/ * t / * & ■ ^ ' 6 LEXICON I V R I D 1 C V M: IV RIS G AS AREI s I M V L E T C A N O N I C I : FEVDALI3 1TEM, CIV1LIS, CR1MI- NALIS: THE O RETI CI AC FRACTICIj Vt ItfSCHOLA tt 1W PORO VSlTtATiAKF&4C inm tx 'tpfo Juriš vtriufcjUe Cor por e , tum (X Doihribus & (jiofsis, um vetirilu' ^uumrscentionbuSjColleUarum ; vocum Penvs : Simul & L o c o RyM commvn i vm & Dicti onarii vicemfujhnens, FIVDAIE 1EXICONj LEGES AČ M A G1STR AT VS ROMANOSj & cjetera huicOperi adieaa.vidtifi Complemento,poft finem O t uu * ipfiu*. pQ LLECTV M VERO E ST HOC OPVS E X C O L L AT 1S ZNTŽJ fefeiuridicts,qucfqttotbjftenusferbpret{Urun:.& antiqiuonhus ZVrecenfioribus Lexicit: duelumdein « it-, expolitum & tmendttum , ex buftennedtUaccuratipmn lucubratimibui D r. C r I A e ! i, Bm ] ION II , DoNIILI , DvaJU»I» GoTHOIAiai ,PACJI,WLTEII,Gd 80 DAaJ>«e*» C»Rrasi i, Fabr r , VVisiNiic. Al>9rumqtiepr*/t4»fifiimorHin Virorum: qumm Cata‘a£um tnenpofl prafatlones iriuemes: Studio & opera fO ANNIS C A^L VlNI.alias 2\aM/ Wetterani,IurisDogoriš,& in Aea« demfa Heidelbergenfi ProfefForis. Emrzo POST 1 {E M\A, r P 1 {I 0 \IBVS~AVCT 10 \ ET LONGE L 1 UUT 10 % C nmprafatianibus CUrifimrum & £mintntiftimtrum huius mi iurifcmfultemm - Ds. DiOHtsu GsTionti! , & Da. Heiuamki Vvi?»s3> IliVcO. lltCt'rtCiUlUJV,,L^ UUI1I11, rt mentiffime. Verba quippe Rekvm notg acimiices. Vnc tisaclignis quicunque vel) ritjm ipfis quoque rebus vel tiserrorem haud segre cone primisinarcibus &: faculuti 'bi fubieda,quam rradtant,mareries es,feu praxin-propriis poiius & pec . ilgaribus exj. licantur,&: incer homin rum ideirco vera &: diftinčtacognir v m fcientiam penetrare haudlicet. nanain propaculo apparenvr qux m rborum,formu!arum,& claufularufr, > 3 inrerpretatione,verique{enfus en ' . V n d e ii v 11 1 u s d d c i d 1 1 n ae a c faculc C 0 1 0 H r JE sfllOBJtOerM, Ex«l4ebat Matthseus Ber;on,$iimpdbus Ca3do«an« Societatk • TTČ7TT" 4 ILLVSTRISSIMO. AC- REVERENDISS1MO PRINCIPI HT DOMINO, DOMiNO Otton i, Hassii Landgravi o, Comiti IN Katzenelenbogen , Dietz , Ziegenhain , & Nidda : Su- premo Principalis Abbatič Hirsfeldcnfis Prazfuli , &c. Heroiliteratiflimo, Domino ao Patrono meo Clemen* tiflimo. Erborvm in artibus ac difciplinis, prsefertim arduis, prior e(Te cura debet; Kervm pofte - rior; Quantumuispntior; Princeps illullnfli- meacltteratiirime, Domine acMoecenascle« mentifftme. Verb a quippe feu voces, func Rekvm not£ acindices.Vnde & in hifce na¬ tis aefignis quicunque vel leuiter aberraue- rit;tn lpfis quoque rebus vel negotiis debgna- tiserrorem haud segre coneeperit: idque in- primisinartibus & taculutibus nobilioribus acfublimioribus;vbifubiečta,quatB trabant,naateries ac praeceptiones; feucheorramfpečtes/eu praxin;propriis potius &: pečuliaribus , quam communibus ac vulgaribusexj.licancur,& inrer homines excrcenrur Vo- c h b v L is.'fine quorum idcirco vera & diftinčta cognitione ad perfedam & diflindamRERVM fcientiam penetrare haudlicet. Hocequid min Iurifprudeiitia Romanaio propatuloapparet:vr quxmagnam fui partem in conueniente verborum,formu!arum,& claufularum variaruni, in ple- rifqueiurisarciculis,.interpretatione,verique{enfus enodacione&appli- catione,cbnfumirur.V nde ii vili us difciplinaeac facultatis profeifores fo- licitam de verbiseorumqueproprietate & genuinaiigmficatione curam babuere,profe&o hijFabto quoque tefteilunfconfukifuere^toicos.pro- f * E P I S T O L A prietatis ac elegantiat vocabulottim ftudiolifllmos ,in eo maxime imitati &c aemulaci.Cuius eciamrei neceflicatem acvcilitatem Iuftinianus Impe¬ rator adeo perpendit,v't peculiarem ac bene longum defignificationibus verborum titulam Digeftis fuis inferuerit.Quin 6c ante Iuftinianum mul- tos veterum ac pratftantiumlurifconfultorum videmus ea ipfa de caufa fufceptos in verborum explicationelabores. ^EliumcerteGallum 3 aliof- que Člafiilimos prifcis illis cemporibus'lurifperitos,vt&: S.eruium,quan- tumuis Nobilem Patritiumaue virum,de verborum ad ius pertinentium fignificarione minime puduit olim accurate Romanis fuis fcribere. Ac fuperiori quoque feculo, fed imprimishocnoftro atuo, non defuerunc preftantiflimi aliquot Iurifconfulti,qui idem argumentum tradarent, ac non cantum dodliilimos, de verborum ad ius pertinentium fignificatio- ne Commentarios , fedvtil:iIimaquoqueIuris Lexicain lucern ede- rentmimiruro experientia ipfaprobe edodi, quam turpiter ifti, quihu- iufmodi Commentarios 6C Lexica fpernunc 5 ex fignificationis verborum, forraularum,& claufularum luridicarum , ignorantiafarpiusimpingant, feque ridendos aliis propinenr, non minus quam rudes lili caufidici, qui, Marcellino te (le, fi Dodorum in circulo , veteris fo rte nomen audoris inciderat , pifcisalicuius aur edulij peregrinum vocabulum arbitraban- tur. His vtiqne ac (imilibus facile euenire poteft lepidum iftud Auli Gel- lii libro XX.nod. Atdc.eapite !X.quodde quodamceleberrimi nominis Grammatico fcribit: qui interrogatus,quid effet ex Iure manu confer- tum? refpondit, fe Grammaticam,non ius,doccre: Atque illuc ire iuilir, vt difcerer, vnde Ennius id didiciffet priusmempe ad lurifperitos. Atque hoc no(lrofaneatuo,cumTheologi,Medici,Philofophi, feparata finguli acp.eculiariaEtymologicahabeantmon immerico Sč luri/prudentiat ftu- dioiipropriumquoddam acperfečlumilbi depofcunt Lexicon. Etli ve¬ ro ancehac plura in iure talia prodierint:quat,fi omnia coniungantur,ab- folutum quoddam hacin parte opusconficiuntiin fingulis tamen (cum nemo omniafimultantis, quirequiruntur,fumptibuslibi comparare,ta- dfqueIaboribus euoluere cupiat)non deeft,quod merico defideratlurif- periciflimi quique.Qua dere(vt&de meohacinparrepropofitoacflu- dioj cum in adiedis hocloco & recufis primat huius Lexici editionis pratfationibus abunde didum fuerit, plura nune in fpecie referre nil atti- i>et:pratfertimcum ea,quat ifthic attigi,deefiTe 5 vitro fateantur prseftantif- fimi quique:a quorum nonnullis monicus,ac,ne ab incepto defifter®m,i- teruin iterumque exfufcitatus, quat in variis varioru de hac materia feri- ptorum rradatibus.paffim difperfa erant, vnieum in volumen, quanta li- cuit dexterira'te s coniunxi acdigeffi. Et cum primat editionis exempla- ria cunda penituseilenc diftradg, , eaquepro!pero,per De i benignita- tem, DEDICATORIA. tem, fuccelTu plurimislurifptudentiaeafieclisin omnibus fere Germa ni^noftrse Academiis perquam &c grataSi vtihaeuemfle/špiusiRtelle- xi(Tem s fecundiscuris prius ediraha&tvnus quanta fieri potuit (eduli- cate , -lcdiumae gratia: benedi&ione , in lurifprudennae fhidtoforura commodum fubincudetnreuocare,expolire,augere, acpecficere iona- eus fum. Oiiemadmodum vero edicionem primam,illu(Triffime a c literat^ffime Princeps, D umne ac Parrone ClementiifimejGenerolidimarCdfuudi- fi'iscux,qui" & patri je nofira: Patri, Mauritio,Principi Seremflimo , He- roiforti(fimo,rdigiofi(!imo, ac prudentillimo, Domino acMcecenati meo aetcrnum venerando ; qucmtotdii)crla'du)e.if£fimarumnatio- numIinguje,tocartes,totfciennae,coT virtutes ad fydera vfque extollunr, toriquc peni? orbi admirabilem & amabilem rcddunr-liunullmia mente obrnil acdedtcaoi. - Ita poitremam nune editionem llufliifiima: Celfitu- dim tua?,tanti nimirum Herois fiIio,tantarumqj rami Parris virtutum ac donorurn naredi acque ae nulo f dertdiim o,veniam prius demiife depre- cans,(upplex offero ac dedico.Šerenaergo mente ac fronte fufcipe quse- fo, Domine ac Parrone Ciementiifnne, Heros GeneroGflime, hoc quic- quid eft operiš operne.Impnmis vero anunum imami Principis ac Pa¬ trom fui amantiflimiim , accipias, meque, meofque, ac fludiameatibi commendatiliimahab^aSjdemi-lle & emxe obiecro.Tandem vero Ie ho- v a m per Chnthimoro,vt lluftriflimseac Generofiflima- Cdfic.T.fimui- que omnino Seremifimo Principi,Mauritio,Patna noftrse Patri Augu- ftiflimo,i)omino ac Mecoenatt meo benigndiimo, femper ex alto quam cumulanffime benedicat, 6 L faerofando Špiritu fuo quam potennifime tueaturacregat, diun(]imeque &: mente corpore vtrumque mcolu- memai florentem prxrtecacprotegac,<5čabomni malo cuftodiar. A- mcn. Heidelberga: ex Mufeo meo. Ulujlrifiim&CelJit.V. IoHAN.CALviN.aliasSif)!, VVetteranus,Turista Academia Heiddb.Profelf.ordinarius, D I O N Y S I V S GOT H O F R E D V S I C. I O H A N N I CA L VINO, ALIAS Zv % S> .V L V. D. P R O F E S S G R l A C A D £ M I CO C O L L E G JE S V O S. P. VOD de Iuris noshrt (ludio tantopere mereri veliš, ple- ntjjimum no Bris Lexicon Iuris vt ofjems,tumn m eo(mi Calut) votum defidermmque maxime commendo.Etfcis ipfe tu quoque , tuus innotefccre milu c cepit vt anmius, quantopere fati um ittud tuurn laudauerim : tametfi mibi nec incompertum erat, egregiam in iBiufmodi re operam magni nominis viros ahquotnobk non ita pridem pr&BitiJJe.Sed apurn te more (cjuod & imerdumpmresi r dijecermt)jlores optimos ex optimis authoribus feligere: plenum (g velut opus ex ahis non pleniš facere velle deprehendi. A J ec te quorundam video dcierruitea partefaBus aut animus ,qui mhil dignum vifu leBuque,nifi quodvel nouum fit omnino, vel quodipfimet fecerint,iu - diconi: qmque verbomm iuris Commentarios, Grammaticam profitentis potim bominis ,quam lurijjmdentk opus ejje cauillanfur: At enim fciantiBi velim, noBrkvel id morbi vitiique plus quam par pftfms contingere, iuris Lexick minus diligeniervt euolutts,ndendos fe prabeantaudientihus : non minus quam mde-s ilh cauftdici,qui, M arccUmo teBt , ji Tfoclomm in circulo, veterk fone nomen duelom mcideratpifcis ah enim ant edulij peregrinum vocabulum arh iirabantur. At tu Semium noBrum fequi vel in e o maluiBi ,quem, licel nobilem fAtmmmque vir um, de verbomm qu D. GOTHO F. A D AVTHOR. EPI ST. doBiJJimum , vel Caftrem Iulium minus ob id isli cenfuermt,quod hic de Analogia . ille de hngua Latina eiufjtie declinationibus , libros alijuot confcripjerit.Piget etjuidem pratermittere,qupd de Carolo Magno legimus , non tantum menjes ventos XII. prcpriis nominibus appellajje , mm antea cjttatuor tantum Cardines venit norninarenturpd & parno quoque fermone , nempe Theutonico, Grammaticam etiminchoajJe.Non efl ita - intamlaudabih poslerttatis muandrepropofjto , calumnioja tihi verba posihac k cjuocpiam met nas ‘.prjferim cum pemtiha de ttto phtrima buic tj,uocpue Lexico contulerh : nec authorum nomma,quibus vJitsfuiBi y malo more,Juppre/Jeris. Scribant meliorapotiores. Tantum viujue opus quod in te receperis, tot adeo locis IurifprudentU nojlr^eprof netiš, bo , nosopinornecinuidos e a part e tihi plurimum deuinxeris : necdifjido, tjuin literatus tile Princeps,quem tot lmgux,tot artes temporibus nosim,tot &* fcientU exornant,quemque tui Meccenatera laboris vel operiš facere nune institutih, tuis jludiis votiftjue natura fu z e c t or. tione vel gratia,adfcn1s,in tjuibus eonim,qua; dixi,neumim e{l:pra?teritis,auibus v- trunque fuppeiit.Hifcc accedit commentandi & fcribeadi cacoethes, vt vel fola li- brorutn mole ars iuris pratgrauata fit,imo fada infinita.Non igitur rr)irum,ius,quod per fe eft expeditum,elieperpiexum:quodper fe eft facile,elfe difficile : fcd hoc o- mne,vt dixi7non iuris viriofted homiriurn culpa accidit,vt no n tam de iure,quam de nobis ipfis conqueri debeamus. Animaduerterunt hoc hm pridem viri prudentes, atque in hifce etiam ipfumReip.clauumtenentes, idemque etiamnum hodie ani- maduerturjtmMlti.Ouaefitum eft huic malo remediumtan inuenturn , affirmarc non aafim.Cogitauit de eo C.Iulius C^fanfed patrihcahmitas huius etiam fundi noftri calamitas fuittldem M.Tullium tentafleverofimileeft.eiufque rei in monumentis ipfius cxtant veftigia/ed tam tenuia,vt vncappareat.Jd certum eft,vtrunquede iure in artem redigendo cogitaffe,qi!at via,meo etiam iudieio fuiflet expeditiffima.Eft e- nim ars fui ipfius docendre& difcendajmethoduscertiffima. luftinianusnofter alia viaingreffus centones nobis reliquit ex veterum iurifconfultorum Commentariis, & Imperatorumrefcriptis confutosftn quibusnihfi eftartifi'ciofum.Q^od ad cetera, plerique funt in ea opinionefturis perplexitati &difficultati per eos non confuitum. Quam verum idfit,nunc non difputo.Equidem ingenuefateor,optare nieduperdfe nobis Iurifconfultorum illorum Cormnentariosintegros, Quam enim fuerint eru- diti,vel ipfiCentones fatisarguunt.Qme poftea infecutaeftretas, commentariis ius Iuftinianeumilluftrare conata eft:quod an affecuta fitjudicentalii: mihi certc fen- tentia eft alla,tamttfi operam tum pratftitam haud improbem, Hodie fj in,qui difpu- tationibushancremcommntant.quosmultumaberrare arbitror.Eft fane dilpi.ua- tionum vfusnoneontetnnendu$,ipfeque fum iuris ftudiofisautor,vt in illis fe djli- genterexerceant,fed nonnifi-illis,qui in cognitione iuris.fi non omnino bene, at faltenrmediocriter profecerunt.Nam eorum,quia difputationibusftudium iuris or- diuntur,operanihil eft infelicius,qui dum fe celerucr expedire cupiunt, magis im~ pediunt;quadere ddferendi fortc nobis erit locus alius. Soli mihi placent,qui ad ar¬ tem nos reuocant , inqua hoc noftro feculo tentatum 6c kboratum eft amplius, quam vjlo antehac alio.Neque adeo infeliciter cecidit alea.Etfi enimqutfqueprout a natura; fdicitate,meliu$ etiam a difciplina eiegantiori iuformatus fuit, ftudium i- ftud hoc vel illo modo inftituendum cenfuit,muita tamen funt, in quibus omni¬ bus belle conuenit,vtnondubicem, quin finon h$c,accertepoftenora:tas perfe- durafitpropemodum afte&um.Cseterum quantum in omnidiiciplinarum gencre inrerfitad folidam rerumjcognitionem confequendarn,verb‘/rurri,quibus res ille ft- gnificantur,haberecognmonem,nemo eft , qui non intelligat:& h vllius artis pro- fefloresalii folicita de verbis,eoiuniqueproptietateeuram habueruat,certe fuerut illi Iurifconfulti noftri,vc vere dixerit ille Latinam linguam amiftam vel ex folis Iurifconfultorum hbris reftaunripolTe. Neceffitatem rei iftius animaduertit lufti- nianus ipfe,vt verborum fignificationibus peculiarem tirulum inDigeftis fuis tribui voluerit.Et vero commentarii interpretum pleroruniq .e fuperioris etatis docent, quam viri illi,tametliquoad cetera,do&iffimi,ex verborum , eorundemque fignifi- cationis ignoramia etiam in rebus alioqui non cblcurisimpegerint turpiter. Quod fecitjVt qui illis fucceflerunt,feduIo cogita int de verborum fignificationibus, ne 1= dem ipfis, quod illis accideret,rede animaduertentes primum omnium verborum notitiam efie comparandam,atque ita demum zd res ipfa$,quae verbis denotarentur, difcendas, progredrendum eife. Et fane ita eft, vt qui verba callet, dimidium fadi habeat,Quam ob caufani apud vetcres de ftudds iuris optime meritus eft Albericus H. V V LT. A D Ar T HO R. E P I S T. de Rofate,qui Di&ionarium iuris compofuit. Sed quam imperfečtum illud?quatri in plerifque locis erroneum ? Muko igitur magis in maximo precio habendi funt noftri feculi Iurifconfulti,qui idem argumentum tračtarunt, & non cantum de ver- borura fignificatione commentarios dočtiflimos ediderunt, intcr quos nierito no- mino magnumillum Alciatum,Rebiif¥um , Brechamm, Fornerium,& nuperadmo- dum diligentiffimum virum,Compatrem & collegam meum honorandum D.Ioha- nem Goeidsunijfed etiam Lcxica iuris prodiderunt,in quibus funt Spiegelius , Ol- dendorpius,Hotomannus,Prateius,Brederodius,Schardius,&quem omnium maxi- miin eo genere facio,Barnabas Briffonius, qui omncs ta accurate ea, quaead verbo- rum ac proinde etiam rerum fignificationem pertinent,tračlarunt,vt nihil amplius in eo genere defiderari pofle videatur.Atque ita cjuldem eft,fi illos omnes coniugas: athabent interdum finguIi,qugca2terinonhabeaiit : & vero funt apud nonnullos qu£edam erronea,vitiofa, heterogenea, interduin ridicuia, alia etiam ex iure Ciuili, Canonico,&Feudali,quin etiam ex interpretum Commentariisnon fatis rečle di- {tinčfca.Fioccum a multis iam annis,quibusin boe ftudiorum genere verfor , in iftjs Lexicis defideraflem, nec ipfe ob negotiorum naultitudinem , quin& valetudinem non admodum firmam, medicinam ei rei afferre poflem,optaui fiepe aliquem efle, qui publici commodi caufa boc,quicquid eft,laboris in fefe fufciperet,& Lexica fij-r periora coniungendo,inutilia refecaret,vtilia relinquerer,& qusdeeflent aliis, fup- pleret, vt ita perfeclum aliquod verborum opus & $mn\tdulciaque inuicem Abforptafalfis ajluantis Flučlibu-s Oceani remifcent: Sic e minuta crajfa volumina Golidi a legum pnncipiis/magis 7rtagifqtie & mcrementa fumunt s E t cumulum numerofe adaugent: lmmenfa doneč regnapotentnim I-« orbe regmnfortiteroccupent , Lat ur a tam pr atu s malifve, Quam de borni ličita probifque Itn aquuatis.Congenem prius Ivstin ianvs prantmis vberem Reiidit omnmotfed d quam Multiplicata bodle eft fupelletf. Vt ampliatumjiatpeUgUifm Et gr ande & mgeml Vix Themis ipfarne t Delrincprofundipoffe longas Sore vuis,hquido fatetur. Vere beatumduerefe queat, Si večlor anceps nauiget in vado; Fortumque tuto hntre tangat> Fofi nihil ambiguns pencli. iiuic credituris deniqnefefieto Calvine nautisfuppeditaslubens Rates, & infirumentu } &arma% Suppettas genm omne, & omne Gentu dolones.Lz X ic a plmmis Ref ata rebusffunt vice remigum, Locoque velur amferenuum Dafaper&fcopulos mmaces. SaluJi carina,& fojpittbusfalum Tranareprmptis.Dij.faciles dat e Euros & AuJiros-.Dij marini, Qa ospenes arbitnum & potejlat Ej? tranfuolantum:Duque foli ijtius, In quomoramur,remjtudiofius Hanc prinnpalem prtmouete . Tuque adeo generofe Prmceps, E t djfte linguas mraque,M a vrICI $ul v ne tene Cattidos,ap t roba Hmufce nauarchi labaes, Quos tulitadftdue tot vfque yigilperannoi,necdum antmi & Jpei Eraclus-.dtur us para etiam delnnc Cur:fqtte nuEturnis paratus Ingenij app licu tffe viru Inftruientes cum p utr. slojno, Tum vera dimni* z? Saphia cr Dea, Cui iutta lanx er upelago merfufque profmido. Nunquid idem metuam iamte C a L v i N E futunimu Oni nitidmn librumdurisfecreta Latini Complexum>nullo,velut altcr,munere ccecus, Enucleatum aids explanatumqtte dedi JI it £jfuTarqumij mens 'mproba>culleu$ abjir- Nota Gothofredo, Vvlteio indidlria wtM Ejl tua>Ciuihfque abjtrufaperitia iuris, Plenim d nullo vtfateanturLexicon edi Conafumque magts potui§e > magijque 'diferfunn • Vndiq»e p erfectum sjl,nil defit>nilqiie reddndati Teque patent adeo verborum interprete Jenfat Vt ji quis tent e t Themidosfuperare profundmn, Tantum iter band melius compendifecerit.,atque H tscceu remigi0iVentifquefauentibus vfus. Nam quaratum vigmti ahisjebetur id vnis Calvini ftudiis, exantlatoque tabori. CVNRADVS SCHOPPIVS Fil.PhilM.&PoetS Coron.Gymnalij Neuhufini Rečtor. A L I V D. I N g e n s B r i s s o n i o p 0 decus , Pratteio quefuumiure fuo decus, Ho toman tt&que manet temporepojlumo: Qtjtod^qiuprimavia ejladThemidosfacra 9 Normam vfumque docent tura loquentium° At,qua pro merito ejl grada Jingulis, Vni cuntta recenstiudice quolibet, Calvino dabitur:quatems omnium Solerti Jiudiis confuluit manu . Quodqne illis nec erat propojitum antea> Dijlentis varioforte negotto, t Nec vulgi licUit fub moder amine: Ute nofter facibus clarius alteris, (Et qiu nune praeant lamina lusmdes) Plusquamforte putes,tradidit omnia. id vero Canonumte fat & vfuum E e udor um erudient verba:vbiceter& S/S Lesees fubdubiam fors facient fidem* H&c & qua poteram pluria dicere, Avctoris prohibet mepudor,aut'me* Mufapratenms (plritus abfiinet. Tu quicunque leges,cauttus Aut,Jiquandoplacet,corrige-.fas ent. Sed primum levere eli.connere alterum, IOANNES VLRICVS, BIPONTI- nus,Iuris D. Poeta Laur. A D D.iOANNEM CALVINVM IC. ClarifT. F ErreaMartis eunt aternis fecula bellts, D/ctaftros moreš,prater & arma nibtt: Lis t ro lege ■viget,pojtquaihfas m \e piumquc Tugu, & ejt ipfum muere lege fcelits. Scilicet & quod adbuc tantos tolerarelabores Vnle fihfacram Turba prof ejfa Themin! Totq.pererratts inmenfo Jj/rmate libns, Autfimile.autislud perficiatis opus! Sicego: fic Ajlraa redux(libram Uta reneb.1t.) Vel niihi Vifa reduxv-tec turne n ipfafmt: Tune metu qusftuqu .; met nun omne recefit, Quuque abu tenu reslituendafui. Ir a quidem grauts ejt,fed non aterna Deorum: Interiit quorrdam,qin manet Orbis adbuc,. Me quoque flagttiu exa£tam reppulit Orbis, Orbe tatnenpotui parte manere met . Esi etiam prafens non alga vihar at as, Temp oris & vitium quo tueatur,habet . N amque (faicboremm)prifct nuneglona ums lnapit & Študij p lana redne via. Quod fcripthyCaluine,doces,do£tifime,veStros Plunbus/b fummo digne patrocmio ! Malte animo,Calume,Themis,viden ,aurea ccels Labitur.O- Genium fufcipit ipfe liber. GEORGIVS THVRIVS, VNGARVS* catalg CATALOGVS A VTORVM’ QVCr RVM IN HOC ET Y M OL O GIC O FIT MENTl O , ET EX QVIBVS POTISSIMVM EST conftručlum:iTque geminus. A A Gellius. •Adrianus Turnebus. /Emilius Ferretus. Albericus de Rofate. Andreas Alciatus. Andreas Tiraquellu$. Antonius Auguftinus. Antonius Contius. Antonius Gomezius. Antonius Goueanus. Antonius Nebritfenfis. B BarnabasBriifonius. Bartolus de Saxo Fetrato. Benedi&us Cuttius. Benedičius Lampridius. Eernbardinus MafFasus. BiondusFlauius. Btechatus. Btederodius. C Caius Cotta • Catellianus Cotta. Cotpus CanomcumSc Ciuile. Cmacius. D’ f Guilielmus Poftellus. . Gulieimus Budaeus. H Hermannus Vulteius. Hermippus Callimachus. Hiei'onymus Treutlerus. Hugo Donellus. I Iacobus Cuiacius. Iacobus Curtius, Iacobus Raniardus. Iacobus Spi egelius. Ioach.Mvnfingerus. loh.Baptifta Caccialupus, Ioh.Baptifta Ferretus. Ioh.Bellonus. loh.Brechasus. Ioh.Broda;us. loh.Corrafius. Ioh.Cotta. Ioh.Drofeus. lob.Fetrandus. Ioh.Goeddsus. loh.Oidendorpius. Ioh.Robcr:us. Iulius Pacius. Iuftus Lipfius, Petrus Cofnelius Biederodius. Petrus Orinitus. Petrus Faber. Petrus Peckhius. Petrus Pitheus. Petrus Rubuflm. R Raphael Fnlgofius. Raphael Sarlerus ex comm.Dua- reni. Rebuffus. S Scaliger. _ Sebaftianus Medici. Siluefter Aldobrandifius* Sigonius. S tephanus F orcatulus. T Treutlerus. Turnebus. V Vidorius. Vjglius Zuuichemus. Vlricus Zafius. Vulteius. Dionylius Gothofredus. Donellus. Duarenus. Dumbertus. E Erafmus Roterodamus. F Fabius Cotta. Forcatulus. Fomerius. Francifcus Balduinus. Francifcus Connanus. Francifcus Curtius. Francifcus Duarenus. Francifcus Hotomannus. G Goeddatus. Gothofredus. L lancinus Curtius. Lazarus Bayfius. lilius Gregotius Gyraldus. ludouicus Cadius Rhodiginus, M Marius Antonius Maioragius. Martianus Capella. Matth.VVefenbeccius. Muretus. N Nicolaus Bellonus, Nomus Marcellus. P Pacius. Pardulphus Pratteius. Petrus Aldobrandinus. Petrus Anchoranus. VV VVefembeccius. C UT ULO gv S ULTE\ Lexicographi Graeci. Iulius Pollux. Suidas. Lexic.Bud.R. Conftantini, L uti nn, T.Varro. FeftusPompeius. N. Marcellus. Albericus Rofatius. B.BrKfonius. F. Hotomannus. I.Spiegelius. I.Oldendorpitis. 1V\XS U VTTO\F.% (jrati, Solon. Modeftinus de excufaf. _ Iuftiniani NouelUSt EdiAa, ieonis & Iuftini Conftit. TA' basi AIK a. LyiT 1 NI. XIT.Tabul. Vlpiani Tituli. I.Pauli fententiaa. Gaii Inftitutiones. Volufius Msetianus Q;Septimius Tertullianus. PandcčhelC. Codices G regor.Hermo.Theo« do. & Iuftiniani,Inftitut.Iuft' mani. 1NT £\PT(BTZS GUjsECI. Ba/ilici. Theophilus. CiHarmenopuIus. Euftathius C.P. Antecelfot - LUTl%i. lulianus Patritius. I.Frontinus. Agg.Vrbicus, Hygcnus. Anianus. F.MartinuSo' Azo. AscutlTns. . I-Beluifius. Speculator. . Cinus. Dinus. Bartolus. Baldus. P.Caftrenfis. Ang.Aretinus. „ P.Decius. Iafon. F.Ripa. A.Altiatus.' F. Duarenus. Io.Corrafius. . I.Cuiacius. G. Budseus. L.Bayfius. A.Auguftinus. Simon Schardius ad legesRhod, nauales & militares. Petru s Faber. Berengarius Fernandus. £X IVPJ PONTIF1CIO. Decretales. Sext.Decret. Gratiani Decreta. I %,TE HEHETE S.,- Bernardus. Abb.Panormit,- 1. Andreas. Felinus Sandeusv Ang. Clauafiu?. G.Benedidius’ E X JtiZTDinS. Hippocrates. Galenus. EX 'ALVIS C L^iSSICll fsrtpttrifai, Homerus. Plato. Xenophon, Demofthenes.’ Ariftoteles. D.Halicarnafleus," Diodorus Siculus. Dio ^ Iulius Firmtcuj. Symmachus. Hefychius. Motchopulus. M. Ciceto. C.Tacitus. •T.Liuius. Suet.Tranquil. Alc.Pedianus. M.Fab. Quintil. Sid.Apollin. Cafliodorus. . Vegetius, Kidori Etymoh A.Gellius. JLib.qui Cse faram vtt£ mfcribt- tur. Et alios pr^terea citaui- mus . quos tccenfete infinit? sffet opetis. LEXJ. - f LEXICON IVRIS CIVILIS.ET CANONICI. THEORETICI ET PRACTICI- id eft, c De c verbomm> qmadJmQmle& > Cmonlcum , < T‘heoreti~ cum (f Tračticum pertinent,figmjicatione> decfc emformnlisi CO M MEN TARI V S> Recepto literarum Alphabeticarumordine ac more digeftus. A A JLitera , in Gr^ciam e Phcenicia a Cadmo allata fuit, vt Plinias iib.7. cap.$6.hiftoria- rum nacuralium, de rerum inuentoribus Ioquens,teftacur. Significatio literae ac vocula? huius diuer-10 Notarios vereres,qui _ __ bus,vtcumManilio erbum erat, huius literat compendio fntegras p!crasque voces ftrinxifle ex Valeno Pro- bo, Idagnone, & antiquis inlcriptionibus liquet. Briftbni. A , litera falutaris a Cicerone in Epiftola pro Milone non line caufa nunenpatur: quandoquidem apud veteres Romanošiudices, li caufa ipfis bona vide-23 barur, reum huius liccrcg indicio abfoluebanc quip- pe literam'A , notam abfolutionis ( licut literam C, notam condemnationis, & N.L.non liauet, notam dubitationis in caufa iudiciperplexa &obfcura) in tabella, quam a Pratoreaccipiebant, finguli abiol- uentesfuo ordine aflcribebant.Hoto. Spieg.Prat. A, litera, fuit & Nora in fuffragiis & comitiis legum, qua fe ciues repudiare rogationem fignifrcabant. Nam dus tabuhe dati foIebant:in quarum altera V. R.ideft,vti rogasrin altera A,id eft,antiquo,feu an- p tiqua fequor,ooua non placent,feriptum erat. Eft emm,vtFeft.fcrib!t lib.i. Antiquare, in morem an« tiquum fen priftinum reducere. Hotom.A,in comi- tialibus furfragiorum Tabeilis vira Antiquandi, in ludiciariis vim Abfoluendi obtinuit,ait Briflon. A, Auguftum llgnificari in inferiptionibus & fiibfcri- ptionibus conftitutionum CodTheodof.&luftinia, & Nouell.Pratei. Krat & litera A, nempe maiufcula (vt alis permul- ta)pranominis nota,vt ex Valerio Probo,Epigram- matifqueVrb. Vetcris liquido conftat. Si namque punčlus huic litera; poftpon.itur, Aulum fignificat, hoc modo, A.OfiL Aulus Ofilius, Idlus,i.2.de Orig. iuris.Spieg. 4 A, prtepofitio, variis loquendi formulis inferuittir,- terdum congregat, pratfertim caufam efflcientem cuius fubinde nota eft) cum caufato l.eu effečlo : in« terdum fegregat.-idque vel propinauius vel longin- quius. Caufatiueaccipitur apud D.Auguftinum Sc Ifidorum c.coniuges & c,coniux,cauf.27.qua;ft.2. Quandoque caufas ad aliejuid faciendum inftru- lflentales feu efScientes adminiftras (boe eft, mini. ftros cercos, vel certis ofnciis & dignitatibus praife- čfos) defignat: idque certis quibufdam nominibus coniimčta,vt,A manu,a ftudiis, a commentariis,a li. bellis,arationibus,afeeretis : de uuibusformulis ntox infra.Sueton.in Cbtud. Super hos Polvbium a ftudiis,Narcitfum ab Epiftolis,& Pallantem a ratio- nibus.Sumitur etiam pro Ex,apudG.aiutn, l.adeo.7. iT.quod fi vno ff.de acquir.rer.dom. A te pro Ex te, Ab his,pro Ex bis,Ex hornm numero,l.j4. de vfu Sc A j A, PR vfufrud.Ab hoc lega?o retinere,pro Ex hoc, 1 . i8.de liberat.lega.Brififo.Pro doneč,quandiu,Alciato lib. 7.Parerg.cap,2i.accipi debet apud Terentium^Cle- ment.em Lfed fi hoc 6 2. jT. 2-ff de cond*& demonftr* ibLfi a liberis non nupferit.-id effe.donec , vel quan- «liu filios habuerit,eos non deferuerit. Sonat etiam idem quod Pro:quo fignifieatu elegantervfurpatur, cuminter partes dilfidentes indicamus alterutrius propugnatores Sc amicos:vt,qui a reo , vel ab ačlore cfle dicuntur. Cicero in Cluentiana : Non modo di- io cendi a reo , fed ne furgendi poteftas, &c.id eft,pro reo. Interddmloci propinquitatem denotat, vt a theatro venire: id eft,a loco,qui eft iuxta theatrum. Alžquafldo ponitur pro Per, tefte AIberico,vt in l.r* C.ad leg. Fab. de plag. ibi, A quo:id eft, per quem. interdum fumitur pro De,vt aCaftro Nouo.Sic ali-* quando non indodos locutos fuifle fcrib.it Tiho m* Linaccr,?ndicans etiam pro, Verfus,prcepofttione v a furpari.Prat, 4 & Ab didiones funt fuapte natura exciufiu£ 8 c fepa- 20 ratiuce,-vt notat gi. in l.ratio if.fi per venditorein,in fine fF.de ad.empt.quod confirmat Bart.Bald.&aiij. Hinc Sc qui rede proprieque loquuntur,i; didioni- bus A & Ab pro didione Poft, qu 32 & feparatiua eft, fiepevtuntur : vt de priore Pomponius 1.2.if. quod ad magiftratus,de origine iuris : & veluti fecundum žocum dregibus obtinebat:id eft, vt annotat Zafius*. poft rcges:-neque enim is rex erat. Et Suetonius in Ca?fare : PIcbsftatima fuilere ad dom um Br.utL& Caffi; cum facibus tetendit. Et. Plinitis-lib. 25. c> >• 30 Hoc contingere , fi a conceptu fuccus contiiiuus bi- batur in paflo. Et paulo poft ; Quarto die abalhco. coire eos. A fententiafid eft,poft fententiam latam. A morte teftatorisfed-eft, a die mortis, L87.de leg.2. Brifto. De didione'etiam Ab,eft illud in efidem fen- fum Plauti in Pcenulo : lam ab re diuina čredo ap- parebunt domii&Columellae lib.11. c. 15. Pofthsec. quaj diximus ouillum,& ab boe cap rimi in eft. Quandoque A prspofitio habet vim immediati, poft antecedens quiddam> temporis- Sie. Pompd.d.l. 40 JE P O S I T I O. 2. A c^de^pro, continuo poft cafefem. Paulus A di- uortio, in L pater. 50. if.i.fF.ad l.Iul.cfe adult.Spieg, d legatis folutis,1.7^ 0 fin.de Iegi.2. Sum qui inter huiufmodi didiones A, Sc Ab, diferi- menfaciunt , quantum ad vim excludendi , vel in- d.udendi-, vt Alberic.in 1 . 1. jf. ceftatem. ff. de aqi?a quotid.Tiraq.in trac.de retraid.lignagier,jf.ijQur. gl.11. A & Ab,quandoque fignificant termimim A quo,ficuC vox , Vfque terminum Ad quem. Terminu« a quo, fžepius exdufiue fignific-at , de quo Bart.in l.patro- nus,jf.i.in fine de legatis 3.Oblem A,pro J ftatim poft-A,pro fub primum initium, poft ini¬ tium. Vtfiftatuto caueaturia pulfu campanoe vefpe- ri nemo per vicos incedatiintcrdum inclufiuefumb turivt fi ftatuto caueatur: a pulfu camparije circa di- luculum cuique domo 'exire licet. Sic i.21. Codide nupt.a eaiigato milite(i\empe annumerato, inclnfo, fimul comprehenfo)vfque adproteftoris perfonam. ius caufamque habere , vel etiam eius voluntate^ conce{Tione,permiflu, poffidere,vti, ducere : Sed po- tius alieuius {inuiti aut fraudati ) poflefiionem te- nere, per alieuius fundum ire, agere, ex eius prsdio aquam ducere. Exempla funt in Li.ff.de itin.Sc paf- fim. Vi ergo a me pofHdet, qui me vi deiecit, mihi- que poflefiionem abft ul it,L 1. jf.fi a me ff. de vi Sevi arm.l.i.fF.vti pofiid.Similique modo, clam a me pof- fidet, qui meam poflefiionem clam & furtiue ingref- fus eft. ^dificatvm etiam ab aliquo habet ( quo ge- nere dicendi Afric. in L 4 ' 6 , ff. de damno infe&.vfus e.ft)qui in alicuius,licet non confentientfs, folo «di- ficium pofuit. Sic denique ab aliquo fundum pro hercde poffidere accipimus in I.21. ff.de vfuca. Brift fon.in lexico,liter.A b vide 6cinfra,A me poiTidet,& infra,Ab-illo vtitur. A c aIiquo poffidere,pro, pofTeffioncm ab aliquo certo- naftum efte alieuius certi hominis poffeftionem ob- tinc-re.Prstor in Li.vci poffi.vti Gedes iftas nec vi nec. clam alter ab altero poffidetfo Vi ergo abaiiqno- po/fidere, eft vi poflefiionem illi foli eripuifie, eam- que vi ©btinere. Hinc A b aliquo vti re quapiam di- citur, qui illi proecife rei fme vfum ademit: eumque quo modo retinet. Pržetor in L 1. de itin. aftuque priu. Quo itinere aftuque nec vi,nec clam,ate pre- earioj.ab illo vfus ss._ Nam hoc eo pertinet,vt nomi- natim notetur is , a quo vfum ačcorem non oportuit nesite fiat is eft , fiinfinite a quouis alio vfusefiet.. Sic Ab 3liquo aquam ducere eft , non vndecunque aquam ducere, fedex illi us, qui pr^cife nominatur, fundo dedučlam habere. Prsetor in L r.ff’. deaqu. quot. Vti hoc anno aquam non vi,non clam ab iil©- duxifti.Prat. Abaliquo.fcluere.vid.inf.A me foluere. A bis feptem verbis:Prouerbitim in eos competens,qiu a noxia quapiam purgati funt: propterca quod an- tiquitus moleffet, homicidio pollutos, veftes fuas- biš feptom.inundatio.nibus i‘mmerfionibufque laua- r e. E r afm. cit a ns Su id a m. S p ie g el. Prat. ifignifičationem verbi, cuiiun&a eft,immutat:fedid apud Graecos,vt in didione >s775Aioh?(id'eft extorres) qua vtitur Vlpian. ih L 1. $. hi quibus ff. de legat. p Interdum fabauditur a iure hatc prspofitio : vt in 1. milites agrtim.in pr.ff. de re iudič. Sc in Llibertojji. Jf.litem.ff de negot.geft.Spieg. Ab aliqno poffidere : iti.nerepadu,ab aliquo vti: ab aliquo aquam ducere : qusf«pe in edidis Pr^to- * u m, aliifque librorum noftrorum locis occurruhr, Sion hoc fignificant , quod prima fronte videri cui peffit: ab aliqua poffidendi^ eundi,agendi,ducendi, A capite arceffere : Q«um res ab eo repetitur,quod eft in negotio pr^cipuum,a capite arceffi dicitur. V r ide Ciceron. libr. dc Oratore 2. item libro de legibus 1. Sc ih Tovicis.Spiegel.vel potiusieum res propofita i primis Sc originalibus principiis^ feu.čaufis, finibus, ac fundamentis deducitur. ^ capite ducere, id eft ab origine. Gaput eft enim,d quo riuuli manant.Vlpian.in Li.de aqua quot.Nar» fuperiora, inquit, interdida ad eos pertinent, qui L capite ducunt,vide infra,caput aqu^.Spieg. A capite periculum propulfare,vide agere de capite.- A capite rationsm reddendam , vt intelligi debeat, 0» ftendir Paulus iurifconfult. in leg. Sc qtii natura, ff. denegot.geft, A carccribus. Latini feriptares cum exorfum negotij fignificare volunt, ab ipfis carceribus, dicunt: cum finem,ad metam vfque. Sumtum a certaminibus e- queftribus J vbi curfus initium eft acarceribus,id.eff repagufis. Ajpra-pofitio, priuandi quoque vim habet,& A certo herede fegare.vid.mox infra,a filio, A CGmmentariis,qui prsefunt commentariis :.id eft qui in com-mentarium cuftodias referunt, Sc veluti dia- rium ciiftodiar.il m conficiunt. Hos Afcon....vt Sc Idus. vocat commentarienfes, n’on a commenrario^. carceris loco,vt Accurfio diuinarelibuh.'Spieg. ACubiculo, pro.eo qui principal!.cubictilo miiiifter afteriptus eft,vfurpari video,etiam a non vulgariter eruditis : vt-teftatur epigraphe , quas extatapud Ciccronianorum Principem, Petrum Bembumlib= 70 Epift.n. A cunabulis 3 id eft ipueritia ; fiue.pri»isvit2 rud^ ssventis; mentis.vide ia!ra eanahula. A Deo fi&i. Qui vehemente ad aliquid naturi compo- fi ti funt) hos prouerhiali farmone j ad hoc natosffa- dos,fculptofque dicimus.Spieg. A Buumuiro: pro impcrio vel permiffu Duumuiri. A Duumuirodimitti intelligendits eft, qui iuflu, per- mi{Tu,mandatuue Duumuiri dimittitur.Vlpian.in I. li quis.)2.jr.S-ft’.£le furt. A filio legarc,id eft,ita legare, vtlegatum non nifi i fi- lio , fi quis natus elfet , accipi poffit : a fubfti- 10 tuto non item : vt fcilicet legatarie curs fit fa¬ lus filij , cum in ea emolumentum pofitum in- tclligat. Nam legata non valcnt , fiisaquono- Diinatim teftamente reliola effent , hetes elle non potuilfet.Spieg, A filio, iibertoj feruo, fecundo herede,a fubiliuuto.I-e- gare, Relinquere, legata repetere, Teftator dicitur, qui filium libertum, feruum . fubftitutum* damnae aliquid dare vel prsftare. A certo hertde legare ; certo heredi, vt legatum ali- quod pratftet, mandare, lic vt ab illo debeatur folo: Cicer.in Topi. Si paterfamilias vxori ancillarum vfumfruftum legauita filio , nequc i fecundo he- rede legaKtt, mortuo filio mulier vfumfruAum non amittet. Idem'pro Cluent. Itaque ei teftamento legat grandem pecuniam a filio , fi quis natus effet: ab fecundo herede ml legat.Marc.in leg.fi.ff.de a ur. & argent. Seia ab herede P.Miuio ita legauit Ho- tom.Skifibn. A, PRiEPOSITIO. i Pfautus Dafodes a tetpoft reddidrero tibi. Me,Itn® cedo abs tc.H0t9.adde Pratei. Ab aliquo igitur perfoluere, Ibluere, dare, vel rep?*- len tare , aumerare, vel fu.p pedi tare eft, pro aliquo* vel norainc alicuius, vel etiam de nummis alicttius # foluere &c. Nizol.Spieg. Interdum abaliquo fol- uere eft pecuniam ab eo exadam foluere. Epift. ad Atticum 7. Is laborant,tibi quod debet,ab Egna- tio foiuat, id eft pecuniam exadam ab Egnatio de- bitore fuo.Pratc. A millibus paffuum circiter duobus;hoceft,interualU duorum millium pafluum.Spieg. A parte legatarij, hoc eft, pro legat ario* velin gra- tiam &fauorcm legatarij :qua?re infra fuggeftum eft, Sp^g; Apundis , quipr«eratredituiaquariorufn, Corne. JLancillot.citat Frontin.lib.2.de aqus dud.SpiegeU Prat. A quatuor annis:qus?re,Tntra 4-annos. 20 A rationibus,ratiociniis pra?fedi: qui vulgomagiftri computorum dicuncur:auo nomine ceniendos puto, qui nune apud Princi pes Rechenrsethe Cammcir- rathe appellantur. Spieg. ^ rei condemnat ion e r elaxa t i, o p pon. Ad refti t u ti on e m rei condcmnari ,-in 1. item fi cum excepdone jT.qua- tenus ar; tem ff. quod met us caufa. ARemo ad Tribunal. Dici folitum Roterodamus in- dicat , vbi quis repente ab infima conditionepro- uehitur adJicnefti muneris adminiftiationem. A fonte ducere , ea figura dixit Marc. Tuh de leg. i. 5 ° A fc decipi,vid^Paulum in l.nam fi ff.de rei vend. quade Orator.2. A capitearceftere. De quo paulo ante. Vifne ergo , inquit ipfius iuris ortum a foti- te repetamus.^Spieg. A fronte atqae d te-rgo * pro eo quod eft , Diligenter infpicere j &pra?terita cum prafentihns aefutu-ns conferre. A laude abefte:pro,laude carere. Alenone mana afterere:pro co quod eft,a lenonis pof- fefiione & dominio , fermone in compendium reda- &o:Plaut.inPer(a. ^ A HbeUis vocantur,quiPrincipi in libellorum,hoc eft, vt vulgo, fupplicationum negotio, Cubreruiunt, qui libellos agunt. t-A liberis , pro auandiu libcros hab ebitj L/cd ft ^2.^.2^ de condit.& demonftr. Si i liberis impaberibus non nupferit/jid eft quandiu liberi crunt impuberes Ho- tom.Alciat. 7 .Parerg.cap. 2 i.Brifibn. A linea incipere dicuntur, qui ab ipio rei exordio Ca* munt initium.Spieg. A manu feruusj & a manibus feriba , ctiius manu ad li- 5 ^ teras feribendas Principes vtifolent 4 Barbari in- grofiiftas nominant. Tranquillus in C^fare : Phi- lomenem a manu feruum,qui nečem fuam per vene^ numinimicis promiferat , nongrauius quamfim- plicimortepuniuit. Idem feribas a manu, in Ne¬ rone , & alibi, peculiari verbo , vocat Amamjen- fes. Amatre recentes liberi ^ funt recens nati 8c fangui- no!enti:vid.Godofr.ad leg.2.in princ.C.de patribus qui filios fuos diftraxer. A me pofiidet , qni polfeftionem pneam iniufte načtus eft, b3.princ.ff. vti pofiidetis. Prate.videfupraab aliquo po/fidere. A me foluere:pro,de mea pecunia dare. A Titio perfoluere^de Titij nummis perfoluere. Cice- ro ad Attic.lib.5«. Homines non modo non recufare, fed etiam hocdicere, fe a me foluere ; tjuodenira Prsetori dare confueftentj quod ego non acceperam. fe a me quodammodo dare : id eft, de mea pecunia. Idem in Planciana in fine. Sinite me, quodvobis^° ^e;us kuic fspe proraifi * id a vobis d perfoluere. ’ ^0 A feeretis funt, qui ab ore Principis imperia accipiunt diplomatum fubfcribendotum , edičtorumque, quae in confilio feicčfo fecerni folent. Secretarij veluti feribarum vice funguntur in referiptis fubftgnan- dis , qus iure Sc squitate nituntur : quaequeet bono&$quo poftulantibus conccduntur fine fcien>» m Principis. Secretarij vocem, qtiammc fignifi- catione vtimur, ceu nuperam a quidam deuitandam putarunt. Ham Beroald. neutrc-genere pro repoft- trorio rerum feeretarum ^ Latinam agnofeit, & a La- tinis feriptoribus vfurpatam oftendit comment.j, in Sueton. Conftabit in vtraque etiam fignficatione ab Ecctefiafticis frequentatam, ft quis diligenter zdi 0- nes euoluerit Cbalccdonenlis concilij. Sed & ex e- iafdem Synodi adionibus vocabulum, a fecretisjab antiquc buc vfque dedudum colligitur. A ftudiis, cuius opera quis in ftudiis literat um vtitur, vtpote vin eruditb A fubieda materia, locus diligentiifime obferuandu^, velutPrinceps inter omnes probandi , iuris modos. . Argumentumautemafubieda materia fichabet 0- riginem in iure ciuiJi: verba deferuiunt rebus, non autem res ve-rbis. Tantum enim ad boe verba funt inuenta, vt res fignificent in hominum commerciis: quare dici redi dime folet, verborum quidem prior, rerum tamen potior eft cognitio. Hinc duci folet tališ argumentatio , quam i fubieda materia vo- cant. Significatio verborum accommodanda eft ( quoad licet ) ad qualitatem fubieda? in negotiis materice. A te peto m a rit e, fi quidiiberoTumbai)ueris,iIIis pro?~ dia relinquas : vel,fi non habueris, tuis, fiue meis propinquis,aut etiam noftris libertis : Hifce veiBis non datam eledionem ,fed ordine- foriptur^ fadam Tubftitutionem, Papinianus refpondit in fine leg. 'cum pater filio s. ff. delegat. fecundo.Spieg. A tormentis,id eft violentia Sc cruciatu, non efle inči- piendum, D.Auguftus conftituit.Accedit item diui Hadriani Epiftola, cuius memini-t Vlpian.in leg.t. de qua?ft.Spieg. A.T.M.D.O, Aiotemihi dareoportere, vt Vakrrlus A z A ANTE B. S Probus teftttitr, < 5 h* perfortalis actionis fmt for¬ mula, quia perfona rei nominatim in agendo nota- batur:&ftričli i&dicij, quia fimplicitcr, ait Cicero, afpere & direčto oportere de certa definitaq. fum¬ ni a dicebatur. Aio vero:antiqui pro affirmo & con- tenda diccbantiautore Nonio: vnde aientia Gicero appellat,quse Grseci forenfi & litigiofo verbo wn- ‘Tf&KStiK otom* ^ AB. ro A.b aliquando accipitur pro cornra. citant Alkene. & Oldend. in leg.14. ff. de public. & veftig'. led ibi A d j nonA B,legitur,in P.Flor. &vulgar.vbi A d pro contra accipit Accurf.Pratci. A c prsepoiitio verbis iunfta, qua? aufferendi vim ba- bent,mirum quantum auget. vt Abiicere,Abhorre- re,plus aliquanto figniHcant, quam ea a quibus de- fcendunt vcrba.Connan,4.c.4.nu.i. Ab etiampro Ob fumiturin conftitut. Thcodof. l.v- nic.C.fi quis Imperatori maledix.Equidem pro Ex, 20 illic accipi debere putem, vt indicio eft verbu, Pro- ceflerit,ibidem pofitum. Sicabaliqua liberospro- ereare,pro,Ex aliqua,&curo dliqua,I.imperialis.23. jf.his itaque per hanc 8. C.de nupt. Sic ab his, pro ex his,feu ex eorum numero.l.34. de vfu & vfufru. 2. Ab hoc legaro retinere pro ex hoc. I.28. de libe~- rat.legat.Briflbn.Quandoque Ab fumitur pro Per: vtin cap.ab eo,in princip.de appellation. lib.6. In- terdum feparationem ftgnificat Accurfio, leg. fiex duobus,in princip.fF.de duobus reis. Solet in hanc 33 rem citari Iex. neminem ex iis, ibi, ab initio,de de- curion. lib. io. Cod. Accurfius tamen ibi pro poft accipi exiftimat.S£pe etiam Fumitur pro fine in leg. fi quis fcruo,in fine,ibi,ab re C.de furt. As etiam prcepofitio cognationum gradus proffiouet, de quo mox infra ante Abafti. Ab particula in compofitione complet nonnunquam fignihcationcm diftionis cum qua componitur, vt abfoluo, abnumero : hoc eft omnino foluo,namero. Notum eft.a, ab, abs , eiufdem efle fignifcationis, 40 quod & Bartol* v uit in leg. ft ex duobus. ff.de duo¬ bus reis. DifFerre autemin oratiohis contextu , de quo vide Linacrum lib.citat. A b aftis ( de quibus Nouel. 38. )Aftorum feriptores. Hinc ab aftis fori,leg.per banc^C.de aduoc. diuerf. iudicior.Prate* Ab aftis,quibufdam set&tis noftrse eruditis, funt ij,qui ad tribunal nomine partium produfta vel excipiut 4 vel tranfcribuntdn afta.Spieg.adde Pratei. Ab aliquoperfoluere vide fupr.d me foluere. A b aliquo peti, pro eo quod aliquis petit, vt Alberic. indicat in l.cum pater.iT.ex paftis. ff. de paft.dotal. lte 4 ab aliquo non exigi 4 id eft ne exigat 4 leg.vlt.jT.fi pater.eod.Spi;gel. A b aliquo pouidcretitinere, aftu, ab aliquo vti: vide fupra in litera A. Ab aliq.uo abfolui:in voce abfolui explicabitur. Ab Epiftolis,qui pra?eft Epiftolis apud magnatem vel Principem 4 fiue vt eas accipiat, fine vt ad illas re- fpondeat.Spieg.Idem fere quod Seeretarius. - ' A b £xaftione tributorum., hoc eft ne exaftor tributo- rum conftituatur,ait Paul.in 1 . vitim, ff.de veteran. Spieg. Ab hinc centum annis. vetus locutio J qus ( pace quo- rundam dixerim)non hoc fignificat, quod vulgari lingua dicere folemus > poft centum annos, vt, poft homines natos; fed centefimo abhinc anno - vel an- nus nune agitur centefimiis. Cicero Verrin.3, pla- niflimehoc demonftrat:Qusftor Cn.Papirio confu- anni numerantur. Idcm Vcrrina 4. oftendit illum menfem comitialem fuifte,comitiis abhinc triginta diebus habitis,id eft trigefimo ante die. Huc illud Charifij pertinet^libro I. Ante annos abhinc dccem natus veteres dixeruntquod eft ante annos dccem natus.Hotoman v Dc hac di&ione vide TiraqueU.ij> traft.de retra'ičt.lignagier,lT.i.gI.ii.Prate. Ab hocjid eft,pofthac,-leg.2.ir.ab hoc.ff.de origin.iur. Nebr. ^ Ab ilio vtitur,qui a|icui,rei Cux vfum ademit 4 in edic. ’ PržEtoris leg. 1. in prmcip.ff.de itin.aftuque priuat, de quo fupra ex Briffon. in verbo, Ab aliquopoflU dere. Ab inteftatodd eft f ne teftamento.lnftitut.de hsered* qux ab inteft.def.Spieg.Nebr. A b ipfa Meffe. Senecce hoc verbum in eo s conuenit, qui vel commodis vel fpe commodorum detinen- tur,quo minus femet explicent a negotiis,.quafi dc-» ferturi agrum, cum inftat Meffis.Quam muhi funt, ait Erafmus , in Principum aulis, quos tsedet eius vit«,difcrucianturque libertatis defiderio. Verum iftis ad libertatem adfpirantibus reclamat cupidi- tas.Tam magnas fpes relinquam?ab ipfa Meffe dif- cedam.Spieg. Ab omnibus haredibus qui legaretur , docetVlpia- nus in l.ab omnibus 104.in pr.ff.de legat.1. A b omnibus gradibus exheredare, vide leg.i. in prin, C.de lib.pr^ter. Ab originum (vebvt alij, Ab Aboriginum) feculo di- cimus , cum figniScamus rem ab extreir,a vfque an- tiquitate repetitam. Ab ouo vfque ad mala,pro eo quod eft,ab initio v/que ad finem. Quirem a Iti us repetunt quam oportet, notantur illo verfu Horatij. eegemino bellum Troiannm orditar ab one. Spieg. Ab rc:vide infra poft Abj atruus. Ab reo,pro defenfor & patronus Rei.ad Heren.I1b.2- Confiderandum eft,ne aliud accufatoris criminatid contineat, aliud defenferisratio purget:qucd ftepe confulto ab r?o faciunt,anguftiis cau fx coača. Hc- to man. C o R o N 1D 1 s vice efto , qu©d Latini prapoftio- ne A B gradus generis, feu cognationumi&furfum Scdeorfum proferre ac promoucre foleant. Nam proaui paterni vel materni, patrem, matrem,Aba- uum,Abauiamqueappellant:ea voce(quod & Feft. lib.i.tradit)demonftrantes,eosab auo abefle, &illu aui auum, hanc aiiiam effe. Quibus nominibus etil proauise paternse vel materno? patrem vel matrem, defignamus,leg.i.ir.4.ff.de gradibus & adfn.Thec- philuslatini fermonis rationem fecutus '&n' 7 ram 7 n>v Kf '&zr>iJ&uiAbM vocat. Similiter abaui paterni vel materni,fratrem/ororem, A,bpatruum, Abamitam, abauiae patcrnx,materna?ve fratrem,fororem, Aba- uunculum , Abmaterteram ai.imus,1.3. fF.de gradi¬ bus ScaffiT.6.1 iiftit.de gradib.cognat.Paulus lib.4. fentent.tit.io.Quos & patruos auunculofque Maxi- mos,amitas, matcrterafqife Maximas appellari tra- ditijrinl.vlt. iT.auunculus maximus ; ff de gradibus. Ex eodem fonte defcendunt etiam Abnepos, Abnc- ptis. Hi funt pronepos.proneptis, £lius,filia,nepo- tis 4 neptifve nepos, neptis, leg.i.IT.4.I.vit.JL Abr.e- posfF. de grad. & affin. Grčeče amyy> 7 &» Briffon. lexi.con. A b A c T 1 greges ? qui aut furto, aut per vim abdufti funt:& abafti magiftratu> qui coafti depofuere ma~ giftratum,vel imperium.Ex Feft.lib.i.SpiegeL Ro¬ tom. Brilfonius abaftos magiftratus dicit. Ab a c t o r .vide 1.8.jT.2.C.de repud. le fuifti abhinc annos quatuordecim 4 Nam a Pom- Abac t o r e s(vide infra Abigei)funt pecuariorum |>Qio Craflo Conful.ad Papirij confulamm toti.dč ^nimalium fures,quos Vlpian. Abigeos vocat:Iulio Paul® Paula vero Aba&ores funt, qui vnum cq:uim,diias equas, toHdernque boues, vel capras decem,porcos quinque,abegerunt. Cstera vide iib. fentent.eius quinto tit.20. Spieg-Hotonf. Hoc autem genus ho- minam in Hifpania maxime inueftiturr Seda lu- rilconf. po Hus Abigei dicuntu.r, de quibu? titula s cit libri 47. ff.in cuius p Hm a lege Vlpian. Qii pe- cora ex pafeuis ( ait>vel armentis abigunt, hi pro- prie dicantur Abigei. Quod fi uuis oues abcs*ran- . tes aut alias quadrupes abduxeHc, non erit Retis id crimine abigeatus, Ted potius furti. Eft enim abi- geatu? ipfum abigei crimen,quod in Hifpania gra- u:as,quam alibi gentium debere puniri,Hadrianus Csefar coniuli rcfcripfit. Abigei, inquit 5 cum duri T- me puniuritur,ad gladium damnari folent. Pum 'H tur autem duriftime nonvbique , fed vbicumque frequentius eft id genus maleficij.Ne k nf. Ab a c V' s Alciat. Iib.4. cap. 2. Parerg. &Buda:. in 1 . quod fi feruus, $. fed fi fr*, de in rem verfo, tabula calculatorum,fiue logiftarumeft, & coquorii:quod 20 Sc lulius Pollux indicat lib.1e.cap.24. & iib.6. cap. 13. 120 : etiam Scrinij genus fuper quo vafa argentea rep oni folebant: de hoc fenfifie mihi videtur Var- ro lib.S.cte lingualatina. Porro non abaces,vt falfo autemant AccutT. Nebricenf. & Spiegel, in lexico . iuns ciuil. ( quamuis vulgati codices ita habcant) fed $*?■{<; vt in P.Flor. iegendum, res ipfa docet,a- pud Iauolenum, l.heres meus.ioo. jf.fin.if.de leg.3. Prat. Apud Vitruuium re&oria abacorum legun- tunSunt autem qui illic abacos /e/iiones vel fcabel- p la ad feffum habilia : aut podia efife cenfent:fed ho- rum expofitionem explodit HadrianuS Turneb.lib. 2.Aduerfar.cap.3. A is ALitN are proprie eft alienumfacere quod no- ftrum eft. Abalienat etiam , qui aiieiiam rem \ r en- dit,Pauio ICto.Spieg, Ab a l ien a re vetus eft verbum ciuilis iuris , hoc eft ciuium Romanorum proprium , peregrinis ho- minibus non cornmune: quo perfseta rei aiicuiusa-^ lienaiio fignificabatur. ltaqu e Vlpian.-fVabahena- 40 tum.67. de verb.fi gn.AbaUenatum,inquit,non pro- prie dicitur , quod adhuc in dominio venditoris manet: venditmn tamen rede dicitur . Hoto. Prat. vid.Alienare. AB A L1 EN a T r o eft , eius rei quz mancipi eft aut traditio alteri neflu, aut in iure cefik>,inter qaos ea sure ciuiii fieri poffunt:vt fcripfit Cie.in Top, Quo ex loco tria notanda:primum cum fex fint acquiren darumrerum modi, quos Vlpian. in inftitutiuculis enumerat, emancipatio, traditio, vfucapio, in iure 50 c e fiio, ad i u di c a ti o, tex : duos tantum folos cfle,qui- bus resa dominio noftro in alienum traducantur, mancipationem rdlicetj&in iiire ceffianern.. Quod tamen Paulus,homo Gr$cus,litigiofus, natura co;;~ trouerfus , &hoftis antiquis lurifconfultis addkus, fuo more cauillatur, in 1. abalienationis. 28. ft' de verb.fig.Abalienationis verbum,inquit,etiam vfu- capionem continet: vix eft enim,vt non videatur a- Iicnarc,qui patitur vfucapi. Quafi vero quis fcieris prudens rem fuam vfucapi patiatur : aut, fi fone 60 quiseo anfmofit , res ex maiore parte iudicand® non fint:aut,fi iudicand* non fint, qui patitur vfu¬ capi, non pro dereličto rem fuam habeat,ac proin- de alienare nen dicatur , quia verbumhoc certam Sc ali en a n tis, & eius in qucm alicnatio ftt,perfonam compledatur, 1. in omnibus. 55. ff. de obligat. ad. tametfi vfucapionem tertium cffe modum, quo res perfede abalienantur, conftet ex eodern Vlpian. cap.i.&ip. fecundo exhac definitioneintelligitur, abalienationem earum tantum rerum dici,quae m a- 70 dpifuiutnon etiam earum, qus funt nec mancipi. Sed cum Vlpian.'in inftitiititfr.dtftis traditionem dicat propriam elfe rerum nec ^nancipi, quid eft, 'qn.od Cicero.ait, AbalicnaHcnem traditionefttri^ Subdifticilis hit nodus videtur, qiu-tn tamen expti- čare ccngbirnur. Nam Cicero non fimpliciter tri- ditionem dixit, fed traditionem ncxu : quo ver bo mancipationem fjgnftican Boetius, non aperte illi quidem , ac nominatim fed t^imen ita fignificat, vt fatis inteiligatnr. Gumenim ntxus formulam ri- tumque-ex Caio Iurifconfuito deicnbitnndicat ne- xum ad mancipationem pertinere.Ex qu_o intelligi- tur abalienationem mancipatione 3( in iure ceftio- ne fi eri: traditione autem nuda,hoc eft, fine nexu Sc libra fkri non potuiife. Poftremo ex eo loco con- ftat, Abalienationem propriam ciuium Romancru. fuifTe,non etiam pcrc-grinorum. Hotcm, Prat.VfuT- capio,fiftj traditio videtur Prateio:qui enim cape- re vfu patitur,tradere intclligitur,ex 1. fnal.de fer- uit.Adiudicatio &abalienatio lege,traQitionis ver- bocontinetur Pratei. Abalienatio ( ait Spieg.) eft tranflatio rei in a- lšud,vt dominij,pofl’efiionis:& ficut res dupiices,cor porales : lic fpecics abalienationis funt etiam du- plices , q U s expiicantur d Boetio in Top. Cie« Spieg. Abalicnationirverbo vfucapionem contincri , ait Pauliis:vt fupra.Eriiton.vidc alicnatio. Ab a 1.1 r n a T v s dicitur , qnem quis d fe remoui u Alienatus , qui alienus eft fačtus. Feftus iib. 1. Plo¬ tom. Ab a m 1 r A,inquit.Caius,eft abauiTororft.j.Cde gra. lnft.de grad. cognati jf.f.ab aliis autem fere Amita ' maxima dicitiir.Hotom. Abannati o tScTvvidtvTKTf/Js Gr^ch, annuum exil iu ftgmncat propter-volanturiam essdem- admiftam, G.Budso inannot. l.autfada. iC jT.^uentus,jff. de poen.Prat. Ab a r s a c o r a s(vt Holoand.legit.alij Earfatoras) nominatur in 1 . 8 . C.de fideiuff. Ab as Gr>paftbres Latrociniis dediti.vide N-i42.cap. 2.6 Gothofr. ibidem, 5c adl. Si quis n.verb. pafto- rum,C. de accufat. Ab a v v n. C v t v s , eft abauide fi-ater fecundum Ifi- doruimvidel.j.in pr.ff.de grad.if.A. inft. ecd. Hot. Prat. A b a v v s eft pater proaui, vel proaui« : Sicut proa- uus eft pater aui vel auia!. Sic Abauia eft .mater proaui vel proauis : ficut prouia matereft aui vel aui*. Prat. Ab b A,vox Syra,patrem fignificat setate, honore, cu- ra,vt Grscis vide Alciat.bi* Cod.de in ius - vocand A b b a s etiam ap^ifjetvefpiTvg dicitur inNouell.Iuftini. f«pe.& l.reddentes,C od.de fumm.trinitjMonachis & cosnobiis gr*eft:vnde & ccsnobiarcha merito ap- pellatur.AIciatus in d i C. 1 .1. P o r r o A bb at 1 s ofticium ,expiicatur in can.nullam,cauf.iS.q.2. Sc in Nou.Iu- ftinian.Oonft.5. a Bud*o Hetoeriarchus dičtus eft in forenfibus.Pra't.Lexic. , ■ . Ab b a s (aliis Archimonachus) ebntinetur appellafic- ne Monachorum,c.vlt.exir.de Sirne. Ab b A s feudum conferre poffe dicitur, lib.feud.i.tit* 1.6 non conferre,i.feudqr.tit.6,in piincip.Pofterio- Kibus feculis Abbates etiam aiifti funt pr ceres/ea primores, aut Baronesfeculares , quibus Abbatia- rum prouenuus fruendos Rex ad .tempus concefle- rat.Gui.Paradin.fcriptor annal. Burgun.lib. z.fub anno 1103. teftatur fe monumenta vidiiTe cemplura perantiqua, in quibus proceres G ali i se his nomini bus vtebantur:Dux &: AbbastComes Sc Abbas.Ali- bi Abbates ^'ComitesiAbbatis & comitatus. Pra- A ? II 12 A ANT Veiusin quo piura vide:adde Hotbm.lexic.feud. Dc forma AbbatiS eligendi, vid c lib.i. God. tit. 3,.teg.47. in princip. De forma eius confirmandEvi- de leg.47. in pri n. ib.vide L 40. in princ.& §• i.ead»tk.Nou.).cap.p.Nou.i'4.c.34. Abbatiae confcrencke funt non pro artate , fed me- rito,'d.i.47.in princ. Abbatissa dicitur afcetriarum, monachurum,kue monialiumantikita,quae i luftfn.in Nou.i3;.i<7P«>f«'- vm appeliatur.Prsefici autefn non debet,nifi lit lexa- 10 genaria & virgo,cap.iuuencuIas 2i.q.r. Prat.in quo y litra vide. Ecudorumconferendorumius habet. 1. Feud.i.jT.i. Abbatissab vocabulum diuus Hieronvmas vfur- pat,non minus bane iibi licemiam permittenš,qi:a, Virgilius,cum fecundum regulas, Phcemkam,* Vi- donem dixic. Alciat.lib.2. Parerg. luftinianum dc- fendita Grammaticorum-accufaticrne, cjuod Dia- ronidam dixeri-. Hanc Bald.azcjuiparat.Ab-Dati i n bonorum adminikratieme, cap.i.cjgi feud.dar.pck. 20 Spicg. AbbatiSSAE eligendseforma ,lib.i. Cpd. tit.3. Icg. 4-". jf- 2. Non. 123.133. Abbre v 1 at v r a ( fic enim Iegendum apnel Bart.) inkrumentum c&Notarij non cxtenfum , in 1. chi- rographis, in princ, in verbo fecundo nota, fh.de ad- nuniftr.tutor.Taraetfi a verbo ducat ur ha?c-vox,cu- itis exemplum apud idoneum autorem reperrri nc- gant.Spicg. - . Abderitivm imperrum , vbi qms formam te- 30 nuem/ed cum libercate coniiindam,anteponit am- plis opibus , fed obnuxiis feruituti,vt exiftimat Va- dianus.Spieg. Abdicar b dnquit Nonius,eft familia abiicere : iti- dem & Eekus:quak non diccre,id.ek negare filium: quomodo eft apud Pacuuium, confanguineam ab- dicant,id ek neganr.Sc leg.3>*C.de patri, potek. ne¬ gare filium, pro abdicare. Sumptumautem d Grar- cis videtur,qui patrom aVem*v,filium autera &z3Pf#- 0»?° noHet, fed eius voluntati contuma* repugnaret: (i cum iniuria afficeret.* fi noftu foris cubaret, fi co- • meffaretur, fi lenones pulfaket, fi libidini»4iicum- *■ beret-.adde caufas exheredationum ex Nouell. 115. vide Cod.lib.B.titu.47. leg. 6 . & Gothofr. in - not.ad did.leg. 6. vbi okendit abdicationem m uit um dif- ferre ab exheredatione : prsefertim eum abdicatio' fiatinter viiiosje^heredatio,mortis tarifa. Abdicationvm formo? dux fuas: altera eriminis perfe$i: yt k abdicetitr ra-ptor, adulter : akera im - go perfedi,velut pendentis & adhuc in conditione po- Cti: quales.funt^ in qui-bus abdicatur Blius*qui non pareat patri. Vid'etur autem hsecabdicatio in iure apud magidratum deri folita,qua parentes teftifi- cabantur , fe iis de caufis , quas proferebant^ fuos liberos , d fua famili-a remouc-re , neque deinceps in liberoruni loco numerarc velle. Arque abdicatum filium pater educare non tenebatur : i- mo egenum veftib-us fpoliatum , familiaq; eie&um, dimittebatj qui & defundo patri in hereditatem 70. non;fuccedebat.Totaque hxc ratio Grarcorum fuit: E B. nan^Pvomani emancipatione vtebantnr. SuetoniuJ de Odauio fenbens, Agrippam ob ingenium for- didum abdicante,verbo Abdicandi: pio emancipa- re 8c ablegare vfus eft : quo'd Plin.lib.7.ca.'4j;oftcn- dic ^ cum Agrrppse nominat niodo ablegationem s modo abdicationem.Valcr, li.š.c.7. Abdicationem pro exheredatione pofuit: Sicut Cicero exharreda- tionom,pro emanciparione, in Orat.pro domo fua; vide Prat.confer Connan.i.commcnt.iur.ciuil.cap. 13.de patrift poteft.num.'. £t Tiraquel.-m trad. de retraid.lignagier^i ou lignagier.gl.o, Ab Di c a T 1 o opponitur adoptionif ficut in ea re te- fris eft Plinius' lib, 7. c^ap- 4>. de Agrippa poftbump loqfiens. Abdicationi contraria eft dedicatio fiue dicatio. Dicat , qui altcri proprium aliquid facit: -Abdicat,qui alienat.Prat. v Non taritum naturales liberi ^ fed adopti-.:i quoque abclica. i poterant,vt pateM^Suet.Augufio,cap.C5. N Plimo I1b-7.cap.45. Briflon. Ab d i c a m v s filios vini, fioc cft,priuamus omni iu¬ re fili;: exheredamns, hoc ed,fubmoucmus cantum ab hereditate pod mortcm.!taque quifquis abdica- tus edjidem e-ft Si exhcredatus,non cortra:Abdica- mus line lege,exheredamus loge. Prat. Liffert ergo abdicatio ab exheredatione , quod illa in vita fieti- folebar, nimirum cum quis familia ciiciebatur,Ai- ciat,libro iecundo. Difpunčh cap.28. hrec vero in tedumento,vimquc fuam noft mortem habere fole* bar. Abdicatio fcite a quqdam extremum pavri nimatas,vt aquam, 1 . 26.ff.de dam.infečt. Abducere pignora Paui.2.fentent.tit.i4.Briftbn. Abdvcere ancillam dicitur venditor ab emptore: £xaftor tributorum a Domino : Abducere Domi- nus feruum 3 pcffdfore: Abduflus ex fundo feruus. Abducere capram,equos,veruecem. BrilTon. ex l.ff. & C. A R D v C1 rnulier dicitur 3 marito,cum diubrtiuin (it, Donatus in illud Teren. Hccyr: & filiam abduxit fuan\Abduxit, inquit,proprie. Acctrfienim dici¬ tur ad maritutniAbduci a marito ad diuortium. Abdvcere furtoiitem plagio.vide lib.fi.Cod.titu. 2 . 1 - 10 » Ab e N A eft corrigia frcni. 1 . i.§. impuberide SCt» Sillan. ex antiquo vocabulario. RciSius alij in d.if. impuberi,legunt habena. A# e R R a T bos, 1 .1. ff.i.deabig.&pec.l.3. jT.Ner.de acq.polf. ' A e e s se verbum multifariam in iureacctpi, Alciat. in I.mulieris,de verb.lign.indicatidc j roinde pro re nata.hoc eft ex fubiefla materia,rrudens iudex,qu? interpretatio capienda lit > diiudicare debebit. Spieg.Brilfon.Cuia.7.obf.3;. As e s s e res dicitur, non modo qu$ in rerurn natura , non eft,cuiufve precium domino abeft,fed etiamea cuius corpus rnanet, forma mutata eft, ait Vlpian, leg.mulieris.15. Ae e s s e res vidctur,inquit Paul.fi veftimentum fcif- fumreddatur, vel res corrupta reddita eft. Item (i 'eam domin os rem, qu* fibi furto aberat, ignorans emcrit,&c. Spieg. vide infra Ablens. Paul. in ff. de verbo. fignif. Et ideo, >nquit,fi corrupts reddits funt, vel tranfngurats, videri abefle:quoniam ple- runque plus eft in manuspra-cio, quamin re. Qu* in loco non dabito , quin quanquam , pro quo- niiim , iegendumfitihoc fenfu , quamuis ita rei forma mutata lit , vt recens forma pluris fit, quam vel ipfius rei corpus, tamen res abeft , lege vjt. ff de vfu & habit. Veluti li ex p.itera Uy- phum aftabre ac fingulari artificio confccerim , vt iam multo pluris fit quam antea: res tamen abefle iudicatur. Patera enim, vt fpecies omnis, c-x forma denbminatur. Falfum autem alioqui dixiflet", cum ait, ulerunque plus effe in manus prscio, qtiamin re. Nam etfi interdum id vfu veniat, vt in tabula pičla , de quaPauius difputat: non tamen idple- rumque, fed perraroaccidit. Hotom. A B * s s E, abfens.abfentia , varie pro re ftibiefla acci- piuntur, vide infra Abfens, Abfentia. Abeft,qui no eft intra vrbis continentia: item & is , qui in loco vel vrbe eft , fed latitat, fiue occultat. Dn. Ioan. Gtrdds.in illuftri ad tit. de verborum lignif. com- ment. ad jT. primo 1 .173. & ad. I.149. eodem.Cuiac. 7. obferuat. 3;. Abfentia vel ad perfonam refer- tur , vel ad rem. Quo ad pertonam ? vel am- mum ti us intutmur, vel corpus, vel vtrutp_que fi- mul. Interdum Abfens cenfetur, qui ^frto-tuterie- £ro, vel pariete, aut alio modo,feparatur, ita vt non vidiar , vel non audiat, vel neutrum queat.vi- de Goed.d. loc. & »d l.ij.jf. fin. eod. & adleg.14. ij.af.eod. A A N T E B E. T, qui nori eft eo loče > in quo potit ur;, dummo- tio cxtra continentia vrbis fit.Vfque ad continentia enim abtfle non. videtur,nifi latitetd.73.in fini. 199. de verb.fign.Ideo praefens habetur,qui in continon- tibus cedificiis* hortifque vrbi iunčtis eft , 1.5.L6. fr* de procurator. neque etiam trans mare abfentem defideramus/ed extra vrbis continetia.In illis pla¬ ne edi&i de damno infeft. verbis, Dum ei qui ab- erit.prius domum denuntiari i u n e air.V lp ian us vi¬ den e um abeffe interpretatur , qui in vrbe no n eft, 1 a I.4. jf.prsetor ait, iti de dam. infcčLvel qui domi no eft. Similiter in SCto PamaUano. Abeffe is intelii- gitur qui a tribunali ab.eft, L51.iT. SCto.fr. de fidci- com.iibert.At in contraftibus dceum defhpulauo-* ne contrahenda agitur, prjefentes accipiumur, qui exaudircre poffunt.l.i.iT.i.de verb/oblig.dc contra abfentes, non qui extra continentia vrbis funt, fed qui inter Te pr«fentes non funtfita vt fe inuiccm lo- quentes exaudire poffint. Gum vero de vfucapione ir. qua alia inter pr«fentes>a-lia inter abfentes tem- 20 pora feruantur, abfensueft, qui in eodem territono feu prouincia non eft: pr« fen s: contru> qui in ca-* dem prouincia habitat,1. vit.C. de pr«fcnpr. long. temp. Init.de vfucac.in prin..( vid. C lan fr. Vuit. in comment.Inft.de vfucap. njim.14. ) In. teftamc-ii' tis abfens cenfctur , qui vtjl non audit, vel non vi¬ det teftantem : in iudiciis ac denunciationibas ab¬ fens eft, qui in iudicio non eft, vel domi non eft:aut domi quidem, vel in foro, vel inhoriis eft, fed lati- tat. In dando procuratore ahfentia cenfctur ca , fi 3 ° dominus procuratorem confhtuens, lit extra conti- »entia: nam fi fuerit domi, in foro, inhortis, & in- tra continentia vrbis,pra?fentis procurator dicetur, Li.jT.fi n. L 2.5 .,6.7. de procur. Dn. Gcedd.ad d.l. 191/. £.5. Abfcmi autem in fingula viginti mijia paffuii iLfiguli dantur dies, Cujac. ad Paul. ftnt.t.6. lib.4. jf.teftamentum Dn.Gcedd.ad 1 .3.^.3.&feqq.& ad 1 . a54.iT. 2. de verb. fig. Porro abfens etiam interdum kabetur is ,qui adeft, & contra. Sic miles , qui Ko¬ mis miiitat, pro Reipub. caufaabfente numeratur, 40 . 1 ,milites, ex quibus cauf.maior.Sic abfens habetur, qui etfi corpore proefens fit, animotamen abeft. po- teft enim quis corpore adefre, vt tamenmente ab- fit, I.35. ff. de captiu. Itaque furiofus abfcntis loco cft, leg.2ajT. penult.fr*. deiur. codicil.L124.lfl de di- »erf. regul. iur. L17.iT.dliofam.fr*. de iniur. Nec ta- men ab eo conftitutus procurator, quafi ab abfente datus intelligitur, cum intellečtu careat, 1.2.ff. de procur. Pupillus etiam praefens, fr tutorem non ha- bet ,quodad poffeffionem bonorum attinet, pro . Aliter atque de magiftratibus, quiRom. Reipub . operam dant, ftatuendum,vt d.I.7. & Conft. lib.r. Epit.t.3. docent. Enimuero in c.7.1.IuL deadult. quo eorumdemum abkn:iaex- cufatur, qui in alia prouincia Reipub. caufa abfut, qnam in ea, in qua deferuntur, vrbani milites,iicet aiias vice ^bfentium habeantur,abefie tamen Reip. caufa no intelliguntur,& deferri, vt prisfentes,pof- iunt, l.i>: jT-i.ff. de adulf. vt vt fit , tum demum milites Reip. caufa abeffe intclliguntur,.cum in ex- pcJitionc vvrfantur: Non item , fi in commeatu a- gunt,l.j.frl de re milit. Sed nec qui pro ciuitate le- gatiorie funguntur, Reip. caufa abtffe dicuntur,l. z6-iT.vk.D.ex quibus cauf. maio. Puhlici enim ap- pdlatio ad popuL Roman, in plerifque caufis pro- prie pertinei.-nauicularii vero , item negotiatores, dum annon s vrbis feruiunt' 1 , Reip. caufa abefie no male dicuntur, L5.iT. negotiatores, dig- de iur. im- munit. At qui libera lcgatione'abeft , non videtur Reip. caufa abefie * cum non publicLfed fui com¬ modi caufa abfit,I.14. Dig.de legat.Legationis cau¬ fa abfens, Reip. caufa abefie dicitur, L30.de acqu. vel omit. Briflo.lSeriii item Reip. caufa abefie non polfuntl. vit. de reg.iur. Sed nec qui appeilationis perfequends caufli peregrinantur, Reip. caufa ah funt, 1.V2.D. eum qui appeli. Omnino enim R.eip. caufa abeftedti demum intelliguntur,qui ob publi cam cattfam abfunt, non quiin priuarum compen- dium peregrinantiuvvt app a ret ex i. pen. de excuf. plcnius in SCtis circa fideicommifidrias libertates- faftis, cx iufta caufa abeffe definimus eos , qui noti habeant iniuftam caufam abfentiis : c um fufticiat, quod no in frande libertatis abfint,quo magis vide« ant ur ex iufta caufa abefie,Vlp.in Lfi c u feruum,de ndeicom. libett. esternm non eft necefle , vt Reip. caufa abfint, L1.L19.2e.2S.jT. vlt.L29.30.36.frl de fr- deicom. libert. Quinetiam aliasjCjuš vrob.ibili qua- cunque ex caufa,itudiorum puta , abfunt, iufta e v caufa abeffe intelliguntur, 1 . 7 .jT. vit , de minor. i.28. ex quib. cauf. maior. Sunt & alia? abfentia- rum difrerentia?, ieu mauis, adiuncta : vt abeffe bo¬ na fide, L30. de n0xaLla9.de dam.infečLid eft fine dolo malo & fraude , I.i.4.ex qmb. cauf. maior.L4. C.de reft. mil. cui opponitur, Dolo malo, vel frau- dis caufa,vel data opera , abefie, i. 34. de rebus aut. iud. L 5. ex quibus eauf.maior. Abefie trans mare: per eontumaciamt' longmque,Brilf. Prat.ex frl& Hisc de perfonismunc de rebus videamus. Res tri- fariarn alicai abeft: primo quo ad form« mutatio- nem,corporifue corraiprioRem:Sccundo quo ad pof- fefiionem, vel furreptionem aut arnotam poffefiio- nem rei, qua? vi furtoue nobis ablata fuit ekc.tertio ad rei ipfius intmtum , feu deperitionem- Form« mutatione res abeft, vel deterioratione vel fpecifi- catione.Deterioratione mutatur aut per corruptio- nem , aut per dendnutionem. Corruptionc, fi fcin-. dendo, frangendo , rumpendo , arripiendo , con- uellendo , attertndo, coilidendo ,comundendo,ra- dendo , diftrahendo, manente etiam corpore , for¬ ma , qu« dat efierei , figura & difoofitio dilacc- ratur •, v-t exemplo veftimenti'fciffi & fciphi collifi, & tabula? pi&ura rafis, indicatur. Nam fi quis to¬ gam fcindat, vcL profeindat mediam , aut eius partem vel piLeo-detrahat cacumen , rumpatue & togae ^ pilei prope fuftuliife ? & ne tog* i7- toga.lu-, nepileusftt , feciile videtur : Idem eft ftquis fcvphos apud fe depoiitos , vel commodato acceptosj aut venditos reddat, exhibeatve vel t©ta- .liter, vel aliq.ua parte colhfos, hoc eft, attritos,con- tufos,.& collidendo ac confricandofra&o$.»rafQfque.’ tcxt.hic & J l.$.Jf.i.f£commod. £ft enim collifio-duo- rum pluriumue corporum mutua coafricatio , Sc eonculiio. Dcminutrone flt form« mutatio* quando citra cor- ruptionem aliquid detrahitur rei, vt ft caufa inte- io gra nonreftituatur : fi folutio, aut numeratio non hat ea, quadebuit,forma. Quod d: in feruo vulne- rato Sc elufcato verum eft. ltem fi ex noxaii caufa fifti promiffum lit & Iiftatur liber , aliquid tor¬ ni« eius, qui hftitur, dece lliiTe videt ur, v_t in e a de in form« caufa qua debuit,(ifti no dicatur,6c propter- ea ffcipulatio committatur. Sic-ut ergo fcruus ex noxali caufa ftki promiiTus , in eadem caufa fifti non dicitur,fi liber,vel ftutu-liber ftftatur:ita etiam res eareddita non videtur , qu« aut corrupta, aut 20 deteriorata, aut collfta, aut deminuta redditur. Speciilcatione mutatur forma * quando exaliena materia vel fpecie, arte & iudukna humana aliud opus feufpecies comlcitiir, prior e form a.m ut at a, vel fubiata, vt ita artincis opera pereat, deftrua- tur,vel deformetur. Haqu<; dupkx eft , vna prin- eipalis, aitera acceftorur. Principal« fpecificatio piane nouam fingens formam nouam producit fpeciem: vt^ft ex auri vel argenti mafla lat vas, vel annuiustaut contra c-x poculo vel aureo annuio fiat P mafla : ex vino Sc melle mulfum, dtc.jf.cam ex alie- na.Inftit.de rer.diuif. Acceftoria eft,quando quid alterius rei augcnds Sc ornanch? caufa ita adie&um eft , vt prioris fpVcict formam amittah & eiusu cui acccflit, par s formaiis, vel tota forma efle incipiat: vt ti porpura aliena in~ texta fit chlamvdl alterius, vel tabula aliena, me is coloribus pida,amitti.c h«c purpurafhic color prio- rem tuam rudtm formam, Sc ita mngitur, vt exclm di non podit , neqr.e ftmpliciter mngitur fed ita 4° iungitur, vt purpura pars chUmvdis formaiis, Sc color totins tab ul« vera forma nune exiftat. Per poifcffioncm res nobis abeft duplici modo , aut per iphus .rei detentionem , aut rei seiUmutionem. Per rei detcntionem abeft., ft aut a nobis fine dfečtu recuperatailjr, aut ah alio detineatur , vel ptsfSdea- tur,licet nobis reftitui debeat rei poftVllio. Nam Sc pofteftionis ac detentionis commodam noftrum au~ get pH trim oni um, inquc noftris bonis eft,- vt fi eo comnTodo excludamur , aiiquid habere non videa- 5° mur,quia res noftradiminuta fit.itaque ti alius rem noftram detinear 5 vei polideat, nifi reftituat,ex no- ftro quid dctraxiffe , Sc quod noftrum eft * habere: atque ita nobis abeffe dicctur, in tannim, vt &vSn- dicationi.&interdi&o , aut ali a quauiš anione, no¬ bis r.cftituere compelli debeat. Si a nobis recu- perata adhuc abeft ; ti aut a nobis ex e'a,qua recuperauimus, caufa ^ rurltts iurc ( faiftum enim non curamus) auocari p ; oftit?b aut numerato pretio - a nobis ignOratihus tit recepta: lilo cafuipropterea 6o abeft i quia non poteft peruenitfe a.d nos videri, quod fine effe&u.ad nos peruenit. Neque reftitu- tuni cenfetur , quodnon cum omni caufa reftitu- tum eft. Quoad «ftimationem propterea nobis abeft , quia «ftimatio qu« patrimonium no- ftrum minuit , eft apud ali um. Neque vero fu« rei emptio .lubliftit ^ vt nec commodatum j de- potitum , l®catio , permutatio j precarium, niti poftcHionis aliudue commodum , emamus' , pne- cario ačcipiamus,depolitum habeamus. ■ ' Dem^ue per rerdepeirtioner^ res flbeft dupljfiter. 18 aut per amiflipnem aftiohisd. 14. Sn fin.hic, aut per _ rei interitum tam naturalen!, quam quemlibet a- lium, fine co nomine competat adhuc aftio,tiu&no l.tj.in fin. hic.vtroque enim cafu patrimonium na* ftrum duninutum eft. Res er^o, qus periit, fi animata fuit, momia eft, & per morccni abeft : fi inanimata, ita obiit cafn, '\;t nuiquam extet, quia incendio, naufragio , &c. ccnfumpta eft. Sed de his fingulis plenius Dom. Gcedd. ad l.i).jf.i.n.2.7. & adl.i4.ff.).acfeqq. de verb. fignif. Abefle ctgo res videntur etiam hat, quarutn corpns manet, forma mutata eft.'Et ideo fi corruptr funt, vel ttanffigurat*, videntur abefle, quoniam plerii- que pluris eft manupretium & ars". quam materia, ff.de verb. fign. Abeft &ea res,qux in humanis rebus non eft, d.l.ij.in fin.8tres, quz cafa adfuit,abefle vrdetur, l.qtsrefitum. in fin. de legat, 3. Abeft procul dubio feruus,qui in fuga eft: quam quam in 1. Fab. de plag. aliud fit Sbefle, aliud in fuga efle, 1.2. ad 1. Fab. Abefle furto res dieuntur, qu3t nobis fubrepta? & fubtradlie funt. h14.ff.de vtr- bor. figniCl.47.lF. de furto. Martial.Epigram li.fi. Sed lu cH mihi de tribus capellitt Vicrni ejueror bas abejfe jurts. Sepe legitur in id quod abeft, aSioncm tiari: ouod qua!em intelledum habeat, explicandum eft,Abef¬ fe certe nobis videtur , non tantum quod expen- dimus, fed & id , ad quod obligati fumiis, I.28. de negot. geft. Hoc ita fi prtefens fit, non etiam fub condicione concepta, obligatio,1.29, folut. Abefle intdligititr pecunia fideiuflbri, etiam fi debitor ab eo creditori delegatus fitflicet is foluendo non fue- rit, I. 26.§.abefle ,mandat. Item fi fideiuflori nJa- rrto ab vxore creditrice doti data fit pecunla ', ! qua ex caufa fideiuffionis debebat, abefle ei ea intetti. gitur, co quodonera matrirnOnii fuftineat, I.47, it, mandat. Non abeft c v diuerfo ei,qui nihilde fuo impendit demirtuitve, de admih. tut. hi‘4. quod'trtet. cauift.'4'.ff. fiue autetn.ff.de nilmimiiT. Prat. Brifs. Ncceffavia Ab s en t t a, fen catjia abfihtia?, j.fin. vbi pnp. educ. l.io.C. quom.& quand. I'ud.' A B E s s e er negotin geftb. I.j r .‘ de rt b: erf d. l.'r 4. ff, lh-utim.de aA.empt.ft abefle Cx ftroula' ione, fio. farnih hercifcund. Brifs. A B E s s E dicitur.cum faftus eft propterea pauperior, etiamfi nihil emolumenti accciferit hefeditathfatis eft enim hereditatis'catihi 'detrifperitum' aliquod cepifle in rebusfuis. Vefut fi qiiidpiibiiciVei3iga- lis nomine prsftiterit Venditor hereditatis, inejuit Vlpian. Conferjutns erit diceic . agnpfcefe empto- rem eius hoc dtbere. Connan.^.coftiS.h.j. Ab n s s e videri poteft, qui cxaudiri nequit, Vlpian. l.i. de verbor. fignif. AbE s s E mihi res hafknus videtur , quatennsfi;m prsftaturussapud'Vlpian.l.plane.ju.iT^uodfi rcm. ff.de legrt.i. A b E s s e de Anit res,en fic redit in pofcftat^jvt.enutti eius pofteffio no poffit, i. mulieris.ij.de vef.fig.p rat4 A B E s s E pečimia dicitur, qus foliita fingitur, h i n - ter caufas.ff. mand. Spieg. A E ES se eum proprie dicimus, qui ignoretur vbi'fit, & an fit.Paiil. in l.fi ita pater, de rit. nupt. Vlpian. in i.fciendum.ff.ad hluhpecul.aliud cii abefle,aliud iq fuga efle. Spieg. A b E s s e acfugifle quolnodo diftent, Yid.h2. ad leg. Fab. de pdag. Spieg. A b exadtiqne tributorumrvid.fupra iti vocula Ab. 7o Ab exco£tione ad.auram veftirneta rccreare.,eleganter dixit Holaa. in 1. pen.^. proefearent in fuper. ( f, de A A M T E B. J 9 A ANTE B. via publ. Spieg/ Abfvisse fupcruacuo timore perterritum , apud Galliftrat. in 1.2,ff ex quib. cauf. maior. Spieg. -Ar F v T v R. v m , verbum plenitfimum eft, & n d om- netempus refcrtur. Venulcius in Lnouifs.fF.de pr£. ftip. Schard. Aegregare eft a grege duccre , authorc Fefto, Ab h s RE d is debitore peti hereditas non potcft,l. quod U in diem.ff.de petit. hered. Ab h ORRfiRE, pro alienum efTe, apud VI p. in 1. fi tibi re 15 .$. lulianus. i.fF. de praefcnpt. verb. Spieg. A bi.e t A R i v s negotiator, pro negoti-.tore materia- nojSipontin. Abig e a t v s ,a nomine abigeus , ipfe abigendi a- dus ftuc crimen,de quo Macer.in 1.*. de abigJ.<.jT. qui deferrionis. f£ de re rrilirar. Abigeatus crimcn pubiici iudicii non eft , quia furtusn rn3gis eft , -ein 1'iehedltbftd , dida I.z. Spiegel. Hoc-crimine olim nobilitatos Ibcros fuiffe, Seruius in 3. Georgicon fcribit. Placet autem ex I.j.J. 1. de abigeis , leni us ( fic enim redius legi videtur / alii plenius > Go- thofred, ad d.if.i.l.3. ) coerceri, qui ex ftabulo abi- gnnt pecas domitum,quam qui ex fyJua ant g reg c. Genius enim puoiendi, quibus non it-a patct furan- di copia, d uri us contra, quibus maior patet. lufti- nus de Scythis ioquens’: Nullum fceius apud eos furto grduius eft:quippe fine tedo munimentifque pecora & armenta habentibus , v bi quid faluum eflet 3 fi furan liccret ? Prat.ex Cuiac.6.ohfcr.?.ad- de lul. Clar.5. fentent.jf. vlt.q,6r.verf.ij. 50 A b 1G £ 1, qui ( rarius Abigeasores , Briffi edir. vit.) & Abado res i Paulo lib.5.fcnt.tit.io.& ab Impp.in L8.C,de repud.&a Firmico-lib.dMathe.c.ji.a Gr£- cis vero uTnK&Tuj apellantur ? proprie hi habentur qui pecora ex pafcuis,vel ex armentis, vel ftabulis fubtrahuntj & quodamodo depra?datur,abigendiq; fludiu,quafi artcm exercent, equos dc gregib. vel boues de armentis abducentes,l.i.jf.T.de abig. Iufti. Npu.22. Abigeos aut a furibus quantitate feu nu- mero difcerni traditum eft. Nam qui oucm vnam, 4° fuem vnum fumpuerit, vt fur coercetur.* qui gre gem, vt abigeus , Li 6.$. quantitas. de p cen ldcir- c o Calli^lr.oueSjait, pro numero abadorumaut fu- rem, aut abigeii facere. Namqui 10. oues vel ca- pras, vel porcos 5. aut 4. equum vnum ,duss equas, totidemque boues abege-rit, abigeus eft dičbl.vit. ff.de abig.Non tamen fola quantitate,fed ex aniino etiamatque ftudio & arte abigendi, hoc difčerni- tur , vt Guiacius pnmo obferuationum 20. often- dit. Nam quiftudiofe vnum equum aut bouem ab- 50 duxerit, abigeus eft ? qui cafu , fur, 1.2. de abig. D. Gcedd. ad I.235. loco eiiam eos difcernit : qui ex pafcuo , fed ftabulo, vel alio loco , non ex ar- meoto, abigit, fur eft » non abigeus, l.i.if.r. de a- big. vbi Gad. ad r.dc V r . lig. Cacterum vt fures te- nentur adione ciuili in duplum, vel quadruplum, quo cafu dne inferiptione agitur : lic abadores,ccf- fante adionc ciuili, extra ordinem accufantur:quo cafu neceflaria eft inferiptio. Cuiac. Briis. Prat. Spieg. Hotom. 60 Ab i g e v s accufari poteft cum inferiptione , vel fine fineea , C lib.^.tit.^.l.i.Abigeus tcnctur pecorum mortuorum nomine, C.lib. A^igere > eft a fe expellere,vel crimen abigeatus exercere. Neb. Abigere pecus, id eft, expell'ere a- gro , I.39. ad 1. Aquil. Abiguntur greges, armenta, qux furto aut latrocinio anertuntur,l. vlt.C. de co- did. ob turp. fic Abados boues , Ouid. Abadas furto fu.es. Plin. lib.8-c.51. Bril*. Asi G e b e , etiam partum venenis & medicamentis 70 ' cxpcllere Sc enecarc fignideat. Sic accipitur inl.4. 20 de extraordin. crimj.8. ad J. Corn. de licar.*.?p.de pcen. &apud Cie. in Ciuent. & Tranqtall. in Do- mitiario cap. pen. A bige b E etiam fimoliciter pro partum abigere a Marcian.dvl.4.vfurpatur, cam qu* data opera abc- git, a pršfide in exilium dandam. Hotom. Ara c T v m ventrem dixit Paul. lib.4. fentenr. tit.o. fcetam venenis & medicamentis eiedum : Abačtos partus, Optatus Afer. Nec longe ab bac fignidcu- tione eft ; quod Imp, venenis vifcera hominis ex- tingueie.appellat,in l.?.C.de qu3tft. Cuiufmodi cri- 'minisa luuenale Sat.6. & Minutio Felice ( cuins liber pro oda no Arnobii hodie circumfertur ) rit mentio. Brift. Hotom. Prat. AbiGEK e Če arcere diff.runt. Abigimus quae vbi ac- cellerint expeilimus: Arcemus , qux prohibemus ne accedant. Spieg. A b a c t 1 magiftratus : vide fupra Abadi. Asucerr eft fpernere, vt in auth.quib.mod.nat.ef' o fic. legit.jf.lit igieur. Hinc Abiecta perfona,pro contempta , h umili & vili, 1. fed etli vnius .5T. interdum. verf vtputa li patris perfona vilis abiedaque lit, ff.de iniur. Abie c 7 a e interfeeminas per-fonae funt ancilla eiuf- que dliajliberta eiufoue filia(id abrogatu Nou.89.) Scenica eiufque filia , dc ea, qu* mc-rcimoniis pu- blice prsfuit ,L humilem.7.C.de inceft.nttptiis.ad- de l.i.C.de natural.liber. Non autem ideo quishu- milis aut abicdus,-quia pauper,d.l.7.in princ.& ibi 3 Gothofr. adde Nou.74.e-d. Abiic e R e quodaromodo contrarium verbo aJiice- re , eft adiedionem non re cip ere, b Sabin uj.o.ff dc in diem adiec. Cuia.ad Afric.tr. ad.^.fol. 34. Go- tbo£ adrubr.ff.cLt.de in diem adied.Hdde l.i.C.de vend. reb. ciuit.bpen.C.de om agr. defert.l.2.C.de locat. pr^d.ciuil.Significat dc repcllere,I.qui leuan die. ad 1. Rbod. deiad. vbi primo dicit, Proiicitf poftea Abiicit, Rebuff Hinc Ab i E c T a dicuntur , qu* incendii caufa fubdium emittuntur. vide Lfalfus-jT. quialiemim.fF.de furt. AbiI cere haftara dicitur , qui caufte didifus ani- mum abiicit,ac definit contra conari. Spieg. AbiICF.Re rem videtur , qui exigiro pretio vende- re cogirur,I.ita vt omnes fumma<.]6. r- Sc ibi Go- thof.tf, mand. Spieg. Prat. adde l.jo.fE de euid. AbiiCiT v r vxor, cum mittitur renuntiatio : condi- tionetua no vtar. Dimittere vxorem , an dicatur latine. vide Rhod.c.i6. lib,18. Spieg. Abi 1 c 1 e n s partum, mecarc videtur, L4.de agnofe. liber. Prat. Abie c Ti o in iure intelligenda eft , cum contefta- mur,abieftis omnibus,qn* aduerfarius dixit,vni ra- tioni nos refponfuros,tefte Žabo, Spieg. Ab inčunabulis. vide fupr. acunabulis, AbiR E,difcedere,vel recedere eft,Rebuft*.Hinc A31R e emptionc.i.ab emptione difcedcred. iurisge- ti5.if.adeo.de pad.vel mu tare emptione,&ab ea re cedere,dd.iuris get.vb.pri 9 dicit.Abiri ab emptione poftea mutari dc recedere.in Li.ff.quad.lic.ab empt. difced. dcitur,Abeatur ab emptione.Spieg.Rebuff. Ab 1 r e i focictate , eft difccdere, & focietati renun- tiare^J.fi conuenerit.ff.pro foc. vbi prius ponit ver- bum Abeatur , poftea Renuntietur.Rcbuff Abi r e in creditum, no n omnino idem eft , qued cre- dere,fedtantu eas res credere, qus accipietis hunt: boe eft,quse funčtionem non in fpecie, fed in gene- re recipiunt : veluti pecuniam, frumcntdm , vi- liimi , '&aiia$res, quarum non corpus redditur, fed quantitas. Vip.in L5.iT.18.ff de trib. ad. Hoto. Itaque Abire in creditum interdum generaliter accipitur, pro muttium contrahere , interdum fpe- cialiter A AKTE B. a cialiter , vt L3.jf.is autem. de SenatufconC Maced, Prat. Abit in creditum, qui fidcm aiienam fequi- tur, ait Brifton. Abire dommium i nobis, in l.non ideo : Non ideo minus rede quid noftrum efle vindicamus,quod ab re a nobis domini um tperatur, fi conditio iiberta- tis vel legati exciterit, fiv de rei vindic. pro recede- re Sc aufcrri, Spieg. Rebuff. Sic res a nobis abit, i domino abit, 1.105.de reg. iur. l. 1. de in diem ad- dic. Briilon. Abi R s raagiftratu eodem fenfu dicitur , cpio abdi- čare Te magiftr.tu, deponere, dimiuere magiftra- rum > ve! adminiftrationem , l.nec magiftratib, ibi: expedandum eft , quoad magiftratuabear.ff.de iniur. Prat. Rebuff Oldt-nd. Abire prouincia,tute- la, čara. Briffo. ex ff legi b : s. Abi R e in defuet.udinem, ubolufcere eft. Abitlex in dcfnetudinem , quando eft aboiha per cofltrarium vfu vel confuetudine,lCtus in i.r.jf.T. de interr-.ad. Abire rem ionge,proco quod eft,infinitatem relpi- 20 - cere puichro loquendi modo a ICt© vfurpatuni, in ^ 1. a diuo.15. jf. fed fi emptor.7. de re iud.. id quod Zafius monuir. Spreg.Prar. Rebuff Abic dies adio- nis,pro exiu Briil. cx ft, Abi s s e, pro obiiile, veteres dixifie feribit Feftus lib* r. A b 1 T 1 o mors antiquis dicebatur , Feftus libro 1. Prat. Abi v pic a r b re,eft per iudiciu auferre & alienare, ea forma,qua dicimus abiurare, Bud. in l.poftr. de p origaur.Abiudicare Sc adiudicare diflferuni.Na ab- iudicare eft iudido auferre,C ic.Ve*jyr.Liui.li.4,ide qdodremo-uere& abdicare,vt nor.NebriC.yufprccI)en m durchs- gericht * idem quod applicare, facit text. Sc b. not.in c. venerabilis. in verf, quia vero. ibi: ei- dem Epiicopo adiudicauimus deexccp. Sc inča. auditis in veri. adiudicantes de prteferip. Oldend. Specul. Prat. Nebrif. Hotom. Abiudicatur heredi- tas> I.5 fiquis a n te. de legat.i. Briffon. AbHv Rar h verbu iudiciarium eft: &, vt Seruius in 4 ° 8./En. feribit, rem creditavn periurio negare figni- ficar. Cic.i. Epift-ad Att. Me fponforem appellat. Mihi ramen abiurare fari us eft, quam dependerc*. quo loco abiurare Cie. dixif, pro, /po nfionem fa- damiureiurando abm.gare. Inde Abiuratio rei credita? abnegatio , interprete Ifid. lib.5. Etvm.c. 26. Brifton. Hotom. Prat. Spieg, Abi v R a R a creditum , deppfitum. Briflb. Ab 1 V R a r g etiam eft iuramento renfit-iare, cap. au- dita. de reft. fpol.in antiq. A B1 v R a r e hserefin quid lit, difees ex cap. ad abo - lend. de. hsretic. Ab.i v b a T v M pretium, in conftit.4.C.de vefLholo- fer. &aurat.iib.ii.id eft(inquit Accurftad eandem) pretium,quod pro ea re dederat, amittit,licet iu- ret fe dtdifte : Accurfii fentemiam probat ibidem Odofr. Prat. AaL a t lv v s cafus aliquado refoluitur in Accufati- uum,& prGepofitionem proptenvt mandatoj.e.pro- ptermandatum, i. n mandato.fE mandat. 1. cotem ferro.jf. eam rem. de publ. Aliquando in Accufa- tiuum Sc prsepoiitionem ln,vt qurete, id eftj.in qub. etem, l.i.C. de primicer. lib.12. Nebrifs. Alt A T1 v 1 abfoluti varie ex rebus ipfis, proq^ma- teria fubieda accipiuntur , Alciat. I.240. de verb. fig. Sspius in conditionem refoluantur. Ab l a t i v i s, foluto marrimonio, Sc mortis Sc diuor- tii cafum comprehendi, Paul.fcribit d.l.240. Prat. Ab L a T1 v 1 abfoluti ea plerunqiie natura eft,vt con- - ditionem inducat. Not. Dd. &prsefertim Alciat.in-70 W cum qu£rebatur.24p,ftVde ver-bor.fig, In quo ar- ticulo fciendum eft 2 ablatiuos quandoqae in vim feptimi cafus, vt Dio. Sc Ser. docuerunt, enuntiari: tuncq. dubium non eft,ad conditionem non refer- ri. Inducitur autem huius cafus vis, fimpliciter m nominibus: vt cum dicimus. 3 te autore didici, ar- Bitratu Seii ardificaui, faluo confenfu domini alie- naai, & fi ous fimilia. Quandoque per Participi- um proferuntur, Sc tune naturam adiunčti partici- pij debemus infpicere .• pra/entis, prateriti, anfu- t:ri fi t temporis. Quod prafentis eft temporis,con- duionem non inducit: vt fi dixerim ^ Rato manen- tepafto,ptena foiuatur. Item , Filio prsecedente, patri permittitur quemlibet in locum nepotis ado- ptare. hi c enim non videtar fubefte condicio,Qpiod ramen non procedit, cum participium ipfum, liect pr^efentis temporis,futuros tamen cafus refpicit: vt fi conftitutum fit >ftaruibus mafeulis f(Eminasafu- ceilione exciudi. lila enim verba, ftantib. mafeulis, quoniam ab eo prolata cenfentur , quiiusde ea re ftatuedi habet,&: coditione inducut & difpofitione: quia non folum fceminas fub condicione excludut 9 fed ipfos mafeulos admittunt, Ban. in 1.2.5T. fin.ffi ad Tertull. Cum participium prateriti eft tempo¬ ris , obfcurior eft quxftio : quoniam ex adiečtione verbi ad omniatempora poterit referri, 1. verbum erit. & ibi Alc. de verb. fig. Vnde hsc verbajfolu- to matrimdnio> gc-ncralitcr accipi ex materia fub- iečta poterunt, fiue retro folutum fit, fiue in futu- rum foluetur: refpe&u futuri conditio eft , non au- te refpečtu prsefentis prareritive. Nam Sc cum fer- mo Latinus pra:fens a paftiuo verbo nullu habeat foliti funt veteres in eum fenfum prsterito vti; vt apud V r erg. Vimque addere vičtis,, id eft , qui vin- cebantur: Sc in Georgie. Quam quibus in patriam ventofa per a?quora večtis , id eft , qui vehantur. Sic inl.i.Jf.deinde.ff. de incen.rui.dum in eum,qui race naue expugnata , quid rapuifte dicetur, ačtio conceditu-r: illa verba, Naue expugnata, exponun- tur, id eft, dum expugnatur, Sc pr^fens quoque tempus refpiciunt. Sumuntur quanaoqHe Sc huiuf- moai panicipia vim nominis, vt curm dicimus, Velo leuato iudicauit: referuato domini confenfu alienauit: penam excepto vino legauit : quo cafu dubiu non eft dif ofirionc-m inferri, non condicio- nem. Cum futuri tprnporis participium eft, tenfpifs potius, quam conditio inducitur , vt in 1II0 Luča¬ ni ; Venturo Cosfare Romam , ignause liquere ma- nusj ideft, cumeflet venturus. Vndelicet Par, in l.i.q-7. de cond. Sc demonftr. eas conditiones, qu« ab ablatiuis abfolutis inducuntur, expreffas appel- let: tamen videtur huiufmodi ablatiuos principali- us ad tempus, qua ad conditionem referre. Nam 8c illud in confeftb eft, magis difpofitioni eos accede- re, quam conditio exprcfla faciat, fecundum Iafon, in rubr.ff.fol.matr.Alciat.in 1.cum qufrebatur.24.7. ff.de verb. fign.& pl ura de natura horum ablatiuo- rum in Li.C.de iur.eiri[hyt.l.ab empt.58.ff. de pačh in l.i.& ibi Bart.& Bald.C.quando liceat ab empt. Ab l a T i V i abfoluti quandoque nihil impetrant pe- euliare, fed perfedu fenfum continent ,vt in Lom- nes.31.jT. executoiibus.5.C. de ep ifc.Sc cler* Brede, rod. in repettor. Ablegare ,-pro longe mittere. Spieg,- Abl o car e, id eft-, denuo locare fundum; tertio lo- catum j.Zaf.in jf.item Scruiana, Inft. dead.Spieg. Prat. Ab maTeRTera j eft abaui* foror,l. fexto gradu , ff.de grad. Spieg. ABK rgamvs-, lAbfihUgen, quod a nobis autdono aut commodato petitur. Item verneinen> quod nobi creditum eft vt depofitum. Sed Sc quod promili H A A 'N T E B. mu«,*»»/*&»• Spicg.Abriegart-tecutee.dut inficia- «j N r P o s , Abneptis, hi fant,ait Paul. pronepous, proneptiSjfilius, filia. 1 . to. J.« 5 A « S»d- How “- A Jv o'c TARE, forts pernoftare. inttgram noftem abeffe,Marci.U..5-de oif.praf. Ne, qui proumciam resrit , fines cms escedat, mli voti foiuendi cauia: dum tam en abno&are ti non liceat. Hotom. A E k; o c T ARE fcite vfus eft Martian.pro estja pro- »o uinciam elte, inf lll-idoblcruandum. dcoft. prae- fid.Sic ik in l.n.tab.trinoftio abnoftafte vfurpatur. Pompon.fi militer pcrhoftare, cxtra vrbcmeilc «n- tcrpretatilr,l.vrbana.i66.J , .i.de verb.fign.Spieg. A:b n v t a e e fsepe abnuerc : Ftftus 1 .1. Annim a u - 1 em,q'ui figno eapitit a'iiquifi negat, quive recufat, aut prollibettapud claificrs autores.Hinc. A B N v T i V v M , pro negatiuo & innciali in 1 . 8;. in pr.verf.& 1 qni fpondet. ff.de vcrb.oblig. Qui fpon¬ det,inquit Paul.dolum raalum abeil'e,abfututumye ao effc,non firnplo: abnutiuum fpondet : fed curaturu fc, Vt dolus ir.alus abfit. Qnod verbum inuentu ra¬ nim efhvfum eo Caprnm in Ub. de orthogra. repe- rio.Confefliua vox, ait, fit ex duplici voce abnuti- ua.vt, Non nolo ( oftendo n.mc non vdle ) &: non ncfcio,qua tibi vita (it, &,Non-nimquam prandeo, S .Nec non eft res libera mihi. Sane,lex ii.tab.quE prohibuitlitigiofam tem dedicari,!.;, de litig. for- firan pennifit- mottiutrn in eam inferri h is verbis: Nec non mortuum inferunto. Qno locoSeru. an- jo notauitjduobus iilis verbis negatiuis , quaii permi- fiffe legem magis,quam prohibaiife, l.ij7- deverb. %cui congrutt PIm lofopborunt deh'nitio:(due ne < gationes vel priuationes vnam affirmationem effi- čitint. ) Intcrdtim ckto Abnutinamagis negant, & ponuntur(vc Deir.etr.ait in Sopliocl.)etc m £oi«(ad maiorem negationem)Vip.in l.flum. 14 . in pr.verf.quis enim dubitat,ff.de dam.infeft.Ncnime nihilfaciente,vt Lucil Nil neminem habere,& Ca- to.Lapideo funt corde multi, quos non miferet ne- 4° minis,Cuia.io.obf.ifi.Gotho.r.ot.in L.i.circ.fi. Cod. com.diuid.Feft.etia abnuitionis voce vfurpat lib.ji. In,non feniper abnuitionem figmficat, fed interdu etia pro addiramento ponitur. Sic.n.hsec poftrenia verba Iego,qiubus iignificat vocem,In,p'c-rnnq; in- crementum addčre verbis,quibus priponitur,vt ex liis,qu» Ulic afftrt.evtmplis, patet.Rriff. Prat. Hot. Ab ofticio tudicis proficifci.hoc e'i,impetrare Srexer- cere apud indicem, vt de cautionum formulis ac pmoriis ftipulationibus dicitut.Spieg. Ab o le se,cS in defuetudinem abire,lfido.in c.fue- runt.jf.paulatim.v.diftinči.vel potius Ab o e e r e> eft tollere & infirmare, & delere in con- ftit.Iuftin.l.i.in pr.C. comm.de legat.Pr.it. Ab o l e R 1 accufatio, Aboleri item nomen dicitur,cu accufatio inepta crimenci; perimitur J Reiq; nomen de Reis eximitur, I.3. ff.de accaf. l.hi tamen.11.jT.fi. eod.l.i.jT.accufatifinein ad SCtum Tttrp. Sic abole¬ ri nomen fuum petere , ide m quod le a iridicio ab- folui petere,I.3. iT.vlt.de accuf. Suct. in AuguR.c.32.. Diuturnorum reorum, & ex quorum fordibus nibil aliud quam voiuptas inimicis qusrer'ctu!r, nomina aboleuit: conditione propofita, vt qucm Quis repe- tere vellet,par periculum fubiret.Brif.‘aboletur ac- curatio ) i.e.perimitur,extinguituf.d.iT.accuratione. A b o l e R r. delifta prioris matrimomj, abolere teBa- mentum,decretum,membriam,effigiem} Bri{l'.ex li. fF..Suct.&Tacit. _ AB o l e t v R ačlio iniuriarum diHimulatione : con- Bri(To.ex ll.fiF.C.& c x Plin.Saeton. Ab o l e t v r accafatip, ,cum accufationis inftkutar pcrfetpuend^ neceffitas aceufatori remittitur. Abo- lctur nomen Rei,cum is de Reis eximitur > abolitio- ne puhlica vel priuata interueniente, L11. if.vlt.de accur.Briir.edit.vit. Ab o l 1 t 1 o, criminis evtinčlio^accaTationis inftitu_ extinčlio : qua reorum numero reus e>:imitur,& accufationis inferiptionii'.!-, memoria aboletur;qus abolitio & reis delatorib.vel accufations inftituen- tibusoliui dabatur,1.4.iT.j[. ad Turpil.l^^.iT.i. lf.de ric.nupt.vel vt Oldend. tradit: Abolitio eft accufa¬ tionis inflituta: peremptio, vel abfoiutio; cum quis nomen atieuius accufauir 4 & accufatio,omni inferi- ptione iam fafta>in totum a b o 1 e t ur, remi d'1 necelfi- tateaceufandi. Et debet impetrari a principe, vel žudice>ab illo le. qui aliqua accufationem iiilbitue- rat,& in ea fe inferipferat.* talis.n.citra infamia de- liftere non poteft, nili abfolutionem impetrauerit. Sed quando tališ impetrat, vt deliftat j & vt illud quod p er accufationem inchoatum erat, deleatur, rite lit.Ea fit triplici modo:Primo pubtice (hac etia generalem Vocant abolitionem ; in tit. de general, abolition. C.) ob diem inlignem , aut ob puhlicam gratulationem , vel ob rem profpere geffam, vel ob Ectitiam aliquam , ve! honorem domus dimna*,1.7. 8j9.12.ad SenaLufconf.Turpili.i.4. jT. 1. de bon.lib. cjuarn Conftant.lib.T. StipAiricivi. 7 rvhvffiy, publicara criminum abolitionem appellat.Eaq; vel SC>to;vel a principe dabaturj.ra.ad SCtum Turpil. 1.2.C.de gener.aboli. quemadmodum a Conftanti- no ob natiuitatem FJij, Grifpini,fačhim legitur.Et hoc cafu durantibiis leriis, accufationes omniti cri¬ minum, paucis cxceptis, de quibus in l antcpen. & pcn.fBad SCtum Turpill. abolentur , ne quifquam tempore laetitice in fordibas lit Sc luccu.Sed feriis fi- nitis, vitra triginta dies vtiles accufatio repeti pot, Lx.l-.aut priuatim io.l.i2.& L15.5r.fin.fF. ad Scnatuf- confultum Turpil.PauLfcntent.Iib.5.tit.i7. Secun- do /it abolitio lege , mortuo fcilicet reo,vcl accufa- tore,vel iufta cauia,morbo fc.impedito , quo minus accufare poflet,d.l.io.& 15.jT.fi pr0pter.L3.in fi.ff.de accufat.Tertio ih pr iuadm^ačiorc vel reo polhilan- te,d.Lrc.C.2.de .ibol.accufatore poRulate(ait Brif.) ex eo quod p er errorem,tcmeritatcm,calorem,faci- liratemve a?tatis ad accufationem profilierit. Eft autem poftuladaab ipfilimet prsdidibus: & quidem pro tribunali,nbn de piano , fed caufii cognita con- cedi debet,d.l.i.jTrabolitio.ad Turp. In cauf« aute cognitione verfatur, an reus adfentiatur aboiitio- ni,an non calumniofc inftituta fit accioj nam neque aduerfario inuito,necpcalumniantib.boc eft indui- gendum,l.fi.rf.ad SC. T urp. vbi VVefemb.Pafatit. l.j.j.C.ide abolit.Porro impetrata abolition e, is qui defiftit^acculare atnpiius nequit, nili ex indulgen- tia principis,i.i.2.3.C.edd, Guia. ad lul. Paul. fent. Iib.5.tit.i7.duplicem facit t ant um abolitionem,pu- . blicam & prluatam. P ubile a fit nullo pdftulanre, a utore Principe vel fenatu , ob l^titiam alicpiam. Priuata fit aut poftulate reo ex certis caufis,aut po- ftulante accufatore.BriiT.Hotom.Spieg.Prat.Nebr. Ab o l i t i o diftat ab AmneftLufiue obliaicnis lege: quod poft a/umsietv accufatio inftitui vel repeti non poteft. Poft abolitionem publicam intra diem32.e- tiam ab codem repeti poteft, l.i.C.de general.abo- lit.l. ant priuatim.ff. ad S C. Turpil.poft priuatam vero abolitionem ab alio repeti poteft reus , ab eo- dem non poteft,l.38". de accuf. l.i.C. de aboiit. vide Cuiac. ad 5.Paul. fent ; i7. princ. demnatio per indulgentiam : Nomen rei: Reorum 7 ° A B °, Ll T1 0 accufationis non datur fallaciter ac- erimina; indulgentia: aboletur iniuria,turpitudo. cufatibus,aut cal fini a to rib us, L 3.10 pr.C. de abolit. *5 A ANTE B. 26 l.p.ff.dc caTufii« Abo l 1T10 ex iuftis kulis £ eri det>et:ide6que corru- ptione rei accufati obtenta,nulla eft , 1.2.in med.C. de abol.adde I.8.5MC.12.14. & feqq. & Goth. not.ad fingulas illasll.ad SC.Turpill. AboliTio generalis procemis pr^fentesconcernit, non futurosJ.i.C.de gen.abol/ Eaque reos liberac quidem J fed notat tamen , h.e.pans graciam facit, infamiam criminis non ibi Gotbof-G.de gener.abol.7.C.de fent.paflf. 1 .17. ad Turp.Centra- 10 rium apparet l.i.Jf.-io.in ii.de poftul.Gothofr. Abolescer e j pro euanefcere J & in defuetudinem abire,Spiegel. A b om 1N a r 1, vfurpatur generaliter pro deteftari, tefte Roterodamo. Ab o mina r i,eft omen atierfari, veteribusfauftum aliquid"& mali ominis deprecantibus, atque aduer- famibus hxc iocutio in vfu fuit.Hinc apud ICtos. Quod Abomino R di&um videmus, pro eo quod Cie. crebro lic extulit:Quqd Deus omen auertat,de 2 o teftetur,obraat,Sc3?ijol.iu l.Lucius.85. de hered.in- ftitut.Si mibi Titius heres elfe nmuerit,aut q uod a- bominor,prius moriatur , Sc c$t. Terent.in eandem fententiam dixjt: Quod Dij prohibeant.Hot.Briff. Prat. Abominatio a D.Hicronymo in Homil.appella- turferuitus idolorum. largius tamen fumitur in communi vfu loquendi, pro qualibet re turpi Sc a- bominabili.Vnde dicitur, Abominatione populi,c. tua nos cxtr.de cler.atgro.Alibi abominatio dicitur 50 eleemsfyna Oeo facla derapina,fimonia,vel vfura, c.non eft putaada,i.q.i.c.fcriptii eft.i4.q.5.01dend. Ab o min a t v S dicitur, qui faeris interdičlus, ex- communicatufve eft, Alcku.in 1 . pecuniam. j 5 .ff.li certum petat. Is Buds. in forenfi dicitur abdicatus a magna matre,in l.reddentes,C.de fum.Trinit.Ab Eccielia extorris. Et hoc fenfu abominationem re¬ čic dicemus excommunicationem.~Spiegel. 01 dend. Prat. ottum. Sext. Pomp. aathof eft. Spieg.viae omnin« Dn.Gffidd.cpmmem.de verb.fig.adl.i. n.je. Ab o r t i v v s eft puer,vel alter fcetus,ante prsfini- tum tempus natus:& ideo fic dicitur,quod no oria- tur , fed excidatur , fecundum llid, lib. 10. Etym. Old.Hinc Abortiui,qui aborfu natifunt. Spieg. AboRTIva ofeitatio, qus abortire facit.Plin.Ofci- tatio quidemin enixu lethalis eft, ficut fternutare a coitu,abortiuu.m. Oenfeturautemabomuus par- tus.fi quis nafcatur quinto,aut feptimo menfeteum genuina,iufta,& legitima non lit recepta, nifi fepti¬ mo menfe , & deinceps. 1. feptimo menfe. ff, de ftat. hom,Spieg. AeortioNiš poculum dare,lege Poculum.vid.D. Goed.d.num.ji. A E o b t ion is voluntarif potnamvid.in Nou.Leon. ji.adde l.S.de ličar .I.39.de poen. Nou.Inft.22.iS.jf.i. &N011.117. Ab o rtvs vxori$ non corrumpit mariti teftamen- tum.!, a.. S ibi Gothofr. plur.alleg. G.de pofthum. hered.inftit. Ab ouo.videfupra in vocula Ab. Ab p a t r v v s idem qui patruus maximus, boe eft, abaui, abauise frater, l.j.ff. de grad. JT.fexto gradu. Inftitut.de grad.Hotom,Prat. Ab re,abs re,modo fine caufa,fruftra:modo fignificat frater, fiue contra vtilitatem, aatfine vtilitate,!. fi quisferuo alieno,fub fin.G.de fur.l confentaneum: C. quomodo & quando iud. Huius contrarium eft, E re.id eft,ad vtilitatem,Spieg. Old. Ab rep t a res vi: abreptum mancipiumtabreptipa- fentibus liben,Bri(s.ex ff&C. AbRogare eft deftruere, vel delerein totum &in- firmare,Feft.lib.t. Abrogare etiam publicare & auferre fonat in Conftant. conftit. 1 . fi quis ad fe. C, ad 1 . Iul. de vi publ.Abrogare interdum eft addere aliquid. Prat. Ae R o GARE legi & legem dicimus, ftdvfitatius Accufatiuo iungitur.Modeft.de verb.fig.Spieg. E omnibus heredibus legatu ita erat:Quifquis mibi 40 Ab R o G a re legem idem eft quod tollere,fiue anti- heres erit,damr,as eftoTitio dare centum-.mterpre- - 1 - :a -. : ^ --— tatur ab Vlp.in 1.4.sr.final.& 1.104-in pr.ff.de legat. 1.Spiegel. Ab orbita Varro dixi t, qnodnonalieRum efta via 3c inftituto.fed ex confuetudine & via. Adrianus Tur- neb.lrb.aduerf.i2.cap.i5. Ab ABoriginumfeculo.vid.fup. A B, A B o R s v s & abortus diftinguuntur a Don. Mar.vt fir aborfus, qui eft in primis menfibus, cum conce- ptio faffaeft:Abortus;prope tempus pariendi:tune - 0 enim moritur, quod nafeitur. Porro procurare ab- orfum , homicidij fpecies eft. de quo Dd.prsferttm. Alberi.in l.qui in vtero. ff. de ftat.hom.Spieg.adde can.confuliiifti.cauf,i.qq.&ca.quod vero non.cum c.feqq.cauf.j2.q.2.& 29.licut.ibid. Ab o r s v s venter(qui 3c abaflus)Paulo libro 4.fin- tent.tit.9. ff. 5 . partum fiicere non videtur,1.2.&ibi Gothofred. C. de pofthum. hered. Et ideo vt ad d. loeu Pauli annotat Cuiac.abortufačlo finitur mif- fio in poilcfiione.l.i.in fi.ff.de ven.in pofl.initt.Prat. So Ab o rt o (in Nouell. Leon.ji.) pro immaturufffitil edo,vfiirpat Var. lib. 4. Columells vero Abortio pro eodem eft.vt & Abortior deponens.Spieg. Ab o R T v s ,vel abortum,vel abortio,eadem funt : & bis omnibus generibus hoc nomen fubftantiuum variatur. 1.jo. if.quod dicitur. a.ff.de acquir. hered. I.j8.Jf.qui abortionis.ff.de pcen.Dicitur autem fieri cummulier ante tempus partum edit, vi ventriil- lata.apud Vlpia.in l.i.If.toties.verf.idemerit.4. de vent. inpolf mitt. Brilfon. Prat. Abortum tamen yo grauids muliens etiam aici,quodnon fittepeftiue quare,quia a magiftratu, qui eam poteftatem habet, populo interrogato,an velit. iubeatque eam legem tolli,illo annuente,antiquatuf tolIiturq;, quemad- modum eodem populo interrogato fuerat promul- gatf:rnde Sclex p!erunq; dicitur rogatiorvt fic Ab¬ rogare legem , fitpopulum rogare, vt ne a!iqua kjt valeat,& omnino tollatur.Neque enim cum lex ab« rogatur,aliud agitur,quam quodrogatur.quomodo eam abrogari oporteat: vt Baldui.in fug Catech.i, part.fub fin.0ftendit.Cic.lib.2 de leg.Eas,inquit,tu leges rogabis,qu^ nunquam abrogentur.Iiuius lib. 22.Plebii'citumprimus ego antiquo abrogoque, Eft itaque abrogare legem idem prope quod derogare, ICtus tamen de verb.fig.intei vtrunq; verbum ho- nihil diftare facit. Derogatur, ir,quit,legi,cum pars detra!iitur,abrogatur,cum prorfps tollitur.Adde tu abrogari,cum,-vt dixi, priorislegis infirmandse cau- fa promulgatur altera. Sermonis Latini ignari.vu!- gari voec decepti,pro eo quod effe debet abrogare, fiue derogarelegem, ipfi reuocaredicunt, cum fit reuocare,vt autor eft Varro de lingua Latina ,rur- fusin cor vocare,hoc eft,reuocare.luuenalis de Dc>_ mitiano , qui legem Iuliam iam obliteratam, dor- mientemque excitauerat,fic inquit: Quilmc leges rtuocaret amarai ~ Omnjbw,at% ipfis Veneri Marti^timendus. Virgil.i.vEneidos. / Heuocato e. pingvine Teucru id eft, renouaro, quippe qm iam propemodum eX- tinčlus erat.Nebr.addeRsuard.adleg.n.tab.c.i. Abrogare, Derogare,Exrog'are,Obrogare,diuer, A A N T J E, *7 fam habent ftgnincstUnefn, feparatamque in anti- qjorum autorucn libris. Cic.lib.j. epift.i.ad Att.O- do noftri Tr.pl. caput pofuerunt hoc:Si quid in lrac rogat ione fcriptum eft, quod per leges plcbifve fci- ta,hoc eft,quod per leg.Clodiam promulgare. ibro- gare,derogare,obrogare, fine fraudeftia non liceat. Abrogatur vero legi, interprete Modeftino in l.de- rogatur,i02. de verbor.ftgnifrc.cum lex prorfus tol- litur. Derogatur ei } cum pars detrahitur,Vlpian.in Inftit.tit.i. Lcx aut rogatur,id-eft,fertunaut abro- zg gatur,id. eft,prior lex sollitur; aut derogaturftd eft, pars primae toilititr; aut fubrogatur>id eft,adiieitur aliquid prima? legi: aut abrogatur , id eft, mutatur aliquidex p rima lege. Fe-ftus autem derogare ait ■ efTe detrahere. Exrogare , ex lege vetere aliquid eximere per legem nouam. Obrogare , legis prio- ris infirinandie caufa legem nouam ferre. Quem- admodumapud Suetonium Claudius capiti Papi& Pop^ae legis obrogafle edido dicitur. Quint.de- clam.264. Quoties de iure populi agitur , apud po- 2 o pulum,cui mutare, cui obrogare, cui ferre,quas ve- lit,rogationes licet.Briff.Derogatur autem legi,vel abrogatur,tum exprcfle J ttim tacite,moribus videli- cet, feu confuetudinemon folum fuffragio Iegiflato- ris,fed Sc tacite confenfu omnium per defuetudi- nem, L52.de leg.Brifib.& Gcedd.ad I.102. num.2^.de verborumftgnif. Abkogatio ni? vari? funt cauFa; 0 i. Confue- tudo contraria , inl.de quibus. fF.de legib. cap.in iftis. if. leges. 4. diftinčtion. 2. Conftitutio con-j 0 Maria . exempla reperies in multis. Iuft. Nou. 5. Caufa: ceflatio , cap. Neophytus, Sc ibi gloff. in verb, caufa 6i.diftin&. l.adigere. 3f.quanti. fF de iurSpatron. 4-Loci varietas,c.Fn.ji.dift.j.Tempus, c. non debet, de confang. &affin.6. Rigor, glofFin cap.fiaternitaas.j4.diftinft. 7.I11 fpecie,c.legi.i6.q. l.8.Maius malum ir.de fcquens,c.verum hoc.14.dift. Prat. F.tfufius de caulis Rebuf.ad l.derogatur.ioa. dc yerb.fign.ltem eoumerantur in c. vit. ji.hac ctfi leglbus,4.diftina. 4 o Ab r o g a t as leges conftitutionefVc recitari, aut citari vetuitluft.in l.j.C.de vet.iur.enucl. Earum ramen neceflaria videtur notitia, Ifid.in c.fuerunt. p.difbnčl, Prat. Ab r ogat o iure in iudicio vtens , falfireus eft, . Conft.ad Senat. Magn.3T.19. col.i. Ab roga r e nonmmquam ad magiftratum , impe- rium Sc alia refertur,capiturque pro adimere,abdi- care,abolcre,irritum facere,cxtinguere,l .nec man- iiato.tf.i.ffvde tut.&cur.dat. vbi dicit,quod non ab- 50 roget magiftratum. Sic abrogare magiftrarum ali- cui dicitur,qui legem fert ad populum , vt is magi- * ftratu fuo fpoUetur.Cic.in Corn.Nec vehementius oftendcrc fe laturum inuito collega: : quam ipff collega* magiftratum abrogare,in l.fi'quis fundum. in fin.dicitur : bonis omnibus abrogatis,C.ad Llul. de vi publ.Hotom.R.ebu{f. Abrogare per Saiuram , forma efl: loqnendiin fandiombus legum adfcribi folita , autore Fefto, hoc modo : Neve per Saniram abrogato , id eft , vt £ 0 Cuiac.i4. obferuat, 7. explicat, ne commiflis rebus plurimis abrogato , ne confufe, fed fpecialiter, ex- plicate,difertc Cuiac. Ab R v m p i iura,I.}2. (T.vIt.D.de bered.inflit.Briflc). Abr v p t v m lucrum,cuius meminitVlp. in 1.i.jf.j. d. cjuaraernmad.non der. interpretatur Accurfius. ibidem Subreptum : cuiusfententiam probafle vi- dentur A‘beric.& Oldend.in lexic. explicantes ab- ruptum,id efl,rupiter acqui/mim. Sunt qui inter- pretentur,pra?ceps,& prster fpena obiedum. Tuvi- de GrxcDs interpretes in £iim Vlp.locum: Bud.tt- ; men abfciffum Sc pi^cifum, ^ ^ 775 - fus.Cornel.Front. Abscx.ve & Sme habent fimilem ftgnificationem, qux- eft negatiua., vt abfque iniuria , Lomninoua- tione. C. de faerof. ecclcf. Eft vbi pro pr£ter,& ex- c-lufiue ponitur. Abs q_v e prcomiis Sc aftedibus,cft nulla verbofa v- ti pralocutione , remque vt eft > ftmpliciter propo- nere,vt imprimis exigunt Tribunalia. Quin Sc A- thenis interdicebat Prceco did. in- concione, ne vel prasfatione, vel aftedibus vterentur, rem modo ex- ponerent ctv&v Gt&oiijjm )u OTtSt^F.Spicg. Ab s ov e priuatiuum eft,vt in 1.minus.C. de acquir. poffefF.Quandoque cxclufiue, quandoque inclufiue ponitur,vt notar Arch.de procur.c.qui generaliter. in 6 . Interdum p raster fig. hsc didio, vt in c.cleri- cis.de immu.eccl.in 6 .Interdum vero negat, Sc ma- xime in pofitionibus & articulis.Bnrt.in i.inter fti* pul. de verb. obl. L omni nou.C.de facrof.ecclef.ex vocab.antiq.vid.fupra poft vocabul-As s. Abs R.E,vide fupra. Ab s c E N d EN T E M vfumfntčtum , hoc eft, ft&vov j id eft, Ceiunčtum , detradum , interpretatur Tiieoph.jf.fic autem Jnft.de vfufr.Prat. Abscisa fpes,id eft, adempta, L35.de euid.Brift' Ab s Cis e, vel abfciffe, pro eo quod eft, fixe & deter* minate,in l.femper.5.^.2. ff.de iur.immun. Demon- ftratur varie, inquit Calliftrat.nec AbfcnTe, name¬ nim liberorum ad excufationem municipalium munerum prodefle, cx referiptis D. A -lij Per.id eft, non pracifc SC fixe:quia non eft numerus ftatus^ui i mirni nit a tem prabeat, vid. Bud.in l.qui cum auo. 5-non omnis.ff.de re milit, idem valet quod Grx- eum "tirni tc/jms. Igitur non abfciffe,id eft non exade, prasife, imperfede, non plene,non ccrta dennitio^ nc,nec ad vnguem. Vfurpat hoc verbum f^piffime Val. Max. pro feuere & rigide-.metaph.a rupibus SČ al.iis locis pra:fradis duda. Spieg. Briff. Prat. Hot. Old. Ab 1E c T a & coniunda contraria funt; l.eis quidera qui mil.non pofTlib.i:.C. Ab s en s ( vide fup.abefte ) is dicitur , qui non eft in eo loco. in quo petitur,l.abfentem.i9p.d^ verb.fig. diciturque,quis pro diuerfitate fubied;? materise Sc tradatibus,variis modis abfens, fecundum Accurf. in l.prajfens, ff.de procur-vt in iudiciis. Abs en s dicitur,quitin iure no eftd.4. jT.Prxtor.if.de dam.infed.& qui a tribunali abeft,l.non tantura.^L abeffc.fide fideicom.lib.Item qui extra territorium iu| A ANTE E. jo JUS diečftt«, L heres abferts. & it! gl-ff- de iud. vide fupr. abeflfe „ , Ab s en s eft, qui estra prouincia.l.ri.fl. vl.C.debon. auth. iud.Similiter qui n o eft in e adem prouincia, abfens dicendus,vt in i. fin.C. de log. temp-prsffcr. Ab E s E N s etiam is eft in legum difpofitione, qui 15- ge abeft, Alciat.in l.malicris. jf.abeft.de verb.fign. Absens dicitur , qui eft extra vrbis continentia, etiam fi non fit trans mare, dummodo fit extra ciui- tatemd.colleg.'i7j.jr.i.&l.abfent.i>5. de verb. fign. 10 Absens etiamquibufdam dicitur, qui non facile poteft inueniri, quemadmodum prafens,qui facile poteft inueniri: citant aut. prsfente.C. de fideiuff. Absens quoquc dicitur , qui non eft in domo, 1. de pup.tf. fi quts.ff. de nou. oper. mintia. Sic Epilcop. dicitur abfens, qui non eft in domo epifcopali, cui forte defideramus quippiam infinuare, vt alios a- tftus penes illumtaquam Epifcopum exercere.^Et a- lius quiltbet btneficiarius, quando non debita prs- ftat refidentiam in iuo benešcio,dicitur abfens, gl¬ in c.relid.c.abfens de collat. Absens in diftributionibus quotidianis habendis dicitur, qui non eft in eo loco, in quo daotur , liccr alibi forfanin Ecclcfiaeflet, c.i. Sc per tot. de cler, nonrefid.ini. Abs en s is quoqae habendus eft, qui in vigiliis caftrifve vrbanis militat, 1. fi maritus.ff.de adult. Absens in materia prsferiptionum isdicitur,quino eft in cadem prouincia, ceu territorio, jf.i. Inft. de vfucapJ.fin.C.de long.temp.prafcript. Abs en t e s inftipulationib.dicutur,qui fe i mucem exaudire nequeut,j?.item verboru.lnft.de inut.ftip. A s.s EN T E s dicuntur; furiofus, demens,pupillus, a- dolefens, quanquam corpore prsefentes. Iuris enim interpretatione fententia coram illisferrino cen- fetur, l.diem proferrc.iT.cora.ff.de recept, arb. Fu¬ riofus tamen modo abfentis loco eft, modo non eft, 1.2.de proci r. Secus ln-jT-j-de iur.cod. Conciliatio ne vide apud Olden.in fua copiatSed de hisomnib. vide Gothofr. not.adl.173.& 119. de ver..fig.& Cu- 4° ia.i7.obf.;4,addel.i3.$.i.ff.eoA.1.5.& d. ff.de procur. Absens efle videtur, qui deciinatoria fori habet, 1. nec no.2d.jT-4.ex quib.cauf.niai.Item qui 116 cofen- tit,vel ignorat,aut non intelligit,quod agiturMcet prafens fit, d.l-t.jT.j.vbi Gothofr. de iur, cod.l. 14. l.i.jT.i.ff. de aut.Sc confenf.tut. absens reits canfas abfentis per procuratoremred- dere poteft, 1.abfens. de procur. ARSENTESa quibufcunque defendi puhlice vtile, dieit Vlp.in l.feru. quoque.jT. publice.ff.de procur. 5 ° Absens defendi non videtur,fi afior vitro interpel- lat,nec quifquamfe defenfioni ofterat.l. ergo fcien- dum.ffex quib-cauf.maior. As s en T em efle aliudeft, quamhaberi proabfen- tc.Bart.in l.fi maritus.2. jT.i.ff.de adulttr.Čc quse ab- fentia prodeft , Barab.Sc qus abfentia iuuet abfer.- te aduetfus gc-fta cotra eti.Bar.in l.abfente.j.de pce. Absens Reip. caufa tandiu abfens habetur, doneč finitfi lit Rcip.olficium,Sc doneč comode redire pof- rit,nihilominuS vincetj.73.ff.de iud. Ab S e N T 1 s caufa quadoque potior eft qua prsfemis d.1-13- S- 2. & ibi Goth. in verb. Sc pratfentemreuis abfenti afiori.C.de iud. Absentiarvm genera quinq; coftituit Accurs. I. vlt.ft. de in integr.refti. P tima eft probabilis Sc ne- ceflaria, vt in milite, qui Reip. caufa abeft.Secuda eft probabilis tantum,vtftudionnn.Tertianecefia- ria tantum vt in relegato. (^uarta volumaria,fine contumacia.'Quinta per Contumaciam. Bud.tamen tria tantum genera refe-rre videtur irf forenf.lu- ftam & caufariam, probabikm & liberam. Prat. ABSiDEsfunt lances rotunda efcaria :quandoque Sc tabu le funt,l.eum aurii.ij.f. Sc ibi Gothofr .ff. de aur.arg.&c. leg. Abs im j l 1 s, pro diflimilis, C.lib.6.tit.S7.1.i2. Abs is te R E, Bud. in forenf eft fuperfedere, quo f?- gnificJtu videtur etiam T. Iiui.lib.8.ab vrb. cond. Uccepifle.Prat. oAbsolvere forenfe verbum, fignificat iudiciofe liberare, apud Jul.l.fi ex duob.i4.jT.i.ff. iud.folu. & Paul.irrl.fi in re. in fin.pr.fft de r.ox. ačl. Prat. Ab- foluere eft innocete iudicare, vel pronfitiare. Brifs. Ab s o L ve RE iudicio,Sc abfoluere fe iudicio ab ali- quo,pro liberare,non vexari moleftia iudiciali. sie abfoiui ab aliuuo,liberari ab ea controuerfia,quam ab aliquo patiebatur, i.i4.ff.iudic. folui. lauolen.in l.fullo.p .ffdefurtd.fi in re.19.de nox.ad.Cic. pro Comced.ludici hic denunciauit, abfolutus eft. Cur 5 ° de fundo deciditl, & iudicio non abfoluitur. 3 Čur tam imperite facit, vt nec Rofcium ftipulatione al- liget, neque a Fannio iudicio fe abfoluat 3 Abfolni tutores, i.e. iiberari. Abfoiui tutelaj.3. de rec.arb. Ablolui ačtione, iudicio,potna.Br. ex ff 11 . Abs o L v E R E reu non licet,abfentibus & non cita- tis accufatorib’: fecus fi per cotumacia absetes fint; 1.4.6; ibi Gothofr.C.de accuf.vide Ct1iac.2o.0bf.il. AbSol v rvs iterii accufari no poteft de eodem cri- mine,rii(i fuo dolo abfolutus fit (tu enim prima afti one conueniri poteft)\. 25.ff.de dol.mal.vel »ifi pro- betur, priorem accufatorem prseuaricatufuifle.l.if. C.de aceuf. Deinde Abs 6 t. VE REaIiquem,eftreddito illi pretio dimittere. 'Vtrum quod Jigati fint, quibtis debetur aiiquid,vt putat Donatus,an quodapp.eUadi,fiagi - tadjq;negotio ac msleftia creditores liberetur. Sic Alsoivi re creditorem,pro fatisfacere ei, cu pe- cunia foluta dimittere,eleganter dixit lunfconful- tus in 1 .& in contraria.37.ff.de vfuris. Sc in cotraria, inquit, negotioru geftorum atlione vfurs veniunr, fi mutuatusfum pecuniam-vt creditorem tuumab- foluam: vulgo expediredicunt. Eodem lenfu vfus eft qaoqne Terent.in Adelph. ači.2. Scen.4. Alfch. Ego ad forum ibo, vt hunc abfoluam. Sumptum e Grsecorpm confuctudine videtur, qui ^ «. !7sc?u.dituf. Itaque Abfoiui dicitur creditor, cu £bi as creditum folu tur are.Hot. Prat.Spieg.Old, Hinc Abfolutio pro liboratione debili, l.i, de acce. Brifs. fit,pra;fixo illo tempore redeundi, Zafin jT.rurfus. ^3 Ab s o t vere Pro abfolutum oftendere Sc declara- Inft.de afi. Spieg. Absens vel ob neceflariam caufa, vel lucri fui gra- tia, quatenus fit refeituendus ,leges clegater diftin- guunt, l.vlt. ff.de in integr.reft.].i.C.cx quib. cauf. maior.l.quia.C.de procur. 1 .nec non. Sc l.fed Sc fi jT, 1. ex quib. cauf.maior. Abs en s contumax pro prcefente habetur,Nou.79.c. 9. Ideoque appellare no poteft, nec fententia eiufqj effe&us retraftare,tametfi fideiuflores offerat,C.lib. 74U.S5.I.1.SC C. lib.j tit.i.l.13.jf.j.in fin. Aasens per contumaciam, libona»«du^©tabBe re, exponit gl.in c-ex diligenti.de Simon. c.2.de iu- reiur.c.audiuimus.24.q.i.Prat. Oldend. Abs o 1. vere pignus apud Paul.2,recept. fent.tit.5. accipiturpro eo quod eft liter? pignus. Creditor, inquis,ft fimpliciter ibi pignus depofitum diftra- liere velitrter ante debitori fuo denutiare debet, vt pignus abfoluat ne d fe diftrahatur.Suht tamen,qui ibidem Luat legant. Kor. Prat. Absoevere pro reconciliarefumiturin c.ad men- 70 fam.jT.pen.ii.q. 3 . 01 d. soivftitiid ^.de quo qu*ritur, eft fatis faccrs p A ANTE B. ouaSIoiu pi-opofit*,l.i9.ff.J.ae manum.teft.Eriffo. Aisoivu caufa & air.bigua oppoiutur, l.j.tf.cau- fu.D.de Carbo.edi&.Abfoluta donatio,qu® itapro- ficifcitur , vt nullo cafu reuocetur, 1 .35. $. 1. D-.de mort.cauf.don.Brili. Abs o 1 v t 1 iuris eft , 1.12.C.de collat. Sc Aofolutift- fnni,l.fi.C.de bon.praefcript.l.i.ex deličhdefunft.& AbfolutiflTnnum tf.intcr.D.vti poffidet. Ab¬ folute refponderx,l.iJ- jT.vl.C.de ann.leg.BriflTo. AtsotvTA, completa, ad finem, p erdučta, fic poft io abfolutum dimiliumciue iudicium, l.J- in fin. C.de fručt.BrifT. Absolvta etiam dicutur le£ra,& a partib. appro- bata,vel abfoluta,fuperfcripta;ftc exponitur lnft.de emp.Aftipulatur lmp.luft.in l.contra&us. C.de fid. inftr.Spicg. Sacris paternis ab Tol ut us, manu pater- na liberatus,l.i.jT.2.C.de ann.except. Absolvte accipitur pro eo , quod eft in vniuer- fum,in totum,vt in c. benejcium.extr.de reg.iur.in 6. ltem abfolute id eft praecift,c.contra Cliriftianos. 2 o extr.de hseret.in 6. Aliquando exponitur Abfolute, id cftjlibere , vt in auth. de mand. princ. jT.fed ne- que.Prat.Old. Spieg. AbsolvTIo ad cautelam, trita eft in foro ecclefia- ftico : de qua plene fcribit Hoft. in fumma, tit.de fent.excom.& vide hic plene Alberic.in fuo dičtio- nario in dičtione Abfolutio. Verum abfolutus dolo f110 anione prima conueniri potcft, l.tum a te.ft.de dol.mal.Spieg. _ Absolvtio ad crime relata pro liberatione a eri- 30 Abstinere dicuntur fui vel necefiarij heredes* D- enim ab alienis , cum hulli vim inferimus, nil cui- piam eripimus. Eft igitur abftinentia in viro inno- cente : continentia in temperante. Notum Ou^dij carmen : EH virtus plaeitis abHinui£e bonu. Spieg. Scalig.lib.j.poetic.Abftinentiain bis ponit pro con¬ tinentia a Venere & libidine. Abstinere generalitcr dicitur,quando aliquis fe ab aliqua re cohibet, quafi fe tenes ab illa re, l.de pupillo.jr.qui nuntiat.ft.de n oni op.nunt.ibi, inte- rim abftinendum eft. Sic patronus,qui fibi in tefta. mento liberti legatum adfcripftt, abftincre iuftus eft,l.ft quis lcgatum.jT.fi patronus.de falf. Sicrele- gati ftuc in infulam deportati , locis interdičfis ab¬ ftinere debent, l.relegati. ft.de pom. Aliis quoque perfonis adaptari potcft:vt ft negotiatione auis ab¬ ftinere iubeatur, 1.moriš.§.funt autem.ft.de pmn.Et conftitutum eft,eum, cui patria interdičlum, etiam, ab vrbe abftinere debere, l.relegatorum.jT.confti¬ tutum. fft.de interd.& rele. ltem & is,qui bonoribus * fecundum fenjtentiam vti prohibitus eft,ft appella- uerit,abftincre interim a petitione debet, l.reus.in fin. ff.de muncr.L2.in ft.ft.de reg.iur. Ad alia quoq. pertinet ha?c vox, vt exempla funt in l.vnic.ff.nihid innouand. app. interpof. Sic abftinere vfuinftru- menti,l. 8.in med.C.ad leg.Corn dc falftlib.9. Abstinere honoribus in l.i. de his qui non impl. ftip.lib.ic.quemadmodum abftinere alieno,pro ab¬ ftinere fe ab alieno.Spieg. Sic abftinere hereditate, & ab hereditate abftinere. mine. AbsolvltoRIA efte omnia iudieia luft. fcribit - jT.fi. Inft.de perpet.& tempor.ad. Absonans a iuris ratione non eft codicillorum v- fus, lnft.de codicil-in pr. Ab s Tine k. e fc adminiftratione : ab omni forte:ab- ftinere caufa:commodo:ornamentis:ftdeicommiflo: legato:diuinatione:guftu tutel£:honoubus:petitio- ne honoris; prouincia:vrbc:locis: interdičhsfinter- rogatione:xeniis*.negotiatione: ^enditioneiordine; 40 matrimonio:nuptiis:a priuigna & nouerca.Lrifton. ex A.Sc C. Abstinere fe dicitur ftlius: fed abftinere pupil- lus, abfolute. ltem Abftincri pupillusab hereditate patris, feu paterna , vel Abftinere fe hereditate p.i- tris : & tutores pupillum pupillamve abftinere bo- nis patris.Briff.ex ll.ft.& C. Abstenti voce noftra memoria Rit.ius Neapol. qui regum aliquot vitas per epitomen collegit , & ante eum D.Cypr.pro excommunicato vfurparunt. p Prat.ICti.Vlp.& Afric. vft funt pro co,qui fe bonis paternis feu hereditate abftinuk. Vlp.in 1. fi.fi quis caut.Et interea,inquit,pupillus adoleuerit,aut mor tem obierit, aut etiam abftentus ftt hereditate. A- fric.in i.tutor pupilii.ad Veliei.Et cum paterna he reditate abftinere vellet, mandato vxoris defuncli, quse mater pupilli eftet, abftento pupillo, folam fe hereditati immifcolftet.Spiegel. Abstenti ,vide Aditio. Ab s t en t v s , qui tutoris authoritate ab adeunda 60 hereditate rcuocatus eft.Scsuola in Lpen.ft.de aut. tut.An fecundum hec afta adolefcens a bonis patris abftentus fit:refpondit,proponi abftentum. Vlpian. in L 1. in fin.fF.yt in poft.leg. Si certum fit repudia- tum,vel omiflam hereditatem, vel abftentos necef- farios heredes. Hotom. ST in EN s , fuo contentus , qui non rapit ali e n a. Continens vero dicitur ( vt Arift.voluit,tefte loan. Petro Vali a ) in c-fca, potiique ac libidine, nec non jra- Spiegel. Aesti^ektia opponitur rapacitati.Abftinemus Vlp.in L3.jT.fci0.ft.de minor.l.38. de acquir.her.Lf* , C.de leg.her. Abftinere etiam dicuntur emancipa- tus eidem,1.2.jT.6.ad Tertyl. Sed extraneus,puta v«* xor, LLuc1us.s4.ft.de fidcic.liber. Dicuntur tutores abftinere pupillum, h.e.fi eis autoribus ptipillus fe abftineat hereditate.Pap.l.cum tutor.18.ft.de tut.& rat.dift.Sca:uola Lpcn.ft.de aučhtut. I.44. ff.de re iud.Hot.Prat* Abstinere fe hereditate,& retinere hereditatem, contraria funttin iifque folis ponuntur , qui fui & domeftici heredes appellantur : vti Iuftinian.docet fub tit.de hered.qual.& diftcr.lib.lnftit.2. at extra- nei vel adire, vel repudiare dicuntur, vnde tit.lib. f.C.de repud.vel abftin.hcred.Qupmodo enim qui in flimilia funt, qux antiqua confuetudine h^redi- tatem figniftcat, adire, ac potius retinere diceren- tur?Qriare Vlpia.inl.fi patronus.12.fub ft.ffde bon. lib. Adire dixit eum , qui cum aliam in ftimiliam, tanquam in coloniam demigraflet, nune ad prifti- nam familiam reuocatur : retinere vero , qui in ea familia femper manfit: qui, fi nihil attingat, & ab omnibus rebus temperet, abftinere fe dicitur:repu- diare vero quomodo ? cum velit nolit,heres fit,qtia de caufa Neceflarios appellatur , vt eod. loco luft. docet: cum etiam vino tcftatorc\quamuis nihil mi¬ nus cogitaret, tamen heres eftet, vt Lin fuis. 2. de lib.& poft.Bine illud Pomp.l.impub. 2.ftde aauir. vel omitt.her.lmpuberibus liberis,inquitiomnimo- do abftinendi poteftas fit-.puberibus autem ita,fi fc non immifeuerint. Abftinere igitur in fuo 5 eft,quod repudiare in extraneo(qux tamen difterentia inter- dum confunditur:Thift'ex ll.ft.) rurfus retinere vel immifcere,quod adire in extraneo : quce omnia ge- neraliter his continentur verbis , acquirerc vel 0- mittere,vt ex titulo ff. de acquiren. vel omitten.he- red. lib. 29. Hotom. Ab s t r a H e r e m feruitutem, quod dc abripere in feruitutem dicitur.Spieg. Abstvlisse dicitur etiam, qui aliquid iudice au- tore reccpit,l.venditov ex hered.ft.de hered.vei aft. vend. Spieg. Ab s v MERE) 3 ? , suinijfubtratoe,eonfumere, funiptusin ali- quid erogare. Quidam ex coheredib.rcs aliquas ab- /umpferunt,i.e.fubtraxerunt,l.ic,. & ibiBal. C.fam, ercifcd.14.fi. C.de excuf. tut. quod eam in rem ab- fumprum fueritffh.e. infumptum J rcdderc cogetur, S.4.in fi.C.de vfucap,pro hered. domini intentio,in >ftisnullo temporis logi fpatio abfumitnr.Abfumc- re fručhisffpeciesiAbfumuntur arbores igne. Non ab-fumitur, quod in corpore patrimcnij retinetur. Abfumptum no vidctur,quod in corpus patrimonii 10 verfutn eft,Brifl".ex C. rjivMf no pro confumptionc fumitur ab Vlp. Videndum eft,inquit, finito vfufručtu, an pecunia, qiia? data fit , vel ester* res, qus in abfumptione lunt condici poilintd-hoc Senatuiconf.de vfufr.ear. rer-quš..vfn conf. A«svHi)n!, quod omniummentes afpernentur ac refpuant:gr*c£ ocn/irvi uXspsv, l.nam abiurdum. ff, de bo.lib.Spkg.Prat. I0 Ab s v r d v m eft,plus iuris habere eos, qui poffeffio- nem d untaxat vfusfru&us, non etiam dominiu funt adepti, lul-.ait l.j.ff.fi vfusfručf. pet. Abfurde quid conftitui,dici,& Abfurdius dici.BrilT.ex 11 .ff. Ab s v b d v m in iure non eft relinquendum, l.j. poli pr. C.de vfur.rei iud.l.ij.ff.i. C. de fent.pafl.l.a.in princ.ante fin. C. de conft. pecun. vide BrilT.lexic. edit.vlt. Asvnsir flumen,potna,olera,floresdigna.BriiT.ex U.rf. Ab v n dan s cautela non nocet,l.i7.C.de teftam.Su- 3 * perflua non noetnt, ibid. nifi fc.contra naturam a- - dius adhibeantur,vel dolusfubefle prpiumatur.vid. Ooth.ad dd.17.adde I.18.in pr.ibi, ea,qu* fuperflua iunt,minime di-bent intercedere.C.de tefta. AsvNDAREadea pertinet,qu* fruftra adii čia funt, aut fuperfluad.94. de reg. iur. Qu* abundant,non folent vitiare feripturas. Govii. ad ' 1 . 1 .94. & d.l.17. ibi,cum fuperfiua.G. de tefta. Abvndanti ,pro fruftra & fuperuacuo, Papi- nianofamiliatis & propria locutio, I.9. ff.de fupell. 40 leg.I.20. de maniiraiff. l.n.ff. ft quis fundutn. ff. de inftr.&inftrum.Briff. As v n de parrimonium relinquere , apud Sc.ruol.in l.vlt.ff.qui diuifam.ff.de legat.z. AB vsdaj non quod eft luperfluiim , fed qu od eft copiolum čccumulatum : Redundat quod fuperua- caneum.vide Redundare.Spiegel. Peculiare eft il- lud;Abundat mandati quantitatem, pro, Excedit,I. 55. in med.ffmand.BrilT.Parerg. Aj Vsgvibvs incipere, eft otdiri a leuiffimis mini- 5 ° meque ad rem pertinentib. Vnde prudentes iudices admonere folent cauficiicos, vt omiilis parergis ac friuolis agatur de caufa.Spieg. Abvsive exponitIC.i.e. per abufionem, improprie, minus proprie,in l.fideiiiflor obligari. ff.fideiuffor. ibi. nam licet minus proprie debere dicantur natu- rales debuores,&c.ff.de fidciuf.Gratce ^cta^fiisraac dicituf abufiue, fixenu.yj.AVt abufio , & i^ta x?»S> »vabufiuum, facit l.j.ff. teftamentum aute proprie illud dicitur. quod iure perfeftum-eft: fedabuliue “ 2 quoque ea teftamet.t appeilamus, qu£ falfa funt,vel iniufta,vel irrita.vel rupra.ff.quemad.teft.apc-r.l.no aliter.in fin.de leg.;, Ad id pertinet 1 . nec feruus.ff. de pecnl.l.item pmor.ibiinon proprie,fed per abu- fionetn.de fuis & legit.bered. Abufiue ergo & pro¬ prie opponuntur.Brilfon. Ab v si on 1 s nomeni plerifque , vt afteftatur Infu- lan.in dubium vocatum eft,nunq«id rede fignificet corruptela morum, Quantum aute ad obferuatione iatini fermonis-attinet,fatis conftat,eatn voce mini- 73 ffleefferefutandainicuni Cic.lib,4. Rhet. veverum 34 Abufione verborum Gr*cis n dida, pofue- rit inter exernationes verborum.Apud ICiper abu* fum verba regulariter non accipiuntur, nifi allter afius vei periretjvel eluforius redderetur,l.cu filio- de legat.;. Ncc vero Abufionis vocabulu in fignifi- catione vuigari ita nuper vfurpatu primo fuide,pa¬ ter ex his verbis D.Auguft.lib.i.de dod. Chrift.c.4. Kam vfus illicitus,non vfus, fed abufus, vel abufio eft dicenda.Rcde tame monuifle videtur Inful. pro corruptela aut licentia morfunon dicendum fimpli- citer Abufione,fed adiundo aliquo verbo: vti Abu-< fio morum,abufio legij,abufio alienp bonitatis,&fic de fimilibus.Spieg.RefpubUcaEccleliaftici nominis abufione non eft laedenda, 1 . 6 .in fi. C.de facrof.eccl,. Ab v s 1 v A;lmaginaria venditio abufiua dicitur, Sc fi- aa,l.imaginaria.ft'.de reg.iur. Ab v ti veteres dicebant pro eo quod eft, vtendoco- fumere,*extinguere. Cato de re ruft. linito vfque adeo, doneč omntm cafeum cum melle abufus eris. Cic.Verr.j.Nifi cmni tempore,quod mihi lege con- eelTum eft,abufus ero, querere. Loquitur de legiti- rnis boriš accufatori ad dicendum prsftitutis, qui- bus eum Hortenfius non tatum vti,led etiam abuti volebat.-i.e.vfque ad extrcmum vti.Idem Iib.de ir.- iient.2. Poftremo quas ad defenfionem rationes rea dabimus,iis accufator adaliosex culpa eximendos abutetur. Hinc apud Iurifconf.es res in abufu, non vfu confiftere dicuntur, quarum vfus, nifi pereanr, nullus efttfiue qu* vtendo confumuntur. Vlp.in k 5.iT.i de vfufr.rer. qusvt. Si pecunis fit vfusfrud. legatus,vcl aliaru rcru,qus in vfufruflu confiftunt, videndum an c 3 cter£,qus in abfumptione funt,con¬ dici poffiint. Item:Qu* in vfufrufiu pecunis dixi- mus,vel esteraru rerum,'qus funt in abufu, ea & ia viu dicenda funtific abuti opera Ter.dixit pro con- fumere.vt obferuauit Turn.i. aduerf.c.8.& lib.2i.c. 5-Grscis eft pncStst/. Hineillud Cie.in Top.No debet ea mulier, cui vir bonorufuorum vfumfr. le- gauit,cellis vinariis & oleariis pleniš reli&is, puta- re id ad fe pertinere.'Vf»s er.im non abufus reliftuc eft.Vbi Boet.Vtimur iis, qus nobis vtentib.perma. net-.iis aute abutimur,qus nobis vtentibus pereunt. Vlp.in l.plenu.ij.dT.i.dc vfu & hab.Vfuarius hsrto, pomis,holenbus &fioribus,&aqua vtetur,no vfque ad copendiurcTi.e.lucrumlfed ad vfumticilicet non viq; ad abufum.Hotom.Adrian. Turneb.22. aduerf. c.;.Connan.4.comment.c,4,Briflb. Ab v ti proprie eft ad ali um vfum re vti,quam in que eacomparata eft,l. 19. & 14.ff. 1. de vfufrud. Nou. Marc. Ab v s a. ait, dicuntur vtendo confumpta. Plaut.vbi ifthxc,qu£ dedi ante?Abnfa funt,Et inde. Ab v s v s cofumptionem, feu abfumptione per vfum, fignifica:,1.2.ff.item fi iurauero.ff.de iureiur. Qua de caufa ab vfu feparari folet, qui earum rerum eft, quarum fubffatia poft vfum lalua manet: cum abu¬ fus contra in iis ponatur, qu* vtendo abfumuntur, ac pereunt. Itaque qu* res in confumptione funt, vfuque tolluntur vel minuuntur, ea in abufu confi- fttre ab Vlp.dicuntur inl.i.& J.ff.i.& vit.Sc de vfu- fr.ear.rer. Quo in numero funt vinUm.oIeum, fru- menturn, veftimenta, pecimia etiam numerata qu 32 ipfo vfu atfidua permutatione quotiammodo extin- guitur, ff.conftituitur.Inft.de vfufr.Plane in I.12. ff. de viu & bab. Vfus & Abufus opponutur alia ratio- nc,quod vfus ad necelTitatem referat ur, Abufus lar- giorem licentiam contineat. Abutitur enim qui perdit & dilapidat, l.i;.ff.confuluit. ff. de petit.he- red.Briff. Vnde Aburi Prat. etiam perdere ac dila-s pidare fignincat. Ab v ti eft,realiqua male vti. proprieque de rebi* E A ANTE B, 35 A A N corporeis dicitur. Vlp. Maneipior. quoque vfufru- du legato , non debet a&uti, Ted fecundum condi- tionem eorum vti, 1. fi cum dotem.if. fin autem in /xuii'fimo , ibifted abutitur dotcm.ft. folut. matr. Rebuft. Spieg. Vbi nota : Abuti dotem ; pro dote: vt abuti operam, in prologo Andri* Terent. BrifT. in lib. parerg. Abuti verbo, eft improprie loqui, 1. n ec feruus de pecul. Ab v s v m nonnunquam Tumi in benam partem,afHr~ mat Archid. in c. priuilegium.u.q.;. quem gl. fe- quiturin extrauag.ad coditorem, in verb. velabu- fum,de verb. fig n. in extrauag. Iohan. zz. idco ius Canon.actiicic aliquid,non fimpliciter dicens., abu¬ ti nequit;r, in.cap. fedes. derefcripr. Perniciofus abu-fus,.c.perniciofus de cele.br. m lila r. vel detefta- bilis abufus , cap. fi cancnici,in fine de oftip, ordi- nar. in 6 . Simpliciter tamtn prolatum regulariter 1 umit ur in malam partem.P. Rebuft'. Propter abu- fum,quem vulgus fecit., neceflarium vocis, propria Sc artificiofa vocis fignificatio, negligenda non eft Gced .ad l.i< .in fin.de verb.fign. As v t i vfufrudu contumeliofie, iniuriofeve, apud Vp.inf 1 . fi pendente$,rfi. de vfufr.vSpieg. Ab vti frudibus, in 1. vbi adhuc 2 <>.ante finem.C.de iur- dot. eft iis.vu £r.ui* AC. A g copulatiue aceipkur pro Atque, j^VIpian. in 1 , fi quis.4. de cuftod. reor. l.nullus. C. de Tum, trinit. AIiquando ponitur pro, id eft , 1 . decernimus, in pr.C. defacrof. Ecclef. Aliquando ponitur pro fi- cut J ,if.itaque,verfi.ex hoc inft.quib.non cft permi/T. fac.ibi, quanquam iure cimli omnium, qui in pote- ftate parentum funt,peculia perinde in bonis pare- tum computentur, ac peculia feruorum in bonis. dofriinorum numerantur. Ponitur ergo hi c fimili- tudinaric , vt inquit Alberic. quemadrr.odum ena ponitur in I.qua ratione,^. literce.in pr. de acquir. rer. domin.& in dem.i.de iudic. L qu$ro 45. locat. 1 ibi. acfi ita fideitfflifiet , in fin. princ. Aliquando adiicitur didionibus tam um,& pro nihilo ponitur: yt in Sf.tutores jutem. Jnft. de tutel.ibi: ea vim ac poteftatem: potefttamen ibidem pro,id dl , /umi. Alber. Prat. Oldcnd. A G A C1 v s, PatriarchaConftantinopolitanus in l.f 6 . poft prin C. de facrof. Ecclel. Acacium Amidenum fipifcopum Socrates in hifror.Ecclef.refert conflafi- fie omnia vafa aurea oc argentea , propterea cjuod Deus nec edat, nec bibat.Gothofr. ad 1.22.ante fin. $ C.eod. .A c A D e MIA, Suidx locus eft nemorofus ( vbi Plato natus,docebat magna iaude ) milic ab Athenis pafi- fibus diftans. Aliud quoque gvmnafium erat non ita pro cul ab illo , in quo Ariftotelici difputabant, Eyceum didum. lnde etiam nune appellamus Academias , Gymnafia , feu fickolas mfigniores, in quibus maiorum difciplinarum ftudia exercen- tur. Auth. habita quidem.C. ne fil. pro patr. Aca- Hemiam etiam pro philofophoru febola poni, feri*- bit Bud. in prior. Prat. A c a D e m i A R v m author.itatem ab Imperatoribus coccffam, vt poflcflor.es hodie cu fclemnitate decla rentur , quos vocabulo recentiore Dodores appel- lant a do-eendo, hinc emanafle colligurit,quod olim 1- Č.publice rerpon ptionem , contradum ^hereditatemjrem gerendam, vedigal. conducendum, Brif. ex 11 .fl.. Accedere eft proximum fieri. Accedere dicitur quod proximum& finitimum eft:fic furtum monet^ pubiicse.ad crimen peculatus accedit : lata negli- gentia propefr.audera accedit,id cft,dolo compara- tur. Sic accedere > r roxime ad setatem Brifl. ex 11 ,ff. 3 Accedere fignificat adire; fic in l.ti fratris.j.C.de iur deliber. dicitur accedere fuccelfionem. Inde ac- ceflus, aditus: & inerefcere, fine augeri atque ad- iungi, vt in Jf.pen.tit. vit. libj. inft.lnde accefllo, pro ineremento. Jtem pro conientire , ponitur cum dicimus, accedere ad padionem, vel condučtionem pro confentire, Verirag; Vnd taeding fttteck^anncmen vnd vcrvviiligen. Spieg. A c c e d o tibi.eadem tecum fentio.Accedo te-.venio ad te.Flo.-Sofipat. Accedere & Decedere oppenuntur^ vt acceifio 8 c deceflio. Brifl’ ex 11 .ir. A c c e d e R e rei emptae videtur id fine quo res em*’ pta.foret inutilis 1 . fiftulas de contrahen. empt. Al¬ ber. Spieg. A c c e d e r a T,pro aecefterat^ad hereditatem patris, ait Pomp. in 1 . vlt.ft.de acquir. fered. vid.Briff, in P arcr g- ^ ^ Acceleratio paffim in Decrcro iuris canomci- in negotiis pluribus reprobatur. V id.c.Deus cauf.? a q* r * A c c e n s 1 dicebantur>qui m locum mortuorum mi- litum furrogabantur 5 &adcenfum legionu eflent afleripti, Fefto lib.i. At Varro miniftratores magi, ftratuum,ait, ab acciendo didos , id eft, vocando. Nam accenfus inftar Prceconis acciehat iuftii Gon- fulis Quiritesad concionem, quodmunus nemini nifi libertis deferebatur:teft;sCic.ad Quint.Fr.vid. Bud. in l._ final. ft. de iure immunitatum. Spieg. Prat. A c c en s v s Sc Prarco in hoc conueniunt, quod am- bo confulis akeriusve magiftratus dido,ad imperiji- nutum- A ANI mitu mt iue pr?fto edem : at Ule , vt 3quiš eft qu«fo moitalium,qui non clicat , ad nexi liberationem per £-s & libram, acceptilationem quoque a Modeft.referri ? Acceptilatio iure ciuiii introductu eft:quia nihil aliud, quam ftda folutio. Vide Aiciat. iiU.i. Cod. de tranfačh Eam Vlp. iiirifgentium affirrr.at in 1. an ihutiiis de accqptil. non quia iure gentiura fuerit approbata 3 fcd propter pačcu , quod in fe ha-, bet: id enim eft iure gentium introduduirvhi.ft.de pači. Spieg. . A c c h p t 11. a T 1 o ( ait acutifs. V uit.) natura Sc o- rigine fua iuris ciuilis eft. Ergo non vere, & ex fui natura , fed.ex vfu hominum frequenti, hodie iu- rifgentium eft,quia prsfertim pier$qtte omnes' gen tes ea hodie vtuntur. Vult.d.loc.n.r.2, & ad tit.de verb. oblig.ad prin.num.cj. Duare ad rub.ff.de ver oblig. Acceptilatio valet vt pa'Jn prin & ibiGothof.ff.de accept. vid. onmino Dn, Gn.*cl. com. ad I.177. n u.i. t\z. de verb. Cignif. Acc eptilatio inutilis cft,q?.2 a natura fua de¬ ficit: Dehcit J inquam, cum id, quod non verbo, fed 50 rc vel confenfh contradum eit, verbis acceptuan fert. Vtilis, cum in fua natura perftat. Ad hoc enim inuenta eft acceptilatio^vt qux verbis contračlaef- fet obligatio , verbis tolleretur: 1. - de accept. Gothof.ad eandem lAin pr. Acc eptilatio dolo fačla ačtionem primam ex- tinguit, fed aliam de dolo parit, 1. adione. 4.G. detranfad. Acceptilatio donationis caufa omnem viam agendi perimit^ l.fi donationis. 2. Cod. de accepti- do iatione. • # Acc e P T v m abfolut-e dicitur, quicquid ab aliis ac- ' cipimus, feu dono,feu mutuo^feu^lio quouis mo¬ do.Spieg. Acc s p T o liberare : liberari:rcferre : rpgareritem liberare accepto. Briff. Acc b p t v m, vel accepto, facere,hoc eft, conhten, quod a me aliquid acceperis, vel habes;acceptli ha- bere, Vlp,l.7. de accept. Accepto facere,liberare.l. p.jf.T. quod met. cauf. Prat. rj 0 A c c b p t v m vel accepto, ferre , acceptum habere, quod nobis ex ftipulatiene promifl*u eft,fine,vt vul- 'B « • 39 A ANTE C. 40 go loquinuft, habere pro recepto, etiamfi nulla fo- lutio interccflerit,l.fi acccpto latu.de aecept.Spieg. A c C B P T v M , feu accepto , fert aut facit čredi- tor debitori ", fideiuflori , emptor venditori. Ac¬ cepto fit aut fertur debitori ftipulatio fumptus,&c. Accepto fertur Torti & vluris , id eft , imputatur. Acceptum latum,& Acccptum fadum , pro codem funt. 1 . vit.flUpiae in faud.cred. Accepto lataclaufu- la, pecunia , posna, ftipulatio, adus. Brifl. ex 11. ff. ' Habere Accep tvm , vel a feacceptum : habereac- 10 ceptos nummos: Stichum Sc Pamph. Habere accep- ta viginti. Brifl’. ex Inft.& f£ A c c e P r v m ferre, emancipare , hereditatem adire, Sc flmilia przfentis adus verba fignificatiuafunt, quibus tenipus vel conditio aduerfatur.l/ačfcus. de regul. iur. Spieg. A c c e p t v st ferre ( metapbora a rationibus trafta) eft feribere fe ab aliquo accepiflerad hoc eft puleher text. in l.tutor.56. de admimft. tut.in verb. ( preči- um idem rationibus pupiili accepto tulit) qeafl 2 o dicat , intulit in rationes precium. idem, qftod fibi ab emptoribus foluendUtn erat,ac fi accepjfletifcri- pfit & contulit inrationes,ac fi accepiftct,quod non acct perat,fed de fuo intulerat.Ita verba illa obfcu- ra explicanda ibi funt. Scseuol. 1 . 89. ft. delolut. Titius Mteuius dico me accepifle,& habere, &acce¬ pto tulifie ; d Gaio Titio reliquum omne, &c. Alfe- nus 1 . 6 t de manumiff. Sed fi intereadum eum raa- »umitteret , acceptum feruo retuliflet. lulian. in 1.48. jf.i. ff. de iur. dot. Hanc pecuniam jc generum petere deberc: exadam, acceptam legatis referri. FJorent.l.35. de pign. ad. Primum vfuris, quia iam tune deberi conftat-.deindc fi cjuid luper- eft , Torti accepto ferendum eft. Pater igitur,taibu$ de caufis accepto ferri folitum* Primum,fi pecunia, fi c acepta eflet, vt ei a quo accepta eflet,deberc- tur. Cie. Verrina 3. P rop ter quod minus Dolabel- la Verri acceptum retulk,quam Verres illi expen- fum tulit. Deinde fi n ~>n deberetur pecunia>fed ta- tuffl qua de caufa accepta dlet, referetur : vt cum 40 cx legato, vendito, locato, accepta ferebatur. Po¬ dremo , cum id, quod debitum er at, recipiebatur, vt cum a creditore, vel vfura. vel pars fortis rece¬ pta? , accepto ferebatur. Locus enim Florentini, aliiquc > complures, id oftendunt. Exquo intclligi debet moriš fuiffe in tabulis, vt qui fnum recipe- rent primum debitoris nomen; cui expcnfum tule- rant, expungercnt : deinde in alteram paginam accer.tumferrenr, Hotom. Piaut. Ciftell. *2^unc cjuod re!iquum rtftatjVolo ferfoiuere , 5° Vt expnngatur nomen,ne qui4 debeam . Ac c E p t v m ferre, habere, facere dicitur crcditcr, & accepto liberare debitorem feurnim. Reus vero feu debitor,acceptn,ceu accepto rogare, & accepto liberari, 1.15. 5r.pen.l-9.de pr^fcr.ver.l.i.jT. non tan tumde hered. vend. 1 .9. led_quod Praecor.fK quod sr.ct. cauf. A c c E P T o fiue acceptum rogare dicitur, qui ftipu- iatur ,an id quod promifit, creditor acceptum ha- beat ,vtpatet ex 1 .( 5 .&l.S.jT.i.&j. & alibi perfsepe. ff de aecept. Hot. A c ce p t o eft accepti rogatione liberare: cum ei qui ftipulatus eft, in id cjuod promifit acceptum credi¬ tor habeat,refpondetur habere , L8.5T.1. & alibi fr.e cpjenter.ifde aecept. Adde Vlp. in L metum autem praefeHteni,5T. fi.ff.quod met. cauf. Hotom. Accepto liberari,eft fic liberari, vt creditor con- fiteatur, fe a debitore accepifle. Acceftvm facere debitum ; obligationem : pecu-' r»iam:ftipulationem:Accepta facere deccm; Referre 7 ° in tabulis, idem. Acceptum facere, aut ferre,accep- to facere, aut ferre dotem : iter,vcl adum, v furnir, viam , totum vel partem,- Stichum. Accepto ferre rationibus, Scinfortcm, & in viuras-. Brifl’ ex ll.ff.& G. Dicebatur & olim in acceptum referri opus pubii- cum,cum magiftratus opus quod locatum erat.tan- quam ex lege dida fadum Probare fe teftabatur, L7.iT. illud quoque ad leg.Iul.repetund.Cic.5. Ver. P©fteaquam reus fadus eft, primo negabat opus in acceptum referre poffe,Brifl*. Accepto ferri, id eft, approbari, 1. fecuritatis.C. de fulcept. Sc arcar. lib.10. & L qux operib.2.C. de oper. pub. Accepto ferre , compenfare eft:, 1. quod plerun- que.2.C. de alim. pupill. prxftand. A c c e P T o ferre,in l.fctmptus in pupillo^.C.de ad- minift. tut. idem eft , quod in computatiortem dc- ducere. Accepto ferre in fortem, dicitur in I.3. C. vfur. A c c e p ti o , pro Acceptilarione, in. I.18. 5 T. vk.ff.de aecept. Brifl'. Accbptores rerum, id eft, poffefTore$,in Auth. ’ contra^C.ad S.C. Trebell. A c c E R si T,qui vocat: Arce!fit,qui accufat. AccERsiin diferimen capitis dicitur in L accufa- tionis i7.in pr.C.de accuf. A ccERSitis amicis, id eft, conuocatisjl^p.iT.pro- pofitum i.de I.3. licet alii codices arceflitis habcat„ Sic euocandis & accerfendis colonis abftinere opor tet, l-7.in fin.C. vbi cauf. fife. vid.Briff.li.parerg. %.qui ait, Arceflire ftepiusreperi pro Arceflere,e- uocare,vocare. A c c E s S i o adiedionem feu adiundionem fignifi- cat, Inft. in 5T. fideiuflbres. Inftit. de fideiufl'. Nec plus in acceflione poteft eflfe,quam in principali re. Sic i.i. med.C. de praefč.lon. temp, Pofterior pof- ft flor acceflione prioris domini non vtitur. A c c e s s 1 o dicitur , quod rei fine perfonx adiun- gitur,l.i.5T.4. depof. Perfonaz, cummihiaut Titio' ftipulor;Rei, cum mihi decem,aut Titio bominem, Paulusin l. ohligationum fene. 44.5T. acce/fio.a.ff. de oblig.&adion. Accetfionem diftingaimasin na- turalem,qua: i natura proficifcicur,vt allauio f Sc in srtiScialem feu ciuilem,vt vfurže. Spieg.vid. Vult, com. inftit.de rerum diuif.5T.13. nura.i,2.3. Accessi o dicitur aliquid adiacens alteri, vel om¬ ne id , quod eft acceflorium & neceflatium princi- pali; vt capiftrum ecjuo,vel veftis lemo. l.i.iT. qu* depof.tf depof. Si enim feruum emeris, veftem im qua triditur,acquiris, etfi de ea mentio non fit fa- da. Ec iTccefiiones ciuiles, vt vfurse , non veniunt. in contradum ftridi iuris, etiam poft litem conte- ftatam^glo. in l.i. Cod. de condir. indeb. glo. in L mora. verfic. difticilius.ff de vfur. & m cap. cum Venerabilis. de except. Accession vm nomine intelliguntur ea gensra- liter omnia, qu* tam cx re,qua de agitur, orta (ut, veluti frudus ,partus, vfura ( 'fic in Liz.Cod. de v- fur. frumenti vel hordei mutuo dati accelfiofld eft, vfura ) tum extrinfccus ei acceflerunt > veluti id, quod per alluuionem accreuit; vfus frudus^qui per L confolidationem , proprietati adiungitur. Vnde tit.l.ff 22. de vfur.& fr ud. & caufa, Sc omnibus.ac- ceflionibus. Proprie autem ea demum continentur, qus cxtrinfecus accedunt , cum caufse appella- tione generaliter hsec omnia comprehendantur, 1 . pra?terea de rei vindic. Hotom. Sic Acceflio pecunfse , quam vfuram nominamus , eft pecu° piac frudus. Vnde Si * Grscis vfura a pariend® 4 I tč*©- nomifiatur.DcmG.de vfur. Accessiones igitur etiam appellantur , frudus, partus , & omnis caufa teh & quxcunquc cx re pro- cedunt L2.dc in diem addid.L50.ff.ad TrcbelLL i- jT.his etiam,de furt.rubr.ff.de vfur. &frud. & cauf. Sc omnibus a cceff. Proinde Acceflionum vocabul. pag. fu. jf. 5. InvEdilium vero edičto accediones accipimus , quxcumque emptioni accedunt , Sc jprxter precium ab emptore erogantur : 1.2$. $\vlt. I.27. fh de xdii.edid. II35-$T. fed nec redhibitoriae. 10 ff de nego . geft. Poffeftionum etiam acceftio- net dicuntur , quando audorum , Sc eorum in quos ab his ius tranfic, poffeifiones coniunguntur, i.pen. ft.de diuerf.& temp. I. 2-iT.fi a furiofo. ff. pro empto. A C c e D E R e denigiie dicitur pofteftiG,qux alij adii- citur,i.i,.i)*.i. curn jTif. feqq.&l.i4. ff.de acq. poff.L 10. & l.rč.ff de vfucap.BriC Accessionibvs poffeft;onum(de quibus in rubr. fF de di uerf. &temp. prxfcript. & accefft)opponun- 20 tur inierruptiones. Acceftionibus praffcriptionutn quxritur,an tu um tempus meo accedat Gothofr.dd iam did. rub. & ad I.14. in prin.eod. Acceftion,es temporum, ait, funt coniundiones temporum, qui- bus duo aut plures feparatim eandem rempoU- <2ent: quod St praffcriptionibus iongi temporis ac- quirendi caufa. Acchssio in obligatione, eft quoties aut perfona, autres adiungitiir.l.44. jT. pen.ff.deobligat.ad.Ex quo fideiufTores, adpromifIbres,fpon(oreSi& omnes 30 qui.alienx obiigationi accedunt , Acceliioncs ap. pellantur , I.91. iT.nunc videamusfF.de verborum obligat, I. 43, fr. de folut. 1.32. &. 7r.fr. de fideiuff. BriftiHorom. Sc Gothofre.ad d.if. Acceftiones funt Lic perfonx, ait Gothof. qux tfbligationi accedunt, vt adpromiftores , mandatores pecunix conftitu- tx rci Nou. 4, irztpev 9 i)&g vocat 5.. Valcrian.7. Nec acceflio gloriofx illius Pompse , fed autor fpe&a- tuseft. AccassioNis loco dare, eft dare,qui fideiubebat: '40 vt accedionis loco promittere , pro alio fideiubere, feu fidem fuam obligare.l.3. & 34. de fideiuff.vnde acceffionis caufa, pro ftdeiufforia, in L5.e0d.tit.At Acceftion is l&cum obtinete res ilue acceffionis loco feu vice,ced,re cum Iurifconful.dicunt, iignificant non principaiiter eas perfe confiftere, fed alias Ce- qui,aliis adplicari, adiungi & accedere. 1.4.111 pr.ff. de pen.legat.I.i .tf.perueniemus de auro & argen, legat- Acceftionem itaquebipartito confiderare fo- lemu$,vt difereta (it aut concrcta,glof.in iT-item ea 50 qux.Inft.de rer.diuif. Difereta ea eft , qua id quod noftrae rei adiungitur, feorftm confideramus. Vbi vero noftrx rei aliquid ita cohxret , vt etiam vna eademque res elfe videatur, concreta acceftione rei noftrs adiungitur. Bud.iT.item ea qux.Inft.de rer. diuiLltaguefecundum hanc diftintftionem agnus Sc pullus funt acceifio difereta ouis & gallinx : terra per aliuuioncm adieda,concreta acceilio. Briff. A'C c a s s 1 o interdum dicitur obligatio ipfa , qux principaii adiunfta eft:vt cum ftdeiufterant,adpro- 6 0 miftor datus eft.Paul.in de verb.obli. Vti- que autem principalis debitor perpetuat obligatio- nem:Acceffiones an perpetuent, dubium eft. Pom- ponio perpecuare placet, quare enim fado fuo fi- deiuffor fuam obligationem tollatkem, Acceffio- ^ibus quoque fuis„ id eft, iideiuftBribus perpetuant ©bligationem.Hotom. Interdum autem pro difiun- ^iione,qux in obligatione adiunda eft, vfurpatur vt apud eundem,in d.l.obligation.44. ^.pen. de 0- bbg.&ad. Adeoque Acceilio in obligatione aut 70 aut reifir,^c. A ANTE C, 4^ Accgssio acceftionis non eft : protnde neevfura vfus aut kučtuurn,nec vfurx vfurarum.LiLin prin. & ibi Gothofr.pluf.alleg.C.de vfur. Access orivm idemeft quod acceffio, &fequitur naturam fui principalis. Et in accdforiis prsftanda funt,qux in principaii.Gothofr.ad Ljz. verb. prae- terea in his caufis.fF.de xdilit.edi6t, Acchssorivm committitur , commifto princi pa - li,& non tenet fine princinali.c. ptxterea 5.in fin, & c.pr-udentia 21 extra de orSc.iud. deleg. A c c e s s o rivm non fequitur fuam principale , vbi in acceflorio non eft cadem ratio. Gothofred.adl.9, verb.rebus propriis.Cod.de prxd.-3: aliis rt bus mi- Ror.AccefToiium cedit principaii i. 19. jf.peruenia- mus de aur.arg.Brift'. A c c a s s orivm fi venit officio iudicis mercenariot tune fublato principaii tollitur & acceftorium, L 4. C.depo/. Secus^ fi acceftorium venit of-icio iudicis nobiiil. ftn.jf.Lucius.in gl.ff.de cond.mdeb. Alias regularitc-r non tenet acceftorium , vbi non tenet principale,cum faltem non accedat principalivvti in c.fi diligenti.de for.compct.Fallit tamen interdum, vt in c.debfto de iureiur.vbi acceftorium , fc. iura- mentum de foluendis vfuris fadum , tenet; princi- pale tamen riomfcilieet obligatione debitoris ad v- furas fu blata ; quia ad vfur as foluendas nulla eft d- bligatio de iure canonico & ciuili : Sc tamen iura- mentuin fačlum de his foluendis eft feri/adum. Sed regulare contranum intelligm.r,quando acceflbria Sc principale regulantur eadem ratione, codem te- pore, non mutato refpedu perfonx. Sed illa non feruantur in promiffione Sc iuramenro ; quia pre- miffio fit parti,fed iuramen.tum Deo &dixitLudo 0 Rom.fc confuluifte , quod acceftorium etiam pre- tiofius principaii,ipfi tamen acc.editd.etft non funte ^.perucniamus.& Leu m aurum jT.f. de aur. Sc arg. legat. Etfacit ad quxftionem ; Si lego mulicrt ve- ftes>quas ipfe feci,quod etiam inlegato veniunt or¬ namenta a ure a, vel argentea veftium.Old. Access orio cum principaii confufo, accefioriuia extinguitur.yid.L5.de fideiulF.Gotbof.ad 1.debitor, 3.in pr. fF.de feparat. A c c 1 d e n s nihil eft aliud qua m circunftantia. Iu- rifconf.in l.aut fada.de pmn. enumerat 7.Sbicg. A c c 1 d bn s appeilatur, quod adefle & abeffe potefl prxter fubiedi corruptionem ; vt homini adeft Sc ineft albedo, & nigredo. Dos matrimonio potek adefle &abefle prxtcr fubie&i corruptionem,i.ma- trimonij.l.cum multx. C.de donat. ante nupt. Lu- crum Sc damnumfunt accidentia focietatis. Eui- dionis obligatio poteft adeftfe & abeffe emptioni& venditioni, contradu remanente integro , 1. pada conuenta,de contr.empt. Legata,donationes,here- ditates,diuitix,funt accidentia.Deficiente fubftan- tia,deficit accidcns,l.d.C.de condid.ob cauf. Acciden tali prxualet naturale.L3.ff.de tuteL Accidentia quxdam naturalia & intrinfecaivt fe- ritas in leone,bonitas in homine,voracitas in lupo: de quibus loquitur Juriiconf.in l.i, §. ad beftias de poftul.iT.patronum.de rer.diuif. Quxdam extrin- feca Sc aduentitia:quxdam infeparabilia, vt preciu ab emptione; lucrum Sc da mn um a focietarc;factd- tas reuocandi a precario : quxdam feparabila-, vt a fundo poteft feparari fertilitas Sc fterilitas ; ab ho- mine poteft abeffe &feparari quod fit ador, iudex, aduocatus,diues,procuiator. Dodrina , fapientia, experientia,inftgnia,& dignitates,poffunt adeffe Sc abeffe homini citrfi detrimentum Sc interitum ho- minisjTaboetius in op.milit.for.& leg.difcipl. Acciderb pro euenire , duntaxat in tertiis per- foaisffed propri« (Je malh dicitur , ficut continge- B 3 45 A A N re faepius de bonis Ac.cidere pr*cifeveteres ominis caufa dicebant, cum mortem nommare nollent. Cicero librode in- uentione 2. Cuius hcres non illo in teftameto quif- tjuc icriptus erat, fi quid pupillo accidiflet. Idera in Anton, fi quid mihi humanitus accidiflet: mul- ta autem impendere videbantur prjeter naturam, pr*terq; fatum. ldem in Pompeiana , Qui cum ex v.obis quarreret , ii in vno Pompeio omnia ponere- tis, fl quid eo fačtum eflet, in quo fpem efletis ha- biturk Grabci dicunt ePa mt%m. Hotom. vid. om- nino Gad. ad iT.1d.1-62.de vcrb. fignif. Accjdere humanicus,eft mori. Alciat. de verbor. fig. Spieg. vnde: Accideu in materia fubftitutionutrt h is vcrbis, fi quid filio meo acciderit ; hoc fignificatur., fi filius .decefieritjVt in § - pr*cedent. Vellei.Patercul. lib. 2.M. Marcellus fororis Augufti Očlaui* filius, que boinines ita , fi quid accidiflet C*fari,fuccefiore m potentise eius arbitrabantur. Tranqui. in Augiift. 2 cap.vit. Iulius filiam neptemque , fi quid his acci- diflfet , vetuit fepulchro fuo inferri. $eiiec.lib.2*c6~ trouerf. vir/&vxor iurauerunt , vt fi quid alteri accidiflet, alter moreretur. Eadem eft vis verbo- rum, fi quid contigerit, 1 . 3«;. iT. Seium. de leg.3. vel: fi quid humanum, humanitus ve acciderit,vel contigerit. t.26.fl‘. depof I.3 d. iT- Seia liberta,.& §• vlt.fl.de adimend. legat .§. mortis caufa lnftit. de donat. Capitoli«. in Clod. Alb. Darius dicit hunc animum Seuero primum fuifle , vt fi quid. ei coa- tingeret, Pefcennium Nigrum & Clodium Albi¬ nu fibi fubftitueret. Spartia,. in Hadria. Muhi ad ienatum eum voluifle or-ationem mittere petituru, vt,fi quid eieueniflet, Principom Rom. Reip. fe- natus daret. Brifi' & ante eum Alciat. in 1 . in vul- gari.iT.fi quis.de verb.fignif.Et ratio verbi cflfe po- teft quod vhimus, qui homini euenire polfit cafus, fit mors. - Accidere interdum efl ad genua alieuius fe de- mittere, & fupplicem fieri , vt poft Manutium an- not.auirdočlifiimus Turn.lib.8.adu.c. vir. AccinctoSj fuccinčtos, cinčtosque-pro ho min i- bus armatis & militi* ftudiofis dicimus,atque adeo pro omnibus qui funt alieuius virturis Sc induftri*, quod milites nifi accingantur, geflandi enfis ha be- ant opportunitatem nullam : Contraqui funt mol- les , ignaui, & militi* inhabiles , dilcin&i nomi- iiantur. Perfius: Non pudetad morem difeindi viuerc Nacc*.ex Conna. comm. lib-9.de teft. mil. num,8. Etat autem iftud cingulumex corio,& bul- latum, & inde baltheas didus Varroni: ex hoc cingulo pendebat enfis. A-c c 1N c T 1 artibus magick, id eft , inftrudi, 1.4.111 pr.C. de malef.&maleficiat. AcCiP£RE& capere proprie differunt. Nam cape¬ re eft cum eftečtu accipere: Accipere etiam eft , fi quis non aecepit , vt babe at: ideoque non videtur quis capere ,. quod erat reftituturus ,1.71. deverb. fign. Capimus nobis: Accipimius etiam akerhGot- Rof.ad d. I.71. Interdum tamen etiam alii capimus, l.cepilTe 140. de verb. fig. Accipimus, ait Alciat.in d.l.71. de manu alterius: noftra verb autoritate ca¬ pimus. Et accipimus quandoque remfine dominii ad nos translatione, vt rede Phil. Decius in 1 . non videtur. 15.de reg.iur.Prat. •A c c e p 1 s s e teftamento & eos Vlp. in l.i.iT. dolo. fi quis om.cauf. teft. dicit , qui tamen his , qu* fibi reda funt, careant. Sic in h15.ff.de his qu* vt in- dign. acceptum codicillis Papin, dicit , cuius ta- men adio denegatur.l.42. de bon libert. accepifle fesiedisatem dichur, qm taro en omifit.BrilC T E C 44 Accipere genus eft , capere fpecies. vid. Gced.ad h71.de verb. fig. Accipere gencralius verbum eft, ait,- quam ca¬ pere, quia quocunque modo nobis quid datur, tra- diturve, etiamfi cuftodi* tantum caufa, vel vt co- dudumhaboamus ,aut detineamus , datum , tra- ditumve fit, accepiffe dicemur. Capere verb folu- modo eft , ita accipere, vt ftatim accipiens, domi- nus fiat, ant quafi dominus, aut quafi fiat. vel ce"r- 3 te ita ne res fibi inuito auocari poffit>hoc eft,vtfu* iure habeat. Accipere igitur,aut capere eft , aut tantum reci- pere ac fuficipere:i!iud iuris-,hoc meri fadi eft *Si c bi¬ ti etiam habere duobus dicitur mediš, nempe iure dominii poffidere, auttenerc faltem.illdd cum ef- fedu habere dicimtur , hoc tantum habere feude- tinere.Gced.ad d.h7i.$\3.4. Forn.ad eand. leg. Accipere per fe videtur, qui per alium accipit.h h*c ratio,in fin.fF.de donat inter vir.& vxor. Spieg. o Accipitvr aliquid honefte, quod hone-fte peti no poteft.l.i.iT.5.in fin. de extraord. cognit. A c c 1 p e R e vxorem filius familias potius- dicitur, d patre nimirum,quam vxorem ducere : quippe cum patri committatur puella potius in huiufmodi con- ditionibus,quam maritOi H*e Dcnatus in Phorm. Terent. Hot. Accepisse etiam fideicommifium in fecundis ta- bulis & ab ahero ex heredibus in l.n.jT.i. dc vlt.ad Treb.dicitur, cui fideicommiffum in pupil- o laribus tabulis datur, &:ab altoro ex hered. per fi- deicommiflum hereditas relida- eft,Bril. Accepisse. quoqj' libcrtatcm feruus dicitur, cui libertas-in-diem teftamento adfcripta-eft. h67.iT. vit. de leg.2. Ac ita accipere legatuna libertatemcjp. interpretandum eft', in h13.de cond. inftic.hvlt. de vulg. & pupihl.pen.iT.pater.de cafir. pec. Pecunia aeceperit, vel obligatione qua liberatus fit, vel cui' gratuita pecunia vtenda da t a fit, aut minoris loca- ta res venditave, l.i.jf. vh 1.2.de caium. Quo refe- [O renda , vt cx inferiptione apparet, eft h115.de reg. iur.in qua boe prceterea additnr, non pofle viderc accepifle eum, qui.ftipulatuspolfit exceptione /ub mouerh BriC A c ci p 1 en s apud Msr. in L vnic.fi' de lib.dimiftb. fumitur pro accipere volens.Prat. Accipere quandoq;eft admittere & agnofcere:Sic accipere bonorum pofleflionem ; Inteftari poftef- fionem ; Accipere pro fuftinere,ferre, fufcij^ere vt puta iniuriam , moram , fententiam,fuccefibrem o ante tempusjfideiuftorem , reos debendi. Accipe¬ re rationes.cxpenfi,pro audire eas redditas. Acci¬ pere excufationem alieuius , pro admittere. Acci- pit legem venditio: Teftamentum : autoritatem,id eft, Acquirit , fumit, habet. Accipere f*pius pro intelligere. Igni & aqua accipere , pro tra&are: Accepta-dt data,vel expenfa. Accepti & expenfi ra¬ tio.Brifl' ex variis ff.C . & 11 . Accipere pignori,1.2.in pr.C.de pignor. AcciPio mutuor interdum fignificat. Spieg. >0 AccipeRe iniuriam,id eft,l*di:cui opponitur, cipere beneficium.Spieg. A c ci? 1 t autem beneficium,qui nihil prius conta- lit ei:recipit,quiiam cont.ulc.rat vid. Senec. de be- ref. Spieg. ' A c c 1 p e ,aufer,tolle, verba h*c non abhorrent a do- nati ne, maxime aliquafigno idfuadente , veluti cx diuitiis dantis , & indigcntia accipientis, c. & fi qu*ftio de fimon.Non enim verifimile eft, donura modieum potius fatftum non efle,l.fed & fi fufcepe- 70: rk> iT.i.de iud. cum munificentia in diuitelaudabi« lis fit.,ciufque tonorem augeat^haenaini, in fin. de C9fi.fi. 45 p coaf.il. Spieg. A c cip ere &recip£tc diftant in fpecle apud Vlp. relata in 1 . 2 . J. mulier.tf.de dote prjeleg. Nam reci- pcre eo loco pro excipere fumitur. Prat. vid. infra reciperc. A-c cif“ e iti etiam afliorsem, pro exciperc, velfufci- pere, in 1. vlt.ff ii vfufr.petat Brirt'. As cipi qiuoque dicituriudex, arbiter, iudex inter duos Briif. ex Jl.ft. & C. A c c i P E K e iudicium, eft pati iPritore dari in ea io feni iudices, de qua mouctur controuerfia. Paul.in l-2.iT. t.fP.fi ex nox. cauf.compellendum putat Vin- dius, vel iudicio eum iifti permitterctvel ludicium accipere. Vlp.ex edift. PrMor.l.S. jT.j.ff de procu- ^at. Pr-ocuratorcm ad litem fufcipiendam datum pro quo confentiente d:minus iudicatum folui ex- pofuit, indiciurri accipere cogam. Paul. in L35.jr.2_. fii de iureiur, Et VI. in.l.i. in pr.ff.fi cx noxal.cauf. vbi tamen Accurfius ludicium pro fententia pofi- tuminterprctatur. Obfcruandum i.gitur,moriš fuif- 20 ie, vt aflor, qui iudicem a Prstore pettret, for¬ mulam ipfam , in quam iudicium pcteret , certis conceptiscp verbis proferret veluti C. Aquilius lu- dexefto. Septimius damnetur. Hotom. A cciPere iudicium Patdo & Vlp. iam dd.ll. & a- libi fepilfime cft litem conteftati. Briif.Alias iudi¬ cium accipere & adiue & paffiue fumi,hoc eft , ad eum qui agit, & eum qui conuenitur referri, pla- cuit Vlp. in l.redhibere.21.Jj.idem Pompon. dea. dilit. cdifl. Prat. Ac c 1P.1 nomenalicuius, apud Liuium eft in albo defcribi, & in aftis inferi ac recipi,l.i.de conful.l.4. §. qui poft de re mil. vbi nomcn dare eft infcribi & recipi. Forcat. in Necy0m.dial.9S.nu. ,• A c c im. Si ex lcnginquo quis Acciendus eft,ideft, aduocandus, 1.2. in pr.C.de exhib. & tranfmit.rcis. Sic magicis artibus vfij&c.manibus Accitis audent ventilare, &C.L6.C. de male. & m.ithem. Ac cis ae res boe eft,amputat3E,exhaufts.debilitats, cx luculentiCf.Kben.annot. ad Liu. Spieg.. A c c t am A TI o : Qui qu*fturoe honore viguerunt, acclamatione folita excipiamur.l.i.C. 4 e qusftor.& siagiftr.of icior.Similicer iuftiffimos & vigilantiffi- mos iudices publicis acclamationibus collaudandi damus offinilupoteftatem, I.j.in pr.C. de oific. Re- flor. Prouinc. Acclamare lieuit Refloribus prouinciarum pro- deuntibus. Gothofiad iam.d. 1 .3. verb. proferamus proceffus. A c c o L a non cft,vt exiftimauit Accurf. qui aIiquo 50 in loco domiciliumconftituit,fed qui propealique locum fimpliciter habirat. Alciat. I.239. de verb. fignif.& proprie iuxta flumina funt accolaiVer.in7. ammscjue vadoji tjciolii VultHrni. Hi & Accolentes Vlp. in I.i.JJ\ funt qui putent.ff. ne quid in flum. publ: vbi Accurf. legit Accolla- rum in Pandcfl. Flore, accolentium Prat. Spieg, Accolentes, circumcolentcs, Briff. Accommodari dicitur , quod proprie ac ve- g 3 re noncompetit.Goth.adl.i.C.dc inoff.teftam.vel, Accommodari dicitur^uod ab co cui proprie con- uenit,cuiufq;gratiacomparatum eft,ad aliud trans fertur, vt puta,quod benigne ex squo & bono con- trafummi iurisregulas conceditur: adeoquequod cx fententia & mente legis per interpretationem benigne aptatur & tribuitur,1.48.6?. ritu nupt.l.jc* Jf.i.in fin.de fideic.libert.Sic accommodari afiio- acs el exceptioncs dicuntur,qu$ ex bono &squo dantur, 1 .2. Jf, fi quis tamen in fin.ff.fi quis caut.L vlt.de tranfafl.l, i.vtlegat.feu fideicom. jT.rurfus. ‘ ANTE C. 4« jnfin.& JT. ite fi quis iurauerit.Tnft.de afl.Etviplu- fimum adafliones vtiles & in faflum, eafque,quas Prstnr.fupplendarum legitimarumaflionum caufa dat, hoc verbum pertinet,1.24. de pignorat.aflio.I. 22.de aq.& aqu.plu.L55.in fn.de don.int.vird.ii.de prtefer.verb.I.31. Jl.fi quid ita,de tedil.čdift.l.j.C.de don. qua: fubmod. I.7. C.depafl.conuent.l.i.C,de inoffic.teftamen.Accommodare etiam fignificatfin- terponere Stadliibere, vtin conft. Gord.lmp.in l.fi qua7.Cod.fam.hercifc.veluti Nomenfuum accom- modare,1.4.jr. fine autem. ff de manutniff.L5.C0d , fi quis alteri vel fibi. Et fidem fuam accomrr.odare, in Lpen.fF.fi quid in fraud.patron, Et operam fuam accommodare,L; ff.de obf.a parentibus.In fraudera itaq*e fifci vel legis fidem fuam accommodare di- citur,quitacite infidem fuam recipit, clamque Sc tacite promitt.it, fe non capienti reftituturum here- ditated.19.ft.de his,qua? vt indign.l.3.& l.peu.l. 40. in fi.de iur.fifc.Brifl*. Sicluftinianusin promm.Inft. robur accommodare dixit, pro dare , tribuere,:m-. partiri.Aldob.ibid. AccoiiMODoeft etiam naturam meam verfo , &' adtempusrego : quodaulici dicunt temporiiare. 4 Spie S* ■ , A c c o M m o d ar e nomen,eft nofr.cn aherius,fui lo¬ co apponere,& velut nomcn commodato acccptum contračtui inferere, in conftitut-. Impp. l.cum pro- pria,5.C.fi quis aiter.vel fibi.Prar. Accommodare notir»ncm. Redor prouincia; fuam vobis accommoda-bit Cod.de ii- ber.exhibend. Acc ommodar e dicit Pr2etor,ači:iones,interdida, exceptiones, quas cx ^que bono dat,de quo fupra. Sic accommodatur ftipulatio l.p. de damn, infed,, Accommodare confenfum & volantatem audien- tiam:cognitionem: mmifterium:;operam fuam-.par- tes:patientiam:prxfcriptionciD:conditionem-,EriC ex inft.fi : .& C. Accommodare fuas partes ad aliquid expedicn- dum I.7..C. famii. ercifc. Sic: Abfurdum, leges fuas partes, legatariis accommodare, &c. id eft , fubue- nire, Lfcimus iam.22-iT.ftn vero creditorcs.>,in ftn« G.deiur.deliber. Acc o m M od e, id eft* val de commode, ca. vbi pe~ riculum. de ded. in 6 . Nebr. AccrbScbre diciturportio , qu« vel alteri per- fonx , vel alteri parti accedit Briif. Accrefcit vfus. frudus proprietati; dominium ; portiones. Briif «xf£&C. AccReScere dicitur alieui res, eum ci qui iam partemhabet, accedit, atque adiungitur: veluti eum infulafundo accrefčere difitur^in l.infula 56.de l.ergo.30. de acquir.rer. domin, aiu eum ei. qui fo- lus heres, fedex parte tantuminftitutus eft,reliqua pars accedit, 1 . interdum ij.JT.i. de hered.1nftit.iT0 hereditas. inft.eod. Hinc iu’s accrefcendi apud Iu- ris conf. celebratur, quo portio d eficiens, qui par- 40 tem adgnouit, adquiritur, In/in fin. pen. de vfurr. accrefcendo- Hotom. Briif. vid.infra ius accrefcendi. Accrefcendi ius eft , quo pars vacans cedit 8 c ac¬ crefcit parti Tub vno toto quafi focia? iam occupatse ( Hic enim opponuntur pars vacans & oceupata.^ Perfonae autem in toto illo ( de cuius acquifitione agitur ) pro ratis partibus acquirendis ccniundf* partes faciunt,coiudionis iflius intuitu.Coniunčrio ea vel ftmplex eft, vel mixta: quippe fxt primo ant verbis tantum ,2.re tatum, 3, aut verbis & re ftm ul. Verbis tantum coniungun^ur > eum fingulis fua portio eft attributajnon intelle&u folum, fed etiam corpore ; yt litio dc Seio ex «quis partibus bane fundum do,lego. Re tantum eoniundi funt r duobus vna eademque res rtngulis feparatim lega- tur : vt Titio hunc fundum do , lego : Seio hunc fundum do , lego. Mirta coniunčrio eft , quando 8 c re Sc verbis perfon* coniunguntur , iisq; & intel- le&u & corppre partes attribuunrar: vt Titio & Se¬ io , hunc fundum do, lego : In coniundione verba- li ius accrefcedi locum habet, excepto vfufrudu. Eo enim relido pars vfus fr. vacans , vel repudia- ta no accrcfcit alteri, fed ad proprictatem redit, 10 rttque proprietatis & partis illius repudiat* cofo- iidatio.In coniundione mixta ius accrefcendi lo¬ cum habet indiftinde in caurts omnibustln coniun¬ dione Reali l®cu non habet Ius enim accrefcendi conrtftit in partibus, & quidem vacante aliqua ea* rum, vel aliquibus, eseteris vero occupatis. Si par¬ tes nulLe funt , vel etiam fr partes vacantes nul- 1 $ funt , ius accrelcendi nullum < 0 :. At jn con-* iundion reali nuli* partes fad* funt a teftato- re : n ulice etiam hunt A coniundis vacantes.Aut e- 10 rum concurfum eft , aut non. Si concurfum pars eft occupata : & ius"'accrefcendi locum habere non poteft : quia non pars occupata occupata , fed vacans occupata? accreftit. Si non eft concurfum.- iam nuli* funtfada? partes : quiain coniundione reali partes non funt nifi folo concurfu , Sc par¬ tis occupatione ( a teftatore enim nulli pars aliqua rei relinquitur , fed cuique res tota & folida relida videtur : rtnguli ab initio totum habent, concurf u partes faciunt) adeoque quot perfon* cocurrerint, tot erunt partes hereditatis. Ergo rt non concur« runt perfon®, non etiam coniundce funt adeoque aullam faeiunt partem : proinde nec vacantem par tem poftea relinquere polfunt. Et rt non concurrut, cuilibet res data, legata,&c. in folidu data videtur; Si vero concurrunt: partem fua occupantproinde nonvaeantem, qu* occupari potfit ,relinquunt: adeoque ius accrefcendi tune locum nullum habet: Sedpotiusius Non decrefcendi. Aliquibus enim ius accrefcendi duplex eft : proprie didum, de quo 4 ° fupra, Sc improprie didum , quo ad Re coiundos: quod ius non decrefcendi vocant.Dn.Gasd.adl.142. fium.10.de verb.fign. qui inter alia quoque inter le- gatum vindicationis Sc damfcationis diftinguit. Quid rt plures coniundi, de iure accrefcendi inter fe difceptent ? Refpond Si omnes coniundivnius funt generis, pars dertciens feu vacans accrefcit omnibus: Si non vnius generis : tumre Sc verbis fimul coniundi, praeferunttir coniundis fimpliciter. Inter coniudos 50 rtmplicitcr,coniundi verbis Jjr*feruntur coniundis re. Quid , rt repudians partem fuam, habeat fub- ftitutum ? Refp. Subftitutus, tanquam feriptus bereš , femperpr*fertur legitimo , qualis eft is qui iure accrefcendi cupit vti: Huic itaque iuri tune t ,on eft locus. Valet autem ius accrefcendi non in contradibus , aliisque negociis inter viuos, fed in¬ ter heredes teftamentarios, iteque legitimos bono- rtam poflcflbres eos, qui agunt querela inofticiort teftameti:inter legatarios plures,ac dominos, quo- 60 rum Sertuo vfus fr. legatur , tefte Ant. Gouea. lib. rtnguhtri de iure accrefcendi.Hsec acutifs.Vult.ad jf.rtn comment. Inft. de donat. &ad tit. de SCto Orphit.in fin. vbi pluravid. De orig. iu.ris accref- sendi de cxprefta teftatoris voluntate,& tacicis co- dirionibusjconiundionibus, dirtudionibus , in ifto iure, deq.aliis vid. inrtgne comment, D n. Gmd.ad t.de verb.rtg.ad hirale 143.0.3. &ad I.25. circ.fi .ad- de Donel. bcomment.2i.&7. cap 12.13.Gouea. For- uer. Polog: Ant Fab 6.coniedi. Duare. de iure ac- 70 ^refcendi.Cuiac.i2.obf.r^.A«erefcendi ius in. empto- T E C. 4§ re hereditatis vel rei legat* non tranrtt. Cuiac. 12. obfcr.13. Proprie autem Adcresce* Edicimus,quodper al- luuionem accedit l.infula.h ergo.ff. de acquir. rer. domii).ltaque alluuioni comparatur ius adcrefcen- di.l.rt Titio. de vfufr. Neque id abs re : nam vt al- luuio tacitum latensque eft augmentum,ita aderef- cedi iure , portio deficientis alteri ipfo iure aderef- cit.td.l. vnic.jf.iR his itaque. l.i. in ftn.i.3.1,8.1. n.ffv de vfufr. aderef. Hufc quando locus lit, difces ex lege, re coniundi.ff.de legat.?.& 1. iriplici.ff.de ver. rtgnirtc.&vtrobique Alb. Bartol us, lafon , Alciat. d. l.re coniundi. Asio in fum.C. de teftam. milit. vide F. Ripam in d.l.re coniundi.Prat. AccreScere pro diminui, in Aure accipi inter- dum, Alber. iudicat. Spieg. A c C v m b e R E aliud eft quim federe , nam qui ac- eumbit,nequeftat,neque ambulat,fed mediu quid- dam fticit, h124.de verb.rtg. ltaque meritd Cicero lib.1.de natur. deor. accubationem defeftionem fe- parat: Ingrcffus, ait , curfus , accubatio * inclina- tio , fefuo , comprehenrto. Veteres autem accum- bentes cosnabant mulieribus exceptis , quas fede¬ re folitas accepimus Val. Max. lib. 2.c.1. fcemin* cum viris cubantibus camitabant. Irtd. Ji* 20. Ety- mol.ca.2.Apud veteres Romanos vfus non erat ac-r cumbendi: vnde Sc conrtdere diccbantur. Poftea, vt Varro ait, de vita populi Romani, viri difeum- bere ccepcrunt, mulieres federe : quia turpis vifus eft in muliere accubitus. Briff. vid.& Cceliu Rho- dig. lib. antiqua. led. 14.C. 5S. Forcat.in pen.e. 26. A c c m m b e r e pro iacere 1 . h*c verba.iT. dirtundi- uorum , de verb.rtg. Nebriff. Spieg. Prat. A c c v m v r. a ti o, eft plurium adionum iudiciaJis adiundio:vt rt ex vna caufa plures adiones nafcan- tur contra diuerfos ,'vel ex pluribus adionibus ex diuerrti caufa contra eundem. vid. Alciat. in 1 . edi- ta.C.de edend. Acc vsare non a čudo & cufo , vt Prifc. putat, fed a caufa dedudum , coniugata verba oftendunt: Recufo, Excufo,incufo. fidum enim eft inftar Grab¬ ci Hotom. Prat. Accvsare, deferre , poftu-Iare, Reum iacere, Ter¬ me idem , Brifs. Accvsare, proprie eft apud iudicem , vel alium, &aliquando apud illum quem accufas , oftendere quempiam peccafte. Incufare vero dieitur , qui de moribus cjueritur, cxpoftulatve. Caterum , quod Seruio,’autore Accufare Sc Incufare eo differantt quod Incufare proprie rtt fuperiorem arguere : Ac¬ cufare, parem vel quod maior accufet maiorem: non eft perpetuo verum. Interdum alterum pro. al- tero ponitur : hirt quod in iudiciis forenfibus ne¬ mo dieitur incufari. Vid. Alciat. in 1 . iudicaffe reu, de verb. rtgnirtc. vbi declarat^ accufare proprie quando dicebatur : & infra in didione Cufo. dici- mus autem , Accufo te illi, vel apud illum, velco- ram illo,magni fceleris,vel de magno fcelere.Spie. Hotom. Accvsare, etfi generaliter rtgnirtcat aliquem ad caufa m dicendam vrgere , cap. forus-V- aceufator. de verb.rtg. Alciat. in h qui accufare-G. de edend. Vnde accufationes nomine ciuilis adio perfecutio- que venit ,1. iudiciorum, in fin.ft'. de accurt& in- fcript.l.vero.ffTclut.matrim. ficuti contra adio pro aceufatione p o nit ur, hi.ff.de crim. ftell. tot. tit. C-,. quando ciuih adio prsciud.crim.tamen obtinuit, vt proprie accufare, Sraccufatio a d criminatienes Sc delationes delidorum referantur : quemadmodu in- tit.ff. & C. de accuf. & infetipt. fumuntur. VVc- femb.HInc Acc?- 49 A A N T E C. 5 ° A c c v s a Ji 8 efi agere in criminalib. caufis,1.4.C.de autorit. prseft. Criminari , 1*it/. God de his qui ac- euf.non polf.Criminis accufationem.pcrferre & in¬ ftituere, I.15.C. eod. Crimen exercere I.7.C. ad 1 . Iul. de adult. Crimen inftituere, l.ij. C. de his qui accuf.non poflf.Crimen intendcre,1.7- Cod. eod.ac¬ cufationem , vel criminis puhlici accufationem, m- tendcre,1.4.C.de novah a77.iT»curacoris.i4.ibi:cuin ad ftatum fuum.if.de leg.2. 10 A c o ly t Hi,feu tuedAevdc/^ui &iuuene$,l.xo. Cod. Theod.de Epifcop. &clcric. corrupte in 16 .C. eod. iunguntur clericis 3 e quorum namero non funt. 1. 24.Cod.Theo.eod.ibi: cereos & funalia deferebant. Vetatur ceranum exigere ab heredibus defanfto- rumjNou.)^.c,2.Goth.ad d.l.6.vid.Daar.i. de faer. i4.vnde. A c O t Y t H i dienntur ceroferarij, vel latine accen- dentes,a deportandis cer.eis, fi legendum eft Euan- gelium , aut facrificium ofterendum, ait textus cap.. 30 cleros,ad fin.21.dift.Nebr. A c o N1 T v m, eft veneni genus celebratifiimu, ( vel, vt Plin.li. 27.C.3. herba venenata ac. peftifera) dičlfi ab iji6y»,.quod'eft Cos'. quoniam, vt inqu.it Ouid.7,. M'etamorphoftex caurib.colligitur; ait enim; - ŠŽM* nafeuntur dura Viuacia caute*. lAgrefles aconita vovant,- - Meminit etiam idem Metamorph.l.i, Sunttamen qui aliter deducant. Cotta in memoral. A Grscis 71 tfce- cTitAof.^K vocatur, id>eft,pardi animalis ftrangula- 4 C tor. Sed quia'fere ignoratur, qus fit ea herba,aco- nirum vulgo pro quocuque veneno accipitur. Mar- cellus in l.eiafdcm.j. Sf.alio Senatufcanfuho 3. ad 1 . Corn.de Sicar.Ši quis,inquit,temere cicutarrijdc Sa- lamandram,& aconitum,pityocampas^f>i!preMm dederir.Nebr.de Aconito, vid. &p 4 igi/ietam,i 6 . c. 3^. AcoR Sc mucor funt vitia panis & vini^uum acefeit Sc mucefčit.Vip. inl. 4, ft. de peric. Sc commod. rei vend. periculumacoris Sc muc«ris ad venditorem pertinebit. Proprium autem eft inter reliquos li-> c qiiores vino immifcere, aut in acetum verti, vt ait Plinius lib.io.c.ac.Spieg.- Ac Qj 1 E S c e R E idem eft , oitod confentire: vt ac- quiefcere fentcntis,in l.$.C.de re iud.& acquiefce- re rebus iudicatisjl.GCod.de excuf.tutor. Aquicfco celfo *. diftinguentibus,&c. id eft fententis ecrum acquiefco vel accedo.Brilfo.ex ll.ff , Ad Q_viRERE ) velacquireregeneralius verbiam eft,, compreliendens cretionem, aditionemjimmiftione, geftionem pro herede,exiftentiam,qus Grscis ca k- 6c qa» 7 i; & animi deftinationem folam. Gothofred.ad rub.C.dc iur.deliberand. Ac Qj 1 r e r e fn plenum 1 . 6 . med.Cod. de bon. qu* liber. A c qj ir er e pleno iure,1.5.Cod.ad Senatufconful- tum Tertulliaeum. Ac okviren s non Temper fit locuplctior. vid. Gced, ad princ.l.28. na4.de verb.fig. A c qj i s 1T v m id proprie dicitur, cuius dominium tranflatum eft. 7< / c qj iu r eft doiuinium rerma aajicifci, po- E C. 54- teft homo , doneč viuit. 1. fi creditotes in (in. ff de feparat. 1. fin. in prin. ff.de eo per quem faftum erit. !\ c ojf ir ese rerum dominium aut pofleffionem di- cimur,cum illa iurc aliquo ciuiIi,hoc eft,ea ratione, qu$ iure ciuiliad dominippsfTcffioPiifvc tranflatio- nem inftituta tiirnancifcimur.Dominij namquc ac- quirendi fex modi funt:mancipatio,traditio. vfuca- pio.in iurjjfeffiojadiudicatiojles. Poffeffionis aute ieptem : pro emptore, pro herede,pro donato ; pro dereli&o.pro lcgato.pro dote,pro fuo.Plus ergo eft acqiurere,quam aut adipifci,aut nancifci : nam qui rem inuenit, aut cui pignori data, aut commodata, aut apud quero. depofitares aliqua eft,aut li ex per- mutatione alicui res tradita eft,cum ipfe nonratis- faciat,na&us,adeptiifve rem aut pofifeflionem reftd , dicitur:aequiliire vero nequaquam Hotom. A c Qj/1 s i t A res dicitur Hoftienli, vel empta , vel quouis titulo lucratiuo habita.Spieg. Ac oviri dicitur ei, ad quem commodum pertinet 1 , ft extraneus,in fin.ft.de iur.dot. A c Oj/ irer e libi adionem:perlecutioBem:exceptio- nem.Acquiritur ačHo,pofl'effio,dos mulieii,heredi- tasjegatumjobligatio.priercriptio jferuitus.Briflf.cx ll.ff.& C. A c qj/ ir ere & Amittere pofleffionem,opponuntur, licut Acquirere de omittere hsreditatem. .Brili’. ex ll.ff. A c oj/ ir en d i fpeeies eft liberare quem obligatio« ne,Pau!o in l.lpecies n.fKde acceptil. Ac c^v irese &:cum cenfuit Accurf, quiacquirere nitatur,aut velit,l.i. ff.de autor. tutor. A K P IB O 6 l'K A 1 O I dicebantur Ariftoteli. li.5. Bthic. quiiusadliterarum anguftias reuocabant, fummo iure nitentes. Bud.l.i. ff.de iuft.&iur. Hoc vero qui faciunt & tanquam machina aliqua feri- ptumlegiscontorquent ad feueritatem &duritiam, merito appsllantur,id eft acerbi & ma¬ ligni iuris interpretes, quod nimis callida & mali- tiofa iuris interpretatione vtantur , vtaitTullius. Con.c.11.de aquitat.lib.i. AKP IB O O.VK AVON, ius fummumexafiius & durius,Arifto.ibidem.Prat.Generaliter autem dx?i- fic,iuftumvocamas, quod eft mimeris omnibus ab- folutum ex B ald.ad tit.de nup.in prin. A criaeonia eft proprid acerbitasifedfecundum le- giftas,eftpcena,qu 3 ; infligitur iacrilegis,(icut incar- ceratio,exilium,velrelegatio. l.placet. 5. C.de iacr. Eccl.qu2 eft canoniiata.id.qu.i.c.placet.ff.fub na- uarum,vbi de hac diciiur.Old. Acri s sim v s error quidam legunt in I.4. C. dc in- ceft.& inutil.mipr. pro acerrimus, quam ledtionenj probauit Albe.vt not.Goth.ad d.l.4. Acri ter lsfus.1.32.111 fin.C.de locat. A c ri v s remedium.l.j.C.de patr.poteft. AKP OAp Y A Gaius in 1 . qui venenum. 239, ff. de verb.lign.fcribit apud Grsecos omnes arboTrim fpe- cies cominere : qua tamen loco haud fcio an non ba c c ar v m potius aut fivctvvm legendum lit,cum inter omnes conftet dici.( vt Suid. teftaturjiranac mvs fftf Jiidsset »aani;. Hot. Ant. Ang.lib.4.emend.cap.4. A K P O T A'T H. Aitas 18. annot. ab Arriano in In- dicis vocatur štKg^ia™ Sfa .• ab aliis prima lanugo. Goth.ad 1.57.ibi:decem & ofio annis.ffde re iud. AcT v M vid, & infra AčVus, & Aftum,poft A&uaria: naues. A c mi ,fačtum, geftum, & contraftumfin iure fae- pius idem ligmficant, licef quandoque ftriiftius fu. mantur, ac fubtilis quicdam alias inter ea lit diflfe- ) rentia.Dom.Goedd.ad 1 .19.11.3. de ver.fig.Omne er- go negotiun),quod fit, velfieri intenduur, mod® 55 A AN TE C. 5 qudm quod, & ca;t. Acta diuina. qude per ftngulcs dies fiunt &feribun- tur.Old. Acta Publica ftunt.ait Gothofr.ad 1 . 2 .. C. de edend, qua? confeda funt apud publicas perionas : vt funt ipfi iudices,aduarij,n tari;. Ac ta. pubit.ca ftunt ad ftlcum, vel ad commenta- ria Principis , vel ad granmiarcpi;ylacium certi- nc-nt. Sed Sc Ada puhlica pro libris ac tabults con- tinemib.publico ciuit.atis ada , id eft, negocia,qu2 Sc pro legibus, (ftatuta vulgus appellat)plerurnque inteliiguntur;id quod apud Pliiiium luniovem Ca- tanaTus adnotauit.Spie g.Oid. b.incAda ščo^jv ft^pe,(r.on tanien ftmper ncc vbique)Ada puhlica, Sc commentaria magiftratuum denotant> Goed. ad l.io.n.^.Sic Ac t a ftridč proprieque dicuntur gefta ab eo , qui togatus in Kepub. cum poteftate impcrtdque ver- iauis eft.Sic. (- ic.Phil. j. Ada Claris,& Ada Gracchi,vel etiam Acta dicuntur,qu£e per magiftratum gefta,in literas publicas relata ftint.Hot.Ada,res qu;e in co^men- tariis principalibus relata eflent , Cie. I hilip.2.& I J lin.5.Epift.ad Valerianum. Harc -1 ftchines vocat. Ada igitur libri^feu tabul^ e- rant,in qmbus feribebantut res gtftx principih,aut populi,aut etiam leges, idquc ex Cicero.i.& s.Phi- lip.& Plin.libro j.EpiPc. dirces,&1.2. de L at. lib.io. C. Prat. Poftea confuctudine fermonis fačluni eft , vt literar oinnes de quorumlibet ludieum ftententiis perftri- ptse,Adorum nomine ccnfcrentur. 'tem quodcun- que apud ius dicentem ad cauftam fiue pnblicam,fi- ue priuatam pertinens, geftum,eiufque authoritatc literis mandatum eflet.lmp.L2.C0d.de eden. Is a- pud quem res agitur, ada publica, tam criminalia, quam ciuilia , exhiberi infpicienda ad inueffigan- dam veritatis fidem iubebit. Hinc feruum adis in- teruenientibusnominare fuum filium,apud Imp-jT. vlt.de adopt. Et donationes adis interuenientibus inftnuari jT.i. de donat. i.cuius rei memoria in lite- ras publicas relata flt.Hotom. Acta lurifconr-& Impcratorib. libri erant forenftu, ftue Iudiciaiium fteribarum^in quibus ludicumpro- nunciata feribebantur,apud Paulom Lada 45. fllde re iud.& alibi rGepiffime ; Hxc H.Mo- deft.l.13. $. o ttsvtm ff.de excuf. Galli rege- ftavocant , quafi re gefta ; male & inepte efflant regiftres , etiam ipft Pragmatici Sc forirabul«. Pratei* Ac t or. v M genera duo conftituifTe videtur M. Cie. Philipp.2* publica & priuata. Publicis leges & ft- milia , qu a principe gererentur , contineban- tut: priuatis teftamenta-, aliave priuatorum gefta. Pr^te. wumqucfane tamadum fc. qu;im geftum , tum de Ac ta ludicis femel^romulgata perpetuam fidem priuatis,tum de publicis negotiis apud Gic. &alios faciunt, etiam laortuo , vel rerjioto iudice,qui de caufa 57 A ANTE C. 5 » caufa cognouitl.ž.& i\»i,Gothofr.C.de re iud. Ac ta circumducere,id eft,antiquare & delere,Paul. de re iudic.Ada apud fe habita,fi partes confentiat, iudex poteft ca die iubete circumduci, nifi vel ne- g®tium,vel lis terminata fit.Olden. ActA &aditata formularij appeilant fua fcriptoru vohimina:quai fi perlegas, inteiliges nihil aliud m his effe, quam barbaram vocum congluuiem. Sicut enim ini udiciis hodie confpurcatis, ea qu* femel 3da funt, inani moleftia fepe repetunt, adum, (vt 10 dici folet)agentes; ita his verbis talem vefaniam & iudicandi abufum ,propria confeffione impruden- tesoftendunt. Qiud enim aliud eft dicereAda& aditata quam iuaicare adorum. frequentiam & re- petitionem^Dc his eit textus in clemen.fžepe.jT.fen- tentiam.de verborum fignificationibus/Old. Ac ta aflertoria dituntur.qu3t allegant/fed non pro- bant.Zaf.in jf.curare Inft.de adio. Ac IiONis fignificatio ladifime patet; ( videfupra Adum & Ada^omprchendens-generaliter omnem 10 viuentis operationem,qui pallicni opponitut(adeo vt ipfam quoque vitam agere dicamur ) & omnino quicquid agifolet: Ergo hiftrionum quoque & ora- torum & fabrorum adionem dicere folemus. Prate. vndeillud: Ac ti o.N E S human* infir.itis rerum circunftantiis variantur. Qua fignificatione frequenter vtuntur Iurifconfulti,tefte Old. Ac ti o etiam diciturtotum illud,quod agebatur vna die in fynodo vel confiiio,c.prima adione.i6.q.j. 3 ° Acti o pia,id eft,pius adus,Auth.hoc ius porreftum. C.de faerof.Ecclef. Alb. Ac Ti o pro Adus,Vlp.l.3.£. vlt.ff.de donat.inter vir. Nam celeritate coniungendarum ir.ter fe adionum vnam adionem occulrari.Prat. Vfusverbi agere(proinde &adionis)variiss eft: in- terque multa figniiicat & Tradare;Cicero;cum mc- cum ageres. Hinc Ctirtius adionem didam putat lib.i.H,'ctsiJi,cap.i5.Namque & agere cumreo dici- mur. non agere reum. 1 . age cum Geminiano C.de 4 * tranfad. Ac ti o in c.i.demaiorit.&obed.&ibi notat:i#emque in l.i.fipars hered. pet.idem eft quod tradatus, vel aflenfus. Ac ti o varia quidemdenotat.-fedin iure ac hirifcon- fultorum feriptis fignificatio eiusad eas adiones (vel aftus)contrahitur,qiip ad ms pertinentihoc eft, ad eosritLis,qui a lurtCtp.nl ultis excogitati lunt: ve- lati nexnm, emancipationtm , manumiifionem per vindidata,celfionem in iure, teftamentum per ss & 50 libram: & fi qui funt generis eiufdem. Porro cum illa omnia certa verborum conceptionefiere nt,ta- dem confuetudme loquendi res eo perdu&a eft, vt adio vulgo pro formula & conceptione verborum diceretur. Et cum ea pricipua videretur, qualis ad- uerfus ciuem intenditur inde fadum eft, vt Adio plerunque pro querelaun iudicio aduerfus aliquem propofita vfurpetur. Tum enim ab agere, t|uod qneri fignificar,dedticitur: nifi fone queri aliquan- to plas fit,quam agere, vt in Orat.pro Caelio:A quo ds qusram, fi prodierit, primum cur ftatim nihil ege- rit : deinde fi id queri, qu.im agere maluerit, cur produdusi vobispotius, quam ipfe perfe } Agere autem pro queri , aut poftulare , Cicero mul- tis locis vfurpat , vt pro Cotcinna : Site ho¬ die domum tuam redeuntem armati homines adi- tu prohibuermt,quKro quid adurusfisSItem; Quid ergo eft?impune reci,nam quid agas mecum, ex iu¬ re cluili ac prstorio nonhabes. Jtem: Quid negli- gentius maioribus noftris, qui tantas rei prstermi- 73 ftiint adionem ? Prat. Hat. Crebro Adionis fignificatio reftringitur ad vfum forenfem. Quas e- nim Griči dicas vocabant , eas Romani latine A- diones, caufas/eu iudicia dixerunt.vid,01d.in pr. loc.com. Adionum iur.ciu. vere infignium, & Dn. Bud.in annot.prioribus & infra,Dice.Csterum A- ftionis cognitio in his verfatur,videlicet: Quo au- tore fit introduda ; Ex qua caufa, cui detur:&ad¬ uerfus quem:An porrigatur ad hiredes;Quid in ei veniat;Quandiu concedatur : Quis lit exitus; Quid fpedandum fit iudici,quid litigatoribus , Anne fint adiinia remedia:quibus vti poffimus-Hic qui igno- rat,non feliciter aclurus ell caufam.Scire autem ne¬ mo poteft , nifi qui fingulariter adionum circum- ftantias rede tenet , quoniam peromnes adiones variantur. Confequitur ergo>ftupidiilimum eflfc a- dorem leti caufidicum , qui line certa adionis co- gnitione caufam perducit ad iudicem, tametfi for- talfis appar.it us non delit verborum , adeoque mul- tarum legum allegatio : qui tamen non magis ad tem accedunt,quam cupreffus ad naufragium,apud Horatium. Quod tam vere,quam eleganttr didura eft ab Oid.Spieg. Ac T 1 o debet accipi per emphafin, tefte OJd.no pr» qua!ibet externa adione , Sin vvirckum: ficut dieti- nius, eum qui contra ius aliquid facit,nihil agere. lnftitut.quibus ex caufis manu.non liceat, fed pre legitima periecutione , einreditmepigt king oder Jer¬ ci crttng. A c T1 o N e M in iure nonnunquam naturaliter acci- pimus pro eo quod facimus.l.heredes palam.if.fi.ff. de teft. Vno contextu adionis (inquit Vlp.)teftari oportet. Ac T 1 ON 1S verbo in vfu forenfi.generaJiflime fum- pto,čontinetur exceptio , l.i. de excep.Goth.ad l.i. C.de po:. iud.quimal.iud. Licet fecus^fi fpecialiter adio fumatur,vt l.S.jf.i.de ver.fig.vid. Gced.ad l.S. circa fin.n.v.ac feqq.de verb.fig. ActiOniS quoqseverbocontinctur Scperfecutio, 1 . ja.vbi Goth.de verb.fig.h57.in fi.eo. adde 1 . 25.de oblig.vid.Gced.de loc.ad 1.34.11.2.5.4.5.7.8.9.10^01 fcite tradit, quod perfecutio fit & genus & fpecies Adionis,num. 2.3. Itaque Adio & genus & fpecies cft;imo quandoque generalillime quandoq.genera- tim,interdum fpeciatim, interdum fpecialiilime fu* mitur,vt ex modo didis ac dicendis patet. Adionis nomen ad forenfia relatum trifariam potifiimii fu* mitunficut & verbum Adum & agere , l. Labeo 19» de verb.fig. Primoin genere generaliore omnt fub fe perfequutionem continet. qua quid feu in iure, feu in iudicio poftulatur,petiiurv-e.l.pccuni£ 178.5?. adionis 2d.10.iam d.tit. Deinde fpecialius confide- ratur vt fpecies perfecutionis, ac definitur iusper- fequendi,non in iure,fed in iudicio,id quod fibi de- betur.J.i.Inft. de ad. & tum diuiditar in realem ac perfonalem : lila peutio,hcec adio in ftridiffima fi- gnificationcfqui tertia eftjdicitur l.adionum 25.I. 28.37.ff.de ad.& obl.J.fic itaque. vbi Zaf.Donel. & 3 af.mft.de ad.Hsec Gtrd.ad l.adtonis 34, num.2.de verb.fig.Imo Adio quandoque & iudiciumiintapdu & oxceptionem fignificat feu continet, aiias exce- ptioni plerunque opponitur:nonnunquam &Accu- fationem criminalem defignat; Cui alioquin oppo- nitur.Conf.Gocd.ad 1 .'8. S .adionis de verb.fignif.A emnino V ulj. in lurifprud. Rom. lib.2. in trad.de adion.& in Comment.inft.ad tit.de adion. Actionis verbum,inquitVlp.inl.i78.jf.2.de ver. fig.& lmp.in l.y. C.de hered. vel adtvend.generale eft,& fpeciale.Nam omnis Adio dicitur,fiue in per« fonam,fiue in rem firpetitio. ltaque cum adio tam varia fignificet pro re fubieda, eiufque natura,A dioncm interpretari conuenit. 6t> 5 i? A A N Actio fpecialius Aimpra fignificat-Aflioncin in rrnbrfam, perfonalem jicrtecutionem feu codifiio- nc*m ; Adio vero in rem fpeciat-im petitio nuneupa- t ur: Ah vrrjquc hac adu/ms fpecie fegrtgatur per- /ccutioircs,vtpote omncs extraordinarite petitioneš Ladi0.28.de a d.Sc oblig. Dn.Gocd.ad $. 2.1.178. de verbiftg. Si c adio, petino, perfecutio,diftinguuntur in Acfuiliahae acceptilationis formula , l.iti.jT.i- 'de acceptil.Het.A&io Sc Perfecutio qui conueniant Sc , differant vid.Gošd.ad 1 .34.n.2.3. Sc feq. de vcrb. lig. 'Et ft Adio pro pri e eft ea perfecutio ( ait ibi. mi.7.) q\ia» iudicio peragitur: citm tamen multa; perfecu- tiones fe inftar adibnis liabeant, lit vt perfecutio- nes extraordinarix etiam Adiones j&Ta >? ar* pclletur.Adiones f#pe vocantur iudicia. Dn.Gced. ad d.l.34-n.].vbi vid. Actio pro accufatione. Pap.Li.de crim.ftellio, A- dioftellionatus neque publicis iudiciis,nequepri- uatis adionibus continetur, hoc eft, Ha>c accufatio nonelegibus publicorum iudiciorum eft fed ex-2 traordinaria.vid.l.i. iT.pen. fup. verb.adione de E- pifc.dc cler.l.presbyteri. 'f£ de fepulcbro viol. Li-jT. pofthumus & qua? ibi not.ft.de inoft. teft.Alb. Simi- litertitulus eft lib.C.9. Quando adio ciuilis crimi- naii pržeiudicet.Hot. A c T 1 o porro,quatenus eft perfecutio iudicialis, eft iiis perfequendi(hoc eft,legitima faculta$,vel auto- ritas permittens perfequi ) in iudicio id quod ftbi debetni-, bane adionis deftnitionem explicat For- T E c. Old.Spieg. A c t 1 o n e m hsredi alieuius concedi , Schaeredita- riam cfTejdifferunt. Adio»n,reuocatoria,qua? patr©- 110 datnr,non eft ha?reditaria,id eft,ex bonis iiberti; fed propria patrcni 1. 1. IT. h£ec adio. ff fi q.uid in fra ud. patrom A c r 1 o n 1 s fruftranda? caufa latitare. vid. I.3. ff de iižd.& vbi quis ager.Spieg. A c t x o N 1 s ratio vid.Eacrum idem noftris quoci ca- 0 fus fpcci.es. A c t 1 o Sc interdidum difterunt: in hoc pofteftio: iij i Ha proprietas, feu dominium vertitur: ftuein boe . de fado feu poffeftione ; in illa de iure cjuamtur principaliter Goth.ad 1 .2.^.3. ff ft fer.vin.6c ad I.14. iT-3.de exc,rei lud.per Lj.in-ii.fKvti pof. . A c ti o n on venit appeiiatione immobiiium vel mo- bilium.Lr.C.de prsetor. pign.vid.Tiraq. dereu-aet. lignag.jT.i gl«6 7 .& jf.3*. Ac ti o,Celfo L51.de obl.6c ad.eft poteftas a Pratore > dara caufamfuam apud indicem agend i: vt ex v- triufque oratione , quod aquitas ratioque iuris po- ftulet,ftatuat:vnde adionem vel iudicium poftuia- re,pro, ludicem poftuiare 6c faculratem apud eiim x caufam noftrarn agendi. Hot. quai deftnitio torrnu las adionum prrtorias , olim viitatiiiimas fpečtarc videt unNam‘ A c T 1 o etiam eft formula vel conccptio verborum, quibus-iudicium a Pr'aetore certa de caufa poftula- .tur,vel fic catulus in Necyomantia dialogo 96. numero 1. &30 Actio eft formulaiuris fui recuperatorio iudicio Gocd.ad ^.3.1.178.& ad 1 . 8 .num. 3-4.de verborum fi- gnif.Scd verbum,deberi(id quod.fibi debetur)in i- fta Ačtiopis definitione generatim accipiendum(vt fub ea Sc in rem ačliones comprchendantur) fecun- dum iT.3-did.L178.vbi dicitur,verbum debuit, ora¬ nem omnino adionem comprehendere,quaIifcum- que etiam perfecutio lit, nempe feu realis, feu per- fonalis,&c. Actio Calumniofa inl.i2.C.de inoffi.teft.id eft in- iufta. 40 Actio agi dicitur in L23.ff.de prarfcript.vcr.Brif.in parerg. Actio viuere dicitur Goth. ad Lj.ibi: viuendi vlte- rius,C;.de pra?fcr*30. vel 40. annor.& ad L;.ibi:vitra ftatuti teinporis viuendi fpacia , C. de temp.appell. per t it, Inftit. de perpet.& tcmp.ad.l.i. C.de annal. except.& Cuiac.x8.obf 37. Ac T i on v M naturalia priuilegia lunt earum for- mx Sc effedus eis-a lege attributi.Gothofr.ad Li. in prin.ibi-.fuis tamen naturalibus priGiiegiis.Cod.de 50 conft.pecun. Ac t 1 on v M neceflitas. L23-C.de excuf.tutor. Actionis cafus,Aut.in iftoiT. 5 - C.de iureiur.pro- pter cal. fub adione conftitui, in I.21. cir. me.C.de furt.eft adione teneri. A c ti o petit pGcham , habet perfecutionem pcens. 1. ll pro furto.iT.fum adio.6ciT.conditio.ff de condid. fu rt, A C T 1 o n e m dare , eft adorem ad intendendam a- dionem admittere.vid. Dare adionem*&Bua.in 1 . 60 2.de orjg.iur.Spieg.Corraf.lib.Mifcel.3.c.i3. A c t 1 o n em intendere , adionem inftruere,adione didare, vel formulam adionum inftituere, ad par- tes refertur.Schard. A c t 1 on e m remittere , eft querelam intermittere. In ciuili tamen quandoque remiffa adione, obliga tio manet falua : in cri«iinali autem lecus eft,cenfe- tur enim accufatione remiffa , etiam obligatio, 6c tota remitti.l.i.iT.vfoue adeo.ff.delniur.6c ibi Bart. Ali ud eft ergo remitti adionem ciuilem , ali ud -70 crimiaalem. Qnpd r.on contemnendum monet perfequendi, ab co , qui legis adionem liabet,data Prat. Actio apud veteres nihil aliud., quam formulam fignihcabat: quaft quis dicat,rerum priuacim agč- darum modus Sc forma iuriscofultorum & pragma- ticorum ingeniis exc guata , itaque vulgo legis a- dones vocabantur,qwoniam earum rerum , de qai- buskx xii. fcripta erac , agendarum formamri- tumque pr^fenbebant Pomponius 1.2. de brig. Ex his , inquit, legibus eodem tempore fere adiones compofitae funt, quibus homines inter fe difcepta- rent.*quas adiones ne popuius prout \ cllet inftitue- ret,certas foilennefcjue elfe voluerunt,& appeliatur hzcpjrs iurisjLegis adiones. QjjjbiS ex verbis a p- paret,Legis adiones olim id fulfc, quod nune vul- gus Formulampradice appellat.Hot.Prat. Actionis formula , eft apta accommodaque fadi apud indice propofttioftiue expofttio.Old.haud abs re carpcre videtur cauftdicos,qni negleda adioms formula , in forum caufam deducunt,quam neefe- mel cum fui s circumftantiis rede perpenderint: er- rori caufti prsetexta,quod in tir.C.de formul,& im- pct. legerint , fublatas ^fle adionum folennitates antiquas: putantes propterea incauti, nihil referre, quomodo proponatur fadum , nec vila opus effte a- dionis inueftigatione fpeciali. Multo vero redius lafon lnftit.de adio.poft Bart.in Ledita C.de eden. dbcuitjhodie etiam adionu dici , 6c effe,formulam, ftcut olim fuit; tantumque effe fublatas verborum aucupaticn.es, nec l.fi feruus nauem, ft. defurt. effe corredam.Nam adionis cognitio & formula in pri- mis inueftiganda cauftdicis. Si enim caufam expo- nas indici,nonne aliquid tandem petendum eft, at- que concludendum?Nemo fane metis negabit. C$- terum petitio vel conclufto iibelli, non poteft rede produci, pr«terqua-m ex natura & forma adionum: Ergo neceflarium eft,primo loco diligenter inuefti- gare Sc CGgnofcere in fpecie formulam adionis,qua vti volueris.Non dico,Yt fummo iuretantum, veru. etiam vt ex tequitads cenfura eam inueftiges. In quibu: autem adionis cognitio Sc inueftigatio ver- fetur, A A N T E C. 62', fetur,paulq ante di&um eft.Oldend. Adio & formula a&ionum difterunt.Ula ad agendi fubftantiam hsec adformara , Sc q uidem verba- iem,refertur,Gothofred.ad l.i .C. de formul. & im- pctr.ad. Acti o an a caufa di(Wpet,fxpe qu*ri'foletr glo.in verb.adio.item ibi nota.Jnftitut.de ad.Et Placent. nihil omnino difterre exiftimauit, tit.de def.ad.cir- ca fin. ■ . . NetVue enim, vt ipfe inqiut, qu*cunque petitio vel 10 intentio adio eft, led ratio qux fubiicitur petitioni fundandz intentionis <^tufa:vt ft quis dicac, vendi- co domuir-;quia do miri us fum. H*c ratio fubieda, eft adio. Sed ab hac fententia communiter fere re- c eft um eft j -d, d. rab. de a d. inuaiujtque Azonis o~ pinio , exiftimantis caufam omnino ab adione fe- cernendam efle,glof.in d.verf.item nota. vmius rei rationes mult* ab Accurfto recenfentur. Vtraque tamen opinio fic conciliari pot eft, fi Placentini pro- nunciatum ad ipfius adionis exercitium referimus. 2 o At fi eJftcientcm adionis caufam refpicias, tune A- zonis fententi* omnesfuftragantur.PIatean.fl.rub. de ad. _ A c T i o k E s j orationes apud populum iudicefve habits.Cic.li.de arte Rhet.2. Quod fi nuc id ag-°t, velle fe fcire^rti lator fit, qui fint accepturi, f« a- diones videre & d iffuadere velle. Alcouius in Gor- neliana’ argu-Ciceroipfe fignincat,quatriduo Gor- neliumdek.ndiffe, quas adiones contuliffe eum in duas orationesapparet.Sic Verrinar adiones fortaf- 30 fe non incommodenumerarifeptem poflent , pro Orationes ad Verris caufam pertinentes. Sed ne a- dionum figniScatio ctfftturbetur, qu* dua? tantum fuerunt: nunouam, quod fciam,ab antiquis ita no- minat* funt.Hot. A t 1 on i s acerbitas interdum verbis temperanda eft propter reuerentiam perfoHarum,quanquam res eadem maneat. Vlpian. in 1. non debet ff. de dol. malo. A c T 1 o ,libellus item eft.fcriptura , fen formula 40 reo porrigitur , fine folenni intentione , fiue quali quali petitionc conceptafit. Alciat/inl.edita. C. de eden d. Act 1 o eft item cxecutio obligationjsjVt probatVlp. in l.execution.f£de verb.obi.Spieg. A c T1 o n v M , inqult Vlp.genera funt dno : in rem, quat dicirur vindicatio: Sc in perfonam,quae condi- dio appellatur. In rem adio eft, per quem rem n$- ftram,quje ab alio poffidetur,petimus,& femper ad- uerfus eum efiyqui rem poffidet. In perfonam adio 50 eft,qua eum agimus, qui obligatus eft nobis ad fa- ciendum aliquid vel dandum : & femper aduerfus eundemlocum habetj. 25.fr.de cblig.& adio.Hoto. Prat. Adde hic ex eodem Vlpiani loco , q«od qua?- dam adiones ex contradu, qu*dam ex fado,qu*cla in fadum (unt.Ex contradu adio eft,quotien$ quis fiii lucri caufa eum aliquo contrahit, veluti emen- do, vendendo,locando,conducendo,&cseteris.fimt- libus. Ex fado adio eft,quotiens ex eo tenerrquis incipit,quodipfe admifit: veluti fi furtum vel iniu- fio riam commifit,vel daranum dedit. In fadum adio 'dicitur,qualis efhcxempli gratia, qu* datur parro- no aduerfus libertum, 3 quo contra edidum pneto- ris in ius vocatus eft.Omnesautem adiones,aut ci- uiles dicuntur,aut honorarits,&e.Maffteus. A c T 1 o n e m diuidit Vlp, in l.pecunise verbum, de verb.fign.in petitionem, & adionem in fpeeietvt fit petitio in rem,adio in perfonam.Apellus vir dodi. Adionem,inquit, partimur in medium concludcn- di,narrationem, & petitionem : fiue in propofitio-70 nemminorem, & condufionem.Duudimus vero in realem Sc perfonalem. A c ti o n v m fpecies, qu« propter immenfam nego tiorum diuerfitatem variantur, commodis diuifio- nibuSj ex quatuor rerum caufis, videlicet efticiente 3 matei iali,formali & finali produdi$,fummatim ex- plicantur Inftit.de adio.per totum. Varias A c ti on v m diuifiones ac fpecies vid. in E- pito.Dn.Pacij difput.ir. thef.r. & in lurifprud.Ro- mana Dn. V r ulteij, libro 2.in trac.de adionib.& in commenr.Inft.ad tit.de adio. A c t 1 o ad exhibendum, eft adio in perftjnam , per quarn qui in rem qualicunque adione adurus eft,e- ius rei fibi in publico poteftatem vt experiatur, fic- ri poftulat.l.2.& 3. ff. ad exhib. Hot. Etfi vero funt, qui eam in rem kriptam effe exiftiment , tamen hi faliuntur, eum cius adionis verba in rem concepta non legamus : quin eam mere perfonalem aduerfus feriptores omnes ex Vlpian.dicimus,!.3.^.eft autem perfonalis.ft/ad exhib.non quod ex quafi contradu, vt Accurfius &reliqui crediderunt , enafcatur,ltd potius quia ex quafi delido. C um enim ad exhiben- dum adio non detur, nifi ei cuitis intereft exhiberi, .l.j.jT.fciendumu & l.fi liber homo ff. ad exhib.dolose fecifife videtur, qui admonitus rem noluit ei, cuius intererat, exhibe.re:de quo dolo cohcrcendo eum a- gatur, ea adione merito quicunque ad quem com- modum peruenerit,conuenietur 1.3. jT.fin. ft* ad ex- hib.Corraf.lib.i.Mifcel.c.22. A c T1 o n e s adicditix. vulgo vocantur, quibus non vno certoqu' agendi modo , fed variis ex caufis cx- periri poflumus; quaies funt adio depeculio,de in rem verfo , Sc quod iufiu : fic dida?., quod fint adie- diones ceu claufuhe agendi ex quibufiibct negociis geftis,cum iis qui funt in poteftate alterius. Nequc enim credendum eft , adionem de peculio, fpeckm efie adionis a čar ter is diftindam ; fed adieditiam duntaxat qualitatem aliarum adionum. ldeoquc Vlp , mandati depofitique nomine patrem vel do- minum de peculio tantum conueniri dixit. 1.3.^. cui congruit.l depofiti,in princip.ff.de pecuk Nam alioqui non permitteretur creditori perfecutio J. penult. Cod. quod eum eo : eum neque pater , nc- que dominus ex contradu filij vel ferai teneantur, l.j. Cod. ne filiUs pro patre: nifi quarenus eft in pe- culio,l.j.ff. de pecul. Corraf. §. adiones autem.inft. de a d. A c Ti o a^fupplementum vulgo dicitur ^ qua liber! id quod minus legitima ipfis in teftamento relidu erat,perfequuntur , vt id legis repletione fupplea- tur.Lomnimodo.C.dc inoff. teft. mtroduda alufti- niano, indignum exiftimante parentum iudicia per qucrelam inofficiof. facile refeindi. Authentic. no- niffima C.eod.eaque adio non minere quam 30.an- norum fpatio toilitur , neque a teftatore vilo pado prohiberi potef^.1. fi quando. jf.vk.C.de inočteft. Item Sc non preparata tranfmfttitur.d.iT.vlt. neejue propterea expirat,quod aliqui$ agnoueiit qubd fibi teftamento relidum eft.d.iT.vlf. _ A c t 1 o aidiiitia competit multis modi?, oprimo 3 res vendita,fit redhibita propter vitium j fine mor- bum,nec tame a venditore reftituitur pretium em- ptori eum adionlbus , & aliis qu$ mdiles inhibent, & in hoc cafu eft perpetua.Sccundo competit., qua- do conuenit, vt fi res vendita ndripiacerfintra pr*- finitum tempus redhiVeatur : ea conucnrio rata ha- betur : fi de tempore nihil conrtenerit, in fadum a- dio intra fic. dies accommodatur empton. Tertio competit, fi venditor non vulttradere feriium , vel mancipium,vel iumentum eum ornamento, cuejuo oftenderat tempore venditionis.nro ipfo ornamen- t© : vel vtfiat 4 redhibitio rei pnneipalis propter ac- ^3 A ANTE eefforia * &' tune eompetit etiam vfque ad ^o.dies. fF.cqd.tit.l.3?diles,in pr.& jT.vendendi. Quartovero competit,quando eo loco, qua iter eft vulgo, habet quis canem,lupum,vrfum,aprum , verrem, panthe- ram,iccmem , Scc. vel anjmal aliquod quod nocere pofe,fiue Ut ligatum , fine folutum. fF. eod.tit.l.hi enim.& l.fequ.& li homo liber ab illis damnum pa- tiatur,feu perierit,foiidi ducenti pr^ftabuntur. A- dionum a^dilitiarum tres in iure ciuili fpecies po- nit Hot. Redhibitoriam.'quanto minoris : Sc in fa- 19 dum. ConiVDn.Vuit.Iibro fecundo lurifp.Rom.de ioc. Ac Ti o sftimatoria , fine de teftimato . eft adio in perfonam , per quam qui rem aliquam vendendam recepit:vel ipfa m incorruptam reddere cogitur,veI iplius seftimationem.l.i.fhde azftim.Hot. De hac o- lim vehementer dubitatum fuit . an admomiriatos, vel ad innominatos contradus redigi deberet: vtru cx vendito adio eifet propter ceftimationem : an ex locato ; quia ad rem vendendamlocafle videretur: 20 an ex condudo,quali ven.dentis operas dominus rei coduxiftet:an mandati. 3 Melius itaque vifum eft,ex hoc contradu, de cuius nomine ambigebatur qui- dem,conueniebat tamen aliquam adionem dari, ftimatoriam dandam praeferiptis verbis adionem,!. 1. fF.de ajftim.Oid. Cura autem negocium ciuile hic bona fide gcratur,omnia quse de bon? fidei iudiciis dicuntur, in hac prseferiptis verbis seftimaroria lo- cum habere Vlp.fcribit.l.i. jT.ftn. ft. de teftima. ad. &c. vid. inf. vEftimatoria.. 5 ® A c Ti o albi prtetorij, datur in eum,eofve,qui album vi corruperunt . aut fuftulerunt. licut autem olim edida^proponebantur in albo pra;t©ris . ita hodic afEguntur Schedse citationis publiese, quse & edida nominamusj&alia qua: profcribi,id eft procul feri- bi debent,pro foribus Eccleli^,vel collegij, vel cu- rise fenatorise. Zaf.in iT.p02nales.Inftitut.de adion. vid. Epit. Pacij difp.17. thef.15.16.17. & D.Vult.d. lib.2. A c X1 o de albo corrupto(ait Hot.) eft,qua quiuis de 4 ° populo agere aduerfus cum. qui Prstoris edidum corrupit,poteft, vt quinquaginta aureor.pcena mul- detur. E7.de iurifd . A c T 1 o ambulatoria.vid.Ambulatona voluntas. ACTiONES arbitraria? erant > in quibus non reftri- de certum quid poftulatur, Ted ita tantum , quod aequius melius indici vfdebitur, qui propterea ve- rius arbiter dicetur:quippe qui totius rei arbitrium ac poteftatem habeat. Earum fpecies du«: vna,tn qua dupiex quodammodo fententia prommciatur, 50 Sc prior quidem his fere verbis ; Arbitror debere te aduerfario hacratione fatisfacere : antefecundam porro in litem iuratur. Altera, in qua & vna fen- tentia profertur , ncc in litem iuratur. jT.pnrterea 27.inftit.de ad.Prat.vid.D.Pac.,d.difp, 17. thei. 2. num.5. Ac Tio arbitraria eft,in qua ofticiutn iudicis exerce- £ur mercenarium, adioni inferuien; , propter ali- qudd extrinfecum prseter naturam adionis, vt cum iudex arbiter procedit contra reum. contumacem. £o Cceterum eorum fententia iampridem explofa eft a recentioribus : vt Duareno de in litem iurandomu. 42.C0rraf.lib. Mifcel. 4. cap.14. & aliis in d.if.pra?’ terea. Nam arbitrariam adionem Iuftin.dici putaty quar ex arbitrio Sc poteftate iudicantis pendet,d.jT e pr^terea: vt fi iudex asftimauerit femel fuo arbitrio (quod fcite Plačen, in rumm.tit.de ad-interlocuto- rium appeliauit) rem reftituendam aut atio modo fatisfaciendum adori,obtemperetque reus,abfolua- tur:lin contra minime pareat,damnetur;veluti m a- 70 dione quod mct.cauf.ln adione de dolo,Larbitno. C. 6 4 fF.de dolo:Tn adione ad cxkibendum.- 3 n adione re- rum amotarumftn adione in fadum de^nmlicanij. In rei vindicatione : In confefToria, Sc negatoriaftn Publiciana,Seruiana, quafi Seriw'ana,& c^teris om¬ nibus qu^ cum his fimilitudinekn habent, d-iT.pr^- terea.in qnibus priui’quam iude\ negotium diffi- niat,benigne ante arbitrabatur iritpr!oquendo : cui arbitrio fi paritum non lit ,,pr-erniu 4 tiat difnniendo. In aliis nanque adionibus , bonse fidei pr^fcrtlm, nullum ante difrinitiuam interponitur arbitrium. fed mox cum de caufa liquet , fert diiHnitiuam iudex. Accurfius , BartoFii^ Sc c?eteri inl.prima fF.de ad.empt.Itaque vt verus ftt oranium Sc planus fenfus, Adion um qu^dam bon« fidei Funt, in quN bus permirtitur iudici ex bono Sc squo seftimare, cjuemadmodum adori fatisfieri debeat. jT. in bonaj fidei de adio. Ousdam ftridi iuris funt: in quibus videlicet iudex eam libertatem non habet, &qus- dam arbitraria, in quibus auemadmodum adori f/i tisfieri oporteat , non ex fola adionis natura peji- det, fed ex iudicis arbitrio: nec tamen libero,qu^lis efttlla in bonx iidei iudiciis libera poteftas v fed euafi conditione quadam coardato:nift is.-Cum quo agitur,ad iuftum, & iudicis interlocutionem, adori fatisfaciat:veluti,rem rcftituat,exhibeat,foluat, vel ex noxali caufa feruum dedat.d. iT.prsterea.de ad. in Inft. Ex quibus iam duo colligere licet: primo errare commentatores, qui m rem adiones dalias eiufdem generis ideoxirbitrarias dici volunt, quod iunliurandi deUtio, ac t axatio quantitatis ex iudi¬ cis arbitrio pendeat. Nam arbitrium de quo in d. SF. prsterea.eft interlociitio, quam TheophilusfW- appellat, non illa libera deferendi aut non deferendi facultas , qus in ipfa condemnatione iu¬ dici concedittlr : neque enim ab ea lurifturandi de- latione.arbitraris adiones denominantur.Secundo patet ex hisj quantum arbitraria iudicia a ftridis Sc bons fidei difFerant. Nam in ftridis . cum iudicis poteftas formulis adftrida , & tanquam inclufa lit, liberumeinon eft ante fententiam quicquam clc- mentius arbitrari.quam formula ipfa prsfcribat.In his vero quse bons fidei funt, quia latiflima iudicis poteftas eft , Sc minime formulis alligata, poreit S' ncglc&o arbitrio , fi ita vifum ci fuerit, protinus fententiam ferre. Duaren. de in litem lurnndo»na¬ mero 48. Ac ti on E S arbitraris funt ( alt Hctom. ) in qu ibus qui iudex datus eft,non ad certam formulami fum mam.vt in ftridis iudiciis^aftringiturifed ei permit titur ex bono & sequo fecundum cuiufque rei , de qua agitur, naturam aftimare, quomodo adori fa- tisfieri oporteat, if.30. de adio. Qui ergo in iis di- fceptatores damnr, arbitri potius,quam iudices di¬ cuntur: vnde Sc ipfs nomen inuenerunt. Arbitrariu enim Fefto eft,cum adhuc res apud arbitrium geri- tur.Huius arbitrari^ adionis iudex ( ait Vlpian. 2. ^.fin.h.c.) non quantitati contradus debet leruire, fed vel excedere vel minuere q u antitatem poteft. EtTanta iudicis huius poteftas eft , vt etiam Reum abfoluere podit. ibid. I.4. DifFert ergo hsc adio i bonse fidei adione, quod in illa non nominatur fum ma pecunis , fed tantum quod ex fide bona dari 0^ portet, petitur.in hac nominatur quide,led tamen arbitrio-prudentisque iudicis committitur. Vt ita arbitraris nomen generale lit, bons fidei,adiones compledens: fed diftinguendi caufa,vt alias f^pius commune nomen proprium fadum eft.Hotomi Ac tio atrox.l,22. j\4.in pr.C.de furt. Ac-^ion ES beneficiarias fcite a_ppellat D. Old. quas dd. vocant condidiones , cx 1. non fcripta,vel ex moribus; maximc autem clientelarias confuctu- dines: non poterat, non accepta fcilicet a prsetore poteftate. 4 Nam poteftates & imperia funt penes magiftratus: iudices autem priuati ( vt diximus ) homines erant. Itaque fi maxime vndeuiginti deberentur, quia ra¬ men viginti petita iunt,petitorem iudex damnabit. Vnd? illud vulgatum,vt qui plus peteret,caufa ca- deret. Ofiicium ergo iudicis eft,conftituere fimpli- citer,dcf>eantur ne viginti aurei,an non dcbeantur: non autem de aureoru numero arbitrari.Tranquil- lus in Claudio. Na & iis qui apud priuatos iudices plus petendo formula excidiftent,reftituit adiones. 5 De ftri&is iudiciis loquitur,in quibus fi petitor alfe vno plus poftulaffet, condemnabatur. Hot.vid. D. , Pac.d.difput.i7,thef.2.n.5. Ac ti o 'tsudcmes apud Athenienfes erat, qu« daba- tur parentibus aduerfus contumaces filios & ingra- tos.Vt ex Philipp.4.Demoft. colligitur:quse dočlift« viro Franc.Gonnano videtur Latine appeilari poli* mal« tračtationis, de qua infra.K ameis enim affii- fitionem & vexatione fignificaf. Connan.lib.B.ca.iz. Ac ti o Caluifiana, eft a&io in perfonam, qua patro- 6 ni vtuntur ad eareuocanda, qu« in ipforumfrau- dem liberti alienarunt. Hot.Cum bac eadem fere eft, qua? Fauiana appellatur, patrono etiam com- petens a d reuocanda, qu« in fraudem eius aliber- co gefta funt I.i.fi quid in fraudem pat. l.videamus. iT. in Fauiana. ff. de vfur. Auertendum vero & ad hoc j quod dočlores omnes concludunt in jT. item fi quis in fraudem.lnft.de ad.dari aliatn fpeciem Cal- uifian«, qu$ dicitur vtilis, qu« competit filio arro- gatocontra recipientem a patre alienante in frau-^ iiem lu« part is debits 4 iure, vt in 1. fin. ff. fi quid TE C. neč eco«tra. l.vnica C. quando ciuilis ad.crim. Vnde q.uiin fadum anione, propter fuppreftum tcfta- menmm , cim fua intereflet, egit, pocerit poftea, imo Sc qaiuis alius , cum puMicum fit iudiciunv de falfojCriminalitcr accufare. Nec intereft, v trum ciuilis a d io : , air aacufatio prius proponatur, d.l. vnica. fčd vtraque eodem iudic:o proponi Ron po • 1 teft;& vbi ctiminaie iudicium pubiicum eft, pr*iu- -diciam ei fit per priuatum , vtTcilicet prius cogno- fcatur de priuara ciu'ilique adione:fic accipiendum eft quod refpondk Paulus 3 . interdirm de pub. iud. interdum euenire vt prsiudicium publico iudicio fiat, ficut in adione legis Aquilioj, & furti,& vi bo- norurn raptorum,& interdi&o vade vi,Sc de tabulis teftamenti ekhibendis : nam in his de re familiari agitur.Balti ud tit.de 1.Aqail. ^ Actio commodati eft perfpnališ a&io, qua id,<|uod gratis alicui vteridum dedimus, reddi nobis poftti- lamasjvt docet lmp.jT.2.quib. mod.re contrahatur. Hot. . .H^c.ačtio .(ait Schard.) eft triplex : direda, vtilis & cantrariu. Direda competic ei , quirem aiiquam commodauit, contra commodatarium, ad repetendum ipfam rem , vt ei res eius accef- ftones reftituantur , fado & expleto vfu , propter quern commodata eft. f£ commod. hi. 1.17.4?. ftcut. Adio commodati contraria ei competit qui com- modatum accepit , ih eum qui commodauit , & d im pen fas in rem commodatam fadas repetit , id- que fecundum diftindionem Gaij i. in rebus i 3 . 4 T. po {funt, fricommod Quod autem contraria.com- petat,Paulus docet Lin commodato. 17. 4 T. 1. ft.eod. A C ti o commodati vtilis competit, vbi non eft vere commodatum, fed interpretatiue. Ant fi is commo¬ dauit , qui commodare aut commodato accipere non poteft. Exempla patent apud Vlp.&Paul.vid. epitom.Pacij dijfp.1S.thef.-26.27.- 2-8. Sc D.Vult.lib,?.. lurifp.Roma.d.loc. A Actio communi diuidundo- dicitur, que datur iis, qui.res quas vel voluntate,vel fortuna iriter fe com- snunes habent, per arbitrum diuidi, & fi quid alter alt eri debeat., prseftari poftulant. Paul.l.r.ff, com- mu.n. diuid Hoc iudicium ide-o neceftarium faic, quod ačlio pro focio magis ad pcrfonales inui- cem prsftationes pertineat , quam ad commu- »ium rerum diuiftonem. Hot. Conf. D. Pac.d.loc* di r p.i5?.thef.t<3.& feqq.&'O.Vult.lib.2.]urifp.Rom. d.loc.Hse adio de communi diuidundo,& vt farni 5 li^ hercifcundie, miftam caiifam habet, quod rea* lium exemplo ratione : dominij intendatur 1. per hoc iudicium. ff. commun. diuid. quod pro parte apud vnum eft , & feqtratur auemlibet rei polfef- forem, licet titulo ftngulari poftidentem l.i. C.com. diuid. Gum adionibus vero in perfonam partici- pat:quod ex quaft contradu nafcatur h^c obligatio. jf.item fi inter. Inftit. de obiig. quoe ex quaft cont. & quod perfonales habeat prsftationes. Ratione , quippe fruduum pcrceptorum j 8c neceftariarum 6 impenfarum bsec adio competit. 1. 5. ff. commun/ diuid. Biffert autem ab adione farnih hercif.quod hxc pro vriiuerfal, dari folet. Communi vero diui- d.undo,pro fingularibus rebus,d.jT. item fi inter ali- quos. Deinde famili* bcrcifcund^ datur inter plu- res coberedes , quo inter eos res hsereditari« diftri- buantur.l.s fffarnih hercifc. Communi diuidundo non foium inter cobaeredes,fed & alios:vt li duobus eadem res donata eft,L2..C.commun.diuid.vel fi in- ffer quos focietas coita eftmam fi ea interuenerit, / ‘hoc quoque iudkjum>nedjim pro fočio datur. Ac ti o competens I. G. de aleatoribus. 1 . n.C.ac- q!sir.poiT.l./C.de interdid. Actio condiditia , adio’ ■ Crionalis, in q.ua condici- mus.lmpcr. ji.i.quib.mod.re contr. Oaturcjue agen¬ ti contra tu propter repetition.m,condiditia adio. nam perinde ei condici poteft, s 1 apparet eum dare oporrere,ac ft mutuum accepiftet. Vlp-l.fi qui$ 24. ff. n cere. petat. Sed illa condiditia adione id perfequi debet,per quam certum petitur-. Hot.vid. o inf.condiditia iex. Actio condadi, fine ex condudo, eft adio in perfo¬ nam, per quarn is qui vel rem vtendam, vel opus fa- ciendum c'onduxit, fiue reče, ir, vt vel re far-ta teda vtatur, vel operiš perfedi mercedem confequatur, poftulat.Hot.’ Competit autem ipfi condudoriex hiscaufts fere , vt puta fi re quam conduxitfrui ei non liceat , forte quia pofFeflio ei aut totiiis agri, aut partis non prueftatur, aut vilia non refici- tur,vel ftabulum,vel vbi greges eius ftare oporteat, D vel li quod in lege condudionis conuenit ,.fihoc non prseftatLir,ex condudo agetur. Hoc ta men in- teiligendum eftita j-vt fi culpa locatoris idacc:dav, quanti in ereft condud ris foluat. : fin cafu , cui "non poteft refiftere,mercedem pro impedimeriti ra¬ tione remittat. Corman.. lih.7. c,n.n.iC& i7-Gonf. B.l- ) ac.Epit.difp.iS.thef.vit.& D. V uit. I ib. 2. luiifp. Rom.d.loc. A c ti o confeftbria eft, cum ador afTerit fibi vel prx- dio fuo feruitutem deberi. Sic viciiiim Negatoria, 2 quando ador afterit, Sc contendit prsdium, vel do- mum fuam , efte liberam ab aduerfario, & petii ad- uerfarium moleftantem compeili. Sc condemnarfvc defiftat: & declarari^ quod ei nulla feruitus ad fun- dum meum debeatur, Zafius in jj\seque. lnftitut.de adionibus, ltaque adionem confefloriam inten- dens, fibi feruitutem deberi : Negatoriam pro i o- nens/ihi lihertatem afferit.Et hxc adio confeftbria ftnplex eft : direda , illis competens ,.qui diredum habent dominium earum rerum , quibus debetur o fcruitus.aduerfus illos,qui pariter eius rei>qua> fer¬ uitutem fuftinet, diredo domini funt: Sc vtilis-illi prodita; qui in.pržedio dominante vtile dominium habet,aut faltem ius aliguod in rejver bi gratia,cre- diton,qui rem pignoris iare potTidet , l.creditori.ff de noui.oper.nunt.Fruduario, hi.ff.fi vfusfručt.pe-' tat.Superficiario,hi.if.fin. ff.de fuperficieb.Eadcm- que ratione empliyteut£ , vafallo, Sc aliis id genus, Confeftoriam autem adionein Vlp.aliter accipit in hproinde.^.i.ffad leg.Aquil. pro ipfa fcih legis A- 0 quil.perfecutione,vel,vt Balduin.tradit ad jT.fecjue, Inft. ac ad.pro ea adione,quf interrogatoria voca- ri folet.nempe q.u* ex eius, qui interrogatus eft, re- fponfione , fiue confeffione dabatur , h 23.il. vit. Sc h 2>.if.i.ad 1. Aquil.Lvlt.de interro.g.Porro norat Dd. exempla, in quibus cofefforia intentatur verbis ne~ gatiuis, & negatoria verbis aftirmatiuis, in ca,cum- Ecclefia Sutrina.de cauf.poif. Sc propr. vbi bona gJ. de his.extr.de iud.in c.examinata.& in d.l.^.ff li fer- ui.vend.Adio c©nfcfToria(ait Hot.) eft,per quam re 1 noftram ab alterius pofleflione in dominium noftru vendicamus. ImpeT.if.2. Inft.de ad.vide Dn. P^c. difp.i7.fh.io.& D. V^ult.d.lib.2. A c ti o conftitutoria, fiue de conftituta pecunia ,feu de conftituto eft; qua cum eo agitur, qui v.el pro fe, vci pro alio foluturum fc 5 iine vila ftipuiatione co- ftituerit.vt docet Imp.iT.S.&if.p. deadio. itemque- toto tit.de conftic.pecu. ff Hot. Conf. Epitom-P* Pac.difp.iB.th.i.ac feq.ac D.. Vult.d.loc. Eft autem aliquanto fortior,quam nudum padum, &aliquan«" 70 to fragilior ftipuiatione.Spieg. Actio damniinium ,aduerfus eum competit, qui damnum A A N TE C* dairmum iniuria dederit , vt quanti plurimi res, vel arino preximo, vel triginta diebus proximis fuerit,uti damnetur pro cafibus, qui ex lege Aqui- lia cognoieuntur : tit.de' leg. Aquil.in lnft.& Pand. Dicitur autem adio damni iniuria, pra?ciie:pro da¬ ni iniuria dati.Itaque apud Cie. iegitur in orat.pro Qu. Rofc.cu in libris noftris frequetcr 1 n i v p i a e in lecundo cafu kgatur. Hot. vid.& infr.A&io kg. Aquil. A c T i o datiua, adio natiua. Differcntia lise datiua? natiu®que adionis, tefte Alciato , nufquam in iitre noftro Iegitur, Ted promifeue Iuriiconfulti dari na- ieive a čl ione m dicunt: ex qua forma loquendi hsc dnferentia comunitcr aff.tradita originem tumpfit, quam expiicare opera? pretium eft. f)atiu$ funt, in- quit Bartol, in 1 . i. ff. de adionib. qus immediate a lege conceduntur fine matre , vt kiuris gentium ff. de padis. Natiuse lunt,quoe matrem habent obliga- £ionem,l.licet-iT. ea obligatio. ffde.urocurat.vt ec- ce,inquit,Adam fuit bomo datiuus fine patre &ma- tre a Dco datus, casteri natiui funt. Profedo lise difterentia, iiue Bartoli primum fuer-it, fiue cuiuf- quam, datiua eft, hoc eft, nulloiCto autore edita, fied ab ipfo excogitata , vel potius ex ipfius capite nata,vt Pallas ex iouis capite. Siquide nullu eft di~ ferime datiua? & natius adionis/ed omnes datur & nafeutur promifeue.vid.forcac.in Necyom.dial.97." Acno natiua,tefte Zafio in princ.lnftit.de ad.nurn. 8.9.10. eft, quse prsiacentem habet materiam, eum- que fufticient^m & efficacem, vt inde adio deriue- 5 ° tur,ficut funt eontradus-dteonuentiones legitimae. A c T1 o datiua eft , qua? materiam quidem praexi- ftentem habet, fed non idoneam ad producendam adionem perfedam , nifi nominatim adiuueturle- ge,prstore,confuctudine,Zaf.pluribus dido.loco,& lib.2.fingular.refponf.c.5. A c T10 de arboribus fuecifis(vide!J.Adio furtim cg- farum)ex 12.Tabul.eft adio in perfonam, pej quam qiu alienas arbores exciderit,seris i5.damnatur. hac e n im-c oji ftit utam pcenam fuifle,Plin. lib. 17.c-t.te- 4 ° •ftatur.Hinc tit. Arborum furtim cifarum,lib.Pan- ded.4fi.& adio arborum furtim c^farum^uafl^ qui- -dem pecumasiam effe ex I.12. Tabul. Prat.& fimili- ter affirmat Cuiac. obfcniat. Hb, 9 .c.i 2 . in princSed .add.it (vt Gaius ad eam lege anno^auit) quod coer* ceantur etiam tanejuam latrones,qui arbores,& ma- xime vites,ca?ciderint)qu.od & .Seniius confirmat in iilumVirgilijlocum:Atque malavites incidercfai- ce noiiellas.Fuerat 5 inquit,capit4le fupplicium alie¬ nas arbores inciderc. Adio legitima eft in eos, qui $0 csduntftcinduntjfecant. His enim tribus verbi$-lex vfa eft.Cuiac.fupraalieg.loc.Et appeilatione arbo¬ rum etiam vitem, ederam, arundines, falida & ftir- c pes contineri, Vlp.fcribit in i.j.ftieod. Porro fi fur- timarbores csfx fint,& ex 1 . Aquii.de ex I.12. Tabul. dandam adionem iabco putat:fcd Trebat.ita vtra~ que dandam a.it; vt iudex in pofteriorem deducat id,quod ex pfima confccutus fit, & ex reliquo reum condemnet,Li.tr.eGd.Cuiac.Hot,VVefenb.Prat. Actio dementisnihiiaiiud eft, quam petitiocura- toris diindi furiofo patrbaut mente capto. Cuia^:. obf.9.c.i^.quo loco etiam indicat alia in fcliolis,alia in fere adicnibus nomina dari , vt inferipti malefi- ci,j iH fehel^ftelHonatus^eft in foro: mals tradatio- nis in fchola 1 rei noxice,vel de moribus in foro : ta- lionis in fchola-, iniuriarum in foro:abdicationis in fchola,exheredationis in foro,&c.Cuiac.d.loc. A c T1 o de dote , eft adio in perfonam, qus diuortio fado mulieri. ad dotem exigendam aduerfus mari- tum datur, & maritum in id tantum , quod facers 7 ° •p 0 teft,daiaaat 4 , 8 iantum»ii.J| 44 «Cfol.m 8 tr.Ffat» 70 Acno dcdolo,maioribushocprceftat,quodminori- bus reftitutio in integrum. Et plerunque datur, vbi ex dido alia non nafeitur adio. Vip.in l,quod ven- ditor.fiide dol.mal.Spieg. A c t i o de dolo competit mihi,quando dammitn do- lo malo a quouis eft mihi datum; vel fi quis aduer-< fus me verfetur dolofe confulendo , vel maiitiof? negotia mea adminiftrando, nec lupereft aliqua ci- uilis adio,qua pofiim experiri:tam direda quam y- tilis, feu in fadum adio ; nulla item direda prsto- ria.Conna.lib.r.o.i>-n.i5. Sed non datunnifi duos aureos eXcedat.Hsc autem non datur liberis cofltra parentes, Ratio:quia odiofa cft,& in ea cor,demna= tus,infamis etficitur, Nec datur libertis conrra pa- tronos; nec huroiii aduerfus eum, qui dignitate ex- celiit,nec plebeio aduerfus coniularcm recepta? au« thoritatis, ncc luxurioft>.aduerfus hominemvitse emendatioris.Datur tamen hsc adio in fadum co- tra prsdidos,vt fiat mentio bons fidei: Sc verbis fit temperatisfin conditio-ne lrbelli,in qvi nulla eft fa- cienda mentio doli. Hsc probantur ffde dolo.l.fi oleum.^.finaii.cuni l.fequemi.OIdend. Prat.Confi Epitom.Pac.difp.20.thef.fi.6c D.Vult.d.loc, A c ti o de dolo Scforto eorum,qui funt in minifterio cauponurh,ftabulariorMm, vel nauem exercent, da- tur aduerfus caupones,ftabularios, Sc nautas, in du- plum ,obligatione ex quafi makficio deftendente, illa fcilicet ratione , quod-7n culpa fint, qui huiuf- modi feruorum collutnem in fuum contubernium afciuerint,iuxta notata Alciati in l.feruus. C,de pa- dis. Si quod tamen eius rei nomine prsftiterint,ab eoqu'iquafi deliquit, reenperandi facultatemha- bent,argumente l.fi verb.if.cum autem.ftide his qui deiec. vel effud.Eft & alia in fadum adio,quf tx iu- rifdid.prstoris defcendi’t,contra eofdem prodita,& deRecepto nuneupari confueuit,l. icff.naut.caupon. ftabul.ob id fcilicet, quod res fufceperint vel reče* perint, fiue ipfi,fiue -eius familiares, aut alius quan- tumlibet extraneus rem furripuerit, aut alias quo~ quo'medo lsferitvd.i.i.^.vlt.Žc ll.feqq. eaque &Ta- tionem habet, ne id genus hominibus cum furibus coeundi anfa pr0cbeatur,d.l.i.poft princip. A c t 1 o de iureiurando,eft,per quam is, qui aduerfa-- rij poftulatu deheriilbi pccuni&n iurauit, ita eum damnari podulat, fi planum faciat fe illius poftula- tu iuratfb:vt iecet Imperar.iT.12.de adionibus. Ho- tomann, Hanc 8 c iudicatiačlionem appellant,l.mi- les. S 7 . iudicatum. rf. de re iudieata. fiue,vt vulgus Dodorum voluit, in fadum adionem ex iudicato defccndentem:Dodores in l.adori.C. eod* In eum autem datur adio ex iuramento defcendens qui iufiurandum detulit, eiufque hsredem^ fiue quis vtili perfonali experiatur , fiue reali , quando ab eo , qui dominus erat , per fuum faeramen- tum remasocauerit, 1. fcd.etfi pofietTori, ff. eod^ dec. A c ti o' de moribus.vid.Iudiciurr. de moribus. A C ti o de paftu pecoris ex leg. 12. Tubularum infti- tata eft, cum in meo fundo pecus -tuum depaftum eft. Nec enim de pauperie noxalis adio fufficiebat; quia paftus pecoris , nec pauperies , nec damnum eft. Hotomannus. Conceditur autem ei , cuius glans depafeitur ab alieno pecore immiflo , fiue id fiat in proprio fundo , fiue alieno , aduerfus eum, qui pecus fuum immifis ad depafeendum. Nam h^c eft prima ratio huius adionis introducendar, qucd lxpe immitti foieat pecus in alientim fun* dum non fine damno. Cumque nthil corruptum fit , ceftat direda Aquili$ ; & quia fadum im- mittentis interuenit , non habet loeum adio de pauperie,Hsc ergo introdudafuit pcriecudo. Y-n^ 7 t A A N T de £onfequitur 5 primum , quod , tametli in alieno folo nihil corrumpatur, neque contra vfum foli- tum gians confumpta litapecore , quandotamen damnum adfertur,& nullo iure 6t,vtilis ačtioAqui- lice cum hac concurrit. Deinde, quod li pecus fuo motu vellafciuiafundum alienum ingrediens, gla- dcm comederit, aut fepes aliudve quid corruperit, line vilo immittentis fačfo', & line culpa paltoris, tune exer-cenda eft ačfio de pauperie,l.vltima.C.ad l.Aquil.O!dend. 10 A c Ti o de patre patronove in iiis vocato , eft, per quam£iius emancipatus aut libertus, qui patrem pacronumve line prsetoris venia in ius vocauit, p ce¬ na <0. aureorura damnatur , 1. pen«, fF. de in ius voc. Hot.Prat. A c ti o de peculio eft , perquam is, qui cum £liofa- miiias Teruove c o ja t r a xit 5 co n t r a patrem,dominum- ve ita^git>vt quoad profečtitium peculium ferre poftit,foluere damnetur : vti docet Imperator $. 1:. de ačiionibus. Sc toto titul, de pecul. fF. Eli vero z o ačfio perpetua in patrem vel dominum', Ted mortiio vel manumifto , alienatove filio vel feruo , incipit elfe annalis; quod merito fačtum elfe, ait Vlpianus Lprima.jf.fecundo.quai*do de peculio ačfio annahs er confequenti'aa receptus, crficit vtiles : line ad caufam efticiente re- fpicias,vt dičfu eft,Cuead caufam materiale fpedeš. Oldendorp. DiFcre pant tamen hx duše in plerifque a Direct* nobilior cit illa prsftnce, hsc muf- 73 firaf,nec audet fefe e\Kibere,leg. fi h*res inftitutus. fF.ad Trebellian. Item minore probatione contcnta eftdire&a , quam vtilis:in illa probamus Titium nobis obligatum , in hac Titium obligatum Seio, qui nobis cedit. Hoc vult Bartolus in l.prima. de ačtionibus. Etfacit l.fi in foiutum,C.de a^uonibus. Sed debuit diftinguerc inter diredam, mandatam, & eam,q quibus condi- ftio odio defidiie datur in eum, qui cum fpe futura; numerationis fcribit fc debere; quod ei non eft nu- meratum,numeratione aute non fequuta, poft bicn- nium non/epetit chirograpbum>l.in contraft.C.de non numerat. pecunia. fiue etiam oriatur obligatio ex ronienfu, veluti empti, venditi, locati ; condufti. pro (ocio,mandati, pratfcriptis verbis, & aftio con- ftituta: pecuntat, nec non aftio in faftum de iureiu- rando. Et de Itis aftionibus in propriis locis fecun- dum ordinem patebit.Et ifts funt fpecies aftionUm in perfonam,qu$ oriuntur ex contraftu,fiuere,ver- bis,literis,aut confenfu obligatio oriatur, Ac T i o exempta,Vlpian.lic erit,inquit,accipienda,fi deiiit agere p ofle,dcr nimmer pa verhor kommen mag, Quibus id modis eueniat , idem. exp,lanatin l.fed etfi per pratoreni.ex quibus caufis maior.Vide Exi- mere.Spieg.ex Old. §. aftionum autem. Inftit. eod. vbi tradicvtilem 20 Ac T i o exercitoria dicitur, quando dominus nauis, aftionemdici , nimirum quoniam vtilitatis caufa i.ntroduceretur, quemadmodum ICtus fcribit in 1 . qu;a aftionum. (Ede prafcript.verb, quo cafu obli- que agi lignificare videtur Thcoplwl._if.ii qtiis vn.i. lnft.de fideic.hered.Idque verum efle apparet ex §. cmerum.de l.Aquil. Inft. Adde Curt.«iatqitlib.2. c.io.in Tomo i. Ac ti o emp’nyteutica,Dom.Ioan.Oldend.deaftione emphpteutica traftaturus: Aperti iuris eft, inquit, emphyteufim cenferi formulam propti; nominati P contraftus,quicqtiid rixentur otiofihomines. Vnde propriam babetaftionem,quam quid vetat emphy- teuticam drči, ficut ex aliis contraftibus aftionem empti,locati, commodati? tefte Bartolo in lege pri- ma.de condiftion.ex leg. Eft autem conrraftus pla¬ ne colonarius,Sfvt craffe dicarr. jruftiens: iaeoque frequentior , quam ipfi perpendunt, & lurifperiti, qtii muka de ilto fcribunt.vide Colonatius contra- ftus.Spiegel. A c ti o empti, fiue cx empto ,eft aftio in perfonam, 4 3 per quam qui rem auampiam emit, venditorem, & qua?lingua nuncupatafunt,prsftare,& fi nomina- rim mhil comienit, rem tradere , eamque vel em- ptoris taccre, vel euiftionis notnine obiigari cogit; vri docet Vlpianus l.n. fEdc aftion.cmpt. Hotom. Aiexand. Imper. in I. ex conuent. C. depaftis. & Diočl. & Max.in l.vnica. C.fi ieruus extcro fe em. mand.aftionem empti vocant eam, qus datur ven- ditori ad confequendum pretium. Ereqnentius ra¬ men totus contraftus emptio nuneupatur, quia, fi 5° diligenter attendamus, vtriufqae contrahentisvo- luntasm eo eft, vt emat, id eft, acquirat &accipiat, hicrem, illepretiunij non vt alienet .• nec enim rem fuam quifquam alicnat: ex qao verius fuit totius negotij appellationem defumcre.Gcnnan.lib.7.cap. An.i. Conf. Pac. epit. difpur.iS. tlief^.&D.Vult. lib.i.lutifp.Rom.in traft.de aftion.fuo loco. Ac ti o ex conftituto dicitur ea, cum quisfine ftipu- iatione debitum fe foluturtim conftituit pro fe, vel pro alio.Et eft alkjuando fortior, quani nudumpa- ftum,& alicjuando fragilior ftipulationc. Hanc conuentionem frequetiffimam videmus inter mercatores,vbi quotidie mittuntur epiftolmnuntij. chiragrapba,qu2 in fidem fundantur, & mhil aliud funt,quam conftitutum.Vide Conftituere eft. ActioneS ex contraftu nafeuntur ex pafto con- uentioneve, fiue obligatio ex re nafcatur, vt condi- ftio certi, dc numerata pecunia condiftio ob cau- fam dati,aftio commodati, depofiti,pignoratitia:de quibus omnibus fuo loco dicemus: fine etiam oria- 70 tut obligatio ex verbis, ficut in aftione exftipulatu» . qucm patronum nominant, prteponit feruttm, vel filiam , vel alium qucmpiam naui vehendseiquic- quid a veftoribus,id eft,qui vehuntur, contrahitur cum prspofito nauis, eius rei datur aftio exercito- ria in dominum,qui nominatur exercitor. Zafius in ^.aftiones. lnftitut.de aftionibus. Exercitorem au¬ tem,inquit Vlpianus,eum dicimus,ad quem obuen- tiones, Areditus omnes perueniunt, fiue is domi¬ nus nauis fit, fiue a domino nauem per auerfionem conduxit,velnd tempus,vel in perpettjum : & parui refert,qui exercet,mafculus fit, an mulier, paterfa- milias, an feruus. Sed.fi pupillus nauem cxerceat, e_xigemus%utoris authorjtatem , 1.I-JT. exercirorem. fEde exercitor.aft. Diftifrt autem exercitoria ab ea, quad iu(lu»quia,vt pleritjue exiftimant,tn exercito- lia tacita,in ea vero', quod iutfu, cxprefla voluntas requiritur. Ac t 1 o exercitoria(ait Hotomannus) eft aftio in per lonam,qna exercitor nauis,aut caupons, ant ftabu- li dolum aut furtum.tjuod in naui, caupona, ftabu- lo,non per ipfum/ed eotum alitpuem, quorum ope¬ ra vtitur.faftum crit, praiftare cogitur: vt patet ex toto tit.de exercitor.in fEHotoman.Conf. epit. Dn, Pac.difput.2i.th.si. &Dn.Vult.lib.2. lurifpr.Rom, aift.loc. A.c r 1 o ex lege condictitia ei compctit,qui damnum pafliis eft exqrrauaminc fportuLirum,aduerfus afto- rem, qui per fraudem plus complekus fuit m libcl- lo.in triplum:& aduerfus executores,qui cxigunt a- liuuid vitra debitas fportulas, in quadruplum.- ff. tnplic.lnft.de aft. Ac 11 o ex fponfo apud antiquos intendebatur inter- dum contra imp.robe aliquid negantes , ficqueaut fufcipere fponfionem,aut fateri cogebar.tur, vt an- tiquitus , fi quis vxorem fibi fpopondiflet, Sc pater forti fponfo nuntium reroififlet, fponfalibus diflo- iutis, iure veteri Latinorum dabatur bac de eaufa ex fponfo aftio 4 quod poftea lege ciuili Romanoru eft abrogatum, vt libera ellent matrimenia : quod Gellius docet ex Sulpicio. Connan.H.8.c.2.n.4.Fie- bat autemfponfio plerunuue interdiftis: quade re vide Quintil,lib. 7. Extat formula fponfioni? apud Cic.in orat.pro P. Qtiintio, & exempla etiam apud eundem': & Liuium quoque. Eft Aalterius generis fponfioicuius meminit ICtus in 1 . rebus.de alea: lu- fu,& ego infra in fua clarte.Spieg. Ac ti o ex ftipulatu,eft aftio, qu$ ei competir,qui fi¬ bi aliquid incerti dari lieriveftipulatus eft ijveluti, qnicquid vini hoc anno ex vineis tuis colligetuhvt patet extit.Inft.de verb,obl.in princ.Hoto. Ac Ti O ex ftipulatu doti exigendae,eft aftio inpcrf«* 75 A A N T nam , p er quam vxor dotcm fuam foluto matrimo- ni o a. niarito condicit.Hotom. Hxc oiim annua,bi- tna,trima die dabatur,hodie vero luftiniani eonfti- tutione adimmobiiia ftatim, ad mobiiia vero nori nifi poft annum dari folet , d. l.vni.jf. cum autem, verfic.exadio. Vide E-pit.Dn-.Paci.dxrput.iOo.th.-5). Sc Do. Vuit.lib.2.Iurifp. Rom. A-c ti o ex teftamento compecit ei, cui aliquid-reh- dara eft in teftamento p er legat um , vel.per Edei- coraraiffuAi aduerfus eum, a quo legatum vel Edei- to coraraillum eft,id eft.,qui da^e debet iuffu teftatoris, 1 Ene heres , line legatarius , iiue EdeicommifTarius . 'Nam &;iilos , nedum.hered.es, grauare pcteft tefta- t’'v in vitima volnncate , vt ali; dent, velreftituant. Hatc autem adio ex quaE contradu critur. Heres enim adeundo hsereditatem quali contrahere vi¬ det ur. Etlicetmagno neceffitudinis vincufo cum bona: Edei ačtionibus coniunda Et : Tamen ftridi iuris eft : laf.in jf* adio. in i.notabili. Coraf.lib. Mifcell. 2.cap.7.n.(5. Duar. de in litem iurando.n.55. 20 Act io extraordinaria, rubric. ff. de interdid.d ex- traordin.adion.. Actio Fauiana , quse Sc Fabiana : de qua fupra in Caluiliana,datur patrono ad reuocandum alienara per libertum.In hac vcniuntfrudus tam ante,quam poft litem conteftatam percepti, 1. videamus. jT.in Fabiana.ff.de vfuris. Illud autem plurimum refert, vtrum inter viuos , an donatione caufa mortis alienaueric libertusin fraudem patroni. Nam priorc cafu non prsefumitur dblus , niE probetur, 30 pura,E vendiderit Hocauerit; pofteriore vero, non reqummus (ait Vlp. ) vtrum dolo malo fada fit,au non iit y fcilicet alicnatio. Sufticit enim docere mor- ' tis caufa fadam, nec immerito. Mbrtis enim cau¬ fa donationes comparantur legatis : & E čuti in iegatis non qu$rimus,d'blo malo fadum litj an non E, ita-necin mortis caufa donationibus: Oldcdorp. Porro Cuiacius tradat.i.ad Africanum, dicit,ačlio- nem Fabianam patrono competere , liberto teftato, Caluiftanam liberto inteftaro. Et addit,quod vtra- 40 que det ur patrono aduerfus eos,quibus libertus bo¬ na fua alienauit dolo malo in nečem patroni, rtiamfi fraudis confcij non iint , vel aduerfus eos, quibus mortis caufa donauit libertus., aut legauit fupra femiftem bonoruni>etiamfi non hoc dolo fe- cerit maloiibertus : nam vt legata ac donationes etiam caufa mortis exconftitutione Seueri non pof- funt heredem inftitutum fraudare Falcidia, ita nec patronum debita portione. Cuiac.fupr. dido ioco, vide infr. Adio reuocatoria. Conf. epit . m.D.Pac. difp.17. th.i9.& Dn.Vult.lib.2 Jurifp.Rom. Actio familije hercifcunds dicitur , qua» datur co- heredibus poftulantibijs, vt hereditas diuidatiir, & E quid alter alter.i debeat,prxftetur. Nam hercifce- re familiam , hereditatem diuidere EgniEcat, fami- \ix quippe verbo ad res relato EgniEcatur her-edi- tas,l pronuntiatio.jT.i. ff.de verborum EgniEc.Her- cifcere autem,prifco loquendrmodo,idem quod di- uidere fignidcat,l.i.ff.famil. hercifcund.eius autem formula in rem eft : vis & natura qualis eft a&ioniš in perfonam. Vlpian.l.22.jT^.ff. familix hercifcun- d^. Hoc iadicium ex duobus conftatj rebus & prar- ffationibus.Hotoman. vid.epitom. Dn.Pac.difp.19. thef.11. Quare mixta dicitur adio,^. qusedam,Infti de ačl. Etenim cum hercdes dominium pro parte hereditatis habeant, in rem agere videntur, l.aftio- num genera.ff.deačl. & obl.qui hanc ačfionem pro- ponit, vt quirem iuam petat, quod ipfius vindica- tionis propriu eft.-hin re.ff.de rei vind.At perfonalis eft, cum ex quafi contra&u defcendat. Nam adendo 70 hereditatem videntur .hercdes contrahere ? l t apud E C. -]& Iul.iT.vlt. quib.excau.inpoff.eat. Pra?terea habet prceftationes, quse (inquit Labeo) perionaies ačlio- nes funt,bitem Labeo.ff.fam.hercib Etenim fi fum- ptus(verbi gratia ) bona Ede fecerit coheres,hac a- čtione cum vfuris cx die morse poteft cos a cohere- dibus petere,Lhis confequentcr.iT.fumptuum.ft,h.tr Et fi lolus hereditarij fundi fručtus perccperit, aut remhercditariam corruperit confumpferitve , co nomine condenmabitur.iT.fi famili^.de off.iud.Co- raf.d. jT.qu£edam.n.3. A c T 1 o famofa,l.i.C.de obfeq.patr.pr^ftand. Actio finium regundorum competit finibus ad di- ftinguendum, vei ad iudicandum,ft.eod.titul.b.:.iT. iud.de l.feq.& inter eos agicatur, qui a grb s contmes habent, vel prsdia Jnftit.de ad. jf.it em dniumre- gund. vbi verba tc-xtus bene ponderanda funt.Nam initio iliic regere idem eft quod dilcernere , difter- minare & quali in redicudinem Sc modum ag.re: vt lic intelligamus, ad difcernedos Sc conftitotndos agrorum fines , quoties de illis inter conbnes con- trouerfia effet, hanc adionem bono pubiico prodi- tam:).2. jf.fin.regund. Deinde hac adione inter cos. agi dicit , qui condnes agros haben:: non vicinoš; quare hsc adio habet iocum in rufticis pr^diis tanrum5fF.eod.tit.L2. &non-in vrban2s;quia vrbana prsedia non funtepnfinia , fed vicxna ; quia parieti- bus diftingui confueuere:fed connnia dicimus, adeo funt proxima,vt nullus paries in medio inter- ponatur^ff eodem titulo, 1. fed & loti. jf. in iudicio. cum ibi notat. vrbana prsedia dicantur omnia.pra- dia,qu$ habtnt sedificia,etiamli lint in villa.ftuffi- ca autem praedia vocantur agri non habentes sedi- ficia. Et fii ji ter te Sc me,contra quem ago fmiii re¬ gundorum,-v r ia publicua vel publieum interuenit,no habet Iocum h-sec adio:quia con finium non intelli- gitur t Secus,fi riuus priuatus inremenerit, quia.fi-' nium regundorum agi poteft contra dominumri- ui.ff.eod.tituLi.fed d loci,-jT.fin.ci*m Lleq.dibi no¬ ta:.Eft autem hsec adio duplex,fiue vtrinq; direda: quia in ea vterque eft ador , & vterque reus. Item eft mixta,quia eft in rem Sc in penbnam.Inftitut.de adion.if.qucedam adiones.dc Enium regun¬ dorum. Nam in perfonam cum primis eft, nium regund. cum cx tuo plerunaue meum Baf.hoc eft,quod tuum erat, mihi adiiidicetur,l.3. ff.ilio ti¬ tul.^: perfonales habeat prxftationes,l.ted-& loci.jf* 1 .illo titul. ex eo, quoa forte impendit in partem a~ gri,vel in agrimenlorem,quem adhibuit,quaftq; ex contradu,aut flmauis ex maleficio oriatur, jT. item E inter.fte oblig. qux ex qu.delid. Cum adionifeus autem in rem idhabet commune , quia ex dominio adoris.proficifcitur h.xc adio , l.fed Sc loči. jbi.per quam recipit. quo'd.fuum eft, I.fi irruptione.in prin.' ff.fin.regund. vnde_. 3 f- proprietatis controuerli^ eam cohsrere Conftanpin. refcripftt in 1 .3. Cod. illo tit 4 item perpetua eft x ,vt Q.eod.bvbS:ff.eod.I.iudicium ccmmuni diuid. dbJnftit. de adionibus jT.qužedam. Quod tamen non fic intelligitur^vt E vicinus mous ampliores fines ei,ciE vendiderat, oftenderit, non poffit ille,qui emit,longo tempore prsefcribere.Hoc enim falfum eft, vt ff.pro etnpto.Lfecunda.jT.fed et- E fundum.& l.quifundum. jT.E fundum. Sed Ec o- portetintelligi, fecundum Azonem,vt etiam poft decem vel viginti annosJocu habeat hac adio pro Enibus terminandis , quamuis de meis Enibus ali- quid praferipferis. Nam etE ah initio Ene aliqua prarferiptione hoc conftaret efte tuum , agere pof- fem,vt commodius termini imponantur agns 5 vt ita rixaru perimatur occafio,&c.Si quseras,quado inci- piat currere pr^feriptio huie adioni?refpodetur:Ab eo teropore,quoincepit, poteft hsec adio intentari. 77 A ANTE C. ?8 Et incipit, pofle internati, cum fines cccperunt tur- bari,frcx eo nafeitur hsec adio, fecundum Azon.in fum.C.eod.tit.Oldend.Adio fin.reg. (ait-Hot.)co- ftnibus conceditur,poftu!antibus, vt quod cuiufque proprium fit,ab arbitro defjniatur: & fi quid ab al- terutro commiirum,refarciatnr. Eius formula e.> dem eft, qua? vindicationis: vis autem Sc natura ea- dem qu^ oondidionis,l.i. ff.ftn.reg. Conf. Epit.D, Pac.difp.i^.th.ao.dc D. V uit.in Iurifp.Rom.lib.a.d. ioco. , A C Ti one s fcrenfes,dido? ab eo,quod infolentes ac temerarios debitores ad iudicia agamus-, quoniam fifte caufa reeufent folutionem aut fatisfadionem. Obferuandum autem , quod adiones no nifi eoram iudicibus Sc arbitris inftitui folent, non aute coram arbitratorib.Zaf.in iT.omnium.Inrt.de adion.Spieg. A c ti o funeraria , qua perfequimur , vtfoluantur fumptus funeris, h.oc eft , quicquid cerporis caufa, antequam fcpeliretur, confumptum eft, I.funeris.in princ.tf.de funipt.funer. Et eft priuilcgiaria, quo- ^0 niam omnibus creditoribus prsefertur , negotium defundi vel heredis gerens, impenfam faciendo eo animo,vt rCciperet:vt puta,fi quid impenfum eft in iilatione mortui,vel in locum,in auem infertur.,pa- randum, vel m corpus cuftodiendum. Quia funus aliquado generali us eft,quam exequi3?. Nam funus tota pompa eft iepeliendi :exequio? tantum viarum eft io!ennitas,dum funus procedit.Rede ergo adio ifta funeraria dicitur, quoniam totam fepultura? ra- olim enim Nec pro N®n dicebatur. Et quod mani- feflum non eft, hoc fcilicet nec manifeftum eft,au- tore Caio in l.nec manifeftum. ff. eod.titul. Conf. epit.D.Pac.difput.i9.thef.i.&feqq.&D.Vult.lib,2. lurifp.Rom.d.loco. Actio furtim ca?farum arborum habet condemna- tionem aduerfum eum,qui arbores furtim ca?dit,in- fcioScinuito domino. Et competit contraipfum damnum dantem , ad duplum damni dati. In quo cafu etiam competit huic adio legis Aquilia? : ita ramen, vt deducere poflit in condemnatione, quod ador confecutus eft altera adione : vt ff. arborufn furtim ca?far.I.i.Et app.ellatione arborum etiam vi- tes continentur,ff.de arb.caedend.l.i. jT.arboris.ltcm cominettirhedera, qua? improprie dicitur arbor ex interpretatione, Sc plerunque arboribus bseret.ff ar- borumfurtim ca?farum. l.vitem. Sc in gl. Etiam Sc arundo non male dicetur arbor, Sc idem de falido*- quando iam radices immifit,vt eadem l.vitem.iun- da gl. Old. Quod autem nondum concepit radices, arbor non eft : at bene arbor manet, cuius'etiam ra¬ dices viuere defierunt., modo adha x c terra continea- tur.Sed Sc ea adhuc arbor dicitur, qua? fubuerfa ra- dicitus etiam nune reponi potefh ‘Sunt- Sc ftirpes, ole^,arborcs:Iuft.in 1 . rufticis.vide fupr. Adio dc arboribus fuccifis. Actio furti non exhibiti aduerfus eum datur, qui furtiuamrem apud fe qua?fitam & inuentam no ex- hibuit,ait Imp.jT.4.de obIig.quf ex dclid.Old.Hot. tionem compleditur , non exequiarum duntaxat. 1 ° Actio furti oblati competit ei,cui res furtiua oblata AU r_• ■ p • t n' 1 .n . . _J_-—-_ Old.H$c adio faneratitia dicitur,I.j7)>ff.eod.eftque in perfenam: cum is, qui pro ofticio fuo velut dele- dus 1 ceftatore, vel heres feriptus, vel cognatus de¬ fundi fenerandi caufa fumptus fecit, eos ab eo, ad qu.em ea res perrinet, condicit ac reeuperat.Hot. Actio furti i ure feripto eft pecuniaria, duplo aut quadruplo , iuxta differentias furti, compenfanda. Idem in iT.ex malefic.eod. Ac -t 1 o furti concepti dicitur., qus in eum intendi- tur ,'apud que teftibus pr^fentibus furtiua res qu2- 4 ° lita & inucnta eft:quains ipfe fur non fit-.apud lmp. jT.4.de ob.lig,qme ex delidoiPaul.lib.2.fent.titqi, Actio furti manifefti fecundum Azonem locu ha- bet, quando furrem tenens, vifus vel deprehenfus fueritjfiue In publico,ftue in pr iuato,vel d domino', ■ vel alio, antequam perueniat ad locum,quo perfer- re rem deftinauit. Si tališ deprehendatur, vel cum re videatur,& ad eum deprchendendu occurrifti ei^ licet abiedo furto aufugerit, furti manifefti tene- -tur,l.fi quis.i.iT.fed Celfus.ff.de furtis.nifi furripie-' 5 ° tis mutetur ftatus: vt,tu mihiiurripuifti inferuitu- te,manumiflus in furto deprehenderis cumrefur- tiua-.veLfi tu pertuleris,quo deftmabas, teneris fur¬ ti non manifefti. Cum‘ enim deprebenderis cum re furtiua, priufquam eo loči pertuleris, quo deftina- - ueras illo diemanere cum furto,tune fur es manife- ftus. Hxc omnia dicunturff.de furt. & de posna i.c. vulgaris. Vtrum qui partem ac.erui frumenti fura- tur, totius accr-ui furtum faciat: Sc datur ačfio furti manifefti in quadruplum, Inft. Ae obiig.quseex de- lift.iT.pcena manifefc.Oldend. AcTio furti non manifefti competit,quandocunque pr^didis modis furtum non manifeftum probatun ft.eodem tir. 1 .manifeftum. Sc lnftitut.de obligatio- nib.qua? ex delid.nafcuntur.iT.nec manifeftum. F.e etiam ft vidifti furtum fieri , te tamenabfcondifti, cum furtum faceret, ne te occideret, non eft .mani¬ feftum , fF.eod.tit.l.fi quis in feruitute. jT.caeterum. Et datur hsc adio in duplum: lnft.de oblig.qux ex •dclid.nafc.jT.pmna prsalleg.OldeijlDicitur autem 70 nec manifeftum ad imiwtienem / legis iz * Tabut« \ eft,vt apud eum potius,quam eum qui obtulit,con- ciperetur:ait lmp. jT-4.de oblig. quse ex dclid.Oid. Hct. Actio furti prohibiti aduerfus eum eft, qui furtum •quxrcre teftibus pnsfentibus volentemprohibue- rit,^.4.de oblig. qus ex delido. Oldend. Verum omnes ifta? adionum fpccies in defuetudinem abie- runt,cum Sc prcedurum, Sc magna furripiendi occa- lio eftet, buiufmodi requifitio rei furtiuse in aliena, domo , idcoque probibita : nifi cum matura caufa* cognitione, ft forte p.er famam conftaret, rem furti- . uam apud aliquem efte,jT. cbnceptnm. Inftit.eodem titul. Tunc enim permittendum eft ex cau/a, pr»- fertim fi periculum eftet rem furtiuam apud-poC= fefiorem perituram, aut fufpedum dc fugad.prima. Sf.hoc autem. if.de feruis fugitiu« 1 . fecunda. C- eo- dem titul. Actio furti ope conftIi-6que fadi aduerfus eum,, da¬ tur,cuius ope conftlioque furtum fadum efttait Im- pcrat.jT.9-de obligat.qua? ex delid. Eius formulam Cicero libr.de natur. j hanc fuifle feribit, O p e c 5 « ftlioque tuo furtum aio fadum effe.Hot. Ac ti on e s generales.vid.Generales adiones. Ac t 1 o n e s hsreditaria? vocantur, quae ad heredes, 'vel contraheredes propagantur Sc intentantur : ite’ qu5 ab heredibusjvel contra heredes initiu fumunt«. A c ti o honoraria a Modtftino 1.2).ft.ad Senatufcon- fultum VelleiaR ; jm,pra?toria adio appellatui.( on- nan,lib.6.cap.8. Kicvero fciendum, quod aujsdant adiones conceduntur hcrtdibus, Sc in hcredes:qii^- dam vero heredibus , fed non in heredes-: qu^dam denique neque heredibus, iieque in heredes conce- duntur , jT.non autem omnes. lnftitu.de pcrpet.& tempor. adion. Et colIigiturpaffim-ex iibris Pan- dedarum'hžc diuifto. Heredibus Sc in heredes competunt adiones ex contradibus , vel quafi con- tradibus,ciuiles &: pra?torin rem Sc in perfonams 'Modo tamen fciamuš , heredem teneri in rem a- dione , non tam quod heres, fed quod pofftftor rei litigiofa?. Paiil.i.ft m rem.ff.de rei vind. Si in rem (itiquit) adumftt.nuamuis herei rofteftoris, fi noa C 4 8o 79 A A M T E C poffideat, abfoluatur tamen fi quid ex perlona cte- fundi commiffum fit,omnimodo in condcmnatione veniet. Id quod eft valde notandum propter forma libelli Sc pofiuion um,ficut appellamus. Nam qui ab. herede peteret rem , nee faceret mentionem poflcf- fionis eius, non rede videretur petere. Heredibus, Sc non aduerfus beredes conceduntur adiones, ex maledcik, vel quafi maleficiis, priuatis, aut publi- cis : Item ex contradibus , in quibus teftator dolofe verfatus eft,cum inde nihil ad heredem peruenerit, did.$.non autem omnes. Eft enim(inquit)certiili- ma iuris regala, cx maleficiis pcenales adiones in heredem rei non competere. Exempli gratia; fur- tura paffus , habet adionem furti aduerfus furem, quam heres eius in eundem furem rede poteft aut exercere,aut cosptam profequi.Sed mortuofure he¬ redem illius neque dominus rei furtiuse, neque luc- ceftbr conuenire poteft , nifi aliquid ex furto percc- perit, vel dolo malo fecerit, quo minus perciperet. Nam eft conftitutum finquit Vlp.) turpia lucra ab heredibus quoque extorqueri, lieet crimina extin- guanturd.injheredem.in principio.if.de caiumniat. Heredis autem appellatio non ad proximum dun- tuxat, fed etiam ad vlteriores heredes , omnefque fu-cceffores pertinet. Vip.hhered.Paul.l.fciendum. fifdeverb.fig. Olden. Adiones honorari? intra certu tepus a pr^tore promittuntur,1.32.if.i.ad leg.Aquil. A c ti o hypothecaria, qu*e dc quafi Seruiana,& vtilis Seruiana, interdmn Seruiana, Sc Pignoratitia voca- cur,eft ačcioinrem, per quam creditores, quibus P res aliqua'fiue mobilis, fiue immpbilisoppignorata eft,rem illam ,-fi forte in alterius polTeftloncm inei~ derit , fibi vendicant; vti docet Imp.jT^.de adrio. ' Hot.Prat.Csterum cura creditor pofteftori permit- titjV.t vendat,extinguitur illa adio: quia intendere tam nen poteft contra poftefforem, cui remifit;. ©b- ftaret enim exceptio > nec contra debitorem, ciim rem non poffideat. Non videtur autem confenfifle, inquit Mareellus 1.8.iT.ic.qiiibus mod.pign.vel hy~ P©th.creditor, fi fciente eo debitor vendiclerit, cum 4 ° ideo paflus eft vamire : quod fciebat vbique pignus fibidurare. ^ Sed fi fubfcripferit in tabulis emptio- # n is, con fen fifie videbitur , nifi manifefte apparcat. cum deceptum efTe,quod obferu.iri oportet. Si ta-* men admonitus non contradicat aiiud dicenduin eft,i.6.C.de remilf.pig.CcMinan.lib.4,c«jp.n.4. Cof. epit. D.Pac. difp. 17.th43.ac feqq.& D.Vulr. lib.2. Iurifp.Rom. tj onem impertinentem proponere dicuntur, qui fine certa fadi&^uris feu adionis inueftiga- 50 tione,illotis ( quod dicitur ) manibus ad tradandas caufas profiliunt. Caufam tam perniciofi erroris Oldendorpius diferte indicat,ficut ex communi vo- to tenentur omnes, iuxtal. eum qui nocentem.if.de iniur.Spieg. Actiones inanes funt j qu« vel inopia, vel exce- ptione debiteris cxcluduntur, Gothofr. adl. 24. ff* mandat. A c ti o incerta,1.3.C.de inutil.ftip. A c ti o incolumis,l-i*C.de comm.jrer.alienaf. 60 A C T1 o ineificax ? l.j. C. fi aduerfus credit.prtefcript. 1.2.C.de nouat. A c ti o in calumniatores datur cdtra eos, qui vt aliis falfo in iudiciis negotium faci3nt , vel fi aliquod eft, id non faciant, pecunia vel alia re induci non ' ve.ixntur.Ferf.in tituhde ačt. A c t 1 o inčem in i ure dicitur, non quod ipfainfefe «ompled:atar incertos articulos, fed propter difiun- ^tiuam petitionem, & incerti fadi perlecutionem,. videlicet vt reus aut praeftet promifta,aut condcm- 70 «ctur in id > quod intejeft, h ob eara caufana if.de pr*efcript.verb.I.fin.C.de rerum permut.Prat. A c t 1 o in fa vafallus, aut fuperficiarius, leg.prirna.flr.fi ager ve&igal. Ca a a te m adfiniaflnt dominij, Quali dominium(quod bonx fidci poffeftor habet; quodque Bartol, placuic inter fpecies dominii collocare, in l.minor. ,0\fin.£f. de eaičtion.) & ius in re fpecincum ( quod creditor habet, cui res pignoris nomine obligata eft : aut is cuius pržedio debetur feruitus ) bons fidei quoque pofteffori, & creditori ius in re habenti, daturin rem ačiio.Debet item pofledor, is contra qaem agD I© tur (d. La&ionum.l. i.Cod.de alien.iudic.mut.caai. fac.cap.examinata. de iudic.) Aut dolo defiifte pof- ftdere, 1. fin autem. jf.fed & is. & Lis qui dolo.ff de rei vind. Habetur namque dolus pro poifedionc,l. cjui dolodr.de reg.lur.Ouod probatur,quem videli- cec dolo ddiiffe podi d ere , eo ipfo , quod poft obla- tuni libellum non poiIidet,aut poft denuntiationem litis fačhe alienauit>Bart.in l.qui petitorio. ft t de rei vind. PoileilbriTqae verburn non coarčtamui , Ted extente accipiraas,vt non tantum naturalem aut ci 2p uilem poilelioremverurii etiam eum, qui detinet, colonum puta, commodatariuni, conda&orem, & (i qui fi mile s funt, comprelKmdatJ.officium.fFde rei vchd. Ec harc funt duo ačLpnis in rem eXtrema, do¬ min tu vidciicet ex part e agentis, & poffeffio ex. per- fonarei conuenti. Habet quoque,vt dici folet,h$c a&io duas caufas:propinqua,vt dominium vel quali aut ius in re:& remotam,hc>c eft , titulum dominii, veluti fi dicai a&or,funi dominus,quia cmi,quia res mihi donata, teftamento relieta , aut in dotcm data P eft.Afiio vero in perfonam eft, qua cum eo agimus, quiobligatus eft nobis ad faciendum aliquid , vel dandum , obbgati perfonam non egrediens, d. l.a- čtionum.& d.jf. o m ni um. Dc-fcenditque ex contra- &u vel quaf:i > male. < icio vel quaft,l.i.fFde ačh& obli. Nam ex contt3&u fluit. : obligatio, l.ex placitoX.de rer.permuta. ex qua immediate nafcitur a&io, 1. li- eet.$\ea obligatio.fF.de proč. Dicitur autem in per- fonarr,quia obligati perfonam perpetuo fequitur,a cuius offibus euelli nunquam aut feparari poteft. 4 C Hmcque patct,a&ionem in perfonam duas quoque caufas habere,piopmquam Scremotam. Propinqua dl obligdtio , quse mox, vt dixituus,parit ačiionem, d.Jf.ex obiigat. Rcmota eft contradns, fiue male£- cium J ex quibuslicet adio dcfccnd.it , Li.ff.de ad. Sc oblig.non tamen, vt vocant,immediatejfcd alio me- chante, nempe obligatione. Has autem caufas^pro- pinquas St remotiores , Accurf. Sc ca?teri belliflime tra&ant in Li.fF.de edend.& in 1. & an eandem. fr.de exeep.rei iud.Cornf.lib.MifceL^.c.5. $c Actio inperfonam(ait Hotomannus) eft, qus con- tra eum intenditur, qui ex contračtu vel deličto o- bligatus eft,vt aiiquid dare,facere,damnetur^„i.de ad.inftit.vide Ačtio perfonalis. A c ti on E S in rem feripta? dicuntur, quje vi ipfa in perfonam quidem funt^fimpliciter ramen & abfolu- te fine vllius perfonse notatione feriptse Sc conccpte . funt. Veluti in ačerone:Quod metus caufa geftum -erit, ratum non habebo. Sic omnia interdičla,prx- ter,Vnde vidn rem feripta dicimus:cum dixerit VI- & pianus l.prima. $. final. flF. de iuterdid. lntcrdičla omnia , licet in rem concepta videantur, vi tamen perfonalia funt.Excepit autem Iurifconfultus, Vn- de vijinterdidumj quod eius vtrba feripta aut con¬ cepta in rem non fint; fed ad perfonam fpečlent & referaotur. Nam dixit Prstor 1. prima.fFde vi & vi armat.Vnde vi tu eum deiecifti,aut familia ma de- iecitjde eo quod tune ille ibi habuit, tantummodo intra annum ^ poft annum vero de eo,qad illci, qui vi deiecit,peruenerit, iudicium dabo. Neque abfiuuie eft,quod Vlpiaaus dixit l.iuris gentium,^ EC. paSorum. fE de piftis. paSotum^u^damirirein, tpusdam in perfonam e (Te. In rem funt,quoues ge- neralitcr pacifcor,ne rem petam; in peribnam, quo- ties ne a perfona,veluti ne a Lucio Titio petam.Sed defit authoritas,defint ciuiles rationes: fatis ipfuia hoc veriifimum eflfe , velexverbis ipds euincitur. &c.Coraf.lib.i.Mifcel.cap.i2.Nam in rem vetus lo- cutio eft,quae,vt fuo loco docebimus, nihil aliud fi- ' gnificat,quam gcneraliter,infinite, & fine certae ali- cuius perlonz defignatione. ltaque perionales a- čtiones femper aduerfus eundem.hoc eft,eum qui in iis nominatus eft, dantur : at h?, aduerfus quemuis. vid. in rem. Ac tio inftitoriadicitur , qua dominusinftirorem conuenit,vcl per inftitorem conuenitur. Eadem ite competit,cum dominus filium,vel feruum, vel alii liberum bomine pripon.it certs negotiationi qus- ftuari:e;puta emendis & vendendis libris: quia tile, qui pr^poniturmominatur inftitor : atq; ideo quod contrahitur fecum,datur adioinftitoria.Zaf.in $.a- dio.lnftit.de ad. Ideo autem inftitoria appellatur, quia qui negotiationibus prieponuntur , inftitores vocat,iT.ead.ratione.lnft.quod cum eo,&c.Prapofi- tus autem certe rei gratia durat,doneč remoueatur., etiam poft mortem eius,qui praipofuir. Qipinimofi pupillus heres ei extiterit,qui prKpofuerat; obliga- bitur,quandiu pratpofitus manet. Remouedus enim fuit a tutortbus , fi nollent opera eius vti, l.led & (i pupillus.de inftit. aS. &hoc eflereceptum propter vtilitatem promifeui vfus, teftatur Paul. 1. fi quis mancipiis. j.fi impubes. Cillo tit. Adde Taboet. in topico militi* for.& legal.difcipl. A c. Ti o inftitoria in perfonam eft, qua qui inftitoris opera vtitur.,ex contradibus cum eo fadis tenetur, l.t.& toto tit.de inftit.ad. Inftitor eft,quia negotia¬ tioni qu*ftuari* prsfedus eft. Hotom. Ergo cum quis tabern* forfitan^iut cuTlibet negotiationi fer¬ uum fuumprspofuit: tum fi quid cum eo,qui pr*- politus eft, iftius rei gratia contradum fuerit, do- > minus in folidum afiione inftitoria tenebitur, ff.i. quod cum eo,&c.Hotom.ex Tbeoph.Conf.epito.D. Paci.difp.a1.th.14. Actio inU'gra,l.;.iT.5. C.de iur. domin.impetr. l.:S. fin.C.de fideiuflforibus. A c n on e s interrogatori* olim introdud* erant, quibus .liter ab alteroad refpondendi neccffita- rem compelleretur. Scdhodie adhoc officiumiu- dicis vifam eft iufficere,l.vbicunque.ff.de interrog. ad.Spieg. Actio iudicijmutandi cauU fada continer d2m- nutn, quod propter duriorem caufam fuppofiti ad- uerfatij paffi fumus.Spieg. AcTiO iudicati.Qu*re ludicati adio. A e Ti o iurifiurandi eft,qua ador petit reum ad pr*- ftandumillud condemnari, quod delato per eum facr amento, & per iudicem comprobato,fibi deberi iurauit. Actio legis tum propričdicebatur , cum_ executio facienda erat, qu* in inuiros iuftu legis debat: fi- j quidem vique ad fententiam,non tam legis iuffu a- gi vidcbatur,quam lpforum litigantium fponte. Porro legis adionem apud eum dici Alciatus exifti- Ujat, qui merum & mixtum imperium habet,feu ius exequendi.Siquidem legeagere, apud identos au- tores,quos idem citat,eft capitalcm lententiam exe- qui.Cap.a. libro tertio. Parerg, Qu*re , Legea- gere. A c ti o N ES legis Jd eft, legitim* adiones, appella- t*,quod in certas f0rmasredad*,quib.,homines in- , ter le difceptarent.Vid item,Eegis adio.Spie. apud eu. dicitur eftelegis actio,»tu lex nominatim tribuic % A A N eius rei cogmtionem. Velut fi ita lex ioquatur, A- pud coni ulem,proconfulem, prsfidem, adoptare li- ceac : id etiam ifti poterant facere-in aliena prouin- cia,&in caufa fua.Ccnn.lib:2,.c.i5. A c ti o legis Aquili2e,alias damni,imuna* dida. Na de dam n is tradat culpa datis etiam ab eo, qui no- cerc voluit, vt iniuriam accipiamus , non quemad- modum circa iniuriaru adionem,contumdia qnan- dam,fed quod non iure fadum eft , hoc eft , contra las: puta fi culpa quis occiderit, vel aliud damnum io dederit. Porrd dida Aquilia ab Aquilio Trib. ple- bis,qui eam a plebe rogauit,l.?.ff.adl.Aquil.Eftque direda &vtilis: direda, quae datur domino, aduef- fus euht,qui corpore fuo immediate,&,vt Vlp.dicit, {uis manibus damnum dedit., vt fi quis bominem vel pccus quouis telo lafterit aut occiderit, aduer¬ fus eum,qui pr^cipue damnum dedit .. Vtilisvero ineu,qui aliquo medio caufa m damni praeftitittvt fi quis aut impulit corrumpentem,aut pccus farne ne- cauit,aut exagitauit in puteum perniciofumd.item 20 fl obftetrix.ff.adl.Aq.lnft.jr.vlt.eod.t. Quodfi tame remota fuerit damni dati caufa, vt quis fuo corpor.e non videatur nocuifle, tune, quia de tali fpecie non tradat lex Aquilia , datur adio in fadum, quam ea ratione fubfidiariam vocant:01dend.Corif.Epit.D. Paci.difp.D.Vult.lib.-.Iurifp.Rom. Ac T i o legis AgrariaHn eum datur,qui terminum e- iecerit , locove mo ti eri t> ad p cenam quinquaginta aureorum , cx lege Agraria, quam Caius Ca:far tu¬ lit, fF.de terrcemot.licetolim N uma p cenam ca pitale jo conftituerit in eum , qui iapides finibus mouiflet: impune enim occidi poterat:quare facros,i.e.inuio- labiles efle voIui£.Mynfjng..0\qu3:dam. Inft.de ad. A c ti o liberalis inter pr^iudiciales numeratur,SCto introduda cuius meminitVlpian.in 1. cognitio.ft.de liber.cauf.tametft Prsetortam mulca adiecit,vt pro • pemodum difputabile videatur , vtrum Senatui, an vero Prsetori tribuenda fit b.xc adio. Quare lufti- j nianus in $. prxiudiciales.Inft.de ad.Ex quibus(in- quit)fere vna iliatum legitimam caufam habet, per 4° quam qua?ritur,an aliquis liber lit. Cseters vero ex ipfius Prztoris iurifdidione fubftantiam capiunt. Quod Accurf. non percipiens rem planam.,vt atte- ftatur Old.inuoluit.Spieg. Ac ti o locati, fiue ex loc2to eft adio in per/onam, per quam qui quempiam vel in prsedio colendo r vel in opere faciendo locauit, ea quse contrahendo con- uenerunt,illum ex cequo & bono prceftare cogit, 1.2. & r/.C.iocat.l.fi merces.2yffeo.Hoto. Agtio maH iudicati. Hac, tefte Dn.Oldend.merito 5° iudicantium temerita$-reprimenda‘fuit, quomodo aullumin republica genus hominum pernicioftus nocere poteft,quam iudices, fi concredita fibi pote- ftate abutantur. Itaque fuit introduda ha?c adio in fadum. Compent autem non foltmn aduerfus iudi¬ ces, qui male iudicarunt: fed & aduerfus arbitros, Sc arbitratorcs:quoniam in iis eft eadem ratio , fiue frequentiam arbitriorum fpedes , fiue fundionem iudicandi refpicias, in qua non minus illos , quam enim ceffat haec aGio. Hot. Conf.t). Vult.d. loc.O. Pači difpu.u. thef.29. Notandakague hic eft difftrer.tia inter l.Aquiliam,noxalem,& de pau- perie. Nam fi dumnum a nobis ipfisdetur, locum habet lex Aquilia-.fi a noftris feruis,noxalis:(i a no- ftris quadrupedibus, prodita eft 1 .12. Tabul. aGio pauptriei: Cuius fimile iudicium apud Hraelitis o- lim fuifte palam eft, Ex c. 21. Et apud Athenienf, nota fuit illa ex lege Solonis fiit iiuM t»» ut gjs- OTt/bv quam Vlp. l.i. §.1. ff. fi quad. paup. fec. dic. efle definit damnum fine iniuria facientis datum, lllud etiam porro bicfciendum eft , pauperiei pro¬ prie competcre , cu quadrupes contra natura danu dedit: aiioqui enim , fi ex confuetudine naturali (vt fi forte bos depafcatur obuia gramina,vel pore 9 glandes ) nulla prodita eft aGio nifi fit, quod iurc ipfi domino imputes: tu enim ipfc merifo fuo fafto .tensretur.Et fi quidem in t uo tute quadrupedes mi- hi damnum dederint,vt uuia glandes ex arbore mea in tuumfudum deciderant, & tu ante triduum, quod mihi datur ad glandem colligendam (l.i.if. de gland. leg.) dolo immifilli tuas quadrnpedes,vt glandem meam depafcerentur, teneberis mihi vtili Aquilia. .vlt.C. ad leg. Aquil. Aut fi aliter immif- fa id fecerint,in faGum competit aGio,quatenus tu ex eo paftu locuplerior es,l.qui feruandarum.lf.fin, ff. de prifeript. verb. Quod fi in meo damnum mi¬ hi dederint tu£ quadrupedes, vel tua , vel tui pa- ftoris culpa immiffs, prodita eft aGio de paftu pe* coris , in qua locus non eft deditioni noX£ : quia magis ex'deliGo domini, quam ipfius o^adrupedis agitur. Ac ti o oneris auerfi in petfonam erat, & contra na¬ turam intendebatur, in cuius naue onus(id eft far- cina aliqua ) interuerfum ac furreptum eflet. Nam auertereprofurari veteribus tritum erat. Alciat, Aduerfionerisafiione vocaticmn veGorrem alie- nam non aduertit &curauic vt debuit, 6.parerg.a8. quod ineptum eft. Hot. Actio oneris auerfi. Abclita eft oneris auerfi none- clatura , re tamen ipfa manente: videlicet vt quic- quid decafib. fortuitis conueniffet id per aftione ex locato & condufio exigeretur: vid. infra Auer- fione vel per auerfionem ernere. Spie. Cteterum di- citur onus auerfum, quod ad fe aduertit aut a domi no auertit conduGor cius vendendi : quaexcaufa modo furti datur , modo oneris auerfi aGio, vtra- quead eundem finem : & vtConnanus arbitratur, eiufdem poen«, vt fatis futura eflet aGio furti, nifi iuris fubtilitas refragaretur quo nemo in re fua fur tam committere poteft. ltaque in hac conduGionis fpecie , nouo & alieno nomine oneris auerfi intro- duda eft aGio, eiufdem cuius aGio furti, potefta- tis Conn.lib.j.c.n. Actio ordinatiafi.j.C.ii aliena res pignor. dat. Actio oratoris dicitur pronunciatio cum geftuum acvocis moderatlone: vnde hiftriones fabularum aGores dicuntur,non geftores.tefte Roterod.Spieg. Actio Pauliana a prstore Paulo inftituta eft, qua creditores,quoru in fraudembona fua debitor alie- nauit bonoru pofleffione a pra-tore impetrata,ea be na perinde ac fi nunquam i debitore tradita fuif- fenc , vindicare poffunt. Nam prtser id agit , vt 87 A ANTE C. 88 perinde fint omnia, atqtie fi nilul ali e n at um e 1 1* • _ C ^ um' trou/ ■! (Tet. Cum itaque ex maleficio fit, quod per fratulatio- nem admittitur , non eft dubitandum, qum exem- plo adionis Fabian« in perfonam fit. Et quod Im - perator in jT. item fi quis. lnft. dc ačl. in rem adio- nes enumerans,hanc tradat,non ideo id fecit,quod eam in rem cfle duxit: fed quia , cum de rcfcino- riis pcriccutionibus incidiftet tradatio ? noluit hac prceterire, cjuo magis omnium huiufcemodi reme- diorum catalogum in vno loco haberemus, Oiden. i vid.inf. Adio Reuocatoria. A C T i o permifla,l.i7.C.de adio empt. A C ti on bs perpetu« dicuntur, qux oiim nullo te- poris fpacio terminabantur; eiuimodi erant omnes ciuiles adiones, id eft, qu« ex leg.SC.autcoitftitu- tion. nafcuhtur, nune autem in rem ačliones, dece aut viginti terminatur annis, perfonales vero rri- ginta.jf.i.de perpet.&temp. ačt.l.j.C.de prxicript. 52.ann. Hoto. Prat. A c ti o per quam quaritur,an ador iurauent>fecun- zc dum quofdam datur ei qui, cum peteret rem fuam, delato fibi iureiurando ab aduerfario, eam fua cfle iurauit. Ab eo enim rem fuam petit adione in fa- dunr, qui iurauit fuam efie.ff.de iurciur.l. nampo- ftea.jf.r,& jf.fin.Si vero rem fuam fibi traditam po ftea amifit,& ille qui detulit iuramentum ea načhis fit, aduerfus eum Publiciana eompctic ačlio.ff de Publiciana ačlio.l. eum qui.if.fi petenti. Vbidici- tur. fi mihi petenti rem iuramentum detuleris, iu- raueroque rem meam efte,competit mihi Publicia- >° na aduerfus te. Tam© quomodo hoc debeat intelli- gi,ibi notatur plene, & folet iufiurandum referri ei qui detulit.G. de re. cred.i. gerreraliter.jf. omne igitur. & if. fed iuramento. Old. A c ti o perfonalis ( vid. fupra ačl.in rem ) compe¬ tit ad dandum, h.e.ad transferendum dominiumj Zaf.in jf.fic itaq; difcretis.Inft.de ad.Eftq; proprie, qua in perfonam agimus, vt quis nobis det, faciat. reftituatue aliquid;fic appeliata,quod obligati per- fona femper fpečlet, nec aduerfus alium locum ha- 4° beat,l.ačlionum verf.in perfo.ff de ad.& obl.fed o- bligatar perfona? vifccrib/perpetuo adhgrcat.l.i.jf. fi heres.ff ad Treb. 1 .vit. de cor.trah. emp. A c ti o pignoratitia, «ft adio ad pignus perfequen- dum inftituta. Vfurpatur autem proprie de ea,qua: debitori aduerfus creditorem,cui fua pecuniafolu- ta eft ,r fecundum Azonem. Neque vero folum competit aduerfus credicorem iing legitima eaufa pignus retinentem ,fed & aduerfus eum;qui accep-' to pignore , non numerauit pecuniam j & eum qui clolo vel culpa quacunque damnu dedit in pignore vtcunque reftituto. 1. fi cum venderet. Jf.vlt. ff. de pign. ačl.Item aduerfus credicorem, qui pluris ven- didit pignus cjtiam debitum eft.Olden. Porro'vero binc faciie colligcrc eft diiferentiam inter,pignora- titiam Sc liypothecaria. Na primb pignoraitia pro¬ prie datur debitori, vt foluto debi to pignus recipi- at.;At hypotbecaria creditor pignus contra quem- cunq; poflefforem pcrfequitur , vt id videlicette- neat, doneč ei' fit iktis fadum.Lfundiis.If. in vindi- catione. ff. depigno. 2. Pignoratitia in perfonam eft , 1. vit. de aiftračt. pign. Hypothecaria vero in rem.l. fi cum venditor.ff. de euid.l. pigno.ffi de pi- gno. Atqueita perpetuo rem comitatur.etiamfi per miile manus obambulet. Nec poUlt debitor rem o- bligatam nifi cum fua eaufa in alium transferre.l fi c o u en eri r.2. jf.fi fundns:fEde pign.ačt. Habet rame pofteflor contra quem agitur hypothccaria ius re- tinendi reirijoblata pecunia creditori.l. Paul.jf .fin, quibus mod,pign. fol.j.Pignoratitia eft bon^ fidei. jf.adionum.inftitut.de ačtio.Hypotbecaria eft ftri- di iuris. &,§. adionum.4. Pignoratitia durtt tri-* ginta annis.l.ficut.C.de pr^fcript.jo.anno. Hypo- thecaria no adeo certu & definitum tempus babet. Quandoquidem tertius pofteflor bonse fidei titulo fubnixus, ei decem annis prcefcribit.l.i.C.fi aduerf. credit. & fi vel titulo careat,vel bona fide, tr iginta, l.cum notiftimi in princ.C.de pr$fcript.p.ann.De- bitor vero,& eius heres,non nifi 40. annorum fpa- tio d.!, cum notiifimi.>. Porro refert plurimum ^ ai1 agatur Hypothecaria contra debitorem po/fidente # vel eius hsredem^an aduerfus alium rei obligati pofteflorem. lilo quippe cafu , fatis eft probare rem nomine pignoriš obligatam.Neque enim poteft de¬ bitor obiicere ^ ie dcminum non fuifte.I.rem ajie- nam.ff. de pignor.ad. Hoc vero, cum aduerfus ter¬ nam poftidentem creditor txperitur, rem prsterea probare debet, tempore contradi temporis , in bo- nis debitori* fuifle^leg.fi fuperatus.lcg.& qu^ non- dum.jf.i.ff.de pignor. Ac ti o autem pignoratitia‘vtilis fecundum Pia. da~ tur,ebqui impignorauit rem alienam fine confenfu domini, 8c poftea dominus pignoriš eft , & tam di- re.da,quam iUa dantur principali & fuis heredibus, 8 ? & contra heredes creditori«. ActionbS preme perfequenda: gratia introduda funt ex maleficiis, vel quafi maleficiis, cum priter id quod nobis adeft,exigimus aliquid,v indičte vel atfe&ionis caufa. Nam quicquid ex bonis noftris Bon eft,pxna fit oportet. Pap.l. feruus.fF.de fer. ex- por. Old. ( A c Ti o N Es pcenaria: dicuntur a Fabio,qux a noftris vulgo pcenales, quibus pasna commiflam perfequi- mur: vt furti. rapins, legis AquiliE. Fabr.7. cap. 1 a 4. Sed e tja m in formuli«, cum prenaris funt adio- nes. nos ita caufam partimur ,an commifta fit peč¬ na , an exigi debcat. Hot. Prat. ActiOnes populares dicimus,qute fuum ius popu- lo tuentur: inquit Paul.in leg.1. fF.de pop. adio.In- ter Priuatas autem, Publicas, & Populares,hoc in¬ tereft, quod priuatie adiones lunt, qux rei priua- tatfunt, & eifolieuius intereft , conceduntur. Po¬ pulares vero, non quod priuatim alicuius,fed quod puhlice intereft perfequuntur,ac proinde cuiuis.de u populo conceduntur,veluti'de albo prsetoris cor- rupto, de fepulehro violato. Publics verb accufa'- tiones funt, quae lege aliqua certa publicorum iu- diciorum conftituts funt : vt ems criminis de quo lex lata eft , a certo prsetore quxftio exercea- tur.llls a Praetore vrbano, hs a Qusftore certo ex- ercebatur.l.no diftinguemus.ji.tf.de liberali.fF.de recept, arbitr. vbi Paulus ait, populares adiones, maiores iudices haberc debere. illae pecuniaria, ha: capitis poenam imponebant: illae infamiam non pa- 50 riunt,hppariunt omnino. Conf.D. Pac.difputat.i3. th.7. acfeqq. & D. Vult.d. loc. Popularium autem aliae rem puhlica diredo,proprie,ac per fetalij con- iundim fpcfiant: proprie , vt adio de albo corrup- to. l.fi quis id qu0A7.fF.de iurifd.itaq;fi plures pe- tant, prstor magis idoneum deligec. leg.fi plures. a. de pop. avl. proinde nemo eam in bonis fuis ha- bcredicitur. Coniundim, vt fepulehri violati, in quibus, is cuius maxime intereft,prafertur,ac pro- ptereacofiftitiKrc procuratotem poteft. lege iertia 4® eodeml.3. defepulebris viola. Hocomannus, Pra- teius. Ac n on s s pofleflbrii , qux ex bonorum poflc-ffio- ne concefla proficifcuntur: ficut dicimus hatredita- rias adiones.l.pen.jT.fed nunquid.fFde bon. libert, Spieg- Actiokes prsiudiciales dicuntur,qus veniunt ex praiudicato,id eft.ante iudicato: fic didx, quod maiores Sc digniores caufis faciunt, filere, & prx- cunt, id eft , praiudicant minoribus. His agit pa- 5° ter erga filium, dominus contra feruum,patronus contra libertum, & e diuerfo fuper dominio aut li- bertate, Zaf. in S■ prsiudicium, vt docet Fabius li- fer.5. cap.2. aliquando fignificat defenfionem non modo ex fententia prius data.fed & in futurura danda: vt cum petentem patris hereditatem, nego efle filium. Sicque prsiudicia accipi pofFe pro cau¬ fis, de quibus prius iudicandum eft, cenfet Baldui- nus in JT. prxiudicialcs.mftitut.de adion.quod ea- rfi definitio vel finem allatura fi negecio, vel cer- fio tam datura formam. Alii prxiudiciales didas exi- fiimant, vel quod in iis magnum prfiudicium ver- tatur , vel quod aliis apts fint prsiudicarecaufis, vel quod per ilias impediri videatur,ne prsiudici- umferatur. Verum illorum fomnis explofis, Kx- uardus ca.12.de prxiudiciis Prsiudiciales inde po- tius didas putat.qnod prius ad quas perdnent cau¬ fis per iudicem datum expediantur. vid. eum dido loco,& infr. in verbo pratiudicium.Hoto. Conf.D. Vult.dia.loc. & D. Pači. difput. 18. thcf, vigefima 70 Ac feqq, ■ 9» Actiones pofteiFonisImexequuntur regularitcr ex interdidis, quibus aut adipifci volumus poftel- fionem antea non habitam,aut retmere, quam ad- uerfarius impugnatiaut recuperarc ', quam contra ius anulFamjintendiinus.ff.feiiuens Inft.de interdic. °ld. A c ti o prsferiptis verbis, qux ex conuentionibus innominatis datur, tum vidcltcet,cum caufa fubeft, ( nam ex fimplici nudaque conuenuone adionem non nafci conftat.l. iuris gentium.in prmc.&$.i.ff. de pad.l. folent.fF. dc prxfcript. verb. ) prseferi- ptis verbis , & nonnunquam in fačlum , dicitur. Etenim prxtor,a quo cdim a&iones impetrabantu r , vt Cie. pro Csecinna, certas adionum iormulas, a d quas priuats lites accommodarentar,de iis tantum caufis exprelTerat,qux ad tuendam communis vitse focietatem prx cxteris neceffaris videbantur. Ci- cero pro Rofcio Comcedo de reliquis certaui agen- d i formulam non conferipferat, nec lane de omni¬ bus poterat , ob variam & eroergentem quotidie de nouo negodorum muldtudinem.l.4.1.quia adio fF.de prsfeript. verb. Vnde ( cum de comraduj nomine ambigesetur, adionem tamen dari ex ge- fto negotio, xquum erat) generalem adionem e* prsferiptis verbis, & negotio gefto,lex ciuilis infti- tuit.l.i.fFde sftimato.adio.leg.i. z.;.Sc 4. & l.quo- ties.fF. dc prifeript. verbis. extraordinem fic con- trahenribus vtilicatis caufa fabucmens: quam id- eo prsfcnpds verbis vocauit, &infadum , quod demonftrato per fimplicem rei gefts narradonen* fado , perinde vtiliter ageretur, ac fi proprium Sc fpeciale adionis nomen propofitum fuifiet. Quo- niam verb a iure ciuili inftituta fuit, ciuilis parfim appellatur.Vbi tamen nouus aliquis.cafus emergir, quonullam adionem, nec quidem incertam, ciui. lislex prodidit , & tamen adionem dari xquum eft. Prstor ( qui ius ciuile vt Pap. ait, fubfequitur. l.fcio.fF de teft.) fupplens in eo quodlegi dceft, a« dionem in fadum vtilem tribuit. 1. quia adionum, &!■ quoties. ff. de prsfeript. verbis. eademque s- quitate, proditafuit in fadum exceptio quotie» videlicet alia deficeret,& nihilominus xquu efifer, adionem ab adore propofitam impugnari.Prsfcri- ptis autem verbis adio, nunrincerta vocatur, U de o , quod nec certum habcat nomen, ncc ex certa definitique conuentione defcendat;nec item certa fit ei a prstore data formula,fed narratiue tantum proponatur,d.jr.i.de except. Sane & hxc exceptio i Prstore accommodatur, vbi ciuilis in fadum defi¬ cit, ficuti de adione iam diximus.d.l.quoties. Cor- raf.jl. adionum. Inftitst. de adio. vt tamen adio¬ nem pratferiptis verbis & in fadum minime cofun- da s, fcire oportet, quod adiones in fadum gene- raliffima appellatione fumantur pro perfecut ione ex quantumlibet variis caufarum tam ciuilium, quam criminaliu figuris. Adiones vero preeferiptis verbis aliquando ardius referuntur ad varias dun- taxat ncgociorum ciuilium figuras,qus cum inno« minats fint,habent tamen nonnihil cognationis dc fimilitudinis cum nominatis contradibus. Vbicun. que ergo in delidis, vel quafi delidis, dubitatur, quxnam competat adio, ibi femper in fadum agi- tur.non pritfcriptis verbis:vbi vero de alieuiu* contradus adione ambigitur , & sequitas fiiadet 1- dionem dari, tum vel prsfcrjptis verbis, vel in fa¬ dum agi poteft.Sunt ergo adiones prxfcripris ver¬ bis ex contradibus innominatispcrfecutiones,vt it cu quo cotraximus, fidem fuam liberet, ficut ver- ba quibus conucntio inita eft, exigunt. Prsfcribe- re enim hocloco fignificat ftatutre, ordinare va¬ ji iis padionibus quod fieri placuerit cotrahenubuc A AKTE C. 91 A ANTE C. >1 ta nofi eftalia hmufmocU eofiut titionum forma ac exitus , nifi vt feruehtur fccundu renorem Sc pr*- fcriptum verboruTmMvnfing.jTiadiotuim.Tnftit. de a&io. Conf.D. Pa c. difp. 20.th.27»&D. Vult.d. Joe. Actio prsetericarum opcrarutn eft qu*-daturpa- trono vel hsredi exrraneo exigcnti aftimationem operarum feufabrilium, feu officialium operarum. 1 * 4 .fE de oper. iib. Ca*terufti non habetur prasteriti tcmporis vila rado, nifi poft moram liberti. Mora vero deprehenditnr, fi interpeilatus a patronore- iq cufet j 1.22.flf. cod. titu. vid. Connan. libr 2 . cap.8. niim. 12 . Ac T 1 o n s S prsetorias , qui dici putant omnes quas prstor daret, lapfi funt. Prsetor enim., cm uš auto- ritasquantum ad conftituenda iudicia attincbat,ad fummum perduda eft faiHgium,fcilicet ant e fufc e- ptam Imperatorum monarcbiam, ciuiles, Sc fuas a- diones dabat, Vel negabat. vide infra, Iudicia or- dinaria , & prstori* a diones. Spieg. Ac Ti o prima,adio fccunda ,'rede dicitur pro infll- 20 tia prima, inftantia fecunda. vide. Old. in copia. Actionbs priuatas, reliquas omnes inteUigimus, cxceptis popularibus & publicij. Oidcn. Actio protutel* introduda eft a Prtetore in fauo- rem adulti,qui fub tuteH quidem non fuit ? efTe ca- men potuiflet quo tempere adminiftrarentur.nego- cia eius a protutore » aduerfus eu-m , qui fubiit ne- gotium tutoris, falfo putans fe t utorom, eum. reue¬ ra effet. did.l.i.jT.qu*ro .Pro tutore autem nego- cia gerit, qui munerc tutoris fungitur in re impu- 30 bc-ris,fiue fe putet cutorem, fiue fciat non efle , fin- gat tamen. legli, in princip. Sc jf.i. fF. de eo qui pro tutor. vel curat. neg. geff. Hxc vero duplex eft:di- redajde qua iam didum eft: & contraria , qu? per- fecutio cft, deimpenfisin rem pupjlli vel adolef- centis vcilicer ex oflicio boni viri fačtis. Icg.i.fE de contrar, tuteL& vtili adio, de qqo infra in.anione tutcl*. Adde Taboetium in fuo topico militi* for. Sc leg. difcip. Ac T1 oh ES proprietatis caufam continent,quxcun« 40 que ad rem familiarem exigendam feu vindican- dam mre domimi accommodantur , fiue in rem,fi¬ ne in perfonara. Item , qn*.propter refpublicas in. liituifolcnt Olden. - Ac Ti on e s qu afi proprietatis caufam c ompledun« tur,qu*de rebus facris vel religioMs proponuntur, fcilicet gratia probibendi aut reftituendi. Harum enim proprietas nuilius eft. jf.nullius.Inftit. dere- rum diuifio. 1. fccunda jf,qua;dam..$ eodem titul. Old. 5 o Actio pro f»cio in perfonairf^ft : & ea qui non for- tuna> fed voluotatc res communes habent, diremp- ta communione: q.uod ex dolo culpiue inter fe de- bent, poftulare poifunt. L31.32. pro focio. Hotom. Haec ex vtraque parte direčlaeft.Competit ab vfu- frudu, quem folus alter fociorum percipit , vel fi dolum commift in rebus communibus.Nam locum habet: quando duo ineunt contradum focietatis, . ita vt tam lucrum, quam damnum inter eoscom- mu ne (It. Et 11 aliquis.fociorum male Sc dolofe ver- 60 fetur > tune aiteri contra eum datur hsec adio. vid. Vult. dloc.Paci. difp. iS.th. 38. Ac T 1 9 Publiciana, vt fingulariter monuit Old.du- riciem & fummum ius vindicationis attemperatr adeoque, vt abfque huius bettericio illa inutilis lit. v Proinde non modiocriter errant,qui Publiciana m longc interuallo feparant a rei vindicatio-ne.Spieg. Ed autem adio Publiciana didaa Publido pr*- tore ; qui prim.us eam introduxit jT.fed idequidem Jnilit.de adio. Eftquc duplex,& alt era aiteri $x.a.d- 70 uerfo refpondet. Prior ei eondiceter, qui , c um rem alienam iufla ex caufa . boniquc dde aliquan diu poflediiletjpodea iilam cafu amifit.namfi is qut nune podidet, dominus non eftj Praetor *quius eiTc cenfet, eum qui iufta ex caufa illam acqui{i,uit, quam eum qui cafu eam nadus ed > ofctinere.Itaque permimt ci rem illam ita petere, quaii iam vfuce¬ pi det, feu cceptam vfucapionem compleuilfet. Et enim dicet ačtor , Aio hanc rem ex iure Qmritum mcam efle, quafi a me vfucapiam. Nam (I de tem- pore pofleifor opponat, iuuabitur ador, qui ex iu- da caufa rem a n on domino bona Ede accepit, 1. eu qui.if.fn.ff. de publ. Vt non minus bona fides, qua verum dominium adori quodamm©do pr*ftar« credatur.l. bona fides.ff.de .rtgul-.iur.-Pofteiior au¬ tem ad uerfo cafu datur, eum ({uisa^t Keipub.caufa abfeas, aut apud hoftes, per fubiedas fibi perfenas rem alienam vfucepit.* Sc is .cuius res vfucapca dl. neminein ciuitate nacifci*potuit abfentis defenfo- rem, aduerfus quem agendo vfucapionem inter- rumperet. na praetor’ei permktit, ita rem fuam pe¬ tere, qaafi vfu cap ta non f uiiler. Hotom. Prat. Et h*c quidem in rem, vulgo RefcifToriadicitur:qua abfens reuerfus , vfucapione pr*toris aditi auxilio refeifia , rem vendicabit tanquam fuam , & perin- deac fi nunquam vfucapta fuiiTet.H*c etiam vtilis dicitur,leg.3. C.de-reftit.mil.I vitim. Cod. quib. ex cauf.maior.Na reuera res amifla eft per vfucdpione &ideo direda non competit, quae folis dominis datur. Carrcrum beneficio pr*toris, hi quorumab~ fentiares vfucapta eft, pro dominis habentur. Si quidem nemo videtur re exclufus , quem prftorin integru reftituturum fe pollicetur. ff. de refti.in in- tcgrum.Conf.Epit.D.Paci.difp.i7.th. 15 .Sc D.Vult. d.Iib.2. .cT-10 Quanto minoris eA , qua empror petit, vt venditor foluat id, qwanto minoris res valuerit eum emeret cam.I.2. Cod. de *dii. ad. Eius inter- pretes duas fpeci.es feccre. alteram quanto minoris res eflet empta,ciiulem:alteram detradione vitim? dtdionis, quanti minoris e(fet,pr?toriam appellan- tes. earumque quatuor differentias confiituentes. Sed Cymjs d.!.2.- Sc Fuigof. d.i. Juljanus ,aliique namero guideni pauciores,ration»bus no ta m en in« fenores, rede cxilUmarunt, hoc dife rimen duplicis generis adionum Quanto minoris, noneflc recipi- endum,non enim putant h*c re ipfa differre,Quan- ti res ed,6cquanto minoris empturus quis eflet.Ne« mo enim pluris emit,quam reuera vatere exiftimat: quia non praefummitur quifquam fuum iadare. 1 . eum de indebito de probat. Et inter h*c verba. Quanti eares erit,& quantominoris eam remeffe apparet, nihil -intereft, fed in vtrague claufnla_^- dimationem rei veram fieri piacuitd.inter h*c ver¬ ba de verborum & rerum fignif. & * d i mat orla h* c adio pafiim vocatur« & nusltum vrget aduerfus di~ ftindionem illa duplicis geneiis,quod ipfi lufis co- fulti his verbis, Quanti res ed , & quanti vsnicrit, promifeuš ali qu and o vno loco Sc in vna fadi lpe- cie vtantur,de qua re latiusMud*us did.tlulianus in princ.vbi validiiTime ab ,ip£o diftindio illa du¬ plicis generis Adionum Quanto minoris expugna- tur. Adde Tab. in fuo topico miL for.& legal, dif¬ cip. Schard. c t i o qu*rel* inofficiofi, de qua voce pluribus in¬ fra in fuo ordine locum habet^ duntaxat, eum nul« •lum aliud fueric rernedium, quo liberi ad bona de- fundi parentis .venire poffint.if. iam autem jnftitl de inomtedam. vnele vocatur vltimum adutorium,* imaximum vicium. C. de liber, pr ester. & vulgo qucretem 9} A ANT quere!am fubfidiariam dicunt,in-l. Pap. £.quis itn- pubes.ff.de inoff.teftam.Conf.D.Vult.d.loc. Rede autem diffinitur iudicium effe refcifforium , quia refcindit obftaculum (vt C'Iti. ait); exercenda: peti- tionis hereditatis.Spieg.vide fupra Adio inofiiciofi ttftamenti. A c T i ® quod iuffa dicitur, qu$ aduerfus eum datur, cuius feruus,ipfius iuflu cum aliouo contraxit, v ti - pfe in folidum quanti ea res eft damnetur , nam qui cum feruo iuflu domini contrahit,r,on ferui fed 10 ipfius domini fidem fequi videtttr.leg.i.dcpaiiim.ff, quod iuffu,ideoque cum ipfo domino ačtionem ha- bebit. Hotom. Prate. luffus ergo longe alia ratio eft quam mandati: nec enim is.nifi in feruum cadir. Sic non feruus a creditore mandato domini,fed ipfe dominus per feruum accipere exiftimatur: iecus eft in mandato, quod eorum fit caufa,qui nos funt-in noft ra potekate.Cona.lib.d.ca.8.ad Senatufc. Veli. vid.O.V ult.d.loc. Aciio quod metus caufa, in perfonam eft:qua is a 20 ono per vim vel metum res extorta eft , cjuadru- plum ab eo,qui rem extorram poffidet,confcquitur. Ergo datur ei, qui probabiii vel iufto metu coa- dus rem fuam vendidit, tradidit, vel promifit,ad- uerfus eum, qui metum intulit, & in eum ad quem res peruenit: fed intra annum erit quadrupli pro- pter contumaciam nolentis rem reftituere iuflu iu¬ dicis ante litem conteftatam poft annum verofim- pli.Eius natura tacite continetur,vt qui iudicis iuf¬ fu ipfam rem reftituat adori.abfoluatur. lmper.ln- ;» ftitut.de aft. J.item ačtio Prat. Cportet autem me- tum iuftum fuiffe, 1. i.ff. quod metus caufa : vt qui minime vanus (it, fed qui vel conftantiffimutn ho- minem percellere poteft , cum vel mortis vel cor- poris cruciatum contineat. l.interpofitas. Cod.de tranfaft. Et ideo prsceptum principis, vel iudicis, qui alioqui,feuire folitas eft, iuftum metum indu- cit,1.2.C,dekis qui per met.iud.non appel.Fada au tem per metum,a&ionis iure refeinduntur. Non- nunquam metus offtcio iudicis retraflari folet: 4« quod contingit, quando vxot marki, vel filius pa- tris fui minas metuens, alipuid prater fuam v.olun- tarem fecerit. Nequeenim fola patris vel mariti pr.vfentia fuificit, fed minas acceffiffe necefiarium eft.lafon.in jf.quadrupli,nu.< 5 i. de ad.vi d. D.Vah, d.loc. A c T1 o rationibus diftrahendis comp.etit pupillo vel adolefcenti,aduerfus qtiondam tutoretn, qui ex bo- nis pufilli a!iq:tid abftulit dolo , vel etiam fine dolo , nec id retulit in rationes. Nec enim fuffi- j, cere,arbjtrati funt legami latores, introdsdam efle adionem tuteke,vt a tutotibus readeretur ratio, ni quoque liceret aduko impugnare rationem edita, & repetereres ablatas.Diftr.ihere namque rationes in hoc iudicio dicitur »ro eo,quod eft accufarefrau demvelculpamtutoris , qui rem ex bonis pupilli »bftulit,necproinde retulit in rationes, Vip. difpu« ftionem vocat ipfam rationis cancellaturam, inl. cum plures.ff.de bon.auth.iudic.pofl'. Meminit hu- ius iudicij Quint.lib.7.c.4. ' g A c T1 o reaiis ,eft ex dominio,quafi dominio,vel iure in re fpecilkoiperfonalis ex obligauone.Spieg.vid. fupra,Aftio in rem Stadiones in rem,& infruAdio- nesrei perfccutori*. A c T1 o receptitia , eleganti qnadam loquendi for¬ ma dida eft, a recipiendo, hoc eft accipicndo : qua olirn tenebantur argentarii, aut alij quiuis debito- res,qui fe pecuni,am,licet non ante debitamffolutu- ros conftituerant, h2.C0d.de cenftitut.pec.fie dičia, quod®mn£ omnino obligationem in fe reus tleee- „ fbitues reciperet.Cerraf.jT.in perfonam. Inft. de ad, ‘ EC. M in eam adionem ( quodainplafuit,?clatepatuiO venerat quicquid promittebatur deliberatius S: citra ftipulationem rerum fiue fungibilium , fiue non fungibilium.Zaf.in jf, in perfotiam.lnftit.de a- čtio, Ha:c ačtio & rei vxori$,on'.nino funt fublata. vid.l.i.C.de recept.ad.& l.vnica,in princ. C. de rei vxo. ad. Spieg. Csterum cumhsc ačtio alio modo conftri ngeretur,hoc eft tantum in iis rebus,quarum mutumn effe poteft, locum haberet, }t plerunq; a fi¬ no vno fimrctm:& dubitaretur, an, qnod in die vel fub conditione debetur , redč conftitueretur: lufti- nianns ftatuit, conftitutum , ad exemplum ftipala- tionis, & in omm rerum genere locum habere pof- fe , & perpetuam adionem parere: & omnino pure conftitui pofi'e,quod in diem vel fub conditione de- bitum eft.Bald. Ačtio redhibitoria,I,ege,Redbibitoria ačtio. H^c fetneftris eft, quod mančipiorum vitia, fi qus fint, tanto tempore cognofci poffunt, & in curia empto- rum augeri, vt poftea nequeant fine magna vendi- toris fraude rc-dhibcri.Connan.lib.j.c.n.n. 8 . A c T 1 o N s s rei perfecutotite funt , quibus id peti- mus,quod ex patrimonio nobis abeft.Panl.in 1 . ho-, norariis ff.de aft.& obl.JT.fequena. lnft.de ad.Prat. Aon o rei vxori$,erat olim adio in rem, per quam vxor dotem fuam foluto matrimonio repetebat. Dos enim(vt feribit Boetius)li«et matrimonio con- ftante in bonis viri fit, eft ramen in vxoris iure , de poft diuortium \telut res vxoria peti poteft.Et imp.. hpen.Cod.de iur.dot.Do? &ab mitio vxoris fuit,& naturaliter in eius permanet dominio. Nen enim quod legum fubtilitate tranfiius earum in patri- moniutn mariti videatur fieri, ideo rei veriras dele- ta vel confufa eft, hsc ille. Dabarur autem ha:c rei • vxori$ adio non folum vxori, fed & marito ad exa- dionem dotis quam femel praiftari placuit, qualia- cunque verba fucrint, fiue fcripta,fiue non,ttiamfi in pollicitatione rerum dotaliutr. ftipulatio minim« fuerit fubfecuta.Botis enim promiffio,fpeciem eius 3 contradus gerit,qui dicitur De vt facias, do dotem vt contrahas mattimonium-.igitur fubfecuto matri¬ monio poteft ad. dotem maritus agerep etiam nudo pafto promiffam , quandoquidem ex partefua cau- iam impleuit padionis. Et.hsc adio dicebaturrei vxoritc.Sed poftea Juftinianus fanciuit, vt in huiuf- modi dotis conftitutione intelligeretur ftipulatio adteda,fiue ea interuenifi'et,fiue iiulla,aut inutilis, vv patet ex l.vnica.C.de rei vxor.adion. Čredo,vt etiam ante matrimonium contradum non effet pot- 3 nitenti* locus, neque reuocari aut imminui poffet femel dida dos ; vt fi promififlem tibi decem pro doteCais , non liceat mihi difcedere a. conuentis," fi modo eam duxeris in vx«rem.Conn.Iibro 5-cap.j. num.i. A e T1 c rerum amotarum propter honerem matrimo- nij introduda eft , quum lex atrocem & turpern a- dionem furti concedi nollet. 1.I.& a. ff.de adio.rer, amoc.&l.vlt.jf.vlt. C.eo.Conf. D. Vult.ddoc.vidJ. Amouere. 0 A c Ta o refeifforia, eft in rem adio, quam Prsttor ei, cuias rem aduerfarius,dum ex iufta caufa abeflet,v- fu cepit, refeifla pro imper.io & pro nihilo habita v« fucapione,concedit.'yt eam rem nihilominus, quans fi vfucapta non eftet.vindicet, vt docet Imp.ff.j.de adio.vnde intelligitur,finem huic adioni non kune efle propofitum,vt viucapionem refcindatfipfuin e- nim Pratorem id pro imperio caufa cognita facere; fed vt res a poffeflore vindicetur, vt patet ex I.21.& b22.ff.ex quib.cauf.maior.Hotom.Adde Taboct. in ■O toplico fua; militis for.& legal, difeip. vid.fupra A- ftio publiciana,circ.fin.. 95 A A N T E C. 9 « A C t 1 o reftitutorU dicitur, qu* vcterem defeito- rem , ore quo mulier interceflferat, ea muliere hbe- raca reftituitur l.quamuis,8.tf.6.& rpff.ad Velkian. 1 . 8 . Cod.eod.Hotom.N6 enim creditorum odio,led mulierum gratia introdudum eft fenatufconf.Vel- Ieian.L14.ftad S.Con.Veileia.Et rum mulieris per- fona fubtrahatur creditori propter Senatufconf. In¬ tegra caufa priftina reftituenda eft. 1-. aiiquando.l. Huamuis.fthoc tit. de quo lauus Connanus lib.ftc. 8.pum.io. .' . 1 A, c T1 o reuocandse donationis dicitur, qua vtitur i s > qui rem quampiam donauic, aduerfus cum cui do- naiiitjd eum ingratum probauerit. Rem enim do- natam - per hanc adionem recuperat. L vlt.Cod. de reuoc.donat.& jT.a.de donat.Hotom. Lit autem in- grati adionis mentio I. penult. C. de libertis &eo~ rum liber.Condidio autem tradatur in L vic. C in 6ne. de interd.) videlicet polfeilionis , rerum coloni dominis rei le- catx tacite obligatarum leg.i. Sc' 2, ftde Sal.interd. Cum fcilicet inter creditorem Sc debitorem de pi-* gnoris poffeftione certatur, l.i. C.‘de precario , quu ^amen Seniiana aduerfus alios quoque polfdfores ius rei quanLei.colonus pro mercedibus oppi.gno* ranit, polfeflionem ab eo qui ipfam tenet, vindicat. Hotom. vid. D.Vidt.d.loc.D.Paci.difput.t^.th.^.ac 1 req4 * ' , . Actio Serui corrupti, competit domino in duphim fuper d amil o illi fado , fiue rerum ablatarumfiu« contumacix in dominum a ftue diminutione exifti- mationis,qua minoris exiftimatur dominus propter feruum nequam. Zaf. in omnes.lnftitut.de adio. refertur autem hxc adio ad tempus ferui corrupti, vel recepti,non ad pra?fen$ :venitque in hoc iudiciu seftimatio rerum quasfecum abftulit, quia omnino damnum multiplicatur. 1. in hoc iudiciu ff.de feru. corrupto. Comperit in eum cuius ccnftlio feruus a- lienus fugit, aut contumax contra d min um fadus eft , aut luxuriose viuere ccepit, aut quolibet modo deterioreuaftt. Inquaadione etiam rerum quas fugiendo feruus abftulit seftimatio deducitur. ^.21, de ad.Hotom.Diftert autem ab adione legis Aqui- li«e , quia etiam haec aduerfus confitentem in duplo eft , Aquilia autem inficiantem duntaxat coercet. Conf. D. V uit- d.loc. A c T1 o {eruitutis-confefloria Sc negdtoria . vide A- dio confeflbiia. A c ti o n b s ftridi iuris 6c appellata? funt , quiain iis.nihil venit, nec quicquam iudex poteft,nift qua- tenus nominatim a partibus conuentum eft,tameta&um'fit,poftulat;vti docet Vlp.l.ij.iT. 17.ff.de empt. Hotoman, Veniunteeg o in lioe indi¬ ci um cum primis quatuor: precium nimirum quar,- tires vsen|t,vforae quoque tardius illati pretij, !,lu- lian.jf.ev venditio. ff.de adio.empt, pmna comien- ta , fi ad dieni pecunia foluta nen eflet , did. leg. Iulian.iT.idem Papinian. vel non fit fadum , quo A ap einptore venditori deri conuenit , leg. pradia, ff. cod. titul, ac denique fumptus , qui a vendito- re in re diftrada fadi funt.did.leg.lulian. J.pr$- terea.ffcoA. A c 1 1 o via? reiedir dicitur,cum .virinus fub prftevtti iefedionis,verfine sdificatione, temere ac cit ra vi¬ lam ncčeflitatctii cfticit, vt per agrum vicini tundii & iumentis agenduiti- lit pnblice contra ir o. cin d vfum veterem . tamumfundi fui dilatandi gratia. Reiicere enim bic eft vmbvverfftn, vt cum dirigitur via in aiterius agrum.Old. Arno vi bonorum raptorum eft , per quam ab e a qui rem eripuit,quadrupium intra annum esigitur, in (juo fimpl.um ineft : poft annum fimplum dunta- satiait Imperator, fub rit. vi bon.rapt. in principio. H oto. viu. peci .dl!p 19. tbef,•',& D.Vuit d.loc. A c T 1 o vtilis dicitur, qus non incipit currere čredi- toribus,nifi quando eis eft experiundi poteftas: lice eft,nifi poft quam bona debitoris non alienaia ven- dita funt,& debitores needum foluci. Vid. Ferr.m H.item quis,eod.tit. Ac t 1 o vtilis ex contradu-datur iuranti in quame- dium concludi eft tontradus. Zal.in jf.item fi quis poft eod.tit. Sciendumitem,quod Adio vtilis,qu£ opponitur direds adioni , diciturea, qus r.cc ex verbis legis, nec ex mer.te legis comperit, imo legis latornon cogitauir de eis, fed pofteriores lurecon- fulti moti sequitate, &rationis pietate, estendunf. etiam adcaufas non neminatas in lege. Idem injr, praiudiciales eo. Eft tamen, vbi vtilis tollit dire- dam adionemivt m leg.in cqufs. in fin. ff. de pro- cur.Spieg. Ac T o R varie accipitur : quandoque pro eo qui cati- fas in iudicio agit.S pro aduocato,Adores in thea- ttiš»qui fabula, agunt. Cicero in Bruto. Et adori, fummo caufarum magiftro, quandoque pro eo qui pecuniis evigendis pr£eft,l.purč.jf.adoris.ffdc dol, n-i.il.quandoque pro feruo difpenfatore,l.Stichc,40« (f.;. ff.de ftatuiib.&c.Prate. A c tor &is eft, fecundtim cuius intentionem data & concepta erat adio. Gothof. ad l-fi.ff.fi ingen.efle dicetur: vel is , qui prjmus ad iudicium prouocat, Vult.ad pr.tit.de adio. Inf; it.& ad fif.2. n.vlt.ibid, vbi & aliud Adorem efte docetialiijd Adoris par- tes obtinere,contra Cuiacium. Ac tor fugitiuus in l.ij.lT.2.C.de indic.id eft,contu- rrux.Gothof.ibid. A c t o R e M fruftrando efficere.bcc eft,litem calum- niofe defetre.Affric.in 1 . fin.ft.de procurat. A c T 6 s 'in caufis forenfibuS,generali vocabulofts eft qui agit,& vocat aliumin ius (der kldger) quippiam ab ipfo petes in iudicio. Hinc Adio.officium ipfum ius peHequcn'di. Dicitur & fabularum adorrvt & adio fabula;, hoc eft, ipfa per geftus rej'ra:fent.-;uo. Ador item pro eo, quem vulghs vocat Diredorc-m, fiue fuperintendentem, apud Paul in l.vlt.de offic. prafid.Vlp. ad fin. l.i.ff.de feru.cortupt. Adorem quoque adpellant lurifconfult. petitorem : Reiim vero pofleflbrem,vt in 1. Carbonianum , jf.ibidem lulia.ffde Carb.edid. Ac ToR feruns dicitur,idem qui difpcnfator, nimiru, qui ptennia domini tum exigcnda, tum difpenfan. Ase praeeft.Hinc apud Vlp. Ador pro leruo p rafta u- tiffimo & optimo, in l.legato 37. ff. de legat.& udei- com.vid. difpcnfator, Plautus Atticnfsa appellat V D- n A A K T E D. H or*. Hi a&ores- nuc k faeiedo fa&ores ntmcupStur. Actor publicus feruum pubhcum fignificat C. 1 a- citro iib.2. Mancipari fingulos adori puhlico iubet.. Hotom. A C t c R dicitur., qui Sc Syndicus. Hinc qui a munici- piis j collegits aliiTque corporibus , adionura infti- tuendarum caufa condituebantur,Adores a noftris appellantur. AC tcr municipij , corporis aut collegij is ed,.qui rigit facitue quod communiter agi fieriue oportct, quique mu-nicipium defendit , is ador, fyndicus & dcfenfor appcllatur.Prat. Actor d i cit ur , quem tutor, vel curater ad agendu quafi pro.curntorem audore Pr ae tor e conititiut« Er- go cur.ator ad patrimonij totius: Ador ad litiu tan- rum adminidrationem inftituitur.Ille a Magiftratu dcligitur:hic i tutore, vel curatore pr odit ur? a bla- gidratu confirmatur. Tutor curatoris adiundi Tihi periculum non prcedat, adoris vero predat. iT.vlr. 10® erit fextus: quoniam quinque ecnturias fex limites cludunt.& paulo^poft.* Aduarij extra maximos lati* tuclinem habent ped um duodecim,Prat, AgtvaIiab naues , ided, quse remis aguntur, nos modo veliš. A C t v M,vide fupra.Ada.. A c t v M ed , Donatus in.Andr. in fumma rerum d»- fperatione ponitur.Adum eft,Ilicet.Hxc resfecun- dum ius ciuilc dicitur,in quo cauetur, nequisrem adam apud iudices repetat. Sic ipfe in Phormione. Adiim, aiunt,ne agas. Idem.in Adelph. Adum-eft, dicitur in ca re,de qua iam lata lit fentetia.Hotom. A c t v m adminidrare dixit Vlp.in 1.1. jT.fi Teruus.ft fi is qui teft.lib.Prat. A c t v m agere, id ed rc.m adminidrare,quod Sc adum gerere dixit Vlp.Prat. A c t v M*.efbmens contrahentium ac volimtas, Go* thof.ad lcg.34.de reg.iur.per L215y.de verb.fign.leg. vIt.Cod.qus res pign. dc curat.vbi copiofius Hotoman. Sunt qui dicanr, zo A c t v m opponetur dido,Gothof.ad I.34. Ac t v m pura puta Latina funt idhf-c', Nihil adie- rit,1.137.5’.!.de verb.obli.Quid adi fit, I.21.& 26.de reb.dub.L41.de verb.obligat. Quod adi fiCjl.57.ft.. adorem adiitium pupillarinm adminidrationem tantum inditubcum tamen , vbi didufa funt nego- tia, aut vbitutoris cetas , dignitasj.podulat, ador e.tiam conftituipodit, atqueideo ad extraiudicia- lia.d.l. vnic. Ed.če Ador qui a procuratore fiue m r.ejn fuam , fiue non, conditutus cd.Ld ador.l.feq. fL.de procurat.Prat. Actor in tribus idis iudiciis , familis ercifcunds, communi diuidundo , Sc finium regundorum, mtel- ligitur is, qui ad iudicium prouocat. Sin vterque p prouocent Torte res difcerni debet. I.13.& 14.fF.de iud.L2.iT.3- Sc L 44. 5.3. famil. hercifc.l.n.in fin.de iurifd. 1. id. finium reg. 1. 37. in fin. de obligat. & adio- Ac t r.i x,l,4i;C.de liboral.cauT. Ac T.VAUOL v M erat,quod. decem remis agebat ur, Giceroni-lib.ifhad Atticum.Prat. A C t varu , aut notar ij , nudiš verbis credend ura no edd.40.de tedam.mil. Gothofad 1,2.C.de eden. AcTvarivS pro Teruo puhlico,Tranquillus in lu- 40 lio: Quam orationem ho immerito Auguftus exidi mat.magis ab aduariis exceptam, male fubfequcn- tibus verba dicentis,quam ab ipTo editam.Hot. A c t v a R i v s, de quo meminere Impp. in l.aduarij, Sc 1. pen. C.de erog.mil. annon. Sc l.aduarios.C.de num.Sc aduar.& Nou.ioS. Sc aliBi. Grzecis 'J&vuvii- var*,u y »feres; .i primo de obligat. Sc adio.Bridon.in parerg.. A c t v s,generale verbum ed,ait Vlp.fiue verbis,fiue re quid agatur:vt in dipulatione, vel numeratione. Geitus rem dgnificat fine verbis Tadam.L15.dc ver, fig. Hotom. Et adus generaliter inteliigitur pro 0- mni eo quod agitur: fiue verbis agatur , vt dipula- tio. iT.i.Indit.de verb..oblig.leg.t.ff.eod.(vnde infti- pulationibus,cum queritur quid adum fit , verba fKpulationis Tpedanda Tunt , cju§ fi ob Te ura vel ambigua fint,contra dipulacorem Tunt interne- tanda.Ldipulatio ida,jT.in dipulation ibus,iundal. eura qai cjlendis.5: l.Tequitur, in fin. 'ff. de verbor. oblig.) fiue Tecundo re agatur vt in numeratione, jT.i.inftit.miibus mod.re čohtrah. oblig. Et genera¬ liter etiam Ta? p e de quocunque adu accipimus a- dum., vteum dicitur , quod Adus agentium non operentur vitra illorum intentionem. 1. non omnis. fF.de reb.cred. A c tvs interdum pro fado accipitur, vt Jeg, Paulus, iF.rem ratambaberi. Pauius refpondit,non tani um verbis ratam hubcri pofl~e,icd etmm adu. AcJT v s otnnes in geneva dno didribuere Impp.L A- duš C.de feriis:in publicos Sc priuaots; Prat. Ac t v s conditionaiis , ad efFedum necedarius j efFe dennitur , qui aliter quam conditionaliter geri ne- quit:ided , nifi Tub tali conditione geratur,ad pr^- liitutum efFedum perueniri non poied.Ex Salomo* cio.Spieg* Act.vs extranei non pertinentes ad id quod iam vno contextu peragitur. A c t v s farenfis,qui in iudicio verfari confueuit. A c t v.s iegitimi dicuntur otnnes , quacunque iurts Tcripti parte inuenti,& de iiac materia vide Dyn.in Ladusjde reg.iur.in 6 , Neb r id' Ac t v s Iegitimi ait leg.77.de reg. iur. qui recipiunt diem vel conditionem^veiuti emancipatio, accepti- latio, hKredltatis aditio, Terui optio, datiotutoris, in totum vitiantur per tepaporis vel eonditionis adiedionem : nonnunquam tamen adus fupra fcri- p^i tacite recipiunt ,.quže aperte comprebenTa yL tium adferunt Scc. A c t v s mentalis,vid.Gothofr.ad l.i(>.C.de tedib* A c t V s plures reTpicientes vnum finem;, dicuntur v- jium negotium : vt arare, Terere,& fi qu« fimilia l.U pupilli.5". dn.fF.de ncg.ged.Spieg. A c t v s voluntariiis dicitur , qui diuerfiniode geri poteft: Sc ex contrario, qui non nifi vno modo geri poted,dicitur necefTarius.ejc Bart.dodrina.Spieg. A*tys SOI c tvs necefiarii, funt vi&us ncceftarii vel pptionis Gblatio,vel mcdicaminis datio,vcl inipofitio,quibus relidis ipfa fanitas teflatoris periclitetur , I.28 in princ,& ibi Gothof.C.de teftam. A c t v s neceflariusteftameuto alienus, vfurpatus,te- ftamenti confequentiam non vitiat; Gothofred. ibid. A c t v s in feruitutum materia ab agendo didus, eft ius agendi iumentum vefvehiculum. Inflit.de Ter- uit, prsid. vel eft feruitus prcediali$,qu£ ius.armen- tum gregemve per pra?dium alienum agendi, com- pleditur.A via autcm & itinere hoc differt, quod i- ter eft proprium hominum, adus pecydum ? via ve- hiculorum: vnde fequkur, vt itmere adus,adu via iatior atqueamplior fttrhomo enim tranftre per an- guftiorem aditum, quam grex aut armentum, po- teft:& rurius grex per fpacium anguftius, quam ve- ■hiculum. Quare qui adum habet, habet Sc iter:qui viam,adum & iter; at b-oc non reciprocatur:tamet- £ quandoque is qui vehem ducic, iumentum agit. 13 Vid.leg.1. in princ.Scibi Gothofr.de feruitut.rufti- -c9r.pr2?dior. Frequenter agendi verbo via quoque continetur , vel n ti fi quis eundi feruitutem pro- •mittatihmc enim formula & pccoris coniundi vehi- cularis adum compleditur. Itaque illud Scruij in quart-um AEneidos, intelligendum eft-.via, inquit, -eft adus dimidius, qua poteft ire vehiculum, Nam ^tdus duo carpenta capit propter euntium & redeii- tium occurfum. Atqui Varro in libris de iing.lat. viam odo pedes latam clfe dicit^Adum vero qua. JO tuor duntaxat, quod Caius eonfirmatkn leg. S. de feruit.ruftic.pržed.Et iter,inquit J & a dum in fe via -continet. Vfum ergo Sc loquendi confuetudinem Seruius refpexk:fed-in definitionibus ac difterentiis proprietas verborum explicanda eft.Hotoman.& la cobus Ramardus ad l.i2.tab.cap.i4.Duare.lib.i. an- nitierftdil^.cap.ji. Ac tvs, iter, & via, non tantum forma fua inter fe diffcrunt, fcdetiam fpatio,in qu-o exercentur. Spa- tium autem cuiuftibet, vel eft deftnitum: Si non eft 4 ® definitum,iam tantum fpatium in ifto fundo itineri determinnndum eft,in quo commode quis ire poffit; tantum a&ui, quo quis commcdepoftit agere iumen • tum;tantum via’,in quo commode po(fit vehiculum vehi.Dn.Vuk.comment.Inftit.ad princ.tit.dc ferui tut.nu.21.22.vbi vide. A c t v s etiam adminiftrationem,feu difpenfationem pecilni# fonat Scauola leg.40, jf.^fEde ftatulib.Sti cbus feruus meus ador, fi rationem omnem adus fui heredi meo reddiderit , • liber efto. Prat. 50 Hot. Ac tvs in Geometria, rainor pa-rs iirgeri.Feft. lib.i. Ac tv s in agris fpatium eft Seneca fib. 5. Epift. 58. Horuth quidam funrminimi, alii duplicati , alii quadrati,autore Boetio lib.2.Geomet. Adas mini- m tvs uuatuor pedibus latitudine protenditur. Boet. Epift^S.Varronilib.4.iing.lat.vid. Anton. Augu. libr.2.Emendatvcap.vlt. Prat. Ac tvs niafculino generereperitur quidem, /ed in carminervt apud Lucanum, Licet ingentes abrupe- (>o rit adns.Carterum adus. quia prafenti executione nomen habent,& legis fidione vel interpretatione indudi funt,veluti emancipatio,acceptilado,ha?re- ditatis aditio,ferui optio,datio tutoris,-neque d.iem, neque conditionem accipiunt : quoniain dies vel conditio nomini ipfiusadus cxecutionique repu- gnat.vid.badus.de reg.ibir.Spieg. Acyc v l a (aliis Acicula)capitis,ideft acus crinalis, l.t.dci.C.Thcofderepud.Gothof.ad l.8.^.4. C de repud. A c t k Ac v i j rrceteritum acefco. Acceifte viatm 302 ‘ dicittir , 5 c coacuifte, quo'd in acetum- verfum eft* acoremque contraxit, Vlp.in Lin venditionibus 9. ff.de contrah.empt. Sivinum, inquit Vlp. acuerit. id eft, fadum fuerit acidum , acorem contraxerit: Hinc vitium illud Acor dicitur Vlp. in leg. fi quis 4.jT.pen, ff de peric. & commod. rei vend. & fte.pe apud Columell.Briff.Prat. A C v t e o s tranllate , pro feueritate pcense fumi, in conftitutionibusab Aibcric. indicatut:& habctut.l, i.C.de fumm.trin. ibi aculeos noftrs indignationis. Aliquando Aculeos,id aft.motus primos cap.ft Pau- Ius,3).qu.in princ.Spicg. Alber. Ac v mi ten s e monafterium in 1 . 3 .Jf. 6 .C.de fumm, trin. quidam leguntpro CumitcnTe/vid. Cuiac,i*> obf.2d.& Gothofr.ad d.l. 8. £:6. A c v s Fefto lib.i. varia f gnificat. \Tpiano in leg. ar- gumento 2>.lf. orr.amentorum. ff de aur. d: arg. eft inftrumentum , quo crines diftinguuntur ornatus gratia ; atque ideo inter muliebria ornamenta re- cenfet .Sic lEdorusiib.i9.Etymol(?g.cap.30.ex Hie- ronym.in cap-3,Efttis,acus efte ait,quibus in fcemi- nis ornandoruiTi crinium compago retinetur, ne la-- xius ftuant,&fparft diftipentur capilli.Ev quo Acus crinalis appellatur abApuleio lib, 8. de Afino a'u- reo. Brif. De hac didione Acus , vide latius Tira- qull.in l.conn-ub.3.glof.i.part % 3-nu. 17. Ac v s,eris,paleoe ffumenti.Acus,aci,pifcis genus. A.D.apud Prifcos notse erant,ante diem flgniftcantes. Chiod imperiti feriptores cum ignorarent, pro a.d 0 feripferunt ad-Rede rgitur illud efte animaauer te- dum,monuit Paul. Manut. quod ,-vbi apud Cie. in imprellis libris legitur , Ad 4.Kalend. Ad 6, Id. Ad 3. Non. & ftmilia, in vetuftioribus libris legi,A. D.Prat. A D prspolitio compofita cum didionibus aconfo- nante incipientibus, mutat d.in confonantem eatn, qus mox fequituT: id quod omnes,qui de orthogra- phia fcribunt,annotauere:vt accurro, quod ex ad Sc curro componitur,afbigo, ex ad Sc fligo. In Pande- dis tamen, t\aas Florentmi exprxda Pifar.a in ar-» chiuo adicruent , Temper reperiuntur pr^pofitio- nes integrse.: quod Sc antiquos obferuafte,ex rnunif- matis Sc monumentis literarum marmoribus inču- fis,etiam hodie vidtraus. Jtaque in codicibus illis ■archetypis non 'legitur ex orthographorum ratio- ne,accrffco,aftero,arhnis, agnatus, appono, arrogo, afteribo, aflentio, aiiiduus, aftring-o , & huiufmodi k fed adcreTco>adfero, adfnis,adnatrjs,^dpono, adror :go, adfcribo, adfideo, adfiduus, adftringo , hoc eft a; prsepofitione integra-Hsc namque omnia&fmi- lia , tametfi non mutant fenfutn, retinenda e ft ra¬ men antiquorum librorum maieftas, in libris maxi~ me legum : qui quo funt vetuftiores , e-o habentur rnaiorjs autoritatis, M.ultis Grammaticis hoc in- tereft inter. a d , Sc in, vt in tbeatrumire , fic theatrum intrare ; ad theatrum vero ire, in iocum theatro proximum ire. A d prmpofttio Iocum & perfonam fonat Fefto libr. 1. Eandem & intentio- nis notam efte ex Cmcilio docet Gellius noch Atric. libr. 7., cap.7. Proxiinitatem (juandooue fonat Pr<*culo 1 . quidam E{yberus. 13. ff. dt Teruit. Ad parietem -, id eft , iuxta panetem. Inr-rdum pro aduerfus 3 vel centra accipitur. 1. commiffa. ff. de publ. Sc vedig. ibri, ad hmredejn.. Autbent. de non alieqan.1T, vt autcm. Interdum agnatos d gcntiles , prouerbium cft e iure fum- ptutn , cum aiiquem mente captum effe fignifi- camuSjoropter leg.12.tab. Si funofus exifiet,agha- ^orum gentiliumque m eo, pecuniaque eius , pote- ftasefto. Varrolib.1.de rernft.de viiibus loqueriis: 60 Cjuorum fi alterutrum deeft , d nihiiominus vuit eolere, mente eft captus ataue ad agnatos & gumi-, les eft. dedu cen dtis. Colum.lib.l. Porcius quidem Cato cenfebat in emendo agro infuiciendoque pr?- čipu e dno effe confideranda, falubritatem c celi, d vbertatem' !oci:quorum fi alterutrum deefiec, & ni¬ hiiominus Vcliet incolere , mente efie captum, atque ad agnatos & gentiles deducendam. Hot. in lexic. , 4 e> beftias darbbifamm vfurpamus:primum de dam- 70 . natis,q«ilacerancii beftiis obiiciuntur t kg.quod ad TED. 104 ftatum 12.ff.de pcen.leg.T. ff.de veter. 1 . 8 . ffde falfis. Itaque ad beftias damnati crebro dicuntur. Tum prceterea de iis qui operasfuas, vt cum beftiis pu- gnenr, locare confueuerant: quos Cie. in Sextiana Beftiarios appellat. Sic accipiendaTex j. ff de sedif edift. leg. 3. i - .lege Iui.ff.de teft.L4.1F.de accufat.leg. i.jT.qui operasJF a d Tertullianum. A d Sabinum , ad Ferocem, ad Scceuolam fubintdiige Notas vel commentarios. A D venandum canes,pro vcnaticis canibus,dixit Ter. Adle&icam homines A pro lečficariis,CatuHus Lyg- damus ad cyathos,pro pincerna, Propertius dočriffi Turneb.Iib.aduerij.c.fi. Aa ferrum damnari dičebantur , qui gladio plefti, quique capite truncari debebanr, leg. ius 8.ff de te- ftam.Ferrum pro gladio faspe dixere Al. Cie, 5 : Ver- gilius 5 idque tranftadtie , vt ait MfFabius. lib.?. - c'ap-6. Sic ad gladium aixit Paul. lib.5-fent.tit.18. Prat. A ® fummam rem puhlicam dixit VlpJn l.r* iT.fi is qui nauem.ff.de exercitor.pro reipub.vtilitate.Prat. A D arma & rixam procedere pati prator non deber, quospoteft in fua juri dičtione componere ,1. fi cu- ii!S,jr. Ted fi mter. al. eft. 1 . xquifiimuir;. ff. de vfufr. Ad Calend. lan. atque it e m de csrens, qui eiufmodi loquendi exiftimant femper tempus reddi incer-“ tum,eos errare iudicat Eraf.in de corJcrib. Epiftol. Spieg. A d conftitutum diem venire, fignifieat quod vulgus diceret, venire ad pr2efixum diem , fiue terminum. Spieg. Adac-tvM iufiuradum dicebatur id, quodnonver- naculum eftet,fed peregrinum,&aiiundeadfcitum, vt fi quis Chriftianus ludaico more iuret, vet quod non fpontaneurn , fed ceačturn fit : vel quod fponce fufceptum , nerrfine cogente , fi Suida* crcdimus, & Etjmologieo.Prar. * A d a e <\v a T 1 o eft asquahilis aiuifio hereditatis in- ter fratres , ante quam diuificnem leges vetabant, qaicquam alienari, nifi yoft annos quadraginta : & ei qui fe S sefu m contendebat,fuccurrcbatur. Lom¬ bard.lib. 2.t-it.2p. Sic tamen vt orani tempore fortes fiare debeanr, Sc adssqaati@ percurrat. item ieg. Xorgobardorum tit. 48.. de quadragint. annis p o (C frat.& Aleman.titi85-.vlt.frat.poft niort.pat.hinc li¬ bro feud.2.tit.58.5.5. ^Sciiicet vt aquatio percurrat vfque ad quadraginta annos:Prat.exHot.feud.Lex. A Da e b are ab are dedu&um eft; quare fine afpira- tione feribi debet,in L feptem.ij.C.de erog.mil.an. lic. 12. vt legitur in edit.Haloandr.Eft autem adsera- re sre a?ftimare:Ac,vt Taurel.de mil. ex cafu expo- nit,ad prscium fpecies ac annonas militares redige, re , .vAngeits uverdt arifchlage',?. Eft autem liuius Ie- gis fenfus , exponente Buda ( o , fpecies , qu£ militi- bus Stellatur^ caufa penduntur a prouincialibus, fi pecunia permutentur aftimari tanti debe-re^ quan- tum eft tori p reci um. Accurf. hic adaeratas fpecies* perperam ihtelligit .. quiqae fequuntur eum, ad a-rarium delatas,.pro sre reftimatas. Simiii modo in Lvnic. G.de collat.donat. lib. 10. ad ^rationem in- terpretatur arris praftationem. Gid. Adžeratio* ^ftimatio fpecierum in sre.BisifL Adaerata prspdia ab eo difta fur)t> quod a-ffumen- taria, aut vinaria,.fpcciariaque prseftatione, ad riam redafta funt.Sic Sc ad.rratas pofTeffiones,&ad- rationem legimus apud Csefares;& terarias annonas ab 4* Adam nouiftiff.usinterpretatur Chriftus , Clemen. vnic.de fumm.Trinit. & fid. ex Paul,Apoftol.Rom. cap.5. A D a M a s rpecies cft ad večligal pettinens, Marc. in l.intcrdum i^.iT.rpecies 7-tf.de pubiican. Ada mantis prafečlus vrbi:quidam legunt Aman- tiusivide epigraph.leg.12. dctext.inleg.13. Cod.de :o sfdif.priuat. A d a Q_v a R £ ) pro irrigare , vt Sc apud Palladium, verbum cft,Rhodigno tefte,vulgo non ffequens. Adavcta h li funt facultaces, priuilegium pauper- tatis ccflat,I.17.jf.2.de exculat. A. d a v v s , adauia in qninto gradu funt. inft. de grad. A d beftias damnari,vid.fupra in voce Ad. AdcresceRe vid. A ccrescere. Addice* e eft aliquidalicui adiudicare.BriiTbn.ite , 0 audionem faccre,hoc eft,bona fua proicnbcre,& K- citantibus obiicere, &rem vcnalem ei,qui plus cx~ teris obtukrit, tradere. Quod 'žmcnivilei? 'vk Men Tat ovT« , Grsce di- citur, Plinias,Tabulas inde oranes ex pubbco pro- pter zs alicnum ciuitatis addičtas , Scauri ^dilitas Komam tranftulit, addičtas,hoc eft, puhlice vendi- tas. Item Quintilianus, omnes facultafes in pretia coiligi,rus,feruulos,&omnia vtiliora properanti fe- • ftinatione parentis addixi. Addicere,pro dicere,acdicendo approbare,vcl dare. Addici iudex dicitur, pto dari a Prapore,& cert? con- trouerft.'? difceptands attribui, apud Papinjan.I. cum furiolus 39. Paul.in l.iudex 46.& Pomp. leg.ft in iudids.8c.6F.de indic.ltaque legitur in Horenu- nis libris-.cum ift aliis, Addittis pro Addičtus lega- tur.Item vtapudPaui.l.debitor 59.111 ftn.ff.ad Treh. & I.4.in im. ft.de eo quod ceTto Icco. Hotcm.Addi- citur & Arbiter.Brifl~. Addicere & admdieare pignus qnid differant,vid.G:~ thof.ad l.a Diuo tf-3-de re iudie. Addicere,ait Gothofr.ad I.36. de vcrb. iign.nil aliud efr. quam vel /ecundum priefentem iudicare, vel ei poteiratem facere^ačtionis n-ov.cn d z 16.Geli 2. Addicere litem in 12.tnb.pro/ecundum aliaucm iudi- care,i7. Gc-ll.2. poft meridiem prsfenti litem addi- cito. Addicere etiam pro deftinare vel deuouere ponitur. Virgilius: linic wGqu*cunque fuiJfet t xAddixi - Addicere fe libidini, auaritia^intemperantia^dichtur, i;,qui virtuti extremum vale dixerunt , Sc his ie vi- _ tiis certo tjucdam meditatoque prcpofito femel de- diderunt,nulla vnquam reftpiiccndi ipe & volunta- t c. Botom. Addicere etiam damnare eft , addicere poena? aut fcr- uituti.Feftus. Addicere fnpplicio 3 id eft damnare, L29-C.de appell. Addicere metallo.l.i.C.de fepulchr.violat. Vnde additus morti,hoc eft,deftinatus, deuotus,obno~ xius,& condamnatus.Cicero de duobus Pythagori- cis loquens,cum is(inquit) qui morti addičtus eflet, paucos dies commcndandorum fuorum eratia po- ftulaflet. * 1 Addičh-ctiam vocati funthomincs obirati ac nexi, vid.mox Infra addičli. Addicere verbum eft fummum e tribus Prsctoriis: boe eft ex-Uhs tribLls , quib confuetudi- nem Prartoris exprimeRS, qui legis iž.tab.impcrio furiofos non improbum» vt femper, fed dementem Če infanum rationibus addicam ne- ceftari is. A d d 1 c e r E,proprium,quidem erat Pr2toris,rem a- licuijVt eius bat pro poteftate attribuentis,Sed poft ea tradudum eft boe verbum in n.agiftros aučtio- . num (vid.Anth. Ang.lib.2.emend/ap.j.)a quibus m eos ? qui rem,nift preči um infra diem čemur, augta- tur,emptori attribu'unt,pc ftca deriuatum eft. Hinc tit.lib.Pandečr..xvni. Dein.dicm addidione:quum venditor ea condičtione rc m emptori addicit, ft in- tra certum tempus nulla ad precium fiat adiečtio; vt enim inaučtionibus publicis priiro emptori ve- ditur quidem res,deinde ii nullus luperuenerit, qui precium augeat, adducitur, aut le cim d o, ft non ac- ceflerit tertius: ftc nulla allata conditione meliore, res eft primi emptoris cui addičia eft D Addicere ergo eft^učlione conftituta rem penes eum collocare,qui pluris licitatus fuerit Gothofr.ad, rubr.tf.de in diem addičt. vel, audionem facere/oc ei/bona fua proferihere , & lic it ant ib us obiicere, & lVin venalem ei, qui plus eseteris obtulerit tradere, de quo fupra plenius. Addicere in diem eft rem penes emptorem collo- care,hac lege,nift quis mtra certum diem meliorem conditionem attulerit. Cuiac.ad LiS. ff. de iii diem addi&.Gothef.d.loc. Addicere in publicu m, pro Publicare. Addicere opus a!iquod pro ,!ocare faciendum. Addicere fententiam,pro Vendere, Addicere nummo,prouerbiale eft,pro eo quod eit minimo vendere,fbu quod vulgo dieum/ragmento pa nis vendere , quod donationis eft inftar,'cum ob- tentu venditionis rem donantesdnuidiam donatip- nis vitamus' : aut pudori accipientis confulimus/t Dud^us atteftatnr.Eft autem fucus,quo legibus im- ponitur,prohibenubus donationes.l. ftquis c ndu- xe:it.ft locati.l. fi quis autem conduxit , adlin.de acqu,poll'Spieg. Addici bona libertatis caufa iniure legimus mi:!-- tis locis:vt l.vit. C. de teftam.mamim. lcg.2.&: 4-ft. de 1 ideicom.lib.& apud Imp. De eo cui iibert. Hoc. autem lic intelligendum eft,vt eni bseres non extar, eius bona cuiuis,qui fe ses alienum folituru caueat, libertatum cor.feruandarum caufa attribuantur: vt etiam feruorum manumitiendorum , pro Addidus iegacur. Item vt apud PaTulum,!. debitor.59.in fin. ffiad Trc- bell.& I.4.in fin.ffi.de eo quod certo ioco. EIoto.Ad- dicitur & arbiter.Briffion. Addicti dicebantur .apud veteres , quipecuniče daranati, quod iudicatum facere non poffient,nexi in feruitutem creditoribus addicebantur. Vtille Veturius,de quo fcribit Val.Max.libr.&c.i. Qmntt lfb<5.aliud eft feruum effie, aliud feruire, qualis k eflc in addičtis qineftio folet.()ui feruus eft,fi manumit- 10 tatur, fit libertinus : non item addidus* Et libr.7. Seruus cum manumittitur, fit libertinus: addidus, receptalibertate,eft ingenuus. Seruus iriuito domi¬ no libertatem non confequetur : addidus foluendo citra domini voluntatem conrequetur. Ad feruum nulia lex pertinet:addidus legem habet. Propria liberi, quse nemo habet niii liber , pramomen , no- men , cogncmen, tribum : habet hsec addidus. Ci- cero pro Flacco : lfte cum iudicatum non facerct. addidus Hermippo, & ab hoc dudus eft. Hoto- man. Addicti etiam vocati funt homincs obirati & ne- xi,qui lege 12. tabul.ob ses ali en u m creditoiibus in temporariam feruitutem addicebantur. Hos autem X) Grdeči dixerunt,e6f- que creditori ducere domum,& in eos Sc v it se Sc ne- cis habere poteftatem , cum foluendo non effent,a Pr-cetore permittebatur , cuius quidem h^c erant verba,do, dico,addico. Venim cum tandem addi- fionjm lex ipfa duriflima videretur,eam mos publi- S° eus repadiauit, Sc X Diocletiano fublata eft poftca condita fandione,vt teftatur l.ob xs alienum. in C.- Iuftinia.fub tit.de adio.& oblig. A*dic ti quoque dicuntur vltimo fupplicio dam- j^ti,l.addidos. C.de epifc.audient.vid-fupra. Ad- dicere etiam damnare eft. Ad di T 1 o dominij , fubfidium emptionis eft, 1 .3.^.2. de iur.dominij. Goth»fr. ad leg. 3. Cod.fi in cauf.iu- dicat.pignus,&c. fcel.cap.i.nutti.5. Addi tio > proadiedione, non fiacitperpetuorem nouam:ficut nec detradio.'. AddiTionalES vulgo vocant nouos articuios prioribus addendos.vid.Specul.de aepof.^.4. A d d 1 t v s iudex*id eft datus adioni &appropriatus: ficque legendum eft ex Pand. Flor. in 1 . cumfurio- rusJ.iudex. Lfi in iudiciis.ff.de iudi.l.quodfi Ephe- fi.ff.de eo quod cert.ioc.l.fi qua. l.ftlii.C.famil.her- cifcun.l.debilor jf.fin.ad Trebellian.iT-i.lnft.de ojfi iud. non additus vel addidus. a ddebatur autem a- dioni iudex hoc niodo.L.Titius iudex efco.Si patet primum fecundoTOO. ex teftamenro dare oportere, tum primus damnetur. idqueexCic. intelligi po- teft in 4. Ad. in Verretn. Prat. vid. fupra ; Addici iudcx. Ad d v c 2 R h , id eft man us iniicere , 1 . Imperator.ffi qua? fine lib.manu. Addvcerb ad effie d ti m, 1 . 8 . C. de cxccut.rc-i iud. 20 A d d v c i,id eft moueri, l.quidam.jT,fin. de fideicom. libcrt. A d d v c 1 declaratur interdum per verbum venireivt res in crimen addučla efOhoc eft,in crimen fiue cri- minationem venit. Interdum per verbum redigerc vt>ln anguftiam resadduda eft. A d d v c 1 in iudicium,apud Cic.pro Cluentio. Spieg. A d 2 m p t 1 o legatorum dicitur cum teftator ea le¬ gata , quse alicui attribucrat, adimitivel his verbis, non do,non lego : vel aliis, mutatam teftatoris vo¬ luntatem figoiiicantib.l.i. Sc paffide adim.& transf. leg.Hoto. Ademp tio legatorum firma eft , fiue eodem tdU- mentOjfiue codicillaris fiat; & fiue verbis contrariis fiue non conrrariisjfed aliis quibufi:um]ue inftit.de adempt.legat.in princ. Ademptio legatorum an & quatenus vitici lega¬ ta, vid.1.10.ft'.de reb.dub. Ad e m P t a hereditas filio efte dicitur, quando non inftituitur.l.ficut ccrti G.de tcftam.milit.Spieg. Ad di Ti o in diem.Lex ipfavenditionis,in diemad- 40 Ad e m p ti o ciuitatis eft , cum quis fua ciuitateeX' d-idio vocatur t. tit. de in diem addid. quam ita coneipi folitam conftat: lile fundus centum efto ti¬ hi emptus, nifi fi quis intra Calend. Iul.proximas meliorem conditionem fecerit , quo res a domino abeat.l.i.ffi de in diem addid.l.j. ff.quib.mod.pign. Briffion. Addicti on e s t&^in exilium agitur. A d a o Fefto lib.i.duas habet fignificationes , nam cu prima acuta effiertur,idem fignificat quod accedo;2c in hoc fignincatu varius cius vcrbi vfus cft,vide in - fenus paulo,Adire.Cum autem tertia acuitur,idem eft quod vfque eo,Fefto lib. 1. quo fignincatu acci- pitur apud VIp.l.iurifgentium. adeo. ff. de pad, 1 . adeo.ffi.de iurildid. Accipitur Sc pr q, non foluni vt l.nedum.^T-fi Titius.Tnftitut.de rerum diuifione. Prat.. Ade P T v s poftelfionem nonvidctur is,qui ita nadus eft,vt eam retinerc non podit.lauolen. leg.72. deac- quiren.pofteffi. Adbspota & hermsea dicuntur omnia ifta,qu^ do- min um, affertoremq»e nullum habent, fedeius do¬ mini funt,in cuius territorio inuenta fucre.Gothofr, ad $.nullius 7.inft. de rer.diuif, Galli communiter efpauus vocant,ex Connan.^.cap^. A d e s s E ea non videri , q us cafu adfunt, rede ex Pauli fententia colligit Bart, l.qu£fitum 7S.TT.fin,,. de legat.j.Prat.vid.Abefte. Ad e s s e crcditur ^ quod cuftodis caufa abeft. E ic, jT.S.de inftru.& inftrum.leg.Brederod. A de s s e, id eft autoritatem interponere, Gothofr. ad T4.C.de autorit.prctftand. A d e s s E caufte fuae, vel etiam alienae audicio : ad iu- dicium:die cognitionis: in iocum inhoneftum-.audi- torioicaufte agendš,& ad agendam caufam.Briffion, ex llff.Sc C. ° dotalitium vocant, cap. ex parte.de for. competen. 70 Adessb, propraseffie, quidam accipi exiftimantinL TholofiftiesAgehfa©en.tumYocant ? Coraf.f« ML a.C.de ftat. & imag.Prat, A-© e 1 $ s? log A A N T £ D. IM A D is s s nolIe,S. C.verba.non vtique exigunt vt la- titet,fed & fs contemnat venire : hoc eft, non lolum latitans, fed & venire contemnens, adeffe nolle di¬ citur,l.fi cum 28.5-i.de fideicom.lib.Prat. AdhsvI trifariam accipituir. Adeft-,qui praffens"eft, cui co*;rarium Abefle. Secundo adeft,qui ayxilio eft, faue'tque : fic adfunt proprie aduocati, patro- ni & amici, refte Donato in Phorm. Tertio figni- ficataduenire. Huc adeso formofe puer: id eft,huc veni.Spieg. 13 A o e s s E pro aduocationem prsbcre,caufam alieuius patrocinio :uo defendere , in l.S.fF, de poftulando. ieg.i.jf.adiiocatos. ff.de var.& extraordinariis. Di- cuntur etiam adfiftere, qui aduocationem prarbent. Icg.54.ff.de rei vind. Aefat v s duimijlag.S.circ. finem. C.de natur.liber, vid.Aftatus. A d fe c tak e eft pronum unimum ad faciendum habere,Fefto lib.i.Prat. Ad F e c tat as tutelas eas dici putat Ant. Aug. lib. fing.ud Mofteftin.qu$ in numerum earum, propter quas quis exculatur,non veniunt. C.qui mnn.tutel. 1 .& qui non funt.de tutor.&curat,dat.&c.Afte&are nuptias.vide Atfečtare,Affeffatio. A c F e c T1 o domeftica.vide l.i.C.de negot geft. A D F e c t 1 o non derelinquendi, I.4. C. de acquir.& retin, poflcff. AdeeCTione maritali nulla roaior eft, Gotbof.ad d.1. ipC.de negot.geft.vid.Afteffio. Adfection e patris diligere aliquem , leg. 8.C.de 30 oblig.gt aff. AdfecTione accendi,l.t. 5 ". 13. C.deLatin.libert. tollend. AofeCtv s,cogitati, confilium, non puniuntur, nifi fequatur eff. ttus.l. I 5 ".-.in fin ff. quod quifque iur. Ieg.d8.-ff.de furt. l.i 1. 5".8. ff. de pcen.l.JJ.in fin. & 1. 215.in fin.de verb. tign. fallit taracn in 1.66. de furt. I. iiff.de extraord. ri.n.vid. Affečtus. A D f E R. A v M damnari,vid.fupra in voce Ad. Ad FtLiARi,vid.Ecdeiia. • 40 Ad f 1N i,quod cum ra ipia aliquam habet fimilitudi- ncra , aliquam adfinitatetn ; plura exempla ex iure noftro collegit diligenter Apellus cap. 7. method. Spieg. Ad fin 1 s appellationc, vxor quoque venit,i.J.C.de - hered.inftituend. Adfinitas, appellationc familis venit, aliis defi- cientibus.l.j.C.de verb.lig. Ad fin 1 ta s dicitur d urare dilToluto quoque matri- monio. Nam gener & nurus dicitur diflbluto matrimonio. Gothofre. add.l. 5. Cod. de verb. fig n if. Ad h n 1 t a s eft ciuile vinculum, ex nuptiis fponia- libufue defcendens. Ciuile refte adieftunrelf, Le- gitime enim contrahi non poteft,inter legibus veti- tos.J.adfinitatis. lnftitut. de nupt. vinculum apte dicimus. adiines enim iungi fcribit Paul. leg. aut adrinitate.tf.de procur.Ex fponlalib.optima ratione additur. Nam & inter fponfos adrinitatem efle Ne¬ rado placuit 4 eg. quod Seruus, ff. de condit. cauf. dat. Quod ciuile vinculum adpellamus , Ato in So lumm.Cod.de nupt.regularitatem, Ang. Clauifius in fum.in verb. Matrimonium 15. imped.proximi. tatem vocarunr.Adfinitas^eTa^fnviaatinleg^aod Seruius. ff. de cond. cauf. dat. fumitur pro quadam neceffitudine,& leg.non ideo ff.de hered.inftit.Pra- te.vid. AHinitas. Adunes in agris funtvicini , qui ccnfincs agros pofEdent.l.penult.ff-fin.regund. QuodFeft.libr.i. notat. Adfines etiam funt viro , vxoris cognati,& vxoti,cognativiritdidi abeo , quoddua:cogna-70 tiones, qu# diuesf* funt, per nuptias eopuiantur, & altera ad alterius cognationis finem aceedit: qu»- rum nomina fere hšc funt, Socer, Socrus, Gener, Nurus, Noucrca, Priuignus, & alij vlteriores, qui- bus, pro, prspofitiofolet accedere leg.4.2". ad adfi- nes.ff.de grad. Adfinitatis itaque conrrahendse taufafites nuptiis: quanqi:am & fponlalibus contrabatur.1.8. ff.de con- dict.cauf.da.Quinimo &ex feruilibus contuberniis corftingit. leg. 14. 5".primo in fin.ff.de ritu nupt. . Erifton. A D fi R m a t o RES appellantur,qui idoneos effe tu- tores in iure adfirmant: quos fideiufiorum Vice* fuftinere uit.1.4.in fin.ff.de fideiuflor. tutor. His fi- miles furit,quos vulgo cerdficatores vocamus.BrilT. A D o n as o i,eft agnatum fieri. l.qui in adoptionem, de aJopt.Proprie de filiis Sc fuis heredibus dicitur. Agnati dicunturfilij, qui poft teftamentum nafirun- tur, & in poteftatem noftram fubiguntur 1,;. leg.6, ff.primo ff de iniuft.rupt. leg. fi filiusfaan. de tefta- ttien.milit. Agnafci & fuccedere diffe. rre conftat cx leg.fi quis, jf.i. de iniuft.rupt.reftam.Briflbn, Ad- gnafeitur fuis hsres quinque tnodis. vid. Vult. comment.lnftit.quib. mod,teftam. infr. ad jT-i.nua. 2.ac fcqq. Hodie vnica agnatio,feu vnicus adgna- fcendi modus,qui fcilicet fit per adoptionem, vlita - tus eft.ibid. ATiautore Caio funt , quipervirilis fexus perfonas cognatione iutidi funt, quafi a patre co- gnati.-velut frater eodem patre natus: fratris filius, jiCpofue ex eo: item patruus , patrui filius, nepolue ex ee.l.7.ff.de legit. tutor. Quk lexetfi ex Cai; libr, ,.]nftitu.tranfcripta, inlcriptione id ipfum teftante, dicatur : in eo tamen lnftitut. Caij libr, qiu hod ie cireumfertur , iub tiru. de inteftator. hsre- ditatibiis paulo aliis verbis Adgnari defimuntur efle per virilem fexum defunfto propinquitate coniunoti : quales efle ibidem ait confanguineos fratres , fiueex eadem matre , fiue ex diuerfis genitos : Item patruum.id eft.fratrem patris: & fra¬ tres patrueles.id eft,de fingulis germanis natos: in¬ ter fotminas vero folam fororem conlanguineam adgnatam , Sc germano fuo defumSo abinteftato ei adgnationis iurc fuccedere : reliquasverbfa- minas,fioceft,ainitatKpatrisfororem , velfratris filiam , mafculis propinquis adgnationis iure non fuccedere. Paulus Adgnatos definit, cognatbs per patrem ex eadem familia : & inter agnatos ,& co- - gnatos hoc intereffe tradit, quod inter genus & fpe- ciem.Cognatio.cognatus funt gc-nus:agnatio,agna- tusjfpecies. Namqui eft adgnatus , &cognatus eft : non vtique autem omnis qui cognatus eft, & adgnatus efbalterum enim ciuile, alterum naturale nomeneft. Hodie tamen, adgnatorum & cogna- torum differemia fublata eft , Authent. poft fratres, Cod.de legit. hsred. A proximis autem quid diffe- rant agnati,vid. 1 .5.Cod.eod.Vlpian.porro in lcg- 2 . ff.de fuis & legit. adgnatos definit, cognatos virilis fexus ab eodem ortos. Idem , in Inftit; h-agmemis. titu." n. adgnatos aitclfea patre cognatos.virilis Texus, per virilem fexum defcendentes, eiufdem fa- mi!i$. Briflon. Alcia.Ub.j.parerg.cap.pen.agnatos putat dici quafi adnatos,& lic iuxta nos natos:Sicut Plinius adnata membra dixit, qua prope aliafub- oriuntur, Tt in digitis videmus. Filius igitur patri fuo non adnatus/ed natus eft : quodfi filiorum.non contemplatione patris,fed inter fe men tio eft , tune adnati funt: quia omnes iuXta ac prope eode'mqua gradu goniti funt : vndelexait : proximioies ex agnntis fui dicuntur. leg. lurifconf. jT.i.ff de grad Agnati vero Ratuardo lib.Vari.).'cap.i. inde nomen haberc videntur, quod iure ciuili non in domo nati D 4 1 »II A ANTE D. fint patn&milias (m ta. enim Iiberi? qui funt in po¬ tekate, duntax.it nafcumur)fed quod famili* adna- fcuntur. Et eft quidem agnationis nomen ciuiie,vt iamilise, gentis, & generis, cognationis autem fan- gainis nomen eft,& naturale,quod interdum in no- men agnationis tranfit. Cognati dicuntur,quki li- mui nati,quafi ex vno nati, quafi commune nafcen- di mitium habentes 1 .1. in princ, vnde cognat. Et idcirco agnati, inquit Modeftin. čc cognati in boe difFcruntjVt in cognatis etiam agnati contineancur, tnagnatis non vtique & cognati. verbi gratia : pa- tris frater, id ek patruus,agnatus,& cognatus: ma- t?is frater , id eft auuncnlus, cognatus eft, agnatus non eft.l.j.vnde legit. Idco patruus cognatus eft čc agnatus:quia non fanguinis folum, fed etiarn gene¬ ris ratione,mter fratris fui,hoc eft, mei patris,Limi- liares rnecam numeratur. Auunculus aatem non agnatus eft , fed cognatus duntaxat: quia mihi non generis,fed fanguinis tatumratione coniundus eft. Et hoc inde poti dim um a quod fcemina? , confidera- tione quadam gc-neris gemifque eiuili , propnam nullam ducarn familiam. Per in manus enim con- uemionem vna c um marito famiiia, vna domo con- ciuduntur. Adgnatorum appeliatione continentur &fratres con- fanguinei,Gothofre.ad rubric.Cod.de legi?, hsred. Agnati dicuntur , vel r.atiuitate , vei adoptione. Nam qui adoptabatur iifdem fiebat agnatus qui- bus pater eius adoptiuus fuerat & iegitimam co- 10 1 tum inteftatorum hereditates admitti, simirum vel fuo legitimo iure fimul,vel legitimo folo, Proindc fi a fuo iure recefterinc, quod deri repudiandofo- let, fupereft iilis ius ltgitimum • quo iure prseferri rurfus caeteris legitimis, hoc eft agnatis, m repu- diata fucceftione confueuerunt , non fuo quidem, hoc eft proprio , fiuc innato iure, fed iure legitimo. leg. vitim.in princip, de ben. dam. iiberi igitur,fui heredes funt, & legitimi ftmul, non agnati: agnati autem legitimi funt, non fui, iis exceptis , qui patri agnafci dicuntur.Sui enim aut nafeuntur, aut agna- fcuntunadde infra verbum Agnata. A d gnati, cum de furiolis agitur , curatonim loco multotiens ponuntur Brifton. A d g N at a, A gnati. 'j. fuo loco. A o g N a t 1 o eft cogn;tio ciuiiis, qux per mares con- tingit,1.4. jT. cognationis de grudih, vel eftipla per mares confa n g umi ta s, & coniunctio vt fuo. Accipb tur Sc pro ipfa natiuitate.Prat. * A o g n A t i o eft fuorum,Li.l.8. poftumorunvft"de in- iuft.rupt.tcft.Agnata etid dicuntur ea,cjuse ex man- cipiis vel pecoribas nafeuntur ac veS gregi ve! fer- uitio accedunt,!. Paulus. jT. 1. fF.de pig.Lvxorem.jT. forori-ff.de leg.j.L eum qui jT.non folum. if.de furr. Eline agnurn, pecon ouillo agnatum didlum paca: Varro lib.4.de ling.lat.vid.Brifton.vit.edit. A d g n o s c e R F. fvidf. Agnofcere) prxter vulgarem fignificatum,eft admittere, reciperer, teneri, prčfta- re.Elinc um hcereditatem habehat, vel ipfi eius. l.a.jT.a.de 3 ° An g N o s cl R e pcficulum,fumptus,onus ;> onera,no-* i'ms& legit. Naciuitate vero agnati fiuntduobus modis : vno, qui per virilis fexus cognationem viuo pfttri farniiias coniunguntur : altero , qui patre mortuo nati funt , quos appcilan? comniuni no- mine pofthuraos fuo s, Filius., qui viuo patre natus eft , agna? us dici non poteft, m reda enim linea verfatur , cum agnati ex latere domum dunta- xat attingant, leg. 7. fi tab. tefta. ldeoque gnatus veiftlius dicebatur , non agnatus. Atpofthumus fuus , fiUus dici non poteft , nullua enim eft ftlius 4 ° ftne patre , vt ncc pater fineftlio. Quiatamen patrefamilias mortuo , eius familia omnino non extinguitur, ideo qui ftlius eft/t non poterat, agna- Ipus ejficitur,leg.3.de iniuft.rupr.& patri(hoc eft,pa- tern« fkmilia?)agnafci dicitur. Illud igitur quaui- tum eft,un hic agnatus, appellari proximus, Sc cum fuis heredibus numerari ^ poiti?. Et pofte qnidem refpondit Pompon.his verbis .■ Filius patri agnatus, proximus eft L ja. de fuis & legit. Et hoc nimirum illud eft , quodhunc in medum Cicer. fcribitde5o Oratore lib.i.Num quis to teftamento,qudd pater- familias ante fecit, quam ei filius natus čft, heredi- tatem petit? Nemo, quia conftat agnofcendo rumpi teftam. ntum. Recentiores quidam cum harc non confiderarent, addere hui.c Pomponi) refpor.so ne- gationem contraomnium exemularium fidemmon dubitarunt.. Non rečte, v uit enim Pompon.filiam jpatri agnatum , hoe eft , poft patris mortem natum, teftamentum rumpere , 8c hseredem patris rroxi- rnum clfe. Nec alio fenfu proximiores ex agnatis 60 fui dicuntur J leg. ir.ff. de gradibus. fui haere- . des agnafeuntur , leg. 3. jT.final.de liberis agnoic. Siquidem ex agnatis omnibus nulli funt iis agnatis pro.ximiores . qui patri agnafci dicuntur , hoc eft a pofthumis fuis. Nec eft* quod quis obiiciat, cjuam vt Iiberi repudiant bonortim pofteiftoncm iuiha?- redes , candem illos quaft legitdmos habere inči- p.cre , & per confequens rede inter agnatos, etiam fuos heredes pofte numerari , idque Vip. fibi vo- Imffeieg. 2. in princ, vnde legit. lllius enimre-70 fponft ient.entia tft a .liber«s duplici iure ad paren- ftris ftgnificatjdc periculo, fumptiique teneri, pen- culum prseftare,onus fubire,de oneribus teneri, ea- que prseftare. A.dgnofcere 5 vfurarum onus Paulus dixit 1 . quxro. ft. locat.pro,vluras in fe recipcre, & earum nomine te¬ neri. Sic vedigal agnofcere. Vip.dixit 1.2.jT.fequi- tur.fr' de h.Tred.vel adio.vend. hoc eft, in fc recipe re pra;ftare. Adgnojcere legatum Modeftino .* L nihil. 12. fft eod.eft illud acciptrejprobando defundi iudicium. Prat. AdgnosCere hsereditatem , bonorum pofteftio- nem', pro admitcerc Sc accepcare , Sc conllitucre ud fe pčTtinerescrebro in Pande&.Lgieur. Et agnofce- ' re bona, eodem fenfu. Sic agnofcereliberosdici- mus,qu«s vt hlios noftros admittimus , i.i. & toro tit.de agnofc.liber. Sucten.in Auguft. cap.85. nepte lulia,ait,poft damnationem editum infantem adgnofci aliauem vetuit. Brifton.Adgnofcerc par- tum-.ftliumrnepotem, Brifton. Ar> gnoscerb iudicium defundi, eft ample-di & comprobare voluntatem.L8.jT.ii conditione. &l.i2^ ff.de inoftic. teft. Adgnofcere autem vt a quereU inofificiofi repellatur, videtur,epai quaie qualeiudi-- ciumdefundi comprobauit.l. vlt.ff.de mo fte. Ira- que non tantum, qui in teftamento adfcripferit poft mortem patris confentire fe , led & qui aiius volu/i- tat-ena probauerit: veluti fi ex teft^imemo legatum. petenti ad vocationom prGebuerk, procurationem- ue fuf pupiliique negocia ge rit, fiuc etiam cohfenfit liue attigit, non etiam li monuit foLum,l. irfiiiusfamilias.fr.de tutela.Aagnofcere videtur, & quž conuentus excipit, vel alias voluntatemfuam jo oftendit. leg.45.fr dc fideicom.lik Prat. A g Ni Ti natalesin S.C.intelligunturde ingenuis,l. j.fr.fi ingen.cfre dic . Prat. Adgnoscere lente n t um > eft acquie',eere fenten- ti3eBriiT.exli.fr Adgnoscere feruum: frgna id eft , recognofcere. BrilTon. ex leg.fr . AdgnosceR e bona m fidem Vlp.l.quoties.9,jf.dc- nique.fr. dtfadmi.tuto. p£Q, bona fide,& iuftam li¬ tem inftituere,& in ea bonaftide verfari. Prat. 20 AdgREDI, prouocare, in L i ■$. arietes,fi quadrup. pa uper. B r i ii on. vi 47-^ ggr e di. Adgressores dicuntur Prxdones Vipiano . lege quo n lufragium.jf. non tantum. fr. de incen. ruin. Prat, A n g R e S s v r A, eft prsedonum latronutr.ue impetus. Aiex. Imp. qui eam caiibusfortuitis čonnumerat,l. quxfortuiiis.C.de pign. AdgressvS pradonum, impetus, infultus., rapina, & pr^datio.adgrefrura, cideixf > l.ex fado.17.5f. fiquis p autem.fr.ad 8.C. Trebell. Prat. Brifr. Adha e c,pro Prše ter hxc ca. v er um. jT. adhsec 3fi.dift. cap. cupientes.jf.adhsec de eled. libr.fi. Aliquando exponitur pro circahsec, vt per Archidiaconum, cap.vno.circ.finefD.de relig. dbmib.Ub.fi. Aiiquan- do aduerbialiter & continuatiue ponitur.l.i. jT. ad- hi.ee. C.de annal.exccpt.. jT.adhxc.de pace iuram.fir. in fcud. Alb. Adhaerens alicul, vnus fpiritus eft e um co. c. da- namus. de Čutnim, trinit. Alb. ^ Adbaerentes qu\ dicantur, vide ornatifrme per Pelin um in rub. de treug. &pac, in 5. col. verf.5. deciaratio. &an adlixrens vtatur eodem Tire , quo luus principalis,vide pufrhre per do.Andr. Barbar, confiho 38. pertotum. rqaxime in col pen. in j.vo- lum«& Adhsrens an veniat c um adhxrentibus,vid. eundem Ban. in confil.ii.in n.Sc ifi. col. in z. vo- - lum. Alb. Adhaerens connexum,contiguum, Sc acceflorium, quomodo difrčrant,explicat Alber. ini.qux reiigio* fisfr. de rei vindic. Adhae r en % caufie pro fuo interefre non cenfetur noua perfona/ed eft adminiculum ad eandem cau- fam: ita ait loan. Bapt. Ferretus confil.335. num.8. lib.i, loan. Fr. Decian. A n H1 b e R e , hoc efr, prsftare, d are, apponere, a d" iungere facit i. qui venenumdbi ; quia eo nomine orane continetur , quod adhibitum, ems cui adhi- bitum dlet, naturam.mutet. de verb. fign. Sic Ad- hibere diligentiam, Adhibere moram. 1 . illud. ffide g 0 per. Sc co mm. Adhibere procurarorem debet mi- nor, fi contieniat debitorem vt ei (oluatur pecunia; id efr, afrerre , adducere, adiungere,luit prxtor.jT. 2 »fr de minoribus.Rebufr A P a 12 e R e pro acciperfjadmittered-fin.jThac adi- one.frnaut.caupon, frabular.ibi.-culpoe Tcilicet fux imputaturus, qui tales adhibuent.Rebufrl Adhib ere etiam teftes, dicitur, qui adiumit, ad- mittitue apud Arcad.l.i.jT.i* de teftib. Prat. Adhibere heredem fratri, id efr >adiiccre I.85 JnR. BriiT. 70 Adbisue p.ftulantemeft Aduocatum cauf{ fu« prsficerc Vlpiano l.cbleruarc^.ST.+.ff.de otHc.pro- tonf. A d h 1B1 n £ mctu.n; infsrre, incucere meturn. Ad hibe m vira, eft vimafteirc,liuccogerc. Adki- bere dolum. 1.6. com. vtnulque iudic. Adhibere lraudem,calumniam,eft vti in negotiis agendis do- lo, fraude, calutnnia: fiquidei&huius verbi fignt- ficatio fere per verb'..n vtor Jeclarari potefl.Spieg, Adhibere ad fatis dandum, eft fideiuffortmdate, Paul-l.de die iT.i.if.^ui lacisd. cog. Prat. Aibibire quiftipuletur,ideft cuiusnomtnftipu- latinni inkratur vel adiiciatur. Briflon. ex 11. ff. Adhibere , proconuocare , citareue. Vlpian.l. ni ita.de adopt.Adhibitis etiam qui conrradicerentjid eft , -qm lsderentur confirrnatione adoptionij. Spieg. Adhibere ad aftum,aiiquem (iuein ius vocare,Vl- pia. 1. nam ita dinus.ff.de adopt. quo Tenfu vtitur Tepe M. Cicero. Prat. Adhibbre , reittrare interpretatus eft Damafua pontifex p. per illici-am i.tjuaeft.7. atque ita accipi debet in c. ventum.i. qu3tft.i. Prat, Adhonorem Prxtoris venire: Vide in 1. ius autem ciuite.de mft. &iur. item Oldend.in reftatur. po¬ lit. Spieg. . / Ad h v c, id eft , vfque in pr^Tentem diem » vd huc vlcjue.l. poft rem , de tranfafl.ibi: quia huc lis Tub- efte podit, tranTaSio fieri poteft. Adh v c nondum,pro nondum, Brili' in parerg. Adiacen tes, id eft, contines, in Auth. de lamft.e- piTc.jf.fi auetm. ADiacentia pofteftionumqust finr,vide not. 1.2. C, de bon. vaeant.lib.io.l. libertinormn,jf.chartis. de leg.j. interdum in fingulari adh.crentiam figni- ficat, vtatteftatur Alber. # Adiacentia, quz alicui rei mobili, puta domui fundoue, cohsrent. Sic adiacens prsdium , qua(i iuxtaiacens & adherens,leg.i. jf. ex incendio , ibi. proinde fi ex adiacentibus prEdiis.ff.de incend. ru¬ in. naufr.l.fi finita.Jf.fedetfi plures.ff.de dam.inftfr. AdiectamENTVM, 1.242.tf. de verb.fig.Brili', in parerg. Adi e Ci s se pro vedidiile interpretatur apud Paul. in l.i.ff.tutor.ff. pro emptor. Spieg. Adiec n e, pretil udditamentum, id eft , cura quis rei veditE intra prEllitutara diem precium, vel pe¬ cunia , vel qua alia ratiene , adauget, I.10.&u.jf. fin.de in diem addia.h41.de rei vind.qu2 vliirpa- tur non Tolum in priuatis venditiombus, Ted & pu¬ blicistu® hunt Tub hafta,alnfque Tolennibus adhi- bitis. Hanc Gaili appellant Enchere. id eft , precii rei lub hafta vendendf & adaicend® augm entum. Hinc titulus C. libr.io.de fide&iurehaft® fiTcalis, & de adie&ionibus: Sic enim eo in loco legendam, Vet. lib. confirmant. Grsci adiecliones vctkSt/vjj- ■tiTfuus vocant, Prat. vid.infra,Adiicere interdum. Adiectio dominii, acijiiifitio eius eft,quE fola le-, gis autoritate defenditur. Adiectio bonorum,vbi proprie non eft h®reditaj, Ted fola principis autoritate quis pro hsrede habe- tur.jf.i.& in rubr.de eo cui liber.caufa bona addic. Sic Adiectio pignorumin caufam iudicati caj torum, e um domini confenfu,no expeflato iudicis pr®ccp- tOjvenduHtur La diuo Pio.jf.fi pignora.if.de re iud. CorraT.l.feruitutes.4.nu,i6.fF.de Teruit. Adiectione familiarum, cuius meminit Xacitus lib.17. facultatem accipi conceflani estraneis, vt Te in familias Romanorum infererent, hoc eft vt iis 4«i velient, concederetur ciuitas Romana dum in lx 5 A A N T E D. h6 alicuius ciuIj namen gentemque tranfirent, tradit Connan.lib.2.ca.7. ADiEctiones Iuftin. Inftit. $. fin. de fucccfl. li- bcrt. accipere videtur pro modis Rom. eiuitatis, familiarumque Romanarum iusaflequendi, n Al- ciatocredimas : quitamen non negat,eo in Ib co Accurfii interpretationem probabilem efle. vid. cap.17.lib-r.Prat. Spieg. AdiecTvs vid. mox infra. A PUCI A LES' co?n#: LegeTepcem uiri. i Adiectvs Alteri ftipulari non pofTum, ita vt alte- ri illi ex ftipulatione meaaccjuiratr.r obligatio,Ted vr aiteri illi fpluatur , hoc ltipulari poiium.ls vero in c uiti s pcrfonam foiutio confertur , vulgo Adie- čhis dicitur: Et huic folui debet,non hteredi »pfius: qiiia Adie&io illa eft perfonalitfima vid. Y r ult com- ment. Inft. de inutil. ftipul.^.3. fiu.2.3. 4. & feqq. 3 taque Adiicitur hoc fignifieacu is cuius perfona non acquirendse obligationis , fed folutio.nis, tan- tum gratia, ftipulatione comprehenditur. Buffon. 20 Adiečtus fundus intelligitur quando meiior allata eft conditio, l.quod autem. de in dicm addnftio. AdigeRs. vid. mox infra. A »11 c fi R E in diem eft rcm penes emptorem collo- care , haclege , nift quis intra diem certam melio- rem conditionem attulerit.Cuiac.d.tra&.j.ad Afri¬ čan. fol. eod. AciicEREcff pacifci de adminiculis & acceftioni- bus,& vt Iuftinianus loquitur J pedifteauis emptio- nis, falua Sc integra emptionis, fubftantia , Cuiac. i4.obfcru.18.Gothofr. ad 1. 72. in princ, de in diem J addičh Adiice R e pro confe.ntire, notat Spieg. Adiicb Re eft quafi iuxta addere: rerbum enim a- diicio idem eft , quod adiungo,addo. Sic adiici di¬ citur, qui alicui coH^res adiungitur.L7.ft' farmi. ercifc.L89.ff. de hsered. inftit. vnde adie&ushceres, pro coh#rcde, in eundemque fenfum adiungendi & adhiberidi veibis I.C. vtuntur I.6.I.85-& 1 .14.in fin. ffdeiur. codic. Briff. Adde Cuiac. trad.5. ad Afric. foi.34. A&iice 8 e intcrdum valet meliorem conditionem adferre, au&arium adiicere, & omnino addere ali- quid ad pretium , plurifque licitari.l-y.fF. de in; die addi&io. Inde Adiediones pro incrcmcnvis Sc ad- ditamentis pretii,licitationibusque quibus aliquid adprius pretium adiicitur. 1.4.I.io.l.ii.jf,pen.l. vit. 1 . 15.ff.de in diem addičcio. Sic adiečlionesadmitte- re in I.21. in fin.ft. ad municip. quas vulgo dicimus Encheras recipere : notauit Ant. Auguft. lib.2. E- 50 mend. cap.3. Adiečfus dicitur qui obligationi folu- tionis gratia adiicitur L59.fl. de folut. veluti fi fibi aut Titio dan quis ftipuletur. Nam Titii perfona in hoc tantum comprehcnditur , vt ei re&e folua- turJ.56.3T.qui fibLff.de verb. obligf Adi is s e videtur tacite, qui petittempus ad delibc- randum: nifi repudiet:olim fecus fuit,1.19.C.de iur. del1berand.L69.dc acquir.h#redit.Gothofr. ad i.23. iT.j4.ibi : fi non recufauerit.C.de iure delibcr.vide Adeo,Acire. $ q A (fiiuct, iniuftitia, lnftir.de iniur.in princ. Apimendi verba , qnalitatem Sc modos vide in tit.de adimend. legat. 'Ou^ndo lex adimit liberta- tem, pro non fcripta habcnda eft,Terentio elemen¬ ti L vnic.ft.de adempt. liber.vide, Pertinere, A d i m t nihil poteft , quod non antea datum eft."Nade Alciat.3. prsfumt.42. Gothofr. ad I.3.C. de codicil. Apimplere verbum rariftimum,quo Imp. vfus eft: Inftit. de contrab.en3pt.3T.ita ramen.& in L8,iT.i.C. de codicill. Idem quod iinpleo. Spieg. rr Q ApimplCRE creditoremeft:ibluere^creditori, vid« ' L4.C. de conuen. fife. debitor. lib.ic. Gothofr. ad I.43.iT. 1 .ibi. curatorem adimplere.ff de adminift,& peric. tut. Ad in s t a n ti a M:ifts dičiiones fonant,quafi diet retur, ad petitionem , feu preces alieuius Srhocfa^ cit maxime pro inftrumentis Sc adis iudicii, in qui- bus dicitur,ad inftantiam tališ promifit.vid. Fel, in c. cum M.Ferra.col.2.v.no.2. de conft. A d i n s t a Retiam apud iurifconfultos legimuš.Alb. 3 Seruius dici negat ad inftar. Beroaldus item apud Apuleiu monuir nos ijmplicitcr dicere Inftar, Vlp. air, Publiciana ad inftar proprietatis,non ad inllar poftefiionis refpicitj.fed Sc fi res fi.de v-ublic.in rem aft. vide. Inftar. Spieg. AdipWci iud.ciumjiue ius, eft ms obtinerc. Prat. Adi pi s c 1 dominiu.l.8.C.de bon.autorit.iud.poffid. A d 1 r £ indicem , arbitrufn,magiftratum vel pro tri¬ bunali,vel per libcllum:id eft,acccdere. Brift. Prip. torem^vel ad pr^torem in ius adire Briff. ex Cie. & 1.6. deferi. Hincaditio pr^tori« Brili. Adire hareditate, eft ampiečti »Scagnofcere, feu ad- mittere hoereditatem , accedere ad h^reditatem, & vt Grsci dicunt fin. x.K»po.9jM*. Adire bona,idem ferc, l.i.C. detefta. mil. Refta via; folienniter; adire hasr^rditatem : id eft ad fucceffio- nem accedere L3rC.dc iur. deLbsi-an.5: alibi.Etiam fsbire hereditate"diHt Paulus.L181.de reg.iu.Briff. Adire hereditatis inftitutionem, nomen, icftamen- , tum. vid. Cuia.7.obf.i8. & Gothofr.ad l.i.C. de te- ftam. milit. Adire autc-m hereditatem cenfetur, qui dcolaratie heredemfore . quod fit aut verbis Sc nudaconte- ftatione, aut re ipfa , 8 c fačlo aliquo, quo fe bona mortui apprehendere teftatur : nempe fi nTiu/fam, fe immifeat bonis paternis: vel extraneuS in defun- fti bonis,fe tanquam dominum gerat,id eft, eafa- ciat, qua? dominus quifque in rebus fuis facere fo- let,Lpro herede l.gerit. L aditio. L per procuraror. de acquirend.hered. Gced. de verb.fig.& Brifii lex. 4 ° AdiRe videtur, qui aduerfus teflamentum patris mouet querelam falfi 1. 14.tf.de bonor. poft] Gotho¬ fr.ad L3-G.de repud vel abftinend.hered.videfupr. Adiiffe. Adire, pro immifcere l.i.C.fi tut. vehe ura. Adi R R hereditatem ac pro herede ( id eft ) pro do- mino fe gerere, fere idem: Aditioncm tamen a ge- ftione pro herede,a partedlftinguit l.C. in L fi qui inihi.iT.ft d quid ff.de acquir.han-ed.5c in l.eum qui. ft'eo.tit. vt annotat Goueamus libr.i. var. lečt.c.25. Proprie autem adire Sc cerncrc hereditate,item pro herede gerere , dicutur alieni feu extranci heredes, qui alias heredes non funt:at fui & neceifani dicu- turfe immifcere.ldeo^ueh^c feparantur Quib. ex cauf. in p©ff. 'eat.L7.jT. reftitutus. de min. Extraneus enim aliudad alienam familiam adibat: At filius fam. no alio ibat,fed permanebat, neque aliud quippiam no*ui cecptabat, nifi quod , quasres antea non omnes attigerat, earum fe liber# admi- niftrationi tum immifcebat. Hot.vid. infra Aditio. adire hereditatem & bonorum rofTeflionem pete^ re, Paul. #quiparat.l.is qui de leg.pr#ftan.tametfi Aditio hereditatis; quia illi e cinili iure origojrer- petua eftJ.licet,C.de iur.delib.Bonorum vero pof- fefIio,quia a pr#torc caufam habet; temporaria eft. Na pr^toris ofticium anguftiore clauditur tepore. Hinc filius fine patris iuffu poteft agnofcere bono- ru pofleftione: adire aute hereditate no poteft, nifi ferutata patris voluntate,cum facile peti poifit,non cxcluf’a fpatio temporis. H#c eft germana ratio diuerfitatis inter aditionem hereditatis t ikbono- rum Pofleftioncm Prat. v A A N T E D. »7 Adi ti o. mox infra. A d irrit um reuocare.l,7.C.de reftit.mil, ADites vocitantur atrici a I.C. atque limUarchfc fceminis excubantes,ftEminae dicunt&ir atrici. Plau- tus:(imiUter tum atrica clementer non fota eft , in- quit, munere occupauit. De his atricis ha?c Maro: Armiger ante fuit fidufque a d- limina cuftos. Ser- uiusj.iCncfid.interprctatiiriiCdituus fuit, ingenti honore,ilIic enim & epulabantur:& Deos colebant; cenfus autem omnis illieferuabatur: quod & Plau- 19 t lis docet inAfina . in q ra inducit Saureamferuum Atricnfem in torafamilia plurimum pofte.Hi prin- cipis iimen curabunt:ad limina,quemadmodum ad pedes:a memoria, a libellis, a pugioncvvocitantur a luciauo lib. 2. de Afino atireo. iohann. Baptift.in comment.epift.Sidon.Apollin.ad A grič. lib j. A di T i o hereciitatis,eft fpecies q.obligationis.L.6.C. de nered, a d. Adi n o qaandoque fimpliciter ponitur pro aditio¬ ne hereditatisi Bri{f.ex ll.rLTheophilo hereditatem 20 acquirere , in extraneo dicitur aditio: in neceff.triis x imraiftio.Et hereditatem no ad mit cere, in extraneo dicitur repudiarioun neceftario,abftentio.Huius A- ditionis, feu adeuda’ hereditatis via, duplex in iure eibvna antiquior, vt fcilicet Inftitutus fecu delibe- ret,an heres eft e velit, idque certo temporis fpatio: - & interim dicebatur cernere, nepe an expediat he¬ reditatem adire,nec ne.qu* via tantum patebat ex- transis.Altera recentior &lior omniumque,he- redum,leuextranei fine feu necefiarii,communis,vt 3 3 videlicet inftituti, deliberatione omifta,ftatim fine pencalo adeant hcreditatem,inuentario fcilicet le- gitimefačlo. Jn. Vuit.in comment.lnftit.dehered. qual. Adi ti o nis dies qui dicantifr« vid.Gothofr. not.ad Li.ibi-.fpatium centum dierum.Cod.qui admitti ud bonorum poifeiT. A d 1 T v s domus, eft anterior pars, fiue introitusjl.fi ' cuius.tf.fedfi.ff.de vfufr. Ad.it y m alic,uf pr£ftare,&redimere,id eft acceffum, 40 tranfeundiius. Aditus ad (epulchra , idefteorum adeundorum ius. Ergo Aditus ab itinere & via fe- parat ur. Brdi'ex il.if. Adi t v s iiidiciaiisjl.iyC.dc iudic. A Dl TV s iudex , vt aditus prsefes prouinci«,no male legi tur in I.7.& i6.C.fam.erci r c. Hot. in pr&tcrmi{£ Adit v S per obreptionem, I.5. C.quomod.& quand. lud. A D1 v d 1 c a a e eft rei dominium iudicio attribuere (id quod in afiienibus mmara caufam habentibus $° ludici permittitur)feu iudicio peračlo,rem contro- uerfarn ačlori addieere, notat.Alciat.de verb.fignif, %u$rkcnne/i.Xufirechen\c\\i contrariurri eft,Abiudicare 5 nberkčnnenAb$rcche?i .Sic rem huic adiudicare, & ab illo abiudicare. Hot.Prat. Adiudicare bona fifco.l. 35.de iur.fif.BrfthPorro adiudicare pignus, addice- re,& in folutum dare,quo diftent,cx veritate textuu excutit acute,&,vt folet, fideliter Zaf.in l.a diuo.ff. de re iud.Spieg. I.21. de annu.leg. prasfes prouincia; adiudicat ea Reip. id eft, iudicio attribuit,affignat, 60 propria eft e decernit.Hoto. Adjvdicare caufamalicui, eftfecundumalique iudicare.Hot. A d 1 v d i c a T1 o eft modus acquirendi dominij, ea- rumrerum,quas defunftus habuit,& quse adiudica* ts funt : ac proprie habet locum in iudiciis diuifo= riis.Vl.in 1.2.ffiftn.reg.Iudici,inquit,fin.regund.per mittitur, vt vbi non poftit dirimere fines, adiudica- tione controuerfiam dirimat.Spieg. Vult.adfin.tf, 11S Adivdicatio neceftariaeft , erflptio voluntaria Paul.in i.li pignori.Efamil.hercifc.Adiudicationes prstor tuetur,l. inter.jT.fi famil.ercifc.ibidem. Adivdicatio, id eft,condemnatio,l,lxcet. jT.fi plu» res.vbi gl.fF.dc procur.loan.Fr. Dec, AcivNGEiife coniortiis ancillarum, 1.8.C.dq fer> fugit. Adiungere tutores curatoribusiAdiunfiiones fundo applicare.Brif£cx C.& lul.Paul. Adivnctvm cedit lubiefto. tanuuam digniori,auc continenti,(ine cjuo confiftcre neqait. Secus eft ev= go.ii Fubiečlum vile lit, Adiudtum vero pretiofum, ha tabula vilis cedit pidura’ pretiods : charta vilis icriptura-. D. V ul. comment.lnft.ad omniao 2j.de rer..diuif. Adi v t o R idem eft quod Ador. $. fin.Inft.de curat. I.folet.fl'de tutelis. Adi v T o R tutela; dicitur,quem(vt feribit Pampo.) folet Prstor permittere tutoribus conllitucre lis, quihon pofluiit fufiicere adminiftrationi tutc-latdta tamen.vt cum periculo fuo eumconftituant,leg.fo* lct.ij.ff.de tutelis.Prat.Brifl. AdivtoR pro ferimatio ponitur, 1 . nulli. Cod. de num.& act.lib.i2. Adivtor Cornulariorum ( alij Corniculariorum ) vacationem munerum grauium habet, 1.vitim.ff de itire immunit.Cornularij qui lint,vid.infra fuo lot, erant žc adiutores Quaftoris. AdivtoReS Qua:ftoris jSoiiS®) »!ti iciojiii , de quibus N.id.miniftri qu£eftoris,quos libi ex feriniis memoriir,Ubellormn & epiftolarum,eligit propofi- tis faerofandis Euangeliis. OHicium qu*ftoris di- -cuntur Nou.uc.vid.Nou.integram de adiutoribuj. Prat. Adivtor.es Notitia Romani Imperij nurnerat ter otficia Prsfedi vrbi,l.perhanc. C.de aduoc.di- ucrf.iud. AdivTores olimofSciis,leuandilaboriscaufa.da^ bantur,qui his vel atgntudine prtepeditis, vel mul- titudine negotiorum obrutis, opem ferrent,l,io.C. de mimerat.Ub.i2.1.j.C.de diuerf.offic.lib.12.6cN0- titia lmperii Romani perfs.pe Adiutores faera me¬ moria;, l.i;.l.i4.eod.tit. Adiutores magiftri officio ■ rum,I.5.C.de princip.agen.in reb.Jib.12. Adiutor vra bani officii apud S/mmach.lib.i.epill.22.6cAdiutor primiceriii tribunoriim notariorum in Notitia,quf fubieda eft Noueli* S.Brifs.in prsetermilf. AdivtoReS Ducum,!. iS. jr.5. Cod.de remilit.Ii. bro 12’. Adi v-T oriv m diuinura,flebile,vltimum,ex 11.Cod. Adiutoriumquis pr*ftare dicatur, Canoniftš indi- cant.in c.vlt.extr.de homicid. Spiegel. AdivtRix legio prima. Adiutrix cegnomentum le- gionis Romaax.Spieg.Eius njeminerunt Impp.in J. vlt.C.de apparatoribus prxfe&.prxt. 6c l.vlt. C.de caftr.pecul.lfb.12m qua,Adiutrice noftrs Reipubl. pro Adiutriec noftra.vulgo perperam legitur.Brifs. in prstermilT. Adi v v a e qui erant, difces ex Notitia Imp.Rom,- Adi v v a R s auxilio: exceptionc:repiicatione.-refcri- pto. Lex adiuuanda interpretatione. Adiuta nego- tia.Brifl'.ex ll.ff.6: C. Adi v vare, pro sdminiculari,apud Paul.in l.legiti- ma.de pac.in vfib. fcud. denotatopem ferre,&au- xili*ri, Eft autem adiuuari, vt Nonius inquit,cum voluptare intueri,deletftari,accendi, 6t' 70 A D libertatem, vindičla manumit£eado,pefducere l, de aftio coame((,lnft«,. " filius.flf.de dalo malo.Spieg. n9 A A N T E D. ne ing. rac. Ad i a c T o s etlam dici putat Varro lib. S- de li Lat. £)ui in collegarum locum luppofiti funt. P vid.infr.allečH. A D linišna fe'ruut,pro Arrienti.Bud. A d mantis nummos non habere, renufte dixit A.nca- nus in Ltutor.ff.ad SC.Velleian.pro eo,quod & non minus elegans eft , pecuniam ad manum non efle, v ulgo aiuntjin prompta non efle.Spieg. Ab rninuin Ceru us is dicitur,cuius masu ad btepas fcri bendas princeps aut cjuiuis alius vtitur: efto.; ideni qui &imanu,& Amanuenfis dicirur.Spieg. At hacc duo differre dočtifiimusTurnebus annotauit lib.ad- uer{.5.cap.ii.vbi amanuenfes ferui funt a manu,qui 40 excipiunt & icribunt. At ferui ad man um ali; funt, vt apud Cic.lib.3-de orat.& apud Liui.lnde ad ma- num cantari hiftrionibus ccptutn. Nam ad mamim, fignificat > quod prarfto eft 5 quod in promptu,quod paratum eft. At> m e n s v m vinum ridieule interpreta n tur pro vi¬ no ad menfam vendito.-tametfi Holoand.annotat,a- 20 lias dceffe harc verba „ in l.fi pe r emptionem. f£ de ” pericul.& commoa.rei vend. Eft autcm admeitfum vinurrijidem quod ftmplex meni mn. Admbnsvm opus.Admetir* oleum metrcti$:viniim amp.horis,triticum modiis. Admetiendi dies. Briff. ex Lff Admbtiri, ve»bum pafliua fignificatiorie ponitur in 1 . 35.jT.pen.ff.de co«tra,empt.& Ljčbfftiocat.Briflp. in parerg. Adminicvlv M,a’diumentum. Proprie dicitur fu- ' ftentaculum iiue fulcimentum rei alicuius, vel line 1 quo res non fubftftit* 1 . inftrumenta. Cod. de prob. Spieg.Prat. Adminicvla 2equitatis,adminiculum alienum ap- p ellationis,prouocationis,ex li.C. Adminicvla, vid.d.l.inftrumenta. Sc 1 . 2. jf.i. de conft.pcc.Li.fi vfusf.pet. Administer , id eft, magnus & prsecipuus mini* fter , vox Gic.familiaris. Ad enim habet v im in- tendendi. AdmiNiSTRare ,idem eft quod gubernare,guber- nationem habere vel gerere , tutels vel *ur* ofti- cium fuftinere,l«ge fecunda Cod.ii ex pluribus tut. vel ciir.Sic Ad^iniSTRArj turelam,J.ib, C. arhitt. tutel. Et adminiftrare curam,1.2.4. C.de hercd.tut. vel cur.I. 14-C.de admin.tut. Ad MI n 1 s t R a N Dl fui patrimoriij liberam potefta- tem habere,vid.Li.C .de his quib.vt indig. AdmimistraTio libera quce fit ,/vid.in l.filiusfa- fmlias fft de d o nat. adminiftrationem rerum li- beram, qu*lem dominus habet , proenratori com- miftam,barbari altam Sc bafiam vocant.Ex Oldend. s P i£ g> Adm 1 n IS T R A R h ačhim,ačhones,annonam,argen- tariaimbona paterna,res pupilli.Briff.ex fF. A P m 1 n 1 s trap alteri, pro diftribuere Sc imparti- ri.ftc heres fideicommiftum adminiftrat. BriiT.exll. ff.& C. 'Admikistrarb dicitur,qui quid alij rcftituit,l.ft pars.io.fftde in0fftteft.L3.ad l.Falc.Prat. Admikistrarb tacitum fideicommiflum eft in- capaci accommodare tacite fidem de reflituendo. Gothof.ad l.j.C.ad l.Faldd. Ad m 1 n 1 s t R a t 1 o n 1 s appellatione apud Cano- mft.continentur tantum ecclcfiaftica ofticia, nimi- rum,exen*plo t moriš,qui adminiftrator in iure no- ftro appellatm*,diciturque habere oiftcium, 1. alie- nam.C.de procur.špieg. A d m 1 k 1 s t r a t 1 o eft gubernatio rerum , turela vel cura,lege 5. C.de magiftr.conuent. l.ii.God.ar bitr. tutel. AdminiStRationbm rransferre ad curatores. Admini-strationem pc-ragcrc. In Admihis t RA t i o n e tenerc aliq. Administ Rati onis periculo conueniri, I.3. C. de in lit.dand.tutor.& alibi. A d m 1N1 s t r a t 1 o N1 s periculo non fubiicitur cu<- rator in Iitem,Gotho£ad d.i.3. Administrator is eft, qui rerum pubiieaiam, Teu temporalium curam geritiat magiftratus , qui iurifdidionem exercet,Azo C.de adminift.reip.lib. to.in rub. A d m i n 1 st- ra T or pianim ačtionum, I.4C C, de epifc.& cler. Administratork- s in iure noftro dicunturma iores m-agiftracus : quod illi folam meri imperiiad- miniftrarionem habeant, epa^ vox eum comprehen. dit,qui alieno nomine,non proprio agit, yt attefta- tur Accudfl us inrubrie.de adminiftra.reipubdib.C. ii.Quod Sc iuramenti formula probatur, quaiurant magiftratus , oecafione tradita: adminiftracionis fi¬ dem ie Csefari ieruaturos.in auth.Iurifinrand. qeod prsft.Spieg. A d M-! n i s t r a t o R e s ciuitatis> curatores dicun- tur, 1 . prsEfes.Cod.de tranfačfper L3.ft.de adminiftr. rerum ad ciuit.pertin.Hi funt,qui cmitatis negotia geiuint Sc adminiftrant : auc-rum odicimn explica- turft.de adminiftr.rer.ad ciuitat.df C.eod.tit.iib.u. Prar. A d m 1 s s 1 o pro permiftu : quemadmodum admitte- re , pro ften fin ere , nonnunuuam vfarpatur. Spiegd. A d m 2 s s 1 o N v m ofticium in 1.2. C. de priuilcg. eo- rnm c| ti i in /acr.pai.lib.12. C. cjuod Tub difpofnione Magiftri offtciorum ponitur in Notitia Imperi; Ro- man.Admiffionales dicebantur,qui principem ado- raturos admittebanr , in L vlrin a. Cod. dediuerfi ofhc.lib.12.Lamprid.in Aicxam.E Salu ta bat ur v^rd quaft vnus de fenatoribus patente veic,admiihona- libus remotis,aut folis his,qui miniftri ad iores fue- ranticum antea falutare principem non liceret; ho- die C amerarii vocantur.Admiiiionum etiammagi- ftrum lcgimus apud Vopifcum in Aureliano. Bnift in prsetermifC. A d mi s si o bonorum pofteilionis, l.vIiim.Cod.vnde legit. Ad m 1 s s a R 11 equi apud Colurr,el.lib.6,c.27.&Piin, iib.28.c. 15.funt ad initum eieCii.Et Admissvra apud eundem Columel. eod.ca.&: Pii- nius lib.2G.c.i2. Nec,inquit Columelia , admiffura: tempora feruantur.BniT.Prat. Admittsr e bona,id eft,agnofcere. A dmittere in- gredi volentcm,pro fufcipere,rccipere.‘ Admitterc focium,id efLaifumere.Admittcre excufationcm,id eft,probare,accipere. A dmittere cuftodtm,quere]a, id eft,ferre,tolerare Admiititur accufator,vel accu- fatio,fententia,id eft,recipitur. Admictere etiam di¬ citur,qu i Tacit,vt quis admirtatur.ftc feriptus heres hereditatem omittendo , cxhtredatum in ; c4'efiio- nem admittit. Deli da admittunt ačtiones: ačtio v- furas :conditio pesnam : hoc admittit raiio, Sc hanc opinionem animus. Verba ita admituum. 7 id eft,con- ccdunt,requirunt.Briftbn.cx ll.ff. Sc C. Admittenda fententia,id cft,approbanda.BnfT. Admittere bonorum poffeilionem,pro adgnofce- re & accipere , in L7. C.de iure deliber. i.4.C.vncle legiti.Sic admittere hereditatenijd.l^.&Lia.jf.i.C. de legit.hered. A d m 1 t t e R E, eft Sc rciffum in poffefT®nem'rcdpe- re,l.i7.de dam.infeft. 1.3. pr.ne vis fiat.Lis fiui^.lT. miftus.vt m poliMeg.BrilV. . Apmit- 60 70 ni A ANTE D. n 2 A d m i T T e R e dicimur fola anion deftinatione, 1.6. C.de iur.delib.Gothof.ad 1.4-C.vnde legit. A o M i t T e K e eft & rnarem foemin£e,aut mari fcetni- nam admouere ad initun*.Spieg.Prat. A d mi t t e.re in equas afinum dixit Vlpian. in 1. 53. $, fi quis afinum. de furt. vt & Varro apud Non, in Yerbo,i£quimeiitfm. Briff. A D M1T T E R E equurr.,pro confcendere accipiunt/vt apud Cie.in fecundo de finibus.Num etiam cum P. Decius fe deaoueret, & equo admiifo in mediam a- io ciem 'Latinorum irrueret, dcc. vt Budaž-intcrpreta- tur.Sed Maioragius lib.ir.cap^.eum lapfum exifti- mat:eo nanujue loco equutn admiflum, non pro e.6- fcenfo, fed pro concitato &ceieri accipi debere., iatis demontirat Val. Max. fic vocera mterpretatus,. 1.5.cap.6.deeodem P.Decio feribens; Vaput,iaqu'it, fuumpro Rei? .falute deuouic,ac protin us concita¬ to equo in ho (ti a m agmen patri* iaiutem,fibi mor- tem qu*res,irrupit. Concitatq.equb, vt vides,dixit pro eo,quod Cie. habet,Ad mi flo .Quin ipiemetGic. 20 rem totam aperit^dum iib.^.de Nat.Geo.loquitur in hxc verha. kebantur enim fore,vt exercitus Impe- ratorem equo incitato le in hoflem immittentem perfequeretur,id quod euemr, &c. Gnid. 1. Meta- morph. —— vtque monebat Ipfc amor s adm:Jp) feejuitur veftigia pajfu. Ad m 1 s s v m patTura pro celeri ; quafi feipfum A-- polio ad curfam aerius concitaflet , dičtum eife perfpicis. 30 AdmittbRe fcelus dici tur, qui id perpetrat & com mittit, 1. diuuGf.de offic. prsefid.M.Gic.pro Rabir. Rabirius,inquit,fraudem capitalern admilic. Vip.in l.i.in princ.ff de oif.prsef.vrb.Prar. Ad mi t tbre homicidium.Admittere etiam fimpli- citcr pro ddinquere,l.rpunj.in principio.de decur. Spieg. > A d mi s s v M,pro delido,crimine. Admifl.br, & admit- tens pro delinquente.$ic pro modo,menfura, quali- tate admifli. Duplex admiflum. In admiflo depre- . 0 henfus.BrilT.ex ll.fr. & C. Admitterb vira,pro facere vim,vim inferre. Ad- mitti vim aIicui,pro paa vim.Vip.in Uitem fl cum. fl’quod met.cauCS.pitg. Ad m od v m, id efljvalde^penult.correpta. AIiquan- do profertur accentu acuto , & tune e.vponipurad modum,id cft,neceilitatem, l.item fl fundum. in fin. ffde vfufrud.Alber. Adm o n e R eJo memoriam adducere > l*qui venenu. ff.de verb.fign.Inttrdum Admorrcre eft monere, co- monefacere.Admonefter.Vnde meritd admonentur tnagiftratus dihgenter cuftedire fugitiuos, ne eua- dant, Li.Sf.pen.if.de fera.fugit. Adiaonemvs proprie de re, qu* nendum in men- lem venit enqui admonetur. Vnde apparet., inter- prc-tes non admodum rede pro comgere,exponere, apud Paul.in ST. fciendum efl autem. de off pr*fe&. vigil.tum alibi.Spieg. ADmoneu peric uh, 1.1. Cod.vt cauf, p.oft puber- tatem. A m o n ERE,pk-runquecafligare,&corripere,&per cuterefonat. Corripere quidem fignificat.in Imp. Ctmmodi conftitutione apud Modeli.Lalimenta.jT. i. if.de agnofc.lib.iiinčta l.i. ff.de iure patron. Telo admonere, Vergiidib.t flagello, Columel.lib.z. c.2.dixere:quod & Nonius. ad nota uit. Hoc ita Grx- ci exprimunt apud Plat.in lib.rifjuw>wQt- f rH't 7 TK-‘iytyz.Rinc Aduokiiio fuflium,pro cafligatione & coereitio- ^.Onomaft.Prat.nriflori. A d m o n 1 t 1 o protelatur,ST.final.l.fecuftda vbi qu.is ager.Spieg. Admonitio in I.4.ST.2.C. de in ius vocand. idem efl qu od citati o.' Admov ere probationi apud Vlp. Li. in princ.tfh de dam.in fed-Alberic. A d n as cijvide fupra Adgnafci. a D n e P o s , Adneptis, Grsci (Asrjfoviv di- cunt.Hi funt abnepotis vel abneptis filiu^tilia,pro» nepo'-is,vei proneptis nc-posmeptisjiT.5- 3nflitut.de . gradib.l.i.ST.^.&l.vlt.iT.adnepos.if degradib.& ad- hn.Sic in inlčriptione antiqua , L. Aurelius Verus Antoninus Neru* adnepos appellatur.^Ar^erua e- nim Traianum,a Traiano Hadrian-rtm,ab Hadriano Antoninum Pium^a^Pio Vcrupl adoptatum, cx hi- floriis notum cft.Brilf. • a D N o m en refpondere y efl comparere ^ ac pr*flo efle,cum nomen rccit^ur. Liuius libro feptimo ab vrbe condita. Ace/bitas in deledu non dam no modo ciuium j fftd etiam laceratione corporum So 6 o lata, partim virgis c*fls , qui ad nomina non fpondiflent, partim in vincula dubtis inuifa erac. Prat. AD n o.s pertinere inteliigitur, qr.odcompetit nobis iure v.el dominii^vel poflbiflonis, vel cur3!,fiue ad- miniflTationis.arg.l.i.iT.quod ait.de ofiicio prsefed. vrb. Spieg. A D n o T a r 1 dicitur,qui abfens in reos referturmam in grauioribus.ciiminibus Magiitratus, qui abfen- tem inreos recipiebat,edida proponebat , quibus illi denuntiabat,fore5Vt nifi intra annum adeflet, e- ius bona conflfcarentur:vti Martia. docet lege pri- ma & fecunda ff.de requiren.vel abfent.Hotoman- nus.Hinc ad n o t ar e quoque efl: > cum prsfes notat , qua quemque damnatum poena dignum' cenfeat, idque ad Imperatorem refcribit.,l.i.4.quando appell. lege 6 .$. prxfldes.ff.de interdidwde reieg. l.is ^T.primo tf. nihil innouand.Plinfus lib.epifl.ic. Fueriint (Imilis amenti*,quos,quia Romani ciues erant 5 adnotaui in vrbem remittendos. Prat. Hotom.vide infr. An- notare. ad n o t A r e’aiiqu?.ndo accipitnr pro reprehendere, vt apud P aulum l.debitor.Si.SP-Ctruo. ff. de legat.2. a liquando ponitur pro Notare^ 1. cum mater. lf. de itioff. teti. Prat.Nebriif. a d n o ta ti o,illa in reos relatioj^., ff.de reqiiir.Vel abfent. Aliqiiando Adnotatio eft fenptura fada pro pria manu primripis,l.'i. Cod.de precib.lmper.ofler. Brifs.Spieg. Aibcr. vel, Adnotatio efl referiptum principis paucis adhibiti 1 fadum.hiubemus; C. de facrof.ecclef. ^ adnotatio , principis ad preces refcriptum,id- ' que ex Valent.Itnperat.Nouell^edocemur^itiil.de homičid.cafu Gd.verfle ul.meritd ergo. Adnotatic- nis hoc fenfu-frecniem mentio efl in Ced. luflin. m l.non aiiten9.C0d.de palat. faer. iarg/libro 12. lege quinta C.de emendat.propinqu. Priu.v id. a o- T A TI O . adnotatio flt ad lihelium breuiter adnotato no - mine principis,Goihot.ad I.6.G. fi cbhtra ius vel v- til.publ. adnotatio quindoque efl adus,qui fine teflibus expeditur,l.mftrumenta Siibi gle.C.dt probation. Brilf.Spieg.videl}. Annotatio. ' AD NOTA TVS cenfibus,in I.qtiifq!H$.i6. C. de epife. Sc clcr.idem qui Adfcriptiiius. Nato inl.fi quis.20. eod.ccnfibus.afcriptusappeilatur.Hot. ne Calliliratod.veluti. ff.de-pmnis.Grsecis y 0 a d n v m erar E^vide Annumerare. Tu vide,qu* de hoc feripta reliquerit J. Pollux lib, a d N v t 1 y v m ver.glo^j io^thui , pro affirmatio- m A A N T E D. 114 ne fumituf.Cui oppatfiflft 1 A-fonutiutim , Je cpio fu© loco. Adolesco Fefto lib.i.eft fftatc progredi, Sc crcfce- re Nonio,quo fenfu vfus eft Vlp.Lji jT. ft duo irnpii- bcrei.de Carboniana edi&.ff.Pras. Adolescens dicitur , qui pubertatem egreftus, L Aurelio.jT.i«ft*de liber.lcga. AduiefcensCepe legi- tur in Pande&.Florent. Adolescentes funt puberes tutcla liberati. BriC * - 10 Adolbscens & pupillus sequiparantur furiofo, quia non re&e intelligunt, l.diem proferre. JF. co- ram.ff.de recep.Spieg. Ad olescbns a noftris dicitur , qui inter annum decimumquartum Sc vice(imumquintum fftatem a- git. Nam ante decimumquanum pupillus appella- tur. Hšnc titulus rem pupilli vei adolefcentis fai- uam fore,lib.ff.46.vid.fftaris grad.Kotom. Adolescens &iuuenis Gaio idem , 1 . patri.ft.de minoribus.Spieg. 23 Adolescens, id eft, adultusftn l.i.C.qui numer. tutel.l.2.C.de excu£ tut.l.i.C.quando ex fačttutor. l.i.C.de adminift.tutor. Adoleschntes , qui moribus Sc folertia prffditi funt, tametfi legitimam fftatem nondum expleue~ rint,anno tamen vigefimo polfunt impetrare venia adminiftrandarum rerumft.aftn princip.Cod.de his qui ven.fftat.impetr.» Alioqui prfftor opera pollice- tur eis,ceu minoribus annis 25. Et ideo in hanc vfq; fftatem adolefcentes curatorum auxilio reguntur: nec ante rei fuff_adminiftratio eis committi ftebe- bit,quanquam bene rem fuam gubernantibus, tefte Vlp.l.i.de minoribus. Ad o l e s c en ti a m, quff pobertas eft,IGto placuit 1 a i4.ann@ fumere initium,25. perftei,l.non aliter.jT. J.ff.de leg.^.cum fimil.Prat. Ad o p ta r e eft quem in fliu adfcifcere.Scd ad Sc a- lios pertinet,qu-i adfcifcuntunvnde adoptare admi- niftroSjdixit Varre lib.4-de ling.lat.Prat. Adopt ro,vidq.Adrogatio Sl Arrogatia. ^. 0 A d o p t i o generatim definita, eft legitima alicuius in locum Ulij elečtio. D.Vult.comment.lnft.ad pr.t. de adopt.&ad t.de acquif.per arrogac.nq. 1 A D o p T 1 oXs.it Theophil.)eft a.tradit,quod no nid rogatione ad populumla- lo ra fi e ret, in h sc vcrb.i; Velitis ittbeatis Quirites,vti ValcriusL. Tifio tam iure iegeq;filiii3 fiat,qu>1ni fi ex eo patre matreque familias eius natus eliet, č. Adoptiui ex effedu h.ibentur pro co- fanguincis: vnde & adoptiui quandoque dicuntur confanguinei,ibid.ad tituli de iegit. agnar. fuccef- f.^.i.n.2. Adoubi s principem, eiufvepurpuram,e.ft venera- ri,falutare,ad principis genua accidere, genua fle- dere, id eft, manu labris adiunda, & tada deinde purpura principis, vel genu complexo; &c.l. vnic. 60 de Comit.& Trib. ftoUib.i2.C. Sic Ammian. Mar¬ celi. Iib.2i. Veriim cum primitifs vifus,ait, adoran- d« purpurs datam fibi copiam aduertiflet. Sic ado¬ rare principis seternitatcm3E2.de fabric.lib.n.C.A- pud Herodot. Spartiat« negat kgiiimum efle apud fefeadorare hominem,id eft,fefe abiicere ad pedes. Ai> or are, iuxti Alber. improprie dicitur adorari princeps,C.de Fabric.lib.11. & cum falutatur.l.fan- ©imus.G.de Confulibus.lib.12. Sed ex verbis Laur. VaLc.11. lib. Elegant.^. fatis colligimus. Adorare, 7 ° ii ege propric, quod kuffiiiiare fe, & reueroitiaiii E D. 126 fficere,vulgo dicimus; boe eft, vel fledendo genua^ vel procumbendo feu profternendo corpus,Venera^ ri \ u fufs falleri,oder ehnn mit \ufufs fallen-, quernad« m od um reges, principes, & pr*ftantes vi ros deb?«- to honore profcquentes,vel-genua flededo,vel eor* pus profternendo veneramur. Sic Iacob fratrem fuu Efau fepties adorabat in terra, hcc eft , ftpties pro • fternendofe coram illo in terrara. Monuit do- diftimns q.uidam J Adorare,cum pro Dei cultu acci- pitur;expreffius re.ddi pofle a noftris per , ein Gottes dienji thum 3 oder Gott verehrem qua per anbetten. Plus enim tum fignincat-adorare^uam i n formam pre- eantis procidcre,. quod Anbetten videtur proprie gnincare. Oiden. Ad orati on is vetus bic non apud Roina. mo¬ do , fed & apud a-lias plcrafque gentes ritu« fuit,vt dextra manu labris admota , & ad ofeulum re|ata, ca pite fiibmiffo , corpus dextro verfum cireumago* i‘cnt. Quod in adoratione ciuili (fic enim vocare iiceat ) nefcio quomodo naper tande a nobisfimio- lis receptum eft. Plinius lib.-8* cap.2. In adorand© dextram ad ofeulum referimus, totum corpus cir- cumagimu-s: quod in leuam fecifle Galli religio- ftuseredunt. Prifciis venerationis apud Ifraelitas geftus crat in faciem procidere. Sic Uauid in facie procidebat,& ter adorabat lonathanem.A rrian.Eb. 4>banc venerationem a Cyro inftittitam foribit, vs teftatur Ioacb. Camerar.in Lex. ^koratio pro profternatione corporis exhibita reuerentia ponitur interdum,vti regibus 8c fummis principibus in Orientalibus regionibus foletfteri; noftris enim tantum genua flečluntur , nifi qaod Pontifex Rom.imitatus Perfarum reges,non folum patitur adorari fe,hoc eft,proftrato corpore venera- ri fed efiam pedes fibi ofculari:idque non a vulga- ribus,fed aliqua etiam dignitate prsditis: rcliquis magnam gratiam facit, ft ofeulari pedum fuorum veftigium permiferit. Adeo Petri iucce{for(vt ait Aretius)& Chrifti vicarius dignitate & honore tam Chriftum,quam Pctrum fupergrelfusfcilicet vide- tur. Spieg. Hieronym. Apolog.i.in P v nfEn.Qui adorant,folent deofeulari manum, & capita fubmittcre : ouod Iq- bus ekmentis fe jfccifte negat: Ha:br«i deofcula- tionem pro veneratione ponunt. Adoraturi autem pierumque ad folis exortum faciem conuertere for» Iebant. Antiqui interdum adorare pofuerut pro agere, vt Feftus teftatur lib.i.Ita ergo hanc legis XII. Tabu!, apud eundem particulam reftitues: Si adorat furtu, quod nec manifeftum eft,duplionem Ulito. Vnde & legati Adotatores dicuntur : quia mandata populi agebant. Feft. Prat. Vfus in eadem fignifcationc verbo^Adorare videtur in Očtauio Minutius Fcer Iix. At enim, inquit,nos exequias adoramus eadera tranquillitate,qua viuimus, boe eft , exequiasfaci- mus, celebramus. Raeuard.adll.12. Tab.c.26. A d orat os imbres Seneca dixit , populo optatos & faiutatos, vt annotat Turneb.3. aduerf.c.8, Pep, Pithseus aduer. fubf. lib.i. cap.7. Ad p l v mbatv m appcllatur , quod plumbo viniftu & alii iunčtum connexumque eftd.aj.jT. item qu« - cunque.ft.de rci vindJ.17.jT.caftella.ff.de ad. empt. 1.2. ff.de fepul.viola. Contrarium huič verbum,Rer plumbatum, legitur ihl.i^.&1.32.jT.i.ff deaur. ar- . gent. Brifs. A d p l v mba t v R a & Ferruminatio fic differunt* quod h«c per eandem materiam facit confufionem. illa non , idem cfbcit , fed coniungit & connedit tantum,ait Paul. in 1. ia rera.2}.jT.4.ff r ci vmd. «7 A A N T E D. u8 A DP o s' c SR E , id eft , adftipulari, apud Teren. Ta¬ lenta dotis.adpofcent dno., Connan. lib.6.c.6. Adpro b ar e fa»pe pro Probare.Brifs.vide Approb. A d p ro bat vs fideiuflbr apud Caium in 1 . fi vero. flF.qui fatifda. cog. Spieg. A D p r o m i s s or eft,qui pro alio fdem fuam obftrin- g;t, feque obiigat, 1.5-5T. faris. de verb. obl. quafi infuper ac »raster alium promittens. BrifDiifert n- deiutfbr,& adpromiifor,feu indemnitatis promiflbr qui Te. idem promirtit', quod alter i.am promilerat, Adfumercrftc Adfcifcere fibi fuum heredem.Adfci- tur focius, id cft,aft\mntur.Brifs.ex 11 . ff. Adschcerh mortenvcjuafi dicat, attrahered.i.G. qui t eft a m, f a c. p o fs. v i d. i n fr. Afcifccre. Ad scrib e r e etiam eft adiungere: vt eleganter lib.^. de natur. l>eor. Cie. Hinc ciues Sc coloniad. Icripti ti j. Spieg. A d s c r i bi m ciuitatem,eft £er i ciuem , ap. Cie. pro Are h. Poet. io Ads cRibere aliquid codieillis vel teftamentis.Ad non tajnen eo animo,vt correus fiat-fed fponfor fit. i.Adprcniifior eft fideiufTor quidam ipecialis.peču- liaria qu quafi per delegationem Sc nouationem liberat in ea parte,qua conditio tune extitit, vel lis fufcepta fu^t. Hzc D. Goe d. ad 1 150. num. 2. 5 4.5* 3 0 de ver.fig.alios alleg. Diftemire videtur p.Vult.in comm. Infi.de fideiufs. ad pr.num. 4. 5. cui adpro- miffor Sc fdeiuffor idem funt : expromiflor vero ab vtroquc diuerfus. ad I.116. de ver. obl. AbpromisSor Hot. qtio-que l.fi vero. fol. matr. idem eft ? quod fideiufior. Duar. L5.iT. Catis accep- tio. de verb. obl. non dubium efTe ait, quin adpro- miftbr pro fdeiuffore accipiatur: fed Sc Cie. eum, qui pro alio fe obligat, nufquam ndeiuflorem , fed fponforem potius, aut adpromilforem vocat, vt in 4° oratione pro Rofcio Amer.Notandum autean , ad- promi/lorem verbis tantum Sc flipulatione obliga- ri, l.blanditus.C. dejffdeiuflbrib. Nam inter ablt-n- tes per epiftolam aut nuntium ea obligatio non re¬ de conrraliitur , Lr.de verb or. ohlig. Prat. Adpvlseri t j vide l.r.iT. Trebatius.de aq. quotid. Brifs. in parerg. pro appulerit ' A d o_v 1 R e R s , vide Acquirere. A d F v e fecTionem , I.5 LiT.i.ff.locat. A d rem Fac ERE;1 .4.C.arbirr. tutel. Adresponsvs Srenji 'nk&O- refponfa dans vice magiltri militum. Nou.2).e.i.in fi.Gothof.ad Nou. 24.C.4. AdResponsvm apud Impp.in 1. fcriniis.in notit. de pala. fac. larg.lib.i2.C:& in Nou. luft. Imp. $, 'mi'tivkv Sc in edičt. 13. cap. s. eiufdem dici- tur, qui depo tat us eft a magiftro militum , vt quid opus fit acompetenti indice in milites fteri refpon- fum, id eft, minefteriuni ei exhibeat:&Polet ifte de- putari a magiftro militum,eo,fub quo prouincia il- 6 o la eft , autore kmoiriinato interprete ad lulian.Pa- trtium. conft.i7.c.62. Prat. Ji d rt an iconftitutio de interdida condudione alie- narurri rcrum curiaiibus. I.30. Sc ibi Gothofr.C. de ■ locat. _ ^ Adr o g a t i o Sc Adoptatio differut,vf fpecie: nus‘: vel vt fpecies dus fibi oppolits. A do modo genus eft, ir.odo fpccies, Vidi]'./ fupra. Adoptio. Sc. Cuia^p.obf 37. C ■ A d Ro G AN d v m fe d a r e j prebere. Br: A d s c 1 s c er E,ait PauL& Feftus,eft af etiam, fefto autore, dicebantur, cui nomioa in co* lonias dediflent, vt eflent coloni quomodc adfcri- ptos colonos interpretor apud ! iui. lib.4. Et ad forum fimilitudine ab Impp. Adfcriptitii app.Hlan- tur^coloniis addidi a*que affgnati, lic vt,ir.de fc mouere non po mnt , &pofTeffibnib. ipfis acce dantj omniig^c bona dominis prsediomm acquirant, l.<>. Ltp.Lzz-l vlr.G.de agr.&: cenf. ouorum ccditioad* fcliptitia dicitur,i.vl.C* de rranfa.l.ir.C. com. vir. iud. luftin.adfcriptitium .ivzTnijgppM večat. Nou. Conftan.22. Brif. adSc Riptitii funt quafi fcruL dominum babent, ad quemeorum peculium pertjnet : cui etiam red¬ ni folentdnipeeto nfco Sc aliis, li b eri bonorum pof- fores. vid. Cuiac. ad tit*C. de agric. Gothofr. ad L 24.G.-de epifc.audient. adScriptitii glebiE,lCtis appellamur, qui cum agro vna fcruL bant domino,& cum fnndis manci- pabantur alienabanturaue vt tradirpoA alios Tiir- nc.aducr.jyc.i 6 . Conn.li 2.c.10. AdscRiptitii velu ti quidam feripti dicebantur, qui fupplendis legionibus adfcribebantur ; bos Sc adeenfos dicebant,s\dyQctpltr.bt Sucton.in Domitian. Gothofr.d.lo- co. vid..J.Aflertor, A (Te ere. A d § h r t o R in hoc diftciT a procuratore ,quod adfer- tor !uo periculo cajfam agit,& fatis praftat iudicio Efti, & res faluas fore, quas tenet is,qui feruus dici- tur,I.r.& 2. C. Tb.de libera.cauf. Et E defecerit in caufa(quod non debet,1.2. C.de adfer.toil.) tenetur pcenaii adione, Ifta omnia ceftant in procuratore. Gothofr.ad l.i.in pr.C.de adfert.toil. 4 Adsertor hodie in caufa libertatis non eft necef- farius.Nam ipie aut per fe caufam agit,cui Et ftatus controuerEa, aut per procuratorem , E ex libertate in feruitutem p e ra tur: non fi fe, feruitute in liber- ‘ tatem,l.i. C.de adfer. toll.quia feruus eft e prafunni- tur,qui eft in poftelEone feruitutis* & feruushabere ad litem procuratorem non poteft.Goth.ad i.i.G.de adfert.tol. A D s e R T1 o eft defenEo eius, qui ftatus controuer- Eam patitur.Gothofr.ad rnbr.C.eocE 5; A ds ER ti o , liberalis cau fz iudicium , Sc adfertorise lites,quibus in libertatem quis ex feruitute ab alio vocabaturJ.i. C.eod. Sc apudJvE Fab.lib.5.cap.2.de fecunda adfertione verba facicntem.Prat.BriiT Adserti on e s profuforis funt e£,qti:e dicis cau¬ fa, non ftrenua opera inftituuntur. Goth.adl.i.m pr.C.de adftr.tol. AdsessoRes funt,qui a magiftratib. prilidibufve in confilium adhibebantur,ab eo difii,quod iuri di- cundo ad(iderent,vd,quibus hi mandauerunt fuam 6 iurifdiftionem,delati ad srarium,vel in coommen- tarium principis inter eos J qui falaria ferunt de pu¬ hlico, 1 .I.&penul.ff dir odnc.adfeifor.iidem Comires dici cccpti funt, 1 . diem fun&o. (F.eod.Sc Confiliarij, l.penult.if.eod.&l.j. &d,l.in Gonfiliariis. Adfeflo- res di&i funt,fnblatis ordinariis ludiciis lurifperiti, qui tum in publicis, tum in priuatis iudiciis, colo- niis, municipiis non modo Roma:, verum etiam in prouinciis ab iis, qui iudicium exerccrent,in confi- lium puhlico conftituto falario adhibebantur.Hbt.. 7 in prattemifif. OmneadfcfiVinm oilicijun in hepi- ftolis. Adlefforem evyi& 3 i 5 ? 0v adpellat Modeft.i.i / woycv.fF.deexcul.01d,&Prat.Forcatul.dial.^2. Ne- •cyo,nu.2. Et notandum, Adfeflores,non iudices,fed iudicum,h.e.] rsdidum confiliarios fuiffe,l.i.& Eve- lut.C.de afleE^.l.confiliariis. de off,aflef. De affcfib - rib.Lampr.in Alex.& late Goueanus lib.2. de iurif ■ did.Grceci TrapeSgpuevocant* AdSessoria, libri erant de iis rebus feripti, qua^ agi viderant Iurifconfulti.cum AdfeEbres c-ffent-.h 1 & PuteoLmodcnpdjd.nam & nocerc. 12.ff.de pačlis 1 eodem fenfu accipitur Adfefiorium in EIex.).iT.hae lege.ff.de iniur.Prat.BrilioR. A d sessvkaj Adfefforis munus &fun6tio 3 l. Enai.fF de proxenet.Prat Briff«, Ads h s 1 Rix dic-itur ab A.fricano eadem ratione, qua ab Ammiano 2^.ambeftrix. Gothofr. ad 1.2ij.C» de euičl. Acseveratio falfa , l.c;. C. de acquir.vel amiuv poff. A ©SI d E R EjOificio aftefToris fungi.BrifT.ex ff. Adsidvv s,Seuerus,E>.in pr.ff.de pmn. Acsicnare inftrumento,cft Egna in tabulis inftrss mcntifve apponeredd efEftibEgnarc, Paul in leg.i\ ita ftipulatus.i26.jf.Chryfogonus.2. ibiquc GothoT de verb.obliga. Unter.20. ftlde autGrit. tut. Hinc Cornutus apua Perfium . Adfigna Marce tabellas* AdEgnare, eft obEgnare tabulas, &. cum alio fub- fcribere,aitBriET. Ab s i g n a t a e res dicuntur annulo Egnat^. BriiTo. quibus Egna Egiilave adpoEta funt. Vlpian.in I.i. §. En.ff. na u t. ca u p .ftab u 1 . P r at. A d $ 1 c n a t a pecunia, Varroni lib.q-.de ling.lat.at- tributa dicitur. AdsignATVs agerdicebatur, qnicolonir militi** bufve datus^adfcriptufve erat,Litem fiverberatumo ff.de rei vind. t. Lucius. de euičr. Hygen.de limit. conftit.& vid.Aggen.Vrbicum de limit.agror. 1 Adsignare ingenuitatem: parentes: cenam partc vnicuique coheredum: generaliter vel fpecialiter alicui aiiignare vncias: prsdia. AdEgnati fortun^ curiali.Briflon.ex ll.ff.& C. ADSIgnare libertum nihil aliud eft,quam iuspa* tronatus ad piures pertines, vni proprie ac peculia- fiterattribuere,in eumque folu cbtrahere. Kotom. Adsicnare libertum, hoc eft , teftiEcari, cuius ex libens libertum eum efte velit, l.adEgnare. 107. de verbor.fig.Brifl', Ex Senatufconfulto Kuiiino Clau- dianis temporibus fačto, patrohus inter piures libe- v ros,ppteftati ipEus fubiedos ( hodie etiam emacipž"’ tos,iuxfa c Vult..)poteft libertos quaE diiiidere,&:vni liberorum piures,vel emhes, vel pauciores, qua ese- teris adEgnare,Ei.de alEg.liber. Qua afftgnationc declarabatur fimul etiam,quifnam ex liberis,patro- nus liberti vel iibert©ru,cife deberet,l.i;7.de verb. Eg. vbi Sc bona liberti non dir e do qiudem , fed ift. confequentEam vna cum liberto ad eum,cui is adE- gnatus erantranf bant. Patronus aute non adfigna 1 bat libertos.niE liberis fuis. Sc his non nifi in pote- ftateipEus patroni conftitutis( hodieeuam cman- cipatis ) Sc non niti ex iuftis nuptiis procr«atis, aut certe inde naftiturismon etiam adopuuis. Afligna*= tio ifta Eebat quocunque modo * vt nuli a lolennita- te verborum , aut voluntatis declarand^op.us eflfet. Sed Sc quocunque adu alio, quam teftametario Ee- ri^oterat: ergo 8 c u ne teftamento inter viuos, Sc ia tGfamcnto J aliifque vltimis voluntatibusifapius ra¬ men in teftamento vel ccdicillis, rarius inter viuos 1; per.epiftolam,vel nutium. Adfignatio vero ifta pe„ cwlia>'iiure Ytitaneciegatuia proprie, necE- 'w A ANTE D. dcicommiffum, nec doiiatio* ftec commodatum,fed pcciiliaris q usedam exercendse libertatis paterna* ratio- videri polfit, 1.1.3.6.7.8.10. & vlt.de affig.liber. Ha?c Dn.Vult.jn col«, inftit.de aftig.li.jT.i.Se Gcedd. in-accuratiff. com. ad ti.de verb.fig.in I.107. Adsignato R,ff.lib. 38. tit. 4.I.5. Ad Si mi 11 tv din e m abfentis haberi, 1 . qui mit- tuntur.in fin.flf.ex quib.cauf.maior. Adsimvlare , pro adfimilare dixiflfe antiquos., Diomedcs tradit: Čiceroiufque & Virgilii teftimo- niisconvrmat. BrifT. Sic in 1 .zj.jT.z. C.mandat.legi- tur adfimulare donationem: & in 1.24. C. de negot. geft.dolofa adfimulatio. Adsistej e, dl prsfentem & iuxta efTe, patrocinari & eornmunicari ranquarn aduocatus inter patronos caufarum,& in earum ordine cenferi, l.vIt.C.de ad- uoc.dinerf.iud.Idem quod Ciceroni, adefle. Vlp.in 1 .54ifbde rei vind. Nec propterea quis fi poftea co- gnoaerit rem ad fe pertinere, quod alii eam vindi- canti fuam ejTejadfiflebat, dominium amifit. Hoto. 2 Sic adfiftere defenfioni caufarum pupillarium,in 1.:. C.Vt cauf.poft pubert.adfit tntor. Adfiftere reo.cau • fte,negotiis. Aclfiftit veritas allegationi, precibuS. 'Bri.nf.ex ll.ff.&C. Vt A ds o l e t fierij.>.in princ.Cod.de fecundinupt. vel fimpliciter,vt adfolet.BrifTon.ex fF. Adfolet^pro. confuetum eft.Liu.i.vrb.cond. Adspeksvs feruili macula.videij. Adfperfores. l.p* C.de liber.cauf. lator , id eft , confentiens aflecla,jf.prseced. Ab s t r 1 n g £ R s fe folennibus infcriptionibus,Bio, C.de his qui accufar. non poff. A&ionibns-.muneri- bus:Adftringe're neceflitate ; fidem. Aditringi fidci- commiflb , muneribus : precibus:periculo. Perku- lum te non adllringit. Adftringi etiam pro compefc li.Brifion.ex l.ff.Sc C.vide infra Adftringere. AdsTrverb veritatem,1.24.0.de prob. A d s t R v e R e ftd eft adfirmare,l.ao.C.de teflam. 10 AdSvbsedli a ..id eft,apud ludices. A d S v M m a m rempublicam, interpretatur fummam reipublic^ vtilitatemjinl.fi is quinauem.ff.de exer. ačl.Spieg. A d s v m p t a a d vitam , id eft , vtilia viftus caufa. Var.l1b7.de ling.lat. A d s v m e r e arbitrum,focium,id eft, adfeifcere. At- fumitur miles.,c ura tor,t utor, obftctrices. Adfumiin collegium,conjfilium. Adfumptio,pro demonftracio- ne addita i?omini.Brillf ex ll.ff.& C. ^ d s v m p t 1 o eft profeflio , Se adfeueratio s 5 i conte- flatio, qusedam , l.adfamptio 6 . ad municipal.vtfit fenfus: Is qui conteftatur fe effe ciuem , cum reuera non fitiOld.Prat. Ad T e m p V s duobus modis fumitur- Vno-modo-ad conditionem temporis, neceffitatem & opportunita- tem. Altero ad fpatium temporis.Spieg. A d te n T are annonam , eft vexare , & quid in cam molili,quare folent Dardanarii.Vlp. 1 . annon. 6.de extraord.crim.Prat. vid.infr. Attenrare. Adspirars ad honores , magiftratum , iudicium, 30 AdtentaRe imperiu.m,adgredi , & quid aduerfus id moliri.Varro lib.4.de ling.lat. Ad t en tab e pudicitiam,eft id facere,vt qu£.pudi- ca eft,impudica fiat.Paulus in leg.attemari.io. ff.de iniuriis. Adtentari fententia dicitur , a qua appeilatur. Vlp.Prat. Adtestati o n e s Pontificiis funiteftium depoti- tiones,& di. AdventiTia dicuntur , quse fortuito & aliunde, quam ex vfitata confnetudine,manarunt.Hot.. A d v e n t 1 T i a bona funt,qux ftiiofam. non per pa trem,fed cxrrmiecus obueniunt : qu^ non cx reda fuccefiione,puta patris aui paterni,fed-ex legatis, aut aliter cafu a!iquo adueniunt: vt puta non iure agnation-is,fed ab extraneis , vel infptrato; vel qus noa cx fubftanti 3 eius , in cuius poteftate fiiius eft, acquirimtur , fed ex liberalitate fortun« , vel pro- priis filij laborib v us,&c.In his pater vfumfru^UiiE &• hereditatem legitimam , fucceffionem, tutelam^cu- ram.BWff.ex ll.ff.de C. Adipi rare ad fecundas nuptias, 1 .^. C. in quibus caufispign. ADSpiRATioNEMin vocib. natura adlpiratis fx~ pe omiferunt veteres,tefte Fabio i.orat.lnftit.9. Ita poftumus.pro pofthamus,pa!Tim:ominis, pro homi¬ nidi.70.de contrahen.empt.Vmanis,pro huinanis.l. 10. jT-2* de vulg.& pup.fubftit. Abeo^pro habeo.l.7. jT.i.dc contrahen.empt.Ero,pro hero.l.n.jT.legis.Ad 4 ° 1 . Aquil. Erum,pro herum, apud Cuiar.11.obfer.21. D. VuIt.comment.Inftit.de exhered.lib. adJT. j. nu- mero 2. Ads ti p v la ri dicitur ftipulant-i ftiputari , vt ii petenti tibi decem i Msuio'ego cadčm ftipulor ribi dari: in quo quia mens eft vtriufque noftrum eade & ide quodtu , tibi cupio & val o, idcofačlum efle arbitor-, vt adftipulari pro adfentire dicamus. Ci- cero in Academic. Falfum efledicunt Stoici> & eo- rum adftipulator Antiochus. Sic enim cum locum Feftus Pompei. interpretatur. Sed videtur aliquid fub hoc verbo iatere fignificationis, quod plus va- leat, quam adfemiendi verbo conrineatur : vt non cjui adfentit folum , fed qui confenfus aliorum & voluntates ftipulatur alicui , Se quafi fuffragia cor- vogat, adftipulari dicatur : quod faciebat Antio- chus , qui non folum Stoicerum fečlam feftabatur & probar.Sed multis rationibus & argumentis ali- os omnes ccnabatur in eandem adducere fententi- am , dec. Eft itaqae adllipulator, non qui accedit flipulatori, fed aui ei adftipulatur,& adpofeit ali- quid. Connan. lib.6.c.6, quo verbo Terent. vtitur. Cbnnan.dJoc.n.3. A d s tip v lator, qni ftipuhitori accedit j & idem ftipulatur eodem modo quod adpromiffor , vt pa- žla & conuenta fint firmiora, magifque cauta Se ra- ta. Erant vero in foro Romano circum argentarias homines , qui adftipulandi qua?ftum cxercebant, prsftocjuc e-rant ftipulatoribus & pacifcentibus.Ad- ftipulator in antiquo Lexico expo- nitur, id eft, q»i pr^ter ftipulatorem interrogat «tquc ftipulatur.Tuni.A^.adMVrf e.s.Prat, Aditipu^ liberalem adminiitrat.ioaem feabct. Spieg. m 10 A c v E K ti't ivu f eeuliam': ab eKttaneis cegnatifve profc&um : vt funt materna maternive generis he- reditatc$,amicorum legata,lucra ntiptialia, 1.6.& 8. C.debon.qux liber.Briir.videq.Peculium. Aovistiho iurein l.jž.in princip.fin.C.dc inof- ficiof. teftament. id eft, aliunde quam ex pacernis bonis.Gothofr.ibid. ADVts tiTU dos dicitur, qu£ a quouis 3lio,quam a parente, qui in poteftate fponfam habet, data eft, Briflonius, A D vem tt ti A probatioft.^.in med.C,de prob. A» vem Ti ti A neceffitas intelligitur, vbkunque re- pente aduenit aliquid peragendum, quod ad puhli¬ cam vtiiitatem fpeftat. vid? Aiciat. cnarrantem 1. placet.C.de facrof.ecclef.Spiegel. A dve nt iti A pecunia pecitur ab eo > cuifuanon redditur.Hotom. Ad v e Rs A,Aduerfarius,Aduerfaria mox infra. Ad s' e k s v s, participiuoi pmeritum, ab-Aduertar, de quo infra. Adv ersv s vel aduerfum,‘praipofitio plerunqueide qaod contrarffpius etiam idem quod erga:quando- que idem quod fecundum, Ae itessvs edičtum,vel lege fecilTe proprie dicitur: qui vetante lege ye ; l edi&o pritoris, &c.fecit.l.io2. ff. de d-iuerf. reg, iur. l.vlt.ff. ne quid in loco pub. Qui item non facit quod facere debet.videtur fece- re aduerfus ea,qus non facit, 1.m.ff.de regulis iuris, Et ita aduerfus fententiam arbitri fit,fi ab eo,a quo arbiter peti vetuit, vel a fideiuflbrc eius, petat,l.;2. 10 if.de recept.arbitr.&aduerfus di&um promiflumv« facere videntur.qui quod adieuerant,non prcftant, 1. 17.jf.vlt.ff.de adil.edid. A E v e R s v s,pre fecundum. Vlp.tit.io. Qui dediii- tiorum numero eft,nec quafi peregrinus teftari po- teft,quoniam nullius certse ciuitatis fit, vt aduerfus leges ciuicatis fuatteftetur. ltemtit.28. Bonorum pofleffio datui, aut contra tabulas teftamenti; aut aduerfus tabulas inteftati , quod paulo poft inter- pretatur fecundum tabulas. 5c Caius 1. j. ff.de vfur- 40 pat.& vlucap. Naturaliter interrumpitur poifeffio, quum quis de poifellione vi deiicitur, vel alicui res eripitur: quocaiunon adužrftis eum tantum, qui eripitjinterrumpitur pofie/fio: fed aduerfus omnes, id effrspfius cotamedo, fed omnium. Hotom.Bri/T. &Cuiac. tit. 10. fragmenterum Vlpiani, quorum cxinde fententiam comprobauit Gilbert. Regius cap.ic.lib.2, Enandoplianon. Prat-in fuo Lex.Sed id gloff.loanm Roberto lib.2. receptarum lečlionu ' iuris ciuiUs.cap. 23. omninoabfonum videtur,mini- 5° meque illis,quos citant,loeis conueniens:cum hanc particulam, Aduerfus, conftet propria etiam vfita- tiquefigniScatiene idem figniScare quod Erga.Vt ita in d.i.;. Aduerfus eutn, & aduerfus omnes,figni. ficet , Erga eum, vt illi profit, S: erga omnes, cam omnibus aque ptoficiat. Ae ve R svs,pro Erga.Terentius in Andria:Id aduer- fum te gratum Fuiflfe habeo gratiam. Cicero 3. de Natur. Deorum. pietas aduerfus Deos, id eft,erga DcosJib.u.Epift. Attic.blandus aduerfus eum,i,of- fic.Officia aduerfuseos feruanda,id e a ,Erga eos. A E v e R s v s hoftem , q„ ex oppofito, ex altera pa-rte oppofita contra hoftem, Vnele. Ad v e r* a in L>ialečHcis,qus e regione &immedia- te contraria funt. Ad v e rs v s, a,um,id cft,£ontrarius,a,um,aliquando fere idem qued contrarius fimul & perniciofus. Ad v e rsa pars,cft nofteraduerfarius’, feu aduerfa- ria , aut etiam multi in eadem caufa nobis aduerfa- fij.authent.in ifto„J.a.C.de iureiur.l.s. Č.fi aduerf. .70 dot.Spicg, A A K TE' D, 134 Adversa voiiintss^ideft, cofitmia. Aduerfavtili« rati,1.22.pr.C,de adminift.tut.id eft,contraria. Adversa fortuna, tempeftas, neceffitas: Aduerfus euentus, medicamentum. ErifTon.ex 11. ff.de Co cafus Cod. Adversarvm rerum nomine continetur morbus* damnumjcarcer^ilium^fimiiia.Spieg. Adversa valetudb : cui contrarium, bona/ecunda# profpera. Adueria valetudo,!^. C.qui teftament. fac.poffifumitur pto furore. Adv e r s a vulnera,qu£ in pečbore fronte^ue accepta. funt,& laudi dantur. Auerfa,qus in tergo, & probt® dantur ex Valla.Spieg. A dve R sabi l e , quod aduerfum eft, & contrarium. homini.Auerfabile vero, quod auerfaridebemuSadC hoftiliter cauere. Spieg. Adversaria dici poteft mulier , quK aduerfus nos iudicio contendit. Spieg. I.14. Cod.de procur.BriC ex Cicer. Ad VERjASiA v-aletudojid. eft. a du c r fa .1.2 ? .m an d at. BriC Adversaria dicuntur tabulas- ad quotidianum. vfum parata , in quibu$ curiim & ncgligenter ea feribimus , quže poft accuratius in c-ertas &. perpetuo manfutas tabulas ordine ac difpofite perferibimus : dedudaque ex eo appellatio vi- detur , quod ibi ftatui foleant , vbi nobis alfi- due obuerfentur: quafi aduerfus nos pofita. Cicer-. pro OjRofc. Non habere fe Boc Romea in codiceia accepti <5c expenft relatum confitetur , fed in aduerfariis patere contendit. Hotoman. De^ mofthenes videtur appellare , quafi memoralia , ne fcllicet res aliqua excidat ; vt dočtifT. Turneb. annotauit lib. 2, sduerf. cap. n.Duarenus lib.i. difput. cap. 1$. Budseus in leg.ta« lis focer.ff.de iure dot. Alciatus lib.2. difptmd.capv. *9- Ad‘versasivs pronrie dicitur, qui aduerfus nos ftat vel Irtigat in iudicio : alio nomine dicitur pars diuerfa vel aduerfa : fed hoc eft generalius, quia Sc -de fcemina,& de multis fimul,dici poteft.Spieg.vid* fupra,Aduerfa pars. AavnuRivM producerequid fitapud Vlp.leg. i.ft.de edend.explicat Aiciat. lib.2, difpund. &,rur*> faslib.S.capit.j.partrg. fed Duarcn. Ubr.i.difpu- tationum, capit.if. eius fententia refutata, oftendit aduerfarium intelligi eum , v-nde.petitur „ id eft,. ■reum. Ad v ersativ a particula,feruansnaturam fuata, 5 aduerfatur in iure, &in fado. l.hoc ampiius. if, de his.ff de damii.infed.Spieg. A d v e r t ere pro animaduertere, animum aduerte- re:in iure fignincat recipere,& retinere.Ciciin Ver- rem:cum piratarum nauem cepit, o ir, nem predam ad fe aduertit, id efh inquit Alconius, apud fe reti -. nuit. ita v t a d u er t er e> -ii t aduerfum fc-ratt-rahere Sc adducere. Atqueinde aduerfione etnere dicitur ex Connani fententia, qui rem, qualis qualis eft, emin & bonitatem eius iibi fuoque periculo recipit.l.2.if. vit. ffdequod nobifeum commune eft canibus. Aftcntari vero ad gratiam loqui eft : eoque aftentatio non tribuitur rrnuis animantibijs.Spieg. Adv lationh caufa diČU verba (qu* interpretes Curialia v-ocant, vt teftatur Alciatus cap. 12. lib.‘2^ pa^e-rg. quod fcilkct fokant aulici > & qui itt E 2c * principu® eoraitJta fnnt.aiiud fcntirejaliad loqui) nullam obligatioriem inducere traditum eft : ideM & de verbis iačiatoriis chcunt. 1. diuus de mi¬ lic. teft. Spieg. Adulado enim in fičeo ac (i- mulato vultu geftuque corporis confiftit, Fr. Phil. lib.2. Advlationes fiaa,1.2. Cod. de donat. inter vi2 rum ijc vxorem. Ad v l e s cen s.vid. Fup, adolefcens. Adslefcere pro Adolefc.BriflT.parerg. A d v l t a stas l.ij-.C.de excufaiion. ttitor.l.fi.C.ad L Corn.de ličar. Aevltesare , omne omnino quod lincerum eft, eorrumpere fignificab. ltaquenon tantum mulie- rem adulcerare, fed.& rationes,nionetam adulcera- re in i jrc legimus. Inde 1 adalteracores monetš.leg. l6.jT.vltim.fF.de pcen. Adulterins ftacers leg. F.jf.- vitim. flčde extraiudicialibus criminibus.Sic adulte- rina doftrina in procern. ft". incip. omnem, j5\7.vid. infr.adi.lterina. . Adv iTEiiRE r.oucrcam. Adultcrata vxor viri le- nocinio.Briir.ex 11 .tič Advlterari rationes,Vlpiano eft conturbari,vel ^ falfo deFcribi.leg.i.in fin. de fer.corrup. Sicadul- terate iudicium , pro corrumpere dixit Cicero: Prat. An utEi folidorum , id eft , monetarius falfus, 1.2. God. de falF.monct. Adv l ter eftfacnlegusmiptiarumft.jv.jT.i.C.ad 1 . IuJ.de adalt. Abvlier dicitur,nonquivxori fidem feme! aut fč- Snndofallit , Nau. 117. cap.p.fed qui cum alterius vXore rem habet.Goth.ad d.Noa.i'.7.-cap.S. Adv l tera & Adulter quomodo differant , vid. Cuiac.20.obF.15. Adveter & Adultera dicuntur,quia & illc ad alte- ram,&hrc ad alterum Fe conferunt. Feftu, libr i. Adulterum definit.l.fugitiuus.224. de verbornm S- gnific.eum qui alienam matrcmfamilias corrumpir, quod nonFolaanimi propolitione , fed cum aliquo 43 a&u fit.Prat. Adv L ter manifeftus dicitur is.qui inter ampleius repertus eft,vt definit alicubi Bat t.aliegatus i Bud. in jT. furtorum autem. Inftiput. d,e oblig.quK ex de-., lift.naFc. A d v 1. t e R1 v M (crimen pub'icam)eft acceflus ad al- terius thorunul )i£tum ergo adulteriu,'.jua/i ad alte- rius therum.vel potius quafi adalterium : cjuod ille ad Alteram(quse fua vior aon efpvel hsc ad Alte- Ium(nonFuum marituirjče conferat:vel quafi adal 5 ° terium , propter partum ex altero conceptum, quod alterius partus fubftituatur : quodexadul- terio conceptus ab vno ad Alterius hereditatem naFcatur.Conf.Dn.Gocd.ad ptine.l.ioi.n. S. de verb. ftgnif. AbviteRjvm FF)n. Goed.id.num.t.& to.prin.)cft ftuprum in quptam cotnmiffum.vel alterius marri- fhmilias (id eft, vxori honefte viuenti) illatum, per ibid.allcgata. Auvuiti v M- ergo eft.Fpeci.es ftupri, generatim 60 videltcet accepti : vt Dn. Gced. ibid.namero 2.3,9 probat: alkjuaado tamen ponitur pro ftupro , vt $c viciffim. Lex enitp lulia de adultero ftuprum Sc adulterium promifeue vfurpabat , vcrbaque ifta confundebat. ibid. namero 1. 3. Dr.. Vult. comment. Inftitut. ad princip, titul, de nupt, numero 18. &adjT. 4. numero 4. de publ. iudic. Forma tamen & effečtu adulterium otnnino diftert; a ftupro. 1. Adulterium proprie in nuptam (ma- jitatamapt fpopFam committitur : coramitteas fit 79 n# maritu.s(vxoratu$) fiue folatus (non vxoratus)dum* modo iila fit vel vxor vel fponfa. Vult.dift. nuna. 4-Gocd. dift. ioc. numero i.& fparfim. In nuptam aio : eara fcilieet , qux honefta fit, non autem in meretricem , etiamfr nupta lit meretrix •: quippe ftuprum eft priuatio honeftatis ae pudiciti^ •. ergs vbi pudicitia non eft Integra ^ ibi ftuprum non committitur: priuatio enim prasfupponit habitum. Gcedd.ibidem numero i/, Cuiac.3. obf. i 3 . Secus. 10 eft in meretrice nupta , qu$ cafte iamdiu viuit cum marito. Gced. jT. 1. numero $. 1 . 46. de verbo* rum ligniiic.. Guiae 0 did.obr.i 3 . Stuprum verb in. virginem aut viduam committitur : imo & in pue- rum. Vult. dift.jT.4.numero 5. Gcedd.num.i.l.in- ter. ftuprum.i3i.de verborum ftgninc. Secundadif- ferentia: adulterium fcedius 6 c turpius eft ftupro in TolutamCnon fanguine iundam) commiftb. Adulte rium fcedillima nequitia dicitur 1.:o.Cod.ad legern Iul. deadult. In adulterio non modo turpitudo.ftu'- 20 pri eft, led & violatio thori j qui quali iureiurando. conftrmacus eft , quin & fcelerata feminis commix- rio ac improba partus fubftiturio-', deniquefccieta- tis aiioqui fandse & indiftblubilis dilioiiiciojGačdd. num.4.3. Hinc niulcz &exu*emee contra adulteras mak-dičtiones apud M-ofen N um. y Terria exinde difterentia eft in pesna . Adulteriu natura probrum ac turpe , &apud omnes.humaniores gentes dete- ftabile eft, graufque Temper apuid omnes posna affi- ftum : quippe pugnans-eum ipfa natura marrimo- nij. Gcedd.did. Ioc.numero ad leg.42,numero. 2.6. d e verboram ftgniftc. Tiranuell.in leg.13.con« nubiali. Adulterij ergo pesna ex legibus ordinaria, Roms Temper fuit capi.tis & funguims, cttam ex le« ge lulia , Tedcx moribus prauis & extra ordinem quandoq; pesna relegationis vehdepo«ationis:pro- /inde iCtorum in ft' reTponta magis errores & mo¬ ram confuetudmem , quam ipfas ieges & confti- tutiones Tapiunt. Gosdd.l.ioi. numero•4CTiraqueSI. d. 1 .13.numero 23.21. Conf.aliquatenus diftentient. Vult.jr.4.numer© 6.Cuiac.6.obf.ir.& i^.obftj^.Go- tbof.ad leg.3. Cod. de accuT.Damhud*prax.crimin v cap,%6.Anton. Fabr.a. coniedur.cap.20, Non.134. cap.io.Aucbent.fed hodie. Cod.ad.legem JuLaduih fasminis pcenam,. capitis remifit fuftigationem & ih monafterium decrufionem induxit : Qus ho- dic non ieruantur , prseter capitis p cenam , vir qui adulterium commilit li vxorem habuerir, Smittit dotem Sc donationem propter nuptias, vel quartam debitam indoratis vxoribus : c^tera bona liberis Sc parentibus eius feruantur vfcjue ad tertium grad um j.poft tertium gradnm filco vindicantur. Mitius punitur mtilier , quafi iii- ftrmior , qus adulterium commilit : quanquam. inter Te eoniuges exsquentur in pcenis ob caufanj. iniufti repudij, Nou.127. cap. vlt.coercemtur etiara. Nou. 134. grauiftime adulter Sc adultera , li forte. gratia iudicis, vel qua alia ratione euaTerinr p(E- nam capitalem , & poftea inter Te nuptias contra- xerint.Hoc enim eft palarr, Tateri adulterium , & leg. lulia etiam comprehenTum fuit. l.miies.tf.li- cet. ft. de adult.i. commiHiim.. Gpd.edd. Schard, Stupri vero pesna ex 1 .lulia eft ademptio terti£ par» tis bonorum.Gced.d.l.ioi.nu.J.pr. A d V L t e K 1 v m porro iure ciuili ex fcemina seftima- tur,non ex mare.Mas folutus cum alterius vxorere habens,adulter eft;&cotra mas vxoratus cu fcemina foluta rem habesjadulterium no^ committitrnec vt adulter punitur:ille vero punitur.Ratio,quia is qui cu alterius vxore confueTcit, Iiberos in aliena farni* li5-propaga^eamqi.c6tiuniaat; qui.ver© cumToluti rem A ANTE D. »5 7 A ANTE D. remhabet > alieftam' familiam non commaculat. Vuit.dičhjT.^.num.jJin.Theologis ejcMath 5 ? verf. Z-J.& 19.ver. 9. Sicut Oanoniftis mas vxoratus etiam cu foluta fcemina uem habens adulterium ccmittit, quia & hie coniugalis ndes & vnitas duorum in čarne vna perfide violatur : qaae adulterio fnbftan- tialia ipfis videntar čc fiiliicicmia. vid. Gcedd.nu. zo .1.101. Advlterivm etiam virginis ac vi¬ du* corruptio dicitur. videcan, nemo. 32. qužeft.4. 10 Schard. Advlterivm metaphorice ad alia quoque trani- fertur: vt curmdicimus aduiteria natura?, pro ope- ribus non vere naturalibus: adukeria mercis, pro fraude.-adulteria arborum, pro lnfitiombus. Schar- dius. AdvlteRiMi liberi ab omni fucceflione &patcrna & materna excluduntur, adeo vt ne alimenti* qui- dem digni cenfeantur, Nou.89.if.fin, Canones ra¬ men & Od.alimenta ipfis pra?ftari volunt. Jn.Vuit. 20 comment.Inftitut. ad princ.de heredit.ab intcft.nu- mero 27.2S.29. A d v l t e r 1 n a res dicitur,qu3? non eft legitima fed fuppofka , vnde filij adukerini disfti, ex adulterio concepti. Hinc adulterins litercs apud Apui.lib.4. de afino aureo:& adukerins clauis apud Saluftium: &adulterina figna vocat Feftus Pomp, quse Funt alienis annulis fa&a. Ipie quoque annulus, quo fi- gnaimprimuntur > adulterinus dici poteft , vt iib. /tS.fF.tit.ad legem Cornci. de falfis legibus. 1 . Cor- neiia , vbi Modeftinusait , Qui fignumadulteri- nuni fecerir, vel ezfčulpferit. Aphricanus quqque in eodem titu. l.fi auis. Quod fi teftamentumin- quit,aduherinum non effet. In eodem quoque 48. libr.titu.ad legem pecuiatus, L facrilegij. Vlp ait: Non vidcntur adulterinam monecam exercuiife. NebrifD Advltbuini nummijGothofred.videfupraAdul- terare. A D v. o c a R e jgeneraliter fignificat conuocare. A d- 40 liocare concionem, Varr.libr.5. de iing. lat. aiiquo- ties^proprie autem ad ius pertinet; &. fignificat ho- mines vel patrocinij 3 vel confilij,vel teftimonij cau¬ fa conuocarervtinfrain vocibus,Aduocatus.,Aduo- catiojpatebit. A ©v o c a t apud Pompon. 1 . fi procurator. 18,f£rem rat.hab. Accurf. exponit, Aduocatis miniftrat:alij, Aduocatos iurifpcritos confulit: alij pro tefte de vi moribus facienda deducendo accipi putant. Accurf. ibi Auocat legi pofle cenfet , fcil. afuis negociis. VtraqueleČtio ac fenfus ferri potek. Pandect* ta¬ men Florentina?., & vulgati codices habentaduo- c at: quod de conuocatione aduocatorum , teftium, & fimilium, vidori.v caufa , intelligendum putem. Prat. Advoc a'tia ; &Adv o c ati Ojmox infra, Advocati olim dicebantur , quicunque amico pra?fentiamfuam commodabant* Briflon. Afcon* Verr.i.aduocatum in iudicio diciteum effe,qui vel ius fuggerit vel prgfentiam fuam amico commo- 6 q‘ dat.etenim moriš erat in iudiciis tum priuaris,, tum publicis , amicosomnes aduocare j quorum auto- ržtrate moueri poffe iudices putabantur ; vtinea pro Quintio. Hinc V^lp.in leg.i.jf. aduocatos.fF. de extraord. crimin. aduocatos fcribit accipiendos omnes ommn® qui agcndis caufis quoquo fludio operantur. Advoc ati vel patrocinij , vel confilij , vel teki- monij caufa conuocabantur. Teftimonij caufa con- «ocatos,Yulgo Aduocatos dicbpatet ex oration.pro 70 Cacinna , vbi Aduocati dicuntur ii,qui in rem prs- fentem deaucebantur , vt de vi moribus fatienda teftes effent. Plauttis inPcenulo certis aduocatis prxfentibu$(id eft,teftibus) deprebendit pccuniam apud lenohem. Aduocati tamen erant iuris non im^ pe riti ,tefieš vero quilibet.Ho.tom, Advocatvs generatim acceptus patronum quo« que iigniScat.Vnde aduocati ^ patroni, caufidicijO- ra?ores,item P.hetores &togati ,hodie fspe pro eo¬ dem funt: eorurnque munus caufidicina Ammiano dicitur. Gothofred. ad rubric. Cod. de aduoca. di- uerf. iud. Proprie tamen Aduocatus a patrono diftert : hic caufam agit; ille in confilium aduo- catur. Gothofredus dieto loco. Afconius dičio Ioc3 patronum definit eum , qui oratoreft , ac ver- ba facit. Procurator caulie , idem & aduocatus eiTe poteft : interea difterunt tamen. Aduocati fufcipiunt perfonas : procuratores negocia. Ad- uocati funt iuris perici; qui confilio fuo adfunt a- dori vef reo ; procuratores fspe iuris parura gnari. lili quafi tutor.es funt: bi curatores: proin.- de aduocato meo fum fufceptus aut cliens ; procu« ratori fum mandator vel dominus. Ideoque mu¬ nus aduocatorum peragitur extra locum iudicii: procuratorum non nifi in iudicio ; lili caufam in- ftruuni; hi perorant: illi magij agunt calamo; bi ore. Illud igitur dilkcilius eft ; boe facibu* : illud munus eft houorabile;hoc vile.Dn. Vuit, commen~ tario Inftitutione ad princip, titul, de a&ion.nu^ mer. 28.30. &t> v o c a t v s in foro inutilip , vulgo caufidicus di- cebatur.ex Quintil.Spieg. Advocatorvm miliria in quibas confiftat. 1 .14. Cod.de aduocat.diucr. indic, vide infra^ iyliiitarc aduocatos. Advocatvs malusformulariis.eftperniciofus:qui pauatur intra 10.annos litem conteftari cumtutore aut curatore,vt eft apud Speculatorem ab minabi« le exemplum de Vberto. in titul.de except. ^.vifo ? quando exceptiones. verficul. item nota fecundunt Vbert.Spieg. De A d v o c a t o r v honorariis, vide l.i.if .iz.fF.dc extraord.cognition. Advocati Czfarienfes in iure noftro funt cele- bres : nam ad cos luftiniiimis confultus multas fcripfitconftitutiones , inter quas eft illa , qux ftatuit fobolem ex muliere quinquagenaria fufce- ptam nihilominus baberi legitimam. lege fi maior. Codice de legitim. hered. Item illa qua reprobauit pjldun de hereditate viuentis initum fine eius con- fenfu, de cuius fitcceflione agebatur. I. vit, Cod. de pad. Poftremo & illa, qua cauit fcripturas,quje te- ftantur jnftipulationibus a.liquos fuiffe prsefentes, omnino fequendas , nifi aliunde c . nftet fuiffe ab- fentes toto illo die : quo inftrumentum eft confe- ^9 A ANTE E. 140 AdvocatVs fffci di&us eft , qut ab Tmpcratore de- le&us , pro eo poftulatarus eft , quotiefcunque de fifci intereffe agetur. Quce autem ftnt eius offfcia, ac quibus potiacur priuilegiisfub titulo Cod. ds aduocato fffci. demo nftratur.Dumbert. Adv ocatj fifci funt pattoni terarij. l.pen.C.de ad- uoc.diuerf.iudicura. Asvocatvs , in feudis, idem quod C.ommiflarius apud Pračficos:cui prsefe&ura Sc munus aliquod,ac prazfemm caufurum difceptandarum puhlice man- 10 datum eft.Prat.ex Hot.lex.fcud. Acvocatia eft negotij alicuius publici procura- tio,a fuperiore mandata,'vt lib. feud. 2-titu.27.ir.15. Quicunque aduocatiam fuam , vel aliquod aliud bencffcium inordinate tradauerit. Aduocatia etia dicitur tutela & defenfto facerdotalis alicuius col- legij, veluti Abbati* Sc Monachorum: quibus prte- dia & vedigalia quxdam attributa funt , quorum potentem aliquem , vel Comitcin, vel alium Nobi- lem,ffbi defenforem ac patronum cooptabant.Prat, 20 ex Hoti L exic»fe ud. v bi plura vide. Adv o e a t i o cft ipfa aduocati a&io , poftulatio ac patitocinium.Prat. A d V o c a t z on b M. prebere , prceftare, fufcipere, caufam agere,poftulai*e, allegare,fere idem fonanr. Prat. Ad v o c A T1 o pa (Tim iniure pro ipffs aduocatis ar- cipitur.Li.de quteftione tali.30. de tranfačh& alibi. Plcrunque pro ordine ipfo aduocatorum. l.cum ad- uocatio,&l.iubemijs. God.de aduoc.diuerf.iud.& p alibi pafTim. A D voc a t 1 o N F. s poftulare,eft aduocatos X pr^to- re petere, l.ait prsetor.23. ff. ex fluibus cauf. maior. Pranor enim aduocatos dare folebat. 1 .1. ff de po- ftul.Pr at. Adv ocationg litem inftruere apud Hermoge- nia.Lfaifi.2_ .ff de falf. &Li.f£eod. eft falfam litem intendere, ad hoc inftraftos aduocatos inftituere. Prat.. Ar>v ocationbs infidx,qux litis clientisue fecrc- .40 ta pandunt.l.aut Facla.16.ff.de poe.n.Prat. Adv o c a t i o n e ac foro interdicere, probibere eft ab oiftcio aduocandi : quod genus pcena eft. Foro ta m e n plus eft, quam uduocationibus interdicere. $iquidcm huic omnino forenftbus negotiis accom- rnodare fe,non permittifcur. Vlp. in leg. moriš,de pcen.Papinian.aučlor eft. Imperatorem Titum An- tonium refcripfiffe , eum cui aduocationibus in quinquennium interdi&um effet, poft quinquen- nium pro omnibus poftulare non prohiberi. 1 . Im- 50 perator.ff.de poftuland.Prat. A d y T a , penetralia: qute raro adiri ac penetrari fo- lent. AE. AE fyllabam antiqui Gr^ca confuetudine per Al feri- bebant,vt auiai,mufai, Feft.iib.i. quale fepe vifttur ’n decretis antia.veter.vrb.Prat. AEderb vid.infra,Edere. AEdes ab aditu dičtas putat Varro lib. 4. ling. lat. 6© quod piano pede adibant. Feftusverddici exifti- mat j quia ftnt vnius aditus, fiue quia in eis jeuum degatur : definitque, domitilium effe in aditu poft- t.um. Alij autem cedes diftas putant,quod tedito lo- co ponerenturo A Ed a s ftgnificat quicquid habitabile eft: vnde deo- rum xdem vocarunt, quam ipft dij quafi. inhabita- bant.Et eadem ratione a? de s funt hominum. AEdes ( qua? Sc vrbana prasdia ftepius dicuntur ) ex fundamento , parkte *'te&o. ceu partibus integra- 7 ° libus conftantrvel faltem,folo Sc ‘fuperficie.. Eftau- tem fuperficies,o!fine quod fupra terram cft : qua- propter in prcediis vrbanis parietes & tefta , in ru- fticis arborcs,herb^,frutices, fuperficici adlcribun** tur. Alciat. Vnde fupcrfciarias sedes appellamus, quse in condu&o folo polita funt: quarum proprie« tas Sc ciuili Sc naturali iure eius cft > cuius & folum, Cseterum , ^dium quam domus latiorem appella* tionem pleriquefenfcrunt. i. prima jf^deindc. ff.de don. AEd e s enim pro omni fpecie artifcii capi , etiamfi nulia adfint tečht: at domum non dici >qus adhuc contečla non fit: Sed Alciat. lege citata, promilcue h.ec accipi magis fcntit.Spieg. AEdi v M,iremque AEdifi.cii appeliatio, tamad rufticas,quam ad vrbanas habirationes pertinet, 1. r 3 o.de verbor.fignificat.l.41. £. fed ft quis de leg.r, Exindc in c o 12_.tab.cap.quo de incendiariis agitur, Sc mterdido decloacis, Aedium ap^eliationeom- ne$ fpecies AediHcii contineri tracbtur leg.14.ffde incen.rui.Li.in princ.jf.deinde ait.ff.de cloacis. Sed Sc in intcrdiftojvtipoilid.tisjverba prstoris^vti eas 2edes,ad omaes res foii>quse poilideri poftunt, inter- pretatione trahuntur.l.r.in princ/dc jf.vlt.ff.vti pof* fidetis. In vfu tamc-n vrbana cedincia Aedes,r.uitica vili« appelIantur.L221.ft' de verb.dgnif Quanquam Sc in cenfu villas omnes cedes appellari Varro iib.4. ling.lat.fcribit.Aedes autem duobus co.nftant, arca feu foio Sc fuperficie. 1 .. j.ff. de vfucap.i.49. ff.de rei vindieatžo.l.jp.ff.de.Iegar.2. Vnde quifundumex- eepto Jtdihcio legat, non de fuperficie tantimvied & de folo cogitafle intelligetur , fine qu. skifi- cium ftare non poceft , -l.Si. jf. qui fundum.ff.de le^ gat.r. AEdi v m funt>quaj per.petui vfus caufa funt,vcLpa- ratafuntdicet qnandoque toilantur. Stratura itaa, loči alicuius ex tabulis fafta , qu2ceftaietC'lieren- tur, Sc liyemc ponerentur , aedium eft.L242.jT.i.ff. de verbor.ngnihc Prothyrum quoq-ue quod in sdi- bus deri folet,^dium eft Lpenult.ff.de verborum.fi- gmficat. & vt plumbum quod pro tegul s ponitur, aliter atque de eo dieendum ft t , quod h.ype- thri tegendi caufa ponatur,vd orn at lis cedi um caa- la-pa-ratum ftt, non quo a?des perficiantuz. dičta le- gC242. AEdib v s diftradis vel legacis ea effe aedium fole- mus dicere qu« quaft pars aedium vel propter aede^ habentur , pcrpetuique vfus caufa in sdificiisfunt; qualia funt qu« Cnumeratur- in I.15. jr.vltd.14. l.ij^ I.17.in princ.Sc jF.quse tabulae.de ^.Labeo.cum fequ. Sc L18.fF.de aftio. A e di v m quoque pars habentur, eaomnia, quae iis connexa,iunftxaque funt. 1.41.jf.pen.ff.dt leg.1.1.52.jf.fed ft bibliothecam.ff.de leg.3. L5 y . ff.de rei vindic.Briifon. A e d i v m genera- dno facit Varro lL4. de ling.lat.fa- eras Sc publicas.Prat. AediCvlA non eft parua domus,vt vulgo accipiut: fed modo cellulam in aedibus ftgnificat , modo fa- celium,id eft,ceclis faers, appedicem,^« neben Capell, vel templum paruum , quod ex Liuio Budaus dc» monftrat.Nam ^des, is, in.numero ftngulari femper accipitur pro templo : vnde femper adiungitur illi, eni tanquam Deo faerata eft atque dedicata : vt x- des louis,aedes Caftoris , xdes concordis. Dicitur quoque ades facra.Aedes dium,in numero multitu- dinis ftgniftcat domum priuatam, caretque numero ftngulari. Ant. Nebrift'. Abdifacerb , pro adiffcare.Lffo.jLmandaui.fF.lo- cat.l.io.jT.vLftn, foluto matrimonio* Briffoniusin parerg. Ajd h- AE Di fi c a re verbum , cft proprie sede s facere: ve- rumtaznen-ponitur , &rcfertur interdum ad quod- uis aliud genus conftrudionis, veluti nauem sedifi- ‘care,dicit I. C. in Icg.aufertur. iT.qucd a pr2fide.fl; de iur.fifc.- Ad hxc infulam, id eft,domum sedifica- re,in leg.(in autem.iT. penultfm. ff.de rei vindic.l.li ergo. in' fin.if.de pub. AEdifica re, in edido de tr.ortuo inferendo, intcl- ligitur non folum qui nouum opus molitur: verum Jo is quoque quivuit reficere.^dificare autem videtur prohibere, & qui prohibet eammateriam conuehi, (jaz sdificatione neceflaria fit, l.i. if .žcdificare.p.ff. de mor.infer.Briflbn.AIb. AEdificare prohibitus , videtur prohibitus poffi- ckreJ.permifcerLiT. eum qui. d. de adquir.poffefL Alb. AEdificare , ingenere, naturaliseftlibertatis (hine iure naturali licet cuique in infinitum ardifi- care vel-tollcre) fcd modus sedificandi rede per fer- uitufeem iurc ciuili , quandoque conftringitur, SO quandoque ampliatur. Dn. Vuit. in comment, Inftitut.ad ^.2.num.2p»&: 37-tit. dč adio. Corraf. a d leg.i.de feruic. čc$. mifcell. 24. Cuiac. trad. 9. a d Afric. in leg. fi priufquam de oper. noui nun- ciar. AEd 1 f 1C are in m ari cuique liber um eft (Ec tamen ne vfus maris impediatur , nec alias damnum inde fentiat.) Aft in ripa fiuminis 2dificare,non eft cui- que liberum. Vult.di&.comment.jT.i.numero 4.5. de ret.diuif. 5° AEdi f 1 c An s in fblo alieno * non fit dominus sdifi- •cififed is cuius eft folum.Vult.iam did.tit.ad pnnc. n u mero 16. '■ AEdificatio, id eft, opus sdificatum, l.omnes. Cod.de oper.pub.Alb. AEdiei c ationem deproperare , l.i.Cod. de nou. oper.nunciat. AEdificii appellatio ant fuperficiem fignificat,aut folum , cui scdificium fuperpofitum eft 9 lul. 1* fi fundum-^.qui fundum de leg. 1. Prat.vid.fup.sdes. 40 AEdifiCiv m deformatum,1.22.verf.fed & C.de ad- minift.tut. AEdi tiči a fubruere.l.m.G.de oper.pubL A E di F1 cii perfc^tjo formam perfedam , qu2vna cum fine exiftat , 4 -equirit. AEdificium ergo perfc- dum eft,quoa iam vere in vfu cffie poteft, licet adu ipfo nondum fit.Dn.Gosd.ad &sd if.i.nu. 10. L5.de verbof.fignif. A Ed 1L e s dno primitus ex plebe creabantur a Pa- tribus, qui sdibus prseftent , ( vnde & nomen eos habuiffe apparet) & incendiis arcendis interueni- rent.l.i.de oilic.prsf. Vigil.Liu. lib.^.ab vrb.cond. His deinde duo alij ex^ Patrum numero ( vt bi fci- licet [ patres] aliquanta pluris haberentur) additi: & AEdiles Curules(pro Currules. Briff.parerg.Jdi- di funt. Tandem vero lulius Ca»far duos infuper alios adie- cit, qui frumento pr^eflent : qui Čc a Cerere Cc- reales nuncupati funt , Pompon. L 2. ^.deinde de orig.iur. Feneftel.cap.13. Dion.lib.43.fin. Ita fex 60 tandem in vrbe sediles iuxta Dionem &Pompo- nium fuere.-duo Patritij,quatuor plebeij. BrifTon. Erant vero & AEdiles in municipiis. 1. qui in(u- lam.il.i. (Kloca. Bri(fon.3.felečl.antiquit. Hi me¬ nim im penam habebant , ita vt flagris c^derent, Ln. (F de decur. Atquc hi intcrdum quinquenna- lesfuifte videntur , onibiis nempe luftralis is ho- noseflet. Nam vtcolonis agros fuos in luftrum x locabant,fic& interdum inlaftrum continuabaot magiftratum. Sed & alimcntarij fuifte videntur 2- 70 iiies ia mancipiis , qui aiimema prouidebant ( vt fufpicatur.Tur. ad lib.ii.cap.io.j alimeMariispue ris-.vt in hoc titulo.AEdil. CLalim.Communitcr er go tandem duo AEdilium genera (Plutarch.in vita Marij)llom2 fuere,Curulium & Cerealium. Curtt- liurri, regis infignibus vtentium & purpura ornato- mm , oBicitim erat facras priuatafque 2des pro- curare , totam vrbem , inter alia imprimis vias publicas tueri, incendiis arcendis interuenire, cu- ram habere, vt cioacs &aqua;du&us , dc qusquc publica cedificia munda & integra eflcnt, ludos pu- blicos exhibere , loca intheatro afiignare (vt dc Serrano & Scribc-nio legitur ) & reliqua multa. ver.omnino. l.penult. ff.de via publ. & Cicero Ver- rin.7. Aldobrandin.jT-prfftorum. in verbis propo- nebant Jnftitut.de iur.natural gent. Cerealium ve¬ ro AEdilium officium erat frumento annon3eque prsecfTerprocurare copiam annonje forenfis,cibario- i umjmenfurarum,&; fnmlium,curam babere^e qti* fraus fiat. AEdiliS a curatorc rei frumentaris differt : bic fi ex curationis caufa condemneair , compcnfa- tione vti non poteft , L 20. de compenfationibus. AEdilis vero , quam curat-or annonam redege- rit , in ea prsbenda ipfe operam nauat , & fi annonam fraudauit , eompenfatione aduerfus fi- fcum vti poteft. I. 53. deiud. Pržeterea curatori pecunia datur , sdiU-annona , non pecunia. vid, Cuiac.o.obf^t^in fin. Gotbofred. ad l.i7*de com- penfat- AEdiles Papinianus in 1. 3. de via publ. Dio vero vbique vocat. AEdiles vero inter minimos magiftratus babe- bantur. Quare adolefcentibus fere a d boe of- ficium defignatis , primus erat gradus ad ma- ioreshonores , tefte Cie, delegib. lib. 2. ldeo= quc non mimerantur inter magiftratus in leg. 2. ff. de in ius vocan. Impune enim vocabantur in ius.l.le&os.Et Lfeq.ff.de peric.& com.rei vend. Ot* dend. AEdi lEr Curules co didi videntur, quod felliscn- rulibus ( curuos pedesbabentibus ) exLiu.lib.7. patet&ex7* Verrin. Cicer. Feneftel. caprij-vel fellis confularibus. ( Calio eburneo altius elato, quafi currufedentes , vtnonnulli) vterentur, ius diduri. AEdiles enim de paucis quibufdam &: pri- natis fingulcr um caufisi.ura dixerunt , Dn. Vuk. commcnt. Inftitut.ad jf.S.numer.^.de iur.natural, vbi vid. Cuiac.8.obf,38, Gced.adl.17. iT.iB.de verb. fignifi AEdiles ergo Curules edida proponebant. d. if, pr2t0rum.l-nft.de iur.natural. Hinc AEdili ti v m edičhim ? (Hoc edidum non pertinC'- bat ad vendition - s fifcales, nec ad res xrarij populi Rom.Gced.d.loc.} Hinc AEdiLiTiAs adi-ones qu2 ex eo AEdilium edido oriuntur: qualesfunt Redbibitoria , & AEftimato- ria, quanti minoris j &adio quod aduerfusdidnm promiffumve fit.tit.de AEdilitiis adionibus.Cod.1. 23.iT.h2 adiones.leg.-44.iT.u& iT, vitim.leg. '47.fi' de 2dilitio edido. AEdilttivm edidum dicitur quo 2diiibus curu- libus curs fuit , vt venditionibus cmnes fraudes amoueantur ex triplicioaufa. Ex reticcntia ; (Ji venditor vitium ignotum emptori retieuerit) ex dido promi-ffove ( vt ii dixerit abefie : aUq'uid, quod non abeft 5 vel adeftc,qirod non adeft, L37.de dol-) quod non caueatur emptori, id eftmen repro- naittastur emptori ea,qu« m rebus venalitis edidli '43 A A N sedilium curuliufrt reprotnitti iubet; veluti, uiun non efTe.redte farnim efte ,h.odie efte, refte bi- tcre pofle.habere licere, dupla ftipulatione.Cnmc. & Gotliofred. adrnbric.tf.de sdilit. tdi&.addc ij, fsclog.eap.i. . ^ždilitivm edi&um datur im vnummultis, cu- ius maior pars in venditione £uit , aut nuli a patiw minor,l-44.iT.i.de sedilit.edičf:. Dat ur item in igno- rantera,qui fcire debuid.i.jT.i.eod. Gouhcfred. ad rubric.ff.de sedilit. ^dilITIAs ftipulationes dicustur , qux abs- dilibus ex ipforum ofEcio aut iurffdi&ione decer- nuntur iis in rebus^ quarum l ipfi iurifdiftionem ha- ber.leg. - ipulationum.-pff.de verb.oblig.&l.fi ven- ditorjff.de aedil.edift.Hot.ex Ouaren.d.i.5. ^duita s,ofScium ac dignitas,cedilii*m.yide seda¬ li tas., ^Edilitas., curiae dignitas dici ac defniri videtur a Coriftantino Imp. leg.a.fi fer.aut iib.ad decur.ad- fpira.lib.io.C. . 2 JE di t v v s , sedis intimns, Feft.libn. vid. Gell.lib.12, c.io,Pli.lib.j2.c.2. Fefti etymologiam damnat Cie. in Topicis,dum agit de poftlimmio. . Jdit vi funt, quiaedes-tuentur, quisedeš-facr.a?cu- rantjcufiodiunt, & obferuant : -Hancdefimrioncm vprabat Theopbilus, iT.tutof.Inftitut.de tutel Vlp.in leg.3. iT.fi tabula.ff.de tab.exhib.ibi : tabularum cu- ftodiam iedituus fufcepit. Nam inieae faera res controuerfse deponi folebant, l.i. iT.li pecunia.& iT. feq.rf depof. Hodie obfignatio & depofitio Ht apud 50 afta, & caufariim tabularios, quos Galli Grefarios vocantjidque per dift.jf.fi tabula. Hi autem lidem jfunt,quos Hierophylaces, quafi faerorum cuftodes, appeliat Scaoola in Ieg.annua.ff.de ann.lega. Hie- rophylaci enim eo loči legendum eft , vt alibi ad- uertit etiam Zaf. Aldobr.dift. jf.tutores. lnftitut.de tutel. AEdvlitas in b17.ff.de compenf. fumiturpro«di- litate : promifeue enim fic veteres fcripfine inue- niuntur.Tertubin Apolog. Philofophi tyrannidem 40 afteftanr.Chriftiani vero n:c »dulitatem. Sic enim. habent libri veteres.Cuiac.in 0bf.lib.i4.Prat. AEger animus:AEgrorum corpus. Donat.AEgi otus aaimus apud Terent.aliquoties. A E a R A mulier,pro trifti,difticili,irata in i.vlt.fi cjuis ” aliqu. teft. proh. Sed vt deri dolet, o,lentam segrs mulieris.maritaU fermone placaucrat.Spit-g. AEg RE ferre, vitiofe feribitur coniunčlim , cum fint duš dičliones , pro eo quod eft molefte ferre. Spieg. AEc RtT v d o corporis, leg.3. Cod,qui teftam.fac. poff.alias sgritudo magis animi effe videtur fecun- dum quofdam. ~ AEg rit v d o occafio mortalis.Lj.jf. j.de tempor.& repar.app. AE g joi v s.Kgrotatio.vide AEger^& miferabilium perfonarum. AE g v p Tvs(quae Mizraim faer-is feripturis: & Chus, Arzis N 4 ontano)duplex eft:fuperior,olim Thtbais hodie Sahid lohanm Leoni: Inferior , quat & Delta antiqaitus,poftea Auguftannica, vel 'X!:yjiraa man di- fta eft : vide Herod.2.& Goth.ad edic mft.ij.e.pro- pterea.i.in fin.princ.verb.duab.AEgyptiis. AE l 1 an v m iiu. Sextus AElius alias aftiones com- pofiit . & librum populo dedit, qui appellatur ius AElianum. Pom on. l.Neccftarium.iT.augelcente. ff.de orig.iur.Old.Prat. AE lia Senria leX,vide inf.Lez AElia. A E N A viA E , i« iovto), quafi dicat femper nauts: Magistratus cjuidam apud Milefios , inquit, He- 73 50 60 T E. E. 144 fychius. Plutarchdn qq, Gra^canicis, ait apud Mi* lefios ita vocatos fuifte quo:daiTi 'ex potentioribusj qui confcenfis nauibus confilia de maximis rebus agitabantprocul i terra:deinde cum ratam babffif* fent aliquam i'ententiam,reuertebantur. A INIf M A apud imper. luftinia. Conft.nou.^jriT. *WT«,ad fin.interpretatur Accurf.Speculum^Aiciacus ex Gellio. pro qu«ftione obfcura, & inuoiuta accipi putat.libr.4.parerg.cap,i^. quod & verum eft.Prat. > Spieg. AEn v m , vas quod iupra focum pendet, in quo.aqua ad potandum calefit , LiS.iT.afinam. rf.de iniir.vol inftrum. idem miliarium dicitur Vip. in leg. cura auruin jT.fi cui. ff. de aur. &argen. leg. Ahnurn lateribus- circumftruCcum in leg. 38. jT. ylt.ft.de ačlio. empt. craterem ijgniricat , quoaquaexfi- ftulis dueta excipitur. V r ide Athenjeum- lib. 3. cap. ie. dclulium Poilucem , de vafculis calefa- donis.lib.10.cap.1c>. Briilon. Prat. vide infr.Ahe- 5 n um. A E Qjr a lance, & ^quis paflibus, dici prouerbiali fi¬ gura de his , quse fimiiia funt, in quibus par ratio & aequitas,Alciat. monuit: Cum vitro citroqug fic obleruatur proportio , vt alteri nihil adut cum di- fpendio alteri us. A'Bxxy a lanee ad hereditatem venire , 1 . 4. čire. fn. Cod.de verborum figniiic. AEqua lance in fuccef- fionibus vocari, I.4. tire. lin. Cod.de lih. prat«-. A£qua lance diuidere hereditatem > 1 . 23. circi fin. Cod.deleg.l.7<.iT.i.Cod.ad S.C.Tertuli. AEo^v a lance feruari, l.non tantum, 20. ffdereiud. prouerbiaii loquendi genere , pro pariter aquabi- literque,vt apud Gr^cos Irco Marti us, inquit in quan'tum facere poteft condemnandus eft ; quod & in perfona mulieris sequa lance feruari squitatis fuggerit ratio.Sic Imper. in leg. cum quis,io.in fin. Cod.de nafur.lib. Qdaproptcr, inquit,fancimusjin hužufmbdi cafibusomnes iiberos fine ante dotalia inftrumenta editifint, fiae poftea 5 vna eademque lance trutiiiari.Hot. AEojr a 31 l a- ius apud Cie, 2. offic. accbbndum, non quod *quet omneš, fic enim non p o (lent aiij a- liis efte potentiores, .1 ut ditiores .* fed quod iuiii- tiam inter homines , Če sequalitatem quandam proportionabiJem , aequitat^mque conferuet, hoc eft , quod pari ftudio defendat tenues & po- tentes , fumrnos & infimos , & neutris patia- tur ab aiteris funm furni. Ariftoteles o- 341«v J} %gti' cwaAoy'iaj £ii &! oy appeliat, Spieg, Prat. AE q_v a l E idem eft quod par.2. idem quodsquum. 3.idem quod conueniens, & aptum locis ^ temperi- bus,pcrfonis, Oldend. Sic icquale ius inleg.2.Cod, de pign. Aqj a lis, tubftantiuum.pro pare.Vln.vtfi quis ma¬ ior vel £quaiis fubiiciat fe iurifdictioni aiterius. Spieg.Oldend. AEq jy a l is conuerfatio * pro pari confuetudine vi-* ftus Spieg. AEqvau ter , adiuris cenfuram.non autem adfa- čki paritatem refetrc oportet. AEqualiter ad nos perfinerc,apud Caiu.i. vlt.de vfufr, Spieg. AEqua- liter habere,i.i.iT.6.C,de comm.feru.manam. AE oj/ lliBRiTAs AEq.uilibriutn , id eft , isosoula Cie. in lib. de natur, deor. cum de atomis JHis De- mocriti agit, Confugis, inquit, ad arquilibritatem: tatnetfi mquibufdam vulgatis codicibus aquali- tatem perperani feriptum fit. Vnde & Sex. Cs- cilius pecnam talionis ad žequilibrium faftam expofuit j id eft , inv 9 fju€¥ , habitain- iuriarurs 145 'A A N T E E. 146 iuriarum ratisnes, ipfam viJclicet talione qua(i adamulTtm & libellam *qiiipare»t atque exper.dat Crinit,lib.4, de bon.difc.cap.9. Prat. w(£qj/iS perifionibusjitem iniquis penlionibusTdeft, in£qualibus, in kg.^.ff.de an.leg. Spieg.vide infr. j£quum. JE Oj. 7 1 t a s & Aojf v m modo genus eft, iuris fcili- cet, & £q.ntatis iuri oppo/it*I modo fpecies cequi generatim fumpti.nempe fpecies c/J-nJin fuyfyois op- poftta iuri feueriori ac tlutico.vid.DnVVult.iedifs. 10 comment. Inititut. de iuft.& iur. §, i. & 2. numero fecundo. JE q^v i T as generatim fumpta,eft moderatrix & nor¬ ma iuris čc sequitatis fpeciatim accepta? : pendet eni-ari principiis pradicis ,.i prudentia praptiča & confcientise didatnine : qua? tam rigorem , tam le- nitatera mod era n t ur,pro rerum , fadorarn,circ:im- ft a mi a rum, qyaiitate. Conf. D h. V uit. did. tit. de iuft.d iur. JE. Oj 1 tas eit-rationabilis modus, continens in fe 10 conuenientiam & rigorem. Differt ergo i iure:quia ius eft decifio,qua? St fecundum iuris regu!as:xqui- tas vero eft qu#dam conuenientia , cjuoddam tem- peramentum rccedens ex cauia d communibas re- gulis iuris. Bart.l.i.ft*deiegib. Abb.in cap.ex partc. dc tranf. in cap.2. de re lud. vbi a?quitas ( air) eft ordinata iuftitia, temperata dulcedine mifericor- dia?. cap. vt conftituerunt.5 :.dift.Iohan,Bapt. Caft. Alb. i€ojiTAS (proprie fumptaduri rigido oppofIta)a- j Q lias £equum Se bon um nuneupatur, alias *quiim če iuftum^alias a?quqm bonum , line copula E t, Hcec aliis quoq; variis appellationibus in iure nomiha- tur.E^€quitasaliquaildo ftgnincantius dieirurj^b- hoc eft, conuenientia: Če Zfcjitis, conuenfeijs. Quaniam in focietate humana proportionem fup- pedirat aptam^erfonis,.rebus, loco,tempori. ii.Bo¬ na ndes accipitur pro squitate : cui opponunfur a- pices Iuris,Ufi ndeiuftor.^. q ujedam ramen.( t. man¬ dat. De bona enim Bde agitur ( inquit Vlpianus) cuinon congruit de apicibus Iuris difputare. 111 , Natnralis luftitia, ius natura,nihft aliud eft quam £qaitas. IV. Verum ius, gerrriana iuuitia , pro ce- quirate, cpponitur commentkio iuri feu imagina- rio. Cicero; fed, nos (ait ) veri iuris. germarixque iuftitia? folidam če exprefljm efEgiem nullamre- nemus.Vmbra & imagine ytirr.ur.Eas ipfas vtinam fequeremur.V.Religio,pro 2quitate.{.*qu2Yitum.fK deteftifeus. Vl.^cjuitatem Egniftcant Jutifconful- n , cum fcribuntšv hoc eft,folutius aliquid, - 0 & vlira praferiptum accipi oportere. VILSimpiici- tas pro a?quitate, opponitur perplexitati,& ferupu- lofa; fubtilitati. Vlil. Arbitratus boni viri, nibil eft aliud, quam cenfura feu ar s, boni & f qui a iufti- tia deicendens.l.i.fEvfa fru ad formuias iuris ) nonAliter qudit? sdiftcia probari iolent, adhibita principalioribus eorum partibus norma. Q_v 1 t a t X s ca ufa dnalis, feu efte&us eft , vt fer- uecur ^qualitas humanarum rerum , qutemaxime inter fe funt dilEmiles : vtque conferuetur Reipu- bl. falus, quae in rediš iudiciis vt plurimum con- ftftit : Če Sc tran-igatur iftud srumriofum huius vi- tx momentura ad gloriam Chrifti. Old. Prat. 1 T a ti s gene.ra duo funt. Qusedam enim eft: naturalis , quse ex naturali ratione mentibus hominum innxa eft , vt Deum colere , nemi- nem Izdere , fuum cuique tnbuere , fidem alteri datam feruare. Ciuiiis altera , cuius com- meminit Vlp.l.i. in princ.if. ii isqui tefta.Ti.de vtroquc genere loquens : eftque probabilis aus- dam ratio , non omnibus hominibus natura li¬ ter cognita , fed paucis tantum , qui pruden- tia , vfu , dodrina , pra?diti didicenim , q\ise ad focietatis humana? conferuationem funt necefl. Saria. De priori genere loquitur. M. Cie. lib. j. de leg."de legis ong. l©quen$. Prat. BrilT.Vult. d.Ioc.num.4,2.vbi vide. JEdyi TASciuilis & naturalis interdum colliduntur: ac ciuiiis naturali prtedeminatur : vt in vfucapio- nibus Vult. commentar. Inftitut. de vfucap. nu¬ mero 2. J£(\y 1 ta S plerifque duptex eftTcripta če no feripta, Poteft en im a?quitas , tam in fcholis, tum in foro duplici modo exerceri. Altero, vt diligenter con- hderemus, quo ordine lurifconfulti, & imperato- res Romani obferu2rint zequitatem in deferibendis, ponendisque legibus če prsiudiciis humano rum Begotiorum,& S quando cafus eueniat, qui per ornnia fit fimilis,nec habeat vllas differentes circu- ftantias,quiv mutationem iuris defiderent: vt tune fecundum illas iudicenius > certi, qtiod «quiiatis cenfura dudum St adhibita. Altero modo exerce- tur sequitas m his fadi fpeciebus, qua? nune eueni- unt, nec habent pr^iudicium in legibus feriptis ex omni parte refpondens , vt nos fecundum circum- ftannas earum applicatis axiomatibus fumroiia- ris , iudicemus , quid diinniri oporteat. Enim uero hic proprie eft vfus žequiratis cmnium maxime necefiarius Reipubl. Quamobrem me- rito non feriptam squitatem vocare poflumus, non quafi liceat Ene feripti iuris obfcruatione M1 A A N T E E. »48 illam aftimare: fea quod aliquando longius a fcri- pus thefibus reccdit: ficut ius ciuile a iure natura- li diftinguitur, i« leg. ius ciuile eft. de iuft. Sc iur. Oldend. Prat. Diuifionem .dEojr iTatis in fcriptam & no n fcrip- tamimprobat Dn. Vult. in comment. Inftit. de iuft. Sc iur. adiT.i.&2.nnm.3. Scripca non 3equitas in ius tranfit, ius fcriptum verba habet, quae' fcri- bi poffunt > sequitas mcntem ac fenfum verborum, qui icribi nen poteft.ibid. 1 J&OJf it as Sc ciementia difterunt . cequitas enim . femper eft legis voluntati coniundiftima , fecjuitur eam quocunque tendat,fiuc adhumanitatem , fiue ad acerbitatem i ciementia vero folius principis eft aut eorum magiftratuum qui parem habcnt cum principe in iudicando poteftatem ; Connan. lib.i. cap.n.numero 9. JEOjf 1 t a s a confuetudine di/fert in boe : quod illa lit ius natum Sc naturale: ha?c ius conftitutuai & re¬ ceptura. Prat. 2 JEojr 1 ta Ti opponitur fummum ius.De quo fuo Io- co.^quitas non tantum fummo iuri, fe4 iuri quoq; opponitur : ftcut Sc sequum iufto,quandoque oppo- nitur. Dn. Vult. commcnt Inftitut. de iuft. & iur. $ .1.2.Ius ftridum , generale , thetieum , in thefi., in genere verba legis, & apicčs verborum , feda- tur ( ex verbis legis ^7a 76 fnrov fumptis indu- citur ) sequitas, mentem , fententiam , thotvoia#, fenfum, meduilam , rationem , animam Sc fpiri- Iusbenignum quaft prouc-rbii figura di&um puto : nam bonum, benignum effe , Sc Ioucm optimum dici, qiiafi beneficentifumum, nemo nefeit. Hinc illa formula AEquum bonum , & a?quius melius,in arbitrio rei vxor ix , vt ipfe in offic. feribit. Sicin Bruto : Deinde 93quum bonum f teftamentum, fen- tentias, volurftatcsque tutatus eft. Cie. dn Brut. Cadius multa contra fcriptum pro sequo&bono di- xit. Et pro Csecin. Ex a?quo & bono, non ex ca« lido v'erfutoque iure rem iudicari oportet. Horom. AEqj/ v m vide fupra , AEcjuitas.jf.1.2.3.4. AEqj/ v m bonum impetrare , Cie. Phiiip.2.id eft, Ius fuum obtinerc, rem fuam recipere. A E qjv 1 n o c ti v m autumnale, l.i.jf.B.fif.ne quid iti flum, publ. AEq_v iparo, I.104. de reg. iur. BriflC in parerg. AE Q_v iv o c a t 1 Oj boe eft, vocis ipfius finitio,qu£~ que ad eandem pertinet: cuius certe negledus pe~ perit nobis in iure ciuili commentarios , vt rede monuit Appellus. Spieg. Ae r dommunis eft : , jf.primo Inftitution.de rerunfdi- uif. A e r liber,l.ii.C.de jedifte. priuat. A e R Sc. vfus aeris, eft puhlica res iuregentium, boe eft, omnium omnino bominum communis.ac liber, Aer natura cui liber patet. Dn. Vult.in comment. Inft. ad princ.tit. derer. diuif.nu.12.14.b1l. C.de z- dif. priuat. 1, legis /eu iuris feripti, nempe ad qualitatem jo AEr a men fpecies qu;cdam ex sere confeda, I.12. C. 40 ac circumftantias rerum, cafuum , Eičiorum , per- fonarum,temporum,locorum,& T c. collati, 6 c accom- rnodati, fedatur. Conf. Vult. ibidem. Aliud au- tem eft mens legis , aliud aftedio priuata hominis, aliud ratio , aliud effečhis , aliud fententia & interpretatio benigna ex ratione deprompta : ali- ud eadem ex affe^lu profečla. A!quitas priuatte vel vtilitatis vel afteiftionis , in publieum proferri & extendi non debet. y£quitas vera non fifta , & i- maginaria efto. Alias enim cequitatis pr32textu fse- pius in iure crratur. Quod fedulo cauendum. Dn. Gccdd. ad jT.i.num. 1.011111,1.2.3.1.6.de verb Tum (i- gnific, Porro Ius ftnitum eft : a?quitas ob fačlonim cafuum , circunftantiarum , mire variantium inft- Jiitatem j inftnita eft , ccrtisque ideo regulis deftni- rinequit.: Sed viri boni ac magiftratus ftneeri ar- bitrio-j ( quod etiam inftnitum ) permitenaaeft Dn. Vuk.d.comment. ad tit. de ačUo.if.7. numero. 6 . rEquitas legis iure potior eft : ideoque illam iu- dex vnic^ ante oculos habere debet. 'j£, Q_v 1 t a t e M ita ante oculos habere debet I udex. tefte Vlp. in leg. quod ll 4-ft.de eo quod certo loco, vt , ipfa exigente , a follennibus verbisque nudiš •& apicibus Iuris rigždioris , recedere poflit, L pe¬ no It. ff. dc in integrum reftit. Prat. AOJitas Iuris Sc morum norma. Sicut enim per normam iudicantur ftručturs aidium Sc aliarum re¬ rum vitia : ftc sequitas de iure feripto , & omnibus bumanis funčlior.ibus ac moribus rede diiudicat. Itaque Magiftratus adtemperabit cognitiones fuas bono Sc aequo, boe eft, confcicntbe finceraj.priKfcri- pt©,& omnino diuinis ac naturalibus legibus. Con- tra quas quicquid ludicatur, non poteft non ini- quum efte. Oldend. Prat. AEoj vM.videfupra AE ojr 1T as .^T.1,2.3.4. AEcijr v m dicitur , quod vfuuequaque par Sc ftmile eft ? proprieque in eo magifcatu dicitur, qui non varie ius dicit: vt potentibus aliter , tenuibus vero Sc inftrmte fortis homintbus alitenfed pari- cer «equabiliterque omnibus. AEquumbonum,pro 70 5o de oper. publ. Sic enim Iegendum , Sc codex Theo- dofianus, & res ipfa docet , non ornamenta ; qu* lex extat libro 15. titulo primo E 37. Cod. Theoph. Prat. AEra ria ratio , vt dodiftmus Tumeb.lib.3. aduer- fariorum , cap.i4.arbitratur , eft cum in aftium nu- merum fumma redigitur , vt verbi gratia ft centu« millia a;ris deberi dicant: eam fummam fibi in xre numerari nolebant, in argenco optabant. nemo e- nim eft qui non magna.m fummam in argento > qua in minuto £re habere malk. AEra R ii , vtex M. Fabio lib.2.eap.vlt. liquer,funt monets cxcufores. At srarii nomine Gra;cis op A3V' ris Sc Sc in cera n os relaci dicebamur , vt Athenis stf^&efi/Aevo/ev cly^ 07 m\ei. Prat. Ar arii Tribuni a tribuendo a-re appellati funt.Feft. lib.i. vid. Buda. in priorib. AErarii Quaftores, muldarumreceptores dici'ex Tacito libro 13. conftat. Cenfuit, inquit , Pifo de- ftgnatu? conful, ne muldam a Tribunis did.im Qu;t;ftores .srarii in publicas tabulas ante quatuor menfes referrent. AE Earii milites ab oerc- didi lunt , quod ftipen44 facerent. Varroni lib.4-.lmg. Lat, AErarivm populus Romanus in atde Saturniba- bebat. Fcfto lib.i. A E rarium locus erat , ybi popli- €se,id eft , publies peeunia? reponebantur. Marcia- • no lurifconf. pr© principis ftfco accipitur , vt ex iplius verbis comiccre iicet.l.i. jT. ex illa.ff. de lege Corr.el. de falf.S: l.edido.ff- de iure fifei. Prat. C ?- terum proprie Jer ari um eft populi Sc Reipubl, Fif- cus vero principis. Id ex verbis Plinii ad Traian. facile cognofcitur. At fortafte ( inquir ) non ea¬ dem ferueritate iifcum qua serarimn cohi bes. AEr ari v M&fifcus pro eodem.Marcian.Li.de falf. Hot. AEr a r i v m duplcx principes habuifle liquet ex leg. vnic.de Quseft. A: mag. o ff. Ji.n*C. Sc Non. valent. de jo.an. praslcr.Lvnic.jT.candem. AErarium priua- i49 A A K T E E. 15* tum, fcillcct reruffl priuatarumprincipis, curs erat comiti rerum priuatarum, vt ex 4. Bafilic. & Thco~' dorit.lib.3.ca. 12.de quib.l.fi.C.de palat-fac.larg.lib. i;. Eft & srarium factum fiue iacrarum largitio- nam,id eft,thefaurorum.di&.l.vnic. Cod.de qusft. Brat- . . AEr ari v m fančtius antiqms dicebatur prorfus m- taftum, vndc pecumampromi non Iiceret.Cic.lib. 7_ad Attic, Epift. 16. Attulit mandata ad confules, vt Romam vt mrene, & pecuniam de fanftiore sra- I io proferrent. & 1-iuio libro (eptimo belli Punici. Prat. AEr at A norta Varroni eo di&a,quod sre tečta fuif fet,lib.4.iing'at.Prat. AE R A r v m etiam dic,obiratum,sre atieno obrutum, vt eft apud M.Cic.lib.i. Epift.i. ad Attic. Epitt.in- cip.Qo*ris.Tribuni,inquit,non tam srarii,vt appel lantur,quam stati.Prat. S v B A e R A T A,qus aurea & argentea videntar,fed s- Saturnus filtrat , exprimi voluit. Signatum cft eti¬ am ss nota pecudis(vnde pecunia difta eft ) nec no fuis, aut bouis figno ( vt Plutarchus fcribit ) e® quod, cum mimmotum vfusapud Rom. frequens non eflet, pecudibus & iumentis fontes pledteren- tur. Anch. As tandem omnc nutnmorum, pecunisque genus fi- gnificare cospit. [ Quod hincmanaflecx Plinio.lib. ilcap.j.&iib.jd.cap.j. didicimus, quodveteres s- 1 reis nummis oiuum,boumque effigie Seruio Tullio (ignatis veterentur ] Prat. Inde As aliennm babere ( vt Senecalib. 5. de benefic. 14. fcribit ) dicitur , & qui aurees delet, & qui corium forma puhlica percuflum, quale apud Lecedsmo- nios f.: it, vel ali ud quidlibet, quod viumnumera- ts pecunis prsftct Briff. As cirumforaneum , Oldend. inquit, eft pecunia ad vfiiras acceptafid eft,ss fotneratitium. yide Cicero. ad Attic. ris mfe pluriraumhabet.Sic srofum lapidem, Plin. 10 As aiienum quodais debitum , ouod aliis debemus: 34.ca.i. &aurum srci um lib.jj.c.j. dixit,cui ineffet, a-ns vena. Male igimr Alciatus ad d.l. creditor,pro' srofa.ssar©- repofuit lib.2.Difpunc.c.2 5. Vnde Cy- prum infiilam srofinn appellafle vetercs, Feftus li. 2.fcribit, qtiod in ca plurinjum aeris nafcatur. Prat. Adde Cor.Ub.i.Mifcef.c. 9.nu-4. Forcatulus in Ne- cvomamia dhl. 6. erafam legendura cenfet,id eft, iiiffu prsfidis fublata,id eft qu? alioqui quide bona etat, & qua refpublica communiter vtebatur, fed ■1 A _■ /1:_J...:. : S _! -.C.. AEsfuum, quod alii nobis debcnt, 1 .213. J. st aiie¬ num , de verb. fign. 1. fubfignatum , §• bona. eod. Prat. AEs aiienum meum, hoc eft, quod ego contrasi, op- pont.AEs aiienum diffolucre,vel exonerare. A}.s noftrum,qtiod nobis debetur. In sre noftro efie, pro in bonis noftriseflc. Cicero etiam de amicis dixit.ln sre nullo efie.pro nihil debere ex Oldend. Spieg. erafa erat,id cft, non iufti ponderis, idco quod rafa p AEs pro aflibus aecipi ab antiouis, ait Varro libro 8. ling.lat.ynde & milic sris legafle > dicebant, quo fenfu accipiendum verbum $s putem in lege Aquil. &Vlpian. lege fi feriius. S- huius legis. ff. eodem aut pro pecunia,aut nummis. Aifes qui fint^vide in¬ fra A s. AEs etiam mimmos aureos, Vlp.cenfet,l.etiam 159.& ibi Goedd. ff.de verb.fig. Prat.AEs inaurari d^citus argento viuo, induflis ad id bra&eis auri,eo tqmen in primis ci iniato , acccnfoque,{ale,aceto,& alumi- ne reftinčto, deindc exarenato,vt fplendore d^pre- hendatur,an fatisrecoftum fit, vt autor eft Plinius libro vigefimotertio, capite fecundo in fine, tjuem allegatCorraf.l.fi id qu0tba2rff.de verborum obli- gatione. AEs cum auro fiemel ir.iftum deduci non pofle, noftra putauit stas, 1 . idem Pomp. jf. fed fi plumbum. Di- geft.de rei vindicat. & ideo communicabatur,vt ibi fcribitur. Hodie autem cum aurifices aqua, quara Alciatus Chryfulcam vocat, ss ab auro fcparent, non communicaretur, fed diduceretur,& fuum cui~ que redderetur, vt plumbum cum argeato miftum. aifi:. §. fed fi plumbum,vel ces cum argento,l.laeus. il.fi ex sre Digeft.de acgu. rer. domin, vbi Accurf, putauit, d.iT.fed fi plumbum, refragari,non intelli- gens olim aururti ab sre fuiffe infeparabile, non ar- gentum ab sre, nec plumbum etiam. Forcat.in Ne- cyomantia dialog^S.n.;, AEs t as, nune fecunda cft exquatuor anni partibus: olim ramen erat anni pars dimidia. Tune enim an- nus in duas tantum partes diuidebatur,tefte Vlpia- no inlegeprima iT. hoc autem interdičlum. ffi de aqu.quotid. Aeftatem incipere peritiores tradidere ab squinočHo vernali, & finiri squinoflio autum- nali .' & ita fenis menfibus sftas diuiditur atque hyems.adde & lege 1. ff. 8. ff. ne quid in flum. pub, Spieg. AEs T as prior in prstoris edido , autor eodem, es comparatione duarum sftarum accipitur.Prat, AEs ta T iv m pro AEftatum l.i. ff. sftatem.de aqu, quot. AEs TimaRb eft sre taxarc , & adpretiare : vnd.e eflet in circulo,ita in leg. quicunque,ff.ad l.Corncl. de fic. AE R e A fabula.Erifl'ex ff. AER e d iruti milites appellati funt, quibus propter ignominiam ftipedium fubtrahebatur,-}! tradit.Pet. Crinitus de honefta difcipl.lib.i8.c.6. Varr.in lib.de vit.patr.ftipendium,inquit,appel!atum eft, quod ss militifemeftre,aut annuumdabatur: cui vero da¬ tum non fit, is propter ignominiam sre dirutus c- rat: quod & Nonius Marceli.in lib.de dodor.mda- 4 ° gine notauit. AEr 1 s alieni lqco in ineunda legis Falcidis ratio- ne qusnam hdbeantur,ex I.36.& 39. ad legem Falci. petendum eft,liri fi. AHri alieno pater«,in t.f.jT.non paflim.in fin.de reb. eor.eft s s alienqm exfoIuere.Briifi in parerg. AEr osa pecunia, dicitur sre mifta, l.creditor.120. deiolut. AE R v a o Horatio fordes, auaritis,ftudiumque pe- cunis & sriSjfignificat.Katri enim fic vocat,qaafi a- >° nimi hominum rubiginem , & sruginem ducant ex auiditate numtoorum & fordibusauaritis, vt locu- lireddi folent sruginofi, Turneb. libro i^.aduerf. cap.o. AEr v s c a r e eft sra ( pecunias) vndique colligere. Spieg.exFeft.lib.i. AEs Genus eft metalli,& prsfertim coloris rubri, di- ftinčti tamen ab auro , argento, plumbo, ferro, ac reliquis metallis. Plerunqae tamen pro auro acci- pimus : Itempro argento , hoc eft , argentea moneta ; quod primitus olimomnis pecunia fue- ritsrea : vnde &ss pro pecunia fumitur : quia priusAEs tantum invfu fuit. Ifidor. 16. origin.17. Cuiac.33.obf.7.Domin, Gcedd, I.159. numero 2.3. de verborum fignificatione.Cato: Fundum sribus fuis emptum poffidebant. Seruius TulliusVl. Roma- notiim Rex, primus poft vrbem conditam ss figna- re ccepic (vt Plinius tradit) repetita vetere fignan- di confuetudine, ab Iano gemino, rege primo Ita- lis introduffa, qui vna nummi parte fui capitis 70 cfBgiem , altera nauim , qua adueilus in Itaiiam fio 151 ^ A ^ & vcndere quandoque fonat,vt liquet ex !.plerunq; flrdeiur.dot. & ex Varr. lib.?. Vnde sftimare litem (vuiffo taxare expenfas) eft tanti reum damnare, quanti intereft, l.fi inter. JT.fi rcs.ff.dc pign.& apiul Cicero.in Cluent.Prat. .. . aEs t i M A R E litem capitis, id eft, crinunaliter inten- dere'aaiontm,non rei perfccutoriam , &yvt vulguš loquitur , conclufiones eapitales concipere 3 tcfte Budseo. JE t tim are quandoqueproexiftimarc pomtur, vt 10 Cie.in paradoxis.Qaae Feruitus eft fi hafe libertas z- ftimari poteftrEa ratione libertas dicitur insftimaA biliy,quia magna qusedam res eft, & difticiib- ad iu- dicandum,quis libertate dignus Gt.A ftimata pmna antitjuis dieta fuit ab sere , qui ca m 'arftimauerunj, , oiiem decuftis*, bouefn centuiiis , boe eft, deccm vel centum aftibus.Fefto lib.i.Hot. JE$ t 1 m a T 1 o emptionis locum obtinet, l.>. & 10. C. eod. JE$ t 1 m A T1 o,quafi emptio eft,Gothof.ad !. i.jf.p.C. 20 de rei vxor.a. Uigeft. de iur.dot.Gotbofr.ad 1 . 6 . ibbroaritus in seftimatio- tione, C. Folut. matrim. JEft ima tio ne res quafi ven- 'ditur.Vult. comment. Inftit. ad $.16. titul.de ačtip. num.75: JE s ti m A T I O,id eft iudicatio d. 1 . 6 . Aeftimationis difpendium,id eft infamia, 1.2. Cod.de pcen. iud.qui mal. JE s timatio confideratio eft, Sc pcrpenfio .• Exifti- P matio. iudicium &arbitratus. Exiftmiatio ab sfti- mationc pro/icifcitiir. Rebus enim seftimatis, id eft perpenlis Sf excuftis , poftea iudicamus.^c arbitra- mur.Bud.in l.paulo poft de Teftibus vid. Ratus eft. Spieg. Eftlimatio vel arithmetica. vel geometrica. - vid.Gocd.ad prin.l.i^i.n.ii-^c Fcqq. , 4 Es tim A$,sftimationes dixere antiqui.Prat. JEs timatoria a&io dupliebrn habet intellečtum. Interdum enim hoc nomine fea ačtio fignificatur, de seftimato proponitur,ipque dubitationis tol- 4° lcnda? cauFa,veluti cumres -^ftimata v.endenda da- tur. Interdum seftimatoria .-jccipitur quanto mino- ris,vt explicant Gaius I.fi qunl i 3 . Et Paul.l.bouem. if.aliquando.fF.de cedil.ediet. F*at. vid. Ačho sefti- m a torbi. isnvA fupellcx a Propertio d cit ur de poculis: Vtrique seftiua fuppellex ; Et Methymnsei grata fa- lina meri.Nominatur & afttiua ccena a Tertull. Fed alio modo Sc Fenfu,cum de Empedocle loquitur in lib.de anima.Turneb.li.aduerr.18.ca.15. 5 ° as generale nomen eft j non Folum ad perfonas, fed ad re$,temporaque pertinenspvt ex fubiečtis ap- parebit. Ar a s enim in perfonis ea eft,quse infantiam , pueri- tiam,pubertatem,iuuentutem,fene pueri ir gonili prsetexta indneban- tur, poft quod tempus illam togam virili rauta- bant. Pubcrem setatem excipit iufta sctas,quse 25-annoin- choatur,1.2.in princip.fT.de vac.muner.& h^c modo appellatur iufta did.l.2. (tametfi Fciam luftam seta- tem pleruque pro pubere accipi in Fpecie apud Ne- ratium ex vSernio.relata, l.quod Scruius ft deiconi cauf.da. modo lcgitima,modo perFeda. e diuerFos- ta's mi nor dicitur imperfeda.l.fin.C.in quibuscauf. in inieg.rčftitut.modo robuftaft.F maritus.i5.\0‘dex. Nigeft. de adult. ex cennario inftrma. quse puero- r u m, fe n u m q u e e ft, 1 . c i 11 i t a t i b u s. 12 2. ftv d e 1 e g. 1. A n r. o 25-Virilem vigorem impleri Vlpian. tradit, Li. ft.de minoribus. Scio lulium Pollucem lib.e.Onomaftic, feptem States ex Hipposrate commemorafte. Prat. Brill^ -Etas apud Roman.duplex erat: Seniorum Sc lun M Seniores eram poft aniviim setatis quintum & 4: Ju^ niores poft xtatem militarem vfque ad 45. annum. •Hoc'' ex NionyF.Haiic.lib.4.Hoto. -Etat e in gradus quinque putat Varro efte diuiiam,& horum vnumquemque rurfum prster extremuiR 5 in anrios quindecim.Itaque primo gradu vFque adan- num 14-pueros didos,quod ftnt puri, id eft,impube res.* Secundo ad annum adolcFcentes,ab adole- fcendo ftc nominatos.ln tertio gradu>qui erat vFque ad 4).annos,iuuenes appellatos, eo q uod Rempubl. in re militari po Rent i mi are. In cjuavto vfque ad 60, annum feniores vocitatos , quod tune primdm ftene- Iccrc corpus incipiar. Jnde vftque ad finem v it se. v- niuFcuiuFque quintum gradum fadum4 in quo qui eftet Fcnex appellatur , quod ea 3?tate corpus Feuio laboret.HscCenForinusli.de die nat,cap 14. Iurif- conFulti autem gradus quidem setatis totidemfece- runtjFed ita, vt mentis potius Sc iudicii, qiaam cor- poris incrementfque rationem ducerent, mihique Elippocratis pqtius,quam Varronis Fecuti diuifione videntur. Nam is, vt ep dem loco CenF.Fcribit,pri- .mum gradum anno Feptimo terminat quod eodem modo luriFconfulti faciunt , qui statem illam om- nem infantiam appellant.leg.fi infanti iftG.de iur. debb.ex qua interpretada eft lex.fi infantis. 55.fi.de vFufručb Fecudum autem ad annum decimumquar- tum producunt: quo anno pueritia terminatur a lu- riFconFultis,6c pubertas incipit.l. vlf.C,quando tut. efte defin.l.2.C.aibit.tut i.3.C.de teft.tut.l.i.Cod.de Cnrbon.tertium autem ad duodetrigefimnm exten- duntjvt bis Feptem anni huic stati attribuantur.' & adoleFcentia totum id tempus appclletur, quo exa- Cto media line conftans stas efte incipiat. luriFcon¬ fulti vejo, qui A vt modo diximlis,'non tam corporis, quam animi ingeniique iricrementum confiderant, bos quatuordecim annos in tres diuidunt partes. na quatuor primos, ad decimumočtauunvid eft,vFquc ad plenam pubertatem,perducunt.5f.vlt.quibus ma fjumitt.licet. 1 . arrogato 40.ftde adoption. Cicero ineun- m T * 5 J A ANTE E. 154 ineuntem adolefcentiam appellat in Catoneieo na¬ gne pnno eaufas agere licebat : l.i.ff.de poftul. ijuippc cum anno ante pratexta depofita virilem togamfumere folerent, & inforumad eaufas au- diendas dcfcendere. Ab anno vero decimoodtauo feptem contintios , nirnirum adulque vigefimum guintum adolefcentia nb tam vt dixi,corporis, qua ingenii &iudiciiactribuunt. nam adolefcentes per 'illuti temp us Forum & iudicia frequcntabant, rerumque maximarum fpečlatores erant : cum in- I0 terca stas illa non fatis matura & conft.tns vide- retur.Li.ft. de minortbus. Reliquum tempus stati conftanti tribuunt : quia tune virilis vigor com- pietur: vt ait.Vlp.in di&.l.prima de minotibus.lta- IH 2 lN,{iue ee$«02jn2£Q2_^xp/v, dias caufa, perfunčtorie Modc- ftin.l. 13.Digeft.de extuf.tut. Alii tameri alitcr e um locum arbitratu fuo cdnuerterunt.Hor. , Africa vrbs qu£ fitjvid.Gothof. ad U.tf.i. Cod.de 60 offi.[r 5 ?£pr*tor.Afric. Africa aluftinano deuičta, cum antea fubVan- dalis 95*annis captiua fuiflet, lege prima in princi. C.iam d.t. De a F Ri ca e dioscefeos ftatu eft idem tit.C. A fric an AE rej ieg.j. quamuis de adminiftr. tutor. BriiT. A FRIC V m frumentumapud Celfum , 1 . ft is qui.jT.i. ff.manda.pro optimo acfipi quidam putant. 1 Equi- dem jro cariorc, q 4 ani deberetur, fumi exiftijncin, ldqae vedurs rationc, cuius rci caufa mandati illic agit fideiuflor. A G. G a l A c t a pafeua nuneuparunt Veteres medici Jafli minus accommoda : namherbis, laftis aliquo modo naturam immutari,traditum eft.Adi Ccelium c-S.I.28.Spieg. GAP Es I pauperum conuiuia,Gratiano in cap. fiquis def pičit. 42. diftindlio. qua vocc etiam Chriftiano- rum conuiuia iignificare apud Tertullianum,& Cy- jsrianum, rcftrtAlciatus iib.i. Pratcrmifii Hcrri a- quod libentiflime recipere iignificat apud Plutarcbum in Numa,& ^Efchinem,& nutrire apud Ariftotelč libro fecundo.Oecon. lune ap», chari- ras, conuiuia, qu£ pauperibus dari folebanc : quo fignificatu vfus eft in eum fenfum ludas Apolto- lus, in Epift. iua : sni sni š» atds a^derajc : in libris faerorum concil. rač aljaVac TnitHSuj, id eft conuiuia faccre. Vnde illum Canonem decerpfit Gratianus vbi forte fjacrsc neutro genere legit. m., lim tamen illic legi. , vt & Apeftolus ludas indicat.Prat. A g A p e Grotca vox , cbaritatem ftu dile&ionem f- gnificat: item Elcemofynam, ec quod ex charitate proficifcatur , vt txplicauit FJsenanus, indicatis, prifcos Cbriftianos vocafle conuiuiola fua eommu- nia Agapas.Spieg. Agas o ,quiiumentacurat, ducir:ab agcndo.ideft, ducendo equos, vel mulos. 1. cum quatreretur,jr.i. & vlt.fi quadru.paup.fec.dic. . A T E'A A I O I, equi maiores, Gotli.ad l.vlt. jT.2i.ff. de vacat.& excuf.mun. Agat v r fiat,fine copula.cuius in l.i.JJ , .i.ff.Qood'cu- iuG.cum vniuerf.nom. Per quem(inquit)tanquam in rempubl. quod communiter agi fieri oportcat,a- gatur fiat.Spreg.vid.inf. Agere. A g e N ni lecum,poteftatem non facere; boe eft,id ef- ficere,nc fecum agatur, foni dum iudicem corrum- pit,vel alia verfutia.Paul. in l.fed elfi per Prstore. ft‘.ex quibus cauf.maior.Sed & ad eos(inquit)perti- net,qui conucnti fruftrantur: Sc quallbet tergiuen« /atione & folertia efficiunt, ne cum ipfis agi podit. Spieg. vid. inf. Agere. Agens rcrum.Pauld.fi.de offi.Pratfid.fi adior rerum gentis , inquit, corruptus c-fle dicetur. veluti qui nune vulgo dicitur effe difpenfator.Spieg. A'G e n s pro aflore leg.ante omnia. ff. de probat.vid. afior. A G E N TE s in rebus de quibuscxtat tit.lib.u. C. (vt explicat Turneb.potn.2. Adu.lib. 13.cap.ic.Jerant in militia palatina&velutarmata, id eft in rebus & a&u reipubli. quod per prouincias fpeciebus anno- nariis,qu? vico aut vrbibus preftabantur ex canone aut indifiione, conuehendis importandifque prat- effent, vt canoni Rom. canoni Alexand. frumento militari , atque eorum etiam officiorum annonis, qu:e in palatino erant comitatu. Itaque D.Hiero- nymus eos interpretatur , frumentarios &veredarios. Etfi autem erant in Palatinis offi- ciis(vt indicat D. Ambrofius, in Epift. ad Marcel, his verbisiPalatina omnia officia, boe efi,memoria' les,agentes in rebus , ap.paritores diuerforum co- mitura) tamen munus eorum etiam in prouinciis e- rat, cum & in lmperatoris aula frumentationibus & annonis prseiTent, &in prouincia eandemrei^ curarent.Qujn &a Palatinis in Th. C. diftinguun- turhisverbis Quieunque igitur inter agentesia rebus , vel inter Palatinos miiitia; faeramenta ibrtili funt. Qui de his plura cognofcere cupi 1 -, 159 A ANTE G. i 6 q legat.Guiae.commentaHum inCod.tlt.de agent.m rebus. In pcrueteri Lexico agcntes in rebus lcgitur exponi r;rede quia fcilieet maginro ofti- cioi um attribuebantur executores ex fchola agen- tium in rebus,vt teftatur Marianus Scotus/^re**« v^:hoc vocabutum Suidas eXplicat ustf&ffa, id dl, caftrenfes. Agentium in rebus gcnera hcecfiuegra- dus fub illa rubr. memoramur, vt alii in rebus miles ofticii, poft tot laboris incerta aliqui Agere curam reprimend* improbitatis,id eft,curam gerere.apud VI.l.j ff.naut.caup.ftab. Agere cura populo, eftrogare quid populum,quod fuffragio fuo vel lubeat, vel vetet. Vnde rogatih, pro lege, Agere cum populo ,hoc eft, populumad conciIium J \ el comžtia vocarc: comitia habere. Fe~ jftus. Agere vero cum patribus, eft ad Senat um re-60 ferre. Bud.in annot.ad 1. Iuliam.de Amb. A G ere ad populum,hoc eft concionemhabere. Agere fu um negotium dicitur,qui fic in propriis re¬ bus eft occupatus,vt nihil curet aliena, Agere posnitentiam dicitur quem fadi pmnitet. Paul.in i.fi in l.^.colonus fflocati. A g ERE,etiarn eft diicere VlpVl.i.iT.i. ff. deriuis,vnde ait, primumaqua exftumine agi podit>- A eodem ienfu , Agere iatem edixit pr^tor in l.vnic. ff. vt in flu. pub. nau.lic. & agere iumenta,id eft ad abitum 70 eogerel. 7. ff, de ferui, ruft. i.235. & ibiGoedd. ad prin.de verb.f g.Prar, Agere animara , agere dieto ejttremum vitse,hoc eft, * niorti iam operam dare, ad exitum huiusvit* 3^0- nem inire , feu ccrtamen:oppo(ita:Agere in huma« nis rebus:Agere vitam ; Agere aetatem ; Agerean- num decimum. l-.i. God.de inoffteft. ex Oid.CopU S F ie o* Agere ferias , id eft feriari. Agere diem feftum.rr# celebrare, obferuare,veI, vt vulgus loquitur,facere , feftum. p id eft pubefcere L151C0d.de A g e r E quoque dicitur , qui aiicubi degit aut mo- ratur. Agere in aduita seta te cxcuf.tut, Agere menfuram,apud I. Frontin. & Vipian. eftad menfuram reducere.Prat, Agere ctiam tračcare eft,1.non inteliigttur.iT.ir.ver. quando auteml.i.if.i.ibi.-agiint, ff.de paft.id eiGtra- eiant.Prat. 20 Agere item pro adminiftrare, vt agere Rcmpubl.l. 35.jT.5.£x quibus cauCHoto.fic in Lli plures.L-ecur. bon. dan. Sc in 1. pro biennio de proxim. faer. icrir.. libro i2.Cpd.Prat. Sic agere tutelamdd eftadraini- ftrare.anth.ad hsec Cod, quando ntulier tutel. off- cio fungi, A g h R e confolem, eft confulatum adminiftrare,con- lu lis perfonam gerere. A g e R e 1.2. de oaicio iudicis. Alexand.accipitur pre praeclle. Agere etiam iurgari eft (ait Feftus)vel iure experi. ri,idque a iquando extra iudicium,plerunquc vero in mdicio. Sic agere , vel expcriri,intra parietes,id eft interamicos dilceptandam rem permitt-re citra iudicmm &'extra cancellos forenfes, ficut pruden- tes viri folent optare :contra,ftolidi ad iudiciariain properant meleftiam. Old. Tandem vero hsevoz plane tranflaca eft m foruin ac iudicia , vbi fignifi- eat lidgareftudicio contendere,iudicio cxpenri vel perfequi. Eftque Agere commune AČioris &Rei. AČlor agendo,Reus excipiendo caufam agit, Ferret promde fic agere etiam is videtur , qui excipitfeu exceptione vtitur : Nam reus in exceptione aftor eft. 1.1. de exccpt‘Sc a čiionis appdlatione contine- tur etiam exceptio I. r. Jf. ait pr&tor. de dol o, vide Gceda.ad jT.r.num. 1.2. pl. o.de verb.fign. vid.& fup. Aftio. A g 1 t autem quis(fiue fit aftor^ue reus)vel ipfeper fe , vel per aliutnffeu extra iudicium,feu in iudido. Dn.Vult.commc-nt.lnftitut. per quos agere pof.nu- mero 2. Agere adionem I.5. jT. de tei vind.& alibi fsp.e,eft in mdicio proponerc.Prac.Agere hvpothecariam a- čtionem,pro liypothecaria,- in I.57. de iegat.i.Eriil'. in parerg. Agere caufam dicuntur oratores (Sc litigatoresipfi, quorum res eft) apud Varro. iib.5. deling.latdd c-ft iudicio contendcre. Agere eadem de re videtur , vt Vipian. ait l.de ca- dem^de rei vindication.de is qui non eadem.ačtionc agit, qua abinitio agebat, fed etiam fi alia experia« tur,de eadem tamen re , vt p uta fi quis mandati .v durus , cum ei aduerfarius fiftendi caufa promifif- fet propttr eandem rem agat ntg.geft.vel condicatj de eadem re agit. agere £prum,eft iura reddere,& caufas audire. agere lege,eft ius qtiod legč alžqua proditum, cea- ftitutumve eft, perffe ; qui. Sic Vipian in .LBarbarius, de offic.Prstor.Nemo,ait,alieno nomine lege agere poteft.hoc eft,merum imperium, & gladii potefbate exerccre.tefte Domin.Oldend.ia copia.Vid.&infr. lege agere. A«*** 0>i - A A N A g e r'e famfr.oTure, eft pfšfra&o ftri&bque inre, in indicio contendere.Prat. A g e R e fuo inrc eft rigorem poteftatis fequiad vn- guem. Oppomtur:iure fuo cedere:Qupd virorum eft bonorum>vbi caufa de.fi derat Oiden. A g e r e furdis teftimoniis. Qu£re,$urda teftimonia. A g ere taijellis obfignatis.eft qucmpiam refutare.re- ftimonio fuarum litcrarutn/criptorumuc.' quod re- futandi genus-, vt cui vix contradici poiTit, vidctur efle poti-limum.Spieg, A g e p e in fimplum dicitnr, cum rem tioftram , vel nobis dehitam , vel denicjue pcenam aliquam > fine vila re, abfolute perfequiniur. In duplum vero,tri- plum aut ouadruplum tune experiraur } cum p'r«eter rem debitam exigimus aliquid vitra, quod *ftima- tionem eius rei duplo, triplo, aut quadruplo cxce- dat.vid.Iuftin.in jT.in duplum .$, tripli čc 8 c jT.qiU- drupli.lnftitut.de a&io.Spieg. A g e R e ex fponfu, apud Cices*pro Quintio,in inter- difto de vi, ex illa fponfione, qu* apud Iudices fie- t0 bat,liticulam intendere.Agere enim ex fponfu dici- tur is, qui vicit,de re alitjua pignore certans: quod in genere ačtionem prsferiptis verbis dari, Vlp.in l.fi granitatem. jT.fi quis de praefeript. verb. fcribie ludi tamen caufa fpenficnem facere licerc, Martia- no placuit. 1. pen. de aleat.crgo eo nomine ex fpon- fo agi polic conftat. Plane ii quid iocandi caufa di- dum fit, ex iponfu agi non pode. Varro lib.5.fcri- pfit.Prai., A g E R e videcur, qui damni infečti) vel legatorft. fibi fatis dari defiderat,1.20, Dig.rem ra ta haber. Brili' A g £ R e eri men, id eft accufare : aliis excqui,1.3.ft'.ex- pil.hereditat. A g e R e reum , id eft accufare & poftulare, apud Va- ler.lib.6.cap.3.& lib.S.cap.i.BriiT.Peragcre reuqhid eftjtondemnare. * A G e R F. quid cuitandi crinainis , 1 .1>. ff,u de adult. BiilT.in parerg. A g ere furti, boe eft adionemfurti intendere, quod eft de furto apud ludicem accufare. Sic agere (alfi. (& de falfo l.j--). lf.de inorf.teft.) In his & limilibus fiibaudicur ablatiuus,crimine vel adione. 40 A gi de capitc:in capitis diicrimen venire.Agi debo- nis.-vcl bona alicuiusaguntur.Prat. A G I T A R E in£fuo loco. Acer ICtis eft pra?dium rufticum,quod /Ine xdiRcio eft: c um a?dificiufn accedit, Fundus dicitur.Alberic. Spieg. locus fineafdificio, in vrbe,area.ruri autem ager dicitur: &ager cum sdificio, fundus dicitur.l. fundi.de verb.fign. Prat.Agerfait Domin. Gotdd. ad 1.27.numer.6.8.i2. de verb.lig.) plcrifque lingus iatince autorib. (ICis raro ) generatim fumitur: continetque & aruum, arbuftum, vinetum, planta- rium: pomaria, oliueta, falida, loca venatoria.,au- cupatoria,pi r cinam, villam,viuaria, aluearia,Valla 6.elegantiat.cap.4i,imo (no vnum aliquem agrum, fed ) vniuerfum territorium ( ) vrbi circum- iečhim(fub quo & flumina , lacus,faltus, nemora, snontes ,ac fimilia)adeoque omne quod circa quam- iibet vrbem , ciuitatem, oppidum, coloniam, mu- nicipiura eft , liue horti fint , fiue a?dificia, fiue prata , fiue pagi, fiue visč puhlica?, & fi qua? funt aiia : vulgo territorium,feu comitatum^uidam di- .ftridum vocant. Et hoc. fenfu apud Liuium ftepe legitur.BredaJo ex Plinio ager has centinet fpecies, villam , pratum , fyluam , vineam , campum, pluridmque ciuium fundos, &c. Similiter Conna- no libro4. cap. 5. ager olim-Iatinis fuit quilibct rufticus locus, in quo feri, plantari, aut a?didcari poteft , vbi poftquam aliquid adum eft , nomen 70 mutat, Scaliud fibi proprium accipit a re cui defti- ' E G. 162. natur:vt ager profcilfus ad ferendas regetes.aruam dicitur. plantatus autem & confitus , plantis , vi- tibus,aiboribus,plantarium , arbuftum, vinetum nominatar; atdificatus vero villa. ( Hocfignificatu- ager,tefte Spieg. plurali numero caret,ICtis autem vocem proprie ftriSe'que fumentibus agerdefini- tur locus ruri fine tedificio , fine vtlla. Brifion. ve! omnis locus ad culturam aptus , modo fit fine . vil!a,id eft.sdificio ruftico ( Geedd. ibidem nume¬ ro lo.i2.)Si villa fit in fundo,pr*dium eritivilla eft parsfundi , nonparsagri .• fundus babens sedifi- cium feu villam, ageramplius dici non poteft. (ibi- dem numero oSauo princip. ) Locus ergo in ifta ICtorum definitiane,eft genus agri : ipie vero lo¬ cus pars fundi: fiundus,ficut & prsedium ; conftat interdum ttdificio fimul, & prato , & agris, nec ob- ftat quod ager interdum pro arbitric fcilicet ac deftinatione ipfius domini ita diuidentis, in plures fundos p. 1rtuics diuiditur : quia ager interdum fyneshdochice pro toto , fundus pro parte eius, fumitur; cum alias ager fit pars vel fpecies fundi: non obftat,inquam : quia ager quandoque totum e« tiam tračium feu territorium fignincat , vtfupra, & quiafingul* vineat.fingula arua S: arbufta, &c. per le ac fcorfim confiderata vel diftinčta , finguli agri, vel etiam finguli fundi , efie poifunt: at do¬ mini deftmarione ac voluntate hi omnes agri. ac fundi fimul, vnum fundum conficient:nec amplius tune finguli & ita multi , iique integri dicentur, fed parres fimul iunčls, pro indiuifo erunt, hoc eft, finguli ifti loči, fingulique agri, antea fcorfim ita confiderati. iam coniun&i erunt, vnius fundi vel prsdii, tanquam vnius integri: cum antea fir.guli agri effent fingula integra(de quo vid.Goedd.ibid. num.it.) G e R(ait Varro libro 4. ling.lat.)ab agendo nomen. accepit : quafi in quam terram hommes quid age- bant, & vnde viciftim quid agcbanc fruftus caufa. Quint.lib.i. Inftitut.orat.cap.6.hanc etyffiologiant carpit: aitque , agrum ex voce grsca duci. Ergo faltem vox Grseca, d,ej5,eft ab ab agendo,a- rando.vcrtendo : quiaiemper aliquid in agro fru- a«s capiendi qutfa tit Sc agitur,vel ccrte agi poteft. Gffidd.d.ioc.n.7.& ad l.np.n.S.de verb.fig. ex IUdo- ri 9rig.lib.ty, c.tj. Ager igitur eft locus in rure,qui agitarur Sc colitur; fiue compafcuus fit, fiue aruus, fiue fioridus, fiue confitus. Confitus habet arbo- res, Aruum aratro profeinditur , compafcuus ha¬ bet gramina, Fioridus feruatur apibus & voluptati. Spieg. Cii, fundus, pradium. , pofleffio , diffcrunt,vt fcite Gcedd.ad leg. 115. de verborum fignificatione. Fundus(ait) id omne fignificat, quicquid folo , feu terra,tenetur : feu ager, feu villa, feu pratdiunr,fe« atdificium,feu ftabulum, feu area.feu infula fit. A- ger eft fpecies vniuerfi fundi , tanciuam totius in¬ tegri , quatenus fcilicet ad vfum hominis compa- ratur, hoc eft , quatenus ec fine fundus habetur,vc homo arando ac ferendo eo vtatur , fruatur , Vt- que ex eo fruges, & qu* humano vfui necefiaria & vtilia , capiat , ac rurfus ferat ; AGERitaque femper ad vfum hominis. Ager colitur & fru- ftuum caufa habetur. Fundus autem eft qttscli- bet foli fpecies , etiam inculta , & nullivfuide- ftinata , in qua aliquid fundari poteft. Fundus villam, & agrum continct: ager vero neutiquam. Liuius in fin. lib. 10. decad.;. Pofleifiones fimiliter non hominis tantum, fed & armentorum,iumento« rum , pecoris caufa.comparamus, ficut & fundum. Pofleffio hic eft fpecies fundi ac prsedii, & ita i pfumrei corpus fignificat, non autem ius corporis 16'j A A N T E G. 16 V vel poffdtons,vt alias.PoffefftoC tit ICrus.) ab agro diftat proprietate iuris. Pofleilio eft fundus , in (]no dominium pofte.!ionis(ius Sc vium pofteftionis) non anrem dominium proprtetaris habeipus. Ager cft fundus in quo deminium proprietatis habem-us. Quicquid rerum immotiliumapprehendimus, (ait IGtus. ) cuius proprietas ad nos non ptrtinet , aut n ec pertiriere p.oteft, hoc poCeiHonem appellamus. Podelilo eft vfus loči: ager proprictas loči, hoc eft, ager dominium proprietatis eius loči deftgnat. 13 Prsidium eft totu-m , quod , pro arbitrio podiden- tium, pluribus quandoque conftat fundis : nam fundus in prardio cft^ficuti locus in fundo. Jfiinc in- terdum vnicus fundus^ pr^dium eft,fi fcil. domin.us partes fibiun pr^dio non difcernat:vt fupra de fun¬ do Sc agro dičtum. Hc?c Goedd.ad d l. n>.vid:inf. Fundus. A g e R appellatione tečlf venit> 1.J2. Cod.de his cpui- bas vt indign- /i. G E K adignatus dkc-batur,qui inter veterane? certis 2.0 limitibus diuidebatur , qui etiam Limitati nomen fumpfk.I.in agris de acquir.rer. domin vid. ATci-at. in pr.etermi/Tis.Spieg. A o e r Adrianu?, qui limitibus maritimis Gallicis fi¬ ni tur, • Ager Alluuius qiem paulatim fluuius in agrum red d it. A g e R‘ Arcifiniu* Frontino in lih. de agror. qual.ab arcendis hoftibus appellatuš. Alij dičlum putant, quod certis linearum menfuris non continetur, fcd p ar cent ur fines eius obk-dru fluminum, montium^ar- borum.vid.inf. Ager occupacorius. Ager Afculanus variis limitibus incercifiuis adli- gnatus. Ager Aimmalk limitibus Gracchanis per centu- rias adlignatus j Anconitanus eadem lege contine- tur. Albenfis idem vt Afculanus.' Reliqua agro-" rum n^mina & fignihcatus pctenda cenleo , ex libro de Ag-rorum conditiombus variorum audo- rum. Ou-edam etiam recenfet Varro lib. 4-de ling. 40 Lat.Prat. Ager Colonus videtur is proprie dici, qui ad aran- dum accommodatus eft &aiio nomine Aruum vo- catur.Spieg. Ager deletus vi fluminis 3 lii.jT.vJrim. ff.de aq.&aq. * pluu.arcend. A G e R incultusdC.de bonis profcriptor. Ager ii- tiens.l 6.C.de i er uit. ^geR farrarius,qui fruges producit. Nam far apud veteres de omnibus frugibus dicebatur. 1. defunda- 40 jT.pen.ff.de vfufrud.Spieg. A g e R limitatus a limitibus dicitur. I imites in agris limitatis funt qyi populo iter prsebent ex leg. Sem - pronia , Cornelia, Sc lulia , Sc ide o in modum agri non ceduntjl.i. jf.i.de perieui. Ager limitatus cft per extremitates menfura toni- prebenfus, qui ciuitati totus adignatus eft per v ni- u e r fitat em.v i d .Goth of. a d Lr 5 .de acquir.rer. domin, vid.infra. Agri iimirrophi. Acer Limitatusfuosftatutosterminoshabet: ideo- 60 que incrcmc-ntum ex-alluuione, aut iniula non ha¬ bet.Li.jT.6.de Hum. Ager limitatus Fefto. lib. 10- in ccnturks dimenfu?, is enim d^cumanis Sc cardinibus dabatur , vt ait Frontinus libell. dc agrorum qual. Sc ita accipkn« dus eft apud rlorentin.bin agris. 16.ffde acquir.rer, domiji. & VlpJ,i.jT. ftmili 4.’ ff.de ftuminib. Prar. Adde hic Alciatum lib. 1. pr^termiff. &Pirergay, i.cap. ;8. vid. fupra Ager AfSgnatus Ager ftib-fecutusa. A g 2 R metatus Horatio dicitur diuifiis Sc ailignatas. Nam in agrorum di.iiilone Sc aifignatione modura metiebantur , quod eft metati ; fed &. metis & ih mitibus folebant centuri .is Sc agrorum formasin- cludere,vnde Sc metauorrem hac in rc his verbis no minat Siculus Flaccus : Bt qu’amuis vna res fit for¬ ma,alii dicunt penicam , alii centuriationem, alii limitationem , alii canceliationem , alii typon, quod vt fupra diximus vna res forma. Et Maro in diris. Pertica qu agri porrio fupererat, quz per menfoiem commode di- uidi non poterat,v*niebat in p ubil c um, Quod au- icm idcm v id c tur difi:. ltg. in agris, pofuiflc qaar tlim genus agrorum roanu captormn cum dixit: Trebatiu-s ait ajgrum, qui hoftibus deuiftis, ca con- ditione conccflus eft , vt in ciuitatem venirct, ab codem rrontino explanatur: Eft, inquit, ager fimi- lis fubfeciuo, ncc affignatus, Ted cxtrachifus dičtus, qui Reipub. pop. Roman, aut ipfius Colonix,ctuus 10 finibus circundatur, aut locis facris, aut teligiofis, atque ad popu!. Roman.pertinontibus iure fubfe- ciuorum , in cius qui aifignare potuit, remanet po- teftate. Subfcciua autem loca ab rdičtis & extra- clufis in hoc rantum diftant , quod ilU.fint loca noa aflignata, qux centurite nioduro cxpkre nequi- uerunt, iuvc vacuse ccnturin, qux in' adfignationem iron ceciderunt , qux" omnia Domitianum veteri- bus poffefloribus conceffiile , Siculus, Vrbicus & Saetonius icribunt. Cuiac. obf.lib.ic,c.ipit.2.circ, 20 fin. Agsr tutelatus, v n Je ligna in reparationem publi- corum vel mxntum,vel balneorum diftrahebanfur. Vide Aggecium Vrbicum de JLimitibus agrorum Spieg. Agri ve&igales hac oecafione & origine catpe- runt. Romani quondam agros populi alieuius bel- lo ab ipfis fu baču, m fuum patrimonium feu xrs- numredigebant , ac pro certo večtigali polfcflb- ribuslacabant , qui habc-rent ius pofleffionis ,hoc jo eft , perpetuum vrendi fruendi ius:quod rede do- minium pofleffionis' dicimus , vulgo vtik domi- nium. Vnde taleragri poifeffiones vocantur , ac pofleifiones id*agris, boe eft , proprietati, oppo- r.untur:Suntque(.1gri ifti)res. Nec emancipi. Qui- bufdamtamen vrbibus, prouinciis, ius ltalicum da- batur, boe eft., ea gratia debat, vt prxdia Teu agros haberent Mancipi, feu a veftigali libera. Gtrdd. aU.i7.num.i.i.de ver.'fign. Agcr autem vedigalis Bar.C.de immtm.nem.coored. ls.io.vbl docet,qu* rum impenfis fieri debeant. Aggrbdimve e longinquo: adarisnur ex infidiis & c proximo.Donat. AggressvR A,vid.Adgreffura. A.Gr vid.fupra Agere. A g i l e M ačtio far it: Strenuum Metus; Fortem ant- musiRobuftum corpusiCer-ne.Front. A c i ta s e eft incitare ad currendum , 1 .i. Cod. de curfu public.libro it.fic &accipiendum putem in I. to«. qui.de ipečtac.libro u.Codic.fiue currum equis adhrbitis ducere. A g i r A R e etiatn quxrere fignificat l.r. Jf. veteres de acaui.poffef.l.auod pariter.de reb.dub.Prar. A gi tare pro agere,litigare.Paul.l,7j. Digeft.de fi deinff. A g 1 T A Le traaarejUdque.45.Digeft.de afiio.empt. Prat. A g 1 t A R e fonus, id eft-credere, l.j. C.fi cert.petat. Agitare repi ture appellationis 1 .1. Cod.de relatie- nibus. AoitaSE facile.bc-lliffimajocutione dicuntur diui- tes,quibus faelle nuU6que negetio omnia ad vicam degendam fuppeditant ,.fic dij quibsts nihil deeft p cist ^aTs a* t i poetis Gracis,id eft.facile viuentes,di- cuntur.Turneb libiaduerf.ao.cap.25. A Gi ta T o res, funt curruttm in iacris cenatninibus re&orcs, Vipian.in 1 .4. fK d e his qui not. infam. vel funt auriga:,qui ludis Circenfibus,cur ili certamine Tefe exercebant, quorum fpecies quatuor , Ruflsti, AbbatijPraffini,Veneti.Et circus quitlem locus erat vbi lud-icra eelebrantur ccrtamina. viple Bartol, Marlianum in Tropographia antitjutc Romat. & Corraf.,4.Mifcel 24.num.17. A G men vt notos (ignificatus pratermittam, fignil- cat numerunt praiinitumin luftin. ( nifi nos fall.it inferiptio ) conftitutipne l.pen. Cod, de aduoc.dk uerf.iudicum.Prat, A G m E N iudiciale 1 . 6 .C.de recept.arbitr. poftcaftiptndiarius quoque & iributarius (qui.i fti- 40 A G M1H A t E s dicuntur, quod agmen excrcitusfe pendium ac tnbutum daret,primo quidem fponta neum,tandem vero nectlTarium) diftus fuit.Gcedd. ibid. numero <). adde ibid. num.13.14.j5i deftipen- dijactributr /jgniScatione -, origine, differentia. Agri vero municipiorum tandem & ipfi imiratio- np R.omana večiigales efie dici cceperunt : ibid. num.17. vedigaiis agri ante Zcnonem non fucrunt emphytcufts,fcu emphyteutiearij. ibid. nn.15. vid. inf.Večiigales agri. Ag Ri Agtum,vid inf.fuoordine ac loco. 50 A G rim em s' o.R e s mox inf.fuo loto. A G g e rej confecrati, id eft fepulehra. Goth.ad 1 .;. C.de fepulchr.violat..' A g g E R.E s,funt Iapidum terrxque coaceruatio, fixis palis, vndis cohibendis oppofita, in leg. pen, de ex- mord.criradeg.Un fin. Uigcft.de aq.& aq.pluu.Hi vaiia appellantur ab Honor.Sc Thcodof. Impp.in L vnic.C.de Nili agger.non rump. Significate etiam aggeremviam lapidibus ftratam, Jiiodorus feribit lib.15.Etym.cap.vlt. Seruius autem lib.12, Aineid. 6 ° putat pro muris accipi. Equidern in eo Vergjlij.lo¬ co pro munimemis murorum fumi putem. Vergilij verba liccfunt; Si« .ntrrt ftrtaSjttpu ipf-ifralut mfctnf_ rib m murorum. Necmouet quodait Varro , 'muris eos confineri. Nam qux cohterent , eodem iure cenfenda funt.i. qu* religiofis.if.de rei vindic.Prat.BriiT. A G G E R s s,per periphrafim Cie. Vocat moles oppo- litas-fluSibus l,i. C.de Nili agger. non rump, vid- 70 quantur, contrahan; irnpedimenta Gotliof. ad l.ii, j.it-ff.de vacat.fi excufmun. EiPtilva agmenBrifT.ex C. Agmina militaria dicuntur numeri & focietates liiilitura. A G m e JV aqa z An Claudij Imp.coftitutione,pro m u l- titudme aqux,l.prsfes.d.C.de fer.& aqua.Prat. A g N A rufticis Betic* prouinciz menfurz g;nus,aUis a.člura, Autores funt Theodofius & Neutenus: & hunc duplicatum putem ex Columell. lib. 5. cap.ifi. Prat. Ao N at A dicuntur, ljon quz alkunde nata funt: ea n.Euata dicunturifcd qu« ada!ia,id eft.contra 5 fiue iuxta alia qusdam , nata funt. Itaotie Slius patri nafci dicitur , quum ad pa>rem cogit.uio tufertur: agnafci verd,quum ad agnatos &propinquos,Nafci filius dicifur viuo patri : agnafci mortuo quia co- gitatio, pofthumi nonadpatrem , fed ad pfopin- quos refertur. Vlfiaa.Lj.ff.de iaiuft.rupt. Pofthu¬ mi pervirilem fexurn defccndentes ad finiilitudi- nem filiorum nomjnatim exheredandi funt : ne teftamentum agnafcerdo rumpant.; Et in fin. Li- cet auteni pofthumus przttritus agnafcendo rum- pat. Ttaque Papinian. 1 . 7. ii tab.tcft, null.nepo- teinaud fine dubio non efie agnatum affirmat. Ho- to. Adde uiiod folcmns iuxtar,ata , adiiata non agnata vocare.Plinius lib.ič,cap.44.yifcuiti autem in quercu,robore, illice, pyro fy!ueftri, nccaliis ar_ boribus agnafci.ldem libro 27.cap.11. Caule longo hirfuto adnatis multis cubitalibus. Aul.Gcll.deivce’ #7 A A K T E G. 168 quoque &infeptem primisfnenftbus,& feptenos cx vtraque parte gigni, & gcminos adnafci annis fere bis fcptenis. Agnati, Agnatio, Agnafci , vide fupraAdgnaici, Adgnati. A g m a t i,quo ad fucceflioncm,funt vel Cai agnati,vel agnati tantura. Sui agnati, funt agnati defcenden- tcs,id e{r»qui defun&o funt in linea defcendenti,at- tjue olim in ipfius poteftate, Sc quidem gradu pro¬ simo. Ita nemo fuus eft bereš quin fit agnatus: non viei:1im, ftquidem multi agnati funt , qm ta- men ‘fui non funt. Agnati tantum, funt tranfuerfi feu collaterales : fed poftea per legem Voccmiam agnatorum ordo ccepit efTe duplex, ita vt alij eflenč confanguinei > alij agnati tantum; &,vt,cum olim poft fuos vocarentur ad fueceftionem agnati, poft lege^i Voconiam vocarentur poft l"uos agnati illi, quorumhcec erat qualitas , vt dicercntur conian- guinei,atque fi hi non effent., tura demurn vocaren- tur agnati csteri , quifque tamen fuo ordine , l.r. 20 poft fuo s Sc 1.2. D.de fuis Sc legit. Hinc confangui- tas,dicitur efTe fpecics agnationis, in jf.vulgo.infra de fucceffcognatorum. Omnes confanguinei ex le¬ ge Voconia funt agnati , non etiam omnes agnati funt confanguinei.Confanguinitas duntaxateit in- ter fratres & fotores , agnatio etiam eft inter vlte- riores. Iureigitur confanguinitatis fuccedunt ma- res Sc fceminf,hoc eft fratres & fcrores,at iare agna- tionis fuccedunt dufctaxat mares, non etiam fcemi- na?. Diftinguendum eft inter agnatum efle,& inter 3 ° habere ius agnationis, quemadmodum titulo fupe- riori diftin&am eft inter eum qui eft fuus, Sc eum, qui ius fuitatis habet. Hasc Domin. Vultei.comment. Inftit.ad princip.ti- tti.de legit.agnac. fucceff num.6.7.8.9. Difterunt etiam & opponuntur fibi, Agnationis iureadfuc- eefftonem venire , Sc proximitatis iure venire Vult. ibid.ad 5-vlt.nn.de fucceff.cognator.Agnatus intra longiiiimum , boe eft decimum gradum proximus, remotiorem excludit.Vult.ibid.ad 5.2.n.r.2.3.de le- 40 git.agn.fucceff. AGNATi eortimque diftinčHo , ordo, fucceffto , vid. - omnino VuIt.corrquo- rum fit mentio in l.ii.G.qui potior.in pig. Gothofr, ad I.20.God.de ftd.inftrum. *ArOPANOMPA 2 ,Anton. Aug.lib.ad Modeftin.ftn- guiari,interpretatur sdilitias curas,eos fecutus,qui forum rerum venalium csdilibusfubiiciunt. *ArOPANOMOI differunt ab st9vyc-cuJco?f. Vlpian.in oratione contra Limocratemioei ucs o \7nS7c- nm tcov a>\'im v>s ž-jup ug' eNonio. Hinc nata ilia forenfis formula A.T.M.D.O.id Aio te mihi dare oportere, vt Valerius Probus feri- bit.Prat. A*TIA accuTatio,criminatio>apud Claflifos reru Gr£- tarum feriptores: iv cyrict yh»[MU dixit Plut. in Ca- xmllo,quod & lul.Pollux lib.S. cflendit ex Platone, aitque effeverhum iudiciale,fiue forenfe Prat. 'AITHMATA Geometris funt peticiones. in lib. de 50 generibus Iineamentorum. Bud.in l.i.ff.de iuilit.& iur-Prat. "AlMOPPOrpA tk id eft, immodica purga- tio, de qua vid. Aduatium 1.medic* 22. GothoTad 9. Cod.de vc&igaU Ai.ABAB.aai AjGuiacIodaffi d.Uc.interprete,eftve- &igal, quod pro tranfdn&one pečeniminfereb*. tur:cui interpretationi mirum ad modum fauet 1. 5f.C0d.de ve&igal.Idem Cuiac.adiicit, Arabirchia: vocabulum proAlabarchia vfurparijVtc^aAMMA- t?es< 3 [tM 9 Y d Gothofred. ad di&, Ieg.9. - AlabasTb R,va$ vnguentarium, Baifio l.argumen- to.25.if. ornamenta xo. de aur.arg. mund.vbi fic le- gendum putat,pro quo in Pand. Flor. eft Lauatio, vifeus^vt ipfemet refert. Alabas trv s, in d.leg.argumento.jf.io.fecunclum veram lečtionem eff genus marmoris perlucidi& coloribus diftinčti,ex quo fiebant vafa vnguentaria. Dieiturautem Alabaftrus & Alabaffrum inneutr® genere,teffe Martial.Et Alabafter,Cic;Acad.2.Qui- bus etiam alabafter plenus vnguenti puirefcere vi« detur Cotta in memor. 20 Al acer , prsefente animo eft,ac fen(ib»is,nonturk* tis non refragamibas. Aliud ergo elf isetus, aliud alacer. *■ *AA A rB2 manfiones , Gothofr.ad I.18. jf.ic.de vacat. muner. Xl an 1 c v s di&us eft Iufiinianus ab Alanis populi* deuičHs.HosPtolemazusin parte Scythise collocare videtur,CapitoHnus in parte Dači«, lofcphus inter Tanaim Če Mseotide, Plinius & Marcellinus in Sa£ matia Europaza. Hi cum Vandalis iunčh erantjiicc minus effera? natura?. Lucanus lib.S.vocat durosa- terni Martis Alanosex Balduino ad Infl.proccm. Schard. Alba fifeus,vid.Gothof.ad Ieg.205.de vtr.fig.yam$ Fci fpecies enarrantem. Albari.vm j calx liquefatia, qua murf exalbantur Ale^ato ad leg.i.C.de excaf.artif.cx Plimo. A^bari v m opus, apud Vitruuium,id eil,tečriorum, quod ex calce pura Bt. A LBEi,pF0 aluei,apud CaflTiodor.BrifT.parerg. Al b en a, genus quoddam vuarum, Gothof.acl d.leg. 205. 4 ° Alb e R G ari aE '• canoni/lis cenfus funt Teu paftio- nes,qu« debenturpro comedionibu r. de hcc glo.ia c. prajter.de iur.patr.vSpieg. Albi Corrupti edi&um, eiuTque formuls 1 , vid.I.^.in prin.de iurifd. Albin a mulier,l.ri.if.2.ad SCtum Termi. Albini , quos Grseci vocant in Confhmiiu Imp.ad Maximium conilitutionc. l.i. Cod.de excuf. artiT.lib.io.Tunt Albarij,qui albaria muros ilhnunt. ^ Hot.Prat. cis vecatur Ab aliis prima lanugo Go-* 50 Albviervs, genus vuarum , GotkoT. ad lee.2 05. Digelf.de ver.fi gn. Al b v l a ficus Gothof.ibid. leg.15.Dig.de sedilit.edičl. 'AI^KPOAOriA^alunia^oth.in Epigram.N0u.77. 'AlOTTilP, adiutor Suidse, Gothof.ad leg.ij.jf.i.Dig. de tutel. VUPE 2 I 2 , conditio Goth. ad l.^.if.2. ff.de excuT.& ad rub.C.de falT.cauf.adied. A K. .AKAKi'A, fimplicitas Gotho,adl.i.Cod.fi quis impe- rat.maledix. '‘AKPO^PTA apud Grcecos omnes arborum fpecies appellarifcribitur , in 1.23^.in fi.de ver.fig. quod 8 c MoTebopulus in libell.cui titulus ejft tvmojv A fjumv *ve, Tcribk 5 c Suidas quoque Axf tt mhxj4 twv Sin k supnb; dici tradit.Briff. '“ AKPOTATH .Etas 18. annorum ab Arriano in lndi thof.adl.57.fli de re iudicat. A I prazter notiffimos fignificatus fu«t exercitus mi- iitum aut equitum ordines Gellio lib. 16. c. 4. Sic quoque accipi^ndse funt in 1.2. de iis qui not.infam. Alaru prsefečlus apud Paul.5. Tent.38. & Suet. in Ti- ber.c.30. Alas, vt Gellius d loc. feribit, equitum or¬ dines inde appellarunt, quod circum legiones dex~ tra finiftraque tannuam alae inauium corporibus, locarentur. Sed & vt Veget lib.:.cap.r. Equitum als , ait, dicuntur ab eo , quod adfimilitudinem alarum ab vtraque parte protegant acies. Alas .etiam funditorum dixit Valerius lib. 2. capit.-a, BriC Al ab a atramentum Phauorino. A i ab a R c h E s,magifter eft fcriptura?,qus fiebat pa- 70 fcendi pecoris cauTa.Guiac.S.obf.37.Goth©f*ad leg. A L b v M natura tale cft.Candidum fludio. Albos ca' pillos, dicimus candidum ingenium , pečtus, id eif fincerum. Al b v !*jalbata tabula,in qua atramenta infcribebi- tur,quod ex Ciceronis 2.de orato.liqu?t,ncmpe noa literas (vt Theopbil. in jf. pcenales , Inif.de ačfio. perperam feribitJfed tabulas ipfiis albas fuifie,quod etiam TuTpicari libet ex Plauti Perfa , vbi Parali- tum de quadruplatoribus fic loqaentem facit: Si id fiat 5 n^ ifti faxim nufquam appareant. Qui hic alb© pariete aliena oppugnant bona. Al b v M 5 p- : rietem ftiiile dealbatum,A.ccuT,exifiiniac Ted eius Tententiam plerique improbaadam puta- runt : cum ačlione de albo corrupto, is quoque te= neatur , qui album Tuftulit. 1. fi quis id quod ff.de iurifd.om.iud.murum autem vel parietem 5 tolli noR pofle,conftat. Accurfio videtur fuflragari citatus Pha« m A ANTE L. m P lauti locus ; & Suidas exprefse fcribit \evm{&■> hoc eft album parietem, fuiffe gypfo inundum ad infcriptionem ciuilium rerum aptum, fed id a d ca poti us, qu* prout res incideret ad tempus,quam ad ea qu£ lurifdidionis perpetus eaufa, in albo pro- poatbantur,videtur refc-rendum.Rsuardus pro tri- bunaLlib.fing.c.4. Alb v m igitur erat matricula prsetoris: vel tab tila dealbata(non albis litcris notata vt Theophil.vult) in qua praetores puhlice indicabant, quo edido ef- 16 fent adurLDuare.i.difp.ij.Cuiac.S.obf.iJ. Goth.ad l.r.jf.i. deEdcndo. Vt enim Pontinces (vclut mox infra) res geflas,fic prsetores edida fua,adione'lque &intcrdida,in album referebant ((icut Grotei legc-s fuas in )tabuiamquc iftam ex ligno^cbarta, velquacunque materia fadam in puhlico propo- nebant, vt omnibus innotefceret, quemadmodum anno quifque fuo ius didurus eflef* Moris autem erat, vt album iftud (in quo prsetor propofitas per- fcnptafque habebat adiones fuas) penderet, fic.ta- . men vt de piano legi pofTet.Hot. Vult.ad Jf.innu.$« ac feqq. comraent. Jnil.de adio. Vt autem edida quxdam perpetua erant , id eft annua , qu*dam pauciorum dierum , propoiita pro vtres incidebat: Sic album vel erat perpetua? iurifd. caufapropo- /itum , vel propofitum prout res incidebat.Vult. ibid. A d AlbvM producere, in l.i. ff.de cdend.non Bgni- ftcat , tumultuarie rationes čonfedas in mundum redigere, vt Accurfius putauit, fed digito demon- P flrare ex albo Pretorio, qua adione quis vfurus fit. Gothof.ad l.i.C.de edcnd. Albi appellatio ad illa quoque transfertur.Nam illa quoque tabuia, in qua Decurionum nomina fecun- aum cuiufque ordincm fcribuntur, Album appclla- tur,hinc tit.lib. 50.fi; de albo Decurionum fcriben- do, nempe quo ordine Decuriones fcribi debeant; ( quod & curice album dicitur in 1. 45. C.eod. titu.& in Nou.conftit.19. Guiacio matricula decurionum. E®demque modo album apoftolorum Tertul, lib.5. 4° contr. Marcio. album fenatorum dixit Tacit. lib. 4»quod Dio lib .y$.htvkpf4& tov C ahAjfamr. Et album iudicum.Tranq. in Claudio cap. 16. &'in Domitia- no.cap.B. & Seneca lib. 3. de Bene/ic.cap.7. pro ta- bellis in quibus illorura nomina defcripta, qui ea- rura erant decuriarum , qua? vno quoquc tempere iudicabant. Et album Citharcedorum idem Tran- quill.in Nero. cap.20. Cie. quoque lib.i.de orato. Pontificeni maximum res omnes fingulorum anno- rum mandatas literis , extulifle in album, propo- 5° l'uiffeque tabu lam domi. De quo etiam Liuius lib. i.ab vrbe condita. Omnia , qu3? ad faera, cerimo- niafque deorum pertinerent, ex commentariis Re- gis in album relata in puhlico proponere a Numa iu(Tu m fcribit. Idem etiam lib.5. Cneum Flauium faftos in albo circa forum propofuifle refert. Briff Adde liic Corraf.lib.4. Mifcell.c.6. Ita ftudiofi ho- die libro Reftoris, feu matricul® vniuerfttatis in- feripti , rede dicuntur in album vniueriitatis reia- ti. Vulte.ddoc.num.6.Sic nav 7T5 X cui cafs feu domus curaeft demandata : ficque generaliter omnes oeconomos dici l.pen.fi;deteflib. l.cum vnus inprin.ff.de alim« Icgat.Spicg. A l e A,taxillus quo fortun^ periculo ludimus,{ic enim accipitur in edičlo prstoris. l.t.in princip. Digefl, de aleato. & pro ludo accipitur in 1. En.if. i. quar. rer.adio.non. A L e a m ludere pro ludere taxillis, vel alio fortunao ludo.dixit Paul us 1. 25.ff.de iniuriis.Prat. AleAe lufuslcgibus vetitusfuit , quod & Horatius docct lib.^.Carm. A L a a e nomen,ait Goth.ad rubr. C.de aleator.omne fortunse lufum compieditur non folum talorum atlt teflerarum cx pyxide,id efl fritillovel phimo>quam pyxidem appellari opinor iilo verfu luuenalisij, Partos Hadio vel pvxide nummos.vid. Cuiac.ad d- rub.C. Hinc fit,vt alea pro Fortuna,& periculi cutofuisdu<= bitatione fumatur, vt iacere aleam dicitur is, qui fe fortunse periculoquecommittit.Vnde Titus Liuius* In dubiam imperij, feruitiique aleam im us. Item «mere aleam,qui incerts rei futura: fpem emit: ve- lut captum pifcium vel auium. A l E a e emptio dicitur a noflris , cum incertus euen- tusemitur: veluti cum pifcator iadum retis vendit* vel auceps pantheram ^ompo. 'in L ne c emptio 8.fF. de cont.empt. Aliquando & Ene re venditio,intel~ Iigitur , veluti cum quafi alea emitur: quod Bt,cum captum pifcium, vel auium , vel mifiiliam emitur, ^uia fpei emptio efl. Vip. in l.nam hoc 2. Digeft. dehsred. vclad.vend. lnccrtum rei venirc dicit. H oto m-. Albatore s funt, qui ludum ales q. artem quan-» dam exercent, vel qui fefe quocunque iudendi ge- nere varietati fortunz committunt, & pecunias Sc tcmpus,aliquando etiam vitam,amittentes-HocTe- ccerceri vultlex in. repub. quia nulla eft mai«r occaiio deprauandi animi, quam ludus pafEm im- modicus,aa perniciem omnjum rerum. i.fi.C.dere- ligiof.Prat. A l t a t o K. v M nomen infame eft, Gothof, ad I.I.G. de aleato. AlbatoREs differunt a tefferariis,quantum fures 1 latronibus,Gotb.ibi. De aleatoribus edidi formu¬ lam vid.in l.i.tn princ.ff.de aleator. A l s a T o r , quanto in arte eft melior, tanto eft ne- quior.Seneca,Gothof.ad 1.2.C.dt aleat. A l e M a n n 1 a In extrauagantibus tiuilibus dePace Conftanti« Et mentio Alemannis dictionis. Ate- mannorum agri nomen vetus, fupra Brigantium Sc Lacum Acronium, Algouu vernacula lingua pro eo quod integrius antea L)as Almangoutl,hocefl,Ale- mannorum ager, fiue conuallis, compofito nomine, tefle etiam Viadiflao : ex fcholis Vadiani in com- mrent ad P.M elan. A LE R E,eft proprie vidu temporali vitam fuftentare. Sic mater tenetur naturali iure alere filium trien- nio, Yt abinde cura alimentorum 4d patrem magis • fpedarevideatur,l.nec filium negare.C.de patr.po-^ teft.Spieg.adde tit.C.dealend.liber.ac patr.«. 70 A l e r e , id eft , nccefiitatibUsiuccurrere, l.i. Ccd. cedem. r 4 i ?5 A ANTE L, '7* 10 1° A l e x AN der Tartagrieus ICtus, Imolenfis fuitfPa- tauij,Ferrari*,& Bononi cuius meminic Strabo, Pompon. Mela ^ iuftinus , Egebppus , Diodorus., Plinius,lofephus,lmp.Leo & Anthemius.Anch. Alexandria fedes fuit Prafte&i A uguftalis, Go¬ tho« ad rub.C.de, oflic.prasfechAuguft. Alexandriam vocat Ammianus 22. verticem ©mnium ciuitatum. Inter c .-rt er a Alexandrinus aer laudabatur ab godem : Nullo, inquit > pene dis iiicolentes bane ciuitatem , foiem ferenum non vi- dent.ad.de 5. Plin.10. Gotkofred.ad edict. luftimij. cap.13. , " Alhxandrini PrincipaksJLj^C.dedccur.qui 8c fummates Alexahdriaj 1 . 57. tod. Gothof. ad I.41.C. -de l ib e ral. ca ut. Aigidvm oppidum erattrans montes Tufculanos, quindccim milibus palTuum ab vrbe Roma > nune vrbis tantum veftigia extant. Ali as aduerbium , varie pro re accipi.apud ICtos folet. Plerunquetamen iignificat alio , vel potius in alium locum , l.adeo, $. quod fi.ftlde acquir.rer. dom. Sumitur &-pro aliquando,l.i vel 5 ° per interpolitam per-fonam , l.io.C. de diftrad. pi- gnor. Alienatio fcepe manet in pendenti, poft futuris committenda fortunae cafibus. Nou.de his qui nup. iter.$\quoniam vero alienationes. conftit. 22. eode inter piete. Prat. alienatvs Fefto lib.i.dicitur, qui alienus fa&us eft. ali n ni fh&i promiftor dicitar»qui temere, ante- quam rem compertam & exploratam haberet, pro- mifit. Spieg. A l 1 en v m eft, fcil. ab vfu foreft & vtilitate hufflan$ focietatis.Opponitur claufula? legibus frequefttilTi«. ma?;-Hoc mre vtimur. a l 1 e en v s; id eft fuppofititius, I.4, C. de Hcred.in- ftiiuend. A L 1E n 1 geni Barbari , Ieg^.C.qua: res exportar, non debeant. alienigenam, tlim pro in alieno territorio natoj tum pro alterius iurifdičtioni fubie&o recipiunt interpretes, l.i.C.de eman. li. Valet. Max.alienigc- na exempla , pro externis dixit. Spieg. a l r e n o nomine litem velinferentes, vel fufcipi- entes, funt turor, curator, procurator defenfor, excufator, ačfor , quem &-Syndica diciraus. Spieg. A ti e n o nomine. poftidere dicitur, qui ab alio cau« fam habet, 1 . efi fpecies, Sc ibi gloC fli pro fuo. tx Alber. Spieg* Ali e n v m xs , non loči eft ,■ fed vniuerfa^um facul- tatum , vt ait VIp. leg. li fideicommilTum.jf.tra&a« tum eft.ff.ybi quis ager. Spieg. A l 1 e N v s p , oithumus, qui non eft teftatori futurus fuus heresjJnftitut. de leg.iT.pofthurno.Qu$re poft- humi. Spieg. A l ij indefinite , figniftcat aliquos eiufdem geaerf, de quo agiturj non autem ©nrnes. Alii vili,l.argentarius.ff. de ed. Neque alios vlios, 3 ^ ait, abfimiles rationes edere cogit. Spieg. Alii, pro alius. Brifib. in parerg. A l 1 m e n t o r v m appcllatione cibaria , & Veftia- riutn, i&Kabitatio Contiaentur: quia line his ali cor.pus nen poteft : esetera quce ad difc-iplinam per- tinet, niii, aliud teftatore fenftfle probetur,non c o- tinetur,1.6.& I.7.I.17& leg, vlt.ff.de aliment.legat.l 8-iT.qtii tranfigit.ff.defranfačtio. Anguftior vero dl diariorum vel cibariorum 2ppeliatio : his enim le- gatis neque habitatio, neque veftiarium,neque cal- cearium debetur, quoniam de cibo-tantum teftator fenferitl.21.ft. de alim. lega ( cibaria non funt ge- nus, fed vna qusdam fpecies Alimenti) Nec aia- ria aliud quam diurna cibaria fonant.Briti' Alim en ta ti fuerint legua , dici poteft ctia aqna legate inefte, ti in ea regione fljerint legata , vbi venundari aqua /oiet,vt Vlpian. de aliment. & ci- bar. legat, ait Mafthus. AumEnt o*r v m appellatione veniunt expenftc- ducarionis,myfteriorum Sc ftudiorum, l.a.C.dc ali- men. pupill. prsftand. AlimentA funt caufte neeeilarioe, l.i. Codic. de oper. libertor. Ali m en ta fubftdium -vitae.l.5. C. depatr. poteft. Ali M en T Aalio nomine exhibitiones quandoque diuntur: Ita enim Sc exhibere interdum iigniftcat alere. fic Mancipioram exhibitio, Familiam , vxo- rem propriis fumptibus exhibuit. vid. Gosdd. adl. .n.10.de ver. fig. A lie n a negotia dicuntur, quorum exitus, commo- , AlimenIVM & vidus plane idem ftgnifcant. .4 T - rt. -1 . > rti— m Alt 11 T— — . t 1 ? , 4—' /* V rt 1 A — — '1 n rt. rt ^ . K . . rt. /*1 11 A .Hrt— 1 1 IX - Kitim rt/lf-O 3 1 .1 i - ' 1 - . .-rti A—.n dum aut incommodum aliis aftert. Connan.7.com- ment,io.num.4. Ali e n; a maiignitas, aliena temeritas alieni iu¬ ris ager; alicnum damnum : alienus a vi : ali-, enus -a Romanis legibus: in ff. & God. fparilm le- guntur. ALienvm eft, quod commune eft Ir.ftitut. vi bon. rapt. in princip. Alieno fafto nemo onerandus.Lin caufa : de procur. Alenis nominibus accufationem praefumere.i.S.C.de calumn. AHfiNi appellantur, qui amid , afHnes aut propin- qui non funt: Extrancos vulgus vocat, Spieg. 70 V- trumaue ergo diftribui poteft in Nutrimentum& corporis cultum. Si quis de alimentis tranfigat,nec de veftimentis, nec de habitatione tranfegifte vidc- tuf. Gencralis de vidu feu alimentis tranftftio (ait Gcedd.ad l.44.num.7.de verb. ftgnificat.) non porrigitur ad habitationem Sc veftiaria. Pofito enim genere fimpliciter & indefinite, non qu9?libet ponitur fpecies, fed ea prsecipue de qua principali* ter ibi agitur , vel pro qua generis nomen faciiius A'crebrius ponitur ; vt aliiqenti nomen pro eiba« riis , plura Gced. ibidem. Aiime n t ApLop rii a cibariis diiferunt (vt genus a« fpcei- A AKTE L. lSz ac fptcies ) UJorura nosilne ea orenia contincntur, fine quibus corpus ali nequit: horum veto tantum ea,qux adcibum pertinent.Hot.Prat. ,Al IHE N IA>1; dicuntur, vtlegatarii &donata*ii, quibus alimenta relifta funt,1.8. if.eadem.dc tranf- afl.l.pep. jf.i. ad l.Falc. vt alimentaris pue!lx apud Gapitolinum in Ancon.Pio,quibus alimenta de pu¬ hlico prstftabantur. AhmO m,pro ali us modi,Feftolib.r. Al im e Kt i A,alimonis. Et alimonia.alimoniorum in 19 1 . 73.deiur.dot. I.4. deltber.agnof.& apud Varron. lib.i.dere ruft.c.S.in partu & alimonio, 6c lib.j.ca. i6.i*ellis alimonio.Brifl.in parerg. Al 10 iure efiCjl.4C.de in lit.iur. An ors v m aduerbio vfus eft Cato apud Feftumifi- gnificat autem verfus alium locum.Apud Terent.in Eunucb.aa.s.fcen.2.aliocfum fumitur pto,in aliam partcm.Prajt. A l 1 o Q,v 1 coniun&io pro , quod fi non, vel prater hociconditionalher efficit difpofitionem , non au-i® tem orationem, l.fi finita. jf .ex hoc.de damn.infeft. cum fimil. apud Aib.vid.Bart. in l.i. Cod.de cond.& demonft.Spieg. A l 1 o Q^y 1 n non raro pro,in aliis vfurpatur.Spieg. A l 1 p T a e apud Cie. dicuntur, quorum olficium , ex vnfiore & medico conflatum & commbctuni erat, vel potius,qui medicorum vnftores erant,qui iatro- liptx diccbantur, vt Celf. vocat. De his Tur.16.ad- uerf.c.t;. Ali qv a lis & aliqualiter non latine dicuntur, fed J® aliquantus,aliquantum vide Vali. Ali q_van tv l v m (ilentium.l.6.C.ad SCtuni Tur- pill. Alkjjvantvm ad modum refertur: aliquot, fiue ahquam multi, ad numerum, aUquantifper ad tem- pus, fed cum fignincatione fcreuitatis, quemadmo- dnm & tamifper.vide Vallana. A c A L 1 q_v im foluiionem facere, id eft foluere ali- cui.l.jt.G de adtr.irf.tut.vtl curar. Ali ojr ii> '.usl.ip.de damn.mfeft.l.p.denoxal.Aii- quid minc1prarod.36.de bon.Ubcrt Aliquid impen- diumd.fj.jr. fi fab.ad Trebell. Aliquid emolumen- sarn,!.i2. JT. fucus dereligiof. Brilt in parerg. pro, Aliquod, AliOjvis incertam perfonatn fignificat , habe'rque vini pluraletn,quaniuis fingulariterproferatur.non enim eft aiiquis,nifi de multisj.fi vero plures. jf.ait Prstcr cfc his qui deiec.leg. fi feruitus. de ftruitut. vrb.prsed. AliQ_v o 'oci, ht.de feru.export.Briffparcrg. A L1 ojr o fequius, vel aliquo feciusapud Vlp.in lib. de oific.procon.veteres gloflV exponunt mras iu%- M'esg?»,aliquantum tardiufcuie.Prat. A 1.1 q_v o R v m res dicuntur , ctiumfi non fint com- jnunes,fed alia vnkis,alia alterius,l.littus jT.fin. Di- gt-ft.de verb-fignif. A L1 v B1 pro alibi ponitur,inl. 64. de condifi. & de¬ monih!,3.de cadau.punir.Quo fignificatu eadem vo ce vtuntur Varro.i.dere ruftic.cap.44.6cTertull.in ftib.de fpefiac.Briflf.il! parerg. A L1 v d pro alio petere if.35.inft.de afl. A L1 v S excluficnis r.otal.li fundum 81.lf.fi liberrus. fidel.i. Alciatus refponf. 566. Aliquando pro qui- datn accipitur 1.aliis in princip.C.de curator.furiof. Qr]andoquefumitur prodiuerfo a fuperioribus vt in l.vr.ic. G. yr afiio & abhered. 6: contra hered. 6c fic excludit.Eft &cafus vbi includere vidctur,neni- pein deereto Pcntin.CHm,in cap.1.de prsbend. in 6 . Adde qund alius, a]ia,aliud,difiiones funt fimtliutn *epetitiiis,l.quidam regulatus.ff.de reb.dub.C0rr.1- 70 ius ad Idi diubrtio.ffde verb.obl.Prat. Alia caufa id eft,diuerfa. In alium Iocam,id cft,aItcrius.Briif, ex U156.de reg.iur. * A l 1 T ! R atque fepe pro,contra quam Briflf. Ali v T A(F*ftusli.i.)Amiqui dicebant pro aliter, ex Grzco , vel «w.#c transferentes. Hinc illud 114 LNum* Pomp.Si quis ali uta faxit, lpfus loui faccr efto.Prai. AllavdivM Fundusproprius ad poflefforemple- no iure pertinens,a nemine nifi a folo Dco vecegno- lcendus, cuius nomine nullum laudatiuum ( vulg« laudemium vocant)prsftandum eft. Alciat.libro 1, Parerg.cap.45. Equidem vnico l.fcribedum putetu, vt verbam compofitum ex a, priuatiua particula,ft: laudium, liueMudatione, vt fit id prsdiutn,cuius nullus autor eft,nifi Deus. Eft enim laudarc ( vel Nonio tefte) nominare , quod 6c Budstis docuit ad Modeftimtm.l. Herennius.63.de hered. inliit. In vi]- bus Feudorum mino immutatfi eft, (Nam &Galli o pro atifa’piifinid pronunciant )" Sc allodium ( pro Alattdium)!l.duplici dixerunt, quifeudorumlibros cotnpefuerunt,cap,i. de AUodiisiin vfibus feud.vbi Allodium illud appellat.I. Beluifius ius proprium & a nemine nifi afotoDeo recognitum. Prateius. vid.inf.Allodium £c Alode. Al leč ti dicebantur,qui propter inopiam,exeque- ftri ordine in fenatorum numerum funt afifumpti. Bud.in annotat.ad lcg.vltim.de Senator. Vlpian.in rrafiat.de Decurionibus fcribit fpurios pode in or- dtnem allegi,hoc eft,numero addi.Quid fit Allefiio in leg.ciues.Digeft.de incolis. Accurfiusnon intel- lexit. Spieg. Antiquus Glofletnatum feriptor Alle- ttos interpretatur efle logographos, eos fignificans qui fufcipiendis tributis fifcalibtis allcgetenrur.De allefiis vide lege prirea Cod. de prspof. labor.&l, 3.Cod.fequen.titul.lnde lege n.eodem aiiegationis officium.Ctiiac.obfer.libro 11. cap. in. in fin.v.fup, Adlefii. Allegake eft,citarelibrum,lf.fin.lnft,per quos a- ger.pofif. 4 ° AuIgui eft poftulare,& ius fuum apud ludicea exponerc,l.i. Sf.remouec.de poftul.Prat. ALLEeAREfeex feruitute in ingtnuitatem, proaC- ferere,&; adfirmare fe ingenuum efte , J.aS.Jf.i.ds lib.cauf.Hot.Prar. AllEgatio in l.6s*ek rit.nupt- fumiturpro evcu- larione , quafita qttidpiair. citando, ant aliegando, Prar. AllbgatiOnes non competentes, id eft, falfs,I.i, C.fi rutor.vel curat.falf.alleg. 5° AllEgationem fumi,pro allegatione iuris, pro- dufiione iurium, Albericus exempli5 demonftrat. Minor omiflam allegatienem,per integrum reftitu a tienis auiilium repetere psteft :Paul.in l.minor.4, Cdc minor,Spieg. Auf.c o,as,ex ad,& Ifgo,as,penultima produfia,eft ad atiquem locum mitto. Vnde Jurifconfiilti con- fueuerunt alk-gare legesnd eft.citare teftes ad id de quo difputant,comprobandum.Ncbr. A l l E c o,gis,penulr. breuipro eo qucd eft coopto, hoc eft,in ordintm vel eollegium adfcilcotc.ompoli- tum ex ad,& lego, gis.Vtp.de Dectirio. leg. genera- liter. Alltgi, inquit, id eft, per defiionem in ordi- netn aflumi.. Al- lE G i in curiam,in eollegium , in erdinem. Brift". ex legib.ft. ^ l L E G o ri A(inucrfio Fabio 8.ca.6. 3 p!erifqne an- numerata tropis) eft,quumaliud loqulmur, aliud intelligi volumus:quam non temere apud lurecbn- fultos reperies : cum enim perpetua & remotafir tr;vnflatio,apud eos in vfu efife nej;uit,qiii e-x verbis menteoi fenfuum cooikiunt. lege Labeo. f .fin.jle 60 i!?3 A A N de fup.lcg.Spieg^ /\*l ligare pecuniam dicitur qui ftipulatur & refti- pulatur.Varro lib-4.de ling.lat.vel potiu* qui obli* gat.Hinc alligattas fponfus, qui ftipiilatione obftri- qmos quil- que ance iudicium fibi placitis alligat , ne cui poftea lit liberum, aut diilimulare, ant fubtrahere fe, &alligati appellantur. Turneb, aduerf. lib- 20. cap. 5-. A L l 1 g ar e Te hereditati. I.78. de acquirend.hered. 'Brili: Ato«Xs tfvor, duofunt rebqui vice mutua fideiuflerint, 2< Hinc Baliiius Porphyrogeneta , cum pro his , qui lap£ efient facultatibus „ tributorum nomine locu- ples conueniri iuflilfet , nouam illam exačtio- nem vocauit,autore Zonara dc Cedreno Prat. A a Hht>xX})&> v of/Jet Grarcis eft pačlum mutuaJ fucceltionis inter coniugesjvel vc Gothofr. ad l.xy. C.de pačc.cft conucntio inter duos fa$a de mutua fucceiiione: quod Galiis eft enir‘ aduertiiTement. ex Baid. ut.de bon.polTdT, 30 A t l o d 1 v m & feudum contraria včrba Funt, a Go- this deriuata , quibus Ortenlius in libris de feudis frequenter vtitur, Allodium enim vulgo appellanr, quod ab omni c-iientcla liberum ac Tol ut um eft, vel cuius caala. polTefl.br nemini fidem atque obfe- quium debet,.& (vt noftri loquuntur ) quod ita ali- cuius proprium*eft , vt a nemine alio nili a De o re- cogn©Ccatur.Hot om. vid.fupra Allaudium. & infra Alode. A L l v e k e eft iuxta fluere , ita vt afpergantur flučhi 40 aqua»,e£ quse alluuntur Cie. de leg. Fluuius diuifus latera inful« ailuit,& in Oratore: ita iadantur flu- čiibus,vt nunquam alluantur.Infula vero , qua» vn- dique alluitur Humine,circuFnIui dicitur. Vnde al- luuionum& eircnmluuionum iura apud eundem Ciceronem.occ.Connan.lib.j.ea.^.n.i. Č< vidj.Ehie- re,&c. AUvsio folam verbi vocem, non etiam rci verita- tem refpicit.Alciai-.leg.tabern2e,de verb. lig. Igitur probabilem potius, quam necefiariam probarionem parturire poteft: veluti poueltio,a fedibus,quafi po- litio,l.i. de acquirend.poiT.bona cx eo, quod beant, boe eft , profunt. leg.bonorum appellatio. de verb. ftgn.ftipendium albine, bager.eod.tit.Tugurium,a tegendo,quaft regularnim. L tugurii, de verb. ligo. pignu-s a pugnod.plebs.ibidem.Teflamenturn quali teftatio inentis.Inlbit.de teftam.in princip. qujedam item nomina hab e ut variam allulionem, vt de fitrto in Li.lT.de furt. Prat. C.onfundunt interpretes n0- flri, & pro eodem fere omnes ponunt Etymologiam 60 & allulionem: cum tamen inter fe longe lateqae di- ftent. Aliufio ad uibdantiam & veritatem rei, pro- priumque eius lignificatum ( id quod EtymoIogia Tacit)nuIlo modo refpicit,fed ad vocistantum C\mi- litudinem refertur. Quanquatn (i preflius Latin« lingu« proprietatem infpedare velim us , neutrum figniTcet albilio. Nam proprie & lignifleanter alls- uere dicimus s cura vnum proloquimur J alio iatencer fententiamreferentes , vt cum JEncx lud.os narrans Virg. lulit a-d AuguBi vidoriam. qua centra Anto' 7« «ium patitos erat',inquicn$; T E E. iS 4 kAcUa^uc Ilidcis eelebntmUf litibra ludk. Omindoautem ab allufione argumentum ducere li. ceat , f«pe difp utatum eft, tande / mque conclulum, argumenwtionem bonam efle,cum 5cea frequentep vtantur lurilconfult.vt cum. dixerunt,Mutuuiha^ fellari, quali dc meo tu um, 1.2. jT.appellata.lf.de re. cred.Ioann.Goraf.Mifcellaneorum lib.pc.^’. A l l v r 1 o ( acceflionis naturalis Tpecies. Vuit.com- ment.Inibit. de rer.dinif.jf.ij.n.ap) eft appulfusflu. o minis aa ripam , quo paulatim alicuius fundoali- quid-accedit latenter ; id eft , vt accellilTe alicjnid animaduerti nequeat:id quod IulHnianus dicit,efb, inerementum latens; quod tamen eflbdus potius eft alluuionis,quam vt lit ailuuio ipfa. Qu^od per allu- uionem agro tuo flumen adiecit.aut IČtus , id iure gentium tibi acquiritur. Quod li vis fl um in is part« aliquara cx^tuo pr«dio detraxerit , & meoprsedio adiecerit,'boc inerementum cum non lit latens,Ted protinus in ipTos oculos incurrens, palam efle ait > Gaius,eam partem ruam manere. Dn. Valt- ibid.ad Sf.*4-n u.i2. Aliud enim inundatioell;quaagervno impetu euideftterfnon Iatenter)occupatur; dc aliud ailuuio. Latens inerementum, eft ita occulte ac len¬ te progrediens, vt nemo intelligere podit, quoniam quoque temporis momentis adiiciatur. jT.pr^terea. 3nft.de ref.diuibAiluuio quandoqueetiam vocatur receftns Tublidenti-; fluminis. l.ergo. §. ailuuio. ds acq.rer. domin. Hoto. Allvvione lit incerta poffellio. Nam cpuod adie- ftam eft,quandoque ad priorem dominum redit, vt Tcribit I.Frontinus lib. de Limitih, agror. ex Impp. conftitutione,Prat. Allvvione accedere,accrefccrc : Alluuionumac- cefliojalluuionis ius.Brili .ex 11.fh . Allvviones funt vel Hum in um , vel maris, vel pluui«,aut dimerliones, aut tranflationeslocorum. Eluuiones funt fofls,pluuia faft«.vid.Per alluuio- nem.Spieg. Al m a Fcfto libro primo .Sanda , liue pulebra, veh' lens, ab alendo fcilicet, pro pulehra aut dara &ift- clyta accipi putem in l.vnica, negot. n-e milit, libra 12.C0d.vt apud Vergil.Ser. tefte.Almus dies. Ecl.8. S pieg. • A L o d c, vel Alodum per vnuml. per gcminum, item /Modi um vel Allodium dicitur proprium cuiufque Tiberi hominis patrimonium : quod Romano more dicebant , Prsdium ccnfui cenfendo : vel prsdium mancipi:vel quod iure Quiritium, aut quod manci- pio & nexu tencbatur.Cicero de arafp refpof. Mul- t?z funt domus in hac vrbe, atque ha ud fcio an pene . cunda,iure optimo,Ted tamen iure priuato,iurehe- reditario ^ iure a uto rita ti s, iure mancipii, nexi iure. Feudifta lib.2 .tit.ab.^.i.Agnatis feudum, filia vero allodium elTe aflercntibus.a.feud. 17. dc paterno ab lodio : lic.in noftro folo' & allodio. In lege Salica eft cituius de allodis.In lege Eaioar. propriam ailo- dem veu.dere:Aličui alodem relinqucre. In leg.An- glorum eft titulus de alodibus. In Chron. Adonis, Alodoroborata fidei firmitas. Rerum igiturduo genera barbarici Scriptores conftituerunt: Allodia, qu« pleno patrimonii iure lic tenebantur, vt eo no- rninc nulla neque gratia,neque merces,neque ope¬ ra deberetur^Se feuda, qua? beneficio aiterius lic te¬ nebantur, vt eorum nomine,gratia & opera qu2dam dcberetur.Galli(contrarium Germani) Allodia vel Ailodes eos deni um fundos vocant,pro quibus cen- Tus,ftue penfiuncula Toiuitur. Vnde fundi liberi al- lodii ftefs de frane.allcud.quorum nemo donator a- gnofcitur:pro quibus nemini gj-atia debetur. Sc qut eo nomine immur.es funt: cjuos more Romano di- ceban^Optimo iure poflideri. AlAr* iS 5 A A K T E L. AlavDivm Budino a laudando: aliis ab « priuati- uo,& lodes, tjuafi finelode , id eft , valallo,ficut a- mens,quafi fine mente.Vtrumque reiicit Hotem.in lexic.feudali,in voce Alode:vbi vide. Al o o is t e s. vide Elogii munus.Spieg. Alte R,ad vtrumque fexum refertur. 1 .;, S- alterius. de negot. geft. in princip. Proprie tamen deduo- bas intelligitur. l.duos if.de rebus dub. & fimiiibus lo :is. Vnde adnotarunt iatius iumi in lege fecunda Al t e k ni s annis duobus fimullegetur, anfingulis alternis annis, mulcum refert, iudicante P^piniano ad fi.l.2.ff.quib.mod.vfusfrucl:,.im:cu-n dicitur iilud aut il!ud. leg.7. $\quod a ute.ff.de ininr.l.2<5r.2.ff.anod cert.loc.vbi Vlpian. loquitur dc rer-um alternatione-, locorum alterna- tionimixta. Vfurpatur etiam impropriejpro com- plexione,& ambarom rerum conmnčtione. Vlp.l.p. ff.de lcr.corrupc. Qui cum exvraneaagit, fine rece- perit, fiuccorrupent, agere poteft:qui c.jn focio, Ane alternatione. Rec eftsExtraneus vtroque cafti tenetur-.focius, hoc vno duntaxat, fi corrupit. Ho- 4° roman. Alternativa fen difiunčiiua promiilio eft, cum dno vel plura fnb difiunftione promittuntur; cui-us natura htcc eft,vt vrrumque St in obligatione, qua- uis folutione vnius a debitore fačfj, tollatur tora obligatio. Eft autem diftingnendunfan alternatiua pro,ribo fit de loco vbi folaedum eft,an de re, quse foluerida eft.-in Alternatiua promiftione elečtionem tile promifftens , tritum quidem axioma, fed non femper veram,non eft veram de omni. Veram iilud 50 eft in refoluenda; fed in loco quo foluendum , fal- fum ; quia fi in debitoris arbitriam folutio quoad locum confcrretur, lam femper alium eligeret lcreu, atqac ita in poteftate ipfius elfet,debere vel non debere;quod eft abfurdum. Alternativae, feu diflundiute orationis veri- tas,vno contcnta eft:ad eius venratem fuffiett vnam eius partem eife veram.Si plura alternatiue feu dif- i.maim adfcripta fint.vnum impleri fufficit,vt con- uentiom fatisfaSum videatur. Gcedd. ad §. 1 . nu.d. I.28.&ad l.jj.nu.:.&9,de verb.fi g.vbi limitationes °° vide. At T erni dies. Alternis diebus.in l.i.de aqua coti.de aliis in Iocis. Eft autem elegantius quam Altema- tis.Sic Alternis vicibus^uam alternatis vicibns, ci- tius dicendum. Alternis ubfolute, ac feorfum pofi- tum,eft poeticum.Spieg. A1 T E R Ni s diebus vfusfruflus legatus. leg. vnica. ff.quan.dtes vfusfruft.leg.Spieg. A L t e E v 1 s annis vti frui. vid. lulianum leg. quo' ties.fl.de vfufruet,Spieg. tandem amplius. Iulianus 1, tj. ff delib. Scpoft- hum. Ita enim fecur.dum voluntatem teftaiitis fi- lius altero tanto amplius habebit , quam vxor: item vxoraltero tanto amplius, quam fiiis. Pau- lus l.p.J.j.ff de pub. Quod illicite publice priua- timque exa&um eft , cum altero tanto pailis iniu- riam exoluitur. Plautus etiam Tribus tantis dixit. in Trinumo : Tantum aliud,eodeni fenfu.l.7.dc iur fife. ^ De AlteRvTRo ediftum cuius fit mentio in leg. vltim.Cod.Theod.de teftam.vide Editftumjde alte- rutro. A L T1 v s Sc verius ad rem refpicere, leg.21. p 0 ft prin¬ cip. God. defurt. Altum,& q uo d furfum,& quod deorfum. Al t 1 v s tollere.ieruitus eft prsdiis inliKrens.tf.pra- dioruni. Inft. de feruit. qute tam vrbanoram quam rufticorum praidiorum eft,Prat. Al ti v s tollendi iusduplici ratione competerepo- tc-ft, inre fcilicet naturali, & iure feruitutis. lure- naturali Iicet vnicuique ^dificare, tollereftjue etiam in infinitum.l.altius. C.de feruit.& aq.Lcuias.ffde feru.vrban. prted. modo tamen forma &ftatus anti- quorum ledificiorum cuftodiatur, leg. qui lumini- bus.de feru.vrban.prsd. &legitimum fpatinm 3 vi- cina infula intermittatur.l.fin.finium reg.l.lmpp.de feru, vrban. lilo modo afiio de iure altius tollendi non erit confefforia led Negatioria. Sed interdum licet altius tollere iure feruitutis, id tune eucnit cu certaforma sdiSciorumprsftituta, fupra qu.i altius tollere non licet. Si iam vicinus mihi conceflerit ius altius toliedu feraitntisaerit,na vicinuscegitur pati. Et ifto cafu aftio erit tonfeflb- r ia ; per qua mrhiferui- tutem deberi intendo. &alriustolierepotero J fupra veterem formam,&non babita ratione definici a le¬ ge 1 parii , non quidem iure libcecatis, fed impofit® feruitutis. l.i. dc feru.vrban.pratd.l.qtti luminib. ff, eodem.de hoc Iatius Corrafius lib.j.Mifccl. ca.24.gc fi.ff.de fer.Connan.lib.4.cap.io.nu.io. Vide &-01J1- nino Oldend.Glaff 3.a£ti.4.& Vult.commcnt.Inftit. de ačfio.ad Jf.*que.n.i9.ac fcq.Ccteruin altius non tollere,& prafpedui non officere , difteruut.l.adifi- cia dc feruit, yrb.il. altius.C.de feruit. Corrafius ad Rubr. de feruit.num.27. in verb. ne luminibus offi- ciatur. A L v A R o T v s ICtas , Patauii natus, leges ibidem publice interpretatus eft,nonnullifque commetariis reliftis, prope feptuagenarius circiter anntim 1453, vita exceffit.Hot.in prstermiff A L v e v Sjfluminis eft vallis,fiue toffa, feu concepta- culum,3t locus, per quem fluuius labitur dum intra fipas not as curikfNam cum euagatur aluetim tran- fcendit.Digeft.de actprer.dom.l.adeo. Alias alueus eftapumreceptaculnm , in quo mdlincant , vtin eod.tit.l.naturalem & J.apiuml 14. inftit.de rer.di- uif. Antea quam apes, inquit, in alueo a nobis eon- cludantur.Ntbriflcn.Eft Šalueus tabula in uua tef- ferisjfiue taxillis luditur, vtapud Plini uro, tranftu- lit alueum cum tefleris luforium , quo fenfu Alueo- lum pro tabula luforia dixit Feftus lib.i.Prat.vfur- patur etiam pro nauigio rudi & quocuncjue mo'4o 70 i *7 A A N TEM. iSI us amatorium fiV^dicafciefttum appellat in Ca- li-g. cap-.i. Amatoriumnullo alio adiun&o vocant Qinntil.libro 7.inftit. cap.j. & 8. & dcclamat.3^. & Plin.lib.25.cap.vlt. &lib,27. cap.?. Plutarch.infa- iubr.prscept.fjArgjfc % y>*T%idicuntur, qni,qu*ve ab ali- quo aliturj.codiciliis -jT. qui Semproniam.de vfn & vfufručf. l.if.eadem lcg.lnft.quib. excauf.man.non licet.lcg.r.C.de pačt.conuent.ik l.i-C.quse res pign. ob lig, v bi Accurfio non coriftat futis, quo fenfu ac- cipi lllic debeat, an de eo,qux alitus eft, aut deeo qui alit(quo etiam fignificatu accipi putat Nonius . a L.Valla reprehenfus) aut de filio concubinaj. Sa- 20 ne per tranflationem eos accipimus, quos vičtu.-di- fciplinaaut moribus alimus. Exempla lečtoribaš .ftepius fiunt obuia. Prat.vfque adeo autem antiqui- tas alumnis tribuit, vt alumnos pro filiis vfurparet, vt Nonius Marcellus declarat, & lib. 6 . ./Encidos; quod &indicattex, fi quis alu-mnum. ,G. deinceft. aupt.ibi: ioco filiae. Al y tarcha, vel Alytarcbes, vt ait Etymologic* o 'lilr evnS 9 kvp.mx.cS dyoi>vt \vHA7pia4 Cuiac. 2. ob. ij.ex Phauorino oftendit., Alytarcham facerdo 5 tem in Syria fuifte, fic dičtum,quod ludis qui fiunt, in honorem deorumjTcfi dhvT&jsA d eft, magiftopho- . ris profit. Al y t a r c h i a , facerdotiunvipfuirumunus ad edi- tionem iudorum pertinens in Svria. l.r. Cod.de of- fic.com, orient. quam Cuiac.dičt. Ioco belic emen- 4 a uit. A M. A m , Fcfto lib. 1. loquelaris propofitio* fignificat cir- cum. Amandare Ciceroni eft id quod generaliter dici- tur reparare aut fummouere. vide in L3. Cod, de a • ps>ftat. 40 A14® a c T v s feruus, id eft, circumačtus: < qui huc & illuc'difcurfat,vt o p er .is locet, Gothofre, ad 1.3$. de acquiren.rer.domin, vocatur 8 c mercqna- rius. Ambačti verb,de quibus Csfar com.Gerant a« • pud Gallos,qai fe nobilibus in feruitutem.dicarant, quod circum illos ačii eflent. Turntb. aduerf. lib. 14.ca. 12. teftatur inueniri in icxico quodam Grxco, Amba6tus,tTSA(^ tis ocs 4W®“.Connan.lib.2.c. 9.nu . 6 . A.mbag e ablatiuumd verbo Ambio profečtum,Var- ronilib.d.de ling.iat. Plinius abfuue veternrn cxe- plo , pro mult-iplici errore Sc air-biguitate vfurput; Nam apud veteres has duas voces tantura'legi, ara- bages Sc ambagibus, funt qui annotauerunt, Spieg. Ambages,verba fruftratoria. Am bage s. voce vfus eft Iuftin. in l.nn. ^T.tales itaq; C.de fiurt.l.i4.iT.i.C.de compenfat.L4.5r. 6. Cod.de recept, a rbitr. Ambaoibvs veteribus rtjptis , id eft , mifTovetcri ordine.Gothof.ad I.4.C.de interdičt. A mba B ra les boftis , quce pro arris a daobusfra- tribus faerificabantur. Ambarvalis hoftia, quse circum arua ducitur,C6" tbof.ad L38..jT.i.de acq.rer.dom. AmbvrbialeS hoftia;, qu^ circum termiaos vrbis, . Romae ducebant ur.Fpmpei. Ambasiat ores pro Legatis vulgo dicuntur, & barbare.Bal.in i.fi cui.verf.plane. 1. non ver. ft.qui- bus ex caufis maiorib. 25. exiftimat hos priua- tam fuam vtilitatem procurare poffe in legatione. Spieg. Ambedo eft circumedo. Plaut. vxoris (ax dotem ambedir.GGthof.ad d. jf.r. Ambestrix Ammuin. 29 . an v en s p. s ferui funti manu, qui excipiunt Sc ^mbigere , inter aiia Sc litigarc fcu controuettere fcribunt,Prat.vid.fupra A manu A m a r e plus eft quam diligere , Ciceroni ad Brutu, de Amiciti.a, qui inferibitur de petitione confulatus.Prsehcnfstiones vero Sc blandam petitionum rationem minime vn- quam lex illafuftulit. Hodie etiam hoc fenfu acci- pi debet caput i.ad l.Iul. de ambitu. Nam in muni- cipiisjciuitatibus esteris excepta vrbe Roma , fen- tentia cius legis etiam nune viget,& vtilis interpre- tatio efle poteft,quod& dočte annotauit Ant.Vac- ca. Lex Iulia de Ambitu a Ca*fare Augufto appellata eft , tametfi ex ea Ciceronis pro M urama,dc Plutar- cho in vita Catonis fatis conftet eam legem ante Augufti tempora in vfu fuifle, Ccd ab Augufto repe- rita , nomenipfius adfumpfir. ;£ft autem Ambitus fuffragiorum pecunia data corruptio. Ambire vero eft honores Sc magiftratus qu«rere ; quod per fe e- *#at licitum , Ted non is modus qu«rendi, qui fiebat per pecuniam , corrumpendo priuatim fuffragia probabatur.Hic modus lege Iulia dc ambitu coer- cetur, qui Ambitum ponit in vitio, ldeoque ea le¬ ge tenebantur, qui populi Romaniitiifragia in ma- giftratu dando coemebant. Primitus enim a popu- lo magiftratus folenni mqre petebantur , ac tri- buum fufiragiis mandabantur. Sed cum ad curam Principis magiftratuum creatio nune pertineat, no ad fauore populi; quippe omni belli & pacis iure i popiilo in Principe.i.Imperatore traflato;rede fcri- pft-t Modeftinus hac lege hodie in vrbe ceflare 1. v- nica in prin.ft.eo.Ad exemplu tamen legis 1 ulise Se- natufconfulto quodam fačlum eft, vt ambitus cri¬ men in mumeipiis illis , in quibus duumuiri Sc Sa- cerdotes Prouiriciarum creantur decreto populi vel -Curi«, item Epiicopi ? .Sč Presbyteri, committi in- telligatur, i.i.jr. 1 . m eod. itemque vt is ambitum committat, qui nouum vedjgal inftituerit, dJ.i.jJ - . 3«&/imiliter, li quis reus vel accufator.domufn iu¬ dicis cognofcentis de criminali caufa, ingrediatur, aucupand« vel colligend« gratiatcaufa,d.l.i.in fin. qucmadmodum Sc qu'artp illo cafu, de quo eft-Con- 40 60 70 ftitutio Areadii Sc Hoft6fii ift leg. 'Cftiea, Cod.eod. Committitur hoc crimen ab adminiftratoribus ob ficiorum, qui antequam rationes adminiflrationis fu« reddiderint, eadem ofHcia repetunt & continu- ant, quos cafus cxpreiTit Cuiacius in para. Cod.& 6 . obferuat. 34. auibus ex iure Canonico accedit tertius, qui peculiari nomine Simone Mago , cui Petrus maledixit, quod ab Apoftolis Spiritus fan- &i gratiam pečunia emere voluifiet, cap. quidam 24. qu«ft.3. : qu©d ficur ambitus,ciuile, iraipfumeft crimen Ecclcfiafticum. pcena ambitus eft depona- tio , l.fi quis3S.in fin.ft' depmn. interdum pecunia- ria airreorum centum , 1. vnica , ff. eod. grauiore- tiam, h puhlica v is acceififtet. Dn. Vuk. commenf, Inftitut. de publ. iudic. jf. fin. num. 13, acTpqq. A mb o s fecifte dicimas , fi duo fimul Sc coniundim aliquid fecerint, vt ambo fibi fepulehrum conili- tuerunt: hoc eft, vnum fepulehrum commuRC.vi- * dc vterque. Spieg. Amb rices regul« j fiue ( vt quidam legunt ) te-, gul« funt qu« tranfuerfoe , afteribus , Sc tegulisin- terponuntur. C«terum dočlilfiTurnebus iib.14.ad- uerf. cap.12. Regulas legendam cenfttnon tegulas idq; Prancorum lingua comprobat, qux articulo addito tabellas quibus lacunaria tcx u ntur, aut x- des obducunt^ir , lambrices vocat, quodcumiic, lambricari pro ambricari dicit. Ajibvb aia £.iofephus Scaliger in Čopam notarko- cem efle Syriacam , qua euj^nTohSc Syrifca intciiigi- tur. Ambubaise vox non figniftcat eos, qui circum Baias funt, vide Gothofred. ad ieg.j§.£ de acquir. rcr. domin. ambv lacka Fefto funr ambulatio nes. Prat. ambv lare ajiud eft quam irc t Erilioa. Ambulari incipiunt infantes, inambulantsetace pleni. Com. Front, amBvlaRe dicitur' is , qui fpatia facit, Sl in fua veftigiarefledlit*It, qui porro Sc vlterius pergit. Qu° fit vt in definitione itineris.h«c feparentur,!, 1. de lcruit. ruft. pr«dio. Erifl’. ambv laRe cum telo. Ambulare per legitimfi tra- mitem. Sparfim in C. Ambulare zcjuis pa/libus 5 id eft, eiufdem iuris efle : 1 .20. ver/, ftmplices. C. de do nat. ante n upr. AmbvlaRE f«pe a Iurifconfukis ad ipfas res «cr^* fAUTHr(/%jo*s transfertur. Curtius lib.3. conieduraii- um , cap 28. Tramfertur enim ad ca, qu« m iure conliftunt, Sc incorporaiia funt. Nam ambulatbo- norum poftcflio , 1,2-iT.nn.fl'de bon. pofteff.fecund. tab.id eft.comes eft,&ambulare dicuntur adiones, ft .de capit. mirni.& pofleflio ambulare diciturfl.a 5 , if.perinde.ff.de h«red.pet.id cft,tranflrein aliouos. Prat. Ambulare dicitur obligatio cum capite , 1 .7. de cap. minut. Brifton. Hotom. A mb v l ar e quoque dicitur ftipulatio, l.fed& f -if. fl operas.£fde vfufr. Sc Ambulat emptio,id elhtran- flt, 1. fed ybi.15.tjf. de mino. A mb v t a R b igitflr a corporis progreffu , ad animu porrigitur accipiturque pro , non in vnoftatu per- manere, Sc niutari. Vnde dici folet ambulatoria te- ftatoris voluntas , qu? lubfnde in varias progredi- tur fententia.s, & mutatur yfque ad mortem. I.4.C de adim. legat. Prat. Sic ambulat, quodper mid- tos tranflt, currit. BrilT. ^MBVLATORiA ačtio , hoc e|l, variabilis a perfo- na in perfona'.m luftima.Lfin.itt princ. Ambulatoria furti aflio.l.vlt.C.de furr^ AMBVLATORIA poteftas. Erit ergo poteftas legis ambulatoria j hoc eft , mutabilis ad permitttndam - alienationem, Paul.l. «rit ergo. de fund.dotal. Prat. A JA 3 V - m Amb v t. at#jS fes lUfifconfutris dicitur ea , qu$ non fubfiftitin vno aliquo , fedlogius profertur. Bald.in commerufuper tit, de čondit. Am b v l A T o si am conditionem Papinianus in 1 . fcruus. 34.de ftat.liber.appellat eam, cjua: non in v- nias tantum/ed etiam in plurium heredum perfo- na refid impleri poteft.Prat. Hot. MBvlAKis curfus.in l.u.C.de curf.public. lib. 2. quidam leguric Clabularis.vide Cuiac.ad d.l.22. A m bvs t v M,id tft circumuftum,Fefto li.17. Gotho- 10 fr.ad I-38.de accjuir.rer.domiii. A M e m T E s inlignitaj proceritatis homincs cenferi, ndeo vulgatum eft, vt Erafmus in diuerbium abiit- fe referat.Amens qui longus.Philodines cene Mc- lireniis,prcegrandi corpore,infulfus & indoftus eft habitr^Coraf.j.Mifcelbcap. 18.nn.14. . protinus, Gothofred.ad ieg.^.ff.de teftaaien. ta: el. m fidelcs & amicoSjConnan.i.e.io.mi.?, A m 1 c *r v M, id eft,circnmiečhim, vide Cuiac.io. obf. 17.Gothof.ad L23.jL1.de aur.argent.mundo. A M in e v m vinum,idem quod Falernum, (id eft,) o* ptimum ) naqi Aminei fuerant, vbi nune Falernum eft:inquit Macrob.lib.Satur.j.cap.vlt. Eius merttio fit in l.v!t. jf.i.ffde trie. vin 6 Sc ol. vbi tamen Aleia- tilš apeivot reponit;a quo vehememer difientio. Amin E v m autem fine diphtongolegendam efte, ex Aufonij ve-rfu Beroaldus in Coltmiellam demon-. ftrat:Solus qui Cbium mifee^de Amineum. Hotom< Seruiss autem in illud Gcorgic.2. \ £unt etiam ermixto vio~ laceo colore,lenitcr quafdam flammu-las fundentes. Ca ufa autem nominis huius eft,quod fit in pur p uta iilius quiddam non ex‘ toro igneum,fed viui coloris habens,vt Pijn.!ib.?7.cap.9.& ifidor.lib.i6.Ety mol, c a p. 9. fc r i b n n t. B ri ff. i n p r £• t e r m i ft . A m F 1T a P A; vide infra Amphitapa, A M f r A C T v m, autore Varron.lib. 6 . 1 ing.Latin. ab originem ftexum duplickdi&um ab ambitu &lian- gendo,ab eo leges iubent in direfto pedum odo ef- , c fefin amfračto,id eft,flexu,fede<:im. vide infra fračhis. A m 1 c a mifericordia; voluntas eft,Gothofr. ad 1.2«C V de infanc.expofit. A m 1 e a, c©ncubina,pellex,idem fignificant Maffurio apud Paul.L144.de verb.figniffignifcant autem ea qux cum vxor non fit, cum aliquo viuit.Hanc Grde¬ či h adpellant.Prat. Am 1 c a noraen generale eft,omnem fceminam aman- tem comprebendens, feu lege ac moribus apptoba- t tibus, feu improbantibus,amet.ltaque amies noms etiam in bonam partem fumitur.Et in genere. Arni¬ ča genus eft fiponfie, coniugis, concukm^e, peilicis, focan^mcretrjcis.Gfied.ad J. 144.nu.j.dc verb.fig, A M1C ab 1 L1 s aife&io, compofitio, conuentio, tran- faviio:Sparfim C.&ff . AmiCalis aftedio , Lic. jT.fi quis, fr) mandati in epift.pandeft.pr x\mifta dicuntur 8 c ea quae corrupta alicui re- linquuntur,fcifla forte vel frada. L4. jT- loquitur.fr. vi bonorum raptorum. Alibi traditur, amifTum nost intelligi,quod alteri abiatum no fit.l.ac, ff.ex qsib. cauff.maior.BrifC Ami s s v m, id eft, non quxfitum.L21.vbi GotliofX.de adm.tut*L7.G.arbit.tuteL ✓ A m 1 s s 1 o,quia in fefe eft priuatio, non aamittit pro- bationem , nifi per quod contigerit aliquod fa- dumjoftendatur.vide D.Oldend. Adion.8,ClaiT.2. Spieg. A m 1 s s 1 o aninia*, ordinis, dignitatis, Brifton. cx fr:. Sc Cod. ~ Ami s si o ne ciuitatis,fit capitis deminutio, vt in a- qux Sc ignis interdidione,l. amiifione.de capite mi-? nutis.Prat. Ami s s v s vir in 1.2.Cod.quando mulier tatd. id mortuus. A MI t T E R e mox infra. Ami ta patrisforor appeilatur.Caius lib.2.Inft.tit.8, Amita magna eft aui paterni foror, Lr.jT.4. Lvlt-jJ*. 5. fr*, d e gradi bus. Amita maior eft proiui foror ; pa- tris vel matris Amita magna.*& vt Feftus lib.11.fcri- bit,aui Sc auiz amita, qux &proamita appellatur. 1 B njT.vlt.& l.vlt.jT.7. ff de gradibus. Amita maxima3 abaui foror patris vel matris amita maior-. d. L vit. jT.6.qux abamita dicitur in I.3.&in l.vk.jf.feptirao. eod.tit. Ataui vero foror proprio nomine caret. d, jT.feptimo. amiti.ni, A miting .»qui quxve ex fratre aut forore propagantur,Li.jT.4. & Lvlt. jT. eodem gradu, ff.de gradib.l,5.C.commn.deTucceft) Sc vtNoniusMar* cellin.definit, fratrum maris Sc fcenunx filii, vel vt Paul.lib.4.Sent.tit,ii. Amita: filius,filia. Pofter.t ta- men de hi confufis. appellationibus inter fe confo- brini appellari. Igitur no n male Dona. in Terent, cum inquit,de fratre natus eft aiter,de alter ex foro¬ re,confobriniicum ex fratrih us, patrucles didumur, Prat.BrifE dicuntur innuptse de connubii cxpertcs, vt te- ftatur Tiraqueil.coHimcRt.in J.leg, connub. gloff.i, P arr *E AMiT TERF. rem non videntur, quibu$ prspria non fuit,l.non videritur.83.ff de diuerf.rcg.iur. Prattvi- de Gcsdd.ad LiA.n.aGde verb.-fign. G i?5 A A > T T A m i T t o ,generatiter fignincat ia&uram quamlibet facio, perdo aliq^id,vnde poftefilonem amittere di¬ cimus,& res quomodo libet corruptas.Vlp.in 1.4.^. ioduitur fif.vi hono.rapt.Old. Amittim,vs nolentes &inuiti: dimittimus acper- dimus volentescfed id plerunque,non femper-.amit- .tere enim aiiquotie$ pro dimittere in Cic.inuenias, ait do&iff. Goden, in obfer. latiing. Imo amittere tara in v0lentem,quam in nolitem cadit.Nam & id amitti dicitur, quod acceptilando remittitur, item 10 t|,uod vfu capitur. Quin & non vtendo tjuid amitn- mus:ait Gosdd.ad leg. 14. in fin.de verborum figriif. Amittere diftert ab omittere , vt genus afpecie, GothftEad l.vnic.G.quando non petent. AmiItere furto,i.i.C.de re iudic. Amittere ačfio- nem, caufam, ciuitatem , dignitatcm, fačlum,cufto- diam,filium,virura,parenterajius,litemjviriUtatcm, rem.Briflfon.ex ff.&C. Ammirald v- s pro littorum curatore , fiue mar is praefečto, ncfcio cuius linguae verbumeft, inqait 2 . 3 Erafmus.Spieg. Am n e $ ti a , obliuio iniuriarum eft, quafi fcx obli- uipnis: vbi cauetur,ne de iniuriis,.damniique vkro citroque illatis^ins ciuiliter,vei criminalicetredda- tur,ab Achenienfibus rndufta. Alciat.in leg»qui in potcftate.Cod.de in ius voc.Spieg. A m N j s rapidus,l-i*C.dc alluuion. A M. o E n 1 T AS locij 7.C.debon.profcriptor. Aliis Amenitas per e. Briflf. parerg. Amcense deambuLa- tiones.Brifr.exfF. . Q Am o m v M in leg.vlt._Sf.fpecie9.ff.de publican Genus J eft fruticis odorati nTsyria Arabia nafcentis,Bo¬ re albo vel uti violat> fotiis fimilibus brionia?. vide DioFcorid.lib.i.c.14. Plinium lib.i2.c.i2»lfidor.lib. i7.EtvmoUc.8.Briflf.in prajtermifT. Am o a eft, qui debetur fratribuSjConiugibus. liberis, familiaribus. Charitas Deo, patri2e,parentibus.Ci- cero in partitio. Orato. Apud eundem tamen eft, Frater chariflimus Sc amantiiTimusf Eidem^ue chari funt etiam propinqui, familiares , iib.ri, in OHic. Goclenius. AmorcB furor vebenqens , quemretincre philofo- pliia? eft perfečra menentis, Sc infilientern.atque in- hsrentem concupifcentiam refrfnantis.jf.nouimus. in auth.quib.mod.natur. fileoI.G Am o v er e aliudeft quam rapere.Nam amoueri ali- qmd etiam fine vi poteft : Rapiautemfine vi non p0teft.L3.if.non folum.fF.de incend. rui. C^terum amouerejcontre&are, fubtrahere,fubripere (& qua- doque furtofubtrahere) eft Li.ifadlegem Gorn.de 50 falf.L3.jf.fi quis dolo malo.de tabul. exhib.l,27.& 1 . 53.fF.de furt. Et tamen lenius ac mitius eft amouen- di,quam. furandi vcrbum , vt colligiiur ex leg, & ideo.if.fi Familia.fF. rer. amotar. Itaque lurifconf* quibus in perfonis notare furti infamiam nolue- sunt- , m.iis hoc verbum vfurparunt A triftitiam rt i lenirate verbi mitigante : velutinfuis ha?redibus, qunfi non ex £a-milia rem auferant. L fi, fcruum 71. if.pra?tor.fFde acquir.hxred. & in feruis domini te- jftamrnto manumiflis. L. Titia, 55). if. i.fF de manu ..60 teft.Hotom. Igitur quod fqi heredes, ferm,vxores, amici ( viri honorati j intercipiendi animo celaue- r-int,inreruerterintjConfumpferint.eius rei non fur- t-um feciftc eos , fed amouifte dicimus , lenitate vo- quasmulict amouitjCum diuortij confilium inifletjfed etiamcas, quas mulier nupta amouit, fi r eas,cum.difcederet,ee* lauerit.l.fi coneubina if.i.fF.rer.amotar. Amphibo 1. o G1 A,nota figura, de qua Dd.fubrubr. de rebus dubiis pierique attigere. Si verbi araphi- bologia incideret inter ačrorem & re um,tune vero- que aut altero eorurn poftulante, vel etiam fi iud;x animaduertat veritatem non fatis conftare , nullo pa&o interim proccdet fub incerto > propter quod merito totus corruit proceflus. capic.2. de libell. oblat.vide Bart. in leg.fi re.ff.de rei vindic.Spieg. A m p h 1 d a m A SjLiGif.S.fF.de pcen. A/mpittttos defultor, qui duos equos abfquc epbippiis agitans, ex altero in aleerum mira pernicitatedefi« lkbac.Gothofr.ad L20.fF.de prxfcript.verb. A/^^JhsAeirconfanguinei, Cuiac.G0bf.17. Gotbofr.ai l.i.ibiifratrernRororem. ff.de LPompeia.de parncid, Am phiT a p a.veftis villofa-.in Lveftis if.veftimenta. fFde aur.& argent.l.eft genus veftis vtrinque villos habens^N.onius tit.de gencr^veftkn.deBailiusinlib. de re veft.cap.a4... Ifidorus tapetia ex vtraquepaite villofa interpretaturdib.ip.cap.2^udque etiam fin* tit LPolliix iib i?.ca.y.Onomaftic. cjuiaea k/Apn- TT/^nSfSc kpis mendofe legi tur, Amphitapha,vt etiam do* cet Mar.cel.Cotta in Memoralib. Am p h o R a Grafcis, Latinis OuadrantalJ^eflolib.i), eft vas cuinfuis materin, duarum vrnarum capav, figura cubi , rei cuiuis continendx , ex l.2G6.de verb.fignif.Alii-.s tantum.eft vas vinarium. Qu^n- tora autem capiat vini , docct his verbis Vo 3 ufiu? Mstianu^ iurisaučlor, Qučidrantal, quodnun» plerique amphoram vocant , habet vrnas duas, modios tres, femodios lex, congios očbo, fextano$ quadraginta ofto 3 heminas 76. quartarios ip> Gyathos 570. In eo qtiod ait vrnas duas, conuenir cum Columclla Iib. 20. cap.12. in eo , quod feribu fextarjos 48.,confemit cum Fcfto* Prat.Iib.z.emen- dat. Auguftini cap. n. Caatcrura qux in Capito- Ijokffer.uabatur , maiftris capacitatis erat,acpro- inde biftoriarum fcriptoresMaximini incomparabi' lem bibendi, edendique v im exprefFuri, ampbori vini Capicolini vno die illum pexficcafte j carnis vero libras 40.& nonnunquamfexaginta deuoraflf memorant, Corrafius L.ftipulationum qu2dam.'f. de verborum obligat. Am p h o R a r 1 v m vinum ( quod in amphoras diifu- fum eft , fic didum ad differentiam doliaris yini BriiF. ) apud Proculum , lege fin.ff de Tritico & v in .leg. A m p hoteroplo N,fccnus nautieum eft>cum fo- nerator &commeatus Sc remeatus periculumrulct- pit.huius meminit 1 i.fF de nautic. fosnor. He* teropion vero ,.cum commeatas fantu m. Bucte-n« annot.ad l.nihil intereft,de nam fosnor.Spieg. Kot etiam annotauit idem Budceus lib.i.de afle:eoioco, vbi docet cx Demofthene^z&^j ^ o ^u>-ta v (ur zrn nau- tkam n©R fuiffc mepftruajs^ ? iid vnainomnt «>7 A A K tcfApus nauigationis & negoelatioftk conftitutionc caxatam Gothofr.ad l.m.tf 1. ibr. & quas Brentefio cmpturus eflet.de v e rb. ob lig. AmP lecti hereditatem l.o.qut admitt.l.j.C.de im- puber,& alifs fubftit.eft.agnefcere., comprobarc,ac- ceptafe.BriC A Ki P iecti bonam fidem.Li.C. C \ maior fačhisalie- nation. Ampledi tus firccefltonis ab inteftato 1.2.C. fi omifla fit caufa teftam. ftaniARE verbumfarenfcftgnificatmterloqui,cfi so de re aliqua non liquet:criiiu-s q uidem fententi? no¬ ta h*c erat,N.L.id cfl>non liquet formula. Non li- quet,reliquise extant apud VIp.l.ij-jT.aibiterjin fin. de recept.arb. &apud Geli.libro 14, capite.5. Noči. Atcic. A m P l 1A B. b statem 1 .16. ff. de don.inter vir.& vxe. Ampliaremodum patrimonii. Amplianda eftRef- publ.rn C. A M p l 1 a s. e hommem & primos caftu$,pro atnpliare caufam,Au&er Rhet.aa Herenn.lib,4.Aut iftumne 10 fariufa hominem ampliauernis. Am p M a ti rei fum,qtrorum damnatio difrertunaut quia coram fiftcndi teftes funt , & cura illis com- mittendi : aut quia nondum plane liquet de cri- mine, aut de penis modo. Bud. in annot. Spiegel. Prat. A .h P l 1 at iti, fenmia illa interlocutoria. Ea in Koc a comperendinatione difrert: quod Ampliatio certu munerum ačlionum non habebatrGomperendinatio vero > it era tam ačtioncm in tertium diem , Koc eft, P perendinum., quod Gra?ci dicunt, quafl poft craftinum.Btida?,ibid.Spieg, V el in h-oc diftctt quod ilia libera eft , & in iudicum poteftate pofita: hxc neceffaria, &legi$ vi atque imperio inftituta: iila fiepius fieri potcrat, h£c femei tantum-.illa iri id tempus quod iudicibus placebat, alteram -ačlionem differebar,hxc in perendinum diem -duntaxat. Pri- sna differentia patet ex Verrina j.vbi Cic.air,Antea vel iudicari primo poterat, vel amplius pronuciari. ltem,Etiamii iex amplia-ndi poteftatem faciat, tame 40 ifti turpe fibi exiftirr>ent, non primo iudicare.Item, rum h£c oninia.tanta eontentione^tantis copiis age- reritur, ramen tanta vis ifti us in iuriae ,tan ta in ifto improbitasputabatnr , vt de PKilodamo Amplius pTominckretur. Neceftariam autem c-omp^rendi"- nationem fuifle, iHud ciufdcm d e dara r, Glancia primus tulit, vtcompertndinarcutrreus, antea vel iudicaii primo poterat, vel Amplius pronunciari. ■Jfccunda diffierentia cognofcitur ex eo, quod Vale- rius lib.A.caufam C. Cotta? repetundarumaccu-fatt $0 fepties ampliatam fcribit. Et Cicero in lib.de claris Oraror. caufam quorundam p-ublicanorum tribus ampliationibus prolarara. In comperendinatione autem numerum duarum ačlionum prarftitutum fuiffe, le cus quem cx Verrinatortia protuli, aperte ofteniit. Tertiam Jifferentiam partiin v er bi nota- tioquam Pedianus eti.im declarat,paitira iocusCi- ceronis in Bruto demonftrat : Vnum, inquit comperendinatur medium diem fuifle. Exquoin- teliigitur plares in ampliatione inierponi potuiffe: 69 in comperendinatione nequaquam.Hotom.Sunt ta- men qml>us hac in re Afconii expofitio non fatisfa- ciat, &hnc labumur vt putent, nmpliationem fu- iffe in iiidičiis,cu«i parum iudicibus liquebat:com- perendinationem lege Serutlia in iudicium repe- tundarurn introdnftam, vt ctiam fi prima ačtione iudici liqueret reum damnandum efle , tamen ei condemnare non liceret. vide Turn. aduerf. lib. u cap.j. Am P lio s. fumma,id eft,niaior,Inft.& C. Am p tis«« v s ordo,ScE««riHS ktelligitisr v«pote 70 T E M. 19I offlniutn fumttiuJat^nedigriiftitnus.Li. de« cipiendi.if.ad SCtunt Velleian. Ampussimi ordinisdecreta confultaque vocan- tur SCta,l-a-de Iris quae vt indign.l.t$.exqnib caul' infam.l.a. C. ad Macedonia. Etboc ampliffimorunv titulo Confules honorantur.l. 50. ff. de conditio.-Sc dem.Ei.ir.pen.ff.de appellatio.ErilU Am p ussimah etiam poteftatem, & ampliflimos iudlcev,in canftitutionibus legimus.l.ip.C.de appei latio J.j. C. quando prouoc. non eft nec.quo elogi« prsfečH p-rstorioornantur in 1 . vit. ŽT. pen. Cod.de temporib.appellat.BrifT. A m. p n v s pronuntiabant prstores quelitore'lVe, cu co,quodfibi decaufa non liquertt ( iudicium profe- ttbant.Donat.ad illud Terent. in Eunuch. Liquet mihi deierare;Uquet,ait,verbum eft iuris. quo v te- batitu-r iudices,cum amplius progunttabant, graui- tate caufc commoti. Irtd e ampliatam caufam in Ci- cerone,VaIerio,Liuio;Seaec.aUilque autoribus ere- bro Icgimus.Erifl'. A m P t-1 v s quandoque pro plus,ve! plufqua'm,quato. doquepro plus, boe amplius, Briff.vlt.ed. Sic am¬ plius quarr. milil debes , decem dare 1'pondesr l.fer- uus.de leg.i. Sic Iulius C$f. ex honiinum millibuA amplius triginta.Amplius noriš 6. pugnabator. Ste amplius oblidum vellcnt. Vno die amplius viginti vrbes incenduntur. Gcedd.ad l,82.n.i.de verb.fign. Vox,Am puvs, amp!ificat,extcndk, addit & inclu- dit quiddatn vlterius: id quod in ftipuiationem de- dučlum aug-et, Gordd.ibid. Vis vocula: amplius exv tenliua in ftipulationem eum quoque cafum produ- cit, vt, quod pet fe non eft in conuendonis lege, pro e« habeatur ac fi efiet:idque propter vtilitatem, ac maiorem fecuntateiu.Gced.ibid. a M f liV s non peti , cautio veteribus fic difla, pr« Non petitum iri: fic dari, litri, pro datum &fafl:um iri,&c. Tiene autem ita cautio illa concipitur , noti petiturum eum,cuius de ea re aaio,petitio,perfecu* tioeffet; & ratum babituros ornnes, ad quos ea ret pe rt in cr ct ,1 .pro c ur a to r. rp D. rem rat.hab. Cic.ele- ganter in Bruto ea eft vfius: At vero ego tibi Brute nonfoluam, nifi prius-cauero amplius eo nomine, neminem cuius petitio fit,petiturum. Am p t- r v s eti.im fumimr pro exprefiius, in Senattif- confulto Macedonianojbr. O. de Senatufc. Maced. Eft etiam temporis nota, & figniiicat longiori tem- pore,in i.fi quando.C.de teftib.Prat. A m P 1.1 v s verbum ad eum queque pertinet ,cui ni~ btl debetnr; ficud ex contrano minus folutum vi- detur, etiam fi nibil eflet exačhim, PauEI.vcrbum. Žr.de verb.fig. Amplivs verbum Infinuare folet digrefiioncm ad fimiles negotiorum circumftantias , Equi baineum, jf.i.ff.qui pot.in pign hab.Prat. Ajipliti fui dobiti,in 1 (ji.in fin. de condifiion.in. debit.& Attplius legi concefis portionis, in l.6z.$. i;de condition. & demonftration. Briff. in parerg, Ampliusobfidium,G.C*f.6.dc beli hab.Prat. A M P l 1 v s & minus.comparatiua q«amnis iint,tame ex fubieSo arguptento vim compuradonis quan- doque amittunt . poniturqut amplius pro toto, mi¬ nus pro nihilo. Exempla pnoduciv Alciat. in com- ment.de verb.fig.Spieg, Ampvujuvs , ampullaram ardfex. Eft autem amprJla vas oleanmn, quo in balnets ad vndiones vti folebant, vt S' ftrigilibus ibi fe defricabant,de- Strtngebantque.Turneb.lib adaetC4.cap.t- Am v r C Ajianies fine fuceus eft ille aqueusatque ni- ger, qui ex oliua fintul eum oleo ex,primitur, atque fubfidit.Iam oliua ex quinquc fubft:uiis,coftat,ofle, luidcejSalUjok-Ojataurca.VTr.i.Gcor.Profiat inter- G 1 m dum nigra profundere atTitirca:quam Seruius istpr- j>retatur olei fordes> fed n©n cxponic eas, cum fint dupliccs.Nam,vt dixi, quod fubfidit oleo ex oliua- rum cxpre£fione,dicitur amurca. Quod vero poft o- leuin in dolia conditum , quafi fecundum purga- mentum,Fraces appellantur.Vlp.in l.qui penum.de penu legat. Arift.ait,etiam qu.2e cfui potuique non funt,contineri lcgatojoleum., garum,amurca,iegen- dum fone muria,pro amurca^uar non efitatur.Ne- briff. A.M P V ta T.v m iusproprietatisd-ij. C.de pcen.Briff. A N. A n .. pr o V ei.-B riff. ex 11 Jf. A N,p ar ti cula duplicem interrogationem denotat,etia femclpoftta : fecunda., fubaudita cum negatione.if. cum ex aliena. lnft.de rer. diuif.if.fere. Inft.quib« mod.tcfl.inftrm.l.an vfusfručtus.ff.de vfufru&.& fi¬ stul, nee paucis. AN>fa?pius abundat in periodo, vel bis ponitur,ac fe- mcl redund.n.BrifLin parerg. plura proferc exepla. An abap t is m A,pi3culare crimen,1.2.C.ne fančLba- ptifm.iteret. AyaCwTu ucfluTu, aqua? falientes,Gotho£ad 1.7^. jf.z.de verb.ftg i & ad L15.fF.de ačt.empt. AM^gpXy-7r7«£/«,miinera funt,qu5e fponfi & fponfte ami- ce inuicem contribaunt. Gothof.ad 1 .9. jL5.de iur. dot.&ad rubr.C.de fponfal. proprie eft rcnouatio , id eft,redemptio, & p jreftauran® feudi,pro qua eo annoj quo fe heres va- falli in £dem & clientelam domini condemnauit,re- ditiim integrum dominus fert, vel certa ei pecu nia »umeratur.Cuiac.in prGefat.lib.i-feud.Prat. E 3 vero , quse illic pr3?ftantur, eu ftentur fufcipiendi & admittendi neui pofTefloris cauf'a;vid.«V^Ti^5. Av^t^p&^P^bConftantinuSiLeonis Imperatoris filius, €OgnomentoPorphyrogenneta 3 libros Baftlicon re- purgauit,fuitque autor id eft,Bafili- con repetitas pradečlionis. Gothofr.ad procem.No- ueli.Leon.in princ. An A c E? k a L a e o sis , rerum prarcipuarum /um- maria repetitio , vulgorecapitulatio, vel, vt venit M.Fabius lib.6.c.i.enumeratio. Hac vtuntur caufa- rum ačtorc-s,& aduocati in pcrorationibus.Prat. qui fint, docet Iuftin. Nouel. conftit.5. jL cnurlhv. in contemplatione & perfečtione degentes vicam,remotum habentes hofpitium.Hi funt,qui in folitudinem fecedunt, quoshodie Eremit&s Yoca- mus.Sunt autem diuerft a Monachis anachoretayeu Lefycbaft3?,de quibus in d. No.5. obiter fk mentše, &inde Cedrino diuerfa a monafteriis. Cuia.in expofit.No. lttfL5.de Monacbis,circa med. AtAxg#m,Ldiuus.6.f£de cuft.reor. 8 c in Aetis Apoft.c. 35.in fi.čft veriratis indagatio , teftium irrogatio, & quiX»OTr,reuerberatio,repercafiio. Vlp.Qni deprimit 3sdifIcium,poteft: iuminib-ofticere,ft forte kslv* nic/ iumen in eas sdes deuoluatur,l.fi arborenude fetuit.vrb.pr^do An a d b m a ta recenFentur inter capitum omamen- y 0 ta muiiebma Paul. L quamuis z 6» dc aur. argent. 200 mund.Alci.lib.i.pr^term.legit.itiVAV/t/^TTt.Pande- člarum Florent,text.confirmant Herych.&Iul.PoI- lux li.5.xap.6. vnde putem aurea capitij ©rnamenta fuifle. Prat. Phauorin. weiv , quod religare fbnar, Prat. AvaAs-pas titulos antiquitus vocabant , de quibus Varro lib.Gde ling,]at.& Sextus Pompeius.Prat. A N a g R a p h E,delcriptio, vt Cie, vcLvt vulgu$,in- uentariuin, repertorium, in L15. in prin.de bon.au- thor.iud.poCSpieg.& Ant-AuguftJib^.emend.c.j. An a L e c r A E Ferui diccbantur: qui rciiquias cancej aut ea,qu^ ceciderant de menfa, colligere folcbant, 20 qua? anale quam quidam Latine proportionem vocant,' vt annotauit Gell.lib.2.0.28. AnalOGistae tutores riint,qui non tenenturred- dere rationem tutel^ adminiftrat^.* ab 4 uk ratiojVt W*tollat rationem, 1. qnidam decedensde admi.tut.Nebr.Sunt qui eg&o^srr legunt hoc loce,vt indicat Alcia ,: . tametfi magis probat, vtadiKh'^1 legamus.Spieg.vid.J.Aneclogiftus. A n a l o G o s.vide EL.gij miinus. AvaAu cy^o/)fet,inquit Harmenop.eft exceptio non numpra. tat pecunia:; cum quis fu a mar.u fcripfit ac confeftus eft fe accepifle argentum vel pecunias; & aut orani- nononaccepit , qua? accepifle feriptura confdlus eft: aut partem quidem accepit, fed non tantum pe- cunise, quantum fuis literis fe accepifFe agnouit. de except.non numer.pecuri. *AvofQif<&’ inarticulata vqx, L7.iT. fecundo.de fu- • pelled.legat. A n as t as 1 a n A teriiporajl^j.iT^.C.mandar. An as t a s 1 v s 5 author prsferiptionis quadragint- annorum,1.1.2.4.5.6^.de prsefcrip.jo.vel 4o.annor. Gothof.ai tinC.co d. AnasTASia. vide, precor,optime ledor, quatn etv- mologiam de hac dictione Albericus afterat, quo- niam ftmillimas ilSi,q-uibus abundat volumen eius, mtačlas relinquam Spieg. A n A t h e m a t a. per f diifti funt h©min'es faeri, quc rum capita diis inferis dicata funt: qucmadmodum etiam Latini veteres', Sacrum,.in malum fenfumV'- furpabant. Vnde Anathematixare,id eft, exccran feipfurr^ac Diis manibns,vt Ethnici loqunntur, de- uouere, D.Erafnaus in Lučam aitnotans > indica^ a anten . idi A A N .ta rnonumenta <3iuorum>ftatua: argentes, equi aurci, pocula gcm- snata.D.Hieronymus admonet, Anathema verbum effe propriumludiis,quo extrcraam deteftationera lignificarefoleant. Atexvfu feriptura & eecleiia- ftico, Anathema eft praeciffo a Chrifti corpere : vel feparatio a Deo , Et fierianathema , prafeindi ab eodem,Qua? autoritas Ecciefiie, hoc eft, fummis eius i liierachis, rcciorib. & pafforibus, in contuir.aces,& fuis iufliombus uc moderatiombus mitbeiles com- petit, Auth.de ccclef.vit.in princ. A n a T h E m a t i z o, pro anashemate percello : dete- ftor,a Deo feparo,in Confticution. Nouell.tit.de in- tedia.colk'g.ha;ret.ir.2.Spieg. Anatocismvs, (Ingulorum annotJMn fcenoris rc- nouatio,vt vlurse vfurarum debeantur, quod lufti- nus vetuit l.fin. Cod-de vfur.& l.fin. C. de viur.rei' iudic.Anton.Auguftiti.lib.:.Emend.cap.ir.Bud£um 2. fequutus in 1. 11ihil.de naut. foenor. Prat.,Ca:terum Hotomanuslib.i.cap.j.de vfuris ejiiilimat,non vfu- fas &acceikonis acceiiionem, edifto traflatitio Cie. permiffam hude exigere/ed vfuras in (srtem repo- nere,(|ua;kjue vt coalefcerent,facere : id quod lici— cum fuiiTe ollendit lex, tutot qui repertorium. jT.li quas vfura5.1ex,qui negotiationem.iT.ex duobus.dt iT.qu3cStum.ff.de adminiftt.tut. & l.idenuiue.jT.i.iu mandati. An a. t o c i s m v s(ait Gothof.ad leg.3. C.de vfur.rci' j iudic.)eft,cum vfiu rz in fortem vel ftipulati«ne, vel fententia rediguntur. An c eps p eri uri u m, Vlp.eltganter dixit,pro incerto & periculofom L4.de in lit.iur.Prat. Anchora, Gtcecis Vstp ra ayyjj\ov psa dida potif* fimum nauis prsfidium eft. Vnde nautx maximam & validiilimam anchoram, faeram vocant, quam no mictunt,nifi cum extremo periculo laborant. Vnde natnm eft prouerbium : Sacram foluer e anchoram, pro eo, quod eft ad vltimum confugere predidium. t Fal!o autem in vulg. codicibus in 1.1. primo.ff. cxcrcir.legitur Anchora,cum in Pandect.Flor.lega- tur cura,rede.Prat\Eft &alteraAnchora,qua etiaki fereno ceeio, & vbi ob reccfTum mar is fiuduumque dimifto velo quiefccnduiT) cft,vtuntur. An c 1 L l A,mulier icrua.Modeft.de l.j.Seruis lega ti s, etiamanciilas quidam deberi rede purane .. quaii commune nomen vtrunque fcxum contineat. An« cillis vero legatis,maiculos non deberi nemo dubi- tat.Spieg.Brift’. Ancil la deuirginata,feruus ftupratus,apud Paul. in l.fin.de oftic.prreftd. An Cil l a E non ideo comparabantur olim vt pare- rent,fed vt opera earum vterentur, j. Anciilarum.de petit.hered. A n c 1L l ar v m diuifio ab officio -in farcinatricem, čc textricem,1.27.in principio. fKde peculio. Erant &ornatrices,laniffc£, focarice,viUicaj, ius prebendeudi apud L Pollucem lib.i?- 1 ovojkpIt m » quod ius etiam crcditori conceflum putant.Prac. hvč&fAMtts Euripides mulieres Laconicas appellat, quod impadica corporum ftiorum nuditate, multos ad furorem turpis amoris 8 c iibidinis adigerent, A?d^.ctpiv/*,ftupram.Noueil.4.4i.Gothofred^ad tit.Di- geit-.de adult. AvfAV&mt legit Flaloander in 1. o^rau2. circa Enem. C.de n o u at. 710; .G u i a. id o t/ a -7 Ato q C o n t .v i d 0 G®tb.d.L8. / A N b c L O g 1S t v s , > fationibus redde« dis liber ac foiutus/Vlp.l^.^T.^.fEde admi.tut.Qui« dam decedes filiis fuis dcderat'tutores: 8 c adiecerat eofque ancclogiftos efievolo. Etaitlulian. tuto- res nifi bonam hdem in adminiftratieme prsftite- rint , dairnari debere : quamuis teftamento com- prehenfum fit,vt aneclogifti ellent. Iidem ple- rumque dicuntur cLvvTr&j&t-ujoi, Hotom. Vide fup, Analogiftse. Avs^st rationibus reddendis, ftue fiibdendis,fo- lutus. l.ž^.^.fecundo. Dig. de peculio legato. Ali¬ bi autem t£$ixXoytst>i appellaiitur, & ab aiiis 5 Svvo/. vide 55". praecedent. Hotoman. And/oc. AveL plcriq^uc e onfobrinum interpretantur, perperam, ii locum fpe&as, cui adhibetur ea inter- pretatio. Nam & pro confobrino veteres dixernnt. Alias vero refertur ad patraum auuncultim, amitam, matertera ad patriiu magnum & czteros, , ad propatrmim, proauun- culum, proamitam, promaterteram. no- mine vfus eft Menander ,fed alio fenfu , pro his fcilicet, qai poftea-difti Guiac. 5 ]ib.6. obfeiHiat.cap.^.fub titul.quam male plerique vtantur libris Grecorum luris audorum. Anfractvs flexum vice fignifcat, verbnmque e- rat XII. Tabular.1.8, de feruitut. ruftic.i.6. in .fin. quemadmodum feruit. amitt. Varro lib.6. deling. Lat. Anfradum eft ab origine flexum duplici, di- dum ab ambitu defrangendo. Ab eo iabent leges viam in diredo ped um odo eiTe , in Anfrado 16. id eft, in flexu. Briff. & Rceuard. ad 1. XII. Tab. c. 14. vide fup. Amfradum. AncaRiARe , id eft, cogere : Matth .27. Luc.15. angariauerunt Simonem Cyren£um,vt tol- leretcrucem Domini.- Vlp.de priuileg. Veteran, naues eoruni angariari pofle. Eft afutem angariare (vt & angarus) verbum Perfieum , Suida & Hefy- chio tefte. Hinc. A N G ari a, d^etet, penult.produ da,proprie eft fer- uitus coada : velut fi quis cogitur plus foluerc pu- blicanis,tfuam liceat, angavia eft. Sunt autem an- garice Alciato mun.era , quce in operiš perfonarum verfantur-.ficut parangariavn quibus etiam aiiquid impenfce ftt.Itaquefvt idem ait)omnia munera,qu^ 2rOj A ANTEN. 204 i militibus fiant, etiam n on vili^fecundu Vcgetiu. vt funt v igi li ze, i f at i o n c s, & geftationes in vfiura bei- li, & fimilia, dic; .poitun: *«gari*, feu paranganae, «o,quod neceflitatc vrgente h$c muriera. litbcuntur. Ankari a s vocant proiiincituibus , miiitibufque im- pofitam o n er um veh c n do r u m jba i u l a n d o r u m v e ne¬ te fit it c m , a* B.iif. Plures angarise deftriptiones vide paulo poir- ' . ■ A n g a R vs, svoX cfi Perfrca, ait AccuruuSjU- gniS«itq'ue'n ant i a m , vnde Gr^ci tranfiata voce acl eju ofu is ali os , angaros appellabant baiuios , Sc 'onera fuheuntes. Et ita nonnalli hodie ruRicos etia langaros vocant.: Alciato teRe. Angarus ergo eR o. erarius, baitiliis. Šignincat vero & eos,qui regi a s e;.'iftolas,alter ulteri'fnccedendo,ferunt. Bos vul- gus Galioru.m pofias,quafi politas curforiim-ffatio- nes ap peli at, Budso teRe, recen*entiirdib.feud. 2-tit.5A.quod ea Regis aut Imperatoris iura propria fint: cum otim eo nomine fignincarentur munera, onerum veheodofum prouinciaiibus impofita. Vn¬ de Angariari naues dicebafttur , quibus onerum tranfmittendorum necefitas iniungebatur.l.penul. de priuil. veteran. Hotom.Lexic.feud. An g a r 1 a r v m pr^ftatio , nempe equorum feu iu- mentornrrbait Prat. An g a b 1 o s & Pa ranga ri o s ( ait Bud.) Galli po/las vocant j quafi pofitos, collatofque certis in locis ? & femper in pročiiidu excubantes. Erat enim,apud Perfas fgtukpjfi , curfus pernicio/ilfimus equirum,vt feribit Herodot. An eh. geli m en res funt incorpores , quo? fi auomodo apparent , afiumptitiam fpedeni cxhibent oculis, Dicuntur x iri , non quod vllus fexus fit in ang.lis, fod quod ea fpecie fefe oftendunt. An g e l v s Vbaldus lurifconfultus , Perufj nat us, Baldi frater Patauij tu s ciuile docuit,magnaque de eo volumina fcripfit. Floruit cirfciter annum miile.- fimum quadringentefimttJB 4 H©to.in prxterrai(f. An g i p o r t v s > vel angiportum (Terentio, Ecfto & N6nio)eillcgitimum fpatium,duotitm fc.peda cum femipede, reličlum inter infulas feu portus, ac reti- quas dom us contiguas, vt per id merces importen- tur & exportentur f fpatium iliud quoque ambitus dicitur , quia ambit totam infulam J quod Ipaiium feruitutis iure relinquitur,vt iter in.portu praebeat, non etiam Adum.Gmd.ad 1.59.11.6.de yerb.fig.vide Ciiiac.i.obf.4.Fe/lo lib.i. angiportus efi iter copen- 10 diarium in oppido : eo, quod lit angufius portusdd eftjaditus in portum } hoc eR,in infulam.- Ulem pene probat Varro 5-lmg. Lat.Perpcram ergo gloda,an- gipomim effe paruam & anguftam ciaitatis por* tam,aut certe parnum poitum.Goed.d.loc.Aliis An. gi po rt us hrčkom feu angudam viam (ignificat. A n g v e s aquarum lunt, lerpentes terrarum., iuxta nonhullbs. A n g v 1 l l a R i v s lab us, apud Proclum, pro anguil- larum a!umnio y in l.Rutiiia Palla.de contrab.empt. ■~ 3 Tradunt anguilias lacuftres infuauiores efiemari- ms,&pluris.alimenti. Anguillce tamen omnesflu- uiatiles iimt,fedin mare etiam defcendunt:quasad tricenos quoque'pedes longas in Gangeamnerepe- riri Plini us & Solinus feribunt, quod Sc a Malfario Fo.bbferuatum cft.Spieg, A N g v l a R1 v s , pro angularis, in LP.utilia.69.de contrab.empt. Sc alibi qucque Bnifiin paretg. Ac- curii us interpreta tur , qui multos liabet angulos. Sunt qtii cjuadratum , vel triangulum fignific.trieo 3 ° putent.Reiicienda e/l alialečtio , Anguillarumha. ■ b.ens,velantoreAccurfio.Equidcm angulariumloru dici cum , qui ex iapidibuš quadratis circundatur, putem. Lapides a ute quadra.ti funt, quos cafosvul* go vocamUs,& ad normam refpohdentes.Prar. Ang v stare aditum.Lr^ffidocat.Brilf. An gvs te fcribere 0 e/l verbis proximis J 6c qualicon. /Irietis compre-TIfque fcribere.Spieg. An g vstiab pluraliter tantum , dicuntur iocalea vir,: j u& vix tranfiri queant, 1.2. ti quis ca ut. Spieg, 40 BriiT.Angaftiae- verborum,Anguflia: ferales y in C. A n g v s t 1 c l a v 1 v m ,dičlum eft,vt & latidauiGm } quod eflct tunica angu/li cJaui, de qua Ouid.lib.4. Tri/l. Se enim in equ eftri ordine fubftitilfe 'dicit. Ouid.&'Sneto.patrem lan m riodum adeptum fui il? Jat um cld mi fign iii cat.jJočtiC Turneb. lib.i. adutrl. c.2.Equeftris autem ordinis clauus erat a n guli us, vr latus clauus Senatorij prout idern annetat lib.D- aduerf.cap.6., An g v s t v s locus, Pomponio in l.fi tam r-ngufti. de 5 ° feruir. iter magis quam viam recipit, apud eundem in 1 .penu. de vili Sc habit. legimus anguRu legata- rium,pro eo,qui eR re tenui atq; modica; vel*cui no totius rei.ted ar&us vfusreliblus eR Spieg.Brifl. An i m a, pro vita.apud IuRin.^.funt prsjcerea.Inftit. de publ.iud.I.22.G.de epifc.Če clcr.S.pieg. An 1 m a D v e r si o graaior,item maior,pro punitio- . ne Si caRigatione infamis y .vt ex Vlp. verbis patci in:^.i.I.i.de oft. p rief. vrb. &- Ven ul e »j inLli qiiod.de * ofF.proconf. Spieg. Extraordinaria animadueifio,id 3 eR,pesna jtit.de fiutt.-R"... Ani m a d v er s ione m feueriifima,.in l.nemo.C.df f u rn. T r i n. v 1 1 i. f u p p 1 i c i u m i n t c r p r e t a n t u r. S p i e g . An i m a b v. e r s i o ^pro iure glaclij; qu^ S< nnimad- uerfio capitis.Erifl’ex 11.R. An i m a d v e R s i o prstoria , prout q-.i2que res crit, animaduertam ^.fic imelligenda eft , vt plenior lit prsetoris anim.aduerfio : i.e.vt quicqmd cu moucrir, vel in per.fona eius qui agit iniuriarum ačtione, vel. eius,aduerfus que agitur,vd eri a in re ipfa,i.e;qua- 7 ° litate iniuriatmon audiat eum cj-j/i agit. Vip. inl.ite apud Labeonc.jLquod ait pr«tor.R-de iniur.Spieg.. Ahimadvs^ A m i u A D v t tt-s i o eriam fumitur pro cenfura eccle- ftaftica,Archid.in c, fin.de except.in APrat, Ani mad vhitere, pro conliderare, colligere, m Li.de his qui fui vel a!ien.Qu,axmuš proprie intelli- gimas aliquid argumseis, animaduertimus fenhbus . prsfenti animo vtentibkis.ld Afcon.monirit.Signiu- cat Sc animi iram exercere,punirej I.14. C. de tekih. Vlp.de imur.Litem apud. Hinc Animaduerfio la?pe propcena.vel pro punitione, dede furt.l.rneminifle. £xtraordinnria, in-quit, animaduerftone coercen- 10 dum. Obieruanda tamen difterentia, quod pimire, eft quoramcunque iiue iure, (me iniur-ia* animad- uertere eius eft , qui in alterum habet pot eft at e m Grdine ac rite puniendi , 1. j. ft.de inrifcL om.iud. Spieg.exOld.Pfat. • An 1M AD v E R TE k H in aliquciTi, in caput alicuius. Animaduerti,etiam abfolute, vltimo fuppiicio atn- ci,capite plečli.Brili.‘ex ff. A n 1 u a d v e R s v s ,apud Pauluttupro eo 5 qui AjppH- „ cio afte&useft.Corpora a n i m a d u e r for u m q u i b u i u- 20 bet petentibus aafep.ukunm danda. Sunt tamen, qui anriotarunt id videri di&um iicente;,in de cadaueribus punftoram.Spieg.Prat. An i m a e oj/ v s ,'eft inoderatus Sc tolerans, & mini - me querulus in adueriis.Bud.in a n not.pri or ib. An im a les res,m6biies,& comra,res moucntes, nem inimales.Anim Tes res čednima careiitos opponun- tur,L(-de rei vindtc.Brift'. A n 1 m a j. eft, quod (e mosiet, .Celib Lmouentium.^j. if.de verboram figmdcationibLis. V-nde optima ra- p tione qu3erebat Galenus,« ; £wo? Ij-se^gfšgd.eft, in animal fit,quod inv ter,o cftjqubd legibusSolo- ms čc Lvcurgi comprobdt., Ga2d.ad.L15j. de verbo- rum ftgn.i/k.Nddum-animat eft/ait,fcilicet re ipfa, ačfcu ipio, fed fpe Čcpotentia) qui in v ter o, eil. Ergo ii in lucern c d a t u r (U n a fc a t u r) v i u n s p&rtus,tUm dc mum re jpfa,& a čl a ipfo animal eft. Et ranien,qai iti v ter o eft, ciuoties de commodo eius agitur , pro iam nato habetur, licet nondum lit ačtu animal. Si nafcatur, medio Lnterim tempore, antequam naka-,40 tuioomnla fant in pr£.ccdenti,&c.GcedcLibid. A n i m a u a gregalia fant, qupe gregatim pafeuntur, Sc Grescis ay*iaZsi dicuntur: de his Ariftote-les libro očtauo & i)onp'de hiftoria animaliuni. vide Maio- r agi mn. 1. M i (celi a n. j. A n im 1 c 1 p A,1.5.jr.2-d.o.jr.4.C.de /iini.Trin. sjapimus animo, fr ujm a r-Če viuimus a nima, line animo anima eft debiks.Non. Marceli. Aniftius cupit Sc appeiit,mčns cogitai Sc comininifeitur. Ani m v s,pro aftbec^voluntate, pro poli tožencem i a ,r$p' Animus vtriuftjue coni črnit, id eft, aiftčhiSjVolun- tas:a'ut unis feu fcopusavel propobtum.Hoc animo, id eft,hac mente,fcntcntia,voluntate.Bri{f. A ni m -v s irem adbčhmi; , volunuiem, metitem. cogi- .t ati onem po 'E d end i • »g.pi£cat, Lpvinia.^fed fyrio- 1 us.l.j.tf, Wcratius.dc acquirend.pqftbC’ Animo- ita^ quc poffidct, q h afFečcum poindendi habet, quique ea men te & cogitarione eft, vt poilidere velit. d.l.j. in pr. iT. Nerati us. Animo poifiderc delinit,qui affe- čtionem čovoluntatem pobidcudi dimittit. d. l.j-iT. .1S0 in amittenda. Veluti fi quis polfeflione exclufus.ti- more conterritus , accedere nolit, quod vim raaio- rem vereatur,quodque fulpicetur fe repeili polfeab eo,qui in pofteilione efljdd^,^ ii quis nuntiet.& L 7*& L25.5T.ylt.de ačquir,po{f. Itaque polfe^ Sc fa- & animiefte d icitur,Li.tiM quis tefta.liber.quin fcilicet, tactum iiacurale deiideratdr animum pol- fefiprjs.Keceifc eft enimad ucquireridam poftelho- nem ; eam animo &opinione domini adprehend;. Animiim reuertendi deliifte hab ere animalia , qu$ ex confuetudine abire & redke folent j intelligua- ‘ tur ,eum eonfuetudincitt resertendi dlmifc-rint.Lf* tf.jpius aute%de;acquir.rer.dom. Lo.5T.pen. fa.nyiL erehc.Briftd Ani m o domini polfidere, Gothofred.ad ieg.21. med. . C.de furtis.. A n i m v s, id eft, quod in animo eft,nec adparet, de¬ da ra tur varils modis:Gonljuetudine teftatoris Sc re- gioiiis,ex prsmi [Hs Sc fequentibus: tum ex.quirer f da eft dignitas lcgatarij, charitas, line dilefl:io,necefti- tudo.° Hsc collegi ex l.fi feruus,plunum. 5TJ.ff.dc legi,!. quibu^ adait ibidem Accurftus feriptur« vi- cinicatcm.ftrat. Animvs cccidendi anex,genere armorum prsfu- matur.vlde Gmad.ad I.41. n.ij.14. dc verLor.iignih vbi id arbitrio.iudicis committitur. AniMi defečtiis,eft defedus iudicij, vel ob State vel cafunialique,feu naturale,feu fortuitu. Eo defečtu laborat i sifantes,! mpuber e s ob State m : furiolLpro- digi;,ob cafurn alique.vide Vult.comment. ‘Inft. ad iT.i.n, 1.2.5.4.5.Oja/btis non eft permill'. facer.teftam. A n 1 m o si o R CTaptor,in Lita vt j6.5T.i.ff.mandat.qui cupiditate reiliabe.nds plus preti; oftert ^ quam res fttvprateius, . . An n a l e s > mem.oria .pubiica,inoh«men'ta vetuftatis* Spieg. Sie.amtrm olim dlcebantfir libri, in quibus vnius anni.gefta atqi.te ačta conlcriptA erant, iičuti feraeftres dičli funt, in quibusfex menfiura rderi- p ta;vel conftitutiones deferipts fuerunt,quo verbo v t it ur Tripiio.iiiLpadum.ffdepačt. Schard.ex Al- . dobrandinodub tit.de exc ufat. t utor. 5f .hi ij.in verb. in femeftribus. An n a les adiohei , quod pleri;nque intra annum exerceri polfunr.vide I nftit. d c pcrpet. A’ temperal. a.črion. Spiegel. Sic Arinale decretum,legatum,an- nalis rdcit-o.in C, r A n n a c 11 exceptiolVarro aitgempora duorum tem- poram efte : \num a h na le, qiiod fol circuitufuo fi“ nit, alteriim menftruum, quod luna circumiens co^ prehendit. . Imo annus.no.n is folus eft, quem nunč cofcmunis .omnium vfus. app c-11 at 5 Ted ftnguio- rum , feu lunundm , feu ftellarum ,emenfo om- ni cceli.circuitu v , cer.to loco in eundeni locum ,Teditus,ann ( ^s.(mii eft: S ic rn en (Tsl unx an n us eft,in¬ fra q.uqm luna, ceeli.ambi t u ml uftratj dupdecim ve¬ ra, menfes,aiinus ieik, cjupsluiirando Zodiacum cf* £cit dfekus-trecentis iexaginfa uuatuor , f &"quadra- tc,feu fex hons. Sepundum a ti tern huiuftnodi annu, annalis exceptip. .kaliti' centraČtus^ ex priuilegio quodam Italiz orta eft. Šicuf eftim apparet ex tir- camftanriis eius conftitutionis , quam.n ; o*š‘de ea ha- bemus, hoc videtur oljni Italije cpncHTum , vt qui cum quopiaai in Italia contfa^iiTet, iilum intra an- . num r.on poftet e.onuenire, aht čpgere.ac pra'ftandu id,cle,qao,inter iilum. con,uenerat. ŠccTprater qiro.d iftud-prifiiiegiiim pleri(qu.e gra. e e lat, eriam caiu- nia qiiadam id redetebant s,cum 'interpreta- rentur annu in ep priuilegio computand :nij exclu- ih ifiebus reriatis,vtpote quibus cpnuenire aliqucm non licebat,quare fublat a e ft ea excer ti6. ' An n a r i A e leges ,-Fefto interprete, dicebantdr ab antiqnis , ex quibLi-s prafinitbantur anni magiftra- tu.um.capicndorum,. Eas Ciccrp Fhili;ev.Annules yocat,ac perfpicu.e Fefti i at er p rt tat ib nem compro- bat Meminit Sc Cic.lib.2.de piat.ferjif. A n N1 centu tj^meta temporis human v vit^.tefte Caio in ine.leg.an vfufru l ftu,fi:de vfufruCtu, S; iegelius. vidqrnfra Annus. . A n n i plurimi funt trigjnta vel quadraginta.fF.de di- u e r f. te m p o r. p r Ti< ript.Lft qiiifquam.Sp.ieg. An Ivi .c v .L v s fit aiiquis die, incepia non exačla: idque ciuili« no a naturali ( quam prster iequkur) G 4 2^7 A A N computatione. Ciuiliter annum non comput«hiis'i t&oiRčftto in momentu, feda diead die.CiuilRer ac popuiariter poftremus arini dies inceptus, habttur pro copleto.Natnraliter vero numeramas non a iie ad diera,fed a momento in momentum. Naturalite? crgo dies inceptus non habetur pr o completo : quia poftremum hic qtiam , idque exaanniculus pu.er,an- niculus agnus,annicuium virtum. An n i v e R s a ria conditio percipi endi reditus, id eft,annua,Vnoquoque anrio verteritc.l.ii.jFT.dean- nn.leg.Boto.Prat. A snon a ab arvno:quali arinua alimonia-.donat enim id, quod in arin um prouifum eft ad alimoniam : Teu t eft prouentus vnius'anni, non frumenti fo^um , fed etiam aliarumrerum, id quodTečtio bonorurri au- thorum probat. Ita Cicero & Suetonids annonam macelli (& in macello) cariorem, dixerunt: Turne- bus 2-2. aduerf. trigeiimofecunkf©. Annona; domi¬ ne res omn.es , qua& ad vičlum pertinenr, comple- čHmur.Brilfonius. Annona; funt,quibus vicam no- ftram.tolefamus,ait Gothofredus ad rubric.Cod.de annon. Ann on A proprie rei frumentarise eft. fedinterdum 5 promilcue pro quouis alimentorum genere fumi- tur:vt patet ex-L3.dc leg.lul.de anncn. Ann.onae quoque dicebantur , quasprardiorum prouinciaiium.domini, condučtoreTque, tuendi cx- ercitus caufa quotannis praebebant: vti patet ex ti- tulX.de annon.& tribut. Vnde intclligitur, anno- nas in fpeciebus conftitiilc,hoč eftj.oleo 1 , falevpane, earne,frumento,vinb,feeno,pa'lea,&c. Tributa vero in corporibus,hoc eft,equis, iumentis, veftibus, pe- cunia. vid.Cuiac.d.r. t An N o N A E in Coi funt ojiktu , qu^ militaribus palatinifque ofticiis ; ex eorum , qui poflfefliones te- Rebac,conatione,erogabantur.l.prima.& toto titul, de annon.& tribnt.& titul.de annon. & capit.admi- jiiftr., Briftonius. Et ita annonas ciuiles padlm in Cod.acc'ipimus,qu 32 Sc panes ciuiles dlcuntur, in L ftnali.iT-praterea. C.de iure dotiurri, & Nouell. 88, Briftonius* ( Annorise autem ciuiles comparantur rebus inimobilibus-Go-thofredus ad leg.C ,£T.i,C.de (Cijjndis nuptiis'.)Quia annona potiftimumfrumen- ♦i'eftt : hine šnterdum panis capitutpro anaona^Sc TE N. jo3 viciftim contra. Anchoranus. Vegctius annonarias expen(as vocat eas frugum pabulique Tpecies, quas prouinciales militibus expendunt.Spieg, An n o n a arftior,! 17.de copen.vidus ftridus:qualis eft tempere caritatisicum fcilicet eft incendium an- nonsEjVt Fabius loquitur,id eft,cum ingrauefcitca- ritas. Annonam ardiorem pr^bet,qui de eafrumeti quantitate fubducit, quam viritim populo preberi oportet. Rob.j dentent. vit. Gothofr.adl.17.iF.dc > compenfat. An n o nam inccndere dixir M. Varro annonam macelli excandefacere , vfttato Romanis more lo* quendi,cum magnam cantatem annon« doqtu ftu. derent.Prat. An n o n a e confularium : prjefečli pr«torio: inferi- nio iibellorum : annon« in fchoiis exceptorum, fparftm in C. An n o n a e praTečtus, feu curator,eft rei fruriienta- ,ri^ pr«pofttiis:qui ob annona? caritatem a magiftra- > tibus extra ordinem fruniento feu frumentationi pr«ftciebatur. Brifft Rseuard.Is Sc Sitocomusdidus eft,& comes horreorum. Olim is fuifte videtur,qui Sc -^dilis Cerealis dicebatur. BriiT cuius officiHm, prouiderc , vt annona iufto vendatur pretio. vidc fup-r.Aidiies. A n n on ar i v s,a, um, quod ad annonam pettinet, vt annonaria prouifto:& lex annonaria , ouani Glo- diusjfumme popularis^ulit : nimirum vt frumentu, quod antea fenis «ris ac trrentibus in lingulosmo- 5 dios clabatur, gratis daretur. Item annonari« expe- ftcjde quibus fupra, Annonaria collatio-Jd eft,anno- n« pr«ftatio,l.i.C.de praTcrip.so.annor.Praf. An n o n ari a prtefedura, 1 , prima.de oftic. prsfed. vrb.qu« Sc annonaria poteftas dicitur,t.vicel!ma{e- c u n d a. G. T h. d e < ift o r i b u s • Brifton. Annonariusti- ■ tulus,Annonarium otHcium.in C. A n N o N A R11, qui Trufticis efculenta emunt,vt de« hide vendant,nomine venalitiorum comprehendiin« tur,tcfte Alciat.in l.mercis de vero.lig. o An not ar e ( vidc Adnotarc fupra ) eft notarere* quirendum reuin. Hoc autem edičtis propofitis fic- bat,cjuibus reus adeffe iubebatur, vel literis ad ma~ giftratus loči,in quo conliftebat reus,miilis,vt ei ia* notefcerepofter ,fe efte requirendum , annotatum. I.prima.jf.primo. Sc L cjuarta. derequi. vel abfent. Interim vero bona obftgnabantur , cjua* intra an- num rccipiebat: polt annum , fi neque refponderct, neque haberet,qui fe defenderer,tunc in ftfcum bo¬ na cogebanturd. vitima.eodem.Brifibn.Duarenusi. ^ difputat.cap.očlauo. id autem gemis loque-ndi non a iuris authoribus tantum,fed ab aliis quoque vftir- paturjVt Plin.lib.io.epiftol. A N n o t a rPraefes requ iresdum reiifn , cum in ačca ' Tefert eum , cuius ab entis nomen defertur , requi- remdum,vt adftt, &iui oopiam faciat, vt ne mandi- ta caufa d3mnetur,|.i.5r.i. De reqnircnd.& ita Ad-. notati dicuntur Requirendi, 1 .aT» reus. cap.derf tnil.Briftl A n n o tare aliofenfu , in l.i. ff q«ando appellan« o dum lit. PraTes dicitur, qui notat in tabulis libi vi- deri quem deportandum , idque Imperatori feribit. Et lic ad no tat us ari 1. 1. 5.1. A nihil innou. appel. pend.dicitur is, qnem depoj 4 tandum Pratfesadnotn- uit, vel ? de qno deportdndo principi fcriplit. Briflo. vide Adnbtarc. - A N n o t a r’e infulas,in Li.jL bi quib.tf.de legat.lib. 3.pro adhgnare.Briir.& 'Dwar.lib.i.difp.c.8. An N 6 Ia T 1 o quandoque relcriptum Piincipis fi- gnihcat, propria eius manu fubfcriptum. Et ita i r o referiptop ragmnt i c a q u e iuftione annotatio fepara* tur,Lvnica.C.de monopol,Brifl“, . A NNOT.A 110 io9 A ANTE N. p AnsoIatio aliasbmicmfeupriuatam fcriptura fine teftibus faotam fignificat, qtta quis fibi debi- torem afcribit.l.5.&1.7.C.de pnsbat.l.vlt.C.de con- uen. ftfci debitori. Ub, 10. BriC vide fup.invoce - Adnotare plura. Annotinvm, & quod ad annona perrinet(vt an- notinse naues,quibus annona comportaturjSt quod eft vniusanni, dicitur. Ann v a bina praftare , eft annuatim duplex quid prarftarc : vetiingulis annis duo redituumnomin«, i3 J. cuni quis.j7. de legat.]. An n v a , bima, trima die, debere , vel promittere: hoc eft'; tempore vnius, duoruni, trium annorum. leg. fi legatum. de annn. legat. Si legatum , inquit Iurifconfult.iitrc-ltftum annua, bima, trima die; triginta forte; dcna per fingulos debcntur annos, liect nonfuerit adieftum , ieqnis penfionibus. £f probat ibi V-lpian. idem ius eilc-;fi teftator decem, trima d.e legaaerit.Non folttm autem annua,bima, trima die,dicere folebant veteres; fed etiam anmro, biennio, triennio. Sicolim dos dicebatur jsrieftan- daannua, bima,trima die,id eft,tribus penhonib. An n v a die'; id eft, in annum, vel abillinc anno,I. tališ.de leg.i.l.i.de dot. prsleg. Prat. A nn v a ftipuiario, nam vera fit, Bartol. diflerit in >n I.fi feruus communis.jT.cum feruum.ff. de ftipu- lat. ft-ru. Annute vero penfionis matcriam Guid, Pap. non inutiiiter traflat in quatftionibus. Spieg. An n v a cxceptio . in l.t.in fin.f£quand. de pecu.ačt. quadominusde peculio conuentns , pcft annum quam feruus alienatut manumillusve eft, defen- ditur. Briftbn. Annvi reditus, pecunia parentis empti , quorum commoda Stalienare &heredtbus tranfmittere.pol- funt filii. reputantur eis in legitimam, 1. omnimo- do.if.imputari.C.deinotKc. tcft. Spieg. A n n v v m dicitur ,quod alimentorum caufa in fin¬ gulos annos pradtatur: vel falarium certttm in an¬ nos fingulos alimentorum caula ,l.n. dcpačl. do- taU.ij. & 29. S■ penultim.l. fin. de donation. inter virum St vxorem.l.i.C.quand.dies legat.ced.& toto ' titul, deannuis legatis. Suetonius in Tiber. Pecu- lio, inquit. conceifo a patre , prxbitil'que annuis firaudauir.luueiii&tpr.J. Tortoribusannuaprsftat. Connan. lib.S.c.n.n.6. Annua ergo iunt annua ci- baria Hotom. A N v 1 1. ( plerifque Annuli) circuli parui funt. Anti¬ li vero cjuidam fignandi caufa habcbantur, qui & fignatorii appellantur, Alii ornatns caufa habeban- tur, 1.2).jr.orn.imenta. & 1. pemiltima.ff.de bon.da- nat.Gtrterum Anulos aureos folis ingenuis ferreli- cuit: qnemadmodum lfidorus lib.2C.Etymologiar. ftribit. Proindeliberti, vt ingcnuitatis munia,fial- •ao patronorum ture , confequerentur, ius attreo- rum anulorum a ptincipe impetrare lolebant.Anu- lis autem aureis donati in Equeftrem ordincmtra- fcfibebatar,teftc Suetonio St Afinio Pollione.Brif- fon. Graci veteres anulum gerebant in digito ma¬ ntis lini Ant, qui minimo proximus eft. Geli.lib.10. c .l°. . An v 1 1 leues. inl.diuus.fi. de bon, dam.qui non ex- 60 cedutit rem quinque aureorum. An v L o s argcnteos St aureos ferui non geftabant, fedferreos: teftamenta quoque & tabulas anulis ' fignatoriis non obfignabanttfied lttcras negotiatio- nis: St merces, vinutn , ciftas . lagenas , penum, cbfonia, &c. ne a conferitij rapcrentur. Goidd. ad 1 . 74. num.2.fin. An uli fignatorii , feu feruorum , feu ingenuorum, non habentur numero ornamentorii ibid. num.2.3. AN n x s dicitur tempus a bruma ad krumam , dum- y 40 HO fol redit. Eeftus putat a Grosco annum venire, que iUlHtu difunt, vnde & Tfitvor triennium vocant. V ar ro libro quinto , de lingua bat. ab anttlo dici vult. Veteribus enim vnico N- fcribebatur: deinde Anus circuitunft fignificat: vnde Anulus diminuti- uum. Pratetus. Qitidam aufpicantur eum a Natali Ghrifti, quidam a Kalendis Iannuar. quidam a dic Pafchte , quidam d Fefto Annuntiationis. Atque cx hac re fatpenumero captio nalcttur parurti attentis, quam varietate cxpedirct tolli e rebus mortalium, vt retie fentit Erafmus. bege Alciatum in 1 . bift'ex- tus. de vcrborum fignificationibtts.Spieg.Prifcis 0- lim temporibtts non vnus omnibus anmis fuipe nam vt Plmius 7. Naturalis hiftor.48. ait, Annum alii seftate vnum determinabant, & alterum hyeme:alii quadripartitis temporibus, ficut Arcadcs, quorum anni trimeftres fuere. Qmdam Lun* fenio, vt A- gvptii. ltaque apud eos, aliqui Sc fingula mtlia an- noru vixifle produntur.id quod & poft eum rccen- fuit Diuus Augutlinus libro de Ciuitate Dei deci- moquinto, capite duodecimo. & ante vtruq;Diodc- rus-libro primo Bibliotheces.Xenopho qu®que fi is fuit.in libris,qui eius titulo de *quiuocis circuferu tur, ^£gyptii, ait, vtuntur anno quandoque men- ftruo, lepe bimetlri, non raro trimeftri , nonnun- quami'olari: qu* varietas etiam ex noftrts , qui ab eis literas habuerunt, fapientes facit aberrare.fbe- ris annus quadrimeftris vt plurimum eft, rariflime folaris. Contra Chaldai, eum in antiquitate dtfci- plinarum luatu vtantur menftruo , in estteris feper folarem fe intelligcre fatentur. Plutarchus in Nu- «u Popjlio. Quida,inquit, ex Barbaris trium , cx Grateis autem Arcades quatuor,Acarnanes fex me- liii anno vfi funt. -^gpptiis menftruus annus fuit, deinde menfifi quatuor,vt aiunt: quare qui vel nu- perrime eam regionem incoluerint . vetuftilTimi videntur e(fe, annoritmaue incredibilt multitudi- ne in familiarttm dc-diiftionibus diifertmt: quippe qtti menfe in numerum annorum cellocent.Roma- nis quoqtte ab initio annum fuiffe decem menfium mttltis coniečturis probat ,duofque a Numa fuifle additos; fcilicetlanuarium & FeVruarium. An n v s apud Romanos varie obferuabatur. vfque ad tempera Gaii Iulii Ctefitris, q«i omnem rado¬ nom temperum vagam adhucatquo incertam ordi- ne clcfiniuit', Suetonio StPIinio autoribus. Nam annum in trecenres fexaginta quinque dies exten- dit. Iulianus in l.fi ita vulneratus.ir.primo.ff.ad le- gem Ao.uiliaun. Rcfpexit autem Caefar ad curfum Soliš, qui totidem diebus St quajrmte curfum fuu conficit. Et ne liuic dierttm numero.ad annum con ftituendum qitadrans deeftet, voluit, vt quatto fe¬ per anno Saceidotes ,feu Pontiuces, qui menfibus acdiebus faftis & nefaftis praeerat, vnum intcrcala- rent feu interponerent diem, videlice t eodem tem- pore , quo antea totus menfis intercalari folebat, lmc eft , ante quinque vltimos dies menfis I-ebrua- rii ,idque biflextum appellari iuflit. Conf. Gcedd. ad l.j8.n.j.;.'acfcqq. A N N V s vel naturalis eft vel ciuilis, feu legaiis: a» lius natiualiter , alius ciuiliter numeracur.Natura- liter, eum 3 momento ad momentum comptitamus, 1 . anniculus. 132 de vcrborum fignificationibus. Er hic in nuptiis exigitair , Noti.74. & 100. In pupiflis &. minorilnts, 1. vitima.C. quando tut. defin.l.j. minorem. de roinor. In prsefcriptioaibus tempora- liu aaionfi , l.ti.de oblig.Scaft. In Carboniana pof- feffione , l.t.C.de Catb. edtS.Giuilitor vero , eum adipad diem computatio fit: fic vt qui ad extre- tnurti anni diem peruenerir, annuabfoluifle videa- tur, I.134. de verb. fig. atque hic exigitut in mune-* 2 i: • A ANTE rilftus Sc Honoribus: (I ctiMttlila iniuria datum i it: tsftamenti ja&ioncjl.^de teftam« Ih manumiflione, cx l.AElia Sentia , l.i.de mami. In vTucarione, L5.dc 7. dc vfurp. In l.P-apia 1 . aniculis. * 34 * ^ verb. ftg. Prat. vide osnnino Tup. Anniculusnt aliqui$. In his Sc fimilibiis dies inccptuš pro completo haJ>etur.Sc cus eft.in iis , qu*fa&i ac natura: To.lius lune , in quibus a raomento in momentu £tas vel tepus com- putatur : in bi s enim vltium etiam diei momentum pržeteriilTe o p or tet. Gcedd- ad i._93.n.8. de verb. fig. 5 Sc ad pr.l.217.^4. eod.vid. moxq. Annus biifextilis. AN N v s deinde vel continmis , v1.4i. de man. teft Brilf. H Hi An N v m inchoatum feu cceptu. fcepius' pro completo Teu pleno accipimus ; niftverborum conceptio, aut joqiientis voluntas aliud fuadeat. Bfifton. Etenim fauoris rAtio ftipplet tempus . quod alioquin natu¬ ra nondiim completum efft vide paulo ante jf- An- nus vei naturalis. '& Gcsd. ad L 98. n um. 8. &ad I.217. numbp.de verb. fig. Annus cceptus pro copleto non habeturd. non putabamht.de condition. & deinon- Bratiohe.L^.^. minorem de m-inorib.i.-GC. quand. di. legvced. Spiegel. ih momentum j Ted ciuifiteis ^ w tempus computamus ) modo naturalitcr,a momentoin mo- iheatum.- Bifextus ( in quo biduam pro vno diere« putatur )inceptus ciuiliterpro completo habetuti Sc itn pofteriorc bifexto natus, priore bi(ext® Ca. lendarum, ciuiliter ann urri com plet: at in naturali computarioneanni, poberior quoq; bifextus com- pletus cfTe debet.cum fit parspriorismec fcxtuj Ca. lendarum ( qui bifextus feu geminus eft in annu 1 bifextin ) praueriifie cenfetur ^ anteouani totuni illud biduum prarterierit. Gced. ad d.I.^S.n.^.adde ibid.n i.r. vidiT. Bifexcus. &fup. Annus vel natura- lis eft. Anni quibuTdam difHnguuhturvCuale^ vel cere- moniales', vel legi timi. Tiraquellus in tradat.re- traitft. lignagier.jT. primo. gloiT.iiO. . - ‘ A n n v s quinquage(imus olim apud Hebrses ex le¬ ge Mofaica , vocabatur iubileus; quo temp or e v- nufquifque ad pofteftlohes Sc libertatem farniliara- ftue iuam,quam ob neceftitatem alienaftet,nec pof- i(-‘t foluere 5 gratis admittebatur. Nam.^j.Oldend. An n z ; pafs maior, quse fextum feptimumqu'e mes- fem egreditur, Secus eft in interdičlo Vtrubi: vbi maior amiis pars nonad munerum dierutn hicnfiu Vt j tjuibus ipfe annus eonftat, Ted ad longius tenus pofteftionis refertur-:_qui maiore , quam aduerfari- us,anni parte polfederit, vincit : qui-minore,vin- citur. Gceddseus ad leg. 156. num.a.j.de verborutn figniucation. A n n v m in fuga fecerat, pro confumpferat, 1.14.5. ftn.de ftatulib. Brifti in parerg. A N n v E R E,quo ftepius lurifconfulti vtuntur,vt in 1 » Prima.if. ft quis ita. de verborum obligation. eft cum nutu ,'hoe eft , capitis ftgno . akquid aBirma- , mus; vnde & annuere' ? pro eoncedere vTurpatum. Sic annuere votis , 1 . quinta. C. de adopt. Virgil. lib. io.Annuit his luno , Sc mentem isetata retorfit. C0rraTd.5r.ft qui$ ita. Annvtivvm. vide Tup. Admit. 4° An n v m eh a R- e aliis, i-nter aiios>rd eftr, i« numerfi 'A N N v s extremus, cxtrema pars anni, qu^ apnd nos eft' Decembri raeTe,cum du ::d.:cimus apud antiquos eftet Februarius.ldeo eo me n Te Terniinalia fefta ce- lebrabanttir,quod is dies eNtremus eftet anni: Vide Ouidium lib.Faftorum :. An N v § litium.Seruius in illud Aineidos Tecundo. Si omneš vna ordine h r: bet i-s AČhiuoS.ldque audire Tat eft:iarh dudum fumite pcenas.Vno ordine,inquitftd eftjvno.reatu.Diccba 7 itur autem in ordinem cauft^, proptermultitudinem,velturaultumfeftinantium, ^ cutn erat annus litium.luuenalis: Expe£hindus erit qui lius mcheet anhtu* Elo: o man. A n N v S biiextilis 7 nune quartits quiTque annus di~ citur:quia duobus continuis dbebusbis dicimus>Tex- to Kaleridas Martias, duos dies pro vno computan- tesVvt iit bite xt u m, q u a fi. b i s ft xt um. Spiegelius. Bi- Textilis alio nomine Intercalaris , quia vnus dies intercalatur_,Teu interferitur. Et hic quoque annus, vt alius quiuis ; modo ciuiliter confideratur(in re- _ busTe u catilis ciuilibus, in quibu$ pou i msmznto 7 referre. Id,adnumeratur culpg ^ imperitia^.,id eftj adfcribitur b irnputatur. BrifT. An o maka m 3 boe eft, irrcgnianrm $: m n o mi nar am exceptionem , interpretes.appellant. 5 q us n ec pei> emptbria, nec d i lat or.u lit. Qnanqiiam hoc non efte verum Zaftus ftudiole obferuans proprietatem TermoniS veterum luribconfulcorum , alieubi rra- didit : quia r.on muenitur ciuTmodi cxceptio. Spieg. $0 ANOB \TETTn 2 Gn l.ftn. C. de nouat. id eft , ftne noitatione. Cuiac. Inftit. quib. mod. toll. obligat. in nn-.& 1 p^oblCF.^.m ftn.Go.ntius 1 e g i t. a 4 t oura j Gotliof. in d.I.fin; aJ A v o Trir • Hal. AN 1 R e R e , veteris iuiis verbum , qu^rere , Sc informationem facere ftgnificat- Lini,4. Belli p4- ' nic. Seu legibus , feu moribus mallet, anquircretr Prat. An qjt i K e R E , Fefto eft circuvnqua?rere. A n Q_v ir h r r^e-cunia 6ccapite , veteres dicebant, pro mulftarh, irrogare , vel ad populum ferre dc mulifta vM capitealicui.us , vt eam populus autae- tiquef. Liuius libro oftauo , Capite anquiiitum ob rem bello male geftam, Scc, Idem libro 26. Cum Tribun, pleb. bis pecunia anq.uififiet, tertio capi- tis fc anquirere diceret. Idem libro 6. Sune qui Duumniros, qui de perduollioneanqqircrent,crea- tos. Hotomannus. An q_v i si ti on h s intelligimus,cum diligenti per- ueftigatione aliquid circumqu.vrimus,quod Sc Ver. Flaccus probaiut. Hincetiam annus dedučlus eft ab ipToteuiporib circuitu, Yt ex Gapitone Atteio refert m A ANTE N. 214 rcfert Macrobius: quomam An,pro Circum,veteres pofuerunt; vnd" Antcrminos , circum terminos, fan&um, & Ambire,pro circumire:quse Grammati- corum commentariis pcruulgata atque detrita funt, vtannotauitPetrus Crinitusiib.i. ca.14. dehoneft. difcipl. An s a eft,qua quip.p.Lim prenditur ac tenetur.Paulus in 1. in rem ačiio. $ .fecundo. de rei vindication. Veluti, inquit, fi quis ftatua; faz brachium, aut pe~ dcmalionum adieeeric , aut fcypho anfam , vel fun- durn. Hsc vox per metaphorain varias adagiorum formas prsbuit, Plautus in Perfa : An non vides . liane anfam quatrere ? id eft,captare occafionem re- /cindc.ndcK irritanda?Cjue pačtionis. Cicero in Lafiio: Qjpo plures det libi tanquarri anfas ad reprehen- dendum.Anfis yafa.tenentur.Et A-rae primo ; anfte di- d:z lunt,c[uod teneantur a facridcatibus. Varro au- thor. Epičletus in Enchiridio fuo fcripfir, Vnicui- que rci binas efle anfas; alteram, qua teneri pofftt: alte ram,qua non podit. Cztcra apud Chiliad.Eraf. a Spieg. A N s e R v m alii feri, alii non, jr.deciiriofexto.Inft.de rer.diuif. A N s 1 ta r 1 A,expunge peregrinam dictionem,&i’c- pone,Amphitapa,in 1 . veftis.de auro Sc argent.lega. inteliigeque veftes vtj*inque villpfas. Sic enim cor- rigit, Alciato tefte, Marinus Brixienfis. Qupd ait Vlpianus, Anfitaria quid veli-t, ingenue fateor,me plane nefcire.Bayfius inq;jit,inde Re veftiar.putat- que, vt Marinusrepofuir legendam > Amphicapa. * Sed quid fi ftragulam inftitoriam legam us j quod in Parerg.Alciat.annotatiit,quibus inofticinis inftito- res fe induunt.Spieg. A N a v l a e v.ocantur lingulae coriacea?, quibus adn- bulatur ipfe caiceus,ne folleat indecenter. Authen. lo.Bapt.in comment.Epift.SidoruA.pollin. ad Lam- . pvid.lib.8. An ta p o c h a, ait Gothofr.ad l.s. de nd.inftr. čredi-; tori vtilis eft ad probandas annuas & menftruas 10 citur & Rccauta in N011. ip. vbi Grsci vertunt &- 4f{3iVx0ni^Qon minus male quam delegatores pluj* tkj. Auguftin. de cura pro mortuis, vbi effet, recau*. tnm,quo illa cautio vacuata fuerat, indicauit. Po- fteriores dixere,Euacuatoriam in formulis Marcul- phi ab euacuanda obligatione, vt quandoq; Gratci tfrjtparici#. Antapochab formula eflehzc poteft-.Ego Lucius Tk.fateor C.Seio, aut illi die illa tot foluiffe annui reditus nomine, quem ei debeo ob fundumvel pof- fefiionem illam : vel tot vfurarumjiomine ob čredi* tam m.ihi pecimiam.Cuiacius & Gotiiofre.ad d.l.i^. C.de fid.inftrum. AN F A A A ATM A accipitur pro permutatione.Signifir cat etiam rem , qu$ more veterum in permutatio- nera datur. Aic.l. Eabep.19.fF.de v erb.fi g.Prat. An FANAK \A 2 L 2 apud Vlp. i. fi arborem.17.de fer. vrb. pr^d. ff. refradio luminis. A, Auguft. libro 4. Emen.c.i6.ftgnificat reuerberationem. Prat.dc apud Cic.iib.a.cpift.ad Attic. An t £ idem lini{icat,quod pra?,& in confpečtu e(Te,vt quod dicimus ante pedes, ante oculos pofttumv« fua natura non qiiidquid pratčedit,quantumuis lon- go interuallo, fed quod proxime precedit, dicatu? ante efte.Cic.ad Attic.Crucior,cum eum, quem an¬ te me diligo, 'video, id eft , nollam aiium plus me quam illum diijgo.Connan.lib.^.c.j. • Ante diem apud veteres idem fignidcabat, quodi- pfo dk;quaii dicerenkante diei exitum : nam in dit prsfticuenda tota dies continetur. C^farlib. 1. de bel. ciu. Polliceri fe in prouinciam iturum, neque ante quem diem iturus fit,definire , id cil, quo die, vel ante cuius diei exitum.Prar. Ante. faftum teftamentum,i.2i. jT.j.C.de teftament. An te fecula, 1 . 6 ^.i.C.defum,Tnn. Ante particulam ^d initium referri , feribit Alciat. 1. anniculus.132.jr.anbe.fF.de verb.fign. . Ante etiamexcluftuefignidcat , L quiante. 13. de /erb.oblig. prseftationes, & i vpediendas infidias prteferiptio- 40 An t E,incluiionis nota eft Vlpian.d.l.qui ante.I, nis-.de qua vide 1.19.C.de bde inftrum.vel An T A P o c h a eft tnfirumentiim folutionis,'cenfua- ie probans debitum in futurum. Molin. de vfur.q. 20.nu.208. Vei fic,eft piofbilio pecuniar foiutZjtjuz datur creditori i debitorc. Antapocha? vicem fufti- net, exemp!ar apocha: fublcaptz datum creditori, Gothof.ad d I.19. A N t A P o Cm A, cev ru 7 m%hC€u antapocha,proprie eh i- rograpbus, quo debitor fatetur debitum creditori, aut quo quis fe obligat. Quandoque etiam antapo- cha ftgniiicat confedionem, quam debitor creditori facit in prseftationibus annuis oppido necfeflariam propter prceicriptionem, An tapocha. Apocka efi profemo foluts pccunije. Antapocha eft exemplum apoch^ fublcriptum a debitore creditori datum,& hanc eiTe veram deftni- tionemantapocha:,trrobat 1. plurcs.de Ed. inftrum.fi modo,vt autores funt libri feripti , deleantur kčec verba ( vel amapocham. i ufeipere ) quam Iacob. & Fulgof.fequuntur.notat Ant.Cont.ad 1.plures.Apo- elia debitor probat fe foluifte , vt- creditorisačtione excludat. Antapocha crcditor probat fibi reditus, penfiones, vfuras folutas fuiffe , vt pr^fcriptionem temporis fummoueat, vel vt repellat colonum fefe inlibertatem alferentem. Apocba fecuritas etiam dicitur, & & 'vSTofeiijis fspiiiime in No- pellis & in libns C^c7X?a«'.Petronius Arbiter in Sa- tyrico:Redde mihi apodixim defundoriam , ;id eft, remidienem fenilis aztatis. Caffiodorus x 1. Merivo teftimonium folutionis fecuritas dicitur , de quo 70 nen folusi animusdedfubftaada communitur. Di- ftipulaius. 113. ff.de v erb.obli.Prat. An T3-diem d-ecimum Kalendarum,formula,decimus dies fignifičatur Antonio A ugulhno lib. 4. Emend> c.6.Iacobo Cuiacio,acutiffirni ingenii viro, in J,qui ante ij.ff.de verb.oblig.Prat. An t £ iudicium acceptum eft, ante litem, conteftata ex verbis Sc fentstnid Pauli amplius.l.15. ff. rem rat. hab.cod. Sc fenfu accipitur apud Labconem.in l.qui concubinam.29. jT.j.ff de lcgat.j.idque per Conftatv- vini coftitutionern 1.2.ibi ftatim.C.vbi in rem ačtio«. non igiturante iudicium acceptum in dičh jf. j. in- cip.fi hxres > fumitur pro i ententia vt autumat Ac- ciirfius ibidem. Sc ante fenrentiam vt credidit Al- ber-icus. Nec moueor Pomponii refponfo I. fi rem, qu.' .ni.jT.fin.lf.de euift.Nam lnc auocunauc tcir.po- re,vt taufs adfit denanciari poteft. lllicvtiudiciu in fe fufciperet.Vel apud Labeor.cm res euifta eral, apud Pomponium nondum. Scio Bartolum in d.iT. fi Rsres.baric nv-rrn, moji diiuifft, vt apud Pomponia fittitulus enerefus puta emptionis,apud labeonem tituluslucratiuus.Tu rem expende.Prat. , A n t e Kalendas ftipulatus fimilis ei eft qui Kalendiš ftipulatur l.qui .13.ft.de verb.obli.Bartolus SAlcia- tus in 1.2. creditum.ff.fi cert.petat.multa & varia de hac voce,ante dixere , quorum verba huc non tran- fcribo:ab iis pete.Practi. Ante omnia.id eft , antc.ouam ad alia procedatur 1. ante 23.ff.de probat.Sc l.penult.ff.de alim.& cibarde- gat.Azo in Summa.C^uand.duil.ačl.criin.prseiud. Prat. A.N T E,Poft Slox,Sc tjtera idgenui,certamfc-rž tfpo. «5 A ANTE N. si C P oris formam non redpiuntjtefteDo.dlden.Spieg. Adde praeterea quodhae dičfciones ante & poft, funt carundcm virium & naturs > feque mntuo refipi ciunt, vt late docult Tiraqu. in rep.l.fi vnquam,in verbo acpoftca.nu.i4- nam cc quamuis. C.de reuoc. An t e calendas,& poft calenda$,idcm poffe figninca- re* Aiciatus demonftrat in Comment.ad l.anniculus. de verb.fign.Spieg. Ante decimum diem Calend.figniftcat vndecimafif, ro £ de futuro loquaft: poft decimum diem fignificat vndecimara, fi de prsterito agatur. autor Alciat.in d.l.anniculus.Spieg. An t e diem 3. Non. annotante Manutio, veteres di- cebantj id eft die tertio ante Nonas. Nam cum di- citur,j, Non.concifa locutio eft.*quaj Integra eftet,fi diceresjj. die ante Non.qua non admonum vteban- tur antiqui , fed eius loco,Ante diem tertium Non. Spieg. , • • j An t e diem tertium pro nudiuftertius accipi vide- 20 turcompendiofa locutione , quafi dicas ante diem tertium finitnm. Mine Gellius Ciceroncm natum effe ait ante diem tertium Nonas Ianuarii lib.15.ca. 28. qui vt ipfc de.fe feribit natus fuit tertio Nonas Ianuarii. Duarenus leg. qui ante Kalend. ij.ft.de verb.oblig. An t e id tempus fignificare , qnod precedit aftum, poft vero id tempus*, quod fubfiequitur , Do&ores concludunt. Qus fententia in adu momentaneo expeditum intellečtum habet. Sed Sc in ačtu tra- 30 dum habente,idem eft:vt cum dico rem fa&am an¬ te beilum, intelligitur coeptum. Vide Alciatum in ^l.a.ft.ft cert.pet.Špieg. Ante coenamin coenaru conuiuiis lautifTimis pri¬ mi fer*ulorum miftlis ante ccenam dicebantur, qiii Šc iterabantur interdum: fecunda fercula,ipfumque velut folidum ccenae, coena. Turneb.lib.i7-aduerf. cap.io. An tae populi Iftri ftuminis accols,cogeneres Scla- uinis j quos in Roma nas prouincias incurrentes lu- 40 ftinianus per Childibium ducem repiilic,& poft ali- quot annos duce germano fororis fuce filio 5 ad inter- necionem fere deleuit. vt meritd ab eis nomen An¬ tiči vendicauerit. Quapropter Haloander nofter (quem fata ante diem nobis pnmpuere,non ftne,vt eandide fatetur aIc. inligni ftudioforum iadara) rede in tit. Iuftiniani, pro Attico Anticus reftituit. in quo bis erratum vulgo efle idem Aiciatus often- dit. capitc tertio. libr. Parerg.5. Flauii cognomen- tum, de quo infr. in Ut e ra I. Haloander non agno- fcit.Spieg. An t s.-Alias ante caufamemptam.l.j.^T.iudicio tnte- ls.ff.de contrar.tute. Alias ante caufam fini tam. l.in infulam.iT.frudus.ffdbl.rqatr.L2. in fin. Sc ibi Bart. ft.fi cert.pet.c.cum tu.de teftibus. Ante aditam hercditatem,fic accipere debemus,an- tequam vel ab vno adeatur hsreditas. Nam vbi vel vnss adiitjcompetit libertas.Paul.l. cum heres.ft.de ftatu liberis.Oldend. Antecedens inffrurnentum L23.-C.de donat. An- teccdentes crtdiiores in ordine pignorum L 7. C.de °° ačh&obligat. Antecedeniis temporis. l^S.jT.Tefta- . ipenco ffde adm.tut. Antbcessores funt iuris Dcdores, magiftri, & pro£e-fTore$:quod Sc Hefychius h is verbis 'docetieifai- xžv«*mv e v o{ms Lti/MtSyyjx/'s. vbi tam en corrupte Anticenfores vocat. Horum lit mentio in conftit. omneimin prosoRes etiam Transu lilo in Vitellio di- cuntur prsecurfpres, G.allis ^Atsant coureurs vt & A. pud Mauricium : Horum effe dicit ante agmen ire, loea caftris metandis ido.nea deligere, Sc vias, qui- bus duci commodč exercitus poffit, vi de te, Vide & apud A. Hirtium in lib. de beli. Afric. Prat.jd« ciat. lib. 3. dilpund. cap. 12.de interpretationehu- ius verbi.dubitat, fed ean-i vejiiftmam efte neuti- quam ambigendu, vt ii fcilicet anteccftbres dicsn* tur , qui puhlice iura profltentur, id quod man de¬ lt e probatur ex inferiptione procemii ft. in cjuo Im¬ perator prscipit formam , modum & methodumdo cenai. Nam feribitur epift. illa Theophilo, Doro- theo; Theodoro, Ifodoro , Anatolio, XhallasIaeoj5c Cratino antecelloribus. Sed omnem dubitationem fubmouent verba eius epift ris, paulo poft princi- piuimibi. Sed cum vos, Sc omnes poftea proceflorej leguima fcientia ccnititutos etiam hoc oportuerat fcire , quul c< in qu?bus temporibus tradi ftudiofis necefTarium credamus, vt ex hoc optimi atqueeru- ditidimi efticiaiuur , ideoque prsfentem ciiuinam orationem ad vos prcecipne faciendam exiftimaui- mus, quatenus tam pruaentia veftra quapi cceteri anteceflbfes , qui eandera artem in omneleuum ex- erccre maluerint, noftris regulis obferuatis, incly- tam viam eruditionis leg iti ms pofiint ambulare. I- dem etiam deprehendi poteft ex verbis Iuftiniani in 1.2. Cod. de veter. iur. enucL ibi:Et Dorotheura virom illuftrem Sc facundiftimum anteceiforem, quem in Berytienfium fpiendidiftima ciuitate le- ges difcipulis tradentem , propter eius optiroam opinionem Sc gloriam ad nos deduximus , partici- pemque huius operiš fecimus. Et paulo poft, Nec - non & Cratinum virum illufttem & Gomitemfa- crarum largitionum , Sc optimum anteceiforemhu ius almse vrbis conftituturn. Nam in vrbe Conftan- tinopolitana>& imoppido prsdičto Bervtenftum iu¬ ra publice docebantur,vt legitur in ft.hsc autc tria in procem.ft.ncc diftentio ab accuratiftimo Haloan- dro,di(ftos efte a prseundo difeipulos, Sc cjuafi por- rečla matiu in penetralia iuris deducendo. Id enim lign ifrestr e verbuih Grzcum , a quo ded natur i!ia dičtio Gr s ca parcel ri claritfimum eft. Eft ergo tra f- latiue £brmatum,&-per Metaphoram a prseimdo,ift qi?o fignrdcatu diximtis paulo ante magiftrum ac¬ cipi cum ; quem vt cxemplum fequimur in re ajigua, Cseterum vir doftiftimus Hadrianus Turnebus lib, 8.aduerfa.riorum capite 19. anteceftores homines le¬ gam peritos & iuris dici exiftimat, etiamfi non ftnt prefeftores , ab bonore, quod aliis qui ius non didi- cere ahtccedant.fi c Apoftolorum principes, Tertul- lianus anteceftores vocat,vt lib.5.aduerfus Marcio- rtera quam Paulus fciret fe non m vacuum cucur* riffefquum dexteras ei darent anteceftores. tune primum cum anteccfforibus Apoftolorum co- ferebat. .Balduinus in promrsio lnftitutionum exi- (timathanc vocem eftiftam imitatione Grscorum apud quos per metaphoram lignificar, prseundo & docendo deducere difcipulum in ali- cuius artis penetralia,quaft dicas c&evoc hm 1 Antecessor prior magiftratus, cui alter luccedir: qui alibi .Ueceflbr dicitur. Cicer® femper Prior. Paulus L55.ft.de iudic. F.dičlum quod ab anteccfto- re datum eft,in numero triu m ediftoruni connume- rari debet plane , licet o.mnis ab anteceftore n«me¬ niš Hnitus fit , folet fucceftor ynum ediftum dare. Hotoman. A n T e F e R K i clauful^,cuius metio fit in capitJquo- dam de prsbend. in 6. Sc cap.autoritate. de conceif. prsb. eodera libro , rim explicat pelin.in capicau- 217 fam>&e. capit.cle refcdpt.in ant^.Prat. Antepilasi Liaio clitti haftati & principes in le" gione , quod effent ante triarios, qui Pilani voca- bantur, Vt Varro de ling.lat.docer.quem reFčrt & fequitur dodiflf.Turn.lib.iJ,aduerf.c.27. Ant es Tari quid /it, demonftrat Acron his verbis in Serm.Horat.lib.i. Sat.p. Denuncianter. litem an- teftatos habebant,quibus praftentihus conueniebat, ita vt aurem illis tertio vellerent. Solebant enim teftiumaures tenere,& ita dicere : Memente quod 10 ttunihi in illa caufa teftis eris, quod dl Anteftari. Aliter,olim qui anieftabaatur, auriculam contingc • banr.ldeoque poeta ait, Libmtcr a ur {culam obudi. Aliter: Anteftari,id eft, tefte vti,quod iudicii caufa volo manum iniiccre. nusn hxc erat confuctudo, 11 quis vadato non paruiflec, ci aducrfarius aliqucm de pr^fentibus anteftabaturdd cft,tangcbat eius au- rem,&: dicebatdicccne anteftari? fi refpondiftet ille licet : tune iniiciebat vadatus manura in eum qui* 2(3 non pariuftet , & ducebat in iudicium : aliter fi in- ieciflfet manum, iniuriarum poterat acctifarft Ha?c Acron . &Porphyrio fere in eandem fententiam. Horatius eo loco: Et quo in turpiflime? magna Sxclamat voet^pp licetAnte ji ari? ego vero Op p ono auriculam sap it in im. Plautus in Curcul. Licet anteftari?M.non licet. Ph.lupiter te male difperdat miles, inteftatus viui- p to. Hot. in prsetcrn-ipT. Et fic quidem aliucl mihi in eftedn fignificare videtur anteftari, quam teftibas vti, vel, vt Plautus ait,teftes facere, quando ador in reum tnanus iniiccre volebat.Plaut.in Curcul. Ncfacids teftesjucjue equidem tihi debeo qmcquam. Qnin & Caius cum de illis ageret,qui neque fequu- tur, neque ducuntur, in reum man us iniiei folere, reum manibus teneri fcribens*indicare vifus eftrSo- iutum,inquit,non intelligimus eum , qui licet vin- culis iiberatus fit,manibus taraen tenetar,cap. 48.de 40 verborum fignif.Quod fi anteltatus non effet ačtor, & manum iniecifiV,iniuriarum,vt exiftimat Acron, reus conftitui poterat. Hmc illud Plauti in Cur- culione. H o ccine path indemnatum , atejue inteStatum me arnpi? Nec immerito,qui enim non relučlantem trahit,aut rapit,vim inferre videtur.Proinde ne fine iufta cau Ta iic in aduerlarios fatuirent a&ores., lege conftitii- tism reor Decemuirali , vt qui fi ne atteftatione in reum. manus inieciflet,iniuriarum poflet conueniri. Nec vero huius atteftationis folennitas intanrum abaliorumteftimoniortim ‘ture difcedebat, qain vt a teftimoniis reliquis , fic ab anteftatione ferui re- pellcrentur,Plaut.in Curcul. Se tu on anteftari? * i*h.Vid.C.Hem.,vt fcias me liber um cfie> Torro vt quiš in ius raperetur,ncn femper opus an¬ teftatione fuit: nam fi reus improbus ešlet, & inte ftabili«, vt funt, l:noncs,furc-s,(k id genus alii,fine 60 anteftatione ad pratorem rapiebatur : idcjuoddo- 6i'{firnus prseceptor meus Hopperus in eruditiifimo fuo de iuris arte lib. j. annotauit. Vtilius fiqu'idem erat 5 plagiarios, & fures priuata manu, ciuiumauc concurfu ad pr^torem fine anteftatione rapL quam fub prftextu fccuriiatis tranc[uiiliiauTqiic puhli ■ ts.tergiucrfationc-,rapinis,plagiis,aut fartis indu!- gere. Quod cjm ita (it,mirum nemini piofcdo vi¬ deti debet,in improbo s huiufmodi homines mantis etiam line anteftatione iniici confueuille.Sic-Lyco- uidem adolefcentcm auis (juadrilibris ftirtm fu- 2i8 fpicans Eudio,in ius tapete vifus eft voluifte> apud Plaut.in Aulularia. Nifitcferet. L. Quidtibiega rcferaiti?E.quod furripuifti tncuffl. lam cquidem ad prsetorem hercle te rapiam , & tibi feribam dicam. Nam quod nuliam hic fupcrftituni optauerit prs- fentiam Euclio, quod nuilum viatotis imploraueric auxilium,hinc poteft probabiiiter argui, communi iure, in cum quem furem efle non dubitabat adole- fcentem manus iniiccre Euclionem potuifte.Simili. ter in Pcrfa,cumin Uorpalum lenor.em manus inii. ceret Saturn Parafitus,intertogatus a Lenene , an- ne anteftatetur,refpondit: Tuaiie ego cauia carnifex Cuiquam mortali libero aures atteram, Qui hic commercaris ciucs iiomines libetcs? Pairfus in Rudente cum Labrax lena a Pfeulidip- po in ius vocaretar, fic eum interrogabat Pfeuli- dipp. Raoier hinc obtorto collomauis,an traln? Vttumuts epta dum licet. Cuniquefe neutrum vclleleno refpbndilfct, fubie- cit ftattm Pfeufidippust Abi fane ad littus curriculo Trachalio, lube illos in vrbem ire obuiam ad pertum mihi, Qtpos'mccum duxi, qui hunc ad carnificem tra- hant. Ego hunc fceleftum in ius rapiam exulem. Age ambula in ius. L. quid ego deliqui? Et paulo poftiOblecro firbacni mi Ghatmidetj Rapior obtorte collo. Ch.quis me nominat? L, Viden me vt rapior ? Ch. Video, & infpefto lubens. C.Nonfubuenire milu audes? Ch, Quis homo te rapit? L.AdolefcensPfeufidippus. Cteterum fi honeftiorelfet perfona quam vt eam ra- pi conaeniret (‘frant enim quiin ius vocati, duci, aut rapi, ne medio quidem anteftatioms poterant^ vt ex Epigraphe I.48. de verb.fign.colligimus)diem ci dicebat, eumque promifU pisna , quam maltam Plautus appellat , datifve ni prsedia po(Iideret,va- dibus,vel pignore dimittebat.Plaut.in Capt. His diem dicam,irrogabo multarn. . Nam quod lege cautura fuifle diximus , in ius vo¬ cati j vt irentpratorillud ediSo ffc eft interpre- tatus: In ius vocati vt cant.aut fatis vel cautum dent. Quod enim certos prstor feflionum haberet dies, quibus poftulationibus, quibus etiam cognitionib. vacaret lib.t.Variorum demonftrabimus. Manus in aduerfarium-iniiciendi opportunitate aftores frau- dari diutius pratrbri rniquum videbatur. Proinde concedit agere volentibus aduerfarios fuos Vadari, hoc eft,in ius vocare,vt in potnam ftipulantib. aAo- ribus promittercnt,aut fatis,vel cautum aliquo mo¬ do darent,pradiave potridereiit,naanus iniečlionem paterentur,&medio anteftatioms, vel ad pratorem, ii is poftulationibus operam daret, ducerei tur.vel fi aliis negotiis oceupatus cflti Prator , in careere proxima poftulationum die in iure iiftendi caufla adferuarentur.Plaut.in Perfa : Vadaturhic me.P. Vtinam vades Deftnt,in carccrc vt lis. Quod etiam de his,qui neque fequuntur,neque du- cuntur,Caius annotafic vifus eft, dd.48.de vcrb fig. Ac ne eum,inquit, intelligimus lolutum, qui in pu¬ hlico fine vinculis feruatur.Pcrpublicum t(im car- ccrem fiue cuftediam inrtlligj, illud Plauti in Am- pbyt.liquido deir.onftrat.lta peregre adueniensftio . ipitio publieitus accipiar.Rauaid.cap.s. ad leg.xn. Tab. Sc ante eum Jacobus Cuiacius libro 7, Obftru. «ap.j6. A ANTE N. 219 A n t f s t a 'i"f s is e?at,qui teftat©, id eft teftibus ad* hibitis e onueftlebatui* : ftcuc dcnunciatus dicip ur> cui titdenunciario, lcg.vcndiror.de re iudic.Eadcm sratione apud Caiumlib.i.lnftit.tit.6. pater fiducia- rius Anteftatus di&us eft olim. Nec vero AnteftatJ dicuntur fuperftites, ftuetcftes,& Anteftatorum no attredatur auris,ftd tcftium.Lex Baiuuaria:Teftisj inquit,per aurem trahi debet.Prate. A n t e s t a T o opponitur intcftatus,id eft,teftato no conuentus , apud Plautum in Curcul > 15. bioccine 10 pacio indemnar um atque inteftatum me arripkPra- tei.Vide Cuiac^.obf.iGGothofred.ad L64.de verb. iignif. An tbvertsrb fupplicium,l«2. C. qui teftam.fac. po iT. ANTESETA^oNTEJ •t&yp*wJL et ' m > comparatores iiterarum.Gothof.ad Noueil.45>.c.2..Sf.,2.verb.iufiu- randum prsebere. Anthemivs Mathematicus , cuius mcminitOoth. ad Pia.jT.i-C.de a?dific.priuat. 20 A^NGPnnOS.Refpublica seftimatur oes i f&nfopgfoi®* «tv9/>ee7rO-.7.Plin.48.Gethofred.ad leg.56wtf.de viu- fročfc. An ti ades & pariftiimia Grarcisdicuntuf, qua? funt Latinistonfillae , & funt inflammationes circa eas partes,quae mela , id eft,poma, a recentioribus vero amvgdala? appellautur.Celfus Iib.7.cap.i2. Tonfil- las, cjuae poft inftammationem induruerunt, Grseci mtjuJus appellant.Idem lib.x.cap.5.Tonfillas,& lib. z.eap.i. Glandulas vocat Galenuslib. 6 . Decameri- yj don,Hortulanum , inquit, a vulua, Sc antiadibus>& parifthmiis futfocationem paricntem. Idemvero lib.ro, de medic, fimplici. parifthmiis,fiue faucibus Vulua»,.& antiadibHS.Vlp.l.qua?ritur. 14 .Jf.fi quis 8. de sedil.edi6t.Bt fi quis habeat antiades,.& fj-antia- des funt,quas exiftimo,id eft,inueteratas , & quae ia difcuti non poffunt.vtrcbique mendum eft« Antia- chce pro Antiades. Accurfius faucium tumoresex- ponit , J non tamen dicit, quos tumores: quod vero fubdit,vt fcrofulae, omnino falfum eft,cum fcrofufte 40 fint apud iuniores medicos , qnse ab ; antiquis di- cuntur Chserades Grsce, Latinis Strumae. Nebritf. vide & RhodigJib.4, cap.2. & PauLA^inetam lib. 6 . cap. 50. An ti as no.men eft , tam morbo quam part/cute-ac- commodatum,vnde PlimTonfillse in homirie,in fue glandulae. Ab Ariftot. in 1. dehift. a n im. nttpiS^ujot vocantur.Prat. A N T 1 B 1 B j\ I O N lib el 1 lis refponficnrs,Goth.ad Noa.55.c.3.5T.2.verb.qui appellatur refponfionis. ANTTKAN6APOI nauigii gcnus.vide Gotho, ad EdičUtift. 13.c.15.poft princ. An t 1 c 1 p a r f. i uprem um iudicium confi 3 iis, 1.8.in pr.C.de inotf.donat. A h t 1 c t p a t a res lite,hconteftata,1.2. Cod. de veck Anticipati tra&andi,Suet.ir. Claud.c.2i. A n ti C v s cur Iuftinianas dičt.us, vide Ant? populi. An ticatego Ri a, rečnimi natio diciuir, ftuemi;- tua aceufario. Et fit, aut e um iitigatores idem eri- men inuicem tentant, ant aliud atque aliud.Budar. ^ N TfXPH 2 U 'tjuid ftt , docuit Alciat lib. 2. ° v dTi p u n čt, ca p, 3. & cx eo Spieg. poft vtrunqi*e Cuiac, 'lib.3,obCj5. AppeUant autem Hirirconfulti niTijA n- git, cumco nucnit% vt pecunia debitor vtatur, frua- tur^gf c reditoF ioco v. urarum petcipiat iru etus’ pj> ^norisVeogue 1 n te r e a Tin iili t er vtaturdruat nr.Papi. fY iT.paCto.de pignor. meminit cuiuldam pa d i j q uo placuit , vt crediror fručlus hypothecarum vfbjris oompenfaret fini legitimce vfur5E)talemquQ co.nuen- tionem viilcm etfe ait. Modeftinus quoque inuen- j Q tionem £acit fimilis coauemionis s vt creditorpi- A A N T E N. Uf gnus in pecunL? fase eompenratiOHem ccrto tem. 50 pore poflidcat, fk fruftum capiat,l*35».de pignor.afl. Deiii que Paulus meminit pignoris,qnod in vfu crc< ditoris eftjVoluAtate debitoris 1. 51. i*. vit. defupel. leg .Sed Sc in referiptis principu m lcgimus; interdu potfeflionem lege creditori obligari.vt fruftus in vicem vfurarum confequatur.Item pecuniam ea pa- i^ione mutuo dari, vt vice vfuiarum creditor domu debitoris inhabitaret,l.f! ea lege, I.fi eapaftionc.C. de vfur. Martianus feribens de formulahypotheca. ria, duobus locis hanc pignoris conuentionemap- pellac euri^ii cmv I.n.jT.i. dc pign. kg. fi pecuniam, de pign. ačt. & pign us nihiiomfnus dici potfe ait,& hyporhecariam adionehi compctcre,& foluto debi- to pignoratiiiam ačiionem : videmrque ctiam deferibere, cum ait ita dici.vbi creditorrek net pofteftionem , doneč illi pecunia foluatur,&in vfuras interea fj-uAus percipit. No eft abfurdum.vt vfura alte ri us rei fit Si gencris>quam fors ipfa. Sed rnultp erit iuftior ratio at-, fi ad mo d upi & (vt Papinianus 3oquitur ) finem legitima? vfuratrt. uocetur. Quid enim alioqui fi cum Centura aureos ruihi mutuo dederis,fiindum pignori accCperis, qui quorannis folebat fru an de pofteriore? & dexn. Tabulis accipiendfi pu- tem cum Accurfio ad d.jf .fi nemo. Apud Celfum in 1. pater.29. in fi.ff.de leg.a.Sunt qui putent accipie- dum,pro co iure quod eft ante legem Iuliam & Pa- to piam r qu® etiam modo fumendum aiunt in Epito- me Vlpianitit.r7.& if.In Papiniani refponfo l.Seia jf.fin.ff.de don. cauf.mort.fignificat id ius quod Se- ucri conftitutionem precedit.Accurf.ius alimento- rum interpretatur. Prat. Briflbn. An t i qjt v m ius in t. liberos. Cod. de c^llat. quod anteceflit conftitutionem Anaftafii. Antiquum in 1 . vnic.C.vnd.vir & v'xor. inteliigitur Accurfio inter¬ prete de L vnic.ff. eo. Equidem de lege Romuli ac- cipiendum putem. Hic enim ita lege cauit;Filia,v- zo ti patri, ita defun&o viro, hzr es efto. Halpcar.lib. 2. Prat. Antiqvitas vitra hominum memoriam compa- ratur feruituti conftituta?, Li.C. deferuit. Poft te- pus, quodmemoriam excedit, non eft opus allega- re titulum^ c.i. de pršfcript. in 6 . vbi gl. in verb c nihil. Prate. An t i qj ir v hi ius qucrelam inofficiofi fignificat: 1 . i. in fin.tfi. quis-a par. man.fit. Cuiac. ius antiquum intelligcndum putat refpečlu conftitutionis nouse, 3 ° de qua in I. vir. C. Theod. de legit. hered. BrifT. An t i qjpi t a tis nihil ignorandumeft.lnft. dete- fta. jf.i. cum hoc pugnat, qiiod ait Imperator: ve- teris iuris prolixitatem fcire , non eft neceftarium, 1 . vnica.jf.&hoc locum.C.decaduc. tollend. Con- ciliatio: vt quod vel toliitur, vel refo'rmatur,no fit incognitum , oportet ea in parte antiquitatem nof- fe, di quia. & l.feq: ff.de legi.aliocjuin ad definitionem caufarum , antiquitas iuris abrogati, nullo modo eft alleganda.l. vnic.in prin. C. de lat. lib. tol. Prat. Ex A n ti ov 1 t a te temporis, cuius initium non apparet, rntroducitur confuetudo, quse haber vim legis, & conftituti, l.i.jf.fina.& 1.2. in prinoip.ff.de de aqu. plu. arcen.l.hoc iure.jf. dučhis.rf. dc aqua quotid.& tfftiu. Tališ antiquitd$ non minore habet vim in fuo genere , quam iufTus Imperatoris, vt ait Andr.de Ifernia tit.quse fint regal.ih vfib.fcud.Pra tei.Antoniu&SčSeuerus quoties in libris legitur,me- dum eft infigne , pro eo quod efte debuit: Antoni- nu$.& Verus , tam ex. codicibus illis vettiftis Flo- rentinorum » tum etiam ex ipfa temporum hifterfa. A .N ti ojf 1T a s Romanoriim intelligenda eft de te- pore, qnodponftantinum principem anteceffit. E- nimucrcVqu£in nouiffimis libris C. legurrtur ni¬ hil fere anuquifcatis redolet. ATecetiorib. n'aq;Gr£- -eorfi morib.fupta funt:& ob id magna ex parte non inteiiiguntur. Oid. A N t 1 qj/ itatEm accipere oportet , ab introdu- čtione x ii. Tabularum, ad tempora' vfque Iurif- confultorum , q.ai vniuerfum ius quotide in melius reformarunt.l.2.jf.deinde ex Kis legib.& jf.poft ori- ginem.ffde orig. iur. Nou. de his qui nupt. iter.jf. atquc hoc primum. Conft.22.Old. ANT 1 s te si Iuftiniano' in jf. nos autem. Infti. de Artiii-mo tu tore dicitur Epiicopus quod primus il- 50 60 mus.C. de Epifc. Sz cleric. Alibi autem faerže legis antiftitem appellarunt Arcadius 3 cHonorius impp, faerse legis primarium do & quafi adoiefcens defideratus eft. Eiuiq, (ingulari virtute , Sc ineredibili quadam pietatefačru eft, vt ad qua plurimos Imperii fuccef- fores, nullo licet fanguinis vinctilo innftos , nome Antonini velut hereefitarium tranfiret. Quo nomi- ne etiam lmperatores quofdam prxnomims cogno- minifqueloco vfos efte ex diuerfis antiquitatum monumentis conftat. Siquidem poft obitum Anto¬ nini Pii fuifte nomen Antoninorum tam amabile, teftis 'eft A.Ulis Lampridius , vt qui co nomine non vteretur , mereri non videretur Imperium. Vn- de etiam nonnulli & Pertinacem , Sc l ul in n urh An¬ toninorum prenominibus honorandos putant. V r n- de poftea duos Gordianos patrem Sc filium Anto- ninos etiam cognominatos falfo traditum eft. No enim Antonini, fed Afitonii , vt ex numifmatibus conftat,diccbantur Gordiani, Sedaliud eft , inquic Lampridius , curn pra?nomcn adfcifcitur,aliud cum ipfum nomen imponitur. Nam Pius verum nomen Antonini habuit, cognomen Pii. Marcus verum nomen Verifthr.i habuit, fed hoc fublato atquc a- bo!ito,non prsenomen Antonini,fed nomen accepir. Commodum autem Marcus Antoninum appellauit atque ita in publieum edidit diem natalis fui. lam Čaracallam BafTianum, Antoninum appellatumfa- tis conftat, vel fomnii caufa , quod Seuerus vide- rat, cum fibi Antoninum fucceftorem pratdidum fenfiflet. Anno demum 15. Antoninum dixit J quan' do ei Imperatoriam dicitur addidifle poteftatem, Hatc Lampridius: adiiciens inftrper,Gctam & Dia- dutnenianum Antoninos etiam appellatos fuiffe. Raeuard. lib.?.c.i°.variorum. ANTI©fiNlTTFi2Nou.4:Iuftiniani dicitur,quem nos conftitut* pecuni* reum nonunamus. a __: __ Jiu< : dwecefis fiicerdos fit. Šuntcnifn apudantiauoš ANTflM021 Apropne dicebatur iufiurandum rei, li¬ ri i cuiufque templi facerdotes, Sc ~ čuti aftoris legv^.jT.4. Codic.de aduocat.diuer- for.iudicum. ^ 3 ° A p 1 c £ s facri,l.$. poft •prin.C.vbi fena tor. v el clarifl. I.5.C.de emanc.liber. AlTH f NH ošyj&) cirruca argentaria^Gothofred-.N^. cap.5.5.1. AII£ 1 ©BIA , qtia voceluftinianus vtitur in Nouelia 5>7. raorofitas eft q usedam , qua quis contumaciter refiftit rogantibus, & fibi perfuaderi non permittit: vitium credulitati-contrarium.de quo l.cap.S.fib.4. Parerg. Alciat. Spiegel. Adde Gellium lib. i?.ca- pit.12. 40 kv 1 s c i, pro adipifei. Vlp.l.l.40. ff de donat.int.vir. . Quod adipifcendte dignitatis gratia ab vxore in markum collatum eft &c. Vlpian. L25.if.-5.ff.de hce- red;petič. Quod fi ab initio quidem iuftam caufam habuit apifcenda; pofteffionis. Paulus l.r. jf. 2. iff.de acqu.& amitt.pofiefi'Apifciinur autem pofiefiionem non folum per nofmetipfos,vt Ivj. Venim etiam per alios.veiuti per procuratorem fecundum D. Seueri coftitutionem.jl. Ex his itaque pen.Inftit.Per quas perfonas cuicjue acquiritur. Et apifeimur pefleifio- 5 ° nem co.rpore & animo. Hermogenianus 1. 15. ffi de Garb.edksHtfc bonorum pofleifio, fi fatifdatum fit, non tantum-ad pofleffionem apifecndam, fed ad res etiam perfequendas prodeft.Hotoi“n. A-pi v m natura fera elt,. 0 \ 14.] nft.de rer.diuif. Appucationis ius Turnebus Aduerfariorum libr.24.cap.j2. ab Athenienfibus ortum effe arbitra- tur, apud quos peregrini fe alicui opulento cini in clientelam dabant, dicabantque , quod in Palliata . Comcedia imitatus eft Terentius, c um in Eunncho fcripfit, Vna eft domus, Thais patri Se commenda- uit in clientelam &fidem : Nobis dedit fc.id Athe^ nienfes appellabant , qui autem ad Patronum fe applicaret , in iudicium vocabatur, quod dicebatur tim&suai* «bV^»,Apud Romanos au* tem patronos habeb:int,clientes, liberti,municipia, eolor;ias,prouinci.-£:etiam qui ciuitate ab aliquo do- nati fuerant, eum d quo donati fuerant, patronum habebant,& eius nomen gerebant. Succedebant ab inteftato patroni libertis , fi fuos hseredes non <70 Jaaberent ; fed etfi teftamento fačto deceffilfet li- TEP. iiS bertus , nihilue patrono rcliqgiftet , aut minus, quanxdioiidiam partem bonorum reUqui(fet- > con- tra tabulas teftamenti,vt ait Vlpianiis 5 dimidix par- tis bonorum pofteiiionem ei pr^tordabat. ltemetij ius valere volebant,in iis patronis, ad quos fe pere¬ grini applicabant , qui tamen proprie patroni non crant ,fed tanquam patroni.. ldem in iis,qui ciuita' te aliquos donauerant. Cicero in Verrem : Caius Sulpitius C 4 ympus fuit:Is mortuus eft C. Sacerdote p rsetore , nefcio an antcquam Verrcs proeturam pe- tere ceperit. Fecit heredem M.Očtauium Ligurem. Ligur licereditatem adiit:pofledit Sacerdote preto. re fine vila eontrouerfia. Pofteaquam Verres Mu- giftratum iniit, cx edičto iftius , quod ediftumSa. cerdos non habuerat, ,Sulpitii patroni filio fextara partem hereditacis ab Ligure petere cepit. Apud Vlpianum dimidiae partis bonorum petitio datur patrono: apud Ciccronem fext^. Quo ex Ciceronis, loco facis apparet,nori item vt in bonis libertorum, fic in eorum , qui ab aliquo ciuitate donati fuerant, de fucceffioneccnfeilum&receptum ius fuifleajuod idem deiure applicationis exiftimandum arbitra* batur : Meminit & idem Cicero 1 lib. i. de oratore: Quid,quod idem in Centumuirali iudicio certatum effe excipimus?qui.Romam in exilium venilfet,cui Romae exulare ius dlet, fi fe ad aliquem quafi pa¬ tronum applicuiftet , intcftat6que dlet mortuus, none in ca caufaius applicationis, obfcurnm (ane& ignotum, patefačlum in iudicio, atque illuftratum eft d patrono? Applicationis etiam meminilfe vide- tur Terentius infua Andria,cum ait. Tum illeeges forte adplicat primum ad Chryfidis patrom fe.. Vi¬ de infra ius applicationis. A.I 10 KHPTS 12 ^ abdicatio. Imp.Ieg.C.C.de patr.pot. Abdicatio , qu« Grsco more ad alknandos liberos vfurpatur,& dicebatur,Romanis legibus non comprobatur. Hinc &tc^7' tMrttov TrtnfasLG ms c oiaietg : id eft, qui ob pec. cata epatris familia eiečtus eft. Vide Abdicatio, Hot.Formas eius deferibit Quintil. lib.7, de hacla- tiuSjvide Connanum lib.'.c.ij. A p o c h a & 7 niyj \, vel apocha,fchediiia eft, qna fate. mur nobis de pecunia fatisfaelum. Vulgo quitantia vocant Germanicč eint ^uittungj inter acceptilatio- nem autem Sc apocham liocintereft , quodaccepti* latione omnimodo liberatio c#ntingit, licct pecu¬ nia foluta non fit: per apocham non -alias , cjuamS pecunia foluta fit. Nolo itaqire iuuenes latere yhui Grsce,receptionem effe Latine, & chirograph« lignificare,& confelfionein , quam debitor , qui fi' dem fuam de receptis exoluit, a creditore accipit. V r ulgo fchedula dicitur, qua.m creditor dat debito- ri, cum ab illo pecunias numeratas, aut.rem, quam lili debebat,recepir. Anch. Apoch^ enim vocantu* vt Nouelia 46.49. Haloander interpretatur male, probaciones.. Sed tamen paul? poft rečle,«,^.«^ '& 7 vAiH;ei c,aLias probationes. At Im- per.luftinia.in Nouelia 72. proprie vocai profelliones foluta pecunia , quod & vetus inteiv preš intellexit,qui interpretatur:De fufcepta.Sicc- njm folet appeliare apochas.Cuiac.ad d.Nou.Iufti. 72.de tutoribus. Sunt autem apochs duplices,alia particul ar.es , alix plenaria^.Plenarics funt totiusde- bitse apochse gcnerales.Eodem fenfu forfitan plena* ria dicitur in edičlo de Alexan.Georgi us plenarianj munitionem dixit epift. 4. Idem Cuia^c. in expofit. Nou.luft.128.de exa perp!exum , Gellius vetstis inexplicabile ; 6calibi t?oy 7 & huiufmodi argu¬ menta vocauit. Fabius lib.j.c.S. dubiumj& de qu® nonliauec, Eft igitur controuerfia parum conftftes. ^ Huius exemplum extar apud Marcianum , 1 . ii ita ip.ff.de condit.infti. l;qui quadragiuta. ad leg.Fal- cid. apud Africanum, vbi hoc verbo vtitur: ’ 0 i.xi r etTfGgpv bane qusftionem elfe ? qui tradatus apud .Dialečticos fri \&)fy{j£Viiu dicatur« v-ide A, Auguft. lib.4.Emend.cap.i6.Prat. An 02 ^PAn'?.MATA' o Grsecis dicuntur annnli G/~ gnatorijVquod figna cuiufque in eis fculpta erantjl* .adtčftium.tf. fignum. ft'de teftam. Connan.-lib,p4:v 2.num.4. Avzczt&ot a ftde religioneque defedirio » Edei faniftoE proditio, vt ex Imp. cooftitution.elicitur, l.hi qui.$.- C.de apoft.Prat. repudium interprctatur Euftathius in eo, qni vrt&t cftepi^T&v infcribitur lib. tit. ctev ras 710 $. Prat. A p o s t a t a nomen eft deteftabile, & Grsce nefci«” tibus atroeius, quam Latine defertor, tra-nsfuga,&- •rebellis.Is autem pi*oprie Apoftata dicitur^cjui cum fidem Catliolicam femel amplexus eft , poftea ab e a recedit , verbique Dei dodrinam vt ftukam deri- det s infe&aturque ,*ftcut lulianus Imperator feciftb perhibetur,vnde & hoc nomen ftbi fortitus eft. Si- cut & Adrianus Imperator , qui cum Chrifto tem- pla condere inchoaftet , ( vt Lampridius teftis eft) prsfedi facrorum iuafione ab mcspto dcftitit, ne hoc medio omncs futuri eftent aliquando Cjhri- .ftiani , & ideo cstera etiam templa defererentur. It.aque .njutate anrmi propo/ko acerrime tandem Hadrianus Chriftianorum veritatem infedatus eft, V e ter e s Chriftiani eos infami vocabulo Apoftatas vocabant , qai ad Paganilmum vel Iudaiimum de- feciftenr. Nec minus veri Apoftats punt, quonim teta vita pugnat cum Ghrifto,ac toti mundo feruit, Čc a baptihmi profeifone difcrepat, h-aque per tranftationem eos apoftatas vecamus ^ qui ab!ce- dunt ab eo quod tuen-dum fufceperant: vt militem apoftatam,qui ab imperatore iuo defecit adhoftem: Sc ditcipulum apoftatam , qui recedit a placitis fui D4>doris,vt not.Bart. Qus lit autem eorum p cepa, ponitur in l.i.i.j.l.Apoftatarum.C.de apoftat. in C. pen, čc fin. extr, cod. tit. . Cum autem iiifames lint apoftats>ad omnia quscunque benefcia redduntur inhabiles: neque accufare, aut teftimpnium ferrc poftunt.l.apoftatat um,C.de apoftat. tum Originariosjtum Afcriptitios. Sed Originarij AnOSTHNAI, Gnecis dicitur vxor, qux diuortium dicuntur proprie , qui ex Afcriptitis nati funt in ipfo folo,fiue fundo,vt C.de Agr. čc cenf. l.colonos. lib.n.& eiulmodi iine gleba,quam coluerunt,vendi nequeunt. Afcriptitij vero funt,qui perjo.annos fuerunt in fcio.Spiegelius. • Af o ii s,extorrisjfiuec:\'ul.ab 'Srnh*'* , deperdo : fine ab k priuatiua part i cula, čc ni us ciuitas. Mart. de Pcen.Quidam,inquit, apolides funt, id eft 5 iine ciui- £ate.Vlp.quoquc de leg.j.in Lr. Nec teftamcnti ait,. faciedi ius habentjCu nnt apolides.Neb.Deportatos „ intelligens, nula deperdant pmnia fiuitatis Rosna« ‘ rum marito fecit. Vide Eraf.Rjpt.in de Katione con- cionandi,lib.3- Spieg, A p o s t o L1, legati cum m a n dati s miftl, euiufmodi x 1 i.Dpminus nofter milit ad pr&dicandum Euan- .gelium regnt,cum poteftate fanandi morbos, eiici- ■endique dxjnonia. Iuilin. fecundum horum cano~ 'nes(quosHoloan'‘der adiunxit Nou.conftitut.& qui- .dem vt ipfe indicat,non temerc-) fubinde prontetur fe leges condidifte, prohibens ne quis a communio- , ne arceatur prxter ApoEolicorum Canonumtens- ire 5 quorfi cognitio neceifaaa eft iuris ftudiofo.Spie, M 2 A A N T E P. 2jt AfoSf OUCAM Ecelefiam interpres Romanam inteiiifit. Qni primus fic accepit,multorum perni- cioforum errornm autor fuit. Nam Apoftolus ab Epifcopo difcernitur. Siquidem Apoftolus eft im- jnsdiate a Chrifto ivocatus ad doeendum Euange- lium r &fhabetcenumteftimonium fua: dofiriniK, quod fit diuina: ac certum eft e um habere fpiritum fan,quod eft remitto, vndc Apoftole, es remiffio. T. Liuius: Apoftolos fregit in fenatu.Tit.Iuris eft,de Dimifio. riis,qui dicunmr Apoftoli.Modeft.quoq; de ver.fig. Dimiflbri:e,inquit,liter.£ dicuntur,qux vtilgo Apo¬ ftoli, quod aftacaufe a prirao iudice ad fecundum 20 demittantur vt de caufa inftrui poliit.Et hoc in Ap- pellationib. vbi fi appellationi defertur , Apoftoli dimiftorij dicuntur: fi non,Rcfuiatorij. Quod ti du- bitetur,an deferendum fit,nihilominus dari deb.nt; quod obfequi teftimoniurti praftent aducrfus fupe- ršorem iudiccm. ideo aauibufdam Reuerentiales appellantur. Ak.de ver. fig.itatjue-ApoftoUJiter* funt teftimoniales teftificantes fc. de fada appella- tione.Et hi funt vari;: Conuentionales fcil.quando pars 'admittit appellationem: Dinufforij, per quos 3 ° apparet,quod iudex detulit appcllationi:Refutato- rij, per qnos apparet, quod iudex non defert appel- lationi; Reuerentiales, feu reuerendi, fcil. quando ob reuerentiam fuperioris defertur appellationi: Teftimoniales, de q:ubus iam diftum. Solent etiam Ačtaiudiciaria nonminquamlocoApofto!orum de- fignari.Nam fatis eft appellanti, quod teftimanium habeat qualecunque , videlicet prouocationcm in- terpofitam,& iudici infinuatam fuilfe. VndeNota- rius quoque(fi vtcunque iudex tamen voluerit),po- 40 teft Apoftolos teftimoniales darc. - ApostoiiCAm Bcclefiam vere illam dicimus,qu j non folum fucc.-ffionera continuatam ab Apoftolis haber, fed & dobrina: confanguinitatem continet, eamque, quam Apoftoli tradiderunt, doftrinaro re- tmet.Tercul.de pfrffcript. osiou ,aitBriflo«. libelll funt dimifiori;, feu literj, qut ab eo, a qao appsllatum eft,ad eum, qui de appellatione cogniturus eft , dantur, teftands appellationis caufa: qtii & dimi (Torij litem: dicun- tur,quod per eas caufa ad eum , qui appellatuscft, dimittitur,l. 1c6.de verb. fignif.1.1. de libelt.dimifi". 1,9.de iur. fife. PauL5.fent.j4, Dicuntur &libel!i appellaroiijJ.i.fin.l.J.tf .ylt. deappell. & a Caffiod. 4.hift. tripar.j4. de quib. & 1.J.7.& ij. de app.acci- piendj funt. Ita porro concipiebantur, vt habe- rent feriptum, & a quo dati efient, & cui,ideft, qui appellaret, & aduerfus quem, & a qua fententia. Briff. ApoTeibsuata, mathematicorum refponiadi¬ cuntur : quo titulo Ptolemaj liber quadripartitus 13 -tus-nav infignitus eft.Alc.de verb.fign. Ap o t al c a repofitorium, reconditorium,id eft,lo- eus rebus quibuiuis ad temp us condendis idoneus, qu* & librorum eratj.12.tf.17. de fund.inftr.& /4ŽTm K) ex£wafv.lulio Polluci lib.io.cap.i.Onomaft. eft & cella vinacia,J.videjmus.tf. qui vinum locat. 1.2i.tf.certi eed.l.r.C.de verb.fign.Plin. lib.4-c.14, A qua tamen in hoc diftrre videtur: vt fit Apothe- ca maius quoddam repofitorium , Cella vero mi- 70 } 3 J 5 ° 6 o apotheea.Coluinel.lib.j.c.č.rei ruftic.l.i, C.dever- borum ftgnif.Prat.Briir. ApotbeCA r 11 inter inhonoratas perfonas eenfen* tur,I.li cohortalis.C.de cohortal.lib.i2.Spieg. Appanagiym> Francicum vocabulum. Surnifolec pro ea bonorum parte, qu£ Regis Franci« liberis natu-minoribus folet eoncedi., poftquam nata ma- ximas mortuo patre regnum adeptus eft. Eius aute ius & conditio ho^c efta vt dire&um domioium Rex ea in parte retineat > & ft pofteri virilis fexus den- ciant,ad Regem red^ant. Dičtum autem eft qua(i Abbannagium , B.in P.rautato, quaF quis partem excluforiam dicat:non a pane quQtidiano,vt volunc pragmatici.Prat. Aptarere. Probatum eflfs Sc liquere frobationi, bas fonat.jf-fi itaquc diicretis,Init. de adtio. Si ap^ paret eum dare oportere , quem locum ita vertit Theophiias « pijm 7^y ajuiiSitcov tjjii Apparet igitur non pro incendcre lbidem accipi,vtmale 01 d.explicnit.Prat. A p p a R e r e Budaeo in Forenftb. odi cij , & obfequij exhibendi graria pr^fto cfle,qaod & ante docuitad Verg-ii. veri.iil>.12. Aineid. Ser uius. Ha Ion is ad folium>ftc)Jque in limme Ksipparent>aciimitque metum mortalibus agris . Cicero pro Claenc.CTuid libi autem illi icrib^quid ličtores , quid c«ceri quos apparere video ? volunii 1 Feftus lib.i2.Naualis,inquit, fcriba,qui innaueap- parebat.Prat. Hinc App ARI ti o, oiiicium, ačlus apparendi:q'jandoquc Fumitur pro ipfis apparicoribus. met. cauftquo etiam/enfu accipitur in 1. i.C. dele¬ ča .pr2ed.eiu.lib.il. vbi mbaudiendum^interuernen- te,ex d.iT.fi.ft'. quod met. caufa , idque etiamre&e fen-tit Odofred. ad d. 1 .1. qui eam optime omnium explicat.Apparitio igitur ibi pro apparitoribus fi>- mitur n©n pro iudice>vt Accuriius & loan. de Pia- teaibidem ; aut prodifeuftione, vt Oldendorpins fklfo putarunt. Apparitio etiam fumitur pro o.iicio, ftue ordined.2.C.de appar.proconf Pra t. Apparitor magifteri« poteftatisJ.33. Cod.de ap- pel. Apparitor c0hortalis,l.i2.pr.C,fie cohortal. Apparitor vrbume fedis, l.z. Cod.de appar. prxf. vrb. AppariTor vrbanžepr«feobfequunturque Magiftratib,Virg.c.vEneid. Quam ipji cupiant regi app ar ere -Latina. Geii.lib.2. Poftcaquam li&or, qui illi apparebatjin- tellexit.Cic.lib.3.de legib. Leges,inquit J funt J quas apparitores noftri volunt.Hier.ad Saluinam: Nihil nocuit militanti paludamentum , & baltheus & ap* paritorum caterua. Vip.lib. ai.tit. de euičHon.l.ft pignora.Si pignora,inquu,veniant per apparitores. Mcbrifl: A p p a. R1 t v r a autemdpfum minifterium, & oiHciu, vt Trancpaillus feribit in libr.de Gi^immaticis.Vid. Old.in clafie i.a^lio.4.in prin.Prat. nus,ad vfusn fcilicet cjuotidiamun* Olei quoqi erat A p p a R o } media correpta pro intendo vfurpatur. Vade 2-33 Vnftc appatitofčs qtuiaftl putant, .Frequcns eft in iure noftro, vt nomen Adionis, vel Exceptio- nis, per coniundiuam huius verbi, & p.aniculam Sijdeootetur : vt apud Iufti.in $. lic itaque. Iaft. de Jtdio.& Pomponium in 1 . pen, de condid.cauf.dat. cauf.non fecut.Spieg. AppelIARE dicitur inferior fuperiorem , vel par parem,quum ad eum, vt alloquatur J accedit. Vlpia. ex pra?t.cdido in l.i.ft'ex quib.cau maior. Quumve Magiftratus deea re appeilatus eftet. EtAfconius 10 in illum Vemn« $.Iocum,vbi Verres hseredem que- dam hominem priuatum appellafte dicitur: Appel- Iat J inquit, imuriofum verbum inperfonaPrano- ris.Appellat-ro enim eft inferioris ad potiorem.Hot. Hinc AP P b liaR e, verbum iuris cum is qui a magiftratu aliquo iniuriam paftus eil vel parem vel fuperio- rem magiftratum adit, & vt illud decretum refcin- dat, petič: veluti cum Prstor contra Pr^toris , aut 2Q Coniul contra Confulis, aut Cenfor contra Cenfo- risj aut Tribuni pl. contra cuiufuis magiftratus de¬ cretum appellantur. Hin: appellare., ab inferioris iudicis fententia adfupenoremprouocare. Vlpd.i. ft.de appel.Appellandi vfus quam fit freques J quam- que neceffirius,' nemo eft qui nefciaf: quippe cum iniquitatem iudicantium > vel imperitiam recorri- gat, licet nonnunquam bene latas fententias, dec. Kot. Ap.p p l l A r e? id eft,prouocare,l.j.^.C.deexcuCtut. 1 t.i.C.de appeLProiiocationem interponere, l.i.C. fen. relcind.ieg.15. C.de excuf.tLit. Appellare generale verbum eft: App*Uare Ma¬ giftratum, eft ipfum adire agendi caufa in edicto Pr.e:o-ris,l.f.tf.ex quib cauf.maior, Hoc,inquit Ac- curlius,non fuit expofitum ab Vlpiano*quod. tamen ab eo fadum piiteni , feda Tribcniano omiftnm, vt de alia multa. Appellareitem ab inferiore iudice ad fiipenorem prouocare,l.i. ff.de appeil.& tot.tit.C.de ft.eo. Appellare etiam eft iudicio conuenire , 1 . qui appelUt,it).ff.de iud.Se l.fideiuiT.^.tf-.tm. ft.de fide- 4 ° iuft.Prat. A P P e L l a i Ejfigniricat nominare,Cic.P.Scipionem, qui primus Africanus a^ppellatus eft.Prat. Ap p e l L A R e J id cft } querelam dcfcire^Kj.C^uom. de quand.iud.fent. Prouocatipnis auxilium fiagica- re,l,iJ-C. de excuf.tut. Appellationem interponere, l.j.C^.dc app el. Ap P E L l a R E? pro alIoqui de verba cum aliqtio face- rejVtjdebifor antea, quam voceturad indicem, ap- peliandus eft, vt foluat. Cirero pro Cluentio: ap- 5 ° pellat hilari vultu hominem Balbus, vt blabdiftime poteft.Hoc (enfu rede dices.-appellatus debftor^bo- na cenfcientia vrgetur apud indicem adfoiutio- nem. Eft autem appellare debitorem denunciare-in ludftio vel extra ludicium.vt foluar. Senes.lib.5.de beneiiciis. Fcenerator quofdam debitores nonap- pellat, quos icit, dccoxifte : Martiai. lib, 7. ad Bac- charam. lAppellat rigidatriflii me voce ficimdm. KAudi-t.fi d nefcis BAcehara,quidJit epu*. Cicero in Epift. ad Attic, Tulliola tibi diem dat, iponforem appellatftd eft,te conuenit ex promiftio- ne,de me vt fideiufforem in ius vocat. Itaque debi- torem appellans non tenetur iniuriarum , nifi vt Vlp.ait,iniuri item apud Labeonemi,- S- appeUare ff. deir.iur. prat. ArPELLATioeft triplex, videlicet, qu2d.arn afes- tentia'definitiua, de qua traftatur £ S C.de appel. qu*dam ab interloeutoria fententia : quam require in l.t. ff.de appef.recip.vel npn.Quf dam denique ab aftibns e.vtraiadicialibus, cuius fit mentiq in l.i.tf. folent.ff. quan. appellan.fit. Sunt qui duo tantura genera conftituunt, iudicialem puta,& extraiudi- cialem, quibus accedo. Sunt etiam qui cam in duo genera diftribuant: in exprellam. & tacitam. Ex- prefta eft qute voce aut icriptis fit, 1 .I.& t.it.de app. Tacita,quxneque voee, r,eque feriptis fit/edfaflo; . cuius meminit tex. in c.dileft i filii.de appcl.in an- tiq.Eft & alia diuilio. Nam qu$d'am appellsfuirge- iieralis,&liKc reiicitur c.a.extr.eo.&fpecialis giolK in d.c.j. prat. App e ll a. rio,definftore Herffiogeniano l.prsfefti, 17.ff.de mino.eft iniquitatis fententis quereia.H:sc definitio, vt breuis, ita vera eft. Bartolu, vero ita definit in l.i.ff.de appcl. vt fit ius quo interim pri¬ zma fententia extingaitur, & interim caufie cogni- tio ad fuperiorem indicem deuoluitur.Hanc redius quam Bart. definiiffe vifus plerifque fuit lulius Pontifex in e.placuit.i.2.q. 6. vt fit a minore iudice ad fuperiorem pronocatio. Hermogcniani&Iulii definitiones vt reete apt-que funt,ita omnibus pr* bata.Prat. Ap p e l 1 ati on v M formuls explicit^ cum ex iu- re ciuili, tumPontiScio. ''.Appellationem recipere Sc admittere qui duo idem fonariti. ei, cuius §. de appel.l.fi quis 6._£f. hi autem d. ff.deinmft. fignificantautem pontificiis adpellationi deferri.c.ar. fit de adpel.in :mtiq.Hni:c .contrarium eft reputiiare, 1 . appellatione 3. C.eod, Prat. A p P e 1. lati o nis caufis reddere & agere 1 , i.fit2. ff.anper almm cauf.l.i. ff. fi pcnd.adpel.& alibi.fs- pe in tit. ff.de adpel. eft placitare caufas adpellatio- nis. Profequi appellationem, & prouocatione exer- cere pro eodem dicuntur 1.2. f. legatis.ff.de iudic.L 3.1S, de a^psl. rer. appellatione cognofci & prs- A ANTE V. A A N T E P. ij<5 fiutlari dicitur^uacfco appelUtioms caufa cognofci- 'tur & pron-u-nciatur,i.no ob.25.ff.pfo foc. i.creditor. joz.tf.i.ff.de folutfi.licet. C.loc.Sic ex appcllatione fententid. dicere l.minor. iL tf.idem lrrip. ff.de min. j£t ad appellarionem iudicare i. non putabam.ff.de eond.&dem.Prat.ex Briff. ^PPeUATionis iniufta? pronunciantur,cum di- citurmale & temere appellatum, L negotiumff. de appel. Potro fuperiori iudici fatis eft pronunciare iuftam vel iniuftam ex Lfioc. Sc Max. Conft.Leosfin fin.princX.de appel.Old.Prat. A p P e E l A ti o n v m libram, qui in ordine quadra~ - gefimus non us efi, Iuftinktnus Imperator cotunvfi- bi,quafi a fe excogicatum adfcribit^ in confirmatio- ne Oigeftorum.tf.fepcimus autem 8. AppblLationvm tempora q«atuor efte,a quoda anteceffore Toloi« accepi. Primum intra quoa ap- peJare oporteatT Et intra decem dies appellandum luftinianus conftituit. Nou.23.tf.1- ldque a recita- t-ione Sententite. Secundum tem p us intra quod pe- tendifunt Apoltoli > de quo 1 . iudicibus. C.appeli. T črtiti m- efi tempus inducend« , Sc vtpragmatici GalU loquuntur , reieuand« appellationis , cuius meminit 1.2.& 3X.de temp. &repar.appel. Quar- tum tempus terminand^.tf.fancimus. de appel.con- fiic.p3.Prat. ^PpbllatiONvm tempora, l.qui fufpe&am. 20. de appči.cu.m fimilib rs,funt,qu-£ ad appellarionem interponendam , exercendam Sc explicandam legi- bus moribusve conftituta funt.Prat. A p P E l L a T r o N E M non oportet ad compares iudi- eesreferri, fed a minori ludicio in maius' tribunal afcendere.Nou.de appel.tf.illo videlicet obferuan- do.conft.23.cuius epitome tantum in Gr^ca editio- neScrimgeri extat.Prat. Appeiiatio Sc retra&atio differunt, i:eg^ 55 * C.dc appellat. Ap pulatio importuna, 1 . 6 . C.quor. appell.non. recipXallidafi.vltX.eod. Moratoria, l.i.C.Theod. eod.Superftitiofa, I.42. C.Theod. de appel.leg.6.C. Ruando prouocar.non eft neecff. Gothofr-ad 1 . 6 .C. quor.appel.non recip. 'AppellaTionis interpofita; folennia, I.13. C.de appeLI.3X.de fent.ex breui.recit. AppellaTionis beneficium, Lvlt.C.quor.appel. non recip. - Ap p e ii A ti o fuit inuenta ad pralidium innocen- \ia?:noai autcm vt defenderetur-malina appellantis. c.Tuggeftum.fc c.ad noftram.de appel. Vaide enim neceffarium erat, multis remediis fnbuenire fubdi- tis.aduerfus iniquam fententiam Magiftratuum, ne - premeretut irinocentia,&tandem grauaminibus ad intolerabilem iniuriam produčtis accideret pafiim contemptus& rerum omnium cofufio.Et propterea., fi p.erpendas tetius lurisdiuini & humani fančtio- nes, femper obferuatur sequaiis qu^dam inter ma- giftratuš dcfubditos relatio. Omnes fubditi obtem- pcrare. debent magiftratibus. Et ex diuerfo,Magi- firatus honefta femper debcnt prsecipere. Sicut enim magiftratuum eft,rede imperare: i.tafubdito- fum eft,humiliter obfequi.ltaque vi huius reiatio- nis , cum multa fint introduda aducrfus contuma« eiarn lubditorum coercendiremeaia : viciffim certe oportebat fubditos tueri aduerfus infolentiam' Ma- gifiratuum. Nullum quippe bominum genus efi, quod non cgeat competente medela: qucmiam om- nis homo mendax. Primum igkur aduerfus mi- quam fententiam iudicis remedium efiappellatio. Old. Appeiiatio nonnunquam i lureconfultis dici- tur. prouocatip, Nsm aduerfus init]uuatem vel impericiam inferlorum iudicarn,appellamus &pro- uocamas fuperiores Magiftratus. l.i. in princ.ff. dc appeLiundo tf.fi quis.O!d. A P p b f. l a T1 o. n v m. auditoria 3 l*3?dn princip.C.de appellat.. Appbliatorivm iuuamen, I.5. tf. 4. in fin.C.dc tempoi\& repar.appelL Appellat ori v s libellus,l.6.tf.6. C.de appel. Ap p b l l ati v v m nomen,naturaiiter communeeft ,io multorum,vt Prifcianus docet lib. 2 . Hocquapro- prium , magis attendi videtur alieubi, vt colligunt Dočtores>leg. Thais.tf.Stichus-feruusfi.de fideicom mi£f.libtrt.ex Albcrico.Spieg, Appel l a t v s Modeftmo efi , qucm iudicem ad quem vulgo vocant.Proinde iabuntur,qui litigato« rem alterum vocant appellantem, alterum appella- tum:quia iudex fupetior efi appellatus, non aduer. fariusjmo contra eum prouocatur ? vtindidal.t, Spieg. i0 Appellere proprie nauigia dicuntur ad litus, ti¬ pam, portumj.ripanim 5. ff.de rer-.diuif. Sed &pc- cora ad aquam appellere.t.vnic.tf.nn, ffvt in Hura, publicJ.i.tf.Trebatius.mde aqu.quotid. d* *fti. 1.2. ffide riii-S.Ex quo pecoris ad aquam appulfus.Prat, ex BriiG App e n dere mutuo,pro dare mutuo. Ap p^en diceS inftitutionis, funt fubfikutionis ta¬ bu lX5l.35.de acq.hered.Prat. Appendiciv s,a,um,quod ab alio pendet. Hiero« p nymus ad Puriam:pudicitia fine comitibus Sc adpe- diciis fuis continentia Sc parcit.ite. Vip.de acq.he* red.Lfi quis.Sunt5aitjappendicia prsecedentisinftK tutionis-Nebriff, A P pen d ix, proprie žedificium quod alteri adiungi- gitur,& quafi appenditur. A p p 1 a via.Hsec fic nominata fuit ab A ppio qui eam muniuit, vt autor efi Liuius in q. i. Decad. £ftt]ue prscipua viarum ducens Brundufium, in qua erant conditoria fepulchraque Romanorum. videPom- 40 po.in L2.de ( 3 rig.iur.tf .fuit autem in primis. A p p 1 v S Claudius , non ille decem vir, fed centum ampiius-annis pofierior-, omnia omnium afiioninn tempora,& omnes obferuationum fol e n ni ta te s pro- pofuit } Sc in vnum lihrum per ordinena redegit. vid. pldend.in tf.pefiea cum Appius.in j-oficr. 1. ff.de o* rig.i ur. Spieg. A P p 1 v s Claudius vindicias filis fu^ abdixit, 1.2. jf. 24.eod. Appucitv M,pro iunfio.apud Sca?uotamjCum ait, 50 Domummeam cum horro appIicito.l.vxorem. tf.i. de leg. 3, vt apud Plimum libro 2. Epifi. Applici* tum efi cubiculo hypocaufium peregrinum. Spieg. Prat. APPLiCARiad muneraj.a.ff.de iur.immun. A p p li c i t v s morbojl.7. ff. ad Trebell. Brillon, in parerg . Appucationis ius fuifle videtur , vt qui pere- grinus fefe in ciuis alieuius K.omani quafi patroni- fidem Sc clientelam ita dediflet, fi is inteftato mor- 60 tuus effet,eius h^reditatem patronus obtinerst.Cic. lib.de Orator.r. Quid, quod itetn, in Centumairali iudicio ccrtatum efte accepimus ? qui Romam in txilium-veniffet, cui Roma exulare ius effet, fi i* ad aliquem quafi patronum applicuifil-t, intefiato- que effet mortuus^nonne in ea caufa ius appiicatio- - nis,obfcurum fane & ignotum , patefafium in iudi- . cio,atque~illufiratum efi a patrono,Vide inf.in yer. ius applicationis.Hoto. vide fup.pofi difiionem A- pilim natura. yo Applvmbare argentum, eft plumbo addito cura- re, vt aigentuHi argento , vel mafia maifiE cohS” **7 A ANTE reat, -euius fit mentio in l.in refti a&io.de rei yend. Spieg.vid.Adptumb. Apponere iutoritatempro interponerc&adcž>m~ raodare, l.i$ir;de diucrfireg.iur.Brifl. Ap^ oneRe fibi prKuaricat : orem 5 eft curaroper ter- tiura fe.adprnandum,vt colluderct fcilicet.Bud. in An not. prior. AI1P02 KaH-T 02 apud Grscos dicebatur qnx intendcbatur in eu qui in ius vocatus non erat;quod iudicium nullius momenti fuifte conflat:QuarePb- to quoquelib.8.de legib.admonet n@n cffe neglige- das Ieges de in ius vocando. App rehenceR e, pro capere pericnam apud Vlp. ad Ieg.AquiUeg-3-Sin autem^aitjCiim pofiet appre- hendere, maluit occidere:magis efl vt iniuria fe- eifle videatur.Spiegel.Pratei. ■ Ap p R e h e N si o 5 id efl, ca.pt.ura perfono? 3 non efl paiilm concedcnda propter magnam ia&uram nomi nis & farna, iuxta leg.3. JT. tutores.fEde fufpečhtut. Spieg.Prat. ^ 20 AppRehen si o.aflimulatur traditiomMpen. ne v- £ucapio.pro legato.l,qua radon e.Jf.hoc autem am- ■ plius, de acquir.rer.aom.cumfimil.per Appellum indicatis c.j.Met.Spiog. Approbare dicitur,quinon improbat.Prat. A p p r o b a t v M femeljreprobari non potefl,l* 1F ic.ad JegJul.de adult. ■ s App K obare opusjfiue probare, eft,vt vuJguslo^ui tur,rede & probe eonfummatum praberejd autem redemptoris efl, non locato ris. P a ul us de locat.Si m loge locationis compreherifum efl,vt arbitratu do- miniopos approbetur,permdehabetur , ac fi viri boni arbitratu comprehenfum eft.Ex Budao.Porro approbare,& non contradicerejdem funt.Bart.in 1» rte in arbitiis.C. de arbitri AppRomissoR eft,qui quod fuo nomine promifit, iidem pro altero quoque proffihdt.Feflus.vid. Ad- promiftbr. A?P visvs pecoris inter ferultutes,ius ad aquam ex pellendi, b5.de fcruaofl.prad. Ape. ari v s adiediuum ab aper , vtretia apraria, 4® Paul.li.23.tit.5.1.Z2.ff.Prat. A P R c ni a n v m. Si C J.2d,ad S.C. Tertul. Li. liber. municip.BriJTon. Ap R 1 l 1 s olim aaniinitiuw } Gothof.ad L 7.^.4,C.de aduojc.diuerl.iudic. AnPONOHTO.2, quafi negle&iis 3 i.Har. vit. Go tli. ad rub.C-de infanr.expof. A p s 1 d e s lances funt rotundse>qua & parapfides e- tiam dicuntur.fuat & tabulafin lanciu-m generc ma■ gis latce & piana?,Vt apud H-oratium. tabulas cce.mbdt DmaJi.t Vili s & agnina Ted & in lurifconfulto parapfidas tabulas,trullas ali qui legunt, alii acetabula. A p t a perfona, pro coniieniente alicui rci,& idonea. l.i.ad fin de conftitut.Spicg. .Ap v d Iulianum Marcellum feribere vel notarecum iegis,notas ftgmficari accipe, quas is ad Iulianum fcripfiz-. Cuiusrei exempla > quiafrequentia funt, non adfero.At cumapnd Alfenum,vel Melam Ser- uiurn feribere legis,rtfcrri Scruii fententiam fcito. 1.-66. jT.it cm fcriptum.ffi.pro focd.77.in fidf. de verb, fignJ.3. jT.Seniius fF.de penu leg.Nam pluriina Ser- uii Sulpitii-auditd-res qua? ab eo audiiione aečepe- rantjn icriptis fuisretulereJ.12.in prin.& jT.fed an inftrumenti.fF.de inflr.vel inft.l.22 tf.de negot.geft. Lzyft'.de teftamen J.i.jT.fed & apud. tf. de aq. & aq. pIu.L7.fF.de dote rclcg.Apud 6t penesdifterunt. A- pud aliquem eft,quod ab eo^qua4iirercumq.tenctur; 70 penes eum eft^uod ^iiodžmmodo ab eo poftiderur* I.63.de verb.ftg.Sed h^editterentia vt pluriniuco- funditur, bi.&: 3-jT.f1 penes.de tabul. exhib. 1,15. JT. pen.de precar.b23.fin.de vfucap.Brilf. A p v d ali^uem obligarijd eft.alitui. L 16. de fidci, Hot. Ap v D,mutuam loči perfons coniun&ionem fTgni- fi.sutj vt cum dicimus,Como apud amicum.Apud & P en e s in hoc diuerunt:alterum perfonamoum loco fignificatjalterura perfonam dedominium ac pote- ft3tem: quo proxime accedit quodV3pianus l.penes 63.de verb.fign. dicit, penes amplius efle qua apud.. Kidicula efl ergo L.Valls reprehenfio.Prat. A P v d patriam reftitui,I.vnic.. Cod. vbi petant. tu- tor. Ap v d ^rarium pendere.Quiapud veteres fifci debi- tores era nt, in te rim dumeorum bona vcnirent r co- gnofcei;eturque,‘quantH ex eorum bonis redigi pof- fet, apud srariumpendere dicebantur.Alciat.10.ps rcrg.c.23.Spieg. A p v l e n $ 1 s Colonia^bi. jr.9.fF.de cenfib, A Q. ^Ojr A,inquit Feflus,a qua iuua*mur. Aojf a>i ifidorus E3.orig.12, feribit c^teris elementis impcrare,vt quie ccelum temperat^terram fcecudet> aerem incorporetrea pifces nutriri,fruges, arbores, & herbcfiEam potum cuique a n im* n ti tribuere. 1- dem feribit Auguftin. lib.5. de Genefi ad literam. Hino^halcs dicebat, aquam efTe, a qua nata funt omnia.Lačlantius i.Infl.6’.& Fulgent.i.meteorolog-. refert,Neptunum,Deum maris cumtridente pingi, vt intelligamus aquam ccelo,aeri, eeu nubibus & terne mixtam cffe.Et Tertul.lib.de baptifmo, aqua commendar 5 vt antiquam ftibllantiam^&Dei fedenv, ceu ved:aculum:quin aquis primum pr^ceptum fuif fe rcfcrtjVt animas proferrent.vid. eundem ibi-dem de aqu^ laudibus^&^e-necam 3.nat.q.3*c,i^,& feqq. GothoCad l^.fF.deTiuis.. Aqjv a vbi venundari lolet‘,a1iimentorum appellatiO' ne continetur.l 1. fF.de alimen.Spieg. a Claudia,cuius Pomponiusmeminitl.2. de b« rig.inr.vide Claudiaaqua. Aoji a Mcaducam vocabaht ex lacubus abundanten\ Sicfcrum Neruam edixi£e: Ca-ducam neminem vo io ducere,nifi qai rneo beneficio, aut priorum prin- cipum habent.Porro qui aquam a principe impe- ti'arar,debebat epiftolam adferre ad cura'tores aqua rumjdeinde ad C^fiiris procuratorem, qui caiiccm eius moduli ) qui fuc-rat impetratus, adhibitis libe- ratoribus fignabat, ad lineamque aliorum c-olloca- bat, demde animaduertebat,ne alii.caftcllo, quam epiftola principis iubererur,fiftula iub;iceretnr;Ca ftellum autem Vlpinnus feribit vocari r-. ceptacu- lum^quod puhlicam aciuam fiifcipiebat.Bal.ad lnfl> dc feriiit. cui fubfcribere videtur M-aiora|ius Mi- fcel.lib. 3.c.8-ex Frontino de aqu«dudibus^ A faltus te- fliuos-.caflra xfliua quibus interdum etiam hyeme, plerunqne autem adlute vtamur. Ego probandutn , l9 A A N 1 puto ex propofit® vtentis , natura locorum aquam atftiaam ab aqua quotTcliana ciiccerm, Nam fi fit ea aquS., c|tt& perpetuo duci podit, ego ramen seftate fola ea vtar , dicendntn eft, hanc aquam eft*e aftiuamcrurfus fi ea fit aqua,quse non nifi ceftate du¬ ci poffit, 3 eftiua dicetur:& fi ea fin: losa, quce natura non adirnant aquam,nifi aftate,dicendum crit.refte .-tftiuam dici.Hsc Vlp.in d.Jf.2.&3. Fit practerca in iure ciuili mcntio Aqux Pluuice > Diurnac, Nočtur- ns,&c. 10 A qj? A pluuiaeft, qus de cotlo cadit Sc imbre excre- fcit, fiue per it hsc aqua cosleftis noceat, vt Tuhero ait,fiue cum aiia mixta fit. l.r.jT. 1. Sc toto tit. ff.de aq.& aq.plu.arc. Cie.in Topič. aquam imbri colle- ftaia definit qux manu noceat. Imbribus autem co- ceptae viua aqua opponitur in li. JT. hoc interdiflu. ff.de fonte.I.n. ff. quod vi aut clam. Aqua plutiia nocet vel opere fa&o,vel natura Ki.jT.i.de aq.& aq. plu.arc. Nam vt ait in Topicis Cicero. genus eft aqua pluuia-nocens: Eius generisformse duet, Loči 26 v»tio,& manu nocens.Diurna aqua eft qux interdiu duciturcnoflurna qu» nočtu tantum. l.io. ff. quem- admodmnferu. amit. 1.17. ff. deaq. & aq. plu.- Briff. A q_v A m coercere,eft continere fic.ne defluat vel di- labatur .- dummodo non permittatur cui nouas ve- nas qtixrere vel aperire; hic enim innouat aliquid prctterqiiam prsecedenti anno vfus eft.l.ijf. coerce- re.ft.de fonte. y Aqva.m vicini alio deriuare non licet, 1.2.vbi Goth. 33 C.de leg. Aquil.adde l 27.jy.32.ff.eod. Ac>_v A E controuerfiapro impetu aquc 2. ff. de aqu,ph:.aN cend. Vbi dicitur,c|uod non debet illocui debetur ferLUtušjaqu^dučtus lapidibus feu fiftulis ordinare, quia vfus dominij plus incommodatur. ft. decon- trah.emp.bfi aqua?dučt.riot. AcO^ dudus (vide t.t.Cod.de aqu^dučb.li.u.) vel ' aqus hauftus ex*Fonte conftitui poteft : Ex putea aqu£ hauftus , noii aquaedučhis , ntc omnis Habet aquam viuam 5 omnis autem Fons habet aquam viu3, Et qui putcus aquam vžuam habet , elcganter iagis puteus a Cicerane dieitur , & aqua, quam continet, fimiliter iugis. lugis autem. qux perennis,viua,na^ turalis eft s opponitur a Saluftio pluui^e in lugur- thin0.Senec.3- Nar.Queft, Non coeieftem efll nec collediti jm hu morem , fed quod dici iolet ^ viuam aquam , & dieitur viua eodem fenfu , quo Virgilio viuum faxum , viuum flumen, viuus lacus, & viua terra. i.naturalis. Hac vero aqua fola vfos veteres in facriHciis quidam putant,qui refelluntur i Fcfto, dum myries definitur ea eHe,quf fit ex fale fordido in pilo pinfato dc in olla.m hdilem conicčto , & cx- tera cui virgines veftales aquam iugem , vel quam- libet , pr*terquam que per fftnlas venit, addant. Exquo loco emendandus eft alter V.arronis apud Nonium Marcellum hoc fane modo : Commentaria (inquit Varro)veteris Fabij Pidoris iegbMurics f.c ex fale , quod fal fordidum^tunfum & in ollam ru- dem fidilemconiedum eft.Cuiac obferu.lib. n.c.j, in fin. Aqv a e & ignis interdidio grauiflima apud veteres Romanos pcena erat 3 quce adimebat ntcelFarium duorum Eiementorum vfum ? Gum ciuitare,nihilque prseter libertatem relinquebat. 5*2. inft.de cap.di- min. In cuius locum poftea fucceflit deportatiofeu exilium. Conftat itaque, veterem fuifte confuetu- dinem,vt qui exilio,muldandus effet^eimuila exilij meni ione fada , aqua & igni interdiceretur. Cum enim vfus earum rerum eriperetur ei,quibus carere vita non potefhre & veritate irrogabatur ei exiliut verbo non irrogabattir. Hotom.Apud Athenienfes aqua &.igni interdici appellatur, espyt£-af 7 zSy vo/m"- jucuv. Hinc AQJ/A"&igni interdidi in libris noftris accipiendi- funt deportati. bi-5.fi quibus.ff.de leg. 5.bvltim.fK _delegat.bz.fF.de pCEn.l 3. ff.adlcg.Iubpccubb5.ff.de cap.min.b55.5-.fi hxres, ff.de hcered.inft. l.ig.in fin, ^ad H 1 ff.ad leg. Iul.de vi publ.l, 15.fr, de boft. polf.1.2^. jT.& tjuid fi tantum.ff.de lib.& pofth.l.24.Cod,de donat. int.vir.l.i.C.de repud.BriiT. Csterum olim aqu£ & ignis facramento etiam matrimomi fcedera laneie- bantur. Caufa enim oaicendi duplex eft, ignis & a* qua;Mas ignis,quod ibi femen : Fosmina aqua,quod fetus ab eius humore fit.Gothofred, ad 1.66. jf.J.de don.inter vir. £t lic mačeham corporis in humore, anims’ in calore efle ac vtroq ie fmtus animantium omnium corporari atque animari ad vitam , author 10 eft Ladancius. Alterum enim quafi mafculinum e- lementum eft, alterum quafi femininum. Alterum agens., alterum pahbile. meminit huius Scseuola in l.pen. fi. dc donat. inter vir.& vxor. Piutarchus in problem. Connanus lib.S.c-3. Forcatuhis in l.pen.c. 14. & rurftis in dialogo qui inferibitur Gupiaoiu- rifperitus.c.i .n.B.Idcm etiam approbau Cuiac. ob- ier.lib.n.cap.i-dum dicit,quod in d.l.pen.rede icri- ptum (it: priufquam vxor aqua & igni acciperetur. Sic Noniusapud Nonium,Sequere me, puriter Vo* 2 o lofacias, igni .atque aqua volo hanc accipere. Sic Varro apud Seruium , Marici aqua & igni vxores accipiebant. Et eodem refpicit ver-fus iile Valerij Flacci ‘i. - ignemPolli:x-vnddmque htget lem Accipere autem & ducere vxoiem idem eft, vt Ser- uius lib.de dc3t.dcclarat.Proir.itut le 'dat n rum pater in fpcinfalibus contrahendis, i'e accepturum, dučhi- rumve fponfus.Cuiac.fup.alleg.fdco. Aqj a profluensfeparatura fluminibus.jf.de quidem derer.diuif. V-ideturtjue tantum a Flurf.ine difterre, quantum pars 3 foto. Flumen enim eft, quod inte- grum fluminis vfum prsebet, velut nauigandi, pi- fcandi,lauandi. Aqud profluens eft pars eius quan- tumuis tenuis qax non integru fluminis vfum {fese* ftat,fed polandi& abluendi tantri m* Ex quibusin- teliigi debet , aquam profluentem nih.il aliud eft e, quam aquam fluminis,C ic.de oitic.i.Ex quo funt il* la commania , Non proliibere aquam profluentem: 4° pati ignem ab ignetapere; vbi tamen aqua pro- fluente legendam videtur.Hot.Prat; A Oje alt c v l v s, \hmxi&£ixot efty ab aqualus J quod altfum (ignificdt. P eri? us Sat. 2. Nugnr is eum vibi CaltiVj Pinguis aoualiculus propenfo ieiquipede extat. Aq^varii appellantur auuarum cuftodes,quos Grab¬ ci v J'gpioKeipjtivocant l.pen.de aquscciučUib.n.C apud Frsnti.in lib.de aqu3?du&, Ita poflunt Aoua- rirfcrui accipi in l.ia.jf.idem refpondit.if.de inftru. jo & apud Firmicum !ib.4.Mathef.c.6.Briflf.$unt & a- quarii impudicarum miuicrum iordidi afleclse: cjua fignifleationem vir dodiflimus Turnebus inde pro- munafte putat,lib.i4.aduerf. c. iz. quod aquarii cli- cebantur,qui aquam in «des portabant, qua pluri- ma egent adbalneum fcque eluendas muiieres , & hdc occafione amorum internunciis folebant eis v- ri.hinc fiiiienalis: V'eniat condudus Aquarius 3 &c. Prat. Aqjv a T1 on e m pro irrigatione Palladius vfurpat, 60 annotauit & Rhodoginus. A q jv a F. l j C1 v m dicitur,cum aqua pluuia remediis ouibufdam dicitur } Fefto lib.i. & Tertui.lib.3. ad- uerf.Prat, Apxjiin : ^t 9 ra edirttpAiieu fto. Metre pi to J h - 5 £t inde veteres g!qft», q:j:> geVifsv aqmmanile vocant Aquatnanus.Cuiac. fup.alleg.loc. A o l_v i m 1 N ari v m, ftue(vt malumus) aquimanarifi. Pomponiusinl.ai.iF.de arge.& aur.leg.in argento efcarioponit, Vrceoluni in pototip. quum & hic a- qusemanalisd.icaturapud Noniung.Sed ratiodiferi- minls eft ,quod hoc potaturo,iiio manibus cmnatu- ro aqua miniftretur. & hoc idem de aquitninario proditum'eft.Li9.jF.li cui efcarium.in qjo S.iino- tari dignum, verba illa adulterina elle,id eft,ad e- fum že potum (nam qute ad potum, iane eicarjo non eedunt)aut fanelegendum: item ad eium & potum. ex L32.lT. quidatn.eod.tit. Sed mirum aquiminaria (imu! & pelues & trullas argenteas argento adnu- merari. d.!.iy. quar fupeHečhli m l.3. ff.de fupeUeg. & rurfus culcitras & ccruicalia vefti.l 2;. qusietiam fupelleclili.dia.1.3 Nam i . peria fiue impelia ecr- uicalia lunt,& fimiliter tegmina fubidli.orum & ta¬ peta, qua; infterni aut iniiei folent vefti d.L.25. qus ffupelledlili. 1. J. ff. defupelleftjeg. H*ccerte j>u» *43 A A N gnant inuicem aquiminaria inboc tit. vafa c- lcari a Funt,& trullse , potoria, vt conftat cx leg.36.St pelues item,efcaria. Nam etfi fi&iiia aiit vitrca qu* funt, Fupeilečtili adnumerentur , non tamen argen- tta proptcr fscculi feucritatem,nondum admittenris in fuppdlleftilem cfcaria aut potoria argcntea vafa. Et trulla quoque fimpliciter dicitur efte in fuppel- lečliii d. 1. 3. non trulla argentea,peiuas autem & a- quiminalia a^gentea, qux dicuntur efte in fupelle¬ pili d.L 3, vafa funt aquaria , quae vFui & potui non feruiunt,quce feuerior iila cetas non refpuebat. Cu- iac.obflib.io.c.rj.circa med. A o^vi t a n r A,i.n.fEde ciiftod. de exhib. reor. 1. 2 . C. de municip.de originar. AR. Ara falutis, 1 . 3. in princip. Cod.de his qui ad ecclef. . confug. Ar ab a r c h e s,erat dlexandri£ magiftrat u-s.,qui Iu- 20 dxis prceerat Alexandrinis , quem SčquidamAla- barchen vocant:vnde in Epigram. 2.fcribitur it, z?*- yiy>rev.Uc hoc meminit Iofeph. lib.22.c.5.belii Iudaici,his verbis : Primi inter Ale- xandrinos ludaros, tam opibus quam genere,&: tum Alabarchi* mčgiftratum gerentis. Alio loco,videl. lib.i^.c.4.Ethnarchan appellat. Ergoeiufdem gen- tis princeps Fuit Alabarches,& Ethnarcha, & credi- bile eft Alexandrinorum quodam idiomate iiteram in l.emollnam. Vide Turneb.aduerf.lih.27.cap.,25. $3 Prat. Ar.aba.RC a e s,prxfeiftus ofncio publicanorum, vl- de Alciat.lib.i.pra?terrniff. Arabarchis vocabulum exftatin conftit. G.de večii.commif. qux d c. bab er: Vfu-rpa^tionem tatius licenti* fubmouemns circa ve&igal Arabarchi* per y£gyptum , atqueAug.u- ftaneanl conftltutum, nihilque fuper tranfdu&ione animalium vendicari permitt.imus.Quže verba indi- cantjArabarchen, prxfeiftum fuifle exigendo večti- gali de pecuariis,qux ex A-tabia in gy.pt um deue- 4 ° bebantur:vt fitjillud ofticii publicanorum.Sunt qui fimpliciter mollem accipiunt,fed reclaroanteAlcia- to,qui eos dominandos exiftimat.Spieg. Anton.Au- - gufK lib. fmgulari ad Modeftinum dubitat , an ea eonftitutio ad Arabia? iacerdotemp.ertineredicen- da fit.Schard.. A R asi a prouincia, Lp.de extraord. crim.Lio. jT.i.in «fi.G.de ditferf.oifi.& ap parit-© r. indic. Ar asic v s o nyx,l. 1G if .7. ci rc. fi n .ff. d e donJt. Ar A si c v m gummijGotbofred.ad eund.jT.p, 5 ° AR a s gramine* Maroni lih. 12. funt cefpiticia’., qua- les in caftris c-xcitabantur , vt & tribuiialia , quan- quam &e oefpite fubitas fibi ctiam alias aggera- bant arašide cefpitem pr.o ara habebant.Turneb.lib. n.aduerf.c.i. Arat-oRhs dicebantur^ quibus.aliquis ager decu- manus, qui pr-oprius non erat, Ted puhlic us Romani populi cenfeb.atur,ae decuinarum conditione & pc- iitatione agricolis erat attribut us > colerctur ^ agri- eue qwos colebant ara ti o n cs nnneupabantur. Sed 60 & omnis ager vedigalis & decumanus, qui araba- - tur, frumentariuique erat,fic vocabatur. Giccro in Verrem^ Pulfos aratores eife dko, agros vedig.alcs vexatos. Et in Rullunv.llli Capuam recepta cul um aratorum ede v-olunt. Nam ager Capanus, cum pu- blicus populi Pvomani diet, qui Capuse eum cole- bant,6: decumas pendtabant^iratores erant.Turne. a d u e r f. li b. r . c.. 6,1 3 r a t. A -R ato r e ^ ierui, a ratorii boues, aratoriiim initru- mcntum,puta vomeres & aratra a creditoribus,exe- cutoribus Femenuarum , aut exaCForibus tnbiito- TER. J 44 rum capi non poiTunt j idque propter vtilitatem a- griculturx.L8.God.quGe res pignor.Authentic.agri- cultores.Cod.eodem,GothoFred. ad 1.7.Cod.codea tit m Aratrvm inducere , morisFuit Romanis, ctimtr. bem aliquarn eucrtidcnt,vt eam Funditus delerem, Hinc probarc & colligerc- folent lurifconfulti, tum vrbem aliquam edededide, ac interiifFejCutninci aratrum circumdučhim cd.Modeftinus in leg. ji.fF, quib.mod.vfusFručfc. Si vfusfručius, inquit,ciuitati legctur,& aratrum in ea inducatur , ciuitas efledc- dnit : vt pada eft Carthago : ideouue quafimor. te dednichabere vfumFrudum. Horat. libro prim# car m. (Ir a) ~-~altis 'urbilnis vitima £teterc c /tufa cur perirent Fundituifmprimer etetue muris Hfil e aratrum ctcerctUu.infol£tis, Et Ciccro Phil. 2. Vtvexilium videres aratrum circumduceres.Hot.Prat. A R a T R v m pat i ciuitatem,id cd,excidhim:fed & eft amittere ius ciuitatis ^ illudque «b deličiuffiquaii morte definere habere;vt pada eft Mediolanumln- Fubrix anno Falutis 1163. Propne poena eft conima* tionis atque inobedientix.Spieg. Arbiter vetufte dicebatur , pro tefte : Vnde Hi ud, Remotis arbitris ^ id eft , dne tefte Sc in Iblitudrne. Prat. Arbiter iadicem datum addidumque a pmor« plerunque dgnidcat.l.24.fF.depoF. 00 niunda cum!. 7-fEde neg.geft.Li.fF.de pačt.dot. L^.C.dc reb.cred La. C. de Fcnt.& interioc.L^.C.de diftr.pig. Aiudicc tamen feparatur in i.7.ftiadI.luL repet. I.15. fF.dere iud.jT.omnium.Inft. de anionih. Et apud Oell.lib. -20. c.i. Quin hoc controuerfum fuiiTe apudveteres ■Confultos Cic.in Murena., Fcribit iudicem an arbi- trum dici oporteret: Ouorum verborum illa exco. dem Cicer. pro Rofc. C omcedo difFerentia celligi poteft , quod oui bon* bdei iudiciis, vel arbitrariis dabatur,Ai-biter:quirtri(ftis,iudex dicebatur. Quod Ecfti interpretatio comprobat , qui arbitruminde dici ait , quod roti us rei habeat Facultatem &arbi- trium.Nam in arbitriis cum Sc boe adionum natu¬ ra claufulz Ex bona bde, veI,Quanttim xquiusme- li-us bt dari.,verba induJgerent, folutius xquitatem fcqui permittebatur r con t ra quam in ftridis iudi- - ciis,quibiis addičtus iudcx in angufdlJbnam formu- f lami 4 qua difccdere vel latum vnguem no poterat, 00 nebu debat ur. N am i udex a p rg tpte d-am s-Fa^i ti- tum J non A utem ki ris por i onem habebat^, Fed e o F bi a p r^ttsre dat^ ^onlFringe harnt : ncc plus vel m ina? ačrTucficare pot erat . De arbitro autem longe aliter fcribit Paulus in Lqualerr.. fF. de arbitr. qualemait fententiam dicat arbiter, ad prairoresn non pertine- re Labeo ait , dummodo dicat quod iph videt ur. & ideo ft Ec Fuit in arbitrum compromifTum , vt certi fententiam dicat nullum tftearbitrium. cum tamen Vlpian. 1 . fi conuencrir. ft. de re iud. ft conucnerir, ait,inter litigatorcs^^iiid rronuncietur , non absre erit iudiccm ciufmodi iententiam proFerr.e.Hoc di- fciimen Seneca lib. 3. de beneftc.7. perFpicue dccla- rat:Quseunque,ait,in cpgnitionem cadunt , copre- hendi poft\int,& non dare infinitam licentiam iudi- ci.ldeo meiior videtur coditio cauFse, fi ad iudiccm q«am ad arbitrum mittatur: 'qnia iilum Formula in- cluclit;& ccrtos quos no excedit,ternr;inos ponitdulc libera & nullis adftri.jF.i. flf.de pad.dotJ.77.jr.paterplurib.ii.de leg.2.1ib.2.& xo Arbi ter non cogetur fententiam dicere , fi pozna -1 J:/l.- i \ J- n j 1^6 caufa.l.non difKngtfettitts.jf.de Hberali.fF.de arbitr. nec facerdotioobueniente 5 ibid.jT.facerdotio,neque de caufis publicis. cuius rei argumento er it, quod de iis quae ad folutionem pecunix,& operarum pr£- bitionem pertinem, fententiam dicere debet, Iauo* leno Knen ex omnibus. ffeo. quod Sc Solon lege ca- uerat apud Demoft. vm učni cvpfioicuae? iSicev urG} jt£><3 1 > C&Mimg iudex.fi, de indic. & poftouam femel fententiam dijcifTet iu- dcx effe delinehat, Liudex.if.de re iud.eiusqi.ie fen- tentiam, is qui eum dederat exequi tenebatur. L a diuo Pio. fE.de re iud. Sic &inarbitris idem confti- tutum effe conftat, Nam fi arbiter, vt diximus, ar¬ bitrium recepiffet, fententia Enem imponere con- troucrfi^ iubebatur. 1. Pomponius ait.jf.2.ff.de ar- 4 ° bit. & dičla fetentia arbiter effe definebat.L qualc in fin.ff. de arbit.eiufqj fententia seqye prastores ex- sequebantur.d.l.a diuo Pio.Et hmc,nimiru.ob tanta /imilitudinein iudicis.&arbitri, arbiter iudcx in- terdum appeilari folet, vt L 5. jf, fi fortem. fE de ver.obLl.fi rninor.jf.i.fEde min.Arbitroru aute duo ■ effe genera feribit Proculus in Lfpcietate.jf.i.fF.pro foe. Sunt.n.proprie arbitri,quorum arbitrio fiue iL lud a , quum fiuc iniquum fueriu patere debemus.ni- mirum fi ex copromiflo ad arbitru itu eft, Alii aute 50 non proprie arbitri dicuntur, ad qnos fine vilo cd- prorniflb adigimur , auorum arbftratum non.quafi iudipis J fed qu.afi viriboni opinionem e^iftimati©- . ne-mq; poftulamus:ab arbitranclo ,id eft-, exiftiman- dodifti. Csterum r.e.centiores i,uris commentatores arbitros in tres fpecics diflinxere, quas qiua hodie freOjUentes funt, obiter exponam quoque. Sunt i- giiur alii.arbitri iuris , alii copromiifarii, alii a rbi. tratores. Arbitri iuris fut illi, qui fut elečli,quando euenit,vt pars dic-at fu.fpečlu iudice, cui caufa coin- , mifT^ efl; quia tune arbitrieliguntur , qui de bac 60 fafpicione cognofcan.l* jVt not. in Ln.C.de iudiciis, vbi Bart. fubdjt; quod ab iftis arjjifris datur appel- latip,& plus fubdit,quod arbitri a qui ex forma fta- tuti eligutur>cu fapiat natura del e ga,toru,ab eorum fetet?a datur appellatio.Cotrariu tame tcn.uit Bart. i.coftitutione. Vide Can.in c. fufpicionis. x. de off. & rotefl.iudic. deleg.de quod ifti arbitri iuris di- cattir delegativ hsbetur in.c.ab arbit.de offi.delcg. lih- 6. Ft-tradit Corna?iis conf 54. incip. Videtur 7 ° prima facie dicendum. 2. voL dc Kabetur inl.fi. & 14S ibi dcclarat Tafoft C.dc iudic. Sc prtus Felin.in c.f, de fent. & re iudic. Secunda arbitrorumfpeciesefl; illor'um,qui a partib. eliguntur , ac coram eis non feruato ordine- iudiciali proceditur, cum afEjman. tur de iure & de fačlo Sc dc hi s loquitur lex ,fi foci- etafem.jT.arbitroru.fE.pro focio. Alibi Bal. appellat, quaii negotiorum geftores partium. Bal. in l.n.inj, q.C. de contrah.empt. Itcm alibi Bar. vtin Lfi.fi; de var. & extraor cog. appellat quafi proxenetas:& ifti proprie arbitratores appeliantur, licct alii eos quoque tranfidores dicant. Tertia fpecies arbitro* rum .eft ^.qui compromiffarii appeliantur , in auos fit a partibus comprorniffuin. Sc ifti tenetur ordins iudiciorum feruarel.i.fE. de recep,. ar.b, Etcoramiis funt proponend« a^iones a d inftar iudiciun. & de his Ioquiturtexrus in jf.cmnium lnft.de ačt.dequo^ rum conformitate & difEerentia vide per Ang,d,#, bmnium, A RBiT-s r 1 v M feribitur fg pe in P. Flor.tit.de recep. licct veteres Grammatici contefidant arbitrium ef¬ fe dicendumnp. arbi,terium, čc ( 5 c in fcriptioiie Ro¬ mana , M. Larciu.s L. F. Pomptina ar bitem Larcie Fortunata vx,oris. Arbetralis fententia , I.4. jT-j. C. de recep. arbit.', Arbitra Ria aftio quce nt, vide fupra aelio arbitra* ria: quibus tamen boe adiice, quod cum arbiteriu- dex ftt ^ qui totius rei arbitrium Sc racultatem ha- bet ^ ficut Sc Donatus & Feftus feribunt., confenta- neum efto vt arbitrariae a^liones dicantur in quibus non reftričle cc-rtum quiddam poft ulatur,fed idta* tum quod sequius Sc melius arbitro videbitur.. Ita* quc,certum Sc arbitrarium tanu .iarn aduerfa oppo- . ni, apud Plautum videmus-eum in P a nulo fic feri¬ bit. Nune pol, ego perji certo haud arbitrario.Co- fulto hoc fačtum efi , mihi vt infuliar fterent. q^io in loco alluf ffe poetam ad ačtiones arbitrarias ,fa- cile fane c.redidcrim, Gicero autc in ea pro Quin- to Refcio rem aperte omnem his exponit verbis.Pe« cunia tibi debebatur certa , qtue nune petitur per iadicem , in qua legitimce partis fponfio faclaeft. Hic tu fi amplius H S nummo petifti,quam tibi de* bitum eft , caufam perdidifti, propterea, quodali¬ ud eft iudicSiim , aliud eft arbitrium. ludicium eft pecunia: cert^: Arbitrium inccrtae. Ad iudicium hoc modo venimus , vt totam litem aut obtinea- mus, aut amittamus: Ad Arbitrium boe animo adi- mus,vt ne.que nihil, neque tantum quantum poftu- lauimus,confequamur. Eius rei ipfa verba form uk teftimonio funt. Qtiid eft in i 11 di c i o.'- dir e ft; u,afperu fimplex,Si pater«t H S.10 o o .dano op.bic,nifi pla- nurn facic H. S.iaoo.ad libellam fibi.dcberi, cau¬ fam perdit. Quid eft in arbitrio ? mite , moderatu, Q_v A N T v m a;quius melius fic dari.ille tamen co- fitetur plus fc petere j quarc debeatur : fed fatisfu- perque nabere dicit j q.uod fibi ab arbitro trib na¬ tur. Itaque alter caufs coniiclit,alter diftidit. Qu? cum ita f nt qusero abs te , quid ita de hac pecunia, de his ipfis H.S.rooo de t ua.ru m tab ul aram fide compromiftum feceris,arbitrumue fumpferis. Qua- t\im ae.quius.& melius fit dari, repromitiue,fi pete- res.HcecCicero.<}u^ tamen a me longe aliter,quam vt vulgo leguntur , commemorata funt. Verum v* trocunque modo legantur perfpicue demonftrant ačtionem omnem , qua non čertum quid, fed quan- tum ex xquo Sc bono iudici, Videbitur poftulatur arbitrariam effe. Quaproptcr arbitrarium Feilus deftnit , id quod apud Arbitriim agitur. Gum au- teminbon^ ftdei adiouibus & Arbitros pro Iu- dicibus dicamus. Sc fummam exadionis ipfonim poteftati permittamus^fequitur etiam,vt ilis aclio- n nes A ANTE R. 249 A ANTE R. 250 nes veri & praprie Arbitrari« dici poHint,Quoniam tamen fuumiam ac proprium nomenex formula iudicii adept* funt, docendi caufa , &vt fuo quai «|ue res noaiine appelletur, generale hoc namen ad alteram fpcciem accommodauimus. Hot. Inft. de act. Arbitrariabvm adtionum diuifionem,vid.in jf. ji. Inft. de a S. arbitraria autem exftipulatu adio fit cum alio, qua in que fibi dari quis ftipulatus fuerat loco agt- io ttir.l.2,1.4.jr.i.l.7.& 1 . vJt.fE quod ccrto loco. Tum enim arbitrio iudicistanti lis aiftimatur,quanri vel aftoris. vel rei interfit eim pecuniam loco conftitu- tofoiui: pleni 3 imumqtie hic eft officiutn iudicis, quod quantitati cor.tradus non fubferait, fed vel augere, vel minuere condemnationem, propter lo¬ či vtilitatem poteft , cfi eius veftimationis tota rario arbitrio eius committatur.l.a.jf.vlt.l.S.ffhpiod cerr. loc. Sic & A&io quod met. cauf. Arbitraria appel- latnr.l.i4.ff. Hsc autetn.ff.quod mcr.cauf.d jf.prs- 13 terca,quod arbitrio iudicis, qui ex eaačtione cog- nofcit, reftitutio comprehenditur. Is enim rei refti tuendp facultatem vfque ad ientcntiam reo tribuit. Qviod nifi reftitutio fiat in quadruplum, condem- natio fequitur, Et gtneraliter q;uecunqti^ alia ftri- Csa iudicia ita redduntur , vt rei reftitutio , dedu- ftio,exfubitio,ofticio iudicis c6mictatur,ea arbitra¬ ria dicuntur.l.tj.ff, de del.d.ff.praterea,& ibiTheo- phil. Adigere arbitrum vereres diccbant, pro age- re ad arbitrum, id eft, cogere ad arbitrum fumen- jo dum. Cie.j. 085 . Arbitrum illum adegit,quidquid fibi darc facere oporteret ex fide bona. Ide Topič, ftnibus regundis arbitrum adigere dixit, Et pro Rofc. Comocdo arbitrum pro focio adigere. Arbi¬ tri etii dicuntur,qui ex compromiflb adeutur.l.76. ff.pra foc. quorum arbitrio metu pcena: ftatur,t.t.-dc recep.A. qui arbiter recep.ff. &tit.de arb.C. Com- promiffarii iudices appellantur in 1. pcn.ff.de iudic. SaPaalo iib.j.fent.tir.5. Grsci hos «|fSuicafi)^e9K{ dicunt. Conftant.lib.i.tir.4. aifsTos tflajcrus Sfr 1 o dV 45 JtStrS tu - i v , lij s,Tct;(HRi(2!^©- 4444 Tifuiii n pitoieix 6 /fyoi, Briff.j Arbitsarivm perro dicere folcmus, quod neque U ge , neque-ccnftirurionc vila definitum , akerius arbitrio rcliftum eft J. fin.C.de conrrah.emp. quafi ex alterius arbitrio dependen« 1 1. ff. de iure delib. Corraf. Jrlifcel.li.4,c.i2.n.6. ad qucm fenfum dici- mus. Arbi t r ar 1 v M, ait Feftus.eftjCum m adhuc apud arbitrum geritur. 5» Ar bit sariam conditionem,(quam commentato- res param apte poteftatiuam dicunt ( qu* non ex fortuna pendet, fed ex mera alieuius voluntate. gloffa in i.r. & ibi do.čro: es.fft de cond. & dem.Cor- raf praši. loc & jf. prftercam.2. inft. deafl. Arbitrariv Mpcena dicitur ,quav non lege ftatuta eft, led iudicis arbitrio reličia 1.aliud eft frausil.fi qua ptEn.tf.de verb. fignifi. Corraf. ARBi t R ari, ftatuere, iudieareiveluti arbitrari in- fcirum, pronunciare in fcitum, atque imperinm. £ 0 Piautus Merc. Annos natus 60. qui erit, fi qucm feribimus, fen maritum , fiue herclc adeo cirti- bem fcortarier, cum eo nos hic lege agemus: infei- tumarbitramsr, Hot. ARBlI.RARiin patiendi fignificatione pro atftimari Vlp.l.n.jf.j.de relig. fumptus funeris arbitrantur, pro ficultatib. vel dignitate defuričti, id eft, arbi¬ trio boni viri definiuntur & sftimantur. eode mo- do.vfarpatur inl.27.jf. ^ ffuis litigatorum (f de re- cep. qui arb. Hot. ErifT. in parerg. y 0 Arsitraus forma,I.5.in prin.C. derecep.arbit. Arbitratoris nome apud idoneos autores Lati- nitatis negant reperiri, nec effe neceffe conftitui differentiasn aHquans itster arbitratorem, quod hic appellari queat fequefter pacis,aut arbiter hanora- rius.Cattc-rumita tamen arbiter ab arbitratore v al¬ go diftinguitur. Quia arbiter eft, qui quafi vir bs- nus inter aliquosfub pffina eligitur vt finem fua fententia controuerfis imponat leg.j.ff.1. & 1 . Pom- ponius ait.jf, recepiffe autem. & lege litigatorum. jf.arbitrutn.ff de reccp. Arbitrator eft qui fine pce- na , ad hoc eligitur, vt totis animi viribus exploret ius controttertentium ,&aqua conpoficione defi- niat, 1 . focietatem mecum ff. pro foc. Oid De airfe- rentia arbitri & arbitratoris vide & Gethof.ad 1.7^, in fi.ff.pro facio. Arbitratv boni viri vfurum friiiturum fe fruftua rius, vt adfolet, cauens hoc fignificat non deterio- rem fe caufam vfus fruftus faSurum; ca'teraque fa- . člurum ,quse in refua facerer. Denique ita vfurum quemadmodum bonus paterfam.vti debet.I.i.jf.te- fie.ff. vfufr. quemadmoduin cau.l.d.in fin.ff.de vfu ž hab.l.i2.d-tit. vfuf. quemadm caueat Brili - , Arbitratv rem terminare, fententiam dicere,vel ferre , arbitratum efle : iudicare icem arbiter di¬ citur. Scteuola in 1 . inter Statilianum& 1 . de his re¬ bus ff. derecep. Arbi T ra r v s proprius lege.ij. Cod.de operib. pu¬ hlic. ArbitrATVS boni viri, nihii aliud quam squita- tem fignificat, vt oftendir Oid. in trad. quem dc. iur. dc sequit. edidit, ex Vlp. verbis. 1 . i.ff. vfufr. quemad. caueat. Spicg. Arbitri aut a iudicibus fla- gitantur aut fponte eliguntur, L7.C. de feriis. A rbi T r 1 veteribus IC. dicuntur S recepti ab eo quod arbitrium recipiant, tit.de recept, arb. ff vel vt Iuftinian.ait, quia ex rccepto ,hoc eft , ex com- promiffo caufas dirimendas fufcipiunt , 1 . 12. C. de iudiciis. Sunt & arbitri eiečii qui ex iudicis iuf- fu, executore nogotii immmenre , a litigatoribus eliguntur.l.pen.C.de pad.l.pe.&vlt.C.de arb. 1 .vit' Jf.vlt.6. apud quS in inccg.reft. Eft etiam arbitro- rum aliud genus in quorum arbitratum quid eon- fertur.l.76,&77.ff. pr® focio. Brifibn. Arbitri fententia.’ ftare, nihii aliud effe Proculus ait, quam id agtre ( quantum in ipfo (it) vt arbitri -fententia; parcatur, 1.2j,jf.2.ff.de arbit. Spieg. Arbitri effe non poffunt, pupilins, furiofas fur- dus aut mutus.l.fed Ji fn feruum, in pr.ff de recep. Nec iudex poteft arbitriu recipere eius rei.de qua iudex eft. d. 1. fed Ji in feraum. jT. li q«is iudex ff. eod. Arbitru appCllatione non continetur cuiuslibec P ra 11 vi s adfedus,fed arbitratus boni viti. 1 . in pro- pofita autem.ff pro focio l.havc venditio. ff. de con- trah. empt Eft aute incorruptuanimi iudiciu,quod arbitriu boni viri dicitur. Siquide hnc vox', Arbi¬ trio , vel arbirratu boni viri,seper denotap, debere abefte calumniam,& agi rem Cncere ex sqiio & bo- no.Ol. inCopia Spie. Arbitru etialibera voluntas denotatur,vt l.fifer- uus.ff. de noxal. ait. vbi prastar aclori permittit ar- birrium, viru iureiurundo rem decidere vciit.l.li- beram voluntatem & deleilum Hot. jf. prseterea. Inftit- de afiion. Cavterum in d.jf.prsterea arbitri¬ um aliud eft, videlicet iuifus, interlocutio Sc quafi admonitio iudicis, in aitionibus arbitrariis. in qui- bus quamuis caufa probata &liquida eflet , non tamen prius fententia definiiiua ferebatur, quam iuffu rtus non pareret vt docet Hoto. prsd. loco Corrafius ibidem : & in Mifcel. lib. 4. cap. 12. Sc ante hos elegaater Francifčus Duar. de in litem hirand*. *um 42.&feq'q. , . JtRjnmvM duple* eft>ftri3:uni. & boni virM. 7>. &1. fc-qu.£ pro focio, . Arbitrom, non ipu eft fcntentia, hoc cit uidi- cium arbitri', vt magni nominis inrerpretes vol ant fcd fententi^ dicend| facultas.vnde lic Rubrika co- ceptam habemus , de Receptis arbitri?, Sc qui ar- bitrium receperunt,vt fententiam dicat v Vn.de qui- damrečle finithis verbis ; Arbitrium eft facultas diccodce ir.ter controuertetes fententie>priuato co- ° fcnfu , no autem publica autoritate tributa. Arbi¬ trium item pro ipjfa tententia , Sc toto cognitionis exercitio promifcue ponitur,vt in l.Pomponius ait, in 1. qu3ierr, aut. iam citata Rubfica. Neclaudum, tumetlli id quoque magno errore receptum eft, dici yoteli. Spieg. Vt autem arbitri &iudices diiferunt, ita Sc iudicia Sc arbitria ; vt Cie. pro Rofc. Comee- do exponit. Arbitria enim ea iudicia dicuntur, quse in bonum Sc aequum concipi, Sc bona fidered- di folebanr: quare huc repetas, qu« fupra de iudi- ao- cum Sc arbitrorum diftereatia di&a funt. Arbitrivm tutel«, id eft, de aftione tutclz, Go- thof. ad rub.C. arbitrium tutel*. Arbitrivm. iudiciale., I.7.C. vnde vi. ^ Arbitri v m aqu& pluui« arcend*.1.2j. jL vit.Ir. ds aq. Sc aq. plu. Arbitrium rei vxori« apud Cic.j.of- fic. Sic Sc in 1.2.C. de vfur. legat. Arbitrii verbum accipitur. SrilT. Arbi triv ja communi diuidudo.Ln.jf.i.ffdcaq. Sc aq. plu. Vitr. lib.2.cap-.8.Itaque cum arbitria com- *o munium parietum fumuntur * non aftlimant eos quanti fa&i funt. Brilf. Arbitrivm famili« hercifcund«, I.47. fftfami.her- cifj. 17. C. eed. tit, Arbitrivm pro focio Gicero pro Quintio. Qaa in re ita difigens erac, quaft hi qui magna ndc focie- tatem gererent. Arbitrio pro focio condemnari fo- lerent. Idem pro Rofc. Gom. Qu« cum ita lint, cur non ad arbitrium pro focio adegeris CE^Rofcium qu«ro. Briff. Ar bi trii formnlariaverba,I.4. § .6. C. de recept, arbitr. Arbitrio voluntatis fu« abelfe, l.io.C. quom. & quand. iudic. fentent. Ar bi t rivm fuum dičtare, i.21. is pr. C- de te¬ li a m. Arbitrivm iudicis, arbitrium boni viri rcli- io iudicantis, Papin, in lege qu«6uim .ifde tefti- us. Omnia enim ifta conftante illa Sc perpetua vo- lu-ntate boni Sc «qui velut cx vno procedunt , Sc 50 eodem tendunt , fcilitet ad dirimendas ceieritcr controuerfias litigantium. Ex Copia Dr. Olden. Spieg. Arbitri v m. etiam ofticiu arbitri , circa ea qua? in bidicio verfantur formuiaque minime continencur, ii^aiftcat.l.31. 5r.xulpam.lf.de scdil. ed.L24.iT.pcn.5c vit.lf.foi. matr. L80. infm.ff de furt. I.3. &1.8. &i. vlt.ff.quod cerr.loc.l.idf. de vfur.l.^S. jf.i. fF.de cmpt.Lr4.If.quatenus.fF. quod met, cauf.L9.ff. de dol©. Sic in 1.3.5L ibid.ff. ad exhib. per arbi tri u ait 60 Vlpi. ftbi hac ačlione commiftum iudex exceptio- ,nes «ftimat. Hir.c arbitrari« ačtiones. I.3. $A n his. de vfur.Li.C. vbi conueniat qui cert.loc.id eft , vt luftinian. interpretatur , ex arbitrio pendentes. $. p.rseterea. inftitu. de a&io.Sc vt Gaius, qu« in ar- iutrio iudicis committitur, quemadmodum aučlori res , vel reftituatur vel foluatur, vel esbibeatur. 3dque liebat propter formul« verba , Neque ca r<:s arbitrio iudicis reftituatur, dedatur, exhibeatur, de vero. obligat. Altera, qua difcerrsas arbitrium a iudicie, eft , quia arbitrium exigitpcenam, L litigatores.#- arbitri um.& jT.ftn de arbitr.l.t.C.eod.ludicium aut 4^ non *que , qiioniam habet mris dicendi autori.a- tem.ordinariam vel mandat um cum poteftate coer- cendi, 1.1^.3.de iurifd. Prat.. Ar bitrivm fcruus olim recipere nen poterat, nc- que folus j neque cum alio, L Pedius de recept, plane Ci liber fačlus fenuetnism dic at,valet partibus conferfTientibus , 1. fed li-9.ff.e0d. Vb 1 c v n Q_v e autem in arbitrium fiue iudicis, liue alterius quid confcrtur , pro arbirrio viri boai habendum , 6cquafiviro bono commiffum acci- piendum eft.lege Pr«tor aji.ff.de ininr.L p. ff.de oper. li.1.6. pro i&c .l.i .ff. de leg. lib.2. L4j.de leg. lib.j.li^.jf, gener.ft.de iur. dot. L3.C-.de dot. promili.( debet tamen ludex fine arbiter arbitrium iuum iuxta leges regulare. Cepha, conf.164. nu.rž, Grau. conftl.i9o,num.i. ) Idquc in condicionibus bon$ ftdei iudiciis adlcriptis maxime locum habef, I.22.Sf‘ vit.ff. de diuerf. re. iur.1.7.7 1. 78. if, profoc. Ita quod operum Liciendorum lege comprchendi fplebat, vt arbitrio alicuius opus fieret approbarc« turue , ad boni viri arbitratum referebatur L24. loca. Eadem c-ft vis verbi arbitratus l.^i.ff. fol. mr- ^r..Iege.iA.jT. ait pr«tor. ff de procur. Verba autem li«c,Arbitratu illius ficri ("du» plerunquc conuen- tionibus auiiciebam jr.L43if.de vorb. obliga.l.vlt -C.de contrah. emp, ius ftgnincant Sc in feruum ne ■cadunt L68.ff.de verb fign.Briif.Et ratio eft quare non cadant; qi:oniam fteruus iudicantis perfonam ©bire non poteft.iege Pedius jT.i.ft'. de rccepc.arbi- tr. Ac, quod ad ius ciuile attinet, ferui pro nullit babentur ,lege quod attinet.de reg. iur. Vel quod lcx in iudici® adeffe feruos p.rohibetXferuus,C. k A ANTE R. l J3 ju d.& ibidem glof.Lvtx.ff.eocl.Sed an Monachi,qui eum feruonim conditione folent conferri , arbitriu ferre,aut iudices effe potlint ? Innocentius in c. cum clim.exir.de priuil.negat poffe.Eft pulchra glofLin d.UVdius.tf.i.de arbitr. Multa quidem pr*clare & fubtiliter de arbitris & arbitriis fcripht V Id. Zafius in l.-fi quis arbitratu. ff. de verborum obligatione Br*cheus in l.iila verba.fKde verborum & rerun' fi- gnidcat. A r b o r generale nomenefl,& eius appellatione con- 19 tinentur vnes.l.i.jT^.ff.de arbor.c^den.l.j.iT.i.dlar- bor.furtim csefar. Heder* item, : arundines, & lali- čtum > d.l.3.jT.i.& 2. Ar b o r qaoque rečte dicitur, qu* fnbuerfa a radici- bus,etiam nune reponi pote/haut qus ita tranflata eft,vt reponi podit d.1.3.^.6. Stirps quoque ole* ar- bor rede dicitur.,ibid.jT.7* A r s o r 1 s numero non habetur, quod aaeo tenerum cft,vt herbce loeo fit,i.4.flr.eod. Arb o r c*dua dicitur , qu* excifa repulhilat,fiue ab *9 eodemftipite 3 {iue ex ftirpibusj vt falix,arundo, cor- pus,fraxinus, efeuius, quercus,lAurus,aInus,b*tula, iambucus>populus,multa:que id genus fpecies. Al- ciat.de rerb.fi g. • Arb o r e s csdu*(ait Gothof.ad L7.if.i2.rolu.matr.) id eft,ad hcc de/linat*,vt excidantur,per L>& 106. de vfufr. A R b o R pro malo nauis in I.3.& 1.6.fFde leg.Rhod. & apud PauLlib.2.ientent.tit.7. qu* lignidcaiio & in Lexico B. Germani his verhis annorata cR: Arbor 3.0 nauis < qu* ignorante do^ 7 & mino, celandiqae eius caufa ceduntur, licet earum arborum. furtum non fiat , lege 7. ff. arb. furt. c*f. Prat. A r b o r h s euulf*,vel vi ventorum deiedse l.arbo ri* bus.fF.de vfufru.Spieg. Arb o res radicitus erut*. 1 . 26. ff. de acq.rer.do» fc Brifl' Arboris frugifer*.in L13jT.fructuarius.ff. de vfu* fru.A fručlifer* apud PauI.li*>.Sentcnt.tit.&?. Sunt enim 6cnon frugifer*,veluti cupreif. l.To. S. 1. ff. quod vi aut clam. Arbores pomiftr*. L45.SLpen.fE de iur.. fifcL Arbores terminales aj?ud Paul. lib. 5^ Sement.tit.22. qu* pro terminis & finibus obferua- ' tur,quales olim habebantur Arbores anterr.iifa? SL peregrin* , qu* & rinales appellantur. vide Sicul. placc.Hpgcn.& alios aučtores de limitibus. Brifloa De his arboribus Terminalibus latius Maioragiu# lib.4.Mifcellaneorum,c.7.quem vide. Arb o r es fcelicesGato dixit , qu* fru&um ferunt,- Infmhces qu* non ferunt, de qua re Cslius Jib. ic. cap.7.lečbantiquar.Brodsus lib. 4. Mifcellan. cap, 6.1 urnebus lib.4. cap.3. per infcelicem arborem in- telligit-ftipitem A furcam , de qua fontes fufpen- dantur, neque enim vila arbor, aut vllum lignufti infcelicius ita iftud Liuianum intelligendum, l ličtor , colliga manus , infcclici arbori fufpen- dito. Arbor v m grandium appellatione, qude intelligcn- d* fint,pete ex Alciat. Comment. ad l.fylua c*dua* dejverb.fl^. Arbvstvm, locus eft, quo certo ordine arbores vi- tium caufa plantantur,c|u* funt populus, vlnuis,atn tinia,cornus.. Hoc & arboretum aliqui vocanr, vs tradit Aulus Gcllius , & apud nos Felin. in capit, Rodulphus. 17. col. de refeript. Cotta in memoral, Eline A r b v s T a_r e verbum, id eft, agrum arboribus viti« feris conierere. Arbuftorum autem rationem vide- bis apud Plinium lib 17.c.23-.C olumel.lib.de arbor. 49 c,16. Ar c A,pro monumento, vel loculo in quo mortui co- duntur in terra.in Lis qui intulit. ff. de relig. ltem eodem fignificatu Arcula, in L diui fratres. eod. tit. Sed Arculamipfam,fi res exigat, in locum commo- diorem licere transferre , non e/l denegandum au~ tor M ar. Spi eg. Addequod arcam habere dicebatur q uibenc nummatus^rat,cui nihil nummorum erat; is arcanvnon habere dicebatur/cd multo ille pecu- niolior, cui are* plures: hinc Catullus de paupere, cut neque fcruulus nequc arca. & Cicero quodam ločo, confidito are* noftra?, dočliflimus Turneb.lib. 6. Aduerfarior.c.i. Ar ca camerata,id efl,arcua \ » 9 ' conformata. Vlpia- nus in l.fed addes.iT.inquilinus. 2. ff. locati. Vid.in hunc locum Hud. quam inde didam ait Varro lib, 4, lingu* Latin* quod arceantur fures ab ea clau- fa, quod & Fe/lus probat libro 1. Are* etiam men- tio fit in Lfecuritates.Cod.de fufcept.pr*pof. & ar¬ ca.Pratei, Ar c a lapidea,Caius in 1. is qui intulit,aduerfus e« inquit,qui in alterius arcam lapideam in qua adhu« snortuus non erit conditus,mortuum intulit: vtilem ačlionem in fačtum proconful dat:quia non proprie vel in fepulehrum , vel in locum alterius intulif- fedici poteft. Sed"& Plinius de Vir.is iiluftribus pro loculo lapideo vfurpauit , abfumptus inquicns , po/itus apud Libyffam'in arca. iapidea. Spieg. Ar c a n A, pro.fifci quodam iure particulari. Rcli- qua C inquit Theodo/iu^ ) tam arcalium quai» A ANTE r: A ANTE R. 2 55 vtriufque ararii, vfque ad incipientem pntnamin- dudionem,iubemus ad indulgcntiam pertinere , id eft,remitti Spicg. . . Ar c a in qua nummi conduntur Sc reponuntur.Sic in arca depofuiflfe pecuniam feruum proponit 1. 52. jf. plane D.de pecul. Pesunia qu« in arca eft 1 . jo. ft. de leg l.Sic Virgil. Ludite fccurt quibut eft as femper in arca* Et Mart,Epig.4j.'ib.5. Calitdus effrafta nummvsfur auferet arca. I o A R c A communis, L1-G0d.de crimin.expil.hered. Arca eminentiftimse prjrfedur«, 1 . 6. C. dcexador. tribut. Ar c a e ratiocinia. Lij. Cod. de fufceptor. pramof.Se arcar. Arca žtrata in did. jT» fi inquilinus j L fed addes. fr. ioca. Arca ftfcalis in L4.C0d.de nuRierar.Ub.n. In quam tfibuta inferebantur,vt luftin.in Nouel. iftijuccriodv eitttt&c non precui ab initio fig ni Seat. Efi 20 autem cdrruptum Sc deprauatum hoc verbum in L ii.G.de fufceptoribus lib.io.in qua,mercedis diicui- ficmem,pro, are« difcuilionem vitiose legi, cum ex feriptis codicibusjtum vero ex 1.2d.eod.tit,inC.l h, patet.BriflCin prsetermiflis. A R c as argenteas primus habuifle fertur Helioga- balusjfl quid Lampridio credimus. Arca frumentam, S? ©leaiia Lx.fF.de mu.&honor.L 2. de curat.Kalen.lib.12X.Th.Prat. A r c a vinaria in l.fecuritates. C. de fufcep.pr«pof.& are. lih, Sc apud $ymmach. lib.epifL1.epift.28. Sc jj. Prat. Arca qu«ftoria apud eundcm^EpiftoLlib.i. epift.19. Prat, A R c ARI V s. Arcarii funt pr«pofiti his fufcipiendis, quse in arcam pr«fedi prsetorio inferuntur.Gothof. ad l.i. jT.8.verf.in ferinio arcae.Cod.de ofSc.prasfečL praetor. Afric. & ad Nou.ell.i47. cap.2. pl*. Sine qui prseiunt arcae rerum publicarum * ftuc arcarii funt) qui pecuniam puhlicam adferuant. Quomodoacci- ^ pitur Cod.in.tit.de ruFceptoribus prspolitis , & ar- cariis,& l.Thsis.in fi.ff.de fideicommifT.libert. Vbi Sc«uoIa, Stichum (inquit) rationibus redditis ma- numitti volo. Srichus Arcarius probante domino, nomina fecit , Sc rationesa domino feriptas exhi- buit,&c. Archarius etiam, media cum afpirationis nota , pricfe&us & moderator dicitur. Vnde D. Paulus,Salutat vos Eraftus archarius ciuitatis. An- ebor. A R č a R1 1,& Atriarii,a lureconfultis inter feruorum fpecies numerantur.di&.l.Tbais. 41. jT.Stichum. 17. Eum autem Arcarium feruum dicimus, cui are«,in qua domini pecunia condita eft , procuratio com- mifTa eft:idcm qui ačtor aut dilpenfator. Plotom. Seruorum autem fpecies refert Alex. Neapol. cap. 25.terci} Gcneal.dier.&Pyrr.lib,..de Qu«ft.magift. Sp»eg. Ar c ari o s Iuftinianus in No. 147.eos vocat,qui in- duigentiis tributorum exigendis recipiendffque pr«pbfiti funt, quae :n arcam prsefcc. proetorio (qua? r eadem Sc menfa dicitur ) inferuntur, vt in tit.de fu- ° fcc.& arcar.Alias arcarij funt difpenfatores ferui vel eeconomi, vt fupra dictum, L Thats. jT.vlt.fF.de fid. lih. Et perite vetus interpr.es epiftol« ad ftomanos, aconomum , arcarium. Vide Gorh. ad d. Nou.147. C.2.in pr.' Macarius homil.16.« tcg Trovjig^c fl-v^u^Tcejretinuit Latinam voce.Cu- iac.in expofitio. d. Nou.Iuftin.147.de indulg. reliq. tribut. Ar c a m.v s bomo, qui qu« audit, tacet Sc continet o- j Q ptime.Subftantiue Arcammi dicitur fecretum } cuius ms 5 ° oecultatio iuris naturalis eft,quodnullaciuilicon. ftitutione toEi potcft.Alciat.citat B.Thomamine. narratione l.bona S d e$. fF.de depoflt.Spieg. Ar c Ei.Lege,8krchi. A R c e r a in xn. Tabulis apud Gellium lib.20.cap.i, eft Plauftrum vndiq U etedum Sc munitum quafiar- ca qu«dam magna veftimentis inftrata, qua nimis a?gri,aut fenes cubantes portari folebant: quam de- ftnitionem } robat N.Marcellus, hanc ex tabulisfa- dam feribit T. Varro lib. 4. iing. Lat. verba legis funt fupra in verb. yPuitas.Prat.Adde Gorraf.libro j.Mifcel.c£p.20.num.j.& R«uardum ad ll.xn.Tab. cap.j.Sc Fr.Balduin.in comment.fuper legc.M.Tab. cap.41. A r c e s e aquam-eft curare,ne influat.L2.jT.Idcm La- bco.fF.de aqu.& aqu.plu.Feft. lib.u Arcere, ait,eft cctinere.Vnde arcus in «dificiis diftus qui feipfum continet.Cic.Topic. Si in vrbe fines nonreguntur, ncc in vrbe aqua arceatur. Cutus interpres Boeth. Arcet J ait,aquarn, qui eam per fua fpacia mearepn patitur IdemCiceroin Mur«na;Ille tenet & fcit,vt ho/tium čopi«,tu vt aqu« pluui« arceantur. Coer- cere vero aquam Vlpian. ad edidum Pmorisin. terpret ?tu;r continert ,fic ne diffiuat, neve dilaba- tur , i. vnlc. jT. vitim. fr. de fonte. Brifton, Aliam huius verbi notioiacm adducit Turn. lib.io.aduerf. ca l > - 1 5 - Arcere ab exadione,l.toX„de iur. delib. aprofef- fione,!.). C. de poftulando; Honore LS.fF.de interi Si releg.Itinere. l.i. ff.de momio inferendo. Omni commodo L4.fF.ad SCtum.Treb. Pofleffione i.i.jT.fi quis fF.ne vis bat dcc.Briff. ARcesSere proAccerfere veteves fjepiflime vfur- p ar urit. Nam Arceftitis amicis Florenci« fenbiturin l.j^.jT.propofttum lF.de legat.j. Vbi alii codicesAt- cerfltis habent Atque ita^uantum memoriarepe- to in manufcriptis vettru audorum codicibus,quos quidem mihi vider,e antehac contigit,Arceflere pro euocare feriptum, vbicunque id occurru,reperi;li* cet Grammaticorum diftindioni bane feripturam repugnare,non ignorem,qui accerfere in ca fignift- catione diccndum contendunt.Vnde in L7.C0d.vbi cauf.fifca.quo lociTypis impreifi libri, Accerfendisj veteresmei ArccfCendis feriptum habent . Itidemq apud Cicer. pro A. Cluentio primi qui cx Vcneto- rum oflicina prodiere codices. Arcemt fine caufi pucrum , vtut recentiores Accerfit ediderunt.Brili lib.^.parerg. Ar c e s ser e fignificatad vocandum ire,vel vocare. apud Vlpian.L2.jT.Tegatis.fF.vbi qui agcr.lntcrdura accufare fignificat & ablatiuo iungitur cum geniti- uo. fiicer. pro Cselio: Ipfe alterum iterum ambitus crimine arcefleret.Spieg.Aliquem capitis arceffere. Cicer. Archanticv s> leg. 6. Cod. de iur. & fadi igno- ran. Archegetes ,Gr«ce etp^^iTOCjprinceps, Gotho.ad N0U.30.C. 5.Vide inf.Archigerontes. Archeotae , L 18. jT- 10.ft.de vacat. Sc excuf.mun ( funt Archiorumi cuftodes. A R c h e 1 on proprie domus Principis.Prat. A®-c hi a funt tabularia publica, Sc vt Suidas expo nitfsvSri oi fH.ucir/otjftfm) Kafmpv7,mn, ln his publica inftrumenta deponuntur& adfernan- tur l.p.nonnunquam, iF.de pcen. vt Sc luftinia.Nou. Conft.i5.fignibcat his verbisioecr cvttzjs Trohtm oIhm- 71 VJ/S Qr&PO ck>7ti{ ^ n< ^ e arch«otx archie- 2 5 7 A A N T t R. archioruftU.vlt.f.ln queqae. ff.de maner.&honor. Admonet aute hielocus,vt Vopifci veibaemende- mus * qux funt apud eum audorcm in Taciti vita. Sic vulg-o.fcripta funt, Libram per annos fingulos decies frribi publicitus in Eaicis archiis, vbi Ciui- cis arcliiis iegendum čredo. vt ciuitatura tabularia rigni ficetur.BrilT. Ar g hi a te r.A hoc eft, Latine archiater, vel archiatrus dicitur medicorum princeps, A’p%oc enim principem,ia7?*E medicam fignificat. Itaqac, 10 ^fcuiapius didus eft, archiater,tanqua pr^fesdeuf que medicorum dfet.Et per translationcm D. Hie- ronymo didus eft archiaeer faiaator nofter, qui la- guentium animarnm prsefentiifimus eifet opitula- tor. Qucm igitur vulgo protomedicumregis ap- peliamus, is archiater dicitur,hoc eft medicus prin- cipis.Quo fenfu accipitur Cod. de comitibus Sc ar- chiat.Vbi legimus priuilegiisTmperatoris archia- trosdecorari, ide o foru.iTc, quod ( vt Caflianus ail) fint falutis magiftri. Anchor. 10 A R c h i c e l l an v s .Lege capella. ARChIcvbernv s,id ed,ciailis prsefedus omnium gubernatorum primus,Goth.ad 1.46.1« pr. ad S. C. Trebči. Ar chiduconvs. Dicitur archidiaconusj quafi princeps,vel primus diaconorum, Arehidiaconus enim dignitacem habere dicitur, cum teneat vicem Epifcopi, & habeat iure communi iurifdidionera. Quod licet immutarit confuetudo ( quia nulla for- te in ecclefta vtatur iurifdidione Archidiaconus^fi jo tamen prseiogatiuis in choro & capitulo fungatur, m dignitatevnihilominus dicitur efte Ajrchidiaco- mi5. De eius autem officio tradatur Decret. in ti* tul.deofdc. Arch. Item 25. diftind. perfcdis. 94. drft.c.h quis.Deeius officio vidc & Gothofr.adNo* I2pcap.3,circ.fin. Archidvcis appellationem primum Bruno fra¬ ter Ottonis Imp.eius nominis primus,infolenter af- fumpfit, tefte Aimiifo Veronen. lib. Fran. hift. 3. Id poftea Carinthianorum principes vfurparunt: 4° qiiibus extindis, ad Auftriacos fimul cum ditione tranfiit, q«od & hodie obtinent.Spicg. Ar Chie Pis c 0P1 nomen in Apofiolicis liter is npn extat, gtiemadmodum necbypodiaconi, nec archi- diaconi. Extant autem in Ponrificum Sc ccclefia- fticorum libris, nec non apud Impp. in 1 . iubemus. in princ. C. de facrof. ecclef.J. 25. jT. 2.C. de epifc. auaient. Authen. fi vero C. de iudic. & Kos/, de Eccl. diuerf. cap. jf. iubemus igitur. tum alibi.Ar- chiepifcoporum appeliatione contineri Sc Patriar- 5° cbasjAiber.annotat.Spieg.Immo Cuiac. inexpofit. No.ludin.il. prope fin.dicit , Archžepi/čopuin Sc Patrisreham idem efle, 'Aggspctfjvel hpns primarii,Goth.ad Nou.Leon. 86. Ar c hi er o s 1 n a 1. 112.de Decurionibus:!. 31. de e- rog.miiit.ann.in C.Theod.^riif. ArchiEvnvchvs, ideft,cubicul.ariorumRegis Princeps. ARCniGERONTEsin I.5.C. de epifc.aud. Akiatas interpreratur qui procurant negotia auPe princi- 60 palis, legemque ita reftituit, Archigerontes dios- cdtaeque »y&i 97 dfiiqiumv, non nifi Chriftiani diri- gantur: id eih qui quse ad vidum principi* palati- norumque pertinent, coemunt. Ha?c ille. nun- quam autem s pro ea re vfurpari audiui. Sufpicarer'igitur leuiffima mutatione adhibit* lo- «um fic corrigendum, Archigetontes Sc dicececs ergafticorum non nifi Chriftiani, &c. Eft autem ab ugtfTooo dedudo verbo , qui princi-’ .pacum tenet fabrorijm, vt in opidciis publicis Sc jq A s 5 8' regiis,qui & Af^be-mfappettatur. Nam Ergaflicos^ meo iudicio nominat opcras,qu$ in pablicis operi- bus condud^ ab aliquo quafi principe & magiftro gubernantur vero fcniorum principes declarat:quod verbum ad huiufce legis fententiam qi|emadmodum accommodari debeat,nondifpicio. Hot.. ' L. ARCHiGVBERNvs,ex Sc j 'jjpfpvzrnn iundo no* mine,princeps gubernator, omnium gubernatorunt primus. Iauolenus 1.4^. D.ad S.C.TrebeLSeius Sa- turnimis archigubernus, tedamento reliquitb«re- dem Valcrium Maximum trierarchum. Hot.Nome hoc compolkum-ex Grseco & Latino , quod perqu£ rarutn eft : aliquando fieri foiec, vt Qjrintil.lib.10- ftendit.IauolenusI.36dig.tit. ad SC.Trebell.l.eiuSo Saturnius,inquit,archigubernusex clafle Britanni- ca,&c. Nebr. AR c h i m a g.I R v s dicitur princeps coquorum J poe- ta fatyrus, vt pala eft, vtitur hac voce. Lampridiu* in Heliogabalo rnagiru coci vocat. G^teru (imili- tudinarie probe vafatum Sc imis ventris bene prx- paratum, Sc quod pr^fato honeftarum aurium ho- nore didum fit, diuiforem, hoc eft cmafculatorem f qui>’vt Plautinis verbis vtar Sc Ciceronianis, He- lium diuideret Sc fubagitaret. Lampridius fic in- quit; Nuplit Sc coiit vt Sc pronubum haberet, cia« maretque pr^cide magire, Scc. loan. Bapt. in com« ment.epift.Sidon. Apollin.ad Domicum.lib. 2. Ar c HI M aN D r I TA, agminis , fiuegregis princeps apud Graicos Ipelunca feu cubileeft : mul- taque j alia fignihcat. Atluftin. lib. 1. C. pro.Pon- tificeaccepit. Reuerendidimi, inquit, archiman- dritse. Idem coll.i.de Monach. Deo, ait, amabiles epifcopi & archimandrita', Vtrobique pro paftore Nebrif. Sunt itaque Archimandrit2e,Abbates:quo(i fGrsece,ytdiximus, fpeluncam fignificat I atine, vel gregem.Nam monachi olirn in eremis, dati)? id eft,fpeluncis, &cauis montium habitabant. Vel i grege pafcendo fic didi. Alcia- tus in 1. vlt.C.de fum.trin.6c fid.catb.Spieg.Cceter« Accuifii fententiam contra Alciatum fequitur Fer- randus Adduenfis lib. 2.explicationum c.j^.itirai- rumquodhac didioneintelliganturouium pfin« cipesft. vlt.C.de Cum.trin, Archimedor vs.Gothof.Aitemidorus. Hal. L23. C.de tvanfad. ArChimim v s,mimorum princeps. Sunt autem mi¬ rni , qui in leena geftus adufque e9i-um quos irri- derc voluntj foli imitantur : tum etiam moreš,qui Ethologi nominantur, Sc Lthopcei : vnde Sc Etho- pceia , apud Quint. poemata item lafciuientia in turpitudinem^jui^^^uod eftimitor. Iulian.de Operiš libert Lpatronus.if.i.Narn fi quis J mquit,ar- chimimum,vel pantomirnum.Pantomimi.renmi 0- mnium funt imitatores: Archimimi pra2cipui,& ceu mimorum principes.Spieg. APX14 > £PEK1TAI vox eft hybrid.a , Grscapartim, partim Hebr^a : eorum m anus erat legere Sc inter- pretari illas legis feu propnetarum fediones, quas Hebr^ei Parfiioth ScPerakim appellant,& ad easacccL modare fubdiftindiones tradatuum maiorum Tal- mudis, quas iidem Iuda?i Perzkim vocat' Nam quod noftris lib.je.Pandcdaruimhoc Talmudicis 6o tra- datus maiores, quod tituli hoc Pefakim. Igitur A&% qui xdift-" 1 A AN čiofum rationem comminifci & inftruere didicir.ac graphice,hoc eft^liiieamentorum du£Lu,& vmbrati- li pi&ura eas formas defcribere , l.fi. & de iur.im- mu. In omni enim opere magnifico tres perfone co- fiderantur:dominus,qui liberaliter impendit: ftru- C 7 IVhifAei 1 y‘rV Z&S\eiVjt&j iri%UO- * 3 u/> roi? Afflvcn 7n‘žtcčtt{> Vide Ferrandum Ad- duenfem lib.2,expIicat.cap.4o. A R c h o N autem zTrdrip.®* apud Ath.enie.nfes dice- batur , cui incumbebat cura dandorum pupillis tu- torum- , quoVproprie appeilabant ra'? t v %in- '&7 tou( vt diiteri et aviduarum defenforibus.Schard 0 . ex Bal.ad tk.Inft.de tutelis. A r c H o E n o c h v s } pincernarum, fiue, vt Diuus Hieron.fub-finem, Ouaft.in-Genef. interprctatur, vinariorum princeps.Spieg. . A R c h 1 f 1 k.i.v s ager dicitur qui nulla menfura con- tinetur,' fir.itus fecundum antiquam obferuationem fluminibus J foflis,montibus,viis,arbonbuS}ante im- mifiis aqu,arum diuergiis, & fi qua ioca qu* ante a pofielFore potuerunt obtineri. Nam ager Arcin- ni as, vt ait Varro, ab arcendis hoftibiis eft appel- latus. Quare Sc occupatorius ager dicitur, eo quod in tempore occupatus eft a vičlore populo , ter- ritis exinde fugatifque hoft.ibus.Qupd Sč Sic.Flacc. tradit J qui occupatoris Arcifinares vocat, Sc arceri- do vicin J ds hanc appellationem finxifte quemque tradit, dum non tantum terrce occuparet , quan- tum colere pofFet , fed qunntum fpe colendi reieruaret, Ifidortis vero aliam huius verbi.no- tanonem profert. libr. 16. Etymol. capit.13* Brif- fon. Arctari tempore, id eft,feruando fcruari non pof-* fe,I.5.C.de tutor rei curat,qui fatis non de dir. X E R. 260 Ar c varii inl.^.in medio.fF.de iur.injmun.fantar- cuum opifices.Goth.ad d. 1 . 6 . A r c v l a e in Pauli refponfo L argen. 5]. fF de leg.j. deminutiuum Ar cx Feft. Varroni,de qua fupra. Porro argenteas primus fertur habuiflfe Helioga- balus,fi quid Lampndio credlmus.Prat. i>iuusfra- tres edičto admonuiife Martianus air, nefepulturs traditum , hoc eft terra conditum corpusinquic- tetur:viderique terra conditum^etfi in arcula con¬ ditum hoc animo fit » vt non alibi transferatur,cap. 2^. de relig. &fump.£un. Quo in loco per Arcalam intellexit Accurfius cafam, in qua vitramontesma- gni homines imponnntur.fub terra.Ridiculum. id- didit enim Martianus , arculam in comraodiortm locum transferri pofte. Vnde etiam in epitaphio An.Creftinae fic legimus : Ne qj? rs nos in- QJC I £ T E T E X A R C A. N O S TRA x N E QJT E A E ANTE ALIAM PONAT, AVT COMMVTET. Certe Marriani remporibus eam fepeliendi rano- nem in vfu fuifte fufpiccr , cuius Caffiodorus Va- riarurri lib.tertio meminit.Tunc enim non terrafo- lum condi folebat j >eci etiam in arca lapidea fupra terram pofita corpus perpetus fepulturce traden. '■dum,plerunque recondebatur.Eoque fenfu accepif- fe arcam lapideam vifus eft etiam Caius , cumita feriberet : Aduerfus eos,q j !i in alterius arcamlapi¬ deam ^ in quaadhuc mortuus non erat conditus, mortuum intulit , vtilem ačtionem in fndumpro- conf.dat.his qui 7.in fin.de rel'ig.& fumpt.fu.EtSe- neca Epift9I.lib.13.ln ipfa,inquit, Scipionis Afriča¬ ni villa iacens hcec tibi feribo , adoratis mambus f- ius, &arca , quam fepulchrum efle tanti viri fufpi- ^ cor. Deque ciufmodi arcis illud Fronrini etiam ac* cipiendum videtur , de diueriis menfuris agrorum lib.1.in campis veto ftatuerunt terminos quadratos curforios, &interiedis locis arcas &monumenta, vel alia teftimonia. Et harc de arcis. Plinius etiam fcribit Nat.hift.lib 7.ca. 54. fepulfum inceliigiquo- qtio modo conditum; humatum vero, humo conte- ^•um.Rceuar.lib.2.c.4. Ar c v s , Nonio Marceli, interprete, omnis fiifpenfo fornix dicitur. Arcus autem ducendcE aq nx caufao- lim fiebant,vt oftendit 1.Fupra iter.ir.in pr./F.deat]. Sc aqu. pluuia. Plin. libro ir>.Epiftol. IpFe perueni ad fontem puriFfimum , ex quo videtur aqua debe- reperduci,, ficut initio tentatum eratjareuato ope¬ retne tantum ad plana ciuitatis Sc, humilia perue- niat. Manent.adhuc pauciffimi arcus. Frontimu quoque lib 1. de aqu* duvftibus vrhis Rom^,aqu3! per multa.pafTmim milila areuato obere duci tradit V BrifiT. AR de r E dicitur domus l^o.jT.i. fF. de cond.indebif. Et Res.Paul.lib.5.fent.Tit.6.Brift. A R e Ajlocus in vrbe fiue sdincio Florentino.l.fandi 211.jf.locus.fF.de verb.fig.Fcfto 1 'pcus vacuus,qu2ii exaruerit,& non poffit quidquam generare. Varro autem aream vocat vbi frumenta leda tcranturjfr arcfcant.Grsecis zenice* Gali is pince dicitur. Prat. Alciatus in 1 . fundi.iF.de verb.fignifi.adbcercnsetj- mo tradit aream rufticam efle , Sc tan¬ tum in vrbe dici,at hunc redarguit Forcatulus dia¬ loge i6.Necyomanri'^, cum lurifconfplci totiespro vrbano loco,in quo domus adificetur pofuerintli in area.ft.de cendičl.indeb.Horat. Tonendaque damo. qiutre?ida eft arca primw»> a*R e a etiam lurifconf.fignificat folum,cui sediffciuro■ imponitur.Sic in aliena area .Tdificare, 1 .2-7.iT.idcm 7 ° eft Sc 1.37.fF. de Rei Vindic. Jao.fFrde doli mali ex* ccpt. Et quoddcpofitis isdibus , manet , vnde 5 c i(?t A AN £dificii pars eft Paulo l.fefuitutes.iO. jT.fi fublatum ff.de feruit.vrb.Sc 1. qui res.pS.tf.aream.ff.dc folut.h domo.ff.de pig.aft.l. +4. jT.fi are£,de leg.i.l.j^jT.vlt. L71.ff.de vfufrua.L79.JT.vlti1n.de legat.j.Briff". Prat. A R E A m quoque adpdUb.mt, in quam collefta om¬ ili ex tefio pluuia dcfcendebat: quo etiam modo ac cipitur in !.i.& Lferuitutes.jT.fi feruitus, & §. qui in area.ff de feruit.vrb.In rufticis vero pr£diis ,lo- cus erar rerejidis friigibiis,kguminibiisaptiis,l.Me- 10 la.jT.fi.ff.de alim.leg.l.fin.C.de feruit.& aq.qno etia feniu aecipiuirapudVarronemlocofuperius addu- fto.Prat.ex Brili. Akeiaia vrbseft, Strabo li.31.in quam pater Tibe- rii Cjfaris colonias deduxit„ tefte Suetonio in Ty- berio. In e.idem Conflantinus magnus Synodu co- .uocauit.Eufebius lo.Hifior.Ecclef.j.Gothofr. adi. ij.princ.ff.de inftitor.aft.Hinc. An e L a t e NSIS Plinius li.jj.Pompeius Paulini eaui tis Arelatentis filius,Sc£uola l.codicillis. ff'. de vfu ja & vfufr.Ad Rempublicam,inquit,Arclatcnfem per- tinere NebrifT. Akena , pro loto vbi certamina prabebantur, qui fpargi arena folebat Vlpianus I.4.8'. de accufat.Sed £c calumni i notatis ius accufandi ademptum eft: i- tcm his qm cum beftiis depugnandi cauflain arena inrromiiTi funt.Trypho.lvlt.ff.de fugit.Si in arenam fugitiuus feruus fe dedcrit,ne ifto quidem periculo difcriminis' vitst tantum fibi irrogato Hot. Vertra- nius lib.fingulari de iure liberorum cap.n. inter- 30 pretatur amphitbeatri caueam.Hinc A* E N A. R i v s,qui in arenam pugnandi caafta defce- dit,ibique publicepugnauitjeg.hj demum.fE de o~ per.libert. & Lob carmen.j 7 .fi ea.ff.de teflibus.li e- tiam cumferis beftiis pugnabant, vnde &beftiarii quibusdam dičti funt. 1 . i. de aedil. edicl. Prat. Adde Corrafium Hb.^Mifcel.cap.i^ numero 51. Ar e n g a eft & concors verborum fententia,quže po- nitur poft falutationem in priuilegiis arduorum ne gotiorum.Oldend. 43 A K ES čvs Arin editioilePand.Plor. Ancillj namen 1 . Areficufa.ff.de ftat.homi.l.Titius & l.idq;45.j7.vlt. ff.de a&.empt.Attamen alibi in eadem editione. Arethvsa fcribitur,Lvbi 75.jT.illud.ff. de verbor. 0biigat.L5.jT.pen.cfe ftatufib.Lr.de oper.feruor.L25* j 7 .vlt.ff.quando dies legator.Briff.Prar. Are ta l o gvS non tam videturl virtutc dici, quz cipti* voeatur,quam ab eft gratus & pla, censj qui narrationes & fabeilas, acroamataque au- rib us auditorum grata loquitar:proinde & nuga-* 50 tores eo etiam nomine &garriiIicciafcntur.Turneb. Ub.iD.aduerfar.cap.12- Are s e v s a nomen celebre eft fceminarura in libris digefto.ln libris recentioribus mendofe legitur A- rethufa.Neque ignoro Arethufam Nympham eile s & fontem eiufdem nominis in Sicilia , de\traque Virgil.in Bucolicis,& in quarto Georgicorum libro Sed quod ad iuris rationem attinet, nihil refert, A- refeulam dicas an Arethufam,nos puritatemlečlio- nis defendimus > quod grammatici proprium eft of- £0 ficium BriHon. *■' A r e s t a,voX Grxc a,iij ra A Gallico fenatn vfurpata, qua fententh? curig fuprems iignificantur.Bud.l.fL ff.de fen at or. A r g E n t a Pvi i , ciues Romani , qui ttim Romx, tum i n prou inciis rei nUmariae negotiationem ex er cebant : vnde & Numuiarii, & Menfarii nomi- r.antur. Erant- autem in foro ftantes, ibique ta- ber-nas ac menfas fuas pofitas habentes, apud quos .etiam fosnebres pecunif deponebantur , qua$ p er 70 partes erogabant ^ coilocabant; <3 tur um probatio r e r. - a** feripturis, probationibufque continebatur. 1.4.pr.l. qu$dam Largentarius.de edend. &c. Porroadeos duabus de caufis pecunia; deferebantur, quemad- modum ex Vlpiano intelligimusin 1 .2^.77.2. ff.de rečl.aučl. iud. aut enim deponebantur fine fmnore, propter fidem pubiicam duntaxat: id eft, vt tutiorc loco quam priuatis in sdibus afteruarentur. nam in sede Caftoris recondebantur. Plautus in Curcul. Sub veter.ibus ibi funt, qui dant, quique accipiunt fmnore.Pone xdcm Caftoris ibi funt, ouibus credas male. luuenalis , Quanto capitis diferimihe con- ftant. Incrementa domus, a’rata multus in arca Nu> mus,& ad vigilem ponendi Caftora numi. Aut fub vfuris ipfis pecunia credebantur, quas dei.nde foe= nori collocabant. Hinc argentariorum rationem Don at us Ter.entij interpres fignificans: Tune, in- quit,inforo & de menfx fesuptura, magisquamex arca domooue, vel ciftapecunia numerabatur. De qua confuetudine quum Syngrapham interpre- tabimur,dicendi erit \oqus. Pratei. Eline conftat quamborem Vlpian.L10.ff.de edendo feribat. Ar- gentaricrum oiiicium atque mi-nifterium publi» cam habere caufam : 6c hanc pnncipalem eorum efte , vt ačtus fui ratione diligenter coni: cm n t, & L 4. Argentarios finguiorum rauonesconficere.vnde C ireumfo rane um xs Cicero appeilat epift. 1. lib. a d Attic.[i.Liuias lib.26. Annibal,inquit, vocato prs- conetabernas argc.ntarias, qus circa forum Roma- num tune effent, iuftit v^nire, id eft^ eas qu£ tum cranf.nam al ix poftea funt addi tx. Has a Tarqui. rege in foro pofitas Diony.Hali-.lib. ?.d-ocet his. ver- bisiHu) ti uyc>Q $(.v a jT cT; h^aist^ovTt , ^ r iw; cLfacu; '(fhvnKicn -zro* s ? \ halv O* \hWwa- CTtV , Tw7§ TE neti TT.?C JtotTOC/f id eft, Forum in quo lus dicitur , & conciones fiunt 5 aliique ad Rempufe. pertinentia trarifiguntur, ille tabernis & aliis ornamentis circumdatum eXor- nauit. De his tabernis Vlpianus l-oquens in I.32. ff. de cont.empt. Qui tabernas , inquit, argen- tarias, vel eseteras qu^ in folo puhlico funt, vendits non folum ,.fed ius vendit: quum ifts tabernže pu¬ hlic^ fint: quarum vfus ad priuatos pertinet. Ad eas autem tabernas, ačliones fieri folitas patet c-x leg. iS.Digeft. aeheredit. petitJ.88.ff.de folutionibiis* Sc iis qux in Orat. pro Czci nna explicamus. Ho- toftian. .R g en T a Ri r s.,non tam argenti opifcx eft, quam is qui pecunias publicas esigit, aut pecunias fub fi- de publica permutat. Cicero in ea,quam ad Augu- ftum C^f.fcripfit epiftolahndicat illiipfi auum fuif- fe argentarium. Atque hi vulgo Campfores appel- lantur. M ar celin s de Statu liber hStichus, Aut ar- gentaris, inquit , Menf^ exercitores. Itemff.de eden. 1. prf-.or* Nebrif. Sciendum tamen,quod ar- gentarij,n!immularij, menfarij, campfores, trapezi- t^,coilybift«ffere idem fignificantmifi quod argen- tarij maiores negotiatores erant , qui non in per- mutando tantum , vt esteri 5 tabernam ex'crce- bantj fed qui etia nummos fmnori collocabant, non fuos tantum , fed etiam aliorum. Vnde argen- tariam facere , vel cxercere dicebantur.l. Argen- tarius. 77 .i. ff.de eden & ll.iam a Nebrif.citatis, Hi quoque pr Jerani; aučlionibus , hoe eft, venditioni- 'bus, qus in puhlico folenniter fiebant rerum non ad efum, fed fupelledilem, vel alios vfus perfinen- tium. Contračtus qu©que apud eos celebrari, eo- rum. calcndariis inferibebantur , quos idcirco edere poftulantibus cogebantur. I.4.I. ^.9. 77 -T.& L ic.ff. de edendo. Quod enim argentariorum olim fuerat , hoc hodie notarlorum eftofficiuin puhli- cumin contradUbus deferibendis extra iudicium I Ir z6$ A A N Didi alias CollcftariJ,inl.quif<}ais. C. Si eert.pcr. Alci.lib^.Difpun&.cap.az.Spieg. AjrcentaRIVs Coador in leg. 40. iT.vlt.ft. de fta- tu lib. & Argentarise coadiones apud Tranquiilum in Vefpafiano'cap.i. Argcntari* oiHdum. l.pcn.ff. de eden. Argentari* focietasJ.gft.jT.cum duo. £pro focio. Inde argentariam facere, excrcere, admini- ftrare.L4.ff.de edcn.i.19. iT.i. de iud. Pliniigs in lib. de viris illuftribus. Idem primo dubitauit honores f eteret,an argentariam faceret.Briff. Aegentarior^m N o m 1 n a . 10 AR6 e N t ari 1 S varia indita fuere nomina , voca- bantur enim a lufti.Nou 136.& a Suida 91 Sc Collcdarij ab eodem Sc in 1 . quifquis.C.fi cer. pe.& Argenti diftradores L lufti- niano.Lfina.C.de pigno.&l.penul.in fin. C.de ebn- ftit.pectt.& Iuliano Pacritio ad Nou.4./. fin autem Sc Argenti venditores a Theodofio Sc Valenti. 1 . fi- 20 cohortalis.12.de cohort.lib.12. C.Sc ab eildem Tra¬ pezih vocantur ibidem, Sc argentariae menfie ex'cr- citores in edido Prset0ris. L4.ft.e0. Appellantur Sc xnefiarij,& menfularijJ.emptor.if.Lucius. ff.de pad. Sc HAfavGicztiji lulio Polluce lib.7.cap.3. alibi dc.cer- matiftar.& coadores a Scsuola l.Sticho. 40./. fin.fr. deftat.Iib. Ab eodem numularij. did.l.emptor.if. Lucius.ff.de ad.emp. jBrif.Vocantur ctiam y»u L nergaj quod pecuniam fpedent an proba fit, an legitima Sc lecabilis Sc cuius precij, quos!ufti- p nianus diftradorum argenti nomir.e intellexit. Diftrahere enim vendere eft , Sc hi quafi vendunt pecuniam , cum pro eius fpedatione Sc permuta- tione aliquid lučelli accipiant. Cenn. lib.4.cap. 15. num.5. ArgENTArivm , eft argentea fupeiledilis inftru- mentum ^•j>ug^6j' 1 ?wi ) Li9. ff.de aur.argent.leg. A®- g e n Ti auriue appellatione tam fadum quam in- fedum contineturd.78.5dllud ff.de lega.lib.3. Pro- inde cum aurum, vel argentum legatur, Sc vafa au- rea argenteauc Sc omne omnino fiue fadum fiue infedum argentum,non tamen fignatam pecuniam legato contincri placer.l.i^.in princ.& /.vit.1.27./. j.ff. de auro argen. Nec enim illa Ciceronis in To¬ pič. ratiocinatio probanda eft,qua argento ©mni le¬ gato non poffe pecuniam numeratam , qux argenti nomen retinet, nem continen concludit. Fadum porro argentum O^Mutius definiebat, Vas argen- reum videri effe. Vlpi. rede ita definiri poffe ait, quod neque in maffa^ neque in lamina, neque in fi- 53 gnato, neque in fuppelledili, neque in mundo, ne- quein ornamentis fit.l.27. in princip.& /. vlt.ff.de aur.arg.ltaque a fignato fadum feparatur. Seneca lib.i.de benefic.cap.ii.Libentius donabo argentum fadum quamfignacum. Argentum autem fadum* IfidorJib.16.cap.17. definit, quod eft in vafis Sc fi- gnis. Proinde argento auroque fado & gemmas au- reis anulis inclufas & cymbia argentea cruftis au- reis illigata Sc anrea emblemata, qua> in lapidibus abfidibufqueargenteis fint, Sc replumbaripoffint, 6 $ adnumerari, fi e a a argenti numerp teftator habuit, Paul.fcribit in L52.Digeft.de aur.arg.fado. Deni- que auro vel argento id continetur, ex quo auro vel argenio aliquid effedum eft, fiue idjfux,fiue al- terius vfionis caulaparatum eft. d.l.27./. cuilega- tum. Sc quod non in fuppledilis nomen cadat. l.ip. /.argento. Fadi autem auri complures funt fpe- cies,prout Sc variis vfibus fubferuit. Eft argentum efcarium,potorium, viatorium , balneare. Efcario argento legato, quod Sc Efcare appellatur in leg.8. 7( v tf.de fupell.Ug.id debetur* quod ad epuhuidum te-v / , T E ftator in minifteria!iabujt,id eft, ad efum& cotun' difl.leg. 15. S-. fi cui efcarium. Omnia itaquevaf a proptertfcam parata, quEnon c*dnatorijinftm- mtnti fint, legato cedent-.fed & ea »n tjuibus & po- tabat & edebat teftator, continebuntur. q u i- dam.eo.tit.ln argento potorio non id tantum eftin quo bibi poffit , fed&quodad pizparationembi- bendi comparatum eft leg. 2i.fl\de aur.arg. Viato- riura vero argentum & balneare dicimus , quoin itinere &in balneo quis vti confueuidl.vlt.in princ, & Jf.t.rod.tit. Brilf. Ar c en T 1 f o D 1M A E.i.i. D.quod cuiufque vaiuer. fit.L3-if.vlt.ff.de Reb. corp.L13.if. proinde.ffde vfuf Ldiuorcio.if.fi quis in fundo ff.folu.matr.Lriff Argento fado contineri vafa argentea, vdutipa- trafides, tabulas, trullas, pelues, d his fimiha, feri- ptum legitur apud Pomp. in Letfi non funt. /.i.tit. de aur.& argent.leg-Sed hic locus etiam c^cis men' cfoftis poteft viderijicet Mafeius Vegi us, viralio- quineruditus,in libello fuo de verb.fig.no aninud- uerterit. Puto legendum paropfides,matulas,trub las, Sc rel£qua.Paropfis Grseca didio,i 7 ra^t id eft,ad cibum : eft enim proprie iuris genus: auto- res Polih* Sc Euftathias. Sed pro obfonioruralarice ac vafe ponitur a iureconfulto, vt etiam apud lune* nal. Satpr.j. Quam m.ulta magnaque paropfide ccenat. Ec ideo legimus in lugubri Euangelio; Qui mecum man um in paropfide intingit, is metradi- turus eft. Matth.25. Sed Marc.ij.cacinus vocatur. Maj*ial.Qua> portat gaudens ancilla paropfideru. bra.Idem,Sic implet gabatas par©pfideTque. Tran- quii.refert Galbam ordinario diipenfatoribreuia- rium rationum offerenti,paropfidem leguminis pro fedulitate ac diligentia porrexific. Matulasau¬ tem,non tabulas legi dc-bere coniicio : quia prarter* quam quodde tabulis intelligcre - effet abfurdunr, nec conuenirct prxced. Hoc ctiam apparetexillo Varrenis de Vita Patrum : Dum,inquit, poftulare; trulieum,matellionem,peluim. Qaiid autem iums- tula, icripfi infra in didion^ Matula. Cotta inMe- moral. Infedi Argenti appellatio, a it -VIpian.ru demma- teriam continet, id eft, non fa d a m.l eg. 151. jf J n fe di. eo. infedum enim argentum eft rude Sc in open nulla coniedum argentum,quemadmodum Arnob, lib.£>. aduerf. gent. ioquitur , Sc in maffa atgenfu conftitutu,vt in l.vlt.C.depof.& Li^.ff.de furt. Hoc Sc graue alias appellatur , vt Seru.in 6 . -d~neid.& Ifid.lib.16.cap.17. feribunt. Cseterum & fadum ar¬ gentum fi fradum vet collifum fit , mfedo coctL netur. Nam fadum argentum id videtur,quo coni- mode vti poftimusJ.27.if .cui aurum.ff.eo.fir. Eft & aliud argenti genus quod fignatum appellatur: quod fcilicet aliqua forma eft expreffum , velutifi- lippi & numifmata.l.27. if. cuilegatum. ff de auro arg.Qux tria genera Liuius lib.34.ita ptrfpicue cu- mulat.Secundo die,ait,aurum argentumquefaftu(n infedumque & fignatum : Infedi argenti fuitpen- do d. cem Sc odo millia-.Fadi vafa multa omnis ge- neris : Signati argenti odoginta quatuor millil . fuere Atticorum. Argenti plane appellatione fu- pellex argentea non venit , nifi argenti numeroi teftatore habita eft.l.19, /. idem Celfus:& if.argen- to.eo. Itaque argentum accipirpus id omne quod ita ex argento eft , vt neque fupeiledilis inftru- mento cedat , neque proprio alicui &fpecialige- neri adfcribi pofiit : quod vulgo Bufetum appella- mus.Sic in L4:' ff.de leg.lib.1. L2.ff.ds ieg.lib.2d.22. ff. de raanumiff.teftJ.i.L?.if.i.& jf.i.& vlt.de fupel- icd.leg.Argstum menfale vocat Vopifcus in Clau« dio.Rriff. i6;gv,id eft,euidcntcm demonftra- tionem,& euidcntiam. , 0 A R g v M e n t v m pro iudicio accipitur apud Vlpia- 5 num I.i.jf.iidem CorneIio.ff.de qu£ftion.Prat. A R g v m E n T v m pro probabili vel non neccilaria pr^fumptione,aiit fufpicione,vtapud Africanum in leg.non omnes-jf.a barbaris.de re milit. Quo loco- elegans eft , Oldendorpio tefte*exernplum compa- randx prseterit£ vits ad prcefentemi&contra.Spieg, Ar g v me N T v m pra“ftitilfe,leg.n. jf.mulier/D.ad 1. lul.de adult. Argvmenta proferre 1.74.,$. vit.ff.ad S.C.TrebcL A R g v m E n T a rei de qua agi tur, dicerc, id eft indi- eia,figna,notas,1.3.ffad exhibcnd.Bri(f. Ar g v m-en ta indicatiue exquifita efTe non debent, Marciano l.diuus.fi.ad fin. ff.de euft. Sc exhib.re-o.ex va-riis caufiscoUiguntur. Bard. in Lconucnticula.C. dc facrof.eccl.Prat. Argvmenta liquida a id eft, pr.obationes,1.2. Cod. de in lit.iuran« Ar g v ME N ta rerum apettiifima., I.3. Jf. 4. ff.de fu- fped. 50 AR g v men ti s conuinci, 1.2. C.quor. appellat.non recip. A R G Y s Sc Arga,l,i. Lang.de ronuitiis , ignauum & inertem fignificat,a Grčečo apy&*, Paul. Diacon.fi. cap.8.Memineris vt me inertem Sc inutilem dixeris, &vulgari verbo Arga vocaiieris. Didvrnus dc De- mofthene olkIvu t©- iv tcu* J$y&', Sic apud Lucian. eifi i y'os eh efora^-n* , nulli rei vacans. £t apud Plat.in epi tt.appvhtv, otiofumrclinquere. A$¥>; tamon nonnunquam vclocem Sc auidum fi- go gnifioatvKinc a Pottis dicuntur^non tam albi,quam aeres aut veloces:ficque videtur hic Epi- menidis verficulus intelligendus: K^rjc ctei Stopici,yz${(>zc cty^aj. vt upyx)fit didum pro 5* srt«? > id eft ■ventres auifi & veloces : vel etiam, cum lex carmi- nis hoc fj&bjctj.non paceretur^illud fubftitucrit,quod idem fonare velletmec enim quid in ventris pigri- tia magnopere reprehendendum lit video,Prat. APLIA2 adios.Vide Lenituao. 70 A R g v T o pe.dine dixit Theodofius Imp.in 1.tempe- R. rent. C.de veftib.holober. lib.ri,imitatio«e Vergi- lij,qui itadixit lib.i.Georgie. ^irguto cetiiunx percurritpeftine tel m. Et Apuleius lib.:.Afin-aur. Etpedinis argatidente tehuž diferiminatiir.Brilfi.Prat. APTTPOM 01 B 02 ,vide fupra Argentariis varia: 5 cin¬ fra Diftradores argenti. APTIPlTAI, qui pro coronis pr^mioue argenteo vi- cerant. l.commodis, ft. de re iud. Sc apud Plutar.h. Vnde evyv(>A'T»s aycev illa concertatio. Apud Suidara ta men dfyug / t'nq funt ^ cl oipyvpfa } id eft. quibus abunde eft pecunia-. Ar i a n i ab Ario, l.fi.in prin. C. de h^ret.d ManicL De Arianis vide Epiphanium 2 4om.2.hxref.fiy. AriCia. Si Aricis non nupfcrit» 1 .^ 4 *ft* de cond,& demonft. Aridi frudusl. vlt.lf.de Iurefifci. N0u.Iuftin.j2.if. , qui & dicuntur , iunt velut fru- mentum & hordeum AccurfiojAuth.ad hcec.Cod.de vfur. Ario Li,quorum mentio fit in I.5.7. C.de malef]C.& mathem.fimiles funt impoftoribus, qui mathemati- corum liberali nomine adumbrantes fuas ineptia? profitentur fefi.ua cuiufque noile,& natalitias fyde- rum obfcruationcs. Gothofr.ad l.io.in prin.Cod.de ep ifc.au di en. A r 1 s T 0,1.23.C.de folutionib. Aristocratia eft paucorum ortimatum princi- pattis,qui adminiftrat omriia ad vtilitatem puhlica, qualis fuic Romee ^ cum fenatus fumma autoritate ciuitatisftatum gubernabat,nihilque prater popu¬ li dignitatem , aut domi, aut foris, fpečtabat. Quo tempore fačtx fuerunt lcges,Scnatufconfulta. Hsc quandq corr.umpitur, relifta fcilicet adminiftratio- ne ad vtilitatem- poteniium , contcinptis tenuioti- bus,tunc fit oligarchia : quaiis fuit tempore Sylk. Quare ii)cmocratici.Spieg. APl©MHTH2,id eft argentarius,numerat©r pecunk. Gothof.ad Noii-73.cap.7. ^.1.in verb. quod fi etiam adnumeraiorem habueri”. A R m A,quod ad interdidum de vi attinet,funt omnia tela,hoc eft fuftes Sc lapides,& non folum gladij,ba- fts,framef,id eft,romphsa:.Vipian.l.5. jT.armis.rf.de vi Sc vi arni. H is addit Gaius in Larmorum. 41.lf.de verbor.fignific. fcuta Scgalcas. Adiicit &Paulusin l.qui commeatus. jf. arina, ff.de verb. fignific.lori- cam.M. Cicero pro Cecinnaglebas. Armis etiam connumerat Feftus lib. 1. pugionem Sc licam. Prar. Kine rede Alciatus explodit Angeli fententiam, improprie arma dici exiftimantis , qua? folumdt- fenlionis caufa parantur : quod id procul a Caij lu- rifconfulti mente abfit. Denotat item feripta, feu inftrumenta,atque qu?cunque alia documenta,iux- ta vulgare illud : Non fumenda arma ex domoad- uerfarij,l.qui accufare.&-l.vlt.C.de edend.Spieg. A R m o R v m appcllatione quid contincatur in Ko- uell.Iuif. 85. fifet'•■rffloTrAm, ipfe explicat his verbis: yS vbs IJiMTziA h-)9m/Eccu«c> fj-mCiKia^jlisTn- Jk?,K; vjtaslJht. Vide Gothof.in eadem Nou.85.Prat. Ar m a ab arcendis hoftibus dici putat Varro : Feftus vero ab armis,id eft humeris dependentia: Vtrunq» etymon recipi poteft , illud ab effedu , hoc ivocc. Sed cty-mon-.Varronis latius eft. Nam lapidesarm* funt, Sc tamen ab humeris non peadent, areentta- men hoftes. Prat. Colligere arma iubec validifquc incumbcrc remis , imitatione Grsecorum a Marone didum eft, qui.arma.inenta velaque h>>& ejiaro vo* 2^9 A A N cant.Sch.irA.eT Tufl\ek. 4 cl Učrf.H.19.0.19. Alt M A poftlimino reuerti negamur , quadtnrpiter amittatur, Li.de capitu.& poftlim.reu. Etenirn lem- per apud veteres infaiiie fuit arma amittcre. Spieg. ImamenTa dicuntur,tefte $ipontino,qua? ad in- ftruendum aliquid pertinet. Vipian.L3.de rei vina.' Armamenta n iim,ait,G«igula erunt vindicanda. In nauibtis aurcm armata funt non folum arma , ied remi,vela.,antcnn 3 e,rudentes,clauus, & alia eiufmo* di.. Spieg, adde Pec kium L i. ad edičtum.jf, magi- l! > ftrum nauis,n.).cir.dc exerc.ačHo. Armortm cuftos is errtt, qui militibus arma com- mittebat,l.qui commeatus. jf.fin.de verb.fign. Ha- b-ba> autem vacationem munerum grauium. l.fi.in En.ff.de iur.immun. Ar m A R i nauis dicitur, quce armamentis neceflariis inftruiturjl.34.de reb,aue.iud,poft. & l.j.gui potior. in pigno. Cui contrarium eft cxarmare,armamentis ipoliaredeg.a. jf.i.ad leg. Rhod.de iačLibiquc Bu- dsms.Prat. 20 A R M ar 1 dicuntur Ic-ges & iura, qu£ gladio vltore facinorofos puniri iubent.L 31. Cod. de adult.&in procem, inft.in po£nc. Sed ea figura dičtum aocipe, qua quod vni rei propfium eft^alteri tribuimus,cu- ius vfus. maximus eft apud Latinos. Poeta libr.6. ^ineid. Vngerc te la manu,ferrumque armare venčno. Prateius. Armarivm,& armamentarium, ab eadem origine eflV,id eft ab armis,Varro autor eft. Valla fcr:bit, 30 ti! marium elle, vbi reponuntur libri, ca?teraque hu- iufmocli , armamentarium, vbi reponuntur arma¬ menta Sr arma. Eft igitur armamentarium , quod \ulgoZengkaufs vocamus, vbi machinre bellic-T, te- la,fagitt^,aliaque eiufmodigcneris arma reponun¬ tur. Eftque armamentarium priuatum,eft etiam pu- blicnm.Spieg. Ar mari v m Adrianus Turnebus lib.aduer.7.cap-23. Inteppretatur Promptuarium, e quo promitur ci- bus. Plaut.in captiuis; Cellos refregit omnes in- 4.0 tu s , redufitque armarium. Armarij mentionem facit lex 3, jf.2-ff.de fupel.legat.6e jf.25. lnft.de rer. .duiif. Armarivm Pompon.eorum namero adfcribit cju^ cx pluribus inter fexoli£re.ntibus c0nftat.L3c.fi.de vfucap.Brilf. Alt ma ros acciperc debemus non tantum eos q«i cela habuerunt : Sed etiam aliad quid quod no- ‘ cere poteft. Paul. leg. armatos. p. flf.de vi public. Armatos eos appellat Cicero pro A.Cečinna,fcutis, teliš, glebis , faxis & fuftibus paratos ornatofue. Briti’prat. Armatos milites, lex Caligatos appcfbit:forte n,ne K&iffir.in Aut.quib. mod.nat, efEc.lcgit.1.3 caliga- to.C.denup.videj Milcs caligataš. Itnperium vul- gus virmigcriim appellat: ied lioc vocabulum d eno¬ ta t eum, qui in prielio gerit tela domini fui, vt fcu- tum, areum, lance^m, & estera huiufmodi. Valla. Spieg. Prat. Armata m legibus , l;oc eft, vt eleganter Canriun- 60 eulaexplanat , iudiciorutn atque legum prafiidio v el ut armatam &inftruftae{fe,maieftatern Impcra- roriam/apicnttr cenfuit luftinianus in procem, ln~ ftitutionum. Old. ceu grauiter dičtum ab eo recipit alicubutarnedl quidam, ti diis placet, Accurfianoru patronus adferat quod nemo adhuc coniicere po- tuerit,quid flt 'egibus armare,qwid armis decorare. Ar m A t a mili:ia,1.4.C.qui dare t utor. vel curat.pofT. Armatae militi^ miles c ura tor'eft e non poteft, Goth.add.L4.perjf.14, Inft.de excuf.l.8.de exeuf, ^0 tu10r.procurator3L3LC.de loca-c.LijvC. 4 e legat. TE R. 270 Armatae militi® faeramenta haberc, f.j.C.tJe agri.. 6c mancip. AE M ATHA/VTH2, vide Gothofr.adl.j.C.qui raamu- mit.non polf. Arma magis q«am iura milites feire, exifiin'antur,L 22.in pr.C.de iur.deUherand. Ar m e ni a duplex eft, prima&fecunda,L>C.deof- fic.raagiftr. mil. prima vocatur mincr-.Leuco Syria- Grscis : Ararat Hebrsis: hodic AnaduoleTfi čredi« mus Gyrau3B : Pegian,fi fides adhibenda CaOaldo. Secunda vocatur maior: Hebrsis Aram , tefte Aria Montano: hodie Turcomania dicitur Mercatori 6c Gy ra us. Vide Gothof.ad d.L>. ArmenTa , Varroab arando dida tradit , quod prindpalis eorum is vfus eflet.arg.Lferuis.de leg.j. Spieg. A r m £ n T v m quau aramentum : ad quod bcues ma- xime parabantur , vt inde eiigerent ad arandum. Pomp.de vcrb.fign Lboues. Boucs,mquit,armento- rum magis quam iumentorum nomine appellan- tu.. Nebr. Alii id geiiusperoris inteiligunt quod eft idoneum ad opus armo.ru m , hoc eft,quprumui$ inftrumentarum. Et eo refpexifle videtur. Virgil, ^Pneid.j. Bello arraantur equi: bella hac armenta minoritu?-, Armento legato, etiam boues ccmineri conuenit,non etiam greges ouium & caprarum, ait Modeftin .in 1 . 8i.jf.3.ffide legat.j.Armenta enim dicuntur proprie maiorum animalium,yeluti boum,non etiam mino- rum,qua’ gregis appellatione veniunC L 12. jl.Ved fi boum.D.de vfu & habitat. Inter armentum & gre* gem quid interfitjate explicat Valla li. ele .4.Spiev Ar m. e n t o r v m greges,L7.C.debon.prsfcript. A R m 1 l l a s,F eft us ait lib.T.ex auro,quas viri milita* res ab Imperatorib. donati gerunt,didas exiftimat, quod antiqui humeros cu brachiis^armos vocabant. Apud Vlp.vero in l.argu. 2 >, jf.ornamcta.ff.de auro ? 6c arg.leg.pro eo ornamento accipi putem quo bra- chia ornantur^Galli adpeilan K^manchercns, & braceU lets. Ornamentis igitur legatis armiliis debentur. Prat. de his meminit Plinius naturalis hiftoria? lib, 33.C.3.& Diuus Hieronymus in Efaia: llla,inquiens* auferet dominus, ornamentom calceamentorum,&: lunulas,&torques,& mcnilia,&arrailias. Cotta ia Memor .in verbo Viriolš. A r m 1 l v s t r v m citcus maximus erat.Armiluftriif armorum Iuftratio.Turn.lib.22.c.i6, Armis deiictre,& cum armis dtiicere differut: Nam cum armis deiicit,qui arma habet,-etiam fi iis fortc vi us non fitificuti Vlpianus refpo-ndit I.3. jf. qui ar* mati.fr.de vi & vi arm.qui armati venerunt, etiamft non armis vfi funt ad deiiciendum: fi deieccrint,ar- mata v is fačla videtur. SurHcitenim terrorarmo- rum vt vidcantur armis deiecifte. Armis vero deii- ccreideft deiicere armis adhibitis , eorumquevfts mterueniente,ex Bald^ui.ad tit.de interd. A R n o l d 1 s r a e, auth. Gttzaros.C.de hxret.& ma- nich. Aroma Indicum fpecies eft ad veCtigal pertinens,L i^jf.7,Cde publican. A R o m a ta in pluraii(nam aroma non dicitur)qua* rundam herbarum fr uči us , odoris če faporis admo- dumgrati , quibus vtimur vel ad excalfacicndum ventriculum, vel ad appetentiam prouocandam, vt funt zinziber a piper , faccharum •> & kuiufceB.odi, quas vulgus fpecies vocat.Vlpian, l.pcn.fftde vfufr. ear.rer.quie vfu confum. Silans,inquit,alicui lega- tus nt vfusfručius vel odo- um , vel arom atu ..St kg. Ar p ag o n es, Li2.jf.2i.if.de inflruči-veiinftrumen. • legat. Aara dicitur quod eniptionis nomine datur > vt 1 ^ ■£ji A A N euidentius probari poffit comiemiTe de precio.l.35. ff.de contrah.empt. 1.6.& leg.vlt. dr.de leg.coir.mift\ leg.2.If.is qui vinadf.de ad!ernpt.leg.$.$\item (I in- ftitor.leg.i6.C.de fide inftrum.lnfli.de empt.& ven- dir.in princip. Arrse inftitutcC videntur in audioni- bus, cumasris aliquantulum daretur, quod piau- ftra grauis seris eo vehi incommodum fuiilet. Di- citur autem Arra audore Ifid.lib.io. Etym.cap.vl- tim.a re pro qua'datur, veLqaod aliis magis placet, a Gr$co verbo appu-^c, quod firmam ftgnificat. Ve- 10 teres Araboncm dicebant, vt Varro Irb. 4. de ling. Lat. notar, Sc Plauti Torentiique teftimoniis coi-ii- probari poteft. Nec .vero in argumentum contract# modo emptionis, Ted Sc fponfaliorum Arr« dantur, quse fponfalitis? appellabantur. L38.ff.de ritu nup.I. ičLC.de epifc.aud.Lvlt.Cod.de epifc. & clcr.l.i.C.fi nup.ex refcr.pet.l-^.C.de fponfaiib.-Did# aute funt arrte fponfalitis rnunufcula,qux fponfis qjafi ccem ptionis futuržr prcsrogatiua aabantur, qux tum re- ^ ftituebantur , cum fine culpa eius qui dediflet, nu- pti£ impedicbantur. Is enim qui dederat, ft nolebat matrimonium costrahere,amiitebat, aui acceperat, duplu:atque adeo,fi tantum in ftipulationem dedu- ftum effet, quadi uplum reddere cogebatur. Prat. Porro dam ur a fponfo fponfte,non contra: quanqua in ea re Accurf.jh^ret. Hefychius Myjjs?op*ai t,ocfy ; quas pro eis proxeneta?,id efLpater, mater, tu tor, a ut ali; _1 amici,qui in ea re ftdem fuam interponut, &c. Con- nan.lib.8.c.i.num.i.&c. Arra , fimpliciter pignuseft apud idoneos autores " nec enim folum datur in argumentu contrada; em- ptionis,vel matrimonij,fed pro qualibet promiiTa re datur,vt compleaturi Diuus Hieronvmus inter pi- >° gnus, quod Graeci vocanr,& arrhabonem hoc intereffe vult vt iltud fn in mutuo,hcec ih con- ?radu emptionis & venclitionis, quo hrma fit obli- gatio.Apud Iurifconfuk.arra velartabo,pro.prie il- lud eft , quod datur pro emptionibus conlirmandis. Nam quemadmodum Vlpian, ait, line precio ven- ditio nulU eft,neque precij numeratio, fcd conuen- * tio Facit emptionem.NebriiT. AR R ab o,pro obfide veteribus aecipiebatur,vt exM. Catonis verbis ronftat apud A, Gellii!m.Iib.i7,ca.2. Sic Sc apud Terem.in Heaut.act.3.fcen,].reliqui» h- liam adolefcentulam. Ea reiida; Luic arruboni eft pro illo, argento.Prat. APPABftN |},vt traduntGreci Grammatici,lc?-ve fsefe O b-tu? 7PXQ$ ih 1 V>£9H£C'tt-Q‘ihYi \h£p keradoptio, adrogatio. A r r o G ar e ad vicem naturalis fobolis. 1.2.in prin¬ cip. C.dc adoot. A r Pv o <3 a r e alias eft aferibere fibi, & vindicare. Vndc dicitur arrogans, qua(i omnia fibi aferibens; Inde arrogantia , id eft# temeritas Sc impudentia, fuperbia, de qua 46. dift. in princip. JDifterunt ra¬ men , qaii lupcibia eft inanis glotia de eo j quod 4 ° quis habet a vt funt Philofophi, Legiftce.& alii fuf- ficietes in arte fua. Sed arrogantia eft inanis gloria dc eo , quod quis non habet., vt cum quis credit ea fc fcire , qu£ ramen nefeit. Arrogantiam opprimi iubet Ženo Impcr.l.vnica.C.depriu. car. Prareius. A R r o g A T1 o Sc adoptio dinbrunt, quod arrogato parrefam. liheri qui in eiuspoteftatc eranr, nepo- tes a p ud arrogatorem 'eHiciuntur , ftmulque cum patre^fuo in eiufdem reeidunt poteftatem vt ait Modeft.Qypd non ftirt per prstorem fir, aut per populum: quod per prs- torem fit, adoptio dicitur , quod per populum ar- rogatio. Adoptantur autem cum a parente , 'in cu- fio iusipoteftate funt , tertia mancipstione in iure ce- duntur : :itqi!C ab eo qui adoptat, apud quem legis aclio eft, viadicantur. Arrogantur hi , qui quum fui iuris iitit, in alienam fefe poteftatem tradunt, eiufque reiipft autores fiunt. Sed arrogationes non umere, nec inexp!orate commituntur : nam comi- tiaarbitrispontificibasprsebent , qax curiata ap- pellantur. ^tas quoque eius , qui arrogare volt, ao liberis potius gignendis idonea fit. bonaque eius qui arrogatur.ne infidiole apoetita fint,con- 70 fiderantur , iufque iurandum a Qu. M utio poatiti- ^ 274 ce tirnim« conteptu* dicitur, quod ia arrogand« iuraretur. Sed arrogari non poteft, nifi lam vefti- ceps. Arreigatio autem dičt 4 ,quia genus hoc inali- enam familtam tranfitus, per populi arrogationem fit: eius rogationis verbalunt haec: Velitis, iubea- tis, vti Lucius Valerius Lucio Titio tam iure legeque filius fibi fiat, quam fi exeo patre matre- que familias eius natus efllt, vtique ei vitse nccif- que in eum poteftas fiet, vti pariendo lili# eft. Hsc ita,vti dixi, ita vos Quirites rogo. Praterea hoc etiam adicribendum putaui, pupillos arrogari non pofle , nifi referipto principis.l.generaiis.ftlde ado- pt. & inftit. eod, in princi. cairf"aque cognita & fer- uataformatraditaperlureeonr.inl.fi paterfa. jp. vit. & in. 1. nec ci permittitiir , &11. fequentibus.il'. de adopt.St prafertim ratione fecunaum Gell.quo. niam tutoribus in cos tantam efle autoritatem: po- te.ftatemque fas non erat,vt caput liberum fidci fu£ coaimiiluin.aliena; ditioni fubiiciant.Cotta in Me- moralibus : vide Adoptio fupra. APP.02T1 A apud Paulum 1 . &quantum. ft' de atdil. edicl. vitium eftaduerfam valetudinem fignificiis, & a‘grotationem. Prate. Aas a Gracis. n'%» > a latir.is re&a ratio faciendi, intelligepdi ,&retinendialiquid , arftis conftans quibufda praceptis. Ars eft quidam dolus bonus Jc malus, aftutia qusedam, & experienria , quae nos impedit talli, fed magis alios fallere docet , vt ars militaris , qua Virgil.2. v^neid. Volit inflruohts , arte Fclajgd. Ar T e m efleearumrerum, quat fciuntur , ait M.Fa- bius 1 . 2. cap, 17. aliam ex Cleantbe definitionem fubiiciens, vt fit poteftas viam & ordinem ejficiens Prat. Ars liberali.s,apud Vlpian. in leg.^.ff.decret. abord. fac. eft, qus folius ingenii, non nianuum minifterj per agitur. Liberalia ftudia qux accipiantur , do¬ cet Vlpian.l.i. ff.de cxtraord. cognit. Prat. ArtibvS liberalibus olipl (plitusn fuit & muliercs inftituete , 1. qui filium , in pr. vbi pupiji. educar. deb. Ars Geomettis puhlice vtHis eft. Ars autem niathe- matica damnabilis eft & interdidta omniuo 1.2.C.de inalefic.de mathemat. Ars forenfis, ars nantica fine naualis , ars fabrilis, liiftrionica & mitnica. Taboetius in topico militi* for. & legal, difeip. ArS , inquir Seruius, -nSV fjim» eft : vnde fine epithe- to male ponitur: vt bonas artes, ma!afque artes cii- fcamus. £xempla in malam partem vocis accepta, habes in l.i.Cod.de his qut ad ftatu.confug.I.amncs de prsfeript. trigint. ann. Spieg. Ar iss ludieras Seneca lib. ij. Epift, interpretatur, qua:ad volutptatem oculorumaut auiium tendunt. Artem itaque ludicram falratorcs, mirni , pantomi¬ mi, hiftriones, & alii idgenus, non item athletz defignatoresque facere intelliguntur, I.1.3, & 4. fp. de his qui not. infa. l.ia.ft’. dc pcen. I.42.I.44. ft. de ritu nupt. 1.4-tf. de aecufatio. Pratei. Val. libr. g.c. jo.conftatAEfopum R.ofciumqpe ludiers artis pe- ritiilimos , id eft, gefticulateris artis. & cap.7. e- iufdem libri, Quaproprer noq Ludicra ajs Rofciii, fed Rofcius ludicram artem cdmmendauit. Plaut. Aullar. Continuomeum cor artem cotpit fjeere ludicram, id eft, cxilire & palpitatie ac moueri c iti,eft artem ludionum , ac comoe* dorum' voeat 1 . q'u£dam. ft.de poenis. Hoto. A a t'a mutier^ L14X-7.ff.de jedil. edičh A R t A r e & prorogare tempus , opponuktur 1.2 de re ludicata. Briifon. Artaxata prouiiicia , euius Lit mentio in L4X.de commerc. & mercator. w e A P T A B T 2 N meminit tuftin. Edičlo i3.?STa,ait,«? I0 vjp dČTti.Qw y \z§p \-Aji<;x)v V 9 y.'tkv;i,inquiens, Trimu v wtT 7 np « &p quod paulo ante nega- fti, non line diferimine pefiurii. Quomodo id fiat, oftendit eleganter O Ul. de Formula libeL.Spieg. Ar ti c v l v s, in L-5.C.quor. appei. non rccip. id eft interlocutio. Gothofr. ad d.L). Ar.ticvlVS iuris probabilis; 1 . 22.iT.t5. C. de iur, deliber • ArticVIorvm quidam funt impertinentes qai ra i hi 1 ad rem faciunt, probaci non releuant gloH’ cJin.de confcil' lib.k Alii funt captiofi qu':->s fiaJ neges , fiue confitearis tusim detegent periuriam, atque ita te decipinnt & captsnt.-l. in duobus. 38.iT. fi«- - 5 c l.qui turaffv.iT.fi pater. ‘Lde iureiur. Alii fant multiplices,alii sat iuris,alii impoflibiks,alii fuper crimine : Qu^ibus omnibus refpondtre reum cogen- dum nen efte , gloft rma in d.c. fin. feribit per illum textum , & alios q\ips citat. Prat. Articvlvm interpretatur Accur C leg. ab execu- tionc.Codu quoi. appell. non recip. fenrentiamdc- fifiitiuam euius interpretationem probat Alber. Bart. accipit pro interlocutoria. Equid^m illicpio capite & membro fententiaj.fumi adfirmare aufira. Nam ab vno fententia: articulo & capjte appellari poteft. Bare. & Alber. in L appellanti. f£ de appei. per illum text. Guid. Pap. decif.43.Lq.66. A r t 1 c v l v s non tantum pro particula , id eft,prat- polltione , coniundioneue ponirur,fed & pro ver¬ bo quoiibet. Sic verbum Eft articulus vocatur inl. feribit.iT.item feribit. de aur.arg.legat.& Qtfifquis, 1 . hoc articulo. de hered. inftit.& Tune , L4.de co- ,dit.& demonftrat. Q_uin etiam pro claufula, &ora- tione fumitur in Lita ramen .$, qui fufpedam.fF ad Trebellian. PrateL ex Briftonio. ArTicvlvS etiam fumitur in Arcadii & Honorii conftitut. fi.C. ccmi.rer. pri«at.(alius eft fub titul comi. faeri pal. ) pro ftatifn , m ipfo temporismo- 2ncnto,v;reCl:e ibide ijnerpr^tatus eft Accurfiusiic 177 A AKTE S. 178 etiaffl accipitur apud Terentittm inAdelph. vide vt in ipfo articulo compreftit'eam.Prat. Aa t 1 c v j. v s quoque fumit ur pro themate fadique fpecie propofita( cafum vulgo appeilant) in Lnon poffiunt.12.ffi.de legi.Prače. Ariicvlvs pro eo quod vulgo dicimus, pundum* In 1.22.jT.tranfgrediamur.ffifoIut. matrimon. in I» 5 - tf.i.ffide pnefc.ript.verb.L9. fi.de ftatu homi. Equi- dem non pro pundo , fed pro parcicuU & merabro Periodi,rotius alieuius propoftti,in illis legibus ac- cipiendum puccm, v c in L6.jT.fub liac. Cod. de bon, «juae lib. qw® fenfu etiam ea voce accipiunt.Prag- matici Gabi, dum probanda legibus, moribus, in- ftrulnentis in articulos digerupc& hoc fenfu acci¬ pi tur in c.praTentrani.tf .teftes deteftib. in 6.cap. venIens.2.cod*tit.in antiq.&vtrobiq. gl. pro mem- bro illo probando accipit. Prat, A&tifiCEs Fefto lib.i.didi,quod per.artus fcientia luam exercent, fiue qued apte opera inter fe ardet: qua ex caufa etiam artes appellats funt.Prat. A r T1F1 c E s funt, qui rem a fe in aliam formam ela- boratam vendunt; quales funt cerdones., fabri* pei- liones/utores, textores, farcinatores , fullo nes.br a- deanj.Vjde Alciat.in La07.dc verb.ftgn. A r t 1 f 1 c 1 v m in feruis ab officio feparatur , l.fi ex legats.jf.i.de legar.j.& alibi.Sic opera; qux in arti- £cio funt,ab lis qu« in officio , diftant, l.fi non for- tem.jT.libertus.de condid.indcbit.Prat.Briffi. Ariif.civm quidam in l.textoribus.& ldegatis.fi. de legat.j.accipi putant pro fcientia cuiufque artis. ^ Equidem pro artis exercitio accipiendum putem. Prat. ArTifice s,Lduodecima.tf.odauo.in princip.C.de cedific.priuat. A R T ife x arti.um,ait Imper.Conftant.in l.i. C.de ex- ‘cufat. artific. ab vniuerfis muneribus vacare prxci- pimus, A R tifi c es ferui qui aliquod artific^um callent, & in aliquo artiHcio verfantur Lvlt.ff.de oper.ferd.32. & L33.ff.de rei vindd.15.tf.de pign0r.ael.L3.tf .i.Cod. commu.de legat,l.vnic. tf.eunuchi. C.de cornm.ier. manj.11. tf. idem refpondit. ff.de inftr. vel inftrum. Opponuntur Kis Mediaftini in d. L vitim. qui iKtllain certam artem exercent., (edin mediis xdi- bus prsefto & ad obfequia quxque parati ftant. Briflon, . ArtificialEs Opera:.Lege,Operarum duplex #ft fpeeies. Ar TiFicns inftruere feruosd.25.ff.de pignoratitia adione.leg.3.C.comiD.d c legat.!.vnic.tf. Eunuchi. Cod.de feruo comm.manu.l.ii.jT-idem refpondit.ff. Inftr.vel inftrum. Artificis nomine videtur contineriludiliterarii magifter,ex Kis Pauli verbis^Duo focietatem coie- rum,vt Gramipatieam docerent, & quod ex eo arti- ficioquxftus fecident,commune eorum cffiet, l.dua. 7x,ff.prafocio.Spieg. Ar ti fici v m pro cojnmento,fraude &machinatio- ns L15.tf.vlt.ff.de eKcufatdeg.vitim, tf.vlt.if. de fu- fpedis tutor.Briif. . A R T1 t v s , bonis artibus inftr ud us. Fefto lib.i.a ve- 0 tere critico e-xplanatur, vtfcribit Turn. aduerf. lib, 24.0,31» sw7*;£v(^,«&/Jfetx©-.prar. Ar top ta vas cjuoddam fuiffie videtur quo panis torrebatur, tria enim erant panis genera, ex coque- dirationc:Furnaceus,qui infurno coqucbatur,Gii- banites ved teftuaceus , «ui in teftu aut clibano,Ar- toptitius qui in Artopta affabatur :Et h unča teflua- ceo &furnacco difterreauthor etiam eft Athen^us. Turneb.adudib.14 c.5. Arvjpices mtelligendi funt, qui a vidimis in ai a infpiciendis,vt f ut ura pra;dicerent,nuncupabantur. Potilfimum tamen iecoris j vnde a Grsecis «777XT0cd- • 7 JVi dc (F 7 ik partis vocabulo vtentes vnacum numerali nomi- ne,veluti, Inftituo Titium in duabus tertiis,Caium 10 in tertia tema?: quod eft permde,ac fi vnum in bef- fe,a!ium in triente infetuam.£x Comment.Viglia- nis ad titul.de hsered.inftit.iibro 2. Spieg. Ad afiera vendere,quaformula'Modeftinus vfus eftl.9. quib. -modi* pign.velhypothec.fol. quidam interpretan- tur e (Te in folutum dare: fed magis placet Connano lib.4.cap.vit.iftis duobus crediteribus datum in af- fem fundum,id eft,pro quota cuiufque debiti, ledi- ta vt non folidum cuiquc , fed pars tantum aliqua folueretur redučlo ad shimationem adis debito. 20 Porro quid in alfem vendere fit,dubitatum elt apud Aieiatum paretg.li.2.cap.3$. Sc putat non idem cife, quod in folidum vendere,alioquin battologi* vitio Itirifconf.laboraretjcum infra dicat in folidum iin- gulis, Quarc fccundum eum in alfe m venditionem appellarc conuenit, in folutum dationem fačca per xs Sc libram. Verum Forcatulus in Necvomantia dialog.ij.oftendit idem elfe, in alf.m Sc in folidum, neque batrologiam efle , cum aliud lit in folidum « g.funt qui dicant Afcetrias pfallerc. Prat. Afce- tria? feparantur i Ganonicis , vt afcetna amoni* fteriis. Canonica? funt moriacha , vt conftat exi. Ničen* cap.2 .& EpilLBalilii, ©gfc b* d%tv i&m. 7 T*e) GU JC£w/*S.Cuia.in expo(i. Nou.luft.5 .d ? fumpt.fun. A s c 1 a ne polito,Scc.verba leg.xn. Tabu. quz expli- cat Dn.OId.in Scholiis.Spieg.Erat autem Afciain- ftrUmenti genus,non folum polieridis. lignis, fed &. tiam conftruendis connečtendifaue aptum^-joia calcis maceratione veteres etiam vfos elfe teftatur Vitruuius de urchiteCUib.7. c.ri. ex RsuardoadJJ. ia.tabu.c.ij. As c 1 s c e r e , vid. fupra Adfcifcere,pro approbarc, decernere,vt 111 l.xri.Tab. cum Senatus,populuf(jue afciuerit.lege c, 6 .Sc illud Dn.Olden. A 2 KHTPIOM locus eft meditationis Sc folitarium,in quo Theologi* ftudioli animo vacuo ac liberoo- lim fe exercehant,Bafiiio in Lomma.^.C.de epifco. Sc cler.accipitur pro .ccenobio.Prat.Spiegelio eftlo- cus,in quo moniales feruantur, Sc ad pietads iludia - exercentur.3(irK.s« Gr*cis exerceo:& Tttias-, feruo,cit- ftodiojlrgnilicat. Hinc Afbetria , pro Nonna, apud Iuftinianum in conflit.vIt.de fančlilf.epiftuumali- bijpro qua voce fupp'ofuerunt,qui earo non intdlc- xerunt,Affiflria,cammenti .ib afliftendo ssgrotis Ec divtam:yt Sc in tir.C,.de epilc.čč cler. r\fii{beriis,pro Alceteriis legendum putarunt.Spieg. vide fuliusa- pud Hoto. endereduobus firnui , aliud fingulis in folidum jo Asclepia de $, L54.1ff.de iureEfc.lcge2.C.ficcrt. • ' * ’ ^ ^ " ' pet. Ascodrogitae in I.16.& l.ri.C.de hceretic.Sice- nim lilic legendum c.nfeo. Ha»rerici fuere, qui v- trem inflatum in fua Ecclelia polieum ac Cooper- tum veneratione profequebantur , Sc circa cum la. fciuien-.es more bacchantium difeurrebant. audote Philaftrio Brixienli Epiicopo in ha?refeon Catalo- go.BriC Asi a prouincia qu« proconfulari Imperio regeba- tur.L6.jf.de cuftod.& exhibit.reorum.l.vlt.f£de ccn- fibusl.2. ab hisfHde origine iuris , Conftabatex Phrygia,Myha, Caria, Lydia. Hinc A s 1 A ni. leg. 4 .paragraph.qu^dam ff. dc off. proconfulis Sc apud Quint-lib.8.cap.i.&lib.i2.cap.i.pr6 Aliaticis, Brif fonius. A 2 HMONe{l argentum non ligndtum, Mofchopulus *v oLcr»fjLCv apyjytov >to ulm i luxuriofe viuere,non male vertifle can- dem in jT. in duplum Inftitut. de ad. fcribit An¬ ton. Aug. Iibw3.capit.11. Prate. AfflpaRa« in s l. (ancimusiC.de verb.fign. nudam pro- miifionem ftgniftcat, vt & cautio. imperator in d. 1. faacimtis: idque per tranflationem.A«np*Ae<&)i> in proprio figrincatu gencrarecenfet Iul. Pollux li¬ bro 1. ca p. '3. fig n iht at & fecumatem. Prat. A.5 p a s. e o apud Callift.in L4.jT.cum aate.iF.de le.g. Rhod. de iad. dgiiiSeat vitium ex pfuuia vndaue contraftumrCrscb >fjcr..$i vicenum.ait, mer- ccs duoram fuerunt, Sc alterius afpergine decem efie catperunt. Et paulo poft - Adhuc nunquid Sc fii nfputgiae pflopter iadum res deteriorcs fadf funt. Alii libri Afpergine. In vetuftis autem plerifque Confpargo & Afpargo legitur. Hot.Prat. A. cr 7 ra~tyji fuiutatoria Gothof.adNou.50 .cap.3. AspectvS lucis, L23.C. depcen. aspectvs publicus, 1.2.C. de*dif?c. priuat. Aspergbre cxifti mationis macttlad.17X.ex quib. cauf. infam. irrog. Asperg 1 l 1 v m, nouum quidem, (ed non inele- eans vocabulum vidctur : fienificat isftrumentum & • ■ - o quos nos (acris aquis iolemus aipergere v quarum antiqui!limu vfum Alber.Campenfis c.6.1ib.i.Eccl, Hi era r. aftruit asperg o, v ide paulo ante Afpargo. aspernan -r er habere , 1. 6 .$.$.C. 6 e poftnl. .as p e rcn a r i j pro non agnofcere., recufare, apud Vip. ir? princj.i. Qujf& dui(que iuris. Spieg. ISFERSOREs aqua? quriijit in L athktas. f£ de us qui not. in&m.nonihil clabitationis habet: Et diai- naci auadam coniedura vera tamen acc ur£ eos ef- (e intirpretatur qui in Audio depofiti,quo celerius &airias in equeftri certaminerefocillari equi cur rerent, VeVociufque meram attingerent, equis fri- eere ftgniftcant. a qu® verbo reftione fr, quod adfit longitu* do, & adfit figura circularis. Id vero pr-hnum non magnoperc compertum, inquit Gcelius Rhodigi- nus , qui alpidis idu pcrculfas euaferit. Qup argu- mento , vt fignificaretur principatus quxdam in- lida vis, ^€gypti Regum mos fuit peruetus, dia- demata Terpentis eius imagine diftinda geftare.. 10 „ Drofius in methodo iuris. aTsa si n i homiciGK 3 qui pecur.iae nomine borni- nes iugulant & necant.c.i. de homicid.lib.6. Prat. as sc ribe r e , vide Adfcnbere. As s c r ibi in ciuiutem , eil recipiin ciuem. A s sc ribi vero numinibus , eft canonizari. asscripti Tiigenus agricolarum adfine origina- riis, de quibu$ iuo loco: didi, quod pcr fcripturara fe tertice Teu agriculationi aftringebant, promiuenr res ibi ftare , colere, non difcedere: & recens ad- mittebantur cum c^teris agricolis, vt vna elfent c- iufdem conditionis. Et ( nifi fallor ) nos adlcripti- tios ruAicos, fiue colonos , Meyer vocamus, & vil- lam , e in Mejerhof Spieg. ASScrip titii ciucs nuncupantur extraordinarii s & haud i ta pridem in ius ciuttatis admiffi. Cicero pro Archia, Venit (inquit) Heracliam , qu^ cum čflTet ciuitas £quiiIimo iure ac foedere , adfcribi in eam ciuitatem voluit ^ hoc eft , ciuis fieri veluit, Burger vverden j vide copiofius Adfcribere. AsscRiPt or, idem lignificat quod Subfcriptor. Eft autem {ubfcriptor, vt ait Pedianus, caufidicus^ qui caufam adiuuare poterac, Spieg. as sbc la( vid. Adfecla ) dicitur ab aftedando,qai officii caufa deducit. A s s e c ta r i prsetextatum , aut pr£Etextatam, eft pudorem pucri iugenui, aut puejlse fuggiilare. Iu- ftinian.in Inftitut. de ininr.jT.i. Siue quis j ait,ma- trem famiiias,aut pr«textatum, prsetextata ve alfe- datus fuerir. Adi Vlpian. in 1. iiem apud Labeone. 40 jT appellare.de iniuriis. Cxtera apud Budaicas An- not. Spiegel. At Oldendorpius id redius explicare v ide tur. Aftedari (inquiens) efle comitatum pr«- ftare,non tantaforis,fed &domi per vrbem,quafl alique prjeeuntem fedari, vel oiiicii * vel amicitia?, vel alicuiiis co mmodi gratia , vti puer herum ^ fiE- us patrem,cl:ens pa tronum,amator puella. Afteda« tio vero in rc amatoria principium eftc folet ad ftu- prum : ira Oldcnd. Adde Ferret. in lib.4. Inftitut. t1t.21.vid. Adfedati. gidam acjuaro (uffundebant Si afpefgebant. cui in- -As s en tari , vt lib.2. Conui. apud Pbilelph, tcrpretationi confentit Eraftn. in txpofitione eius Pareemi;s,Frigidam aquam fuffunddre. Ante quem in eam Alexan.Neap. lib.Genial dier.|.c©nceflerat. Huic etiam ego album caiculum adiicio. Viucs Af- perfores aouT eos connrmat, qui in cauea, vbi fe- rx inclufs erant, priufquam ifi theatrum prodirer, feris aqbam mtiltis ex caafis fpargebant, vt ne in- uicem pugnarent, fefe excuterent, polit* in fpe- daculum prodirent, nitid*que emergerent. Nam ji*c interpreta, d.l. Athletas. repugnat: Quae non feris, fed equis aqua in certaminibus facris veteres afperiifle refert.Coraf.Mifcell.lib.4.c.24.Vide fup. Adfpc-rfus, as p ir ar £ , vide (up. Adfpirare. Aspis duo figntfcat iuxta etymologicon. Primum animal ex genere reptilium, propterea quod circu- Ioj corpore fuo cfbciat, Sc non cderiter fefe exteiv dat in longitudinem. Secundum hanc (imilitudine. ^cfcutum fignificat. Sic enim illud vibrat, & con- torquet piiles, qui prsiiacur. Hoc autem nomen 70 w etfsi% (TTS^ee , qu* verba exccadere & produj Mutanusdn verbis eft : (ed biandiri in verbis Si re¬ bus , cu aut dicimus aut facimus quidquam pr*ter animKententiam^placendi ftudio : id quodlraude carere non poteft, Assensv probari, 1.2.C.de relation. A S s e ojr 1 , adipifci, & quod vulgus lucrari, appel- lat, Erkoferen , Srlungen , Eroheren. Impp.C. de iurf delib. Nec cmere , ncc donatum affequi, nec danK noiam qui(que hereditatem adire compellitur.Spi- ge.vid. Adfequi. ASSERERfiin (eruitutem , eft ex libero (eruuin (a- cere. Spiegelius. AssbRF.pe manu (unt iuris verba. a quib. etia a(- (ertores dicuntur , vindices alien* libertatis. Nam & caufa ipfa liberalis dicitur,qu?adionem in (c co- tinet libtrtatis.VideOonatum (uper iiludXomici 5 Nam ego illam liberali aftero caufa manu. Spieg. vide. Adferere. ajserbre Jdeft, probare,l.x.C. vt cauC poft. p« » bertat. adfit tut. Assr^to %. Non licebat dim feruo de libertate 2§j A A N agere,nid per i(TeorC-,qisi vindex erat alienas liber taris* Prim© autem aflferrorc aac vibverare quomodo diftet a Profneri,vide in 1 . non nudis.C.de probat. Asse veratio confenfus,l.i.C.de col!uf.deteg. As s 1 d v AE adiciones,I.12.in pr. C.qui pet.inpig. A s s 1 d v a e mulierum adulationes^ pro blandiinen- tis-continuis, apud ludin. in Lai 3 žduis*G.qui pot.in pign.hab. As s 1 d vi ndeiuflor.es dicebantur locupietes: quam 3 ° tede Budseo , Galli Burgefiacam cautionem nune appellant.Spieg. As si d v v s pro locuplete & facile munus faciente accipitur^idus ab aftibuš« id ed,aere dndo^eum te- pora Reipublicse exigerent, aut afnduitate muneris puhlici.vide afTiduus.Hoto.Prat.Adde Franc. BalcL commcntr.in L12.Tab.-c 44» Assidvvs quidam per d.fcribunt, quafi lit afeden- do figuratum: fed errant. Nam cum a Seruio Tullio populus in quinqueclaflcs eflet di; tifus , vt rributu, prout quifquepoflideretjinferj:et: ditiores, qui afles dabant, affidui didiTunt: 6c quoniam foli negotiis publicts £requcntes aderant: eos, qui frcqutntes af- funt,afijduos ab allibus dixerunt. C.harif. libro 1. Sc Rsuardus addeges 12. Tabuiar. cap. 7. Prate. Ho- Toman. As si g nar e nihi-1 aliud ed , quam ius patronatus ad plures pertinens^ vni proprie ac peculiariter at- tribuere,m eumgue ibluiii contrahere.Hoto. ASsiUR e,pro vi m afterre, adoriri, oppugnare.lib. 70 eod.lib^ritul.17. Si fcienter fenio- T E S. 284 res aflTlierint.Prar. As si m v L'o,pro comparo,no afiirnilo dkitnus: qsod pauci animaduerterunt.Nam afiimilare, tcfte.lnfu- lanojtollitur e claife Latinarum vocum_, non irape- diente quicquam fpurio rilo fophiftarum loquen* di more , quo dicere folent, idud affimiiatur illi, S P ie ^‘ As s 1 s 11 dicimfur beneficiarii , qui tamen canonici non funt,feruiunrquc Ecclefi^* -cap.penult.de cler. * no n refid.in antiqu. Sicautem dicuntur quafiaffi- dui. Eofdem & manfionarios vocari adnotat ibideni Bernhardus. As s 1 s t b r e, pro prcefentem S: iuxta e (le. vide Adfi- dere. Ass 0.1.E T,proconfuetum eft.vid. Adfolet. As sv m fi R e, vid. Adfuanere. A s ta N s AjRegum in Perfide nuntios ARgaros nun- cupatos a dodis obferuatum eft,atqueillarum gen- tium efle vocabulum Herodoio videtur.Sicuci afta* 1 d^ fere notionis eiufdem , hoc e tl, grammatopbori, fiue tabellarii, qui ccrtis itinerum fpaciis pennuta- rentur. Piutarchus in libro de Alexandri Fortuna fcribitjDarium Perfarum Regem fiuife quancloque . Tegis adandam.Spieg. A.s ta l 1 y M,ab adu fl idem qu-od felonia. Hinc Afta- lium facere.id ed,frudrari & deciperc, in 1.6. Lan^, de malef.& publ.crim.Prat. Astipvlat oR^vide Addipulator. A 2 TPA FAAOi, funt tali ieu taxilli ex ofiiculis čarna nudatis,diuerli a tederis^^ua? auCot. Gothof.ad I.16. iT- 8. ff. depcen. Plura de Adragalis vide apud Car- lium Rkodig1n.20.antiqui.27. A s t rin g £ r e fdem pro alio,l.i. C de fideiuif.vidc fiip, Adilring-ere. As tr v e R E,vide Addruere. ASTROLOG v S,in 1 . 15.jT.ii quis.D.de iniur. as t v apud Poetas,Fed.lib.i.adutiam iignificat :cu« ius origo ex Gr^co aboppido o-tu ducitur , inquo qui conuerfati affidue funt , cauti atque acuti efTe videbantur. Eodem verbo in eundem fenfumvius ed vetus interpres in auth.de teftib. jT. k vero aftu. vbi Accuriius ipeerpretatur dol um , vel malitiam, pro quo in C^Tcis ed Adicčliue vfurpa- uit Pl a ur us in Pccnulo;Mea forer ida dupida ed fi¬ ne animo ad o, id ed, dolofo & ca!lido.itaque vfur- patur L4.de furt.I.ij. quaL quis lede. dcb.lege 5.de k o m. li b. h o. 1 .1. d e d a ra n. i ni u r. P i' a t. H i n c as tv ti a, 1.5.C.de tempor.a.ppell.Et as t v Tfijin refcripto Impp.L.2.C.delegib.id eft,do- lose & malitiose.. AS t v tv S in.Iudiniani ConjTthuttone.l.fin.in fin.C. mnndat.pro doiofo,catlido,cauto accipitur. Asu $ ab efev vrbe dučcusciucm Tignificat apud Solo¬ ne m in elegiis; A b rti 3 ,u^dxlw r jrlKlv cepgaL) h 07 v A s?'* . Prat. Carterum Atlienas adu appcl-latas quoque conftar, Hinc'A Rici ludi,qui & Attici^vt annotat Turn.iib. . aduerf.i4,c.i7. A5-tai6^t®-jCurator ciuitatis. Vlp.in Demoftb. As*wxi3- (j.& , b ti) liul 7 rohiy b >; 7 ra< 7 up .G 111 a c.12. o b f. 3 o. fi n. Aeiuj-ifAUtot}/ Ediles, apud Papinianum leg. r. d', de via pub. Oifferunt autem ab J Gothofred. ibid. in princ. Quod lit eorum oiiiciura , explicatur ind.i.i. /isv ltvSj ob que1ri quis-feudo priuarur,(ca.vnic. jT.fimiliter.quib.mod.feud.amitt.ih vfib feud.j eft im pet us in perfonam , vel locum, fiue hoc pedibus fiatov el equo,aut machinis, vel alia quacunquere aUiIiacur.Vide Baronemi. Tautenberg intit.5. li.r. feudor. A A K T E T. feudor. Spieg, Prat. Assvmptio , videfup.Aafumptio. AssvHA affiduitas cft ecdiligentia in nutriendo,cu- rando, habendo, Nant Atlas, nutrices dicuntur, quod fere femper ailuht iis, quos nutriunt.ex Tur- neb. aducrfar. libro 24. capite n. As s v R G ere, pro honorem prebere , fere adiungi- tur datiuo, de quo vide Vali, lib.5. Trebatius Iurh- confulrus frctus Cpfaris beneuolentia,adeunte quo- dam Caefarem cum plurimis honorificentiilimil- que decretisienatu , fcdentem eum pro sede Vene- ris genuricis admonuit, vc P. C. alfnrgeret. quod ille ita aigrč tulit, vt 1’ubiraro voltu Trebatium re- fpexcrit. Quam tamen defpe&i fenatus contumeiia autores inter precipuas Cafariam necis-cauias co- mcmorant. Spieg. Assvrivs fcriuo, pro Aflfyrius, l.i. 5f.vltimo.de ver- borum obligat. A s y ti A,ab aiylo difta,dicitur pro eo iure libcrtatis & venif, quod qnis apud aras confequitur: quam immunitatcm Hcclclia vocant. Vide Bid. in anno- tat. prior. Spieg. asuv m 'im 8. vFneidos. Halycarnafs.lib. a,Cadmu du TRc* bas codetet.primum ftrunt Afylum inftitui£Te:qyo perfugkntes, fiue liberi, ab omni pcena tuti c-flent: indeqoe per vim extrahi non poflent. Alii tamen prognatos Herculis, primos afylum Athenis ape- ruilfe dicut; cum enim Hercules e terris comigraf- ftt, nepores eius, eos fone timentes, quos auus vcxauerat . Athenis Afylum collocarunt. Vode heminem per vim extrahi fas c!let, vt Seruius in 2. & 8. /En.tra:ii3it, cum Statii locum citans 2. Theb. lib. Farna eft , dcfcflos acie poft bufta paterni Nu- minis, Herculeos fedem fundalte nepotes. Sic fa- craftc loco commune animantibus segris Confugi- 40 um, Horum exemplo Romulus Stalil muki Afylu apcruere. Ropi ulus,vt quam ocyflimc vrbem con- dit.im ciuibus repleret ampliaretque, lacrum que- damlocum imcr coilem & Capitolium aperuir, ad quctn quifquis, quanjLibet fccleftus , confugiens, rrou tantum ab omni potna tutus eflet.verum etiam ciuitate donaretur. Authorcs funt huius rei iocu- pledfliroi Liuius in 1 . ab vrb. cond. L)ionyf. Halv- tuti,vt funt facrofanfti, quos attingere fine peri- culo non licet, nec prehendere : quales erant Tri¬ buni plcbis apud Romanos', & Caduceatores, vt atteftatur Plutarch. in problematis. & Iulius Pol- lux, Afyli (inquiens) erant caduceatores, &lice- bat eis tuto,quo vellent, ire. A2TNAFlTn2 aduerbium , quo quid defiunčtum fi- gnificamus, falfo repofuit Alciat. lib.j.parcrg.c.iS. in Scasuolr refponfo, l.fi fic.ijj. de verb. oblig.De- ride'tque ridiculus Doftores,qui pro illo verbo Grf co legunt ibideni, Si ačtum ell ; quibus connume- ratus Accurfius, cum tamen in Florentina editio- ne,eaque fideliore, rečfiore,atque receptiore ita le- gatur, quod & Amon. Aug. lib.i. cap. vit. Emend. probat. ait lgitur Sceuola : Aut fi fic volumus fa- Samelfe ftipulationem, Neque per tc, neuue per herede tuu ficri; vt ad vna vim prima tcneat ii vim fecc-rit amplius exheredis committi non poterittcr- go fi aučlum fit, &c. Ita legunt ibidem Bart.lacob. de Arena , & aln rede. Alciatus in fuum errorem traxit Oldend.A Spieg. Prat. AffucraTi©- Alciat.lib.i. Parerg c.8. dicitur ftatus non eonliftens. aitquc, plerofque ita legere in Afričani refponfo, !.qui quadraginta.88. if .ad 1. Fale. alios vero tS Subiicit vtranque lefiionem poile defendi. Eqiudem a Floretina ledione difcc- re non aufim , qua> Virg.in 8. JS,- J® ntid. inquiens; Huic lucum ingentem , quem Ro- roulus acer Afylum Rettulit, & gel ida monftrat fubrupe lupercal. Et Ouid.4. Fsftor. Romulas vt faxo iucrum circundedit alto , Qui!ibet huc, in- quit, confuge, tutus eris. Cum vero hsec A fyI ru impunitates malefaciedi anfam iniauis hominibus prfftaret: LiberiuCffare.ne impunita effet crimina, eas abrogaffe legimas: quemtame lunoni Samise & vEfciilapii delubro, veterem immunitatis morem feftituifle, prodit Hiftoria. Iufta certe Afylorum 6 i> authoritas ea quondam fuit, vt magisaffeftis iniu- ria, & potentiorHmformidine oppreffis, quam fce- leratis hominibus fmiiret. Nam & Thefei fepul* chrum apud Athenienfes, quemadmodura Plutar- chus in Thefeo feribit , feruis, atqut humiliori- busfortunahominibus, &potentiorum opes formi- dantibus, Afylum conftitutu cftmec deliftis volun- , tariis,veteres refugium efle aras putauerunt. Co- r a f. M1 fc e i i, 1 i. 5. c. 2 p. t ; e r r a n d u s Adduenfis lib.2.ex- plication,c.4. circa fin. , A* V U etiam dicuntur a Grteds, homines i violetia 7 A t i h a lex iubebat mulieribus pupillifue non ha- bentib.tutores, dari a Praitore, & tnaiore parte Tri- 287' bunorutn plebis > quos tutores Athiaaos appella- bant.Vlpian.in Inftit.tit.ii.luftinian. Inftit. ds Ati- lian.tut.Briflf. ' ■ . . A t in i a lege cauebatur,vt ne ref rurtiua viucapere- tur,nifi in poteftatem eius,cui fubrepta eflet,reuer- fa fuiftet,1.4. jT.quod autem.l.33. de vfucap. L215.de v erb.fign if. P ieb i fc it um autem fu.it, Geilio aučtore, lib.i8.c.7.Bri0T. _ . A t h l e. T AE,qui virtutis gratia pateftra exercentur, L4.ff.de h is qui not.infa.1.6. jT-Vipia.fF.de excu.tut. ID Lvlt.jT.fifajnerator.fF.quod mct.cauf. L). C.quce tes pig.& d .jT.Vlpian.Lii, lf.de re iud.L>.ff.de naut.fce- nor.Brilf. .... A T h L e r ae j ait Modeft.in d.jf.Vlpianus.qui iacns certaminibus coronati funt > habent tutel^ excuia~ tionem. - ...... Athlelar vm nomine Gjninicus omnis.intelligi- tur.Hi autem funt sra^qos«jid eft, lučfcatores > S pj- fus/^curfores , 'hv-atoa pugiles, dlcriMooAe/., qui difeum in fublime iaculantur.Athlet^ quibus ludis exerce- 20 rentur,docet Paul. 1.2. ff. de aleator. cuius rei com- meminit & Simonidcs,cuius verba vertit A.ic, J$hmid PhilontijDiophon & Pjfth.A Vicit % čt curjk & iacuLo,fa.ltibti4 J QrLeifALe.V?z.t* Coronati autem dicebantur Athlcta; , qaia in iftis certaminibus prsmi um erat Cola corona , q nema d- . snodum tradit iul. Poilux lib.5.Plin.iib.i6.c.4. He" rodot.in Vrania.Gell.libq. e-i). Ferrand. Adrieniis lib,2.explicatienum.c.i(j. At n ep o s &Atn e p ti s , vide Adnepos & Ad- p neptfs. Atornati dieuntur procuratores apudačtacon- ftituti,in c.vnic.deftat.regul.Lib.6.jT.porrQ.Ybi glo* Prat. Atqjte fimilitudinis nota eft apud Tryphonium, leg. fi pater. 76. if. de iure dot. quo fignificatu fub- audit. vox,perinde & alibi fžepe , Yt I.4. ff. de pači. Prat. A T Q^v e , fiue, vt in P.F.atquin, & adquin,accioitur pro j fed, fedenim, in L 7. jT. feruus.de dol. mat. i- 40 tem pro fed certe, LBarbarius.de oi ; lic.prxtor.&.ali¬ bi fa?pe. A T q y e itajformulajfignificatjOuod alias dicitur per confequens5L26.de negot.geft.Prat. A t ojr e etiam, pro deinde., fubinde accipitur,in leg. filia.20.G0d.de inofiic. teftam. nifi malispro ftatiha ibidem porri,vt apud VirgiL *AtqueHlumproti* rapit alueus atnni. Explicandi quoque notam eife apud Vlpian.Li.fi.de admi.tut.in prin. quidam antumant: Quod Accurf. p & Alberic.docent. Ulic Auxefin quandam potius fignificare putem,quale fsepe apud Giceronem vifi - tur, cum verbo leuiori grauius, exprefruis & fignifi- cantius addimus.Prat. A t vnde puto Gal- los atrapare dedfixifTe , quod fignificat fugientem capere & affequi,quia fugitiui foleant non rečla ne- 288 que rtgia, fed obliquis & iatentibus femitis euade. re.Connanus lib.4.c.n.n,r. At Ri d a e,A gamemnon & Menelaus Atrei filii, q a i Gr^corum principes fuerunt in expedičione Troia, na.Vlpian.ia l.fi vxor.13.jT.!. ff ad 1. lul.de adult.in- dicat ceuvulgo ia£iatum,aučlore Sext. Cacil.illud Homer. w /x 2 f 01 A id efi,interprete £ralmo:Num folishomi- nurn Atridis affečlus amorque yxorum eft r Hinc& Maro Homerum fecutus iib.^f n.9. Goniuge praere- pta,nec folos tangit Atridas ifie doler. Vide Bud.iR pofrer.annot.citato titulo,Aic*|ib.2.prstermiff.eod. 3 c Roterod.in ParcEin. Atrida? non Coli amant vxo* res.Spicg. Atriemsis erat is, eni cura credebatur atrii s qus quidcm pars p rima dotnus eft ,mediam aream con- tinens , in quam ex omni teftb colkfta pluuia de- fcendit,& in qua prifci (vt reftrt Cato) hoftio aper- to epulabantunvti etiam pecunias,& ceiera pretio- fiora feruabant. Seruofque, quibus tanquam heno* ratioril*us, e a rum rerum ctmodiam committebant, Atrienfes,& A triarios appellabant. Le quibusme- minit Sc Aiph. in 1. in lege cenforia. de verb.fignia. & Vlp.in Ieg.i.de cxercito.fF.naut.caup..ftab.e(inl. fed & fi quid . in princip, ff. de vfufručt. vbi Accurf. exponit Atrienfem. id eft , v c lauent Atria. Diuus tamen Hierony. Atria,inqait,non funt quidemdo- musjfed aliqua habent fundamenta : Si de atriisin- trarous dom im,tradit Vitruu. vol. 6. atriaproxima ianuis in vrbem debere collocari; &ideo 4ixitPa» pin.Sylnar.i. - hfic 772 e t um dumferuent agmine p cflcs ) - u 4 .lria.qut — Dictum autem Varro de Lat.ling. lib.i. atriumpu- tat,ab Atriatibus populiš Hthrurie,qui primi id ge- nus iedificii inftituifte traduntur: vel quia aterrao- natur,quafi aterium : vel q , |dxLatftKa ex fumoeffet propter culinam , quia ex jfumo culins nigrefceret; in atrio enim tria erant hafcntacula : Veftibulam, locus fportularnm ( qui & ipfc fportula dicebatur, vbi ponebantur ^ quse d° no mittenda eo die confli- tuerant)& culina.T. cotta.Turn.lib.i3.aduerf.c3p. 28.ie in antiquo libro inuenifie cxponi atrienfein id eft,refici,redigi,Gothof.ad L88.de Yer. fignif. At r c c ia facinora dieuntur, homicidia^ adulteria, Sc omnia čapitaha crimina,per glo. fingulareminl. adca.flf.de rcg.iur. S^ieg. A t r o c e m iniuriam, quafi contumeHofiorcm & roa- iorem accipimus.Vlpian.ait^de iniur.Idcm in 1.2.in fin. Autvt adfpečlu J inquit,atrox iniuria sfiimetur. Quot modis ilia fiat, X luftiniano petendum eft.jf.a- trox iniuria.Inftit.eod. ^Eftimatur enim afafto,io- COJ& perfonafd. jT. atrox.ite / mquc a tempere,l.pri- tor.de iniur.Spicg. De hac atroci iniuria vide latiuž R^iiar.lib.i.Var.c.^. 70 A T r o c i t a t e m facinoris habere,dieuntur fiagitia maiora cuiufmodifunt j q«x ad publicerum iudi* eioruia A ANTE T. i : i !i- S' ji! ii! ]■ S 289 A A N cioruM vindi&afn pcrtinent.Spieg, Anoci'/s eonfiliurrijl.p.C.de makf & mathem. AtROciores fures, quomam noccu furtum com- miitunt vi priuata adiunftum , metu enim relifto pallio diff igiunt viatores,tametfi verifimile fit, ex- poliatores a lureconf. eos potius efTe di&os, tefte Alciat®, Spieg. • Atrociter verberandi ius liaberc. Venul.de off. proconfl.il quid erit. ATR.O4IA cil morbus, cum corpus nonalitur, eam- 10 ijue ob caufam fumma in eo macies esorttur. Goth. ad l.i .$ -7.de adil.edift. Auos contrariummiti: vt fententia atroX,tametfi iuite dieta fit.Vide glof.fuper verb.Atrocitate.in jT. maxima capitis.Ihft.de capit.dimin.Spieg. A T R o x perfona, quse vel maiora flagitia habet, dic e.vvtu mehrs mffder bauben fi 9 * tes*c.on£orm&efvc;&<>*,hi fallo^g^r, vulgo vocac noftri Germani.Bapt. Egnat.cap.p. Racemat.in fin. Aphthiphum legendum exiftimat,yocemque inter¬ pretacij r,qui aphthis, hoc eft, vlceribus oris labora- rent. Sunt autem Aphthae ex fententia Cel-fi medici maligna vlcera ferpentia } ig.nea , prsefertim in ore pueris nafcentia.Spieg. A V. 10 A v a nrT 1 A , ex sre nomen eft fortita. Interpretcs exiftim.ant,eam proprie efle in retinendo,vt cupidi- tatem in acquirendo:fed fallimtur. Nam in c it ata femel vanisindiciis auamia , adalia acquiremda fe accingit fubin.de : q.uod nondum fit confecuta tan- tum } quantum {atis fit,vt voti fiat compos,vt ait Vi¬ ne s iib.t.de? anirna. Porso ne quis auaritil exercerct in fa ero Tanči is Iudiciis ^ vbi lati dima eft, Oiden.te- ite, ,extorquends pccunis occafio, pra*textu fportu- larum conftituta eft ačtio condiditia delportulis. Guius meminit inft.in jf.tripli Sc quadrupli.init.de adion.' Avaritia prsceps,I.5.C.denaut.fesnor. Avaritiae ctipiaodeg.tsrtia. jCterao. C.eommu- nia de legat. A v 1 ar v; s appellatur ccccus , Sc ambitiofus , eapitul. quorundam.. de elečt. libro 6 . quia ex c cepat ur eius a.nimus , vt agenda non videat, & a prohibicis non decliner,cap.virum.& cap. ficuc hi.diftind. 7 -& dif- ferentia inter auaram,largum,& prodigum habetar ^ de conruet.expar.Spieg.Qupd fi lucri fui ca.uia ftu- prnm inferat quis: alter cupiditate mcenfus, bic in- temperans J iUfc auarus potius nominabitur. Con- nanlib.i.c.a.n.c). A v a R v m his yerbis definit Hbrat.Ti.2.ferm. S atyr.3. - aa:d anavusl % Stultus & infdntt6. , _ Avaritiam Tni-Jiif 7TtnyM4 vi&ts iT), docet lmp.Iuftinian. Nou.ft.jC h\oia Sc Apoft. i.ad Tim.6.#eurr»v ^ šfjt&c&v adpejlat.Prat. 40 A V ar v s,quafi eeris auidiis:iUn 5 tamque efie vocahu- fu m. Ge 1 t li b.ip. c. 5. r c fert .P rat. A v C.apud Valerium Probum , notam, efle audoris, audoritatifve feribit A.Alriat.lib.2.c.p.'Parerg. Avče ta Fefto lib.i.lspc auda.Prat. A V c ti o ab augendi adiiciendique negoirio adpel- latur.Auguft.lib.2. E men .c.3. eft precij in fubhafta- tionibus adiedio , quam Galli tnchere vocan t:fic ac- cipitur in l.fi tempera, 4. Sc L teq.de fid.&iur.haft. fifc.lib.io.C.Prat.Curt.conieduraUum lib.i.cap.p. Audio autem puhlica & fcčiio Varroni dicitur: ra- tjo vero eius non ita omnibus obuia. Namquod Gramatici aiut,atq; etii ipfe-Afconius, fedione atq. fedore inde dici,quod fpem lucri fečlentur > qui ex kis emunt } non probatur q v uibuflibet.Nam fi hoc ef- fet/e dat ion e no fečtionem dici oportuitiet. Anton. Contius lib i.difput.ciuilium admonet veterem de- bitoru.m in partesfečiionetn/eu quis mahe deterius verbum > fecationem in b.onornm vendii.ionem mu- ?atnm:idqueex TertuIl.probat.Sane Sc Varro 8 c Li- uius ei teftimonium perliibent. Nam Liuins anno vrbis 429.L. Papvrio Sc C. Poetelio Vifolo Coff re- fe rt primum lig,ari nexos defiifie , eonfulerque ob 7 infignem cuiufdam fcencratoris crudelitatcm tuiif- fe ad populum, ne quis J nifi qui noxa meruiftet, do¬ neč pcenam lueret, in compedibus aut in. neruo te- ' neretur.pecunis credit^doona debitoris,non corpus ebnoxium eftet, ita nexovfuifteTolutos 3 cautumque impofterum ne nederentur, Scc, Vt ergo veteri illa fedione, diuerfi creditores membra debitoris Sc ne- jq 2.3-lacerabant Sc fecabant,ita fiac bonorum eius ven- ditione , bonorum emptores vtr carnificefcadrdi. quias vit* lacerandas Sc diftrahendas conuenicbat, vtaitGic.pro Quint.. Sed bane bonorum fedionem feu venditionem, quam etiam luftin. ad acquir‘cndi per vniuerfitatem modos retulit , fublatam retro olim fuifte vna cum.ordisariis iudiciis,ait idem lu- ftin. Inftit. de fuccefi’ fublat. qus fiebant perbono* rum venditiones. Avc ti 0 niS forma apud veteres ea fuit,vtatruninu quantitate ad maiorem plures licitantes perucr.i- rentd.35.de minor.Gothof.ad Noaelhi2C*cap.6,^.i. ibi,vt qui plus pratbet. A v c T 1 o n 1 s diem obire,eft ad audienis diemadcf* fe,.Cic,pro Rofc.Amer.& lib. 1^,13.epift.fam.Secuc, dum autem Gallis confuetudinem,vt annotat Bud, in for.quarro trinundino audionem futuramincla- matam oportet, & in iuftos dies proferiptam,ante- quam vitima licitatio cpmmittatur,.quamproiinui fequitur addidio. Singulis audtonum diebusappa- ritor debiti quantitatc m ? ob c^uam pignora capa funt, palam fignificat & denuntiat; o-mnes commo- net, vt ea licitentur, pretium ab vnoquoquc obla- tum deferibit; poftremo vbi in m nuli um pluris lici tari cernit,promulgat eam pri mam audionem eiit: fecundam in odauum ab hinc diem vel moribusla- xiorem rciicit, nifi diuini cultus ferict id prohibeu, . atquetunc proximo profefto die' fequens audioct- le bratu r. Av c tio n a p. 1 a e tabnls , cjuib. fignificabaturali* cuius fortunas hafta diftrahi, vocique fubiiciprs- conis*audionis die conftituto. Harum meminitCi- cero 2. in Catilin.. Sc de lege Agraria : idemadQu. fratrem .Sc ad Atticum lib.12.Harum vero tabulara proferendarum n011 vna fuit ratio. luftinianusNo- uella i20. A .re alieno oppreftb (inquit)*venerabilis domus difpenfatores per 20. dies feriptum aliquod in puhlico ciuitatis loco proponuntp , Sc eo modo rera immobilem emere volentes prouocanto, v t q\tr plus przebiturus eft esteris prsferatur. Altcravii huius programmatis. Impp. Diocle. & Max.lege fa.nci.ta. eft, 1.0 e© tempere. C-de remiflCpign.ix Ri¬ bi; io Iunio. A v c T ; ione M conftittrere Ciccro di,xir dccernrrf audione , haftique polita res diftrahi Sc vendi.ti Rabirio Iunio de 'haftarum' origine. A v c ti o n a l i a apud Vlp. l.r.J. officio. ff.de tut.& rat.dift.tabuloe., &inftrumenta funraudionis, vta M.Gicerone in Catilinam liquet.Prar. Audictnalia, Rafilica interpretentur 7 ? Quod vero ita bcnejicio argentarij gerebatur, id folebat iufiu contraheRtium,eorumve,ad quos res eaperti- nebat,iis pršfcribere jliligen.rer , vt Gaius ait in!, argentar-ius. ffideedend. Cuiacius obferuat.libuo. cap.14.fol.13?. A v- c t.i o n i s formulas varias recitat G. Pud^usin forenfibusjputcthas; Audio bonorum.proleripta,id eftdubhaftatio. A udionis claufuladd eft, decreto adiudicatio. Audionis inftitor fubhaftationumper- fecutor. Audionis diem denuntinre dici putat Ba- dsusaddicm decreti citate : addidioni decretali diem proeftituere dicendum verius & proprie magis putemj.fi tempera.& l.fequent. C .de fide inftrum. iib.io.Prat. Avg t i o n ari o s interceffores opponentesfelub* haftationbdici idem patat.Tu rem expende.Prat, A v c t O R is dicitur , a quo quis audoritatem, id eft, ius dominij in rem quamqiam accepit. Cicero Ver* rin.7. Tum illi intellexerunt, fe id>quod amaloau- dore emifient, diutius obtinere non pofte : id eft,ab eo , qui vendendi audor.ivatem nuilam habebat. Item 5 pro Csecinna j P, Cefcnnius aučior fundi. Planu A ANTE V; ~ 9 i Piaut. Ciircult: Nec n ob is audor vtlus eft,nec vof- rrieteftis vili. Declinatum autcmvidetur verbum ab audionibus , in quibus ci - qui plurimum auget* res addicitur,& ex ea audione atquc adiedione fua audoritatem fibi in rem emptam comparatmam ab augendo dedu&um Grammatici vetercs teftamur: & nota iji 1 a oftcnd.it , qaae eft apnd Valerium Pro- bnm : qiria veteres vtebanttir A v C.ouse audor fi- gniftcat:vr in anticjuts monimentis ftc fcriptum efte plerioue teftamur. Ouum ergo a udor is proprie di- ceretur,cui propter fummam audionem & iicitado- nem res addida tflet,& Au&oritas ius ex ea audio- ne qu*fituro : tranflatum poftca fuifle vocabulum putamus ad eos , qui rem quoquo modo abalicna- rent : vt quum quxreretur ex eo , qui rem accept- rat, vnde ftbi ius ir* eam comparaftet , fuum illum quaft audorem nominaret , qui ftbi fcan* audrori- tatem tradidiffet: vnde feniim in eos quoque quo- rumfententiam & conftlium feouimur , qiiaft xus quoddam ita fentiendi čemim ČC conftitutumha- Berent , ccnfuetudine fermonis tranflatum eft; nam (verbi gratia) quum inftitutum eft, vtlegum, qua? comitiis centuriatis ferrentitr,aute initum fuf- fragium partesaudores fterent, id eft , vt Senatuf- conf.prius decerneretur,poftea illudidc-m apopulo iuberetur,ea lex Hanc vim-jfcžtbebat, vt quaft in cui- dionibus , pofleftk>numque cantroueiftis pofteflor fuum aiidorem, a ouo ius fuum adeptuseft, laudat ita populus conftlij fui andorem ac funferem fe- ivatutn laudare poftet. Quod ft quis vel vel 3 ° vocabula nobis obiiciat, indeque propter li- •terarum ftrnilitndinem audoritatem didam pu- tet, is i -innis verba audiat , qui libro LV. lic feri- bit : EBOTAETONTO y\duu oratione.Prat.ex H#t. A y c T O R,id. cft*venditor,Gothofred.ad l.j.C.de pe- ric.rei vend.per La.in ftn.l^.LiŠ.f/n.fEeodem. 1 .37, de'a'dio.empt.I.4.C-27.'& gi.de doli mali except.jj’.5. verr.quidquam.Inft.de etn pr. Avctoramentvm fumitur pro obligatione,de- xuque,ac veluti ftipendio, pretioueeius^uifitad-* doratus,ideft,obIigatus.Sic apudPaterculum.ln ea ‘uigi-ilati ciuis Rep.conftitueretur audoratr.entum, id eft. 5 conftitueretur merces de pr*mium ei, qui pro fcripffcm trucidaret. Iterum ^ audoramentoque fu- nebri ad conferuatoris qupndam Reip. tantique Cof.irritando nečem.Hic audoramentum funebre prorofttum prsemium funeftum ftgHificat ci*quiCi- ceronemiugularet.Merces igitur in ipfis mercena- riis eft audorafnentum feruitutis.Oi^oniam merce- narii ad tempusTeruiunt.Vt aud,oramentum,id eft* . merccdem feruicutts premium cpnfequant.nr. Hi ne audoratus audoramento obligatus,6rmercedp co- dudus dicitur.Spieg. A v c t o R a m E'N t v m non ftgniftcat ip{am exaudo rationem,adumue audorandi,fed ipiam obligatio- nem,Cicer.i.off.llliberales aotem Baordidi qua?ftu$ rnercenariorum omniitm,quorum oper*,non q*ior 5 . artes emuntur.Eft enim in illis ipfa merceš,airdofa- mentum feruituris.‘Eodem fenfu acciphar apud Sne ton.inTiber.c.7.Audoramentum centendmiuilliu, pro mercede dici conilaf.Pvat. d?cT0RARe obligare sfijvehvt Turneb. tradit 1 i b. a d u erf. 2 . c. 20. Pr * mi u m m e rc c d era q. fi b r q u ar r c re.VrPaterculus de Perpenna Sertorii imcrfečtbfe. Šibi turpiftimafn mortem peftimo Audor a alt faci- nore,id eft , mortem veluti mercedčm-fibi 'quaefiiiie Sc accerfluit vt debitam.Huic contrarium exaudp- ‘rare,de quo infra Luo loco.Prat. A v c t © R a R1,audor em fterii # audor iratcrrrqae ad- comodare & interponere ftgniticar J.4-Cde audor. tut.L9.rf.qu0d falf.tut.Audorem autem fteri, Koc eft,dicere,probare fe id,quod agiturj.3. ff. de aud. tu.Nec enim prrafentia corroris fufftcit ad audori- tatem.fi tutor vel foni no vel m.orbo opprdlfts ta- ceat,vel inuitiisrcrineatu.r,l.i.if.v{t.eod.tit.nec mul tu m intereft,abfuerit tutor,cim nego-.iutu. contra- h e r e t u r, a n. p i • * fe n s i g n o r a u e r i t, q u a 1 e e ft e t , q u o d contrahcretur, I.14.C. eod. tit. A tone ita pmerum tutorumq. audoritatem accipimus.tit.de aud.ti;t. ft.d: 1 . 8 . ff.de t ran fa d. BrifT. Avctobatvs dicitur proprie gladiator, O tli mer- cedem accipit,vt depngnet in ludo,d vt vratu r 'ftl- ■mis, virgis fccetur,&- ferro nccetur.vt ait Ae^onjSfh - tyr.7.1ib.j.Serpnon.Horatii.QuidTefert vri virgis^ ' fcrroque necari?Audoratus eas.Prateius.Itaqu-e in I,exico Larino gr*co, *dis B. Germani audoratus deftnitur i#j ih j8at^x«v -fur K * Sic apucI Qujntilianum deciamation.302. qu* infcribitur , Audoratus ad fepeliedum patrem, Quidam,ait> vtpatrem Fepelirct.,aučlorautt Fe. Li- ui. lib. 7. Eo vero pignore veiuti aiidsrAtum ftbi ^roditorem ratus eft : & inde audoramentum gla- diatorum a Sueton. dicitur in Tib. Sc Quintil. de- clam.^.BrifT. Ay ctorem la udare, id eft,nominare, &,vt Galli di- cunt yg0.Yend.11ra appellare , L6.lf.fi tibi iter.fF.de a- dion.empt.l.2.C.de in lit.dan.tut.l*6j.jr.idLde eui- IC ftionib.l.7.C,eocl.tit.Cic.^de Orator. Geliius lib.2. cap.6.Feftus lib.10. Exquibus hoc verbum in for- mulis Sc adionibus ciuilib.vfitatum conftat.Dicunt noftri ftepius aučrori denuntiare. Audor ipfe defu- gere dicitur,vel audoritatcm defugere, cum defen- ftonem caul* FuFcipere recufat , quodvulgodici- n\\\Sydefaillir aegarend. L139.fF.de verborum obligat. I.39 in fin fF.de euidion.Terent. Eunuch.Nunquam defugiam aučloritatcm. PJaut. PcenuLSi audorita- sem poftea defugeris.vbi diffolutus tu ftes,ego pen- 20 deam.Brifft A v ctor liberalitatis, L 3. Cod. de donat. qu2e fub modo. Avc to R fuafionis iniquns,l.20.C.de fu-rt. AvC tor iuris fcicntiarfutnmus eft Saluius Iulianus, tefteImper.Iuflinianoinl.ivC.de vfufr.&habit. Avc TORE ti rerum Tacitus hiftori* Fcriptorem vo- cauitj dum ita fcribit,, matrem Antoniam non apud audores rerum, non diurna aučlorum fcriptura re- perio, vilo inflgni ofticio funčlam. At Saluftio eft jo rerum adminiftrator geftorcjue, vt Imperator, qui bella geritidum ita fcribit; Tamctfi haud quaquam par gloria fequatur fcriptorem &audorem rerum. Kam Imperatorum maiorem cfTe gloriam intelli- git,quam hiftorig fcriptorum. Annotauit id dodik fimus Turneb.lib.aducrf.cap. 25. Avcttorbs dicuntur , a quibus ius in nos tranfiit, ieg.136.in 6n.fF.de diucrf.reg.ab augendo,quod nos re auxerint. ltaque aučlores plerunque venditores ^ppeUantur.1.4..jF.vltim.l. 52.IT. vitim. fF.de adion, 40 empt.L^8.1.5 i, 1. 64.fF.de euičlionibus. Sc 1.3. fF.de di- uerf. tempor. l-.15.ff de minorib« L4.^.1.de appeil.l. 298.jf.penul. fF de diuerfreg. iur.l.i.in hn.ft.de ftu- miq.l.2i.ft;de liber. cauftl.vlt.fF.de adminiftr.rer.Si- cut autem vendendi verbum 12. rabul. ad omnem 5lienationem pertinet > vt Fcribit Pomponius in i. ^9.de ftat.lib. Iia Sc aučlor dititur omnis, a quo ius in nos tranfiit * Lan vitium. fF.de diucrft temp.pra:- fpript. Et hi Funt primi aučlores. Secundi vero au¬ dores dicebantur,qui pro euičlionc fideiubebant,l. 50 4. fF deeuid, qui ^iQAct,inqtiit,«i»cn»'0n>M ejtyiwm otr&ic n £«>.w- /jst djj-rtSi». Porro fUKitfjjt mm perfcribi folitum,M. Cicer.Ub j.de orat. ad Qu, fratrem docet. Et eun- io dem, inquit, ( id quod in audoritatibus perfcriptis extat)rcribendo adfuiffe. Sic accipitur apud eun- dem Tullium audoritasordinis, lib.j.deorat.in pr. Prat. Avctoritas in Xfl. Tabu!. &in lege Atinia ac¬ cipitur pro viucapione : quo fignificatu vfus tft & Scauola 1 . vitima, ff. de aq. piti. qua in re fallitur Bart.ad dtd.Jf. vitim. qui audoritatem iurifdidia- nem interpretari videtur. Vcrba legis XII.Tabu- lar. hmc funt : Vfus & Audoritas fundi biennium efto,ex M.Cicer.in Topič.&pro A. Cecin.Item alio capite : Adtterfus hoftem Sterna audoritas etto: ex Cic.lib.t.offic. Et alio cap. Rei furtius Sterna au¬ doritas efto:e>: jf.furtius.Inft.de vfur. Atinia? legis verbs refert Geli. lib.17.c-7. In lege vtraque luftin. d.jf.furtius. audoritatem vfucapionem interpreca- tur. Accipienda igitur non efteorum interpretatio, qui m Scsuolte refponfo audoritatem, firmamentu, rob ur, firmitatem,validitatem interpretantur. Alij vero intcrpretationi fignificjtionive propius acce- 40 dunt, audoritatem apud Scseuolam pro iure domi¬ ni) accipientes, cum tamen iundis legum capitulis, puta I.i jf.fin.Lfin.ff.de aq.Sc aq.plu. audoritas pro vfucapione accipiarur:quod & Bud.rede annotauit adleg. Herennius.de euid.ex M.Cicerone de Ha- rufp.refponf.Prar. Ave to kitaš legis pro ipfius beneficio accipitur apud Vlp. in l.fin.jf.ait lex.infin.de diuort. vt pa- tet ex Jf.fequent.ibid.Prat. A v c T o k 1 i A s etiam pratferibi dicebaturin Sena- 53 tufconfultis, cum ob id ,quod Senatufconfuito quis interceffiflit, eorum, qui feribendo adfuerant, no- irtina conferibebanutr, vtex Caelij/epiftolis, &ex ipfo C.icerone in rri ncipio libr. j. de-orator. & epi- ftolis ad Lentulum apparet. Vide Uionem lib.;;. Briff. ■ A v c r o p. 1T at e fua diftrahere bona.l. S.jf.oui iu* dicati.ff de re iud.Diuidere,1.4.C.qui bon.ced.poff. &c. Briff. AvcvPATiof vt notiffimam fignificationem pr*. 60 termittam).n Tefcripto Conftantini in l.i.C.de for¬ mul. &imper. eftverborum iuvtaliters rigorem (vt vtilgo loquimur)expo(itio. Vnde & Cicero ver- borum aucupium rede dixit.Sic Varro Iib.4.1ingu. lat. Scientiam ad opinionem aucupari dixit,quale noftris temporibus vidimus.Pr.it. Ave v pi o r y m & venationum reditus. Vide Vlp.l. fi fundi.ffde vfufrud.Spieg. A v dači 4 m abauide, id eft, cupidd agendo didam ait F eft, li.i. qua quis facinus nullo periculi aut pu- doris metu pmerritus molit ur,c.2,de cenf.Prat. l$t A v dači A m pro audaeibus.in l.peil.C.de fepult. A v D a c 1 a, pro fidentia,proteruitate. Vlpian.de pu» blic.Se veftig. Quant* audacis,quantsque temeri* tatis (int public 3 norum faSiones, nema eft qui ne- fciat. Albericus indicat in bonam accipi partemAu- dere verbum.Volunt nomen Audax, quod non tan- tum ad hominem, fed ad faftum refertur, pro forti & ftrenuo accipi. Vide Eraf.in Cbiliad-Eortes for- tuna adiuuat.Spieg. A v d A C i'A furorisj.7. C.vnde vi.l.j.de aqusd.in C. Theod.Optat Afer.lib.5. O rabidam furoris auda- ciam.Vigilius lib.i.contr.Eutych.Illud etiam folit* furoris audacia reprehendere folet.BrifE AvDAcioREMfpe fieri, hoc eft, confidentiorem, proteruiorem, apud 1 C. in t.i.in princip. Siisqui teft.liber effe idff.fuer.Spieg. A v D A c 1 s s 1 mvs quifque.Vlpian.-l.i.Jf.fed etfi.ff.de Carbon.ed. Nam (i aliter obferuetur.inucnta erit ratio,quemadmodum audaciffimus quifque, eo mi' iore miuria inspuberem adffciat,&c. Avdaces obiicere manus, l.a.poft princ. C.dehis qui latro.vel ali is. A v d a c r e r, id eft.confidenter, in tnalam partem: quod mali plerunque faciunt, Sr tamen a multis iu- (tam caufam tueri creduntur.Spieg. Avdsnter, apud Vlp. in fin.l.i. li pars hered.pet. pro temere, impudenter, & liberi us quam par eft. Prat. Av Diani h3cretici,l.;.pr.C.dehaeret. p Avdiens difto , Alphenus in 1. arbiter ex compro- miffo.de arbitr.Alter ex litigatortbus difto audiens non fuerat,hoceft,non obtemperauerat. Spieg. Atdientia, etfi eft nomen Latinom (Cicero nam- que de feneS. attdientiam fibi facere dixit) tame« Canonifta?, vt pleraque alia, inepte loquuntur, au- dientia caufarum,audientia literarum.Spieg. A v di e n T 1 a Epifcopalis, eft Epifcopi forum & iu- dicium,l.p.&t.t.C.de epifc.aud. Aecurf.C.eod.in- terpretatur iurifdictiontm Epifcopi t cuius fenten- tiam probat Ato in fum.C.eod.Prat. A v dieu ti A.Audire verbum,varii vfus eft, Sc ele- gantis.Frequenter autem accipitur pro eo quodeft, Pareo prscipienti. Uifcrimen autem inter audio & aufculto axprimitur .in verfu Pacuuii aut Nonii expof?tolib.i.de diuin.Magis audiendum quam au- fcultandumcenfeo.Audienttp vocabulo Plautus eft vfus in Pcu; Sc- infcriprionib.fuarum conftitutionum,qualem vifte- mus in mferiptione Ualfie.8. G.Th. de falf.mon.& alibi fxpe. Sc in G. IuftinianCo eiufmodi falutares inferiptiones vifuntur: qux quidam deprauarunt,& corruperunt .Prat. Atena apud Vlpian.in l.fi feruus feruum. jT. inquit lpx.f£ad l.Aquil.frHmemi vitium eR^cjuod foie raa. TE V. joo ximo J cmh'q 1 Me humoie accidit. Aliquando etiamle* minis imbecillitate,cum diutiusterra retentumd}, prjufquam erumpat.de qua Plin.multaj& Virgil, lnfgiix Jieriles dominantur auerns. Et de his verbis fimilibus inteilexit Vlpian. in 1. es condudo. jT.i.ftilocati. qui Iocus aliter male deda. ratur.NebrizT.Expedata feges vagis elufit auenb,id eftj, vanis elufit culmis &.ltipulis frugem nonhabt* tibus. Diuus enim Ambroftus ita exponit in lib.de poenitentia, quem citat Turnebusiib.aduerfa.ij. cap.29. Sed funt certa quxdam vitiofre auenx gene. ra,Vt bromos Sc xgyIpo5,de quibus Herm.Barbarus in Plinianis cafligationibus lib. 22. cap.25. Budx.ia l.ex condudo.iT.fi vis,ff locati. v Av e K s a charta, id eft, opifthographo, l.chartse.Cde bo.poff.fecundum tabu.Eft enim dter- go feriptus. Plinius lib-3.epiift.5. Tlieodor.Hermo- polites ad 1. notionem.ft.de verborum fignification. 0777 oSvtfupos apptllat apocham a tergoferipu. Cuiacius lib.8.obferuation.cap.i5. l'rat. Av e RsARi.A funtfcripturx fine ordfne confed$,ta- metli ea aduerfaria adpellet Aiciatus 1.1. Cod.de edendvnum.14.in fin.Cuiac.loco pr^allcg. Vide lup, Aduerfaria. Av e R si o .n F-,vel per auerfionem. emer-e, conducere, vel locare, locutio eft a foli-s iurifconfultis vfurpari folita , c^teris autem omnibus Latina lingusau- thoribus inufitata , vt vir. dodillimus Francifcus Connanus libro 7.commentar. iuris ciuilis,cap.icv n amer. 6. tra d it. Quid verofit vel per auerfionem conducere , vel emere , 3 plerifque qua:fitumž: hxfitatum eft. Accurfius, quem Sc pofteriores nor., nulii fequuntur , auerfionem effe periculi afere- pulfionem, Sc in locatorem reiedionem arbitraiur«. Sed cum antiqui Codiccs fere omnes Aucrfione feriptum habeant , alia interpretario aliis merico quxrenda vila eft. Alciatus igitur parergon iuris hb.6.cap.28.&: I1b.7-cap.11. per aduerlionemnauem conduci exiftimat, aliud nihii efte, qtiam fiaiuerti condudor voluerit,quot amphorarum nauis capax eftet: Amonius autem Gaucanus lib.2,variar, led. iuris ciuilis, cap.14.pu.tat auerfione id fieri,quodne. gligenter, neque fatis conftderate quis facit, quali oculos aarertens ab eo, quod sgit: cuius fententiam reprobat racob. Rcttjard.lib.i. var.c. 7. fubfcribu, Antonii Auguft. aliorumque eruditorum fenten- tiae: quorum lile lib. 3.emendat. cap. ex fententia Lxlii Taurelli tradit auerfione vendi aut locari rem, cum numerus^ menfura , aut pondus didum non eft,aut quid aliud his fimile, 1 .vitim, in fin.ff. ad L Rhod._de iad. 1. opus. 3 6. fr. locati. cum fimi* lib, Cseterum Francifc. Gon-na. loco pr.sealieg.. tun^ aduerfione rem ernji putat, cum vtvt eft,emitur/ta. timque perficitur emptio, cum emptor ncc delibe- randi J i tempusj.nec probandi poftulauerir: neque i- p/i venditor vitia rei prxftare cogitur:quia bonita. tem eius, aut vitiofitatem fuo periculo fufcepitera* ptor,. Sc ad fe aduertit, id eft, vt ipfe interpretatur, aduerfum fe attraxit, Sc bonitatem eius in ferece* pir.lgiur fi res empta pereat, emptoris incommodo eft J quoniam abfoluta fuit emptio. Veruntamen fi dolns venditoris accefferit,& veLmortis caufamde- derit,vel detrimeHLti,xquum^ft ipfum praftare.Sic eiufdem fententia nauis conduda dicitur> fi codu- centis periculo conduda fit. Igitur fi nihil omnino portatum fit, vel quia noluit.condudor, vel qnia aut tempeftatje, aut naufragio, aut vetuftate non potuit , locatori nihilominus ob fufceptum omne periculum,nifi fi quid fpecialiter exemptum fit, in* tegram mercedem exoluere cogitur. Cuius fert- tenua fequitur Pe.truiPecfeius dc e^ercika&ion.U S'B A ANTE V. 61 ff.per auerfionem. & l.vle. JT. vlt.ff. ad leg.Rhod.de iaftu. A V E R si o N Svinire dicitur Briff. quod confufe & vniuerfaliter.fiue pretio in femel difio non in fin- gulas res conftituro vaniljvt Gaius loquitur in ljj. J.in his.eum S. feq.ff. de contrahend. empt. vtilgo id cn&ns & en blas .Sic in 1 -4.Jf.i.ff.de pericul. & co- mod.rei vend. auerfione vinum vatniffe accipit, cu -omne,quantuc«nquefuit,vno pretio vtcnit no in fin gulas aniphoraj,ve! metrctas, cerro pretio conftitu- to:Sic& in l.fia.in fin.ff de contrahend.empt.Auer- fiojie iocatum opus, id eft, vno pretio non in fingu- las'operas, vt Iauolen.loouiturd.jt.JT. vlt.ff. locat. Vndein l.jJ.ffeodem titulo.Auerfione Iocatum o- pusei opponitur,quod ita condu&umeft, vtin pe- des menfurafque prsftetur. Auerfione locata in- fulad.jj.ff.locat.id eft, vno pretio tota, vt in !. 58. eod.tituLHatc etiam aduerfa facit Paulus in 1 . vi¬ tim, jf. vltim-.fif.de leg.Rhod.Auerfione nauem con- duffam.it pro numero impofitarum amplioraruna 20 mercedem conftitutam.Eodem modo accipit & in 1.i.jf. exercitorem.ff.de inftitor. Briff. Eandem fen- tentiam ampleditur.Hot.aserfionc rena vamire tra- dens,quum res muha: fimul atcp aceruatitn vno pre¬ tio venduntiir.multas »utem intelligit,fiue ill* plu rium fint genermn,fiue vniusffednumeto, aut pon- dcre.aur rr.enfura diuidatur. Afconius hac in re vo- cem Se m e l vfCtrpat;Sederes J inquit,fipem lucri fui (equuti, bona condemnatorum femel auffionaban- tur-.ac poftca fingulas quafqueres po.pulo vendita- 50 b. nt. Putatque Hotoman. non ab Auertendo dedu- ftnm vocabulum , fedab Auerrendo: quafi quum omnia fimul vno tempere tanquam per euerricu- lum auerruntur: vnde Vniucrfa dicuntur proprie, qus vnnm inlocnm ftmt conuetfa. Exemplum eiufniodi' emptionis perfpicutttn eft in auffioni- bus, de quibus dixit: quum res non fingulatim & ordine diuenduntur. ied vniuerf® vno pretio fimul »tque accruatimauferuntut.Vlpia. 1 .4.Ji. 1. ff.de pe- ricul.& commod.Si auerfione vinum v2nit,cuftodia tantum prsftanda eft. Etff. fequent. Vinoautcm per auerfionem vendito,fims cuftodi® eft auchendi tempusfid eft,non ad menfuram: vt ipfe idem locu- tus eft in I.r.Jf.j.eodem titulo. Modeftin.l. 62. ff,2.ff. de contrahend.empt. Res in auerfione c-mptafi non dolo venditoris faffu fit.ad periculu emptoris perti- nebit.VIpianus l.i. ff.p.de exercitor.affion. Exerci- torem cum dicimus.ad que obuentiones & reditus ■omnes peruehiunt,fiue is dominus nauis fit, fiue a domino nauem per auerfionem conduxit, id eft, no Jo incertapartem,vt certum enerum-numerum impo- -ncret.fcd vniuerfe,quod apertiiTimePaulus docet in 1 .vit.in fin.ff.de leg.Rhod.Si conduxifti nauem acn- phorarum duo miliium, & ibi ampboras portafti, pro duob. millibus amphorarum pretium debes. Paulus. Imo fi a-uerfione nauis conduffa eft , pro duobuS miUib.debetur mercesifi pro numero impo¬ fitarum merces conftituta cft.contra fe habet: nam pro tot amphoris pretium debes, quot portafti.Per- 30 ?- pro Aduerfa dixiffe teftatur: quafnnis qui ad nos aduertimus, ab alio auertamus, vt non magns intereffe videatur; emptot ramen &condufior ad- uerfione rem accipcre diccntur, non auerfione vt non incommodedici poffe videatur, qunm de ven- ditore aut locatore !oquimur, Auerfione: quum de cmptore& conduffore , Aduerfione feribendum, & pronuntiandum efle.Hatc Hotomannus. Necad- modumab hisdiffentire videcur latobus Cuiacius in notis ad Inftitittion. libr.j. de emptione & ven - ditione .- ea tamen fententi® fuse ratione reddita, qu® Goucani opinioni congruit: exiftimans auer¬ fione. vtenire, quod vno pretio vsnit, quod fcili- cet quafi aserfi quodammodo , negotiam ita con- trahamus 1 , tc Omni (pondus,numerum, menfuram intellsge) neque perfpeffa, neque explotata benc'-» Idem libro obferuation.pcapite a. Auerfioni nume¬ rum opponit: & rurfos libro obferuation. 8. capite i>. ex libr. 53. per auerfionem Gritcos in- terpretari tradit a iu&Si ,j_d eft, in vniuerf®, & in I 4.jf.fi auerfione.ff de pericul.& commod.rci ven- ditx.%a- 0 *,id eft,a!ea:ratione nominis reddita qua prius aifignata eft. A v fi R si o NE vendere, Pomponiusconfu/e vendere dixit in I.36. ff.de adiLediift.Hor. 'A v E R S1 O Nisaftio: de.gua vide fup.Adtio oneris auerfi. Aversvm & Aduerfum differunt: Nam aduerfum nttneupatur, quod ad nos verfum eft,auerfum quod nobis eft retri>,Vnde aduerfa vulnera,qu® a fron- te:auerfa qu® a tergo.Ex quo fafiii eft,,vt aduerftts nos&aduerfus , idem fit quod penes & apud nos. Terent. id mihi gratum fuiffe, aduerfum te ha- beo.gratia.Et Cie. Eft enim pietasiuftitiaaduerfus Deos, id eft,erga Deos. Contra quodalienum eft, & quafi abeft a nobis, auerfum appellatur: &auer- . tere a fe abiicete,abalifnare: aduertere, recipere & retinere.Cic.in Vert. Cum piratarum nauem cepit, omnem pradam sd fe aduertit , id eft , (inquit: Afcon.)apudferetinuit,&c. Connanus Ub.7.cap,io. Av e r tb s. e merce-m,inl-7.Jf. penult. de trtb.ad.dt Auertere peculrum,!. ti.de pečal. Av s s. T Ajinl.quoniam.de cutf.pabAiKiz. G.guidiTc ex Grxc 9 interprete Budzus in Leos. šf. de falf. d{ vt a k Bud.)lora latiora,qu$ per terga equi iugalis excurruRt* f-ab alis eius fuc- ciftda..Spieg.ex Bud.Prat. Av e R t e R E,rurripere,1.7.5r. peii.de trib. Item amo- uere,jntercipere, alio transfefre,i t. ^.prsterea.fi is quiteO:am.iib.pif.redsetfi.decrim.ften.Prat.Sic Ave r t e R e onuSjTertul.lib.vaduerfus Marcion. Si nulium cmnino onus auertilH vel aduiterafti.V?ide nneris aaerli adio,in 1 .31.ff.locati.BriiT, Av e R T e R E bereditacem , pro anferre , Teb eripere, capitur t C-ic.lib.ij.epift.fam.q>ift.29«žk alibi. ŽpicdePaulus eum,quiper auerlionem conducitei, Ave s allečtatrices, qu^alias fui geoeris alliciunt, & quiad čertum onerum numerum c-o4iducit,oppofuit Plorentmus in l.j^.ff.locati. Opus, quod auerfione Iocatum efi, doneč apprefeetar, condučloris pericu- lo eft(fic putat legendurnHotomannus nonPE ri- cvLVM.j quod vero ita condudum fit, vt in pe- des monfiirafa-pr^fierur, eatenus condudaris peri- culo efi,quatenus admenfum non fit. H-^c cuiii ita. fintjhaud fcit,an AdvgRsione petius^uamA- v e r s r o n e legendum fit,quomodo in Florenti- stisiibris vbiquekgitur,& Afe vi 58 E,proAdfuif- 70 fq|am & Fab.libr. x2» veterum plei»fquc Auerfa fimuland-o ducuat incautas in retia^debis Arifiotc- les lih.9.de hiflorla animalium. Avi b v s legatis.,& anferes, & gallins, A r pliafiani, & auiaria debentur,l.66.de legat.3 BrifT« A v fe R r e, toto tit.ff.5c C.de iis q.use vt indig.& in L aufertuf.fF.de iure fifci.ed vindicare, idq; per t.por- tiones. 21.fF.de iis, qu§ vtindtgn. aufer. Aufer. ndi caufas pete ex didis tradat.ibus: latifiima enim tra- dationeexigunt. Prat. 5e auferre,fun3mou.:re,ac id fine vi fieri.poffe Vlpianus feribit 1. quo naurragiii. ^■.nenfolumauteir.cff.uc iocend.ruin.naurrag, K 4 m A A N T E V. v f E R tt e eft quidamouere . fed fine vi. Auferre kem pr© č manibus rapere , & pro furari accipitur. Vide l.j. & ibi not.ff. de incend. ruin. naufr.ifinoii folum autem.Sic auferre furto rem> 4 .j.C.de fart.Ec ita auferre clam rcm commodatam , 1. 59.fF.ditk. Spieg.Briff. A v r e k R e dies,eft dierum dilationem impetrare. A v F E r R E rem furco,1.3.C.de furt. A v F e R R e fucceflionemd.^.C.de hered.inftit. Av fer RE,&abducere difterunt. Auferrinamcpdi- 10 cuntur res mobiles, qure anima carent.Abduci ani- males.l.^.fF.dc fideiuffil.17.fF.de euid.Auferre tame aprum dixit Proculus in fi55.fF.de aequir.rer.dom. A v o e re dignitatem,L8.C.de oper.libert. A v o e r e fpedat ad quantitatem,ampliare ad pretili. C.de Facrofan.ecclef.fi iubemus nulli-de iure fifei.fi non inteiligitur.jfidiufi Augere hereaitatem^gre- gem,Sc pecorum partus. in fin. 1 fed etft.ff.de petič. hered.l.anciilarum.fr.cod.Prat. A v o M e n t a dicuntur, qnee rei accedurit,Litem ve- 2 q niunt.jT.item non folum.fFde hered.petit.Prar. AvGMENtVM pro acjcflione, anjaii, opponiturde- minutioni,4^.^iuxta vulgacum illud : riereditas & augmentum recipit & diminutioneni.Primum ex frudibus, deinde ex pretiis rerum hereditariarum exadi$, vel quee exigi potuerunt, l.itcm vcniunt.jT. item non folum. & $. frudus. l.fi quo tcmpere.fF.de petit.hered.Spieg. A v g m e n t v m facere,1.4. C.de fid.& iur.haft.adde I.3.4.5.C.de locat.pr^d.ciuil. p A v g m E N, Lucretius lib. 5. pro mole & magnitudine dixit hoc verfu: -—Et tamen ex his Omnibus eH Vnv.m perfečfum corporu augmen. Turneb.lib.3rO.aduerficap.23. Forro vero Avgmentvm eft aiicnius pra?exiften- tis fuperueniens acceflio , vt lit pars eius, fecundura Alb.Brun.in traft.de augmento &.diminur. A v g v r e s ,ab auium garritu difti funt. Porro trifa- riam augurari auibus ae futura praedicere folebat. 40 Primum volatu,deinde cantu, tertio guftatu obfer- aato. Nam cum pulti gallinaeei ex cauea deprom- pti, porreftam cfcam non guftarent, pernicies por- tendebatur. A facerdetibus autem augures eonfti- tuebantur, viri iliuftres, vt fuerunt Marcellus, Ci- cero , & alij iimiles. Difti autem funt augures ab auibus,& gercndo,Pefto lib. 1.Prat. Avg vres iimiles funt impoftoribus, qui Mathema- ticorum liberali nomine adumbrates fuas ineptias, profitentur fe fata cuiufque noffie , & natalitias fy- derum obfcruationes,Gothofr. adl.io.Cod.de epilc, audient, .Avgvrari pro diuinari vfurpamus.Cicer.de diui- nat.lib. 1. Cbalchas (ait ) ex paflerum numero^bdli Troiani annos auguratus eft.Item inaugurari, pro ceoptari atque confecrari in aliquem ordinem , a quo rurfus contrario moda fecludi , rede nun- enpamus exaugurari.Adi Gellium lib.5.c.3.Prat. AvgvREs, maleficorum appellatione contineri fan- xit Conftantius eos confuli prohibens, 1 .nemo.5.G. £$ de malef. &mathem. idque fublata Romuli lege, iubentis,Ne quid inaugurato fieret.Prat. A v g v m a interpretatiua quar,& qus oblatiua., vide apud Turneb aduerf.lib.5.c.7. A v g v s t v s,Fefto libro primo,locus fanftus ab auiu. geftu id eft , quia ab auibus fignificatus eft,fic di- ft us : fiue ab auium guftatu: quia aucs paftse id ra- tum fecere.Prat. •A v g v s T1 cognomenrum vnde -defcenderit, quave de caufa Csefari inditum fuerit , ex Dione lib. 43. 7Q dif«es ; cuius verba ex G. Xylandri verfione 7 304 fant. Sed pofteaquam ea qua? pollicitus fuit,reipfa perfecit, ibi dem um Auguftus a Senatu populoque appellatus eft. Etenim cum ftatuifFent peculiad quodam cognomcnto infignire, ac alij alia referret« aeprobarent : Csefar quamuis Romuli nomen ve- hementer adpetebat , tameneum fentiret,hmcfe fufpeftum adfeftati regni fieri,eo amiffo, Auguftus quafi hominis natura amplior ipfe cognominatus eft.Augufta enim ea qucehonore digniilimaacfan- ftiffima funt, dicuntur : ideoque Graci au* guftum interprerati funt, quali veneranduoulicai.- Prat. ide teftatur Tranquili. in Augufto ; potka C. C£efaris,inqNic,& deinde Auguiii nomen aifumptit: alterii teftamento maioris auunculi,aiterum Muna- tij Plane, fententia cum quibufdam cefemibusLo¬ mu luni appellari oportere , quafi ft ipfum condito- rem vrbis.prseualuiflct, vt Auguftus potius vocare- tur, non cantum nouo, fed etiam ampliore cogno- mine, quod loca quxque religiola , & in quibus au- gurato qmd confecratur, AuguiU dicantur.Vnde& Cicero de Natura Deorum, fimulachra Jeoruma- ieftacis plenaj&iimilitudinem diuinitatis habentla, Augufta vocat.Cuni L>eorum,inquit,augufta &fan- ■fta iimuiachr-a veneremur. Sune & qui ab Auguriis j Augufti nomen Očtauio prius impofitum clicant 5 cu Auguftum, quod augurio confecratum eft, dicatur. Vnde templa augultaj hoc eft, augurio condita,di* xit Ouidiusin 1. Faft.Sarjfta v©cant augufta pa- tres:Augufta vocantur Templa facerdotumritc-di' cata manu.Et Augufta mcenia,dixitYirgilius':.A- neid.oro augurio confecratis:Centum oratores Au- gufta ad mcenia Regis Ire iubet. Et quoniam non nifi in Augnfto loco Senatus haberi poterat, tem- plum Veft^ non fuit augurio confecratum, neilluc conueniret.Senatus, vbierant virgin.es, Priori ta- i men allufioni adftipulari videtur Eugefifpus V. belii Iudaici, Augufti spud Romanos nomen lmpe* rii eft e fcribens*quod augeat fuos.non quod alienos opprimat.Cdrafius Mifc-ellaneorum libro3. capite 12.Et qui primus apud nos i ut er pr etat us eft Augu- : ftum e, 'ji M^hrer-, quod vulgo receptum eft , putact deduftam vocem ab augendo.Spiegeiius. Et cidem interpretationi fubfcribere viderur Ouidius libro .primo faftorum,cum inouit: kA, ge at jmpcnjtm noflri ducis^augeat ar,nos. A v evs Tales, vt Vcgetius lib.2.rei miin.fcribit,e- rant,qui primes ordines in bello ducebant,quodab Augulto ad id munus effient adiunfti.Lquin;>; fum- mates.de Decurion. Verini tamcnhaclege digni- tas eft, quar inter magiftratus municipaies erat. Al- ciatus C.de Dec.l.prseallegataftibr.io. Srrabo au* | ftor eft,deuifta Cleopatra,in ceriam adir.iniftratio- nem ./£gyptum redaftam , & ad eam mitti fclkos moderatione & prudentia infignes viros fub pr^- fefti titulo.is eft prakečtus Auguftalis,qui vicem re gis obtinet,tefie Alciato.Vide l.vn-ic.de offic. pr«- fečt.Auguftal. Avqvstaj.es varie accipi conftat. Namquidam erat pr^fedus Auguilalis , qui /igypti przfc&us erat ^ cui prsefedura 6 c imperium ad firnilitiidinem proconfulis.conceffium erat, l.i.de ofric- prafeft.Aa guft. Qu^ando & a que fit conftitutus , Strabo lib. 7-quaue de caufa,Tacitus lib.2. Annal.docent. Hu- ius memink Anthemius fij.C.de cano.larg.tit.Prar. Av GvSTALts item funt omnes Csearei miniftri ad palatium principis. Auguftale namque eft ipsu prin- cipis pr 3 eterium:& Auguftales pr^toriaai, cuftodes Palatini funt,qui & Yomitatenfes didi:& C okam¬ ni,& Curiales,ideft,aulici,quos Curtifanos vulgu* appellat.Ex Pyrr.Spieg. A v Q y s T a L i a Augufti feri* fuat v Prat* ^YQVi 3 o5 A A K T E V. Avgv jTAiismaieftasd.j.C.vbi & apudqueificog- niv. in integruro. AvGVST.ai.is vicatius,1.2. C.dehis quiper met. iud. Avgvstalis fiamen,cui facerdotes auguftales fub- ie&i erant. Šaccrdocium enim auguftalium fodali- um inftitutum refert Tacitus, ¬at dofliHimus Turnebus libro j.aduc-rf. cap.j.Latius id timcn ex- plicat, & meiius Vertranius de iure libertorum, eap.jj. vbi Sacerdotes Auguftales vocatos tradit, qui ud vrbis flmilitudiuem in ciuitatibus erant Im- peratoribus indigrtatis decreti per decurioftes,ficut Fauftus inter primes Auguflales decurionu decre- to cooptatus fit Mediolani. Hos in prouinciis prih- cipes facerdotum facri interpretes dixerunt, 8c Pro- toflamines Gratianus diftindi. 21. appellatos refert. A v G v s Ti Imper. lib. ab ipfo de vita fua confcrip- tus, citatur ab Vlp. l.i.tf. de cadau, punit. Hotom. A v G v S ti dicuntur, qui nune regnant, & a fenatu Imperatoris nomine honeftati fut; At Ctefanfs, qui ab ipfo Augufto eledli funt ad regtndam prouinci- . am aiiquam , cum Caifaris honore tantum, donee Auguftus vixcrit, poft eius morte fucceffuri in im- perio. Akiatus inJ.-.C.de excu. artif. li.io. Quare Imperatoresappellanr.ir Augufti. Vide etiam 1. & fi excepta.C.de makric. & mathem. Aliis proprieeft Auguftus, cui (tunina in rebus gerendis audoritas obtigit: Catfar vero. qui iam quidc-m adminiftrat, fedad Auguft. nutu,tefte Alex. Neapolitano,nemo ambigit,quin Diuo lulio & Odauio , reliqui Impt- ratores.C^fares Augufti didi,cognominatique (int: partim, quod defiderio illorum poft funera ttnere- tur, parrim,quod ip(i quoque adprseclara facinora obeundaiBuitarentur.Sed Stmuliercs Auguftas di- das, prster hiftoriam Vlp. indicat,quum in l.prin- ceps.fF.de legib.ait. Augutla licec legibus foluta no eft Spieg. A v g v s T v M priuiiegium,!. vnic.jf.upC. de caduc. toll. A v G v s tv M remediura,1.27. C. de denation. iuter virum &. vxorem. A v g v s ti apices, lA.iT.4-C. de aduoc. diaerf.iudic. AVGvSTiduo quando prnnum regnarint, docet lu- lius Capitolinur in Marco Antonino pbiiofopho. Marcum fcilicet pbiiofophum , & Verum Commo- dum fratrom Tres etiam poflea (iintil regnalTe feri- bit Atnmianus Marcellinus. In boe tanim, inquit. negotio Valentinianus morem antiquitus inftitutu fupergrtffus, 110:1 C ar far es , fed Auguftos, Germa- num naneupauit , & lilium beneuole fatis. Prat. A v g v s 1 a , Augufti vxor, 1. pnnceps.ji.fi de lpgf- busd.fi Augaftte.ff.de leg.2.1,fifeus. infin.fK de iure fifei.1.6. jf.vlt.ft.de poen.I.j.C. vbi Senator.l. vitim. C,de quadr. praefcript.l. cum heredes. C. qui teita- ment.fac.po(f.&alibi faspifiime. Augufta etiam A u- gaftiforor, lcge.dn.C. Theod. de luftr. collat.Brif. Prat. A v g v s t A domus, domus eft principis priuatafad eius rem priuatara pertinens, vr coniicere eft ex in- feript, & vit. de priuileg.dom. Aug. lib.n.C, eade diuina dieiturin l.abfit.C. eodem. Prat. A v G v s T a Mfortunam. Auguftum ipfum interpre¬ ta« polTumus, 1. viri.in princ.C.de iudic. Prat; Avgvstalis etiam fextumuir,iudcx mumcipalis erat, i Decurionibus fadus, vt ex l.qninque.57. & l.fi quos.59. de Decurio.Iib.io.C.iunctis epitaphiis, t]ua M.jioi.ini cxtant, iavS tvs vi. vir avgvstalis , Q>I in ter primosav- 0 VSTAJ.ES A DEC V RI ON IB V s AVGVSTA- tis fac t vs e s t. Prar. A v 3 v s taka coloniainl. 1. S. j.if. decenfib. vbi Haloand.legit Auguftiana, Av 1 a mater eft parentum, Sicuit auns pater paren- tum. Deduciturque i Gtkco vocabulo , quod apud eos maVirejf quibufdam literis immutatisjvel quod ( vt alii volunt,ab alia Grsca voce ) od®- inagnum lignificat, quafi Anus fit magnus pater. Sunt etiam qui putant Auum di&um ene, quia ad duos attine- at, quafi ad duum , vel quia ad patrem fit additus, Ec pater aui noftri proauus dicitur , & proaui aba= 10 uus,abaui attauus ,attaui tritauus. Et hi omnes funt in linea afcedenti. In linea vero dcfcendentiu numerantur filius, nepos,pronepos, abnepos.atnev pos. C^teri vero velut patruus, auunculus, fratefj foror, &c. in linea collatcralium.Anchoran. A vi a negotia nepotis adminiftrat, 1. Nefennius.fF.de negot. geft. Av 1 a mea,focrus magna vxoris mese eft. Modeftin.l. iion facile.jT.gradus.de grad. Ct adfin.fF. A v i ar i a apud PauLl.auibus.fF.de leg.j.caues qui- 19 bus aues concludimus. Prat. A v 1 ari a auttm primiis inftituitFd. Ltelius Strabo Erundufii etjues carcerefque fecit auibus , quibus natura ccclum altignatierat, vt autem ta falubria fint, FufEri debent oderibus ex Virgilii prsceptOj qui ficri admonet, his verbis. Hic :arn galb.meo; fuadebv incendere odrres , ex Forcatuli auiario , cap.ij. A v 1A ti c v S, nepos,lib.feud.j.tit. i.jT.j .fi vero filios nonhabuerit,&auiaticum ex filio mafeulo reli- j 0 querit. Fifium nomen ab auus, vel auius, quo no- mine/apius in legibus barbaricis pro nuus vtutur, Praff Avijvs legatis,anfercs, phafianijgallin.T, & auieJ ria debebantur. An autem phafianarij, & paftores anferum, voluntatis qu^ftio eft. Harc. Paulus lib. j. fentent.tit. de iegat.vnde exfcripta eft d.l.auibus a Triboniano imrautata. Prate. Videautem Forca- tulum infuo auiario iuris ciuilis, cap.i. vbi vult a- ues.efFe volueres pennisprsditas , nec apes auium 4» nomine cenferi. Eft autem auium fumma diuifio ha c, quod quadam funt fer$ penitus, vt aquila, grus, turdus ,graculus, qusdam fer.e, fed man- fuefa&te, vt paui, columbs : tertio qusedam natu¬ ra detnefticse,vtanfercs ,ga!lins. Hsec diuifio no- tatur ab Accurfio velut integra in jf. ceruos. Inftjt. derer. diuif!.J.jr.fin.fFdeacqukend.rcrum domin. Forcatul. in d. Auiario cap.j. A v IDI a non videndo nominati funt, propter nimia eupiditatem : vt Verrius Flaccus exiftiir.auit, quod 50 a htera priuandi vini obtineat, ficuti amenres dici- mus, qui mentem non habent, Crinitus de honefta difciplin, Iib.2.c.i6. A v 1D11A s condufiorum, I.4. C. veiftigalia noua ia ftit. non poli. A vi di v s Caffiusi.60.ff.de padi. A v i T A reuerentia , l.ic. in fin.pr.C.de adopt. Avla appellatione tečti venit, leg.u.C.de hisqui- bus vt indigms. A v l A e v M, Vlpd.fed & fi quid.de vfufi Biftu,velut go aulsei, inquit, vei alterius apparatus. Sed & apud Ciceroncm proCalio,in fingulari lcgitur. Ivam vfitatius in plurali & neutro genere Aulsn legitur: tapeta funt,quibus parietes & aul? ornatus caufa tc guntur, Seruius vero ftragula verficulona erte p u - tat j explicans Rune Virgilii locum: ^Auhzir iam fi regina fitferbit 1 Av.rea conjpofuitjpanda. Sic difla, quod in Attuli Regis aul.l primo inuen. ta fint. Nonius vero genus veftis peregrinte effece- 70 fuit, effequeait tanquam paludajnentumhabitus suiitaris.Pr.it, S°7 A ANTE V. Avlaetm fccnicuift Maro ‘ap^cllae ludosfcenico$ &theatrales, quod in ludis fcenicis aui^unt tendi folebat. Gieero pro Cadio:Beindefcabella concre- pant,aulžeum tollitur. f urneb.^.aduerf.c^. Avlig v s, qui auls? fečtator eft aifiduus. AylazanvS jl.j.C. de condition.infert. A v l v s Caftelius , T.Quinti Mutii Voluiij auditorr Qui qazftoria dignitate contentus, confulatum a- fpcrnatus eft,cum ei ab Augufto ofFerretur. Is libru vnum Benedičtorum fcripfit. Au&or eft Pompon.in io l.a.jf.peri.fforig jur.Briil. A v o c A r s concionem, inquit Turncbus aduerf.lib. 16. c.2i. eft concionem a magiftratu , qui eam aduo- cauir,abducere, quod, vt apud Gellium eft, ius erat aliquibtrs magiftratibus facere. A Tribuno auocare concionem,Liuius fcribitnefas fuifle.Prat. A v @ c a k e, pro auertcre,retrahere , apud Calliftr.IT. fin.de teftibus. Teftes,inquit,non tem ere euocandi funt per longum iter , Scmulto minusmiiites auo- car.di funt a iignis vel muneribus, pcrhibendi te- 20 ftimoni cauFa.Spieg. A v o c ar i alicui,pro ab aliquo.Vlp.l.36. de nox.ačh Nec obet it , quod Seruiana poteft ei homo auocari. Hot.Si auocatur fcriptis hcreditas > pro a Fcriptis heredibus,I.fin.de his qua; in teft.delent.Prat. Avolarb & Reuoiare,!.6.jT.Pauonum..fF.de acquir. rer.dom.jT. Pauonum.Inft.de diuif m*. A v r a communis > I.23*C.de pcen. A v r e a pecunia in l.tres fratres.fr de pači. A v R e a barba : apud Pferfium dodiflimus Turnebus jo libro primo aduerfar.cap.20. putat lignificari Iouis ac Ncptuni infignia & ornamenta. Meminit e- ius Sc Suetonius in Caligula, Horatio autemme- diocritas aurea c-ft, quc*d ea bomfnibus chariftima, optatiftima , Sc pretiofiflima effe dcbeat, Sc tant i x~ ftimanda., quanti aurum.idem Turneb.li.j. aduerf. cap.27. A v r -e a E veftis IC.in vulgatiiTima l.veftis, de aur.& & arg. leg. nullam facit mentionem : nec eft quod mireris.Nam ad ea potius debet adaptari ius, qux 46 frequenter,quam quce perraro eueniunt. Neque e- njm tam.frequens erat vfus pan**i aurei tempori- bus illis , quarrr-eftb©die,quo hippotoxota? noftra- tes,nec nifi p fofciffis vtuntur,ait Bajtius.Spieg. A v R e l r a lcx.vide^.Lex. A v r e s propitiae eppontiirttrr bebctibus,quasbaberc dicuntur,qui non curant quai nudienda funt > audi- re.Vlp.in i.ft extraneus.de iur.dot. Nequaquame- nim iudex propitiis auribus audiet mulierem dk centem^cur patrcm,&c.Spieg. ^ A v R e s apert^,I.io.fin.G.qui teftam.fac.poft' A v res acut^ Caiphurnio dicuntur pro acribus Sc iud^cii inteliigentisi ficut contra obefa; iudicii nul- lius, aut obtufi dchebctis.Turneb.lib aduerf.zi.c.). A y R e M tangens, totrnn corpus tctigifte videtur., 1. vulgaris.defurt.Prar. A v r e s pcrforat£ exprobratio fuere barbarih : Sic Xenophon ajtCcarza:! y, narrat quidem fe vidiffe aures Apollonidis,qua? ambos cftent, quales Lydo- f um,perforat£e. & Cicero dixit in epift« ad Qu. fra- tre:jn auribus omnium gentium ac nationum pofi- tam vircutern. Ioachim.Camer. Erat & auris pcrfo- rata fignum pcrpetus feruitutis,vt appsret ex 21.c. F.xo.in Mofe^vbi ftc legitur;Quod fi feriio dominus vxorem dederat, finito fexennio manumictebatur quidem,fed vXor eius, Sc ex ea nati liberi erant do¬ mini : Quod ft amore captus \-xoris & iiberorum fuorum^nolebat a domino difcedere, offercbat eum dominus diis,id eft,iudicibus: eiqu.e ad poftem ap- plicato , fubuia aurem perforabat, vt ei perpetuo 7$ fecuiretj^cc.Connanusiib.j.ca.a^.^cc* A v R e o R v m annulorum iusiVidefup.Anulus. Avreorvm genera duo conftituit Budceus lib.^, de aft.& Alciat.Iib.2.difpun(fl.c.9. A v R. E o s quadringentos Pamphils dari volo, ita vt infra fcriptum eft a Iublio ačrore, aureos tet &in caftris quos habeo tot , Sc in numerato «juos habc« tot.Exponit Vip.in princ. l.quidam teftamcm.fF.de leg.i.Spicg. Av relivs Antoninus Imp. qui ad appcllationcm ex Germania iudicauit, vt memorise tradidit Paa-- Jus in l.non putabam. de cond. Sc demonftrat. is eft, qui virtute & eruditiene infgnis,Philofohi cogno- mentum tuiit.Bella gefiit in Germania contra Mer- comannos: quorum loca liodie tenent Moram & Si> ief j Spieg. A v RELiv s Arcadius Charifius . magifier libello- rum, librum fingularem de otf.pr^fcčl.pr^tor.fcri- pferat. Item lib.fingularem de muner. Sc honor.lte lib.ling.de teftib.e quibus aliquot in Pandeftasca- pita tranftata funt. IS. Heren. Modeft.citat in l.vlr. jT.mixta.ff de honor. Avrei nummi etiam a?s dicunturd.159.de verborKm ftgnific. Avl. ei s quinis valet argenti libra,!, vnic.dc argen. pret 1 ib,10.C.Prat. A v r E v s antiquus centenos nummosfeu fe/Fertios val uit. Tacit us I1b.17.de Othoneivt per fpeciem co* uiuii , quoties Galba apud Othonem epularetar, Cohorti excubias argčti viritim centenos nummos diuideret. At Suetomus de eodem : Quotiesccena princi p em accipeiet ^ aureos excubati cohorti viri¬ tim diuidebat, quod Plurarch. dixit cfictvti/Mv .Ita feftertiis dece aureus ajftimabaturfhoc eft,mille feftertiis nummis. At Iuftinianus niillefe- ftertiis vnieum aureum tribuit, Sc eum fui tem^o- ris , qui tertia parte pondens ab antiquo receffcrat. Valuit enim aureus veterum duos noftros Corona- tos,& yn.nm-dimidiatiim, id eft, quinque libras Jtris neftri, fimilis fer.e Anglico nobili. Ar qui iuftinia. ni temporib.fuit aureus, fu-bfefeuplus fuit ad anti- quu J & tertia parte minor,qui in Oidice Iuftiniani folidui vocatur par fere Angeloto Anglomm. Itacp in lego Papia Centenarius appeilarur,qui mille au- rcis antični* ccjifcbstur, i. aurcis Iuftiniani mille trecentis triginta tribus, Sc aurei antiquitriente/ noftratibus autem c.:ronatis bis miile &quingen- tis*Connan#Ub.2.c.o.n.2. A v R e v s c<'ntum eontinet feftertios , vt e.\ D ion h verbis infelligitur ex lib. 55. qu3? lic eomiertimus: Quum Augufti domus in palatio con flagraPiet^m«! tique mulca illi.conferrepit, nihil accepit nifitan- tum a populiš aureum , a priuatis vero drachmam, Aureum enim ego quoque nummum,qui drachmas viginti quinque valet,more noftro appello. Et Gr.?- corum quidam.quorum liferos,quod Attico diccndi genere feripti funt,legimus,(ic ipfum vocarut. H?c Dio.Cum igitur dracb.ma denario Romano apertif- li^iie a Plut.in Camilli vita aeftimetur,apparet Dio- nem aureum pro ioc.feftertiis vfurpafie: cu fcilicet in vigintiquinque denariis tot fmt feftertii:quod ex Taciti &Traquilli duobus collatis inter felocisfa- cile intelledu eft. Na quod hic Othone feribit ex- cubanti cohorti diuidere lolitu, quoties ocena prin¬ cipom acciperet,viritim vnum aareum:Tacit.i vel *indulgentiarul*titia , vel rebus profpere ge- ftis,l.qua? diuerfarum. C. Theod.de aurecoron.Hoc aut em no nifi ab admonitis, Sc ex cofuetudine pra?- ftabatur,d.l.qu*-diuerfarum.&l.fequenr.C. Theod. eod.Hanc folam luftinianus in Godičem fui nomi- nis traferibi iuffit,quce extat lib.io.C.eod. titul.Au- ru coronariu voluntatis ,-munus voluntariu diuus Iulianus refcripfit,Huius etia meminit lex penult. C. de Iud^is. ck: ibi vide Gr^cos interpretes. Prat. V ide & Vetranium de iure liberorum, cap. 1 o.For--’ catulum ia.Gupidioe J[orifpeiito, cap 2c.nuiR.i0 3 « A ANH V. 3 » medicis,qui vt vlres afittales »gfis augeat,&cor(vt dicunt)confortent,& exhilarent,aureas monetasin- ter capones decoqui iubent, ex quibus nibii aliud abfumitur, quam multarum manuum Tudor, qus i- pfas tra&arunt, inhsrens itaque arbitratur potius aurum perniciofam naturam habere, vt ccetera me« talla. Quia nihil aliud eft aurum, quatn argentum viuum,purum, candenfatum, puriffimam lulphuris puri partem adurecipien«. Quam ob tem aurumia- honore habetur : quia gaudemus pofiidentes, adeo ftolidi efFedi,vt rubram terram exiftimemus, & al¬ bam. Nam argentum & aurum nihil aliud funt,qua terra rebra,& alba. Argentum enim,eft viuum ar¬ gentum , pur um , condenfatum > fulphur potentia mixtum haben$,quodex hoc deprehenditur^uia li traer vo- camus. Quia vero & frequens eft in iurenoftro& auri & argenti mentio , pnčter (ingularem titulam, hazcnon o mn i no inutiliter, vt puromohramfarra- ginem retexendo;,acceftertmt.Spieg.Hinc Avrvm iilicitum eft , quod Alchymifts faciuntes a?re , vel argentum iilicitum dici poteft,cumfixam reddunt Mercunum , vt eorum nugis habetur, hoc eft j argentum viuum , 1. facrilegii pocnam. $. fi. nal. ad leg. luh pecul. ex dialogo 6 . Necyomanti$ Forcat. Avrvm largitionaled.i^.G.de fufcept.pra?pof. Avrvm in mafta conftitutum,i.r2-C.depo{it. A v R a R I v s fufceptor , in i.i. Cod. de apocnis publ. qui aurum collatum iiifcipit, vide infra Sufceptor* Brifton. A v r a R i v m Canonem, in L priuat#. Cod.de excuf, mun.lib.io. interpretatur Accur f. fu icc p to rem au* rarium: cum pro penfitatione & fundione in aureo fada accipi oportere contextus ipfe conftitutionis docet.BriflT.Prat. A v r a R i a penhtatio, idem,de qua in 1.2.de fun.pa- tri.lib.n.C.his verbis:Prx{latio fuit a mercatoribus & negotiatoribus conferri folita > quse & auraria penfitatio vocatur.Brift' A v R A R i a praeftatio, in l.vnic. C.Theod. qui a prae- bit.tiron.& cqui.excom.BriH' A v R a r i a fundio, 1 . Hnguli.fi iomnes. C. Theod.de de luftra.conlat.BrilT. A v r a r i a penfio,apud Cadiod.lib.n. Epiphan. Va- ria.ad Fauftum.Brifl' AvraRivS fufceptor,qui aurum collatum Cufcipit, •l.i.C.de Apoch.publ. A v r i F Ex,qui ex aura quid facit, l.ftribit.ffdeaur. & arg.leg,& 1. 2. C. Thcod.de excuf.artif.& apudlul. Firmic.lib.j.Mathef.c.^BrilLHinc AvrifiCbs fpecierum*8c folidorum,in J.fcrinits.C. de palat.facr. largit.lib.12. in breui/liue(fi malis)in notitia.Prat. A v R1 g a, U 9. C. de malcf.& mathem.l.5. C.de Tpeda. lib.11.C0d. Avruegv l 1,1.5. C.de metal!ar.&'metallis. Avspicia eogniuonum in l.ii. C. de incertum. non inter augurium , & eiientum litis , vt ouidampu- tat, fed initia cognitionis caufse , vel potius litis (qu©d & Accurfius ibidem probet ) interpretanda ftmt.Prat. avrvm coronariuttt > quid, docet Seruius in illum y£neid.8.1ocum :Ipfe fedens niueo candentis limine Phcebi, Dona recognofcit popuiorum,aptatqne fu- perbis poftibus. Aurum,inquit,c«ronarium dicitur, quod bodic i vidiš gentibus datur. Imponebant autcmhoc Imperatores propter conceflam vitam, Ideo dixit Dorcav. nam fi hoc non eflctr/polia dice- ret. Hi'c Seruius. Čic. in Pifon.mitto aurum eoro- narium, quod lex & decerni.& ac-cipi vetat, nifi de- creto triumpho. Et in Rullum : Qitod ad quenque 13 peruenerit ex prada, eX manubiis, ex auro corona- rio.Patet autem exGod.Theod.Iib.11.th.13. poftre- mis temporibns moriš fuifle, vt ex vniuevii imperij curiis,&Satrapiis, vel fponte, vel indulgentiarum l£titia,vel ob res profpere geftas aurum coronarium mitteretur Imperatori.Hoto. Avrvm comicum, Plauto.lupinos efte putat Anto-.- liius Muretus, quibus maceratis pafeuntur boues: euraque fcquitur doilifs. Turneb. lib. 1. aduerf. cap.19. 10 Avrvm glebale, quod pro poflTeflionibus penditur; huius fit mentio in lege fecunda Cod. de prattor. & hon.prat. lib. 11. Cod. Vide infra iu verb. Glebalis prieftatio. Avrvm luftrale , quod quarto quoque anno pende- batur , vt ait Zonaras: idem enas negotiatorum,& mercatorum erat: ob idque aurum negotiatorium adpcllabatura Lampridio in Alexan, Huius fitme- tio C.de luftralis auri conlati«ne.vbi funt dux tan- tum Ieges Gr;eci. a quibus^5ur«f,-veisv appeilatur: fit etiam mentio in variis legibus. Cod. Theod.de luftra.cpnlat.appellatur quoque funčtio auraria in l.finguli.Cod.Thcod.eod.i negotiatoribus (vt iam dixi)pendebatur,vt ait l.a negotiatoribus.G.Theo. eod.&l.feq.Prat. Avrvm oblatitium,qu0d non canonis, vel indtflio- nis,fed oblationis genere quodam a fenatoribus pendebatur, vt ex Symmachi & Synefij epiftolis di- dici.Prat. Avrvm publieum , quod srario puhlico infertur. 40 Huius commcminere Honorius & Theodofius Impp.in 1 . vnic.de aur. publ. profecut.lib.io. Cod. Prat. A v R1 fui appellatione non contineri, quod in crcdi- to eft.argumento cft,quod Vlp.fcribit in l.Quintus. jf.argento.de aur.argent.legat. Prat. A v r 1 maffam 72.fotidis fiue aureisteftimat l.quotie/b cunque.C.de fufc.pr:ep.& arc.lib.io. & docere nititur Alciatus lib. z.Parerg.cap.46. Prat. Avtocrator, id eft, Imperator. Dion libro n; pluribus verbis cxplicat, quomodo Iulio tributa hc appellatio auTOH/žnefi qu3E & ad fuccelfores per« tinet, licuti & Casfaris nomen. A črtfaei®. iffij dvmi/Auv , id eft, fui iuris, Sc fu^ fpon- tis ac poteftatis: vt fuus ha;res,id eft,v»luntarius Sc fus poteftatis. Cennanus lib.to. ca.2. 10 A v T nonfolum diliundiute ,fed & fubdifiundiui 0- rationiseft, l.hsec verba.124.ffde verborum iignifi, Huius ea vis eft, vt alterum fieri fatis fit,l.fi is qui. 13.11. vtrum.ff.de rebus dubiis. Sape etiam defiun- člam , aut, pro coniunffa accipi P-aulus fcribitj.fj- pe.53.fF deverb. ligniiic.cum dico, Quod dedi.aut donaui. quod & lufttnian. probat, l.penult.C. eod. titul,vt in interdifio, Quod vi aut clam. Hinc qui libi aut filio , aut cuilibet extraneo ftipulatur, ma- nifefte filii extraneive perfonam compleffitur, vc z0 lulianus aitj.eu qui.51S.ir. qui Jibi. de verbor. obli- gat. Ita comprchenfum, adiečluna interpretantur Bartolus, Caldus, Alexand.Alciat. ad d-lT.qui fibi. Sc reete. Prat. Avl, c-tiapiponitur pro fiue,in formadiui Pii apud Cailiftratu 1 . debitorib.31.ff.de re iudica. & tametfi Accurfius, & cum fequutus Albericusjpro ficut v ibi accipiendum exiftiment: e edem fenfu accipi poteft fcilicet, pro fiue,in l.penult.ll..fina.ff. de aft. empt. non pro,id eft, vt credit Albericus, & in Pand. Flo- rent,vitiurn eft interpunčtionismam interpungi de¬ bet , poft verbum Habitatoribus, Sc minufculis li- teris feribendum , hoe modo, & fi recepcris,habita¬ toribus, avt ftvAM t^vis Q. &c. vt exinitio illius lf. liquido coftat.Eode qaoq; fenfu accipitur, idq; dififi&im, in l.quia abfente.4.C.de procurar.Sc tu pleruque geminat^ reperitur,l. exigendi.G. eod. titul.de procurat.&in l.fi cum Yenderet.ff.de pmn. afl. Prat. a Avt pro & accipitur in interdi&o quod vi aut clam, vide 1.4.C.dc verb. fignif. A v t particula,in laj.ibi-.mihi,aut poft mortem me J Titio dari fpondes. ff. de paff. dora], fubdifiunčlio eft,non difiunffio.Gethofr. in ead.i. A v T non folum difiuniftiuam orationem,.fen enutia- tionem fucit nempe contrariorum immediatorum ex vna tantum parte difiundionis neceflario vera (ita vt vno pofico alterum fea reliquumtollat0r,ac vice yerfa ) fed etiam fubdifiunfiiuamenuntiatio- -nem, nempe exqdsKu.bus mediisfeu membrisdif- iunflionis: cuius enuntiationis difunftio tantum contingentcrvel hypothetice vfra eft.Subdifiunčii. uiautem enuntiati duogeneraftu modi funt: Vnft eu ex propofitis finib.(hoc eft, extremis difiunflio- r,is partib..)itano pot vterque efTe vt neuter eflepof lit nempe ob infutlšciente partium fea menibroruiA feumediorum difiunfforum enumerationem ; vt, autfedet aut currit :hicnemo poteft vtrumque 13 - mul, & aliquis poteft neutrum.Alterum gen us,cum 50 ex propo fitis finibas feu terminis ita poteif neuter efTe ( fed aleer minimum') vt poffit vterquc eflfe tquia difiun&io fumitur ac pendet a diuerfs fubieifti vel adiunfti attributione Sc refpcftii: Vr, omne animalaut facit aut patitur: nullum eft enim quod nac facit nce patiatur : aliquod tamen vtrum- que praftat diuerfo refpefiu: Afinus portans onus, patituh, quia coadlus fuftinet, Sc portando tamen agit. Gotdd. ad 1.224.num.4Je verb. fign. A v T,negandi vim habet etia geminate in l.dies fe- ftos.C.de feriis,ibi,aut Circenfe cenamen,Scc. Pr. rum vocat, t ftitutiones, & ipfelulianus Patritius, Scinterpre- 70 ADt aAhfci. fratres patrueles ex eodem patre,Gothof. ees Gr«ci veteres appcllanr, Vnde autem eam ap- ' a d Li.ff.de L Pompeia.de parricid. 5 * 5 A ANTE V. jifi prie hic idcm eft quod conFenFu*, vel ratihnbiiie* Diiferurit enim'h a? c. Confenfus-proprietumeft,U ad negotium fen aftum nondum lit peruentumfted agatur de negotio FuFcipiedo: Autoritas in ipTo ne- gotio feu aftu interponitur : ideoquc pnefemiam& corporis & animi requiritrA nimf inquam,non tan- tum confentientis, Ted etiam intelligentis idquod agitup. Rati-habitib autem eftconFenfus,quine°-o- timr. peraftum fubfequitur. - Ergo autorem effs hic non-eft nmpiiciter c orne n tir e-Fe d fimul ctia cor pore animoque prše fen tem , conftlio , interuentu & autoritatc Fua,legibus peculiariter conccflfproba. re id quoc a gi tur. Seču s eft de Curatcre,qui nonfe- per in negotsis nrinorum gerendis prseiens interue- nire',&automatem Fuam interponere tenetur. Vid, omnino Domin. V uit. conimen. i p.fiitut. de auto- rit. tur. ad princip, nuna. i. &> fequcntib. & ad jT. fin.. Avtor iniuria? puhlice?, qui vindicat iniuriampu* blicam. Spiegelius. Avtorare aiicjuem eft, ilium (ibiobnox!umface- re> atq; obligare : quor.iam aut res ; dicunttir,qui habent poteftarem uliouki facicndi, & line quorura. autoritatc n on poteft a!iquid ficri-Vr.de titul, eft a- pud larifcoiult. de leg. vel Autorando milite.Hinc .Sc autoramontumftpfa obligatio. Vlpian.de Autor. &con.tut. leg.&fi plurib. Si tutor, inquit, autorc- tur, cui admiiiiftratio tutelse conccfla non lit: pro, obligetur.lnde exautorar.c,pro e.o quod eft ab obli- gatione.foluere. Nehrifl'. A-vtorari militem. Lege. Hxautorare. * A v T o r e m Sc teftem producere dicimus,quom eum cuius Fua/u, autoritateue aliquid raftu eft.aut'vnde eft 5 aut jvnde rumor ortus eft , jndicamus. Vide Rhenanum in ludurn Senecs. Spiegelius. Ay toritas, pro vencraiionc ac dignitate quacU> cui credendum fit,Pomponius 1.2.Št vt obiter fcia- mus.fF.de orig. iur. Primus,ait, diuus Auguftiis, vt maio. iuris autoritas haberetur.l. feptimo mcnfe.jF deftatu hominutn. A v t o r i t A s j pro decreto,permiiliJ. Hj/d. Pomp, yt vt ex autoritatc eius, inqu;t ; reFpcnderent.leg.iu- fte pollider.ffde adquir.polTe/r. A v r o r i r A .s,eft no men vnura ex hisrfuz domini« rcrum rcrficiuv, inouit Budhus. Ulua Giceronis,!|i. re au’toritatis,figniftcat iure viucatftonisnuam pri»- feriptionem vocant, qu se lito ab aurore , cuius cau- farn fequitur,qui ab eo rem quouis modjs> jegitimo Sc ciuili polfidet. Spieg. N ui opus facit fjgnifjc.it, vel, qui primus inuen- AvtoritaS eft dupiex . Neceftaria Sc probabihs. rfua(prque eft,per th feribendum putent:vt a Nece dan a eius-eft qui h a bet ftatuendi poteftatem ve! .gen^ralem, vt C^Faris: vel rpecialem , ficutah t eri us magiftratus. Probabilis autoritas eft eorum, cjuiftudioriim afiiduitate meruerumr profelforis'ti¬ tulo inftgniri,iuxta leg.j. Cod.de profcfl'qui in vr¬ be Coftat.Harc nullam fidem mereri debet,nifi qua- tenus lege autratione comprobata fuerit. Tunce- nim admittetur , inquit Oidendorp. non quia Do- ftoris, led q-uia tur is (it Fententia.de quo larius in v ocabulo.O p i n i o. Sp i e g e ti u s. A v tari T a sdoftilljmorum viroFum extra profeffio* nem Fuam non recipitur in iurc.L in tantum.jl.fi.& L Fequcn. ftvde aiuiF-rer. Olden. Iim/conFultorum anteni eft tanta autoritas, quanta Irnpe.ratornm- iuris ratione.lt. Conftit.r cu.mque h^c materia. ide ^P ie S* ^ ... Avtoritates Fummorum philoiopborumj in Fua proFeffione ftdem m er en tur, i d e o qu e poiTunt allega^ ri.LFeutimo menFe.tF. de fiatu h ominum.l.prepone- batur,in fine^Cde iudiciis. IiuVde empt.& vend.^. icem precium* Avto Ar f e m i pi'*ter ndtifTimaftifignifieationenbponitiir, pro enim in 1. intra.lT.quadricnnium.verf. quatuor autem.fF. de diuerf & temp. praFcr. Aliqnando po- nitur pro igitur l.legatis.J. pccoribus.verf. &^Fucs autem.fftde fuis,& legit.h«red.PrataVide Valla lib. 2-.Elcg.Eft vero coniunftio diFcretiua> licet aliqua- do accipiatur pro Fed. A V r s m quoque fonat etiam ( Sc fic i ungit) 1.2.TT. hoc etiam,ver. litem autem vlterius. Cod. de-iurc- iar.prop. cal. dan. vt in illo P lauti, abite,tu domu, xo Sc tu autem doraum. A v t E Mparticula Fubiefta,& elegantiam.A: ornaturn habet 1 . cogi, r^.iT. & generaliter autem. fF ad S.C. Trebellian.& leg.fi quis.5.^T.tiitelse. YerF.& hoc au¬ tem. fF.de obligat. &aftio. Pratei. Avvofj&iu dicuntur, qu? per Fe mouentur,quseue for- ^ tuito eueuiunt, vt horologia. Prat. Auto^to etiam Funt opera, quse itafabricant mech- anici * vt Fua Fponte quidquam c-fticere videantur. Hinc z0 Avtomataria fiftum verbum apud Vlpianu leg. csstera.4i-iT*pemii. fF.de lege i.quse Alciatus lib. i. CTc^fs^.ca.acftinterpretatur mechanica opera , quse Fpote Fua mouentur line cuiuFqua impulftoire^ua- lia Funt horologia.Hieron.in pneumatis aquam ait in Fublime automaton,id eft , Fpontalcm ex Fphccra concaua. Tranquillus in Claud- Si automaton. ixi- quit, aut pegma vel tale aliud ceftiffet. Briftbnius. Prateius. AvTopv&s apud Vlp. l.fi cui.70.fEde leg.3.An. Aug.lib. p * r c.i 6 , Fcribit tiih.il aliud e (Te, quam id quod per Fe 3 cxcreFcit: vel quod ita per Fe natum eft , vt nulia artefucatum ftt, cuiufmodi Vergilius finxit.: Nec varios difcet mentiri Lana colores .. Jpfe fed m pr at is aries iamfuane rubenti Muricg, iam.croceo mutabit veliera lute. Sponte fua fandixpafcentes vefiiet-agnos. Prat« Lsr* Airopoptf)) in‘ipFo furtod.^.in pr.iF.de furt. Avtographv m. lege. Opifthographum. A v T or eft , vt fic dica fačtor,ait Valla. Nam faftor iii vfu non eft,nifi in quibuFdam a Gra^co translatis, Spieg. Avtor eft is , a quo quis ius in re comparauit, aut alias qua?\Hiir,boc eft,qui debet prsflare, vt emptor cum tali i ure pofftdeat vendiram rem, qual i ipftim efte in venditione aftirmaiiit. Bud^us citat locurn č C-ieeronis vit. aftione in Verrerm Spieg. A v T o R , Fxpe pro dure negocii. Exempla peto cx Rlienani theFauro, in Tacitu. Sunt qui autorem, ci eum q tor per grsco veniat, qui du^snivj , duSernttit , cLud-cvvipv dicunt. Sed Alciat. in Parcrgis Fcribit, Fe Temper in plurimis veterum monumentis auftorem legifie, atqac Vali. Proburn,libello de Prsefcriptis notis. A v c. id eft, auftorem in t er p reta ri. atque ideo ar- bitror ab augendo dcciuci. auget enim conFrmar- que alios exempIo Fui,qni auftor alicui rei sft. Spe. Vide Fupra Auftor is dicitur, Scc. A v t o R e s pupillorum vocantur , in quorum admi niftratione inHrma .^tas reFque eorum Funt.ldeoqu< ftlios Reg u pupilios Fub autoribus Fuifle legimus. Vnde Paulus:etiam ft non interrogatus tutor, autor fuit , valet autoritas eiuscum Fe probarc dicit id, quod agitur : hoc eft enim autorem fieri. £t Pom- ponius de aut.tut. lege 4. Et ft pluribus datistuto- ribus , vni us autoritas fufticiat; tamenii tucor erit, Scc. Spieg. £vtorita$ tutoris, non eft eGflim 3 tio aut d\gni- tas cius, Fed confilium Sc intenrentus ipfius , in ne- 73 gotiisad pupilitini Fpe.ftantibut.Nec autoritas pro- " 4 ® £0 3*7 A A K T E V. u* A v t o s t t a 5 ,farna, & fides ex virtute qua:fita.Pom- ponius, nullsm ,inquit, obligatisnem ea fcripttira recipit, fedad authoritatem meam conferuandam poteris(.fi velis)faccre.ltem,ad autoritatcm fcriben- tishoc quoque,pertinet. & infra ; Sedadautori- tatera defunSi conferuandam pcrtinet, vt vbi iuf- ferit , ibi (int, leg. Qu. Mutius.ffde annot.legat, Spieg, Av T o R i T as Sterna.Vid,fup.aEterna autoritas. Av torjtatbm iriterponerc.apud Ciceronem pro iy approbare,& conSrmare : vtcdecrerum ifiterpontre, apud liuium: ius eo die fe non didurum neque dc- crCtum mtrrpofiturum. A v T o R i T a s teftatoris Pomponio tefte, ffde annot. jcg.it. neque omnino fpcrnend.a , neque omnirnodo obleruanda eft.Spieg. A v T o s. i T a t £ m prsftar« eft.cnm quis dicat fe ap . r obare id quod agitur,hoc eft, autorem fieri. Pra- ftareautoritatem poteft uuiHber tntor in rebus mi- noris, ,ad qu'em fpečtac periculum adminiftrationis, 2 j it lic autoi itas v.idttur idem quod confenius legi- timorum tutorum & curatorum. Et difterentiam in- ter autoritatcm & poteftarem, videpcr Hoftienf.in fumm.de facra vn&ione. S- refert autem. kem de nutoritate dpčtoram fančtorum habetur di“inčt. i>■ cap.vlr.&giolTin capit.Sicut veterum. difthi.j. vbi dicitur quod inter iftcs tres, Auguftnuun,Bierony- mum S Gregorium, Auguftino magis credendum eft in difputationibus , Hieronymo in hiftoriis & tranflationibns, & Gregorio in moraiibus. O^uia non omnes in omnibus,fed ceni percerta, &c. Cod, de vcter.iur.enucl. i.i. vetlicul. Chiia non. Oldcn- dorpitis. AytophoRoS Grxci vocant non foium fures ma- nifeftos, led etiam omnes qui in aliquo crimine de-. prebcnduntur,non istvd t fcfe^sv.vt plerique ccnfent, fed a verbo?»£® quod deprc-hendo fignincat, vt •Phauor.nus fr Badsus notant. Quod etiam Ccftius Rhodiginaslib.ie.c.6. fentire videtur. Qna. e Th'u- cvdides lib.v.-ioTs^sejfv; appeliauit eos, qui mini- 40 fefto dcprehenderentur ad tyrannidcm afpi/aris. Horam fit mentio ieg.j. S. defurt.hiftit.de obl.quae cx deliti.nafc.jTfFurdrumrFerrandus Adduenfis ir brj> i.Exp. jj^.de aur.& argento legat.fe- cundum veram ledionem. Item Martianus d.loc. Šentit autem Vlpianus, tametfi veftes Babylonics veftimentorum appeliatione contineantur : tamen ftragulse Babylonica?,qucc equis infternifoknt., non veniunt appeliatione veftis J .quadoquidem in alium vfum parata? videntur.Colores diuerfos pidur« in- texere,Babylon maxime celebrauit, & inde nomen 2 >abylonis imp©fuit>Plinius iib,8.cap.48 Bayfius in libro de Vafculis.Spieg. Sed & ex Atticorum con- tactudineBabvlonios interdum Barbaros appella- tos 7 id eft, Medos & Perfas^adnotauit Turneb. libr. sduerfar. 20-c.31.Vide & ea, qu^ .].de barbaricariis netata funt. B a c a l a r 1 i,tefte Rhenano aBacillo nominati funt, quia primi ftudii authoritatem^ quse per exhibitio- • ncmbaculiconccdebatur,iam confecuti fuiffentivt fuerit velut quoddam mancipationis ftgnum in hu- jufmodi aliqu©d ftudium,baculi traditio. Vulgus 70 Bacalarios,eruditi baccaUureos vocant. Sunt qui 5o 60 V* X. & Z. jjo putant J quos bodic iure ciuili,Bacca!aureos nuncu. pamus, a Iuftiniano Grseco vocabulo xvrac appclla« tos , in proremio Pand. jT. fed quia foiitum eft, Spic ^‘ Ba c c a no a Baccbo deducitur,fed primogeniumeft, Sc fignificat mcdo fručlus arborum minutiores,mo- do gemmas Sc lapillos. Proprie tamen fruftus funt minutiores diueriarum arborum , vel auri, oliu$, fimiiium., Vide Ruellium c.z.lib.i. dena. 0 tur.ftirp.Spicg.Prat. Baccar vas vinarium ftmile Baccioni. Feft. libro 1, Prateius. B a c c a l a v u e o s magiftrorum nomine contineri aitAlciatus 1. cui prarcipua. 57. fft de verborumft- gnific.ex fententia luršiconC Pauli, qui illiuslegis autpr čft,i Bacca Baurea nomen fumpiifle videntur. Prat. Ba c c h a R 1 idem quod furere : fic Vlpianus circafa- na feruum Bacchari dixn, quafi Baccln n umi n e af- flatum,& Baccharum more Lymphatice vaticinan- tem, 1 .1. ST- idem Viuianus.fF.de xdft.edi&. otcj ri , quod in Bacchanalibus clamores .abebriis toliebantur ^ quaii Bacchi fpiritu afftatis. Cicero de clar.orat. Qiiod eos quorum altior oratio, actio- que efTet ardentior, furere Sc bacchari arbitraretur. Hotoii;, B A c c h a E vero appellatae J qu§ per furorem faera Li- beri patris celebrarer.ldeo Momales quoq; diftje,& JBacchus ipfe Mccnoles , quafi totus fures,vt Pribit Ciemens,Eufebio citame c.5.1ib.2. de preparat. E- uangel. Vnde Baccliata mulier feruili afnore, pro vehementius impotemiufque agitata , correpta & plane furenti fimiliš apud luftin.iT. fiq.Inftit.de litc- ccfl.fublat. Spieg. Sie virginibus Bacchata Laconis Taygeia , canit Maro, de quo Turneb. lib. adu.21. cap.10. Ba c c h a etiam aliquando pro furiofa Sc infana pla¬ ne vfurpatur. Sic Plaut.in Ampliitru. Bacchs bac- chanti fi veliš adueriarier , ex infania inftiniorem fafies. Ba d ai o s. Vide Gothofrc.nqt.ad leg.Lyfitania.8.in princ.fr.de cenfib. Baebi v s Marcellus,& Bcebius Maryllus, vid.i.3o.ff. de pad.dotal. Ba e ti c a, vide in leg. 1.in princip.& ibi Gothofr. de abigeis. Ba goi vocantur a Per/is , qui Latinis Spadones df cuntur,vt teftis eft Piinius lib.13. natur, hift, cap.4. cjuibus vinculo quodam ftridiore , xf£dpx feu mea- tns penis ita contortus conuellitur * vt femen extra fen i ncqueat: vnde atzrooS o-pmeiv, hoc eft^a conuel- lendo fpado ditftus. Brechsus in 1 .133. ff.de verb.& rcr.dgnif. Bai o s equos vocamus eos ferre , qui Pal mati funt, q>joniam- fpadices,hoc eft, cum fr udu fuo ramufca- los,Grxci Čsuct vocant^ferunt.Sic didi a calore,vide inf Palmati equi. Bai v l are , vt ait Noniusjeft ftrre ; fed id fuo cor- pore accipiendum eft, vt cx Plauti afinaria didiei: Ego baiulabo,tu , vt decet dominum, ante me ito inanis. Pratei.Eodem feafu accipit Caias in l.ferri de verb.oblig. Ferri proprie dicimus, aitj qu$ quis fuo corpore baiulat. Abaiulis tradum eft verbum. s P ie g* .. Baivli ( quos Gr seči vocant)appel!antur, qui onera-mercedis gratia , propriis humerispor- tant,a Baiis oppido Gampanix fertiliff. Sc amanif- fimo , in quo propter confiuentium jaduenarum vnultitudinem , ob aquas calidas in eius agro exi- ftentes , &ad voluptatem &ad curandos varios morbos commodift’. magna erat huiufmodi homi- num ju B A K morbos Csmmodiff. ffiagna etat hutufmodi borni- num gerulerum copia. Spieg. Adde Gellium lib.5, cap.}. Bab a am ariolus , deeius afina loquente videcap, nos E competenter.cauf.2.q;7. Bal abit h e k AE,Eue Belabithen^. vide l.cum pro- pitia/vlt.C.de offic.magiftr. milit.& Nou-ji.cap.i, jf.3.& vtrobiq«e Gothof.not. BiGrabci,quod nos balneum,appellant, t o TEA. jz 2« Baltitenae populi,Vide fup*Balabitherts?. Ba lb v s,dc quo in l.io.in fin.vbiGoth.de sedil.edičG qui literas autfyllabas pronuntiando esterit, exi- mit,aut pra!terraittit,vt ex Ariftotele docet Budseus ad Vlpianum in d.l.io.Eum quoque,qui obfcure lo- quitur.,eo nomine contineri putem,ex Noueil.Mar-- celi.qui balbe interpretatur obfure.Prat. 'Balbv s,ait Spieg. eft qui linguahaefitaticuiusliti- gua inhxret,ita,vt a?gre loqui pofTit. id eR,afuccidendis balanis. Sic 10 Balbvs Lucilius , antiquus Iurifconfultus, frater etiam Latini balineum vocant.Plinius lib.ic.Epift in Epiftola ad Traianum de thcatro Nicseno: Clau- diopolitani quoque(inquit) in deprcfTo Ioco>immi- rente etiara ir.onte , ingens balineum defodiunt magis,quam sdiEcant. Balineum igitur dicebant balneum, imiratione Gr^ci vocabuli 0 u*eweiov, ab ipfis balanis. Brechžeus l.Carbonum. 167.ff.de verb. Sc rerum (ignif. ctkžuh Iulio Polluci lib. 10. cap.17. cčcruutvQ&', ^lu^ur^v^d eft, 2® balnearia vafa,peluis labrumve^vrna fons mami fa- vocabula funt Pl 1 nm J ^ Att f J ....... t. \T n ... L.' . .. 1 AU I J,... ' _ " _ t r t 1. ! _ . _ - AnMr fft Cjui daftylus dicitur. Nam hic populari lermon a nobis Balanus dicitiir.Hotom.&Aiciatus in Com- mentariis ad Lcarbonum.ff.de verb.fign.vidc etiam Tiraq.in l.i.connub.gl.i.parte i. E A L ANI, de quibtis in l-55.iT. i. in fin.fl; delegat.p & bx67.de verb.fignific.Suht palmarum nudei,autho- re Suida.BrlČ BaI a n v s omnem glandem fignificat: pratcipue au- tem hoc nomine daayli appellantur, & fi funt alia, qux nncless intushabent, vndeetiam nitcem vel vbi Gtx erant. Turneb. lib. aducrf.i).cap.6.& balliftarij,de quibus in 1.6.de iur.immun. qui balli- fta vtuntur. De hi$,maxime fagitcas torquentibus, menrio fit iure pontificio cx Prat. SalUstrarii Graeco more apud Tarruntenum Paternum in. 1.vit. tf.de iure immunit.pro balliftra- rum artificibus., In quo.dam enim Lexico aedis B. Germani Parif.legitur Balliftra,&vertitur «v cHivm, pt&tffUov. In NoueI.tameR.85.jJ'- cteTo j aSnrodcgitur ray(j& , id eft balliftrariorum ordi- ncs:ficque rcddit LulianusPatritius. Briflon.Hoto. ' Prat. Bal-lisrae vocabulo pro crpsvJbvu , Leo Im p er. in lib. de bellico apparatu,non femel vtitur. Briff. in lib.parerg. , 20 BstAActvra Synef. in Epift. Euthalium qucndam ciMet?- tk vocat,i.faccularium:qui cum in raulčla ioluenda VHum ra.ccul.um-: oftemaflfet , in quo erant aurei jaummi, & huic limilimum alium occultaret, in quo. erant aerei , numerata appenfa pecunia aurta , Sc, Luo reddita facculo ? mox clam alterum pro alte- ro fuppofuit & tradidif.. Cuiac. io.obferu.a7.pag.x. in fin. B*M««77c»y glhffis eftfacculusjvel facellus, Cuiac.ibid. BScapha,vuIgo Qctk>&Sc Hovnkcu; dicitur.Harme- 30 nop.2.tit,ir. Gothofr.ad 1.4?, jT.vlt.fi' locat.& tubulorum.L13.fF.de feruir. vrb.-Es hypocaufto autem per tubulos cuniculofejue.&for* naces vapo-r trahebatur : indebalnearii vaporesl-i, jT.hoc interdičtum.ff de riuis.de in.leg.8. j^.. vlt.ff.fi feru. vindic. De tubulis dc- fornacibus balneoruro, mentio habetur in L13.ff.de feruit.vrb, & Lj.S.in fin. fflocat. Briffo i*. Ba iM« ^5 S a i s a M vtjvid.ca-uf.t^j.c.diRutn efl & cap. qui“ bufdam,& c.placuit,&c.ftatuimur. BalThEvs, (aliis Balteus) Varroni dicitur «ingulu e corio bullatum,quo equites accingebantur, quod erat equeflri$ ovdinis infigne , nec antc acceptum -cingulum milites habebantur. Iftud etiara cingulu tum pr«ftari folitum erat, cum cui itis equeftris aut •militaris dignitatis tribueretur:quod planum fit ex Dione in Traiano : Qkium-Sur« traderet tribuna- tum milicia? parazonium , quo pro militi« dignita- 10 te accingendus erat, n ti dam porrcxit, ac talem,in~ quit,enfem accipe, quem pro me ita flrinxeris,fi iu- fte imperauero, quodfi perperamper mefierico- gnoris,in porniciem meam vtaris velim, &c.Conna» ltb.9.c.5.nu.8. ■BalthEVS. Baltheus & Baltheum in fingularL in plurali neutrum tantuna,militcu:e cingulum,vel zo¬ na bullis ornata dicitur. DiRumquafi buJlatum cingulum,quod Gr«ci %(*<$&. appeUant.Varro Bal¬ theum inter arma afcripfit.Qui gladiatores,(inquit) 20 baltheum cingulum e corio habebant.H«c fere om- nia ex Bavfio, qu« minus rečic* affecutus efl Accur- (ius lib.ii.C.tit.nulli licere in fellis,&c. •Bambauo pater Antonij vxoris, propter hafitan- tiam lingu« per fummam contumeliam dicitur , a quodefttremers,dentibus crepitare,& labiis balbutire. Turneb. libro aduc-rf. 17. ca- pit.ip. Sam m a fermeidcmquod embamma, efc acetumfa- Ritium. vt&e 1.9.in fin.de contrahend.empt. Cui-ac. 3 ° 2.obf.4.& 15.obreru.7jn ffn.adde Goth. not. ad jf.i. l.p.fF.tritic.vino vel oleo lcgato. 3 a m m a Prateio eft tinRura,vt '& embamma: intingere. Bct?#u/ 07 * apud P-olfucem lib. j.cap. 5. eft qu«ftuarium opihcium. Banka bannorura , funt proclamatienes fponfi& fponf« inEcclefiis fierifolit«. cap.17.in prin.extr. defponfal.cap. vit.-in princ.qui matrimon.accufar. cap.vit. de ciandeft.-defponfat. Vide Gothofr. ad 40 Nou. Leon«$9.in med.ibi: facr« benediftionis tefti- monio. JannalIS mola, noua Sc barbara feruitutisfpecies eft , qua bodic paillm ruftici coguntur vna mola, quam bannalem vocamus , vnoque furnovtiad qu«ftum domin-i , qui fortaftis pr«eft iurifdidioni - eiuspagi. Balduinusad tit,de/eruit. Inft, fimili- ter & Ban naIi A kumina,qu« iure eruditi pr«fcripta vo- cant , funt, qus dominis beneficiariis confininm 5 ? prsdiorum , aut permiflione principis, antlongi temporis pr«fcriptione, aut confuetudine, aut alio iufto titulo qu«(ita funt:cuiufmodi hodi e pene om- nia fiumina efie cenfentur , faftaque priuata, qu« natura puhlica eram.Nam Mamam/vt videtur)re- fponfo inuitati potentiores, cum piuribus annis in ftumine foli pifcati iunt , caeteros eodem iure vti prohibent. leg. fi q u i fq u a mjF. d e diuern s Sc tempo- ralibusp^fcriptiomb. Quanquarn, vt inquit Papi- nianus,pr«fcriptio long« pofleffionis, ad loca i-urif- 60 gentium puhlica obtinenda , concedi non foleat. ieg.prsfcriptio, rf.de vfucap. &vfurpat. PutatVl- pianus, h quis prohibeatur ante«des meas,velpr£- torium metini pifcari, imuriaruin agi pofTe, leg.in- iuriarum. jT. B.f.de.iniuriis & famolis libellis. Si quis tamcn ie phftrinxetic , vt certo loco pilcatio- nem exerceat, lex pačfionis fecuanda efl. Caterum Bumina banaalia potentiores ita tuentur, vt fi quis eosintcrturbet,intcrdido Vti poHida.'isFquodGal- ti qucrimoniarn^^«f &a«uitatis appeilaflj)agani 7° & experiaatur. 32 7.1egis Ripuarioru.tit.i7.jtgisFrifien. tit.40.1ib.4.1eg.Franc.Qujbus in locis cu ad bellu a principe vocati banniti dicantur,&Heribannu ve- Rigal pcen« caufla,quod ab eo exigatur, qui Hcri- bannojid efl,domini, vt tum quide loquebatur,fiuc .principis vocationi parere contempierint ( capit. 71.71.libro 4.leg.Franc.6c libr. j. Longobard.titul, de Hc-brianno) non temere quis dixerit, voces quo- que Francicas Ban & Arriercban ab eis deduRas. verum cum banni bannitique verbum commune & generale ftt{ nam quos pro pri a quadam appeilatio- nebannitos dicimus , illi Forbannitos vocant,) h«c autem Frančiča ban, Sc arriereban , šra con- iunRim de illa tantum ad b ell um vocati one vfur- pare foleant , tentariex aduerfo non incommo- de potefl , videri potius a Bando deduRa,in Ban- num vulgarem magis vocem defciuife. Ban- dum autem fig n um eft ipfius ducis Sc imperato- ris, a quo Sc Band-ophoros d-iRcg , Procopius Feri- bit 14.BeiriVVaadalici FauLMouachas libr® i i B ANT T A. 3 a 7 B A N T E A. 3 « i.hiftor.Longobard.capit.ij.Tato Rodulphi (is c- jat Herutorum rex ) vexiUum , quod Bandum ap- pcllant,eiufquc galeara,quam in bello geftare con- fueucrat,abftulit:Suidas:BW$v j&*Qcn Vm/AtSot to fA&iv wT» 77t.\č i wc«).Qu5 interpreta«® rečtior&verior videtur illa, quam Stephanus qu« licet Latina non fint, videntur ta- men originem ab antiqua aliqua & recondita hifter- ria fumpftfle: vt eum eum qui in exilium milfus eft, Bannitum vocanc. Si quidem apud Grgcos, qui ho- micidiu non fponte commiftffetfts amiftis bonis 5 pa~ tria per annum e^ulabat, doncc a tali crimine expia tus, deinde reuerteretur: id exilium quafi Abannatio d!citur.,cuius exemplum profert ex 4 ^ KomeroAlciatus in parergis,qui annotauit ib ide m, ab hac abannatione videri pofte Bannitos dičtos. •Spieg. Ban n v m componere iure Longebardico, eft (uper muifta pacifci. Vide Albericum in leg.hodie, ff. de pcen.Spiegclius. Iannvs ftue bannum duo fignificat:edičlum , qua die vafaili equis armifquc inftru&i ad comitatum adelfe debeant:& fan&ionem,hoc eft , mul dam edi~ &o non parentis.Capit.Carol. Si hoc non impleize- So rit, beneficiram perdat:& qui benefieju non habue- rit^bannum foluat.Et alibi: Qui hoc fecerit,tantas vices bannum foluat,quanta mancipia vendit.• & ft non habet precium,femetipfum donet : vfque dum ipfos bannos foluat.Pret. Vnde Heribannvm duo quoque fignificat:G*ne- raliter m ul dam omnem,quse domino debetur,quaH ab Her & Bannus .• Specialiter eam , qu£ pro mili¬ ti:« deferciene pendkur., quaft ab Hčere,quod exer- citura fignificat, Legis Franc, libr.4. cap.71. Qui- ^ cnnque liber homo inhoftem bannitus fuerit,& ve- nire contempferit, plenum heribannum, id eft, fo- lidos 6o.perfbiuat: aut ft non habuerit, vnde illam fummam perEoluat , femetiplum pro vuadio in feruitium principis tradat, doneč per tempora ban¬ nus ftt perfolutus. Et qui propter heribannum Fe in feruirium tradidit,li moriatur,heredes eius de i- pFo banno obnoxij non ftant.Prat.Hinc BAN Ni t v s interdum euocatus,leg.Franq.c.^4.Qui cunque noftros habens honores, in hoftem bannitus fueritj^c ad condidum placitumnon vcnerit,dcc.Le gis Franc.lib.4.c.72.Vt n©rt per aliquam occafione, neque pro Vuadia,nec de Fcara,nec de vuarda,nec pro Heribcrigare, nec pro alio banno heribannum apponet ei Fuam tertiam: Item: Ipfe heribannusnon jnft:.qinb.modis ius pat.pot. ait, dc-Telifto,rclegatG,deportatbue. De hoc Bartol, qu«ft.i.incip.Lucan« J pernegat : huius fententiam videtur probarc Angelus in dift. jT.relegati. Tuv- trunque confule.Bannitos ex crimine & delifto in- tfclligi 4 Aiciatus refpondit r,eFponF.454.numer.i. ex Fententia Bartoli in i. omne deliftum.ftldere milit, Bannitus a rege excommunicatus dicitur cap. 1, in ftn.prindp. hic ftnit lex.deinde colue. in vfib.fcud. Prat. Corraftus libr. i.MiFc.cap.24.prokri-ptosvo- cat. \ Bannitorvm receptatores,non puniuntur,iquado propter timorem, čc non Fponte bannitos recimut hoFpitio. Bal. in leg. in deli&is, fF.de nox. fequnur Ang.in malef.in ver. dičto-maleftcio Femper aftitit: ad ftn.Soci.conft. 2^2.in- cauFa magn.col. vltim.jib. 2.Hippolytus cpnF.25.vkra ea.col.5 Et hscaddead 1 .1.6 2. fF de recept. & ad ca quae late tradit Floria- nus, in diFputa. Fua^ inquifttus, in 2. d.ub.Cotta in Memor.Clarus 5. Fentent, teftamentum. qu. iq. difterentiam Facit inter bannitos-ftmpliciter>!&ba- nitos ftmul ac damnatos ad mortem, eorumqiie to« na. Baphevs , tinftor: & Baphe,tindura:vtrumquea CaT-nodu&um, qued eft tingo, colores inficio ; lu- ftin.lib.xi.'C. titu.de muril.Baphcij (aiii Baphii)in- quit,per quos &priuata noftra Fubftantia tenuatur } (id eft, diluuio J a aian rubro, & a Iordane, qu£ ba- ptifmi figura fuerunt. Baptifmum igitur Domin us inftituit. Et ipfe Lšominus baptizatus eft, tum iii Iordane a Iohanne-.Matth.j.tum in fua pafiiCne.Vn- 20 de inquit> baptifmo habeo baptizaii, quo coardor, vique dum perficiatur. Lucx 12. lllud lciendum ba¬ ptifmum reiterari nefas efte: vnde & titulus eft Co- dicis:ne Sandam Baprifma iteretur.Anchor.Secun- dus bapcifmus,non purificatio, ied inceftus eft.l.i.& ibi Goth.iamd.e. Ba p ti S te h i v m dicitur lauacrum,quod ex fpolia- ri» ingrediebatur controuerlim , & e regione frigi- darij baptifteriumerat. Plinius Gsciliusicuius in contrariis parictibus duo baptifteria, veluti eieda JO finuantur abunde capacia. Vitruuius. Ceterum Ba p t o verbum Gr#cum,tingo fignificat. Bapliia loca,vbi Ianx tmguntur,Seruius appellat,Dibaphfi purpura bistinda., Sc confequcnter pr£texta,nobi- lior Ciceroni Scruioque. lohan. Bapt.CoriTment.in Epift.Sidon.ApoLin.ad Dornidum lib.u* BAPtTzare e Gr^corum verborum numero eft, qu£ modica inttexione fada oiimfunt eonuerfa in in Latinitatem.leg. ; i. C,ne fand.bapt.itcr.vtuntur Impp.vocabulo rebaptizare.Spieg. 4 ° Baratrv M,carcer apud Athenienfes. Ba r b a m expilare , in Placit. Feu.de pac.tenen.5T.fi quisajium ccepcrit.Plena barba.Goth.ad l.iS.princ. C.de teli.milic. Ba rba ra e nationes, quse alio iure vtuntur, quam Romanorum principum conftitut!onxbus,I.nulii.C. de Epific.&cleiic.jLcjuod fi teftator.Spieg. Barb ar v s primo didus eft Gra:cis omnis qui non Grabca , red quac’unque alieria loquereturlingua: quod ipfis grauirer loqui videretur. Tandem vifi >° funt &LaCinis Barbari,qui aliena vterentur lingua, vel ipfis non intelleda , vel inconcinne duriterque prolata.Nunc quifquis loquitur pcregrina,& nobis incognita lingua, aut moribus eft ineonditis Sc hor- ridisfis eft nobis barbarus:ita quibus tantum cogni- ta eft lingua Germana, iis omnes a-lise lingua: funt barbara, quodipfivocant vvelfch. Ethiiamdiu fatis, non farhen fruftra ab Italis vocati funt Barba¬ ri: quod Latinani linguam grauirer & inconcinne^ loq uerentur. Dei tamen dono,& clarorum diligen- tiavirorum , nune barbariem exuerunt, &vtraque lingua cum Italis certare poftunt.Sed quantum lin- gux barbariem ademerunt, tantum eandem mori¬ bus adiecerunt , per mcrcatores & milites perpgre allatam. . Inde cftluxus in veftiendo, Sc vefcendo, Christi contemptus in maledicendo , oc infama in potando: quod Volzius Exabbas queriturih fuis Obieru.Adde Gellium Jib.).cap.2C. Barbar ae gentes, initio omnes prster Gr?rcos : di- cebantur,(Paul,ApoftoI. Roman.l.Grscis & barba- ris) etiam Romani ipii iam domini; poft Latini, & ' Itali ea funt nota exempti,donatis nroomciis omni- . bus ciuitate, & in fenatum ex illis compluribus etia adfcriptis, qui fuerunt ienatores, vt atteftaturLud. Viues,tamctfi Romam nunquam veniftent, vt ciuee ali. i qui Romam nunquam viderunt.Caterum Bar¬ bariči nomine illi foli funt notati, qui fub Roman« imperio non efient,eique parcbant.l.VG C.de epife. &cleric.l.2.C.qu^ res vendi non poffunt.L6.5f. vit, fivde bon.dam.SicRhenusnofter duas dicebatur ha- berc ripas,hanc citeriorem, illam vlteriorcm, Bar- baram:cuius meminit lurifconfuii; in LLucius.de Euid.& Claudian. O quoties dolu it Rhenus,qaa Barbarus ibat,Quod te non geminis frueretur iudi- ce ripis.Spiegelius. E ar'b a r i c a r 11 vel Branbaricarii vocabantur, qui argento vel a uro,, v el xre,cafiidas Sc buceulas tege- bant,& deaurabantjVt apparet ex Li.de fabri. in C, Theod.L7.fi.G.de palat.facr.lar.Sic accipe in Li.de excuf.artif.Ii.10. C.& in Notit. Quo loco de Comite facrar.largit.in partib.occidedis agif-Eft hoc vcca- bulu corruptu in Li.de prseplofit. agent, in reb.li.12. C.Sc in l.i.dc priuilegiis fcholar.eod.li. vt če in No- titia.Brifl. Donaro ^En.u.Barbaricarii dicuntur,qui ex auro coloratis filis exprimunt hominum formas, Sc animalium, Sc aliarurr: fpecieruni imitatam fub- tilitate veritatem; Palšmon in gloffis: Barbariča ornamenta ex auro.Cuiac.m l.i.C.de excuf.artific. Lb. 10, Hi ipfi dicuntbr Sc Phrygiones:quod Phry- ges acii pingere primi inftituerint,vt annotat Tur- nebus lib. aduerL5.cap.25. Nec nouum eft- Phrygas dici barbarqs,vt apud’ Horatium^ Gr^cia barbaria: lento collifa diiello,id eft;Phrygi^: Sc apud eunde, Sonnnte mixtum tibiis carmen lyra,hac Lydium,iG lis barbarum, id eft, Phrygium:& apud Marčnem* Barbarico poftes auro fpoliifq.fuperbi,id eft,Phry> gio. Phryges enim opibus Sc auro abundabant, o- pinioque Gr^corum erat,eos opulentos fuifte, vt- & Perfas.ltaque vt barbarus aetate Demofthenis di- cebatur PerGrum rex,fic barbaros , qui de beli® Troiano feripfere, aut tragcedias illius argumenti attigerunt,Phryges intellexerunt;quanquam latius barbari noraen pateat.Tornebus lib.^.aduerfarior« capit.18. Barbarič v m Fefto lib.2.appellatur clamor exer« cicusjvidelicetj quod eo genere barbari vterentur. Imperatores vero in 1 . 2 .C. de commerc. Sc mercat. barbarieum fumunu pro barbarorumfolo, loco 6c terra.Sic Sc apudAmmianum Marcellinum libro 1S. vifus in barbarico miles per Florjani regna tranfi- bat. inraCla. Eurr0p.lib.5t.de Deciisjpatre Sc filio.V- terque aitfin barbarico, id eft barbarorum folo, in- terfedi ftint. Idem lib.7.Albis in Barbarico longe vitra Rhenu eft.m-at.Briir.Alc.ad l.fcriniis. Depa- latin.facr.largit. Barb a riga lex.appellatur Romana Alciato libr.6. Parerg.c.i2.ex plauto.. Barbariča feritas i.20.pr.C.de poftlim.reuerfis. Barbari Čvs ritus in menfis, pro Romano, Sc fru- gaii,cur a plauto dičlus^oftendit eleganter Alciat. lib.Parerg.6.cap.26,Spieg.Vide & Maioragiu Iibr. j.Mifcel.c.i2.vbi explicat quid fit Barbarieum, Barba r c s in Impp.Conftitutionib.accipimus,quu cunquc Rom.Imperio non parebant.l.26,C.de epi- fcop. Sc cler.Sic Sc in 1 .pen.in fin.ff.de bon. damnat. Ba re a ti, apud Fvomanos ioco prouerbialf dieti ho- mines*prifcis ac fimplicibus moribus rufticana:que Veritatis:quod Ulic fero recept um filtra dere barba. Eo fpečtat illud Inuenalis,Faeile eft barbato impo- nere R.egi. Cfubd de veterum horrida , nonpexa barba accipiendum eft.. Hxc cen molliter curata, per diminutionem Barbuia, & hi qui sam gerunt* V 3 s;* Barbatuli appellati funt.Cic.in Orat. pr o M.Caelio. Spic-g. 3 A kb a m lfidorus lib. 19. adpellat, quam quidam ab oneribus gerendis di&am putanc, BctAjtkdvocari icribit Harmenepulus Iib. 2.tit. ia.Mar- chio in Baronum numcrum refertur. Gallis in lege Salica Baro pa/lim pro marefeuviro , vt & Lom¬ bard.lib.i.tit.p.Iui e Gallico iam Baro ed,qui in fuo 30 territorio fummce, media?., & infirns coe»*cuionis,ite nundinarum ,ius haber.vt deportandi, decollandi, fufpendendi,.cremandi, &c.Io. Butilerius iafumma ruralij?rat. JtA. & o '&7v e ni Cstp£y du&um putant Alber. & And. Al- ci.lib.de fing.certamine cap.32.Bipn/454 enim graui- tatem fignificat. Baronis vulgare nomen eflfe pro- ^ue generofo ,infignique homine accipi fcribit ide lib.5.parerg c.i6.Hunc ita definit Baldus in cap.in.- notuit. de eled. vt lit quifquis merum miftumque 40 imperium in aliquo caftro ©ppidove conceilione v principis habet. Ba R o s,inquit Erafm.Gratce nonnunquam fadum fi- gnificat , Sc Latine graues viros dicimus eximios magn3eque autoritatis^vnde fufpicor Sc vulgo nune dici Barones , quigenerisac virtutum autoritate c« te ris prateminent^Spieg. Sakr o n e s , quam probam effe putauit aidionem apud Cie. in de Finibui 2. interpres dodilLinquit > quafi nafci quofdam homines, Sc fola corporis mole 50 grauesjvt funt barri,id eft,elephames: quorum vox Barritus dicitur.Qui elenchum iliius cemment.ad- didit,Barones, ait, per fimplex r, dicuntur potentes & principes:citatquc Cic.ad Attic.lib.5. Epift. Sed fone non minus fallitur , q-uam ij qui putanc,& Ci- ceronemin eodem opere Francorum meminiife, ld errati primus omnium-Rhenanus redituit. Nam & hieledio corrupta videtur. pro Birrones enimre- ponendum Varrones, haud vulgariter cruditi qui- dam monuerunt.Infulanus ramen, ceu probum Ba- 60 rnnis verbum, agnofeit ap.ud Cie. rcceptum, & ait, cminenrem atque maiorem aliquam poteftatemli- gniiicare : ltalcique nomen Baroncelli inde , Fuo more , tanquam minorem Baronem finxifle. Alcia- tus Verones,inquit Jeu imitatione Doric.a Barones, accepi populos HiFpardse eiTe : lic a fluuio , cuius Mart.quoque meminit, didos: qui Folebant princi- pibus apparere„& excubias facere:quos & veriiimi- leeft eligi folitos pra?grandi corpore, cjuamuis me¬ te Bolida eflent: quod huius militise proprium ed«,. 70 K.a?o iiLc. Sed *in r.ed^ Baronis voce Bgnificet.ur.qui. Germanice Freyherf dicitur , adhue qužrendaraefte puto. Conftat autem confenfu interpretumPontiS- cii iuris , Barones Comitibus prsponendos , in Epi- graphacap.grandi.de Supp.ncgl. pr2el.lib.6, Cste- rum in Placitis Feudalib. Barones numerantur, in. ter ValuaFores, Sc Vafallosjvocabula iliota , vt ait prseceptor noder ZaF.Sed tefte Barone a Tautenbcr- go,nodris,hoc ed,Germanise moribus Gomiti Baro prorFus 2equiparatur , nullumque eft inter eosvd dignitatis,vel prseminenti^ diFcrimen,nili quoddc Gomitatunon dt inueditus Baro: qui tamen inom. nibus rebus FuFcipiendis,liononbuFque adminiftra- dis , haudquaquam Comite cenFetur inferior. Baro item mulier fuit philoFophi^ dedita > vt fcribit Sui- das:quem P.Manutius allegat. Ex eo philofophos, qui dolidiores eflent,non philoFophes, quod eono- mine viderentur indigni, Fed Baronts vocabant; vt quafi mulierculce per contemptum appellarentur. Cic.vlt.EpiFt.lib.^.Fam. lile Biro teputabat qug(i- turum , num vnum cceium edet,an innumerabiles? Sic enim ille kune locum emendauit. Quamuis Eraf. inter eas voces Baronem commcmorat , quy videntur vna cum barbarico imperio inuafiiFc.Spie- gelhus. Ba R i s b l Lifey^frvutgo,apud SJcambros fen VVe- dualos, vmbram prx Fe ferunt Q_tisdorum,Trium- uiralium parricidii capitalium.ZaFin L2.de Or.iur. Bal.in vfib.Feud.in tit.de proh.feu.alie. if.pr^terca 2. BariFellos nominat dngulares iudices ,.fine certo tribunali iudicantes.Spieg. Bas e s,quarum meminit labol.in l.h^res meus. toc. jf.pen. fF.de leg.3.dicuntur orbiculi illi, quibus yafa in menfi&collocantur,ne totalia polluantur.Quam- uisapu-d Iureconf. verba mendose circumferantun. Sunt Sc ali? maiores, vt Felliones datuarum, colurr.- narum , liuefabricarum. qu^a FundoconFurgunt, Sc Fuppofits fabric^ ludinent pondus. Et dehis in- tellexit Poinp.in 1 .pen. fif.de verb.lign.Cotia in moralibus.Spieg.Sunt Sc Fudentacula Feu fuicra cu* iuFque rei imse partes rei.Alciat.lib. 4. parerg.cai, pedamenta,Prat. Trandate ad viros praicellentcs refertur. B a s i a i c a cArd a 2 £cLaikic*s dici putat Fedus libre 2. Funt autem locus pubiicus in quo iudicia e>:erce- bantur,Fabio lib.i.venaliacfue proponunturAlciat. jib.i.pra:term.id'.ex Vitruuio.dc Lpediculis. aur.& arg.leg.& vero,qui ab Rege ducantur, doRiu regiam,palatium Figniricant eidem in rubric. C. dr Facvofand.cccleF.quam fignificationem templis co. uenire ibidem Fcribit : quia ed Regis seterni pala* tium.Archidia.capit.non oportet.2.41. didind.Vc- nalitiarios tabernas in Bafilicis habuiiTc patet ex 1 . 5-2.^-.3. de auro & argjibrorum etiam tabern^ is iis erant,tede AFconio.Hot. B a s 1 l 1 c a etiam libri Funt quibu« continentur le* ge? ab.Impcratoribus proraulgatse , vel compofit^, qui libri hodie extant Grsece Fcripti,quibus luxma- gna.iuri nodro ciuiliadfertur.Prat.Hi libri adillu- ftrandum Sc interp^etandum valde conducunt: non ad ; emendandum Sc interpolandum iura noftra, no n addecidcndum : quia autoritate puhlica*.qua?foL ius facit,in hoc Occidentali Imperio carent. Vigli. Zuich. in prsefat. ad Theoph. Gced.d47-» te ft atur 5 qux Porcia appellata eft.Secunda di- da eft Opimia /in qua ccenaculum erat)quod in ea fenioresaffiderent. Huius meminit Varro lib. 4.de lingua latina.Tertia fuit Pauli. qu« 1000.& 5oo..ta- icntis taxata J mox Fuluice confccratafuit, quamco- iumnis e Phrygibus mirabile inter magnidcalocat Piinius Iib.natur, hidor.j^.c.i^. Papinianufque ad nomen alludens elegantcr Rcgiam dixit, cum in r, Syluar. ait; Illinc belligtrifublimis \egia Pauli. Aliamdenique Iuliam^ Centumuiralibus cauds di- catam, lulius C^far conftruxit,cui conftruends tra¬ dit in quinto VitruuiuSj fe pr^fuid/e. Vide Plin.Iib. 50 Bas ta g a r i o s c-tiam diei putat Alciat. rubr. de m-irileg. lib.n,C.qui necelfaria militibus portabat« Opinatur idem fuilTe cos qui veftes ad tinduram ferebant referebantque. Vide & Conn. Iib. 4. c. 15. num.3. Bast ar Diex ftupro m-aris acvirglnis-vel vtdu£ Ha- nefte alias viuentis, nati. Vulte. comment. Inft. de patri. pot. ad princip, nu. 10. Bas ta r oj vulgo a Germanico Boss art >id eRjde ge- neris ingenii. Et idco pater pon oranino certus ed, quad tamen quodammodo cvrtus ed: qua de caufa ti etiam omnino ab imeltato non fucceditur,-& ex tedamento eias liberi non femper folidum acci- piunt.Cuiao.in expodt. Nou. Iuil.1B.fol.44.fere ia prin. Bast e R*rAE,tranfenna?,-proteda in teclibusfpacia- di gratiadtem vehlcula,rhcd$,ledic3e.Cuiac.i].ob- fcru.3e.Goth0fr.ad 1.12.J3“.4.med. Cod.de ^dific.pri- uat.vbi bafternia leguntur. Ba tiol A,vafis genus Nonio:qua voce vfumPlaaCum fcribit:ex quo d Klici cam aure-atn fuifle. B a Ti i y M e ferro ducirur,quo prunas, & cincretn c L 4 hic canonibus, ille legibus digerendis operam im- penderet. Bafiiius Macedo cum filiis Conftantino & Leone philoCopko ediderat iam ante didindamxitulisfexaginta. Eum confcquutus Leo fiius prom u Iga uit. BstcnAtaSv libros 60. eodemque tempore Pliocius patriarcha GonftantinopoHtanus<. ( quo titulo & alij quidam libri ant« cum fuerant) ^illindum titulls 14. quem & appellatum reor. quia pržeponarur is Phocij liber Canonibus , quod Balfamo in prsefatione ad Pliocium fignificat iis-verbis: <®g?' t k&vov&v dJstXca«8svTai, qui multo poft I-^hocium in eum,& ia Canones omnes commentaria fcripllt iuiTu Manue-^ lis Imperatoris virluris& legum peritiEimus , vt Nicet&s feribit in Ifaacio Angelo. Čuiac.obferu.Iib. ^•cap.p. BotoTAeK* eo fenfu dicitur , qno Aagufta, qus Regis, lmperatorifve vxorem fignificat. Basilinda Iulio Pollu.lib.t). Onomaft. lufus, quo per fo rte fitrex & minifter, & ille huic iaboriofum quid imperat. Vide l.n.C.dc Alea. lib.2.parcrg. ia verb. Lufutn ale^, Alcia. Prat. Basiliscvs Fefto li.2.f«Tpentis genus, vel qucd ia capitc album habeat inft ar diadematisiV-el quod re- liqua ferpentam gen era vim eius fugiant Prat. Basi Lise vs etiam tyr^nnus fuit fub Imperatorc Zenone, a quo accipiendam putant 1. dscernimus. 16.C. dc faero fand. ecclef. Huius meminit Suidas: & vide de eo Nicepborum,Procopium > & Zonaram, Prat. Meminit &Bafilifci huius Cuiac. obferu.lib. 3. c. 19. V. omnino Gothofr, nota, ad d.l. 16. pr. & med. Ba s t a g a j munus ferendi res neceflarias ad exerci- tum Goth. ad'l.3. Cod.de cobort. vel munus fiue o- nus fifcalium rerum iumemis portandarum in Va« lenti. & Valentis ad Fe-ftum conflit. I.3. de cohorta- Iib. Iib. 12.C. &in Leonislmp. Iib. de bellico ad par.iBaftagam autem priuatam fub difpolitione Co«» mitis largitionum priuatarum diuinse domus: Prar: pofitos vero baftagarum fub difpolitione Comitie faerarum largitionum Notitia collocat. corruptunt verbum quibufdamVidetur: Nam £eLST&yy& Grsecis dicitur crmo c/ s 9 vtaci : Orantes autem ne Batto- logizetis , ftcuti Ethnici. Et liuc ailadens Ouid« iib. 2. Met;am. Bat tu m quempiam eadem facit ite- . rančem: -- -Eubillii Montibi'LiSnquit,erant } & er ant fub mrnibut iUU. . Cuius' ^AiluKoytop^ ridicule imitatus Mercu-rkis: — E i me mihi perfide produ. Me mihiprodu,ait.--- Qmn &*ipfum Ouidium eodem vino laborafte co- tendit, probatque Scaurus apud Senccam cotrouer- ftarum lib,$Jn-2&cbntrouerf* Quoetiam ioco fcri- bit Seneca ipfe , Montanum Votromim declamato- rem egregium > hoc vitkim habuiffe., vt fententias fuas repetendo corrumperet,dum n o n eilet conten- tus, vnam rem femel bene dicere , vt de eo teftatur Tiraq.in p.l.connub.gl.i.parte.9..n 11 16. Bavcalivm Alciaco lib. 1. praetermiflf. vas vina-" rium. S° Ba v c a tis eft , quo vtimur seftate refrigerandis in aqua cyathis,Alciat. lib.prstermiČi.Nicarchus in Epigram. Mm pvorrujiiluj tov K&vrvhv lyejo&s. Eij to Cpijjii&hiv Ba v C IS m v s, inquit Poliux a falfeatore.Bauco, com- meftatoria faltatio nomen .fortita jnollicula jlla quidem , &delicatos membrorum ftexus habens. Camerar. Bax e a calceus philofophicus, philofophica crepida. 49 __ Xurneb.lib»7• a d 11 erf.cap. 20* B E. B e a K e Vlpian.aitjr eft prodeffe. leg-bonoru-m appel- , latio.jf/naturaliter.de ve/boru ftgnif.Sp.ieg.& bea- tum facere.Prat. Be a te vixere-., &honefte, interpretatur Gjcero,cum virtate viuere.Spieg. Be A ti dicuntur diuites : quia c^teris prodeffe pof 50 funt, & debent. Dicuntur kem ftmiii ratione Fceli- ces. Alc.de verb.fig.Etenim beatum volunt eum^ui extra aleam lit fortun« , quique forcem fuam nolit commutatam. Quod rede dubitat Ir.fulanicusEJut- tCnus, an cuiquam mortalium contigeric vnquam: imo,nee-ilH L. : $yl!s , qui proprio cognomeinto di- čtu? eft F elix. V era bearit;iido eft oetfernA:& c cele/tis illa,propter quam mamfeftandam, verbum caro fa- dum eft.Spieg. B.ea Tvs, inatsit Varrolib.4. is qui muka bona podi- det, & is opulentus ab ope, cui es opima?. hinc VI- pianus bona dida fcribit, quod been-t, id eft, beatos .-factant.Hot. B E A t 1 s s 1 m os Patriarchas 8c epifcopos in Conftit. fubi-nde .cp npellat luftmian, Nec caret m os i ta compellandi exemplo vettifto,vel D.Hieron. ttfti- . monio- Bbbfv s Marcel lin us. Ifttelligitur Bsbiu-s Marceli us, de quo in 1 B^bius.fFde pad.dot.efte iile,quem Dio Fcribit fub Seuero capite damnatum, Cuiac. obferu. 70 lib.7.cap,2. B B 'G A R Dl oc beguin2?,viri & mulieres infideles, q u 2 cum nulli promictant obedientiam, neque proprii s renuncien- , neque prohkeantur aliq u am reguhp approbatam , religiofe nequaquam exiftunt: quan! quam habitum,qui beguinarum dicitur J defennt,& adh^reant religiolis aliquibus , ad quos Fpecialiter trahitur aftedio carundcm de quibas habeturin clem.i. de religiof. domibus &in clcm.ad noftram*, de lueret.Io. Beilo. Etymolog. Beguinarumerror, .Ofeulum efle peccatum mortale. Got.ad l.i6.princ! C, de donat.ante nupt. Bel l-a r i a a G. Budalo in Forenfib. qna vulgo Spe- cies dicuntur. Galiis eJpicej } Gr%ci$ exAri- ftot.OTArmo. 6 . Eft & a k a bellariorum notiSmat gnidcatio.Funtque c.ibi melle/accharo conditi,quj menf^ recundae appellantur Alciato , quod&aate Gellius docuerat lib. ij. c.n.krat. Be l i šari o duce luftiniani Africafuit a Vandali, recuperata,1.2.iT.i3. vbiGothofr.Cod.de oftic.przi. prftor. Be l l e dubitare , apud Terentium Glementeniinl. cum ab vno.de Icg.j.Spieg. V.inf.Belle. Belle qusen poteft,1.2. vlu.ff.de iuis & legit.L4.jf, vlt.quibus rnodis pignus. Ek l l e tra&ari potcft, 1.2.tradari. £ adS.C.Temll, ErKf. Belle dednit 1. 5. jf. Sc belle £. de oper. nou, nuc. Bri nr. Belle ditftum L3.jf.Arift0.ffd!« Riuis.Briff. B e : l_l 1 s sime putabant l.io.ffde ddeiclibert. 'BelLissime qucer'itur,l.i.jf.beliiilime. ff.vtlegau no.cau.l.7.jf.beiliftime.ffiquod vi ant clam.Briif, Bellissim e fcribere,apud Vlp.l.i.quodleg. Be l lis s 1 m a repletio.leg. 15. jT.fr. Cod.de teitamen:. manumiff. Bel lic A captiuitas. Olim in bello capti perhoc fer'uabatiir,ftehantque capientium ferui ^.feruiau- tem.lnftitut.de inre perfon. ' B e L L v m bifariam accipkur , & pro pugnaipft v: • ^apud vSaluftium ,.jn eo bello trecenti rr.iiitešdcfidc- rati. Hermog 1 . ex hoc iure^in princ. ffdeiuftitiaS iure. Vlpian.in l.belio artiidi. & 1 . vit. dcexcufo. mun. Et pro eo tempore, qu© in militiafiinfhs,!:a accipitur. Inftir.de expufat.tut.jf.dlij auteml.ifi. ff.de incend. ruin.nauf. & Lin bello- £■ decapita.il' poftiim.reuer.Aldobrandinus d.jf.dlij autcm.lnili:, Bell um vero, itarede dedmcrimus^vtritUgitiit- defendo , aduerfus oftendonem imminentem,vf! pr^cedentem,ex puhlica vel 'priuata cauft.vbumc nulla eft l^do imuit'a,ibi nulla potefb cenieride- fcnuo quce hellum iuftidcet. Oldcnd. Portoetiaa dicitur,qu©d ex edido geritur de rebusrepetendis, aut propulfandoruni hoftium caufa. cap. iuftum.q. j, qučeft.5. Bb VL v m iuftum babetur,quod denunciatum anteni .jodidu m eft. Veri us autem eft folum iadicenaibd- ; .ii.arbitrium effe apud principem, id effChnta' rum Imperatorem,aut Regem,ft abfoluta iiia pote- ftate čuda metiamur, modo ea in commodureipub vtatur.Qua de re eleganter tradatfaeri imperii Bi ronum per Germaniam dodiff.penlluftreaaeorni- mentum Friderichus a Tauteberg.titu.^.lib.jieid' Quamuis 8 c maxime iniuftum bellutn habeatjlh* caiamitates:quar.um meminit Auguftinus in deCi- uitate Dei,& Erafm.in Chil.Spieg. Be l l v m iuftum eft,quod ex edido geritur de-rebus fuis repetundis, aut hoftium propulfandoru cauli Prat. vel iuftum , quod propter defendonetnft an! » vel fuorum, quatenus exigit hoftium tememas,!«' fcipitur.l.vt vi.m.ff de iuft.de i ure, .£.fF derei ven.I.qui-reftituer»r. Tertimn eft pr2fumptuofum, quod faciunt inobe- dientes iudici.de pce. di.G ad fi. Quartum eft lici- tum, quod fit autoritace iuris , quoad illunr,cui co- cedirur. de reft. fpol. cap^ohm. de fent. e_x.com. cap. li vero.G.vnde-vijleg.t. Quintum temcrarium con- tra illos , qui fe iufte defendunt. Sextum voluntari- uir.,qjo moderni principes vtuntur. c.noli. 24. q.i. Septimum cft iuftum & neceflarium } quod fit fe & t fua defendendo.Et in iufto bello moricntes falui fi- unt, cseteris paribas.2j.q.5.omniirm v^ftriim, &c. fi liomicidiU) ' 6 c ea caiif,q.2. omni timore. Qniqj pro R.puhlica cecidenstfin perpetuiim per glonam vi- uere inteUiguntur.jF.i.fin. Inft.de excuf. tut.vel cu- rat. Sed qui fine iuflu Princip is bellum ducit,tene- tur lege lul. maieft.tEad 1 . Iul.maieft.l.3.& in Auth. de armis. col.6. & A. ut h’, de mandatis Princ. col. 3. Ncceflitate tamen imminente fufticit licetia magi- ftri of£ciorum,fecundum Hoft. C.de Fab.l. fin. iib. . , 11.De bello vidc Archi, in Rofario.2^.qu.2.cap.iu- ftum. vbi ponit hn$L-i. Significat etiam in ordinem coopta- rc ,& probare, Sc confecrare, Sc ordinare ,cap.i. de fupplen.neg. prelat. Huius benedidionis effedura tradit Panormitanus in d.cap.r. verf. quscro an ali— um, & verf. prasced. Accipicur etiam pro confecra- tione, & condrmatione nuptiarum de qua in can. feriatim.32. dift. Qua in re ita cauit Leo Imp. Nou. •zrS.s rw tu *rf (j&pvi&t ri: ts&č c 50 ippn£% KS\&JOjufa. Spieg. Benedictionis quoque appellatione hseredis inftitutio cotinebatur Veteri Teftamento.cuius rci exemplum eft in c.27-Gene(is, & in lacobi benedi- dione , quod Sc adnotauit Bald. in proecm. Decre- talium. Prat. BaNEnci v m ,id eft,benefa&ura,ofticium benig¬ ne prseftitum. Interdum non meritum &benefadu denotat, fed fadum , occafionem, medium, caufam imo Sc delidum. Sic ca res abeft beneficio furis , in 6o ieg.46.de furt. Damnum illius beneficiocontigit,!. 43-if.i. de damn. infečt. Be neficio illius ea pars acceftit, I.7. fin. comrau. diuid. id eft, propter alteram acceftit * vel occafio- ne illius.Brifif.vel culpa illius.Hor. BiNEFlC en T1A Vidorio in M.Ciceronemeftani- rni virtuj , Sc qu*dam bonitas natura;, qua opibus fuis, alios iuuare, & beneHcia in bo min c s conferre delečtamur. Alii eam definiunt, vt (it exterior cha- ritatis , fiue amiciti^e adus. Quidam hoc modo; Eft liberalitas* ceu cognatfo iuftiti*, qu« c©m mim- / TEE. cat res non dcbltas iure pr^fertlm ciuili,quas tamcu aliquo modo iure natura; comunicare debemiu.H? omnes definitiones eodem pertinent. portretna ta. men caeteris explicatior; ad quam referenda vulga tillima iuris regula , quod tihi non nocet, & a{ t 6 cr j prodeft, benigne pr^ftandem eft , L?..in princ.flF.foI, matrina.qua; ramen cum Bartoli ad d.1.2. diftindio. ne recipienda eft : Sc vide ibidem Jafonem 4.notab, qui djTivcLuctv diluit. Eadem regulam cafibus inter. pretatar Andr. Alciatus ad did. leg.2. verfie. ni g boe e i j &e, Spieg. Benepiciarii Fefto funt milites,qui vacatioae* habent munerum grauiorum , ( munifices contra, qui non vacant,fed munus Reip.faciunt,Feftuslib.. 2. ) vt menfores , veterinariij fabri, 6calii,qui enu* merantur 1. vlt.Cde iur. im. Sed in Nou. Iuftin.ij, putem fignificari exploratores Sc iudices, quospr# huius minifterii pr^mio babeat Pr^tor piebisim- munes.TertHllianus de fuga in perfecutione.Inraa. tri.cibus, inquit,beneficiarioru Sc curioforum, inter tabernarios Sc lanios Sc fures balnearum & aleones continentur ; vbi fane beneficiarios & curiofes noa accipiam pro his, q«i curam habent curfus publici, vt dccui in L3, de can. largit.tit. Sc tit. de curiofis: fed vt boe loco pr© delatonbus, a quibus & dilato- ria curiofiras dicitur leg. 6.ff. de iur. & fad. igner. Csefari, Plimo,Agathio aliter beneficiarii funt con poris cuftodes fiue protedores Sc buccc-llarii.Cuia* ciusin expof. Nou. luftin.13.in fin. BfiNEFicrARiAS adiones funt, quas conaiftion« cx lege interpreres adpellant. de tjuibus latiflimf Bart. in Icg.i.tf.de condid.ex leg. Prar. Ben e f 1 c 11 verbo piura fignificantur. Accipitur eflim pro priuilegio a principe alicui iudulto.l.j.fi; de conft. princ.1 .ex fado. 43.fi-’. de vulg.cX pup.&Ui cui 38. ff. ex quib. cauf. maior. Sc latiifimc interprc- tandum ait lauolenus d. I.3. Si ipfemet princcps in- terpretari debet. Huius concedendi caufx &ratio* Res multse funt: Aitas, fexas a caufse iuft^e, vt rei- pub. caufa abfentibus , certa conditio : dc qaibus, paulo inferius edi(f®remus. BfiN efi c i v M ergo eft ius pra»cipunm , quod certt perfonae ratione cetatis, fexus, conditionis, peculia- riter attributum eft.Prat. Sumitur etiam prolargi- tione alicjua,qux ciuibus tantum Rom.cocedi fole- bat ob res prcEcIare geftas,vt ex orat.pro Archia po¬ eta M. Cicersnis liquido conftat. Et in beneficits, inquit, ad asrarium delatus eft Hor. Ea Iargitio ferc ex aerario fiebat, ei quem dux milidar cribunusve commendaflet. Hotomannus. Ben efigio alieuius pro opera alieuius Vlp.l. e.t damni.4e-.iT.1-if.de dam.infed.l. communi 7jT.SI.ff. comm. diuid J. inter omnes 46.ff. defurtis. Hotom, Ben bficiv m etiam accipitur quandoque pro ©f- ficio ac liberaiitate gratuita , pro gr ati a exhibiw, Sc merito, bcnefadoqu-e žnalium collato. Papima- nus, Nec videmur harc( ait ) inter fe contraria ef- fe, cum beneficio affici hominem , interfithomi- nis. Iabolenus ^ Beneficiura ( inquit)quodadi- aina principis indulgentia proficilcitur, quam pic- niiiime interpretari debemus.Bonifacius,Decet co- cefTu ( ait ) i principe beneficium , effe manfurum adeo vt non ceftet, licet qu«dam caufte concedendi priuilegii ceftenttvt 1.2. iT.fi. i 3. de donat.bvnius.if. feruus dc quacft.i.vlt. dc decur.l.23.rerum amot.Se- cus,(i caufa finalis ceftauerit, 1. qui cum,de obbg.S: a&.l. Papinia.iT.led nec. de inofii.teft. Et mox; indultum a iure feeneficiupne-mini eft aufe- renavim. nempe finelegitimi caufa &cognitionc, Pariter Paulus 1. C. & Gregor ius pontif. Adiu- aari ne? , »aadecipi beneficio -opoftet* Pleni ^ funt 54i B A^TE £. 34 * funt profe&o huius generis exemp!orum libri. At vero licet tot poflint effe beneficii appelldtiones, quot funt munera, & grati® a legifiatoribus exhi- V>itae j tamen contrada eft huius vccabuli fignifica - tio.Nam in profanis.beneficium profeudo plerun-* que vfurparunt, in facris vero* & fpiritualibus, pro facerdotio. ldque. frcquentius vfitatiufque, adco quidem , vt iam vulgus noftruni, per antonomafiain quandam beneficii nomine facerdotia tantunimedo fntelligat. Guiufmodi' bencficium lic videtur pode 10 non nule definiri, vt ius fit percipiendifru&us, ex bonis Dc-0 dieatis proucnientes,clerico, propter di- uinumoificium , competcns. H*c fereomniaex paraphrafi L>.Io. Coralii in vniucrfam faccrdotio- rum mat\riam,accepimus, cuius fecundum capnt videreprofucrit, ad exponendain beneficii defini- tionem. Bbneeiciv m farpecommodum Stemolumentum fi- gnificat.Sic beneflcium bonorum pofleilionis, quod & commedum dicuur in leg. 5.de bonor.poflefT.cot. tabul.Brilfonius. jiNEii civM,Senc-cadcfiniente,’cftbeneuola afiio ( vel petius datio ) tribuens gaudium capicntibus, capiensque tribuendo,in id quod facit prone & fpo- te fua parata.cap. 6 . 1 ib.i.de bcneficiis.Extat h®c de- finitto in c.Obertus.in vfibu?. Feud.titul.in quibus cauf.feud.amit.Eft autera duplex beneficium,publi cum&priuatum. Longe prsftaiuiflimum eft pu- blicum,vide icet corum qui aut conftituunt,aut de- fendunt, aut retinent refpubl.Priuatum, cum vide- 3 ° licet priuatim oper® aut facultates communicatur. Vide elegantemlT. ficut.in leg. iH commodato. ff. commodati.& p louian.Pontanum noftrum Phi- lippum de Beneficentia lib. e. Philofoph. Moralis. Sunt autem eodem tradente cap.i 8 . 1 ib.j.qui ita di- ftinguant,qu®dambeneficia effe, qu®dam officia, qusdam minifteria. Bencficium ene, quodalienus det.alienus cft,qui potuit fine reprehenfione cefla- reJOfficium effe fitii,YXons, Sc earutn perfonaruni, quas neceffitiidofulcitat,&ferre opem iubet. Mini- 40 fterium effe fcrui,quem conditio fua eo loco pofuit, vt nihil corum , qu® praeftat , imputct fupcnori. Spieg. Ben e nci v u &hercditas quandoqne opponumur, vt feiidiim &aiIodium.Pr,ir. BenffiCivm militare, I.5.& Pio. ff. de teft.militis. Bnffon. ieNEncivM militare vulgo Feudum a fidelitatc mmcu pant.Videlj.Feudum.Prat. iureimTnunit.Cum autem liberalitate quada con. cedi čoepiflent bona,qu® feuda dicimus,tranflatum fuit hoc vocabulum ad huiufmodi concefliones ali- quanto commodius,quam barbara voxFeudatarius. aut Vafallus.Vaffus. BENEtrcuKi pro infeudareffeudu alicui tribue. re.Sigeber.in Chro.Anni ioc7.Hinc beneficiatus.i. beneficiarius,feudi beneficio affedus. 2.feud.5;.$,t. OttoFrifin.lib.Frid.j.c.u.bencficiatos habtt,G®far i.&j.bell..ciu.beneficiarios. BenefiCivm Ecdefiafticum,id eft,csnonicatusvd pr®benda.ca|).cx mnltis.J.conftitutus.i.q.j.& alibi fspiffime beneficii quoque appcllatione dignitates contineri fcribit lo.Andr.cap.fi propter tua. de re- fcript.lib.6.per illumtextum, H®c autem bencfici* feuda non funt.V. Cuiac.tit.i.lib.j.feud. Ben e f i c i v m Ecclcfiaftrcum non poteft ličite fine inllitutione Canonica obtineri.cap.i.dc reg.iur.lib. 9-ext.cap.fi quis 1 deinceps. 16. qu®ft-7. vide Dinum ad d.c.i.Prar. Be n e fi c j v m feu priuilegium perfonale perfortS fequitur,& cxtinguitur cum perfona, cap. priuile¬ gium.vbi gl. Din.& Alb.de reg.iur.lib.fi. I. priuile- gia quadam.& 1.m omnibus caufis. 68. if. cod. trt. Prat. B e N e F1 c 1A perfonalia fine dic Sc confule non va~ lentd.fi qua.dediu.res.Cuia.ini. 2. de decurionib. lib.ie. Beneficii ccffionis bonorum ea vis eft, vt qui bo¬ nis ceflerit, iudicatus in carcerem non trahatur. ai- queita Alex.lmp. refcripfitl.i.C.gui bon.cedc.pof- funt.Habet aliud beneficium:quia in id quod face- re poteft tantum,condemnandus eft, jr.fi.lnft.de ad. vbi vide Fabrum,&Ang.& eft textns in l.^.fEde cef- fio.bonorum.Prat. Ben E f 1 c i,o, Non dl® 4.De fideiufforib, prius con- ueniendus eft debitor,fiue reus principalis,quam fi- deiuflor:idque luftin.conceffit Nouel. conftit.4, $, i.Vetere enim iure poteftatem fuiffe creditori, reo rclifito,eliegdi fideiufTores,Antoninaslmp.rcfcripfit l.iure noftro.5. Cod.de fideiuff.Eft & aliud Bssificivm Nouell® luftin.O.sfet i»aX!jfear in- dudum:quo,fi qui rei promittendi fuerint, vtalter pro aherodnuicemfideiubear, fi quidern addituns non fuerir,.vt vnuftjuifgue ex h is infblidum tenea- rur,proportionefuatantum obligatus eft , atquir pro ca taneum excuticftdus. Sed" an hoc vere be- neficium,ceu priuilegium dici poffit,alibi dicemus. Prat. Ben e fi civMdd cft.reftitutio m integrum,l.i.C.de 5 ° Be nefi civm hvpothecarfi mulierib.c 5 cefifuni.pri- pr.tdiis & al.reb.min, BenefiCiai.is caufa dicitur,fineagatur de digni- tate vel perlonatu, ofiicio, pr®benda,vcrbeneficio. Arcl1i.i11cap.fi gratiose.de cap.fi propter.de eledio. Ub.6.Beneficium hic accipe fpiEituale.Prat. Beneficiarivs fundus, Sc beneficiariu pr$dium dicuntur Budso in Forenfibus eodem fenfu. SENEFiciARiosexeo didos cenfuitVegetius lib. 2.quocl Tribunorum bencf?cio promouerentur. BenEficiarivs, qui beneficium accipit.Vnde & a veteribus bencficiatii didi funt illi, quos Impera¬ tor fue beneficio promouiffet ia militia. C®far Com.lib.i.Petreius vero non deferit fefe, armat fa- miliam ; cum bac, & Prstoria cohorte. certamtn imt,barbarifque cquitibus paucis beneficiariis fuis. Prat. B E N r. fici A.a 11 olim opponebantur municipibus. Nam municipes dicebantur,auflore Fefto,lib.2. qui non vacabant, fed munus Reipub.faciebant.Contra mum dotib. infunt hypothec®,beneficio 1. vnic® jf. & vt plenius.C.de rei vxor.ad.Secundo dotis nomi¬ ne creditoribus,et iam anterioribus, prsfertur mu¬ li er.l.fi.C.qui pot.in pigno.hab.Prat. Beneficio legis prafertur pofterior creditor, eu- ius peednia prsdium comparatum eft,l.licet. 7. C. eo. Be NE fi ci v M S.C.Macedoniani aftionem denegat ei, qui filiofamilias mucuam pccuniam dediflet,pa- rentibus vel inuitis vel infciis, etiam poft mortem patrisjl.i.ff.ad Senatulconfult.Maced.Spieg. V. inf. rurfu«.. BenefiCivm conftitutionum principaliumI.rS.ffl deftipulat.feruorum.leg.a. C. dedonat.caufamort. Briflf. Beneficiv uS.C.Velleiani negat adionemin mu- !ieres,qu® pro aliis interccflerint.l.i.ftlad S.C. Vel- Ieian.V.Giiia.trad.4.ad Afric.jT.cum habes.V. S.C. Vtlleia. ber.eficiariiappellabantur, qui vacatant muneris 7 ° Be n e F1 c i v M reftitutionis,in duo capita quida di- officio,Qualesfant qui anumeramuriu.1. vit. $ de. ftnbuunt. ; quorum primum explicatur ex capite 345 B ANTE E. minoris 3?tatis,,D.& C. de mino. alterum ex abfen- tia, de quo tit.ff.ex quib.cau. maio.His poteft addi metus caufa, cuius rti nomine reuocatoriam com- petere Accurf.re&e fcripfit adVlpianum lege prima i*.quce onerandse. fF.quarum rcrum a&io non det.cu ius fententiamjprobat ibidem Bartolus nofler. Spie- gclius. B f^n e f i c i o ob liberorum numerum cxcufatur quis a?tutela,curavc.,apud Modefrinum 1.2. jf. j. ff. de ex- cuf.čc reicripto Seueri Sc Antonini l.j.G.qui nu.lib. 10 A muneribus ciuilibus excufationem praflat VI- pianus Ieg.2. jT.i-ff.de vaca.mun.6c Conflantinus in eandero rem conftituit.l.fin.Cod, de iis qui numer. Iib.10.lis quoque , qui multos liberos procreaffent,! Csefare prsmia mulca pr.opofita fuiffe fcribit Dio lib.45.Prat. Beneficivm cedendarum a&ionum efl , per quod poftulare poffunt fideiuflores, & alii , qui obligati funt in vna obligatione,fihi cedi, in alia, contra B- deiuffotes, & alios , quibus funt obligati: alioquin 20 ilifi cedatur eis , poffunt recufare folutiones , ff. de folut.leg.Stichum aut Pamphiium. jf.pen.vbi Bare. hoc notat.De hoc vide in Specul. tit. de remu. jT.fi- nitis.ver.poflremo dicendum. De beneficiis Sc aliis require,ibid.j)'.parum autem. ver. & nota. Ceden- darumautem ačiionum bcneficio , de quo inl. fide- iufforib. vbi Paul. Cafi. ff. de fideiufTor.petimus^vt creditorfuas nobis cedat ačtiones. eoqueco^endus efl. Prat. Be n e Fl či v m epifiolce diui Adriani (de quo fit me- P tio in jT. fi plurcs. Inflit. de fdeiulT.ctiam in l.inter Bdeiuflbres.ff.eod.tit.) eft,fi vnuse multis fideiuffo- ribus de toto debito conueniatur, rede excipiet pro rataparte duntaxat foluenda. quod accipiendum dl, fi caeteri litis contcflatce tempore foluendo fint., did.jT.fi plures.non igitur fit debiti diuifi ipfo iure led cpiflolce diui Hadriani beneficie,dičhlee.inter. Prat. Beneficivm quadrimeflre iis competit qui in a- 344 interclufa fit verborum anguftiis, Sc angulls litera- rum^nec reflride duda , fed vt noftri dicunt, largo modo : Ciccro laxamentum legis vocat proCluen- tio.vid.l.5.5.1. C. de neccflari, feruis.& jf.3. ibidem LičLCod. de poftlim. renerf. Sic aquitas diciturbe- nigna & liberalis, quod plus prseftet ipfa,quamle¬ gis verba conccdaut.Connanus libro i.capir.u. nu¬ ni er.3. Beni g n v m aequum bonum fignificat apud Vlpia- num l.fi fuerit.j.ff.dc leg.5. quod & Accurf.adnota- uit ibid. Benigne apud Clementem V. pontiSc. accipitur pro humane.cap.Romani. jT.Sc quod Eccltfia.deiu- reiurand. inCIemen. Apud Horatium aduerbium eft blande recufantis, perinde ac fi diceret , exeu- fatum me habeas. Turneb. lib. aduerfariorum 5, - 1 *- r , Benigni o h lententia, a?quior, mitior,humanior, moderatior. Benigni t a s,tequitas,humanitas/<>37«KH«. Benigni t as aquitatis.L25.de 11. Be n 1 g N i t a T r s temperamentum. leg. 11. de pan. Briflon. Be r g e,n a e, vel Bargena , funt Vefpillonc-s,foflarii. vide Gothofred.ad L4.priti.C0d.de faerofaneedef. Barbari funerum elatores. Glofta veteres Bargin- na. Cuiac.in Nou. 43. X J rat. quarcij. in voce Vifpel. liones."~ Bek o ne s Badao in Lin naue.^i.ff.loca.priorib. ad- not.dicuntur faceh auafi perones , a pera dičli. Sic putat kgendum apud Alfenum d.l.in naue. cumin Pandedis Florentinis lcgaturhercr.es rede.Forcatu- lus in auiario iuris ciuilis cap.13.n 3. berones in d.l. in naue cuppas eftc,non Cacco* tradit,reiečta Budei fententia.ldque videtur vcllc didio alius. L 3. C.de fer.fugit.De beronibus lotpiitur Plinius lib.36. cap. 14. vb-i Hermolaus Peronibus ab re legendum pu¬ tat. vid^.Ero,Erones,6c Gothof.ad d.l.ji.ff Icca.circ, med, dione perfonali ad folutionem condemnati funt, vt 4 ° B e r v s,^i^^aLmale berrus,honeftiorum& palatino- - - -- ----iv. r..:. ... k. ad ipfam folutionem quatuor menfium habeant di- lationem , etiamfi a indice breuius tempus ftaiu- tum eflet,1.4.jT. fi quis condemnatus.ff de re indic. Spieg. Beneficivm re/litutionis in integrum duplex e/l. Alterum minoiibus 25.au nis } alterum maioribus'ex claulufa, [Si qua iufla mihi caufa videbitur ] com- petit.Spieg. Be nem e ri TA^uando fint fpecifice exprimenda in inflrumento conceflionis remuneratoriae, petendum 50 ab interpretibus vfuum feud. Ben E v o l v s.Erafmus alieubi fcribit,ficut beneuo- Icntia nihil aliud fonat Latinis, quam amor:bene- uolus nihil aliud efl,quam amicus:6c bene velle, ni- hii quam amare,ita maleuolentia fonat odium, ma- lcuolus inimieum , male velle, odifle. luftin. tit. de nuptiis.Cod.lib.5. Imperialis beneuolentia propriu hoc efTe iudicat.vt Dci beneuolentiam imitetur,qui quotidianis hominum pc-ccatis femper ignofcere di- gnatur J & pccnitemiarn fufcipere noflram, Scad me- , liorem eam ftatum ded 11 cere.Spieg. 0 Benev o l en t i A,dicitur iludium, fauorjamorjhu- manitas, benignitas : fic accipitur in conflitutione luftiniani leg. Imperialis. in princip. God. de im- pet.6c jT.fciendum. lnflit. de h5ere.qual. &diffi?rat. Brifl'. Bhnig niTaS , vt notitiimam fignificationem o- mittam , xquitatis Bpitbeton inhumanita^is rigo- ri cont-rarium efl Modeftino l.nulla 25.fr.de legibus. Prat. jo Be ni c nam interpretationem IC.vocant, quodnon rum veftis Sericea fuir. ac firipou; Zonaras & Balfaa mon vertunt bpcio-fsjim.Vipeiv toč C«£;u;(Eua- grio £>>f>pvsj in Concilio Gangrenfi. Huius veftium generis meminit Vopifcus in Carino : beri Canufi- ni,ait.Hinc veftes holoberce^holofcncse. Prat. Cuia, ad I.4.C’.de vefl.holober. Beryllvs, fine (vt in editione Flor. efljvbi V pro B more veterum fspe ponitur) V r eryllus,gemma eft in India nafcens j qus a gentis fua? lingua nomea habet,viriditate fi miliš fmaragdo, fed cum pallore, Cuius meminit Marcianus L interdum 16. jT. fpc- cies. ff. de puhlica. DehacPlin. lib. 37. cap. 5. Ifi- dor.lib.i^. Etymolog.cap.7. BrifTo. Solyn.PoyhiH. ca P* 53 * , , n • Be r y t v s.B:^uToc,Berytus,vibs eft Syria> Phcenicis, poft Sidonem , & haud procul ab J. yci amnis ofliis, omnium eius litoris nundinario mercimonio cla- riiTima(vt teflatur Vanianus) & Iuftiniani tempori- bas legumftudiis celeberrima. Vnde Iinpp. Theo- doHus & Valentin. AA. eam vrbem Metropolitano nomine,ac dignitate exornarunt.Briff.Hodie vulg® Barutum vocat. Huius autem meminit Euftachius, qui(vt a Volaterrano citatur) ctymi rationen. hanc aflignat, quod verum ex authoritate FLelladiiiin- gus Phcenicum robur fignificat, quaii vrbsinloco inexpugnabili J ac robuuo fita.ltem Dionyfius: Kcti tu&v d yjy.U jj Btpv& §■ vlt.fE de leg. Gorn. de ficar.I.4. ff.de accufl.i. ff.de sedi 1. cdičU.j.jT.lege lulian.ff.de teftib.&hos beftiarios Latininppcilamt quo verbo Seneca vtitur lib.j.de benefic.cap.15. & f pift.1dib.1c.8r Tertull. in Apologet.c.42.Erant e- tiam qui operas fuas vt cum beftiis pugnarenr,!oca- bant.l.r.iT.qui operas.ff.ad I'ertyl. Briff.vide omni- no Gotb. ad I.4. med.C. de accuf. B 1 . Bi AR C HI in Leonis Imp. conftiiutione 1 .3. Cod. de agent, in rebus & 1 . vit Cod. de off praffečl.pner.A- fric. officiales quidam ex fchola agenlium in rebus. Briffon. ofSciales viduipr*feffi,qiii in rebus mili- tanr.Horum memimt Hieron.ad P ammachium ad- ucri.lo.Hierofolv. Erantex fchola agentium in re¬ bus. vide Alciatam iu dičta iege.j.ic fupr. Agentes in rebus. BiarchvS autem dicitur is, qui prseft vitse curan. 3x autvidui. Deducitur a vocabulo Ci3-, quod Vi¬ tam & vidum fignificat: appellatur communirer viuendarius; Drofeus in Methodo iuris. -Bi a n c H1 A, eorum munus, in Conftantini Imp. ic- feripto.I.i.C.de offic.mag.off. BriC Bib li o the c a e adpellationelrria denotari, nempe S armaria & loca, quibus libri collocati iunt,& ip- fos libros iignificari, Nerua apud Vlpianjrm icribit l.librorum.52.5T.fed fi bibliothecain.ff.de legat.3.id- que pro ici conceptione accipiendum idem Nerua ait.Eius fententiam probat Eeftus Libro a.adiiciers, id &-Gr;ecis &Latinis receptum.Ex Ncrusfentcn- tia bibliothccam pro li bris, eorumve numero apud Labeonem,leg. Labeo.50.ff.de contralKnd.emptio. accipiendam putem.Apud Vlpianum vero Icg.ijHf. ffturn.if.inftrudo.ff.inftr. inftrum. i; g. armaria iig- nificat. Prat. BiB iiothbCARIVS dicitur, qui libroru cura ge- rit,quique bibliotheca; pr^eftiiic accipiendiLtn cxi- ftimem in cap. Adrianus.^. diftmd. tametft glof- fema ibidem & Alberic. Archidiaconum fequutus, Cancellarium interpretemur.Prat. 347 B AN Bib li-v S,a,um, d Biblo sppido quoque Phetmcesdc : t]uo Strabo,Plinius, Meta. Eft Sc m eadcm prouin- cia, Pal«biblos, id eft , antiquu biblos. Bibliorum meminit lezechiel propbcta ca. z&.&c 27. luftin.lib. io,C.tit.qui eft de municipibus Sc originariis. C um te Biblium origine , ineoiatn autem Berytiam effe proponos.Vtraque enim Syrig Phcenices eft ciuitas. Sc altera alteri finitima. Nebr. £/Ca®- liber , ni Šhv ČotMt£zt {, quod inipfum hominum vica: reiiciantur, Ant ativ t* Cim , viuo., 3 quodlibris hemincs immortales efdciantur. Bi c g s si s a duobus decuiFibus dicitur Varror.i lib.4. Ling.lat. Bi či p 1 t £ M,quod žncomparatum eft,pofte diciVar- ro apild Nonium aperuit.In fpcm (inquit) adduce- bar n©n plus foluturos,quam vet le m: miqaus eque* ftri Grdini iudicia tradidic ,ac bicipitem ciuitatem fecit difcordiarum ciuilium fontem. Prat. Bicuni v Mjlocus v bi duo lefti erant.Plaut.in Bac-' ch id ib us. ž ^Animaduertite JMnefilochc-,<{$’ tu Pifloclsre iam facite 9 In Biclinio cum atnica fua vtercjue a cubttum catis. Verbum iun&um eflc fcribit Bab.lib.i. c.5. Bi d e l l ijlib.7. parerg.ca.22. Tum gjmnaliorum cu- ftodes ex Lucillio.Prat. Bi d e n s apud VlpianumJ.inftrumento. ff. de infiru. inftrum.l.inftrumentum foflorium rufticum , Gr«- cis <7jW^«/UM.PolIuci li.i.Onomaftic.c.u.TTipi lpyz,\eieov ovo/^6Ttt)v.Bidentes oues , ait Higinus apud 348 T E I. Sacramenti.Canonift. Bi gami a , varie contrahit ur. Primc quandoqtm dtjas habuit vxores quas cognouit.Secundo cjuando diuerfis temporibus habuit duas., vel plures,vnam de fado,aliam deiurc. Tertio Guando plures habet eodem tempore; Sc cas cogncuit. Quarto quando contrahit cum vidua ab alio viro cognita : fecusli virgo mantiflet. Quinto quando contrahit cum corrurta a qubcunque ftue fcienter ; ftue ignoranter, 5 Sc eam cognofcit. Sexro ouando cognouit vxorem fcienter vel ignoranter poftquam ab alio corrupta eft. Septimc ouando quis in facro ©tetine conftita- tus,vel poft fa&aro p rofe ffto n em rc 1 i g ipn is defado contrahit cum corrupta. Prat. De hoc vide etiam quid annotarit Tiraqu.in 1. P connub.Jloflf.i.par.i, n um.45. Bi g a t © s nummos a noriš bigaruni dičcos putat laC.in cataldeg.antiq.V.Plin.lib.3.cq5. Bi gbnera animalia dicut«r,ex diuerfo generena- ) ta,vt leopardus, ex leone Sc panthera:cicurfus,exa- pro Sc fcropha domeftica : miilus , ex equa & ufino; hinnus J ex equo &aiina..Spieg.Feft.iib.2. Bi lam n a e apud Vitalen- de limitih, agrorum. Bi lingvem heftiam Plautus-Jerpcmem dixir, Et notat verbum Latinum Fnliaciloquemiara Virgil. Tyri6rque bilingues.Cam. Bi L 1 s.V.Gotliof.ad 1.2.de a»dil,cdi&. Bi m a die,id eft^duobus annis Vlp.l. NfF.de ann.legic eodem fenfu. Gellium lih.i6.cap. 6. vt alias m^MAcjicis omittam, 3 ° Bi m a m aeftimationem , id eft j inbicnnium fiue pr» hinc d|das putat , quod duos dentes aitiores habe- rent. Prat.Bidentes,vafa vtilia cultur^.in 1 . 8 .lf,de inftručt. vel inftru. Solum vines bidente paftinari, frangefe,verfare.Briffon« 2ji d e n r a l Fefto libro 2. dicebant quoddam tem- plum ^ quod in eo bidentibus hoftiis facrificaretur. Prat. Bi d v v m , Sc alterum diem*pro eodem l.i.quand.ap- pellan.lit.BrilF. Bpv vm quandoque pro die vno ,quandoque pro 4° • duobus interpretari folent, pro vno die computa- tur.l.5. jT.minorem.de mi*or.& ideo ei, qui natus eft biirexto J priore vel pofteriore die nil refert: nam id bi duum pro vno habetur;VJ.biftextum. ( Supputa- tur autem biduum in dinumeratione annorum Sc menil um ) pro duobus vero in eoumeratione die rij. Brechceus l.cum biftextus.fF.de verb. Sc rer.ligni F V. Guiac.de diuerf.temp.prsefcript.cap.4. Bi d v v m hac formula, iUud fecit o in diea. intelligi Ia- uoienus fcribit l.inter. 217. jjf.i. ffde verb.ftgn. Ex quo textu collcgi, dies ,numero multitudinis noti adiečlo,biduum ftgniftcare. Reliaua de biduo pete ab Euftathio lib. . 7 np < Svo «^w^®v.Prat. ^ennalbs metat,I.17,C.deadmin.tutor. b 1 p v rgi v m tcrminum adpcllant Sarmatse, qui tres p e tras circa fe habens tridnium demonftrat . in lib.de limitih. au£h variorum. Iliius nota c-ft B. Prat. Big a m v s dicitur,qui diuerlls temporibus, Sc fuccef- liue diias legitimas habuit vxores a Hoftien.ca. ape- riat.per illum tex.3i.qyaeft.i. cap. ft qui. & c.cogno- b 1-camus. 34. dift. interpretatione,qui. corruptam,vcl viduam duxit,can. feriatim 32. diftkuft. vel qui pol- licitam virginitatem ■Violauit,c.quotquot 2^.qu^ft. 1. vbi etiam proprius &' primus ftgnidcatus aperre declaratur.De Bigarois extat titulus lib.i.Decreta- lium tit.21. vbi vide Panorm.&Fcl. ScaliosPonti- ftcios.Vi.Goth.ad rub.C.defeeund.nupt, 8c ad ca.i. N.123. Bi g a m x a dicitur irregularitas ex defcčtu prousnies biennio, Pompon. dixit leg.ft vfusfru&us.6.Digeft de vfufrud.legat. Bimv-s dicitur , qui annorum duorurn jctatem ha* bet. Hinc nuces bimas Gato cap.17. Reiruftic.ii* xit.Hinc Bimatvs, setas annorum duorum , pro quo Grscis cfttTist dicitur , cTjitmc , annos duos natusivt in E- uang. Matt. de Herode pucros bimulos necnriiu* bente c-2.%&} aJdxt 7T**m revi rovi cv (Zi&KilfAii&j h imairoTt bjtots cbuTi^cLTrvcPjiTovi ,fyj i&rn»Ti&9. Prot. 'B im 1, idem ftgniftcat quod duo.Sic in prstoris ver- bis apudlul.in ftn.l.i. de his qui nst.infam. 'Q_ufvc fu o nomine,non iuftu eius in cui.us pot eft a te ciulve nomine,quem,quimve in p oteftate habet,bina fpo- falia j binaTgue nuptias eodem tempore conftitutas babueri t.Spieg. Bina fponfalia conftituere, eft vnam duobus fpon- dere,vt vtriufque ftt vxor Sc fic quod vulgo diciio- let, vna filia duos generos facere. i)". h quis alicn, nom.l.quid ergo fi non.ff.de his qui not. inlam. vbi Bal. monuit, vt leges , qus de binis fponfaiibuslo*; quuntur,diligenter notemus.Nam ex his argumen- tum fun i J quod non poftit quis eiigi ad multas Ec* clefias. Ahtiologiam additt.Nam electum fieri fpon- fom Eccleftae. Nuc o Balde vnius humeris impoDu* tur tres aut ciuatuor epifcopatus.cum aliquotabba- tiis annexis. Id quo colore excufes,quamuis acutif ftmi ingenii cognomen tuleris,haud fcio fi queffl vnquam inucnetis.Spicg. Bi ni o n e s apud Hegeftppurn lib. 5. auri maioris form« duplicifuue aeftimationis, vt formas binarias in Alexandro dixit Laiuprid.Turneb.lib,i8, cap.30. aduerfar. B 1 N o c t i v m TAcit.j.Gothofred.ad Icg.i^A.jT.i.dc verborum iignilic.Vltra binočlium,id eft,vitra duas noftes. B 1 n o m 1 vs Fdto lib. 2 .cui geminumeft nomen,Yt N uma Pempilius. 70 Bi n v b A,Gothof.ad c. 1.3.. F n. N. 123, Bi N vb v m reir-e appellat yetus interpres JT*qui« vero hadc* 6 : i 349 BAN hadefms.de nuptiir, in NooeLqui ad fecundas nup- tias conuolauit. Nam in Gr«co ita eft.^rc? thc TfX&- &' ^vsS^&c.V.Goth.ad c.42, N.22.&C.28,. ibid. Bi re m e s naues a Romanis dičtasaitL. Baifius in libell.de re nauali, qu* binis remis agebantur vel, vt alii j binis remorum ordinibus. B« ud Fabium , Eandcm recipere veftem.Ad hanc fa- ularaallufit finedubio Perfius Satyra 5. his ver- g 0 fibus. Sin tu(fuumfueris nojirt pavjo ant e forint, Ptlliiulam vet er cm r etine s fronte politvj 4 0 -4 jititam rapido feruas fub pediore vulpem: Qiue dederas fv.pr a repetofmemque reduco. fjifpellionem igitur Perutim eundem dici puro, qui & Verfipellis:id eft ,.perfidiofum , fallacem, .fraudu- lentti.Alii tamen ves piuon _*M,alii vesper. t 1 l 1 o n e m ; alio etiam alii modo legendum pu- tant; quorum o.mnium coiucčluris, 11 Bipellio lege- 70 TEI. 350 retur, feripturam Blotcntini codicis anteponere- mus. Nam quod quidem ad VePpillionis nomen at- tinet. cum & libitinarios , & VePpilliones, & Pollinčtores , libetos homines fuiflfe conftet, auc- ccrte Peruos publicos : difEcile eft eorum fequi Pententiam , qui in iftis omnibus Pandedarum iocis voce illa reponedam exiftimarut.Hotomanus. Bi s ex r v m,( alias biffextum) in leg. cum bifextum. Digeft. de verbor.fignific. 3c leg.j.^.minorum.vbi Bartol. Digeft. de minoribus, diem fignificat. qui quarto quoque anno intercalatur. BiPextus, inquit llbdorus libro Pexto, capit. \n, eft poft- quatuor an- nos vnus dies adiedus. CrePcit enim per fingulos menPes quarta pars aftis; id eft duodecim borarunn. At vbi quarto anno a (Tem compleuerit, bifle.vtilem annum facit.Brifton.ld biduum pro vno haberi,po- fteiioremque diem Kalendarum intercalari Vlpia- nus feribit d.jf.minorem: qwod &pontifex probat c. qu apud Modeftinum iT. £« vovf. ff. de excuf.Bithynia? facerdonu , praefe&ura dicitur Ant.Auguftt.interptere.lib. fing.ad eundem.Bithy- • hia proaincia Afia: minoris,Solino & Scruio. Hanc memorant Honorius>&Theod©f.l.2.C.de immu.ne. conced.libro decimo Cod. ^ BiOKaoKvm ], .apud Iuftinianum N. 8 .to o c? 'ro 7 f,& N. 145. dicuntnr luliano Patritio in epito. interprete, Officiales quidam , quivim ac depr^dationes ar- ccnt,qui violentias prohibent, Prat.Brif.Fuit cjuon- dam fpecialis quidam dux B itz&iv * qui impe- ri um hab uit in Piirvgia vtraque &Pihdia & Ly- caonia & Lydia , qux prouincise erant Alians dioe- cefeos.Cuia.in expofitio.N.luftin.S.fub fin. Bivi R. a e a Hieronnymo vocitantur,qu« bis nubunt, alij multinubas voc.mt. 2^ BL. BlachbRNAe, nouum palatiutn Conftantinopo- litanum. 1 .18. C. de facrof.eccl. N. 15^. praftat. poft pr.Hinc Blachernenfe fuburbium. B l a p v m Accurfio in l.triticum. 94. ft \ de verbor.o- blig.generale nomen eft omne quod in area teritur, cuius fentcntiam probat Bar. in Li.jT.de eo opere, ifde aq. pltiu. arcend. Hac voce vfus eft Romanus Pontifex in cap. ex multipliei. de decimis.rh antio. Jegumina hac v oce non contineri liquido conftat. Vndefi lege milnici pali vetantur blada prouincia exportari , legumina exportans non multabitur, »eque tenetur. Sane in gcnere regienis confue- tudo loquendiinfpicienda eft,&ftatuentium mens. Prat. Blada , pro frjimentis , interea vocabula, quae vfu quodam, led nimium quam corrupto,ex Italica lin- gua funt defumpta, habenturque vulgo pro Lati- 40 nis,vt Allodium, cuius verbi mentio fit in cap.i. de allodiis,in vfibus feud.vidc fupra Alaudium appre- eiari,proa?ftimare:Mediare,pro componcre,aut pa- cificare : Appropriare, pro vindicare: CampuSjpro exercitu : Liga , pro fcedere: Treuga,pro induciis: Manutenere,pro tueri,ac fuftentare,Saifare, vel Sa- chifare,pro extorquere,aut per vim auferre: Impol- tat,pro intereft, feu refert: Fortaiitium,pro arce,feu mumuonib.Succurfus,pro fuppetiis,aut ^ppleme- to:Contentare,pro eo, quod fit contentum reddere; 5 ° Aflecurare , & conturare , pro eo quod fit fibi tuto ac diligenter prouidere* fine munire: Bafie,pro hu- militer, fummifle,aut in imo:Partialiras,pro faftio- ne,aat ftudio partium,quorum aliquot c rebro apud interpretes-occtrrrunt, pufeioquuturo omnino vi" tanda.Monuit id eruditiffimus Infulanus. Spieg.ex Olden. B L a e s v $.,vid'j.Blefus.Blsefus LC.L3i.de vfu &vfufr. £ rifibn. 35 » p Blasp he m a R e , b 1 eft coftuitiis inceftere, obtre&areftmpftž de Deo loqui, & creaturs adfcri- bere,quod Deo conuenit;vel ab eo remouere, quod ilii conuenit,vt Ambrofius ait. Verbum eft Demo- ftheni & Platoni familiare. Vnde fikeunpnjji&t dicu- tur qui per^ Caput Dei aliave membra iurant. N. Conftit. 0H.£7r«(hialiave materia dignaquere* lse.in qua nomen merito percutitur , vt meritolra« fcatur Sc Domin us. Biaterare Fefto lib.a. eft ftulte> & pereupidelo* qui qued 1 Graeco originem aucit , quavocc fatui,&ftoiidi fignificantur.Sed Sfcamelos cumvo- ces edunt, blaterate dicimus. B rifibn. Blaterones Geliio locutuleijlinguaces. BlateraRe etiam Nonio eft per mendaciumcon- fringere, ex Afranio in Augure. Q£ideftiftuct? blaterare,atque obloqui.^ BiaTire apud Tertuliianumlurifcos.in lib.de pab lio.vetus verbum quoinaniter>& incoKaiteloquili* gnificauit,quod & Marcellus docuit.Prat. (Bl a t t a purpur* genus , qa* in lana eft l.i. C.qux res ven.non poiTunt: & apud Caftiodo.li.T, Variaru Epiftol .Cum blatta,quam fingulis annis nofirocu- biculo dare confueuiftiTve&rre feftina. Lampridius in Heliogabalo.Parauerat(inquit)igitur fnnes,blat ta & ferico & cocco intottos. Quo l©co Biptifu Egnatius adnot.r,Slattam efiTe purpuram ex Indico conchvlio faiftam. Sic,quod Eurropius dicit in Ne¬ rone, retibus aureis pifcabatuJVfcjus blatteis fumbus extrahebat. Suetonius ira pifcatus eft reti auraioj purpura coccoque funibus nexis.Connanus lib.7*c. j.Spieg.Hot, Bt a t Tea tunica Greg.Turonen.r.hift.cap.jS. Brif. fonius. BLATTAsERiCAin conftitutione Thcodofij,& V* lentiniani l.vlt.C.Th. demurilegul. quo loco vefte inteliigas. Nam & Vopifcus in Aureliano Palliam blattofericum dixit al. Sericoblatta, in diy, eft ineremen- tum & fostus, Chctrtiv. Prat. B LA n TIRI pro decipi,falli, pofuit Vlpian. l.j. jf. fi <»o BTheophrafto in lib. de cauf. plantarum , ger- parens in fin.f£dc adm.tut. Eodem & fenfu Alexan- * " cer l.blanditus.i-.G.de fideiufl.Dicimur & blandi- i i v it i is noftris, dum ea excufamus aut attenuamus. Philelph.li.i.conuiua.ferm.Spieg.blandiuntur fibi, decipiunt fe,d.l.3.^.2.fin.Blandiri fibi dicuntur,qui in fua caufafibi aliquid vani perfuadenr, l.j.jf.i. in tin.ff.de adminift.& peric. I.12. Cod.de fideiufforib. Eri lf. Bl an ti ti a s potentum & peteftatem ^quiparat Accurf.l.vnjc. God. fi redor prouinc.in gl.in verb. 70 pignora.Sp ieg. men, ramulus. Prat. B l e n n o s , ftultos efle Plautus indicat apud Fellum lib.2.qai ait,Stuiti,ftoiidi,fatui,fungi, bardi, b!en- ni,bucconcs.Pratei. Caeterum Turnebus lib.aduerf. 3.c.iD.Bleimos vocari, ait, vt mufcos, id"eft, Cum- qua(i ab eo ceciderit; veluti,fi Iegatarius poft mortem teftatoris anterabnlas apertas decef- ferit.Hcec ilie capit.inftitut.17. Iuftinianus autem L 1. Cod.de caduc. tollend. tribus modis ea qua? tefta- mento relifta funt , deficere demonftrat: Si quid pro non fcripto habeatur, fi in caufa caduci; aut ft 0 quid caducum fit. Pro non fcripto ducitur,quod ab initio defecit.Vt cum mortuo legatum hasreditaiue defertur. In caufa caduci eft, qubd poft teftamen- tum ante teftatoris mortem deficit : veluti fi lega- tarius teftatore viuo moriatur : caducum eft quod mortuo teftatore antre tabulas apertas deficit; velu¬ ti fi tum iegatarius rnoriatur. Atque hcec quidem fubtiliter a lurifconfultis ita difputantur. Cum alioqui caduca omnia dicantur , qua? illis excidunt, quibus iure ciuili debebantur. Veluti cum Lex Pa- 10 pia Poppsea iubct, vt cjuce ad orbos ex teftamentis perueniunt, eorum pars decima fifco attribueretur, pars lila caduca dicitur,Vndc illud luucnal.de vx#- xc^qux marito liberos ex aduiterio pariebat. Jura patenti* habcscp/opter me feriberis hares: Legatum omne capis y tiec non & dulce caducum . Hotoman. vid, infr, cadere in nafum, Sc caducum nomen. Iona ciuitatis abuftue puhlica difta fuifte fcribit Vipian us leg.bona 15. & leg.fequent.ff deverborum 3 ° fignincatione.Prat. 3 B o n a commifta e fte Reipubl. aut in commiffum ca- dere ob Ve&igalia non foluta l. commifta. ffde pu¬ hlic. ficuti dicimus posnam commiftam , hoc eft in pcenam partem incidifte 1 . 4.jf. Cat0.h5.jT.vltim.ff. de verbor. Bona ciuium publicare,eft illa in publicum a priua- ta pofleftione redigere.Spieg. B 0 n a de Ecclefk menfa tune fafta dicuntur , quan- do per ofticiale^ ad hoc poteftatem habences funt 40 defcripta,in l.i. aliarum pofteftionum de menfa, vel funt declarata efte de menfafitaBart.l.ftn.C.de bon. vacant.lib.io.-Cuiusfententiam probant loannes de Platea & Ang. ad d.i.fin. Sed & d c menfa funt qu£ Archiepifcopus , vel alius prceiatus, ad mantis fuas tenuit, & in proprium vfum excepit vel expendif. nec aliis infeudauit, idque Pontifex Celeftinus de- creuit cap.vt fuper.de reb.ecclef.ali.Prat. Bona deficere dici quidam autumant, non folum cu nulla extant:Sed etiam ft aliqua extarent,qua; in re- $0 motiš eflent coliocata.Prat. Bona fidc,boc eft,citra vllum figmentum facere , di- cebant antiqui , cum fieri aliqui4. non perfunfto- rie , nec tranflatiue, id eft vulgariter, led accura- te & enixe Sc totopere intelligi volebant. Ex Bud. in Annotat.ad leg. emptorem, de aftio.empt. Spic- gelius. 8taque Bona fide poftidere dicitur , qui ignorat rem alienam efte leg.j.ff.ad leg. Fab.de plagia.& e con- trario mala fide po;Tidet,qui confcius ad fe non per- 60 tinere poftidet. Quod Sc Conftantin.lib,i.Epitom. tit.i.oftendit : mg , H < ait, Ksc-ri^i, TvvTtst Ck etJti p 4»77 iMoJSlOV TO ¥0 -futetioit cLuvo. « ||) 3 *- to Generalicer autem qui d quolibet rememit, quam putat ipfius effe, bona fide emit : At qui fine tutorrs audoritate a pupillo emit : veleoaudore qucm fcit t morem non efte, non videtur bona fide emere h27.ft.de contrah. empt. Aliter atque fi de- 70 septus falfoiuterc audort emeiit. leg. 15. $, qui d pupillo.fEde publicia. 'Bona fide plane emere non videtur qui fcicns ab eo emit, quem Pmor vt fu- fpedum hžeredem deminuere vetuit. leg. 7. f. qui fcicns. ff, pro emptore. At qui a procuratore lices minoris diftrahente, quam res vendi potuiffet, emit mala fide emere non videtur , nifi fraudem partici- pauerit.did.leg.7-iT.pcnult. Qui centra denuncia. tionem d domino fadam emit, bona fide non emit, leg.17.C0d.de rei vendič. In Senatufconf.de peti?, hasred. bon^fideipofleftor aceipitur, quife hairc. dem exiftimans h^reditatem poftedit: Mak vero fidci pofteftoris, qui fciens adfe non pertinerepof fedit. Ex quo autem fciuit quis, d fe hsrediratem peti,ex eo tempore incepit malse fidei polfelloref. fe, fine ei denunciatum eft, fiue fine denunciatione refcittit.k22.jf.petitiam.ff. de petit.hsred. ltaque ftatim poft motam haereditatis cotro-uerfiam in m?.. Ih fide poileftor conftituitur. F.nimuero bonafide pofiidet,qui audore prcetore vel iudice comparauit. leg.iB .ff de diuerf. reg. leg.11.ftl de acquir.po{fdf. Ec.vtpaucis compledar , bonx fidei emptor efte videtur , qui aut ignorauit eam rem alienam efte; aut eum , qui vendidit, ius putauit vendendi habe- re, puta procuratorem aut tutoremefte leg. no.ff de verborum fignific. C^cerum bona fide nonpof- fidet, qui exiftimat non liccre fibi per leges vfaca- pere. 1 .32. jj".!. ff.de vfucapiombus.Sed iiec bon^ fidei policftbr videtur ^ quitacitum fidcicommilfumin in fraudem legis fufcepit.leg.18. ff. de his qua? vtin- dig. Acne ille quid.m vel ante illatam contro- uerfiam bona2 fidei pofleftbr habetur , qui inultam def undi nečem omiferii:. Icg.i. Codic. de his qu2 vtindign . nifi fi deceptus ignorantia fafti fuerit. I.17. ff. eodem titul. Mal^ fidei i-tem poflefkreft, qui ab hserede poft motam controuerfiam tpisftio- nis illatiE nonignarus comparauit. h 2. Codk.de pet.kar. Bonče fidei certe pofleftbr efte quis definir, ex quo cognouit rem alienam eft*e. leg. 48.ffdeac- quiren.rer.dom. Omncs poikflbres poft litem con* teftatam malse fidei efte idtelliguntur^l.28. jl.etiam ff. de pet.hčere. 1 . 45. ff. de rei vind. Eodem autera fenlu quo poftideri & emi res bona fide interpre- tati fumus , etiam bona fide fcruirc nobis ferui vel liberi homines dicuntur , quos alicnos vel libcrn ignoramu^l.rp.l. 23.ff. de acquir.rerum domin.l.15. ff.de pad.& alias fcepe. Dicimus poiro Sc bonce fidei emptorem , & bona fide empcorem , vt in 1.7.112 fin. ff.de publica h8.ff.pro empto.l.13. jT.vlt. ff.de mino- rib.l.i.ji. cum prcedium. ff de pignoribus. l^.j^.au- ftoris.ff.de doli except, Vt & bona fide pofteftbreni. h9.jT.fed non vti.ff.de acq.rer.d0m.L2.G0d.fi m.iior alien. I.18. ff de petitio. herej.11.h12.h13.ff.de noxa- t lib. & bona fide dominum in h sz. in.fin. ff.de liber. caul.BrifT. Bona fid-es, eft fincera confcicntia , vnumquemque certo excufans de ignorantia rei alience , quamvel tradit alii,vel accipit ab alio. N emo fane c on fcien- tiam fttam , velut mille teftes,fallere poteft,vtcur qae aduerfario,vel ludichimponat. Eadem ratione mala fides, eft laefa confcientia,.qus accufat & con* uincit alicjuem , no.n ignorare rem alienam cfie, quam per fraudem vel tradit,, vel accipit. Quare bona fides dolo faudique aduerfatur, h 3, in fin.ff. pro focio. & contraftus bonce fidei difti. jT. Afiio- num autem.Inftit.de aftion. hconfenfumff. de Aft. Sc obligat.Spieg.Corrallus lib.4.Mifcell.cap,2. nu- mer. 14. Bona fides, pro cequitateaceipitur in l.fi fideiuflof, IT. quaedam. ff mandati. Sc in dj.confcnfum* &finu“ lib.Spicg. B o n.a fides Sc integra fides dicitur 1 . h C. de fufirag, &fa* m B AKTE O. & fincefal.j. S. fi nroft.pub.fenf.&infte l.to. C.de dift.pign.bona fide,fynceriter. Ha?c in contradibus bona: fidei maxime exigitur L;. C.de refcind^vend. Ex igitur & in ftričtis, fc d in iis msxime. Cuiac.ob- feruat.libiS.cap.io. Bona fides alias contvaria eft fraudi , dolo, aftutiis, malitisffj.in fin.ff.pro foe.l.58. ffde diucrf.reg.Ita- que bona fide, eft dira fraudem, fine dolo, fine ca- ptione cuiufquara. Eaquevt plurimum opponun- rurinter fe, Bona fide ,&Dolo malo, vel perfrau- 10 dem.ltg.j;.tf.loca,I.i2.ff.de tnanu, teft.leg.2.ff.dc fe- paratio.l.fi. tf.i.ff.de lib.caufa.lcg.y.ff.qu£ in fraud. cred,l.i7,ff. ad Veiieia, Vnde in I.SS. ff.de contra- hen.enopt. Proculus bonam fidem prteftare, inter- pretacur,vt dolus malus abfit. Bona fide, & non in fraudem alicuius I.34. ff.de procuratorib. Bona fide, id eft fincere,candide,aperte. Hotoman. Vel citra calumniam, &non tergiucrfaniji animo. I.7.jf.pla¬ ne ff.de pet.bsered. Ex bona fide rationes reddere, fine fallaci aliqua diffimulatione. 1 . 45. $. pracu- 23 tor.ff.de procuratorib. Modcftin.inl.d.f.vltim, ff.de exeu. tut. uti , aM 'in m^vat. Brifl" Bona fides alias squuna & bonum fignificat.leg.t.f. 1. ff.de aft.empt.leg.4;.if.i' ffloca. Hinc bona: fidei iudiciafeu coiuradus. leg.5. ff de in lit. iur, l,7.ff quodcert, loc.l.j. ff.in hac.ffi comrood.l.}6.ff,de pe- cul.l.j. §. in his quoque. leg. ja. §. in banic. ff. de vfufd.57.fE de obligat. & afiio.leg.22. ffde donatio, 1.6.ff quod cum eo. l.j.f. quia adfidua.ff de cedi'it. 30 edifid.84.lT.qui fermim. &I.108. cum quiddeleg. l.Et iudicia bona? fidei. l.vlt. ffde fideiufforibus tut. quas /cilicet ex bona fide oriuntur atquedefccn- dijn!.l.)7.ff. de contrahend. cmpt.1.2. ff de procur. Paullib.z. Sentent.titul.17. leg.7.J. fed&finon ignoramus. God.de rci vxo. afi, qu$ in squum & bonum concepta funt.l.Ž.ffde cap.min. In his enim iudiciis alter alteri obligatur de eo quod alterum alteri ex bona fide, id eft, ex a:quo & bo no prsftare oportet.l.2.&leg.>ft’. de obligat, & afiio liberaque 4 ® poteftas permittitur iudici ex bono &aequo 3 :fti- mandi quantum au&ori praeftetur : cuius tantum- dem in illis iudiciis officium valet, quanium in fti- pulatione nomijiatsm eius rei fafta interrogatio. §. in bonE.Inftittir.de aS.l-7.fEde negor.geft. Hanc poteftatem nancifcebatur iudcx , cum in formula a Prretoreadditum erat , sx F 1 de e o n a , v E 1. Q_vantvm a e Q_V I v S m eli v S , quod in- ferifolitum formulis Cicer. libro 3. Officior.de- clarat, cum fine lege vindicari dolum ait iudiciis, 50 quibus ex fide bona agitur, relfquorum autem in- diciorumbsc verba max:me excellere, in arbitria Reivxoris , M eli v S aeojivs, in fiducia, Vt INTEL losos BENE AGIER OP 05 - T e T.Quorum poftremorum verborum etiam libro n.Epiftolarum ad Treb.meminit. Plenius vero eo- demloco illa refert,v’T 1N T e R losos bene AGIER OPOJIH , ET SINE FRAVEA- •ri on E.Idcmin Orat.pro Rofc. Com. Arbitrum ita fumi folitum in borne fidei iudiciis oftendit, So OJ A N T V H AEgVivSET MEUVSSITDA- R l.Et in 3, Officior. C.VOO bare Facere 8P0RTERET II FIDE BONA , Vt&Vale. ltb.fi.cit. z. indicar, Hac ratione bona: fidei adie- ctione temperandam afiionem dixit Vlpian, in kg.12.ff.de dolo. Sic verbum exbona fide in I.54. ffloca.&leg.51. ffde cedil«. edidleg. p.in fin.ff.de- pof.l.i. Digeft.de aiftimataccipienlumcff. Sic & illuA eiafdem Cicer. lib. 6, Epiftol. ad Atticum ac- cipiendumeft. Egetamen habeo 'mSuvn/JMuma ex 70 Bon a in ipfs poffellionibus O^lucij F.R.cJiffo Aftatico exceptianens ^ cm* ' eorurn voeamus.PediaKus. 55 » quam fi ita negoflum geftum eft , vt e-o-ftati non oporteatcx fide bona. Proinde abefie a bons fidei iudiciis qnam maxime dolus malimque omnino debet,etiam fi conuencrit,ne dolus pr^ftetur. Nam huiuimodi ccnuentio bonse fidei contraria eft leg. 24.fF.de diuerf.regu.iur.Doli quoque exccptio pr^t. ilatioqu-e &bona fides "his iudiciis ineft. leg. 21-fF. Fol. matrimonio. leg. 84. $, quH*eruum. ft.deleg. 1.I.152.in fin. ff.de diuerf.reg. Sed & padi exceptio his incfi.l5.fKde refcin. vend. In his iudiciis Temper ad ^quum & bonum interpretatio redigitur. Noti recipiunt itaque eam przftationem, qua eontra bo^ nos moreš dcfiderantur, leg. 5.fFde vfur. Sed nec conuenti-onem aliquam iniquam admittunt. leg. n. $, vltim.fF.de ačtio, empt. Bons fidei ratione Fru- dus in his iudiciis pr^Ftantur. leg. 21, fFde hfred. vend. Qu^ moriš Funt & confuetudinis in his iudi¬ ciis veniunt. leg.jf.j^^uia adfidua.ftde aedil.cdid. Coni eni u maxime hsc iudicia Fufiinentur. L 117. fF de diuerF.regu.iur.BrilT. Bona fides legem contradus feruari expofeit. I.15.C comm.pr«d.leg.2.in S.fFde adm.rer.ad ciuit. Bona fides exigit > vt quod comienitfiat. 1.2i.fFlocar.nec quicquam magis bons fidei co.ngruit,quam id pr«- Tiari ,-quod .inter contrahentes ačium efi, leg. n. de ačHo.empt. Ex bona fide eft eum , cum quo nego- tium geritur^non decipi.L51.fFde aedil.edičt. Cen¬ tra bonam fidem efi vFuras defiderare temporis an- te moram aheoqui benefieium in re aliena FuFci- : pienda preftitit.L24.i-n fi.fFdepoLBena fides exigi t 9 vt arbitrium tale prsefietur,quale viro bono conue- nit. 1 .24.ff.loca.Fides bona non patitur,vt qui Fuum negotium quafi meum gefiit me obligct. l.ClT.fed fi q uis ita.fFde neg.geft^jBrifibmvid.in£ Bon« fidei,& Bonam fidem. Bona gratia diiToluere matrimonium , Marcus Ver- tranius Maurus de iure liberorum lib.fingular.cap^ 5-.Capta, inquit, vxore maritus degens in ciuitate, poft tempus legitimum licentiam habuit ad alias migrare nuptias,ait lulianus, & ita tamen vt diiFo- lutum matrimonium bona gratia , id eft . communl conTenfu tam viri, quam mulieris, & vnanimi vo- luntate videatur , dum fibi v.nuFquiFqueiusFuuni habeat imminutum.BrifF jg o n a gratia diflolui olim matrimonium dicebatur s quod nullius ex coniugihus culpa , & fine animi Fui ira &ofi*enFa, Fed vel conTenfu mu.tuo j vel iufta a- liqua & rationali ex caufa.Fotu ebatur.leg.52.5T.fi d£ uortium.fF.de don. inter virum.L14.fF qui & a qui-» bus. vt eueniebat, cusnpropter lacerdotium ^ vel fterilitatem, vel fenc&utem , aut valetudinem,aut militiam Tatis commode retineri matrimonium no poterat: vel cummarito capto ab hoftibus,f& quin- quennio atempore^captiuitatis elapFo , mulier ad alias nuptias migrabat. His enimcaufiis matrim©- nie bona fidedifiblui intelligebatur. l.6c.& 61.de L fi5.fF.de donat.int.vir.l.6.fFde diuor.luftinia.NoneL Conftitut. 22. o^dKVMTZLjchl b; f OVfJ.C^- 0VT&5 V el (mv t&PfV&cnv du\cy>v, 01 Bona gratia 455- h*rm). Idem Nouell.ii7. Kav ei Bona gratia d>*xu- tlwui r«fcribitur. leg.intra quatuor, ie.ff.de di- uerf.temp.& J.quamuis,i8.ff. de vfuc.Vacancia aute dici qu« & Caduca, patet ex l.vlt.C, Theod.de bon. vacan.&J.2.cum aliis com iur.tit.feq.Hor. Bonae fidei verbum variefunutur. Interdum enim bonam fidem in animi fcientia penimus,- cum vidc- licet quis rem eamyquam poflidet, fuam efle exifti- mat.Sic in h136.fF.de diucrf.rcg.iur.leg.24.ff.de vfu- capionibus & aliis innumerabilibus locis,BrilTC«- 50 terum bona fides qu« requiritur in eo , qui vfuca- pturus eft, debet iufta opinione niti, vt bona caufa fuerit cur putarit rem fuam efle, nec putaret modo, fed etiam crederet. ldeoque non fatis eft bona opi¬ nione , efte, nifi fides adfit, hoc eft rei tanquam ex- plorat« Sc comprobau« fiducia. Quare qui fundum meum me abfentc occupat, exiftimans vacantem & reU&um*quia fcit alienum, id eft fuum non efte,di- citur in mala fideefle, etiamfi non mala mente,ma~ loue animoid-faciat. , quamobrem non capiet vfu, 60 qua«uis longo Connanus lib.3. cap.13. Varias au- tem fignificationes huius verbi erudite expofuit Duarcnnsad titulumdein litem iurando : in ver- bis. Et in bon« fidei iudiciis. vid.fup. Bonafides alias. Sc notandum eft, vt plurimum Bon«, nomen, Fidei anteponi : interdum tamen etiam fidem bo¬ nam ICti ronuer'o ordine feriptur« dicunt., vt leg. £.jT-fiquis ira. Digeft. de negot.geft.kg.^.fT.non- mmquam. Jigeft. de vfur. leg.31. Digeft.depofit. leg.6. igeft dc cuft.&exhib. leg.j.jT. vltim.ff.de admin.rct. Sic contra fidem bonam vendere. leg.3. Digeft.de ext.cognit. B o n a e fidei non conuenit abnegare id, quod acce- peris. leg.11. Digeft. depof. Vt nec eo padoftari, quod alteri captiofum ftt h7.ff.de refcind.ven. Ad« uerfus bonam fidem mandatum eft, fi meretrici cuniam čredi mandes. I.12. §. fi aduiefcens.ff.man* da. Bona denique.fides qu« in his contraftibusexi- gitur,«quitatemfummam defiderat. h 31. fF. depof. Brili; Bonae fidei ačliones, non quod vila fit adio mak fidei, qt>oniam in omnibus negotiis exigitur bona fides. C.de ačl.& obligat. fed ideo dnd« funt,quod iudcx in cognitione poteft habererationem earu® quoquererum , quarum inter centraheiitcs nulla mentio fačia eft.if. in bon« fidei. lnftitut.de adion, Iulia.in 1. confenfu , in final. ff. de ad. & obligat. Spieg. Bonae fidei con-radus. Vide Contradusbonsfi. dei. Bonae fidei cotraria eft mala fides.hr. C.de refeinh vend. Idem valet quod dolus mafus.l.i. C.de longi tempo.prsefe. Hoc fenfu bonafides in omnibus con- tradibus dcfideratur.leg.4.C.de oblig. & ad.dbef- fe enim ab omnibus comradibus fraus & dolus de¬ bet. Mala autem fignificat aftute,callido conftlio, malitiofe, dolofe. Sic in leg.5. if. vltim.ffde aud. tut. non mala fide , fed fimpliciter : quolocie- tiam non bona fide cmere tutorem. Vlpian.feribit, qui rem pupilli per interpofitam perfonam emir. Bonam fidem adgnofcere in I.9. S- ficut.. ff.de adm, tu. bonam fidem praftare. leg. iS.ff. de neg. geft. Briftl Bonae fidei emptor Modeftino h bon« fidei. 109. ff. de verb. fig. efle videtur, qui ignorauit eam reroa~ lienam efte,aut putauit eum qui vendidit,iusven- dendi habere, puta Procuratorem aut tutorem effe. Prar.BrifT.Hot. B on a e fidei emptor definitur irrl. bon« fidei , de verb. fign. 1. qui a quolibet,de contrah. emp.l.vit, pro emptore.Ergo is mal« fidei emptor eft, qui fcit rem alienam efte..aut eum, u qui vendit,ius vendendi non habere , & vt breue id faciam , quifquis contrž legum interdičta mercatur.Si quis igitur d iuxurio- fo & difioluto adolefcc-nte,& protinus meretrici da- turo fciens cmerit, mal« fidei emptor eft. Nec enim ab eo emere debuit ^ Sc in iociaate quodamnsodo fačti turpis verfari. Nam turpis eft vcndicionis cau- fa , & quafi tacito iure alienatio ea interdida eft. Cuiac.in leg.fi quis cum fciret.ff.pro emptore.Cor- raf.lib.2.Mifcellan.cap.?.num.7. Bonae fidei homo,cui res tuto creditur, vel qui rem fibi creditam fideliter feruat: vel qui promiilisftat. Hot. Bonae fidei homo, qui non habet in fe dolum.hj.C* de peric.& com.rei vend. Bo n a e fidei autem iudicia a Iuftinia. enumerantm in iT.adiones.Inft.de adio.1.2. Cod.de rer-permnt.l. vit.C.de peti?Ji«r. quibus aduerfantur ftrifta iudi¬ cia,vel ftrifti iuris adiones.Briff. Bon a e fidei pofleftbr efte videtur,qui re poffdetnon fuam,quam tamen fuam efte putat: Sc eum qui ven- didit,ius vendendi habuifle , puta procuratorem,ac tutorem fuifle, Contra vcrb^ialžikk-i poffdlbrem efle dicimus, qui nec rem fuam poilidet, & eam fcit fuam non efte. Itaque bon« fidei pofteftbr vfucapit: mal« non item. B o N A E liter« funt , quarum finis adqu«ftumnon pertinet , &qu«viamad philoiophiam muniunt. Nam fine tis,iuris ciuilis cognitio, t.tnquam firmif- fimo pr«fidio deftituta, conliftere nequit. His cer- te debemus veteres lurifconfuk .de quibus extac Laurentij ' 3<$t L-siifeftfcij Vali* iudicium,& Bud*i,$pieg. Bon a m fidem agnofcere.eiegnnter di&um a I.Cini, quoties tutor.^.ficat autem de adminift.tut. Bo na m. fidem pfxftatc,nihil eft aiiud,quam fine do- lo & fraudc verfari.Bonafides enim,vt fuo relatum eft loco,contraria dolo o: fraudi eft. 1.4-in fin. ffpro foeio. Inde dicitur, homo bona? fidei, qtii nihil dolo facit.l.j.iunčhgl.Cde pericu, Sc commod.rei vend. Spieg. 83 ^ N i cenfcntarij, Viues inquit, lib. de anima $.qui pie funt oificio fuo perfunčti, erga Deum, patriam, parentes, principem, herum, amicos, lihem,- necef- farios, propinquos, familiares, f«jciosjciues,peregri.. nos; qu£ afficiorum ratio in humano gencre patet latifiime : quando,vt rede eft a M. TuHio feriptum, nulla vir«e pars, fcu puhlica Teu priuata carere po- teft officio.Habentur pro viris bonis,qui quam plu- -rimis profuerunt ,profunt, proderunt. nam quino- bis, aut iis quo's habemus beneuolentia coniunčlos, profuitv, eum rite fungi fuo oifieio ducimus, & bo- num effevirum.Spieg. Boni confulere cum genitiue. Vlpian. in leg.gene- raliter.de Decurionibus. Vt qui clemendore-m fen- tentiam paftus eft, ob id auod ad tempus relegatur, boni confulerc debeat humanitatis fententis, nec Decurionatum accipiat. Per gcniiiuum,;.quafi Grse« co more dixit: id eft. exiftimare, clementer fecum a iudicibus ačrum effe in animaduerfione criminis; Vide Budžeum in Annotatio. pofterior. Boni duce- ^ ce, apud Tertullianum fubinde reperire cft. Vide Annotat.Rhenani in lib.5. aduerfus Marcion, Spie- geli us, BoNixqui notitia Iurifconfultum fignificatverum Sc vtiiem.bi.in prin.de iuft.& iure ff.Prat. Bon 1 Sc a?qui ars eft colledto politicorum prsecepto- rum , ad diiudieandas incidentium negotiorum cir- cumftantiasjvt iuftum in Kis ab iniuftoreete difcer- natur leg.i, in prin.ff. de iuft.& iure. Horum autem prsceptorum.capita funt \ixc-. Honefte viuereutlte- rum non Isedcreftus fuum cuique tribuere. Vlpian. 4 ^ Ieg.iuftitia,$\nff.eodem tit. Boni magiftratus patrum noraine cenfentur, Et hoe veriflimum eft, inquit 01 d,de Magiftratu patri£ ac natalis foli,cuius Elij quoque videmur. Vnde Vlpi. in I.i.jf. Sc generaliter.tf.de ventr.in po(VdT.mit.Qu^i erfi, inquit, non tantum parenfci, cuius efie dicitur, verum etiam reipub.nafeitur. Et Pemponius inter iurifgentium cxempla refert , vt parentibus Sc pa¬ tri* pareamus,in 1 . veluti.Cde luftit.de iur.Spieg. Bon i rhetoris qu£ partes fint in cafuin integr.reftit. ^ indicat Marcellusin fin.1.pen.ffeod.tit.Spieg. Boni viri appellatioin iure noftro emphafinha- bet. Nam is bonus vir dicitur, qui nullius fraudis confcius, verum honeftads iudicium in qualibctre fequitur. Vnde ludex breuius definin nonpoteft quam vt bonum virum efie dicas.Prat. h q n i viri appellatione iudicem contineri eX Vemi- ieio bquet.leg.cotinuus, iT.cum ita.if.de verb.obli- gat.cx eodeml.vir bonus.ffiudic. fol. &1, 5 S.^.i.lf. s locat.Spieg.V.infr.bonusvir. 60 Bo ni viri arbitratu alimenta relida pro modo le- gat£ dods inteiligi fcribic Pap.l.cum viuis. de alim.&cibJeg.Prat. Boni vin arbitratu , eft redo animiiudicioabfque pržuisadfectibus ex bono Sc a?quo aliquid decerne- re, obreruata ratione ne quis l^datur. l.fi libertus ita iurauerit.ff.de oper.liber leg.fi quis arbitratu.ff. de verb. obl.l.non cogendum. in princ.ff de procu- rator. B o n 1 viri arbitratu veteres dicebant, cum neutrius £.oHimjquorum.res agebaru.r, fed eius cwius «ihil in ‘ $6z ea re interererat,peotoio em, Vide infra in §.Bonus vir non tantum. Boni viri arbitratu frui.l.fi fundi.in princip.Digefti. de vfufrudu. Boni viri arbitriolegatum accipi , quod in alterius 1 rbitrium collocatum eft.Vlp.fcribit l.i.ff de lcg.2- Prat. Boni viri arbitratu m pro pofitione patrimonu ac K cipiendum ait 1-5-dean.leg. O Bo ni igitur arbitratum ad s^uitatem reducendum^ Sc ex ^C.qu£ res I® pignori. Bonorum appellatio ant naturaiis eft ? aut eiuilis.Naturaliter ex eo bona dicuntur, quod best* id efLbeat0sfaciant.L49.ff.de verb.fignif. Vnde & beatos Jatini appellant diuices atque locupietes. Plaut. in P os nujo , Bonam ego quam beatam efle primo dici mauolo. Seneca lfb,3.controuerfiar.In- folens malum 'eft beata vxor, cu-m immenfum pon- dus auri-orba attulerit , ctim pecunia arcas noftras ©nerauerit,quid aliud quam beatae feruiemus^Idem iib. j. Epift.de Sabinodiuite liomi-ne. Nunquam,ait^ i0 vidi hominem beatum indeeentius. Secundum hsec bona proprie dici non peffunt, qu£ plus incommo- dLqua-m commodi babent.L38.ff.de verb.fign. Pro- inde bona intelliguntur cuiufque , qus? lubdučco aerc alieno fuperfunt.l 395.1if.de verb.fign. L72.fi:. de iure dot l.a.jLi. ff.de collatio. bori.V.(upr5.7.8* Eaque ratione bona ab hsereditate feparantur. I.81. ff.de leg.3.Li'6.^i.ff.ad Treb. Multumque intcrc-ft, hereditatis } an bonorum.* vfusfručtus legetur. Vfu- fru&u enim bonorum kgato, xs alienum ex omni- 30 bus rebus deducendum eft. Ldp.ff ad LFalcid.l.vlt. ff.de vfufr.leg. V.Gothofir.not.ad 1.85*4*pi‘* C.d« bonis qu£ lib.& ad L395.1. de verb.fign. At ha?re- ditatis appellatio etiam onera continet. Bonorum <£tiam partelegata funeris impenia manumiftorum- que pretium. aliter atque fi b^reditatis par* legata fft J ex medio deduckur.L8.ir.vlt.cum L {eq.ff.de leg.* Iib.a.1.104.5 .vlt.ff.de legat.lib.i.Briif. Addc quod hac naturalibonorum fignificarione fa- ■dum eft , vt tria ebrum genera ponerentur 5 quibus .40 comprebenditur,quidq«id commoditatem aliquam .affert hominibus. Sum enim qucedam bona animi, ais propofita phftofbphis, quorum eft de moribus difputatio : alia funt corporis, qua? medicos/pe¬ karn- &phy{icos: alia fortuna? , in q uibus tanquam in fua materia, quam tr.affet, verfat ur ifta iuris ci- uilis cognitio, propterea quodhis pnrcipuum iu- ftilia? munus conftituiTum eft. funtque ciuiliter bo¬ na, quas c-tiam fortunas nominamus , quand.oquc Fortunam nutnero fingulari, quafi in vnius fortuna? $0 polita arbitrio. Scžeuoiade ftatuliberisjl.Sticho.aii finem.Cum pene totam fortunam in nominibus ha- beret.&Liuius tema decade , Caftra plena omnis fortimse puhlica? priuatieque r.cliquit. Gr^cisa^ dicirur,Vnde Latini fubftantiam verterunt. Vlpia. de iniuriis Llex Cornel. pro modo fubftantia: accu- /at£ perfon^ , sftimatione iudicis preči um confti- tuitur.Qup verbo (^uintilian-us vfus eft:Tull.fac.ul- tates dixiilet. Atque h$c eft bonorum eiuilis appel- buio-*ex qua Iuuenalis dixit Yetul^ vefiea beatat,id ^0 efLdiuitis.Connanus lib.5.c2.nu^9. In edido, quo in bonorum pofieftionem legatarios Pritormittit , bonorum appellatione non tx tan- tum res , quarum proprietas ad b^redes pertinet* ecutinentur, fed & agri veffigales, &qux pignori data funt,, & qu.e bona fidc poiftdentur. 1.5.iT.bono“ rum.ff vt in p.off leg. Plane in his verbis pr^toris, Sidoio malo eius qui libereffe iuftus erit , poft mortem domini atite aditam hereditatem in bo- iii$,qua? eius fuerunt , qui eum libcrnm efle iufle- 7° faižuai eftediectur * qao'%iu^5 Lis boais ad E o. $ 6 S Karedem pefueniet , plenim bo#oro» tinfam pr* vtilitate orani accipimus,vt & pignorats res & cora modat* & aliens bona fide p o (Tedi’ comprehen- dantur. 1 .1. in pr. & J. hsc a&io .(F. fi quis teft. lik Brili". JSonor vm emptor o!imdiceb«ur,quicum debitoris damnati bonaaučtionevendendaeffenc , folus ea oinniabona perauerfionem coemebat: vt, fi facul- tas ferret. in folidumomnibus fatisfacerct: dein (i quid reliqui eflet,fibi haberet:quod fi diffidebat ne paria facere poflet.tum antequam emeret,cum cre- ditoribus decidebat: itaque ad emptionem accede- bat.Jf.i.de fucceir.fubla.l.imperatores.So.ff de pa£t. 1,4. C.de bon.audi. iudic.l.Aufidius, 29.fT.quib. ex cauf.in f ofl.Hoto.in eum omnes debitoris damnati ačcioncs.pro hoc & contra hunc.competentesjtrans- ferebatur.Ergo ceu honorariusfucccflbr erat.Theo- pb.d.t.de fuc.fublat.Bnfl'. joNorvm interdidfio per pr^torem fit moribus,ait~ qua lege fieri dicitur, Ted cotpit a moribas primum, deinde trasiata eft in 12.tab.l1.fEde cur.fur.M.Tul- luis in Cato.Maiore,Vt quemadmodum,inqait,no- ftro more rem male gerentibus patriis bonis inter- dici Tolet. Fit autera his Verbis. Quando tua bon* paterna auitaquenequitia tua difpetdis,liberofque cuos ad egeftatem perducis, ob eam rem tibi ea re, conu»ercioque intcrdico. CitatuirPauI. autorlib. fent.fiue Fafiorum ;. Ar.tea legebatur, liabita qu2 pro auitaque.Sic in l.priuilegio.C.de decurio^ Vbi pro afluetus,veteres libri habent,habitus,id eft.aui- tus,reaiflime.Hic enim eft legis fenfus. Auodecu- rione,patre milite,vel patre decurione, auo milite, natum,euriam ytrobiquc fequi potius, (juammili- tiam. Sic Cic.de Senedt. Arbitrorre audire Scipi® hofpcs tuushabitus Mafiniftk. Scriptum eft enim antiquo more. habitus, pro auitus: quodnecGaza, .& de hiered. qualitate,ad princip.num.4. Adde Dn.Iohan.Gced- dse.ad leg.24.nu.14.15.t6.de verb.fignif. Jonokvm poflfetfionis introducendse caufa fuit, vt rus ciuile percipiendarum hatreditatum anguftiifi- mis finibus per legem xu.Tabul.irum conftitutum, ;q P r^tor ex $quo,& bono dilataret,fcilicet hoc agens, ne quis fine fuccelfore moreretur , qui faltem h*re- dis loco elfet bonorum pofleflor. §. adhuc autem. Inftirut. de bonorum poffeff. S. 1. Inftit.quibus ex cauf.manu.non licet. 1.& quia. ff.de interreg.in iur. faciend. quas ratio dilatands fucceffionis tantum apud veteres val uit,vt Prstor non folum emendan- di., ac fupplendt, verumetiam confirmandi feu ad- iuuandiiuris ciuilis gratia . concederet bonorum pofteftionem etiam illis, qui vel cx teftamento, vel ab inteftato, legitime fuccedere poterant, cccpitque paulatim decretum fucccllionis apud iudicem , a quibuflibet hsered. peti, ficut & hsdie in multis lo¬ čiš obfetuari videmus.Infti.de bon.poflTefT.in princ. l.vlt.Cod.qui admitti ad bono.polfeif. vbi vida Al- ciat. B o n o R v m poflefliones etiam hodie in multis cafi- bus profunt, vt trudit gl.niagiftr.in leg. certum eft. Cod. vnde legit. inter tjuos nota,quod licet quis fit Mclufus a iure adeundi fpacio 50, annorum ,quod 7° TEO. ignoranci currit, quia eft contlnuum, vt leg.j.infin, Cod. de pr^rcrip.30. annorum-.tamen fi a aie fcicn- tis da-ntur centum dies , fi eft dc tranfuerfalibus, vel H eft de jiberis , f habet annum de iure pmorio. adpetendam bonorum pofteftionem. leg. i. ia& gius.f£defucceff.cdi&.& 1.2.& l.pen.^.vltim,ff.quis ord.in bon.pof.fcru.ita (ing.declarat. Bal.in rub.C, qui adm. in 6.q. qui in hac materia melius &fingu, larius loquutus eft, quam aiiquis alius, fecundum Paul.de Caft.in 1 ,vit.in vit. colum.in prin, C.vnde leg.&in l.cjuandiu. C. qui adm. vbi etiam reputac ftng. Sc perpetua memoria dignum. Sc hae caut. in- ftruitagnatos , quiper ignorantiam exclufi funt, Bar. Cžepol.caut. 243. notaauream. Cottainme- mor. B o n o R. v m pofteifio etiam elapfo termino peti po« teft,&tališ petitio producit effečlum, vt quis videa- tur gerere fe pro h^rede , Sc efticitur h^res de iure ciuilft quod perpetuum eft.ica ftngr Bald.in l.pube* rem.circa hn.Cod.de iur. del.&pro ling. caut.com. men dat Bartol. Veronenf. pro eo qui eftet exclufus de iure prajtorio,caur.2>5i.quf incip. Bald.fingula- riter , iun&is his qus in fimili fcripfi infr.in verb, Iuri adeundi.Cotta. B o n o r v m po{leflie,&h£reditas adeo atfinia funtjVt ftspe confundatur appellationis diferimen. 1.3.^.1, de bonorum pofteiO.hsreditatis.de vcrb.ftgn.l.vlt, C.qui admitti. Csterum vbi agitur de acq ; iirend. hsred. Sc ratione ftuccedendi , non parum interdle videtur iater harredem , & bonorum poifeflorem; Primum nemo inuitus ht bonorum pofteftor d.l.j. iT. inuito. quia videlicet fuorum Sc neceftariorum nomina ftue qualitates non niii ad hsredes perti- nent, Rurfus bonorum poftcftTonem poteft filius -agnofcereVetiam infcio patre,i.i.C.qtii admitti. At hsreditatem adire nequit, niii eo prius iubente l.ii quis mihi bona. §. iuftlim.de acquir. hsred. Pr^te- rea hsreditas|folo animo aditur 1. pro hsrede. ff. de aequir. hsred. At bonorum pofteilionesjfaltem hoc iure a prstore peti debibant. Nam vt prstoris edi- člum proximo deferat bonorum pofteftionem, non tamen omnino acquirit. Adhse per procurato- rem peti poteft bonorum pofteffio i.2. §. acquircre. ff, de bosioruin poflbiu At non harreditas adiriJ, Paulus. ff.de acqui_r. hsred. poftremo hsreditatis adeunds tempus eft 3?,.annor.u’m, Sc id quidemcon- tinuum,quod etiam ignoranti currit L licet.Cod.de iure deliberan. Agnofcends vero bonorum poifef« ftonis tempus eft vtile , liberis quidem vnius anni, cognatis vero centum dierum: neccurrit ignoranti, Bald. lnftit. de bonorum poftefi' Dare bonorum pofteftionem eft. lurifdiiftioms liue imperij mixti, 1* imperium.if.de iurifdift. omnium iudic. Dat eam praetpr in vrbe, prsfes in prouincia, noa duumuiri, I.ea qus.if.ad municipalem. A prsfc&o vrbi bono¬ rum- pofteftionis dats exemplum eft apud Vale- rium lib -7.cap.de teftamentis,qus refeifla funt.Re- fert enim exhsredaro patri a filio in adoptionem da to C. ^alpurnium prafed. vrbis refciifo filij te¬ ftamento ab inteftato bonorum pofteftionem dedif- fe. quod certe non eo quidem apud me nouum eft, quia ob exhsredadonem patris refeiftum fuerit te- ftamentum filij in adoptionem dati,quandoquidem Sc is filius viciftim , fi exhsredarus fuiflet,de inofti- ciofo teftamento patris iure experiri potuiftet: -fed quia prsfečlum vrbi ait bonorum pofteftionem de- difle.Hoc enim iuris auftoritatc caret;.Cuiac,obfer. lib. 4.cap.15. Porro variš funt diuifiones pofteftionis bonorum, cjuas obiter fubiiciemus. Nam initio alia eft con* tra. Cii- B A - K tra tatmlas,alia fecundam tabulas. Bon or v m vero poffeflio contratabulasappellatar quae contra teftamentum,contra lignum,contra vo- luntatem defun&i competit:qualis cft qu« filio e- »ancipato patronoque prsrterito datur. leg. 6. $. i.fF. de benor poffIeg.19.flf.de c©ntr.tab.Hxc a Gr£- cis lureconfultis w«t»7 iuns k? ordinnria. . Bo n o n v m pofteilionej ejtraordinari*, funt dus, ex teftamento fcilicet, fecundum tabulas,& contra tabulas. Et quatuor ab inteftato, fcilicet bonorum a pofteffio vnde liberi: bonorfi pofteiTio vnde cognati bonorum poifteilio vnde 3gnati: & bonorum poffef- fio vnde vir Sc vxor, quarum deferipriones fubiici- entur. Oldendorp. Et hanc inteliige in l.j jf. vit. de Carb. edidlo. BON or v m poiTe!lio extraordinaria dicitur duobus modis, vel quia non eftftabilita certa parte edičti. fcilic. cx teftamento tantum, vel ab inteftato tantu. , /ed vt vaga, quandoque ex teftamento, quandoquc ab inteftato ciefertur, & competit tantum his, qui vocantur ex iiouis iegibus. Vtecce mater aliis m teftamento in ftitutis,poftea in puerperio deceffit,& filium,quem g;dftabat in vtero, prsteriir. Prttfumi- tur enim fiiius hic inftitutus,& habet bonorum pof- feiiionem fecundum tabulas , & feptimam partem extraordinariam. Cuiusbonumeft exemplum fe¬ cundum legeni Corneliam , tam ex teftamento, quam ab inteftato , qute fingit tam , qui moritur in captiuitate,deceftifle ipfa bora captiuitatis. Et ideo quiiibet poteft ei noua lege Cornelia ex teftamen- to,& ab inteftato fuccedere. Vt Inftit.de bonorum pofleiiio.if.Sunt etia.Dicitur autem extraordinaria poffeflio,quia ius non tribuit,vt Carboniano,& quf datur ventri, & quse datur gratia litis agnofcendie. Vnde& extraordinam datur fine caufa: cognitio- ne, qutE in ordmariis, quia omne ius tribuit quan- tum eft. Tertia bonorum pofleffionis diuifio cft,quia . Bo n or v m poffeffie qu^dam ediitalis. leg.30.tf .i.lE de adquir. h^red.l.i. tf.i. ff. fi tabulst teft. null.ext. que edi&o defertur. Qusdam vero eft qu:edecre- topetitut, qu? cognitionem pro tribunali ,decre- tumque defiderat & expofcir. I. 2. tf. dies. cum l'e- quentib. ff. quis ordo in bonorum poffeflio. l-2.tf.fi quis ex liberis. ffad Tertpijian,quf decretalis dici- rur.l.i. tf.decretalis.ft.de fucceff edift, Ediffalis bo- norum poffeflio quocunque die peti & de piano da¬ ti poteft. Decretalis non nifi de tribunali,ac diebus iis quib is pnttor pro tribunali fedet, Decreta e- nim tribunal exigunr. Ediftalis ordinaria eft : De¬ cretalis non item. leg. filium.tf.fi quis contra.ff.de leg.prsit.l.j.tf.vlt.ff. de Carbonian. edift. Gotho- fred. adtf.S.leg. 3. de bonorum pofteifio.Hotoman. Cuiuc. Not. ad librum.j. Inftitut. de bonorum poi- feilionibus, fuper verbo, dies vtiles, Forcatalus ta¬ men in fua Necyomantia dialogo n. cum aliis exi- ftimat, vnam efle bonorum pofleffionem qua: feme! ediftalis lit, cum pr.etor eam ex edifto fuodefert, ieg.i.tf. fed etfi. ff. fi tabul. teftament. nuli. exrab„ leg.cum quidam.tf.idemquc.ff.de adquirend.hsre- dit. Eadcm vero bonorum polleffio dccretaIisinox vocetur , cum prstor decretum interpofuit, vt le° fin. Codic. quiadmitt.leg.i.tf.decretalis. defucce/i edičl, plura apud eundem. Quarta bonorum poffeffionis diuifio effe poteft, quia Bon o r v m pofleiiio aut cum re datur, aut fine re. Vlpian. dift. titul.28. Cum re, inquit, Siis,q u i ac- cepit, cum efteftu bona retineat. Sine re Cum alius 'ure Ciuili euincere hxreditatem poffir, velutfi _i_:_ n..i. ci „ . luus hares inteftato fit. finllonius. Eft etiam aliud bonorum pofleifionis genus, quod inteftati bonoru ! ANTE O, 37 * pofTeflio Vlplano nomijlitur. cfi&. titul, ifc* quany per feptem gradus dari ibidem Fcribit,quos reccn- fet. Primus eft v nd e libeRi : & haac ordina- riam vocac Vlpian. di&.jC milfum. H že c bonorum pofTefTio quibus competae, quaeve fit eius poteftas, explicatur fF. fi tab.teft, nuli« exftab. Codic. vnde liberi, & jT. Sunt autem. Inftitut. de bonorum poF- feflionibtis. Secundus gradus vn deieoitimi, de quo fF. Sc Codic. Vnde legitimi. & Tertius vn¬ de c oonati. R.eliquos vide* in dift. jT. funt au- itus hsrcs.fF. de bonor. pofleffiecund. tab. quirttus in Ieg.yEquifiimum.JS.2.eodem tit.&leg.filiis.Cod. de inoff. teftam. Ptat. B o N o r v m poflef. ex"lucceflbrio ediflo his datur, qtri hatredes quidem non funt,fed heredis loco con- ftituuntur Prsetoris beneficio, Vlpiano di&. tit.ij, J. hi quibus. Et vide Codic. & ff, dc fuccefl', edift. in fucceflbrio-_edičlo ceffante ant de/icientc prim. gradu , fequens admittittir lege. i. Cod. eoi Prateius. B o n o R v M pofleliio litis ordinands gratia dicitur, quse in hoc accipitur , vt inftrui & ordinati indici, um poffit. leg. Papinianus.8. in princip.ftč de inot- ficioi. Teftament. ContrariumtamcnfentitGouea. nus Variar. lecft. libro i. capit.fi.vbi esiftinjat,eam bonorum pofteffionem emancipatis libcris necef- fariam fuiffe » qui a parentibus esshoeredes feripti eranr. Bo N o R v m pofiefio nomine ventris datur mulieri prpgnanti in bonis nsariti , in quibus ftcundnu dignitatem fuam i;bi & farnilis fuce aliEienti untur.l.i. if.de vent. in noftef. mit. Prat. B o n o R v m pofleffionis erdinem explicat ModeSi- conftitunus l.i.fE quis ordo in b»nor. poflef. ferut. Prat- Bok o R v m poffcffio feptima,ex pluribusbonerum pofleffionibus, qus alias erant in vfu, redada cit ad fex ordinarias. $. aecima. Inftitut. debonoruip porteffio. eft tamen addita feptima, quamluftinia- nus hic apue-ilat Extraordinariam, qus itaappdla- tur, non ea ratione , qua Carboniana bonorum pofleffio . vel ventris nomine 3 quod fcilicet non tribuat ius : nam imo ins tribuit vt rcliqum ordina- ria;: fed quia eft vaga , & non ftabilita certa parte edifti,vt notat hic glofl’. fuper verbo & estraordin, & gloftf.in leg. fin. Cod. vnde legit. DocSiffim. Iu- rifconfult. Nic. Bellon. capit. 15.libro.1- Supputat, vnde excerpfi hcec: Iuuencs , inquit,curadifficulta- te percipiunr, quatnam fit herc bonorum pofleffio. & quomodo , & quando rompetar. Spiegelius. Dt bonorum poffeffione vnde derem perfona Ccrrafi. us libro 6 . Mifcell. cap.9. B#N o R v M pofleflor, licct proprie hrres non eft, ra- men cum omnino lir redi fu rrogatus fit , qnrli- bet difpofitio de hrrede verba faciens,eum quoquc comprebendet. lcg.in conditionibus.lT.fi patronus, de conditionib. & demonftr. Spiegelius. B o K o R v m pefieflores hrredis loco funt 1 .117.fV. de diuerf. regul. & in omnibus vice heredum haben- tur.i.l.ff.de bonor. poflcfT. eosque Prrtor hrredum loco conftituit.l.fivde contr. tab. cui aftipulatnr VI- pianus hb.a.de bon. pofl". Vetusgloflarium, bono¬ rum pofTdTores funt, qui alicui fuccedunt iure pr*. torio. B o N o R v Mpofleffori etiam aflimilatur is,cui liber- tatis conferuandp caufa bona addicuntur, i.4. S. is autem.ft.de fideic. Hbcrt. B o N e R v m pofleflor,cui ad exerr.plum hrredis bo¬ na defunčii iure prrtorio decernuntur: aliud poi- feflor bonorum, qui rem a!iquam poffidet argum. It g.t. Cod. quor. bon. cx Appello. Quamuis Alcia- tu s monuit alieubi, vulgarem hanc Uofiorum dif- ferentiam a veritate abefle. Spiegelius. Quemad- modum iure ciuili hrredcbSic iure prrtorio bono¬ rum pofleflores appellabantur pofleflores hpreaita- tis l.j. 5. 1. de bon. poflfefli Reuardus 1 . Prrtor bo- nerum.fF.de reg.iur. B o N v iain faeris literis tripliciter intclligitur. Pri- mum pro eo quod eft conditum & ordinata a Deo. Huiufmodi funt omnia,qur vocanturbona natur?, o m n« s creaturs deiliaatse fuat ad a!iquem vfu m 373 B A K T E O. 374 vfum k canuerfatiofteffl ftaturs. Secufido bonum fignificat šttT U ipogfs, id eft, eonceffum lege Dei. Ita bonum intelligitur cura inquit Apoftol. Bonum eft Viomini non comedere čarnem. Hic bonum oppom- tur prohibito.Tertio bonum fignificat aftiones vir * tutis j quas Deus prcecipit, feu veros cultus Dei, k quidem prsceptos a Deo,vt apud Prophetam. Hoc eft bonum ambulare coram-Ueo , Sedmere Deum. H®c quod muitum lucis inferant partim ante di- čtis , partim Sc dicendis, in hac editione lubuit ad- i ■> fcribere.Spieg. Bon v m in philofophia generalirer fignificat, qood eft conueniensnatur®.Et eft duplex, Bonum natu¬ ralen bonum morale.Naturale , eft res conueniens ad conferuationem aaturae, feu nata ad bonu vfum, vt cibus,potus,bona valetudo,opeSjimperia.Sic ap- pellatio boni continet res duirias, Morale,quod eft in ačfionibus conueniens natura; , iudicio mentis. Hoc modo appellatio boni intellefta,tantum figni¬ ficat honeftum. tale bonu fola virtus eft : cui oppo- 2$ niturvitium feu turpitudo,qu® telte Philippo, vo- catur malum in »enere morum, feu malum culp®. Deinde bonum vcile eft res natur® conueniens ad corporis conferuationem, qu® eft expeteda propter aliud,fcilicet vfus caufa: vt bona valetudo, vita, 0- pes,&c. Bonum fuaue eft cognatum vrili; fignificat enim id qudd ideo expedtur, quia affett fenfui aut animo iucudos motus.Hfe-djr6.,fciUcet vtile & fua¬ ue,vocantur , quod attinet ad genusmo- rum.Quanquamigitur non funt bona maraliter,ta- j 0 men funt natura res bon® ad vfus aliquos expeten- dos nat®. Oppofitum eft malum pain®,vt vulgo lo- quuntur.Spiegelius. B o n v M accepilfe videtur Accurfius eam aquitate, qu® cx ancipiti hinc atque inde intlinantis animi motu pr®ualet,& feriptis mandari poteft, qualis eft vfucapionis materia: Sc apud Giceronem Ius, quod Iupiter fanxit, vt omniaqu® reipublic® falutaria eflent,legitima & iuftahaberentur.Vt Bon v m etiam id fignificet, quod in quacunqueci- uitate vtile eft , tametfi non femper cum ®quitate concordet;videturque Grsceifinstf 5 * diftttm,vtGra- matici atteftantur , ;ragpt t; ifilo euchv, quod ex dua- bus parcibus fecernar,quid prsualere debcat.ex Al- ciat.Spicg. B o n v M item , eft iuris ipfius temperatio atque eme- datio;qu® fit ex pruck-nda Iudicis accommodanti fe ačiioni cauf®, Sc fledentis legem ad caufam,nons caufam ad legem. Hoc bonum iolec etiam bonum Sc *quum nominari: vt oftendit exemplis Bud. Vi- JO uus,vir immortalitate dignus,in plane diuinisCom- mentariis, quibus illuftrauit Giuitarem Dei .apud diuum Auguft.Gicero ®quum bonum,in Bruto fine copula dixit.Spieg. Bo n v m pro commodo.IuXta illud Caffij Iureconful- ti dičtumapud Giceronem,Gui bono fuerit,eum fe- ciffe credendum, Declarat hoc eleganter Alciatus c.rd.fecundi Parerg.Spieg. J o n v m & $quum Ariftot.iib.5.Ethicorum tanquam differenda ponit, Sic Accurfius aliud benum efie 60 ccnfet,aliud ®quum, narrans lurifconfulti hac ver- ba,in leg.r, deiuft.&iur. nec fatis exp!icat, Budso tefte, quia ea de re late diflerit, traditque : cum ®- quum & bonum dicimus, abfolute bonitatem ®qui- tate'mque fignificari,& iuris medullam, germanam- que iufl:idam,quam cenfendo qflequi, non cuiufuis fit iurifpcriti.Spicg. Plane ®quum & bonum,feu ®- quumbonum (interdum etiam fine copula legitur) exaftam quandam probitatem fignificat,fccundura q'uam, loeis, perfonis, rebus & temporibus conue- 70 nteattr aptatam. nuil6que feripto perpenf« arbi- tramur,8t ftafuimiis. 1. fi‘& me.fF.de reb.crcddeg.fi quid venditor.ff.de aedilit. edift.l. ir. iis. ff.de cond. & demonft.l.confenfu. ff.de ačtio. Sc obligat. Huic opponitur ftnftum ius,hoc eft,callida & fuperftitio- fa verborum Sc praferiptilegis interprctatio,quam, fi negledo bono & ®quo,fequeremur: ex fummo il- lo iure , fummam crucem Sc iniuriam faceremuss Tumque potillimum ad bonum & ®quum recurri- mus.cum 1 cripti & voluntatis eft qu®ftio ’ frequen- tiffima fane inter Iurifconfult. vt inde non mini- ma iuris pars pendere videatur , quemadmodum Quindlian.libro 7. Orat.Inftitut.fcriptum reliquit. Corrafius libro 2. Mifcell.cap.18. Idem in ff.in bo¬ na fidei, in verbis ex bono Sc ®quo. Inftitut. dea- ftion. B o n v m ®quum impetrare, eft Budao exponente,ius fuum obtinere, rem fuam recipere:idqueexemplis demonftrat in Annot.prior.Spieg. B c N v m fignificat vtile: vnde bonum publieum pr» vtilitate publica in l.i. ff.de vfucapionibus. Proin- de felemnem illam veterum pr®fationem,quod bo¬ num, fauftum,felixque fit.Ouid.lib.i. Faft.hoc mo¬ do concipit,vtile fit,fa»ftumque precer.Briffbn.Bo- num autem Sc ®quum in libris noftris coniungi fo- lent.l.i.Sc l.pen.ffde iuft.& iure.i.33. ff.de obligat.Sc ačdon.l.6;.ff. quod ob rem. & 1.66. ff. de condid.in- deb. 1.2. ff.fi quis tamen.in fin. ff.fi quis cautionibus. l.ij.ff.i. ff.de minorib.l.32. ff.fi certum petat.& alias f®pS. Sic,ncc melius,nec ®quius in 1. penult. Jf.vlt. ff.folut.matrim.l.82. in fin.ff.de folutionibus. Ridi- culi autem funt,qui bonum ab ®quo feparant. Hae enim indiuulfa in iure ciuili h®rent , inquoquid- quid vtile eft,idem ®quum habetur,propterea quod ad ciuilium vtilitatem omne ius referendum eft, vt Sc ipfa iuris ciuilis a Cicero. in Topič, tradita defi- nitio docet.& in Philip.n.louem ipfum ius hoc fan- xifle,ait,vtemnia qu® Reipubl.falutaria eflTent.le- gitima & iufta haberentur; quinimo ®quitattm ab vtilitate pofle feiungi exprefse negatdib.j. de finib. ltaque Hom. vtilitatem iufti & ®qui matrem fcitž appellauit: vfque adeo autem amice confpirant, vc in ea qua inuicem connefti folet copula, modo hoe, modo illud nomen fine iufta alterius indignatione & querela principatum ontioais teneat.Briflbniiu. Vide tamen Sc Corrafium libro 2. Mifcell. cap. 18. num.2. Quo B Q N v m eft, pro qu® vtilitas eft, Iureeonfahis propria locutio.l.ij.in fin. ff. ad Velleian.l.13. ff.de- nique.ff.de vfufruft.leg. j. ff.fi quis ex liberis.Sc leg, 15, ff.liberi.ff.de cont.tab.1. 93.ff.de folutionib.Sic & Caifianum illud tritiffimum.Cui bono,Prifcia.lib. vlt.interpretatur cnius gratia, cuius commodo, ad quod bonum : Refertur a Cicero. in Oratio. pro M1I0.& in oratio.pro Rofc.Amer. & 2. in Anton, o- ratio. B o N v m nomen,debitum facild.idoneum, quod exi- gi non difficulter poffit.Hoto. B o N v m notnen facere, hoc eft, idoneum,& foluendo reputare eum,quem quis admifit fibi debitorem de- legari.leg.infer caufas.ff.abefle.2.& ibi Gothofred, notat.ff. mandat.Spieg. B o n v M & frugi feruum intelligunt Iurifcos. apud quos frequens eft hsc locutio , vtilem Sc necefla- rium.Beroal. Bo n v s vir,iudex & definitur & appellatur. vid. l,yS. ff.i.locat.l.H. iudicat. fol. atque eo fenfu accipi de¬ bet d.l.vir bonus.cum rdiis legibus fupra citatis. B o N v s vir non tantum iudex,fed Sc quiuis alius vir iuftus,®quus,innoccns & prudens, conffderatufque paterfamil.accipiendus eft.ieg.5,ff:tametfi. ff. de ar- kitr. leg. penultim. ff. de vfufruft. quemadmodu» 375 B ANTE O. l-e.i6.jn fin.ff.ievfu. Sc hablt.l.47. JT. n Sticho. de fidacororaiff.Ubert.leg.5S.?.i. ff. loca.lcg.vlt.C. de aHment.)>up-prsft.l.45-ft' & r/ocurato.v,b.l I. ff. vt legat.feu fideicommifl. Horac, libro 1. Epi- ftolar. ni, ___ —Vir lente ejt quts( c^ui ecnfult*p«trum^ui lege s ikrague feruat: mult*,m*gn*que Jhenntur indice caufs, . iga« reJpenfire.Cr ejno eattfetefte Unentur. Quilibet itaque minime aftutus"&faiiax > fed intc- 10 gr« vit« & cxiftimationis , idoneufque &. diliger.s paterfamil.vir bonus appellatur.pror eod6mque,vi- rum bornim & bonum patremfamil. noftri auftores dicunt leg.9-iT.red (i lapidicinas. Icg.i7- jT.vitim.& I.19. S-fcd & (i veftimentorum. ff. de vfufriift. leg. ao.iT.i.ff.de oper.libert.leg.15. ft.de ann. legat, iudi- ce'mque viri boni & innocentis officio fungi debere dicunt leg.4.tf.famil. ercifcund. Vnde ad indicem, id eft,ad virum bonum in leg. 117, S. cum ita. ff de verborum oblig. Et ita arbitratus viri boni in libris noftris intelligendus eft , qui omnibus fere ftipula- tionibus comprehendi folebat.leg.i7.& leg.u.ffiu- dic.folui.leg.21. ji. fiuc autem. ff de oper.noui nun- ciat.leg.5i.ft'.folut.matrim.& leg.12. iT.drcuius.ff.de damn« mfečto. &leg. 4. Codic. de reftitutie. mi¬ lit. & alias vbicunque hoc verbum oscurrit. Brif- fonius. S o N v m etiam virum interpretamur eum , qui alteri facit, quod iibi deri vellet, ex ftntemia Vlpiani l.i. in med.ff de abPcrahantur, l.i.C. Theod.de curfu puhlico; quod & ad ve&uram bellicorum impedimentorum, &tormentorum aeneorum produci poteft.Bouesa. ratorios inftrumenta fundi efle F. Aretinusrefpon* dit confii^S.incip.ionga eft« num.18. Prat. Čuiac.4, obier.20. Gothofr.ad i^.circ.med. Cod.^iuerespi-.. gno. Erat autem Bos etiam olim numifma Atticum bouis nota percuflum ? didrachmum alio noraine dičtum. Ab eo numifmate-notum eft apudGrs- cos prouerbiurn/2«? 3 il%s CtGnKtv. Bosfuper j linguam fitus eft vel firmacus: conrra cos vfurpat«, qui aut pecuni« autoramento loquendi libertatem perdiderunt, aut mulfta? irrogands metu , qusedi- cenda funt,reticent. Breclisus l.armorum.fF.devčr, & rer.fignif. Bo ves iumentorum appellatione non continerive-= rimi eft : fed pecoris appellatione continebuntur. i l.S&.jf. iumentorum. & feqq. ffidt sdilit.edift.Brif. ; foni us. B o v e s magis armentorum , quam iumentorum ge. nere adpellantur.Pomp.l.Boues.gp. ff. de verborum fignifcat. dc ibi Geeddtsus. quod Sc Vlpianus pro. bat 1. JUdiles* 58. jT. iumentGfum.flide aedilit. edift, Prač. Bo V e s qui laboris caufa babentur, armenri genere continentur : qui r ~ r " “ J: °* r ~~' J ' 4 i pafcendi & faginandi ^ gregis po¬ tius genere Gada.d.loc.n.5. Bo v E s cerebrofi , dicuntur contumaces , vt homine^ a. peruerfo cerebro , qui a nemine perfuadenpol- funt. Colum.lib.:. Prat. Bo s cornupetens , vitiofus , i. boučm. ff. de ^dilit/ e d,id, BsAihPolluce Ub.S.Onomaft.audore , UZ 1 $ ^p^o/ 01 Porro vfu peritorum erfe- ftum; fuit,vt pro Senatu acciperctur. idq; Antonius lib.fiing.ad Modeftinum adnotauit V.Gothofred.ad rub.Cod.de appell. & ad epigraph.1.6. Cod.de vfu- cap. p,ro empto. Sc ad leg. 10. med. de pollicitatO) vbi pr® curia fumitur.V.inf. Buleutx, item Bulla. Hinc apud Modeftinum 0;4^.22. ff. de tuto.ft Sc curat.dat.ab.funt decuriones,Anton.Aug.ibidem interprete : cuius verfionem probant I.Guiaciusad l.s-ffde excuf.5cG. Bud. ad 1. folent.ff.de oftic.Pro- conf.& ieg.Prat.V.Gothofre. ad epigra.N-38.& inf, Buleut. B«aTwc, bubuleus, vide Gellium de bac didione dilffi« rentem lib fl 2.c.2i.Prat. B R. brabium (Sic enim dici fcriblque debere E* rafroiuj B ANTE R. rafmus adnotauit) vi&oris prajmium. BraBium,co- ronam seternitatis appellat Tertullianus in lib. ad Martyres. An id debeatur domino equi prius id at~ tingentis,excufl'o tamen iam infeftore,Bartolus de- clarat in l.i. $. item adquirimus. vcrf.extra.gl.ff.de acq.poff.Erdeberi TcCgjtCetoVjarg^mento eft, quod dicit Paulus l.i.tf.p-er eum.fF.de acq.pofl. & Vlp.bi. ST.qasfitam.ff de aq.quot.&a?ftiua, Sed Pauli Ca- ftrenfis diucrfum aientis fententiam veriorem pu- tem.Vide tamen Panor.in c. Iofcph. de ibi in addit. 10 de verb.fig.in antiq.Hinc gymnicis ccrtaminibus prserant , Agono- tbets feenicis.Briil. qui.fuerint patet cxI.Polluee lib.5. Onom. ea.3;. cuius lisec verba AmtcTorc Q jvfj.viMtt /j o 7i?vcLTb)'i Hos,certami- nis prsmium vj&cribus deeretuife, Beatus Rhena- nus in adnot.ad Tertullianum docet. Vlpianus no- fter L 4. ff. dc iis qui not.infa.certaminum defigna- tores,^p^,S(ibitt 4 appellari feribit. ^ofchopuius cv 20 hHiMi ov ^ tok , C&tjZet; l&j , d Jtumret 'tS ra 3 ,Qk&\ JiMvtis , «•?’« b o^aov,B rili. Brač aru m l.vnica de excufartif.lib.10.C.artificu gcnu$,in Bafilicis /.Accurfius di&us putat a longis brachis Theutonicorum.vcl Torculariorum; qus incerpretatio non congruit, vt ex ferie confti- tutioms liquet al.Bracharii. Brač hi v "m ftatuce ad 4 ere,adiicere,coadijnare, I.23. ST.fi quiš.& ST.ac in his.ff.de rei vind. I.14. ff de aur. 30 argen.L7.fF.ad cxhibend.Briff B r a n c a lupi m termino , fiue petra naturali arbore peregrinam fignificare , ait Latinus V.P. Togatus. Eft autem branca , pars ima pedis abfciffi, vt ex eo- dem Latino conftat. Branca vrfi, eodem au&ore,in termino, fiue petra naturali iucum fignihcat. Bract e ar 11 in d.l.vnic. & ibi Cuiac. C. de excuf, artif.lib.i '.Grsci? 'snttAoup^i dicuntur, qui aurum maličiš tufum,& adquamais tenuitatem du&ile re- 40 bus inaurandis iiiducunt, idque Budsus in priorib. in Pand. adnotat. iulius Firmicus eos bračbatores H b. S. c.ip.adpellat. Brilf B£«y7n?75y. Brcntifi um, pro Bruniui10 poni apud Scse.„ uolam leg.qui R.om2- J),Calliniachus. ff. de verb.o- blig.Alci2.SL Cuiacius aiunt J Porro Brundufium, Stephano, vrbs Calabria ad rnare Adriaticum fita. Brundufium quidam poeta: breuitatis caufa Brca- dam dixerunt Fefto lib.2*V.Cuia.d.jT.i.CaI!imach. in quo Bretenfium legitur. - 0 BftpG^giof in l.illud.i&ČtLlancimus.iS. C. de faerof eccleflocus,domdfve,vbi infantes recenteTque par- tus expofiti,airt egentibus parentibus nati, aleban- tur.Bpž^enim infantem,fcetumque recens editum fignificat apud clafiicos rerum feriptores, napa, rb pfejSajTo fipu fii7dSunv. Prat. Breve Fefto libro 2. a Grčečo defcendit , quod eft T, ^ ■o* e v e tempu* in 1. cum antiquiras. verf.fi tamen.C. de teftamen.horam,vel etiam minus,accipere debe- mus,pro rei necefiitate. Aliquando triginta dies fo- 60 nat.iu.bin coRtraaibusXi.iunff:o jf.2. Cod.de n.n tmm.pec.& ibi hoc adr.otat Accurfius. Quandoque poniturpro paucis dieb us ca P’ cum Bertholdus. de fent.& re iud.Interdum aceipitur pro an n o, gl.in c. pr*terea.extr. de a:tat,Scqu a lit.PMt. B R e v s tempus etiam pro vita homini s aceipitur gi. in cap.quid ergo.t2. qu.j. Nam & homo breui tem¬ pere viuit.Prat. Breve teftatum.dicitur fcriptum.quod fummam rei continetjteftium aliquando, nediim tabellionis lub- 57 8 feriptione confirmatum; eutus exemplum extat in capite i, verf.fi enim quid fit tnueftitura. in vfibu% feud.Dehoc vide Baldum ibi, verf.i. feud. 2.Sci. feudtp. Breviariae rationes.leg.vlum.ff. de pecuUegar, Brtif Br e v i s, Breues, Sc Breuia, paffiminiure noftro re¬ pe, ias, qua ita definiuntura Zonara in Concdio Carthaginenfi BfiSm, » chm/Mi Rijasaj, cufi-njh®. ^©epiifid cftjcompendiaria feriptura. Ananias Alex. TOeAa m caurtSeta oiJ\ rosRciv čv ej; avappaftTtq m « inž?® n,uyf« x«4fo ienfu accipiuntur in l.inter.j.Cod.de conuen.fifci debit.lib.j9;«*.Prat. BREVicvlvm, quafi paruum breue breuem feri- pturam interpretatur Alberic.quod verbum a breui dučhimputat Alciat.lib.i.Oifpun.cap.-1. Qua voce motus Bud.in l.vlt. ff.de Scnato.legendum autumat . lib.7.G. luftin.tit.44.de fententiis ex breuiculo re- eitandis. Cum ex C.Tbeo.lib.4.tit.i5. ex tit.& leg. j.Cod. Theod. eo periculo legendam facile etedat Alciat.vbi fupra.Caiterum Alciatum redarguit Fer-- randus Adduenfis lib.2.explicationum cap.i;.atque oftendit breuiculum legendam , non periculum, cum lub teto ifto titulo nihil aliud tračletur, quam de fententiis ex libello recitandis : vt breuiculum fitnomen diminutum a breui, vt rede Alb. putat, qu« difiio pro libello accipitur, 1. v!t. de conuen. 60 fifc.debit.lib.io.vid« Gothofr.ad rubr.C.de fenten. cx breuic. S R E v 1 s s 1 m 1 loculi, repofitoria. in quibus monilia magnum patrimonium «quantia feruantur, anno-, tanit Rhcnan. in iib. Tertull. de habitu muliebri Spieg, BRiTANJflAE praifes.l.i. tf. prius.ff.de vul.& pupili. fubftit. BritannicA clafils 1.4.q i- ^ F v T1 a N' 1 diceba n tur, t^ui coačti erant feruiliaex- jiibere pro eo ^quod beilo fecund® Punico poftela. dem Cannenfcm ad Hannibalem defecifTent. Al«, ab AJof.Genial.dier.lib.2.csp.27.Feft.lib.i. Gellinj lib.i^c.^.Et prceter hos Crinitus dehoneftadifcipl, C.7-lib.2. B R v t v M dicitur, quod iongifftme a fenfu ab(it.quo lenfu paffim in iure Ciuiii & pontificio rcpc-ritur, Brutum obtufum & hebes fignibcat Marcello. Brv t v m etiam grauem antiqui dixere Feftolib.! Prat. BryTvs lurisauftor. 1. 2 -jf.poft hos. fF.de orig.iur.& apud Cic.Iib.-epiit.famil.citatur in 1 . 6 B. ff.de vfuf, L 13 . ff. dein diem nddičh l- 4 .ff.de captj.p jf.Ncri. tius.ff.de acqu.poffefT.BrifT. B V. Bv , B« , quamuis per fe nihil ffgnificat,magnist3. men & amplis rebus preponi folcbat Feffo libro fe- cundo. B v a 8c pappa Varroni puerorum potus & cibus. B v b a l 1 n a pro Babylonica falfo ab Oldendorp. & Spiegel.legitur in l.argumcnro funt 25. ff*. dcaur.fc arg.lt g.Babylonica Floremi«e lcgitur:quamlcdio- nem conbrmat ibidem Bayfins:Babylonicarumpel- lium meminit Marcianus 1 . bn. §. fpecies ff. depu* bHcanis,& ve&igaiib.Prat. B v si n a r e Fefto lib. 2. eft menftruo mulierum in* quinari,ex Lucilio.Prat. B v b e v M,buc BubleumjFefto eo. Iib. vini quoddaa genus eft. Bv b 1 l e locus vbi boues ftabulantur,ficuti equile,Y- bi cqui.Col.lib.i.rei ruft.c.G jB v b R e s tj SAbubroftisjvid.pDupreftris. Bvb v Le v s Varroni Iib.,4. Ling. eft qua/T temoin* ter boues. Bubulcum accipi pofferefte /cribit Pau- lus,l*cum de lanionis.i8.jT.de bubulco.ffdc inftr.is- ftru.lega.S: eum qui bobus arat^Sr qui boues aratv res pafcit.prat.Briff B vb v M, pro boum.l.^.jT.Cdelega^.Briff.parerg. Bv C c v. l l a R 11 in conftitutione Lconis & Anthe* mii Impp.l.b.Cod.ad leg,Tul. de vi piib.Suidcefunt LVticvoj^AATOf.Gallogr^cids etiam pw efte ait, , Erant & Alciato lib.a.Di* fpun. De buccellato Chrifiianae expedi- tionis, incuius procin&u quotidiead frugalitaris annonam mititamus, panes quinque tibi milimus. Vnde non inepte Buccellatun-. expeditiona]e anno¬ nam interpretantur , a Gr^cis Jjm p©-, nst an;nf!it.Ai- appdlat: l.j.Jf.sstera. Cod.de vet.iur.enucl.8c Plinius ad Traianum de^buleutis Bithynise fcribit cui Traianus de decurionibus refcribit: Senatores vero a Modeftino »■pjcAurnioi dicuntur cap. 15. de excufat leg. Spadonem de excufat. Subfcribit fen- Centi® Auguftini Cuiacius, lege primaDigeft. de e.vculat. differentiam inter dccuriones & fenatorcs erucns ex leg. q 1 uh GevhAnzu de tutor. Sc curat. datis , coniunčto Jf.r.d. leg.15. Non tamen Antoni- us inficiandum atbitratur curiam &Senatorum8c decurionum fuifie.Cum enim decuriones, vi Pom- ponius ait,l. pupillus, Jf. decuriones. de verborum fignific.ex eo difti fint,quod initio cum colonis; tje- ducerentur, decima pars colonorum confilii publi- cigratia confcribi folita fit , Scnihil decuriones in cofoniis aut Municipiis a Senatoribus Komani« differrent, Nouefla j8 .mirandum non in fimi- li re fimilibus nominibus vterentur. Sed & eadem rattone funt ex Grtecis, qui ( 3 «ux 8 l-iac,Senatores ad- pellenr, Sc tiuj Covhlul Scnatum. Angullin. prtralle- gato loco. Ev 1 g A , nota etiamnum aulicis vox : quam Feftus indicat fuifls Gallorum, qui folliculos aut crume- nas, aut facculos fcorteos,hoc eft,e pellibus faftos, olim appellabant Bulgas.Spiegel. Bvlgarvs , Italite Iurifconfultus circa annum 1190. B v L L A. Quas vulgus bullas, femidofti fupplicatio- nes, dofti fupplices libelios vocant, quce Sc breues dicuntur.Forfan rečie.appellare poftemus diploma¬ ta ; quanquam nec iilud omiferim, literas apoftoli- cas plumbeofigno munitas,in quibusK.omanerum pontificam decreta continentur, non inepte bullas appellari, quando ®oox»,id eft , bule , Griccis dici¬ tur & confiiium. Sc locus in quo confultatur. Sed nos, more noftro mutata e in a, bulla dicimusivt fit a mufice mufica, ac vocabulum per duplex 11 perpe- ram feribentes minus elegans reddimus.Bulla enim gemino 11, eft proprie tumor ille inanis, qui vifitur in aquis, momento temporis enafcens. Ex quo pro- uerbialirer apud Varr. dicitur bomo bulla Anch. B v t e a aurea Fefto,infigne crat puererunt prcetex- tatorum , quz depende bat eis a pe&ore , vt fignifi- careteam ittatem alterius confilio regendam : di- fia autem 3 Grarco fermone Cot/X» quod conlilium dicitur Latine: vel quia eam corporis pari tm con- tingat, id eft, pečtus , in quo naturale manet confi¬ iium. Hsec ille ; quod autem eflet infigne pueroru, Elutarchi teftimonis in Romulo ptob.1tu1p7tf.t1y ds 1 , inquit, X, tkj rra/fS tl aosftf -du) ( 35 »iai&re' ni ^»mjer©-.Bulls auref meminere aliq fenfu Pon- tificcs clemen, vnic. in fin. de iurciur. & capi. prse- fcntium.Jf.teftes de teftib. lib.GPrat.vide infr.Pr^- texta toga. Bv l L ar 1, verbum barbarum quo tamen Accurfia- ni vtuntur , pro eo quod Imp. Conftantinus, in l.fi quis in metallum.C. de pocnis tranflate, nec emni- no ineleganter, dixit, in facie feribere, in fronte potn$ genus imprimcre.Prat.Bulla item pro dipla- mate,voxeft barbara. jvtus iudicat prouerbio dicitur, vbi lis inlongutn profertur,nec vntjuam explicatur qui mos nune eft, tefte Erafmo, perditiflimis aduocatis noftri tempo¬ ris. vt fubinde nouam reperiant caufam produ- cendte litis, quo plus ntmunorum extorqueant a li- tigatoribus. Spieg. BvpRestis, fiue, vt in Pand. Flor.eft,bubr.cftis,a- liis Bubroftis apud Marcianum, leg.j.Jf. alio SC.fF.. ad leg.Cor.de fic«. animalvenenatujraruin Italia 3 % B ANTE V. Icarabeo longipcdi (ImUimum,boaem inter herbas fallit maxime, vode & nomen babct mg? to j TaofoDc Deuoratumquc taftofelle , ita inflammat vt rumpat.Paulus Zgineta lib.5.ex i^iolcoiide iib. 2. Plim Lis libro 3. cip.4. Cotta in Memoral. B v R a Varroni quid lir , exeius verbis difces. 4. L ing. B v r Aquafi Coof^g^jabubuSjaiii a curuo curuum yo canc.Eft autem temo ille longus aratri , qui inter boues protcnTus ed : a Marone vocatur buriš. Tor- i neb. Iib. adueriari.22.cap.29. ^ Bvruo, parcus ed ex equo Sc.SCina : flcut e diuerfo muius, ex afino & equa. Vlpian. de lega.j.in l.item legate, in prin. vbi aiu: Item iumenta > vel le&ica, vel Tella, vel burdones: item mancipia alia,&c.'Ne- brilf. Spieg. Hinc Cuiac. obicru.lib.ii, cap. 16. ap, probat verfionem eoru,qui in d.l. item lega -o, Bur_ don.es interpretantur mulos. eodejm namqueTcnTu ati leg. qui duos, eod.tit. itaGrasci fi^ribunt: tZX i- yxnra> CvpMuv &ej ** t&). Et Ricro- ^ nymus in translatiorie Teeundi Regam,vt toliam o- nus duorum burdonum.Et eoTdem efle mannos opi- nor , cum vulgo & gloflT antiqu£ , & Acro & P01- phyrio mannos, burdos.,& buricos appellari dicant. Paulinus ad Senecam, Macro & viliore afleilis bu¬ čo fedentem.Hieronymus ad Pammachium de obi- tu Paulinoe, vtrumque nomen copulauit his verbis: Feruentes buricos mannos. Et idem in Ecclefiadcn cap. 10. Dignitatc ( i»quit) perflati vias pubiicas manibus terant, quos vulgo buricos appellant.lmi- tatus ed Horatianum illucl , Appiam mannis terit. 3 Ted mannibus dixit,pro mannis,cadem licentia,qua Lucanus fadibus pro faftis. Csecerum longe aliter liodie lcgitur illo Hieronvmi loco,nempe hoc mo¬ do , Dignitate per flagitia puhlica Tublimen- tur , quos vulgo lubricos appellant. quibus verbis nilnl eft deprauatius.Cuiacius Tupra did.loco. Go- thof. ad leg.49. princ, de lega.3. Bv R Gl, quorummentio in conftit. Paul. Orofius li- br.7.Crebra, inquit,per limitem habitacula condi- tuta., Burgos vulgo vocant. Hinc in tit.C. de fund. rei priuat^.Eum qui collegio,vel curi$, vel burgis, ccetcrifque corporibus Teruierit- And. Altham. vir cruditus, a Grxco pyrgo vocabulum drdu&um pu- tat. Colligitque haud abTurde ab hac voce, eos qui in cadellis, munitionibus Sc turritis mamiis habi- tant, Burger >quod crues dgnincat, quafi dicas Pyr- gios: & Burggraf, appellatum prsfedum atqwc Co- mitem arcis 6c cadri. confians autem ed opinio , a Burgis , Burguradiones Germanih populos effe di- čtos. At Rhenanus n oder vetudias nomen arbitra - tur , quam quod primum Ca?Taris, Tyberiique seta- te natum lit : aBurgiis , hoe eit, eafttllis limi- tum. Qusm opinionem,fecutus Oro(ius,inntimeros qui fublcriberenf,Teperit. Horum veteres fcdes,pri- nTcpuam per Germaniam in Sequanos commigra- runt, quicquid de iilis cum proditu dignum^ tuni circa datum eorum , plerorque etiam magni nomi- nis viros lat uide ,res ipfa manifeda^, primus omni- 11 m ide Rhenanus Herculeo plane labore via mon- ^ drauit, aperuirque d mul viam dudiofis rerum in- dagends , pate£acicndxque vetudatis, cuius inter primos, quos eruditio Tumma commendat, nodra ^tate celebris viri memoria poderis pr^cipp.e cele- branda TacroTandaque habenda ed. Spieg. Sed no ed illud omittendum , qua* dicuntur cadra,inl. 4. G. de odi.iud. milit.& l.cnr?c.C. 3 e odic. mag. odic. burgos appellari in JT. in Sardinia 1 . 2. C. de odic. • prst. prxt. Afr. Vegetius libV. 4- Cadellum parud burgum vocant. Paulus in Valentin. Crebra per 7 o limitem babitacula condituta burgosvulgo vocant 3 s 4 s ° leg. penul.-C.de fimd.rel priuat. Sunt igitur & bur- gi fiue caftra , & clufuris in limitih. Cuiaciusobfe. Iib. 3.C.14. in fin. Pith. lih. aducr.i.cap. 14. Gotho^ . fre. ad 1 .1. Jl.-4.cir. med.C.de offic.prarf.praet.Afric, &ad I.4.C. de odic. Hinc E v r g a r 1 i,de quibus lib.7.C.Th.nondumtypise3- cuTo a burgis. Bvrgvndiones , quod Burgis expulfi, a P v oma- nis adpellati funt Prat. v id Burgi. B v r 1 c i,vide Tupra Burdo. B v 11 r h v s, homo dicitur,qui pranfus cibo & porio- nc r.ibct. Spiegelius. Camerarius autem annotat, qu oTda m bu rrhos d ici vol uilTe , quibus buccsrii- berent. deduda vero vox videtur a Grsca mlfe, Sc 7!vpjiaov quarum vrraque rutfum (jgnificat. vid. inf. Byrrhi. E v s ta facientem,pro combuPcore defuo&oruuicor- porum, led perpera, Mbericus intellexit.Nec enim I.C. to loco quem citat, buda, Ted iuda Tacientem dixit. Vide Seraium a£n.ix.& Oldend. explicantem ha-c verba, leg.iz. Tab. Rogum budumuc nouum. Spieg. Bvstorvm Religio. leg. 5. dc fepuleb. violat. in God. Theod. vide apud I-edum Budi explicatione. Bridon. ^ B v s t v m in xii. Tabul. Gr^cis 'rupfiov, monumen- tum 8 c Tapulchrum videtur interpretari Cic.lib.2. de legibus. cui videtur confcntire Fedus Pompeius li.2. Budum ^ ait, proprie dicitur locus,in quo mor- taus ed combudus, & fepultus : diciturque buftum quafi b. ne vdum; vbi vero combudus q-iis tantum- modo, alibi vero ed Tepultus, is locus ab vrendo,v- drina vocatur ^ Ted modo budum , eo quod Tepeli- tur, Tepulchr im vocamus. kise Fedus. verba le- gis x 1 1. Tabul. ha?c Tune: Herv m B v s t v m ve Vsvcapito. bane ex Solonis legibus. Lcx Solo- nis h«c ed : H*£5»oy, « tv^aCov (ah vtranque legem cxplicui lib. 2. Sc 4. Veteris iurif- prudenti^.Porro autem Gručam vocem vfu retinuere Galli.Nam& Tepulchri operculum Tum- bam Tombe vocant : fepulehrum ipTum Tombeau. Eo TenTu quoapud M.Ciceronem 2. de legibus, fu- mit Imp. lulianus leg. pergit. 5. C. de Tepul. viola.' C^uidam etiamlegunt in 1 cg.z.in fin. Diged. de in ius vocan. In Pandečtis tamen Florentinis ed iuda rečlius. Bvs tvariae nacechae apud Martiale dicutur vul- garia & diobolariaTcortilla, inter buda atque mo- .numenta bene in propatulo prodantia. Tornebus lib. aducrT.13. cap.19. B v t t a e jbutticeil^vid.Goih.not.ad leg.2 06. princ, deverb. lig. Cuiac.9. obl.26. Ba^c interpretantur Balilica , Terias nouo vocabulo, quo etiam Hetrufci bodic vtuncur. Nicetasdixic 8c interpretatur Veteres etiam glod> dogas exponunt quod quidem dogs- rum nomen a Gr^cis raptum videtur , quibus J))K% vel Funt, quje capacitati alicui parata Tunt, & capacitates ipTae meniurir, vt in Aureliano Vopifci: EaČhrett ratio dogse cuparum , nauium , doga non vas,Ted capacita-.em lignificat. Cupas autem exponunt veteres glolTar, eaTdemque vo« čari a quibufdam gaulos.ldem buttarum & btiticel- larum nome in veteri indrumento apoch^ (iue ple- narice Tecuritatis legi ; quod membrana fcriptumex- tac inTbibliotheca Regis. Scriptum fuit Ra.uenna; Imp. Dn. Iudiniano, PP. Ang. anrtojS.P.C.Bafilii, anno 23. Id Jul. Indift. 12.& co Germanus v. s. fub- diaconus, tutor Stephani h . p. profitetur Te d Ger¬ mana Cl.F accepifle ,quod protertia portionehs- reditatis e^tedamento, quod colledi ei compere- bant 5 §5 B ANTE 1 , bat in rebus mobilibus & imm©biUbus,quarum m- titia profcflioni. fubiicitur a & inter csetera naobilia numerantur buttce & buticellcc granaris,Cuiac.obC I1b.9-cap.26 .in princ.Goth.ad d.l.2c6„ B Y» By RRh lin Lr.ad fiaem.C.Th.de habi,quo v ti opor. int.vrb. & vrb. & apud Vopifc. in Carino, tegmen capitis feruoram trat ex d.l.r. lmperatorum corifti- 1 tutio omnibus, prseterquam militum feruis, Byrris vti pcrmittit Sc cuculis.Cuius exceptionis hanc ego rationem vitro refero, quod milites quoque domini Bvrris paflim vterentur. Nam Burros, feu Byrros, fuifle arbitror veftis genus aliquantam vilioris & piliš hirfuta; ,qualem ctiam Endromidem Martialis defcribit. Paulus monachus Gyprianum byrro in- dutumfuifle refert, cum ad fupplicium duceretur: - Pontius Cvpriani ipflus Diaconus , quieiusago- nemfane qaem eleganter defcripfit, in a#is laccr- 2( n um b vrram appellat. Sic memini veterem Perl! j Flacci interpretem lacernam byrrum interpretari, Sc adiicere,pallium efle fimbriatum, quo foli quon- dam milites vterentur.Aufonius Drepanio; *At ms illepidum^rudtm libellum , Burrasrfuifcjuihdsšneptidfcjue. In verfibus quoque nondum (quod fciamj cditis, qui in veteri libro Eucerice tribuuntur,ita fcrip tum reperi, bilk borribiii iungatur purpura burr<$ } , ; N e ti at ur plumbo fulgi d a gtmmz gr a. u. i. Burrseappellationem noshodieq; aliquaexpar- ic retinere videmur, Bpreau. Beri honeftiorum & Palatinerum veftes erantj forices, vt a viris dočlif- fimis notatum eft. Vndeego Beros Attrebaticos'& Canufines a Capitolino dičtos arbitror in Catino n©n Byrfos-.vt & a Valerio Martialc lib.i.Epigram- matum,dum ait: Nee defunt tihi Bera. ^laninna, Pithorus in fubfeciuis. By s aci v MjAfricč campus.Byfacenus campus apud Plin.lib.12hcap.15. SyssicVm opus apud Martia.leg.fln.iT.fpecies.ff.de publican.pro aliquo cx byflo con fe&o. Prat, By s s v m ligni genus efle apud Indos candidi(Iimi,SC molliflimi.Ifldor tit.i$.Etymohc.27.& Iulius Pollux lib.^.c. 17.fcribunt. Huius verba fubiiciam , yjq 7T* Bvrrtv* -MU, « @U( 7 ffDC Mvev T/ OTEČ* I vdW?. By f- rumplerique interpretantur linum teaue , rufum, coloremque auri imitans 7 & fplendorem atque ful- . gorem: reperitur Sc in pinna marina molliflimže la- nuginis tenuiflima:que Sc deli ca ti filma?. Turnebus lib.19. aduerf.c.25. Prat. Aretas in Apocal.Ioan.in- terpretatur corticemarboris. Indica? in linum reda- ftum.Briff. vit.odit. BitsSinam veftem cuius mcminit Apuleius lib n, de Aflno aureo , Iuda?is faee-rdotibus familiarem fuifle iofeph.lib.6.BeiliIudaiei oftendit.Prat. B y s s 1 n y m opus, in 1. vic. $ m fpecies.lf.de publican, Cčterum byffum ligni genus efle apud Indos „ can- ^ didifiimi Sc molliflimi,Pollux li.7. Onomaft,c.xvn. Sc Ifido.lib.xix.Ety mol. c.xxvii. fcribunt in tE- gvpto quoque hyflum quam maximenatum ex ca. xxvii. Ezechielis, Hierenymique c.ommentariisin telligimus.Plinius lib.xix, c.i.etiam circa Elim in Achaia genitum fignificat his verbis; Ergo huic li¬ no principatus toto in orbe. Proximus byflino , rnu- lierummaxime deliciis circa Elim in Achaia geni- to. Ouaternis denariis fcrupula eius perm Ut a ta quondam , vt auri, reperi©. iriflonius. videfupr, « Biflus. 1 7 C k t K i b A. 386 B y ¥ apudPerfas erant, qui, cum aderare vo- iucrunt, fumma montium confcendere foIiti,& fine templis louem Papam falutare. Brechsus in leg« Tabern«. Digeft. de verbor. & rer, figniflc. Suacf.na prouincia 1 .2. ff.de ofhc.Pm.Afric.leg. 12.C, Th.de diuerf.oflic.& appa.vt exl.35.de fufcep- toribus prspof. in eod. Cod BrifC C A. C Litera condemnationis nota erat, qus in publicis iudiciis dabatur a Prsetore in tabella fcripta, idq; Afconius in 3. Verrin.flgniflcat:Quintilianus. lih. v cap.y.ait.C.litera Gaius notatur, id eft Gaius con- demnatur.ideoque rečle triftem eam appellauit M. Ciccro pro Milone : Quod nifi vidiflet, pofle abfol- ni eum qui fateretur , neque qu«ri vnquam iuflif- fet , nec nobis tam faiutarem hanc in iudicando li- tc-ram , quam illam triftem dediflet.,Hotoman. Prattei. G nota erat prsnotninum, vt C. Cailti, C. Caliguls. Clitera innerfa apcid.Vslufinm Mstianu in libcll. de aiT. diftribut. nota eft Sieilici. C fcripta, G pronunciatur interdum , vt in Cneo v.i- demus Sic C in G muratur, Fabio tefte lib.i. ca.i^. & Prateio in confuet. Marchis, titul, dcs denationes&dotz^.$ . jo.Marchiani enim dicunt logres, quod vetus.inter preš Nouell. adpellat lucra nuptialia. Nam C & G mutuaeft & O pro V fspe vereres pro- nunciafte conftat. C in G mutari iignificauit Var- ro lib. 4. inverbo Gladius , qui a clado ducitur. Prat. C pro Q_in antiquis libris fcribi catptum, refert Pe- trus Viftorius in primum epift.ad Atticum: decet- que earum literarum vfum f$pe confundi. Vnde ex fterculino fterquilinum faftum eft:Veterem tatnen orthographiam Pand. Florent. retinuerunt, in 1 , fi quanao. ij. S- fin.ft.fi feruit. vindic.fit leg. furtdi.S" 5 fundo Digeft. de a6t. cmpt.quo fcribendi genere v- fosfuiflfe M. Catonem ScTerentium.Petrus Vidlo- rius admonuit. Ccenaa oo.centum milium notam efle, idem docet. Pratcius. C litera, Gaius, itemejue Caius notatur: qux inuer- fa J mulierem dedarat: quia tam Caias efle voei~ tatas, quam Caios, etiam cx nuptialibus faeris ap- _ paret. Fabius libro i. capit.7. Hotom. Cabai. a, diuinse legis interpretatio,quam Mofes ab , ipfo Deo aecepit. idem eft apud Hatbratos, qu.d a- pud nos fcientia feeretior ; ob eam icilicet ratio¬ nem , quod illam dočlrinam non per literarum monumenta, fed ordinariis reuelationum fucceffi®- mbus alter ab altero quafi hereditaric iure fufcipe- - ret. Crinit. de honefta difciplina libro zy capi- tulo J- Cab Al i i o s , pro eauis dixit Pomponius in leg. fi ita.15'. in princip. Digeft. de inftrudl. & inftrumen. leg.quo etiam fenfu vfus eft S: Lucillius libro fecu- do apud N. Marcellum: £uccuJfa 1 ori tetri. tardift caballi . Cab a t l v s in eo ab cquo diftat, quod caballusfere nunquam fine derifione dicitur , equus vero fem- per de apto & probato Pomponius in d.l fi ita, qui in priftrinis eftent tanquam dicat, malos NebriiT. Hinc Cabai L A TI o in conftitutiombus,munus alendi e- quos publicos; a caballis difia. Feftumautorem ha- bet, Alcia. Vnde adparet,&exemplaria in hoc va- , riare.Adi Rhodiginu ca.z4.1ib.2i.Spiegelius.vide8t L14.Cod. de erogatf militar. annon.in Cod.Theod, 3 8 7 C ANTE A. Cab ALt AR ii,talio Firmico authore dicuntur, qui fub equi cceleftis fydere nafcuntur.Prat. Cab o Figato, Traie&usjSeptadiftus, quieft contra Hifpamam:hodie nuncupariCabo Figato rcfert P i- netus.Vide Gotho.l.2.iT.2.C.de pratfe&.vrb. Cab v s frumentaria menfura.Hinc Cab A esi dicuntur, quiexpleri nequeunt. Prateius. Spiegelius. CA c ab v s,olla grandior,fiue illa fic ex argilla , ftan- no, argento, vclalia quacunquere metallica. Pom- io pon.de aur.& argen.Iegat.l.&fi.Certe ait,fi cacabos argenteos habebat>vel miliarium argenteum,id eft, vas ad coquendum milium.NebrifT.cacabos & pati- nas inter culinaria vafa adfcribir.Paul. in leg. cum de lanionis.D.de fund.inflru. I.Pollux li.io. ca. 24. Onom. Sunt & alia eius generis vala apudLatinos. aula,fiue olla,ad pultem & olera coquenda,vcl quod prouerbio manifeftum fit, celebrata. Catullo,ifta o^- lera olla legit.Annumeranrur & ifta, lebe$,ahenum, tripus,pateila, frixorium,cratieula , mortarium , & 20 paftillum. C a c c a b v s,vas in quo pulmentarium coquitur> vt Paulus definit.l.cum de lanionis.jf.afinam. Digeft. de inftru.inftrument.lega.quo etiam fignificatu v- £us eft eiufdem collega Vlpian.Lcum a urn m. 19.iT.ft cui efcarium.tf.de aur.argcntoque legat. Varro lib. 4.1ing.dicit,cacabum vas fuiffe , in quo cibus co- quebatur, quem a cibo du&um ait. Pauli definitio vt fpecialior, ita verior femper mihi vifa fuit. Prat. Hotom, P Hodu'*, inl. 2.tf.qui pet.tut.viiium,non malitiam figni- ficat.Cic.lib.j.de fin.& 4.Tufcui.quseft.Prat. Cacvla Fefto libr.j.feruuš miiitis,ex Piauto^ dfčfu ait a Gr^co ;^6Xoy,quod fuftfbtr?clauifque ligneis ad tutelam dominorum armari loliti efient. Plau- tus : Video caculam militarem me futurum, (Hinc Cacvlatvm jid eft, feruitium.Prar. Kstfcav&i* apud Paulu in 1 . dtquantum.tf.de cedil.edičl. vitium eft malignitatem, & malam confuetudinem 40 figmficans.Vlcera mammarum Diofcoridi lib. 3. c. 16 .&ad animum transferri poteft.Prat. Čada ve R,eft corpus nondum fepultum quod careas bonore fepultur^.Seruius in 8 ,/E'neid.Britf.vel cor¬ pus quodcunque mortuum.Seruius Sulpicius trans- latc cadauera oppidorum dixit.Spieg. Čada v e r a cadendo dučfcum rede putat Temftlia- nusli.de refurrečl.carnts.De cadaueribus extat ti- tuluslib.48. ff. de cadauer. punitorum,qux abVl- piano,Martiano,&Paulo iurifcoff.appellatur corpo- 50 ra.tf eod.l.i.2..& 3. C A d a v er ventilare dicitur,in i.i.tf.fed & qui 5. C. .deLatinaiibert.tollend.Cadauer profequi J.a. tf.de in ius voc.Cadauera fpoliare dicitur in l.^.jT.aduer- fiis.Digeft.de fepukb-violat. Ca d a v e r v m praefegmina ad cxitiales hominum fortunas fiepius petuntur.vide Gotofi ed. ad rubr. Codic.de fepulchr-violat. €a dav er inferens in poffeftionem vaciiam , vel la- pideftnuito vel ignorante domino,non facitiocum do reiigiofum-.fecus fi vo-luntate.Vide l.ii nec dum 10. Codic.de religiof.& fumpt.funer.iT.Religiofum lo- cum.Inftitut.de Rerum diuif. Cad e r e verbum varie accipitor. Di~ cimus namque cadere pro Republicaftioc eft,ora¬ di (praefertim in acie.Britfo.) mori. if.fiiii autem« • 2 nft.de excuf. tur. Cadere commode, pro-continge- se^euenire: Cadere in fufpicionem,in deliberatione, pro incidcre* vealire. Cie. Olden. Sic quoque di- «.imus cadere corpus in terram per mortcm;yid.L 3. jo ibi:poftquam in terramcecidit.C.depofthum. h*. red.inftk.Tertull. lib.5.aduerfus Marcionem. Sic Cadere in commitfum dicuntur ea,qus fifco conr mittuntur. Britfo, Sic in commitfum cadere, apud Martianum l.fi.in princ.tf.de public.dicitur is,cuius dominium fifco acquiritur ob crimen. 1. commiffa Digcft.eod.Porro quando de criminc accipere de- beas,difces ex dičl.leg.fin.&l.cotem.Dig.eod.Prat, Sie Cadere caufa, antiquis dicebatur pro eo,quodnuc dicimus, caufam litemque perdere, apud Papinia- num.l. Stichum.95.iT.penultimo.Digeft.de folut. & leg.Titio cent um. if. fin. Digeft. de condit. &de- monft.&Paulum 5 leg.in fraudem 45.^T.neque inftru- menta. Digeft. deiur. fife. Ita explicat luftiniamjs Imper. in $. fi quis agens.Inftit. de aftion. Si quis agens (inquit) intentione fua plus complexus fue- rit, quam adeum pertinebat, caufa eadebat; id eft, rem amittebat. Si maritus, inquit Papinianusin did.^T.fin.vitio fua caufa. cecidcrit, neqae foluen- do fit, < 3 cc.Et paulus in d,jT. neejue inftrumenca.Dt quo cauere compellitur, vt fi vfus is centra interdi- ftuin fuerit, caufa čadat. Sic Cicero lib.de Orat.1. Hypfa?us maximavocea Pra-tore contendebat, vt ei,quem defenderet, caufa cadere licerct. Horom. porro modos quibus caufa f cadimu$,recenfet&(le- clarat idem Imperator d.iT.fi quis. vcrficu.plusau- tem. (Sunt autem hi: resjiempus, locus. caufa. (Et Paulus lib.r.fent.recept. titulo lo.vbi pro re ,fum- mam: pro caufa,qualitatem dixit: vbiAuianus.cau- fa cadere ait,eft caufam perdere. Sic eodem fenfii, diuerfo ramen abiftis modo^ Autor quoque ad He- rennium lib.i.fcribit« cum caufa cadere , quinoi^ quemadmodum oportet egerit. Teftaturetiam Quintilianus li. 7.c. 4-Si ab aftore vno verbo erru* tum ftt,tota etfi caufa cecidifte videri. Sic Ca dere dominio, eadem forma di&Ci eft,Sic qua ca¬ dere caufa, & cadere a&ione. Ferret.tit. de vi bon. rapt.Similiter C a d ere formula,dixere yetercs;quod eueniebat,cfi quis non, vt oportuerat^ ačlicneiii inftituiffet. In omnibus fere caafis fait F a bi us) in quibusccci- difte quis formula-dicitur , hae funt quaftiones J an huic,van. cum hec, an hac lege , an apud Kunc. an hoc tempere agere liceat. Suctonius in Glau- dio:Ncc femper praeferiptalegum .fecutus,duritiem lenitatemque multarum exa?quo &-hono mod:;., tus eft. Nam& iis, qni apud pri-uatos iudicesfo mula excidiflent, reftitu.it ačciones. Sic Quintiii:- nus dedamat.350.6c Sene ca Epiftola 49. Qmd aliud agitisjeum enmquem interrogaListfcicnies in frai:> dem impellitis , quam vt formula cecidifte videi- tur. Briftonius. Quo ex loco patet , cadere formi!' mula,in ftričti rantum iudicii ačtionibus vfurpari folitum.-caufa vero cadere, in omnibus. Pcrrota- rnetfi naris formulas amputari iufterit Conftantin::J Imperator,l.vnic. Codic. de formul.& impetr.fub!, quotidianus tamen forenfis vfus in exceptionibn$ reuocaffe videtur,non formulas quidcm , fed h?c cxcipiendi genera , anbufcaut apud hunc. &di- cuntvir Fines non recipiendi, a pračlicis Prat.. CA d a T > verbum,in 5 legibus,CGnftitutionibus,.edidi$, fententii« , intelligitur nondpfo iure, ita refte ex. plicat Accurlaus in leg.2. (T. quod ft aftor, Codic.de iureiurand. prop.calum.dand.quod probat Nouell. pxcT. iT. , <£2rs/icia 4 fuffragiorum vrna, feu amphora. Fuerunt autem duo apud vetcres cadilci, in quos cakrulos mittebant iudices : alrerum £«ya~ 7*v,fiue z&Tacfm&PoirfjjM &hunc adpellabant in quem condemnationis: alterurc «nogpv , in quem abfolutionis calculos proiiciebant. Hxc šxs»v,ideft, mifericordis, vocabatur j in quem eu' eu^vouj miitebatur:altera Sw.va.T0u, hoc eft, mor- tis erat, priore loco fua. Vide I. Pollu.libro.8. O nomaft. t$ei' o-k&joov ef>bc^5 , >& Budar.in coaimcnt.lin- gu£ Grseca?. Oldend. Ca d v c v m dicitur, non quod cecidit, fed quod fa- cile cafurum eft, ruinamque minatur. Vnde&pa- ries caducus, & giaris caduca Alciat de verb. fignif. Briflb.tamen caduca glans qu£ exarbore cecidit.vi- de inf. glans caduca. Ca d v c a aufpiciaFefto lib.j.dicebant veteres, cum aliquid in templo excidit, veluti virga in manu. CA D v c v Mapcrtavoce adpellari conftituit luftinia. ^ leg.vm.tf.& eum triplici C.de cad.toll.quod reli&u erat,mortuo teftatore deficiebat. Adde Forcat. ob- feruatio.in dial.87. in Nccpom. CADVcAaquaJ. Frontino lib.2.de aqu£edučb qu£ vel ex lacu abundnt, aut ex caftellis efftuir, aut cx manationib. fiftularum, Varro j.dereruft.c.vPrar. BriiTo. CadvcA oliua apud Columellam libro duodecimo, capirulo 49. Cad v c avs h^reditates Cicero dixit 10.in Anto.Phi- lippica: Caduca, ait, Ifidorus $.Etymol.cap.25.inde dicuntur , quia eis hsredes ccciderunt. Cad v v c a dos diccbatur , qu£ illico matrimonio con- trado in fiicum cogebatur.leg 38. jT. penultimo & 1. 61. de rit« nupt.l. manifeftum. 9. C. de nupt. Brif- fonius. Ca d v c v m . Ncmen certe hoc iampridem in libris veteru legum,& ore Iurifconfult.peculiari qtjadam ftgniiicationefuit: vt cum glandem caducam , vei aqunm caducam vocabant. Et apud Ciceroncm li- 60 bro teitio de oratore, Craflus vocat poflefiionem caducam, &vacuam, Sed in lege Papia , pro- pria qus*dam & lingularis huius verbi vis at- que notio eft.quam quidem Vlpianus noftcr in fra- gmen. titul.7. ita defcribit,vt aliusinterpres nune qu«rendus non lit. Qaod quis ( inguitjiibi tefta- mento reličtum, ita vt mre ciuili capere poilit, ali- qua ex caufa aeinde non ceperit, caaucum adpelia- tur, veluti ceciderit ab eo:v.g. Si caftibi vel Larino \uniano legatum fuerit. nec intra die;s centum vel 70 ceiebs legi paruerit, vel Latinu« ivts (juirjtum con- 3^ fccutus fuerit: aut ft ex parte hsres feriptus vel le- gatarius ante apertas tabalas dece(ferit,vel peregri- 11 us fadus fit.Elis verbis Vlpian. totam hanc de c& ducis legen? Papia breuiter perftringit, luftinianus \ r ero leg. vna. de caduc.tollen. antiqux locutionis ftgniiicationem & proprietatem diligetius exponit . ^ Ait , vet eres e a quse teftamento relida ab initio non conhftebant, veluti qu% legabantur ei, qui ** iarn tum in rebus humanis non erat, 3 ~ixiue pro noti leriptis haberi. Ouce po '1 teftamentum fadum, viuo adhuc teftatore defteerent, veluti ouia legatarius, vel haires interea moreretur : ea in caufa caduci cf- fe. Caduca vero fpecialiter appeIL i£a_eiIci..qux.iam- jnortuo tH i.Kpre pj-Lmum deilriebapt. veluti il poft eiusmortem legatarius vel hteres moreretur ante aditam hsereditatem. fed qu3e in cauia caduci alio- quin efie dicebantur a poterant etiam dici caduca, & $quc ad hanc legem Papiam pertinent non tame ea quce pro non feriptis habentur ^Certe in hac le ge proprie caducum appell atur, quod quis communi guidc iure črnili capere po^ulllet ffed c-x allgua iin- ^gulari c aufa per legem Papiam _ca p ere predi i b et^r: & eo veluti excidir, auod recidii ad fitcum. Eft & alia generalior in hoc-argumente ftgniftcatio huius verbi: _ quum omnia bona vacantia , gua; in hi c um recidunt, ap?ellantur caduca. leg. 3. de iis qu« in teftamen.delent.leg.ci.ad Stum Silani.leg.20.de pe- tit. heredi. Vnde in lexico Larino Gr^co sedis B, Germani Paridenfis, caducum deftnitur td, ^apoiuf ei; tcv p/optif& fiperCeuv. Ca d v c E v M & haftam fimul mittere, eft permiitere, vt pro arbitri© qais velbellum ineat,vel pacem am- plexetur.Caduceum vero effe pacis infigne čadu- ceatorum n#mcn demonftrat.Spieg.Adde GelLlib. so. cap.27. t C A d v s apud vipiannm leg.Fed $. proprietatis. ^ tf. ff.de vfufr.vas vinarium(alias metretes genus va¬ liš decem congiorum capax , ait Hotom.) Poiluci lib.10.cap.20. vrnas tres capit. Palsmon apud Ant. Auguft.lib.2.Emend.ca.n.amphoram Atticam ap- pellari fcribic.Alc.lib.^difput.cap. 21. dicit cadum congiorum decem capacem ex Diofcoride lib.5. In cuppis (alt Vlp. in d.jj\ proprietatis. 6 .) in cadis ac amphoris. Ca d v s vocabulum Grsecum eft,i7roquod capacem effe fignificat: quamuis Plinius eo vtatur, fed non nifhvt apte do&iifimus Georgius Agricola monuit,vbi vel Grarca transfert, vcl.de Gr«cis vinis Ioquitur.Extat Sc apud Proculum leg.penult.de vi¬ no leg.illud verum efte puto, cui vinum cum vafis legatum erit,ei amphoras,cados,in quibus vina dif- fufa Feruamus, legatos effe.Spieg. Cae c a veftigia pro iofidioFo,latenti & occulto ma- lo.Verg.apud Nonium: Cacaregensfi\o vefiigia ^c.Oldend. CAEcAMdiem, Sc c«ca teftimonia,vocant 10 . qu* Fcripto perhibentur abfentibus. Cui-us rei exempla pete ex leg. ad perfonas, Digeft.de iureiuran.& ali¬ bi.Nam cceca Funt,non tantum qu£ non vi'dent,ied Sc qu^ non videntur,& abFunt.Vide Erafmum , ex- ponentem parcemiam , Cxca dies. Ca e c v m definire vldeturVlpianus leg.r.jT.Fecundo Ioco,vcrF.eafum.ff.de poftul.vtrilque luminibus or- batum.adde l.vnic.C.quib.morb.Briflo. Ca e c v m etiam pro improuido dixifle veteres, No- nius ait. C a e c v s ( AeTUto&Kne eft, qui fupernse contemplatio- nis lucern ignorat,qui prceFentis vit« tenebris pra>- fensjdum lucern venturam nequaquaquam diligen- do conFpicit,quo greftus operiš dirigat, neFcit,cap s hinc enim«4<;.diftin&. ‘Ca e c v s rametfi a poftulando repellatur.dift. verfi- cul.cafum.iudicandi tamen officio fungi eum idem Vlpianus credit: leg.6.de iud.Sed hoc acci.piendum putat Bartolus, fi,poftquam iudex iam aliquandiu erat,ccecitas fuperuenerit.Teftamentum tamen face renon poteft.jf. catcus autem. Inft. quibus non eft permifT. fac, teftam. nifi-per obFeruationem Diui Iuftini quse extat in 1 . hac confultiifima. 8.C.qui te- ftamenta facere poffint vel non, d. jT. ccecus. Inft, ibid« Cae c v s paries,qui feneftras non habet, cuius. mc- minit Pauius in leg.e0s-4.fF.de feruit«, ft lcdionem C. Harmenopuli Fequamur , qui pro pariete eam- muni,vt eft in Pandcčf. Elo.legit. VJf>Kov to/^gv. Sed 40 50 bet, csecum dici. quo FenFu ita fcribit Virg. lib. A' neid. Vt cju.ond.Ar/1 Cretafertur labyrinthus in alta Varietibus textum cacis iter>ancipitemque Mili e vtis habuijje dolum. Si c Caecvm cubiculum,quod feneftram uon habet, di- xit Varro lib.8.1ing.lat. prat. Ca e c v L a R e Fefto lib.5.eft ccecosimitari. Caecvm vallum Fefto lib.eod.dicitur,in quo prsa- cuti pali terrce adfixi,herbis vel frondibus occulun. tur:qua analogia cx ca teftimonia,id eft,occulta dici putem. CaeciTAS ,morbus eft partis corporis. Vlp.Ieg.i.^. Fed Fciendum.fF.de scdil.edid. Caecvm animal appellat Hieronymus inMalach. cap,vit.45. dift. indo :parietem <; qui feneftras n©n ha- ' cuFar. non poff. Caepis m C ANTEI, 394 C A e di S autom, leg.?. C. de his quibus vt indignis hsereditat.&c. Cae d e s autofi vis inferendse imputatur. 1 . 6 . &ibi Goth.C.ad Uui.de vi publ. Caedititiae tabern« in via Appia, a domini no- mine vocari ccepts funt.Prat. G A E d v a fvlua, vt inquit Caiiis , 1 . fylua de verb.fi- gnif.eft,qua: in hoc habetur vt ca?datur:vel quod il- hus arbores licitum eft fcindere , fine lignorum, lise materin caula. nifi de arboribus. Plinius Csecilius in epiftolis; Czduz , imjuit , fylux cum monte ipfodefcen- dunt , &c. NebrifT. Seruius carn efle quae fucci- fa , rurfus ex ftirpibus aut radicibus renaicitur. Si DiSinitionem S ruij ex fcripto accipias , nulla ent fyl.ua non c$dua, niti qu£ nunquam csela eft : fi ex iententia , aliud videtur velle , fyluam fuccifam, dum renafcitur , csduam appcliari. Diciturau- tem nafci , quoufque ad pcrfedam fuam magni- CAELVMetiam proaere dixenmtveteres,N.Mar- cellus.,&: Iurifconluiti Li.ff.de acquir.rer.dom.LGn. 5f.penuit.fF.quod vi aut ciam.ffi apes.ffde furt.lcg. i.ff.de feruit.vrb praed.l.ff cuius.13.5f. fi tamen.ff.de v vfufr. Eodem fenfu accipe apud Ciceronem ii.2.de Nat. Deor. vbi de ccelo craffo loquitur. Sicapud Virgiiium lib.j.Georgicon. ——varium c ali pradicere morem. Ca e Li,inquit Seruius,id eft,aeris. Namfylua nunquam dicitur ip Gaelvm p-ro aereetiam pofuit Vlpianuslcg.i. 5 f«t. ft.de cloacis.Prat. Cae L v m proprie , vt deftnit luftfnus Philofophus Martvr.in lib.expoftt.fidei, qu3?ft.5.eftfumma pars totius mundi,& in quseft.agent.q.6$. C a e L1 ia diuina feriptura aut funt j qui per fe & e£- fentia cceli funt, veluti piimum cflelum ,’aut aeri* fpatia.Hinc Caelestia auguria vocabant antiqui Fefto titu.$<. cum fulminat } aut tonat-Sic tudinem peruenerit , quam fere quinquaginta 2.0 Ca e l e s ti a mandata prscepta Decalogi rede ad- annis confequitur. Sed quamdiu fylua ex opinie- ne Seruij dici poiftt c«dua, dubitari poteft. Nam videtur eo vfqne nafcentem videri fyiuam, dum ad fummtim fua» aitirudinis peruenerit. in quo regionis tamen mos obferuandus eft : nam apud nos, qus triginta funt annorum nemora , pro non eseduis habentur. Connanus lib.4. cap.i.numcro 5. & 6 . Cae d v a e arbores ia l.fructus. §. fi fundum. fffol. mat.eodem fenfu accipiuntur.Prat. 30 Caedva arundo.Bnfliexff. C a E l a R E, vel vt in Hor.Pand. celare fine diphtho- go,fignificat infeulpere. l.cumaurum. 15.5f.1nf ečti. 4«de aur.de arg.iega.Prat. Ca b L a ta vafa.L6.de rei vin d. CA e L a ti verbo contineri,quod caelari ccepit J di&. 5 f. infefti. quod ad muita produci pofte, vanis luris ci- uilis articulis conftat.Prat. Caeiat v r A,fculpturajfculptur«eopificium.Paulo leg.ex-argento.ff.de condift.furt.Prat.fine diphtho- 40 go tamen feribendum. Caelatvra poculorum.leg.13. Digeft.de condičt. furtiua. Brili' Ca b l e b s G eft o li.j.dičtus quod dignam ccelo vitam agat. Cui conuenit Ifidori etymon: Cždeb$,inquit hif, quafi ccelo beatus. quod & Diuus Hieron. p ro¬ bat. Cadebs eft,qui vxorem non Jiabet, qužeue non virum. Dicitur autem cžElebstam qui caruit femper vxore,quam qui nune caret.Not.rubr. C.de infirm. pcen.cxlibatus.Hinc 50 Caelibatv s,vita fine viro,aut vxore, ajaufu. Hu- ius pance legibus Papia & Popea induas infir- mantur ab Impp. l.i. 6 c 2. Cod.de inftrm.pccn.c^lib. Prat. C a£ j. ib e s,‘qi|afi ccelites, quodonere grauiftimo va- centjFabio lib.i.c.6.Prat. Ca e 1 v m( alij rečuus cmlum,Wxo») varie accipi con- ftar.Quandoque fignificat Dei domicilium,N.Mar- ceIloex Virgilio : &itadefiniifte videtur Chriftus feruator nofter apudEuangeliftam Mattb. ca.5.his verbis : /mi o.vjjfuj oA«5,^ha iv Spor©- e57' ‘TŽ^fcf.Prat. .Cae L o s igitur loca fupera merito adpellat Varro 1 .’.4.Analog.Cum dičium putat Ati. Gallus,quod eft cadatum, Varro autem i Ghao. Hinc cau um,& hinccseium.Prat. Caelvm duobtis modisdici Varro ibidem feribit: proprie tamen eft pars eius fumma . vbi fteliar, & id quod Pacuuius demonftrat, cum dicit : Hoe vide pellabimus.Ante enim quam Domin us eloqueretur tona uit. Exodi 15. itfjAoa. 5^0 v« 6 s vi®- ofdpo v šffirovrv pluuia dicitur, leg.i $.1, ff.de aq & aq.plu.leg.28. ff.de feruit.vrb. prisd.& apud Co- lumel.lib.12. cap. 16 .di Palkd.lib.i.tit.ič.cadit enim de ccelo. Prat.Brili*. Caelicolae dici caepti funt qui ccelum quaff Deum colunt.Az.oni in fum. C.de ludaeis. De his 1 . 2.6: l.ccelicolarum.C.eo.6t l^j.C.Th.co.Prat. Caelitvs impetrare,inleg.i. C.de Caftrenf.&mi- nift.lib.12. id eft a principe , vt reete interpretatur Accurfius-.cuius tententiam probat.loan.Platseas,^: nouilfime l.Cuiac.ibid.Prat. Caelestis Deae meminit Ammianus Marceliinus lib.12. Cae les tvs Salinenfts in Africa fummo honorc cultus:cuius meminit Vlpianus in inftirut. titul.22. Ca-pitolin.in Pertinace. Deinde proconful Africte fačtus eft j in quq procohfiilatu multas feditiones perpeftus dicitur, vaticinatiombus earum, qux de templo ccelefti emergunt. ldcm in MacnnorVates Cmleftis apud Carthagin.em , quae repleta Deofo- iebat vera canere fub Amon. Pio,&c.Saluia Maftil. .lib.6.de vero Dei iudicio.Habent quippe intra mu- ros patrios inteftinum fcelus , -Cceleftem illum fci- licet Afrorum dsemonrum. Ex quibus duobus po- ftremislocis addučlus crediderim Cceleftem potius, quam Cceleftum cum appeilatum , enmque Saturni patrem fighiiicari,qui Ccelius a Macrobio iib.i.cap. Š.vocatur.Briffon. CAE l 1 v s Sabinusj ICtus, Caffio Longino fucceftit, pl^ri rjumque temporibus Vefoafiani potuit. 1.2.if. Ylt. D.dc orig iuris. Eius librum quem de edifto TCdilium Curulium compofucrat, cit.;t Agcllius li- bro 4.cap.2.Briff. Ca b m bn-.t a, vel vt in Pand. Flor. Cenienta.apud Vipian.um 1 . redemptores. ff.de rci vir,d. funtlapi- des rudes donformes , quibus vtuntur ad farturas operum. Budso l.ficuti ff.competit. ff.fi feru.vind. &1 qui domum.ff.Iocari. vide Vimiuium I1b.2-.cap« g.Hinc fijrcum,f«praquc, quod complex« terram continet. fo C A e m e n t i t i a fundamenta di:dt Iauolenus. domun?.fV.loca^qu3Ecsmends jnferciuntm*>& ... N -3 $9 Q< CA2 mentitivs riuusapud Vlpiamna ex Seruio Sc Labeooe,l Seruiusif.de riuis.Prat. Ca p. mEN t v ml dicitur a cfde ndo, ncc eft,'quod vul- gus putat,sedi£cij fundamentum,fed funt lapides,vt ait Nonius,quibus aedificia confurgunt,citatque Si- -fennam in 4-hift. Formidine,inquit,oppreftus,quo-d humiiem casmentis iuftum oppidi raarum fciebat. Vitru.lib. i. Saxa quadrata, fine ftlex, liue cfmen- tum,liue co&us later. Vlpian. tit. de riuis.L Ser- uius. Si riaum casmentitium velit facere , audien* ia dum efle, hic pro hipidibus quadratis pofuit. Ke¬ bri (T. Ca e m e N ta r i v š,qtu cfmento conftruit f dičicium. Spieg. Ca en v m ,.fTcut coeium , per cc alicubi in Pandedis. BrilC in lih.m*phyct. v. Ca era prima,teftamenti eft inftitutio Alc. Iib.4-.p0>> rerg.c.Č.vel Horatij teftimonio Sat.lib.2. Sk tar/2 c n vt limit rapias-MUttl p rima fecundo Čara notet verfu. ^ Q Nam veteribus inftitutio caput Sc fundamentum feftamenti erat.jT.ante hcercdis. Inftit.de lcgat.fed boe emendafte fe luftinianus ait d.5. ante h fr c d is. vide cera. €ae remontae funtexterniinfaeris ritiis moref- que.c.non eft.iT. his itaque, Sc ibigl. 6 .Sc diftind.ič>. qufft.7-can.in noua.&Exo'd.i2.cap.4>. diftind.cap. qui fyncera. Sc vide liturgiam Iacobi fratris Domi¬ ni, Dionyf. Cceleft. Hierarch. cap.7. Auguftinus- epi.ft.59, ad Paulinum. Cfremoniarum caufa vnde dida ftt,docet Fcftus lib.$. * Ca e r e v m, adiečtiuum ex cfra aliquando fadumrvt Cierea candela ad di.ferentiam eius quf lit ex feuo feu alio pingui,vt cfrea meiia,apud Sedulium. Car e a ge mm at isftauefeunt meUaeaniHru . Ca e R e v s vero fubftantiuum,funale ftgniftcat,a fu- niculis cf reis, quos in Saturnalibus folebant humi- iiores potentioribus prfferre, curn candclis paupc- res., locupletes ca?reis vterentur Mariial. Hic tibi nodurnos prceftabit esereus ignes. nam a ras Sat ur- 40 »ias prifci excolebant accenlis hjmini-bus: inde mos per Saturnalia miflitandis cfreis ccepit.Quidam cf- reos non ob. aliud inter Saturnalia munera mftti putant,nift quod Tub Saturno a tenebrofa vita quali ad'lucern, & bonarum artium fcientiam /um us euo^ cati. Propterea lege Puhlica cautum fuit,.vt folis ditioribus csrei mi-ffearentuft Veteres autemfvc etiam aetate noftr.a nobiliores confueuerunt J repo- nebant ad domirsvfumin penore , quse ad medica- menta erant neceftaria,vt laftfer, & fimilia, item cx- rea: Sc de his potuit fentirelG. quod etiam penoris * nomine veniant.Cotta. Ca E R I T E s tabu las qua? eftent , ex fubiedis Gellij verbis lib.č.cap.ij.difces-: Primos autem municipes line luftragij iure Csrites eftVfa&os accepimus, co- ceftfumquc illis , vt ciuitatis Romanf honorem ca- perent , led negotiis tamenatque oneribus vaca- rtnt,pro /aeris bclloGallico receptis cuftoditi/qtie.. Hinc Ca e rit es tabu!« adpellats^vice verfa, in quas Ce- x Pores referri iubebajit , qu©s notf caufa fuffragiis pri'iabant.Pedianus in diuinat. Quj plebeius erat, in Caeritum tabulas referebatur, & arrarius fiebat, ac per hoc non crat in albo centuri* fuf , fcilicet ad hoc vt ciuis eftet j/cd tantummodo vt pro capi- teiuo tributi nomine .aera penderet. Pratcius ex Hotom. Sfij^tKcd' horjPj id eft temporales ac vulgares, Alci.l.2. iT.cuiufque.de verb.ftgn.Prati es a /untarbores cxf^ , carbones, Sc limilia, ait 1. fundi 17.ir.3j, de adio.empti Sc Ux, in rutis,24uvbi / C ANTE JE. 39^ Gothofredus de verborum ftgniftcationibus. In ru tis cxfis , ait 1 . ea funt quse tetra non tenentur, q U f que opere ftrudili tedorioue non cotinentur.Ruu cf la ea funr,qua.’ neque sedium,neque fundi funt,ait -d.in vendendo. 66 . in lin. de contrah. emptio.adde leg. Gelius.5.iT.2.vbi Gothofredus Digeft.adexhi-■ bend. Ca e s V m eft , quod a terra fcilfum ac feparatum: vt arbores^rundines^ carboncs J .titiones,d:c.Ha?c(}ua* diu ^dibus iunčia non funt, nec terr£ inhxa nec co- fečta ,ideo vt ždibus babitationique perpetuoftr- uiant,vendita non cenfentur atdibus venditis.Terr^ infixa,inftri!ČtaJjitcčla, iniečla, membra ždium vi- dentur. Hinc ftručlile opus ac teftorium sdibst cedunt^.fe.u accedunt. Gceddseus ad dičbam kg,ia , rutis. Cabsalis la p is finalis erat , & Tiburtinus diceba- tur, vt aiebat Dolabellalib.de limiiib.Prat.Schard. C a E s a r , inquit' Fcftus lib. 3. quod eft Iuliorum co- gnomen,a catfarie dičtas eft,quod fcilicet cum csft- rie natus eft.Prat. Ca e s a r i s nomen Imperatoribus Roma.induftumd csfo mat^is vtcro,dixit Accurlius in praefat.Inftitur, in diiftione Imperator. Sc in hoc a quibufdamfcio- lis damnatur , cum tamen ante gloftaiorenihec feripferit Ssruius, interpres Virgili)., &magnino- minis Grammaticus.. Sc quamuis ignorauc-m Ac- curftus , Csefaris nomen ante Imperatores primum inditum Scipioni Africano , ab elephanto in prr- lio occifo , qui lingua Maurorum casfa dicitur:vel quia mortua matre , cxfo ventre lit natus : vel cum magnis crinibus ftt vtero matris eftufus : vel q«od oculos eseftos habuerit , vt feribunt Plin, Solin. Sc alij : non tamen tantopere redarguendus fuit j cum inter ipfos Grammaticos fuper hoclit controuerfti,. Neqfte etiam verum eft , quod ioli feribunt , Iulium C^farem diftatorem pri- _ mamita appellatum a c^fo elephanto : quiahoc t falfum efte apparet ex his quos ex Plinio &So- ’ lino fuperiusretuli , Sc alias fcripfit Phil. Beroald, | forum prsceptor in fuis coatra; Ser.uium aotat. Cona. Ca e s. are S-. ait Viuesjconfueuit Romanus formo co> gnominare eos , qui vel cxfo matris vtero, veleum cxfarie nafcerentur,vel oculis eflent cieftis.Adduat quidam ab Elephato in Africa etefo,qucm indigenj C^farem vocant-*, cognomen hoc primum auo Di- člatoris contigifte. Sed qui h£ec tradu-nt, ignorate videntur, quod non fola iliius progenies ex Iulii hoc cognomcn-habuit, fed Sc alij,& ante eum muki, Sc cum eo gentiles ipftus plerique. Spieg. Brilfin lex ; L.^Iium Verum, primum eo nomine appella¬ tum iradit motus authoricate Spartiani, qui in vita eius lic feribit : Hiiic naturalis pater fuit 1 .^Elias- i Vcrus , qui ab Hadriano adoptatus , primus Csfat eft didus. • Ca es ar e s omnesin vniuerfum Imperatoresadpel- lati funt. Hoc tamen nomen Imperatoribus deli- gnatis & futuris Imperij fuccefforibus tribui fole^ bat.Vnde ab Augufto Caefar interdum feparatur,vt in leg. Sc li except>a fbi:in comitatu meo vel Cafa* ris. Cod.de malefic- Sc mathe. Sc apud Spariianuni, Capitol.de Lampridium, Sc Čepe in in/criptionibus; conftitu. Cod.Sic poteft accipi in Rfifcus.jT.fin. Di- geft.de iure fifci.BrilT. Caesa res ideo diuos appcllatos credidit antiqui- j tas,quod poft mor tern inter diuos referretur. Alcia- I tus vero in leg.ad inftjpudion.es. Cod.de facrolancl. ecclel.diuos ideo dici, quod imperium a Deo /it co- ftitutum-.cuius fentetia verior eft:.« ait apoftolu.? Rpmanorum i3. ) tjun)kri t« -S-gS.; quod Sc Iuili? Wi c ANT! JE. $ 9 %' 10 & luftftnanus fatcturN'Quell.6.m prin.j«n£v iv sff £bii°ct. Os« cwa) 9 sv e/Vb^dy« f j- Kcw%pa) 7 rieLi; r Ua(>cnwii vsyiy £,&oi\eict. C a.es aria n i>&~C2eiarienfes dicur.tur oftlciales pro- curatoris C3fiari$,qui & Gatholicani dieuntur, leg, p roh ib ku m , & leg. derenfibnis. Cod.de iur.fifc.iili, is. & leg.penultim. Jf .fin. Cod. de benis profcript, Gothofredus a d Nouel.i.cap.4,^.2,verbi Imperiali. CfiTarianos in aetu duntaxat conftitutos Conftanti nus Imper.refcripiit l.r. C.Th. de Cafiariams likio. Vnde eos,executores,nunciGS,fifcaies interpreta tur Alcia.l.fin. C.dc- pači:. Ca e s a r i a n a pradia , ad Cafarem pertinentia , 1. - vlt.ffide ofti.procur.Ca-far. Caesariana mctalla.l.6.jT,vlt. Digeft. ad leg.Iul, pecul.Brifif. Caesariensis aduocatiofin d.l.fin. & Cadariana aduoca1io.L12.in 'princ.C.de legit.h^red. AduocatiCAE s a Ri en s e s funtipfius Cafiaris, Ac- curfio interprete.* Alciat. vero ibidem 3duocatos C£- farete ciuitatis, qus Cappadocise metrop.olis eft ,in- terpetaturjrečte.Prar, Ca e s o . C a e s -o n e S} vel Csfi, appellantur exfedi ex matris vtero,Fefto Iih.3.& huiufm.odi matrem fi- jium habere fcribit Vlpia.l.etiam ea.141.if.de vefb. fignif. Vide tamen ibidem Alciatum Prat. Confer Gmdds.ad jT.2.leg.i32.iam d.rit. Ca ES AR e Ajvel Gsfaria, vel Gtfftrienfis ciuitas, vt nuncupacar in leg.2.jT.fancimus itaque.i.in fin.Co- die.de oftic.prsfečt. vrbi. erat metropolis Palsftine 3 ° primse, Goloma Vefpafiani Nouell, icj. in prafiat, leg.vltim. Godič, dc cenfibus a quaCa?farienfis ad- uocatio:adde leg,penultim. Codic.de fideiulf.Pro- copium Iib.p.de cedific, ludiniani/.Gothofredus ad did. Ji. vbi plura iftius vrbis nomina hodie iftis lo¬ čiš recepta. Ca e 5 ari bnSes quondam fupraaoocc.Iudseorutn apud fe habitanuum vna die trucidarunt, z.lofepb. 19.G0th.ad pr^fat.d.Nou.i-^, Ca esariensis coloiviafinPaleftinadeg.i.de cenil- 4 ° bus.Fuit & Csfarea Cappadocis,caput genti$:& C« farienfis ciuitas Mauritani^ prouincise, I.2.SF. x-C.de oftic.prafi.praet.Afr.Briir.vlt.edit, G A e s 1P1A Longina, vide leg.17. in princip.Digeft. de iur.patron. •C a e s v s acriter.vide leg. ne cui liceat.32.in Rn.locat. Si iure cafius quis elfe diciturin leg. fi vt .allegas.l. 4>C.ad L,Čarne.de ficar. G a ete r A>c£terum:aliis,cetera, ceterum. Briflonius in parerg.Cetcra cognitionis,m I.40. de minoribus, $0 Caztera vcnditionis,in leg, 5, Jf.fi pupilius,in fin.fftde rebus corum.Briif.lib.parerg. G a e t era abfoiute^pro quantum ad c 3 Hc.ra,ponitur. Ca e t er o r v m & reliquorum appcllatione etiam omnia contincfitur,ieg.ca:terofum. Digefi.de ver- horum fignincationibus, Didio-Et caztera,inducit repetitionem.orani um didorum in prazcedenti, vt in leg.Gallus.jT.ideiri credendum : Vbi eft dodrina Bar.fi.de lib.& pofth, & in c. mifericordes , de reg. iur.in 6. 60 Caetera. Verbum ad estera in iure & apudNc- tarios includit ea quaz funt de natura contradus & difpofitioriis.vide l.<, dc reb.eorum Gothcfr. adl.fi duo patroni.ij.jf.fi quis iurauerit^j, Digeft. de iureiur. 8c eundem Gothofredus adleg. magis puto.5.jT,eadem ratione.7.de rebus corum qu* funt fub. ,Cae te r o-ojtin pro ctEtero-qui, vide in leg.'35.JT, rerum.Digeft.de h^red.inftit.leg.25). Digeft.dc iur. .fifc.Brilfparerg. CAi a s Seia, vid. lege-j^.irt princip/Divgeft.depafi.6c pafiim. C Ai n fratricidse & patriarchse impiorum ^ fit mentro in y.confiit.N.iufiurand.quod prseftari folet.Quida fignum illud,quod iliiDominus impofuit Genef,4 u tremorem intelligunt,quos conftit.fequitur. Tu, ii placet,vide B.Ghryfofto.homil.i9.in Genef.Sc Ara- brof.in c.vlt.l.2.de Cain,& Abel. Gaini hžeretici Cain & Iudam honorabant:autor D 0 Auguft. Iuda? quoquc meminit h^c conftit. in fin, quurn a it: Habebogue partem cum Iudaj &lepratn Giez,ijde tremorem Čain. Spieg. Caimakos bsereticos didosputat Ifidorns lib. 8. c. 5 .Etymolog.quod Cain fratricidam adorafient.& c<, quidam.2j. qu. 3. quod & antcdixerat Tertullianus Iunfconf.in lib.de pr^fcrip.aduerfus h^retices.Ma- gnificant enim, ait, Gain quafi ex quadam polenti virtute conceptum^ua! in ipfo operata fr.Prat, C Ai v s Seius pronepos meus ha*res mihi efte exfemif- fe bonorum meorum,excepta demo mea & paterna, in qnibus habito ^ Cum omnibus qua? ibi funt. qus omnia fciasad portionem hsreditatis , quamtibi ■dedi,non pertinere. Vide Paul. de leg. 2.1, Caius Scius. Spiegelius vicLl. Lucius Titius cum duos.de legat.?, Cai v s.Caia,nomina in matrimomis,qua? per Coem- ptionemfierent, vfitata_: vbi tu Caius, 8c ego Caia quibus verbis,vt Plutarchus fcribit,quafi pacifcitur fibi cemmune cum viro dominium & par imperium •domi, ac fi diceret , vbi tu es familia? princeps ac Dominus , ecce ego adfum familise princeps ac do¬ mina. Quod Cicero faccte exagitans in Mura?- niana: Quia,inquit,a 1 icu-ius libris exempii caufa id nomen inuenerunt, putar.antomnes mulieres, quse coemptionern fijceerent,Gaias vocari. Hotomanus Valerius Maxim. Cceterum, inquit, Caia v-fu fuper omnes celebrata eft: fertur enim Caiam C^ciliam, Tarquinii Prifci Regis vxorem , optimam lanifi- cam fuifte & ideo inftitutum fuit , vt nou£ nupt^ ante ianuam mariti interrogatse 5 qu^nam voca- rentur,Caiam elfe fe dicerent.Hotomanus & Cora- fius lib. Klifc.ellaneo- 3 5^capite 14, nume'ro quarto-o Prat. Cai v s , Plutarchus .in problematis Romanis qnxrit, cur fponfam ad Cponfam deducentes , iuberent il- lam hzc verhaprofiri:vbi tu Caius,ego Caia? For¬ ma fermonis 9 vt monet Erafmus, fumpta efte vide- tur a ICtis a qui pro cuiufuis nominibus ponunt C. Seium &G. Titium : oucmadmodum Pkilofophi Dionem ac Theoncm. vide Viglium in §. nomina- tim Inft.de exhfred.libero.Spieg. Caiamis tri Varroni lib.4. ling. quod bis calefa- dis in cinere capillus ornatur : pertinere poteft ad eaj qu£ recenfet Vlpianus leg argumento jT.orna- mentorum. Digeft, de aur. & argent,. nlund. Prat. Cal a.m. 1 TAs., grando , quod calamos comminuat hoc eft culmos ac fegetes Donago interprete.i.n- En-* nuch. Terent. AčLi. Scen.i.Bud^us leg. ex condu- do. JT. 1. Dig.locat. Connanus libro 7, cap it;. u 4 nu* mer. 13. Accurfius a.cadendo didam putat. Trans- lato vocabulo miferiam & serumnam fignificare certum.efi,fiueimprobitatem., fi ad culpam alieu- iusreferas, fic Terentius, Noftri fundi caiamitas, inquit.Sic Cic.lib.j.in Verr. Et ager buiulmodi ca- lamitatibus obnoxius. C a l a m 1 t o s a tempeftas apud Vlp. d, leg. ex con- dudo.jf.i.eodem fenfu. Prat, Calamitas etiam damnum fignificat apud Pompon. leg. fin, Digeft dc adminift, tut, & Paulumlegc fi arbitrojfiqmfiuifd, cogant. N 4 3 99 C A N T E A. 4eo CalAmItate m. fortuitam dteit Vlpianusleg.2.tf. pen.fffi quis caut.Prat. Ca l a Mn a s,etiam ftatus mutatio, jT e contrario.Ia- rtit.de ingennis. CALAMiTAseft infclicitas vel miferia , qus eua- cuatur Omni bono .* vel eft peena , Sc labor immen- fus. Ca lami ta s,id eft mors, in Lex liberis. 17.in rtn.C. de vfufr.&Jiabit. . v '~' ‘ Generaliter vero pro quol)bet aduerfo cafu & io detriincnro,pro qualibct clade &iaquill.Cotta in memoral. CAl a m v m (ait Briflon.J in d.l.vitima.de publican. odoratum Sc aromatieum accipe , qui in india, 50 Arabia, Syria gignitur , mulcis modis geniculatus, fuluus , fragans Ipiritus fuauitate qui cum frangi- aur,.in multas partes lit fiiTilis. 'Plin.lib. 12.cap. 22. Brilf. Calan ti c a( aliiscalautica ) idem quod mitra, eft tegmen muliebre,qucd capiti inneditur.Mar.Tulb in Clodium : Tune cum vincirentur pedes faftiis, qunm calanticam capiti accommodares. ex Nonio Vlpian.in L25.iT.xD. . Digeft. de aur.argen. Orna- snentorum hsec, vitt£, mitr« , femimitr.se, cala.uica. Florentini tamen Calautica. Hoioman. Calauti- ca eft verbum Latinum , Gr^ce autem >q5«c/\ouov ap- peliatur. Homer in 15. Odvflcse camt, lnontm, iiue Leucotheam deam cridemnon. Vlylfi naufra- go acccmmodalfe , ad euadendum maris peri- culum. Aufonius Poeta in Periocha Homericaj quod ille cridemnon dixit, calanticam interpreta- • tur. Verba Aufonij funt h^c. lno calanticam capiii fuo demptam natanti accommodat , cuius ille fu- referente Prateio,dertnit c ^aVHS.BrilTonius. De calauticis Seruius Honoratus rte inquit. Mitrsefce, minarum funt,.quas calauticas dicunt.lnde decalau- ticare Lucillio , id eft calauticam detrahere apud Nonium in verbo depeculalfere.Cuiac.obr.lib.io.c, 17. circa finem. Cal ari Gellio iib.i5.c.27. cft co^uocari, 'žrin >.«v.Prat. CalassiS Fefto lib.j.tunica: genus,quod Graeci & Kctaioa vocant. Alii dicunt nodum elfe tunic* mu- liebris^ quse connexa cirea ceruicem tunies fub- m it ti tur. Ca l a ta comitia L.Fcneftell« libro 2. cap. 7. dičta, quod perliderem curiatim calari,id eft, vocarifc* lerent. Ca lata comitia apud antiquos elfc ait Labeoapul Gellium lib.r>.ca. 27. quse pro collegio Pontifictmi, a ut regis faerorum, autftaminum inaugurandorum caufa rterent. Ea autem in duo genera diuideban- tur, curiata videlicet Sc centuriata. Curiata perli-' čiorem curiatim calari(conuocari)folebant. Centa- riati per cornicinem. Briflon. de quit>us Dionyrtut Haiicarnafteus,dc Liuius in primoab vrb.cond.fcri- pferuntjdcc.Nebrilf.Caiata comitia dicebantu^cam in comitium populus vocaretur , id eft,in eumlocii in quo folebat coriuenire.quod Gelli .s in huncmc* dum exponit: His, inquit, comitiis, quse calataap- pellari diximus, in concione populi Sc faerorum de- teftatio,dcteftamenta rt eri folebant.Connanuslib.;. c.i.nu.4. Erat Sc olim teftamenti genus, quodCala. tis , comitiis adpellabacur luftiniano imperator!. Inft.de teft.ordi.in princ.Hoc c[ui heret,docetGra:- cus interpres Theophilus: cuius verbaftudiolillirco cuique obuia funt. KctA«v autem verbumGrscunt erte conftat, quod conuocare fonat Gellio diftoca. pite 27. Calatio Varronilibro 4. de Curia Calabralo- quenti. Calatores , Fefto lib.3. quod femper vocaripof- f fent ob neceffitatem feruitutis.Prat. K cthaZm Grsecum eife verbum , Feftus iib.j. & Seruias ecloga 3. Vergilii annotant; pro quo Latini cjualos Sc quartllos dixeru£t. Qdiaios inftrumentum fundi cogendi caufa paratum Vlpianus fcribir, leg. in in- ftrumento.B.jf.cogendi. Dig. de inftru&.&inftrum. vbi eos efte vindemiatorios ait. Vas vimineura Porphvrioni . otjod Sc Ouidius libro 4. Faftoruin pro bat: H&c implet calathos lento de vimine nexos. Prat. q Al at h os Gynsecei vafis connumerat lulias Pol lux-lib.io.c.2^- Si quis horum formam viderc velit, Lvlarcelhnum confulat.Prat. Gube o s^armillos dicebantantiqui, quibustriuni- phantes vtebantur , &quibusob viitutemmfcs ' donabantur.Feftus lib.^.Prat. CalcARIA j®,locus,in quo caix coquitur: calcarius, qui coquit, Cato de re ruftic.c.16. Culcaria fornax, 17. Plin.«). In calcariam vel fulphurariamoiim no- centes quandoque folebant damnari, 1. 8. io. vbi Gothofr.de pcen. Ca l c ari A,ait Nebrilf. eft fornax, vbi calxex cočtis lapidibus conficitur. Vnde Plin.in hift.nat.fcnbh: Gliuas cmere ex caicariis l«tari. Imperator in tit. de pcen.l. aut damnum pro fodina pofuit lapidum, ex quibus igni refolutis calx ipfa conrtciturr nam de natis ad metalium loquirur : funt autem in genere metaili. Nam quod Accurrtus dicit calcariam efle opus calcandi terram , etiam pueri inteliiguntefle perinane. Nebrilf. ftentatu ad Ph^acum littus euartt. Cotta in Metno- 7® Ca l c ar e vuamieg.25. de ačl.empt.id eft, pede pre^* jalious«. quo4in ^de Beati Germani mere. Sic calc&tas ? Yarfo dixir Ouid.libro 2, me- 40 i C A 2. Metamorphof. Stabat &autumus, calcatis fordi- bus vuis. Briflon. Ga l c e a ri v m, vel ( vt in Pand. Flor. eft ) caleia. rium, leg.S.ir.14. de tranfačl leg.diariis ii.de alim. legat, non calceum vnum, Ted quantum calceorum vfui fatis erat, (ignificat: id quod pr# perfona* con- ditione accipi debet : quod & Vlpiani verba vtto- bique indicanr. Si etiam debet accipi ao ud Sueto- nia in Vefpafiano c.S.Calcearios vero,qui ab Oftia & Puteolis Romam pedibus per vicos commeant, petentcs conftitui bbi aliquid Calciarii nomine, qua.fi parum eftet dne refpcmlo abegifte, iufiit poft h£c cxcalceatos curdtare. Hotomanus, Briflon. Prat. Ca lciarivm ( ficut vc-ftiarium ) pro eo quod ad pedum tegumenta fubminiftranda , fen ad calcea- tum, alicui relidum cft. Briflon. vit. cditio. Calcaribvs deauratis clerici vii non debent.c. clerici 0dicia.r5.ext. de vit. &honeftat.cleric. Ca lce at v s, vel calciat us, apud Paulum in leg. 5. jf.fciendum. Digeft. de oFic. prsfečt. vigil.quo fen iu accipi debcat, non iiquet Prarcio. Hoc a Gr#cis interpret ib us petendum cenfent, cum huius inter- pretatio nb Accurflo, Bartolo , Baldo , & reliquis ciu/modi interpretibns prčtermifta dt : Osterum fcicndum eft,varia fuifle calccorum genera: de qui bus Pollux & Volaterranus in Phiiologia iib.27. Erant enim lintei calcei, quospcdulia adpellatos efle docet Comelius f roruo:finuliter quoquecalcci lunati, quos patritiis in vfu apud Romanos fuifle y Plutarchus refert problcmate 7;.Erat &calcei mul- lei alutati, de quibus M. Cato Iib. 7. Originum: Qui magiflratum cepiflent, calceos mulleos aluta- ros, ca^teri perones. De quibus latius Maioragius lib.j. MifcelIaneorum,cap.5.Proinde quod ait Pau- lus , calccatum debere prfcfc^tum vigilum coerra- re,l.3.^.3.de OiEc. pr^fečl.vig.illud a d perones,non autem ad mulleolos trahendum videtur: tum quod magdtratus ifte curulis non ftt ( quicurulismagi- ftratus folus inttr raagiftratus reliquosvti mulleis t Polet, vt ex Catone probatum eft ) tum eti3m quod jntempefta noSe per niues , per glaciem & imbres prarfe&us vigilum ceerraret : dquidem mulleoli ex zlatiš, boe eft mollioribus facii lunulatiquc , pr£- fc&o vigilium coerranti nulla ratione conucnie- bant. Qwamui$ interim dubjum non ih , quin in¬ ter magiflratuum S: citiium priuatorum perones fueric nonniliil diferiminis. Rseuardus lib. Vario. i.cap.8. Pro Ca l c F, AT o feucalciato in d.Jf.fciendum, Ho- 5 to. legi putat Falciatum , id eft, falcibus muralibus (de qaibus Csfar& alii meminerc)cjui diruendis ;e- dibus inftammatis parantur , inftrudum. Tacitus lib.it?. Paulum inde rnorce,dum e>proximis agris Ji- gones , dolabras , & alii falces, fcalaftjue conuenoftro foler, quandoque pro calculi,Si computatione.lcg.vnice, Codic. deerro. calcull.fi /pomiis. jl.fi quis rogatus, in tir,, de don.inter vir. &vxor. Sc leg. quod pritn- kgium. Digeft. Depof. ita exp)icat Sc Maccr lcg.i, jT. i. Digeft. qu$ fent. fine appell. Azo in finim. Codic. de error. calcul. quanaoque pro caufcc cog- nitione & enumeratione, i.rern non nouam. Codic. de indic.quandcque pro prima ftntetia dilSnitiua, l.fi ačlor.C.dc appellat. Gothofr. ad dift.l.rcirr nG nouam, in princip, verb. iuditialem calcultnn adde c.fi inter.3. cauf.6. cu.rft 5. quandoque pro tabelia iudicis feu pro fementia Sc fuffragio . quod per lapillos fignificatur, Spieg. ludicialem calculB ac- cipere : deteriorem calculum reportare. Bnffiex k- gibus Cod. Cii c v l os publicos,publicas rationes,Sc fifeuin in- terpretamurin Zenonis conftitur.lcg.vnic. Cod.vt omnes iud.tam cisil.Galculum pro re pecuniaria ac nnmaria accipi quidarn(vt Brifion. ) putant in leg. Sabinus. liig. de dolo.Equidem pro computatione accipiendum putem , cuius rci nomine defunfius calculator tenebatur , quia dolofe computaflet: Yt lex titulo fuo congruat.Prat. Citcvivs tranflatitie pro tabelia iudicis Scfen- tentia accipitur.leg.fi adsr. Cod.de appell.kg 4. Cod. de au' 5 - k C ANTE A. eodem fenfu Gratcls ducitur, 1. et Avttj %pn D.de ex- ctif. AZo in fumma de erro.calc.C. ciicit accipi in d. leg. rem non, pro cognitione cauf« 5 quod plericju^ probap.t. Equidcm pro feotentia accipiendum pu» tem, cum Ant, Auguft- Hinc calculos aequarc , di~ xit Bud. diftribuere fcntentias in mimcrum parem. Gal c v lv m pro pun&o pofuit G. Budsus in Fo- remibus. Hinc ponere caiculum , id eft , ad pun- čtum aduertere, quo ftgnificatu accipitsr leg.fnrti, io in fin.ff.de iis qui not. mfam.vt res ipfa docet , non a ute ra computationem ibi fignificat, vt Accurl.au- rumatj Prat. C a~l c v L v M etiam pro expenfarum articulo G.Bu- dseus in Forenfibus dixit. Ca l c v L i s feu lapillis ferebant antiquitus iudices iententias. albis icilicet abfolucntes, nigns conde- nantes. Inde.dičtum eft : Caiculum adderc Leben, mitftimmcn. O Id. Ca l c v l v m reducere,hoc eft , mutare fententiam. *o Erns anderen zja rath vverden. Oldend. Ca l c v l v m proponere, feu porrigere, boe eft,cen-~ fendi poteftatem facere , Sc in conlilium mittere, cum proceifus in eo fiatu eft,vt mdicari polTit.Bud. leg.2. Digeil.de orig. iur.I>c cunid?n J Qu*rit Calendis por.erc. idem 1. Senu. Sat.3. OdiJH (sr^.gis^iA Drufonem debiior ari*, guldni fi cv.tn trifie-s mi fere venere Calendt Merce dem aut nummes v id e vnde c x trie at. Afric l.pen.ff.de rcb.cred.Eius qui in prouinciaSti- cJnim feruum Calendar;’o praspofuer^t, vbi omnino vičle de Calendario Cuiac. Sc GothfRdd, locis. Ho- toman. Ca l e n d i s, intra Calendas , ante Calendaš ftipu. lati, idem efte ? venufte domonftrat Alciatus r.pa* r_erg.c.2j.quod eft aduerfus Ge:lium,quia intra Ca¬ lendas, non in Calendis,vt ille docuit,fed in Calen¬ das ligniucat.Nec eft dubium prtepofttionem ln ac- cufatiuo cafui appofttam.vfque fignificare. Qui er- go in calendas promitrit > vfciue ad Calendas,&co- fcquenter etiam ante Calendas promiiiffe videtur, Exempla habes in l.qui ante, 1 . prceced. de verbor. obligat. Spieg. C A l e n' d a e lanuarig , Apriles, Mais, Septembres, Nouembes. Briftb. exll.ff. Sc C. Calendse Iunis& Marti« olira foluendis penftonibus folcnnes.Vult. commen. Inft. de locat. cond. ad princ;«.27, Ca l e n 7 d a e primse, fecund« , terti« , quint* Mici putantur a Iureconfultis pro vno, duobus , tribus, Sc qiiinque menfibus. Celfus !. libe.r- 59 * §• f ita.de ftfered. inftit. Titius , .fi intra tertias Calendas na- uis ex Afia venit , hžere-s efto. Vlpian. in l.i. jT.fi qni de verb.cbl. Kotom. Si quis ita interrogatus Intra Calendas quin.tas dabis ? refponderit.Dabo Idibus; non obligabiiur: non enim fic refpondit ; vt inter¬ rogatus 4°5 rogaus eft. verbahsc, Alciatus inquit> maiores no- ftri hadenas de quinque diebus ante C.ikndas e- ius menfis,de quo ageretur,interpretati funt: exifti- mantes, opinor , ide ra ffte prornittis im ra quintas Caiendas,vel quinto Caiendas ? cui fententiž ratio latini fermonis repugnat. Quapropter eaaopeila- tione potius de quinque meniibus eft accipiendum, Chii modus loquendi ex fceneratorum confuetudi- ne ortus videri poteftj.lečla. Digeft. ft cert.pet.qui iolebentin finguias Caiendas mu tu um dare. Spieg. io Video tamen Ca tonem in re ruitica primas Calen. di.cere,pro primo d j e cuiufque menfis a it Hotoman. Qui ante Caiendas proximas ftipulatur, iimilis eft eiqui C-ilendis ftipulatur. L 13.' de verborum obiig. Brifto. CAlen dar v m Martiamm , ex quibus oiim vtplu- riraum locationes fundorum ac praHiorum incipic- ban.t,penfiofteTque inferebatur, fit mentio in ieg.58. fi.de vfufručt. icg.15j.de cxa£ionibus,in C.Hi. Con- ftataute, eum cliemfeftum mulieribus fuifte : e o- 20 que munera iis mitti iolita, vc ex iege ji. jf.ii vir v- xori.f£de Sonat.inter vir.de vxor.colligitur.quod & JBuda?us notauit. Cuiaddo Martial. iib.>. Epigram, car m en , quo Mariias KaleRcl. Saturnalia fcemina- rum appellat.Idem & Acron.in Odam.8. Iib. 3. Od. Horat.ec Soiinus cap, 2. fignidcant (videfupra Ca- iendariorum)Briftb. Seneca lib.ij.epift.Ditntem il- lum,putas, quia in omnibus prouinciis arat , quia magnus eiKalendarii liber voluitur. Hoc autem nomenex eo defcenditquod in Kalendas, veteres 30 fcenerari folent. Et ideo Kalendarum nomineli- bris fuis priepofito, qua? deinde nomina feciifent, fubfcribere folebanr. Vnde Martial. libro 8. Epi* gram* Super bel denfis are a. p alte at nummis. Centura explicentur pagina K^lendarura. Ouid.lib.2.de Rerned.amor. guipu.teal ianuaraque timent,celerefc]iie Kalendas,' T orqueat hunc aru mutua fumma fui. Vbi celeres Kalendas vocat, quod veto & defiderio 40 debiterum celerius redeant, & vfurarum ineremen- tum adfcranr.Brifl'Hin< C A l e n d a R1 v m exercere, id eft,eius generis nego- tiationem cxercere,nc pecunias co!loces,ac fceneres vfuris in finguias Calendas,id eft, in finguJos men- fes ad exa &hoc magij conuenit exempiis Iureconfulti, Scc. Cotta in Me- ji mo-rak Calop odivm ,vide leg.chartulari;.2). jT.fiuntau. ! tem .3. C. de fa crofan d. ecclef. Ca l o r Sc irati animi impetum, Sc quemlibet effer. uefcentem motum, inconfultimcjuc mentis commo- : tionem fignificat apud Paultim leg- 3. Digeft. dedi* uort.leg.quicquid. Digeft.de diuerfi rcg.iur. antic. Marcianum leg.i.^.quceri. Digeft. ad Turpill.leg. lex jkfin. Digeft.ad leg. luliam rep.1.2. C.de abolit. & alibi fspiffime.1.5). Digeft.de publican. 1 . 2. &il^ Gothofr.in vcrbo,Quodam calore fuerit peieratum. C.de rcb.čred. 1 .4.C.de aud. pra;ft. 1 . vitim. jT. filiis Cod.de bonis matern.leg.5. ibique Gothofred. Co- j dic.de iniur.leg.19. Codic. de inoffic. teftareen.lcg. 1 22. in fin. Digeft. ad leg. lul. de adult.Briffonius, j| Prateius. Ca l o it coardandus , ne cupidini dediti triftemexi- i tum fentiant, qui eos poft difperfum cxpedat patri* monium,l.cum non folum.8.^.5.in fin.Cod.de bon. quac lib.&c. Ca l l 1 n 1 c v m > vi de l.mercatores 4-poft princ. Cod. 60 Ca l o k inconfultus calumnia? viti© carct , ait Mar- commerc.& mcrcator. Ca l L1 s eft/iter anguftum ferarum inter montes,cal- lo pecudum perduratum * ait Gothofred. adleg.pa- ries eft. 157. $. 1. de-verborum fignific 3 t. vide mox Caliium. Ca l lis ra tv s ICtus , confiliarius Alexandri Imp.Lampridio tcite. Eius fit mentio in leg. fi cum pater 17.ad SC.VclIei.& vbique. Scripfit muko' li- brosft ntcr aliostres lib.Inftitutionum: Duos libros Quaftionum , Sc de iure fifci & populi j lib. Qjia- ruor,^cc. cianus,in leg.i.^.quaeri poffit 5.Digeft.ad S.C.Tur* pili. Sic Ca i. o r iracundire excufat ab accufatione inftitura.l, aboiitio.2.C.dc abolition. CA L par, verbum anriquum , dolinm fignificat N. Marcello. Varro, Quia,inquit, ante,quam nomen j dolii prolatum,cum etiam id genus vaforum calpar j diceretur,vnde c^lpar adpcllatur. Calpar vinum no uum,quod cx dolio demitur facrincii caafa,antequa ! guftetu^Fefto^lib.j^ui fubiicit, calpar fi»S:ilis valil genus effe.Prat. Cal' C A K CaiphVrNI ar,mu improbiflina? fosmina^fit mcn- tio in leg.i.de poftul. tametfi , vt Alciatus indicat, anriquorum codicumle&io in cius nemirie vacillat: vndc ipTe arbitratur dc G. Affrania mtelligendifm, capitu.37.l1br.1- parerg. Spiegclius. Ca L p K v R N1 an A E fici meminit Gotho.in leg.qni fundum. 2:5. verb. ficos. ff. dc verborum iignifi. catione. C A1. P v r ni v s dicitur in l'g; qui pcen3?.8.jT.2. DL geft de iranumifif. leg.fi mandatu.59.in princip.io dati.fic Calpurnius Celerianus, leg.i. jf. diuus Ha- driamis.22. Digeft de qužeft. Calpurnius Crito leg. qua?ficu 15. in princ. Digeft.qui & a quibus manu- miff. Calpurnius Fiaccus, leg. in iotegrum.22. Di¬ geft. de mino. lcg.S.de vent.in poflefT.mittend.leg. 34. jT. 2. de.fideicommmifT. liber, Calpurnius Lon- ginus, leg. 3. ante fin. Digeft. de his quse in tefta- men. delent. Calpurnius Rufus, leg. meminilfe.io. jT.i.ff. de ofiic. proeonf. Ca l visiana a&io appellatur, qua? patrono datur 20 ad reuocanda ea quce in fraudem eius libertus alie- nauit.l.i6.jT.idem fcribit.TDigeft. de petir. hteredi- tar. leg.i. jT.fi pluribus leg.2.&leg.3. jT.fi inteftatus. & leg. vit. Digeft. fi quid in fraudem patron. leg.2, Digeft. fi a parent. quis manum. leg.16. jT.i*Dig.de iur. patron. Briflon. C A L v 1 t a s, calliditas, deceptio, fraus, in lcg.28.jT. in omnibus. Digeft. mand.Gccdda?. ad leg.233. nu- mero 1. de verbor. fignific. Ca l v 1 ti an oSCto impar matrimonium improba- P baturiubcbaturque non proficere ad capiendas h$- reditates: Vlp. tir.17. Regul. BrifT. Calvtianvm SCtum, vide Gothofre. leg.3. verb. ’ SCtum.C.de indid. viduitar. Ca l v 1 t v r , inquit M ar celi u s, eft frnftratur: tra- dum a caluis mimis, quod funt omnibus frsftratui. Plaut. in Cafma:Nam vbi domi fola fam/opor ma- nus caluitur. Pacuuius in Hazd. Sentio pater te vo- eis caluifimf.itudirve , Ted quid confpicio ? nam TEA. 4™ 2. Cod. de cenfibus lib. n, quamuis quidam autu- ment, pro pcena ibidem accipi. ex Prat. Cal v mn 1 a quoque pro deli&o accipitur hcc eft pro eo adu quem calumniandi caufa quis facit,leg. auxilium, Digeft. de mino.& c.calumniam, ext. de pcenis, vt Albericus exiftimat. Ego vero pro iniu- ftc inftituta adione, vel obieda enceptione accipi- endam ibi calumniam putem : quod verba temere litigantium, ibidem polita indicant Sine calumni*. > leg. 37. de minor. id eft citra caiumnia* periculum. feu met um BrifT. Ca l v m n 1 Afubmouere,l.i2.C.de peen.ideft calum- niofa accufationc liberare. Brift. Ca l v m n 1 a no in criminalibus tantum,fed in ciui- libus quoque caufis interuenit, BrifTo. Ca l v mn 1 a e crirnen,l.vlt,de calumniat. In hoc in- cidft , qui calumniatur. Calumniari eft adione . experiri, vel cxceptione vti temere, fcienterac do- lofe, aduerfus innocentcm,ideo vt eum vexe$,vel a- liquid ext©rqueas: Idq ue feu eiuilis fen criminalis adio & caufa fit. Quo vtroq; cafu pcenas contra ca- luniatorem iura noftra pofuerunt mukaš, -quas re- fert Menoch. li.2.de arb. iud. qu.cen. tema , cafu. 322.de VVefenb. in par. decalum.n.i. H^cVulte. in corament, lnft. de adio. ad jT.i^. num.32.36. Ca- lumniatorem, cauillatorcm effe, calumniari, Sc ip- Cii calumn’ia 5 fit pluribus modis: vt falfa crimina intendendo , vexandi hominis gratia adionem^ pe- titionemque inferendo : folutionem indebiti,deci- piendi ergo admittendo. ius calfide ac peruerfe in. terpretando : bis idem exigendo : latebras Sc eftii- gia iniiciendi,m©ra qu«rendo , latitando , fugien- doAremorandoiCaluitur ergo qui iftbru quid facit. Eum,qui iterum petit^uod iam folurum eft,caluin niam committere, cauillari jfruftrari, conftat ex 1. 28.jT.in omnibus ff.mandati.Hffic Gosddse.ad princ, l.fi caluitur.233.num.2.3. Calvmniae fpecies tradat eleganter Marcellus in l.i.in prin.ad SC. Turpill. Oldend. ladans caluitur setas. Comclura Nonius exempla 40 C a iv m N i a m ferre apud Ciceronem inEpiftolaad pr tulit, ex quibus Caii refponfum facile intelliga- tur in leg.233. verb. fign. ii caluitur , & moretur, &fruftetur : vt fi caluitur, verba funt legis duode- cim tub.quam interpretatur :cxtcra faa: 'id eft glof- te & incerpretationis. Hotom. C a I- v m n 1 a eft malitiofa 8 c mendax infamatio No- nio : eaque eft Marciani fententi. lcg.i.jT.i.Dig. ad SC. Turpill. Eft Sc callida. Sc malitiofa iuris inter- fj^pretatio , audore M. Cie. lib. 1. oiTiciorum, cuiuf- modi interpretes plerofque noftra tempeftate vidi- >0 mus. Calumnia eft etiam, cum quis ex certa fcien- tia, & dolo iniufte agit, aut excipit. Azo in fumma. Codic, de iuramentis prop. caiumnia dand. fic ac¬ cipitur in leg.i.jf. per calumniam Digeft. fi mulier vent. nomin.in poflefT calum.& leg.2.pr.C.deiure- Hir.prop.calum. dand. Iurare enim ea conftitutione iubentur & ador Sc reus, ne calumniandi animo li¬ tem aut intendant, aut excipiant.~ Vtinam eo iure vteremur. Sed &ea conftitutio Sc caufarum patro- nos, Sc reliquos pragmaticos tenet, cuiufmodi per- 60 multos noftra tulit stas. figni^cat Sc caiumnia cal- liditatem apud M. Tuilium lib.i.de Republica, vt Marcellus refert; Vt Carneadi refpondeatis , qui fspeoptimas c^ufss ingenii caiumnia ludificari folet.Calumnia etiam pro accufatione accipi vide- tur in Arcadii & Honorii conftitutione, leg, fanci- mus, C de pcen. fed qu® calumniofe inftituta efTet, vt ibidem Accurfius docuit. Nam prsefumitur ca- lumniofu quis propinquum accufare, qui eum dicit in propinquum deliquifte,d.l.fancimus,ex verbis Sc femenr, fic accipiendam calumniam putem in leg, ' C*li.eft calumniofum quid Sc adutum dolofumque excogitare Sc atferre : item & obtinere fortailis,vt amiotat Turneb.iib.aducrf.j.cap. vit. Calumniam tulit accufator , qui iudicio puhlico vi&us, ac per calumniam accufatione m inftituiffe iudicatus erar. Briifon. Per Ca L v mn 1 A-m in poftefTioncm ventris nomine miffa videtur, qiue fciens prudenfque fe prsegnante non effe^vel ex alio concepifie , in pofleffionem ve- nire voluir. leg.i. §< per calumniam.Digeft. fi mu¬ lier vent.nom.I.15. Sc 16. dc his qui not.infam.l.5. jT. vnde Marcellus.de iureiur.L12.de mort.cauf.donat. leg.j. jS".vit. Digeft. ne vis fiat ei qui in pofteff.mif, Briflon. Per CaLv mniam petere dicitur , qui vexandi ali- cuius gratia petir,Lpoftquam. 43,. Digeft. de hered. petit.L29.jT.pen.de liberal.cauf.Briflb. Per Ca l v m N i a m vel calumniose fatis petere , vel per calamniam defiderare, vt cautio interponatur, dicitur,qui nullo iure,fed vexandi aducrlarii caufa cautionem poftulat.l.3.jT.i.ffvt in pofl. leg l.i. ^.fi. Sc leg.Paulus8.Digeft.de practor.ftipulaf. Pratei.ex Briff Calvmniae ačtioolimabfolutisreisaduerfus ii»- probos litigatore$,eofque qui temere petierant, da* batur, cofque de cim a parte litis mulccabat. Briff ex j/.h2cautem,vbi Theophii. Grxcus interpres. lnft. de pmn.temere iitigant. Sed hsec in defuetudinem abiit. Calvmniae caufa facere, id eft, calumniam Brif- fo.ex Digeft. 4'u. C A N T E A; CaivmNIAp.vm redemptoV. leg.i. Cod.de hls qui potentior. BrifTo. Ca r v m ni as commouere, l.j. C.de Aduoc.fifc. De Ca l v m N i a iurare , eft iureiurairdo promittcrc fc non vexandi'animo aliquid facere.l.qui bona.ij. qai damni, Digeft. de dam infed.leg.3. C.quem- adm. teftam. aper. leg. cum plures. Digeft. de reb. aud.iudic. pof.& alibi fxpe y 8z C. de iureiur. propt. calum. dand, Prat. Ca l v m Ni a e pcena Sc aduerfus calumniatores pro- cedendi modos exp?.icat Bart. leg.i. Cod.de calum- niato.de l.i.ad SC. Turpill. Oiim autem calumnia- torum & delatorani fronti ftigmata inufta Sc inferi- pta fuifle, exPlinii panegyrico notam eft ; cuius verba funt : neque vt antea efcanguem illam Sc fer- ream frontem nec quicquam conuulnerandam prše- beant pundis, & notas fuas rideant, fed fpedent paria damno prsemi3. vide Torneb. lib. aduerl.8. \ cap.2.2..v.fupr. Calumnise crimen. CalvmniAri verbum generale eft omhem inge- nii malitiam compledens. Cicer. de republ. 2. Vt Carneadi refpondeatis,qui ftepe optimas caufas in- genii ealurania iudificari folet. Proprie autem ad fraudes reorum contrahitur , hoc eft, tam adorum quam defenforum, &tam publicorum quam priua- torum iudiciorum. Vnde iuramentum calumni^, quod litigatoresjcum iudicium acciperent,interpo- nebant. Hoto. Ca l v m N1 a r 1 eft per moraš čc fruftrationes negotiu diftcrre,vel per fraudem alios liribus vexare. Quod Sc cauillari dicitur: vtrumq; ab antiquo verbo Cal- ao, hoc eft , decipio : quo vfi poft Plautum.Geliius Sc Caius in leg. fi caluitur. de verb. fign. licet vul- golegatur, calumnietur. Trada eft autem a caluis ynctaphora,qui eos fruftrantur, a quibus per capil- los prehendi vldentur , ex Spieg. Cal v mNiari quoque eftfalfti crimina intendere I.i.iT.calumniari.ff.ad SC. Turpill. a verbo antiquo Caluor>quo vfi funt Decemuiri in leg.12. tab.cuius verba hsec funt: fi caluitur pedcmque ftruit ,manu endo iacito , quam legem Caius explicatl.{i calui¬ tur. Digeft. de verbor. fi gnific. & Feftus lib 1S. Al- ciatus interpretator ibidem , id eft fruftratur : me- thuphora a caluis duda:quod& Nonius probat. Vn- dc Caius in dičl.l.fi caluitur,dudos exiftimat.Prar, Briflo. C A L v m Ki at ©,r non eft > qui dere dubia litigat, lcg^.^.r.C.de frud. Ca tVMNiAToR ,' falfi criminis accufator, a cal- uendodd eft fruftrando & decipiendo didus. Briif. C A L v M Ni A r ores, qui per fraudem & fruftratio- nem alios vexarent, litibus pr$fertim,1.2^, de ver. iignif. qui Sc calumniofi in 1 . 3. ad Turpill. Calum- niator etiam eft J qui no debitu petit,l.pen.fhne quis eum,qui inius voc. & euitemere alicui controuer- fiam mouet , leg. cui neceilitas.3y..jr.i. de lib. cauf. ftc calumnia in ca. calumniam. de pcenis accipien- da eft. BriiTon. Ca l v m N i an t e Sinterdum accipiendi funt lata li¬ la iignincatione,quam docet Csius., vt non cos mo¬ do intelligamus, qui falfa crimina intendunt, fed omnesqui aliis improbe faceffunt negotium.Theo- philusVertit Sycophantas. Baldu. in p ročem. I niti c. & in gl. leg.i. verbo Caiumniari. Digeft. ad Tur- piil. Calvmniator ita demum not3tu.r,~(i fuerit ca- lumni^ caiifa da m n at us. ‘N eque enim fufScit calum- niatuin s Vlp. 111 leg. Atiiletas. fiF. debis qai not. in- fam. C a l v m n 1 a t r 1 x l.i. iT. fed & fi, de veat r. in pcfli mitt.bnfto. 4« Ca l v m .vi O s v s e tj ul felens prudcnfque »ego. tium alicui per fraudem comparat, Paulus liKi. re¬ cept. fent.tit.5. ispi o qaalitate admiflipunicdusefi Paul© ibidem. Prtit. ex Hotom. & Brifton.- Ca lvmniosa crimina que falfo delata lunt,& da. ta opera. Vlpian. in leg. illicitas. de offic. pr^fd, Neve , ait, defenfores eorum calumniofis crimini- bus infedenturinnocentes. Ca l v mn 1 o s A accufatiul.14.iT. fi patris. ff. debon. i» libert. aduocatio 1 . 82. iT. vit. Dig. de legat. BriU fon. CAlVM ni o s a poteftas aduerfarii apud Caiumin leg. fi idem, jf.2. de iurifdid. orni), iuddntelligen- da , quum reconuenit que aduerfarius, quipcrmo- ras & fruftrationes ( mit vmb %ieht?;'n.nd zerUrtj- ren) negotium diftert,rcconucnkndo> vel perfrau- dem prim um adorem litibus vexar. nam calurania- ri in iure Ciuili eft fere rem moraii, frufirari,tefte Hegendorphino. 20 Ca lvmniosissimvm caput , 1.8. Cod.de caium* niar. Ca l v mN 1 o s e id eft, per calumniam. 1 . 8 . D. de fti- pul. praet.l.j.ff ad SC.Turpil.Brilfon. Ca l v v M. M oris erat feruis j fimui atque manumif- {i eiTcnt , demere capillos , & cnpiti caluo pileum imponere , vt c-o quafi fymbolo temptftatemrrrui* tutis viderentur eftugifle, vt naufragio liberatifo- lent. Nonius. Plautus in Amphitryonc.• vtegoho- die rafo capite caluus capiam pileum , Gothofr.ai S° leg.i.SF.fed Scqui domini 5.C. de Latin.libert.tol* lend. Ca l x. Vox hsec veterum teftimonio,fiueesmentuni ftgnificet , ftuepedis partem extremam,farmnim generis eft: vt quorundam Gramrnaticorum iunio- rum diftiridio Iocum non habeat. Calcarius , qui calcem coquit: Sc calcatorium,Iocus vbi calx coqui- tur: qui calcaria quoque diciturtelie Vlpiano i* leg. ait dominam. jT. in calcariam. Digeft de pccn. Calx vero pro extrema pedis parte a calcando. 40 Vnde calcaneum Sc calcar, Sc calceus, qui e corio fitanimantis : Sc caicearium, cjuo pes tegitur>apd Vlpian.leg. diariis. de alimentleg. Calx. prožne, per metaphoram , in leg. palatinos. C. de pal. faer. larg. lib.12.vt apud Ciceroncm de S en e d ute. Spieg. Ca m a l a Nigro nomen vrbis. Gothofr. ad 1 . i«L)i tania.8.iT.6.ff.de Cenfib. C a m a R a , & camuri boues , a curuatione ex Grrco K&IMn . camara dicitur fornix, arcus , teftudoBn* dseo L fed addes. Digeft. locat. Camarse quoquena* 50 uiumfunt jaomina apud Arrianum Sc Straboneir, Prat. ^a m Bi o elegans &antiquum verbum , quodAlcii* tus annotauit lib.i.^rtpžp^. cap.45. id fere ljgnificat quod permuto.Vnde Campfor Latine didus.Nodri vero voccm Cambiiinde dediicunt, qu^eoder»ai< monente Latina non eftTd auteea voce incelligur, quod Sc jfufavCov Gra:ci,id eft, vt Pollux lib.;. Ononjaft. c.30. ait dtyvg,ic>v d?CKit}i iv. Vnde Lagiura ali i dicunt, dedudionem videlicet auandajn, quam 60 Lbi Trapeč.itse rciinent, vel ob mercedem fuam,vel quia fua tantum interfit, pecuniam , quam permu* .tationis vice exhibent , poti us retinere ob monetSj varietatem. Spieg. Hinceodem fignificatu. CambiVM 6:cambii littera?, pro quibus ita prstu- mitur , vt executio concedi poflit, Alciato^refponl. 333. Harum vfus frequens eft inter Lugdunenfesne* gotiatores, Oldcnd. C A M piv m etiam ali ud permutationis genus eft,fcf licet rei ad rem , vt c.fi quis fecerit. quotemp.mil 70 inueft in vžb f f€«.verbu Jurifconf.veterib, incogni* tuffl 4*3 C ANTE A. 414 tum/ed interpretum & vulgi vfu receptilfimum, & vidc P. Rebuffum in tra&atu de chirograph. reco- gnitiene.Prat. Charifius apud Prifcianum lib.io.c. a.eoquevlt. cambio , quod permuto eft, pofuit,& eius prsetericum campfi, quod 'Ara' /£$š/k- , Grseco effe videtur. Vnde&campfo quoque apud Ennium iib.io.Lcucatcn campfant,id €ft,permutat.,Vnde item campfores vulge collybi- ftas atque trapezitas fiue menfarios, auf etiam nu- mularios vocamus, De quibus apud Alc.lib. x.pa- r? rergon, c,46. Hoc autem cambii verbojpro permu- tatione vfz funt confuetudines feudorum^in c.i. fi quis dominus. tit.quo temp.mil. & in c.r. $, cum antem tit.de contro.inueft.quo in ioco Bal.col.i.di- cit,hoctantutn interdfe inter cambium & permuta- tionem, qiiod hsec proprie eft fpeciei ad fpeciem: il- lud autem fpeciei quoque adgenus, putafrumen- turn:&tunc (inquit) eft contračtus innominatus. Tiraquell. in trači, de rctraid lignagier. jf. 30. glolT.i. 20 Ca m e l a apird Ouid. in Faftis quoddam poculum eft,quo in facris vti foiebant: Dum licetsappojita veluti cratere camela, Lac mundum potes,purpured.mque fapam. Camelarii. I. vli.jT.camelafia. ff.de mtmeri.& ho- norib.Qjjibus camelorum curatio mandatur. Ca m e lasi A,camelorum curatio & praefe&ura: nifi fone Camelaria legendum lit, a camelariis , vt ar- gentaria,fagaria,ab argentariis & fagariis. Camela¬ rii namque , qui camelorum curam habent, dicun- 30 tur;quorum duo funt genera ; alterum Bačirianum, quod vHuiD tantum habet tuber : alterum Arabi- cum, cfuod du» tubeta in dorfo habet : eofdcm 8c dromedarios ob vclpcitatem curfus vocant. Ne- brilf. Arcad. leg. vitim, jf.i. Digeft.de mun,& honeft. Camelafia quoque fimiliter perfonaie munus eft (camelorum puhlice alendoram)nam ratione babi- ta &alimcntorum & camelorum , certa pecunia ca- melaris dari debet vt Colo corporis minifterio obli- gentur.Brift.Bud^us tamen Camelafia,40 legendum putar.Kovomanus.Adde Cuiac.obfesuat. lib.9-cap.5dn princip.Cothofred.ad dičt.l.i. $.2. de muncr. CamE.li inter p ecudes ac beftias quafi mixti funt. Nam & iumentorum operam przjdant > & natura eo- rijm fera eft. I. 2X1. Digeft. ad leg.Aquii. Eos, vt rfitPiin. libr. S. capit. i'6. inter armcnta pafcit o- ricns,omnefque 1.umen tor um in iis terris dorfo fun- • guntur. Biiffon. Cam eli , de quibus multa Plinius iumemorum >° operam prseftant , leg. 2, Jf.i. Digeft. ad leg. A- quiliam. Cumelum vfurpant quidam liceris nil mutatis, gcnere tantum diuerfo, pro 3 nchorario fune. Vt iilud Euangelicum, camelum facilius eft* 1 perforamenacus intrare, quim diuitem in regna cmlorum. Sed d-očtiifimi Grammatici malunt fcri- bere Gamilos. Spieg. Cameu a pia, culus meminit Paqlus inl. 24.C de iur. patron. Cameliae , virgines funt apud Feftum mutatione y in cap. y2udhioi$-ecu, Turn.lib.aduerf.3.cap.n. Cam era fetidiftis eft locus , in quem thefaurus rc- colligitur: Cauena vero,in quafrumcntum,vinum J oleum,& buiufmodrc£tcra,referuantur. Zaf.qus res in feud.dar.poiE Albericus tamen vtrumquepro eodem poni fcribitc. de notis le udor. quod videtur probari d.c.i.OId. Camera etiam principis Sfarinm , in quod mulita: inferuntur , figniflcat, cap. i. jT.il quis vero de pace ten,& iur.firm.in viib.fcudor.. Scrinium videtur in.- 70 icrpretari Accurf. in rubric, de proxim. fac. fcrin. lib.n.C. Camera etiamvulgatoGallorum vfapars sdium, in qua priuataagimus, quo figr.ificatu accipitur in c.qua fronte.ext.de appell. Cam era. fornix . liue arcus sedificium fuftinens, te- itumque deuexum & incuruatum.Prat. C A m E r a pro coclaui.in quo pecunia feruatur.Vnde Fcudum de Camera libro 2. tit. j. J.2.& tit.2.ST.pro flipendio quod vafallo datur a domino. Sicinte- ftamento Caroli Magni apud Eguinarthiun : lnci- pit defcriptio ac diuilio, quam pcrfecit de thcfauris fuis, atque pecunia qu£ illa dicin Camera eius inuerna eft. Anton. Florent.parte hift.i.in extremo an. 1204. Petr. Arragosienfis Rex obtulit regnum fuum Innocentio Papa:: illudquc fibi ac fucceifori- bus ftiis conftituit cenfualc , vt annuatim de Came¬ ra ipfius Regis, 250. Naflcmuntins Apoftolica fedi redderentur. Fcudum de Camera & foldatam cfle arbitror ex lib.feud.z.tit.io.in fi. Pet.de Vineis lib. epift!2.c.;8.Nec non feudorum noftrorum & de Ca- meriš feudatariorum in ipfa collečta iubfidiis com- putatis.Prar. Ca m e ra R1 vs,d.jf.2.eo tamen prouifo", de eled.vi- de Card.Zab. CAmERata arca, arcuata Sc confornicata, vehicu- lum contcčtumiciii Sanfte oder ein hangcndtVVagdein, qua!ia funt hodie corie tcčta Bud:eo, quibus matro- ni geftari folent. & valetudinarii. Vlp.in l.fed ad- des.jf.fi inquilinus,5.fRlocat.Pand. tamen Flor. pro camerata liabent leracam ; quod reftius purem , & menti Vlp.confentaneum. Ca mi l l v s Fefto lib.proprie appcllatur puer in- genuus. Sed Turn.aduerf.lib.to. ca.20.fuilTe feribic facerdotum miniftros. Camills nomen vnde lit de- duitum.vide apud Turn.lib.^.c.ij.Prat. Ca mino Graico vocabulo vfus lC.inl.fi arborem. de feruit.vrb.prsEd. Notumautem, fornacem nobis iignificare.Spieg.vid.&ij.Heliocaminus. C a m v A G v s Regius, caliga fuit & ex rubricatis pel- libns purpurea ; fub pofterioribus lmpp. vtLiut- prand.fcribit lib.j.de rebus per Europam geft. ca.9. Quod & ex Zonars &Nicet3e pluribus locis proba¬ ri poteft. Seu,vt vult Capitolinus & Pollio, calcea- mentum regium. In veteribus fane notis ad luliani Patricii Nouellas campacos feriptum eft,no campa- gos. Vt aurem lmpp. Coli purpureis, ita confulesau- reis,patricii fericeis caiigis in publico vtebantur.id. ego duobus Caffiodori locis breuiter conficiam,qui in cxcu!fis exemplaiibus valde corrupti funt: fed e- mendatiores bic adfcribam. Sic igitur lib. 16 .in for¬ mula confulatus fcripftt :Pinge vaftos hnmeros va- rio co!ore palmats, validam manum vičioriali fci- pione nobilita , lares propriss etiam calceis auratis egredcre.fellam curulem pro fua magnitudine mul- tis gradibus enifus afcende. Apud cundern lib.^.ii, codicillis patriciatus ad Tolum, Athlaricus de auo iuo Theodorico ab Imp. Conftantinopolirano pa- triciofaflo ira loquitur. Huic lil i diues Graicia, quse niiilcum gloriofiJTimo domino auo noftro de¬ bili: , gratiffcara perfoluit, velauithumeros fortes chlamydfi veftis.pinxit furas fericis caiceus ifte Ro- manus , & dignsnter viftis eft accipere,qaod fe co- gnofcebat accipere, per honore.lta plane habet ve- t us liber. Pirheus aduerf. lib.i.c. 16. vidt & Cuiac. & Gothofr. in Nou.126. in prsfat. Čampa na, notum inftrumcntum. C A m p A n 1 , qui Campaniam Italise regi-nem hiti¬ ta nt , fic dietam, quod campeftris fit. V'lp. in l.mc- tum autem.9.jf.fed qnod pr: tor.pvcrf.fed ex fačto. ff. quodmet. čauf.-Cum Crmpani.ait.metu cuidam illato , extorirfteut' cautionem polUcitationis, 4*5 C A N T E A. &c.de . hi s idem Vlp.l.i.ffad munic.qui Campaniam non regionem,fcd ciuiratčm appcUafie videtur, de qua Plin.lib>3.ca.5.Et Campani vini meminit idem Lvbi.75.ff.de verborum.obligat. &'€am"panus ager, quicirca Capuam eft Hygcn» iib. de limit.conftir. Prat. Ca m p an v s nobilis ICtus>citatur in L47.ff.de oper. libcrt.dc L34.ff.de hdeicpm.libert. iiriff Čampe fignificat brucum,liue erucarma flex'jra,qu£ Groecis dicitur 1. vero fint Pit/ocampar, docec Plin.in 23- lih. VTus (lepe contra cantharidas, bupreftim, pinorum erucas, quas Pityocampas vo- canc, falamandras > & contra veneneta mordentia. Idem lib.29. de cantharidibus feribens inquit, vis carum adurere corpus . cnftas obducere, eadem pi- tyocampis picea nafceutibus. Hzec admonent nos., mendofa efte verba Marcelli in I.3. tf.adie&io.tit.ad l.Corn. de ficar. vt etiarn animaduertit Philip. Bc- roaldus, licet quidam alii fubtraxerint. proinde ca- ftiga pityocampas, vbi inuenies pituecarpas. Go- lumeLlib.i2,BeftioIas,ait, qus a nobis appellantur erucas , Gr&cis eampe nominantur. Idem in lib. de hortorum cultu refert.. has beftiolas occidere homi- nes, Sc li mulier qua? in menftruis eft folutis crini- bus Sc nudo pedc ter circum areolas horti ducatur, moriuntur.Carmen ColumeLeft hoc: 'Voluitur ad terram difiorto eorpore campe. De his vcrmiculis raeminit Sc Pallad. in iib. 1. rei ruft.Campas (inquiens ) nonnulli ficulneo cinere profequuntur. C A m P1 Martii (qui priufquam Marti confecraretur, Tyberinus autore Geli. dicebatur : ficut Tyberis Martius, vt teftis eft Papinius lib.2. fylu.)meminit ICtus in Lfed Sc Celfus. de contrah.empt. L non fo- lum autcm.4. lnft.de legat.l.cum feruus.39. jLitem. 9.de legat.i. • Ampio in lib.feud.certator pro alio datus in duel- lo , a campo dijf.vlr.ff.ad leg.Aquiliam. BrilL Cam p s or , argentarius ( collečhmus, vt loquirur "Cic.iib-de Oraror.& l.quifquis.i(>.C.fi cert.pet,)vi- de Alciat 4.difpuntft.22.Guia.10.0bier.14 ,ex Dona- to Sc Acrone numularios,coa fitex hordeo & aliis frugibbs, fecundum Diofcori- dem vocatur fucca: Arab.es vero foca,& eft cereuifig Tpdcies , vt ctiam. feribit Simon Genaenfis.Chamus in alio fignihcatu pro frcni ?fenere ctiam accipitur. didus,quia breuis (it^f/S- cnim breuis dicitur, de quo D.Hieron.Dauid. Plalm.31. In chamo &fren« maxitjas eorura conftringe. NiS potius fuerint fe- ptuaginta duo interpretes, quonuri Pfalterium per horas f«antatur,vt quidam contendunt. Et de Gamo £ii haqfignificatione pro fpecie-cereuiiiae» hdn me- mini melegere apud Latinos , prxterquam in hoc 4 « locoVlp, proinde obfcruation^ digttum. Cottain Mcmor. Cmac.obferu.lib.il. cap.3-". Camumloram efte dicit, Namque C^lius Apitius ita videtur feri. pfiffe li^.Camum vel defrutum imitatur, quod Ro¬ mani loram vocant: Et id forfitan quod Diofcorid, Curmi. Zytho enim proxime iungitur. Hieronym, Mercul. 5. var.i. putat Gamum efte potionis genus ex variis rebus commixta;,perinde ac cereui(i,r,non abftmilis Sabaijc potioni, qu2e in lllyrico ex hordeo 10 Sc fr umento fiebat. Ammian.ad. Adde Alc.i. pra?ter. mift^.Gothofr.ad l^.verb. Nec Camumfin princ.C, de tritic.vindeg. Ca n a Fefto libro 3. Graecis idem eft quod Latinis Caniftra. Qujdftt, vide fupra C-dathi, Canum, Fefto^opbv^-.Cuiac.n.obf^^.Gothofr. ad pr.L15.de vfufr. Cakabis herba eftjPlin lib.19.ci-9. ex cuius corti« funes torquentur ; quo etiam fenfu capiturapud 23 Vlpian.l.i.lT.non autem.vcrf.igitar. ffdcexercitor, ačt.ln Panded.Floren.appeilatur Cannaba.Gellius cannabum dixit lib.i7.c.3.Prat. C an A B 1 s tam pro ipfu herba . quam pro feminefu. mitur. Spieg.Piin. d.loc. Vtiliilima,inqnit,funibus canabis , feritur a Fauonio. Sc paulo poft.-Ipfacana^ bis vellitur poft vindemiam , ac dccorticata purga- tur. Diftert i Iino,candore Sc temmate. Perliusfa Tun mar e tranJUitemporeca- nabum feris. Hinccanabinus adieftiuum , quod ex cariabe conhcitur.Colum.lib.7. canabimfque funL bus corrr«a iuuencorum ligato. C A n abvla apud EIygen'um in lib.de limitibuscon- ftit.termini genus eft. cuius formam eleganterex~ prefft. C a isr A l 1 $ apud Vlp.l.funes 15. ft' de aft. empt.eftli- gnum cauatum ad cann^, vnde ducitur ,'n cLmpta, ftmilitudinem J quo aqua confluit in viis. Em Kant ! 5 K^ennel o d er . 01 d P ra t. 4 ° Ca N a l 1 c o L a e forenfes,homines pauperes, didi quod circa canales fori coniiiterent. Fcft. auftoreft lib.3. Canales inftrumento contineri,& ad aquasfalien. tes nectffarios.Vlp.fcribit l.qu3?fttum. Ji.canales,& Sf. hftula.ff.de fun.inftrum.leg.Prat. Ca n c e l l ar B,eft feripta tranfaerfis veluti cancel- lis,feu lineis canccllatim dučlis expungere, lllinirt, deiere.Vlp.de his qua: in teftam.delcnd.l.cancelh- uerat quis teftamentum vel induxerat . Sc ibideml. 5° proxima:Si omnem feripturam cancellaffct. Item de probationibus:fi chirographum cancellatum fuc rit.Canccllat^ tab ul srcaut ionestekirographum,te¬ ftamentum. &C.I.S2. jf.vlt. ff.de furtis.l.i. if.G heres, ff.fi tab.teft.I.24. ff.de probat.l.vlt. Cod. de edid.D. Had.Brifton. Porro quid diftent cancellare; indu- cere, ac circumducere , docct Accurf.in L fi quisli- bertatem. ff de haereditat. petit. quam difterentiim probat Bart.leg.1,^.1. fhde his quae in teftamen.del. Hinc CancellArivs : cuius officium eft r e feripta vel refponfa imperatoris,& mandata infpicere, &male feripta cancellare : bene vero feripta, fignaculofuo obfigillare. Quamuis quidam Cancellarii nomen non putant reperiri : apud probatos autoresi ftili quod Fl. Vopifcus feribit, a. Carino Imperatore fa- dum efte praifečtum vrbis , vnum ex Cancellariis fui«. At D. Oldendorpio hxcvox adeo probatur, vt ad Cancellarium HefTia* in epiftola , deeafa feripferit. 7° C A N. c B 11A R11 nomen non fatis vidčri feftiuunijad deftgnandam tAmi muneris defunčlionem , muki noftrj 60 41 ? C A N 10 noftrofeculo , &quid*m Rčmindofti prajceptorcs tradiderunt, quippe quod cancellandi opera, qu« hauddubie iftam appellationem genuit , vulgaris propemodum exiftimari foleat, Proinde cenfent, re&ius appellandnm efle nomopBvlacem, len lc- gts pr*(idium;iurifafylmn:TTiorum in'ftitutarurfique aram:aequi boni columemoculum principi? emilTiti- tiumiaut aUo id genus fublimiore verbo. Equidem libenter fatebor,non ifta folum, fed & clariora debe- ri huic cxcelfo muneri enconjin , ex quo non tnini- ma puhlica* falutis ratio dcpendet : quod itera id authoritatis effie oporret, cui omnes magiftratus ho- norum fuorum faices lubmittere non indignentur. Veruntamen id milu vicifftm omncs donabunt bo¬ ni viri,hoc tempore' nullanl opinino reperiri vocem, & nequidem inter cas, quas reccnfui, quas fignifi- cantius-exprimi poffit magiftratus ifte faluraris, quam’vt canceilariarus appelletur, ab expungendi fun&ipne.Id autem quacunquc ratione initio acci- eerit,nihil moror.cum nune iit appofitiilima figni- 2,0 ficatio,vtr>ote per quam.hac poteftate omnes omnid principum Canceliarii fuarum partium admonean- tur maxime. Si quidem in Rep.noftra , fi quis dili- genter rarionem ineat,aullo magis opus eft munere quam canceliarii, fcit.qui verfo ftylo multa cancel- iet ex iis, qua! parura prudenter introdučta funt, & ita quidem recepta , vt non a c[uolibet hominefine piaculo mu tari videantuh In eo. potilEgenere dif- cerni poteft Sublimi canceliarii munus,ab aliis vul- garib.vttque non contemnendis bonorum virorum 3 ° conciliis.Oid. C a n c e t l a r i v s in I. 3. & 1 . nemo* C. de aflefsor & do m eft i c. a&uarius eft Teu feribae in- dc dučto nomine, quod eius ofticium,id eft, celiu- la , in qua feribere confueuit , cancellis munita fit. Cutn enim offtcium ipfius libellis ftue chartulis fit refertum, ac frequentes babeat interuentores, can- oellis munitus a chartarum amittendaru periculo abeft : id quod ex inferiptione marmort infeulpta, qux Romee extat,T.Aproniani V.C. vrbi prsfe&i, 4* coniicere quoque licet, Hot. Eum Notarium rede interpretatus eft Accurf.in d. 1 . 3-C.de aflefs. Erant enim canceliarii tune temporis , qui preces fup- .plicescpie iibellos,omniaquefcripta , quib.princep$ fubfcribere n6lebat.cacellabant,id eft, du&is cacel- latim lineis vitiabant čcinducebant, fortaffe e nota- i iorum numero. Turn.lib.n.aduer.c.2), e Vopifco Sccus Hot.in Lexic.ln Gallia autem eo cclfitudinis ac dignitatis eueftu traftatamue efle conftat,vt prx- fe&i prstorio inftar fit, & Nemo Phylax cenfeatur, 50 vt feribit Bud.in priorib.ad Pand.adnot. altius eius dignitatis originemrepetens.Tu illum confulito. Vrbispatricio toti dileftus 0 1 vrbi, yAtquc d cancellis prifco de mere minifier. Canccliarij ergo erant (ait Brif, vlt.edit.) qui can¬ cellos principis agebant. A cancellis enim nomen traxerunt,vt ex Caftiod.liquet. Brii.Scd rem totam belle & accurate conftciet Gaftlodori P.P. locus ex lib.11. var. in canceilariarus codicillis: Hoc igitur (inquit)laudabi ! .c prsiudicium, fententiam gratia- fam,miliriam dcmefticam a u.indidione cancello- fam ribi decus attribuit, vt conftftorij noftri feere- ta ftdeli integrirate cuftodias. Per te prafentandus accedat.* per te noftris auribus deftderium ftjpplicis innotefcat.iufta noftra fine ftudio venalitatis expe- dias: omnia«/ue fic geras, vt noftram poffis comme- dare iuftitiam.A&us enim tui iudicis opinio eft. Ec licut penetrale domus^deforibus poteft congruen- ter intelligi,fic mens pr^fulis,de te probatur agno- fci.Nec iniuria. Quia talem vnufquifque ad refpo- Pa fua videtur eligere , qualem fe cunftis decreuit sftimari. Et pauio poft : Refpice quo nomine nun- cuperis,laterenon poteft, quod inter cancellos ege- fis.Tenes quippe lucidas fores,clauftra p2tentia,fe^ neftratas ianuas. Et quamuis ftudiofe claudas,ne- cefle-eft,vt te cunftis aperias.Namfi foris fteteris, meis emendaris obtutibus. Si intus egrediaris, ob- feruantium non potes declinare conipečIus.Adicn- pfi locum latiusjeum quod canceilariorum, de qui~ busagimus , cenditionem plene contineat, tum ^ quod in vulgatis libris ad finem corruptus fit. Pi» tbeus aduerf.lib.2-cap.i2.Adde Adrian.Turneb.ad- uerf.lib.n.c.i5.Ex Calfiod, patet(ait BrifT.vk.edit. Lexic.^ Cancellarium intra cancellos vndiaue co- fpicuumftetifte. Vnde munus dignirafque eius ca- ccllorum oflicium vocatur a Cafliod.epift.27.lib.12-. Cancellarium princeps ad refpofa fua eligebat:eius ftdei feereta conftftorij commifta: per eum ad prin- cipis aure$ fupplieum defideria perlata: per e"uac- cedebat, qui principi praefencandus erat: ille iuffa principis expediebat.Brifl'ex Caftiodoro. Can ceilarii, Cancellanj in L 5.^.2. C.de tem- por.appellat.viri epiftolares nuneupantur, Gothof. ad d.lT.2.adde 1 2- ,^T.i8. C,de oftic.prxfe6i:.pr^to-r. Afričan.& Gothofr.ad I.nuilus.S, C.de alfe flor. Ca- ccllarij, ait, a feeretis iudicuniidabant operam fera- -bendis & ex‘pediendis epiftolis, iuftionibus, edičlis,- relationibus, refponfis ac fententiis, in loco quoda, vt confiftono proximo reticulis fiue cancellis clau- fo,vt hodie quoque fit in curiis. Per cofdem fiebat ad iudices admiftio: erantque iudicibus-quod prin- pibus tribuni ac notarij: & alhs viri quoque epi¬ ftolares dicebantur,d.l.5.H..2.adde l,6.n.i2.&rubric» C dc afteflor. Canccliarij iudiciim, confiliariis do- mefticifque adiungiintur,U3.5-8.C.de aftlftbr.l.i.iT. pro annonis.C.de oflic.prcef.pr^t.Afric.BriflT. Can (/ellariv s(ait Hot.in comraent. verb.iur.) idem eft qui feruus publicus, fiue tabellio & aftua- rius. is enim commune oranium aftuariorum na¬ men fecit fuum. CaNC£1 la RIA quidftt , pluribus docet Bud.fa O 4 t 9 C A N TE A, 420 Forcnfibus, officinam& conuentum appellans Sc iu- ris *quitatisque promptuarium,& araculum , iufti- tiam ipfam,fummi iuris emedatricem.Porro a Can- cello ducitur. CancEL l ATI 0,quam diuidendi &ad%nandi agrt formam effe Siculus Flaccus fcribit libro de condit. agrorum.Prareius. Ca n c e l l v s jediun^numero fingulari apud Vlpia- J(> num in L nam & fš-5. jf.i.f£quod vi aut clam. Petro- nius etiam Arbiter eodem numero ca voce vfus eft> «xiftimans cancellum murum efle cosnaculorum len quorumlibet cedifciorum ora ab iniuria lapius ibi incidentis defendentem. Prat.Cancelli iepta funt ex rediš,obliquis,tranfuerfis lignis contexta &com- pada : plagulis fea foraminibus inuicem diftinda. ^Feneftratas ianuas vocat Caiiiodorus epift. 6 . 1 ib.n. BriflT. Can c e l l 1 per diminutionem didi, oiim cancri di- . cebantur Fefto lib.$.Prat. Ca n c e l L cligna funt inter fe modicis interuallis in 1Q tranfuerfum connexa,quibus t ribunalia,fcenaj,& fe' neftra? muniri confuenerunt.Cicero in Verrem:Cir- cumdati cancellis videntur in fua prouincia. Idcm 1.de Orat.forenfibus cancellis circumfcriptam fen- " tcntiamsVtrumque per tranllationem. Sed proprie Sidonius lib.i., de turba fatellitum Theodorici re- gis:Exclufa,inquit,velis,inclufa cancellis. Cintic.c. a.Hieron.intcrprete:Refpicicns,inquit, per cancel- losjid eft,per foramina cancellorum.Nebriff.Huiuf- niodi quoque feneftras Clatratse dicuntur.Vlpian.de 30 leg.i.l. caetera,4i.jf. itemhocitem de fund.inftr.l. qu2fitum.Cancellos quoque inftrumento contineri puto.Oldend. Cancelli in sedibus, fepta funt ex rediš »obli- quis, tranfuerfis lignis, contexta Sc compada : pla¬ gulis feu foraminibus inuicem diftinda. 1. 41. ST. item hoc.fF.de leg. i.l.u.jf. fiftul*. ff. deinftrum. vel inftr.Feneftratas ianuas Caffiod.epift.f.Ii.n.ap- pellat.Briff. Can c e l l o s per translatienem appellat G.Budsus 40 in forenfibus iocum vbi aduocati ftantes caufas a- gunt.Galli vocant le barreau .Stantes dixi.Nam dum caufas agunt,ftaredebent,ludex vero federe. Idque Valentinianus Sc Valens conftituerunt,l.quifquis.6. in fn.C.de poftul.Prat. Can D e L a accenfa vtuntur in audionibus , vttam- diu liceri, prettumque augere poffis . quamdiu du- rat, Sc doneč vna cum lamine confumpta fuerit, Sc Can di da t 1 Romar dicebantur, qui confulatum,yt ait L.Feneftella lib.2.c.7.vel alium magiftratum,vt aliis placet, petebant: didi,quod veftibus candidis indutiefient , Sc tranflatitie aliarum rerum petito- res dici cceptifunt. Hinc candidatos reftitutionis dixit Tertull. libro fecundo aduerfus Marcionem, Prat. Candidatos principis appellat Vlp. 1 . vnic.ff.d« of/ic.Q_useftoris, qui libris folis principalibusin Se« natu legendis vacabantrtamen L.Feneftcl. epilfolis legendis vacalfe in eandem rem fcribit lib. 1. cap.], Vnde li.Iurifpruden.Medi^.i.cap.j.literis prolibris legendum admonui. Nam Sc a clailicis rerumfcri. ptoribus didici, Impp. cum extra vrbem in expedi- tione effent , folitos fuifle ad Scnatum literasir.it- tere. Sed Florentinam ledionem confrmat, quod iis verbis in Augufto Sueton. Tranquiilus, Etiam, inquit, totos hbros in Senatu recitauit. Prat. &A 1 - dobran.in procem.lnft.in verbo Exquseftori per can. didatos orationes principuni in Senatu rccitaban- tur.Brifl. C an d 1 d a t 1 qu^ftores. Lamp.in Alex. Qu*/lom candidatos ex fua pccunia iuflit munerd populoda. re,fed vt poft Qusefturam pržeturas acciperent,&in* de prouincias 'regerenr. Quibus ex verbis candida- to s fufpicatur didos Horo.ea re, quod hic ingreffui erat , Sc quafi primordium gerendorum honorum& fententia? in fenatu dicenda;; vt &-Vlpian. eod.leco fcribit.Dio.lib.54. ou/jttjer/th 3 shtT6-rou -ri. j&ovi&ri- g/ov, durhfiUv «s^y et?nv ihsi 'ra ^ ClC\lst Tljf'TBLfAMA tulcCpvCCVAj S »S ? d ItiTK« ^• 9 .a«Wro. Prat. Ca n d 1 dat r , vide I.liis quidem.5.finaLC.quimili' tar.pofl.vel non. Candidvs eRin l.eal.S.C.de rer.permnt. CancelLa berbce nomen^Gothofre^ad ljnterdum. i6.^Jpecies.7^ in princ.verb. cinamomum. ff.de pu- blicanis. Can i,pluraliter tantum,.capilli albi in.capitibus fe- num. Hos interdum venire ante terapus^Alber.ci* tans vulgatum Boetlii^ verficulum indicat: Intemp efli uifund untur v trtice ca.ni. Canicies , pro ipfa fenedute in jT. fi vero aliqui. Auth.de qufflore. Hac cenfaic Imp. caniciei defe* rendum^nimirum quod gloria fenum habeatur. vi¬ de Alberir.Spieg^ C A n 1 t 1 e s £rondium; vide Gothofr.ad L 2.C. quserts venire non poffunt. tune meliorem conditionem adferenti addicatur C a n i s pecudum numero non continetur Gaio.l.2.^> *--- -t * -- — c 2. ff. ad 1 . Aquil. fed nec inter feras beftias efbvtex Gaio colligere potes. Canis impudicus dicitur epi- fcopus,qui nec regiminis in fe rationem habuit,nec fua delida deterfit,nec filiorum crimea correxit J vt dicit Ayg.c.qui nec regiminis 2.4.7.Prat. v CaniS apud Feftum pro collari,fcu vinculo fiue tpr- menti genere , hodie frequenti> quod collo reorum iniicitur ignomini-T aut pcens caufa, vt fign.ificatuf l.leg.Iul.7.ibi:aut quid in colium iniecerit, vt tor- queatur:ibique Gothofr.fFad ieg.lul. de vi publ.Et huc alluiiffe videti poteft Piautus in Cafina : Deos qu£fo tu , vt quidem liodie canem Sc furcamferas. Prat. Canem non Jicet retinere aua vulgo iter ft. I. hie- mm.^.deinde aiun.t sdiles.Alberic.Spieg.Si quisi» gitur canem irritauit Sc effecit, vt aliquem morde- ret,quamuis eu non tenuit..Proculusrefpodic Aqui- li$ adionem efle,vide l.item Meta..ix.jT^5- adl.Aqu. Ca ni n. a m facundiam apud Salufhče Hieron.dc gre- ge moratorum(non oratorum, vt deprauate legkijr apud Cic.adio.i. in Verr. ) feu raSularum intelligi quidam annotarunt.Hinc Prudentius: res: argumento abeledione petito,cuius form* 50 Sc folennitatis commeminit pontifex in decretali epiftola, cap. eumveteri. de eledione ^ in antiq. Prat. Can d e i- A3R a fupelledili adnumerantur : ideoque ea fupelledili legata,deberi Paul.fcribit l.j.in prin. if.de fupei.leg.Dida autem funt Fefto.lib.j.quodan eis candel# fgantur.Prat.BrifF Can d e l.ab R o ngiilum inclufum vindicari no pof- le^fed vt excludatur,ad cxibendum agi,idcm Paul. aitj.gemma.ff.ad exhib.Sed Sc Candelabro vendito,f]gilium ei inclufum ferua- dum non cffe , putem ex fententia Solonians legis, quam explicui lib.2.Iurifp.veteris. Legis verba hxc funt apud Diogenem Laertium : ./oy.Hoc ad candtlabrum produci pode,argumento eft, quod Paulus idem ius conftituat in vtroque,nem.pe anulo Sc candelabro,d.l.gemma-.Prat. x Ca n di o a ti funt , tjui nondum funt aflecnti hono- rem , fedambiunt, &fpes eft eos affacmuros c(Te. 70 Spieg. 4 « C A M t E A. 4 « lnle ctcunufort UtrMfacutidU lote. Prat. Ga N N ab v M.j.Pall.^, Jtsett«Ci{: ali) canabum,Ifidor. 16.orig.j7.ai1j canafea,vt ml.i.tf.igitur prspolitio. i:.& ibi Gotkofr.ff.de exercitor. ačt. vide Sc fupr.in voce canabis. Ca N o N Grsce, Regula Latine, c. Canon.dift.j.ca- nonibus foluere , legibus foluere , gratiatn cano- nisfacere, gratiam legis facere , pro difpenftire, tiomGcfatz^lcdigcn. Bud. in I.princeps.ff. de 11.01- 10 dend. C an on etiam dicitur omnis Ecdefiaftica conftitn- tio. Panormitan. & alij Pontificij in c.r.de conftit. in antiq. Sic accipi debet in l.priuilia. C. de lacro- fan. ecclef. & ibi vide Bartol. & Balduna difputan- tes,legibus,au canonibiu ftandum, Vide Schard. in dift. Bart.Prat. Canon pubiicus in conftitutionibus. Imperatoriis anniucrlariam penfitationem , funčtionem, colla- tionera & prsftationcm fignificat,qus a prouincia- 20 libus cjuotannis populo vel Romano, vel Conftan- tinopolicano, vel Alexandrino gratis.ac fine pretio vilo mittebatur , qui fpeciebus hisconftabat, fru- mento,vino,carne.oleo, &c.vide l.fin. C.de collat. fund. patrimon.lib.fi. 1.2.C.de prsd.Tami.i.eod.lib. l.fin God.de diuerf.prsd.eod.lib.l.i.c.de indi&.lib. 10.text.qui canonem definit. l.vnic- Cod.de collat. donat.eod.lib.l.j.Cod.quse tes vend.non poff.Briff. Prat. Canon varij generis eft, idquc ex fubicdHs liquido jo conftabit.Ent igitur Canon aurarius,l.priuats. 1®. C.de excuf.mun.lib. 10. E t Canon delegationis.d.l.priuats.&l.ij.de extraord. fiue lord.mun.in C.Th. Gano n emphyteuticus, l.fin. J.neceffitatem. C.de iut.emph.Auth.qvii rem.C.de facrof.eccl. C AN on frumentarius vrbis Rom*, rub.Cod.de catr. fru.vrb.R0m.lib.11.Lampnd.in Heliog.Iufferat,in- quit, & canonem populi Romani vnius anni mere- tricibus ,lenonibus,& exoletis intramuranis dari, ertramuranis aliopromiffo ; cutn eo tempore iuxta prouifionem Seuerj,& Traianifeptem annorum ca- non frumentarius Rom* eflet. Spartianus in Sene- ro : reifrumentJris, quam minimatn repererat, ita confuluit , vt excedens ipfe vita ftpteiii annoruiR canonem reli;K];jeret. Briffi Canon anniucrfanus, vide 1.17. C.deludsis &cce- licolis. CAn o n ciuilisd.fi qui 5.med.C de diuerfiprsd.vrb. 50 Ca N on telonci.quod ratione menfs pubiicanorum penditurvcuius meminit Caffiod. lib. jf.var. ad Am- peliumiTdonei quinetia.m canonem nulla faciatis vfurpatione confundi.Prat. Canon glebs apud Sidonium Apollinaremlib.6. epift.ad Papam Cenforiirm,qui ratione glebs prs- ftattir. Quem li domeflicts fidei deputata humani- tate foueacis , ideft, vt debitum glebs canonem non petatis , tantum lucelli prsftitum fibi, &c. Prat. 60 Ca N on largitionalium titulorum. 4. rubric.Cod.de canonelargit.tit.lib.ro. eft qui ex moteinfertur thefauris.vel srario priuato.l. 1. C.eod. Cano n lacrativfims vrbis.J.55.C.de nauicular.in C. Thc0d.L5.de canonTfrument.in CTheod.Brili’ Canon metallicus,1.2.C.de metal.Iib.it. Can on veftium,l.i.C de milit, vefte,lib.12. Can o n vrbanns,l.nauiculario. C. Theod.de naui- cula. eft & vrbicarius, 1.2. Cod. de can. tram. vrb. Rom.Ub.u.Eft Si aliusin edifto it-luftiniani. Prat. 70 Brili. Canon fundorum: priflatorufn vel empbytcutico- rum : nauli: titulorum omnium-.fuariusffenatorius, Briff.e* C.&Nou. Canon patrimonialis,l.quicunque 7. princ.Cod.de omni agro defert. Ca n on rei priuats, l.fciant.;. C.iehis qus ex pu¬ hlica collationc illata funt,lib.10. Canon etiam fumitur pro pafio, ficut &contra, vt in l.j. Codic. de obfeq. patron. prsftand, &in Nou.120. Canon. Afconius Psdianus tributorum genera fa- cit tria: canonem , vt in portoriis & večfigalibus; oblatione,vt in vini diftraffione : indiftionem,qus vulgo dicitur talea, Latine item collatio feu coile- fta,vt apud Ciceronetn. Is vere tria hsc penfitatio- num genera his verbis complexus eft : Sic enim,in- quit,de Sicilialoquens,quando illa frumcntii,quod deberet,ad diem non deditteccc canonem. Quando id, quod opus elfe putaret, non vitro pollicita eft: ecce oblationem. Quando id,quod imperaretur,re- cafauit: ecce indiclionem. Hscille. Csterumta- leam numariam funt qui ex Titi Linij ii.8. clariga- tionem appellari putent. Huiufmodi autern tribu- tis quum Childcricus quartus Francorum rej:, 'i- bidmofus & omnis generis luxui addiftus, populil aliquandiu vexa(fet,quo faftum Sc pelUces ntaxime foueret, tandem ob infolentiam ex:>e)l it o r, anno i Cbrifto 46i.regni vero fui j.preti-um ftultitis feres, Erant & canones chronici,in qu,bus remporum ra- tio tra&abatur. Apud Spart. ita fegimoi : Rei fr«, mentaris: quamminimam repererat,ita,confuluit^ vtexcedens ipfe vita7.-annorum canonem relin- queret. In Heiiog. canon dicitur fru&uarius, pro alimentis in tor annos paratis. Osmino videtur ca¬ non id frumentum,qi!od in vfum cadit annuum,vel quod annis conficitur fingulis. Hsc fereomnia Csl.Rhodig.& Bud. Can o n es qui exigebant, canonicarij appellantur in Nou. csfei avSosratu 8c in Nou. 77202 'rnc riti dtiuetioiv aj vrnite , apud Cafliod. lib. 11.& lib. 12.var.Briff.in prstermiff. C an o n 1 A, vt Panorro.definit,c.cum M.Ferrarienf. extra de conftit. inamiq. eft ius fpirituale,proue- niens eo ipfo,quod aliquis recipiturin canonicum. & ibi quid diftet a prsbenda,vidcj. Prsbenda.ca- nonica eft nomen tituli Sc iuris. vide Innoc.in d.c. dim M.Ferrarienf.Prat. Can o ni c a indidiod.i.C.de prov.facr. fcrin.lib.it. Ca N on 1 c A inftitutio in c. bencficium. de rcg.iur. lib. 6. eft legitima collatio beneficij, fecundum ec- clcfiafticorum deeretorum regulas, vt ex gl. Dina Bc Alberičoliquet.Eodetn fenfu C A N o N 1 c A prsfcriptio , & canonice procedere di- cimus paffim in iure Pontificio.Prat. C AN o Ni c a monitio, quando citatio interuenit cu tribus monitionibus, vel vna pro omnibus perem- ptoria.c.conftitutionem.de fent.excom.lib,6. CanoNica portio, eft qus a canone deputatur ec- ltfis parochiali derclidis a parocbiano. vide text. & Dod.in c.noftra.ext.de fepult.Prat. Can o NiCAjpenfitatio , in 1.;. C. de luc.aduocat. lib.n.Canonica indičlioiveifis prsbitio.Briff.exC. & Nou. Can o ni c a illatio,cuius meminere Impp.Honor.5: Theodof.in l.placet. C.de faerofand. cccl.eft ordi- naria fundtio, ordinarium munus, quod habet cer-1 tam prsftationem lege impofitamjad cuius folutio- nem etiam ecclefia tenetur. Canonica veftis.1.2. de diftrafl. pignor. qus trib. cauf.ten.Briff' Canonicarii funt harumannuorum canonum O ; 4 i 3 C ANTE A. exa&©res,in Nou.luftirt-p.& Nou. 163* Mou.maior de indulg.reliq.& apud Caffio.epift.13.Ub.1p.yar. €aNo ni c a b, Nou. 59. funt Monachse, -vt conftar ex a.Nicenae. c.ao. Sc epift. Bafiiij ^5 SiM&tv -nxbjj isfei fiht ^vov/a*. Gothofrcd. ad d. Nou. 55 ?« cap.2. ... v CAnoniCAh epiftols diuiduntur in sv^zivi&( Sc f.Gothofr.iid Nou.č.c^.verb.Probabilia. CanonicATvS appellatur titulus regularis fa- cerdotij in ecclefia : vnde Canonici dicuntur. Et difrerta prazbenda > quse reditus habet annuosex tali titulo. ltaque qui vtrumque habet,is canoni- c us prazbendarius dicicur. 7. dift.c. iand. canonum. s P ic š* . r . . . Ga n oni car 11 etiam funt palatim, qui mittuntur in prouincias ex fcrinio canonum ad exigendos C o- lemnes titulos fifcales , & mittuntur vel a comite domorum,aut prazpoftto Ta eri cubiculi, No.30.vel a comite priuatarum, vt eft in formula comitius pri- , uatarum Gaffiodori, canonicarios dirigis. Scrinarij 2,0 dicitur.No 134.147. De his No. Maiorani de indul. rel. Cuiac.in expof. Nou. Iuftin.iaB.c.6.& Iulian. ibid.nu.547. Ganonicarii autoritate terribiles funt , & in prouincialium vifcera Sc damna fteuiunt ,.Goth. ad d.Nou.iaB.cap.^. Can oni car i o R v m venaiis improbitas. Canonicarii quomodo differanta vindicibus,vi- de Goth.ad Nou. 134.0.^. Can o niči titulhcanonicaz fpecies._Brilf.ex C.Th. 30 Can osici equi,1.3. C. Theod. de equorum collati . difces qui fmt ex I.1.2.& 3.eod.tit.C.Th.Prar. Ga N onici & rituales libri, funt Decreta prifcora facerdotum , quibus dodrina iuris Pontificij con- ftare debcr.Tufanus.vide Sc Feft. in verbo Rituales. Spieg. Ca.n o n 1 c v s. Sacerdotesj qu.i in tempjis prsefertim * catbedralibus anni ternpore faeris operam darent* hos Graece Kjcvov^asjhoceftjregulares vocant,vt qui rite inftituti cszteris viuendi normam prsberent, 40 Hi vero canonicatum adepti, fuffragium,feu,vt di- cuntj vocemnon habent in capitulo, nifi poft deci- mumfeptimum annum.Anchor. Ca n o nis ademptio,vide l.vlt.C.de fund.patrim. CaN o ni za R E,non eft. quod vulgo putant, in cce- litum numerum referre , fed ad regulam examina- jre.K nva>v enim Latine regala dicitur. Vnde canoni- 'bus foluere.(quorum conditores magis probi,quam dodi fuere, vt ait Alciat.cap.23.lib,2. difpund.)pro 44 cantharos, peilonas, ex qnarum roftris aqua falire folet,appellat idem Vlp.l fundi..0\caftella.ff.dc aft. empt.Iulius vero Pollux li.6. onomaft. c.i^.proculi fpeeiem efte feribit. In libello quoque fupplicij quatuor Martyrum coronatorumh^c ver. balcguntur:Tunc Sempronianus.,.Claudius,Cafto- I rius,& Nicoftratus cceperunt in nomine C h Risu cauare conchas Sc pegas , Sc ledos cum figillis& cantharisjcum magna tenuitate artis. BrifT.prseter- m iff. Prat. Cantharides inter venenata animalia enume- rantur a Martianol.3. 5f. alio S.C. f£ adl. Cornel, Ojiibus Sc Magnetem i Nereide. peremptumpoets fabuIantur.Ouid.in Ibin: Cantharidum Juccos^dante parente.bibai. Vnde Sc camharidis venena dixit Tertullianus IG. in lib.aduerf. Marcionem. Vtriufque fententiara probat Plin.lib.29.c.4,ad fi.his verbis.Cantharidas diximus.$ed Sc in-his magna qu3zftio;quoniam ipfx venena funt potse vefiese cum cruciatu praecipuo. Sunt autem cantharides vermes terreni virideš,auri colore fuperlucentes , in fummitate ramorumfra- xini aut ojiuaz nafcentes.Tranflatitie pro venenata. potione ex cantharidibus confeda fumitur ind.if. alio S.C.& a M.Cieer.ad Portium lib.j.epift.Gaiiis Garbo,aceufante L. Craftd , cantharidas lumpfifle dicitur. Briif, Prat.V./Eginetam 5,de re medic.jc* Gothof not.ad d.ir.alio.3, Cam.Thakis , fcarabaei qu^dam fpecies oblongio- ris,maculas rubras tranfuerfarias habens. Hifpane in Bmtica mea-cubiculas vocant, aliis in locis Aba- deios :in quo falluntur tempeftatis noftrs medic!., pro cantharidibus vtentes quibufdam vermicuiis ad mufcarum /irr.ilitudinem.PIirj.Iib.i3.Eft,inquit, cantharis didus fcarabceu.s paruus. Gaiehusprs. ter.ea de medicina ftmplici: Cantharidudi,inquit, fine fcarabeorum. Nam camharus eft fcarabeus., eantharis vero fcarabei habens effigiem.Marcei.ad 1. Corn.de fic.jSc venef.l.eittfdem.j.^.alio.j.Et cjuod quis,ait,luftramenti caufa dederit cantharidas.Nc- brifl. Cantharides funt vermiculi minutorumfca^ rabeorum forma : ex quo Sc nomen traxere : quo- rum noxiam Sc maledcam vim Diofcor. lib. 2. & b Plin.lib.11.cap.j6.Sc lib. 25».cap. 4.explicant« Briff vlt.cdit.' Ca n tharv s non fglini modo nomen eft, a fgulo dudum artificc,fed Sc nauigtj fpecies. Qu,2n a p ud Antiphanem, id eft , ornamentuium ma- liebre cantharus dicitur. difpenfare : quod &, vt docet Bud*us, Gratiam ca- 50 Can t ha r v s etiam vas erat, quo / vtebanturinfa'’ nonis legifque facere,dici poteft.Spieg. Can o P v s,vrbis nomen. vide Goth. ad edid.Impe- perat.Iuftin.i3.c.i verb,excepto oppido Mcnelaita. Ga N T £ ri A., vel, vt ali), cauteria,ad pidoris inftru- mentum pertinet.L17.de mft.Gothofr.ad 1 6.i6i.aut čolore.C.de diuerf.refcrip.Bred in I exic. Can tAbr ar 11,1.2. C.Th. de collegiat.a cantabris vexillorum genere, cuius Tertullianus in apologe- tico meminit his verbis: fypara vexillorum Sc can- tabrorum.fic enim legunt libri veter.vide Torneb. aduerf.lib.i5.c.i6. Can t ha ri apud Vlp. l.csetera. 41.5T. item hoc.fF.de legat. 1. funt ludicrae qu^darn effigies Sc fgurce, va- ne ad arbitri um eftida! , perquas ex roftris aqu^ Lil iunt. Aulonius in epift. Edillij,!7.Harum verti- e.ularum. variis coagmentis fimulantur ^ fpecies milu formarum,elephantus bellua,aut aper beftia> aut ager volansj & mirmilo in armis fubfdens, Ve¬ nator & latrans canis.Qnjn & turris,& cantharus ,Sc alia huiufmodi innumerabilium ngurarum , quse 70 alij aliojfcientius varieganu Hinc optima ratioAC cris L iberi patris,habens anfas^at^ue, vt ait Acroa, patulum erat. Virgilius in Bucol. Et gr aids attrita pendebat cantha.ru* anfa. Plin.lib..33. Cantharus potalTe exemplo Liberi pa¬ tris traditur. Eft pr^terea cantharus iliud aqu£ eonceptaculum,vnde falientes aqus erumpunt.VL pianus de leg. 1.1. caetera.jf. item ho.c canthari,3ir s per quos aqus faliunt. Nebriff.not.text, & Alciat. hanc didionem in fyllaba afpiratione priuanu. £t Alciato dubium .eft, quid hoc loco fibi velim can- thari; nifi accip.ias pro vafis aquaru'm , quibusepi- ftomia adduntur, vnde aqua exit:ideoque falientes didi Latir.is authoribus. Idem indicat,Gr^ce legi poffe vt generaiiter intelligatur omne in- ftrumenturn,yndc aqua defluit. Spieg.Alciat. lib.i, parerg.c.20. Can t h eri v s Fefta lib.3.equus,cui tefticuli ampu- tati funt, ^ Can t.a.n d v m -eft in Ečclefta deuotionecordis: ne- cjue theatrales cantus funt exercendi. c. cantantes. diltin.jj2.c,n© mediocriter.dift.5.cJedulo.dift.38.c, qu4 4^5 C A "N quia.cauf.ii.q.i.e. vnlc.de vit.&honeft.cleric. Ca n T o r dičhis eft , quia vocem modulatur in-' can- tu.Huius duo genera dicumu-rin arte Mufica:pr$- centor,& fuccentor. Prsecentor eft, qui vocem pr®- mittit incantu. Succentor, qui voce fubfequenter canendo refpondet, Concentor autem dicitur qui confonat & coacinit. c.clericos. 21. diftind. loan. Bclio. Cantabrvm , prolabaru yexiili appellatio, vt Mi- ^ nutius Felix, Signa ipla, & canrabra, & vexilla ca- ftroruffij&inde Rgnifcri Sc cantabrarijd-z.C. Th.de Collegiatis. Quibus adiangunrur Vitutiarij, & Ne- mefiaci,&Coi:egiati. Etcoliegiati forfitan eo loco, qui Tertuiliani libro de fpe&aculis, agonam coiie- giarij miniffri.At iib.n. Cod.tit. 1. nul.lic. in fre.e- queftr.fel.Cinac.obferu.lib.ij.c.2oipoft princ. Cap an iA N\ s fwndus,videl.quxfitum eft. 78.5f.pe- to. 5. ff.de legat. p •Ca pan n a. Ruftici Capannam vocant , quod vnum cantum capiat.Goth.adl.tugurij.i8o.verb.a te&o.ff. 20 de verb.fignific. Cap aci tas. De folidi capaciratc vide Vlpi-an.tit. i6.Capacitas legatarij , adcapiendum quid ex te- ftamen :o. Capacitatis priuilegium. Capacitathaii- cui parata vafa.Briff.ex ft'.& C. Ca p ax, vt notam vulgo fignincationem praeteruoii- tem. habilem fignificat, vt aperte col!igiturex VI- - piano 1.1.$ .non autem,in ftn.ff.de exercitor. Huius verbahsec funt : Vt ecce funt naues, qua» Brunde- iium a Cafliopa, vel a Dprrachio vcdores traiicnit, 3° ad onera inhabiles. Adiicit:Item qusedam ftuuij ca- paces,ad mare non fufficientes. Sed ea fignincatio ad fadum refertur.Sed & inhabilitas illa ad ius per- tinet. Nam capax dicitur ille,cui relinqui iurc po- tcft , quicumve teftarnenti fadio (vt loquuntur in- terpretes) palftua eft , quive ex teftamento capere quid poteft. .^Inde capaciias legatarij I.55. jf.i.ff.de leg.j.& folidi capacitas,rub.apud Vlpian.tit. 17.Re- gular.Prat.Briff. Ca p Ax,ideft,fufceptibilis alicuius rti. Capax conft- 4° lij, doli,cul px a obligationis,foTutionisjfurandi,iniu- fioe faciendie.Capaces auditus.Naues ftuuij capaces. Briff.ex fE Ca p e D o,vas vinarium L. Baifio ad l.cum aurum.ici. jT.argento.r£cleaur.& argon.legat. Vide apud eun- dem Baifium,qui Plutarchum citat.Prat. Ciftii A.Iohan. Camersfcribit in commentario in Tabulam Cebetis, cjuod qui noftro feculo capellam proatdicvila faccllove vfurpant,nedum non inepte, led ne friuole quidemioqui exiftitr,andifunt, quod >o ca voce prteter csteros Clrmens fccundus vfus fue- rit, cuius verba referuntur in c. non fuit. extra de iur.patron.Dc capellis tota fenpe caufa id.decreto- rum kripta eft,tit. item 47. lib.j. decret. de capellis monachorum & aliorum religioforum infcriptus cxtat. Teftatur itidem,veterum plures capelbe no- men inhac lignificatione vfurpafle. Nbfter autem Rhenanus noue tradit,& quidem belle,Capellat vo¬ cem Francis veteribus deberi,qui in Gallis regnum conftitucrunt, & Gcrmanica lingua funt vfi. Occa* iionem nouj vocis cx anr.otatione codicis cuiufdam’ peructufti hane fniile narrat: Diuus MartinusLu- douico regi-, illi ( barbara pronunciatione Clodo- ueus nominatur) qui fidem Chriflianam cx Francis primtis fufcepit, d Remigio tinflus’, adeo obferua- tusfuit, vt pleraque bella ope eius ditii ex voto co- fccerit , q.jorum minimum noneftillud aduerfum Viiigothos gcftum,&c. Vnde faftum eft,vt quibtif- > uis poftea facellis id nomen tribueretur. In aftis co- cilij Triburicnfis recentius babiti, citante Gratia- nofcgimus ; fieubi a Noranannij & Sd3uis,ab Vn- 1 T E A. 4,4 garis & malis Cbriftianis $ feu qnalicunquemodo Eccleftse fuetint incenfae modocun- que aliquid nobis datum, traditumve fit,feu cufto- dix tantum caufa,vel vt condufium habeamus, aut detiueamus, accepiffe dicimur : capcre vero lic, vtmoX domini , vel quafi domini fiamus. Ga-d.d. loc. Cap s e N D i ius in 1.17. ff.de probat. l.j.fKde iur.fif.I. 12.Sf.item dini fratres. ff.eod. & apud luuenal.fat.r. Si capiendi ius nullum vxori,id eft, teftamento co- fequendi.Non capiendi reddere,id eft.ei qui ius ca¬ piendi non habetJ.41.de iur.fifc.BriHi Cap 1 l l 1 Indici, vid J. interdum.1S.If.fpecies.7Jt' hs.flide publica. Ca pil ros demere. Moris erat feruis, fimulatque manumiilieflfent, cipillos demere , & capiti caluo pileum impor.ere,&c. Goth.ad l.vnic. 0F;.in pr.ibi: pileati antecedunt.C.de latin.libert. teli. Capi o eft acquilitio, cum eo fcilicec effedhi , vt ca- pione fias dominus rei, nec eam captam reftituere tenearis, Vult.comrnent.lnft.de vfucap.nu.j. C a p 1 o,pro captio , fspedicitur , vtinrubr.fF.de mort.cauf.donat.&captionib.Hal.legit capionibus. Sic dominij capio, longa pdffeilione capio, & capio limplicitcr, qu£ fingulaidem funt quod vfucapio. Sicpignoris capio, Gell.lib.7.cap.io. Hotom.BrilT. ex ff. Capio mortis eft, quicquid mortis alicuiusoccafio- ne percipitur,l.S.n. lS.l.ii.l.jSdf. de mort. cauf.do- nat. Capio mortis caufa eft acquifitio, & ditfert a mortis caufa donatione.Gothofr.ad rub.ff.de more. cauf.donat.& capt. CaP 1 T A.perfome. Vlp.in 1. 175.fF.de verb.fign. Et cu pater£moritur,q:iotquot ei capita fubiefla fuerint, lingulas familias incipiunt habere. Hot.videi}. Ca- puf. Cap iTAOfficij in l.i. C. de proxim.fac.fcrin lib.12. Sic appellabantur primatesotficij, & qui in oflicio primos gradus tenebant. Quemadmodum in ordi- |ne caftrenfi milites quidam capita fcholarum vo- cabantur , vt ex Ammia.Marcsllino lib.25. liquet. 40 Et Vegetius etiam denis nulitibus pnepofitos, caput contuberni; vocatos feribit lib.i.c.8. & ca.ij. BrifF Ca pita etiam gregis, armenti,pecorum, boum, ca- prarum.pro lingulis corporibus,l.t.Jf.vlt.l.2.1.j.fEde rei vind.l,7S.& F77.de vfufr.F15.IT.de pignor.l.io.jf. ii ferui.de iur.dot.Briff. CAPtT-Ademinuta, capiuntur pro capitatione, pro tributo viddicet, quod pro lingulis capitibus exi- gebatur.Pacatus in panegyr. Qjaid memorem capi¬ ta deminuta, S: vitam terc taxatam ? Aic. in l.vnic. C.de colon.Thraccnfib.Prat.vtd.Capitatio. Cap tr a nundinatitia appcllat Tertul. in lib.de ve- landisvirginib.petulantiamjmpudentiam oftenta- titis virginitatis. Vlinam talibus carerent vrbes plcrxque,vbi jrttoai iaL-raečpS«)./«/! fe proftituunt, vt ait Ariftophan.in nubibus.Prat. Capita pro farno,paleis,& iumentornm pabulis po¬ ni folebant,l.i.qua Grsca eft.C.de annon.& tribut, 3« 50 lib.ro. & in tit. d Vbiannon* funt ea , qaa! JRe&oribus proviftu fuo: Capita vero ea, qu$ iifdem pro pabulo iu- mentorum priftabantur. Anmat iy usimm in N. Xtiftin.8.24.25.&edičl.ij, vidij.Capituli fun&ionem. Marcel, lib.22. Pabula inquit, iumentorum , qux v ul go diditanf capita. Cafliodor. lib.7.epift.var. Adeques capitum definitum. Capiru autem in d. tit. cum effertur , quida'tn mendofum exiftimant, & capitibus ,a!ij vero capitatione reponunt : nec animaduertunt ca forma di&um , qua lignificatu, quarta nominum dedinatione, & Scribatu, l.i. de ' muner. & bonor. tamttft capitibus fuftitteri poteft. Prat.Briff.vlt.edit. In Capita dtuidere,id eft, in viriles . & vt luftinia- nus Nou.n8.interpretatur,?y noj ipd- feJ,vintim.pio numero ftngulorutn,(ic videlicet,vt xqua!es partes quilqueferat , & tot fiantpartes, quot perlona funt. Sf. pen. Inftit.de hxred.qus ab inteftat. jf. hoc etiam. Inft.de legit.agnat.fucceif.l. i.jf .i.ff.de fuis & legit.Scu vt Vlp.tit ,27. regul.Ad- gnatorum hvreditates diuiduntur in capita: veluti iit fratri-s iilius, & alterius frattis duo plurcfve li- beri: qaotquot funt ab vtraque parte perfons , tot ftunt portiones,vt linguli lingulas capiant.Cui op- ponitur inftirnes diutderej.pen. C.de legit,hxred, &apud Gaium lib.2. Inftit.tit.8. &Paul.lib.j. fen- tent.tit.2. pro ftirpibus, non pro virilibus portioni- bus.vt in 1.2.C.de fuis & legit.Brifl. Capi ta etiam erant ipfi ordines fuccedendi.Sic prt- mum caput erat,vnde liberi: fecundum.vnde agna- ti:tertium , vnde cognati, &c. Bald. in tit.de legit. agnator.fuccefl'. Ca pi T a L i capite ducitur, vt ait Varro lib. 4. de iing.Lar.eftquefecudum ipfumj texta fafciola, qua capitulum in capite coliigarent, quad facerdotuls in capite etiam nune folent habere. At Feftus lib.j. linteum fuifle quoddam , quo in facrificiis vteren- tur,tradit. Capital alia figniffcatione facinus capitale, & ca- pitis pcerta lucndum fignificat,autore Feft. Sic Ca¬ pital admittere , 1.6. if.fi quis, & jf.qui fii.ff.de re milit. Plaut.in Menatch. Nunquara sdepol figiet, tametfi Capital fecerit. &in Mercatore : Mulier a- licnata eft abs te. Ch. Eutvche capital facis. Eu. Qui? Ch. quia xqualem &fodalem ciuem liberum enecas.Eu.Ne dij iirint. Ch.demtfifti gladin in gu- lamjam cadam. Quibus addi poterit illud Lucilij apud Non. Facile deridemur, fet-mus Capital cffe irafcier. Eadem forma puto veteres dixi(fe, virgi- nal,fo:minal,puteal, & ftc dcinceps. Sic enim alibi feribit Prudenjnta&um ab omni crimine virginal Et Aptilcius in apolog.t. Sic enim Jnquit,fo;mina. nullo pado reperiens munditer dicere,ad mea feri- pta confugit.Et idcirco iis aflentiri ncqueo,qui pro capitale didum per apocopen Capital exiftimanr. Rsuard.Iib.var.j.c.ip.Sic Arrius in l.S.ff.4. ff.de re miiit.Si quis commilitonent vulnerauerit, fi quide lapide,militia reiiciturrfi gladto, Capital admittit. CalliftratJ.vlt.fF.de term. mot. Alia quoque lege Agr. quam diuus Nerua tulit .cauetur, vt ii feruus feruaue infciente domino dolo malo fecerit, ei ca- pitalfid eft,capitale)ea'et.- Cicer.de leg.lib.2. Qui- quenon paruerit,capital efto.Hot. Ca pi tal e crimenBart.in 1.2.de publ.iud.interpre¬ te, dicitur,fiue fitmors n.uuralis,liue ciuili.s. Qux- ritdeinde^. vtrttmin dubio crimen capitale lit, fi pro crimine dux imponantur pcenx alternatius? Refpondet capitale.Pr.it. Capitali crimine damna- ri,poftulari. Capitalium crimirium, tnaleficiorimt, rei-Capitalis iudicij rei.Brifl.ex ll.ff.& C. eannon. &capitu , & alibiftepe. ( 0 Capitale periculum,leg.i.jf.hoc etiara.7. Cod.de offi.prxfea.prxtor.Affr.BnfT. Capitale fupplicium,i.4-Cod. qux res venir.no« poffunt. CapiTalem diem dicere Reo Schard. Ca p 1 tal e s homines dicimus quoque flagiiiofos &facinorofos,ae qui in nečem ac perniciem bonor« grauiter ineumbunt: vel qui facmora capite viridi- canda admifer.unt, 1.2.de public.ind.quiqueob ad- miflfa delida mortis pesna digni funt. Cicero Philipp.j.ldem in C. Verrem.ad.4. hoc orat etiam capitalior, quod ide pc-cunia his qui ab ifto aliquid O 4 43 ° C A N T E A. mercabantur,fcenori dabat. Mine & capitale odium, quod capuc & vitam alterius petič. Sie capitalis morbus & capitale vitium. Quod Lauren. V alia lib. 4.elegantcr adnotauit.Spieg.Prat. Capi tale s inimicitiae funt, cum quis odio capitali ab aliquo difl1det.L13.ff.de procuratoribus jf. inimi- citise.inftit. de excuf.tut. BriiTo.Meris autem erat a- pud Romanos, vt, fi qus graues-inter eorinciderent iimultates , amicitias folenni modo renunciarent, & inimicitias teftibus praefentibus profiterentur. Quae inimicitiae fic denunciatse capitales dicebatur, eo qued fanguinem fpirarent ex profeffo, iuxta Ar- nobij illud aduerfus gentes,lib.2.Affumeret ex cor- poribus caufas, quib.Fer» fierent:& immanes fimul- tates atque inimicitias gererent. De hoc more lucu- lenter Rseuardus libro $.variorum,cap.i). Qbje vero imt capitales mimicitise cen r endse,iudicis diferetio- ni relinquiiur. Sune enim aliqui cafus expre!li a legibus & adočlorihus communi confenfu compro- bati. At erunt quamplurimi, in quibus pro condi- tione perfionarum,locorum, & fačli aeftimabit a?quus iudex capicales, vel non. Aldobrand. jT.item fi pro- pterea,de excuf.tut. Capitales mina; , leg. 7.* Codic. de his quse vt ind.Briffo. Capitales Triumuiri Romse erat, ad quos capita¬ lium caufarum animaduerfio fpečtabarcarcerifq.cii- ftodia:vt cum animaduerti oporteret,interuentu eo- rura fieret autor Pomp.in 1.2,jT. deinde cum eiTer,de ilr Jni- - i r\ f 3 el ilrtlTlIrtS 4 ? Te exiftimatur is,qui tali iudicio appetit, cuius po* na aut vltimum fupplicium habet, aut exiliu,q U od fit vice deportationis, vbi ciuitas amittitur. leg.u, jT.is demum.ff.de bon.liber.la e. ff.de iur. patro. Et ita in L35.iT.pen.de fideicom.Iibert.l.io/ jT.fi liberta. ff.de in ius v0c.L5.iT.fi quis d libertr. ff. de lib adgn. & I.22.de his quse vt indig. L vit. ff. de bon. Ubihzc verba interpretanda funt. capitis ergo pcena eftbe* ftiis obiici.vel alias fimiles pcenas pati,vel animad* uerci.Ln.jT.vlt.ffde pcen. Capitalem quoquefrau- dem admififTe in edičlo vEdiiium- Curruliuniacci- pimus eu, qui tale aliquid admiferit, propter quod capite puniendus fit.].i.& L23.iT-excipitur.ff.de sdi- lit.edift. Eode / mque modo capitalem fencentiamin I.22.iT.i.ff.de leg. lib.3.interpretor. & 1 .16.C.de pcen. Et ita iudicia capitis & farna* Cic.li.9-Epift.ad Pžet. feparantur. Latind ramen loquentibus omnis caufa exiftiraationis capitalis dicitur.L1c3.ff.de verb.fign, vt ex aratio.Cicer.pro Qudntio apparet.Et ita capi. tali cfimine damnatum accipere poffumusinl. 1,$, remouet. ff. de ppflul. qui eo crimine damnatuifit, cuius pcena exiftimationem minuit. Briffi & Cotra. fius MifcelLiib.3.c.i7.n.i3.Conf.omnino Gcedd«.3d Licj.n^.de verb.fign. Capitalis quaeftio.l.^.C.de qucsft. Ca p 1 t a l 1 s fraus Li.iT.in caufa D.de qu§ftion, lup jf.c-xcipitur.D.de ^Edilit.edido. Ca p i t a l i s fententia. I.22.iT.i.ff.de legat-3.1.i6.C.de p cen is. Brifl' ig.iur. Qua* veroratio fuerit olim infacinorofos p Capi tales ačfiones.l.5 .fi ex noxal. Briff.vidrjCa- animaduertendijBud.refert in prior.adnotat. Capi talia iudicia ea dicunnir,ex quib. pcena mors aut exilium eft,hoc eft, aqux & ignis interdičli©:per bas enim pcenas cap ut de ciuitare eximitur. ita defi- nit Pauliis in L2.de pub.iud. De iifde loquitur Vlp. in Lferuum.33.iT. publ.de procur. Non capitaiia au¬ tem funt, in quibus aut in corpus aliqua coercitio, aut pcena pecuniaria,pesna eft,d.leg.2. Prat.Brifl. Ca p i tališ accufatio.Li.if.mcid.Ad Senatufco'nful- tum Turpill.Briff.Rei capitalis accufare : rerum ca- 40 pitalium condemnari.Briffo.ex Cicero.&ff- GapiTAliS aduerfarius &hoftis eft , quivelmor- tem,vel exiftimation : em alterius petit. Aldobrand. iT.item fi propter.de excuf.tut. Capi tališ animaduerfiojl ^.C.de iurifdičt.l.i.C.de crimin.pecul.Briflb. Ca p i al is caufa 1.6.iT.3.Cod.de appeILI.2.iT.i.ff. iT.de iure fBci.1,13. ff.de fiatu hominum.Paul.li.j.fent.tit. 5.Briffon. Capitalis poena quae fi t, AiCces ex Calliflrato poe- narum capitalium gradus diflribuente , L capita- liumjff de pcen.Primus eft,mors: cui varie addicun- -tur rei,dičl. leg. capitalium : fecundus metalli cocr- citio : tertms deportatio.dičl. leg.capitalium : V r ix,i- 4)i£Ao? a Iuftini. quod lulianus Patritius vertit iugera, vel, vt alii legunt, luga. Ea certe collationem pro namero iugorum,vel capitii, qute qutfque poffidebat, faSam dtlucide oftendit 1. vlt.C.de immun. nem. conce. lib.io.Briff, Capitatio pcrionalis erat, Sc capiti (iue perfonse magis, quam rebus aut fseultatibus imponebatur, & ab iis etiam, qui nullum cenfum haberent, nulla 40 pradia podiderent, exigebantur; ficuti olim Roma; capite cenfi tuerant. brat. Capitatio, n-.aior minorue, l.o.C.dead.empt.Pro Capiratioiiib.in rub.C-de a«non.& capit.Hal.legit capitis. Ca pi t e deminutus dicitur, qui ciuitate motus efi,& ex aliafamilia inaliam adoptatusiS qui liber alte- ri rnancipio datus eft-: & qui in hoftium poteftatem venit) & cui aqua Sc igni interdidum eft.Feftus lib. 4. tfot. brifi. Capi te minutus dicitur, qui vellibertatis vel ciui- tatis velfariiilis iure priuatuseft , leg. 1. de cap. minut. Ca P v t ergoftatum fignificat. BrilT. Et hinc CApi te minul dicuntur, qui ftatum mutant,non qui bonorem aut dignitaum. Jf. Quibus autem. Inftit, de cap .diminut. Eroinde feruus cum mafmnuttur, capite nonminuitur,quia feruus nullum iusftatum- quc fcibet.i.j.JJ.vlt.cu l.feq.f£de capit. minut. Brif. De capite deminutisedidi formulam vide in l.j.Jf. j.ff.de cap. tkminut. So Capite Sc fartunis cauere eft, quod vulgusforen- fium obligare fie , fua bona , & corpus , dicir. Bre¬ chte, in 1. iicet.de verb.fignif. Pro Cap 1 te da te feruus dicitur, quum pro libtrta- te dat, l.ji.jf. vlr.tf.de pecul.l.io. flipro empto. con- iunda b4.Jf.de illo ffde vfuca. vel, yt alias dicitur, ob padione & in padionedibertat.l.j.fF. pro empto. Sic Plautus compluries loouitur, vt in Perfa.adio. ANTE A. 433 tem qui pro eapke argentum mihi iamiam que fa?p e numeras: Baque paciCci modo fcis:fed quže pada f.s* non fcis foluere, idem Peenulo ad.3.fcen.i.Cum ar- gentum pro capite debemas, noftrum dedimus non tuum j liberos nos e (Te oportet. Et in Rudente.ad. j.fceu.z.Dode atque aftute ego iilipauxillatim pol- licitabor pro capite argentum, vt fim liber,ac me e- mittat mana. Seneca Epift. libro i.titul.n.Eripc te hac feruitute, quam extrems quoque conditionis mancipia, & in his furdibus nata exuere conanrur: peculium fuum , quod comparauerant capite frau- dato , pro capite numerant. Briflbn. Ergo pro capite natur,quod domino datur, vt feruum manu- mittat. Seruus ancillam J quam fubripuera^ dat do« mino : pro capite fuo, id eft ,pro libertave fua. 1.10. pro etnptor. Sed & pro capite datur , quod nutrici adeducendum , velad feruos a prsedonibus redi- mendos datur , leg. 28. jT. 1. de don. in-t. vir. Ci-- cer.3. oftic. Si prsdonibus padum pro capite prše¬ či um non attuleris. Seneca 2- de benenc.Pecuniam pro capite dependam , id eft , pro redemptionis precio. Sic&Tertul. in libr. de fuga in perfecu- tion. Sanguine empti, ianguine numerati, nullum nummtjm pro capite debemus , quia caput noftrurn Chriftus eft. Brifton. Ca p 1 t 1 a in h27.fF.de aur. & argent.legar.muliebria ornamenta. Nonius Marcellus, Capitia, ait ^ capi, tum tegmina : Nonium Ifidorus lib. 17. Etymoi» cap.30. fequitur. Briflonius in vit. edit. Lexic. ne« gat efle capitis ornamenta.Varro enim 4. ling. Lar. Capitium, ait ab eo quod capit,feu indutu compre« hendit pedus, ( vid. infr. Capitium. ) Varro de vi¬ ta populi Romani-.Nec ad orbitam matrum fam.in- ftituti, quod ete pedore ac lacertis erant apertis,nec capitia habebant. Hac 6c capitula appellari ibidem traditur. Capi tis minutio triplex eft, A.ut enim eft maxi- ma,aut minima. Maxima,qu3e & fumma & extre- ma, eft qua? ftatus omnes, puta & libertatem , & ci- uitatem , &familiarri adimit. Media eft, quse dues tantum poftremos, ciuitatem puta d familiam, non auteni libertatem adimit. Minima, cjua? familia? ius tantum , non autem libertatem nec ciuitatem adi- mit.l. finali. fF. de capit. minut. Toto tit. Inft. eod, H ot. lureconfulti auteni magna capitis deminutio« ne p l:\rumque etiam mediam comprehendunt, 1. r, if.fi filius.ff.de fuis &legit. l.i.jf. capitis.ft. ad Ter- tullJ.ii.de vfuFr. legat.ltaq;& Boethio Deportatio, maxima capitis deminutio eft , 1.5; fF. de extraord. cognit. cjuje aliis media eft.if.minor fiue media. In¬ ftit. de cap. diminut. Quin etiam Vfpianus in d.l.r* if. fi filius, duas tantum capitis minutiones poni,t } magnam fcilicet ..& minorem. Briflonius. Cap i ti s accufatione Cuiac. in tradatu quinto ad Afričanu poft prin. definit efTe eam, cuius pcena eft niors,vel magna capitis deminutio, l.eu patronu.de iur. patro. Hoto. plura vide Fupr. in Capitalis peč¬ na. Coni. omnino Gcedd^.ad l.i^.n.i.2.de V.fign. CaptT is accufare: capitis crimine damnari^d: capi¬ te damnari, luere 5 pledi, puniri. Capitis pa*na af- fici, pledi, vindicari, Capitis reus, poftulatus, pu- nitus,reus fadus. Capitis accufatio, iudicium,peri- culum.BriiFon.ex Cicero.fF.& C. Capitis tributum quod in fingulas perfonas con- femir.l.3.& vit.de cenfib.l.m.C.de a grič Alicjui ce~ fum capitum vocant. Ethic Cenfusfolo Capitum nomine interdum etiam deiignatur. Ita trium capi- tam remediura Feu releuatio , apud Sidoni, Apolli- nar, Brifton. vid. fupr. Capitatio. i.fcen.i. Vt des mihi nummos fexcentos, quos pro 70 Ca p i t i v m, de quo Vlpu.meminit in l.veftis.Jf.ma- cApitepcndim.Iaem Pfeudolo a&.i.iceH.z. Tu au- liebria.ff, deaur.&arg.kg. eft tegmen capitis ,i ca- 435 C ANTE A. \ s ' pite nominatUBV- vel feeundu aiiquos a capio,quod capiat, id eft comprehendat peftus, vid.fupr. Capi- tia.Varro de Vita patt. Tumcas, neccapina, nec ftrophia. Cot. Capi lOtivu ex eo di&umait D.Halpcarnallleuši qucd caput illic inuencum eft, ideoque caput Italiee aiirfiMct, Cfthdifiaa /irt?pn,inm eft. lbivaiia fuiffe auditoria conftituta docendum conftat.i. vnic.C. de ftudi. liber. vrb. Rom. libr.it. Templum erat louis in cliuo Tarpeio afcenfu ( vt puta ) difficile. Hinc conditiones concepcs qus in faciendo confiftunt, vel non faciendo, l.fi iam.n.& l.Mntiana?.7.Cde coditione & demonftratione.An- rea tempore legam. Decemuiraliam Arx Tarpeia adpellabatur. ait lev, &c.& De anno¬ nis & capitibus adminiftrantiu: . t Annonaru nomi- ne ea lignidcentur, qu* ipfis redoribus pro vidu fuo , Capitam veroea , qua? pro pabulo iumentoru eis prceftabantur. Conftat enim, fcenum & paleam, Sc quce ad pabula necelfaria erant,ridminiftrantibus praebita fuilTe:ldque Treuellius Pollioin Claudio, Sc Vopifcus in Aurcliano indicam . Adiuuat noftra fententiam Marcellinus, gui lib. vigefimoprimoiu /cribit: Intcrrogatus ex arte quid haberet conipen- dii , re/pondit vicenas annonas , totidemaue pabur la iumeniorum , quce vocanttfr capita. Vnde Impp. in L8.de erogatio. milit.anno. lib.ia.C. fo:num mi- litibus iuftis capitibus prceftandam ftatuut. Sic mi- hi videor obfcurifiimid eft, inregrocarpatur Collybus; kom 8&' redius adpellatur , detrimen- tumque pecunis fgnincat. Ariftophanis in ter preš, <&TFA2f vQfAif/j &efle ait. alii dicunt pecu- niam c-fle , quse Nummulario datur pro pecunia commutanda.Prat. Captare a capio dudum conftat. Eft Stut.em venari & aucupari lucrum,Gothofr.ad l.captatorise. 64.de leg.i. 30 Captare quaeftum ex alieno damno. Cap tarf. impunitatem.Brilftexll.ft& C. Captare proprie dicitur, qui dolis Sc illedamentis quibuidam,lacrum alterius gratia aucupatur.Vnde Mattiaiis Raftu m captatorem incdfen$,ait; Dum me captares^mittebas munera mbit^ Poftquam cepifti,das mtbi Ttufe nihil. Corrahus Mifcel.iib.$.c.i3,Hinc Captare aliquem a veteribus dicebantur , qui ti- mulato obfequio munufcuiifve eius fuprema iudi- 40 cia aucupabantur.Plin.li.2. Epift.Regulus,qui fpe- raret aliquid ex nouis tabulis , quia nuper captare eum ceperat,medicos hortari,rogate, quoquo modo Cpintum h®mini. idem libro 4. Epift.Mancrpatum Cira vulgo ex moribus horoinis loqueban>:ur ) fccclz Sc infolita parentib. induigeitdue flmuiacione capta- bat Marti::l.l i b. 6. Ep igra m. Seti te ceptari:fcis hunc^ut captat,auarum , Et fcii qu;d captet,quid,Mariane,veiit: X u tamen hunc tabulii haredemjittltajfupremis 5° Scrtbu effe tuo vis,fur.'ose loco. Munera magna quidem rmjitcfed mifit in hamo, Stpifiatorem pifcis arnare pciefl? Eodemque fenfu Captare teftamentum Latini au- dores dicunt.Seneca lib.6. dc benefte. An vt Arnu- uum & Atcrium & eseteros, qui captandorum ufta- mentorum artem profefti funt.,non putas.hahereea- dem,qu£e deftgnatores,& libitinarios votar> Quintil. Declam.vlt, Ncque auia captare eius teftamentum ias putauit, cui deftinauerat fuum.Plin.lib.20.c114. 00 EtPaulo ante lulium Vindicem adfertorem illum i Nerone liberta-cis captatione teftamenti fle lenoci- natum. Erant vero Romse qui fen.es orbos a c locn- pletešobfequio demereri ftudebant,vtex eorum te- ftamentis aliquid ferrent, quique etiam palam con- iignatis tabulis eos hseredes faciebant, quo ad ean- demliberadtatem iamiam morituros prouocarent. Cuiuimodi captatoria oflicia ridet Lucianus in Dialogis mortuorum his verbis:i'cAif i 'j (aoi, ait,^ cv~ 3 >ev -tSt’ u) c (S to Vcvnpjv čn cui sjce-iv® 'JO otm, lupi# Tm^SnOi f. &€%}(§* >&j jd m- 43S nd Captare emolumenta negociationibus^ide l.i. C. de commerc.& mercator. Captare etiam hsereditatem vel legatum noftri dicunt l.i. ff. fl quis aliquem teft.probi.l. 2 $. God.de tranfačlionibus pro eo> quod eft artificiose enitic;& ftru&is technis , vt eam etiam praeter defunčli vq^ luntatem comparemuSjd.l.i.Brifl. Ca p T a R 1 verba dicuntur apud Paulum in 1 . pen.fF. ad exhihendum, cum torquentur in aliam fignifica- tionem,quam intellexerit is qui ea pronunciauit, vt ait Auguftin.lib4. emend^c^.Prat. Cap t an D a e mortis votum j in inre noftro dicitur, ardens illud defiderium, quo flagrant iniqui homi- nes, ex alterius ir.orte lucrum fperantes ^ vt illius vits infldias parent. leg. de fideicommiflo. Cod.de tranf2Čt.Coraf.5.Mifcel.c!i3.n.3’. CAptatoriae non funt es feripturae , quas afte- čfionibijs mutuis exprefr^ elicitsque funt, 1. 71. de hsered.inftit. Vnde in Nou.Valent.tit.4.de Leonio Sc coniuge , qui feteftamento in eodem codice feri- pto viciftim h.Tredes inftitucrantjflc aiunt: Qu^oniS nec captatorium dici poteft, cum duorum fuerit li- miliš aftedus Sc flmplcx religio teftamenta conden« tium.jBrifl*. Cap tA7oriae inftitutiones, ait Alciat. lib.2. pa- rerg.ca.31. funtj qua? ex hac caufa fiunt,vt ab aliquo inftituatur quis vel legatum aut lucrum confequa- turivel cum vt ait Paulus in I. captatorias de hsere. inftit. conditio confertur ad Secretum alience volu- tatis,id eft,qu« fub ea conditione fiunt,qute ex alte¬ rius teftamento pendet. Alciati fententiam probat Ant. Aug.Iib.4.emend.c.i5.Captatoriar autem infti¬ tutiones improbats funtperSCtum Libonianum, illafque nullius efle momenti diuus Philippus re- . fcripfitjl.captatorias ir.C.de teftam.milit.quod &in captiofis feripturis Gaius refpondit j 1 . captatoria. 64.de leg. 1. Qua? & ad eas inftitutiones, legata, Sc huiufmodi esteras liberalirates fubdololorum bla- dttiis expreflas , eadem sequitatis ratione produci poteft.Plane qu« cx mutuis affečtionib.dimanarunt iudicia,non improbauit Scnatus, d l. captatorias.^ !.fc-q.& l.Clemens. de h9?red.inflit. Sc Nou. Valent. titu.4.de Leonio.Sed Sc in piis caufis captatoria in- ' ftitutioni locum eflhBartolus in 1. captatorias. ff.de hc-ratinflit.tradi f,per c.cum tibi.extr.de teftamen. Qu.i extremam voluntatem in alterius difpofltione cenuertit, non videtur difcedere inteftatus ; vbi dc captatoria nul!um verbum , fed de voluntate in al¬ terius difpofttionc commifla : quod legitimo modo in tel 1 igenduin eft.Tu vide ibi Bernar.gloflularium Sc alios interpretes.Conft.Harmenop.lib.vC.8. bane captatoriam inftitutionem vocat. Pratei.Brifl'.definit,eam qu% aliens liberalitatis ex~ primenda.' eliciendsq; caufafit. Vnde Captatores, qui rd faciunr.Generatim hiereditatem Sc is captare dicitur , qui de-ea fibi conferuanda folicite iaboratj eamque aftedat.Brif vlt.cdit. captatoria inftitutio interdum & ea dicitur,qu£ mutuff inftitutionis captandse & quali aucupandae caufa fa&a eft.cuiufmedi eft-ba?c in I.20. in fn.ftde condit.inftit. Titius li me hcEredcro inftituet,hxrei; efto:autha?c, Qna ex parteme Titius hajredem feri- ptum in tabulis fuis recitauerit,ex ea partc li^rcs e- flo l.i.fF.de his qu* pro non fcript.Quare li de infti- tutione iam fačia teftator loquatur, non erit capta- toria:veluti fl dicar, Qu;a ex parte Titius me herede inftitult,ex tra parte Mceuius h^res efto: iila inftitu¬ tio captatoria non eft,quia in pr^teritum,non in fu- turum inftitutio collata ..ft. ait Paulus in L71.Sc 29. ft’de hsered.inftit,Papinianus in l.jo.eo.Captatorias 439 C ANTE A.' inftitutiones, inquit, non eas Senatu* improbauit, qu£ mutuis affečhonibus iudicia prouocauerunr.fed quarum conditio confertur ad fecretum alien« vo- iuntatis. Hot. Adde Connanum Hb. Mlfcell.j. cap. 6. n um.';. Alciat.i.parerg.ji. Anton- Auguft.4. emen- dat.15. Cuiac.16. obfer.n.Mvnf.i, obfer.8. Gothofr. ad I.11.& 12.C.de teftam. militis. Ca p ti o apud Vlp. in 1. (I vero plures. ft. de Kis qui Dei cer. Interdum tamen, quo fine captione a&oris fiat, oportebit praetorem, < 3 rc. Hinc capuoftis, pro la fraudulento &faliace t a captione,Hac voce Ctc.v- titur.Sed & captiofa ab aliis vrurpari,Alciat.refert. Spieg. Ca p t 1 o pignorum in 1.2. C. de capicn.pigno.alii le- gunt Capio. vid.fupr. Capio. C A p T 1 o, id eft, deceptio l.fi fundo. ff. de a&io. cm- ptio.Hanc in cotračiibus.infidias vero estra cos iie- ri receptum cft.l.i.ff.de minoribus. Captio irem pro captatione boiioruin.Lmagiftratus.ff.de mun.& ho- nor.cum fimil.Sed Sc pro captura vfurpatur,Alberi- co indicante. 20 Captiosa ignorantia, quš damnum infert.contra- ria eft iucrofa. L quod autem' 6. jf.li quid. ff quce in fraud.čred.Prat. Ca ti o s i articuli dicutur,qui ita cocepti fant,vt fine confitearis, fiueneges, femper ubi incommodo cef- {ururn fit,exemplo Lqui iuralle.jf.fi pater.lf.de iure- iur.His autem articulis reus conuentus, non tene- tur refpondere,quoniam nemini laqueus eft inii- ciendus,27.q.i.deviduis.2.Spieg.Imotenetur refpo- dere de iure hodierno in Cam.lmp.receptp> attefta- 5 fcfAnd.GaiL1.obf.82.num. n. Ca P t i o s A conditio dicitur,cum fub ea pignus in folutum daretur. Martianus 1. 16. jf. vit. de pigno- ribus. Cap ti osam liberalitatem, interpretatio prudentiu fregit,per ŠCtum Libonianum. i.cum Aquiliana.f£ de tranfa&.l. captatorias.n. C.de teft.milit.vid.fup. captatoria: Inftitutiones. CAP T i o s v M.>damnofum,Lfi rem.41.ff.de vfucap.In 40 eundeir fenfum dicitur captiofus metus,l.item {1.14, jf.aJiquando.ff.quod metus caufa.Prat. C a p ti vi ta s bellica olim in bello capti per hoc feruabantur, fiebintquecapientium ferui. jf. ferui autem.eo. Inftit. de iur. perfo. Et quanquam bodic lit abolita feruitus tališ , qualis olim apud gentes fuit v-tamen aliquarri eius imaginem etiam nune in bellica captiuitate obfcruant tenacifiime : videlicet vt captus cenfeatur Tub diferimine honoris & farna*, quali proprius bomo vičtoris : nec nifi manumiffu* „ 0 redit ad libcrtatem.01dend.$pieg. Captivitas falia,l.i,C.de colluf.deteg. Cap tivitatis cafu amittere quem. 1 .12. Cod.de pofilim.reuerf. Ca pt iv v s a capio di&us, fignincat eum, quibe!lo captus eft I.4. iundal.5. jf.captiuus. ffdccaptiuis Sc poftliminio reuerf.& jf.ferui.Inftit.ds iure perfona- fum.quo fenfu accipitur apudGell.iib.7.ca.i8. Ver- gil.lib.Eneid. Pr at er e a b'u fex genfror le&ifiima matrv.m ^ Corpora i c>t^tiu6fque davit.fudqne omnibus ctrma. Sie quoque (tuni tur in diuorum Seueri Sc Antonini refcripto,l.i. C. de poftliminio reuerf.Hinc in eun¬ dem fenfum Captiuiras Lfin.C.eodem. Sc d.jf.ferui. Prat. Captiuum inttliige ciuem Romanam ab ho- ilibus captum, qui beneficio legis Corneliš fingitur aut nunquam fuilfe captus,fi redeat, aut li apud ho- lies moriatur eodem quo captus eft momento de- ceffiffe. jf. fi ab hoftibus captus 6. Inftitur. Qu'ibus modis Ius patr. poteft. folu. CBnnan. lib. 9. cap. 4. -» 0 titm, 7. 440 Ca p t v s luminibus, in l.vnic. C. qui morbo dicitu 1 oculo vtroque or bat u s. Pr at. Briff. - Ca p t v m pifcium,auiutn,miflllium , cmere leg.S.dc contT.empt. Briff Cap rvs Feftolib.j.diciturlocusad legitime faerifi- j candum conftitutus: vt&fuprade VeftaIiledU,j B F verbo-.Capi, diximus. Prat. Ca p t v s mente , in aduerfacorporis va 1 etudineini. 17. Oig/Q.ui tcftafia.far.poff.l.:. Cod.de cur.furio.il eft:Qiu compos mentis non cft.Briff. C a p v a, vrbs Čampama*, olim nobilis } qux Hanniba- lem fatigatum viftoriis, luxu atoue otip perdidir, Cicero a t eam fuperborum quondam dorr.um fuif. fe.Eius in exemplis mentioftt a Iureconf.Nihilfere bodic prš ter virbram nominis retinet,Falco. nomi. nata.Spieg. Ca p vt proprie dicitur , quadcunqiie inrecenfione n n mer um efticit ; ouod dialedici indiiudumnfiuc fpeciem infimam appellant: id eft , quod ab aliise- iufdem fpeciei numero tantum dilcrcpat.Hincquž ineodicibus acccpri Sc cxpenfi nomina dicuntur, capita etiam appellantur: Ec in armentis aegregi- bus, cjuot beftia funt,tot c-api-a numerantur. l.i.f vkinao. dsL3.ff.de rci vindic-Lt*. ff.de pignorib. Vn- i de in iocum demortuorum alia fubftituerc , apud \ Vlpian.!.B.& I.70. ff de vfufrnft. quo eodem modo Vij ian.in 1 . pronunciatum 1^5. ff.de verborumiign, ' ita fcripfit:Et cum paterfam. moritur, quotquotca¬ pita ei fubiečla fucrint, fingulas familiasiacipiunt habere. Hinc Tributum capitis dicitur a noftris, quod in fingulas perfonas imperatur.l.j. 6Č v tim.fi; decenfibus. Hinc cenfa dicuntur ciuium capi«, quum a Cenforibus in luftris condendis, eorumno- mina in rabuias publicas relata funt. Hincapvd i Papinianum leg.11. jf.2.ff de bonorum poflefl.qnife [ arrogandum dat, cum capitc forrunasquoquefuas in aliam domum ac familiam transferre dicitur, id j eft cum fua perfona,vt vulgus loquitur. Hincdiui- fio in capita,id eft,in viriles,1.2.jf.i.de fuis & leg.jf. noftra.Inflitut.de hcered.quš ab inteft. quod luftin. Gy*pqui 20 manumiflione vel alienatione de familia tolluntor, capite minuti rede dicerentur : ius enim in ordine fu o eorum vnufquifque quamuis exiguum obtine-- bat. Itaque Paulus did. 1. j.Seruile caput appellat, id eft, partem vnam feruilis familia : quomodo bo- uem , aut ouem , vnum in grege caput , id eft par¬ tem vnam gregis dicimus. Verum vt aliis in rebus innumeris.comunbappellatio ad certas fpecies re- ftringitur, ac reuocatur: fic in hoc tradatu capiiis appellatio ad eos tres ordines hominum, fcilicet li- 3° berorum,ciuium &ramiliarum eontrafta eft. Hot. Cap v t liberum.pro homineIibe.ro vete.res dicebat. Hinc il!a definitio ferui in l.r. f£ de tut. Tutela eft v is ac poteftas in capite libero:& apud Gellium lib. 5.C.19. Tucoribus in pupillos tantam efte autorita- tem fas non eft, vt caput liberum fideifu* comrnii- funl, alienee ditioiii fubiiciant. Hinc caput liberu facere, pro manumittere,a$>ud Pia utam in Mercat. Liberum caput tibi faciam paucos menies. Prat, Caput in aliis quoque locutionibus pro perfona po- 40 nitur. Sic obligatienes cum capite ambulant.!. 7.ST. 1. Dig. de cap.diminut.l.s.ff.de publ.lud. Caput.de ciuitate eximere. Noxa caput fequitur. Fortunas fuas cum capitein alienam familiam transferrc-.l, n.5f. vlt.D.de bon. poff.fec.tab. Briflon. "" Cap v t ex Gr^co dudum Feftuslib.j.fcriptum reli- quit: quodilli interdam Kv&t dicunt, idqueper apocopenpro Sophocies tt&jjj; Suvci. Vana, & multiplex eft huius verbi accef tio.Primu quidem caput, quia principale hominis membrum, 5° čcrationis fedes eft, a Platone in Tima?o diuinif- fimum appellatur : ideoque pro toto homine ponitur , & lic pro perfona apud Paulum 1.2. ff.de public. iud.L3ff.de capit. minut. 1.7.verfic. ex nouis. in fin.ff. eodem. & Papinianum Lpenulti- ma,$. teftamento.ff. de bonorum fofleflio. fecundu tabul. Eode fenfu Grascis, vt apudLucia- nuifoivip : id eft, quod- nam caput ex inferis deduxiftp$ic etia accipitur in eoquod vulgo traditur, Noxam captttfequi.L2.ff.fi ex noxali ca :fta aga.l.rem mihi,ff.commodati.l.£.in fine.ff.de pj’iuat.deličl.quod explicat Paulus l.quod dicitur. ff. de furt. idque etiam exprcilit Pindarus 01ymp,Ode 1. et& xz\o/% vet Prat. CAp v t anni pro initio accipi adnotat Accurf.l.i.C. quando dies legat. ced. Bartolus tradat.de infula. i - . quodfrequcnter. num.5.per didam Li. vbifalfo 70 citatur la. C. de adimend. legat, pro quandodies nis militib. pr^epofitos (igaificat. In Ca p v T alicuius interrogari, Arcadius l.de mino - re.jf.poteft.-ff. de quajftiomb. dixit, pro in perfona. Eodem modo in caput alicuius toujueri, & teftimo- nium dicere , qu*ftionem habere, Cie. & Vlpian.l. i.5f. feruum. ff. eodem.& Lqui cum.14.5T. is demum^ ft.de bon. lib.pro in perfonam. Prat. BrifT. Cap vt pro liberatione , r&demptioneac feruitute praedonu. Cicero lib. de oftic^.vt fi prsdonibus pa- dum pro capite precium oon attulcris , nulla fiaus eft , ne/iiuratus quidem id non feccris. Hotom. Cap v t teftamenti; vulgo articulus. Hinc geneza* le caput,I.32. de vfu Sc vfufru. quo cauebatur^ vt le¬ gata Sc iibertates ab h^eredib. pr^ftarentur.Sic pro- prio capite, 1. 40. de ftatulib. Caput codicillorum, i e g’>3-iT. vlt.de vfu Sc vfu fr. leg. Briflon. vlt.editio. CA p i t a legum.Caput primum,quintum,feptimum, trigefimum, legis Aquili^, Iulice, Cornelix. Sic & Capitulum legis, eodem fenfu, Vlp. Sc Paul. Ca¬ put edidi. Capita edidorum. Caput mandatorum. Sc ex mandatis, Refcriptis, &c. Caput fententis, Briflon. ex ff. Cicero. Sc aliis autorib. Capvt initium leu originem ac fummam cuiufque rei ftepius fignificat, vt in ea formula, a Capite ra- tionem redderc , id eft, ab ipfo adus gefti initio 1. at quin.15.5T.!. ff de negoc. geftis. Originevn aqux prima fonat l.aquam.i6.ff.quemadmod.fer_uit.aminv 1. feruitus.9.ff. de feruit. ruftic. quod & Vlpianus. bis verbis L1.5T.caput.ff.de aqua quotidiana &-jefti. explicat: Caput aquae iliud cft,vnde aqua nafeitur. Caput fluuiorum, pro ortu. Virgil.4.Georg. Brifl'!, Connanus lib.4. ca.9.nu.7.Vitruuins lib.j.c.i.Tum deprimendus eft puteas in eoloco , Sefi eritca¬ put aquge inuentum , pluresfunt c ir c a fodiendi.Ši- culus Flaccus libro de conditione agror. Quidam, aic, enim riui ab origine, id eft, a capite, doneč in maredeftuant,finespoffcfflonibu.s prsftant. Etin inferiptione Rom. Tito Vefpafiano pofira ; Aquay d diuo Vefpafiano patre fuo vrbi reftitutas, cum a capite aquaru, a fo'o vetuftate dilapf? effent, noua forma reducendas fu a impefa curauit.V T ide & Plin. lib, io.Epift.ad Traian. bspiflime hoc verbo in eu* dem fenfum vtitur I.Frontinus lib. 1.de aqu«dučli- bus. Prat. ex Briflonio. Capvt rationum eam rationum partem, qu£ ad in- ftruendum alicjuem pertinct, fignificat, velut fum- ma ,l. argcnt^rius. 5T-i.ff.de edendo.Accuriius ibi,a capite,id eft,cu die Sc confule,qus fun. in cap.qaiod Vlpianus probat i. aut damnum.S.^.rolent.Cde pcen.Carcer, ait } ad continendos homines haberi deber. Carcere etiam pro palaiftra interprc-tatur Tertullianus lib, ad Martytes. Bartolus tamen in tradat.de carceri- bus. Carcer, ait, eft locus fecurus, & horribilisrt- pertus non ad pcenam , led ad dclinqucntiu vel de- bitorum cuftodiam ,Prat.Brift*. Carcer bifariam intelligitur; publicus & priuatus. Publicus carcer eft , quem magiftratus habet ad continendos homines,non ad puniendos.&in hunc fenfum accipitur in l.i. & tot.tit.C. de cuitodia reo. &1. carceri priuatus &1. carcer eft , qucmhabcnt nulla poreftate legitima pr^editi, vim illicitamcx- ercentes priuatim. Et tališ, fub poenavitimifup- plicii, interdidus eft omnibus. & I. fyccurritur.fl!ex quibus caufis maior. tam in vrbc,quam in vicis 123. C.de epifc.audient.Porro qui videantur incidercm l.vnic.C.de priuat.carcer.docet eleganti diftinftio- ne Bart.l.capite quinto.ftlde adulter. quem omnino vide.Verum efle eum,qui in carcere claufus eft,noa videri neque vindu,neque in vinculis efte,nifi cor- pori eius vincula fint adhibita, dicit Vlpianus in J v er u eft.fEde verbor.fignific. Oldendorp. Prat.Ad* de Br^cha?nm l.verum eft, in tir. de verbo«. & reti fignific. vbi carcere claufus non dicitur efle in vin¬ culis ncquc vindus. CA r c e r 1 s quoque alia diuilio eft.Nam alius eft ad cuftodianijalius ad pcenam. De parno C. tot.tit.de cuftod. reor.Se l.S.ff. eodem. & didos §. folent. De fecundo quidam tcxtum efle aiunt in 1.2.C. decxa- dione tributornm lib. to. Et quidem de loco cufto- diae caufa fado accipiendum putem, quod&doce- mur eadem l.fecunda , ibi,& in vfu hominum infti- tuta cuftodia. Nec moaeor eo tcxtu-djccBte,Circer pcenalium, Carcer eft hominum noxiorum, adeos, icilicet cuftodiendos. Pontiftciis tamen CarcerefB, pcen* effe liquet, cap. quamuis. de p ceniš iibr. 6 , k Clementina 1. 5T.duro.de hsereticis. Prat. Car q e r.C arcer,ceris,locus, in quo feruanturnoxii, vel vadecunque quis exire prohibetur, quafi co.tr' cer,a coarcendo , vt docet Varro : quod vinčti in eo cuftoditi prohibentur exire. A tque hoc fenfu in (in- gulari accipitur.Carceres vero namero plurali,iu/tt currentium equorum repagula,vel funesyqui equis ad metam currere volentibus, oppon intur. Cicero taihen vtrunque indifferenter pofuit. Hinc autem jAvnifiOjutrfg carceres pro priricipio, metam pro fine ponimus. Carceris aatem genera veteribus tria fuefle inuenio : vnum quo modefti , parunque cxculti cotnpcllercntur, vt nodu a dodis condocc- ' ficrent, 445 C ANTE A. fierent ,boftarumqae artium profetforibus, qu* a d bonos moreš, & vitae modum perunerent. Alterum, quo alieno aere impliciti,& qui carceris txdio ab ini- ta vitae petuiantia abfterrendi funt , detmerentur. Tertium,quo immanibus praefignes flagitiis,ceelo Sc hominum coetu indigni, vitiis necnon vitae turpitu- dine defamatifllmi,ac propedie ple&endi, tenebrif- que & p se dor i addicendi,inmiduntur. Jraque Cice- ro merito cafcerem fcribit inLucium Catilinam, vindicem nefariorum , ac manifekorum fcelerum ia maiores nokros e (Te voluiflc-. £t Tit us Liuiuslib.i. Ancum Marcium refert , ingenti incremento rebus aučcis(quum in tanta mukitudine hominum, difcri- mine requae cukodia hone- kioribus & nobiiibus diuitibus concedi foletrtertia quando ciuitas pro carcere datuf,vel la fuyte du con - /^7.Apud Mefllnios Carcer, Thefaurus nomine,lo* cus fubterrafuit quadrato faxo , tam immanisac faeuus , vt neque ventum neque aaram acciperet: _ quaie$ hodie multifunt: Romani barathrum dixe- re,quod non minus quofdam torquere foleat quam infernus.glofl'in i.in feruo.tf.de paenis. Appius de- 445 milc.femine oblongo,qu©d in Arabia Comagena & Armenia nafcitur.vide Plin.lib.12.cap.14.qui huius genera retenfet,& lfidorum lib.rz.c.^.Sc Diofcorid, lib.i.Britf.Prat. Car -din al e s , in Pontificio iure dičlos opinatur Alciat.exemplo ciuilium magiftratuum. In lib. Of. kciorum Theodofij Cardifiales appellantur Pr^fe- fti praetorio Aiiana* dioecdios,& proefc&us Aphric^, quod maiores caeteris etfent. Nam tefte Sipontino, Cardinalis,& Cardineus,pra , cipuum iignificat. Mi- nime errare videntur , cjui nomen Cardinalis, diui Hieronimi aetate fuitfc ignotum tradunt.Certe hoc Cardinalium genus non erat , etiamfi demus no- men fuitfe. Sed & adhuc fub iudice lis ek,quo tem- pore , quo fonte fit ortus Cardinalium ordo,Ponti- ficum libellftteke Roterodamo , indicant tum inki- tutos, quum orbis agnolcens Romanam eccleiiam totius Reipublic. Chrikianae Principem , eocon- kucret, h quid excititfet, quod eruditorum conlN lium requirerct. Ad id muneris elečii funt duode- cim Cardinales,viri dobrina,moribus Sc linguarum pcriria inkručli , qui nune vocantur Pcenitentiarij, penes quos hserec fundio : Nomen & dignitas pe- nes alioi jek , quae nune regum aequatur altitudini. Sl,,eg ' Car D in al E j exiftjmat Duarenus i. faer. 13. dim fuifle presbyteros, non quofuis , fed qui in maiore Ecclelia, quam cathedralem dicimus, rem diuinam cmn Epifcopo luo facerent.Vide Gothofre.ad 1 8.C. de cpi(c.& cler. 'Ju *'-'**• *** f .'epua ui,- , _ -p—v.v. . cemuir carcerem,quem conkituit, domicilium ple- * Ca r d i n a l e $ a Cardine didi funt, quia kcut Car- bis nuneupauit, quod plebs ibi cukodiri foleatmo biles autem & diuites,vt dixi, apud apparitores; & liberas cukodias appellabant.cum viri magnse sekt- mationisnon i» vincula coniedi etfent,fed domi a- pud ciues cukodiebantur.Cxiius Rhodiginus lib.9, cap.54.text.1n l.miles agrum.tf.eius fugam,qui cum fub cuftodia vel in carcere ctfet,difce(Iit,in numero defertorum non computandam. Et hic carcer dici- tur interdum cuftodia militaris, l.fed etfi quis.5,il- 40 1 ud.fr.ii quis cautionibns.Rebutf.vidq.in verbo Cu¬ ftodia, &verbo Vincula,& verbo Commcntarienfis. v bi pl ura de ha c re. CarcElraLia claukra,1.24.C.de pcen, C a r c e r a l i s cukodiad.icj.C de tekib. In Carcer e m detrahi, lege i.Cod. qui bonis ceder, potf. CarceRVm fepra,(.i.C*de cukod. reor, . InCARcEREM coniici,detrudi, impingi, impadus, recipi.Britf.ex lLtf In Carcer e contincri J.S.iT.folent. tf.de pcenis. Ef- fed.^tf.de interd.d relegatis Britfon. Carceraticv m ,in commenr.ad titul, dc verbo- rnrn kgnification. Alciatus accipit pro lila merce- de,quE daiur carceris cuftodibusivel c|uam militi— bus,qui cuftodi* carceru pr*i'un.:,humanitatis cau- fa magillratus iargiuntur. Verum Haloandri noftri editio id verbi band agnofeit in S. pannicularia. J. dimiš./E de bonis damnat.fcd genuinu,nenipe Cha- rifticon , quodob graiiam alicui datur. Eli enim diduma Gharitibus, id eft, Gratiis. Vtranquek- ftionem reiicit Pand.l-lorentin.editio, &pro eok- git Chartiaticum,idque redillime.Vide infra Char- riaticum.Suidas^vt AIciatus.rcfert.^^igicroP^eu j«- ^i5T).(oyinterpretatur munufculum, quod illi repe- dimas,i quo maiora nos accepimus. vide Charilti- con.Spieg. KA1 j aA 2, faltatio obfcorna, & comica.Bud.in l.athle- tas.de his qui not.infam.Spiegi 5° do dine regitur ofiium, ita ecclefia bono eorum confi- lio ; not.in ca.facrofanda. ad fin.21. diftimftio. Sc A r- chidiac.in cap.vbi periculum. J.hoc facro.de eled. lib.d.vbi explicat cornm ollicium. Cardinalem pro epifcopo interpretatnr glolf.in cap.relatio. 21. qu.i. Maiotem autem dignitatem non habent, quam epi- fcopus, Barto.l.i. fiquh.verfi.fitnilevidemus.ff.de appell.Prat. C ar ein A l at v s quo iure indudus , & de eorum prsftantia A.Barbatius tradata de Cardinalium praftantia docet.Cardinales etiam olim Confiliarij adpellabantur Romano in fermone poli confilia. capit.Ecclefiafticis i2.quift.2.Prar. Car bi n e m vocat Hygenus lib. de limitih, conftit. Umitem 3 meridiano,ad Scptentrionem.Prat. Ca r c o rei in eo vertirur, pro co quod eft,ex hoc to- tarespendet. Gardo canfe,perinde eft,ac fi dicas, lus, per hoc, vel illud pono : ac (i c-x dilemmate ar- guatur, an fateatur ve! neget pars aduerfa. Atqat hie litium cardo,aut fummam totius litis conftitue- re,eft Bud.in 1.2.de orig.iur.Spieg. Čare at viribus,formula, vim lats ftntentiie liaber, c,pen.de defponf.impuh.ca.adhtec. de refcrip.in an- tiq.Vide Felin. c. ex tenore,& c. Rodulphus eodein tit.Prar. Ca R E n A , alias Carentc-na dicicur,a rarentia homi¬ num vel cibariorum.Nam per quadraginta dies ie- iunat in pane, & aqua , & incliidimtur in aliquo fe. creto loco iuxta Ecclefiam, vbi non habent confor- tium hominum,vt not.Bernard.in cap. accepifti.^* fponfa duor.& eft vulgare Italicorum. adde cap.ac- cufafti.de accuf.&fimile no.gloffin cap.-.deIponC Oldcndorpius. __ C A R e R E idib.iaribus fundo ac mancipiis; operiš; re fua,debito,crimine falfi,impetrafis.BrilT.ex ff. Car e n o v m babere,!. 38.ff.de rei vindicat. Cas ere crimine,i.e.vacarefcelere;immunem ab eo efle.l.vn.C.vt Tutor.Prat.Brilf. Ca r d a m o m v m. apud Marcianuna l.fin. S. fpecies. Carendi nomen trifte, Cicero appellat. 1, Tufcul £de publi.caa,& ve&igal. fruticis genus-amomo fi- q,uo loco declarat etiam quid fignificet. 447 C ANTE A. Ca r e R e fraude,culpa pro e© quod eft,non de!iquif- fe J .36/D.de fideicom.libert.Spieg. Briti. C a r e r e laium^ap-d Varronem pro purgare, a c ita dedudere,Vt careat rpurc.it.ia.Prat. Ca rev M,vid.raox.infr. Car t c a e apud Proculum inter du 1 cia numernntur. hfin-5T.čui dulcia.ff.dc trit.vin;& oleo leg. ficus fic- cas ftgniftcant ex Piinio. Harem ftngnlarum nuci- busjvigirui foliis Rut«,granis aIiquot iuniperi,ace¬ ton grano faits miftarum ea vis 'eft, vt peftem auer- 1 tant.Prat.Briftbnius vlt.edit.Lexic.cap,5. negar ca- ricas efte ncus ficeas , fed arborem ex ficuum gene- re in Syria. Stint etiam Caric« ftue Cariot« palma- rum fru&us prseduices , qui in clientum oHicib & feudorum confuetudine , non paruum vfum anti- quitas pr«ftitere:nam fručlum palm« cliens p^tro- no ofterebat , in recognitionem annuam , quam faciebatipfo anni limine , id eft Caiendis lanua- riis , quibas & magiftratus inire moriš erat. K Pu¬ hli us,ff. de c«ndition.& demonftratio. Mariialis iu Xeniis. reum,neque Carinon legendum. Hotom. v ide infr« Carreum. Carev^i eft genus aromatis myropo 1 is cognitum, nobis vero incognitum , quippe quod peregrinum 40 Vide Galenumad Paternianum, cap.de ca- reo. Vtitur eo quoque Apitius de re coquinaria. Paulus lib. 33. Digcftorum , tit. de penu leg. 1 . lmn omne. Sed quod quidam negaueriint piper ligufti- eum careum,& lafcr, •eiufrriodi in penu non eile,im- probatum eft. Nebr. CA r 1N A ia L Minicius. ff. de rei vind. pars ea nauis eft , quam aluum aut ventrem adpellant. Connan. lib.cap.6. num.i. Eft infima pars nauis. Brillon. ex Fefto. 5° Ca r i n a, infima trabs, qua nauis fundatur. Pompon. in ftn.l.quod in rerum natura, de leg.i. Etli nauem !egauer©,& fpecialitcr eam adfcripfero,eamque per partes totam refecero , carina eadem manente, ni« hilominus refte a legatario vindicabitur.Spicg. Car i k ari o s Turneb,aduerf.Iib.i4.c.5.eos efte pu- cat,qui cerino colore pannum inficiunf. Nam cera Dorice H&ČSS dicitur, qu« aliis Gr«corum linguis vocatur.H«c Tnrneb.loco prcealleg. Ca R i n a n t e s, Fefto lib.j.probra obieftantes, a ca- 60 rina di£i>qu« infima pars nauis eft,lic ilii fortis in- ftmce.Prat. Čari t as pro amicitia,l.i9.D.de caftr.pecul.l.io.D. de rebus dub.Eriftf. Ca rivarivs. De Cariuario & Coribantum falta- tione in vidu« nuptiis ad co.ntumeliam fecundarum nuptiarnm.vidc P.Gregor.>8.fyntagm.c.4. Ca r g i liani heredes,vide l.p-.if.5.in. pr.ff.de iur.&r faift. ignorant. C a R m 1 n a magicad.7. Cod. de mnlefic, & mathem. 70 CarNAL ispuhenas , cumaniaaalipubertatecoa- uenit. vide Gothofred. ad I.3. Cod. quandotut.ef« Te dcf. Ca R n 1 fi c 1 s loco habebatur,aučlorc eodem,auife, vt moreretur , vulneraflet. Prat. Car n 1 f 1 c 1 s , boe eft, eius, quiinreos anima^ner, tit,& eius item,qui reos in carcere cuftoditjOlHcium vitandum efte dicit Ariftot.lib. Politic.6. quodhu- iuAnodi homines improbi eftefoleant. Cenforiab ge cauebatur , vt nemo carnifex ciuis Romanuseli fet.Spieg. C a R n 1 f 1 c v m ofEcium probrum & turpe eft: ideo- que tale ofdcium gerentes eiuilitct famofos&igno. mima notatos efle,ait Gced.in 1.4i.nu ic.de vero.« rer. fignif. 44S * Ca r n i f e x eft manus legum.Gotnofr.ad NoijeUj. j cap.3.in princip. Ca r n 1 fe x populi Rom. non modo ciuis Rom.noa erat,fed ne in vrbe quidem domicilium habcbai. Cie.pro C.Rabir.perdueli. Sed moreretur priusa- cerbiflima morte millies Gracchus, qua in eius con. ■ cione carnifex confifteret, quem non modaforoieil etiam coelo hoc ac fpiritu cenfori« leges , ac vrbis j domicilio carere voluerunt. Prat. Hotomannus« Plauti Preudulo coliigit eum extra porcam Metiam : domicilium hab uide. Car o ti v m diecio eft barbara , & figniftcatcurnim iUum,in quo conftituebatur vexillum publicum,ca in aciem eundum erat:dchoc exprei.lt apudnosAc- curf.in l.omnis definitio.ff.de regul.iiir.dum inqnu: Sed ftet ftrmus regui« , velut Bonomenns carrotio. licetaliqui capiantur de eius cuftodibus. Eckc gloif. in hoc ftng. eft fecundum D. Alexand. confil. 72.incip.Infped:o diligenter.col.4.ver.&' iftamopi- nioncm.in 1.lib.Er Andre.SicuL in traftat.de pršil Cardin.in Lqu«ft.prim« partis,in 5. colura.verfi.o- pinion. Hocque currus genus poft Gotthosdeletos potiftimum B.eipub.Mediol.in viti fuit,vt in noftris annalibus in multis locis relatum eft. Putoijiiei carro diftum , de quo C«far : Inter carros impedi- ^mentaque prarlium commilerunt. Et Aul. Hirtios: Pompeius,inquit,ea die per viarum anguftiascaru complura , mult6fque laniftas. retraxit. Cottiin meraor. Ca r p as v m apud Martianum 1 . ftnal. jT.ftpecies.D. de publican. planta eft , ex qua ftuccus medicamen- tis vtilis exprimituiycuius commeminit GalenuslL i.de compofit.& ottvv K^pmifrou. piorc.lib.6.ca.i4.vo- cat Paulus /Eginera Carpeftam.Prat. ' Ca r p e n t a R i i,in 1 . 6 . ffde iur.iinmiin. & I.vnic.C. de excuf.artif.in Bali lic. ett,yfjjtTQ 7 n>tQi) in Iegionibus habebanrur. Briff Carpentarios immunitatedona- tos,non carpentorumftruclores efte putat,pmer- quam m \.]\.de curf.public.in C. Theo. Sed cos,qui crdyijg,Tu y id eft^ ftrata, centun'čulos a fellas,cliteila$ camelorum & iumentorum 4 conftciunt. Cirpen- tis inuehi folitos cuftodes , vel prefecutores fpecie- rum,qu« tranfmittebantur,docet 1,18. eodemtitul. Briftbn. Carpentarivs , fpeciale nomen efte Iftdor.fcri* bit li.ip.c.ip. Hotomannus carpentarium carpento- rum artificem dici tradit. Vtitur &hoc verbo Vo- pifc.in Aureiiano.& iuLFirmic.lib.i.c.io, Ca h p e n t v m carri genus eft, in quo mulierespri- mum apud Romanos geftabantur, poftea tamenfa* c :«? Ti.- !c' n' potf e,f ti Ct 449 C A-N i C p raft 1 ib. M i fc.j.c. 20.num.19. Carpenti quoque fit mcntio in Nou,7o.cap.i*quod Gothofr. ibid. venit kirlujn. Kc^OT^ijapud Glement. Alexand. lib.5. s^bp^tov; id eft,manuutn parrečHoaes. kc^ttoc enim caurnn ma- nuum,& volam fignificat eidem, & Ariftot. lib.f.de animal. 1. iundura K*? 7 ms.fyfy* Prat. &dfmsTis adfertor, & 7* adfertio vocatur, vt re- ftatur Torneb.aducrr.lib.1j.c-.27.Prat. -Car p o cra t i a n i J.Arrianis.Cde hsret.hajretici dnfti a Carpocratequidixit Chnftum hominem fuifte tantum, & de vtroque Texu, atque’ira & Iofe- phi fcmine carnalicer inftar reii^uorurnhominum progcnitumc.quidam autem.24.q.j. v ide Phiia- ftrium Bmier.femEpiTcopun in-h$refeon catalogo, .& lfidor.lib.8.Etyrool.c/5.Prat, CaRpvscvlv M,fiue,vt alij legunt,Carpifculum, definitore Fl, Vopiico in Aureliano, caiciamenti gen us eft. Hane etiam vocem rcperi in Epigram- 20 niateiapidi amiquiftimo inftculpto , quod Vien- nx Aliobrogam , ad diui Mauritij sedem extat , ait Prat. \ .'CAiirevm &Clafler, quidfignificentapud Paul.in l.non omne. ft.de pen. legat, reuocatur in dubium inter quofdam. Claffer apud Latinos equidem r.on memini me legiffe : Ted lafter fuccus eft iafierpiti;, magnificus in vfu & medicamentis, de quo Plin, & ita legendum efte in d. 1. non omne. aliqui putant. Alij vero legipdfte Carvnon , quod quidem ©letim jo eft e nucibus iuglandibus confe$um, alopeciis vti- le, traditatique auritim infufum. Cseterum fapore graui. Vnde noftris efc-ulentis nor) ita admifcetur, Ped ih luceriv? funiculum nutrit ardentem:ficut & illudiquod ex lini Temine exprimiiur; ad aic-ndum tamen in vfu apud aliquos etiam hodie eft, non To- lum in medicamentis-.huius meminit Plinius lib.23. cap.5. fine mauis Cary nitim., vt aiiqui contcndunt. Plinius in 6.cap.lib,t9.Ab his J mquit,pi , oximum di- cetur ouSoritate clarifiinmm lafterpitium , qu©d 40 Gr^ci osfcfiov vocant,in C.yrcnaica prouincia reper- tum , cuius-Tuccus vocatur Lafter, Magnificum in vTu,medicamentiTc]ue, & ad pondus argentei dena- -n; penfum,muJtis iam annis in ca terra non inueni- tur,quoniampublicani,qui pafcua conducutjinaius ita lucrum fentientesjdepopuiatur pecorum pabu- lo. Vnus oninino caulis noftra repertus memoria, Neroni principi miftus eft. In reliqnis,de natura & genere lafTerpiti;,lcge PIin.quse omnia de verbo ad verbum fibi adfcnbit Sipontinus Pontifex iniuis 50 in Martial.Commetariis ad bn.26.Epigram. Lafter itaque,vt dixi,a Gr.vcis Siiphion dicitirr. Hzc inter herbasprimam ©btinet gloriami Vnde Amp.e!iota», ied nec addito. Cares etiam populi Tunt inTulani, quos Strabo Mela,Plinius, Ptolemseus,Afix contri- buunt,eos Minos nauali prsdio vicit, de quib.Virg. Hinc Lelegas . CaraTque, TagittiferoTquc Gclonos. Meminit & Valerius Max.in 1. Quid autem fic Li- guftieum , in hoc loc© IC.haud Tacite reperies, & i- deo arbitror dičtionem eradendam efle , & eius loco linguftrum reponendum. Quid id fit,oftendit Plin. Ub.ii.cap.3vbuiuTmodi verbis: Gyprus in _^gypto eft arbor, tiz.iphi foliis, Temine coriandri,ftore can- dido,odorato,coquitur hoc in oleo,premiturque po¬ ftea, quod Cyprus vocatur, pretiu ei in libras quin- que:optimum'habetur e Canopia,in ripis Nili nata: iecundum ATcalon« luds^oe :tertium CyproinTula odoris Tuauitate.Quidam hanc efte dicunt arborem, quce in Iralia Linguftrum vocetur-.- Hsec Plinius cui non diTfidet Diofcorides, qui,vbi de odoribus men- tionem facit,inter eos illud numerat. Sunt tamen, qui e linguftron literam elidant. Cotta in memor. vid e'Tu p ra Carreum. C a k R v c A.BriC (carrucha) paru um carrum fignifi- -eat,quatuor rotas habentem. Habfierunt autem ve- teres carrucas indelitiis, vnde difputat Sc^uola.an fub mudi muliebris,& omnis ornamenti legato,car- ruca dormitoria,cum mulis,qua vxor Temper fit vTa, contineatur, Lvx0vi2.ff.de aur. & arg.leg.Spartia- nus Alex.Seuerum Impcratorem Senaroribusomni- bušRomee permififte refert , vt carrucas argenteas haberent, dignitatis Romanse interefteexiftimans, vt iis tantse vrbis Senatores večtarentur. Neronem prsterea Ccefare legimus , minq'ua minus mille car- rucis iter fecifte,longo Temper agmine impedimen- torum pr^cedentc. Corraf.lib;MiTcelI.j.c.2.o. Cotra in memor. Carrucx mcntio etiam fit L fi cuius.in il» ff.de vTufr.l.coinmodato.^.penul.fivcom.l.iS.jT. fi ex ^decem.ff.Ae don.int.vir.& vx. & apud Paulum lift.j, fent.tit.6.5r,pen.Plin.lib.3j.c,i. Car K v c*S ftabulum vacs.ns ? in finvi. fi etiius.de P 451 C A N T E A.' 45 ! p vfufručhi.Spicgelius. Car r vcAriAe mulce,in L38.ST.qusfitum.flF.de ardil. cdid. funt, qu« ideo habentur , vt iungantur ad carucam vel rhedam. Gothofred. ad d. §. qu*fi- tum,8. Car r v c h a, in 1. 13. ST.vlt.fr. devfufruftii. Carrucha aurea,dormitoria.vnde Car R v c h ari v s,in l.item qua?ritur.in princ.fflo- ta.qui Sc cifiarius dicitur,qui carrucbam agit.Briff. Car RvlIjL cum duobus. 52. jT. fi quis ex fociis.ff. 13 pro focio qui quid vehunt y vt ex co textu liquet. Prat.Briff Ca R R v m, fiue camts,& carruca , plauftra funt one- raria, hoc eft, comparata ad ferendum tantum one- ra.G«far in primo coramen. lumentorum,inquit,& carrorum quam maximum numerum coemere. In comment. quoque Hifpan. per viarum angudias carra complura.Martial. O iucunda Couine felitudo, Carruca magu ejfedocjue gratum. 20 Confultus lib.39.rit.de donat. l.fi id. Vel grex,ait, vel carrum,vel carruca. Neb rili. Car T-h A G o-,IC.M©deftJn L21.ff.quib. mod.vfusfr. amitt.Si vfusfru.čtus,air,ciuitati legetur,&ara trum in ea ducatur,vt paffa eft CartUago:ciuitas efie de- fin-it, ideoque quafi morte definit habere vfumfru- čiura. Mirumautem pofteris feculis refiorere eam principom Romanorum beneficemia potuifle, qu£ fic diruta,fic difieda vaftataque fuit, vt omnis mu- ralis lapis in puluerem comminutus fit.Špieg Ca R th a g o , vt fcribit Sextus Ruffus , p rima fuit proconfularis prouincia : & c um fimpliciter proco- fularis prouincia dicitur,hcec intelligitur. Gorhofr. ad N0uell.30.cap.). in princip. Dicitur etiam fedes prsetorian« pr«fe&ur« pcr Affricam a Iuftiniano conditut«,in 1. prima.flF.de offic.prsefečb prsetor.Af- fric. Cuius egregium elogium extat apudSaluia- nun Epifcopum libro feptimo , de Gubernatione Dei.Vide BrifT. Ketfpos * Plutarch. de/era numinis vindid. adpeliat, quod feftucam , fanum aridum, Sc lignum quoduis tenue & ficcum fignificat, buchetam lingua nedra vel brindellam vocamus.Connan.Hb.2.c.4.n.3. Ca s a vocem a cauatione dudam put&t Fedus lib.?. ejuse iedum padorale Statio appeilaciir. Vergil, in Alexide: % Atque humiles habitare cafai>& figere certos . & apud Scsuol.l.vxorem. 41. ST-feliciflimo. d', d e leg. pro domuncula videntur pofuiffe Iuftinian.sT.litto- rnm. Indit.de rerum diuif. &Pompon 1 .pen. ff.de 50 vfufr.Prat. Casae nomenpaulo generalius tugario. Tugurium fpecies caf«.Tugurium rudica tantum cafa eft:Ca- jfa etiam vrbana effe poted.Tugurium non ed clau- fum parietib isfolidis , aetegulis lateritiis ordine difpodrismec a furibusffed a pluuiis, #ftu ac frigo- re tuetur. Cafa parietibus ac tegulis claufa effe po- ted.Gcedd.ad L180.de verb.fign. Časa e lirerarum 5 qu;e fuerint,ex iibr.varior.au&or. de limitibus dilees, Sc quid cafales, Sc cafale, quo rum verbahuc tranferibere nimis longum effet. Ca sam «dificare in area cudodise caufa , earum re~ rum,qua? in area funt; in lietore ponere 3 qua Te reei- piant. Lriff. C a s a r 1 a Fefto,qo« cafam cudodit.Prat. C A s c v m Fedo,iib. 3. id ed, antiquum , qu od Varro proba; lib. 6.1 ing.ex Ennio Manilius: §jfaamprimum Cafeipopuligenuere Latini. Cafc:;m duidffe cafcam non mirabileed, quoniam canoras condciebant nuptias.Prat. „ 0 Časea ria m tabernam^dueCvt in Pande d. Flore.pt. ed ) Cadariam J dixit Arido apud Vlpianum l.ficnt* ST. Arido. ff. fi feruit. vendic. in qua Cafei fumigari rolent,vt d.ST. Arido-ledio indicat. Moris enimfni; in plerifque Italije locis , colotandi ficcandiquec$. fci gracia , fumum aut ex culmis, aut malignisviri- dibulque lignis dicere, Vide Columellam lib^.ca.S. Sc Plinifim lib.21.cap.42.vbi de cafeorum diuerdta- te loquitur. Falfo igitur Haloander raforiamvtro. bique repofuit in d.ST. Arido. Non tamen reiiciendi eft Accurlij interpretatio , Cafeariam, in quafiunt cafei j adpellantis : tametd ad Aridonis lociimmi. nime pertineat.Sed Sc Cafeariam tabernam,locum, vbi cafei v^neunt, rede quis adpelktv Prat. \ide Briff.3.feled.antiq. Čase L l a e, funt granaria,in quibušfruduscompo. nuntur, ff.de iudic. L 1. Sic accipi poted in č.capitl« las. 12.q.2.Dicitur quafi cellula granorum. Oldeni Časi t o,vel Caffito,frequentatiuumaCafo,frequt. tatiuo verbi Cado.Paul.de feruit. vrb.prsd.Uerui- tutes.ST.fi feruitus dillicidii impofitafit, non lic« domino feruientis are« ibi «dificare , vbicaflitarj ccepit dillicidium. Fedo Cafabundus, crebroca* dens ed.Old.Prat. C a s s 1 T o.guttatim Sc depius cado.Briff. C a s s a r 1 dicitur fententia/qu« tenet gtof. in c.acce* dens.a.jT.cum igitur.in verb.caffauimus. extr.vt]i:, non conted.Caffamas , verbum , etiam eft caffatum denuntiamus;quo fenfu accipi, ait Bcrnardus^glof- fularius in d.c.accedens.2. fed inepte J alioquinfra- dra ibidem datim fubieciffet. Pontifex, imecalfaj denuntiauimus. Non tamen nego^tiin & Caffare, caffum denuntiare fignificet^in cap.cum dileftus.al fin.d ibi glof.exr.de eled.de cle.poted. Qnpdautem ea,qu« ipfo iure nulla funt,infirmari debeant,&caf- fari,!iquido condat ex Nou.7.ST. 9' ibi,iM« § to ebtugpv , Scc.Sc adnotat Accuri'.inl.&tle* ganter.in ver.fi in hoc ipfo.ff de dolo.Prat. Cass adren s e SjpopulLl.S.ST.B.ff de cenfib. C a s s a t A lex,l.i4.C.de contrah.cmpt. 40 Cassatio ali-quando ad fadionemrefertur,gl.ir.u propofuit.ext. de conceff. pr«b. & an adadamnai- luna.FcLc.ex parte.de tedib.Prat, Ca s s 1 an i,Sabiniani,Proculiani,didi funt,qui Caf- fij Sabini > &' Proculi fedam inditutionemq-uefeca:i funt: de quibus qu« Pomponius fcribit in i. 2.ff.ilf orig.iur.ad fummam h«c funt: Fuit Qu.Tuberopi- blici priuatique iuris dodiffimus:eius du® fuered' fcipulijAteius C a pito, Sc Antidius Labeo : quoran alter magidri prjeceptis adh«refcens , alter ingenij fiducia pleraque innouans, diffidium tjuoddamia iuris ciuijis difeipiinam inuexerut: nam cum Ateio r Maffurius Sabinus> Labeoni Nerua pater fuccellif« fet ^ acceptam a magidris difčordiam vehemenrer auxerunt:quam podea eorum difeipuli,Sabini qci* dem Caffius , Neru« autem Proculus eoperduic* runt,vt du« iam famili« contrarice ex eorum noffi* nibus appellatse ac propagat« fint : nam qui Caffiu fequebantur,Caffiani.-qui Proculum,Proculiani(li¬ ci coepere ^ pod fecuti funt Caffiumquidem Cilius Sabinus^Proculum vero Pegafus:vnde Sabinianoru Sc Pcgafianorum. nomina. Quorum diffenftonibuJ ac praeceptionibus contrariis imbuti podealC.la- uolenus,Neratius,lulianus,&:c^teri,qu6rutn exferi. ptis compofiti fur.t ij,quibus r.unc v tim ur ^Panae- darum libri,mirincas concertaciones, vt Inftinian. . teddtur, in hanclegum difeipiinam importarunt. 1 Hoto.Vide A. Augud.lib.i.Emend.c.5.&lib.^.ca.f Ga s s i an v s furor* 1 .vitima.Cod. ad l.Iul.maieftar,. Motus in lege Dei,titulo 15. Goncitatus ab Auidio Caffio,qui auidus imperii , diuorumfratrumtem’ poribus res nouas in Oriente moiituscil , vt in eiH> . 60 453 C ANTE A. 454 eitis viti Vulcat.Gallica».& Capitolin. in M. Arno- nino narrant.BriftV Cassi an v s faindus,l.vigefimafeptima.jF. vltimo.fr. de inftrud, & inftrument. legat, ficut & Cafrianus furor.l7,C.ad leg.lul.maieft. C A s s i a Turiana, alias Thymiana , fpecies ad vedi' gal pertinens.m l.i6.^.7.ft'de publican. C a,s s i a via i CalTio ftrau, Fefto lib. 5. & vide infra Via. Prat. Cassi opa ciuitas Sc promontorum eft Epiri , Stra- xo bone,Pcolemxo,Plinio atque aliis aučloribus. V Ip. de exercit.a gubernatio dicitur,qua domini res gubcrnantur.Caftaldi,gubernatores,vel vice domi¬ ni. Zaf.de feud. degenerant. Itaque erat Caftaldio non abfimilis procuratori , & ačlori pofleflionum 20 domini, cuius fit menrio in L vitim. C.quod cum eo qui in aliena poteft.fecundum Aluarot. & glof.erat vej.ut ceconomus quidam ,-tui res dominica guber- nanda committebatuf,inftar ceconomi ccclefiaftici. arg.l.iub-mus nulii.C.de facrof.Eccl.Old.Prat. Ca s r a l d v Miin leg. Lomb.l.i. de acq.ačta. re.gl.in c. vnic.jT li vcro.de feud. guard. in vfib.feud.inter,- pretatur eum,cui ves domini cemmittuntur : quam- interpretationem probat Iaccb.Beluif.ibid. Eo etia nomine procmatores contineri Jiquet , indicante 30 Alberico. Eodem fenfu fumitur Caftaldio, Beluifio d. jf.ft vero.Prat. Ca s tal 01 a e feudum,qnod datur caftaldo caftri, vt in c.i.defeud.guard.& caftald.in vfrb.feud.& ibi gl.in verb.caftaldi.Ioan.Bcllo.EtymoL Ca s t E viuere dicitur mulier , qu$ legitime nubit, Nou.$.jf.daraXoi7rcv. quod & Bart. nofter rečte do- y.Prat. Castellani An dres Ifern. dicuntur hodie, qui antea dicebantur Caftaldi, idejne ex confuctudine vtentium, Sc vfu loquentium. Porro in Ga llia Ca - fteilanos appellamus caftrorum frue caftellorum prafečcos,& iudices: fed Sc fubalternos Sc inferiores iudices,vt fubindicat Bud^uš in forenfibus.Caftel- lanusetiam dicitur caftridominus , liue poffeftbr. $0 CAS ti( la 130. fecit. Botro caftella vt plurimum plu robca* crant,vt e:< l.fi vtditor 38 .$. ftrmus. & Lfundi.tf .ca- ftella.ff.de a&ion.empt. Hsc cor.ceptacula adpel- lant Impp.in 1.2. C. Tb.de aqu*dučtu. Scio G.Bu- d^um in prioribus adnotat.ad d.tf.cafteiU.pcrmul- ta ex cfafricis rerum feriptoribus prodidifle : cuius verba hnc non transfero, vtpote qux cuiuis ftu-dio- fo lint obuia.Prat.C^terum CastEllvm etia inuenitur in alio fignifcatu roa- gis noro, ldcumque denotat meenibus claufum,mu- nitumq:ie.Sueto.Scseiia,inquit,excuftb oculo,tranf- f!xus femorc, Sc humero Centura & viginti iftibus fcuto perforato , cuftodiam commidi caftelli obti- nuit.CoraiiusMifceilaneor.lib.6.cap.ie.Hinc Ca s t e l l an 1 appellatur huiu^ioci in cola?: quem-» admodum ab oppido oppidam nom fortitifunt, Sc a vico vidni. Caftellani miiites, L?., de fund.limd totr.lib.io.C. Hodie autem qu*dara praua confue* tudo inoleuit apud nonnullos, appeliantes arcium pr&fečtos Sc cuflodesjcaftellanos, quod tamen nun- quana apud idoncos aučlores meniini me lcgiile,h- cet inrerpretes noftri bane confnetudinero a.naple« - & debis nominibtis plura D.Feli.in c.Rodulph.col.i>. verf.c3tterum.de refeript. Cotta.vide Sc Prat. in i.exic.^ (. aftellanos arcium pršefeftos interpretantem.Briflonio quoque caftellani erant,qui praeerant caftcllo« Castellensf municipium quid lit,Feftus Sc Va¬ le rius in lib. de limitibus docuerant, led id iniuria temporum periit.Prac. CastigaRe eft non folum fuftibus punire Sc eme- dared.^jT.i.ff. de ofticio pra?fečb vig. Sc I d duo.jT, ftn.ff.de iureiur.fed Sc ftagellis, per 1 . fed ftcut. if de vfufrud. Sed Sc ad alia pcenarum genčra pertinet, vt difces ex cap.quia pierique. de offordin. lib.6.& ca.fi clericos.de fent.excom. eod.lib. Sc vtrobique gl.& Dd.Prat.BrifT. CasTicaRe etiameft vindicare ,putiire,coercere. Vt eaftigare deličta. Ipfeantcm magiftratus cafti- gabat:vt prsefes, pra?fedus vrbi & vigilum^procon- ful.Briff.ex ff Castigatio leuis quo accipienda ftt apud VI- pianum i.fcd Sc ft quecunquc-if.ftn.ffadleg. Aqui 1 , reperita in Litem cjuzritu r. fT. item Tuiianus. ffdoc. Bald.docere nititur, ad d.jT.ftnal. appe!latque mo- deratarh:qnod late exp!icat.Prat. Castigatione competenti corrigere > vide l.s. C.cle SC.Claudian.tollend. Alber.ex Hoftienf.c.ad audiemiam.de prxfcripr.& vide paulo inferius de hac voce.Prat. Ca s t e l t v m , vt notiftimam ftgnidcationem pra:- termittam ^ accipere debemus aquže rcceptaculum, quod aquam puhlicam fufcipit, Vlpiano l.i. S. ait pr^tor.ff.de aqua quotia.& ^ft.& Labeoni l.ftftulas 78.fF.de cornrahenda emptione.ld veteribus diuidi- - culum adpeliabatur,Fefto lib.4.Quod nunc,inquit> caftelium eft , cx quo a riuo communi aquam quif- que ducit. Hefycb.^e96».^,ait, hop# ramv aSu, h) 60 j(s«7w epčpovTo (, jytf to veftop. Sic accipi de¬ bet apud Paulum 1 . ftftulam.ip.ff.de feruit.vrbanor. pra?dior.& VIpianum 1.2. ff.commu. pra?d.& l.csetc- ra.jT. item hoc prohibetur.fF.de leg.t. Scl.$.dc aquat- dudu.hb.it. C.de caftellis.hsc I.Frotinus de aqus- dudu.Eftfere nune in vfu,ait, cum plures quinar iz impetrata?, ne in viis ftepius conuulneretur vna ft- ftula , cxcipiatur in caftellura: cx quo finguli fuum modum recipiant. Excaftello ftftulis quifque aqua in fuumfundum diuifam ducebat.Brift".& Vitruui. 70 lib.8.c.7.dgrippa,ait Pliu,lib.]6.c.j5. ad fin.caftei- verborum , fuftium, flagollorum. BrifT.ex ff. C a s T i g a.t i o N e m modicam apud VIpianum in l.magiftratibus. fF.de iurifdid: varij varic interpre- tantur. Accurftus ibidem adpellat coercitioncm,fi¬ ne qua iurifdičfio eiFe non potvft,quod Bartol, im- probat, dicitque eam expcdiri ofticio iudicis nobi- Ii,efTeque meri imperij. Baldus autem feribit ibide eam haberelocum in leuibus deli&is, c?ui2 corpus non tangant.Alciatus in Limpe1ium.j1.144.fF.de iu- rifdid.Modica,inqu:t,caftigatio d .‘bet intelligit de ea , quse venit acceftorie ad iurifdidionem , A qus iurifdidtionis eft. vel, ait, debet intelligi dc aliqua coercitione, qu« cerpus non ledat, h$c Baldo con- fentit.Prar. Ca s t 1 g a t 1 o modica , I.12. fF. de iurifdičh L 23.^. quoniam.fFde vfufrud, & eiufmodi calVgatio Do¬ centi, item FručPuariis , conceftfa iliis Jocis dicitur. Brdi: Castitas vidlata>l.vn. C. ftquiseam cuius tutor fuer.■' ' ' CASTRAdida funt quaftcafta : vel quodillicca~ P ij 455 C A N T E A! 4)6 firaretur libido. Nafim nunquam his internat mu- Her.Briff. Castra orbis Romani, l.ji-Cod.dc teftam.vid. Ca- ftrum. • Ca s trap. E,apud Mnrtian. l.j.-jT- item qui audor.fr. .adleg.Cornei.de ličar, eft virilia feu genitalia a,m- putare,& excindere.Liege Cornelia.in fin.ff.ad leg. jul.de vi'priu.& l.fi feruus feruum.fr' a d leg. Aquil. Plin.lib.18.cap.52. & lib. 6. c.26. Aldobran.Inft.de adopt.jf.fed & illud. Cas t r are, id eft,viriliratcm excidere,Spadone'mq; feu Eunuchumfacereft.prima. C. de Eunuch. Sic . caftrare homines libidinis vel-promercij caufa: ca¬ ftrare puerum.,fieruum,Bri{f.ex ff. Cas t R a T 1 dicuntur, quib.virilia excifa funt, &,vt ait Theophilus jT.fed & illud. Inftit. de adopt h' d>v motouh' tmV •flptnu&r Horum meminit Vlpianus l.fed eft quoefitum. if.de Iiber.& pofthum. l.fi ferua.39.jf.fin.fF. de iure dot-.- Acque hi vel funt Ečtomise , qui exfe&i: vel .Thlibije, qui collifi : vel Thlafise,qui attTitLd.Lfpadotmm. & L4.de ficar.vi- ’de infra verbum Spado. Solebanc enim clim mau- gcnes pueros caftrare,quo pretiofiores facerent,l.fi feruus.27.jf.& fi puerum.ftad leg. Aquil.quod & ex M.Fabio lib.5.cap.i2.Inftit. CTrat.apertiffime indi- cat his verbis: Mancipiorum negotiacor.cs forms puerorum , virilitate excifa , lenocinantur, & poft paulo.Libidine kmet ipfum effceminati fexus men- dacium:nunquam tamen hoc cotinget malis mori- bus regnum,Yt fi qua pretioiiora fecic & bona.Por- p ro hominescaftrari Senatufeonfulti & diui Hadria- niedičlo vetitum eftA.iege.4. jf.vltimo. & L is qui feruum.ff.ad leg.Cornel.de ličar. Briff. Prat. Eadem quoque pcena tenetur medicus caftrans, & chirur- gus,etiamfi ipfe caftratus confenferit. Imo confen- tientem eadem pcena pledi vult, Lleg. Cornelia.fi; eod. vbi etiam bona caflrari vult publicari fifeo: etiamfi pretiofiorem eum reddiderit, nihilominus iniuriarum tenetur caftrans. 1, li feruus feruum. jf. fedetfi puerum.tfad leg. Aquil.gl.in c.legentes.25. 40 qu*ftione $.quia hi caftrati virilitatem amittunt.L lege Cornelia^Jf. plane.ff.de ličar. Puhlice autem intereft inregros habcrc homines, qui •ciuitatein li- beris hominibuslegitime repleant. l.i. ff.fo-L matr. RebufF. Cas trati ferui -caeterispretiofiores habebanrur. Brilf. Ca s t r a T i proprie dicuntur,quibus penis ipfe cum tefticulis eft excifus. Vnde videtur caftratio tranf- lata ad arbores, cum interraduntur & difradentur; p Cofumelhin 4. Hoc poteft inserradi,&difradi:quod opus ruftici caftrationem vocantfPlin.deputatione, Cato interputationem appellat.Conna.lib.2.0.15.n. 5?. Caftrare quoque ad animum refertur. Et per tranftationem caftratam RempubLdixit Cicero lib. 5.de Oratore. Cas trati a nuptiis arcetur, nec adoptare poftunt: fecus eft in fpadonibus. Gcedd^dn L i28.num.i ,2.3. 4.5.de verb.&rer.fignif. Cas trat v s pofthumum inftituere non poteft , 1 . £ 0 fed eft qussfitum.ff.de faered. inftit.quia certum eft, hunc generare non pofte, cum fačlo hominis-pror- fus impotens fa&us fit : in certis amplius locus »on eft conieduris: leg. continuus.jf.cum ita.if.de verb.oblig. C A, s t r E n s fi(ait Gothof.ad l.i2.G.qui teft.fac.pof J , quod Grasci icfto^TH-Tov, eft, quod in caftris acguiri- tur,vcl proficifcenti ad militiam, datnr. vide L4.C. famil.l-4.& u.ff. dc caftrenf.pecul. PauLj.fent.^jT. Cas tre n s & & paganicum opponuntur, 1 .1. c.de teftam.milit. Ca štren s es miniftri appellantur vt ex Lampri- dio in Alex.colliges. De quibus Tertullian.inhrc verha fcribit. Eft & alia militia regiarum familia- rum. Nam & Caftrenfes adpeilantur,&c. Castrensis or d o is veter ibus erat, vt miles Cen¬ turioni?, CenturioTribuniffribHnus Legati,Lega- tus Confulis, Magifter equitum Didatoris parerct imperio.Bud.d.1.2. de ori. iur.ex T.Liuio lib. 8 . 0 L dend.Prat. C a s t r e n s la N 1 funt minifteriani atilici, vel mi-. niftri palatij , vt coliigitur ex rubric. de caftrenC& minifter.lib.12. C.qui facro Imperat. minifterio de. putati fantft.4.C.cod.Pr-at.Brift'. Ca-s T r e n s 1 a n i & miniftcriani(vt D. VVefenbec, in cceconomia iuris oftendit ) pars regis familis ' eft, ieruitiis & minifteriis principis interioribus,in aula & caftris deuota , vt prceguftatores, pincer- nx , & meafte cubitoque principis inferuientes. VVefenb. Ca s t k b n s e iugerum qiiadratum habct penica? 288. pedes aiitem qtiadrato$ 28.800. id eft, per latus vnum perticas 18. qus in quatuor latera faciutper- ticas 72.ex Fefto &Valerio lib.de limit ib. Brif.Prat. ; Ca s t r e n s i s peculij,caftrerxfiumque bonor-umef- \ fe inteUigitur, quidquid in militia qusfitum,vel occafione rnihtise obuenit. Caftrenfe peculiura,vt. Macer definit, L Caftrenfe.n. ffdec^ftrenf.peoil. quod i parcntibus , vel cognatis in militia,agenti donatum eft , vel quod ipfe filiusfamilias in militia adquifiuic,quod nifi miliraret,acquifiturus no fuif- fet. Macri fententiam probat. Pauliis lib.j.fentent,. titu.4. nifi quod pro agenti, Pa.ulus pofuit.prolici* fcenri:quod tamen fecundum Alex. Imp.diftin&io* nem accipiendum eft,1.4.C.fam.ercft'c.&videBart. j l.r.jT. nec caftrenfe. ff.de coilat. Caftrenlis quoque 1 peculij efte dicitur,quod a palatinis confcio princi- ! pe &in eius prope confpedu qua?ritur ^ vtdiuus > Conftantinus refcripfit, Lvnic.i. C.decaftrenf.oni,.! palat.pecul.Prat.BriiT. s tr b n s e ss aiienum, in caflris contradum;« quo & caftrenfes creditores, l.r. Jf. fi filiifamilias.fi; de feparat.&videu.Peculium.Bnft’ Ca s t r e n s 1 a bona^ in caftris acciuifita. Brilfonius exfT. Castre m sis facri palatij fnb difpofitione fua ha- bebat psedagogia, minifteriales quoque dominico?, Sc curam palatmorum, appeilabaturoue fpedabilis vir. Briff. Huius meminere Honorius, & Theod.l. vnic.qui a pr^bif.tiro.exc.C.Theo.&I.38. C.Th.de 1 decur.Brilf.Prar. CaStrensi corona donabatur, qui primus hoftiu caftra propugnando introiffet, cui infigneeratcl 1 auro vailum.Feftus lib-5.& GeiLlib.5.c.6.Prat. Castro r v m praepofitio. Eorumfit mentio in l.ji C-vbi caufse fiic.vel diuin. Et caftrorum pr^pcliiii* r^,l.i.C.de o{ftc.qužeftor. Ca § tr v m namero vnius ^ notifiims eft fignificatio- nis. Caftra vero namero mukitudinis locumfi- gnificant,vbi milites tentoria nguntd caftri fimili- 3.Quinam eo priuilegio vtantur. vide d.l. 12, C.qui no Cas t r v m a villa difcernit Bar. jeftam.fac.poR.. ' ff de ope.noui nunt. tudine , quod fofla valloque qudfi muro circundari iolet:quo fenfu accipitur apud Modeftin.L5.Jf.en1a- for.ff de re milit.Porro horum generum multaerat: qu?edam erant prxtoria,de quibus Tacit. lihi. An- j nal. de Tyberio loquens: Dilperfas per vrbem co- j hortes in vna caftra coriduxit Tyberius. A lia erant | vrbanaj l.fi maritus. 15. Jf. legis. ff. ad legem Iul.de adnlt.Alia vigilum fiue vigilium.d.j^-.legis.Prat. Li Jf.&ue autem. CA S TVH 457 C AKT •Castvm & periufum > Cicero contraria c-fle notat pro Q^.R.ofcioComcecl.Spieg. -CA s v l AE,vide I.92. pr.de legat.3. Ca s v s,ait Peftus,dicimus ea.,qu£ fortuito hominibus accidunt. Sic cafum aduerfamqucfortunam homi- nis liberi fpe&are, nequc ciuilc, neque nacurale eft. 1.38.5^* racram.fF.de vcrb.fig.BnfT. -Ca s v s a lurifconfultis dici confueuit » pro contro- uerfia,qu£ nara eft,quafi quse acciderit,& cafu con- tigeric. Cicero vero eaufam appellat, vt Verrin. 3. 19 Tantum quod hominem non nominat: eauTam q ui¬ dem točam perfcribit. Item, nyfquam enim fcribis, neque tu aliud quicquam edi&o amplečfceris a mfi eam caufam,pro qua pecuniam acceperas. Hinc Se- neca in pro Jogo Declamat.Declamat aatem Cicero, non quaies controuerfias dicimus, nec tales quide, qual.es ante Ciceronem dicebantur : quas Thefeis vocabant.Controuerfias nos dicimus. Cicero caufas vocabat, Hot. Cafus pro iis,qu£ exfado contingur. Cafusomnes qai quandoque inciderint. In iis cafi- 20 bus deficit lex. Cafu m omilTus SCto. Cafus etiapro quolibet euentu. In primum vel fecundum cafum fubftituere,in cafum diuorcii,mortis. Nullo cafu re- uocari.Brilf.ex ll.ff.Sc C. Ca s v m in iure varie accipi conftat. Quandeque fa- •&i fpecies propofita, quodque in difputationena in- cidit:fic accipirur apud lulianum 1. neque leges. ff. de legibus.quodve cafu accidit.Cafum,id eft,negli-> gentiam explicuit Gaiusl. qui xdes. ff. deincend, ruin.& naufr.Cafus quod inopinato euenit, aut c o- 30 tingit.if.thefauros.Inflic.de rer.diuif. vbi Accurfius ita definit:cafiis,inquic J el! inopinatus rei euetus ex diuerfis caufis proueniens ob aliud.Prar.Brifi. ^'&s v m forcuitum diifinifTe videtur Vlp. quem mrl- lum confilium humanum pra?uidere poteft , 1.2. jT ii eo tempore.ff.de admin.rer.ad črnit.pethCui huma¬ na infirmitate refifti non potefhhi.Sf.is quoque.fF,de oblig. &act. quod diuorum principum refcripto iu- uacur,l.in iudicio.^S. C.ioca. Cui refifti & aduerfus E A. 450 adheredes militi! tranfit, qus* perfon® cohsret, fed cafusvr.iliti®. Igitur & in Nouel.97. cafus milt- tias fieri dicitur morta« milite. vide Iulian. Ante- eeffarem fub titul.de cafu militis. Fruftra ergo dif-‘ putatltelius Taurellus, qusfint militi® ex cafu,ex dida Nouell.Jj, cu nuli® vnqua militi® tale appel- lationem habuerint, & Iuftinia. in ea Nouella nott dicat,«č la tk sratmiac.fed toc mi t* vjCkov/j-itov ya.iv Pluta vide apud Cuiac. diftatn Nou.exponemcm.Prat. C as v s humanifunt mors,in 1 . J. Cod.de cemmerc .St mercator. • Ca s v s incerti funt,qiri cettam quantitatem,certam- ve rem non habent.Gotbof.ad l.vnic. ibi:reuera in- duciturdamnum.C.dc fent, qu® pro ea quod inter- eftprofer. C* s v s fsrtuitus inttlligitur inopinatus, non ex con- fuetudinc eueniens.Gotbofr.ad I.78.ff.;.de contrah. enipt. Hic euenire poteft etiam diligentiffimo pa- trifamilias,!. ir.Sf.fi locupleti.j.ff. de minorib. Ideo- quea nemine pr®ftatur,d.jf.fi iocupIeti.I.j2.ff.dam-< na qu® imprudentib.fHpro foci.l.i. jr.ii. ff.de magi- ftra.c0nuen.b2.Jf.fi e® tempore.j.fF.de adminift.rer. ad ciuitat.Nift tamen aliter conueneritft.jp. ff.man- dat.&l^S.Jf-jffde contr.emgt. Ga s v s pto quolibet euentu. Sic in primum vel fe cundum cafum (ubftituifte.l.S. C. de Inft. Nonnul- los cafus exiftere. Brili'. C A s v s pro iis etiam,qu® ex fado contingunt.dicu!S- tur.Siccafus omnes.qui quandoque acciderint. Ta¬ liš cafus terminatus eft.BtilT.ex ITI C as v s patrisalenatu remoti.Cafus gregis animaliu. Sed & ager calum pati diciturJ.T2.de viiif cafus ca. ptiuitJtis,euifiionis,incendii. Brilllex ff.& C. Huc refer fugas feruorum , qui cuftodiri non folent: & li latroncs capras line fraude cuftodis abegerint: mor- tes animalium. Tales cafus nullo bon® fidei iudicio prsftantur: nee tutoribus aut curatoribus inaputan- tur.BriiT.li feilicet ftnt vere fortuiti. o.uem caaertnon poteft,I.18. tf.com.l.4. C. de peric. 40 Cas v s fatalitatis parentibus non nocet, b13j.de verb. tut. Fatum p'erunque lurifconfulti appellant , & damnum fatale,vt in l.i.Jf.fi magifttatus. ff. de ma- giftr.conuen. Suntque cius generis mors, latronum hoftiumve inturfus,piratarum inlidi®,naufragium, incendium,fugs feruorum.Gaius 1 . in rebus.rS. co- mod.rem expiicans. His adiicias vim aquarum, in- folitata ventorum vehementiam,ruinam, labem,ef- fradluram,rapinam,tumultus.l.contraftus. 24. ff. de diuerf.reg,tur.antiq. & alibi f®pe, Sc hi adpellantur ftgnifi.Gmdd.ad ff.2.1.i;2.eod. fupremus mortalibus cafus eft mors,qu® omnia confumit.Gced.ad if.i.nu. 3d.162.de verb.lignif. Cas v s fupremus eft mors: bacenim omnes humani cafus reliqui,& contingentia fati finiuntur. & quall in fafcem recoiiiguntur.Gmd.ad ff.i.num.31.162. de verb.ftgnif Cas v a a 1 s condido, qu® ab incerto euentu pcndet. Brifl'.ex ILC. cafus maiorcs. Adpellatur & hniufmodi cafus vis 50 Ca s v s maiores hos effe dicemus, quibus refifti non maionVide infra. Vis raaior. E.rempla ftcpius in iu re ciuili reperias. Cafum, & forttmam pro lifdem adpellat Vlpianus l.i. §, fimagiftrarus. ff de magi- ftratibus conueniendis. Vnde refle cafum dixit Fe- ftus lib.3. quod fortuito hominibus accidit. Diuer- l'a eft cafus acceptio apud Marcellum , 1 . quia in eum.t6.ff.ad legem Aquil. quia in eum ( ait) cafum res deuenit, aquo incipere non poteft, & apud Scs- uol.l. Gallus, jf.ille cafus. ff.de liber.& pofth.l > rat.& Briff - Ca s v m pro amiffcne dixit vetus intcrpres Nou. 22. S .mitioris: qa® etenim amittuntur; cadere dicun- tur,pro quo Iuftin. ipfe AJifiitm la-rfam dixerat. Prat. CAS v s militiatjNouel.j;. & JJ. eft id , quodmortuo milite,qui in aliqua fchola inter ftatutos relatus eft, heredes cius,vel liberi. J*.: vxor,ex communi fcho- 1 ® plačilo a principe capiunt, vt indicat 1 . vit. C.de pignor.Vbi &.fcbol® placitu dicitur. & 1 . omnimo- do.lf.vlt.de inoffic. tefta. ibi, vel mortuo militante certa pecuniaad h®redes ei us perueiiiat. Nec enim poffit,vt Paulus inquit,Bald.tit.quib. mod. re con- trahitur,&c. C AS v s repentihos efte aiunt , fi mulier enitens iam moriatur.l.fi mater.C.de inoffteft. Cas v s fortuitus in folo mutuo ex natura contraflus pr®ftarur: in aliis non ex natura contradlus pr®fta- tur : in aliis non ex natura contračhis , fed alia de caufa.vide omnino Vult.comment.lnftit.d^aftion. if.16.nu.75. 60 C a s v m pro cafu,hoc eft,vocabulorum forma, qua ia aliam cadunr effigiem,etiam in iure noftro poni.de- monftrat Albericus:quam reSe, ipfe viderit. Gon» ftatautemiC. figaratevti »ompofito profimplici, l.verbum rbddendi.de verb.fign. & contra fimplici pro compofitoiglolffin.rubr.iolut.matr. vbi Bart.& Iaf.C>u,od & atceftatur Appellus. Tempus,item pro tcmporc,!.vcHvam erit. Numero plurali pro fingn- lari, l.non eft fine libertis: & e contra fingulari pro plurali,l.in vfu iuris.de verb.fign.Spicg, Ca s v maiore,non negiigentia perdere, in l.vcluti.ff, de eden. P 3 70 459 ANTE A. 460 10 C a s v r v m interdum,pr« čuenturum. Catabolen s e s,in rub.C.Th.de Pifto.& Catabol. lib.14.tit.4.I.5.qao fenfu accipi debeat,nondu piane fatis conftattnifi dicamus eos fuiiTe, qui psnes^exer- citui pradlarent, ot. 7 ro t« vel vjpTz&C&falij id eft,foiuere.Bud,in pofter.adnot. Catabolenfes a- lio fenfu accepide Cafliodorum fubiečta eius verba lib.].variar.epift. ad Feft.V.I. Patritium declarant. Atq. ideo raagnicudini tu£ pr^seti admonitione de- ciaramus,vt marmora,qu£ de domo Pinciana % coftat eft e depoftta, ad Rauennatem vrbem per Catabole- fes veftra ordinatione dirigantur. Eo.fenfu accipie- di funt apud eunci.li-4.variar.ad Godifcalcum Saio- nem, vbi pro Catabulnenfis, legendam Catabolen- fjs,re« 5 te cenfuit B.Briff.Prat. , conftitutio & folutio, &pra?ftatio, verbum iuris eft.Hinc f&TuCohaA <£^i75d}yy,redituum prx- ftationes dicuntur Arift.a.ccconom. & fxpc in Nou. Iuftin.i2.8.jr.«VorE §c aliis jf-jT.Prat. Patac H r e s i s : vulgo eam peculiarem trop um fa- 2 o ciunc, & definiunt figuram, qua proprio nomine o- tnifto aliud vicimimaffumitur , vt ita a Metaphora differac, quodeaftt, quoties norsine proprio defi- cicnte , aliud vicinum fubftituitur. Alciat. Iib-4.de verb.fign. Vfustamen & experientia doc uit, ^ra'- 24J477V omnium troporum effe communcm aftečtio- nern.Gced.in 1.58.n.2.de verb.fign. Ga tac lita apud Tertullian. funt acubita > quibus ad accumbendum vtebantur,ea molli piuma impic- bantur, vt ex Heliogabali vita notum. Torneb.lib. p 7.aduerf.c.20, Ca ta c l y s M v s 3 diluuium apud Tertull.lib.4,co-n- tra Marcionem: \eddidit erge D s m grafit peccatapaterna, In cataclyfmo enecanspariter cumprole parentes,&c. Ca T adr o mvs apud Labeonem in tli. feruus.54.$*. de ačl.emp.quibufdam fignificat: defcenfum ex grue macbina. Hotomanno eft colluuarium,id eft,decii- »is locu-s, per quem fordes defluunt: qtiafi dicas de- curforium. Verior femper mihi vifa eft explicatio 4 ° «or.qui funem extetum ex edito loco in inferiorem demiffum exiftimant,qaod & Labeonis verba figni- ficant,d.l./i feruus.54. Včriffima igitur eft huius lo¬ či ledio vel inuito G.Pud^td Labeonem,tametfi no Jim nefcius locum /Ignincare, in quo decurrifolcat. Suetonius in Nerone cap.vndecimo Prat.cv Briftl Ca t a d r o m v s,interpretatur decurfus,ait NcbriiT. Nam ^TOc^o^£Qi>,eft decurro. Decurfiomutem per catadromum non fine periculo erat: cjuod &lC.ii- gnificat, de ačt.empt.l.fi feruus taus. Eum,inquit, 50 fuifle feruum, qui per catadromum defcendere, aift in cloacam demitti folitus effet. Alexandro Ncapo- litano eft & catadromus,in quo agitabantur equites praecipiti curfu, Xnv rS Jpo.uaV) per quem feruus cur- rendo , vel in cloacam fe demietendo nimirum virs periculum adibat,Gen.dier.libro 3 # capitc lj.Alciato ©roHabile videtur , catadromum nomen fumpfii:fe ^ipeufiov , id eft, gretim machinam , qua architečti faxa ingentia fubleuant : de qua apud Vitrtiuium. tur.Hac fignificatur nobis oratio,fiuc fermb,ali Cu , ius rei ordinem ac difpofitionem continens. Ca ta Midi ari fignificat omnibus deridendos CX' poni, a verbo Grsco ^ejiftitcu^uodridere fignincat, Connan.lib.9.cap.4.num.ir. Catamiti pueri meritorij funt, Cataraitum pro Ganymede dičtum fuiffe etiam Feft.teftatur. Hoc j nomine eum nominat. Arnobius^iT , cqp6e7s genus eft pcenarum ecclefiafticarum. Duo 20 enim funt genera poenarum eccleffafticarum, nem- pe j qua puniuntur plebci & monachi, & rjtšajterit, i.regradatio, fiue de ordine motio, quce epifcoporu & clericorum eft propria, & ita N0.42. regradanturepifcopi quidam bsretici, quinega- bantjinlefu Chrifto Domino & Seruatorc noftro duasnaturas diftin&e confitendas efle : diuinam enim humanam abforbuifte ; & fit iftius Nouells mentio ab hiftoricis mtiltis,& in ačtis quintx fyno- di Conftantinopolitanse, qu£ eofdem epifcopos re- 30 probauit &condenauit.'Cuia.in expof d.No.luft.42* CATbchismvs, fine cacechefis, inftitutio, a vcrb. icuvn^ai ,tum in facris literis,tum & in primitiua ec- clefia valde vfitato. Vtitur enimeo fcriptura Luc.t. AČC.18.& 2i.Ro.2.2.Cor,i4. Gal. 6. Et in decreto ali- quoties inuenitur: c.ante baptifmum c.catecbifmi. de confecr. dift. 4. vbi deccrnitur a facerdotibus vniufcuiufque ecclefis fieri poffe catechifmos. Si- gnificat autem aliquando (implicem narrationcm, led tamen crebrius mculcatam , vt A&orumai. vt 4 ° fciant, aib.il eorum efle venim, quse de te y^ t ny i lxa.^ 'mj audiuerunt. Aliquando autem pleniorem infti- tudonem. praffertim in elementis religionis Chri¬ fti an se, & quidem ta lem: qu* fiat vina voce, atquc adeo fubinde rcpoiccnte pr£ceptore,aut dočlore ab anditore ea,qu:e ant ca illi tradiderat. Venit autem o: dtcas perfonare, aat circumfonare, quod talem iuftitutionem ncceffe lit, fumma fide & afliduitate tradere. Ciccro id pulchre Latina voce initio otHciorum exprcfTiffe videtur, cum ait: vtile - 0 effe.t tuas aures taiibus vpcibus vndique circumfo¬ nare. Ceelius Rhodig,lib.io.e.i.^w^«v interpreta¬ tur imbuere,& a%«v,fon^re. Et hinclibri,qui ele¬ menta Chriftianifmi continent , Catechilmi ple- runque appellarbconfueuereiNamfic in Clemends Aiexandrini pedagog, lib.2. pulcherrimas fapien- ti3?,qu5e ex prouerbiis Salomonis difcitunprincipia dočl dnx vocantnr j. tališ inftitutio,quse per auditum iuuentuti inculcatur. Tališ etiam fuit libellus Ioannis HicroColvmitani epifcopi , quem Xyftus Betuleius in comment. fuis ad prsefationem Laftantij in Bibliotbeca Auguftana repofitum fer- uari fcribit. igitur Catechifmis elemfintaris in- ftitutio Chriffian.e reljgionis^viua voce tradita.ita vt lubindcconcionatorrepofcat didata ab audito- re; catechizare ver bo Latine vtitur Tem’;], lib, Je corona mihtis.Idqu T t a; 4 51 myfteriaque voce vluarefetarentjCofouedocerent C^lius RKodig.lib.io.c.r.iečt.antiq.Siqu!dem olim. (vt annotauit Erafmusin prsefatione diui Lucse) qui baptifmatis erant cadidatiffis tradebantur fidei Cliriftianse myfteria, fed viua voce , fine feripto, qnemadmodum prifcis illis Tbeologis mos erat} apud y£gyptios,& apud Gallos Druidibus. Id au¬ tem eratinitiari myftcriis.Spiegel.hic. K A T H X O T M E N O I, qui eo modo religionis initiis v & elementis xmbuebantur„Venantius fonu* 3 natus lib.io.de diuo Martino: Demcum cxtinclo catechumenus or t? iaceret a Se fuper extendms ) ejfugat arma necis. Et rurfus de Tetradio: Tetradiuo panter catechumente ejfe mere tur. Hi K^ r cv\yJi^{joi vocabantur & vsmcsstojjm , ipfe verd> Clemens yx.h.aKTcqdy>vs Homeri vocabulo^vuTr/ut ’!»/- Paulina phrafi appellat, refpiciens ad iilud u C0rinth.c3.vbi Kj v «movt infantes fidei,cs- terum rth-Hovs appellat eos , qiupro~ greftiones notabilesin fapientia Chrifti fecerunt: horum cibum C^^,illorum jet\% nominans. Cate- chumeniautem dicebantur,Bud^o autore,nontan- tum quod adhuc religionis elemetis imbuerentur, fed & quod nondum adfaera fpe^landa introduce- rentur, verum myfteriis viua voce percipiendis oc- cuparentur: vid C©nnan,lib.8.comment.iur\s ciui- lis,c.5.Catechumenos in Nou.37. interpretatur Go- thofr. leuiter initiatos Chrifto ; In Ea,.autem.€„de Chriftian.macip.interpretatur, auditores baptifmo defignatos. Lucas in principio hiftori« fuce ait,de- creui rem totam ab ipuus qua(i incunabufis tibi di- ligenter explicare J o Theophile,vt perfečle pleneq; erudiri poftis in iis, «fei m Docebantur autem primum catechumeni ea Apoftolorum pla- cita , tjuorum primum eft, Čredo in Deum Patrem omnipotentem , &c. Dein iurabantmagno iureiu- rando in nomen Chrifti,quis?6o;«'5-^s vocatur^capo de confecrat. dift.4. ldquc vt rečlius intelligatur 9 fciendum eft, quatuor olim ordines in ecclefia pri¬ mitiua fuifle,primum catecliumenoriim, fecundutn energumenorum , tertium deferterum, & poftremii pmnite.ntium,quibus auidem in Ecclefia facris"pre- cibus,cantionibus,& concionibus a d eft e licčbat,fed cum iis iinitis Sacerdos confecrationiš myfterium ordirctur,tunc Diaconus ter(vt Rhenanus ad Vol- zium Exabbatem fcribit)exerta voce clamabat; Ite catcchumenijMifta eft. Idque apud Latinos imita- tione Grscorum , a quibus mvfteria religionis ac- cepta funtjobferuatum: qui abeundi verbo vteban- tucvbi Latini Miftam , pro dimiffione vfurpabant. Qua de refuftus inferius, in dičtione Miffte voca- bulum.Porro hunc clamandi morem rede declarac Germ anus ArchiepšTcopuS ii!e Conftantinopolica- nus inhiftoria Eccleftaftica , fiue myfticathcoria, cuius verbaRhena.in alia quadam ad eundemV^ol- zium epift. fcripta,fic yertit Latine : Catechumeni egrediuntur tanquam non initiati faero bap ti ima¬ te,& myfterii? Chrifti. L eo Tufcus intcrpre.s Litur¬ gije Chryfoftomic3e, vtpote in Gr^cža olim verfa- tus,rcčtius Erafmofcui,vt arbitror. Leonina verfto incognita fuit)percepit dimifftonem catechumenb* rum p er verba diaconi eos abire iubentis, im ut y, h o c eft,nullus cateehumenorum (fub- auditur^remaneat. Et rertiam exclamationem, cavt mgoijfat d) sti gv eifah to Atd&.utir.id efl,Quot- quot eftis fideles, etiam atque etiam in pace Domi- num rogemus. Nam catechumeni iam exierant,& preces pro illis etiam abiilisipfis erant ant ca fa- čtse.Spieg. a t £ N AjV inculum ferreum 3 in conftitut. Gratiani P 4 jo 4S5 C & Va!.& Theod.l.fin. C.de abolit.Li. C.de cuftod. reor.& I.13. C.de p cen. ad incorporea tamen referri sonftat: vnde Legum catenas dixit M. Cie. in SeX“ rianarin d.tamen 1. fin.ad omae vinculorum genus, catena; verbum pertinere eorundem Iinpp. fenten- ti a fignifteatur. Notandum tamen obiter, catenas finguiarias apud Plauturn in Truculento vocari, qute funt fingularumlibrarum. Catenot, auibus no- xij, vel ali) vinciri & alligari folebant. SaneTos quoque,qui militari cuftodia attinebantur, catcnis 10 alligatosKiifTe,docet Senec.Epift.5.BrifT.ex Prat. Ca thedra notioris fignificationis eft,quam vthuc referri debeat.Quia vero iudices & Dodores folent in cathedra fedentes docereac iudicare,idque adeo receptura eft, vt lege fiant imteefementise a non fe- dente iudicc latce : ideo etiam in faeris mentio nt cathedrse in figurata quadam figr.ificatione ^ vt Pfalm.i.Beatu? vir J qui in cathedra peftilentiac non fedit^&c. Sedere namque prouerbio dicebatur,qul malam docebat do&rinam, qute velut morbus qui- 20 dam per hominum pedora peruadit: vt tradit Po- 'lvd.Virgil. adagior. facror.233. Idquc rede:nam Sc Chriftus ipfe Matth. 23. Scribas & Pharifeos, au- diendos efTe feribit, cum fedent in cathedra Mofh, id eft, dodrinam eiustraduntaclegunt, non cum fedent in cathedra peftilentia? aut deriforunr.Et fic hanc vocem accipiendam efte tradit Hilar.Pfal.138. inquiens: Cum igitur dodrina Pharifsorum ob id probabilis efFe docetur, quia ipd in Moliš cathedra iederunt, dodrina neceftario fignifteatur in cathe. dra.Ex hoc more eft,quod epifcopis poftea in eccle¬ fia cathedra funt attriburce , Sc quod tempus fun- dionis,felEonis fpatium eft dičium, vt, Hic aut ille epifcopus fedit totannis,&c.Adde Brechsunl l.Ne- ratius.ff.de verb.& rer.fig.num.21. Ca the dral i s Ecclefia, alias dicitur maior. Goth. ad 1.8.C.de epifc.& cler. GaTh e dr a m collocare,in c.luminofo.i8,q.2.eft iu- dicia exercere , vt ibi explicare videt ar gioffa, vel (vt ait AlbericusHofatius)iurifdidionem excrcere, 40 Sc explicare, quod ibi fignifteare vifus eft pontifex, (i vel particula explicationts nota fit. Prat. Ca The d Ra ti Ci appellatione in c. conquerente, de oftic.ord. in antiq. continetur, quod clerici epi- fcopo fuo annuatžm cathcdralis honoris caufa penr dnnt: quod & fynodaticum quibufčlam adpellatur. Eius autem nomine duos folidos pendi, eadem de- eretali expreflum eft* d.c. conquerente:quod & de- oretum fuiffe Grattanns refert,c.placuit,io.q 3. Eft- que fubie&ionis, vel obedientice fymbolum : verti $0 autem debent in templi reftiturionem , vel (vt cum aliis loquar ) in ecclefise reparationem,d.c.placuit. Prat. Ca t e r v a m , extra militiam redius noftri pro tur- ba,feu conuentu hominum, quam focietatem inter- pretarentur.Spieg. Ca t h e t v s apud Zenon.Imp. in l.ii.jT- 5 - G*de sedi- £c.priu.Gai.um,& Theod.in lib.de limitih,Gr^cum verbum , quo normali.* linea Cenforino apud Bud. in priorib.figniftcatur.Prat. 60 'K&, 7 yy>p/H 9 Theophil.criminationem,fiue iudicium :( & accufationem imerpretatur. Et apud Latinos fre- quens eft in hac fignifieatione verbum criminis, vt apud.Cic. Quserat non folum , quemadmodum fioflro crimini , verum etiam quo paeto fuse con- feilioni podit mederi. Sic Vlp. ait: Accufatorem ca- uere debere , perfeueraturos fe in crimine vfque adfententiam. B.alduinus tir. de fiifped, tutor. vel curat.dc. ANTE A. 4 vafa,vbi pultcm^ vel iurulenti quid ponebant , adpeliari Golita , Var- ro lib.4.iing.Lat, feribit, Siculofque dixiffc yjmi vbi alfa ponebant. Prat. CA t h o lica Ecclefia, id eft, vniuerfalis ideo dici- tur,non quia duas aut tres inuenire liceat,fedquod vniuerforum eledorum Dei numerus in Chrifto vnitu« Sc coadunatus per fidci vinculum invnam coeat fdcietate, atque in vnum Dei populumieuius Chriftus Dominus nofter, dux fit Sc princeps. Ext« huius Ecclefia contubernium nullam efTefalutero. Scriptura pronuntiat. In formula iuramenti Magi. ftravuum Nouel.iufiuran.quod pra?ft,fol. extathte claufula: Et quod cum fančliftima Dei Catholica& Apoftolica Ecclefia communionem habeo. Etita dici Catholicam Ecclefiam teftatur Irensenslib,i. contra Vaientinian.c^.cum inquit; Ecclefia in vni. uerfuminundum difteminata , fidern ab Apoftolu acceptam diligenter cuftodit, quafi vnam domum inhabitans,& fimiliter credit, videlicet quafi vnam anima habens,& vnum cor,& con(onanterhacpK* dicat,Sc docet,& tradit,quafi vnu poflidens os.Nam etfi in mudo loquelse diftimiles funt,led tame virtus traditionis vna atque eadem eft.lbidem paulo poli: Et neque hce,qu^ in Germania funt fundatar Eccla* fise, aiiter credut, aut alirer tradunt,nequc h^,qiiz in Celtis funt,neque ha?,quse in Oriente,nequ'ehff, qu£ in -Egypto,neque hie,quce in Libya,neqneh?, qax in medio mundi funt conftituts. Sed ficutfol creaturcE Dei in vniuerfo mt/ndo vnus Sc idemed: fic Sc lumen prsdicatio veritatis vbiqj lucet,&iilu« minat omnes homines.Cuius verba,quafi deverbo ad verbum repetit Epipha. contra hsereies li.i.toir, 2. Quid vero Catholieum fit habendum, & quis Catholici nomine cenfendus, Vincentius Lyreren. fis tradit.ln ipfa ( inquiens ) catholica Ecclefiami* gnopere curand»oi eft , vt id teneamus, quodvbi- i que, quodfemper, quod ab omnibus creditumtft, | Hoc enim vere Sc proprie catholieum eft. Hociti demum Et, fi vniuerfalitatem,antiquitatem & con- j {cnfioncm fequamur. Si tale quid emergat,vbiillo« rum nihil reperitur, hoc repudiat, fcilicet Ecclelh Scc. Hinc Sc fic poftea definit catholieum : Quiflt | bilis in ftde permanet , Sc quiaquid vniuerlaln« -•antiquitus catholicat Ecclefiam tenuiffe cognoue- J rit , id folum tenendum credendumqHe decernir. | Qujd vero in illo confenfu fit quoque fpeftan. 1 dum,docet etiam idem aučfor^dicens : Eorum dun- j taxat Patrum fententis conferendat funt , qui inf. ; de Sc communione catholica fančte, fapienter,cen* j ftanter viuentes, docentes Sc permanentes,vel mo¬ ri in Chrifto fideliter, vel occidi propter Chriftum fcliciter meruerunt. Quibas tamen hac legecre- dendumeft , vt quidquid vel omnes , -vel plures vno eodemque fenfu manifefte, frequenter, perfe- ueranter , veluti quodam confentiente fibi Magi- ftrorum concilio , accipiendo , tenendo, tradendo. firmauerint, id pro indubitato, certo, ratoque ha« beatur, &c.,Schard. Ga tholica fides,in rub.C.de fum. Trin. eft, qu? femper, vbique, apud omnes, temporeftoco^muln- tudine J antiquitate, vniuerfitate^ Sc confenfu,noui -1 tati, parri^Sc paucor.um errantium diftenlioni fanti* ftat. vide Lirinenfem aduerfus profan, nouat. Go* thof.ad d. rubr.C.de fum. Trin, Catillvs Paulo h cum delanionis.. 18. jT. cum de 70 Gatholicvm aliqui exiftimant efte idem qued villico.ff de fund.inftru&.dicitur fuperior pars mo- Chriftianum, feu pium , dicentes, lile eft homo ca* J^.F.Marius Grapaldus inferio« efte autumat^au' tholieus.Cfuru Catholic^ide eft quod vniaerfiilif 4^5 C A >3 T E A. 4<5Č communis. Infuhmus id rečic monuit. Sic enim in prima Rubr.C. catholica fides, pro vniuerfali acci¬ pitur: vel quia hseretici fingularibus opinionibus innitantur , vel quia fides Chrifti ab Apoftolis per vniuerfum orbe fuit diuulgata. luxta illud; In om- nem,terram exiuit Tonus eorum, &c. Spieg. CatholiCAno s docet Alciatus didos apparitores pr«fed. pr^tor. Orientis: quoniam is propter am- pllflimam iurifdidionem, catholicus, id eft,vmuer- Talis diceretur: quem titulum etiam Antiochenos to epifcopos vfurpafte, audores aliqui prodiderunt. Hune autem obrinuit Pont. Rom. Bonifaciusa Phoca Imp. mugna comentions , fi Platin« čredi- mus. Spiegel. Catholica fides, qu«re Fides catholica. &A T H o L1 c IA n 1 in conflit. Arcad.& Honor.l. pen. i^.fi.C.de bon.pr6fcript.qui & Caefariani dicebatur, ©fHciales catholici, 8zTtt£tornti ratiociniorum ; indi- cio.eft d.5f.vlt.& procuratores Ca?faris,in l.prohibi- tum.5.de iur. fife. lib.io. C. ParatitiariusJ.4. C. de 20 epife. Sc cler. Pra:. CathouCvm adpellabant Claris procuratorem, quod totius prouinci« fifcalem procurationem ge- rebat, vt ex multis Bafilic. Iib.liquido conftar,& ad d.l. prohibitum. ro /jl&mkoJ i- 7ny4w deque eaftatuifle iudicamus: non autem incerto futuri temporis eue- tui rem commififTe: quippe cum alioquiteftamenta non ex teftatorum mente , quac in iis dominari de¬ bet, Ted ex Fortuna & cafu penderent. Hotoman.ob- Teru. lib.ii.c.j. Catvllvs lulianus. Eius fit mentio inJ.8.iT.S.iF. mandat. C a v d e c a E, vel Caudets Fefto libr. 3. dicebantur ciftell« ex iunco > ad fimilitudinem caud$ equinie fad$. Prat. C4v i> £ x a»tiquis diciTolebat ( vt ait A.Senec.lide breuitate vita)pl«rium tabalarum contčxtus.Hinc codicesj vide infra Codex. Prat. Ca v di c ae eidem Senecx ibidem , vel caudicari« Fefto lib.3 naues erant ex tabulis craffioribus fadae: harum etiam commcminit Auius Geilius libro 10, capite 25.N0ČL Attic. Prateius. C a v dic aru in 1.2. C. Theod. de piffor.& cataboL &I. 1. C. Th. de canon. frumen. vrb. Rom.&l.j.C* defuar. pecua. & fufcepr. frumentariorum vrbis Romse genus crac, quorum ea funčtio erat,vt pifto- ribusfrumentum venundare cogerentur, vt Vale- rianus Sc Valens imperatores coftituerunt,d.l.i. Hi corpus habebant,d.l.2.& patronos, d.l.r. De iis etia accipiendum putem l.i.in fin. de condit. in public, horr.l.io.C.BrilLPrat. Cavdicap. 11 Briflonio vit.edit. Tunt Amnicina- uilarii, appellati a nauibus Tiberinis Tbu ii$,quse in fluuiis vTui erant, quas caudicarias, velcodicarias nominabant.Seneca de breuitat.vitspipiurium tabu' larum contextus caudex antiquis dicebatur : Vnde puhlic« tabu!« codices dicuntur: Et naues, qu« ex antiqua cofuetudine per Tiberim commeatus Tub- uehunt, caudicari« vocantur. BrifT. C A v e a leg.13.jf.fi quis me. ff. de iniur. theatrum de- notat, in quo Tpedatores Tcdebant. Seruio ad lib. - 4. AZneid. V r irgil. conTeflum populi denorat. Brifl", Ca v ba Varroni a cauo duda apud Vlp. in l.iniuria- rum.13.jf.fi quis me.ff. de iniur. lignificat aream inr in medio theattijn qua equitum fabfellia coftituta erant, dida, quod veliš teda caue« fimilitudinem haberet: quo TenTu accipitur in A mphitryone. Vt conquifitores,ait, finguli in Tublellia eant per tota caueam Tpedateribus.merito Grfcis Stvpnviioiov ,Ea puhlica erat adeo, vt fi quis me in ea Tcdere prohi- beat, iniuriarum in eum agi podim, prouc Tcribit Vlpian. in d.jf .Ti quis me. Prat. ^ a v ena , vel ( vt eTt apud ArdLconcm ) caneua,pro cella : vnae fundum de caucna in lib,2. tit.i.^.a. & tit.2. jf. 2. erogatio annua vini 4 frumenti, alteriuT- ve annon«,qu« militi tribaitur.Itaque verifimilius eft pro cella fiue celiario dida lib.i. fetidor.2. titul* 10. in fin. Feudurn Toldat«,fignificatur efle feudum de camera vel cauena ; quia plerunque, inquitin Tolidorum'donatione confiiiit; quandoque autem in vino Sc annona. Dd.duce Aluarotto, deffniunt, caucnam eiTc locutn , in quo frumentum,vinum , ©- leum Sc huiufmodi castera Teruantur. Prat. Ca v e r h, iuris ciuilis verbum eit proecipuum ac pro- prium ; idque,generale : in varias enim Sc multipli- 70 ces acceptiones fertur, & formulas:fingula c mus. Primo profpicere fibi Sc coTuluere To n at apud Scsuolam L3.tF.de tranfadionibus.de Labeonem l.fi mercede. in fin. ff. de adion. empti. Sic caucre fibi cenfctur creditor, qui curat fibi pignus dari, apud Paulum l.fi couenerit.18.5f.fi quis.fF.de pign. Gene- raliter definitum eft, nec pacifeendo, nec legem di- cendo 4 nec ftipulando quenquam alteri caucre, id eft, profpicere Sc promittere pofTe,Qu.Mutius ait I. quo tutela.73.fFde diuerf.regul.iur. Prat. Brechsus autem 1. cautum.fFde verb. fignif. affirmat, cauere idem effe,quod ftipulari TatiTdationem: quod Grab¬ ci dicunt, Si cautionem Teu ftipulatione crvtf&cifLuj.Dici mus enim, cauere alicui^id eft^Tatif- dare. Ca v ere Tolennem veterumpronuntiationem fuifle, Fcftus lcribir. vt parum cauifle dicerent, quos capi- tis condemnabant. BrifT. C a v E r 1 intelligitur, fiue perTonfs, fiue rebus s 1 . 6 .$, ft damni.fFcommun. diuid. BrifT. C A v e t etiam,qui confilium dat 4 quo TenTu accipitur apud M. Ciceroa.in Topicis, cuius bfc verba fui^- «^7 C a* Et enim eurn ca f&ihi mcifque multa tepe cauiftes, <3cc. atque ita accipi debere indicio funt, qum ibide prseccdunt, Hinc IGti cauere dicuntur, cum clicn^ tibus fuis> & his, a quibus confuluntur, confilium dant, & remedium monftrant, ne in aliquos captio- nuffi iaqueos incidant. Onidius lib„ i. Amor. in eo- demque verbo fcitc ludir. lUo f/epe loco cap it ur covfultus amor e y aliis-cauit , mn cauet illefibi. In eo autem generere&e cum cauere Piautus exi- i ftimatm Epidico,quidura &lcges tenet.Ciccro lib. 7. epift.dad Trebatium . Tu qui cseteris cauere di- dicifti in Britannia , ne ab efledario decipiaris ca- ueto. Hinclurifconfultus cautor formularum. Cie. i.de Orat. Hanc ramen cauendi formam fibi pra?- "ripiut atro circulo notati,ex ieges, Sc auritce belum. Sibiigitur profpiciant,quirefponfa conquiriint:ae hodie vtrique ccccutiunr. Gavere etiam pro difponerc , ordinareve aliquo- ties accipitur, Lepiftola.ff.de pačLEpiftola(inquit 2 IC.) qua quis coheredem fibi aliquem cauit. Repe- ritur in hoc fignificatu apud Plinium lepe : Aldo- brand. de legit.patr.tut.ibi de hac rutela caueatur. Ča v e RE, id eft, pacifci.l.j.C.de pad. CaVere boni viri arbitratu pr^eceptu iri vfumfru- &um, hoc eft , non deteriorem caufam vfusfru&us promittere facere, Sc non aliter vti quam bonus vir arbi,trabitur,l.r. Vfusfru&uarius qucmadmodum eaueat.fl j£T.cauere.Oldendorp. Prar. diis cauendum populo ccnfe rent . Hsc liuius lib, 22. Prat, Vide infr. Cautio pro tabulis.fin. Ca v ere perpetuo edi&o, l.n.C.de collat, C a v E R fi fatifdato apud Pomponium l.is cui.31.ff 4 j Jeg. Falcid. id eft,cum fatifdatione,vt explicarevi- detur diuus Antoninus 1.2. C. de vfur. legat. & VI* piarrus Lnifi.11.ff.de rei vindic.Prat. C a. v e R e, eft etiam cautionem extorqucre,inl.cum poftulaftem.44.iT.fin.fT.de dam. infed. Sic apudCi- 0 ceronem in Brut.o in hxc verba : At vero, inquam, tibi ego , Brute ^ non foluam,nili prius a tecauero, dec. Prat. Ca v e r e etiam dicitur,qui Sdeiubet,Yt ex Pauli ver. bis liquet, 1 . cum pro quo.ff.de in ius voc.&l.Luci- us.4fi.iT.Paulus.4.ffde adminiftr.tut. & apud Terc. tium Varronemlibr. lingum Lat.5.Prat. Ca vere fibi ftipulatione.Brift.ex ff. . Ca v ere dicimur per ftipulationem,fi inter pr^fen- tes adum eft Pauio 1 . Titia.134.iT. periult.ff.de ver- 0 bor. oblig. &1.I.C. de contrah, ftip. quofenfu acci- pi debet apud Celfum I. tres fratres.ff.de paft. q U o loco Accurfius iaterpretatur, cauerunt,hoc eft pro- mifcrunt:quod per ftipulationem intelligendumeff d.tf.penuk. Cauet'fgitur,qjji interrogatus promit- tit, d.l.i.& d.tf.pen. Prat. Ca v ere creditor dicitur, qui apocha emiffa debi* torem fe liberare pr0fitctur.LB9.ff.de folut.Brilf. C A v e t Sc debitpr,qui fe chirographo obligat. Briff, ex »f.& creditor,qui de pignore fibi profpicit. Brili' Cavere capitis, eft capitis periculo fe obftringere, 3 ° Ca v E r e tamen nude promittere fignificarc-,no au- Sc aliu fibi eodem vinculo obligare. Budseus in po- fter. adnot.d.l.fi fciente. ex Plin.lib.34.c.7. Capite- que tutelarios cauere pro eo, inftituti puhlici fuit. Prat. Ca v ere cautionem dixit Hermogenian.l.tutores.6. rem rat.haber. pro quo Terent.Varro,Cauere cau- tione, lib. ling.4.atque ita apud Hermogenian.d.L 6 , legi poftet: fe d cauere cautionem figurate dixit: nam hoc loco cauere, promittere per ftipulationem fonat. Prat. 4 ° Ca ver Bdotem,pro promittere.leg.tit.de dote ciu- ta.C.fib.j.Old. Prat. Ca vere d.uplam,in 1 . quod fi nolit. JT. quia aftidua. ft.de jedil, ačfion. vid J. Dupla. Prat. Brili Ca v ere idonee dicimur, fatifdato , aut pignoribus captis, led etfi promittendi fides nobis habieatur fi¬ ne fatifdatione:ita explicat Vipia. nofter I.4.iTt ad- dici.ff.de fideicommiif liber. Gothofred. ad I.3. C. deverb. fign. pro quo Modeftin.inl.Septitia.io.fi de pollic. čt(Kpu}.t^o[Mv» j dixit in eun- So dem fenfum: enim cauere & tutum fa¬ cere fonat. Sic accipi ( vc fupra) debet in 1 .Ted Sc hce.iT.defendere.ff.de procu. Sc 1 . fidcicommifta.iT.fi hsres.ff.de legat.3. Prar. Ca vere multimoda obferuatione,1.2.C. de epifcop. čc cler ic. CavER e lege, apud Papinian.l. fi venditor. 6 .$. fi quid emptor. ff. deTeruis exp.ort. eft pačbo nomina- tim aliquid exprimere Sc promittere. Prat. ^av ere obfidibus,apud Cefar.l ib-7.de beli© Galli- co. non procul ab initio. Ht quoniatn ( inquit ) in prsfcniia obfidibus cauere , Scc. qua formula obfi- des dare Sc cxigere fignificari,fcd fub diuerfa ligni- ftcatione Gulielmus Budsus exiftimat„ d.ffi fcien¬ te eod.tif. Sic C a v E R sprsdibus Sc prsdiis quafi perfonis Sc rebus, formula vetere dixit Vlp. in L fi quis putans.6.iT.fi damni.C.comm.diuidund.pro cauere fideiuftoribus Sc pignoribus. Briff Caueh.atur prsdibus Sc prsdiis tem fideiuffionisdationem eo verbo contineri,Iufii. ■ nianus conftituit 1 .3. C- de verbor. fignilic. Saneii lcx vel teftator, contrahenfve fatildationemautfi- deiuftlonem adiecerit , tum aut dandum fatis,aut fideiufloresadhibendos liquet. Cauere igitur nu* da promilftone accipi debere ait Mela apud Vipia. l2.iT.fed fi dtibitetur.ff.de iudic. Prad. Ca vet quoquc qui confitetur, Accurfio 1 .maritus. 52.fl foluto matr imonio. cuius explicationem pro* bat Albericus. Quod fi fccundum tračcat.C.dedot. caut. non nume. ( vt par eft ) accipias , eft feripto non accepta dote promittere. 1. 1 . C. eo. Plateius. Ca ver e Sc f.nifdare fic diftinguunr I uriTconfulti,vr, qui datis fideiuftoribus ac fpcrrfonbus promittii, fatifdare dicatur:qui veto fine fideiuftoribu^ciuc- re. Vlp. 1 .2. jT-6.ff.de iud. Prat. ex Hotoman. C a vere etiam eft fibi profpicej e , & fe contra fraa* dis ac perfidise pcriculum munire. Prat. Iurifcon- fulti cauent clientibus fuis , Sc iis , a quibas confu- luntur, cum ipfis conuiifi dant, & remediummon- ftrat,ne in aliquos caprionu Iaqueos incidant.firif. Cavere chirographo , lit eri* fuis, inftrumentofte quid fačturum.Brifl ex ff. Ca v ere interdum repromittereeft , vt caueieftipa- pulatione: fic cautum intelligitur fola repromi/Tio- ne, fine fatifdatione, vel pignoribus. Cautum&fi- tifdatum , cautio & fatifdatio feparanttir. Briif.ex ff.&C. Ca v e r e dedolo Sc culpa , de indcmnitare,deeiii« čtione,de rato,dc pariete reficic-ndo. Brifl'exff Ca ver Efimp 4 bquati ea res fit.cauere dupIam.BrilT, ex ff. Cavet lcx. cauit praetor, cauecur lege, conftitutio- ne, vel epiftola , oratione, vel referipto principis: cauetur edi° vt ab euidenter veris per breuiftimas mutationes difputatio ad ea,quce euidenter falfalunt^pc-rduca- tur.Repetitur in i.ea eft natura.ft.de diuerf.reg.iur. antiq. vnde autern difta fit cauillatio ? ex Gaio di- .fces d.l.G caluituT.232.ff.dc verbor. figuificat. cuius ha?c verba funt:Si caluitur,& moretur,& fruftretur: i»de &calumniateres appellati funt: quia per frau- dem & fruftrationem aiios vexarent litibus: inde Sc cauillatio dieta eft.Sic accipi poteft in 1 . Titia. r 85.fh de condition.& demonftration. Prat.Vide Cupr.Ca- lumnia. €a vi l l a ti OjBrilTonio in parerg-eft captiofa ra- tiocinatio,Ieg.<35.de regulis iuris.l.8>de cond.& de- monftra. vel eft argumentum fophifticum; crp^icr^, JBriff. Ca vi l l at 1 o in deeretali Pontificis Honorij epift, c.penukdeiudic.in.antiq. fignificat fraudem,&fru- i ftrationem , & id,quod Galli vocant Surprinfe ; qua f^pilftme vtuntur pragmacici vafri , Sc impoftetres. sPrat. 70 6 A H l l 1A T S o,ioco£a calumniatio F efto lib,]. Sc ca« uillari,iocari eft. Vlpian. de verborum fignificat. I. natura cauillationis.ltem de regul.iuris: Ea,inquit^ eft natura cauillationis , quam Gra:ci ve« cant.NebrifT. C a v l a , tefte Seruio (vt refert Baptifta in comment. cpiftolce Sidonij Apollin. ad Eutropium) eft muni- mentum & feptum ouium.Gr^cum eft nomen,addi- ta c,il!i enim vuu\&s vocant animalium receptacula, Secus Pompofius autumat,ita fcribens-.Caul« a ca- uo dids: antiquitus enim ante yfumtedorum oues in antris ducebant.Lucius fimiliter Apollinaris po- fuit caulam patrio cafu pro caprili &ouili. inquit flutem : Infurgit fpeluncae,qua margines montanae definunt,turris ardua,caula firma ,‘folidis cr.itibus, ouili ftabulatione commoda : turrim nuneupauit Apuleius firmam caul«, hoc eft, firmamentis atque munimentis, quibusvtimur ad caulam obarman- dam Sc fulciendam, ftabilitam fuiftehoc eft,crati= ciis longuriis^ftucato^ acerato, Sc id genus reliquis rufticanis inftrumentis. Poflcs intelligere quoque firmam cauhe nuneupari munitam colle , naturali fttus editi facie, Seruio fubfcribente in lib. Georgi- con fecundo , in eiufce carminis interpretamento: Quin Sc caudicibus fedis: Antiquos caulem dixifte, pro eo , quod Neoterici dicunt coliem , quemad" modum aulam pro olla , aurum proorum , auri~ chalcum pro orichalcum, plauftrum pro ploftrum, Sc id genus plurima, palam eft. EtpofTes inteliige« re firmam caul$ , fultam pedibus arborum durieri- bus & durabilioribus, liuecaule, hoc eft , robo- re , farmente firpacco ad ouile inftrumentum dex- terrimo. Ca v m A,x*tf/:crcet.Gra?cis xjc- 7m>^,edulioru Sc vini venditor: Sed Sc eius inftitu» torem ca adpellationecontineri idem Vlp. ait d. jR caupones.Hoc fpeciali fignificatu accepifle vifus eft Mar tialishoc pentametro: N on potešit cuperesjVcndere caupo mertun. Prateius. Cavp o , a verbo cauponor, diciturtabernarius, b.e„ efeulentorum , potulentorumque etiam venditor 3 fed proprie j qui vinum vendit: ftc caupona mulier vendens vin um , &lociis,in quo vinum venditur. Hinc Vlpianus in Li.if.qui fint igitur naut.caupon* ftab.ffcauponcs (inquit) Sc ftabularios xqueeos ac- cipimus,qui cauponam vel ftabulum exerccnt,infti- torefve eorum.Caius in L nauta. eodem tit .ff.Cau- po,ait,racrcede accipit, vtviatores in caupona ma- nere patiatur. Cauponationis autem nomen latius patere apud Grcecos ex Platone deprebendi poteft^ vbi, de legibus tradans,docet , caiiponationem om- nem in ciuitate no-n nocendi gratia, fed contra ois- nino naturaliter adinuentam elle libro fiuediaio- go ii.Anchor. Cavp ona , locus vbi vinum Sc edulia venduntur, vulgotabernaific accipitur in l.nauta. fupra cita¬ ta. Eam veteribus coponam a copiis diftam Feftns libro ].putat. Qua?dam exemplaria habent d cupis: quae lečlio verior videtur. Cupse enim vafa vinaria funt Vlpiano, L3.ff.de trit.vino.Prat.Adde Peckium comment.Lait prjetor.if.caupones* intiuiaut.caup. 471 C A N T E A. ftab.vel a eopiis, quod illie & ad viffum neceffaria parentur,& diftrah.mtur.BrilT.ex Feft.lib.;. Ca v p o n i A,taborna apud Pauluml.T3.ft.de inftruff* vel inftrument.legat. vid.j-Taberna. Cauponi« sr- t e s . B n' V. c xlu Tu 1 s o. Ca v p o n ae negotationis nomen efle idem ait, dx- ffa lege 13. , Cavponivm inftrumentum , lenocimum Bnfit«- niusextT Cavssa C fic enim non caufa , fcribenduni ceniet 10 Marcus Fabius libro r.c.v.adiiciens, Mareum Cice- ronem & Virgilium ita fcripfifle)verbum eft. Primum enim fignificat negotium, contraffum deobligationem, 1. certi condiffio.y. ir. princip. lF.fi cerr.pert.l.obligari.ll.pupillus. ff de aufforitat. tu- tor.l.vno.iS.-ftide acceptilat.St leg.5. 5Ti.ff.de tribuc. pro contraffu fumitur in S- vnde in iis cauffis lnfti- tut.de aufforjt.tutor.Nec ad contraffus tantum/ed & ad omnes obligarienes etiam ex dclifto defcen- ^ dentes pertinetfErgo contraffu latius pater.)Sic ac- cipitur apud Gaium l.creditorum, rf.de, verb.fignif. ergo & ad qnafi contraffus , vtibidem notat An. dreas Alciatus. Prat.ex Briflbnio. Id autem difcri- minis inter caufam & negotium credit efle Quin- <Šilian.lib.;.quod caufam wni^«ny, negotium m&- %xtm intelligamus,id eft,Thema feu prop,ofitum& circumftantias.' C a v s s a b etiam verbo lis fignificatur Paulo libro J. ienrentiarum tit.io. quod & luftimanus in 5J.fi quis vfucapta lit, item fatufn &partum, & pattuspart«, & fcetus foetum, emnem denique rei vtikate. Itao- intelligendus cft titulus.de fruffibus & omnicaufi Vnde illud Pauli in l.cum fundus.31. ff.fi cert.pctat. Cum fundus petitus eft , poft iudicium acceptuo caufa emnis reftituenda eft : id eft, omne quod ks. bituruseflet affor, 13 litis conteftanda: temporefj. lutus fuiflet. Item in 1. pneterea. 20. ff. de rei vini Nec enim fuificit corpus ipfumreftitui,fed opusti vt & caufa rei reftituaturdd eft. vt omnehabeatpt. titor,quod habiturus foret, fi co tcmporc,quo ict cium accipiebatur, reftirutus illibomo fuiflet. Sit accipitur in l.Iulianus.^.U.ouantum. ff.ad cxhit.; 4.de offiud.1.2. l.j.l.S. (Tde vfur.l.4.F.vnde.6,l.t,/, bane affionem.fKdepof.T7.Co.ad exhtt>.Quarecim dicinius feruitutes omnestaufas h.ibereperpetuat. leg.foramen. 28. ff.de feruit. vrb. lic intelligendua eft: earum ius atque conditionernhanc efle opora- re,vt iis perpetud affidue.que vti licear. Hotoaus. Brili'. CAvsam pro conditionepofuir M. Gicero delt«! Agrar. Solata ,ait,;n meliore caufa funt,quai»obli- gata. Caufa quoque pro qualitate & conditiontv , lurpatur in l.i.ff.fi ex noxal.cauf.deinl.35.ff.de v bor.oblig. C A v s a, id eft,proprietas. Afričan, l.ai.tn fin.de prt. ■ fcripr.verb. Ca vsa bonorum,emolumenti.m qmne,quodexrta. liqua lure percip irur.Vlp.l.1.51.5' ff. fi is qui teftato. l.k v. 1 . . rr - *- .. ■ UT 1 ] , A lib.& in 1.52.51.1.00 verb.obl.Hoto. agens.Inftit.de affion.expreffit,explicans caufla ca- 30 1. dere,litem perdere.rem amittere.Sic fumitur in l.i. C A v s a r v m nominc,in rub.ff.de vfur & fručt.intel- Cod.de rebus credit.quam tamen Gručam efle qui- 40 dam referunt: eodem verbo in eandem fignificatio- nem vtuntur pragmatici Galli- Hanc appellat Grab¬ ci Jixluj , quo verbo in eum fignificatum vtiturfar- S pilfime Marcus Cicero & Seneca in prolog. 30. de- clamat. Prat. C A v s A omnis ad acquirendum, conferuandum, & a- mittendum pertinet. Gced.T23.num. 3. de verborum fignifi. Ca vsa m agere,litem perfequi : caufas oraretcaufam conficere apud aliquem. Hinc caui« conieffio in 1 . i.de rcg.iur.Brili. Cavsam a lite feparafle, diftiiraffeve videntur Im- peratores in l.caufas. 16. C. de traniacT& Pontifices in c.forus.extr.de verbor.fignif.in antiq.de quo Al- bericus in d.l.caufas. Caufam i lite etiam ieparat Arcadius l.i. 51 . adhiberi. ffde teflim.ex quo putem caufam a lite ita diftingui, vt illa generale verbum fit,quo & capitalia & ciuilia contineantur-.litis vero 50 appellatione ciuilcs tantum afiiones coprehendan- turtcui rei etiam indicio eft 1.litis. ff.de verb.figmf. Hinc difpirtatur,an caufa & aff io eadem lint,ab Ac- curfio in 51 .1, lnftitut.de affion.& ibidem ab Ang.& Iafone & aliis. Caufam generale verbum efle tradit Bar.d.l.caufas.Caufa tamen in difl. 1. caufas,fumi¬ tur pro hypothefi . vel negotio, ex quo lis nataeft. Prateius. Ca vs am pro reponit Vlpian. in 1 . iurisgentium. 51 . fed & fi in alium. & ff. fed cum nulla. ff'. depaflis. quod autem dicimus rem, accipe dandam , trade n . dam,faci.endamve per d.jl.fed & fi in alium. Sic ac¬ cipitur ob rem datum.id eft,ob caufam,in tirul.ft.de condiff. cauf. dat. & Cod. eodem.& tit. de condia. ob turp.caaf.& titul.de condi&.fine caufa.Prateius. Briflbn. Cavsa etiam ftimi folet pro titulo dobiti, affionis, dominii, poflclnonis, 1. priuilegia.16.ffde prjuileg. cred.T3.5l.ex plurimis. ff. de adqu.pofTHinc caufas onerofas & lucratiuas dicimus. Vrat. Briff. Ca v s A fignificat ius & conditionem rei ; velutine 70 lige tum ipfas caufas,ex tjuibus ip (se accelfionesde- bentur,tum modum ipfarum acceflicnum. Qpodif qui ex adminiftratione rerum ciuilium conucnitut’ vfnras debear,caufa eftdcg.17. 51.7. de vfur.&frud‘ Gothofr.ad rubr.ffeod. Cavsa fape vacat eleganci« gratia , vt caufafafii, pro fačlo ipfo,caufa pjgno: is,p/o pignore, caufaot- dinis,iuris ac voluntatis tcftatcris,pofl'e!lioni!,ufti. menti, riofis, pccuni-e, proprictatis, bonorum.vf :■ fr uit us, obligationum, condiftionis, nouatipnis,le- gati , edičti, pro ip(o cdic"lo,legato.Briflbniusexll, C. Cavsa, forma, modus.ratio. PaulnsJ.44.ff.de obli- gat. & ačiion. Obligationum fere quatuor cauli funt:aut enim dies in his eft,aut condiiio,&cittu, id eft , Obligationum concipiendarum forma tli quadruplex.Idem, T85.de verb.oblig. In esecutiont obligationis fciendum cft , quatuor caufas efle: id eft,executionis formam ac rationem efle quadru- plicem.Hot. Cavsa in l.i. ff. de obiigat. & ačt. quafi pro negotia vfurpatur : vbi Caius feribit, obligationes nafciaut ex contračtu , aut ex maleficio , aut cx variis caufa- rum figuris : quod lic intelligp : Ex iure quodami puro contračlu , puroquc maleficio feereto,perfe- one ac proprie conftante:ex variis caufis,qus ncque contraiftus > neque maleficia funt,fed illorum affin«. Hoto. Ca v s a eft ratio legandi : prsteritum aliquodprt- fupponens,l.i2.in fin.ff.de cond.de dcmonft.Diffcri- que a conditione,demonftratione,modo.Gothofr.ad rubr.C.de falf.cauf.adiefi:. Ca vsa s fauorabiles funt quatuor : fcilicet de liber, t ate,m.itrimonio, dote, & teftamento.c.duobusdere iud.de de caufa notat Panor. in clem. dudum. de fc- puit.fnper verb.caufis.& loan.Ar.dr. in c.cum dile- sffi.de accuf.Old.Prat. CavS A e omnium rerum funt quatoor : Efficiens.a qua fit:Materia,ex qua fit: Forma,per quam eft:Fi- nis.propter quem fit.BrifliPrat. CaV: Ml C ANTE A. 474 Ca vsa« verloam pl'evanque pcr eclipfm fupprimi fcribit Anto. Aug- lib.emen.c.i.apud Alfenum 1 , cu qusreretur. £. vlt.ff. de legat.3. v.topiarium enim. Exempla reliqua fsepius fient obnia, quam vt dici fcribique debeant. Briff.Prat. C a~v s A e appellatione čOmprehenditur omne com* modam, omnifque vti!itas,qa? cx re percipi poteft: iti videtur Sxplicare Vlpianusin I. lulianus. 9. ff. penult.St fin.ff.ad exhib.& l.y. ff. fi vfusfrufi. petat, eo itaque verbo partum contineri ait. Sicaccipitur 1 in titul .ff. de vfnr. & fru&ib. & caufis. Gaius igitur rede exponit caufam,id omne auod habiturus dlet ačior,fi quo tempore iadictnm accipicbatur, res re- ftirata fuiflet,!. prsterea.ao.ff.de rei vindic. Quafi dicas, id omne, quod in caufasi venit, vt fit caufa pro eo,quod iudicio c ontinttur J. cum fundus.ff.fi cere.petat.1.2. ff de vfur.quam expofitionem probat paulus ad condidionem producens , in !. cum Fun- dus.31.ft' fi cer. pet. Refte quoque fantinu & partum caufam adptilat Papinian.l.equis.ff.de'vfur. Cauia igitur a fructibus feparatura Iuftiniano ff. 8. li ad exhibendu.lnft.de off iud.& ame ab Vlpian.l.lulia- nus 17.jf.idem lulianus.ff.derei vmd. fed & ab vfu- ris feparatur. Briflf.Prar. w € avs a e appellatione apudPaulum Lobligationum. 44.{£ de obiigatio. Sc a^ion. formam quandam , Sc fpeciem contineri aiunt quidatn in l.in executione. 85. fi de verbor. obligat. vt obiigatio in diem fub. ccnditione, modo Sc accefilone. Briflon.Pra?. C a v s a etiam, vt M. Cicero lik de Fato-diiftnit, eft, quce id effirit, cuius eft.cauia, vt vulnus mortis,cru- ditas morbi, $c. Sic accipienda eft apud Vlpia. l.i. in pnnc.rf.depofit.Incendium,tumultus,n]ina,nau- fragiiim/-caufa? funt deponendi, d. l.i. Hinc caufa efiiciens, formalis & finaiis: de quibus infr. Vnde non immerito Donat. in i. rEneid. caufam efle di- cit, prepter quam quid St.Sic accipi debet in l.cum antiquitas. 28. C. de teft. pmiphQ/»at pro dilatione fumi poteft. Nam cauf« ibi enumeratse dilationem ' parami'. Brili. Ca v s a Ki'pro ratione fumi interpretantnr Alberic.& Decius apud Paul.Li.fif.de diuerf.regul. iur.lcgen- tes ibi, coniunčHonermeam Pande&. Florent. ha- beant coni e čti on e m caufs , controuerfise argumen- tum, Sc fummam interprctari videtur F. Duaren, Jikdifput.cap.4d.C0niicere.enim eftfummatim ex- ponere,quod placet Bri/fi. Prat. C a v s A m pro querela poni apud luftinian. L fi quis filium.34.C.de inoff.teftam. quidam aiunt, quod & Accurfius ibidem pufat, Caufam tamen a querela feparare videtur Imperator. Sed de hoc alibi.'Briff. Prat. Ca .v s a plus petere,& plus re petere , eo nomine dif- fcrunt , quod qui-plus re petit, petant aliquod om- nino indebitum *. Sed qui nititur obligatione gene- ns vel diftun&iua, ficut quselibet fpecies o bligado¬ ne generis, hic petit plus caufa, Neoue enim quod fimpliciter peticftiinpliciter debetur. Sed poteft de- bitorr.liam rem eligere, tpjamprsftet. Balduinu^- ad titul, de ačtion. C A. v sam dicereidem eft, q«od Graeci tum °° tum CjSuvu 9 j dicunt, hoc eft , iudicium fubire, & culpara, £ audcfque iudiciorum fuorom, a&orumq; prsftare VBudsus in 1 . vlt.ff.de Senator. Ca v sa efticiens eft eius , ex quo res ipfa fluit: vtius ciuile> tutelže:teftator,teftamentaria::lex, legitima?. .& m.agiftratus, datiua?:ius gentium,emptionis,loca- tionis.mutui, cotnmodati , depofiti , &c. Ius ciuile, ftipulationis,contraftus emphyteutici,&c.Ex Apel- lo.Spieg. ' 70 Ca v s A extraordmaria,Qusere ? Extraordinarius reus, C a v s a Sc faftumdntcrdum pro eodem vfurpanturft. plurimum.ff.de iur.&fa^. ignor.l.fi ex plagis.^. in cliuo. ad leg. Aquilam, Ca v s a ius refpicit, occaftofa&um. Caufa domin ii, qua? proxima fit, item quse remota, gl. explicat ia L poftidere.jC veteres.ff.de acquir. poff. Ca vsa mngna. Quarre, Magna caufa. C a v s a mediante Nouum enim non eft , quod cus\ aliquid abfokue non liceat, mediante tamen caufa rede fieri polTit.Sic Iibera perfona,quod aliasabfur- dum fueritjvindicaturd.i.jf.i.flide rei vindic.Lege, Vendicare liberam perfonanr. Spiegel. Ca v s a e foluendi raacrimonii bona gratia quatuor funt, videlicet, Debilitas, monacKifmus-, feruitus & captiuitas. Cuiac. in expofit. Nouel. luftia. 22. fol* 49. circa med. C a v s a obiigationis, contraftus , delidum , Sc ouafi. ^P ie g- C A v s a m obtinere,eft caufam vincere. “ Ca v s a propria. Qua?re, Propria caufa. C A v s a m puhlicam fuftinere.eft in oculis c^nfpedu- qucomnium exponere. Spieg. CavSam recipere, efteam fufcipere defendendam, Spicgeliiis. CA v s A m Rhctores eft e maximam propofitionem de» finiunt , a qua argumentum deducitur : fic a. Paolo accipi 111 Li.de reg.iur.eefet Alciat.c.i.lib^.parerg. Spieg. Ca v s a fontica. Vide, Sonticus morbus. Ca v SAfuperior, quse iure commur.i fraudata eft:vel ius appafentius. cuius contrarium eft , caufa infe- rior. Vide Bud.in L pofter. de orig. i ur. Cav sa verbum generale eft, quod comprehendit* principium negotii, cum proponitur, & cum quis deliberat, Sc proponit vt Vitiget- Cum vero- difeuti- tur, iudiciu.cn: quod accipitur non folu cum ipfum fačlum difcutitur,fed etiam tradanrur ea,quce prae- paratoria dicimus ipfius difcuffionis.At vbi iudica- tn fnerit^dicitur fada inftitia:quia tum ius vnieui- que eft redditum. Alciatdib.2.difpund.c.24.Vlpia- na, caufa fadum eft , vnde obiigatio oritur,quod Rhetores cmtmv vocant. Idem l.^.fti fi cert.petat. V- traq; tranilatiue, dicirur omnis a exponemus ) pro ratione futurse rei accipitur, propter quam datum eft. Facit huc,quod in verbo, Ob rem da tur, relatum eft. Spieg. Ca v s a, fp^eiali fignificatione pro ea ratione finali accipitur, q.u* mouet aliquem ad facicndum,aut'e- tiam non faciendum. Omnia enim denominanda funt a fine,ob que fiunt, fic accipitur in 1. aut fa&a° 40 5 ° 47 $ C A N T E A. caufa. f£ de posn. Caufa eft oratio quacdam fecundu iuftitiam commutatiuam efticax , vt obligationem pariat : fciiicet quia ab vno ad ali um transfertur a!iqu«d. Eo modo accipitur caufa m 1 . iuris gentiu. fF.de pači. & in tit.ff.de condid. cauf. dat. cauf. non fecut. CA v s a cegnita a praetore quid eft? Refpondeo,vt iu¬ ftitiam eorum , qu£ proponuntur , cxatiunet. Quid «ft iuftitia caufarum propofitarum? An verz ftnt,in fado & in iure , quarum nomine petentibus 10 fubueniatur. Modeftim in 1 .$. f£ de in.integr. reft. Old. C a v s a cognita, pro examinare iuftitiam caufce, hoc'' eft , an veritas fubfit. Old. Ca v sA e cogniiio,eft deliberatio iuaicis,ex aftertio- ne adoris & contraaidior.e aduerfarii Folenniter fada: ad inueftigandam veritate caufarum, in qui- bus ius eft depofitum:did.l.$. St' de in integr. refti- tut. iiida l.fi plagis.jf.in cliuo.ffad lcg.Aquil.Val- de autem hallucinatuseft Bartolus in d. 1 . 3. diftin- 20 guens iuftitia a veritate caufaruimotus verbis Mo- deftini, fcilicct inquientis , vt iuftitiam earurn cau- darfi examinet an vere ftnt. Nam iuftitia? & sequita- tis cognitio nihil aliud eft , quam noffe veritate fa- di & circumftantiarum , d. $. in cliuo. Itaque hcec verbaModeftini,AN vefae s i n T,declarant prg- cedentia,adeoq; definiunt. Oldend. vid~j.Cognitio, Cognofcere. Ca v sam inauditam Plin. Iunior lib. epift.6. ad Ar- rianum ait fpatiofam efle,& qu£ longiorem habeat tradatum, quam qua? cum patientia iudicis dida eft.Apuleius Iifc.io.vt,inquit,rite 8 c more maiorum iudicio reddito , Sc vtrinque fecus allegationihus examinatis,cšuiliter fententia promeretur,ne,ne ad inftar barbaricae feritatis & tyrannica» potentise da- mnaretur aliquis inauditus. Ex magna vero vrgen*. teque ratione damnatur inauditus,fi concurrant ea, quce habentur inbfi qois filio.jT. hi autern. f£ de in- iuft. teftam. Primo, fi crimen fit atrox & notorium, Secundo.fi moram res commode non patiatur; quia timetur ne eripiatur reus, dum amplius inquiritur. Tertio,fiiudexfummum habeat imperium , qui fu- periorom pratter principem nullu agnofcat, vt prg- fes, proconful. Qirarto>fi r-eo non aliam ob caufa m 4 infenfus fit, quam deteftatione facinoris , n ecfub ptxtextu facinoris priuatas inimicitjs vindicct pcc- nam feftinando.d.jLhi atitem. & l.fi. C. de maiefte. Denique & punito reo,prg fes eertionem principem faciat, vbi Hicitur : adeo fufpeda eft caufa inaudi ta. Forcat. diaiog.8r. Necyoman. C A v s a m inauditam Titus Liuius,Tiilli«s Sc alii,In- clidara vocant. Vnde indida caufa damnari,i.e.i>cr comtumuciam, yt nune loquimur, ita Buds.in I.2. ft.de orig.iur. bonus.ccrte Grammaticus,fed qui ni- inium aliquando fibiplacuit accommodando anti- qua verba,moribus prsefentibus; nam caufa indida liue inaudita,nunquam quis iure daranaturj.i.ff de rcqui.rcis. per contunrmaciam amem aliquis iuftif- ftme condemhatur.Labfenteni.jr* r- f£ de pcen. Prce- terea & q’ui prsfens in iudicio crit, indida caafa damnabitur,fi aliegationes eius prsetornon audiat vt dixit Forcatulus in exempio Apuleij, & eft tcx. in l.minor aute.jT.it.ff.de minor.ig. an. vbi fi prin- ceps fententiam dixeritin mmorem,folet , fed rato, reftituere, fi minor caufam non didam alleget, vel ab aduocatis fc proditum queratur. Forcat. ibid.n. j.vide mox^.Caufa indida 6 c caufa inaudita. Ca v sae appellatione quseftionem contineri putant quidam apud MarcelI.l.pe;iuit. ff. Prifcianus.fF. de iis qu« in teftam. delenc. Nec forte inepte. Na ibi dubitabatur , num indudis heredum nominibus, 47< libertates Si legata deberentur: hac de re quxrcbi- tur, & controuerfum erat mter quofdam aduocates apud Lmperatorem. Prat. Ca v s a m apud Marcellum in l. rerum.jo.infin.fF.d: vfurpa. & vfucapion. Bartolus qualitatcra, aliinr,. : turam interpretancur : conditionem dicerem, omnia eedem pertinent. Prat. CavSAm pro gratia & fluore dixifte vicietur Martij, 1, qui exceptionem.40.fr.de condi.indeb. quodvtr. ba ibidem fubieda oftendunt. P-rat. Ca v s a m, id eft, ha’reditatem explicat Imperator in jT. igitur in pupillari. lnftit. de pupilldobftiuPrat. CavSAm in libris decretorum accipitGratian. pro eo. quod Grsci, Latini arguifientum,« quo eliciuntur qu2ftjones, vnde de rebusdifpuu- tur : .flT.de tu tor. Sc čarat. dat. ab iis,non fadum ipfum ftgniftcat,vt quidam autu- m ant, led id, cuius caufa quid (it. Caufa dati tuto- ri- in locum alterius erat abfentia:fadfi ipfum ( , da* tio turoris in fpecie, d.I.tutor.Prat. Br^flonio cas- fa fadiillic eft fadum ipfum. Ca vsa fideicommifti in Papiniani refponfis 1 . j. $, nonnuquam./F.de vfur. figniftcat cjuibufdafvt Brif-’ foni o ) fi deicommiftum. Equidem pro conditione, Sc iure ftdeicommiili accipi debere putem. Tibiboc ipfum cogitandum relinquo. Prat. CavU 477 C A N T E A. 47 « 3 ° C A v S A s fifcales funt,in quibus agitur de bonis, pcc- nis aut iuribus fifco delatis.Gothof.ad rubric.G.vbi cauf.fiical. Ca vsa fifcalis: vel diuin* domus, Caufa zrcališ,id eft,caufa srarii Caftaris, vel diuin* domus, hoc eft, patrimonii Imperatoris: fifcus enim aIiquando-po- nitur pro facculo,in quo pccuni* publi-c* reponun- tur: vnde fifcum aliquando pro srario, maxime ra¬ men Imperatoris,accipimus:a quo fifcalis. Sicintel- ligi debet trigefimu$fextus titulus libri tertii Co- dicis : per h*c alioquin clariusatque explicatius i a- tis Anchoran. Ca v sam vfusfrudus apud Paulum in I.fi ferui.io.ff vfufrud. quemadmodum caue. Brifl'.exponit ipf U m vfumfrud.etjuidem pro lite,qu* buius nominc mo¬ ta eft , accipi putem ; quod & fubieda ibi verba 0- ftendunt.Prat. C A v s a minima Accurfio in tf.illud etiam.in gloffin verb.minimis. in Aut.de appell.& int.quo» temp.di¬ citur,quse minor eft decem librarum auri. Dicerem, qu* non exčedit decem aureos. Caufa etiam mini¬ ma appellatur duorum , quinquaginta, centum au- rcorum. Accurl*. in jf. ii tibi. de mandat, princip.in Auih.Prat. C a v s a e modic*, Gothofred. ad 1.2. Cod.fi ex pluri- bus tutor.vel curator. funt, qu* non excedunt cen¬ tum aureos. Ca v s a e maiores,in cap.i.dc tranflat.epifc.d/cuntur, qiix refetuat* funt fcdi Apoftolic* , funtque meri imperii.Panor.in d.c. 1.no.4.Prat. Ca v s a momentaria,id eft,pofteftionis. Gothofr.ad 1 . 10.C.de iudic. Ca v s a r v m qu*dam eft caufa caufans,qu*da caufa caulata,Bal.in l.i. C.per quas perfon. Tu eum vide- toiltem qua?dam eft remota,qu 3 =dam propinqua:vi- de gl.in l.poffidere. $. veteres. ff. de acquirend.pof- feffitem qu*dam eft impulfiua,qu*da finalis. Bar- tol.in extrauag.ad reprimendum. Item qu*dam ci- ui!i c ,qa$dam criminaUs^u^dam mixta,c.tuas J extr. de procur.Prat. Ca v s ar v M,inquitM.Tulliu$ ex Cliryfippo inlibr. de Fato,alia> funt perfed* & principales-.ah* adiu- uantes,&proxim*.Prat. ■ Cavs* perpetuaapud Paulum in 1 . foramen.2S. ff.de leruic. vrban .in feruitutibus dicitur, quod contin c- tur his vti pofles , ve aqua quce ccelo decidit: quod a-ccipe non de vfu ačtuali , qui perpecuus effe ne- quit,& intcrmifiionem negeflario flagitar,fed deiu- re & aptitudine,per l.i.if.quod autem.f£ de aq.quot. & fcftiu. Caufa perperua naturalis etiam dicitur,in 5 ° d.l.fbramcn.Prat.Briff. C a v s A pignoi is,pro pignore,in 1 .18. Jf. fi fundus. dc pign.h4.ff de fepar.l-9c.de euid.Briff Ca v s a r v m quxdam publica , qu*dam priuata : ita diftribuic Homer. Odyft. 2. quod ad ius noftrum ... pertinet: 15 geft.qu2E res pign.obtig.poff.l.j.Digeft.faraiLcrcifc. 1.2,C.de nbn numer.pecan.l-penult. jT.vlt. Jigeft.ad 20 leg. Ealcid. Cauetur ergo cfeditoribus illo modo: cauetur prseterea pignoribus.vt l.vlt. jT.fi legatarius Dig.quor.Iegat.leg.i8.jT.pen.ff.de pigno.ačh^Ciuc- tur etiam prcedibus & prsdiisjid eft, fideiufloribus &hypothecis , vtapud Ciceronem Verrina 111. Praedibus & praediis populo ca ut um efl.Et apud bi- niam libro XXII. Animaduertendum eft autem,eum cui fideiuflores damur,dici proprie Gauere. Vnde illuci Ciceronis in Bruto, At vero tibi ego Bruce no foluam, ni.fi prius a te cauero, amplius eo nomine 3 ° neminem petiturum.Vipianus l.fi rem. 9. jT.3. fi. de pigner.ad.Satisfačium autem accipimus, quemad- modum voluit creditor : fiue aliis pignoribus fibi caueri voluitj&c.Sic Caius leg. 1. fi. qui fatifd. co g. Satifdare dicimur aduerfario noftro , qui pro.eo quod a nobis petiit,ita cauit.vt eum hoc nomine fe- curumfaciamus. Atquehsec quidcm propria figni- ficatioeft. CavtioniS verbo inftrumenta , tabulas, fyngta- phas, & chirographa continerhfubie&a legum ca-. 4 ° pita demonftrant.l.fi quse funt.5. ff.famil.ercifc.l.le-, £a. 40.ff.fi certum pc-t.l.penult. jT.firn. ffadJeg.Falc. LLucius.27.ff depof.leg. cum'conuenit. 20. ff.de pi~ gno.& alibi faspiifime, vt in 1. emptor.47. jT. Lucius de pačt.Sic tfstpfA *,Lucce ib.Chartulam iiberationis, ineptis. Quietaotiam Co nat. EraCmus venit cautio- nem.Prat. Ga v ti on£ m emittere.l.7.C.deprad.& aliis rebus tninor. Cautionem cauere.L6.ff.cui ratum habet. 5 ° Cautionem exponere, pro chirographutn confcribere, chirographo cauere 1 .25. §. vic. ff.de prohat. 1 . 3 . C.de »on numer.pec.&cautionem interponere. l.a.C.eo* tit.Briff. Cautionem exigere,deftderare , offerre, dare,intcrpo- nere,pr3?ftare,remittere.Brif£ In Ca v ti o n e m per errorem deducere^l.ij. C.de fi- deiuiTor.& mandat. Ca v T 1 o n b s,id eft,inftrumenta cautionum, I.28. jT. 4.C.de adminiftr.tut.vel curat.Brifion. Ca v t i o n i s appellatione inftrumentum fignincari apud Sc«uolam in d.l.emptor.irj princ, cenfuit ibi- dem Aceurfius. Equidem pro n uda promiftione ac- eipiendum putem^ vtlate docuilib.i. Enucleatio- num,w7.&e6w«fv c.1.Prat. €a v t 1 on b m apud Marcelium, leg, Titius.24.fF.dc pecuconftit.Epiftolam,fignificare liquet.,Briff. C a v t- i one a&ionem intelligi quidam putant in L 1. jf.fi quis purganti. ffo.de cloacis. Tu verum ne fit quod dicunt expende.Prat. 70 C a. v UoNfiM pro dilatione accipit Aceurfius in jfo vero caufam. in authentica de litiga. couftitut.m fedinepte. lnciderat Accurf. in deprauataerem-! plaria & cautione pro vocatione legerat. Nam in,ca conftitutione Gr$ce a iufiiniano feripta ita eft, dtc.Prat. Ca v ti o in Conftitutione Honorij , &Arcadijinl, i quoniam.i3. C. Th.de fide teft. tranferipta in l.quo- nialiberi io. C.de teftibus. accipitur pro prouiden- tia, vel prouifione , vt interpretatur ibidem Accur* fius,& id rede Prat. Ca v t i o n b m exponere,vel cautelam, I.43. jT.vlt.dc admin.Lvit.jT.i-C.eo.tit.l.a.C.de conuen.fifc.debit, jf. fin autem.lnft.de facisdat.l.vit. C.deleg.Brilfon. Ca v t i o n e m. extorquere apud Vlpian.leg. iderafi cum excepcione.jT. pro co autem. ff. cjuod met.cauf. eft compelii a iudice,vt caueatur fatifdatione , aut . -pignoribus,vide ibi ad interpp.Pratei. Ca v ti o arrogatorum, qua arrogator ftipulatur fer* uo puhlico quod reftituat arrogato,qux ab eo. ha. ' buit,ve*eis ad quos peruentura fint, quod dabit i ei quartam partem de bonis fuis, fi eum fine caafa mancipauerit feu exheredauerit.Gldendorp. CA v t 1 o qua cauetur ei,cui reftitutib.fi eri debet, per hanc rogatus reftituere bona alicuius, fi fine liber« decefferit,quidquid poft mortem de hereditate ex- tabit, cogitur cauere illi, cui debet Seri reftitutio, quod feruabit ei »juartam partem. Oldendorpius, Adde Brech^um Lcautum.ff.de verbor. fignificar. Ca v t i o Burgenfis,vt Galli dicunt,id efr,fufticiens, competens, L21.ft.de iudic.Gothofr.ad l.j.C.de ver* bo»-.fignif. Ca v t 1 o credit^ pecunia* dicitur nonnunquam,pb- nioris intelligenti* caufa, L14.ff.de min0r.L2y.ffdc obligat.& adio.BriiT. Ca v Ti o de damno infečco eft,qu-je pr^ftatur, cum tua domus ruinofa ruinam minatur domuiniese;vcl i etiam pr^ftatur fecunduin quofdam,cum tiuieo, vt ne ahquis mihi infidietur,quia poffum agerevtmi« | hi praeftet cautionem , ne me oifendat. Oldendor* pius. Ca v Tio debita in leg.1.C.de tut.illnftr.perro.Prat. Ca v ti o de do!o,qua dolus nbefk promittitur. H«- ius cantionis meminit Pomponius leg. 5. in princip ff.de verborum obligationibus^&l.nouiifima.ff. ia* dic./olui-Diuus Ambrofilibro 3.capit. 10. diu.oiil cior.honeftatis formulam vocac. Prat. Ca v ti o de delo crat ( vt opinior ) Aquiliana illa formula tantopere aCiccrone celebrata:quameuer- riculum malitiarum omnium appellac.nam ačfionis nomine formulam Cicero fignificat. Leeumauteta habebat,cum petita iudicio res eflet > verereturque petiror,ne quid dolo malo poffeffor interea commit- terct:itaque apud iudicem roftulabat ab eo, vt fibi repromituretjfe nihil in ea re dolo malo faftur^ hoc modojSpondes ab ea re qqa de agitur , 'dolum malum abeile,ahfuturum efTePHot* CavTio dulis.LvIt.jT.filif.de legat.lib.2. Et cautio pollicitatiofosJ.^.jT.fcd ex fado.ff.quod met. cau. &Cautio de foluendo interpofita l.n.ff deexceptio, Cautio depofitionis.l.vltim.jT.i.ff. vt legat, feu fi- deic.fed & Cautio foluts pecunis in 1.2. C. quiac« cuf.pbfT.pro apocha.Et cautiones.folutive6iigalu.lt 32. jT-i.lf.de adminift.tut. v B.rilT. Ca v ti o de euičiione dicituibjcjiiasdo fccuritas pra* ftandu velprasftita emptori a; venditore fit ea condi- tione,vt fi ab eo euincatur,vendiior ei reftituat a- ftimationem ia duplum vel in fimplum, proutinUr eos prius C€Hiuentum eft. Oldendorpius.. Ca v tio fceneratitia aptid luftinianum in L Tanči* mus. 25-C.de adminiftrat. qua fesnus aliquod pre* mittitur.Xextum illum expen.dejprat, Catti# 4?5 Č A N Ca v ti o qu» propterl. Falcidhfti interponitar, fi« deiuiforum habet praeftationem. L3.5h1.fF.fi cui plus quam per leg.Falci. Praetori* quoque cautionales ftipulatior.es , perfonas defidcrant pro fe interuc- nientiura,ieg.7.ff,de prsztor.ftipulat.BriiT, Expriraitur etiam nonnunquam cautionis genus, Sic Cauere per fideiuftbres in lcg.25.iT.vIt. ft-de re- ceyt.qui arbitra. Cauere pigrioribus. vlt.if.fi Rga- tarius.f£quor.leg.Alioquin cautunr intelfigitur fo- ia repromiibone abfque fatifd'atione vel pignori- bus. Siccaiitum &fatifdatum,cautio &fatifdatio, fsepitflme reparantur.Li.fif.de ripa m«n.lJ>. & l.pen. ffide petit.hžeiU. 57.fF.de rei vindic.Nuda cautio ad- ucrfa fit fatifdatior.iin 1-2. jh fed vtru.ff.de iudic.& Cautionem nuclam promitlionem interpretarur 1 . Sj.&.id quod facere.ff.pro foc. Cui fi iurili uradi re- ligio accdferit, luratoria cautio appellatur. l.vnic. Cod.vt omnes iucLI.penult. de dignitatibus.lib.io. Cod.l.vitim, de princip.ag. in rebus cod.l.pcnult. C detcuib.L12.de proxii-n.fac.fcrin.Iibr.ir.Li.ir.fu- 20 per peculio. Cod.de adfert.toll. Grsece ijjojjboaia. & fiofMcria, in Nouell. 55. Conftan.lib.i.epit. tif.jiTŽeu uS' faza 7nxf?tjn}!o-iy vocat. 8rifT.Quarido fufficiat re- pronulfio, quando pignus, aut fideiuffio, pater ex 1 liberaiionis & leg.fadfdationis.de V.fign.Vid.om— nino Ccedd.ad has H. Cavtio fideinfforiaeft, quando interuenit fidciuf- for principaii obligationi,& dicitur fatifdatio & h§ nuire.ro funt mults:vt de lite profequenda,iudicio fifti,iudicatum folui,& de rato. P Ga v t i o fidei propris interuentu dicitur , qua?fit per fidem praiftitam fine foiennitate iuramemi. Oidend. Ca v T i o qua hatres cauct ipfi legatario, cum hceres dat fideiuflpres legatario de legato pržftando, Oh dendorpius. , Ca v ti o idonea requirit fidciu{iores,'vel pignora.l. fi mandato Tnij-iLvl.vbi eft cafus.ffmandaii. & in ^ n g.qu*ftione.confuluit Bald.conf.i62.cafus fuper quo.in j.colum. in 2.1ib. Fallit tamen, vbi e (fenu*, s 40 in aliquair.ateria, in-qua non recpiireretur aliqua cautio: quia iiett dietam fit idonea cautio, non ra¬ men requiruntar fideiuflorcs. radone fubicčte ma¬ teria?.i ta fing. D. Anton.de Butr.in cap.vlr.de reft, fpol.refert,& fimplicirer fequitur D.Alcxand. conf. 35.vilo procefla.colu<4.verfic.circa tertiain. lih.^.dc Dec.in cap. qua fronte, in vitim. ver. deappeli. & eft mirabilis iimitario , feciindum Dom. laf. in L?, ini.colu. verf.i.mirabiliter. C.de verb.lignific.vbi tamen dicit,quod fibi non placeat: & eana reprobat >0 lo.Sadol in l.i.fFquifatifd.cog. Et licet ipfi non di- canv, eam reprobat D. Alex. in l.diuertio. 5T.pen.in 2.col.in 5.fal.ft'.fol.matr.vbi dicit quod D_.Anton.in hoc loquutus eft fine lege.Cona. Ca v T 1 o indernnitatis, qua? pro indemnitate pra?~ ftatur apud Papinianum leg.IibertG-ji.if.i.fK de ne- goc.geft.d: alibi.Prat.BriflT. Ca v ti o iudicialis,qux a mero iudicis efficio proff- cifciiur.ita difHnit Pomponius h5.fF.de verb.oblig. Alciatus ibidem videtur aliter diffinifle, vt fit,qux coram magiftraubus interponitur. Prat. Adde Fer- retum de diuifione ftipulationum.Videij.Cautiones iudiciales. Ca v t i o iudiciaria a Frcetore fiiit fmrodučla , hac forma.Qui non poifideret immobilia bona,is roge- batiir fatifdare,hoc eft> fideiufibribus idonei^ caue¬ re , fe permanfurum in iudicio vfque in finem litis. Qu£ cautio,iudicio fifti,vocatur.OId. Ca v t 1 on 1 s iudiciaria; caufa materialis ( obiečli- uaj jft raalitia feu leuitas ' hominum j qur fxpe fu- dere foknt, ac perperam deferere faerofandam iu~ : t n A. dicij cenfuram, fimul etiam aduerfarium fruftrari, Itaque ex deiiclo proficifeitur. Nam fuadebat pu¬ hlica vtilitas, vt aliquo cauti»nis Veiuti repagulo conftrid:i,adeftent rci conuenti.Old. Ca v ti o n e m iudicatum iolui petit aftor a rob co ** uento, nec hodie poteft exigi, q«am ?.b co qui alie- iio nomine cauftam defendit. nam olim qui conpe- niebatur fu.0 vel alieno nomine,is ex legitima cau¬ fa fufpicionis cauebat iudicatum iolui. 1. qui pro- prio nomine.in princ.&if.in alium. C de Proč.In- ftit.de fatifdat.l.fi vero.&l.i.C.eod.tit.Špieg. Cavtiones iudiciales ideo dici putant Dd. fed falfo, quafi iure ciuili effent introdudee : Prstorias vero,quod i prsetore traxiffent originem.Q£0,tefte Dn.Oldend.nihil abfurdius. Nam iudiciales recert- fentur velut fpecies prsjebriarum, in 1 .1. in princ.rF. de pržetor. ftipul. Erroris caufam ipfe demor.ftrat. Spieg. Ca v t 1 o iudicio fifti, voeatur ,fi quis non polfideat immobilia bona^ vt is cogatur fatifdare, hoc cft, fi- deiufforibus idoneis caucre, fe permanfurum in iu¬ dicio vfque i.n finem litis.Vide,Siftere.Spieg. Ca v ti o iudicio fifti, pro perfonarum qualitate ali¬ ter arque aliter vforpari folet: ad ipfam perfonam refertur conuentam, quod iudicium non fit fubrer- fugitura^fed in eo permanfura, doneč fententia iu¬ dicis finem-acceperit, vel lis aiias terminata fuerit. Volte,in Commcnt.Jnftir.de fgtifdat.n' m.16. CA v t ione m iuratoriam aiias adinratoriam (cuius fos enfis vfus frequentilftmus eft}dilEnit luftinDn-us jT.fed hodie. Inftit.de fatifdat. promiffionem fine fi- deiiiflorib. folo inter polito iureiurando , fore , vt Reus in iudicio vfque ad litis exituni permaneat. Grscis appellatur lJo,t uid"f! vir venapf»o-«v,» cVm/fiTeTv p&rjKrf &JJT6Z j? JV Iurarorios cautionis ni etn in it Leo Imp.l.vnic.C.vt omnes iudic,&i.i2.C.dč'prox.iacr. fcr.de Ženo Lpenul.de dignit3.lib.12. Cod.qua quis fuzjidci committitur,v t idem ait,qui in Lfin Cod. de princ.ag.in reb.Jib.12. Adiuraroriam-cautionem adpellar.De cautione iuratoria accipicnda eft l.pe- • nulr.C.dc teft iubens facramenco committi.Prat. Cautionis Iuratorie tria funt capita.Pritaum eft quod quis iuret,fe fideiuftores liabere non pofte. Secnn-* dum , quod arbitri© viri boni re vfufručluaria fit vfurus. Et terttum,quod,fimto vfufruftir^rem vfu- fručluariam fit reftituturus, argumente gloff? in 1 . i.in verbo fideiuftorib. fr. qui fatifdare.cogantur, 8c in l.i.jT. fuper peculio Cod. de aflertione tollcnda, Vulre.in Commerst.!nftir,de vfufr.iT-2.n{)ip..7. Cautio iudicatum folui eft, qua datur pro litis sfti- matione in cafum,qu ■ ea res iudicetur,vel non de- fendatur, cuius efte foknnes ftipulationes,ait Iiifti- nijn.Inftituf.de Satifclationibus.HuiuS autem cau- tionis,claufulx funt tresj atque ita u-aafi ties ftipu- lationes:Vna de iudicato foluendo:Altera de re de- fendenda:Tenia de dolo malo.l.Iudicatfi.GfFludi- cat. folui. Qux tres claufuloz vna illa appcllatione, iudicatu folui,continetur.Claufula enim de iudica¬ to foluendo inter eas eft precipua,adeo,vt ea fubla- ta euancfcant' ctia cceterae, vt propter quam cater« interponantur, nempe vt res iudicari poffit,vl ofte- dit Cuiar.libr.10.cap.20.per L fi accc-ptum. 2 .fF.de acceptil.de Lcum qimcb«tur, ij.Jf.penulufF. Indic. Q * 4 8 7 C ANTE A.' fol.in quo cap. cautioni, formulam ex legibus ad- didit,eamquc refert Vuke. in Comment. lnftit.de Satifdat.num.i8, Ca v t to qua legafifc^ius eauet lisredi, eft illa , qul legatarius fatifdatjhsredi.vt fi Falcidia locum ha- btat,q«od amplius nominelegati receperit, quam 4 ® , ratio legis Falcid. patiturjd hseredi leftftuat.Old. Cavtio minor,mL8. Cod.de nouat. in quibufdam manufcriptis codicibus legkur iunior,quam le&io- nem probat Cuiac. 19. obfcrua. 3 6. confirmatque ex 10 lege 5 6. fF.de adminiftr.tut. vide'Gothoft. ad 1.8.C. de nouat. C A v t 1 o Mutiana eft, qua iegatariusjcui quid Tub condftione non faciendi legatum eft , id fe nuauam fačfurum pro‘mittit:a CbMudolurifcoRfuIt.inftitu-' ta. Gum enim de iilius cpnditionis euentu nuquam ante iegatarij mortem conftare pofifer-ae propterea ipfe teftatoris beneficio per totum vita? fuse tempus carere cogeretur : neccffario Qu. Mutius eam cau- tionem in vfum induxi't. Quo vc-rbo quamuis nuda ao promiftio vulgo contineatur,Li.ff.qui fatifdar.cog. videtur tamen etiam fatidatio in hoc genere intel- ligenda effe: parrim quia in l.hoc genus, 10 6. Sc leg. ciim fub hac,67. ff.de condit.& demonftr.Satifdatio diferte appellatur.partim quia in legatis grauiori- bus,probabile eft fideiufiionem interpofitam fuiffe. Itaaue luftinianusNouelI.XXII.vbi copiofe de hac Mutiana cautione loquitur, interdum etiam iufiu- s-andum •& hypothecam exquirit. Iilius autem ea vis eft, vt ftipulatione commifFa, qui contra fecerit, p vel rem cum fru&ibus , vel quanti ea res eft , refti- tuatd.cum Fub hac,^7.1.heres J 7p.jJ'.2.fF.eod,Etii au¬ tem de legatis a Mutio poncepta fit,ad haereditates tamen transferri poteft.Itaque Vlpianus in Ugrj.ff. eod. Mutianse, inquit, cautionis vtilitas confiftit in conditionibusj qwa? in non fatriendo Funt concepta?: vtputa,Si in Capitolinum non ačcenderit: Si Stichu son mamimiFeritjnec Folum in legatis placuit: ve- rum in htereditatibas quoque idem femedium ad- niiftum eft. Hot. Huic cautioni quando iocus non 4° litjdocet Papinianus l.auia. 77. Jf.i.ff. eod. De hac Iuftinian.in & alibi faepe.vide de hac cautione Bar. & aiios in leg. Mutians.ff.de condit.& demonftr. Ca v t 1 onem moratoriam apud Papinianum 1. cu pGffeffor.jT.fin ff de cennbus,eo fcnfu accipiendam putem, quo moratoria prsFcriptio apud Diocletia- num i ^Maximia.in l.i.C.deprecibu? Imp.offerend. Galli literas Qui.aqiiennales vocant, aut anni dila- tionem,qiias in tributis & cenfibus admitti v etat d. jT.fin- De his Quinquennalibus vide Cinam , Bal- dum & aiios in d.l.2,incip.quoties, Guid.Papam in qusft.97.& 109.Prat. CA v tio non numerats pecunis dicitur chirogra- phum debitoris, qiio fibi creditam pecuniam fcri- bit s qus tamen numerata non fuit l.i. de caution. & non numerar.pec-.C-Greg,>&l.1.3.4. LC.de non mi. p ec.. Hu.cpertin.et titulus God. de dot, caut.& non num.pecu.Prat. 6av ti o n e m n uda m acciper? dcbemus in La.lT.fed fi dubiretur.ff.de indic.fimplicem promifiionem per l.FancimuSv C de verb.fi g. quseue fine FatiFdatione iit d.jT. Fcd ft^ubitetvr.. Quando autem huic Iocus ftt>glofta in Lpen.if.dc hercditat.pet.& Alciat.in l.(i quis ftipulatus fit Stichum. infin.ff.de yerborum obligano.docent.Prat. GA vti o nuda & idoneaintcr Fe differunt, vide Go- thofr.ad I.3.C de verb.fignif, Cavt 1 o nudo pačlo , cum quis tantum fidei de me habet^vt nuda promiftione fit contentus.Prat. CAv Tt o de opere demoliendo > quapi prsftahille quadoque cui ftunciatur opus nouum, fcilicet,quod ipFum opus demoiiatur > fi conftiterit eum iniufte sdificaffe.OId. C a v T1 o pignoris in duobus confiftit. Vno vt c re. ditori eam rem iiceat tenere doneč pecunia Folua- tunfic enim net^vt dum habebit, qued proeoreti. neat, & cui ineumbat certus fit fibi creditum perire j non pofle.Ahera vt etiam ad extremam pignusdi- ftrahere Iiceat, vnde ei Fatisfiat, neque enim rem in Folutum retinere poteft , alioquin non dareturpid gnoris loco Fed Folutionis. Vulve, in Comment.In. ftit.de adion.iT.6.num.22. Ca v t 1 o N e s praetoric. Omnes cautiones quoniaa aliquam formama Prstore acceperunt , vno no- . riiine appellantur Prsetoris. Oid. Vnde Vlpianus in Lin Conuentionali-bus , in princip, ff. de verb. oblig. Eaimuero ^ inquit , Prstoris ftipuladon« lege m accipiuntcx mente Prst o ris, qui eas propo« Fuit. Et generaliter quicquid in'iudiciis tra$aba* tur,Prstorium dičlum eft. Vide Prstom cognitio, Spieg. Ca v T 1 o de rato, eft, cum defenFor alterius promit- titdominum ratum habit jrurn id quod fiio nom> ne egerinne fi forte iudicio vinceret'jr,reuerfus(lo- minus rem qua de actum eft 5 Fuam efie peteret. leg, Feruum,33.in fin.ff.de procurat.Hotoman. Ca v T 1 o rati danda eft,cum de mandato dubitatur. C.de procu.l.i.Et dicitur illa Fecuritas,qus rectuiri- tur a procuratore adoris pro domino , cuius nomi* ne agit, quod ratum habebit omne illud , quodin iudicio per illumfa&um fuerit.Vnde'caueredera? to, vel FatiFdare eft procuratorem adoris promiue- re,velle perFeuerare vFque ad finem litis.Old. CavTionem rem rata haberi,petuntmutuoafefe, ador a defenFore rei, & reus a poftulatore adoris, j Fcilicetcum non Fatis conftatde mandato.Nam boe cafu, qui alieno nomine infFrt alicui lite,vel fufce- j pit, is debet cauere , dominum rem ratambabit^ L rum,hoc efLcomprobaturum ea tjus pi ocurator fe- ; cerif.nec reclamaturu exp refte, vel tacite.lf.fin ati* tem per procuratorem. Inftir. de SatiFdat.l.Pauuis f refpondit.ff.ft.em rat:haber7Spieg. Cautio rem rata habcri,vel de rato eft ea, qua depro^ curatore ador is ftipulatur reus ante litem cohtdts- tam, iremque ador vel procurator eius nonnun^ia de defenFore rei, quod is , cuius nomine ačtiončE FuFcipit,& de cuius mandato non conftat,ratamb2- biturus fit litem , &omne quod per eurn geftus fuerit > cuius ftipulationis forma fuit eiufmod!. Quod nomine Lucij Titij a me fundus ilie petitar, amplius eo nomine neminem petituru , cuius ačiio, petitio, perFecutio fit & ratu-m Titium Luciumha- biturum,h^redcmque ei(is,aut eum,ad quemea res, de qua agitur,pertinebit,qaodcunque mecuraage- tur , aut quanti eares erit ., tantarn pecuniam dare fpondes?Quam formulam prodidit Cuiacius in pa¬ rat. ffrem ratam haberLVuhe.in Comment.lnft.de fatidation.nu.17.' Ca v tio faluo pudore.LegejPudon Ca v t i o fubrepta aut corrupta.ad fin.l.ArgČtark, ff.de Edend.Cautio extorta intercepta.BriiF.exif. Cavtio fotita apud Vlpia.l.diuus Pius.5. ffdepet, h^red.eft cum petitah^redita-e , aut FatiFdare de¬ bet poflefFor de ea re conferuanda; aut eo non FariF- dante, in petitorem fari Fd ant e transfertur pofTefiio, vt alteri probandi onus incurnbatineutro.Fatifdate, potior eft poffeifor : quod optime coniirmat lex. de bonis. jF.vkim.ff.de Car bon. edid. Prat. Ca v T to de folu£do interpofita,!. n.ff.de except.Sic 70 C A v t 1 0.N e s Foluti večtigalis. l.^a.jT.i.ff de admi* niftr,& perici.. Cat* 4^9 C A N T E A. & E. 490 Cavt roMEsTolutse pecunft* ..inl.&.C.de hisqui acctif.poff.pro Apocha.Briff. CAvtionem pignori dare.l. 20.de pign. Ca v t 1 o n 1 s oiius,vincutum.Briff,ex fF Ca v ti .o vfufruduaria fit datis fideiuftbribus vel pignoribus l.^vbi gloff. Cod.h.t. Prout vero vfuf- frudus duplex eft, verus nimirum, & quafi,ita cau- tio vfufruduaria duplex eft. Prior eftexedido Pr£toris,& pertinet ad vfumfrudum verum.Huius cautionis duo funt capita.Vnu eft de vtendo fruen- I0 do riboni viri arbitracu. Alterum eft de ca dem re, quse in vfumfrudum da ta erat, in fpecie reflituen' daySc auidem Ci non meliore, ftdtem non deteriore. 1 i.jT. cautio Sc jf.habet. ffi vfufručtuarius quemad- modumcaueat. Pofterior eft ex Senatufconfulto, quar pertinet ad vfumfrudum quafi. Vult.in Com- men.Inftjt.de vfufrud.iT.2.nura.4. Ca v t i o de vfufrudu , in qua de duobus cauetur, fcilicet,quod vfufruduarius re non male vtatur, Sc quod etiam vfufrudu lini to> reftituat, quodex re- 10 ipfa fiipereftat.Old. C A v t i o n i s vfufruduaria;, vel de vfufrudu, for¬ mam , vide in Ltin .pr. 2 c jf.j.ff. de vfufrud. quem- adm.caucat. Ca v t 1 on v m genera recenfst Speculator variis in locis j quos in indice reperies in verbo , Cautio.ea huc transferre vaniilimi efTet operiš, ftudiofiftimo enim cuique obuia funt.Ptat. Ca v r v w.(vtrefert Paulusl.habere. 188.fF.de verbo- rum fignificatio. intelligitur, fiue perfonis, fiue re. bus cautum lit, hoc eft, fideiuftbrib. vel pignorib. ' datis. i>ed hoc refponfam pugnare videtur cum 1, fancimusrC.eodemddanc samo^'nominum BrifTexil.ft’ «j C E. Ce c T er 1 a , Theodofto Sc Neuterio audoribus,di- ciuir fouea rotunda.Prat. Ce c t or 1A lacunam efte ex fubiedis eorundever- bis ex lib.de limitibus;V.Cafa,qu2e perV.nome ha- bet,fines grades habes,fuper fe fine mittit,vt in col- ie eii meridiano req-iiras, qui terminus conftitutus: & ipfa pedaturajergens per -i-ip>it&ra Qrientaiem> 49 * C e d.e r e kotvi* eft profiten voluntate fe deferere bo¬ na fua creditoribus.hoc colligitur ex i. in omni.6.& l.i.&tot.tit.C.qui bonis cedere poffunt. Profeftio- nem defiiritiorii Axonis in fumma G. eod. tit. addi- di.eam enim folam fufficcre Theodofius dixit difta l.in omni.Hoc autem beneficium coceflit iex lulia. tjuod tit.i8.1ib.4.C.The.edocemur,& Diocletiani & Maximiani conftitutione I.4. C. qui bonis ced. pof- funt.Prac. Cedi bonis & in iure & extra ius poteft leg. fi.de cef- 10 /ion.bon. Cedere bonis fuis cognato donationis cau- ro.b42.de mort.cauf.don« 3 nf£ Cedere commodo.l.i7.C.de legat.2. C e d b R e diem,figniHcat dcbcri pecuniam,Kcet non- dum exigi poffit.Dn.Hcrm.Vulteius comment.Inft. de obfig.& iT.Hn.num.25. & dc vcrb.oMigat.ad. if.2. num, 4.Dies cedere dicitur, ait, cura obligatio con- trafta eft , ex ea debetur, cjuod in obligationem deduftu-m. Venire diem,eft aliq:iid amplius,nempe eum veniffe diern , quo cjuod non tantum debetur, 20 fed & cti effeftu peti & exigi poteft. Cedere obliga¬ tionem,debitum. venire,petitionem & exaftionem, refdicit.& Geedd.ad J.213. prin.nu.i.& 2.Cedere die, (ait)eft adeffe diem,fcibobligatiGnis,feu iuris:adef- fe diem,c]uo incipit obligatio,vel cjuo ius ad alique pertinet (imoiaro incepifle & labi fpaciura. quo quid debetur)natam effe obligationem & aftionem- Venire diem , eft eum diem adeffe & iam extiufle» quo pecunia foiui debeat , & fi non foluatur , peti po Hit, & quo ex ea obligatione, vel de iure ifto > a- 3 ° ftionem inftituere,& iudicium fufpicere lieear. No eenim fatis eft, ceflifle, i. e. incepifle obligationem, nifi Scvenerit dies , i. e. aftionis exercitium Sc iudi¬ cium de illa fufcipi queat.Briflo. vit.edit.Lexic. Ve¬ nit dies (ait) eum peti poteft : Cedit,. eum obligatio nata eft , licet cxaftio in diem, qui nondum venit, difteratur. Sit cedit dies fideiufforib.vfurarum;fol- uendse pecunix.BnfT.ex ll.ff. Cedit dies legatorum,ex quo ea debentur,& ad hse C A N T E E. 451 in die quis ftipulatus eft,ceflit dies,red nondu venit; qua acutum hoc videtur? Sc tamen pro CEssitle- gendu potius eflet, cedit. neque enim omnesad. huc ceflerut:fed quotidie abeunt. lllud aute poftre. mum, vsi Tub conditione, neque cedit,neque venit dies : ecquonam , qua?fo argupaento diftum eft 3 eum abire dies non podit,vbi nulla eft. nam in puris . & condicionalibus,qux poteft ratio abeuntiumdie- rum fubduci,cum dies nulla fit.^an non ho« eflet, li¬ ne numerisAmmeticamfacere:)at in ftipulationib. in dic,dieru numerus computantur:&rečte dicitur: Vnus &alter , item Tertius aut quartus dies a- biit. quanquam etiam in his ipfis diem qux ve- nit,eum ea qux cedit comparare,&in ea re argutuni videti velle, nunquam raihi Vlpiani eruditionedi- gnum vifum eft. ( Diftentit Sc negat hoc Goed.inib luftri comment.ad tit.de verbo.fign.ad l.cedere.21?, princ.nu.2.circ princ. ) Quare vt iftas T riboniaai ineptias omittamus, Sc ad penfum noftrum reuerta- mur : Cedere operse eadem fignificatione di. cuntur, qua cedere legata. prxcila enim vtrobique locutio eft : qua? plena fic cfFertur , Cedere dies, quibusopcrx aut legata debebantur. Vndeilljd Vlpiani l.fiquis, 13. ff de oper.lib. Iudicium de operiš tune locum habet,cum opera! preterierint. Prsteri* re autem non poffunt, antequam incipiant cederc: Sc incipiunt,poftquamfuerint indiftx. Et l.tjuoties, 24.ftleod. Operx in ftipulationem dedučhe,exdi*' ftipulationis cedunt:atex quas paironus a liberto poftulat, confeftim non cedunt, Ted poflquamindi. fta? funt,id eft , quia ftipulationes operarumtacite ac vi ipia preeftiturum tempus habet, atqueindiem conceptxfunt , diebus tribus quatuorucfineprx. ft.itione operarura elapfis rečic djcemus,totdiesad- uerfus liberum a ftipulatione fada cedifle. Quž vero operx fine ftipulatione debentur, earumdies non ante indičtionem cedunt quippe cumtempus earurn praeftandarum non ante indičtionem pra’fti- tutum fuerit.Hov.Vide infra Cedere inči piunt. /edem tranfmiituntur. Cedere femel,ieu fimul,yel 4° C e d e R e dies legator. dicitur, eum pars aliqualeg:* per tempora vfusfručius.Hinc Ceflio diei,BriiTo>nius vlt.edit. ex Il.ftl € e D e e e diem lurifconfulti dicunt , eum certi tem- poris pars efftuit ; veluti eum quis Kalend. Ianuar. die ftipulatus eft, /ibi proximis Kalen.dari: veleum ia locatione dies operi faciundo prarftituta eft Ka- len.Feb.triduo quacriduove exačlo , rečle tres qua- tuorve dies ceflifTe dicentur. qaa de caufla Vlpian. in b213.ff.de verb.fig.Cedere diem,inquit, fignificat incipere deberi pecuniaoi. Similiter fi quis ita (it 50 hxrcs inftitutus, Ce.rnito in diebus cen tu m, quibus fcierit poteritque: quot dies efftuxerint,ex quo fcie- ritatque poterit,tot illi diestedere refte dicen- lur: at quibus nefcierit, non dicentur : neejue enim illi computantur. Sicin libris noftris dies legatoru sedere dic mtur, eum pars aliqua legitimi tempo- ris,quo illa legatariis quxfita funt,effluxir, fub tit. ‘ Quando dies legat. ced. Pofitum igitur illud fit, quod ex fuperioribus conftat,diem tum dici cedere, €um prceftituti alieuius temporis pars' effluxit. Vbi 60 vero prxftimtum tempus nulllim eft,dici nullo mo¬ do. poffe. Quod eum ita fit, vehementer equidem Jnirari me fateor , tantopere vfque adhuc celebra^ tam iliam fubtilitatem fuiffe, quam in d.b cederc, fub Vlpiani nomine legimus: qux mihi fane frigi- da atque infiiifa videtur : neque cx Vlpian i inge- mo-fed ex Triboniani potius audacia emanafte:Vbi pure quis ftipulatus fuerit, inquit, Sc cefTit & venit dies.Quod fi pro c esS 1 T,legeremus abiit, nihil obtufius dici poflet : eum tamen eadem vtriufque vis ac fignificatio fit. Quod autem fequitur, vbi 70 timi temporis,qtio illa legatariis quxfita funt,effta* xit.l.3.&tot.titulo ffcjuan.di.leg.ccd. Sic accipituf in bpenult.& H.G.eo.tit.quod ita e.vplicat Theotb* Ius in jf. p e c u li u-ni. I nfti t u t. de legat. hvy&TO,, i hi n p Ji c , f(ctvx$Q(žJ A'okri w o?)i r> mor- te teftatoris v \y>iw/jp quam Aifcjuilias a feruenti migrare Saburra. Cedere foro debitores dicuntur,qui felum vettunt; j qui iudicio.pro-uocati latitant, qui ne per procutt- 1 torem quidem,ad ius fon refpondcnt. Rieuardust euius fifte ftus.ff.de reg.iur, C F. s s 1 onem fori ad alios debitores Iulianus in l.S> ff.de curat. bonor. dand. produxiise videtur. Prat sdk 495 C A N T adde Tomeb.Ub.aduerf.i6.c.$. ■Cedere hauftum & cedere it er dixit Vlpian. leg. 3. iF.de feruit. ruftic. pro conftituere & transferre ius aqus hauriendce & eundi, vt Lper fundum.in pr.fF. eod. & feruitutem cedere eodem fenfu dixit Paulu? Lnemo.39.ff.de feruit. vrb. & faepius, 1 . fiii.ffcomm. pr sed. Prat. 'Cedere hcrreditatem pro compc-ter e j vel debitam aut qu3siitain effe , dici putauit Seruius in illud 3. .LEneid. Etpatrio KAndromachtn it er um cefijjc raAritos. Prateius. Cedere in fru&um , in modum agri, in numerum Briff exff. Cedere in iure dicebantur, qui dominium rei fu£ in alium transfefebant, a quo ipfi abibant: ex epi- tom.Vlpi.tit.ip.cuiusbaec funt verba: ln iure ceftio fit per tres.perfonas,in iure cedentis, vindicantis,& addicentis. In iure cedit Uominus,vindicat is cui ccditur: addicit Prastor. Hoc inter acquirendi mo- 20 dos reccnOuit idem Vlpian.cuius rei formam expli- cat BoCtius in Topič. Ciceronis, bi s verbis: Apud reagiftratum is eni res in iure cedebatur, eam tenes ica vindica bat: Hune ego hominem ex iure Quiri- tium merim effe aio.Deinde poftquam hic vindica- rat, Prsetor interrogabat eum qui cedebat,an cotra vindicaretinegante eo, aut taccnte,tunc ei qui vin- dicarac,rem addicebat. Hxc ille. Hotomannus opi- naturffumptum hoc fuiffe ex vindiciarurn confue« tudinejn quibus alter virgula quaii hafta pellebat, 3 ° alter vero cedebat. Hi ne cedere etiam dicimur in rebus incorporalibus,cum earum ius in alius tranf- ferimus:vduti cum a&iones aut feruitutes cedi paf- iim in iure noftro legimus. Sic vfusfručhis & hxre- ditas,& tutela legitima,& libertas &c.vt feribit Vi- pianus fupra di&o loco.Prat. Cedere hypothcca,id eft,decedere.leg.5.C.de paft. pign.Briff. Cederb incipiunt operse, poftquamfuerunt ir.di- &a»,hoc effdeberi l.fi qui$.13. jT-iudicium.ff.de oper. 4° lib. Sic accipitur in Lhse oper3?.23.(vbi dies opera- raruift cedere dicuntur. quod de operiš libertorum accipe.)& Linterdum.34.ff eo.Diuerfum eft in ope¬ riš in ftipularionem dedači:is.Lquotics.ffeGd. Brif- , fon.vrde paalo anre ff. Cedere diem^rirc. ft.Operar, quas quis ftipulatus eft, ex die ir.terpofttže ftipula- tionis c-edunt.L-riff. Cedere intcrceftionLcft cedere prouocationi,id eft, non procedere vitra, & adrriittere oppofttionem. Et fublata interccllione dicimus , quod nune, non ob- 50 ftante_oppofitione,vocant.Bud;eus in L2.de origine iuris.Spieg.Prat.Oldend. Cedere inftrumento,pro contineri. Cedere penui, contineri penu. Cedere legato,tapeta,vedi. Cedere in fručeum, in modum agri,in numerum Brif. ex ff. Id cedit pro phčto, pro petitione, folutione , loco preda;, loco folutionis, & in lo.cum folutionis. Ce¬ dere commodojlucro, vfuris, & in vicem vfurarum Briff ex ff & C. Cedit folo sdificium, Sc quicquid folo insedincat:ir,'& inferitur:itcm frumenta fata,& 6 ° fuperftcies. Literae chartis & membranis cedunt,at tabula pi čturse,Briff ex ff.&C.Ceduntur ergo ferui¬ tutes & iura.jj.38. de feru. vrb.L3.10jr.L14.de feru. rnft.L2.Jf.vIt.de aq.5taq.plu.L23. deliber.cauf.L63. de vfuffučc. I.15. comm. pred. l.io. de euid.L66.de iur.dot.Briff. Cedere legibusapud M. Ciceronem in Miloniana, eftparere condcmr.ationi, pmna:, fecundum leges latte. Verba Ciceronis hsec funt: Sine Milo morte patrianaliberare voluiffet, non dubitaturum forte 70 virum, quin cum fuo periculo falutem reipublic« E L. 494 adtulilfetjCedem aquo animolegibus. Id quod a d caufas ciuiles produxit, Čc iudicatum facere inter- pretatus eft Old.Prat. Cedere loco Prcedaj 5 loco Solutiouis;in locum folutio¬ nis. Briffex ff. v C e de r e nomina , eft debita transferre , ex L lulia-- nus.ff. de petit. hxred. vide inira Ceftio norr.inum. Prat. Cedere operx incipiunt poftquam fuerint indidaei. i^.Jf.iudicium, Sc L34. ff.de oper.libert. Sic cedere dies operarum leg.23. ff. vitim, ff eod.titu. Quod de operiš Libcrtorum accipienduna eft. Alia enim caufa eft operarum qua quis ftipulatus eft : qu st ex die in ter polit x ftipulationis cedunt. L24.ft.eod. tit. Briff. Ca d e r e poffeffonem,vel vfumfrudum, vel ius, eft: alteri poffeffoncm,vel vfum vel ius tradere, tranf- ferrejdem in tit.de leg.2d.6c fimiiiter. Si vfumfru- ftum, inquit, mortis caufa ceflero. Et in tit.de ac« q u i r e n d. p o fl V ff L f« p e. N e b r i ffe n ft s, B r i ff. Cedere folo aediftcium L13-C.de rei vindicat.l.5. Coff de žedifte.priuat.Omne quod in^dficaturd^TCcunr - infuo ff.de acqy.irend.rer.dom. Jf.auod in fuo. In- ftit.de rerum diuif. Solo cedere folent ea qua- inx- difirantur ant inferuntur , ff. literae. Inftit.eodcm tit.Frumenta qua? fata funt,folo cedere intelligun- tur.l.^.ftvde acquir.rer.d-om.jT.adeo autem.Iiiftiude diuifton.rer.Semper fuperfietes folo cedit .L3.ff.La- beoff.vti poftidet. Litterse, charti$9m^xnbraniiq.ue cedunt,ait Tabula Pičtur^ cedit d.Lp. Jf Jf.fed non-vt ff. Iitercc, lflftit.de diuif.rer.Brift", Cedere tempera dicuntur apud Paulum L 1. ff. de iur.de fad.ignor.& Gnilim in Lannus.6.ft*de calum. & Vlpianum 1.4-ffde adulteriis quz curtunt, 3 c co- putantur. Prat.Tempus poft: mortem cefft, leg.i.de oper.pub.id eft,computatur,currit.Brif.Cedere an- nus Sc numerari dicitur, pro eodem. Sic cedit dies vacadonisirepetendi rei; quinquaginta dies tutori- bu$. Briff. ex 11 ff Cedere tutela in Inftit. Vlp.tit.n.abire a tutela»& ipfam deronere apud ačla, 6e in alium eius admini- ftrationem transferne. Porro illud legltimis licere, teftamento datis tutoribus non item, idem Vip.ait* Hinc C£ dere teftibus, eft teftibus conuinci. C e d er e viMj vitre ad mortem accedere, ftbi mortem confcifcere. Cedere legibus* vitro cxilium acceptare, ne leges violare videatur, fi in vrbe poft: commiffum facinus manferit. Sic cedere fortuna?,eft fuccumbere. Bud. in L fi hominum. ff. quoties.ff depofiti. Spieg. Cedere vfnfru&u . id eft derelinquere vfumfru. Briff. cx ff, quod vulgo deguerpirc dicimus. Cedit pro PačtOjPetitionejfblutione,Briff, ex ff K«^HX/ct,Theophil.in Jf.facras.Inftit.de rer Fidiuif.in- terpretatur res faeraš , Sc donataria rite ad roinifte- rium Dei dedicata:cuiufmodi lunt vafa,veftes,& ; fi- rnilia pretio magno nabita , vt eft in L Sanci nlus, C.de facrof.ecclef.Sunt qui puteni-.itetc/.i'?./:? name¬ ro vnius munus, multitudinis vero, mobilia pretio- fa fignificare.Prat* Ceimeliarc h a e, vel in Lft-C.de bon. ayt.iud.poff.qui Ceimeiis curandis praefunt-.Ptat. C e 1 m e t. 1 ar c h 1 on szdem faeram inter; retatur Iuft.Llitibus.Cod.de agrie.vel potius,f%um in Ec- clefia, vbi netiMkta reponuntur. per d.l.ftn, Huius meminiflUciat.lib.^.pareg.c^.Prar. C e l ar e, pro reticere.Celare veritatem, condificne, Briff.ex ff.feruusfe a domino.cclat,occultat.Bri& Celar e pro abfcondcre nota; figniftcationis eft, falii fpecicm -cfle, Sc ad legem Corneliam de falfts 495 C A N penlnere Paulus ait l.qm teftamčntum.se ff.de falf. &Unftrumentorum.jT. Paulus. ffeod.vbiB.anolus hoc adnotat.Prat. Celare dicitur etiam is, qutres amouit,vtcoltigi- tur ex le^.fi coneubina. $. res amotas, ff.rer. amot. Prat. C A e l a R e per x diphthongum, vide fupra Cičlare. Prateius. ^ C e L a r e fugitiuum in leg. 1. ff. de fugir. vt diflinit Aecurfius, eft quod veliš ignorareeum , ad quem ic pertinet, alieuius comodi fui caufa. Sed addes dolo male per I.dolfJn princ, ff.deferuo corrupto. Prat. ' Ce L ar e venditorem , lic accipiendura rede putat Vlpian.i.j.jf.i. ff. de feru. corrup. nor. folum li non adro.onuit,fed Sc fi negauit feruitutem deberi.Prar. Ce lati m pro occulte & ablcondite pofuit Sifenna in hiftoriis,referente Gellio lib.n.c.15. K HA AP 1 A inter vafa,quce dulcedines Sc confe&iones. Sc fapores ad comedendum continent, pofuit l.Pol- lux lib.6.0nomaft.c.i2.Prat. 2' CeleberrimvS argentarius apud Hermogenia- num l.fi res pupillaris.jO. ff.de admin. tut. dicitur populi iudicio &teftimonio uitiis clariftimus, Sc famigeratiflimus.Prau Celebrare collegium , feftos dies, memoriam. Briff.ex ff.Cicero.Liuio. Celebrare creationem tutorum, 1 ,28. jT.2X0d.de adminiftr.tut. Celebrare diuifionem in 1 . vnic. de iis,qui fe def. lib. 10, Cod.eftin populi frequentia rem diuidere. y Prat. Celebrare donationes. leg.3. Codice^fi maiorfa- člus alienation. Celebrare fpe C e L l a etiam, Sc Cellurium a reponendis, celandifq; rebus efculentis & potulentis dicitur , eo quod lbi celemus; qus occulta efte volumus, Sc ftgniHcat!:- cumvbiquid conditur, rcpofitorium , Gra-cisfc- , in cjua res efeulenta? Sc poculent^ reponik- lent. £x varih epithetis adiedis varias figmfiatu- nes fumit. Ceiia mellaria Sc penaria>Cic.de feitS, Cella olei Sc vini. I.4. jT.i. de pen.k-g.olearia &vi- naria , ieg.io.infin.de vfu Sc hab. Adde Forcat.b penult.iur.ciu.cap.24.de Cella. Cella olei & vinifilla olearia,liKc vinaria.Brili’ C e L l a in Infulis &horreis.ln ea cella libertushah* tauit,&c.BrifT.cx II. Digeft. Cella proma, 5 cprom- ptuaria,in Tertul.& Pla-ut.Bnff. Cb l L a m penuariam dixit Vlpianus in 1 .3. ff de pf» nti leg. At contra Caper,cella/inquit) penaria non penuaria dicedum. Et veteres gloda? penaria celil. Sc promptuarium.TttptMOv. Cuiac.0bf.lib.10.cap.2f. poft princ, fignificat autem repofitorium efculen- torum ac poculentorum : Sc cella , in cpiafrumenta legumina habentur. leg.j. jT. funt autem, depenu 5 leg.Briff. C e l l ari v s, qui cellae penuarice prsepofitus eft: fic accipi debet in leg. nominatim, 24.ff.de manumifC —eteft. Sic forte accipitur in leg.hac faadione.12. de diuerf. oftic. libro auodecimo Ccxd. Ab iis preberi folebat cibus,& potio.Prar. Ce l l a R1A numero multitudinis aliter fun.fi viden- tur in l.fin. C. Theodof.de offic. omn. iud.quoloca annonis comparantur & adiunguntur. Eodem fen- j fu fumitur apud Sulpitium Seuer.lib.2.hiftor.facr^, Quadnngenti (inquitj 5 c aliquarn;o amplius Occf denfale$ 497 C ANTE A. 498 dentalesEpifcopiArimmum conucnere:quibus om¬ nibus annonas,&Ceilaria darc Imperator precepit. Vnde& Ce l t ar 1 e n s eS fpecics in I. pen uk. C. Theodof. de indulg. debito. BrifT. Pratei. C e l l a r i TAEapudCaLiiodorum in libro variarum epiitolaruro. G E l L a r. 1 v S in c. diledo.de pra?b. in antiq.(tametii Albcrieus CeUariarn legi maliOadrainiftrator qui- dam rerum ecelcfiafticarum. Olius tamen Pohodi- 1® gin j s exiftimat eam vocera barbaram, & poni pro Cellario: idque lib.ia.cap.S.tradir.Prat. Gellaki vs'( aliis Cdiararius ) ab* Vlpiano in 1 . quxhtum.ii'£'-fi in abqua.flT.de inftrud.Šc inftrum. interpretaturferuus ideo priepoiitus, vt rationes falus lint Qtja dere nufqu-tm me legiffe memini:2 fj.J t%v7u V{xc?v , adeo , vt tli- mulum inanemrečte adpcllaucrit iibr. 5. ^Eneid. Vergili us: - manesa- 'vteakat Hettoreum ad timu!um, viridi auem ccspite inansm* Et geminas , caufam !acrym;s>facraueras ar as, Suetonius in Clauaio c.i.honorarium tumulum vo- cauit. Diiferentiam fubcfle inter fepulehrum, & ce- notaphium idem Florentinus feribit dd-monum^n- tum.In fepulehrum corp^^aut reliquix illatae funt 3 in cenotaphium non itcflrtquod Sc Lampridius in Alexadro fignificauit,Cenotaphium, inquit,in Gal- lia, Rom« fepulehrum amplidimum meruit.Prat. 5 c BrifT CENOTAPkivm religiofum eflfe Virgilii teftimo- nio Marciano placuit L in tantum Jj\ fin.ft'. de rer. diu. Virgilii locum fupra retulimus. Sed diuos fra¬ tres contra refcripliffe Vlpianus refert L fed contra, if. de rer. diuif. l 5 ein Vlp. de religiofis, &c, L vel qu«, Si cenotaphium , inquit 5 fit ? venire dicendum efl &4-in l.monumentum.monumentum,inquit J me- mori« caufa fa(ftum 5 qucd Gr«ce cenotaphium dici~ tur : & tune-feribitur per efimplex. Nam per e ilm- plex vacuum fepulehrum denotat, per « diplithon- gum ncuum fepulehrum, qualefuitillud , in quo Saluator nofler fuit fepultus, de quo in Euangelio, Sed per ce diphthongnm ccenotaphium figniiicae eommune multorum fep ulchrui*,quod Gr$cc poly- 499 C ANTE E. andron quoque dicitur. Taplios natnque icpulchru interpretatur. Cenos autem fine diphthongo, va- cuus.CcEnos per cz diphthcngum fignihcat comune. Nebr.Alciac.lib. Parerg.ic.c.iz.Cenotapniu ob ge- minas aras facrum fuifle coniečiat.,quia Sc ara? facrg dicuntur a poeta,non tumulus : cum nemo priuatus facrum facere poflit 1. in tantum. $• facrz.ff. de rer. diuif. Forcat. dialog.i. Necyomantia?. Cenotaphii 1 quoque mcminit Flauius Vopifc. in Fiorian.o : Ho* rum ftatuse fuerunt interaranse dus pedumtricenu ia „ ex marmore,quod illic eorum cenotaphia conftitu- ta funt. Xenophon. libro fexto taet&&rtt»s Kvp.jst un eu&ffMi KtiotdptM z outo ?s [Ayi. Brifto- nius. C s N s e r e Bndseus in J.i. ante fin. de iuft & iiir. pro aftimari, in precio efle , laadari interpretatur. Sic- que intelligedum putat l.C.cum dicit, fcras beftjas iftius iuris peritia cenferi, id eft, admirationi nobis efle. Nam & Cicero pro Archia poeta ( vt cum Bu- dseus vir do'm ra koittcL £chu h 7i TDVV0/^v & verum feudum. Porro cenferi, pro afcribi, numerari, vt fuperius exBai- duino notauimus^vfurpari nouum non eft.-Siduue. Satyr.8., StemmAtA cjuid fdciunt, quid prodefl Pontice iongo & 'e-ngutne cenfcr:?- - - E.iufqiie eiocutionžs mulca qnoquc exempla repe- riuaturin iure Pontidcio, vt exempli gratia, in c. In quibufdam de Dec-imis. In quibufdam regioni- 70 bus qusdam permiflae funt gemes, quse fecundum 500 So fuos ritus deeitT.as de more non foluunt , quamuij cefeantur nominc Chtiftiano,& m 9. pmerea'(iu 0 . niam. de iur. patvon. fcu q iocunque aliononune ccnfeantur. Vfus eft Sc Liuius libr. 7; Plebscomra frem.it , quidfe viuere, quid in parte ciuium ccn- feri, fi quod duorum Kominum virtute L. Scoaiiac C. Licinii virtute parnim (it, id obtinere vniuerii j non podint. Vide etiam Forcat. in Auiario c.a.no, 1. Vbi cenferi accipit pro eo,quod eft, in eodemnu. j mero efle, Sc limiiitervti dudu iuris n atu ralis bra¬ ta ipfa, atq; ducifolent homines, Lliberi.fF.de ajr^ liber. Habet autem Censendi verbum multas & variš, (Ignincaticnes, vt proditum eft a Larina lingu?ar- chitediš^ Quippe Cenferc nonnuntjuam iubcrceft. . Cie._j.ib.i.offic. Scmper cum Grsecis Latina conian- xi , neo; id in philofophia folum, fed in dicendiet. ercitatione. idem tibi ( inquic) cenfeo faciendum, id eft, iubeo. Eft etiam ceferc, ddibcrare,&ienten- tiam/uam diccre. Vnde diccbanr Senatus cenfoit, i popalus decreuit, &c. Bud. in annor. ad leg. pofter. de orig. iur.fcrio(it.,Cenfere id efle quod nancopi« nari dicunt , st uy tir ^$9 o v : & ccr.fendi voreftatc:r facere & calculum proponere apud Demoilh Cehfere pra;ierea idem eft quod fuccenfcre apud Marcelhim & Varronem incapti- uo praelio Ne vobis,inquJt, ctnfeam,fiad merefer- retis. C e afere itein eft t?ujcc% rjfj 77f<«>jmuldare, corrigere,‘& norafaliicere. Brechxusl.cenfere.fF.dc verb & rer ftgn. Cen sere Jabolčno in 1 . cenferi, de verb. lign. d con-titucre , Sc ■ "raccipere. Vndt* etiam dicerefole- tnus, Cenfeo vt hoc facias, Sc Senatum aliuaidcen- fuiftt. Vnde Cenforis nomen videtur efletradun'.. \ Pro arbitr.iri quoque ponitur.Vnde Ccnforesdidi, ad quorum ce(ionem,id eft, arbitri um ceferetur po- pulus. Hinc & Cenfiti, quorum res eft deftinata i certa quadam fententia, dc peream in elaftemiui \ redačli. Qui etiam Opicenfi , id eft , opibtis čenfi- j tl dicebantur:& Capitecenft, q«i millo, ant pare« • sere cenfebantur.In C.luftin.lib.ir.tif. eft, deagric. Sc cenfit. E tl), in quib. cauf. colon. cap.cenf.doE, accuf pofl'. Pomp. de acq. rer. dom.l.ergo Cenfiro- rum,;nquit, vice fuhgitur. Sed & operari ftgnificif, quod vulgo vocant, hoc eft, fententiam faaavi- plicata ratiolie approbare audientibus, tefteBod. in L vit. de Senator. Proprie tamen eft, fententiam fuam cx ponere , vcldec-crncre,ftatuere, Sc confti- , tuere, quod eft prsrciperc. Nam Senatus qnodiuff ' populi cenfuerar, omnino obferuandum erat,anno- tanit Alc.de verb.ftgn. Et cenferi prxdia,dicuntnr, 1 qu2f eenfum prsebent. Eft & cenferi,in cenfumeon- j feribi'. vt C- in quib. ca ul. pig. tacit. contrah. 1 .1. Spieg.&cenfcbanmr , qui cenfu profitebatur. Brid. Censere territorium, pro imperare eenfum terri- rorio, l.r.C. inquib. cauf. ius pig. Sc Lomne teni- tori um. de cenf. lib. 10. Spieg. Verbum C e N e r a, ei/i in varias fertur lignificatio* nes , vt Feftus lib.3. feribit, quandoq; ( inqait^fi- gniftcat putare(quod Sc Nonius probat, idque exe- plis. Cafliushiftor. lib. &. Cenfuit fefe liegemPor- fennam occidere. ) Nune ait id^rn Feftus, fusdere: Nune decernere. Satpius tamen decernere,conftt- tuere, prxcipere,iubere figniflcat: quar tamen paru inuicem di/Ferant. Nam qui decernit, is&čonfti'f tuit Sc iubet,qui iubet, Sc prxeipit, vtiq* eria deccr. nit. Cum nihil nifi, animo St voluptate decrctulb- tuamus Sc prsecipiamus. Gcedd. in 1n.numero.2dc verborum (igniftcac. Cenfere etiam pro confukrc in S.C.quod ImperatorisHadriani eft Lite '20.jF.pri* die.ff.de petifchsre.pofitu,ait,int€rprctaturquc;Vl' pianus I 5 0I C ANTE E. 501 pianus l.fed &£.jJVc©nfuluit. ff.eed, Center i etia-m pro in pretio haberi, Sc au&oritate valere dixit Pa- pin.Lvlt.ff.de fuis & legit. (Briflbn.) vel (vt expref- fius loquar)eandem vimhabere.Prac. Censbri eft conftituere Sc prsscipere : alijlegunt cenfcre,fed eodem res redir.eum id quod a me cen- feri dico,me conftituere,iubere,iudicare,deliberan- do decernere afnrmcm. Gced.I.m.num.a.de verbo runi fignif. C e n s e r ipriuilegio dixit Vlp.I.i. §. qui ex duobus 10 ff. ad municip. pro munerum fundione eximi. non inepte ramen interpretaberis priuilegio dignari, & decorari.Aldobr.jnif.de iure natur,gem.& črnili $. i.Cenfeatur priuilegio , pro mtatur, aut fulciarur, Vlpianum dixifle exiftimat. Aliter hoc verbo vfus eft Papin.in l.vlt.ff. de fuis Sc legit. Priuatorum e- nim cautrones legum auroritate non cenieri, id eft, automatem non aflequi. vt & Cicejro pro Archia. Quod ex his ftadiis hse quoque cenletur ratio Sc facultas,&c.Prat. * ^ 20 Ge N s e r E etiam apud Vlpianum 1 .starem.3. ff.de ce- 1 • fib.eft capita ( id eft, perfon3s)& iugera & bona de- fcribere. quo fenfu ac.cipi deber in 1. om.ne territo- rium.de cenfib. lib.rr. C”quse expiicatio ex Luca E- uangeliographo ca.2.’(ffinv 'j h iijiih&i Jbyfj(ss Trtttk A tt£- am duj oi kc vi/SjjL uj . Qua in re diligenter perfon«, & 'res diicutiendae Sc infpiciends funt, nc prTgrauen- tur,per 1 . 11.C0d.de cenGtorib.in C.Theod. Cenfen- di hoc cenfu formam expreffit did. .1. ornne territo- 30 rium.Prat. Cen s ijAlciatdib.i.Parerg.c.14.dicuntur,qui fp e da¬ li priuilegio in fcederatis , vel Latin« conditionis populi ciues Romani cranr.Prat. Censi o ; inquic Feftus lib.3_«ftimatio,fiue(malis).de- fcripno seilimatoria.Prat. Censi on em bubulam Plautus feftiue vocauit verbera lori bubuli , cuius cenfura in feruos a- nimaduerticur.vt de eoteftatur Torneb.aduerfjib'. 24.cap.23. 40 C E n s 1 o haPcaria,au&ore eodem, dicebatur,cum mi¬ liti mulr« ncmine ob delidum militare indiceba- tur,vt haftas daret.Prat*. Cen s 1 o n £ m facere dicebatur Cenfor , cum mul- tam equiti irrogabat. Prat. Cen Sin onem pro cenfu dixit JElius Spartianus m Pefcennio Nigro. Vos, aic, tc-rras v eft ra s ieuari cenfitione vultis , ego vero etiam aerem veftrum cenfcre vellem.Vbi cenfere pro cenfum ex aere exi- gere,&a,eri imponere accipiputem. Prat. 50 Cen si ti , Agricolse & coloni, reuera & iureipfo ii- demfunt.Sed origine & conftituendi modo differut, vnde diuerfa fibi nomina inuenerunt. Agricoi« di¬ cuntur ea ratione, qua agrum coiunt.>& in eam rem afcripti glebs aique edidi funt:Vftde afcriptitij no- minancur. Qua vero ratione peniionem pendunt annuam, coloni appellantur, proprie tamen ij-qui parte fruduum aliquota colunt agros, fimiies par- riariis colonis.Sin id precio,& pecuni« penfione fa- ciunr,aut parte fruduum certa Sc conftituta, cenfiti *>Q nuncupantur, fimiies condudoribus alienarum s- dium aut villarum , qui mei-ce.de habitant in alie- no. Hinc eft quod inquilini quandoque vocentur. Sunt enim inquilini, non vt vult Feftus , qui eun- dem colunt locum Sc focum , fcd qui in priuato & condudo habitant , hueinvrbe, fzue in agro , vt fcribit VallajSueto.in-Nero.Connan.lib.j. c.io.n.3. Ce n s 1 r 1 Agrio©l«.aut Prate.fub rubric.Cod.de a- gricobSc cenCdidi funt, qui agrorum quos colebat dominis fic addidi eranr,vt ne fuum quidem pecu- jq liumpoteftate haberent, capitis cenfum jlomini.5 penGtarent, a&ioriim lis ftullam * nifi ex fu- perexadionis caufa haberent ; vendi deniaue cum ipfis agris poflent. Qua de caufa, etfi non cmnin® ferui , certe quali ferm numerabantur, dicebantur' que Adfcriptitij, quafi agris illis adfcripti Sc obno- xii. Prat. Cen si ti dicuntur ccnfibus adfcripti, adnotati, ob- noxij,a quibus cenfus exigitur.fic accipitur intit.de agric. Sc cenfit. lib.ir. C. lidem tributarii dicuntur, in I.feruos. 6 . Cod. eodem d 1.2. Cod.fi vag. mancip, pet. Dicuntur & capite cenfiti a luliano Patritio in Nou.Prat. C e n s 1 ti etiam, quiinfuis confcripti l©cis, libris cenfualibus detinentur.l.4.C.de agric. ErifT. Censitorvm nomen deprauatum eft in l.^.de cenfu um adfcript. in C. Theodof. in qua cenfor um Sc per«quatorum offcia , pro,cenfitorum cum vitio fcriptum eft.Quod mendum etiam fequentis r-ubric. infcriptio prodit, qu« de cenfitonb. Sc peraequato- rib.infcribitur.Brifl'. Cen s 1 t o r eft qui cenfum agit , Sc percipit pr«fta~ tionem tributorum coloni, Sc pignoris iure vendit prsedium^fi cenfus non foluitur, vt ff. de cenf.l.for- ma.iT.illa.& i.cum poifeftbr. iT. cum pro pecunia. ff, eodem.Sic accipitur in rubric. C.de cenfib.d cenfit, lib.ir.Hinc illud in Lergo.iT.alluuio. de acquir.ter. domin. Flumina ccnfttorum vice funguntur j vt ex priuato in publicum addicant, & ex puhlico in pri= uatum.Prat.Old. Ce n s i t o-R.Cenfitores in tit.de cenfib.&cenfit.lib. u.C dicuntur cenfuum impofitores. In tit.vero de ceiib.ff cenfitoresintelliguntur ij,qui recipiunt pr£- fcnrationes colledorum coloni. 1.forma, if.iliam «- quitatem.cc I.cum pofteflbr.jT.pro pecunia.ff eodem tit.Anch^ ^ Ce n s 1 T v s .In tit.de agricolis Sc cenfitis,lib.ii.Cod. cenfiti dicuntur,quorum agris cenfus impofitus eft, vt interpretatur Hegendorphinus in exegeft. Et de iis nonnihil finguiariter ( licet de colonis quidem omnibus)traČi;atur eod.tit. Ne Refpub. fua penfitaf tione defraudetur.Anch. Censor ES,acenfendo didi, quod'vitam, morefqne noftros examinant, Sc de eis inqukunt: cenfus item rationem ducunt, profeffionem curant, Sc pro'meri- tis hos dc albo eximunt,i!los deligjMTt:Hinc Sc prar- fe.čti djčti morum,inagi{lvi veteris difciplih«, Sc fe~ ueritatis.Horum veftigia noftris temporib. «mula^ tur,quos vulgo Heroldos vocamus,fi tomcn vere v- tantur fuo munere:qui.dc fcecialium ofncio fungun¬ tur,dum bellafolennibus verbisindicunt, vide Al- ciat.de magift.& Zafium in 1.2. ff. de origjur. Prss*. terea funt cenforesji cenfu «ris, hoc eft,pecuni« di= 5* Haecdertj iis refert Cicero lib. 3. de legibus Cenfores populi ciuitates , ioboles, familias, pccuniafoue cenfemo: Vrbis tempia,vias,aquas,2frarium > ve&igalia tuča- cor:populique partesin. trihus diftribuunto:exin pe- cunias,ciuitates,ordines partiuncon Equitum pedi- £umque prolem defcribunto : Ccelibes e (le prohilv;- to : Moreš populi regunto : bini funto:magiftratum quinquennakm habento : eaque potedas Temper e- (lo.Zonaras lib. 2. creatos propterea vult cenfores, quia confules rebus omnibus propter earum mulci- 23 tudinem fuf£cere n on poterant.Confules enim om- nem illam,qua? tum cenforibus attributa ed, praefe- čfcuram ad illud vfque tempus gefleržnt.Eorum au- teru officium erat, vt fcribit liuius lik 40. legere $enatum,recenfere equites , agere cenfum , luftrum condere. In omnibus precatioiiibus hsc verba nun- cupabanto Vt ca res mihi colkg£eque meo bene Sc feliciter euemat.Cenfori autem defunčhxnunquam aiiquis fufficitur , au&or idem Liuius li.4.5.6.9. Plutarch.in vitis. Liuius irem lib, 29. curam publi- jo carum tabuiarum Cenforu-m propriam fuifle fcri- bic,& ius jfartorum te&orum exigendorum : quod i- dem Pedianus in verf.3. confirmat. Cenfores etiam apud Liuium lib .39. pro iis fumuntur, qui per pro- uincias a.Cenforibus dimiid ciuium Romanorum in exercitibus, quantus vbique.effet,referrent nume- tum.Prato -Cen* g r e s his literis fcribi folit©s.ex Geli.-cenitat Genf.Prat. C e n sd> R e -s autem , quaquam initio bonorum elfent 40 aiftimatores: pofteriorc tamen tempore cceperunt e- tiam magiftri morum e{fe,multo maiore fruftu,qua cum pecunias corraderent. Plutarchus in AEmylio, cenfura,'inquit, majfima* omnium magiftratuum re- uerentia* eft,plurimaeqii-e potedatis.,cum aliis rebus, tum ad morum emendationem. Nam, fenatores e Le nat u remouere poted r ecjuitibus ecjuos adimere, ex plebeis serarios facere,notare infamia,cenfum a- gere,luftrum condere. Erant autem duo cenfores, qui quinto qu©que anno creabantur. Hoc tempctr£ 5 ° jnullus-m Repub. magiftratus magis defiderati vi- detur,quam cenforis,cuius tamen ne vmbra quidem cxtat.Old. CensoriAe tabuiaf.Harum fuiiflime metnim t Var- ro lib.$.de ling.Lat.Prat. C e n s o R 1 & lex,leg .203.de veib.lxgn.lex in puhlico- rum locationibus dida.BriC gfiNSOR v m potiffimum erat notare cos, qui.cceliba- tui, '& orbitati duderent, fspe mulčtam indicebant his,qui inutiles nuptias contra legu-m vetita cotra* 60 xiflent. Camillum & Pofthumium cenfores aerapoe- na- nomine eos,qui ad fene&utem ccelibes peruene- rantjin seraria-m deferre iuffi , iterumque puniri di- gnos iudicaffe , ii quo modo de tam iufta conftitu- tione cjueri lint aufi lcribit Valer.Max.lib. 2. cap.4. 4 camque pcehambos cenfores appeilalfc ftipemte- ■iftatur:ite,inquinnt,& nodofam exoluire dipem, vti- llem pcftcritati numeroiis. Gcedd.l.131. namer. i. de verb.fign. Cen s o r v m pr^ter id , ofdcium quoque Fuit tribu- 7e torum racionem Labere ? eaque Iscare.Gcsdd.Lsej.n. 504 l.de verb.fign. CfiNSVALis dicitui*is qui cenforib. aftiftit,pr*d 0 ed,famulatur,inferuit. Csnsvra Genforis munus,& dignitas.Gellio d.cap, 2C.(ic accipitur apud Plinium lib.t4. c .a. Catonnm ait,ille primus triumpho,& cenfura iupcr catcrain. dgnis,&c.&Liu.ii.4. V. C.alios magidratusannuos eifc^quinquennalem cenfuram grauem efle.Sumitur pro feueritate,corirečtione J decreto>& lege. Plin. in panegpr.Nam vita principis,cenfura ed, eaque per, •petuaad eam dirigimur,ad hanc conuertimur. Pre decreto accipitur in decret.Ponvincis epift.cap. i.in dn.extr.qui cler.vel vouentes.& in ca. de catero.dc tedib.iaantiq.Prat. C e n s v r A Senatufconfult!,1.23. iT.i. C.ad legemlii. Lam,de adult. C e N S v r a e vigof7L3.-C.de offic.rector.prouin. Censvrae appellatione conti*netur excommunic5. tio,cap.2.de exceptionibuslib. 6 .fed & interdidum, Sc fufpenfio,vt explicat Ponti£cx, cap.quafrenti.cx- tra de verborum dgnific. cuius.rei caufarn gloffe- i matarius ibidem adnotat , Cenfuram generale no- | men e(Te,vbi explicatur quid lit Cenfura.ecciefiaiii- ca a Prat. Censv ram primo quinquennem fuifle, fcribit Li. ! uiiis lib.4. & 9. deinde Man. ^Emiliurn dictatore« legem tulille, vt ceiifura, quce antea quinq icnnalis fuerat,annua & femeftris elLet-Prar. C E n s v S . Cenfus us, vt in literis humanionbu$,iu quoquc in iure noftro non vna in iigmdcaiioneac¬ cipitur. Nomine cenfus quicquid fortunaruraquii -habetjcontinctur. Vnde iuuenal.fatvra 3. .Protinu* ad cenfum;do moribu* vitima fitt 'fhiaflio Sumi etiam folet pro toto cuiufque patrimonio.vt cenfus eque-dris vel Senatorius , & pro ioddeferi- ptione patrimonij, quod denumeramentum vulgo appellant, Galli Denombremcnt^ vt cum quis >n etn* Pum referre vel 'deferre bona fua dicitur, IgiturLa- tium antiquum primum donatum 'fuit iure ciuita- tis Romance,deinde Italia iure Latino, vbi ciuitates libers erant,n©n tributariaf.inde deduLt« funt Co* Jonisin prouincias quafdam vel remunerandorum veteranorum grada expulds ingratiscoionis,velol) infrequenriam locorum , qu£e ciuitates Iegibus Ro- \manis vtebantur , vt muiiicipia-contra fuisIegibus & moribus. Deinde cceperunt qu^dam prouinciz deuindde efTe iure Colonia.ru m,cenfe-ri honoristan- tum caufa.' Ali^ etiam iure Italico donatse Lunt>id ed, fačts immunes atribut is , ficut ipfa Italia Seile- rus ex 4 c€luris Duaren.nondum impreflis tit.ij.lib, 50.pand.de cendb. Olim quidem ceni us c-ratreco* gnitio ciuium per capita,& quantu-m qutfque habet in bonis, quod quinto quoque anno nebata ceniori- bus, tefte pomponio Lstode magidrat.R0m.ca.21. Itaque cenfus id quoque dici ccepit,quod mimerata pecunia principi per capita foluitur, due perfocos. Cenfus etiam ed id , quo agri cenfuales ede decla- rantur, Gallice dicimus,ct«r & ftritu. Huiufmodi cenfus perfecutio inbf ret in toto,& in qualibetpar* te fundi cenfualis.Item,cenfus ed prsftatio tributi, .annuave penlio , qus de rerum immobilium pro- uentis datur,quomodo accipitur C.in ti t-. fine cenfu & reliq.fund.comparari non poffe & not.i,q.3.qu2- d?um:Et ham in qu'o diflFerat a tributo po nit Bart.in l.i.de public. Sc vedig.& Ioan.And. In quo autem a penfione,notat gl. in Clem. 1. de fuppl; neglig. pre¬ lat.in verbo,Pcmfiones. Cenfum autem primus om¬ nium Sernius Tullius rex indituit, rem^veluti li- nius air)faluberrimam teto futuro imperio , e^quo bdli ; pa$ifquemnnia non viritim ? vt ante\ fed pro pofleffioac 5°5 C AKTE E. 506 poAefAone pecumarunueiues obirent. Anchor. Cen s v s , in rubr. C. fine cenfu vel reliq. fundum, eA tribut3ra,vedigal,publica,pcnAtatio,onus agro- rum , non perfonarum , Cothofr. ad d. rubr. per legera 3. Cod de anncn. & trlbut leg.g.ff. de public. BriC C e n s v s eA perfonarum, rerumq; defcriptio. Ac fu- mitur apud Pomponiu L2.jT.p0A deinde.flf. de orig. iur. Perfonarum quidem cum ciues Anguli in fua tribu, clafTcj'centuria, nomina.fua, vxorum, libcro- I® rum , ferucrumq; fuorum . itcm cuiufque anatem & qu.im vrbis regionem habitarent , pfouterentur, Bonoruni vero cum iidem patresfamilias prsedia fua cum vrba n a, tuni ruAica , frruorum , pccudum- quc numerum , fundorum inArumenta , fupelie- čiikm, pecunise dcniqiie numerum prontebantar, quod& DionvAus Halycarnafleus lib. 4.6C T. Li- uius lib.1.7.5:39. fcribnnr. Prat. Censvs qnoque didus efttribatum,quod prsediis prouincialibus imponebantur , & fifco pendebatur, 20 La.C.finecenf.vel rcliq. Qui comparar, cen Tum rei comparaca? agnofcat, neque liceat alicui rcm fine cenfu vel comparare, vel vendere. Prat. Censvs quoquenomine, fubAantia, bona, fortun£- quecomprehendimtur, Cic.in Orat.pro Q.Roicio: Quem tu, ait, A ex cenfu fpečlas, ciuis Romanus eft : v Vlpiano l.cogi. 16.in pr. ft'.ad S.C. Trebell. lu- ilinianol.de creationib.C.de epifcop. audiifkprat. Cenfus 1 .7. JT. 6. de curat. furiof. pro bonis acci- pitur. - p Cens v m pro pecunia diArada accčipitgLin c. 1. de in integr. reftit. pro pen (ione tamen, quse prouen- tibns foiuitur accipi ibidem verias puterr.. quod & Angelus ClauaAus in fumma, in verbo Cenfus, ait: ficq; nccipi debere feribit in c. quaefnum.i. q, 3- fic fumi folet toti tit.extra de cenfib. vnde nec imme- rito, fed f,Ai-rtt(princi; reditum, fiue prouentum ap- peliant interpretes cenfum , tametfi a Dd.male v- furpatam putet Old. Prat. C e n s v m it a definit Theophilus in JkAn. InA. de ii- 4^ berrinis. cve lw evStt pvMstjU km- yepjp3\>ro -?ctc iy.v t': n svate« f eieipifiv. Ed igitur ceit&stabu la , Auecharta,in qua Romani feribebat fuas faculrates, vt Belli fepore pro modo p arimo&ii fui, vnufquiTque 'conferret : quo fenfu accipitur apud (VM.-Scceuolam.l. quce quifque.f>4. de acq. rer.ddtn.MarceMum 1. cenfus. 10.if.de probationib. & alibi fepe. & Calfiod.lib.3, var. epift.pe.cuius h$c verbafunt:Augufti fiquid-. m temporibus orbis Ro- 50 manusagris diuifus } cenfucjue deferiptus eft.Prat. Ce n s v s exiguus in 1.22.^.i4.vbi Gothof. C. de iur. deliber. id eft, exigua ai-ftimatio. Censvs crimcn apnd Hermogenian.in l.vix certis. dideiudic. accipere debemus fraudati cenfus crime per l.i.C.de qu3?ftionib- atque ita explicat Accurf. in d.i.vix certis. Prat. BrifT. Cen s v s nouus dici potcfl, qoi in fimdatione ipfius ecdefis? impofitus non etl, gl. in cap.fignincauit.de cenfib.in antiq. Cenfus noui bt mentio in I.3. C.ne do rei domin, vel templor. Prat. Cen s v spadiuus apud Tcrtul.in lib.de Monogamia, fjgnibcat inbnirum , vagum, & liberum cenfutn, vt 4 apud cum interpretatur B. Rhcnanus. Prat. Censvs luftralis ab Vlpiano In/litutis dicitur a lu- ftri IpatiojVt li quinquennalis cenfus diceretur,qiro luftrabantur ciues quinto quoque anno : fic appel- latusad diferimen cenfus eqneftris, Senatorii aut eius cenfus qui in prouinciis agebatur. Tom. lib. aduerf.7,c,2i. Cen s v 1 cenfendo legem dicere,apud Liuium expli cat Tornebus aduerf. lib.id.c. 2i.pro cc-nfu agendo, ceflimandifque ciuium fortunis & facultatibus: Le- gem cenfui cenfendo di&uros effe , vt pmer com- mune omnium ciuium iufiurandum h$c adiura« rent: id eft, hsec iurarent, aut pr^terea iurarent. Prat. C e n s v 1 cenfendo agri proprie adpellantur, qui Sc emi, & vaenire iure ciuili polfunt, Fefto lib.3. cuius rei exemplum extat apud M. Cie. in Orat. pro L'. Flac. lilud,ait,qu£r0,fint rje ifta prsedia cenfui cen¬ fendo? habeant ius ciuile? fintj n e ene, fint mancipi? fubfignari apud serarium apud cenforem poiTunt?in qua tribu denique ifta prsedia cenfuifli ? Et apud cundem in ead. Cenlum^o. millia pecunise nume- rat« , & Cenfum mancipia legimus. Prat. cx Hot. CE^ s v m agere, peculiare verbumeft hifloricis pro recenfere,vel capita vel patrimonia profiteri,vt ad- notat Zaf.l.2.jT.poft deinde.ff.de orig.iur.Titus Lis uius hb.4. feribit Papyrium & Sempronium cenfui agendo i populo prše fe do s. Old. Gedl. lib.4.c.22. C e n s v m adminiftrare, 1.23.C.de te/lam. In C e n s v fuo habere,l.7'.C.qui bon. cedere poff. C e n s v M profiteri:hinc profeffiones cenfuum. In C E n s v m dedu cere, deferre , referre. Brilfon. cx ll.ff.Cicero. Gellio. C e N s v manumitti olim dicebantur , qui luftrali ce- fu Roma* iuflu dominorum in ter ciues Romanos cenfum profitebantur, vtaudoreft Vlpianus no- Aer in epit.tit.i. Sic etiam legendam adarmare au- fim apud Gaiu lib.i. Inft.tit.i.cuius hsse verba funt; Ciues Romani funt, qui his tribus modis, id eft^te- Aamento, aut cenfu , aut ante Confule fuerint ma- numiAi. vbi pro Cenfu Iegicur in quibufdam exen> plaribus in Ecclefia. Prat. A C e N s v ducuntur Cenfuarii in LA qais intra.7. C. de bonis profeript. qui cenfum pender edebent, qui cenfibus obnoxii Ant: pro qua voce Cenfuarii in C« Tb.eo. tit. legirur Cafa^ii, vnde in quibufdam exe« plaribus manufcriptis C.luftin.legitur : fed Cafarii verior omnib. ledio eA. Prat. Cenfurii in Gallia vocantur, quiin Angula iugera eius agri quem c o- lunt cenfum annuum nobis pendunt. Conna, lib,2. c.io.nu.3. CENSVALES, qui dicuntur Tabelliones & feribse, & Ubrani ccnfualis minifterii/unt, qui opera fuam accommodant magiAro cenfus in vrbe , & ada Se« natus eonficiunt, A c accipi debent,in 1 .a.& 4. C. de prin.ag.in reb. Iib.i2.& in rub. de Tab. feribis, lo- gographis & cenfualibus lib.u.C. Sic &apud Capi« tolinum in Gordianis, SCtum tacitum, inauit, Ae~ ret, ita vt non fcribe, non ferui puhlici,non cenfiia« les illis adibus intereAfent. & apud Spmmachum in epiAolis. Argenti, ait, publici ratio, quod cen« fualibus editores munerum contulerunt,& in Nou, 17. Cenfualis adparitio,pro magiAri cenfus adpari- toribus, qui elogia intimam. Ac fumitur in JuAini conAitutione.l.confulta, Cod. de teAam.Brif.Prat. C e n s v a l e s in Nouell.i7.c.B.lT. 1. Graeci vocant rftf J\ifA9 dici folitos refert Vegetius libr.z. cap.13.Bnlf Prat. CENTENARuin lege 1. Cod. de oifte. magiftr. of- 5 ° ficior. Centenariae ccense Fefto lib^.dicebatur in qui- bus lege Licinia non plus centuffibus , prseter terra nata, impendebatur , id eft , centum alftbus, qui e- rant breues nummi ex cere. Prat. Ce n t e n ar 1 a e ccenae diiftce : i centenis feftertiis. gkTertullianus in Apologia contra gentiles. quse par- ciores erant:de ona,re latius Crinicus dehonefta difciplina iib.i4.c.£. Cen te na por.do,inquit idem,dicebantantiqui re- 60 • ferentes adlibras. Prat,. Cen tenaRii dicuntur a noftris, qui centum mil¬ ila PJ. S. in bonis habent , vt feribit imperator jT. 2.de fuccefl.lih. qui,vt ait Afcomus, more veterum cenfi dicebantur. Vulte. in Inftit. de fuccelfione 11- bertorum in pr.num.5. De centenariis Vlpian. fre- quenterin 1.16. f£ deiurepatron. &fubtit. ad lege Falcidiam,qua de caufa Suidas, Jceirnr<*£, inquit, . vofMo-p&Tuv 7 rocr 6 'ni<;. Quqd autem apud Imperatorem jf.fequcnt. legitur Centum millia H.S.centenis au- 70 te is compreheadi, falfum eft. non enim temeni,fed milkni aurei flue folidi centum feftcrtiuttimillij conficiunt. qua^ ropter aut hallucinatumeffe Tri. bonianum , aut locum corruptum in Inftit commet. decuimus. Vide Aureus. Horoman. CentenariiU. uio lib.i.in clafftum conftitiitione,dicuntur,quice- tum millibus ari s cenfi erant , Centenariis auri.l, 22. G. de curf.pi/bl. Brifl' Ce n t e n a R 1 v s eft, qui olim cenfus dicebatur,vfi. de centenarium cft,C.milIe feftertiorum,vel exde- ftnitione Iuftiniani centum aureorum quantitai. Cuia.in Noriš ad lib. 3. Inft.de fucceflione iiberrorš. Cen T en ari 1 procuratores i numero pecuniarj eis commillarum dii 5 li funtftiorum munuserat,exi- gere fifcales pecunias , non tamen nifi ex breuide- bitorum a tabulario confečto. Cuiac.adl.i.dead. Tribut.Cod. Ce n t e s 1 m a. Centcftma vfura ideo ftc didacft, quod qnolibet menfe centeftmum nmnmuai me- reat,id rft,duodenos affes annuos.in qua eft opinio- neBudceus>n annot.ad Pand. Alij vero credunr, ideo dici ccntefimam, q uod centefimo menfefor* tem žequaret. (Brifl.cuius mehftrua quantitascen. tefima -or-is principalis pars eft Briff. J Quxopi. nio fuit Accuruj , Sc quorundam , qui huncfecuti funt. Eaq.ic opinio recidit in eandem cum priore. Vtputa-in centum aureos in fin gulos menfes ,vnui aureus , id eft, centefima pars , vfura centefimaeft: Eadem centefimo menfe xquat fortem: Cumenia certfutn men/ibus vnoqu©quc menfe vnus aureus praiftitus fueiit , eificietur.ad extremumfumma centum aurčorum. qua? principalis fors fuerat. vi¬ de Brift'4. fdečl. antiq. Qu^od autem dicimuscen- tefimamefTe partem fortis in fingulos menfes , ac non in fingulos annos , referri debet ad morem,& rationem veterum in foenerandis pecunii's,&pro- mittendis conftituendifque vluris j ficat a Bud. annotatum eft in annot.-ad Pandcčl. vfuras enim in fingulos menfes ftipulari folebant, noninfingu- los annos, vt indicat 1. lefta.li ccrt. pet. Horaulib.i. ferm.fat.3. - Paulum deliqu.it amicus Odijti & fugi s,vt Drufinem debitor ari s. niji cum t nji c s mifero venere Calcnda^&c, Ex quo Calenaarium didum <. R liber ratioriu 2 Ca* ledišče. Ccmeftmaf autem duoruir. genevum erJr. Aliqucs enim perpetao fenore duccb.mtur, &doo- denos quotannis nummos merebant. Altcr« cente- (imse cum renouatione fmnoris anniuerfaria duce- bantur, quas vfuras vfnrarumappellant. V trarurr.- que meminic Cie. Sc harum maxime in quadamad Attic. epift. lib.>. lub verbo Gr^co anatocifmo. In- terim ( inquit ) cum in edičto tranflatio centcfimai me obferuaturum haberem cum anatocifmo anni- uerfario, ille exlyngrapha poftulat libi ius dici. 11- larum vero meminit Plin. ad Traiannm,his verbis, pecuniae pqblicte vereor ne otiofe iacenr. nam & prsoiorum comparandorum aut nulla, autrarijfi- ma occafio eft:: nec inueniuntur, qui velint debere reipubiicae« prsefertim duobus a-Hbus, quanti apri- uatis mutuantur.Duodenos nummos appellatduo* denos affes. £ft ergo ex fcencratorum confuetudi- neis loquendi modus IC.centefimis Calendis dare fpondes ? Izem , didioj Calendaria, qua folet 1 C. vti, cumresnerarorum raticnes deferibit, & qua etiam vtimur appellantes libros rationum, calen¬ daria. Et eo modo loqucndi , ccme.fiinis calendis dare fpondes ? ea ratione ftipulationes concipie- bantur , quod calendis foenora exigebantu r. Cen- tefim z autem caiendae odo annos, Sc menfes qua- tuor copleftuntur,vt Alciatus finguiariter monuit, c.23.parerg,No tamen hiacid genus vfur^ appelh* tum C A "N tumcenrefiffla , di&um eft, quoI centefimo menfe cxpleret fortem(tametfi id quoque verum ellet)fed qnad pro centum librarcm ione fingulis mcnlibus libram vnam vfuram parcret, hoc eft , duodecim li- bras fingulis annis Iuokent inrcrim viri dofti de iis, c[uibus non omnes vna conucnere,& adftipulati iunt.Anchor. Centesima apud Catonemin capite dsolete pen- dentis lege.centelimajeft acce(fio:quam in rcdigen- da pecunia coaftores exigunt. Ha?c funt verba. Ca- ( 3 toniS:Qui eleam cmerit amplius.,quam quanti cme¬ rit , omnis penini c cer.reilma accedii.Cic.pro Ka¬ bino : Vtrum acceflionero decimi. vt facere noftri coačtores folcnc ccntefima, an deceftionem de fum- ma fecerir.Prat. CentesimvS lapispro-centefimomliario accipi- ' tar in l.propter litem.21. jf.licet.ff.dž excuf. & lf.qui autem excuiarc. lnft.eo.tit. atque ita videtur expii- T E E. 51« čare VIp.l.i f.i.ff. de ofn.prsefed.vrb. & Thcoph.ad £\qui autem excufare.Prat. Cen TE Si mae Kaiendaf apud Paulum in 1 , centefi- mis 4 -.ff de verb.oblig.dicuntur cente/imus menfis And. Alciajo & lacob.Cuiacio interpretibus in d.l. cente/imis, quidam centum annos interpretaban- tur, quosreprehendit idem Aiciat.iibr.a. parerg.c. 23. Prat. Cen teši mare apud Iulium Capitolinum in O- pil.Macrinum , miiitare verbum efle ait Egnatius adillum. Militcs enim vbi quid grauius admifift fent,fxpe decimus quifque, interdum centefimus, extremo fupplicio adnciebatur. Verbum hoc cente- iimare Macrini propriumfcribit Capitolinus, cum fe dementem dsceret , quando eos centelimaret, qui digai eflent dccumatione , aut vicefimatione. Prat, Centgravii in aritiquis Germanorum legibus centenani dicuntur,Cuiac.lib.i.tit.i.de Feudis. Centi e s aureorum , ptaecifa locutione pro ccnties centena millia aureorum.Celfus l.S^.de verb.fignif. Tantumquifque pecunios relinquit,quantum exbo- 40 ftis eius reticipoteft , ficdicimus centies aureorum habcre : qai tantirtfi in prxdiis,cxterifquc fimilibus rebus habet.P/u 1 . 1 . p7df.de iegat.dk fid.Iib.32. Ppne, inouit, in condito centies aureorum efTe, qužeih v- fum fumi folcrent. Sic decies feftertium,pro decies centena miJiia H.S. vt in Verrinas demonftraai- mus.Hot. C t n ti e s centena millia figniftcat, vtmillies in I.4. tf-*-de ftatulib. Miliies centena nruliia,quemadmo- dum Anton. Auguft.lib.:.emefid.cap.6.notauit. Sic quod Martial.lib.). ei>igr.ait,de A picio,cum bis tri- ce.nties ventri dediftet , fupereffecjue hbi centies duntax.il- cogitaret, venenum bibiffe, hoc ide Dio Iib,y".refer;.ns ait , Siant? 77?vT«^)VTse ei fuperfaiile. Nam 25. myriades valent dtcies:qua$ h ic.nrultiplicaris, hahebis 250. myriades, pro eo quod Latini centies vocant.BriC Centi e n s pro ceties in Pand.Horent.faspereperi- musmjuo in gcnere fcire oporiere admonuit Auguft. li.i, cap. d.Emend.veteres inter E & S. pofuifle N,vc molliusproferrent. Hinc fsepe,in P.Fl.thenfaurum, & vicenfimum,&c.legimus Prat. Ce n T1 si v m- miiiatium pro centeftmum legitur in L4z.fF.dc eXcu!at. C r n t on ari i^de quibus in I.i. & 2 .€. Th-. de cen- tonariis,& dendrophoris.Prat.Briff. Cent on e s,vela funt ex piliš caprarum, fiue panni craf(iores,ex lana diiierforum colorum confuta.Me- minit eorum Vlpian.l.qua?fitum. 12.iT.fi domus.ff.de fand.inftr.Alcx Neapolit.lib.genial.dierum. Dixe- 70 t« autem, mquit., centon« ex villis groftioribus fa- $0 gula intexta vilioribus pannis, quibus domorum te- čla tabulata, aut ligne« machinoe militares, aduer- i’us incendia, fi igms maior vis lngruatjinuniuntu^ Vide in Chiliad. Erafmicis, Farcire centones.Old. Prat. t. CeNTones, fccundum Hot.fafciculifuntexpannis aut linteis fordidis compačli, quibus sedium inftru- menta deterguntur. Apud Vlp.in d.iT.ft domus, po- Etum videtur pro iis,qui perticis impoftti a.ccto im= merguntur ad mcendium extinguendum. Centones inlfrumeto donuis cotineri, feribit VI- pianus in I.quxfitu eft-iT.fi domus.ff.de fund.inftru. cuius verba ita caftiganda funt: dicunturq; ftragula qusdam groffiora,viUis paffim pendentibus,quibus iečii vilihimartim perfonarum fternuntur. conficifi- tur ex pannis diuerforum colorum in vnum confu- tis, coagmentatifque.ex histabernacuia, omnifque caftrenfis fuppellex pluuiofo tempere vel^tutvi vil- lorum mulcitudine nomen aflumpfit. Caio lib. x. dc reruif. centoncm pofuit pro ieftrumento ruftico; boe eft, pro interfore veftimento, quodluper fubu- cula fuperindui folet^bombpce inferta.Tres, inquit, centones pueris, fex culcitras, nouem ftragula. In hoc fignificatu etiam legimus apud Macrob. Sa- turnai.lib.i.cap.5«-cuius facetiffimam fabijlam fub- fcripft.Tremellius Scropha cognominatus eft eucn- tutali. Tremellius cum familia atque libertis in vitla erat.Serui eius,cum de vicino feropha erraret* furreptain conficiunt:vicinus aduocatis cuftodibus, omnia circumuenit.ne qua h»c efferri poffet; ifqus ad domin um appeliat, reftitui fibi pecudem. Tre¬ mellius, qui ex villico rem comperiftet,feropha; ca- dauer fub centonibus collocat, fuper quos vxor cu - babat: qusftionem vicino permittit. cum ventum eft ad cubieulum a verba iurationis concipit.nullam effe in villa fua feropham , nifi illa, inquit, qute in centonibus iacet.lcaulum monftrat. Ea facetiffima iuratio , Tremellio Scroph« nomen aedir. Cento- nes docet Cato ficri ex veftimentis famili« veteri- bus,cum ait : Quotiefcunque tunicam aut-fag.a fa¬ milia: dabis, prius veterem accipito,vnde cemones- fiant. Eodemmodo cento apud luuenal. accipitur pro veftitu famularfcraffo &/prdido: fic feribents, hitra uit calidum vet eri centone liipanar. C£N T o etiamfecundum aliquosaccipitur pro velo laneo, cjuod lana aut tormento confertum fit, vt i- ftus nullos patiatur, cuius vfus in re militari apud veteres fuit freauentiffirnus, ad incendium quoqu.e arcendum.Hinc pracipit Vcgetius lib. 4. Turres & vineas^ua; machinas funt militares, centonibus e- uam, aut crudis coriis extrinfecus operiendas com~ maniendafve,ne immifto igne concrementur.Ciefar quoque comment.bell.ciuil.Pompeiani 2.- refert in oppuguatione Maffilis turrim latericia a fuis ftru- ^tam fuiffcjcui cenrones infuper iniecerunt, ne auc tela . tormentis -miffa tabulationem ptrfringerent, a-utfaxa cx catapultis latericium difeuterent. Idem Ccefar paulo poft,in mufculi ftručlura , quae&ipfa machina oppugnaroria cft,ait;Coria induda fuiffc, caque centonibus contečta , ne igni aut lapidibus corrumperentur.Idem belli Pompeiani lib^.refert, omnes terc milites aut ex centonibus, aut ex coriis tunicas aut segmenta feciffe , quious telavirarenr. Cento practerca opufculum eft , ftrudum ex variis diuerfifque carminibns , cuius ftruftura ita folida- iur,vt do^et Aufonius poeta, videbc. vt coeant aue esefi duo verfus:aut vnus & fequens cum medio.nam diiosiunčtim locare ineptum eft. ita ipfc centonem formauic nuptialem > ronfutum ex filis Maroniani ■poematis.vnde Homerocentones, & Vergiliocento- «es ; quales fccit Proba Falcenia , tales fecifte s« C ANTE E. j fefe refert’ diuus Hiercnymus in prologo ve ter is Teftamenti , fignare volens opufcula contexta ex Homeri Vergiliique -cartninibus , tranfdu&a acco- modataque ad fenfum conditorb. Venit a jtem 1 x.svfyv vcrbo Grarco , id '&td ‘tS k« ^S^^^uod inferere eftjdeducitar, r literis abic&ione. hac ratione eri m Drgeftorum libros Cencrones appeiiamus. Pro- pterea damnandus eft Siponiinus, qui in fuis Com- nientariis a centum deduci centorjem exiftimaue- rit.Cotra. 10 Cen t v m anni,nni$ vitas long^ui hominis l.an vius- fru&usfFde vfufr. Videnj. Vita.Rseuard. l.femper.fF de reg.iur.Feftus audor eft. Ce n t v m. > qua* in-arca habeo apud Vlp-l.t. jRadeo. fr* de do t. praeallegata ad rei veriratem pertinentj eamque fpi.rcribit:Gerte cum in Bafilica Iulia dicerct primo tribunali, qua- tuor autem iudicia , vt moriš eft, cogerentur,arque «rania clamoribus fremerent, & auditum, Si intclle- ■ Člum, Sc quod agentibus caeteris cotumeliofum fuit, Jaudacum quoque ex cjuatuor tribunalibus memirri, Ex quo loco probari etiam poteft , hstc auatuor iu¬ dicia in vno eodemnue loco fic o!im exerceri con- fueuille,vr qui primo tribunali diceret, lacile d re- Iiquls exaudiretur. De vna enim eademoue caufa, quatuor hsec centum virorum trib-unalia, ftmul vno 75 tempore cogoicebant , &iudi.abant .ia vno loco* 5 ^ ldque ex Valerio Max.tam eft perfpicuHro,vtnullis amplioribus opus habeat argument is. Sicenimdc milite quodam iib.7.c.7.rcribit.Cu imrrobiffimise- nim ha-redibus do paternis honisapud cer.turaviroj contendit,omniburque non folum confiliis,fcdctij Tententiis fuperior difceilit. idque etiam iilud eft quod de diuifis tribunalibus variifare iudicutnfen. tentiis Papinianus fcribit.l.vf). de leg. Nec aliore- ferri poteft, quod fic apud Cottam fcriofit Ouidius libj.de Ponto. Vtque fui folitus, fediffem forfitan. vnus De centum iude*x in verba’tua viri«. Hincetia eft>quod centumvirale iudiciurn fucrit olimappel. latum iudicium qiiadrup!ex.Piin.epift.lib.4.Pro5(i. me cum apud centumviros in quadruplici iudicio dixifiem , fubit recordatio egifte me iuuenem^ue in cjuadruplici. Ecce non, ait in quatuor iiidiciis le Plinius dixiftr,fed in iudicio quadruplici,hoceft,id eo iudicio quodex quatuor confijii-, ex quatuordi- ucrlis tribunalibus conftabat. Erat etiam praetor, qui centumviralibus pr^fidebat > cuius mcminitide Plinius epift. hb.5. fic Rufoiuo ftribensiHocfado Nepotis commotus praetor , oni centumviralibus prsej^debat^deliberaturus, an fequeretur exemplum inopinatum, nobis ocium dedit. Hune pr.rtorera fuifle pr/etorem vrbanam,ex eo eft caider.ufiimum, quod vrbanus pr^tor apud centumviros facerctpo- ftulantibus liiigandi poteftatem,vt ex Valerio dilu- cide probatum eft fuo loco. No eft verifimile aliura prieterem fecifte poftulantibus huiufmodi potefta- tem, quam eum qui iudiciis centumviralibus praefi- debai. Cseterum in prsefidendo , iilud etiamobftr- naife vifus eft prsetor , vt medi us fed vret inter iudi- cum confilia quacuor.Sic,ni fallor, vta dextra parte dup polita eftent diuerfa tribunaiia; & totide a par. te finiftra. Eoque non dubium eft 3 quin refpeverit Qujndilianus , eum partes centutnviralesinduas "haftas diuifas tfle feriberet Inftit.orat.lib.vca.t. 11- Ind enim fic cffe videtur intelligendum, vt haftaein omnibus iudiciis centumviralibus,du hoc eft, vna centumviralis, Sc altera pr.etoria fiue decemviralis, ponerentur.Huc etiam vifus eft Marccllus refpexif- fe,cum ita feriberet : Si pars iudicantium, dc inoffi« etofo teftamento^contra teftamentum, pars fecunilu id fententiam dedcrit,quod imerdum Feri folet,lu- munius erifiepui eius partis fententiam,qu-s feciir.- dum teftamentum pronunciauit. -leg. de inoffi* ciofo teftamenro. Sic enim hic Marcelli locus acci- pienduseft : Si vna cent um vira! hi m (hoc eft, dno confilia)contra tcftamentum;& altera parsfhoc eft , d-uoalia confilja ) fecundum teftamentum pro- nuciauerint,quia pares fententiae funt* quid facien- dum effet, d udi rabat u r; 3 c tandem fuiffe videtur de- finitum,fcquendam čile eius partis fc-ntcn fecundum teftamentum pron inciauit. C-rtequia fic epift.lib-11. Seneca feribit: Reus fententiis pari- bus abfbiuitur , Sc femper quicquid dubium cft.hu- manitas inclinot in melius. Porro b quo fenfu ad prsiudicia partes traxerit centumviralium idem Quin6tilia- 2ius in d.cap.2. Quandoquidem enim tertio modo prsiudicum dicatur , cum de eadem caafa pro mm- ciatam eft, certe abfurdum non eft, ad hanc praeiu- dicij fpeciem caufa^ trahere centumvirales. de iis enim quatuor iudiciis diuerfis folet pronunciari. Cseterum ft formam iudiciorum centumviralium 'Con{ideres,magis eam ad publicorum, quam ad pri- uatorum iudiciorum ordinem inielliges inclinare. 10 Eaque ratione a priuatis iudiciis caufas centuravi- riles vifus eft Plin,diftinxifleepift.lib.6.Imeruenit, inquit , acribus illis, &erečtis frequens necefiitas . coraputandi, ac pene calculos tabnlamque pofcedi* vt repente in priti ari iudicij formam, centumvirale ver tac ur. & Quin&ilianus lib.>.c.io. Proprium eft, •inquit , illud caufte , quod Amphidyones iudicant, vt aiia apud eentumviros, aiia apud iudicem pri» uattim in iifdem quseftionibus ratio lit, Nec id etia ignoraflfe vifus eft luftinianus, cum ita fcribit M a- 20 gnitudo ferri etiam debet,quod fic Cicero pro Gecinna fcri¬ bit : Ornate Sc copiofe L. Grafi us eloqu.entitfimus, paulo antequam nos in forum venimus, iudicio ce~ rumviraii liane fententiam defendit: & fa-cile, con- tra eum prudentiiHmus bomo , Q^Mutius diceret. Necalio referendum eft , quod ad hunc modum Quinčtiiianus fcribit lib.4.c.i. Quibufdam in iudi¬ ciis maximeque capitalibus, vt apud eentumviros, ipfi iudices exigunt folicitas Sc accuratas ačliones, contemnique fe, nifi in dicendo etiam diligetia ap- pareat, credunt, nec doceri tantum, fed etiam dele- darivolunt. De quibus autem rebus centumviri iudicauerint.optime explicat Cicero de Orat.lib.r. Nam volitarc,inquic.in forojhserere in iure^ac pt£- Coi-um in tribunalibus,iudicia priuata magnaru re- rum obire,in quibus kepe non de fačlo,fed de £qui- ta te dciure certeturftaftare fe in caufis centumvira- iibuSjin quibus vfucapionum, tutelarum,gentilita- num,agnariofium,ailuuionu:m.>circumluuionern ) n£» Soram., mancipiorum, parietum, luminum, ftillici- diorum, tdlamentorum ruptorum aut ratorum,cie- terUrumquc rerum innumerabilium iura verfen- tur, cumomnino quid fuum quidalienum, (juare deniq; ciuis 3n peregrinu s., fer u u s an liber quifpam iit>ignoret,in(ignis eft impudenti^. Ha&enus Ci- cero. De inofficiofo teftamento,deque aliis hseredi- tariis cpntrouerfns eentumviros cognouifle,pr£te-f ‘Ciceronem &Iuftinianum teftatur etiam exprefie Scimola I.13.&17. de inofficiofo teftamento. Eoque nondubiumeft , quin refpexerit diiius Hierony- mus , cum ficfcriberet epiftol. lib.2. Liberatus & mundus a periculo, &-hxreaitarice vel centumvira¬ ies caufa? de Earathro eruta?, quod hic forum ne- gligens fe a d ecclcfiam tranftulit. Hune enim lo- vum licarbitror intelligendum effe , quafi fic feri- 6° pfiiiet Hieronymus. Hsereditariaj vel ali# cen¬ tumviraies caulfe.Certc quia fic feriptum apud Iu- lium Paulum repeti fentenr. lib^.tit.16. Iudex tu- telaris 3 itemque centumviri,fi aliter de rebus harre- ditariis, vel de fide generis inftrui non poffimt, po- terunt de feruis fesereditariis habere omeftionem, Accedit huc etiam quodftc libro feptimo , capi- te quinto, Quintiiianus fcribit; Sed nonnunquaen etiam reus hic totius fummam conftituet, ii exh3e- redatum a ie filium pater teftatus fuerit elogio^ ^ fropterea qa?d is me#cmseiB ajiisucm. Na omcis C A N T F, E. 5^4 5 ° hic qu$ftio,anliulc delifto pit« dehuetic ignofce- re, & centumuiri ttihuece debcant veniatn, Idena QuinSiiianus fic etiam lib.j.cap.i*,fcribit: Vt esia apud centumuiros, poft aiia qusritut, vter dignior hsreditate fit. Et h$c quidctn hadenus de iudiciis centumuiralibus. Nihil aliud nune reliquumcft» guim vt de veteri fententiar. pronundatiene pau- ca dicamus. Rsuar.pro tribunal.Ub.fingul.cap.io. His modo difiis confentit etiam Cuiac.obfcr.lib.io, -capit.io.ci-rc.med.dum inquit : Querelainoffictofi teftamenti iiue ( quod idem eft) petitio hsttedita- tis de inofficiofo, centutmiirale iudicium dicitut in libris noftris, & haftse iudicium VaIer.Haxim, duob.locis&quadruplexvel duplex iudicium Plin. & Qujntiliano. Nam (vt iidem dedarant^ diuide- "bantur centumuiri ia conftlia & tribunalia modo duo, modo tjuatuor. Ethoc eft,quod propanitur ia ieg.quum filius.ff.de legat-a. diuifis tribunaiibusa- ftum querc!a inofficioii teftamenti. Qro genere interdum eueuiebat, vt duobus confilits (conftabat vcumquodque pari iudieum numero ) vincereta- dor, & totidem vinceretur, &vero ita fententiis paribuseiuspartis fi duplex iudicium centumuira- le fuerit,vel carum partiumfi quadruplex,fententia pr$tialet,qu 3 t tuetur defunSi voluntatem. Hoc e- nimhumanius efle ait, l.fi pars. ff. de inofficiofo te¬ ftamento. qus partem iudicantium dicit, vt partes centsmuiralium, Quintilianiis lib. s-EIaec Cuiac.ia fupra allegato loco. Cen tv m v i ra l e iudicium pro inofficiofi tefta¬ menti querela & petitione hjEreditatis accipitur in I. Titia ij. de inofficiofo teftamento. & in I. prattor. 30.de lib.leg.&l.fin. Cod.de petit.hsereditat.Vfuca- piones quoque, tKtels, gentilitates, agnationes, at- iluuiones, circumIuuion.es, nexus mancipia , parie- tes, lumina, ftillicidiacue ad centumuhaiia iudicia pertinere cx Marco Cieeronc libro i.dc Oratore fi - — quct. Centumuiros autem , hafta ih toro pofita, iudicaffe conftat : qua de caufa hafta; prsefuiffe di- euntur. Centurauiralia igitut iudicia Feftolib.j. quae centumuiri iudicabant. i quibus ita dici fcri¬ bit Prnt.& Bviffonias, Centvmvir al E tudiduHi, eenrum qu;nque vi-- rorum erat.l.Titium.iT.i. ff. de inofficiofo teftamen¬ to. His hafta erigebatur,vt fcirent iudicandi tem- pus.SicUtinoftrofeculo Scultetus vuigo.foSenni ba- : u!o,vdutl haftula.manibus prstento,iudicij auto- ritatem afierere folet. Zal", in 1.2. fK de origine iuris didum eft a centumuiris(non autem i Senatoribut, qui Rom$ centum erant , rempublicanique cura- bant non dantes operam iudicandis controuerfiis priuatorum. Nam cum cflent Roma: 3J.tribus.qua & curia funt vocata , terni ex tribubus fant clečti ad iudicandunt : qui centumuiri appellati funt, Et licet quinquc amplius quam centum fuerint, ta¬ jne n quo facilius nominarentur, centumuiri dičti funt. Bud. Sic feptuaginta interptetes dičti funt, quum tamen duo &fepcuagmta cflent, tefte O.Air- gufcino.I:b.de ciuit.Dei.iS.capitc 43,Vid,Budsum, in leg.2.de orig.iur.Feftum lib.& Oldend.Claft.j.A- čtion.j.Spieg. # -C en T v r 1 a , inquit Feftus d.lib.j.in agrisfiguricat ducenta iugera,de qua ita Varro lib.4.Hng.Latin*. Centuria primo a centum iugenbus dičta , poft du- plicata idem nomeh retinuit,vt tribus muJtiplica • idem nomen tenent. Huius etiam idem in lib.de re ruft.meminit: & Siculus Flaccus in libro de con dit.agr.Centnriis, ait, quarum mentionem nur.c fa- cimus, vocabulum datum eftex eo, cum antiqui Romanorum agrum ex hofte captum vičtori pop u io per birta iugera -parfiti funt , centenis boir.f- nihaš du centa Iugera dederiiftt,&! exhocfafta cen- turia iufta adpellata eft. Sic fumitur in l.oranes io. C. Theodof.de ann©. dctributis & in Nouellalufti- niani 128, in ptiri. In hoe (ignificatu cencuriarum jnodum docet Hygenus lib. de Umit. conft. earun- dem infcriptiones Siculus Flaccus lib. de cond. agror.Hinc ex eodem fenfu CentvRiatio apud Siculum Flaccum diuiftonis forma. Ce n t vri a vero in re militari ,• aučtore Fefto libro 10 tertio,centum homines fignificatrSicut in agris du- centa iugera.Pra t.Br ifT. Cintvrio apud Marcum l.milites agrum.tf.inre- uerens.fE de re militat.& in rub. C.Theod. decen- tur.qui centum hominibus ac prsferrim mihtibus prseerat, idque ex Euangeiio Matthsi manifeftifii- . rnum , a quo dicitur var \aajjv* re$cW'i^.Prat.l.6.jr.fin.de-re milit, prsfe&us ccn- turi« dicitur.Briif. Cen tvrionbs primorum ordinum : funt centu- ao rio primipilijprimus princeps,primus haftatus,qiro- rum maior erat dignitas in legione. Tornebus li¬ bro tertio aduerfarior.cap.3. CbntvrioniS nomen dicitur Tac. quafi cedo al- teram, f«pius frangenti & pofcenti alteram. Vite enim c«debatur milesa Centurione & vitem qui tenebat Centurioni fe caftigare volenti, militiam mutabat.Cuiac.Obfer.lib.2i.cap.io. Cbntvrionvm infigne erat vitis,quam manu ge- ftabant,vtex Plinio drdici lib.14.cap.1- in nn.cuius p reL& commeminit Alex.ab Alexan. Gcnialiudier. lib 6.C.8.& Maccr.d.iT.inreiierens,ibi,qui vitem te¬ rmit,id eft,centurion is muncre funčlus habebant Sc corpus, quod deferere non licebat, 1 . vnic. C.Th.dc Centurion.Prat.Hinc * Cen tvriATa Comitia Fefto lib. 3. quia Pop.Rom. per centumturmas ( quidam pro turmis Centurias legunt)diuifus crat.Aiconius: ‘Centuriata comitia dicuntur , cum ab omni fexu &«tatc fertur fuffra* gium: quod per centenas turmas diuifus erat popu- 4 o lus Romanus.Prat. Centvriata lex,vide infra Lex.Prat. Centvriatvs ager in ducena iugera definitus, Fefto lib.3.quia Romulus centenis ciuibi*s ducenta iugera tribuit.BriiT. Cen r vri a Tv m etiam exercitum dlxit Varrolib. $.ling Lat.Prat. CentvRio primipili dicitur, qui & primipilarius Ant.Auguft.ad Modeit.de excuf.tut.Prat. CentvRipini funt homines maxime meditcr- $0 ranei. Cuiac. ad L6.de annon.čc trib.Cod,ex Cice- rone. Ce nhrionem pro centurione pofuit editio Flo- rentina, in l.inter focerum. $. conucnic. ffde pačt. dot.de l.centy rio.ff.de vulgar.idoue more veterum, qui cc y pro u, vft funt. Sed & črvJiRorhac figura u, vidimus f«pe in Diogene Laertic in lib.decrer. qase eft forma u Latinorum. Nam & veteres Svi¬ lami Suliam dixerunt.Prat. Cen t v s s 1 s.ait Varro lib. 4. ling. Lat. quo maius »ris vocabulum non eft. Bud. in Forcnf. lioc verbo aftes centum a (fes ftgniScari fcribit.Prat. Cera notiflSmo iigniBcatu ( figniricat enim, quod melie ex fauis expreifo fu p er eft ) fumitur in c.vnic. de ofSc.cuftod .in antiq.Prat. Cera etiam pro epiftoiis & pugillaribus f«piiftme veteribus accipitur.Iuuenalis: Nonne libet medic cer m impiere capaccs? .Hinc profečfa? formul« ,.oera prima, fecuncla, ima. Suet.in Ca»fare ChP«dium ( intjuit) ex quadrance 70 ksredeia inftituit, reliauos in ima cera, hoc eft* in G A N T E E. extrema parre teftamenti. Hinc cera prima eft te. ftamenti inftitutio , vt fetibit Alciatus libro 44*. 3 rerg.cap. 6. veteribus enim inftitutio herediscaput & fundamentum teftamenti erat.Sed hoc cmendaf. C fe fe Iuftinianus ait jT.an heredis.Hinc Cer at a e tabulsjpro codicillis,& pugillatibuspo- nutur.vt adnotat Viglius in ^f. nihil autem.lnft.df teftam.ordin. Veteres enimceratis tab.vfosferibit Anton.Auguft.lib. ftg.ad Modeftinum, l.fi duasj. ii vero.ff.de excufat.Prat.Hinc & Cbrae, piftoris inftrumentoadnumerantur j.i^.de inftručt.Vnde cer« pičtorum,apud Varron.Vitruu, Senec.Plin.Polluc.Briff. Cer a e, pro tab.ceratis-.in quibus teftamenta confcri. bi folebant.Vnde ceras pro tabulas teftameti vfiiN pauit Iuuen.VMmas ceras pro fupremis tabulisdi- xit Martialis. Codicis extrema cera.Cicerotertia Verrina. Creati codicilli,lege 52.de legatistertio, Ceratti tabella, Cicero prima V r errina Brjftbp.vk, edit.Lexici, o C e u e a e tabel!«, vt ait Alexand.ab Alcxand.li.2,ci- pit. 30. Gen. dier.cera illit« , in quibu$ monumema ( literis nonnunquam mandabantur, aliquandodu- plices, plerunque triplices, aut quintuplicescolor! £ diuerfte. & paulo poft : In triplicibus epiftolas, in quintuplicihus honores & magiftratus,in duplicib. fi quid eflet arcanum Sc fubticendum,interiorefque ( animi notas magis adnotabant.Prat. Ce r a mi v M,amphora Attica Ant. Auglib.a.c.ii.ca- pitautem vrnas tres.Prat. Ceraetes in ponderibus oboli pars media eft, ha- bens ftiiquam Sc femis, fioutin ea reteftiseftlfido, rus lib.16.cap.24.etym.Prat. K*0^Ticy,nummi genus,quod fex obolos,feufollesva, lebat,cuius mentio fit in Nouel.luftinianiconftitib Iulianus Patritius vertit liliquas& j Leonis Nouell.83. * n ^ ne Harmenopulus in legibas j agrariis , irepv/trw \h$p djsršcnov | c d In poderibus cerates oboli pars me. ' dia eft,habens filiquam & femis, auftore Ifidor.E ' i6.c.24.Briff. adpellant Gr«ci , quod C.iftiod. iiliquatl- cum. Eftautemid quod in nundinis cxigiturd venditionem ptoponcndam.Prat. Cbravn i v m in l.fi.jr.fpecics;ff.de pub.& veft-ge* i m« genus,abeo nome habens,quod n»n alibi qusa in locoidui fulminis proximo inueniatur.Fcemini. no genere dixit Plin.li. 37.0.5). idque candidumeft j ait.Lamprid. in Heliog.Parauerat(inqttit)&ince-‘ rauneis, Sc hvacinthis Sc in fmaragdis vcnena,qciU fe interimeret,fiquid grauius immineret. CerauiiiaI corufcare dixit Lertull.li.de habitu pe mulicb. noa 1 procul ab initio-.habet enim intus ftellam corufcan- J tem, vt ait Ženo. H uius vocabuli meminit &l£i J 1 lib. 16.e t y m. c. 13. Brift'.Prat. CbRCina, infula in mari Africo. 1 .2.de o:igiaei» ris Brillbnius. Cerov R i Naues funt grandes in Ai ia Sc celeres, quibus merces vehuntur.Gel.libiio.c.25. C e R D o , ferui nomen , leg.42.de oper.lib.BrifloniuS, Cerdo , qui & Laerio dicitur : Eft artifex fordiduS) qui artes illiberales qu«ftus gratia exercet, qaales funt veteramentarij (vt Suetonius appellat)eoh(u-. tores.Old.Prat, Gereates iCereredifti,conftituti«dilesduo,qnii frumento prseeffent L quorum creandorum audo« \ fuit Caias Tulius C^far, vt Pomponius de,orig.iur, J Maffeus.vid.fupr.in verbo ^Ediles.Briff. R er ros 1 , boucs contumaces, vt homines, a per- uerfo cerebro,qui totiTuo confilio h«rent, & iracu* di« obumpf^nt , Sc a nerninc p^rfuaderi pof- fm C A funt.Coium.Ub.ž.Old.T^at. C e R e l l i v s V italis : eius memimt 1 . 8 . $.5.in prin¬ cip feriu.vind. C e R e v 1 s 1 a coiiScitur ex hordeo & aliis rebus ca- iidis: apud Germanos notifiimum potionis genus. J tali ea no vtuntur, quin eam capitali odio tic pro- feqauntur,vt e doliis & cellis vinariis graui indida pcena proferipferint. Non continetur vini nomine. Menoch.pf$fiimp.lib.4.pr^rump.i)2.num.io. C e R 1 x eft conchyliorum genus. Cuiac.ad leg.9.de X q murilegul.C. Cerno i creando di&um putat Var. li.$,ling. Lar. ab eo quod cum quid creatum efLtunc denique vi¬ den ait. Cerncre in varios ferri ugnincatus feribit X\ T on.pr© videre accipitur apud Publ.Virgil. lib.$, ASncid. CernimHs adfiantes nec quicquam lumine torno . Sic fumitur in c.nifi cum.verf.nee putes.extr.de re- nuntiat.in antiq.Prat. Cerner Esteram difponere.Lucillius fat.lib.5. 20 Paftcjuamj?rs.fidium cajlru educere creuit. C e R N e r 2 ,dimittere.vnde vicam cernere dixit Var. in didaic.Prat. Ce R N E k s eft i udi čare, Pacuuius in armorum iudi- cio. Et xqu\im, inquit, &redum eft quod poftulas, iurati cernant.Prat. C e rn E r e fonat etiam codem au&ore, audire.Prat. CeRNere etiam Vardi. 6.Ung.Lat.fignidcat confti- tuerc.VndtMicebant veteres cerncre ha?reditatem, id eft, fe hzredem conftitucre : Sc cernito in tefta- p mento , id eft, facito videant te efle hvredem , vt Var. intcrpretatur.Prat. adde Forc. obf.in dial t 87. Necyo. \ Cf. rn e r e j & pro hxrede fe gerere, hoc diflferunt, qirodqui eernit, verba cretionis pronunciat , quz retulit Vlp.c. lnft.22. cum me Mzuiush&redem in- ftituerit, cam hzreditatem adeo cernoque. Qui fe pro hžerede gerit , rc tantum ipfa hseredem Fe eflb declarat:vt fi aučtionem faciat, feruis cibaria maa- det. Itaque Pau. in L9.de acq,h$red. Pupillu$ 3 in- 40 quic,fi fari podit, cum tutoris autoritate hzredita- tem poteft acquirere. Si fari pofiit, id efr, fi verba cretionis pronunciare podir. Cernere amem haere- ditatem Grzcis dicitur 'to&oipjfcojl fi quid poft.jT.deferuicntef. 3j.dift.vtrobique eorum oiftcium explicatur.Prat. Ce r ta dies.vide,Dies certa. Ce rta inquicum finibusadiečtum eft, qui duo vi- cini proximi funt.Lforma.de cenfib.Spieg. Ceru anni in conftitutioae Impp.l. fi ccrtis annis. • Cod.de pačlis. dicuntur Accurfie ibidem pauciores tribus.Bartolus Sc Balduslemgum tempus interpre- tantur. Akiatus in Bartoli & Saldi fententiam pe- dibus it j tametfi alioquin pro triennio accipi ere- dat. Accurfij fententia iuuari videtur Lt.Cod.de fi- deicommiff.& cap.i. de prs&fcriptio. in antia.Ni di~ ca s vtrobique iurefpeciali triennium .prsfti%utum, quod magis eft. Nam in l.i.C.de fideicommiif.ali- Iimemorum.in di&.cap.i. de prafeript. £dei Chri- ftianse fauer verfatur.Prac. e R T 1 ftatus efte L2.5T.fi quis.ffvnde legitimi. ertioEem eonfefiionem.faliževidetur©ppofuif- fe Vlpianus leg. prima 5T. fi quis vitro Digeft. de qua?ftionibus.Iicet qnidam piitent ibidem pro veri- fimili accipiendam : verius taraen eft j vt pro veris argumentis confirmatafumatur.Prat. 'CE p. t o fini tradere,id eft tollereft^circa med.God. de doti- promiifion. ■C e r t o certivis , pro veriftmo, prouerbiali voce Iu- rifeoil. vfurpant, in l.teftamento- 2. de tefta. l.ait 4 ° Pratter. 5 T.fi non mulier. Qus in fraud.credit.l.fti- pulati0.5T.funt autem.de verb.obligat.Spieg. C e R T v m quid'fir, 5 Sex, Pedius docet L3.fi cert,pet. Videtur auTem a ccrnendo dičhim.Ab eo deinde Sc temne fa d um, qu© ma gis nune vtimur, vt hčvare, fpeftare,& mulfis aliis. Nam veteres cernendi ver- bum,non raro vfurpantrquale eft illud Ennij, quod refen Cicero.Ferro non auro cernamus. Curt.iib.i. čkp&j.c ap.iž. Vid.Iaf. in Lcertum if.fi cert.pet.& F el. m cap.i.de fum.trinit. r t v m. varie apud lurifcoft! accipi pro re apud Akiatum in rerum fummis obferuaui,aientem eam vocem, nune latius, nune anguftius fecundum fub- ieftam iaateriam declarari, id refert in Lcertum fi cert pet Prat. C E R T V M eft, caiiis certituds reperiri poteft, vel ex iibcllo conuentionis, vel inftrumento obligationis. vel parte aliqua afiorum, leg.J. in fin.I.59. fF.de re iud.Goth.ad l.j. C. de fentenc, qus fine cert. quant profert. Ct: R T v m quoque cfi:, non modo cpuod neminatim expriflfam eft,(cel & y qued aliur.deper certi rclatio- nera poteft colligi.Gothofr.ad l.i.C."eo.ttt. ?K ftipulationum tračlatu. Certum accipitur quod ex ipfa prononciatione, quid, qna!e, quantumque fit, apparet .■ veluti aurei decem, fondus Tuičulanus.l. 74. ff. de verbor. fign. itaqae boe ftipulationes,m ftnas huiafmodi res deduefs funt, Certx appelbn- tur. contra , vbi non apparet quale quantumque- ■eft inftipulatione, incerta e d flipulatio. leg.75.eo- K denuit, Dcnin«-certa eft ftipulatio . in quain ^ 5 ° certa quantitas deducitar > €ue ffincipaUt«, fine pcenx nomine. At vbi in ftipulationem id quod in* tereft venit, incerta.. Proinde fi pecnam ftipulatus fuero_ , Si mihi pecuniam r.on credidiffes, certa eft ftipulatio. Si ita ftipulatu.sfuero;pecuniam te mihi credirnrnm fpondes. 1 Incerta eft ftipulatio ; quia id venit in ftipalatfonem, qucd meaintereft , 1,68. de verborum oblig. Si decem mihi aut Titio,vtrum e- go velim,ftipulatus fum.ex eo quod mihi dadum eft, Čerti ftipulatio cft,ex eo quod illi foluendiieft, In- ccrti.At vero Certum. in aSionefi certum petetur, pro certa pccuaia numerata accipimus, defluola- titis jar.ieg.quatenus cuiufqu e interfit.ff.de reg. iur.Detea enim hxc actis co.mparata eft.Li.ff.de cfi~ diff.trit.kg.i.de interrogat.in iure fiac. Inde aftio certa: pecuniac apudScnec. lib. 5. de benefte. cap. 7. & certa pecunia credita. Qumtil.lib.4.cap.2. Satis eft di.vifle. " Certam pecuniam creditam peto ex ftipulatione, Et alio eiufdem capiiis laco. Nam Quid in pleril'que iadiciis priuatis de re certacrc- dita, locat® & csnduffo, interdidis habere loči po* ieftč Et lib.S.cap.3. Te non pudeat certam creditam pecuniam periodis poftulare. Cicero pro Rofcio Com.Adnumerafte fefe negat.eipenfuts tuliffe n o o dicit,quum tabulas nonrecitat : Reliquum eft, vt ftipulatum fe dicat. Prsterea enim quemadmo- dnm certam pecuniam petere poflit, nor. reperio.dt in l.vIt.jf.Eucius.ffi decondid.indebit^cl^.J.vlt. de contrah.emp.Briff. C a R t v m Aiciato in leg.eertum.ff. fi certum petatire propria fignificatione id fonat, quod liquido appa¬ ret, &occultato fenfu deprehenditur , a cernend« dudo vero o. Prat. C g R T v m autem id demutn , quod in oculos caoit, & demonftrari cernique poteft. Sic certus locus, qut pro diuifo polfidetur , in leg.i.ff.de cuift.leg. i.ff.de feruit.legfi4.ff.pr6 empto, leg.S.ff. de rei vind. Et ita certa pars, & pr® indiuifo oppomintur. dida le¬ ge i.& leg. 25. ff. q\itbus sr.odis vfusfrudas amitta- tur.lege prima Jp.hoc interdidum. D.vti pofiid.leg. 35.ff.de feruit.vrb. Pars enim pro indiuifo incerta eft, cum oculis demonftrari non poflit, neccertis regisnibus deferipta fit,intelleduque & animo non diuifionecorporum fecernatur.Iege 5. Oigeft.de fti- pulat. feru. leg. 66 . fT.i ffde legat, libro 2.leg.5.jf.fi duobus. ff romai od. Briffonius. Incerta pars eft, qusc quanta fit, ignoratur, verbigratia , Qu.icquid Titius poffidet. ltaque & pro indiuifo pars, ceru dicetur , fi de modo eius conftet. leg. 26.de acqm- rend.poffleg.76.ff.i. de rei vind leg.ji.tf.cum cffet de interrogat.in itir.faci. Htec idem Briffonius.Nu- merata pecunia, & res quse pondere. namero, men- fura, conftant, incerta funt corpora, nifi certo loct atnbitu concludantur. Nam fi quis vinum fimpli- citer , vel pondus argenti , mimmofuc generali- ter legauerit , ir.certam rem legat : quia in nullo certo corporc , fedin quantitate hsc confiftunt, qux nullis certis finibus circunfcribitur. At fi quis vinum quod in hac apotheca eft , decem qu£ in hac arca funt , legat vel promitta’- : tune cer- tuni corpus inteliigitur leg at um v.jT.gener. fF.de iur,dot.veluti qui pro indiuifo dicitur. Prat. Cer T v s pater Cie. pro Sext. Rofc.Amer.ft tibi For¬ tuna non dedit,vt certo patre nafcercris. Certa ma¬ ter. L v fr.de in ius vocando, vbi mater Temper certa efle dicitur. BrifF. Certus accufationis l.i4.de bon. pcff.Briff,ex Cicer.dc 11.C Certvm vel incertum contradum Accurftus ferc intelligit de certo vel incerto,quod in contradum, 70 vel obligatioRem dedudum j quemadmodnm & alibi certa, ?el inečfta ftipulatio (leg. ftipulatio- num qu3?dam.de verbor.obligOdicitur^velftipula. tio certi incertiue.l. ft pcenam. leg. liber homo. $, vlt.deverb.0blig.L4.de vfuris. Cum certi contra- dus (meo iudicio) potiusilli dici polfint,qui nomi- nati appellanturifcilicet quod certum ac^proprium nomen contradizs habeant.leg.iurifgentium.de pa- dis.Incerti autem qui vulgo innominati dicuntur, eo quod proprio non appellentur nomine.No enim illis locis, de eo qu©d in obligationem dedudum eft, fedde ipfa caufFa, contradu vel obligatione lurifconfulti loqui videntur. Sed & adio prafteri- ptis verbis, vel in fadum 5 incertum iudicium , vel incerti ciuilis adio vel condidio dicitur.leg.fi con- ueniri. comm.jdiu.leg* pen.depoftti.l.6.i6.depr$- Fcript. verb. leg.nj. in fin.‘de precario.leg.c).22. in fin . Cod.de donat. hoc eft (vt ergo arbitror) incer¬ ti contradus, vel negotij a"dio,iudicium velcondi- dio, tune enim locum babent, cum incertum eft, quo nomine contradum negotium proprie appel- iandum ftr. Idem in condidione incerti. Nam & illa tune datur, cum nominatce ills, Sc fpecialiter introduds condidiones, proprie locum non ha. bent:Fed negotium Fubiedum ad ftmilitudinem il- larum ita accedit,vt condidionem dari $quum fit. leg.22. in fin.leg. 40.jT.i, de condid. indeb. kg. n. in ftn.de cond. fur.leg.5.& S.de ad.empt.f.incer* tam.Dicitur tamen quandoque. dc incerti agi, cu ob quantitatem non e>;prefFam ad interefFe tantum da- tur adio, Fed de eo illis legibus non agitur.leg. vi- tim.fi quis in ius voc,non ierit.L6S.de verb.eoLl.a, de prst.ftip.Langebecius in annot. nouif. aliquot legum cap.36. Ce rtvs dicitur is,qui ab integrs fidei aliquo ad- monitus eft, leg.fi quis ita.16.fF.de ceftam.tutel. Cer tvS libertus.leg.28.fF.de alimentis vel cibar.Per- cuflor.1.6. de SCT a SylLmoftL!S,L3.C.de poftulan* do:Procurator.l.2. fF.de Procurat.&c. Briffon. C e R t V s bereš,vt adire poftit,dicitur,qui probabili- ter,vehementi quadam opinione,credit ftbi delata hasreditatem.l.Pannonius Auitus.jT.i.deacquir.bra- red.exitufque oftendit eum rede fenftfte.gloff.i. n quis extraneus.in fin.eodem tit.Spicgelms.. Ce r t v s homo dicitur, cuius qualkas deftnita eft;na de quantitate non laboratur:qualitas autem a ut no¬ mine oftenditur,aut demonftratione, autnation;. nomine, vt Pamphilus, Dauusi demonftratione, vt li digito notemus; veluti cum dicimus,Hune homi- nem meum effe aio.vel nationetvt Syrus,aut Phryx, aut Lydus: velioco, vt frumentum , quod inillo horreo eft; veftis,qu^ in illa arca eft: autalia qua- dam nota, vt filius Arefeufie.LQuintus,io.fF.dea!ir. arg.l.plane, 34.JJT.2. l.cum res.47.5.1.L fed fi, 51* I.fi Feruus, io8.jT.qui quinque. fF.de ieg.i. Contra vero Incertus homo dicitur, cuius qualitas definita non cft:y.eluti cum in genere teftator fcripfir, Horni- nem illi do, lego.. 1.vbi autem, 75.fF.de verb.oblig, 6 c l.cum incertus. 13.ff.de leg. i.Lhorredes,25.jT.fHn- certo.fF.famil.ercifc.neque enim qualis ftgnificeturj intelligitur. Gfi R T v m. temporis Vlpianus dixit in 1.8.jT. vnde n quis.fF.de inofnciof.teftam. Certvm vinurn aut frumentum dicitur,cuiit5 &qiia- litas & quantitas apparet: Incertum, cum aut neu- tra, aut alterutra tantum definira eft; veluti li quis dicat, vini amphoras centum, vel etiam: vini Cam* pani amphoras centum: Incertum aicit, propterea quod quantitatcm tantum exprimit, qualitatem pnctermittit.Capani enim vini multa genera funt, Quod fi adiiciat, Optimi:tum qualitatem exp£efTe- *it, Fed fi Boni diceret , nequaquam 0 bono enim £5 aliud eft me!iu$.%*inemtfb Cbrtvm dicit j qui vi »um quod in spotheea eft s & triticum, quod in horrco eft, dicit.hoc enim idem eft ac li diceret, quale quantumque in iiia apotke- ca,aut illo horreo eft:quae omnia traduntur in ljfti- pulatiomim, 74.dc Ueq.Ltriticum*$4.f£de verbor. obl ig-„ Cbrtvm facere.ideft n©minare,denunciare,l.i7.vbi Goth.de eui&ion. Gbrvesia vel ceruifia vini appellatione non con- 10 tinetur, nifi forte paterfam. aliud fenferit. &' vini numero eiufraodi potum ha buerit. l.p. fF.de trit.vi- no. BrifF Ce k v 1 pr^eter notam fignificationem apudveteres dicuntur ferui &fugitiui, a celeritate, vt ex Sexto Pompeio docet Petrus Crinieus de honefta diici- plin. iibro 19. cap.S. Sunt&furcieiignaue cornuta ad limilicudinem ceruorum cornuum apud Liui. lib.44.& C*farem lib. 6.de bello Gallico : cum in- xjuic , poft eas aggcrem & vallum ia. pedum ex- truxic , huic loricam pinnafque adiecit grandibus c eru is. Cer v t c e s numero fantom pl tirali vcteres dixiffe, siic Varro %8c o.iing.Lat.Scruius in 2. ./£ne.Ceruix žit, numero finguiari Collum fignificat : numero piurali fuperbiam quod diferimen non feruatur. Briflon. Cer vical , veluti Ceruicis fuftentaculum quod Galli vulgo aureiliet & coufiinct. Eius meminit Plin. bb.20.capit.item 20. če iibro 2-3.capit«4. luuenalis p Sat.f>.& Martiaiislib.r4. Epigram. 146^ & quifqui$ is eft, qui Ezechielem traduxit, cap. 13. vbi inquit, his qui faciunt ceruicalia fub capite vniuerfa* «eta- tis ad capiendas animas. Et icerum non multo poft: Difrumpam ceruicalia veftra, fuper qux vos -colligitis animas. Gr*eci id vocarit 'to&cL\tUM i quavoce vfus eft. D.Marcus cap. 5. vbi interpres vcrtitjCerukai. Idem autetn efte Ceruical. & Pul¬ il in um , ex eo patet, quod dicemus infra in puluil- lo,& ex di&. capit. 3, Ezechielis« De hoc autem 4 ° eft illud Martialis Apophoreton libro 14. Epi¬ gram. 146. Tinge caput nardifolio:ceruical olebit: Perdidit vnguentum cum comaspluma tenet, Vtannotauit Tiraquellus in leg.connub.j.glofla 1. parte tertia. C e p. v 1 c a l 1 A,veftis nomine cotineri VIpian. fen¬ ku in lege 25. tf.uff.de aur.argenr.quod fi ad mulšc- brc-m mundum ea pc-^ tinent, fignificari putarem eo nominequz Grxci nominant.,quse lul. mod* pr© nulhira effe, modo pro non ccmpetcre. Scazuola eleganter dixit in l.diuortio fafto.negov. geft. Prazterire denique aliquid temporis dcbebit , quo ceffafle vidcatur. Ifcrnceflare dicuntur,quae non funt extinda,& qu£ . rcdire poffunt. Sic dicimus, ceffare obligationem, fed non effe extindam. Vide Zalium in tračt. fub- 30 ftit.c^.&gl.fin.l.propteriffolut.matr.Spieg. CfiSsARE impropric pro nunquam fuifTe. Papind. 5j7.ff.de folut. Quum ex pluribns cauffis debitor pe- cuniam foluit,, vtriufque demonftratione ceftante, id eft,fine vila demonftratione.Hotom. Gh ssarf. fuo peric-ulo, non negligentem efle. leg.i. de adminiftr.tut. Cessati er,id eft,mora, intermifT0.leg.17.DigePc.de viuris.leg.t. Digeft.dc oper.publ. Čeffationum fo- litaz viees.Briff.exff .& C. 40 Cessati o , interdum contumacis Lmputatur. 1. is cui.jF.ceffatum Cvt in poffeff,leg.Aibce., G e 5 s A t 1 o ab adminiftrationc, cefiatio alier.a, col- lationum, curatorum, legati,ofnci. j, tributorum,tu- torum.&c.BrifTexri£ &G. C e s s 1 c 1 a tutela, qaa: in iure ceffa eft,& tranflata: Vt Sc ceffitia libertas,quaz vindi&a d-atur. Gessicvs tutor , cui in iure tutela ceffa eft Vlp. in Epitom‘e,a verbo cedere ducitur.Prat.Briff, Ge s s 1 m ire in l.fi ex plagis jT. in cliuo. ft. ad legem Aqui.eft retro ire feu redire,ex interpretatione Al- pheni eius legis au&oris. quod Accurfius rede inteliexit, Eo dicendi genere vfus eft Iuftinus lib.s. Aut fi hoc parum tritum p:tat, vos, commiff® praž¬ ilo ite cedim,inhibete remos,abello difcedite.Prat. Briff. Ce ssi m. pro locum dare rcgrediendo,& retroceden- do.lurifc.ad teg.Aquil,Interim fupcrius plauftrum ceffim ire caepit.Spieg, Ce S s 1 o in iure communis alienato eft & mancipi £ 0 rerum, & nec mancipi: quse fit-per tres perfonas, in J furc cedencis, vindicantis, addicentis ^ Vlp. tit.19. Hot.Brifi: Cs,s s 1 o,inquit Theoph.eft legatorum,qu$ nondum percepta funt,ad h^redes tranfmidio,iT.zo. lnftit.de Icgat.Hotom. Ges si o proprie & iuris & adionis tranfsatio : nam per cefTionem iura Sc ačtioRes in eum cui cedit traf- feruntur, quia ficut in venditione ,.vel quolibet ti- 52S tulo alienationis rei corporalis ncceftaria eft tra¬ pili© , quantum ad dominij tranflatipnem: ,ita ad tranflationem rei iflcorporalis, fcilket iuris, dionis vtimur cedione,quaz reputatur pro traditio- ne.Nebrifl'. Ge s si.o fecundumlfidor.lib. 6 . Etymol. eftreicon- cedio,ficut Sc illud Rut-4.cedo itiri pr©pinquitatis. Nam cedere dicimur quafi concedere , vtpote quce propria funt. nam alie-na non concedimus,fei 1 reftituimus.Nebr. Ce dere etiam dicitur qui contra veritatemalteri. cenfenfit:vt apud Ciceron.Cellit.audoritati viri,id eft,potius paruit.Nebriflenfis. C e s s 1 o eft vtilis dominij tranflatio , ddcconfo quenter alienatio Bald. in c.i. per quos fiat inueft, Rebuf. C e s s 1 o non eft cxadio: vnde fi vxor relida fit vfu- fruduaria , doneč dotc-m excgcrit, fi vxor ceilerit adionem fuper dote , non perdit legatum vfusfriK dus, quia non vidctur exegide, cum, vt dixi,cedie non fit exaciio. Bartol, in auth. hoc locum, innn. Codic. fi fecundo nupf.mul. fecus vbi cedionarim exegerit. Alexander in l.amplius. in dn.&remrat. hab.Rebuff C e s s 1 o ,in iudicio tali forma contingebat. Accipics rem,adito magiftratu, Hanc ego rem, inquiebat,ex iure Qiiiritum meameffe aio. Deindciudex exhu- iufmodi vindicatione interrogabat cedentem : aa j cor.t-ra vindicaret ? Quo negante, auttacente,rtn vindicanti addixit > eaque vocabatur legisadio. : Boct. Gessi onis bonorum beneficium i»troduxit 1 « Iulia Benehcium eft,quia ctiamfi qui ceduntbonis, bonorum venditionem patiantur.l.debitores;C.ex quibus cauhs infr. irrog.l.3. &l.y fr. de ceff.bon.leg. 2.Sc 4.qui bon. ced. poft" ta me n infames ex ca caufi j non fiunt: quia non inuitis illis venditio nt :Ncn tamen caret.hxc res fuggillatione aliqua. Nou. 4. j propterea quod decoquunt creditoribus,cuiusgc- nerishomines Adrianusin amphitheatro catarai- dari iubebatjVt pleriique locis hodie fit in foro: & r Bozotiis fuifle eandem legem Nicoiaus apud Sto- [ b?eum audor eft cap.42.Lex Rolcia cum caui{fct,v: j equites in 14. ordinibus federent, exceperatdeco- dores. Et hanc omnem conturaeliam pati, cedendo J bonis decodores cogebantur metu carceris&vin- i culorum &verberum:qB^ fupplicia propofnaerum iis qui creditoribus fuis fatis non facerent. leg.i.S vlt.Cod.qui boa.ced.poff.l.r. Codic. Theod.eodev, tir. Verum eos qui non fuo fed fortunae vitio L- j coxerunt N. 135. luftinianus lib.erat tam fuppliciis j quam cefftonis neceiTitate, dummodo iurcntfepa* j /res non effe foluendo, id eft, fi eiurent bonamcc« | piam. Ojrodcongruit antiquo iuri, Qjjam enim« 12. tab. olim debitores creditoribus nccbcrentur& j addicerentur^ id antiqua lege fublatum fuitrelati a M. Varrone , &libcrati funt qui bonam cophia eiurafTent, ne effent nexi, ficut d. Nouell. 13^. qui eiurant bonam copiam , id eft , fe non efle foluen¬ do , liberantur carcere cruciatuque omni corporis, imtr.o & ceffionis ignominia. Sed creditoribuspre extremo fubfidio datur ius quantum potuerint bonorum debitoris conquirendi Sc vindicajidi, & conueniendi etiam debitores debitoris. Cuiac.in expofitio.d. Nou.luftinian.13p Vide Vvefen.inpa- rat.tit.deceflione bonorum. Vide Sc fupra Bonorum ceflio. Cess 1 o bonorum miferabile auxilium,leg.S.C.qui bonis ced.poflhnt. Ce s si o ffebilc adiurorium,1.7.C.eod. Cessi o n a b. i v s dicitur lile, in quem transfifaeS obligatio, vel nomen, Sc debet certiorare debitorc, quod nome,eiu 5 in ipfum.transfufum fit,ipfum no- tificasd#). V9 C AKTE E. 530 tificando^vel oftendendo mftrnmentutn,& legendo, ččcopiam, fi velit habere, dando , vt i.ncmen. quat res pign. oplig.poff. C.alias alteri foluere poffet de- bitum, non credens fe obiigaium ceffionario C. de obl.& aftio. per Bartolum. Prat. Cessionarivmcui ex iufta caufa ceffo fit, pofte vocari creditorem Dd.afterunt in l.i.fhit cert.pet.& plene Reb. in fchol. i77-Reb. C e s s 1 o n I s bonorii effe&us hic eft maximus, quod qui voiuerit cedere bonis, is nonpo-ht detrudi in ; carcerem, ant fi dučtns fuerit,debeat dimitti. leg.i. Codic. Qni bonis ced. 'peftunt. ——^ £bss 1 onis bonorum &dationis bonorum in felu- tum differetia ponitur in ieg-4.C0dic.qiii bon. ced. pofl. fa&a enim ccfiicnc bonorum, non poffunt cre- ditores bona propria auftoritate tenere iure domi¬ ni i : fecus fi da ta fuerint bona in folutum. Eft & il- la differentia , quod ceftio bonorum cuodaramodo tftiniuriofa Nouel.3.4. & 135. licet ipfo quidem iti¬ re nulla irroget infamiam.l.n. C.ex quib. catif.inf. Irrog.l.vltim. Cod. qui bon.eed. pofl. dano bonoru in folnttfm^miuriofa non eft, fied benignior ac per eam periode acceifione bonorum virabitur carcer. Cuiac. ad Nouell.4. €e s s v m darein i. 45.ff.de cedilit.edi &. interpretatur Gotho, ibidem, calce percutere. Ge s s v s,a,um.Vid.Cederea6tum. C e s v- r A T i M.iifuccinčle,breuiter per Cefuraf com- mata,partes, & interordinia libelli. Cefuratam vas appellatur ceffim orificiatum. Ioan.Eapt. comment. in Epift. Sidon. Apollin. ad Claudianum lib.4. Kis*®- fignificat fponfie zonam nuptialcm. Old. C e t E R o ojr t n, alioquin. Vlp. 1 . 29, ff.de iure fifc. Sed enim hcecpcena magiseft, vt aducrfus ipfum locum habeat, qut delatorem redemit: ceteroquin aduerfus hsredem eius tranfire non debet, idem 1. 35 - 35 * -3.fF.de hčere inft.tnt-eUigendumerit rerum lta- licarum fignificaticme eas contineri, quas perpetuo quis ibi habufcrit , atque ita difpofuit , vt perpetuo haberet.ceteroquin fi tempere. que tranftulit in a- litim locum, &c. Hoto. Cethrortm , & reliquorum appellatione omnes continentur : veluti fi cui optio ferui legata {it, es¬ ter- 5 cmpronio:illo non optante,omnes ad Senapro- r.ium pertinenttsrBriffi M. Tererrtius Clemens in i. cuna opt.cap.17.ffde opt. leg.de MarccIIus apud VI- pianum J. ceterorum.ff.de vcrb.fign Jdeoque mela- iionis notam effie conftat. Excludk etiam plerunq;, veluti apud Vlpianum 1 . non iolum. jT. quseritur.rf. de procurat. Singulari quoque rtumero apud eun- - Q deml. 2.ff. de iis qusanteft. delen. exc!udit. com- • pendiofe in Tabcllionum tabulis, inftrumcntifue interie&a Kis notis^&c. h are vox comprsbendit om. ni?. , qu$ funt de natura contra&us, vel rei, fuper qua adponitur. Bartol, in 1 . Gallus. jT.idem čreden- dum.ff de lib. & poRh. Huius locutionis vim latif- fitne explicant Iafon, & Alciatus ibidem, quos cen- fulas velim. Prat. Jeter Ce tERos (d*£«V»O & Nominatim exhšreda- C A e t e r v M aduersadi nota eft, Zc aecipitur pro fed, in conRit. Alex. lmpd.i.C.fi aduerf.rem iud. Prat. De C e t e r o, in 1 . S. C. de aduoc. diu. iudieum, id eft, in pofterum, Goth. in d. 1 . 8 . Briff. De Ca e t e ro pece?e,l,8.#\iument«rum,fF.de sdilit. edičro. In estero iure. De estera parte, ieg.34. Di- geft. de bonis libert. Briffon. V o x Ca e t e r v m plcrunque abfurdi nota eft , & fignificat .^lioquin,in l.S.jf.i.de minoribus,l.J.tfii. ff.de a1ienat.iud.mut.l.i5;.ir.pofteaquara,ff. de dam no infe&o, l.i2.^.1.in fine, de pa&is dot. 1.15. 5f.tif. quod vi aut clam.L15.jT.fed fi empt.ff.de re iud.i.17. i*.fi iuftu , ffde iniur.L6f.jT. hsc ita, ff.de furtis,t.2. jf. idem Nerua.ff.ne quid in loco puhlico, 1.3.jT.hoc a ut etn ,ff.de liber. exbib.LvjT.maxime J ff. de Caibo. edift.L32.in fine, ff.de recept.qui arbitr.L49.ff.fami , ercifc.L5.jT. meminifle, ifde oper.nou. nunt. Sic 8c apud Tertullianu, in lib.z.aduerf.Marcio, illo loco.^ Csteru non effet anima nec fpiritus. Et libro 2. ad. vxor. Sanftificatur enim inndelis vir a fideli vxore, & infideiis vxor a fideli viro. Csteru immudi eflent filii veftri. Hoc, neleue videatuf,Accurfium valde terfit in interpretarione, 1.5.ff.iudic. f®L qus huius vocis vi percepta non obfcurum fenfum habet. Co- tra etiam Alioauin pro esterum ponitur,in L91. ff. de legat.j.l.i.C.de paftis conuen. leg.42.de acquir„ bsred. Nota uit Goueamiis libro 1. var. left. cap. 1.- Briffonius. CH; Ciia laR e verbuma Grsco^A«?deducitur, atque hoc verbum hodie nautis familiare eft, qui chalare vel;-m dicunt.,Chalare enim laxare 8c dimittere eftž- Hinc etiam chalatorii funes funt, quibus antemna & attollitur & demittitur. Vt annotauit Thorneb. aduerfariorum lib.24\c.i>; Ch a ^cedo vrbs, Eius fit mentio in I.5. in-fine , C. de tempo.appel.l ti.in Hne,C.commun. de fucc.l.18. C. de qusft.&alibi paflim. Xit \adis excufores, Gotb.ad L6.ff.de iur. immun. ChalDaei , Aftyriorum magi ex gentis vocabul* dicuntur, qui diuturna obfernatione fiderum fcien- tiam fc putant effeciffe ^ vt prsdici poffet, quid cui euenturum, & ex quo qnifque fato natus effet: que- rum profe/iio.ab Imperatoribus damnatur , quum aiunt; Chaldsi ac magi, & esteri, quos maleficos ob facinorum magnitudinem vulgus appellat. Si- leat #mnibus perpetuo diuinandi curiofitas, quam vltore gladio vindicandam conRituerlit: vt liquec ex L nemo, C. de malefic.& mathemat. Spiegelius. Secundum interpretfitione Beati Hyeronimi in ca, 2. Daniel, dicuntur » qui futura ex na- ciuitatibus prs^dicunt, quo fenfu accipi debet apud Spartianum, cuius hsc verba funt, vel vates, v.el Chaldsos confuluiffet, quod & Piutarchus in Gal- ba adnotauit.Prateius.Hi & Arioli & planetarii di- cebantur, vt annotauit Petrus Crinitus de honefta difciplina libro očcauo ,'capite 9. it a «., .. _ c ^J„^^ ri, opponuntur.apud Vlp. Tit.2>.Regular. hoi , quafi pedanei magiftri, qui primas ^ i. <•« - a —1-j im.. literasdpcentdeplano,neccatlitdramhabent.Go- thof. ad L13.iT. 10. de cxruf. Xci ( cw8sv apud H. Modeftinum 'j p«, ff. de excufat. Anton. Auguftinus lib.fingulari ad Mo- deftin. fuppliciter, lacob. Cuiacius, de piano, ver- tit. A. Auguftini fententia potior vifa eft. Nec mo- ueor Grscorum interpretatione,qui interpretantur ^uddev s? ovnzrsdbu, boe eft, de piano, qua de re fu~ fiius difputo libro 1. Enucleat. Prateius. Non tamen eo inficias,quin .pedaneos iudices fignificent. Qui nulli i.G.de liber. pster.&Inftit. de exhsred. liber.Brif- r fonius. Ge t e R A cognitionis, dixit Scsuola L intra Ytile.39. ff de minorib. pro omnibus, qus ad ca trli s reftitu- tionis in ir.tegrum cognitionem pertinerent. Sic eodem fenfu dixit idem , Cetera negotii, Sic C s *r e R..A venditionis dixit Vlpianus L magis puto.5. jT.fi pupillus ff.de rebus eorum. pro omnibus , quae venditorem facerc prseftare oportet , & omnia iudi- 70 aifl.iR cauffsdLde procurato. Prat,. 531 C. ANTE H. tribunali prscrant , nnc pro tribunali fedentes , de piano cognofcebant ac iudicabant.Horura comme- -A!.'-. K At. % minit Iuftinianus conftitut. 6 o.jT.xf?t«;y 9 & vide Al- ciat. libro i. ?nx^y- cap.41* Pratems. Briffonius, ChariSti A, proannonagraui, feu difficili, male fumitur. Eft enim in hac fignificatione ltalici ve- rius, quam Latini fermonis: ^cf.pisi$i^\uide m Grcecis fonat gratiam,(eu decetiam, nobis t> Anmuht. Sic gra- tiofus dicitur, cin anmuhtiger Menfch . Nec gratiofus princeps, vt Barbaris in ore eft, beneficum, hoc eft, i § etngn&digen Fiirficn fignificat. Fatcor hoc Gramma- ticis efTe relinquendum : led huc impegerunt, vt in fexcentis eiufmodi magni Ytriufque luris Interpre- tes,quos hužus ergo nullis contumeliis infedandos, Alciat.alicubi rediflime cenfuit. Spiegclius. Cfi A R i s t i c on , pro remuncratione apud Calli- ftratum in 1 . diuus Adrian.de bon.dam.Sed debenc ad ea feruari, qua» iure prcefidum folent erogari: vt puta Charifticon quibufdam efticialibus, &c. ChaRActer, figura, velfignum, vel forma exgref- 2 o fa, literarum prcecipue. Vlpianus de teftamentis, 1 . ad teftium, Dum tamen, inquit, habuerit g^.Cicero ad Brutum in oratcre:In omili re difticil- limum eft Forma, quce charader Gra?ce dicitur, ex- ponere. Charaderem habet annuius, qui formam aliquam gemmse infcuiptam habet. Briftonius. Sed & ftyligenu$ charačterab audorib.dicitur.Ncbrif. vrbs:Tharfis Hcbrafis, vide Gotliofred.ad h 8.jF.i i. fF.de cenf. Char i dem v s : eiasfit mentioinl. $. ff. de polli- 30 citat. žZofZpvjcu/ts dicitur libertus Orcinus, a Charonte in~ ferorum portitore. Balduin. tit. de ling.reb. per fi- deicom. vel ChArvcA. Vide Fupra Carruca. C h a r t a e a membranis Feparanturd.fj.iT.i.de acqu. rer. dom.£\litera?, lniHta.de rer. diuif. InFeite ergo aliaui.chartis mehranas cedere ccnfundunt,&char- tarum appellamne membranas coprehenfas aiunt. Nam longe alia cbartarum , quam membranarum 40 materiafuit.Membtanf ex pellibus coriove anima- lium , Pergami primum parata?, hodieque originis fux nomen tcnent. At^chartas, quarum vfu olim maxime humanitas vita? conftabat & memoria , ex papiro (fruticis id in y£gy pro genus)confečtas Fuif- Fe docct Vlpianus in l.^i.^.chartis. F,t apcrtius P?i- nius libro ipcapite n. Qui & confečturam channxu 9 dc confečtura? rationem ibidem capite 12. exponit. Char tar autem vel pura? erant vel fcripta?, d.l.52. $. quod autem, & I.76. de legatis 3. Hinc chartacei 50 codičes, I.42. de legatis 2. Et.eharteaFtippcllex va- tum, aped N Auionium. Briiibmus. Chartv lae confifcata?, I.5.C. de conuen fifc. do¬ bit. libro 10. Briftbn. vit. edit. Ch ar ta> eft pagina Fcriptioni apta, ex quacunque matemilla (it, fine ex plumbo, fiue ex cortice, fiue ex linteisji.fiue ex papyro,fiue ex corio, fiue ex cera, fiue ex lapidibus > qii2e dicitur Membrana. Vlp.de L 3.1. librorum.Libroram,inquit, appellatione omnia volumina continentur, fiue in charta, fiue in me m- 60 brana fint, fiue in qua.uis materin. Neque enim membrana excludituri charta; appellatione, cum charta membrana appellatur. Idem quoque ibi: Si qui$,inquir,cfaartaslegauerit puras,membrana non continebuntur,quafi dicat, nifi addatur charta me- brana Spiegelius, Ck ar T a e appellatio & ad nouam eh a rta m refertur & ad deleticiam , I. 4. ft. de bon- poftef. Feciin. tab. C harf; is autem legatis neque libri iam fadi, neque ccKpti Fcribi, neque membrance , neque cztcrx ad 70 ficribenckimdebentur, 1.52.jT t quod tame, & * L76.fF.de 11 . lib.3.Bn{f. Char t a differt a papyro.Papyrus enim eft materia, vnde chart? pr?paratur:vbi vero expolitaeft ) chat. tse nomen accipit. Viglius in jf. nihil autem. lnfti, tut. de teftament. ordin. Prateius. ChArtas epiftolares.penoris efte ait Seruiusapud Vlp.l. 7, $. pen. ff. de pen. legat. & his continentur chartse ad ratiunculam parata?, d.jT.pen.Prat. Chartarvm genera, & quo fierent modo, expli- cat Plin. iib.13. cap.12. Sed'Adrian.Torneb. torna, lib. aduerf.7,cap.2. hunc Plinii locum eruaiteerae* dat. Quo melius ergo quilibet hanc Tornebi emen- dationem cognofcere poftet > totum eius caputde chartis Feriptum, de verbo ad verbum hic inferen- du effe puvaui,cuius tenor tališ eft. Dc Ch ar tis, qus e papjro fiebant diiFerens Piinius, prima dicit olim fuifie hieraticam, e qua religioii tantum faeri- que libri feriberentur , eamque ab adulatione Au' gufti nomen aecepifie : fecundam Liuiam, abeius coniuge, vtin tertium locum deFcenderit hieratice, qu$ tlim prma erat. HicneFcio , quid inquinatum ■elTe,libidine emedatoru in bonosferiptores Temper g rafta n te, ijdelmFq3 exiftimo,quod in antiquisexe- plaribus reperi , quze afclutionc Augufti nomenac- ceperit. Augufta enim & regi a charta, candidior er-at, quam hieratica , vt dc Liuiana. Nambieratici fub colorata erat, vt ficribic ifidorus, abluendoigi- rur.candorem chartce acquirebant. Erat & Amphi« tbeamca & Memphitica , cuius Lucanus meminit, Conncitur bibula Memphitis charta papyro:erat& Saitica,a.b oppido Sai dc Teneotiticaalocoquoda Aiexadri«:&: Baumana,ab interpolatore nomen ha* bens : fed fli Corneliana , i Cornelio Gallo, qui gypto pr^Fuerat, nomen adepta eft. Erat &Empo- reutica ( ficenimin Plinio cmendandum arbitror) ea mercatoru vFui feruiebat,& inuoiiicris &integu- metis merciu dicabatur, Fcriptur^e inutilis. Te:(un- tur,inquit Plinius,omnes tabulse madentes Nilia- qua ( putare tame hic emedandu pro vece madftet, madente.) Quis hulc emendationi audtor? non fola libri veteres, Fcd etia Komana editio:nam in tabula chartse ponebantur,in quaturbida Nili-aquagluti* nabantur : hodieque qucee concerpto comminutoqj linteo chartce connci untur, earu plagulce ope gluti- ni coha?refcunt> proinde mox ctiam lego , cum pri- mo fupina tabulae fcheda allinitui^ 5c refegminibus vtrinque amputatis ;cuius emendationis,quammul- tos veteres libros teftes laudare poilumus; qui etia vno conFenfu,tranFuerfa,deinde crates peragit,ofte- dunt, Illud etiam fic emendo, liturs metum afFere- - bat ex a'.icrfis,& alias indecofo vifu p->er translucida, pellucebat.n.ob tenuitatem illa charta, dc fi quidiit auerfa Fcriptu ruiftet , metus erat liturs. Nihilo ic- cius quod mox fequitur, in priftinam reftitui inte- gritatem pofTereor, igirur Fecundo corio ftatumina fada fuGt,epriino fubtemina.Charta,inquit Ciau- dia?^ dupiicauit,&tanqua bilice Fecic, eiufq; taqua ftame fecit efecddo papyri libro,e primo dorio Tub* temen. l ego etia infra, Fed omnia Fecunda,lentigb r.ofie aute maculs oeulis in charta deprehendiitur, FungoGe tem^ litera fundetc fe:Fed pro fungo inve- teribus libris iunco lego, nam & ante, extremu pa- pyri Fcirpo umile dixit, id eft, iuco. Hsc ilie. Adde Ifidorum lib.6.cap. 10. Ch a R t a m deleticiam, cuius meminit d. i. 4. Gr seči vocant 7 rxKifA^ov , Cie. lib. 7. Epiftol. Epift.18. Nam,quod in palimpfefto,laudo equidem parfimo- niam, Fed miror, quid in illa cbartula fuerit, quod delere malueris, quam hcec Fcribere. Huius &com* meminit Martialis: Ejft putaceras, qnum?.ii membran* vocctur. Dtlcbisi 533 C A^TE H. 534 Dekbn^utties firipta no v. ar e Vole s. V rat. Kf^Ta^iAajMov in c.i.extra de probat.dicitur fcriniujvbi chartse 'reponuntur.Vide $uidam,C©rraf.lib,i. Mif- cal.cap.i 3 .vide fupra Archiua. Xc«pTD©^,7Bt|Xhartopratx in titul-de Colleg. & Char- toprat. Čc Numul.lib.ii.G.funt chartarum , qus ex prouinciis in vrbem tranfmittutur,fulceptores &ve- ditores.In bafilicis code titul.cfei crvpiy&TW usti repone^T^^T^TOK. Corralius prieaile- gato loco.Prat. -na,chartarum venditioj.vnica C.de col¬ leg. & 'chartopratis lib.n.Prat. ChaRTarvm fpecies. Chartse epiftoiares,chartse ad ratiunculam vel ad logiarium paratse, l.j.jT.vltim. de penu leg. Alias chartarum differentias, Plinius Iib.i3.c.i2.excquitur,& lfidorus libro 6. Etymolog. eap.io. Et poft hos elcganterTorneb.iib.aduer/^. cap.2.Hinc chartularij:quoru vari£ fpecies in Injpp. conftitutionibus,prout eaofficia erant, quibusad- 2Q iungebantur ac deferuiebant. Quidam Numerariis operam praebebantJ.ia.C.de muner.ačt. Chfrtula- nj ctiam magiftri equitumac peditum memoran- tur in l.).dediuerf.ofne.& appar.in C.Theod. Sed fmprimis quofdam de cohortalibus ofnciis largi- tionales tituios retradaffe ait,I.$.de canon.largitio, lib.to.C. luftinianus denique No. 8. chartulari©$ tres 'Tv’ 3 , «y MufisKAeiou ro 7 s cruy$QKGts v&HptTMftfpouf ponit.Bridb.vlt.edk.plurcs fpecies V. jf. fequen.2. J-4-5« - Cbartarei Codices,l. 42.ft.de leg. 2. &chartea fu- pellex vatum.apud Aufon. C H a r t a opiftliographa.ab om&tv, i.retro,& quod eft fcriptura.Charta itaque,quse etiam in ter- go feripta fuiilet,opiftographa fuit appellata*.& qui tamafacie , quam a tergo exarabant J in opiftogra- pho fcripfiile dicebantur, čc libclli qui vtraque pa- gina,& aduerfaj&aucrfa fciiptifunt minutisliteris, &lituris pleni,Opiftograpbi dicuntur.Andr.Alciat. difpund.lib.i.ca.vlt.opiftographos aduerlaria, feu tabulas tumultuarie confedas dici putauit, fed ma- 4 £. le.Corrafius libro Mifcel.c.iB. Cha r tv l ar 11 in rubric.de numer.adu. Chartul. lib.i 24 jjt&:l.nulli,io.in ftne,C,eod.&1.3.de caaao.lar- git.titwulib.io.C.dicuntur,qui de cohortalibus ofd- ciis vniufcumfque prouincise largitionales-titulos rettadabant,id eft,qui charras &codices earum ex- penfionum tradabant,quse priuato Principi« serario iTiat*,magna ex parte in largitiones infumebantur. Deiis accipi debetLi.jf.iJli quoque,de prsepof. ag. in reb.iib.u.C.Hos Commentarienfes didos feribit a.udorEtymologici.Chartulariorum frequens men- tio fit in NoticiaNouclla* 8.Porro Zonaras pofterio- ribus temporibus chartularium to? nav CaaiKucčov iimoKapim dpellatum Tomo 3.Annaliu 111 Leone Ifauro feribit. Ac eum , qui huic muneri pr^ficiebatur,'®e5on39'a'tGg^ vocatum feribit,Brifion. Prareius. ChaRTvlarivs cft,aitGotbof.ad l.io.C.vbi cauf. fifcal.qui chartis inferuit,cafque tradat. ^ ChartvlarioS & tradatores pro iifdem dici no- ° tat Cuiac.ad I.j.C.de canon. largitio. tit. Munus eorum dicitur chartularum minifterium.Briff.ex C. Theod. Chartv larivs cubiculi,quem Gra»ci m Ifki ^v/- HKetou vocabantjcoftitutiones fubfcribebat, vtnor. conftitut. Manuelis,cuius commeminit l.Cuiacius l.a.C.de pet.bonJubi.lib.iQ. Prat. Ch a R T1 ati c v m in Ldiuus, ft.de bonis dana. quod pro chartis officialibus praftabatur.Miniftris enim Magiftratuum chartas pr^bitas fuiffe, exFrontini 7 ^ lib, 2.de aqucedud. patet, Biilf.Chartiaticum legi- tur in Pandcd.Bloren.SIc emendati vulgati co¬ dices veteres in quibufdam veterum carciatieum: quod, addita afpiratione & repofito elementulo > t, pro c,facilljme emendalfet A.Alciatus lib.i. cap.40.h mentem Calliftrati inceilexiftet:qua igno- rata,varias lediones excogitauit, & modo carcera- ticum,modo y legit.Florentinam ledionem confirmant Zonar« verba fubieda dir&fw£% 3 Kx i -ihrep %ctf71*71 ^vofjJ)'ra/,nominatores, Gothofred.ad le.5.C.de hx- reditat.decur. Chblvkiae in 1. fin. § .fpecies, ff.de publican. gem- mam effe lndicae teftudinis oculo fimilem putem,ex Plinio lib.37.cap.io.Prat.Briflonio Chelonia. quid (izvide Gothofred. ad 1 . 66.jTj.fF. de do- nation.inter virum čc vx&rcni,Sc adieg^.in princip, ff.de fu-pellečtiljegat. terra iqualida,inculta,Gothofredus ad Noueii, 64.capite 2, Kipvjfct proprie terrs ruina, fiue ftlFura,qua aqua plu*. uia,torrens > aut terrJofy ov mille milicam dueemVlpianus in l.i.jT.i. ff.de teftam.miht.re&e appellat.Prat.Chiliarchte^Mille- narij,qui mille prcefunt militibns.ifidorus p. cap.3. chiliarcha; čc centcnarij^nlebis diftributionc-m fibi vfurpabantjl.20.de pagan.& facril.in C.Th.Brilf. C h 1 l o n e $,& Cylones,ac Cillones,qui dicantur, & quo pado inter fe difterant, Sextu5 Pompeius ex Verrianis commentariis lic refert: Chilones enim, inquit,einfmodi homines appellati, qui maioribus labris funt: hoc eft,qui Labcones aut Labieni d no- ftris dici pofTunt. T.autem Lucretius labrofos no- minat,Vnde illud: / $imulA>$jlcnA &atyra& labrofaphiUmn , C y 1 o n b s vero fine vila afpiratione, ide m PŽpeius eos appcllar,qui fronte prominentiori fu£t,& qu afi extante:nam Cillones duplici 11 . aliud om^ino fi- gnificat:etfi ridicule quidam in hoc aberrare videa- tur: Cum efiisa Crilpum Salluftium Cicero in gre- gera Cillonum ; faerilegorum atque impudicorum 53) C ANTE E. connumeret, niliil aliud xntcllexit quam ciasdum hominerp, ac turpiter ceuentem. Quoniam cillcre apud vetercs motitare , atquc agitate eft : quod & Seruius atquc Higinius teftantur *. Vnde Cillones- dičti , qui pudore vendito ceuentes fe effisminant. Nam & Lcr.eus Pompeij Uhercus* cum $acyra$ con- traeundem Sallfcftium fcriberet , non modoillum Popinoncm ac Lurconem fatyrice appellauic>fed c- tiam \cide quibus in l.i.3f.fciendum,ff.de fe- parat.fic didi funt 5 qui Tolo^chirographe debitoris mcuntur. Chirographarius debitor folo chirogra- pho ©bligacus, Chirogiapharium debkum. Briflb- nius ex 11 . ff. Čc C. Chikogkaphv Mj priuata caucio mana alieuius vel icnpta, vel fubfcripta. ltsque generale namen eft,ad omnes eiufmodi c&utiones pertinens, l.penultima, fF.de teftament. & fsepe&pud Ciccrone Čcalios veteres. Fecic aarem cenfuetudojvt chiro- graphum proprie appelietur ev/*j3£Aeqo¥ t vt aic Hefychius:id eft, caucio ad contra&us perti- nens:& proprie libellus quo quis pecuniam f e ddbe~ refcriplit.itaque Afconius in Veirinam ?Jntcr fyn- graphas & cartera chirographa hcc intcreft,qaodin ■caeteris tantum,qu3e geftafunt,lcrihi folent: in fyn- graphis etiam centra, fidem veritatis pačHo.venir, če non numerata pecunia^aut non integre numera- ta, pro temporaria voluntate hominum feribi fo- lent,more infticucooue Grxcorum,& cxterx tabulas ab v na parte feruari folcnt:fyngraph£ , fignats v- triufque manu, vtriquc parti feruandas -traduntur. H^c iile vide, & vide Rseuardum L quatenas J ff. de reg. i ur. Hinc Chirographv m mane,iftanefa&um perfolutio- nem, folutione:quum id quod de-bitui&jperfblutuni Vlpianusl.ig.ft.defolut.Soiutiotie chircgrapho ina- ni iačto., Sc pignoribus liberacis nihilominus crcdi- to r,vt inftrumenta ad eum contračhmi pertinentia ab alio qaam debitore exhibeantar agere pofeft. i- dem 1.41, fr' ad leg. Aquil. Veruntamen in hzrede vel legatario diuerlum:quibus teftamenta, pene chiro¬ grapha funtdd eft,cauciones debitarum pecuniaru. !oquitur de eo,qui teftamentum deieuertr.Idem L J. jf.6ir.commod.Si tibi codicem commodau er©. & in eo chirographnm debitorem tu u'm canere fcceris, ^c.vbi tamen Chi Aojg'r a p ho legendum pocius arbicrarer.Hoia ‘Chi r osraphv kinane etiam dici poteftjquod ii- ne caufa fadum eft.Prat. Ga ir o ts r A -p h v M M% 4 pot vocat Leo^leg. feriptu- ras, 11.C.qui pot. in pignor.pro ligao ipfo tellis acci- pitur,l. pen.ff.de teflam.Prat. ChiRoGrapeArivs creditor dicitur,qui fibi.chi- rographo cauit. Paulus fF.de priuileg. čred. Iteipublica crcditrix omnibus chirographariis ere** ditoribus prcefertur.Opponuntur autem iis J quiHy“ imthecarij dicuntur ■> l.cum cibi./io.Cod.qui pot. m pignor.& I.4.& 6,C.de-priuileg.credit. Hinc C si K og R A p h a r i vs debit©r„qui fua manu ca utie- ~~ne cre^itori deditjin 1. vnic. C.etia ob Chirographa pec.& lcg.pen.G.de nouar.tt C h i r o « R a P h A Ria pecunia,quf fine pignore per ^birogiaphu. ield debetu.’*,titul.Ced^etiaia ob Clii- 53« rograph.pecun.Hotoittan. Addc FrancJalduin. cj, techehn iur.Ciuil. cap.4. Chirographo legaco, venditione , non felum corpus/eu ipfas tabulas, Ted & deb-itum, &nomea ačHoneique, qoarum probatio tabulis continetur, • legata, vcndita&e intelligi,rc6te feribit Vipianusl, I; feruum nlii ; j).eum, quichirographum, ff.de leg.i. P/at.BrilF. Ghiro g r A p h a RIA inftrjmcnta,I.fin.’C,{i certH« j 0 - petatur,t-abuis,quibus continentur huiutmodi cau» i tiones.Pratems. .Ckirographaria ačli® dicitur,qu^ exchirogra» pho nafcitur.Prat.- ‘ ^ ChiR o g r a p h a p. 1 a e vfur* dicMtitur', cum pignus contra&um eft in fortem duntaxat,Gethofred.adl. 4. Cod.de vfuris.. Chi Rono mi mirni, qui taciti veluti prarferiptisme* ribus & nutibus cum manuum gefficulatione falta- bant:vnde& ao C h 1 r on omi A.faltati 0 gefticulatrix dida. CoraC Mifež:ll.lib.4.cap.i4.nu.i4. Chirvrg v s , raedžcus vulnerarius, a manuum epe- ratioae ita vocatas:querSi non raro medicura abfo- lute luriFcofT.appellant. C H 1R v r g 1A ipfa ar$,qu* a Graecis chirurgice dida effjclericis interdiQ:aj-cap.rententiam,extr. Neder, | velmon.Špiegelius. Xxcuvtt Latin is lsyia, miiitaris veHis genus, Baifio ex Plutarcho in Numa:^ ^ cisiipopoujj o i fideitois %\tB- vrft.Prat. ^ Chiamys, inter puerilia veftimesta recenfetur ab Vlpianojin vulgatidima l.veftis,de aur. &arg.leg, EtlicVarro de.liberis educandis apud Noniunuvt puellaj,infiuit,kabeant poti.us in veftitu chiamydas.* j Šuidas auior eft, Numinam- primum Romanorura rege m chl.' piflet.Vide Bayfiurr. in did.leg.veftis,late difput^ 1 tem.Oldendor.Prateius. 40 C h L a m y s etiam miiitaris eft habitus.Briffon. Ca oeni x,qu 32 Sc maior libra apud Athenienfcsvo« cabatitH fuit menfura tritžci,quantum qui(b.uevns •die c o m e deFet, fe xta r i u m Gaza vertif,penJR>ateo* ril drachmasrjO.hoceft.v.&so.vnciasGrgca^noftra # auteanefura Feqdilibram.Eius Cheenicis dimidium, drachmarum 75.1ibra, feu iibella dicekacur , cuius fit mentio in I.iudices,C.de epilcep.aud.qua inbent Impp.Honoriiis & Theodofius duas libeilas, idc(l, Ghmnicefin vičfcualis fubftarij:i$,ci}ftoditis prseftari, . 50 quod etiam olim Feri folitum, oftenait Pythagorž i fymbolum,Choenici ne infideas.Cuius explicatione pete ex.Chiliad,Erarmi,& cap.iT.lib.i.Parerg. Al* ciat. Bac voce-Libra^feu Iibella Paulus Vtitur in 1 . leruis vrbanis,de leg.5.qunm ait , quod maxime tx Hbellis , Namilil item cibariis dcpreKendi peteric. Accurfius pro albis panibus infeite exlVonit.Olden-. dorpius.Prateius. Xo*ei,anrK-uerfaria facrificia.Vidc Cothofred. adlcg.b Cod.de religiof. • . Kof£4^)j,ruftici.Vide Duar.i.de beneucTy.Gothofr.adL 42..,*«/Mf,£^«TO^fsi čtvsafoiur.Hoc carmine Ho- meri iibro 1?. Iliad. vfus eft Iuftinia- nus in Procemio Digtft. incip. omnens, in fine, quo permutationem insqu3iem Sgaificat, qnod & M. Cicero libro č.Epift.ad Atticum, Epift.i. indicat 1 ,is verbis. Habes ad omnia, non vt poftulafti, X*.hKitm, fed paria paribus rcfpondemus, &Gel- lius lib. i.cap.23.fans aperte oftendit, difparitatem notans Prateius. Chry samos Gratce dicitur, quam, vt ait Plinius, Hifpani balucam appelljr. dequafatismultafcri- pfimus in verbo baluca , difiaa chryfos fiue chry- iion,quod eft aurum.luftiniani codicis lib.ii. tit.de metallariis, Ofionos, inquit, ferupulos in baluca, qus Cr ece ch-yfamos dicitur.Accurfius non minus in chryfami delirat interpretatione,qua fupra fece- rat in baluca chrvfamos, inquit, Gtatce-.Latine vti¬ litas, vt fit chry famos id eft,in vvilitate publica : cu tanrum diftet chryfamos,a chrefmos,quod interpre- tatur vtilitas, quantum Thais ab Hermione, lilud i namque per y,hoc per eta feribicur. Nebrifienf, C H t. y s j s 11 i n’ v ;a certamen,vidc: fupra certaHfS ch*yfantianum. Xfe< 750 ).pecunianumerata, Goth.ad Nou.az.c.44.circ. med.ibi:fi vero aurum fuerit. CKRYsogoNvs legiit quida in l.nS.J.j. in princ. ff.de verb. oblig. quidam autem Chrufogonus : Eft autem ferui nomen. Briif. Xpvmm ts»* dicitur id, quod auro intcrtextmn eft, in . Nou.59.c.6.vbi Gothofr. Christianorvm appellatione Epifcopos conti- neri in L Chriftianos, Cod. de Epifc. aud. & 1 . fin. C.de polili.reuerf. A zo & Accurfius in d.l.chriftia- nos, feripfere. Nifi dieas pro ccecu Chrift; fidelium accipi,quibus pro captiuorum redemptione boe of- ficiusn pietatis ineumbit.Prior tamen intcrptetatio potior vifa eft, iuuatur Nouella Iuftiniani coftitut. iji.J.ei 3w"nc.Prat. CbRistianorvm duo funt genera : c-ft autem v- num genus, quod maneipatum diuino officio,& de- ditum contemplationi & orationi, ab omni ftrepi- tu temporalium ceffare conuenit:vt funt clerici, id eft,forte elečli: cleros enim Grscce , Latinefors. A- liud vero eft genus chriftianorum, vt funt laicnlaos enim Crsceeft populus Latine, c. duo funt generaj 11,q. j. Ioan. Bello. Etymol. Ch R x s x i ak v s re&e vtitur ad perfequendum ius fuuferiptis legibus,quia lex eft creatura& ordinatio Dei.id eft,coferuatio ciuilis iuftitisr.Nam politicas 5'39 C ANTE H & I. ' s ftatas eft Del opns,etia(x perlona: lint impia.gf abu- tantur tali ordinatione, Paul Roman, i;, Non eft poteftas, nifi a Deo. Ec Pfal. oi. Ego dixi, dii eftis, hoc eft, gerentcs officša dimna,qus: funt, conferua- re iuftitiam,& iudicia, defendere innocentcs, puni- re delifia, militia legitimam exercere ad defenden- dum bonos. Chriftiani ann dicutur a C« r isto, l.i.C.de fumma Trinit. Old. Prateius. CH B.E s T v M & Chreftiafios,no Chriftum aut Chri- ftianos, veteres gentiles, veri nominis ‘ dixifle non dubito. IdmevnusTert Apologetico docait. Si nominis ( quis nominis reatus ? qu£ accufatio vocabulorum? nili fi autbarbarum fonat aliqua vox nominis, aut infauftum,-aut maledicum , aut impudicum. Sed &cumperperam Chriftianus ( fic ex fcquemibus fcribendumarbitror, vt &apud Tacit, lib.ij. ) pro- nunciatur a vobis ( nam nec nominis certa eft no- titia apud vos) de fuauitate vel benignitate compo- iitutneft. Odirur itaqueinhominibusinnocuis e z tiam nome innocuum. Hačtenus Tertulliani verba, ex quibusfane , qaodpropofui , confeftum čredo. Xfvsve enim fuauem,facik-mdc benignum lignificat. Pitheus lib. Aduerfar.i.cap.j. CH Risi i an v s adiones fibi competentes , veluc inftrumenta exigendi debiti, exercere potcft fecun- dum iuris prsefcriprum , modo Temper ambiat con- cordiam bona fide. Oldendorp. Prateius. C h R i s T i nomen,inquit Auguftinus,a chrifmate di- 4 lum eft yjfio-pA autem Grčeče , Latine vindio nun- cupatur. Ideo autem nos vnxit, quia Iudatores co- tra Diabolum fecit. Trači.3$. in io. Ch R o n i c a, corum, dicuntur ea, quse de tempori- bus feribuntur. Porro Chronicis libris & fua ftdes adhibenda eft, qua de re extat commendata Felmi commentatio in c.i.de Refcript. v/ff-fc©- quid lit, vide Gotliorred. ad leg. 28 .ff. de leg.Cornel.de falfis. Ch rySolithi inl.21.iT.penult.ft.de auro,argent. Auro fimilis gemma eft , cum marino colore a/iini- 40 tatem quandam habens, quam Athiopia ginit. Au- dores funt Plin. lib. vit. c. p. Iftdorus lib. 16. c. 14. Briftbnius Chrysocolla, atiri ferruminatio, Goth.ad I.27. in princ.ft.de adqiur.rer.dom. C H r y s o m a, vas in quo-aurum infundebatuijVTrde & nomen fumpftt uiri o« id eft , ab auro. A- lias Balluca vocatur.Plautus in Bacchid. Opus eft chryfo chryfale. Alciatus in leg. balluca ,C.de me- tallariisftib.Ti.Spieg. - Chrysvjlca aqua, vulgo Aqua fortis > ctiius vi au- 5 rum , a quocunque metallo deduci fcribit Alciatus lib.$.Parerg»n cap.n.cuiufmodi ars Vl-piani teporir- bus inuentn non erat, vt ex eiufdem refponfo colii- gir idemAlciatus J quodextat ieg.ident Pomponius, jf.i.vcrftcuLfed li deducijft.de rei viudic. Prateius. 54® num.5.6.7.&ad leg.43.de verborum fignificat. Cibaria mandare quid lit, non facile dixeris,ni(i obfcruaueris ferui adoris liue difpenfarios oftcium fuifte reliauis feruis inufitata qušdam pcr canone certum fcipendia, certoftjuefrunienti modios in fin. gulos menres proeftare:eumque morem ex Saluiano, Terentio, Donato & Plauto euidentiffime demon- ftrauimus variorum lib.5. Raeuard.l.non vulthercs efle, ft.de reg.iur. C I. CiBARiORvM appcllatione neque habitationcm, neque calcearium J neque veftiarium concinerLVl- pi^anus rede fcribit, l.diariisj 21.ft.de alim.& cib.id* eoq; de cibo tantum accipienda putat, fk vide infra cibus. Eam quoq; (ignificationcm videtur indicaftc Varro libro.4.1Ing.Lat.Prat.Itaq; cibaria dc veftia*- ria fepnrantur, I.4 in princ.& if.vlt. 1.9.vit.l.n. 13. 15.jT.yIcim.L18.ir.ab hseredibus, & jT.finali, D .de ali- ment. vel cibar. Brifton. Cibaria funt l^ecics vidus feu ali meti. Vidus fpe- cies lunt Nutrimentum, &cultus corporis. Snb ny- trimento cibaria funtjfub cultu 5 amidus,& quse cor~ 70 pus ambiunt , ^c foris tuentur Gecddje ad leg. 44, . -Donato, prcebeatur. Gibi vero appellacione, potum quoque contineri, dubium non eft. Adi Archid. cap.inqui- bufdam, de confecr. dift.z.Spieg. Animalium etiatn pabula cibaria vocantur.Cibi' ria iumcntorurOi pecudum. Briif. ex ft. Cib a R 1 v M.Cibarium fubftantine,non fgnificatlo- cum , vbi reponuntur cibi, fed ipfum cibum, vt,ci- > baria prceftet eis. ltaquc pro alimcnto aečipiendum eft apud Afranium ^ in l. mortuo, ff.de ftatulib.Ad- iediue autem cibariam dicitur, qaod adcibuper- tinet.Hinc cibarius panis,id eft,nanis nigrior,iqao furfur excretum non eft : lirut fimdlagineus albica- tiilimus,qui ex folo flore coftat. Cicero libro i.Tuf- cul. Cui cum ( inquic ) peregrinanti in Agyptum, comitibus non fecuris cibarius in capfa panisdatus eftet, nihil vifum illo pane iucudius. Item , cibariu vina,hoc eft, vinu ignobile : potus meus vinuciba* rin.Sic tranflaciue cibarius homo dicitur fordidus, & plebeius, id quocl frequens bonorum authoru do- cebit ledio. Anchora. Cibar i a familicc, mancipiorum , nautarum,iumen- tortim, pecudum. Briflbn. ex ft. C ib 1 L l a m a cibo duci rede cekt Varro lib.4.Ling. Latin. eamq; efcariam dici;prius erat quadrata,po- ftea rotunda fada,quo fit,vt apud Feftum cibillincc non cillibinae legendam adirmare aufim, qusora- ' nia cofirmant Vl-piani interpreta!ionem d.l.diariis, vt non immerito cibaria a veftiariis fepararint Scce. uola,l.Gaio,i3.ff.eodem‘. in alimentis diuerfum Mo. deftino placuit^ L4.ft.e0d. i^rat. Ci 3 1 l R A, eft menfa efcaria, 3 cibo dida. Cylibant 5 vero,merifa vinaria a poculo cylice,calice dida,M, Varr.audore. Spiegelius. Cr bor 1 a, in poculoru nomenclatura refertur. Qas & Scpthia nucupari pofte, nonnulli putarunr,quod anguftiora inimo fint. Spieg. Cib v M a vidu fic feparat Donatus, vt cibus fic > q»i etiam delicatis pracbetur. Vidus vero inparuis ari- difque alimoniis fit conftitutus. Conftat Ge.i.quod nullumcibi gen us permiflum eft prceter fruges ter- r*,& arborum fcetus. Atque hiepaftus erathomini cum c^teris aniniantibus communis, necinterim de vino vila mentio. Spieg. Cicatricem innots appellatione čontineri.ait Vlpian.l.i.jT. fin. ff.de fugit. quod & videtur obfci- uafte'Baldus ( cuius loco Bartol um citant Lexlco- graplii ) in l.fi quis metallum , C.de pcen, eamigi- tur euidentem rede appellat idem VTpianus,Lqu?.. ritur,^. fin.ft de acdil. edid. remanet enim vuincrc fanato. Prateius. Cicatricvm .aut deformitatum nulla nt ieftima- tio j lege vit. ff. de his , qui deiccer. vel eftuder. Briftbnius. Ci Cv t A:lišc verba eft venenofa , quce creicit vfque ad d uo cubita, fenaine taarum & foliis in vfu eft, ad refrigerandum ; fecundum Plin. In 3liotamenft- gnificatu yfu eft Vergil. Bucol.2. in carmine, mihi difparibus feptem comfačhi a; uti s FiJlnUt.- -- Volcni 54 t C AKTE I. volens defcribere fpatium intcr cannarum nodossvt Seruius interpretatur. Ci c- v T ae mentio lit in l^.jf.j.ft.r.d Leg.Cornel. de ficar.Vidc ^€ginetam 5.de re medica,cap.41. C©tta, Ci c a T r 1 xAioc eft,fignum,quod ex vulnere rema- net,ad ag-nofcendum hominem fidem facit. Vide lSart.in l.fi quis in metailum,C.de pcenis , & de Fa- bricenf.lib.ii.Spieg. Ci d ar 1 s,Perfi c j& Armeniis Regibus inftgne erat, csrulea fcilicet fafcia, albo diftinda:vei tiara,ami- j 0 &ufque purpureus.quadrangulari figura. Interdum Candvs., Alex.de Alex.Gen.dier.lib.i.cap.28.Spieg. Ci d o N 1 v m malum,idem dl quod cotoneum. Hinc vin um ddonium,ex eius mali fucco confečfcum.Vlp. de vin.& trit.leg Lfi c]uis.cidonia,inqiiir, fi qua aha funt vina, qu£ non ex ^inea fiunt.NebrilTSpieg. Ci e r e dicitur J qui nominit.Pra# . CiHiAMEii v $,fiiiqua fftuatica dicitur Thetdolio čc Neuterio nu&oribus in lib.de Limitib.Prat. Ci l 1 eri a vela inftrumenti effe CaiTius apud Vlpia- 2 q num, i.quas Irtu, 12.jT.fi' do m us,'(F. d e fund.inftruft.tex- ta de piliš in caftrorum,nauta\umque vfum, fcribit Afconiusjfic tx accipienda funt in l.fundi,5f.qu$ ta¬ bu Le, ff.de a ft.empt.S« c dida quod in cilicia (lic au* tem legendam,vt Sc FlorJ.i.in fin.ff.de cenfib.)eord vfus ortus eflct.De his accipiedum Vergilu verium lib 5. Georg. Seruius adraonuit: Nec mirna interen barbas mcanazjuc mc?jta , C jniphij tofidentbirci fetapjus eomantis Vfum in c a/ir or um & mifiris vcUmina nautis. .Prateius. Ci li gia e prouincice dua?,!.5.in princ.C.de tempor. & repam.appell. Vide Gothofred.ad rubric. C- de ofdc.l.comitura Orient. Ci l I c 1 ae termini a Cilicio Saturnino Centurione lcgionis 27,didi in lib.deLimitib.variorum audor. Prat. C 1 l 1 c 1 v m v eft imetu e piliš bircoru 8c capraru tex- tu,cap.qui fančtus,de pesnit.diftinft.t.& de-pcen.di- ftind.rcap.Abab Rex,quod pcenitentiuerat dd.ee. 4 ° Sic aute vertit R.Hieronymus,vt refert Gratianus. Ide JB.Hieronymus in Ffaia-.Cilicina tunica habitus fiet prophetantis populi deličta p!angcntis,pro quo 7P.interpretes & faga cilicina vndecim ad operiendu te&urn tabernaculi.Vegctius quoque libro 4. de re militari, faga cilicina prstendi prscipit., ad exclu- 50 dendos impetus fagittarum.Vlpian.de fundo inftru- člo,l.iallrumenta.Vela,inquir,cilicina infrrumenta dl e Cadius ait,quse ideo parantur^ne ^dificia vemo laborent.Nebriflenf. Ci 1. o Grscis eft Latinih chilo e/l labeo. Cap.er.Cilo eft angufto capite, cui hoc contigit in partuiChilo dicitur modum labiorum excedens. In plerifque fubferiptionib. Conftitutionum Codicis icribitur,conful FabiusChilo,male^ in Li.fF.de orf. •prarfed.vrb.Lvlt.fF.de offic.pr. vig. redim Fabius 60 Čilo,vt in veteri inferiptione A. qb£tov »«Am,ae? >■ ay.-r^pTmvy s Paliis plerifque, Cuiac. Obf.Iib.io.cap.2d. ^ftmKset Theopbilus in jf.facras.lnflitut.de rerum di- uif.interpretatur,res Facras, Sc donaria rite ad mini- fterium pei dedicata.Cuiufmodi vafa & veftes funt, & fimilta pretio magno babita, vt eft in Lfancimus, C.de facrofan.ccclef.funt qui putent n{wnhm nume» - ro vnius mnnus,multitudinis ver-o mobilia pretiofa ftgnificare. 07 Ssj m g lI4E « uae tel in leg-Fa.C, de 541 bon,ma.iui 5 .por.qui Ceiffleliis eurnndis ftafunt. Ce ime l 1 AB.C ei on ademfaera interpretatur Ih- ftinianus l.litibas.C.de agricol.& cenfit.lib. n. vel potius locu in ecclefia,vbi «H(u'Kut reponunturj per d.l.fin.Cuius meminit Alciatus Cin c 1 a lex debonis &maneribusiM.Čtncio lata, vt Cicero 2.de orator.fcribit, fuadente Fabio Ma)ii- nlo,qiiemadmodum Cato teftatur apudeundem Ci- cer.in libro fui nominis. Ea cauebatur, ne qui$ ob caulamorandam donum munufue acciperet: vnde & muneralis lex appellata eftjauthore FeftoUb.n. Ad eam Paul.librum (ingularem fcripferat,vt index Pifanus teftatur,ex eoquefumpta eft lex 28.ft.de le- gib. Meminit eiusTacitus,libro 14.&ij,Arnob. libro a-aduerfus gent.£riiloniu5. , Ci N G e s e arborem.vetufte pro deglabrare, fine de- librare:vt ait Paulus iiiJ. cvedere. 5,ff. arb.furr. csf. qua fignificatione vfurpat hoc verbum Vlpianusin leg.futti*[i,7.jr.2.eod.vt enim ftringere(teltc Cuiac, obieruac.lib.o.c.n.poft princ.) pro deftringerc, ita - cingere pro difeingere , Zamuav thrti ?S accipimus:quod arbores necart,fi fiat in orbePlinius feribit 17.cap.24.ldq.eft proprie cingere in orbe de- corticare.Siue autem quis fuis manibus cingit. fiue dum imferac feruo arbores cingi/ubiecari^csedbidS eft,Alfenus in l.tg.ff. locat. Redempvor fyluam ne ca;dito,neue cingito.reue deunto. Hoto. Cin g p. R e pra’tcrca notiffim? (ignificationis eft,a qus fignificatu ducitur participalenomen Cindtus.Cin- dtus in 3!iamilitia,l.j8.iT.i.de teftam.mil. Cingi iuf- fus miles,1.4j.eodem.F.t omnes,ait Seruius, in lib.8. uSneid. aui militant, cinfii funt. Vide Eriflon. Se- lečl.anrkjuit.Vnde cingulum militi$,f.i8. de Pala- tin.facrar. largit.& 1 . vlt.de poftulan. in C. Theod. Eriflbnius. Ci n c T v s,a,um,quo vfus eft Marcelfus in l.Titius, 25.ff.de milit; teftani.quod de to milite accipienda putem,qui tribunatui,aut rnuneri alicui prseficitur, d.l.25.in pline. Sed & ad aiios, qui alicui alii admi- niftrationi pr$funt,vcluti in conftitutione Theodo- fu & Valenuniani lmpp.l.2.C vt dignit.ord feru.li¬ bro !2.quo loco pro cur.ftisftegendum cinfiis, vt & res ipfa docet.S vetera exemplaria adir.bncnt.Qif ra vero milites nullam geftandi en fis habent opportu- nitatcm,nifi accingantur,ideo accinftos/uccinflos, cimSofoueprohoniinibusarmatis & militis Audio- fis dicimus,atque adeo pro omnibus,qui funt alicu- ius virturis & induftriar.Connanus libro p.capite 5. numero 8. Moris fuit antiquis, vt togati ciues Ro¬ mani eflent in militiatfed pr®\iumAu#tet fuhmctens exerta cinguUt latiore fignificatione ponitur cingulu, pro eo quod . di.cimus, vn collier de Icvrier. Vnde Var-ro,de re ru- dfcica,c.p.12. Cingulum circa collum ex corio firmo cum clauieiiliscapitatis.Item, pro eo,quod appella- anus vne cengle de chzztal.^ro qua fignificatione legi- tur cingula 5 3?,quacinguntur iumenta.de remed.am. 4° Ouidius* '£t tirna velečem cingulu ladat &quum. C j K. G v L v m etiam p ro annu lo gnandoaue ponitur, quod digitum circuit.Quo fir^vt cingulum titulum .dignitatis interpretentur,vt in noue'11. vt omnes o- bed.iudic.prouin. jT.arripiat, & C-de prsepoftt. /ac. »cub.L vit. eod.lib, necnon etiam adminiftrationem, vt in Nou.vt liceat matri Sc auise,jT, quia vero gni¬ dam,& C,vt dignitat.ordo feruet-.i.2,lib.i2.Lomnes, de Met.&Epid.Ancliora. c I N 1 F L 0 N E s funt, q.uibus mnlicres comas fibi e- xornant,vide Gothofred.ad l.^.in princ.&l. 65. jf. j.ifdcleg.}, Ca N N a :1 c T v s ex Seruij Sulpitii auditopibus vnus, eius frt mentio in 1.6.ff'de ritu n11pt.L2.jT'. his enim, ■ff.de orig.iuris,L4. ff.de condit.& dcmonfVrat. N N A m o m -v m in l.vlt.jT. fi'ecies, ff de pu-blicsn. Nafcitur in Indise & vEihiopis regionibus > frutice brcui,Huorum tantum cubiiorum.colore fubnigro vel cinereo,tenuiiiimh' virgulis, cortice in modum do .cannce rotundo & gracili: vt Dioicorides libro 1. 6c Plinius lib. 12. cap, 19. Sc Ifidorus lib.i7.cap.7.fcri- bunt.Rariilimum fuo tempore fuifle hoc fruticis ge- nus,fcribit Galenusmec alibi conditum^ quam i n fcriniis Imperatorum^Sunt tamen qui exiftiment.,a« liud nihii effe,quam quod Galii fine candle vocant. Vide Garcbiam ab Orto.Prat.Briflbn. P P v s cel umna dieitur, qus cum infcriptiond ad conferuandam alicuius rei memoriam erigi folet, Grscis ^A.i:cuiufmodi etiam in defunčforu.m mo - 70 '»unaenti? erigi cqnfweticre, de qiw^ccipiendus efl 544 Horatius Iib,i.Sermon.Satyra,4. M tile p e de i in fronte trecento* cipput in jtgram Hic dabatthecredes monur/tetitum ne fecjuercntur. Pontificis vero truncum fignificat, aut lignu ino(. natum perforaturri in modum capfav.in quopeca- nix o.blatSjcIonatsEue ecclefiis reponebantur. Cle- men. exiui, iT.quocirca qu$ftus,de vab. (ign,*vbi glo.Prat. Ci r c a plerunqueloru.m denotat: Et fignificat cit- cumctrca.vel iuxta, fecundum,propc. Circa laom pedes decem,leg. Sj.de contraben empt.Circa lasus principisagere.Circa patrem e(le,l.i 4 .1.2.C,de iiber.&eor.liber.in princ.Gif- ca aliquem negligenter vel dolofe verfari^.Cjjlc acqiiir.polIef. Gi R c e i e n s i s,e,nomen pofleiliHum gentile. Cir- ceii,orum,oppidum Italise inLatio vetcri:atq.- fro- montorium eiufdem nominis,quodam infula, vr in - -Atuit Plinius auSoritate Homeri, vafto mari circiL data.Hic Circe venefica iila decanratiffimar^gnaf- j le dicitur , quo tempore Vlyiles orbem pererra- bat. Hinc Plinius de Oflreis candidiora inquit ' -Circeieniibus. Liuius : Circeienfiiim quidamco* : gniti Sc coloni a V r elitris. Paul. de iuris Sc fa&.ign, 1. regula eft.Ad opus, inquit, aquse dučtus Reipub. Circeienfium,Nebr. Vide^tiam R^uard, VarioJik ■ 5-cap.i^. ^ Ciroense c srtsimen , Lz.C.defpcfl. 8c Scenic.acA pivint Gr«ci interpretes pro equeftri confličluividc fupra certamen Circenfe. Gl R C s n, s e s quafi circuenfes didos putat Calfo^o* rus libro j.variarum ad Fauftum , propterea quod apud antiquitatem rudem,qu3f needum fpečlacula ! in ornatum deduxcrarfabricarum.inter enies &fla- ■ . mina locis virentibus agerentur.Cerrafninis Cum- K lis gen us erat,quod commemerat Alexander Nea* ! pol.libro >.GcniaLDier.c.8.dc borum foleniis Gei- i lius lib.}.c.io.Hinc -CirCenses equj apud Hermogenianum leg.i.fOe munerib.di honor.Sc Circenfes ludi»in LciuitatibuSj ff.de legatis i.Prateius. Ci r c i T e r ad tempus folum pertinere, Prife, exifti- mauit,contra a Valla (quod verius efLnec latuite* tiam interpretes noftros) ad numerum freguestius refertur.Adi Card.de Offic,ord.6.& SpecuL.de _DL fput.& alleg.jf. 4 .Spicg. Circites apud Feftum , circuli exsre fa£i,&cir- : cites anni ap.tsd Varronem, d bruma adbrumam, Plot. ‘Gi r c i T o re s,circult«res antiquis j Vlpianoin.l. cuicunque,5.in princip,ff dc inflitodiamturquibus linteariLvelveftiarij dant veftem circuraferencLin Sc diftrahendam.In te vero militari appelianturVe* getio lib.3,cap.8.de re nailit.qui vigilias cir-csmiba, . 545 &fi qua emerfiffet culpa,i'efniftciabant,Tribuni,in- quit,eligunt J qui vigiiias circumeunr, vt renuntiet, fi qua emerferit culpa,quos circitoresappellantiniic miiitis faftus eft gradus, Brilf. CiucitoshS a Triumuiris,aut a praffedavigilum conftituti, vrbem no&u cireumibant,ad extinguen- da inccndia, Sc arcendos fures. Hos Veget. circui¬ tores appellat.Sed & varie apud VIp. in !. quicun- q.ue,de lnftttor,a&.& Modeftinum in J. fl duos, de excufat.tut.capiuntur,Horum meminit &Pyrrhus 10 de Milit.off.Spieg. Giitcitosss etiamex fenola agentium in reb.fue- re.Hinc circitoria dignitas,in 1.2. de ftiiis militura appar.in C.Theod.Buffon, Ciscviaiores Paule leg.vir.ff. de extraord.cri- min.quiferpep.tes pr9ponunt,& circumferunt. Hoe verbo vtuntur M.Cie. in Epiftol.Sč Seneca lib. Bc- neficiorum 9.C.2.& Afin-Pollio in Epift. ad Cičer. lib.io. Epift.illos Gratci vocant o^\aya- yi; x&j «%toJ d;t«;.Prat. 546 iud.cum ob id,quia defetta eft ,eius nomen tx cau- farum albo eximitur. Circumdtici, eft.cancellari, o- bliterari.aboleti.Sic circumducitur caufa.EdiSutn, Ačla. Alias circunduci & circumueniri, quo fenfa circundufiam religionem dixit Paulus 5. fenten- tiar.5. Briffonius. Ciacv.MDVCERBeft fraude obrepere, & obtegere Tertulliano Iib.de pcenitent.in med. Prat. ClRC v m D v c e R E edi&um.eft inducerc.tollere,ai nihilum ponere,& I.poft edičtum, ffde indic.& La¬ da, ff.de reiud. Sic in l.;7.$\r.ff de libcr.cauf.L6.C. quomodo & quando iud. Prat. CIR c v m D v c 1 eognitionem apud Vlpianum,l.diui fratres-.j^.jf.i. ff.de liber.cauf.cancellari interpreta- tur Accurfius rede. Galli pragmatici dicunt rsettfe au neant, Prat,Sic eodem fenfti. CiscvMrtsu pro circuiri apud Plautum eft eft purgari & luftrari, propterea quod qui luftrantj eum quem luftrant , ffvpe aliquid circumferentes cumeunt. Vnde &Iuftrare eireuire eft Torneb. C ANTE T. CiRcvlator e s.eircumforanei funt, qui publiee oirucias quafdam & prsftigias faciunt.vc videantur deuorare gladios,araneos,&ferpentes.Nebr. Gi r c v n fehabere feruos cultus fui caufa, leg.So.iL. i.de legatis3. CucTMAHUtAR! , leg. 5. de acquir. poffefT. Briff. Circvmcellionbs, L5j.de hatret.in C.Theed. genus hominufvt Aug. lib.de hjref.c.dp.ait(agrefte iuit & famofiffiniiS audacite, non folum in alios im- mania facinora perpecrando,fed nec fibi eadem in- fnnia & feritate parce.ndo. Nam per mortes varias, :naxime pracipitiorum,& aquarum: & ignium, fe rpfosnecare confueuerunt:& in ipfum furorem a- lios feducunt, vt feipfos occidant'.quod d facere ali) contemnunt.mottem illis minantur,dicences, hoc modo illos Martyrcs fieri.Confent.Ifiodor. libro o- ftauo,Origin.cap.4.Hos PbiUftrius circuitores vo- cat in catalogo batrefebn. Briffonius. Cl KcvMCiMRF.eS prsputium excidere & exfe- * čare. Circumfe&um pro circumcifo dixit Suet. in Domitia.Non folos autem Iuda;os,fed & j€gyptios 0 j€tiiiopes,Arabes,Phasmces, circucifione erga fuos fuifle vfes.teftatur D. $mbrof, Epift.77.&lib.z.de Abrahamo,c.n.Briff Cia c v M c i dvn TvR rami,id eft.circumaputantur: item arbores, Plinio.Circurncidcre corticem; Colu- mell.libro 3. Briffonius. Ci rcvmCiderb apud Modeftinum d.l.circumci- dcre,if.ad 1 . Corn.de ficar.& apud Paulum lib-5.Se- ten. tit. jj. Cgnificat circum, vel per circuitum,pet' cireuhtm incidere Sc amputare,qttod &fummus No- motheta De v s oeternus iufterat Genefis c. 17, for¬ mam ibidem docens,)^' <5%t?ct»3tiVic&Sfiol cra/i(at. aafvfusvat v/ 4 (f,Quam rem Paulus ApoftolusGalar. 5-Lucas Afto. i5.Tertullianus lib.aduerf. ludsos,& lib.j.aduerfus Martienem explicanr,& extra de B.I- ptifm.&eius efteS.c.i.Prat. Ci r c v m c 1 R c a, no id quod Accurffus exiftimauit, fsd omni ex parte,fignificat.Spieg. CucvMCIsorbs monets funt, qui forficulis nft- mos circumcidunt,Gothofr. ad rtibr. C. de ful. mo- net. Chcvmcolen te s,id eft, accolsfteg.i. de Sum. public.Briffonius. Circvmdv cere per translationem pro delere Sc abrogare.Budsus exempl.i Iurifcolf.producit. Eft autemdecipere,dolifque petere,vt in l.tum 5 protia- ^ us, ft.de lud.Spieg. t„iR c v m d v c er e, inducere,delere.Hinc circuduci Mu.a dtcitur jn Lfi prsfes, Co.quomedo Sc ‘Juando Iib.ad.4.c.iJ. Circvmfivehs amnis infulam facit, l.ergo, ff.de acquiftndo rer.dominio.Prateius Circumfluit am- agruni.BrifF. CsrCvmfor AN sos tnedicos, qui ad fora propc- rarent, vertit Antonius Auguftinusiib.fingulari ad H.Modeftinum, ].iaj t/Vo,ibi,i5%tiiAtiTw, ff.de excufa. Marc.Ciceronem in Cluentiana imitatus. Pharma- copola,ait,circumforaneus, qui properaret,cui for- . ma multa reftarentj&c.R^ioAciTtt/ circuitores vertat interpres vetus,cuius fententiam probatl.Cuiacius ad d.l. 64 »/lio,aitque circumforaneorum adpellatio- ne vtilitatem fignificari. Equidem A.Auguftinum reifte vertifie putem , quod Sc citato M.Ciceronis exemplo comprobatur.Circumforaneos didos putac Ifidorus , quod inmodum rotte citcumferantur. Prat. CiKCVMiRE sdesfacras. Operapublica,! aeoffic. proconl'. Vigiiias. legaj, tf.vltimo ff. de re 1 milit.Briilon. Gncvmittivti fiue Circiimiuuium ius pr^- diorum, inquit Feftus Hotom.Circumluionesdixin Cic.lib.8. de orat. Ct r c v M L v v 1 o,inquit Feftus.eft ius auoddl pr$- diorutmvbi fortaffe, Prttdiatdriuntlegi debet. Eft. antem circumluuio, cum parte aliqua diuifum flu- men , agrum alieuius ita ambit, vt inferius vnitum illum in infulj formam redig.vt,liadeo-7.S'.quod fi, fEde acquir.rer.dom.Hot. Circvmscrubke plerunque failere fignificat vt apud Grscos isret;{«E>w. Paulus l.eRce-ptiones^. 3 T-i.de except. Si quis fideiuflTerit pro mitiore vigir.- tiquinque annis circunfcripto. Plerunque anteni 'in minoribus hoc verbum vfurpatur. Cicer.lib.offic.j, Circitmfcriptio adolefcctotum l.Lstoria vindicata eft,.Pro Cluenr.Cum omnis ab his fraus.omnes infi- dix, circumfcriptionefque adolefcentium nafcere- tur. Sic in I.10.J.1.& L17.ff.de minoribus L17.ff.de dolo,H°t. CirčSfcribere vedigalia,id eftffraudare, BtiffeK CJuintilia.Circumfcriptus iudex,cuius reli- gio circumuenta.eft,leg. 33.de re iud. Circutnfcripta mater, ^ireumferiptus ponderibus minoribus. Cir- eumferiptores, qui aliquid abftulcrunti ait Seneca controuerf.3.1i.6.& ibid. cijctimfcriptio femper cri- men fub fpecie legis inuoluit.Quqd apparet in illa, legitimum eft:Quqd latct.infidiofum : Sempercir- cumfcriptio per ius ad iniuriam venit. Briff. Ci R c k s c r ib e r e , eft caufam fraudibus cauilla-* tionibufq.in iudicio exornare,vt obtineas & vincas > aduerfarium. Ambrofiusin iuc.cap.4.vtitur dia- bolus teftimonib fcripturarunij non vt doceat, fed £ \ L 547 vt circumfcribat & fallat.Idem adConftantinu:Nec quifquam aut viduamfpernat , aut circumfcribat pupilium, & ibidem: Qujd crrcumfcribitur frater: fraudatur mercenariusflnde circumfcriptio. Idem Ambrof.ad Irenseum : 'Omnia plena fraudis, plena circumfcriptionis:E? «ircumfcriptor,'oris. Iuuena- lis:Pupilium in iura vocantem , circumfcriptorem. _ Nebriif.Spieg. Cir c v m s c r iBE r e Senatum dixit Tullius , pro prfuare audoritate , vt eleganter adnotauit Beat. 10 Rhenanus ad Tertul.in lib.de patientia.Prat. Circvmscriberb etiam abvogare & obliterare frequens hoc (ignificafu verbum lurifconf. Sc claf- ficis audorib.Cicero in finik Circumfcriptis igitur iis fententiis,quas modo pofui,&c.Prat. Circvmscriptio, Grscis eft, cu quis feripto quidem legis paret Sc fatisfacit,fed non etiam menti 1 cuius duo exempla exponit Cuiac.13. obf.24. CircvmScriptorem colubrum > hoc efe, dece- 20 pcorem appeliat Tertullianus. Prat. CiRCv m sc R1 p T' v S dicitur, qia dolo alterius, vel 2»tatis infirmitate decipitur, l.item exigit, i6.'ffide dol.ma. 1.(3 ex eaufa,9.jf. 1. flf.de minor.l.^.iT.eft Sc cafas^ff.de procura. 1 .7.^,1. ff.de excepi-.Sic circum- fcriptus Iudex,mmor J pupiilus, Ador,Briftbn.e-x D. Porro autem is circumfcriptus non videtur,qui iu- re communi eft vfus; idque Zena Imperator confti- tuit,l.fin.C.de in integ.reftit.Prat. Ci r c v M s PE c t 1 0,Circumfpedius.Bri(T.ex ff. Ci R c v ms T a n ti A aiicuius loči intelligitur per 3 -'.pedesjvr dicit Bart.in l.item apud Labeonem,^. conuitium,f£ de iniur.Old.Prat. CiRCvnstan ti AE^qu^ in iure variant omnia,vt sequitas inde colligaturjeptem funt: Caufa, quare aliquid faduro fit.Perfona,quis,& cura quo fecerit. locus,vbi fadum fit. Tcmpus, auando fadum (it, Quantitas, magnum ne,an exile fit. Qualitas,quo- modo fadum fit. Euentus^an m.etu,vLerrore, dolo, culpa,cafu fortuito fadum fit. Ciaudius Saturnin. 4 ® in Lau' fada,tf de pmnis.Secudum iftas enim circu- ftantiarum fpecies.^quitas inbet ius fummum vel intendijvel remitti.Oidend.Prat, Cir c v m s T a k T t a 5 feepius profufum fermonem reftringunt.Goedda?. CiR c v m s tan ti as didas quidam putant, quzin vnaquaque controuerfia qu#ri folent: Sc quafi qu«- ftionem c-ircftuant.Has diligenter attendendas fua- det LChrvfoft. Homil.io.in Matth. 8 c 23.q.8.c,oGci- dit. Circumftantiam videtur definire Angelus Cia- $0 uafius in didione Circumftaatia, quee circumftat a- dum ,quafi extrinfecus extra adus fubftantiam co~ fideratum.Pršet.Oid.vero fic definit: Circv m s T an t 1 a e funt notse rerum Sc perfonaru coramunes & externse.,ex quibus 3 ?ftimatur iuris de- finitio,non folum in pcenis delidorum,verum etiam in omnibus contradibus Sc humanarum fundionum negotiis.Old.Prat. €1R c v mv e N IR b legem, Sc interpretationem legis, eft in earumfraudemaliquid facere. Gircumuemre fencemiam iegis.Circumuenire oratio, voluntas de- fundi.Circumuentus a latronibus.. Circumueti mi- aores. Circum in hoc venta eft mulier ( foror, „ mater ) L12.iT.mulier, de iure dot. Brifionius ex 11 . ff.Sc CjRcvmvbntio naturalis non habet poena frau¬ dis : vt fi fiat a patre , .pra;ceptore , magiftratu, ob emendationem : nifi fiat exce(Tus, Dn. Goeddae. ad princi p . leg.i^i.nu.j.de verbo.fignifieat. CiRcVMvEfjiRE eodem fenfu quo cireufcribere, 70 ifcoc e(l,decipere,accipitur 3 Lincaufa,i6. jf.pem, ff, de 545 ! minor. idque l.i.^.dolum,£ 4 e dolo malo. Šumenj qui putentjcircumuenire quempoftefiFie dolo.Prat vnde illi proprie circumueti dicnntur, quos graffa! ( toresquafiex infidiis adoriuntur.Csefar incomen- tario Hifpanienfi:cum vndiq.fe circumueniri ak maduemfiet.Ambrof.in iliud Euang.R.eddite a \ w funt Dei,Deo. Nec intercft,apud bcum, vtrum fi aut circumuentione res alienas eccupet. C1 R c v M v E N t v s,a latronibus,magnaerudelitate. non fine calliditate,&c.Bri(Tosj.exff. & C. C1 R evs proprie fignificat omnem in gyrum ambitu, a circumeundo , vt vult Seruius.Apud Maerumjl^. ff.de operib.pubi.locus eratmuris feptus,inquocu. ridlia munera celebrabantur.Virgil.1ik5. i€neid. —- Medeacfue in valie theatri Circv. s erat^&c. Hinc in inferiptione quadam ( Cutacio atteftant? Obf.iik10.cap.35, fubfin. ) dicitur Traianus corc- modatribuum etiam locorum adiedione amplifi- cafle,quod proprie ad l.patronus, ff.de leg.ppcrtine« re videtur.Et de illa locorum adiedione Plinius k Panegeryco:populo inquit locorumquinc]uemilih adiecifti.lnteliigit autem circi loca. H^cCuiac.d. lib.obferuat.io.Fuerfit tres circi Roma?: Circusma. ximus,inter Palatium Sc Auentinum: circusFlami- nius , qui Sc Apoliinaris:&circus Ncronis, in Vati- eano.Circus ) t'7r7ro//jo / u®-, locus curriculis equonim conditutus.Vnde circefes equi,ludi,certaraina.Cir- cenfes etiam abfolute,id eff, ludi Circenfes.Brifio- 30 nius ex ff.j& C. Dici autem circum icircuituputat Cafiiodorus lib.3. Epift.ad Faudum.A Circe dudii putat Tertullianus libro de Spedacul.Prat. Cirtensivm Refpubl.l.^.iT-fi quis ius ignorans,C de iuris & fadi ignorant. Cirtenfes autem dieti i , Ci R T Ajoppido Numidi? quce pofteriorib. tepori* bus Conftantina denominata eR,Aurei. Vidarete- fte.Briflbis. Ci s pro In T ra nonunquam vfurpatur,vtvide£eet ; apud Plautum in Moftel.vbi Cis pauc.ts tempelL tes , pro intra breue tempus pofitum eft ; Vt&n TruculentOjcis paucos dies.Sed & cis pellaminAt- pbitryone dixit ? pro repellam, quod qui rcpellitur, ekra regredi cogitur, non vitra progredi permirti- tur.Simile eft illud Neuii,fed quafi amnis cis rapk, Turnebus aduerfariorum lib.19.cap.13. Cisiariv s,a cifio,quod vehiculi genus eft’, cuisf- modi nuncHungari vtuntur,triiugi didus,eftipPj cifii auriga Sc moderator. Vlpian.L item qu2ritur, i3,ft.locat.Sic cifiarius,dumcaeteros tranfire conte- dit.cifium cuertit.Sic a Ceroai.citatur hic lorus k Cod.Philip.Cicero Si Holoader c6fentit.Itaq.G!c!- (se nominefid eft,Carrucarius in contextum irreplit] Spieg.Cifii meminit Sc Cicero pro SextoRofcio:Dč- cem horis nodurnis ait,fex Sc quinquaginta milila paftuu Cifiis peruohauit.Cifiu,genus vehiculi biro* ti.Cifiariusfid cft,carrucarius,vel plauftrariuSjBr. Cist a hoc eft capfa,Gr^cis K/cw.,vafis genus ad vt* ftes reponendas,idq.Vlp,expreffit,l.i.if.ficifta.ffde* pofiti,quod Sc Iulii Pollucis teftimonio coproLitiit lib.^.cap. 19. a, f 'iMivi, 1 ka 8’ oufi&v Koihcdm K& ^5tq.Cilia etiam commemorat idem iib.io.c.č.Notandiimaute obner,ciftas apud Cicer.in illa phrafi,ciftas defii* cere,fumi pro vafis,in qu 3 ?.pGpuius per-pontes trač* fiens,tabellas fui fuftragii mittebat. Prat. . Ci s te r na inde dicitur Fefto lib.^.^uod (it cis, ie eft,infra terram. Na cifterna non habet perpetuaa caufam,nec viuam aquamjfed locus eft ad collige* dam aquam pluuiam aptus, imt>rit>LiIq»- concipitub l.i.jT.hoc interdidum, ff.de fon.Oldendorp.Prat. Ci s I 2 r nam quoque aquz , Sc vinitdixitVpianuSj Lvul^ C ANTE I. >49 C AKTE I. 550 i.vulgarisjii.tf. Ted fi de naui. #. de furtis, pro loco eftbfto ad vini aquseue cuftodiam.Prat.Briff. Cis T o p H o R1 funtnumifmatumfpecies,de quibus meminit Liu.iib.7. beili Macedonici, & Cic.ad At- cicum.iib.u. hiš verbis: Ego in ciftophoro in Aha habeo adfextertiumbis & vices, & reliqua , &Fe- ftus Pomp.dum inquu:Euboicum talencum numc- ro Gr-eco feptem millium & quingentorum cifto- pkororum eft,noftro quatuor millium denariorum, Forte ita appeilaci quia in eis imprimeretur ima- * go alicuius ciftam ferentis: veluti Sc nos Ambrofi- mos vocamus id nummi genus, in quo Diuus A«- brofius imprefiuseft. Ec de his fecundum aiiquos, jntellexit Papin. Itireconf.in i.Pubiia.^ 1 . Tkius,ff. depofiti, Iicet eius verba in plerifq; libris mendoia circuferantur. Sed hcec lečtio Alciato difplicet.Di- fipun.i.c.iLatTerenti,quos Throphimati, legendum efife.Proinde gloftator nofter ibi itigenue faftiis eft, fe non intelligere. Lcgitur etiam apud Saida cifto- de teftibus.Liuius iib.t. Patfes in curiam pet pr£~ conera ad Tarquinium citari iufiit.Valer.Maximus lib.2.cap.4. Pršečo iedo nomineSalinatoris,citaa~ dum id fibi eftet,necne,h3ftitauit. Quinti-Uanus iib. (>.cap.y. In publicis certe iadiciis vox ilU prs:conis prartcr patronos,ipfum, qui egerit,citat. Sueton.in Tiber.cap.2. Citatum pro tribunali voce-p\'£conis conuitiatorem rapi iuftk. Comprobatur 5 t exPlu- tarcho , aui quod Latini dure, boe th cn&\ 7 nyy, dixit in GTacchi vita. Sed tamen & edičU citacus quis dicitur,!.15.5*. din us, f£ de iure fifci,l.i» jT.fcientes,C.de adfcrt.telL CiTare edi&o.Citare in teftimonium.Briif. C 1 T a r e libelio apud Plaut.in Gurgulio.BriiT. Vide Daaren.lib.i.difput.anmuerf.cap.7. C1 tare pceana, & minuritionem, vt legit apud Cie. in iib.de orat, Torn. lib.i. c.2. Grscis funt & y.nv$t£iv , vt iilud fk contemionl^vocis , hoc re» miftionis.Prat. phorus pro ciftiphero,§t ciftaru baiuld. Ciftas prše- 2.0 C 1 ta R e teftes,' Cie. Reus lege citari dicitur apud ■ - -... cic. Terckatus reus,l.ir.de publ. iudic. ACiofit Cito,id eft,frequeter vocite, vnde dicimus aliqt!os voce pr^conis citatos,id eR.frequetervocato-s.BriR' C 1 tat 1 o,in iusvocatio.veiinuitatio.Eft autem iu- ris naturalis.&neceflaria ad procefium iudicij, nifl praftens forte foruma in iudicio aduerfariu$,ad co- motionem iudicis volens fufpicut iudicium, Sc re- fpondeat. Si vero allegat,fe non cRe citatum,tune non po'eft cogi,vt rcfpondeat inuitus,fed eflvoca- ' dus folenniter in aliud tempus. Ita docet Bartolus in leg.i. f£ de in ius vocprobatus ab aiiis, Olden" dorp.teftc Spiegelio. Citati onvm genera duo excogitarunt interpre- tes;qua?dam enim verbalis eft, q«a pr^co vel voce 5 vel edičlo quem vocat in ius.Realis,qu^ fit,cu per- fona pr^henditur,& in ius ducitur, trahiturue^Sc in carceres coniicitur,quse peifon« prsehefio & captio af*f>ax«4tcv appellatur.Pqllux lib.8-.cap.fafee'tht&v- x&v bvofjJ, 7zwy. Vtriufque generis commeminere Ac- eurfius & Bartolus Sc alij in 1 . confentaneum , C, quomo. & quando iudex. Sane fpecies quafdam co* memorat Bartolus in trad. quibus cahbus citati® no n valet.Prat. Citati o n v m ali n genera conRituit Io. Imbertus in lib.foreniium Inftiuitionum. Vnum priuatum, ouod perfonz , domicilioue Rerifolet. Alteru quod puhlice Rt per copita fono tubs, quod 'n) quam ita diffinire viderur A.Akiatus rubr. C.de in ius voc. vt fit ačtionum inftituendaru principium, qux diftinitio comprobatur §. omniu, lnftitut.de pmn. temer. litig. Sed Sc aliter diftinire poteft.\t fit in lusvocatio perl. i.tf. de in ius voc. Nam,cum quis dealiauo conqueritur, Sc quenrrio» nia fua coram iudiče eft depolita,iudex ernifio cita- tionis edido,ad eius inftantia vocat,vel ijiuitat ili« ad fe,in que agere defiderat,qui conqueftus eft.Sed enim fi inedidoiadex , vel prxtor adiiciat bane elaufulam : Si in die prsferipto non veneris, qua.fi contumax c6demnaberis,yel reputabcrisufic edidii olim dicebatur peremptorium. Hodie autem fufti- cit f quod dicatur: Citamus taleperemptorie.Et eft S z terea inlacris Ceretis,tefteMacrobio,habuerutan- tiqui.quas portabant facerdotes,nominats d Gr^cis v&ntctopi. quafi dicas ciftipheras, fiue ciftilatrices. Gržeci enim dicunc^Gi,qu;s nos caniftra:& per di- minucionem caniftella. Etdebis facnficalibus ci- ftis inquit Ca tul. Pars cbfcvra cciitU celebrabant ergui cijlu , ^ Orgia qu quod apud nos retulit Paul.in l.i.ff.de centrab.emp.putauit,boues apu-d Poecam ibi intelligi pofte pro numis, in qui- 4 ° bus bouis eftigies impreRa confpiciebatur : qu$ ta- men expofitio , iudicio meo, non poteft conuemre earm. ibi per Sabinam primoioco relatis. Et vitra Pollucem hoc etia colligi poteft ex his, qua? in Pu- blicola feribit Plut.&in jd.Naturalis hiftorif Plin, quos opportune retuli infra in d.Peculium.Cotta. Ci s t o p a o r 1 .Sunt qui in l.Pub.if.Titius,!?. Depo- fiti,ciftophoros putent reponendoSjvbi mendofele- ganturmodo Coftrophinati. Ciftophorum fuille legimus quat«or millium Sc quingentorum dena- ^ riura : ficut & Rhodium ulentum dici opinantur ciftophorum ab infigni ferentis ciftam : ficut coro- nati modo vocant ur nummi,d coronje imagine. Ex cap.2dib.io.Lect.antiq.R.hodigini.Spieg.Adrianus Tornebus lib.padu.c.5.ex Fefto tradit paru abfuif- fc,quin denariusRomanus duplo fuperaret teftima- tionem ciftophori Afianorum nummi, ficappellati, quod in eo ciftiferi eftent fculpti,qui facrorum,my- fticorum ciftis incluforu arcana, vt in Cybels my- fteriisjBacchi orgiis,Cereris initiis. Qipatuor enim denarij feptem ciftophoros cum femifTe valebant. ^0 C1MIC8ROS Martialis eos homines appellat, qui & pro contemptiffimis Sc defpicatiftimis habeantur, kis verbis : Dum non vis nifi lato Gellia dauo nu- bere,nupfifti Geliia ciftigero. C1 t a ha? red it as in libris Lcgum Romanarum dice- batur diuifa, vt ex Fefto lib<5.& Seruio Grammati- co Uquet,& vide infra Erftum.Prat. Ci T ar E,vt quidam bene adraonuere, eft per pr^co- nem fen voce Prseconis vocare,1.7.ffde in integ.re- fUtJ. 7 ^ iudic. l.iOjff. de publicis iudic«l.2Q,tf. 55 * C ANTE V quadruplex modus citandi,fecundu Guil.de Mont. laur.Primus.per nunciumliteris citatoriis.Secun- du; per prstconem. Tertius per edičtum valuisec- clefir aSixLim,vel per comoita. Clementin.i.de iu- dipiis. Qn?rtus fit ex iuris difpofitione. Item qus- dam citatio fit ad monitionem iudicis, cap. confu- !uit,de offic. de leg. Icem citationis fur.t tres aift us: prim us eft praceptura de in ius vocado, cum iudtx iubet nuntio.vt citedur reus.Secundus denunciatio, • 'cumnuntius denunciauit citato,vt veniat. Tertius so relatio , cumnuntius refert iudici fe talcmintali loco citafle. Additur etiam cjuartus, fcilicet compa- ritio citati: & quando cit at us teneatur comparere, &,fi no comparet.miilčfctur, not.per dočtin c.pr£~ terea,de diiat. & de illis aftibus vide cap. tin.defe- riis. Et nota,quod cita_tio,eft de iure naturaii,vt in Clem. paftoralis,de l-e iudica. Citatus ad locu mot- bofum , fen vbi aer eft peftilens.vel corruptus, non tenetur ire.cum falutihominum fit ratio adhiben- da,l.recufare, IT.fi quis alio.ff.ad Trebell. Sc ibi per 20 Bartolu & DoS:. nec citatus pereptorie potcft dici cotumax ante libelli oblationem,l.fi finita.S.fi plu- res,fišde dantno infe&o. Porro citationis fcopus hic ^ft.vt citatus iudicio fiftat, inque iudicium veniat, Alciato in rubr C.dein ius voc.Oldendorp.Prat. Citationis fex funt requifita:In citatione enim emnino exprimendum eft nomen eius,qui citatione petiit & impetrauit: Nomen iudicis,a quo petita Sc decreta eft : Nomen eius qui citatur: ad quam cau- fam citetur (quod fit vel fententia libelli,vel libel- 30 Jo citationi inclufo)Locy.s,ad quem citatur & deni- que dies, quo citatus comparere debet. Vulteius in Comment.Inftit.de aft.in prin.nu.59. eililios aqua,id eft,rapidior (Briflon.)apud VI- pianuml.i.jf.i.fEde aqua Sc aqua pluu.arc.veheme- tiori sequiparacur.ln vulgarib.exemplaribus eft ci- sior, quam rapidiorem iriterpretantur Albericus, 01 d.< 3 c Spieg.Prat. Ci TAR E inteftimonium, Venuleio in l.teftimoniu, 555 figere,C.detranfafl:.& Akiat.lib.5.paradox.c.9.1tii tamen Alciatus in iam d. l.tranfigere, eamvoceu Citra pro Sine accipiendam putatteuius expofitio- nern probat Briflonius lib. 3. de verbor. fignif, An vtraque intetpretatio ferri poffit,expende diligen- tiflime. Sumitur etiam pro pratter, l.vltim.ftldcta. lumniat.ibi;& citra pretij atftimationem. (Juando- que fumitur cjuibufdam priuatiue,feu negatia^l.J filia,lT.Papinianus,(alias eft lex incipiens fivnij.f, familia; ercifcundat.Significat etiamaduerfatiue,& accipitur pro comra,l.feruus,ff.de nouat.Veriusti. men eft,vc ibidem fumatur pro fine.Prateius.Ciin appellationem,caufse cognitionr, cofilium^ectet«, pafium.mandatum.id eft,abfque,fine.Briff. Citra benefitiura, bonorum poflVlfionem, conutn- tionem, de! egationem. Bnif. Cit ra bellum,diftinftionein, corporis donationem, Falcidis rationem,falfi accufaiionem. Citra fran- dem, perjculum, pcenam, metum Senatufconfulti,. Citra temporis finem, ordinem, Citra pmsrem, quere!am,veniam. Citra verbera. Citra confcien. | tiam.BriiT.ex ff.& C. Ci t eri o r e die.L4.de pecunia conftitDt.l.ii.depj. I Sis dotalibus. Ci n A.praepofitiua: particula?, opponitur vitraja 1 , filia,i£fami!.ercifc. vim priuationis habet, Scintct. dum negationis.Pro fine &aliter etiam accipi.ficat apud idoneos autores, indicat Albericus lociscita- tis.Nobis far erit,Vlpianum adducere,qui inlu.de his qni not.infam. Non tamen ait,fi citraindignl- tionem principis fucceflor ei datus fit. Interprete; anteni annotant, eam plerumque excluliuam tffe, Vndefi quid,quod referipto iubetur fieri citta Ca- lend. M.imas,in ipiis calcndis eft faftum,n»nvale- reconftat. Annotatum eft &pro ante vfurpari,ir. j cap. dilefto,extra de Teft. quemadmo nidens.Vide & apud Ciceron. 6. ačtion.in Verrem, Ncbriffenfis. Ci T e s, omnes liberi dicuntur^ qui in ImperioRoni. communione ciuilium rerum , bello&pace, funt participes.Zaf.in 1.2.fl'de Orig.iur. Cx ves boni dicuntur, qui Reipublica? ftudiofi funti £tiamfi improbi fint homines. nam bonus ciuis,& j bonus h©mo , eodem modo non dicuntur: vt doc« Ariftot. libro Polit.3. Qui vero boni viri dicantufj quorum frequensfit a Iuricoff. mentio,exCiewor ne petendumeft Spieg„ C,! t r A,exceptionis, reflnčlionifue notam effe, cen- 70 Qj v e s Origo,Manumi 0 io, AllečHo, vel Adoptiojft* fent Accurfio duce, Bartolus. Baldus Sc alii ia I.tra- ck.Bn 0 *,ex I.7. Cod.de inc©Us,iib.ic. V.inf.jf ipf J5J & poft Cluieum munus ae ciuitatis. Cl v es Romani erant, quibus ius ciuitatis coceflum fuerat.Vide Aleiat.cap.n.libro z. Dilpunft. de ho- rum priuilegiis, cap.14. lib.i. Parerg. Sune autem Romani ciues omnes effe&i, qui in orbe Romano funt,conftitutione diui Adriani, leg.qui in orbe,de Statu homin. Colliguntque propterea lurifperiti, ius patri* poteftatis, quod ciuium tantum Rorna- norum erat.ad omnes Chriftianos pertinere, Vide Libertorum.Spieg. Ci v e s Romani alij funt patres familiarum.alij filii- familiarum,ali* matresfamiliarum, ali* fi!i*fami- liarum. VIpianus in L4.ff.de his, qui fui vel alieni iuris funt. Cl v I c v M munus pro ciuili accipitur in 1. 4. C. de fabricenf.libro u.vbifalfo iegitur,ciui coromanere pro ciuico muncri.Prateius. Ci v 1L e bellum.i.vnica.C.d.- Cad.tol.Alberic. C1 v 11 e cffe, pro pertinere ad oificium ciuis, vel ci- A N T E 1 . 564 Ci v 1 t As,quafi ciuilis mos,qui &vrbanitas dicitur.Sic annotante interprete, ciuile pro vrbano &; elegan- te,ln 1.ciuile C.de furt.Spiegelius. Ci v e s Romani funt Vlpiano in Epitom.tit. 1. liberti qui vindifta,cenfu aut teftamento,nullo iure impe-- diente,mamimiffi lint, quod& luftinianus probat, Inftitut.de libertinisjJf.Hh.Prateius. C I V1 li s aflio.ve! potius Ciuilis incerti aftio , hoe ho c eft,prp(criptis verbis, Vlpiano l.folent, ff.de prq- feript. verbis. Prateiiis.Briflonius CivIlis a&io non tantum pr*tori* (vt mox infr.) fed & criminali opponitur,& ita ciuile negorium, criminali.Sic Scciuilis difceptatio,petitio.Ciuile iu» dicium.Briffonius,cx ff.& Codic. Ci v 1 j. e quandoque naturali opponitur. Ita ciuilis cognatio naturali aduerfatur,i.4,S'.cognationis, de grad.Eo fenfu matrem ciuile dixit Paulus 4-fent.to. Ci v 1 l 1 s ratio Sc naturalis feparantur , Inftitut. de nupt.l.8.de cap.minut. uilis moriš e(fe,apudlmper.Aiexandrum,C.defur- Ca vihS rationaturalia iura corrumpere nequif. tis,l. ciuile eft,quod d te aduerfarius tuus exigit, vt rti quam apud te fuiflefateris , c-xhibeas vendito- rem : nam d tranfeunte & ignoto te emifle , dicere nonconuenit , volenti euitare alienam bono viro fufpicionem.Spieg. C 1 v 1 l e id proprium dici nemo ambigit , quod ci¬ uium,aut ciuitatis eftthinc ftudia mftitutaque ciui- Iia,hoc eft, ad ciuium focietatem, ciuitatifque ftatii pertinentia ; quo fenfu moreš ciuiles, ciuiliterque Civi les & forenfes artes.Brifton. Ci vi c a arma.Ciuica muflerafeu onera,pro eodem. Briftbn.ea ff & Cod. Ci v 1 lia officia,onera.Ciuiliabella',quE ciuescum ciuibus gerant. Ci vi L e s diflenticnes.Brifl!ex ff.& Cod. Ci v 1 l B S annen*, 1. i.ff.J.in fine,C. de ret vxor. a- dio.l.ia.C.de hscred.inftitut.leg.fi.^.i. in principi-o, C.de fccundis nuntiis. quid fieria Gicerone diffum, libro i.Offic.Cum au- 5° Civileš honores,l.ii.C.deliberal.cauf. tem ciuitatis ftatus tuendi ratio id imprimis espo- fcat,ne quid contra ea , qu* puhlic* vtilitatis fint, fiat: quod eiufcemodi eifcr,id ciuile inde vocari in- ua!uic:contra quodaduerfus vtilitate puhlicam fie- ret, ciuileque focietati exitiofum foret, inciuile di- čium eft.Hinc frequentes ill* in iure voces,vt Ale- jcander in leg.ciuile, C.de furtis:Ciuile quid eu fa- cere,quiabeo,qui remfaam potUdet,aut authorem exhibcat,a quo eam habet,exigit:quia fi hoc folum a tranfeunte,cuius nomen ignoretur,emptam fuiffe 4° fufficeret dici.interuertendaru ptopriarum cuiufqj rcrum occafio, tirnima prsberetur, quod ciuitati perniciolum effet.Ciuiliter itaque facit,qui contra nititur, fuam nempe publicamque vtilitatem /imul tuctur.ln ciuilem autem rema Seuero,l.inciuilem, C.de furtis,facere difius eft,qui rem eam furto mi- hi oblatam , d fure empeam retinet, nec prius refti- taere vult,quam pretium illi fuerit a bie perfolutu: Cum puhlice vtile fit,alienarum rerum intercepto- ribus praecludi viam , qua rerum ablatarum pretiti 50 confequamur ,&pecunia inde retefia facilius effu- giant. Qupd fiet-ft cum ab aliis,quam notis &fpe- dlats fidei hominibus , emere nemini tutumerit, caute quifque ita negotiari cogatur.ltem & medici, *gri infirmitatem confulto protrahentis, aut etiam augentis, quo aegri loculos exhauriat, quidueaiiud corradat, inciuile faftum dicitur, vt exemplo id in ciuitatehaud dubie permciofum effe conftat,l.me- dicus,(f.de var.& extraord.cog. Ieh.R0b.Ub.Sent. 1 . . capite 11. Ci x 1 l e ncgocium, hoc eft, legitimumfex quo ciui- lis obligatio nafcitur.BrilT.) iure ciuili receptum,!. vnica.in princ.de extra.Cognit.Albericus. Cir 1 lis diesincipita media noifte, in fequentem- qucmedia nodem finit,l.more, deFer.Spieg. Prat. Ci v 1 L1 s interruptio.Ltge Interruptio. Cin,is pofteflioeft,qu* fola animi deftinatione &folennitate quadam conftai,etiarafi corpus non nteruemat.Vide paulc poft. Ci v 111 s fobolesjAuthent.lis« patri, C.de naturah 7° ber.Stffi.itrib. Ci v 1 L e S magiftratus,l.fin.jf .i.C de nupt. Civi l es res in Theodolii & Valentiniani conftitu- ftitution. 1.2. C.de petit. bonorum fuhlat. libro 10. hoc eft,ad publieum pertinentes,vel etiam ad ciui- tatern Sc Rempublibam': cuiufmodi funt opera pti~ blica,l.fi aliquando,C.de operibus public.Prateius. Ci vile pto iufto,*quo,legitimo. ordinario , accipt folet,l. ciuile,C.defurt.&l.cu infundo, 7S.ff.fed & ft r.b (it, tf.de iure dot.B diuerfo Inciuile,inhoneftu, illicitum,iniquum,& contra iuris ordinem,!.inciui¬ le, C.de rei vindic.& alibi ftepe.Prat.Briflonius. Ci vile auxilium,leg.i6.fin.C.de iudic.l.J.in fin.C.de infant.expofit. Ci v 1 l e bellum,!eg.i. in princip.Cod. de Latin, li- bertat.tollend. Ci vi 1 e ius nul la alia ratione dififert ab eo,quod ge- tium dicitur,quam quod vr.um ciuium fuorum , al- terum omnium commune eft hominum, vtrumque eorum vtilitatem,quib.imperat fpeftans, & eo vim omnem inftitutorum fuorum dirigens tanquam ad fuum finem.Atque etiam vtriufque origo eadem, li- cet ius gentitifit paulo antiquius. Vtrefert Tullius pro P.Scftiohis verbis.Quis veftrum iudices igno- rat ita naturam rerum tulifte , vt quodam tempore homines,&c.Connas.lib.i.c.7.num.i. Ci vil e ius,in 1. 9 . C. de inoffic. teft. id eft , com- mune. Cl v 1 l « Ius, eft ius proprium cuiufque ciuitatis, 1.5. ^ Lp.ffde iuftit. & iur. Et vt Paul ait, quod omnibbs aurpluribus in quaque ciuitate vtile eft,1.pen ult.ffl eodem tit. vel vt Cie. in Topič. *quitas conftituta his,qui eiufdem ciuitatis funt ad fuum obtinendu: Paulo plenius id definit VIpianus in leg.6.(F. de iu- ftitia & iur.Secundum qu* ius id qnod Romana ci- uitas ex legihus,fenatufcon{ultis,plebifcitis,princi- pum conftitutionibus, prstorum y£diliumque edi- dis,ad prudentiu refponfis vfa eft, Ciuile appella- tur,1.7.& I.9. ff.de iuftitia & iure.JT.ius autem, Infti¬ tut.de iure natu1.quufi proprium ciuitatisRoman?, l.i.ff.de acquiredo reru aomin.Hoctamen commune iuris ciuilis namen fuum fecitac prnpriumea pavs S iij iurts , qa& prudeptrim interpretatione legibus adhibita conftabat,quseqae fine fcripto in. foU pru- dentium au&oritate c6fiftebat,l.2.5T- his legibus,& 5f.deinde čara effet, ff.de orig. iur.l.74. ff dehsred. inftitut. Appellatum eft etiam ius Ciuile Papiria- iui,quod a Sex. Papirio in ordinem compofitu fuir. d.1.2.in princip.de orig.iur.L144.ff de verborum fi- gniflc.& apud Macrob. lib,3.c.2. Notat & Afcon.in 4. Verrin. Ius ciuile a Cicerone pro priuato iure v- furpatum. Interdum iuris ciuilis appellatione lex 10 i2.Tab.demoftratur,vt in l.i. ff.de tut.Inftir.de vfu- cap.in princip. 1. vit. de bonis eorum,qui fibi ante fent.coiunčla leg.220. ff.de verborum fignif.Lio.C. de iure deliber. Plerumque vero ius ciuile a prceto- rio feparatur. Et ita videre eft hcec verba,Ciuili Sc Pretorio iure,fibi opponi, I.17. ff.de caft, pec. if.fed ifta?, Inftit.de ačt. Sc Inftit.de obligat.5T-1.L1. jf.vit. 1. j.Jf.i.fF. de conftit.pecu.i.23. ff.de teftament.l.5.C.de pa&is, L14.ff.de teftibu$.Ideoque Sc ciuiles ačtiones, id eftdegitimas, feu ex legitimis Sc ciuilibus caufis 30 defcendentes accipimus,ad differetiam earum,quas Praetor ex fua iurifdidione data.s.& comparatas ha bet', jT. fed iftoe, lnftitu.de ad.l.vlt.ff de conftit.pecu- L15.ff.de prcefcript.verb.Ita ciuiles adiones alicubL honorariis opponuntur : Sc ciuiles quoque obliga- tionesab honorariis diftinguimtis- , eafque ciuiles appellamus, qus aut legibus conftituts, aut certo iure ciuili comprobata; funt,5T. ijlnftitut.de obligat. L5.de praffcriptverbis.Briff. C1 v 1 l 1 a verba, quce Sc direda in iure appellantur, 3° verba funt formularum ciuilium,hoc eft,qux a d ius ciuile accommodatae olim a Iurifconfultis fuerunt: ex eo nimirum , quod hsec pars iuris proprie non- nunquam ias ciuile appeliatur: vt d0cetlex2.de ©rig. iur. fiue quod vernaculum effet, «eque ab ex- terarum gentium inftitutis fumptumffue quod fo- li ciues iis legis adionibus ac formulis vti poflent. Papinian.L7.de vulgar. Sc pupii. Verbis ciuilibus fubftitutionem poft quartumdecimu annum žetatis fruftra fieri conuenit.Vlpianus cap.lnftit. 25-Fidei- 4 Q commiffum eft,quod non ciuilibus verbis, fed prc- catiue relinquitur:Hoc eft,non iis formulis, quce.ad hcereduminftitutionem accommodatf funt,fed pre- cationis.Hotomannus. C r v 1 l 1 a verba etiam legftima Sc imperatiua ap= peilantur,Papin.in d.I.7.Briif. Ci V1 li s poffefTio, iufta & legitima pofleffio, quam quisanimo rei, vt fuse poftidendie fine vitio nadus eft : qnse opinione domini tenetur, & in iure confi- ftit, ad vfucapionemque pro ličit, 1.2. 5T.i.ff.pro ha?re- 5° de, L24.fF.de acquirenda poffef.L3.5T.vlt.ff ad exhib. l.io. C.de acquirenda poffeif. Quam qui habenr,ck uiliter poflidere dicuutur, I.7.H1 principio, ff.ad cx- hib.l.i.iT. deiicitur, if.de vi Sc vi arm.id eft,ex iure ciuili, vt in leg. $8. 5T. krc quoque ftipulatio, ff.de verborum obligationibus.Briff. C i v 1L i s fapientia, pro Iuris ciuilis fciemia, Li.fF.de extraord.cognit.fic Cicero de claris oratorib. Ciui¬ les artes & Forenfes Eloquentiam , & Iuris ciuilis fcientiam appellat.Briff. 60 Civiliter, fecundum ius ciuile, eiufque prcece- pta &fandiones,in genere. Civiliter (in fpecie,) & iure prrtorio opponun- tur,vt fupra. Civiliter fsepjus idem quod ciuili iudicio,& tuc ad pecuniariam perfecutionem refertur.Vnde Civiliter agere,&Cnminaliter,opponuntur, SicCi viliter exercentur incendia, mouetur a- dio,difceptatio.Briffex ll.ff.& Cod. Civiliter modo,!.«?, princ, de feruitut. ( vbi alij ipgunt , Ciuili ta men modo ,»), id eft, cum aliquo TE I. 55,5 temperamento.Briff, 1 v 1 l 1 t e R,eo modo,eaque formula,quamI.C.ex- cogitarunt Sc tradiderunt. Hinc Pompon. in l.pen. ff.de folut.fcribit, verborum obligationem ciuiliter per acceptiiationem tolli , non rei natsramacfub. ltantiam : id eft, confenfum Sc padum fpedans, fed modum ac formam aduentitiam. quum Vlp, in 1.8, in fine , ff.de accept.aperte dicat, Acceptiiationem effe iurifgentumr.quatenus fcilicet,padum conuen- tum , id eft, fubftantiam ipfius adus confideramus, vt acceptilationis’ fit iurifgentium , forma vero iu¬ ris ciuilis. Hotomannus,Prateius. ivitiTER annum non ad momenta temporum, fed addies numeramus. Nam naturaliter vltimus integer, anno accedere deberet, 5c prsterea qua- drans,hoc eft,fex horx.Ex Aiciat.Spiegel. '1 viliter interdum fignificat ciuili iure, vt cum dicimus,poffidere , ciuiiiter quem obligari, leg.i.jT. hxc adio , ff.fi menf.falf.mod.dix.Li.5T.fiquis ita^f. de verb.oblig, Exepla frequentiora funt, qua quod referri dc-beant. Aliquando fonatrede,legitime,& ex iuris ciuilis regulis, l.filius, 28.iT.fi quis eo,infin. ff.de lib. & pofth.&1.2. in fin.ff. de acquiren.pofle£ Quandoque fignificat, ciuili modo, fecundum iuris ciuilis rationem ,Lannicu!us, 134.ff.de verborumii- gnific. quam interpretationem probat AIciatus,& ante eum Albericus Rofatius ibidem. Non tam im- probandam putem expofitionem Accurfij, d.l.134. explicantis ciuiiiter, id eft , fecundum confuetudi- nem ciuium, Sc loquelam, per l.anr.iculus, 132.ff.eo* dem tit.Prat.Briffonius. 1 viliter agit , qui quod fua priuatim intereft, perfequitur. Criminaliter, qui publica vindidacri- minis exfequitur, l.vnica,Co.quando ciui.aft.crim. prseiud.5c l.fin.C.de falf. Ciuiiiter criminaliperfe- cutioni opponitur, 1. fi.ff.de furt.& L conflitntionib. 37.ff de iniur. L 28.5f. qui ob inimicitias, ff.de pcen. Prat. Nam ad maleficia indicanda, quibus niagno- pere publica tranquillitas turbatur, variT funtpce- nx legib.&iure ciuili conftitutce,de quib.fubtit.dt pcenis, Sc alibi. Et quia accufatio,ad eam rem valde eft neceffaria,vt teftatur Cie.in orat.pro Rof.Amer. permiflum eft,non folum ci,cui nocitum fuerit*. fed interdum etia cuiuis e populo nocentem hominem deferre Sc accufare,5T.i.lnft^de publ.iud. Eftqueh« ius accufationis finis & fcopus,& Reip, quam Leg« violando non ntediocriter offendit poenas debitas perfoluat,non vt accufatori quicquam prseftet,l.lici- tatio,5T-quod iHicite,ff de publ.& ved.Quifquisau- tem ita accufatur , criminaliter dicitur conueniri. Necquicquam referre puto , corporalifne fit,anpe- cuniaria pcena,qua eius audacia coerreatur.not.ini. 3.de fepuich.violat.d.5T.in fumma. Sed cumhaccri- minis executione ; Reip. tantumconfulatur,nonc- tiam aceufatori, grauiter fortaffls laeforprodit^ funt. priuatže quoque & forenfes ačtiones, quse ad priua- tum ipfius agentis commodum intendamurivtfimi aft:io,vi bonor- raptorum,Legis Aquilis iniuriarujn Sc fimiles,quae ciuiles,non criminales dicuntur,pro- ptereaquod humanius, atque ciuem decet,tunca- gatur,l.i. ff.de incend.ruin. nauf.Lvltim.depriu.de- li.Lvitim.de furt.Lvlt.C.de iniur,5c Quan.ciuil.ad. crim.prmiud.Dicuntur etiam peeuniaris huiufrao' di caufe , quodj agens ad pecuniarium proprium« que commodum principaliter refpiciat, Li.ff.de re- ftibus Linterroga.Cod.de quxft.Lproperandum } C. de iudic.In criminali autem iudieio Hoc potiflimum fpeftatur, vt admiffum puhlica vtilitatiscauffain exemplum vindicetur, tametfi eius rei gratia ple- runque pecuniaria fequatur condemnatio , did« iLqn©d illkite,,DuarJib.i.anni«erf.diTputat.c.35. Gi v I UTB 557 Ci ti Ut er acNaturalitet opponuntur. Itaciui- litcr refoluitur obligatio , velut Acceptilatione & confufione-.Naturaliter vero folutione.,aiit interitu rei promilfe.Ira navuraliterfcu corporaliter acqui- ritur poffeffio : ciuiliter & iuris minifterio, vcrbis, finefaSo corporali,ftipulatio. Ita ciuiliter turpia, 8c natura turpia opponuntur,leg. 41. de verborum fignificat.BrilT. C 1 v 1 l 1 T E R acquiri dicuntur, qux iuris minifterio verbisjfine aliquo corporali fafto acquiruntur. l.ea qu£ 53.rF.de acquirend. rerum domin.& eodem fen- fu etiam ciuiliter refolui dicitur obligatio apud Pompon.l.penult.ff.de iobjt.Prat.CX ErilV. Ci v I s mcus,tuns, dicitur pro conciue,quem barbari vocant compatriotam. C1 v 1 s Roman.cur diuus Paulus Apoftolus appella- tus fir,not.io.dift.c.Si in auditorium.c.fundamenta, tf.vlr.de ele&.lib.6.Si>ieg. Ci v is diftus eft, quod in vnum coeat c terorum ciuium temperantia. Hifque perfe&e con- ftituta cenfetur ciuitas* quod cuique parti fua vir- tus jattribuatar. Attamen quae fupereft luftitia, non illa otiofa eft aut inutilis * led per omnes alias diftufi implicat eas ardifiimo jequitatis &concor- dia? vinculo , facicque vtfibi illce confentiant; quK confenfio iuftitia vocatur,Connanuslib.i.c,2,nu.S, CiviTas fine legibus, eft corpus fine anima, vt ait Cic.Quocirca eleganter Ariftot.in Ethicis:ldeo,in- quit, non concedimus, vt homo imperet, Ted ratio. Nam homo hoc fibi tribuit,& fit tyrannus.Ex Pom- poniod.i.fF.de orig. iur. animaduertere licet,Pop. Rom. 20. vix annis potuifte fine certo iure viuere s quin leges a Grscis peterentur.C^tera Old.m cita- tam legem fcribens.Spieg. C1 v 1 ta tis appellatione non veniunt fuburbia,fed id folum , quod murorum ambitu tetminatur, text- eft argtiendo a fpeciali/m cap • fi ciuitas, de fenten- tia excomm. lib.6^, & boe , nifi difpofitio reddatur eluforia , quia tune veniunt etiam luburbia, d.c.fi ciuitas, vbi eft tex. fing.dč melier de iure,ad boe vt late atteftatur D. Inf. in l.cam quidam , in fin. ft.de lib.& pofth. Et ideo decidit fing.Bald.in ca.p.figni- ficauit,in vit.col verf. pone , epifcopus de refcnptv Quod fi epifcopus excommunicauit omnes leprofos ftantes in ciuitate , nifi recedant de ciuitate infra očio dies, & aliquis exiuit Sc reciufit ie in quodam hofpitali pofito in fuburbiis, tališ non euitat exco- municationem: quia ficut propter falutem animaru interdida ciuitate, interdicuntar etiam fuburbia, ne fententia excommunicationis fif eluforia, d.-c.fi ciuitas. Eodem modo propter falutem corporis,ne edidum circumueniattir. Et hoc didum Bal. pro fing.citat. Felin.in cap. Rodulpb, col.3.verf.limit. dupliciter, de refeript.vbi late tradat, quando ap- peliatione ciuitatis veniant fuburbia.Cotta.. Ci v i taTi s appellatio alias accipitur pro iure ci¬ uium ac libertate, qua ciues vtuntur. Vnde diceba- tur olim ciuitate Romana donari 5 d ds Butgerreckt emgfahen-, quorum exempla commemorat muka Ci- cero pro L.Cornelio Balbo. Vbi & comprchendun- tur hort i, arg.ff.de procur.Lpnefens. Item ciuitatis nomine non comprehenduntur dicccefes,nec e con- t ra rjo,c. Rodulphus,& ibi gl.ext.de refcript.Voca- tur autem proprie ciuitas,qu£ habet epiipopum^vt 8o.diftind.in illis, Sc c.feq. Ciuitas quoque poteft: adpeliari , qus Epifcopum non habet, Alciato in cap.perniciofam,de offio.iud.ord. Oldend. Prat.Sut autem ciuitatis partes nouem. Vnaeft agricol^,qui circa alimenta verfantur.Secunda opifices,qui ver- fantur circa artes, aut neeeflarias, aut ad delicias Sz voluptates,aut ad ornatum pertinentes.Tertia cau- ponaria’, ementium vendentiumque, mercatoria Sc numularia.Quarta mercenarij. Quinta propuliato- res belli.Sexta,hi qui ius dicunt atque decernut.Se-- ptima opulenti atq; diuites,qui oneraReipubl.iufti- nerc valetjde quibus Iuft.inft.de his, qui vel fui ve! alieni iuris funt, jjidominoru. Odauo pubticis ma- giftratib.fugetes. Nona cofultores,& ius in contro- uerfiis aflignates.Refpubiica illiuš mu ltit ud in is or- dinario eft atq;gubernatio.Drof?usin methodo iur, Ci VI TA TI S fex,Socr,l.fanciuit, vt nec parua fi tek uitas,nec magna,fed vna& fuiftciens. Quamobrem Cicero eleganter,aduentitiam illam ocioforum ho- minum mukitudinem , appellat fecem ciuitatis, vt quse nulli profit,multos autem oneretunonuit Sc id Dn.Oid. Ci v i TAT e m appello quemcunque populumiifdcm legibus Sc moribus gubernatum. Connan.lib.i.c." S 4 559 C ANTE L. t. Idem ibidem tiultatett ArISoteli dičlato faHle refert genrilVrn virorumque in vita pcrfečta, feque ipfa eontenta communionem.Adde Old. in 1 . a.ff. deorig.iur.Spieg, Roma Cola, vrbis dicebatur : Ciuitates reliqu£ po- onlo Rom. fubie&s priuatorum loco funt. Proprie crgo ea vocantur fola publica bona , qu£ populi funt Romani: Abuliue tamen reliquarum etiam ci- uitatum ac municipiorum bona & negotia , ipfius »iuitatis aut municipij iure communia,inter publi- ca habcntur, Sc iifdem gaudent priuilegiis, quibus jlla.Goedds.ad leg.15.nu. 4.5.6. Sc leg.17.num. 15.17. &fequentib. de verborum lignificat. &Vulteius comment.Inftit.de rer.diuif.ad princ.nu.17. CivitATEs fcedcratat. Vide Fcederati. C L. C 1. Alt v t a vehiculi genus, quo vtebantur in tranfi- tu militum,tegatorum,urmorum. Hinc Ct48vti«( olim Tales ) qus de tenero ramo ex 33 viraque parte squ.ibiliter prscidcbantur. Varroni i.dere ruft.c. 40. Nonio fciffiones vel prsfegmina lignorum.Briff ClacvIARis curfus in Leonis coftitutione, l.cur- fum,aj.de curfu pubtic.lib.12. C .vt curfus vebicu- laris, genus quoddam fuit, ad cuitis procurationem eligi viros idoneos, qui Sc Euiftiones commeantiii exačti(lima cura infpicerent,& Animalibus alimen- ta,qus fifcus fuggerebat, miniftrarent. Brilfonius. Vulgata exemplariah.'ibent ambularem,qua leflio 3 3 iusiari poteft leg.iudicibus j.Cod.eodem. Sunt qui rnalint cabullarem apud Luitprandum infuitem- poris hiftoria.Ocenamlcčtionum verior lit,iudicet peritiores Clabularis curfus, eft genus quoddam curfus vebicularis.Briff. ClAdbM quidam acalamis comminuendis dudtam exiftimant: atque ideo pro calamitate accipiunt,in l.i.C.de iur. emphpt. quali clam data lit,vt Papias fcribit.Prat. 5jF.de furtis.Prat. Clam ferre fententiam,eft notam in vrnam mittere: Palam vero,eft ore pronunciare. Lege Ciceronem de Legibus tertio. Ternas anteni notas jfingulisiu- dicib, dabat is,qui caafte pr£eerat:fcilicet, A.C.NL, de quibus fupra monuimus.Spieg* Clam or h quomodo prjeftetur auxilium J I.C.oft«a* dit i.i.jr.excufatur,aa Senatufconfult.Sil. Cland es tin v S,na,num ,3 clam particuladeriaa- 5 ° tur, notamque habet fignificationem,nequeob3iia caufam hoc in loco pofuimus , nih quod vulgoac* centu barbaro ab omnibus profertur,hoc eft,accen- tu in antepenultima , cum penultimam habeat Ion* gam,&iuxta regulas Latinas linguas in ead.emac- centus debeat collocari. Quod vero penultimaiii ionga,probatur carmine Manilij in primo Altano micon dicentis: Et clandeftinis furgentiafraudibus arma. Silius quoque Italieus in libris Punicorunv. Ceu eladeftino traheretur fosdere belium. Nebriif. nunciac aduerfario , cum eum fcit non pofte prohi- 4 o Clasdest inam eledionem adpellat Bernardul ttPris. H n mr.ntinfiir srt- . .. w t' -1 rC n I _ bere,vel ta.n lero pronuntiut, vt abire(in Pandeff. Flor.Tbire)probibiturus rrius,quim (iat,non pollit. Clam quoque feciffe vidctur,qui poft denunciatio^ nem incertum diem & horam, fecit, d.kg.5.5!.pri- mo.Prat. Clam facere cenfetur is, qui celauit aduerfariu, ne-- que ei dennnciauit fe opus fadturum , quiaexifti- muuit eum controuerliam fadlurum, li refeirer, auc certeid exiftimare debuit, ne melioris conditionis lint ftulti,quam periti. Aut li denunciauit quidem» ■ft opus faaurum,fcd aliter fecit, quam denuciauit. in capit. quia propter.J. fin.in gloff. fin.deekdio. nibus, in antiq. qu$ lingulariter fit Sc oecultepet ocenita conuemicula.Prat. Clanjestinvm faffum vitio magis perfonali, quam reali adfcribi putat obferuare Alberic.Rofi- tius in l.qqare,(in Pandefl.Flor.incipit,quamreti) ff.de vfurp.de vfucap.Spieg.Prat. CusoisriNA« artes, I.23. in principio, C. n* dat.vel centra. y 0 ClaNDbstina fraus, in I.27. C.de donat.&ciia. deltins iniidiEjinl.j.G.dc his quib.vt indiga. Cj.AH* C. AKT E L. ClandestiNa defponfatio, clandeftinum coniu- ; gium, & clandeftinum matrimonium , qun occulto contrahuntur.per cap.i. extra de clandeil. defponf. Prateius. ClandestiNam pofleflionem interpretari debe- mus in l.fi de eo,.ff .vit. ff.de acqu. pofl’.iniuftam,per I.7. S. inter prstdones, ff.commun. diuid.& a quibus caufis non podit feparari, docet Sal. Iulian.d.l. fi de eojJ.fin. Prat. ClarA perfona in libris iuris ciuilis intelligitur Se- 10 natoris, vel vxoris eius, ita evpdicat Gaius, 1 . cura- tor, ;.ff de curat. furiofi Clariliimi igimr viri Sena. tores accipiendi funt, vel Senatorio bonore donati, l.deferre,ffde adulteriis,lfpeciofus,ffde verborum fignificat.l.iS.ffdc iure fifci,1,52. Jf.iiE de iudic.l.34. de l.j.iž.jf.i.de his quatvt indign.l.ij. de publ. iud. & Nouel: V|Ž. & alibi (scpiilime. Proconfules etiarn claiiffimi viri adpellabantur,l.i.C.fiex fallis inftru- mcnt. Prouinciaruro quoque pr^fides, & rečtores.l. raptores,C.de epifc.& cler.& magiftri cenfus, 1 . fin, 10 C.de iure emphyteut. Silentiarii facri palatii,l.vlt. C.de excuf.tut.Principes agemium in rebus, 1 . vit. C.de decar.lib.o.prstor vrbunus,i.i.de rebus eoru, & aduocati, l.i. C. de aduocat. diuerf. iud quod de tabulis minime aecipiendum eft. Brifl. Prat. C L A R A quoq; dignitas fic aceipieda eft l.fin,C. quod met. cauf. Clariliimi autem viri his notis VV.CC. fignificabantur.Prateius. Clarilfima dignitas,clari- tas vocatur, l.io.C.de nupt. Briffonius. Ciarigationem acciperedebemus apud Titum ja Liuium lib.8. pro eo quod t«v Impera¬ tor luftinianus in Nouel. 52. vocat, vetus interpres Pignerationes vertit,Bartol us in Tra&atib, Reprf- falias adpellattcuius rei caufa tra&atu fecit, de qui- bus iu cap. vnic. de iniuriis, lib. 6 . Alias clarigatio erat, cum feciales res repetitum mittebantur. Hinc enim Plin. libro.22.cap.2.Clarigatum exponit, res raptas clare repetitu. Prat. &Tornebus aduerfario- rum lib.jl.cap. i.Addc Brechsuml. faccre,titul.de 56Z verborum & rerum fignificatienibus. , 40 5 ° Ci.aRi55imas.vm foeminarum nomine. Senatoru filiat,nifi qua: viros clariff.fortitae funt,non habetur: tamdiu igitur clariflimina frnmina erit , quamdiu Senatori nupta eft,vel clariflimo:aut feparata ab co, alii inferioris dignitatis non nupfit,leg.8.ff de Sena- toribus,l .22.iT.i.ad municip.Horom. ClarissjmarvM perfonarum appellatione foe- mins nuptte clariffimis perfonis continentur; non i- tem filiat Senatorum, nifi quse viros dariflimosfor- tirjt funt. BrilTon. Clar 1 v s face meridiana, C.de probat.l.fciant cun- fti, vt apud Cicer.clarioraluce confilia, inuečl. in Catil.j.& clariora fole, lib i.de Fin. Spieg. Clasksimokvu nomen generale eft & fpecia- le: eoque intelliguntur plerunque tres Senatorum ordines,Utuftres, fpečlabiles & clariliimi, vt 1.2. C. guando mulier, Vide Gothofred. ad rubric. C. de tutor. vel curator. illuftr. vel clarilfimarum. CiaR ISSIM at vs dignicatem non fuifTe inferiore fpeffabilitate putem,leg.peculiari,5.C. de proximis g 0 facrorum fcriniorum,libro.12. tametfi quidam con- tra fcripferit. Prateius. ClariSSimos tamen a Speftabilibus diftinguit, 1 . vnica.C.de annonis, & capit. Itemq; ab llluftribus, l.i. C. vbi Senat, vel clarilT. Prat. Inter clarillimos nominantur comites & tribuni in Nouell. 71. vt in eiufdem expofit. per Cuiac. videre licet. ClaRissimatvS, dignitatis vocobulum, de quo Alciatus cap.4.1ib.Dilpuniftien.3.Porro qnibus cla- tilfimatus dignitas collata erat,confidendi,ingredie _ 0 dique fecretarium licentia contribuebatur, l.pecu- " liari. de proxi.facr.fcrin.lib.n.C.'Prat.& Spieg. Cl. arissimae mulieresappellatur clariffimisnup- t*,l. foeminat. Sed & Senatorum filiseibidem ,ff, de Senatorib. Vide C.de tutor. & curat.clariifimarum perfonarum. Spieg. Pofteriusfupranegauit Hoto. Cl ari Ta s generis, perfonarum, & clatitas pro cla- riffimatu. Brili'. ex C.& Plinio. ClA ssici in l.vnica, C.de cla£fic.libr.io.& C. Th- eod. leg. vnic. milites funt deputati nauibus am- nicis purganddrum fluminum,& aliarum neceffita- tum gratia. Hinc. C L a s s 1 s Seleucena Orontis d.l.vnic. Prat. CLAssici.In tit. de clailicis.Callfici. dicunturhs- mincs deftinati ad claffcs, id eft, naues ducendas. Cialfici etiarn dicuntur apudbonos au&ores no om- nes, qui in daffibus funt, fed primat tantum claffis homines , qui ccntum millia acris aut amplius cenli eranr:quod apparet ex Liuio de Seruio Tnl. loque* te. Vnde per metaphoram, clafiici teftes dicuntur Fefto libro.3. ac Budato in 1 . vitima, de pignor. adh qui fignandis teftamentis adhibebatur, hoc eft,pri- dallis homines,quaii prim* auiftoritatis,& ido- nei veritatis fponfores. Porro, cla (lici appellantur praecones, qni ruba vel cornu, iuflii magiftratuvim, ex arce , vel circum muros, populum ad comitium vocabant, dičfi a calando,id eft,vocado,fiue a clan- goie Anchoran. Adde Francifc. Balduin. in Cate- chefi iuris ciuilis, cap.3, C las sis, quam Gratci to »uvr/nas voeant.,quidam, - fed barbare,Armatam, iHS poftliminii habet de quo trafrat Marcel, in 1.2.de capt.& poftlim.reuerf. VI- pian. in 1. omnia, de bonor. poflelf ex teftam. mi- lir. Item nauarchos, inquit, & trierarchos daffium> iure militari pode teftari, nulla dubitatio eft. Spib- gelius. C l a t h R1, vel Clathra, cancelli & oppofitiones bo* ftiorum , vel Acrone admonentc fuper illud Hora- tii de arte poetica. Obie&os caueae valuit fi frange- re clathros. Hinc clathrare quodeft.dathris muni- re&Claudcre. Clatbratam autemfeneftram Plau- tus in mil. glor. vocat , quse catbris, hoc eft, lignis tranfuSrfis, occluditur, Corrafius libro 3.Mifcella- neor.c. 14.num.fi Cl a v Ari v s officiinomen eft, quo adpeliatus eft Sueronii pater, ab eo quod prafečlus fuerit donati- uo fmperatori inter milites diftribuendo. Tacitus, Seditiofa?, ait, militum voces Clauarium terrebant. Prat. Cl A v A R1 v Mapud Tacitnm nomen donatiui cuiuf- dam efll- videtur. Torneb.lib.Aduerfar.4 c.7.putat efle donatiuum velut in clauos caligaru militariu. Nam militum caligat dauisfuffix3E erant. ClAvatAe auro veftes.Vopifcus in Aureliano.Coc- co clauata mantilia. Lamprid. in Alex.Seuero,Cla- uus Sofipatro impurpurata veftis. Brifl. Cl »vaiab veftes,de quibus fentire videtur Vlpia- nus in leg. cum aurum. JT.i. verflc.idem Poponius. de auro. &argento legat. funt,qu2 clauos aurcos, nos Florcs appellamus, habent, vt docet Scholium Bapt. Egnrtiiin Vopifcum in aureliano. Baifius autem vir dočtiflimus, id quod res eft, aperte mon- ftrat, Vlpianum, vt diuerfa clauos aureos, & infita* piifturas accepifle , in 1. veftis. ff eod. dcvideinfr. Veftis. Oldend. ClavDB o & claudo vetcres dixcre pro claudico,vt annotat Prifeianus. Qmn & vult quidam illud Te- rentianum in Eunueho : Nune vbi meambenigni- tatemfenfifti in te claudier? fic legi: Ntmcubi mea benignitatem fenfifti in te claudereiid eft , deficere & claudicareiea forma qua C^cilianum illud in E- pideroiAn vbi vos fitis, ibi confilium claudeat? E« -a. S 6 3 ; C ANTE L. illud Saluftii in orationc Marci tribuni pleb.Itaque verborum fatis dičtum cft : neque enim ignorantu res daudit, fed occupauit nelcio qua: vos torpedo, tamen eo in Terentii loco .legi claudier, vt fit de- ponens-verbi daudoj pro claudico. Prat. C L A v D I a lex vide infr.Lex. C l a v d i an v m. Senatuicoiultum, vid.j. Scnatuico- fultum Ciatidianum. c L A v D I a aqua.Appium Claudium ( cuius fit men- tio in l.i.ff.dc orig. iur. ) omnium primumex agro la Lucullano arcuato opere deduxiffe aquam , a Fron- tinotraditur : qui nouemfolum aquasfuo tempore in vrbem fluxifi'e fic commemorat.Nunc autein vr- bem influunt Appia, Anio vetus., Marcia, Tepuia, Iulia, Virgo, Alfietina, quat eadem vocatur Augu- fta, Claudia, Anio nouus. qua autem fuerint ifta? a- qus, & vnde , quotque palluum millibus , vel fub terram,velarcubiis duccrentur, pluribus verbis ip- femet recenftt. Spieg. Videomnino Brili'. Lexic.e- dit. vit. Ciabio Hieronymiano darillimo viro ab Vn.brio primo, l.qusfitum.fEde fund. inftr. Ci. av oirs Imperator Diuus appellatur.l.a.iT.poft deinde.ff.de orig. iur. Poft mortem eonfecratus eft, Diuusq; appellatus. Briff CtADivs Tryphoninus, Notas ad Scseuolar ffa fcri- pferat.vt oftendit l-58.lF.de admini.dc peric. ex qui- bus Tiibonianus delcripfit integra capita.Ide Dif- putationem libros vnuni & viginti fcriplerat,e qui- bus complura Pandeclarum capita fumpta. Hune 5 ° Imperatorum Seueri & Antonini temporibus vixif- fc, colligitur ex eo quod l.jj.ff. de ponis, ait, Ab Imperatoribus noftris refcriptum eft. EriiT. Gl A v d i v s Venuleius Saturninus.I. C.ftipulationu libros 19. de ačlionibus > libros 10. Difputationum libros 7.de interdičlis, libros 6.de officio proconfu- lis libros 4. publicorum,feu, de publicis iudiciis,li¬ bros 3.de pcenis paganorum, librum fingularem.Ex quibus complura Pandeftarum capita fumpta funt. Claudii Saturnini prattoris mentionero facit 1 . 6 . S. 4 ° ylt.ff.mandat. Eum Antonini Pii temporibus vixif- i"e, argumento eft quod Marcianus 1 .1. jf. eam rem. ffquse res pign. ait, Diuus Pius Claudio Saturnino refcripfit.Errant ,ytique qui ab hoč Venuleio Glau- dium Saturninum diuellunt. Brili'. ClAvDvs,a I.C.inter morbofos numerat ur. 1 . item claudus.ffde asdil. edift. Declaudo, quare lit fala- cior ceteris,caufam redditAriftot.in Prcblem.Spie- gelius. C L a v e s magis domus pettie , quam inftrumentum funt.l.u.lT.fiftuls, de inftručt. Ci avibv s traditis, itamerciuminborreis condita- rum pofledio rradita videtur, li claues apudhofrea traditse fint.l.74. de contrah. empt. BrilT. CtAvi, apud Vlpiamiml. cum aurum.i9.fl.i.&l.ve- ftis.ij^if.i.ffde aur.& arg.leg.in veftib. dicunturfvt ex Varrone refert Stephanus ) nodi, Sc globuli pur- : j>urei , aureive , in modum claui texti in veftibus Senatorum,f«T!t?se%*(>& tfta££.ov dici- tur Old. C L azom e N ir funt populi, leg.4.tf.penuItim.L>igeft. de Icgatis. C L e m e n s Patror.us:eius meittio fit in leg. 8i.ff.de heredib. inftituend. Cl E m E N ti A,qux liberum arbitrium habet no fub formula,fed ex $quo & bono iudicat,autor Seneca. 10 Spieg. Clementia folius eft principis, aut eerum magi- ftratuum, qu> parcm habentcum principe ir, iudi- cando poteftatem.vt olim Senatus Romanus, vt' re- fertex anthorirate Plini) fecundi lib.+.Epiftolarum Fr.Connan. lib.i.c.tt.nu.j. Sic Clementia lmpera- toria in l.ij.JT. 5-C.de nupt.Vt & Clementia Princi- palis in l.i.S.z. if 1.;. C.de his qui ven.erat im- petr.Sic Clemencillima fanttiojin d.i.ij.iT.i.Cod. de nuptiis. Clbps y d r AE,MadimulE vitrex turbinacea figura fiftulate, collo per quam angufto,vnde foraniinum fiftulatim,guttatimque deiabebatur aqua, metiens horas & momenta tradita oratori caufam peroran- ti,quod Epigrammaticus innuit.ita canens: Sed tu clepfydras ingenti voce petilli Quattuor. Ioan.Ba- ptift. comm. in epift. Sidon Apoll.ad Domictura lib.ri. adpellatione fignificatur hxreditas in legibus Solonis,quas explicui libr.2.Vetcris lurifprudentiquanam de gente.rogabat, Ferrari Venere virilcjua tetra metallo Nafeeztes informa t ecjuos?Nunc Lemnius dudar u Addidit hinnitum ferre. - Hos etiam commemorant Impp. in I.annonas, C, Th.de annon.ciuit.& Notitia Imperii, & Vegetius lib.3. cap. 6. & Lampridius in Alexandro. Bnlf. Prat. Clientes paffim in libris Digeftorum, & Codicis Iuftiniani.liberi homines dicebantur, qui fe in ali- cuius potentioris dudum adplicarent^vt eius patro- cinio defenderentur in capite &fortunis,viciflimq. ipfi patronos fuos omni obferuantia colerenr, atejue obfcquio.Prat. Vnde etiam a colendo clientes dičtos putat Conna.lib.2.c.7.nn.i.quem vide ibi latius. & Rsuardum ad l.in teftamentis.ff. de reg. iur. Hxc comprobantur ex l.non d ubite. 7. fF. de cap. &poft- lim.& Plutarcbo in Romulo rštf , inquit, cfijVcirbf tbri tuv Jlupti Trotlfi ov 'o7iif to&rcvm %$•&(,&.&{( J Khi6V7su;Q7np mlatite vt me- ritoSufcepti dici coeperintSeraio in 6.^neidos.Sal- uianus libr.5.de gubernat. Dei. Qu,£erunt au.xilia & patrocinia maiorum. Nihil fufceptis tribuunt,fcd fibi. Clientes libcrtis comparafle videtur Vlp.l, fi vc* ro.5.jT.i.fF.de iis,qui deiec.vel efFud.Prat. Clientes fufcepti qui ftnt^vide apud Seruium lib. 6.^ncid.Saluia.lib.5.de gubernat.Dei,Gothofr. ad 1.132.10 prin.de verb oblig. Clientes etiam funt, quortim caufam patrocinio noftro tuendam rufcipimus-.vnde fufcepti, & eorum aduocati.Briff. Cuen te M^nunc Tafallum vel fidele vocamus,qua pro fcuto Svpsav. Igitur clypeus rotundus er,1t , vt Virgilio autore inteiligi poteft , qui pnrgrandem Cydopis oculum comparat clypeo Argolico , oculi autem figura ro¬ tunda eft. Scutum forma oblonga, niaiuso; c!ypeo. Maro. Scutis protefli corpora logis. Hinc & Sufsor Grttei vocant, quod referat fimilitudinetn forium 5 qus iongiores qu.mi latiores efle folenr. Tom. lib. n.aduerf.c.27. A lc. lib. Parerg. 5. c. 13. Bartolitra- čtatum de infignibus ludens: nouitium inuentum efie putat,infignia in antiquitatis nobilitatisque ce- ftimonium clypeis inferere. Cteterum manifefto er- rore. Nam Zenodotus prodidit, Adraftum Argiuo- rum regem oraculo monitum, vt Apro Sf Leoni fi. lias x in niatrimonium locaret: is Poivmei Theband, & Tydeo Calvdonio easdefpondit: quia in clypeo alter apri, alter Leonis habebat eftigiem. Diodorus Siculus li.fi.mcminit Gallos braccatos in fcutis,ani- malium yreas formas paulo eminentiores tuliife ar,- riquitus,ta!n orn 3 nis,tam aefenfionisgr 3 tia.Qipin- til. lib. 6 . c. 4. de imagine Galli in fcuto Cim- brico ioquitur , Esrcat. in Cupidine lurifperito. r. vit, KMiptti«?, id eftjanteftari & teftimonium denuntia- re , Bud. dicit effe, in annot. ex lulic Polluc. li. 8. Otpoloco exiftimat ipfe Bud.in puhlici, tantum iu- diciis lieuiffe teftimonium der.untiare,lioc eftjinui- tum euocari ad remotum & longinqaum tribunal. BrechtEus. Cljsvriae qui dam iegunr inleg.4,Cod. de offic. magiftr. oific. vbi ali i Ciaufurx,a!ii clufuria 1 . Vide ib id. Gothofred. & Cuiac.j.obferuat.24. Vide & fa- pra Claufuras; ac infra Clufurs. C l 1 v 1 a, vt ait Feftus lib.j.aufpicia dicebant,qua a- liquid fierit prohibebant.omnia enim difficilia Cli- uia vocabant. Prateius. Vnde Ct. 1 v i,locaardua eidem.Sic futnitur apud Alfenum leg.fi ex plagis.jT.in ciiuo.ffad leg.Aquil.& l.ferui- tutes.if.fi domo. ff. deferuit. vrb, Capitolinuscli- uusind.^.in cliuo, vt Alexander ab Alex. lib.2. c. iS.Genial.dierum feribit , ex quo ad atqua vrbis ex Capitolio defcenfus patuit. Cneus Manlius Tribu- nus pleb. cum pet tumultum ageret,&Cltuum Ca- pitoiinum obfideret. BriiT. ex Uionyf. Halicarnaff. lib.f. Cliui igitur fumuntur proloco celfo,& fubli- mi,vt colligitur ex d.J.fi domo. non aute pro foflis terr* , vt falfo autumarunt Alberic. & Old. Prat. C L i v o s A dicuntur loca in fublime furgentia , & opponuntur planis,kg.2.if.deteriorem.ffne quid in loc.pab. cliuus enim montis latus eft. Vnde Decli- uis, ex rnonte defcendens:Accliuis,ad rnontem def. cendens. Vlpia.l.prstor.Ne quid in loco.Viacuru plana fuerit.ficcliuofa fiat. Spiegel. Prat. C l o a c A. Cloaca locuseft cauus,per quem coluuie« qusdam fluir.leg.i.if,cloaca.ff. de cloacis. Et huius adpellatione. & tubus & fiftula centinentur. di#t 57 i C AKTI L&O. leg.r.tf.cloaM.ff.eod.Difta cloacafvt inquit Feftus) a verbo cloacare, id e it, inquinare,fiue etiam a col- luendo , quafi coiluacf. Vidorin. lib. de Orthogr. non cloaca, ait, fed cluaca, qtiafi Conluaca. Briflb. Bft vero duplex, priuatafciiicet, & puhlica.Puhli¬ ca cloacae dicebantur veluci illae , qu$ Roma eranc profufis fumptibus, & magna mole, ingentique al- titudine depteffie ftrudurs , per cjuas ftptem annos defluebant, fecum rapientes omnia purgamenta vr- bis, ad quas feruus demiflus,vix fine noxa pcr cata- dromum currere , vel cloacas defccndere poterat, vt fcribit Alexander abAlex. Genial, dierum lib. 3-c.14.De cloacis vrbis Roma: ita Caffiodorus libr.j. Variar., ad Argolicum': Proinde, inquit, illuftris fubliniitas tua fpedabilem virum lohanneni nos direxille cognofcat , propter lplendidas Roma¬ nj ciuitatis cloacas. Inde cloacarius diceba- tur , qui cloacie curam habet , & cloacarium, 571 Ado, Sigibemis, C2terique eius fereerdiais, CIan< las. Clufas , & interpofitioncs vocar.t. Id primum ab Hadriano mflitutum videtur , de quo Alius Spartianus fic fcribit: Per ca tempera, & alia f, e . quenter, in plurimis locis , in quibus Barbari no» fluminibm, fed limitibus diuiduntur, ftipitibus magnis in modum muralis fiepis furiditus iaftis at _ que conncxis barbaros feparauit. Ha propugnlcu- Iis quibufdam mmiits fiierunt,qu® caftra & caftel- la dicuntur, vnde & caftellanus miles alieubi nnn- cupatur. Herodianus lib. 6, s-gtmmSa m appellat. &paule ante m erjefivka 75]; o^iut rp!m-m/Iffl, Dicutur&Burgi,i quibusolim Eurgundiones didos Pauius monachus, Luitpran. < 3 us Diaconus, dt Ifidorus Epifcopus tradiderunt. Pitheus libro i, aduerf. cap. 14. De clufuris vidc & fupra ia voce CUufuras. C i. r p e v S j vide fupra in voce Clipei. quod reipublics ob cloacarum putgationera Kau 5W, fiue cluftcr , propter adiinitatem v, antiqua '- J! — rIX ~ n — J l;u " •' J ~ v figura, v ,itafcribifolitum uikpeapudLaertium,la- uamen fonat. Apud Vlpianum tamen 1 , itemfiob-. ftetrix.fT.i,fF.ad legem Aquiliam : accipitur pro in- ftrumento, quod ad proluenda ventris inerementa fedi inferitur, quoque inteftir.orum lauamentum aluo iniickur. In Pandedis tamen Florent. legi- tur criftere. Prateius, Clyfter eft infirumentum quo medicamentum iniicitur ; Qpipd Galeni tem- poribus, fuifie veficam , euicornea , vel alterius materin fift ula,reda & frada ad rinem,annexa erat, ex multis eius audoris locis colligi ferunt, Eius v- fum homines ab Ibi x£gyptia volueri didiciffe,ide Galen. in introdudor. feu medico, & Plin. lib.8. c, 37-tradunr. Brifli Adde quod aliud eft eneraa,qiiam clyfter vel clpfterium illud, id quodiniicitur; hoc inftruir.entu,quod iniicit, per tranflationem tiedi- dum a clyfterio,qs.'od Graci foramen vocantinna- ui,per quod emittitur fentina. Tornebas libro j.ad- ucrf.cap, quinto.Vide C!yfter. 3 ° impenditur. Eft ergoinPand. lib. 4;. cit.23.de cloacis rit. qui inter Prstoris interdida nume- ratur , quo Praetor curat , vt cloacs purgen- tur, & reficiantur, cum vtrunq; Sc ad falubritatem ciuitatum,& ad tutelam pertineat. nam & catlum peftilens, Sc ruir.as minantur cloacarum immundi- tis, item fi non reficiantur,l.i. ff. 1. eodem titul. ff. Anchor. CtOiCA-B immittend® ius. b7.de feruit. In cloacam deoiitti folitusieruusleg.54.5'.final. de adio.empt. BrilTonius. Cloacalb flumen dixit Cato apud Feftti lib.j. pro cloacarum omnium conluuie. Prat. Cx e A c A M ducere, Sc cloacam immittere , Iurifcon- fiulti dicut l.i.iT.boc amplius.de doac.l.a.if. Si quis cloacamne quid in loc. publ. 1 . 7, de feruit. Liuius lib, 5. ad fin. Ea caufa elt, vt Veteres cloaca: primo per plublicuir. duda:,nune priuata fubeant reda. I- dem libr. 1. Aquas cloacis e faftigio in Tiberim du- dis fiecat. Briff, Gloacarivm tribututn quod cloacarum purgan- 40 darum caufa inferebatur, i.fi pcndetes.27.jy. fi quid cloacarii.fF.de vfufrud. & l.cum feraus.39. S- heres. fF.de leg.i.Ad Cloacarum autem purgationem olim liis qui diu po:na fundi erjt, vfos Traiani Epifiola - ad Plin.hbr.io. Epillolarum oftendit. BrilF. -CtoaCiHA dea qus Cloacis prieerat.cam in cloaca repertam confecrarat Tacius. Hanc tune alii Clua- cir.am diftam volunt,quafi colluacinam. Cluere e- nim veteribus, tanquam coiluere Sc purgare erat. C O. . 1 . 0 , CoaCeevabe fummas maiores Sc minores mandati. Coacervati o fummarum leg. u. de iuriffid Briflonius. Co a c t a coniugia, tam legibus Csfareis, quj Pan- tifieum Conftitution. improbata funt, qu$ liberis citra eorum aflenfuma parentibus vel rata hakn. tur.vel imperantur a magiftratu. 'Lvde r e, pro claudtre, &ciufum pro claufum.in 5 ° C o A c ta voluntas, ftrifta iurisrjtione eft voluntas 60 Pand. Flor. fsepius reperies,quod Sc Barn. Briff.lib. lingulari Parerg. indic. & Goedd, in commeat. tit. de verb.fignif.la8;. num.2.ait.antiquo more cludi- tur.pro clauditur, dici. Hinc clufus carcere in I.ve- rum eft 216.fF.de verb.figmf.Cludere verbo vfus eft Nigidius apud Gellium lib. 12. c.14, verbum vetus eflfe Amon. A'ug,libr.i.Elnend.cap.2.admonuit,quo & vfus eft Vlpian.l. taberni.ff.de verfa.fign. & Hy- genuslib. de limitih, cor.ftitut. Anguli centurias cludunt. Prateius. Hinc C l v s ar ES anguli eidem in CGdem loco. C. IVSAUIK latus, ipfe expli.cat, quid (Tt- Prat. C1. v s v rae in l-2.iT.iQ Serdinia.S l.curs.C.de offie. mag, oificiorum ( fic enim vtrobiq; non , claufurse, legendum)fiue.vt vulrSaidas Clifur*, fuilt autš id ct rpf cTjat eenvv. Clufuras tamen dixit Caf¬ fiodorus libr.2. Variar.ad Fauftum prtefedum praer. & vide Procopium de fdifieiis Iuftiniani lib.;.Prar. Imperatores Romani habuerunt in limitibus. TO ' , qus ipfi -Clufuras appellant; Po-7a fteriorum temporum, fitripčeres, yt Luicprandus, l.fi mulier. jT;pen. quodmet. cau. Spieg, Prat. CoAictAi« , aftringerc eft : contrarium dilatare Imp. fande ccnfuit, coardandos, vel vt alii legant coartandos iutieniles calores , in 1. cum non folum iT.filiis aute.C.de bo. qua’ lib.Coartata via.Coirta bitur tua pars BriCex fF.An vero coardandi verbi, etiam maiorveniat animaduerlio , HoftienfisediT- ferit. Alberic. id non negat. arg. in 1 . fi quid. ff. de offic. Ponconf. Certe verbi proprietas repugnare videtur. Spieg. C o a c t 1 homines accipi debet ad hoc coafti, vt di- num daretur, fecundum Vlpian.m 1 . 2. JT. 4. vi bo- nor.rapt.Spieg. Prateius. C o A c T IS bominibus vim facere,l. fi crimitiis. 4. C, ad leg. Uri. de vi public. C o a e T 1 l 1 A, 3 . C. vt B.ip. Egpat. in annot. apod Spartianum monuit, numero multitudinis dici vi- dentur pelles, feu lora, quibus innoluuntur, alliga- turve veftimenta , qua:omnia inftrumenti viato- rii funt. Horum autem Vlpian. in 1 . veftis.de aurA arg. leg.in h»c verba meminitiArgumeto etia funt natioues 573 C. ANTE. O. nationes qusda,veltm Sarmatarutr,qu? pellibus te« gantur. Ariftot. etiam coaflilia vefti cedere ait : te - gumenta fubfelliorum buic legato cedere : qu£ te- gumenta Paulus de fupell.leg.Cathedraria videtur appellaffe.Sed & ipfe Paulus eadem parte ( puta 1 . de tapetis) coaftiliorum videtur mcminille , cum hxc addat verba; Sed dicedum eft potius inftrume- ti viatorii e£fe,fieut pedes,quib.inuoluuntur vefti- menta,loraque,quibus hs peilesconftringi folent. A cogendo autem, id eft, aftringendo, coarflan- ia doque, coaflilia dixere. Haflenus Baptifta. Ita Spiegelius. Quem Prateius in fubfcriptis repre- bendit. Coaciile CoafliliaapudVlpian.l.argumento.2?. /. Arifto.ffde aur. & arg.legat. vefti cedunt,8c erat ex villis craflioribus,& ex coaflis fafla veftimenta _ vel tegumenta. Gallis dicuntnrp/jcfrra. Plin. lib. 8. cap.48. Lanse (inquit) & per fe coaftam veftem faciunt. ficenim legi vult Cuiac. Eshocgenere ____ funt Petafij& upi galbinf ,vel molliora aha >o CoaCvisse vinum. Brili.ex ff 544 quadam vidiffc , in rebus »inutis aduncam cx o- mni parte dentatara & tortaofam venire ferrulam, qua illud potuiffe ita circumfecari videretur , ne rnulta,perquiritur a coaftotibus,inucnitur ealerru- la ad Stratonem ptrueniire.Alii vero in ea pro poft- humo coaflores appellantur,vt inCommentariis cx- pofuimus.Hot. Coac TIO ipfura colligendimunusSuctonio,de Ve- fpafiani patre.Coafliones (ait) argentarias faflita- uit.Briff Sumitur etiam pro compulfione,qui voln- tati contraria eft.Huius geriera duo funt. Coac ti o abfolufta , cuireiifti non podit, vt cura quisvi trahitur,compelliturve vt quid faciat: quo cafu omni modo cxcuiatur, de hac accipiendus eft can. presbyteros. 50. dift. c. conftat. i.q.x. Prat.Et f oAcrio conditionalis,qux metum crucitatus, v el aliquid graue minatur,qux fi excufat a tanto.. non tamen a toto cap.facris. & cap. cum dileflus, extra quodmetns cauf.Prat. qua-dam,qux ex laniis xylinis,caprinis, ouillis con- ficiuntur,cuiufmodi funt Thoracomachi, qui tum- casfupcrinducuntur. Quod & libelli de reb.bellic. ad Theod.teltirnonio iuuatur. Hoc enimveftimen- ti genus,quod de coafiili ad menfuram, & tutelam peftoris hnmani conficitur, de mollibus lanis timo- ris foUicitudo folertiq magiftra copofuit. Falfa igi- tur eft B. Egnatii interpretatio in Spartianum m Pertinace,exiftimantis dici pelles, feu lora, qtiib 11 s alligaotur veftimenta,in quera eirore prolapfi funt p Oldendorpius, & Spiegelius, cuius quidem nos pratmonuerat Lazarius Baifius ad d. JT. Arifto. Ne- que coaflilitiam, vel coafliIiariara,fed coflilitia le- gendum putat apud Spartianum in Pertinace,tefti- monio VIpiani fretus,leg.ligni in fin. Digeft.de le¬ gat.;. de ligno cočlo difputantis.Prateius. Coactuu pheltris Gallorufimilia:erantex lanis perfeco.tflis(ex fubcoaflis.Cjffar)fafla veftimenta vcltegutnenta.Hinc taberjia coaflilitia , quam in Liguria pater Pertinacis exeruit, tefte Capitolin. 40 Brili'. Coactores funt,qui modico preciomala nomina c o m p a r a nt,Dic zierlehnti fch uldennnjic bringt n, Qua de re aliquanto latius diilerit Alciat.in Parerg. lib. i.c.24-vbi ex Acronc docet, Coaflores, elle argenta- riorum;qui ceu diuites^fummam rerum poilident: mcrcenarios : qui & CoIIeAarii dicuntur. Spieg. Brili'. CoActores olim in auftionibus dicebantur quali qu$ftores quidam, qui ab iis quibus finguls res in j 0 auftione attributat fuerant,(pccunias cogebant,feu) precium exigebant:quafi collefiores, quia pecunias cogebant, id eft, colligcbant. Scsuola in 1 . 40. JT.5. deftatulib. Argentarms coaflor , cum pene totam fortunam in nominibus haberet, feruis afloribus iibertate ita dedit.Hor.lib.i.Serm.i.Nec timuit,fibi ne vitio quis verteret,olim Si pratco paruas,aut, vt fuit ip A,coaflor Mercedes fequerer.vbi Acron,Prx- cones dicebantur,quiftabant ad haftam:nunciabant enim precia oblata. Coaftores autem erant merce- 60 nariieorum, qui habebant argentariam. Sunt au¬ tem Argentarti, qui habent fummam rerum vena- lium.Argentarium dicimuseum qui habet fummam ditiitiarum, a quo accipiunt forani. Coaflor, qui c- . xigit nummos a circuniforanis. Alirer, Coaflores dicuntur argentarij in aufliombus,qui pecunias co- guot.ipfi funt conueflarii, qui & colleflarii nomi- nantur. Htec Acron.De Iris quoque Cluentian? lo- cus quem fubiiciam, intelligendus eft : Quidam cx amicis Saffis recordatus eft, fe nupcr inauflicne CoadvnAtae fumms. Paulus: Cumulum , in- quit,debiti & ad plures fummas referimus : fi vni forts multat iainmr centum aureorum debeantur, alii vero vnaiumma aureorum quinquaginta. Nam inhunecafum fpeflabimus fummas plures , quia ills exceduntin vuam fummam coadunats. Spie¬ gelius. C o ad v N ar e , coniugere , vnum e plujribus face- re. Vlp. in i.9. in fin.fK de pafl.Prat.Hot.1.4. princ. C. defum. Trin.l.7. C. de allelfo.leg.S.C. quibon. ced. CoaeS TIM ar E ,eftfimul &cutn alia caufa xfti- mare, vt cum varii« ex caufis mea intereft quid fa- ftum efle vel non faftum. Huius lignificationis e- xemplum poait Celfus in 1 . inficiando 67. ffJ.fF. de furt.Prat. COALEREapud Venuleiuml. fin.ff. quod vi aut clam,noncft radices emittere, vt Alb.indicat,. fc-d cohsrere , cencrefcere. Impp. in 1 . per omnes. C. de defenf.ciuit.Non linam, crm.ina impunita coa- lere.Spieg. CoAtEscERE dicuntur arbores, plants, cruftatte agri, & vires qux in fundum radices immirtunt, & quafi vnitatc-m cum terra faciunt, 1 . idem Pompon. j.jr.pcn.ff.dcrei vind.leg. qua rati0ne9.ff.de acq. rer.dom.l.hocamplius.iT.Alfenus.ffde dam. infefl. l.fin.ffquod vi,aut clam.Sic femina cum terra coa- lefcere dixit Varro lib.4.1ing.Lat.Concham coalef- cere dixit Vlp.l.cum aurum JT.fi.ff.de aur.& arg. le¬ gat.pro concrefcere.Prat.BrilT. C o a I. L v e K. e (vt eft in vulg.Godicib. in l.ergo. 50. ft'deacq.rer. dom. ) fignificat per alluuionem ali- quid augere Nebrillcnfi , quem probant Old. & Spieg.quo tamen loco Accurfius pro coalluendo,!e- git ailuuio.in Pand. Florent.legitur colluendo. re- ftius. quo verbo vtuntur & claliici rerum feriptores Prat. Co a n o v s tar b legem. Cie. deLegibus;. Atqus hxc lex,inquit,dilatata, in ordinem cunflum coar.- guftari etiam poteft. Speg.Sic coanguftare aditum sedium in I.19. j. fi inquilinus.ff,Iocat.Er coangufta- tum interpretatione in 1. 120.ff.de verb.fig.Lex coa- guftatur interpretatione.A qua coanguftatur.BrilF. ex 11. ff C o a 11 c ta R E.Vid.fup.poft Coafla. CoA R T AT A via.Briff.ex ff Co a r tar i.l.a. Digeft.de oper.libcr.coRrtabitur tud pars:Briff Coc c 1 n a veftimenta dicuntur ea, qux infefla funt, cocco ,.id eft,.frutice lilo fullonio,cut adhxrec grana 575 ANTE O. quibus flt color lile lanarum ^rscipuusjcuius copia fummainea parte Kifpaniae, ause Taderunia ad- peliatur.Vide Scrab.libr.3. Sunt,vt Baifius L veftis, čf.de aur.čc arg.teftatur,qul putant cocco abundare Geri-namam 5 e{leque id,qnod cramefinum vulgo d i- cimus.Vdp.m I.fi cui lana.de leg^.non placet, ccc- cam contineri purpura: adpellacione.Quid vero de- beac promitcens optimum, expiicat I.C.in i.fi quid venditor.jf.i. ff.de aedil.edid.Old.Prat. Goe c v M,quodpropri© nomineappeliarčtur , quin 10 verficoloribus cederet, nemo dubitaait:quin minus porro coratinum,aut infignum,aut mellinuum fuo nominej quam coecum »purpuraue defignatur. ita memorize feriptum reliquit Paul.in l.^uasfitum. 78, jTallud fortaiIis.de leg.$.cuius verba in dubium re- uocantur.Propterca hsec adnotare,ab re vifum non eft.nam Accuriius ne verbum quidem 5 & puto verba hoec fic caftiganda,Qujn minus porro crocinum } aut €£nanthinum 3 aut meliinum, fuo n©mine,& reliqua. Crocinus enim adiečliuum, iaem eft quod croceus> 20 & luteum colorem (lgnif.cci^Safran, Groceus autem color eft,qui vulgo gialdus appellatur. 4dem color etiam flan meus dicitur.Plinius ^i.iib.cap.8. Lutei coloris video honorem antiquifflmum,m nuptialib. flammeis totum foeminis conceffum.Crocinum prs- terea vnguentum eft-čx croco trito, & vino 3 pr^ci- jpue dulci, confedum;quo Romani non folum ad v- fum corporis, fed etiam pulpifa fpargebant. Pro- percius: Pulpita folennes non oluer& croco:. PofTemus etiam legere coecinum, vt veniat a cocco. Coccum enim rubens gramen eft in maxima laude, vulgo granum dicitur laudatiflimum, nafeitur cir- ea Emeritam Lufitania: ciuitatem , vtin p. rradit Piinius. Cceeirajsvero penuit. correpta^ color-eft purpureus,quo panni inficiebantur, de quo Diuus Hiero.inquit:Fili£ Ifrael ftete fuperSaul,qui veftie- bat vos coccino. Hic color exuberantiam quandam aut fplendorem ruboris oftendii:qui & fpadicus ( , & ph.mniceus,& rofeus vocatur. De veftibus coccineis 4 ° sneminit Marrial. Coccinafamofie donas & tanthina mcscha. Vis dar e qua mer uit munerct:mitte togam. Oenantlie^etiam inter colorum genera numerarur •a Plin.a flore eiufdem nominis , ex vua lambrufcse vitis:fimulque colligitur^ cum optime oIet,ficcatur~ que in vmbra fubftrato linteo.,atque in cados con- ditur. dičta eft autem a Graccis nominibus. nam e/v©- dicitur vinum, &to evS 1 ©- flos,quafi vini flos, os in ce diphthongum Latjnam conuerfa. Tamen D. 5 ° Hieron.contra louinianum accepit pro quodam o- doramenti genere,cum dixit: Amoraum Cyphi > m- sianthe,mufcus, & peregrini muris pellicula. & i' deo cenanthirmm vnguentum appellatur , quod exmnanthe', id eft , -flore lambrufese lit compoft- tum. Si tamen magis placeret communis lečtio, Infignum , dem e aduerfatiuam ant , & intelli- gas de coccino infigni , id eft., excellemi, Vergil. - Georg. 3. Ncc mihi dijpliceat m a cul: s infigni s albe, Co ldem^neid.4. --— Ofiroque infignit & auro Stat fi?iipes. - Xiuius libr.i.ad Vrbe condita:Flaminem louis afli- duum facerdotem creauit,infignique vefte & curru- li regia fella adornauit.Vlpian.in l.t.decenflb. Im¬ perator nofter ob egregiam in Remp. imperiumq.ue Romanum inflgnem fidem, Italicum ius dedit.Sunt tamen qui Hyfginum legantris color eft byaeinth© flmilis. inde 3pud Lucianum & Suidam Oj id eft,veftšs byfgino tindat de auo etia feripft infr 0 5 /^ in verfa. Purpurs, Melinns autem eelor inflorib us luteum fignihcat. Id ex t)iorcoride & Plinio euide- tiflimuui e(Te,fcriblt Hermolaas Barbarus.Melinau eiiam pro candido accif itur ^ a Nleio infula, tefie Plin.Vitru , uPlutarch.& ct.cili, denotatepje pigmi- tum eandidum, ouod ibi fiebat laudatiflimu. Pi ailt in Moftel.Nctjue ceruiiam, neque melinum oporttt attingere.Quidam autem melinum colorem volut effe medium inter album & fufetim. qui dicitur gi[. uus.Ftt aiiteni,vt a!ii fenti«nr,ex truteo.CotontuE enim per cxcellentiam u&svdioceft, melumvoca. mus:i quo fit melinum.Cotta. Co e c v m in I.70.jf.pen.Sr $ v?t.& L7S.tr.c0ccum.ff, de ieg.lib.j.Plimut Kb.22.c.i.Apque yt fiieamus,aitj Galjti.t' ) Afric3t,Ludtani e granis coccum Impcrj. tonis dicatu paludamentis, herbis ttanfalpir.a Gal- !ia Tyrium atque conchylium tingitJigini porro, coius Piinius meminit^etiam in purpureis namera, tur in d.1.78.5'.coccum.de leg.r.Iirill. in praeteraif. fis&in vlt.edit.l cxicr. C o c e v m purpurceadpellatione non cotineri feribis Vipianus I.fi cui lana.ir.purpurs.fi.de leg.j.Signid. cat autem,id quod vulgo vocamus granum,vt n- ■čtc putat L. Baifius in libd.de colorib.cap.S.de q«o & Piinius libro zi.cap.8.Prateius. C o c c vst ,eft granum,quod in quifuuilia inuenitur frutice,grana Hifpani appellant, vnde purpura a. d1iIteratur.Plin.litff9.cap.4t.de tingendi purpura lo^uens.Coccum Galatis rubc-nsgranum, autcirca Emeritam Hifpanise in laude eft.Idem libr. 16. cap, 8.Quercus dotes ilex folo prouocat cocco. Granum hoc,primoque ceu icapus fruticis parna: aquifblit ilicis, cufculium vocantrpenfionem alteramtributi pauperibus Hifpanis donat.Vlp.de Iegat.3.1.ficai. Parpura , inquit , & coccum quia nibrl natiui coloris funt , contineri arbitror. Qupd Accur- fius exponens, nefcio quas nugas affert: Coccum, inquit, bis tindbum in conftr,iCfionc tabernaculi, erat-quidem pannus rericeus duorum colorum, & videtur extra viridis , & intra ruber. Ne- briiT. C.s cin a t o r 1 v m inftrumentum pro coquinarw farni conflat in I.cui aurum.19.iT.fi cui efcarium.iS de aur.& argen.leg.Nam C.& QJip e confuuii li- quetexP. VnSori; explicationibus ad M. Cicero- nem.Prat.eodem fenfu cocitatoria vafa.l.S.ff. depc- nu leg.BrifT. Cocorvsi nomina ca fuerunt veteribus Ar.tras, Congrio , Macherio. lul. Scaliger 1. poet. Gu- thofr. C ® c ti A T o R I A vafa apud Paulum in l.S.ffdepcn, leg.legi videtur pro Cocinatoria,id eft, Coquina- ;toria. Vafa autem Coquinatoria eadem dfe palatn eft,qus Piinius Coquin3ria nominat in lib. jj.c. n, a verbo coquinari,quo Plautus eft vfus:Meam con- iedturam vulgata leiftis confirmat , in qaaik~ gimus concinnatoria : & Accurfij glofla, qui fi iegiflet Concinnatoria , nunquam ita -interpreta-. tus eflet , id eft, deputata ad coquendum. SeS omnem V'lpianus dubitationem adimit,apudqueJi in leg. 15, 5. 5. ff. de aur. & arg. fic plane kgitur, Hot. C OCTIUTIAM tabernam, Lazarus Baifius eam in» telligit, in qua coquebantur ligna, ne fumara fa- cerent; quorum meminit Vlpian. in 1 . ligni ipptl- latio. de leg. 3. de verb. fign. his verbis: Sed & ti- tiones,& aiia ligna cofta ne fumumfaciant.AMar- -tiale autem ligna acapna dicuntur.Spieg.Vid. fupr. Coadilitiam. Cocvt A,vafa senea.codionibus apta. Co c v SjViliflfimum antiquis maRcipium & gftima 11 '- neSvfu 177 _ c A ne &vfu in precio ejCTe,^c qu(D <3 mjnifteriu fuerat,ars haberi ccepta , iuxuri£ peregrirfs origine primum inue&a in vrbem, Cn.Manlio Volfonede A fiati cis triumphame. (oan. And.fentit cocurn qui f ibos de^ licaiiores parat, & oradam hab ere , & anem. citat text.ir\ c.ne tales.de confecr.dift.5. Bald.& Pvoman. coco imperaroris,dignitatem tribuunt. Videitem gl.fuper hac voce in L legatis feruis. Sf.fi ex ofcficio. ff de ieg.j.Spieg. T t O, 57$ d inlinu gtftaripoftent.Ifl.iuve tataen noftro fre. qucntiii ' accipiunttir., vtaTheophilo ditfitfimntur, &0if)xeM(& 3 cv rtfst ct7i*ti(p*9ie:iciLpr6 (criptura,cp.ia defunčtus leui« Jer j ac fi ne folennitate voluntatem fuam teftatus eil, de co quod poft tnorie fua fieri cupit.Quo fenfts accipiuntur D. C. & Inft. de codicitlis. Theophi- 1: diffinitionem prcbat Hermenopalus lib. 5 . 0 . 7 , PrattfrHS. C o c \ m s l i v m malum feu pomvrm:vide Gothofr. 10 CoDieuiv s,alia$ accipitur pro diplomate,feu li¬ sci J.2 ?5.ibi:pomum reccpit.tf.de verb.fign. C o D e x dicitur in arboribus & friv icibus id, quod a radice craflius fu;--ra tertam affurgit,ex quo tabulas antigui faciebaiu,hi/que cera iiiiiis ftylo fcribebat> poilea folis ear:rn corticibus>r.enuionbu{que tuni- cis nulia cera adhibita, pro membran is vfi funt,vn- ee nomen libri, cuius eade m.origo eft,qu£ codicis, ab arbarura corporibus &. mterioribus earum cor- ticuli • ymmque. bas enim materias 'pr ima borni- num aetas habuit ad fcriptionem literarum. Inde 2O - 1 Dodex accepti Sc expenfi dicitur Ciceroni liber do- mcfticarum rationum* quod inftar eflet tabularum, quo etiarn modo fiebant memoriales libelli.-Suet.in Zulio,&c.Conna.lib.p.c.b.nu.i. Codex rationum.In 'Codice cauere. In Codice fcriprum chirographum. BnfT.eif£ Cobices , vt Varr. libr.3, de vita pop.Rom. apnd Nonium fcribit, anuqui plures tabulas coniandas dicebant. A quo in Tiberi naues codicarias appei- labant. Senec.libr.de Breu.vipse. Hocquoque,ait> »o qua>rentibus remittamus , quis Romanis prim us perfuafit nauem confcendere.Claudius is fuit,Caii- dex ob hoc ipfum adpciktus, quia plurium tabu- larum contextus ,-caudexapud antiquos vocaba- tur.Vndetabube Codires dicunrur. Si c fumuntur :n I.j.jf.i.fF.de tab.exhib. &l.libror. 52.ff.de leg.lib. 3.Prat.& Briff. Co di c e s .etiam pro teftamentaria fcriptura dixere lultinianus jf.fed & v-num. Inft.de teftam-ordimSc luuenalis, 40 -— Nam' codice f smo Haredes vstat.ejie fno*. Prat. C-o D E x noxiarum artium. De eo vide Ammianum 28. paulo poft princip. Codices item adpellat Leo Imperator J.j.de agenr, •in reb.lib.n.C tabuIas=continentes notitiam digni?- tatum Sc adminiftrationum ciuilium, vel militariu Sc mandatorum principaiium , & promotionum, Sc confuetudinum', quod & Marianus docet. Erant & Codices argentariorum., fcripturse, quibuseorum tationes.coniinerentur, 1. qua?dam. 5?. jF. pen.ff de eden. Erant & nummuiariorum. Erant &rationum, vade Horatius: Cv.rn venit ad dubiumgrandi cv.rn Codice nomen, & Propertius: Me miferumlhii aUqtdi rationem fcribit anarL Etponit mr at mer Ephemtrides, Gmdd.in comment.tit.de verb.i3g.l.6-nu.2.Fiebant autem ex membranis^h&rtis.ebore.aliave materia. vt conftat ex d. i.librorum. Hinc conftitutionum 60 Imperatoria rum voluminaCodices adpellati funt. Porro ante IuRinianum tres erant : Gregorianus, Hermogenisnus J & Theodorianus:quos.commemo- 'fat luftinianus I.vnic*C .de no. Cod. fac v & l.vnica. ■C.dcluftin.Cod.confirmiSc Iftdoruslib .5. EtpmoL Grcgoriani Codicis commeminit E.Auguft.lik.z.de adult-coniug. Prat. Hinc C o d 1 c 1 l 1 1 kP p.da'C 7 v,qui cerati crant.d.l.libroru. in eundem Ccnium,fed multo quam illi breuioribus Sc paucioribus conficiebantur : ob eam caufam,vt faciie, quo cuiquexoinmodiini eflet , circumfem, tcris principalibus, vt in l.admidiftrantes.in princ. fF.de excuT.tub l.iudices,C.de dignit. lih. 12 Sueton, in Claud.c . 2p» S u p p © fl t o s ant etiam palam imimita« tos datorum officiofum codiciilos : vndelampri- dius,codiciliarem poteftatem appella;dt: Nominar Imperiales codiciilos luftin.iF.filiusfiimilias. Inftit: de pat.potc-ft.alias pro parui> literis,i priuato ad a- micum fcriptis.Suipit.ad Cic.Pucr Acidini mibi ob^ uiam venit cum codiciliisoOld, Vulte. in eomment, Inft.de codicilLnum.i. CoDicm vs inteliigitur pro fententia voluntati-s vitima, quam ftue iufta tcftamenti Folennitate per~ nviflum eft, dbimpedimenti neceffitatem, fbnbere. Semper enim leges, quoad poftlmt, voiunt accom- modari vfibus hominum : & prsfertim vltimis vo- luntatibus latifiime propagandi?, impenfe fauentj vt vnufquifque pro re r.ata babeat occafioncm non admodutn difncilem teftandse vpluntatis nun- quam rediturie. Codicillorum autem vfum pri- musintroduxit L, Lentulus Inft. de codicil. Old.. Prateius. CoDicilli olim non aliter fubftinebant , quam fi teftamento eftent confirmati, a ut fequente aut e- tiam antecedente. Poft obtin uit quoque, vt line te- ftamencis fačti codidiii in hoc , vt fideicommir- firm ex iis peti poftet., fubfifterent.i.j.in pr. 1. 5. de iure codicili. Gtsdd.in comment.tit.de verb.fign.ad l.iaj.nu.i* Codi g 1 l L1 funt teftati vel inteftati voluntas mi¬ nus folennis. Eorum alij funt fidticommiffarii, a- lii direfti. FideicommifTarij funt,in qaibus fcripto? verbis vtens prccariis fuam de rebus omnibus,qu* teftamento comprehendi folent, heredi fuo peti- tionemexpofuit. Diredij in quibu$ dire&is citti- iibufque verbis.Fcriptoris voluntas de legatis dun- taxat alicui reliqucndis expoflta eft. Prateius ex Hot. Col) 1 ci l LoS-tSc Fcriptis & (inefcriptis fteri conftaC ex leg.vit. C. debonis liber.Codiciilos luftinian.in. Nouelhconftitut.Si.app^llatiru/^^it.Balduin. titul* quibus mod.ius pat.pot.foluat. Codi e 1 l li Temper pluratiuo numero proferuntur: flcut pugillares> Sc liberi:vt fcribit Gaius in leg.non eft. 148. ff. de verbor. lignite. In fingulari tamen •Codicillus ponitur a Diocletiano l.non codicillum, 14.&a Iuftiniano l.cum antiquitas.28.C0d. de tefta, item 1.vit.C.famil.ercifc.Prat.Briff. Co5ic 1 LtoR v m vero vtilitas non eft obfctfra. Na li quis oblitus fuerit,ncfcio, cuius rei in teftamento non deferipts, vel fi vercatur, ne per obliuionem.a- liquid praetereat, is poteft ante vel poft teftamen- tum feribere codiciilos. ldqueeft, quodPaul. in 1. conficiuntur. in princip. ff. de iur. ced’cii. tradit, codiciilos confici duatuor modis , quos ibidem de-. clarat. Aut enim in futurum confirmantur , aut iri prasteritum , aut per fideicommilTum teftamen¬ to fačto , aut fine teftamento- Oldendorp. Pra¬ teius. Gosddse : in Commcnt. tit. de verb.fignif, 1 , I 2 J.jT.I- Codi c 1 l lorvm appellatione veniuntliterss emif- Ice ccram qumque teftibus, confirmandi teftamemi T 70 r 7J C A N , rupti caufa,l.i.C.de codicil.Non autem venit tefta- mentum imperfedum : nifil teftator pro codicillis valere iuftft.Gothofr.ad Icg.S.Jf.i.C.eod. GeciCilU Sc teftamenta differunt, quod codicilli ■ etiam plures relinqai poffunt, Sc omnes rati a c fir- mhnifi qnatenus e Rent contrarij. Teftamenta au¬ tem plura nemo ita relinquere poterit. Semper e- nim pofteriori rumpitur prius , etiamfi vtrumque gnaxiinu 4o in leg.i.fteb.verf. quinto qua?ro , atque ita refpon- dit F.Aretihus conftl. 93.au. 5-Prat. Codicillaris quoque claufula inducit no-uam conditionem ftmilem refpedu venientium ab inte¬ ftato. Alciar.l.3.ft de leg.i.ergo ft venientes iurein- teftati reftituere debet, gl.in I.eam,qna C .de ftdei- c om.igitur & vi claufula? codicillaris conferuantur ftdeicommifta,d.if.fed Sc ft.G.Benedid.in cap.Rai- nutius.verb.in eodem teftamento relinquens.num. a42.de teita.quce fententia vera eft,tametfi quidam >0 »duocati contra fenferint.Prat. Co di c 1 l l v s.Varias habet codicillus fignifteatio- nes. Codicillos & pugiilares pro eodem ponit Ca~ tul, Brifton. Accipitur codicillus pro lit.eris breui- bus, hoc eft,epiftoiis,vt funr,qua? a priuatod vtiq. contra mentemiuris ! fitj-pedimo errore(vt incjuitSpieg.) Neceffitatienim 1 (ait) deferuire debet illa claufula , non temeritati. Nec funt confundenda? huiufmodi formula. Cuiac. ■ in trasft.fuo 2 fol.ad Africa.16.fub fi. Codicillumde- finit elfeinteftati voluntatem vel teftamentifeque* lam minus folennem.vt ibi videre eft per eum. C o e l e B s , qui vxorem nunquam habuit, vt , loquitur Mitio Terentianus Adelphis. FeftusPom- peius cselibem di&um exiftimat, quod dignam celo vitam agat. Cicero.Sic ccelibes lege prima Codice de iafirmand.posn.Vnde ccelibat.usj m dida Rubric. Brifton. CoelibatvS peenam , fcilicet vt ccelibes nibijei ciuium Romanorum Teftamentis eaperent, &c,re- fert Gcedd^. in Comment. tit.de verb.fignif.ijjc.n, i.& alibi. Coecvs non poteft adliiBeri teftis in teftamento. VuIt.comm.Inft.de tefta.ad tf.z.Sc feqq.n.i4. Ccecm teftari poteft,fed certo modo.Vult Jbid.tit, Quibus non eft permif.fac.teft.5f. 4.0, 6. Vide. esecus. C o e L 1 a c 1 di.cuntur ftuxu ventris laborantes, qui a Lajtjnis aluini dicuntur. Nam ccslia Grxce,La. tine interpretatur aluus. Confiftit autem morbusil* le in ventriculi porta qua? a Grscis pyloros dicitur. Ex Cornelio Ceifo libro 4-I.C.in tit. desdihedičb Nebrift. CoelicOLAE In tt.de Iud.&ccelicoh.Ccelicoh di¬ cuntur Chriftiani.Atque illic Iuftinianus imperator ; iubet,ac imperat y vt ludžei in contradibus legci • Chriftianorum feq.uantur,coram.iudicibus Chriftia- • nis litigent,&c. Verum Dagobertus 1 1 .rex(vtlegi- i tur in Chronicis de regibus Francorum)Iudsosoni* \ nes, qui Chriftia n ifm um profiteri nollentFranci« expu!it,anno a Chrift.o fijp.Anch, CoelicOlae quoque dici c^ptLfunt, qui caeluni j auafi. Deu m colunt , Aso in fumma.Cod.de ludt ' De his leg.2.1.coelicolarum,C rd. eod.tit.& 1.7$.Cod Th.eod.Prat. Goelitvs impetrare, in l.a.C* de caftrenf.ideft, i Principe, vt rede interpretatur Accurfiustcuiusfčn- ! tentiam probat loh.PIat.&; Cuiac,ibid. Prat. j C o e l e s ti a auguria vocabant a.ntiqui A Feftolib,;, - cum fulminat aut tonatjiic C o b 1. estia mandata^ prsecepta Decalogi refteap ' pellabimus, Ante enim quam Dominus eloqnere- tur,tonauit.Exodi 19. E’^osto 9 w th fs&s ofdppv , i favaji fs ei$ iir* ogpvc vic,Prat. Goeleste oraculuminl.iubemus,ic.Co,defaero- fanda Ecclcf. fumitur pr* indulgcntia Principis vi¬ ti a vo.ee concefTa , Alciato ibidem. Ideo autemcff- lefte dixere Imperatores , quafi e ccelo dimanent principis mandata , vt innuitluftinian.in Noueil. fiEpiiftme.Prateius. Coelestis aqua, pluuia dicitur , h i.jf.i,.fFdeaq. Sc aq.pluu.cadit enim de ccelo.Prat. Coelvm. varie accipi conftat. Qupandbque fignificiit * Dei domicifium N.MarccTlbex Vergilio.EtitadeS- niifTevideturChriftusSeruatornofterapudEuan^ Matth. c.5-his verbis^uti buoaztj aiiniriafžfiftifi on Spov©- rii ©s5.Prat. C,o e l o $ loca fupera appellat Varr.lib.; 4. Analoga Godu®- j8x C AN' Cceium di&utft putat Ati. Gallus , quod cftcsla- tunaiVarro autem a Chao : Hinc caumm&hinc cx~ lum. CoELVMetiam pro aere dixerunt. VetercsNon.' Marcello & l.C.l.i. ff.de acquir. rcr. dom.l.i.Jf.i.ff. de cloac.l.fin.^.pen.ff. quod vi aut dam.l. fi apes.fft de fwrt.lega.ffde feruit. vrb.prsd.l. ft cuius.13.if.fi tamen.ff.de vfufr. Eodem fenfu accipe apud Cicer. lib.a.de Natur, Deor. vbi de coelo crafio loquitur, Sic apud Vergil.lib.i. Georgie. 13 ——Varium ccelipnedicere morem , G O E L 1 Jnquir,Seruius,id eft,aeris. C ob l vM,vt deftnit Iuftinus Philofophus Martyr in lib.expofit.ftdei.q.<.&in q.a gent.qua»ft. ^.proprie eftfumma pars totius mundi. C O e L 1 in diuina feriptura aut fnnt,qui per fe & et- fentia cedi funt , veluti primurn cceium, aut aeris fpacia. C o £ l v m duobus modis dici refert M. Varro lib.4. ^ deLing. Lat. Nam in primisccelum dicitur cceli parsfumma, vbi ftelH & aemplaga,tenero terram complexu confinens. Et quidem JElias non tam Cceium a cadando , quam cselare a ccelo, dedudum effe putat. Cceium alij ita vocacum cenfent , quod fit cslatumimpreflumqiie variis ftgnis , &diftin- •dum fculptumque. Hinc p-rsda-ri illi verfus V ar* ronis, Mundu* domus eft maxima veram, £judm quinque altitona fiagmine \ona, go CinguntfVer ejuam UrnimipiUus bis fexfignk SteliimicantibtLi^altm tn obUquo athere,Lun* Bigas oec ep tat.. Aliis cceium dicitur vt zofAot.C^terum vbi feribitur d Varrone, Ego magis puto a chao cauum,qua? feri¬ ptura mirifice mihi probatur ; in antiquis libris re- perio a chao couurn vt librarius fortaftecohum feribere voluerit.N&m vt ait Feftus, Cohum poet* cceium vocauerunultide in antiquiflimo lib. Gl .V. Herrici Memmij ita feriptura reperi, coitus eft quo cceium continetnr, Vnde Ennius. Vix folum com- plere coutn terroribus cceli.H^c Torneb. aduerfar. lib.20.cap.25*. Codonophor lAd eft,tintinnabula geftantes,La- une dicuntur anteambulones, Scferalcs przeones, vt annotauit Srcchsus leg. cum in teftamento. in titul.de verb.&rer. fIgn.nu.iQ. Coemiterivm, Latine dicitur Dormitorium, lo- cusvbi mortuorum corpora conducunr„ Sic di- dum,quodh;?c mors corporis temporaria fitjfimuf- que omnesrefurreduri. Non infcitca quibufdam didum eft Sepulchretum : quo & Catullus vtitur. PromptameThefauro lingu« Latins Steph. Ro- berti.Spieg.V< 1 CoemiTBrivm didum a MttMOfj&j , quod eft dor- mio, non cimiterium, quemadmodtim vulgus nune loquitur.Conditoria vero,fiue fepulehreta mortue- rum in noftra religione dicuntur Coeraitena,id eft-, , dormicoria , quoniam propter fpem refurredionis, niortuos confueuit dormientes appellare , &eof-^° dem dormire in domino. Nebrifi.Errant igitur iu- ris pontificij interpretes Geminianus , .Abbas 8c ulij, qui inde fic dičta exiftimant, quod cinis in eis mortuorum tegatur. Maioragius lib. 2. Mifcel. cap.19. De Etymologiahuiusdidionis vide Jatius^ Erčchceum leg. Taberhse, ff. de verborum 5c rerurn ftgnifi, Coemptio , folennis matrimoniorum contrahen- dorumritus erat, cuius Cicero lib.i. de Orat.& in eratio. proFlacco &pro Murena meminit, & Seru. in i.Georg, &in8.i£neid. &llidor. lib.5, cap,24. r e, o. p. Eoethius in Topiča,Cocmptio>alt,cenis folennita- tibus peragebatur,& fefe in coemendo (fic enim le¬ go) inužcem interrogabant: vir ita : an fibi mulier niatcrfamil. effe vellettilla refpondebat vclie. Item mulier iiiterrogabat,an vir fibipatcrfamil.efte vel- let: ille refpondebat velle : itaque mulier viri con- ueniebatin manum, &voca.bantur hs nuptite pet coemptionem, Et erat mulier materfam. viro,loco {Uix. Quamobrem & fuorum hseredum loco habebatur,vt Vlpian. in Inftitut.tit.22. tradit, & in ius,manum,poteftatemque viri cum capite fortunas fuas transferebat,vt Cfcer.in Topic.oftfdit. Coem- ptor vero apud Vlpian.in Inftit. titul.n.fiduciariu« pater dicitur : quonia cum patre naturali vna emit. Briff Adde Conna.lib.8.c.3.nu.2. C o e m p t 1 o etiam ad adoptiones pertinebat,vt col- ligiturex Epit.VIp.tit.ii.iT.qui liberum.Vndc & Coemptor pater , qui pater naturalis di&us eft did.iT.qui liberum.Prar. Coenacvla cceperunt, cum deuentum eft ad al- titudinem zdiftciorum 3 quxolim contignationi« vnius: vnde pars fuperior Coenaculum dici empit, ad quam ftralis afcendebatur a hinc didum quoI illic ve-teres cccnabant. Huius meminit Pauluc leg.j.^. fin. ff.de offic. prarfed. VigiUeg.t.iT.fi fi- liusfam. ff.de -iis qui delec, vel eftud. Varro de ling. s Latin.lii).4.vbi,cubabat,inquit,cirbiculu-m;vbi cce- •nabantjccnaculum vpeitabant: pofteaquam in fu- periore domus parte.-cccnitare cceperunt, fuperiof domus vniuerfa , Ccenaculum dida. Vnde caina- cularius dicitur, in ccenaculo-babitans. 1. foluttim. if.folutam.ip. ftn.ff.de pign.ad. Sic apud Platitum vocatur pauper hiftrio inquiens , In fuperiore qti nabito ccenaculo, fe enim pauperculu dicit, qui ha- bitet in fuperiore domus ccenaculo ad tegulas, non in inferiore in prima contignatione,fed in fuprema: Et cocnaculariam exercere is dicitnr qui dom.os to« tas condudas,per fingulaceenacula inquilinis locat s qua?ftiim indefaciens, pluris in fummam locando. 1. fi vero.iT. fed ft qui$, ff.de bis,qui deiecer. vel.-ef- fud. Old. Co E n a c v la autem tenues bomines conducere ac incolere folebant: vnde Iuuenalis, Rarus venit ccenacula miles:quippe ad bomines egentes,in quo- rum žedibus expiiari nil po/Tit.Vlpian.leg. 1. 5T.5-fF.de his qui erfud.vel deiec.Si filiusfam . ccenaculum co- •dačtum habuit,&inde deiedum vei efFufum quid ftt,&c. Idem iT.S.Si plures in eodem ccenaculo babi- tent:&exl.5.apparet, in coenaculis cubicula fuifTc exhedras,con€lauia, c3eteraque habitationi necefla*- ria.Hotomannas. Coenatio vero potentiorum Bud«o erat coenandi locus,quum ad ccenaculum fcalis afcenderetur , vel cochleis.Vitruuius lib.(>. Cum enim audo ^ incjuitj mirum in modum Romano populo, necefte fuiflet in ccenaculis habitati (nam antea, cum per vrbls la- xitatem licebat>vnius tantu-m contignationis erant sediftcio) ad sediftciorum akitudines deuentum , čc sedium frequentiam Bud. leg.fi cuius.ff.de vfufrud, Oldendorp. oenatoria QjMutiu$ appcllat Pallia,qux domi nodu , id eft, fub cosna: tempus fumebant. Vnde Martial. Pugnorum rcus,ebn<£čfue noftis Ccenatoria mittat-adu&cato. Et quamuis eftent ifta pallia virrs Sc fceminis pro« mifeua, vt ex T-acito Bavftus docet, Sc ex Vlpian. 1. veftis.ff.de aur. Sc argent.legat.& 1. veftis.ff de ver« bor.fignificat.non tamen ita communia,quin diftin- da eftent fua viris , fua mulieribus pallia. Csete- rum quofdam fenatores muliebribus vfos cc^t;a- X 5*i C ANTE O. 5$4 coru$>no£u Sc domi, non ita valde mirabitur, quif- quis icitt Caligulam lmpcratorcm, non modo viri- Hifed ne humano quidem habitu palam vfum fuif- fe,vt fcribit SuetoniusiScepc depiftas ge?mpatafque indutus penulas inquit, manuleatus & armillatus »s publicumproceffit, nonnunquam ioccomuiie- bri,&c.Conna.lib.6.c.3.nu<2, Goen A redka, hoc eft legitimum conuiuiumiSportulg ioco erat apud amiquos liberaliores-.fordicii tantum fportulam prsebebant^tefke Budaio.Spieg. _ 10 C o e n A terrefttis Plautoin captiuis dtcitur:ex oleri- bus &heiueliis conftans, quia ea terra nafcuntur: Erat autem pauperum 6c plebeiorum, Torneb.lib. i.aduerfar.cap.2.2. GoENA viatica apud eundem eft cčcna aduentitia. Nam peregre redeuncss folebant conuiuio excipere amici. Saluos, inquic, cum peregre aduenis,cama detur, CoENoBiA 5 vnde dic.intur>_& quamobrem monafteria lic appellentur. Iuftin. oftendit Noa.123.de ecclef. 20 diuerf.cap.jf.ev 573*37.>6. In omnibus monafteriis,in- qiHt,qu3e ccenobis dicuntur , iubemus in vna domo cmnes habirare, & h mul ali, & v na domo omt\es icorfim dormire.. Eft etiam vira? fortunarumque eommunita?, fiue focietas, verbumque efte Roma- num Aul.Geil.rcriptumreliquit.Prat. Cos p i s s E dicitur quis, ii fundament-i iecit,vel locu purgauit, fed& fi iocus illi petenti deftinatus eft,h i,jF. ccepiiTe.rf.de pollicit.Prat. Coe.P t v s annusftd eft,inchoatus : opponitur pleno 39 & confummato,impleto. Cpeptalis. Goeptusmagi- ftrattis>opu$>iudieium«Briff.cx fF.Sc G. C O 2 P P h quippe.Briffon. Cofi R C bn'd is. Calcpinus multas videtur adferre ftgnidcationes verbi coerceo,es, fed qux fere m ide rccidiint. Primum enim coercere fignificat reftrin- gere. Cicer. in Lselio. Quam ferpentem multiplici lapfu & erratico , ferro amputans, coercet ars agri- colarum.Item refrenare>c©ntinere:vt quando dici- mus coercerč aqua,Hoc eft,continere lic,ne defluat, 40 vel dilabatur,!. iT.pen.ff.de fonte. LačUntius lib.j, lil ud fatis eft: ad coercendum furioli homiais erro- rem.Item colligere fiue ftmui ftringere.Ouid lib.i. Met. Vit ta ceercebat pojitos fine lege cap Ule s. . 3tem compellere.Cicero- lib.j.ad Herennium. Pr-iH dčntiae par.tibus vtemur in dkendo,li commodapro incoramodis conferemus, quum alterum lbqui , al- terutn vitare coercemur. icem punire , caftigare. Quotnodo accipi videtur fh& God.in tit.adleg.Iul. de adulter.coerc.& ftupro. Hinc coercio^vel coetv $io. , fiue eoercitio ( vox i .iuiana , &veterumlu- rifcoft! in eXemplarib’. vetuftioribus,qu« Haloan- der fecutus eft)dicitur caftigatio, punitio. Modica quidem coetcio dicitur caftigatio , quam fimplex iurifdičlio ab imperio. mutuatur , cuius iolius eft omiliš eoercio. Quare,quicquid coercionis eft, fupra modicam caftigationem , meri imperij eft.de boe fuftus Salomon. in l.i.fi quis ius dic. An- chora. ^ G o e r c e R e tura depecuniaria , tura de corporali pcena vfurpatur: nam & coercere pignoribus dici¬ tur in leg. j.tT.de damn. infeft,& lib.de Orat. Pignoribus ablatis Crafliim inftituit coercere. At in lib.-de leg. 3. Magiftratus ciuem necobedientem ■muič'ra,vinculis,verberibus codrcento. Sic in 1.6,1?«, de poeti.1.nemo.7. fF.de reg.iur. Prat. Coercere pecuni.aria m-ulta, & corporali animad- uerftone, m ort e, exilio, vinculis, verberibus & pi¬ gnoribus captis , Erifl*. Coercere minifteria depre- Eenfa fraudeiiilicentiam. Co e r c e r 1 maleftcia conftttutionibas- puhlice: animaduerfionc. poena. mulftis. verberibus: variij ^ftimationibus.exilio.interdičtione rei certs.BrilT exft'. & C. Coercentur cuftodia volueres , befti* ferx, id eft , continentur.leg. 3. deacquir.rcr.doin J Brifl’. G o e c s r e arbores,eft ramos conftringere & circun« cidcre,ne eius vmbra vici no prsdio noceret, deinde.fKde arboribus esedend.Prat.Hinc CoBRciTio, animaduerfto pccuniarkj fj ue in cor- pus punitio,& caftigatio. Huius varia gen>rafunt. quxdam enim capitaiis , 1. hsec ftipulatio. 20h.fF.de verb.fign.,'qu3e ad corporis punitionem pcrtinet,& habet puhlicam exercitionem. Quxdam vero eft modica apud Paulum leg. fin. fF.de ofec. eius,cui mand. ad miftum imperium pertinens, quse &ipfj pecun.iar4a eft,pignoris.capione iudicibus concefla, ne iucifdičtio inutilis eflet. Eft & leuis eoercitio apud Vlp.l.prxtor.7.tf.prxtere3.rFde iniur.&l.non folum-if. quanquam. fF. eod. qua figniFicatur leuis puiratio,& emendatio, vt ipfe Vlp. interpretaturiu d.iT.praeterea, Prat. Coercitio morum. Feruorum, Brifl'exjF. Coerrarh calciatus dicitur praefe&us Vigilunv apud Paulum leg.3. jF.fciendumdF.de otlic. praefed, Vigil.cum huc illuc vkatim diuagatur, idquecun aliquo comitatu , & nodu. Plorentina Galciatum, habet, defendi poteft aduerfusconi«, duram legentis Falciatum ex M. Cicer. lib.i,de Natur, deorum, cum pelle caprina, cum hafta,cum fcutuio,cum calceolis. Calcei, indumenturapedura erant , quos no(ftu iabebant diligentius citiufve coerrandi caufa.Prat. CaeteRorvm &reliquorum appellatione,etiaiu omnes contincntur,Connanus lib.6.capit.7.num.4. Prateius.Vide fup.Ceteri. Go it VjConcurfu.l.^.ff.ad l.Iul.de vi pub. Ccctus & concurfus dicit ur non comranientium, aut tranfea- tium»fed conuocatorum,quafi ad dacemluamcor.* currentkm, vbi diuifa eft in partes ciuitas.Senec.i, controuerf.3.Br,i{T. C o e T v s in lege xti.Tabu.5c apud Martia,l.q«ic^ tum.fF.de ficar.accipitur pro homin.um conuentu,& congregatione a coeundo,lfidor. Iib.6.cap.i8. Etv- moi.au^ote Vlrgil.primo .Tneid. Et coctuciniere polum. Vnde in decret.diftinft.15. Q_ui.ccetm»fe- cerit,vt inquit Seneca in declam.- capiculo eftjdefi, dignus moreNebrilFenf. Vlpianus turb« .comparam l.prsetor. jf.i.fF. \ T i bonorum rapt. hominnmmulti- tudinem diftinit , adiiciens decem aut quindecia homines ceetum,vt & turbam,facere.vide Barc.dJ- ^ ji Prat. C o e t v s folennes,Vide leg.i., Cod.de prapolit.fa^ cubic. Go e tvs multitudinis magnx nemen cftcoeuniii ex confenfu quodam.BrifT. C o g E R e in orciinem , id eft, vt vulgo loquimur,in- quit Budaeus ad 'l.diuus.fEde oiiic. prx(id.fuoftp & conditione continere. Huic opponitur,Exiraere numero Budaeo.Oldend.Prat. C o g e R E homines pro confcribere , colligere,cofi' gregare,arud Vlpia.in leg a.jT.dolo. fFvi bon.rapt. Gldend. Cogere turbam,Coaftis hominibus.Ccgi iuclices.Cogi numerus dicitur. Briff,. C«GE lAJnctM. B\ id ex%. 5: fF. Cogere radie cs ctF. Brili*. Cogere Frudlus. Četi- Coačlus metu. Coaftusperviia > p to cone i p ere, in Lj.fF. arbor.Furr. .id eft colligere. Cbafti frudas.Co' : : ; n d or um fractuum caulh 5 8 5 C o g i t v r aqua,ici eft,colligitur. Cogvn t v r ad fifcumbona, quoc fifco vindican- tur.Brift*. C o G i in a?rarium, in Hfeum, CoačU in publicum. Briff.ex fF.&Codic. Cogvntvr duo in eundem femifTem. leg. 142. de veroorum iigniiicaticn. C o g e r e aiiquid ex mercedibus fuis. Ieg,3.Jf. fi quis feruum de ftatuliber. C © g 1 fr u&ijanam pode , rede colere. 1 . fi fundi. in 10 princ.dide vfafrudu.Spieg. CocitArb, non eft,vt Alberic. aclnotat, (juaft.fimul agitare,fed dubitare, Sc vciuti in mora effe conlilij expiicand2.Nonius,Cogitare > e(t dubitare; Delibe- rare,confirmare.$pieg. Co G 1 TAR e de nuptiis, i-7-C.de repud. 'CofliTATio defund^Cogiratione mortalitas do- nare.Cogitationis-pcenam nemo patitur. Sola cogi- tatio furti faciendi furem non Tacit Briff, ex ff.Non enim fatis eft.B quis eius mentis fit,vt dara occafio - 20 se id commiffurus (it, Ted requirirur, vt mentis co- cepta in elfeftum producar, alias in delidi pcenam non cadit. Gmddč: in commem.tit.de verb.iign.I. sej.num.i. Cogitationb domini poflidere, in leg. 21. circ, med. Cod. de furt. eft animo ac opinione domini. Gothofr.ibiderri in leg.21. C.OG 1 tat I o OES 'innoxia> dicuntur , q«arma!e euentuque contrario cadunt, eafque putant neque criminofas, neque culps aftines efle. ftenimnon p Temper eueatus rei fpedandus, Ted confultatio eft. Spieg. 'C o g n a t 1 oni s nomen,ait Paul.a Grseca vece di- dum videtur. j enim illi vocant , quos nos Gognatos appellamus. A gnati funt per patrem,co- gnati ex eadem familia:qui autem per foeminas co~ iunguntur,cognati tantum nominatur Inter agna- tos igitur & cognatos hoe inte-reft , quod inter ge- n us Ec fpeciem. nam qui eft agnatus , Sc cognatus eft. non vtique autem qui cognatus eft j 8c agnatus 40 eft. Alterum enim ciuile, aiterum naturale nomen eft, 1 .10.$.i.fi. de grad.de adfin, Paulus lib. 4. Sent. cap.g.Hot. C g g n a Ti,ait Modeftinus,ab co dici putatnr, quod quafi vna communiterue n a ti, vel ab eedem ort j, progenitiue iintjl 4.if.r.if.de grad. & adfin,Hotom. BrifT. ■Cognati , inquit VJp.appellati funt, quafi ex vno nati,aut,vt Labeo ait,quaft commune nafcendi ini- tiumhabuerinr,l.i.f£vnde cognat i.Hot. Briff.' $0 C n g nat 10 eft ius quoddam interjrertas perfenas, qux natura vel legis ftdione inter Te cognatse funt, inditntum eius enim dus funtfpecies, Naturalis & ciuilis.l.i-.tf.UF. de adopt. lliam fpecialiter cogna- ?icmem,hanc agnationem appellamus. Cognati o in genere eft neceilitudo hommu (qna perfotiarum coniundionem vocat Alex.lmp‘.& fnn- guinis neceflitudinem Gordianus,) quos ab eodem ftipite communi defcendentes fanguis comunxit, natura vel legis fidione. Vufte.in comroent.Inftit. de Nuptiis.num.38. •C o g na t 1 o autem fpecialiter eft naturalis perfos- minas coniundio.Specialiter etiam cognati dicun- tur,qui per foeminas coniunguntur^l.vlt.tf.i.de gra¬ dibus Briffon. Naturalis cognatio eft communio fanguinis quam haoenti ij inter fe , qui ex eodem progenitoreorti,quaft riuuli ex eodem Fonte dedu- di dimanarunt.Ciuilis autem,qua? per adoptionem comrabitur,Bon faftguinis,fed iuris communio eft, de gradibus.qux lic fortaffte nonincom-^o »ode dedniri pomit ,yi dUatardfe «omuni© C ANTE O. dem iuris, quod Kabeftt IJ inter fe, qai naturaliter cognati funt, per adoptionem contrada : fedquo- niam ea non vera , fed fida % adumbrata cognati®. eft, iccirco definiri neque a nobis folet, nequc Yera Fatis abiolute poteft-Hotom, ^ F o c n a T1 proprie dicuntur,quaft cum aliquo nati. l.i.ftivnde cognat.quare non immerito dubitabatu? an nepos poft aui mortem canceptus, auo cognatus eftet. iulianus tamen in lege 8. ft*. de fuis & ftgit. Nam quod in confuetudine , inquit , uepotes co» gnati appellantur ^ etiam eorum poft quorur« mortem concepti funt, non proprie # fed per abufio« nem, vel potius accidit s id eft, relatione ad vitam aui fada. Nam quod Alciatus libro dif* putat.primo difputat, his pofterius verbis lalianum dixifle:Generis verbum per abuftonem dici de fpe- efe, videamšs ne fatis caute didumiit quum ad ar- gumentum quod ex definitione vocabuli fumi poft* fet, lulianus ha:creferat : neque hofum verborum additio faciat , vt gemis in Fpecie ponatur, fed vere per abufionem id dicatur:concin~ nius tamen per relationern ad auivitse tempusfa- dam. Et eadem ratione Vlpian.in lege feptimi ff. de fenatus difputat. eum qui pofteaquam pater fenatu motus eft concipitur , fenatoris filium non efte. Hotom. C o g n a t 1 o generale nomen eft, Sc omne vincular* ftgnificat , quod vel naturaliter ex iure fanguinis^ vel fanguinis,vel adoptione contingit. Inter agna- tionemvero Scco.gnationem hoc intereife traditur-p quod inter genus & fpeciem, cum lila per ririlis ta- tum fexus perfonasjh^c ex quacunque naturali con- iundione contingat l.penukima.fF.vnde legtt.Ex e® cognationes legitim^ , quse agnatorum ius habent, l^.jf.vltim.ft. de ritu nupt. Et h^c cognatio ciuilis naturali ‘coniunda eft.Ciuilis vero per fe line natu^ rali fine cognatione per adoptionem conftituatiar.L. 4.5’. 1. ff de gradibus. Qmbus enim agnafeitur in adoptionem datus, his Sc cognatus fit kg. 1. $. co- gnationem.ft*. vnde cognat. lege quarta ^.penult.C de gradibus.Briftbnius. Cognatvs crcditor prsfertur extraneo Iicitanti s Goeddar.in comment.titui.de verborum ftgnificat.k 51.num.1- C o g nat r s in adoptionibus eorum tantum cogna-^ tlonem in adoptiua famiiia nancifcetur , quibus fiu agnatus.I.i.jT-cognationem.Vnde cognati. Cognatvs ei qui adoptatur nemo fit ex ea fami¬ iia , in quam per adoptionem venit, prseter patrenv eefue quibus adgnafeitur 1. 4. jT. in adoptionem de gradibus. Cognat vs non eft, qui pbft morte rneam nafeitur^ in cuius cognatione egp viuens fueram. Vulteius in commentanis Inftitut.de ke:reditat.q«ae inteft.J^ 8.num.2. Cognati on is fubftantiam bifariam apnu H«- manos intelligi tradit Modeftinus 1. non facilc iT, cognationis. ft' de grad. Sc adfinibus. Quxdame- nimiure ciuili , qujedam naturali conne&flntur, nonnunquam vtroque iure concurrente & ciuili & naturali copulatur cogitatio. Singula h xc genera txplicat Modeftinus dičto IT. cognationis. cuius verbahuc tranferibere vaniftimi eifet operiš. Ad eiuilem cognationem pertinet & Spiritualis , qu^. de extat titulus , De cognatione fpirituali in An- tiq.& 6 . Decretalium, quibuslocis explicatur eius vis, eiufque eontrahend2E genera. vide mox infr% , 'Cogna tio autem, quce ciuilis, fiue legitima Mode^ ftino dičfa eft, legalis Pontifici dicitur, cap.vnic.de cognat.l.in Antiq.Prat. ■CofiNAl i ® feruilhiiui quideir. ciuili kicogE-it^ X 5 $ 7 C A N saturali tamen bene nota. Vule.in comment.Inftit.- de Serui.cogn.num.4. Cognationem etiam inter vulgo qu«fitos conii ere Gaius l.a.ff vnffcognat.Sed 8 c inter feruos qu£ Seruilis dicitur , l.adoptiuas ff.de rftu nupt.&Inft. de ferui cogn.Prat.Brifion. Cognationis > iu-re fuccedere, lege y.Cod.vnde legit. Naturalis CoGNATI o ad legitimne differentiam di- citur.Briftonius.'. Co.gnat 1,0 n 1 Jegatum, cognatis deberi fcribit VI- pianus legefi cognatis 19. (t. de rebus dubiis. Pra- teius. C o G N a t 1 o multifariam diuiditur, vt colligitur ex 1. cognationum.ff.de var. Sc extr.cog.luxta Thcophb ! u m diuiditur in tria : in parcntes,.in liberos, & in propinquos J qui ex tranfuerfo veniun:. Et parentes quidem funt,qui n©s genuerunt.-veluti pater,mater, auus, auia, Sc qui.fup.hos funt. Liberi vero,quiex nobis gignuntur : veluti filius, filia, nepos, neptis, Sc qui infra hos funt. Ex tranfuerfo propinqui funt, qui neque.nos genu.eruntj neque a nobis gignuntur, fed ftirpem fuam Sc radic.em nobifeum habent com- munena: veluti fr at er, for or,, patru u s, v el.au u nc u kis, amita, vel matertera , confohrimis confobrina, & qai ex his defcendunt.Spieg. Idem etiam fen¬ ek Cuiac. in cxpofitio. Iuftin. 11B. dum inquit:co- gnatio triplex effvtait N011.S9. Diuiditur enim in parentes-& Hberos, qniin reda linea conftitu natur, & eos qui funt ex tranfuerfo fiue a latere ia,agnatos Sc cognatos. Sed & parentes ipfi.ac.hheri diuidi pof- funt in agnatos.Nam pater filiofarmlias.eft.agnatus, £lio emancipato cognatus : mater qu.st conuenic in manum viri, filio eft cognata, n.on.a_gnatanepos ex liiiofamilias auo eft agnatus, nepos ex*filiorami- lias cognatus: fikus fuus patri agnatus,fllius eman- cipatus ^ cognatus Cuiacius in fupra addudo lo- «0. Go gnati o fpiritualis, eft propinquitas, velatti- nentia perfonarurn,${um prouenit ex faeramenti da- tione, velad faeramentunj requirendum atteftatio- »e,vei attentione. / Vade ex cognatfonefpirituali« quse in baptifmo contrahitur , nouem propinquita- tes nafeuntur. Prima ftliatio inter facerdotem ba- ptizantem & baptizatum.' Secunda,,compatern.v tas inter facerdorem & patrem bnptizati. Tertia, commaternitas inter eundem matrem baptizati. Quacta,inter Aljoš facerdotis Sc baptizatumffcilicec fraternitas.3^. quaeftio. i.homines & qu 3 ?ftio.q,.ita diligere. Quinta, filiario inter baptizatum &fuf- cipientem ex baptifmo. Sexta, filiatio inter eundem Sc vxorem fufcipienris.Septima fraternitas inter b&- ptizatum & dlios fufcipientis. Odaua, compaterni- tasinter fufcipientem- Sc patrem-fufcepti. Nsna, commaterpitas intess eundem Sc matrem pueri.30. q.uajftie.}.per totum.Spieg.Prat.. C ogni T a rei.vcritate Ljo.ff.de iud-ic.Briftbn, Go g ni tam ftupro dicunt, cum qua ftuprum com- miflum eft. Catullus vnis fenibus cognitas fcemi- nas vocat,. qu« vnum expert* virum fuerant. JBrif- fonius. * C o g n 1 tioniS verbusn, inPrincipum referiptis ftride poni, lafon docuit, in l.ctun prolatis ff de re. iudic. pr©indeque excludi fen.ten.tiam in eisicsete- ruxn a lege prolatum,includit eam. Albericus adno- tauit,iudicem exequendo cognofcere.Spieg. C o gniti ox 1 s nomen quia generale eft, ad ea ple- riuaque iudicia refertur, qu« extra ordin.em haben- ^tur.Connanus lib.i.cap.i(>.num 4. Cogni T10 Nes funt caufarfuvtcumdicimus,Sena- tus Romani cognitionem 3 certe legi non fuifle TEO. 588 obnoviam. Idmonuit Rhenanus nofterin Senecj ludum.Spicg. adde Rsua. l.vbi lex duorum. ff, d c reg.iur. Cognitio appellationis,de liberali caufa,de fufpe- d‘is tutonbus.Falfi.Mutandi procuratoris. Sufpedi tutoris.Briflbn.ex ff C o G n 1 T10 caufte quandoque pro eius exercitationc ponitur,citra tamen diffinirionis faftigium. Dicun- tur Sc iilce caufte cogni.tionis efle, quse noniurisor- dinarii funt, fed cognitioni Principis referuantur: quamille per auditores fuos cxtra ordinem ahfaue vllis procefTuum ambagibus confeftim definii. « Aic.Parerg-Spieg. CoG ni tio ipfius fendi, pertinet ad dbmiaura , ^ pares Curis.Sed ea q'uae incidunt circafeudum,iu. dicari pofluntap.ud ordi&arium cap.i.apudquen vel cjuos cont.& cap.i.de Controu. inter dom. & a- li.um,& ex parte de For compet.Spieg.' Cognitio Prsetoria, Prxfidii,Senatus, Religio iu- 2.0 dicis ,Oificium iudicis.Li.ff.de rei vendicatl. . ff.fi vfusfrud. petat.Vbi requiritur cognitio:ibi de mo¬ do,de caufti. Sc de perfona qu$rcndum, vt intcili- gas quid reuera fit cognitio , Sc quantum abfim a cognitione , q-ui feripta-tantum legunt.l. cum hi quibjis.iT; vult igitur.oratio.ffde tranfad. Oldcnd Vide latius- Brechsum l.nocionem>in tit.de verb.ft rer.fig.Prat. Cogn i T i o.Paflim in iibris Codic.pro negotii en* mine,difcuiflone,& aušftione.leg.i.Digeft. deofii- 30 cio afief leg.cognitio.4.ff’.dc- ofhc.eius cui mandat, eft iurifdi. C.de cognit.& pro- curat.Prat. Cog ni tio vtfufcipi,ita Finiri,Solui,Circumduci 9 & induci dicitur.Brifl'. Gogn itor, qnem ita Feftus Iib. 5. dif£nit,qui li¬ tem alterius fufcipit coram ab eo , cui datus eft, _ quod pro bat Anmanus C,Theodofi.tnt©rpres,titul. de cogni.& procurat. his verbis^ognitor is efftcui fine mandato caufam agendam pr^fens, praefente ^ iudice, litigator iniungit. Hune d precuratore fe- parat Paulus lib.i. Sent.tit.2, & j.& titul. -C.Th.de cognit. & procurat. tametfi vtrumquelitis mini- ftrum adpellcnt diui principes leg. vltira.C. Th.eo- dem. Pratei. Hinc cognitura apud Suetoniuiii in Vitellio j pro procuratione : Torneb. lib, aducrf.5. cap.i. . / jQ 0GN1T0R olim erat, qui prajfentis alterius caufam • tuebatur vt fuam. Briffonius ex iam d.lib-3. Fefti,& ex Afconio in Diuinatio. Cogni tor apud a&aconftituitur a litigatore pra- fenče.apud iudicem prsefentem. eftque familiariffi- mus defenfor.Oid. .Cogni tor £ m apud Prudentiura accipere debe¬ lim s* (pro quxdtore. air Briffon.) pro iudice qui de negotio, caufaue difceptat, eamue cognofeit. Hi-c tum cogniror pronunciauit, Claudatur infans car- -eere.Eodem fenfu accipitur cognofcens in l.i.£.c%- lumniatoribus.ff.ad SC.Turpill. Prat.Licet eatan- tum inter procuratores iudiciales & cognitores a Sud^Ojin 1.moriš. ft~.de pcenisj, exinde ex Alciato li, .^parerg.cap^.tradita fuerit diftin&io, qua procu¬ ratores di&os volunt , qui ablentium caufam ex mandato fufciperent:cognitores autem eos,qui fine mandato prsefentimn caufam tuerentur.idque Fefti Pompeij, Afconihjue au&oritate comprobare exi- -ftiment , qiiod, Feftus hunc cogrntorem e/Te dicat, <]ui alterius litem fufcipit coram ab eo cui datus eft:Procuratorcm autem eum, qui abfentis nomine audor fit.Sic autem Afcon.-in diuin.in Verrem,Qui defendit alterum in iudicio , inquit, aut patronus >° dicitur,fi orator efbaut Aduocatus } fi aut ius fugge- rit,aut prafentia fuam commodat amico:aut procu- naror, fi negotium fufcipit:aut cognitor,fi prefenris caufam nčuit,& lic tuetur vt fuam. Sic tamen iudi- cojtion acu rem eos attigifle. Quamuis enim Sc ho c quoque diuerfos primum Cognitores a Procurato- ribus fuifle agnofcamus, quod procuratores abfen- tium omhino nomine litem exequerentur , tametfi ^bfentes vocari in iudicio nunquam adfuiffent: Cognitores autem non aliter fierent,quam fi domi- : iius in iudicio prsefens eonftituiffet iilum , qui po- ftea abfentis quoque caufam exequeretur : Altera tamen fuberat prtecipua magisdifferentia,qua,cum procuratores & litem conteftarentur ,& eam quo- que peragerent,idfuo ipfi nomine agerent:qua ra- tione eos pene dominos alieni iuris .vicarios Ci- ceronemin oratione pro Ciecinna,vocafTe diximtis." Eodemque fpečlat^ quod dičlum eftd Feftoj eos au- tboresfačtos , Sc ab Afconia eos negocium fufce- pifte , non autem fimpiiciter nouifle, aut perfecu- rjQ tos fui£e-, aut fouiffe^um cognitores non fuo ' TEO. mandantis nommelitlfri exčff l iierentat , 3 Ac vthz- rit illud primum intet eos diferimen > quo’a prat-l lente magis cognitor, quam procurator conftitue- batur, tandem eius rei nulla haberi ccepit ratio, vt leuioris , cum Authere Modeftin© liters feripts, ab eoque adprobat« ~ 9 quibus fignificet illum a fe procuratorem conftitetum , idem operentur * ac it praefens procuracorem conftituillet. leg, fi procura- torem. lEde procuratDribus vt & Paulus Sent. lib.i. titulo de curat.Sc cognitor. procurationem manda¬ ti poffe aifc,& a pr2efente,& apud ada,vel alio lococ- qdafi quo id loco fiat, nihil interfit. Sc tamen idem cognitorum a procurationibus diftinčtionem fer- uat. Non ergo iftam, fed illam altn*am prsecipuam exidimamus difFeretitiam.fuifTe> idque ex illo Ci- ceronis loco patec:Quo refert (in cratio.pro Q.Ro~ Tcio Comcedo ) obieftum Rofcio fuitie a Fannioj quod in ea lite , quam aduerfus t^Jlauium ob interfedum Panurgum mouifTet ,' is Fannium co= gnitdrem dediffet, qui vadimonia inde obiiflet ,.ac demnm poft litem cum Fannio cognitore contefta- tam j fine eo de damno & iniuria cum Flauio deci- difiet. Ac paulo poft fubiicit^ieminem alteri, petere- poi£e,nifI qui cognitor fitfadus,cum tamen alioqui conftet, tam ipfam partem, q*:ain eius procuratore 9 rede per fe litigarepvt lupra didum eft. Ioh. Rob. lib.fentent.2.c«i. Cogni Tor ordinarius 9 1.5:C.delegatien, Cogn 1 tor lacer , id-eft principis delegatus, vice • Principis auditurus, cui audientia vice Principisj, faeris apicibus mittendis mandata eft : veliude.t vice numinislmperator.ij auditurus. Gothofr.ad L j.jf.i. ibi: cog ni tori noftro. Cod. vbi Senatores vel Cia rili' Co g n 1 t o r pro qu*fitore j.i.Jf. calumniatoribus ad Turpill.Briflo. Cog N 1 tor annonarius , rpriuatarumlitium , faeri auditorij, id eft ^ qui in faero auditorio cognofcit-, Briflb. Cog n i t io N e m caufs luftinianus vocat ,caufae di« dimnem, 'Nouel.de prsetoribus.tf. Quoniam igitur - nos omnia. Conftit.13. Caufse quae fumraam detide« rant celeritatem.x.fine fcripiis expe 3 iri debcnt.Nom Vt prsfid. abfque vila datio-iT. Secundum veteres. Confiit.8. Nam homines, propter minimas caufas, magnis fatigari difpčndiis non oportet vt forfan totius litis seftimatio , ad fumptus iudiciales non fufEciat. Nouel.de appellationibus. jT. Illud etiam in rertio capite. Conftit. 23. Viles enim perfonae ex non feripto perficere poffunt id, in quo alioqum feripjturs folennitas exigitur. Nou.de liberis,quo- modo eos oporteat. $. Quifquis autem in abieda. Conftit. 74. Inter viles Sc obfcuros viros reputan- tur,milites armati,& agiicol^Jbidem. Ac vult lu¬ ftinianus, oranes controuerfias pr.^cifis anibagibus ad finem dccurrere.Nou.de litigiof.& de cautione. jT.Porro cum omnes controuerfias. Conftit. 112.OI- dend. Cogn.i t ioniS fummari« cxetnplum longe pul- cherrimum eft in 1.3.^.caufse cognit.& ^T.fcq. Dig. de Carb. edid. Quo ex loco noftri mngiftratus argui poffunt perniciofilTimi etroris, quoa pro tri- bunalibus hodie obmutefeunt plane , tantumad- mittentes caufidicorum blaterationes aut volu- mina. Nam Vlpianus fbi. Hoc cnimftnquit,dili- gcntilfime PrTtori examinandum eft:, ari expediat pupillo reprsefentari cognitionem , an poiius di£- ferri in tempus pubertatis, Sc maTcune inauiri hoc d cognatis*matre.,tutoribufque pupilli debet. Au- dis ? inquirere debet, diljgentirnmeexaminandum eft.Oldend, T 4 593 C ANTE O. C® on i T i Q ris FuFpedi>eognitionis examen. Co o Ni t i o aa Principom temiffa. C o o N o M E N dicitur, quod nominiadditur, vt rc- fert A.Auguftinus li.s.c.S.fic accipi debet i.fi m no- raine.C.de tefta.aciT.fi quis innomine. lnft.dc kg. &ita Cognome« a Nomint & Prtenomine fepara- tur in leg.i. ff.de lib.& poftiim.BrifT. _ C 0CN0M&N,ait Goth.ad d.bfiin nomine erat,quod nomini comungeb 3 tar,vt ( agnationis nomen. i Co G N o mi N v m genera duo conftituit Auguftinus ibide ex M.Varrone li.a.de re Ruftica.vnu Famili$: vt Annij,Tauri, Statilij.&adUgnificant. Alteru co- . gnominis genus.eft, quod ob alicjua rem additur,#^ hoc(Vt aitTheophilus ad d. Xf.fi quis in nomine)&n> ' 490 '»))) diro i.7jzt]ia : vt its Pompcio Magni, nomen.in T.Manilio Torquati, apud Ckeron. 2.de fin.in CrafTo Diuitis,idem ad Attic.Prat. CoGNominbs (Fefto hbj.) qui eiufdem Funt no- minis. : C o g n omiN4TA donatio-vide i.2$.C.de donatio. Cognoscere fimplicicer dicitur iudex , cjai de cauFa-qu£rit,& difceptat, litigatorefque auait>idq; pr o tribunali, Li.fF.de conftitutio. princ. leg. cpiod fi Ephefi.jT.intcrdum. Digeft.de eo, qaod cert.loco. Suetonius in Claud. CognoFcens quonda.m iift Au- gufti foro,vi&uFque nidore prandij, quod in Mali¬ ma sede Martis Sali-is adparabatur,deferto tribuna¬ li afcendit ad Sacerdote$,BrifT.Prat. G © G N o s c e R e eft re cauFamque cognofcere:quod ; vela raagiftraribus &Principibus prp tribunali^vel J 3 iudicibus datis,de piano fit.BrifTvlt.edit. Gognoscbre ex interdičto in refcripto Valcria- ni,& Gallieni leg.a.G.de interdid eft quaerere cau¬ fa,& examinare eam in caufa interdičti.Prat. G O F N o c E R e quoque tutelae apud Vlpia. 1 . 2 .ff.vbi pupiLeduc.deb.pro eo.accipitur, quod eft de adio- ne tuteia* difceptare , & in ea adienelitigantes au- dire.Prat. 5 $* BrifT.Ciufa legtbus cognita.leg.i.dehis qui fui. Vbicunque autem caufa: eognitio eft, ibi Prstot plerunque & tribunal defideratur.l.i.jr.dics.ff.tjuis erdo in bon. polT.l.io6.ff. de diuerf. reg. leg.j.J.fi oaufa.ff.de bono poff.Nam,vt lmpp.aiunr.cognitio, caufa non interpellatione planaria fed confiJente magis iudice colligitur.l.4.C.de dilatio. llludetii obferuare poffumus,in his,qus caufa cognitrfunt, fere femper Prstctrem interuenire 1 . 8. j. vultigi- tur.ffde tranfaft. l.j. ff.de refti.in integ.l.ij.Jf.i.l,,)]. & 1. 45.de miner.I.12. in fi.ff. de re iud.l.i. jT.ftd fi dubitetur.!.28.5T.fed & fidies.ffde iud.l.p, iT.vlt.de arbit.l.i>. ff.de bon.auCfciud.l.ap.jT.hsc autem.ff.de procuratorib. Cook cscere inftrumenta non folum eft relegere, quod fcripturat proprium eft, veru etiam recogno- fcere,hoc eft,& figilla infpicere,& veritatemagoo- fcere & defcripta feu copias (vt vtilgo aiiint)cofer. re cum fuis originalibus.male defcripta emendatc, Goeddsgin comment.tit.de verb.fignifid.56.n1u. Cognoscere inftrumenta. eft relegere, recogno- fcere. I56.ff.de verb.fig. quat,vt e* infcriptioneap. paret , pertinet ad qusftionem 1. 15.ff.de reb.auff iud.Briiff vid. fup.cognitionum genera. CocsoscbK! vice facra qui vere dicendi fiat, vi, de in I.16.C. Theod.de appeil. Cognosc ere fubtiliter.čcdecernere, funr diuerfa, leg.i.C.vt in poffeff.legator. CoHAERARivsis accipiendus, quiqnafi vicarins magiltratui adhiredt, quique fiduciariamhaktat operam, quafi adiunčlus, ceu legatus confuliadb- ret.Oldesd- \ CoHaerer E,eiufder.i fere fignificationis,cuiss eft Adhaereo. Sicfoio srdjficia, non autem aceruntnha*. rerc-dicimus. 1. quia accruus.ff. quod viautdam. Spieg. Co H A e R E T perfons conditio , infula alueo, iutifdi- čtioni imperium, matrimonio dos, mosumctitolo’ cus,folo frudus,& fuperficies.Brifl'.cx ff & C,. Co G N O SC ere ad iurifdi(ftion.em pertinet,figriificas CoHaeRE dis adpellatione hdeicommiflari.uni iegotiumexcutere,examinare, 6c de co ius dicere 1. j, XT.cognoFcit.ff.de ofti.prsefed. VigilJ.a.ff.de re iu- dicia.Prat. C ogn o s c e r £ de appeilationibus ponitur in h i£.cap.i3.Genal.dier. recenFens cohortiuai gene-' ra,ab eo petenda cenFeo. nam id ad inftitutum no- ftrum non pertinet,& vide eundem lib.i.cap.j. Gc-. nialium dierum Sc alibi. De cohortibus videl. Cu. iacium in lib.ObFeruationum.Prat. Cohors magiftratuum , Cohortes vigilum,Vibam. BrifT.exff. Cohor s,alia milliaria, qu^ M.D.pedites,equitesve¬ ro lji.habet.-alia quingentaria, quse ex D.L.pediti- b.us,equitibus vero 6^,conftabat. Alexand.de AleX. Gen.dier.Ii.i.c.5.Spieg. Cohor s acohortando,quod cohortari Feadpugnam Foleat, multitudo cert-a milituro. Sin £cbdr } Einbc‘ flimpte %ablKrtergs a/o/d^.Spieg. inaliter audiflet,id eft,vtraque parte prseFente & au- Cohors pr^toria h^ceratapud antiquos,qu?con- 4 iu cognouiifet.l.vlt.iT.iUud.God. de temp.appeil, Fuli aut prjetori^in prouijicia pratfto Femper ea, quafi£«[& ta disit Demo&heaes apad Poli®- cem, eadem interforenfia reesafentem eadem locc Prateius K!i V aCroy,vits fortunarumq; cenununitas fiue fodetat, verbumqite Romanam A.Gellius li.i.c.j.in fin.fcri- ptum reliquit. luftinianus pro lečo in quo monachi habitant accepit m Nou. J.ff. misliti, guodver- bum retinuit vetus interpret.Iulianus venit Mona- fteria. Eodem verbo in eundem fenfum vtitilr Pontifex , c. cum dilefius. extra. de confuet. Prat, Videlupra Ccenobia. Hinc Car.obits l. 9, de pcen. in C.Th.Briff. C o in Q_vin o.Ioan. Iouian. Pontan us indicat prib- ca: setatis autores non coinqainare , fed conquinare dixille, ficuti conuenirc & conferre : aetemparum ruduate effetftum efte ,vt pro eo quoderat conqui- no, diftum lit coninquino. Spieg. C o 1 r E,id eft,in vnum couenire Collegium,vel cor- pus, coire dicitur. Collegiis quibas coeundi it« eft. Coire inter le, eft matrimonio, vel in matrimoni«, coire.Coito matrimonio Brili'. ex ll.Digeft.Coitus, id eft, coRiumftio, vel concubitus. BriiTon. Coi»b apud prilcos verbum criminofum erat. lege enim Carneiia conftituta erat accufatio aduerlus eos, qui accufationes condemnationdčjue coierant. Verbalegis extant m Orat. Cicer. proA.Cluent. Pcena legis Corneiias tc-neri iubentur , qui in ac- surationem innocemiam coierent leg. i. in princip, adl. Corn.de fallis:Spieg.Adde Connanum lib.p.c. ij n. 3 . C o t R. e in bonam partcm,pcr tor.tit.fF.pro focio. C o 1 R e in acculationem alicuius in leg.vit, fF.de con- cuffio.pro fubfcriberealieuius accufationi, vtBud. exponit. Canerum coitio in tnalam eriam parte ac- cipitur , pro coniuratiorie, & confpiratione Spieg. Cot be in matrimonium, hoc eft, conuenire, & con- lentire.l.in teftamento.31.ff.de condit.&d,emonft.Et Coire vxori in leg. in caufis.ia.C.de repud. eft coire cumvxore. Cohortalini. vide bn.C.de hsret.& Manich.l. Co X Rt locietas dicitur.id eft contrahi. Briffb. n.&leg. it. $.1. C.de cohortaUb.lib.il. CoHORTALiNAin C.Th. Briffb. CoHOlTliHOl v si. militia. Briffo. Cohor talivm nomine intelligendos arbitratur Fr. Conanus omnes, qyi tanguam accefiiones & ad- minicula qu'xdam funt esteraram dignitatum.Co- hortales autem militi v aut certe pleraq; earum fer- uiedi neceititate aftringebant non ipfos cohortales modo, fed etiam eorum liberos, vt notatur in tra- ftatu qui eft de Fabricenlibus & Murilegulis. qui 50 dc namero erant Cohortalium limiles iis qui curia- les dicutur,& quos adfcriptitios Coionos vocamus. Qupd venim fuiffe no puto in emnibus aliis cohor¬ talibus, fed eam neceflitatem durafle tanto tempore quanto fe obligauerant aa feruiendum,vt Baftagia- rii. Conanus lib. 4.0.15.0.2. Kei?«» in 1. li de vi 57. de iud.ff.& I.qui coetu.j.fii de vi pubiic.& bi.ff.de adpetl.& l.sardso.S.ff.de excuf.in- terpretatur A. Aug.ad d. 1 . d. commune, & vniuer- litatem, Gallis adpellatur 1me communaute, a quibus 60 retinetur nomen lllud Commune, Prateius. Komoda, forenfe verbum eft I. Polluci lib.9. Onoltia- ftic.focietas, & communio. Prat. apud Juftinianum Inftitution. dcaftion. in prin.( lic enim vereres lib.& Throphilus ibidem legutjtanietli & verba .'»naila*, vtaturidem Thee- philus) batine fodetas diciur xeito,&gc ijfa feu tuno. ®g4^i*Grscis, totorum bonorum focietas.x»irM*iai adpellat C.Harmenopulus li.j.cap. 1 o.& it.2tuiicw- vK) i( inquit idem cr$a.yys 70 Prat. Briffo. ' ' Coire focietatem,l.i,& 4.ff.pro focio.eft contrahere. 'CoiRe focietatem adobligationeminnocentium,Ad occiiionem innocentum. Coire focietatem, quo annona carior fiat. Sic coiri focieta5,id eft contrahi. Brifl'on.exff. # Coire negotiationcm J. cum duobus. 52. ff. quidam flipro focio Prat. . Co 1 R E in alienatn lite dicuntur, qui de cotnmodo li- tis coramunicando pacifeuntur fic, vt quicquid ex condemnatione in rem vnius redačlum fuerit,inter eos communicetur, l.ex Senatufconlulto. 6. ff. de vi priua.Briffo. Prat. | Coire adaerfus alique, pro coufpirare,l.i.Dig naut. caupiftab. Prat. Coire pro cofcntire, & in vnam fentemiam decur- r.ere, vt in tit.ffdequibus rebus ad eund. iud.eatur. Et lspe alibi in materia focietatis. Oldend. Coire cumfurib.l.t.in princ.ffjiau.cap.ftab. Ce 1 T v M facereff.j.jT.i.C.de fponfalib. & arris fpon«s falit. CouiE fide dominica is dicitur , qui periculo do¬ mini colitiVt fideiuffor appellatur, qui ob-ligatione alienam fide fua elte iuflit, hoc eft periculo fuo,vt 1? reus foluendo non lit,id afe prsttare teneatur. Co- nan, lib. 1. c. 10. n. 2. C o tem fundum qtii promifit,quid eo norninc prf- ftandum lit, explicat lurifcof. in-l.cum quatreretur, ff.praediis.de leg.j. Spieg. C o t- E R e fundum & ®rnare,& tueri, & cuftedire di . uerfa & feparata funt, 1.cum qu)ereretHr..fo,ff. pra» diis Digeft.de leg,3.Prat, 595 C ANTE. O C o i. e r h pra?dia* eoncordians, parentes.Coierc ter- ram. Briflf. ex Plini® ff. & God. C o l h r e nummis dicitur , qui finguli* annis pra?ftat pecuniam pro fručiibus-.hoc eft, vt ea-perfoiuta ora. nesfručJus percipiat,£w ibfrjcr.Paulus; Conftat,in- quit colonum, qui nummis colit, cum eo qui fru&us ftantes furto furripuerit, a&uruni furti. 1. fi apes de furt.Spieg. ČorESHvM, vocemrifiyli apud Alberic. expunge, teponequeColofus,qua; mcles eft par turrib. Spieg. I(J C o L L a c tam e v s , qui eifde mammis eft nutritus, apudMarcianu,de manumilT.vind.l.fi cpllačbaneus. & h30.lT.Titia.Dig.de adimendis legat.iT.iufta; aute Inft. quib. ex cauf. msnumitt. non lic. Gra?ce voca- tur fnivfop®*. Spieg. Hune eundem & antiqui colla- d.eum dixerunt>vtluuenalis, Qujd dicam nota; col- lačtea mamrns? C o l l a p s a ?illa. Gollapfum -balncum. Bri£fon. ex C.&iF. C o L l a R e eft vinculi fine tormeti geous hodie fre- quens , quod coli© reorum iniicitur ignominia;aut poznje caufa, idque fignificatur I.7. ft' ad l.lul. de vi publica,his verbis: Aut quid in collum iniecerit, v-t torqueatur. Pozna eft feruilis, vel ( vt ita dlxerim) canina. Nam hoc genere canes vinciri folent. Pra- veius. Qua de caufa hoc etiam gen us vinculi aučto- re Feftosinterdum canis appellatur,&forfitaii-Plau~ tus in Cafina hoc fenfu dixit: deos qua;fo,tu vt qui- dem hodie canem & furca feras. Niti verius eft ani- mal fignificari, cuius aeque ac gcftatio furca; fuerit ignominiofa,vt in hiftoria Friderici ab Ottone c 5 - icripta legimus , veterem confuetudmem pro lege efle apud Sueuos & Fr.anc.os, incendiarium aut pr£- donem, fi nobiiis fit, antequam morte plečbatur, i-. gnomins caufa canem ferre de comitatu in proxi- mum comitatum,quod ita Guntherus exprimic Li- gurini lib.5. £hiippc vetus mo s eft ibi, Ji quis rege remoto j Sanguine vel flamma y vel jcditionis apen a Turbinc , J 'en crebris regnum vexare raptnis •~Audeat y ante grauem quamfuJo fanguine p cenam £xcipiat J Ji liber crit-, de more vetufto Irapojitnm fcapulis ad contigui comitatus Cogaturper rura canem confinba ferrči Sin alinSj fellam -— ne his quoque loči? canem accipiamus pro v-inculo, fed magis pro animali , facit quod /equitur apud eundem. --—- cuius dtfpendiapcctjA. lile Palaiina cuftos celeberrimus aula < jS{on potuit vit are comes, ctinftrjq\ Videnim 5 0 Portabitfcapulis pa-JJtis plus mil le latrantem. At vero verbisillis I.7. non colisre aut catulum tantu ftgnficari puto, fed quidquid pcence caufa collo Ro¬ mani ciuis iniicitur , vt de fporta fapulo plena fup- pcditac exemplum Cuiac. obf. lib. n. c. 22. in 59« T princ. CotLAH.fi vinculi genu*, quo collum adftringitur. * Briflbnius. Co l la R 1 a, x , vinculum quo conftringuntur colla malefadorum apud Plautum in captiuis Nonius neutro genere profert Coilare , ad infamiam magis & pcenam^ quam cuftodiam pertinens. Vide Alciat. in l.verum eft. de verb, fign. Vide vinculorum ge- ne ra. Spieg. C o L l a TA£'nuptise dicuntur, qu« defado cclebra- tx funt, quantum ad ipfori.m votum quaq; dučtio- ne fadam inccmmoda. Vnde fit vt nul- lum coilegium iure Romano licturm fit, nifi fpetia- liter.permiffurn fucritj.^.ff.de Colleg.& corpor. Sc legii.tit. qu*>d cuiufq. vniuerfitat.L2.ff.de extraord. crim.Proinde qui illicitum collegiu vfurpauerinc, puniuntur extra ordinem ad extmplum fcil.i. Iuli£ • de vi publica.l.2.ff.de col!eg.& corpor. Notandum eft igitur in hae di&ione Collegia,Corpora,& fod.i- litia alia efFe licita > quce mandatis, conftitutionibus Sendtufconfultis permktuntu%q 11 aiia funt Collegia in Academiis literatorum hominium, & Compania? feu fodalitia negotiatorum Sc artifieum. Alia effe il- licita fodalitia,de quibus lex Licinia & alia? perla- tx fuerunto Vt videre e-ft in Orationibus Ciceronis de ambitu, pro.Syila,pro PIancio,pro Murena.Pra?- terea notapdum eft,coliegas Sc fodales legem fibi Sc pa&ienpm quam volunt pode ferre.,modo legi. pu- 40 blic^contraria non fit,& fodalitium fit permiffum qudd ex lege Solonis tranflatum eft in Romanos. Dcinde notandum eft-collegium illicitum extra or- dinem coerceri:quinimo ea pcena punitur,qua Cri- men laff^E maieftatis 1.2.ff.de'colIeg.& corpor. quod eff argumento publicasaceufat iones concurrere cu &eciifationib.extraordidafiis,f.h;£c verba ad legera ^uliam^de adult,& ftuprJ.fepuIcbri.tit.de fepuichro viol.Seilerus ex leduris D11 areni n.ondu impreffs. ti.22.li.47.Fand.de coileg.& corp. 5 ° O 1 L E <3-1 v Mjcorpusjvniuerfitas^onuemtus^ ide fa- pc fignificantftnnoc.c.i.de eled. C®l i E g 1 v m per duos imo per vnum etiam , con- feruari ac retineri poteft, conftitui non-poteft:. quia alia eft ratio conftitutionis,alia coferuationis.Goed- dx : in oomment. tit. de verb. &rer.fignif. leg.85. num.2. goitE<3ivM tres faciunt.l.8$.'Digeft.de verb.figni- , fic.Coilegium,vt feribit Neratius Prifcus titul, de verbor.fignifieat.l.Neratius.a tribusfieri poteft,quu 'So plures videantur in collegio eontineriSed cum du© tantum fint confnles, atque alter alterum collcgam appellat, nonne, dicemus coilegium eonfulur^uan- doquidem coilegium Sc collega coniugata funt. Vi- detur dicendum ncquaquam eos collegas vocari pofle, qm pari, duorum videlicet numero habentur, cum Coilegium non pauciores tribus coftituant.Sed duo confules J qui pari-poteftate funt pr^diti , &fi- tnul ledijCollegs vocari poffunt:quoniam modo ad corpus, modo ad sum us Sc officium refertur:quan- 7« do ad c©rpus4>auciore5 tribus coliegiuci non c®n« ftituunt.quando ad munus Sc officium, tune ii rede Collega, qui pari in imperanao poteftate fungun. tur, etiamfi paucores tribus fine. Go:dda. incom. ment.tit.de vcrb.& rer.fignif. I.173. n «ni.i.&2.Col" legia Rom?e certa erant,quorum corpus Senatufco. fuitis,vel conftitutionibus principalibus confirm. ^ tum,Coilegium Senatorum,Decurionurr,,Ordinum } Eriffon.ex Digeft.& Codic. NumaPompiliu S i n ft|| • tuit coilegium tibicinum,aurificum',architeftorum, * tinčiorum. coriarioriim, fabrorum, & figuIorum.B- ' ric itaque coilegium illorum qui fiint eiufckm 0;* dims Sc profeilionis, vt Papinian.de excufatio.l.qui \ in collegio piftarum funt, d tutela excufantur.ltera D.de colleg.illicitis fs^pc.NebrilT. Collegia auteni vel ličita funt , vel iliicita. Ličita collegia «}uibus ! coeundi ius permiffum:feu que vel legibus, vel fena* tufconfultisjvcl principalibus conftitutionibus co* probata funt,veluti fabrorum , piftorum, hauicula- riorum, pub]icanorum,6č aliorum id genuslcg. !,& leg.j.Digeft.de colleg. leg.r.Digeft.quod cuiufq uc | vniucrfit.LvIt.de excuf.tut.L15?. C.de ppr£uaricari.l.& eleganter 7. jf.fi dolo.ff.de dol.mal. lege. nifi.j.ff. da adult. l.i. jf. prseaaricacorem.ff. adSCtum Turpil- Prat.Colludic cum reo ador, cuna procuratore ven- ditoris emptor,cum tutore amicus. Colludente tu- tore circumfcribitur pupillus. Brifibnius ex Di¬ geft. Co l^vdere etiam ex aliis caufis dicimus , atque ideo. ad ciuiles caufas pertinet hoc verbum leg. fed addes,.ic>.Dig. loc. Prateius. C o l L v p 1 v m quid fit, vide in lcge.7. Cod.de bon, profeript. In C o uVm quid iniicerevt torqueatur I.7.ff. ad 1 . Jul. eft vinculi genus quo collum aftringebatur, Briffon. Co L L v s o R1 e agere eodem fenfu dixit Vlpianus leg.fi ieruus. 50.iT. 1. ft.de leg.i. vbi tamen Pandedss Fleren. habent iuforie. Prateius. C o L l v s 1 o , fiue conlufio, eft latens 6 c fraudulen- ta conuentio , per quam alter in iudicio fuperari fe permattic, quainteruenien.te aliuuando delida re- manent impunita, vel'etiam comittuntur, leg.i.& 2. & t©t. tit. Digeft. de coiluf. deteg. 1 . fi fufpeda. Digeft.de iaoffic. teftament. & alibi fsepifftme.>& fo cundumAzonem tn Summa Codic. decollu. de¬ teg. fieper procuratorem & aduocatum caufarum, qui fe in lite fuperari patiuntur. Sed & per princi- pales perfonas in fimilibus,tam in ciuili caufa,quam in ipirituali, cap. audiuimus. extra de coiluf. detc- gen. in ciuilibus autern fecundum Azonem fit im- pune, nifi in hoc cafu , puta fi me agente cum alio, tanquam ipfe effet feruus meus, vel libertus, paf- fusfum eum pronunciari ingenuum , cenfiten- do contra me in iudicio eum ingenuum efle , & hoc ideo j he pe^ tales ita degeneres inquinaretur amplifiimus ordo Senatorum. §cc, Oldend.Prat» teius pecuniarum loquittir M. Cicero lib.3. Ofticio.Pra- 40 Cciivs 1 ss EProcurator dicitur,qui pafiuseft vin- cere aducrfarium,vt abfolueretur. Briffonius tenis C o l l o c a R 1 , id eft lecari, in 1.4,Cod.de vedigal, Collocare in tutiifima cnftodia ) l.24.C.de admi niftr.tar.vel curac. Collocata ciuitas, id eft fita 1 .1. de cenfib. Collocare nuptam pronubis adfcribhuv : earum enim oiiicium orat nouam nuptam in ledo colloca- re: vade Catulius fcripfit: - 'Dos vnis jenibus bon&\ Cognita Lene femina, Collocate puellamjit Terent. 5 ° Dernde Mam in Ufto HU coliocant. G o ' l l o Čare nuptias proprie dixit Imp. Gordia, leg. 1. Codic. de indic, vidui. toll. ex notatione M. Varr.Iibr.4. Ling, Latin. Sic CiceroJib.3. de orato. Tet ul it ille coronam ad collocandas nuptias. Vide Gothofrcdum ad L^.Dig, de fponfalibus. Co.lIo c ar e etiam fumitur Pontificiis.pro infti- tucre, &beneficium conferre.c.ad decorem.extr.de inftkution.& vide infra inftitutio. Prat. C ol l o domantur quadrupedes.Vlpian. titul. 20. Re- gul. Briffon. Co l l o Q_v 1 v m eoru qui in domu aliquam conue- nire foliti funt ad tradandum de adulterio. Varro libro >.de ling. lat. Hinc coiloquium, cum conue- niunt in vnum locum loquendi caufa Briffon. C o- l l v C T a t 10 eft conflidusfin l.qua adione.jT.fi in colludatione , ff adlegem Aquil, Io. Bello.E- tytnol. C o L L v d er E,i.e.luforie Agere,& dicutur qui quod in Tpecie ex animo facere videntur , id fi mu late & 70 nde aguc inter fe, aiiorum fenfibus illudentesihinc Co l l v s 1 m, in leg,3.jT.i.Digeft. mandat, alij habent coilufio. Co l l v s o R, 1.2. Cod dc coiluf, dete. qui colluforie agit,alias qui vna cum alio lu.dk. CouvERfi, ColluuieS' Briffo. ex ff. Col l Y B v s verbum (Jrffcum Polluci lib.3. c.^.inter- pretantiBud*us ad 1. vlt.fF.de pig. ad.fignificatius v im vcrbi ekprimit his verbis,Col- lybus eft id detrimenti: pecuni*,quod in ratiociniis emptionem auri adncllanr, & v;;lgocambium dici- tur, cum pecunia ad cxteras nationes exportandvT eft, & apud numularios aliis nummis cumrnutanda, vt fi argenta moneta , aurea mutetur, aut genera qu*dam pecuni* abrogata , & antiquata , aut quouis modo repudiabilia in vna prouincia alio quc genere permuranda fint raco 5 & recepto,&pro- mulgato in ea prouincia. Id enim quod cx pecunia apud numularium decedit, če velut perit, Collybus adpellatur. H*c ille. Cicero in Verremad.-^. £x omni'pecunia , quam aratoribus foluere debuiftis, certis nominibus dedudiones ficri folebant , pri- mum pro fpedatione& ^ollvbo.Prateius.Hinc Col- Ipbift* didi funt numularii. Prat. C o l l y r 1 a in inftrumento Medici efie ait leg.iS.jf. in inftrumento ff de inftrud. qu* vox originem fua in Latio non feruat. Nara ab ea , vnde prodit gen- te,KfrXs^ did:a Čuidas teftis eft, q a i p&K#. ita appeilan fcribit. Ncc dubiam eft, Gorrio duce atque aufpicc hoc medicarnenti genus figura tereti compofitum fuifte.Certam narnque habuiffe 3 ° * 0? ' C ANTE O. formam ex eo colligJtur , quod pleraque medica, menta Collyrii forma fingenda t«e, veteres rci me¬ dic* aučtoies prscipiivnt. Atque adeo Oribafius Collea. medic.lib.io.c.i3.Collyriis figuram tnbuit caudse muris fimikm. Vnde conieftura capi poteft, boe Medicamenti genas oblongum & rotundam fuifle:indeque norsien traxilTe, ac tuKig/m «w- /3Š: *£& appellatum,quod effet inftar mutilat* cau- dae.Briffbn, ^ ^ v(/ C o L L y r i v TVX*)\VeiV 7 $ f>tw .id eft, quod fluxum impediat, ac fiftat: medicamentum eft a d ocules pertinens ; Briffonio etiam ad alias cor- poris partes : Imp.Jf .25.de rer. diuif.aut ex fuis & a- lienis medicametis emplaftru aut eollyriu De Col- lyriis Corn.Celfus copiofe lib.'6.cap. 6 . Paulus in 1 . 18.iT.io. de inft.vel. inft.in inftrumento medici efte collyria & emplaftra, Sc esetera eius generis Caffius feribit.Hotomanus. Colobia in l.i. C. Th.de habir.quo vti oport.vefti- menti genus,di&a putat Ifidorus lib.Etimol.19.c3p. 2i.quoa oblonga effent & fine manicis. Diftimilia forte non erant ei veftimenti generi , quod Galli vocant T^eiftre. Cuiacius obf. lib.12. Colobia hoc in loco interpretatur latos clauos fuperiedtos interio- ri vefti. Prat. Alii Ce>lobu.m ; & piurali Coloba, le- guntJBriffo. Col ob v M,fiue Cblbbium honeftioris veftis gen us fuiffe Impp. conftitutio indicat, qu* eft de habitu quo intra vrbem Romam licet effe. Seruius quoque Colobiis antiquos vfosfferuos autem neque colobia, nequecalceos habuiffe feribit. Memini & in Epi- ftola quadampii Ro. Epifcopi ad Iuftum Viennen- fem , qu* Auiti verfibus fubit&a eft , Epifcopalis eolobii mentionem fieri : Qupdcumfine manicis fuiffe Ifidorus teftetur, fortaffe & illa tuni ca pečlo- ralis de quaMarasChriftiani nominis Diaconus fub Callo tortus eft , colobii formam habuit. Pitheus lib. aduerfar.i.c. 16. Colobiis aepenulis vti in vrbe Senatores iubebatur,no vefte militari.l.i.C.Thcod. de hab.quo vti opor. in vrb. Alexander Lampridio 4 ° autore, Cuiac.12.obf.39.Vide Sc Gothofr. ad 1.42.ff de donm.inter vir. & vxor, CotONARiVM ius(vetere interprete definitore in if.lex itaque in auth.de non alienan.aut permur. conft.7.) eft veluti fi quis domom valencem centum folidos, Sc prseftantem penftonem folidos decem ac- cipiat ab ecclefia , Sc dec pro ea foiidos centum feu amplius , aut ccrte minus, Sc quafi iam de propria aggrauat fe dareftngulis annis quaft penfionis no- mine folidos tres , ifte appellatur vn&SpiKtKk, Scc. Oldend. interdum autem colonarium ius dicitur eonditio colonhalias merces emphyteutica , quonia emphyteufis ex longa condučlione conftat. Idcm Oldend. Colonarivm ius quomodo differat ab emphyteu- ii,v r ide ad 1.24-iT.i.C. de faerof. Ecclef. CoiokaRia eonditio, vide leg.j.Cod.de infantib. expof. CoLonarivs contračhis quis dicatur, vide Go- thofr.ad rub.C.de iure emphy.&paulo poft in ver- 6 ° ho colonarius contraftus. 'Culonatvs perpetuus,vide L vnic.C. de mendi- ■canr. validis. Coion 1 a e pruprie colonortim deduftione ficbanf. : Quibufdam t.amen ciuitatib. licet in eas nulli colo- ni dedtnfti eflenr, Colonis ius Imperatores dabant; idque diucrftmode. Brif. COloniae3 municipiis difterunt. Nam Colonioe funtqus ex vrbe Roma originem habent t munici- pia vero funt ciuitates a Pop. Ro.in focietate fuoru JO munerum ac h ©nor uro recepta?, fuointerim iurc v- Ž04 temes. Gcedds. in titul.de verb. & rer. fignif.l. iS, num.7. C o l o n i -a s inde diftas putat Siculus Flaccus in liK de condit. agror. quod in municipia miferint colo- nos. Qupd Sc Aggenus Vrbicus probat, aitque,ap- peilatas ab agrorum noua dedicatione culturx; va¬ de non immerito Coloniam prsedio quod fub color.o poftdeatur, ab eove colatur dixere lurifcoft'. Paulus in I. fi-fo lege. iT. cqIonus.ft.de loca. Scaruola in 1 . Seiae 20.iT. prardia.ff.de inftr. inftrumc-ntoque lega.Erant aute Colonia?,cum coloni aiiquem in locum dedaceban- tur,aut veteribus incolis adfcribebatur , vel vereri- bus colonis noui addebantur. duoru erat gene- rum,quxda Latinse , qua?da Italicae. Latinis ius erat ciuiratis Sc fuffragii Sc magiftratus capiedi:fi in fua colonia magiftratu geftiffent.lde ius coloniistranf- padanis dedit. quamuis colonos in iis non collocaf* let Pompeius Strabo. Proiflde feribit ad Atticura Cicero. Quoniam videt ur in fuffragiis’ muitua pofte Gallia. Italicis autem c©loniis ius ciuitatis& luffragiis nullum erat,fed. qui in colomas illas dedu cebantur , ius ciuitatis ornnino quide amittebanr, immunes ramen erant , nec tributumaut hipen- dium pendebant. ltaquc extra.ltaliam coloniriu- ris Italici immunes erant cum prouinciarumfolum iributarium, Sc ftipendiarium effet. Tandem tame paulo ante Strabonis ptatem tota Italia ciuitatedo* nataeft.:& denique Antonini Imperatoristempo- re , cjuicunque ex orbe Romano effet ,vtIurifcon- fulti feribunt. Municipia vrbes erant iure ciuitatis Romanje donat£,in quas (i coloni deducerentur, in coloni* conditionem tranfibant , &cumantefui iuris effent,legcm a deaučtore coloni* accipiebant. Hinc veretur Cicero,ne Rullus municipia Campa- 'nise colonh occupet. . Eodem modo collonižin ius m uniči p ii tranfibant, vel beneficio fenatus vel eius qui coloniam deducebat,vt ex legis verbis, quae re- citaui, apparet. Puteolis coloniam fuiffe feribit Li* uius , feribit & Paterculus : paulo ante confulatum Ciceronisin municipii conditionem mutati fuerat, vt exbis verbis orationis fecund* in Rullum appa- ret: Puteolos vero qui nune in fua poteftate funt, fno iure, libertateq; vtuntur,totos r.ouo populoat- q ue aduentitiis copiis cccupabunt.pro Cselio: Nam quod eft obiečcum municipibus eife adolelcentem non probatum iuis : nemini vnquam pr*fenti Pu* teolani maioies honores habuerunt. kaque quod tantopere fe h*fitate Afconius conritetur, quidfit quod coloniam Piacentiam Cicero in Pifonem mu- nicipium appc-llarit, hinc nullo negotio folui dilui- que poteft. Tornebus iib.Aduerf.i.c.11.vide &Cu- iac.ir.obf.jj.Prateius.Cjeierum qu* fora , qu* con- ciliabula, qu* pr*fečlur* fuerint, videinfrafuii locis. Coionam pro loco agricolationis accipi apudPau- lum, leg. qu*ro.^.vlt.ft. locat. falfo putat Oldend. cum pro perfona fumi liquido conftet ex ipfo con- textu,idq*, Bartol us fentit refte.falfiilime igitur ibi- dem legit Coloniam I. Spieg. pro loco agricolatio¬ nis. Prat. Coloni proprie dicuntur, qui agrum certa peča- nia condudum colunt,atitore Columella, lib i.Vn¬ de in iure appeliantur nummis colentes, 1. fi apes. ff.de furt.l.fi merces.jT.vis maior.ff locat. C o L o N 1, dc quibus extat rubr. Cod.de agric. cenf. • Sc col.liberi homines erant,qui ea conditione agros colebant.vt Sc c er ta m eorufn nomine penfioneprs- ftarent, neque vnquam ab illis difcederent: adeoii: terra iploruna cjuodammodo demtna vidčretur, ■quin etiam trigima annorum poffeflionc ius illud ab agf3 u 6e>5 C A K T E O. 6o; C.vbi cauf.fifeal.l.J.C.de agric.&mancip.l.n.C. dc prsed.tamiac.li.n.Oldend. C o tcs i Ulyrici,alias lllyriciani, de Illprieo, ideft, Selanoma dicuntur, Shabetur in l.curn qua:rebatur Cod.vr.de vi.vbi dieitur ; inter lllyricianam aduo- ca tionern.gloifi. inter aduocatos de lllytico, C. de colo.]lIyrici.lib.u.l.vnica. 01 d.Prateius. Colonvs originarius fecundum loanem dieitur co- loni conditionalis filius,ex eo quod originaliter co- ditioni colonaria: fubie&us efbnec refert,fecundum loannem fitie in folo fuerit natus;fiue extra folum. quia.tariquam originarius ad terram illam reducen- dus eft,quam pater fuicepit colenda, vide l.origina- rios. C. deagri. Sccenfit.lib. vndeeimo : Oldend, Pratei. C o toiji originaleSjvide Li.Cod.de agric. & mancip. Coloni pa;rimonia!cs,vide i.7.C.vbi cauf.fifcal.l.ijr C.qui dar.tuto.l.i.C.de fugitiu.colon.' Coloni faltuenfes I.i.O.iam d.tit. Item ex tit.Nouell. vt nul. mutu. agricol, Et nuli.' 2,0 Csion 1 Palseftini funt liberiitamen terram dimittd- re non poflunt.Prat. Colom i atitem quidam partiarii vocantur, qui frti- dhis cum domino diuidunt,ad differentiam eorum, qui numniis colunt, quiqUe ad pectlniam numera- tam conduxerunt, 1.25..iT.vis maior. if.locat.l. -6. ff, defurt.& funt. Coloni partiarii fecundum quofdam i!Ii,qui terram colunt non pada pecunia,fed pro parte dimidia,vel ab agrorum dominis acquirebatur, quod ex tit. Di- geft. & Cod.de agric.&pratftrtim ex leg.ij. intelli- gitur.Prat. C o L o n v s quandoque fpeciatim feruum propnum, per qucm prsedia coluntur, denotat;alias quemlibet qui fundum colendjm fruendumque conduxit. Et vt prtedii vrbani condu 3 ;er,inquilinus, ita Ruftici Colonus dicitur.Vnde Colonus & inquilinus fepa- rantur.l.i4.$.fi domus ff.locati.Brif. C o L o N v s & Locator opponuntur. _ 10 Co l o n 1 c A lex,quae colonis dabatur, Varroni; vel qua colonia erat dcdufla.Frontino.BriflT. Colo Mici decuriones.id eft,coloniartjm decutio- nes.Sueto.in Angufto.Briff. Coloni /eu ruftici , praptii iuris vulgo dicuntur Fretbauren, quorum multi ciues funt coloni in op- pidis fuifle autejn &olim tales colonos,aut non per orania dillimiles, qui proprio colerent iure , liquct ev IJn plurer.jT.dne quibus .C.de Agricol.& ceniit. credent.agricol.Obferuauit Oldeiid.Spieg.vide fu- pra in dictione Cenfiti. C o lonu interdutn pro conduftoribus pr.rdiorum ad fifcum pertinentium acčipiuntur in confti t. Alex. 1 , coloni 8.C.de excuf.tur.Prat.Iidem, Coloni Caffaris adpellantur 1. fin.if.de offic. procu. Catfar.l.pen. 5". colo nos. if.de iur.immun.Et Coloni prsdiorumfiici,leg.vlt.J.priBio,Digeft. ad municip. Coloni etiam dicebantur,qui in Colonias deduce- j 0 bantur. Vnde colonus a municipe,& colonia a muni- cipio prorfus feparatur.I.Hbertus.jf.errerff". ad mu- nicip.l,eius,qui r7.jf,r.ft.eod.Paul.lib.4.Sent.tit.6.& huius differentise commeminere Gellius lib.ifi.cap. 15. & AIex. ab Alex. lib.4. cap.io.videfupra Colo- niam.Prat. Coloni differunt abemphvteuticariis. Namfinita empbyteufi culpa emphyteurai , ipfe cmphyteuta ŠMircvjiHtrta , feu meliorationes amittit: fin minus, no air.ittit:eiufque h^redibus eo nomine adtio čope- 40 tit, Clarus Hb.4.$.emphyteufis.qu{ftio.4-,V Vurm- blcr. i.praa.j4,obf.2. Gothofr. ad kg.j.ibiinomine meliorationis. C.de iur.emphyt: Coloni olitn generalitcr dicebanturomnes vfuuam iiabitantes;vt apud Vrrgiliuni: - Tyn; tenuert coltni. Jv unc vero colonosgeneratim vulgo rcferimus folum ad culturam agrorum,pratdiique ruftici conduflo- rem & cultorem fignificat: vt enim adium inquili- nus, ita agrorum colonus dieitur. ita bos feparat >° Marcian.leg.respignons,;7. /E de acq.poff. in libro tamen Codicis u.coloni ferrse adfcriptos iignificat. ^ Prat.Old.Briff. Co Lonor v M varia genera conftituir Azo.Sed ea ve- rius dignofces ex lib.u.Cc)d.Horum igituralii vo¬ cantur coloni conditionaleš, alii coloni inquilini, alii, originarii, alii partiarii, alii coloni finipliciter nuncupati.Prat. Colom 1 conditionaleš dicuntur,quafi ex fua condi- tione prasdium vel agrum colere dcbente«,& fecun- do dumio.de Plat.fic conftitiiuntur , quod primo in feriptis, ve! fineferiptis, perpetuo iure colonos fe tfle in fundo promittunt,vt poftea per viginti an- nosinfando permaneant. Et licct cjnidam putent bos efife adfcriptitios conditionaleš. tamen fecundfi loannem male putant,quia Colonus temporis tranf- curfu poreft liberuri, adfcriptitius vero minime, vt Cod.de agric.8lcenfit.Ieg.cum fcimus,Iib.n.rcqui- re fupra,Adfcriptitius.Pr ateiu s. tertia, fecundum fterilitatem terrarutn, & fecun-. dum loannem nullum ius habent ftatim fručtibus a folo feparatis, Etillc dieitur proprie parriarius, qui conducitrem rufticam pro communi damno & commodo. Et competit contra eum aftio pro focio. Old.Ptatei. Colonvs partiarius jtMfntnc Iuftiniano dieitur in lib.legum rufticarum titul,2.quem libellum epita- mte fux fubiicit C.Hermenopulus.Prat. Colonvs finipliciter fecundum Iobannem dieitur, qui fub certa annua mercede in pecunia numerata prsedia colenda accipif.Sc competit contra eum a- dio prseferiptis verbis, fiue in fafium. Nam fecun¬ dum eum non eflet locatio fine pecunia. ff. depof.l^ i.ffdi quisferuum. Nota vero differentiam inter colonos & inqai!i- nos. Primum enim: colonus in agro , inquilinus in adibus regulariter & fpeciali fignificatione intelli- glrar.l. Re pignorkfEde acquir.poffefl' 1 . vitim. ff. de vi & vi anaiar. Appian.lib. a.bell. ciuil. Dein- de ea qi« in pradia vrbana funt illata, pignori ef- feereduntur , etiara ignorante domino, inrufti- cis vero prsdiis non aiiter obligantur, quam li fciente domino fucrint illata: res coloni. Quo fenfu conciliantur 1 . Eo iure vtimur. ff. In quibus cauflis pig. vel Hypoth. tacit. contrah. Et 1 . Certi iuris C. de locat. & conduft. Denique fi inquili- nus condudam domum , vel cius partem rurfus alii locauerit , qttod fieri poteft, nifi aliud conue- nc-rit, 1 . Nemo prohibetur.C. Locat. tune res fe- quentis condudioris domino funt obligatte. 1 . Solu- tum.J. folutam , ff. de pignorat. aff, Sinautem colonus locauerit alii fundum condtičtum : res pofterioris condučioris , domino non obligantur, nec competit Seruianatfed fr u er us m caulfa pigno- ris ni 3 nent. leg. fi in lege.$.Si colonus fflocat.Ol- dendorp. Colonvs liber.I. i.C. de pr^J.tamiacis lib.n. Colom v s fuperficiarius eft , qui aream conducir ea condition.e,vt fibi Liceat in ea sdiucare , & domum tollere cum voluerit.Old. Prat. Colomli donunicidicebantur,qui colebant agros im- 70 CoLon a r i v s contradus, tjuo hodic apud fufticos peratoris e vt C.de prasdi.či omnitus reb.iib, 11,1.7. noftros nihil.cft freejuentius , cumquisvt liceat T 607 C. ANTE O. tfo? fibi hab?fe femper »grom , obHgatfe ac hseredes fuosjad eertam peeuniam vel fpeciero, vclvtrtmque quotanni$ foluendum.Certe nih.il aliud eft-.Old. in- qnam Bmphyteufis,non illa quidem in Godi¬ te defcnpta,fed quamexemplo illius politia velut -vrilem recepic. Fit autem mentio huiufmodi con- tračcus in Nou. de non alien. aut perm ut. reb. pro^ batque Bartoli di&um : Quod multa? conuentiones de colendis agris appelientur quidcm diuerfis no- minibus, res camen fit eademio l.fi rinita, cf.ft de ve&igalib.ff de dam. infečt. & l.i. C. de iur. emph. s P ie g* . , . . . _ . Co lon i a Germani#, cuius memimmus m dicciooe Agrippinenfes,intcr clarifHmas Imperii noftri vrbes, ab Oldendorpio rečle adnumeratur. CotoP soh e M caufoe ponere , eft diflentiendi inter partes finem facere , & vltimum cale«lum, ac to- tius rei dehnitiuum adiicere. ?wAea>Y,vertex eft , & Uniš capitis. Budams in l.vlt. de Senator. Sic Co- lophonem addere , eft vltimum & potentifTsmum *Q fuffragium adiicere , quafique vltimam manum imponere, poft quam nihil vitra hcefitandum fit. Spieg. .Color t id eft ornamentum orationis ) non eft re- jfpiciendus, Ted veritas. Qua de re non ineleganter Speeulator pluribus agit tit. de aduoc.jf.6. cum feq. Spieg. .Co L.o r a t v m benefieiumdn l.iubemus s.^T. fcientes. C.de faeroian&.ecelef. dicitur quod colore & pr#- textu aliauo defenditur,veluti officio aut ftudio a- P liquo> & £ 7 r‘ cLvn^copu^ideO: remunerandi gratia , vt No«, jio Perperam autem in vulgaris codicibus- collocari legitur pro colorati.Pratet. :Coi o ra tA donatio,i.2?.in pr.C.mandat. Color adipifcend^ pofTčflIonis.l.3,C.quilegitim,per¬ lon. ftand.in iudic. Color iuris.l.cj.C.decalumniator. Color naturalis ac natiuus.Colorum temperandoru vafa.Colore honeftatis quidvelari. Res ifto colore agitur, defenditur.BrifT.ex f£ & C. 4 ° Color, vt & titulus qa#fitus.> in l.Sulpitius.ff.-de do- nat.inter vir.& v*or.pro vitiofa, fraudulenta , n ec fincera donatione intclligendus eft:nec interpretes ignoracimt.CoIorem qu#fitura , vfquam in malam fonare partem,pro pr#textu fcilicet apud Mart. 1.2. de Inofric.teftam. igitua* color qu#fttu$ dicitur,cum id quod vere agirnus,fimulatione aliqua obreginius, iiue fraudana# legis gratia , fiue alia ex caufa id fiat;folentque hoc Joq-.:endi modo lurifconfulti ple- rumque vti metaphora , vt Alc. o : ~inatur,a rhetori- 5 ° bus aceepia,qui verborum coioribus veritatem ple- runque ofTufcant.Spieg. C o lok e m abigeatus qua:rere,l.prima < 5 T.quarto.ft : ,de abigeis. Co L v. MB AR v m fera eft'natura licet ex confuetu- dine auohre ^ reiiolaje iolcant.lnftit.de rcr. diuif, leg.^.de acqui.rer.dom. :C o L v mba R i A,latibula columb?arum,in quibus ni- difiednt fingula paria,a quibus feparat ri&rtf>*JvAc Varro BrifTon. 6 o £0 L v mBARi v M, Vlp. in 1 . Pomponius feribit. ff. ^Fara. ercifc. Idem Pom. inquit, & columbas , quae cmittifolent de colirmbario , venire in familis ercifcundos iudicium. Columbarium & columbaria, proprie eft locus vbi habitant columbae agreftes: nam domefticarum periftercones vocamus. Eft & columbarium , loculanventum in perifterotr.o- phio j fingulis columbarum paribus praeparatum. Spieg. .Col v m niuarium^vas quo veteres iniefta niue vinu coJabant, ideft^tranfmittefcant : partim vt aifius biberent, partim etiam vt Hqutdi»s Pompeniut J, 2,i.ftidc aut.& argent. In argento petorio etiam ij quod ad prseparationem brbendi comparatura eft, uti polumniuarium, & vrccoii.Marualis de colo niuarie , in A pophor. Setinos, moneo , noftra niue frange trientes.Pauperiore mero tingere lina potes, vt de faeco niuario,Attenuare niues norunt &lintea noftra.Frigidioc.colo nonfalit vndatuo. Hot.vide & Alciat-iib.8.parerg.c.4.Prat. C o K s t a t veteres voluptatis caufa Niuemadfen uafle , qua.in fummis sftiuis caloribus vina dilue- rentt ande Seneca luxuriam fui feculi carpens lib, 4. Nat. cjureft. c.ij. ait, non forb.ere folum niaemj fed etiam efic confueuerunt , & fruftra cius in fcy. pbos fuos deiicere, ne inter ipfam bibendi moraE torpefcant. Golvm pro Coftumlegi puto apud Pomponiumind, I.21 jT.i. ff.de aur.arg.leg.Vide Coftum.Hot. Colvmn>. s inde dici feribit Feftus libro tertio, quod culmiija fuftineant, lic accipit eas Vlpianus in l.ftcut S.jJT šprim® ft' fi ferui. vindic.Vitruuius au* tem^libro quarto^ capit.fecundo,quod colt:mcn,id eft fummum faftigii percurrens, tignum fuftineant. Prateius. Col v M nae ordiutp. 1 . 21.ff de legat.j.Columnsezdi* bus detra(ftii,fubdui£ bernafte anticjuitus prouincias certifllmum eft l.>. iF.conftituti.ff.de orig. iur.leg.eum qui,ff-.de iurifd. om.iud.Forca^.tn dial.62.Necyomant. : C o m 1 t i b v s annumerat Cic.adione 4. in Verrem 9 -pr^fedosjfcribasjprscconesjmedicos.luftinianus ve¬ ro fub tit.de oflr.adfef. Confiliarios,& adfeffores Ie~ gater & proconfuiiitn'Plinius lib.e.c.p. de Comi-« te Proconfuiis loquitur.Pi'ar,Briftb. Com 1 7 v m nomine lunfpenti prouincialium ros- giftrjtuum atlfeiTorcsappcllati funt : quos magG dratus arbitratu fuo deledos, fecumabducebant, 1 . nonfolum io.iT.qui primum. 5 .ff.de excufat.Li2.if.‘ • i.ffde vacat.&immun.Prateius. Co mA T v m in Conftitutionibus Impp.recentiorum varice pro adminiftrationum varietate , appcliatio- nes & fpecies cxtant : Surama ramen eorum diuifio induo gen era poteft diftribui. Ojuidam enim in Palatio militabantj circa latus principis agentes, & circa ipfum Imperatorera occuparti. Alij per prouin¬ cias conftituti erant,Briff. C o m e s rcrum. priuatarum in LvC.de bonis vac.lib, decimo , & leg.vlt.Cod.de petitrbonor.fubl.eodem lih & Nouell.7. Valentin, gubernator erat prjuatx fubdanti^principis , idque per c uram Rationa- lium. ita videtur diffiniifte CaiHodorus libr.fexto 5 in Formulis.lmerpretes Grsci lib.G (ZdciKiK/Žv, , itadiiHniuntnroT tov qui intimo Principis conH- lio aftiftebatjin jLi.Co.de no.C.fac.& L4.C0.de ad- • soc.diuerf.iudic. vt inter fpedabiles ponicur, idem & ConHftorianus dicitur l.ij.C.de excuf.mun.lib.ro decimo , rubric. de comitibus confjftorian. lege vi¬ tim.de difeuffor.leg.2.God. de Comitibus ffonftftpr. l:br. duodccim. eum proconfulibiis aequant An- themiu$,$r Honorius Li.C.eod.idem primi ordinis dicebatur, vt ex CafHodoro colligitur lib.6. Variar. Konfumtamen nefcius , quin.Sc comitiua primi ©rdinis raagiftfo fčrinii deputata fuerit , vt idem OafTiodorus ibidem feribit : fed aliis,vt ex variis ti- tulis lib.duodecim.Cod.patet. Vnde& Comitiua, eonfiftoriana in leg. quicnnque. Cod. de procurat. Ojjd (It Comitiua , auidve ftt ConHftorium , vide infra fuis locis.Prat. g;©M e s .facri palatijd. vnic.C »de com it. & archia fac. palat.lib. 12. huius commeminit CafTiodorus lib.6. Varia in Formula Arch>atron Briff €0 m e s militumin l.i.G.de off. Vicarij,& l.ncmo 6. C.de adfeflo. Porro comites rei militaris in parti- bus Orientis duo erant;per/Fgytum vnus,per Ifau- riam alter.Prat. Co m. e s domorum olim diccbatur is, fub cuius iurif- dnftione erant plurimi coloni ac inquilini'multa- rum domorum ac poiTeflionu > quse in Pontica dioe- «di & Cappadocja proprioe erant patrimonij Prin¬ cipis, homines puta tamiaci, poffefiionefquc tamia- c?, item ferui & equitia eiufdem iuris conditionis, nominis,l.vitim.Cod.vbi cauf.Hfcal.At Nouella 30, comjte domorum fublato , transfundit hanc rerum tamiacarum & femUKSi iurifdičtionem omnem in proconfulem Cappadocia? Hmul ac cohortc-m om¬ nem comitianam ; ita tamen vt feorfim id Hat, Prat. Comites fcholarum in I.3, Codic. de offtc.mng.ofE. cxtat & titulus de comit. & tribun, fcholar, lib.12. C.ij funt j ad quos fcholarum agentium in rebus gubernatio pertinet , & funt ornati comitiua pri¬ mi ordinis« Atque hic titulus honorarius eft imien- tus a Conftantrlmp. dum (ingulos quofque honore aliquo cumulare Cupiebat maxime, fecundi ctiam ordinis & tertij comitib.creatis. Eufeb-4.de Con- ^anti.vita.Hac vero dignitatc,vt idem cod,lib.tra- dit,ornati pnepofiti & tribuni fcholarum hjec bene*^ ficia habent, vt interfint Imperatoris epulis , & vt sdorent purpuram eius, quod pro fummo beneHcio babetur,Prat. C*OM£S patrimonij Itali^.Huias fic. mentio Nou.104. s Ccmes Jargitionum lulicarum dicitur, Prat« J T E O. Oi Com e s commcrciorum Lvni.de ann.&cap. C.l.2, C, qu* res vend.non pof.l.vlt.C.dc commerc. quinc- gotiariones curabat : commerciifve prgerat, cuiVe licebat comparare ferieum a barbaris,d.l.2. Conna- n us lib.8.cap.7»nu.i,Prat. CoMEs domefticorum vir.illuftris l.reftituends 6 .C, de adao.diuerfdudi.Lnemine 64.-C.de decurio.li.i:, l.vni.C.Th.qui a prgbit.tyron.duos ponit Notitia Imp. vnum equitum, d.l. neminem, &alterum pc. ^ ditum. Vide Ammia. Marceli, lib. 20. & 31. Vndc comitiua domefticorum apud Caffiodor.lib.2.varia. rum cpiftolarum,ad Symmachum & ad Senatum vr. bis,Briflon. Com e s Siliquatarior.um apud Ca{liod.iib.2.Varia.(jiii pode-ribus fpecierum ijnlatar.um.prgerat,fed & me- furis,ne quid culpx admitteretur Brif.Prat. Co.M e s faerse vehis in L vnica. C. Th. qui a prgbit,. tvronum. Comcs veftiarii in Notitia appellur. BrifT. Q ComeS facri ftabuli, dicitur equorum prgfeHus S; rečtor, qui &equorum prgftationi prgerat,l. 29.C. Th.de ann Sc trib.h3.de equo.coll.C. Tin qui canc-, niciequi dicebantur.Hunc Gallis dici Efcujer^tn. Iac.Cuiacius in Gommentariisad l.vni de comirib. fchola. lib. ,12* C. nrgatque eam adpellationemad Coneftabilem F i pertinere,aitque vocem mere Franci- cam J atque in Notitia ofHciorum C bft ant in op. dici Hupet^luj pojan-fecv <}>£P?fa>Y, Cotra videtur fenfiffe' £. Briftonius lib-3.de verb.fign.exAmmonoMonach, lib-3.cap. feptuagehmo, cuius hcec verba funt:Lcn n 0 dcgihlus regalium prgpofitus equoruin, quctnvul. go Coneftabilem vocant. Rhegino monachus libro fecundo Annalium. Eodem anno Buchardnm Co- j-nitem ftabuli fui (quod corrupte Conftabulumad- pellamus.) cuna-clafic m:(it-Coriicam. Eamdignita. tem fuiffe in pretio ex A.Marcellino liquet dc Va- lentiniano loquente, qui .Valentem fratrem ftabi;- lo cum tribunatus dignitate prefecit. Bridonb, Pratcius. Co m e s fccderatorum apud,Zonaram Tomo j. Anor lium in Tiberio.BriiT. C o M e s excubitorum apud eundem in IuftinoCs- ropat. Com s-s Arcbiatro?um qui medicis aulicis praerat,!. vni.qui a prebit.tiro.C. Th.de cuius dignitate feri¬ bit CafTiod.'Iib.6.Varia.eamilliusque munus,&<£. ciutn expIicans.Briflbn.Prat. Com e s grarii in d.l.vnic.& d.LHn.C. defufcept.lih. lo.prgpofitus erat thefaurorum. Comes difpoHrionum in d.l.vnic. 5 ° Comes metallorum in inferiptione l.r.C.de men]- lariis, fub quo erant procurarore-s metallorum> de quibus L 4. C.eod. eum fuiffe in Ulyrico conftatex Notitia imperii,queniam ibLfrequcns erat meta!-, iorum commercium, vt indicant 1.7.&8.C.Th.eoi Prat. Comi T e § .auri,Comltcs formarum 5 riparum&aliieij Tiberis portuu;quos omnes recenfet Cailiodorus, & extant varii tituli libro primo. Sc duodecimo.Cod. Eri ffon.Prat. $0 Comites matronarum.Moris fuiffe;vt fine comite materfamilias aut matrona non prodiret in pu- blicum & idcirc-o. non leuem iniuriam eifdem Heri ab iis qui.comit.es ear.um abducunt,teftatur Vlpia. leg.15.if. 11.& i2. leg.ip. Sc p, de iniuriis, Adqudicuntur indices or¬ dinarij , qui in pace & ocio ius reddunt, itemque pr«fe cum Senatus Rcmp. adminiftraret, rexere prouin- • cias, Proconfuies: & Tub augsftis inde Imperatori- th us , prouindarum pr«fides iride dicerentur, aut prseredi prsteno : hos poftea Tub Imperatoribus Imperio iam declimante , Comites didos. Erat, inquit, Comitatus Imperatoris Mediolani. Quid vultmfinaare aliud,nifi quia publicusi Impera- toris confiiium ibi quieuerat. Comites ergo in ■prouinciis habebantur , qui in quaque prouincia pubiieum fouebant confiiium. ^Etateautemno- 'ftra longealiud pr«fert Comitis nomen : inferio- rem fcilicet nobiiitatis gradu« , Tub Duce, fupra Barones. Hzciile. Comites praetere-a duodecim circa Caroli Magni tempom Tub mo Duce fue- runt, de quibus v ide in verbo Duces: quodtamen neque vbique , neque perpetuo obferuatum eft. Prat. ' 4 i <3 o mt T e s vice faera iudicafte oftendit 1 .1» £f. dehis qui per met.Tud.in C.Theod.Briflf. 'Co m i T E-s per prouincias conftituti. I.3. Cod.de ofc pr«fid.qualcs erant comites illyricbHiTpaniaridm, Tingitani«, Britanni«, ftali«, Argentoratenlis, li- toris Saxonici. Et Comes Orientis,qui V.C.&-S.P* vocatur.l.j.C. deadu0c.diuerf.iudic.b5. C-de cane, largit.tt.lib.10.Lvn.de clalEc.lib.11.1.29.& l.trigefi- mafeciičta;C.deappeJl.l. fecunda,in fi.C.de aduoc. diuerf.iud.Lvlt.C.de modo mult. C ui fuberant Pa- 5 'lxftina vtraque , Phcenicia, Syria vtraque, Cilicia vtraque,Cypru$, Ofrhoena, Mefbpotamia, Ifauria, •Arabia,ltem comes Afričan apud Augudin.epift.70. & in Notitia Occidendis , fub cuius difpofitione erant pra?pofiti limitum or$ Afrfcana?. Comites etiam tres funt lulUnianei,Pacatian£ videl. Phry- gi^jGalatia? prims,& Ifauris,NoueJ. Conftit.S.& Nouel. 24. &N0U.27. Idem luRinianas Comitem Armenis iuftulit.l.vltim, Cod.de ofBmagift.milit. Brifli 6 €0 m 1 T v m vt varia funt genera,ita varijfunt Sc a Prouincialibus tributa exi« geret, Sc cenfueta depofceret , fed prsdpue iuftu* eft^vt iudicibus^ Sc eorum olHcialib* pr«cepto im- mineret Sc fupereftet.Oid, Comes Palatinus fpurios legitimat. Alcičtus poft alios in rubric.if.de lib.& pofthumis. fed 6carroga» tioni aučtoritatem interponere eum pofte docetVi- glius.jf.adoptiui.Inftit.de exhered.Ubero.Prat, C o m 1 t v m Palatinorum officia diuerfa , qu« Pata- tino aliquo creato, etiamfi nominatim non exprD > mantar,eo ipfo'tamen,quod quis Palatinus creatus •eft , ipfi commifta eflTc intelliguntur ; fed ius Žegiti« mandi nullus habet Palatinus, nifi'expreile'hoc ab Imperatore acceperit,atque iila etiam poteftas ftri= čic interpretanda eft fecundum tenorem priuilegij. Vulte.in commenr.Inft.de nuptiis.jf.fin.nu.9. Comes thefaurorum:eius fit mentio in i.fin.C.vt di- gnit.ord.fcru. libro duodecimo. Sc l,fecunda,Crde palatin.facr.larg.eod. Meminit Sc Comitis*tke-fau« rorum per Thracias , Amm. Marcellinus libr. 29* ' Briff. C o m i-T i v M,locus eft,in quem populus fuifragioru caufaconueniebat.Pro ačtu ipfo,pluraliter tantim?, comitia veteres dicebant.Differt autem Comitium s Sc Concilium. Etenim dum comitia calabantur, fd ■eftj conuocabantur, totus populus per cornicinem adefte iubebatur.Concilium autem eft,quom a ma- giftratibus iudicij caufa congregatujr. Vigi.in tit 0 lnft.de Teft.ord, Comitierum genera quatuor Ro- m« crant, sedilitia, pra^toria, tribunitia^&-confula- P ria : quibus poftea addita cenforia , Sc quseftoria. Alex.de Alexand.lib.4. Genial. dier.cap^.SpiegeL Briifonius quatuor etiam genera recitat , Calata 0 r Centuriata,Tributa,Curiata. C o m i t 1 o r v m ratione vniuer&m accurate tradi- ditdodiilimus vir Bap/Egnat/ha&enus Scig nora« tam,Sc innoluta m errore.Sic enim de fe aitrNos ve¬ ro primif'vt opinor) centuriatis comitiis leges quo« queferri:nos tributis,plebeios magiftratus,deman- dari nos,quid tributa acuriatis diftent,qu 3 e alij ma- 0 gnp crrore eadem efTe puuirunt: nos curiatis comi¬ tiis Sc legibus rern militarem tandem , & aufpicu • procurata reteximus.S pieg. 4 R*(i in NouelLiB.jT.^ice-rV®. vertit Haloander co- mitiauos, quam verfionem reprobat I. Cuiac. in L vnic.non licere hab.metroco.C.mauultque vertere vicanos,quodre(ftiu5 putem. Nam dicitur 'tiri Wc 4 fl?.Prat. -Comit 1 A n 1 dicuntur comitum ofti C'iales,yt idetit Cuiaciusfcripfit ad d.l.vnicam.Prat. °-C-o m 1 T A T e n-se \ dicuntur, quictmque de comita- tufunt , quos tamen omnes palatinos dietos arbi- tror,vt ollendi videtur ex-Conft«ntini Imperatoris decaftrenfi omniumpaiat.pecul.Conrtan.iib.4.cap, i 5 .nu. 4 . Comi tatesis e-s militcs l.vlt.jf.pro limitaneis.C. deoftic. pr«feči-.pr5?tG. A-fric.qui Gomitatui con- -cefli funr,vt aiunt Arcadius AHonorius l.hemo mi- les.de re milit.lib. 12. C. Comitatenfes legiones.vi- dt-;j.Legiones 4 & fup.comitatenfes legiones.Prat. 'O Comitaten s-e-s iargitiertwi.fcriniis. 7 ;Cv 4 e pa- -la-Un : facr. lar gftib.iT - i 1 £i) C A NTE O. I 6i6 C o m i T aT t vAj comitum dignitas appellatur,!.per fingalas.30.C0dic.de difcufi lib.io. 3 z leg. curiales. 47.de decur. eod. lib. & paBlm apud Cafilodorum lib.6.& 7.variar. *Comi t A t 1 v a k v m gradus,primi ordinis comira- tiuam eommemorat 1 . 6 . C.de prin. ag.in reb.lib.12. alios Catlidor.in lib.variar.Prat. C o m i ter conferuare maieftatem , boe feederibus čoprehendifolebatjVt intelligetetur is populus fu- perior, cuius maiebas comiter feruari iubebatur,!. 10 non dubito.7-. Digeft. de capt.dc poftlim. reuer.vbi faifo in vulgat.lib. legitur communiter.roeminit & M.Cicero in Orat. pro Cornei.Balbo. Primum,ait, verbi genus boe conferuandi , imperantis eft > non precancis,dcinde cum alt eri us populi maieftas con- feruari iubetur, de altero iubetur, de altero filetu.?, cene ille'populus in fuperiori conditione, ca.ufa- que ponitur. Prat, C o mi t e r jVt vult Varro lib. 6.de ling. I at.hilare ac lubenter, cuius origo Grčeče yJo^as: inde Latine, 20 commifTatio dida, a Gradis ,vt quidam volunt,co- mosdia.Prat. C o m 1 t e R,alias bilare & lubenter.BrifT. KapLu Ariftoteles vocat ex multis familiis,qu£ primo conftituta eft hominum focietate, non quotiui: , .ni fed diuturni vfus cauf. Pofteriores L atinipagum vocauerunt verbo Gra?co. Nam linffirfS' Dorica vm-pt) fontes appellantur. Eiufdem enim vici- nitatis Homžnes eodem modo vtebanvur. Con- nanns. C o m 1 r a T v S,pro aula. Mediolani tune erat Impc- ratoris comitatus,id eft,aula.BrifT. C p m 1 t a t v s facer.Lmiiites.13. jf. ignominiofa.rf.de re milit, v bi eft Imperator. Comitatus (vt feribit Andr.Alciat.l.pupillas 239 .$. territoriu. rf de verb, fign.^proprie de Imperatoria aula dicitur, Ted quia tempore C&roii magni,regnamibufque] 3 erengariis Sc OttRonibus 9 ad fingulas ciuitates regendas ali- quis comes mittebatur,cmpic iurifdidio,territoriu, P veniendo.Prat. Comitialis morbus apud Tauolenum ii> l7qui tertiana 53.fF.de a:dilit.edid.& Vlpian.l.i.fFdeaučt, tut. dicitur , quod in comitiis vt & aliis hominum ccetibus eo corrcpti maxime infeftarentur , &fre. quenter detegerentur. Grcecis ^A«' 4 tx,qustcfte Galeno j.dedaborantibus locis,eft interuallatame* tis & fenfuum cum leefione conuulfio. Alio nomint Facer morbus appellatur propter fui magnitudi- nem. Hippocrates in 6.Epidem. fečt. 6. aphorif.j, [M}cthLo vbavv nominat. dicitur & Kerculeusmor- bus_.quod ei familiaris,vel quod magnus. Idemca* i ducus aerebro lapfu,& quod eiufmodi cetatemma- j Xime infeftet, Fuchf.2. fcčl.i.c.12. Idem aPlauto in i captiuis & Plinio 10.cap. 23.de lib.28.c.3 morbus,qui ; infputatur, appellatur, non quod Fputo curctur,vt I quidam putant,fed quod,fi epilepticus occnrrit,vcl, ! morbus ipfe nominatur , abommandi morbiiudi- | cio fputum emittatur.Mcrcurial.5. Variar.n.PlatG j 11. de legibus eniptum hominem Sacro morboli- 1 borantem intra annum redhiberi voluit , phthib i' cum & alios intra f£x menfes : vel ideocjuodreli- i« qui morbi fex menfibus digno(cuntur,epilepfiavix \ intra annum reči e a vulgaribns difcerni poflit. 1 Mefcurial. 4. Variar.7. notat, quod ClcmensAte. j xand-7. Stromatum Fcripferit, hircinas carnes epi. 1 lepticis auxiliari : cum ex Plutarcho in proMcm, conftet, capras cateris animalibus comitiali morbo 1 teniari ob meatuum anguftiam , quamaiguitvocis earum tenuitas,vide Gothof. ad d.l.qui tertiana 53. de sedilit.edičl. Comitialis morbus inde dicitur, cjuod cuilibet e. populo morbus huiufmodi fuperueniens, comitia dirimeret.Brifl' C o m 1 t 1 a N a cohors. vide Noučll. 27.cap.i. Vt& Comicianaapparitio, Gothefr.in not.ad iamd.c.i., C o M 1 t 1 A n v m ofticium in 1.2. C. de offic. miliur. iud.interpretatur ibidem Gothofred. Comitesmi- litum. I t« ■* i * i Šc diftričlus (quoniam ilii comes pr^erat) Comitsu 4 ° CommacVLarl Te confortiis alkiuoruia, inU tus dici:etiam pro comitiis dixit Varro lib. 4. ling, Latin.Prat. C o m 1 t 1 a a.fimul itando dieta co.nuentus funt po¬ puli ad eiigendos snagiftratus. At conf. cen let ur, cum populi parsconucnit. vnde comitia confularia prstoria. Tribunitia, y£diiitia,& denit/ue omnium magiftratuum creandorum , nuneupabantur iftx populi coitiones. Catterum tres diderentia: comi- tiorumfuerant. Nam qusdam calata, quardam cu- . i-iata, qu*dam centuriata vocabantur. Calata co- 5 ° ipitia pre collegio Pontificis habebantur } inaugu- randi Re^gis vel Flaminis caufa: alioquin femper in foro.Curiata ex curiis,hor eft,tribubus conftabant. Erant autem Roma? tnbus initio tres ; tandem cce- peruitt efte tngirita quinque, manente tamen no- mine, vt de eenturiis agrorum dicit Columella lib. 6. Ex his enim pro conditione cenfus & setatis , p-, r ličlorem conuocabantur.Centuriata dcnique comi¬ tia eranr, cum per fingulas centurias calculus vnus pro fuftragio ferebatur. Sic enim ciucs ob mulatu- °° dinem centenario numero diftribuebantur in crea- aut de eorum ilipendis lu- crum facere. Commeatus enim in prion ftgni- ficatiane accipitur pro cibariis atquc alimenti s exercitus,&c. Nebriftenf.& Ferret.de teftamcnt.or- dinand. Commeatvm varie proreaccipiconftat_ex fub- ie&is. Gommsat v s miiitura, vel commeata^ait Gothof. iam d loc. funt cibaria Sc aliraenta exercitns: Alias commeatus fignificat tempus quo quis ire & redire pofcl.i.fr.de re milit .Sc alibi;fxpe,vt L2.iT.fin.tf.ad teraporis.fa&a prius copia docendi, mim foftc cafi- bus quibufdam dctentus (it,nropter quos veni* di- gnus videatur. Inde eft,quodPlin.lib,io.Epift.24, a Taiano commeatum jo.dierum petit,ytin mu ni* cipium,inquo Principum ftatuas ponere deftiaa- bat,excurrere ei !iceret.Quod ci Traianus Epift.25. indulget. Atq.id eft commeatus, qucm fe prsfe&u «rarii accepitfe Epifir^.lib.j. narrat. Sic Ciceroad Heren.llle qui a d diem commeatus non vemt,quod eum aqua? interclufiirent.x41iquando accipitur pro cibariis ad alimoniam exercitus J Sc režpubličae, autj multitudinis alicuius, vel etiam priuatim. Cicero, pro lege Manilia. lam commeatu Sc priuato Sc pu¬ hlico proliibebamur. Saluft.inbelloCatiL fi vin- cimus, omnia nobis tuta erunt, commeatus abutr¬ de. Aliauando accipitur commeatus pro tranfitUa multitudinis. Vnde Apuleius, lib. 6.Sed euneatir* ftipato commeatu.« difdcultates tranfabiremuf. An- chora. municipal.&-^pud ctadicos aučlores. Sic. accipitur w Commemoratio RecelHtudinisJ.^.G.ad legem 3 ° apud Paulum l.qui commeatus.p.tfde re milit.Pra- teius Eriff, Commeatvm etiam interpretatur Iac.Cuiacius abeundi licentiam, Sicque accipi ait in Conftanti-. ni conftit. l.i.Cod.de c0mmea.lib.i2.rede. Atque huius licentias extat formula apud Liuiam lib. 30. Si quis veftrum fuos inuifere v.ult, commeatum do: primo vere adiitis edico.Prat.Hinč Commeatvm petere apud Varronem libro 5*ling. Latinse.Et Commeatvm accipere eodem fenfu quibufdam 1. miIes.34.Cex quib.cauf.mai. C o m m fi a t v M dare, Commeatus dari dicitur, ait Feft.in voce Reraeare, id eft, tempus qnoire, & re¬ dire commode podit.Que nomine plerunque facul- tas militibus ad tempus recedendi concefta atque indulta fignificatur,id eftR?c£iwlicebat.BriČ C o m M H a t v M impetrare, boe eft , licentiam mo- randi,vbi volueritj.filij 22.Cpe.ad municip.Prat. Co-mmeAtvs etiam accipitur pr.o fpatio ad eun- 50 dum Sc agendam, in via.puhlica, l.i ^.deindc.Cne quid in loc.publ. At in iT.hoc interdidum.14. d.1.2. fumitur pro ipfo iure eundi,agendive,Prat. Go m M e a t v s autem in l.ft.C.de commea.lib.13.in- terpretarer r ni rm; ctpicna^ vt &interpre- tatur Gregorms Na2.ian2.enus his verbis c/b'rv (mi vb roli oi (žzeamque apud te deponat mco nomine , fihoc non fecerit,aut non probe fecerit,mandati mihi ad- uerfus eum adio erit.Ibidem rnj.2.Vnde C o M m e n DA r e corpus dicit Vlpia.J. & Ci quis. $, hnpcnia.ff.de relig.Sc liimp.fun.pro temporis caufst deponere, doneč iuftte fepultur* corpus tradatur. Nam.Paulus l.fi quis enim.eod.tit.tf.oftendie, ple- runque corpora temporis caufa dcponi.Qaod&. nos docuit libellus Seuero Imp.datus. Opprelfus necef- fttate corpora eorum fidili iarcoph^go commenda- uerim,donecis locii?, quem emeram „ a: din ca ret ur 0 Reiicienda igftur eft F. Duareni lečlio exiftimai« in di im pen fa.leg j poftfe condendum.pro, com- mendandu.Prat. Adde Brech^um Le o ramen dare, in tit.de verb.& rer.fignif. C o m N a n D are Gequitem petitionisd..4.C.de obfeq a patr.prsftan. C o m m e n dare voluntatera,l.i6.C.cle fipeicom. C o mm e n da r e penes aliouem, id eft,deponere, 1. 6 .Sc ^.C.dcpoftc. CoMmendaRe cenfendus eft Sc Fvoman. Pont. Sacerdotia,cum adminiftratorem generalem altcu- ius opulenti templi aliquem c^nftituit, cenfeturq, is iiberam babere procurationem , modo nimirnm reperro, quo, tefte Alciato lcg.eomraendare. C de verb. ftgniftc. cifra ius irreuocabilis. tituli, ex fa- crorum fručiibus oi luxurientur. Sed Sc commendat etiam, qui cuftodiam mandat, vt i- dem adnotauir, cnarrans d.l, commendare.Oldendi Prat, ^ V 3 6 is> C A N T E O. 6to CommeHdatarivs, dicitur nudus minifter.l.Lu- cius.24.ffdepof1t.Prat. Commendatitiae liter# funt dimiflTori#,quibus clericus dimittitur & abfoluitur a poteftate fui Epi- fcopi, in quibus perhibetur de vita & ordinibus i 1- lius teftimonium.Oldcnd.Prat. C o mm snd an di verbo relinqui libertatem non videri Diocletianus , & Maximianus rcfcripferunc, l.ex verbe.C.dc iideicom.libert.Prat, £x verbo CommENDo, teftamento vel codicillis fi- deicommiiTa libertas reli&a non videtur. 1 . 12. C.dc Edeicom.libert.Briff. Commendare etiara ad Iiosaines refer-tur apud Vlpianum, leg. fi vero non. 12. jT-cum quidam.&f£ manda.iignificat quafi easum eommittere fider, Yt apud Terent.in Eunuch. A čh 4.Scen.2. Ego mo tud commendocomraitto fidei. Id dicit more & inftituto Athenienfium, apud quos qui ciues non erant,fcd inouilini, patronum alique fibi optabant, quod vlpeiv dicebant, qui autem patronum non habebar,in ius eo nomine vo- cabatur* appellabaturque iftud iudicium m cn'y . Torn c-b. a d uer f. 1 ib-. 12.c. 1 o. H i n c CommenDarEjIi cum datiuo inngatur , hgnifcat committere:fi vero accufatiuo,cum Apud,vel abia- tiuo,cum ln,lignificat laudare,vt in leg.fi vero non jremt1nerandi.5r.cum quidam.f£mandati. Signiiicat quoque deponere.l. commendare. ff de verb. fign. O Id en d . CommsndAti & recommendati dicebantur , non iidem qui v?.falli,fed tantum, qui-fe in alieuius po- tentioris Edem & tutelam receperant,qui & aliidati dicuntur , Neapol. cordt. lib.3. tit.7. vt in terris,in- quit, demanij noftri nulli omnino liceat aifidatos vel recommendatos habere.Prat. Comm en D ati TiAe liter#, leg.penultim. Digeft. de acquirend.rer.dominio. & apud' Macrobium lib. a.cap.4.Accipe,ait,commendatitias:quia illic nemi- nem nofti.Prat.ex BrUT. Com m s n T ar. i e n s e s , carcerum prsefečli, vel ca - idodes. Briffon. apud antiquos dicebantur qui in commentarium cuftodias referebant, & librum cu~ jftodiarum fir.gulis quibufque diebus conficiebant 5 vt apud nos memorias tradidit VlpianusinJ. diuus Adr.ff.de boni-s dam.nam ita spucr eurnferibendum eft : non, vt in quibufdam vulgatis codicibuSjCom- mentanenfes. AdpeHari etiam pofTunt hi, ad quos receptarum perfonarum euftodia obferu.atioque pertinebat: vt inquit Imperatorinl.penX.de cuft. reorum.nomen fortiti , fecundum Accurf.quia co- mitari debent eum,quem cuftodiunt: vel quia Co~ mentarium iocus erat , vbi captiui retinebanttir. Tamen magis placet, quod in Commentarios no- mina eorum, qui carcere continebantur ,.referrent= Briffon. CommentariENSES etiam adpeliari ecepti funt, quorum.manu adafubnotabantvir , quoriesapud fifeum agitur,leg.in fraudem 45.5$\quoties. Digeft. de iur.fifc.Erant & in legionibus cjommcntarienfes, vt ex Imperij notitia adparet.Prat. Commen T ariensis gradum repetere.l.i. C.ad leg. Iul.de amb. Nomen efe ordinis Sc promotionis in militia : vt nune dicitur-Princeps, vel Commen.. tarien-lis,aut Cornicularius.Briff. Čommentarits Principis feu comentarium apud Modeftinum in leg.abeire.32.ff ex quib.cauf.maior. accjpitur vt vult Hotoraannus prolibro, Sc ephe- meride Principis , in quo eorum omnium no.mina perfcribit,quibus aliqua Reip. procuratio commif- faeft.Prat. Coj4.mbn.tarh dicuntur libri) in quib«$ rcs : non late,nequc diftufe, fedTub quodam compendiover. borum, Sc quafi per capita expiicantur : vt de com. mentarris N umor apad Liuium lib. 1. & ideo Cicero ' in Bruto:Non eft(inquit)oratio/ed quali capitare. ; rum,& orat ion is commentarium paulo pleniur. Se- : neca Declam. 3. Sine commentario nunquamdixic Seuerus Caflius , nec hoc commentario contentus erat,in. quo nudse res ponuntur. Ccelius ad Cicerc- nem feribens, Epift. fam.lib.8. Commentariumre. 10 rum vrbanarum primum dedi. Sic Traianusad Plinium dediffe mciustriuna liberorum Suetonio Tranquilloea conditione quaaflueui , referriia Commentarios meos iufli, vbi interpres: Nosdiur- nalem &rationalem(fubaudi librum)in qiiemprir.. j ceps ačla fua refert, interpretandum ducimus, ] n alia fignificatione magis nota, commentaria etian ' interpretum dkuntur :■ vt Seruij-, Oonati, &alio- rum. Sc de commentarienlibus meminit etiam Baldus confilio 22^. 1. dub. in vitim, dub.ini .14 20 Cotta. CommentarivS ,liber eft, quem fibrqaifquepri- uatimfacere confueuir, quafi quoddam memorij promptuarium eorum qux agimus.: id efl, diariu6c i ephemeris ačtionum noftrarum, Regiftrum vulgo | vocatunv.Budf-us m.d.Kabefie;atque inde eemmen. ; tarij Caefaris didi , in quibus res eius in Gallia& ■ bello ciuili geft^, non late Sc plene enarrantur,fed J , veluti perftringuntur. Comm e n t a t ion e s, a comminifcendo didse, fd- j 3 ° laciamque confingendo,tefte Donato.Alciar.vtele- ganter, ita vere pofleriorum iuris interpretumni- [ mis longas illas futilefque ac param fibi conftan- !■ tes lucubrationes alkubi commentatianesvocat;& ■ quidem proprie , eafdemque libere agnofeit,plus 1 detrimenti iuri noftro attulifTe,quam auxilij: vt de 1 dočloribus,inquiens,dici poflit,quod prouerbiotri- ( to demcdicis traditur , Me multitudo perditme* » dentium.Spieg. Commen ta , pro feriptis apud Ciceronemin Bruto. Com m e nt i T iv m, ide m quod fčlitium-.Citeropri- j mo de Orar.Vt fi in illa commenticia Platonisciai- tateres ageretur. Com m e n t i t i v M-ius.Paulus in 1. fi pcena. (F. le pcen. vocat, quod dgmento, nonre i p fa fabfiftit, id eft, nouum Sc recens ex-coguatum,hoc eft,non trans- [ latam, non aliunde. fumptum, nulloque aemplo • inftitutum, fed veluti Ečfitium. Accurfius a Coffi« mentis iurifprudentum efTe dixit, ignorans figni- j >° ficationem eius vocis, tefte BudiEo in pofter, An- notat, Com m en T v m, fi&io eftva Comminifcor. Pap.iiiil, * nus:Socer,inquit, cum nurum adulterii aceufaturn fe libellis praefidiatis teftatus fuillet, maluit ab at. cufatione defhlere,& lucrum ex dote magis petere. 1 Qtumtur, an huiufmodi commentum eius admiui exiftimesr > Itetn Marceilus de iure hfci.legires quse. Dignum fuiile puniri pro tam turpi, tamejue inui- ^ diofo commento.ltem Vlpia.de reb.eor.quifubtut. l.quamuis.Tam čallidum commentum in exempiS coercere debeat.Nebr, Com m e N t ariv M,pro protocollo/eurptula tabel- Iionum accipi poffe,8i referre in commentaria,pro pretocollare , demonftrat Infulanus ex Cicerone. Spieg. Co mm e N T v m dicitur fi&io rei, qu$ non eft,Varro« ni libr.5.1ing Latin.$ic accipiendum putem in h ob hsec verba.fKde iis, qui not. infam. & 1.2. C. de re¬ bus aiien. non alien. Sc alibi fepe.Prat. Vnde-DOfi 7 ° inepte. Com m e N t y.m pro fraude pofiiit Ponti£ex maxiirms- cap.pei* 6ll C ANTE O. 6iz cap.peruenit.i.iunfta ibi glo.estra de tcftib.cogen. Prat. Co m m e K T v m eft fraudulenta machinatio,& calli- da fubtilifque aftutia.Briff Co m m e n t i t i a m venditionem in 1. a.C.fi aduerf. vend. interpretatur Accurf« eommcntitise com- pofitam, cum pupillum lčdunt, hoc cft.(vt figni- ficantius rem apcriam ) fičte coloreque qusefito. Prat. Comme n ti Ri.BrifT.exff.. 10 Commhrcivm eft promifcuus mercandi inuicem vfusivel vt dcfinit Vlp. in Epit.tit. 19. eft vendendi emendique inuicem ius Prat. vel commcrcium eft mutua ilia rerum communicatio j qu£ per centra* ■čl u s r con ue n t i © ne fq u e explicatur.Briff. Com m h-rciv m apud Hermogenianuml.ex hoc iu- re.ff.de iuftit. Sc iur. putat Accurfius pro pernuita- tione accipi:quod Sc Baldus probat. Alciatus comra fentit , exiftim&tquc eo verboomnes contradus, etiam innominatos contineri. Non it tamen infi- 20 cias,quin expofitio Accurfij defendi poftit. CommsrCivm verbum' generis eft ad omnes con¬ tradus pertincns,in quibu$ merx,vnde dudum eft. Secundum Accnrf. in d l. exhoc iure.-cuius fenten- tia iuuatur l.quod fi miner 24. jf.i.ff.de minor. Sic etiam accipitur rubr. C. decommerc. & mercat. PratJtaque nobis efte commercium alieuius rei di- cimus,quara contrahendo acquirere polfumus.Fer- ree.tit.de legatis. Commercivm car um rerum non efle dicitur^use 5° vftbus hominum dominioque fubiici, Sc in obliga- fcionem deduci, alienarique & adquiri non poffunt. j. 54.jf.vlt.de legib. lib.i.l. 6 .& I.54. jf.omnium.ff.de contr. empt. Sc Lr.jf.i.fi!quiE res pig.l. vit. ff de a d. empt.quod ex leg.^.jf.facram. de verb. oblig.& ex jf.2. Inft. de inut. ftip. colligi poteft , vbi Theoph. xo/*{U/m*v,ait,£$;y h th h k^adci. BrifT. Commhrcivm non habere alieuius rei dicitur qui eiushabend« capax non eft, l.^ff. de verboru 40 obligationibus.d.jf.2.de inutil.ftipul.cui poftidendi ids non eft J L40.fi* de leg.lib.i. 1.49.$. pen.de leg, lib.3. Commercio redemptajid eft,pretio datoho- ftibus vendentibus,&iure commercij, vt l.io.l.u.l, poftli. reuerftl.fi.fEeod.tit. Briff • Commerciorvm cpme$,fcuj‘iis mentio litin lcg.v- nic.C.de annon.de capit.lcg. 2. C«qu£ res venir.non poff.1. 6 .Cod .de comerc.dc mercat.) eft,qui curat,ne commercia iliicita exerceantur, cuique foli a bar- >° baris comparandi feriefin vfum principis ius ac po- teftas eft:& fine quo cum barbaris vitra fines confti- tutos negociari non licet,Gothofr..?d d.l.vnic*.C. de annon.& cap.per d.1.2. com m ili T 1 v m apud Tryph.leg.de hsereditate.19. ff.de caft.pecul.interpretatur Alciatus lib*4.1)ifp.c, i7.mi!itum commercium,& facultatem ipfam , ceu ius, quo vnamilitant.F. Hetoman. in Commcnta- riisiuris fbcietatem interpretatur militi«, quam in- ter fe milites habcnt.Hotomanni fententiam probat 6° Prat.fed ante e«m, Budsus-commilitium expofue- rat focietatem militarem, Sc contubernalem amici- tiam:idque fecutus erat Corrafius lib. 2. Mifcella- neorum J cap.4.commi!itium enim intclligimus cum fimul miiitare cosperunt d.l. de heredirate. Huius verbi meminit quoque Velleius Patercuius, Oni- diu$,& Tacitus.Prat. Commin ATion e s fant min« iudicis, quxvim rei iudicat« non habent,vr pater per titulum Cod. co- mina.epift.lo.BeiLEtymol. jq Co m m 1 n A tio iudicis vim ftipulationi? non habetj Bi.4.6. Cod. commlnat. epift.leg.7. Qod.de fent. Svmmacbus inEpift. Sententiafub comminatione deprompta effeftu atque executione vacuatur* Gothofr.ad d.l.i. Com mi n 1 s ci, ait Varro di&umacon , &mente, cum finguntur in mente , qu'3e non funt.Sic accipi debet l.i.in fin. princ.ff. deeo, per 'quem faft.erit. Prat 4 Comminvs in Honor, &: Tbeodof. conftitutione l.^.C.defrud. 6di. exp. accipi debet pro in prsefen- tia, vbi Comminus pro tota diefalfo interpretatur Accnrfius. Quo vero fignificatu accepere iidem Impp. eodem accepit & Iuftinianus 1. fi imperialrs. C.de nuptiis.Prat. C o m m in v s pro e propinquo fumitur apud Ter- tulliamim de carneCbrifti Accedant,ait,communis ad congreffum. Vnde Sc p?oftatim,vel ad manus accipitur vel prsfenti pecunia, l. fi,quafi. ‘ft.de pi- gn or.a čl.Prat. Comminvs refpondere,id eftjeoraTO.Bnfl. Comminvs , continuo,fine intermiffione. Venu* leius 1. 157.fi! de verb.oblig.Cotinuus ačlus ftipulan- tis & promittenris cffe debet,vt tamen.aliquod mo¬ ment um natura? interuenire pcffit,& communis re- fpondere ftipuianti eportet. Idem B5.de pignorib. PompOn. I.5. ff. de pign.ad. Si qwafi recepturus a debirore tuo comminns pecuniam reddidifti ei pi« gnus.Virgil.lib.1. Georg. Quid dicam iafto cjua femine cvmminui ar ud InfecjuitHr? -— Plotom. — CommiScere partes,BriiT.eXff. C o m m 1 s s a dicuntur 3 inquit Afconius, quar centra teftatorisveluntatemfa&a, aut non fačla ab bere- dejmulčta alinua pmnaq; pleduntur. Cau/a com« miffi eft tum,fi quis hoftibus ant barbaris arma ve- dit,ferrum,cotem, Lc0tem5ff.de ve'dig.& commiff.l. i.G.de commerc.&merc.tura fi quis aliquid contra praeferipta legem vendiderit, etiamfi non hoftibus. l.fi quis'.Č;Ida dicitur Sc hereditas, qao- - niam id commiffum eft , quamobrcm ei auferatur Hotom. Commissa ftipulavio , cum id quod per eam pro- miflum eft.-,debetur.pafTim fub tit.de verb. cblig.ac cumeffedum fortitur , nempe quoniam cafus con^ V 4 Č2J C ANTE O. ugit,qno promiffib dari debeat exceutioni.Hotom. Item Commissa obligatio , l.i. ff.vlt. ff. de ftipul.feruo- rum.ltem Commissa deuotio capitis a Ciccrone in eapro Damo : csrm-fe veti ttna fatefetur,Žccapat-deuctu deberet.Hotoman.Sic eommifiam haireditatecn pa- Isftrs Cicero disit accufationis !ib. 2. .quemalij tjuartum faciunt. cum eam in eura cafum incidiiTe fignificarct , quo ad palasftram pertineret, C o m m j t r e r e alt Feft. lib.p proprie efl fimalrait. tere. Nunc eo vtimur & pro facere»aut pro dclia, quere*aut pro incipere.Prat.Sic Committerb furtum,iniuriam,fruprum,a piagium, crimen peculatus, &c. Briflon,« Committere, vulgoconhfcaredicitur, Paul.de negot.geftv Si perisulura erat, ne prsedia inpublici committerentur.in 1 . Herennius.de euid.Spieg. quod hxres Heraclius cum teftaaaento damnatus eftet in palteftra ftatuas ponere , non camen eas a palsftritis pofuifte diceretur. Hot. If.fed hsc qui- dera.Inft.de adio. CommissarivS dicitur cui aliquid gerendum commimtur,vt dicit Iacob. Arena in trad.decom- miftariis.&facit l.t. ft.de oft.prsefid. ComMiSsae hypothec2 dicuntur-, M.Ciceroniin Epift.adfamil.qua2 creditoris fadse funt.Prat. C o m M i s s o r i A lex appellatar Padum , quo ven- zo ditio comraittitur „ ac refoluitur : quoties videlicet placuir,vt fi intra diem pretiti folutum noneftet,res inempta fteret. l.r. &toto tit. ftde ieg.comraif.qu2 etiam Coramiftbria limpliciter appellatur.Briff. C o M m i s S v m fadum,pro homicidio p.ofuifle v ide* tur Imperatorcs , leg.is qui cum telo. God. adleg. Cornei.de ficar.Prac. Gommissvm iudicium dicebatur, lite eonteftata, nimjrum cum iudices dati,fufceptumque iudicium X litigatoribus eftet,praeterea iudex per narratione 50 ategotij caufam audire cepiftet:fumpta a re miiitari sraflatione, in qua beiinm commiflum, pro eo quod vulgo apertunratque inceptum.elegacer ponimus. Cieero in oratione pro Sext. Role. Longo (inquitj interuallo iudicium boe primum committitur. Hot. jf.i. lnft.de ad.Sie C o m m 1 s s o r 1 a lex in emptiombus e&com res ea conditione vesut,vt non foiuto dida die precio, res ftt inempta, in pignoribus autem , vt nili definito O CommiitimvS ,inquit Donatus,qu$ cum magn« periculovolumus efte feruata.Caius in-Uvlt.ff.quod I quifque iur. in poenam ipfius edidi committere di- xit.Spieg. Committerb in legem, ftipulationem.teftamen* j tura dicuntur , qui aduerfus legem, ftipulationem, I vel teftamemum quid faciunt,!.non folum.jf.iiy, 1 ft.de lib. leg. Veteres etiam lege committere dice- bant,M.Fabiu$ lib.7.cap.a.Prat. Committerb in legem venditionis,eftquidfa< cere quo contra veniatur pado venditioni adieSo, j fic accipias in l.fin. ft.de leg. commift. U 0< ^ em ^ ere * fenfu Impp. in legem committere dixerunt, idtft,. 1 in placita principura. i. non dubium, 'Cod.de 11 . 5 : conft. C o m M1 t T e r e in Pro focio ačlione, apiid Paulum ! Uafftiones.ft.Labeo.ff.pro focio.Prat. Committere etiam edi&um .dicitur, quieiloc 5 facit. Sic accipitur in fi quis ex liberis.ff.de 1 bonorum poiT.contr.tab.& alibi fspi{Time,vt in leg, 8.jT.in adoptionem , & l.ic. §. ešdisredati.ff.eod.l. 126.ff.de legat.i.l.pj.ft.de folutionibus.Et fic C^liiis Calcagninus lib.13.epift.ad Barbuleium IC placuit committi edidum Jllic loči efte nil aliud quamvi* gere edi&um ac pollere , aduerfus voluntatemte- ftatoris, & edidum ab eo committi, quodvtibe- neficio edidi poftit. Curt.libr.2.«^?&'>'. Eodca fenfu Co Mr M 1 t t e R e ftipulationem dixit Papinian.LSti- ehum.5j5.ft.de folut.Prat. temporefoluatur debitum , pignus fit creditoris, 40 Comm i t T i ftipulatio dicitur,cuius con ditio £xi{li‘, quod tame-n in pignoribus reprobatum. tot. tit.C. de pad.pignor.&leg.commilforia, &c.Connan.lib. 4.C.18.11.8.Vide 1 . ^Emiiius.ft. de min.&c.&t.t.ft.de lege commiftoria. Commissvm appe!latur,quod ob vedigal non fo- lutum j vel omiftim apud publicanos profeiftonem fifco vindicatur, feu cuius dominium vedigali ac- quirituT,Ytloqukur I.14, ft.de publ.Brift. Uommi s s v eft deli dum nonfolutše penfttatio- velcum aduerius e.rni fadum quid elle dicitur,Uti- pulatio ifta.jS.f .qu£fitum.ft de vcrb.oblig & alibi R ftepidime.vide paulo ante. Com M 1 T T 1 etiam pesna dicitur cum incuniturl.4. f ft.de verb.oblig.jT. Cato. Hot. iT. iedh^cquidem. . Irsftvde ad. Committi etiam merees & praedia dicuntur, qat' | in publieum cadunt l.vir vxori.17.jT. mulier.ff.adS. j C.Velieian.& vide fup.jT.Committere etiam 1. nisjdidum a Committo.Nam committere inter alia Committi fifco ea dicuntur, quae ob aliquascaufts ftgnifcata, pro delinquere , & in peiorcm partem aliquid facere'accipitur. Vnde Cicero : Non com- ■mittas, inquit, yt dicendum ftt : non p.utaram. Ec Jriphonius in leg-.auxilium, in fin.ft.de minoribus. Et non fit , ait , setatis excufatio aduerfus prs- ceptalegumei , qui dum leges inuocat , contra eas eommktit. ltaque qui non foiuto vedigali, Rempublicam fua penfitatione defraudat, multurn fanedelinquit, & merito res, quarum nornine ali- quid foluendum .erat , amittit. Ideo in commif- 60 fum , vel in caufara commiftl dicuntur incidere, I.commifta.ft. de puhlica. & vedigalibus. Olden- dorp. Committere verbum quam vatiam iigniSeatio- Rem habeat muka exempla nos docent, de oftendit Curtius lib.a.«^J5^v cap.48. Committerb enim' inter alia pro initiared Ro- manis aonnunquafn vfurpatumfuifte Nonius Mar- ®ellusautor eft^proferens Virgil.verf St tuba commijjcs meči it canit aggere ludos. RcBuardJ.in omnibus obligaticnibftf.de reg.iur. 70 fifco acquirunrur, vnde tit.ft.lib.351. &Co«' cut commifliones ervuCohsLi, Sed maiorum animalin ^ commiflionem eleganter aeferibit Virg. ftaeid.n. j & Georg.lib.3. Com mod a prsmiorum propecunia , qu« propter coronas prceftari folet,idque athletis ,.qui vidores' fuerunt-in faeris certaminibus } !.commodis.4o.ff.i]« ^ re iud.Prat. CoMmoda ex tribu pro liberalitatibus Sc emolii- 1 memis,qu2 a tribu obueniuntd.patronus.ff.deld ! 3.Prat. Com modA Primipili inl.pater.23. ft*. de adim.Iegj& Commoda Primipilatus in l.i.C.de Pri1Tiipil.Iib.12. dicuntur falaria, qu^ ti prsftantur. GraicisHicun- tur tk h 9 yo& Tr^,^yo^bjK.Eodcm fenfu Commoda i C AKT G o m M o D a Včtmntiriitt dixit Suetcn. in Nerone cap.32. Prat. COMMODiinremilitari dicebantur,velmunera, vel prsmia, vel agri dcnique aui dabantur militi- bus. C.uid.’Romulemiiitibus fcifti dare commoda felus. Et iterurn: Hscc mihi fi dederis commoda,mi- les ero. Torneb.lib.^aduerf.cap.^. Commoda Ucra funt , qu« ex facris ccrtaminij>u$ proueniunt, nonnulli vocant. Cuiac. in expofit. Nouell. Iuftin.53.foI.75. ia Ggm m o d a & incomoda hcreditaria. l.i. fF.de boiv. poftefl*. &apud Vlp.tit.2(j.P.egular. G o m m od a R e in cdičh) prartoris in Li-fF commod. iunčia l. 2. (F. fi cer c: pet. eft rem vtendam darc , vt cademreftituatur, finirovfu , in quem data fuit. Prateius Commodare alicui nubendi adfenfum , videl. 11. jf.r.C.de oper.libertor. C o m m o da r e voluntatem. lege 2, Cod. fi aduerf. ^ donation. 20 C o m,m o d a R e notionemJ.j.C.de noxal ačfc. Commodare pro mutuo darc pofuifte videtur lup¬ ini.2.Cod.de iis, qui ex pub. ratio m ut pecun. lib. 10. nifi accipicntcm dicas eandem fpcciem idemue aurum redditurum.Sa ior & potior vifa eft prior in- terpretatio, vt priraus articulus illius 1.2.& rubrica do cent. Prat. Commodare etiam dixerunt Valcniinian. & Va^ lens Impp.l. fundi.4. de fund. patrim. lib. 1 i.C.pro cedere, iureque dominii tradere. Prat. Gom m o.dar E,eft alieuiusrei vfumadtempuscon- 5 cedere. Commodare argentum & triticum impro- prie (jrcimus, pro eo quod eft mutuo darc. Na pro- priecommodamus veftes,libros, vafa,equos,& fimi- lia, qua’ eadem reddantur. Mutuo autem damus ea, pte qnibus alia redduntur eiufdem generis:vt num- mos/rumentum, vinum, oleum.& fere ccetera ,qu^ namero, pondere,vei mcnfura dari fplet,vt eft lCtu fententia, in £.i.& 3.lnftit. quibus mod.re contrah. oblig. Spieg. C o m m o d a T 1 ačlio direčta dicitur,qux commoda- * ti datur: contraria , qu'£ commodatario aduerfus commodantem competit. lege iS, jF. poftunt. ff. co mm. C o mm o da ta R 1 v s & mutuum accipiens in qui- bus dsifcranv, vide JT. 2. Inft. quib. mod.re contrah. oblig. -C o m mo D A t v m mutuo fimilimun) eft ac p rope i- dem omnino , Si contrabemium animum volunta- temque confideremus, cjus non alia eft in mutuan- te qua.m in commodante. Sed diuerfitas natura re- 5 C rum in quibus verfatur vtcrque contračhis diuer-~ lurn ius in ipfis conftituir. Mutuum nama; earu re- ru eft,qus qaod pondere conftant, numero vel me- *ura , funčnoncm recipiunt in gene.re (uo, adeo vt minil interiic creditoris, fuumilludipfum quod dc- dit, recipiat, an tantundem. Cceterarum autem re- rum,quibus integris vti Iicc-t& comoditatem aliqua r.obis elicere, alia ratio inftitura eft,vt iis frueretnr fanc dcbitor, tum eas ipfas nobis reftitueret. Con- , nan. lib^.c.j.nu.i. Comm o p a t v m. Commodatum contra&us eft iu- rifgentium, nominatus , bona? fidei., quo res aliena nobis vteda fine mercede datur ad certum tempus. Huius definitionis verba fingula funt nobis hic or- din.e explicanda.Commodatum igitur( vt a capire incipiamus) iurifgentium contračhjm effe diximus, exhocen.im iureomnes pene contra&us introdtičH funt.55.ius autem gentium. cftfiur.nat. gent.&ciuil. Inft. 1. I)ixinuts & conrračhim nominatum efie ex „ Vlpiano in lege iurifgentium. in princ, de pači. & ; t O. 616 trmfit enim in aliud quam comtentionis nemen. lege, 1. in fin. de pa&is. ff. Addidimus (bonsfidci) cx mente Vlp. in lege. 5. ff. in hac afl.commod. ff. ff. bonsefidci. Inftit. de a&ion. Addidimns& ( quo res aliena nsbis vtendadatur) nam res quac com- modatur, non ita datur, vt cius, cui commodatur, fiat:quo fit, vt qui commodatum accipit,re obligc- tur,deque ea ipfa re reftituenda teneatur.ff.item is. qiiib.mod.rc contrah. oblig. inft.j. Adiunsiraus e- tiam 0 fine mercede ) commodata enim res tune proprie intelligitur, fi nulla mercede accepta vel conilituta, res vtenda data fit, alioqui mercede in- terueniente, videtur locatio vel contradlus innomi- natus, l.fi vt certo.ff.mmc videndam.ff. commod.d. ff.item is. Commodatu enim gratuitum eflfe debet, d.ff.item is. in fin. Adiunximus poftrcmo(ad certum tempus ) nctjueenim in perpetuum commodarires poteft , cum reftitui debeat. Modum autem fi- nemque commodati prsferibere eius eft,quibenefi- ciumtribuit;eum vero id fecit, id eft, poftquam co- modauit,tunc finem pratfcribere, & retroagere, atq; intempeftiue vfum commodata rei auferre non po¬ teft. Anchora. Adde Brechaum,l. Labeo. in tit. de de vc-rbor.&rer. fignif. "o mm o DATYM,aitPrat. contraftus eft,quorem aliquam ita gratis concedimus, vt de ea reftituenda is qui acccperit, teneatur, l.i.ff.i.ffide obl.& aft.ln- ter commodatum autem & vtendum datum, Labeo quidemait , tantum intereffe quantum inter ge- nus&fpeciem : Commodari enim rem, mobilem, non etiam ioliivtendam dari etiam fofi. Sed, inquic Vlpianus, vt apparet, proprie commodata res dici- tur, & qua foli efi:idque & Caffius exiftimat.Viuia- nus qnoque l.i.ff.commoiLhabitationem commoda¬ ri pofle ait. Prat. ex Hotom. C o M m o e v m notiffima fignificationis fertur.Com- modumbonorum poffeffionis in 1. fed & fi. 5, ff. de bonor poff. contr. tab dixitlulianus, quod Paulus adpeliauic beneficium K4.ff.fin.ff.c0d.tit. Prat. , Hkc verba ; C v M cOmmodvm h r 1 T,ita inter- prctatur Sulpitius apud Labeonem, l.auus.79. ff.de iur.dot. cum primum fine turpitudine , &infamia dari podit. Proculus, cum fine incommodo poterit l.nepos ir;.ff.de verborum fignific. ApudPaulum l.fi dies 21. ffi quando dieslcg.ced. fignificarc vide- turAccurfio vtilitatem, B.Briflonio voluntatem,id eft,fi voluerit. Equ:dem accipi eo fenfu putem,quo commode apud Varronem libr. 6 . ling.Latin.cuius hsc verba funtftgitur deoriginibus verborum mul- ta qui dixerit commode, potius boni confulendum, ’ &c.proapte,&re ne ve commoueto fciesr dolomalo.fi qu is aduerfusea fecerit ^ in fingulos terminos,quos eiecerit>locove~tnouerit, h h s .2j.da- ro damnaš efto. Tertull.in lib.de prsefeript. aduerf. hsret. Qua poteftate Apeiles limites meos commo- ues ? Brilf. C o m m v k data mulier, I.25. $. ornamenta, de aur. argent. C^m-m vn e dicitur quod oranes ligat. Inde lex Gommune prsceptum appellatur in leg. i.ff. de 11 . Hinc communeius : quod dupliciter accipi notan- dum eft. Aur enim refpedu praprii iuris^uod qua?- qu.e ciuitas ftbi conftituit, Gommune ius dicitur, 3 c ius gentium fignincat, quo omnes populi vtuntur^ 7^ quodomdibus inter f^gentibus co-mmune TE O. <$:š vlt.L9.if.de iuftit. Sc iur.Qnod Sc idcirco »9/vavvOjKi- fMv ab Arift.appellatur,Aut Commune ius rcfpefiu lingularis dicimus. eoque ius publieum figmfica- mus, quo omnes eiufdem ciuicatis ciues reguntur, sequabiliter in omnes defcriptumd.2i.&I.26.&I.35. ff.de milit.teft.lege g.ff.de condit, 6; dcmonftr.legc 7. ff de iniuft. rupt. Et ita Conftant. libr. i.tit. 6. xoivce£ Kotvag k) fflaift&t ntttTi d- cvb^beiarti intcrpretatur. Hoc modo communi iuri priuilegium.opponitur in lege 15. ff. de vulg. & pup.& iure communi Sc militari,vel propriojaduer- fa fiuntin lege 8. jLfi miles.ff. de iure codicil. &in tit.de teft.milit.D. & C. paffm, & apud Paul. iib. 3 fent. tit. 4. Communi etiam iure , & creditoris iure, vendere feparantur in lege 59. cfeditor.fi; mand.Communi enim iure vendere ,eft cceterorum venditorum more , qui de euictione tenentur,ven¬ dere.Iure vero creditoris, eft fine euičtionis prsfta- tione pronu 0 ioncque vendere. Briff. C o m m v n e eft , quod omnes. vulgo probnrunt,hu- iufmodi, vt maioribus natu affargatu^ vt fupiicum mifereatur. Conn. lib.i.c.x>.nu.6- C o m m v rj 1 a cjmvdam naturaii iure funt omnium, qusedam vniuerdtatis , q«cedam nuliius ,pleraifue ftngulorum ^ qti* variis ex cauds cuiqueadquirun- tur,l.qu sedam.ff.de, rer.diuif.pr.Inft.eod.Prat. Co m ivi v n 1 v m nomine Mortianus publica intelli- gic,quoe tamen Iuftinianus diftinxit.Nam quicquid commune eft, publieum item eft: nee intereft, quod ad vfum attinet , inter commune & publieum iure gentium , quia vtriufque vfus communis eft om¬ nium gentium : Sed communium proprietas nuliius eft, fitque accipientis. Publicorum autem proprie¬ tas eft aut vniuerfitatis aut fingulorum. Gonnan. lib.3.c,2. nu. 2. Interdum in iure etiam noftro com¬ mune pro Republ.accipitur.vt lege fi de vi.tf.de iu- diciis. idque ad imitationem Grsecorum, qui fepius in neutro genere to ko/vo y dicunt pro Rep. vt Bero- dotus in Eraf0:1(51} ts jco* ybv $$tcfl ■>«: placuit- que lisec Gr^canica phrafts Tullio, qui, vt eam ex- primeret , dixit commune Maliadum pro Rcpub. Maliadum. Balduinus. Co m m vn 1 a pripne omnium effe dicuntur, quxin commune ( naturaii .prsefertim iure ) omnibus-pa¬ tent, omnibufque expoftta funt ; qualia funt, aer,a- qua profluens, mire &litora maris, &lapilli,& gemmse, cseteraque quse in lirore inuenimus. J. 2.& 1.3-ff de rer.diuifion. Inftit.eod. tit.in princi. Qu$a publicis quid diftent ,ex litorum Sc riparum com- paratione intelligitur: Qupd,publicorum licct vfus publicus ftt,in dominio tamen ea funt populi alicu- ius ciuitatifve.nec occupanti conceduntur, vtbene antiquus interpres Ioannes fpnfit.l.14. ff. de adqui- rend.rerum dominio. Briffon. C o m m vn e a Fublico differt. Commune enimpro- prie dicitur illud , quod occupanti conceditur, vt mare, maris litora,l.qužedam. ff. dererum diiufion. Publieum vero eft.cum vfus publice multis corape. tit, led occupari non poteft,vt funt portus, flumini Sc reliqua,de quibus ff.in tit.ne qaid in loco public. Sc ne quid in fiumin.public.Negotiu faceflere vide- tur,quod in did.l.qucedam 9 aqua ftuminumcommu¬ nis vocatur,cum conftet ftumina-efte publica.if.flu- mina. Inftitu. de rerum diuifton. Prseterea in J. Sc- quidem.Inftit. eod. littora communia funtj at*iri jT. liitorum, publica nuneupantur. Vcrum enimvero fpitu dignum eft,c6muned publico perinde ditferre atque a nobis prafferiptum eft. Sed illud praete-rmif- tendum non eft, nihil effe publieum , quod & com¬ mune nihil habcat;nihilq; effe commune, quod non aliquid puhlici habeat,Yt veluti paria inuice faciat. Vt ccce 6g9 C. ANTE O. 6 J) Vt ecce,flumen publicum eft,fed vfus fiuminis xque communis efhvt maris.l.pen alt.ff.de fluminibus. V- tar ergo libere aqua fiuminis Jed non vt aliquid £- dificare molirive podim,& fcite in l.qu$dam ff. de rerum diuifion. di&um cft,aquam profluentem cfle communem,quafi innuat,aliterinalueo&ripis iu- dicandum forc,quia eorum proprietas non fiet oc-* cupantis.Forcatulus in diaiog.84.Necyomant.Vide VVefembec.in jf.flumina.Inft.dererum diuifion.e- eleganter ha?c explicamem. IG CoM m v ne eft,auod ad plures pertinet. I. 4 6 . ff. de ritu nupt.Commania aiitem qu«dam Funt pro di- uifo;quorum fecretz ac dift inčte partesfunt, ocu- lifque cerni acdemonftrari poffunt: Q_iiseda.ro pro indiuifo,quže nullis dum fa&is partibus commimi- rer poflidentur, non diuifione corporum , fed iuris intelleftu.L94.ff. de folution. 1*2,5. ac ^ fin.rf.de verb. fignificat.l.8.&l,2^.ff. de acquir. rerum dom. L 8. fF. de rei vindic.l.pen.. fFpro foc.l^.C.comm. vtr.iud. In oratione Seueri de rebus eorum, qui fubtutela, 20 vel čara Funt fine decrcto non alienandis, hsc ver- ba, Si communis res erit , fic accipere debemus * fi pro 'in diuifo communis erit, Ca?terum fi pro diuifo communis fit,ceflanteoratione, decreto io- cus erit,Li.& L5.jf.vlt.fF.de rebus eorum.BriiTon. Co m M v n i A veftimcnta Funt quibus promiFcue vti- tur mulier cum viro, Vlpian.Lveftis.23.iT. commu- nia.rf.de aur.&arg.leg.Prat. Com M v nia pr^dia accipere debemus,ait Vlp.l.ma- gis puto.iT.fin.ff.de reb.eor.fi pro indiuiFo commii. 30 nia fint.Prat. C o M m v n 1 A ex Fucceflione.bona.1.8. C. Fam. erciFc. communia afta.i.2.C.de edendo. CoMMvrfE auditorium,1.37.C-de appeli. C o m m v n E placitum j.27. C.de pign. & hvpothec. In C o m m v n e conferre, I.21.C. de collation. C o m m v n e sEdificium,!.^. j.generaliter D.de rebus ant ludic.poffid. Co mm.vn e oiFcium,prxdium,fepulchrum>opus.&c. BnfTon,ex D.& G. 40 C o m M v n i iure vendere,l.i.C.de paftis & pignor. C o m m v n 1 ter geftum a Focietate difftrt,quoniam etiarn agi commaniter citra Focietatem poteft, 1.31. Sc I.3 2.Sc I.??.fFpro foc .Communis etiam res vel cum focietate eft, veluti intcreos, quipariter eandem rem emerum,vel fine Focietate,inter eos quibus ea- dem res teffamentolegata efLl.i.rf.cSmun aiuidun. Prat.ex Brifibnio. C o m m v N 1 s vfus Ioquendi, proprietate potentior eftl ..-lnniculus.l. in vfu de verborum fignification. jo Tamttli <]uod ex prudentum confuetudine obti- nuit,non dubitandum propter eorum autoritatem, _ proprie dici.Vide Vfus vuIgatus.Spieg. C o mm v N 1 e AN T v R,pro conferuntur, feu, vt vul- go dicunt,communcs fiunt,apud Paul.in i. i. ff. pro (oc. ]n focietate omnium bonorum, oaines res, qua? coeuntium funt , continuo communicantur. Spivg. Com m v n i o ati o rerum fuagibilium , quia nihil aiiud eft, quam relatio. ideo Zafius ( quem iliuftris 6 o Baro a Tatitenbergoalicubi commendat. ob vetere & benc fundatam peritiam, ac etiam anxie diligen- tiscenfuram ample&itur ) genus vnum,& genera tria in rebus fungilibus efle dixit.Quod Apellus ca- didiffimus commendat,ceu admodum vere & pro- bedi&um, fiad diuerfitatem retuleris catcgoria- rum.Spieg. Com m v Nio rerum, boe eft,vt rešita vnius fint,iicut alterius, poft Ariftot.improbatur, & a lurecos. fta- tuentibus iegitimam rerum & dominiorum diui- y 0 fionem . vt vnufquilque fuum habeat , £tque foaforte contentns. Siquic!em naturale iudiciu™ tacile fentit,fieri non pode , vthomines infatiabi^* ■ quadam cupiditate cotrupti, fruantur communiter omnibusrebus.Fac.l.exhoc iure.ff.de iuft.& iur.Vi- de Old.in diui».tab.Pr£cept.7,Spieg. C o M M v n 1 s feruus fic omnium eft, non quafi fingu- , lormn totus:fed pro partibus vtique indiuifis-.vt in- telleflu magis partes habeant quam corpore, 1.5.ff. de ftipul.feruo. Com m v ni s h£reditas,ager,fundus,paries,locus, ri- uus,arbor,lapis,&c.iirifl'.ex D.& C. Co m m v n 1 s opinio habet autoritatem, non ta quia multorum eft,quam quod ratione nititur : aliequi fugienda eft.Qutere,Opinio communis. C o m m v N1 s prudentia.Lcge.Prudentia communis. Commvnes funt ftipulationes, veluti Rem pupiilo faiuam fsre,Pomponius in l.ftipulationem. j.'com- mune .ffde verb.oblig.Prat. C^o m m v n i S Fenfus ca fere complečtitur , quse iuri naturali aflcribuntur.id eft,Budalo interprete , quat natura docuifte nos creditur.Spieg. G o m m v n 1 s vFus eft, in cuius obFeruantiam omnes confentiunt, vnde tam Fcito conualeFcere ncquir J hoc eft,citra decenniunu Is quam varie accipiatur> docent iuris interpretes. Spieg. Communis res dicitur,qux ad plures pertinet. 1. 46.ft, dcritunupc. Co m m v n 1 s libertus,qui plurium eft, L23.rf.de in ius vocando. Com mvnis debitor,L^.C.de bon.aut.iud.poffid.L7. iT.2.C.de prcsFcript.30.vel 4o,annor. - -**■ Com m v ni s adminiftratio,L2.C.de adminiftr. tut. Com M v N 1 s donatio,l-34.in pr.C. de donation. Commvnis vtilitas, 1.6.C.de poftli.reuerF.l.17. C. d cert.pet. Co’M m v n 10 3lia eft pubiica Sc naturalis. Cuius fit mentio in L2.ff.de rcr.diuif.& in ST.& quidem.Inftit. eod.titul.Vbi quaedam naturali iure communia Funt omnium. Tališ pubiica & naturalis communio in paucis admodum rebus vix poteft retineri, nec ad- mittit iudicium diuifionis,quia in fimplicitate na- turali manet.Old.Prat. Com m v n 10 alia eft priuata & ciuilis' 5 vmbram qua- dam referens naturalis illius communionis.H^e ad- mittit diuifionem de rebuspriuatis, ec dominio no- ftro f!jbiedis,etiam vniuerfitatis. Imo, requirit ne- ceflario iudicium diuiForium, quoniam communio etiam inter paucos parit difcordiara Lin re commu- ni.ff.de fer. vrb.prsd.Lcum pater. jT-dulcilTmis. ff.d« leg.2.Vnde Fatis adm^nemur, quam non fuerit poF- fibikjabFolutam illam fimplicem retinčre commu- nionem omnium rerum,vt nonpulli phanatici Fom*. niant.Old.Prat. Com m v nionem ad res alieuius vindicareI.13.IT.». C.arb.tut. AdCoM m v n 10 m e m reuocari,vide kg.13. C. famil. erciFc. Co m m v n i o n e m rerum omnium pugnare cum na¬ turali, diuinoque iure, Exodi,cap.20.0 S KAE^LHIS hoceft,Fv&TVM non fac i e s,nobis oftendi- tur. Namfi omnes res nobis fecundum naturam eF- Fent com munesjioc cft,ita vnius^ficut alterius, non peflet committi furtum contra naturam , quia con- cederentur iure occupanti,vt etiam nune habemus quaFdam res eommunes,qu.x furtum non admittut, quoniam furtum comifilttitur duntaxat in rebus a- lienis vel alieni iuris clatn d0minp5lj.ff.de fur.Sta« jtuitur igitur legitima rerum Sc dominiorum diui- fio , idque iure gentium, l.ex hoc iurt.ff.de iuftit.dc iur.vt vnufquifq.ru um habeatjltq.Fua Forte conte- tus, quod Anftotelcs elegater,ac omnes Romani 1 C; ^ C A N probant, reie&aPlatonis falfiffima opinione. Old. Prat. Com m v N i diuidundo ačtio miftam caufam habens, qu£ inter eos redditur,inter qucs aliauid commu- ne eft, vc id diuidatur, £T.quafdam, lnft. de ačt. nec folum redditur in rebus communibus iure focieta- tis,id eft,inter eos,qiu parker eandem rem cmerat: fed & fine fosietate, velut inter eos, quib. eade res teftamento legata eft.l.2. ff.com. diu.Atq. in hoc iu- dicium, nihil peruenit vitra diuifionem ipfarum re- lo rum,quce communes fint:&fi quid in kis damni da¬ tum fa&umve eft,fiue quid eo nomine, ant abeft a^ lični fo-ciorum,aut ad eum peruenit ex re commu- nLL3.fF.e0d. Prat. Co m m v n 1 diuidundo iudicium eft, quod inter eos redditur,q'ui rem quam ex alia atquc hereditaria caufa communcra habent, diuidi 5 fimulque quod a.U reriuii alteri ex bono & a?quo prsftare oportet, dari fieri poftulant.cx quo intelligitur, prcecipuam hu- iufce iudicii caufam efife, diuifionem-.aut potius fu£ to čuiufque partis demonftrationem.qua ex parte rea- lis potiusjOuam perfonalis h$c ačtio eft,quippe qua non dari nobis quod alteri us eft, fed quod noftrum, eft deiKonfirari,petimus. at vero qua ex parte peti* mus ? Quicquid ex bona fidete mi hi dare facere o* pc3rtet,easenus perfonnlis ačlio eft,non ad diuifione, Fed ad prsftationem pertinens.l.2.& 3. fft commun. diuid.Hoto. Co m m v n 1 diuidundo adio inter eos redditur, inter 1 sfaos aliquid nullo tradatu habito commune eft. jL 30 qu^dam. lnftit.deadion.L31.L32. D.profocio. Com m vki diuidundo iudicii & pro focio adionis difreremia.l.T.fF.commun.diuid. C © m m v ni diuidundo & negetiorum geftorum a« dionis diffcrentia,1.6. jT.2.fFeod. CoMPAcTVMin conftitutione diuorum Seueri & Antoifini Lj.C.de execu«.rei iudic.ftrudam collato in Ynum cenfilio machinationem fonat. Liuius lib. 6ivrb. cohd. Vt multo (ait) verifimilius fit cempa- do eam rem,& commum fraude patritiorum adam. Sic parafitus apud Plautum conqueritur:Nemo ri- det,fciui extemplo rem de compado geri. & p©ft: Omnes compado remagunt, quali in Velabro O* learii. Plaut. in Čapt. ad. 3. fcen.i. Gompadnm a cum & pacifci, eftque conuentio , vt quis fraude- tur.Prat. Co M P A R A r e idem quod cmere,I.cum ipfe tutor. & l.inuitum.C.de comrah.emptio.leg^.C. de autorit. pratft.loa.BelI.'etymoiog.-‘ 'Com P ar ar e prceiudicium, vide leg.d.C.de liberaL 5 ° cauft ? Com par ar e finceriter.l.io.C.de diftrad.pignor. Com p ar ar e a plagiario.Lio.C.ad legem Fabiam de plagiar. Com p ar at ioni s verbo coemptio fignificatur in l.i.C.vt nemini lic.in coempt.]i.io.&l.i.& fin.-C. de qu ibus mun. eod.lib. dpella t ur l.j.G.vt nemini lic.in coempt.Prat. 'Com parat ion em ctiatn in Li.fF.priuileg.cred.vel (vteft id Pand.Flor.) L cum bona. 16. ff. de rebus auftoritaud.poflT.accipere dcbemus, jequiparatione. Sed & Comparationem pro prasparatrone & 'forma- sione pofitam adnotat B.Rhenanus a Tertulliano in lib.aduerfus Valentinianos.Prar. Co m P a R A T to poftefiionisJ.j.G.arbitr. tutel. Co m P A R:a T 10 alias accipitur tiričtius,cum aUquod -fadum,quod per feipfum nop fit probandum, ex eo, ‘čuius id caufa fadsm eft,defe-nditur.Vt ecce : Si im- puberi moueatur controuerfia ftatus : periculofum eft^eam ftatim reprsfentari plena cognitione. Et 7 o j-arfusiiiiulto periculofius efl> poteft,diferi in te- TEO. ^ 6jj 1 pus pubertatis. L5.iT.da2f autem.ft' de Catbonia. c- } did.ltem-.lmpunitum rdinqui facinus,iniquunuft, j At ionge iniquius fuerir, innocentem eb quaslibet S 'fufptcioncs damnari.Labientem.in prin.if. de pan, j Eiufmodi comparationes funt frequentes in iure,in ( quibus id,quod minimum habet inieuitatis, eligen- I dura eft.J.quot!es nihil.ff.de regulis iuris. Qua ra. tioneDauid maluit non facere, quod inrauerat : quam iuramentum fuiim , fuio hominis fanguine, 1 adimplefe. 1. Regum. 25. & cap. quod Dauid. 22. t qua?ft. 4. Ex his comparationibuis narum eft pro- 1 uerbium, Lupum auribus tenere, quoties fiullus G. ne periculo patet exitus. Oldendorp. Videfuprj Collatio. Com p ar at 10 alia s laxius aliquanto in iuris difci- plina, eft vnus rei ad alteram,fecundum maius am minus,aut fecundum a?qualitatem fafta collatio.Ea Sutem eft tripartia-.aut enim raaiorum ad minora, aut minorum ad maiora*aut parium inter fe fit co* paratio.Oldend, 4. Com p a r a tio literarum, vltimum fubfidium inda- ganda? veritatis, quoties neque teftes, nequctabd- lio produci poffunt, vt veritatem fcriprura; ,cuius conrrouerfia vertitur , atteftentur. Fitautem cum ! eX aliqua fcriptura, feu inftrumento minime gen- t tium fufpečto cbarader literarum agnofcitur,vtrum omnibus numeris fit fimilttudo inter vtruaique,att non Spieg. CoM par A tor, vide Li.C.de capien.&diftrahen.pi- gnor.Et Comparator iniquus,in 1.2.C. ne rei domi- nic.vel templor. Co M p a r a t 1 v v m nomen naturam fuam feruat, & pofitiuo confertur, & de eadem fpecie intelligitur. ! ‘ Quapropter cum lex verberantem mulfta io.aureo* rum afiiceret,vulner.antem maiore, arbitrio iudicis refponfum eft,non pofle iudicem aliam , quam cuniariam pcenam pro vulnere indicere. Cotnpara- i tiutim enim,Maiore ,*ratione mulfts collatione fa- v cit,l.vbi,de verb.oblig.ex Alciat.Spieg. Com p a r a t i v v m , & fuperlatiuum haud perpe* | tuo naturam fuam feruare, demonftrant Dd. inle». • cum pater. j 5 Mibertis.jT.rogo.de legat.i.Albe.citaris | locis indicat,& comparatiuum affumereTim politi* t ni, &vicifiim, hunc naturam com paratini. 01A leg. quod Nerua. vbi Zazias. ff. depofiti. vt apud Vergil. Triftior & laer.jmis oculos Jujfufa nitentes. Nec immerito : nam comparatiuo fignifcat;enem pofitiui ineffe adnotat AlciaV.l.vbi autem in princ. 1 ff.de verb.oblig.Pratei us. Cgm paschndi 1 v s,ieruitus reafis, ruftica. Eius j mentio fit in Lfin.jT.i.ff. Si feruitus vind. Com -P as s v v s ager ( vt ait M. Cicero in Tepicis) ih quo ius eft compafcendi Compofcere (inquu il* lic Boethius)eft fimul cum vici no pafcere. Sic & Fe* ftushoc in genere fcripfit, Compafcuus ager 3 reli- ■čtus ad pafcendum communiter vicinis.lfidorus au¬ tem lib.15. etymol. cap. 13. tradit appellari agruffi, qui a diužforibus agrorum reličtus eft ad pafcendu communiter vicinis.Scseuola in 1 . penuit. ff.*fi Teru, vindic.Pluresfaltum communern, vt ius compafce- di habercnt, mercati funt-.Et paulo poft : An parsil- lorum Fundorum aliquid iuris fecum huius r.ompa- j fcui traxerir.Prat. Com- p a s c v a Siculo F-lacco in lib.de condit. agror- gen us funt quafi fubfeciuoru m, fine loca, in quibus proximi quique vicini j id eft, qui ea conticgunt, pafcua,ius pafcendi habtftt Prateius. Con ? e d e s, vincalum eft, quo pedes irretiri folent. Dicstur compeditushomo,& Compeditus abfolute. Fed pcen3f4nftit.de iniur.Sc jT-vlt* de obiie. puas ex 'delid. % C AKTE. O. *33 dclift. nafc. Old.Prat. Compeeitvm adpellat TheopbiI.eum,qiu in vin- culis eft, qui viliffimo comparatur. frat. G o M P E1. l e R e id eft cogere , fiuelure & legibus: fiue vi & armis.Sic compellerc aduerlariu ad onera petitoris. leg. 24-D.de rei vind-Adclefcerites ad pe- tcnclos fibi curatores, L7.iT. fed hodie D.de minor. Ad maleficia,l.ij.D..de leg.]. Ad reftitutionem L jo. C. de difrr.pign.Seruos ad pudicitiaml.2.ff D-de his qui fui vel al.iur.&c. 10 G o m p e l l 1 id eft cogi.lcg.ij.D.de recept.qai arb.l. vlt.ff.dereivindicJ.57D.de cotrah.cmpr. Sic com- pelli ad adminiftratione.l.i.Cin quib.cauf.Ad cau- tionem velfarisdationem prčftandam 1. 1. $. itd Sc. D. vt legat. Ad conducendum 1.9.^.1. D. de pub lic. Ad iudicium accipiedum I.15. ff.de procurat.Ad re- ftitutionem l.io.C.de dift.pig.AdfolutionercJ.1c4. ff.de folu.l.2.C.quando fifcusl.i.Cod.de fidc- inftru. ' Ae.Briftonius. ' r 20 G©M P e n d 11 v m quod cura compenditur , vnafif. Varro : Senfus eft , xs quod vna cum alio penditur eft compendium, Hot. C o m P en Di v. M eft breue & vtile. Hoft. m cap. fin. extr. de dol. Sc conrum. in antiq; Prat. Com pen di y m temporis 1. debete,5f.fin. ff.de caft, pccuU.f6.ff.de Iegation'cdido.l.72. ff. de ludic. Et C o m P e N d 1 V m itineris, dixit blodeftinus 1. eun- dem. 16.ff.de leg. C o m P en d 1 v M iniquum,l,fin. Cod.de vfucap. pto enaptor. Occcultumft.4. C. de eri m-, ftellion. Peca- niariunr>,l.S.C. ad LCorncl.de fali._ C o m p F. n d 1 v M edičtorum,pro*rc;-emptorio ediclo pofuit Vlpianus.legc nonnunqtiam. in fin. ft. de iu- dic.Prateius C o m P e n D i x eria verbo lucru fignificari exiftimat interpretes, L duo focietatf.71. jT.duo.ffpro f 0C1 °* L3.ff.de caluin.l v lulianus.ff.fi quis omiffa caufa teft=,- l^.tf.elegater, ff.de S.C. Silla.L32.in fi.ff.de lcgdi* 1 * , Sc alibi f*pe in Pandečt.l.iudices.C.de anno trib. li.io.l.cum virum. 16.C.de fideic. In citat. §, duob. 4° IC.lucrum a compendio feparat. Eft igitur id, quod cjusrimus parfimonia. In aliisautem locis f^T»P c Č4- pro lucro accipi putem. Quod verbum a vete- re cer is ptnCandi ritu deriuant'Feftus lib.4.& Varro Jib.4Jing.Lar.Huic opponitur Difpendiunijl.auio- ne,6). jT.item ani.ffpro focio. Prat. Com penpiAriAi pro breui itinfre ponitur in L4. ff. de itin. aduque priuato : vbilvia , eleganter fup- primiturj vt Sc apud Nonium Varro>Hoc , inquit, dico compenaiaria fine vila follieitudinc , ac mole- >° ftia dicendi , poffe pcrucnifž ad eandem volupva- tt-m. Prat. Compekdi o s A iadura, vide l.vnic. circa fin,C. de vfucap. transferni, C o m p e n di o s A lex, l-4-C.dc bon.matern. Compendio s a fandio, lege.r.jT.i. Cod.de annal, except. Compendio S a, hzc dičtio fignificat fubftitutio- nerc,qua? fub conditiohe mo.rtis alia muka comple- tfitur tcmpora,feu longu tercpus, quod dicitur poft puberem a?ta:em.Et dicitur ideo compendiofa,quia fub verborum compendio piura complečhtur tem-- pora, & quandoquc plures fubftkutiones facit.lege Msuius. »iara dierum dilatio. Bri(l'.vnde non imraerito CompbRBNDinatam rcffi, iudiciam in tcrtiura diem conftitutum Feftus lib.16. delinitrit. Pra.Brif. ComperendiNato R e S, qji noul fubinde cau- fam comnifcunvur, qno'negouum proferant.Spieg. Cohibuto matrem fuam inceftato deceififle , ir. I. 8 S.JT- fin. ff.deacq. hared. id eft, cum compcriftet. BrifT. in lib, parcrg, O m p e R t o errore , comperta c onditionc, opinio- ne.valuntate defunčli. Bri(I'ex it.Sc C. C o M p E R t v s ftupri, furti , facrilegii: qui in ftupro, fuffo/acrilegio deprekenfus.Compertum e (Te &ex- ploratum eftefidem eft, quod fcire per inueftigatio- nem. Spieg. Compesc.br E,coerccrc > &rcprimere fignificat. Sic compefeere contumeliam LCG.de-iniur. Audadam l.i2.ff. de Publicanis. m.ifos hQmines,leg.3).jf.qu2e- litum.f£ex quibus caufis. BrifTon. 2Q ■ G o m p e te n s Iudcx,icl eft,congruus &ad quem co- gnitio pemnet.Lpen.ftVae iurifidičfc.om.iud. L2.fF.fi quis in ius voc.i.28. ff. de re indic.L fed Sc ez. fF. de procur.& aliis innumerabilibus Iocis:ex quibusvnu 'duntaxat infuper adnotabo , in quo campetcns ap- pellationi iudex dicitur. Is eft in l.pen.fF! iudic.foi. vfurs , qus copetierint in L47.jT-Lucius.fF.de pači. &1.3i.fede vfar.l.Sp.jf.i.fF-de re iud.l.3.C. dc fentet. quz fine cert. quant. & l.^S.Sf. h-eredum. fF.ad Tre- beli. Sic Sc inl.40.in fin.iF.fi cer.pet. Paul.ait,quod TE O. '283 digcre : quod fecefe Tribonianus &colleg*.p rati C O m p I L AR e , eft Faifto impetu in ejucmpiam grab Fari: quod proprie latronum cft.Aliquandoaccipi. turpro eo,quod eft aliorum Fcripta &inuentafuri. ri. Paul. ad L Iul. pecul.leg. Facrilegi.Sunt,inqui t| facrilegi,qui puhlica Facra compilaucrint. Nebrili! C c mFilatores, Funt improbi Fpoliatores ,nč pilum ( telurr* intellige .) quidem relinquentesin Fpoliatorum corpore. Tametfi alii d pilis^deft,vil. lis diftos putent:quibus vt Alciatus notauit, fy]l a . ba repugnat. Torncb. lib^.aducrfar. cap.io.dGr*. co belico ST 7 XHT>i?,quod furem fignificat,dediift;ini cenFetj qui piAy,riis ab Hzfioclo vocatur.fcd ^oluni eft afpirationes intenues mutare. Transfertur&ad alios 1 vt haud iniuria dixeris etiam compilator« qui vel nomina, vel teftimonia bonorumautorum induxerint. Q^emadmodum Fefto, Compilatehz. reditatem, eft fraudare > diripere. Nc*que tamenre. dominus diflbliiitj& iiFdenvtabuliscora- pegerit. BrifT. 4 ° Co mpiTvm, Abericus,( inquit) locus eft,vbi pb- res viz concurrunt. meiius Scruius Virgilianusin- terpres-.Compita ( ait) id eft,quadriuia, qu* Coni- pitra appeilantur ab eo>quod multf via? in vnam c 5 *. fluunt.Quja vero in compitis laribus facrum.inni- uerFarium fiebat, Compitalia dida,dies ei Facrifici« ftatus.Qsjpd Sc anre monuit dočbiffirn 0 vir Sigifmu* dus Gecler. Spieg.Compiri Gl mentio in Ln-jT^G. de 3 ?di£c.priuat.&apud Gotho.in rub.C.dcFpoFal. Sc aur.fponFal.in princ.Varro lib.vde Jing. Lat.ad M.Tuli.Ciceroite, Compitalia(inquit)dies attriba- tus laribus,vt alibi, ideo vbi vise compctunt,turain compitis Facrificatur, Quptanms is dies concipitur, Qujd eft , qi»od ait yarro,vt alibi r Hocemraob* Feuru efTe video. Sic vero interpretor vi Fgnificct, Compitalia didaa compitis fiue ^ompitorum viis, in quibus Compitalib. Facrincabatur , quod & Ma- crobius ad ludos refert. V 1 alibi,Tcilicep, Facrifice- tur v id eft > quamuis.& alibi quam in compitisConv pitalibus Facrificetur^ nempe in Fočo. M. Caco dere ruft. Rem di^mam nifi Compitalib us in compite aut in Fočo ne faciat. Martial.lib.s.Curt. li.i. tiy& C o m p l AN at a domus, id eft, deftru&a folose' quara.' Spiegel.Compianare locum,I.3. Dig.de aqua Sc aqu. pluuia. Briftbn. C o m p l e c 'r 1 T v r pre comprehe-nditu^ponitura- pud Sc^uolam in 1.133. de verfcu^blig. Namficut& ipfius h eredis caput, ita ipfius vis, vel fsepiusfada comple&itur: Vlp.in lege j.jf.Fed illud.fF. deappel- la.Et quorundam, ait, nomina iibellis fint coplexa. ..Sic in Ljo^.in fbriofi.fF.de fidsric.-libertat, Dccretu iir.tcrpene- /blutioni competentem menfium numerum dixit. Competentes vFuras Imp. in Li. C. fi maior. Fačf.a- lien.&omne quod vFurarum nomine competebac. Paul.L11.fF.de vfur. BrifT. . CoMpetens cautela.iii L2i.fF.de iud.id eft,idoaea 0 Briflbnius. Competbns poena,congrua,&Fecundumdelitftnm infUda,1.3.C.delucr.aduoc.Prat. ‘Co M P e te ns allegatio,vide I.2.C. r de accuFation. C o m p e t en s defenfio, 1 . 2oiC.de excuiat.tut. CompetenS pcrtiofi.j. C.de legatis.l.2.C.ad S.C. Trebell. •Čo m p e te N s tribunal apud quodiusfuit deeare cognofci,LFed Sc hte.jT.i.mde procurat.Eod.Fenfu. C o M p e T e N s forum cX rubric. de for.compet.Prat. Competentes vfurx, in l.i.C.fi maior fačb.aiien. congruse. Sc legitimce legeaue defiiritie. Prat. 'Competenter, pro eo quod eft , idonee,c.grauis. de reftitut. fpolia/in antiq. fic accipitur apud Vlp. folut. matrim.l.fi cum docem.jT.eo autem tempore. Quatcnus,inquit, & 'fzlio & patri competenter con- Fulatur. Oldend. Prat. Src competenter conucnire. l,4,C.quand.ex fad.tut. Competit verb um iurifconfultiš - frequens ^ 6 cfa- miliarc.Inde Competit iter per vrbem,ftillicidii ri- gor. BriC Co m p e t s R e libertates dicuntur,quse ex teftamen- to,aliave caufa contingunt.l.Papinianus.in fin.ft.de inofiic. teftam.L7.fF.de petit.h^ered.Brift.Et ^ Competit aftio , qux lege data eft vel cx conrra- 3 du deFcendit. Sic Competit rnterdidum , exadio. Brifl' Competere dicitur, quicquid ad nos peninev, nobis qu^ritur, conceditur, indulgetur. Brift". -Co mpetsr« certi condidionem dicimus,i.cert.c 6 - dict.ff.fi cert. pet. Prat. C o m p e t i t o r e m apud Vlpd.generaliter. jT. Fpu- rios. fF. de decurio. eum accipimus ,qui cum aliquo eundem magiftratura , ofticium, Sc honorem petir. Prat. Competitio in C.Th. Fspe. BrifF. Co m p it are, autore Feft.Iib.3. eft cogere Sc in vnu 7 ^ condere.Compilare iur^ Sc leges,eftin volumen re- 637 C. ANTE O. 6$S interpon£tur,quod id-ipfu« compleftaturjid eft,co- tineatur,& comprehcndatur.JBriff.in lib.parerg. ComplERe. annos a;tatis,tempus pcens,«tatem pu- berem,poffedionem,totum diem , prsefcripcionem. completa žctas,conditio.Completo tempore, id eft, impleto.BrifT.ex ff.& C. Compierb promifTum,i.e.prjEftare, quod promife- ris.Spieg. C o M P l.E s s e annos pubertatis intclligitur non qui Com- p osi to-r anni eft, quicomponit annum, & fta- tuit,qui dies facri & profani ftnt,Vi&or.var. left. c, 6.vid.& Cif.Hb-2.de legat.Prat, Com Ro S mentis,id eft,competentis animi, vel animi fani:vel potius,quieft in poteftate mentis, cui (vt ait Cicero) regnum totius animi a natura tributum eft.Compoti contrarium eft,qui animumnon habet in fua poteftate,fed fertur affečtuum arbitrio I.4 C. dc curat.furiof. Spieg. ad fupremum vfquc momentu ip peruenit, Ted q ui i® Com p ra e d F. s Feft.lib.j.eiufdem rei populo fpon- attigerit vltimumdiern.C0nnan.Hb._9, c.4.00.9. C o m P 1 ex v s in l.triplici.ff-de verb.ftgnihc. eft co~ prehenfto cum vna claufula complečhtur, veluti Sc nomina & res.qua. de re videlj.Coniun&io. Prat. G o m P l V r 1 v m. adpeilatione q uatuor complurefve continerj litjuet ex l.is qui coplures.ff.de leg.2.Prat. Complvriens pro ftepeapud Catonem ponit feri- bit Feftus lih. 6. Prat. Complvres qui dicantur,vide Bart.in l.i.G.ft re- ftor prouinciže.Old. Complures liberti. Gomplura refcripta.Compluribus placuit.Brili. Cjj mplvvi v m jVt ait Feftus lib.9.quo de diuerfis. teftis aqua pluuia in eundem locum conftuit. In Vitruuio compluuium eft ea pars tečti in cansedio quse pluuiam deiieit,vt cum iifdem rationibus tra- bes & compluuia collocantur. Torn.lib. 10. aduerf. c.i7.Varro lib.4. de lmg. Lat. Impluuium quo im- pluebat,Copiuuium quacompluebat,vtrunq.a plu- uia,vt illud fit fuperior pars, boe inferior.Prat. C.o m P o.N e re, eft multas res apta quadam coh^ren- p tia,& velut harmonia ftmul poncre,coniungere, & de rebus fuis difponere in 1.2. C.de exhib.reis. Sic dicimus componi car mina,legeS;,sedifiria,orationes. Vndepulchra admodum Metaphora, componere ceniemur lites,pro concordare, ad bonas conditio- nes pacifci.quofenfu accipitur compo(itio,cap.2.dc teftibftib.6.& Compouto,aduerbialiter,hoc eft , ex pa;prefte in eam cGnfenferint;, . vel tacite,id eft, intra aecem dies non contradixc- rmt:& a&io in fadu nafeitur, & exceptio padi. l.ne in arbitris.iT.fi quis autcra.& l.penult. C.de recept« arbit.Oid.Prat. In Co mp r o m i s s i s pcena vtrum fit certa, an incer- tajVt puta quantr"ea res erit,nihil intereft.l.non au- 20 tcra.ff. eo.tit. non diftinguitur iiem,miner an ma- ior fit pečna, quam res, de qua agitur. 1. non diftin- go^mus.in princip. ff eod. cit. pcena compromifia ac~ cipiturnon folum nummai-ia,verumetiam alia res vice p cepaj promiffa. ieg. litigatores ierunt, jT. i. C God.titu, Itcm fi res apud arbitrum depofit^e funt, Vel quantitas certa, eo pado, vt ef daret, qui vicif- fet, vel vt eam daret,fi n oh parereturfententise. I- tem fi amb'o debiteres pacifcantur,ne petat , quod fibi debetur, cjui fententia? non paruerit, l.litigato- $o res ierunt.jT.quid ergo.d jT.interdum. ffeod.tit.Ol- dendorp.Prat. C o m p R o m i T T h R E cum aliquo*1.2.©.& rei ff.de recept.qui arbitr. Brifi. In CoM p R o mi s s i s ftipulatio fub hac conditione tacita committitur:Si fine dolo malo ftipulantis fa~ dumfitjleg.ita demum.in princ.ff.de recept, arbitr. iund. 1. conditiones extrinfc-cus. ff. de condi. & de- monft.Oldend.Prat. j n Com promisso dies folet confenfu partium ex- 4° primi, intra quem caufa dcfiniatur,l.Ponq onius.jT. fin.ff.de arb. Quod fi conspromiffum fine dic confe- - dum eft , necefle eft arbitro dicmftatuere, partibus ,confentientibus^& ita caufam difceptare.l.fed fi co- promiflum.ff eod.tit. InCo m P R om i s S o fi adiiciatur : Si quid dolo in ea re fadum fit: ex ftipulatu conueniri, qui dolo fe- cit, poteft. Quod fi huiufmodi claufula adfcripta non .eft, tune de dolo adio,vel exceptio iocum ha- bebit.d.l.ita demum.Oldend.Prat. 5° Si Com p R o m i t t a t mulieraliene nomine , non erit pcena compromjfla propter interceffior.emJeg, non diftingnemus. jf. fi mulier.ff.de recep.arb.Qld.- Prateius. =€ o m p R o h i s.s.a R i v s iudex,ex compromiffo fum- ptus.Lcum lege ff.de arb.l.pen.C.de pad.l.fin. C. de teftib.perl. penult.ft.de iud. vel ad qucm ex com- promino it um eft, d.l. focietatem.l.76. vel (Vt Stu- das definit)-6X(7ttuatjV«& vcd)a computatio non ad cum qni reddit,(edeum,qui e:.s fubducit, & (vt vulgo loqnimur) Computumfacic,, referri debere res ipfa docet.Prar. Comfvtatio dupli, 1. 10. C de vfur. Compvtatio patrimonij,leg,22jT.j/- Cod.de iur, deliberandi. Con, particula, nunqnam prepon it ur verbis, qu^ compofita funt ex prcepofitionc I n . Nemo,tefte Io- uiano Fontano, vnquam dixic Coinuenio, coinhs- reo,coinhabito, coindoleo , coinfero, ant aliud hu¬ iufmodi. Ojj^amuis coinquino dixerint.Extat apud Inip.isi fin,memorafcilis l.fi quenqua.C. deepifop. ^ccler., «4 r &cler.Qusre,Coinqtiino,Spieg. Co nat tm aecipere dcbemus, ad quid faciendum tentationem , periculum nifara , & esperientiam, Grscis nti&tl, Gallis effort Zfairc qutlque chife , qui tamen effeftum non habuit. Sic accipi debet in I.i, in fin.ff.quod quifqne iur.Difputatum eft variis iu- ris articulis,an conatus puniendus efier-. Regulati- ter definitur,.non punirt.Ex caufis diuerfam ius re- ceptum fcio. qL:o in generelibrum fcripfit Felinus C AKTE O. 2f pro vafculo pi&orio,& tefta conch£.ldeoq.fupeti dili annumerantur;Faul.3.fentent.vlt. C o n c H x L11 & conch* eandem efle materiam,fe& temperamento differre feribit Plin.lib.^.cap.jo. Ex conchvlij humore quid tingi CalTtodorus cenfuit lib.i.variar.epiftol.2.adTkeonemPrateius, Vide infra poft dičcionem~Conceffio ad vitam. K O T X T A 3 a 2 5 lapidem efle docet !.PoUuX Onomaft.lib.7.c.29. Sanditus,queni fubiecit tic.de appeilat.Eam rem ab io C o n c h y h a d murice feparat l.fi quis. Co.de mu- eo petas velim,adhibito iudicio.Prat. rileg, Sunt tamen qui dicuntmuriccm,& conchy- C o n A t v s puniri oportet in hhqu£ facile trahun- tur ad pernicio/a exempia.Nam a corrumpente iam (quantum ipfe potuit ) perfeda res eft. $. led & fi credat. Inft.de oblig. qu$ ex delid. nafe. I G quis feruo.C.de furt.&feru.corrupt. Alioqui in aliis de- lidis /quse excernum fa&um requirunt, quid obeft fimplex conatus ? 1. i.ff. quod quifquc iur. 01- dend. CoNCAMHRARE,eftad fornicis morem a?dificare.,l. 32 ff.de legat.1. Hinc arca concamerat.i,in l.ip.jTo* if.locat.Gothof.ad l.i.C.de ^dific.priaat. Con c amer aT 1 o,vel(vtinPand.Flor.)concame- ratio in l.fi cui sdes^t. ff. de leg.}. ftrudurs genus, aacuato opere conftans Budalo ex Vitruuio lib.6. c.vlt.Prat. C o n c e D e r E generale verbum efl.e,vimque fecun- durh naturam contra&us r cui adiungitur , accipere feribit Bald.adl non ambigitur.infin.ff.de ll.cuirci conteftem habet Prat. Concedere pro dare accipi apud Scaruola 1. vxo- P rem.jT.i.flf.de Ieg.3.itaque ab eodem apertiffime ex- plicatur ibidem & a Baldo d.l. non ambigitur.quo verbo domini; tranflatio fignificatur ex.fent'entia eiufdem Baldi exiftimantis hoc ita , fi caula fubef- fiet,vt in legato domus,caufa enim (ait)apta erat ad jdominij tranflationem: alioquin committere figni- ficat. eo quoque verbo domini; tranflatio non fi- ;gni(icatur , cum vfufručtuarius rem , in qua vtendi fruendi ius habet alteri fruendam concedit. 1. ar- boribus.jCvfufručftuarius.ff.de vfufruft.Prat. 4o <3 on c e d E r e pro remittere dixerunt Impp. L om- nium.C.de ve&ig. Sc commifT.l.C.deiureiu. propt.calumndan.Prar, Con c e d e r e in fatum,pro mori, accipit ur in I.3.C, deiur.delib. Sc in I.4 Sct.Cod. fi pendent.appcllat. Prat. Con c e d e r e natur£ idem fignificat l.i.C.ad SCtum Tertyli. Con c a d e r e, eft exercitium duntaxat permittere.fic videtur accipi in 1. 2. ff.de iurifdift. Nachgeben. Ol- 50 der.d. Con cede RE,pro permitteretemporariunieftjCede- -re,perpetuum.gl.in ve vb. portionibus. 1. ad euffi. ff. , de.donatio.Old.Prat. Concedere feruitutem, Ir.ter- di. 16.35. Concbamque cc-lerrime crefcereait eod. lib.^^.Pli- nii verba non refero,vtpote quz obuia ftudiofiifimo cuique fint.Prat. Concha apud mare rubrum Sc ere- fcit &?oalcfcit Briff. Conchae etiamaliudfignificant Marciano 1. item j 0 picftoris.ff.de fund.inftruftl, Aecipitur enim ibidem lium idem efie , fedmuricem Latinum , Grsecum efle.Hinc Co nchyLiatyS, conchyiiis tindus. Inter con- chvliataautem &rpurpurea hoc intereft, quod pur* pureum inficitur purpurce flore , Sc buccini fucčo, certo quodam temperamento. in conchyliatis non mifcetur buccinum,vt Plin.fcribit. In conchyliata vefte estera eadem fine huccino pr3?tereaqueeius temperatura, Sc qux pro indiuifo numani potus ex- cremento remedia Sc medicamina adduntur : fic e- , nim legi vult Torneb.Prat. ^o NcHUiiEGVtos , qui conchylia legunt* paftim reperias , quos luftinianusin Noueilis vocat. C o K c h y Li v m in 1.6. C.de diucri*.refcript.l.4,C, de veftibus olober.pifcis genus,ex ctiius incifa con- cha colligitur fuccus tingendis veftibus olim expe- titus. Ex eo enim inficiebatur purpura Latine Mu- rex dicitur. Vide Pliniumli.5.c.35.&Caftiodor.li. i.Variar,lpift.2.& Ifidor.li.15.Etymol.cap.28.Lege- bahtur vero in littoreTyfi, Phccnicia? metropolis, pr^cipue buiufmodi pifces., etiam eius non ingtati. Vnde Guilclmus Tyrenfis Pontif.iib.13. Belli faeri, cap. 1. de Tyro agens : Hžec^it, Sc tritici Sc con- claylij Sc pretiofi muricis inuentrix , cgregio pur- puram colore primo infigniuit. Vndc & proecipua ihtereaš etiam bodic, vrbis trakens nuneupatio- nem,Tyria dicitur. Brififo. C o n c e p ti o n e m i forulis feparat Paulus no- fter in lib. Sententiarum leg.a&io. 47. ff de negot^ gc-ft,& pro iriftitutionejS: compofitione,expreftione pafuifle videtur .Prat. Con c E p T a e in bornim&a?quuni adiones j a- pud Gaium ieg.eas.8. ff.de capit.minut.funt quje ex bonafide defccndunt,qu£ve bonx funt fiflei,cuiuf- modi eft ačtio de dote. Prat. Briff C o n c e P 7 1 o formularum non obferuatur , apud Paul.in I.ačtio. ff.de negot.geft.Spieg. C o n c E p t 1 o dicitur formula apud Paulum l.li- bellorum.in princ.ff. de accufat.^c Ciceron. I1b2.de inaen. Et orr.nis conceptio priuatorum iudiciorum concipitur. fieftipulatio dicitur conceptio verbo- rum,lege ftipulationum,quinta.jf.i.ff.dc verb.obli- gat.Prat, Con cepti o formularum,libellorum,precum^fti- pulationis,verborum, lurifiurandi,obligationis,in- ftrumenti.BrifTo.ex £& Cod.conceptio filijApartu« conceptionis tempus.Briflf.ex ff. Conceptio iuramenti, inquit Iurifconfult.in 1, Iufiurnndum. de iureiur. fi de qualitare cius fuerit interpartes dubitatum, in arbitri o iudicantis eft, Et paulo infra:ldeo fi quid tale inciderit,officio itt- dicis conceptio huiufmodi iurifiurandi termine- tur. Hcec verba interpres explicat. Sed Budams in prior. Annot. ea Accurfium neutrubi intellexifte indicat.Spieg. Conceptae in rem ftipulationes dicuntur, qaa» nullius certa? perfonsrfačlum comprehendtme fed fcriptaE.L5.ff vfuf.quemad.cau.l.ipftff vt legat.nem Conceptapcens nomine aiftio qnx cx deli&o na-» X j 1 64 $ C. ANTE O. 44 i fcRiVf in l.^jF.vItimdlAle 1-et3.au ft.iud.BriiT. CoNcbP TA ftipuhltio in bonum , in diem, in faftu, in perfonam, lure, fine vitio,fub conditione, Ipecia- liter.BrilT.cx D.de C. Con^Epti ačfio. Concepti ačlio tune datur, con- ceptumque furtum dicitur cum apudaliquem te- ftibns prsefentibus furtiua res qua?fita , deinuenta eft.Nara in eum propria ačtio coftituta eft,(Brifib.) quamuis tur non fit v qus appellatur concepti.j^.co- ceptum.de oblig.qu#ex deličt.nafc. Inft. Caetcrum 10 hxc ačtio in dfcf uetudinem abiit;cum enim requifi- tio rei furtiu-s-hodie fecundum veterum obferua- tionem no n fiat,merito ex conleqqentia etiam prg- fata a&io ab vfu communi receftit,cum manifeftum fit,quod'omnes,qui remfurtiuam fufceperiiit,& ce- lauerint, furti nec manifefti obnoxij fint. jT.fed h s ad.de obligat. quje ex deličfc.nafc. Inft.Anch.Paul. lib.z.fent.tit.ji. ■CoNGEPTAin dolum ačtio, dicitur in fačhim l.hu- ius a.Sentent.7. Prat. C O N c £ p X v m furtu.vid.paulo ante,Concerti ačtio. Furtum per iancem &iiciumcorič£ptum,nihil aliud efte fnfpkor , quam iliud furtum, quod conceptum fimpliciter a. prudentibus viris eft appellatum.Lan- ce,inquit Feftus, delicio , apud antiqaos dicebatur, quia qui furtum ibat quaerere in ddmo aliena, licio cinčlus intrabat , Iance*ique anteocuios t .nebar, propter matrum farni lis aut virginum prsefentiam. Vnde manifeftum faris eft, Iancem-liciumque nihil p aut adiecifte,aut fubftantis concepti furti detraxil- fe,fed nudam duntaxat furti inueftigandi rationem denotafte. Moris enim Decemuirorum temporibus fuifte videtur , vt fi qnis in alieuius sedibusfurtum vellet quserere, iliud faccret ntidus$licio cinčhi$,& lance ante oculos tenens,iuratufque Deosftegu, cu- ftodes,iefe reperiendi fpefumisn quTrere. Et tune quidem alter ille apud quem furtum quserebatur, dormim fuam ei qui furtum quserehat aperire, de in obfignatis de non obfignatis locis iiberam furti in- 40 tjuirendi poteftatem facer.e cogebatur. Quem mo¬ rem primum a Grsecis vfurp£,tufn,deiji-de in Roma¬ nam Rempubl. olim inue&iim fuifte, fi quis forte fatis fibi non perfuaferit,imkniet Platohis de legi- d us iibru duodecimurrij in qao id iia pcrfpicue t ra¬ ft it ur,vt omnem auftor diuinus cum Fefto,- Gellio, - aliifque Latinis ^učtoribus coliatus, dubirationis mihi ferupulu penitus exemem, Igirur fi conceptu furtum aiiud nuilum dici poftit,quam furtum q.u&- fitum & inuentum.au&ore PaulojSehtent. iib.2,tit. 50 31.de luftin.in Jp.conceptum. Inftit.de oblig. quse ex deiičt.nafcunr„confequi refte videt«?,aiiud quoque nuilum dici pofife furtum per Iancem de licium co- ccptum, quam furtum, per Iancem. de licium auatfi- tum de inuentum.Et quia nulia temporibusDecem- uiroru furta qu«ri. fine lance de licio in domo aiie- na poterant, ideo quoque nulia fuifTe iifdem tem¬ poribus videmur concepta furta,quse non per lance de licium concepta dicerentur. At ppftea quam fur- torum qua?ftioncs, hoc eft, inquifitiones, cum lance 60 de licio euanuiftent,vt eft apud Gellium lib.i^.c.ic. tune furta, quse per Iancem de licium concepta di- cebantur, appellari concbpta fimpliciter cesperunt, Et ita quidem amplius nihil in eftečlu furti nomine per Iancem de licium concepti Decemuiri funt e5- plcxi,quam prstores de lurifconfulti perfurtu con¬ ceptum inteliexerunt.Idque mirum m mod um con- firmat idem Gellius.Rsuard.in ll.12.tabul.lib.fing. defurt.c.26. c o N c E p t A E feria? Varroni lib.5. iing. indičroe, de no lege.aut a principe prsfcript^.Prac* C o n c b p t 1 s verbis iurareftd eft.dičhtis i defercn* te iuramentum. Bud.l. iufiurandurp. fKde iureiur Idem appellarur,prafire verba iurifiurandi.Prat, j Conceptis verbis peierare, eftjnexpiabili periu- rio fefe contaminare. Bud. in 1.”iufiurandam&ad pecunias.ff.eod.Vide^.Goncipere certis verbis. • 1 Conceptvs vulgo : ex iuilis nuptiis concipe:Q j (; Conceptus partus in adulterio.BrilT.ex D. ! Concessi se venditioni,pro confenlille &acquie. f i uifte legicur in l.i4.in fin.lT.de diuerf.temporal.rre. Tcript.BrilT.in lib.parerg. Concessio libcllaria. Vide Libellaria concelfio. Concessi c^id eft remiffio, inl.3. C.de bonis liber- rorum. CoNCESsto ad vitam fada,dicitur perpetua.Vc-rJ ea intelligenda in rebus maximi mementi. Inhis autem quse ad minima pertinent, non $que, Bre- ch^us I. Neratius.ff.de vorb.de rcr.fi ghific., Concessi ©ne generali non contmentur ea > qus { quis non eftet verifimiliter concelfurus c. in gene. ‘ rali de reg.iur.lib.fi.vbi vide gl. de Dynum.Prat. C o n c n s s v M' dicitur ficut legatum,donatum,quo(l dedučlis omnibus expenfisrciiquum eft,l.nonam- plius.ftidc legat.i.Prat. ■C o n c 1 d f. r e teftamentu m, id eft,in«idere,l.i.^,fed j coniulto.D.de his quae in teftamento delcntur,!^, fT.de lcg.j.-Concifum iignum,Brift^ Conciliab v l VTvi a municipio, colonia, oppido, ■ pr^Tetftura, vico , caftello, feparatur apud Paulum lib.4.Senten,titu.fi.vt de ml.Mamilu* colonia h ;c lege dedučla,quodve municipium, prsefeftura. forum,conciliabulum,conftitutumerit. Apud Liuia etiam Tora de conciiiabula non femel difiunguntur lib.4-de lih.25. de lib.39. Frontinus in libr.de limiti- bus agror. Sed vt ad hoc reuertamur,hocco/icilia- bulum TuilTj fercur : poltea in municipijiuirelatii, j Ft alias. Sunt autem-loca puhlica coloniarum,vbi prius fuere conciliabula, de poftea funt in munici- pij ius relataf Conciliabula porro Teftusli.j.intef- pretatur loca,vbi in concilium conuenitur.hidoriis , | lib.15. Etymol.cap.z. Pagi aptafunt sdificiisloti f interagros habitantibus. Haec de conciliabulaap- pellatai conuentu de focietate m uit or ura invnum, Gellius lib.i.cap.7. orationem Gracchiciicumcon- ciliabula dičtam citat.Reiinquitur igitur.Concilis- bula couentum hominum in agris efle, qui necmii> | nicipij,nec colonia, nec prsfecturie iure cenfeatnr, ; Bfiif. V r ide etiam Torneb lib.adu erfu.c.u. CONcrUARi fignificat amore coniungi , amars nuptias, matrimonium contrahere? in orationeAn* tonirii L3.fT.de donatio.inter vir.de vxor.Sed &con- i tračlis nuptiis,fi diftenferint vir de vxor,de poftea in | tnutuam gratiam redierint,conciliari veteribusdi- { cebantur, idque mulierum plerunque operafiebat* Prat. Vnde " * I Con c i l i a ti o mutui per confumptioncmdicitur, quum res vere ad accipientem tranflata, ab eofta* tim in neceftitatem fuam v črtit ur,‘ vel ex interuallo confumitur. Proinde quse Dočlores de natura coo' perante de non cooperante mutuo ciuili congerunt, mera fomnia funt , vt inftauratci' iuris Old. rects rganet. Con čili at r i x Fefto--lib. 3. dicebatur, qua?vim coaciliat vxores,de vxoribiisStiros.Prat. C o n c 1 l i a t v s , aIiquando pro empto accipitur,yl i apud Terent. in Eunucho , Prodi male cencilhie, pro,magno empte , Omnis enim conuentio Cona- liatio appeliatur,vt docet Donatus.Spicg* Con C i li v m, quod Graeci cuvaJh appcllant,eft3e= gitima virorum ex diuerfis locis de prouinciisih- aeorum , propter id quod ir Repub. paflira contro* nertanb ^45 ucrtitur^nomine totiusReipub.ab eo cuius intereft, vocata congregatio , modis quibus oportet,ac con- nenit boe ipfum , de quo controuertitur, decifura, vel de ipfo faltem conTultura. Particulas huius de- finitienis pulehre declarat Frid. Naufealib. i. Rer* concil.Spieg. Con c i l i v m veteres dicebat de plebisjparte aliqua> qus in foro ad concionem coniienicbat.Hic conci- lium edicere intelligitur,qui non vniuerfum popu- lum,fed partem aliquam adcfleiubet, vt ait Lslius 10 Fclix apud Gellium Iib.15.ca.27. Concilium autem aduocarefeu conuocare dicitut Trib. pieb.qui con¬ cionem ad plebe iiabiturus eflet: Cie. in Vatin.Nu quando tibi moram atcuierit,quo minus concilium aduocares, &c. Quo autem tempore caperint con- cilia, qua;ue Sc quanta £it eorum autoritas, docetur cap.i,& 2.diftind.i<.eoru(conciliorum)c:inones pro legibus haberi iuffit luftinianus Nou.131.Prat. Con Cilivm praebere Paulus dixit, quemadmodu Cicero dare Senatum,ad QJFratrem, Tyriis eft Se- 2,b natus datus frequcns. Eius autem erat concilium vel Senatum prebere, qui ipfum diruitrere poterat: Is autem erat,qui conlilio prxcrat;Conna. lib.2,ca. 4.num.3. Con c 1 L1 v M,conucntus populi, non a conlilio, Ime a confenfu, vt Fefcus exiftimat: fed i concalandp, hoc eft , conuocando populum in vnum locum. Spicg. _ Concilii nomen tračtum eft ex more Romano: tempore enim quo agebantur caufte , conueniebant P omnes in vnum,& communi intentione tra&abam: vnde Sc concilium a communi intentione di&um eft,quaft concidium, d.in l.litcram tranfeunte: vel concilium didum eft a communi intentione , eo quodin vnum dirigant omnem mentis intuitum. Cilia etenim oculorum. funt : Vnde qui fibimet diffentiunt,non agunt concilium,quia non confen- tuint in vnum.c.canones.i5.di{Und.loan.Bell.Ety- moiog, C o N c 1 N-N Alfi, eft rpm efftčtis mandaciis,omnibus 4 ° lenociniis perpolire,(icut is,q*u vnguetis-delibutus, madenti coma|& capillo copoilto confpicitur. Hinc Vitiligator appellatur, Grxce cfl;a 5 V.,quafi fe- ligniHcat. Conna.iib.i.c. ConcipeRe iu{iiir5ndufii,quidUl',ex'v^tbis Ta* citi intelligere polTumus, lib. 2. Referuntur iila a £ud^o in Annotatio. prior. & Liuliurandum.de iu> reiuraiiivide paulopoft, Concipere eft ad certara« Spieg. Co Nc 1 p e r e ačtionem in bonum.Papinian.in L p e-*. nult.de fep.viol.Dixi eum rečle ea anione experiri. cf us in bonum Sc jgquum concepta eft,id eft,.Budxo exponente,qua aftione qui experitur, ita intender® petitionem poteft,vt non vitra pečat , quam quod praeftari Sc arquum & bonum eft. vid. fup. concepta: in bonurn.Obferuandum v 1 utem,-quodSc^uola Čo- citiendi verbun), tota lege Gallus, pro formare v- furpauivnec a proprio femdeatu recelftt. .Vnde runt,qui parum probant;quod gl.concipi,pro intel- ligi,& Dvnus pro elicijliue comprehendi iaterpre- centur.Spieg, Concitar.£ boftem^ft hoftes ex amicis faeere : ia I.?.tasnen.f£ad ieg.luLmaieft. nihit aliud eft', quam inire fadionem, aut fadionis inftrumentum fufci- pere vel dare. v ide Gothofr. d. I. j.interpretantem. Concitare miIites,l.i.eod.BriC Con citatores populid.jcr.jr.aftores.fF de pcc.& apud Paul. lib.5. ient.tit.23. Seditičnum, l.i^.fF.de appcllat, Concipere edidura.teftamentum, ptEnam. Con- cipiuntur Ubeili, pada in perfonam, vel in re. Ver- ba, concepta fuper čare conuentio , in aiem folu- tio. Male conceptum inftrumenttfm.l.8. ff. de ftat. hom.BrilF. C o N c L a v e, 1 ocus in domo feeretior. Gothofr. ad- 1 .. 2S.ff.de feruit.pr^d.vrb.Conclauia^ait Feft: Bud.in l.iudurandum. 34.ff.de iureiur, ftcque acci- piendum putat,in l.quicquid.ff.de verb.obii. Equi- dem verbum concipere, lignifičare ihidem putem, aliquid animo adprehendere, tum mente concepta exprimere,& certis verbis c6prchendere.V'nde con- cipers iuliurandum, eft certara iurifiuradi formula pra:fcribered.34.5r.ii de qnalit.&iT.penult.ffde iu- reiur.Cicer.de ofti.3. Quod ex animi tui fententia iuraueris,ficut verbis concipitur iure noftro,id non faeere periurium eft. Idern pro Cluent. Afričan us quod eiTetcenfor, & in equitum cenfu C. Liciriius facerdos prodiiftet,elara vccedixitfe fcire , illum verbis ceceptis peierafte. Vide Torneb.lib. aduerf. t 3.c.lo.Hinc Concipere ftipulationem,apud Vlp. in l. 61. 71.1. 115.ff.de verb.ob!igat.& Lpp.ftipulatori li¬ ber u fuit verba late concipere. Hinc concipere va- dimonium,apud Cicdib.ad Qii.Fratr.2.Trebatium, inquit J quod ad fe m 1 ie r im, p e rfa 1 fe Sc humani ter e- tiam gratias mihi agit:negat enim in tanta multitu- dine eoru,qui vna eirent,quenquam fuifle,qui vadi- monium concipere poffet.Frat.ex Kotom.Hinc C o n c 1 p e R e libellos appellatorios,apud Vlpian,!. i.in hn.ff de adpell.Hot. ConcjlamaR E,l.it G.commun;de fucceff. Co n c L v u 1 TV R. anno ačtio.Briiff ex C. ConCOrdivm, genere neutrali, legitur in 1 . fi ID .X a C ANTE O. *47 C ANTE O. beris.17.Cde pa&.dotai.pro eoncordu. BritV.in pa- rcrg. Con cordAre c um heredc, Coneordante vXore. concordans, & alibi, bene concordatum matrimo- nium.BrilT.ex ff.& C. Concordia Ancill« nomen in I. 40. fh de ndei- commitf.libert. Concordia fratrom,i.n.G.de tranfa&.Maritalis, h5C.de Inftitut.Brilf. Concratitivs paries dicitur paries confcrtus l crate ligtiea, qui debilis erat,& formidolofus J & :.ideo Vitruui. in 2. defiderabat , cratitios parietcs jiunquam inuentos elfc:quantum enim ce-leritaie Sc loči iaxamento profunt, tanto maiori Sc commuitf funt calamitati:quod a'd incendia,vti Face$,funt pa- rati:de his trad.Vlpian.ini. cura duob.jf.item Me- la fcribit.tf pro focio. quamuis apud cum congrati- tium raendoTe fcriptum lit:& haec etiam hodie apud rufticos invfu Funt : vulgus graditiam appellat. Hincque mendam in Pandečtis fačiam puto.Cotta. 2 Concratitivs paries, ait Prat.idem qui interge- rinus,id eft,paries cratitius,fiue ex alferibus in mo- dum cratistextu$ inter duos cornmunis. Videln- tergerinus. v —— Con c vbat v s legitur in 1.3. C de concubin. pro concjibinatu.BrilT.in lib.parcrg. Cgncvmbere cum vxore. In concubitu patroni elle.BriiT.ex C In Co N c vb 1 n a T v etfe cum aliquo.In concubina, tum fe dare.BrilT.ex C Gon c v ei na eftmulier, quse confuetudinis, non 64S 5 ° . 5o matrimonij caufa rctinetur , arg. i.34. Cde adult. Prat.Aliter Brilf. Goncvbina eft,qua»,cum vxor non lic,cum aliquo -tamenviuic , Sc fine nuptiis in domo eft, 1 . 144.lT de verb-.fignifi. tot. titul, de concubin. 1. 36. -de rim nupt.&c. Co-nCvbina dicebatur ea , quam quis non marici animo, Ted concubicus cantum caufa, line ftupri ta- men crimine, flagitiove, domi habebat. Dixi,non roariti animo , quia concubinam ex fola animi de- * £inatione seftimandam elTe, Paulus leribit in K4.IT de concubin.quin &Papinian.in Kdonationes.13.tf. de donat.refponditjli quaeratur, an maitialis honor Sc etfe&io intercelferit , perfonis comparatis vir« eoniundione, perpendendum eflc : neque enim ta- bulas facere matrimonium : Sc apud eundem in 1 . •umtabulis. 16. tf, de his quar vtindig. mentio fic Ca (liani viri clariflimi , qui mulierern ingenuam pleno honore dilexcrat, cuius tamen filia ex eo co- cubinatu Fufcepta,vulgo qu«fita dicitur.Neque la- tiš fuiffet dicere Sine nvptus: nam in mulie- ris honeft« & iibera? conFuetudine,quamuis nupti« celebratse non fuerint,tamen non concubinatus,red suptis inteliigendf funt^vt ait Paui.l.in liber«.24., if.de ritu nupt. Dixi,line ftupri crimine : quoniam Vlpiain Ki. tf.de concubin. Icribitieas demum line metu criminis in concubinaru haberi potfe,in quas it 11 pr u no comittitur: veluti li ingenua muliere ho* nefto loco nata, & qu« corporc qu«ftu non Feciflct, line teflatione in concubinam duxilfet:tuc enim ftu- prum non c0mmittiturjd.K3.de concub.Dixi,s inb flagiti 0:vt illud lignificarem, quod Vlpianus in l,2.fcribit; Nefariam ciTe conlunčiionem, li qus patris concubina fuit, in lilij aut nepetis ceneubi- natum fefe tradat,aut ex contrario:quippe'cum ge- h.u$ qu©ddam inceftus elTe hoc videatur. Apparet ergo legibus p er mi dum concubinatum fuilfe , ac proinde impune concubinam hab.re licuilTe, d.J.3. tfde concub.Ef l.cum tabulis.16.tfde his qu£ vt in¬ digo* vbi Papiman, ait ? in ea,quce le iaaUerius qua patroni concubinatum dabat,duprum non commit* tKquin Sc Maflurius in K144.tf.de verb.fign.fcribit, eam qua? cum vxor non lit,cum aliquo tamen viuit, vero nomine amicam, paulo honeftiore cocubinam appellari. Tametli Marcellus fcribat,eam,qu$fein alterius quam patroni concubinatum dedit,raattif. familias honeftatem non retinere, l.probrum. 4i,ff de rit.nupt. Sed qua?ri video, an & mariti concubi- I nam habere poflent:quod vulgo ab omnibus nega« tur propter l.i.C.de concubi. vbi Conftantinuslm. perator id vetar. At ego eius ipfius lc-gis argumen- to adducor,vt čredam ante Conftantinumidlicuif- fe. Cur enim id tum ille prohibuitfet, nifi quiali* cebat ? Verum vt ea de re paulo fulius explicemuj? Primum oirniu exemplum'eius rei habemusapud Ciceroneiftin libr. de Orator.i. vbiloquiturdeeo, qui vxorcm in HiTpania reliquerat, Romxqueal- teram duxerat, neque nuntium priori miferat:quia li iudicaretur ccrtis quibufdam verbis, nonnouis nuptiis deri cum fuperiore diuortium , in concubi. na; locum eam duxiifc videbatur:qu« dubitatiou« men pofterioJbus legibus fu-blata eft, exl.nollum. 7«tf de diuor.&Keum qui.C.de adult.Sed vtcunqac litjapparet olim ei, qui vxorcm habebat,licuifieal« teram mulierern in concubinam duccre. Tametli Conftantini lege id poftea vetitum fit:&vero etiam luftiniani Kvltima. Cod.commun. demanum.apaJ quem locum illum:Hominibus enim vxores haben* tibuSj concubinas haberej nec antiqua iura,necno« ftra conccdant:delege Imperatoris Conftantini in« telligendum cenfeo : quod & interpreti Accurlio placuide video. Quid?quod Marcianušinl.]i.de concub. feribit , adulterinm per concubinamn.n comimtti:qua de re dubitari non poterat,niliineo, qui vxoremhaberer. ltaque lic infert-.nam quiac 5 - cubinatus per lege« nomen aliumptft , extra legis pcenam eft : Itaque ftipulatione pcenT caueride« I re videmus in l.i:i.jf.i.de vc-rbor.oblig. Mulierab { eo , cuius in matrimoitjum conuei.iebatjftipulata fuerat ducenta,li concubin«, temp«re matrimonij, confuetudinem repetiitfct.Obiicitur lex vitima,in fin.tf de diuort.vbi fcribir‘Vlpian.patronum,quili- bertam fuam in matrimonio habebat, fi concubin! adhibeatjrenuntialTe matrimonio videri.Quidtuni pollc-aP quali vero eo ipfo,quod concubina adduca. tur,cum vxore diuortium fiat. Quidergoeft^Dico Vlp.difputationem fuis finibus coercendamelTe;h quitur enim de patrono, qui tantilperin roatrimo- nio libertam habere iudicatur, quandiua!icnuffl ab ca animum non oftenderit. Vbicimque,inquit, vel tenuis intellečlus videri poteft, nolentis nupu. ’ diccndum eft diuortium efle fačlum. Exqueinte!« j Iigitur,in libertarum diuortio, neq; verborumfor* mulam,neque Teptem teftium centeftationcmre« quiri,fed leuilfima duncaxatabalirnatianimi^i§!': , ficationem fufficere: veluti fi qua aliamappetieritj vel concubina adhibuerit. Mouet me Paulusli.ftn« tent.2.hjs verbis:Eo tempore,quo quis vxoremk? bet,cpficubinam habere non poteft.Concubinaigi* tur.db vxore folo deličlo feparatur. Sed videamus, ne quid operiš noui nobis aut Anniann$,autaliti$a* liejuis eo in loco molitus lit: & pofterior fententil demonftret,eum line negatione legedum efte. Quid enim vox IgiTvr lignilicatjaut qui$ fenfuseoci ločpidoneus poteft elici, liuesoio deiicio. liue solo delec tv legemus? At hoc modo /cn- Tus er it aptiffimus. Qui vxorera habetjpoteft&cofi* cubinam adiungere:vxorem vero non poteft.Ojjji igitur intereft,inter vxorem & concubinamad/ufl* gere. ? Quid,inquam,intereft,vtrum vxorem aliqa» an concubinam adiungat ?. Nihilomnifl*>^ Dltj prit« ■^49 ^ prster boe vftBM, qubd ift WorC adiungenda deli- ftum eft:in concubina vero,nequaquam. Qupd er- go ait, c o n c v BiNAiGiTVR,fic intelligatur: Adiunfta igitur concubina, ab vxore adiunfta folo delifto feparatur, Alioqui falfum effet deliftum ef- fe,fiquis concubinam habeat: vti fuperius docui- mus. Quod fi cui s o lo de II č T v legendam placet, non repugnabo, & fenfum huncaptilfimum oftendam : quod folus deleftus fiue animi deftina- tio difccrnitvxaris adiunftionem ab adiunftione to concubimernam vt ex 2.4. diftura eft, concubina do¬ la animi deftinarione sftimatur. Verum hsc qui- denj haftenus. Nune illud adiiciamus, concubina- rum aliat libertas, alias ingenuas, alias feruas fuif- fe. Liberta? autem inuitis fuis patronis in concnbi- natum aliis Te dare no n poterant, l.l, de coneubin. Quod fi qua in patroni fui concubinatu erat, qu£- fitum eft, an alteri dare fe in matrimonium prohi- bcatur : nam initiu difta; legis 1. ita fcriptumeft,vt AKTE O. 630 cubina non eft b8noris,multo minus digmtatis,no« men.H$c,& alia elegamer D.Ioan.Gffidd.ad 1.144. per tot. & ad ff.nnum, 4.1.56. & $ .i.num. 4d.46.de verborum fignifteat. C on c vb 1 n A,videPellicem.Hot. ■Concvbinatvs non eft coniunftio iufta, vt ma- trimonium:nec concubina eft iufta vXor.Ex concu¬ binatu nati iiberi non funt iufti, & in poteftate pa- tris.Denique eft in concubinatu vitium a!iquod, & iiberi ex e« fufčepti degeneres funt,!,vit. C. de nat. libd.nothi.& obliqui.Statius, obliquumque a patre genus:vbi Laftantius:Quia fuerat,inquit,patri.s mei nothus. Obliqaum ergo dicit tx concubina proge- nitum:vt Lucauus. Obliquum maculat qui fangui- ne rcgnum.Cuiac.in expofit.Nou.Iufti. t8.in princ. foJ.44. C o N c v t c A t 1 o .vide Periffologia. C o n c v p 1 s c e N T i A, eft tam bonarum quam ma- larum rerum appetitus,Spieg. pusnare inter fe videatur-.adeo vt quidam priorem zn Concvxatok.es, qui firnul curamadminiftrant. :_ 1 • ... .«•. i-.r _ ... ' 1 _i .V_:_a partetn adulterinam e(Te difputent: ego vero exle ge vltima.ft.de diuort.voccm, Alteri, non dc extra~ tteo.fed de altero patrono intelligedam puto.Quod autem ad ingenuarum concubinatum attinet, qua- tuor tantum cafibus eum permitti repcrioifi ea ob. fcuro loco nata ftt, (i corporc quscftum fecerir, fi tc- ftatio ea de re interpolita fit.fi mulier adulterij eri- mine damnata fir,l.i.& 3. de coneubin. Ancilta au¬ tem vtrum concubini fuerinr,qua:n poteft:cum fa- tis conftet, ancillarum omnium vfum fuis dominis licitum permilfumque fuifle : fed tamen & ancillas concabinas fuiflfc video in l.pen. ffde reb.auft.iud. l.denique.8.ffdepign.&l.vlr. C.communia,de ma- num.Sequitur, vt aiiquot inter vxorem & coticubi- tiam difterentias exponamus.Prima igitur hsec efto: Quod vxor iuftorum liberotum qusercndorum cau- fa, &, vt ait Pemofthenes, na TTOjAmietčizi] *pvHcV«t; concubina vero,voluptatis autcultus cotporis dun- taxat,afcifcitur. Nam corporis cultum in iis pono, qu£vel quinquagcnari£ , vel fexagenariat funt: 40 quas haberi eoneubinas poffe, patet exd.prima. ff. de concubinis. Ex quo ipfo fecunda differentia in- telligitur. Quod in vxore ex lege Pappia Poppea fpeftatur stas,in concubina, modo annis duodecim (it maior.non fpeftarur.Tertiam differenti.im Pau- lus in 1. vitima demonftrat: vbi ait, Prouincialem magiftratum pofle ex /ua prouincia concubinam habere : cum in vxore aliud fit iuris, l.fi quis oifi- cium.38. de ritu nupt. Quarta differentia eft,quod cum donationes in vxorem non valeant, l.i. &paf- fim,de don.int. vir. ei tamen , qu£ in concubinam 5 collatsfunt,reuocari non poffunt: nec fi matrimo- nium inter eofdem fuerit contraftum , adirritum recidit,quod ante iute valeat, l.donationes. ji. ff.de donat.l. fi prsedia, 58. de donat. inter vir. Quinta etiam apparet ex eo, quod vxor ferurn domicili unt- que mariri fequitur, l.exigere.ff. de iudic.concubi- na vero nequaquam.leg.de iure.j7. in fin.ff.ad mu- nicipal.Hotomannus. Concvbinatvs femimatrimonium vocatur in 1 . fi qua illuftris. C.ad Senatufc, Orph. Is tandem ab Impp.permilfus magis,qnam probatns.tot.tit.C.de coneubin. Nouella vero Leonis Imp. 51. prorfus damnatus: quod confirmauit ius pontificium, ait Dn.Herm. Vulte.in cemment. Inftit.de patri, po- teft.ad princ.nu.10. Omnis concubinatns omni juri femper aliquatenus inuifus: ideoque honore ac di- gnitate vera caruit:nec honefte viuere cenfetur, qu£ in concubinatu hseret,l.i.princ.& b3.de coneu¬ bin. Concubinatus ergo, etfi a iure ciuili toleratur: » 0 koneftus tamen ac legitimni coitus non eft. Et con- ' I.15. ff.de adtnin.tut.!.;.pf.qu®ri poteft. ffde (ufpeft. tut.jT.i. Infttt.de fatifdat.tutor.Eademque loquendi figura Contutor. I.j.ftide fufpeft. tut. 1 14.1.14.2T.I. i 32.jT.vlt.!.54.ff.de admin.tut.Et confideiuffor.l.to. ff.de fideiuffor.Et conreus. in l.j.ST.nunc de effeftu. ff.de liber.leg.Btiff. Concvrrere dicuntur collegacarij, cum eadetn res tis in folidum legata fuit,li.tf. interdutn.in fin. Cum primum itaque non inueniet alter eum,qui fi- bi concurrat.folus vtetur in totum.Prat. Con c v r rems quantitas,in l.cum alter.ffde com- penf.dicitur, qu$ vtnnque ®qua eft,vt probari po¬ teft ex l.i j.ff.eod.Prat. CON c v k R vt! t & pcrfoni & res. Concurrit fratri. Duo concurrunt in eundem feruum , in pignus^ Concurrunt aftienes, Summte, impenfte , pecunis, quantitates, obligationes, poffeffiones, priuilt- ; gia. Omnia in vnum concurrunt : concurrit qu^- ftio,ftatus difceptationitconcurtentta delifta.Briif. exff.& C. Gonov RS v partcs.ficri dicuntut inlegatis, cum teftator duobus pluribufve legatariis rem eandem ita legauit, vt iis non diftinfte ac feparatim partes certas attribueret , fed potius rem foiidam relin- quere videretur,l.coniunftim. So.ffde legat.tertio. Verum cum vtrinque rterque ad rei,puta fundi, alicuius pofTeffionem acquirendam accedit ,vjfi ad medium pcruenerunt,& concurrerunt: quo in loco obuij inter fefafti funt.ibi partis quifque fua: fines conftituunt, vt Salluftij verbis vtar : qui in lugur- thino fimilem quandam finiuni inter Carthaginen- fes & Cirenenfes rationem inftitutam fcribit.Hi le- gatarij,re coniunfti dicuntur:alij,quorum partes ab initio fafta: funt,verbis ccniur.fti.l.re coniunfti.89. ffde legat.tertio.l. triplici.ff.de verbor.fignific.Ho- tom.Connanus lib.animad.i.ad l.re coniunfti.con- curfu partes fieri exiftimat, non quod ea confliftu aftionum vtreque totum vindicante inter cos res liindatur, fed quodnifi aliterpartem fuam petat is 3 qui petiit partem,6: accepit totum habeat, l.plene, ^.fi coniunftim. ff.de legat. 3. vbi partes concutfu facere dicuntur ij, quorum alteri in primis tabulis, alteri in fecundis eadem res legatur,quos fimul pe¬ tere non poffe conftat. Con c v rs v dominium qu*rcre. vudel.7. Cod.de legat. Concvrsvs , fatpius de perfonis, quamdc rebus inanimatis dicitur. Exemplum prioris extat in 1 . idemque. ff. qui pot.in pign. hab, pofterioris in J. fin.Inftitut.fi quad,paup.ftc.dic.Spieg, Con cyrrbnies fu mm*, 1, u.ff de compenf. I.4. X i ~r 651 C C.eod.tit.l. 5 rie, totummoueo iniiciendo terro- r-m rfi rri mfni inqnit r f nm qii-i-4 nffiriiilii-it Iti bditis per mefum extor quctjJUU.naQ.. . ; ,.ft;tL>«n~ini f pectinia recepta : veljli guithrL j 0 *r" fnlnrinm d ebinim extorquet:Y Si r »m gniaaccii- r 1 ' r si . ib di-fiftir prn j iMr , pmiru.i m. Sanequod contra leg. lul.repet. turpiter datum eft iudici , cuius &manus & oculos innocentes dfe oportet, nulla vfucapione adquiritur illi, vel here- dibus eius.Idem dicendum eft de venditionibus aut locationibus, pluris, minorifve eo uomine faflis: quoniam irritae funt.nec vilo tempore cofirmantur: 1 . quod contra. ff ad leg. lul.repet. l.bons fider.in princip.de arquir.rer dom. Qmire autem leges tam 20 vehementer execrentur corruptum animi iudicium in magiftratibus , eleganrer traffat luftinian.in atith. vt iud. fine queque fuffrag. -if. confideraui- mus. Spieg. Concvssio fordida,!.i. jT.qui autem.in fi.ff.de ca- lumniat.Alberic. C o N c v s s 1 o N 1 s rci funt, pcenaque legis Corne- lia teneri iubentur, qui in accufationem innocen- tium coierint, 1,2. de concuff. Verba autem eodem in loco, fcilicet, Quive ob denuntiandum, velnon 1° denuntiandum teftimoniurri, accc-perint, ab Accur- fio inteliefta non effe,minus mirutr. eft , cum etiam a paucis percipiantur. Ea Budarus cxplic,,t. Spie- gelius. Concvtere dicitut , quipercellit acpemH-b.it aliqucm iniefto terrore , & terrorem C icero ait cffe met um concutientem.libq.Tufcul.qua:ft. Concvtere, ait Prat. eft terrore poteftatis ali- quid ab aliquo extorquere ; fic aecipitur in 1. iIliči- N T E O. Condbmnarb, procondemnationemadnetfust, liquem obtinere, & (vt lCtiloquuntur) iudicatuši debitorera facere , E2.ff.de admin.tut.l.furti.a mandati, ffde iis, qui not.infa. Cic.pro Rofc.Cra bunc per iudiccm condemnabis. Idem proCicin Nonfolumegeris , verum etiam condemnarisli. cet Sueton. in Tiber. cap. 8 . Fannium Cepiont® reum maieftatisfecit & condemnauit. Briflo.Peni- net hoc verbum non minus ad deccm aurtos, qun ad deditionem noxae.Eodem fenfu Condemnationem facere dixit Gordianus , 1 . quamuis. 8 .C.de pignor.Prat.ex Briff. Condemnationem formari,videl.it.C,defuit, Con demnationem fuftinere, l.i.C.deactuf. In C o N d e m N A T1 o N e m. deducere,l.j.C.dci»li. tem iurand. Con D emnaki pIurTs,minoris,.dupli,quindecim, centum , peculij, & certa pecunia, fru&ibns.&le fručtibus pluribus,fummis, 3 Eftimatione partij,Brit fon.cx ff.C. Con dem N ari fiimma: , pro in fumm;ini,,icofe. re debemus apudPompon. l.fi ita.22.de rc indic, s condemnari pecunis , dixit Paulus l.fi ita.jjli; oper. libert. Prat. Damnare fumma:, &damnari fumma:. Brili. CondemNARb fponfionis , apudMaram Cies. ronerh in Orat .pro Cascinna , pro eo, quoddicin® ob fponfionem fafiam.Prat. Briff CoN d e m na R E,reliquo,I.i.ffarb.fiirt.t$f.Prat.M condemnare quadruplo.Briffex ff. CondemnAre fecundum iuris formam, l.jC.fi- miliš ercifcundx. Condemnari in quadruplum,iri fručfus, in vft- ras , in vnam fummam & quantitatem:condeinni. tionem pati : condemnatione pleffi ; condemm- tu pro condemnatione , vt ftipulatu proftipula- tione. C o N E E m N A T o R ,oro eo, qui reum peregit. Tacit libr.4.Briff.ex ff.C. ta.j.Tf.ff.iliicita de off.prrfid.&1.4.C.ad leg. Iul.re- 40 In his verbis edičti prxtorii,quod fub titul.de rc iud. petund.Et apud Paulum lib. 5. fentent. tit.25.C0n- cutere,eft terrore poteftatis perterrefaceFe.Briffon. Fcrrando Diac.Concutere eft aperte facere violen¬ tiam. Briff. Concvssvs paries. leg. iS.jf. Sabini, ff.de damno infeffo. Concuffum terramotu sdificium. leg. 551 .ffi lo,cati. Briffon. Concvssio n is criraen, quoties aliquid terrore poteftatis illicice extorquetur & aufertur : vt cum quis iudicij, aut magiftratus, alicuiufve poteftatis, Jo quam habet, aliove tenore pecuniam alicui extor- quct,l.i.&2.ff.de concuff c.mihtare. 2j.qusft.i. Sed & qui ad aliud quid,puta ad contrabendas nuptias. l.i.C.fi qua prsed. dig. ad emendum , vendendum, cedendum,l.princip.alibus. vbi Dd.ff.fi eertam pet. J.pen. C.de bis qux vi met.caufitot.tit.C.de contr. iud. iure aut terrore poteftatis inuitum cogit, con- cutere videtur,vt & tum.cum vitra conftitutum fa- larium imperiofe aliquid exigitur. laf. in J. qua- drupli.num.5. lnft.de aff.cap.guoniam. diftinčt.S.c, fio militari.2j.quxft.s. Spec-de execut.^.i. num.j.dt de recuf.iT.fin.n.i8. ltem qucd per eušdetem calumnia fpecie tranfaSionis extorquetur, in concullione ča- dit,l. i.ii.v it.rf.de calumniat.Prat.VVefenb.Briff Con .d e m na t v s eertam quantitatem, l.fideiuffor. 45-ffde udeiuffor.certam pecuniam,l.poft mortem. if.qu4nd. ex fačt. turc quibus i.locis elcganter per t- st.vetijttfupprimi^ur.in, vel ad,qux vulgatis codici- bus intcriecerut, quielegans hoc dicendi gen Us no . aorunt. Vocum autem nniitarum ^« 4 «f, vlpeas 70 zn Paadc$arum>feu Digefterum libris. PrauBrifT expomtur , Con d e m. na t v s vt pecvniah s o l v a t, condemnatum accipere debemus eum, quirite condemnatus eft,vt{fentcntia valeat. Cate- rumfi qaa ratione fententia nuliiuš momenti lit, condemnationis nomen non tenet, I.4. $, condem- nntum.iKde re iud.Alias e*uoque traclitur dainnat.fi 1 cjuein ita viderijh damnatio tentatjl^.jT.vIt.ft.df pcen.BriiT.Prat. Con D E Pv e Iv ra. iT.rerponfa.Inftit.de iurc natuta* ; li.Vnde conditores iurisd.jj.G.de procarat. condi* j tores legum.LS.C.de pad.Brifl' C o n i>e r e teftamentura , Iuftrum>ciuitatcs, regna> 1 &r.Brift'.ex fF.& G. C o n D 1 c e r e, eft ftmul dšcere,vt fit in paftionibus, Pompon.l.ž^.ft.de contrah.empr. In vendendofun- . do qu,seda, etiamft non condicantur,pr^ftandafunr, Kine Ffcftus lib. j. condiftum interpretatur, firmi! diftum. Ergo condicerc-j eft diem lccumquecom' mu ni confenfu conftitLiere quo quid fiat. Brili. Hinc CondiCere alicui cc£nam,Cicero & Suetoniosdi- xerunt, non pro inuitare ad -cainam , cuernaarao' dum vulgo platere video : fed pro indicere canam, & denuntiar.e fe aftuturum. (Condicere enim Feflo lib. j. eft dicendo denuntiare: vt& Imperatori in iCappeilamus. Inftitut. de ačlion. Condicere prifia lingua eft denuntiare. ) Craflus ( inquit Cicero ai Bcntulum. ferjbens ) vt qnaft teftata-Pop. Roman, eftet noftra gratia, pene-a meis larib. in prouincias eft profeftus.Nam cum mihi conduxifletj ccenauit * pud me in mei generi Cratfipedis hortis. Sucromus in Tibs- *53 C ANTE O. 6 54 in Tiberi®,StJtt.C laudioiibidmofoac prodigo feni comam ea lege condixit, ne quid ex confuetudine immutaret,aut dcmeret.Sed inlibris Iurifconfulto- rum; Condidio eft (vt ibidem Feftus fcribit)in die certum eius rei,qua de agitur, denuntiatio. Moris enim fuifle, vt iudicio a Prsetore conftituto diem ex fuo commodo litigatores fumerenr,quo in iudicium venirent, veterailla demonftrantapud Plautum in Curculione,& Gellium libr. id.cab.j. Siftatus con- didufvedies cumhofte.Sed multo glaniuslocus il- 10 iein Oration. pro Comoido,rem omnem explicat: Quid enim fadum eft? venifti domum vitro Rofcii: quod temere commififfes in iudicium, vt denuntia- res, regafti, vt ignafceret, te adfuturam negaftiide- "beri tibi ex Cocietafe nihil clamitafti : qito in loco Denuntiare dixit Cicero, quod Iuftinianus hoc lo¬ co Condicere. Sed boe nerao neque planius, neque elegantius exponit Aiconio, qui Verrina fic feri- bit: Comperendinatio eft, ab vtrifque iltigatoribus, inuicem fibi denuntiatio in perendinum dieminam- 10 que cum in rem aliquam agerent litigatores,& peč¬ na fe iactamenti peterent, pofcebant indicem : qui dabatur poft tertium diem (fic enim legendum pu- to,non trigefimum) quo dato,dcinde inter fe in pe¬ rendinum diem,vtad iudicium venirent, renun- tiabant. Hac Afconius. Eodemcjue notse iliae per- tinent , apud Valerium Probum, i. D.T.s.P. in diem tertium, liue perendinum: quam formulam in Muratniana Cicero exagitat. Eodem etiam illud Macrobiilib.i.cap,i6.pertinet. Comperendini dies 3 ° dies dicuntur , quibus vadimonium licetdicere: Stati, quiiudicii caufa cum peregrino inftituuntur. Hot, CondiCtvs dies fere idem eft,quod ftatus, id eft, deftinatus,defixus, & ftatutusper commune didu. Nam condidum, in commune didum, vel fimul di¬ dum , dicitur , qua£i decretum & conftitutnm. Spieg. Condictvs dies in ji.tabul.eft iudicii caufa con- ftitutus.ex i.Offic.Cic. Condicbre accipitur pro repetere ,1.4. S. res pi- gnori.ff.fi ccrt.pet.& alibifmpiiTime.Hinc Cdndictio, qua adionem in perfonam' xas fignificari feribit Imp. luftinian. d. jT.adpella- mus. Proprie tamen fignificat denanriationera in diem certum eius rei,qua agitur.Fefto lib.j.Prat. CaHmcu o,nomen eft generis,quo perfonales o- mnesadiones cbmprehendunturiproprie tamen ad eam refertur adionem, qu x ex mutui contradu nafeiturivt condidio definiri poffit adio, per quam 5 ° remi nobismutuo datam poftulamus,vt docet Jrop. tit.qu;b.mod.re contrah.in pr.Hotom. Adio in per- fonam condidio dicitur,& condiditia adio, & con- diditia (impliciter.Briff.ex ff C I. Dicitur & adio condidionis l.i.C.de condid-in d.1.2.C.de condi.ob cauf.condicere cauuonem,dotem,liberationem, per condidionemagere,petere,codidione repetere, per .condidionem petitus homo,aut fundus: condiditia experiri.Briffex ll.fE&C. . Cono i c r i o femper eft dida adio in perfonam. 1. 60 adionum. 25. ff. de oblig. & ad. ficut & nune eam fignificationcm retiner. Hoc tantum intereft, quod folennisolim obfcruabatur, qus noftris quoqtic- te- poribus eft conuenienti(fima,per 1. quidam.ff.de fer, vrb. Theoph. in Jf. adpellamus.Inftit.de excepr.de- ptis verborum formulis: vt, cum quis perfonaliter effet obligatus, tum is foiebat admoneri, denuntia- to die,quo aut feiuendum, aut in iudicio fiftendum illi effct.Commeminere & huius rei Accur. Angel. & laf, d. JT.adpellamus.Hsdie vero hxc curiofa fo- 7 ° knnitas non adhibetur,rc-ffl tamen ipfam imitari 40 debemus, non foluftl praežpto liusnano, fed etiam diuino.Old.Prat.. Con bi c Ti o,&Vindieatio,adreirecuper3tionem pertinenr, Gaio in 1. fi pignore. j?. cumfurti.ff. de furt.Old. Con 01 c Ti o qu$dam eft certi , quadam incerti. Briff, Condiotio certi, qune competit ex osnni caufa, & cmni obligatione,ex qua aliquid certum petiturifi- ue ex certo contradu , fiue ex incerto , fiue ex lege Aquil. agatur, fiue fuo nomine , fiue hereditari* obligetur. Vlp.l.certi.ff. fi cert. pet.vidc i.24,£eo- dem.I.28. jf.exceptio.de iureiur. i.17. in iin.de c-xer- citor.l.rp.jT, penuit. ff.rer. amotar. Inftitut.quibus mod.re contrahen. oblig. & lnftit.de verb, oblig.iti prin.Vnde manifeftum eft, quod ita condidio con- currit cum adione mandati, depofiti,& cateris,, bi quid certum petitur. Et ideo fecundum diuerfitate cauiaru,nunc re,nunc verbis,nunc literis,nunc con- fen!u contrahitur,nunc etiam ex contradu,nune ex quafi comradu,nunc ex delido competitiimputata tamen pecunia fola illa competit. Olden.Certi co- didionem in generalem &fpecialem quidam dedu- cunt,vt feribit Accurf.in l.i. if.fi cerr.pet. quam di- uifionem probat Bar. d.L certi, aliis snam tantum effeaier.tibus:quinam verius dixerint,ipfe difpice. C o n di c T 1 o certi eft ftrida. Condidio tri.icaria arbitraria , Cuiac. trad. 2. ad Afric. lol. 27. fere fubfin. C o n di c ti o incerti eft , per qtiam incertum peti¬ tur , quam cotnmemorat Paulus in l.fi tibi. 8, ff de adion.eir.pt. Haccondidione,iiberationcs,cautio- nes,iura pnediorum, & ea , quorum incerta arftima- tio eft,condicuntur,l.i.j5'.aliud.ff. de doHjdon.l.jftK de condidion.fine caufa.I.5.& 1. tUf.de adion.empt, 1.4-6-55". 1 .fF. de iure dotium. l.n.ff.de nonat.l. ■. ,.r, fin. I.40. jT.penult.ff.de con d id. indeb. 1J5. vf.de ier- uit.vrb.i. 16. §. Pompon.ff.de minor.l.j.ff.i. ff.de vfu- frud.ear.rer.l.n.in (in.ff.de cor.did.furt.l.vnica.C, de error.cule. f3-C.de poftuf Briff. GondicTiones in iure noftro vari$ memoran- tur. Qusdam enim appcllatur. Condiotio ex lege,quiE alias condiditia ex lege nominatur.^.tripli.& jT.fequent.lnftit.de adion.Ea propriumadioui, quamd.it, nomen nontribuit. Briflon. d^biecfecundum Azonem eod. tir. focum iiabet,quotics ex noua lege defcendit obligatio.ncc in eaderri lege cautum eft,quo genere adionum ex- periatur,qus pro varietate caufarum, nune ex con- tradu , nune ex delido nafeitur , & lic non ftatui- tur,vd cauetur,qua adione agatur. vide i.i.C de condid.ex lege.Hinc Condidio exlege lulia.fdo- talennl.fi yero.cum.cum l,feq.fo!ut. matri.Et Con¬ didio ex lege Cincia.l. 21.fF.de don.Oldend. Prat. Gon d i c tio furtiua competit domino rei cdtra fu- rem, eiufque fucceffores aft ipfam rem perfequen- dam, vel $ftimationem eius, quanti plurimi fue- rit, poftquam ablata fuit,eo qnodfur fem; er eft, & fuitin mora. vide tir. ff. de condid.furtiu. Old. Prat. C o N d 1 c T ion e s naturales.id eft , quas ieq:iitati* naturalisratione lurifconfulci introduxerunt,qua- tuor fere funt:Indcbin,sb rem dati, fine caufa , de bene depenfis,ad imitationem condidionis ex mu- tuo.Cuiac.ad Afric.traftat.2. in princip. Con D 1 c r 1 o indebitf competit ei, qui per error e indebitani pecuniam folutt alicui, credens fe ei te- neri,cufn non tencatur , vel cum a procuratorefuo foluta effet, ipfo ignorqnte. Eft ergo condidio iit- debiti , qua; ad repetendum indebituni folutum, ve! promiffim competit ; Briffon. vel fecundum X 4 * c ANTE O. «55 Azonem in fuirnaa , eodem titulo poftquam_foluta iudebita repetuntur, fiue pet ignorantiam fafti e- «:am non probabilem, vtquaerrauit quis in fafto ' ib® , fiue per ignorantiam iuris talia indebita fol- uantur,quia ignorantia iuris non debet aiicui noce- re in dam.vitando, vtff.de iur.& fadi ignor.l.iuris ■- ignoratia.vide tot.tit.de condičhindcb.C.&.ff.Old. C on D i C T i o liberationis.leg.i. Cod.de error.calc. competit ei,qui,quod omnino non debuit,promifit. Oldend. C on c j c Ti o obtaufam datorum , fecnndum Azo. eodem tit.compecit & locum habet, vbicunque duo contra&us innominati interueniunt, feilicet, do vt des,facio vt facias. In illo autem contratftu innomi- nato,feilicet,do vt des,datur ačtio de dolo.Et prout alij dicunt,tunc competit ad rem petendam,qus ob caufam honeftam , vtpote in caufam futuramvel prsteritam data eft,caufa non fecuta. Poteft enim condici caufa non fecuta , fi pcenituerit dantem , re Integra. Si vero dedifti decem.vt Bononiam irem, 20 &aliquid, quod erogaui ad profečtionem , expri- mam , habes condiftionem,ita tamen , vt pratftetur mihi indemnitas. Qtua aatem ex obligatione, qus re contrahitur , & non confenfu , perficitur h zc condidio, minima eft, quia res ad aliquem profeda fine confenfu vtriufqtie contra eundem aftenfum petitur Strepetitur.Oidendorp. Appeilatur autem condidio caufa dati ( fic enim , Non data , legen- dumPaulus docet leg. 5.verf.in hac.ff.de pratfeript. verb. ) qua datum caufa,ea non fequuta, repetitur, jo toto tit. ff. de condit.cauf. dat.cauf.non fec. Sc C.de condi&.ob cauf.dat. Condičtio ob caufam, ad repetendum id, quod ob rem datum eft , caufa non fequuta, datur. Brif- fonius. Condičtio ob caufam. Hanc condidionem pa¬ rit res apud alium conftituta , fiueabinitio, fiue iam, fiue pofteaperuenit ad eum ex iufta caufa, po- ftea ad inftantiam rediit. Vt chirographum apud creditorem debitor polt debiti folutionem recipit. 4° Sed hanc condidionem ob caufam putant quidam tx contradtu prouenire, quia non competit, nifi aiij contradus prsecedant. Alij ex quafi contradu cre- dunt defcendere, ad fimilitudinem condidionis in- debiti,quia, qui ob caufam condicit adori, primum contradum diffoluit.Oldendorp. ^outiciio caufa dati, caufa non fecuta,adio eft inperfonam, per quam repetuntur , feilicet caufa data, id eft, fub caufa, vt eft feriptum l.pen.hoc tit. quod GrteciŽ^i t« omilim, fi ea caufa fequuta non Jo fir.Caufado,quod do,vt Romam eas. Caufa nonfe- qu;tur,fi non Romam eas. Eadem dicicur condidio •b caufam,vel condidio ob rem dati,re non fecuta, fimilis condidioni ex mutuo , vel potius condidio ex promutuo. Quid.n.aliud eft,quod ob rem datur, qtiam progatio fiuedatio in anteceffunpOmnis au- tem prorogatio promutuum.Prat. '6ONDICT1O DATI OB TVRPEMCAVSAM., eft,per quam repetimus dats ob turpem caufam,ait Jiriff vel per quam repetimus ea,qua: dedimus alte- 60 ri,caufa non fequuta,ob quam data funt, fi ttirpitu- dotantumex parte accipietis verfetur. Alioquinfi ex parte dantisdt accipientis,repeti non poteft,quia in pari caufa turpitudisis potior eft conditio oeffi- dentis. c.in pari.reg.iur.lib.6.&fecnndum Azonem eod, tit.ponitur exemplum: Ego dedi tibi, vt faeri- legium non faceres, ab hoc enim debuifti abftinere, millo tibi dato. Et ideo etiam caufa fecuta poifiim petere, quod tibi dedi.vide ffide cond.ob turp.cauf, Old.Prat. ?0 C n n DiCTi o. fine caufa eft, qua, quod fine caufa datum eft,vel alias ad aliquem fine caufa perue*i t aut denique fine caufa apud aliquem effe incipj’ condicitur. Brif. Ac competit,quando aliquid p ri ! mo ex iufta caufa eft apud alterum , fed poftu p ([ aliquem effedum effe non debet.Verbi grada, Mp. tuafti mihi centum, feci tibi inftrumentitm, in q uo confeflus me tibi teneri,f<>luo tibi,modo inftrum«. tum obligatoriumeft apud te fine caufa, ptnjuan repetam ipfum. Competit ergo condidio fine caufa, 10 finita caufa, ex qua res ad alique perut-nitexcotta. du , qui iam finitus eft, vnde videtur defcendere, nec inde quod expirauit, adhuc caufam fubfiftendi habere.Item, fi fine caufa penes tereself,ni in acete, frumento,&larido arqut hordeo,& paleis,condita non haberet.Spmmach.il- bro i.Epiftol.iy.Cum clementia veftra meminillet sarrucaefaciends impendium de faero aerario efe 657 C A N T E O. 65S decretum:cenfuit,vteius argentum publicis condi- tis redderetur.ldem Epiftol.j4^de ftumento & ©Teo annonario agens. Cuius rei V. G. prtefečhannons partium fuarum diligens executor,Prftoriaiiae am- pliflimse pr3efc&urx,vt ipfeadferit,dudum fecit in- dicium-.miflis de more breuibus,qu* anguftias pa*, tefacerent coditorum.Marcellin.libro 29. A prouin- cialibus commeatum exercitui prohibuit dari mef- fes,&condita hoftium.virtutis noftrorum horrea ef- fe, fiducia memerans fpeciofa.BrilT. 10 Con D1 c ti r 1 A afiio,qna quid repetitur,l. qui fe.7. ffde condi.cauf.dat.cauf.non feq.& alibi fepe.Con- diftitiafimpliciter,!.fi duo.ij.iT.lulian.ff.de iureiur. Atque nihil aliud eft quam condičtio. Prat. Con D1 c T1 ti a pro condiftionefurtiua ponitur in l.ij.jT.idem' lulianus.de iureiut.Briffvlt.cdit. Con eicti ti Acxperiri,1.55-ff de donat.int. vir. Pcr Con di c t ion e m agere,petere,repetere, reddi, repeti.Petitus homo.fundus.BtilT.ex ff.&C. Con Dic ti t 1A lex,qux ab Imperatore nominatur. 20 jST.tripli.Inftitut.de ačtionib.eadcm eft cum condi- ftione ex lege.Nam quoties ex conftitutionibus a- člio datur, neque tamen nomcn affioni imponitur, generalitcr condiffionem ex lege nominamus, l.v- nica.ff de condi. exlegc. Interdum autem prscife dicitur , nomine aftionis non adieffo, 1. fi duo. iT. itern lulianus.ff.de iureiur.Interdum nomine adie- fto,l. fi quis certum.ff.fi certum petat. Jdeoqucpro condičlione Theophil. vbique condičtiriam verte- re confueuit. Quid autem lit ex lege condičlio, li- jo ue conditiicia ačlio,ex leg. vnica. ff. de condidtien. ex lege. intelligi poteft.Hotom.Vide fupr. Conai- čho ex lege. Conditio, liue(vt Pande&.Florent.)Condicio va- , rie .1 variis diffinitur.Coditio,ait Accurfius in rubr. ff. de condi.& demonftr.eft fufpenfio, cuius de futu- roeffeftus, vel confirmatio pendet. quam diffmitio- nem Ato in Sum.C.de condit.infert. probac, apud qutm conf:immatio,pro confirmatio legitur.Bart.l. i. ff.de condit.& demonftr.reiicit eam diffinitioncro, datque aliam in hsc verba-.Conditio eftquidtm fu- turus eaentus,in quem difpolitio Tufpenditur. Conditio autem tune vim fufpendendi habet, cum in futurum teinpus confertur, qux in praffens tem- pus,aut etiam in prasteritum no n fufpendit aut rno- ratur obligationem, 1.conditio in prttteritum. ff. de verborum abligat.l.fi ita ftipulatus fuero.lfeodem. Alciatus.I.debitori.C.de padh ait efle qualitat;m,. qua quid condi,id eft, ficri,ačhim eft.Hotomunnus. ric.& cotttmod.Ineena cenditio eft,qua an implea- tur, incertumeft: vtlinauis ex Alia venerit.Du- bium eft enim > vtrumventura fit nauis, annon. Prateius. Conditi o N v m (ait Paulus lib. 3. fentent. titul, 4.) duo funt genera: aut enim pofubilis eft, aut im- poiiibilis. Polfibilis eft, qu«e per rerutn naturam . admittipoteft : impoflibilis non poteft. Quarur» altera cx euentu expettatur , altera fubmouetur, vide Viglium iT. impoflibilis. Inftitut.de hered. in- ftit.Prat. Con d 1 tion e s vel in praifens , vel in prsteritum, vel in futurum conferuntur.Sed ete demum potefta- tem conditionum obtinent,id eft, ineuentum ali- quem negotium fufpendunt, quat in futurum con- femntur, l.cum ad prcefens,&l.itaque.ffde reb.cre- dit.Qu$ csnferuntur in futurum,alite in cafum & e- uentum incertum,alia: in arbitriumconferuntur.il- las cafuales,has poteftatiuas adpellat luftinianus,d. iT.fin aute aliquid.Qux in arbitrio noftro fitte funt, promifcuasvocat Paulus l.fi iam fa&a.iT.i.ff. de co- dit.&demonftr.Prat.ex BrilT. CoN t> 1 T ion E s qux funt in arbitrio, l.i.jf. qui fub conditione.ft'.fi'quis om.cairfU.t. jT. fciendum. ff. de fuis & legi. qu£ funt in poteftate neftra.l.vlt. if. de condi. inftitJ.77.de cond. & demonftr. h4.de hered. inftit. videntur etiam appellari promifeua in l.u.jr« i.de cond.& demonft.&.in arbitrium collats.Cafua- les ex fortuito cafu pendcntilCti in cafu confiften- tesfin euentum collatas:qu:e non funt in poteftate, vocant.Briff.vlt.edit. Con di ti on e s vel funt indando,'vel faciendo. Brifl'.pcr lA.iT.vlt.fif.de ftatuIib.l.jj.jT.i.de fideicom- milf.liljert.1.8. ff.fi quis commilfa. Conditiones faSiefte dicuntur,qu3t in fafto con- fiftunt,&in faciendo verfantur, ad differentiam ea- rum, quK in dando confiflunt, 1. fi cui pure. S- i.fif adTrebellian.hferuus.ff.de lolution.Ouaedam vero conditiones mris funt,id eft,ex iure veniunt.l. mul- tum.21.de condit.S demonftrat.Prat. Conditiones faftialiasopponuntur conditionib. iuris,id eft,qnx ex iure veniunt,1.2i. ff. de condit. Sc demonft.Briffon. Con i> 1 tionvm infuper alia voluntaria,alia cafua- iis:i!laqux voluntatis eft, tetam obligationem fu- /pendit, vfiguc dum perficiatur. Qux vero cafuafis e”ft,autneceilfaria,obiigationis tantummodo effeftu prorogat,vis obligationis,atque adeo ipfa obligatio ftatim P e r f t i tu r, c. Ci o n n. a. i ib. 4. c. 17. n. 7. Conditio, inquir, eft iex negotio adpofita , vnde e- 5 ° Con Di tio dicitur,cum quid in cafum inccrtum,qu uentus pendet.Equiden:i Bartoli definitionem ve¬ ram putem,l.vnica.iT.fin autem aliquid fub condit, C.de eaiuc.toll.iudta l.cu ad prpfens.37.ff.fi cer.pet. Euentui fubiici: d.iT. fin autem aliquid. & potefta¬ tiuas, & fortuiias, & mixtas. Lex vero, in fačtp. ff de condit. & demonftrat.in euentu ponit,qup obtin- gunt,id eft,fortuitf funt.idcoque ita diffinire teta- bam : Conditio eft lex adpofita hominum aftibus, eas fufpendens. Prat.Conditio eft tnodns,qtii fufpe- dit actum doneč eo exiftente confirmetur. Vulte.in Ex CoN D1 t poteft tendere ad elfe,& ad non efie,conferturi Ferr. lnitit.de verb.oblig.Spitgel. Con D 1 T 10 aliquando figniiicat qualitatem, & fta- tum perfonarum,l.heres.& leg.ftd Sc fi.ft.de acquir. hered. Briif Con D 1 T 10 habetur pro impleta, quoties per eum, cuius intereft impleri,ftat quo minus impleatur, h iSi.ftdc reg.itlb.Gothofr.ad l.i.C.de inftit.&fubftit. vide Sc pauio poft,Conditio pro impleta lnftit.de iiered.inftit.jT. j.n.6. Condit 1 os v m varia: funt diuifiones. luftinian. diff.leg. vnica.iT.fin autem aliquid. diducitinca- fuales, poteftatiuas & mixtas, quarum euentus cx fortuna, hominum voluntate , vel vtroque pen- det.Prat. Gon Di Ti o aliacerta eft, alia incerta. Ccrta condi- tio,eft, qu3t omnimodo extatura eft : veluti fi intra Calendas digito ccelum non tetigero,l.in illaftipu- latione. de verb.obliga. ltem,iiue nauis ex Afia ve- j Q nsrit , fiuc non veneritjl.BcceiTario.S.lT.i.fF, depe- n conditionem, fub conditione, paifim. C©N di T10 qiioque pro coniunčrione fponfalioriim & nuptiarum, pro eo,quodi vulgo dicimus Pari}, in l.vlt. ffde fponfal.l.19. & h36.ff.de ritu nuptiaru. 1 .vitima, ffde proxenetic.h65.ff de iudic.l.15. C.de nuptiis.Sueton. in Iulio, c.28.0ffauiam fororis lu£ neptem, qux Marcello nupta erat, conditione ei detulit.; Idem in Auguftoc. 6p. Dimiifam Scribo- niam, qux liberius doluiifer nimiam potentiam pellicis, conditiones qusfitas per amicos, qui ma- tiesfamil. & adulta statis virgines nudarent.Sic & S S 9 apud eMeffl »ufto«« in Claudio cap.i«.& in Gal- ba cap ;.accipiendum eft.Feftus lib.3.Conuenta,air, conditio dicebatur, cum primus fermo de nuprns & earum conditione habebatur. Sic Seneca libro con- trougr.j. Conditionem nuptiarum illi inuentam, cu alio nullo modo pollet. Vtitur hoc quoque verbo in hoc fignificato Plaut.in Trucul. & Aulul. Et Li- ui.lib. ab vrb. condit.Et Plin.lib.i.epiftol.ad luniu Ivlauritiu.Itaque & renuntiatione fponfaliorum h?c verba probata efle Gaius fcribit, Conditione i c T v A N on v T o r, U a.fF.de fponfalib. Brif. ^ CON d i ti o etiam eft paftio certam legem in fe co- tinens. Tullius conditiones & paftiones coniungit, i. Offic.&;. Verrin.fub hac conditione ftatlocatio. l.ij.flf.locat. Briff.vlc.cdit. Conditio paftionem & ccnuentionem fignificat, & quod Graeci dicunt mju 8 (wlw. Cie. Topič.Si quat- ,a naturane fit ius,an ab alia quafi conditione, Cl 1 1 1 M o rva Rr 1 r i c) u zrnu HM JA i C AKTE O. C 60 difFerentia adfcribere,qu* do&ifiimus Cuiaciusdo- ratur,a . & pačtisne hominum. Nam&lex ««/*» TO* 9 rjotT«f srob.sa c, a Demofih. definitur,l.a.fF. de legib. Atque 20 Conditio libertatis leuiflima , inde forte qui pafiioncs & inftrumenta_ confcribe- bant, conditionales funt appellati. BriA". vide infra paulo poft in verb. Conditionales vopantur. Conditio quoque pro caufa penitur. Melior con¬ ditio,!. 2. ae feqq. de in diem addičl. In eadem lunt conditione.l.20.jT. licet.ffide hered.pet. Brifi. G o N D i T i o, id eft,oblata facultas eligendi. Terent. Heautonti. Harum duarutn condicionum Ytram malis,vide.Hotomannus. Conditio etiam opfionem feu elc&ionem deno- jo tat. Deferre conditionetn, id eft optionem : Si ferre conditionem, cui centramim , Repudiare eam. Briffonius. C o N D i ti o in lure pro M o D o capitur, quodftre in multis conueniant,l.i. C. de iis quat fub mod.pro modo autem capitur,cum i$pe, tum euidenter in 1. debitori.C .de pačt.l. quoniam.C.de rer. permu.ta- nen modus fit per, v T, conditio per si, & in mul¬ tis non paeum diferepant, vt liquet in gl.rubr. fF. de cend. &demonftr. Nune adde fuperioribus, fi pla- 40 cetj.fi poft.tf.iifdem.fF^uand.dies leg.ced.vbi con¬ ditionem pro modo accipit Vlp.nifi nos.decipit Ac- curf. Iifdem autenp diebus, id eft, iifdem conditio- nibus, inquit, hcrfdi pratftabitur ltgatum , quibus legatario prteftabavur. Conditionibusjd eft,Modis, ait gloffa: quia cum hic agatur de herede legararii, ad que legacu cu iifde coditionibus deuenit,no poft funt efle ver? conditiones , fed modi, quia condi¬ tiones adhcredes no tranfroittfitur.d.l.fi poft. S -fed fi fub.ffeod.Uvnica.J.fin aute.C.de caduc.tol. For- 5 ° cat.in fuo Auiario cap.S.Coditio & modus differut, l-4i.fF. de contrah. empt. Vide & Gotholr. ad rubr. C.de falf.cauf, adieft. C o N D I T 10 adiici, poni, prsponi.apponi .adfcribi dicitur & iniici. 1.34.jj\i. ff.de adqui. hered. l.ia.fKde man.tefl-.l.d.&l.sS ft’. de legat, lib.i. Et dari.l.;;.J. i.fF.de adquir. hered.& inferitl.ii.if.de legat, lib.z. pendere etiam,& fu/pendi,&exiftere impleri, & eucnire conditionem dicimus. Et e contrario, defi- ce-re & ex;ingui in 1 .2-.jT.fi quis feruum.fF. de hered. 60 infticu. Briflon. Co ti mri od demonftratione hoc differt, quod de- monftrauo plerumq»ie faftam rem oftcr.dit, condi- tib futuram.lege fi nominatim.eodem.Spiegel.& vt plenius dicamus: Conditio in liberam legatarii vo- Iuntatem,aut in euentum rei futurat incertum con- fertur: ■-t,Si heč feceris,Si uauis ex Afia venerit,&c. Demonitratio autem faftam rem oftendit , non •^sof^idmodiim ccnditjofuturam,vt Fundum Tu- fculanum, qucm Seius mihi dedit, do lego. 1 . Sti 1 70 chum.6-ff.de legat, 1. V.Vcfenb.Placet etiam de hac fliffime lib. 2. obferuat. cap. 39. fcripfit, Multumi Demonftratione conditio diftat: Demonltratioin pratfens, Conditio in futurum tempus confertat; Htec omnimodo exiftat necelfeeft, vt legaturade- beatur, illa, etiavnfi vera non fit, attamen debetur. Et ideo non fruftra qua?ritur in i.6. ff. delegatu,v- trum bate verba,Stichu, qui rneus erit, Cum moriar, demonftracionem an conditionem fačiant. Labeo autem ea pro Demonftratione accipit, l.j.jf.i.ff.dt legat.i.l. nuper.ir.vltimo.ff.de legat.}. Trebatiusco. tra pro Conditione : nec putae quicquam interefle, ita U-getur, Qui meus eritian, Si rneus trit. Ideoque fi tepore mortis in totumautpro parte feruusalie- nus fuerit, e>: fententia Labeonis totus debetur,ex fententia Trebatii non debetur , nifi quatenuseo temporc defunčti fuerit. Obtinuitautem fententia Trebatii,vt in illa 1 . 5. & l.nuper traditur. Cuiac.il. loc. intelligenda eft. qus ad libertatem perducit uior & durior fit:!.in fitfto.fF.eod. Spie C o N D 1 T 10 mancipiorum , feruitutis,Td eft, flatus, fortunaj.vlr. S. fi.de cedil, edičt. Varie autemvfur. patur. Eft enim conditio idem quod modus,ratio, !ex, paftio, pa£tum,forruna, ftatus, locus,ius,caufa. Spieg. Pro meliore conditione haberidebet, quic- quid ad vtilitatem venditoris pertinet. Conna.lib, 7.c.9.Dum.S. Conditionem iurifiurandi deferre, pro iurandi facultatcm. VIp.in 1 .3. ff.de iureiur.Ait PrattortSiis, cum quo agetur,conditione delata iurauerit.Hot. Conditionem hanc, Si catlum d igito non tetke, ris, impoffibilem, negatiuam Commentatorcs jp. pellant, ia l.in illa.de verborum oblig. cum refiius ( Alciat. ait ) neceffariam conditionem dicerent, quat pro pura habetur. Nifi forte de eo cceIo , ds quo oxymorum , ridiculum tenigma confinsit Dic cjuious in terris.& eris mihi magnus fi in capitolium afcendent,ilcreci' piendi e{t,cum primum potuerit c.ipitolium afccn* dere, I.hoec conditio fF. decondit.de demonftr. C on d r t 10 hsec, Si vxorem d v x e ri t,Si de¬ dek i t, S i f e c e r i T, ita accipi plerunq; debet, quod per eum non ftet, quo minus ducat, det/aut facit, 1 . vter ex fratribus.ff.eod. Prat. C on d 1 T 10 hieCjSi Alexandriam peevens- r i X, poteft & non efle in arbitrio per hyerrtrscon¬ ditionem : poteft 'ci efle , fi ei,qui a primo milliario _ Alexandri« agat,fuit impofita,!.Tuus quoque.if.pu- to reLc.um fcimus.C.de agric.& cenf.Prat.ex Briff. Con d i t i on a .i e s vocantur tabularii,l. fcripturas. C.qui ponor.in pig.inde deducro nomine, quod co- 5 ditioni addidi funt , nitnirum quod ca conditione munus illud adepti fint, ne ad vllum aliud afpirent. Vel etiafvt alii volunt) quia depofitiones teftifffo- leret cxcipere.Coditiones enim funt dida fiue de- pofitiones teftiu,vt fcribit Ifido.lib. 5. EtymoI.c.24. Coditionales ferui.in 1. defenfionis.de iur. fifc. li.10, C.Qua forma adfcriptitii coloni, capite cefiti,&alii quilibet cert« conditioni addidLcodičiionaies dici poffunt. Tcrtullianusalio fenfu fumpfit Conditio- nalis nomen: Opera, inquit,& conditionalis eram. 6 Prat. C o n d 1 t 1 o n a l e s creditores dicuntur,quibus no- dum competit adio,eft autem competitura : vel qui fpemhabent, vt competat, Vlpianus. 1. conditiona- les.ff.de verb.figmPrat. Condi T 1 onau s,cuiconditio adieda eft : concii- tionalis ftipulatio, aut legatu.l.44-Cde verb.oblig. & fub titul.ff.de cond.& demonftrat. Legatum con- ditionale,& pi3rum,opponuntuj:. Briff. Con Di ti o n ati ter, pro fub conditione, 1. qu£ - fes.ff de verb. oblig«& paflim in lib.noftris.Hotom. C on li t ion AR 11,in c.confidat.!$o.dift. cenfti & ad fcriptitudicuntur-.fed & familiares apudYuonc Carnotenfem inEpift.adPafchalem Papam. Con di ToR,qui aliquidcomponit, vel rei alicuius autor,vt, conditorlegum-.conditores iuris jlegum. Briff.ex C. Conditorivm, id cft, fepulchrum. Catansus oftendit exempla coimnent. 6. Plinianus epiftob Spiegel. Co n D 1 t v r A,quod ferculis,aliifque efculentis con- diendi gratia adhibctur. Vlpian. de trit. & vino legat. 1. fi quis. Qup4 potius conditur' «4 te apud Labeon. leg. vit.ad iegcm Rhod.in penuU. tbcmate, fi modo non funt modofi codices,quod fa- cile crediderim. Et cum fcribit Caius veteres loca- tionis & condučiionis appcllatione vfos fuifie pro- mifcue, fatis oftendit, iam hoc confuerudine Latini fermonis receffifle,atque ita pcfteriores locutos fui- fe,vt ifta diftingueret:diccreturq. loeare, qui dat re vtcndam: eonducere autem qui pro rci vfu & fru- ia čtu , quem accipit, dat in pretiiloco penfionem cer- tam vel nunuviorumjvel frucbuum.ble dicitur num- mis colere ant eonducere , hic partibus: vnde par- tiarius colonus.Ita locatur opus faci-endum>cui ma- datur eius conftručtio & procuratio quique eam fufcipit non gratis/ed če mercede& pretio.Ipfe au¬ tem condudor dicitur>quoniatn eius nu&u tota co- ftru&io peragitur.Hic igitur condudor appcllatur, tjui dux eft, &, vt vulgo loquimur,Magifter operiš: qui quod alienis & ipfe operiš vtitur emptis & con- a0 vocatus eft redemptor : quafi opus , quod locatori fuo debet, a snercenariis redimat. Nam fi quis iua folius opera faciendum aliquid eonducat, non rede , ni fallor, redemptor operiš vocabitur, &c„ Conna.lib.7. cap. u.num .2. Condvcit, in tertiis perfonis, pro vtilc eft , not iti? quam vt excmplis probari debeat. Spieg. Prateius. Co n d v c T 1 o eft procurationis fpccies, nou.Theo. ne cur. alt.prsed.vid. Locatio. «0 C o n D v c T o R is eft, qui vel rei alien« vfum , vel alieni operiš perfedionem certa mercede pada re- cepit. Hinc eondudor operiš pro redemptore, la- uol.L44.ff de fideicom. Condudor tenetur de dolo •Sc culpa, L contradus.fF.de regul. iur.fed non de ca- fu fortuito.. Decius in d. 1 . contradus. nifi eum no- minatim receperit.In menfura equali confiftere de- bent , tam quaj a dominis ad condudores, quam a condudoribus ad dominos perueniunt.Et ita de ese- teris contradibus. Nou. de hortulan. ffi. his igitur 40 de caufis. Conftit. 64. Ver improbitatem & inex- plebilem auaritiam condudorum,dominis fuis pof- feiftones non debenc fieri inutiles. Prat. C on d v c t o r apotheca?, domusp diuerforum por- tuum,borre©rum,vedig"alis,pr3?diorum. Condudo- rem repcllere. ErifFon.° C on D v c ts-locati adio da tur con d udori, eiufve heredi , aduerfus locatorem , eiufve heredem, inprimis ad id , vt liceat fibi re locata vti , aut fi condudor roalit interefFe, id locator prseftet, &c. videVulte. incomment.lnftitut.de adionibus. jf. x6.num.116. ConfArrati o facrificii lolennis genus erat, quo vtebantur veteres E.Omani in coniundione viri, & vxoris.> cuius commeminiffe videtur Vlpknus in Epitome. titulo 7.Fafre(ait) conuenitur in manum certis verbis • St teftibus decem prsfentibus. Eam folis pontilicibus couenifle feribit Boetbius in To¬ pič. in loco d genere: qua de re adeudi funt Alexad. ab Aiexand. libr.2. Genial.& Bar.Briffonius lib.fin- gul.de ritu nuptiar, Cofarrationem Romse omiffam feribit Tacitus li.4. Annalium.Prat.vide latius G 5 - na.lib.8.cap.3.num.2. Confectio teftamentorum, lege. 29-poft pr.Cod. de tefta. Confedio teftamenti perfedilFma.lege 27. Cod. eod. SoMFERREja con,& foro>quafi fimul portare^mul- ta f. gnificat, propter varias conferendi caufas.Qua- re ex eo* quoa adiungitur, folet vis huius verbi le- doribus apparere. Olden. Pr3t. Conferre manus, conferre figna.VVider cm/inder flreitsn, Olden d, Conferre pedem: antiqui eleganti Metaphora di. cebat pro eo,quod eft, propius accedere ad cauCim*. cuius oppofitum eft, Fugerefcopum controucrfii fi cut nune fere litigatores faciunt in iudiciis. Cie, pro Plane, Non poflum pedem conferre, vt aiunt aut propius accedere. Commentatores venire ad pundum caufx dicunt> neher KJt der fitch komm, Spieg. Prat. Conferre reinarbitrium aiicuias, I.i. fF. dele» 2.id eft,-rem permittere arbitrioalieuius. Conferre, comparare, l.vbi falfi.ff.de falf Bicj. m us enim, confero te illi, ant cum illo. Hieronimu* in precemio Paralip, Quendam, ait, audorem, actuw , « tfcL^eu , TaJitt wh in l.antiqux.23.5T.2. C. ad Seiiatufcon- fultum Velleian. & in Nouell. Iuftin.t. fusnitur pro cautione,Gr3ecorum imitatione,qui dicfit, vt in 1. cum de indebito.ff de probat. Cuiac. in ex- pofit.d.Nouell. Iuftin.l.fol.a.circa med. Con F e s s 10 non nocet abfentibus, nec vocatisd.cer- tum.if.fi qui.s abfente.ffde confefl'.quod declara, vt per Bart.d. iT.fi quis abf.& reftringe,vt per Barthol. Socinum in trad: fallen.reg.63. Oldend. Prat. Con f e s s i o auricularis,vide Gothofr.ad Nou.141.0. i.ibij beatifiimo patriarchct renuntient. Confessio coram notario fadahabetur pro feri- ptura in fideiufiione, iudicio fifti, l.penult. C.de fi- deiuflbrib. Co n F e s s 10 crronea nullius efl momenti,l.i. Cod.de fal. cauf. adicd.iegd.fi obligatum.C.de folutionib. l.error.C.de iuris & fad.ignor. Prat. Conf ess 10 iudicialis obiigat : Extraiudicialis’au- tem habens caufam , probat quidem , non tamen o- 7© bligat; non habens caufam,nec prebat 3 nec obiigat, bis competere ius in re alterius, Negatoria autena eft adio in rem , qua negamus aduerfario in re ne¬ dra ius deberi. Vulteius in commentariis Inftitu- tion.de Adionibus.iT.primo Infiitut. Con fes Sori a adio, cui opponitur Negatoria,dici- tur , quafi adfertoria iuris feruitutis: Cuius vin- di(;andx gratia confitcmur ,antendimus apud ludi- cem. Habet enim hic verbum iftud, Con piteki. emphafin,& vehementiorem, pro fubieda materia, fignificationem, quam alibi:daturque ei, quiferui- tem fibi deberi intendit, lege 2. iT. 1. ff fi feruitut. Vindic. Concipitur autem verbis adfirmatiuis. Ple- runque tamen negatiuis, L4.jT.fin. Prat.quod tame negat Hotoman.in Inllitut. affirmans hanc adione nunquam, nifi aientibus verbis, concipi. Briff pic- runque aientibus, interdum negantibus. Con F e s so p 1 a etiam datur in lege Aquil. dedam- no dato aduerfus confitentem,Linde Neratius.23.5f. fin.& l.proinde.jf.i.ffad leg. Aquil.Sic quoquq ad- pellatur ea adio,qu£ ex alieuius ad interrogata re~ fponfione competit, Lfin.ff.de interrog. adion.Brif- fonius Prateius, Con F e s si , vt ait Varro lib.j. ling. Lat. quifati id, quod ab eis qua:fitum efl.Prateius in fifci caufic pro confeffs habentur , padfcum delatoribus, fi modo pretium vel modieum dederunt.leg.4-ff de itir.fifc a CoN F e s s v s Iurifconfulto videtur , qui monitus ta-. cet.l.de atate.5f.nihi! intereft.jf.qui tacuit.de inter¬ rog. adio. pldendorp. Prat. 60 Con f e s s a res pro dara, manifefla, & extra contro- uerfiam pofita. Spieg. Prat. Con F e s s v s (id efl, qui confiietur delidum ) in iu- re pro iudicato habctur,l.2$.de dona. L5fi.de re iud. l.i.jf -7.fi quid in fraud. patron.l.fi.dc c0nfeff.L4.in pr.ffad l.lul. Maiefl. Gothofred.ad 1.4.C.de repud. hered. Con f e s T 1 m varic pro re, hoc efl , fubiedama- teria accipitur : aliquando , vbi primum potuit, hoc efl.Prxtoris copiam babuit , Vlpian.iege i.5f. confeftim. ff. ad SC. Orfic. A!iquando fumitur in- %6rpretatioexteflatoris volutate,vt fignificet ftatim š&7 € ANTE ©. d more iufcituti.Lčum pater, jf.ab inftifcuto.ff de le> gat.2. Interdum pro decem dierumfpatio,l.promif- for.jT.r.ff. de confti.pecu. Plerunque pro modico in- teruallo temporis , fcilicet pro tanto , quanto iudex pro tribunali federit,l. diuus.6-.de in integrum refti- tut. Qnandoque fine vilo temporis interuallo, l.ita i-- a?., A iver Anml fir srrimtiir. interrirčte* 66 Z I Vulncratus ffiad leg. Aquil.fi c accipitur, interprete Vlpiano in L3.jf.cii igitur.fr' de vi Sc viarmac. Prat. Confeftim, id cft,ftarim, cui opponitur ex interual¬ lo, ex interiečto tem pore. Brili. I0 O o n f e s t i m, hoc eft,intrh quatuor menfes. Sic in- terpretatur Bart. in i. Prefbyteros.C. de epifcop. Sc clericis.Oidend. Prat. 0 ONFlcER£ negotium , inftruipenta emptionum fuo nomine.Tc-ftamenta.Briflon, (foNFicERE rationes apudVlpian.l.i. jf. oflicio.ffi. de tutel. & rat. diftrah. eft in libro feribere rationes a&us, Sc adminiftrationis. Prat. GonfiCere fibi veftimenta ex lana, 1 .51. ff. de do- nat.inter vir.& vxor. ^ 20 C o n f 1 c 1 ftipulatio, Li.flF.de verb.fign. ^onficere pofTe/fionem apud Cie. eft profiteri re fuam efle , Sc edete numerum eius, vel modum, vel seftimationem apud magifttatum,vt in cenfu : quod vicaria etiam alterius opera fieri interdum , aučio- ritatem dum proeftaret, poterat. Ptar. SonfideivsSore s,in l.fideiufloris autefn.l. vj.de- licet.-ff. de pačc.qui fimul cum alio fideiubent.Prat. Sic Confponfor apud Cie. Gonfidbntiam efle vitii, nec Arch. ignorauir, cap.i.circa finem de ele&.lib.A.Fidentia Temper eft 3 ° laudis. Confidens autem, mala confuetudine loque- di, in vitio ponitur : dučhim verbtim a confidcndo, quod laudis efi. Infulanus idem indicat , quo loco Cicero fequutus eft confuetudinem. Spiegel. Confidere defenfionibus fuis,in Ij5-C.de ingenu. man umi (T. Confieri, videI.n. jf.i.C.de aduocat.diuerfor.iu- diejorum. _' Confinat i,qui ad loca aflignata accedere nolue- runt, non propterea in crimen laffra maiefiatis inci- dunttita fignancer Bald._confil.271. quseritur vtrum hi qui indignationem, in 2. lib. Dec. confil. 410. in caufa mota Mediolani. colum. vit. iib.5. Cot. C on fin E s agri dicuntur , qui iifdem fe finibus at- tingunt.L4.jr.n0n foIum.ffifin.reg.£odem fenfu Confines fumdijid eft, vicini, Sc iifdem finibus fe inuicem attingentes.l.54.ffde leg.2. fioNFiNiA prsedia dixit Paulus 1 . qui duo. 29. ff. de feruitut.rufticor.prardior.Sed ita.tamen,vt linea vi- dcantur diftinčra.Prat. C o n F 1 N 11 appell^atione fignifieatur , quo fe poflef- fores attingunt.Li.jf.r. ver. prseterea.fi’. deaquaT& aqu.plu. arc.I.patronus.jf.i.ffide leg.5.l.7.jr.vlt.& !. , 8.ft'de acquir.rer. domin.L vlt.fi. pro focio. Ex qui- bus locis coniunctis deprehendieur■, Inconfinio, Sc prope confinium idem vaiere. Confinium porro no intelligitur,fi via puhlica flumen ve interuenit.l.4. £f. fi.fiiin. reg. confines 4 vicinis feparat Paulus d.L 4.quod illi de rufticis, hi de vrbanis prcediis dicun¬ tur. Trifinium etiam veteres adpellabant eum locu, 60 quem tres pofleflbres attingebanr, ficut in ea re te- ftis Sieulus Fiaccus lib. de condition. agror. BrifT. Sc Prateius. Fons Con fin 1 s fundotconfine.m fuiim celare quid, id eft, vicinum fuum: confinia templa : fundi confi¬ nes plurium fundorum.: confinium pr$dioruna : in confinio raco nata arbor.prope confinium pefita ar- bor. Brili' ex li.fi Con fin ia dicuntur ea,quf adeofibiproxima/nnt ) vt nulius medius paries interponatur , fed vfbana jo parietibus diftingui confueucrant. Et ideo; vbi non poflunt dirimi fines, ©ccafione controuerfiarum fi- nitimorum , permittitur iudicium finiumregun- dorumjideft, dirimendorum , vel feparandorum, quocafuopus eft , vt ex alterius prsdio aliiad- iudicandum fit, Sc is, cui adiudicatur ,'pro eo,Quod ci adiudicatur , certa pecunia condcmnandus eft. AčHo .enim finium regundorum habet locum in ru- fticiž prsediis tantum , vt in vrbanis autem prsediis Lot um habere no poteft, quia vrbana prsedia fibi no funt confinia,fed magis dicuntur vicina. ff. fin.rc* gund.l.4. jT.hoc iudicium:Old. Confini v m non inteliigitur,fi via puhlica flume ve interuenerit.l.4 lT.vlt.fi.fin. reg. Sc confinium in praidiis rufticis duntaxat dici,non in.vrbanis, ibide traditur. In confinio arbores vel žsdificium ponere» Brifionius. C o n F1 r m a k e eft alicni iwri, vel fafto firmitatera prsftare. Prat. Con firm ar e acceptilationem,codiciUos,iudicium. ftatum liberorum. Btifl'ex ft.& C. Con firmare venditionem interdičtam> legi.C. arbiir.tutel. Confirmatio, eft iuris prius ha-biti corrobora- t io.f. inter dile&os. de fid. in/lrum. Prat. ^ Confirmatio dicitur etiam, quando fuperiorco -' r>- ' ■ r ■- firmat ra čl u m inferioris, c< de innrmo firmumfacit. Qu_i enim confirmat aliquid , is non cenfetur dare: 1 .& quia.ft:ae iurifdičt.Paulus l.fi donatf.jf.fi fpon- ius.ff.de donar.inter vir.& vxor. Qoia, inquit,tune fadam donationem cofirmare videtur, non inchoa r re noaam. ( Stepe tamen is, quis confirmat, quoda- modo dar, vt oftendit Gcedd.ad I.13 .nu.4. deverb. fign.)£x innouatione priuiiegii nouum ius norpad- quiritur, fedantiquum ( fi quod habet) conferua- tur,c.cum dile&a.jf.nuper aute.de confirir..viil. vel inutil.de dift.12.c.prfceptis. Quj dcclarar, nihildat, fed datum fignificat. 1. heredes palam. jf. fi quid poft.infin.ff.de tefta.Sic accipi debet tot. tit.de con-* firm.vril. vel inutil.Oldend. Prat. 40 CoN F 1 R m A t 1 o adoptionis.L34.ffi de adopt. Con fi-r mat io fpeciaIis,1.2.C. fi maior faft. aliena- tio.l.25.circa fin.C.de donat. inter vip.&vxor. Confirmat ion is lentemia? dies, videL2.C0d.de vfur.rei iudic. Confirmatio mahu um inpofitionem /Tgnincar, cap.i.iun&o c.Spirirus fančtus. de poenit. dift.5. vbi docecur,quienam fit eius Vis. Prat. Con firmat lofit duob. modis: aut in forma com- muniraut ex certa fcicntia. In forma communicon- firmare dicitur princeps. quando fimpliciterabfq; aliqua caufie cognitione confirmat : &ha;c nullura ius tribuit. Ex certa fcicntia dicitur confirmatio, quando fit cum caufas cognitione : Sc ifta facitius: itaeleganter declarat Bald. poft Cyn.iiil.ex verbis. ad fin.vbi alii fcquuntur.G.de don.inter vir.& vxor. Sc commedat Decius late circa hoc infiftens, in rub. de confirmat. vlil.vel inat.in3.quaeA.p0fl And.Sic. inter confilia Alex. confi}*i2$.icripfit ecelefiaft.col. 7-ad fin.& feq.in 4-libr. Sc A ret. conliiio S’, ahur.de. col.i. & 2. Alio etiam modo dicitur confirmatioex certa fcicntia, videlicet quando tenor priuiiegii dc verboad verbum inferitur in confirmatione. ita Specul. in titul, de inftr.cdit.jf.nunc autem.verf. i- tem opponitur. feq. Aret. conf.i5.reuerentia. &eft doftrina memoris commendanda , ad declaratione terminorum. Et ifta confirmatio ex certa fcientia quamuis det robur,r.on tame extenditur ad id quod in eo non inclu debat ur, fccundum Bald.fing. in l.j. in fin.C.fi adu. re iudicat. que in pulehra qua?{iione reaftumit Corn.conf.p.incip.attentis narratis.in vi. col.in 3. li.de moderni in Lmore.ff.de iur.om.iu.Nifi addiu 50 669 C AKTE o: 6j<» addita effet claufula,« certa fcientia: quo cafu non folum dat robnr -adut confirmato, Ted etiam illuiii extendit.italing.Bal.iri c.pen.col.vlt.verfic. qusero ergo.extra, de conftit. & pro iing.multum notat & fequitur D. laf.in d.l.more in 7.col.verft,limita fin- gulariter.tf.de iur.ovn.iud.& feq.Alex.eonf.127.vifo, col.pe.verf.nee pržedičtis. iib.4. Alia vero fimplex conflrmatio nuli h m vigorem t rib uit, vt etia in pul- chro cafu confuluit D. Ziliolus inter confilia Bald. c0nf.q5.amc.ulus in viti.col.in 3. lib. &declarat D. 10 Francifc.Cur in repetitio.i.admonenai.colu.22.ver- flc.quid in priuilegiis.ffde iureiurando. poft And. Sicui.in loco^prneallegato.Cott. Con f 1 r m a t 1 codicilli;qui teftamento vim Sc au- toritate-m acceperunt.Briff. Confirmato R. EM. Venditionis voeat Iulianus Sc v vetusinterpres,vt M.Tullius pro Cluentio confir- matorem pecuninem,refernnr.Vide Gloft. inl.fer- uos.C.ad lcg.Iul. deVi.fuper verbo,Confeftionibus, Porro obferuarant eruditiores nonnulii, verbu Co- fiteri a Cicerone aliifque frequentius ita vfurpari, vt dicant.confiteri de fcelere,non-fcelus : qucmad- modum accufare,defendcre,damnare de furto,de rc- petundisjde ambitu,dicimus.Spieg. C‘o nfitetv R,pro in confeffo eft,m l.a Diuo. 15. jT, fed vtrum.^.ff.de re iudic.Briff.in lib.parerg. Cf n fiteri crimen inteiligitur,qui pacilcitur. L 15, ff.de his qui not.infam. Co n fit e r 1 de intentione aduerfarii, in fe , voce propria fcelus.Briff.ex ff.& C. C o n fi t e r 1 inceiligitur etia ien. Vide F eftum.Spieg. C o n f o R M a* e,pro aflcuerared.teftiuni.ff.dc teftib. De hoc verbo vide quar refernntur a GloflT- in 1 . & quia.fF.de iurifdičh om. iud. Bare. pro conferuare, idem verbum exponit in Extrauag.de Treuga. c. i. Spieg. Co N F R A tf. R , nihili vox eftipro eaque dicendum, frater vel confors.lnfulan.monuit.Spieg. ConfringeRe nauim, id eft, naufragium facere. Spieg. # »o Con f r i N G e R E fores atdificii. Confra&ss arbores. Eriflonius ex ff. Confvgam interpretamur eum , quiad afylum & ecclefiam confugit, 1 . prstem?.;. C. de iis qui ad ecclef.confug.l.fi qua.ae.C de cpifc.& cler. Prat. CoNFVGHREad sedem la era m: ad auxilium comii- neiadecclefiasiadiuftam defenfionemiad ftatuas: in fideiji.Briflonius exiF.& C. CoNFvNDERE.id eft, commifcere.jT.fi duorum.In¬ ftit. de rer.diuif. vt confundi pro commilceri , a -jo pud lurifcofl' Qm>rum exempla Aiber.^indicat. Sp ie &- , , Con fvndendvm dolo malo argentum cufare. vi¬ de Paulurain L4.ff.de rei vendic.Spieg. Con fvnphran T,pro confunderant,in l.jr.ff.locat. Briff.in lib.parerg. C on f v s A maffa, confufže materi s : confunditur dos cum bonis , fručtus cum vfu,parte$> reditus duo¬ rum pr^diorum; confufs ačliones.Brifl'ex ff.& C. Con f y s i o calcaU,bonoriim,reicumpecunia : con- fafionis iure liberatus.Briff.ex ff. o n f v s e conftitut um pretium.L36.de jedil.edi&. o N F v N d 1 id dicimus , quod aiii ita commifcetur, vt feparari 6 c deduci non podit, a ut certe 'difticilis fit eius feparatio. I.3. tf.Sn.čc l.feq. £b de rei vindic. & jT.fi duorum.Inftit.de rer.diuif.BrifftPrat. C o nfvndi iura dicuntur,qu;e in eandem vel rem vel perfonam inciderunt.Prat. C o N p v n D 1 obligatio dicitur > quoties in eandem perfonam & creditoris & debiioris ius deuenit ., id _ eft,cum vel debitor creditori, vel creditor debitori >Q heres exift.it,Ldebitoris.50.ff de ftdeiufl.l.licet.C.ad leg.FaLl.7viT.vlt.de iur.fifc.L8.& 17.de his qu* vt inchg.Lvlr.C.de contra. iud.tut.L2.jT. cum quis. de hered.vend.L5. C.de hered. ačLFit etiam debiti co- fufio, quando alter conreorum debendi alteri heres eft? -l.fi duo.Ajj. frlde foiutv Hinc dicit Paul.in 1 .4i.ffl - de euičh Cum debitor creditori fuo. heres extiterit, ratio qujedam inter laceredem & hereditatem poni- tar ; & intelligitur maior haereditas ad debitorem ^ peruenire:quaft foluta pecunia, quse debebatur he- reditati:& per boe minus in bonis heredis effe.Et ex contrario;cum creditor debitori fuo exftitit heres, midus in hereditate habere videtur, tanquam ipfa hereditas beredi folueriu.Prat.ex Brifft Con f vndvntvr feruitntes , quando vtriufque prsedii & quod feruit. & cui feruitus debetur, idem dominus fit, l.i.fF. qnemadmod.(eruit.amitt. Con¬ fundi etiam eas totiens dixit lauolen. 1. cum ferui¬ tus.i;. ff. eodem. quotiens vtiiis is, adquem per- ^ tinest, non p.oteft : vt in propofita ibidem fpeeie ' oftenditur.Prat. Con f v n d i dicitur vfusfruftus , cum fruftujti a! proprietatem aflecutus eft.l.4.ff. vfufr.quetnad,ca, l.fi fruftuarium.ž. ff. de manu.vindic. Velutilifr a l (ftuario noxat a domino propnetatis feruus frufioi. rins datur, quia eius efle incipit, confifione domi- nii feruitus extinguitur. I.17. qaib.iiiod.vfufru, 1. mit.BrifFSic & Conf v N D 1 aftionesdiciintur,qu$ mifcenturintet fe,I.quiferuum.j4.jT.fin. ff.de oblig.&aftifm.Accun. tamen ibidem explicat ronfundi,&nHfceri,hoceft tolli.Turem expcnde.Prat.Btiff. C o n f v s A,quod diftent a commiftis.gt.diflerit ia i. ii frumentum. jT.idem fcribit,fi ex melle.in fin.ffde rei vindicat.Albericus. Con f v s v m ius.vide L4.jT.1r. C.dc bon. libcrt. Con g e r e r e terramdFefcus in aream. Con g e r v n tar refevtioni neceflaria. Con g e s tio terr«.Briif.ex ff Con g i a r i v M,fportula erat, quam diurni cibi no. mine comiiibus, anteambulonibus, afTcclis,ftipaio. ribufquc fuis, potentiores ciues diftribuebant.Con. gium, vini menfura, fexcarios fex capiens. Paul. de fund. inftru.l. tabernK.Vnde, inquit,are2,& con* giaria,fcxtaria.Ncbr.Vide Donarium, &Perifteu- ma,Spieg. Con g 1 a r t a inter cauponiae tabernx inftrumenta recenfet Pauius 1 . taberna.ff.de inftru,&: inftru. le* gat.Gracis s Polluci lib.10.cap.20. intervala vi. naria connumeranti. Congiarium autem eft vas congii vniusjhoc cft,fextariorum fenum capax:me. fura igitur genus eft Fabio lib. 6 . c. 4, ftvidcAnt. Aug.lib.i.c.ir.Prat. Co N g 1 A R. 1 1 quoqtte ve.rbo continetur munus,(}iiod Imperator populo dabat. Alexand. ab Alex. lib.j, cap.24.Principaies etiam liberalitates, in 1. patro. nus.ff.de legat.3.congiaria interpretatur Cuiacius, vel autoribas gloilis antiquis,qua congiarinmferi* buntj in legibus liberaliratem apr-eilatifnis verbis congiarium vqija >v c/bsž«.' Uiac.obier* uat.lib.10.cap.37.in fin.&Gothofred. ad d. L parro- nus.35.in princ. CoN G l v t 1 n a t 1 libri apud Vlp.item malleati & ornati,de Iegat^-Llibrorum^i.^^.Spieg. CoN g E e di cum aIiquo,& contra aliciuem,eft iudi- cio confiftere: ita congredi creclitores ait Li.fF.de fucceff. cdi«ft. cum venditorc congredi in iudicio. Briff. Congr e s s v s 8c congreftio, funt infra confuetiidi* nem affiduam,&. minus quiddam quam familiariu* tem fonant Exemplum babes apud infulanume Ci- cerone petitum.Spiegelius. Con g R v A p.n,2,.de verb. fign.Prat.& Old. •.Coni v o e* Ifidorolib.j. Etymolog.c.7. verius ad- pellantur a prima defponfat loms fide,quamuis ad- huc ignoretur-inter eos coniugalis coneubitus; qua explicationem-refert diuus Auguftinus lih. de bo- no coning. k S vide cap. coniuges. cap.coniunx.& c. priufquam.27.qusft. 2. Coniunftio igitur animoru, non corporum fpcftatur. Nuptias enim non concu- bitu,fed confenfu ficri Vlpia.ait,!. nuptias.ff.de 4 i gerfireg.iur.Prst.vtdej.Gor.iui, 674 C o n 1 v o e s adpellantur , qoi'non liberorum pro- creandorum, fedeontinentis caufa conueniunt, c. vltim.j2.q.2.vbi pro incontinenti$, legendum co«e tincntiT.vt & Albericus rede legerat.Prat. Conivnctae tabernč appellatione contineri pni tat Albericus eas, quarum vna fupetior, alia infe- rior eft:non putem tamen fignificationem latiifnriS a S.luliano l.i.fF.de feruit.leg.perftriaam, Coniun^ ftas itaque tabernas ita accipiendas exiftimarim s qu^fimuliunft*finc , quxvevna contignatione coniuHgantur.Prar. Con 1 v n c te ftipulari. L1j7.if.fivtaliquid.ff.de verb.oblig. Con 1 VN.c r 1 o triplex eft; aut re, aut verbis,aut re & verbis fimul.142.ffde verb-figniLBriff. ConivN cti o in legatorum datione aut per‘fe contingit,aut re & verbis, aut verbis tantum. ^riff, vit. edit. Conivncti revidentur heredes,vellegatarljvel vlufructuarij: cum duobus eadem res feparatim re^ ličta eft, idque re ipfa non verbis appareat eos iun- gi ad communicanddm , partibufque exconcurfu sftimandis : veluti, Titio fundum talemdolego. Sempronio cundem fundum relinquo. 1 . coniun^ ffim.Sl.re coniuntffi.ff.de leg.j.iidem etism difiun- fti vocantiir.l. vnic.Jf.fin autem difiundtim.Cod.de cadu.tol.Bart.d.l.re comundli,4-oppof.01d.Pratei„ Briff. Coni v n c ti verbis , non etiam re cenfeatur, cumpluribusres eadem partibus definitis legata ; Siue qui eadem oratione partibus fadiiscon- iunguntur:vt, Titio & Seio $quis partibus fundum Tnianum do lego.d.l.re conitmai. Oldjnd.PrateL Briff CONivNC.nre & verbis funt ,quos denominum & rei coroplexus iungit;vt,Lucio & Seio fundum Sem- pronianum do kgo.l.triplici modo. ff.de verborum fignificat.Old.Prat.Briff CosivNcTiqui, " modisvidear.tur,vide. Goth.adl.i.inprinc, ff.de vfufruft.adcrefc. C o ni v n c T ah v m , vel comundliffimarum perfo«. narum appellatione veniuntliberi&pareiues.Go- thofr.ad I.27.C.de donation. C o N1 v n c t 1 -C ,id eft,matrimonium, inl.j.vbi Go» tliofr.C-de inftir.&fubftit.&I.S.C.de.nupt. G O N1 v n c Tl o ne s,pro nuptiis: coniundio filis: filia alicui coniunifta : coniundlio illicita, Coniun- ftio etiam de feruili contubernio dicitur , L3p.de iur.dot. Briffei fF.Sc-C. Matrimonio coniu»gere 9 & coniungi.Britr.ex C. Conivncti o etiam propinouitatem perfonaru denotat.Coniunguntur libi,qui a!iquo cognationis gradu fibi iunguntur : coniugfti per virilis fex.us cognationcm, per adoptionem ; ccspiunfii notitia; coniun&a &extranea perfor.a , fibi opponuntur. .Briff ex ff.& C.Litora fundo coniunfta.L51.de con- trah.empt. ConivncTic pro articulo, quo oratio coniungi- tur,l.S6..ffde hered.inftit.Et ita Coniunftio &Dil- iunftio opponuntur. Briff. Con 1 vn c t ion v m,A at,Vel,Sine,Ye,.lc finuiiiun; certum eft eam cenferi poteftatem , vt fenfum orar tionis difiungant. Quemadmodum coniunftiones, Et,Ac, Quoque, Que, Atque,.regulariter copulant. Et eam quidem fignificationem verborumnatura- lis ratio fapp.editat, quia ad hoc funt inuenta con- iunftiones , yt,.aliquid cppuletur cum alio , aut difiungatur ab alio. Inftitut.de 4 eg.jf. It eadem res. Verum in iure tališ verborum fignificatio nsnnun- quam inuertitur ex re;idque mens preferentis, vel rcrutn qu_jHtas , vel alia ratio extrinfecus vrgens Y ve «75 ANTE O. 6/S vt tra&at eleganter Paulus in l-5J.flF.de verb. fign. ftepe ita comparatum eft,inquit, vt coniunda pro difiundis accipiantur,& difiunda pro coniundts, interdum foluta pro feparatis.Nam cum dicitur a- pud veteres,Adgnatorum gentiliumque : pro fepar ratione accipitur.At cum dicitur,Super pecuniztu- telxue fu3*,tutror feparatim fine pecunia dari no po- teft.Et cum dicimus,Quod dedi ant donaui, vtraq; continemus.Cum vero dicimus,Qupd eum dari fa- cere oportet:quoduis eorum fufficit probare.Cu ve¬ ro dixit pra?tor;Si donum,munus,ogerar redemeric: fi omnia impofitafunt,certum eft omnia redimen- da efTe. Ex re ergo pro coniunčtis habentur. Et fi cjuf dam impofita funt,caztera non defiderabuntur. Verba item.OpejConfilio^alias ex fententia coniu- gentium, alias feparatium accipitnda funtrfeH verias eft feparatim accipienda , Rationem ibidem adfert Paulus. & videl.qui feruo.ff.de furt.&l. proinde.tf de corid.furt.Oid.Prar. C o N i v c ti o n e m enim nonnunquam pro difi-un- dione accipi Labeo ait,vt in iila ftipuiatione, Mi¬ hi heredique mco,te hcredemque tuuirt.Taulus m leg. coniundionem. ff. de verb.fign-. Prat. Gi¬ de nd. ConivNcta & Difiunda oratio opponuntur.Brif- foniu$ ex Digeft. Coni v n c t 1 on 1 s difiunčtiuaz effedusvarie rn- teiiigitur,& dignofcitur,vt exf*ubiečlis adparebit, alias ex adie&is intelligitur cI.uilulisjE plerunque intereft.iT.finali.ff.de iure dotium. Siquidem fuerit adiedum,vtrum mulier velitdpfa eliget. Alias vero ex ipfo contextu orationis effedum feparandi no n difticulcer inteiligimus:fcilicet perpendentes ajuid difiungat.Alias difiungit,vt relinquatur arbitrium eligendi,l.prima.jf.expilatores.fE deeffradoribus.In opus pubiieum vel perpetuum, vel temporarium, I. quicunque.C.de feruis fugitiuis.Eum cum alio pa¬ ri,vel viginti folidis reddar, Alias coniundio dif- iundina non feparat,fed coniungitj. Lucius.85. ff. de heredibus inftituendis : Aut( quod aborninor) prius morietur,quam meam hsreditatem adierit, iut filium filiamue ex fe natum.Paulus l.fi qais. ff, de aur.argent.mund.Si quis,inquit,ita legaueri^V- xorim epmS du, omame ta, fe u qu§ eiu s- e a ufa pa ra ui j 4o legorplacet omnia deberi-.ficuti cum ita legatar, Titio vina,quaz in vrbe habeo/eu in portu,do lego. Koc enim verbum,fcilicet S e v , ampliandi legati gratia pofitum eft,l.Quintius Muti us.f£ eodem titu¬ lo.Plane fi ita legatum fuerit, Vafa,aut veftimenca, aut quse vxoris caufa parata funt,turne aeque erit vc- jra Ouintii Mutii fententia,!.generaliter. C.dein- ftitution.de fubftitution.Si filius vel fiiia inteftatus vel inceftata,vel etiam fine liberis, vel fine nuptiis difcefferit.Old.prar. C u N 1 v n c T 1 o difi undiua alias difiungit a dione, obligationem, conditionem,vel folutionem , 1. ple- runque intereft.iT.fin.ff.de iur.dot. Verumconue- nerit,vt aut seftimatio,aut res prceftenturj.fi quis i ta ftipulatus fuerit. ff.de verb.oblig.At fi fic,Dabis, fi nauis venerit,aut Titius conful fadus fn^Cafficit vnumfa&unv Et centra ; IT>abis , Si nauis non vener-it,aut Titius conful fadus non fil?fufficit vnfi »on fadum effej.cum illud aut iilud legatur.Enu- meratto plurium rerum difiundiuo modo compre- kenfa.plura legata non facit.ff.quando dies legato. leg.fi ita quis ftipuietur.ff. de verborum obligat. Siue nauis ex Afia venerit,fiue Titius conful fačtus fucrit,vtra priusconditio extiterit, ftipulario com- znittitur. Alias difiungit,vt vnicuique ius ptoprifi drfpartiat,diuerfis cafibus.Ieg.vbicunque reus.ff.de 70 iijleiuff. Aut iure,aut exceptioqe iiberandum. kg. fed & fi deceflerit.ff.de bon.pofl'cont.tabu. Secun- dum tabulas,vei contra tabulas.leg.j.C. de condic. ob cauf. Vel vt donatori, velcius hseredi.Aliasdif- iungit,vt in vnoquoq; idem ius tocum habcar,ljctt diuerfa fint. Nouel. de Ecclefiaft. diuerf. pap.jT.Si- quis cum diuina. Conftit. iaj.Legis vigorem vel transgreiPus fuerit, vel non vindicaueric.l.i.ff.adj, Pomp. de parrici. Patronam occiderit, cuiufvedo- lo malo id fadum erir.l.i.in princip, ff.ad l.Corne- liam.de falfis. Accep.erit, pačtufve fuerit, Alias neque difiungit, neque coniungit, propteraliquaia exirinfecus accedenteni rationcm.lcg.fin.ff de ver- bcr.obligat.cum mihi aut Titio ftipulor: dicitur a- iiam quidem rem in perfonam meam, aliam in Ti' tii defignarinon poffe,velmi mihi decem.autTitio hominem.leg.fi ira ftipulatus.ff.eodeni.tit.fiitafii, pulatcesfuero bdečem autquindeciradabis:decent debentur. Item fi ita-.poft annum aut bienhiumda¬ bis : poft biennium debentur. Oldendorpius.Pra, tcius. C o n 1 v n c T 1 o n e s aiia? iuftx funt & licitce 1 alii licitas non iuftai.Iuft« & licitce funt,iqu£ legitiai? funt ec iuri ciuili congruce vt funt nuptia. Ličita non- iuftx ,qux permittuntur tacito ciuili iure,vte(l Concubinatus &c^Rurfus.ex coniunftionibus lici- tis,aTis licitce- funt & honeftse fimul,alia ličit«^ui¬ dem, fed non honeftce.&c. Rceuardus.ieg.Supercoa- iunčtionib. ff.de regsluris. Coni vnctiones virginumJ.iB. C.denupt. In Conivnctionem perucnire,videl.2,Čo(Ue fponf.& arris. Coni vnctlm hsredes inftiti>i,aut coniundiii legari^hoc eft,totam hceredi:atem,& tota legata e:- fe fingulis dača,partes autem concurfu ficri.l^čon- iundim.ff de legat.^.Prat.Old.Biifft Conivnctionis iusex diuerfis teffamentis coa contingit.Briff. Conivnct im cum aliquo inftitutus:ciUoppor.;- tur Gifiunftim J feparatim.BriiT.ex ff. Conivnctim piures condiiionesh.aeredi datacfi fintiomnibus parendum eft,.qnia vnius ioco haben- t.un.Sed diliunCtim fint:cu ilibet.l.fi hsredi plures.fr. de condi. inftitutio..01den.Pr3t. Coni v.n c t i m legare in iibtis noftris-vr pturimain eft re & verbis coniunčtis legare,leg. j3.dficg.j4.}. h co ni un d im ff.de legat.i.l.i. tf.de vfufr. accrdce*. Nam rc coniundis-J.eparatim & difiunftintiegari poti«s dicitur,quam' coniunčfim,d.l.i.iT,..interdum, dT.fi eadem res. Inft.de legat.d.leg. 3.I.63 dekred, inftit.adde 1. i(j.& U7.de leg.i. 1. 8o^delcgat.j.Brif. fon ius. C o Ni v N G £ S. E matrimonio.l.ij^C. de podlim, re- uer.coniungi matrimonioJ.i6.C.de nupt. Con i v n g i fibi dicuntur , qui aliquo Cognationis gradu fibi iunguntur.Briftb. Con ivn g i iudicio.p. 23.^. vitim.ff.de lib.cau. 60 Con iv r a t i o,id eft fceieratiffimum eonfiliuai, vi- de 1 . 8 .in pr.inc.C.ad leg.Iul.Maieftatr. Con ivn x.,& coniugiumj communi iugo.dicuntur: metaphora duda a bubus,eodtm afiuetis iugo,qcoi pofteaqua concordes reddidit afluetudo, commode ferunt iugum.heec Erafmus.Et Laur.. Abflemius de Obfcuris erroribns,fentit Grarcorum q.xemplopo* tius i coniugo J quam coniungo , Coniunx deriut tum efTe,dcin litera.m in extrerna nominatiuifyib ba non habere. Spiegelitis. vide..& fupra Con- iuges. Con l v c a r e Feflo libr.j. dicebant,cum profan? fyluai rami deciderentur officientes lumini.lib.vP iCferibitjConiucare eft fucceffis arboribtislo.cum implereiuce. Cpmparatum olimfuitediftunij^ collu* 40 - eodem Fefto adčtore, raraos fuppu- tare, & veiut fubtus lucern mittere, quo verbo vfus eft Paulus lib.>.Sentenr,titul.(j.quo perttnere vide- tur alterum Prattoris edi&um , quod extat lcg.i.Jb deinde.4. Veteres edixerunt, De fubiucandis arbo- ribus. Briff. Prat. C on n e x a Vocantur, qu£ Ecet inter fe-din er fa,iun~ gutitur tamen ad aliquem 1 uriš effedara,Vel priua- 1 to hcminis arbitratu, vel publica legis authoritate. nec rcf-rt vtrum connexa nuncupemus,an commix- ta.vel coniun&a. OIden. C on n h x a adminiftratio,Ln.C. arbit.tutel. Conne- xa rado, id eft, cohaerens, coniunSa. Cormexi in- ter fe fanguine. Briff.ex ff. Connexvm iudicio, sedificiis,Briffexff Con n e x vM in Pande&is Florentinis fcribiturCon- nexum , dicitur quod cohseret , coniunčlumque eft. Briffor.ius 2 ' •Conniventiaj eft patientia accommodantium, ac videre fe diffmulantium. Pro confenfu acipi in' leg, quifquis.C. de poftul.putant Albericus,Spieg. & Oidendorpius poft Accurftu in di&.Ieg.quifquk, Ecjuidem priore figuificatione accipiendum-exifti- marimjquod & ipfa indicant verba.Prar. .^o N N 1 v en tibvs oculis,prouerbialitcr dixitVI- pianus b4ff.de manumiff. titu.-gene hoc eft per dif- ffmulationem , quod prouerbialibus counumerat Alciatus iibn4.de verborum. lignificat. Spiegelius 3; Prat. C g n N v s i v M,vel,vt in Pandedc. Florent. fcribitur, Conubibium.eft vxoris i ure ducenck? facultas. Vlp. prceterea addittir.GReguLOonnubium habent Ci- ues Romani, cum ciuibus Romank: cura Latink a. & Percgrinis ita,fi conceffum fu. CmnTeruis nullu ed Connubium, Inter paventes, & Liber«os,infinite a cuiiifcurmue grad us, Connubium non eft. Briffon. vid. infra, C o N N v b 1 v m, ius legitimi matrimonii, inquit Ser- A uius. Diuus Paulus connubii honorabilis notnine, innuitt horu immaculatffhoc eft,vt ipfe ille corporu contu&us , qui vitari non poteft ( vt vereennde di- , X2t magnus nofter Erafmus )fit caftiffimus.na cjuic- quid pertinct ad abominadas libidinum fpecies, nec maritus ius habet ab vxore pe_tcndi,nec vxor tene- tur obfecjuii lege. Spieg. C o n N v b 1 vM,inquit Vlp.in epit.tit.yeft vxoris tu¬ re habends facu!ta$,vbi inter quos ius effet, docct. w Hocetiamexplicat alibi BriCLex quoque 12. tabu). y p-rohibebat patricios cum plebeiS connbia contra- licre* ficut in ea re teftis eft Halycarnaff Ei non eft Connubium cum alio. Connubium adi-mi, Briffon, ex ff. C o N n v b i v m haberc,id cft,nuptias contrahere, bi. C.de inccft.nupr. C o N N v bi v m Sc contubc-rnium differunt, vide bj.de ibi Gothor.C.eod. Con ov ib -sel r"e intenti0.lege.5j.C0d. de poftlim. reuerf. Con q_v irA t, vari e in iure noftro pro rc accipi fo- N let. Apud Vlpianum b congrnit. ff de offic. prsfid« lignificat diligenter qucerere & inueftigarc. Sic co- dem fenfu apudM. Cicer.in 5. Verrina. Quumv.n- diquehomines nequiftimos conquififler. Significat etiacoercere Fefto. Tbeodoftus vero 8 c Valentinia- nus Impp.LS.C. Th. de legit.iixred. pefuerunt pro acquirere,lkque in C.Iuftinianeod.mater C. ad Se- natufc.Tertul. ex C, Th. exfcripta legendum , vt Sc manuferipti C. habent.Prateius 7 ® ■Ca N Qjv j R e r e fugitiuos bvlt.ff.de effprd\ vigil. š T E O, .678 id eft inquirere, & t. Conqnlrere fures,la- trones, Plagiarios, Sa^rrilegos. Conquirere librum Briffon.ex ff C o n R e v s,qui vna reus feu obligatus eft,b$.£.mic de effečlu.ff de lib.legat.alij Icgunt Correus. Hinc tit.ff'.& C.de Correis debendi.Prat. C o n s an a R B,pro fanum effici 5 dixit Vlpian.l.idem Ofiiius. 10. ff! de sediiit. edid. in quibufdam cxcm« plaribus Iegitur confolidauerit: confolandi tamen j verbo vfus eft Columella iib.4.'cap.14. Prat.Haud. tamen fcio an in d. b 10. vnica literula fublata ve- rius confanuerit legeretur Hoc. Gon s An g v itTEi fratres dicuntur de vno patre . nati,vc Caius lib.2. Inftic. tit.B, definit. generalius Cafiius in bi.jT.confanguineos.ff de fuis Sc iegit.qu£ fanguine inter fe connexifunt. Confangutnitatis ^nimiura a patre oriuntur. b4.ff.vnde cognat. Nec referteademne maere, an ex diucrfis geniti fint.i.j. C.de legit.tut,bi.l.j.& bo.& I.14. C.de legit.her.br. Cod ad SC.OrphitiaJ.5.C.commu.de fucceffon.ld quod Iuftinia.fentit in Inftit.de legit.adgn.fu-cc.vbi Theophil. o\U. VTZtl KC\ 5 V*'yxi':i 0 lj 'j Sic confanguineum interprctor-in 1. i.jT.vlt. &1.2. lic confanguinea. b 6.&bff ad Tertubi.2. ff! de lib. adgn. Brili*. Con san g v 1 n e r , air Prar. propriedicuntur r oli fratres fororcfve cx eodem patre prognati, progna- £2ve,'qui capite minores non funt > Lj.C.dc lib.tut. jF.i.ibcžEterurmlnft.delfg.agn.fucc. Vel etiam qui in eiufdem patrk poteftate funt^ etiamli ex eo pro- geniti non fint, vtputa quafttiper adoprionem,vel vnus adoptiuus, alter naturalis: eademque ratione •mulier qus in-viri manum conuenit,quia in eiufde .patrisfamilias poteftste eft, •& fui hceredis ac fili^ locoj liberis fuis ex eo matrimonio progenitis con- fang uinea eft. Confanguineos eos etia acclpere de- bemus,quos lex diuina & ciuilis confanguineos ap- pellauit J c.coniundiones.,in fin.3>.quse,2.& 3=Prat. ) Consan-g v INI ta S a Con , quod eft limul vel vnitum,^ fanguine,quali fanguinis vnitas: Defini- turque quod lit vinculum perfonarum ab eodent ftipite defcendentium ^ carnali propagatione con- tračlumide qua in tit.de confang.& affin.extra.Co^ fanguinitas ramen proprie fraternitas eft : ita hoc Verbum vfurpauit Vlp. in 1.4.ft! vnde cogn.L44.de adopr.bij. C.de probat.^cceterum. Sc jT.hoc etiam. Inft.de legit.agn.fucc.bica.j.ff Cod.de legit.h^rcd. Ccnfanguinitatis iura a patre oriuntur:Proximita- tis a matre, a fratre, Vlpian. l.fi fpurius. ff. de vnde cogn.Ac proinde loge aliud eft cofanguinitas,alind fanguis.Cofanguinitas enim fpecies eft agnationis^ ^vulgo.Inft.de fucceff.cognat.vbi Sc DN.Vulteius a-ddit quod om-nes confaiiguinei ex l.Voconia lint agnati:non e ti a m omaes Ugnati fini con fanguine h Confanguinitas, eft du.ntaxat inter fratres Sc forores: agnatio etia m eft inter vlteriores. Iure igi.tur con- fanguinitatis fuccedunt mares & fvminas ^ hoc eft fratres Sc /©rores:atiure agnationisfuccedunt dun- taxat mares.non etiamfcemin^. C o n s an g vini ta s pro fraternitate , qus a patre c o m m u n i d e fc e n d i t. B r i lf. v lt. e d i t i C o n s an g v 1 n 1 x a t 1 s titulus, l.i.Coffde legie. hsred. Consangvinea foror,I.3.C.de fuis & leg. C o n s an g v 1 ni T as eft attinentia perfonarum ex eo proueniens , quod vna defcendit abaitera , tel arr.bx ab eadcm.loan. Bellon.etpTiioiog. Eft enim confanguinitas fpecies agnationis,id eft/raternita- tkjff.vuigo. lnltit.de fuccell! cogn. neqnevero foli auilores noftri,fed etiam alij,cum Grafci tn lanni, Y 2. $ 7 ? C ANTE O. T hanc verbi proprietatem obfemant» Sophocles in Aiafce,™ mstTtvr®' iti eft,Aiacis furioii fra- trem Teucrum.Et Virgilius, Statiufque confangui- tieum.Iethi faporem, quem Homer us Kpoiyyinw % A»neus*Seneca,& Valerius Flaecus fratrem: Frater dane, languids mortis, Somne fratri fimillime le- tho. Idem Statias n. Stat confanguineum campo fcelus vnius ingens > Bellurri vteri. Et j.conlangui- r.eo glifcis regnare fuperbus, Exule , id eft, fratre. Claudianus de ftatuis fratrum;Nam confanguineos to «adem quum forma figuret.Et de confulatu fratru: O confanguineis felix aučtoribus annuslEt de Ioue & lunone fratribas : Te,confanguineo recipit poft fulmina felfum, luno finu. Cuiac. obfer.lib,n,>cap< 26-circa fin. £on S a y:nita tis autem iura inter fe.habent 'rtiam , poft mortem, vel captiuitatem patris editu fed,’&,adoptiri a cura naturalib.l.vlt.ifvnde legit.l.i. $. vit. ff.de fuis- df legit.L7.ff. ad Tertullian.& infti- tut.de legit.agn.fuec.jT.i.Eriflbh. Qon Scibntiam quidom vocamus vulgo, animum ii*ji;.VLonfcium,re&e an fccus,haud intereft:eft enim v(Juiatiai&iCt tamen non Latine. Vnde apud Fabium QuintilianukF^X vetere verbo , Confcientia mille teftium vim habei/C^cruin animaduerci nonnun- quam confcientitfm a I ur 1 fc o n fu i te sa c c 1 p i pro fcie- tia alic-ni flagitij. Sext. Cjecilius. Siquidem-dfi£s Ingres accufaretur , qjoniam certus elle debeat , fe falfum non fecifl.e,rečte adibit hcereditatem.Sin au- ^ tfetnalius arguetur , citra conlcientiam cius non 3 poteft adire : quafi dubitet,verum elle teftamentu. l.cumflirum.de acquir.hxred.Domitius Vlpianus: Suilicit,qui cum ipfo J qui occifus dicitur,fuerunt,& qui fufpicione c^dis, aut confcientia attingi vide~ burit tir, de his qu£ftionem haberi l.i. if.in Villa 0 ad Syllan.Ita & T.Liuius lib.3. confilia irid.e non pu- Mica,fed inpriuato, fedudaquc a plurium confcie- •tiahabuere. Sed & Corncl.Taeitus lib.5. Liberti vnius confcientia vtebatur.Ac rurfus lib.i2.Proui- dos moreš.Prateius. Conscikdi vela,1.6. ff.de incend-rui.naufr. Conscivm criminis eum dicimus. q«i aut commi. lit ipfe , aut qui committenti adfenfit , non quo fciente & cognofcete perpetratum eft. nequc enim teftes, quibus pr^fentibus & fcientibus aliquid fa&il i eftjdicuntur efle conicii: Sed qui-ope &confilioj& f voluntate adfuerunt. Conna.lib.4.c,i6.nu.6.Prac. | Co N s c 1 v S igitur ab eo qui fimpliciter iciuit,eo dif 1 fert,quod ille &conlilii particeps lit, l.vtriim,iun. !•• čta L2.ff.ad ieg. Pomp.de parricid. Prat. Consciscerb fibi mortem. Brilfon.ex ft. ConScribere dotem in Lvnic.jT. fed & fi quis.C, de Latin, libert.toll. id eft , feribere , vel dotalein- ftrumentum conficere.Prat. Sic Gofcribere codici!- ; ’ los in 1.5.C.qui tcftam.fac. poif. & Confcribcrcdo- nationem ante nuptias. Liz. in pr.C. commun.vtr. • itfdicii. Con s C rib e R e curatori,pro fubfcribered.i.jf.idein ait,dc ventr, in poli'. Brili'. C o N s c r 1 p T 1 Fefto lib.3. dicebantiir j qui ex eque- ; ftti ordine patribus adicribebantur, vt numerusSe. j natorum expleretur. Prat. ex Hot. Co n s c r i-i? tu patrcs.vide^Patres confcripti. C -n N ScRiptionem pro inuentario accipi,aitAr- chid. in c. fieubi. i2-.q.?. ex quo textu obienundum inuentarium breue efte debere. Spieg. Prat. Gc- N-S e c r a R e in 1.15 qu ado. j.C.de bon.vac.eft mi. cipare , & addicere quod ad resrefertureur, Signi- ficat etiam Deo dicare,& ad perfonas refercur 24^. i.c.pudenda,quo verbo vfus eft & lul.Patric.in ver- lion. Nou.6. cuius loco verbo v.liseft . -luft.ead. Nou. quo manuu impofitione lig ni fon ir. : Hoc enim modo Epifcopos confecraticceptos ftilb f docet nos liber, qui I1PAHE12 THN AHOlTO- A SIN inferiptus eft. Prat. Co n s f. c R A R r publice.l.vlt.flF-vtin poft.legator. C o n s e c ra tae res: ftatu«, aut iraagines lmpera . toris conlecratK. Brift'=ex ff. fam iam libi medici tortfcientiam adhibet. Curt. C o n s r c r a t a e etiam dicuntnr xd:s, Jib.2.«<5Cfriiv cap.25. Con s c i e n t 1 a eft tacitum animiftnfallibileque fa- čti noftri iudicium a communi iuftitia? formata, •qnam Deus infculpfit omnibus hominibus, produ- čhim,per quod aut accufatur res mala aut defendi- tur bona. Itaque confcientia res eft limpliciftima, quse diuidi non pot eft in vne atque eoaem homine, - vt rečtidime lit dnftum iri c.literas.dc r.eft,fpoi.Qui facit contra confcientiam , aedificat ad gehennam. Item,Confcientia mille teftes Old. Corraf.Mifcel. >° lib-4.c.20.Prat. Co nscientia cxdis,deličl:orum, fraudis, fceleris. Briflf. ex ff Consc ientiAm fynceram nift adhibeat iudex. non pouft caufam fecundum aquitatem definire, etiam Ci mille teftes, totidemque videat ob oculos ■ jnftrumenta. Confcientia enim certa eft,non falli- tur. At in probationibus fepe vel error^vel dol us 5/ e rfa t u r, fi c u t exp eri en tia, h e u -nimis fr e q u e n š ^ nos docet. Old. Pi*at. Conscientiam diftinit Papias cognitionem cordiš fuiiplius.Piat* C O nscientia, inqu it Apoftolus , eft in gentibus faiftum accufans vel defendens. Eft igitur lex,quali dicat: Confcientia-cuilibet indicat ^ num bene, an male fecerit,etiam homini plane agrefti & indodo. Sed tale iudicium non poteft ficri in confcientia line aliqua formula legis, quse indicet in corde ho- rninis ene iuftum,aut iniquum id quod fecit. Ergo eft in bomine Lex , quam etfi nufquam cxfcripto , hapetumen a Deo infcuipt^madforman v qus lmp.dicantur,qu£ Palaiium dicuntur.l. vnic. C.de palat.& domibus dominic. lib n.Prat* Consecratos aggeres apudlmp.lulian.ini.', i C. de fepulch.violat.intcrpretatur ibid.Gothofred. f fepulchra. CoNS.fiMsis.se i n. indicem inteliigantur,qui Tcicn' I tes fe cius iurildidioni fubie.d.os no olfc,ei feIubil- ciuntd.2. ff. de iudic. quod li putent eiustlicinnl* didionem & fe fubiecerint, con fen (ide iiiteliigencii non funt, cum errantis nullus lit confenlus.d.l.i.& | l.fi per errorem.ff.de iurifdid.om. iud. Confenfill: ;■ nonnunquam is demu accipiendus eft, qui expre3?s : verbis,& nominatim id teftatus eft. & contra fipiw p confentire videtur, qui non euidenter contradicir. !• Ita ftiia patri de dote agenti conlentire videtur,nifi j euidenter contradicat.l.2.ftftut. Brili' CoNSfiNsissE etiam intelligendus is eft, qui eui¬ denter diffentit.l.in fponfalib.^.r.ff de lponfal.PrA Consensisse in iudicem non videtur,qui adionis genus apud eundem d eft dervit5l.33.ft- de iu¬ dic. BriiT. m g Co>n«en si S s e non videtur furiofus qui fentirenon . poteft.L8.if.vnius.ff.de opt.l.Briftn. Surdus confeni tire poteft. Brif.ex ff. [ C o n s e n s v diuidere Hereditatem : & ex confenft. j Confenfu contrahi matrimonium.Bri!ftex ft.&C. .. Consensvs dicitur cum duorum voluntatesinv- ' n um concurrunGvtroq; approbante & fciente. Ce¬ na, lib.6.c.1.n.4.Imo confenfus proprie non dicUUri nifi quiverbis exprelfus eftd^.^.volutate.ft.fol-^' €.fin,d€,iudiciis in £t in fpecie phiftDec.in rub- 4%i C A "N C, de pačUs.CorafJib^.c.ifi. C o n s E N s y s liber no n. eft^ui alieno pendet ab ar- bitriojC.fuper eo.de condit.appof.Old^Prat? C o m .s e n s v s eft quadrupiex , fcilicet negligentiar, e6rilij,co.operationis,6candoi‘iiatis,reu defbhfionis, Et primo & fecundo eonfentiens minus. punicur* quam faciens , teruo $qualiter, quarto vero plus. Vode Confenfus jbernit, fuadetjubet atque tuetur: Hi c minusjlle minus luit,hic acjualit erjn c plus, • r, De hoq gl.optima in c.i.de offic. delegiuper verb. Pari pcena.SpiegiPrat. Con c e n s v .m accommodare,vide l,2.C.de feb.alie. non alienan.l.7. C-li aliena res pignor, Lu.C.de fo- 1 ut.& libcrat.Confenfum feruituti dare participan- di prccif caufa,vide h$.C.de iibcral.cauf. C o n s e N s v m inetiri . oportet in dcliftis exope& confilio , vt nemo ope videatur feci(Te,nifi & confi- lium malignum.habuerit , nec conlilium habuiffe noceat,nili &""fačtum fecntumfuerit.IT.ope & conli- lio.lnft. deobligat. qua; ex dcličhnafc. bqui feruo. de fur. & I.fsepedta eomputatum. jT.fin. ff.dc verb. lig.dd.Prat> Consentjentes inaliquam rem , ex confenfu obligari neceilario ex voluntate- nodra videmur,L obligamu^.ff.de ačl.dc oblig.Old. ■ C o;N s En T i R.E, v id eA congruere & conuenire. Sic confentire acceptilatio cam ©bligatione. I.14. f£ de acceptilat.Bfilf. Con s en ti r E-videtur, qui prsefens non contradi- cit,|-7«in lin.#. d eMtcu rd» 1. C .fi filiusfJib.10.G0th. adl.2.in princ.rf/admanic. Confcntit item qui non repugnat. 1 .1.2. delponfaL/f. 'Harm ? i.-Nontamen confentit continuo-qui except-ione vtkur,i.8.cie ex- cep.Confentimus aut expreue aut tacitejGotinad 1 . 142.de reg. i ur. Con sE;N Tire videtur rebus iiidicatis ,quiiniuria palfusnon prouocauit, 1 . 6 .C.de cxcufat.tutor.Gon- ientire videtur, qui tacet in fubhaftatione pign^ris d fifco fačta, 1 . 8 .C.deremilf.pign.'Breder.Confenti- 1 re non videtur, qui cctifentire non poteft.l.S.Sf.i.ff. deoption. Gothof.adl.jj.df.idbi^ui nonfentit.C. de inoffic.teftam. C o N s e n T rit e , eft in vnam fententiam concurre- revi.i.“jf. conucntionis. fkde pačHs.licaccipitur in 1. confenfu.ff de ačfio.&oblig.Spieg.Prat, G p N s e nt r K e intelligitur pater in conftituendis fikise fponfaIibus,niii euidenter diffentiat,1.7,in fin, Cde fponfalib, Briflo, _ v C o N; s tl n t i r e in vrnum, in vnamTummam, ip cor- pore,& in corpus. C o n s e n t 1 r e de aliquo , a d diuortiam, ad redhi- bendum. Confenfum dare diuifioni^ venditioni. Brilfex f£& C. C o n s e n t 1 r-e filiasmgtrimoniojobligationbParri, Tranfa^ionijviro prsdia in dotem:danti. Briff.ex ff.dc C, 'C o n s e N T 1 r e in iudicem quarido dicuntur colli- tigatores, difputat Bartolus & csteri in 1 . fi conue- nerit.ff.de iurifdid. omnium iudic. ac pdftlongam , difputationem omnes fere in hoc conuenitmtdn iu¬ dicem confentire bifariam,'partim litem conteftan- do , partim proponendo exceptiones declinatorias* : lic enim apud Bartolum in Isfi conuenerit. legendu ePjnon di-latoriasjin vcvfic.Sc Cie duodus,vt ex ipfo- met liquet: lic-quelegifie videtur apud eum Baldus in d. l.fi conuenerit , Qu,od ad litis conteftationem adtinet.raticnemadfcrebat Rob. Irlandus Scotus, quia pa rti um confcnfus poft litis conteftationem trnnfir in comraftuirijl^if.uicm feribit. ff.de pec.d. Spieg.Prat, TEO, CON«F.snst pignoji, 1.9.Sf.vitim.ff.qaib.močl, pign, ConsuntaneVm iuri, Confentaneus effeftus, Confentanei cafus.BriCf.tKff.&C. Con s e ovi fugientera, eft fequendo apprelienderc, Confctjui agendo,condiftione, iudicio,fementia,ex tcfl-amentp,eft obtinere,nancifci,feruare. Confcqui donjinium, herediratem,frndus, eft acquitere,adi- pirci.BriiT.ex fF.& C- Gon s e Q_va proprie eft,fiuod barbari dieunt a prope fequi.Vlp.in.I.i.de.fepar.Confeputuri,pro adeptnri vfurpat. Spieg.Prat. Con s s o^v 1 & amittere contraria funti Confequi. enim adipifci fignificat, l.fi feruuni.jj.fKad l.Aquil, Prat. Cpnse.clvi apud Saluft. antiquarium feriptorem videtur fumptum pro perdtfcere,ac percipere.quod Gra;ce sragjdasAovBtiv dicifole.t iH$c fi,vt conqaifi. te confcripftmus j-ica tu diligenter ftieris cpniecu- tus.Prat. '■ CflNS EOjri pet ASionem pet Evpeptioncm, ppt Hsreditatis petitionem, pet Prtetorent.. Bnflon.ex ff.Sc C. Con s e Qjr I aliaseft abtinere, nancifci, feraare,1.7d, iKdeprocurator.lta conlequi aaione.agendojarbi- trio ludicis,condiSione,Ex Teftamento,ex ftipnla- tu.Ex Teftamento,iudicio,pfticio Iudieis,fentent:a, - čuta Briffon.ex ff.&:Cedic. Con s E ojrEN s diciinus quod ex aliqno fequitur,il. latiue.&argumehtado.lta fumitur in l.fi vero plu- i res;^.hoc .edianm.tTdeiisqui deiec.vei efFud.Nam ex tpto pattem concludimus:ex loco deiicerc vetat, ergo & ex partibus ioci.Prat. > Con s e q_v..e-n s eft diccre,id eftjordo reqairit.‘ Con. iequcns eft.obferuari. Huic con("equcns eil-illifen- tenti® confequens,&c.Bri(T.ex ff.& C. Con s e erv en s apud lulianum.l. de quibus.ff.de IL quidam interpretantur, hoc eft,fimile Sc conforme, vt dt-accipi-aiunt in.jf.eft &-aliud.veri.fed nof.inft. .0 de donar. Quod ad verf.fed nos.attin'et,confequens ibi pro confonum , & conforme accipi putem, pro quo Theophilus ibi vertit to ®£?Voogp!.In refponfo vero luliani confequens accipiendum exiftimarim, quod interpretatione ex confuetudine inferri pof- fer,& argumentando,quo fenfu accipitur in l.fi ve¬ ro plures.tamerfi non neg^iuerim pro conuenienSjoC rationi confentaneum poni.Prat.Eod.fenfu Conse< 2. vBN-TlAS-hserc-ditatum dixit Vlp.leg.j.in princ.ff.de leg.(isred.hoc modo.Huius h:eres es.Se- ■ 0 quitur igitur, vt eiufdem tutor fis iure quodam na¬ turi, vt eum fequantiir onera,qui commodahabi- turus eft.Prnt. Per Con se qj en ti as 1 . 19.ff.de 'dolo. Prodncere ad-Confequentias,Briff;exff.& C. Con s c^e v a n T fl & principaliter differant,.vide i. ip.C.de liber a b cauf, His confequenter.ctsnfequen- ter-prioribus,confequenterpTacait. Briff.ex ftiPet Coniequentias dieunt ICci. non Per. confequeritia„ l.i9ff'de.idol.leg.i,&1.7ff'dc aučf.tut.l.i. ff.item.fT ' 0 deiniur.Producereači conleauentias. 1.14 ffdele. gib.& ad confequentia.1.i4i.ae reg.iar.Briffj - CoN s e qjj. e n ti a m verborutn dixit luftin. l.fin.C. . de hsred. inft.pro gradatim, & ordine : veluti,PIo- tius mihi h.vres eilo , Scmpronius Plotij liarcs efto. Nam Sempronius ir. totem, partemque plotij vo- catus iutcIligitur.Prat. Con« e Q_y en s in l.eo$"qdt .4.111 fin.ff.de capti.Brifl". putat pro conueniens & rltioni squitatique con- fentaneum accipi. Equidem pro eo quod ex aliquo iinfertur,accipi detere arbitrer, ipaodmahis fubtili jqrequam atjuitate receptum eft. propofitib eft; V 3 «83 C. A N Hoftibus dcditus reaerfus i nobis receptus non eft. Ergo ciuitacem adipifci non poteft , hoc eft confe- quens;& conclufio. Sic accipi poteft in leg. iane.fi; de mr.dot.Prat. Sokserere manum ICtorum eft formula, vt fcri- bicGel.lib.20.c.5.Eftque de quare difceptabatur in te prsefentftfiue ager,fiue quid aliud eft,cum aduer- farium fimul manu prehenderet , ineareomnib. verbis vindicare : i.e.vindicia correpta manu in re atque in ioco praffenti. Apud prstorem ex n.tab. j ftebat, in quibns ita potuit e (Te fcriptum ; Si qui in jure mani! conferunt,vtriq; fuperftitib.pr^fentibus, vindicias fumunto. Cie. lib. i.de Orat. Multifque j>raeeffem,qui te ex iure manu confertum vocarent. fdot.in commet.in Orat.pro Carin. Conferere ma- nus,inquit,dicebatur in vindiciis,qui vim motibus, feftucas,inter fe, quafi haftas, dicis caufa committe- tes,faciebant. Atque illud manu confertum.Turn. vult ex formula fine cafus mutatione dici, vt apud T E O. 6S4 Con-signari tabuls, inftrumentaqne dicontar quK anuli imprefiionefignamur. l.vltim.ff.dji o; ' prarleg. l.pen.ff. de donat.bnter vir.& vjtor.l.i^J teftam.fac.l.23.Cod,ad Velleian.Plaut.inCurculio, Eamus intro, vt tabulas eonfignemus. Cicero prs Quintio, Tabuls, inquit, masime fignis hominum nobilium confignantur.Prat.Hinc eodem fenfu Consignatio tabularum , & inflrumentoruni dicitur.l.i.jT.i.if.defalf.&l.inftrumentorum.ff,i ff i eod.Prat. ConsignarE legem , eft pa&ionem fetipto redi- gere.l.Iulianus jT.idem lulianus. ff.de aftio.emft.Ji vendit,Prat. Consignare teftationes , pto fubfignare disit Vlp.l. moriš. 3T.-i.ffi.de pcen.Briff.Prat. ConSignare autem ( vt ad primum fignificatum redeamus)non videtur,qui confignatumreadfuDiit, gl.in d.l.acceptam.C.de vfur. Eoeriuslib.i.qusft,q, 23.Briff.Prat Cic.Condemnari arbitrium pro focio. Manu cofe r- io Con si g N atam pecuniam in publico deponerd, tum aute inquitus didlum pro manus, elilos,eo roo- Ee,de quo,Cic.inOrat.difputat.Ennius vero očtauo annali hoc genus loquendi tranftulit ad bella: Mifcent nter fefe inimieitiae agitantes, Q\on ex iure manu confertum^fe d mageferre T{em repetunt, regnumejue petunt,vadunt folida vi, Pratei. Briffin dd.locis femper vult legendum effe manuim confertum.Veteres non tantum dicebant conferere nanum cum hofte in prs!io,fed & cum aduerfario, 30 a quo fundus per in rem ačlionem petebatur. Peti- tor enim poftefforem ex iure, id eft, ex eo loco, in quo prattor ius dicebat in rem proefentem Manum confertum vocabat. Brif. Conferere agrum. Hinc Conlita. ISrilf.CV fi. C e N s E R v ai v s pro Contubernalib. in l.a7.fT.adft- ni.ff.de inftr. vel inftr. Eadem forma & Confoceros dixit Vlpia.in l.ji.J. proinde fi duo.ff.de donat.inr, vir,Brili. (,41 d eft in facculo fignatam & repofiuip.BnlT. Con Siona ti o n e s funt perferiptiones & tabela: teftificandi gratia faSs & obfignits.Prat. Con si l i v ja pro conuentu iudicu ini.i.ff.de offit, conful.l.2.fhde offic. eius eni mand. eft iurif.L27.if. de manu.teft. & paifim in tit.de manum. vind.l.i.& vlt.Cod.de vind.libert.l.2.& 3. Cod.fi aduerf,liber. Theopli.in $. eadem. lnft.quib.ex cauf.manuimnon lic.Confilium ait effe v&t£fSt *»V{ fETŠvuSivntoaS^50*0» trturaera^o* šjrrra3 oiaioi, iuaioih 1» raji is. Idem fubiicit,quod &ab Vlptan.tn fnftit.titu.i.traditur, Roma: in confilium adhibitos quinque fenatorts, & quinque equites Romanostin Proumcia vero ti. ginti recuperatores ciues Romanos,apudquoscau- lam probare rainor 20.annis feruummanuaiittenii ex 1 . vElia Sentia eegebatur. Briflon. Videnim Aldobr.cL.Sf. eadem. vbi TheophiU fententiatai® probat. CoksUvAU exiftimationem. Rem vellus fuum, 43 Consilivm prsbere, exercereque dicitur prctsr, iententiam.Brjff.ex ff.& C. Ea eonferuanda funt, id eft , obferuanda. 1 .10. de paS. Brili'. £ o N s E r v A T o R eft iudex datus, ad defendendum aliquos a mamfeftis iniuriis , iudiciali ordine non vtens.hanc diffinitionem tradit Io. Andreas in c.fi. ver(ic.notandum,de ofticio deleg. Jib, 6 ".&probatur extra eod.ti.& lib.cap.i.qualis eft, Luteti.r Parifio- rum conferuator prigilegiorum fcholarium. Eft Sc alius conferuator priuilegiorum nundinarum Lug- j Jf.fancimus igitur.conftit.S.Old.Prat. C o N s 1 l 11 plenioris effe&us, eft cotreffio erroru X reftitutio in melius.Nouell.de Kis qai oupt. iter.ff. vetuft.plane eonftitu.22. Multa autem qus viden- tur iufta, fi pleniore confilio perluftrencur, erunt corrigenda. d.JT. vetuftas. Euentu enimtemporis edocemur.ibi,5f.per caufam vero neceffariam. Re- rumexperientia docetcerto , quid fitdamnofum, quid vriIe.Nou.de appell.in prin.conft.ij.Infinita- tem rcieiicere,medictnaeft optima.Nouell.Vtde- termin.fit nuraer.cler.5T.ex orani igitur.Etiam ma- gnus ille Papinianus aliquando no« fatis defini- uit medcndirationemia negotiis. Nouell. Vccre- dit.primum aggred.jT.caeterum fi fideiufior.conftit. 4.01d.Prat. diff.5f.eadem.Et tunc'quidemfi pretori, & totico- -3 C o n s luvit &iudicium non ita multum difterut. - filio caufae viderentur iuftat, apud fe minori vindr- ffs feruum manumittendi faciebat pretor de confi- iij fententia poteftatem : vindiffaque cius qui ma- numittendus erat.capiti impofita, lrecfolennia verba pronuniiabat : A10 tb uiervm.uo. R a Q_vi r t ti v m:Ec ftatira peraffa manuraifiio- ne.in ačta nomen manumifli rererebatur,vt eft i ms dilucide probatumVariorumlib.4. cap.9. Qu_ihus etiam confentaneum eft illudCornuti in Petiium; Vindiffaeftvirgapretoris , qua manumittendi a 3 ° pretore in captte pulfahtunideo fic diffa, quia eos vindicat libertati. Eoq; pertinet quod fic refcripfit Imperator Gordianus: Et fi minor viginti annis,vt allegas, conftituta, feruum tuum ab eo circumlcri- pta, in concilio manumififti, tamen vindiff e impo- fitio, qua libertas iufta munitar, ne obtentu qui- dem atatis refeindi poteft.l.a. C.fi aduerf.Ub. Per concilium,conuentum intelligit Imperator prouin- cialem.In prouinciis enim extresno concilij fiue ao- stentus die prebebat prefes aut proconful confi- 4 ° Jium,auffore Theopbikj.Et fic quidemdifferunt,ln conctlioj&apud confilium manumittere,quod i ne- tnine eftanimaduerfum. Ratuard.lib. Protrib.fing. eap.12, ConSiiJvm proprie eft eonfeffiis eorum, quicau¬ fam vel puhlicam, vel priuatam cum pretore aut iudice cognofcuntivnde illud: Caufa cumconfilio eognita.Prat. C o h s t L 1 v m vel a confulendo , vel quod in vnam fententiam plurium mentes confiliant , & tandem 59 expenfis rationibus conueniaut ,,ad ftatuendum id, quodreffumeft , fed a filendo credibiliusdiffum putatur, quo maxitne inuenitur , Pefto lib.j.Spieg. Prat. C o N s 111 v m accipitur plerunque pro quadam co- gregationead aliquidcum deliberatisne traffan- dum deputata. Cic.pro Rofc.qui ex ciuitate in Se- natum propter dignitatcm:ex lenatu in hoc confi¬ lium dele&i eftis,propter fecuritate. Oldend. Hinc Nam venerands antiquitati confulere fuit iudica- re.hoc eft, de vttli & honefto decernere. Vnde Se- natuiconfult.nomen traxit.Et nune quoque fi quid intereft,hocfuerit, quod in iudiciis contcntiofa, in confiliis vero volsntaria iurifdičHo exercetur, l.a, ff.de oific. proconf. Iudiciaitem aperte traftantur, confilia autem plerunque femotis acbitris. Alio- qui effeffus ytrorumque eodem tendit. Vnde ad- feftbres quoque iudiciorum , dicur.tur confiliarij.t, confiliariis.& Lvltim.ff.de adfefllQiijd autem iudex poteft confulere vtilius atque honeftius , qnamvt diffentientes redeant in concordiam , quam Deus amat. S*pe enim progreffu litis, & controuertentea ipfi , &eorum cognatio ad perpetua rapitur odia, qtre interdum & vits & bonorum difpendio exer- centur.Old.Prat, Consiuvm & mandatum in hoc differunt , quod mandatumfpecies qustdam eft imperij, quod pra focietate generis humani receptura eft , vt quod cuique negotium datum eft, id mandatoris pericu- lo conficiatur.Confilium autem ab imperio prorfus alienum eft , nec vilam voluntatis eius,qui confilia dat,fignificationem habet. Itaque rem confultoris arbitrio permittit, nec vtrum fiat, nec ne > laborat. Itaque ex confilio nulla nafeitur obligatio : at ex mandato raafcitur. Hsec exl.t.in fin. & L2.ff.man* dat.& Lconfiii;,de reg.iur.Prat. DeCoNsiin fententia pronunešatum dicebatur, quod ex eorum qui in confilium adhibebantur,fen¬ tentia ftatuebatur,vt apud Cic.f^pe & Apulei.apo- log.i.qua verbahis notis D.C.S. feribi folita Vale- rius Probus eft aučlor. Sie caufa cum confilio ca- gnita eodem fenfu dicebant veteres.Eriif.Prat. Consiuvm in rub. C.de vind. &apud confiltuns manu. fumitur pro conucntu. tametfi A20 in fum, eo.tit.pro ioco illo,in quo celebratur,ve! exercetur iurifdiffio voluntaria:cuius fententiam probat Al- bericus, licet Accurfius l.i.Cod. eod.dicat poni pra prefidentibus in confilio.Prat. etiam confilium apud Saluft. in bello lugurthino C o N sit. 1 v m pro deliberatione pofuifte videtur illud intelligi videtur, quod more maiorura Impe- ratori rem militarem adminiftranti folebat adeffe. Ita more maiorum,de Metellolmperatere feribens, cx confilij decreto per legatos lugurthse imperat argenti pon do ducenta millia.Prat.Ex confilio La- beonis.vel alterius lCti,id eff,ex prteccptis ac regu- lis lCtorum.Briffonius. Coussii v m antefaiftuminireoportet:non autem poftea caufari ignorantiam, nifi preter opinionem quid emergat fortuito. Nou.de hsred.& Falcid, 5 T. 70 fed acquc Ulis.cesft.t, Nam nemo redargui poteft Alexander Impe.Lt.C.qui,& aduerf.quos in integr. & aliquid faciendi, vel non, Cxcogitata ratio.Cie.t. de Inuent. Consiuvm eft collegium eorum qui manumif- fionis cognofcendse caufa erant conftituti;quod in vrbe Romana conftabat quinque fenatoribus, Sc viris quinque equeftris ordinis, in prouinciis x x . Recuperatoribus, ciuibus Romanis, Vult.' in com- ment. Inftit. Qui & ex quib.cauf.manum.non poflf. if.2.num.a. Co«siLiVM etiam fKpifliais in libris I.C, fusai V- *$7 C A N fotet p po fuafione &hortatu. $, tua tantum. Inftir* tnand.I.confilij. ff. de diuerftreg. iur. fiftvpe.53.ff.tie < vqrbo.fign.& alibi farpičfime,quo Cenfu re&eTheo- phifi d. IfVtua tantum, adpellatur ^ cvu.Š*\&jei y. : Itaque a mandate diftert.d.jT.tua taa- tum.Prat. ^ . Consiuvk &euentus continenturfraudisnorm- ne,l,i.C.qui manumit.non pofft ConsiliArii , ConfiliatoresjLadantr2. Plin.4* epift.Confiliantes,l.iz. C.Th.de legat.Participes,!. 10 vn.C.fi redor prouinc. Confiliares,1. fl.de offic.af- fcfi.br, adde Cuiac.N0u.n9yG0th0fr.ad finiT.3-C.de contrad. ConSiliarii funt nidicutn comites, & adfeftores, quiiudicibus adfident. l.pen. rf.de ofiic. adfeflf.& fi confiliarios. C. eo. Prat. Gršeci confiliarios vocant 0-vMforuc, quod Haloander male Portir collaborato- ressrede vetus inte?pres,confiliarios:& ita i'nnu me¬ riš iocis adfefiores fine confiliarios Grsci modo trUfATTOVOV^modo o 20 cat,Latini etiam participes l.i. C.fi.redor prouinc. vefiad eunvpert.i.i., C.od,de. coptr.iud.finC.Th.de inc.nup. Plaiitus Milite = focium tuorum co.nfilio- fum & participem confiliarium. Et confiliatores:vc filium Dei falutem. certifiimam Homiiiuna-Domi- num noftrum Iesvm Chr rsT ;; V;H-,quemSibylla ctJ/aGoukov vocat,JLadant.confiliatorem rnterpreta- turz.St4,Plin.4.Epift 0 In getendis honorib.confi- liator &redor.&fa:pe in traimatione veteris tefta- menti., In I.12. C. Th. de legat, a confiiiantibus, vt jo Morat.confifiantibus diuis. Cuiac.in Nouel .lufti- nian.np.circa medium. ‘Consisters nonnunquam- eft iudicio congredi, in iudico ftare ackrerfus allquem. l.i.C. qui p en t ut. l.vix c er tis. U3.ffi.de iud.fi7.fF.ad leg.Corn.de falf.fi) ■ ff.de roanum. fi^.ff. de pet. hercd.l.9. ff.de iiberafi eaufil.13.iT.in; fuperfidariis.ff.de pignor.fii.God.de ad.empt.fii.C.de magift.conuen.l.i. Cod.adl.Fab. de plag.l.i.C.quilegh.perfoJ. 3-C.dc exccpt.Proin- de in fi 19. ff de adult. vbi vulgo cum. accufatore 40 conftituerit. longe rečtius Florentis feriptum efi-,. Cum accufatore conftiterit. Brifl' Confiftere ali- quandq dipitur* quoct valet, efficax eftfivtileeft. adio, emptio,petitio, iudieium, legat um, confiftit. Id in eo confiftit, id efi: pofitum cft. Sic frudus ho- minis in operiš c0nfiftit.L4.fF. de oper.feru, Vfusfr. , ex fruendo confiftit. Ea nutu confiftunt. Gonftitit pro Confifiit,fsEpiff.inff. Confiftere cum debitori- bus, & aliis, id efi, contra cos. Confiftere iudicio, adione,adionibus,contra alios.BrifiJex ff.Confifte- - 0 re quoque idem efi , quod conquieicere. vt apud Gicer.confiftere,iuquit, eiusanimum fine furore ac amentia non finunt.. C o N s 1 S t o R i y m * cuius meminere Impp. Lfin.C. de offic.diuerft& l.r. de comit. confift.dHlinit.Suid. trujjiS'frcov, % 7o h£n& afet i7reiy>vTWV $ aAs 3Bri{T.ex C. Consortes in libris feudorum dicuntur domi- nus & vafallus, quafi Gvufj&jgi 3 eiufdem militi# fo c i j, eiu fd e mqu e fortun# participes, lib.feud.j.tit, 5-Pratei, Consorti v m quafi eiufdem fortis,.Iioc eft, torni- n#,& conditionis in omni re Sc negotio.I.i.ffide rit. nup.l.vlt.C.dc feruisfugitiuis.Oldend. Consorti o,communio,l.o6.jf.jifdefolut.Qu,od verbum Velleius Paterculus lib.pofteriori vfurpat. 5 ° Vt Sc Tribirnm# poteftatis confortionem Neroni conftitueret.Briff.in parerg. C on s f e c Tv.deterreri,co»nfpe(ftum #dium aufterre. Brilf.ex D. 5 n C on s rij c t v Pr#toris fačta Iniuria : In confipe- -6lu habere #4^bcia,Brifr.ex . C o n s P 1R a T1 o eft qu#dam fraudulenta confmde- rano fada in pr#iudicium. alieuius perfon#,veI di- gnitatis. Hanc quia fere nunquam non dolofa cen- icturddeo feuerc lex iubet vindicari. Sed Sc Impe- 60 r.at.Adi ian. priuatum quoque ftatuit, vindicari fce- lus aduerfariorum,quibus opprimiturlitigantis in~ nocentiaJ.viuuSjif.de rc iudic.Old.Prat. CoN SPoNSOREsa Giceroae dicuntur qui a 1 -C. correi debendi;id eft J qui eiufdem obligationis funt debitores,Cicero ad Attic.lib.12. Tamen velim des ©peram, vt inueftiges ex confponforum ta kulis , ftt ne ita.ldem Lept#,De tuo negotio quod fponfor es proPompeio, ft Galba confponfor tuus redierit. Connan.lib,6.c.5.nu.i.Prat,ex Hgto. 70 CoK 5 pon so s a*tiqui diccbant fide mutua colliga- L O. 69« tos.Fcftus.Hotomannus. ioNSTANFOLARios , didione’cx Larino fiue Callico , Sc Germanico conflata, hodieque Confto- feleros vocant Germani,pr#fertim qui ad Rhenum habitant, afteftores iu-dicij-, decuriones die Conftojlcr , olim a Stafolo Comitis, boe eft, iudicis fifcalis, qu# yox Germanis gradum jfignifteat. Sic enim illi tri¬ bunal iudiciarium innuebant a gradibus, per quos ad id afcenditur, quando folent editiore loco fede- re iudfces.& erant olim fub Francis omnes prouin- c'ix Comitum,qui Germanis Graphiones dicuntur, hoceft , iudieum fifcalium diftričlibus diftinft#. Vnde Sc tribunal pr#tort$ vocarunt Stajfelftein* In antiqui.liimis priuilegiis Nouientenfis Abbati#, quam Ethico Germani# prim# dux , nonprocul Seleftadio, aifentiente vxore fua Bertfuinde confti- tuit, legi m us 3 z'nd foll der Hojf habtn \yveen Staijfe - jleine y :Vnd einen Stdck^ Deprauatus locus eft in im- preftis Pvipuariorum legibus , titulo de Intertiatio- tione, 'in kis verbis : Si autemextra regnum fupra 80. ( fubaudi nočtes) ad Kegis ftans-pol-um, vel ad eum iocum vbi Mali um pft, autorem fuum in pr#- fenii habeat. Tu pro.fVans polum , feribe, Stapho- lum. Rurfum inferius tituloMe re proprifa : Siquis caballum, hominem vel quamlibet rem in via pro- p rit er it, aut rem fecutus fiierit, per tres Marcas i- pfam oftendatj Šefic poftea ad regis ftabulum, Vbi kg-t debet ad regis Stafolum. Recenfuimus autem eius Legis ftncerior.em iečlionem ex Codice VVof" m,at ie n Rm a n u fc r ip t o. nam imprefluslibelliis hic omnino corruptus eft , habens in titulo , dc Rcpro- bis,Cum debeat efle,de re proprifa. Quo vocabulo, male Latino ^ res aliena in proprietatem vindicata, inteliigiturid quod in bello captis rebus euenire folet. Siquidem Gailicus fermo Prilum nominat, quod belli iure publicatum eft,& depr#dationi ob- noxium : quafi dicas,prebenfum,ftue prenfum. Ex Rhenanicis obferuationibus.Spieg. Con s T AN s., pro graui.in l.obferuandum 5 de off.pr#- ftd, pro firmo 4 in deiinitione iuftiti#. lnftit.de iuft. Sc iur.Spieg. Conftante matrimonio , vfufrudu, id eft,durante permanente BriiT. Constans iudeK^voluntas; conftantiffimusbomo Briftb.ex ftl ConstanT invs Imp.qui veneranda Cliriftia- noiftifn fide Romanum muniuit imperiurn. i.5. C.de mturalibus liber.Ab eo C o n s t a N t 1 n o P o L 1 s nomen traxit BrifT. Con stare dicicur teftamentum, quod infirmari non poteft. Cum dandi cafui iungitur, eft conftan¬ te m efle Sc perfeuerantem.Significat & manifeftarn eiTe &clarum:vtj Conftat de cius innocentiaiid efG manifefta cft.& apud Vlpianum. Conftat alimema cum vitaSmri. i.cum hi. jf.mGdus.de tranfairdi-,atquc vet At. Nam permittit, vt vir fortis petat premium : Punit fcelcra & delifta. Imperat & precipit, vt ftatuta ca- nonica fergentur, vt clerici regulare propofitum,& honeftum habitum deferentes, continenter & cafte 20 ftudeant viuere i proliiber clcriccs feeularibus im- jnifceri negotiis. Et conftitutio confi»lit,quE virtus poteft comprebendi fub primamam qui confulitffa- tis pcrmittit.Old.Prac. CONstitvtid Iitis> 5 : conteftatio litij, differunt. iis a Pretore confttttitur, litis conteftatio ab vtro- que reo : Litis conftitutio precedit : fequitur litis conteftatio ; Conftitutio litis formulam futuri iudi- cij & qusftionem cxprimit: conteftatio litis de for¬ mula & quiftione data interponitur : Conftitutio JT iudicij eft extremus Pretoris aSus,quem in iure fa- cit: conteftatio litis eft primus aftus iudicis & qui- dem ille , quoad datum iudicem in iudicium itur. Gcedd.lpt6.de verb.S rer.fig.n.15. C o n s t 1 t y ti o fufpenii iuris fignificat poftlimi- nium in 1. pen.ff.de fuis & legitim. Constitvtori A,fiue Conftitutitia aftio,alias a- &io conftiture pecunis, datur in eum, qui fe folu- tirrum coftituerit, hisfere-verbis tSiappareat Mt- uinmTitio pecuniam conftituiffe . eamquepecn- +5 niam , cum conftituebatur , debitam fuiffe, neque Masuius aut foluat,aut faciat id quod conftituit. ao per aftorem nonfteterit , quo minus fierefr quod ccnftitutum eft,tum Mamim damnetur. L16.17.18.fE de confiitLit.pcc.Hot. & Prat. ConsTiTVTgriae aftionisrequifi;a lar. t, vtfc. eoftitura fit res debita,vt coftitutu fadu fit nudo pa- fto,quibufc.verb.VuI.in C6m.lnft.de aS.ff,8.n.8.ij. Constitvto R,qui pro alio fe foluturum promit- tit,vel aliqua fafturum,& alterius in fe transfert vel 50 fufcipit obligationem.Old.Prat. Con s 10, conftas,conftiti, conftitum & conftitatuin, Oldendorpius. Cos s T1 t v tv M,quod ab Impp.refcriptum ftatum- ve eftjl.n.C.de neg.geft.& alibi fspe. CokstiivIv Mjvocabulomad iusciuile peftines. Et fignificat diem tempufq; commum confenfu in- Jičiutn , quo fe aliqui in certo ac conftituto fiftant. Cic.tn Orat. pro Cslio, Quum fit iis cenfitendum, mmquam fe ne cengreffu c,uidem & conftituto cm- pifte de tantis iniuriis experiri. Et in epiftol.ad At- tic.Ii.n.epift.i, Atquc eo die cogitabam in Anagni- no,poftereautemdie in Tufculano,ibi vnum diem C'al. Igitui ad conftirutum. Et elegantertranftulit in epift. ad Mariom,fi quid conftitutum habes cum j>odagra,fac in alium diem differas. Varro de re ru- niča lib.i. Šcropham enim mane falutaui, quum a- lius eum falutaflet, aiius conuitiatus eflet. qui tam fero venifler ad conftitutiim.Hot.BrifT, debet.Differt i fideiuffione,<5uod pto fe,nudo pafto* ab abfente,& aliud pro alio, conftitui poflir.fideiuf- fio ifta non admittit.vide Oldendor claf.4.aft.8.in pr. Vult. in Comment.lnftit.dcaaion.ffmu.i.Cuu, & Gothofr. ad rub.ff.de pecun. conft-. Con stitvtvmSc ftipulatio diffetunt. Conftitutu no fit nifi dc debito. ftipulari poffumus etia id quod nondebetur. Ex ftipulationcdatur aftio ex ftipula- tu, qus ciuilis eft : ex conftituto datur aftio confti- tutoria, qus eft Pretoria. Tertio conftitutum pu¬ re faflii non exigitur ftatim, fed poft dies demfi de - tem, cu tamen ex ftipulationc, fi pure fafta fit, fta¬ tim agi poffit,nullo intermiflo fpatio temporis.Vul* te.in comment. lnftit.de ačf.J.S.nu.S. Con stitvtvm pignus quibufda appellarc libuit, quod alias tacitum dicitur.leg.eo iure.J.t.Ex quib. eaufipign.vcl hvpohee.tac. con.l.vnic.lf.i.C. d e ret vxor.aft.Sic enim & feruitutes iure conftitutas dici- musjcum ab his feparare volumus,quse natura quo- dammodo rei & lege imponuntur,l.hoc iure.J. du- ftus.de aq.quoiid.& sftiu. l.i.jT. vlt.de dam. infeft. DonelI.de pignor. Con stitvtvm tempus pro bienio,quod lege duo-- decim tabui. vufucapioni amittendi(q; non vtendo feruitutibus , vt ex Paulo lib. femen. liquet prefti- tutum eft in 1.4.fif pro fuo.& t34.5Evlt.flv de fernit. ruft.l.2.ff,de diuerf.temp. prefcript.l.n.lT.ide traft. ff.de vfufruft. 1.22.ff.quib.mod.vfusfru.amitt.l.io.ff de vi & vi arm.I.17. ff.de aq. & aq. plu.l. 27. ff,ff. dc noxal.a&. Sic & ftatutum tempus accipe in 1 . 6 . & 1 , 32.ff.de feruit.vrb.I.7.quemadm.feruit.amittat.l.66, ff.pen.ff.de contrah.emp.l.i.&l.j.C,fi.quis ignor. re minor.l.r.C.fi maior faft.quod& legitimu&folem- 'ne alias apptllatur. Brifif. Con stitvtvm tempus.l.oJ.ff. quod vulgo. in fin., ffi de folut. quod ad reftitutionem in integrum pe- tendam legibus preferiptum eft,vt & in l-9.ff.fi mis- nor.ff.de iureiur. olim quidem poft legitimam sta- temimpleram annus vtilis, bodie quadriennium continuum. 1 . vit, Codice de temporib. in integr. EtifC Con sr nvtVM tempus inl.63.ff. vit. ff. de adqui, rerum domin.pro auro.vel patet ex 1 . vit. C.de iure domin, impetr. Briffon. Con stitvtvm tempus statis in 1.62.in fin.de rit. nupt.interpretare ex l.6l>.eoi.tit.l.jM.ai leg.Iul.de adult.& 1 . 6 .C,de interdift.matr. Brifif. Con s t 1 t v ti dies in L7. ff. de re ind. qui iudicatis ex lege n.rabul.vel conftitutionibus principom in- dfllgentur. Ita conftitutum iudicatis tempus intel- ligo in 1.2,ft’.de diuerf. temp.& ftatutum fpatiu poli condemnationem.I.vlt.C.de execut:rei i ud. de qu« vide l.vlt.ff.vlt. C.de vfur.rei iud, Brifif Co N s-T i T v T v m dicitur quod ab Anto. referiptunt eft, in l.ii.C.deneg.geft.&1.37.ff. de adult. Confti¬ tutum dicitur quod ab Hadriano rcfcriptum, patet tx 1.6.ff.pen.eo.tit.& in 1.7.ff.cenftitutu, de interd. & releg, Conftitutum dicitur.quod a Claudio Imp, ftatutu eft,cx Sueto.lib.3. Antiqu. oftendit,BriflfSi- militer in L4.ff.idem diuus.ff.ad 1 . Corn.de fica.Co- ftitntum dici lib. 2. de antiq. oftendit idem Briftb, quod a Domitiano ftatutum cfttEt.in L5.C0d.ne de ftat.dcfiiHft. Conftitutum.vt probat l.vlt.eod.tit. & I.41 ff.vlt.ffide donat. cauf.mort. Brifif Con stitvtvm matrimonium in I.29.in pr.Cod.de iur.dot. interpretatur ibidem Gothofr. conftaris. Con s t 1 tv t a m partem in L3.ff.fi quis a par.man.o- pinot intelligi qus patronis lege Papia preftituts eft. Brifif. goNS.T 1 t v T v m eft conuentio, qua quis fpodet ci- 70 Con s t 1 t vtvm tempus in r.i^.Codido rranfaftio.®a trs ftipuHsioaem, fe foluturum, quod ipfe vel aliss lim annus,bodie btcanium.l.vmc.C.de dole Cofti- ^93 ^ juta appeliatoria tempora in * n fin.Pr. de sp peli. recip.intcrpretare ex lege»i,jT,biduuni,& $ quod hi fentemiis, ffiquando apcll.fit. Conftitutum tempus in U.ff de capt.quinquennium. accipč e.xlege.S.ff. de diuort, Briff. Con s t i t y t v m iqs Li5.f£ de don. inccr vir. I.i. fr. rer.aniota.I, y4.de cond.& demon.L20.jF, iscui fer- u us > ff.de fiatu Ji,b,I.i.jFhtem cum concra.flF.quf fen- tenc.fine appell.i.22.C.de yfur,& apud Geli, lib. iz- cap.13. BrifTon, Con stitvtA teppra in jf.qui autera, Inftikde ex- Cuftut. auinqiiaginta dies inteliige tutoribus datis cx Harci coiHlitutione praeftirutosad excufationis ca u las conteftandas, Lx6.L3S.ff de exciii. tut. Brili* Ad G o n s T1 t v,, t v m vereribus fignificabat condi- do & eonftituto ad ius expcriundu die.Cic.pro Cf- cin. Quj ad con Bit ut 11 m iwris experiundi veniflenr, vi de paulo ante conftitutum,'voeahulum ad ius. Constringere Te padis, vide 1 . vni.C. de mono¬ pol. Conftringere fe fpp^fioneJ.vnic.G. de fuftrag, 20 Con sT R 1 i^Gi)icl eftobligari,in l*3»C.quod cum eo, qui in alien. poteft. Constrverb 0PUS3I.4.C. de operib. publ. Con sv e t y d o eft ius non fcriptum, moribus v te li¬ ti um cpnprobatunip Briilonii demiitio. C q N s y E T v d q eft ius fiue fančeione , populi con- .fpnfu tacito, r,eceptum s Vuke.in com.meiit.Inftic.de 1 .N.G.& C.jf.io.num.2. Con s v e tv d o,id eft, concubinatus in leg.24.de rit, nupt.l-34.de adulter. BrifT. Con svetvdo iuris pars e&qux fortafte ita non in- comrnod'e,defiiiietur : Iusquodvfii diuturno & ma- inrum moribus fine vllis litcris conftitutum, non minus quam quod fcriptum eft, vfurpaturjleg.32. & teq.ffide legib. Vfus enim diuturnitas eius iuris fir- mamcntum eft. Diuturnitas autem ex maioru mo- • ribus repetenda eft,arg.l.more maiorum,i>.fftde iu- rifd. ©mn.iud.Li.jF.i.de oftic.eiuscui mandat.l.pa;-. na,9.ff de parricid. Quare cum maiores proprie di- cantur vfque ad tritauum,l.io.ff de aftin.& gradih. 4 ° fequitur vt minimum centu.annoru fpacium.requi- ratur : nimiru vt finguli gradus plena pubertate a- lios fuperent. Itaque apud Liuiu lib.27,Pra:tor co- tendebat Flamines ius in fenattim imroeundi no v- tendo amififte : quia n ec patru nec auorum memo- ria quifquam id ius vfurpafiet. Ho to m. confuetudo differt a lege , quod illa clam & e.bfcure nafcitur: Hafcrepeme fuam aučloritatern obtinet. Hptom, Con s v s t v do iegem imitatur;jF.ex no fcripto, Inft. de iure nat. gent. & ciuil. Legem imitari dixit , id eft 5 cantudem praeftare, & quafi legem repraTentarc. Aidobr. ibidermSebaftian. Med. in fuo tračt.de de- finit.par.^nu.p.dicitiConruetudinem efte ius quod- dam moribus inftitutum , quod pro lege fufcipitur cum deficit lex,_ CvConfnetudo } i.dift:inčl. ConSvetvbinis probatio eft valde difticilis } in- quit Vult, in Comment lnft.tit.de iure nat. gent.& ciuiLjf.io.nu.il. Con s v.r.T v do> quse iuris jars, eft ius morib. id eft, affiduis adibus introdučlu^c.confuetudo,!. diftind. 60 Vpluntas populi rebus ipfis & fadis deciarata,Taci- fus confenius omninrn, lege. de quibus. f£de legib. Ius ex non fcripto de%endens, Tacita ciaium con- uentio, Ius fcripto non cbprchenfi>m,l.fed & ea 5 d:l. lcq.fF. eod. Coniuetudinis autem appeliatio eft refe- renda ad eam^^uce iegitime mt rod uda eft.c.Cu-ma. iunda gLde elcd. Atque confuetuciinifecudus poft; fcriptam legem locus tribuendus ideo.eft,quia con- fuetudo fn iongo tempere. Longu m autem : . tempus adfert experientiam mijltarum rerum:cum fiEpe lex 70 feripta ferri foleat fu bi ca quada cogitatione 5 quf no ANTE O. aunquam fallitur, nec fttis expendit fingulascircii, ftantias. Confuetudinis vero officium eft, prirr.o^t confirmet: deinde vt interpretetur fcriptam ledeni fi obfcura aut varia fit, Panlus in l.minime,^Ca!- liftratus in l.fi de interpretatione, fF.de legib. Opti- ma , inquit , eft legum imerpres confuctudo, Con- fuetudo feruanda eftj.minime,&l. de quibus,cod. l.femper in ftipula.ff de reg. iur.l.i.C.qu2 fitlong. confuet.gl.in Lfin.C.de iure domin, impetr. cap.lj- cet ex fufcepto , de ioro compet. Clcm. dudum,f verum,de fepult^ Prat, Con s v e T v do generalis facit ius communtjSenon. nunquam fpecialis, Clem. fin. de setat. 4 c,quali>, Confuetudo rami temporis, cuius inmummon te- netur in ho.minum memoria , habet vim priuilcgii Imperialis, lege z^jT-dudus aqu a*,ffid c aquaquotiil. gloffin c. fuper quibufdam,jF.pr^terea, de verbora fign. Tališ confuetudo habet vi m conftitutionisdi, jr,dčnique, f£ de aqua pluu, 8c ibi Bart. Prat.Con- fuetudo ad vnguem feruanda eft, cumadus cetifca- tur pradicus, vt Baldusidicitin L qui Bart.ihl. qui rem,in fin.C.de faerofand. Ecclef. Callr. conf. 14, Con S vet v . d o teftatoris & loči incerpretaturma. . teriam fuecefTionis,l.fi feruus,jr.nn.fF.deleg.i.Prat. Con s vetvdo loči ligat clericos, Bald.inl, neque, C.dchcered. Inft it. per cap.conftitutus, de in inte- gr.repitut. Bart, in l.i.C.qu® fit long. confuet.cap, cum veniiTent,de eo qui mitt.in poffdf Consvet v do facit legem, • & rurfus aholet. Sicat • enim pler.aque iura de feruis ac iibertinisj moribus non legibus introduda funt: ita moribus abolen- tur fine legibus,I.Iibertinus,ff de ritu nupt.l.dequi' bus^in fin.ff de legfb. Prat. Con s v l . Cusi cxpulfi cffent Reges, Roma:quireg narunt annos ducentos & quadraginta,yel, vttra- dunt alii, ducentos quadraginta duos 1 confuies co- ftituti funt duo,penes quos fumraum ius eiTet,regb poteftatis exemplo : Vnde de iis fic fcriptum repe- ritur in 12. tabul. Regio Imperio duo funtO j.inpje pr^eundojiudicando, confulendoipr^toresfiudicesj eonfules appeliantur, Ii.itaq; ab co,quodpliittinu Reip.confuluerent,fcu ( vt a it Feneftefla de magifl, Rom.cap.deconfulib.)quodconfulereR.eipQbl.de- berentj&fecundum Varronem,qudd Senatu populu que-confulerent( vt inde les vel Senarafconialtum fieret ) čoiifules appcllati funt. Ne ramen ipfi per omnia regia porc-fiatem iibi vendicarer,quandoeo' terap.pre.nuUi adhuc principes erant, nullcs extabat leges , ncqije.adliuc fcripta: vllis certis iicrftoiilo* diebanturfillis annuu imperiu.m datum, & lata lege eamcutn eft, vt ah eis prouccatio effet, nequeetiani poftent in caput ciuis Romani a.uimaduerterej nin iuflu populist enim Pltuarclius in vsts.Cicerp.air, quando cofuli madabatur. ne quid detrimentiRef puhlicapateretur , fummam poteftatem conful ha- bebat,no alias.itaq; fine iulfu populi, & reieda pro' tiocationc C A N uocationc, qu* ab eisfteri folebat.*ipfi Cofi", in fa- cinorofos homincs animaduertebant. Quammobre, cum e coniuratione Catilinse tota Refpublica titu- baret, mrtaretque , & M. Tullio Cifceroni confub. hxc poteftas data eflct ,Scnatus decrcto Lcnculum s : Cetbegutn>&alios coniurationis Catilinari* parti- cipes per triumuiros interficit,quos aliotjuin inter- ficere non poterat fine iuflu popul!jC]uandoqiiidem confulibus folu relinquebatur, vc coercere poftent, Sc in vincula publica duci iuberent. Qupd S: fcribit Pomponius Lsrus,de magiftratu Romano c.i 5. In- d.e eratj quod duodecim lidores cum fafcib/ id eft, virgis, Sc Iaqucis ) confules prsecedcrent , i quibus, iuxta mandat um ipforum , malefactores, feu rebel- ies^ ligarentur ( vnde edam ličlores di&i funt, tefte jpfo Pomponio Lseto,ibidem cap.2.)& fi opus foret, fanguincis virgis csederemur. Et huiufmodi lictc- ,res, quem confules prehendi iuftiftent, pržfto erant .ad apprehendendum>& venientes confulibus obui.T de equo defcendere iubcbanr. Ita hic magiftratus- 20 .nemini ( prajfertim in belio) parebat,fed eius m.1.1- data omnes feruabant. Quod ii quis irreuerens mi- ;les effet,non tantum a tribuno,vei centurione , Ted ctiam a principe,hoc eft,confuls coercebatur. Quja autem Kalendis lanuariis annus apud Romanos in- čipiebat, vt fcribit Riuaitrus libro i.hiitor.iur.ciuil Ideo tune ipfi confules procreati m igiiiratum ini- bant,vt Marcellusoflenditjin l.Pub.M^uiuSjde co- dit.& demonftr. & ex Plutarcho in vita Marii colli- gitur, confulatus tamen (tefte Liuio ) interdunri- 1° dibus Martiis initus eft. Hinc ergo cit.in Noud.de confuiib.Vbi licet colligere, quanca fuerit confulis dignitas : Maxime verdjconfulum nome ad mili.efi- mum plus minus annum progrciium,cum Romano- rum imperio effloruiile. Primi autem confules poft exa6tos reges, fuere L. Iunius Brutus, & 1. Tarqui- nius Collatinus. Brutus quidero(vt loco citato fcri¬ bit idem Fenefteila)cum eoilega egit,vt penes ahe- rum duntaxat fafces {brent, ne fi penes vtrunq; po- pulus confpexiflet, aupiicatum terrorera ex vno ad 1 duos reges quererettir. Quo autem tempore confu- -les coeperunt non efie annui, & qni efTent maiores, qui minores, indicat Alciatus Dionis autoritatc, iib.$.Parerg. Anch. Consvlar 1 s vir,qui confulatum gc$t,l. n. ff. de dolo.l.j.jf.qua?/ir?tm, ff.ex quibus ca liC nuio.-l.vlt.fi; de Senatorib.l.i.C.de conu1l.fib.r2.Prar. Cons v la r e s fceminas intelligimus confularium vxores,l.r.f£de Senat, id 'eft, qai confulatum gefte- runtd.3 iT.vlt.fF.de arbit. Briftf. ! ..Con s v l A r e s v 12 publics,.& Pra?torij?, & fiotnKi- ^ 5 b-.iT.viarum,fFne quid in. !oc pub.BrifTon.Sunt enim cofulares( tefte Cuiacio in cxpofirio.Noueli. Iuftiniaji.52.) vel exconfules v id eft , qui confulatum ordinarium geflerunt, vel bonerarii confules. •C o n s v laris dignitas l.vlt. ff.de Senator. & if. fl- liusfam. Inftit. Q_uibus modis ius pat. CoNS VLARES quidam prouinciarfi rečlores , 1. vni- ca,vt omnes iudic,i.vnica,de ofticio Corr.it. faer. pat. quiin Orientis paftibus i>. erant: videlicet per O- rientis dioecefin 5. per Afiam 3. per Porrticam duo, per Tracias totidem,perl llvrium trcs.In Occiden- tis pro vero partibus 22. Nim^um per Italias 8.per Affricam 3. per Hifpanias 3.per Gallias 6 . Pannoni^ s.ita accipcre debemus m; afy . appellafte. Cedrinus duobits locis \kv:iTtt &9 'jkkJui. Martianuš 1.2 s C,de c6fuI.cohftituit,ne quid deinde confules in populum fpargererit, fed cettam duntaxat fummam expenderent in forma.rum repa- ratione:cu.ius conftitutionis meminit luftinianus in Nouel.loj.fcd eam non probat J qula miffilia iadare in vulgus & fportulas populo dare confulibus vole- tibus permittit, ad certum modum tamen,& fepties tantum in anno. I. Initio magiftratus Kal. lanuar. quibus Sc Prstores cofules .inire magiftratum fole- bat,lege PubliuSjfF de cond.& demonftjege pridie, fFdeferiis.il. Circenfibus tud is, quos Mappae'appel- latione defignatjcuius rationem Georgius Cedrinus expofuit,& Caiiiodorus ad Pauftum pr^fed.prsetor. III. Theatrica venatione. IV. In fpečtaculo , quod dicebatur. Extat epigrammaj-eonis phi- o lofophi «5 to Edebatur in eo*pancarpum &ferarumvenatio. V. Munificenti* exhibitio nt ludis fcenicis,quos 7ropvete vocari refert,a prodiivUc- ne meretrieum in fcenam.Vl. Iterum ludis Circen¬ fibus. VlI.Tempore depoftti magiftratus. Consvles grjuiflima ratione di&i funt a confule- do, vt officii fui ipfa quoqj vi nominis admoneren- tar, quippe confulcndi-cauCa fefe velut patres ele- $0$ efle pro regibus. Old. C G N s v L 1 dicebantur prudentes ab liis ; a quibus eo- 3 fiiii expetendi caufa adibantur 1.4i.ff. de reb. čred. C o n s v l 1 res dicitur , dequaad Senatum relatum eft:vt patet ex 1 , operiš faciudi>dc qua vide Duum» uiri. Atconfuli populus dicebatLir Romar , cum Iex rogabatur. Nam Feftus,Rogati o eft,inquit, cum popul. confulitur.Cicero de legib.-3.Qai agent,non plus quam de fingulis rebus confuluto. Et in ea pro domo:fi populus dc ifta re confultus efTet. Prate. eK Hotomanuo. Co Ks v L en di mosolim &freques &optimus fuir; o Sic Arifto magna laude confultus fuit a Celfo iurif- peritiHimo,l.iurHgetium,^.fed Sc fijif.de pačfc.Que- admodum 5 >eru.Q.Miuium confuluit,in ],2.lT.Ser- uius auten25ff.de orig.iur. Old. Prateius; Princepš Con s VUTvr aiudice,a proouratorib.Et bi principem confuiebant. Prudentes.coftilebantur ab iis, qui confilii petendi caufa eos adibant. Brifli ex ff. Sc C. confulentibusfeu confultoribus refppji^ debant lurifconfulti BrifF ConsvltAre eftfrequenti opera confiiiuminire, , 0 Oldendorp. Prat. Coh? v^taH fpeciemla- *99 lurifperite pfspofitjfn,!' At q!iaTutifperitus confu- litur, fignificat 1.27.5T .Sticho.ff.de liber, legat. C oh jv lT A ti o fiznUiter appellatur>cum ad Impe- ratorem.Gjuid de iure dubitans > magiftratus refert: ad cuiufmodi confulrationcs refpondere & feribere dicitur.Brift'. C o n S v L T a X l oftioc eft,c«m caufa in varias partes expeaditur,vt quod optimum eft appareat, fuecur- ritur noftrce esecitati & inconftanti«. Quandoquide recHflime di&um eft, Hominem inconftamiflimum i c animal efte. Rom.4. Ephcf.2. Genefis 6„ Pfalfn.115. Omnis homomandax» l.a.C.de vet. iur. enuel. Hoc verbo vfi funt iuris auftores in l.n.,0\ex fa&Gjft. de nunorib.l.i.^.i.ft.dc anpellat.l.2.C. de legibus. Ol- den.Prateius. Consvltati o, id eft,relatio,in i.i. C.de rclat* C o ni s v l T A T 1 o non rite iudicata a iudicibus ob- 'feruanda non eftft.i^.C.de fenten.&i-nterlocut. Ir Con s v ltandis rebus oportet ad plenum re- /pičere:No autempartem abfoluere,partem errori- 20 busimplicitarelinquere, qua» difficilioribus adbuc controuerfiis materiam pr^bitura lir.Nou.vt fi plu- res ulij no fint,jf.quoddi minus agat.coft.18.Ol.Pr. jfaCo NSVLTATIONIBV 5 non tatum Imperij pro- ceres & fummi magiftratus,fed etiam totus,Senatus ,conuenfto. Proponutor quoq; in medio fančta Eua- gelia. Et quse ordinis decreto placuerunt, referun- ror ad maieftatem Imperatoriam. Nouell. de Con- v fulatoribus, Oonftitut.fk.Oldend. Prateius. C o N s v l T1 Imperatores a Procuratorib.l. 48. T. de P iure fifci.Confulti Principes refcripferuntft.n.T. de > decurionibe C on $ v -l a* t v s eft; efte videtur; confultiflime fece- r-is.Briftb.ex C, C o n s v l t o Sc cafu opponuntur. Item confulto & per errorem. BrilT. C on s v l to, id eft data operande induftria,&,vt vul- go loquimur,ex certa fcientia. BrilT. Consvlto R, qui iurifperitum confulebat. ErilT. exCieer. Horat„ confultus qui dat confilium. Brift' Con s v l tv s, adie&iuum,lignificat fcientem & pe- ritum , a quo iure confilium petas. Liuius 1. ab Vr¬ be condita lib. Confultiftimus iuris, vt illa quifqua state efle poterat. Significat etiam interrogatus, 1 9 dcnique,jf.ft quis,T.dc minor. Old.Prat. Con/ultus -etiam pro lureconfulto. Brifion. C o n s v m m A eft inchoatum pefficere,!. ft in ali- quam, tt.de offic.Proc,. Spieg. Prat. C o n s v m m a t 1 o dicitur,cura omnium preda reda- &a funt ad vna fummam : Plautus in Trucijl.& Se- nec^.Epift.fummanVfummarum vocant;Eode mo¬ do luftinian.in 1 .vit.in princ.C.de vfur.rei iud.Co- fummatam quantitatem lortis & vfuram,id eftftn v- nam fumrnam reda.&ara;vide Gothofr. ad 1 . atdil.ediči. C o ns v m ER b, id eft, impendere.Sis in fjnere,aut in monumentb aureos centum confumere, I.202.T •de verb.ftgn.Confumere in funus retn lcgatam,1.6j. ff. de leg.5. Confumptum funeris-caufa,f.i, jT.vlt.ft'. ad^g.Falcid. BriC Con S v me R b etiam pro occidere. Confumuntur, vel morte contumutur^uibus vita adimitur. Dam- nati confuinendi dicuntur,qttibus capitalis pcena ir- JTogatur. BrilT.ex I ul. Pa-ui. Sc Val. Maximo. C o n s v m p t a incendio domus. Coftimpta pccunia, pen us, ftipuiatio.Confumptum ternpus, vin um,vel frumentum alienum. Confuiapti numsni , fruftus, &c.Briff.ex ff.& C. Con s-v m i ačHones dicuntur , qu£ tolluntur , per- .eunre,extinguuntur,I.2g J ^f.exceptio.ft'deiureiu.l.5. 7.0 Jf.i. if.de cond. fisrdud.t^^uco qui. T. qu.pd met. C ANTE O. 4, cauf. BriftortitiS* CoNSVMPfi nummi videntur, qui alirs petmuta. ti,vel ita mixti funt,vt difcerni non poTtnt,velaliis funt etfpenft, 1.13.1.19. §. vlt.fffi cer.ptt,l.i7.78. ft'de folu.l.50. jf.ft nummos^T,de ftdeiuT.BiilfPrar ContEmnbrb , negligere & afpernari figniticat. Contemnere Prsto-rem videtur,qui in iure interro- gatus non refpondet . Comtemneie aaetomatem Praetoris. Brift". ex fr. Contemnere & difpicere eo diftant: quod defpi. cere eftfgratiius, qiulm contemnere. Paratus folue- re , etiam 11 non ofierat, contemnere noncenfetur, VideArchid.& lob.Andr .n ca.i.extradefene.«. com.lib.6.Spieg. Prat. -Contemptibi liš videri, apud Vlp.in leg. nec quicquam eftjde oftic.proconf. Con t e m p l a t 1 o p er fona rum habenda elLhoceft, cuius vit« ftnt,vtrum frugi an fefquioris. AdiVIp. in celebri l.cum hi,iT.fed & perfonarumjT detrani'. ačh Spieg.Contempiatione illius,id eft, refpeft«,il. lo fine. C o n t e m P lati g > 70 X familiaris VIpiano,quodex Litem fi cum putaui.ft.de neg.geft.conftat.Spieg, Con t en de r E,litigare,&iudicio certare,ac difec. ptare fignificat,vt cotendere de libertate, demutua pecunia,de legato.BrilTex fft Con t en de R e pro in iudicio dicere,a!legare,affir. mvire, 1 . 5. de his qnae vt indignis. Sic contendere& negare 3 duerfantur. Ite contentiofa iurifdičtio vo- luntarise opponitutr, 1.2. ff.de offic.proconf.Brilf. . Co n x e N i> e r s eft plus quim tračtare, eft tumultus čc perfidi« occafione ex fua difputarione rtquirere, vide Gothof. ad 1.4.C,de fum. trinir. C ON T e N C v s, qui c o n t i n e r, q u o d a n i m o 1 a t i sfaci t, J.fi rem alienam,^.omnis',T.de pignorat,aftie.Lfii. ptilationum alia?, i^.fatifacceptio.ff. de verborumo- blig.l a.diua Pio,^.ft pignore,Tde re iudic.Vel.di* citur contentus, qui e-operuenerit. quocontendc* bat:Hot.iT.i. Inft.de aft. 4 ° Contestari fignihcat teftibus adbibitis aliqoid declarare ac profiteri, l.i.T.quodiuffu.l.2.C.dešiiis famil.&quemadm. pat.lib.io.Feftus-.Conteftariefi, cum vtcrque Rcas dicit: Teftes eftote. Yndccor>:> ftatio pro teftatione } l.:o.iT.vlt.T. de teftam. & apud Iftaul. lib.2. fent.tit. 14. Ita Cicero lib.?. Epilt. ad App. Conteftari deos dixir. Hinc&Jis conteftari ftičla eft, cu iudiciu accipžebatnr,cx co cjuod litiga-‘ turi eos qui tu aderant.rdles faciebant, vt eft i Fc- fto iib.N proditu. Brift’ Dicitur a ute conteftari litem adtor cu reo, non rens cum nftore.l.fi a me fiierit,tf. de iud. Cuiacius Obkruat.lib.Q.c.2i.poftprinc. CoN test a ta lis tune vidttur,cum iudex per nar ratienem negotii, caufam audire cccpenL I.i.C.de lit. cor.tcft. Non t anten per pofitiones Si relponlio- nes ad eas,fed per peritionem in iure propoutara& refponfionem fecutam conteftatio liiis beridigno- fcitur,c.i.circa fin.extra eod.c.cum caufam, extr.de iuram.calum.P-rat. In,accufati©nib. etiam capiuliu caufarum iitis canteftatio iocum habet. BrilT. ex C. conteftari non ačtiua tatum, fed Sc palfiua fignifica- tione dicimuSjl.i.in fin.T.de feriis is cuius.if. de fepui. viol. L16.fr.de offio.pra:fi...I.22. if.eoautem terapore,T.folut,m.atrimo.lq.G.de aouar. Sicconte- ftatTim iudicium,1.7.cf.i.fLde. petit.ha?red.I.ip.ffTo* luto mati*. Et conteftaram litem ex adioae dicunt, i.$7.ft'.de neg.geft.Brift'‘.& Spieg. Con tsstatio litis eft eius rei, de qua cotrouerfr eft , apud Iudicemvex vtraque parte fafta narratio teftibus prsfeatibus. Hoc genereres in iudiciura deducitur, Sc litis nemen accipit. Nec enim proprie lis eft 3 antequa coteftetui*, fed controucrfia 1 j). sme. 7oi C ANTE O. foz ante.ff.de pet.hered.Culac.cLlib.^.c.in princ.Prat. C o n t e s tati o pro teftatione!.2o.j5\vlt.£quite- ftam.fac, Contestatio , teftibus adhibitis, hi.jf.Iulianus, ft.de liber. adgnat.Prat.eX Hot. C o N T e x T V s teffamenti,1.75.ff'de legat.lib.3. Con- textu autem vno teftamentum fieri debete dicitur, id eft j nullo alieno ačhi intermixto, I-21.iT.vlt.ff.de teftamenf. Comextu ^didciorum vnita domus in L 15.iT.ex hoc edifto.ff.de dam, infed. Contextuin ra- xo t-ionum dixit Pom pon. in Liro.ff.de condit.& de- monftrat. Contextum etiam appeliatur^uod in te- la eft, nondum pertoxtum vel detextum , L22.ff.de aur.&argen, F.t fit contexta accipe in Lpo.iT.verfi.. color/bus,ff.de legat.j.Briff.Prat. C o n T 1 g N a 1 1 o (in l.pS.ff de feruit.vrb.Vicruuius iib.2.c.9- Ammia.Marcei.lib.19. Lpen.ff.de dam.in¬ fed. & Plin.lib^j.c.ij. ) dicitur veliignorum, vel ti- gn.orum,vel aliarum retam coniundio. Et quancio- que dicitur tegraen. Vnde duce aedes dicuntur efTe 20 fub vna contignationCjboc efLfuh vno St eodem te- gmine.Briffonius Prateius.Vel C o n ti g n a ti o , efl trabium coaffatio ad trabulata doio,&c.BrifT.ex ff, Contingere etiam attfngere fignificat. Adificij pars,qux folum contingit. Contingere ripam. Con¬ tingere defundum adrinitate/anguine Briff. C o n T 1 N v-A pofteffio dicitur,no folum qu£ penes y- r>um J atq.eundem femper eft,verum etiam,quse ab v- £o no ad alium lcgitime tianflata fuerit.Old.Prat. C o n t j n v 1 dies vtilibus opponutur,l.i.jr.dies,fF,de iib.agnofcen.l.J.jf.fatisfadioriis, ff.vt in poffeff.leg. Briffonius. Con Tin v. v m tenapus, quod nulla eorum dicrum., quibus experiundi non fuit,fubdudioncfada, cur- rit>& ignorantibus quoque cedit, L 3 .ff.de iis qui no- tantur infam.l.ji.if.i.f de vfuca.l.i-de quadr.prsefc, hvl.C.de temp.in imeg.reftit. 1.2-f.de colluf.deteg. 1 . 6 .f£ de vfufru.l.24. ad Velleian. L3S.de excuf.tut l. j 0 $i,{f,de adult.^.qui excufare. Inft.de excuf.tur.Vbi Theophilus m< 7t*>,a 11v - gatoriis ? Cene beluino more nos inuicem dilania- remus,nift eftent contradus.Old.Prat. ■ C o n T r A c t v S caufam formalem fi rede infpicias, obledabit tc maiorum prudentia. Mifum enim di~ dii eft, quam pulehra fitobferuata contraduum ra- :£>o , ac velut harmonia vfui noftro omnibus modis deferuiens per gradus. Eaenim eft vera philofo- p^ia,cuius meminit l.i.fitde iuft.& i>jre.I:Ecce fi re¬ bus indigcas,& habueris pecuniam numeratam pro- pofira eft formula emendi, & vendendi, pr^ftans o - 'rnnium facile rerum communionem Ji.Si careas pc- ■ cmiia, locuples aliarum.rerunr.tunc vti potes prifca illa permutandi obfaruatione , quse etiamfrcquen~ tatur ho-die. lil. Si non ita multum habeaspccu- niartim , riec rerum : aut, fi dominus nolit alienare rem ,qua indiges, tune proximum eft, vt vfum eius 70 coniequar.is faltem ad temp us cen um. perciact materia peccar. Prat. Gon tractvm in eo loco intelligitur,nonquone- ! go ti u m geft um eit,fed quo foluenda eft pecunia,Lj. ff.de reb.autor.iud.hai.fde oblig.de ad.Briff. Con tractvm, adum , geftum, dificruiit. Aftuffi non eft ipfares,ncn ipfa verba,quibas quidgeritu« & contrahitur, fed hoc ipfum fadum, quores&nc- gotia fiunt, quo verba proferuntur , quoconfentiut vel diilcntiunt conrrahentes, h femperin ftip.fi.de reg. iuf. Geftum vero no tamfadum eft, qua totius rei compendiu, quod expeditui^id eft, totiusrei vel negotiimodus & tradatus , fine perficiatur , liuc quid imperfedeagatur, hpacifci.31.de paftis. Con« tradurn vero neque ipfum fadum.eft, neque totut rei tradatus, fed ipfum ouod agitur geriturvelne« goiium; fic a fua forma didum, quafi tra&atuhinc inde negotJum fadum. Gcedd,. hi^.num^.deverb. & rcr.fignif. ContractvS ex conuentionelegem accrperedi- gnofcfitur,de reg.iur.lib.Gex 1. cotradus,fi’. eod.tit. ]r ahernatiuis,debito.r«s eft dedio;dfuf cit alted adimpleni' 7 ® 5 C AKTI O, , 20 jroplerMbid, cxl.ln se q«ed plui,j?, vbi vnbaftf, cod.tit.Old.Prat, CoNTiiCTn bons fidei dicuntur,ex quibus (Im. plici quadam ratione boni & a?qui,abfque vila fub- tilitatis difputatione, pratftanda funt etiam ea, qua» nonfuerant nominatim inter conuenientes difta. Strifti vero iuris,anguftis finibns concIufi,nihiI ad- mittunt, quam cuius facfta eft mentiojJ-in bon® fi¬ dei , Inftitut.de a&.I.conlenfuftn fine, iF.de obligat. & a&.Brat. Contractvs colonarius, Vide iCtia emphpteu- tica.&^coionariuscontračlus. Con t r a c r v s conftituti,qui tefte Zafio eft frcque- tiibin omni tcrra, ideo noraen fortitur, quo in eo quod poiTidemus,poftumus facere aiium pofteflbre, coftituendo nos eius nomine poflidere, Vide ipfum in enarr.l.quod meo.flf.de acqiur.poff.Spieg. CoNtucIvs dationis'unt quatuor , Mututim, Commodatum, Depo lita StPignus. Vulte.in Com- roent.lnft.Ub.}.quib.mad.re contrah.obl.nu.3. CoNTRAOTvri emptionis & venditionis,non aut’ contra&um venditionis & emptionis dicimus:quo- niam contra&us ab emptore,velnt indigente re em-. pta,cenfetur ctEpifle.Spieg.Old. C o u t RAc r v s Feudalis; quum totus ex beneficib proficifcatar,eft bon® fidei. Vnde rede dixit Dn. Okl. pucriliter rixari Feudiftas, vtrum contra&us ifte lit bon® fidei, an ftriftu iuris. Zafius in Feudis priuatorum Aluarotum fequitar, qui mehercle pa- rum folide fua hic,vttum pleraq; alia,firmat. Quis p qu®fo contra&us erit bqn® fidei, fi Fetjdalem non finant efle talemJSpieg, Contractvs fidem detegendi feruo poteftas tri- buta eft iuxta Hertnogenianum in fin. 1 . in certis caufis, fF.de iud. Spieg. ContraCT v s F.iduciarius , qui non iurc nititur, fedfiducia cotrahentis-.vt fi fine eius, qui tibi obli- gari non poceft,fequaris. Ha fidncia centrahiturfti te ita hstredem inftituam,vt alas filiam,vel amicum jneum exnlcm:vel fi ea lege conferam tibi prsebcn- 40 dam.vt eam alteri refignes. Quod in manus fideles tradere,vulgo appellant. Spieg. Quafi cor.tra&us, lege,a&io neg,geft. Contractvs Libellarius dicitur, cum res non i domino, fed a vafallo aut emphyteut.i datur perpe- tuo.valde parua penfione,vt noftri tradunt,fed faU toinam a vero domino fieri poteft,& ab emphyteuta nnnquam.Connan.lib. 7.cap.ra.na. 12. Contractvs fimulatusproprie eft, cum frenera. tor, quod pignoris caufa acceptum eft,emiflb vide- 50 ri vult.c.ad noftram.de emptio.bj.C.Plus val.quod ag.Spieg. _ Contradicere eft allega re iuftam lsefione con- tra id quod agitur,Vlpianus in l.nam ita diuus, ff.de adoption ibus.Prat. Contradicere, & non confentire, diuerlafacit Vlpian.in 1.5. ff.de feruit.prsd.vrb. Brili'. CoNTRADiCT o R.ContradičUo.Bri£exff. Contradicto iudicio confuetudinem firmare Vlpiano eft, quod vulgo dicitur in contradiftorio iudicio obtinere,yincere;quemadmodum apud Ci- ceronem, Syluio indicante, contradi&iones pro in- ftantiis St obiedionibus accipinntur.Spieg. ContraFacere,Hc intelligendum; Si iuflio af- firmatiua eft, qui negligit, aduerfus eam facere di- citurft.fi quis maior.C.de tranfadf. Si prohibitiua, ne quid fiat,lit: aduerfus eam negligenda non faci- mus,fed faciendo tantum.Ex Alciato.Spieg. C ONTraher. e, pafcifci, vt fit in emendis venden- vnns accipiebst,a!tef dabat.tlulvisllb.iJ.lam inde haud fecus , quam Jp pice res inter fe contrahere, vendendo,emendo, mutuum dando argentum, cre» ditnmqucfoluendo auderent.Prat, Contrahere aureos pro redigere, contrabi pr# in vnum cogi.Brili". Contrahere dicimus negotium, obUgationem, ftipulationem, s'enditionem,1.2. &I.3;. de cond.in- deb.l.J.& la33.de reg.iur.L57.de obiig.& aft. Huic contrarium eft diftrahere , I.4.JT. is quoque , ff. de oblig.& aift.Prat.. CON T r a H 1 M v s crimen,l. 15.ff. de donat.l. 2. ff.dc cond.ob turp. cauf. cum fubintus, culpam,fraudemj furtum,vim.Brifl'.exff. Con t r a h e r e fraudem, 1 . 8 . if.de publican.Sc ita ac« cipe ex malo contraauft.52.ffde re iud.PttH, Con TRAHEREin loco , & conferre folutianem i® locum, longe differunt, l.eum qui,jT.i.ff.de conftit. pec.Spieg. Contrahentibvs licerc inuicem -fe circumue- nire,dixereVlpianus,in l.caufie, id.ff.de min.St Pau- ius bitem fi,iT. finali, ff.locati, quod accipiendum putat illic Bartolu«, fi dolus abfit,nec vitra dimi- dium iufti pretiffaSum fit. Panormitanus in ca. nauiganti.de vfuris in antiq.hoc clarius explicat,vt tum aemum circumuenire liceat, cum circumfcri- ptiore ipfa interuenerit:ex propofito diuerfum ef¬ le,qa® fententia vera eft.Accurfius tamen in l.fem- per in conuentionibus, ffde diuerf. reg. iur.antiq. hoc non congrucre viro bono fcribit. Philippus Decius inter fcientesboc coceffit,in d. bfemper.Tu rem expende,& vide eundem P.Decium in 1 . pen, C.de paais,& Salyc.in authen.ad h$c, C.de vfuris, St loh.lmo.cap.i.de empt,&vend.Prat. CpN T R ah e N d Ar v m rerum genera funt tria. Ant enim verbis id fit, aut re,aut confenfu. Connanus lib.7.c.i.num.i. Con trahen tiv m deceptio iure ciuili toleratnv vfque ad dimidium iufti precij, l.in cauls, Jf. idera. Pomponius, tf.de minoribus. Erant autem olim pev riti rerum sftimandarum inter contrahentes, quos Summarios adpellabant. Nou. de hortulanis, ff. ipfam vero clerum sftimationem. Conft. (bj.Old, Prateius. Contrahere labern pudoris, id eft,infamari,in I. iT.C.de excuf.tut. Con t r a h b r e nuptias, matrimonium, debita, no- mina,contradum ®s alienum. Con T R a h e r e verbum varie St pro rei argumenta accipitur. Dicimus enim aliquado rem totam pau- cis contrahere: & neruorum contraftionem, id eft* riiaitt. Sed proprie a lureconfultis noftris contra¬ here, eft commercia exercere , pennutare, n»T’ŽST ouMttfoaTlni, Cicero Iib.5.offic. Tol!endum(inquit) eft igitur ex rebus contrahendis omne mendacium; non licitatorem venditor, nec qui contra liceatur, pmptor apponet: vterque fi ad loquendum venerit non plus quim femel eloquatur. Qura loco Cicero fcribit dolum malum in vendendis & permutandis rebus femper abefle debere. Ab hoc igitur verbo, contrahereftd eft,cncu=(Nidi7HV,coniraaus defcendit, quem Gratci «iw 4 w.a^/yst vecant , veluti emptio, venditioftocatio,&c. Brechseus l.Labeo,in titul,de verbor.& rer.fi gnificat. Con t ra h e RE quoque videtur, qui adit haredita- tem,l.in fin.St bfeq.ff.quib.ex cauf.in polfiPrat. Gon t r ah e R e populum. id eft,conuocare. Con- trafta tubaftd eft,coafta & conuocata, b4.iT.fi quis, ffvi bonor.rapt. difquc mercibus. Contrahere apud Iurifconf. dici- 7 ° Con t r a h e r e rem & rationem.Cic. tur,cutn vitre ytroquealiquid dabatur , fcilicetcu Contrahere alieui, pro cum aliquo. Vlpian.l.S. 707 C A N T E O, 7 «? $, 10 . ff. ad S.C.VeJl. Si qunm efTem tibi contra&u- rus,mulier interuenerit, vt cum ipfa potius contra- ham.Hotom. ContraRietaS iuris eft , quoties ex eadem in fpeciefa&o repugnantes funt definitioncs pra?ce- ptorum , quarum alteram infpe&a ratione boni & squi oportet efle falfam. Tališ contrarietas, quia valde nocet humana? focietati,femper fugienda eft. Conftit.fF.j.iT.contrarium.Old.Prat. ContrariVm, Ten ctrmc uku , boe eft, Legum re- 1 o pagnantiam , nullam putat luftinianus in Pande- tftarum libis inueniri, fi quis fubtili animo diuerfi- tatis rationem excutiat.Nam fempereft aliquid,fe- cundum quod liceat difionantiam conciliare. Con- ftit.ff.pjT.contrariumautem.Budsus contra nititur probare,qus foluit Zafius.Oldend.Prat. Con tr ar iv m iudieium tutelsquod direčtoop- ponitur datur tutori,quando ei funt fumptus Sc ex- penfte reficiendg Vlpian.l.£urti,de his,qui.not.infa. Contrario iudicio damnatus, ait a non erit infamis. Z o Spieg.Prat. Contraria iudicia rediš 8c principalibus oppo- nuntur,l.i7.-j3\i.l.i8-jF-poftuntfr.commod. Sic auto appcllantur ea iudicia, qus commodarario aduer¬ fus commodantem, mandatario aduerfus mandan- tem,depoftcario aduerfus deponetem, creditori qui pignori accepit, aduerfus debitorem , qui dedič, ei cuius negocia gefta funt aduerfus e,um quigcffit; turori in pupillum competunt , $.ex quibufdam,& ibi Theopb.Inft.de pcen.temer.litigan. Idquodfi- p gnincatur his titulorum verbis commodati vel co- tra,Depo/iti vel contra,Mandati vel contra,De pi- gnoratitia adione,vel contra. Sic in 1,6.$*. vlt.fF.de his qui not.infam. 1.8. jj.fi quocuqucJi,de neg.geft. h37.fF.de vfur.l.6.C.fi alien. res pig.vt fuperioru ti- tuloruleges omitta , qus cuilibet in prompcu funt. Et apud Cic.li 3.0ffici0r.cu aitjn his magni efte iu- dicis ftatuere,prsfercim cu in plerifq; eftent iudicia cotraria,quid quemq; cniq; prsftare oporteat.Brif. Contraria Iniula , ex aduerio pofita in l.penult. ^.o $\penult.fF.de acquir.rer.dom.EnlF C o n t r ar 1 a-m fententiam pati , fuftinere , portare dicuntur, qui iudicio vincimtur vel damnantur, 1. 29.ft.de exce p.rei iud.l.4.Cod.mandat.l.3.C.de his> qus vt indign.Briff. Contrariorvm eadem eft difciplrna, I.i.de iis qui funt fui.Sed quandoquidcm plurimi refert,quo- modo difciplinam accipias, fie diftingue:Aut inrel- ligimus contrariorum eandem efte difciplinam , id eft, cognitionem, Sc erit vera propofitio. Nam co- gnito vno ex contrariis, cognofcemus Sc aliud con- trarium,l.ex duobus,in princ. &l.feq.in fin.de vul- gar.fubftit. l.i.in princ. fF.de his , qui funt fui vel a- lieni iuris.Aut referimus eam propofitionem ad iu¬ ris fanftiones, vt fit cotrariorum eadem fančtio,vel ordinatio. Et tune,cum in vtroque eft eadem ra ti o, erit eadem iuris definitio. Cum autem apparet di- uc-rfa ratio,erit quoque diuerfa diifinitio.Ibi autem plerumtj; par ratio eft,vbi a rabo contraria fefe mti- tuo refpiciunt,& ex fefe nafeuntur fub corruptionis modo, hoc eft,vt cum alterum contrariorum nafei- tur,alterum perimatur, veluti,retinere &amittere: obligare Sc liberare:contrahere Sc diftrahere: tefta- mentum facere,& teftamentum reuocare : nunciare nouu opus,& remittere. In his enim Sc fimilibus ea¬ dem eft iuris difpofitio,vt quodin vno. ftatuitur,ce- fcatur ctiam in alio ftatutf?. Vt ecce.ln obligatione difpofitum eft, eam tempore produci non pofie, i.fi eertis annis,C.de pačfis.Et go nec cempus perimere poteft obligationem,I.ob]igationum fere,$*.placet, de obligat.& am. Sic quando contraftus fuit bo- nx fidei, eius quoqde refolutio erit bona? fideij.ab emptionc, fF.de pačtis,l. nihil tam natarak, ff.de di. uerf.reg.iur.Old.Prat. E velEx Con t r ari o , in iF.relegati > Inftit.q u ft, § mod.ius patr.pro econtra,fed pro' fimiliter fumitur, relatione filij ad patrem.Prat. In C o n t R ar 1 v m, pro ex contrario, L^.iT.vlt.fF.de except.rei iud. Per ContRAriv M,leg.i.iT. Si vemcrdF.fi ventria poflefT.mitt. Cont R ectare eft rem loco mouere, atque itain quseftione > de furtis accipiendum oftendit,l.j.j.g rem,ffdeacquir. pofl'.&aiibi fxpe. Nec enim aliud eft contre h raje Sic couentum agcre apud Ccef.lib.Gde b&llo Gal.& Cic.7.inVerr. Liuium lib. 38. Meminit & idem Theoph. in princ. tit.de fucceilionibus fublat. Vide quae pmerea dt- ximus in verbo Forum. C o N v en T v s, contradamin vnutn locum ex com- piuribus hominum generibus mukitudinem figni- ficat: aut cum a Magiftratibus, iudicij caufa, popu- ius coiligitur.Briftf. GonventvS quatuor modis intelligitur. Primo xo cum quemlibet hominem ab a!iquo conuentum ef- Icdicimus. Sekundo,cum iignificatur muitštudo ex compiuribus generibus hominum,contrada in vnu locum. Tertio,cum aiiquis in locum frequentise ho- minum/upplicationisj aut gratulationis caufa col- ligitur. Quarto cum a magiftratibus iudicij caufa populus congregatur.Hcec ex Fcfto.Spieg.Prat. C o n v snT V s aliquando (ignificat ius Epifcopale., c.ficut, i6,q.3.& ibi not., Gonuentus etiam pro mo- nachorum collegio fumitur , c. edoceri, de refcr. 20 cleFn.2.eod.tit.Prat. C o n v e n t v s amicabilis.id eft,co m promilih m. C o n v e r s a T x o sijualis, pro confuetudine farni- liarid.obfcruandum^f.de ofhc.prshd.Prat. Con ve rs a t i o,inhonefta,mala,prodiga,turpis,l vit.G. de fponfalib.I.23.iT,prxfemi.C.de nupt.Brifl' Conversati o.,habitatio. Vlpianus L12.jf.1jf.de relig.& fumpt. Senatufconfuito cauetur, ne vfusfe- pulchorum permutationibus polluaturdd eft,ne fe- pulchrum alius conaerfationis vfum accipiat> hoc 30 eft,ne quisa!iam ob caufam,quam fepulchri & reli- gionii ibi habitet, aut verfetur: vt ex edičti verbis intelligitur , qu* idcm Vipianus tefertin 1 . 3 ff.de * fepul. viol. Hoc. •Conversvs dicitur omnis ecclefiaftica perfona, cap.duo,i2.quseft.i.Prat. Con v e rt e re pecuniam in fuos vfus,vide l.i. C» de vfur.pupiLl.i.C.puipotior.m pign. Converter-8 pecuniam in aliam rem * in Calen- darium, in empcionc-m pofteffionum, in prsdisrum 40 comparationem , in fuam rationem, in alios vfus. Briir.ex ff.& C. -Gonvbrter* vimteftamenti incaufam fidei- commirfijl.ip.fp.de tettam.militis. Co n ve te ran i j videl. 2.C.de excufat. vetcranor. Con v i c i v M,iniuriam verbis fadam denotat.In- -terdum Scfol ara vocis contentionem.BrifT- Gon vic t v m, eft contumelia petulantis iadata;Gi- cero pro Ccelio,Maiedidio autem nib.il habet pro- politi prster contumeliam : quse, ft petula-ncius ia- detur.conuiciutmli facecius, vrbanitas nominatur-, Hotom. ^'GoNvfcivM i concitatione vel conuentu venit, hoc eft , a collatione vocum in vnum,quali ccnuo- cium, l.item apud, jf.conuicium, if.de iniur.& in jf. cx his, ead.l, ex his apparet non omne maledidum conuicium efte, fed illud folutn , quod cum vocife- ratione didum eft, Valla £tymologiam falfam di~ ■sit, & a vitio vel a vito potius deduci v uk, quam a voce^a conuitandove, quo verbo vfum nemine eru- Sq ditoru icimus.Deinde titubat,& modo cum t>modo cum c,fcribi vult ccnuiciunv.deinde cum reprehen- fionem etymi ineptam & curiofam inrelligat,negat -conuicium a maledido differre. Nos, primo loco, conuicium a voce dedudumefteoftendemus non a vitio,vt ante Vallam Nonius Marcellus fruftra pu- tauit, quia ratio fyilaba? hoc detegit, quž enim m vit;o„ breuis eft,in conuicio longa deprehendituria conuibo autem quis conuitium deduxerit , cum fic verbum barbarum Sc imperite nouatum? fed a voce potius, expenfa ratione fyilab* tam in vese? quam 70 T E O. in conuicio.Ouid.in libello ad Pifonetn: £/c & Jtdmiafuperantur voee circacU Stridula cum rapidefaciunt cenuicia[slu Huc acccdit illud Martial. de libeno fuo, ad Gan** didum: Lu eritjngentifaciet conuicia voce 3 ’ . EJJepudor vetuit fortia verbamihi. Fcftus Pompcius bane probat etymologiamjfed ad- dit i vicis.quoque deduci potuifte , vbi primumfa- dafuerunt conuicia. Parui ramen refert etiamft Valla non obtineat. Poftea negat ipfe conuicium femper cum vociferatione fieri, 6 c ideo dicit ribi! ali ud efte, quam quodlibet maledidum contume- liofum.Sed in verfte. ex his,maledidum a conuici® difcernitur,& merito quidem intelligere debuerat Grammaticus,edidupr3etoris hic interpretari,quod fic erat propoftcum:Q£i aduerfus bonos moreš con« uitium feciffe dicetur,in eum iudiciumdabo,l.item ipadjjf. ait pr^tor ne quid. Quare cum feparatim de conuitio verba faceret , commode feparatur ft- gniffcatio conuitij a maledido 6c quauis contume- lia:quia tune no large,fed proprie capitur conuiciit iuxta fuum etvmum, vbi eft vociferatio Sc collati« vocis , non quod prstor neget conuicium alieubi pro maledido (implici accipi.Ec vfus eft Vlpia.in L illu djlf.de appel.& L3.fr' de lib. Sc pofth.& Lqua: oni-' nia^Sf. xif.de procur.drion Vlpiolum,fed dc Gicer# in orat.pro Mursena.& alibi. Con viciv m etiam in bona parte plerunque vfar- patur, neque (vt Valla putat ) femper contumeli«- fum eft.Seneca in Med. F eft a dica.%- fundat conuicia F efsennmus Soluatttirba. iocos. Martial.lib.7.Epigr.de reditu Domitiani e FeHa CQY07intU6 ludet ccnuitia mila. Quintilianus Tryphoni amico *. EiSagitafti quotl-- diano conuicio. Gic.lib.i2,Oeturbatus eft meo iu- ftifftmo ac honeftiffimo conuicio. Idem dixit lib.4<, Academicarum quaeftionum. Qupd{l verum eft, ve eft longe veriftimum, a voce venit,verbo mediomo a vitando, vel vitio, qux femper in ir.aiam fonanr 9 merito prxtor confultilfimus d.jT.ait pr«tor,eonui- cium aduerfus bonos m-ores fadum vldfcitur, ve dubium ancipitis verbi tolleret'. Čonvicj vm pro ftrepitu& vocum multitudine Cic.vfurpat in en pro Archia : Quja,inquit, fuppe- ditat nobis , vbi Sc animus ex hoc forenft ftrepitu reftciatur->&aures conuicio defelfte conquiefcanr, Hotom. Gon v 1 c 1 V m. Quod Vlpian. fcribit,cui!n in vnurn complures vocesoonferuntur,conuiciun3 appellar quali conuocium, c.15^.2. de iniur.id perpetuo ve- iiim.non eft.Nam is,qui aliquem reprehendit,etiall invnumvoces complures conferantur , rede ni** hilominus conuicium facere dicitur.Quo fenfu eo- iiicium facere Č.Iunio iudici qu»ftionis, pro Giue- tio Auito, & pro Qu_intio, fuftinere quotidianu ali- cuius conuicium,fcripfiffevifus eft Cicero. Nec eft etiam omne conuiciu iniuftum,aut inhoneftum. Niž poftealicui Conuicium iufte hbnefteque fteri P oft'en- dit Plin.cum^c liboGEpift.fcribit. Proinde etiam atque etiam -rogou vt mihi femper eadem ftmplici- tate,quo ceftare videor(nunquam enim ceftabo)co- uicium facias. Oftendit idipfum Cicerojftc Cornift^ cip ibribens epift. fam.lib.12. Meo iuftiftimo hone- ftiftimoq5 conuicio, tetuam dignitatem fumma tua virtute tenuifte,prouinci^q; honoribus amplifiimis afredumjvehement^r gaudeo.Hinc quod Vlpianus & Paulus feribunt, iudici ab appellatotibus conui- cin m fieri nen oportere(alioquin eos,qui conuicia- -lurjinfamla siotariplcdi^uejdiubs fratres vcUiiffcj 'Z 4 715 akte o. /Ifi l.A2.dc iniur. 1. §. de appell.) illud de iis efTe acci- piendum rede videtur, qui fententias iudicum re- prehendunt, eo«imque pronuntiAtioni contradi- cunr. Huittfmodi enim homines ple&i iolere,docet euidcnter Apuleias in r.-Apol. vbi de Sicinio Smi¬ ljano loquitur.R*uar.varior.lib.i.c.j. Convicivm neti tantum prsefenti, verum abfenti 4|uoque deri pofTe Labeo fcribit. Proinde d quis ad domum tuam peruenit te abfente,conuicium fa&u cflfe dicitur.Ttem fi ad ftationem vel tabernam ven- 10 tam fit, probari oportere. FecifTe conuicium non tantum is,qui vocireratus eft, verum is quoque, qui concitauit ad voeiferationem alios 5 vei qui iubmi- fit,vt vociferetur:Quod autem nec in ccctujnec vo- ciferatione dicitur,conuicium non proprie dicitur, iedinfamandi caufa didum efhait Vlpian.de iniu- riis.Mafteus, Convicivm aduerfus bonos moreš accipimus in vnum collatam voeiferationem,qu« bonis moribns improbatur, & ad infamiam alieuius fpcdatd.15.if. 20 cui praetor, ff.de iniuriis.Hotom. Convictvs dicitur, qui ipfemet ca, qu2 commi- ftrit,negare non fufficiat,l.i6.C.de pmn. Convictvs feriptura , teftibus, argumentis, tor- mentis vel interrog,ftionibus, iniuriarum , in prož- uaricatione,&c.Rrii.ex ff.& C. Convictvs non e d , qui negat, nifi contrarium probetur,vide Mynf4.obf.5c. Goth.adl.4. C.cjuo- rum appel.non recip. C on v 1 v A,qui adconuiuitim vocatus eft. Conuiua- tor, qui ad conuiuium inuitat: vel qui conuiuium - facit & apparat. Gonuidor , qui concedit & bibit nobifeum familiariter. Convivivm. Cicero,Bene inquit,maiores noftri „ accubationem epularum,quod amicorum vitje con- iundionera haberet^conuiuium nominarunt, Paul. 1 .fin.de Aleator. quod in conuiuio,inquit, vefccndi caufa ponitur, in eam rem familia ludere permitri- tur.Spieg. Conv ocare adfeditionem maieft. Convo l a R e ad fecundas nuptias,vide auth.ex te- founento* C.defecund.nupt. I.9.G. dejrepud.ad fe- cundum legatumj^.ffde Icgat.a.BriiT Convo T*,Fefto dicuncur,iifdera v on s obligati. Coop tare, eft eligere inter pares , aut fere pares, Audore Vali. Con vsa Syro Luciano in Lexiphane(vt refert Ioan. Bapt.in comment.Epift.Sidon. Apoli.ad Dornitium lib.2.) procapitioacuminato capitur. Conus galea? 5 °, quoqae dici?ur,quem lingua vernacula nec impro- prie pinnacium vpeamas , quippe quemadmoaum fieri confaeuit prifcis galeatis. capitibus fuperinfi- gentibus ftruthi pinnulas, quod Plinius annotauir, qui ftruthius Latine.& ftrutbiocamelijs , &paftcr snarinus appelletur,quod nos indicantes Ca m znali tlegiaco iic lufimus. 'Blandirnicans quod pluma te- git, qu* infigne marini paiTeris externo munus ab orbe venit. De cono galearum A u foni us : Ar mu in¬ ter conofque truces furtoq.uc nccentes Sauroraatas. Seruius iib.3.Conus eftcuruatura,qii3? in galea pro- minet,fuper quam crift* funt.Vergilius ; £t con um infignisgaleje criftafq«e comantes. Conus dicitur frudus cupre{li,&: ipfa ^5v&>«cfV»? eft. Nam a rotundi« tate in acumen leuatur. Coniferas,cyparilfos Ver- gilius appellat.Capite conificansQuintiliano vide¬ tur ide fignificare qaod arictas,& fronte fronte per- cutiens, vt fatiati agni ludut,blandeq; conifcantur. Vbi conifcat,pro eo quod eft conificas,inte!ligit:ni, Eft & conus muficus. Boetius in muficaiSiconum quem turbonem Vocant,quis diligenter extornct, Cooptare Senatum Tullius d.1.i,^.dies. C o p 1 A m fui non facere, 1 . 36.ff.de reb. auth. iud.eft fui poteftatem non facere,vt loquitur lulianusinl, 18dr.fi feruit.vind.Brifi", CoPiAspro materiis ad sedificandum idoneisdixit Vitruuius lib.6.c.vlt.Prat.Brifft Co p 1 AE,funt cibaria,quce publice prsbentur.Papi- nianus l.ob negotium, 20 .ff decGmpefifat.Ol) nego- ti um copiarum expeditionis tempore mandattim curatorem condemnatum^&c.CailiGdorus lib.6.Va- riar.in form. praefedurae annonz. Valenu s lib.j.c.i, Obuiamiili P. Cornelium Scipionem Q_useftorem Capuam mifit, cenfuitq; vtei domus Romseqiutn optima conduceretur: & čopi# non folumipfi,fed etiam comitibus eius publice pratberentur. Plin.io Panegyr.Emit fifeus, qufcquid videtur cmere, inde copiae,inde annona.Kotom. Cop 1 a e, id eft, commeatus, annona,alimenti,palm, la,vulgo prouiftonesac munitiones. BrifTofl.lfb.lv folutio. Alciatus pro mereinioniis earumrcru,qaž ad vičlum pertinent , & ad exercitum deferuntur, vfurpat, eumque fequitur.Spiegelius. Cseteru prior eft probabilior , de qua D u aren us libro 1. in Anni- ueri.difput.c.26.Et hinc Porphyrioni apud Horatiu dicuntur copiarij > qui alias dičuntur parochi, pri- ftantes annonam fiue commeatum Reipublicscait- fa iter facientibus. Čopi ar 1, verbum caftrenfe,de quo Gellius & Non. Brift‘.lib.2.folut.6c Duaren.d.c.26^ Co P 1 a t a s in No-59 .reddere poffumus libitinarioi, polil nčlores,vefp illones. Prat. Brifl. L i. jf£ ad Leg.lul. 40 CoP 10S v m patrimonium , prolocupleteaccipien- dum.Tenui contrarium.Spieg. ScT7^i3/<77c,c0nuiualis ludus erat apud Grtecos,curefi- duum potus in seneas phialas iaftarent: qui fi fona* tior creperet, fe ab amica redamari, &m«tuqafFe* člu teneri putab&nt.Vide Alex.lib.Genial.dier.]. Cop v l a, id eft,nuptiGe,in l.i6.C.de nuptiis. Cop v lar e , iungere matrimonio,l.fin.C.deiRter- dift.matr.Copulare matrimonium.BrftT. C© p v l at a e nuptiis, 1 . 8 .ff.de Senator. Copulatiin j matrimonio , L^a.Jf.oratio. ff.de donat.interviruin \ & vxorem.BrifT. Co p v l a t 1 v a oratio , a noftris appellatur oratio ! coniunela,ad cuius veritatem requisitur vtramc}«? f partem veram effe : Difiunčtiua,ad cuius veritatem requiritur alteram partern efte veram , not.inl.fi , pluresjifde condit. inftit. & iT.pen. Inflit.de hsrc-d. _ inftituen.& in l.fl quis ita,de verbor. oblig-lo.Bell. Etymolog. Cop v l a ti v a m coniundionem duobus modisac- cipi. D. Alciat. obferuauit ex p robati iTnnisGrac;- maticorum ; videiket quandoque fenfu fingulari, quandoque fenfu compofito. Singularitea accipi- t ur, c um dicimus * Cafar & Pompeiusfueruntcon- fules:non enim fimul fuerunt, fed diuerfis tempori- bus : Csefar cura Bibulo, Pompeius cum M.Graffe. Compofito'fenfu accipitur, fi dixero , Duo&tres conficiunt quinque:nec enim alreruter illoriimnu-• merorum quinqne conficit a fed ita demumA^fon- . ^ , —j,-. ? iundi flnt.Spieg. ^aod a u turno, inibi legendu fit conilcat:Conos cu- 70 Cop vlaTivas particulas, que,cum, Paul.in!. fTeiftnosin pecorumedela Columella adhibetli,6* triplic.de vejrb^fign.articulosmoreGrfco aominac. CoOJl' 6 o C o Qjr E RT, talcem,carbones.Coda ligna.BriiF.er fF. Coojendae calcis ius & feruitusJo* &l.č.jf.i.fF. de feruitut.prsd.ruftic. Coq_v ihatoriv M,vel potius coquinarium,v-t le- git Kaloanderjuftrumeatum apud Pompon.in 1 .& li non funt, ff.de aur«& arg.leg.in fn.Sf.Infedi au* tcm.Spieg.. CORACi^ViM colorem lurifconf.nominat in l.qu£- .fitum,iT.coecum,f£ de leg. 3. nec Crocinum legen¬ dam,quod habet Ner.edicio, Alc. nigrum interpre- 10 tatur in Parerg.quo loco colores explicat:& dicitur Tr&Ofii *n? Kšgfckoc ,quafi dicas coruinusrcolor nigcr:Vt ex Srrabone intelligitur , qui lib. 12. de nigerrimo pecorum Laodicenfium colore loquens, tUo'-H opa^av Xpoccv appellat.Prat. vide & Gothofr. ad d.L qusfl- tum,78.j)“.coccuTB,|. Co ram fadum,ex naturarei pleninque illud non videtur,cui intelligentia non accefferir.cum quia~ nimo non adeft,abe{fe videatur, Ldiem,£f. coramdf de arbitr.vide Alciatum in Lcoram Titio , de ver- borum ftgnincationib.Spicg.Prat. Coram fententiam dicere arbitervidetur , qui fa- pientibus dicit.-Csterum coram furiofo vel demen- te non videtur dici,fed nec coram pupillo, nifi prg- fens tutor ftiJ.,25!.jT.coram,& 1.45). f£ de recept. qui arbitr.Briflon. Coram Titio aliquid facere iuffus non videtur prs- (en te eo feeiffe,nifi is intelligac. ltaque d furiofus, a ut infarjs fit, aut dormiat, non videtur coram eo feciife.Scire autem,non etiam velle is dcbetmam e- JO tiam inufto eo rede fit,quod iuflfum eft, vt ait Flo- rentin.de vcrb.fign.l. coram Titio, &vide MafFsu* Addc Brechsu cora Titio, f£de verb.&reru fig.Briff« CoRBi sjicet communi vocabulo vas lit viminetim, Grsce C op hi n u-s appellatum*. proprie ramen Cor- bis eft,quo m e (Te s excipiuntur.Vlp« de fund.inftru. Linftrumenta.Inftrumema,inquit,cogendi frudus: quemadmodum torcularia,corbes, falces mefforis, falcesfcenans:NebtnT.Vatronilib.i. de ruft. Cor- bis eft inftrumenti gen us cogendornm fruduum 4 C caufa comparatum , e viminibus fadum : At idem lib.de ling.Latin.Corbes,inquit, ab eo di&s , quod fpicas^aliudve quid conruebant. Hinc per corbem vini menfuram facere apud Vlpian.in L1.JT.4. ff de peric.&cemmod.rei vend.id effper-cribrum , c um ibilicet vinume doliis venditor effunderet, quia no hitra tempus conftitutum,doiium exinanirct: vt lic fciatnr,vino ad menfuram vendito,quantam empto- riperierir,qui pro eo, quod admenfum fuerit,pre- cium debet. Prat.BriflT.MefToria corbis, Varroni, ad 5 c meflem in aream deferendaimBrifT. Corbuls,mino- res corbes.Varr. KOP.INQ 1 AZE. 20 AI veteribus Vnlgato iocodiceba- tur,qui fcortationibus indulgerent, apud Stepha- num £e vrbibus,audoritate Ariftophanis, vt refert Tiraquellus in ijj.Lconnub.gl.i.parte 15.Hu. 34. C o R i n T hi v M s$,& vafa Corinthia,ab src* Corin- thio dida,uuod Corintho vrbe Achais a Romanis cuer/a & mcenfa , ex variis fit metallis conflatum. Plin.de sre Corinthiaco:Cafus>inquit,hoc mifeuit, 6 a Corintho cum caperetur incenfa.Sed author often- dit opif ces nobiles Corinthiorum vaforum Corin- riii excidium prsce/Tiffe. Martial. Confuluit nares, an noleretsra Corinthon.labolenus Prifcus de leg. 3.1.hsres,&c. Proculus vero rede ait, fi snes qui- . dem d nt abacesdi autem Corimhis,non deberi.Ac- curfCorinthis.id eft,de vili materia , putapalea vel herba paluftri exponit, putans preciof ora elfe vafa snea,qua vafa Corihthia.Atq;ita ledione cum sefu pmarbat.Eritigitur ordo & hters fenfus tališ. 7; Proculus vero rede ait,fubaudi abaces debcri,q.uia vafa CorintlilaerantintantO^rccio, vt vna libra permutaretur aliquando quingentis~ j^q-uitas ita-* que legis in hoc confiftit , quod abaces ex viliori materia debentur 5 ex precioliori tamen non debea^ tur.Nebrifl’ Corivm bouis mortui L47.ff.de legat.2. Corneliae Ieges quatuorprscipue in libris no- ftris memorantur.Cornelia de ficariis &veneficis f c.t.ff.ad legem Corn.de f car.l.r.ff de piiblic.iud.l.i. ad legem P0tnpJ.r5.fF.de pcenis,1.2j. Sf.fi dolo, ff.ad legem AquiL& alias fspi(iime:Tulitque eam legem Cornelius Sylla Felix didator , vt Seneca lib.de f rouident.fcribit. Secunda efr lex Cornelia de in- šuriis ab eodem Svila lata,audore Venuleio in I.12. iT-i.fF.de accnfat. Huius nt mentio in 1.5-per tot. Sc L/. 5 *.i.de iniur.& alibi.Tertia eft lex Corneiiade falfis,tor© tit.ad legem Corncl.de falf. HuiusSne- tondn Auguft.i&in Nerone meminit, &Imp. in l.r. C.de fide indrumenr. Quarta eft lexCorncliade captiuis , qus teftamenta eorum , qui apud hoftes deceflerint,ante captiuitatem fada,conftrmat, vel inteftatorum legitimam hsredi;atem, perinde at-« <{uefiin ciuitatcdecef!iffent,defert,Ieg. 1c.r1.12.iT. id.2-2.ft.de captiu.I.i.Cod.eodem tit.h14.fF.de caftr. pecul.l.4.5T.i.ft'debonis libert.leg.i.fL de fuis Sc le- git.& alibi.Briffon. Gornelianvs fundusJ.24.fF.de acquir. poffeff. L 7. ff.de ftipul.feruJ.28.fF.de Nouat 4l.40.iT.Qui dota- 1 e jfF.de condit.& demonft.Briff. CorniCvlarivS , V r t plane innotefcat huius di- dionis figniScatio, prsmittam, corniculum fuifte ornamenti genus,quo dor.abantur milites ab Impe- ratoribus qro re bene gefta. Liuius enim libro 12* feribit Papyrium confulem equites omnes ob inft- gnem in bellis operam donafle corniculis, armil- lifque argentcis:tanquam cornicula iint inter dona- ria ornamenta militaria, Hinc cornicularius , qui donabatur, vel qui militabat corniculo. Et hic in bello dicebatur Accenfus decurionis. Vndc Accur- 1 ftus, A.ccenfijnquit, diccbantur attributi decurio- nibuSjhoc eft, miniftri eorum , auafi ad cenfum ad- diti,quos nune commentarienfes, Sc ccrnicularios appelUnt. In Palatina enim militia , cohnicuiarius accipitur pro accenfo primi feriniorum , vel princi- pis proXimorum , teftante Alciato in J.2.C.depro- xim.facr.fprinJib.r2. Hic vero Accurhii opinionem reprehendit fuprefts ration.e in tit.de cobortalibus. Sc principum cornicuIariisJibr.12.Cod.' Vbi,inquit, q:iia in huius didionis cornicularii fignificatu Ac- > curfius hic falliturjntellige cornicularios,id eft,ad- tutores principis-cuftodisjvel ofticialis. Caftiod.ta¬ men lib.n.Var.feribit cornicularios.dici offciales, qui prsfunt cornibus feeretarii, quod verius putat. Spieg. C o r ni c v L ar 11 Briftionio mil ir um quoddam ge- nus,qui corniculo merebant , vnde nomen habent. Cstetum quidquid dicantalii, veriftima videtui* fententia Tornebi fib.5,adqerf.cap.io- qui cornicu- larium didum putat,quod corniculo Tribuni mili- r rum prsfttiNam vtin cxercitu Sc acie dicitur cor- nu>ita in cohorti-b. tribunorum militum corniculu, &forte in ordinibus ceoturionum.Vide.Gothofr.ad l.f.in verboadiutores cerniculariorum , ff. deiurc immunftat.adde Prat. C o r N 1 c v m oculos c©nfigere,prouerbium eft de iis dici foiituiti,qui acutos & ingeniofos Sc cautosho- mines tamen in fraudem indacunt .Sumptum a cor- n.icibus^uod aues ftnt cautiffims, Sc facilc infidias prouidentes.Hinc Cn.Flauius fcribi, cuius memi- ) nit Cisero in ora. pro Muren. quod ab ipfis Ittrif- confuitis eorum fapietiam compilatit,cornicu ocs- Z iiij T9 C ANTE O. 1 710 | los confixiftc dicitur.Hoto m.Prateins. Co rk v A« ii in l.Snali, ff.de iure immunitat.velqtu cornua conficiunt,vcl co.rnicines,qui cornu canunt, quos ASneatores a.prifcis di&os Feftus fcribit lib.i. Paternus a Tubariis eos feparat, vt & Cornicines i Tubirimbus. Vegetins lib.i.cap.j:. & Modcftus in Epitom.eiufdem.Briff Prat. C o n N v percuflus a bouel.52. Jf. quidam , ff. ad leg. Aquil.Cornu petere folicus bos, l.r.ff Si quad.paup. CorollArivm , id quod prarter debitum additu eft,tanquam aučhiarium fuperpondiuntque , id eft, vitra pondus,menftiramque adicaum.Spceg. Ccr o L 1. ar x A e anteni coroll* eram,e lamina atrea velargentea tenui inaarata : Grseci vocabant, vt annotav.it Turnebus aduerfarionim lib iS.c.aj;. Cino n A,qua reges inueftiuntur,Jtropumhabet,cu- his perpetuo meminifle debent erga lubditos, ficut beneficiarfjerga dominot inueftiturm ceremonia¬ li;. C trte non carent' lltae ceremonia allcgoria, & _ mvfterio ciuili. Quod cum Iurifperiti neque fcri- bendo,ncque doccndo explicent in fcliolistfit.vt no aliter in foro quoquc vtantur huiufmodi folenni- tatib. quam fimi£ & pfittaci vfu quoda:n inanima- to foler.t moreš humanos imitari.Oldendorp. Corona clericorum eftin-fignumregni , quod in Ghrifto expečlatur , c.duo funt genera, I2.qusft.i. Et nota quod rex Romanorum coron.atur triplici corona : prima eft ferrea, quam recipit ab Epifcopo Colonienfi in Aquifgrano eiufdem dioscefistfcrrea , Q autem fot titudinem defignat , qua vincere debet ' rebcUesrfecundaeft argentea,qttam ingreflus Italia recipit a Mediolanenli Archiepifcopo in villa Mo- dicenfi eiufdem dioecefisttatnen hoclie recipit illam Mediolani, in Ecclefia fan&i Ambrofij. Argcntum autem defignas mandiciam & ciaritatenmfignificat ipfum principem talcm eife deberettertia eft de pu¬ ro auro,qua coronatur per Papam in Ecclefia fančti Petri, ad altare fanfii Mauritij, & defignat aurum, quod omnibus metallis excel'entius eft , ipfum lm- 40 peratorem aliis Regibus & Principibus in rotenta- tu & luftitia cxcellentiorem efte debere,glof.ve!ti- giis, cle.vnic.de iureiurand.loan.Btllo.Ety mol. Co¬ rona pleiailis,qute ex herbis odoratis pleditur, non cenferitur,neq; fuitur.Tomeb.lib.a.iduerf.cap.jo. Corona vatnibant olim mancipia coronat.t, erarq;ie corona fignum captiuorum vznalium. Vnde illud Catonis.Vt populus potius ob rem bene geftam co- ronatus fupplicatum eat, quam re male gefta coro- natus vteneat, &c. Balduimistit.de iure perfonaru, CoRonarvm genera & differentias perfequitur Tertullianus lib.de corona milit. Gellius lib.5.ca. 6, Prat. Corona e men far um 1 .17.2. perueniamus, rf.de auro & arg. leg.quas conuiuiis adhiberi foiitas antiqtio- rum teftimoniis liquet.Prat. CoRonae facr£, quae Athletis in certaminib. faet is preftantur l-40.ff.de re iudic.l.s.C. quz res pignor. oblig.Brirf.Prat. Coron a e triumphales funt aure^, que Tmperatori- bus ob honorem triumphi mittuntur.BniT. Corona R i v m aurum in rttbr. de auro roron. C.& I.15. C, Theod.de legat. Seruius lib. S. vEneidos ita appellatum tradit, quod a viftis gentibus dabatur, quod proprer conceflam vitam illis impofitum erar, & vide Lampridriu in Alexandro & Ammian.Mar- celiinum iib.a5.BriiT.Prat.vide aurum čoronarinm. CoRfoRAlu pignoraad differentiam Nominum & lurium,leg.ij.ir. Sic quoque ludices, ff.de re iu 60 Corporai. is occupatio eft nuda & fine iuje i t - tentio.Connan.lib.j.c.io.nu.Ž.Bnflon. CoRpokaliS pqffeffio,qu® corpore tenetar, C«t. poraliter autem poffidet,qui poffeffioni incumbitl 24.6:1.25. jT.fin.ff.de acquirend.poffcff.l.4o.J. fin.ff de pigncr.ad.l.4.jT.tunc in poteftatem,if. devlaes. pionib.leg.79.fffolutionibus.Brifibnius, C o R p o R A l E s res funt , qu$ tangi poffunt,veliiti fundusjhomo,veftis,aurum,argcntum, &alirtes ii genuSjl.r.ff.hE autem, ff.de rer.diuif. Caiuslib.i.in. ftit.tit.i. Tangi enim , vt Lucretius ait,nifi corrus nullapoteft t es.Incorporales itaque res funt, qa* tangi non poflunt,quat in iure cenfiftuntjVthtre ditas,ob!igatio,feruitus.Brtfl. C o R. P oralis maeula in l.j.C.de Sportulis, id tli, poena. CoRPOral it e r acceptum pignus clixit lul. Pt. tritius in Epit.N0u.tit.2o. CORporaliter tradcrc.id eft, re ipfa , Godi. io l.a.in prin.C.de bonis proicriptor. Corporati ,collega:,qui eiufdem focictatis fuat& corporisjmpp.l.non plures,4.ff. de faerofan. ecelel. & Impp..l.qui fub.8.eod.tit.Hototn,Corporati , <|ai in corporibus erant, feu corporibus ciuicatumad- fcripti.Brifto. Eorum munera docet Synimadi.E- pi ft.lib.i.Epift.13. Corpore & animo poffeluoni ineumbere,luriffc riti dicunt,quia poifelTio non tantum corpore, fed animo etiam retinetur:& koc verbo lmpp.Diodet, & Maxim.vfi funt in l.confentaneum, C. Quomoio & ouando iudex fent.prof.deb. Spieg. AddeCon- nan.lib.3. c. to.n um. 8. CoRPoris & quantitatis differentiam vide apsfi Cuiac.i4.obfer. 19. C o R P v s & lus feparantur l.S.ffde aqua &aq. C o p, P v s meum vxot i mese volo tradi fepeiitr.dur j in fundo il!o,& monumentum extruivfquead()aa- dringentos aureos.Scaetiola ad propofiiionemit- fpondet in l.Titius hrredes,de legat. 3. Spieg. CorpvS pcfitum,pro fepultum apad Scseuolamin jT.cibaria,!. fi.ff.de alimen. & cib. legat.Haiusveiti vlus late patet,varieqne,quem fideliter tradit Rt- bertus Stephanus.OIdendor.Prateius. Cor P v s,pro collegiis & vniuerfitatibusi Iurifcoff. accipitur,vt Calliftratus de evcufat.l.non tantumd. i.quod cuiufque vniu.l. 3, jf. a municipib. dc boj. pofleir. 1. 7. j. 1. ad exhib. l.i. JJ.feruumjdetiiijfc l.to. JT.qui mannniittitur, ffde in itis vocan.l. 9 JT.aniniaduertendum,quod met.eauf. & alibi. Item P01np.de vfucap.l.rerum.Corporum,iaquit,triJge. nera funt : Vnum quod contiBCtur vno fpiritu ,h Grace r Sc rvpfjis vocatur.vt homo, lignš, la pis:Alterum,qtiod ex contingcntibus fe. bot dl, expluribus interfe coheretib.conftat,quod 5 WJ ; ’ /uirm vocaturtvt ^dincium,nauis, armariuin. Ttr- tium:quod ex diftaritibu; capitibus conftat, vteor. pora plura non foluta,fed vni nomini fubisfta, ve- 1 uri popmlus,legio,grex,1.24.JJ'.item ea,ff.dereivsd. !.30.rf';de vfucap.& viae Senecam lib.17. Epiftol. & Plutarch.in parsceptis connub.Oidendorp.Pnt, CoRpvs menforum frumemi.l.io. JT.r. ff. devaest. muner.Sic corpus Fabrorum l.pen.Jf. quibufdam,ff. de iure immu.Corpus nauiculariorum 1.2. S- liect, ff.eod.Corpus patrimonii 1.2>. Jf. quod autem. ff.de netit. htrred.Prat'. Co R p v s matrimomi 1.2C.rf. quod met. cauf. l.ivib quod autem,ffde ha;red.pet.!.74.& 1.77.5. dulriff mus,ffde Jegat.lib.2.1.9. jT.fi quis ius ignorans, ff.de iur,& fac. ignor.l.23. Se leg. 25. ff.de alimen.l.Briff. dic.ea dicuntur,qusE corporaliter capiuntur^ quae ?Q Cc R P v s~jd?ft^dauer^n!.Tc.quT«r pignotVfe in co.pore con 1 unt.BnJl. corpus inferre. In patriam reportare,perferri.Btif, CofifV C AKTE O. 721 C o r P o r AjVtEpiphanius annotat in lib.cui titulus veteres vocarunt confuetudine qua- damferuos. Etfic apud Athen^um lib. 5.'c. 8. cx Mofchione accipi tradit Maioragius lib.i. MifceLc. n.circa finem. Qokposaliter prarftitum iufiuranduC. fi aduerfus vend.l.penul.C.fiminor femaior.dix. id eft,vt interpretantur Dd.taftis facrofan&is Euan- gelii$,& teftibus prsefentibus: vt videre eft in au- thent.iufiurand.qu0dpr2fi.ab his,&c. in collaiio. I® 2,.ir, prineipio.Huicopponirur iufi.urandum quod verbo tenus pr2ftabarur,de quo 1 . 5. C. fi minor fe maior.dix.Pratdus. CoRPORfi qu$fiumfacere:Dotem qusrere covpore, Eade des qu£ fit qii£fti!ofa,qu£ altat corpus corpo- re:id eft, qus qii3eftu cx corpore fa&o , fe alat. Brili. Eqdemque loquendi genere,corpus in vulgus dare, pecuniam qaat ex eo quxflu mer ere dixit Agell. iib.6,cap.7. ©.o R p o a s vitiatusjcorpore vitiato$,Gra;a$ *rs7r«9a- 19 dicimus,qui catci, vel manci ,vel claudL natj fačtive funt,aut aliud /luiufmodi vitkim patiuntur. Calcp. Corpore autcmvitiati fignificantcr dicun- tur,qui propr.ia voluntatc abfcifiifunt.cap.pcenite- tes,55.diftind. vt qui pudenda vitro fibi execuerut, licef credentes obfequiu prsftare Deo, fignificauit, de corpore vitiat. cap. his qui. 55. diftin&.aut iufto etiam timore fuperati,cap.maritum,$3.diftind.Sunt enim fui ipforum huiufmodi homines homicidat, CorreiAtiva allas relata, alias ad aliquid di&a, cenfentur ea,quse fccundum boe ipfum, quod funt., aliorum prorfus dicuntur,hoc' eft , quse nifi pofiunt ad aliud referri,non exiftunt in rerum natura. Sunt Sc correlatiiia,qu* propter mutuam inter fc confi- derationem contrari j effc&us circa eandem rem,di- cuntur contraria relata:veluti acquirere &amitte- re.Obligarr& liberari.cotrahere & diftrahere.Old. Co R r e p t 1 o,magis ad verba,quam ad verbera re- fc-rtur-. Corrig! dicuntur,quse praua & dura fant, cum in meiius emendantur,reforraantur,aut intcrpretatio-* ne m.ol 11 u n t u r ,1.7 .ff. d c- iuftit. & iure,l. 79 *'* pro fo- cio.Grsci iTmnpžr S? dicunt.Brifion.Prat. Corrig eR e a?dificium,domum,k'ges,libertu. BrifT. CoR RivalbS funt,qui ex eodem riuo fimul aoua- tur.Et per tranlationem, qui eandem amicamha- bent communem.Vlpia.de aqua acftiu.l.i. Corriua- lcs,inqui t,id eft,qui per cundcm riuum aquamde* ducunt.Spieg, Cor R 1 vARE,l.T.fed & foftas,&l^.ff. deaqua & a* qu.pluu.prc> deri.uare fumitur.Fbftas,ait,non opor- tet corriuand.£unuchos efie dicens,qui fe caftraue- runt propter regnum ccelorum, de his accipiendus efi J qui verenda fibi ipfis amphtant ( maledičtum e- mm boe )fe.d de iis,qui continentes iunt,obq;Chri- fti amotcm,Venerisaffedum deuitant. Hsec fere o- mni a loannes Corafius.-Vnchoranus. Corradsre eft cum difficultate fummam aliqua cx venditionc redigere, L5.de adm.& peric.tut, lta 40 ,autem depofitioni pecuniarum locus eft,(i ea fum- ma corradi,id eft,colligi poffit, vt comparari ager. poffit.Prat.ex Hocorn. Burradhrj pecuniasjcfi: vndecunque iljas a?ru- icare,acque conquirere. Vlpianus de bonis damn. 1 c g . d i i m s. P1 er u n q u e , i n q u i r . c o r r a fa s p e c u n i a s ? p r e - fiides ad fifirum tranfmiferunt.Spiegeiius, Corrad 2RE pičluras l.j3. r£de rei vind. Corrasi nummijl.fi:atu[iberos,rfidefi:atulib.corra- fa pecunia. Corrhctio legum,hoc efic,emendatiojmutatio,fu-" gienda eft. Qup n iam, v t monuit prudetis luris fcie- tiffimus Oid.femper quoad fieri pbteft conciiiand.2 funt teges,perfpeftis rationibus earumtvt pofterio’- res determment potiu«,quam extedam, aut rc-ftrin- gant.Ariftot.lib.2.Politic.etiam fi quid incommodi habeant,receptas legesnon efie mutandas cenfuit. Et Vlpian. in L2.de conftit.princip.Inrebus, inquit, aouis conftituendis,euidens elfe vtilitas debet.Le- .C.eod. BrifT. Cgrrvmpf. re feruum, eft bon um fehium , facere , malum,fiue malu deteriore,l.i. ft.de feruo corrupto. C o r r v m P E R E album prstoris.Edičla^Chirographa debitorum.Corrupifie tabulas.Brifton.ex ff. Corrvmpere frudus,viam J aquam, aquarum du- čfus,ftatuas. villa vetuftate corrupta. Corruptum matrimonium.Brifibn.ex ff.& C. Corrvmpere iudicem,arbitrum,dclaiore, aduer- farium:pecunia,ambitione,doniš,precio. Tcftes pe° cunia corruptt.Brifion.ex ff. & C. Cor r v m p e r e pro,vitium ofierre , & violare. Sic corrupere virginem,id eft, vitiared.fi quis aliquid, ff.de posn.Siquidem corrumpere verbum tam ad a- nimum J quam ad corpus refertur,l.fi feruus feruum. ad Leg.AquiLSpieg.ex Olacn. Corrvmper e, eft infri ngere auferendo cfncaciam, vt in nihilum redigatur.Sic accipitur in 1 . ftipula- tiones non diuidunrurkn princ.ff.de verb.oblig. Et in l.pro partedr.de feruitutib.Spiegelius. 5 ° Cork v M pi dicuntur ftipulationes^egatajLiberta" tes,qu£ ahqua ratione vitiantur & imercidunt,!.u. ff.de feruitutib. Co R R v p 1 s s s(quod ad Leg. Acjuil.attinet) ridetur, qui vinum fpurcauitjvcd effudit , vel acetum fecitj velalto modo vitiauiu,I.27..fT.inquit lex,cum jf. feq. ffad leg.Aquil.]tem fi frumenco karenam,aut quid. aliud immifcuitjCuius dtfficilisfeparatio fit , quafi de corrupto agetur,d.1.27.11 di quis veftimenta.Brii- fon.Prat. gem autem correčtam allegare , didimulata lege ^0 Cor r Y p i ^ s e etiam inteiligit ur tabulas,quis ea s corrigente,poma falfi eft,fcelus reputatum. Bartol, in l.omnes- populi, Sc in l.vlt.ff.ad Leg. Cornel.de. Falf.Adde-quoque Nouel. Vtcumde Appell. cog. in princ,Spiegel.. Co r r e c t g r e s prouinciarum , pro reftoribus Sc gubernatoribus,id eft^uibus pars aiiqua proumeiž regenda tradita eft,apud Hermogenianara in L de o m nib iis,ff.de offic.prtefid.vnic.C. vt omndud.Prat. C o r r b 1 funt eiufdem obligationis debitores, quos interleucrit,I.42.ffad Leg.Aquild.35.ff.de dol.mald, 16. l 5 \denique, ff.famil.ercjfcd.31.ft.de furt.Brifion. Co r R v P te l a, eft peruerfa confu etudo faeris cano- nibus inimica,c. cum venerabiiis, de confuetud.in vol.Greg-c.ad decore,de vit.de honeft. cleric.Prat. Corr v pti appellatione continetur fraftum & v- ftum,ait Vlpian.m 1 .27.IT.16.ffad ieg.Aquii. Gorr v p t i iudiceš.Tcftes pccunia corrupti. Preiio corruptus carc.eri prsepofitus.Briffon.ex ff & C. Cicero inepiftolaad Atticum Contponfores vocat, 70 C©R rvptokbs teftamemorum aut aliarum feri- Connandib t ^.c.5.nu.i.yide Conlpenfor.fupra. pturaru,pcena falfi tenetur, non folnfi corruperint; veram etiam,fi refignauerint & legerint periniu- riam,vd li aduerfario legendas prodiderintd.i.jT.is qui.depor.qui teftamentumd-Paul* refpondit,f£ ad Leg. Corn.de falfis, l.eum qui.G.eo.tir.Spieg.Prat. CORRICBV Milocus vbi pueliae fefe exercere &lu- derc folitae elTenc.Torneb.Ub.adiierr.io.cap.io. Cortinab regia* quid lint,vide Ambrof.v. £pift.3$. Goth.ad rubr.C.vt nemo priuat.titulos. CoS T v M.,Martian.in l.vk.jf.J. f£ de publican. inter ipecies ad veetigal pertinenres recenfer , de quo 10 Plinius lih. 12. cap. ia.fic fcribit.Radix &folium In- dis eft maximo precio. Radix eofti guftu reruens, odore eximio,frutice aiias inutili.iBt libro 22.C.24. Odorum caufa,vnguent0rumque Sc deliciarum., li placec etiam fuperftitionis gratia emantur , qu6nii tlmre Tupplicamus &cofto. Vide & Diolcorid. lib. s. cap.15. & llidorus libro i7.cap. 9. Quum autem hos Marciani & Plinii locos cum ilio Pomponii cpnfero,vbi odorum vnguentorumque meminit in ff.de auro Si a rg. venio in fufpicionem, pro 20 ~Colum,cuius verbi fenfus eo quidem loco fortafte nulius eft,reponendum efle Coftum,de quo tamen iudicium dočtioribus reIinquo.Hot. C o s t v m Radix herbm in India,Arabia & Syria nafcentis , iucundi oaoris. De qua vide Diofcori- de libro i.Pliniu Iib.i2.c.i2.& l£dor.lib.i7.cvnde cotes exciduntur. Alpen,in l.C«far,de public.Cum infivls Cretae cotorias loca- ret,legem dixerat.Spieg.Prat. C P. C P. Nota eft,Confiantinopolim lignincans, vt in ex- . 0 tremo Inftitut.prsfationis. D. C. P. id eft, Datum Conftantfnopoiij& alibi frequcnter.Hotom, C R. C RAB at t v s,K^c'5ci7?oc , le&ulus merediano ido- neus, 1 .20. IT. 8dF.de fund.inftrmft.Inftručtis domibus *• legatis,inquit, Crabattus argento inaurato te&us mortis Titi« tempore in domibus non eft repertus. Hot. alii grabatus dicunt. Chat e r nomen quidem generale eft : Sed maxime proprium & aptum ad ea vafa omnia , quibus ea quae fluunt,aut infunduntur , continentur & quali )Q Tetinen£ur,lTg^TŽp enim ten Kgpreh, quod tenere čc capere fignificat.Fuit Sc cucumella genus vafeu- li curiii,quod vt arbitrora forma Cucumeris no- men fuum inuenit,ad eundem vfum,ad quem Sc Ia- bra & crateres paratum.Connanus lib.4.cap. 10.nu. 5.adde Turnebum latius hanc di&ionem expiican- tem lib ad'uerfar.2i.capi3.&c. CuTinvs par;es,qui arrečlis afferibus tam aliis tranftieriisdn modum cratis illcs preffe eircumpli- cantibus conftat, l. li fratre*, f£ pro foc. quanquam Budžeusbie concratitius legat, Sc ita videtur iegen- durruvide concfatitius* De cratitio pariete Vitruu. lib.2.c.3.Cratitij vero velim quidem , ne inuenti ef- Tent j quantum enim celerirate Sc loči iaxamento pr©fant,tanto maiori & communi funt caiamitati, quod ad incendža^vti fafces/unt parati. Prat. C r a s s a negligential.6df.de iur,& fac.ignor. Crasš e s c e r E.Vide,Mcliorefcere. CraT is T 1 ferui lit m eri o in 1 . 5 4. flF.de manami .teft. y 0 C R eare frequens verirum apud IutifcoA a qu© di^ eimus creare magiftratufn > pro conftituer«. Pro- prie ftgni{icat,gignere vel generare, vel producere. Theologi oranes magno confenfu creare vocant,a- liquid de nihilo facere. Hoc modo nihil aliudqua Deus poteft creare.Difputant tamen vaoc, an po- tentia haec creandi polftt communicari creatur«e:dc quomulta Thomas:cuius argumenta nititur infir- mare Scotus,vt fua confirmet: qu$ labefaftare co' natur Occam,vt fua figattto ifta quoq;Petrus Alia- cenf.leg. Viuem.in c.iS.ii. 18 .de ciuitateDei.Spieg. C R a a r 1 dicuntur , qu> ad aliquod munus & h«no¬ rem in municipiis, futfragus, Sc decreto ordinis vo- cantur & diguntur,Briftbn. C r e a t i on e r.i tutorum celebrarc,vid.i.8«lf.s.Co.dc admin.tut.vel curat, C R e B R a indagatioji-2*poft princ. Cod.de comraun. feru.manum. Cr e de n d i appellatio generalis eft:ait Vipian.ini. 1. lf.de rebus čred. Nam cuicunaue rei alfentiamur alienarn lidem fecuti , moX recepturi quidexhoc contra.jf.vft.ad Senatufc.Trebel. floto. CR£D£RE proprie is dicitur,qui j ta rem alienat, vt dominium transferat: qui enim dominium retinet, 10 fidem alterius non fequitur. Prat. CredsRe Sc deponerediuerfa funt Sc feparata, leg. ventrLjf.in bonis,f£de priuil.čred.Prat. Čred 1 t o r. vt cjuis dicatur, fatis , quodfidem alte¬ rius fecutus fit>vel vere,vel irgis interpretatione,L oui in fraudem,jf ,ex omni»qui Sc a quib.manu.Gld. Prateius. Čredi to res peculiares,qui m pecuiiumcredidif- fent. Vlrianus in l.his confequenter, jf.fi Hlius fam. ff.famil.ercifc.Oldend.Prat. 20 Creditores eos accipere debemus, qui nliquara ačtioncm vel ciuilemhabent ( fic ramen, ne cxce- ptžone fubmoueatur) vel honorariam, vel in fačtu, Vipianus 1 is cui.ffi de ačiion. &obligat. Old. Pro¬ prie tamen -creditores funt, qui pecuniam mutuam dederunttam Grxcis,quamLatinis:& fimiliter, qui eis refpondent, debitores funtqui ex cauia credai debentd.incendiumiC.il ccrt. pet. Ted parrigitur v- trorumque appellatio etiam ad alios contra&us, 1. ii.ff.de verb.lign.Lomnem, flf.de iud.ita Sc toti Non. 30 luftin. qqart£e locus eft non tantum in mutuo, veru. etiam in aiiis conrra&ibus 0 quibus fideiuffores aut madatores acce/ferunt, aut rei conftituts pecunio?, vnde vcndirionis, emptionis contraov:iilud ffinnUSu/Joy appellaturjvide Gotho.ad 1. i22.jf.i.ibi;pecunia nautica accepit ff.de verb.oblig. Cr e di t V m fignificat vfaras, de quibus fi.dem habe- re dicebatur creditor, quod eas fuo tepore non exe- gi(Tet,for$ ipfa non tam credita, qua vfuris occupa- ta ddocata erat.ltaq; credendi verbu,quaqua gene¬ rale ftt, magis tamen mutuationibus iftiscengruit* qua c^teris cotrafilibus. Connanus lib.7.c.i.num.2. f K e D1 t v M a mutuo differt,quo genus a fpecie. Na creditum confiftit etiam extra eas res,qux pondere* numero,menfura continentur:ficut fi eademrem re¬ cepturi fumus,creditum eft : Itemmutuum non po- teft effemifiproficifcatur pecunia:Creditum autem fit interdum , etiam fi nihil proficifcatur , veluti fi poft auptias.dospromitt.atur. Paul.l. mutuum, Cfi. cert. pet, Prat. In Cr e di t v m pecuniam accipere,pro accipere mu- tuo,velutfuarn fcenerare.Opp.mandatu domini fu- mere &£cenerare. Vlpian. in l.fi remunerandi,jf.a- pud Iulian’jm,tf. mandat. Oldcndorp.in creditum ire, eft musuum aut promutuum contrahere. Pro- mutuum conirahit,qui vice debitoris fe reum čredi tori conftituit.Guiacius traflat.4.ad African.fol.43. poft princip. Črede n tia eft aflertoria epiftola,quam vulgo cer- tificationem vocamus, cum fuperior magiftratus fi¬ dem facit pro fubdito, vel etiam pro alio. Sumitur etiam pro arcano vafalli fideicommifto, lib. feua.i. tit.17.vel fi credcntiam ad eorum damnum fcienter manifeftauerint. Prat.Spieg. Cr e d en t 1 a Ri v m nominant barbari eum , qui fit , Hapibus prxguftadis:quem peculiari nomme Sue- a ton,in vita Claudii, vocat prjsguftatorcm. Qui ad principum mcnfas minutatim,f«o more , eduiia cc- fcindunt: qui mos apud Itaios vbique eft vulgaris. Stručlorum nomine vocari poffe, cenfuit Infulanus: Spieg. Prat. In Cr e d i t v m ire ex caufa emptionis,vel alio fimili contračtu diciturd^.^.is autem, tf. ad S. C.Maced, In C R. e D 1 T v M abire idem fignificat, quod alias di- cit ur fidem emptoris fequi, Sc fidem habere de prc- ti©,locat,Pra.Iri creditum ire Paulus dicit pro co,quo.d eft dare mutuo^quod fieri no pot,iiifi de ii$ 7*7 C ANTE O. 74 rebus* qu« fun&ionemrecipiunt in genere fuo.Vi¬ de Connanum lib.7.c.x.nu.2. In CR e di tv Mire per prolepfin fimpliciter pro ere- dere pleruncjue accipi conftat>1.2*jT* mutui datio.fh de rebus creditor. Prateius. In Čredi T v 14 ire dicitur , non qur rem fuam fen certam fpeciem'vendicat, Ted in perfonamagit, vt /Ibi fatisfi at. Prateius. InCRHDiTv M iri dicitur, cura rei dominium ia ac- cipientem transfiertur. Brili' _ 10 In Cr E v i T v m poflidere,eft in crediti vicem &[locu pollidere,!- X5-iT.ii pignora,rfide re iud. Prat. In C R e d i t v m autem poftidere , dicitur in oranem pecuniam,qua! debita eft:vel etiam dicitur,qued iti« creditum poffidere idem fit, quod iure domini) poi- fidere,quia in creditum ire f«pe domini) translatio- ; nem fignificatj.in naue,ffi.locat.& item verbu pofii- dere,L Rutilia.ffi.de cont.empt.&ln^erator dicit- iu¬ re domini) poffidere,in trad.pign^gjfeiaf.l.i.& fin. ^ ff.de iure domin, impec. Cod.fic fentire videtur VI- pianan leg.a Diuo Pio.if.fi pignor.fr. de re iudic. fi malic fe ipfuffi aliter explicet: Compedes quas ipfi fs cit } i£/ : 'm vtgejht fakir. Vt loquitur parosmia. InCREDHo efle argehtush dicitur j quod in homi- nibus eft,1.27.if argento.ffi.de suro Sc arg. Prateius ex BriiTonio. Čresit ladpeilatio eam tnntum pecuuiam demon- ftrac , qu« peti poteft , non etiam eam, qu£ peti- tioncm quidem non habet , folutione autem fa&a, > repeti non potdfi,L F- fi fundum,ffifolut.matrim. qu« furculos illos fuppe- ditant, Sc vnde faciculi componuntur. Alii gremia Sc gremiales legunt,cenientque fic dici, quod a ru fticis gremio deferri foleant. Duaren.l.fru&us 7. jf fi fundum,ffifolut.matr.Pofterior EtymoIogia Con hano difplicet, Sc prima probatur lib. 4.0.1. num.7 Adde Brechceum 1. Garbonum in tit. de verb„& rer obligat. Alii tamen Germina Sc Germinales arbo res icribi volunt. CREP.ida. Id genus calciamentorum appellanfur crepid«,quod Grsci 5 vocant , eiufque cal- ciamenti futores crepidarii funt dičti. Sempronius Afellio in lib.rernm geftartim 14. Crepidarium, in- quit, cuitellum roga uit,a crepidario futore. Gellius libro ij.cap.20. Adde Tiraquel.3.L connub. gloffi t parte i.nu.27 Cr e T 1 Fot) 1 n a e L9.iF.fed fi.ffide vfufr.l.ij.iT .inde eft.ffieo.L77.ffi.de verb. fign.l.13. & de public. l.j-if. vlt.ffide rebus eor J.7. Jf.fi vir in fundo.ffi.folut.matr. Briflbni-rs. C r e T a dicitur terra tenax. Ita accipitur in 1. fi cre- ta?.ffi,-de furt.io. Bell. Etimol. Cr btaef o din-A dida eft,vnde creta effioditur.Sed cum multa fint.Cretf generajCymolia, Sarda,Vm^ bricajfaxea,argetaria,fgula, de Cymolia Creta in- telligendum eft dixiffie lurifconfultu lib. 27.fr' tit.de reb.eorum qui.l.fcd fi.Caius lib.39.de publicanis Sc vedig.l.fed Sc 2.Eft autem Creta Cymolia , qua v- tuntur inlahificio panmirii 3 ad kn« duritkmmob «0 Hendam.NebriiTo 40 >0 C R e ta si fodereJ.jS.ff.de dolo.Cret« fodiunds: ca a . fa fpecum facere.l.59. ffi. de furtis. Crets eximenda; leruitus.L5.ffde feruit.pržecbruftic. Briff. Cr etatae crcp:dar,id eft,candid«, vt fafciaš creta« tas ad Atticum dixit Cicero. Torntb. lib, n. c, M aduerf. C r e ti o. quam ita diffinit Vlpianus n. titulo.Cre- tio,ait,eft certorum dierum fpatium,quod daturin- ftitutoheredi ad deiiberandum, vtrura expediatei adire hereditatem nec ne : velut Titius hereseftor cetnitoque in diebus centum proximisjquibusfcie. ris poterifque:nifi ita creuerit,exheres efio. Hote* mannus .Et hanc Vlpiani diffinitioncmprobatlild iib.5. HtymoLc.24.his verbis:Cretio,inquit,eftcer- tus dieru numerus, in quo inftitutus heres a ut adit hereditatem , aut finito tempore Cretidnisexcludi- turmec liberum eft ei , vitra hercditatis ius capien« d«. Cretionam follennitutis rneminit conftitntiol vnic. Cod. Theod. de cretione & bonarompofi. lion.&iege 2.Cod. Theod.de mater, bonis. Cmit nibus, procurationibas jn-cap- ius Quiritumi.di- iiinei. reponendtnn putjm , quod & res & verbain. dicant, qua? ex Ifidoro lib.;, Etpiriolog.tranfctipti a Gratiano faere. Cretionum folennitates fuflule. rune Inipp.conftituciones l.i. Cod.Theod.de mat® bon.1.cretionum. Codic.de iure ddib. C. RE t i o aut vuigarisdicitur,aut continua, Vuigj. ris, in qua adnciuntur h« c verba.Qmbus fcieri$,po. terifque. Continua,ir. qua non adiiciuntur.Vlpian,. cap.Inftitut.ia.Hotomannus. CR 1 m en generale verbum efu , deličh comprehen- dens, Bart. in l. tranfigere.C, de tranfad.'IjirilW lulti tamen crimen d deličfo fiue maleficioperfpi- cuitatis ftudio plerunque fic difiinguunt,vt Criffii« nis nomine capitalis fraus intelligatur,quibusRef pubiica l3editiir,veluri esedes, Falfitas,adulterium. Deličli vero , priuata noxia,qua priuatim quifquc l&ditur, veluti furtum , iniuria,&e. Vlp1anJ.17.jf, i^.ffi. de cediL edičfc. Noxas accipere debenuispriiia* tas, hoc efl eas , qu«cunque committuntur exdeli- dis , non puhlicis criminibus. Hinc tituluseft, De ^Triuatis deličtis , lib. Digefiž 47. & apud luftin.tit. De obIigat.qu« ex delid.de item qu« ex quafiJdi- do nafcuntur,lib. Inlfi.4.Nonnunquam tamenCri- mina j.e-aque priuata nominancur. Vlp.iibr.i.f.j.ff, *de p(hn. Generaliter placct in legibus publicorum iudiciorum vel priuatorum criminum,qui extraor* dinem cognofcunt prsefedi vel pr«fides, vt eis. qui pamam pecuniariam egentes eladuntjCoercmonera o.traordinariam inducant. Hotom. Cri men ,pro criminatione Sc accufatione ponitura« pud Vlp. L 7. ffi de accufat. Gauent itaqae finguli, quod crimen obiiciant, & prceterea perfeueraturos fc in criminc vfque ad fenrentiam. Priori verbode- !idu, pofteriori accufatio lignificatur. Paulus I.H7. fi'de reg.iur.NuIlum crimen patitur is qui non pro* hibet,quum prohiberi non potefh Macer leg.j.ffij concufI'.Sed fi ideo pecuniam quis accepit,qaod cri¬ men minatus fit, Scc. S ic I.3.C. de calumnia.l,ioyff. de reg.iur.L2i.ffi.de fenat. Sila. Inft.de fufped.tut. in prin. vbi quod luftinianus crimen , .Theopbilus appcllat. Hoto. Prat.Sic In C r 7. m 1 N e perfeuerare dixit Vlp. in l.f» ffi deae^ cuf.id eft, in accufatione. Briir. Crimen fufpedi,id eft,criminatio,accufatio.Vlpb. l.i.if.i. ffi.de fufp.tut. Sciendum eft, fufpe£icrimen cx lege 12.tab.defcondere.Id vero cpioroodointelli* geadum fit,mulii qu«runt ,-cum crimen a lege Jd- eendere hon poftit. At refpbnfio facilis eft: verU legis 12. tabularum h«c erant: SufpeČH tutoresre- mouentor. Decreuit igitur kx , quod I40C crimen 729 e (Tet, ideo<5'i«lege li, tabularum deli&um effe co- gnofcimus.Si enim lex non effet,nec deliftum fuif- fet, feu faltem fiiiffct, feu faltem fniffe non cogno- uilfemus. Sed cum legis virtus fit vetare ac punire deličla.l. Legis virtus.tf. de legibus. merito dicitur hoc crimen ex lege 12. tabuiarum defcendere, Al. dobrandinus ff.fciendum. Inftit.de fufpečhtut. Crimen maieftatis. Maieftatiscrimen,vt Vlpianus eleganter diffinit,eft illud, quodaduerfus populum Romanam,vel aducrfus fecuritatem eius,committi- j 0 tnr,l.i.(F. adlcgemlul. rnaieft. Securitatislignifica- tionem Accurffum non intellexilTe admonuit Bu- daus,qui tnquit: Securias Reipubl.eft are ixmt cum fcil.ftatus Rejp.ita compofitus eft,vt nulla ex parte periculum imminere vidcatur , nec lit metus belli externi aut inteftini. Jtaque hoc loco fecuritatem ab VIpiano Latina locutiojiis libenter obfcruanti, acceptam efte Solent autemhuius criminis rei,fe- cundum HonoriiS Arcadii conftitutionem ,bonis omnibus fifco addičtis, gladio puniri. id quod vo- I0 luit lex i2.tab,qu£ lic haber,Qui hoftes.cocitauerit, quive operahofti tradiderir , poenam capitis dato, Eam vero iegem lcx iplalulia maieftatis deinde ampliauit, nec immerito. Eft enim crimen adeo a- trox, vt in qu$ftionibus 1 sfc maieftatis Papinianus dixerit, debete etiammulieres audiri. Nam & Lu- cii Catilins coniurationem Iulia mulier, fecundum eum, detexit, & Marcum Tulliutn Cos. in iudicium eius inftruxit. G R i Mii N 1 sCx maieftatis eft, vbicunque quis centra p principem vel vrbem aliquid moiitur, aut qui pro- fugit ad hoftes, vel illos iuuat qualicunque caufa, fcilicer, armis, conlilio, vel pecunia : vel qui fubie- &as prouincias nititnr facere rebelles, ve! feditio- nesaut bella mouet in ciuitatc, vel qui pratlatum, magiftratum vel principem occidit, vel qui contra latus eius militat , vel arma fen & occupat contra Kempublicam. Et idem dicitur crimen perauellio- nis,ia eft, hoftile, nam perduelles dicuntur hoftes. Secus li committatur hoc crimen non contra Rem 4 ° puhlicam , quia tune non dicitur perduellionis,fed fimpliciter maieftatis. Et nota. Non fubditus crimen \xCx maieftatis non commitrit, vt in ff.rur- fus.incle paftoralis de re iud. vbi rex Sicilia: Ro¬ bertu; non eo modo fubfuit Henrico'lmperatori,vt crimen lxCx maieftatis in eum commiferit. Olden- dorp. Prat. Crimen deriuare. Lege, Deritiare crimen. C R t m s N domeftieum ac vernaculuin Cicero appel- iat,qiiod intra parietesadjnifl'um,nondam peruenit 5® mpublicum rumorem. In Aiftionein Verrem. 5. Spiegeli us. Crimen txpilats;lia:reditatis, quia adhucdominus non adeft,a!ioquin furtum eflet: vt quod in hoftico eft prsdam agere , lit in fuo dilabentibus dominis compilare. Ex Alciato. Spieg. Crimen importare, appetere iudicio, pro acesfare. l.qui cum maior.ff.de bon. 1 ib. CRi m £ N‘militate eft , qnod folis militibus capitale eft , cjteris vero ciuibus aut impune omnino , aut So non tam graue. Vt arma amittere vel alienare, vai- lum tranfcendere, per murum caftra ingredi :&(3 quat funt eius generis. Conn. libro nono , capitej. num.S. Cr imi n a extraord;naria differunt a popularibus & priuatisivide Cuiac.8.obf.j3.1n illis(extraordinariis) res agitur citra-folennem iuris ordinem,& citra mo¬ rem prifeum legum.nec obferaatur etiam pesna le- gitima , Cuiac. & Gothofr. ad rubr, ff. de extraord. crimin. 79 Cm MIN A,in quibus impunitas dabatur indici(id eft> 730 ei quiciusfacinoris, cuius ipfeeftconfciusjlatebras indicat)funt maieftatis & proditionis. C R 1 m 1 n A publica recenfentur in l.i.lf. de publ.iud. Pontificium ius , vnumquodque crimen puplieum cenfet. Spieg. Cr 1 m 1N A legitima,i.e.quorum iudicium lege aliqua publicorum iudiciorum.eft confiitutum. Vlp.L3.ff . i.ff. de crim. ftell. Prenaftellionatus nulla legitima eft, quum nec legitimum crimen lit. Solent enim ex hoc extra ordinem plefti. Hot.Prat. C R 1 m 1 N A publica alia fanguinis p cinam ingerunt: alia non ingerunt:In iilis pacifci licet:in his non li- cet, Gothofr.ad l.tranfigere.iS.C. de tranfačb Cri mi n a r 1 aliqneml.4. ff. li quis ff. vi bon. rapt. Hriflbnius. Criminaliter vfurpauit Vlpian, in leg. memi- niffe.qme eft poftrema.tit.de Furtis. Scatuola autem criminale dixit in 1.2. de appellatio.recip. quodeft cotra nobiles Grammaticos,qui a crimine,crimino- fum,non criminale defleflunt. Spieg. Hinc. CriminahA iudicia, vide Iudiciorura alia Crimi- nalia.Hotomannus. C R 1 n a in l.ei.jf.r. ff. de aur. & arg. leg. Mofcopolus «t%i' s-%JSr. Kfyvoy fini &&7ftai otcaru Tete N«ix* cuta.Qcicrtts. Eratcjuc? adeo apud Memphim in Scrapidis templo aienfura e fculpto faxo conftru- čTajinfcriptis per interualla cfubitalibus hneis, per quam Nili inerementa indigenis indicabanrur:que- admodum Heliodor.hiftor. ^Ethiop.iib.p.cftendit. Quam menfuram a paganorum templis ad Chri~ ftianorum a?dem Conftantinus tranftulit.Pofteain- de demptam,Iulianus Serapidi reftituit,tefte.Nice- phoro libr.io.hift.ecclef.cap^.Brilfon. 3 ° C vb v s,q»id lit,vide Gothofred.adl.i&jf.euentus.B, ibi kfA$'k?!>ct) quam etiam argam nuncupant.Prat. praecipue quide clamoli,l e ues } cucullati,ligmpede$, q y -q o n e s apud Silium Italicu-m funt galeje peili- _ 1 “Tl - C - V ^ T J .. Tl - .. .. n 1— 11 I, /*. A. -1 -* r. ■ n ... , O ! 1 I — ... .... _ .1 n cincii funibus.Vnde Bardocucullus genus eftveftis cucullatje,a Bardis Gallorum gente, quod hoc pras- cipue genere veftis vteretur. C.eteru Viatores olim cuhores Scvinitores fero colentes appellare cucullos in deCidiei opprobrium folitos annotatTornebus hb. aduerf. 2. c>i.ex Plinio Sc Aufonio. C v c v m a, quid lit apud Iureeonfultos in l.prima.jT. diuus.ff.ad leg.Cornel. de lica. pluribus modis de- claratur,variando lečlionem. nam aliqui reponunt C uft rogali j Cucunia.Sunt etiam qui Cucurnia feri- ^0 bendum contendant: quibus Bart. nofter aftipula- tur,intelligens de quadam freni parte. Sesute eum declarauit gloffator in l.vnica.C.nulli licere in fre-. nis &equeftribus fellis.lib.io. Sed hanc Accurf.& Bartol, fententiam reprobat Alciat.in Annotario- nibus Suis in hos libros Cod.in rubr. nulli licere in fr e n is eque{lribus.Nihilom»nus vera ledio eft Cti- cuma vel cucumella:& eft vališ coquinatorij genus, ad calefaciendum aquam,quod exsre&ex terra fačtum eft.de quo etiam Martial.& Petronius Arbi- 60 ter,quos in Mifccllaneis citat Angelus Politianus Centuria jo.dum nititur oftendere apud Martiale lingulare verbum non effe cucumam : quod alij fu- fpicabantur. De cucumis meminit Diuus Ambro- lius Sermo.po.Dijjinquit,tui aut senci funt, ex qui- bus cucum^ rnelius Funt ad vfum hominum.vbi pro vafe a^neo videtur pofuifle.Spiegel. Vtitur eadem voce Marcellus libris de Medicameniis fepifftme, vt teftatur Cuiac.obferuac. lib.10.cap.15.in fin. Pe- „ Q tr®ntus Arbiter ia Satyr. Frangitur ergo, inquir, 7 cesetverba funt Silij, caputbis cudone ferino Stat cautum.notat Tornebus libro aduerf.i.cap.17. Cv 1 .voles,quid ftbi velint h xc verbajurifconf.often’- dit in l.fi mundauero.jT./i tibi.Mandati. C v 1 l 1 B e T rcličtum ex familia,quomodo recipiea^ damdegerelidum cailibetex familia. Cvi vsl 3B.£T conditionis-.hascaddita verba inprin^ cipis conftitutione,edift:o,decreto, lege, feu quauis alia difpolitione dignifllmos quofque regulariter comprehendunt.Oldendorpius. Cvi v s de par.vicid ? 6t L4.quor.appe1l.nS recipiunt.in Cod.Theod. & apud Cieero.i.Rhet.ad Heren.traditur. Theophiius etiam kcuh fitftov vo~ carin jf.alia deinde.Inftit.de public.indic. BriiTon. Et hinc patet error eorum,qui folhculum lupinum apud Ciceronem Rhet.i. ad Herenmum poni pro culeo parricideE contendunt,quod falfum eftc colli** gitur ex lib.2.Ciceronis de inuentiane, ex quo traf- portata funt illa ad Herennium : Qujs enim non in- telligitur folliculo folum os parricids? inuolutum prpmptum cuiquc, Hctom, CriMI 757 C ANTE V $ E. 738 C v l p A e quinque fpecies tta&ant interpretes,vide- licet, latilfimam,laciorem,latam, leuem & leuilfi- mam.fecundum Bart.in l.quod Nerua.ff, depo. fed certe,exhuiufmodi gradibus maiorisaut minoris eulpm non poffunt conftitui diuerfte fpecies, iuxta L6n.fF.dc inftr. vel inftru.leg.l.is cui.ff.quemadmo- dum ferui.amitt. Et ne qaidem poffunt omnes cul- pse gradus certis definitionibus explicari, quia cen- fendo magis, quim difputando percipiuntur, Om- nium enim seftimatio arbitrio iudicis cemmittitur, is l.femper.jf,cuipam.fF.quod vi aut clam, quein ante omnia diligentersftimareopartet, qualitatem & conditionem perfona:, de qua agitur i. eius. jT. fin, ff. de oper. iiberr. Quare Vdalricus Zafius lib.i. Xe!j>. fingui. cap.z. reiečta interpretum iententia totam haneculparum materiam aliter tra&at. Cul- pam in duas duntaxat fpecies diuidens, in latam & leuem,cametfi non improbet,leuem, leuiftimam, diftinčtis nomimbus vfurpari,dum non ad fpeciem referantur. Latam, duplicem facit: Ignauim , qus 10 a dolo abeft: & verfutim, qu£ dolo eft proxima. d. L quod Nerua. 1 . mulicr. jT. fed enim.ffad Trebel- lianum:' & 1 . fi conftante. jT. fi maritus. ff. folut. matr. Culpam ignaube effedicit ,qum fupinam & crafTatn negligentiam refert, quam ignaui & focor- des homines iruracfcandis negotiis adhibent, 1. nec fupina. 3cl. Regula. ff. fed fačti, ff. de iuris & fad. ignorant. 1 . lat® culpm.ff. de verbor.fignific. Nec dicas ex Bart. eiufmodi defidiam fatuis & mente ^ captis conuenire: nam cum de culpis traftamus,in- 3 quit Zafius, contequens eft, nos de eo hominum ge- nete loqui, in quos rationem, licet craffam haben- tes qua!itas culpa: eadere poteft: furioFos autem, & fatuoi, vtpote rationis expertes, a culpa fedufos eiTe, neminem ciam file puto. leg. diuuš.fF. de offic. prsiid. 1 . fed etfi quseciinque. jf.i, ff ad leg. Aquil. Lfia.fF.de adminift. tutorum. 1 Clem. 1. de homi- cid. Culpata vero verfutiK Zafiuseffe dicit, qui cum in rebus fuis prouidi fint & diligentes, alienas tamen res affeftata quadam negligentia, Ssimpro- 40 uidentia maligne, vel negligunt, vel dilfimulanr. L fi fideiuifor. in princip.ff. mandat. Verum nec haee Zafii traditio arridere poteft.vtlatam imprimis cul- pam in duo genera diftinguamus, cum hoc nec lege, neeratione probetur. Et leges de lata culpa in iinguiari numero vbique verba faciant. Deni« que quoniam culpa qua de agimus.ab imprudente, non etiam a Fciente committitur , quamuis lata, L lata: culpa. fFde verbor. fignif. vt merito explo- denda lit culpa illa verfutia, quam comminifcitur S° Zafius, qua proprie dolus diei debet. 1 . ea qua. jT. fin.fF. decontrah. empt. Sed tktota eius diftin- čtio, commentitia eft , jcum nufquam culpam fub gis nominibus, ignauia & verfutia legamus. Opa¬ re lureconfultis recentioribus aliter hac culparum traflatio inftituenda effe vifa eft. li itaque culpam dupliciter accipiunt in genere & in fpecie. Id quod non eft nouum in iure noftro, vt de adoptione Icgi- mus 1 . z.iF. de adopt.de legitima b.ared.l.j. ff. de il- lo.fFpro focio.l.lege.ff. de verb.fign.cum fimilibus. Culpa in genere confiderata deli&um includit, & quodcumque adum illicitum l.fi feruum. jT.i .ff. de verb.oblig.deinde in fpecie vt a dolo vero feparata eft ; Quam quidem ita definic Corralius lib.4. Mif- cel. cap.i. vtfit imprudentia qua homines circa res alienas vel negligunt, quod fieri oportetj, vel faciunt, quod omitti debet. Hacvero duobus ca- ptibus ab ipfis' circumfcribitur, vt alias Culpa di- casur latior, alias leuior ; 1 , cum res. jT.culpa.fF. de leg.i. 70 C v t p a latior, eftkfio tam rcprehenfibilit Ci .initt- fta, v. fecundumcommune« fenfum nen pafft ex- cufari. Vt fi quis faciendo, aut pmermittendo non intelligat, quod omnes intelligunt. 1. cedere diem. ff.Sa.L lat* culp3t.lf.de verbor. fignific.aut fi quis non ad eum modum curet res alienas, quo propriat Folet. 1 . quod Nerua. ff. depof. Hic enim tanta eft fraudisfufpicio,vt tališ incuriofitas refte cenfeatuc dolo comparanda, vel proxima, vel etiam dolus i, pfe. Nam h® phrafes effečtu iuris infpeff o non dif« ferunt.l.i.jT. hsc a&io.ff. fi menf.falf. mod. dixe. L mulier. ff. fed enim fi quis, ff. ad SC. Trebell.qua- re Vlpian. in leg.i. jT. non autem alias. ff. fi is qui teft. lib. elfe iuff. erit. Jed culpa, inquit, dolo pra- xima dolum reprsefentat. Quanquamcnim Fecun. dum rerum naturam, fimilia, non proprie fint ea.. dem res, ciuiii tamen ratione nihil prohibet, alte- rum pratdicari de altero, propter eofdem fere iu¬ ris sfFečtus. Adpellatione enim doli mali regu- lariter lata culpa continetur. h).IT. ex hoc edifto. ff naut. caupo. ftap. Quia, inquit Vlpianus, in loca- to & condučlo culpa , in depofito dolus duntaxat prseftatur. 1 . l.jT. fi quis feruum.ff depofiti. Ethoc fefellit Bartolum fe fruftra torquentem in 1 . quod Nerua: ff. eod. titu. quemadmodum arbitri pronu« ciatio eft Fententia. Sunt tamencerticafusinqui- bus lata culpa dolo non comparetur, quos hic ad- Fcribere nimis pro!ixum foret,eos vide apud Cor- rafium lib. 4. cap. z. Mifcellan. Nam neqne pro¬ pter culpam adio de dolo datur,neque ob culpam in litem iuratur, neque ob negligentiam remotus i tutelainfamiamincurrit. Poftremo in criminibuc dolus a culpa feparatur. Goueanus ad 1 . fi menfor. ff. fi menf. falf. mod.Ec ex his inielligi poteft deli-. nitio Martiani 1 . m adione.ff.de in lit. iuran.fed in his omnibus inquientis, ob dolum folum in litem iuratur, non etiam ob culpamifeilicet leuiorem.A- lioquin ob latiorem iurari,verius eft, iuxta 1 . z. C. de in li.iuran. Vbi autem dolus pro ipfo fafto ac. cipitur. ibi lata culpa, pro dolo, per iuris interpre- tacionem non intelligitur. leg.in lege Cornelia. ff. adl. Corneliam de ficar. Profado autem accipi, eft ipfura faftum per fefe tam turpe cenferi, vt pu- niatur,vt proprie canueniat illius diifinitioniCon- ftat autem diftare definitiones doli & culps. Old* Prat. C V L p A contingit bifariam, alias faciendo aliquid quod noceat, & hnc retinet Domen cuipse: alias na faciendo, vel prmtermittendo quicquam, vnde da- num confequitur. Ea vocatur negligentia, l.ma- gna negligentia. ff.de verbor. fignif. Simile vide- mus in adoptione,quse dicitur adrogatio,l.z, ff. de adopt. VndeIexFape vocat latam negligentiam pro lata culpa , 1 . tutor. qui repertorium. jT. com- petet.ff. de adminiftr, tut. & 1. fi fideiuflor in prin- cip.ff. mandat. DilFoluta enim negligentia,inquit, pcope delum eft.l.magna.ff. de verb. fign. Elegan« ter difputat Paulus ini.fi Feruum.in pr.de vei-b, o- bligat.fic dicens: An culpa, (quod ad ftipulationem atdnet) in.Faciendo accipienda fit, an non facien- do.ltaque lex freouenter promifeue vtitur iftis ap- pellationibus culpm ac negligentiKjjr.prsterea.ln- ftit.quib.mod.re contrah.Culpi autem nomine, alt luftin.id eft, defidis ac negligentiee, Li. jT.is auo- que.ft'.de aa.&oblig.Culpa ergo idem eft,quod ne¬ gligentia, fegnities,defidia,1.7Z.ff.pro foc. 1.5. C. de peric.atq.ita incerpretantur capa.jT.prmterea, verf. quod fi qu3c fuit pr.cauf.benefic.amitt.in vfib.feud. tametfi non effe negligentiam,fed eius confequens, quidam putet.Prat. C v l P A fi latiori adnumeratur ignorantia iuris com- umnis , nifi ob setatem , fexum, velrufticitatem A j, C ANTE V. eJKufetur, l.regula eft, in pr. & Jf. fi qui.s ius igno- raosift.de iur, & fadr.ignor.Sciar.t,inquit Paulus,i- gnorantiam fačii nor. juriš prodelfe , necft ultis fo- lere fuccurri]i federrantibus. fed tum appellatione dotrnon continetur, l.fed etfi lege, JT. fcire autem. ftide petit.hered.Nihil his refrngatur l.a procurato- re.C.mandati.A procuratore dolum & omnem cul- pam prsftarLquaii vniuerfale, Oinnem , de tribus faltem accipiendum fif.kg. Nerarius.ff. de verbor. fignif.nam non folum tres aut quinque, fed infini- ros culpae gradus fignificant Imperatores. Summa- tim, de cuipa teneri procuratorcm.Vlpian. drcit in Jeg.fi procuratorem.JT.proinde ftrmandati, Oiden- crorp.Prateius. Latioris autem culpae nomine cur lurifconfultus latam intelligat dičt.l.tjuod Ncrua, Corrafius libr.4-Mifcell.cap.i.nura.14. bane putat efte rationem qua comparatiuum pro pofitiuo, vt Grammatici docent concinne non vno in loco po- jiitur. leg. minus,leg. verbum amplius & leg.fi a te re ftipulatus.ff.de verb. fignif.cap. confilium de ce- 10 leb.miir.cap.auaririae.deelečLin fi.vt apud Virgil. 5. jSneid.Atque illum tales ia&antem peftore cu- ras,Triftior & lacrymis oculos fuftufa nitentes, Al- foquitur Venus.Stat illic, Triftior comparatiuum pro pofitiuo.Quando enim triftis eft Ventis,, vt tr-i- iftior nune dici poiTit?nep dubium.igitur , quin ex verifimili loquentis rnente diftio larior vim com- parationis amittat. Pro pofitiuo,inquit Qtaintilia- nus, comparatiuo vulgo vtimur,vt fi quis infirmio- rem fe dičat.Nec prueterea abfurdum videri debet, 30 latioris cuipa: verbo, latam intelligi : cum & gra- uiorem eam,fimili comparatiuo vfus Medeftinus quandoque dixerit leg. homo libert, ff. de acqui- rend. rerum domin. Corrafius libr. 4. capit. 1. nu~ mero 15. C v l p A leuioreft inctiriofitas,vel negligentia,quam alii plerunque homines in rebn* fuis folent euita- le.Ia enim peceatur duntaxat leui cuipa,quod non sam diligens fuit, ficut alins cpaifpiam circumlpe. flior fuiffet leg. fi cum venderet. in fin. & leg feq. 4 ° fiv de pignor.ačtio. leg. fi putator. ff.ad leg. Aquil. Gulpam leuem effe, ait Paulus,cum quod diligen- ter prouideri potperat, non. elfet prouifum, aut tSc denuntiatum effet , cum periculum euitari non poftet. Dičfa eft autem leuis, non,quod aliquartdo non grande damnum adferat,fed quod nulla plane coniečlura colligi poteft animus tnali confcius. 1- deoq,defefius ille,Bo omnino femper excufetur: Se¬ nior tamen exiftimari folet,etiamfi magnum fit da- jum, Argum. leg. hi.flide calumntator. Et quem- 50 admodum in delo & latiore cuipa mens hominis infpicitur: ita & in cuipa leuiore fimpiicit-atis ha- betar ratio : Fraudis interpretatio (inquit Papi- nianus) femper in iure ciuili, non ex euentu dun- taxat,fedex confitio quoquc defideratur. Sim- plicitatem autem adpello generaliter omnem ani- snj fegnitiem , vel rufticitatem, vel inertiam. leg. j.jT, fin.ff. de fufpe&.tutori. Proinde nullum cer- tius eft argumetum animi firoplicis ac minime ma¬ li, vnde cuipa procelfit, quam fi in proprits rebus nihilo foleat effc diligentior , ac fuerit in alienis. 1 . mulier, JT. fed fi.ff. ad S,C. Trebellia. Sed fi, ait Vlpianus, cum diftrahere deberet nonfecit lata rplpa, non leui, & rebus fuis confueta negligentia, huiufmodi rei rationem reddet, Quo loco non di- fti.nguitur duplex lata cuipa,vt quidam opinantur, #ed leuis cuipa deferibitur. Imperitia qtioquc le- niori culpar adnumeratur, fi modum non excedat. leg. imperitir.ff. de regul. iur, leg.idem iuris eft.ff. ad leg. Aquil. leg.fi quis id, quod JT. doli mali. ff. 70 de iurifdift, kg.t.jT. fin.ftide eden.kg.J3. JT. vitim. ffde. de fufpeff.tutor. Illud ¬awum cft,q U oi lex-nonnunquam, autho-minum conuentio, vltu innocentiama cuipa , requirit etiam diligentiam vel cuftodiam alieuius. Et in hoc difcerni fol (n J huiufmodi adpellationes:vt alia cenfeatut diligen- tia,vel cuftodia,qus nominatim exigitur: alia,q U it facit ad materiam culpae leuioris. leg. 1.iT.-fsepe e . nenit.ff. depof.leg.contraaus.ff.de regul. iuris.leg. cura-res.Jf.cuipa. f£de legat.i.feg.fi vt certo.J.nunč videndum eft. & jT.feq. ff. commodat. leg. (i Clin venderet.JT. fin. ft'. de pignorat. afi. & leg. nauta S caupo.ff naut.caup.ftabul. 1. hiredes eius. J,n ra tanttim.ff famtl.ercifc. Ea enim diligentia velcu- ftodia, quae ieorfum & nominatim debetur,ad cxa. ftidimam boni patrisfamilias confuetudincm t.vi. gitur.vt adparet ex d. 5\ non tantum. Et euiden- tius ex leg.fi cum venderet.jf.fin. & 1. feq. ff,(j e gnor. ačiio. Verba enim Vlpiani,Venit, Paulus fic interpretatur. qux diligens paterfami- lias in fuis rebus praeftare folet.Ex prmdičtisomni¬ bus obferuandum, cum adpellatione doli mali tj. gulariter comprehendatur latior cuipa; confeques efte,appellationem eulpee non adlatam, fed ad le- uem culpam pertinere.leg.fi mora. ff| folut, matri. mon.leg.in.venaitione. JT. de tempore. Digeft, reb.iudtcis aučlorita.poffid.Prat. C v L p a M qui fimpliciter dicit/del^ui Ioqui intelli- gendum eum P.Faber feribit in l.contraSui. if.Jt diue.f.reg. iuris.quse a Grscis adpellatur. eum confule de culpte-gcncribus erudite difieren- tem.Prat.Adde £c Corrafium Mifcellaneorum lik, 4-C.I.& Rteuardum allegata l.contra&us.ff.dt reg, iur. Vide etiam latiffime Curtium lib,j, ( . 2Ž.in princ. C v l p A vxoris vel mariti diuortium fa&um folat«. ve matrimonium dicitur,cnm alteruterdiffidiicau- fam prteftitit obmores,veroi gratiafimprobatas.l.}, iT.nunc videndum.in fimftfide ntinorib.I.J8.I.44.&I, 4vff.lolut. rrutr.l.io.ff. de verbor. obligat. leg.u.J vlt.ff. de adulter.l.si.^.penult. ff. de condit.&de. monftr.l. confenfu.C.de repud.l.vnic.jS.fileac.Coi, de rei vx.adl.& apud Vlp.in.Inftit.tit.6. Cie. Topit, Si viri cuipa faftum eft diuortium, &fi mulier na«, ciutn remtfit ; tamen pro liberis manerenihil0- portet. Terentius Hecyra,Ad,p. Scen.;. Nctjuecji- pa hoc euenifte difiidium mea. Effeque hoc verban iuris Seruius in^.Atneid.adnotat. Briffon. C v 1 p a autem vxoris direptte nuptif videntur,fi iili furenti nuntitt remiferit,fi modo furorferendus no fit his qui circa eam funt, leg.22.JT. fi maritus. tam feq.ff.folut. matr.Briflsn. Cvt P a b adnumeratur imperitia, veluti Ji medicus ideo feruum tuii occiderit,quia maleeum jfecuerii. aut perperam ei medicamcntum dederit.jT.imptli- tia 8. lnftit.de leg. Aquil.I.9.JJ\Celfus.ff.loc4ti. Cv l T v s Vill;e.l.i2.^', Neratius.de inftraft.Cultun vinearum,pra:dior.um fundi,agri. Briff. exff. Articulus C v M,copulam fignificat.lcg.142.Digeft.de verborum fignificationibus. ltaque fi quis Tttio cum Seioffe iegare dixerit,vtrique legafle intelligi- tur, ficut vtrumque legatur, cum fundus cum de¬ mo lcgatur.leg.i12.jr.fi italegatum. Digeft.de leg. libr.r. Cseterum cum quis Titio cum SeioJegat, fine alrero alter ad legatum admittitur. Nar« & cum Proetor dicit Vt n T r e M c v h - J-i * ESIi IN POSSESSIOKIJi tsst fint liberi,venter iti pofieflionem mittetur lege-iit Digeft. de leg.lib.i.leg.s;. in fin. Digeft.dc mami*, teftament. Itcm vt in illo: Sticbuscum rationesde- derit, cum contubernali fua liber efto, leg- f fi™' ji. Digeft.de ftat. liber. Hotomsnnus. Hacvabi, r vu 10 p : ?4* < CvM QVA?V OHSeCIH 4NNGB.VM *n IT f-A-CT-vSj&fi quatuerdecim annorum evit fačlus, eandem conditionem habent.Sed pofterion fcriptu- ra per conditionem tempus, priori per tempus con- ditio demonftratur.l.22.ff,quando dies legxed.l,4p. in prin.& J.i. ff.de leg.lib.i.Briff. Cvimni tonforisl.-n.ff.adleg.Aquil. •C v m pro Quia,in leg.41. S. teftamento.verf, quxfitu, ffde leg.i.l.Ai.lffol.matr.l. 27.ff.de cond. & demon, leg.;..SF.qusri ff.vt in poffleg,1.2y,if,vltim.de adul Briffoniusinparerg. C v m, id cft,vtcum]uc in l.i.vbi Goth.C.de paff. C v M prspolitio ad perfonas principales non cohi- rentes polica,cepuiatificut particijla, Et,l- Titia §• nibil.de leg.priir.o.l.fi quis inquilino.eod.tita.cum fim.Spieg. Cvmoj £,Vide,Qtficunquc. CvM commediffimum erit,vt accipiendum lit, expo~ nitur in l.auus il.pater.ff.de iur.dot.Old. C v m dare potuerit.pro , Cum dederit.i.ftatuliberps. ip S-Ci quis acceperit libertatem.ff de ftatulib.leg.qui sdes de incend.ruin.nauf C v M inftrumenta fundusdegatus, exponitur l.i.ff. de fund.inft.h.cum ibi not.-G.de verb.fign. C v m lufta: tetatis fačlus fuerit cum perfečtsr statis fuerit,cum adoleuerit,de annis i4,completis intelli- guntur.Albericus locosindicat.Cum ad legitimum ftatum peruenerint, an verba hsc conditionem in- ducant,not,in l»ex his vcrbis.Cod.quan.di.leg. ced, Spiegelius. C v m nupferit lego,vt intdligatur,vide in leg.fi lega- tum.ff.de condir.& demonftr. -£vm omni caufa:Hisverbis vtifoletlex,quotiesfru- člus,pertinentia,acceffiones, & rcditus, veluti in v- num fafcem colligere vult : quali dicat, quicquid caufam duxerit proueniendi quouis modo ex rea- liqua.vide Inftitut.de ofn.iudic.Prat, C v m oporcuerit,&,Si.opurtuerit,eandem fignificatio- nera habent.l,quodcur.que.ff,de vevb.oblig. C-v m populo agere(qux verba legis funt 12. Tab.)eft 41 rogare quid populum. quod fuffragio fuo , veliu- heat.vel vetetivnde Rogatio, pro lege dičta: Gon- cionem autem habere , eft verba facere ad popu- &im,fine vila rogatione.Gdl.libr.13.c3p.14. Prat.ex Kotom, C v M Patribus aurem agere,cft ad fcnstum referre. Vid.Bud.in Arinot. poft.Spieg. C V M omnibus qux domi funr, quo fenfu hxc verba veniant accipienda,.declarat lurifconf, in l.Seius.in in princ.cum inibi notide Icg.Prat. C-v M voluerit, ad tempus vit£ cxtenditur. tefte VI- piano in leg.fideicommiffjf. fic fideicommiffum. ff delegat.j.Spieg, C,v m is in tutelam fuam peruenerit.Item,in fuam tu- telam & fuam poteftatom.Item, cum fui inris fuerit fačlus. ltem,cum ad pubertatcm peruenerit.Item,& Jfi cum fux xtatis.fuerit fačlus, vel legitimte fačlus, cum iuftar ptatis fačlus, vel cum maturx statis fit, vel cum adoleuerit.Vide Vlp.in l.cum filicffamilias. de leg.j.Spieg. _ C v m „quatuordecim annorum erit fačlus j &, ii qua- tuordecim annorum erit fačlus ,«andem conditio* snem ha-benr.Sed pofterioriferiptura , per condicio- riem, tempus: Priori, per tempus conditio demon- de kg-J. Spiegel. Cv h iMtnio efTe dicebatur apud antiquos,cui nominatim a populo dabatnr imperium:Cutn po,te- ftate ellc dicebatur,de eo qui a populo alicui nego^ cio prarficiebatur. Feftus. Ita diftinguuntut impo= riutn S-pateftas, l.y.8wai. ff.de vi publ. Hotomann, Prateius. C v m s a c c o adire,eft poftulare vt fibi eueftigio5at-> quc eodem temporis punčlo pecunia foluatut-Pau- lus l.ioj.ffde folut. G*uod dicimus in eo barrede qui fideiuffori teftatoris,id quod ante aditamffsredira- tem ab eo folutum eft,dc-bere ftatim foiucre, cum a- liquofcilicet temperamentu temporis intclliger,- dum eft.nec eninreum facco adire debet. Hot- Sac- - cum autem Afconius interpretaturmanticam quan- dam,ad maioris lummre continendas pecunias.Al- ciatus lib.i.parerg.c.8. hxc verba adheredcm re- fert.De eodem exiftiK]o interpretandum quod feri- bitur Luc. 22. (Ruando mifi vos. fine facculoJ Prateius. Cv mera apud Horatium in epiftolis vas eft vel vi- mineum . vel fičtile reponendis frugibus idopeirm, Grtecis xu4sx»,Torneb.lib,aduerf.5.c.i3. Cv m V l A Ti P, eft ius perfequencli multisačlionibus in vno,atque eodem iudicio cditis,gratia ininuen-! darum litium permiffal.fi idem cum eod.in princ, ff.de iurifdid.l. fi1C0dic.de annali exceptione. Quš- admodumenim cumulus debiti, vocatur epaduna- ■tio multarum fummarumfita cumulus ačlionum eft editio plurium ačlionum.l.maiorem,& l.feq» J.Cu* -mulum.ff.de pačlis.Old.Prat. CvmvlAtio ačlionum, ficut etiam peconuentip, cum prxiudiciisj & toto iudiciorum proce.ffu eft im- trodučla propter compendium litigandi, fcilicer.vt apudeundemiudicem , eodemque temppre fimul difceptentur ea,qus alioquin multiplicatis fumpti- bus 2c moleftiis feorfum expedienda forent.pt ide® commentatores refte dicunt : Cumuiationem per- mitti femper,nififuerit nominatim prohibita in iu- rc.l.fi idem cum eodem.ff. de iutifd, omn. Oldend. Prateius^ C v m Vi v i pacrimonij'l.j.ff.vbi publ.cduc. Cvm v L v s sris alieni. leg.4, ff. ad Senatufconfufe. Trcbellia. Prat. Cv m vl v s debiti.pro augmemo.apud Vlpianum ra leg.fi plures.& Papin.in leg.maiprem.dcpačlis.leg. vIt.Codic.qui bon.ced. •C v m v l v s legati.l.i.ff.traftarifff.ad SC.Tertfil.Cu- mulare vitium.l.d.Cod.arbit.tut.Briff. CvtCABv iA,pro primis rudimentis, apud Alfrelium, in leg.amica4f.his ctvnabulis de ofiic. pra-f.pra-t.^f , -cumque,in proamio Inftitut. Erafmus citat Aureli; verba in explicationc partrmis, Ab incunabulis. Notum Virgilij hemifticliium,Gentis cupibula no- ftrx. Similiter & crepundia, pro prima attate acch piuntur Spiegelius. Sunt autem Cunabuh} pro? prie£ifcix & panni;, quibus pueri in cunisrnuefi- uuntur , inuolucraque eorumvno vefbo lanea,& linteaiTorneb.aducrfat.lib.y. cap.10. Sie Iuftinia- nus has inftitutiones appeilat prima legum cupabu- la. Tkeophilus vertit, Et Pompornlus feribit Sextum AElium veterem Iurifconfutcum fcnpfiffelibn!m,qui continebat iuris Cundbula. A c oeputemus hanc elle rnfrequen.tem metaphorapij Juftinianus prima vrbis R:oms cunabula , & pirrnss, fidcicommifforum cunabula ničit.Aurelius quoque appeilat cunabula pra-Fečlorusi Pj^topio , &c. Bal- duin.in prpccmio Inftit. Aa % So 60 73 743 C ANTE V. CvNči J VCCsbuhlJSiSdfiflguli^u* ratio nomireii complediitur,g«neratim refertuf ■ i; ctmfto* popu- los. Cod.dt Turo. trin. l.fciaut cufti,de probat.Hoc a uro ci ab omnibus aiftat, quod hoc quidem omnes, . feft coniunčtos &co ngregatos: iliud verocontinec ttiamli fint in diuerfis locis ; fi Fefto crcdimus Spieg. C v n e i peditum funt globi, vt vexillationej,equitu turm£.Atque ita haec verba diftinguenda funt in li.de bonis milit, in C.Theod. Vegetiusli. 3. cap. 29-Guneus dicitur multitudo peditum, quae iunčla cum acie primo angliftiorjdeinde latior procedit, & aduerfatiorum ordines rumpit.Idem lib.i.c, 16 • Tcrtio pratcipiendum eft, vt quadratam aciesn re- pentc canfiituant: quo fačlo in trigonum , quem cuneum vocant, acios ipfa mutanda eft. Ammian. MarcelIin.libr.3(.Congregatofq. in cuneos fenfim progrediens Gotthorum optimatim Farnobium cu vaftatoriis globis vacantem licentius occupauir. Et poftea:Vefperaque intendante Gotthorum va¬ ftatoriis cuneis prope flumen Hebrum fubito vifis; Quibus in locis promifeue globos & cuneos ab eo auftore appellari cernimus. Globos autem etiam Drungos (non vt vulgo legitur, Drumos vel Gru- mos)vocitatos Vcget.libro tertio fcribit.Qua de re alias plura.ne extraca!cem ( quod aiunt)fermo de- currens leftori faftidium pariat Brilfon. Cvtticuvi pro.canali, per quem vapor trabitur in balneariis vaporibus. in leg.Proculus. Digeft.de damnoinfefto. leg. fupra iter. de aqu.pluu.arcend. Vlpianus in leg.Seruius autem de Riuis. Cunicu- lum vocat foramen fitb terra oecultum. Feftus pro- tulit genere neutro.Spieg. ex Old Prat. CvNICVlVm pergentem in Iulij, more Gratco di- xit Pomp.in l.j. Jf.vlt.ff.fi feruit.vind.BrilT. CvNtCVtvM agere LiiJ£de aq.& aq. pluu. arcen. Cvk l R B,Lege,Inquino. C v p I D i ,pro amantibus eleganter apud Vlf. in fin. l.i.de aed.il. edi8r. C v P I D i t AS,hoc eft.ftudium difcendi,optima ratio viuendieft.bapudlulianum.de fideicommiff.libert. 40 Et Cupidus nihil a ftudiofo differt, Grammatico- rum placito.Spieg. C v P P A,&cuppula vafa funt vinaria,in qulbus vina conduntur. leg. Luciuš. ff. de legat.^.Gothoffed.ad leg.vinaria vafa.to6.ff de verbor. lignif. Item VI- pian.de fund.inftr.leg.inftrumeta.Cuppas ejponit, vafa vinaria Japidea,vel de terra faifta,at coftant ex lignis. Item de leg. 3. leg.cuius. Vafa, inquit, vi¬ naria, id eft, cuppa, & dolia,qu£ in cella fixa funr. 744 33 a eauponibus,qui eo in poculis vtebantur. N»ui,„, Qui duaseupas mero plenasexhaufit. Cotta. Sk- pradidis de cupis adftipulatur etiam Cuiac. Ob' feru.jib.9.cap.i6.dum ait, cupas 04 *« ptyh lstJ ' poni d veteribus gloffis: eafdemq u e a quibufdam vocari gaulos. CvprbsSi inter infrugiferas arbores referuntur.li. cet conifers fint i & refinifers : h*co!imfuneb ; i; arbor habita eft: ideo apud multas gentes in rami- teriis feri ccepta:yide Theophraft.4.de plant. Goth, ad l.competit.i6.jf.i.fF.qu#dvi aut dam.addetit.C de CuprefT. Cvpressvs. Cupreflus arbor eft ( vti docuit Plin.) nato morofa, fru&u etiam fuperuacuaeft , bacti, torua,folio amara,odore violenta, at ne vrnita([uj. dem gratiofa.de cuius virtute.& potentiavideree# inter eteteros Diofcoridem Iib.i.c.86. Hancattcm Impp.Arcadius & Honorius vetarunt excidi, ncque vendi per yEgyptum , quod huiufmodi arbores(vt inquitgl. in tir. De cupreffis lib.ii.G.)continercnt aggeres tenentes aquam Nili, quae opominis tem- poribus fpargitur per agros, cum 'in Agyptonon pluat.Anchor.Adde Forcat.dial.i.Necyonian. Cvpressvm nauigiis aptam arborem fuifle indi- cat I.26.D.de acq.rer.dom.Virg.lib.2.Georg. -- Dant Mile lignum Nauigiu^ians^omibus cedrofpue Cuprijfof^ut. Briftbnius, , C v ra, pro onere,fiue prouincia alicui delegata. Sic I.C.in l.i.de oific.pratf. vrbi curam carnisadillum fpediare dicit. Salomonius interpretans hanc lege, vc-rf.Et ideo forum fuarittm fub ipfius čuta eft.Ver- bam,inquit,curae hic pro follicitudine , imperio,& iurifdi&ione intelligo, quia in magiftratibusficac- cipi folet.Spieg. C v r a oidium facrarum.l.i.ff.ne quid in locofacro, Cv R a Epiftolarum inter officia prafedi vrbi ponitur, l.fin.vbi Cuiac.& Gothof.C.de offic.prtef.vrb.Etdi- citur a Cafliodoro lib.12.cura canonicarum Epifto¬ larum. In dift. 1 . fin. pro Epiftolarum quidamle- gunt perfonarum. Cv R a i cultura feparatur^.fi quis a non domino In- ftit.de rcrura diuif. Nam & oues & pecorum fruftui curari dicuntur,!eg. 6 o.in fin.ff.de leg. 3.1. 6. J.non folum ff folut.matrim. Item arbores leg.j.ff, de ion penf.in reb.dot.Prateius ex JBrifTonio. C v R a fi appe!latione,interdum curatorumaftut,ma¬ miš,feu curatio fignificatur,Tit.de rebus eorum<)ai fub tut.vel cura funt. Cura adulti,furioli | muti, ventris.Briflf.ex ff & C. De Cuppulla lureconf. de trit.&vtn.leg.l. fi cui.in 5 ° Ctp.au pro ineruftare, I.27. if. vlti.fFad l.Aquil. Cuppis,inquit,fiuc Cupullis.NebrifTenfis. Simplici p.Iouian. Pont.lib.i.de Afpirat. effert hanc vocem, um ait: Sunt autem cupae vafa vinaria maiora ex ligno , quas fatis improprie multi Vegetes vocant. Feftus , & Cafar commentario belli Pompeij , dum inquir: Cupas taeda ac pice refertas incendunt.Vo¬ cari autem cupas id ger.us vafa, oftendit Luc. illo carmine: Na.mqv.e rdtem vacua Jliftentant vndicpue ci pa. Cupisenim nauesinmari fuftinentur,cum ipfarum 60 latera & carina refarciunturid prifcis difta caupa,a cauo:& hinc caupones: Decupa, qui vinum minua- tim vendit. Cicero : Vinum a decupa & propola quotidie ftimit. De cupis meminit etiam Vlpian. in leg.qusefitum eft.jT.i. eodem titul. enumeratque inter ea inftrumcnta , qua exportandorum fru- ftuum caufa parantur. & in l.j.JT.penultim. de vino trit.oleoq; legat. & Alph.in leg.in naue Sauphei.H. Item fi tečlori locauc-ris laccum vino plenumco- randum , & Ule eum pertudit. vt vinum fit effufumi Grpci exponunt partim 'Sili itd ? toč au nf, alij verbum de vtrbo.Hi ml fgprntmfPnt, Gvrare ,pro operam dare , in l.ccngruet. lic enim Haloandri editio habet.de ofHc.pratfid. C v ra R e pro aegrotis mederi, l.ii.Jf.pen.ff.adejhib. Cvrare negocia pro gerere . l.t4,jr.i.ff.comm.di- u id. Prat. C v r ar e lacum.l.27.J.vlt.ff.ad l.Aquil. Cvrase veftimenta . lege 12. ff. de furt.lcge ji.lf locat. C v r a t E agros accendere, apud Vlpia. in 1 .luliana- de Legat. 3. apparet Accurfium , quod variat lcfiio- nem ,non fatis intel!exiflfe : nimirum neglcftis bo¬ nis autoribus, qui de re ruftica perquam eleganter, fcripfere.Spieg. vitim.fecundum veram leftionem.ff locati. Cu-70 Cvrator. Generali vocabulois dicitur curator pa etiam vafeuli genus eft , quod nomen fumpfit qui rebus alicjuibus cufandis gerendftVe pratfichM. Hiw 745 Hinc Suetonioin CalcUcitiir curator munerum ac venationum.Frontino curator aquarum,6c"Catulus a GelliOiper tranflationem , curator reftituendi ca- pitolij. Curator igitur in iure eft , qui rebus vel 'adulti, vel deco&oris, aut furioli > curandis geren- difque prxponitur,& fecundario perfonis. Itaque, officium curatoris in adminiftratione negotiorum coftat,adeo,vt adminiftratio bonorum minoris, cu¬ ratoris authoritatem requirat.Datur autem curator C. AKTE V. 74^ memerantur.Sunt enim adotefcentiutft.furioforum, prodigorum, mutorum,furdorum,dementiu!r., fs- ta3riim,debiUumquc- perfonarurr„& eofutfl,qui re¬ bus fuis fupcrcfte non poffunt.ff. & C. de curat,fu- riof.& Inft.de curat. l.i.ff.vlt.fkI.2.3.4.& 5.ffde po- fiu!. Horum nmnus cura & caratio adpellatur fub tit.de rcb.eorum qui fub tutel.curave funt.1. ipff.de pdftul.lcg.n. ff.ex faS0.b25.iT.ex caufa.ff.de minor, 1 . pC.de tranfaS.Briflf.Hinc & generaliter, fi r,e vila praifinitione, &fpecialiter, 10 Cvraiiokis iudicium.leg.ir.ff.de aufto.tuto.feu affio adminiftrata: cura?, b4X.de tranfa&.Prat. Cvsatiokbm rcftituere eadem forma . qua & tu« telam dixit Paubl.32.ff.de minor. id eft,curs admi« niftratse rationem reddere.Prat,ex Erilb C v r a ti o,fiue Curatela, eft poteftas feu munus ad- -miniftrandi bona eius, qui vel ob starem , vel ob rnentis corporifve vitium prseffe rebus fuis no po» teft. InterTutelam autem 5 ? Curationem hoc in- tereft, quod Tutela eft poteftas, in capite libero, id eft in perfona pupilli: Curatio vero,nifi illa furiofi tit.rei &cauffa? datur.Tutor inuito & ignoranti da« tur: Curator inuito adolefceati non datur. ff. Item limiti Inft.de curator.Tutela anno ra. H n 1: [it: princ. Inftit. Quibus modis tute finitur. Curatio anne 25. pt.lnftit.de curatoribus.Prat. Hinc C v a at or definitur, qui adultorfi & puberum fub- ftantiam adminiftrat . doneč vigefimum quintum Ktatis fus annum impleuerit. Harmenop.cit.de tu« tor.Hotom. Cveator aliuseft Ltgitimus, alius Honorarius. Legitimus dicitur , aui datus eft iis quib. lex xrr, Tab.dari iubetmimirum furiofis & prodigis.Hono« rarius dicitur,qiii d prstbre datur ei,qui nuper pu- bes fačtus,idonee fua negocia getere non poteftiice furdis,mucis, perpetuo morbo affečtis leg.i. & paC ff.de curat. fur.b48.de adm. tut.bi.iT.vlt.ff.de mun. &hon. 1 . 14 . ff. pen.ff.de folut. C v R at or e s 0perum.b7.ff.de offic.proconf.l.2.5T.t. ff.de oper.publ.l.i.ff. fed etfi. ff. ad municip.b17.iT. penult. ff.de vfar. quibus fcilicet extruendorum re- ficiendorumve sdificiorum cura mandatur. leg.i. ff .hi quoque & 1 . vltim.ff.de mun.&hon.Pliniuslib. ro.Epift. adTraian. videntur non mediocrespecil¬ nih' poffe reuocari,a curatoribus operum, fi menfu- r* fideiiter aguntur.Briffi Cvratores corporum. leg. penultim. in fin. ff.de colleg.Prat. C vrat o E municipum.b5.hKc verba,ff.quod vi aut dam. ad certam caufain.vt,cum minor agens,vel conuen. eus,curatorem acceperit, vt caufam fuam fufcipiat, ac fi bi in iudicio auxilietur, vrque pro fecurn ad- uerfario litiget. Si quis autem obligatum fibi mi- norem, vel res eiushabuerit, is prorfus ad eius cu¬ rationem non accedat,r,e quide 11 vel Iex ipfa vocet, Quod enim pro fe itle non agat, qui & de fe quod vult, ftatuerit, & poteftatem rerum aduerfarij eft confecutus ? Propterea enim & illud fancitum eft, vt fi manifeftiffime conftet,eum, qui curator confti- tuitur ,iuribus minoris teneri,neque ille curator fitme quando aut C.ilendarium furripiat, aut alias probationes , qus ad manum fint, fupprimat, & curatio minori rerum fuarum perniciem adferat. 1 . omnia. in Authent. vt flui obligat. &c. colum.6. Anch. C v r at 0 R bonorum, qui ad diftrahenda vel geren- da bona abfentis , vel eius, cui batres non exiftit, vel qui apud hoftes eft, vel cum feripti hsredes de- liberant a Pritore datur.l,48.fKdeadniin.tut.b;,ff. vlt.de Carb.edicb Ieg.i3.& j.ffide cur. ft1r.b5.iT.his verbis. & 1.22.ff. de reb.auft.iud. bi.in fi.ff.de mun. & honor. 1.3.ff. deferiis. tit.de curatobon. dan.l.15. ft.ex quibtis cau.tnaio. 1. 22.ff. fi curator. ff manda. I.50.ff de folut.leg.12.ff.de minoribus. Gratce tržspr- Ritr»? voeari leribitur in 1. 46. ff. 1. ff. de adm. tut. Briflbn. C v R A T o R eft,qui poft pueritiam, fequentem iuuat trtatem adolefcentite,aduerfus multarum rerum pe- ricula egentem adhuc auxilio. Item dicitur & is, 40 qui per totam jhominis Ktatem fubuenit incidemi- bus multifariam defeftibus. Datur enim principa- liter caufis & rebusiin confequentiam tamen etiam perfonis Iulianus in b confiiio ff, de curatoribusfu- riof. I.D. Marcus.ff.de off. p rzf. Vnde fit, quod ap- peliatione tutoris aliquando contineatur curator, vt in 1.2. ff.de tut.& curat.dat ab his. Et in bpater, ff. conditionum verba. ff de condit. & demonftr, Oldend. C v R a t v r v m fe promittensjvt alius det decem,fi- So Cvrator rcipubl, leg. fin. Digeft. de oiKc.adfeff.b deiufloremdando locupletem liberabitur. l.vlr.ff. vit. de reb.cred. Cura enim ab eo tantum exigitur, qus fcilicet non nudiš & inanibus verbis, fed re & fafto aliquo oftendatur. leg. illa ftipulatiodecem, &c.& ibi Duaren.Digeft.de verborum obligation. C v R A Palatij, Dignitatis nomen in auia Conftanti- nopolitana.bi.Cod.de Comitib.Sc trib.fchoblib.12. Quod & ex Ammia. Marcellino cum alias faepe, tum lib.31.fadk intelligitur. Tribunus,ait,Equi- tius, cui tune erat cura palatij.credita. Meminit 60 & Gregorius Turonenfis lib.2. hiftor. cap.8. Zona- ras vocar. Sic enim Annal. torno j.in luftins feribit. 1 acT;©- ff jtv@- be.v- fitic j KegtOTtAaTdr tsc/ 3 stajAf/aT mt.unn. Idem in Leone lfauro. Tuu 3vytri(yt t iS Apv>i@07ig.dedamn.infea.l.j.if.3.Digeft- qued vi aurclam. CvuTor Caffaris, pro.procuratore 1 . fi.ff.de ofE., proc.C2f.l-5.ft.de iur.iic.Prat.ex BtiiT. C v rt AT or s s fru-uenti,& olei emendi>quos cr?7z.«tt, &ŠAataioc adpellant 1. fi.ff.de mun. & bonor. l.n.ff. ad municip.l.p.ft.de neg.geft.Eriff. V R A t o R Kaiendarii l.fin.jf.irem refcripferunt f-ab de admin.rerum ad ciiiit.pepthleg.prima.C.Theod. ^le cur.Kalend.Brifionius. V rat o R-diuin* vel dominic« domus.leg.fin.Go¬ dič,de quadrienn.praefcript. > NoueiI..Iuftin, conftit. i.Prateius ex BrifTonio,. C v R AT o r ventris dicitur,quividu£ mulieri. gra-. uidx rclitStse eib.um,potuni,,veftitu.m,tedum pro fa- epltatibus defundi,& pro dignitate eius atque mu- lieris ex defundi bonis prsbet. l.i.jf. 14..& ivE>ig. de vent.in poftlmitt. 1 . penult.jT.etli.Digeft.de ritu 30 nup. leg. 8. Digeft.de čarat fur.leg. 48. de admin. tutr. Cv RAx,pro diligenti & folicito. Caius 1. 18. ft. de ar- dil.edid.-Si conftanrem,aut laboriofum,aut curace, vigilacem efle, aut ex frugalitate fua pecukum, ae~ quirentem affirmauerit.Hotomannus. Cv r c v m A in lifa;n.C.tic.nniii iicJpfr-en. & eq. eft, rt refert Cuiac.obrer.lib-u.ca.xo.ex Chaldaico Le- xico,randalium.Sed acquiefco,inquit,Hefychio rna- gis, qui his verbis cv »Mjuaf-, , Curcumam 40 interpretatur Camum j quod genus eft ornamenti equeftris vilius freno, , frcni tamen vel. ocreae vice. Cvn x a trita ftgniftcatione fenntus Romani,amplifti« mique ordinis čonfeflum figni&cat. qu* fenatoria dicitur l.i.de conful.in C.Tbeod. BrifT. C v R 1 a & fenatorum,& decurionum dicitur leg.j.ft. quod cuiufque vniuerftl.38.jY. iudicis..ft. de pcenis, Adde Ferret.tit.de nuptiis. Cv RIA pro lo.co accipitur , in quo magiftratus ha- 50 beri folet. leg. 2.in prin. ff.de origin. iur. Old.en- dorpius. Cv ria 1 i s .Curiales dicuntur curi5munerib.adfcr.i- pti.Gothad rub.C.vbi quis de curial.dičutur quo- que eiufdem curiae homines. hoc modo accipitur Cod.in tit.de curialibus vrb.R0m5.item C o d, in ti¬ tul, fi curialis reli da ciuitate rus habitare maluerir. X;em curiales dicuntur odicio,curia£ve iudiciu ob- tnoxii.bpr£fcript.& ibi gloff.Cod. de praefeript. 30. vel 4p.ann0rum.Qu0s autem aulicos dicebat prio- res in philologi5nuptiis,Martianus peruulgato nuc vocabulo etiam curiales nuneupat, tefte Cael. Rho- 4|g.iib.i2.cap.5, Ancb. C:v R j a in municipiis & coloniis fumitur projoco in Cjuo confiiiurapublicum habebatur, leg. 3. ff.quod cuiufque vniu leg. communium p. C.de natu. lib. Prat. GvRiae & Curiafse leges. Initio ciuitatis Romanj populus fine certa lege,fine iure ceno primum age- re inftituit, omniaque manu regis gubernabantur. 7 Q Pcjfte^ j au.čtaad aliquem modum ciuitate , ipfe. Ramulus traditur populum in triginta partesdiui- fifte,quas partes curias appellarit, propterea quod tune reipublicas curam per fentcntias earum par- tium.expediebatcEt ita leges quafdam &ipfe curia- tas ad populum tulit, tulerunt & fequemes reges, qux omnes confcripta? extant in libro Sexti Papvrij leg.fecnnda.in pr.de orig.iur.Digeft.Anch. CvR 1 a E Dominicales,in pagis & villis funt qux ve- tuftatis velutvmbram referunt Zali us in L2.ff.de o rig iur. C v r 1 a e familiarum.Lege, Curia, C v ju a L 1 s,idem qucd Uecurio, id eft, qui in oppi- do tanauam fenator eft,ronftat ex- 4 . fi qnis curialis. 12.C .de epifc.& cleric.vbi qui Curialis,idem poftea Dccurio nominatur.Hotomannus, Cv Ri al e s>fub Romanis principibus erant ex prin- cipalibus ciuitatum,& qui munera omnia fuftinerc cogebantur, & ab aliis tributa exigere:quorumco* diciaccepit peffima exiftimari,quia a praefidibus,5- xa£toriburquetributorum plerunque inquietaban- tur,cogebanturque de fuotenuiorum onera fubire; de ideo prohibita eis erat prardiorum alienatio , ns folum euerterent,ftuitandorum munerumcaufa.Ei Ak.Parerg.Spieg. Olim vero cum aliquodoppidd incolis eflet deftitutum, Triutnuiri Coloniaseo.de- ducebant, & decimum quenque confilio fiue Cun'5 adfcribebant: vnde dieios efTe Dccuriones feribit, Pomponius: Fuitque is vetus iegendorum primo. Curialium mos. Sed cum deinde multi iugerent Curialia munera, & coljaberenrar curitE hominum penuria : Theodofius ftatuit naturales liberoscu- riis ciuitatum' deditos, fieri legitimos, vt hocpn- mio plures ailicerentur ad Remp. Sic enim propter aliorum penuriam n e cefte fuit Spurios reciper?, quod fieri. rečie pofle grauiter olim refponderac V-lp. BaLif^aliquando autem Inft.de nupt. Adde his notat*i ab Aldobr. ad tit.de nuptiis jf.aliqmndo autem. C v R 1 a s a cura ditftas efTe, veluti perauas publica falus curaretur, non line magna ratione Porapon. admonet. Siquidem cura, folicitudo eft , &anxie* tas animi, quafi cor edens. Et profeftotali conatu atq. diligentia _ Rcmpubbcam iuuare oporfetOld. Prar« CvriA autem, alias fignifičat ordines liominum.qui curant, vt in dift.1.2. alias locum, in quocuraban* tur res diaince , vel humana. Nam & Curia facer- dotum, 5 ccuna fenatus^rat. ficut Hoftilia,Pom- peia, lulia. Inde Curiales, feu curiones, ad curiara pertinentes.Erat apud Gentiles maximusCurio,Li- uius 3-deca 7.cuius autoritate omnes curiones rege* bantur. Feft.Goth.ad I.tB. jf.io.ff.de vacat.mun.Cu* riata lex a curiatis comitiis.Curionatus ipfe.msgi* ftratus.tfta enim omnia iignificanulTimam habent deriuationem a.cura,fc.ilicjet qo$ ad puhlicam vti- iitatem p e rti n et. H oc;.t em por e dicimus curiam Ro¬ mani Pontincis,.lsxiperatoris, a!iorumque princi- pum,quod ibi frequentiam hominum verfari vi- demus. Csetcrum. vim & poteftatem verbi, hoc eft' rem ipfam auam fignificat, nemo animaftuertit :& propterea curiatum maieftas in ieuiftimos vfuspau- latimeft perduda.Cod.fi curialis reličh ciuitate, rus habitare maluerit.Oldomdoroius Prateius. C v R 1 A l e S- equi in jeg.-^Codic. de muoer. patri- mon.Briff. CvriAlitas quam barbare dicitur,tam inepte ne- ceftitati opponicur ab interpretibus, dum docent hoc aut illud procedere de curialitate : neeraroc- tiam contra appertum textum,pr.ecepta legum tor* quent.es ad arbitrariam.licentiam. Spiegelius, Cyri.aayh. 749 C ANTE V. C v mar vm luspre Curarpm vulgo cum vitiolcgi 75 » tur in i. i. Cod.de appariterilj. prsefcft. frsto.lib.12. quemadmodum etiam 0 'T/ 50 ?iei&!: quod in boe infar. esre- centefque partus aut expofiti,aut pnrentibus egen^ gentibus nati alebanturnn illo, pueH grandiufculb qui nondum labore fuo vičtum ; fibi parare pote-* rant.Hotom, 'Cvrricv L v m temporisdd eft,exitus,in Conftit.vt . Alberic.indi.cat: quemadmodum apud Cft ei o ri ' e ^ Curriculum vitže,Iegitur.Spieg. ■Cv RS Or proprie eft , qui pedibus cebriter literas Paulusin legiferuus vrhanis.de Leg.^. Curfores m -familia recenfet. Jnterdum Viator appellatur , hoe eft,Apparitoi*, qui lites in-ius vocairdis denunciat« vulgus Pedellos vocat.Spieg. Cv r svs exhibitio,pro rationum rclatio, qnafi totius procurationis acmuneris fui difcurfus,-fiue po-= •fO}' edatur,GonftantJ.4.C.de epifc.Sc cler.-vbi quunt initio dixiffet, Officiales rationales, fi exhibitione curfuSjfeu primipili neceftitate negle&a:mox inferr ? -Si vero obnoxij ratiociniis vel'iiecefiitatrbus no* ■fint.-Hotom. Cv r s v s vehicularis, leg,i.& vitim. Digeft. de mu- ner.& bonor. Cvr-s v s publicus, 1.4;Cod. de offic.prsefid. o Vcrklugen. Eft a ute-m , Ol- dend.tefte,pulchra metaphora. Nam accufare eft caufari,aliquem peccaffe. Ergoquafi malleoadin- cudem accuditur frequentia quadam deferendi ac probandi criminis, qui accufacur redigendusin a- liam viuendi aut moriendi formam. Spieg. Cvs T o s ecckfice is dicitur,cui ea, quas ecclefias com- petunt cuftodienda traduntur,& committtintur,tex. in cap.2-.de offic. cuftod.vbi, & in cap.2.extr.ord. cxponitur j qualenam lit eius officium & munus. jo Prateius. CvStos Iurisciuilis,pr£tor dicitura Cicer.lib.3-de ieg.Traianus etiam ab Aurelio Vi&ore luris inue- terati cuftos appellatur.Briff. Cvstos vrbis prajfečium vrbi fignificat, cuius cu- ftodise & ftdei vrbs Roma commiifa erat,vc ait l.i.fE de ofticio prsfe&i vrbi. Cvstodia diiigentem reicuram,& qualem bonus ac diligens paterfanul.in fuis rebus prsftare folet, diligentiam fignificat, L13.ir.vit. de pign.aft.L2.vfu- 40 fruift.quem.cau.L5.jT.qu0d vero , & jf. vfque adeo, £X quaiibet leuiftima fufpicione,eum quem nocer.tem arbitratur , in car- čerem ducere poteft. Bald. in l.nullus. Cod. de ex- hib.reis. Accipitur etiam cuftodia pro carcere pu- blic0.L9.fF.quib us ex cau.maior. in 1 . ad Commen- sarienfem. Cod. de cuftod.reor. quoniam in iilum rei,npn posnse cauffa,fed cuftodiendi mittuntur.Sed de cuftodia non raro pro ipfo in carcerem coniefto vfurpatur.Li2.fP. de publ. iud. & apud Tranquil.in Tiberio,&Tertullianumin Apolog.cap.44. Hinc etiam Seneca. Quemadmodum eadem catena dč cuftodiam & militem copuiat. Mirum igitur ha?c cur fcribat Seruius.Nam vt bi, qui cuftodiuntur,cu¬ ftodia dicantur,vfurpatum eft,vnde male in vfu cu- ftodia? audiuntur.Hsec iileiadde L12.ff.de cuft.dc ex- hib.L6.de ofiic.proconf.Li8.iT.pen.de quseft.Lperhff. de fer.Hotomannus.Vide St Tornebum lib. aduerf. 5.cap.oftauo. Cvstodire diligenter s pro vincire accipiendum in ieg.i.ffdefug.adnotarunt & alit.Porro ad cufto¬ diendi rationem,quam Dd. obfcure traftant, perti- net rem conferuare fumptibus L lulianus.jTpprster-' jq ea.ffdepaft.empt.Ldomum.C.de rei ven.Old.Prat. Cvs tod 1 a reorum alia publica eft, alia militaris alia libera,alia fidciufforibus commiifa.Publicacu* ftodia carccr publicus eft.Militaris cumreusiniliti cuftodiendus traditur. De cuftodiafideiuiforibus Commiffa,fic fcribit Symmachus EpiftoLlibr.i. Sta- tui vt Felix vadibus , qui Fulgentio non effentco* gniti,traderetur.C*terum liberatunc appellaricu- ftodia folet,quum praffes, aut proconfulin prouin- ciis, vel Conful Romse fibi,aut alicui magiftratui, fenatorive reum committit. Id enim ficri folere docet eleganter Tacitus Annal.libr.$.- Et quiaincu- fabatur, inquit, facile toleraturus exilium J delefta Lesbo infula nobi!i,de amctna, rctrahitur in vrbem, cuftoditurque domibus magiftratuum. Eoqueper- tinet,quod in Coniurat. Catil. fic fcribit Saluftius. Senatus decreuit vti abdicato magiftratu Lentul«, itemque cseteri in liberis cuftodiis haberentur. Ita- que Lentuius P .Lentulo S.pintheri, qui tumsdilis eratjCethegus Qu.Cornificio, Statiiius C. Csfari, Gabinius Marc. Craffo , Ceparius(nam is paulo ante ex fuga retraftus erat)Cn. Terentio Senatcri traduntur.Nec alio refpexifle vifus eft Sidonius A- pollinaris,Epift.libro primo, de quodam Arnamio. ad hunc modum fcribens : In capitolio cuftodi^ba- turaFiauio Afellio hofpite^comite facrarumlargi- tionum.qui adhuc in eo femifumantem prafte&ura: nuper eXrortce dignitatem venerabatur. Ethocm- mirum illud eft,quod fic Vlpianus fcribit,Decufto. dia reorum Proconful sftimare folet,vtrum in car¬ cerem recipienda ftt perfona,an militi tradenda,vel f2deiufforib.committenda,vel etiam fibi, l.i. de ca- ftod.reorum.Caterum hanc cuftodiarum diuerlita- tem ante reorum confeilionem obferuari.dunratat confueuifle,ex Venuleio Saturnino conffat,quireu confeflum^donec de eo pronuncietur,in vinculapu¬ hlica eoniiciendum efte , lib.2. de publicis iudiciis teftatus eft,I.5. dift. tir. Auftor eft etiam expre(l: Scaeupla,reum confeflum,ob folam confeilionemco- iici in vincula confueuifte,Ieg.4.circa fin.adlcg.hr liana maieft.Igitur ante confeilionem aeftimarcpro- conful folet,an militi,fideiufforib.vel fibi commit- tenda reatus tempore perfona lit. Poft confeliienem vero huiufmodi, nuli us eft deliberationi locus, et¬ iam fi publica,qu« in reatu eft , perfona fuerit. 1J. que dilucide fatis demoftrat Apollinaris, qui de eo* dem illo Arnando,quem in Capicolio ante confef flcnem Flauio Afellio cuftodiendum fuiffe traditu dixerat,confeftio hunc in modum fcribit Confeftim priuilegiis geminse prcefeftur^, quam per quinque- nium repetitis fafcibus rexerat, exauftoratus plebei« non additus, fed redditus., publico c^rceri adiudicatus eft.Huic plane confentaneum eft,quod fcripfit Hexameron libro tertio Diuus Ambrofiur, prarconum clamore,clarum honoribus ac poteftati- bus prsemintntem virum in carcerem rapi. Verba cius hxc funt. Eft etiam qui dudum vbertateaf- fluens copiarum,liberalitatis farna per oravolitans finguiorum,clarus honoribus, prsemincnspotefla- tibusjtribunalibus celfus,fo!io fublimis, beatuspo¬ puliš aeftimatus.dum praecoaum clamore deducitar, fubita conuerfione in eum carceremrapitur ,quo alios ipfe detruferat, & inter reos fuos, immiaentis pcente deflet srumnam. Porro in nonnullis pro- uinciis fuiffe morem, vt per publicos feruos reicu- ftodirentur^auftor eft Imperator Traianus, quilic Pliniofcribit : Perfeueremus in ea confuetudine, qus ifta pro.uinci^ eft,vt per publicos feruoscufto- diantur. R^uardus Vario. libro tertio capite duo- dec^mo, Cvstodiv plena,de vt diligentiam prseflet,1.2r.in i?, de peric.de co.ir.mod.Briff, Cvstouu 8 c 3 C ANTE O. 804 Cv s t o b i a iungens l.j.Jf.cuftodiam cotnmod.I.i.tf. pen.& 1.2.de feru.frug.vbi .lit lex,diligens cuftodii etiam vincirc permittit. Briflon. Cvstodiae pars eft damni infefti cauere, leg.36. ff. de action. empt. Brili. Gvsioousa magiftratu audxri,elegantilTime dici ex Seneca, manifeftum eft. Poteft etiam cuftodia de militibus incelligi, qui in carcerem durulos cufto- diebam.tit.ft.de cuftod.St exhib.reor. Sic enim S n 1- das: cuftodia, to to Ar,uaw>ei? dbiui/sS/jov l0 Prateius. C v s t o de s.obferuatores, qui atlioncs r.otant, ani- n)aduertnnt,quaiiqueipeculantur.Vlp. Lj.fF.de ad- min. tur. de honorariis turoribus loquens.Dati iunt enim quali obfčruatores ačtus eius & cuftodes.Nam cuftodes etat praprie iuuenum, vt ex Cicerone Ser- uius declarat , quibus ad militiam eunnbusanno primo Re&ores darentur, Qua ex eonfuetudine Maro fcripfit Cuftodem ad fefe comitemque impu- bis luli Epytidem vocat,&c.Totneb.lib.Adu.7. c.j. Vnde & qui quempiam obieruat, ne quidfufFure- “ tur, Cuftosappellatur, Cicer. Verr.7. Quod vbi ifti nunciatum eft (loquitur de Verre, & naue pra- donum capta ) ftatim Qiueftori Legaroque fuo cu- ftodts milit complures, vt omnia libi integra quam primum exhibercntur: Hi (i rationes quoq.perfcri- bercntatque conficerent, ai-nypvfiU a Graicis dice- bantur. Hotomannus. Cvstodes .,tdutn:,carceri', horreorum, pecudum principis, fnrioforum. Briflonius; ex Dig. & Cod. Theod. CmvSTODES tabuiarum,ii erant,qui dum tribus vel centurip fuflragia ferebant,& dum fuftragia dirime- barnr,dum fortitio Scbat,nequid fraudis ficret, ob- feruabant, quique numerum fuffragiorum & pun- Sorum annotabant , qui Sc ad tabulam poni dice- bantur.Cicer.in Pifon.Vos rogatores,diftributorcs, Vos cuftodes fuifle tabcllarum.Pra. C v s r o bes etiam appellabantur qui dati crrnt & appcfiti ad muUercs cuftoditndas Mart. Epieg. 6g. lib.3. 4C Cuftodes das r Polla Vire,non accitns ipfa. —C v S T o D e s,Quoque eos,qui impuberibus ad eos re- regendos adponebantur , appcllabant, Horat.in art. poet. Imberbis luuenis tandem cuftode rcmoto, Gaudet equts- i canul>iefque H Briflon. C v t < s innatum corpuri amiculum & coopcrimen- tum.Feftus voci tribuit origincm Gratcam.Plinius ait:Cutis ipfa fenfu caret maxime vero in capite.V- bicunquc perfe , ac fine čarne eft , vulneratanon 5 ° coit. vt in buccis,cilioque Spiegelius. C Y At h v s,vafculu’m,quo prifcipotus jfui meniuram metiri foliti fuifle videntur , quod ferui quidam ad cyathos ftare vel efle dicercntur,yt ferui ad limina, & ad pedes. Pocillatores ab Apuieio appellantur. Spiegelius. KTBI 2 THTHPE 2 Gricis vrinarores,hoc eft.natantes fub aquis funt, qui fe fub aquas capite mergunt,a Kt/jS«W») quod in caput ferri, deuoluique Hgnilicat. Bud.in 1.2. jf.i.ad 1 . Rhod.de iaft.Spieg, Cyciades. Infulss funt Clyclades ( vt Plinius tc- ftatur)in lonio mari,.quarum prima Andrus cu op- pido , quamob aquarum abundantiam Ariftoteles Hydrulfam appellatam air, &aliat pluriime qua; la¬ te apud etindem rccenfentur.Dičlar CycIades,quod in Cycli formam difponantur. Nam d promontorio Cerafto , circa Delum in orbem lita; funt. Harum meminitlC.in leg.s^lmrct.Digeft.adl.Rhod.de taft. &Peck.ibidem. Cvclicvs fctiptor qui dicatur, Interpretatnr T or- nebus aduerf,lib.iy.cap.9.inhunc modom verbafa- cicns. Ego (inquit) cenferem epicum poetam rha- pfodum fignificari. na rhapfodiverfusheroicosfce- nas & theatro dabant, qui fortaffevt verfus dithy- rambicorum a choro mt&itp vocato, cantabantur,ex quo &cyclii vocabantur ab Horatio Cyclici. Fi- dem huius reifacit Epigramma Gricum , inquo fcribitur: Tat atMA/tff T«Tar,Tat oontf m« Aijtvta; M«7w,Aa«7tt/l/7tt{ iviar. Kai dii ta r' sAijo« » jS n»ybtyis KAttTTtvi! rniht <9-M( H^c annotauit Ternebus aduerf.lib. & cap.fub.at- leg. Cydoniv m .KoJbJiur, Plinius Cotoneum appella- ri Latine fcribit. Et Macrob. I1.7.C.6. Nec hoc prte- tcreo , inquit, quod ex fruftibus arborum illi funt frigidtores, auorum fuccus imitatur vini faporem: , vt mala feu fimplicia,feu granata,feu cydo*ia, qus catonea vocat Cato. V'lpian.in l.p.lfdetritic.vin.& ol.Cydonium vinum appellat ex malis cotoneis co- fcolum. Cydonium , inquit, & li qua alia funt,qu$ non ex vinea iiunt, vini appellationc non contine- buntnr. Hotom.adde Goth.ad d.l.p.in prin. Cydon E t Min l.j.ff. de tritico,vino id vini genus, quantum coniicio , fignificat, quod Diofcor. lib,5> xudbyWcu oTvos vocat:indc fcilicet quod ex malis co¬ toneis in mufti metreta maceratis conficitur.Brif¬ lonius. 1° Cy lin d r i.lapilli teretes & oblongi, cyl;ndrorum inftar. Paulus in l.ja.iT.vlt.fFde aur.argent. Quum qu$dam ornamentum mamillarum ex cylindris tri- ginta quatuor legalTet,&c.Hotom. Cy l 1 N D R 1 erat gemmarum fiue fmaragdorum fpe- cies qu$dam a forma vocaca^de quibus Plinius lib. 37.cap. 5.fcribit. Poftreiai cryftailis fere fimiles, capillamenta habent loraefqne,'alio quin euanidi, qutr funt omnium vitia. Inde mire gaudent lonoi- tudine eorum,folofque gemmarum efle pradicant, 40 qui carcre auro malint,& ob id perforatos elephsn- torum fetiš religant, & alios conuenit non oportere ,pcrforari, quorum fit abfoluta bonitas, vmbilicis ftatim ex auio capita comprehendentibus, ideoque Cylindros ex hisfacere malunt,quam gemmas,quo, niam eft fumma comroendatio in longitudine, Fie. ban; pariter ex chryfoprafio , vt idern Plinius atte- ftatur , eod. lib.c.8. Facit etiam eorutn mentionem Iuucn.Satyr.2. Tu nube,atque tace, donant arcana Cvlindros.Et Tertulbin lib.de habitu nmliebr, L3- tent in cingulis Smaragdi,& Cvlindros gladius fub linu nouit. Eranc Gylindri longi & teretes, qua!is lapis ad aream squandam,de quo Virg.Georg.libr. primo Areacum primis ingenti atquanda Cilindro, Ferrand. lib. Explicat.i. in leg.pediculis. dT.vltimo cap.jS. CY m ati li s veftis dicitur, qus catrulei coloris eft. Sunt qui vndulatam intelligant aqud Plautum,quf nobis Schamlott eft,quod tamen Dn.Bayfius non pr« bare videtur. Spiegelius. 60 C Y M B1 v M poculi quodd.!in genus, ad limilitudine cimbse fadum. Paulus in leg pcdiculis.31.j. v bi Gotliofr.in notat.ff.de aur.& argent.lcgar.Cymbia, inquit,argentea,cruftis aureisilligatatvidePlin.lib, 37.C.8. Et prs csteris Crinitum de honefta difcipl. lib. 19. cap. 11. C y N1 c A cotna vitam traducere dicuntur, fecundum Petronium Arbitrum,qui mifere viuunr, vt filiquis & leguminibus, quique vililiimis cibariisfe tole- rant atque fuftentant. Nam tališ erat Cyncerum 70 Philofophorum vidus>vtč Luciano docet Torncbus dib.aduer.i.c.rp* Cy ni c v s , Alberico fu* xtatis autores fecuto, eft Dnbaldus reprehenflbilis : Didi autem funt Cy- nici,vel a Cynofarge.gymnafio> vbi verfabatur An* tifthenes, princeps philofophorum Cynics fečiz: vela vcce *uyce$; ( canes ) quafi canini:quia eflent in -cauillis , caftigationibufq; more canum mordaces contravitia. Erafmus nofter refcrt alicubi. Apud prifeos, inquiens, aliquis coepit pallio femitedus iq cura baculo obambulare> ac mendicato viuere, Sc obuiis maledicereradeo non defuerunt J qui inflitu- tum hoc fequerencuF, vt hinc o rta lit philofopho- rumfamilia,qus eynicorumdicittir.SpiegeL. Cyn osaRG e s ;vide Gy mmci agones. Cyn vs Iureconfuitus,.Pifteni nacus, Dini Muxella- ni auditor , Bononise ius ciuile profeffus eft librofq; de eo non paucos ita fcripfltjVt Temper a Pontificiis canonibus abhorreret. In interpretatione l.quoties, God.de iud. fcribit,Canonicos Iurifconfukos fecif- fe flbi iura pro libitu voluntatis fuse, Sc leges ciuiles feruare eos ad commodum ib a m, non autem contra fe , propter ambitumTecuIaris ;iurifdidionis vfur- pand^s Sc non propter aiiud.Floruit eireiter armum m c C c x x. Hoto. ;Cy p r o ge h i A,eius fit mentio in 1 . 29rC.de reb.diib. Cy P r v S Infula U17.de poenis in .C. Theod. /.C v r v s Aufrodienfium ciuitatis Epifcopus L 37. de annon.& tnbut,€od.eod.Briff. Cyrenbnsis prouincia,vid.l.^i.j 5 '.i.tf.locat. ^ Cy z i c eni in 1 . 7. C: de aqusedud. Alii leguntCy- zicenij:alij Cyfcincenij: alij Ticennij:alij Titcnnij: vide Gpth. innor.ad d.l.in veib.Cyziccni. B. D Litem datum fignificat, vt in extrema pra?fatione Inft.D.C.P.id eft,datum Canftanrinopoti:& alibi £irequenter. Hotomanus. Sed Sc decimo , vt adnotat P.Vidorius in Cicero.&.dedico in antiquis infcri- 4 ° ptionibus , qu« in lapidibus hodie Lugduni v-ifun- tur s S.A.D.ftrb afcia dedicauit. .Bab o verb um folenne, ciuile Sc diredum > An monl in ftipulationibus Babis? Babo. BaC i a E prouincif,qua; nfre Vlualaejhia poft Moefias, £t mentio in i.fin v ad finem. Cod. de diuerRoftic. Sc appar„ *H«c fubGallieno imperatoreamifla eft , Sc .poft a Gottis Scandia , &Germanici Oceani remo. lidimis infulis egreflis. occupata. Eft .autem longe ab ea, quam non rede hodie Baciam vocant : cum 50 ftt Bania appellaada , vulgo dida jD mnemarc-k^ a d .Cimbricam Cher&nefum. Imp. eam diuidit in me- ditcrraneam Sc Ripenfem , in Authent.de eccl. tit. :JT. primo vide.&lege 4. Cod.de metallar. Prafeius Spiegelius. J)a ciae verbum ( ait Gothof. ad Nou. ti. in prcefat. J bi; delata Dacia mediterranga) coprehendit-Iiodie .T ra n ftil u a n 5 a-iXv; V a 1 a c h i a m„ 0 M o 1 da u i a m. _&«jc'ry&/of Grsci« aoitullus.Gothofr.ad leg.67.111 prin¬ cip. defurt. Hinc 60 B a c t y. j, 1 o r h e c A annuUoTum capfula. A£t{tTuX/o? enim annullus capfijla ftue arcula, vbi quid reconditur. Vlpia.leg.^.iT.S.CdeJeg. Sc idem Pompon.in BadylioLheca legata tradat, Sc ait an- nulos quoque contin^rUnon folum thecam quse an- nulorum caufla parata lit. Et Paulus 1 . Annulis legatis *DadyIiothec£ non cedun.t,Pliniu< "I1b-57.ce. .r.Gemmas pIures s quod peregr-i.no appcllant nomi.ne Badyii,othecam , primus omnium bab uit Romanse priuignus Sylls,,Scaiu;us.Gcirus.l.67.fUde furt.Nec 70 ' refert in digito habeatannulum, 3 nBaftyliothe« quem quum depoftto teneret, habere pro fuodefti’ nauerit, id eftjn digito an in Badyliotheca. Britf Hotomanus. A/ž?o^/,id eft,faciferi. Gothofr.ad rub. Cod. defp on . fal.&arr. Sponralit. Grscis eft mariri frater,Latinis l^uir,guod&Al- ciatus probat.At mariti foror,Galos,a nobis s vtRli 0 , dig.ait, Glos dici poreft.ldem Alciatus, quia & alii, ©bferuarunt , haud rcdeab Acdurfio , Lsenirum vxori$ fratrem quaft l^uum virum ac-ceptum;quum laiuir folum lit mariti frater leg.lurifconfalt.&b, non facile.^.6. Bigeft.de gradib. & adnnibus.Praj, o$ vdffcc comitialis morbus dicitHr/juodia comtiis & aliis hominura csrtibus eo correpti,maxi- me infeftarentur & detegcrentur, Goth. ad leg. qaf tcrtiana 53. verb. comitialem mGrbum flbdeatdilit, edid. Daemonvm cultus Sc pom pat fumfpedaculagen. tilium, quare ea deteftari debemus Gothored. adl, ccnjfTime34.iT. Ha:c iftiturnobis r.in fin verb. d*, monis cultu Cod. de E p ifcop. a u d i e nt. D a L m a t 1 ca eft vieftis,qua modo vtutur omnesdia. coni ex.confuetudinc in folletr.nitatibus, Yt70.dk ftin.de ieiunio. .Antiquitus tamen fine conceflione Pap^ , nec Efpifcopis,nec diaconis lictbat vtik vefte, J didind.-2j.capit communis.io.Prateius. Da m n as i , pontincis mentio nt in leg.r.in princip, Codic.de fum.rrinirar. de cuius eledionevideAm. mianum lib. 27. Ruffinumj, capit. 20. Socratcra^, 24. Gotbofred.in did.l.i. Bamasvs papa primus accufatus de adulterio, vi* • de c. nos fi incompecenter in fin.cauf.2.q.7. ■Ba m i v r,g i,qui Sc Demiurgi apud Dorienfe$,inqiiit Hefychius j aicuntur ii, qurpuhlica negotiarefgne ciuitatis adminiftrant, qui fimiles funtiis, qui ab .Athenienlibus Demarchi vocantur, id eft,tribuni; Peloponnefii autemDorici funt generis,quofafhim eft, vt Bamiurgi Dorice Liuius diceret,’Efwnondum dammatus videtur: Eadem cauf- ia erit , Sc fi ab eo damnatus fit , qui ius damnandi non habuic. Damnatus enim ille eft, vbi damnatio tenuit,leg,2.jf.vltim. Digeft.de pmn.facitL6.lT.hi Co autem omnes, cum feqq.Digeft.de iniufto rupt. BrifToni us. , BiMKArvS dicitur hjrcs.a quo ita legat um eft.Hj- res damnas efto d~are,\.4.$.vlt.l.tfa$d.}6.p. vitim.& aiias pafIim.Digeft.de Icg.i.leg.ad.iT. adeo. de ron- didc,indeb.leg.i4.& leg.tJ.fF.de vfufručt. legat. leg. 5. ff.de aa.empt.k-g.44.jr.fi diio.ffifamil.ercifcund, l.-.jr.i.ffdeannu.legat.cum altis multis, (Ju* cuiq; jn prompta funt. Quod legati gentis damnationis y 0 veIperdamnationem.appellabatur,ir. t. Inftit.de ' Nam ea,qu$ trita funt inter fe, deminui queque folent,& minoris efle peetij.l.vlt. ff. de pignor, aft. Schard. DamNI iniuria dati & furti diiferentia. Vide leg.-.7. JJ-.tJ.ad leg.Aquil. I)am N ati o & damnum ab ademptione & quafi di- minutione patrimonij difta funt,leg.j. Dig.de dam- no infefto. Da mn o,verbum not* fignificationis , genitiuo ali- quando,aliquando ablatiuo iungitur,fed varie.Ge- nitnio.eiusrei propter quam quis damnaturtvt fce- leris, ambitus, indulgentii, iniuriarum, maieftatis. Iungitur etiam genitiuo fignificati pmnam,vtdam- nan dupli,quadrupli.Ablatiuo itidetn pCEnstvt da- mnari capite.Spieg. DAMNoprxternotam fignificationem, etiam eft o- bligotde diuort.l.fi fUiiis:damnandum,inquit, eum q-aanti mulier litem iurauerit. Itesn de leg.i.l.cum filio.Heredem,inquit.mihi dare damnauerit. Hinc damnatus pro obligatus legitur.Nebriffenfis. Da m n o imputatur commodum amiflum. leg. i. jp. damnum.t.z.j!'.merite. Ne quid inloc. public. Al- Bericus. Da m no litis puniri,fiue damnum litis facere,quid Cit ceu obfcurum & ficut omne multiplex dubium eft, varie exponitg!ofla in leg. cor.tumacia. Digeft. de re iudic.Spieg. DAmni fiue erus auod intereft,tres funt fpecics. Pri- ma cius, quod neque a lege neque ex partium con- uentione definitum eft,ideoque probandum,& qua- tumcunque erit(ex regula ramen leg.vnic.Cod.fen- tent. qu* pro eo quod) adiudicandum. qu$ qui- dem prima fpecies generis fui nomen retinet, & appellatur, Id quod intcrcft. Altera autem fpe¬ cies eius eft, de cuius fumma integra & quantum- cnnque futura eft , inter partes conuenit, qua: in iure appellatur pcena, leg. vitim. Digeft. de prx- tor.ftipml. 8.JT. fecundo. Digeft. ratam rem naberi: Tertia fpecies eft de cuius fumma non Integra, nec quantacunque ad extremiim efle poteft, fed quan- ta fit per fingulos menfes, ipfos iure definitum eft, fic vt quanmis pluris vc-1 minoris interfit, fola ta- men ta funima prsfteturtvt patet tx leg. vliim.ff.de peric. & commod.irei vend. Et hseca nobis, quo- niam ex vfus diuturnitate pcndet,vfura fiuein- terufurium appellatur.Hotora. Damni infe&i promittere , & damni infefii mitti in sdes,lureconfulti dicunt,fubaudientes,nominc,vel, caufla,leg.i54f. fi damni. Digeft. ex quibus cauffis maior. & titul, de damn.infečlo. Cicer. Topič. Aij 809 D ANT E fi quis inpariete communi demoliendo damni in- fečli promiferit, non dcbebit prceftare , quodfornix vitij £ecerit,vbi Boeth.Damni infečti promiflioncm e(Te fcribit,quotiens qui promittit,fi quod damnum vitio fuo contigerit , fua reftitutione eflepenfan- dum.Briflonius. Da mn o adfl iger c. vid.1.2. C.d c leg.Aquil. Da m n o s a h2Ereditas.Li6.Cod.de Iur. deliberand. Da m N v M,inquit Varro lib.4. de ling. latin.a dem- ptione, cum minus re fa&um,quam quanti con- ic fiat. Da m N V m diuiditur in iniuriam& pauperiem.Li.fi q u adr.paup.fcc.dk. Spiegel. Damnvm quomodo diftct a lucro ceffante,aduerfus Baldi fententiam explicat Alciat. enarrans 1 . cum pr2et0r.de verb.fig.Spiegel. In Da m n v m alterius nulii eft fubneniendum , c.de- nique i4.q.5.c.primum.22.q.2. D A M n v M Sc damnatio ab ademptione & quafi dimi- nntione patrimcnij dicitur. leg.3. Digeft. de dam^n. 20 infcčt. Quapropter Sc qui clam furripit & qui vi rapit , damnum dat : fed illud damnum non fit iniuria, quia hoc non cft plerunque propofitum inferenris damnum , vt te damno afficiat, fed vt re locupletet damno fuo. Qui autem feruum iumen- tumve tuum aut vulherauit aut occidit, damnum Sc iniuriam tuam cogitauit. Quamobrem Paul.l.qui feruum.de ačtio.& obligatio. Qui feruum,inquit,a- lienum iniuriofe verberat,c-x vno fačio incidit Sc in Aquiliam&in ačtionem iniuriarum. Iniuria enim 30 t*x a/Fečlu fit, damnum ex culpa. Fcrret.dc lege A- quilia.Quintilian.declamatio. c. c. c. x. x. Dnmna- tum definit Amiftionem bonorum,qua? habuerimus*. qui hoc ibidem tradit, damnationtm ex eo ničlam efle,quod pierifque criminibus pecunise imponere- tur.Proinde nemo damnum facit, nifi cui de fuo a- liquid diminuitur Sc deperit, aliudq; eft damnum facere 5 aliud lucro prohiberi.lcg 26.Digeft.de dam¬ no infečto. Aliud lucrum extorqueri, aliud damnu infligi.leg.fexta.jT.fimili modo.Digeft. qua? in frau. 40 credit.damnum plane accipit Sc is, cuius sdium lu- minibus officitur. leg.25. Digeft. de damno infečlo. Sed Sc quod ad interdičlum attinet, qtio pižetor , ne _quid in loco puhlico fiat, rretie- quid in eum locum immittatur,qua ex re,quid illi damni detur, inter- dicit.Damnum pati videtur, qui commodum amit- tic , quod ex puhlico confequebatur,qualcquale fit veluti fi profpedus,aut aditus deterior anguftiorvc fiat,leg.2.in princip.& JT. mcrito. Digeft.ne quid in loco publ.BrifTonius. A. 500 . . . , . . 5 ° J3 A mn v m tribus modis fit, daturve vel abs nobis i- pfis,vel ab animalibus feruifque noftris, vel abs re- b us inar.imatis. Cum a nobis datur, pertinet ad le- gerr» Aquiliam.Quod abs feruis vel animalibus no- ftris,ad noxale iudicium & ačlionem de pauperie quadrupedis. Quod abs rebus inanimatis datur na- t«raliter, non venit in aliquod iudicium. Si earum vitio,veluti sdium vitiofarum ruina: fiquidem da¬ ni infečli nomine prius cautum fuerit ,infolidum id prceftabuurtfi nulla tališ ftipulati© interuenerit. interdum ex caufla conceditur , vt qunfi re integra pctatur,aut damnum prseftari,aut rem pro noxa re- linqui : vt fi reipubl. caufia abfens non potuit tem- peftiue mihi profpicere , vt ante ruinam caueretur. leg.y.de damno infečlo. Sed commune ius eft,vt dominus alioqui non teneatur , ne noxali quidem iudicio.Ieg.6.de damno infečio.leg.5.jT.ideo.l.2y.jT. fi nauis.ff.ad 1. Aquil. Nam etfi culpa qujedarn efife videatur, non fufficere cedes ruinas, qu« alteri no- in fua catecbefi Iur.ciu.cap.5. D a m N v m in focietate non intelligitur,nifi omnilu. ero dedučto.l.jo.ff.pro foc. Da m n v m inferens non eft abfoluedus nifi damnofe- cundum arbitrium leefi reftituto. cap. peilimam.ij. qua?ft.vlt.c.li res.i4.quaft.6. Da mn v M iniuria datum dicitur, nonfolum fidolo, fed & fi culpa fine dolo datur. Semper enim quod non iure fačturn dft,iniuria appellatur: acvtdam- num farciatur,iuftifiimum eft ,vt annotauit Franc, Balduin.in Catechefi iur.ciuil.- D a m N v M iniuria datum , fn l*g. Aqmliaaccipim«$ qi:odcum damno iniuriam a-.tulerit.L ^,$. 1. Dj. geft.ad lcgem Acjuiiiam. Vel vt lufiinianus,dam. num culpa facientis datum , Inftitutio. deinidr.in princ. c’ vt Theophiius imerpretatur^pjavtfd.iifi- Damnum iniuria in kg.i. Uig.adkg. Aquiliam.& kg.1.Digeft.de iniur.& damnuminiu- rise in leg.31.Digeft.de furt.Vnde damni inium a- čtio.in k g.y. jr.vitimJDigeft.de tut,& rat.diftrleg. 3 o. Digefti a d lcgem Falcidiam.lcg.i8. in fin. Digeft. folut.matriracn.h g.57.in fin.Digeft. locat.leg.27.ff, fi quis de manu , & leg. 32. Digeft. ad legem Aqui- liam.Ug.37. Digeft. de don.1t.int.vir.kg.51. Digeft, de furt.leg.n.in rin.Digeft.de edend.leg.6.iT.vltini. Digeft.nautce,caupo.ieg.in .$< vitim, ae diiierf.reg. leg.j.Digeft.de fcriis, 5 T.at aduerfus.I11fTitut.de pe¬ na tem.litigant.quce alias damniinuirižt ačtio.cifi, leg.6.^.i.Digcft.nautse^aupo.če apud Cicero.in o- ratio.pro Q_uint.R0fc.C0m. & damni iniuria dati, apud Quintil.Declamat.3S5.Et damni per iniuriam dati ačtio,apud cundem aut alium Quintil.ir,titul. Declamatio pro paupere contra ditiitcm. Vnde damni iniuria agi.in i.7.jT. eft &alia. Digeft.qi:od vi aut clam.leg.23.Digeft.de furt.leg.28.^.colom.i, Digeft.de imciur.kg.2y.jT. item Labco.Digeft.ad legem Aquiliam.&damni iniuria argui.leg.14f vltim.Dig.de de!iber.cauffa.& damni iniuria ute- ri leg.27.5.11 furnum.& Jf.fi caliccm.S: leg. 4>.in6« Digeft.ad lcgem Aquiliam. Sc damni iniuria ton- ucniri,leg.28.jT.colonus. Digeft. de iureiur. Alias damni iniuria? agi.leg.14.111 fin.Digtft.de prsferip, verb.leg.2.Jf. penuhim. vi bonor. raptor. leg.27.f- Proculus,& Jf.fi calicem,& leg.41.Digeft.ad leg.A* quil.leg.54. Digeft. de acquir. rer. domin.&leg.ji, Digeft. de furt.Briflon. Da mn v m fine* iniuiia facientis datum,vocaturpaii- peries.l.i.in princ.ff.fi quadr.patip.fec.dic. Da m n v n dedifle videtur, qui cauffam damni dandi prcebuit.leg.4.jr.penuitim. Digeft.vi bonor.raptor, leg.3o.jT.\'ltim.ači lcgem. Aquiliam.Brifton.adde c, fin. extr.de iniur.d: dam.dat.Prat. Bamnvm non modo pK?cuniarum:fed & exiftimatie* nis, rama?, infami^,litis,voluntatis,&c. dicitur, Briffo. Dig.& Cod. D a m n a m facere id cft darc.L151.ff.de diuer. reg.iur. L3c.jT.in hac Dig.ad leg.Aquil, Da m N v m faciens non excufatur ignorantia ,fi fcire debuit , quin teneatur fatisfacere, cap.fin.de iniur. Da m n v m pro pcena accipiunt in 1 . fi pro furc.ff,< 3 e condičl.furt.Alberic.Spieg. Da m n v M ad res feu pecuniam: periculum adperfo- nam Accurf.rcfert.Spieg. Da m n v m quod quis fua culpa fentit, fibi deber, non aiiis imputare,de reg.iur.li.6.1eg.quod quis~ex fta culpa. ff.eod.tit.Prareius. Dam n v m is dat,qui iubet dare.leg.16y.ft. dediueri. regulis iuris. cere poftunt:tamen fi vicinus non poftulet,eius pe- 70 Da m n v m capere,committere, pati, fubire, adferre, ficulo no tenemur vitro occurrere,Fra nc. Balduin. dare in bonis,&c.Brilf.ex £f.& Cod. D A M N Y M 7 6i DAN D a M N v m nemo facit, nHi qui id fecerit quod facerc ius non habet.ff.eod.tit.l.i^.Briffon. D a m N v m ) videtur cffe poffcflori , qued fibi non profpexit cautione. leg, quod ft poffeffor. ff. de pet. hxred. Bamnvm infe&um, eft damnum nondumfa&um, quod tamen futurum veremur.leg. fecunda Digeft. de damno infe&o., vteum jedidcium alicuius rui« nam minatur sedificio vel pr$dio altcrius vicini. tuc enim zdificii iftius, vel prsedii dominus i domi- oi no adiScii ruinam minatis petere poteftvtfibi ca- ueat nomine damniinfe&i^ qua» ftipulatio contine* bit totum intereffe illius vicini. Digeft. eodera tit. leg. ftipulatUae & leg. fed etfi conditione , & leg. damni infečti. Et damnum pateris, quanf.in jT. at ex contra- ri©. ]nftitut!o.quibusalien,lic.75.Codic de admini- ftrat. tutel. i.vltim if.penuitim.Cod.de rebusaud. iudic. At in leb,23.if. feruum. Digeft. de ftdeicom- inifT, libert. Citra damnum voluntatis, id eft ,ciira oftenfam voiuntatis teftatoris. Briffonius. DA m n 1 verbum quid operetur,vid.U fi ftipulatus. 4. ff de vfur. & frnftib. ikew£-/£Jv vcO/Tiaoi7i3C6o,id eft, credere fub lege fufcipicn- di periculi. Gothofred. ad leg.i.in princip. Digeft. de nauticofcenor. pro mutuo accipere. Scseuola leg.34.jJV Di¬ geft. de pignor. & hvpothec. nugp avv f utjeefrta mrtUMrtet 7TctfexfiAtim)}^cuj 70 [ja-j®* cumf , * fteMionatus.leg.^.jf.VitiimdeiCrimineftelLEt de om- ni eo genere hominum , qui annona; caritate Iti- crum fpcrant,minufq;vberem annonam e-Kfpečtant, .vcjso demum tempore, quam diu horreo flagella- •rutit, pramantj eleganter Gregor. Nazianzenus in funcbri orationeiBafiiiiMagni: T H&Jcn rov; vf 3 ^T& quod eft premunt^ Denique va- ftat , flagellat>vexat annonam proprie,qui fuppri- mit,quiue non vcndit iufto pretio. Salomon, o ^•y P-opulo., inquif, detefta- bilis eft, qui fupprimit annonam, Cuiac. Obferuat. ‘io.capstn.-19. .Da RDANiA,feu mediterranea Myfia,leg.cum pro- curatores.4.C.de metallar. *3>a R e, eft accipientis facere y tf. ftc itaque Inftitut. de ačHon.hncn videntur.de re.gdur.fic proprie dat do- natarius,mutuo pr^ftans, Sc venditor, fi eft mercis ipftus domintis. Spieg. Non autem videntur data, qux eotempore quo dantur accipientis mo n fiunt, Briftonius. ^ Dar H,id eft,crcdere,LvIt.ff,comm. pr«d.I, ft vnus,if. ft.de feruit.ruft. pra?d. Dar e damnum , id eft., afErre incommodum. Spic- gelius. O a R £ ,pro per-mutare , vel compenfare : l.< dedifte. .de verb- ftgn.Pratcius. .Dare debere.eft fačlo fto dominium retro transfer- re. Vide Alciatum inlege mutuum.de rebus crediu Spiegel. D.ARR,pro damnare 3 ad beftias, in meta!lum,exilium. 70 deg.&.jf,feruosj L 17.1. 2j. 1.28. leg, 34. £ de pcen.Sc D- A N T E A. 50 apud Firmie,Iitr.3,M4thef.c.sPratcn:», Dar E,adfignare,l.qu* pater.ff,'imil.ercifc. Dar E.,hoc eftfolucre.l.creditor.iT.cumdcfatte.SJ. folut. Prateius. Dare nupcuijcollocare in ffi»thmonium.Inftitiit 1 (l; legat.ff. legari. Dar e, eft delegare.leg.fi ita.Digeft.de offic.prtiiilis, Prateius, Da r e intelligendns eft qui.-remittit.leg. geaeralittr. ff.de calumniat. Prat. Da r e, id eft.dare velle.l.ftipulatus fum Damam.ffde verbor. obligat. Dar e, prseftare.l.^o. jT.PamphiIe.de ftatu.lib, Oijod te mihi D a r. e ,faqere oportete.verba lic« to#, iunftt vidcantur.fic tame accipienda funt, vtqood- uis.eorum probare fuff1ciat.lcg.5j. Digeft,devttW rum fignificationibus. Da R t ,.id eft, commodare in l,fi vt certo. JT. nuntvi. dendum.ff. commod,& pro tradere, leg. fiiibi.jje prsefčript. verborum.Prat. D A R 1 etiam vacua poflelfo diciturleg. 32.ff, d; arbitr. D A r e, proprie eft dominium transferre.Jf. fie itaqut. 14.de afiionibus.Itaque ftipulationes dedandotot- ceptse, hanc vim habent, vt dominium ftipulatorts efficiatur. leg. v bi autem.75. in fin ff. de verbonm obligationibus. ieg.fi ita.ij. Digeft.de coutraheni empt.neq; enim videnturdata.qus eo tempore<]M dantur accipientis non fiunt. leg.non videntur.iS,. de regul. iur, Hotomannus. Ali.as denique darevi- detur,qui reftituit, leg. ftatuliber.^.fi quisferuura, Dig. de ftatuliber.' I.fiferuus. in princip. JDigeft.de ^dil.edičt. Oldendorpius, Da re diem in cpift.Cic. ad Anic, 1. 9.Tulliolatibi diem dat. fponforem non appellat. Prat. Dar E,id.eift,tradere ( leg,4, Cod.de prfdiis&aliis[re. bus minorum. D A r e, pro facere polit um d Iurifconfultris iui. fiquit ab alio fF.de re iudic. fingulanterobferuauitZaliti nofter , etfi magna fit difftrcntia inter dareS face- re,vt ipfe in jr.fcquent.eadem lege docet, fedlicdi- ciin re magna , Donatusin Adelphis mocuit. 01 deadorp. Dar e,F acere,prsftarcicg.ij.jT.idem Iulianus.DigeH, de ačt. empti. Dare fiiccrc vetusFuitFormulaadHonisinperfonau, qua sd quod aliqua de caulFa debebatur, peti lile- bat, fiueid in dando fiuein faciendoconftaret,le', aftionum. ej. Digeft. de obligatio.& adtio.foluti enim pro leparatis in ea Formula accipiuntur,leg, Faepe.aj. Digeft.de veiborum fignificationibus:bec eft, vt alterutrum tantum dcbc-atur. Vlurpsturit leg. vitim. Digeft. comrr.u, prsed.leg.iS.Jf.t.Oigell de accepiil.l.j,!. Digeft.de. inolf.teftam. Cie lib.j.of- fic. Itaque Calpurnius arbiirum illumadegit,quic- quid fibi dare, Facere oporteret ex fidebona. Ho- tomannus. fimili modo tegiir.us, ireagere, indaSl illata, vti Frai. Dar Evindicias fecuadum feruitutemjablibertatah feruitutem.s contra libertatem,locutioncs veteribus vfurpatse pro deccrnere eum,quo de agitur,tami^ 4>erfe-ruuoa efte. Liuius libro 3. ludicemteabhbsr- tate in feruirutem vindicias non dedifle, ItemVin- j dicias n« ab libertate in feraitutem dederit, Afco- niusin Cornelianam. Qj£isfuiracjile,exDeccmui- ■S‘is J qui contra li-bertatem vindicias dederit. mannuv. Da r e vindicias fecundum libertatetn, aferuitutein Hbcrtatem, contraria loquendi genera; quibuse^ demloco Liuius eft vfus Hotomanus. Dare in arte nctariatus dupliciter capitur ;pr°P n! fcilicet & impropric.Pfoptie, quando res data tnn- fit in dorrinium accipientis , vt in inftrumentis , in quibas agitur dererum alienatione,& dominij traf- latione,in quibus transfertur dominium, (i tradens trat dorainus.alias non.Vnde dare proprie eft acci¬ pientis facere. Aliter enim non datur, nifi lic detur, vtinipfum, cui datur,ftatim dominium transfera- tur. Improprie capitur in inftrumentis Emphytcu- ticis,& feudi,& locationis,vbi il!e,qui locat,vel co- cedit,licet dare dicatur, no tamtn dominium tranf- to fert.Et cft differcntia inter dare, donare, & tradere. Nam tradere dicitur,qui folum polfeflionem tranf- fert & non dominam, dehoc notata.23. qu2ftione ' fexta jT.vltim.Oldend.Prat. p/sr non folum intelligendum dTe cenfct Iabole- nus in leg.fi mulier, Bigeft.de cond.cauf.dat. & VI- pian.cum de eo quod venditori datur, vt puta pre- cium vfuri,fed etiam fi quid eroptionis cauflaero- gatum erit,leg.debet.Digeft.de adil.edičto.Tamen Specul.tit.de emption. & vendition. tradit verbum »c dare, quandoque improprie in inftrumentis & con- tračluum petfcriptionibus poni,, quandoque ctiam proprie,veluti cum res data (it accipientis,& de ve¬ ra alienationc ac dominij traslationc agitur,fi mo¬ do tradens dominus erat,leg.traditio. Digeft.de ac- quirend.rerum dominio.Improprie autem quando- cunquc folus vfus,folave poffeilio rei datur , cuiuft modi cft contračtus Emphy.teufeos,locationis, & rei in clientela polita,feu infeudum data;. In his ete- nimidgenus conceffionis contračlibus & tabulis, 5‘ dominium minime transferri fo 1 er, qua de re in co- tračlu emptionis, dedit pro tradidit, /t^tTO^puf/aSc & ex improprio ficriptum ccnfet, Bartol.in leg.fin. Digeft.de condid.ob caufam,& in Ieg.exempto , ad principium. Digeft.de ačtion.empt.&c. Brechsus 1. dedille intejligendus eft, titul, de verborum &-re- rum fignilicationibus. Da R a fimpliciter pronunciatum, ahenare cft ad do¬ minium iransferre,vt babetur in leg.nemo retn tua, &leg.vbi autem apparet. S. fin. Digeft.de verborum . obligationib.Tamcn qui rem prore alia,quam dare tenebatur,commutauit vel compcnfauit,aut fibi ac- cepto latum cft, id bedifle cenfetur. Paulus in lqj, velpermutauir.Digeft. deliber.caufl". Vndefi mu¬ lier nuptura ei,qui cenrum dare debebat,cum eo ita padla eft,pro centum qu2 mihi debes, fundus Huf- ieianus doti tibi erit , ficcundum id quod pla- cuit rem pro re folui pofle, & liberatio contigit, & centum in dotem ernnr. Sic refpondir Paulus ialeg.fi ci.Digcft, de iur.dot.& c2t. Brechsus i- bidem« Dar e pro adiunfto variat fignificationenudare mu- tuojdar-; hypothec2. leg.&qu2 nondum,in princ. ff.de pignor.Oldend, Dare improprie dicitur, qui furrepta reftituit. leg. ftatuliberos.5f.fi quisferuum. de ftatulib. Pro refti- tuere autem interpretantur inleg.fi leruus.de sedilitio edičlo Oldendorpius. Prateius Spiegc- lius. Da r e ačlionem & iudicia prstor dicebatur, cum a- čtori poteftatem agendi faciens, cum ad intenden- dam ačlionem admittebat, quod Cicer.pro Csecin- na ait.Etenim fi pr$toris,qui iudicia dat, nunquam petitori pr2ftituic,qua ačlione vci eum velit ,-&ačt. j.in Verrem.Si quis,inquit, eum pulfafiTet, edixit fe iudicium iniuriarumnon daturum, quicquid ab eo peteretur,iudicem de fua cohorte daturum, ipfi au¬ tem nullius rei ačlionem fefe daturum.ludices quo- que Iitigatoribus dabat, nonnunquam ex centum viris,quibus prator prserat fiepiffime tamen ex pri- natis in quoslitigatoresconfenferant, leg. a. $. i. Digeft. de iudic. kg. ex confenfu , leg. de appel- lat. Corrafius. Mifcellaneorum libro tertio capit. iS.Sic ' ■:,£ Da r e iudicinm, frequens locutio, cadem forma, qu * ačlionem dare fignificat agendi facultatem pribe- re. Vlpian. Pr2torait,qui deieeerint vel cffude- rint in eum locum, quo vulgo iter fit, quantum ex ca re damnum datum erit,in eum qui ibihabitauit, in duplum iudicium dabo.Spieg. Da re beneficium,pro rem gratam facere , dičtume- leganter in leg.Nkrat.de reg.iur.Spieg. Dare ciuitatem pro ciuem facere.Spieg. Dare inquit Scneca lib.i.de benef. cap.io. aliquid a fe dimittere eft,& id quod tenueris.habendum alte- ri tradere. Brili - .. Dare confenfnmieg^.Codic. de vfucapionibus pro emptore. Da r e dilationem etiam apud Cic.inuenitur. Dare ferias pro obferuare,apudixit IC.Lftipttlatio iftaylu« bere licere jf.fi quis infulam.ft. de verb. obi. quadt re vide Ant.Auguft.lib.:. Emend.c.2. Dat v m fubftantiuum in tit.de condi&.cauf.dati,(|iji vuigo citatur fic:Dc conditione ob caufam,contufi loquendi phrafi ac proprictate , nec abfque ftudio* forum detrimento. Pr^terea legendumde codičHo- nc caufa datLcaufa non fecuta,non autem caufa da. ta,nullo coharrente fenfu.Sic Celfus in Lvlt.eod.tit. Obligationem dati vocat.Oiden. vide CuiaciumSc VVcnfenbec.in Paratitlis,hoc ipfo titulo. D at. v M a me videtur quod vel a procuratore omniii boHorum , vel ab co qui negotium meum gerebat ratihabitione fccuta datum eft, I.7. fF. de calumnia- tor.In edido ^Edilium , cuius verba referunturini. 25.jT.vlt.ft.de asdiiit.edid.Dcatum accipimus nonfo- lum quod numeratur venditori, vt puta pretiumSc vfuras eius,fed & fi quid emptionis caufa erogatum eft 1.27.Ceod,tit.BrifT. Dat v s iudex,id eft delegatusjNaminiureciuili,vt Zafius ait,in lcg.duo iudices. Dig.de re iud.rarein* uenies verbum,delegati, pro iudice, fed frequenter verbum Dati,vt iudex datus in leg.iudexde iudi.in 1.a iudice,& i.apertiftimi.C.eodemin l.i.ibi, cui in- rifdijtio data eft,in 1.& quia in princ.dpiurifcLomn, iud.Proprie iudex datus dicitur , cui refpe&u vnius cauf^e, vel articuli tantura mandata cogmtio eft,& prster eam nihil habet. A recentioribus Csfaribuj Pedaneus appellatus.Old. D E. De pra»pofitio quandoque auget, vtin diftionedepc- fltuml.i.in princ.fF.depofit. quandoque priuat,Ytc. cpifeopus.35.dift.Et tune plerunque mutat ex toro fignificatum didionis , cui adiungitur, vt deftruo, dedecus,degener:quandoque nec addit nec mutat, vt detergereftd eft tcrgere,in aut.de mona.in princ, De pro A.Sic de te ftipulatus.L37.ft.de vfufru&.l.fi is qui rem.ft.de furt.l.i.ibi de ftfco,id eft,a fifco. C.dc fun.rei priu.lib. 1. Sic de me petere, L5.iT. f' dciri.D. commodati.De Roma abire.L35.jT. non lolum.D^. de procurat. Dedomo numerata L 40* fF derebus čred. Sic de fundo,de prTdiis>de quibus, &c.proi fundo.i pra?diis,i quibus.Briftiex Dig.& C. De quandoque fignificat e vel eXjVt dedomo,proef domo,apud PauLin princ.leg.leda.Digeft.de rebus čred. Sic & Terentius vfurpauit. Clamat de vM eft> evia. Pauli verba , qux fic habent , Lucius Tiriits 7 <>9 D ANTE E; 770 30 Titius fcripfi, tr,e acctpiffe a Public MasuJo quinde- cim mutua numerata mihi dqdomo: fecundum Al- ciat. fignificant, tam quod domi numeratum, quam quodexdoir,oadeum miflfum eft , fiue per ipfum patremfamilias fiue per eiusferuos , autinftitores. Spieg. De intetdum pto, vel propter fignificat. Vlpian. vel fi quid exeoquod egetit,ad eum peruenerit, dolove eiusruttlo, velculpaeius factum fit,quo minus per- ueniret.hifdem de rebus reddi.id eft propter hafdem res redduvel pro his rebus ri»Aepra:ftari,vt ,n leg.a- * liud.Dig.de verborum fignificat. Vide Budam’ in leg. redhibere Digeft de atdibt.edift. Hsc quoqueprx- pefitio quandoquein tnalam partem accipitur,vt de- iperatus^emens.dedecetjdefonnis.deneger.Aic. itb. n_ ^.deverb.fign, X)e interdum ponitut pro fuper.l.i.C.fia non compet. Intetdum pro valde,vtdeproperar,i.e. valdeprope- rat.l.i.C.deveter.iur.enucl.Intetdum pro fecudum, vt de iibellis, id eft, fecundum libellos. C. de libeilis to io.dift-1 r C.defent.exbrcui,recit.Interdu pro tur- piter, vt.depeftus.ideft.tucpiterpachis.l.generaliter. decalumn.Interdum fubauditur a Iure,l.lenocinij,in fin.ffde adult. De pr.epofitio quandoque denotat caufam materia- lem.leg. i.0.nunc videamus. de comm. eum. emanc. lib. De pratpofitio quando fignificet caufam proximam 1. vel remotam,vid. Bartolum inleg.fi finita. §. de his. Digeft.de damn.inteft. De particula iaL7.5-a.C0d.de fumma trinit. fignificare caufam efficrentem,ait Gohofr. ad eundem j.i.vetb. čarnem aflumpfit. De eadem r'amiiia T'f;r etn leiH, Spieg. D z a L b a i o s. e s, ttem Deauratores 1.1. C. de excufat. , attif.hb.to.ab Impp.inter artifices recenfentur qui munerum immunitate donati funt.Spieg. D e A m b v l an d 1 ius.hoc eft, fpaciandi. Vlpian. prteter habitationem autem , ait, quatn habet.cui vfus datus eft.deambulandi quoque Sc geltandi ius habet,l. ple¬ num. {.t.ff.de vfu & habit. Spieg. Dbberi eft iurealiquoteneriaddandumvelfacien- dum aliquid.Cic.inparadoxis.Tu poflete dieitoqua- doouidem potesidebere, ne dixeris, quonia nil quif- qua^m debet, niti quod eft turpe,non reddere.Hotom. Deber e verbum ad omnes omnino affiones retere- dum eft,fiue ciuilis,fiue honorarja,fiue fideicoininif- fi (it perfecutio.l.pecuniat.ipS. J.hoc verbu , de verb. fign.idtamen ad fubfequentes tantum fpecics refer. ri oportere.fcilicet ciuilem, prtetoriain, aut fideico- lniffariamperfecutionem quam plurimi exiftimant. Vix enim in tem ačtioni debendi verbiun competit. Neque enim res mea mihi debeti poteft, ficuti appa- ret ex 1. (Juvntus Mutius.{. argento. Sc l.fcribit.ffide aur.5cargen.leg. Id ramen vim habere obligationis palam eft ex l.x.§.i. ff.de aet.empt. venditor, fi eum fctret deberi feiuitutem.ceUuit.&l.fi domus.Digeft. de fer.ru ftic.pred.Adde VVefenb.in tit.de aftio.in In- ftit.ia princ.fuper vetbo deberi. Deberi defunftusnon dicitur.feddebuiffe.interpre- do res citant textum fingul trem 8c vntcum,’quo id col- ligunr,leg.qui RomafiMugetius. Digeft. de yerbor. obligat.Oldenderp.Spieg. Dbbere elhdealio habereiErgo quodr.on eft nec ef- fepoteft.nuiti debetur. De bere adrečbonem dicitur in leg.r.Cod.quidar. tu- tor.vel curator. D e b e r e in tnbuta,l.j/.G,de appellat. De b ere optimoiute,l.i.C.(devfur. Dbbere iegatum,do.nus,fundos,feruitutem, pnsdia, y 0 pecuniamtpure, in diem.fubsonditione, fub pigno- ribus,fub ptsnsjfiib vfiuic^rilT,« ff.Sc Cod. 40 jo Deberi dic!mus,quoddieeertapratftarioportet.licet dies nondum venerit, tex. in 1. j.ff. vtlcgator.fcufi- deicotn. De b b ri proprie id tantum intelIigitur,quodpeti & ab iHuitoexigi poteft.I.108.de verb.fign. Vndefeftiuus ille Martialis iocus lib.a.Epigr. Sexte nihil debts t ml deheifiexte,fatemur, T)ebet enim fi quis,foiuere iure pote/l. Itaqu»necferuusdebere, necferuo deberi quicqu2 intelIigimr,1.4i.depecul.Acproindeeos qui natur* tantuin obligantur , debitores per abufionem dici- mus BriiT. De b e ri natura quoqued;cimus,licet eiuspetitio nuli* firj.i. {.vlt.de couft pec.l.i.ST.id quod natura.ad l.Fal- cid I eg.7f.de reg.iurd.10.de oblig.&ačt.&aliis vulga« tis locis , adeo vt qui natura tantum obligatus folue- rt.debitum folutfle dicatur, I.is.j.pen. de folut. Sic fi: vt deberi aliquid natura, vel iure ciuili vel hono- narto poftit.l.i.§.debitam.J.j.deconft. pec.Li.de no- uatd.47.ad Treb.BriC Debet verbum neceffitatem importat,I.t.in princ.de edend.Io. Bello. Etvmol. GlolTin Clem attendentes verb.debeantde fr.T.regul.quandoque ramen & ho- neftatem importat,Ioh And.in c.fi de iur. cai. fliper verb.parte illam,6c notatut in c.intelleximus. in "er- bo debet.de lud. Debetvr ve! pure,vel indic,vel fub conditione,l.if i fF.de pctit hsred. DEBiiEsperfons,qui propter infirmitatem vel perpe« tuoaltquo motbo rebus fuis fuperefle non pofluntj inter easfoeminte &puptlli connumerantur.ini ne> quicquam.§.obferuare.ft. de offic.proconftiiis. Alibi Imperator miferabilesnuncapat,C.qnando nup.inter pup lib./.Prat. De bita portio.ideft legitima, I. J7. C. de inoffic. te- ftam. De bit A portio,qda:liberis ex fubftantia paterna iure ciuili debetur,leg.?. {.vnde.ff.de inoff.nimiruquarta pars fucceffionis,qi:ae ab inteftato obrigiffet.Appella- tur Scdebitumbonorum fubfidium.l.;..6c l.j.Č. de i. noffi.donauo. Deberi autem paretumhjreditas liberis intelligitur, liberorum vero parentibus non xque, propter votum parentum Sc naturalem ergafilios charitatem.l.if.ff. de inoff. teftam. I.vlt.ffde bon.damnatod.p.in fin.ff. vnde iiberd.fo.ff.de bondiber.Briflon. De b 1 r a etia patronis portio,qum patronis ex 1. Papia. relinqui debet leg. 11 4-f.de legat iib.id.iS.ff.de legat, lib.i-l r.f.penult. fffi cuiplus ouamper l.Falcidd.io« ffde donatio. l.So.ffiadTrebcliia. Inftit.de fucc.L15. j.i.de eondiff.& demonft.l.if 1,41.1.44. fF.de bon.U« bert.l.4.§.fi patronus ff.fi quis in cau.teft.Briff Debita aedibvs feruitusl.f .Cod.de feruitutd.Jl.ff. de aq.8caq.pluu. BriiT. Debita repraefentare,l.i.C.de condift.ex!eg. Debiti appellatioplerunque folam naturalem obli- gationem continet. 1.40,§.doininus de cond. & de- monftr. l.u.{.i.D.quando dies leg ced.Brili.Prat. Debiti folutio vnde difta fit, explicat Budstjs in 4n- not. Spieg. Debiti facere gratiam,pro remktere.Old. Debiti inftar habet id, quod officio iudicis adfequi poffum ab inuito aduerfario, imo Sc ipfum officium a iudice debetur poftulanti fecundum ius:&, fi ncga- uerit, tenetur iniuriarum,l.i.S. permittitur autem,ii} fi.ffide aqu. quot.5c arft.OldentLPrat.Spieg. Debiti viam venite,eft debitum poffepetere. Debiti apptllatione veniunt & ea, qus neceflaria s creditore pignoris nomine expenfa funt,1.5. C.de pih gnor. InOiim vicem aftionemdare 1 .j,C. deoblig.&c aft. Bb j ton bit6r ftBprie appellator.a quo inuito pecuniape- 'ti phteft.leg.I 08.de verbor.figmfis.Ieg.i8. 5. hdemf- for.Digeft.de fideiuffAlias proprie dicitur, cui nul- la competit exceptio.Briflibn. De sito r in primis , antequam conueniatur in iudi- eio.adeundus eft , & ciuilirer interpellandus femel atque iterumffi ficrt po.teftjper creditorem ipfum, deinde per alios bonos viros, vt debitum prasftare velitfinc rr.oleftia. Adinonendus eft quanto dif* pendio »ion folum corporis Sc pecuniaruin , verum C etiani anims fuiccpturus ftt iudic : um contracon- fcientiam,fi recufarit d*»c aut faeere id , qnodex bono Se aequo debet. Etquamuis harc adrnonit.o tjuibufdam videatur vrbanitas(vt vocanr ) fi ramen lefteperpendatur.certum erit, quod ex iure diuino & humano omnib. modis obferuanda fit. Et pro- ptereaquibui'damin locis optima ratione non au- diri in iudicio creditorem,nili fic admonuerit debi¬ torem :iuxta illud Euagelicum Matth.i3.ici« $ enien ci cft?,tsi'c^7o« J !.3.5.decaproEosff de munerib. Sc honorib. leg.io.Digeftde polhcitarion.Ieg.vltim.$ mhfta.D jg. demuner.&hoiior.Latine decem primi dicuntrr. Cicer.pio Sexc.Roic.Amerin Decretum decuriorum ftaiimju.vt decemprimi pioficifcantur. EtFirmicus li^.Mathef.c.u.6c na in leg.2.dequa:ftion. C.Th.hoc verbum coniundimprolatum accipi poteft. Vnde decaprotiain !.vlt.§,mixta.&d.8.C.de muner.patrim. lib.io,C.qa? Sc decemprimatus appellatur inl.i.ffde mun.Sc honor.Briffo. erant decemuiri cx decurionum ordme conft.uxtijqui tributorum exačfcioni ita pr«eeraut,vt fi qua detrimenta fifeus defunčtorum culpa co^itrahe- r^t,ipfifais fumpt;bus refarcirent ; eorum namque adminifirarin npnnsnnorn In v U _;_ D ANTEE; 774 adinjniftrationequaquam in Reipub, gubetnatione ciuitateque regenda aedefendenda ver abacur , fed potius iniumpcib.Reipiiblic.caura faciendis.I lla au- tem mnnera ICti perionarum , ha?c pairimonij ap- pellantjHermogendn ieg.i.ff. de munerib.Sc hono- mb-Pa tri m oni j Tune munera rei vehicularis , item uauiciulansjdecemptimatus.Aicadius autem m I.18. $ J.euidem tračtqcus;Decagroti dclcofapro ti tbriata csigentesASccorporalemlnifterluffi gerunt, &pro omnibus defunčtorum fifealia detrimenta refarciunt Cicer.pro Sext.Rofc.Itaque Decurionum decretum (bitim fitjVtDecemprimi proficifcantur aaL.Syllam Hotom. Decaprotos efie poteft minor t^aniual.,? $.ro.de muner.&honor. De eAErERo 3 vide auth.habka.C.nefibptoparte&L 2/.C.de collationib.^ 10 Decedere inl.i.C. : de inceft.& inutil. nupt.eft di- uertere. DčcE DEREeft proprie a mandata funftione difcede*- re,vt Confules ex prouincia decedere foiebant.Adde Brech^um l.hzreditas.in tit.de verb.& rer.fing. D e c e d e r e iut e fuo.eft non fummo iure agere > ali- quid fiii condonare comiter.Vulgo dicunt,Praterire ius. Decedere officio non eft ab officlo reče Jere, fed eft contra quam decec,atque cfficiofum eftaliquid age- 0 re.Old. Decedere pro mori.tai?quam de gubernatione cor- poris cedere.l.2tf .ff.de de Recept arbit 1.4 ff qui fa- tifd.coeutur.Ego enim modo per fe dicimus,Deceffit, quodefunaus eft, vt fubintelligarur vita Oidend. Sic. Dl« B deri in fata fuo.in I.7 ii.C.de pr2fcript.30.vni 4o annor idem eft quod mori. D b c b d e tu T, pro deceflerit.in I.17 f.i.de ieg.3, Bri/Tl, in Pareg. Decbdbri poffeBione,decedere iure fuo.vel de iure re fuo.Vipianus in l.his confei]uenter.J. fed. & cum munusffifam.ercifc. Old.Prat. Decedere autem non homuKS tantum,fed & equos & reliqua animalia ICti dicunt.I.i.Gfc eum.D.fi qua- drupefpauperiem l.io §.vlt.ff.quibus modis vfufr.I. -^f.S.ude leg.i.& foetu; pecorum I.70 §.vlt.D.de vfuf. capita gregis l.13.ft.de pignor.Briffon. Dece u autquindecim hztesdaro/ecundlmPompoti. pto eo eft. ar. fi decem fol.i legata fint,in i.fi ita reli. ctum.v fi.ffide It g r Oidend. D ec eu & odo afinos plenz pnbettati.Modeftinus ad- feruitfin l.arrogato.de adopt. Oidend. Decem perfonre qnz fim.vide S.J.Iaft.debonor.poflef. & l.i.C.de fecund.nupt. Decem diesqui dantur ad appellandum , currunta tempore prolationis feiitemi2.c.i,de reftuut.fpoliat. in 6 . December.!. 33.f.i,de hpred.inft. Decfmpbda, regula eft eu pertica decem pedum, jo qua fabiicz menfura coliigitur.Old.Hmc. Decempe d a tor , qui eo menfurz genere demeti- tur.C1c.1n Philippic. Decedprimi & decemprimatus videfupra J\>&- Decemprimi curiales l.i.Cod.Theod. de quzft.Ieg. 44 4a.Cod.Theod.de his qi;z fuper relat.Ieg, 3 «i.Cod. Theod. deepifc.8c clet. G0th.adl.41, C.de liberal, eaufi DecemviRt reipublic.adminiftrandz.vt ait Liuius lib.J-ptimum creati fiint . moriuo Romulo, Patres enim centum a Romuio creati , decem decuriisfas dis,fingulifqne in fingulas decurias creatis, qui fum- mz rerum prseffent.conlbciarunt. Decem imperi- tabant, vnus cum infignibus imperit &: liftorib.erat quinque dierum Ipacio finiebatur imperium , ac pe, omnesin orbem ibat.AtDionyf.lib.a,ducentos pa r r tres fuifle (ctibit,& imperium decuriis fadis.vni eo- dem modo commififle.Decemuiri Rcip.admuiiftra- d.e caufa fecundo creati funt, anno jor. Hacdecaufa inquilini, pie' s de nimio confulum imperio tjuere- baf r ,qui ius non e ceniš legibus , fed arbittio fuo diccrcnt. Petitis lgitut e Grscia ifgibus , SCto, Eb 2. 40 60 70 aleblfcito eonfumatum eft,vt omnibus abrogatis ma- Siftrattbus Decemuiri cum fummo Imperio crea- *entur,qui decimo die ius populo finguli redderent, keedie penes prsefečlum iutisfafces u.effent.coUe-. eis nout finguli accenfi a pparerent. Harc Dionyf.lib. Liu.lib / Hi vero cum iniuriofe poftea eorum vnumquesique traSarem,neque alios deinceps yel- lent^fufficece magiftratus.vt ipfi & radio fua occupa- tam Remp.perpecuo tenerent, S€to iuiSdlinsmagi* ftratu fe abdicare, 3 c dermo creati funt Confuler. Li- 10 uius eod.lib.Sc Pompon.in l.i 11.ii.fF.de orig.iur. At Decemuiri litibus iadicandis ii eram,quilites caufaf. que priuatasiudicabant.in quibus de iure controuer- Ca erat.Lueanus ad Pifonem: Seu tnfidot ai itira decem citat hafht virorv.m, St firmarc iubct cetteno indice caufas. Sueton in Auguft.audorfuit,vt centumutralč haftam quam quasftrura fondi confueucrant cogere , Dete- uiri cogerent. Dio lib.f4. fcribit, Decemuiros iis iu- diciis,quread centum viros forte deferebantur , prat- kj fuifleiquin & eos ex lf .viris fuifie,ex quibus & erant Triumuiri capitaieSjSe Triumuiti monetales»žc Qna- tuot viri viarum vrbis.de quibns ctia memillit Pom- pon.d.§.ii.Et Duumuiri qui viarum curam extra vr- bem habebant, & Quatuoruiri, qui in Campaniam mittebantur.Erant & Decemuiri Sybellini,qua facra multa Roma faciebant, St. Diti patri Sc Proferpins in campo MartioludisTerentinis. Sicetiam Cereri Graeco ritu Decemuiri Sibyllini foere.pofteaduode- cim.poftremo quindecim.Horatius. jo guindecim Biana precesvirorum curet. Harpocration in lib.quo explicat voces Atticorum o- ratorum , Lacedemonios tradit folitos fuifie cTm#.- tTap^czt,id eft, Decemuiros in opptdis ac nationib.a fc fubadis creare.Prat. Decemviri. Pomponius inl.necefTarium.n.t4.ff;de orig.iut.Et sum placuiflet(inquit)leges quoque ferri, latum eft ad populum.vt omnes magiftratus fe abdi- carent.-Sc decemuiri conftituti funt anno vno Hi cum Magiftratum prorogarenrfib i, & rem iniuriofe tra- 40 darent neque vellent deinceps fufficere magiftraius, vt fibi & fadio fuaperpetuo Rempublicam occupa- tam retinerent nimia atque afpera dominatione, eo Rempublicam perduxerunt,vt exercitus a Republica fecedcret.Old. DjtCEMviR.i.fufpicotvirosilIos decem,quos prretor vrbanus in confilium diebus cegnitionum adbiben. batjDl CEMVIB.OS S ATELtlTIB VS IVDIjCANDIS appellatos fuifie. notar ex Sexto Pomp.& Valer.Pro- bo Cuiacius a.cbf.ja.Nimirum fub Augufto decem , S fo Dioni credimus.fenatores fub Antoninis Sc Alexan- dro,quinque Snatores & equites Romanos totidem. In confilium (inquit Vlpianus in fragment.Jadhiben- tur Romi quinque fenatores , &quinque equites Romani.Fuifle autem hos quinq.fenatores & equitcs quinquenonaiTelTores autconitliarios prtetoris vr- bani, fed iudices, ex eodem Vlpiano eft euidentiffi- mum,qui fic lib.i.ad legem Ašliam Sentiam fcribit. Illud in caufisprobandis meminifle iudices oportet, vt non ex luxuria,fed exdefedu defcendentes caufas So j1tobent.cap.16.dc manumifllvind.In hoc enim loco de iis quinque fenatoribus &quinque Roraanis equi.- tibus,quos in confilium adhibebat prretor, Vlpianam fenfifle.tam ex eo conftat,quodhic decaufis proban- dis agatur,quas probatio apud confilium fieri folet; quam quod ad legem jEliam Sentiam hoc Vlpiani refponfum pertineat, qualegeminorvigintiannis, non nifi caufa apud confilium probata manumittere potuit.Idque mirum in modum , Antonini refcripto quodam cosfirmatur.cuius h a; c funt verba: Eorum 70 qui apud confilium manumittuntur, poft caufam a iudicibus probaum.fe tnanunulfionem fecutanijHon folet ftatus in dubium reuocati, fidlcantut falfa d t . monftratione liberati.cap.t.Cod. de vind, & apud conf.ma,Eoque fenfu confilium accepifieviftscftt. tiamvalerins li.t.cap.;. fic de QJA etello fciibtm, Nam quid plus honoris trlbui pomit confuli,quam eft datum reo Metcllo ? qui cum caufam repetunda. rum diceret, tabulxque eius ab accufatore expoftu. 1 latx,8c ad nomen infpiciendum circa iudicramf«. remur.totum confilium ab earum comemplati«e oculos auertit.ne de ea re,qux in his relata erat.vi. deretur dubitafle. Non in tabulis,fed invitaQ.Mt- telli argumenta fincere adminiftratae prouinci* le- genda fibi iudices crediderunt ,-indignum rati,intc* gritatem tanti viri,exigua cera , Sc paucis literisper- pendi.Hxc Valerius, confilium exprefle iudices ic- terptetans ,non afleflbres.non confiliarios. Igituro. portet,inquit Vlpianus,iudices,hoc eft,quiiiqneltoa. totes, 5 c quinqneRomanos Cquitesin caufis iis,q a ii minor allegat.ad confilium manumittere deltdeti!, probandis meminifle,vt non ex luxuria,hoc eftjtro- digalitate.fed ex affeiftu defcendentes caufas prebit, dičl.capit.ifi.Et hxc,nifi fallor.veriflitnaeft hoiutlo¬ či fententia. Igitut illi.per quos exercebat& prjbt- bat confilium prxtor , quinque fenatores & quittt Romani non afleflbres,non confiliarii erant,fediudi- ces.Etquia Decemuiri fatellitib. iudicandis aliud ti- bil,quam decem iudices,fignificant, idcirco probabi- liter etiam dici pofle , & verifimili coniectura ltqu;. dum videtur,iilosquinque fenatores,&quinquec. quites,Decemuiros olim fatellitib. iudicandisappt!. latos fuifie,Idque eo etiam videri poteft verifinti. lius, quod Roma decem hi iudices & in prottiffciii viginti recupcratores.certi fuerint8e perpetui.noti cx fenatorio 8c equeftri ordine fortitiaut fine forte arbitratu prartoris Romi, & in prouinciis.prilidis arbitrtoex conuentu mercatorum , vt quibufdam perfuafumeft , fingulis cognitionumdiebnse!e6i, ■Ainftor eft enim Vlpianus eum cui mandata eftlu- tifdiftio,confilium exercere non pofle >capitulofe- cundo de offieius cui mandata eft iutifdi 3 io.Quibts verbis non prohibetur his , qui mandatam exercct Iurifdiftionem,viros aliquotprudentesin fuumcon¬ filium adhibere (id fiquidem fieri folere exCicero- nis Quinftiana eft euidentifltmum) fed illosipfosvi¬ ginti certos recuperatores inprouinciis , &Romi certos quinque fenatores illos & equites quinque, quibus exercere autprxbere prrefes & pntot con£- liurn folebant, is cui mandata eft turifdiftio conuo. čare prohibetur & cum iis tanquam praties.tanmjm, prxtor,tribunal afccndere.Hoc enim efle confilium exerceredocet Apuleius fic in Apologetic.a.-fcribenr Teftor reCiaudiMaxime,vofque qui inconfilio tliš vos etiam qui tribunal mecum adfiftiris, Etprirer Apuleium docetidipfum etiam cuidentiffimeLiuins de decem legatis , dequorum fententia LAimilitis Paulus imperator res Macedonicas componeret,dif- ferens lib-4f-adhunc modusn.lpfe (L.Pauium imel. ligitjvbi dies veuit,quo adeffe Amphipoli denos prin cipes ciyitatum iuflerat, literafqueomnes,qui vbi- que difpofitas eflent, & pecuniam regiam conferri, cum decem legatis circumfofa omni mnltitndint Macedonum.in tribunali confedit.Afiuetis regio itn- perio ramen nouum , formam rerribilem ,prxbuit tribunal,fumiTiotior aditus,prxco, accenfus, infueta omnia.oculis auribufque qux vel focios nedum bo- ftes terrere poffent. Silentio per praconem fido, Paulus Latine qux fenatui', qux fibi ex conlilij fen- tentia vifa eflent,pronuntiauittea Cn. Oftauitis P«. tot(nam & ipfe aderat) interpretata fertnoneGiico referebat.Hac Litrius.Et fane ro.illos vigintiquinque viros quos in confilio Prstores & Prxfides habebant certos fudSs teftatus matiifefte Ciccro fic in Ventm 777 DAN šftione qu,itta IčtHiens. Iti eenfilio habebat homin« honeftos £ conuentu Syracufano, qui laccrdotii quo. que in confilio fuetanr. Idem Citero fic edam in ca - dem.Verrina fcribic. Iiiudnegare poflis , aut nune negabis, te confilio tuodimiflo viri* primariis qui m confilio C.facerdotis fuerant.tibi folebam efle remo- ti*,de te mdicata iudicata iudicaffe?teque cum qufftn C, (acerdos adhibito confilio caufa cognica sb/oluif- fec,eundem remoto confilio,caufa incognica codem- naffe. Froinde decem iIlosquoshabebat in confilio 10 pritor iudices dignitatis altquod,honorilque namen fpcciale olim adepto* bulic & appellari DtCSMVt- ' ros Satelitu bvs iudicadi*con(aeume,omnino fit mihi vcrifiinile.Certe ve! ob id ec a maxime,quod viginti iili quos in luum confiliuttt ptsfides adhibe- bantiudices, Konoris gtatia , Recvfeuator e s peR.bgr.ini appellatentut, Auftote Theophiio. Ec fic quidč tales fuiltc Ro m z videntur Decem viri fa- tel tibus iudicandis: quales in prouinciis erantPerc- grini Recuperatores. Expofui paucis quid de Decem 10 viris fatellitibus iudicandis fententia: Sed iia eapofui, vt interimm hac requemadmodum Sc in citeris,q $ d nob s proferuntur tebus omnibus, fuum cuique ii- berum & integm iudicium reiinquam. Rteuard. Pto- tribuna!. bb. iing.c9p.,8, Schard. Adde Cuiacium ob- feruat. libro tert.o , capitulo tr geiimofecundo, vbi feoc etiam annotacDtcem vitos litibas iudicandis da' tos S A T E L L I T I 1 V S Iv Dl C AN D IS olim nominatos , vt er S. Fompeio Sc Valeno ProboJ li- T I 1. 77* palibus den?gata,!eg.ffa'qns, 5igffH.de maakip.Cot* rafius Miičellaneorum liDro terno,capltulo ll.Sic Decernere etiam principe* d i cebantur l.it. ff de t* nofF.teftam,!.iS.4.quod autS.ff. de heted.petit. Qued princeps cognofcens decreuit,l.t.ff. de conftit. pec.f. fed & quod princ. Inftit.de i.n.o 8cc, Decretutn eft i prkcipibut. I. uff.de bon.eorum Briff. Dicernere a&ionemjdeft, d.ireprstor dicitur.l.*,’ S.interdmn.fFde vuig.Sc pupii.leg.penul.de fideicom. tml!ilibert.I. 4 ^.#.i.de adminift. tutor. kg. penuit.il* ifin.de acquiren.hered!.4.ait pritor.ffide doio. Btifi*. Decernere qu£ftionem,proeo,quodnune diciotu*, ordiiure,vt fiat isformaticjSc vt contra delinquente« proccdatur, Decbrnerr curationem & tute!am.l.J.f.*ltffi dead* mi.Sc peric. De c ern er e in 1. f. C. de prid. Sc aliit reb.tninor. eft decretum interponere. Decernere & cegndfcere lub til i t er funt diuerfa, l.i. C.vt in poflcffion.legator. Decernere legis i'amftione,!eg.4.Codic.decurator. furiof. Decerpire eftaliquid esc aliqua re detrahere , vt v- uas ex vite, aut eratbore. Hinc Decerpere pom.um,!, 4 t.ff de vfuris,fnj Si proponas commu- uera feruum furreptum } &alium ex dominis j>ro v fure damnum decidi/Te> qui non decidit, habebit fuiti adionem. Item apud Aphtic.l.61 ,§.i.de furt.Hotom.BrifT. Decidere iureiurando. videBriffon. Decidere verberib-l.i. in fin. de termin.moto. Deci dere verbum eft vnum ex legib. 12. tabu ! ar. vt Gochofr; ad i.de furt.per. Ly.de condid.furtiu. Cuiac.io.Obf. 11. d.l.61. $4.1.4$.$.^. furt.l.i/.C.eod. jo in fin.C de minor, Decidere dubitationem.L 13. in princ. Codic. arbi¬ tri 11 m tu tel. Decidere caufam,!« 3. C.fi a non compet. iud. iu- di at. B-e c i d e r e, etiam corruere fignificat.l.24.$. idem Ser- ums« ff. de dam. infed. Sic decidere ajdes. 1 . 7. §. vit. ffi eod. i. i.§. vit. ff de pollicitat. Domus, &parics. 1 . 18. kfabini. ff. pedam. infed.fnfula, 1 \36.ff devfufr. Aniphorad 7. §. vlt.ff de his qui effud.7 BrifTon. 30 Decidere quoq ie arbores dicuntur,qu;e cadunt, feu vi ventorum confračta? , deieds, 8c euulfas , 1. 8. quibus modis vfusfr. amitt. 1 . 2-4.Mt.apud.fEde damn* infe. Si olea per fe deciderit- L i/.ff quib. mod.vfusfr. amitt. Decidere m foueas. 1 . 18.fF.adl. A-juil. In deci- dendis arborib. damnum4atum»id eft> fuccidendis.l. 6 C-de pig. ad.B:iil. Dec 1 es pačita locutione, pro Decies centena millia, Papinianus in L 77. $,i. ff. de cond. & demonft. Cu n vxoti mandatum effet, vt moriens filiae communi de 40 cies refiitueret. Piutarchus in Antonio: 7 4A&>v’nvi C4V AŽbcriTTEVT« Kj eiKOtfl (PbS&VO] -TkTO JiKtict&Kucn, Atque hocia indeab vitimaantiquitate 8 Čredo quodtum ea pecunia videbatur ingens * cum sninor erat nammi copia-Hinc luuenalis. decies centena dabuntur proimmenfadote.^iat. Decies centena milila nummon.dos olim maxima.l.7. infi devfur. Martia'. centena decies , qua: tibi dedit jo dotis. Iuuenal. Et ritu decies centena dabuntur anti- quo Gothofr. adl. n.§.!i.ibi: cem.um librasauri. C. foiut. matrim. D icims , feudecuma, fecundum Hoftienfem in fum- ma. de decimis. 5 . i. Decima eft omnium bonorum Jtiobili um ličite qutefitorum pars decima. Et hxc di- ttina conftitutione debita, Deoque danda eft, vt collt- gitur c. i.c. Pnochianos c. nou eft. c. tuanobis.§. ve- rum, & c. cum non ftt ab homine. ext. de deci.primit. Sc obla.Eft itaqueattentavocabuli deriuatione, de- 60 dima pars, decima, non vigefima,fiuefoluantur de- cem,fiue duodecim , fiue etiam viginti ,fiquidem omnia, fecundum commirnem vfum loquendi ap- |>ellanturdtcimx , vtlatius probant vtrlufque iutis sntetpretesdn leftutis Sc refponfis. Varia autem apud veteres dccimarum geneta fuerunt. Nam a ped Bjby- Joniosomnium quz inferebantut decim* foluend* eram , vt auftor Arifteteles lib, i. eeconomicorum. Th.io cTgvptiorum rex , decimam confilio Glabriat A- ahenienfts exegit. Scribit Appianus decimam partem 70 fruauum Reipublicz folitam .pendi, pro vefligali eo- jusa a^toiuin, qui difeiti ad cuftuiam icdijeiCntHG 780. Siculi Romanis decimam frumenti foiuebant. Abh; s qui metalla effodiebant, decima exigebatur, l.cunft, C. de metallatiis. Decimam veteresdiisvouebant.t z. ff. de pollicitationibus.Fuit decima Herctilanea.AU teriH5 decimz meminit Suetonius Tranquillusin Ca- ligula. Sunt ali« pleraquedeeimarum generatDcoui. bus alibi dicetut , Catterum fecundumHoftietifem in fumma ,.deciinatum tres funt fpeeies, fcilicetqui. dam perfonales,qujc debentutex operepetfonafet ' ex artificio, fcientia, militia, negociatione, &c. tjm. ■ dam prxdiales, qui proueniunt (xpradis, vt vnum bladum,ftuftus arborum,Scc. Tales enim danda funt iih Ecclefiae, in cuius patocbia lita funt praed.a.cap Dt deci. ad Apoftolic®. Etiam decimasptidiales ttnta. tur folueteludaei.cap. De tertis .eodem titulo. Im debentfolui de diuerfis femjnibus vtiius agti , j 0 j tantum de vno , li fuerint fuecdliue feminata.c, tt patte Canonicorum eodem titulo.Etiatn Cifterticta- fes & alit,qui nullo gaudent priuilegio, dire ter.tn- tur decimas de tetris denouoaequi!itis, licet easptt. priismanibus excolant. cap. Nuper. eod. tit. Qji. dam funt decima: mixtae fecundum Hoftien. ibidem, Etpofluut dici hs dequibus dubicatur, vttum list pradtales vel perfonales, vt de agn»& fcetitus alfo. rum animalium , quae funt in pafeuis & gregatim paf. i cuntur. Oldend. At Vlp anus in hisverbis fidecimam quis bonorum vouit, l.z.ff. de pollicitation. F.tfialitei exponant interpretes, tamen ad decimam bonom partem^u^ olim votiuo epulo in Hetcuiishonorem irapendebatur , videtur refpexifte, Hmc Plutarchu; jj n 1 štn«c d^jans t'j 2 rj J;.«!«, aa.yeis ivrGi&TVnJ qe oXt/7tXH j. Plinius dititPui. i lucere patrimonium Hetculis, pro decimate. Apud Tranquillum in hoc loco. Scentcis ludis,interpltbei & equitem caufam difcordiatum fetens dtcimasnu. turius dabat, vtequeftria abinfimo quoque occupa- rentur.Decimas etedit effeTurnebusniiffilia&tefft. ras quos fpargebat ludis Scenicis: attpae ita vcitit qoa. dam decimam pop. Rom. dabat, vt olim. HeicujiJ; aliis diis. At Decuma Imperatorum/untdecimiini. peratas pecunias.Prat. Di c imam bonorum voucre. 1.1.5. vlr.flč dcpoBiant Decimam vir & vxor intet fe capiunt Vlp. tit. ia.s- gul. Dret it ari, 1. 1.de vcteranis.in C.Theod. Brift DeDiciiiu apudChttftianosreceptis.Videif,q.i,t, de decimis.c. decimas, de confecrat.dift. p. c. quadta. gelima.in fi, j. Deci. ;o. 3. Sext. tj. j, Ciem. S. j.« 3. extr. 8.Dua. de facris.vide Rebuff. in traft.de decimis, Gotofred. ad 1. z. $, z. prin. ff. dt pollici- tat. Biciiiai aquo, cui, qua excaufa, pneftentuijM qua aflione vtndicemur , vide Gothofi. ad im d.|,2. DeDiciMARtts fublatis eft tit.58.lib.8 ,C, Dscipere generieum eft. Nam decipit,qu"i impoiit, qui faliit, qui defraudat, qui verba dat,qui in (no¬ rem inducit. vide 1.1.5.1. dedoI.Old. Prat.Schard. Diciurh conttahentibus nonljcet.i.53.C. detpifc &cler.l.ap C.depaft. Dicijiesnsvs iura non fubuenium, fed deceptis,!. i. C. li minor fe msior.dixer. l.z. 5. /. ad SCtumVel- letan. D e c 1 s a caufa. 1. 3. C. fententiam refeindi rol pofie. De crsio propadione feu. tranfadUone,!.7. decond, fure. leg. 1/. God.de furt.1.7.14- tp. God. detranfaftna *o fignificatufumitur , a Pauloin 1. fi hircsjid ItJ. Falcid. li ha:res. inquit, eumereditoribus decidetit,ne folidum foiueret, & ob eam decilionenifaSumfca aliquid retinetet.PrG legequoque Imperatoris acciai- wi,l vetcriit Codic, ds tciuiidb 5c ctpmmir. ftip.& ----- d«C®» e o 7S1 10 de emen. luftln, Cod, In prhi. fup* r vetbo , Decifio- nes. &c §. Vnde qua:fittim, Inftit. denupt. Verum ca Itnperatoris lex intelligitur, qua partium altercacio* ncs diremptaj funt. Pragmatica vero fan&io licet vui- go dicatur, quam Princeps extra corpus Iuris eiuilis promulgarit, verius tamen priuilegium vocatur,non quodpriuarishominibus, Ted vel corporialicuius vni- uerfitatis, vel ei qui ofFicio bene fumftus eft, confer- tur,hoc eft, qu;eGbcaufam puhlicamaut commu* nem negotiorum fumftionem, in Ipeciale quoddam priuilegium impercicitr.OIdendorp. Prat. Decisio caufe. vide leg.i.circ.princip. Codic. fuper vimvelalio modo, Dficrsio vctus leg.6, Codic.de ueceffur, feru. hsredib, inftituend. De c isvm femelab eodem iudice.vel fucceilorejretra- dari non debec.leg. j.Codic.de lentent. & intetlocut, omn.iud.Eodom mododeciium per rem iudicatam, iuiiurandum.vel confeftionem in iure fadam non re- trad itur. 1.5 6. de re iudicat. De c lar an s nondicitur nouum ius edeie, fedanti- quum declarare. c.2. de decimis.in.^. Declar are ad fadafLequentius quam ad dida per- tinere > Vaila demonftrat lib. i.Noftri docent, emu qui veladdic, vel diminu quippiam , non declarare, fedpotius noui quid facere Oldend. p. c l ar aRb iudicem.kvlt.ff, quis& aquo appell. eclaraRb communi confeniu.l.7. $. vlt.fEdepa- dis. Dec l ar are -rationem voluntatis.kg. 4,Codio de v- 2 ° i‘ur,pupillar. Df.clarare fuccelforem fuum oblatiš precibus. I.19 , čire. fin. C.de teftam. Dec r ar ari per fententiam feruitus.l. fedfi. ff. fi ieruir. vind. Deciacari terminos per menforem.i.B.C finium regund. Dec lar al v r, con.ftitutiGmbus,edi rebus iudicatis fta- bitur.Spicg.Prat. De c li n are in contrarias CeutentiaSjleg.ii. $.{ed cum j.C. defurt. Dec lin are examen ordinarij fedis poft litem conte- ftatam nemo poteft.l 4-C.de iurifd. Declinare exceptiones.l.8.de reftit.mil. & 1.8.C.quib, non obiic. long. tempor.pradcript. Declinare municipalia.leg.i.Cod. qui numerolibe- ror.le excuf. D ANTE E. jti dulentu* in afcnpt'ottibas>$čc.Koto.Gragc! fic definiue lUl.U. CAGU-l« Declinare focios.leg. 1.fin.Codic.vbiquis decurial. vel cohortal. Declinatorih fori initio opponenda eft I. vit. C de except. Gothofr.ad i. //.deiudtc. Declin atoriam rori habensjcouuenirinonpoteft. 1.2.8.5.4 ff.ex quib.cau(Imaior. De c o c tore s v ta-umi dicuiitut, qui debitam pecu- -■...._ A.!..„„j-c„, i,„„ 1 (f ni) Xj SlxTtm t vi fJM av Prat. Decoctores ,tefte Budao diSi funtid genus Fer¬ me hominum ,qui Afoti dieumut veibo Grico.id eft ,luxu&ganex ftudio perditi ,& Latine nec[uam, vetbo fignificantiffimo, eorumque vitium Afotia 8c nequitia, quam Gellius lutum & propinationem in- terpretatur. His olhn Rom* certus locus in fpe- ftaculis aflignatus erat, vt infignes omnibus eflent, etiamfi infortnnio a!iquo , non nequicia decoxif- fent: Accipiuntur Sc pro his qui depeculamut pe- cuniarn puhlicam. I. quilibet. C. de decur. hb. 10;-' Spieg. De cocro rej vide !.*- C. de fund. rei Priuar. Dec ollare , pro auferre caput, intetpretes noftri v- fturpant non abfque exemplo. Nam Suetou.in Caligu- Ia> Milesinquit decoilandi artifex^ quibufcunque č cuftodia capita ampucabit:Hoc ideo monu!,quOd ern- diti quidam ab ea fignifteatione abhorrentes , pro c ollo deponete folum vfurpandmn exiftimant» Spieg. Decollatio apud Paulum lib.f.Sententiarum tit. \j. Diomedeslbr. r. decoiio apud veteres decipio %nr. ficafle ait: Q_uod Piauti & Lucifti teftimonio confir- mat. At aliter inueniri apud Feneftellam lib. Epitom. z, Oiiemadmodum Catfar a piratis captus lit, vfquc eos poftea ceperit Sc deeollauer.t. Veteres autem ie- curi cxfos dicebant. Inuenitur & hoc verbum apud Tranquill. Et apud Senec. lib. 4. controuerfiar. Ec D. Auguft. de verbis domini ferrn. 4f-Quid tibi fecitEc- clefia, vt eam veliš quodamraodo decollare , toilere omnisEccleficecapuifBrifl' Decoloris dicitur,ex cuiut ore color defluxit, Sc exanguis reliftus eft, atque idc.rco pro deformi capi- tur & nigro. Difcolor autemnon modo pro vario fu* mitur.fed fi quid cundern color em velut radiosquof- da diffu ndic.Concolotem eiufdem efle coloris nemo ignorat. Verficolorem veto, vt autem f*pe dicimus, quod e diuerfis partibus foeftanti, non eunde.m offett colorisleporem. Hxc ex Thylef. quod& diligentet colotum matetiam tra&auerit, Sc eiufmodi voces, apudipfos quoqueXurecofl'.recurram. Alciatus VaftK fententiam refelleus feribit, ex origine vocabuli eam rem effe verficolorem , cuius color i n alium verius lit , Sc noti qus variorum colorum St, Spieg. De color ari, pro infamia notari .per translationem. in leg. eum qui probabilem. C.de epife, & tler. Spieg. Prat. ° Dicogvtai, bona fua turpiter confumere,efFundere &abiigurire fignificat.i.n.c.de fufcepe.pr*p.&ar.lib, n. Vndedecofkor pecunia: puhlic*. I. 40. C. dede- cur.lib. 10. Si l.i. in fin. C de fundo rei priuats.lb.u Brilft DE COOPER S eftvorato patrimonio creditoribus S- dem fa.lere , aut certe fidem fua m per inopiam non libersre. vide Bud. in annotat. ad leg. fi hominem. 5. quoties lF.depofiti,8c Alc. in 1. fi aliquid.C. de fufcep, praepofSc arcar.libr. to. Spieg. D e c o r a vit* , 1. vnic. C. de emendat. propin- quor. De c OR A facies ciuitatis. I. d.C.de operib.public. Decorare pro omari: ficdecorariilluftri dignitate.I. Ji.S.f. C. de appell. Sic poteftate ac dignitate decorati viri in 1. iS.in prin. C. deteftam.Sc 1. vnic.C. de Sena¬ tu fconfulto Claudi an.tollen. Decorata raarmoribusBafilica leg. 31. Codic.de ope- rib. publicis. 'ec ocr ore s ^ssEMsror dicuntur, qui debitam pecu- no. puDiicts. niam cum foluendonon fint,aufernnt. lmp l.40.fF. JtJ ExDecoratis infamesconftituti.videl.jf.circ.medj de decstipn. lib. to. Cod, Quilibet principalium vel C.de locat, n 1 1 e- _- t I __ t C.. _ n n e n n u n ( ine J . J _ - 1 “ p . «e UCCH[iyu. iiu. VvUU, ^uuvi^aiiutu vti cžccufionum,fi vel deesftoi pecunije public^,vel Pe sr* s c sh o 1 ius quid vocšt Pd.vide ius decrefcfdi. “ . ” Bb 7%i D ANTE E. 3).icstiew! heredicontomaci,hcred ib.no n eontu- macib. adcrefcit.Gothofred. ad Nou.i.caj.i.J.s. vetb. accrefcere illis. - Dkr»c«».r peculium.prodiminui.l. peculium. Di- geft.de pecul. DecrescereSc adcrefeercaduerlantur.Icg,4.upars hered. Decre t a funt fementi? prolatein cegnitionibus cau- farum.Gochofr.ad l.Si.in princi, ad SCtmn Trebell. Sic. Decreta principum ,funt eorum princ'pum fenten- tis prolatsin cognitiouib. dequibus poftea (hqu.'d dubij in iis acciddfer) principes interrogabantur,i.ji7. de leg.3. Ieg.vlt.de mr.ffei.Gothotr.ad d.l.81. Da c ret A principum (ait Hoto.) dicuntur, qus prin- ceps caufa cum confilio cogn ti.ac parte vtraque au- dita,pronunciauU,vt m 1 3 fKde iis qiis in teft.del. . De c a f r A priuata Csfaris dicuntur, qux non puhlico decreto vt inter eaempla releramur, :ed priuati iutis caufa (latuta elle videntur.vide Alex.ab Aiexaitd.cap. 10 aj.libr.S.Spieg. CicatiA fenatus a confultis ficdiftinguutur, fecuntiu aiiquos,quod decretum dieant, Particulatn quandam eiTe SCti, vt cum prouincia ulicui decernitur, taaqua decreta lint fpecialia , confulta genetalia. Et ita quide ex j€i:o Gallo diftinguitfeftu's,quem t c te 11 Connan. lib.i.cap.iR.uu.p. DjecReta fenatus non aliter valent., quam li ea ipfe, Pnnceps tata habuerU,ManLit. iib.de fenatu.c.dcSCto, qurfl.J.Gotholr.ad Nou.6i.in princ. j 0 Decreta patrum pro SCdsin 1 .17 ad muicipal. 1 .16, C.de adu!t.& apud Tacitum perfatpe. Decreta confulum ve! pisclidum.l 3-ffdeminor. Decreta principalia.l^.C.de prsfcrip.30.7el 40.in- nor. Dec reta perennitatis.l.j.C.de offic.militar.iod. Decreta peiperatn 1.3.C. de fent.exbreme.recitand. Decreta ambitiofad.j.de offic. proconf.l. vit. de de- cret.decurion.lib.to.l.3ide min0r.L4.de decret.abor- d BtifT. 40 DEC RET a i. is bonorum poffefJto,qus fafti eft, & ex- traordinaria Volgo voeatur.ideo di&a eft.quod potif- lirmum a decreto pendeat, fuamque fubftautiam ac- cipm.id montirt,&quidem notabiliter,Alciaius ener». rans ieg.delatas de veib.fign.Spieg. Decr ital 1 s benorum pofleiTio ,.n repudiari pofltt, videli. .7.(Ede fucceffot.edift. Decretalis epiftolaeft conftirufio Pontificis ad ali- cuius conuiltationeni ptomulgata, vtdicitRubr.de conft.numero.3i. 50 CscRETAiit epiftolaant eft fpecialis, videlicet qus <4-rigituc ad vnam prouinciarn.c.quod fcripfi-3f.qti{ft. 3.vei vBam petfonam.c. pctifti.7 q 1. & bate non tra-. hitur ad confequentian’,:aut eft generalis,quz omni. bus dirij;itur..c.oninia.& c.'eqif. uueftione 1. ir h*. quia d'ffimt,ad confequentiain ttahitur.c. hac confo- na.i? q.i. Decr Eti vim habet conceffio principis fpecialis, l.s, C.quando decreto opus n c, n eft. \ Dec reti recitatio.l.i.€;fi adueffus donationem. 60 Decreti iuterpofitiojeg ra.poft princ. Cod. de adm. tut.vel.cur. Segreti dereftus tacito fuppletut confenfu , Gotho-, fr.ad f.3.verb.filsntio.C. li maior faftus alienat. faft. &c. SxDecrEto primopoflUerejideft.reiferuandscau« . fa tenere.l.8,C,de bon.au.orit.iud.polfid', Decreto feparatio itripetramr,! 1. ff.de feparat.Bono- rum polieftio qusdam decreto petitur,l i.ff fi quis ex liberis fF.ad SCtum Tertiil Qu* & indedecretalis ap. 70 Velim? devK.ulft.JW« lacc.«4qui in bon poff £t hocprimum d K! ’ tl ‘ ab interprettbus appellatur.Nam eft & fe« U ndutn«, ctetum,quo pistor eum, qui miffus eft, poffideitii. bet ,Sc dominium capereper longum tenip us pemlit! tit, 1 Iultanus. ff. dedam. infeft.viaceaalopoH Brtflonius. Decreto etiam ptstoris aftor pericalo tutoriicoa. ' . ftnuitur,!.14. ff.de adminiftr.tut.luftis qu 0 quedecre. ; tis res temperatur. quoties squitatemddidenjni#. rali.« ratio vel aliqua iuris dubitatio meratttr-l.86.ia lin.ff.de d1uerf.reg.iur.Iege.84. deacq u it.lt«ed,B* foni us. Decrftorii dies funt, de quibus hiclibro.}.Firmi, cus: Sane extra esteros climateras etiam feptenai ju- ni & nouenni.peromne vita tempus multiplicauu- tione cutrentes , naturali qitadam & laterni tjtiott vanis hommem perieuiotum dilcriminibusfemptt afiiciunt.vnde 63,An»us,quia vtriufquenurnetilun;, mam patiter excipit,Androdas appeilatuseft. noji« : enim ieptetn anm fexaginta tres connciunt. & tutfut feptetr. nouem ltntili modo 63, annos cfficiunt. itaque vtriufque numeti curlus in hoc aani iqu-u ratione fpacio concurrit, gtande femperpericulidif ciinič imponit. St enim fepteam & jiouenmar.ni^i hebdomatici aGrscis Sf enneaticiadpeliantur,graa- dia pericula hominibus fem p e r i n d: c u n t,t]ii! d Pec:, 6j.Anni,qui vtriufque nutneri multiplicatain&imi. cem libi obligatam elficiunt funimain! Hacet uui | ab vEgyptiis Androdas diftuseft, quod oranem viti fubftantiam fraagat ac debilitet, Ionan Bapt.incom> ment.Epift.Sidon A. oilin ad Lampridiumiib.8, Decretorv« . r uffragia,lf2.i4,Cod:c,deaccufat&ia. leript, D«CRETvuapud Iurifconfultos eftdeiibetafoiudi- cis cttm camas cognitione.ad mixtum impetiuiT.pt!> tinens,l nequicquam.$ vbi.deoffic.proconf.&eSiJ [ quod plač.rum slias Latinedicirur, Grfce Aj-jpi ij t, lij Mi iti dicitur, autot Budarus. Atpt • j r f e & Ipeciolius dicitur , quum iud cesautoritatn ’ fuam inrerponunt Sc majcime in iurifd dtionevolar.. tatia , vt in alicnatfone bonorum minoris, intranfa- clione alimentorum, & in bonorum poffeffiane.A!. i bucius pro Alciato. Quomodovetoalegediftei,i» | fta patebit in diftioneTex.Spiet;>Piat. De c r e t v m ( ait Brifl.) dicitur, quod caufa caufa co. gnit* čtatu.itur,I i.ff. de offic. proconf. 1 j. de miner !• i. 5* harc verba,quodquifque iur. lege,?., in fin.de j pači l z Sc 5. de confir.tut»Xtaque decretum pro tiibu- »ali tantum non etiam de piano interponi poreft.l ?. i in fin>de confir.tut. lege. 3. §. fi caufa. ff. debonor, pofieir. Džsretvm autem Bc generts olim & fpeciei nomen futc. Qaurquid enim pronuntiat ius dicen Pr£tor,g(* nere quodam decretam appelkrur. Eoquefenfutune decreta efle accipienda,cum a prseprc decreta Lati- »e iubentur interponi, alio locodocuimus.Tertuliit • in iib.de habitu mulieb.Qna oonftantia,inqtiit s tribu- nal iiludafcindima^decreturi aduerfus eosfjuotum inunera appetimus? Seneca in Medea; Ch.v*-x confi.tHU fera dteretd vemt.. Me. šhnftAtuit ahcjuid pan e tnaadit/i aherA, ■ a/£qu,v,m liettflatuent^baud a^utis fult.- Erat etiam decretum no m en fpectci cum videlicet dita de_pIano» : aut die poftulationum controuerliain diem cognitionum hac imentiotiejdi/Feftu^vt taca confilio examinata,certam accipiat,iuftamqoe J defini* tionem. Ea nimirum ratione quaprincipain fenten* , quae in ca n far um cognitionibus de confilio con- fularhiin' vir gr um pro£ercban;ur , appdl^ii decreu ' • •. "" - * fskt’.! 7$5 D AN folem.Td quod hzc cplgrapke manifeftu fadt,PauJus impcrialium fen tenisa rum m cognitionibus prolaca- rum fine decrctorum ex libris fex. libr. i. cap vit. de iure patio.c.4 i .famil. ercifc.cap. vit. de hoeic 1 . inftit, Xdque lllud efle omnino videtur, quod lic Afconius fcribitin Verrinam fecundam. Sunt autem mftituta priiorum in decretis interponendis diiudicandifque cauli'. Et hoc lenfu decretum prxtor s, pradidis aut proconfaiis accepifle vifus efteiiam h is verbis Vlp. vbi decretum »ecdlarium eft , per libellum id expe- j dsre pro.conful nonpoteftqux enim caulx cognitic- nem ddidecant, per libeilum non expediuijtur. cap* 5 §.i.dc olfic. proconf.cap.71. de reg. lur. Hiud dubie pet decretum exačfcam iedulamque cau a: apud ptae- torem adhibico conlilio difquUitionem mteiLgens, 6 cau'x cognitionem ad prstt©tis tribunal referens.. O^denim siind eft^uod lic ab eodem Vlp. inueni- mus alio loco '.criptum } Si cauia , mquir,cognitabon, poli' detur > alibi non dabitur*quam pro tribun. quia neque decretum de piano interpom*neque cauldco- J gnitabcmor poli. alibi quam pro tribunali dari po- teftcap 1. §»de bon.poff.Reuard pro trib.librfmg. c D. ecertv-m a fenientia dirfinitiua differt, quia ha?c continet condemnationem vel abfuiutioncin,! 1. de¬ re iudic.l. ptaffens C. de fent, če interloc. t- fcntentia fine lit.s contc/iatione ferri non poteft , 1.1. vt lite non conteft.fecus in decreto gl. ml. Sancimus, ib': per contumaciam^.C. ad S.CtumTreb. p fentent a in ab entem ferri nequit, l.de vuo, de ce iud. fecus in dccreto,!. recufare-n pr.ff.ad Treb.Prau 0ecaetv?vi fiue ed : ctum primuai in contumaciam folet expediri, vt is txdio du&us, fui Copiam m iudi- cio tandem fociatjius ipfius contumacis non perimes, ].\ in fin. Je acquir.pofI'Prat. De c R.E r v m fecundum cohfiituit eum bon. poffeffo- rem , qux ex primo decrc;o detinebat, incolumi ha- ftenus c,ontumacis iure vidc cap. t. ext.de eo qui mitti in poilefl Bar tračt. matetiam prinv & fecundi decreti in l.fi fLnita.š lulian ff. de dam.infečfc. Sp. De cd doprimo ae secundo vide Coth ad 1 . 15. §. 16.de 40 d un infect. IDicretvm magdbarus non ideo habet authoritatem, quod tnagifUatus diieft. cd quod fecundum im Sc rarionem dccreuenr.l.pen.ff. dc ;uft t. & ;jt. S .cr> Prat. D e c r e Tv m praitoris exaud. ri nen po/Ie apud Vlp.in /, 1. de poflui, Spieg. Decr etvm ord nis i 50. ff de neg.geff I. 6 $, cffquod cniufquc vniuerfirar t.t.de decr. ab ord.facien.i.Cod. de feru. Reipubh manum.t 1 . a.Cod. ii quis ignoržr.s tem minoris effe. Decretvm annale 1 . 44 $.4.C.de epife. fccleric. Decretvm Pont ficum, fF.de re‘igioO Decretvm pr)0.in pr. de v^rb. fignif. Decvmani agri dicuntur,ex quoiutn fluftibus pars de- cima pop. Rom*folueretur, vt idem ipfe Cicero in eod.loco paulo inferius teftatur his verbis. L. O&a- aio Sc C. Cotix con r uJibus- fcn.uus permifit vt vini & ®Iei decumas & fr-ugum minutarum , quas ante te qrixftoiC5 in Silicia ven dere con fucffenr, Rom^ ven- derent, legemque his rebus quam iplis videretur, edicerent, &c. Decumas dccimam partem imclligitj &c. Brechatus i. inter publica. ff. de verb. & reruni fignif. Decvmanvs !imes^qui fic ab hortu folis adoccufum Fcff. li. 4. Aggcnus Vrbic. Iib a de limitih, agro. & Hy°- - gen. Decvmanvs diciturager cxcuius frmffibus pars de- ciina foluitur.Brecharus. De c v m bere & videtudine impediri Sc mori iigniUcat, Prioris cff^exen-.plum in leg. 2. li quis caut. pofferio- tis in 1. Tufc. De cvri as tribus Sc črnita s pro loco , iure, 5 c homini^ - bus ponuntur ttfteConn no l:b.i. c.i. nu.6. )e cvr r ales leges leruan\lx funt-i.i. Cod.de decurlah vib. Rom. Decvriales vrbisRoms.C. l':b.i 1. tit. 13.. Decvr.i arv m vrbis Rom x iuuices eram, qni a CalT. rečtotes appellantui Gothofred. ad leg- 1. Codic. dc ' decur.vrS.Rom. Dic.vR.ro Decurionum alijvrbani , alij mun*cipnles ' erant.. vrbani pra:erant tunne qux cGnftabat ex ff oaus Sc ?o. eq,u tibu. c *Qua figa ficatione m tit.De hxreditarc dicurionum,hb .4 C«'.umi protfus arburor ' vna cum Hegendorphmo in exegefi. Muircipales e- - rant qui Rou;x fenatoresvt feribit Valla lib.elegant. '■ o. ca;*.jr. N.im qu : in fenatu 5 c confilris Rcioub!. mu¬ li c palescffe poterant, decnriones erant Deboram autem ofRc o ac dignirate extat tit. in Pandedt A \- : munic-palem. Sc lib.i. C, aiiusDe magiftratib. mu- - nm-p.d b.Menjinit autem de huiufmodi decunon vt Decuria judieum Decuria feriba« • rum j Decutia cubicuiariorum indc Dceurionatus. . Cidchd. Dec v r i on e s quidam didos aiunt ex eo 3 quod iaido ' cum Coionix deducerentur, dccima pars eorum qai 1 dtdu:eremur 3 cofiiiIij puhlici gratiac6iwibi folita ku'. - 7*7 I. Pupillus. i!#, 5 , decutiones. ff. de verbor. figmf. & dehisefl tic. de decur. Sc eorum filiis in Dig. Io. Beli.Etyrnoi.Decunonatus autem non fuitMagiftra- tus pnncipis fed municipalis, quare nec militiis an- liumerari poterat, vt ait Connanus libr. 4. cap. if. nuiner. 1. vide de his Sc lupra in verbo ■Dicviuokis in municipiis 8r eoloniis confilio pu- biico ptaetanc, Sc fux curia: qnafi fenatpres eram. 1 . ji. C.de decur. lib 10. eaque decaufa Sc iportulas ac- cipiebanr.l.*. $. 1. ff.de decur. magnis veto oneri- bus fubiiciebantur.BtUElib.4. feleft.antiq. DfcviuosAirs. I. 4. C. fi pendent. appellat.mors.l. vnic C. ad leg Vifell. CtcvaiOHAivs munera. l.i.C* de filiis farail. 8c paflim. D e cv«. io«vm decietum,l.r.Cod.de decret.decm. 1. 5. Čod. de profeiT. Sc medic. Dečunonmn..fidu i t.h qui militar. poff. vel non„ Decurionum libtri \.t §.z. cum §§. feqq. ffde decur.Decurionum ocdoJ* i.Cod. de iur/aureor. annulor. .Ex Decvrionvm o rdi n e, licut Rom* ex Senatorum, magiftratus creabanrur. Pa ni us. 1 - 7 * §• de decur. is qni non lit decuriOjDuum viratu vel aliis honori, us iUngi non poteR: qma decurionum honcr.ibus p'e' i>eii fungi prohibentur. 'Vlp. in eod- Scqui- ■dem quantum pertinec . ne fuftibus caft getur , non •iiocetplebeio patre effenatum , li polica honor de- čurionis patri eorum accelTerit Hotom. De cvrre re adadionem, ad iufi»randuin,in viiam fententiam Brili.ex Dig. De c vR-soRiv m eft quod vulgo totneamentum dlci- tur Svhard. ^ Decvs pubIicum.l. dicendodeferreac obfequio dari alicui numini, ac m perpetuum con- ffitucre. Cod.de faerofand. ecclef. authentic. ingref- fi. Li pontificio iure pio confecrare» quemadmodum Sc a Plinio in epiftola vlurpatur: tametfi ex M.T. pro ,domo fua } vbi quidinterfit inter confecrare & dedi- čare coliigi poteft. Fiebat autem dedicatio templi aut ^er confulem, autlmpecatorem prseuntibus verbis ^ont.Maximi.ex Catanaio Spieg. pSDiCAB ANT olim principes vel dedicandi poteffi- igru dabantalicuUr-^.^/#dc dmif. rcr# D A N T E E. j SS Dbdicarb dlulno ttfmptod.#. de furt. Dediča ti o loči lui pa&o impediti non poteft l.pen, depačf De diss e intelligendus eft is, qui permutauitvelcom^ penfauit l.dcdilie 7i.de verb. fign. Ds D ii /e qnoque videtur is cuius aduerlarius fecit quo minus daretu-r 5 Gothofr. ad Nou. 51.cap. t. ibi prox;mus eft danti. Dbdisse telegi time obtuHffc paria funt, Gothofr. 10 ibid. De d iti o noxae , l. f. §. fi feruus^ff. de leruo corr.l, 2 tempore feruituti iuas obnoxius eiiet : 8c monede* m um ab ea liberabatur. Cuiufu odi conditionein Libertinorum toliit lex vnica.C.de dedit.libert.col!, voiens quod eo modo funt liberti > quo (impiicitcr manumilfi, Sc ab eisnondifferanr.De iisal-.biquo- que Alciatus meminit, nempe lib. difput.i. cap.xt. 8 c habetur non inelegans caput apud Angelinn Politi* 40 nam. Mifceilaneo. Anchor. Dedititii funt qui poft admiffa aimina fupplicii lubditi iunt,6c publicepro criminibus caefifum.autia quorum facie vel corpore quascunque indicia, aut igne, autferro impreffa funt, ita vt deleči non po!* fint. H: fi manumi/fi funt, Dedititii appellantur Caio lib. 1. Inft. t.t. 1. Reliqua Vide apudConnanumlib.i, c. 6 .nu. 1. Sc 4. Dedititus teftamenta facere non Iiceb.it. Caiun. tit.i.<>.4.5. Vlpia 10.5.14. neque t je te{lamemoc.iptit. JO nullaque ratione ad ciuicatem r-rioiem perduci Ca- ius d. ioc.f hxred.es inftiturs.j. Vipia.u. j.i.Gotliof. ad I. vnic. C. de ded th. libert. to!. DiDimmRva namero olim erantqtiipoeti'**. f'a vinili a Domino , quibufve ftigmata inufta, qnive proptcrnoxam toiti nocente^que inuenti.autttsdib vt ferro.vel cum beftiis depugnarent, vel incuftodiS coniecli.deinde quoquo modo manumiflieram : ii qttod lex Ailis Sentia faciebat. Vlpian. in Inftitut.tit. I.& tit.7. Iaftinian. in 5. vitim. Inft t. de libert:a. 5 : 1 . io vnic. in princip.C. de Latin, fi bert. tollend. & in lit. de dedit. liuert.roil Sc Nouel-78. Gamiqnoquelil.t Inftir. tit.i. Quo nomine appellatos eos Theopbilus intetptetatiam 1'uperiorum iocorum confentiensin 5 .vitim. Inftir. delibert.fctibit,adexemplnni pnfr grinorum , qui a Romanisviifti iterum rebellaflent, quos dedititios appellnbant. SedScinhiftotiis det titii appellantur vt in !exico B. Germani definiuntot nt/c o^nj.fc^iaiTtr Bcifio. 70 DePititiorvm namerusvilis propemodum,abit- £tus 5 c infamis etat. ait Gothofr. ad l.i. ibi: in car«. rent conie&us. C, ex quibus caulis infani jrrogat. Dsovcsrs iliaspro demete aliquid de tam* P tta ' - - - um 7%> D ANTE E. 19 ° niarum vel rerutn, l.pattr.ffide iur dot. Inde dicimus tTpcnfas vel ats alienum deduci,i.fi a domino 5 . fi & feq. fF. depetit. hxred. 1. fundus qui. fF fam. ercif- cund.l. venifle.ff. de verb.fignif. Oldend. Diovcio aliaspro redigere l.i. fF. arbor.futt. Cae- far. O'd, Dedvcere item pro perd icere > vt cemrouerfiam ad cxitum dedinfere.i fi, fF. de Pcocurat. Deducere ad a- guatos.OidencLPrat.Sic ro Djdvcsre nuosidemeftquodficiare riuos, vtan- notauitForcat. in Dial. 8S. Necyoman, Dedvcere in accufatfonem dicitur inl, 6 . defruft.Sc litium expenf. DaDvcim in condemnationem 1 j.Cod.de in litem iurand, Deducere rem in iudicium 1 . iitigator. Cod. de ftuft. Sc lit. expenf. Deducere m cautionem per errorem,! ir.Cod.de fideiuff. Deducere in teatum,!. i9.C.ad leg^ Iul.de adult. — Debvcere tena in ftipulationem. 1 .;. ff. de refcind. xo vendit, In Obligatjonem. 1 . 1.§. vetbisfF. de oblig. & aft.deducere in qua:ftionem iiherum hominem.l. 7. S.j. ffad leg. lul. de adu t. Equum in tabernam.l./. fF. fiQ£adrupespauperiem .Deducere finemadprtcfei- fium vigil, adprsefidem.l. 5.1. fF, de furtis > &c. Ptiflcm. DbDVci inpublieumintelliguntur ,qui magiftratibus mumcipalious,vel publicis nuoifteriis traditifunc, .1, t.§.< .ff.de fugitiu. De dvčta ratione, vldel.8 C.de collat. Debvctarvm expenfarum nomine comprehendu- turfrUčtus , l.ii i Domino.S. finali, & 1 . fequen, fFde pedt. hattedit. Hatnuilo cafu intercipiuntur. i. fun- dus, qui. fF famii. ercifc. Oldend, Pedvctio /ignific.itnonnunquam abfolutt difpen- dium imrniflurionem ictum , S)t> abg*»g. Titiusma« vnam pat/tur fortanam dedufiionem. Pedvctio aliasimrninutioeft etiam uifta caufa for- te .O; d. Pedvctio cftdefalcatiovelfepalauo , quiadeduce¬ re (eparare dicitur. Pedvctio aliud eft quam compcr.iado. IVittmoam- que dedu&io fir vi cjceptionis. Compenfatio auiem ipfo iure 1 .13. fF. ratam rem, vide Čuteč. 8. obf, 3. in fin & 15. obf. 11. Gothofr, ad lifg, 24. ibk Compen- fate. C. fam.ercifcun.Secundo deduftio eft partis: co. peafatio autem totius, interdum & partis, Gothofr.ad 1 ii.ibi: vel deduiftronein. C. depolit. Pedvctio indomum mami innuptiisrequifita, 1 . 6 . C.dedonat.ante nupt. Dedvcto auealieno iv 1 .39.5.1.& 1 .vfikfietfj.non hoc ipfum folutn.hoc eft.pecunia, fed q i*uis onera veniuntaccipienda : vide Alciat.in i. venifFe dc verb. fignif. Dedvcto vfufru&u dominium prsftare 1. itf.fF. de vfu & vfufrufti!. Dedvctvs inaccufationem de crimine, ab alio/uper eodenv.de 'etri non poteft,! 9. C.de accufat, P.i.R.i.c. not£,quibas in S.Ctis fcribendis vtebantur, Paulus, Scc, Et eadem epiftola turfus &liquoftes. Scri- bebatur etiamita D.E,R,Y.r.c.Deearevniuerfi\ta cenfuerunt. Hot. C>EESSF.,prodeferere>ideft,nondefendere, ficut ad-- effe pro defendere fiepe d tci 5 non ignorant j qui in probae Latinitatrs authoribus verfati fant, in quibus Sc Iurifconfulti noftri non tenent infimns. Spieg. Deesse in 1.55. de euionitur pro vindicare,l.fi oleum dejdola mai Defendere,! petere.C 4 quo'iure dift.8,Prat* Defende.. e non videtur non tantum qui ladtat, fed Sc is, qui pr^efens negat fe defendere 3 aut non vulc fu » cipere aftionem,texf.in L5i.de reg. iur. cimo quinto,capit. fecundo, Quod verba fafta funt 7 ©-DEfendere non videtur qui fu cipit aiteriusdefen- «de Philofophis & Rhetoribus de ea re ita cenfuerunt,- Jione etfi locuplet.fFimus fit aut.c6iularrs,nifi fatisdare fic in Epiftola Ccelij ac Cic.hb 8, Quod M. Marcellus fit paratuSjl.51.iJ. vit.53. deprocur. bnfF Coft/. F.prouinciis coibulanb»5 } D.s« r.i.sc, vil, Psf£nDER£ j>iuieptocuratoresnonndctur,ii inter- 7 ?i D ANTE E. ragatus > qua ex j»ane heres (St dominus, non refpon- deat.l. 9 J- Celfus. de intertog. in iur.fac.l. jp.de pro- euiator. Briff. DifiKDim proparte tmtiim qut paratus e(t,non auditur.l. j8 de procur.l. -f.fi ex noxal.cauf.BtiH. Difbn oi videtur, qui per abfentiani fuam in nullo de- teriorem canfam aduerfarij facit.l. i.J J. quib.ex cauf. in poiT.eatur. Pepjndi rečte, hoceft, iudicium acciptte, vel pet fe vel per alium,fed c um fatifdationc.i. 6/. de tud. 10 0SFSND1 non videtnr iiie,qui quod iudicatum eft.non foluit.d. 1.6/.de iud. Ca F '»si non viderur is, cuius fe d; fenfor ingerit, fed qui tequi(itus ab ačtorc non eft defeniioni defuturus. l.ii.§. f.exi]U b.cauf maior. EvF ekbi abfens non videtur, fi aftor rltto interpel- lat, necquifquam defeniioni fe offerat. 1. n. fF. ee. tit. 0ef f.ndi non videtur quis, fine folutionem, fitie iudi ? 5 ! tl um a deceflore fuflTe, d. tit- ti.f. tffArmaudtf«,. fio eft, qu* pet duelium & fingularecettamen |nf|;. 4uitur» vt lib./. tit. §. i. Si quis fuorum patiumpet pj, gnam eum fatigate voluetit, vt per pugnara fedefea- dat.edicimus, Sc lib t. tic.jp. S.j.Prat. Eefsnsio de temporis interujllo.id eft, pracutiptiod, i.C. ii qms ignorans te/n minoris eile. Def ensi o libettatis. Lt4-C.de liberai.cauf. DtFENSioNEpro defcnfiom in l.jp.i, de uoxalib.Brif. fon.in Parerg. Difenhonem maudare. 1 .1.Codic.quib.tetiudicat, non nac. Def e n sto ne m fu r cipere. 1 . fi.j.vlr.ff. de procurat. 1 . 6 , že 7. C. cod 1 j.ff. comm. diuid. 1 [.ff.mdic. (ol»i,l,jj, ff. de teb. auth. iud. pofltd Br H. Def ensi onem fubired.t8.S. 4 C de ad.n in. tat Ac>;u.-- rere, l.'.Cod. Ii quis ignorans. Habere. 1 .17. fF. dehii qutevt ind gnis. Piatilare,!. 45.5. in populatibus.ff.st ptocurator. Bvtffotu cium , ime ftipnlationem decre&et. i. to.fFde admin. to Def ensi oni a vs vti fecundum iuris formam, 1 . 1.jg lo : E t. F ensi o pre oteufatione apndlCtos in 1. fi reip. de vfur.l.to.Cod. de excufat.t 1 uor.H 2 c & in capitaiibus iudiciis danda eft. I. fertium quoque. $. puhlice, ff. de procuratotibus. [tem pro e.eceptione vfurpatut, 1. 1 . Cod.de iuri&fac.ignor.l.it.C.dc exceptio.l.fiquidein de exception-bus. GIdend. 0EF bnsio quo: modis liimatur, vide Bar. in !, Liher- to.in fin. ff.-de neg. geft.Quando aijquid dicatur fieri ad defenlionem, Vide euiitfem in I. t.C. vode vi O Id Bife n sio illicita dicitur quum ofFenfio licta cenfe- tur,B&Id. teti. fingularis eft in 1 . fi feruus. C. de h is. «jui ad Eccl, confug. 1. fi pignus. $. fi furem. de furt. Old. Prat. DeF ek si o plena accipietur 5 vt ait Vip. in fin.l.item nit prastor, exqnib.-ca.uf. in poft’ fi & iudic/um non dc- cre&itur, &: iudicatum lolui latifdetur.G-dend. Def ensi o integra.i. 4 .C.de cxcept.iufta.l.6.C.quomo- do Sc quando iud l. i C. de tutor. vel curator.illuft. Tel darili*Defenlio monftrata.l i_C.de reb.al en non 4° , alienam.Legitima l.j. fi propt.puhlicas penlicat. Prac- •pofteral.n C. de except. Bred. ,Def en si.o modema vel a tuteia ineuipata qua: fi:, in ipecie definirj nonpoteft , nifi exipfius belli circum* £lantiis,hoc eft,ex .perfona vim vel iniuriam inferen- tis, eocperfona itera derendencis : ex caufa bel i i f ex re controuerfa,ex Ioco,ex tem pore, Sc caeteris buiufmo- di argumenta.!, fi quid venditor. ff. dezdil.ediA.l.in his quz--estra, fF. de condit Sc dem. Czterum genera- liter, definirj poteft, moderacam defenfionem, Sc le¬ gi timam belli formam tribus mod s incell ; gi.Primum ne teraete ad arina properetur, h. e. fine magna ne* ,«efilcace acdeiiberatione: deinde, ne modus } qui ad propulfimdam vim vel imuriam fufr cit, excedatur. Cur enim occidatur, qui capi potei'ar?Tertio na vi«fto- ria trahatur adinfblent>am. Muki enimbello reftius V£untur,quam vitftoria.Oiend. SJrfensio eftinftanos imminentisve oftenfionispro* pulfaatio :'vbi hzec ceilat, non eft , quod propulfari .queat,ab ofFenfione.enim omnis derenfionk pendet ratio.vide Salomonimn in 1. vt vini, de iuftitia & iu- re.C^uo vero iurederenfio nitatur , Bartolus explicat in eadesn 1. Et quam varie accipienda fit, ref e rt jpfe inl. depupillo.5. r.8cfin, ff. de oper.no. nun. OJd. Prat. p« F ensi o inlibrisfeudorum dup!ex obferueturfiura- toria armara luratoria elficum defioieme vtrinqae probatione > iufiurandum cum n. faeramentalibus de* itrtur, lib. feud. 2 . tit sS.J^.Rurfusk^ciuratoria du- plereft, vna quz;Reo^rincipaU conceditur, vtiuret 70 iiefeciire vel non fccifle : altera quz iuccdfori per* 4 nUitur , vt iur.ct, fc ncque fciic ncquc credete fa- so 60 princ. Codic. de rei vindicat.Confidere l.f.Codic, & ingen. manum. Defensionis legi ti niz appeilatione qu'd veniat,vide l./»C, de bon.inatern. Def en s o r appellatuf, qui a! : um in iudicio defendit, 1 , i 9-§. iufiurandum.i.54. J. defen r or, & §. pToairator.ff, ■ deiureiur 1.1/. §.nos autem.fFde paft.l 14.fr. fofima- tr.l.i/.ff de rciudicd.13.fF. quibus ex cauf. inpofleC 1 i8.§. vit. fF. decaftr pecuM.i.in fin & U. ffadVe!- leian. 1 . 13. §. etiam.Dig. de pignorib. 1 . u. §. hoc iure, Digeft. de exception. rei iudicata:. 1,^. ff.ratain rem habere 1 .1. §. vit. fF. qu b. mod. pign. Briff. Di F e N s or. dic.itur qui abrnue mardato,ctim fobfatif- datione pro reo in iudicio poftulat,eumquedefeml't, atquc tuetur, vt Procurator ; qui a&orem,in leg m nor, cum duabus proxime !eqq- fF. de procurat,-ynde de* Fenfores, id eft tutores, vel curatGres.l.i*qoipet,tut, Prat. Defensor’ idoneus non eft m : nor 15. Knnis, ia quib. caufi: in integrum reftitui poteft 1. minor.ff. de procur. vide Paulum ibidem. l.neque foeniiiia.Prat, D n ef en s orvs in iure varia eft fignificatio Defenforac* c/p:tur quandoque pro tutore vel curatore.l i.quipe* tant tutor. Quandoqae accipiturproeb, qui abliju* mandate cum fola fatifdatione aiterum in iudicio de- fendit, .itque tuetur , vt eft in 1. minor. cum duabus proxime fequ&imb. ff. de procuraror. qja infigaifi* catione defenžbr a procuratore non vfquequaqae vi¬ detur diftare. Itaque Arcadius fing. lib. de mdner, c’* uil.Defeniotes quoque (inquitJquos Gras i mrJiw appellant, laborem perfonaiis munerisaggrediantut. Dc propria autem fyndici fignificatiouedicemus fuo loco.Anchor. Defensor 1.s ciuitatum nonex deciir ! on : bu«,fed el ali is municipibusTeu cmibus eiigebanturo i n trezni curarent, ne tenuiores a mobiiibus lzdercnturJ.i.fe /. C.de Defenfor. c uitat. Quorum iauuus feu adrci* niftrandi Forma deferibitur in 1 . in Defenforibus.C, eod. tit. Old. Sc Spieg Id o p.uerna vocedefenror« vocati, vt parentis vicem plebi exhrberent. l.vtili ,L defenforcs.2. Sc in defenforib, C.de dc£enf.ciuitat.M. dc defenfor. ciuitat. col. Sc alibi defenfores plebis nuncup.iti.l. vnica. C. de offic.iudic. Alexand. Iudica- bantde pecunlariis caufis vfque ad trecentos aureos, de leuioribus quoque criminibus cognofcebam,CS' dem competenti caftigatione tra^entcs,cum tamea boe ante magiftratibus municipalibus nonlicuifftt J. magiftratus* fF. de iurifd. omn iudic. deprehenfosin maioribus criminibus, in carcerem detrudebant,mit. tebantque ad prouinci^ pradidem.d l.vtili. 1. perora- nes.l.defenfores /.C.de defenf.ciuil.den:queapudde* fenfoies ciuitatu teftamentorum ^donationumiafi- uuation«, 1 7 % . jo nuationes, & quicquid »Hud tfat rnonumentorum proprium agebatur,$.iufiuradum , de defenf.ciuicar. coll.}.Corrra!.Mifcell.lib,j.c.*.Quomodo viri clario- res ciuitatis cogerentur fufcipere defenforis munus, inepte Sc ridicuie exponit Accutf.dum ait, nobilio* res cogi folitos in circuium , duofque ex eis perlcru- tari c^tcrorum bonitatem,qu£ fbmniaffe pocius qua diuinaffe videtur.Nam camoporterct eosaiuiSaiUu hocmunerefungi, quod Gregorius Haloander dixit pet vices,non inquirebatur fingulorum praeftantia, quianecelTeer.it, vt omnes lao temporeid munus obitent.Nequefententia mea Tir.iquel.vir certe do- ftiffimus hunc locum percepit , qui in libro de iure primog.q.tp.tradit hic intelligendum effe de il. lo circulo de quo fcribit Caius Inftit. fusrum lib.t. tit.i. Etquem Auftmius Gallus orbem tereutem ap- pellauit,& de quo mencionera fecitFelinus in c.eurci dilefta de refcript.Sc Gardi.Alex,in c.Nicolao.de ap- pellat.quia in eis circuiis ita nomina fcribebantur, vt dignofci no poffet,qui$ prius,quifve pofteri 9 nomina- i 9 e(Tet,hic vero a 91 xwXov dixit Iuft.ideft.eo ordine, vt'quis non cogatur iterumefledefenfor, doneč alij quoque defenfores non fuerint, vt ex fub(equen- tibus apparct: Magiftratus qui hoc modo creabantur, nfejt ifinJimMTiviJtsrm. Demofthenesvocauit,quos Budteus circulares magiftratus dmt.Non omitto in¬ terprete m iu conftit.de defenfor. §. interim, & infra fub eod.tit.in §.fi qua vero.etpniT/gpvs nobiliores ei- poncte,cum grauiorib.&dignioribusviris Iuftin.in- telligat.H^c enim diftio id fignificat , vt conftat ex fcriptoribusGr?cis,qiiod etiatn Suid. & Budpus do¬ cent. & in magifiratibus non minus hominumdi- gnitas & integriraš , quam uobilitas eft fpeftanda. Ferran-Iib.f. Explicatio.in conftit.de defenf.ciuit. 5 . interim, cap.j 7 . Defensores videntut fuiffe fimilesttibunis plebis, &ideo defenfores plebis appcUantur,l.i.C dc offic. deieg.Prat.pag.rtf t.bol.'poft medium. DeFensores loeorum.l jo.C.de bpi(c.& cler.l.vh. C.de iudic.l.i 4 .§ C.de nonnumerat.pecu. 40 DEFENSOREsminorum funt tutores.l.t.C.fiexpluri- bustutoribusvel curatoribus.lt. C. quando mulier tutel.offic.fungit.l.Ji.C.de admin.rur. DeFensores differunt a procurator.bus quod in criminalibus non procuratores fed defenfores den- tut.l.i). S.^.fFde procurator. Paul.f.fent.iS.S.ii.Go- thofr.ad leg i.C.de procurator. DefEKSSRES difFerunt a dominis.l.n.C.depoftlim. reuerf. Befensorts rei fu$ Sc aduocati difFerentia.leg.f4. (F, deteivind. DeFeusvs illegitime reftituitur ad totam cauflam. Gotho.ad l,i4.ibitibi reftitufC.de procurac. DErERRE,aliquem eft accufare feu poftulire,& reuin quem agere.l.ij.S.idem iudex ff.de liber.agnof.I.18. ftide iure fifci.Sic Cic.in orat.pro QJ.igario Nouutn criinen C.Csfar.&antehunc dtem inauditum pro- pinquus meus ad te Q_Tub.detulit: Qu.Ligarium in Africa fuiffe ,&c.Qumt. intormentis pauper diui- tem detuli reum.Id Gr^ci dicunt , 5 xet?sp 4 » iuramentum voluntarium, vel extraiudiciale. Verum aiiud eft iudiciale Sc neceffarium , fcilicet quando iudet parti defert, vt C. de iureiu.Bon^ fidei. vide de hac materia Hoftien.in tit.de iureiur.fub §.de iuramento aflerto- rio,qu3fi per totum.Old.Prat. Deferre in ?rarium,item deferre in principis coni. mentarium,quid fit, Bud^us expl:cat in l.Abeffe, de minor.Oldend. Deferre reum idem eft,quod poftulare,& vt cogni- tionem fufcipiat petere.I.defetre’ hov t», quod a Liuio deflagrare dicitur.Špes, inquit, imerdum fubibat,defiagnirc iras veftras, purgari fu- fpicicnes pofte.Prateius. 20 Deficere dicuntur,qui ab his, quorum fub imperio iunt,deicifcunt, 5 c in hoftium numerum fc confcrur, fed 5 : bi, quos fenatus lata lege hoftes iudicauit, vel relegati vtique,vfque adeo vtciuitatem amittant,Au- tor Paul.m I4.dc cap.minu.Spieg.Hutom. De fi c ere bona, vide fupra Bona deficere dicuntur, 8c ZaCad fin. Lcommodis.de R.e iud. Deficere Conditio dicitur, quas n on exiftir.K68J.vIt. ff de legat. i.I.i8J.vlr.ff de pa&is dota). 1 .4. ff ex quib. , caufi maio. I.11. ff de iute dot.K 5. ff.de iuis & legit. 3 ° Briff D e Fr c ere Sc hi dicuntur, qui h^reditatem omittunt vel ame agnitam aditamq. eam decedut. J.j. de vulg. Sc pnpJ.78.ad leg.Falc.Brifl' Deficere debicores dicuntur, qui labuntur faculta- tibus Sc efficiuntur non foluendo. leg. 3J.multa.ff.de iur.fife. Deficere cautio dicitur in K73.ff.de cond. 8cdem.fi- deiufloribus ad inopiam vergentibus.Briff Deficere ipfaquoqne pars dicitur K31.de condi.8cde- 4 ° monft.qu*e Sc alias ceffare Sc vacare dicitur. Prat. Deficere hi fui fubftantia, 1 . 3 .C.de contrnh.empt. De F icere id eftanimam agere,expirare mori. 1 . 8 J. hofies.ff.de p0enis.K5tJ.fi ambo.ffde donat int.vir Sc vxoremJeg.12.verf.n-ec vero C.de admin.tut. De F 1 cr quem conditione dicimus.1.8. 31.74.dc condif. Sc demon.Ku.ff de legator. non cau. 1 . 8 . in fin. princ. Sc §. p e 11. d e conditio.inft.KD.de fiatu UberBriff DEFrciENsid eftmoriens.K17.6c žo. in princ. C.de te« ftam.l.i/.C.eod. S° Deficiens a&io 1.6 C de ctfm.expilat.b$r£d. Deficientivm partesinterpretan.Kv/.in fin. ffde acqui.hsred.8c KvnicJ.-fin autem ad deficientis.C. de caduc.tollJ.8.de alim.leg. Definire efi pro regula aliqu : d ftatuere. Nihil in perpetuum neque generaliter definire poffumusd.14. ff de diuerf.tempo.Br.ifion. 4? Definire in iure ciuili plerunqueefi generaliter Sc fummathn quid ftatuere.K4J.put0.de hsred. inft.K 5 .$.conceffa,dedon inter vu\8e vxor.K14.de reg. iur. 60 I i.de reg.Cato.hvlt.de bon.damnat K3.de irppenf. in res dot.Brif. Definire quoque eft,non tantum resquid res fit ex- piicare^fed ea quoque omnia , qu« ad rem aliquam pertinent,determinare,vnde dicitur in regula iuris, onVnem in iuredefinitionem periculofam effe, Sc Ie- ges paffm definitiones appellantur.De quo vocabu- lo vide latins per Leonard.in comrnent.ceconomico- rum Arift Drofsus in methodo Iuris. Definitio eft earum rcrum , qus funt eius rei pro- 70 prije % quam definire v 0 lumus,breuis Sc circumfcripta auadam explicatio.Bud.iul.i.de iuft.Sc iur.vcl De finitio eftoratio fiibftantiamcuiu(quereifigni. ficans, Accurf.m Lomu is definitio.in ff.de reg.iurJo, BeIl,£t} r mol. Definitio proprie dicitur,quar conftat exgenere& , differentiis,videBart.in Ki.de ceftam. KUiitaautem funt definitionum genera,qux Boethins breuitcr 2 c ele.ganter libr. #\in Topiča Ciceronis exponit Obfer. uandum autem,quod fiaitio nominis, piareedirdefi. nitionem rei. Neque enim probe defimeiis canein nifi prius conftitueris, an de .animali fiue terreftri ftue marino,an vero de ccelefti loquari§ Glol. l.qu 0 . ' ties.de verb.oblig.Vt res exemplo pareat. Qusrisjn publicana adio dctur aduei tus eum, qui proherede pofiidet? Ab initio perftringendum erit tibj,qm‘ hj c loquendi formula pro hsrede poffidere, intelligi veliš. Sed nec id prccereundum,quod Sc Vigliusani- maducrtit,non vulgus modo, fed Sc doftos plerofq; viros , non diftinguere definitionem a diidinitione fedlibrariorum erroreiam olim confufa ifta efie.Sa- lomoniusrconfidera, (inquit ) Definitiones effc ex. plicare qui eft.Etymologix vero, rationem nominis exponere:Porio veluti aiiudeft nomen,§: aliudres ipfa,qus nominatur , fic ali a cognitio nominis&a* lia rei nominatur,fie alia cognit o nominis & alia rei nominatar.Hinc a noftris «6 recipitur paffimab Eiy. mologia fyliogifmus,fed vix negatiue, Sc tune cu ah effentia traducitur rei,qux nomi.natur,vt Iurisvoca* bulum e Iuftit:x vifcert.bus dudum.Spieg, Definiti o proprie accipitur pro rei finitione,fcilicct cum resagenere iuo vique fpecialem Sc propriam differentiam fic demonftrntur , vt quafifinibcdtis cognofci poffit.rrat* De fini r 10 duplex eft,propria S: impropria.Defini« nitio propria eft,qi:s ex genere Sc dtffeientiaconfti. •tuitur.lmpropria,quae Sc defcriptio vocatur,eftq'J2. libet rei defignatio:qualk eft in l.i.ff de legibus. Lex inquit Papi eft comuncprteccpru.Cum euarapnuile. . gia fine lege ,non tamen communiaprscepta Prat. Definitio lumitur etiam pro generali regala&ca< none, vt in 1 . 32.fi de vfuris L10.fi*. de auro Sc argent, Sc. in Komnis drfinicio.de reg iur.O nis definitio ia iure ciuili periculofa eft^uod veltituiusdenionftrat l.io. ffde aur.Sc arg Ieg.K}J.i.ff.de hacred.infthut.Sic regula^aton ana etiam Q:cimr definire Neqtieenim tam eft diffic le rem ahquam in iure ciuiliexadc definire,qnair> eft rarum.regulam ex iegib co-l-gere, qux nulla n parte infirmari queat.Adde Vigil.Inftit. dr teft ord Sc vide Bud.in anot, Quamuishoc ipfum quoque Acc.;rf.declarauit.Spieg.Nec id videtur igno- rafiejPro :per Aquitanicus.qui in epiftola quadanute libero arbittio fic feribit. Ad defenfionemalieuius defi:i.t!onis,ea promenda efte,qua: alteri ince ledh aquo videtur definitio non difibn.ire,noncedaiit,& eam regulam,cui funtaptata ,non deferant. Definitio temporis , id eft pra;'.criptio 1 i.C.nerei domimcac vel templor.8cc. Definitiones vitima,idefiffententi?definitiijs.l. 5.C.de !entcnt.ex breuicul.recitand. Definiti v a fementia feripturam requirit.Gothpf. ad iam d.K^.quinque tamen ac certiš calibus non rc* quirit,vt auth.nifi brtues C.eod tit. Def lectere a Iuftitia.Ki? C.dequ*ftion, Deflectere Quo fu$ rei c3ufa.Ki8.ff exquib.caufis maio. Def 1 or ano virgingnon teneturde adulteriisperd poftea patratis.laij.i.de feru.corr.Prederod.in l?x ; c. Peflorarb virginem Archidiacono.cap. ynico.de defpon.impubJib.fi.Prat, Deformare pro deturbare.apudlunfconf.Nedefor- metur vrbs ruinis.Kvlr.Ne quid.loc publ.Spieg. De f or u are matrimonia alfis contumeiiis ^ et.l.io.C.ad lcg.lul.de adult. Difor» 797 D AN i ar s fermim cicarrlcibus, ff de yfufr. TEE 798 Pefor Briff Deformati fruiftus,qui delapfis floribus iam forma¬ ti exiftum. Def aiuiATvM item, modo pro informato , vt apud Quint.&[pro eo quod deforme & infame ex pulehro 5c honefto fadu litj aM. Tnllio dici obferuatnmcft. Defos.u attm acdificium.leg.iz.verfifed&fijpareiis. C.de adminiftr.tut.vel.curar. Deformbs ruiuc.l.j.C.deopetib.public. 1 o De formi s Vibs ruinis & incendiis.vnde in I.n.C. de oper.pibl.ea inftaurandi qure iam deformibus ruin;s i nt e rci dif! e dicamrir.Briflbn. Deeormitas corporaIispleranqie inu;f.yion adeo innoftro attenditur, atque in pontificio iure l.ex h ic legefffiquispaup.fee.dic.Caiusiul.fin. ff.jDehis qui deiec.Cicattisumautem 8cdeformitatis miha fit a- ftimatio, qu;a liberum corpas nuiLam tecipic jcllima- tionem. Defor-mitas apudVlp.deardificiisdici(ur,qux ah- 10 quafui parte dcforsnatafunt. 1.7.de offi-prslid.&i ad- uerfus detrefluntem campetenti remedio, deformi- tati aujilium ferat.Prat. Defravdare genium apudTerentium dicitur aua- rus,qui meruis enm, &; debitis bonis priuat. vt tradit Connanus Lb.t.cap.f.nu.i. Defravdare haereditate. l.r/.C.delegatis. 1.6.C. de neceflar.fera.hared.mftituend. Defravdare libettated,1.6.C.denecefl'ar.fer.hare- . d.b.&cc. Defravdari commodo.l.^j.fffolut.marr. PefRvdetvr quod eft in eg.45.in fi.tF. folut. niatti- mo.cuius loco hodi e defraudetur,fcribimus,Germa- nain antiquiratem olet.Defrudo enim non defraudo vctercs dixifie,vt reliquos omnes tacea,Nonius Mar- cellus iiotati& bocPlauti Allnariavetfucomprohat. Aftus t.fce.i. Ten' ego dejrudem cui ipf, ntl c/r :n manu. Subdit ScTerendanum exPhorm\o Aft.i.fcen.i. Ver- fum. 4° Metsm defrudens genium cempard mifer, Briffbnius in Parerg. Defrvtvm ffluta eftdecoaum&defpumatumiVt Palladius & Plin.lib.i4.ca.9. fcribunt. Varro de vita Pop.Rom.li.i.vt eft apud Non.Sapam appeilautguod, de inufto ad mediani partetn decoxerant.Defrumnr fiexduabuspariibusad tertiam redegerant defrue- faciendo.Vcriurque meminit l.n.5. ii in aliqua. ff. de inftru. Sc inftruro.Defruti vero Sc padi meminit J. 9 }3 hoc eft. citra omnem protfus fimulationem.leg.r.C. quimune.tute. feexcuf. non defun&oriehoc eft,non qus ato pr.Ttcxtu ad euitandum iufte tutelce munus. Acccurfius inepte iceepit.pto tranfitotie.Prat, PsFvnctorii tutelam futcipere is dicitur, quid.tta opera fe alieuius tutorem iimulat, cum tutor non fir,eamq.dicis caufa ad hoc adminiftrat,vthac fima- latione a noua tuteia excufetur.Diciturque defunfto- riefufcipere tutelam, ea ratione,qua matrem coer. ceri, (cripfit Vlp.qua filiis turores petilt defun&orie data opeta.c.a.j.i6.de S.C.Tert.Ferret.l.in amblguis. 5.11011 eft nouum ffde rcg.iur.Oldend. Def vnctorie facere dicimur, qtiodhon ezanimo, quia Yel cogimur,veldebemus,f.icimus: hoc vmun ipe&antes.vc officionoftro defunftus dicamur.Vlp. leg i. 5 16.adSCtumTertyil.non folumautem quc au petiit.coercetur, Ted & qua defunftotie petiit Impp. in l.vnic.C.de num.tut.Si tres tutelas curas eo. temp, non defunftorie fuceptas adminiftias,onerequaria: tutele non grauaberis.Hotom. Def vnctorem domus/ideft fepulchral.q.3cibi Go- thof.C.de fepuichro violato. ExDi_fvncto imerpofituscontraftas 1.7;. ad Trebči, Bciff.in parerg. Defvmctvs inteftatus. leg. 5. C. dcfuis&legitim.li- beris. DEFVNGi]eftjexplicari negotio a!iquo finemque. el unponere.Vlp,deaft.empt.jEmptorem noxa!i iudi- cio condemnatum ex empto adtione id cantum cole- qui,quanti minimo defungi potuit. Hincdefunto to.i.folutos &exemptos,nec vitra vili faro obno.rios. defuncfum item vc adnotauit Bud.more Guecorum procadauereintelligimusfubftantiue. Cattera apud euminl.empt.tit.eod.Defungi etiam dicimus', non toio cona tu,non magnopere aliqnid curare.fe d 1 epi- de_ & inftrenue & eo tanmmfanuc.o.vt oificio fuinfti eftevideamur &quatenus fitis fit ad vitaadam repre- henfionem, aut emerend.ni veniamDefungiautem quati minimo quis pofBt,vidc ff.de aa.euip.l,ex eni. pto.Spieg. n 1 e F v n g 1 morbis, defungi vita dicimus, 1 . exem- pto. §. idem ff. de aftion. emp. accipitur plerunoue defunftus fubftantiue pro mortuo. Opponitur per- fungi,h.eft,ad extremum obire munus fuum & ftrc- nue operam nauare.Liuiuslibro fexto Roman; Con- fuIesperfunčH, quod ad Capuam attinebat , cuts Gaio Nei oni exieg;onibus , quas ad Capuam ha- bueranr, 6000. peditum, & joo. equices decernunt. Prateius, &l.vk.§,vlt.ff detritico, vino. Paflum autem eod. .50 Defvngi munere iul.tS.prsuaticatorem ff.adTurpdl Varrone interprete nominabant vetcres, ft in vendo miavuamdiutiuscoftam legerent, eaniq; palfieflent in l©Ie]aduri.Nam £e Paffum quo ex iicciore vua eft, &.defiutum,qao mag ; s incoftum eft eo eft valen- tius, tefte Cehdlib.n medicm.cap. xvrr. Plane Vi. ftor.in lib.deOithograph.defruftum fcribendum do- eet.propterea quod defruendo Sc coquesdo fiat tale, quoi defrudetur, ideft.ftaudetar cofiura.ideft, mi- nuatur.BrilfAddeForcatulum in penu Iuris ciuilis cap.g.Prat. Def vgere inquifitionem vCritatis l.to.C.adleg, Iul, deadult. Defvnctoria inquifitio. leg. J4. §. 4. de cpifcopal, sufi, Def vn c tor 1 sjinleg r.C.qui nmn. tutcl. id eft, adfe- efate Bred. Dif vnctorie, perfunftorie & tranflatio ne vel tras- Jatitie: pro eod.accipiuntur, hoc eft,fr:gide,non.fatis bona fide, nec ex animo 1.1. (F ad S.C.Tert.1. Aut qui. ffQuqd vi autclam, Translatiue pro vulgariSc non 70 accusata diligentia. Oppof.bona fide, optima fide, Briflhn parerg. Defvngi litis xftiniatioue l.i7.f.ita,Sc 1 . j7-5.vlt.fK ad leg.Aquil. Defungi no.va: deditione.l.57.5.v!t.ffcod.BrilF Peginfr dickur,qHi maiorum liiorum moribus non refpondet, vt colligitur ex textu, 5 c Glofl' in Audi. de non alien.rn.S.nunc ergo.Pratei. Degeneres honiines,id eftpiatutalestantum , l.u.in fin.C.denatur.liber. matrjb, e ° Degere in evpeditione.l.ij.pr.C. le teftam. milit. DEGLAERARiPaul.ini, csrderc t.inprindaibo. furt. »a:fa Cingere eft,inquit,deglabrare,Bud.h.inc lege m corruptam eflVputat indicatque ex compendio Gr.-e- co,quomodo hic locusUgendusflt.Holoandfr a ve- teri leftioue-libn reced;t. Itaque Ptuius dc»Dbrare pro corticem eximere pofuifle videtur:qubd proprie ii up licis verbi’fignificatione,& quidem ;ii. vf-hud nihil diftat.Spieg. De e i.abr ari fuperfecare,fuccidere eft.fccjii fbcare Hot.ad leg.n,tab,Yt qui alien.arbor.Goth add-Ltsib-, it j,in pt, ,799. D E AKT ^^ g t v b v. rb eft detrahere pellem. Tib. Csfar, autore Suetonio, admonitus ab amicis, vt prouinriaiibus augcret veftigalia, refcripftr.Boni paftotas efle ton- dete pecus, non dcglubere, h.e, nihil teliqui facere. Tondent autem,qut itafpoliant.vt fartem relinquat, vnde res poffit ct efcere:quum čute retrafta nihil e v- ter,quod deinde podit auferri.Spieg. .p E Git- ad ar.e ia l./.C. dcotKcio magiftr. officior.Ha- loand.autem legit regradare.Goihoft. ad iam d.l.j. Decradatio idem quod depofitio a gradibus vel ta Grdinib.ecclefiafticis.Et eft duplex. Qua:dam verba- lis,qus eft a proprio Epifc.aififteiHe in degradatione clericorum in faeris conftitutorum ordintbus certo epifcoporum namero definito, canonib.facienda.Po- terit autem Epifcopusiu huiufmodi degradatione -vti verbis aiiauib.ad terrorem illis oppofitis, qux in coliatione otdinnm fant plorata, dicente Presbyte- ro, hsc vel frtftilia verba in remotione : Auferimus tibi veftem facerdotalesn , 8cte honore facerdotaii . ptiuamus; vt in cap degradatio.de pcenis lib.6. Quat- ia dam aftualis fiue folennis.catieftis militi* militis ,i. clcrici degradatio fit,vtexauthorifatio eius, qui mi¬ liti* deferuit armatar, cui militaria detrahumur in- fignia,ficq.a malitia remotus caftris eiicitur, priuatus confortio&l priuilegio militari. Cierico igitur de- gtadando Epifc.l!ngula,fiue fintveftes,caUx,liber,leu qusuis alia, qu* illi iuxta morem ordinandorum in fua ordinatione ab Epifcops fuerint tradita feu colla- ta,fingnlariter aufert,3e raditur caput illius, fiae ton- dctur.[oann.Belfo.Etyinologia. jo Degvstare idequod guftare,videVlp.in l.i.inprinc. & $.i.l h quis vina in prin.ffde peric. Sc comraod. rei uend.Vbi pulehre diftinguit de rebus deguftationem exigenrib.Spieg. Degvstatio folanon facit vinum efle venditum,de¬ guftationem enim fequi debet voluntas Si confenfus emendi Goth.adl.i.ibi cumfuerit deguftatum.ff de petic.8c commod.rei vend. De h in c.l.j.C.ad Senatufconfultum Turpil. Dl iec is s e videtur tam qui fuismanibus expulit,qua 4° qui mandauit vel iulfit, vt aliqnisdeiiceretur. Ibidera Pratei. Deiecisse Iocatoremcolonus videtur, qui ei cui lo- cator pofleflionem vend: dir , pofleflionem non tra- dir, nili probabili caufaduftus id fecerit.l.n.ff.de vi & vi arma.Prat.StilT Deiecisti verbum refertur ad perfonam eius qni deiecit, nec pettinet ad tam cuius familia deiecit. Schard. Dur c t i o duplex eftiarmata & non armata:qui arma- )° ta deiicitur,quamuis aon,autvitiofe poffidcat, refti- tuitur.l.! 4 .ff,de vi & vi acmat.interdiunonde nofte.&c.Btiff, ex D. DanciTVR i^terdiclo, vnde vi,id eft , ejtpel!iti)cis, oui poffidet,fiu'e naturaliser fiue ciuilitet poffiitat, Vlp.in-i.i ff.jle vi Sc vi armata. Prat.Deiicir autemta qui manibui fuis deiicit,quam is qui mandauit, vel j iL-flit, vt alius deiicetetur. ve 1 , ratum habuit. l.i.S.de. ieciile iF.de vi Sc vi arm.l.i.fFdeReg.iur.Brill'. De i i c er e edicli de hTs qui efFuderunt vel deieceruot formulam.videin l.jj.in pr.fFde his quieffuder. vel deiecer. Deinde josib A.Cicero etiam de Claris oratoribas vfus eft. Poflea deinqeps.VerbafhntMartianiinl,ej feruoruiB. fF.de fiatu homi.Alnobrand. De tnc eps id eft de cstero.in c.vnic.f.porro.clem.le fum.trinit.l.nemodcinceps.C.de epllc. audient. leg. Šeia.fFde vfur.l. 11.l1.fF.de douat. 4 « oj «ft 4 cWVete , G r sci vocant,qui inconfulto ti mote Den.n riinent,Bud*us arg.l.S eonft.inftit.GotliofMi l.i.l.p.ibi fuperflitiofum.fF.de xJilii.edift. Deivbicare veteres dixere pro diiudicare.BiilF.Hi parerg. De la ct a tvs id eftlačte depulfus Gothofudl.j.ibi maiori trimo.C.de patt.poteft. Delapfa; terrie.l.Si. fF.de vfufruftu.' Delata hereditas,vel delata bonorum pofTeflio fc tur,quam quis,temoto quoiibet impedimento,pt)ttlt rdire vel agnofcere. Eaid.in!. potuit.C.demte deli- ber.fingulariter obferuauit.Nic.Bellonus IC.accntif- fimuSjDelatam hzreditatem dici refpeftu harediti- tis,non perlon* h*reditatis.Qua de te diflerit dili- genternec inutiliterc.tS.Ii.fupput.i. Spieg.Tripliti autem i tire deterri hsreditas dicitur. Aut enun de- fertur ex teflamento mre rinili, autab inteftato ad fuos,exlege 11 tab.aut jure honotario.ideftboD.poi fef.vt ampliflime traditur in tit.de h.ntedit.abinttli Inil.Sc l,qui aute.$.i.fF.qu* in fraud.crcdii.Btecii. i.delata. 151.in tit.de vetb.Sc rer.fign. DELATio.i.aclio vel accufatio,!.5. Cod.de rciigioCfe furopt.fun. Delator multis in iure modisaceipitut.Piim8iEfL’ denunciatote tantu pofuit Papiu.in l.intta.dediuen tep.prefctipt.Q11a in fignificatione vel patmn diiK- fa delatoiem acccpii Gonflantin Harmenopoluilif t.epitomes tucis,tit.;MWm>inquit,t nfi RidipTnt y'mz/LufMvov 3 ono dumv , Dell- tor dicitur author ac caufla prodendi alicuiusnego- tii,velrei,qua:ante cognita.abeo poflea detegita: acindicstur.Atque in tit.de iur.fifci.propria delatc- ris fignification.vtitur faipe.Delator enim eftqdia' uidia producit alios.eap.delatori.jAj.S.DelatoretiiB oeculto aceufatote &rc.dumniatore accipitut.Memo- rabilis Domitiani voxapudSuet. Princeps qui dela - totes non caftigat.itritat, Prsterea delator dicitui, qui bona qu* confifcanda funt,defert Sc denomiit* 1 111 tiLde delat.li.to.C.de qua vocevidere licet ?!«. in Solone.Et ij pro delationis ptsmio,quartam Pit" tem in bonis delatorum confequebantur. Quadta- p!atores’dicebantui,tefte Plaut.in Perfa.Cateiairi- Jiae funt delator is lignificationes,quas,quiagra® ! “ ! ' ticorum plane funt,prudensernitto.Anchor. 8c ?1 “ -pin verbo Quadruplatores.Schar. D e 1 a t o R non efl,qui protegend* fu* caufi granat liquid ad fifeum nuntiat. Delator non eft qui fifci pecuniatn,quam alius terc- bat ad fui temporis adminifltationesn pettinett,f ! ' 1 uis probate potuifFct, contendit, qnoniam ptopiia" 1 caiifam egerat,).j8.$i.de iute fifci. DUH« S oi D AKTE E. 802 Delat o r diftert ab accufatorearg.l.j.C.de malef. & mathe. De lat o ria cnriofitas pro maxima diligentia in- terpretatur gi.in l.ncc fupina.fF.de iur.& fači,igno¬ rant. De r. at V M eft quod adeundo co«fequi poffumus. Inter De lat v m &acquifitum iegatum q uld inter- Ct oftendit Cuiacius obferuat.j. cap. 11. vbi ita ait. Multum intereft inter delatum & acqaifitum lega- tum.neq; his nominib.ynqtram authores noftri iu- IC ris abutuntur.Delatum Iegatum nondum acquifitii eft.Defercur ipfo lure adita hsreditate. Acquiritur autcm agnitione.l.ei qui ita.ffde cond.Inftit.l.cnm vero,in fin.ft.de fideic .libert. no ipfo iure poft adi- tasn hrrcdicatem, licet agnitio retro agat, ad diem aditshsereditatis. 1 . feruum filij. jf. 1. Lfitibiho- mo.jf.cumferuus.ff.de leg.t. Delatum Iegatum re- pudiaripoteft, acquifitum repudiari hon poteft. 1. S . decretalis.ff.de fuccef.ed. & per hanc differentii conciliatur pogna.l.legatum.dc leg.i. & I.Titia. jf. 20 Lucia.de leg. 1. de delato loquitur 1.Iegatum.de ac- qui(ito.jf.Lucia. VideCuiacium dieto loco fufius hanc Antinoiniam explicantem. DelEGans feu qui delegat, foluit, ideoque vt in- debiti foluti, ita indebite delegati condiftio eft. Goth.ad l.i.C.de cor.d.indcb. De l e g are in l.Nefennius.ffde re iudicat, eft a- luim debitorem loco fui fubftituere, vt fi tibi fim in aliqua fumma oiiligatus, dico ad debitorem men quodte foluat, & fic debitor iubftituitur, vt foluat 30 alteri creditori loco delegantis. Ita c-ft text.in i.de- legare.ft.de nouat, & del. Inde veniunt iudices de¬ legati, id eft, fuppofiti & fuffedi a principe, vel iu- dice ordinario, vt loco principis audiant caufas. Ex Zafto.Spieg.Qui delegat,id videtur dare,quod fibi debetur, fufEcitque debitumfubfiftere, etiamfi de. biter eius foluendo non eft. At fi conuentus iudicio lit abfolutus,neque reus, neque confideiuflor libe- ratur,quoniam res inter alios a&a,ius non facit &c. Vide Connanum. li.6.ca.7.nu.n. 40 Delegare etiam eft mandare & committere- L32. jf.qu®fitum,de arbitri.3.tf^uamnis,de adniin.tut. l.i.dedam.in/ca.Sicdclegare teftamentotutelatn, dicitur ini.3.jf.Quamuisfi>de adminift.& peric, tu- to.J.i.ffde dam.infe&o. Briflo. De l b g a R e fe in I.4. de manumiff. eft alieno credi¬ tori, vice dc-bitoris fe obligare. Briff. Deiecari reum,nomen.l.p.de prsfcript.verb.1,8. $.interdum,ad SCtum Velleian.1,48. in fin. de pe- cul. Prat. Det. e g ar e a£tionem,i.cedere.l.i.C.de contrar. iu- dic. tur. Delegat am pecuniamPaulus dixit, pro decreta, conftitura ac affignata in l.t.ad leg. lul. pecul.it. Et delegat® iurifdiffionis vocabulo vfus eft Papin, in l.r.de o iti.eius cui mand.eft iurifdičiio,vt Bud.mo- nuit in pofteriorib.annotationib. Mihi tnagis pin¬ cet editio Haloandrina,qu® habet dcletam. Spieg. DELEGATiOeft mutatio creditoris, vide Connan. 4 c. 8 .Imo& creditoris & debitoris.Cuia.ad l.n. pr. &0 de nouat.ficuti nouatio debiti eft mutatio.Gothofr. ad d.l.n.Prat. Dj l s g a t 1 o nominum in Lir.C.de don. i. alterius debitoris in fuum iocumfubftitutio.-veluti cum de¬ bitorem nneum creditori meoafligno, paffim fub rubric.de nouat. & deleg. Seneca lib.de benefic.;. Quamuis non interuenerint nunami,fed delegatio- ne &verbis perfe&a fit folutio.Tranflate Cice. vi¬ detur fumpfifle in Orat. pro Fronteio ; Quid fi hsc crimen optimis nominibus delegare poffumus, 8 i i- 7 ® ta,vc non culpamin alios transferatnus.Prat. S in & D g t egati o ml.17.de cond.furuu.accipien- da eft, Prateius. Delegatiojtes indičtionis tributari® in Lj.C.de anno,& tribiic.lib.ro. & l.i. de indiSionib. eod.li.l. vlt.de cano.largitio.l. 23.de decurionibus e0.lib.U7, C.de off.rečtprouir!C.l,i.& I.4. C.de modo mult. i. p.i. ir.de eTcufatio.muncr.lib.io.C.Iuftinia.Nouei. i2%.Sia.TV7ma2H vocat ti frcccv a hysV?e" 7 TafyJa,tnvt Trvkei L hi(yut asnvv- o v s ti, mn at eiLtijTETt ‘J ev h(K( 1 o-hinc-tiv^. Briff. DeihoatvS dicitur,cui caufa committitur termt- nanda vel excquenda, vices delegantis reprafien- tans & in iurifdiftione nihil proprium haber.s, ltr. ff.de officio eius,cui mand. eft iurifdielio , is tamen cui caufam aliquam princeps delegat, S- omnem vero,in Nouel. de litig. plenam in caufla delegata iurifdidionem habet , adeo vt etiam iudices aare poffit.l.vilic.qui profua iurifdicd. Goueanus I. 2. de iurifdičt. id tamen minus proprie , vix enim eft vt quis eius rei notionem habere videatur, de qua co- gnofcere nili iufllis non poteft , & de qua iudex co- ftitutus non eft.libr.s.de iurifd.c.r.ldem.Quqmod« vero delegatus diftet avicario,hoc eft, vtinterpre- tes barbare dicunt,a vice gerente feu locumtenen- te,Bart.indicat in l.i.& fequenti C. de his, qui vice ak.ger.Vide iudex. porro tefle Dn Olden. qui de- legatorutniudieum vfus non intelligitur, admodu petniciofus eft,tantifper enim inquit, difputantde poteftate delegantis,de forma delrgatienis,de per¬ lona delegati, doneč litigatores cum caufla difpe- reant. Spieg. DeLegatvs iudex is eft, qui iurifdifiionem no* fuo iure.fed alieno beneficio habet.Horum delega- torum alij quidem a fortuna feu culmine imperia- li dati,alij fimplici appellatione principisdelegati, quidam ex faera iuffione dati, quidam pedanei,vi- de Cantium c.z.de offic.iu.d.Ii.2. Spieg. De l e g Atvs Principis habet apparitores,executo- res proprios,&adfeffores adinftar magiftratus,quod costeri delegati nem habent.vide Nou.60. Cuiac.it. obf.i.Adde Hartman.i.PraS.r.obf.S.Gothofad l.j. C.deiudic. DelegatvS principis, id eft, cognitorfacer, vice principis auditurus, cui audienria vice principis, iac*f 5 apicibus mittendis mandata,l.j.in prin. & jf. i.& ibi Goth.C.vbi Sena.vel clariff. DeLenimentvm veteres dixerunt pro delini- mentum.Eriff.in parerg. So Dele r e imaginem,librum,inftnmiema,tabulas te- ftamenti.teftamentum Briff.ex D. D e L e r e vel interlinirc Vlp. fi vnus rariones hare- ditarias deleuerit,vel interleuerit. Qusre interli- nerc. De l e t a inconfulte. 1 .12. C.de teftstn. l.r.ff.de hit qus in teft.delent. De l e ta in l.i.ffde iis qu® in tefta. delent. id efto- blita maculis,qu® litur® vocantur. Deletitia charta 1 . 4if.de bonor-poffelf facund. tab. Briffon. De L e t v s ager vi fluminis.l.n.ff.vlt. ff.de aq.pluu. arcend.Briff.in parerg. D e l E T v m chirographum. 1 . 40.L41.ff.ad l.Aquil. deletum nomen,i.i.deletum teftamentum l.i. lf.de tab.exhib. delet® tabul®. I.30. ff. de furcis. Brif¬ fon, DeIeficab feuDelpbica apudPaulumin l.j. ffde fuptl. legat. qua voce etiam in receptis fentent.ii* vtitur.abaci funt,vt feribit Iac.Cuiac. e quibus v.- na miniftrantur,non (vt in Bafilicis legitur) tl repjffa t%nti Ahfins, licet & hi inter vafa f a- C c Boj D AN nanturiPlin.lib pj.c.n. Atque eius fententii ad- ftipulatur glelfarum veterum intcrpretatio,Abaci, delphic* minifteritim,vt Iuuenalis. qua lanf vide- tur hic Iuuenalis locus iignificari: Ornamentum abaci* ne c non gg pnrutilies injrA Canthartij gg recubans fub eodem marmorc Chircn. Marmoream enim delphicam fuille Porphpr. fcri- iiit.Cicer.4.in Verrem.Menfas delficas e marmore. Martialis. lArgcntnm atque aiirum non fimplex deljicaportat . ; n. Agrctius. In delfica, inquit, comparia vaia femper funt. Prat. De t1 a c A_fupellex. Giceroni appellata.in qua erat triclinia & lefti cum pedibus & fulcris ex are De- liacofa&is.Heec Bailius in Iib.de vafculis.Prat. Beiibare haereditatem propriedicuntur legata, quse dodrantem non excediint,vt onerare, curn do- drantem excedunt: & exhaurke, eum aflem abfu- munt. Prat. Deli bari Latine dicuntur,qure minuuntur. Hinc 2£> De L ibatio harc-ditatis .legatum diciturin l.nd. ff.de legat.Ii.r. quando teftator ex eo quod vniuer- fum ha rediš foret, aliquid decerpit, deminuit, & fubducit.Ex diuerfo lllibatus quadrans in 1. 20. JT. Papinianus.ff.fam.ereif. integer, &non imminutus legatis.Briff.adde Iac.Raeuara.Lius noftrum. ff. de reg. iur. De uberandi ius, quod a pratore hseredi concef- fnm eft ad ftatuendum , vtruru harres elfe velit, an nor.,toto tit.ff’& C.de iur.delib. 1 . 16 . ff. de centra- hcn.empt. Prat. Briffon. Df- liber Andi tempus annum a principe; nouem menfium a magiftratibus conceditur.Gothofr.ad 1. 22.if.13 ibi,vno ami0,C.de iur.deliberan. DelibeRandi commodum tempm funt centum dies,1.2.ff.de iur.dcliber.Old. De lib e R A R e eft fačium diligenter traftare &men- te prouoluere , l.Arifto; ff.de iure delih, fiue conli- lium aliquidfaciendi,vel nonfaciendi capere,vide Budae.in prior.adnot.ad Pand.Dicitur d libella qua 40 quid perpcnditur Feft0.lib-4.Prat. Delibbrare videt ur qui non rcnunciauit, 1 .15. circa prin.C.de iur.deliberan. Delibbrare etiam atqne etiam, 1,19. C-.ad legean Cornel.de falf. Deliberatio eft preuida caufar circumfpeftio, cum qua ratio totum agic,&furor fibi milil vindi- cat,c.illapropofitorum.u.qu2ft.j.Prat. Deliberationis auxiliuml.22.in princ.&iT.i4. C.da iure deliberan. j 0 De liberationis effeSas eft,quodinterimbona non debent minui,nili caufa cognita.l. aitprottor, de iure deliberan. in Deliberationis prseiudicium fiari nihil debet, l.j.C. de appelh Deli brA&e eft librum feu corticem arbori detra- here, lege fupra. in vcrbo Cingere arborem, & in verbo deglabrare. Nebrilfenlis. DeliCatvs debitor eft quafi luxui confecratus, quod enim nune dedicatum, prius delicatum dixe- g;j re.Vipia.de pign.a&.in fin. l.li feruos. Igitur haec, inquit,a iudice erunt defpicienda, vt neque delica- tus creditor neque onetofus debitor audiatur. Spieg. Prat. Seliciae, lib.i;.C.Theod.fub tit. de aquse duftu, deriuationes vocantur,ac fulci aquarij. lnde Beuciaies tegulae apud Catonem dereruft. ca. .t4,videntur appellari tegulat qusedam maiores,qu* in teffis influentem aquam accipiunt.deorfumque eliciunt & perducunt,cu«nque prsftant in deduce- ‘dis plašiš in teči is vfum,quem in agro eliciesJMa- ioragius li.3. Mifcell.e.8. Deli c 1 at v m tignum Feftusinterptetatur,quoij culmine adtegulas angulares infimas,verfus fafc giatuni collocatur,Maioragius vhi fup. Non De L1 c 1 1 s , fed iuftis adfe&ionifcus libert« danda eftjl.i6.ff.de manumilf.vind. De l r c t a fiunt,aut propolito,aut impetu ,autcafq Propofito delinquunt latrones, qui faftionem b / benr. Impetu autem,quum per ebriet jtera ad n«, nus ve! adferrum venitur. Cafu vero cum in ve- nando telum in feram iairaiftum hominem interfi. cit.Maffeus. D E L1 c T a & crimina difflrunt, quod illa proprie funt priuata,harc publica.l.17. ff.18.de aedilit.L131.i11 fi.de verb.iign.Gothofr.ad rubr.ff.de priuat. delift, Delictvm eft oftenlt o contra ius lllata. Offenlio autem eft alterius,& vtilitatis atque ftatusvelpt. blici vel priuatKVult m commet.Infti.t.i.adpriin, nu-4.Vnde delifta quada publica qui'damprimi dici videntur.Vult.d.r.adprinc.mi.p.Gced.inCoo. de verb.&rer.fign. ad 1 . luliam & Papiam in prim, nu.i;. Ex 3gendi modo vtrum dclifia publicm priuata,cognofcendumeft,non ex obiedofinetfff. člu lffionis:quod vberius dedarat Uuaren.l.i.difp, c. j7.Goed. ib.n.9, D E l 1 c ta priuata funt,quorum accufatio velperfe- cutio permittitur ei , cui proprie priuatim acfpt. cialiter intereft. Duarenus i.difputat..;6. ideft,el parti quaetafa;eft;& ita tenent communiter :mm Gomei.c.i.deliflorum. nu.;..vel quorumobligatio & a&io ad priuata vtilitatč refertur.Gothof.Alot, D e l 1 c t A priuata ideo lic dicuntur,quia horumde¬ lt čtor u m puhlica accufatio non eft, fed priuata S; faren lis. Veru m quidem eft extra ordinem nenn«!- quam animaduerti in Fures,vt dicitur in l.vlt.tit.d; priuatis deličtis. Et fub hec quidem tic.regalctpiu. fi generales traduntur,quEepertincntadonmiailt. lidla priuata.Prima eft,pcenalibus ačlionibushpre- des non teneri l.i.eo.tit. Sed aliquando reiperica- toria affio,nafciturex maleficio.vt condidioftai- ua; quz tranlit etiam in hsredem.. Idem didurin S, non autem.lnft.de perpet. & temp.ačl.tdereeri! in G.fub tit.ex deličt.defunft.in !tiiift.hxr.coni.ii quoloco colligenda eft exceptiohulusrcguli,sii lis coteftata lit eum defunfto.Tuncenimafiioipii turalibet pornalis tranfit ad haeredera.Pmerell« etiam accipiendum eft,ni(i quid ad hatredes ex eo rualeficio perucncrit d.tit.C. Quamuisinliarefa non tranfeat aftiofurti,vt in haredem detur.daej: tamen hxredi.Excipitur ačlio iniuti.mim,qusl!- redi non competit.propterea quod odiofalit.Seti da regula eft, plures ačliones ex maleficio delen dentes,polfunt concurrere, vt diciturin I.uuquam. d. tir.de priuatis deliffis.Et in d.l.nunquam.h«cis. RcoftcnditlG. differentiam inter afiienem 1 .A- quil.& iniuriarum,qui furreptum feruum fligelli- uit,tenebitur furti; Deinde iniuriarum noniranl Aquilise, quiadamnum iniuria datum non eft, fed tamen csntumelia quaedam eft & iniuria, & pro- pterea ferui dominus iniuriarum aftioueagit.Tci- tionotandum eft,li ex malcficiis quis velit eiperin criminaliter & extraordinarie, eum cogendumefi in crimen fubfcribered.j.d.tit.de priuar.deli&N«- tanda vero hic eft diuifio iudicij criminalii in it- dicium ciuile & criminale,. Agere ciuiliterdicinr. • qui profcquitur idqund ad commodumfuumfpe. <Šat,liue pcenam fiue rem familiarem perfetjua:.’ Criminaliter agere dicitur, qui vindi&rpaMij caufa agit,nec refert,aji pecuniaria posna lit vrl m. Non enim condemnarioncm fpeffamus/edltop® prop.ter quem bec ačtio ipftituitur..Quida>” a ®' »suiti S©5 D ANTE E. ■806- pianine oftmi* iuctčcia^u? pecunianam habcnt co- demnationcm,ciuilia efie.Hinc credideruntft.Iulifi iudicium de ambitu ciuile effe, quod perabfurdum eft.Refertur enim inter puhlica iudicia Jicet uuitu pecuniaria lit cendemnatio.Nulla acculatie^ft pu¬ hlica,fed tamen etiam mra ordinem puniutur pri- uata deli&a, quia mcribus noftris etiam domeftica furta capitalia funt:; licet criminaliter agere per- mittatur delidorum priuatorum nomine,non p uto tamen accufationem puhlicam efle. Qnamuis hoc xo certi iuris non (it, ego tamen ita exiftimo id pafte colligi ex tit.de publi.iudic.i.St in pr.lnftit.eodtit. Schard. Quarta regula eft,ex delido cum priuato, tum puhlico obligatio & naturalis & ciuilis emer- gi?.GcEd.adl.č>.de verb.& rer.lign : m4. Naturalem quoque obligationem cx delido oriri, non folum autoritatibus &rationibus, venim etiam textibus eonfirmaripoteft.Gced.ib.nuX Delič Timišitaris diuifione,vide in L2.ff.de retnil. De uctORvM variorum diuifiones varias,Yidc a- %o pud Gothofred.fup. d.loc. •D e L 1 c t v m generale verbum eft,quo quid pmer- mifTum £gnificatur ex Fefto lib»4.B.Auguft.definit ■dedinationem a bono, qua bonum prstermittitur, & quid i crimine diftet collige cx gl. in Auth. qua in prouincia.C.vbi cie crim.agi oportet.Prat. e L 1 c t v m publieum iniuria^ion eft;feeus de pri- uato.I.7. C.de iniur. D s l 1 c t v M publieum eft fepulchrum violare* L 8. 6f.de fepulchro violat. Gothofred. ad I.4. ibi, fine jo quicunque aliusj C.eo. De l i c t v Mjid eft,debitum,l.i£.C.de qu;eft. D e l 1 c r v m pro ftultitia poni ait Alber. in 1 . cum mancipium.ffdeaidilit.edičtPrat. Ds l 1 N e a m e S TA,feu vt aliLdeliniamenta,alij de^ lmimenta.nouerealia apud lurifconfultosftn L4.dc inoftic.teftam. Interpre-s nouetcal.es blanditias ex- ponit.-Cicero i.de Fin. Qui blanditiis prsfent-ium voluptatumdeleniti atque corrupti.Spieg. Deiinqvere minus eft quampeccare, vnde obli- 40 gationes ex delidis priuatisnafci dicuntur, accufa- tiones ex criminib.Cicero de Inuent.2.Nam necef- fc eft eum qui velit peccare aliquando primum de 4 inquere.Hot. Dfi lin* ojr e r e feudum ; pro committercjvel com- mittere culpam, quam ob rem žiten debeatur, lib, feudc2.tit.ji. Vsfallifeudum delinquentis., licet ad agnatos quinque pertinear, filius tamen ad id nul- latenus adfpirabic.Prar. Ornamentum etLdci,ntcrtonfa' pariUitiu infra, Canthartij..& recuhans fukiodem tnarmore Chirott. Marmoream enim Delphicam fuiffe Prophyrio feri* bit. Cicero quarta in Verrem mcnfas-Delphka} c niarmore.Martialis: - *Aurum non fimplex T)e!f>hicdforttrt. Agretius in Delphica (inquit)copatria vafa fentpet funt,hxc Cuiac.de loc.vide fupr.in voce Delphkae. Delphica vafa funt,quorum nulla mutata forma, varius & multiplex vfus eft.Namque ita erant fadt vt duplici facie, diuerfis vfibus inferuirent , nune poculorum vicem prseftantia, nune clypeorum v- fum.Tam elaborata artis Delphi vafa habebant.A-= lexand.de Alexand.geniaLdier.Ub.i.cap.icum de¬ na non fimpliciter decem,fed perfingulos annos fi- gnincct;Nebriflen.adde Forcatulum in-dialogo vi- gcfimo NecyomantiK,numero quinto ? D b n 1 c a l e s feris,cum hominis mortis caufa farnih liapurgabatur. Siquidempriuat$ crant,ftcuti pa- rentalium feris p ubli.es , Oicero libro fecundo de JegibusrNec vero(inquit) tam Denicaies,quae i ne- ce appellatse funt,qu-ia refidentur moTtui, quam cf- te^orum ceeieftium quieti dies , fence noumiaren- tur,ni(i maiores eos, qui ex hac vita migraftent, in deorum numero e 11 e vQiuiffem,cas m eoc dies con- ferre ius,quibus nec iplius, ncc publics feria* fmt 7 totaque buius iuris comeofitio pontificalis ma-- ignam religionem cer.emoniamque ^ieciarat: pol- fumus icaque & nos qoidem Chriftiani hjs tem- poribus fecundum menfis Nouembris diem, .quo refidentur mortui , id eft , mortuis fena- pur , parentalia Latine appellare, feu etiamde- nicales, id eft, feftum defundorum : qui dies fe* se-eft \hirr.us annifinis, Dicemus quoque feralia^ Cc 5 X) b m o n s T r a T i o vice nominis fungitur,l 4.ft'.dc cpnd.Žrdemonftr. L6.ff.fi cert.pet.l.6.in ftn.ff.de r.pi vind-Brill' DrmOnstr.ati o falfa legatum non perimit, 1.2. C.de falf.cauf. adied. PemOnst?. atas rei quicquid adiicitur , fruftra eft,Lidn dn.de dot.prsleg. 4 ° D b M o N s t-B. a T v m id accipi oportec, qupd domi- nus lenferitft.iS.^.i^le contrah.empt. .De m o r a r i,1. 2 .§, omnes.lf.de iudi. Demorari peti- , tionem.l.8.C,qui pet.tur. D e m o R f.R 1 cnancipia,apud Vlp.in Lverum.jf.fi lo- cupleci.verf.fed h$c res.ff de minor.Stliard. Demortvae arboresjPauI.rf de vfufrud .Agri, in- quit,vfufi udu Icgato, in locum demortuarum ar- borum alise fubftituends funt. In Or m o r r v ar v h rerum locum , quatenus fru- 50 duarius,fubftituere debet.if.38.de rer.diuif. in N.ouell.i34.c,5. verfic. fi vero co- gnofcatur.vocantur literse requi fit orise. Gothofre, ad 1 .I 5 - 5 T.i.ibi,ft hoc iufti fuerint.lf de re iudic. A/f/ttun* vide N0U.85.C.2. Sc Gothofr.ad l.-x» iT.j-ibi, armamentifve.lf.de exercit. aft. Atiutcn'4 iTgccnicr®-,Nou.67.Gothofr.ad auth.fed nouo. C.de erifc.ds cler. A«cwT/iS'ržA»,funčliones.Cuiac,i8.obf.37-Gothofr.a qui decem dixit. Spitg. ?0 Db n *(ajt Briffomus in parerg.)i3 eft,decsm fing«!i, 60 D. AN TEE. 8n Ouidhu i.Faftorum: Hanc,quia VtJfuferuM,dlxereferdia lucern: Vitima piacandis manihus illa.dies. Brech^us i.appellatione parentis.ff.de verborum & rerum fighificat. Deni q_v e inquit Donatus ad £nem ditlcrum, po- nitar pro ppftremo. Si c apud Iurifconfultos in i.ft filiusfamii.il certum pct.cum fimiiib. D £ N o r ar e .»pro infirmare,ignomiiiia notarc»Pom- ponius eleganter vfurpanir.*Turpia,inquiens J lega- ta*qua denotandi magis legatarij gratia fcribun- tur,odio fcribentis , pro non fcripiis habentur , de legatiš primo.Spiegelius.Pia.teius. Bens i o r donatiod^^A- C»de donation. Den t e s. Sine dentibasnaicimur> Lvndccima.ff.de a?dHit.edičh Ben 'O* Tiy e eft generale vocabulum : quia tam prcefenti,quam abfcnti, etiam fine teftibus denun- tiamus.ir.appeiiamus.Inffit.de a&ion. D e N v n t i ar e in mala re dicitur , vt adulterium, zo farnim, inimicicias,periculum, beiium. Efcautem indicere, praenuntiare, Si, vt. ita dicam', prafflgnifi- care. DenvtUiare etiam e-ft crimen in iudiciumad puhlicam vindičtam deducere j fiueid nat pc-r pri- uatum, fiue per officialem, vt iudex tali denurnia- tione habita,poffea de iilo crimine inqiiirat>. prout bodle vulgo definiciji* Marant. de ordi. iudicior. part.6.de denuntiation. De N v N T i a R e teftimonium non eft teffificari, vt jq ^ vulgoexiftimatur; (ed eft bomini diem dicere, fe- rendo teftimcnio., boe eft, ad iudicium euocare fe- rendi gratia teftimonij , & euocare inuitum ad re- iriotum icnginquumque tribunal a in pubiicis tan- tumiudiciis, auorum pr,vtextu hominibus dami oceupatis fuciiuer hoc modo adferebatur dam- .num, Et propterea buius calumni.? fpccialiter (it mentio , l.i.^.i.ff.ad ieg.Cornel.de falf.ex liudjto. ■ ■ Spieg. _ De n v N T i a r e auerori * eft eum ad rem defenden- 40 dam conuenire^l.9.& 21. C. f -od.l.2«pacis c i, cft pa&ione tranfigere, inquit Donar. in ilium Tercntij locum P horm. lam depacifci morte cupio.Cicero Verrina 5.Equidcm Romanum fcitote biduiim cibo te depactus eft cum eo,vt ar- ma & impedimenta relinqueret , milites educeret. Hotomannusadde Forcatulum in dialogo 57. Ne- cyomant.nu.4. Depactvs , inquit Vlpianus, dicitur turpiter pa- dtus,1.3. jr.primo.flr.de calumniat. quafi vero non Sc depacifci aliquis honeftc po(fit,Ted edi&um de ca- 20 lumniatoribus Vlpianus interpretabatur: prseterea qu-od ad illius excufationem plurimum valet , Sy- rus,non E.omanus erat. Hotomannus. Detascens aiiena tenetur de damno legis Aqui- lix,[. 6 . C.de 1 eg.Aquil. Depascere glandem,pecoreiminifTp,b9-^,pnrno. fr'a d exhibend. Ds pas Ti o fačta aquadrupede , quomodo domi- mum eius obliget,v'ide l.i.& ibi Gothofred.fi qua- drup.pauper.feciff. dicat. 3 Depavp s r ati Oj6Ai'rTO$7?.Gothofr.ad Nou-jc.c. 7.in princ, ibi, depauperatio. D e P E c i s c i ( fic enim vbique & non depacifci le- gendum) fignificat pačtionc-m facere. A luriiccn- fultis quidcm. in tnalam partem vfurpatur > vt ,ex Alciato fupra expofuimus. De pec t 10 paftum fignificat, I.2.C. dc abolit.Prat, BePectvs participium ab eo,quod eft depecifcor, quod fignificat turpiter pacifci.Vlpianus de calum- iiiat.l.& generaUter.Hoc,inquit,edi&o tenetur,qui 40 depe&us eft.Hinc depečtGr apud Apuleium in ora- tioae pro Magia ; Eft,inquit, litium depe&or om< nmm faiforum commentator . Alias autem non de- pe&us.fed difpe&us legitur in Norico exemplari. N e briffi D* PBttEKfi damnumjl.r.jf.nuntiatio. f£ de operiš noui numiati0fi.periculumd.prima.5r.excuratur.ft. de Senatufc-SiJan. Dependere, pro pr;eftare,f©iuere, in L3.jr.in his. ft.de vfur.l.23. C,de adminiftrar, tutor. vel curator, 5° Spieg. Significat autem dependere non fimplicitcr pendere,fed periculum alicuius rei pneftare,& ora¬ ne detrimcnuim,quod in re aliqua (it, quafi pesna. Cicero lib.i.epiftolar.famii.dcpendendum tibi eft, <}uicquid pro illo fpopondifti, id eft , etiamfi quid non confcquaris ab eo, ft cjuid ipfe non pneftet, id tibi praeftandum Sc fu&ipiendum cft.Idem libr.i.ad Atticum ; Abiurare (atius eft, quam dependere , id eft , Guam confeilionis periculum fubire. Ita lure- conf.in b4.ir.p0ft litem.ffifin.regun.dependere fru- £ Q Čttis dixit de iis,in quibus prsftandis periculum a- gitur rei,id eft,iis,qui percepti non funt,pcrcipi ra¬ men non potuerunt, i quibus dependendis debitor immunis eft, Doneli us de fru&ibus. B-s p e n r> e k e iifci luribus in l.y.C.de feru. fugitiu. eft fifco foluere. Dependere furnptus litis, 1,8.^.3. C. de bon. qu£ liber. &c*cera. Deperdita nomina,in l.i^.ff.de adminift.tut. De P srd 1 t v M,inquit Caiusinl.21.de hžeredit.pe- fiic.isieiligicur« quod in rernra natura efle deftic. E E, 814 Deminutum vero, quod vfucaptum eft, & ob id de hereditate exiit,addel.2.ir.non tantum. deheredit. vend.Dcperditum ergo refertur ad adum natura- JemrDeminutum ad ciuilem,d.l.2i.Bredero.in Lexi. De p e r 1 r e, in i.15. in princ.C, de teftament. manu- milT.idem eft quod p er ir e. De p 1 Ti aN v s,al.iter,Epigranus : vide Cuiac.9. ob- feru. 15. in fin, Gethofr. adi.7.ibl, diuus Marcus Drunciani.C.ad leg.Iul.maieft. icDe Plano, iine caufo cognitione , fine libello.l/de rubmerfis.C. de naufr.lib.io. de boe vide Bart. in excrauag.ad reprimendam.in verb. de piano. 8 Č eu- dem in l.nequicquam. de offic.proconf. Sc elemente fspe.de verborum ftgnificationib.Prateius. De Pl An o ,id eft,eX sequo iocG,6r non eTceifo:vedu¬ ti vnde magiftratus in tribunal,quod editiori in lo- co pofttum erat,confcendebant. Icaque de piano,& pro tribunali,opponuntur. Vlpianus l.$.j$T.6.ff.de bo* norum ppfiefT. Si caufa cpgnita bonorum pofleffio detur, non alibi dabitur ,'quam pro tribunali: quia neque decretum de pianointerponi, neq; caufa co- gnita bonorum poftefiio alibi j quara pro tribunali tiari poteft.Item I.2.jT.i.fF.quis ord.in bon. Sed non pofteftionum dies numcrabuntur,fimodoeafitbo-« norum poftcftio , qus de piano peti potuit ,quid lit ea,quce caufs cognitionem pro tribunali defiderat, vel qus decretum expofciti > ftmiliter in l.i.jT^.ff.ad SCtum Turpil!ian.&l.iS.in fin.ff.de quseft.&leg.fj. 5r.j-fT.de offic.proconful. Huc autem alludens Sene- ca libro de clem.i. Hsc. tamen, inquit, magnanimi- tas in bona Fortuna latiorem locum haber, meliuf- que in tribunali,qnam in piano cognofcitur. Sueto« nius de Tiberio. Siquidem rcorum- elabi gratia ru- mor eifetjfubitus aderat,Iudicefque aute piano,aut • e Qu.vftoris tribunali legum Sc religionis admone- bat.Mine illo? norv:V.D.P,R.L.P. Vnde De Piano Rede Legi. Poflr. Hotomannus. Connanus libro ' primo.cap.if.num 4. Hoc tnibi videtur ,inquit VI* pianus,dicere,non folum qus cognofcens Sc pro tri¬ bunali princeps decreuit,fed etiam quse de piano 8 c quafi aliud agens,virn legis obtinere.Nam cum hoc exirr.ium fibi fore putarent , ii non cogerentur ius pfo tribunali dicere.vt ester i magiftratu-s, aut quia iortaifts publžeis n ego ti is impediti vi:< fatisotium tribunalibus Sc fot en fib us i udi ci is fuppeditare pof- icr.c , /olebant domi d-foris vfcicunque fui potefta- tem fec/ftent, de piano ius reddere poftulatoribus a quod nimirum in t ia nonnunquam facere cogeba- tur,quoties appellarentur.aut adirc-ntur. Alioqui potuilfent audire.auod quaedam anžčala Im p era to¬ ri Adriano dixit, cum ilium in via de iurc fuo po- ftulaflet, nega(fetque ille fibi tum otium efte , noli ergo,inquit illa,imperare,quod ipfe Sc sequo animo. €ulir } & illarn leniter audiuit. Itaque princi.pum lis cognitiones, qu« de piano,id eft. a?quato loco habc- bantur.minus aliquando folennes eranc^ qudm qua? cum caufa? cognitione, auditis vtrinque rationibus cxercebantur. Iccirco Vlpian.appeUat eas interlo- cutiones, quod eas princeps, quafj inter aliud agen- dum Sc loquendum decernerer , ant ipfum intcrl«- quentibus refponderet. Latini enim interLoa >i di- xerunt,pro eo, quod eft Ioquentem interpellare, Sc a-lterius fermonem interrumpere. Terent. Siccine me inierloquere,&c. Ds Plan o aliquid faccre iudex dicitur, quod f. ne £ gura ac ftrepitu iudiciario. faci’; p uta, fi non eft in confiftorio , vel non refidet in co loco , v bi iudicare confjeuit, vel fi alinualiter inftr.idus, 2.c fine iu- ris folenn.tate aliquid raci:nftati fi aut determinar, 7 ° De p o n e r £>transferre,l.fi fponfus fponire.tf.fi mari-- £.us.de dominter vir.Sc vx\Ex appeli.Spieg,• §i$ D ANTE E. Ds p o N er 6 imperium, pro eeftare ab officio. Vlp, proconful,inquit,pomm Rom* ingrtffus, deponit jraperium. Spiegel. Deponere confulatutn iut pneturam, I.7.C. de m- ftitut.Se fubftitut. De p o N e R e, eft cpftodiendaia rcm dare.tot. tjtul.fr. & C.ds depofit. Sic Dbponers iigastaaa pesumam , eftfacculumaut fculgam cum pecunia figfiatoruni fine tcftium fi- gnis obfignacatjrdeponerc.l.p.C.tlc folut. 1 vit. de to ieg.corpm. Gothofred. ad 1-39- ibi, iuflu tuo figna- tam.fr.de folut. Epdem modo Deponere pecuniam ad eomparationem poflef- fionisjin l.j. C.de arbitr.tutel. Dsponere antiquis fignificabat abalienare a fe & ablicere,vt notat Non.Marcelius,vnde Plautus, vt irje deponat vino, eam afteftat viam ; hinc d. [ oii tum pro abiefto & defperato, & quod pro dcrtliclo habetur.Cic,}. in Verrem. ltaque mihi videor pia- gr.am & prape dcpofitam Reipublicae partem iuf- to iiepifre,boc efLiu.f]JHt Afcpni utjdepofitse falutis.Sic & Virgilius: lile vt depfiti profemt jata purtnSu, Quem loeum explicans Seruius, depofiti, id cit, d f - fperati. Nam confuetudo erat apud antiquos, vc defperati atite ianuas luas cqjlncarentur, vel vt ev- tremum fpirjtiup r ; edderem terne,vel v t poflcnt a tranfeuntibus torte curari, qui aliquando iimtu la- borauerunt roorbo.Hinc;illa,deponere ctiram,,oii- eitudinermmagiftratum, otKcium, pro eo quod e.t 30 exuere fe cura, folicitudine, magiftratu, ofticio. Quia vero plerunque res aoftras deponiunus, &ab- aicimus,npn perdendi animo, fed conleruandi gra- tia,eafque fic a nobis dimiti i tn n s, vt alti t ra dam us. & committamns,ideo fadfunr eft, vt deponere idenv fignificet,quod credere Sccommittere, & deponere quod alicuius fidei & diligentiie cred-iumeft,quod proprium eft huius loči. Vlpianus.Non folum apud a mi c urn rem nofttam ponimus,fed deponimus &dr pro Aul. Ctecinna fiduci* nomen foli depolitotii- buit: Qui per tutelam, inquit 1 ajit focietauu,aatrt mandatam , aut fiducia: rationem fraudauit q U e tt . piam. Et VlpianusUcerti.fi certampctatur:Fidu- ciariam hsreditatem appellat, qus adci hereduiti committitur, & quafi cuftodienditraditur adtem- pus,vt eam ali; poftea reftituant: qu£ communiteu jurifcocfuicis vocatur fideicoinmiflaria.Ma«datim ergo & depofitum fimillima qutAem in hoc (um quod 8tfunuiir fiducia: & vtrunque &eiustantam, grada fiunt,qui mandat aut deponit.Gaterumlioi difFerunt,quod Depofitum re contrabitur: Manda- tum folo confenfu , &illius fides in conferuando cernitur , huius autem in agendo, Qui depofitum fufcepit,teneuir tantum,vt rem fibi creditamcullo' diat diligenter, cui mandatam eft aliquid etiamvc fuciat,& operam atque iaduftriam fuam praftni- lieno negotio „ vt Vlpianus hoc primo capite deo bus ant tribus exemplis oftepditj&c.HsecConninas l;b.7.cap.4.num i.& 2.&C. De p on s R e inlcriptiones,!.rc.Ci dehisquiactufr, nor, poli’. Deponere eft demeiirL& ad ar.eam red igerc & fo. I0.2quared.a3.in fin.ff. de vfucapion.1.8. ftlfiferuit. veidic.l.Žj.lT.lacram.ff. de verbor. obligat. 1. auis.ff.ne quid in loc.publk.l.iS-J.Sabini.dedann, in f«čt.l.5.if fed-& fi.fEiin.rcgun.Briir. Dl p o N ere sdificium,depr.imert fignidcat, Ujf.E feruit. vind1cet.L17.ff. de feruit.vrban.pradior.lttm diruere,l.i7.5'.;i.in fi.ff de leg.Aquil.ltca, dtuolue re,l.Sc'.ft'.eod,P ra t.ex BrifT. De p p n e R e ac demo-liri impune licet domnmal. terius certts cafibus, 1.3.31.7.de incend.Goiln.ad 1 ,: ibijdomum tuam depoftiifle.C.de leg.Aquil. De p on e r b plus eft,quam offerre: Eft tnimordiaj- rie hse prius tcmpore,iiUid poiterias. Gotjiofail. t. ibi, depofuifti.C.de vfur. D E p o N1 poffjnt rss nor, t ant um propriat, fied er„t ali eni. V uit. in cora. lnlbi.l .J.tit. 15 .df.3 n.f. mittimus a nobis,vt apud eum collocemus j & cura 40 D.e p, o R T A R E.,cft aliquenv perpetuo exiliodaimt. eiusatque cuftodiam a nobis ad illura transferi- imus,& in ea conieruanda opera &tnduftria noftra vicariam eius fidfm fupponimus; m quo fumllimu eft mandato.Nasn vt hic res noftras alienf fidei tra- dimus conferuandas, fic in illo negotioruin noftro- .rum curationcnr & adminiftrationem sliis manda-. »us & committimus.ltaque iudieia fiducii- dicun- tur effe ea,qua, funt.focietatis Si tutela.Cicero pro i^ofcio Gomoedo. Si qua enim funt priuaea iudieia maxima exiftimationis, &pene dic.am capitis* tria 5P bac fant;F:ducia,Tutela,Societatis, j€que enim, perfidiofum,& nefarium eft, firfem frangere , qu$ coarinet vitam humanara 1 & pupillum fraudare,. qui in tutelam peruenit: & focium fallere, qui fe in negotio cbniunxir. Fid-uria nomine tnandatunr, depofitum notauit,quod in iis pra.cipue de rebus H.oftris fidei credimus. aliena. Nam vc plurimuia noa mandat quifquam nifi amieo: neque rem fiiam deponit, nifi apudeum , q.uem fidelem putat. £ 0 focio.& tptore eadem fidei ratio , fed non tan-,' !-a , quod, certa lege conftituuntur ipfi,necpc- ftea liber,um elt eos re.uoeare, fed & tutor.inui- tsus fit pl.erunqu,e, At seuocandi mandati quando- cuisqtie ltbtierit } &. depofiti reddendipoteftas eft,, tuil^up .-.vtrnsee ab eius qui. fufcepir ,, probitate Sc- ■&$&■ majtiroe pendeant, Šc tamen ipfum depojit-am JBirltoraiagis Propt.ereaquoA renocato-mandate,, ljiitiriaar,centra pq(eft is aiolirš,qui mandatu iuf, te p eratiV tfitvm »e eri p iat.fle p tt e m i depofitum non 4»ti«aj;e#4ij fc^aceeperatjfii^alliderverAii-vtelit,, 9tt/Sfe3»^^r.ei.Quqse. i4sm.itia8kn; ,puta,relegare ad tempus,l,relegatorum.Jf.tt' rentia.de interdift.gl.in,jf,reIegau.laft.quib.Eiof ius pat.poteft.fplu,. D e p o R TAn funt , quibus princeps infulas adr.o- tauit, velde quibus deportandisfcripfit:priufquM autem faftum pratfidis comprobat princeps nor,- dum amifiile ciukatem quis videtur.l.i.^-j.iielcgii j.Hotom. IiE-S.o R t.A-T 1 fere exults funt, quicareatci’jiut( ideoque modo Apolides, modo peregrinidicifol«, 1 , quidam.rf.de peenis.l.i,C.de hered.inftjtut.l.fed c hac.ff.de in ius vocan. Exiiij tamen appdlitionof nunqnam latius pater ,.prcrrelegatione fcilicet,qua- falua siuicare contingir,l.fed & fi,quis.ffl!i quistac l.exilium.ffide interdift.# relegat.vt apud Cicer.it Orat, pro Carin. & eundenr Uuid.culi', 1Ulibrtir lil um aIloquirur. 'tjads ftd incaltus^uAlem duet exnlis fje lnfe!ix habitum tmepcns huius babi. Duarenuslib.j. difputat.pnniuer.fat. Gudic.;?- i >wfi! veroquid inrer. deportationem , exilium &relegs tionem interfit, latius difeutit loan. F.obcrt-lib.t fc*nt„ c.rr Pete.Criiutns dehoneft. difcip. lib.lW.! D« R,Q RTA tj a relegatds difttfunr; aamrelegitia paena capitalis noneft,aec proprie tAihuni liicitl'.’, j.2. ff.de publ.iud.l.edifto.de bon.polf.l.i.dcpiia,!. liceteapitafis.de verb.fig.vn.de Ouidad Ang. ^uzppA.rslegatns_ mn /xtd dicor m ife ^Porca^ue fertuna fUnl tihi vrrfa rr,;,;, Ds? o s.T- 41 : &relegari-ia hoc diffexu si r, i n quft A’i; piAmisdn iij.f .a,ds § teleg fusi $i7 D AKTE E. 818 relegati & ad tempus & irt pcfpctu um fjuis pot eft,. DtPOiiAliin infulam ab,eo , cui id faciendi ius erat ,bona fifco vendicanjrur relegati autem non. niii fcntentia ipecialiter adempta fuerint,l.8. C. de pan. Db PORtAti fideicommifTum reiincjucre non pof- funt, qui* nec ius tcftamenti faciendi habentjl.i.jft 2.de legat.3. Deportai 1 funt ii,quibus aqna Sc igni interdidu eft, de leg-i.tf,2. Cuias rei pulcherriraum habemus exemplum de M.TuIlio, Cictrone,cui Clodius tri- bunus plebis diem apud pcpulum dixit, qu„od ciues. line iuffu Pop-Romani cotra legaš necaiTet;& dein- de ob id fadum Clodius de exilio Ciceronis ro~ gationem ad populum tulit j vt infra quadraginta ab Italia aiiliiaria ipd TulUo. aqua Sc igni interdi-* dum effet, vc recipieatis emu bona publicarentur, ifque exularet,& ne quis de Cicerone reducendo ad Senatum rcferret.ne quli$ dccerneret, nequis difpu- taret, aut Ip^uereturj ai\t pedibus iret, fcribendove 20 adeftet. P a p oRTA 7 ioeftper.petua.irt exiliumliue infulam condc*mnatio > quaft circumfinitio,quGcNi,qui dam- natus eft,ccrtQ.fpacio circum/cribitur po 5 nx perpc-. tuo pendendse locus,I.inter panas.ffde interdičl. & releg.. Et hac quidem pijniuntur depeculator.es sera- ijj publici vel pecunia: facr;». > l.pecuh.pcen J. pecula- tus crimen.ffad 1. lui. pecul. Sc huiufmodi defamu- ti Hi mi fcelerati!Timiq ! uehoroisi.es A qui,quia acerbitas puniendi malefciji.plerunq;,difciplina eft bene bea- p requ^ viueudijnon iati} depgrtantus fed vel Iaqueo vel gladio feriuntur. Anch f . Db p ort ati o quandoque ligni/Itatur verbo exu- lasdi. Cuiac.ij.obf^.Gothorr.adi.i.C. defideiuC. I>e p o r t at 1 o di remm omnium.fpolatio,ln3.tf..4>. C.de fent.paff.& rc-ftit. D e p o r t Ar 1 intesdum vtumum fupplicium & mcrs cenfetur.tf.publicorum. Inft.de publ.iudic.tf> • cum autem. lnftit.,qmb.inod.iusjpatr.pQteft a foLi. D e p o rt at, 1 o fpecies erat cxili}atrociflima, cum 40 feii.quis ita ciuitatem amittebat,vt ner.uo aut com- pedibiis vin&us, in aUq-uam nauim imponer.etur, Sc ferais publici? , vt e um in infulam cer tam transpa¬ rent , traderetur. Hinc 'txmhiA;.Sc ad peregrinatio- jjem redigi dicebantur, \-iy.ff, de poen.l.j ?.tf. Ted It per.ff.de in ius vor.l,i,tf:in quib.fl.de Ieg.Iib.3.Atq; koc indc satu efte. videtur Turnebo, quod fenatus aen.fuit milites eos, qui cx Cannenftacie refugerar^, sx Italia in Siciliam efte deportandos,nec anieinde leportandos in Italiam,quim Pcsnus Italia depulfus, >o eftet. i>er:ortatio.autem fuceeffit in locum interdi- ftionis ignia & a.qu2,1.3.f£'ad l.Iulcpecu.I.z.If. r.f£ de pcen, Nou^de iis qui luipt.ite. coaft.22. Deportatio autem dicitur. quali portario de eo iure, quod.quis .tn ciuitatehabait,ad exilium,perpetuu:adn^.ata il- H.prouincia ,.vl>i manendum nt,Linter pcgnas.fF. de, deinterd.& rele. Libertatem interim no adimebat; ideoqj m-edia c.enfebatur capitis deminutiodnfd.de ta ti o in locum aqux Sc ignis mterdidionis fucceflit, non prius amittere quem ciuitatem, quam princeps deportandum eum in infulam ftatuerit. Prcsfidem enim deportare non pofTe nulla dubitatio^ eft , & alibi Vlpianus in lege prima, tf. de legat. 3. Ii, in- quit,quibus aqua Sc igni interdidum cit, id eft* de- portati, ftdeicommiftijm reiinquere non poffhnt idera.in leg^» Digeft. addegem luliam , peculatns, Peculatus pčenam aqua & ignis interdnftionem , in quam hodse fuccseflit deportatio, continer. Et. 3u- ftinianus in tf". deportatio ta m en. Nouellade nu- ptiis. Deportatio tamen (inauit) in aquam migra- uir*čk a.ntiqua ignis & aqua? interdiftio. Succeffit e- nim deportatio in loco interdičtionis pxsedičt?;: Quja circumfcripta imerdidione , tanquam minus- neceftaria,priuabantur ciuitate ipfa fententia,quod teftatur idem Vlpianus in di&a 1.2,tf;'de pcenis.‘ibi; Sed prcefeftus vrbis ius habet deportandi * ftatim-’ qije.poft fementiam prseftdi amiftfTe ciuitatem vi- detu?, Quod ciarius oftendunt Tbeophili verba, Simulatque fententia leda fuem,lex ei Sc ciuiratem. &bona adimit, Sc ciuitate Romana exutus ftt pere- grinus. Sylnefter Aidobrand.tk.quib,aiod;iur patr, poteft. folu* verb,C>iuitatem amittit,&c. Ds P a R T A‘T v s ex ftipulatione m obligatu^l'.quc- tiesaA. m fin-, ff de nouatioaib.At dubium non eft, deparmuna/vtinakU^minus iiire T m9 D ANTE E. Sio nibus iiiris gentiuffi contra&ibus obligafnvt exlC. Martiano in ieg.deportatus. 15. ff.de interdi&.& re- leg.docet Vulteius in corament, Inftit.l.3. ad princ. De portatvs mortui loco habetur,ait Paulus IC. in deportatus.de bon.libert. Depositar x v s eft » apud quem res aliqua depo- nitur cuftodieda,i.7.iT.2.depof.& ita fumitur in Au- thent.fed iam.C depofiti. Et differt a fequeftro,quia depofitarius ad boe pr£cife tcnctur,vt depofitori re 10 reftituat» tenetur etia raaxima diiigentia adhibere. Sed fequefter neutri litigantiu tenetur praecife rem reftieuere, fed indeterminate ilii J qui vicerit. Oid. D b po s 1 t A R i v s , fi vtitur depefito contra voluta- tem domini,vel denegat illud, committit furtum,& condemnatus efficitur infamis.Panormitanus in ca- pit.i.in i.not.depofit.Prateius. Depositarivs non poteft opponere qu3;ftionem dominij.Bart.in 1 . commodare.fF. comrnod. J.fi quis. C.eod.tit.fedftatim debet cogi vtreftituatj.fi quis ao vel pccunias.C.depof. De p o sit ari vs' non opponit compenfationem deponentiJ.fin.C.de compenf.l. ii quis.C. depofiti. c.2.eodem titulo Prat. De p o s 1 t i,in depofitum non admittitur compenfa- tio,Lfi quis.C depofiti. De p o s i t i o metaphoricos apud Pontifices eft a- motio fačti fine folennitate.c. degradatio.de pcenis, lib.6.Ethaec dicitur fimplex depofitio Abbat. Qui- bus autem excaufis fiat depofitio , docetgl. magna 30 in fin,c.i.i5.q.8,Prat. Dep osi no debiti folennis quse fit, vide Gothofr. ad I.7. C.de folut. Depositvm eft contra&us realis,quo res aliqua mobilis alicui traditur cuftodienda gratis,vt eadem illa res reftituatur in fpecie, quandocunquc conti a- henti libuerit. Vulte.l.j. in com. Inftit.t. 15.iT. 3. n.i. De p o s i t v m eft , quod cuftodiendum alicui datum eft:di&um,ex eo quod ponitur. Praepofitio enim De auget pofitu,vt oftendat,totu fidei eius commififum, 40 quod ad cuftodiarei pertinet,l.i.flf.depof.01d, BrifT. Hor.Cu dominium noftrae rei damus , perpetuo do- natio ell* cum ad tempus, vt ipfa vel fimiiis redda- tur,mutuum dicirunCum vfura eius,commodacum, cum operam noftram , mandatum:cum diligentiam ooftram > in re alterius conferuanda, depofitum no- •minatur. Connan.lib.$.c.2.n.2. £ftj& De pos i t v m iudiciale,cirm res ea,de qua con- trouerfia eft, apud ludicem, vel v bi iudexftatuerit, deponitur,l.i6.in fin.ffi de oftic. praefid. 1.7.$r.vlt.ff. SO qui fatifd. cog.L21.jT.Ylt .fi'.de appell.L7.fr' depofiti. Li.jf.penult.frlde liber. exhib.l.ii.jf. penuitim.ff. ad exhibend,Brifibn.Y 3 atur autem ex depofito actio ab ipfo contra&u denominara ačlio depofiti, vel fim- pliciter depofiti , quce & ipfa duplex eft , dire&a & contraria.Vult.in com.lnftit.l.4,r.4.jT.i6.n.76. De p o si t v m ( ait Hotomanmis)cftcontradus,quo res aliqua ea lege apud alterum deponitur,yt is do- lum.tantum in ea ipfa reddenda & culpam prtefta- re debeatjl.i.de obligatio.& ačlion. DePosstv m, in I.21.C. de fide inftrument.idem eft quod iuratum. pEPOSrrvii in (equeftre proprie dicitur , quod a piuribns in folidum cena codittone cuftodiendum reddcndumque f.radif r,l.o Aepofit.Hot. De p o s i t v m i fequefirfr differtj^rimo namque de- ponere tam vnos qnaip pltires poifunt , fed apud fe- 0ne;trum non nifi plures deporr.r: ioknt.L t7.ff.de- pofi : Nam t:• uc id iv: cum ahoua .e ir. iudiciurn d : r- vr-j " •_ !-r -, ver; ton: c. ,/ . Sc- citer deponunt, quilibet pro fua parte cenfeturde^ ponere. Temo , rei depofiti proprietas & pofTeffi^ apud deponentem manet.ln fequeftrumautettp 0 f. feffio aliquando transfertur, vt is cuftodieridopof- fideat. Idenimagitur ea difpofitione, vtneutrius pofteilionis id tepus procedat,l.licet.f£eod.tit. Alb queftro autem fequeftrariam aftionemvocatPoin. pon.in l.fi in Afia.ST.cum in fequeftro.fKeod. tit. Depositvm & mandatum , quid diftl-rant. videiu 1.i.ST.11.ff. depofiti. D 2 p o s 1 T v M,itemq; locatio & condnftio,quomoilo difterantjvide eandem I.i.JT.S.^.io.fF.depofit. Depositvm reftitui debet hcredi.non minus quam defundo.l.i.ST.fi pecunianU.fi plures.inprinc.ff.de. pof.Prat. Depositvm eft furi reftituendum.Baid.intit.de depof.vide fiup. Adio depofiti. De Possessioni deiicere, ex fcrmoneTCtormn, in vulgi iermonem abiit,pro eo quod eft, farnacu- piam eripere,quam in omnium conftnfu obtinuerir, autadimere quidpiam , quod fuo qmfi iuretenerc videatur. Namius femper fauetpoftidenti,nequis vi quempiam deiiceret. Ex Chiliad.Erafmi.Spieg. D e p r a e dat 10,vide 1.5;C.de poftnland.&l.j.Cod, de rc mrlitar. D e P R e 11 e n d e r e ( ait Brifton.) nor. fine varietate aliqua diphthongo augetur. vide 4. Bc-prehenderc. DeprecaRi, eftprecibus rogare,& fubmiileobte- ftari, de quid fiat: multum autemlongecjue diftata recufare^vt docet Alex. Neapol.c i4.1ib.4. Spiegel. Idq', fatis oftendit 1.fideiuflores magiftratum.jf.i.ff, de fideiuf.vbi ciare oftenditur, deprecariidemeffe, quod vehementer Č< obnixe precari. Etcnim preča* bantur fuppliciter apud Iul. Paul. ftdeiufTores,vt ^leda 1‘ubfcriptione fideitifiionis in vfuras con- 70 demnarentiir. Animaduerti ipfe varie verbumje- precari,ab atidoTib.probatiifimis accipi. NamAul. Gcll.ii.Nod.Attic.6.c;i^. Deprecari,abominari,Yei deteftari efle dixit.Vnde deprecor iuppliciu, idem Gell.di&um ait«quaft deteftor & e>;ecror, uuenm- . xat Laur. Vaila lih.6.c. 24. Exiftim&tqu?deprecari nii ali ud eiTe,quam dičlo vel faeto recufare, idcjuc aurboritate Ouidii de Ponto probat; Sape preča? mortem>m?rtem qu 9 qtte deprecor idem, Ne me a Sarmattcum conng&t ojjh folum. Quare nonžnepte,vt ait,dixeris Bucepbalu s qui pr?- ttrvnum Alexandrum oir-nem aliumrecufabatief- fore:deprecari alios fcilorcs,prrtcr regem.SedValli muitžs verbts, iifq;eicgatiftimis ridet Aiex.ab Alex. iib,Genial.dier.Tc.i4.pluribufq;veteru authoritati* bus probat, nos inepte, abfurde & barbareioqui,u deprccaripro recufare dixerimus,tandemq'jeolten- dit veterem probabilemque fenfum efle, v t depreca¬ ri idem fit, quod fuppliciter Sc precibus expofcere, ne quid fiat, quod vitare cupirnus, & contendimus ne eueniat; Mortem crgo,inqu:t,Guidius depreca- tur, no fimpliciter recufans morte , fed lupplicitcr pofces,ne mors cotingat inter coc truces immanefcj; homines« Vnde deprecari diftare multulogeque i recufare probat: quippe deprecari , eft precibusro- gare, & iummifte obteftari,ne quid fiat. Recufare vero ture Sc manu conr.cndere,&quada metis vecor- dia^minaciter magis quaprecib. depofcere. Cicero lib. 2. Tufcula.de Anaxarcho,inquit, Democritoq;co- gitur, qui cu in man us Cyri Nicocreptis incidiiict* nullu genus fupplicij deprecatus cft,neq; recufanit. Et C s far in Comer.lib.5. Hedui nec deprecandi,nec recufandi caufa iegatos ad Ccsfartm mrtcr-ie vole- . bant. Quibus linuet, deprecari idem eife, c eod pre- cib !; ? eniti S: rogare ne quid fiat, ieu eueniat tale, q ■ •'•i ta nolles euenire, Sc futurum deteftaris. Yt& iUc plenusprofcquirur,ctu ipfe a 0T a t i c s: B n ift imo* C\ . 8n D AKTE E. que,deprecari effeidera, quod precibus auertcrc 8r depeilere malum,quod impendet, Vnde Cicero in 7.Vcrrin.dcnrecari periculuip dixit, id eft , precari ne eueniret:Illi,inquit J ad deprccandum periculum ptoferebant,alij purpuram Tyriam , thus ali; atque odores. Dixic quoque, deprecari auaricise crimina; nune vero nit is Verr.quid faciat Hortenfius ? aua- ruisene crimina frugalitatis laudibus deprecetur? Hoc eft,depelletne & orabit,vt ne auarus čxiftime- tur,fed magis frugaiis. Dixit itera, deprecari exiliu, 6: fugam,hoc eft,precibus orare,ne exui efte,fu ga in- que facere cogeretur,cum , inqužt , fibi non incolu.- mem fortunam/ed exilium & fugam deprecarc-tur, efTe coadu,vt vita fefe ipfe priuaret.Et pro Plancio, deprecatorem fortunarum appellauit oum,qui pre¬ cibus depofcebat,ne fortunse fibi fu quod faiutis caufa interim dimiflfum eft, 1.- i.iT.i. ff.de acq.pofT.L$.jT. vltimjF.de acq.rer.do Jed nec pro derelido habeturferuus J que dominus in capitali caufa reum fadum non-defen- 'dit,l.p.fl* de pubii.iudic« BrifT, & C on na n Ji. 3 . c. 3. n .3. , .40 a non competent. De p vb e,r , qui ad annos pube rt at is non potui 70 Dere l.i c t a res, in L 4 circa fin. C.de verb.fi gn. ide 1 n ., n A lAfMf-,.,'-’/- a.-, r.. /_S . 1 r eft,quod legataftic dercličtam in l^i.Sc ieq.Cod.dc 84 ? D A Bred. in N T E E. vide la* io inoffie. tcftaft. idem eft , quod«ffli£tum. p, * El i C T v M a deperdit« quid differat uol. in 1» ai-tf.i.de acquir.polT. De r e l i H ojf sfct iacm«t» qiHid legare ,iw rehu- quere, 1 . 3 i. & Jz- Cpd. de fideicomm.l.34.Cod.inoifi, teftam, 5)» R »t i p? ClV * R tiniuriam,id eft>aholcre.Jf.nn.ln- ftit.de miu. Etideo fi quis iniuriara,dere!iquerit, hoceft , ftatim paflus ad animum fuum non reuo~ cauerit, poftea ex pomitemia remiflfam iniuriam nen poteritrecolere.Prat. De r b lih qv ere vita fortem .inl.ij.C.de teftam. milit.id eft,vitam ipfam relinquere. Sors enim vit® ipfa vita c-ft.Goth.add. l.ij. DR R ID E R R fcntentiam, proimprobare, feu cpinio- nem confutarc,apud Vlp.in f.ledan vltro.ftldencg. geft.Prat. s0 fiEtKOKivm magis quam v tile legstum,apud VI- pian.inl.fi domus.71.de lega.i. Eft quodderiden- di magis,qttam vtilitatis grada legatum eft. D e RI p 1 ex naufragio.l.v.fKde incend.ruin. Deri v are crimen, eft deflečlere ab eo , ad quem pertinet,ad eum,ad quemnon pertinec.Schard.Eo- dem plane modo deriuare aquam vicini dicitur , in l.ZiC.de leg.Aquil. De R i v at a accufatio,in l.j.C.de calum. .De r.i v a t A vocantur , quz alias coniugata , quafi j e more riuulorumab vno fonte dedučta - vt a lu- ftitia funt luftus, Iufte , Iuftitiarius, luftificare. Oldendorpius. OnoGARE eft diminuere, in parte tollere, velds- craherc , dilf'ertque ab abrogare, I.derogare.102. de Verb.fig.OId. ;DERoQAREeft proprie, cum quid ex lege vetere, quo minus fiat, fancitur lege noua. Hotoni.Sic de- rogare aliquidiuri alterius,in 1.2.C.interaiios a.£ta. Et derogare iuri publicoftaj.C.de tcftam. ©K rogatoriae clauliil® non tollunt ea,qu® con- ciliis generalibus funt conftitutaiAlciat.in l.nuilus. de fum.Trm.Spicg. ©E R o o A t v r legi,cum pars detrahitur: abrogatur, cum prorfus tolIitur,Modeftinus in l.i i.ibique,e- tiam Alciat. de verbor.fign. addcl.i.ad leg. Aquil. & Vlp.lnftit.dt.i.Briifon. Derogatur((ubaudi.noua feu pofteriore)legi(fcilicet priori & antiqu®)aut a- brogatur: Derogatur(per nouam legcm)legi(priori <&antiqu® ) cum pars detrahitur : abrogatur legi (priori & antiqu® ) cum prorfus ( per nouam )tolii- 5 ° tur.Gcedd.de verb.fign.3dd.1c2. n. 2. £Xe s a e vi re in puhlica commoda. vide I.21. Cod. de pcsn. Pescendere ,pro nafci,oriri,apud Vlpian. & alios. Hinc a nobis nad defcendentium nomine veniunt, 44 ui cum afcendentibus rečtam lineam conftituunt, de qua vulgatum rllud , nullos afcendentes pode connubium contrahert. Quare fi Adamhodiefu- pcrftes e(Tc-t,non poffet ducere vxorcm: pro glofliia Iegmuptis.ff.de ritu nuptiar.lnftit.de nupt.j. inter 60 cas.Špieg,Prat. .D«scEN»EREin cau(am,fe adiungerecaufte ,£nh der fiichen an'icmcn>aTthengig macben. -De jjcr jb ere proprie eft, quod barbare vulgo dici¬ tur. Copiare. Caiusinl.fi qus funt.fffain.crcifi:. Csteris,ait, defcriptumA rccognitum faciat. Spie- ^ geliusr. X>.R s Cr i p Tio bonorum quemodo ličite fiat ,Bart. pulchre tradit in l.mandatiim.ff. de rcquir, reis.in 1. e in lib.ff. NebriiT. An idem defero & derelinquo iignificent, excutit Bari, in l.qui agros. Ccd. de om.agr.defeu Spieg.Prat. BeSsKBRb vadimonium dicitur, qui fe ad vadimo, nium & condifium diem nenfiftit,vide Vaf.Ho- tomann. DE s erer e animum aceufationis implend*,inW.C’ ad Senatufconf.Turpil.Sic De s e r e r e accufaiionem aftionemve dicitur,qui intotum ab accufatione defiftit, eomqueieliquit, ■modo fine fraude aduerfarij id fect*it,l.:i. ff. de in- crffic.ttfta.l io.de iudic 1.6. j.qui iudicij.fi. dedw 40 rion.BriiT. Hinc. Desertam accufationem perfequi,in Ieg.4-C0d.ld SCium.TurpiL Deserta habetur appellatio, fi reus intra legiri- nium rc-mpus,apoftolos non petierit, Gotbpfrdosii leg.iii.C.de appellat. Deserta promiifio contempua non obferuata.VIp. 1, 4-.iT. r-ififi quis cautionib. Qu®fitum eft,an poiiit -cenueniri , ne vila exceprio in promiifionedefeitl iudicio fiftendi caufa fada obiiciatnr; & ait Atilid- nus conuentionem iftam nonvalere. Paulus in L feq.contemptam.ippdl.it. Et fenfus eft, an vata conuentiome fi promiffio fafta caufa fiftendiiudi- -cio deferatur & negligatur,vlla exceptio excufatio- que affieratur. Alciatus autem in parergis Disei- Ta emendatifane qnam vt ipfius viarverbo.patfi- gos. Doftoribus umen iudicium relinquo. Houm. Per dofcrtani promifiiontm defertum accipiturva- dimonium : Quod ab eo mirum efbintellcdlumnon fuiffe,qui ex defcria promiffone deferr3mftndait, facere,fed fruftra.ld ipfum enim, quodhic de pt»' milfione deferta traditur, ad deiertum vadimonian refert exprelfc Seneca de bencfic.lib. 4-cap.penult. Ait enim,vadimonium promirtimus: tamen deferi- tur.non in oir.ncs datur jftio,defercntem vis ntiio: excufat.RicuardJeg.qu® propter neceflitatcin.ff.di reg.iur. D b s.e r T a m caufam Iurecenfulti coHipofitavoceE- remodicium vocant I. & fi fine dolo. de minorita l.quum qu®rcbattir.ff.iudicat.folui.iteni leg.propf randum.Cod.de iudic.Dicitur autem-defertacaufj> quum altera parte aijfentc fertur fententia. Hinc prouerbiali fcbcmaic-jvinccre del trta caufj,eft vin- cere p 825 DAN terc nullo contra pugnante. Adi Erafmum in Chi- liad. Spieg.Prat. . Dise rt or inl.t.Jf.fufpe&i./F.ad TurpiL qui ab ac- cufadone dcftititjSč defertionis pcricaiura, ibid. in jT .inridit,cui cx SC. Turpil. fubiacent,qui dcfiftSr, Sinilitutam accufationem non peragunr. Sic & de- feris accufationis pcrnatn accipe in l.j. C. vbi cauf. . fifc.Briff. Desesior accufationis in priuatiscriminibus pu- nitut arbitrio iudicis, pro cjuaiitate admifli,|.fi quis 1 repetere. S. fi llcllionatus. Eti. &in priuatis.ft". ad SCtum Turpil. Oldend.Ptat. Desert ores in rc militari dicuntur,qui ftationem fuam dcferunt, &perprolixum tempus vagantur, diuque abiunt,btertia,jf. emanfor.2.1. quarta.jf.pe- nultimo.l. quinta.de re milit .1.vitima.C. quikus ex caufis feru.l. vitima.G. quando lic.fine iud.l.vlt.C. pro quib.ciu.feru.Et apud Quiatilianum lib.7.eap. 7-GrKci REismrninac' vocant, l.i.C. fi reus velaccuf. mort.fuer. Briff. 2 DeSertorbs fecundum canones dicuntur , qui Ecclc-fis minifteriis propric deftituti ad alia fuga? vitia fe transferunt, vel confugiunt, c.placuit.cauf. 2t-q.2. Desert o res ab emanforibus in hoc difftrunt, quodhi fponte.illi inuiti redeunt,hi fepius,ilU nu- quam,1.4.& ij de re militar.Hi erronibus, illi fugi- tiuis feruis comparantur.Cuiac. temen diff-rentiam flatuit in tempere.6.obf.26.Gotgofred.ad h3.JT-2.ff de re milit. Desertvm pro neglefto, l.quifquis.C. de agric.žc cenf.lib.it.Spieg. Desertvm fiacramentunij in bj.C.de abolition. Dbsertvs iocusis intelligitur.non habitatus peni- tus.neq; cultus, nec vitra memoriam hominum fub gentis cuiufdam poteftate detentus fuerit,c.i. jf. 11- lum locum.de verbor.fignif in 6. Desiderare aftionemd. fi vero plures. jf. h*c au- tem aftio.ff.de his qui deiec. De s t de p, ARE in iure,aliquid poftulare, &,vt vulgo 40 loquimur, requirerc,hj. Jf. folent.ff. de tab. exbib.l. jo.ffde procur.h31.fF.de adopt.l.j.jf. penul.ff. iudic. fol. 1.21.jf.i. ff.de inoffic.hvhim.C. de eden.bj2.fF. de rei vind.btj.jf.vlt.ff.de min0r.b4.jf.pen.de dam.in- fec.b48.ff. de iur. fifc.l.41.JT. hoc SC.ft. de leg.lib.t. Et alias Eepe defidcrare interdi<3>um,id e/l. i prteto- re peterej.+o. erb.obligat.l.i$.quemadmod. feruit. amitt.Gstbofr.ad b208.de reg.iur. 70 De s iis s e habere videri nonpoteft , quinunquatn liabo,it.l^o8.de reg.iur. B A N T E E. D*siisse abeffe Rei». eaaf* q*is dicatuf > indicat Vlp.inUi cui.Jf.ramdiu.ff.ex quib.cauf. maior. Db s 11 T poflidcre, idem eft*quod defiit habere facul- ratem reftituendi,h i.ff. quorum legat.Old.Schard. De s i ne r E verbum fignificac eius rei,quam habui- mus, priuationem,aut eius,qucd incejsimus, nego- tiis cefTationeir.: Ertque, quod folemus dicere;Pri- uatio praefupponit habitum. Hoc Graeci jfjsiaM/esr, vt7rAeT» ^5tittX(Ry^t:nauigare defii.apud Demofthe- nem.Idem quoque fignificar,quod eravt- J0 /jttf iii h^ohizt TsuiTHt^ceflb ab hoc negotio,& quic- ico, id eft, hoc defino negotium. Virgilius lib.4. aEncidos: Vefme me% tuK incendtrcpeque aueretis ,&c. Brechatus l.definere autem.ft.de verb.& rer.fign. DesiN e RE in perpetuum, non adtempus, quo quis reuerri poteft , referendum eft. Author Pompon. in l.fi.de affig.liber. Sic inl.fi is qui.jf:quod dicitur.de iur.dot.Spieg. D* S i N e r s abefte res tune videtur, cum fic rediit in I0 poteftatem, neamittere eius pofleflionem poffimus, ob hoc,quod furro primum fubtrada eft.l. mulietis if.de verb.fig.Olden,Prat.Brifi' Db sine R E perpetuam definentiam fonat > 1 . fin. $. quod inquit.de aflig. liber.Prat. De sin e ss perrinere vfum/ručtum,quod ad ftipula- tionem, qua.cauet fruduarius fereftituturum rem, tum vfušrrudus ad «u pertinere defiaet, accipimus, .etiamfi nec coeperit pertinere,cum legatus cifer., l.i. in pr.& Lj..Sf,i.quemadm.vfufru.cau.Brili'. {o Db S i Ni T eife foluendo.eni vel infignis calamitas, vel magna inopia acceflit. author Paulus in 1 . fi ar- bitro.qui farifd.cog.vide & Triph.in jf.quod a.dici- tur defiifle.l.tres tutores.de adminiftr, tut. Spiegel. D e S i N i T debitor eife is,qui načlus eft exceptionem iuftam.nec ab squitate naturuli abhortentem.1.66. de rcgulisduris. Desi.st e e E.eft de negotio abftinere, quodcalum- niandi animo inftituerat,ait Vlp.Terene.in Phorm. dixit,dcfifterelitibus,hoc elft, renuntiare. Plane, fi 4 ° quis cognita rei veritate, fuu negrstium deferuerit, nolens in lite improba perfeuerare,quana calumaij caufa non inftituecat, is deftitiife non videtur,1. de- ftitilfe.vbi quis ager.Spieg. De sis t e r e a lite conteftata is videtur,non qyi di- fculit, fedqui liti renuntiauit in totum. Vlpianus in Ldeftitifle.de minoribus. Dlsist ir e in Senatufc.Turpil. eum dicimuS, qui in totum agendi accufandique animum depofuit, 1. ,6.ad.-SGtum Turpil. Prat. Defiftere minor i reftitu- .Cionis petitione dicitur,nae qui diftulit, fed qui liti renuntiauit in totum.l.n.d« minor.Hotoman. Dg s i St E r E animo ab accufatione, eft affedum & Animum aceulandi depanere,l.6.jS\i.ad Senatufcon- fultum Turpil. 1 . 6.C. eod.rit.Lio.de iudic. Alias, vt ab Vlpia.traditur, Deftitiife videtur, non quidiftu- lic.fed qui liti renuntiauit incoturo, LaiJf.de mino¬ ribus. D e's i s t e r e ab accufatione videtur , qui cum a d- uerfario deeiompofitione eius criminis,quod incen. debat,eft interlocutus,d.!. 5 .in prin. D ese-s T ere &is exiftimatur, qui poft intentatum jtrimen adulterij aceufatam duxit vxoremdeg.40.in fin.de adulter.Prat. Dbs o t v t v M,irtl.4i.]y.item quatro.f£ d e fideicom- mif. libert. idero eft quod exfolutum.Briffonius.in parerg. De s P e r A R * de vir vitad.lt.ff.de ad.rer.amot. Desperar e, id eft,non timere> 1 . 6 .circa med. c. de curat.curiof. -fa DesperAta vaUcudod.4,C.deiafaatit.expof. Db se er ati hoffiines ideotiis authorrmisfmit,at quibusnullaeft fpes. Noftri interpretesatjfaluttr furpant pro cenfcifcentibus fibi mortem, dequ 0 tj bonis C. & ff.tradant vulgati tituli. Azoinfumma, De s p e RAr 1 o, Tgritudo fine vila rerumncliotu expcda done. Cie. author 4.Tufcul.vide J.fcuJii.l, vnic.fF.deporr.qu* libcr.dam.c9nced.Old.Pr3t, De s p er 1 r e veteres dixerunt, pro difperire,Eriffo, in parerg. Despondeo ex de &fpondeo coponitur, fponde« vero ex fpote fit,quod veteres pro dico vfurpabant, qui ipondet,fpontc,id eft,voluntarie,dicitrvndert. fpodeo fadum eft,quod eft,pofteriore loco dico,P), ftea vero fpondere vfurpari cceptntH eft, pro fponu promittcre,vnde qui puellam fpondet, fponfor,qui fpondetur, puella; fponfa, cui fpondetnr fponfe, Qu_a rogatur pecunia dotis a fponfo,fp»nlio,hociH promiilie appellatur. Et dies qaa puella promim- tur, fponfalis, & fponlalia, mentio & ptomiiT* futurarum nuptiartsm.vide Sponfalia.Anch. Desponder Beft promittere,quodadnuptiispto. prie pertinet, & ad cum prscipue, cuius imerdlh čare mulierem viro,fiue virum mulieri.Terent. Nam aliampater tt de jpandcrat.gnatam Oirtmtth. Idem fignifieat defponfare,nam defponfo,as,a fpot. deo fit. DespoNEErb & promittere hoc diffcrut,qoodpwl- lat pater eam fpondere dicitur : adolefccnris vtrs eandem defpondere.Tetcnt.in Andr. - -Hac farna impuljits Chremet Vitro ad me "Jcmi.ojtncam gnatam fuam Cum dote fumma filio vxorem vt iant, -‘Tlacuit,def]jotidi. Idcm in Adel-ph.. —— iMitio^uin iam virgimm 'Dejpondi.-res compojita eflftmt nuptia vbi Donatus:defpondet puellam qui petit:fpondet a quo petitur. Rede ergo focer futurus,dcfponlii dixit. Similiter Cieero libro de Orator.i.Cumiii- litatem P. Cralfus peteret, cumquemaiornato,J: la cofularis Sergius Galba.afTefiarerur.niiodCiif. fi filiam Cod. filio fuo defpondiflet. Hotomannn Aliter videtur Varro ienfilfe lib. 5, Qu,i fpoponde- rat filiam , ir.quit, defpondiffe diccbatur, quoddf fponte eius,id eft.voiunrace exierat.Sicque vfurpif- fe videtur Cieero lib.1. Epift.ad Attic.i. 90.Eiblie fhecam tuam caue cuiquam defpondeas,quim«iit. crem amarorem inueneris. Et Terent, in Heaut.dt Chremcte loquens ad. 4. fcen_4. At illi egoneedo, nec defpondeo. Etpaulopoft: Egone cui datum non fum,vt defpondeam. Prat. Desponsa ta ,deftinata,denesninata, idem funt,!, quipupillam.de adult. Desponsati o eft mentio & promiffiofuturaraa nuptiarum, ficut & accipitur libro qnartoDecreta talium, in titul, de clandeftin. defponfa.SinliM. tit.de defponfatione impubernm. Desponsvm pro deftinato psfuit M.'Cicero in re- fponfis Arufpic. As. C, it authoric. Prsftaod. DiSTIKAti 8 '9 D ANTE E. ijo D e s t i N A f a vel parata a^aliqnam rem, fa&um vel qualitatem tei non habentur pre abfolutis, vnde ni i.i.in fin.C.ad Sylleian.nihil dicitur a&um. cum a- liquid fupereft ad agendum : vide elegantemtex® tum in Uigru.jf.fi lignum.ff de lcg.2.Spieg. I^esTinatio tum demum de ačlu perfe&ohabc- tur, firei forma acfinisfit in deftinatione: iccus (i deftinatio fe non ita,fed vt caufa impellcras, habeat. Gced.de verbor.fign.ad Ieg.167.nu. 12. D p. stikat v m habere , pro deiiberarc , apud Tn- phonium in fin.l.tres tutores. de adminiftrat. tutor. pro deputare-d aifignare,Pompon.vfurpauit in kg. quod in rerum.de legat.i. Quam fundo Titiano de- ftinaret. Et infra ; Cum noftra deftinatione fundo- rum nomina & domus non natura coftituantur. VI- pian. pro parare & conftituere, cum ait, Aut fi quis deftinetdomicilium transferre alter eorum, in leg. cum bi jf.caufadf.de tranfačhldem in 1. vnde Ncra^ 0 tius.ad i. Aquiliam.de quo> inquit, quxftionem ba- bcre deftinaueram.Spieg.Prat. De s Ti nat v S fepultur* locus , 1 . 2 . jf.Celfus.ff.de religiof. . DesTiTissEa lite conteftata is videtur,n«n qui ai- ftulit,fed qui liti renuntiauit in tocum,vt ait Vlpia. 1 . deftftifle.ff.de minorib.Spieg.vide fupr. Defiftere. 2 Xe s T i t v e R e dicitur, qui quod promiftt non pre¬ dat , vt qui promiffam pecuniam non foluit. Gic.in Philip.Quid ? eundem in feptemuiratu nomine de' jc ftituiftkj&c.Item in ca pro QuintioiPeftinatione ea perculfus Quintius, a Scapulis paucos dics aufert. Prateius. D s s t i t v r dicitur teftamentum , cum ex eo nullus heres exiftit,l.in quantitate.73.ff. ad leg.Falcid.jf.j. Jlnft.eod. quianon adita ex teftamento- hereditate, nihil in teftamento reličlum valet, l.eam quam.C. de teftam.Prat. DeStitvivm teftamentum pro deferto »jf • cum autem.Inftit.de hered.qu2e ab inteft.dcfer.Schar>&fiabuhspoterit defigereplantas: 'l^er quos vadit equos : ludet per terga volantum, Briftoniu s. De s v l t o R,qui in ludis Circenfib.ex equo in alte^ rum proinde mira pcrnicitate defiliebat. Vlpianus de prsfcript.verb.Apud Labeonem, inquit.,qua?ri- tur,fi tibi equos venales experiendos dedero,vt 11 in triduo difplicuifset,redderes,tuqjdefultor in his cucurreris, & viceris^deinde emere nolueris, an fit aduerfus te ex vendito ačlio ? Rhodiginuš notar, a- liud omnino defulcorem vid eri, aliud defultorium equum. Nam illud,inquit, ad hominem vtique ipe- dat equos alentem:Dicentemque, qui dicanrur de- fuitorij,citat M.Terentium lib.2 & Liui.lib. ab vrb. cond-3.& 20.Quin & eum, qui certat, rede defultc- rem dixeris:quod comprobat fecundum eum Vlpia- nu s iie vcrbis,qua! iam dtauimus.Spieg. Adde For- cat.in fuo cupid.?urifper.e.2o.n.8. D e t e g E R E,patefacere. Paulus de condi. indebd.in fumma.jf.i.Sin autem euidens calumnia detegitur, & tranfadio imperfeda eft,& repetitio dabitur.Hoc Pauli didum merito Baldus effert,memorique me¬ te renendum exclamat. Nam Koc tametfi tranfadio ftridi iuris babetur, mox aperto dolo corruit. So der hetrug an tag kompt. PIoc enim proprie detegere fi- gnificat;. vnde , Detcda fraus, Deteda comuratio. Spieg.Prat. Pet egere improbitatem,Ltranfadionem.Cod. de tranfad. Detegere iniquitatemfententi«,l.i.jf,i.ff.fi pend. appell.mors interuen. e Ten tat 1 o eft infiftentiacorporalis, non domi- niicstnfa,fed ratione altevius effedus,vel iuris,quod ei dentur. Vnde plures fundum detinere poffunt ad confequendum effedum eis debitum,&fi fpolien- tur,vel turbentur, interdida eis dantur, non tamen aliter,quam ratione iuris quod habent,non ratione rei,qux detinetur. Itapuichre declarat Zafius in 1. poftidere.|‘. ex contrario.ft.de acquirend. poffeftion. Spieg.Prat, Dh /en tat i o quandoque accipienres dominojfa- cit vel conftituit, vide Auth.nifi triennalc, Cod.de bon.matern. Detentator in I.29. in pr.C.dc iar.dot. idem eft quod detentor. fola patientia vel negligentia inducetur , fed con- 6 oj) E tentor poffeflionis aliense in l.io.C.vnde vi. trariis fadis Sc rebus.At ego ifta nugis fimillima ef- feiudico. Nam defuetum effe dicitur, quod defiit effe in vfu,&c.Connan.lib.i.c.io.num.9,Non autem defuetudinis h xc eft vis,vt legem tollat, fed tantum vt obfcuret, quemadmodum refert Balduin. Inftit, in procem.de. jjesvetvdo non eft fimpliciter mala, fed contra¬ ria 3ut diuerfa confuetudo. Fieri autem poteft, ait Infulanus,vt defuetudo fit bona & & laudabilis: ci~ sansločum de Numa Pompilio apud Liuium.lib.i. 70 ab vrbe condita,noftris yox hsc eft, & morem fuum intermittere,&: legem abolere, l.de sjuibus.in fin.ff. X)hteri©r ftatio, nauigationifquc iter deterius fie¬ ri dicitur,n vfus eius corrumpatur, vel quoquo mo¬ do impediatur, vt difficilior curfus aut minor aut rapacior fiat,aut in totum auferatur,l.i.jf.i. & jf. de- teriorem.ff.de fluminibus,Prat.Briff. Db t e r x o r e m caufam facit vftuarij proprietariuS;, etiam in meliorem ftatum rc commutata.Lfi.ff.de v- fu d habit. Peteriorem feruum facit, qui fugam fuaferit auc furtum,quique alios moreš corpufve corruperit, l.i, jf.fin.ff.de feruo corrupt.PauUib.i.fentent.titul.13 Prateius.Is quo^ue,vt Vlpianus in edi&i, de femo D ANTE E. 9 corrupto> interpremione tradit, deteriorem facit, qui feruo perfuadet, vt iniuriam facerer, vel furtu, vel fugeret,vel alienum feruum, vt follicitaret, vel vt peculium intricaret,aut amator exifteret, vel er- ro,veI malis artibus effct deditus, vel in fpeftaculis nimius,vel feditiofus, vel fi ačlori fuafit vtrbis due pretio,vt rationes dominicas interciderct.adultera- ret,vel etiam vt rstionem libi commiffam turharet, l.i.jT.vit.ffde feru.corrup. vel luXuriofum vel con- tumacem fecir:quive,vtftu»runi pateretur, perfua- j det.},2.ff.eod.tit. In^diliTio edifto hoc, quod deterior fačlus eft !eruus,m>n feium ad corpus/ed etiam ad animi vi' tia referendum eft,1.25.jT.Pcdius.ff.,de sedil.edičl. Si deterius macipium fine animo, fiue corpore ab em- ptore fa&um, vt pata, fi ftupratum fit , aut feuitia emptoris fugitiuum eflfe cmperit, vel ex quacunque caufa deterius fa&um fird.21.ff.eod.tit. 13 e t e r i o R E m viam fieri in interdifio de via pu Sil Brifibn.in parerg. Deterrere , i prepofito auertere. Vlpian. ic ,. dil.edi&.in l.cjuod fi nolit.jT.quimancipia.Pler E . que enim natio ferui, aut ptouocat autaetemtet. ptorem,adde 1.8.C.de teftam.1.6. C. de leru. fugit. Spiegel. Dei e s tari, eft abfenti denuntiare,teftibusaJti. bitis,vt I.fubfignatum.jj. JT. 2. (F. de verbor.figmfi. car.& l.feq.adde Brechstum in l.atteftari.Cdevetb. & rer.fignif.Aliter autem dettftan,eftfaSaalicuiui abrenuntiare, fpernere vel abominari, feunenif. probare,vel eft exarari vel defcribi resaliquas, S eas,quse,quales & quant$ funt, lcripto comprehai- di,vt ff.l.praealleg. Plures fignificationeshuiusvo- cabuli recenfet Gcedd..de verbor.fign.add.ltg.jj,;, a.num.d. Djtest abile crimeneftraptus,GothofrecLiiIcj, r.in princ.ibi,tatu deteftabile crimen. Coa. derap. virg.Sic blica accipimuSjfi vfus eius ad commeandum,id eft, J0 D e lasiaBius eft quaftus lenocinij, Gothofr.al eundum,agedum,corrumpatur; vt il ex plana cliuo- fa:ex molli afpera: ex latiore"anguftior : ex ficca pa- luftris fit,l.prstor ait 2.jT.deteriorcm. ja. fti ne quid in loc.public.Prat, Deterior e m facit,cuius procurator ita eft imperi- tus,vt neque modam neque formam defendendi al- terius tenear,aut qui ad finem vfque litem non per- d lj cit,l.2-iT-3.ibiquc Gothofred.quib,ex caufin poft'. eat. De teriorem caufam facere atdium , I.ij. jT. fi in- 30 quilinus.ff.loc.Pignoris,Paul.l.4.fent.t.i2. Proprie- tatis,l. 13.jr.fru1ftuanus.ff.de vfufr.Vfuarij,l.vit. ff.de vfu &habit. Vfusfru£tus,l.i. jT. cauere. ff. vfufruift. cjuemadmod.caue. Deterior. caufa fieri Domini per feruum, 1 . 27. jT.r. ff.ad SCtum Velteia.Dotis,l.i. ff.de dot.pratleg. ex a- lieno fafto,l. i.ff.de alienat.iudic.. Deteriorem facere conditionem alicuius. Deterior domini fieri conditio per procurato- rcm,I.45. ff.de procurat.Dicitur. Deterior conditio dotis fieri per paiftum, 1. vige- ftmafeptima, jT. quod & in fpecie.ff.de paift. PaCtio- ne,l.48. jT.vlt.ff.de minoribus. Deterior eft conditio foeminarum quam mafcu- . lorum,l. 17.ff.de ftatu hom. Deterior calculus,pro contraria fententia, 1 . 10. C.de appellationib. Deteriorem eaufam pofleflionis fieri quid fit,ex- plicat I.9.in prin.& jT.prsetcrea.ff.de bon.aurhor.iu- dic.polfiden.Briff. Deteriores funt qui detrahendo aliorum vitam corrumpunt,& fubftantias diripiunt. C. deteriores. i6.quscfton.i.Prat. Deteriores res fieri dicuntiir,qii3t depretiantur. De r e R i v s ius prsdij fit,amiffis non vtendo ferui- futibus.l,6.&7.de fund.dor.Prar.Briflf. Deterius fa- fium nomen.leg.35.ff.de rebus cred.Deteriora fačla nomina temporej. vitim. jS-item refcripferunt. ffde adminiftr./er. Deteriora faftair.ora vel traftu temporis, 1 . 5 -jT. f!o vlt.ft.de iure delib.l.i. jT-vlt.ff.de coniungcnd. Deterior a t Ajleg.a. Cod. de pericul. & csm. rei vend. De term i na r e, pro certo exprimere, definire,feu defcribere, accipiturin 1. fin.ff.de iuft.&iur. Quem locum,inquit Paulus, dcterminare hoc modo pofifu- mus,id eft J dcfinire,& quafi terminis propriis diftin- guere.Old. 1 Determinare aliquid fententia,I.4.C. fi.regun. l.^.in princ.C.de appel!.& confult. Da t b r min ati e,in hij.in fiaff. de tcftam. milit. 1.7.C.de poftlim.reuerf. Detestatio eft denunciatio fafta cumdetefii- tione.Vlpian.in l.deteftatio.40.ff. de verbor.fignjt Old.Hoto. Detestatio etiam authore Feftolib.it.diceba- tur,cum Deus tefiis in deteriorem partem voda- tur.lnuenitur & apud Gellium deteftatiofacrorum. lib.io.c.27.Brili'. Detestatam eft tiftatione denuntiatam,ait Caius 1. 2j0.jTa.de verb.fign.Hot. De t £x ta laxadicitur,cumperfeftaeft,&atciiii. nis inftrumentis detrahi potcft.Spieg.Vlpianusinl. veftimentum.de aur.& arg.lcga .detejtamapptlh. revidetur, vt nullam differentiam intcr detatim & f-er:extum conftituat. Nam vt idem alioloroait pra-politio D E augetin depofito.l.i.ff.depof.enti- taque vtrumque coniu!nniatum,qupd adttxcria» attinet.etii nondum defeftum. Antonius Augufti. nus lib.^.emendat.cap.7. 40 D b 1 1 N E N t 1 s vocabulos,in l.i8.Cod.dc quifc. intelligitur feruus, qui notitiam rerumdonim)tj. het.l.ij Cod.de admmiftr.tut.Gothof.ad d.I.ii.C, de qusft. De t 1 N e x e, id eft , poffidere vel occupare,l.n,ia i rinc.C.ri' furtJ.i.circa med. C. vfucap.transforc. l.n. C. de t. .tfcript.Idng.temp.l.n.C.vndevi. De top q_v2f e crimen ir. alium.l.j. jj.vtrom.f.t SC.Silan.Detorquere petitione.leg.io.Cod.der gotgeft. DitiaCTau iudicium, vide I.12. jT.ž.circa fin.C. de sedit.priuat. Detractatio alieni,hoc eft, nblatio, & ftrtm rei aliens. Apud medicos vox Iitc inanitionn prauoi um hcmorum denotat. DetractAto R,qui famse alicuius derogare niti- tur,huic pontificio iure non patctfacilisaditus,vtl ad acculandum,vel ad teftimonium feretiduto. DETRACTATOReft non folu,qui detrahit,fed&qui detrahentes audit.c.ex merito.6.quaft.i.& cap.non foium.i2,q'j3>ft.j. Detrahbre aliquid obligationi, & Adiicereop- ponuntur,l.i.jT.cum adiicit.ft.de verbor.oblig. Situl Detrahere & Addcre , leg.2.Cod. demanumifa' ftament. Detrahere legat is, eft deminuere.leg. fin. (f.dt adim.leg. DETRAHRRE.in I.72.in princ.ff.de coutrahen.tnt pti.cft ab emptione recedere.Cuiac.14. obf.28. Det rAhi in carcerem , in leg.i.Cod. qui bon.ccd. poftT. . Detrahvnt emptioni,quse nontantumF r£ll “ minuuot So D A M T E E. «34 minaunt,fadaugefit.Gothofr.ad d.l.72. in pr. D e t r e c tar e, eft v!tare,fugitare,auerfari,leg.qui cum vno.4. jT.io.lT.de re militar, Vnde dicitur cum detre&atione, vel fine detre&atione auifpiam a- belfe,qui occafionem qutefierit, vel non qužefierit, caufa? diftionis euitanaajn l.fi maritus.jT.legis Iu- lis.ff.ad legem Iniiam,de aduiteriis. Ne quis inter eos referat eum,qui tum line detredationc Reipu- blicse abeft. Det R ec t are iudicatum faccre,in l.y. C.de admi- lQ miniftrat.tutor.Decre&are adminiftrare tucelam, 1 . 19. de iure patronatus. De t r 1 meh t v m a detritu, quod ea,qu* trita,mi~ noris pretij: Ineertrimentum ab eo> quod duo,qua* inter fe trita Sc dcminuta.Varroli^.de ling.Latin. & in c.2. de conftie, Prat. Detriuentvm infami2e,leg.i.C.ex quibus caufis infam.Vofleflioius eui&$,i.i4.C.famil.ercifc.De:ri- mento muneris obligatus,!.vitima.C.de fiiiisfam.Sc de aqu3edud.Prar. De ves tire feudaliurft placitorum conditoribus. auferre poSeilionem eft, liue ea prius infeudationis nomine kradita lit, liue quo aliquo ciuili iure ac- quifita,in princ.tit.7.de natur.feud. Apuleiuš iib.3. pro vefte exuere vfurpauit. Huius comrarium eft inueftire,iib.feudor,i.titul.7.Si princeps inueftieric eapitaneos fuos de aliquo feudo, non podit eos de- ueftire line cuipa , pro ~quamuis polTeilionem adi- mere.Prat, Devirginata ancilla, apud Paulum in l.fi. ff.dc otfic.pržefid.pro defiorata } coniluprataque,& cui vi • tio oblato virgmitas erepta fuit,vtait Eeroaldus $. comment.ad finem. Quod verbum quia infrequens eft, duobus teftimoniis confirniare , operce pretium duxi. Petron.Arbiter : cur non deuirginatur Pani- chidis noftra?Hieron.in Pb.de Monogam.Epift,2y. h lnAcgypto primum deuirginata eft, & ibi fradat- funt mamms cius. Brili'. quemadm.l.ip. Detrimentum adheredem pertinet, 20 De v n x,tnquit Varro li.4.1ing.lat.a duodccim dem- pta vncia, fic dute partes ex tribus cum quarta, hoc cft,vndecim vnciat,vtait Theoph.jT.8. Inftit.dehe- red. inftit. Devocare, idem quod vocare. vt deuocare in iu- dicium,l.i.C.de ordin.iudicior.deuocare ad munus ciuile,l.*.C.ne fil. pro patr. De v o l v 1 in hunc orbem eft, in Lj. C de pofthum, hered. inftit. Dev o L vi, an fitdire&um velobliquum, difces ex leg.a.&ibi gl.ff.de adim.leg. l.fi infanti. Cod.dc iur.delib.Bart.i.centurio. ff dc vulg.Sc pup. fubftitc Prat. Devoivtas rcs.l.i.C.dcbon.matern. Devolvta omnis hereditas ad matrem,ieg..ff.naut.caup. Deverticvlvm veteres dixerunt, pro diuerti- culo. Brilfo.in parerg. Ds v E p. t 1 c v l m m fiuminis,,leg. 45. f£ dc vfucap* vel fi quis, quod in fluminis publici deuerticulo folus pluribus annis pifcatus fit. Locus erat, in quem fluminis aqua deuertebatur. Sic I.7. ff.de di- 70 uerCSc temper.prsfcript. & apud I, Frentimim lib. lus Sc deuotusoiim in malam partem folum , fciii- eet pro diro Sc exeerando , at hodie folum inbo- nam. .Alciat.in rr.br.de verbor.fignif. Deuoti apud Gallos quinam eilent, Sc qu'^ eorum fuerit condi« tio,vide apud Gsfar. Tub fin.lib.3. Cemm, de beli«- Obilico. Pr at. De v o ta e gentes, quse olim Romanopopulo pare- bant,i.aIligatis.C.de ve&ig.Sc eommiČPra', De v o t 1 o puhlica,id eft,deuoti publice,vt milites* Goihofredus inrubric. C. quando liceat vnicuique line iud. Devotissimvs exercitus,leg.quarta. C.quae re$ venirmon polfunt. Db v s,Gr^cis ^5?,v t eft ita nec eius vir- tutes nc-c mente concipi, lingua fcriptifve exprimi pollunt. Prat. De v s nomen principaiiter in eo eft,ex quo omnia,Sc per quem omnia,Sc in quo omnia,quod a parte vir- tutem Sč naturam trina: linguiaritatis denunciar. Secundo vero in loco , &, v t ita dixerim , abufiue, deos dicit feriptura etiam illos , ad quos fermo Dei fit, licut confirmat Saluator in Euangeliis, fed Sc cmleftes virtutes fub hoc nomine appellari viden- tur,dum dicitdr ; Deus ftetit in Synagoga deorum, inmedioautem Deus diiudicat. Tertio vero in lo¬ co iam non^bufiue/ed falfo,dij gentium ditmones appcllantnr, cum dicitur : Omnes dtj gentium, monia.Hsc Origenes in Cantica.Nominis £tymo- logiam ex probatis authoribus indicauimu$,enar~ rantes Prudentianum hymnum de Chrifti miracu«* lis. Alberici prorfus ridicula eft,Scmultce ali* . r*L D d 835 D. ANTE E & I. sni ni m e Papia & fimilibus authoribus petitš.Pau- fo ante cirauimus luricof.Martiani locum,quo Dei immorcalis meminit fingulariter,. vt Sc Vipian. in titul, de iureiur. D-ei enim notio eft azternitaiis & immortalitatis , 'a .ei sovto? k* čteiiuxta Home- rum.vide Oldendorpium in diuin.tabul.prcecept.i. s pieg. T)e v s quid Nums Pompilio fignificarit^refert Con- nan.lib.i.c.iž.n.j &c. Prat. D e o & luftilia nihil maius eft, fine quibus comraode m nihil geri poteft. Nouell. de heredibus, in princip, conftitut. 164. Omnia igitur iuntita Eicienda: ne Deo debitus honor detrahatur.Nouell.vt fine vilo impeaimenroThhasc igitur lox ad tuendam.Confti- tutio.94. Omnes enim legiflationes bon« ex Deo pendere ac eo refpicere debentjioc eft,£)eus lit ca- r um principi um J(i mul Sc medium atque finis. No~ uell.de mulieribus fide h«retic.in principic. Cbn- ftitution. 109. Execrabilia verba & iuramenta ad blaiphemiam in Deum pertinentia fupplicio funt zo punienda.Nouell.vt cjui vitra naturam luxuriant. iT. fi infuper quia vitra. Conftitutionc 77. Omnes funt cohortandi > vt Dei timorem in animo conci- piant, & eius implorenL' benignitatem. Nouell. Vt qui contra naturam luxurianc.in princip.Conftitu- tion.77.Oldend.Prnt. D)? v s folus, &a’d tmirationem eius Imperator cum refiquis magidratibus, gubernare poted mulras Sc vndique perplexas huma-narum rcrum conditio- nes.Nou vtomnes prouin.magiftra.jf. hanc nos le- 5 ° gem.conft.-68.Oid.Prat. De v s ta infula.i.36idde vfufr.l.S.ff.de pign.a-čh D.ets tae «des,leg.i..$\fi id quod.if.de oblig.&ačh Deufta armenta. 1 . 6 . ff. del.Rhod. &$jT(£piciy.i l (rwTec »id eft , qui fecunda vice celebrant nuptias,vide rubr.C.de fecund.nupi-. & 66 n&\ Sc tftt' \i'i quomodo difterant,eft in l^.jT.i. ff.de edeacL A^l/ , ngpoV«5>Nouel.i46.runtj vt Hieronymus variis in locis interpretactvrtraditiones Sc obferuationes Pharifteorumjludaic* fabul«,illoram inuentiones, quas luft-ianus d. Nouell. damnat, itemcjue libruni illorum , qui dlvrigpois, id cd, editio fecunda dici- iur,in quo eiufmodi traditiones continentur, imer- dicit: qui quidem liber in libris Talmud, inferi- fo- let.Prat. Afed,lacus aquam continentes. Gothofr.od I.15.in pr-ft.dea&.empt. DextAns, inquit Varro libide li-ng.Iar.a duodec. dempta vnda.Sic duarpartes ex tribus cum quarta, 5,3 hoctd/vndecim vncia?,vt ait Theoph.jf.8.Inftu.de hsered. inftit. 3)e x t r a l«uaque l.j.C.de aquxduft.1i.ii. C de aqua? duft,li.n.quid fit facile inteiliges.d.l.i.Prat. D e x T R A e. triumphalis abfolutioj. 13X.dc murileg. D T 8 Ji! prseddum vel correftorum.Iac. Cuiac.l.i. C.deco- hort. ii.ii. AicdSodj, Latinis criminatio , Aefchines in Orat. <5^; 7 nxyapicrp a^eum reo nihil fciente, nedumadeon- tradicendtim non admifio, foli delatori tidesadhi- betur. Fuere, vt indicat Alcia. qui hancvocemre- ponendam ex*ftimauefunt in 1.natura,de ver.fign, .fed refragahte fen fu. Spieg, D1 a b o L v s , Erafmo delatorem aut calumniatorem dgnificarc videtur , a verbo , quodcft, deferre , traducere, fiue infamerareddere. Budso autem aduerfarium./ D i ac o N I s s AE.jNou.3. de cleric.conft. vidusanui erant qu«dam,quibus pauperum & carcere vindo- sum cura,& pleraque alia pieratis otiicia coramcn. dabantur:quod etiam fateri conatus eft vel Lucia. nus in peregrino. Eorum vero «tas dehniturNo- ucli.o.circiier 50.annorum: cum tamen pofteaNo. iiell.rzj.fuiHcere exiftimauerit arinos 40. Atl.nul- la.C.de epifcop. Sc cler.nulla nifi emenfisjo.annis, fecundum prsceptum Apoftoli, addiaconiftarua confortium transferebatur. Prar. D1A c o n A T v s eft dignitasjc.poft acceptum. jdji ftind. Aia-Mim 7 r»Q$i vthctKGTSm > incifa fine incilia,id ditus in aggeribus.Nili patcfačb\per ouos in arm inftuere aqua poiht, leg.penuitaT.de extraord.crim, Prateius. D J A de m a regium tam Romania,quam exterisgea* tib.candidamfafciam efte,conftat. Q_uodin(i^nci Libero patre inuentum Plin.notanit.Alex,deAlex, Gen.dier.li.i, c.18. D 1 A D e m a proprie eft corona impcrialisdeanro£’ lapidib. pretioiis, a «Am>, id eft,duo, &' quod& fui rotuditate princfpium demat ac finem.loAnti. in clem.Romani.de iureiur.ex vocabukr. A/^(A^05,id eftTucccflbr^. Eclog.115.. Gothefred.adl, 117.de reg.iur.. D 2 a e t a in hortis habitarionem fjgnidcat, amani- tatis & voluptatis caula exftrudnm,leg.4j if.i-ft« leg.lr.i.l. 13. iT- vit. ftlde vfufrutft.Lpen.f.vjt.ffdedo* na.inter vir.Meminit Sc PIin.Iib.Epift.6c Lampnd. in Heliogab. qui Z«tas appeliat more Grsecoram,. qur5.^Jignis. ff.de legat.li^Bnff. Erat autenrdi«tse ceenacuium natura ve! artecale- fadum, in quo hyeme ad foiem, teftate ad vmknr, ccenabatur^i.lignblf.iignis.-ff de verb.fgCorafilik ^ocap.T4.Mifccll. Alio modo Ccenatio apud Luincs nuneupatur , Sc dnft« funt a conuerfatione&vidi apucl Gr.ecostcT.' cmT akt ^ enim tignificat viuo&co- ucrfor:& ideo Tull.Epift. familJi.i. ad iefltuhim: £g° quiJero, vt dtbco.jnqnit.S vt totcpračfpift AikH&K if; id e(t,accufarc,i'clque fejenter & prtidrnter, & me tiirta vtilitafque cogit , me ad eiitsrationes leg.i.j.i.fi mulier vemr.nornin. Paul.i.fent. 5 J.z, aditingo-Ou^idam 2tate’noftra clariffimidiSasai- 2tAKSw;.6o.Ec!og.®%i tnnuQtuimo,i& eft,pt r Fraudem 60 ftimant diattas, quod in eis pef diem cd3tur,h.in;- &fruftrationcm.1.233.de verb-fignif. Goihofred. ad que interpretationernj^ulciurit authoritate Vat!!' l.i.in princip, ad Senatufconfultuna Turpii. nis, tamen ciim nunquam i Varronehoctraditun Dja-b at h r a R 1 tjcoriarij. Nam Diabathra, vrPo- legam,(ides Hv,nuod eft aFccndere. Hinc Anabathra.Iu- B1 a e ta quoque vocarur vifttts. & ideo in adagio- uen,Satyr.7.Alciat.C de excufat.artiF.lib. 10. Adde rum colle&aneis; Alia vita, aiiadiita: & metli' Torneb.adueri.iib.23-c. 17. yp cinte pars diattica nuncupatur,qu$ vida medetm AnajSanepr. funt futionarij ceitortales, & officiales ’ D i* s r a etiam dicitur iter vnius diei, vtiegit"' 11 ' ' C-MS" D AKTE T. eJ7 c. rtonsuHi.de i*efcript.& in c.quamuis.jT.i.dc ofHc. orcfin. li. 6 . Etfecundu iuris ciuilis coftitution.es vi- cena milna pa&iiuin fingulos dies dinumera:ur,te-» ftc larecofulto in Lj.de ver.fig. & in Li.fi quis cau- tio. iicet aliter diuidant fingulff quffque regiones, vt not .in d.c.nonnulli.& in praialleg.l.i.per Bart.& Deftor.Cotta. Diaeta apud Grsecosetiam eft locus iudicioruni, m quo conueniunt arbitri, Sc tune deri natur a ver- J0 bc JidjTsa^uod eftjudico vt arbiter. Hi nc AisttTK^nrbitri apud Athenienfes, partim iorte, par- tim eleftioneeledi.nu.44.L27.pr. C.de procura?.L j6.C-.de appell.aut conftitutio.Č de pedan.md. 11- i-)s fexage{imi3m annum exce(£fte opoftcbat,& non infima: e »Te notff,fedinfigni probitate viros. S;c ve¬ ro adibantur. Aftor Sc reus ex compofito quofuit deligebant,ex eo numero,ea lege, vt fi lis apud il« ~ los conteftata inceptaque efletvt &.apud Roma- nonillicterminari; alioqui mulftabatur , quiillo- rutn fententise non paruifiet. Succurrebatur ve- ro isefo duplici remedio : nam & ludicij caufam reddebant,& ex appellatione poterat adiri otopiš, iudex ciuilis,caufeque fuccurrerc. Hsec Demofthe- ms fementia eft ex oratione (j.euhiv. Vide & Pollucem. Dl a E t a e eft, yiftus exqtiifi tus.peifeiftus & accuratus,deh’niens,ftatus, circumfcriptus quali- tate,quantitate,tempore Sc modo Breoh.in legJu&a interpretatione.de verb.fig. Duetari i fures,qui ex disetis aKquid furripuif- 30 fent,vt quidam legunt in leg.munerum. f£de ef&a- čloribus, PiAhtarii /erui in d e difti, quodin dišita mcnfas • omare Scmends miniftrare liolerentjl.12.jf.idcm re- {por, dir.fL.de inft.& isftrum. Cff eerum m l.ait prse- tor.fl.naut^caup.ftabular.&c.DisEtarij intelliguntur « 8 j,qtu cibum feu mercedem indies recipiunt, & cu- ftodise tantum caufavno & altero die naui pr?po~ nuntur, vt annotauit Peckius in fuis comment. di- da? l.ait praifcor.ff.eo. Brlff. ^ A/st^pT^g^^/jdeteftarijGothofred.ad I.40. in princ, de verb. fign. .Ai&voostjlegis prffcipua pars eft.Gothofred.ad l.).C.de legibus. A<«7!W«v,eft-ifitereidere,niQn. Gothofred.ad Nouel. jf.in princ. A/jt9$f^,corrupteIa,Fuchiius 2-Inftit.Gotnofr.ad L), in pr.fT.de ^diLedift. AiATovTist^pa^TOjtraieftiti^ pecuuias.Gothofr.ad Li. tf.de nautic. foenor. _ * Aici4 h ^i^ ? )Calculator,feu qui pueros computandi ar- tem docetjLi.jf.6.de var.& extraerd. Gothofkao L . 7 .jr.4df.fi, mentor falf.mod. dixcr. Dxaria, quctidianus viftus : Diariis vel ciba- riis reličlis, aic Vlpian.inleg.21.de adim. leg.ne- que habitationetn,neque veftiarium,neque calcea- i-ium deberi palam eft: quoniam de cibo tantum te- ftator fenfit. D1 a r 1 a funt diuraa cibaria, feu diurnus viftus,ait Briif. ^ . do Di a R r v M alio intelleftu etiam fignificat erogatio- nes annonarum,Sportulas &Salaria,de quibus Vide Nou.57.Gothofred.add.L21. Dl ar 1 v m , Calendarium , quo iingulorum diertim jfatio obfetuata contineturjGrsce Ephetnerides vo- cantur.Oldc-ndorp^ D-x a r 1 v m veteres appellabat, quoi hodieGalli i ofi r- ?xale. Mos namque apud antiquos erar,vt non tatu m ea, qux ad publieum perti.nebant, in afta referren- rtuTj fed Yt quiique domefticam totius vit? fua; ra- «3« tioneftfdiebus Fngulis adnotatet. MaximrTemper chixit Pop.Romanus, 6c id quidem ad dignitateta fuam pertinere exiftimau.it , res pracUras annali- bus mandare:quctidianas autem & doir.efticas diur= nis aftisjdcc.de qnibus vide Brech*um lXabeo.ff.de verb. fig. adde Forcat.in penn.iusuciuiLc.-j, A laMtfpTMtid efkperfeftilfimi ^ Goth.ad l.i.in princ.C. de natur, liber. A/mragovrec ro 'Tp&rtvusL , qui deducunt exercitum f Goth.ad Noinjo.c.d. Dl A s t o L AEjin 1.4.C.de tabul.forib. & leg. difpun- ftoreserantrationum ftue inirrumentoru.^iržM«? cnim,& thcL&Zeti difpungerc eftjconferre fciŽicct ac- repta & expenfa, quod Sc sera difpungere dicitur a- pud Apulcium de deo Socratis.Prat. A cognofcerejGorh.ad L56. in princ.de verb® fjgnific. Aitna* Gr^ce vocantur, ^ a Cicerone deriniun- tur efTe ea edi!7wj,ffftimatore5jfeu cenfitores.Goth.a-d Noudl. 64.c.1.in prin. Diatretarii funt , qui perforant margaritas, <4 tc^vTejT«? f Jjfipia&tms j in l.i.C de cxcufat. artift^, vide Turneb.27.aduerf.31 . Goh.ad I.27. jT.29.ffa non nouit patrem mq; matrem,veritatem nouit vmcam,perfonam non ac- pitjDeum imitator,qui potius intima mundi eiegit> vt confunderet forti-a, qui pauperes Apoftolos in fuam cooptauit familiam, & diuites fuperbos rcli- quit.Atqui folaDei iuftitia virgo dici poteft,ho?ni- jium vero iuftitia meretrix fpeciofa, apud quam Dat veniam coruii j vexat cenfura columbas . Apud quam Citriapauperibus claufa eft: dat cenfus honores , Cenfnf amicitiat^pauper vbique iacet. Vt annetauit Taboet.in topico mili tise & l.difcipft Di c A ,1 is^adio.Hot.vide mox infra.Dicis caufa. Dl c B,Dea indiciorum pr x(es dicitunA'*« ius fignifi- cat: ob id Gra?ce dida , quod lites & contentiones dirimat. Hinc dicaftes,iudex, liti um diremptor. Et dicafpolus, qui circa reddenda iura verfatur. Item quas Grazci dicas vocabant, eas ftomar.i Latine a 8 $ diones, caufas.feu iudicia dixerunt. Vide Bud. in 50 Dic lex .Horat. Didimus vero legern non tant«mc*n. tradui,fed & teftarriento.BrifT.ex ff. D1 c e^r E,pro affirmare.l. 18.de ardilit.edift.p rattw Brilfon. D x c ere fententiam,eft ferre,pronunciare.'B l riiT,Di- da fententia,id eft,data feu.lata.Briff. D1 c E R e, pro refpondere.l.n.C. de petition.heredit Brederod. JO Dl c E r E ius inter aliqu©s:de capite, 5 ec.idcft,redde. i re.Brifl'.ex ff.& C. Di c e re fententiam exiftimaturarbiter,cumeamj- ‘ te quid pronuntiat, vt fecundumid difcederelitj. gatores a tota controuerfia velit, vt tradit Paulusl. q u alem. ff. d e r epep t. Prate i. Hocom. Briff. Di c E r e pro teftimonio.,eodemautore,vul^odicitijr nune Deponere.Spieg. D1 c s r b dotem , in antiquortm libris, eft certisvtr* bis^nulla interrogatione vel ftipulationepmedai. tejpromittere. Cuiufmodi dičHone has duntaiat tres perlbnas>mulierem videIicet,dcbitoremq;eruj, parentem item virilis fexus, obligari plim potuilV:, Vlp.Inftit.titul.6. Et Gaius in lib.2.InfUttft,tittil.y fenbunt. Quibus etiara folis doiis cičlioncmtribui ammaduertere eft,vt in 1 . vltim.de inccft.nupt.CoJ, : Theod.& apud Terene.Heauton.Ad.5.Scen.,.&A- franium Fratris referente Nonio, & Cic.ronempro FIacco,6f Plin.libro 6.Epiftol.ad Caluinam.&Seit, Aurel.Vidor.in Neron.Qui de caufa Diftiodorisa promia.one ftipulationeque feparatur,l.\lt.dedo- 1 tib.in Cod.Theod.& apud Vlpian.in.Inftitur.titul. 6.Čc titul.n.Promittere dotem cum ftipulatonetft. BriftiPrat.vide omnino Goth. adl.i pr.Cod.de iur. dot.& ad 1 . 6 .C.de dot.promilT Di cer e vindicia ,pro dare & adiudicare tium.ff de orig.iur.Liuius iib.3. Inuidis proiinius, quod in vrbe fuerat, cum iniuftse vindiciac diceren- tur. At in tjit.Si menfor falfum modu m dixerit. Di* cere renuntiare fignincat.Briff. Dic ere vero inofficiofum teftamentum,arguere& accufare cft,1.5.^T qui accufauit.lLde his quivtin. dig.L6.ff.de inofhe.tefta.hoc eft,allegare, quaieej* heredari,vel prseteriri no deb«erit 3 interprereMav ccllo in I.3. ff.de inoftic.tefta. BrifTo. Item docereft immerentem,& ideo indigne prteteritura, veletiam exheredatione fiimmotum,1.5. de inoffi.teftam.Pro eodem,dicere de inofticiofo-apud Sc^u.in Lz^.eoci. Quj de inofnciofo-vuh dicere , licet negeturnlius> &c.Sic 6c alibi fcepilftme.Eodem modo. .40 60 annot:ad l.i.de iuft.de iur. DicatiSsim r,domeftici.leg.6.iT.3.C.de aduocat, diuerfor. iudieum. Di cere dominum meatiii,in l.quf omnia.ftlde pro- curat. Spiegel. Dicere ius eft ^ cum iudex de iure & squo facien> do fententiam fert , ac promulgat. Vrtheil eroff nen. Dicere rnendacium,& mentiri,quo differant,decla- rant Nonius & Gellius. Dicere mul pictatis &fandita- tis caufa facere al(‘quid» Latini perfunftoric,aut defundorie , & leni brachio dicunt , limul 4 te» pro forma * ad Ipeciem. Briffonius non vwe _ seque 84 1 D. ANTE 1, 841 13 neque cx animo,vt aotatBuda*tis,sYS^ to ttpifAierov, ha&enus vt reprehenfione careat, qiii fecerit, vno verbo «eo7£.Curdus eijyr£&Mib.i.cap.35.Varro-anti- quam efte locutionem fcribit, & eadem ab origine dedudam,qua verbum Dico; indidemque illud ve¬ tus manaffe;ln manipulis caftrenftbus dicib. Quod fi ita eft,conieduram faccre licebit,Dicis cafum ef- fe a redo Dex declinatum, vtfit Dex, Dicis, cx Di¬ co: vt ludex,iudicis,a iudico,& Index,indicis,ab in- dico: Lex,iegis,a lego: Dux,ducis, a-Duco. Nam fi iundo verbo ludex, audore Varrone, dicitur, qui ius dicit, vcrifimile eft, voce fimplici fimiJiter eum qui dicit,Dicera appellatum.Pra?terea idem Var.li. de AnaIog.}.docet, ex numero multitudinis vocem iinguhrem cognofci pcfle.Videmus enim,inquit,ex Lis verbis Trabes,Duces: de extrema fyllaba E lite— ram excluiam:& ideo in fingulari fadu efte Trabs, Dux. Quare fi Manipuli caftrenfes dices quida ap- 50 pellantur,perfpicnutn eft,opinor,vel Dix in fingii- iari fuiffetvel(quod verifimihus videtur)Dex,ittm vtludex ceIndex.H?ec de vocis origine, quam ego Varronis audoritate vidus, Latinam quam Grarca efte malo:tametfiolim aliter (jpnferim.Nunc delo- Cutionis fentemia , quse fane coniečluram noftram adiauat. Omnes enim vno ore confentiunt, Dicis caufa id^fieri,quod alia nulla de caufa fit,nifi vt fa- ftum efte dicatunvt cum fcribit Caius in I.4. ff. co- snod. ftspe enim ad hoc commodantur pecunise, vt 40 ad Senatufconft$yl 1 afi. lixciifantur ferui, qui atri¬ ji um tulerunt line dolo malo. nam fi finxevit qui« auxilium ferre,vel dicis gratia tulit^nihil hoc com* mentun> illi proderit:quum,inquam, lic fcribit VI« pianus, boe fignificat. Si non animo domini defen- dendi,fed tantum propter Dicem,id cft,proptcr e ; u qui adc-rar ac diccre poterat, feruum conatum efte fuum dominum defenderediJec fimulatio nihil illi proderit.vtuntur Cicero Ver .6.& Plin.li.22. Hoto. v.omnino Goth.ad I.4.ffiCommod. Turneb.n.adu* 12.Cuiac.10. obf. 37. Dicis caufa. In Lexico Germanienfis sedisDicis; caufta,5f dicis gratia,ita redduntur, voftvjgt&Vtfiojf* _ r yztu timu-m remedium , confugiebatur. In hunc enim *]uicquid Roman* ditionis efFet » transfundi con- fueuir.adeo vtnon alij magiftratus interim efTent. Qfca rarione,&duše fecures prsrcedentibus lidori- bus, d' cistera regia iniignia illis attribui folebam« Cid. Bictatokes libellorum.L^.iT.i.C.de appell.vid. Goth.ad i.22.princ.C.de teftam. 'Di c t A,fpofifa,pada.Nonius,lnter fperatam,inquif, didam,padam,& fponfam,hoc interefuquod virgo. poftquam petitur,{pirata dicitur: dehin-e-promiiTa, dida vel pada,ex Bud. Spiegel. Di c ta fa da, .eleganci combinatione dicimus,figni- iica.ntes omnem prorius rem geftam inter ali- quos. Di c ti o teftimonij, id.eft,ius dicendi teftimonij: vt fadio teftamenti. Prateius* Di c t i o dotis.vide Dicere dotem. Di c T v m, id eft,conuentum,Lipe. Briff. Di c T v m a promilfo Vip.elcganscr difcernit,in leg. 5 .° ' fciendum.de*dil.edi&. Dittum,inquit.> a promiffo fic difcernitur: Didum accipimus, quod verbo te- nus pronunciaium eft , nudoque fermooe finitur. PromifTum autem poteft referri & ad nudampro- mifiionem fiue pollicitationem, vel .id fponfioneni, leg. fciendum tamen eft. Digeft.dejedilir. edid.Ih furani a , Vox h*c omnem compleditur fc-rmonem* Spiegel.Vide vberius Connanum lib.5.eap.i. num. u. Huic ad de Brechssum itg.commendare in tit. de verb.& rerum fignificat. čc < 3 otho. ad d. leg. icien- dum. if.2. Di c t v a p funtcolimrns Eccleft*, in quibus imagi- nes parrum infuo cacalogo ponuntur, vel funt ra- bulx,in quib.quid fcribitur,vel pingitur.Prat. Bidracbma valet duas dracbmas, vel duos dena- rios.Archidiac.cap.magnum n.quxft.i.Prat. D i d v c e r e eft diuidcre,& diftinguere. Inftit.de o- blig.quo verbo vtuntur & claiiici audores. Di e n s r. s,Macedonix populi.I.fi* ff.de cenfib. Di e m more Romano inciperc a media no de, inquit Pa ul us. Quare id autem d Romanis feruatum fus- ž 44 rit,dubitat Plutarcbus in Romani* qu*ftionib.cu. ius verba,quoniarn Latine recitat Catcllanus Cc ? . ta,non referam.Multas UIequickm rationes addn* cit fed prima veribmilior mihi videtur, nempeft liomanos fecifte, propterea,quod more militari vi- uebant. Nam pl uri m a in btllo nodu fieri necefle* quo fole oriente manus conferi po:Iint.quandoqui- dem vt Chiloni Myfon dixiile fertur, prseparatos rem aggredi^non agentes prsparari oportet.Oua® etiam opinionem approbat CxiiusRbod.Hb.ii.-ca i. Nihilominus aham fortagis ob cauiam faern c!}, qux mihi dum h*c feriberem in mentem venit.Cli enim dies id fpac i u m,d i ca t u r v qu o fol omnkunftet larum inerramium celerrimus fuu m curfumeoni cir,non iiium ouidem propriuit),quieft aboccidcc- te ad orientem contra cceli motum, quo annosme. timur,fed iiium viole ut um, quo rapitur ab oriente ad occidentem : ide© credidcrim RoffiaBoseabii diem incepifl'e:quoniam tune fol incipit nobispro- pinquior iicri. C>uGcirca iradidit M.Varroiniik Rerum Romanarum, quem de diebus fcripfit,vte- t i a m a fle r i t A u 1 . G el 1 . N o d, A tt ic d ib. 3 .cap.2. Romi- nos faera nodurna , ft a m e mediani noetem fafa f nflent, diei pr*cedentt ^ fl poft, diei feq>jcntitd. buifle , & idem feruaffe in aufpkiis: ac Tribunos^ quos a Roma nullum diem abefte liceb.at, fi poft mediam nočlem extra vrbem profe&i Ruiftent, & ante mediam fequentem reuerfi,non viderivnum diem abfuifte, atque ea de caufla d ker e fol i tu Qu, Muci um Iurifconfultum, lege non effe vfurpatam mulierem,qux cum Cal.la. apud Virum cauiama* trimonij efte ccepifTet, anre diem qu.ututo Cilja¬ li uari as iequentes. vfurpatum iffet, non enim po,le impleri ‘irinočtium , quod abefte a viro vfurpantii caufta ex ii.tabtilis dcberet,qtioniairi terci* nofiis pofteriores fex borre, alterius arini efTent, quiinci- • peret ex Gaiendis.Idem Varro fcripfit Athoiieafo diem incipere aboccafu Goliš, Babvionios aborta. Vimbros i meridie,qux preterGelliumreckatM?.. crob. Saturn. lib.i. cap. 3. & Plini us 1 i b.r. ca p -77-& Ifi* , dorus Etymologia.lib.5.cap,3o. Addit Pliniusmo¬ rem Romanorum feruatum fuifie ab A gyptiis & ab Hipparcho,atque omne vulgus- incepiile diem ab ortu folis.Diem alij aliter Gbferuauere,airPli8. Babvlonij intc-r duos folis exortus. Athenienfesin- ter duosoccafus:Vmbri a meridie in meridiem:vul* gus omne a luce ad tenebras: Sacerdotes Romani, ^fgvptij ,'Hipparchus , a media nofte in medim Geiiius lib.j.cap.^. Accurf .& Odoftedus loco Vm- brorum norninant Arabes,de quibus apud Veteres nuIla mentio.Hunc diem a Rotnanis vecatum fuif* fe ciuilem,aiunr Geiiius & Matrob. <]uod etiatra« didit Cenforinus in lib.de Natali di?.Quamobrm Cotta reprehendit Accurf.Sc Iaf.quoniamfpaciusi 24. horarum diem n at tirale m appeliarunt pus illnd,quo fol e m confpi lcržq] ^ sr guru imate s Eigit e$MS)Volncrm$cuiw «45 D A N JEt Cretenfes &U r&d hpi&tv » Koc eft, loaem diem appelhrunt,vt eft apud Macrob.Satur.li.i.cap.i 5 .& fin guli dies a Diis nomina fumpferepvt notat llido- ras in eodem lib. Quin etiam Aethiop.es diem co- luifie dicuiitur , & diei ftmulachrum ab Antiocho Epiphane fačtuni prodicur ab • Athenceo. FerrancL libr. Expiicatio. prirno. in.leg. More Romano, de fcpiis. D i e s,apud varias gentes varie accipiebatur.Nam a- pud Romanos, a media node ad mediani nodem IO iequeatem finiebacur,vt in l.more. f.de feri. More Romano,inquit Paul us., Dies a media node incipir, .& iequencis n odi s media parte finitur.lta quicquid in viis viginti quatuor horis, id eft, dusbus dimil diatis nodibus,&luce media a&um eft.perinde eft, ajaad qualibet hora lucis adum e Ret. Apud Acgy- ptios fimili modo obferuabatur. Apud Athcnienles totum id tempus , quod ab occafu ad occafura eft, •dies habebatur. Nuncab ortu ad occafum folis, vulgo nuneupamus diem , more vetuififtimo , quo 20 * dies pritaum in duodecim horas eft diuifus. Vnde •Chriftas feruator nofter,io.xi Nonne,inquit, duo- •decim funt horse dici. ? £t Gen.f. Et diuiiic lucern a tene briška» paifa uitque lucern d~cm J & tenebras no- dem. Atque ica p rima m, fextam, feptimam horam« ab ortu folis dmumerando, accipejl.14.de teftam. 1. i.de man um. L7.de vfucap.l.j.jT.b.dc ieruit.l.25. £* a.de lib.de pofthu.l.ao.C.de tranfac. La. de ann.leg. ■Quo refpexit Proculus in l.hajc verba. fEde verbo- rum fignificatio.Diliundiuum eft (inquit) veluti ^ - cum dicimue, Aut dies, aut nox eft : quorum polito • altero, necefle eft rolli alrerum. Et ClajdiusSa- surn.in l.aut fada.ft.de pcenis.Tempus (ait) difcer- nit emanforem a fugitiuo;& eftradorem vel furem diurnum 3 a nodurno. Dies prsterea accipitur p-ro iempore interminato, idquc icemineo genere , vt Langa dies nihil non inaliam transferi facicm.Vn¬ de eft. ifta ločucioiPromittis annua,bima,trima die, hoc eft,tempore vnius,duoram,mum annorum,ča¬ re , vel tribus penftcnibus per triennium dare de- 4 ° eemAVlpia.ir, lq. D.de annu.leg. Dies igitur in in- r-e ciuili intelligendus fecundum fubiedam mate- j*iam. Nam cum aliquid tradauir, quodaliam r.a- tionevn in luce, aliam in tenebris habet , antiquifti- zna, & v ulgaris diei appellatio ret, inenda eft. Sin -autem qu -er a tur de continuo remporis fucceffu,fe- ^ui oporter Romanam indituttonem , vt in mate-*" ji a prafteripticoum. Nam tempus ica nodu pro- .cedit*ac die,ad compiendam vfucapionem.Vlpian. inleg.in vfucapionibus de leg.fecjuen. JDigeft.de v- 50 fucapio.ldecque,inquit, qui liže ra fextadici Kalen- darum laouiriarum poffiderc coeperit, hora fexta nodis pridie Kalendas lanuarias implct vfuca- pionem. ■ P 1 e m D. Baftlius Magnus in hexae’mero dixit ilKim efte aerem, qucm Sol illuminet, cum eft in eo dimi- dio globo,qui fuper terram eft collocatus;Ariilote- les-autem Icriplit efte Polis excurfum abor.iente in eccafunVVarie autem diei Etymon autores claflici diicutiunt.Quidam enimdixerunt, kisi t Aibs diem didum,quod lupiter difi lit deminas & redor. Alij vero quod Dei opus Et,dici exiftimant. Nonnuili i dio tradum volunt,quod lumen fubcceio efle dici- mus. Vt fub dio eft c. id eft, fub tegmine cceli. Sed M. Varro diem ex Dco didum afterit. Grsci xy,L e^v appellant, qaam nos diem , propterea quod (vt -author d.i Plato) i pet01 s:cn,id eft, lumen e tenebris e- micuit hominibus lummopece deftderantibus ac -congratulantibus. Qua deraufla pri us veteres (ait •iple Plato fcrupferunt.Pofteritas autem ijaL 0 tandem nonnuili vero quafi KjM&n, id 7 T E L 845 eft,mai\fuetam diei credidcrvint. Dies item diuerft« appeliationibus a rerum efted s cognomtnarunt veteres. Nam quofdam nominabant intercifos, a- lios ftatDs,profeftos, feftos> quošPlutarchus «V^e- ac dicit: Quemadmodumi$uida tt/tTTjTifAioi , ad adiones minžme idenei &conue- nientes, Prsdiares, Communicarios, Pandiculares, nundinarum, incercalares, luftricos, Sc quos medici Ketri/uvc yjq V&niKvc appellant,id eft,decretorios & iudiearorios:& iuftos a deccmuiris,qui numero tri- ginta dabantur iudicatis confefli gris & debir^ con- quircnds pecunite caufTa , quan; difiolufrent. E- racque velnti ouoddam iuftitium , id eft iuris inter eos ccftatio qua?dam : quibus diebus nihil tum bis iure^agi poftet , vt teftatur Gcllius li¬ bro 2:. Magnum quoque diemappeliamus, qui H- nemlongis labonbus imponit. Quod Alcžatus la- tius dixit lib.8.Parerg.& iibr.4. Brcchseus L. Vrbis -appellatio.iT.cuiufquediei.titu.de verbo. & rerum fignific. Di e s,ob commoditatem hominum,d node diftingui- rur in duodecim horas,quotiefcunque de his rebus tradauir,ad quas neceliaria eft lux , vt ft quis opc- ras diurnas promiferit;Non enim nodu eas prafta- retenetur,& ne quidem poreft ftne alterna requi&, Quamobrem magno errore appellant hunc diem artificialerr., čredo prppter horologium arte fadn. Alioquii. accedit non minus a-d.natuiMni,qi:am dies nacuralis.Uixit enim Dev s.JfiAnt luminaria in fir- mamento cmli,§: diuieant diem & nodem. Gc-neft primo. OIdmdorpius. D i e s quidam lunt naturaies, quidain citiiles. Dies .naturalis eft tempus ab exoriente fole ad folis occ&- fum , cuius contrarinm eft nox ab occafu ad folis - orfum Dies vero ciuilis. tempus, quod ftt v no ccrli circumadu,quo dies verus & nox continetur. Vt,ft dicam.llle dies jo.vixit:nodes quoque (imul intel- ligo.nox enimjteile.Serniojfft pars diei.Sed a parte meliore ftt denominatio. Prat. Sic accipitur in d.L more Romano.qua de re vide CenforinuKt. li.19.de die naturali.Pratei.Addc Aul. Gel.li.j.c.a. D lE. m adionis cedere dicitur , ciim -id quod in ps- &um dedudum eft,cmpit deberi :etiamli nondum agi pollit, vt quod debetur prsftetur, Diem vero vemre,cft,quando res incipir perrede deberi,obli- gationc, adioneque elHcaciter &v-ereorta. Vide Alciarum. Spieg. Diem adionis exire, leg.ait prxtor. $. hi pla-ne.fF.ex-. quib.caui.maior.Cum finitum eft tempus,quo adio durat. Spieg. Brifton. Sic exire tempus dicitur eo- demfenfu.Li.jT.idem Pompon.De dolo. Brifli Diem fundusftd eft, mortuus.LB. C.de collat.l. 3. C. qui admitti. Di e m proferre,id eft prorogare,protelare, produce- rc.Briflbn:ex Ir. Diem adionis exifte, pro finitum efte tempus adi®- ni pržeferiptum. Paulus in ieg.fciendnm. Digeft.ejc quibxauf.maior. Spiegel. Di E m compromilli proferre.Hžec claufula nullatn a- Jiairfar.bitro dat facultatem,quam diem prerogan- di:6c ldeo conditicmem primi compromilli, ncque mmuerc.neque-mutare potcft.l.Labeo ait.ft.de Re¬ cept. Spieg. Dies termini,in ipfo termi no ccntincturjl.i^iT.ft in- tra.fiide fuccef. edid. Dies chiftfus. Decemuki eu-m diem diiftndi dice- bant,qni differebatur , & res in alium diem rciicie— batur.Ncc dubiunv eft,quin bane lege de dihinde- do die a N uma Rega defumpforiiH. Na certa qn»- dam vitia enuraeraffe vifus eft N-unu, quibu.s-ft iu- dcx,vel4ltcruter ex liiigatoribimpedui^ffcSč^dies Di 4 «47 D AKTE I. Iudicij diffittdcretur«Eiufqueiegis pamculam,qu* apud F eft um lj.i6.menddftftima extat,omnino mihi Acrfuartt Iacobus Cuiacius acutiilimus intcrpres a ftc efte reftituendam:$i quid horum fuit vitium iu- dici,arbitrove,re6ve,dies diftifus efto. In exempla- ribus impreftis pro Diftifus,legitur, Ditfenfu$>erro. ris non admodum obfcura origine > fiquidem vete- res it a fcribere fo!ebant.Diffeifus,pro piififus:quod cum non perciperent imperiti librarij, diffeifus lo- co,ditfenfus pofuerunt.Dies autem ita diifindi folet ex lege i2.tabularum,vt rt morbo fontico ačtor, vel Te us impeditus eftet, tnorbum in iure' allegari per amictim curaret: tune praetor exctifatione cognita, quia decemuiri ob morbum fontieum -volebant die iudicij diibfum eflc-.in diftmdendo die,hac formula Ytebatur:Hic dies diftifus efto.vt a udor eft Aeron. in Horatium.Ergo vocatus in iusmi morbo eftet o- pus iumento, nive morbo fontico, dies iudicij diBI- fus eiletjftatim ius fequi a&orern cogebatur : eicjue non fequenti,prsefentibus anteftatis,a&or iudicium denunciabat.Ržeuard.in ll.i2*rab.lib. ftngul.c.5. de in itts vocand.Vide Corraf.Epiftdar. Quxrt.cap.33. vid. infra diftindere diem. Di £ s dilHcilis dici putatur idem qui prolatus in 1. zj'81 1. 33.rt.de recept. qui arbitr.id eft, quura nego- cium quod certa die conftci debuit, in diem alteru rciieitiir.Vlpian.l.2.jf.2.ff.fi quis cautionibus. Lex 12.tab. rt iudex, vel alteruter ex litigatoribus mor¬ bo fontico impediatur,iubet diem iudicij efte difli- fum.Sic enim legitur in Pande&.FlonBudjeus Dif- fufum-legtndum putat:item vt apud Gellium li.14. C.2.& Liuitim li.p.legitur.A quo equidem non ab- Eorreo:quum diftiindi alium in diem negocium di- ci pojftt, item vt vinum, quod ex dolio in aliud vas transfunditur.Hotom.Diftindi erat difterri,& in a- lium d tem reiici. Briffo. Dl b m fuum obire apud Vlpianum in prin.-leg. rt rt- lia nupta.f£fam.crcifc. Spieg. D i em referr e^Dentag anfagtn. Diem proferre 4 proro- gare , “Den tag'vveiter jlrecken. Papinianus. ff.de re- sept.arbir. inquit, lta fumptus ex compromifto , vt & diem referre poftitthoc quidem racere potelfpro- ferre autem contradiccntibus litigatoribus non po- tert.Spiegel. Vide fup. Diem compromifli. D* e s faftfquibus fari prtetori licebat tria verba,Do a Dico 3 Addico.his contrarij nefarti.& vide Macr. li. j. Saturn.c.ij.Corraf.lib.Mifcelhi.c.iff Di a s funt coniinui,aut vtiles.Vtiles,qui& olimFa- ftfhoc trt, quibus agendi & iuris fui experiudi po- teftas eft. l-i. Digeft.de di uerf.temp.prartcriptio.l. xniles.jy.qua?dam.Digeft.de adulteriis.l.iure. C.eo. Prateius. Dies vtiles intelliguntur ex co tempore^ quo quis fciuit fe habere ius agendi rtue perfcque- di : Continui dies intelliguntur,quam primum ius delatum eft, rtue is, eni delatum eft, fciuerit, rtue i- gnorauerit: ideoque illi funt indiciales , hi ctiam extraindiciales: illi currunt tnn.tum fcicnti, none- tiam ignoranti. Vulreius in comment.lnft.l^.t.so. jT,6.n.4.Vide infra dies conrinui.- D1 E s a!iquando caufa rtniendar obligationis adiici- tur,vt in l,ex empto.jT.denique.ff de ačtio.empt. Si quis,inqliit Vlp.ca condirione feruum vendiderit, vt intra trigima dies duplum, poftea ne qvtid prše- ftaretur. Old. In Di e m differri: Sub conditione contrahi dicitur negotium.l.i.jT.itemmandatum.ff.mandat. Old. Comitiales, '> C Comperendini, COi e s 3 vid. mo-x infra Dies pro- C / feftu Prx\iares, -»? k* Dies mtercirt. mox infh M Dies cretionis. Scripto hxredi ad teeditatcai d eundam,a teftatore prxfinitus.Prat. Dies curix.Cic.i.de Orat. id eft.dies fenatus:Turnt. bo vero 12.aduerf.13. P ro ^ curialesrem diui- nam in curia fua faciebant, & hilariter epulakn- tur. Grxci enim in curiis epulabantur, tefte Ath«. nxo.De faeris curialium Dionyf.lib.2.Prdt. Diem abire J.i.jT. quod rt in Ute. ff. fi quid in fra u d ( p.atron.01d. 10 Dies atri dicebanttir, quibus legiones educere.aut J acies cum hoftibus committere, vel quicquamrt!- publ.agere religio non rtnit.Alex. de Alex, »enial, dier.Iib.2.cap.5.adde Crinitum Ub.i^.cap.udek' neft.difcip. Dies condičlus.Lege.Condicere. Dies craffi,Perilo,clara lflcc carentes, cralfumaercia habentes. Dies Domini.Lege,Iudicium humanum. Dies feriatus,quo feris aguntur,hoc eft quo aforc-n- 20 rtb. negoflis datur vacatio. Paul.in fin.L2.rt quisin ius voc-non venit.Remittit,ait,prxtorpeenam, pu’ ta 4 quia dies feriacus fuit. & in tit.de feriis.Spitg, Dies fefti continebant ferias publicas & priuatas, lu- dos J epulas,& facrificia deorum.Dies profefti.Vide 1 fuo loco.Spieg. Fatalis Dl E s:quo nirt iniudicium caufia appdlatio* ris introduceretur,interibat en,1.2.C.deappelldeg. 1 -vlt.C.vbi Senat.Dicitur & temporalis diesd.32.cie appeIi.Cuiac.12.obf4.vbi & vide diuerlam ©limfa- 30 tali um dieruRi rationem.qq. Fatalis dies. Dl e s incertus, conditioeft. Vide Bart. in l.rt pecu* niam.jT.rtn.de legat.2. Dies autem incertus varie accipitur. Interdum je- certus eft omnimodo, cum omnimodo incertumeft, non modo quando rtet 4 fed etiam aa alitjuando h, Kic cum die certo nihil habet commune, Jed pro condirione haberi folet. Sicaccipimcsquod?qi- nianus aitd.24.jT.dies.ff de cond.&demonft.Dicni incertum conditionem in teftamento facere,Pauk 40 l.rt dies.ouand.dies leg.ced. Si (inquit) dies certus rtt,ftatim cedit, quamuis nondum venerit. Atfiifl* certus^ vihati cum m a Gi s trat v m iniekiJ) c v m ali q jv id fecerit, mii tcmporis con* dirio obtingit,nequeres pertinere,neque dies lega¬ ti cedere poteft. Hinc ctiam defcendit diferimen, qnod Vipianus.l.ftipulatio ifta habere. jl.inter.de verbor.oblig, notat inter diem certain &incertsir, 8 c huius formulam eandem prope effe ,qus conoi' tionis eft.Nam diei incertaz formulam proponit, s 1 $O ALIOJMD FI AT ,aut C VM AUQVID HH, Apertius etiam Pomponius.L rt Titio, quando dies lega.ced.Nihil intereft (inquit)vtrum feribatur,cu quatuordecim annorum fačlus eric, vel fi annorum quatuordecim fačlus crit.Priore enim feripturaper tempus conditio demonftratunfequente per coni* tionem tempus, vtrobique autem eandem conditio¬ nem effe,Aliquando etiam incertus dies dicitur,cii certum ouidem eft fačlum iri aliquando,necdubi- tatur an rtet,fcd incertum eft quando fiet,.&c.fran. Balduin.incomment.de condit. Di e s intercalaris,bilfextilis .vide bilfexf, Di e S iudicij diiHfns,apud Vlpianum in l.fecunda. jf* rt quis in iudicio.Digeft.rt quiscautio. Vide paulo poft,dittindere diem. X)ies iufti. tempus faciendi iudicati: id erat menili v^ins ex 12.tabul.vel jo.dierum ex conftitutionibus Impp.duorum mcnrtum.h2.C0d.The0d.de vfund rud.Prat.vide fup.Diem D.Bafiiius. Di es legitimi vocantur , quos nune dilationesor- ' dinarias appellant. ait Bud$us inAnnot. priorib. D j e s legitimi fecimduisvj&fccnium > viginti, quida- bantuf g4 9 D A K T banturat! accufandaK!: tot!demqs ikfenfori ad re- fpendedum. Cicrum iudicialim.id eft.certorum me minic quoque Capitolin.in M.Ant. Philof.Spiegel. T)ies raortis incertus. Vipianusde cond.&demon- ftrat.l.prima Dies autem incertus eft,cum ita fcribi- tur;Hxrcs meus cum morietur, decem dato. Nam diem incertum habet mors eius. E I. 850 ms.Hotom.Infl.de ad.tf.i.vid.fupr.dies incertus, D1 E 1 cuiufq; maior pars, eft feptem horarum prima- rum diei, leg.a. vbi Alciat. Digeft.de verborum fl- gnift. Vergilius autem dixitDiei meliorum partcm efle,quae meridiem antecedit-Prate. Di e M edere,puhlice denimciare,profcribere,prodicc- re. Cic.i. Vcrri.Non profcripta cditaque die.& pro domo. prodira die. Varro. lib. 5. diem proxdixit. Prateius. Dies quinquenij LAtilicinus. de pad.dotal.pro quin- to anno.Prat. Di e s religiofi dicuntur trifti omine infames im- 10 D 1 e m cedere aliud eft quam venire.leg.cedere diem peditique .» in quibus & res diuinasfacere j & rem Dig. de vrborum. (ignificat. Cedere enim diem fi- quampiam nouam exordiri J temperandum eft: quos tnultitudo imperitoru praue & perperam Nefaftos appeliat. vt annotauit Aulus Gcllius in lib. nod. Anic. 4, cap. 9. Dr e s fandificationibus deputati, feriae in iure dicun- tur: de quibus lege Oidendorp. in duodecim tabul. titul.i.capit.4.Spiegel. Dies feffionum ( continuis aduerfi , non tamen Tem¬ per vtiles) erant & appellabatur,quib'us prcetorpro 20 tribunali fedebat. leg.2. jT.dies.Quis ordo.in bono- rum pofteff. quod quidem erat ncceffe in iis cau- iis,quže cauflas cognitionem decretumque defidera- bant, neq; de piano poterant experiri:cuius generis erat, reftitutio in integrum. Sed non dicebantur ta¬ men dies vtiles,nifi qui etiam nune potuerit reftitu- tionem poftulare. Quid enim, fi quis eo tempere in vinculis fuifTet, vel ab hoftibus captus, vel abfens Reip.caufTa ? Si vero caufla fuiflet, quse per iibeliu de piano inftitui poterat:etfi non eflet dies ceitionis 50 immo vero, etfi eflet feriatus,tamen inter vtiles nu- merabatur, fialioqui Prstor Tui copiam faciebat: neque & qui quid pcrTequi volebat, alio modo non impediebatur.leg.ii.jT.Texaginta.Ad Uul.de adult, Cu igitur in ea tota diftindione multum eflet dilfi- cultatis,& annus vtilis interdum kac ratione decen- nium fieret, (icut luftinianus indicat in d.l. vna.C. de ann.exccpt. Conftaptino Iuftinianoq; difplicuit illa ( vt ita dicam ) vtilitas inčem temporis: &vi- gniffcat incipere deberi pecunia. Vemfle autem fi- gniflcat venilTe eu die,quo pccunia peti podit. Co- nanuslib.4.cap.8.nuiT}.6,Vide Curtiumlib. i.cap.51. vbi latiflime. Diem cedere eft diem proce- dere.l.ft plures.de bon. pofleff. Old. vide Goth, ad rubr.quando dies legat.ced. Differvnt lisec, In diem, Ex die, Ad diem l.i.jf. pen.auando dies leg. vfusfrud.leg. 9. jT. vitim.& L 34-D.de h«rnnftitJ.4.fF.de Teruitutib.l.9. jT.plane.fF, vTufr.quemadmodun cauJ.14.dP.vt leg. nom.cau.l.i. iTi.ffiquib.mod.vfiisfr.amJ. 4.jT fi ex die.de fideic, libert.l.vir.in fin.ffide adfign Jibert.Ex die promit- ri dicitufcjcum cx die incipit obligatio.Addiem., cu in diem ita confertur,vt illo die finiatur.veluti vs- QJE A D KaI ENDAs M AR TI AS PARE S P O N- d e sr*leg. 44.ft.de obligat.&adion. Similirer ex die & ad diem cor.ftitui dievntur fcruitutes,qu£ ita co- ftitui dicuntur Teruitutes,quse ita conftituuntur , vt vel a tempore iftius diei incipiant, vel tempore ifto finiaatur. Ad diem taraen,pro in diem in I.77. ffi dc verb.oblig.& iril.5.fl.de peric.comm.ad diem.id eft, fua die.Briff. D 1E s intercifi erant,quafi diis & hotninibus commu- nes. Nam quibuidam horis iftorum dierum fas erat ius dicere,quibuTdam vero nefas crat,vt cumhoftite cacderentur.Ouidius in faftis: i 2^ectoto perfiare die fua iuraputaru. ^ | Qui iamfaflus er it,mane nefa fin s erat. fum eft,potuis definiendu efle certum aliquod tem- 4 ° Dl es profefti, rebus tpm publicis tum priuatis defti- o .j ’.* J:a -'- t - nabantur. Quarationehorumdierum alij-erJmtfa« fti,in quib. Prctori licebat Tolennia hsc verba fari; do,dico,addico:vilij Comitiales, quibus cum populo rečle agebaturtalij Comperendini, quibus vadimo«* nium dicere permittebacur,hoc eft, Tponftonem de- cernere,indirio flfti: alij Stati,quos iudicij caufa cu hoft infticuebant: alij Prsliares, quibus repetere res, vel tacefierc hoftem liceat. Oldendorpius. Ma* crob.i.Saturn.15. 5° Di ffamAR i,inbonam aliquando partemaccipitur. pus.Sed Conftantinus locoru differentia iniecit, lu- ftinianus Tuftulit. Neq; vero in omnib.caufis Tubla- tus eft vTus temporis vtilis. Na in multis adhuc lo¬ čiš PandeftaiTf & Codicis mentio vtilis anni, dieru- que vtilium rede ftc. Sed in reftitutionib. Taitem in integrum,pr© tempore vtiii continuum eft fubftitu- tum. Balduinus. Dies Tolurionis, ftcuti Tumma pars eft ftipulati#nis. i.i.ff.de edend. Dies figilarij.Vide,Sigilaria. Dies ftati,ordinati) Tunt.Budsns in d. Annot.Spieg, vide moxq.dies profefti. Dies vemofus,ftquidem,Paul.ait,die ventofo id fecit , culpce reus eft,leg.qui occidit ad Legem Aquiliam. ^■.in hac adione.Spiegel. Di fi s vtiles currunt a die fcientič.v.Gotk.ad l.i.pr.de di uerf.temp.prazfc. D1 fi S continui Tunt cruuA 7 tjoi,y^j SiIujzzu$, koc eft,no interni pti,Ted connexi,coh^rcntes,tam vtiles,quam ( vt fle loouar ) inutiles.leg.2. Digeft.de colluf. de- tegJ.24.Dig.ad SenatuTconTult.Velleia.Pratei.Di- cuntur autem cantinui, eo quod continuo vnus ex >alio dependet : & ex continuis trecentis Texaginta quinq;conficitur annus,qui vulgaris dicitur. Vult. in Gomm.Inft.t.io.jT.6.n.4.Vid.fup.Dies Tunt conti- nuis;aut vtiles. Dies ali a cerca,alia incerta. Ccrta cuius tempus cer- tii,ac definitu eft, vt Kal.Iuli;Incerta(vt ait Paulus. I.fi dies.-fl^uado dies leg.ced. ) cuius tempus incer¬ tum eft J vt,Cum in Tuafamilia nupferitvSic.l. i ff.de 7 ° ifferentij,inquie, & proprium, re idem funt.- led appellstur differentia , quod rem ccrta propric- tateaeseteris diftinguit ; propnum , quo vtrationale facit fio minem diftare a brutis,& feparat e um a ceteris a- nimantibos.Taboedu5.ibi. jjsFFiCiLB dicitur qiundoq; quod nulio modo 'St s^utfft.d.biduu.verC fed aduerfus. & gl.fi. de telic. praefentium.exponit,non de facili, id eft,rmilo mo- do.Diiticile interdum expcnitur,difficuker,aut ra- ro,vt ff.de i.pl.Seio^&l.hseres meus. $. yxori. Ali- quando difftcileftd eft, ntiquam.i.q. li quis neqj,&c. 20 Principatus,& ibi notat. Aliquando difticile expo- stirurftd eft,laboriofum,in Auth.Vthi qui ob.fe.ha. per.res rni-ir. Qupniam auzem, Aliquando,vix.67. diliQuantumlibet.dc abi not. it e m qualiter difticiie & facile intelligitur,vtde de haer.lnft.l.feruus. UiFFiCitis quadtio , id eft probacu & explicatu difticilisjege cum hicftatus.iT.il ambo.de dona.iot. vic, Dx FFiciLidd eft,periculofum. Hofticnf.cap.requi- fiuit.de fponfal. Prat. ^ ' 30 In Di-f.fi c 1 1.1. eft4.29.if. Ule cafus.de lib.&ppfth. X>i fti ci t£ Sc impofftbile propemodum non diftat. VIp.famil.ercifa.fi familise ercilcunda?, inquit, vel rommunidiuidund .ludicium. agat??r,& diuifio tam difticilis ftt,vtpene impolftbilis efte videatur.,Spie. Ds fficilivS conceduntur a iure,qu« homines fa- ciunt faciliusrat <(uae hi ditficilius, tura pernsittunt fa cit i us/. V uk. 1 . i- G© mm J nft. t ,7. n. i. Difhc-v ltas pro incommodatione apud Paul.in .L2.iT.ex his.de verbobl.fed non facit, inquif, -mufi- 40 lemftipuladonem dithcultas prseftationis.Spieg. DiJFiC vLTas magna,fere fortuito cafui a?qujp3- ratur.l.non dubiumftn.ft.ffde legat.3. Publicas dif' iicultates ,probiautores accipiunt pro penuria rei n u mmarie. Prat. Di-Ffis>are eft bellum indicere,hoftemfededara- re.2.fetfd.59j.iT.4-DiHidamus eos ac ban-nimus.Prat. Di F Fr da* ion E m vulgus vocat Denunciationem hoftib.£ačtam,amequam čo minit ta tur bellum : quse ^ 4uon minus quam triom dierum tempu s complečri dc-beat.V-nde eft tit.de diffidat.Old. D1FF1DE K.2 diem, eft difrerrd in feq uentem,qui nec religiofuSjiiec faftus eft,fe.d iudkialis etiam partih. fine exceptiose morbi fontici. author. Alciat.de verMfigfi. Nebrillenf. a ir ^ Difandere diem, k dici diffiflio,figniucat diem mt/.-rfcili'.-m,in;:ercapidina- tum,ac proiadc dilatum.Spieg.vid. Dies diffiius. Hinc Difaiiiones^GclHo 14.0,4.Brili Dl f f 1N1 t 1 o^Vide,Oefinitio. Monet autem dočlif- ftmus vir Anton.AuguftJib.4. Hmendationum cap. 90 ^definitionem e£fe fenbendum, non dif ■mcionem. 2^iFFislONES,id eft,pr:eroga«ones f 5 <. diiationes, Yxi ff v N dere diem , olim dicebatur id , qnod nos contifiuarererminum vfuue in diem craftiuum nu- eupamus. Tria autem er.anfde difterendis iudiciis, pronunciaiidi genera.Aut diftun debata? dies.ud eft, * . ..n ....... Ji.... I . T t . 1 v . -1 /- A r-1 A r .. ■- w T E I. ■in poflcluii- aiim reiici. l.atur ; J -tiompcrenclini batur,hoc eft in tertiura diem ui&rebltar: aue de- nique iudex pton!in'ciaij5t fibi non lio |rt ere . Ampliaiio vocabatur.Vlp.in l.fi dtmeris.de recept. 7 ° ■irbitr.Old.Vide &Ampiiatio.Spicg. DiffvkdvhtvR vina pfaprie,q U a»j>§ft W quaa defecata funr,in doliis conduntur,franfuafanuiri). lulian.l. cum qusritur de Leg. 3. Namfi viuadif fudiflet, habiturus vfui. Item PreculusdeTrit.it- vin.leg. Cum vinum J mquit, quodin amphorii. ft, cadis diffufum eft.Nebrilf. Di f f V n i> e b a T v r vinum ex doliis in amphoras & cados.BriC ^ Di f F v sA,diuerfts diftun'?'nyzyi’ i CL J ig] d'"^«czc, $TCi 7 reJ>(hitT|?, 7jt/.vra Ver.gl. _ p’j.\'ipav cft« 7 & 7 /zy^£tivzvv D t g e s. t. v m opus pacd.e&arum i u ris ciuiiis vocari non pr o bat In/jlanaSjOiagis autem C\ congefnoap- pellaretur.cuius nomine Cictro alicubiintellexilfe. vidc-tur prolixum opus. Spiegel. C^terumDigefto- rum norn.cn in iaris ciuiiis fcientir Ifbrisnouuia non fuifie, hinc facile oitendi poteft, quod Saluiuf lulianus nonaginta nouem libros DigeftoruiTi feri- pfit. Alphenus libros 40. PJubentius Celfuslibros 3p.Vlpius Marcellus 32 .Scrbidms Scsuola^. Hf- rennius autem Modeftinus libros 12. Pandedarum fcripftt.Hu-ius vero inferiptionis ratianemalfrtde Iuftinianus iri Epiftala fua ad^ ^fenatum,6comnespo* pulos,bodle iecunda eft in tit-.de veLiiir.enud.No- men (inquit 3 iibris impofuimus Digeftorum 3 fea , Pandeftarnm,quia omnes difputationcsae decilio- nes-in fe habent legitimas,& quod vndique fuitcoh iectum,hcc in ftnus fuos receperunt. Eft enimpro- prie digerere ^ ordinare diuidendo, qua verbo vfus eft Cicero.cum egit de iure Ciuili tranftanpojlibro de OratGre, cum, inquit, Ci quis omne iusCiuile in genera digerat,quae per paucafunt. Etin Verrem; Habco Sc iftiu-s patriseius aocepti tabuias,quasdili- gentiffime legi,atque digefft. Di G E s T -o R a m liber ideo duplici fFftgnatur, quoi Grabci Pandedlas per w cum acce ntu circuduXono* rabat,fub qu.ibus Sc Digeftoru libri comprebelifi«, v.nde fac-sli litura tf in-if Latine ineleuir. Alcir ras lib.3. Difpuivčh cap. 16* Haioander ( cuivtiaaOf trcos/ «53 D A T E 1. 854 vtconftitiiem,fefponderelicui/ret & Vališ Sr cq te- rorum calumnii-s, quibu$'tam lurccoif. veceres, qua ipfmn luftinianum conuiciis rmpetnnt ( oon negat., nulla iniuria noftrorum hominum imperitiam ac- cufari, quicaput aliquod ex Digcftorum opere in teftimonium adducentes , legis vet bo, & gemi-no ff. vtuntur,cirm ex monumentis anriquiftimonim Co- dicum confttt,Latin©sč* rols int&nivKois iimpliciter huic 8,vel buic 0 nota;, qua operiš nomen fignifica- bant(vnde Sc fupina librariorum negligentia irre- IO pfit,vthodie fFlcribamur)titulum,nudumque capi- tis principium hune in modum adiecifle, Digeft. vel Ž,vel 0 de Ačtion.eiapt.Iulian. Grscos vero fre- tjuentius operiš nomen omififte, titulum , caput, ac ver/um, quem illi, quafi nouam fa&i fpe- fiem fiue cafum,noftri inepte Paragraphum appei- brunt, per numeros tantum indicafte, hoc modo, , id quod fragmenta, qusdam de pignoribes,de Succeflione ub imeftato,De Pecu- lio Grsce fcripta,qus ipfe dum viueret habuit, an- l0 tiquiilima, teftari po/funt. Spicgelius Alciatum re~ fert &fequitur etiam Corrafius Mifccllaneorum li¬ bro j.c.ij.num.b. Quamuis autem hsc ad aliquasn conieduram-faciendam fufticiant, ea tamen magts grauis illi us Sc ingeniofi viri egregiam perlpica- ciam, quam veritatem olere putat Aldobrandinus in promm.lnflitut.ibi poft libros quinquag.Cattel- lanus Cctra in opere fuo, quod Memoralia infcri- pfit, in verbo Pandeds dicitita fcribi, quafi dicas fačls fucruni: J qus ratio eft nimis generalis, quia i- dem de omnibus libris dici pofter.Laurentius Val- la'in Ruudenfem rradit illam notam efie A lit eram Grscam,quod mini rrequaquam placet, cum Dige- ftum/it nomen Latinum , & Grsci finim proprium fcabcat. Author i-llius hiftoris , qui Fafciculustem- porum infcrihitur, vbi de luftiniano loq.uitur , ait, Obm eonfuetudinem fuiffe , vt Digefta per D & G fcriberentur ; qua? lit er ce vt ipfe refert.duplici i firai- les videbantur. At Ferrando Adduenfi libro 1. cap. j.explicationum alia ratio probabiiior eft , quam e- 40 tiam omnibus magis fatisfaduram epinatur. Putat enim duplici.l antiquc-3 vfos fuiffe , quod duplici f eft longe fimillimum.Nec fane in alio differum,nili quod duo 1 paulo inferius li-nea coniunguntur. Ve- rum quid in cau/Ia /it,cur duplici 1 vterenturjd c-fh quod quinquaginta libros /igniticare volebant. Na L quinquagenariunf , numerum ftgniFicat, vt Vale- rius Probus docet.& Pandcdz quinquagiota libris contmentur. Vel etiam libros legam inteiiigebant, vel fortaf/is, Sc mdius,leges tantum:namque ex eo- 50 dcmProbo conftat,leges fcribi folitas per duplex 1; porro quibus notis Digeftorum libri ligniftcaren- tur,ex Euftathio Grsco interprete in 1 ib- difces.ls enim in hunc modum Digeiro- rum loca prssidit^as $.iy$ 'l iiitn lin, dum fenaton vel- clariftimo nupta eft. Sed & Lampridius in Seuero, Prsefe&is prstorio fuis, inquit, ienaioriam addidic divnitatem vt vin darilnim & Client, & dicercn tur:quod antea vel raro fuerar,vel omnino non fue- io rat.Vlpian.leg.ioo. de verborutn fignificationibus, Speciofas perfonas accipere debemus clariffimas perfona* vtriufque fexu", item eorum qua: orname- tis fenatoris vtuntur.Ex qui'bus verbis clariffimos & fpeciofos fine fpe&abiles eofdem Vipiani tempore dici confuefle nemo non videt. Hotomannus. vide Cotb.ad L. io_o.de verb.fign. & Cuiac. adtit. de di- gnit.Goth.ad Nou.io.eap.j, DioKitAt eft ctiam adminiftratio rcrum Ecclefia- fticarum ciun Iuriididtionc Abb.cap. de mulca. nii. 21.de prsb.gl.c.quia de cleric.non ref.Hoft.in fum- ma de prarb.numero fecundo- Rota decifio.i^. Car- din.element, auditor.ntimero nono de refeript. Za- charia in addit. ad Abb.in Rub.de prris.col.j. Bigniiaiis appellatione beneficia fimplicia con- tinentut,cap.ii fbrte de eletft.prat- Pot nam Di g N A m fuffi perfonai pati.l.iŠ. lf.. Irena eos. ff.de iur.fif.B3lb.in epift. ad Cie. Sufcipe curamdi- gniflimam tu* virtutis Briff.Pareg. Di g N v m in jT.difponat.in autb.de nupt.lioc eft,fe- cundum leges.Pcat. 5 D i o N v s efle fandus.vel feruus 15. verbi gratio , au- reis «!ickur,qui tot aureos valec.Li8.lf. fi ex dtcem. l.ji. iT.fi duo.fE dedon. inter virum & vxorem. 1 .15. 88.iF.ad legern Falcidiam.Prut. CJuanti dignvs eft fundus.Enfl.ex (F. Di G N o s c er E,cognofcere.t,i9.rned.C,de donat.an- te mipt.l.m.prin.C.de furt'. -DlGRESSvseft , cum quis a propofito argumento difeedit.Gratce nrapsKCcKn;.Iurecontult.Exceflus. Ita ingrelTus eft,qui Grsecis čfiCstms.Alci3t.in 1 . in bona C.de pafi.Prat. Dn ctir iudices dičti, pulebre mediusfidius oftendit Aretius in Enarrat.in Euang.Ioan.Spieg. Dl ivDiCare intcr.Apud Labeonem ; Etprecium ieruarc, doneč inter nos diiudicaretur. if.fi oleum tuum.l.ii quis ainn.p. de dolo. Sic Cicero in Tuic. Vtrum igitnr inter has fententias diiudicare ir.aji- mus.Admonent eruditi. Diiudicare controuerfiam, videri idfignificare, ouod Appttflare vel accordare barbare dicitnr.Nobis forte eft Brertera.Spieg.Prat. 5 ° D1 L a c E iajp. bona tranfiate fignificar.dilapid.are, difperdere:quod prodigorum proprie eft.leg. i.iF.de Curat.fur.Spieg. Bnil'. DilAceratio publica.BriiTon.ex C.Thced. Di l ARC I Ri.diuerfis dare. Di lasi ar e corpus pcenis publicis.br. C.de emen- datio.fernorum. pitAPiDAR e, proprie lapides auferreeft. Iurifcon. fultus pro prodigere,difperdere,decoquere,vfurpat in jf.pen.Lveru.ff.de mino.cum aitiMelior eft cauf- 60 fa,fecundum Pomponium, eius qui accepit & dila- pidault,vel perdidit/cilicet pccuniani.forfana La. pide,in quo prscones, qui aaftione vendebant, fta- fcant.Hotom. Capnion in fcer.icis Progymnafmatis elim a nobis enarratis,, Scena a.ASus 1. Dilapidat argentum faum ram prodige, quam Ti leues eflent arifts.Spieg. Hotom. BiiArio,eft tempus,quod indulgetur aftori,vel reo adfaciendum a!iquid in re iudiciaria: voluerunt e- j 0 nimoptimi legiilatores dilaticm.es neque ipfius iu- it dicis arbitrio pronds, tieqne partluin affižibusic linquerc.patet in rubr.de feriis.Si quidcm bomints iecundum naturam corruptam funt facilesadlitl gandum.l.fi vnus.ir.&principaliter.ff. derecepu" birr.Nihil au«em human® focietati pernicioiiuscft quain lices nimium differri.leg.quirkn(exiftimaus- runr.aVfi certum petatur. Hinc Paulus in 1. more Romano.ff.de feriis &dilatio.tamcuriofe deferibit diem , a media noffead mediam noftem , nc q u ; i j temporis perdatur ad expediendas lites, Olden- dorpius. L* 1 L A TI o .eft temporis caufla prorogatio, Hoftienfis in Summa,qui eius genera recenfet.Suftineriiufc cium.I.diuus Pius.if.fin.ff.de per.haered.Differreij. dicium;Expečlare iudicium : Moram (jeti caulilj quis libertatem.ff.eodem titul. Impediricauffrni bi.In tempus extrahcre negotium. Oppo.Iudicium ftatim explicare.l. de boni« in princ.Jt J.itaiai, ff.de Caibo-edift. non poen$ feflinatione,fedpri. ucniendi periculi caufla properarc licet.l.fiq u isfi. Ii0.i!'.quid ramen ff. de iniuft. rupt. irrit. faflo K- fta.Oldendorpius^vide Gothofred.adrubr,&t,t,£ de dilat'. Di la t o R 1 a exceptio eft,qn$ differtaftionem.VI- pian.l.a.fF.de except.& prsTcript. Old. vide Cuiac. j.obler.2 j.Goth ad L15.& autben.feij.C. deptckS ad leg.i2.C.exception, DilatoRiae autc-m feu temporales csceptiots iunt, qus non fernper locum habent,{ed euitaripof> funt 1.3.,Jf.temporales.fE de except. qualis eft padi conuenti temporalis,id eft,ne forteintra quinquen- nium petatur. Et hee quidem anre litemconteftau proponi debent: propterea ouod cum is qui hanc proponit, diutius le litigare nolle indicatjudicij conftitutionem ingrelTus, pugnare fecum cenfebi- tur : quare indignus erit, qui poftea admiuaturj.fi quideas C.de except. leg. exceptionem. C.deprob. Jaf. in 1 . /ta demum. quo loco fedecimlimitatioaes tradit.C.de proč. Eas exceptiones RKetoricitrant- lationes vocant, vt nnnotauit Brechaeusin leg.ver- bum cportet.if. verbo adionis. in tit. de verb.&re- rum ftgnificationibas. DilecTvs , pro deledus.Ieg.36.vbi Goth.notatd« ftatuliber.Ad diledum non refpondere,leg.ftf.tpi poft.ff.de re milit. Dilem m A.arguraentum eft,quod vtrinquc aduerfa- rium capit,d xap.Cc cv«, capio feu conuinco.A- lias Syllogifmns cornutus,lurecofl'familiaris.Naia ex contradičloriis concludit.Spieg, Diligens, pro fttsdiofeA quod eorum qu^ amamus, fumus ftudioftjnft.in fin. defufpeft.tut, Enimuero tutor,vel curator,quamuis pauper fit, fidelistamcn Sc diligens,remouendus non eft,quali fufpeftus.Di' ligentia in cauflis defendendis quantum valeat,late explicat M.Tul. lib.de Oratore lecundo. Eavna,Yt colligit, virtute , omnes virtutes reliquf continea- tur.Spieg. Di l 1 g en t 1 a, eft qu^ culps e regionerefpondetJ. fi c um, 6Š. ff.de contrah. empt.Ea autem tripleidlj 3 nfina,mediocris Sc fumma.C>uot enim funt gradas diligentise, tot etiam funt culpa? gradus. Vult.in Comm.Inftit.l.4.t.6.jT.i6.num,75. Infmsrefpondet € regione culpa lara:mediocri, culpa leuis: fammSi culpa leuifiima.Hotoman. Ex adiundoverboauge- tur vel minuitur diligemim fignifcatio. Aliase- nim ea , quam fuis rebus qais adhibet, defiderator (non qualem diligens paterfam.(vt maritus, inreb. dotal.I.24. iT.fi maritus.folfit.matrim. 1.17- princ.de iur. dot.I.25.if.i6' c famil.ercifcund.vbi decohstrcde. Sic l.i.de tiste!« Alias vero exada, id eft, exadior quam m rebus fuis , quippe tališ quaiem diiig fnf pstem D ANTE E.! 858 paterf.adhibet,defidei*atur. videcLjT.ič.&l.s.depe- ric. 5 c comm, vbi de venditore. Si c commodatarius eam pra:ftat,quam.di]igetiifimus paterf. in reb.fuis. I,i8. comm.l.i. jT.te quoque.de oblig. jT, item is cui. Infbquib.mod«re cone. Paul.i.fent. 4, 1 . 24. Cod. de vfurftft.jT.cuftodiara commod.L13.ir. fin. & 1 .14. de pign.a&.Et ita diligentiam accipe in L47.jr.pen.de leg.i.l.)3.jf.qui alienis.defurt.L6.de admin. rer.ad ciuit.Britfonius. Diugsntia & cuftodia nor* opponuntur Cantum, fed ita diftinguiintur,vt manifeftum fit, plus efte in diligentia , quam in cuftodia. Inde enim diligen- . tia eft cuftodia plena, quafi uon plena fit illa curto- dia quz opponitur culps leui.Vult.dičt Joe. Di lig e N ti a e parseft caucre damni infc&i earum žedium nomine, quarum cuftodia deb«ur leg. 30.i1. de ačHon.empt.Briifonius. D1 l 1 G e n s cuftodia , exaeminutio in i. 1 .tf de curar. fur. Oerainui capite quid fit , expofui fuperius. Britf emp.Dd.cap.i.de confecr.ecc.vei alt. D1 m 1 n v t 1 o ,feu mauis, vt Haloander continenter legit, Deminutio capitis, apud lurifeoff. eft ftatus jmmutatio , vt fupra diftum eft. Antiqui tamen O- ratores,de capite deminuere , & de capite minutis. apud Haloand. eft tit. pro de Cap. dimin. Spiege* 1/us. D1 M 1 N v T v m .Vide, Deperditum, Di m 1 s s v m iudicium.abf0lutum.L3.fin. Cod.de fru- 10 ftib. Di m 1 s s v m acciper debemus milite m caiigatum __ vel fi quis alius vfque ad centurionem,vel prsefefta cohortis,vel alae, legionis dimiflus eft. I.2.quod aic tf.de his qui not.infam.Spiegelius. Di m 1 s s o R 1 1 libelli,& dimififori^ liters, inquit lu- riiconiul:funr,quf vulgo Apoftoli dicutur:quod per eas cajfa ad eum qui appellatus eft , mittitur. Spie¬ gel. Pfat. Bnfton. Sune autem Apoftoli nihil aliud ? quam liceras dimiftori^e, quas iudex, a quo appeila- 2 tur,tradit appelland deferendas iudici,ad quem eft appellacumjin quibus continetur, quod perfona illa ab eius fententia appeliarit, vt ita ex iisiudex, ad quem appellatum eft , inftrui po iit dc caufje nego- ‘tio.Goed.in com.de verb.fign.adl.io^.nu^. Dim - T TERfc promittere,l.vt agentijde curf.pub. Di mi t te r e adulterum,cuftodiam, damnatos, fer- uum,liberare cos eft. Di M it t e r e de coteftate, abexercitu.Dimi(Hmili' te \ B;ift.ex tf Dimitti de tutela.BriiT.ex C. Di m 1 t t e R e vxorcm , pro repudiare. Sic dimifta d ma ( .rimonio,pto repudiata.Spieg. Di mit tere vxorem pro repudiare 0 reTnittere,r.ii® cere . vei iam abeundi dare : quod Gvzcis dicitur,& i^Xuctq,vt m euan.Matth.13.cap.. ei MŠpmva) ^ 77 vKvo&i 7 ioj yjj>tiAKg clutH Tr&cV* viri a* * Quo loco Brafmus Roterod. ^m\iazLj pro repudiare fiue abiicere cenfet pofitum ; quod alioquin etia di- mittere dicutf& hqc verbu a Tranquill'o in Tiberlo C^fare pro re^pud/arc pofitum.Dubium,inquit,vxo- rune tedio,quam neque criminariaut dimittere au- deret,neque vitra perferre pofletj&e.Brechsus l.di- uortiumftntit.de verb.& rer.fign. Di¥it 7 o,pro relinauo,ad vltimas voluntates perti- n er. Aut.de cccl.tit.jT. fi quis vni fanftorum. Spieg. DimhT ere omnino liberare & a bfolu ere, L credi- tor.157. de reg. iur. Dimitti debito.obligatione , id eftftiberari.Dimitfs legatisftd eft,foiutis. Briftonius ex ff. DimiTTbbe creditorem,fanisfacere ,fic vt amplius moleftus non fit. Vlpian. L a it PrjEtor,io. ff. quse in fraud. čred, Csterumfi creditores dimifit , & alios fortitus eft:fiquidem dimtfiis prioribus, quos frau- dare voluit, &’c.ltem in l.quxrxs;28i£de paft.dot.l, i.de diftr.pig.L16.tfquipot.in pig.L3.in fin.tfde fe- parat. Hotom. Dimittitur creditor, cum ei pecunia debita exoluitur.Brifton. Dimi T t e r E debitoremftjjdicio abfoluere.Vlpian J, 4.tfde decret.ab ordin.fac. ambitiofa decreta decu- rionum refeindi debent,fiue aliquem debitorem di- miferint.fi ue largiti funt.Hotomannus- D imit tiT v R>qui in ius vocatus eftft.22.tf de in iu$ vocan. DiN v M mit m y vičligal a pra?ftarionis qualitate& modoft.vn C.de Alexandri.primat.Prat. DinvmfrAre paflus. Dinumeratio dierum. patfu- urn.Briflbn.ex rf. 50 Atfe^JV7Tc,pro aČf©rib. 1.43 .de iud.B>itf DignoSctvr liber a feruo. Bri(Toniex ff. Si m in V T1 o,eft pra?exiftentis rei particularis re- D1 ob o l a R e s teftes eleganter Budatusappellatle- motio, vel interiius falua rei forma.leg.cx raille.de ues, quos ipfos inopia ipfa refeHit, quos fames ma- cui^ioa. leg, quod ftpe, jT. in his, de centrahend, ‘ gis, quam farna cbnrouere creditur;quomodo Sc an- 759 tiqui Diobotaes ®«etnces dixerunt, DAN Vide Fcft. Spiegelius. Dr oeceses appellabantur, adrmniftratioRes mul * earum firnul proumciarum 5 qu2:-in vnumcoačte per prsefeftos pra?torio, Sc eorum vicarios regebantuf,!« l.vn.C.veonanes iueLL3.de coilatio.equor. in C.Th. leg. 34. de nauicular.eonveiuti fub prcefeftura Pf£- toriana Africce Orientis quinquc eranc di«cefes>0“ riens^g^ptuD Atiana, Porniča, Thracia: quemad- modum ex i.vnic.C .vt nemo ad fuum patrocin.&L 5.C.de te mporib.& reparat.appell.& l.a.-C.de militi vefle.lib.i2.& Li.C.de comitib.& l.io.C.de numera- xuis,L6.. C.dc fud.patrimoniaIib.L97.de decurionib. in C.Theod.Si ex Notitia LmperijR.om.liquet.Qua- fum dicecetium vna quf que plures prGuincias com- plečlebatur.Onemiš quidem certe dimcetis 15. pro- uincias continebat, ^€g.yptiaca vero 6 . Aiiana io ! Pontica totidemjThraciad.Prcefečturce vero Prfto- tiance Xllyrici dicecefes duaz fuberant,Macedbnia & Dacia:quarum illa prouincias fex, h»c quinque ca- 8,3 piebat.BriiTon. ©1 o s c e si s^Alciatus in Lnotionem,jT.continentesc i£de verborum ligniti. tcribit dia^cefim prc prourn- cia vfurpari in iure Pontificium j fed teftis,quo iile vtitur,eum prodit,nempe Pelagius Pontifex:in can. ickote 5 fi-c|usEft;;,3.vbi Proninciam vocat, quce habet decem,velvndecim ciuitates Sc vnum regcm , 6 t to- tidem fub fe minores magrftratus , Sc vnutn metr.o- poHtanum,aliofque coadiutores 10.vel li.Epifcopos. Quo fi quilibet Epifcopus prazeft vni dicecefi, vt ve~ 3° re prceeft: kem plures Epifcopi in vna prouincia fimf 5 can,ft auis Epifcopus eade ejn&fl,. Ergo in pro¬ uincia plures dkec.eCes funt, contra Akiatum, Ptse- terea,fi cui,refciupt-o Pontificis facerdotium in dice¬ cefi ailigiiatimi eft, non habebit vbique in tota Pro¬ uincia cap. quamui$. de prsebend. libro 6 . Dicamin- fuper ingenue, P.elagium jreligiofum qiiidem borni- sreni buliatis diploiliatis componendis aptiore fuif- fe,quam definignde prouinci?.Quotufquifque enim tam ftupidus eft , vt in qualibet prouincia R.egem 4° etfe Sc ro.vtl n.ciuitates videat? In Galiia,vnus eft Rex,vnus in Bmannia,varia: prouincia, Plane pr.o- liincias vetuftas limitum 4 & Pepe opinio Kominum ditknguit.Dummodo vna Ec .ciuitas pra? cceteris ex- •cdknsjS: 5.6.7. vel plures ciuitates , velmunicipia. QipondamGermania vni.ca prouincia fuit,deiade in «es^ ^dicccefes Afise, AHaticže,vt dixi ex Cicerone, cu lit vaa prouincia Afiad.ftn.decenf.fL non prout eft terria pars orbis.H^c differentia feruatur in L fina¬ li,de f u. n d. pa tri m o 11 . 1 i b ro 11.C0d.ibi in quacnnque Sedluftinia" TE r. % margiritas,f£eode,fcd eft lapillis fimilisrfit dkc«. fis prouincia. Ita excufari potcft abufiolultinUuf Forcatulus Nccpomantiffi dialog. 6 £,nn.j.&f e q ftiofcis quandoque denotat territorium, vel cim. tate:diftnčtu.in rubr.C.de 0tnc.prxf.pr2t.Afr.fm dtftridu^alicuius ciuitatis:fxpius patriarckatumj, illud etia,in authe.quomod.opor. epilcop. videFe- li .c.Rodulphus,verCi. conclaf.de refcripc.in anti •. Prat* 10 Di o e c r si s,gubernatio, fiuedifpofitio. Dicecetes gubernarorjliue procurarorduftin.deEpifc.audicn. l.archigerontes, & dicecetž.-a^nJnttaguberno.Nc. briti'. Sefu m huius 1 . Accurtius minime eft afftcutuj, vc indicatindicat in Difpuaft.Alc.H2c voxinmc ciu-ilipro prouincia aftumitur,l.i.de priuat.carc.Se 4 ‘ •in patrumD,ecretis,folec a d epifcoporummunas dt. flcfti. Non enim in primitiua Bcclefia Epifcopift dicia exercebant>fed facra adminiftrahant,cwal)it- que.vnde merito dicecefis,id eft, procuratio,diftri- bntioquc in eis proprie locum libi vedicabat.Sicut ergo Territofium dicitur, ouatenus iudexiujter- rendi habet: ftc dimcefts dickur, cjuatenusEpif co . pus ius adrrnniftrandi ta c ra habet. Pronucicturju. tem penultima fvllaba longa.Siquide Grčečifteferi* bunt thoimen;. Cochlxus ft-ntit^dicecetis,&diocetij vtrumque rede dici:nec vilo errore^Ui^uidio«. tis nomine vtuntur.Spiegel. At male. D 1 o e c e s an 1 locorum,funt Epifcopi,^eorumfi perioreSjclem.vnic.de fu p p L nc g l.prs lat. Archiepif. copus tamen non eft dicecefan us,led epifcopus,c,ia apibus,7.q.i. Dioecesanvs dicitur,qui habet domiciliciumin d i me e.fi ,g 1. i n ca.p. ft a t u t u ra, jf. m u 1 tis 3 de refcript.E 6.&vide Bart.in conf.incip.ciuitati Camerbi.Pnt, Dioces.aijvS a Potiticiis proprie appellaturEpif. CDpus,& no,n alitis , quamuis de iurefpecialiinloco ordinar'ium habeat. DifFert igiturab Ordinario. Qiiod Ordinarins is eftjqui ordinariam iurifdifiio- nem^iabet. Dioecefanus autem , qui dioecetipr^eft, quou foli Epifcopo con 11 exiit. Panorm. in cap. cum .olimjde maiorit.& obed.de in cap. IoanneSjnu.2.vbi ex profctTo. de teitament. Qua ratione poteftEpi- fcopus paftim in orani fua diceceti i odkar e, nemila* tam aliquam iuris dicundi fedem habctjVt cap.cun Epifcopus de ofnc.ordi.iib.6. Sed e.ius ofHciajišaii: Vicarius non item,auippe cui ttibunaHs locuspri- ftittitus fit : niti forfan in comitatu Epifcopi. Ton: enim ibi pro tribunali fedet, vbi Epifcopus adeft, Quod fentit Zaftus in Lius plurib.rr. de iuftit. &iui. Brechceus 1 .prouinciales, ff.de verb.St rer.fign. Di o e c e t e s.efttaMTiftjmoderakNgubernator. Di o e c e T es regius.Cic.proIlabirio. Pioecetas ergafticorum 1 . 5X.de epifc.audi.idefi, i qui eperariis prsfunt.Prat^^ Hoto. Di OECET^i piarum achionam ) ideft,curatore5,k- miniitratorcsft.^.^.i.C.de epifc.&cler, D1 oM e d 1 s & Glauci permmationiscieminitluftifi. in proKinio Pandeftarum his verbis: Noftristeir.- poribus tališ legum inuenta eft pennutatio, apud Patrem Homerum omnis virtutisj Gbucusž: Diomedesintcr fe faciunt dilli-milia permutanta. C^iiorum verborum fenfum , cum Imerpresami

tHr.M0deffi.27.iT. 2. ff. ad Lcgern Cornc-L de fal.C Quife pro milite geffit,vel iilicitis inffgnibus vfus eft,vel faifo diplomate vias commeauff, proadmif- fi qualitate grauiffime paniendus eft.Cicero ad At- ticum lib.io. De diplomate a d mira ris, quaff nefcio cuius te flagitij inffmularem.Ego autem, qui* fcri- pferas teproficifci cogitare ( etenim audieram ne- mini aliter ircere)eo te habere cenfcbnm , &quia pueris diploma fumpferas;id effliteras a Magiftra- . tu aliquo,qmbus tibi ac pueris M.& Q^Ciceronum filiis cx Italia difccdendi poteftas daretur, Hotom. Dl P i- o m a prsetcreafumitur pro literis, qu« a Prin¬ cipe impetrat« funt, vt equis publicis diipofftis vti liceat : Priuatis enim abfque Principis diplomate curfus publicus olim non permittebatur,l.nullis,C. d,e curf.public.cuius moriš nveminit Plin. libiio.E- pift.ad Traianum,cum plerifque aliis. Venulcius 1 . 137.jL2.ffde verb. oblig. Vt qui Ephefi daturum fe fpDpo,nderit,neque diplomatediebus ac no^ibais,& ©mni tempeftate contempta iter continuare coga- tur.Et paulo poft. Quod ff diplomate vfus,aut feiici nauigatione>matur.i us qufam quifque peruenerit E' phefumjd eft,dupla,ffuealtera tanta celeritate,qua vulgo vtuntur. Vbique ramen Diplomate vi- tiofe iegitur.Eft enim originis Gr«c« , a verbo dffimus fub voce Acti o direffa.Hot. D 1 R e c t o vindicare , 1 .55.C.de donat.intcr vir, 3 ° D 1 R e c T o a&ionem conciperejL45.foIu.matr. Di R e c T o agitur cum eo, cuius iuffu negotium co- tradum eft cum alio,id eft,reda,non dc pcculiojl.j, 5 -ff filiofamil.ff.commod.Ldn.pro foc.Prat, Di R E c t v m iudicium.Lj.jT.ibidem, &-leg.27.ad ex= hib.ratione a-disnis pra:paratorise diciturjžt ffgni- ficat principale iudicium , puia rei »indicationem, ad quaLre iam exhibita,gradus fieri folet.Prat.Brif, DiRBCTA,feu reda, iudicia contraris opponuntur, leg.iS.^T.poffunt.Commod.Briff. 4- 0 Dj r e c T v m dominium intelligftur , curn profertur abfolute,l.r.5T.i.ff' ager ved. cum ibid.not.l. ff ma¬ ter,^ .eade,de exeep.rei.iud.Lminor.^.i.de eui.Pra, teius. Et ffc DiREc T v w,Vtili opponitur.Briff. Dir e c ta etiam adio ciuiiis accipitur,& prsetori* opponirur. Sic Directa vindtcatio.adio.vide fup.Diredo igL tur.Bri{f.ex Inft.fr ftl Dir e c t A r n, vide Deredarij.Hotom. feu diredc,hxreditas,legat um,libertas, relinquitur, 5 c Di R e e t o riv m eft icheda,qua deffgnatur , cum qualia funt hče : H A e r e s p. s t o , Ha e R e d e m RACI o ,In s T I T V 0,DOjL E G O, PrA E C1 P I* t o., Tisi Ha-bet.o , Sv m i t o , Vin dicaj Haerss dah_nas esto Dare , Sinito E -v M K A E E K F.,R E LIN O, I v B E O , L I B E R E s T o5I.2.C. Commun. de legat. 1 .10. C.de manu- , miffion.teftam.His aduerfantur verba preearia , in- flexa,quae precatiue, non imperatiue concipiuntur, Prat.Btiffon.Gothfr. ad leg,i5,C.deteftam.& omni- ftes ad omnes articnlos examinari non debent,de quibus examinari debeant , inče didurr.j quod di_ rigat j &quaft ducat commiftarium in audiendis examinibus.Vulteius 1.4.tit.d.ad prin.n.82. Dirim ere , proprie componere eft inter feconcer- t 3 .mQs i entfcbeiden.luveco{C. pro diffoluere , fepafare vlurpanr. Paul. de repu d. 1 .1. Dirimitur mamino- nium iriortc,diuortio,captiuitate. Spieg; Di Rim e r e nwptias,affinitat:em.Bnff. no ad leg.2.Cod. de codicill. & ad 1.2. commun, de go Di rim e r e adionem, pro interrumpere, & in alium iegat.Cuiac.ii. obferuatione 25. ” . _ . ~ Di-R e c ta in teftamentis dicuntur,qua reda a tefta¬ tore in eum quo de agitur, nulla alterius opera in- terpoffca, &, vt vulgus loquitur, immediate tran- /eunt-.velutijff quis dicat, Dauus liber eftoipoft cius mortem Dauus, vifolius t eft a men ti &’ ffnecuiif- quamalterius opera liertatem obtinebit, &mor- tui libertus habebitur. At ff v ita dicat , Rogo te hse- reSjVt Dauo libertatem impertias; quia Dauus h«- DiRim er e tempus, & difffnderej vel diffundere die^, redi?,opera in libertate confequenda ipdiget-.iccir- cognata funt verba , dcquibus Bud$us in Annot, ec non diredojfed per obliquum a teftatore liber- prior,latius. diem reiicere eius exitum,Budseus exponit. Forte id quod nobis eft,d^- Handel iftentfchlagen, Di r 1 m E R e controiierffam, pro diiudicare , vel illo Ouidiano carmine noto-j Res eft arbitri© non diri- menda meo. Di rim ere qii3eftrioncm,cundatiofTe,iura. Briff ex ff, Di rime r E litem,apud Cie. pro difsoluere, ddeci- dere interpretatur.Bud. D ANTE I. Di riMeRb eaufam, diiudicare, dicere,l.i4.prin.C. de feru.l.i.C.denoui op.nunc. X»!ripere quidex naufragio. Direptumvi. Diri- piturfunus.BriflT.ex ff. DirveRE ardes/epulchrum.Dirutaterra motu vil- la.BriflTex ff. DiSGEDERE>id eft , diuertere , leg. i<)i. de verbor. fighif. jjICedere obligatione, pofleflione, Sc de poflefTio- ne,a lite,a priore contrad u , a caufa teftamenti, ab ^ accufatione,condidone, voluntate,de bonis. Difce- dere lignis.Dilcedit dominium,:d eft,abit. DisCEDERea marito, patrono, id eft, diuertere, ex ff.& C.BriflT Di s c e D E r e ab emptionc , apud Iurifconf.in L2.de in diem addid. Discederei confuetudtne Ciceroni , quod Iurif* per.in defuetudinem abire. Discecerb ab ofncio, Barbari d#:une, non facere fuum debitum, 20 Discedere in diuerfa , eft in fenacu diuerfa cen- fere. Dl s c ed e r e a perfona , id eft, immutare perfonam. Modefl.de vfuf.LTitio.Vlusfrudus inutiliter iega- ri intelligitur,in id tempus videlicet coilatus,quo a perfona fua difcedere incipit.Spieg.Prat. Di s c e P T a r E, eft ambigere, contendereque, vt in iudicio fieri folet. Hinc diTceptacio , accufatoris Sc patroni contentio:& difceptator pro iudice & arbi- ,tro a Iurifcoff.accipitur, qui litem Sc controucrfiam dirimit & componit, L3.ff.de recept. Pro diiudicare, cognofcere,apud Cic.quum ait lex,Bella difceptan- do,accipiendum.Spieg. Disceptar E,idem reipfa fignificat, quod difputa- re aliqua‘mrem in oranem partem , quo magis tan¬ dem verum cognofcatur , Mit (treitigen VVonem er- kvaren. l)i ščep tare, frequentatiuu eft tanquam a difte- pio, ir e. V on emander ^wwe , w.Siquidem adionum re- mediis,quibus homines inter fe difceptant apud iu- dicem , vnufquifque ius fuum retinet,velut foepe abalieno diftindum , audoreDoin. Oldendorp. Disceptat arbiter inter litigantes. Etlitigantes ciuilibus adionibus difceptant de caufa , de domi- nio.Briffexff.dc C. Disceptare pro arbitrari, iudicare , erkennen , vr~ theilcn.lnde difceptator,& difceptare controucrfias; item,libera difceptatio,id eft, cognitio, qucefecun- - dum confcientiam fit.Spieg. Di s c e p t At 1 o,pro cognkione ac iudicio,l.cum hi, ,B, 5 .fi cui.16.de tranfad. Hot. Jo 1 ) 1 SCePTATi o,caufa, lis, contentio , controuerfla. Paulus l.Nefennius,de oegot.geft.Hsec difceptatio, . ait>in fadum conftitit. Sic enim legendum,& non, vtvulgata lediohabet,ln fado confiftit.Spie. jjiscep tat OR,rciacfententia: moderator,Cic.qui iudicis arbitrive munere fungitur.Vlpian.l.j.Jf.i.ft) de arhit. Quoniam non deberent decipi, qui eum quafi virum bonnm difcept.atorem inter fe elege- runt-Ciccr. ad Sulpitium lib.13.ep.27.Vt omnibus in rebus & quae in aliquam controucrfiam vocaren- tur,te ar'bitro:&,quod commodo tuo fieri poflftt, te difcepratore vterentur.Difceptatorem non eum vo- camus qui litigat ,fed indicem vel arbitrum,qui de re cognofcit-Afinius PoIiio.lib.J.c.vlr. Si Csfar ex omnibus morralibus qui fint ac fuerint, poffet huic caufts difceptator legi, non quifquam te potius no- his optandus fuit.Curtolib.Adacrf. 2. cap. 27. vide ieg.i.ii.C.neliceat potent.l.3. Codic. de pedan.iuch pr.l^.Ced.famii.crc.l.iA.prin.C.dt ittdic.i.7. C.ybi CAuf.ftfc. 7° ~ V “f Discernere rem forte,l.dc iudlc. D1 s c ž r e proprie eft,rem ignotam affequi, q no ^ Ye j ineditando fit,vel alio docente.Pomp.lurifc.difctdi ftudium , vnam optimam viuendi rationemexifti. mab^t, eamque in odauum & feptuagefimumjti. tis annum perduxit t Memor memorabilis illi us vo- cis>quam dixifle fertur Saluius Iulianus,cognomc'to Seucrus^origine Mediolanefis lurifperit. CP ' 1 VVtftt Ci’ Til črto p aTŠfta , 'ro&pfjgM'/ n' (lv\up>ti kJ cft,HaLvertente,Etfl aiterumpedemintumuloha- berem,non pigeret aliquid addifccre. Extatap u i Pompcnium in 1. *pud luiian. de fideicomm.librt, Spiegelius. Di s c e r e , id eft, rcfcifcere,cognofcere, 1.1, Codie rempor. Discessio fieri dicebatur, eum ir. diuerfasfentjn- tias fenatores ibant,cum is magiftratus, qui fenatj coegerat, Patres Conlc.iubebatfurgere,&inhanc auc iilam fententiam tranfire. Prat. Vcuntur hoc verbo Cic.lib.i.Epifhad Lentuluraoc Philip.4.^, Plin,lib .2.Epift.ad Arrian.dc libro o.Epift.adArifl, Suct.in Tibcr.cap.31.Et Tacit.iib.^.&libd^Gcllics lib.3.c.i8.& lib.i4.C.7.Briff. Hinc diceflionemface^ re.Cicer. ^lSCiiiiVM pro diuortio Screpudioinl.S.fF.decapr, Sc poft. I.ii. ir.vlt.ff.de adulter.& apuaMartial. lil), 10.Epigram.'O e ea,qua2 a marito praetore defignato fumptuum futurorum metu diuerternt,Difcidium, ait,non eft hoCjProculeia-.lucrum eft.Prar, Di s Cfjorbes argentei. Difci duo apud Iurifconf.titul, Depofiti-l.26.jT.fin. Iul. Pollux difeum ait eRevas latum ad portandas carnes anturr. Disciec Ti nominantur, quiiunt mollcs,ignaui& militi# inhabiles.Perfius. {onpudet ad morem difchicli viuere^ret, Et liuius lib.7.belii Puiiici,Diftri&isgla 1 .fin.in princ. C.de fac ro- fan.ecclefil.17.fi. C.de aduoc.diuerfiiudicio. Di sc ret v m, diftinftumj.difcretis, C.quiteftam. face.poff. Eftečlus fententia? pro virilibus portioni- bus diferetus eft,l.i C.fi piures vna fenten. cond. Di s cr e t 1 o N e s, diuifiones patrimomorum inter confortes.Feft.lL4. vide difortiones. D1 s c R1 M E n a diTcerno venit:, quod alias diuido fi- gnat.Si 1 priori deducas, certamen Sc periculum fi~ gnificabit; (i i pofteriori , diuifionem ac diflercn- dam.Drofseus in meihodo iuris. Di sc v s . Vide fupra.Diici. Discvssionhs apud Firmiciim li.4. Mathef.c.13. Scluftinianus NouelL. 148. Difcuflioncs vocat,qu3e tf)yjueu '■Ac&^cf.ziv etcT»j%77 yji t' (iuhm rrf.med. C-de iuda?. Di s c v t er E) id eft,curare.Gotho£ 4 d L1.C0.de ra tiocp. operam. Di sev Teke matrimonium, apudPaulum in leg. z. de don.inter vir.de vxor.pro.difturbare, diflolue- re.Prat. D 1 s e r t v s idem quod eloquens ; difertiftimus, ide (juod eiequentitfiinus* 1. petitionem virorum difer- tiifimorum,C.de Aduoc. diuerfiiud.& l.petitiones, C.de Aduocat.diuerf.iudic.lo. Bello.Etymol. Sed Cicero difertum ab eloquente feparat, inquiens,eu 5 ° efle difertum, qui poteft fatis acute atque dilucide apud mediocres homines ex quadam communi opi- nione dicerc.Eloquentem vero, qui mirabilius atq; niagnificcntius augcrc poteft , atque orftare qua? vult, omnefqu£ omniutirrerum , qute ad dicendum pertinent, fontes animo atque memoria continet. Drofasus in methodo iuris. DiSertiones vel potius difortiones patrimon. vide difortiones. Di s I v n c t 1 in iure ciuili appellantur qui re, non , vprbi« rnniirnfii fnnr. Briff. S 66 verbis coniunfti funt. Briff, Dl S1 v n c t 1 m Sc coniunčHm, aduerfantur, 1 . vnica, iF.in his itaque,C. 4 e caduc.tollen. Difiun&im au- tem fignificat,fep 4 ratim.RrifTon. Disivnctos Ipftinian. appellat eos,qui non vno verborum comp!exu coniunfti funt,etiamfi propter eiufdcm rei Corhmunionem,re coniunfti videatur, Sc a noftris lurifconfultis aliquando eo no mine ap- pellentur coniunfti.Balduin. tit. delegatis. Ds s 1 v n c t 1 o fecundum Ciceronem eft^eum eo- 170 irum, de quibus dicimusauc vmmque abt viium- quodque certo cociuditu? Verbo.In futntna, diftun- čiio eft,quat deiungit fenfum & verba,vt traditBar. in l.i.ftde condift.6edemonft.Aliquandotamever- ba deiungit tantum* fed fenfum non deiungit : vt a ut doraum a ut habitatio^em dabis: verba deiun- čla funt#vt quf fint diuerfa,fed fenfus idem ne c de- iunčius.BreciiaeuSjl.h^c verba,de verb.6c rer.fign. Di$ivNCTiorfEMex contrariis Cicero vocar pro- pofi:ionem,quam vocant de difiundo extremo,cu- ius partes funt termini c,ontradičtorij. Aut viuet Hermachus>aut non viuet.Horumduorum necefla- ritim eft alteru efTeicum oznne (vt ait Cicero) quod it a dif?un citur, quod fub alternatione reiinqiatur, leg. 25.. C quando dies ieg.ced.Ieg.51.78.de cond. 5cdemonft= Briff. _ . . Di s 1 v N c T1 v a ccnditio,qu£ fub diftundione con- cipiturJ.63.fF.de verb.figo.BrifF DiSIvncti va pritcis erat,quod noftris aleernati« uaj.coniunftionem, de verb.fign.Prat. 'Disivncta pro coniunftis fsepe ponuntur I. 5?* & de verb.fign.Briff. Disivnctivvm eft, veluti ciim dicitnus : aut dies eft: aut nox: quorum polito altero, neceffe eft tolU aiterumfttem iublato altero,poni alterutn, L124.de verbor.fign. Briflon. Ita fimili figura-tione verbura poteft cflfc fubdifiunčtiuum. Subdifiuačtiuoru aute duo funt genera : vnilm quando ex p r ar po (i tis fini- bus ita non poteft vtrunque effe, vt poffit neutrum efte,veluti cum dicimus,aut Rdet,aut ambulat. Nit vt nemo poteft fimul vtrunque facere , ita aliquis poteft neutrum; veluti is qui accumbittalterius ge- neris eft,quando ex praepofltis finibus ita non poteft .neutrum cffe, vt poifit vtrunque efle : orane animal autfacit, autpatitur: Nullum eft enim, quod nec faciat,nec patiatur: aut poteft fimul Sc facere Sc pa- ti,vt Proculus de verborum fign. Maffteus,cui adde l.Sc ille aut ille, de verb. % n * .. .. DiseR ti ones autore Fefto dicunrur diuifiones Patrimoniorum in ter Confortes.Solentque ita fieri difortiones,vt imprimis coerceretur coraraune Pa- trimonium,ac deinde cieretur. Id enim hisverbis e R c tv m citumque legum Ro. tabulis contineri y & in iis erdurp a Coercendojcitum a Ciendo difti cfle teftaturidem Feftus. Eoque accedere videtuč illud Se lilij in 8.AEneid. vt eft iure Erčto non cito* id eft,patrimonio vel hsereditate coercita non diui- fa.Ita enim arbitror eum locum cx Fefto fupplenda effe. Siquidem ante coerceri futdu^is examin.atif- que fingulorum confortium rationibus hsredua- tem oportebat, quam ea cieretur , hoc eft, in certas iuftafque portiones diuideretur.R^uard.leg.in am- biguis,5F.quoties aequitatem, fF de regulis iur. vide fupra Difcreiiones. Di s? ar beneficiumJ.j.C.de bon.mater.caufa^l.i.C* quib. ad libert. Dispendia dicuntur damna Sc detrimenta, vt di- fpendia litium, c.difpendia,de refcript.lib.6. Etdi- fpc-ndiofa dicitur litium prorogatio, id eft, damno- la. Cie. difpendiofam, de iudic. Dicitur autem di- fpendium ideo, quod in difpendendo folet minus fieri, V arro L5.de Hng.lar. Di £s ATA 3 expenf3 <> c.openfata.Hotom 4 exfefto^ E e 40 16 J I> ANTE DispEKSitn femus appellatm*,qui familis ra¬ tiones difp;cnfat.peculiiq^idmiififtrationeh£bet, L 51.K6V.Cde folut.Li.in nn.prin.ff.de- aur.argen.1.66. 1 . 2G3.ff.de verbo.fign.Marcus Tullius m Kortenfio, reference Nonio in verbo j£ra.Quid tUjimjuamVc- les, c um rationem a difpenfatore aecipis (lic enim legendum cenfso.) Si sra fingula prohafti ,fumma qu3e ex. bis confecla fit,non proJ>are. ? Quintilian.lib. fe.c.4.Difpenfarori,qui ciim ad reli q 11 a non refpon- . d.eret,dicebat fiibinde,non comedi. ita & idem,feu 10 quis ali tis eft Qjiiniiiia..Qeciarnatio.353.Difpenfato- rem fupra rationes poficum .efte aic. Saeton. in Ve - fpafiano: Admonente difpenfatore quemadmodum fu nimam ra ti o n ib us vellet inferri,&c. Per diipen- fatores itaque olim nomina raciebant,vt apparet eX L vit. iT.fi t nter.ff de verb.or. oblig.Idem Quin ti lian. d.eciamatio,34$.Sati$ nt.vobis o diuites hoc veftras difpenfare fominas, quon per difpenfatores foene- ratis.Vnde Theod.in V.re&eAnftk.rnanda.Dftpen- fatorem deHnic amrkucc « huf&ve.Čftt id oug- 2 o 7 iy^^/jjf,in.i 6 eft,feruum qui pecunias domini fo- lepfeenori dare.Harmen.eod.Ioc.eod.rnodo deiinit. Kot.Dilpenfatorcs vero-dičdos,qnibus pecuniarum a.dmmiftratio sredica effer$ipfa ndmmis notatio ar- guit ,.quam ab anriquo pendenda? pecuniss modo? Varro li.4.1ing.Lat.Pomp.& Iftd.deducunt. ldeoq; qui prinčjpum pecunias curant, thefaurorumque adminiftrationem gerunt,in conftitutionibus di¬ fpenfatores appellantur,l.i. C.(i aduerf.fifcum,ocC. Theod.de his,qui cum difpenftcontrah. Briti'. $;> J) is p ensat OR, aftor, fer.uus,qui rationes domini adminiftrat,& peenniam difpcnfat, Hatom.v* Go- thofi^d lV2.pr.de foliit. Pi s p ensat 1 o,id eft,alimenta,Bredi in autH. Ncr- uiftime,C,de admin.tut. Bi s p,e n s at 1 o apud Pontidcios ( fic a Specu. in tic.de difp.enfationibus deiinitur,) eft iuris pro.uida relaxatiojfen aeceftitate.penfata. Vel (ic, Eft rigoris iuris per eum,aff quem fpedat, canonice faeta rela-. xatio, cap. niti rigor. i.quxftione 7. 4 ° plerumcjue accipitur pro iuris declaratior.e,vt in c. Quintauallisjextra de iureiur 5 do,Ioannes Andreas iignidcare^etiam fcrib.it quandam communem me- furarionem ad tinguia^^ vide Hoftienfem in Sum- ma.Prateius. Bi s p E RiR e negotia, L 5. ff. de objig. Bi s p b r t i R,£.jid eft,viftonem facercd^r. Bfgeft.de vfufruft. Djspicibt iudeXjlii.G.arbit.tut.B'ritibn. Dipicet meritOjl.p. 6\Neratius,ff.famil.ercifc. Dl s P o S1 ti o, orainatio, in conftitutionibus & in noticia Imperij Roman, eft adminiftratio & cura. Prat, B? s p o S1 t i on v m ferinium quoddam memora- tur in I.5.& leg.4.& 1. 11.C0.de pr©xim* facr.fcrin.li- bro 12. Etdilpolitionum Comes in LB. Cod.eodem titulo. Vnde emendandam efte leg,4. eodem titulo fuccurrit, in qua Comitiuam primi difpofitionum pro Comitiuam primam difpoutionum , leeitur. BriiTon. £0 Bi s P o S1 n o-N E m , generalem efTe voliint Innoc, Hoftien.cC Panorm.qu2e in-toto genere : Specialem autcm,quse in vnafpecie verincatur.Spieg, Bi s p g s i ti V e narrata- qu«e dicantur , vide in di- čtione, cnunciative. Spieg. Bi s p e r q,.E r e, id eft,foluere,I.28.ft.Cod^ nupt, Bre- aer. Lexicon. B1 s f v n g o eft i verbo pungo ; difpungerc eft . quaft punčto difcernere , ac diftinguere. Germani dicuntV/> T{cehnung beftechen , hoc eft,rationem pun- 7© diliuqgere 5 ac qaaii diftinguere, feu difpunge* re, Gmd.de verborum ftg.ad prir, n\\,& Dl s p vn G e r E, eft expungere , fen tranfuerfoedi- mo rationem caBcdiare,de verb.figpj.copofcere, Difpungere,inquit > eft conferre accepta &data:& ? ;i ea collatione (vt sit Accurf.) canceilare quodeft redditum.Hinc Difpunčtio, ipfarationis rancella- tura.Vlp.I.cum plures,de bon.aut.ludic.pof.Anre. cognitio J inquit 5 & difp.unftio concedendafitčredi. tori.Nebriff. DiSpvnctae rationesiveleKpunftsd.i^.fin.aedi. uerfts tefnponbdeg.penultraia,de admin^erurnad cinit.pert. BriiTon. D1 s p., v n G e r e ratianes,eft computum.vt vubodi- ckur, examinare.Papinian.de verb.iign.i)ifp un »*. re,eft conferre accepra & data. Itetn alibi: Percun- ^andas atque examinandas rationes.& diTpun^v das atque difcutiendas.Et iterum alibi: VtruHi ib na el, an etiam ff piusrecognitio &difpun&ioconce- denda (it creditori.Bnd^us.Spieg, vide Goth.ad I,. 56.princ.de vtrbdfgn. Di s p v t a r e a dis,& puto J are,quafi'verBorL'inagi, tatione prorfus puram facers. Proprie enimdilpu* tare eft Puram fscere.Per traftationemautem^čtn aliquam hinc inde collectis rationibus agicare,\t v-eritas tandem cognofcatur.OIdeadorpius. Di S P v T A r e rationem cum alicpio, T^cbenfchift tu leutcr,i.Quod & deputare rationem dicimus.Plaut. in Aulul.dixit: ALs pctitur^.putaturratiocumar- gentario.Vbi difpurata eft ratiocum argfntario,e» tiam plus ipfius debet argentario. 01dendo ; p, Prat. Dl s p,v tanbvm eft fobrie in vtramnue parteir, o.uafi conferendo alicuius rei fententias-.vt Marcel' rus in l.i.£\Accufationem,ff.ad S.C.Turpil.Vlpii, in l.i. jf.qu2efitum eft,ff.quor. legato. Olden: Dispvtatiohhm fori accipit Poinpon.inl.il de orig.iur.pro ad pl kation e legum ad commodita- tem iit ipub. .cuius negotiadn foto rraftari foler.v Dicimus enim in- foro difputare^iicutjVtiforoD'- feruire forc.Oldcn. D i s p v t A t 1 o n E s moderate exercitij yice adb beri debent,more veteris fchoie Socratics.Siccnia obferuabatuT^t cum alter dixifiet,qiiod ve!let,a!. ter contradiceret modefte : in hoc rantum differen- tesj quo magis inutftigaretur veritas, &diuerfab mul collata,facilius intelligerentur. Dis-p v T at 10 autemDoftorum immodicaquant. nocear,ex ipfo vftt forenft coiligere licet:quum.n ob aiiam caufam lites ftan-t immortales,qaamq.uce cuilibet cauftdicus calumni? fu^ pjtrociniumhc=- le adfequitur ex repugnantibus eorum fementiii Vnde Specular.in rit.de exccpt.l.Vifo'qu 3 ndoei ceptip-efcrtj Vbertum dicere fohtu/n fu-ilfc:Noefi bonus aduccatus,qui.patitur intra.decemannos li¬ tem conteftari cum tatore vel curatore. O impu- dens verbum!Oldendorp. D 1 s.oyis 1 Tionem vocabnnt antiqni iudicium per opiniones (vt nune lo,quimur) cumopinionem vel fententiam omn.es rogantur.Bud^jn l.poftcr^e orig. /ur. Spieg. Difqu!titio huius rei iudicis eft. Brifl;ex ff. Di s s e r e r r, air Alciatus, niEil aliud eft,quanid 3 * re & fpecialiter fententiam- fuam exprimere, Spieg... Di s s idi v-.m ^ inter.virum & vx©rem ditrortium efl Teren.in Ar5dria,vaieat, qui internes diftidiaque’ rimt.Idem.in Hecyra. Nibil mali ed,quodftdff- dio dignum. Adde Brechitum I.inter diuortiam,io tit.de verb.čc rer.ftgnif. Papin.ad !.Iul. deadulrJ* miles. Qu»re,inqLiit, an caufasi diffidij prsHitd? videar .Nebriff.Spieg. DjssiUV Dl s s i m v t&R s pro conniuere >in l.diuus,de offic. prajfid.aliter dixit Paulus, Diftimulare de fua co-n- ditione,in 1.4.quib«ad libmat.proclama.non licet. Spieg. Di s s-1' p a R e sdificium , pro difturbare & demoliri, L3.jf.pen.fF.de incend.ruina. Brifi. Di s si p ar e bona,l.j,C.de podlim.reuerf. id eft, di« iapidare.Briilon. OrS i o ci a tv-m marrimoniuto} t2j.jf.r. prifioip.Ce ad legem iuliam de adulcer. leg.14.C.de nuptiis,id o l ut u m J 3 r i ffo n. Di s 5 o 1 v r a negligentia,leg.23.Cmand.qu^ alias fupina,&lata.Cicero diflolutmn hominem in re fa- miliarivocat negiigentem , & parum circumipe- &um,Colicitumque patretnfamilias. Briflon. Dissolvtio eft>qus coniundionibus verberume medio fublatis, partibus fepapatis eftertur, hoc mo¬ do : Gere morem parer.tbpare cognatis, obtempera iegibus. Spie D A K f E 1 . 87® m us , pro diflblui, totti, £. Itettt Is eu» .Tnftit. quib. . mod.tollat.obl.l.$.jf.is quoque, fF.de obligat. & a& a ^n«jf.is qui vina.fF.de ad.empt.BniTon. Distrahere rationes, id eft, interuertere,eontur- bare, auertere. Hinc a&io diftrahendis rationibus, qua: hamedib.dabatur ex leg.u.Tab.contra tabuhs finita turela , in duplum, qui in gerenda tutela pc- cuniam pupiilarem interceperant , vel quam aliam rem papilii abftulerant* auerterant, fubripuerant* hac vera formula : Qupd ex rationibus tutelajpu- pillo abeft.Prateius. Diurahhre rationes fub t it. de adior.e rationibc diftrah. pro eo dicitur , quod eft accufare fraudcm vel culpam tutoris, qui rem ex bonis pupilli abftu- lit,nec proinde retulit in rationes. Vlpianus difpu- idfionem vocat ipfam ravionis .cancellaturam in l.cu plures,fF.de bon.auth.iud.poftid.Oldendorpius. D 1 s t r A h e r e matrimonium , 1.2. fF.de diuort. pr® difToluere,& tolIere.Prat. D1 s"s o l v t o k,S c diftciutrix fcpulchrorum,l.8.jf.2. J0 DistrAher E,id eft,aiienare, in h9.C0.de pra»d.& 3.C.de repud. Di s s o.L vi nauis diciturcum tabul# renguntur,.& . fefoluuntur, 1.38, ff.de legar.j.leg.Sj. jf.facrum, fF.de veibor^obiig.Et Dissolv i ornamentu m, leg_.io.jf.fi maffse, fF. quib„ mod.vfusfr.amitt. Briflon. Di ssoRSjdifiimilis fortis.Auguftimin Grammatrc. Di s tat exceptione doli,id eft,ab exceptione., 1.4-jf. pen.prin.de doli except.Briff. Parerg. ■Dis T r Ano propriejdiuerfe traho, diuido. Teren- 30 tius. - Quod f eo 7 nečfortu:w redeunt, abs te vt dtftrahar. Virgd. li.d. T ur batu aijlrathu cquii -- •Fer tranflationem ponitur pro eo,.quod eft, venac- Te,auuiudiotii cxponere. Origo aut-em vocabuli Tiui-as ex audionibus nata eft, in quibos res propne diuendi & diftrahi dicunturjquianon vni addicun- ■tur,fed pluribus vaiia in loca res emptas afportan- ■ tibus.Hotomannus.Vlpianus in Lcum2.jf.fi vni.ff. 4° de tranfad.Si vni (inquit) pluribufve fundus ad a- ■dimenta fuerit reiidus,velintve cum diftrahere.ne- ccftimere^ do- cidere f Cicero pro-Cecinna. Omnia iudicia aut di- ftrahendarum controuerfiarum , aut puniendorum maleficiorum caufa reperta eflfc. Eodem verbo in eundem fenrum vtitur Sueton.in Iuho ca.78. Prat« BrifT. Di s t r a c t i o,interuerfi0,conturbatiojCutn res pu^ pilli auertitur vel aufertur, I.tutor, fF.de liber. leg„ Nonnunquam eft venditio.Alias ponitur pro dinar tiojin authen.de nupt.jf,nupti3s,& i bi in _gloffcfF.de -diuort.& repud. 1.2.& vide Co.dcfFdc* diitr.pign.& C.de iure deliber.l.i. Videfupra Deftringere.Prar. Di s T R A c t O R e s argeri Iuftinianus in l.a7.ini prin cip.C.de pignor.&hypoth.& in l.vnica,G,negocia- tores ne rnilitem libro. 12,-nonvinauit ees J quos ali j menFarios & argentarios, numularios, & a commit- tandis pecuniis Col^biftasjet/^gc^Mi^Cj&item«^« vocant,quod pecunia fpemu.j. Di s T rac t v s apud Dodores pro refdluti^ne cu® iufcungiie contradus ponitur. Prat. Dj s t ras tvs & contradus dirFerendam eollige ex I.5.C.fi tutor vel curator interuen. Di s t r ibve r e eft fuum cuique tribuerefi.i. ftifam. ercifc. Prat. DiStribvtio quotidiana PontiHciis figniftcat id, quod prsftatur his, quihoris certis interfunt diut- nisc.2.jf.i 0 de State & qu.al.in C!cm. c.vnic. de cie- ric.non refia.li.6.& c.Ucet vobis,de prseben.Prat. Di str iBVTiv.A nomina & eorum vim ponit Eart. iti l.hoc articulis,ft'.de hared.inftit. Dis t ric t h pro prorfus.,omnino, profedo,fic res ft Kabet, 1.7.^.5.rF.dc minor. aliqusndo ftgnificat pra>- cifejpreefrade, reftridemdigiofe.leg.ijmr.de procur« Prat. DiS t riCt b , hoc eft, valde ftrrngendo aeitiinitalt« do : metaphora fcilicet a giadiatoribus trada , qui contra aduerfarium fuifm enfem ftringuntid eft ? nudant. Spieg. Dis t ric t vs fiue diftridio eft coercendi'poteftas,|i- uc iurifdidi©, qu* magiftratui cum imperio mixt® intra čeme regionis ac territorij. fines con cedit ur. ;Hinc lib.feud.i.tit.5.jf.4.fi quis'feudum'čXfra cur^ tem detinuerit,& dominus diftridum habuerir,6tCo & hb. 2 .tit. 54 - Qui aliodiumvendiderit,dlftfidufft & iunfdi&ioneci Imperatoris vendere non prc« Ec 2 $p t D A ib.mat.FjiSiatttefi autema diftringendo, quod in li- bris feubarum pro coerceo fepe fumitur : vt in ca- pitul.Caroii Magni. A miniftris Reip.diftriai, fex folidis componant.Interdum pro territorio vfurpa- tur.Ant.Flor.hiftor.parte j.titu.io.c.S.iT.ij.Ciuitas Florentia triginta millia hominum in fe contine- bat aptos ad arma,&diftndhis eius feptuaginta mil¬ ita. Prateins. Di s T r i c r v s vocabulum , aučlore Alciato , apud antiquorum neminem reperitur. Spiegelius in Li- gurinum annotans refert qnatuor nomina eiufdem intellefius.Territorium: Comitatum,diftri&um, & diotcefim.Verum quam rede,viderit ille.Diftriftus enim eft,Iocus iurifdičtione muniteis, intra aue ho- mines diftringuntur,& dicitur a diftringendo,ficut territorium a terrc-ndo, vt habetur in cap. vbi peri- culum^.porroftun&a glof.in vcrb.territorio,de e- Ied.in 6.& notat Abbas in confilio ic .nu.i.volum. l.Et Corn.in confilio i87.volurn.4.&fecundum Fe- linnm in ca.Rodulphus, nu.31.de refcript.Diftriftus zc eft laicorum & clericorum, fied dioecefis cbricorum tantum,& vbicunque quis diftringendi. ftueterre- di habet poteftatem , ille locus dicitur de diftriftu, ' /i: t c territorio, vt refert Decius in confii. 534. nu.7. voium.4 & inl.fi.n1n13.fEde iurifdiff.omn.iud. Vel diftrift6s,vt vult Aretinus in confil.77.num.4.pro¬ prie eft domininm vel territorium ciuitati in fub- ieftionesn accedens vitra fines fimul cum ciuitate ftatutos, intra quos,quidquid eft, vocatur diftriftus vel territoriu,!.fi pupillus^.tcrritorium, ff.de ver- J 3 bcr.fignif.&quicquid denouo ciuitati accrefcit,di- vitur diftrMlus , nifi fub ciditatis nomine conceda- tur.vt per Cynum ftEald.ir, l.etiam, C.de iure dot. & diftriftus eft illud , quod a ciuitate aftualiter di- ftringitur,vt per Žabar.in dem.z.if.fanc, nu.fi.de e- left.Et diftriftus aliquando ponitur pro territorio loči velagrorurr. , & pro iurifdiftione, & idem eft, quod comitatus fecundu Parid.de Put-in vcrb. di- ftriftus,de verb.fignif.& diftriftus & poteftas id-m eft,vt voluit gloff.in tf.rurfus-in verf. poteftate, In- 41 flit.de aftio.tkPariš dePut.in c.1. nu-7.de fi.feu.vel & fecundum Bald.in eonfil.499.nu.5.vol.4. Diftri¬ ftus tripliciter accipitur, videlicet CGuucntionalis. ejuandocaltrum pro fe regit 6t fe alicui ciuitati, ob fui corporis tutelam ftibmittit , finctamen Princi- pis pratiudicio,vt in 1. eft recept um, ff.de iurifdicflio. emn.iudic.& diftriftus priuilegiatus dicitur, quado princeps alicui ciuitati caftrum conceffit ad difhi- ftuir.,vt in l.bumanum.C.de legi. & prsferiptus di¬ ftriftus dicitur,quando imperia & iurifdiftio prat- 50 feribitur in ipfo caftro, l.viros.iunfta gl.in verf. o- mittit.C.de diuerf.otficiali. li.iz. & c. eft contingar, infin.iun&a glof.in verfi.vfl confuetudine,deforo compet.vel vt di cit Bald.confil.4a9. ad euidentiam pr$mittenda,vol,i. Diftriftus eft territeriii, cui iu- rifdiftio ineft,& a comitatu differt, quia comitatus proprie eft ciuitatn,& diftriftus eft dominorum,vel fecunduGeminia.in c.quoniam vt cler.ve! monach. in 4.diftriftus compreheditur fub appeliatione ter- raru damini,& vt traditur per Felin.in d.c.Rodul- 1 v E R s A pars in 1.14. Cod de tranfaft.ideft aduerf), qute tranfadtionis caufa aliquidacceperat, Goth.i- bid.m not. D 1 v b p. s 1 cxitus genera,fexus,id eft,contrarij,Bril, ex ff. Div erS osvm iudicnm. De officio diuerforum iu- dicum ( qui titul us eft 4S. libro primo Cod-) ide®, de officio diuerfae conditionis iudieum , veleli- rius , de diuerfis iudieum officiis. Quorum ril primum , ne matremfamilias in publicum protra- han. Nifi fortailis pro fifcalibus,vd priuatisdebitis in ius vocetur.Nam tune etiam raaterfamiliasiudi- , ceni adibir. Deinde ofticium iudieum eft, viris nu* gni nominis honore debitum habere. Poftrembci' ueant iudices, ne magni fubfellij virosin fubfcri- ptionibus fratres nominent , HegendorphiDusis Exegefi ad fupradiftum titulum.Anchor. Dl VE»s«- poj DivER.S 08 .tVKt Accarftut in Ij.Digeft.in quibu$ caufis pignor. rede fie interpretarur, Statio in qua diuerfi generis merces afferuntur. Aliis iocis diuer- forium eft mercenarium hofpitium , que ex kinere aliquantifper commorsndi caufa diuertimus noti non habitandi: vnde iilud Cicer.in Caton. Ex ifta vira fic difcedo tanquam ex hofpitio: non tanquam ex domo. Commorandi enim natura diuerfonu no- bis,non habitandi dedit.Et libro Farni!, v £.Nam & villa čcamccnitas illa commorationis eft,non diuer- ro forij.Hotoman.& Donelius de pignor. Davek t ere dicitur vxor,qua? a viro,cui nupta eft,- diicedit, i.42. ff.de iudicd.5. iT.fi cum. ff. dc doli ex- cepd.27.iT.fi eum marituSj ft.ad i.Aquih Di v e R t e R e , nuncium remittere, dirimere matri- monium,R > epudiarc vxorem, Nucium mittere,Ma- trimonium foluere,l.li mulier.iffelut.matriraon. Si mulier diuerterit> & iadicio de dote conteilata re- uerfa fuerit in matritnonium, l.profpeKitj ff Qui Sc a qjibus maftu.l.Si cum dotem,iT. Si maritus. Et ^0 feq.ff eo.tit.Spieg. Adde Brechseum l.Inter diuor- tium,in tit.de verb.&rerum fignif.nu.a. Diuertere aviro,a marito.BrifT.exfF. Divhrtisse non videtur , qua? breuireuerfa eft,!. quicquid, ffdc diuerf.reg. iur. Diues quis dicatur, ponit Bart.in authen.prseterea, C.vnde vir &vxor* Diues non dicitur vxor propter dotem, 1 . Lucius, jf. idem refpondit>ff.admunicip.Prat. Di v 1 fratres,quorum m iure ciuili fžepifllme fit me- tio,fuerunt,Marcus Ailius Antonin.& Verus Com- modus.Marcus enim Antonin. eximiGe dodrinse ac probitatis princeps, hunc Commodum fratrem fuu. ex adoptione Pi; Antonini principis, imperij con- lortem fecit, Sc primi emnium imperatorum , bini regnare ceeperut Anno falutis i63.quos deinde mul- tifunt imitati,adeo vt terni nonnunquam impera- rent. Sed Marcus,Commodo non multo poft mor- tuo,cum filio Commodo imperauit,homine peflimi ingenij,& omnibus incosimodo,01dendorpius. .D iv os lurifcoif. appella.nt Imperatores, qui poft o- 4 ^ bitum in Deos relati erant ea SmSzoettOii folennita- te,quam Herodianus U.3. defcribit,poftquam & te¬ pla eis conftrui,ac facerdotes dcfodales creari,&lu- di deriomnefque diui.honores decerni folebantu vtcx Taciro,Suetonio,Spartiano,CapiroIino vide¬ li poteft: BrifTon, Papias vero Tcribit eo diuos vo- cari, quod fint qoafi cceleftes , quam verbi notatio- nem admittere, Sc pium, & Chriftianum magis eft. Keliqua vide infra in verbo, Diuos olim. Bivider E,pro partirfvtcum lurifconf. inquitjdc 5° verb. obl. Stipulationes non diuiduntur. Loquitur enim non de diuifione/ed partkione, atque earum rerum,quas partitionem non recipiunt: quales funt res imperfed£,vfus,habkatio,iter t adus,profpedu-s, dcftillicidium, quafi dommium , quas perftringit Bart.in b 3 .ir.ex pluribus,in fi.de acquir.pOif.Quod &Appellus indicat.Spieg. Divi d e r E^pecunian^ueinterfe partiri.Martianus Lcollegia,Čde coileg.& corporib. Sed petmittirur •cis,inquir,pecunias communes (fi quas habep.t) di- ^0 uidere,pccuniamqueinterfepartiri. Spieg. fol.151. in charceta. D 1 v 1D E R 'e cequa lance..vide 1 .23 iT.i. C.de leg. Di- uidere viritim Sc ex squis partibus ? l.dicit conftitu- tio. Cede incert.perfon. Di v 1 de R£,ad diuifionem fing 11 lorum.ciuium Iega. Eoque fenfu diuifores ctiam vifus eft acce- piffe idem Ciccro,quum fic Epift. lib-i. ad Atticum; fcriberet. Coniul autem iile deterioris hiftrionis (i= miliš fufcepilfe negotium dicitur,& dorni diuiFores habere: fed Senatu&onfulta duo iam rada funt o- diofa,quod in confulem fada putastur, Sc Domiti® poftulante:vnum,vt apud magiftratus inquiri lice- ret, alterum , cuiufmodi diuifores haberent contra, R.empabl. His addatur iliud Suetonij inAuguftc^ C. Očtauius pater a principio statis, Sc re & exifti- matione magna fuit:vt mirer equidem hunc quoqž a nonnullis argentarium, atque eriam inter diuifo¬ res , operafquc campeftres proditum. Hxc Sueib-- nius,haud dubie per operas campeftres, eos intellu gen«, qui calatis in campum Martium comitiis, ali« quo minifterio pubiico fungebantur.Diuifores pc- «uniam populo viritim ditadebant, finguii in fuat tnbu » Sc alio nomine magiftri curiarum appcllan- tur,vt idem Afconius audor eft. De quibus fic I®~ quicurin Aulularia Plautinus EuciiOo nojitr noftra qui eft magifter curia, Viuidcre ur gen ti dixit nummos in viros. Id fiege relinqtiOy & non peto^emttes Ulica Me fu(i>iccntur čredo babere aurum domL ‘Iftar/i non eft verifimile hominem pavperern ‘Takzillumparttutnfacera quin nurnnmm.petAt* Et paulo poft: -— quifqu- puloquc iaterdum, die natalis,qug viuentibus fue- rat celeberrima atque honorata,parentaliorumque -cempore fingulis annis dari teftamento cauebant.l d cum quidam,23. ff.de annuis leg.Harum diuifionum etiam meminit Paulus lurifconfultus in eifdem pandedis, fub titul, de legatis 1. L125. Huiufmodi diuifiones a viuentibus etiam istitif gratia dari confueuiflcjnon eft ambigendum. Dabant antiqui diuifiones nedum Decurionibus,vt cognofcitur ex pridem relata inferiptione, fed etiam eorum libc- ris,inter catera diuifiones panis Sc vini;Maior3giu£ Mifcel.li.2.c .2. Di v 1 d e r e fententiam. Afconius,Quum aliquis in dicenda fententia duas plurefve res eompleditur, e.f fi nonomnes probantur, poftulatur vt diuidar* id eft , vt de rebus lingulis referatur feorfum, quo pars vna,fi vifum fuerit^repudietur^ altera recepta. Cic.pro Milone-.Diuifa fententia eft,poftuiante ne- fcio quo (nihiLn.necefte eft,meomniu flagitia pro- ferre)fic jreliqua audoritas Senatus empta intercef- iione fublava eft.Sic Sextus Popeius.Numera Sena- £u (ait) qui vis Senator confuih, quu impedimento) vult effe, q«u?minus faciat S.C. poftulatque vtaut res quf afferantur, diuidantur: aut fimul confulan« ^urjaat fi tet nen fint qu 0 -nuoieac liceac Ee 3 D ANTE L §75 DANTE I. tcribi S.C.expe&erar.Hototn.Prat. Pl v i d v v m eft, quod duucli poteft in partes ali eftečlu iuris fcparatas.lndiuidutrm eft .>quod diuidi sso n poteft in partes , quolibet iuriš efte&u fepara- tas. Hsec dcfcriptio deducitur a eaufa finali, fen ab effc&u diuiftonis.Nam verbum diuidere,in hac ma- teria accipitur politicos & ciuiliter, vt negotiis ho- aainum deferuiatftcilicet, quoties occurrit qu-?ftio> vtrum aliquid ad‘cjuirijvelretineri,vcl alienari pob jo lit pro parte : an vero non nift totius commercium admittat, Siue quseratur de rebus corporalibus,fiue de rebus incorporalibus 5 Siue icem de obligatione vel ačfione, aut folutione diuidenda 3 vel non diui- denda.In his enim toturn ius conftftit, & per conie- cjuens totus effečtus diuidui & indiuidub l.fin. f£de leg.i.f£de ftatu hominunijiun&otitul.Inftit. de re¬ bus corporalibus & incorporalibus.Prat. Pi v i d v v m Romani legiftdtores (ignificare fo- lent his aut (imilibus vcrbis :Partivm p r a £- 20 Stationb-m Reciper E > 1 . 2 . in princ.ff.de-ver. ©bi.A S I N G V L I S HAERBDlBVS Dl VISIM C O N S E Ojr I: Pr o parte phtijAdmitti P A r t i s. E x E c v,r ione m, leg-in exccutione,fK co.tit.Pro parte adquiri:Propa;t'€ retkieri:Pro par te remitti, l.pro parte,ft' de feruitutibi 1. vnus ex fo- ciis,f£ de feruitut-prsedruftic. A communione dece- dere,fcilicet rerum particularium, vt in titulis ft. ot €o Communi diuidundo. Familiam ercilcere, hoc eft,hjereditatem diuidere,feu rerum vniuer(it 3 tem,,* v.t in titulis f£&Co.Famil.ercifc.Ad ftgaificandum vero indiuiduum has appellationes accommodant Jurilconfulti; Partium pr^ftationem nonrecipere: Ni/i totum detusftipulationi fatis non beri: In fo- Jidum teneri,1.2.in prin.Et jf.i.fF.de verb.oblig.Ab ©mnibus hsredibus commirti pcenam. In iolidum j)ecca?i;vra?ftari:!n folidum agi;totum dari,d,i.In executio- ©e. Ex his atque idgenus aliis appellationibus in- tclligi poteft,quomodo in hac materia lit accipien- dum diuiduum & indiuiduum, nempe quod diuidi' poteft,vt diuidi non poteft in partes,iuris efte&u fc- paratas,vt in $.pra?cedenti di-ctum.Olden. Prat. Pividv v. in diuiduum duplici ratione dicitur: Natura videlicet &lege. Natura, id diuiduum ap- pelloj quod hominis fačlo in partes diicretas, fepa- jatafque,fecari & diuidi poteft,vt fundus.,homo,ve- ali$e denique res corporales innumerabiles,!. i,,#\quaedam,fF.de rer.diuif. l.ftquis duas, jf.ft quis parrem,ft!com.prsdio. & l«quod in rerum, jf.ft quis 50 poft.ftide legat.2. In homine tamen. carteriioue rc<* bus animatisjafon & pofteriores in I.2.3F.& har-um, #de verb.oblig. hoe non admittunt, quod earu re- rum dimfiofubiečfum omninocornimpat, 1.rerum mmura^fflde .vfuc 3 p.c;ad&rce,de prsefump.Sed eo- fum fententiam ipfe non facile probauerim, fi qui- dem hac ratione attenta,cx corporeis rebus paucif- foi effent,qute fečtione admitterent. Na & Kanit, veftis.liber, hifque fimiles, in partes pratfertim mi- nutas fine fubiefli deftniftione feparari nequeunt, illad fcio homincm,muIu, e*reraque animantia, in partes commode diuidi non pofle, Jf.eadem,in fi.de cific.iud.in Inft. Verum h$c commoduas vel inco- moditas,in.diuiduo/ec.andum naturam minime at- tenditur,fed id confideratur { 10013 X 3^30 res corpo- aea fit,atque ita adualiter diuidi po,-dit>d. jT.quatd3, & d. jT.fi qnis parte, quod & in homine ipfum cade- re probat d.ca.afferte. de prsfumpt. Quibus confir- matur prima doclrina, in hac materia omnesres *orporaies natura diuidus funt,d.l.quod in reru,jT. -g fi quis poft.fK de legat.i.a qua folum punčlu excipit ' P «tiSelIapenicen.qui ta parunseftiVt tametlicer. poreus fit, partes non feripiat.Eft enim (mttfius |3si fi mauis punaum,vt Mathcmatici docent,quodob incomprehenfibilem fui breuitate, in partes diuidi non poteft, nec ipfum pars aliqua,fed tantnmmodo lignit effe dicatur,protrad!:u,vt Euclides feribit,li. srcam conficiens.Veru hoc esemplu non mihivaldj videtur ad rem pertinere, Siquidem ponftum liett ex fe faciat cerpora,non tamer. ipfumcotpuifit.Es coftat ineptos effe,& ridiculos ex recentiorib.quof- dam,licct alioqui mults audoritatis, tjuiin 1,4,^ Cato.flčde verb.obl.fcriptu reliqHerut,punftunos' mmquam diuidi,veluti cil adeo magnus,vtinpai. tes deduci & fecari podit,Bartoli verbaineSfen. fum contorquentes,dum in l.fi cui.lioctat.traditres cmnes in vmuerfum, ex philofophoru fentintiadn infinitas partes diuifibiles effe.Bnnftus enimelivt ,l.i.C.fi ccrt.pet.l.pro h^reditariis,C. debt= red. a ft. Quod magis coiiderato effeSuadii)ifnj®i $ 7 7 B _ A K qua s ure ipfo.tca q«3! X.faW.ercifc .Poderado pri- ma illius coftitutionis verba,Ha;c qu# in nominib. Non.n. dixit nomina diuidi,fcd ea'qux funt in no- ,minibus:cu ius in fe nullam recipiat diuifioncmj.i. 5f.ff.de rer.diuif. Exliis intelligis quoq: indiuidua ad fedionem intetledualem relataillud effe, quod in partes pro indiuifo confcindi non poteft, vt in feruitutibus,quas diuifionem non recipere manife- {lura eftft.ftipu lat.no diuidutur,& 1.2. jf.&haru, fF. ^ de verb.ebl.l.fideicommifta, jf.pen.ffde leg.j.l.pro parte, ff.de fcruit.adeo yt ne« per iegem quidem eas diuidi pofle,lulias Paul.cHcat.l.hsredes^.an ea.ff fjmil.erc.cuius rei rationem attingemus infra.H$c ad fabftantiam obligationis,& reru in ea dedudaru pertinet,in eius autem executione,hoc eft, circa rei debita; petitionem & foiutionem, quatuor caufas I. G.coafiderari volut,quas accurate profequitur VI- pia.per totam l.in execurione,alleg.nonnuquam.n. euenit,vt talis*es in obligationem veniat, qua ere- ditor pro parte peteredtidemq; prseftari pro parte a 20 .debitore p®ftit,vduti fi premifta fit pecirnia cere a* -feu cjuamitas,cU.2.5f.& haru,& d.l.in executione,jf. i. Hoc eft, quod dicere folcmus,quaatitatis obliga¬ tionem diuidua,de quareguh ad focietate icripfi- mus in d.l.ftinulat.non diuidutur.Interdu & fecun- do,cotingit o Emino diuerfnm,vt aiiquid debeatur, quod nec prn parte-peti, nec pro parte folui pof£t. vt feruttuus,oper;£,& Fada,d.l.ftipul.l.Iibenus qui foluendo.ff deoper.liber.Quare fropusteftator £e- iufteritfh3eredes lfnguli, inquit Vlp. infolidu te- 1Q nentur,d.l,in executione,jf.2. &d-i. fideieomnrifFa, Sf.pen.ff de leg.j.t^ua: omnia deferuitutib. fadi 3c operiš in d.I.ftipulanones,pleniffime trajat Coraf. : Quandoq;vero nonnihil pro parte peti poteft,qu od m folutione fedione no admittit.Etenim folui nift totu^nequitjficut in ftipuladone generis & altei na- tiua.d.l.in executione,$\pro parte,alioqui, vt Vlp. ait,in diuerfis rebus rede partes foluerentur, quod debitorfacere no poteft,ne creditor debitu.no ton- ^equatu-r,dndeq; enata celebris illa regula, obliga- 1 tio folutione indiuidua eft,fi contingere ex ea pot, in diuerfis rebus foiutionem fieri.Qua lo.lmol.in 1, fupra iter.jr,ofRciu, ff.de aqu.plu.arc.declarat, pro- cederein obligatione ex hominis difpofitione flue- te,vt in alrernariua, &.generis^d. jf.pro parte, fecus •in ea,qua? deCcedit ex difpofitione legis,vtin catrfa •noxali,in qua cu lex c6ftitnerit,doimnu dando, vel feruu,qui damnfi intulit pro noxa, vel litis aftima- tionem iiberari,tot.tit.f£ G..& in Inilit.de nox.ad.l. miles. 5f.io.ff. de rerud. poterit dominus partem in pecunia,partS iu ferui dominio pr^ftare.Hoc.n.mi- nushabet iniquitatis J ne nimis prsgrauetur inno- cens dominus ex maleficio ferui, l.quoties nihil, ff. de reg.iur. & vulgo dici folet,mitius agi cum lege, qua cu homine,l;Celfus,ff.recep.arb.Hoc tametfl ži¬ to. Ia6& pofteriores recipiant,nfiqua ipfe probaui, ca veru n® fit.dominum pridado parte in quacita- te,parte in feruo,liberari d.jf.oftkHLvbi Bart.leg.fi feruus communis,ffdenox.ad.l.fi cum vno^ ff. fi ex noxa!i caufa agatur,leg.& tantum, 5f.fi feruus.ff.de feru.corrup, Ideoaue nec prxcipua eorum do&rina defendi plscefl afferentium,^ obligatione ex difpo- iitione legis fiuente , in diuerfis rebus partes rede folui.Na & obligationem^rem tradi, ea potiflimum ratione indiuiduam effe condat, ne foiutionem in diuerfis rebus fieri contingat.Barc.in d.Lftipulatio- ■nes non diuiduntur.^.a.Cum.n.fit obiigatio fadijn qua lcx difponit fuccedere obligatione in id quod jtiiereiljl.fi quis ab alio,5f.frnali, S.de re iud. parte \ fandi exfoluta poffet pars,qu3efupeteft, in pecunia 7* ofimerat3prfftari,quod eft d.^.pro parte? TEI. n §7§ quam rem plenius attigit Coraf.ddoc.AcceSere de- ntque poteft, vt ad folidum agi debeat, adferatquc nihilominus folutio partis liberationem, veluti in- quit Vlp.in d.l.in cxeeutione,^.infoHdun),fi contr* hsredes veditoris agere velim,vt rne defendat cotra Titium,qui fundum venditum vult a me eiuncere, hseredibus omnibus, Če in folidum denunciare de- beo.Si tamen fundum euinci contingat,prcportione tantum h^redit3ria finguli tener.tur. Hscmulto clarius obfcurum bitne ttadatum aperiunt, qulm commentitia ilia Dodorum diuifio dicentium , di- uiduum & indiuiduum lege, confiderari triplicitet contračtu, petitione & feiutione. Qu^.dam enim funt cranino,hoc eft,tribus iftis rcfpc&ib.diuiduaj^vt ■obiigatio quaticatis, qu=e pro parte dedirci in cotra- dum,pro parte peti>6c pro gete folui poleti, eo 5f.& harum. Qti^dam on-mitio indiuidua,vt feruitusiqu3£ nec per partes in cotračln veni-re nec pro parte ; peti* nec pro parte prafari poteft,vt d.l.pro pcirte, d.leg, haeredesj^.an ea.ff tam. ctcifc. cutn vulgar. Aliqua, inquiunt, funt contraan diuidua/petiriotre vero Sc folutione indiuidua vt fačla,qu^ principio pro par¬ te in contradum -dedaci poftunt, i.z.jf. prsetereaJfF de aqu.piu.arc.!.!ocus.fdde acquir. pofT. Poitauam autem fuper his lemel contradum eft ,?e'pmes., • : nequepeti,neque prsfftari pofTim»iLl.ftipulari&nes^ & d.leg.m execunone,5f.2. Denique aused di- cuntur dteontradu & obligatione diuta^a, quxtsi- men in folutione fedionem non adr‘tttunt, vt ea qu£ fi pro parte praftaritur., vel proporrionafcnlem commoditatem non adferunt, qm. : - non tam um v- tilitatis pars refpedu partis affert, quantMo torutn, r.efpedu totiusjd.ff.i.vel in diuerfis rebus foltmo” nem tieri contingere poteft, d.5T..pr-o parte* Cotra- fius in 1.vi$,ff.de feruit. Di v iD i t A s ,vide 1 . 8 o.in fin. ff. adl.Falc. vbi tatnea pleriquelegunt diuiduitas , id eft* diuifio, Brili©- nius. Drv is i one k. Facere.>l.vC. commun. diuid.Bono- rum inter filios,1.77.55\euidis, ff.de leg.2/:nter'!iser-e- des,l.l 5 ff.de his qus vt indig.Brilf. Di visi o ne s pro erogarionibus ac diftribufioni- bus , quae lingulis ciuibus ant decurionibus fitinfl Briff ex ff. D1 v 1 n A,loca,l.r.ff de inter dud. D 1 v ina s domus, id eft, Imperatorias, Afciatus In- terpretatvr in Ladiuftrudiones; Cod.de iacr.fand. Ecclef.Spieg. videpaulo poli Diuinos honor-es. Di a i N A e tabulte/hoc eft,decem pra^cepta, fuperiori a?tate relegatže prorfus eran? a fcholis Iurifpe^rito- 'rum, admiiTis porius immenfis Baldi &alioru com» mentariis. Vrdebatur enim ad Theolegos pertine- re.,nec q!iicquani conferre ad lurifprudentiam De- caiogus,quum tamen acerrimi iudicij vir Old.vere indicarit fontem iudicioru-m & a&iomim !udi- ciu opinabilis diuins io.Vlpian.bij.ff.de sccufat.Sš plures esiftant, qui essde in publicisiudiciis accu- f fare voiut,iudex elrgere debet eu,qui aquod intereft,vel cetate*vel mo- ;§ibus, vel alia iufta dc^aufa, Hoc in publicis iudi- ciis.ln popularibus autem Pr^tor eligebat idoneio- yem; incjuit Paulus in L2.ff.de popul.ačt* vbi Goth* in not.Vide Fab.li.3.c.io.& li.7. c.4.Gellium I1.2.C. 4.Hoto»Vide & Duar.lib.difputat.anniuerf.i. c.36* DivinationeS, ait Britfon, appellabantur olim ea iudicia , quae de accufatore conftituendo redde- bantur. Ouintil.li.j c,io.& IL7.C.4. Divin os honores fibi cum vindicarcnt Imperato jo res , eo fa&um eft , vt diuime domus,& conftitutio- nes,Cjefarum domus & conftitutiones appellentur* vt Sc alia multa. Prateius ex Brili". Dfvinv m. ius,q-uod ad Deicultum pertinet, Hi »c nuptias ditiini iuris communieationem definit Mo- deftinus l.i. rf.de ritu nupt.quod vir Sc vxor eorun¬ či e facroru participes eftent.Qua ratione &vxor rei Euman£ ac diuin£ focia dicicur, in 1.4.C.de^erim a expiLh^red.& lurifprudentia diuinarum reru fcie- ?ia definitur,qu©d placandorum Deoru ritus folen- 2 ■ 3iefq; cerimoniaj & fepulchrorum tura ad hanc fcie- tiam pertinerent,leg.10. ff.de iuft.&iur. Briflon. Divini iuris efle dicuntur res facra?, religiof ae & fan&a?,Li.ff de rerum diuif.jf.nullius satenu Inftit. eo.fic diuinas res interpretatur Vlpian.Li.fF.de in- terdid. Qux definitio a Gotthis interpolata eft a- pud Gaium,ib.Inftit.2.tit.i.Prateius ex Briflbnio. Dl v 1 N1 Iuris autem quse funt,nullius in bonis funti a-c proptereaalienari & obLgari prohibentur , ex- ^ $epta caufa redemptionis captiuorum,&quibufdam 5 aliis,jf.7,facra“ res, lnftit.de rerum di*if. Dl V 1 s 1 o,eft vel totius in partes,vel generis in fpe- cies fiffio, vt res cuius eft qua?ftio,£acilias atq; ces- iius intelligatur.Diuifionem,ait Accurf. £\i. Inftit. de ©blig. efle innumerabilis materice breuem com- pofitionem,Prat.Eft autem diuifio duplex. Vna ftc in partes,altera in fpecies. Prior appellatur Farti- tio,& eft totius intcgralis fiue legalis in partes.P g- fteri-or diuifio,totius fcilicet vniuerf&lis fiue prxdi- catiuijin fpecies, glo.Lrefta.de verbor»fignif.Ex A- pello.Sed clarius ha?c,docendi gratia, diftinguutur: "Vt, diuifio fit generis in formas:yt,animal diuiditur ♦ in hominem , auem, afinum & pifcem. Namgenus haec omnia in fe compledens, quafi totu quoddam; cui qu=e fubie&a funt,veluti membra funr.Vnde ČC Cicero fatetur, fpecies , quas ipfe maluit appellare f©rmas,interdum Sc partes vocari.Partitio vero,qufi totum fiue (vt quidam appellare malimt) integrfi, diuiditur in fuas partes, velut in membra, tuna in corporalibusjtum iis, quse intelle&u tantum perci- piunrur.Vt cum corpushominis diuiditur*rn caput* humeros,brachia,thoracem,ventrem, ilia, crura Sc pedes; aut domus in tedum,fundamentum aut pa- rietes, Hsc fenfu percipiuntur. Rationis funt il la: Jus diuiditur in lcgem,morem ) .& $quitatem.Si Re- publicam diuidas in monarcbiam>democratiam, o- ligarehiam,&ariftocrariam, diuifio erit,qua totum in formas diducitur.At fi Rempublieam diuidas in partes,equeftrem ordinem^& populum, partitio e_ rit. In fumma tamen, omnisdiuifio aut^eft fubftan- tise in fubft.an.tias: vt,animaiis in hominem,& caue- ra brata: aut fubftantise in accidcntia rvt animalia aliud bipes,al;ud nuadrupes,aliud pedibus carens. Aut accrdentium in fubftantias-.vt fi volatilia diui¬ das in aquilam,noduam,& alias fpecies:aut accide- tis in accidcntia : vt, eruditorum alius ex fe dodus eft,alit;s d pra?cepforibus inftitutus.Spieg. Div ©rtu qua; fit etymologia,inter audores non eft parua diftenfio exi{Hmante Paulo Iurilconf. in i.inter diuortium,jf.de v rb fign.didum ideo,quod- 7°- in diuerfas partes eant^qui difce.dunt.Gaio de diuortiis a diuerfftase «.nu.3.& feq. Di v o r t tv m eft inter viruirs & mulierem legitiffle fačta feparatio. Gofre.& Hoftien. irtfumma.jT.i.dt diuort.Legitime:inquam: Eo quod,qoos Deuscoti. iunxit,homo non feparet, vi fcilicet, & ablquera- tione.Non enim h©mo feparat,qtios pcena damnat, quos reatus aceufat, quos maleficium coarfiat,jt. quarft.e,cap.fci!et J & de confang,& affitiitat. c.de in- fid.M o fes tamen primus diuortij author fuit, Deur, c.24.Ille.n.(authore D.Hieronymo) vides lodsforu alios auaritia, alios moleftia domeftica,alios libidi- nc to.fnotos,fuas yxores iniuria & morte aliquando afticere,quo fibi integrum foret nouas ducerevia- res,aut iuniores,pulchriores,ditiorefve,vt domelli- quieti confuleret, facultatem illis dedir diuortij facienfti cum prioribus vxoribus, ea tamen condi- tione,vt vir daret vxori ita reieft« libellum diuor¬ tij, in quo (tefte Iofepho Iudaicse antiq.4.) in hanc ferme fententiam feriptum effet. Promitto mejnoa repetiturum te,quo fic mulier polftt c^iiuisrurfusu nubere.Et hinc fadum eft(ficuti ego arbirror)vto- LimRomani in repudiis,id cftjrenunciationibiiSjvfi- tatiifimi habuerint moriš verba ea:Res tuas tibi ha* beto-,Tuas res tibi agirc.Sic apud PlautuAlcurrcnž Iouem alloauicur bis verbis;Valeas,babeas tibi res tiias,refidascmeas. Nee illa reiicerentur. Coditione £ua no vtar.;fieuti titode diuort.adnorarut Iurifcoiu S3i D ANTE I. S8i 50 Quia vfro repudij meminifnus intelligedum hic eft, repudij ration« no mutua fuifle apud Hebr. neque olim apud Rom.Cauilfe enim Romulum ltgefatis c#nftat(fi Plutarcho credimus) ne mulieri virum>in cuius manu,manciptoque caufa foret,relinquere fas clfet.Et quanquam viro liceret repudiare, Romanis tamen iplis vxorem dimitterc,veteris non fuit infti- tuti,nec probatum eft, nifi in Iiberorum veneficio, autin adulterio(cuiusfoliusgratia diuortium mi¬ nimo refpuendum Chriftus fanxit Matth^i cap.5_.St ip.)foret deprelienfa , aut niii claucs fubiecilfet. Quod 15 quis aliter repudiaftet , eius opum vxori portionem dati, reltquum Cereri eile facrum idcm Romulus iuiTir. Prsterea St eos,quiabvxoredi- uerterent, facra diis inferis obire. ltaqueviro tan- tum diuettere liccbat, quin & xelotypi$ illius me- deri vxor cogebatur,exemplo vel fmdiffimo.ncc ci¬ na horrorem. Tune & dicebatur vxori nuntius re- iriitti.Cicero enim,epift.i.ad Act.Vxori(inquit)Cs- farem nuntium remifilfe. Caufas autem St formulas diuortij varias fuide čemim eft,vti videre eft apud Platonem,dialog.n.de legib. & Aiexandrum ab A- ]exandrolib.4.cap.8. Vna eft fterilitas, cuius gratia Sp.Carbilius Romanorum primus vxorcm fertur dimififte,ac diuertentibus n>atrimomis,quali anfara prsbtiifle,quam fequutus eft Sulpitius Gallus,milfo repudij nuntio, qnod in capin veftem deducere a- nimaduertilTct. ldem fccit Pub. Sempronius, quod eius vxor ludosfunc-bres fpedafter. Quam ob cau- fam, diuortium feu repudium(vtrunque enim con- funditur. Nam horum verborum lignificatio diffe- rentiam habet excogitatam a lureconf. Quodvero ad efrečhim attinet., vtrorumque eadem vis eft , ac poteftas)olim ex malri%atque non ita grauibus,cau- 15 s admitteba turide qt:ibus vide Nouell.Inft.22.fe* re per tot.Sed hodie non nifi ex Yna caufa,nimirum aduherij.CJuod & fanfii Epifcopi, & iuftiiTimi Cs- fares intellexerur,t etiam de cafibus criminum,qu£ maiora funt,£t-habentur, minufque tolerabilia ma¬ ntis omnibus, quam Irt omne adulterium ; vt fi co- nantibns quibufdam contra principem confcia,id marito fuo non manifcftarit,fi homicida fit, venefi- ca, infidiatrix vitatmariti deprelienfa, rurax , blaf- phemia in Deum,& perpetua irritatrixmariti,ac 0- mnino implacabilis.. Quemadmodum Stinteralias cau/asa Citfaribus Chriftiani.Timis 1 , in confcnfu, C.de repud.enumcrantur, pritter aduiterij crimen, homicidium,vcnei?cium,falfarij crimen, fepulchro- rum effraftura, facri'egium, latrocinium, plagiarij crimen, & huiufmodi sjiiatdam alia , qust adulterio (cuius meminit Domiaus exemp!i gratia,vt inde a- trociora sftimemus crimina „ de quibus tamen ec- clefije iudicio ftandum eft magis, quam proprio)vel squiparantur,vel multum excellunt in crimine , St ob qu® etiam mulieri,quei*admodum & viro,repu- dij auxilio vti necelfario permittituf libertas, feq; vicifttm dimittere. Sunt vero.cjui ditnittere opine- tur haud fatis huic accommodum refverbum.Nam exercitum(inquiunt)dimittimus ,ficuti dimittitur fenatus^conciojamicusjdigredi volens. Verum, qui 60 hocfentiunt, producuntque, faili manifeftiilimum eftexTranqnilIo , qui in Cscfare dimiftamabeo Cofiulam tradit. Abiicere in hoc vfu non reformi- dat D.Hihiriu's,neque Hieronpmus abiicere vti vi- detur,quippe qui eieiftam mulierem intelligat, q u a» a marito viuente eiiciatur. Non praitereunda inte- rim eft Pauli fententia;ex a. Iaft.lib.titu.de dotibus. Si diuortium (inquit) citra mulieris culpam obti- gifset, integrarepetebatur dos , quodfiab vxore ejuid delifium foret, in Iiberorum fingalos ab rna- 0 - xitofextadotis retinebatur portio, vfque ad dimi- 40 So diam modo dotispartem. Com»C«)inU quoque & Boetius,Roman3t(mquit)ciuitatis iure in parentmn atbitrio retinentur liberi,vfque dum taancipationc foluanturtertia. Ergo,fi diuortium foret faftum mulieris vrtio,dotis parte pro Iiberorum mulflaba- tur numero.Anch. Dl v o r T 1 v m nomen generale eft as de amicitU interrupta dieitur, & inter amantes diuortium eft; Eft & anima: corporifque diuortium.Proprie tamen eft ,15 vir Sc vxor feparentunRepudium vero, 15 fpo- fus a fponfa dirimatur; Ergo in hoc diflferunt, tefte Paulo, quod-repudiari etiam futurum matrimonifi poteft : non rede autem fponfa diuertille dScitur, Confundunturtamenhacvocabula. Apud noftros eft duplex diuortium , aliud verum , aliud D vir mulieri, ff.de dominter vir.St vXor,Prat. 1 V o R ti I caufa fačla: donationesft.ii.iS.vlt.St l.So. 5 ".diuorti;,& l-64.ff.de donat.inter vir. Dl v o R t 11 caufa amotse res,l.i.C.rerum amotarusn h17.ff.eod.tit. Ds v o r ti 1 conlilium,hi7.i5'.i.&1.25..iEde ad.rer.a- mot.Briflon. Dl v o r T1 a Ifidor.lib.15. Etym.,cap. vitim, funt fle- xus viarum,hoc eft, vis in diuerfatendentcs.Verg, lib.p./Eneid. vibiiciunt cy.it e s [cft ad dimrtio nota, Eadem diuerticula diet ceepta funt.BrilT. D 1 v o R ti a aquartim dixit Virgilius,cum ex eodeaa capite in diuerfas partes fluunt, Vnde diuortium »on proprie in fponfalibus vfurpatur : quiafponli nunquam in vnam tanquam caput aut iugtim con- uenerunt. Paultis I.191. de verb.l 5 gn.vt refert Con- nanus Ub.8.c .& nu.citato. Dl v o R t 1 v m fit confenfu eomm , qucrum nuptiss contrafts funt.Cuius enim confenfus requirirur in contrahendo matrimonio: eius confenfus etiam requiritur in dilfoluendo ,Goth. ad auth.econtra. C.derepud. Div ortionai. r.Erafmusin cap.5.Mattb. vertit diuortionale ad verbuie' Sartisracsr, hoc eft, inquit, libellum diuostij,8t cap.Matthsi 19.vertit libellum repudij. t^uamobrem n-ihil ferme diferiminis vrde- tur inter vtrumque ponere;quod Iurifconfulti: J«- pe quoque accidit. Papinianus in l.viro atque vxo- re,ff.foluto matrimonio. Et in Nouelh. Iuftinian. Conftitut.117.fub titul.de diuerf.cap. & folutio.ma- trimo.Brech.l.iarer diuortium, in tit. de verborum Strerum ligrtfi.circa medium. Dl vos olim Jmperatores appellabant, nefcientes rq* tionem, qtiare id facerent. Nos vero Deo autort, polfumus dicere Diuos Imperatores etiam dum vi* uunt,quia in adminiftranda facrofančla iuftitia,Dtl minifterium agunt,vt qui eos csntemn at,Dtum ce- featur contcrrncre^Rom.ij.ltem, Ego dixi, dij eftis, & filij excelfi omnes.Qipam ob caufam cum loas co- ronaretur in templo, tradebatur ei lcx Domini in manus i.Paralip.j;. Quem morem in hodiernum diem reifte imitantnr Chriftiani. Dauid enimbea- tos pronunciat eos, qni meditantur in lege domini die ac nofie, Pfalm.i. Proinde merito Diuos fra, tres dixerimus Carolum QiiintumA.Et Ferdinan- dum C.Optimos Maximofque Principes noftros, Vnde diligentiffimus hatins lingus inferpres A, CalcprnusiCum autem dicimus, inquit, Diuam f«;- minam.intelligimus cam, qus fua virtutc diuinita- tem meretur.Sic dicimus Diuos Imperatores, etiam dum funt in vita.Old. Dl v rn v m ofticium in l..i. fi. de oper.liber. dicitur vel quia per fingulos dies datur.l.io.jp^.jfde ftatu- lib.velquia per diem laborandum eft.l.j.d.rir.de o- per.l1ber.h2.in fine,de annuis,Goth.in not, ad d.hi, © A N T E I Sc O. 'Di v rjjvm fettteSeRee* lib-;.Cbtstreuerf.dixit pr® eo quod panem mendicare,vt lolent facere apud no* gnidam inertisatquc ignaus vira homines , quos tiquam iafulfos, &ad nullam rem vtiles Bliteos ap- pellamus,qui de alieno , eoque.emendicato in dit-ra viuunt.Connanu« iib.B.c.irnu.b. Div isv« pro fumptuvi&us vniusdiei, L47.jr-1.de admi-tutoBriiTon. D1 v s. N v s far,id eft.interdiu deprehenfus,vt loqui- tur Gaius in L4.flf.ad Leg.AquiI. &I.54.J. furem.ff. 10 -de furtis. Di v t v R K A cuftodiajvide I.j.C-de cuftod.reor Di v j v it n a incubatio.,vide Lj-C-nerei dominic.vel templor.vendicatio,&c. Di vtina pofledio. Diutinutempus.Bri(Cexff.&: C. Blv.rvaN.iTiS poffeffionis,temparis,1.7.C.deprf- feript. longi temp.L57.ff.de ritu nupt. Brili’. SmnNi confuetudo, pro iure & lege inhis qu£ eX no fcripto defcedunt, obferuari folet,l.diuturna, de iegib. quant vero ibi diutia-nam appelDuit VI- • pianusilongam dixit Hermogenianus in l.ied & ea. eodena tra£tatu:reccptumque eft.vt decem anni diu tunios conftituant moreš,maximefi contradifio alt- quanslo iudicio confirmati fueriet,l.cum de confue- .cudioe, de leg. C £ ter um .cummores Sc confuctudi- aem nomittauerint p,rudetes,confi:at ex vnicaa&io- rve tnores non introduci. Ferret. de iure nat. gen:.& dnil Dinturnum autem fignificat longum quodda tempus, non ccrtum ant definitum ,fed proxei con- je ditione, cui iimgicur modo loo.gius, modo breuius, ' quod hoc vno evemplo Cicetants oftendi potc-ft de Sene&ute.Nihil miki diuturnum videtur,in quo eft aliquid extremum.Gonnanus lib.i.c.io.nu.6. Div T v rn v m filentium.vide l.i.C.de comman.rer. alienat.l.j.in prin.C.li maior faflius alienatio. &c.l. uC.fi aduerf.creditor.praifcript. JDi v tvrnvm tempus., & dinturnapofielfio ad de- ■cennium referuntur,inter prscfentes,viginti vero in- ter abfentes:idque vulgo.obtinuijl.i.ff. de aq*a,& .aqua pluu. arcen.Lto.ff.fi ferui. vindic.l. 18.ff. de v- 40 fucap.l.7.&l.pen.ff.pro empto.l.i.C.fi aduerf. čred. J. diutina.Inft.de vfucap,Brifton. Di v r v IN v m quid !it, explicatur in L diuturna,ff‘. de leg.& lnftitut.de iure nat.J.ex non fcripto.Albe- ricus hoc aliquanto conrraftius efte putat longo te- jore,tametfi videantnr idem fignificare tempus, ci¬ tat JT emanf0r.L2.de re milit. Spiegelius. Prateius. Vj V vi Auguftus,Claudius,Vefpafianus,Titus,Ner- ua,Traianus,Hadriinus,Antoninus Pius, Pertinax, 57 erus,Marcus, Commodus,Seuerus,Antoninus,Ca- facaUa,Claudius,Aurelianus. Hos lmpp.in iib. no- ftris Diuas appellari, teftatnr & demonftrat ex ff, & C, Bri flori. JJlvVS Mugellanus Iurifconfultus.Bononis ius ciui- ie profeffus eft circiter annum i^oo.Commentarios in eam difciplinam complures fcripfit,in quibus do- ^rinSjpuritatc-m cuir. primis fecutus traditur. Ho- totnanuus. X)ix 1. Afonius,Moris fuit,quura fatis vifum eftet flu- xifte vetfcorum,h»nc fibi necelTitatem finicndatora- jienis impenere.vt Sicerčc ad vltimum,Dixi: quod etiam ab vtraque parte oratione confumpta.vt in c&nfiitum dimitterentur,P."Mor ioleret pronuncia- re Dixei'jnt.Hxc illc.Vbi tamcn Pratco corrigendii efte docuit Hotoraannus, in notis in Alcon. cuius fententiamFabius adiuuat,!ib,iO.Iudex in priuatis, Prsco in publicis dicere de caufa iubet. Nam vt initto prormnciabat Dicitc , ficinextremo Oixe- rurst.Hotoman. D O. .D'0,dice,a&dk«;verba ftmr,quibus vciuerfa Prstoris Isrifdidlio,qu5 modo eftet in iudiciis,continebat u . Quorum primum dandi iudicis fignificabatpoteftj'' tem : iecundum iuris dicendi & fententiiefercnt Tertium iuditati faciendi & exequcndi,ConnanjJ libro 7.c4p.p.num.5.de his Ouiditudibro Faft,; ’ Ule tiefnflus erit,per qutm triaverba flasan P afiu s erit,per quem lege Itceuit egi, Dabat enim iudices,Recuperatores,arbim)s: dsk iudicia,acliones,exceptioncs : dabat foffeilionem, Dicebat ius,dicebat mu'itam,dicebatviarainvindi. ciarutn litibus. Addicebat in ceffonibus, inboiii icontrouerfis,in vindiciis.It.nque in legibus antiquis firaum regundorum apud Higynum italegituriDt- que ea re curatoiis, qui haclege erit,iurifdifiio.rt- cuperatorumque datio.addičlio efto.Si curatorhit lege non erit, tune quicunque magifttatusinesci- lonia iuridicuudo pr^cric, de ea re iurtfdifiio,iudi. cifque datio,addiftio efto. Cicero Verrinaj.Domus erat plena,nouaiura , noua decreta , nouaiudicia petebantur, Mihi det poffeffionem,mihiiieadiiiiit| in me itidicium ne det, mihi bana addicat. ItemiSi. mul in iure dicendo bonorum po(fe!lionmnqncc5. tra omniuin inftituta addiitio Šccondonatio.Vatu libro de Lingua 5. Dies fafti, per quos Pmoribm omnia verba fine piaculo licet farircontrarijhonn nefafti: per qi;os dies, nefas fari: Pratorcm:Do, dico. addico:itaqu? non poteft agi.Neceffeeftcniis aliquo eorum vti verbo, c um lege quid peragitur. Hotoman. o lego.labole.de ftatulib.L Stichum, Titia do lego, Paul.l.i. ad Legem Faicidiarn. Eafqueresquibn% dare legare voiet. Non plus fignificat,dolego,qui fi do folum,vel leg® dixiflet.Spieg. , 0 A R 1 v m Gallis quid fit ex Balduino ad JT.foerat antea. Inftit de aftio. patet. Sed( ait) prsteremo. lumejit um coniugalis focietatis, line comiminiomi, tribuitur vXori fuperftiti, vfusfradus certarportio- nis bonorum mariti,qnod Doarium dicimus,&c.Hft autem Doarium apud Gallos aliudconfnecudinaria fiue ftatutarium,aliud conuentionale fcu pridiga Hoc legem accipit a contrahemibus,illudilegcvd ftatuto:vtrumque plerunque coniungitur,daturque alterutrius vxori e!cčtio,vide Cuiac.a.fcud.9. Ck 5-rent.jTdonatio.qu5ft.11.Gotho.ad rub.C.de anre nupt.Docere etiam eft8ftendere,apudiudi«ii probare.Brili. o c h RE difciplinam.Videtit.de diiGbusftcerd.gt- neribus in leg.12.Tab. 5 * 1 D o c e s e, id eft,oftc.nderc,feu apud iudiccm probart, L14.JT.in hac,ff,quod metus cauf.l.51. ff de inoffaelt. 1.25.JT.vit,ff.ad leg.Ac[uil.Sic.Docere de erimine,l.a C fi cxfaifo mftr.Docere de petimi«,l.io.ft deiu- reiuran.Doccre do!um admitfum,Li 3 .jT.t.Cdepro. bar.Docere fe circuniuentumd.p.jr.nonfolum.tf.di minorib.Brifi. D o c 1 L 1 s,qui natura aptus eft doceri,c. qui epifco- pus 25.dift.io,Belto.E:ymol. Doctores legum magiftros appellari, adnotatunt ffo eft etiam ab Alciato diligentifltnio: putatquegene- raliter magiftri nomine contincti Uaccalaareos,Li- centiatos, Doftores.Sicut enim athleta tribus toro- ms,more Grsci^ aatiquo.infigniri debebant.l.ule Athl. ita in agene literario tresuint diftindligra- dus. Notandirm autem , quod Dodsresliberata artium , & medicinam profelTos, ciuitate Rosnai donauit Diuus Cia far. Hanc a principi® parciflint populus Rom.dabat: lapfis deinde temporibus, li tius hoc ius propagacum cft } vt ollendit-tit. deCen* -70 fibus.Suicg, !> DO-cf^RVMin iure prorfiotio,In vfu efTe ccepit cir- caannos Imperij Lotharij Auguft.Saxonis, qui ma* dauit puhlice in fcholis traftari Romanas legess quas quum do&ifTimos quofquc(qnemadmodum in re noua fieri folet)ample C.de edendo,&in l.extraneos.29.C.de donat.vel li- terse puhlico? , in c.quoniam Qontra.ext.de probat. 10 Proprie tamen documcntum eft id,quod nos docet, Hue ex quo docemur.( Documentum enim formatur a prseterito docui verbi doceo,ficut moniarentum a prseterito monui, ). Saluftius in bello Catiiinario* Quarum rerum ego maxima hxc docum&ota ha- bui,quod in bello fa?prus vindicatum eft ineos, qui contra imperiumdn hoftcm pugnauerant.Anchor© Docvmenta idonea, h29.ft.de vfufr. veriffima,1.2. C.Vbi de Ratiociniis.BrifT. X) o D r an s dua? partes č tribus cum duodedma va- jo let vncias noucm , vt Theophilus fcribit tfhseredi- tas, Inftit.de hsered.inftir. Varro lib.4. de ling. Lat. Dodrans ab vncia dempto quadrante, Prat.de do- drante vide & Cuiac 8,obfcruat.2, Gothofr. ad leg. 6.in fin.princ.C.ad SC. Trebell. vbi dodrantem ex- ponit p ro vnciis ofto. D o g As veteres Gloftse exponunt t quod quh- dem dogarum nomen a Grozcis raptum videtur, quibus vel funt , quse capacitati alicui parata funt, &capacitates ipfse vel menfura? ; vt in 40 Aareliano Vofpici -.Pada eft ratio dogse, cupariim nauium & operum. Doga non vas, fed capacitatem lignificat,..atque videtur efTe vas, cui nomen fimile lingua vernacula Butticnlam habemus. Prat.. ex Quiaco9.obC.26. vide Sc Goth. ad 1 . vinaria vafa.-ibi: dolia autem Sc fcrias, ff.de verb.fign. .. Doc m a dt lex docens fcientiam fidei;& eft vera d0- ftrina Sc omnium fcienriarum viaticum,c. qui fine 2f>.qu£ft.2.glofi' c. fatis 96. Dicitur autem dogma o« cid eft , puto , cenfeo, exiftimo. La-- 0 tine placitum, deeretum. Drofatus in methodo Iu- > ris. ,inl.2.ff.ad Senatufconf.Velleian.Decretum & Senatufconfultum fignificat,pro quo Modeftinus in leaLT vo.ff.de excuf.4# < Jy Ao\oyi; inquit s cr |i!aojc a folebat dici & bonusiHinc & illud Sopho- clisiittjS TTAf/ajf tfttfjtiip Ktiing]'i^i a-a^THj.Prat. §87 D , A D o L v m feottuM veteres etiam cUcebant,& pro foler- m accipiebant,maxime fiaduerfus hoftem latronc- ve quis tnrchinetur. Itainquit Vlpianus inl.i.jj. tion fuit, ff.de dolo , & confuluit Corneus c0nfi.5j.in hac confultatione, in fecunda col. ic iecundo hhro, & confilio 6.in prafenti,colum.5.circa fin.lib.j.Pro- pterea And.de Ifernia fummus Feudifta, in cap.i.Jf. publici latrones.in fine,depace tenenda,& eius vio- Iatoribus,commcndat egrcgium fadtum Carolima- gni.Is cum intellexiflet patrem & fiiium atcufatos Ja de male£cio,nolle aiiquid etiam adhibitis qti;eftio- itibus cenfitcrirprobato quod alter eorum vere ho- tnicidium perpetrauerae, iuliit ambos fufpendi, I- deo pater , cumiamad fupplicium dučlus, vider« nullam redemptionis fpem,deličiam faflus eft: & i- ea filium liberauit,& fubdic Ifernia, C.irolum fecif- fe,prout legitur de Salomone 3. Regam cap.?.. & in cap.afferte mihi gladium, de prarfunnpt. de mulitri- bus inuicetn certantibus de filio:& hunc Caroli do- lum pro pulthro refert Andreas Siculus in comrne' to Leilm a£utifiimi,coI.i4.verf.nec cbftat duir. dice- batur,C. de fideicommiffi commendar etiam Do.Ia- ibn repetitione Lfi is tjui pro emptore, in 50.cc.lunu ,ad fin.& fcqii.de vfucap .dicens eflfe valde notandu ad glofT.in l.vlt.vbi Bart.ff. de ficariis , qu* vult, cjuod fi con apparet, cuius idtu quis perierit, quod omnes teneantur. Tamen h*c gl.deciaratur prode- cere,vt £oIum teneatnr pcena arbitraria , non mor- fis/ecuadnm D. Alexan.eonf.15. vilo proceflu in 3. col.verf & refpondet libro i.cum his qua? fcripfit in 30 verbo,Mort uus qui, & hsc Caro H cautela n on pro- cedit inter extraneos, C verurn eft illud vulgatum, Solatium eft miferis iocios habere potnarum. Cott. Bo l vs malus eft ratio vafra , decipicnsalium, alio norr.ine vacans. Dolum autem malum ex n.tabul. defcendilfe AElius in Eunuehum admonuit: Gallus Aquilius apud Marcum Ciceronem j.officior. qui jpntnus de dolo malo formulas protulit, dolum ma¬ lum definiuit,cum eftet aliud a&um,aliud fimulatu: ■Eaque definitio Marco Ciceroni intantum placuir., 40 vt feriberet oftic.lib.t.hoc quidem ab Aquilio col- lega fuo fane luculenter diftum effe , & ab homina peritodefiniendbadeo quidemvt adiicere non fit veritus idem Cicero,omnes aliud agentes, aliud fi- mulantesjimprobos & malitiofos efie. Eodemtem- porc habuit & alium eollegam Gallus Aquilius in hac fua doli mali dcfinitione,nempe Seru ium Sul- phitSmtHic cum anirnaduerteret definitioni, quam primus excogitauerat de dolo malo Gallus Aqui- lius ,latcns quoddam fubefle vitium, quodnecab Jo Aquilie ipfo, nec etiam a Cicerone deprehenfum, tfacilerem definiram fubuertere poterat : vir pru- dens & amici & collegar honori confulensmon in ea a cerbius quid meditatus eft , fed eam adiefta qua- damnecefTaria claufula aduerfus quorundam.dcri- forum peruicaciam muniuit. Coniiderans enim Ser u ius,pofle & fine finudatione id agi, vt quis eir- cumueniatur,po(Te & fine dolo malo aliud agi,aliud iimulari,acper boe definitionem Gali) omnino fub- uerti poileidolum malum machinationem cfle qua- dam fcripfit,alterius decipiendi caufa.Ea enim vera «ft & abfoluta doli mali definitio , quam tamen ho- esore &fingulari quadam ergaamieum beneuolen- via.iis verbis temperauit, quibus in dolo definiendo Gallus Aquilius vfas eratfinterim non ignorans, ea verbacfle fuperuacanca, necaliqua ratione ad ipsa definitionis fubftantiam pertinere. Quod cum tan¬ dem deprehendifle Antiftius Labeo,[>ro ea quapr£- dituserat plurimarum rerum innouandarutn aui- dicatef tefte Pomponio) idfacere non dubitanit .guod aiaice parceus Seruius attentare non fuc- N T E O. jjj rat aufus : nimirum definitioni d«ii mali is#, uio traditE detrahens ea verba , qmbus Galti definitio antea concepta fuerat,&iic i at | du non Seruij, fed folam Gaili definitionemreprt. hendens,& abolendam cenfens: eaque vera fentea' tia eft l.u.JJ.i.de dolo malo. HEccumnon ammi^ uertiflent recentiores qmdam ir>.terpretes,perfuade- reconati funt hsc verba : Machinationcraalteriii decipiendi caufa, qua; Seruio tribun Vlp.d.JT.cf*fc. 1 pefititia eflc. & exmargine fumpta videri, intenai i non confiderantes, iis , qua auferendae£fecenftn t , ' deletis,verba reliqua non ipfi Seruio, fedGalloA- quilio potius tribui debuiiTe. Siquidemeor«mver. borura tam manifeftus eft author Gallus Aquilm s vt putida &intolorabilis ncgliger.tia infimulandus’ veniat Vlpian.fi id adfcribere Seruio no dobita«. rit,quod omnes norunr foii Gallo acceptum feren- dum effe.Hac Rjuar.l.contradus quidam,fl-'dert?. iur. Etliinc apparet,q u am inutilisfit interpretom diftindio inier dolum verum,6r dolum praefumpti. Nam omnis cališditas,ad ladenditm alrerumcoatu ius adhibita,eft vere dolus malus. Etomnis dol« malus eft pra:fumptus,quia non nifi prstfumptioiK & indiciis, probari potefbd.l.t.jj. dolum malumj' dolum,G.de dolo mal. Quamobrem I.C.pronifcit vti folenthis verbis,dolo facere videtur,&,dolustft l.fi procuratorem,ff.mandati. Dolo autem, imjtii Vlpi anus.facere videtur.Et,l.dolus eft,ibii Dol® eft, ait, fi quis nolit perfequi quod perfequipoteli, De qua doli veri & prEfumpti dilferentianennullt etiam annotauit Oorrafius libro 4.Mifcell.c.i.Simi* li leuitate difputant. vtrum dolus fit crimen? cum vtique non poffint ioficiari , dolum cffe fontemom. nium planecriminum : Imo fincquo crimencenfert non foleat, l.i.O.de ficar, ldeoque lurifconfult.do- lum malum appellant crimen,l.i.flide fideiufforibus tutor.Litem exigit, if.de dolo mal.l. 1 .H.pkntjG ei dolo ,fK de tutel. 6e rationibus diftrali. leg.omei crimemin princip, ff. de re milic. Oideador. Pa. teius. Doc vs malus eft omniscalliditasjfallaciajmacliina- tio,ad cir£:umuenieaclum,fallendum J decipiendiim alterum adhibita,leg. i.jT.d3j Atque ha?c eft differentia doli mali proprii(fima,pet quam diftat a culpa.Quoties enim ad hoc dcftinatui ealltditatas,vt alte* deceptus Lvdatur contra ius^to- ties eft dolus malus vere admiffus. ldeoque feribh | Vlpiamin l.i.in princ.fr.de dol.mal.Qu^i ali«obfue* rint calliditate quadamjmponiturautcmalterioc- culte,hoc eft,ita vc non intdligat-maliciamljiieB* tis, 5 r ne quidem aiiquando poft acceptum damn^ duobus modis. Alias enim verborum aduhtiombis expedltur dolus, & tune adpellatur fallacia, Varre- ni a fando alias vero faftorum teclinis^uammachi- natienem vocant. Vtrunque proccditex recondita animi corrupti malitia,aduerfu« fimpliciorcs,nihil* que mali fufpicantes, lucri turpis gratia. Qupcirc2 Vlpian.Ne vel iliis,ait,malitia fua fit lucrofa,vcli* ftis fimplicitas damnofa.Experimus enim cjuoddie liomini lupum eiTe.Qm3 igitur occultier eft callidi* tas lsedendi,eo perniciofior eft dolus, nempe quoi nullum eft execrabilius malum ,quamquod fuba° fpedu latet.Id enira cum prouideri nos poflit,faci - lem habet fioeendi fuccelTum.Prat. DOiv* malvs aešbri t, ab F v e R i T,verba ge- neraliter comprehendunt omnem dolum , qiiicun- que in rem.slinuam admiffus efciuVton*^^ c Virk D AKTE O. 889 verba.^.ffde verb,f!gn»F?at» Do ivs-prseteritus > dolus ante ličeča conteftatam acL mifFusft.nec vliam,jf.is autem qui,l. fed etii lege,#, etiamfi ante, ff.de pec.hsered.Dolus compenfatur do~ io,l.ex hoc edifto, ff.de eo per quem fa&. Hoc veru ejflfe intellige,cum indeličf® neutra pars excedit»$ed tam verior eft iila:QuJ. delinqtt-it prior,maius deli- dumadmittit.Prat. D c i. v S maius,fallacia, & fraus coniungi folcnt,leg. 45.&5i.f£pro foc.L48.ff.de diuer.reg.iur, Et dolus 10 caliidum confilium diciturdeg^.jT. prastor ait,ff. de publ.& machmar-l.36.ff.de verbor.obligat. Prat. ex Brilfon. Doi. v s & fraus an differant,fruftra qu3eritur,cum cx- tent apertcs iančtionesJ.hsec verba, de verb. figniri. Lfraudis,de reg.iur.Quicqaid enim non eft ex bona fide,id neceflario venit ex mala fide.Mala autem fi- dus eft.dolus & fraus , l.fi dolojC. de refcin.vendit. Sunt tatnen,qui hoc modo diftinguant, dolum fieri, alterum circumueniendi caufa.Fraudem proprie di* 20 ci,etiarafi decipiendi confilium non adfuerir, fed is, qui deceptus eh , a feipfo , vel ex euentu fraudarus /it. Dolum jtem in faciendo , fraudem in verbft di- cunt.a ftuod ^ 0( l ui Mciat.de verb. fign. Dolum etiam clam , fraudem , palarn committi vo- lunt, Jf.dolo, LiurifgentiunEff.de pa&is.Olden.Prat. Adde Brecht um l.aliud , in tit.de verb.& rer.fign. Plura de diiferentia doli & fraudis , vide elegan-* ter apud D.Gcedd.ad 1.139,numer.5,6.ff. de verbor, iignifi, 3 ° j>o l v s & culpa fopidime ponuntur pro eodem.Nam culpa nomen generis eft , quod continetquicquid dolofe peccatum cft x & malitiofe,vt cum dicin\us,ni- hil in vita nobis pr^ftandum efle prater culpam.At qui partitž &diftin#e loqui volunt, dolum fceleti tribuunt:Culpam vero imprudentia?. Ule, vt verbis Eart.vtamurUn faciendo eft , h$c non in faciendo. Denatus ad illud Teremijin Hecyra : Honmea opera,neque pol culpa euenit. Opera eft, inquit, fi fciemes l^ferirnuš^culpajft nefcientes,quorum alte- 4^ rum fceleris,alterum ftultitix eft,Connanus Iib. 7 .c, 4.11U.7.& vide fupra in di&ione^Culpse. Doli mali fpecies funt, CaluniafPrsuaricatio, Ter- giuerfatio Cauillatio.Čaiumniari, eftfalfa crimina antcndcre.Prsnaricaribveraabfcondere. Tergiuer- fari,in vniuerfumab accufatione defiftere.ieg.r.in princ. Etjf.r. ff. ad Senatni con f. Turpillian.Li.ff.de . prsiuaricato.LSj caluitor in princ. ft.de verbor.fign. CauiftarLeft falfis difputarionibiia imponere.Iulia- nus, Ea,inquit,eft natura cauiilationis, quam Crs- S 3 ci feu tru&vUu, adpellant , vt ab euidenter vens,perbreuiffimas mutationes, difputatio ad ea, qus? euidenter falfa funt,perducatur, 1 . Ea eft natu¬ ra, ff.de regutis iuris.Exemplum eft in leg. Qui qua- dringenta,in princ.ffad leg.Falcid. Oldcndorpius. 890 Prit. Dol v s maius fiepe procedit ad aliquod maleficium notr.ioatum,v%luti,furtuni,honiicidium,periuriuni, faifum. AJiquando producit factum criminofum, cuodtamen fpeciali nomine non eft fignificatum. Etideo dicitur Stel!ienatus,vt estant Tit.de crimi- Jiibas nominatis, & probatur l.r.ff.Stelliana. Pleru- que vero dolus affert lxfionem , nullo taraen fafio, quod criminaHteraccufari po/Tit, iicut in csmmer- ciis hominum.ali^ue modis fieri folet. Et tune re- tinet doli appdlationem,vt in Titul.f}’de dolomal. & dedolo mel.&met.except.01d.Prat. poli maiijeffeflus funt: I. Omnis dolus maluj legi- timis probatKS iudtciis,eft.famofus,vel faltem quafi infamiatn apud bonos viros.irrogatd.i.ff.de his, qui not.tnfain.De doloj ait lultanus f &fraude fno no- jnine damnatas, paftufve etit,l. felfml.C. de inter- diift.matr.inter pupil. & tutor. & lic aceipienda eft lex i.ff.de ftelliona. II. Comrafius bonse fidei pet dolum pracedentem, ipfo iurc Yitiatur,l. & elegan¬ ten in princ.ff.de dolo mal.l. bona fides, ff. depoftt. StriSi vero iuris per exceptionem ,tefcinditur,l-pe. G. de inutilib. ftipul. III. Dolus maius facit ceffare quodcunque prinilegiumjl-a-ir- vetba itaque,ff. ad Senatufc.Velleia.Fraus enim nemini debet patroci- nari,imo puniehda eft.l.verum eft.lT.tempus autem, ff.pro ioc.l.tranfaaione,C. de tranlaft. 1 V. Nullum mali^genus eft quod maiorem humans focietati pe- ftem mferat,quam dolus maius.Cicero lib.otfi.i.Se-, per autem,inquitjih fide,quid fenferit,non quid di- xeris,cogitandum. Et paulo poft: Cum autem duo- bus modis,idtft,aut vi,aut fraude fiat iniuria: fraus quafi TslpeculiSjvis leonis videtur. Vtrumque alie- nidimum ab homine, fed fraus odio digna maiore. Totius iniuftiti^ nulla capiiatior eft , quam eorum 5 qui tum,cum maxime fallant,id agunt, vt viri boni p, elfe videantur. 01 den,Prat. o 11 capacesjPomidcio iure cenfetur feptennie ma- iores,noftro iure,mafculi, decem annos, ac fex mtn- fes natiifamin^, quibusad nCue statis annosfeme- ftre acceffmtunc enim cenfentur pubertati effe pro- ximi,l.impuberem.ff. de furias,l.i.-& ibi per glof. in fin.C. de donat. l.pupillum. ft; de nouat. cum fimil. Spieg.Prat, Don claufula . pars idla ftipulationis, qua dolum s- belfe abfuturumq; comprehenaimus, 1 . 22 'Agj- bo9. l.iii.l.i;;. ll.vlt.ff.de verb.obligat.Complcfiitur au¬ tem quiequid contra bonam fidem & a:quiratem fir. Dolo enitn facit,qui contrabonum & £quum aliqud facit,!.qui 2quitate,de except.doi. tamen fpe- cialiter excepta funt hac claufula,non continentur, I.21. lT.fi in ftipulationem, ff.rem rat. haberi. Huius mentio fit 1.4.11.in ftipulatior.e ,ff. de doli except,l, 22.ir. fin.ff.de re iud.l.i. in pr.ft l.t.ff.fi cuiplus qua j>er l.Falcid.l.i9.ff,iud.folui.& I45.ff.de bser: petit.l, 31.ff. de recept. quiarbxtr, Qu,s &claufuladc dolo malo appellatur in l.ij.J.illud, de acčeptila.i.n.ir. habet, ff.de nou.oper.nunt.L15.ff.rat. rem haber.1.6. 'ff.iud.folui.Et doliftipulatio,in].i2i,in nn.ff.de ver. obl.Csterum in Lp.jT.ff.de pecul.doli claufula ap- peilatur adiečtio, ilia , quae aSioni de peculio addi- tur , Et s 1 ojri d noto malo EOjiiNue. TOR CA prvs HAVtiTVSVE S S T. 1, }£. In fi. ff.eod.tit. Briff. etfi aute doli claufula generaiis eft, & ea conaplefiitur,qu* cotra bonair. fidem fiunttta- men luiianus ir. L ftipulationes commodiiTmum,fiv de verb.obli,cofuht.vt ea non fimus cementi, quod magnam incertitudinem continet.Itaque confultius eft ea nominacim exprimere,quascunque fpecialiter compreheodi poffunt, dcinde fubiicere doli claufu- lam, qu£ incertos cafus generaliter complcflatur,!, doH.uji.ff.de verb.oblig. Do los e facere.Lt.ff.fi rnenfor falfum modumd.j.^. fi quis rem,ff.ad exhibendum,1.2.jT.generaliter, ff.de doli except. verfatus,l.j.j).vnde Gelfus,ff, de minor. L25.jT.de eo,ff.de hsr. petit.Briff. D o M ar Eequitium,l.i2. jT.equitij, ff.de vfu &Kabitat, Briffonius. Domestica furta vocant, qus ferui dorr.inis, vel liberti patronis,vel fili j parentibus, vetmercenarii his apud quos degunt. fubripiut.l. refpiciendum.jT. furta, ff.de pcenis. Spiegel.Prat. Briff Sed rx tali fur- to,futti afiio,non nafcitui^.hi qpi.Ir.ftit.de priuat. delia.Quod talesperfons,ob rerum cormnunionem furtumfacere non mtclligantur; Quamujs extraor- dinariaposna puniri poffiot. Domesuoa teftimonia in teftamentis, non cx co- fpi D A g&atione/edexvnume eonFkn&iencqiie„ pcr patrLafii poteftatem c«ntingit»#ftiman fiuc pr© marko vxor. ? i!ue pro vxere ntaritus teftis effe velit:item conrubinse,item homines iiben,quiope- ras fuas.-nobis mer cede locane, cjulque alia cx caufe -ob imperiura noftrum., poitlmt a fidediuerti, maxi- t twequ£ ij,qui a manibus ac pedibus nobis funt, alia- que viliora oificia fuftinent,!. idonei,f£ de teftibu*. Spiegel. m etn c i,qui ex eadem domo funt , &nobif- cum habicant. Vide Cod.de his>qui ad ecci.confug. leg.p.rxfenci,j5\f3tte,Sc ibi in gloff. Bart. .& Bal.in.d. jT.furta.Spkg. -P 01,1 e s t i ci iudices. Vide 9 AfTefTores dicuntur. 4piegJ)icuntur etiam domeftici,qui cum ipfis iudi- cibus habitant,vuIgo.Gancellarias, grapharios vo- 20 camuScDrof^usdn mechodo iuris. ..D o ji &STic o s in leg.prima, §. $. Cod. de centra#, -iud.intcrpretacur ibidem Goth. iudieum fuppofitas perfonas,per l^.C.il.cert. pet.leg.vnic.Cod.fi rečter premine- D omestic v s princ£ps.Vide,Srientiarius. .D;£ M.E5,Tic v s teftis, jfbi quis ipfc fefe laudat., quafi domi reftem habeat,rson aiiunde addu&um. Huic autem teftinm generi quam miniraa fides haberi fo- Iet # sc legib.u-s ceu ftsfpečti reiiciutur. Deteft.Paulus ait, _lfeftrobatur.Eraf.inChiliad.indicst,Ciceronem alicu- bi doniefticos teftes appeiiaffe,propinqua cognatio- „ne iun#os,puta parentcsdiberostfratrcsjpatruosjfb' ceros,gcneros,čcc.l.2«Cod.de tefttb.lcg. 4.ff.eodem. Prat/ .Do siHSTic v m. autem teftcmnon tantum eum dici, qui in eadem domo habitet, fed & qui eiufdem fa- jšnilia^gentis, &agnationis fit, tradit Duarenus lib. i-F..anniuerf.dirp.cap.28.vtptita pater & filiu-s,1.5.&: 6 a if.quo&cuiufque,Li. Cod. dc emend.propinq.liber- cus,patronus,{eruus,dominus ,-mercenarius, & is a~ pud quem quis degir,l.n.jT.i.de pcen. Duaren. ibi* dem fratre m ea voce contineri putat, etiamfi alibi mQretur.rR.^uar.2.VariarXdome{lici vocabulo in- itelligit eum,qui in accufatoris poteftate eft,'I.6.& 9. ff.de teftib.L20.qui teftam.Cuiacius ad L22.eod.do- -fnefticirm intelhgit , qui in eadem domo habitat: •quod Grsei dicunt ojkoS-cv ofts^Tv/i, ex.Luciano co- -ftare,-noJi efle domeftieum, fedeum qui aduerfus iemetipfuro teftimonium dixerir: vide Gothofred. ad leg.24.ff de teftibus.Connanuslihr.p.cap.j.num. 4. Domeftieum teftimonium dičtum feribit ab us ^ui-funt ex familia Theophi.^t«/ JŠoim&kLu) p^-ru- jgs &K. Tifi; č«. 'tH; hd>trua)c , TVS eft,domeftieum teflimo- niumnonex confanguinitate^ fe.d ex vnitate fub- iefti-ORis accipimusjid eft,rat-ione fiibieftionis, qu.t , vnum efHciuntur. Huiufmodi teftem quidedomo accufatoris producitur , Cicero mutuum accufato- -rem v-ocat in oratione pro Rofc.Amer. Gr^cis ojv.o- .'Ssv bf&pvvp dici folet:'Adde Breeh.i. ferui. in tit. de verb & rer.f1gn.nu-4. jDomesTici in rub.&l.i.&2. C. dedomeft. &pro- /ted.lib.-iOidicebantur, vt vult Suidas, P ct- ■p&sits s&t&eiK&g-.pat.rncie-mi,c^ui domijnon in acie prote- .fgendi.latms faeri folicicudinem patiuntur;& quod ^it.io8.C J .XheQd.de ! «d&melE‘familiarius miliunt, & + T E O. s 91 funt domeftici procuratorei. Sed fuSretaraen«iu -alii pedires.alij ecjuitcs,l.vlt,C.dcdonieft.&prociit, Deiis fic Caffiodortis in formul. Jnter protcgotti Si domefticos faeram purpuram adoratutus aete. .datrquod & conftituitur.l.i.C.cod..tirni vtfalutan- dis etiam & ofcnlandis vicariis prsef praitorio,ac tnulto magis pratfidibus admittantur. Atquiinj- cie protegere Iatus Pnncipis folebant, Erotedotti dicebantur,de quibus fuo loco.P.rat. Do m e.s Tic o.R v m tum.equitum, tura peditij fcho, i Ja erat.cui Comites prserant.viri illuftrcs,a(inibii • Domeftici regebantiir,Marceliino lib,u.&a6. 'ftt. bellius Pollio in Numerianb.Prat. D o m£ s t i.c V s fcholarum Niceph.lib.7. bift.cccl.t, iS.Zonat.tom.j.AnnalrBriif. D o m E s T 1 c 1 prsefenrales.l.S. Cod. de aduoc.diuerf iud.l.vlt.C.de awie(f.&proteftor. id eft,obfeMio Principis diurno deputatid.«. C.de re milit.Goth, ad leg.cum prof itia.;.ibi: fed etiam de prifenub buSjC.de otfj.magiftr.niilit. in aula Conftantinopolitana, vtdocct Guiiel.Tyrienfis pontifex lib.a bclli faeri c.; d;A. lexio loquens, Ric.a Domino Nicephovo quttune in fceptris agens principabatur,plurimumlionort. .tus,& Megadomeftici dignitate(qucm nos mabitn Senefchallum appdlare confucuimns)fungituro®- cio.BrilT.Prat. DomESticvm funus,famiIiare,pto e0dem.l2.if.dj in ius v0c.l4.ff.fi quis cast.P.rat.Bri(r. 30 DoMiCiLivM.cfldomus pofleifio in ea čiuitate jin qua ciuis cenfetur,& fapius commoratur.ff. adniu- nicip.per toturo.Rrat. D o m 1 c 111 v M ibi quis haUere intelligitur, vbili- rem, rcTumque ac fortunarum fummam quis con- ilituit,vnde rurfus non fit difcelfurus, fi nibilam- cet,& vnde.dum profeftus eft, peregrinarividetur, I7-C.de incol.lib.e.Sic interpretabimur inl.13.j-1. .&1.5o.ad fin.ff.de iudic.Plane fola domus polfdlis, qux in aliena čiuitate comparatur, domiciliumnoi 40 facit.l17.3f.fola.ffad municipalcm.Sed needomid* liumquis ibi habere 1 nttliigi t ur, vbi ftudiorucasU habitat,nifi decem annis.tranfaSis,co locofibife- ' dem couftituerit.leg.5. if.dorrnire.tf.de iniuriis. leg. 1,Cod.de incol.libr.i: ."Horatius lucius de priuii. fcholpriu.j. lacob. Menoch.2. arb.iud. qui.caf.l!. nnmet.4.& per tot.Gred.ad kg.ijo.nunier.i.de ta¬ boru m fignific-BrifTonius-Ergo Alfenus leg.ioj.dt verbor.figuifi.feribit ; Doroum cam vnicuiqnen»- ftru m debere esiftimari, vbi quifquc fedes & tabu- 5 ° las haberet,fuarumque reruiii couftkutionemfctit- fet. Item Cicero pro Archia : At dotniciliumRo- non habuit is,qui tota.nte ciuitatem datamit- dem orr.nium rcrum ac fortunarum luarum Rom* collocauit.Prat. D o m 1 c 1 l i v m ibi videtur miles habere,vbi met«, ii nihil in patna poilideat.1.23. ‘ n fi- ad municip. Briffon. Domiciiivm n ®n habere intelligitur ftudiofut, in eoloco, vbi ftudiorum caufa habitat,nifidc tem annis tranfaftis eo loco, fibi fedes conftitue- .rit.leg.i.tf.domum. ff.de iniur. l,a. C. deincolis.lib, io.Briir._ D o Mi c 111 v M in vrbe retinent Senatores ) etiam' r - bicunque morandt poteftatem impetrauerint.l.it. iT.fenatores.tfad munic.Prat.ex Britf Bomici i i v m amidi niariti fequitur vi3ua,qmfe aliis nuptiisnon iucxit.d.li2.Bri(f. 33 om ictLivM&in domo propria,& in aliena, vt- puta condučfa habere p.oflumus,I,i.iLdomitm.tf.ile 7® irau*J s xat.exJBriir» DOUlfiSf D ANTE O. 894 D o M1 c 111 v M fefrc.d.l.j3..f.tnunicipes,cft eonfti- tucre,& tramferre.Prat.Brili. DoMiCiUTU non n url a conteftationc,fed r e,Sc fa- fto transfertur.l.io.fEad munic.Prat.BjifT. Do mi CiLi v m patrom manumifloris feqtumtur li- berti,eorumque filij,1.6.in fin.1.22. f£ ad ivunic. Re- legatus in eo loco,m quem relegatus eft,interim ne- ceffarium domicilium habet,dičl.l.22. iT. relegaruj, Habere taraen Sc eo loci,vnde arcecur,potcft,l.i7 in fin.eod.iit.Si quis inftručtus fit duobus locis,*qua- JO liter & vtrobique lit deftinato animo,b6.jf.pen.leg. i7.tf.Cclfus.eod.tit.Filius'fam. non vtique domici¬ lium ibi habet.vbi-pater: Originem enimcius, non itcm domicilium fequitur : fed vbicunque domici¬ lium collecaric,l>3-l.4.& 6.ff.i.fF.cod.Briff. Damic 1t 1 v m in aliquam regionem conferre,I.13S . iT.incola.de vtrb.iign.transferredeg. vtf.caufc.ff.de tranfad.l.l.C.de incoUs.lib.io.TSrift. D o M in A [anftiffimadcio ts de amicis meis curatu- ram.ne quid his defit.veruntamen Sc Marco dari o- J0 člingenta.Scatuola refpondet inl.Titia haircde.fude ann.tegat.Spieg, Do min A vxor.Qua;re,Vxorem appellat. D o min at 1 o n e M intcrponere dicitur , non qui pro frucfuario.aiit poiTeilore.aut paterfamilias, fed qui (e pro proprietar-iogeritjCuiacrio 0bf.16.G0th. ad Ldu0fratres.7S.in fin.ff.de acqiiir.velomit.hcre, Do M in A Ti o , pro dominica potcftate vfurpatur a Triphon.de cond.indeb.l. (i q,uod. vt enim libertas, ait,naturah iure continetur , & dominatio ex gen- j 0 tiuvn iure introdučla eft,Scc. Notum dominatum Sc dominationem in eadem re dici.Afperi dominatio- nis quis fit exitus, raemorabile habetur .exemplum in l.a.ffde orig.iur.jT.Sc cum placuiirct.Dommatio- nis quoque fit mentie in 1.78.111 fi.if.de acq.her.-Sc a- pud Feftum.R.egalia exta, inquit, appcllantur, qu.e potentibus infperatum honorem polliccnturipriua- tis Sc hlimilibus hereditates: filiofamilias domina¬ tionem.Prat. Dominatio etiam pro dominica pote- ftate.Briff. Dominah on is fcribere opottet in 5. vit. C. de cenfiroribus & per®quaiorib. vbi nune donationes vulgo legitur.Quod vitium fcripti codices cum im- preilo Tircodofiano confentientes, arguunt. Porro in ea l.Tribonianus quatuor menfes ad d nos ab Ho- norio & Tlfeodoiio tributos,addidit.Brili”, o m i N i v M eft i us aepoteftasre quapiamtumv- tendi,tum aburcndi,quatenus iure ciuili permitti- tur.nam.vt ait lmperator,rei Cux quifque arbiter ac moderator. Atque hoevnum eft,quo diftert viusfru- čtusafolido dominio.tametfi Cicero ludens ad C11- riumferibat, id cuiufque efle propriurn , quo quif- que vtitur ac frttitur. Vfus enim in vfufriictu eft,no abufusivt ipfe idem in Topič, declaratiat vero vfui- fruftus pars domini) eft : vt ait PauU.13.de vfufr. Diximus autem: Quatenus iure ciuili permittitur, vt tum eos, qui vfumfručium non hsbent,tum eos, quibus alicnare non licet, exciperemus rde quibus tit.eft lib.Inftit.2. tam etiam fuperficiarios, Sc em- phpteutas : quibus non direfta fed vtiiis ačlio iure ciuili datar,l.i.ff.fi ager ve&ig.leg.i. ff. de fuperfic, Hotom. DoMiiviA.antiqui appellarunt conuiuia.nonomnia, vt putat Marceilus,fedquae domi celebrabantur, Sc dominus is erat,qui conuiuium efehibebat, ant for. tafte is apud quem conuiuium celebrabatur, Nam lucilius Satyr.3.- Primutn dominia atque fbdaliria omnia tolluntur,dominia videtur diftinguere i fo- dalitiis,qund illa dorni i priuatis, ha?c publicis Sc _ folennibas in locis d fodaiitatibas , »ut magiftratik ' prsebeantur.Connanus libro decimo, cap. quihto, numero 7,Sic Sc eodemloco idem,dominia,de quo inferius, d i it a m gutat a domo, quia non fuit olim amplius latiufque dominium , quam quoddomus habitationifque noftra: finibus contineretur:& qua« fi qui domui prsfit,eiufque imperium obtineat, cu ci familtam omnem parere oporteat, iš veridomi- nus fit, tanquam domus moderator ,atque impera¬ tor. Sic enim idem pene bas diftiones referre indi- cat Cicero, cum dominos rerum orr.nium , Sc mode- Mtores ait eflfe deos ,lib-2. de legibus. Et animum vt Dominum atquc imperatorem obedienti corpori a Deo pr$fečtum,in lib.de vniuerf.Comprbbatut ea Vlpiani definitione. in l.pronunciatio. ff.de verbor, fign.qua hunt patremfamil. tile finit, qui indomo dominium habet,hoc eft, prseminentiam, inquit il- lic Alciatus,aut fi Latinius mauis, moderandi arbi- trium & poteftatem.Qu.9- fit,vt cumabfolute domi. ni) metio fit,ad domus domin« apud antiquiores il- los authores referri compcrias , vt in eo,quod a Ci- cerone lib.Offic.dicitur,non domo dominum orna- dunr/ed'magis domino domumornandam cfle. In- de-quoque dominandi imperandique adtus ,don i- natio dičtus eft.Tametfi in. eam partem fcpius tra- hatur. vt nimiam potentiam, duriufque Sc grauiua imperium,ac fcpius tprannidem defighet.Domina- tus autem diftio vtrur.que fignificat ,tam domina- tionis aftum illum,quam imperandi,dominandique poteftatem:qu* eofenfu a Cicerone fumitur, vt id fignificetj quod ex Vipiano domini; vocem proprie fignificate diximus. Cum autem inter regni Sc ciui- tatis adminiftrationem, & familfc modoranda ra- tionem fimilitudo tanta fit, vt Plato bate muhitu- dinc tantum,& paucitate difFerre exiftimauerit, no fpecie, quod tamen Atiffoteles refellere conatur li¬ bro i.Pol.EfleSlum.vt qui imperandi ius in ciuitate haberent, Sc qtiibus populi fubtftent, domini dice- rentur. Sic Romanos rerum dominos vocat Vir- gilius, lic dominum Anitam : ac tandemfretjuens adcoea dominij vox in principibus compellandis efle ccepit,vt non alia appellatione eos affaripofte- rioribus temporibus iieuerit, vt vbique Plinius ne- pos Traianum dominum vocat, nec tamen ea prtt- fatione addita Plinius auunculus Vefpafianum al- loquitur.Sic Aiitonium dominum vocatum refert Marcellusin l.vltim.ff. de his quse in teftam. del. & Volufiiis Metianus Hv^m @u.tn\ta. Vnde dominium fignificat illud ius, quo-rem facimus noftram ,no-' bi(quepropriam,Po(Ieffio in detentione & occupa- tione rei fpeflatur.illud in iiire , quod habemus de ipfa.vt vnlumus Ubere difponendi,pofitum eft: h$c in iure rei 8c detentione magis verfatur : ipfa qui- demdominio prior & antiquior,li rerum originem afpicias,fediuris ordine, authoritateque pofterior. Initioenim generis humani a poffeffione ortum eft ius dominij, vt quicunque in vacita veniflent, fola occupatione conftituebantur domini rerum locoru- que,quos primi cepiflenr. lureconfulti ergo Donai- nium fic deGniunr.Ius de re aliqua corporaii, plene ac Iibere difponendi,extra quam f? quid lege prohi- beatur:(vel eft ius de re corporaii perfefte difpone- di aut vindicandi , nifi lex vel conuentio obfiftat, Mynf ad rubr. Inftit. de rer.diuif.numer. 4,Eart.ad 1.fi quis vi.iT.differentia.nume.4.& 5.de acquir.pofT. 8c ibid.Iafon,Alexand.Sc alij. vide D.Gcedd.in com- ment.ad lcg;49.num.7: de vetbor. fignific. elegan- ter de dominio differente.)In priore de/inirione ius difponedi.idcirco dicitur. quia licet pignus vel by- 3 potheea,Ius in re Lfi pignoris.de pig.quiatameere- ditor difponere no poteft dere pignorau, bo rečic 895 D AKTE D.’ Bornimi* app£«jtnt.l.p'>gnn«.C.depignor.aar. Bi- cU»r,pictic,ac Ubere,quoniam ramctli l utor U Lu- raror aU*q£ltmile*'perfon^procurhtionem babeant a difpofitionem alienanim rerum.1 interdu. $. qui tuteiamdf.de fur.plenam tamert & liber aro non ha- bene.(leg.qui fundum.tf.fi tator.ff.pro empt.) quod dofninorum ptoprium eft.l. in re mandata. C. man¬ dati. Dicituf de re corporali, quia quamuis is, qui (eru&tutem habet, de ca pro arbitrio difponere non prohibeatur,domin us tamen non eft , cimi traditio, io q[ua dominium acqaantur »in res incorporales non cadatd.feruus, tf. incorporales. ft. de acquir.rer.do- «ni,Extrema definitjpnis verba, propter eos ciomi- nos adicifta funt,quibus bonorum adminiftratione Les: interdicit,& alics huiufmodi.Lis cuibonis, rf.de verborum obligatio. Sc Inftic. ouibus aiien. non li- cet,libro 2»Pcrro dominium vnicum eft numero & fubftantia, L14.tf.2dF.de exception.rei qualitates ra¬ men habet diuerfas,Goth.ad l,20»C.de pači. Domi¬ nium vulgo patiuntur Aecurfiani in direčtum & vtile;qu£ verba ab ipfis confi&a funt, nec apud ve- ~ teres vfquam leguntur. Sed v trem ipfam percipia* •mus,qua*m hac nouiute verborum exprimere & do- ‘cere voluerunt,fciendum eft,Ius quoddam aliqtian- dodeperiri domino proxim«*ii- J qualeeft exedipli caufa,Ius Emphyteuticum , propter quod datur a- .$10 in rem vtilis.,ficut direčla ob venim dominium oroinium:quorum vnurn Direčium,ah ačtionr- di- reda,quse pro eo datur.alterum vtile^pro quo vide- licet vtilis a&io compctit, appellarunt. nota in lag. quis vi.tf. differentia. de acquirenda poflefiione. Sed&aliasin iure inucniri dominij fpecies, indi- cat Alciatus in Parergis.Quoddam enim dominium eft h&vz £A777*cfk,id eft 5 in fpe. vt cum in leg.in uiis.de 4 ° liber.&pofthum. filiusfamilias rerum paternarum dominus vocaturtvnde Sc fiTi hasredes di.cuntur,ta- quam fibiipfis fuccedant. erant enim viuente quo- que patre quodammodo domini.Aliud eft dominifi, quod id eft, per anticipationem di- cere poftumusivt cum mulier rei fua* in dotem tra- ditse domina dicitur.Lin rebus, Cod.de iure det.A- li-ud eft dominium,qaod vidua habet,quam maritus tus reličtis liberis, decedens in teftamento iuftit ef- fie dominam vfufru&uariam , adminiftratricem(do- 50 sniniuin enim illud eisno/xiz.h , & imaginarium eft) cam folum in domo praeeminentiam confecuta,qua •viuente m a rito habebat: ideoque ad ahmenta tantu centrahitur: eft igitur če hoc dominium la^nf^Tta-- fdpor. Aliud eft,quod fummum, feu maius dominiu vocant:qucedam fcilicet maieftas, cuius obferuatio- siem ftederatifupremo Principi,vel Reipublicte de- bent.leg.non dubito.de cap.& poftlim.reuerf. Effe- iflusautem maioris dominij , quos non paucos re- ferunt,ab interpretih us petendi funt.Spieg. D o m 1N1 v M plenum eft , cum vfufručtui cohisret proprieta«Nudunipquod & diredum dici peteft, cu ieparatum eft ab vfufrudu : Eft & aliquod fpe do- vSninium penes liberes , qui bonorum paternorum fpe domini funt,tf.fccundo, Inftit. de hered.qual. & differ. Go t h. a d r u b r.fr. deae^uir. rer. d o mi n a X>0 mini v m item diuiditur in idrquod iure gentiu 3cquiritur,& in id cjuodiure ciuili.c Prius fine pof* feliione acquiri non poteft, pofterius poteft maxime „ leg.a Titie.in fin 0 de furt.ieg^ ciim h9?redes.in prim de acquirend,poffeJj!on.leg.Fafta. ad Sena(ufc 0 i,f,| TrebeU.leg.prima.de bonorum pofftCjf.i,l n Ji t 2 scqiiir.per adrog.de tit.proiime feq. cumfimilib Apel!o.Spieg. Vide de his late diflerentem Cor, ra , lib.j.cap.j.comment.iuris ciailis. Do M ini v M aliud efr naturale,aliud ciuile.Natin. le eft,quod gentium omnium communeellthoctlr" quod iismodis acquiritur , quibasgentes omnetia acquirendis rebus vtuntur:Ciuileeft,qtioWi pofTefiiohc mcipere, fiue ca occupetur/iuealiotra. dente ant volente accipiatur.leg.i. Si dcacquircni poffefiio. Ciuiliter autem acauiritur vd ipfoiure,!, abfaue traditione , ant pofTefiionis adprehcnlipne, aut vilo t.emporis adrainiculo>vt leg. 12.Tabularum dominium rei legata , ftatim a morte teftatori; direčto in legatarium , rei hseteditari«, dire- čto in haeredem- ab adita hsreditatetranfit .abfifue adeptione pofleffionis. 2.Vel non ipfo iure,iedalio pr^terea adroiniculo accedente,puta temporiscon* tinuat« pofiefiionis, & iufti tituli, vt in vfucapione, aut longi temporis capione. Contiuslibr.i.difpur, cap.8. D o m 1 n 1 v m apud Rornanos diiplex eratrtefteTbeo. philo,j\ T aturale&iegitim 5 :Naturale illud erat,quoi inbonis eftivnde bonitarius dominasdicitiirdegiti- ' mu aute,quod iure Quiritum competit j & appella- turDominus iure. Quiritario,Itaque,inquit,iiqiiij vtrunque dominium habebat, dicebaturpleno,id eft,perfefto iure dominu.sjauoniamhaberet&ijiioil a lege Sc quod a natura datur,dominium.HocideBi, I fed -explicatius, traditur in ilb E pit ome Vlpian.to ipfo tit.de !ibems;Qui tantum,inquit r inbonis,con etiam ex iure Quiritum,feruum habet, manumitte- do. Latinum facit. In bonistantum alicuiusfetuus eft,velut hoc modo, fi ciuis Rom.a cine Rom.feruu cmerit,ifqnc traditus ei fir, neque tamenmancip^- tus eft,neque in iure ceftus, neoue ab ipfo annopot feiTus fit.Nvim quandiu horum quid fiat,isferuusia bonis quidem emptoris eft : ex iure autem Qbiri:: venditoris eft. Ea enim fuere fcrlennia qu$renili dominij iure Rom.quib. prostermiflis aut negleS«, iure communi gentium omnium,quod naturalevo- cat,non iure ciuiii qusfitum dicebatur aominiun?. Idcirco tališ dominus feruo, uuem manumittek I ciuitatem dare non poterat, quia iure ciuitatisto [ crat ferui dominus,id eft,vt locjuitur Theopb.pleno ' perfedoq;iure,quod necefie fuit. Kine Paul.Iq.de manumifl' Scruus pignori datus,etiamfidebitor lqcuples,fit manumitti non poteft. Datumferuuin inteliigit, qui traditus eft creditori : quiatraditio quafi naturale dominium transfert adtbitore,qiii' tradidic ad creditorem , qui fufčepit, & iurealiquo fuo fufcepit.Itaque rcfpondetur aliud in eo ieruo, qui generaliter eft obligatus,leg.i^. Cains qui&i quib.mai.liberi non fiunt. Generaliter pignori tus feruus,fine dubio pleno iure eft debiroris,&iu* fiam libertatem ab eo k confequi poteft lex Sentia non impedit libertatem, id e{l,fi ioluedoeft, nec ob id creditores vidcanturiraudari. Quia taniš Caiusin generaliter obligato loquitur; probabile eft in fpecialiter obligato fecus elfe , tametfi con- uentionc tantum id dat fine vila traditione.Eccau- fa dinerfitatis erit, quod fpecialis obligatio certu® iu« uribuit creditori,quo videtur prgftript? iexeib debiji) « 97 D ANT! O. debiton, ne letvam manomJttat > alienet, ant quid in eo faciat,quod creditoris iuri deroget.Connanus lib.j.c.6.nu.9. Aldobrand.ad Jnftit.jT.libertinorum autem ftatus.Inftitut. de libertinis. ■Domini v.m direftum Sc vtilc,fpecies ipfius domi- nij.Porro dominij duo eifeofticiaBart.ini.i.deacq. poff.tradit.Vnum difponendi,aIterum vindicandi, perl.in rem aftio,dc rei vind.leg.fi quis vi.jf.difte- rentia.d.tit.de a cqu ir. po C vi de Sc Alc.in l.tradide- nibus,C.de paft. Prat, -iO Domini vm & poffeflio diffcmnt t nam prster ea qusfuperius attiegimaSjVlpianus ini.fi quid vi.ff. deacquir.velamitt.poC differentiam hanc effeait inrer domip.ium Sc poCefiionem: quod dominiuai quandoque n ob is inuitis remanet: quum poCefiio ftatim recedat, cum id conftituerimus: eiufque rei .ponit exemplum in eo.,qui ea meate rem dat alicui, vt fibipoftea-reftituatur: tradit ee animo vt pro- prietatem eius po(i'effionemque amittat,non perpe- truojfed ad ten\puss ideoque perdit omnino poCet- fionem,Sc vere perdit, quum poCefiio plurimum fa- fti habeattdominium tamen^etiaet: quia id ad te- pus ex pafto perdi non poteft. Quare qui acccpit, interim vere poCeCor eft,; non ta men eft vere do- mi»us;fed qu?.fi dominus re vtitur,poft tempus do¬ minium ipfo iure fiteius qui dederat, quoniam in¬ terim retinueratmam fi amififtet, poft diem reftitu- tioni adiedam non.eCec eominus;nifi ex noua cau- fa reftitueretur fibi, d ante reftitutionem remane- ret Temper domin os is cui tradita res erac, quantu~$° cunquelongo tempore eam retineretific enim coa- ;dituendum eft in hacfpecie, eum cui traditio fafta eft ad tempus,perpetuo tamen poČeCorem foremec lapfu temporis adiedi definere efft*',nifi noua tradi- sione priftinum dominum fua: poftefiioni reftituat: Sc dominus perpetuo poCefiionem amifit, nec eam aifi noua apprehenfione recuperet: quia poCefiio ad tempus perdi non poteft : idemque in dominio: quia res.noftrse tempore certo.non poffuat definere eCe noftrse, qucmadmodum in omni obligatione 3.0 dixit PauLl.obligationum.de adionib.Conn.ii^.c. 9. nu.2<» Secundo s D o m s N i v m a poCeffione in eo differtt quod ex vna tantum caufa domini eCe pofiumus: poCeftbrcs vero etiam ex pluribus* nam quod no~ hrum eft,nuilo modo magis noftrum fieri poteft: Sc ii res mea miki,aut lcgetur,auc donetur,aut venda- tur,inutile eritiegatum , inutilis donatio Sc vendi- •tio. At quod pro hasrede pofiideo., nihil vetat pro -emptore pofiidere,vt fi vna caufa non valest,per al- jo teram mihi cenfulatur.Paul.ex lilo c..i. Ex pluribus ■«aufis pofiidere eande rem pofiumus,vt quidam pu~ tant:& eum qui vfuceperit , & pro emptore j Sc pro duo pofiidere.Sic enim etfi ei qui pro emptore pof- •fidebat ,ka?res fim; eandemrem & pro emptore & ^pro h$rede pofiides.Nec enim ficut dominium no poteft nifi ex vna caufa contingere, l^. $.ex pluri- i>us.f£de acq. poC. ita Sc pofiidere ex vna duntaxat eaufa poCumus.PoCefiio enim iftaconfideratur per fe & a dominio feparatim,&tanquam detentio qu?- , dam eius rei,quce noftra non eft,fed quam aut pata- 0 tnus cCe,aut debere eCe noftram,vt'rem quam emi, pofisdco quafi meam, etiamfi non fit, nec enim fe- quitur-» emi eam bona fide, ergo mea eft ^ fed ex eo bene concluditur,eam me iufte pofiidere. Idt nil ve- sat,eanaem pro herede vt detineam , & vtroqtieti¬ tulo eam poffideam, vt verauis caufa Vera reperie- tur,per eam mibi quseratur:neque hoc mirumjCura poCefiio ifta fit.quodammodo fua vi Sc natura, non arei noftra?‘sseceCario, feC-nebis-debita, -Satis eft e- ^iai iiKhidcberi «£ iufte tit«le 5 vt-iufte poCdeam 3 Connanuscomment.tur.ciuilfiibr^/capituLjo.ntt^ nu ro i c Do m 1 ni 1 Sc poCefiionis alias differentias doftifll^ mus Connanus iamdičt.iibopcap.p nu.i. hi s verbir exponit: Duo funt,inquit, ouse habemus in re qu* omnino eft noftra;dominium & poCefiio.illud iuris eft,haecautem fa di Dominiumius iliud fignificatj, quo rem faci m us troftram,nobifque propriam: poft fefiio in detentione & occupationc rei fpeftatur.il- lud in iure, quod habemus de ipfa s vt Volumus, lft bere difponendi > pofitum eft;ha?c in vfu rei, & de« tentione magis verJatur : ipfa quidem -dominia prior & antiquior , fi rerum originem afpicias r fed iuris ordine autoritateque pofterior, Initio enim generk humani a pofieftione ortum eft ius dominij , vt, quicunque in vacua veniftent, fola occupatione conftituebantur domini rerum, iocorumque quos primi cepiCent. Quia vero na¬ tura? squicas non permittic , vt quod noftrum non eft, pofiideamus: prier : habetur dominij ra¬ do ,deinde vera poCefiionis : occupatio rer, quat nullius eft, facit nos dominos: Dominium autem efticit, vt iufti fimus poCeflbrcs : neque primam i« ftam occupationem ex alia caufa confideramus, quam quod per eam dominium rei -nancifcimur, & per dominium legitimam poCefiionem. Nam qui feras beftias capit, aut in fumdum reliftum inuadit , aut aliuuione aliquid agri quserit, di« cendus eft prius pofieifor > quam dominus fuif- fe : imo vero occupatione, aut aliuuione eCedtu-c dominus , tum demum poCefior^ & certe quidem iuftus pofiefibr eft , Sc dicitur. Itaque refte noftrš lurifconfuiti de acquirendo rerura aommio prius, poftea de poCcCione traftauerunt.Hsrc^Conna^dft fto loco. Dom i n i v m -j preprictas, & vftisfruftus .. qu« duo funt partes dominij,Sc no minus perfeftiores,quam dominium ipfam,non funt ex pluribus caufisjl.}.#«, cx pluribus.de acqui.poCef.leg.non vt ex ? ptufibus r de regulaur. $. fic itaqut > fiifcretis. Inft. deaftion e ^Quafi dominium,ius ia re.Sc obligatio,f»penume- ro funt ex pluribus caufis, I.Sc an eadem. $. pen.de ■except.rei iud.d.Lnon vt ex pluribus^cum tint qu^- dam imperfeftiores. Prat. D o m 1 ni v m Sc proprietatem Fraticifcus Dtiarcnus lib.difputat.anniuerfar.i.cap. 17. eadem efieexifti- mat, tl proprie dominium accipiatur, cum veteret Iureconfulti promifeue his verbis vti feieant.leg.fi procurator.i.cum in corpus. ft.de acquir.rcrum do« minic. C^terum Ioannes Robertus libro j.fcnten- tiarum, cap. 18. prolixe oftendit, proprietatis longe ^liam quam dominij fignificatronem eCe:-nimirum vt ius,quo plene St perfefte res .mea eft, proprietas abfolute dicatur■; id ita tamen {ecertii poCit* vt ius vtendi a nuda proprictate feiungatur: quod quam- din competit, dominandi ius aliquod t rib uit. Qua katione cum de dominio proprietatis -ratione con>- petente , quid-diftum intelligi iurrs authores vo- iunt, dominium proprietatis fsepius vocant, quo eo intelligamus, non de quouis vfusfruftus forte ra-^ tione t 3 ntum competente dominandi iure agi, fed de pieno Sc perfefto , quafi diuerfum aliquod fit a proprietatis dominio vfusfruftus dominium , iuxta ieg.fi italegatus.ff.de vfu & habitatu lcg.vti frui.ff. fi vfusfruft.pet.leg.proprietatisdommium.Codicc dc probation. de quo latius.Robertu« pratallegat« loco. Domini i affiniafunt,quafi dominiirm,quod eft pe¬ ne« eum , qui rem a noti domino bona fide accepit; Ius in re,quod competit ei,cui ius pignoris vel hy- Lothee.g, veiferukti^s .pcTfoRalisjvel realis ( qu® - f £ $99 D ANTE O. vocabulo ettam in telil ge centam , decimas & ius pofiidendi ) debetur,Gothof.ad rub. fF.de acqu.rer. domin. Do mini v m non modo corporalium , Ted & incor- poralium rerum dicitur.nam vfusfrud. dominium dicitur in l.j.fFTfi vfusfručhpetat, Sc generaliter fer- uitutum dominium in Lfemper.15.jf.hpc interdidoy Digeft.quod vi aut ciam. Prat. Domini vm non proprietatis tantum,l.i7.ff.qtiibus modis vfusfr.amit.L12.ff.ad leg.Aquil.L16. jf.i.ft.de vfu & habit.L9.if. 1. ff.de dolo. led & vfusfru&us & feruitutis dicitur.leg^.fi vfusfručLpet, L 15. jf.hoc interdičlo.frTquod vi aut ciam.Item poftefTionis do¬ minium legitur in legy2.de bonis maternis in C.Th, BnlT. S)o m i Nil ius impetrare aicuntur creditores, qui 3 principe impetrant, vt pignora quorum emptor re- pertus eft nullus,fibi addida,dominij.iu?e poliidere liceat l.i.& paff.C.de iur.d0min.impet.L5.if.fi fun- dus.flF.de rebus eorum, L63.jT.vk. Digeft.de acq.re~ 20 rum domin.L24. Digeft.de pignor*ačh I-.vlti.God.fi in cauT.iudic^pign.Hotom.Briflbmus. nempe poffi- dereproea.quantitatej.qu 3 e fibi debetur. Briffo- nius„. D o m 1 n v s fit is,cui tradltur,ex catifa emptionis,do- nationisdot^mutuijlegatijhajreditatisj folutionis, tranfaftionis,fentencia2, vel fimilibus. L traditioni- bus.C.de pačus,Lnunquam nuda.de acquir.rer.do- min. Domini autem appeilatio, a demo deducitur. proprium Grčeči vocanr, Sc a domo deriuant. 5° Vigl.in tit.Inftk.de ha2red,qual. Sc differ. ad eoTque extenditu£,qui rei alicuius' proprietatem habenr^e- tiamfi vTusfručlus alienus fit.Vlpian.D©mipi-,abu- fiue dičuntur fiiiifamilias,& cfteridiberijtjui in po* teftate iunt,& vfufru&uarij.Spieg. Do min v s litis,apud Neratium in l.fi procurator.fi;. fi quis caut,.& l.i. God.de Tent.& interjoc.omn.iud. Spicg. DominvlvS forma- diminutiua apud Scceuolam iuxta Noric.tex. inl.vxcrcm. jf.teftamento. i.de 1 . 40 3 Spkg. D o m 1 n- o K v m loco funt, qni ve&rgalem runcrum in perpetuum conducunt,leg.5.in fin, ffarbor.furt. caefar.nam reuera funt condu&ores.Domina? locum obtinet hsreditas non a dira, h13.jf.pen. ff.ad legem Aquil.Dorninus retro intelligitur lega tari us, agni- to legato,d.Li3.jf;fin dedam.inf.Erafmo conditionis nomenDominusedj j non honoris,tyrannicum,non roagnificunv.Barbari. j cum,non Romanura. Nam & leonem*ait,cuim2ii. cipia fint,dominum rečte dixeris. Quamuis nonfo* lum recentiores quidam ( quos libenterfequimur) Kand vulgari eruditione pr^ftantes, fed etiamve- teres honoris caufa Dominum aliquem dicerefo!e- bant. vt cum Nefennius ad Paulum fcribens.l.Nc* fennius.ad leg.Falcid. Ex fado,inquit,Domine,!i. lis fpecies incidit,Sic Sc mariti YXores fuas,&maru tos i\\x quandoque appellant.Sic &Plin.Traianura Dominum , eadem fcilicet confuetudine: cuius & Marcialis quoque & Seneca meminerunt. certe a. pud Gr^cos frequenter honoris vacabuluir. j eft,J žcop-otk; non itemcquemadmoduraapudLatiDC 5 Elerus domini/vocabulum eft potius, quamhop.e. ris. Spicg. D o m 1 n v s qui a defenfore differat, videml.n.Cp, de poftlim. reuerf. D o m 1 N v s item Sc bona: fidei poffeflor c difterant , vide leg.. 2.jf.i. ft.de religiof. i Tun. Domin v s vfufručVuarius aicitur, qui necaliensre rein,nec mutare,aut deteriorem faceregoteft.Con. nan.li. 4 .c. 3 .nu.n. D o m 1 n 1 c a e res appellantur res Csefarum,titul.n! rei dominicac,vel templor.C. Et lic Dominicicolo« ni in l.7.C.vbi caufae file. Imperatores enim Domi¬ ni appellabantur. lcg.3-ft.de his,qu2 in teft.del.le^ pen.ff de lege Rhod.ldque fibi nomen prirausvin- dicafle Caligula diadem3te capiti impofitodicitur. vt eft a Sex.Aurel.traditum^. A uguftus certe vtič- -ftolens nomen lioc femper reiicit, Tertulliano teftj cap.34.Apolog. Amplexus vero eft ac libensDoni tia.Cui hoc titulo Mariiaiis fspe adfentatur, Bril- fonius. Dom ihic v m- veteres &nafcentis EcclefisChri- ftiani,quod' nos'templum,appdlabant.Nam&Do* mini nomen apud eos paulo frequentiuserat,qjiin Chrifti, fecundum Apoftolicum'morem &Euan^t* lic^ hiftorii« modum.Oiia ratione,cum-Dojninivo> cabulum femper illis eftet in orc,ipfa ideoioca,::. qmbus orationis Eucharifti$que ergo coibant,Do- 1 minicam dicebant, feu quod ea ipfa locain honori Domini Dei Tacrata erat 3 vnde Ruffirius Aquileien* fis li,i©.eccl.hiftor.ca.4.Si hcec (inquit) itaeffecri- dis, furge. Sc fequere me ad Dominicum } ide(l,d tempium,& fidei fignaculum fufcipe.Brechfas leg. tabern£,de verb. &rcr.fign. D o m in 1 c a cauTa > domiiS,fidesjmerx,pars J ratic,p’ cunia, poteftas, poiTefiio, Scc.. Dominicumssahe- num,borreum,&c. Dominicus vfus,debitor,credk tor,colonus,&c.Brili.ex ff.Bc C, Do mini e v s,totius feptimanae primus dies.leg.J.de fpedacul. in C.Th.Briff. Do mn a pro domina in.lcg.38. jf.Lucius. delegat.:, Brifibn. in parerg. D o m v fexto cafu , 8 c dbmi in fecundo perftpe dr* euntfteg',28. locat.ieg.42.de neg.geft. 1.36. deeuičf. leg.22.quib.mod.vfusfr.amit.L41.iT.ftd Ti quis ad o- pus, leg.65.jT.vltim.leg.5j1.jT.vlt.ff.de Iegatj.leg ; | ff.de procuratorib.Lpcn. jT.Lucius.ftdeleg.i'^' in lib.parerg. pi B o m v s vmeuicfuž čXiftimari debet, vbi fedes & ta- bulas habet, fuarumque rerura conftitutionem fe- cit.l.20$. fFde verb.fign, Briffon. o m v M^accipere dehemus-non preprietate dsmus, feddamicilium: quare fiue in propria domoquis habicaueritjfiuc in condu&a, vel gratis, fiue hofpi- do-recept us,domus eins intelligitur. Ieg..lex Corn, jT.domum.ff.de iureiur.adde leg.S.in fin.leg.22.Di- geft.de adult.leg.i.jf.domum. Digeft. de aka? iufu: &appeilatione domus omnis habitatio continebi- 1* tur.if.fi tamen.d.L lex Corn.Ieann.Bello. £tymoI« BOMV s j quandeque familia eft &.agnario , vt apud Paulum teta domus pro gemte vna tota (tm gef. Quod 5 fl non fit,fed in villa vel municipio, illic, vbiiarem Snatrimonio collocAnt a leg.i. jf.j. & if.domum,de D A K T E O. 90 * fefra,&c.Brift*.cx£F.&C. Dom o legata quid contineatur,petč exl.$i. §• pen.8e fin-.fr.de leg.3.Prat.Briff. D o m. o inftručta, fuppellečtilem legatam , non etiam vina accipiniustquia domus vinis inftru&adntelligi non poteftiautor Pompon i. fi ita teftamento. Dig* de fundJnftrum.Prat. De D o m o,pro,ex domo , apud Paulum in princ.l.le- čU.fFde rebvCredit.Sie & Terentius vfurpauit; Cia- mat de via,id efke via, Pauli ver-ba qua? fiebabent*. - Lucius Titius feripfi,meaccepilfe-a Pubiio M$uio, quindecim mutust numerara mihi de domo, fecun- dum Alciat.fignificant ., tam quod domi numeratilp quam quod ex domo ad eum miiium eft, fiue per i- pfum patremfamiL fiue per eius feruos, aut-inftico- tes.Spieg. Dona Caiusd-ib.^.Inft.appellac' q&2 poft mortem rediš relinquuatur,vtfunt fideicomm.Connanus lk io.c.7.nu.i. . Do n are non intelligšttir, qui neceftariis oneribus fuccurritd.21.fF.de donat.inter virum &y:Xorem.Et hoc eft quod dicitur, Neminem in necefiitatib.libe« raleni e xi ft er e, 1.4 8. ft*. d e adj-n.leg. C^teru-tn cui do- nare non eonceditur, nec fi is donation-is caufa con- •Fenferit,rata erit voluntaseius habendada^^.dete- gul.iur.BritT. D o n A k e ad pr-ocelTus, id-eft , vt eo dor.atarius vta- tur y in pompa , vel cum in principis eft comitatu.id cauia in aliquem transferendi. Sic enim &lega- ium& hereditas ab Hac definitioae excluduntur; quoniam iure Quiritium con(irmata funt.Donatio" aium autem tresfunt fipecies .-Nam aliainterviues appcllatur, alia mortiseaufa , aliapropter nuptiaa. Hototn, fedio”, domum denunciari fic accipere debemus, vt & fi in aliena domo habitet , ej denuncie- tur,leg’. 4. JT. prstorait. Digeft. de damn. infedt. Sriflon. Do m v s coenacularisab infulis diflerunt. quod do- musfnnt habitationum aidificia, coniundta proxi- snis &vicinisdomorum parietibus,vt viciniam n ti- merofam , St frequenti habitatore ftipatam cf- iiciant ; To nAiiboc Trt" oucodiatijttdTTov atuiot Kl a. Sudao tefte , in commentar. linguie Grscat.Bre- chceus leg, vrtana familia. flf. de verborum & rer. fignific. D o m v s tutiffimum cuique refugium ac receptacu- lum eft.I.18. ff.de in ius vocando. Do M v s inL5.C0.de rer.permut. id eft^rrdium vr- banuni. Do M v c defundlorum inL4.C0.de fepulchr.rioiat. interpretatar ibidem Goth.fepulchra. Dom v m meam cum horto applicito libertismeis concedi volo. &alio capite : Fortunio liberto meo So ex domo mea, quam libertis meis dedi disttam , in ■qua babitabam:item cellarium iundufn^idcm di^- tr,ab bsredetmeo concedi volc.Lvxorem.de lega- cis 3-Spieg. Do m v M,quseque mea ibi ernnt.cum moriar, Procu- lus exponit in l.fi ita.de-leg.j.Spieg. Doiivt /Eternabilis,Augufta,Augufti(fima,Ditiina, Dominica,Sacra,Regia,lud!ciaria,ad iacrum patri- stionium perciaens^id rem priuatam pertinens, de- D a n at i»,D onatio diftaeft adotiC)quafidoni dati* J Fi 2 m DANTE O/ •trafta a Cricis: nam !j dicunt d%v m «&>P'• fen at us, mor.cau.donat. ffi Donationum au¬ tem duše funt fpecfts i alia enim pura fine propria, aliu conditionalis eft* Pura donatio eft,cum quis ea mente dat,vt licitira velit accipientis ficri., uec vlio cafu ad fe rcucrti, & propter nullam aliam caufani iacir 5 quam vt liberaliratem, & munificentiam ex- fifte,quiTivat Jfigpv JkpHo&tj dicunt, cum folius li- beralitatis & rrmnificentise caufa rem alicui tradi- tam fignificant. Atque donatio proprie appellatur, cumquis ea mente liberalitatis graria qijid dat, vt ftatim accipientis fiat, neque vilo cafu ad fe reuer¬ ti velit,l.i. ffi.de donat,eaque abfoluta & vera dona¬ tio dicitur.l.35. L4a.in fi.de mort.cauf. donat, Briff. J) o nat i o fignificat liberalem promiflionem do- nandi. Promiflionem dico. Nam re femel prseftita ceflat hec beneficium: adeo, vt etiamfi forte poftea res ad donarorem rediiffet,non fit ei locus,fed con- demnetur donator in folidum , nempe vt quiuis a- lius rei alitnse pofttftor. Dico etiam liberalem ef- fe debere promiiiionem : quia boe beneficium tri- bui videatur liberalieati ; hsecque demum vera jfit donatio, vt inttlhgas non idem temere tribui 60 ei, qui convieniretur ex caufa remunerationis pro- mift*; nula nec ea vera donatio dicenda.fit, fed po- rius qusedam' permutstio,&c. Baldui.tit.de ačtioni- bus,&c. Don A t i o caufa mortis. Mortis autem caufa dona- - tio eft,qu 3 e propter mortis fit fufpicionem,cum quis ita donat,vr fi quid humanitus ei contigiftet, habe- retis, qui accepit-.fin autem fuperuix^fct is,qui do- nauit,reciperet, vel fi eum donationis pcenituiffet, aut prior dcceffc rit is, cui donatum eft. Er in firm- lit habere.tjuam ctmi.cu^onst: ftiagifquetum jtl j donat,quam hsredem fuum:fitque propter manife- ftum aliquoa mortis periculum: vel fic, i, onatlCi caufa mortis liberalitaseft, qu* ita fit, vt non »5 morte donatorrs ccnfitmetur, J.i.de donat, InHi/j j.de mort.cauf.aonat.fF.Monis autem caufadomit licet,non tantum infirms valetudinis caufa,ftj petšculi etiam propinqua: mortis,vclabhoftc.vd a prsedonibus, velab homims potentiscruJelitate aut odio,aut nauigationis ineund:e,aut perlotai;. iidiofa it uro , aut setate teffo. h*c enim omnia iii. ftans periculum demonftrant. l.mortis caufa,;,cm tribus. 11. feqq. de mor. cau. dona. ff. Sed& monit 5 i capknus,non tune folum; cum quis fuaniM. il ma,mo.rti» caufa donatio eft, cum magis fe quis ve- 70 tis caufa nobis donat,fed & fi propteralteriusmoi. tem idfaciat: veluti,fi quis filio, vel fratre fuoitt. rien te,donet Msuio ca conditione, vt fi conualue. rit alteruter eorum , reddatur libi res,fidifcefferit maneat apud Msuium.leg.mortis caufa8.de mort. cauf.donat.ff. Es mortis caufa donationesai tli. plum legatorum redafts funt per omnia.feie(Nia in. quibufdara adbuc di.ferunt, vt in cafu 1.15.&;3- fin.ftide mortis caufa donat.) ditt.tf.i, Jcj.Jedom, : Inft. Ex iis,qua diximus, apparet, mortis caufa io- naciont-m tribus cafibus reuocari,fi donatorveiiti priftinse incolumitati reftitutus fit, qui donauit. iš eum donationis posnituerit,& fi prior dccdlcmii, cui donatum fit.ibidem Artchora. Dona ti on e i caufa mortis , & legatuai diffč. runr. Primum , bi donariones iueuntur vt to». tračlus , duorum nempe confenfu : & fi doni. tur abfenti vc-1 ignoranti »magis iudicatur fiiti. commiffum. Legatum vero & abfenti & ignoranti relincjui , atque etiam acquiri dubium non dl. Si confcras horum confirmationem , nihil babent li- mile. Nam legata pendent ab-hsereditatisafiitio. ne. At non etiam hi donationes; vtpote qus nca morantur vim teftamenti. Vnde & cum is, qsi teftamentum iniuria impugnauit, repellacur il;. gato , vt indignus : non repellitur tamen a raoits caufa donatione. Priterea liliusfamilias,falten patre confentiente, poreft mortis caufa donare:St legarenullo modo poteft,ficuti nec ceftari. Po. flremo fi q:ii»inanno 5 fingulos mortis caufapeni. riam ftipulatus fit, non eft ei fimilis, eni in anus fingulos legata eft.Nam legata plura intdliguntvt, Stipulatio hic vna etff ; Magna autemhuiusdifci- minis vis eft. Et qui exiftimanr noua lnftioini conftitutione fublatas eflfe differentias, qna ij PandeiSis fparfim commemorantur inter legi, & donationes caufa mortis , & bas habere o- mnes omnino effečfus vitimi voluntatis: taoKir poftremum hoc diferimen quod dixi, fublatuo non cfle fatentur, quia priter donationeracan- fa mortis ftipulatio imerpofita fit , & conftitn- tio luftiniani loquatur de effeftu donationis,nos etiam ftipulationis. Baldui. Inftit. titul.de dona¬ tionibus. Inter D o,n A T 1 o ne m mortis caufa, & donatio« inter viuos,hie eft d/fFerentia, quod tila fit propter mortis periculum, bic fine periculo: lila fit ab eo qui fe quam donatarium habere mallet, hac ab eo qui donatarium ciuam fe, leg.fcnatuj.j5.ff.dc mort. cauf. lila initfla & fufpenfaeft,facilequeeuanef cit,hic certa &prifens,difficillimeque conuellitur. Hotomannus. Donatio n em autem veteres proprie appella- bant, vbi ipfa quoque rei rraditic datioq; acceff;- rat. Quinimo Paulus nofter l.jJ.fT.v. de donat.tat. mortis ait, donationem exemplo Grfcorumdidi« elTcji do.no Sc datione, Elin. lib. 35. feribit, Gwot anti- 2 S 5 DANTE O. <)o6 antiqnos dS^vappellafTepalmum: & ideo Jte&t vo- caffe munera,quia mana daredtur. Itaque & non- nulli argute putsnrftn faperiori Pauli loco proDo- no legcndum efTe Doro,Sed iam quaeritur de dona- tione quodam modo imperfeda:hoc eft J qu?un pro- miffione confiftit.,& quam traditio nondnm implc- jiit. Martiaiis cleganter ftiiquando lufit hoc 'Epi- grammate: Si donare vocas $romittere>nec dar e, Cai ; i o V inčam te doniš , rnuneribufque meis. .Sed ne quis ica cuiquam illudere poffet,placuit Ik- riconfuicis , ftipulatione faltem , ficuti traditione, c&firmari donationem: hoc eftfti quis donandi cau¬ fa ftipulanti promiferit ,ormuno teneri & obligart vt det.Ex nuda vero polUcitatione aliquem teneri, •ius Chmitum non erat.-Non enim agi ex nudo pa- do patiebatur.Sane cum Seuerus Imp.ftatuiftetftlo' »ationes inter virum &vxorem morte conSrmari: Papinianus iudicauit id cantum intcliigi, de dnna- i0 tionibu« rerum, hoc eft,qux traditione perfed* funt:neque putauit, fi ftipuianti vxori tnaritus do- nare promiftffet, pofife hčer edem m a riti conueniri. leg.23.de donat.inter virum & vxorem. Sed paulo poit videtur ali.ter placuiffe : proptereaque Tribo- aianus-illam Papiniani annocationem rede expun*= xifTet.NamVlpianus refert,Antonini,qai Seuerifi- lius fuit,orativt ex da« natione, hoc eft,dofiandi promiffione obligatio ci- uilis effet.Nam Gonftantinus metuen$,ne falfsdo- natior.es eius generis confingerentur,aliam cautic= »cm adhiberi voluiiTe videtur :-hoc eft, donationes interueniente ( vt loquitur) adorum teftificatione confici.leg.lata.C.de donat. Sed Theodohus poftea expreflTit,etfi finefcripto donatum-quid faerit, po£- fe quod gerittir, acjliibitis aliis idoneis documentis .tromprobari leg.in extran eos.-C.de donat.Quid no- {ler IudinianusPlIle adorum obferuationem non e- •■moino rei:cit J ,prxfenitrfvbi magna eft donatioded rftipulationem hic non efte neceffariam ftatuit.ltaq; cx nudo etiam pacro donationis obligationem con« 50 trahi fignificat:& donationem quodammodo refert inter contra^us iurirgentium, qui propriumn orne habent,&ex fola conuentionetribuunt ačtionem.I- taque & in Inftitut. Ad exemplum (inquit) vendi- tionis noft:a conftitutio donationes in fe habere neceffitatem traditionis voluit.No eft omnino per- •petuahsc comparatio venditionis- & donationis. Nam veaditor tantum traderc tenetur, quan.diu ■emptori habere licet. Quj dare debet, dominium debet transfsrre. Quanquam alioqui qui donan- Jo tradit* ne quidcm rc eui&a teneatur. Bal- dnin. 'BokaTIO inter virum & vxorem. Donationes in- ter virum & vxorem prohibitas efte certiflimi iuris eft.Lj.de don.inter vir.& vxor.ffd.fi res.de iur.dot, tf. Eius autem rei var iz a Iurifconftaltis redduntur raciones.Primo enim loco hccreceptum eft,ne mu- tuo amertfefe fpoliarent, donationibus non tem- porantes,^ profufa erga fe liberalirate vtentes.Se- -cundo,ne eftet etsftudium liberos potius educandi. Ter ti Oj qiv»fspe faturum eftet, vt diftraherentur siatrimoaidj^BGn darecis,quipofrer, atque čara« tione euenturum-, vt venalia matrimonia eflent. Quarto j maiores noftri inter virum & vxorem do¬ nationes prohibuerunt, amorem boneftum folis a« nimis ceft:imantes,famce etiam coniundorum coniu- lentes, ne concordia pretio condliari videretur. Qjjinto,ne melior in paupertatem decideret, dete« rior ditior fteret.l.i.ž^.in princ.de don. inter vir.Sc vx.rf. Quod autem dicimus donationes inter virum &vxorem prohibitas efle,verum inteliigendum eft, matrimonio c-onftante.donauo enim inter virum 8c vxoremfa«fta J morte eius,qui donauit,proculdubio, tanquam teftamento, conftrmattir. leg.cum hic fta-^.. tus.de donat.inter vir« Si vxo. ff. Sed Sc regulariter inter virum &vxorem mortis caufa donationes re¬ cepta funtr.Ieg-fi com.ff.final. ff.eo.Anch. Non ta* men omnes inter virum & vxorem donationes iure infrmanturjfed e* tandem, quibus mulier vel ma~ ritus ftc pauperior,vt tradit D.Goedd.in commenr.. ad leg.iocj.Rumer.7. de verb.fignific. per leges ibi. al legat. Donat 10 inter viuos proprio nomine dicitur,qu* neque mortis J neque nuptiamm,fe emptio- nis & vendicionis donatio folo confenla perficitur, non re,vt olim, etiam non videtur perfefta , ante- quam is cui donatur,fcierit fibi donari,eamque do¬ nationem ratam & gratam habuerit. Et hoc eft: quod Gr*ci dicunt, donationem fa&am non valere:exceptO'Cafu,i i5.C.de facrofan^.eccleC Prat, Donatio perfeda & pura,eft fpecies donationis limplicisft.i.ff.de don. f Do n at x o imperfeda, fiuc conditionalis, vel fub modo,HoftienCin lumma eo.& vide C.de don. qu* fubmodo. Prat. • Donatio fponfalitia , qu* St a fponfo fponfs, vel contra,Azo in fum.Cod.de demat.ante-nupt.Sc vide infra fponfalitia. D o N a t 1 o n 1 s qux fiebat per mancipationem^h^c funt foiennia verba in Veteri inferiptione vrftis Romz. Hoc raonumentum L. TitariusSabinus fe viuo donauit L. Sani-o Symphoro, mancipauitque feftertio nummo vno. Prat. D ©N A Ti V-A in Lio. ff.de re milit, funt largitiones f( 1 S>°7 D ANTE O. ab Imperatoribus in milites collatce: verbum fre- queits in Tacite, Capitolino, Lampridio, & aliis id genus autoribus.Atque dabantur vel ob vi&oriam,- vel ob adoptionem,vel ob aufpicia imperij.Daban- tur^vt apparet & au&oratis in ipfo tyrocinio,vt mi- litaturis.Hieron.Ecce donatiuum,quod militaturus acceperas,hoftilia caftra fufpirant. Suidas; JfoveiT.KM- Jh&Sbcm m ftčeZ aliis donationibus feparatum. iNauell.vtIpor.ft larg. in prin. Donatio propter nuptias appellatur vulgo id, quod foluto matrimonioj apud coiugemmansh . perftitem ad vitam eius,Sic enim maritifuturih. nare folent vxorib‘us, vel ex paSo concedttebta, quxhabeant dum viuunt,aut certam pro eispsu. niam, vt poft mortetn earum redeant ad Kinis donantis.Idque inter nobiieseft frequentiffimuit. Vxores quoq*ie-vickfim ita folent antemattino. niutn.vei parentes earum pacifcendo permitteteu: maritus fuperftes,quoad vixerit,aliquidbabeat,vi" delicet, in cafum foluti Gne-liberis matrimonij. I: hoc apud plero(que nuneupatur Dotalitiimvct donti eoruru nata.Prat. ptias appellata eft: quoniam conftantc matrimomo ....... tum fierltum augeri poteft.l.vlt.C.eo. fi tamenan- P»»* * » ° ; ? r<> g“ rn T ,< ! te nuptias conftituatur, fuum ac proprium nomen ac ius retinet,vocaturque fponfalitia largitio. at li poft nuptias,a luftiniano propter nuptias appella- tur.Grsce autem nincpspvhpropterea quod a marito vicitfim in gratiant dotis tribuitur:nec fimplex do¬ natio fit, qualis eft ea qus inter virum & vxorem prohibita eft : fsd propter dotis danationem . & i- pfarum nuptiartun aficfUonem , vt idem fcirib.it Hotom. Donatio ante nuptias & propter nuptias idem.Pit 40 enim propter nuptias: plerunque ante nuptias: in- terdum poft nuptias,tf.vlt.lnft. de donat. Gothofr. ad rubr. C.de don.ante nupt. Donatio honoris caufa, eft qqam vxor matito ad honorem ac dignitatem aliquam conlequcndar» fa- eit.Caius I.42. ff.de don.inter virum. Nuper ex in-. dulgentia principis Antonini recepta.eft alia caufa donationis, quam dicimus honoris caufa, vt ecce li vXor viro Laticlauij petendi gratiadonet, vel vt e- qucftris ordinis fiat, velludorum gratia. Hotom. 5 ° Prat. Donatio propter nuptias eft, quam facit fponfus, vel atliquis nomine eius, fponftE,vel alteri nomine fponf.r. ii.ee vno verbo Gratcis dicitur tttTi^tpt« qua- fi contra vel mutua donatio. Vulgohane donatio- nem propter nuptias,dotero viri nuncupamus,cum a?qualis fit in iure doti mulieris. Prat. D on ati o propter nuptias, &dos differunt quoad priuilegi<»,vide Cuiac.in expofir.Nouel.6i. Gotho- fred.ad Anth.fiue a me, Cod. ad Senatufconfultum s Velleianum. Donatio propter nuptias autem olim dicebatur propterea,qucd eo duntajcat tempore fponfto ex«r- c. bat liberalitatem iafponfam,idque dtipliciter: a- lias fimplici,perpetua,& irreuocabili munificentia, »on adiefta nuptiarum canditione ; alias ea mente, vt nqn Tecutis nuptiis,res donata redderetur J. i. ff 4 de donatio^ S«d ab eo iure primum difceffit Con- ftantinus, vt omnes huiufmodidonationes habe- ^ent in Te condicionem , vt non fequente matrimo^-70 aio,reftitu^remur femper a viuo noleme coetrajbe- mni lucro dotali,quod coniunx fuperftesfibipačil- citur in bonis primum morituri,fiue fit maritus,fi. ue vxor. Quod quibus modis fiat, traftatur Digeil. & C6dic.de pa&is dotalibus.& leg.fceminae.Codic. defecundis nuptiiv Nouella de nuptiis.jT.fi vtrc ; expedct. Et Huiufmodi liberalitates quandoqui. dem vel'ex inutua coniuguni paftione,tel«b* * neficio Legis proficifcuntur, difta proprie funt li- t era dotalia vtrinque. Vfu autem vulgari confua- duntur fub appellaiione donationis propter na. ptias.Prat. Donatio propter nuptias'in.diuerfa nomimpe : regionibus , & prouinciis abiit, quorum nomencl^ turam Huc recenfere vanifiimi eflet operiš. Hocte * interpretes & foreafis vfus dbcebunt.Prat. T> 9 N e c aduerbij,varia eft acceprio:quandoi|ue.co!i' ditionis nota eft.1. fi 0Leum.21.de dol.mal.c.caufin j matrimonij.de proba.Eft & limitationis,leg.liiicf, tandiu.Cde condi&.furt.De hac diftione vide k l-4.ff.de feruit.titu.general.Prat. D o n v m generale nomen eft a donando, 1. inter num 104.de verb.fign. Munus eft donum cumcafr j fa:vtputa Natalitiu,Nuptiarum,l.ip4,f.dcveibi ' gnif.Dona proprie funr,quar nulla neccfiitate,iure, j oftlcio,fed fponte pr 3 ?ftantur,quplerunquel2us ineft.Sed in fumma in hoc ventum eft vtnoncpioil- cunque munus, id eft don um accipiatur: at qucfl donum fuerit,id munus rečle dicatur leg. 214.ff.dt verb.fig.Briff. Donativa leg.10. ff.de re milit, fic appellabantur largitiones, quse ab lmperatoribus in milites cod- ferebantur. Verbum in Tacito, Capitolino,Lam* pridio,& aliis id genus autoribus non infrequew. BrifT. Oonatistarvm fit mentio leg.37-59*d« h«ret.i» C. Theod. Don v m & munus differre interfc , Vlpian*quidem & Marcianus feribunt indičUeg.inter, 194- &dift. leg.munus,214. De verbor. fignif.fedeoru#difft* renciam itaobfcure exppnum., vt pugnantia loqui vidcao- :P«9 T5 A 'N T E G videintur, Mm Paulus dormm effe genus ait, mu¬ mij fpeciem. contra Marcianus in hoc genus: in ii- loffpccipm conftituit. Aliud Tane effe donum,aliud munus, iilud argumemo eft , quod vetuftiffims lex Cincia non prseciTe de doniš aut de muneribus* Ted coniundim de doniš & muneribus fcripta eft: Ne qui$ ob cauffam orandam donum munuTve ca~ peret. I tem lex Iiilia repetundarum : Ne Vrbani magiftratus plus doni, muneris in anno accipiant. quam quod iit aureorum centum, Lč.illo titu.item * 0 iex Iulia Pappia : Ne quis donum , munus, operas -pmer eas, &c. dare, facere, przeftare cogatur.leg. -qui libertinus, 37.ff.de oper.liber.viti,ft'de lib.cerif. d.leg.ftepe^.de verbor. ffgnific. Item in mandatis Principom : Ne proconfules donum, munuTve ca- piant. leg.Solent.6. ff.de otfic.proconT. Sic Plaut in Ciftell. inde in amicitiam mfinuauit cum matre, & mecum fimul : blanditiis , muneribus, doniš. £t Cie. in CMeimana; Tamum doni« datis muneri- ; bus perfeceratc Et pto Archia, quod quaff deorum ..aliquo dono atque munere commendati nobis effe videantur.Item in leg.plebiTcirojiB-ff.deofT.prajffcL <-& LCampanus, 47.ff.de oper.lib. Videndum igitur remota aliorum aučlnritate, quid inter donum ac ;munus imerlit. Nam Seruius quidem Virgilij in- ^terpres, donum proprie luperiorum deorum effe ait: Munus vero infericrum. Donatus autem in Teren. Donum proprie deorum: Munus hominum® X^od cum ita iit^plus effe certe donum voluerunt, quam munus. qua de cauffa etiam in fuperioribus exemplisfere Temper priore loco collocatur, vt r.on Tncommode fbrtaffe diccre pofffmus: Donum effe ‘-maiorum rerum : munus vero minorum.nam Pom- pon.in leg. Ted ffpji. jf.ff vir.ff, de donat. inter vir. Si vir,inquit, vxori .munus immodieum Kalendo Martiis aut natali die dediffet, donatio eft. Ita- -que 6c regna & regiones & oppida & prsediaetete- S'aTque res immobiles dono dati, paffim iegimus: - munera dari , legiffe me non memini. quin & abTentes res donari rede dicuntur : munera autem 4° mitti, & prosTentia offem.leg.munu$,»i8.. de verbor. Jignific.qua de cauTa fortaffe Gallica lingua noftra PrasTentia nominamus,quse prcTenti in manus dan- rtur. Rede er go Vlpiamdonum quaff genus Tacit: munus Tpecitrn : propterea quod quarmuneridan- tur, d-ona ofrmia funt: at non contra. A?que ha*c quidem generatim de rebus omnibus dida ffnr. nam quod Vlpianus co Ioco Tcribit, Tane non vni- uerTe didum arbitror: Ted proprie ac prscipue de Mbcrtorum in patronos grati animi ffgniffcatio- jo ne, Donum, inquit, genus eft : munus autem do¬ num cum cauffa : vt puta natalitium , nuptali- cium. Significat enim ca munera quac liberti patronis eorumve iiberis aut coniugibus, natali nuptiarumve die dabant. Nune ad Marciani di- fputatiocem accedendum eft : qui in did.leg.214. munus a dono ita diftinguit, vt iilud dicat effe •neceffarium ; hoc vero voluntarium ,ffue fpenta- neum. quod quidem facile intelledu eft , fi modo PIO Videndum igkut s rusmmulto verior 8ccenioffc -Pauli Tententia, qui donum genu? conftituit ,eiuT- que duas Tpecies facit:quarum altera in generis Tui nomirte conffftit,altera munus appellatur, Quod £ ita eft,conffderandum etiam vidc-tur, ecquid parti- ciila n o n Tuo loco mota fft & in alienu tranflat-a, quaff ita redius legatur:Sed in T.imma, in hoc ven« tum eft,vt quodcuque>mnnus, id & donum accipia* tur:at non quod donum fuerit, id etiam munus re¬ de dicatur.De quo ramen nihil a^lrmo: veteris co- dicis audoritatem expedo : iudiciu eruditiorib.vh ■ risintegrum relinquo.Hot. Adde Connanum lib.j. c.p.n.2.& vide inf.in verbo Munus. Aotptu&Kovšid eftjinftrumentum infinuat^ donationis 6 vide Goth.adl.ij, ibi: donarionem infiauauerit: C. de TacroT.eccleT. funt Practoriani milites prsfedotum prseto* 5 rio^Herodiano lib.j. Pet. Fab.i. Semeft. 3. Cuiac. & Goth.adi. 8.^.9. ff.de excuf.& Goihofred.ad L1.5T.itt Tchola prsetorianorum. Godič, de otSc.prsf.prator^ Afric. Do r m i r h cum aliqua , eff: adulterium cum^ea com- mittere,c.qui dormierit.27.q.2.Prat. Do r m i r pr^Tcriptio, vel tempus non emtit t Ted quielcir,paffim apud interpretes.Prat. D o R mi e n T E s pro ceflatoribus., incuriis , 6* negli- gentius Tua agentih.iuxta vulgatum iJludiVigilan- ti,6c non dormienti ius ciuile Tcriptum eff 1. popil- dus.in fin.ff.qti.^ in fraud.cred.cum ffmilib.Vigilan- tes autem accipimus, q hi Tnarum rerum Tiragant« Prat. Dorm>i t o Ria Carručha.l.^de au-ro argent D o Tis ffgnidcatio varia eff:Nam & dotes ar.imijCof 0 p«riTque vulgo dicimus , & dotes prsdiorum noa femel vocant iureconTulti noftri.leg.2. de inftrud. leg.l.amiffi de fideiuffbr/Duarenus^de doubus,capo ^a.Et plinius vlmum vite dotacam dixit ,&Cicere artem indotatam verborum dote locupletare.Gon* na-nus lib.S.cap.B. Dida ab eo quod dabatur. Nam &Acron interpres Eloratij dotem definit effe‘do¬ num puellarum.nubentiuiTi. Do s e(Gquod datur a muliere marito i;ff tem sftima* tam.ff.de Iur.dot.vel ab eius patrejvel extraneo. vt dn iT.accedit.l.vnica.C.de Rei vxor.ad. proprie au¬ tem dosdicitur,vt ait Varro.quod nuptiarum cauTa -datur.nam ipTa ffne matrimonio effe non poteff J.30 if.de iu re dot.Et vbicunque matrimonij nomen non cff } nec dos effe poteff.L48.fT. de iure dot Donatio vero propter nuptias,eft J quam Tacit fpcnfus, vel a- liquis nomine eius,fponT£,vd.alteri nomine^fponfe; lila redit ad vxorem, vel eius h^redes *. hac ad ma- •ritum^vel eius hseredes. Dida Grsce ^ s p v b, q u a Ti contra,vel mutua donatio.Vulgo hanc denationem propter nuptias Dotem viri nuneupamus : cum a- qualis fft in Iure doti unulioris , £tn VVidergab ex Oid.copia Spieg. Do SidteMittgffiJus in te marito conftttutum , ad Ta-, ftinenda onera matrimonij. deffnitio VuiL in com- ment.Inftitut.de Napt.jf. 14.011.3. munera pro iis onoribus intelHgamus,i quibus qui £q-Do s abantiquis inter donationes numeratur : Noit liberi Tunt, immunes appclhintur.did.leg. munus, x8,eodem titul.quanquam in eo genere diTputatio- o s eft quod ab vxore,vel alio esus nomine,proTufii- nendis oneribus matrimonij marito datur promit- '•titurve.Briff.vlt.edit.Dotis appellatio non reTertnr ad ea matrirnonia,qus conffftere non.poflbiir. Nec enim dos ftne matrimomo effe p o teft. V-bi c u q; i gi t ur ■ms.inmQntj.nome nb cft,nec dos^ftoL.j.de iur.do.i^r* f 4 P o s data,diAa,mt pMmiffa. Brin'.«! C.Th. P o T i s promifiio, datio, *&io,exačtio. Brili.. ex fi. & C. . . Dos eft proprium patrimonium mulieris. J. 3. $• ergo etiam.flr.de Minorib.leg.mbym.ff.de -relig.& lutnpt. fun.l.Pomponius Philadelphus famil.ercifc. Vide Azon. in Summa Bar. in Rubr.^olut. matr. Quoa propterea marito datur a parent^ vel ab extranco, vfonera matrimonij fuftineat.leg.s.leg. Dotis rru- &us,& leg.Res in dotem. ff. de iur. dot. Ein Beym- 10 fteur , Mitgab , r Brautfebat% J quafi mulieris thefau- rus , ad vitre neeelTitatem conferuandus. Spieg* Prat. Dos legitime reftituta mulieri aut patri, loluto ma- tr-moniojr.o plus dicetur dos.,fed nominaDitur pa¬ trimonium mulieris: lic ut hisreditas adita^ poftqua eft adita, non plus dicitur hcereditas , led patrimo- nium hsredis.l.fed li plures,jf.fili*. ff.de VuigDos autem nondum refticuta,quamuis roatrimonium lit fo!utum,re&e dicetur Dos,per tex.in l.i. $. taceat. C.de Rci vxor.,a&,> Spieg. Prat. Dos communis.l.22.jT.i.ff.folut.niatn. . Dot iftefpondet donatio propter nuptias. Eadem e- nim caufla vt vitam commode tran.figant,vel mari- tus^vel illius nomine alius eam confert. Dos igitur & donatio propter nuptias hoc modo comparantur. quod donata propter nuptias, certa lege poftunj O” bligari & a!ie.nari,Nouell. 6i.jT.ii. Et lic dos quo- que.jT.4 ibid.I-ulianus eadem Ndu.ST.h^e-autem di- ^ cimus. Difterunt tamen di dos, ac donatio propter 3 ° nuptias: nam dotis a&io priuilegiata eft , donatio propter nuptias non eft,vide Goth.ad d.Nou,6i.ca. i,jf.4.plur.alleg. Prat. Dotivm caulfa l.i. ft-.Solut.matr.qux lit vide Bart. & Alciat.in d.l.j.& vide fupra Cauflfa.. Prat. D o t a t a s efte feeminas , ad fobclem procreandam, replendamque Hberis ciuitatem*maxime eft necef- farium.ibid. Prat. • X)os non eft ius vniuerfale, vt cum Bart. Iafon & alij cauillantur,quorum fentemia non poteft vilo colo- 4 ° re defendi: fubfcribendum itaque Baidc & sis qui rede fequuntur eum. Dn. Zalius Dotem efte ius in- corporale haud negat, id eft quandam qualitatem legalem , quoddam ius, quod intelledu colligitur, quod verfatur circa corpora dotalia.Spieg. \ Dos certa , qux fecundum patrimonium promitten- tis,& conditionem eius cui promifta eft, accipienda Itjfi cum ea.C.de dot.promilf. l.cum poft .jT.gcner.ff. de iur.dot. Spieg. Dotis fpecies hse memorantur.Profeditia,aduenti- 50 tia, Receptitia. Proft ditia appellatur qux a patre,, vel parente virilis fexus profeda eft de bonjis vel fado eius.l.5. lf.de lure dot. Quae & dos a patre pro¬ feda dicitur,in l-2.iT. .r, flT.folut.matr. St dos commu- nis patris & filial.3.ft.folut.matr. Aduentirias vero nomine .> ea dosligniftcatur , qux;aquouis alio, vel ex iplis mulieris bonis data eft.leg^.^.ft pater.ff.de lur.dot.Briftbn. Dos aut profeditia eft,aut aducntitia.Vlpian.in epi- tom. tit. de dotib. 6 . Profeditia Vlpian. eft, quš X go patre,vel parente virilis fexus proficifcitur , de bo¬ nis eius,vel fado eius: Siue igitur parens dedit do- aem ; liue procurator eius,liue iuilit alienum dare,li¬ ne cum quis dediftet negotium eius gerensj parens ratum habu.it, profeditia dos eft leg. profeditia. ff. de iure dot. In fumma parentis nomen dotem profeditiam facit. did.leg.profeditia. jf. li pater pro filia. Hxc quoque fecundum BrilT. dos a patre profeda dicitur in leg.2.tf.i.& I.io.ff. folur.matr. di 1 .4.C.eod.tit. V.6. lf.de iur.dot. Et dos communis in 70 ieg.22.jT.ZtfTfol.matr. Aduentiua vero dos ilia,eft p • 9» 'i quam nemo patcrnis bonis,fed quifpianjex t ra, ? neus alicunde deditivc exInlianiverbiscolli.it™ 11 Spiegel. “ ' d Dos perprseceptioneir, legata , hoc eft,antecaptio. J»' nem , in leg.fundus , ff. Famil. ercife. Qu»re, Pu. ; c ecptio. ' | j| Dos protniffa, Difceptant Dd. an dos promifla dica- | i tur dos,qtia(I lit ibi determinatio diminuctut&a. | (i in ftatuto veniat rornine dotis ea,quit nec dum trt j jt dita eft,fed prsmifla. EftZafio inucftigttiovtilij- p f ma,quem vide in tit.Sol. matr. lnter dotemptomii. ! '( fam ac datam mbil intereft. Nam ex fola f-romiUj. ' }i ne dos conftitnitur,vide 1.4-C.de coll.Goth.aiil,- Š C.de fpontal. D^tem conftituit vel mulicr ipfta, vel alius nomioc J mulieris. Mulier tpfa nempe fermis,ijn'dotemdatus.Ytl.fcita' ! dum.jT.fundus.fFde Jur.dot. Dotalg prsedium „ etiam nomen retinetfoluto ms* trimonio.ft.de Fund.doc. Dotale autem praediu nos j rolam intelligimus 3 cum. iam marito eius domini! D A N T E O. 9 n D ANTE O E & V. 9 H- qujeEtum eft i. dotale.jf. Motale eo. Tea etiam defti- natum.l.dotalc prsdium', ctjius.ibid. Spiegelius cx Old. Do tališ fundus intellrgitur,fiue cum mulieris no- mine quis viro -dederit,fiue cum a viro iibi debitum jpfa mulier doti promiferit,&c.i.i4.jf. E fundum.tf. de fund.Britf. D o t A l e s res etfe videntur,qua? do tali pecunia em- pt£ fnntJ.cum vir & vxor.jT.pen.tfde iur.dot.Spie- gelius cx Oidendor. vel etiam ,-qu* in dotem datss. TO Briffonius. Do ta l i a bona, & Dotales fundi, hoc eft,ad dotem fpeftanres, Sc in quibus dos mulieris collocatur,vei quos vir accepit pro dote mulieris.Spieg. J)o t ali v m feruorum & ancillarum fatpe memine- relurifconf.Earum meminit & Imp.in l.i. jT.p.C. cče rei vxor.a&io.Sunt autem,vt verbum ipfum prodit, quos vxor cu dote ad maritum attulit. Recepticius Dotali opponitur,quem vxor fibi proprium retinet, 20 neque doti dat.Spieg. X) o r e s prsrdioram ese videtur fuiiTe accetfones, quae ex aliis pr«diis ad vfum vnius fundi folebant veni * re : vt in exemplo quod eft apud Vpianum.l.^.jT.f?, ff.de vfufručt. Nam etfi vfusfru&us fundi fuerit le- gatus, & (it ager vnde palo in fundum , cuius vius- fručtus legat us eft,folebat paterfamilias vti vel/aii- ce,vel arundine,puto fru&uariam ha&enus vti pol- fe , ne e.x eo vendar. Dotes prsdiorum Papinianas vocat inftrunienta, qu£ prsdiis fic attribuurttur, vt 5 c dotes nuptiis.Dotes prsdiorum, inquit.quse Grsco vocabulo o vSuidj appellantur, cum non inftru&a le- gantu-r ,legacario non prseftantur.La.jT.i.tf. de inft. vel inft.Columel.lib.4.cap.p. Pedaminum iugero- rumque & viminum profpiciendorum tradepda ra- tioeft,. hatc enim quafi qusdam dotes vineis ante prseparantur. vide Enihecs.Prai;eius.ex Hotorcas- no. Botasb filiam,vel dotata effe.Dotata mulier,& in- dotata,opp6nuntur.l.78.5T.quodfi tf.de iur.dot Brif- fonius. I) o t a l 1 T 1 v m, id eft , donatio propter nuptias vel res paraphernales,id eft, vitra dotem datse:vel vfus- •fru&us partis bonorum marici, quam vxori propter nuptias dat,vt eo poft morte fuamaiatur,c.ex part e de for.rompct.c.nuper.de donat.int. virum & vxor, [Berengarius Fernandus Ante.ceifoi' Tolofs accipi- endirm tradebat, D'otaIium,quod mulieri datut,de quo in c.p!erunque de denar.inter vir, Sc vxor. vbi gl.interpretatur donarionem propter nuptias.Id per adultcrium perdir mulier, d,c. plerunque Prateius. Corrafius Mifcellan.iuris lib.j.f.i. lucrum nuptiale interpretaturt ldque a fureconfultis additamentum l.lnter focerum.jT.cum inttr.tf.de pa&.dot.AThoio- fatibus agenfamentum appellari fcribit. Boerivm vel Doarium eft dotis augmemum , vt i» dem Fernandus tradit, idque ex parte dotis. Guido Papseus, qusft.524, pro eodem ponit Dotalitium Sc doerium. Sc vide qu r a c h m a l 1 s vfura Grscis diccbatur, qu^Lati- ms ceteftma, Vt.n.Romani ab aiftb.ita Grsecis a d/a- chmis vfuras denominarunt : vide vfura ccnte(ima 3 & Bud.lib.de atfe Prat. D r o m 1 Latine curfus dicuntnr : vndc Catadromus*. vide fupra Athletarum nomine Sc in voce Catadro- mus. Dr o m o NE s nauigia funt celerrima-, quafi curforia dicas. Horum meminit Iuftin.in I.z.C.de otfie.prsR Prait.Afric. Milites,inquir« conftituas,qui poflint Sc ipfum traiectum feruare Sc omnia quaecunq; in par- tib.Hifpan.vel Gallise (iue Francofum agiitur, viro fpedabili duci denunciare, in qno traiedo etiam ? dromones qiiantos poteris ordinari facias. Item Prccepiaslib.^de bell.Goth.Hotom.efte, quos Ge- lotes Latinis didos a celeritate,\ uit. Caif. lib.4. ad VenenatuHi, horum mentionem faciat, vt opportu- norum adrem ffumentariam conuehenda. llidorufo iib.i^.Etypioi.c.i.LongK naues funt, sit, quas Dro- rnone$ yoeaynus , dičtae eo quod longiores (int cete- ris. Guius contrarius Mufculus curtum nauigium*. Procopius quoque nauigia longa ab eo quod celer- rime excurrerent , Dromonas appellata fua setate fcribit.Gurfum enim Jpopev Grzci dicunt Gaffiod. li.5.Variar.Epift.ad Abundantiu.Decreuimus mille inter im Dromones fabricados adfumere^ qui & fru- tnenta pubiica poftint conuehere , Sc ciiuerfisnauib- ft necelfe fuerit,ebuiare.iironaras Tomo ^-in Mauri- tio : e KŠfJ vt ib wsrg|jjA. 3 a (ivciH-FSppv % para rfa yuo&jitog amJčfc.Idein idem in luftin.Rhinotmetoi Huiufmodi vero nauium exercirores Dromonarij vocatur. Et ita apud Ca(T.li.4.Var.Epi.ad Venenat«. Sc in inferiptiene Epift. ad Dromona.lj.a, Varia. e* mendandum hoc verbum cenfeo.Brif, D V. D v a s a>de$ habere apud Vlp. in pr.I. E quis. tf com- mun.pr^d.Spieg. D v ae res ,non funt fruči:us,& fundus, fed vna.l.E,^, pen.tf.Qu2 in fraud.cred.l.i.jT.ft duše quorum lega- torum.Prat. 50 li: pro dote enimaccipunt Šc potitfimum Notarij 60 D vsi a caufa dicitur,qu£ ( vt voce vtamur forenE) imperiti.Praf. D R. Drač hm A.M..& Dcn3rium,idcm non efle,docet A- gricola ti.4. Qu.imquam menfurarum & ponderum ratio vix definiri, explicariuc fitis poteft, propter variam eorundera dimcniione.Quoa & Aiex. Nea- pol.exiftimat,apud quem extatlib.2. elegans captit, femipJene prsbata eft.Gloff.eft cetebns in 1 . admo- nendi.ff.de Iureiur. porro in dubiis interpretandisj ad mitiora defieacndum effc.Schola noftra omnino recepit.Prat. D v B 1 t AB! le eft quando argumenta pro & čontra congri*ut,col!igitur ex l.Licinius.ff.de fideic.libert, Prateiuj. D vb 1 T A R e quid ftt, Bar. docet in I. admonendi.de Iureiur.Addc l.Licinius.de Fideicomm.libert. quo explicat,quibus finibus,quaque menfuraiter,a- Dv* 1 T ar e de conditione fua.de ftatu fuo,dedeere« ftusjautvia conftent.Spic-g,. - ' tp.Brilf.ex ff; D AKTE eft motus in differeas * ad vtranque g?JITATlO partem ex tequalitate rationum contrartarum ,j>ro- ueniesss quam iudcx perducitur per negatione, quairc fit dubia glof.i.fi.C.qui.ad libe.prociam.non licet.Fel.c. fuper. de ceft, cog. Bal. leg. fi. de preb. lllud dubitatkmis eft> dubitationem reeipit. Brifto- nius.ez flE ;•£> v * i v m eft,de quo intcr fapiente« diibitatur.l.an i- .autilis.fF.de AcceptiI.Arg.l.rnic£i&: quidem perqua elegantis. Nihil innouan. appellar. pend. Dtfbium jo . argentum, de cuius pondcre ve! bonitate dubitari poteft.Spieg. ;f},v B i v s in fide , infidelis c.i.de haerec. Nondubie. Minus dubitanter, Bri(T.exfF Dubius euentus litis, e>; Scsuola dici folet.I. quod deberetur.fF.de pec. a- pudquelureco(Ffere proucrbijloco vfurpatur,aper- «ti!fimamque habet fignificationem.vt ait Alc. Spis- gelius. Dubius hsres.dum deliberat , vtrumadeat necme fesreditatem. S) T.cA tor.I. 28. Jf.fi nauis alteram.ff.ad l.Aquii.quod 1 « •verbum&in Lexico B. Germani notatum reperi: 4 n que ita eft : Ducatores,ivi o»«jriijusr»<. Brili'. ®fCA j pro regione eni Dux dominatur, apud Jšeudorum conditores.Extat exemplurr, huius figni- jficationis apud Suet. in Nerone. Lampidius autor eft , Heliogabalum iUatidatum Imperatorem olim vendidiffe Ducatus,&oflicia Palatina.TertulIianus aoue vfurpauit Ducationem pro Ducatu : & Duca- tiorem , pro Duce , Uhenano annotante-in libro de jo ■ 'Coron.milit.Spieg. •D v.cf Na,w Sc centena, gradus dignicatis promotio- ; niFve in fchola agentium in rebus.l. vitim. Ced.de agentibus in rcbus.F5.C0d de princip,agent.in reb. i.r. de murilegul. in C. Theod.Fi.de .Csfarianis in eo.C. 1 .5. de decurionib .in eo..C.ex quib.patet du- cenam non ducenariamilegioportere in l.t. Cod.de .oHi.magtft,ofliciquanquam' impreffi codices hoc vi¬ tic ialjorent.Briftbnius. Ducente dignitasjprincipa- tus. in Cod. Th.!nd.e p v cen ar 11 qui ducenam gerunt & ducentis fcho- iaribus prtefunt.l.j.C.de agentibus in rebus. l.j.Co. de lucris aduocator.Fi-C.de exa&oribus tributor.l. 9-de e.vačHonibus.in Cod.Th.Cyprianus lib.i. Epi- ,ftol.4.'Neque vt ille fuperbierit, fublaturque fuerit mundanis dignitatibus , Buccnarius potius quam EpiCeopus vocafi volens.Meminit & buius muneris 39 iciep'horus,lib. 6 .Hift.Ecdefiaft.cap.xxx .In Noti- :Xia quoqu.e crebro in officio rečlorum prouincia- jTumpitncipcm de SclioU agentium in rebus Duce ■narium recenferi inuenias.Cseterum & in re milita- ri, Ducenarius interprete Vegetie lib.2.c.8. diceba- tur, qui duas centurias,id eft.duccntos homines du- eebatin acie fecunda. Brili. & Goth.ad l,2.jf. &hsc notitia.i^.ibFDucenariis.BrifFde.offic.praef.prasror. Afrir 2 vcs«» IT iudices erant,qui de leuioribus rebus pronunciabant.Di&i a ctmCu ducentorum fefiertio- rurn.bueeoarij quoque. vt alij tradun-, capiuntur pro exa£toribus publicanifve. Ducenariaenim no- 60 men večfigalis eft., ficut Ccntefitna , Quinquagefi- tii-l.Scotus ad Theodof.lmp.iti iebola agentium tra- .ditfuifle ducenatios , qui in pratfeftorum officio in prouinciis fiebant officij princi,pcs:eratquc eis pote- ilas principalu,domenila: _adorandte.Aic.in I.natri- culim.-C.de Agentibus in rebus ljb.12. Aftipuiatur Rhenani fcholium apud Eufebiapam.hiftoriam cap. »<>.lib.7.Spieg„ex Olden, v.c-E R £ aquana ex caftelio, vel e-x riuo ? vc! ex quo alio loco publicoipei- fiftttiasj-per rinuro. Snflbniits fr. V. J!5 D v c B R B.dominotum verbum propriua, qmman' , pia abdueunt.Itaque Brcaš cice T.dici folebat in adionibus cumlicin. tori mancipium ad di&um fuifTet, Vnde illudli c- orat.j.quanti addiftus: mille autnmumniUiladia Ducas licet.Prat. B vc E r E funus pro facere.videFuntss familian. Dr c e R e in matrimonium. Foemina Cola nubtrt Sc citur. vir autem ducere in matrimonium,dutettu vxorem , habere vxorem & habere mmatrimoni), Spicgelius. D V c E Ri aliquem quod decreto iudricismonobteo. perauerit, boe eft in catcerem trudcre.vt vulgusb. Guitur.l. iniuriarum aaio.Jf. fi quis quad.ff.dein! iur.Prat.Duci etiam id eft invincula duci.Btilf,^ occidi interdum. D v c b R b pugr.umscsedere pugno. Palus,l.4..ff.de-j, iur.Si c um feruo meo pugnuni ducere vellempti pn •ximo teftantem inuitus percufiferim; iniuriarimd teneor.Hotoma.Sic Plauftra ducantut; QuUd 1K , re cit proprie manuducentis.Virgil. —-- -£r. tpfc capeUas *Trotinus ager ago,hanc cuamvixTityrt duco. Agi enim armenta dicuntur a bubulco qui poneft- i^uitur.Tiribi autem ab eo qtti prgccdit.Čonnili!». 4.c.ii.num.i.Duaren.Iib.i.difputat. anniuer. cap.15. Alias ducere eft iudicare.exiftinnare.Propriea«ti ■ducuntur volentes, trahuntur nolentes.ScntuJa ■ra voientem ducutat , jtolentem trahunt. Oldtn- dorp. B v C;E R E in carcere, quia manus-in eosqui ducebi. tur iniečlionc,quali poteftas qusdam adeptaeftl.i, Digeft. de in ius vocan.Cicer. in 2. Agrar.Egone« Confu!.qui timeam ne mihi in carcere habitandum Ti-ibaipleb.duci iuflillet.Prat, Dvcere euerriculurn kg. u.if.d quk me.fiideiniur. Via ducir rus.in agrum. Dvcere materiam,i-pcn.ff.de commu.prjd.&apuil V i t r u u. li b .5. c. h n .-d u cer e m u-ru m.Prac. 4 0 ŠD V C E s ab antiquis Temper quidem pro duČloribus exercituum dicebatur:Ted rame tribus modisidne- men vfurpabatur. Na interdum- Duces appcllaban- tur , qai fummum in militia imperium obtinetant; quiji commilTo pr^lio vidorjam obtinuifientjlffipfa conclamatione milirum appellabancur. LiuiusUb. p.iam prim um, vt ordiar ab ducibus comparandii, hauaequidem abnuo, egregium ducemfuifleAle« xandrum, Interdum Dux appellabatur,cui pank- perij ab aleero Tuperiorc mandata eft, Cicer-offi.^ M. At til. Rcgulus, cum Conful iterumin Airicaex 50 70 infidiis captus eflet^Duce Xantipp.Lacedfm.&c.Sic in 1 . conuentionum.5.ft'de-pačb Publicacor.uemio eft,qu3e lit per pacetn , quoties intcr Te dneesbelii qua;dam paciTcuntur. SicaCeTare Duces perfepc appellantiir, qui legati iplius erant ^ & Imperator« abTente Turamam poteftatemibabebant,vt Labienus apud Cf Tarem iib.^.de bdi© Gall.Praftateeandem nobis Ducibus virtutem , -quam fapenumcr-olmpe- ratori praeffcitiflis. Atquehi nonnuqua cofularib.in- fignib.vtebantur, & poterant dimittiab lmp.igno* minis cauTa , vt Tcribit Vlp. i.2. in pr.fr'.deh« qui not..infam. luftin.lib.24. Muitis nobilibus regnum Maced.alfedantib. Solthenes ignobilis.pr^pomturj ctimR.exab exercitu appellatus cflet, ipienonin Regis, Ted in Dueis nomen iurare rnilites-coegit/i* dciv. J ib. p -Cum honoratum-inTuper ducatu aauer* Tarifi videret. Et lib.p.Agathocles Regis lateriiun- ftus cimtate in regebat-.tribunatus j-pi^fedurasAS ducas,eiulieres ordinabat:t-ribun«tus,prsfefturas, 9 : ducatus, -tnulieres ordinabat. Tac-kus de moribus >T 3 ctm.Reges ex nobi!itate,Diices ex v-irtutcTftmu«- m <*7 B ANTE V. Regib.inffnica aat libera poteftas : & Duces exem- plo potius quam impcriojfi prorapti, fi confpicui, fi ante aciem agant.admiratione praefunt, Interdum tamen Duces ij dicuntur,qui fummum quidenvim- perium obtinentiac i; qui cum pot-eftate lunt,i.qui- bus imperij pars mandata eft > comites. Ciceropro Marceli. Bellicas laudes folent extenuare verbis, eafque detrahcre ducib.ac communicare cum mili- litib. ne proprie fint Imperatorum. £taliquanto poft. Hatc enimres vnius propria eft Gifaris-.cste- io r® duce te geft®, magn® iil® quidem r Sed tamen multo magnoque comitatu. Huius autem rei tu idem es Sc Dux Sc Comcs. Poftea vero Duces difti funt,quib.rex aut populus rcgionis alicuius admi- niftrand® poteftatem dederativt in i. Baioar. tit. 33. c.2.Si quis contra duce fuft, quem Rex ordinauit in prouincia illa aut populus elegit ducem, de morte eius confiliatus fuerit,&c. Spccul.Saxon.!ib.q. Qu$- libct prouincia Temenic® terr® fuum hafcet Pata- tinatum:Saxonia,Baueria,Francoma,& Sueuia:qu® #ntequam a Rotnanis fuperabantur, regna tuerunt: aquibus ipfa in Ducatus nomiaa fueruntpermuta- ta,8cc.Animaduerfione autem dignnm eft,quodcir- citer ®tatem Caroli magni Duces dicebantur , cui duodecim comites fuberant. Theodulphus fub anno $49. Taffitonem in ducatu Baioariorum collocauit p.er fuum beneficiumiGrifonesn vero partibus Neu- ibriae mifit,& dedit ei duodecim comitatus.Eum lo- cum 1mit.1t uveli Aimoynius lib,4.c.fi. Taftilor.em inquit,in ducatum reftituitiGrifonem more ducum duodecim comitatibus donauit, Duces rurfus & co~ ’ mitesapud fcriptores barbaricos ita diftiguuntur, vt duces finttotiusregionisprafeifti : Comites vr- brs tantum.Grcg.Turon.lib.p.cap.7. Ennodius cum ducatum vrbium Turonic® atque Pi&auat admini- ftraret, adhuc Sc vici lulienfis atque Benarn® vf> bium ptincipatum accepit. Sedeuntibus comitibur Turonic® atq;.Pidau$ vrbis ad regem Childeber- tunvobtinuerunt eum ife remoueti.Prat. D v c £ s-partitur.,id eft.fa&ionum. D v c e s per orientcm fex , per v£gyptum duos , per Penticum vnum, per Thracias duos, per lUyricum totidem,& quam plurimos inOccidente autor No¬ tni® popit. BrifT. D v c t v s®tate,n'.ifericordia,pietate,errore,metu,Ie- uitate,racionibus,amiciria,calbre,oiHcio,.fcriptura; £riflTex C.ffid eft motus,excitatus. D.v 0 vxor dicebarur, qu® ex patris domo , in mariti domumeo ritu,quem infra defcribamdcduceba- tur. Primum auguri*capitis, fačtiftjpe facrificiis, i- gnem,Sc aquam attingebancivti-Varro fcribit,& Fe- ftus,& Plutarchus in Problcmat.quod generationis caufa in calore & humore polita fit:eiufque reive- ftigium eft in 1. penultim.fE de donat. inter vir. vbi Scfuola fignificar aqu® & ignis adhibitione nu- ptias celebrari.Tunc nuptam vir e finu matris dicis caufa rapiebatiaut (i ea non erat, ex proxima necef- fitudine,quod vt ait Beftus,ea res feliciter Romulo ceflcrat,poft flameo amiciebatur nupt® nau® caput ominis boni caufa, quad co affidue vtebaturFla- minic3,id eft Flaminis vxor, cui non licebat facere So diuortium. Hinc.nuptam & Varro Sc Seruius appel- latam trad«nt,qnod ei caput velabatur. Ita deduce- batur nupta i pr®textatis trib'us,quorum vntis prpi- bat facem tenens fpineam. E Spina autem eafax e- rat,quoniam idem fecerant paftores qui Sabinas ra- puerantivti Plinius libro decimo fexto -teftatur, & prsibat fax , quod nonnifi vefperis exortu nu- bentes in viri ducebantur domum. Duo reliqui fnanu nupt® brachia fuftirtebant . pucrorum-70 que & puellarum cantibus inter fe- refpondcn- 4 o 5 ° dentium ea dcduclšo celebrabatur. O bymenhy- mense , hymcn, o hymen$e. Plutarcbus quinqiie fuiffefaces fcribit,quod is numenis marmie nuptiir conueniret. Cum autem ad mariti litnenventum e- ratjtum poftes oleo inungebat nupta, eofqiielaneiv vittis ornabat;vndevxorem nomen Varroni,& Ser. uio,& Fefto,quafi Vnxores. Limen autem attinge . re , religio eratme , vc Varro putat, a facrilegio in- choarent, fi depofitur® virginitatem calcarent rem Vefts,id eft numini caftiffimo violatam. Ingredicn- re illa.Talailio voce magna clamabaturiea de cauf- fa, qu® tx primo Liuij omnibus nota eft. Plautus, Senfim fuperat tolle limen pedes noua nupta. Ca- tulus.Transfer omne cum bono limen aureolos pe¬ des, rafilemque fibi forem. Cum autem in cubiculu dedučlaeflet, pr®textati brachia mittebant,ac dif- cedebant: pronubat, bon® faemin® , qu® femel mi- pferant,eam in lcfto geniali eollocabant. fic enim fečtus vocabatur, qui nuptiis fternebatur in hono- rem genijtvnde & appellabatur, vt ait Feftus.Tum maritus pucris nuces fpargebat , vt louis omine (quod Varro fcribit)matrimonium celebrarctur ,£e mipta matrona eflet ficut Iuno:quia nuces in louis tutela erant. Rapi etiam folebat fax pr®textati q.gt pr®Iuxerat, ab vtrfufque amicis, ne aut vxor eam fub lečlo viri ea nočte poneretiaut vir in fepulchro comburcndam curarct: quo vtrt>que mors propin" qua alterius captari putabatur. Nequepr®tcrmit- tendum quod Feftusfcribit , Cingulo nouanupia pr®cingi,quod vir in le&6 foluebat.faaum ex lana o-uis ivt ficut illa in glomos fublata coniumfta inter fefitjfic vir fuus fecum cinftus , vindufque. eflet, Hoc Herculano nodo vinffunrvir foluit,omnis gra- tia,vt fic ille felix lit in fufcipiendis liberis, vt fuit Hercules,quiieptuagintaliberosreliquit. & paalo infra,Cinxi® itemlunonis nomen fandum habeba- rur in nuptiis,quod initio coniugij,folutio erat cin- guii,quo noua nupta erat cinfta.Hpc Feftus. Atque h®c quidem antiqui. poft vero inftitutum eft vtt- tiam abfentis viri domum diici vxot polpet. Pom- - ponius,l.mulierem,5.ff.de ritu nupt. mulieremab- fenti perliteraseius,vel pernuncium poflenube- re placetjfi in domum eius deduceretur. eam vero quseabel 5 et,ex literis vel nuncio fuo duci a marits fuo non pofle-dediiftione enim opus efle in mariti non in vxoris domum. Qijod eleganfer Paulus lib. Sentent.vndecimo,fic. complexuseft v Vir abfens v- xbrem ducere poteft.fcemina abfens ducere non po- teftiquippe qu® deduci non potcft. dcduftione igi- tur omnino opus eft. Domus enim viri,matrimonij domicilium,ait Pomponius dičla l.mulierem.&leg. ceterum.lT.mulieri, ff.de vfu & Habitatio.leg.cum in te, Cod.de donat.inter vir.& vxor.Auguft. lib. De ciuir.Dei S.c.p.Sed domum daccnda eft qu® nubit. adhibetur Deus Domiducus. fic enim eum Seum qui ei folenni dednftioni pr*erat appellabant.Scs- uola 1 . Seia, f6.de donat. inter vir. Seia Semproni® quumcertadie nuptura eflet , antequam domum deduceretur, donauit tot aureos item , Virginiin hotlos dedufl:* ante diem tc-rtium quam ibi nuptiJB fierent,quum in feparata dista ab eo effent, die nu- ptiarum prius quam ad eum tranfiret, obtulit de- cem aureos dono.Hotom. D v c i,produ£la vcrbi fignificatione,dici confuetum deiis,qui in ius ducerenturipropterea quod adma- giftratum ita raperentur, ac vi abducerentur, quafj poteftas cx lege in eos elTetivnde tit. in edifio Pr®- toris, Qui rteque ducan-ur, neque feqaantur.'Prat, Ducebantur olim & cuftodiebantur illi qui non de- fendebantur, Paulus in l.a,Si exnoxai. cauf, agar, Prateius. 9'9 DANTE V. Pf D v a Sc tem fspef^Etmtr in !.vb' te.JF-fi qui s in voc " nor, ierj.57.ff.de euifiion.hoc id ea q»s anima ca- ,retu,Ulud ad Te meuentia pertinet. lwque Duci de feruis vfurpatur.L2.if - vir, ff. fi cx nox, caufa.Lj^-m. isde procuratGrib.io26.jf.fi abrente.U31.fF. de noxalib« I.p.fFde liber. cau.& deiumentis.l.13. £ de feruitu- itib,Duci etiam in ius duci eft,ih titulo edičti prsi" ;eori;„Quj neque.ducantur.jrteque fequantur:cuius fie sneutio in Enfcriptio.L48.fFde verbor.fign. Quod & produci dicitur.l.pen.jf. docere.fF ne cjuis enm qui l0 in ius VGcat.vi ex.leg.4-f£:td legem Iul.de- vi priuft. Quintil.etiaro in ius educeFe daxit,lib.7-cap,>8, Brit" fonius. Jži? c i ferui dicebantur,quin©xse nomine dediti in. a- liorum dominium tranfibant.L2.fF. fi ex nox.cani.a.- gat.I.quod ait.3. Jf.de noxahHinc. BvcEndis de liberis Prattoris Interdičlum.LjdF.ae Ifb.exhib.l.i,ff.vtrub.Hinc. Dve 1 in caufis liberalibus dicebantur ferui > contra. quos vindicioe in feruitutem datse fuerunt* L duob. 20 lo.ff.de h.caufi Hinc .Djre.t obirati dicebantur> quiaddičti creditorib. tn ieruitutem fuerant m u.Tah.Pratu, _ _ D v c 1 an 1 5 ducum officiales , feu milites. BriHon. c.x Cod. Bv c i a n v m. iudicium in leg.38.pr. C.de appelt. ap- latur d duce ad magiftrum ofriciotum &quisftorem faeri palatij,notat Goth.ad d.l.38. D y c 1 t v it .duiftum in leg. prima, jf.i.fF de teftaro, milita^ jo Dvor v s mifericordia,*quitatc J ^niicitia, humani- tate,odicio, pietate, pro excitatu$Sn 1..& elegant^r, jLidcm Labeo.fF.de dol.Prat. D v c t v s a quat.au tor e VitruuiolLS. de ardhite&.c,7«. fiunt generib.tribus; Riuis per canalcs ftručUies* .aut fiftulis plumbers,aut tubulis fičlilibus, Palia- dius libide re ruftica addit quartura genus , vide- iicet canales ligneos. % vicerit.pmbaffc eredatur: fi no n vicem , i n p ro ^ tieno dcfccifte putetur* Verum,huinfmodi certatnj. na fanguinolenta ? & Vlpian. tempore Romanom« legibus nondum damnatad.Huaa&ione.tf.fic],^ čoilu&atio.filadleg mano m a ch iam 2.q.4-c.i.ext. de purgat. toto tit. g. Aquiliam.omnino vetantur.c. deric.pugnant, & i.vnica de gladiatorib. lib. u. C Cateruni.dc raateria duelli, videre licet{praterli> sitnem Fabrum, de hsredit quee ab inteft.drf ei „. tur)Guidonem Papsn.arnpliilimeeam traftanttait fnis decifionibus. Delphinalib. qu*ftionequara flij,nepo. tes noftros appellare , non pofiumus leg. 2 c.ff.sic verb.fign.Hinc dulciarij apud Lamprid.inHelio- gaboio, D v l cia inter ea numerantur, qu£ raenfs fccundis apponebantur:cuiufmodi funt ea qu£recenfentur a Proculo in l.fin.jT.cui dulcia.de tritic. & vin.leg. vt puca > mulfum J pafTum.,dcfrutu5B j & firaiLespotio- i nesiirem vus-,carica, fi c u s, p a i m s: M u rr in a quoque, I id eft mvrrhce odore condita, vt probat Plin.lib.14. ca pit. 13. & videl.Paul. lihr. 3. fen-.ent.titul. 6. Prat. BrifTon. Dvecivrivs panis, quamuis admixtionf mellis ftatttamen quodcunque genus placemae dulcioris, delicatiorifque nihil vetat Panem dulciariumvo* cari.Et putat Angelus Politian, Maratopanegenni lautioris edulij apud Italos, refte Panem dulciariS vocari po{Te.Idqne monuit Infulnn.DulciariusPra* teio eft,qui panes & mellita concinnat edulia. Lam* prid.in Heliogab, Dulciarios & laftarios ta les ha- buitjVt quaecunqiCOO i ui de diucrfis edulib.exhibuii* fent,vel ftručlores, velpomarij, iili modo^e^ul* ciariis,modo deladlariis exhiberent.&Inl.Firmicus lib.8.Mathef,c.ii.tradit dulciarios conditores,&Ws fimiles viros nafci fub fydere fpica? 5 qusin Virginii parte decima exoritur. * D v t e 1 s s 1 m 1 $ filiis meisdeg.cuBi pater.jfduldUi' miSjdei-ejj.j.Spicg. Dvicis- $2t D Dvicis sritls fratrib.meis.auuneulis autem tuis, quatcunq;mihi fuperfunt in Pamphylia , Lycia, vel vbicunq;de matcrnis bonis concedi volo , ne quam cum his contreuerfiam habeas. Senfum indicat ho- rum verborum Iurifconf.inl.cum pater filios.ff.dul* ciffimis.de legat. j.S;'reg. BV M-particula eam fignifieationem habet quam do¬ neč & quandiu.Pom.Hoc,inquir,fermone, dum au- ptaerit,primsenupti 3 e figrfificantur ; vnde proprie hicverba imerpretantur, : doneč feu quandiuerit jg nupta.Catcera Alciatfinlcg.boues, de verbor. figni- ficat. D v m nupta erit. His verbis propris nuptiae intelli- guutur.l.bonos.ff.hoe fermoneJKde verbor.fignific. Prat. Dvm pro verum in l.i.ff.itemquxfitum>infi.ff. de aq. quotid.Bri(T.in parerg. D v n.t ax A T.idem fignificat,quod folu. Huius par- ticul* vim oftendit Bar.in 1 . cum.ff.de conoit. & de- monft.Non dumax.1t, pro non folum,apud Paulum: 2Q Cum tutor non reb.dun:axat , fed etiammoribus proeponatur. leg. cum plures. de adminiftr. tutor. Spiegel. Cvo funt multa.lnftir.de iur. perf. in fin.in Atit.de depof.& de nunc.inq.ibi cum muha. Bart.in i.i. ad Syli.Sic ex aflu vno, feu exduab. vicibus confuetu- do,fir,id effiafliietude fačli.l.nemo in fin. C. de E- pifc.aud. Spieg. D v o & birta diiferunt.videl.qui quatuor.3o. in prin. ff.de leg.3. D v o Trimi,id eft.nuper mamma depulfi , Guiac. 19 obf.vltim.& Gothofred. ad leg. 19. Codic. de patr. poteft. D v o familiam non faciunt.Duo non dicuntur turba. Pluralislocutio duorum numero contenta eft.Briff. ex il.ff. Pv o Augufti quaade primum fafii,Capitol. refert In M.Antonino Philofopho.Tres itcm fimol Augn- ftos legimus apud Amm. MarcelUnum. In boe ta- tr.en,inquit,negocio,Valentinianus morem inftitu- 40 tuni antiquitus fupergreffus, non Csfares, fed Au- guftos getmanum nuneupauit, & filium, beneuole fatis.Nec enim quifquam antehac adfciuit fibi pari poteftate collegam,pra:ter Principem Marcum, qui Verum adopriuum fratrem abfq;diminutione ali- qua maieftatis Imperatoris , fociunt fecit. Spie- gelius. DvodeCim , loquenai compendioappellabantur Leges 12.Tabul.rt colligitur ex Cicer. libr.2. de O- rat. & libr.2.de legibua videTabula: duodecim. 5° Prateius. Dv o vel plures rei ftipulandi funt, qui ab vno vel a pluribus ear.dem remrvel pecuniatn . ei vno eo- demque contraftu,fuo nomine, finguli infolidum Sc in partem virilem ftipulati funt Vel, apud quos cotnmune ftipulati ius eft.vt l.fi rem.ff. vlt.ffide no. uat.Cuiac.in parat.C.ad tit.jcj.Hb.8. qui eft de duo- bus reis ftipulandi & promittendi. Dv o vel plures rei promittendi,qui eandem rem vel pecuniam ex eadem caufa finguli in folidum & in g 0 partem virilem, fuo nomine vni vel pluribus ftipu- lantibus promiferunt.l.imer eos.ff.de fideiuff. quod olim neceffe non eratexprimi, fed agi fatiserat, Sc creditorum fingulorutu perfonas in folidum intue- ri.l.his vcrbis.ffide duobusreis, h cum appareac.ff. loca. Hodie exprimi neceffe eft tx N0uell.9Q.yide Cuiac.d.loco, & VVefemb.in Inftit. & ff. ad eund. titul. D v L l ar i,id eft,duplicari.l iS.fifde liber.cau. AKTE V,- $11 ea euinceretur.quod in pretiofarum retuttt vendf" tionibus fieri foltbattputa fi margarita fone,vel or- namerna preciofa, vel veftisferica, autaliudqui non contemptibile v$niffet,1.4?.1.56,ff. de eui&.l.Ji. ff.quia, ff.de a Dv P l 1 c A R11 milites diai,quibus ob virtutem du- plicia cibaria,vt darentttr,inftitutHm, Vatro ii.4. de ling.Latin.In vetufto Lexico Tt J (/oier , 7a)explicantur. Eadem forma armaturas duplares appellat Vege- tius,qus confequebantur duplas annonas, fimpla- res,qu£ fimplas.Prac. Dv P l 1 c at i o eft allegatio qu$ datur Reo ad in- firmandam replicationem ačloris, ff. rorfutn.Inft.de replicat.Prat.BrilT. D v L L a, pro Duplum.vnde Duplat eautio, cum trn- 70 D v p e i c at 1 o temporis leg. 8. ff, quifquis.ff.de ftorttipulabaturi venditore duplum pretium rei,fi poinis. 5 2 3 DANTE V. m Dv pit c i dimno oncrari, duplici prttftationedoti* filium onerare,dapliccm vfum prjftare,duplici iurd defertue fuceelRo.cx ff. Duplicia iudicia (unt famii.ercifc.com. diuid.fi*. i-egund. quiaparvtriufque litigatoris in his condi- *lo eft,nec quifquam pra£ieuercus, vel ačlorintei- ligitur,fed vnufquifque tam rei quam afloris partes fuftinetjjf.tertu diuifio.in fin.Inftitut.de iud. Alias duplicia .iudicia dicuntnr,in quibus duo confiliaad srnam cogebantur haftam, vnumque tribunal Fab. !• Jnft.iib.il. Si apud alios iudices agatur, vtrn fecun- da afiertione, aut in centtirialibusiudiciis duplici- bus parte vifta.iP.rat. Dv? 11 c i A intc-rdifta ideo appellantur, quoniasi par vtriufque litigatoris conditio eft, vt vtcrq; tam a£toris,quam rei.partes obtineat veluti Vti poifide- tis, & Vtrubitin quibus non vnus folus poftulat fequi ius di- eebant:ideoque vceab.mtnr Duurnuiri iuri dicun- da. Hi Imperium non habebant,!. ea qus.f£ad mu- £$ tiicip.Iuriftli&iotiem habebant vfq;ad certam quan- £itatem ? quam tamen defendere poenali iudicio non potei-ant.leg.i.fF ft quis iusdicent<,no&obtemp.Pi- •gnonscapionem,I.25?.if.magi{lratus.ff. ad legera A- cjuil.Legis afticnem vt in a.fent.Pauli annotat Cuu In feruos caftigati0nem.la2.de iurifd-L fi priuatus s 4 F«qui &aquib.man. Tuioris Sc curatoris dationem, L3.de tuto & cur.dat. quin 8 c ordo ipfe ipium magi- ftratum,i.Duumuirum iure tutorem.dabat,!. decre- to.niseque deduccnds qui curam agcrent, quique id muneris . cxequerentur, ftepe Duumuiros Euifte conftat. Hi Duirmuiri lege Decia , quam M. Dec.Trib. plebis tulitjcreatirunt.Prat.vide L mi um lih.^ D v v m v i r 1 curatores viarum,qux extra vrbem ef- fent.nominantur a-Dione , lib.4 in eoru.m 2^.viro- s-um numerojvn-de ali* quoque-magiftratus minores erant. Prat. D v x a ducendo exercitu dičluseft. Ideo enimdux dicitur, quod przecedit , Sc fequente-m ducit Vk- giliua; -D vxfmm in a faUi. Vndeducere belium,pro gerere,idem dixit: Sli bdlum afiid-u* ducunt cum gente Latina. 5 ® Is ccmfularib.infignib. vtebatur.Vnde ducatus,aHas regio^cui dux dominatur , alias ipla ducis dignitas, pr.Tfedlura, Sc imperium militareiam -nune dicitur, VIpianus in leg.12.in prjkic.lf. de his qui not.infa.rn. 1 . Prat. Dvx appellatur qui exer,citui prseeft.L2.fF. de his qui not.infam.Et duces in pofteriorum Impp. conftitu- tionib. appellantur tam qui limitibus,quam qui mi- litibus,Prouinciis,Ecedcratirque prserant.1.7. C.v." , bi cauf.fifcaLvetus gloftar..DuX ®° Briflon. $)w.x Tri polit an se, Sc Byž.acens prouinci^^ Mauri- tanise 5 6t Numidis,leg.fin. Cod.dc ofFpra?f. prs?tor 0 Sic Dux Rha;tki,apud Vopifcum in Bonofo:Et Dux iimitis Scytbic-i,lllyriciam, Thraci;, Orientalis a- pud eundemin Aureliano.Prat. D v-KjFeudiftis vafallus dignitatis eft-.v^ide Ducum o- JtigoiEt Comes. Dux autem, Princcps Sc Comes cg- fiiuni gen ere leguntur. Itaque barbara funt Du- ~ ciiia^Pi-indpifta, Goir.itifta, Spiegdius Duces vi ds ' E V & Y. 5iS s fupra. D v cia N1 , Dueofnoffiriiles feu fallites Iisn5 tllt Duciamim iudicium.Briflon. &ii|Krt'st inter fe difeunt. Eft fimpliciter facultas & virtus:SedtJsoia, ideftpott- i> fias,ius & authoritatem fignificatjBrechsusinle* poteftatis verbo. numer. 4. Inftitut. de verbor.f. i J ni€c ’ . , , ' I 1 T«.t)iiJg$t,feiivelum lutei coloris, quo 2 g fponfz Facies operiebatur ; vitle Gothofred. not.ad rub. C.de fponfalib, Ean v s šarit, veftis fplendida & fubtilis apud Hom. li.i4.11ia.A'ptiq>ys;'; vertunt. iriflfon. li* o r e v M,qucd ex-Eboreefl:. Pomponius in 1.2. de orig.iur.Placuit, publica authoritate decem confti- tufauros, per quos peterentur leges a Grzcis ciui- tatibus, & ciuitas ftindarcrur legib. quas in tabulas 60 Eboreas perfcriptas pro Roftris compofuerunt. Sic legit Haioander.Vulgatustextus:vt ciuitas funda- retur legib. quas in tab ul is Eburncis perfcriptas pro Roftris,& e^tera.Zafius obieruauit traditum a Uio- nyfio & iiuio fuifle in ss incifiis-Scd & fcedera La- tinomm in columnam aneam incifa eflfe poft Re- ftra , Cicero aaftior eft in Orat. pro Corn. Balbe. Spieg.Ebores menfs,tabulre.BriflT.ex tl'. •£i R rv S,qualibet re expletus.Nonio Ebriis quando- s, Ufi v.enia duri fole-: ielinguentibustanguam fe- 'EA^/.Si 5 ' J uJf ) fo!utio obligationis,Gothofred.ad 1.8>. ift princ.de verbor.oblig.caufz examinatio & exafli» vid.Cuiacii.p.obf.aj.fin. EK^iiSaiRt.ismpnfTiit, executor,titul, de pr»fcrip.quia- quenn.Prat. Goth.ad leg.S.ibi; C 1 urti.it icum,lit.i.Di- geft. debonis damn. Sa^o>.ii,eieiSam denotat. Qupd verbum reponendttnt eft in leg.5.de incend.tuin.naufr.Inde etiam eicčli- tiam fuem Gratci ElitCsx«cfeappeliant,Athenso au- thore.Alc.inl.itibcmus. C.deNatri rion excuf,lib.i. ■ir. Spieg. medicamcn.ta quibus medici vtuntur abigen.« dis infantrbus in vtero enečlis-.quat & Phiboria di^ crttur.Vlpianus:Si mulRerem,inquit,vifceribus fuic t f im intulilfe (per eiufmodi intelligendum medica- menta)quo partumabigeret 5 conftiterif.eam in exi- lium Prrefes prouincis cxiget, adCorn. de ličar, Quqd,tamcn apud noshodie capitale eft. Vitnin« ferre,l\oceft, quodvuigodicimus, Zvvmg draig thm. Spieg. Ec c s.Huic voci interdum preponuntur hte particu* ls,vt,& nam.Briflbn. E c c e, pro vides,etiam de re non repentinapieo; nous dieitur.Exemplum habes apud Caium in l.i. Quod cuius.vniuerf.nomi.Spieg.non raro tamen aliqtiod linguiare momentum habet,excitat enim attentio- nem, & rem eximiam-monftrat. Crebro igitur rem vel nouam , & mirabilem , vel etiam defiderabilem ac expečtatam fignificat, maxime ir. facris. lfaia’ 12, & Ifais 7.Matth.22. Ecce Hebruis crcbro indic^t promptitudinem alicuius parati ad obediendum,& veluti feipfum in alterius obfequium offerentis ac dedentis.Luc.i.Hebr.io.lfai.S.2. Satn.iJ. aliquando afirmationem & certitudinem fignificat.Genef.i.i- bid.ifi. Ec C L es iae confugium baud dubie deduflurr eft a primis parentibus. Nam & Mnfes poft reditum in tribus ciuitatibus ab eo conditis sedes conftiruir, ad quas, qui hominem non ex propofito occidiflent, confugientes tuti effent,vt eft apud lofephum lib. 4.Nepotes etiam Hcrculls timentes. quos auus vi- uens vexauerat,rriifericordiz templum Athcnis co- ftiruernnt vt Piutarchus in vita Thefei tcftatur, 3 c Statius lib.z.Thcbaidos. Quod & Romulum fecitfe 'Roma: Liuius lib.i. & Dior,yfius lib.2. tradiderunt. Diftse etiam funt facra; $des illat, ad qu:-.s confa- ■gientcs tuti erant,afyla>de quibus fupra. Cseterum ■Caroius Magmi s (vt tcftatur Mofinatus) decrete a £e sdits menfeJvlanicj Ajmk>*j, regni fui.duobus e« E ANTE C. & viginti annis, anSe adeptum Imperium , G. VIII. ftatuit homicidas, aut caeteros reas qui legtbus mori debenc * ctiamfi ad Ecclefiam coniugertnt ? ron habere immunitatem, quod trecentis annis antceum ftatuerat Iuftinianus Magnus inNouel- la. De honore autem Ecclefiaj habendo , & quo- modo fe quis in ea gerere debeat, vid. otnnino tex. in cap.decet. & in ea.cum.Ecclefia.de immunit. Ec- clef. li. 6 . ^ IcciBSiA collcgjata dicitur efle, qua> multis con- l0 tinetur fodaiihus Teu Canonicis in vnum callečtis, rečlorem &/uperiorem vnum habentibus , qui eo- rum omnium fit caput,ipfi vero membra. Glo. in c. ffatutum.In verb.Collegiatas,de elečh & elečt.pot. JBrechseus l.Neratius.DigefRdc verborum & reruaa fignificat. Ec e lESiam fuprain voce ciuitatis diximus appel- lari pofle ciuit.at\ m ,.hoc eft , ccetum veicongrega- tionem , non qualemcunque , Ted conciliatam in v- nam focictatem communionemque fidei &facra- 20 mentorum.fuit autem id nomen c&icbre etiam Bth- aiicis. Siquidem £cclefia,vt ait Erafmus, Gr;eeis eft, , circulatorcs , <§c circumforanei vocantur, quiaduerfus Rempub. fe- dition nominantur,, Vtitur hac voce Aifchines con- tra Gcefjphontem inquiens,'r« ’ 6 hiLff‘A itpep* mtIu- q Tttf jveifjjtt tKx^.ytoitLv luviet #ia- %iK Tirna v. Hxxa« 074 U {M>vovnras 77 zo\a.y>&e( uf^'*.Noueli.i3i.c.8.priijc.vbiGothoft,not,ij. de Nou.8. Eccusiecbicvs .Ecclefiae defenfor,ia l.omneis 41.jT.9-C.de epifcop. & clcr. Ecclesiecdio i,defer.fores Epifcspornra.l.np tiffime.34.jT. 5. lin.8. de Epifcop.aud. E c d 1 c v s (E"»if>«©-)ciuHatis,monalierij jmEcdi. fiai alieuius defenfor,in l.fancimus.je.lin^, C.det- pifcop.audi.&in d.l.omntm.4i.jf.i3.circ.med.iies curator Reipub. aut Syndicus >.vi auUTtS d e 'Aift$vty,vt annotatiit Turntbus adacrfarioruffilih S-c-K- V.vidr Gothof.ad Epigraph.Nou.Lcctn. E^&cra protečia.id cfivproiedtate&.i.Gothof.adRsb, ff.de damn.inf.verb.protcfiionib.&adl.fi vcto.J.J. 6.de his qui effuderint. Ec on v e as o.. Eft in vfib. feud.tit. Qua fiiit canf, bon.amit.in princ. Melius cement mtitua vice,ve . ciflim,vice verfa > feparatim iis ditob.us verbis pofi- 1 tis. Spieg. ' ext«,e , delegatio, fiue difpofitio. Prstfedi Pretorio in leg.vit. & antepenult. Cod.dc exad. trib.lit.:, Prat.bij.Cod.de anno. vide Gothofr.ad cap.i.med, Nou.147. skuvhv TO Ttit x»,ft i ttcvi(tf,curatioMS nontinefatisfte:- Kfi' $3 ^ejrattdU^tfefefre^en^UA foluere. Modeft. I.49, C locat.o/ 'topu inTiffOj 1« THtKiuLvJ- ■n&;iu&te'nq>l&icui&> yiu£nij a&)\ijornLj. Tutores Ra¬ fti priufquam procuracionis fuse nomine fatisfece- cerint, prohibentur aiiquid a -Gsefare conduftura habcre.Hot. £>c v le v* eft genus tormenti ad modumcrucis dif- pofitum. C.de iualc.‘&math.LEt(i excepta.7» in fi. de hoc.l.23.q.i.c.i.per Arch. Quidam ardentem la- minam elle tradunt.,qua horaines cruciabiliter tar -10 quentur. Alij ab-equo diminuto vocabulo, mate- riam quandam in equi formam aiunt,in quam coii- iiciebantur rei.de quo in d.Letfi exeepta.C.de ma. lef.& mathe.Io.lkllo. e tymo. focer, ficut focrus £xo^e, vt Modeft. fcribit in 1.4. j.6.de Grad.quo exemplo & aliqui ex antiquis, annotante Alc. foccrum pronuntiauerunt, non fo~ crum.Spieg. •E^ipov mumtum & fecurum fignificat,Gonna.li.4.ca. 13. minul* •e a s d A c i T A's verni um remiftionempenfionis-lnducit, Gothoftad l.excepto.i8, C.de locat. s dax locuftarum pernicies,in ci.LiS. s d e a Tl a e , qui pradunt regiis epulis ,forte Truckc fijfcn a nobis appellati. Spieg. £ d e p. a pro hede-ra.in L3.ff.arb0r.furrim.csef. Erif.IL parerg. 3 ° Sdere, exhi-bere en uncd ar e, expr-omere-aut profer- re eft, quafi eX , vel extra dare. Non autem abs -re aniratur Fr. Syluius, quse fitapinio huius setatis Eominum vel doftifTimorum,vt sedere, cum se diph- tjhongo prima fyllaba fcribant, cum proepofitio e, vnde id verbum compofitum eft , neque in compo- fitione ,neque extra hanc diphthongum recipiat. Spieg. 2 de R e )isa&ione ex ErUft-o de edend©->eft topiam defcribendi facere,vel exemplar.eomplefti & dare,.40 •?vel dičbitare , hoc eft fic dicere vtalter (cribendo -cxcipiat,vcl proferre fcriptum vt legatur.aut deni- que quouisalio modo infinuare fententiam fcriptu- rss cuius tenor defideratur. l.i.jf.i. & l.fi quis ex.sr- . gentatiis. jf. fi initum-, vel aduerfarium ad album przetoris producere,ac demonftrare quid difturi fi- mus, vel dic&ndo, id, quo vti velimu«. ff. de edend« J 3 udseus,edere,inquit,apud ICtos eft,quod nune per feriptum dare.,vel per declarationem dicunt. S ; pc& Gcedd$.in LS.nu.i. de verb. &rer.fignif. 50 •S de r e ačtionem feu iudicium, eft profiteri Sc enun- ciare, qua a&ione vfuri fiinusj lulianusd.22. jf.4.ff. rem rat.hab. Si procurator iudicium de hsereditate .fidideritjdeinde dominus fundum petierit.Sic l.i.fE pro donat.l.4.jf.mandari ff de doli except. leg. acci- pientis.15.lt. de au&.tut. ldque non folum fimplici- ter: fed ita vt aduerfarius antelitis conteftationem ■&iudex poft litem conteftatam intelligant, quo- namiure perfequendi ador intendat fibi aliquid deberi,leg.edita.C.de ed. leg.Pomponius in fin. /F. . de neg.geft.l.vt fundus.ff.com.diuid. Bdita aftiod. 60 j.C.de edend.L1.C0d.de lit.conteft.vide Goth.ad 1 . i.2.5.G.de eden.plur.citaJit.A-ntequam autem in ius ventum elfet , reo ačlionem edere adorem olim co- gi non foiitum,ex his Plauti veriib.in Peria proba- n poteft." is 4 ge,ambuU in ius leno.D.quid me in itos voctii. $4, Ulic dicamapud Hdratorem^hd ego in ius voco. -•Ouarnuis aiioquin copiam adionis deferibend«, rc-oantequam in ius veniret, ador nonnunquam 70 faceret, Yij>rcinde reus deliberaret vtr« cedere aa £ AHtfe m m contendere vitra deberet.8c (1 Cofitendcndutn puta- ret,veniret inftrudus, eegnita adione qua conueni- ■retur.l.i.de edend, Quam auidem-editionis rationc Terentius ekgater his expreiTit verfib.in Adelphis 0 §iuid ? Ji ego illam tibi nolo Vendeve, Coges rae^Jtf Mimme.S . %dmque id metuu J£f,Neque venundam cenfeo gu ador fuam intentionem in libello effet cotnplexus> Sc eam fic efterret aduerfario : 'Quarta,-fi ex libello eam aduerfario didaret:quinta, fi quid didaturusefietjvel id dicendo-quo vti vellet,d.l.i. Brili.Qupd autem ad quintsm hanc editionis fpe'- ciem attinet, ea profedo non talem habet fenten¬ tiam, qualemhabere plerique putant. R^uard Pr® trib.lib.iing-,c,4o Adde Forcat. in fuo Cupid. luriG perito cap<,i 7 , 1 etiam interdidum dicitur 1.8.iT.ex hoc interdi* 3 do.lf.de precar.L5.fhde intcrdid.l. r. £. annusif. de vi Sc vi arm.Lvlt.in fin.ff.quor.legai:or.Edit,am quo« que formulam dixit Plin.lib.^.c. 59.de Qujnt.Deda- matio.i3.‘Briff. Ed e r e diem , eft vel didare, vel tradere libeflufti^ vel eodicem proferre. L6,$.6 .de edend. Horom. dere feripta litigatoribus L.32.^.4« God.de appelL& •confuL Edere operas dicitur libertus, pro dare , pTazftar? c prebere operas.Vlpia.leg.^.fF. de oper. lib.Proprie- tas eanira., ponit Alciatusjlib.^Difpunft.c.vltim.&paterdibr^ 8.c.7.&bene, de eo qui aduerfarium fuimfhoc eft tabulas tuffiakuatias ratienu^n fuarum p rofert 'Sc Cg -z 5>35 E ANTE D: M ' / e d it, vt ex eis eftcnda^ quam aftionem diftare ve- lit,aut qua fumma cum reo iure confiftcre. Notum cft enim ex Cicerone & aliis aduerfaria fumi pro tabulis tumultuariis:quod verbum etiam recte opi- nor fingulari numero ctici; quanquam Duarc-no non placeat,libro i.Difp.anniuer. cap.ij. qui exifti- *iat, producere adutrfariura fuum, hoc eft rsum, cui formulam a&or velit incendere, rečfius in- telligi: qua opinio noua eft, & non c-ontemnenda. Tra&atur autem in di&o titulo,de edend.triplex e- 1 ditio ; fcilicet inftrumentorum , rationum & ačlio- nis. Sed ratio editur,in principia,cstera in procef- fu eauf« , vt dicit glofla lllic fuper-Rubricam. An- chora. £e i ratio ita intelligitur,fi a capite edatur. Nam ra¬ tio ( tefte Caio in ieg.argcntariis dift.titul.) nifi a capite infpiciatur, intelligi nonpoteft, fcilicet vtnontotum cuique codicem rationum totafque jnembranas infpiciendi defcribendique poteftas fiat: fed vt ca fola.pars rationum, qus ad ioftruen- dum aliquem pertincat, infpiciatur &defcribatur. Spieg. Brili? Edi interdiiSum dicitur etiam lee. 8. fE de precar. BriC 6 Ed e r e progeniem,procreare, l.io. C.de nar.Iiber.e- cfcre liber os,i bi.edere partum.l.iz.pr. C.de leg.hse- red.vid.mox infra.Edi. Ed e r e rationes.I.32.fin. ffideconditio. & dem. longe aliud fignificat quam reddcre rationes.Ncc enim is qui edcre iulfiis eft, reliquum reddere debet. I.89. 30 fin.de vcrb.fignificatione.Rcddereautem rationes eft computare,ac reliquum reftituere.Brilf.Hotom. Spieg. Ede r e exemplum in aliquem,eft fupplicio afficere, & in eum animaduertere.Gellius li.6.cap.i4.docer, cur exemplaprograuiffimisfuppliciis , ab antiquis di&a fint.Spieg. ID e R e Ieges,hoc eft,confcribcre & ftatuere, vel im- ponere. Edere ačta , inftrumenta. Briffbnius ex Digc- 4 ° ftis. Ede r E rco, pro contra reum, vt Cicero in Orat. pro Planco.Sp. Ed : pro nafci apud Triphoninum,in l.Arefcufa.Inci- piente igitur partu , exiftens conditio efficit - vt ex libera edatur,aui poftea nafcitur. Vulgati codices pro Edatur,habent Nafcatur.SedHaloandri textus dubioprocularrhetypo magis refponder. Spieg. !. p.C.de ingenuis.matre libertina editam. leg.io.co- dem.ingenuos edi.l.10. C. de naturalibus lib.liberi poft dotem editi, item ante dotalia inftrumenta e- diti. 1 .12.C.de libcral.caufa.ex ancilla cditus.Edere partum.fobolem.filium.geminos. Brifl?exff. Editus partus.Editi inf.mtes.Br.ex ff. Editis ex matre ma- trimonio.Mortuus editus,ex ff.Editis tcftibus. Cie. Verri, j.Liui.li.j. Edi ti o infra fuo loco. E» i t v s,v s,in 4,declinatio.Ed’tus bubum.Briltcx if.vid.infr. fuo loco. Ed 1 ce r e., proprie denunciare eft,vt quid fiat, aut 60 non fiat: m^S ’ms-xtyi&T« tgtj -ms tf/apese^oj t mrj dtuHm' if!xm tl fu ustiti i(gA*en: inquit lih. J.Dionvf. hoc eft:; rscepta enim ac pratferipta rerfi iuftarum atquc iniuftarum , F.difia Romani anpc- 1 - lant, QuanquamEDi cm dji verbo in Pratroriis quidem legibus fiibelfc- videatur vis prrrdiccndi, & in pofterum denunciandi. vndeilltid Cie. in libro de finih. 2. Eft enim ribi Prartovi delignato e- dfcendum, qu.e lis obferuarurus in iure dicendo. Ed 1 c e r t , eft deeernere aliquid iure magirtratus, yg fiue id iubendo fiat , fiue vttando , quid reftrtr Quare Bartolus non redlepoteft reprebendi,q„ w dixit,edi&um efiegenus,.imerdiSum verofpecito deferuiens materia: , in Li.ff.de nou.oper,nunc,ti D.Old.Spieg. B D t c E r E,v ei i n d ictre Sen atum , eft extra conftitmi tempusob negocia incidenti« repente Senatom canuocare.Hinc edi&us,indiftufve Senatus. Bud.is Annot.prior, Spieg. b D i c i conciiium,vt refert Gellius ex SententiaLa- lij Felicisjdiciturjcum non vniuerfus populus, (tj aliqua pars iubetur adefle. Connanus lib. i.cap.ij, numi. B di c i t pr*tor 5 proco#ful.olim ita ediccbatur.Btiff ex ff. E p i c E R E,pro dicere,af!euerare, teftari, profiteri. 1 .- fin.C.de curato.furiofiVnominatim dicere s nominj- re.lege fi quis argent.35. $. primo princ.Cod.deio- nat. e d 1 c o. Donatusin Hecyra Terent.IntcrEdico& Jnterdico hoc intereft,quod ficri iubemus: Interdi- cimus,quod fieri vetamus Edicimus vni generihc* minum,lnterdicimus diuerfis. itaque PrstorisEdi. čta,& inrerdičla dicuntur.Q;i2 diftinčtio»vt Alciat,. aic , non fat vera eft,cum fub Rubr.de interdiait qu?dam finr^uiefierinonprohiben^vtReftitiitf ria,Exhibitoria.Spieg. ESiCTVM^ab edicendo , fi rei fignificationemfp* člemus,ideo dičtum eft.vt fcirent ciues, quodiusd.e qua re qnifque Magiftratus diČt uruseflet.l.i.^co. dem tempore.ffde.Drig.iur.Pro Edivco^capmiauip- pe pro edičto fucceflorio>caput rucccfforium,poiil' tur in l.i.C.de fucceiTorio Edido. edictvm eft conftitutio citra determinationes perfona® caufte aliufve circumftamisfada.defiM* tio Vult.in comment.Inftit.de I.N. G & C.jT^.nu* mer. 10. bdiCtale programma,apud Ga 0 iod,lib.!.Vam,t pift.ad Pop.Rom. & iib.Epift.ad Senat. VrbisRoc. E d 1 c ‘CA1 1 s lex in C.ftepius:de quo mox. edictvm etiam dicitur , quo praefes aduente?. fuum prouincialibus fignificat.1.4..^. antequam.de ofH.proconf.Briflon. I D 1 C T a Ciccroni funt iura,que prftores vrbEiiti f peregrini,aut ^Fdiles Curules dixtre. Qi:i vetarte praetore fecit , hic aduerf^s Ediftum feciffepropr:e dicitur>ait 1 .102.de reg.iur.vbi Gothofred.r.ot.Dic- nyfius, iuifa & vetita magiftratuum ( qu$ Gnti quod idicirco Album dicitur ,'apudGnt« Connan. libro primo cap- 1 j.nmi.aBiP nyf.libro 5. Nam vt fcirent ciues, quoaiusde qsi- que re Magiftratus dičfuri eflenr» fequepraemun:- ; rent,edičta proponebant.1.2.^. eodemteirpore.Di- l geft.de orig.iur.Proconfules et iam 5 prefides infro* uinciis edičta eiufmodi proferibebant,quseProuis- , cialia appelinbantur ad difterentiam vrbanorn-Pž* tet hoc ex Cicer.libro fexto Epift.ad Atticmn.Epift. x &ex Verrinis. Ad ediftum autem tam prouintnk quam vrbicum,Gaius commentarios fcripfit.Eaqt2 caufa cft,cur in edičtorum intcrpretanone,prccc:i« fuiis facpe mentionem faciat, vt in l.r.Digeft. dež ; licn.iud.min.l.27.ft!de dolo.l.27. §.1. ft.de minorit-. r.ff.quod cum eo.leg.i.jT.pen.ff.^uod cuiufq;vniuti- fit. 1.68.ff. pro foc.cum aliis,qužeab Anton.. AugoB- lib.i.Emendat.cap.>.r»otantur. E d 1 c v N t autem non pr^tores tantum aut procon- fulcs,fed de oir.nes magiftratus. Ediatenimconis* Gabianusin Sextiana orat. vt L. LamiaequeslU> vrbe abftt millia pafliium ducenta. EdicuntPilcŠ Gabinius Coff. vt fenatus, qui veftem pfoptef 0 ' c.ero. mutarat , ad veftitum rediret. 917 , E A K CenfTapud Gčlbli.rf .cap.i.fibi Latinorum Rheto- rum fcholas non placere.Edicunt Tribuni plebis a- pud Gic.Vcrrin^.ne quis Romee effet, qui rei capi- taiis damnatus effet.Prat. jBrifion. ^Sunt &Ed i c t A principum.L8.ff de qu£(Honib.Kij. ff.de iur.fifc.i.i^.ad I. Corn.de falf.leg.i. deconftit. princ.Rubr.de Edido Diui Hadr.tolbjf.fed &quod principi.Inftitut.de iure natur. Brift. Edi c t a vero Principum funt generales leges,qu$ omnes populos & proumcias tenenr, i.j.C.delegib. 5 Theoph. add-^.fed & quod. fiedefinit: e| 01*4104 2 @0J7*&S f&čfi 'ihti vsrnKooii 6 \jvA%'ni> Kf Au (Sc quan.L55.jf.ii.de re iudic.vid. perimere ■legatum. Qup autem ordinead hocedidum perue- niatur^doceDt ICti l^ad peremptorium & lbfeqq.ff, de iudic. E S> 1C t v M deinde aliud eft perpetuum , .(cuius -ma- gna fuit authoritas. b5.-C.de edend.)aliud tempora- ^e.Perpetuum eft,quod luriidičlionis perpetu^ cau» ‘ la protoni dicitur in L,7. ffde iiiriCdido nimirum^e- ponebant,quo ciuibus denunciabant,quemadmoduL anno fuo ius^idurieflent. Temporale vero,quod etiam peculiare dicere poffumus^eft quod certi ne« goti; oborti caufs proponitur, vt iiludVerris. Vt Cal.Decemb.adfit Sthcnius Syracufisitem.Ne quis frumentu ex area tolleret,d:c. Exoritur,inquit.Cic, peculiare edidum repentinum,6cc. item illud quod •citatorium ac peremptorium appeUamus, in bfi8.de aliquot fequemibus.Digeft.de iud.De fuperiore fic loquitur Afconius in Cornelian^ argumento.Alia, iHquit,legcm CorneIius,etfi nemo repugnare aufus cft,multis tamen inuitis-culit*vt Prstores cx edidis fuis perpetuis ius dicerent^u« res tum gratia am- ■bitiofis Prstoribus qui varie ius dicere affueuerat, fuftulit* $ic enim locum interpretor, non quod is lioras (vt quidam feribit, quem alij fecuti funt viri dodiff.) edida fua pr^tores mutarent: fed quod ex edidis fuis ius non dicerent. Cuius rei \ r erres a Ci- ce.quoquelib.Adwprimo accufatur. Tum vero,in- ^tiir^in magiftratu contra illud edidumTuum, fine vila regione decernebat.Ncque en trn id fa dum vf< quamreperietur,vt quis plura edida perpetua pro- pofuerit.Hot.vide Če Coraf.iib.4.Mifc.c.6.n.4.& fic Edi c t v m perpstuum etiam alia fignificatione di« citur j quod vaum ac firap!ex in omnes atq; in per¬ petuum compofitum eft. Nam prstores oiim arbi- tratirfuo edida,qu$ leges erant annu»,fcribebantc Id corum honori tribuebatur, vt in annumfuu ius conftituerent. Itaque quo edido fuperioris anni Praztor vfus erat, infequens fere non vtebatur, a- lioquin eius edid-um tranfiatitium dicebattir. Sed poftea diminuta cum illa populi Rom.magiftratui quoquepoteftate:cGnftitutum eft,vt edidum vnum componeretur , ex quo omnes m pofterum tcrnpus prattores perpetuo ius dicerent: quod idcireo per- petuum eft appellatum. Huius rei audorem fuiffe Diudm A^dr.ianum luftiniadn leg.2.C.de vet.iure e- nucl.teftatur. Edidi vero feriptorem C. Salusanum Iulianum t Quum & ipfe lulianus,ait,legum & edi¬ di perpetui fubtilifiimus conditor,dc. item,Et ho« non ipfe folus, fed d Diuus Adrianus 4 n ccmpofi- tione edidi,&c. idem tradit pr^terea in i.10.C0.de condic.indebit. Eutropius lib.^Poft eum-Saluius lulianus Rempubl.inuafit, virnobilis & peritifti- mus, nepos Saluii luliani, qui fub Diuo Adriano perpetuum compofuit edidum , quod perpetuo ef- fet duraturnm , Imperatoria munitum autoritate, diuifum in vrbieum fiue vrbanum , & prouinciale; illud per excellcntiam Edidum prsetoris, & fimpli- citer edidum vel perpetuum edidum vocatur: boe ad eius differentiam femper prouinciale.GeEddžCiadl l;i.nu.5.de verb.& rer.fignif. E^ bis igitur,qu» in- ter illud fuperius edidum,perpetuum, & boe pofte- rius differentia fit;facile intelledu eft ,quum illud ©b eam caufam fic dicatur,quod in vniuerfum Pr§- tur^ vnius tempus valeat; quumtempGralia in par« tem duntaxat, veluti menfem vnum aut akerum 9 ■vim habeant:hoc ver©,ad omnes ornnium Praetoru iurifdidiones pertineat:cum antea quotannis nou*. fe-re edida proponerentur. Ac de hoc ipfo intclli— ge-ndum eft quod Hermogenia.feribit 1.2. ff.de fta- tu hom. De c^teris poft, Edidi perpetui ordine fe¬ cuti, &his proximos atque coniundos applicantes >titulos # vt res patitur,dicemus. Item in 1 .vit. in fi.ffl de appell.recip.b5. ff.de extra01d.tr1m.b21.ff n,2,& Forcat* Necyomamh.dial.i-o. n.5. Ed 1 c t a vero perpetua quidam Monitoria dida db fe putant,quod his ciues admoncrentur,qualiter i«6 -diduri effent Magiftratus. Briffo. Prat, 3 93 9 E A N T Klil erant edifia, qus proutres ijiciderat, pro- ponebantur, & ad fingulas causas e re n ata accom- modabantur. qualia erant ca, cjuibus aliqLiem euo-* cabat*& adeffe iubebat prstor. 1.68. i.71.I.72.I.73.I. 75.ff.de iud.l.vlt.ff.vbi pupiU.educ.deb.Ui .sr.Scna- tus.l.15.jT.lenatus.1.42.in fi.ff.de iure fifc. lcg.2C.If. prseter hoecjn fin.fhde petit.haer.l.i.jf.i.ffde requir. r-eis.U7. if.vlt.ff.de fufpečl.tut.l.3. Co.qui accuf.non poff.U26.euocari.-ff.de fideic.lid.53. ff de re iud. 1 . 2 . jf.quid ergo.ffad SC.TertyU1.2.G.vbi in rem ačU. io 5-ff.de pcend.51.de dccuriofti.io. G. & apud Uaui li. 5.Senr.tit.). luftinia. Nou.conft.1r2 . Kaf gfttLLMi TJVlHGVt, iGfčpTlStirffJOBV 'TQ£UV fecfi/CT&JV (IV TO V s&zii .plev;'6J(&T}fC /£Aht*&>c sa evri vt v&ttitovm hfjAgfov eflcisvfjjvn k^Sjo.uS/j yS t«c ocSjvci&ikz tf)i(£tV f/ltO Kj idliiTZOV ftcLh&V ti S tv Suiž.sv&vv. Brillo- ni us. Edi c t a Iulia ab Augufto nečem Auiroculi-vindica- ^ turo contra eius percuflores propofita fuere , vt hi— ftorici tradiderunt.Corraf.il. 2.c.i.Mifceli. pe Ed 1 c t o Diu.Glaudij vide l.i.jJ^.C.de Latin.li- bert.toll.k.2. C.communia de legat. Diui fraiani, d. l.i.m prin.if.4dnft.de fucceff. l^bert. Diui Marci, 1 . 3.C.d aduerf.flfc.Jf.vlt.lnft de vfucap. Bd 1 C t v M Diui Hadriani,de quo 1 .vit. Co.de edičh Diu.Adrian.toilen. vt imra annum hxrc-di feripto daretur aditus adipifcend-«e bonorum pofleffonis: quo elapfo amplius non admittebatur ; & hoc turo ^ diminutione viccfimse partis applicanda; fifco. quo.>° pertinuit & lex Iulia de vicefim. hsereditatum , de qua in indice l.egum, & Alcint.libr.difp«3.capitul.6. ■ Prat. Edictvm Dominani, quo cautum eft 'abolitiones ex Senatufconfulto faftas ad huiufcemodi fcruos non pertinere4Pap.leg.li feruus.ff.de cuft. & txhib. Reo.Prat. Ed i ct v m de aiterutro, cuius ftt me mio in leg;i.jf. fciendum.C.de rei vxor.aČt.&l.vnic.Co.Th. dete- ftam. eft,quo cauetur, vG ft quid maritus vxori aut 40. hareditatis,aut legari^au^fideicommilli titulo reii- querit,aUerutra contenta Ut mulier,rcIi&o vel do¬ te: actione ex teftameiuo,veI adione rei vxori£:nec pertinethoc edi quod fpecia- li vocabulo edidum dicitur,.& ioterdidum:(noa fecus quam adoptio.in adoptionem fpecialiterd|. dam & arrogati0nem.leg.2JDig.de adoption,&co. gnatio in cognationem aiterairj,^ agnationemD lurifconfultus. Dig, de gradib.cagn ) Interdjfi autem ab illa edidi altera fpecie eo diŽerat,i)uol ' ho«inter duos dicatur:quod vero ex fuo oSHcio VvdUov facitj.edidum ftt. Hanc autem Bartoli fen. i tentiam reiicit Alciatuš liipparerg.cap.is.ešratio* | ne, quod, quidquid edicat, ad duos pertineat,ado- 1 rem ntmpe & reunv.Imerdidum au^emproprielir, 1 quo preetnr aliquid iubet vel vet3t , non pe-rpeteo, : fed ad tempus, doneč pleniore iudicio de iure peti- toris qu£ratur,quali /d inttrim didumdnterdido nune upat um fit,& interdicere nihil aliud (it,qijaa interim dicere, quod ab eodem alibi quoqueafer- tum in leg.pecunize verbum 5-vItim. Dig. deverb, fignif.& ab aliis quoque compMobatum.loann.Cor. ral. in leg. naturaliter. §. nihil commune.if.dcac- quiren.poffef.conhrmat Ciceronis authoritate lib. 2,E.het.ad Hcrenn. Sedque Ioco interdicereapjd Ciceronem legit Alciarus,comperi legi,interimii. j cere. Aliis vifum eft, hoc edida ahinterdidisdif ' ferre 4 quod edida. g.eneralia fine, iiuerdicfavtio j pcr.fonaiia, Quibus omnibus probabiliorem verioremote ’ Bartoli fenrennam illamiudico, non quidemvUpce ■ quaque 4 verum in co faltem 4 quod bscnonfece«, i cjuam genus i fpecie differre dixit. Sic enimaltius id omne exquirens conftituo,cdicer£id omneligni- ' ftcare,quod iubendo , votando alterve decernendo & pronunciando puhlica authoritateeffcrtur:qu3l; , edicere id generaliter fignificet, puhlice prooor,- : ciare, & particulajC, verbo dicendi j^uodgener:!; eft,adieda, generalem quoque flroplicisfuiligni:- cationem aliquatenus retinens id tanturn operetir. . quo.Qonquod vbique.&quomodocunque dicitu, id cdicendi verbo proprie fignilicetur, fed id ni- tum , quod alirer quam priuato fermone prorure ! cupientes , puhlice efferre , aut quafi puhliceffa volumusjvt apud Ciceronem in Iib.de legib. Suade igitur,inquit,iftam ipfam legem,vt egapollimedi¬ cere. hoc efCpublice eam proponere& efferre.Idem alio loco lib.oflic. Eldidum^quod communitcrccE' polit um fuerat,folus edixit,d Piiniusin Panegpri- | co:Adfuefcat,inquit,lmper2tor cum Imperiocakn- lum ponere: ftc exear J lic redeat,taaquam rationes r-edditurus^edicac quid abfumpferit: itafiet,vtnen abfumatjCjuod pudeat dicere.Quod 6caliisinfinitii locis.padim occurrentibus patebit, vt in conliroib j bus verborum aliorum compofitis particulam il- lam ca-edem v im opera ri comperiemus,vtquod e* mittitur, deftgnetj non quod priuatolococontise- tur : qua ratione non infeite , licet cencife i Laurentio Vallenfi lib ro quinto. ElegantiarijS d.id.um videtur;. EpIC!" E ANTE D. $ 4 * JBd icjs-ft E efie magiftratuum,Rcgumve. Nam quod etiam de iis,qua* priuati decernunt., & priuatim di- cunt, id quoque vcrbum dici folet: fic metaphori- cactumadid transferri agnofcemus, quod quafi •audoritate publica fanciatur, in primis ratum efie volunt. Sic CalHcles-apud Paulum in Truculen^o, rerum ab ancjllis extorquere volens. Edico priustnquit J ne dupliccs h ah c atu <, Lingmupne ego bilingues voi nečem. Et apud Terentium in Heautontimo. Šofirata Chremetenx»alloquens: piimum h-oc te oro, inquir» ; nequid credas meadijejrfus tuum edidum facere efie aufam.ldem Tercnt.in Hecyra.lbo intro atque edicarn feruis,ne quoquajn efterri finant. Inde adeo incertum edidi vccabulum vocat Theodofius l.p C.de legib.illicque legem fic latam* vt.generaliter ad omues pertineat, vira edidi obtinere conftituit: ^uo efte&um exiftimem, vt cum non-in priuati tan¬ tum cuiufauam negotio aliquid princeps definit, Ted eo confilio aliquid ftatuit, vt generalis ea lex .adomnes pertineat, edidali lege (e id fancirepro- fit,eatur,quo illud ab eo fieri inteiligamus, leg. hae edidali C deiecpndaiupt.1.2. C. vbi quis decu. vel cohor.leg.2.&3.c.de fenten. ex breui.recit. Quod a Pr^toris edidi perpetui forma manafie iiidico,cum alioquin & qux>inter priuates qui:ds magiftratus amea pronunciaret, edida večata fuifife innumeri apud probatos au&ores , in primifque Cicer. in o- ^ rat.pro Qujnt.& Ad.in ž.Verr. loči teftentur. Hinc 3 ° edidum aduerfus abfentem impetrari,edidum cir- -£umduci,.pa.iim in iure dicitur. l.edidum..& l.poft edidum.cum Ueq. tf.de iudic. fic & interdida edi- quoque.nonnunquam vocantur, ipecie tuni ge- neris nomine defignata.leg. r.ffne vis fiat ei qui in poClnterdicere autem non aliud proprie fignificar, . exhib.leg.i. ft.de Iib,hom o;u^ ejjtant interdiderum conceptiones , ex quibus qualcs reliqu« 'omues fuerint, coniiccre po fis, quis perfonaks afferdre aufit- 5 cum elarius fignificari non potuerit boe earum ita concipiendarumfanciendarum fuif- fe propofitum , vt in omnibus illijfmodi con- tro.ierfiis obtiiierent,&qu id fequi nos ■opor teat, prsfcriberennTamecli id limfi čc iros agnofcamus, ius expcriundi in po fic Bor io iud-icio , quod nabi-s A praitore c on c e dir ur , inter.d-dum fuifie vot^.- •tmm, cuius conceifionis caula -illius' tmandatuir* addi a P-rstorefoiinnn eiftxQuomdam c-s 4 J43 E A N T E D. diueda funt aB edi&is generalk illa interdi&a, cum ius experiundi edido delatum adio voce- tiir ? fed tamen nonnunquam , & quod ex in- tcrdido competit indiredum , adio etiam dici confueuit. leg. prima, if.hac adio. d. ne vis fiat e/j epu in poffeftionem, leg.tertia, $.hxc adtio. fF.de vi čtviarm. Curautem rarius adiovocetur, fiubobfcurius ex- preffit Vlpian.in leg.prima, verfic. interdidum au- temdFvti poffideatisjnempe quod adio nonnunqua vitro poftefiori detur, Boc eft, nulla in id adio pro¬ dira fir,vt tueatur quis fe, fed taniu-m vt quid quif~ que periequatur.eft enim ius perfecjuendi.jF.i.de a- dio.in Inftit.ltaquepofTcft.ori qui tuitione tanturn <& defenfione egeret^nulla adione opus efTe f oteft, fed rantum auxi!io aliquo ab iiiotaruen diuerfo, in poffelTione tuenduseft , quod ex interdido compe- tens merit.o inde aliud 5 quam adionis nomen afsu- yfit,nerape intcrdidi,quod tamen in rnultis ad per- fecutionem cornpctat,in eoque adionis tum nomen rede adfcifcat, vt fupra didum eft. Quod fi quis perfonalia in de inrerdida afferere mauuit,hic con- fufe nimis loquetur,ni ea diftinxerit.Quo magis to- t#, quod aiunt, coelo aberrahit, fi ea tantum ratio- ne>qua perfonalia fint,ab edidis illa fecernere vo* let.Nam ad eundem quoque modum,quae in fingu- Jis controuerfiis Praetor iudici mandaffet, edida quoque veteres vocafle conftat, quas confimili ra- sione perfonalia quoque erant. At quem non pu- dcrtt > inde edida perfonalia efife gcneraliier, a ut indefinite loquendo collige-re, aut eo, quafi non a- Ila*quam perfonalia fint aeseteris non perfonalib-us •diuerfa conftituere ? Superioribus autem & id co- rollarij.loco addi poteft ,-quo illud in primiscom- probatur, seque generalk interdida, vt edida ruif- fe, quod confimiliter vtraque a prcetore in albo iu- rifdidionis perpetus caufa confcripta puhlice ge- neraUterque propofita fuerunt. leg.r, Codic.de in- terdidis , leg. fi quis id quod. & leg. fi familia.Di- geft.de iurifdi-d.omn.iud. loan.Rob. iibr.fentent.?, 4° cap.io. Edi C t o admonere, citare, l.?.C.de his qui accufare non.pofF.bi.jf.i.C.de alTert.ttdl. Edi c t o pr£ecepit,vetuit,Briffon.ex fF. Ed i c x o contineri;expreflum;fieri; pr£cipiuntur;fi- gnificatur.Briffon ex fF. £ c i c T v m circumducere eft delerc & abrogarc, in 1. & poft edidum.dc iudic. vide Gotbof.not.ad l.CC. quomodo & quando iudex. Ed i t i o etiam,id eft,ettiiflio,editielititonim Ali- eft ereatio magiftratuum,&illa ptomulgatio^i* tatis, qua: commumbus omaium votisacltftL decernitur.. •" Edi tionem exigere officioiadicis, indicem in. care.vt deccrnac, & mandet exhibitionem fcrips caufa fummatim cognita, & dclatoiuranitmo«’ gendi . qisod non calumnis caufa poftulet ,iai-j lcg.fi quis ex argentariij. J. exigitur. de tdero' Schard. Editi o,pro natiuitate,ortii.!eg.:.ff.«,dedccmio.Si aplebcio conceptus , mox ame edstioncmp a:a eius dccurionatum adepLus,&c.Hotoni. Ed i t i o plo partu,vel natiuirate.l.n.fin.C.dčnam. 'ral.lib. Ed i t i o ačlorum, precura, fpeaaculoram,cetiai- nis,muneris,rationiiin,opcrarum.Eriir. E D i T i O faru5,filij,partus.Brifl'.tx C. Ed i ti s ttftibus apud Cie.3. in Verr. X eflibus djtii Brifloii. »H I' Ed.it 1 t 1 v s iudex, quem vna pars eligit Seruiuua Bucolica Virgil.BriC Edit ys pro e o quod ab armentis editur, id ' ritur,non ah edendo, id eft, vefcendo>vt.Accurb 1 opinatur,fed ab edendo prima longa deducitar. quod fig.nificat ItiJoučcu , vt Ge editu fignificemar reliqui£ cibi j quas natura deiicit ac refpuh.Ho* tomannus Editus bouis , pro fiercore, ait Ne- briflenf. BVru in libris /?«cr7Xml>v alij dotera ,alij donatioaess propter nuptias interpretantur.Prat. E d o c e B. e , pro diiigenter docere , eigenilicbittih^ l.hac confuhillima B.C.de teftamenns. Ed o c e r e literasjedocere tefiator.Brillbn.ex C^k, &ff. E d o c T v s literas , pro eo -qui- legere at feribereso- uit>auth.quod fine C. de teftam.EdoftusfuiiatisJ. i ii.Digeft.de interrog. Ed v c A r E,eft alimenta & ad viftum ijecefTariap ftare,!.fin.& ibi Gothofr.de alimen. &ciba.l.imti* dum alere fimul & informare (ignificat.vbi pupi!!:; educari dcheoj:,pulchrc ICti in Digeft. toto Koctir. | oftcndunr,&lmp.C.eod.&tit.feou. Plautus Mb ' guitinter alere & educarein Menech. bic lioat , conuiuas non alitjfed educat:Prat. Ed v c a r E,alere eft. Sane rogarus vt quendam ed^ j cet,ad vičlum neceflaria v item vcftiariunij&bfe ( tionem ei pr^ftare cogendus eft. leg.vltim.ii.def: menr.vtl cibar. Jdi c ta l i s : Edi&alis lex..vide leg.6. in princip. Ed v c a ?. i,id^eft,nutriri.l.i.C,de diuer.fac. Cod.de fecund.nupt.leg jr.dc petitio. & vit. dat.in ' C.Theo.l.vltina Cod.quod cum eo qui in alien.po- teft.leg.iuben1us.2p.ante med.. Cod.de teftamentis. Brillon. Edi c t. a l e programma',apud Caftiodorum : de quo paulo ante.Briifon. EdicialeS dicebetmur, qui annum vnum in iuris ftudio verfati,alre'fum etiam adiungcbant,dučia fc. appeilatione ab Edido : cui tune operam nauant. Kolom, E D i c t A l t s bonorum poffefiiones dieebantur, quiE ex edičto deferebantur : v.el qua* ex Pr^toris edičlo fine caufoe cognitione de piano dabantur: cum a^js quae Decr.etales vocabantur,caufa cum confilio co¬ gnita pro tribunali decernerentur, l-i- iT.i. fF.fi tab. teftam.l. cum quidam.3o. jT.i. ft.de acqu.h^red- H o- tom. Prat. ^d i T 1,0, adionis. Edimus adionem,vt reus dejibe- ret^an iudicium aečipere velit. l.i.princ, de edend. cum eatenusimpune posnitere queat.l.fi reus para 2;U s 4 de prqcu, 70 EdvCationi exa?quatur vidus(aitGothofr.ad' q3.44.de verb-fignifi.)pej? d.1.fin.de alimen. &cik leg. At v id us vocabulo continentur, quibufcun^t : vitam tuemur,corpufque curarnus,dJ,4<.44.Vii3E | autem corporis tuemur efu aepotu, d1d.leg.45.leg. , vitim.fFde aliment.kg.234.fF.de verb.fign. fF.de agnof.liber.Vefte,d.l.43.& 1. 45.ff.de vcrb.figs. d.1.234.adde 1.2i.fF. dealiment.tedo,quod b«k:< innuit^t aperte probaturin d.1.21.at non contineri* tur ea,quaz a d difciplmam pertinent , E-iftaliukio. betur,d.l.2i.An & pharmaca continentur?iddia.l, 44-innuitur , & probatur a Rebufto in tradatude fententiis prouifionalibus,articulo i.glofl.5. in^er* bis.Et medicament.& glo.2. &artic.ulo fecundoaki de priuilegiis aiimentorum & medicamentoritf difterit.htsc omnia non diarij aut cibarij, did leg- 21.de aliment- fed vidus & cducationb vocabulo contiuenturtnifi quis torte de vidu tranfgat.tunt enim fauoris caufa , nec de habitatione 3 r.ecdeve* ftiario tranfegifte legatarius ijitelligirur. ieg.S.f iajh.de tranfad. Gothofred.ad d.kg. 44. Digdbp vero. 945 E AKTE DH. 946 verborum £gpifimk>nft>u& Edvcvtioni s ex hibitio ac fumptus sftimantur arbitrio boni viri, lege, 2. Cod. de alitnent. pupilf« prgftand. Ed v ca t 1 o, &alimc-nta legata , nomina funtexse- quatad.fi.de alim.leg.Spieg. E d v c a T 1 o liberorum vocatur, i. 5. DL geft.de iarciramun. Edvcere aquam , de domoteftes.Brift. Edvcatca, patris ac matric nomine conprehendi- 10 tur.Alcia.per l.i.de obfeq,Spieg; Edvcator effe non debet , quipupilli inhiatfuc- ceflionijl.i.C.vbi papill.edurar. v ca t vSjfeu educati corpus retineri poteft ob ex- penfas alimentorum,!.!. C. de infantib.expofit 1.2. C. de aliment.pupiU.pr3cftand.L16. C. de nupt.L4.IT. p. de dol. mal. Ea enirmcondftio eft bene depenfi. vide Fornc-r.2.feled.i4.Gothof.ad d.l.i. Ed v li v M,inquit Valla, eft, quicquid edimus, aut quicquid adprandium cčenamq, i edendi gratiano- 10 bis apponitur, Sc fumimus.Intcrpretamur har.c vo- cem Vali« fuo more , pro comeftipne apud lurif- conf.in l.folet.in fin.de omc. proconf. quamuis eam paterna cafu protulerit,ab amiquo nominaiiuo plu- rali Edulia : quo vocabulo contin bamur omnia, quac adefum pertinebat. pofterior stas u in imu- tauit. Spiegelius. Ad ca pertinent( ait d.l. folent.6. fin.de o/Fproconf.) qu« edulium cxcedunt vfum,v- bi Edulium pro Eduliorum, inquit Briflonius. in lib.parerg. 5 ° v li t AS:rerum edulium largitio,& donatio,qu$ a principe in populum,cum magna effet annonf ca~ ritas j fieri folebat. Quo vocabulo vfus eft Papinia- nu s lege. 17.de compenfi.Ideo>mquit,condemnatus, quod ardiorem annonam edulitatistempore prs- bnit, frumentari« peeunis debitor non videtar^Sč ideo compenfationembabebit. Prateius Eduli. Ed V I i T at i s enim ifto in lcco Duare.i.Bifput.zfi. item Budazus, Alcia.Sc Haloand.legunt: eademque vcce 1 ampridium in Alexand. vfum dicunt. Prate, 4° Alij vero f dilitati^atenr^apud Papirna.& Lamp/id. legere malunt. ./Fdilitatis tempore,id dl,cum in dilitate eftem. C u ia c. i.obf. ih ex Bafilicis:vbi Dua- rcnum carpit: monetque apud Lampridium iegen- dum efle viliratem.vererefqradulitatem Sc xdilita- tem. promifeue Jcripliile. Gotho fr. ad 1. ideo. 17 . £ompenfat ioni b us. §0 E F. Ef ?. s v s pro Ephefiu.viliquoties in jf.2. L1j7.de verb oblig.vt & Brift.in lib.parerg. notst. E F fe c T v s .Sum qui putant efFedum, & oftkium in. animi habitibus efte propriiffimam differentiam, vt quernadmodum differentia hotniniseft,rati©naIe,ita lit differentia ipfius iuftiti«, fuum cuiq; tribuere: i- plius temperami«, 'frugaliter viucre : Legis virtus, fiue officium, eft imperare,vetar*,punire,permittf- re,l.!eg!5 virtus.de legib.Spiegelius. Eftect vs vim & poteftatemfignificat. Sic efFedus °° beneficij L6.fF.de fer u. c x por t.Bri ff. E J fe c tv s eft quod exrefequitur , leg.j. exquib. cauf.maior.Prareius. Ee F e c t v $,participiumdn l.nulJa.C.de procur. Ef> - fedus Dominus lirisJnftit.de adrjbnamq; ,Et nec-' dum eius rei dominus efFedus eft. Ef f e c t v s legis natur«. Vide lex natur« in fin. E F f e c TV) in l ib ris noftris fignificat fado ipfo, re i- E' a 7 y iJpfa.Paiiliis Lis qui.jj.fF. de legat, prsftand. quia effedu.fratris aufert partera drmidiam. & L 5. 7 ° in fin. ff. commod. Vetumin vebiculo commcda.to pro parte quidem effedu me vfum habere. item l 5. tf.iifF. queA eum eo>Ui,^qui minorem.ff. vt legat nom.cau.leg.fi habitatio.io.Cde vfu Schabit.Li4.in fi n. fF. com m u n. d i u id. .Er ifF. CumEpFEcTv quid petere t eft ita petere vt certo rd confequi debeas, lege,- 5.Cod, de donationibus ante nupt.vbi dicitur:cum eftedu ea petere non po- tes:id eft ? petitio tua eftedum fortiri non debet aut poteft. $ 1 i\q E f fe c t v iftud eftfid eft, fruftraneum 3 irritum, efFedum fortiri non debet 3 ut poteft. leg. 4. Codic. de donationibus ante nupf. E F F e r r e »verbum eft funeribus accommodatu , quas proprie efterri aicuntur.Feretrum vero deferre,pro- pinquioribus viri lis fexus olim munus dabatur Jta- que fiiij, parentes,frarres j forores, elatosfunere de- fcrebam:nonnunquam ferui libertate donati. Vide Riualiium lib.hift.iur. ciuil.a.& Alex3ndrum Nea- politanum.Spieg. Ehervescere, fignificat ardore animi excitari ? vt cum horiio ita excandefcit.contrarium eft,Defer- uefcere.Vipianus in Louis fit fugitiuus. jT.idem ait. de edil.edid.Si autem in hoc tantu lataiftet, uuoad iracundia Dominorum efteruefceret. Hoc ideo ad- fcripfi, quod Accurfius ErFeruefceret, id eft humi- liaret, interpretatus eft.Spiegelius. Prat. Ee F 1 c a c 1 A.Efficaciam partem confeuui.l.vlt.Cod, qui admit.ad bon.poftipof. EfficAciter agere,experiri ? inftituereadionem. Briffon.ex fF Ee f 1 e ax. Efficaci rnftantia compellet eum pr«fcs prouinci« obtemperare legib-l. 6. Cod. de poftlim. reu erf. Eef i C a x dicitur vnaquseq. res,cum nihiL illi deeft 3 quod natura eius ferat,veluti coditio hoc babet na¬ tura,vt fufpenfam obligatione teReat,neq*, antequa exiftat,nafci patiatur adionem.Ea ergoft fungatur munere hocfuo naturali,efticax erit. Quod fi non impedi-at ortum adionis, verum repellat eam per exceptionem , ineliicax erit.Ferret. tit. de adioni- *>as. Eff icax conditio, denunciacio, inftantia ,interdi- dum,oblig£tio,traditi©,BrifTex ft*,& C. Eff 1 cere, denotatperfedionem.in L Barbarius.ff. de offic 0 pr«t. Eftecifiet,pro efficere potuiftet, acci- piut.Et ea fuppfetio in Jure noftro non eft noua:Za- fius aitjnterpretans verbuna Peteretur,in lf. poftea. L2.de orig. iur.id eftpetit« & allats feriberetur. Sic & Accurf.in l.eum qui.2. lT.fi a te,de verb.©blig/vbi tcxt.dicit, rede fundi vfumfrudum petam., expcnit glofl.petendo fundum,confequar vfumfrudum.Sed Iurifconf.in LLabeo.de ftatuliber.verbum Vide«- bitur expordt, id eft videri potuerit, dicens in lege 12.TabuLverbum N0cct.fic accipi.Et alibi gloJn t. fi rem fftiraatam.fF.de iure dot.cxponit verbum Be- derit,ideft dare conuenerit.Et in gloft.l.2.C. de nde inftrum.verbum Retradasid eft retradare inten¬ ci imultaque id genus fimilia inuenias. Sp.Schard. E f f 1 c e r e vicem, pro «que prodefie, Sc loco alicu • ius effe. Eff 1 c B e. e voluntatem^procommunire.Teftator te- ftibus ad efficiendam (id eft,communiendam)vch> tatem adbibitis teftari poteft,&c.Ldidantib.2j2.Co¬ dic. de teftamentis. E F fi c 1 quis dicitur Dominus rei lib. 2.ff. deacquir, rer.dom. Sic fi poireftionem tenes, dominus eftedu s es.l.4.C.fi quis alteri. Sed Sc res alicifius eftici dici¬ tur , cum eius dominium ei qu«fitum eft : Siceffici res maritiimearaeffici 3rbore.L7.ir.Ylt.ff.de acquii% rer.dom.Briff, 947 E ANTE V Sc G. 2 f J i ci fui iuns.SHif.im.dicuntur patria poteftate a- b--.-ati.l-n.jr.fi filio.ff.de leg.;. jjiiousi! verbo nuac crehriu« vtitur Csfarca Canccllaria in Diplomatis. qus a principe fuper Naralium reftitutione,hoc eft. Nobilitatione,vt ait Buisus in prior.annot.impetrantur. Tametfiapud idoneos Latinitatis authc.res,vix putem reperiri Ef- figiarc-:pro quo malim,delineare,exprimere, chara- fteribus depingere,aut efligere,idque pro rei ipfius natura,de qua loqui volueris. Prudentius,qui inter ja Chriftianos vetuftus videri poteft, grauiffimus au- thor certe,hoc verbum nonrefpuit. EcGelliumdi- xiflfe, fcetum ineffigiatum , Inftilanus obferuautt. Brat. :S FF I Gi;E S antiquitatis rn n.Tabulis extat.Huiust:o- ^gnitio non modo fuauis eft,atque deledat,fed etiam. iuris ciuiiisftudiofo mire prodeft, Budžeo monitnre. Spieg. VB F i n g e H'E .Vide Extergere. £F-FlAG I TARE interdidum. 1 .4. Cod.de interdid. 2Q Tantum efftagitare,quanti vendi miiitia poftlt.legf fuper 27.med.C-de pigno. :s f.f l v s r e a.qua,lacus , vin um ex doliic* Briflonius ex fr'. 38'F f l v e.r.e etiam tempus dicitur. Effrirxer i1•trien- mium , quinquennium , kg.7.Codic.ne de ftatu de- Band. ■g FF o D e R h ©fta.vel eruere } l.8.Cde re.li.vlt.fr de fe- pult.viol.Brifron. f fX' o D ER e terminos, eft lapides finium caufa pofi- 30 tos auelkre.&eiicere.l.i.C.de accuf.&Paul. jT.2.li. 5. Sentent.t-it.?2.'£riftcn. B ff o R m ar E, in tit.Dig.de leg. Gom.Ae falfis,Dn« Gotk-Efrormare monetam.Brifton. ■E F F rac tor E.s plerunque dicimtur,qui vi foret p&- rietefque diripiendi expiiandique caufa perfrin- gunto Interdum etiam qui vt e carcere eftugiant, parietes eius perfodiurit>vt fuk tit. de efrradl & cx- pil.Itcm leg.3. ST.ifr.de ofric. prxf. vigil.l. autfada. •i6.ST.tempusfrde pcen.Cic.in Vatin. Licet impime 40 per me parietes in adolefcentia perfoderis 4 vicinos .ccmpilaris.Hoto.Brifr. dicit EfFradarium pro Effra- d or e, &-S e ne ca Ep\ft.6o, SFFRactores autem quidam nodurni, & lii a* tr o c ior es 3 q u i d am di urni . vkjf c e o d. Sffrac t v R A, pro violenta difruptione , & in qui- bus b.oc crimcn admirtitur pkrunque, in leg.tertia, • de offic..prgfe&.vigil.Pa ulu s jT.2.memorat.Spiegel. vIdJ.primam3C0d.la.cat.klp4S.de bon lib.adde ti. frde efrraetorik.tSdib.47.& cmnino Gotiiofr.not.ad S® rubr.iftius tit.totumque tir. BF F REN g e R e xdts y armarium, conclaue, fores, ia- jnuam , oftšum , s /ep-ukhrum , villas. Rrifro-nius ,ex fr. ■8 f f r e N a t Alicentia,lcg.final.Codic. ad legem Jul. ,dc adult. EFFrenaT i funt,qiH nuliislegibus 4 nnlla vi h-onž- ftatis cohiberi pofrunt.Spieg. S.F f v s o R e s,qui patrimonium, peculiumve temere eft aliquid i;qm*da miteris cx ereaaeuTo.adibufvt »n cum locum quo vulgo iter fit , immittetc.fp:,.' Š f F v s a imerpretatio annieft:cumis it* ampliatur yt ad decennium vfque podit extendi.Gotli.jiil,',' in prin.C.de annal.except. a-F F v s E interpretari fpacium annale,tex.in d.i.i.pt. C. de ann.exccpt. r ' e ff v se trahendusaut producendusnoneft!eeii Ve | qua?ftionis intelleiSus.l.j.med. C.vbi & apndquea cognit. e f F v s 1 o falfa. Si quis nummos fklfa eflfu(ione(al:j fufionefoimauer-it.l.a.pr. vbi Goth. C. defalfa^. neta. ■E f F v s v s(prolixus, confufus)veterum ^inextrica« bilis tračlatusjl.j.in fin.pr.Codic. denecefrar.feruis E«red.inftit. -E G. ege o.Egere dicitur,fecundum B3rt. qui nonhaket, vnde fe alat;Fefto eft velut exgens 4 cui ne genski« dem fit reliqua, Nc e g E a t is qui conucnitur, in quantum facer*. pot.ft, ratio habenda eft , leg.i^.fin.&^leg.jo.dc •r e i u d. c g EN f e s perpetuo egentes &pauperes.] < 5.if.i.C l 2i leg.lul.maieft, ■2 g En V s facilc p cenam committit.Gothofred.adleg, 35 de iniur. e g e n o r. v m cura habe^ida. leg.35. Codic.de Epife, &c clcr. Evgeni propter egeftatem non funt fufpedi,nifia« liud accedatjl.Cdc ibi Gothofred.Codic.de fufped, tu tor. :E G E n s & locuples opponuntur.leg.j.Digeft.dct«. ftibus. £ g e n t e M reum accipere regenti patri emolumen- tum pr2eftare,egentem virum ruftinerejakre.Bdil ex fr' e«g E stas ferein malare dic-itur^qux Ccilicetadraa- leficium hominem impeilit. Proprie tameneftali* qua re opus habere.Tryphoni.in ieg.bonaiides.De- pofiti-.cenfuitjnec inique,mak meritum, puhlice vt ali is exemplo ad deterrenda maleficia lit, etiame- geftave laberare debere.Spieg.Prat. In e g e s t a te m iunifflam dučtus elTe(venifle)dici* citur, refpedu kaeredis extranei 4 qui nullumaliura habet.a quo ali p o ifit, l.fi quis 5 iT. j 7.6: ibi,Gothofr. not.de agn,& alen.lib. I-Cbrer e, pro eiicere ex aliquo ioeo, L ajd. 53. jT-.fi fulphurarix.iEdeJfurt.Sic egerere terram exfulpua' riis.res meretricis^udera.Brifion. Rhodiis dicebantur & zKtvčzujit, creditanauti' •tiča , qux non funt periculo creditoris, Gothofred. -ad jf.i.ibi : .p.ecuniam nauticam.kg.122. deverbor. oblig. Erri:iu 2 ,vfura terreftris menftruain legibns Naua* libus.Prar. & iarge expendunt,diiir r antque. Verbum fuit a*d- E "žf&ctpei iT.jJnftit.de iur.natural.ideft/crifts modum familiare Diuo Csf.Imp. Auguft. Frid. Spiegelius. jtfvgere deportatus. 1.4.^.1. fr.de re milita •g R v g e r -e p eri culam, p er i.euium m ar is in&mise notanvbnftbn.ex fr. g. 'F-tF v s v .m , vi de vs ciare vin um . v^po, Hfrundi oculus dicitur pro erui.leg.ij a iT.it em 1 ul i a n. i s. 4 . D i gel i. 1-ocat. Btiiibn. in pa-rerg, Bdldi.qui efrudtrint,formula,iib.^-fr. tit.j. & Ieg.r a $ .1. ds o b i i g e j: q k .d cl id. y.NJ> 3 R.E iai^dido pr^terisdc qufeffader. ges. 7 autinaterum fpeciofišpe- jo plis.l.4.jT.6.fin.f.de grad.& adfn.Hot. Eipču/n. Venerabilis dom us ian&£ E alij, faa- ’&a? Helen^CNou. j.cap.i.circa med, ibique Gotho- fred.not. JiipLujbSlKZj-Vide Fcccialis. L/)*™,ve 1 «p7TJ ( V.Connan.lib.2.cap.ff,mim. j.)carce- rem fiinul ac vincula ftgnincat. £l')&) r ro^v ( compendia legum ) Thcophilo funt inftitutiones iuris,Gothofred. not, ad procem, i * "injfitit. maiores'M agitirat us: Dodores, & alij* quibus iuris 2 o F^rcTsjcToco^hominij Teu Homagijfymbola ) Cuiac8.ob-’ authoritate dignitas ineft.Bart.l.i, Codic.de aduac. fer.^.Gothof.c^.Edičhij.luftinian. dioerf.iud.Quinimo Iaf.dičUeg. ad c gr egi a s, fecu- ^iircrfi^movjrenouationis precium,vtputa in ločatione, H9 qu£ vulgaria funt & obuia ,qu$quc omnibus pa¬ tent. Torneb.a dnerf.lib.19.c-p. s c n at 1 v s Mccennius , tcftePlini014.capitul.1j* vxorem, eoquod vinumbibiftet , impuneinter- fecit: qua de re plura Gouhofred not.ad N.22. c. 16. circ.fin, 2 g R e D1 ftnesjregionem aliquam , vrbeir.JSriftbnias ex ff. b g R e p 1 mandatumftd eft,ftnes mandati. Sic egredi ofticium mandati, Eriff.ex ff & C. I^on egredi perfonam dicitur, qucd perfonale eft> perfonasqjae cohsret.l.z~f£de conllitut. egredi 20.ann0s.PauU.vlt. de con d it- Sc Vlpia.in fin.U.de conft.prin.perfonam non egreaitur, tranf- latiue vfurparunt.Hanc anatem egreffusjl.4, C.qui teftam. 5 g r e g i a e perfongjvide text.o c Dd.leg.15. ad egre- gias.fF.de iureiur.vide Goth.ad d.l.15. E g r E g 1 a r v m autem perfonarum exempla funt: l-us Dominicum in prooemio fexti, idem refpondit de eo, qui ad profedionem maioris difciplins dcft- gnatus (it , quem vulgo Licentiarum dicunt. Old. de iure fingul.vid.Gothof.iam dict.loc. B-G R e O-I a TV s dignitas J. i.G.Th.de murileg*. E i; r • E l & aduerfus eum.leg. 14.ff.de iurifdičL ei &m eum competere a&ione$.l.2.ff. de curat. bon. dan.. e 1 ius dicitur,cui quid per fententiam adiudicatur:ad uerfus autem eum dicitur * eui quid abiudicatur: quod vulgo dicunt, Caufam obtinere , Sc fnccurn- bere in caufa. Vlpian. Eft , inquit., recepturo., vt poilk ei & aduerfus eumiusdicide iurifdid. omn. iud.Spieg. SJE c t A.voeantur,qivE vel leuandae nauis gratiama- ri committuntur,doneč fors ea faluata rtftituar.vel qu£ incendij eaufa fub dium eroittuntur, priori do¬ mino qui ea abiecit, reftituenda ,-vt qui ea animo poilidere interim non deftitit: vt vulgatis legibus fub tit.ad leg.Rhod.de iačh & de aequir. rer. dom. conftat.Sp.AdJe Pecfcium comm.I.j. jf. no n folum, /fde incendii-uin.naufrag. s i e c t v s pro naufragiura pafto.vtapud Terentium in Andria. EiE c t a nauis eft,qu^vt Gr^ci aiunt , , id eft,in vadum eiefta ilIifaquc.l.quo naufragium.j.iT. ^•ffde incend.ruin naufrag.qus & Deiečta.i.7.Di- geft.de legJRhod.Briff. E i 1 c a R E,Yerbum eft ad immaturum partum accom- modatum , Hotomanno abortir.e, vel immatorum partum abigere,Briilonioetfundere partum foetum- ve.vnde eie&i partus,pro abačti.Eiečti iiem , 8c cie- ftitij.pro abortiuijdicuntur.Vlpian.in I.27. fi feruus feruum.iT.fi quis demanu. 22.adleg. Aquil.Si mn- mulier,inquitj vel aqua iftu atepercufla eiecerit,i. < c. a bo rt um fecerit,vt 1 . 39 .eod.Gothofr.ib.& l^j.eod. Spieg.Adde Peck.comnU.j.jT. non folum.ft. de in¬ cend.ruin.naufr. En cim v $ c]uempiam,antequam lit ingreflus. Deii- cimus vero iam. ingreffum , hoc. eft ^ deturbamus. Spiegel. e 11 c e r b faxum ex funčlo in F5j.de dolu , vel exi- mere vel euehere fignificat, vt inleg.G de donatio. Brifton. eiiC e r e terminos, lvlt.de termi. mot. &in l.Mami lia, Quique termini hac lege ftatuti erunt, ne quis 70 emphyteuft. Nouell. Leon. 13. lin. 9. GothofrecK not.ad dičl.lin.c?.^ ad capituL7.med.Ed1d.13. lu- ftinian. , qu;T dabantur arhletis pro coronis.Vid. leg.5.Codic.qu« res pignori.Gothofred.ad d.eap.7. Edičt.13, ^i eft au rum , in auo eft quanta argenti portio,Gotholred.ad ^.27. lnftit.de rer.diuif.cx«. Plin.4. Ei-bctRv M.Vlpian.amftor eft,ELeftrumauriappcf p latione non c0ntineri.L4.de legat.i.ldouofenfuac- cipicndu fic«optime aduerfus HermogcnedecetTet. tul!.Na & tefta,inquit, licet ex argillaconfeda,iam no argifla vocas 5 fed tefta,Se'elečlrujlicet exauroat- gento reederatu,nec argentu tamen nec auruappel* iabojfed eledrum, a cuius habitu quid diuertit,pa* ■riter6 r a vocatu eius rcccditappellatione 5 ficut& conditionis preprietate. Huic addendem eftillud r-.eiufdem Tertulliani contra Praxeam, Sienimfer. mo ex transftguratione, & demutatione fubftantiT. c3ro fačrus eft , vna iam erat fubftantialefus ex duabus,& čarne &fpiritu raixtura queedam J vtEle- čtrum ex au-ro &argento, & i-ncipit necaurum efte, id e-ft,Spiritus,:nec argentum, id eft, caroj-dumaltt* i rum.ah ero mutatur, & tertiu-m quid edicitur. Ele- čirnmigitur quia ab auri & argenti teceffithabitu, : ideo nec auri poteft ncc argenti nomine comptc* l b.endi > & hoc mmirum illud eft, quod dixtt Vlpian. rerum vocabula immutabilia efte.dift.l.4. Quode« 1 nim ex auro fk argento fcederatum eft,propriumha- bet vocabulurnjS: EIedrum,non aurum,nonargen' tum. Eoque fc-nfu Elečlreos nummos appelfiffc videri.poteft Lamp. in Afex. Alexa.ndrihabitu,ia« quit,nummos plurimos ftgurauit , k quidem Ele- fiireos aIiquantos, fed plirrimos tamen aureos. Eli & aliud genus Eledri, de quo feribit adbunemoda D.Ambrofius Hexa.cmeron lib a.capit.15. Quidtibi j .referam j quod Eledrum lachryma virgulti fit, & in tants materi« foliditatem lacrpma durefcatfNee ieuibus id afteritur teftimoniis, quanaofolia&nii« nutiftim« furculorum portienes , a ut exigua qua* dam animantium genera , in Eleiftrofspereperisn* tur,quse videtur^eum adhuc guttaeftetmolliorre*. cepiče, & folidata tenuiife. H«c Ambrolius. Ec aret itaque ex hifce Eledrum bifariam intelligl Nam & fuccinum eft,& aurum quinta parte fui ar- gentum. Bibcusi Sardenfts tanquam memorabilismemi- ■att Sophoc. in Antigon. Ledin qua ftgnificationf qu«runt ibidem interpretes«, ElEC trs noiuca duobus modi?-accipi Paufania likt. ? 55 E ANTE libr.i. Bliaeer.docet.To 5 'rn>,ait,« 'nji 7t\irtjiiwm\ 7 wj'eixQVx. , o 03 v /A v eiuroij&Tov c? A\fcfy ££iv 73' j & 7 &ovM;ifyy,«f«~ (j 4 fMyAi& i?i¥ af^vpfo^va-ot;,. In kane pofteriorem pofteriorem fententiam Eledrum vfurpatur in 1.7. jF.voiuntas.fi 7 , de acquirend.rer.domin,j 5 \fi duorum. Inftitut.de rcr.diuif.l.4.f£delega.lib.i.Piin.libr.$3. capit. 4. Vbicunque quinta argenti portio eft, ele¬ drum vocatur;Scrobes ez reperiuntur in Caria.Fit JO Sc cura Fledrum argento addito. Seruius in 8. JE- neid.Secudum Piituum ait tria funt e le dri genera, vnum ex arboribus quod fuccinum dicitur : & eft lacryma defluens ex arbore Gleftaria in Infuiis Germanise Septentrionalibus , quas Gleffarias, iiue Eledrides dicunt,qu$ deinde congelafeens, in lapidis duriciem yertitur.Virgil.in Buccol.Pinguia corticibus fudent Elečtra myricK , Nebrilf. aliudj quod naturaliter inuenitur “ E. 954 rationem,cap. quiapr6pter.de ele&.Hurfus infpira- tionis via fitdupHciter : p er infpirationem veram s qu2 ftt Deo Opt. Max. miraculofe reuelante.c.fta- tuimus XT.fin.6i.dift.& per quafi infpirationem,cum eledores nullo tradatu prtecedente, omnes vno ore in vnum conientiunt. d. cap. quia propte-r: fed vt feribit X>. Corrafius } ia-paraphrafi Sacerdotiorum. eapit.j.In Eledionihus veroinferiorum dignitatum hoc tantnm eft folenne^vt fingulorum confenfus, in communi,id eft, collegialirer prfftetur.ca.in genef. jT.i.de eled.cap.llcut. eod. titu.in 6. Nam & in"qui- bufcunque adibus collegij &vniiieriitatis perpetuu eft , vt ftngulas.fep-aratim confentire non fatis ftr a fed conuocati communiter confenfum prsftare de= bent.l.2.de decur.libr.io. Cod.glofTcapit.cum om= nes. de conftitut. Quz maiore ex parte fumpta funt ex Iohan. Corraf. ne quem gloria fraudem. An= eh or. detribus partibus auri &vna argenti. Qua$ partes etiam . fi naturam refoluas , iuuenies. Adde lege. 7. jf. 8. de acquirend,rer. dom.Qusepoftre- ma verba ab eo mutuatus eft Ifidor. lih. 15. Ety» m a verba ab eo mutuatus eft Ilidor. lib. i,. e - tymoiog. cap. 23, Idemque Plin. lib. p. cap. 40. Sicut teftudines ringere , argentum auroconfun- dere,vt Eledra fiant^addere sra,vt Corinthia.Hinc E le dr el nummi apud Lamprid., in Alexand.Plane e ledrum etiam fuccinum figniftcat^Vt iu illo Mar- 3 c tialis verfu: Corticibus duris/udare EleBra ferv.ntur, £oque fenfu sledrina vafa aceipi pofTunt ind.32. 5.Nera' ius.fF.de aur.arg. Briffon. Adde Forcat. Ne- cjom.Dial.jS.num.j. itBCTRiappellationequid Vlpian.intellexeritI.4. ft. de leg. 1. quaeri confueuit: & eo aurum intelligij cu i quinta argenti pars admixta eft , tradit loban. R.obAib.i.fent.cap.16. Namquod Alciatdib. 7. pa- 3'erg. cap.4. id refert ad aliam fignificationem , qua • sledrum. fuccinum quoque ftgnificat ,.probabile 4 ^ noneft : tumquodinhac ftgmficatione nufquam comperiam id fumptum alureconf. Econtrario ve¬ ro in ilia fignificatione farpius vfurpatum, in l.alio. voluntas.fF.de accjuir.rer. dom. & l.Pediculis. Neratius. 8 c jF. H duorum. de rtrum diuif. in ln- ftitut, Tum eriam,quod nallum 'pene ftultius excm- plum ab Vlpian. propofttum aiiooui dici po/ftt in d.i*4-ltaque id addere non debuifler; In hac icaque fpecienon valet Iegatum,licet e ledrum proximum iit auro,aliu.d ramen,ft forte cd,qua? diximus, acce- 5 ° derent j nempe confueuiffeteftatorem au.riapp.cl2a- tione Eledrum quoque fuumcompledi.Archidiac. l.ft quis vinum.fF.de tritic.vino.d d.jT. qu id tamen, juctrina vafajdedrini nummi. BriiT 2.>.cwav«?. jcurator oleocoemendo. Arcad.l. vit. jT- 5 -ff. de mun.&bdn.Cura quoque emendi frumenti,olei, nam harum fpecternm curatores.quos nimac & i- K&im&t appellant,creari vnpris eft.Hot. e 1 a ti fui fecuritate,apud Impp.in 1.nullus.(p.de lu- d^is.vtapud idoneos autores 5 eIatus arrogantia, fu- perbia,info!entia : & efferri iracundia,odioj dolore, l^ticia.Spieg. El E c T i o. Nihileft aliud eledio quam idonesper- fons ad dignitatem Eccleftse vacantem, folennis e- uocatio.cap. cum in cundis in princ, de eled.cap.r. Sc 2.de £oncetTpr*bicap.Hoiiu$.jFrfin.^i.dift. Aiiter autem Eeledioaccipitur apud Arifto.lib.^.de mori- bus.cap.j.folenniter autem in Epifcopatibus, Abba- tiis, StaliisPrselaturis ( qu;2mertuc paftore vidua- txtx dicuntur ) triplici via n eri poteft eledio, per . JE.l e p h a s,maximum aniroalium terreftrium,iumen-* xi operam pr£ftat,contineturque prime capitel. A- •quili$.Caius-&utor.l.2^ad l.Aquil.Spieg* Ejl e p t i s v ul go Haloa.aliis Leptis,in L'vitim. jf. vit. ide cen.fi b hcdie,Lebida, Ant. Marcator, accuratifT. Gothofr.ad d.jf.vlt. Bl e v a r e fidem teftium, & refutare tcftes, quid fit, in annot.Bud. docet. Quam vero eleganter hoc ver- Eoc vexbo veteres vfi fint, pluribusoftendic BeroaK- dus apud Fro-pertium.Spicg. > iiberales & ingenuae artes,sV&9ž'e<«/ 8737577^.vid.l.i.pr.& fbi Gothofred. not.de extraord.cogn. En c a t o s, lefy*cr/.Q 7 TU. Goth.not.ad jT.55.L1.fF.de aq.& aq.pluu.conf.fequentem vocem. Biic b s, id eft Tulci aquarij.2. Columek8.L1.jT.55.de a- ?° qua &aq.graece s?. Haloan. Florentinam iedio-nem ( ait Gotliofr. ad d.jT.,9* ) vix pro.bare hic poflim,quatenus voX tktiu cgrece Tcribitur:fiq.uidem ftgnificationeid verbum non reperioi grarcis v- Turpari. Eli C£5 Fefto,& a1iis,& Tulci funt aquarij, qui in Te- getibus fiunt, per quos aqua colleda educitur e li- jis.Vl p. ki.jT.Labeo.ff.de aq.&saq. pfu.arcen. fulcos aquarios,qui Kine Elices adpeUatur,fiquis faciat.a- ■qu2 pluuise.arcenda2 eum teneri. Haloander fic ha- 4° fcet:qui gršcis kiatte appellantur:quemadmo- dum & Alciatus quandoque legendum exiftimauit: Nune in Parergis icdicans nihil immutandnm , id- qu.eaučloritate L. Colunaellae, .cuius verba adducit 1ib.2.de re ruftica,c.8.&lib.n.cap.2. Hotema. Prat. Arbitramur tamen Elices proprie dici capita Fontiu & fcaturigines. Vnde Aquiliceš Calliftrato, qui'hac strtem exercent, fciuntque quomodoaqu£ elici poT- iint. Alciatus re^fte Tententiam mutauit. NamPan- ded.Flor.habent thiiLte ,qus lečlio retinenda eft vel $0 prsetorum confenfu. Prateius a quo diflentit Go- thof.vt in populi prima- riumfuiffe virum.Hotom. £ L o g 1 v M pro Epitaphio quod fepulchro incifum erat,dixit Cic.in Pifon.& lib.i.Tuic.qu«eft.- e L o G 1 v m etiam pro caufa tituloque exharedatio- nis ponitur.Briff.vei pro caufs adie&ione.Hotom, 20 £ l o o 1 v m in tnalam pa.rtera notatio qusdam eft(fic enim notationes Cenlorbe dicebantur ) esh^reda- tionis caufam contineris.Africanusl.^.jT.a.ff.deiib,, & pofth. JE L o g i v m propofuiffet, id eft, exh$redationis eau- fam.Sic in l.i.ir.idem aic 9if.de Garbo; edi.l.9. Cod. de fuis &iegi,Augufti,in fermo.de vit,-& mor.oler. Ambos exhseredauitdUam tura laude, iftura cum e- iogio(vituperatione)Cic.in Gluentian-a Vnum eft etiam quod maxime me conturbat: quod elogium recitafti de teftamento Cn.Egnatij patris, hominis honeftiff.idcirco fe e^haredaffe filium, quod 15 ob Oppianici damnationem pecunia accepiffet.Quine. lib.7.capit.4.fed nonnunquam etiam reus hic totius fumraam conftituit,fi exha?redatum a fe filium pater teftatus fuerit elogio,propterea quod is meretricem amauent.Hotom .Briff. .a o dem modo Stinlegatis & in baereditatibus dan- dis elogium adiicitur,vt in I.37. $. Seiam.ff.de legat. lib.3.Legatum reliquilTe teftatorem,Sca;uola ait» cu 4° hoc elogio>bl«uio de me nihil merito dari volo*Se« neca lib.i. Controuerf. Teftamento omnium bono- ?um fuorum reliqu.it Formofam li3?redem,& adkcit elogium : Quia pudicam comperLQujnci!ianus e- tiarn declarnatione py,Elogium vocat verba preca- ria de hzreditate reftituenda in hsredem collata. Briffon. * l o g 1 a pro teftamentis moriemium , l.io.in princ. C. de iure deiiberand.Cic.i.Tufculanarumdeg^.in E A N T E L: 9 $ Trebatio eloqti£ntior fukfe disku?, OfftUuš vtroq; ja dočlior. luris ciuilis fcientiam 5 decere cultum fer- inonis,n»odo illi non prascurratjollendimus jn com- pendio Tyrocinij.Spieg. Elo q^v entissimvs iudex, auth.apud.Codic.dc fideinflrum. elo Q__y 1 a facra oracula Bibl.L34.5T .3.fin.C.de Epifc, audiend. e l p 1 s ,idis,n©men foeir.inse.in 1.37.5T.i.de legat.3. Ad eludendam inoffickfi querelam, id eft , remouen- dam,excludendam. e lvd e r e vim executionis.l.i8. C. de appdlat. Elu* dere a&ionem, compromiffum , pcenampecunia- riamjinofiiciofi querelamJBriff. e l v d e r e, eft finem ludo knponere. Ex Donato, in« terprete Terentij.Spieg. E l v e R e proprie eft leuare , & ira iatiando purgare 3 vt fordes omnino tollantur & deleantur. Vnde Ter- rarum eluuiones Ciceroni dicuntur, cum aqua?um i-nundationibus,terrx immerguntur,& tanquara ab- forbentur.Itaque eluuio curfim & vno fefecotmuo- que impetu bt: alluuio fenfim & conatu nec certo perpetuoque acccdit aut decedi t ,cuiusincremen- tum latens & obfcurum non facde animaduerti po~ teft , n ki poftquam eft magna alioua ex parte fk- ^tum,Connan.iib.3.c^5.nm L. e f v c e r E,lu^:um deponere,vel finem lugcndi face- re.T )ie Klagkleider hinvveglegen. 1. 1.I.11.& ie.ff.de hi s qui not.infam.Soleč autem vir eiugeri propter tur- batio-nera fanguinis.Vnde Pomponius eam quse in- tM legitimum tempus partum edidit s putat } vel fta- tim pofte nuptum fe eollocare.leg. liberorum.di^,- trtul. V e-l v s c ar e alterum oculum effodere figniticat,in!. u.tabul.in L22.de pigno.l.fed & ft 5.^.3.ff.ad leg.A- quil.L3.fin.de condi.uiticar.Gothofred.not. ad leg. ioi.^.2.fin.de verbor.iignifi. eft lufcumfacere , id eft,akerooculo ovbare-.lufcus enim proprie eft^ui altero oculo caret.Vlpian.diift.l.fcd & (i fcribit leg, Aquilia.teneri eum , o f ui difcipulum elufcauerit in difcipli-na ( alip.aiiter legunt textum deprauantes) CottaiMinc l v s c a ti o,adio ipfa priuandi altero oculo , Vi- pianus de sdilit.edid.Litem Ofilius. Elufcationem eam quidam putant,vbi homo lumine adhibitoni" hil videt. Qui id dixerint, non funt audiendi,quia nulla frcti authoritate id dicant.In d.i.item Ofilius* P 1 Pand.Flo.legunt quidam lufcitationem , Falfot Haloander Nufcitationem.Prat.& Spieg, fin.pr-,& 1.35.C.de ino^.rcft.l.vlt.C.Comm. vtr.iud. 50 e- l v s c a t vs feruus in l.i7.ad exhibendum. 1. in h as adi0ne-3.fin.de condid.tritic, e t v s c 1 fi c ar e eft luce priuarejquod non eft,afle- quutus Nonius Marcellus, qui exponit elucificare* id eft iucidare,aučforeXaber!©.,qiii ita imeliexi5:,fe' cundum eiumdum inquit, Volo elucificare exiturn statis mes.dc ita etiam Laberium tntelligit Sipon- tinus in fuis in Latinam linguam commcmariis,fu« per 24.Epigr.Siqui$ ades longis rem , &:c.tamenta- cito(vt moriš fui eft)Nonio , a quo didicerat. Sed (quod eorum pace dixerim)Elucificare apud Labe** rium accipitur alio rntelledu,neque fignificat lucX dare,aut clarificare, prout putant ipfi: fed quod eft totum contrarium,luce priuare. Quidam enim di- ues auarus apud Laberium deplorat afotiam,& po» pinationem fili^aitque velle Oemocriti exemplofe iuminib.oculoru priuare, ne videat filium nequitia &luxu patrimonkim diffipancetn. I-aberi/carmina quis defiderat,citat A.Gellius:apud que tame luči- ficare inuenies^pfo elucificare, & male. Atq;ita etia- verbu elucificare,^ fignificat luce priuare, es^onic AmbioL Calepinus in fuaDi&ionaiio;& Phiiippuj^ I.3,. med. C. de pofthu.h^red.l.23,0.deteftam.1.8., an^ te fin.C.qui tefta.fac.Lio.pr.C.dc TecuncLff.upt. V L T 1 M v M Elogium conficere,Lvltim. C.deTeftam. mil.vel condere.l.9.pr.C.qui tefiajac.i^. C.quando 3c quibus quarta pars deb. V l t ima mortuorum,dcfundorum Eiogia.L28.in fi. prin.l.3o.prin.C.de teftam.La. C.commnnia de ma- aumiftT : 7.5f.5.C.de curato.furio.L35.fin. C.de inoff. teft.Diftenr.in fuperiorib. Turn. i8.aduerf.c,5.Pra. s l o g i 1 munus.eff eius,qui annonže rationem procu- 60 enim rationalis^raticcinatorve a Gržcis dicitur:Hinc Alogiftes&Analogos,qui rationes red- dere non tenetur.Modeft.inI.quidam. de adminift. tut.Vide Alciatum intit.de Frument.Alexand.libr. ii.C.Old.in Ačiie.2.dafl'4.Spieg. ELOOJ/ EN T 1 a ,eft bene Sc reffe loquendi feientia. VndeEloquens , qui in dieendi ratione perfeffus cft.Pomponius Lfecunda.de origin. iuris. 5f. ab iis profefti. Sed plus, inquit, eloquenti v e quam ftudio iuris operam dedit.& in jT.ab hoc plurimi. ad fi. Ex 7 o ilis ak Trebatius 2 p f eritior Caffeilio 5 Caffeilius 959 E antel&m. BcfoiWuJ>vir fecuU noftri diligeBtiflunus,iii fui* in Apulei.Comment, elvsorivm. prstom imperium eflenon debet,l.u pf3etor.fF.de iudic.l.vlt, ne qutd in loc.publ. hoc eft Vanum effe non debet. .g h V v i osvidc fitpra Eluere. S $3 E M. E m ah a T i o, proceSio Spiritus fan&i aPutre,&fi- to lio, Gothofred.not.ad ibi cx Fummo rerum patente.C.defuaima Trinit. s MANeiPiU proprie dicebantur liberi,: ferui au¬ tem manumitti : quo 4 tamen diferimen nonvfque- quaque feruatur.Prat. S man cipah liberosialias faeris ditmttere,I.3.an- te fin.C.debouis matern. dfaeris paternis remittere l.ji.prin.C.de fideicomm.Ex emancipatione manu- tnitterc.l.J.C.dc emaneipation.liber. .mansmittere: manumittit filium qni eroancipat, leg.z.ad Sctum Tertull.& ibi Gothofred.Lic.de fuis & ieg.adde d.l. j.circ.med. B mAnci p are vero genet-asim eft e manu,;d eft po- teftatc ac domimo transferre»aUenare,vendere:Vn« de emancipati Feftu lib.5.dicebantur tam liberi,qui ex iurc patris exibant, quam ea qua; alieni aotninij fiebant,quorum vtrunque mancipatione fiebar. Vade mancipare & einancipare prxdta fundofqi apud Plin.lib.g.Epift.ad Caninium, & lib.io. Epift. adTraian. & Tranquill. in Qth0.cap-4.vide. infra ’ snancipare, & adde Connan.libr. 2iCapitul.14.nu- mer.4. ’ ilitiANeif a»e agrum,eft alienare e mancipio , id tft dominio ac pofledione fua emittere, & alteri podi- dendum tradere. . a tis rclaxaiio,interueniente vtriufque& patrC filij confenfu coram iudice. Ato in fumm.Cod.eJ in princ.& jf .prsecerea.Inftitut. quib. modaujpC i poteft. e t* a k c i p a T 1 o ,ait Theophiius,tres emancipatij. j nes ac tres manumifliones. vel vnam emancipat? nem & vnam manumiftionem compledens.d.fj';, ' bus mod.ius patr.poteft.Hotom. * bmAncipati- onem veteres omnibus oraninoco- traftibus,quaiefcunque illi tandem eiTcnt,adhibe- fe-ant-; idque eam ob cauTara , quia nulh res tanua facit conmmerfiam quantant alienaeionesifts, y» i igirur conftaret de alienatione., folennitatemilUas introduxerunt. Nos hodie negocium iftudp.erac rham conficimus.Old. .£ M-A nCipatio ergo liberorum quoque imagica* r-ia quxdam eorundem alienatio ac venditioeftjsi i -limilitudinem eius exoogitata,quam,olim Rotr.uk i inftituerat : nam is cauerat , vt fi paterfiiiumte; j mancipaiTet.id eft vendidiftet, filiam autemfemd, žj fui iuris efticerentur : poftea veroad fpecienu;. que vrurpationem vetuftatis inftitutum eft, vt^ ter apud Prsetorem alicui,cuius fidemfequebatyr,i qui ob eam caufarn ftduciarius pater dicebatur,!« lium Tuum dicis caufa ter acceptis ab eo vnos« duobus nummisjfiliam (etnel vendens,eoshacraiio. ne de eianu ac poteftate fua dimittere : ouom. -men n u mm is redditis , iterum pater recipiek Prat. emAncipat i o fimilitudinem venditionis babe. bat,hoc modo ; Naturalis pater ftUumfuuffralijl- d uciario patri mancipabat, hoc eft, in manum ni- debat:a auo vice mutua duos numos,quafiinCmilL tudmem precij,accipiebat, & iterum eosfiduciari« patri rradebat.Quod kcundo &t.ertio fiebatcorsm ieptem teftibus. Et tali fuperftiriofo--circuituacfci, mufa fiiius exibat patriam poteftatem,vt inlibM si.Gaius tradit.Old. ema nc.i p at 1 o etiam pro abdicationeiuftaftk. tur i qua alias diftert;vt ait Baid.tir^ de adopt.vJaa Abdicavio. .emancipatio olimtriplex, 1.-vitim,Codic.dee- mancipat. bor l.i. Co l»s. 0 k ido 1 Vlf tho ste pst «n rini f t« is fli( It tu ii c .eius,qtjed venditumeft,in manu-s traaitio:atque ita jo .smancipati Fefto duobus modisdicuntur:a ? . .hic in fpecie eft traditio eius,qui eft in poteftate pa- f-ria. Imperatoria emancipatio.cft emancipatio ,Ee- cundum referiptum Anaftaftj , vel luftiniani Impe- ratorum facie#da;vnde vnaAnaftalianaaltera lufti- nianea. Anaftaftana Emancipatio eft, qua tantum ,per impetr^tum Principis referiptum 'Iu-dex.com- -^etens in iudicio docetur, de emacipatione tam ab- fentis,quam prsfentis,l.pcnult. God.de emancip.li- -ber.Iuftiniane 3 emanaipatio vero eft, qua iudex co i5,q;ii ex patris inre cxierunt,aut ij,qui aHorumdt- minij fiunt. E m a N C i p a T v s Ciceroti i eft dediiitius. e. m a n E r e id eft diu abefl”e,ac tandem reuerti.Br:f* jfonius. Em AN S r o appellatur deliftum emanforis. legqjf. edida. ff. de ?e milit. Leuius autem eft emanfionis viK dnfra Erro. Iieni iuris:il!e habet j 0 B m as c v la RE,eft caftrare,hoc eft mafeula vinlm* ; *££ viduiiredn qua %nificationc.eft & Euirar^F 11 ® .hojiM S 6 i E A M ' bonos autcres. Sane ne id fieret, edifto vetitum eft l.i. Cod.de Etinuch. & publicum iudicinm ex lege Cornelia conftitutum. Spieg.Schar. Em B a m M A,intinS:us,l.t!.n.decontrah.empt. condi- menrum ad obfoni.i paranda, vt docet -Columella, dum inquit: Hoc linapi ad embammata non folum idonco , fed etiam Ipeciofo vteris. & ideo qusfiuft Vlpian.inl.ii quis vir.iim.9. S. l.vbi omnino v. Go- thofr.& ab eociratos,ff.dc vino, trit. o!eoque leg.ii acetum quiv legalTet,an embatntna contineatur ?& 10 pHtat contineri:quia aceti numero fuit. apud quem tamen emblema mendofe legitur. Sunt etiam qui embammata accipiant immeiiioncs, quando iniin- gimus vel panem, vel obfonium in vaiculis reple- tis rc liquida;& a Grseco verbo ipfc&nT ueduci vi« detur,qaod eft immergere & intingere. & hsc opi. nio vifa eft poftea placere Alexand. Genial.dierum H.5.C.IS. Sunt etiam qui embamma putent dici ace- tum ad intingenda obfonia conditum : cui linapi immifceri tolitum,Briffo.pcr dd.ll.& Colum.lib.12. cap.55. aliis acetum coagulatum , quod vino diffu- fum, aut aqua, acetifaporem facit, & propterea in legato aceti continebitur embamma,quoniam eiuf- dem faporis eft. Cotta. Adde Forcatulnm inpenu iuris ciu. c.20. EmbatevTici iutis appellatione,ceu generali,cu- ius meminit Vlpian.in l.j. if.fin.de reb.eor. qni lub c t Alciato tradente,id ius-intdligi poteft, quod & quandam detentionem refpicir,& rei poffidendae fa- cultatem, tametli proprietas vera ad alium perti-G 0 ■ncat. Quaie eft iusfuperficiarij, vel eius qui fun- dum veffigalem pollideat, vel perpetuarij. 1. b^no- rum.de verbor.fign.l.fi.defuperHc.l.i fi ager večfi- galis, Erunt forte,quibus magis arridebit, lus Em- bateurieum intelligerequod vulgo Pcdagium, , VVe^all-.^aoi atioqui ad Regalia folet pertincrc. Sed Alciatus eam interpretationem magis probat, quse in Etvmologico magno eft,vbi ille Grammati- cus tuSaVi/fspincl at,qux nune & dicitur , id ius quod creditot in bonis debitoris fibi pignoratis 41 verinuit,propria autoritate ea ingrediendr.ab TtvH»,ingredi. Prate. addeGoth. not.ad J. 4 l.j.de reb.eor.quifub tut.Alciat.i. parerg.36. Cuiac.not. Inft. de locat. ' EmBAIbvtič-on ius quidam interpretantur, ius quod Creditor in bonis fibi pignori obHgatis con- certum habet, propria autoritate ea ingrediendi. Briflon. Emb ata E.v.Emphraftiv. , Ordinarij & publici iudices.V. no. 20. & m.Cuia.Sc Goth.adrubr.C.dc oftiS.efto.prou.item -iudicesfeu prseUJesl/av^*™, & infimi quaii ordi- nis,N.20.5i.ioj.ii2. Ordinarij milites, giegalcs ac manipularij t,«etiam dicuiitur Cuiac. d. loc. & ad.Ug.4-C.de annon.Gothof.ad 1 . 6 , prin.Cod.de mod. multar. heu at a. generatimfunt ca,quoi rei ornatus a- licuius gratia adiiciuntur,l.i7.vbi Gothof. not. de auro aigent-l.i9.if.5.6.1.32.S'.i.eod.L7.5J'.2.ad eshib. Eaul.i-fent.6.jr.89.1.J.3T.t. detritico. Hocvocabu- lum , cum in Senatuiconfultum.aliquando incidii- fet.Tiberius Graci lermonis impatiens , circumdu- ei,& aliud Eatinum requiri,aut rem potius lor.gio- re ambitu verborum demonftrari iuflit aaft. Suet. in Tib.c-7'.Nimirutn e G r teci a in Latinom cuiiueu ■ipia quoque luxus vocabula ifrcpfuum, Nec ta- men vfque adeo eft verborum inops Latinitas, vt peregrinam vocem iure eiuitatis dsnare neceiTe habeat.Einblematibusenim nuncium remittens,po¬ teft ea cum Vip.in leg.i^.Jf.perueniarnus ff.de attro 7 argenJ.a«eilioEesomand£ rei eaufa adkibitas,n»- E M. 9 (>z cupare. Ad ca reCpexifte viden poteft ?aulus, cum inl.2}.f£clerei vindic.^uaEcun^ue att> aliis iunda s £ue adieda, Acccffionis ioco cedunt. Aliis Emble- mata funt opera,qu£ ex tefTerulis ftruda funt,qua- le eft mu/ceatum in parietibdeu pauimentisj& tar- featum in Jignisi^ni «^ ( i 3 o(^£e)',quod eft interfero 5 vocitara,(ic rcyp.his,fpecuiis,abfidibus,vafis } emble~ mata ornatus eaufa adiiciuntur. Briif.rurfus exem- ptilia,eum lubet.lis vafa pura,id eft,non cslata op- ponunturjin leg. fi in rem de reivind.vide Cruftse« Prat. Hoto. Accipiuntur etiam pro (igiJlis ex auro vel argento,vafts impreftis,iIIigatifc[ue.Cicero in a= dio.5. de ftgnis taxat Verrem, quod emblematurn vini coaceruauerit, qus omnia vališ Siculorum c£~ lfitis impudenter abftulerat. Plin.li.54. Vlvflesjin- quit, & Oiomedes erant m phials esiblemace,-Pal- ladium furripientes Lucil. %Arte fauimento atejue emblem ate vermiculato , Quem citat Cicero,dum inq;iic.Nullum nifi lo° co pofitum, & tanquam in vermiculato emblemate (vt ait Lucilius)fttudum verbum videres. & de hk apud-nos intellexit Paul.Iiireconiultus in l.pedicu- lis.jf.i.fr.de auro & argec.legat.Memifiit Vip.in L Quintus Mutius. 5 f,uii aurum.eo.dt. Cotta. m b o l a inl.io.C.de Sacrof. £ccl. Lvlt.de nauibus non excuf.li.ro. C. publicarum fpecieram copiaru- que feu annonarum tranfuedionem ftgniricat, quse quotannis in y£gypto nauibus illatie Čonftantino- poli m de ferebvintur. '&r$ t ipfi&v.zcijcij tvi; v&v n 799 .yM(dut 'anionu oS .Ud oiivTrtfj.TniiV’ vocat,Brift'.Gothofr.od cLi.io.ad 1. 5.princ.C.de epife. a udi.a d Edid.iuftmian.ipc.^^ > i.prin.&: N.i^.ca.a. -med. Embola ell publica & an- nua fpecierum tranfmiffiovalias faera Embola. vnde Embolsc^ fpecies,apnd Vopifcum.-G othof.ad d.ca« 4-& c.aa.^.i.d.Edid.-DifTen.Hotom.cui Embola eft incurlio s eruptio,& expeditio in d.l.io.quod probat ex l.n.ibi fequen. Emb o l A,roftra funtfiauium. Signincat Sa;ia prs- ter hoc.de quibus HermoLm CorolUrio Pliniano« A leiat. E/x/3o\* f «©-,dies intercalcaris, g othof.ad 1. 5 jS.princ.de , Verb-£gnif. Efj./2o\iirva; cr^ce^obis intercalatio. Siquidem Ma- crobio tradetejlntercalare^interfererc eft:quod ver bum in iT.minoremJ.|.de minoribus Accurf.vt Bu^ dceus aitdnfcitejde medio tollere,interpretatus eft; cum lit non eximere j fed interlcrere, imerponere« que NebrilTenf. Hp.&vAS-' nauis ^velociftima ^Efchil.vide Adnotationes in leges B_bodias. Prat. E/^pt/ov in legibus Solonis apud Galenum,« £«ov tz in li’b.®%i piKoezipu i&g/ctg fignificat infan- tem in vtet o.vide qux ad leges Solonis fcripli m li. Veteris Iurifp.fecundo.Prat. Em ktc o a ver-bum Gallicfi, Latinis -multa , vel mul« da, g raicis a ., dicitur. de verbo oallrco text.in cap.quamuis.de 0ftic.0rd.li.t5.de Latino tot.titu.C^ 1 * demult.l.ft qua.de verb.ftgn. De g ifco in legibus Solbnis 5 quae extant apudDemofth.orat.& Plutarch. & D.Laertium in e@.& veterem noftram lurifpr. 1 L ^.Prat. > e nd^r b nih.il aliud eft 5 quam raendum , id ei% errorein iitara toU&rc 5 *\lc.in Ledita-C.de eden.fal-» Hk 963 E ANTE M. ua reirtanente fubftantia. i.a&otum. ff.de re iud. fi- gnificat alias corrigere & caftigare. Brifton. de quo plitra d.tit.d^eden Emendare fententiam,!. 2.med* C.de fenten.ex breuLv.Gothofnot.ad l.u.fin.C.de eeftam. Emendare etiatn,vtrgis affligere, caftigare Bred ero.per Ll ti. C.de emend.propincj. Emendare errorem.cenfum, ius» moram, verba a- . Brifton.ex ft; E m B n d a t o r e s apud Athenienfes erant id eft,debitorum exa&ores: &rationum magiftri:a- >1® pud quosquod caufa obit* perpcram legationis dici fo!ebat,quam Grsci vocant,inde Ji aiantjVniuerftqu4‘ i-u- dices cognofca-nr,iTi poblkis criminib. non oporte- re emendicatis vt.i fuftragiis Decrerorum. Spieg. Em en d ic at a grariad iz57.de decurionib. Em s n d i c a t a. fuftVagia appcllantur ,.qu* leuiter caufam adiuuant, vt potentium co m m e n d a t i o nes> & ciuitatum in alicuius bonorem decreta,vt ait Al- ciat.vbi mendicata fuffragia refert inter prouerbia IureconfuIt.Spieg. 40 EmendicaTvs honor j teg.i.Cod.vbi quls decu- riali. Em e n ti t A profe {I10.I.14. C.de probation. Im e R b , quod nune eft mercari, antinuis erat fume- re,accrpehe;item conducere.Fcftus 3 6 . Brili'. Hor. Vnele redempiores, qui tametfi condučlores fint alieuius operiš faeiencii , ipia tarnen confe&o- opere pecunias accipicbat , redemptores vocari , funt, & emptorum iiomine deftgnaci. Emo igitur: quotiefcunque aliquid ? ( twv,ici eft meum facio , fiue 50 sci dominium acqui! a , uue v furana ut aliam auam- 5unquc eius commoditatem : Vnde fortaftis Origo ^erbE.Comiafldf.7:č.^.nu.i-. Idetp Cionnan ti.7cap. 5;nuraer.r. Sic i n q u k: Or i g e e m e n d 1 vendendique i permutationibus cccpit,vt feribit Paul. de contrah. empt.l.i.Olitn enim (inquir)non ita eratnummus, 2jeque aliuftmcrx,aliud precium vocabatur : fed v- auiquifque fecondu.m necellitatero tem poru m a c "rerum vtiliEus in/utilia perniutabat: q joniam p 1 e- funque euenk ». vt quod akeri fa per eft, alteri deftt ^ &c.vide eunacm Connan-iatins de orig.emen. li-. 7. 00 c.vnu.6 .& infra qusre Emptio. Bene Eme r e eft: nor, tam a bono audore,qnam gqao. & iufto pretio. Brifton. Fro Em erV ab aliquo, Comparare ab a!iquo, dicitur in I.3.C-de autorita.prjeftan-. Et in K5. 0 .cj ai mana- mit.non poff.abeo redemptus,pro Emptus. Em e R e nomen,Li. C.de comrario iudic.tut. Em e rt. in nomen fuum pr.edia,l‘cg.2.quand. exfačt. tuto. R e rem n ec eiTa riam > lisic m ort a lem, Jf. feien- dum. in Hn.l.verum.ff.de mjRtvr.Spk*. Em £ r E T E N š B s Lybrani* populi,quilurltlu^ erant. Brifton. Em e r o en §qu*ftio,& incidensdiffenmt.Emer| coinnii: A . »uiuVJm , qu* extnn{ecus accedit^ & nihilhabeto 70 ne cum negociaprincipali,& tantum proedti^. fpicit, & tendir 3d'iplum impediendum: vt teft«J admittendum,yel non.lncidenseft,qu*re{picit^ rita cauf*,&habuit ortum ante litemconrelhtjil' vt exceptio tranfa^ionis, pafti & compenfatioDis. Difterentia euidens inter qu*ftionememer^ntti5 & incidentem poteft haberi per hunc verfuni. \Z d en s perimit,emcrgens qu^ftio diftert.glinca.k: ord.cogn.Et vide gloflnn l.quod iufiiuf.dtreiii loba n. Bello. Etymologic. Licet illa State, vigorii nondum emeriifient veftigia^it lex 3.fin.t,qui t{ . ftam.fac. Emergere dicimtur qu* Ir occulto cura effent h laterent,ex poftfačlo apparenc.Sic emergere inc; nara ft^ruitus LiC.de acftempt.Brilf. ° 1 Eme r T t a,& Emeritenfts colonia,auitaseRIu(i t3 . \ ni* nominaaiiima > Augufta cognominata. Ninu; feribit Dion deiiičtis (Jantabris & Afturibus-.catr, vrb.emiliis qui fupra atatem eifent, emeritis,Aa* S guitus habirandam conccffit. Vnde vrbsappelia* ! ta Emerira Augufta,ex notnme conditorum &An. 1 gufti.Paul.Iib.50.Digcft.tit.de cenfib.inLniitanij, inquit Pacenfcs & Fmeritenfes. Ncbr.aliis Emm. cenies vel Emereienfes,in l.d.prin.vbi Gwhofr.it. de cenf. Em briti dicuntur miUtes,qui funt exaurorati,{ic; eft, militi* faeramento foluti-, quibufquebnifio- natiuum eftfolutum. Modeftin. Sioxpleto,iuqu% tempore militi* redeac veteranus, rtftituatnr,š emerita a c c i p i a t, 1 eg.d e fe rtorem, de r.e'aiHit,’\ : ek Briftonio Emeriti iunt qui impletis ftiptndiis fabore militi* foluuntur.k-g.i, Cod. de excul.-ust, f: leg. vltim.Cod.de his qui non nnplet.lbp.li.io.L:. jL2.de his qui not.infam.Hi stateni nriiitarem in- ! pleuerunt ab anno 17. ad 4 6. ex lege Ser. Tulti.a Gracchana-. E m e r i t v m , prsmium & commodtiro ftnit* mili. | tix ,veteranis dari iolitumj-Lj.jr.f. cjui rniliti*tem* pus ir, defertioa-e implčuit, emeritopriuaturjnde rc milir, & jf. 12. codem. il expleio temporemiiitij redea-t, vt Veteranus reftituetur, & cmerita 3 cci- pkt Lt.jf.T.eo.is Sc pršmia'& ementum capit,Britf, floto. Prat. Em f . r 1 ta ftipendia , qu$ dantur,cumiajnmilim mjjilionemjjvc Vcterampetrarunr. v.1.8,iaprin¬ cip C.de tpkftion^ Em i c a k e , p r o • e x c c j k r e, a p u d. I;; ft i n i a n u m in f Le; omnia. %.%.de vet.iur.,enucL vbi de TribonianoIno I-o q uit ur. Spi eg. Em i gr are dicuntur;- qui ante ftnitum condidio- nis tempus habitaticnem d e r e lin q uti n t. k 2 J.jf.i-Bi- geft.ioc.6; alibi f* p ifti m e. P rak Em i g r AJ. i o inquiIinorum leg. ;S. de damnoik fefto.. Em.in s t, qui creteris prsftat. Vnde eminentiS:®! Tribonianus.Inft. Qkbus.alien.licct. jf.fed hoče- ti.itn tribuitur pr;rfefris pr*toriomagHlris nuit- tum,ac patriciis-.. Brifton. E m i n e n t e m locum fupra aliennm facert Uf.rri* bus ft.de acquir.rer,dom,Emintmes‘ lubere oculos. Brifton. Per Em i n^f n t i.a m. apud Vlp. id eft E m 1 n e n t 1 a tua,in jf.fiha.Aut.de alien. & cffipk Eminentia form*,in Autb. de rapt.malier. inprb- cip.& poteftasrurn eminenti*.Cod.de apparit.prsT vrb.l.prima Ii.ii. SpiegeLeciiJicmiififfiiepf^^' rt,l- ^5 E A K rx,l,Cc-iti. C.ic cm Atribut. Sm issen i, populi in £ miflena regione Syri*:Ejni- fa,al. EmiiTajEmiHenorum vrbs, al. Etnifccnerum, & Amifenorum, 1 eg. prima. jf^.I.S.if. fi.de ctnfi.vbi Gothof not.Paul.de centlmperator nofter Antoni- nusciuirmem Emifenorum coloniam iuris Italici fecir. Nebr. Em i s sam manuum,Modeft.vfufpat in !eg.qtridam„ de prob.pro cautione manufačla^ Alc. obieruauit. Sphg- ... 13 EmiSSaRii vocantur conciliatores., atque inter- nuncij f irtorum eorum, qu.e a magiftratibus com- mittuntur.amoreft Afconius.Ponitur žtpro calum- ni a tore i& vexa;ore furomilFo ižc luboinato ab int¬ imen. Spieg. EmitTer j epiftolam,iiteras,fpiritum.Briflbn. Emii T i dicitur cautio , fatifdatio , inftrumentum. Briflon.Breiltro. bexic. Bmolugake verbum, nec Latinitas necGrscif- mus agnoicit.interpretes pro conSrmare,vel lauda- j0 re vfutpant. Homoiogare , propius ad luam , qua: Grsca eft,origi»etn accedit. Vide Ban.in l.cmnan- tea.C.de arbit.lege,Homologare.Spieg. Emolvmentvm v til i. as dl (opponiturque 0e- trimeiuo,) led quam, vc nonnullis, r.ec abfurde vi- fum eft,ex epera Sc laborc,& quafi molimine nollro afleqaimur : vel fruftus, Fruges, alimenta qusequc. Prat. Interprttes Enioluraenta eciam pro bonis ab- folute , mterdum pre falariis accipiunt. jT. quod li deIinqiienus.Aathent.de Mandatu Piincipum.C. 3 dc pr'Efea.ptat.Aphricanus,leg.prima,if.qui vero 5 emolumenta.leg.iudices.de annuis &tributis. Spie¬ gel 1 us. •Em eX v m e m T vm afiionis, bsnorum, polTeliioms, donationis.B:ilfon.ex fE Ek P aRAC taE naues appellantur, qua: vndique tečt.v feu claufie l"unt;aliis Emphrafta-.i verbo Grj- co s quod iignificac obtundo, occluuoquc, Plin. teadit hafcenaues a Taliis inuentas efte. De his Gepe Liu.Giiar,&esteti,& apud nos Vlpian. in leg.prima, £. led fi vt certis.titul.de exercitoria,S- aio. licet apud eum emphats mendofe adFcriptum fit.Sunt tamen qui patent legendam embatj,a ver¬ bo deduaum ,quodiignificat nauem con- fcendo.AIi; embol«ti',id eft roftra; J,quod non pla- eet, nifi apud Imperatorem in leg. iubemus nul. lam.Cadic.deSacroiun. ecclef. quoin loco itineris interpreta« dcbet.Quidam etiam epibatativt intel- iigamus de his quj veftoribus traiiciendis apte funt. H J apud nos Afiuarij appellantur, quia re- mis tantummodo compelluntura vuigus fcyphum, vel gundularu appeilat.& de his fenfit gloftator no- ■ ler in loco lilo V 1 piani. Ex diuerfo un jdam etiam naues funt quj aphracta dicuntur, & ifta a p er ra quidem & mt e ti a funt: de quibus Cicero ad Attic. ±nquit. Nos Kbodiomm aphračtis tranquillitares aucupati eratnus- Exhis palam ht, mendofa eftV verba apud M. Tuilium in eo volumine , quod fu- pra citauimus. Nam vbi legitur aaa Rhsdioruffi, tulegeaphrafia. & de hocnauigij genere intelli- gas,prout etiam alias mtminit Beroald.fi re&e mc- mmi.Cotta. Embatas v ulgare verbum , aut nauti- cuni eflfe.oiitat Bud.Epibatas autem &milites clai- fiarios dicit,hsc eft, milites in nauibus merci-itcs, & pro vecloribus apud Grecos accipi trudit.Reiicien- da autem eft & Nebrifi’ & B id. diuinatoria lečiio, retincndaqBe til Elorentina, in qua eft Sunt autem oVr-dniupa; naues veciorum duetrites, Sdre?ajs/rrcit Si,Žita?.H^cex Ant. Aug.li.4-c.1S. Prat. - 70 'S'«$«H5ngi N0u.5fi.quj notti derici pr« introitu dani T E M. veteribusialii* ifiiiriuatiaajinfifluationcs: vide cmi- nino Gethofr.ad rubr.Nou.56.& ad c.7.edid.i3.1u- ftinian. bppetvim promulgationetn conftitutionutR vercunt in rubr.Nou.66. Prst. Emphyt£vm a , -i.32.in pr.Co.de epifcop.and.Em- phyteumata,l.j.in fin.C.deiur.emph/t.idcft,^.^ »«ž< 5 it 7 w } meliorationes ,><3 othofr. Em p h y t h V s is contrahitur , cum fverilia prfdia - > perpetuo fruenda ita daritur, vt quandiu penfio f 1* ue reditus pro h is domino pr^Hatur^ne^ue ipfi con- ^iučtori, Keque h^redi eius,'neque aiiis qui ab his acceperint; airterre liccat. $. adeo InA. de iocatio* •Eri (fon. 12- m P h y t E -v s i s contradus eft X Zenone Imp.primS nominatusjcii ag^r ea lege rruer.dus datur,vt quan- diu merces foluat ur, nunqnam ad dominu redeat.I. z.C.de im.emphy.-vbi Ženo ait ius tmphyteuticarin. • nequc condu-di^nis , neej-ue alienationis-efte ticuiif adiiciendum :fed hoc ius tertiu-m efTe ab vtriurque memoratoru concračhifi ibcietate feparatn-j-concc- ..ptionemque ac definitiorienr.habere propriam. Hu¬ si us autem originem comračlus(de origine c othof. ad ir.3-.pr.irr1it.de locat.) ypcabulu iprum demon- iirat.nam ?\aqvnueiv conterero cfb vt facile appa- reatjtam iliuin vi ur pari eaptu, cu agri deferti atq, inculti non facile colonum reperiebant; qui cu im- pendium magnum in iilorum cukuram & confttio- nem,atque(vt p.unc ioauimur/meliorationem fecif- fentjab iis difcedcre cogeren.tur.]r»fti.turu igicur,vt -non ad tempus,fed in perpetuum-,vel certe ad teni« pus iongilIimu(Gothofr,iam d.ioc..)ilIiagri locate- tur : ea lege vt quandiu -msrces folueretur, tandiu<) vel certe vique ad longiffimum il-lud tempus ,-reti- nerentur. Ex quo facile kneile&u eft,qui.d ab Em- ptione,quid item a Conduiftione contradus hi c dif- ferat. nam cu omniu iftoru. fex fint partes, in duaru quidem perfonarum 3 & rei trade.nd«e vatione -nibil s. fuperioribus diftert. in metetde 3 iitesn alocatiomi quidem fimiUs eft > emptioni vero dnlimilis, in qu* non pluribus & incertis fummis, fed vna & certa precium perfoluituivln confenfu autem alocatioiie ■koc dilfert,quod illic res ad tempusybic Fere in pe-r- petuum traditur. a venditione vero , quod per eam res fcmel tradita pure alienkur : hk vero fub con- ditione, fi merces perpetuo Foluatur,ln ia-re rurFu-s ab vtraqueiia dilcrepat, quod in Iocatione rei pe- riculuad folu locatorem pertir.ctdii venditionej ad ibium emptorem.hic ve^o permike ad vtrunq'j per- tinet. nam d res tota intereat, periculum ad domi” n um Fpečtat:lin ex parte tantum,ad colonu. Hot-o. Emp«v t s v 5i-s,€/^wTdWr:77Tt.2$e to inferere eft: genus eft loeationis, quo inculti ac de- ferti agri colono alicui ea lege in perpetuu locan« tur,vt quandiu prsftituta merces foluatur>nuquam ad dominum reuertantur , & nifi guid aiiud conue- nerit^totius rei interiuis ad dominum periineat^ partis vero ad ipfum cGk>num.l.i.C.deiur.emphy ; t. linpp.autem hoc ius modo£mphyteuticarium,mo¬ do Perpetuarium appellant: vt jT.z.de Ioc.& cond. l.i.pr.C.de iure emphyt,l.i.C.de oftic.conf.facrr. palat.Hot. Em p-h y t bvs i s ab s’^?>uT&W,hec eft,abinferendo 5 quemadmodi;m furculus inleritu-r arbori, fynecdo- clvice,denominatione nimirum fada a Fpecie, Fort-s ■quod in hac dutaxat culturoe fpocie Koc negotiu o« lini contineretur,quod tamen fucccifu temporis ac- commodatu fitadres quafuis immobiles, ade© vc etia^dificia hodie rečte in cmphyteufirn dari pof- fint. Hic contrašftusdednitur , quod fit contračlus cx coale-stfu , quo dommus fundi vfum dc Fr«- Hk a 50 60 % 9&7 E A N T E M. dum ptenifTimum & quafi domini um, alteri conce- dit,ea icge,vt inferendo, plantando,arando, col en - do meliorcm & fruduofiorem eum faciat,& pro il- ioin recognitionem dominij proprietatis, pendat annuum cenfum.Vuit.in comment.Infti.de locar.de condu&.jT.j.nu.a^. 3EMPHYTBVs.il ac Locatio,Condudio dftferunt, quod emphyteufis pra?ftat quafi dominiurn ei qui acciph, iocatio non item. Nam in locaiionetranfi* fertur ant verum dominiurn , aut omnino nullum. Gondudor^rei locata? feruitutem,aut aliucl aliquod 10 ius,imponere non poteft:exnphyteuta feruitutem,id eft, ius feruituti in efFedu fimile imponere poteft. Condudor foiuit mercedem in oompenfunonem v- fius,& eft merces iila,qu3? a condudore praeftatur,v- fus illius quafi qua?dam asftimatio : at emphyteuta foiuit canonem annuum,non refpedu fručtuum ac- quifitorum,fed in recognitionem dominij; Id quod condudor foiuit,dicitur merces fiue pcnfto : quod Emphyteuticarius foiuit, dicitur canon, interdum etiam dicitur penfio,item vedigal,irem£mphyteu- zo mapficuti id quod foiuit iuperficiarius, dicitur faia- rium.Vulte.in Gomment.lnft.de loc.& condud. jf. 5. n h.8. 2Lm-p h n b v TA a fuperftciario differt, quod fuper—^ ficiarius ius tantum habeat in fuperficie : emphy- teuticarius non in fuperficie tantum , fed in prse-dio vniuerfo:ille hoc ius fibi acquirit refpedu luperfi- ciei pofits? in folo alieno fuis fumptibus;hic acqui- rit fibi ius Emphyteufeos refpedu meliorationum, qua? Grzcis dicuntur 5^7rev«jc^ew,refpedu, inquam, ^ 2neliorationom,quas vel iam facit,vel adhuc fradu- • rus eft.ldem.Vuk.n.9.d.tir. SmphytevSis differt acontra&u libellario. Em- phyteufis non folet renouari. non m n trat o pofteifo- redibeliaria renouatur ftatis certifque tempor.ib.e- tiam non m ut ate polfeftbre, dat a certa pecunia, vel quam vir bonus arbitratus fuerit, Et emphyteufis eontrahitur fub lege rei meliorandae, puta sdificij in area tollendi vel renciendi, vel a grd excolcndir libellaria hanc non habe.t U gem. Et libellaria fem- 4 ° per ftt in peroetuum,cmphytcufis nonnunquam a d čempus. Et, fi čredam us antiquis Feudorum condi- toribus , in libellaria eft: commiftb locus poft bien- rnum, ficutiin loeationetcum in Emphyteufi tri-en- nij ctflatio requi-ratur. Ec is qui per libeilum A do¬ mino poftider , vendere poteft fine cenfenfu domi- ni»emphyteuticarius non item.Vnk.d tir.n, jo. |MPhyte?ticv m »us.Quod ad 1 2 f C.de iur.em- phyt .attinet, ius ■ifitfvjfvTutd.v, vel ifAjsttvAraiiKOJ vt Vlp. vocat , &antiquiftimum & veterib. IConi.no tum fuit.leg.^.de rcb.eor.& in tit.fi ager vedig. A e prim um q uidem pop.Ro. agros ab hoile captos , ea eonditione colendos dedit: poftca & in vrbe Rom. priiiatus quifque boe exemplum eft fequutus. Qui n i 5 o vero dubitabatur« an locarioni, an vero venditioni annumeraretur tališ ^M^urAicrccnandem Ženo Imp. ftatuit propriam cifefpeciem contradus, cuius ca- lex cifer, vtfatale danonum totius rei Oominus fu- ftineret.emphyteuta vero damnum partis.Ealdui empbyt.eft quodominus fundi fui emptio imperfeda ed. 1. in venditionibus. de con- trahend.ejnpt.CAddidimus &(qno res 3liena)quoi£ enim meum ed,ampiius tneum deri non poteft. jT.ft cui fundus.de legat.Inftitut.2.& regulariter fue ret emptio non yslet, ftue fciens, ftue ignorans emit. L fu£ rei.d§.fontrahend:Crnpt.ff.Adiunximus & (cer- to preciojjprecium enim conftituioportet.nam nul- la emptio nne prccio efte poteft:fed & certum pre- cium efte debet.£\precium de empt.& vendit.lnfti« tut.j.Itemjpreciura (omiffts antiq«is qu«ftionibns) in numerata pecunia condftere debet. if. itesn pre- oium. de empt. & vendit. Inftitutio.j. Adhibuiinus poftremo (nobis dattir) cum enim in .emptione do- minium trasferatur,merito hoc verbo vtimur,quož domini; t rafta t ionem importat. ^.ftc itaque difere- ‘tis.de adio.Infritut.4.Illud non omittendum,<|uo<£ diximu$jemptionem confenfu perfici,verum efteia emptionibus & venditionibus, quse ftne feriptura confiftunt.In iis autem quait Pom pon. l.ftatu liberi, 25). in fin.tf.de ftatu lib. Ego vero animaduerti Varro- nem in lib. de re Ruftic. plerunque hac in re ver- bum ill. d vfurpafie 5 vt li.a.c.io.In emptionibus do~ minum legitimum legitimum fex fere res perfi- ciunt,pro in acq-uifitioni-bus. Item cap.S. Sequitur 2Q quartum de emptione.Fit alterius } cum a priore do¬ mino fecundo tradirum eft. Hot. Tmp t-iuniS- Sc venditionis verbis veteres promi- fcue vtebanturrait Cai-us in Ieg.19.tf de ačh empt.& vendit. Quod' ego- interpi*etor in locationibus Sc condu&ionibus,quia ha?c Caius Tcribit ad Titulam de publicanis:quod magnopere attendendum puto. nunquasn enim reperietur , opinor eum qui pccu- niam pro re fibi vendita nutnerat, venditorem ab. antiquis etfe didum. Condu&ores autemoperum aut večligalium,Redemptores ab antiquts appella- 5 ° t os etfe,nemo eft qui nefči3t.Itaque eundem Caium ibidem icripfitfe in lege infequenti facile mihi-per- fiuadeo :vbi non idem eftftcd Id eftjegendum puto; vt quod in commentario fuo fcripferat, plamus in- terpretaretur , id eft , in locatione Sc condučiione. Venditionis autem Sc emptionis exempium ex Ver- rin. lil. proferem.ys. Vbi illa confuetudo in bonis (pra“dibas,prsdiifque)venclcndis, omnium Confu- 3 um,Cenforum, Qua:ftoruiTi dcnique,vt optima co- ditione fit is,cuia res fit,cuium periculumfid eft,V- 40 bi eft confuecudo illa vetus in operibus locandis, vt is qai conduxit,aliis omnibus anteponatur?Sic e- nim locum illum in commentariis explicauimus.a- liter arque Afconius,aut Bud.aut alijtfateortfed le^ dorlocum animaduertat , Sc in hac controuerfia fuum iudicium interponat. nam adhuc qui meam caufam improbaret,reperi neminem. Hotom. Huic adde Franc.Balduitf comm.in 1 .12.Tab.c 54. BMPTto imaginaria dicitur, quse fi mula tur, cnm in veritate non fi$ eifiptio.Zaf.jf.iteffi fi quk.lnftit.de 5 ° ačtion. Em p t i o gratiofa,ex gratia,i.e.iniqua. L16. vbi Go- thofr.aot. C.de refcin.vend. 1.3-C.de iur.fifc, 1.2.C. de iur.hafta?. BmPtio fpeieft veluti cum alea luditur , quod iit cum captus pilcium vel auium vel miflilium emi- tur. emptioenim contrahitur ctiam fi nihii incide- rit. Emitur enim euentus rei, qui in captu pilcium aut auium,aut miflilium fortuitus eft. Gonnan.li.7.. c. 6. n 11.7. 60 Em P ti on es prsediorum Sc feruorum, proinftru- mentis emptionum.l. 102. tf.de leg.3* pri o vxoris, quibus plim folennitatibus perage- batur^refert Alciatus enarrans I.pronunciatum. de verb. fig. Spieg. Em ptor, non folum qui precio eroit, fed etiam fi quis vel permutauit, vel compenfiauit, accipiendus eftJ.rciendum.jT.pen.tf.de sedil.edi&J.fi.£x quibus c.mf.in pofl.Csetera apud Alberic. Spieg. y Q Eia p t o r bonorum l.jtj.tf.de veibrauŽi^ppellabatur is,qui bona qu« a Creditoribus diftraHebatur ^ bat.Hinc apud Valer.Prob. ha: not$B.E, n u J' norum Emptorem fignificant, incerlurisnounl r.untur. Briflon. Em P t o r imaginarius.v.l.io.C.de diftrac.pioj,:c qui manumir. & vtrobique Gotho.not. . . Emptorem in cdiflo sdiiium curuliomaccipet debemuseum qui fretio emit.fedii quis pcrniii uerit.dicendum eft, v tmmque Emptotis & vafe. i ris loco haberi:Britfo. E m p T o r familis,ficut alia vetuftajn vfu etfede& ! meminit eius Iuftin. in jT. acceflit.lnft. deteft c a Spieg. Emptorem' pro venditore , locatorem pro coni (ftore,creditum pro debito quandoqueponi,&q : "-. doque vice-verfa poni,obleruatum eft ab Accarfo 1.2. ad Leg.Rhod.Laur.Valla.li.i.Eleg, &nuptfii Aiciato li. 5. parerg. Spiegel. m ptori quid redhibitorio iudicio prseftare vu\. ditor debeat, dode difful]ufquealiquantoexpli;;f Alex.Ncapol.c.i.li.6. Spieg. E,vi p t r 1 x.l.i. Co.de pačt.int.empt.l.žj.if.i.decui^ . Em p t v m Sc paratum hoc ditf rum, quod inenijto paratum ineft:in parato non cofltinuoemptumcoa. t in et ur.h 47. jT. 1, tf.de leg..& fid. 1 1.32. Paratum čfo generis nomen eft:Emptum fpeciti,l.45.46.49 ,{■, 46.78.eodem.Hotoman.v. Briflon. Em p t v m habere , emptam rem habere. Ex empto vendito agere,ex empto vendito ačiionesexemp:c- committi^rceftarejteneri.Briflon.e^ tf. Em f t v m rogare,pro emereJd admonuitMciapa. rerg. Spieg. Em p t i,pro adaoneemptij LS.fin. C.defenten..&:;. terlo. Emptio n a le inftrumentum,aliainftrumentri.i med, C.de atfertio.toll.l.j.poft pr.Coddequaoriea. prsferip.la7.ante fin. G.defideinftruns, E N. E >xyx&‘> nuper, Nou.39.c.2.in l.C EbaMi-fia}, tnuto,Gothofr.ex Baliiic.. En ar g i A,per a,euidentiam Sc rerum reprtfentiic- nem,& vt Cicer. inquir, luftrationem : Energiaa:- tem^.per c feriptum in fecunda fyliaba, etfcacias. Aut eiiicacem elricientiam figaiiicat, Bud.inaonot- prior. Spit g. _ . _ J En a t a infula vel in mari, vel in fluminibusl.rt de leg. 3-. Qus nimirum repente inaliquo Marivd fiumine emergit,vt loquitur Plin.li.2.c.86.BrilfoJ En a Vi g ar g de ciuitate,l.i22.Sf.i.deverb.obl, E n c a en i a Erafmus apud Euangeliftam verbus verbo reddens interpretatur initiaba. Grscis at. tem dicitur ab innouando fiue initiando Aiber.vo* ; cis Encaniorum etymclcgiam adfert plane Hugo- nicam,quam animi-cauia retulit Erafrnus inasnct c.io.loann. EN c a e n 1 a, quafi renouationes dicas, aatinftiura* tiones.Fuit folennis qu^dam fe{tiuitas,quam ludei die 25.Nouem.obferuarunt.Significat autem vocf bulam renouatipnem feu dedicationem. Alijpmat hoefeftum initium fumpfitfe a tempere lu^Ma- chabjei,quitemplo infigiii virtute recnperato,dedi- cationem eo die maxima lartitia fccit; ac deioce:i commur.ibus futfragiis ftatuit ,.vt eo die quotarri *yK&jVi*,ic u recordatio iftius dedicationis^acm^- dx recuperacionis tepli-perageretur, i.Macbabi.; Alij feftum etfe antiquius aflerunt, nempe o.uofl reditu ex Babvlone, templi fundamentis iaflis,^- lebratum fit,die 24.Nouemb.Zach.2. Tempuscr.in p.erpuichre ccincidit. Sed vtuc fefe-res mi® E ANTE N. -974 nam eft, IstiiTittiu«) Fui-ffe Feftum , in quo benefici* Dei de inft.turato templo & conferuato minifterio, denique etiam de patefafta & defenfa dočtrina cgs- lefti, pradicaca funt. Obferuat hoc feftum vna cum lud^is Ghriftas,vt lean.io-fcriptum eft.Hinc tranf- lataeft vos ad confecrauonem templorum qne cul- tui diuino dedicantur^vide Tomeb.aduerf.lib.il. c. n.in fin. En ca en i A Prateia ferias fignificabant, au* nouo operi facfo dicandoque confecrat* f untific public* j 0 bibliotechec* dedicabantur, xdes facrs, opera pu-. blica, etiam fiatu*. Vnde feftus dies dedicatiocis templi > loh.:.Luc.4.c.&c. folesnnitates, de confecr. dift. 5. vbi Arcbidiaconus. In c a R P A.Tornebus encarpa apud \ itruiiimn, lib. 4. c-xiftimat effe ornamenta capituli columnarum, palmites aut ramos cum fuo fruftu habentia.aut e- tiam arbufculas fru&uofas, qu* vocantur JVio©* a Gratcis, aut frondibus & rarnis impiesos irtnexofque frudtus. Sunt St «, vl: Cuiac.vide omnino Gothc- fred.ad d.l.S.C.de diu, refcripr. Unca v t e, fcriptur* genus.v^l piSiurs , a quo me- namenta ciuitatum encauta Si encauteria, l.immti- 5° nitates.8-C.de agr.Stcenfit.li.ii.vbi ita legic Cuiac. Hinius li.35.-c.11. Lyfippus quoque 4Egin* piflur* fus infcriplit encautem:quod profefto non fecffle-c, nifi encauftica inuenta. Alia exemplaria habent. Encaufen. Prat. En c a v t e ?. 1 v k in L9.C0.dc agric. li.n, vbi BriC mauult,. Encauftis pro encauteriisyvt fupra. En c a v t v m vide fupra encauftum. Enc HiR 1 di AGr^cis j quinobis a pugnoPugilla- res dicuntur,ex lb4.AlcUt.de verb.ftgnif.Spieg. Enc o m i on carmen in vičtoris iaudem editum ad immortalitatem, qilo ipd us res geftae magmfic*,il- £ 0 luftri prsconio cacebantur: quod &Epinicion vo- cant,id eft,pnemium 8 c ceiebricas,pro habita vičto- ria, Alexan.de Alex. Gen.dier.li.i.c.22. EvJisumt&iCcenacuhim.Gothofr-not.si&Lj.ff.j.' princ, vtipodidec. En D i a di s,v. mox infraEndyadis. EiJb(4&ir<9Lj b^.iT.i.C.de exact.trib. & edid. Iuftinian. 13.c.7. vbi Gothof.not.ea qux colledor exadori dat, vt aiiquid de exigendi feueritate remittat. En dr OMiS.v. mox.inf. *" Endoiace R-E,in leg.f^tabul.Fefto li.iS.ampumre eft.Prateius. £n b o p l o r a s t OjEedo ii.5. implorato eft, feu cum qu^ilione inclarnato. Prat. En-d o procindu,in procinčiu.fgnificat autem qui:m ex caftris in prselium exitutn eft : procindos quaft p^rxcindoSjatque expeditos.natn apud antiquosto« gis incinčti pugnafte dicuntur cPeftus.Hot. £'N re ipfajn ipfo oper-e,vel adiuVlpJ* quod ait.Ad IegJul.de adult.Et boe eft quod Solon & Draco dicunt^e* tpyq>: Hanc ledionem vt veram probat Alc.nec ab ea recedendum admonet tametfi altera e Luciano fit magis elegans Sc erudita.Spieg, E% £'f>yCjt i.in rebus ipfis vnereis.l.^.Cad i.Iui.dc aduL EA ipyueL,v;jsrta rgia. E'\ : &py\xgeiY t mercede accepta defenderejN.17ccap.140 conft.Tib.r.c.4.pr.Gothofr. E c. omr.i dis^de confecr.diftind.j.a da:mo- nihus obfefli. EN locntio eft Iurifconfultis familiaris, idera ftgnincans- quod Iaxe,non,angufte,neque preflfe. ni vt ait Hcfychius, '/rhcijiu vtpsjjjpa ■^st.id eftj-flrAama dicuntur paftrua longe lateque par* tentia.Ex quibus patet dedudam locutionem ex iis qui non in a!iquo angulo &-angufto loco,fed in ca- pis late patentibus verfantur. Labeo l.iS.ftvde pro= bat.Num aliqui meminerit quo die aut quo t Con- fule fadum fit, fed num hoc a!iquo modo p rob ari podit, quando id opus fačtum (it. Sc hoc ita quo! Grseci dicere folent e* urActV«. poteft enim hoc me- moria non teneri, intra annum puta $0. aut 60. jfa~ , dum. Sic enim e um legend um efte locum in obfer- ajationibus demonftraui.Iulianus,l.i?.ftde folu.Ra» tum autem hsbere dominus debet, q u um* pr j m ti cer tior fadus eft.fed boe G?7rx&ni,& cum quodam fpa**! ciotemporis accipi debet.Vlpianus I.ii jf.Ti. ff.rau •rem hab. Hoc autem btirh&ni accipiendum, & cum quodam fpacio temporis nec minimo nec maximo. Et rurfus.lq.ff.de cond.tritic.Vt ft quis diceretnHoc tempus accipienditm eft in campo, non in angulo? id eft longum,non breue.Eft enim a tempore ad lc*= ciimtranftatio. Et fimillima locutio eft apudeof- dem Iurilcoiifuitos nu^LiaraiuSs j de guo fuo loče diduri Cum us, E’ v r Kerni %n ifica t c u m q u o d am fp a t i o Ja xa m eti to, Sc temperamento temporisj.io^.rf.de folut, dt,vt alias •dicitur plenius , & latius, non momentis omnibu-s temporum ad viuum refecatis. BrilTon. pignor-atio:repr*falise, ca,vni;de inur-iis in 6 . Gothofr.ad rubr.N.52. En i ti, id eft parere,feu ed^ere, partum.leg.44.lf.de furpat.Enixa eft ancilla,ftlia.Briflbft,ex fti En i t x.v L4.C.de heredit.adio.hborare,conari. Enixae dicuntur mulkres,6itendi,boc eft conandi s Sc dolendi labore perfunda;. GGedd$.ad I.ijS.nu.K de verb. & rer.fignif. En obe, quod fine difticultate eft c £V® vnio, ex quo iiupMM vocat Pofapomus omiie corpus quod perpetuo.operc vnum & continuatum eft,Corina.li.3.c.i4n.6. Eno r.me damnu,p-ro immodico pr£-grandiq; vfurpi tur:id cefurs iudicis rei'inquitur , Interpretom caN culo.Enorme delidum,! i.C.de emendati.pro.pinq. En o r m i ta t b m ftipendiorum, dixit Spartianus, pro nimia largitate.Spieg. Enormitas do n a trdnimi, 4,C.de inoftic.donation.Brifl' ENOPKOI 'i'njZohtri A \smju*ot&f d'icuutut Bud^o te- fte illae dilationesqujg propter fontieum morbum aliamVe iuftatn & iegitimapi caufarn iurejura-ndo j poftulabantur^& impetrabantur crc.Brerb^us. le^-, Morbus fonticus.de verbor-. &ver.iigiiiE . ^ E’v a l.poft _prXo.convmu.de legat, l.cum ■H k 4 97 A E A N T E N & O. •f.filius, delegat.2. L e. cnm iuriiiuranclirelfgione. Gothofr.&Guiac.in d.l.2.1egunt aifai, adiuro, iu- reiurando comienio. Ek t H e c A.vocabulum in Decretis C.tnonicis eadern pene fignificatione ponitur, qua apotheca , & hor- reurn,St videlicet pro loco.gai£que repofitorio.an- notauit Beroalduš. Extac&apud JurtcoiT. nempe Vlp.in jf .fin,l,Iuniano.al.lulianus,& Papinia.in 1.2. de Fund.inftr.Dotes pr£dierum,inquiens,qu£ Gr£- co vocabuio Enthecs appeilantur. Alciac.alitcrie- git. Haloander nofter Grsce doftillimus nihilmu- ta uit. Spieg. En IHECse vocantur a Gracis prasdiorum dotes. 1. vlt.ff.de inftr.& inftr.Sane liidor.li. Etymol. enthe- cam Grsco fermone repofitam rei copiofs fubftan- tiam appellari tradir. Briffon. appellantnr,cum non.inftrufta legantur, a le- gatario non prasftantur.Connadi.^c. 1.0.4» Enthe- ci inftrumenta & ferramcnta rei, agri. quae tanqua eius dos funt.inftrinSuroJeg, 34df-1.de leg.a. L2.de 20 inffr.N0u.12B. c.8.vb; G0th0ir.v-l.y2.fi.de leg,3.& 1. col.8.1.68.lin. vbi Goth.de legat. 3. alias entheca eft pecunia amenfariis fepofita,Libonio;itetn onus na- ui impofxturr.,Gothofred,ad d.I.2.de inftru&.Cuiac. ad Nouell. n8. Turnebtts 8.adueriarior.y. vide & Prateium, EndromiS. Hyemalis & vi-llofa veftis eft. Libro t ju.it to decimo Epigramm. Martialis. Pauperis eft munusfed non eft pauperis vfus, Hanc tibi pro to- gula mittitiius Endromida.lo.Baptift, comment. in Epiftol.Sidon. ApoIlin.ad Domitium.li.2. En d y a d 1 s, cnm diuerfa in vnam rediguntur con- uenientiam : vtfemiftcm patrimonij ac portionis e- ius,leg.Lucins Titius,jf.Caio Seio,ad SC. Trebel.id eft,femiire.m patrimonij in poruones diuifi. Ol- dend. Huius figurce obiter meminit gl.in verb.pla- citum & confenfus.jf.i, Lt.de paft. E’ fatidici, fasatici,circa fana quon- dam 'bacchari Goliti, tanquam oracula & refponfa redditari.GmhofrecLnot.ad jf.j.pr.legi, de adilit, 4° edift. En T H o v s 1 AS T AEjinl.Ariani.J.poft pr.C.dehs- retic.vbi alij Enthufiafts, ir, C.Theodof.Enthvfia- ftte : & male: nurnine fe correptos fingebant, Thco- doret.4.hiftoriar,u. Gothofr.d.i.5. EbSpetiasitjtžjScrimg.cap.j.Nou.iaj. vbi farpius Latine tnthroniftica, id eft, cathedratica, qu* ab epifcopis dontur pro introitu,vel qu$ Papte dant epifcopis, a quibus eliguntur. JnthronistiCa, proTnthror.ifticis fupponen- 5° dum.apud luftinian.in Conftit.de fanftilG, epifcop. ff. fi quis autem epifcoporum. Sunt auttm Cathe- dralia,vt nune vulgo dicuntur, a G raca voce a 5 p- ti£«y,quod eft in federrt ponere, Earbari dicunt in- ftallare,qaod & Coclaus indicat.Spiegel. vide om- nino Gothofr nor.ad cap.3-N.r23.ad epigr.N.ffi.vbi Enthroniftica vocat Latine, alias vero č»fl£jtiasrjyi, & ad edift.ij. Iuftin.c-7. En t b y m e m a eft oratio, in qua non omnibus prat- milfis ante pofitisfeftinata infertur concluiio, & ex go vniuerfali concluditur particulariter, feu minus v- niuerfaliter,& dicitur fyllogifmus imperfeftus. Se- taftian.Med.in traft.de definition, parte 2. En vB ere nihil aliud erat, quam d patris domo tranfire, patriaque faera relinquere. E N v o t E o.Enucleare per tranfiationem, pro decla- 1 are,& explanare.vti in tit.C.de vet.iure enuciean- doienucleando, id eft, exponendo , & in ce-rtum ii- Lege, Coniiliaennotiin En v m e ra r i,pro reeenferi,int.(i8.Ciepnf B ., annor.Terentius aliter vfus eft, Envktiare confilia. Spieg. En v n T 1A T1 o ,pro oratione & clauGulad.haceatm. tiatio.de verb.iinific.Interdum idem quodEnunti: tum,feu enunciatio,eius,quod eft vel non cet.de conft.pec. En v N T 1 V » , vel narratiue deduci dicitur, c n litnpliciter alicjua res.fine myfterip,(inetKindtttt. ne momento dedicitur , vt cum dico, Pttoilitit qui eft hsres Scijtifta verba : Qui eft bereš,enuoiii. tiua funt. Vnde etiam fi noii eft bereš Šeij.tamen procedit libellus.Cafus eft,vt aiunt, inminis,inl quifamilice.quem text. vtfingularem , fecundss prseceptorem meum Zafium omnes Dofiotesali. mant.ff.famil. ercifcund. Difpofitiue autem Mm!; vim habent & obllgandi, & difponedicaufatnafc. vt ea,quae meiullas refpiciunr, mutari, emendarive nequeant,ma:cime fi pro reofaciant. Per textuac. legsntem in leg.cum pretiura.Cod.de lib.cauf.SpU- gelius. En vn t i a t v m Ciceroni eft , quod DialefticiPto- pofitionem vocaat.Spieegcl.vJ.&licet. de confe pecun. 1 x A ter videtur,qu$ trigeminos peptrit,l.ijjr. de verb.fign.Enixa vnum vel plures.l. 16.princ,C. de ftdeicom.liber. EN 1 x A e preces,hoc eft,diligentiores,q U r cummaic- ri ftudio Seri folent. Papinianus in l.cum pater fi. lios.fKde legat.fecundo.in fin4f.filiusmatrtm.N11 ait,enixs voluntatispr eces ad omnem fuccdStait fpeciem porrefts videbantur.Spieg. 5)s $ E O. reperire eft apud Cim. fi E E o , pro intantam niftas. Eo,pro propterea. Paulus de conftit.pec.Nonmit s , tur peculium,eo quod ea ex caufa obftriftusefite. perit,l.id quod fub conditione.Speg. Eo amplius. Hsc verba & addunt&repetunt,ttlr.. terpretes demonftrant,l.ft feruus.ff.fi quisita.dele- gat.i.& i.fi fit.eod.cum ftmilib.Spieg, Eo de m tempere fafta intelligiintur,quadiftantK. dice.Spieg. E o ipfo.Vcrbohoe Earbatius tradit denotari Caw nem lata: fententia:citatque 1. fi.jf.fi pofttjuam.vs:: eo ipfo quod inaentarium fecit. Cod.de iur..dt!c, Spieg. Eo,pro ibi.Eo morarijvbij&c.l.^.circa fin.ff.de am.lf 1 gar.fic illo,vbi,&c.l.2;.jf.i.ad 1. lul. dcadult.proi | lic.vbi Briftbn.parerg. Eo loči, pro in eo ftatu.Vlpian.de iud.Ieg.fed sfi.Si ea res,quCE per fideicommiffum reličfa eft.eo loči ut, dicendum eft,r.on debere prsfcribi.Spieg. E o loci,pro eo loco,vel in loco,apud eundem,denos, ope.nuntiat.l. Je pupillo. C^uieo loči operand, cum aliter.ad SC.Syl. Quicunque eo loči facltn. vndevocem exaudiro potuerant. Idem pro tunw loči vfurpat.in 1. heres.de iud.Defendere fteo Itd dcbebit.Srieg. E o minus, leg.r, Qui teftatnent. fac.pofftuuulffl locis. E o nomine, quo contrahitur, aftionemeffedandia! Iurifc.exponunt tit.de Inftit.aft. E o potius,pro eo amplius,vel ea maxime ratione. Si coIligitur(Alb.ait)ex leg.item ait pmor./.lotaii' rem.ff.ex qnib.cauf.maior.Spieg. . brorurn ordinem redigendo. Anchor. EnvclEatvm ius.l.4-circa med. C.de lib.prster. E o v s o_v e, pro intantum.^.iliud^usfiMffl.Iofl® 11 En vmesau fpecies,perfpnas.BriiT. ' dererumdiuif. EP, yj6 E A N T E P. 977 £ P. Er. V OČES CEJECJE E* 57 »Sao» 7 Wfy. £ bttjfssm.cum quis accufatur,quod prrrter leg« con- cionetur, aut Rempubl. capeifat, ex Ccelio. Spie- \a QCI( E ’mCc: gelius. £'»£»>>» , ait Conftantin, Harmenopei. eft > c um prsdium aliquodfterile ac defeftumtransfertur ad eonfortes-.hoc eft.eos, qui eiufdem fubftantise poffi" dem bona:ad eos, qui (ub eodem titulo veftigalia pendunt,& eiufdem terrirori) poffeffores, ad eos de- nique,qui ex eis bonis, quae in cenfum fimul relata inueniuntur, prpdia poifidettne fcilicet aftenli pof- feflionc,& a domino deferta ac deftituta aliquid pu¬ hlico depereat.De his vide tot.titul.C.de omn.agr, defert.Prat. Aai in epigraph.Nouell..i66.non funt adieftio- Elsmfi^sT8g/9-pt»c,alteratio>Geth. ad 1 .4. circa med.C. de verbordig. E’)rap(,tca'iMj,prouinciales, Goth.ad i.190. de verbor.fi* gnidcation. »jffstMrO^prouincialisddeftjis^ui cum ex prouincia dlet,Roma lcgatus venit. De his prouin- ciaiibuslegatis vide l.a.jT.j.l.S.l.ij.ff.j. ) : ex Budaeo in l.i. de , recept-.arbitr. 60 E^fa-iH) naue« , in diftione Mefonauts expli- cantur. E'B7f«7i)ja/,natics easdem, qu* veftorite, id eft, vefto- rum duftriccs:ab t»C«tic,id eft,veftor,& žjir^duco. VIpianus in l.i. £. 5. de exercitor. aftion. Qjjjedam naues onerari* : Qua?dam,vt ipfi dicunt. m£iv;yti funt.vide fupr.Emphrafttt.Eriflbn. EVCoJ.ihiuperindiftiojvel fuperindiftum,c.7. vbi Go nes,quejfiunt in auftionibus licitandis,ficut in l.L«* cius.vigefimaprima.in fin.ad munieip. vbi Gorhof. vide Cuiaeium 6.obferuat.io.& 4.obler.3o.8c 2..ob- feruat. 24. Gothofred. ad d. epigraphen , Nouell. 166. E'OTj»T«<.vide infr.Epignoni. Ml mi «£ic,c<%t «W>/|sac srpuppaVMv, de rebus exhiben- dis,titul.in Digeft.& C.ad exhibendum,Gothofred. ^ad rubr.C.ad exhibendum. E mf»/*'uu,vix tritx ac peruiilgatce , per quasplerun- que ad vrbem itur:a dii^tcc>id eft,populus.VIpianus in leg.quarta.£.quarto.de offic. proconful. Ingref- fum etiarn hoc eum obferuare oprterter, vt per eam prouincise parte ingrcdiatur, per qua ingredi moriš eft:& quas Grtecia imin/Aim, id eft, acceflus ad vr¬ bem appellat,fiue obferuare. Prat. E'w 'T 37 S ah 6 ^r, ideft,ttixta,&ftJM£»couemens,a medicamenta,quae firmandis fcetibusap- ponuntur:vide Gothofr.ad lege.9.in pr.ffl adleg.A. 10 quil. infans, nepe vfque ad annum feptiraurr.Gj. thof.ad Lmulier.70.in fin.de verb.oblig. • £*Wvtf/ cognomen ,, in Nou.78. quo verbo vtitnr& Pluiarchusjvide Ant. Augu.lib.j.c.8. adde Gothofr, not.ad leg.fi in nomine.4.in princ.C. de teftam.vbi oftendit,quid propr-ie fit.Wvu^y. E 2 ^5r»J5, iudex appellationis. Gothofrffcd jj^.l.propt. randum.ij.C.de iudiC.c7n>i)vy//-ov. /*r*\ rr. 1 1 " ~ “ taxat curabat deferri, fed& de rerum pretioftatue- 20 B^iC^-iEphebuSj^HCiCr- Tratp^HvfSKvidc Gctthofred.il bant,vt non vendentium arbitrio , fed iufto tantum pretio diftraherenturcad haec ne vitiofas loco legiti- tnarum merces exponerent.Briif. EW/xsg;>y.i l^j.C.Theod.de fuflcept.praepof.id quod fu- fceptonibiss debebatur: frumcnti fcilicet quinquafi- ma:hordei quadragefima: yini & lardi vicefima,&c. 2 d & Matifam vetercs vocitaile videntur.Prat. vide Cuiacium feptimo obferuat.ic. JE*i«»i\«c,vide Gothofred.not.ad l.qui fundum.205.de - verbor.fignific. Em na cm; tjfrtaidf , apud Paul.inl.29. ff.quiteftaznent. fac.pro , Quacu-aqu.e ratione a c modo fieri poterit: fcribic enim illic Paulus , fciipturam ad tcftamen- fcum paratam vimteftamenti nonhabere: nifi ei harc vc-rba derundus rubfcripfcrit. Hoc teftamentum, quacunque,ratione poteritj ra tu m effe vola. Hot-o- mannns. S/Tnc^fjjt -tv; t , infignia m a g i ftra tus e Gc t hofr c d. a d Li.de offic.proconful. £'groH/t&c fto&atoTtt , fpeeiofae perfona;. Gothcfred. ad 1 . 100.de verb.fignific. H'mgz$(jLO 5, p r x fed u s j manfionu m *6m tk t quandoque dicuntur \), qui fignat hofpitia in comi- .sacu priacipis aut ducis exercitus. Gothofr. prolixe ad jf.-iG. in ifižial. leg. munerum.18.ff.de mune- ribus. .£'553 gzt : ){JAiA ( al. jfarsiSpu n ) munus negotij iam d i čl £ c muaus recipiendi ( vel locandi ) hofpiiis.B jdxus I. itn.ff.de muner. Ant. Auguft.lib. fing.ad Modefiin. Godb.of.iam d.loco.Hel'ychius vocac gevav. Prat. £t77^cc9{juo:v appellatione intelligimu; prafeduras ma- , .iionum fiue ftariuorum. Redius tamen cum diph- thogolegi opinor ofa&tO/ueta^vt fignificetur necef- l^tas illa militishofpitio.recipiendi,a qua liber a n tur artium profcflores: Quod Impp.Confi-atin is Patuit, ac Theodofius, & ante vtrumq; Vefpafianus Adria- jiu.Cquefuis refcriptis fignificarunt. Balduiu. in tif c deexcuf.tut. .$L*7n>gsL x /j &.v i d cq. EpiftaTma. E V 50// / oy.videEpiftomium. K -ny,i a . v i d e E p i t i m i n . .E«?Suu/<6.vide Epithymia. Jimnvh 1. videq.Epitor.ia. £'*7^7TO.^curator.es.apud Dionem.Tatorem quoq4 paf- ffm in lib. excufat. Modcftin- fignificat. Prateius. Vetuftas & Nou.T-ecuis 68.in medio.executores tefi* tamcntaries Equandoque nuncupauit.vide O.o.thoflif. not„ ad 1.207 p^unc. de legat. r. & ad d« Nou Leon.68.& Cui4c-crad.2.ad Africa. adde Nou i2. Lmulieris.13.in pr.de verb.fignif. VfHČiUj Ephebia: Si ab infantia & nondum quideme- phebiam excedente state,ei contigit,Scc.l^.in pri, C.de epifcop.& clcric. E‘4>«^£f>v,animaI,quod ecHcm die, quo nafeitur,ime- rit, Arift.$.de natur.animal. Item hreba,cuius fios itat-im decidit,nec longius quam vno aut alterodie .commoratur : cui decerptre non longior vita quan dies , Gothofrcdus. ad 5T.2.in fin.l.fi Stidiundffi: nouat. q» vpepitJig, vide 4. Eph e m eri cize- E V. LU T INxAE V OČES Ep AN G E L I A? vide fup. t 7 F£)f Epaphroditv s. vide fupra.6yra^^. Eparchica, lunt libri continentesformasfeneli. 4 °- da przefedorum praetorio:vide fup. Ep h e bi A> vide fup.6$JlC/st. Ep h e s v s , Metropolis Afiz illius, qu^ proprie mi- nor dicitur, ad quam proconfuli necdlitasimpolitt etat per mare appellere,tefte Vlp.in 1 .4.^,5. in fin, dc otfic.proconfuLSpieg.Prat. Ep h e sin v m confilium,iL4.J.7.C.defum.Tnn.coa* dumaduerfus Neftorium anno Chrifti 430. videa- da concilii Ephefini tom.i.confjliorum,&Socr3tero 7. hift- 33. Gothofrcdus not. in lege. 3. § .3. Cod.dc 5 ° fuiruTrin. Ep h e s iv s,exEphefo oriundu$,l. 2.^.4 in fin.de o* rigin.iuris. Ephemer idab( vel potius Ephemerides )func tabula? 5 in cjuibus fingulorum dierum accepta&o- & erogata perfcribebantur.Propettiusfforteiacenc ■duras mter ephemeridas. Dehis & Nafo inamori- bus: Fuerunt qui libros fuos infignirent hoctitnlo, Ephemeris :1 <$>h(A 6[3* ‘Latine qu©tidianu«.videloi. Baptift.comment.in Epift.Sidon. Appollin. 3d Bur* -60 gundionem Jibr. 9. Neque folum ifte mos Romanij fuir, vt fir.guli rerum fuarum tabulas, quasEphe* merides & ratiojties appeliabanr,coRficientes,ialcein •inferiberent peenniam creditam ^ verum etiamom* nia quotidiana ada. diuina & humana, & quicquid rerum cuiq.; priuato quotidie,cum publice tumpri* •uatim accidilfet. Gmdd.ad 1.6.nu.3.de verbon 5 :re- rum fighific. Lphipivu. vide Parephippius. Ep j e a ta a, vide fup. 70 EPiBAT£S,Yid Mefoaautc. E ANTE P. 581 Epicaia, indeque verbum EpicaUare , vocabula funt infulfa,quamuis trita.Nam > vt docet Budseus, potius Epiicia,& Epiicizarc dicendum eft.Spiegel. Corafius a.Mifcel.cap.8. Epi s c o p 1 dicuntur remis appofiti & gubernaculis: velut Epibato? Atticisfunt, in nauibps depugnan- tes. Quanquam & qui aliena iter naui faciunt > nc dicantur : ques Homerus item Emporos vocat. Spieg. rus He&orem vocat epifcopum ciuitatis.Videtur autem baec appellatio venire ab Hebroeametaphora H2 ^ )Zophe, Speculator-.vt, Fili horainis fpecula- tore te pofui,&c.Exechielis 33, Atque hinc fuit pri* mus gradus monarchia? pontificia? , vt vnus reliquis presbvteris ac collegis prseficeretur. lnde progrei- fuiri eft hoc regnum ad archiepiicopos, metropoli- tanos,primates, patriar-chas, & tandem ad iummos pontifices. P Epi c tetvS & CaiIiftas,l.aliBicma.xe.jT.i.in princ, , 0 E? i s c o pi & Ephcri Gr$cis funt, quibusnon folum oculis luftrandi poteftas, led etiam prouidentia & cognitio mandata eft:a qua hgnificatione Epifcopi Antiftites dicuntur:quod vocabulum ii Latine traf- ferre quis velit,non verius Speculatore, vcBud^us cenfet,quam infpedatorem vocarit. Fit mentio Co~ repifcoporum in decretis Canonicis, diftind.63.c. quamuis.& feq. quos opinatur Erafmus vicorum ac pagorum facerdotes appellatos , fcribendumque Chorepifcopos 5 qu9d Grscis interdum rus aut agrum dedaret.In Epitoma autem Canonum Gon- ftantini Harmenopuli ex odauo decreto Synodi Antiocheno?, p£»ož777crxo7rc/ interpretantur HTi y.iTM7n;'hl‘T*. Dicitur autem e* v pi&opus vKa «2?,id eft,cuftodes , atque’^,o/ic/, prsfečti.^opaTv enim & sTno-KCTriiv eft fpecularhdifpcnere.Nomine ephori v~. fus eft Cicero Quseftion.Tufculan. r. ICtus in l.mu- nerum.jT. Irenarcha? voce Epifcopi.ff de muner. & lionor.vbi Epifcopi intelliguntur vEdiles Cereales^ qui, vt ait Arcadius ibid. prscerant pani, & cseteris venalibusrebus, qu& ciuitatum populiš quotidia- num vidum fuggerant. EnižKOnOI 'nišx®©fcs,dicebantur apud Athenienfes ado.lefcentes,qui exj?phebi$ evcelRrant.Nam priuf- quam ipii «p^r,id eft,rei hereditarice & bo- norumfuorum polTetfionem haberent, biennio co- gebantur circuire vicinas regiones, hoc eft , i deci- moodauoanno vfque ad vigelimum. ldeoqueap- pellabantur -sfemiAtfMd eftjcircumitores^^ff^o;, ob viam Sc peregrinationem,in qua verlaqantur:€^JcrKt- mn vig ^»epcc»regionts infpedores, non vcluti magi- ftratus^fed vt cum ingrueret neceflitas,dlcnt regio- num,viarum & locorum perici.Poftellus de magift, Athenien.capituio decimoodauo. Epi s c o Pi,qui-in municipiis prserant pani, & csete- ris rebus venalibus,qu* ciuitatum populiš adquo~ tidianum vidum vfui erant.leg.vltima.rf.de mune- ribus & honoribus.Brili'. Ep i sta l m a, id elfiulTusJ.jicirca mcd.God.de qu3“ drienn.pr^rcript.commirceo principis, per mandati fubfcriptionem fada.Alciat.inL-padum. Godic.de padis. E757 vt pa- tcc ex Cic.Hb.io.ad Att.epift.0h7. qui Latine Infpe- dores fuerintjl.vltima.de muner.Hotom. •£ P 1 s c O-pi etiam dicebantur, qui prserant pani re- Bufque ven.alibus,ad vidum quotidianum ipedan- 50 t ibus:qualcs apud nos magiftri opihciorum dicun- tur .Prat.BriC RPis c o p o r. v M voce etiam Patriarcha?, Primates, gc Archiepifcopi comrnentur, capitul. 1.21. diftind. Qmn &Presbyteri,c.legimus.5r.i.93.diftind.Specu. tit.de inftru.edi.iT.14.ver.de epifcopisDe ofticio epi fcopivide cap. ficpus vulc.jž.dinftind. ppiscopvs oltm in nouo Teftamentofuitcommu- ne nomen prdbyterjs, vt ex Philippenlis primo ap- paret:vbi falutat Paulus eius-ecclelia? epifcopos & diaconos,p!ures hoc nominehonorans. Sic&Ačro- rum 20.dicit.ad concionatores Ephellos: Attendite vobis & vniuerlo gregi , cui vos Špiritu s fandus prsfecit epifcopos.Teftatur d Hieronymus in qua- damepiftola ad Rufticurrijolim eofdem fuifte facer¬ dotes & epifcopos,(idem ait Go hofred. ad leg.14. med.Cod.de epifcop.&cleric.v.diftind.jc.) Std in remediumfchifmatis vntim quendam e numero fa- cerdotum deledum elfe,qui eftet, & vocaretur epi- fcopus. Vox aiioqui vetus eft ; nam & Home. 70 ^»^crj Aj publicxlitera2. Goth.ad capitulum 5. Nouell.134. 5 > 8 & E ANTE P.’ gp istoi A»voeabuluft£ ofigiae Grascum nemim no L&tinorum notuna; vt Latini ab elementorum mul- titadme literasftta Gratci nb emittedo epiftolas no- min&ucreiimrito.a enim mitto (ignificat:(ic^b 7 t 5 srs^a, mjntio:vnde ap©ftoius,nimtius.Ab epiftola diminu- f;iuum epiftoliura.CatullusiGoicriptuniiioc lachry^ mis mite it epiftolium.Er. quia non modo mir¬ to figriificat, fed e ti a m orno*inde ftola cerporis cr- ztamentum, tefte Joann.Petr.Valla interprete Plau- tina'.Extant de ratione eas confcribendi Iibelli vul- gati, elegantes.Ai non a»quc nx>ta,quse vis epiftola, quas fides ei adbibenda , requiritne etiam ftgnum mittenti^diem & confulem,tum pleraone alia, qus in csnftderationena epiftolarisrei veniunt, nec inu- tiliter a noftris interpretibus diiTereiido deduifta funt i-n Lnuda.ff.de donationibus.inLLucius. de fi- deiuflbrib. vbi inueftigatur , qu2m vim obligandi habeant, qus vulgo vocantAr iiterae credential.es,m leg.cum tabernam.^.idem qusefiit. de pigrioribus.L 2 q. Publian.ff Depcdti.CQd.de fide inftrum dičt.l.cum tabernam.jF.i.A« literas cemmendatitie obiigent,iri Ldnal.Cod.de pigner. ačHon. Magiftcr pračticat ti- tui.de Adore.verdcul.item repdlitur crederere. Eft vero Epiftola abfentibus id , quod fermo praefenti- busttmo qui minit alteri literasftntelligitur prefens prše fen ti iocjui.Bartolus in Lnuda.de donationib. A- ftipulatur Lftper procaratorem.ibLvelut pratfentis. de procurat.Spiegelius.Otnnem fcripturam,qua ab- featem alloquimur, & alieuius rei certiore facimus, JBpiftolam refte vocari, cuique notiftimum efbqua(i 3 ° voluntatis noftrse dgnidcatio.icripto emiftfa ab 0^3- S*M»,hoceft>fignifico, & emitto, dc didadt.Et c.ura id orane ad eum modu epiftola dg ni d car e folemus, quod abfentem fcire^aut teftatum iHi efle vGiumus: tum ea in pritnis,quar deri madamus 8 c prsecipimus. Sc qux nos, faduros recipimus, ac veluti feripto no- ftro cauemus. Hinc efte&um., vt quemadmodum in- ceteris pleiifq$ per e-naliagen id,quod abquid coa- tinet,pro contento fumitu-r,& contentum fignidcan puts Calendarium, nomina debit-orum in Calenda- 4 ° rio confcripta : & menfa nummuiaria^ea, quat men- fae rationum occadone debentur: & Chirographum ason tabulas,fed debitum eo teftatum.l.feruum dlij« paragrapb.eum qui chirographura.Bigeft.de legat. primo.teg.qui chirographum.& leg. qui dlium.ft.de 'legat, fecundo« Etd conuerfo, contentum nonnun- 4]uasn pfo-eontinente fumitur, vt padi & ftipulatio- sus appeilatione ipftsm padionis & ftipularionis in>- ftrumentum dgnidcamus,!. iuris gentium. IT. quod fere.ft.de padis.l.prima.circa dnem.ft.de edend.Sie- que Gicero vfus videtur , cum dixit in part. O- aratoriis : Scripterum aliud publieum, aliud pri- iiatum : Publieum * !ex , Senatufconfultum , fm- dus. Priuatum , tabuls, padum conuentum , ftipu- latio.Similiter,Epiftol£, vel literarum etiam appel- SationejPromiftionem vel cautionem, epiftola lite- rifve contentam intelligimus, & e conuerfo cautio- nis due ftipulationisdufe ftipulationis , aut etiam madati appeUarionedpfam,qu« ea continet, epifto¬ la m : fed na tamen,vt non qusis cautio epiftola di- ci pofdt, fedea tantura , qus in epiftola modum dt koncepta. Ex qua frequentiore cauuonum epiftols -in o do cSferibendarum formula, quibus antiqui ab- fentes cautiore$,& certioresconfenfus fui facere vo- - lebantjillud produxit, vt & ieter pr^fentes quoque sionnun^uam in modum epiftolse cocipe^etur cau- tio,neque prster rem id, cum ea mente ita corifcri- Sjeretnr.^ vt illi poftea abfuturo id perpetuo epiftola iignidčatura, eiufque rei ddem faiftura eftet. Ita ne sum quidem h&c aliter epiftola diceretur, quam ft 70 fffirma^a fenu ret, hc c cum sionse ip& SSj sd eum,qui tum afeeflet, quafi ai abfcnteitt „„ confcripta,dingeretur fermo. Ncquequ Kl , uami . terfuifle exiftimo,an felutatio illi feripto prip J retur,vr in 1.vitima.in finc.ff.mandat. 1. Licius *l Pubhan.iT. v ltimo.ff.-iepofiti.leg. Lncius.tf.de f ei , f tur .ruftiedcg.Lucius. & i.ad eum. S dt donatiott! f.C.de CM'r,ihend.& committend. ftipulation.l.vl. tima.flide conftitut.pecun.l. Titius.ff. dc pigner i fiioa.an vero minime , vt frequenti»s eamomiJi comperiemus. Eft enim le ieuh fane hsec epift 0 ;. dignofcenda; ratio a ialutatione praemifla , C um' pium Ariftotelem legamjs ad Philippumfcribtj. tem,in fine tantum adiecifle, e« d{’awa tirriafj^ in Euripidis Epiftoiis nuliam aut infronte.autis caice extare teftatur Budaeusin Commentat.Grjc; lingua:. Illud porro alic-aius, qnod nonnullicolli. gunt, qaafcunque cautionnm feripturas indtEri. itolas dičlas f.ftlie , quta cautionibus iftiufmodiL lutationes pratmitti folerent, aut etiasa q U ia s!;j inluper ratione,ad inftar literarum, quseabfenticy mittur.tur, eas concipi inualuiffet.Sicenim. cunque mandatorum & donationum feripturas li- j cebit epiftolas & liceras vocare, quia faepiffimelitt. j ris mandatom donatioqu? condudereiur,legipi t . curator.fEde proenratotibus l.fi uiaridato,f.peai]t l.fi creditor,jf.r.&: if.penult.l.fi vero non rem natri. di.J .cum quidam.& Lpcn.tf.mandd.Lucius.ff. deri* dci.l.L«cius.l.ad cum.ft.de don.l.ea qu*. tf.dcdia, inter vir.& vxor. Quin & quafcunq; conftitution« Imperatorum , & qu£cunque 1 urifconfultorumre. fponfa,epiftolae vocabulo donabimus,quandoadiii' ftar epiftola frcqueutiftime confcribi folerentfb terdum.in prin.& ffi.i.dc pen.ft.de public.l. Sulpit.ff de don.inter vir.& vxor.LAttiiicinus.ffpepaft.dot, I.Domitius ft.de tuftd. procur.ft.de iur.dot. Imove¬ ro magis exiftimandum 5 cum aliter, quaminepillo. lx modum,cautiones-confcribi po(lint,-fcnewpe,Yt ■quiconfcribit,non quafi a d abfentem fermonemdi. rigat, fed abfolute, čc imperfGnaliterloquatur,(Cu- ius rei exempla ex inf nitis locis proferri poftunt.) Lie&a.f£ft cert.peta.Lft ica ft ipulatus.il. Chrvfogo« nus.& Lplurib.ft.de verbor.obligat.did.5.quodh- re.Ltuto-r.in fin.ft de vfur. eo cafu cautionem noa rečfce epiftolam pofte vocari, nec illis cautionibus folitas pr^mitti falutationes. Nam alioquiidaver- bis fubiečlis alicniftimum eftet. Quodfi adabfen* tem aut quaft abfentem referatur fermo, epiftolaa id tum rede vocari agnofcam.Ioh.Rob.iibr.Sent.i, c.ao.Duaren.difputat.anniuerf.iib.i.c.^),. Ep i s i”<> l a M,pro epiftolam, Floretini Codicesfem* per habentjftcut & ali; vetuftorum auftorumlibri Brifton.Parerg. Ep is T o l a, teftimoniale dimiflionis veteranorum-L ž.C.de defcrt.l.i.C.de veteran.Prat. Ep i st o lae in iurefsepius cbirographoruui&caa- „tionum vicem obli n enL Eius enim rei gratiaolifi freauentiftim-e emittebantur, multaque adeopere- piftolas nomina ftebant.vid.1.2.1.47*^>i.de paft.kg. 24.fin.La6.1.3E.C J ,de conftit.pecu.l.j-vl ^^dle.kg. vlt.fin.fEmandat. Dicunt autemlCtiemittereepi* ftolam J & exponere,Lvlt.ft.de c-onftit.pec.Briff.adde Lalimenta.ft.de alim.legat. E f i s t o LA,pro ca utione, Scsuoia leg. vltima.ff.de pecun.conftir.L. Titius Seiorum debitor decef(it:bi perfuaferunt P.Ma?uio,quod h^reditas ad eumper- tineret;&fecerunr,vt epiftolam ineos exponatde- birorem fe efte qua£ heredem patruifuiconfiten* tem-i qui & addidit epiftola fuse , quodifl rationes fnas-idc cartera. Marcellus I.34. fE de pignor. aftion. Petiit a creditere, vt fundum certo pretio emptum habereti& quum epiftolam, cptfkve«- didife 9*i E AKTE V. 9U didiffefundumcreditmi figniffearet, emifit. Sicl. emptor.47.ff de pačtis.i. vltima.ff de inftitor.l.24.1. 26.1.2 '■.ffdepofitU.34.ff.de pign.a&.Hocom. Ep 1 S t o L A e Principom, qua? Refcripta Principum appdlantur, dicebantur, quibus ilii vel ad poftula- ta prazfententium , vel ari magiftratuum abfentium relationes aut confulrationes refpondebant, 1. i. ff. deconfiitur. princip. Exemplum extat in 1 . fed ad- des.itj.Jf.S.ff locaii.Ufiui fratrcs.17.ff.de iure patro- na.L3.ff de teffibns.l. dedtbiioribus.17.ff.de re indic. 10 Hotomannus. BpiSTola diui Adriani ndeiuflbribus amica , non extat:fententia ta-men e-ius babecur in l.fin.C.de co- ftit.pecun.tf-fi plures.lnfx.de fideiuf.Erat de per-icuv lo diuidendointer mandatores ae fideiuffores, Leg,. Beneficium epiftolf diui Adriani.^ieg. Ep 1 s t o l a falfa velinanis reperta,!. quidam. ff. de dolo. Ep iST oLAlobannisRoman. Pontificis eiusnomi- ins n.qus fub titulo, de Summa Trinitate *in lufti- ** mani Codice fua eftffufpe&a multis dočtifimis viris habetur-.contra Alciatus de ea non vult hsefitandum e{fe.capit.33.1ibr.4.Parerg.Spieg. Ep 1 s t o l a fibi aliauem coRpredem catiere , apud Vlpian.tf.de pačlis. BpistolaR e s.viri deuoti, apud Iuftin.ini, nn. jf. in his autem.C.detemp.appella. Opinor horum re- ferre fpeciem eos, qui nunp apud Confilia ( vt vul- go vocant) Iuftitia?,in facro auditorio,& infummo- rum aula Principum a&is Icribendrs p ra? politi funt, * Defs hcfraths Secretarieji Spiegel. Olaendorpius a li¬ tem pereos Cancellarios intelligi exiftimat,l.j.ffde offic.affeffor Impp.fane fcrinium facrarum epiftola- rum olim habebanf. Ep 1 s 1 o m 1 o N .foramen eft, perauod aqua defluit ex concha,labro,vel cratere.Vlpian.L fundi, de ad. empt.Caftellž plumbea^opercula puteor-um, cpifto- rriata.NcbriffHic non tatom,fed & alibi deprehcn- dit.ur Nebriff vulgatos feouutus effe Codices.No¬ ric. test.Putealiahabet:&ii3?c verba, Opercula pu- tcorum, Budseus exiftimat in textum addit3:epiffo- mia Alciatus, vt eft in Nor. quoque textu , citat in Parcrgis,quam ait vulgo vocari fpinas.Budsus ve¬ ro in Annot.ad d.l.^^/i>,inquit,Gr»cu eft, quafi oris obturaculum dicas.Hoc ad hatiriedum ad quo- tidhiuim vi um vinom in Eypogeis vtimur, Fon tem appellanres.Spieg. Conrra quem fic Hotoman. Bpistomi jgmt* , n on funt foramina , per qua? at\ua effluit,vt A-iexadrinus piitauinnam ab confi&um vocabulum apparet,quod fignificaros ^ 3 claudere,iiut obturarc: vnde ut, clauftra fiue ©bturamema canalium. Paul us libro Sentenr.j.rap. 5.1nftrumento balneatcrio legato, balneator ipfe & fcamna,& podia,fiftula. miliaria, cpiftomia , rora? a- quariscontinentur: Vbi ramen au. A q_v i m i n a- lia legendutn putarem;aut Fam 1 ijaria Epi- s t o m i a, id cft, fft ulis applumbata, vt dv Epif o- miis in l.i^. de aflio.empt. Hotomannus. Cu- iac. Epitonia legic cx amboritate librorum fcripto- rumD.R.ineooneti,&: -X P.Viftor. Epi st o m 1 o n crjeca dičtio eft, averb. quod fuffreno &continco imerprerantur.De tpifto- miis ir-eminit VIpia in i.fvndi ^.vlt.ff.de aff.empt. apud qucm in codi. ibus tmprt-ffs ita fcriptumle- gitur:Et caft: ila phi.mbea, pur ea. opercula puteoru, ephitone.-.,t?B{ h a p pl um bara ,autqux terra conti- nentu; , quamnis non *inr alfixa , cpdiem efle con- ftat. Sed in hoc loto mendam effe, nulJus rečti con- lilij inficitbitur : q.*rs- enim adeo fatuus dubitaffet puteos scdium effP;sterea ICttis pirteos,n6 putea 7 ° debuiffet dicere.iuuuial.Sbreinarium interpre¬ tatur , vbi fcilicetres in compendium redigumur. VIpianus Lan inutilis de accepii!.Epitomat.inquit, liber Labeonis. Nebriff. At Rudasus jn l.uui leuan- ds.ff ad leg.Rbod.de iad.iinno; it,inualuiffe peruer fa tonfuetudin- .vt Epnoma neurrogenere dicatur. Id autem nec ar.a1ogia,nec vEnnec a. thoritare Ho- člorum d fendi poffe : crror- vercreorurn indu- dum effe , qui epitoma, vel epitheina,& anathemaj #7 E A N TE Sc {jmiliaeleputiuerufit.Spief. fgg i t o m. e, epitomes , fecundum a!iquos foeminini gcneris,vitima produčf:a,opus concifum dicitur/v-el conapendium,quod breuiarium aooftris interpreta- eur,vt apud Suctonium,quem retuli inferius in (li¬ rične Penoris.G-onfuetudo vero hodie Epitama,fi- ■cuc Sc gloffema, Sc thema, & diploma, Sc chrifma, in ne utre profert.&ideo dic :nt, L. Florum Rornana- rum rerum epitoma icripfiffe,& Iuftinum Trogi Aufonium Romeri Periocha. Qualia etiam apud 1Q aaos compofuit Caius ex Hermogeniano,& Voluiius Medanus,vt referr Iulianus in l. qui leuandae.ff.ad LRod.de iačt. licet Metiani nomen in Martianum •dcprauecuri fcriptoribusiin 3liquibus tamen codi- •cibus impredi« verba iiia lulianum defideran- tu-r.fcilket libro epitomatum , fen epicomarum , vt pcoculit Poiitianus,& aliqui contendunt.Cotta. 35ip i T s pofts vocant.Vnde Sc Curfus publicus aut fifcalis dičlus, cum nb Inapera- coribus certis locis Sc manlionibus equi pr^celercs <3eflinabantur;quibus non vtebantur, nifi facukate peerata>quam vocant tračlatoriam,&c. Brechtu? i.feooa ciuitaris.C de verb.orum& rerum figaifica- 70 tionibur. sSS E 0.v t appellatiofle non cetuuietut pullus.l.fed^ $.i\ quis mulierem.ff.locati. Eq^v 1 s legati«,equ« etiam continentur,vtMartia I.legatis feruis. jT.pen.de legat.j.Mafteus. E c^v 1 agminale«,qui agmen exercitus fequuntu ri ad conuehenda impcdimenra.Galiici les bagatelo c jr.patrimoniorum.DigcR. de muner. & honw.IV burfus. E ojr 1 c o L i Vmbri* populus, m quarta regionelu. ! li.e , qm hodie ducatus Spoictanus appeilatur & | Marfis finitimus inter Samnites & Pelignos,&c. - Eq v i l a £,ftabulura vbiequi condudumur. V £tt} . hb.i.de re ruft.c.2. Eq^v i e n s mula,que equum appetit, vt creditur. E Ojr 1 m e n t v h merces,qu.E daturpro adsnilTurat* qui.Spieg. E ojf I M v L c v s , vi&itans tr.ulčtu 8cequi languin^ pulteque miliacea hifce condita, Maroitt laccon. cretumaCum fanguine potat cquino.loanes Baptift. commcnt.epiOol.Sidon.Apollin.ad Probum JL(lvi$ o ? domitoreq!i©rum ) vulgo ParafrcnariuSjU* metli priici equifohes vpcabant omnes, quibus iH. j cuius rei regina en committebatur.Spieg. E q.v 1 t a b 1 j. j s locusd-n quo facile equi inambula« polHnr.Steph.Rob. E Qjv 1 T a R.rt,q-ui equitii$ prsfunt velruract^uibai jffiacs vel Mulomedici habentur, dicirCaliusE* quiliarius.vitle q.Equitium. E Q_v iTEscur dičti, qu3fque ad eos pertinent ,lare 4 dodcque explicat Alex.Neapolit.lib,i.c.isi,Attigit etiam Alciat.enarrans l.pleb*. eft. de verb.fign, Bn- doeus item in d. 1 . vlt.de Senat.Spieg. E q^v 1 T £ m etiam appellamus eum,qui velafinojvel muio>vel camelo inlidet,nednm equo;monuil&an' te ApeLBeatus Auguftinus capite}. libr.de ciuiute Dei.Eques a it, non homo & cquus, Ted lolus hotno eft. At Gellius.NTarcellus, Macrobius S' $eruiu$>do* cent *equitem pro equo accipi, teftimonio tumEc- ni j j t um V i r g i 1 i j. M aerobt us ,0 mn c s,ai t ,ant i quifo piores,vt liominem equo infidentem ; ira &equut?., quum portaret bominem,equitcm vocarunt : 2te* quitare n.on hominem tantum , fed & equumquot^ dixerunt.Spieg. E OJ' 1 t b s medij inter pat res Sc plebem interie&ici effent,tamen in plebe cencebantur-.donec Cicero.vt feribit Plinius, eum ordinem, a quo prouečbuserar, cum cffet Conful, Senatui conciliauit, & vfqueeo vires eius Sc dignitatem auxit, vt ttrtium quiddae fadum lit corpus ci.uitatis , cceptumtjue tli fepara- tim Senatui populoque Romano adiici, dixerunt«^ s.P.O^R. E.E.Senatus populufque Pvom. &equitft: vt non pro-d.ignitate fecundi’, fed poft populumvi¬ timi,quia nouillime adiečti clfem. •Conna.libr.i.c. 13.nu.5- Eq jfi t es auratbquod nos T{itter appellamus,&pet errorem vulgo Miiites vocantrin Equitum Roiri- norum fuccelfere locum-dc auibus libr.n.C.de£- qu.dignit.Nam vt olim Romani.E o^aureis aiuta* lis a plebe.fic noftri iam aureis, a reliqua nobilita- te,calcaribus diftinguuntur. Vulgaris nobilitasaa- rum nune vfurpat,poRquam virtus in prerio defik c(Tejqua vna p>r.xRare oportuit. Adde qu2 de hit pulehre fcripRt Viglius in Rubric. lnftit.de Teih* ment. milit. Spieg. £Oj/i n v M,equorum armentum. Vlpianus: Equitij vlu legato,videndum^an Sc domare podit, & ad ve- hendum fubiugo vtš.Equitiarij, equorum modera« tores.Difterunt autem Equitij legat um i legatoe- quorufn,l. equis.ff.de vfur.jT.fi grex.lnfti.de legati plenum. jT.equitij.tf.de vfu dejjabit. SpicgeliusHo* coniann. Bojinvii. 9$9 js Ojr iti ?Mi ecuorum inandra eft ,feu armentum e* quinum.lnde Equitiarius di&us armeti cuftos,quaft prsefedus equiri).Firmicm Maternus ?efert,equitia- rium futurum , qui natus fuit oriente Centauro.E- quitij meminit Vlpianus in I.plenus. jf.equiti>vfu. ff.de vfu 8 c habit.čc in l.i.ad fin. ti. de rei vend. alio vocabula Poiia^aA«* Gothofi^ad LjS.ftn. de radih - edid.)appe 31 atur Vlptan.in Lčdiles aiunt. jf. vlt.if, de {edil.edid.Cotta, Eojvuftdefkparui equi,in pecudum frududnfi.de 10 rer.diuifio.if.37.Li4.jJ'.i5 4 -verf> item fi iume.nta , ibi, quorum fequtUerac equulus.ff.de furtis.Sic equula apud Varron. Nemo eft tam negligens, qui fumma diligencia cligat a£num,qui faciat equulam. Eq^y v lev s.Halcand.m d.£.i$.vbi vid.& Goth. Eq j o publico tranfuehi quid fit, v ide infra in /es. bo,Tranfuehi. £qvvs publicus autem erat , quoequites Romani merebant 5 eis i Cc.nfore affignari folitus. Quid au¬ tem fuerit equus publicus , parum compertum eft. io Varro inlvbris de iingua Latina:Equum publicum mille affarium vocat,quibus verbis,vt Sigonius iib. 2.de antiquo iure Qmritium,putat, ftipcndium £or- talfe aliquod,vel alendi. velemendi equi caufa de puhlica conftitutum fign^ficar. Plini us libro 33-equu publicum,equum militarem vocauit,cum de ordine equeftri verbafacerer.^nnuii, inquir, plane medm Grdinem,tertiumqueplebi & patribus inieruere , & quod antea mUitares equi nomen dederant-.hoc nfic pecunia* iudices tribuunt. Item equitum nomen oj fubftitic in turmis eq'iorum publicorum.Inteiligit enim equires primum,abequis pubiicis,poft a ccnfa iudices didos. - — Ecij* v s pro animali fatis cognito,leg. idem PorppQ- nius.jf.kiem feribit,fi.equus tuusequam racam pse- gnnntem feceriftnon effe. tuum,fed meum quod na- tum eft.fF.de rei vcndication. E Q jr v s militaris.I.ofticium ff.de re militar. E oj,' v s caftratus > l.jgXqui poft edidum tuum in locum eraforu fub- 0 dkifuerant,£equatique funt c«teris,ilU etiam>quib. jnon erat pro-miftftim.-id eft, Bud«o exponente,Dt le- dorii e numero eorum.oui acciriebant cogiarifuSp, Er CISC bs £ ,pro diuidere,ex Fefto notum eft , ludi- cium de beroditare in ter coheredes- diuideda,cur id nominisobtinuerit,plurib.docet RiuaL in 12.Tabu. interpretatione.Spieg.Ercifceri,prG ercifci,Cic.i.de Orat. cisc i,verbum antiquumeft , &ftgnificat Sext. P»mj>.diuie- cemuirale*.quod ex duodecim Tabulis in vfum ve¬ nit, Hereditatis diuidend^ fignjficat.Nam,vt Gaius feribit,famtliže ercifcund« adio proficifcitur a lege i2.Tab.i i.ff.familercifc.Cic.i.de orat. Necfi pdr&T & nauigij & magni eft in gubernando eadem fcien- tia,idcirco,qui quibus verbis ercifceri oporteat, ne- kiat, idem ercifcunds famili^-caufani agere non pofTit. / Er c t VM-,vide Eredum« ^ps-rasf/um remigcs..Thucyd.Fflf'pstf n E R e c t v m patrimoniuni,nondum diuilum. Feftdib. 5.Eredum,quod fit inter confortes , vt in lioris legu Romanarum legitur. Eredum a coercendo didum; vnde & Ercilcund«,& Ercifci. Citum autem voca« tura eft a ciendo.Ad hunclocum illud Seruij peni" aet libro ^Eneidos B.EVonatus,inqHit, hoc loco cen¬ tra metrum fentitjdicen^Cita^diuifanvt eft in iure, Eredo,non cito:id eft,patrimo.nio vel hereditate no diuifti.Haec ili-i Miram autem videtur mihr, nift a~ pud vtrunque Er c T v M , non Er ec 'r v M iegen- dum fit,vt Erdum dicatur,quia cum hereditas diuk fa eft,alter ab alterius parte ercetur.Hotom. Er e m a territoriaftd eft,inculta, ieiuna ,-in leg.4.vbi Goth.G.de cenfb.lib.ii. Er E m O d 1 c 1 v Mjžp/^/itH/oVjdefertum iudiciurrt: vt origo vocabuli demontirat. ltaque r pluj Hefy - chius /w«voju«p 5 ky»yUu interpretatur,id eft,iudicium ex vno litigatore conftans:i'ed quod idem acfdit, cb reus ablens damnatur.ad noftrum eremodicium no pertinet:quod non modo ad rei fed ad adoris ab- ientiam lurifconfulti referunt: nam de adoris ab- fentia locus eft apertifllmus in 1. feptiraa in fin.ff.de minoribus. Item Sc in crcmodiciis minori fubuenP tur , inquit Vlpfanus: conftat autem omnis anatis hominibus reftaurationem eremodici) pržeftari,li fe doceant ex iufta caufa abfuiffe.De rei vero abfcntia idem ftc loquitur in b13.if.iudic.lol, Quum qu«s:e- batur , ft interpofita iudicatum folui ftipulatione, quum quis rem non defenderet, poftea ex eremodi- cio fementiam effet paffus , an ob rem iudicatam elaufuba committatur.Et Imper,i« leg.n.ff.de iuftk, Sin autem reus adfuerit , 8 c fimilis eius proceffcrit requiftto,qucm3.dmodum pro perfona adoris dtxi- mus,etiam abfente eo eremodicium contrSkatur.N tem alkjuanto poftyQi^um autem cremodiciurii ven- tilatur,ftue adore, ftue pro reo,examinatio cauf? li ¬ ne vilo obftaculo celebratur.Hot. Er F. m o di c 1 v M(nam & Romani lurifconfulti hsc Gr«ca voce vtuntur)proprie appellatur, cum poft obitum vadimonium iudicium iam emptum d deri- tur.Sic Papinianns meminit defert« litis,qu« in iu- dicium dedu da erat, leg. 31-iT.litcm.de negot.geft.& Pauluslitis defert«,qus conteftata erat.l.2.iudicat* folui.ficuti & Vlpian.vocat defertam promifTionem iudicij fiftendi caufa , cum de vadimonio defer- %q loquitur ^.le^. 4. $, qu£eluunv Si quis cautio • 40 nibus. Slueautem a&or , fine reus defereret iudi- ciam iam cceptum,dicebatur eremodi-ium , ( Cuia- cius ad l.i}. Jf.5-4.C0dic.de iudiciis.Jlicuti Iuftina- nns in propofira confticutionefignificat, & lurifco- jfulti antca norauerat, l-7.ff-vk.de minor.l-15.iud.fo!. Peragebatur,aute eremodicu fed /ucMjufpfilV, hoc eft, aS alte ra tantu parte.Sic .n. & Graci & Latini lurif- confulti etiam locuti funt,& fieriTolebat,vt eremo- dici) potna effet damnum litis, hoc eft, qui iudicium deferuiflet.caufa caderet: & defertor damnaretur, xo nifi (1 ex caufa daretur reftitutio, & deferts litis in- •ftaurati0J.7-jr.vk.de minor.leg.i.C.ex (Juibus c.auf. maior.Ieg. 15. i udk.foi.leg. v.ltim. ad S C. Trebell. Ealduin. £.r e M o di ci v M,liris,non vadimonij defertio , Go- uean.4. Var.39. oc Brifton. in Lexic. m iprip* dV- x#?,quod defertam litem fonaucum caufa agitur.videinf. Vadimonium. Eremodici i exempium , Paulus-in l.vltima.ffi.ad SC.TrebeIi.propomr,vbi Poiy££ates,quum eius ad- uerfarius Phmbus pivo/Afpžc egiffet,vi» i M/f, pAOvafMp»( : suav pn k- ■ Gothofred.adl 42 ^r.C.locat 0 &: ad 1.2.pr.C.dc Epifc. & cler.fimplicitei eft efficinj taberna..td L185.de vcrb.fign. ^ Er o A4 v e R _i o prseefte & adhsrere Bittcatimj, cuntur.Brifton. Er g a s t v l v S,qui & Ergaftularius, cuftos carceti« Quamuis 3 f ergaftuliim pro eo eft reperire,q u i mnatus fodit.Piinius-.Coli rura ergaftulis,peffim w fft»vt: quicquid agitur a defperantibus.Ergaftuk inquit Bud.'locus,in quo mancipiadeteriorainvia- I eulis opus facere cogebantur, vt metallarijfermf # . J Jcnt.Pomp. IC. Quive domieraat vin^i,quiveii ' •n ergaftulo cuftodiebnntur.Spleg. Ergastv la funt carceres,pre(Tiones.Prat. Ergastvlarii, ergaftulorum cuftodes,&er?j. ftulo pr^fečri.Prat. Ef^adVbVicaAo^diueribrum operiHnprofefTores.cc^ ao t a d l.i. C.lib-4.tit.59. Ep^6^«it.opera manuum,V. Goth.not.adc.^.poftpin, N.ijj. ErgolAbi i j dicuntur,qui opusa! iquod faciendsa ronducunt,vt Suidas ait. Quos TeleclidesComicus '%pyo^ 7 rrsie.^ vocatiit,tefte Polluce, qui*’(jyo?i4[fi(ifi.j. f^G/.aCavTK? eos omnes dici putat, quor«m conin- rios Xcnophon oa^ovra« nominauit. Eft enia tfflOKaCnvse m perficiendam fufcipdre,vtindelr •crum quis faciatihos condud.ores>Latinirederopts* resvocant , & Cicero nonnunquaraftqueftresif. pel'lat.Xenophoni« t?? tu 3 'pnvim fd/uM- Švab; 3 pinvieir, Huius verbi vim pulchreex- prefiit ^Efopus oi’ mAimfAvStte tS irtem, loquens it inulieribus adfunera conduftis-.ait enim,5 jcwtf čtfaorpi&c (ru{s.ipfyts ipyohd.Ceiv , qu od interpret mile esplicat. Quare male videnrur notafteSan.Pagni- nus, & nonnulii alijjS^oK^Cm efle operamelocjrt, nec opus aliquod perficiendumconducere,necom. nes redemptores operam fuam elocent J quanlo(jui' dem noR omnes redemptores funt artifices. Plato lib.2.?n»ArT«.'JVys/)yo?vaCac inter artificesmimimene«' •cefTarios enumerat. Hoc nomen apud Oratores in malam partem capitur. Demofthenes ■ivtt (J.kn y ohctCU mera. Harmenopulus. m E ANTE R. Mercedeaccepta, vt fi quis alienam litem agendam fufcipiatquafi fuam.fab pa&ione tertise, Tei quart£,vel dimidia: partis:quod lege« vetant,!. to.C.mandat.l.item.C.de procurat. 1.5.C.de poft, I, fumptas.ff.de pactis.I. r.ff. !i C ui cautum.ff.de extra- ord.cognit. Idemqueefti/j*>,tq8«V. ZonarasChal- ced.Synod. c.2. ipyhxi%ui i&j aretg* ml; mpjuut JiajSs- iSiiv ; inrAajŽeii' df isi m bto.cT£inc taira išsrHdipjtehz/ mat S o ib >upj v^.vel fi bo- ‘994 tibus. de leg.t. niiul eX teftatsento videtur capere, quitantum eregat, quantum accipic. Er o gARb interdum fignificat prsftare, vt 1 .;:. ff. - Itictus.ff.de adminiftr,&peric. Er o a ar e pcr parte$,inl.qu|dam.ff.de edend.apul Apuleium,pro valde rogare ;.Piis,inqmt, prečita* erogatus, Erbtttm. Sed Exrogare,eft ex lege veter* aliqitid eximere per nouam legem, tradente Eefto. Spieg.Hot. naaliena, ant agricolas alienos defendendos fufci- to Er o G ARI per codicilIoi,id eft,dari,feu re!inqui,l.4 piat mercede certa:quod etiatn leges vetant,I.1.&2. C.vt nemo ad finim patrocinium fufcip.vi. & eftlf- , vt Nou.Tiberij de diuia. domib. jtaf bM-T^inc anpy\ct£iTf,n ta&paati* BUjn.it X*7tft|0ttr:& Noud.lufttn.I7.TBtir>eji!t /živ; čftfpoAtt.Seltdd eft,a- liorum bona patrocinio ftto defeadenda redimere. Cuiac.obf.S.c.ji. £S-Jo l ar vTjOperariuSjtnanceps^perarum redem- ptor •. Stapud oratores, fycophanta, quadruplator, qu*ftu delaiiones babens, compendiafua qu*rens 10 ex alienis difpendiis: item interpres ac fequefler: Cicero.v. fupr.) qui iudiciis eorrtnnpendis, aut fi- tnibbus maleficii 5 fufcipiendis operam fuarn lo- cant. Prat. E^jpxaj8«,mcr^esex labore,redemptio operit. S£icJvA;j,in I.70. J-9.de legat.3.q.tiicas,lana ligno de- cerptar eft lanugo, quse ex potno fruticis cuiufdam apud Arabes depe&itunveteribus goffipium. Prat. & Gothofr.ad d.ff.j.ex Alc.6.Parerg. if.de L.Cornel.de falC Er o ga t t on b m in honorem filijfacere, apud Sca - uolam 1 . fi.ff.de pet.bered. Spieg. Ex o gatosii, qui vltimam voluntatem exequi. debent,non poffunt ali is vices fuas mandaredecun • dum Baldum notabil. in i.nulli. in fecunda coluas.. de epifcopis & clericis. vbi dicit, in praftica ferua ri.fequitur Alexand. in l.fi ftipulatus. iri princip.i* vlti.colum.de verbo.oblig.& Fclinus in cap .vltiu: col.penult.de ofKc.deleg.vti Baldus& aiq per pe¬ li num relati limitant. precedit in executore dat* sb homine: fecus fia lege vel canone darerur,vt iti epifcopo ; iuxta ca,quse larccefert .Baldus in repet l.r.in pen.coVde l.z.Cotca. Er 00 ATA>1.5.tit.j4.1i.7.C. Erobation i s,diftribu tiones,!argi tiones.Prar. Er ogat oR. l.i6.pr.tit.j8.U.i3.C. Er r An di facilitas cognata eft hominibus proptdf corrupt® natur* fragilitatem, Old. Er g A-Ergaparietemalfa*ftatuT,leg.j45. de verb. jo Ekrane circa caufam fačli,in ipfoquoque fafto er- figmf. _ rafte videtur.l.fi pofthumus,In fin.ff.delib.&pofth. Irg o.Quid ergorid eft,quiddicemus,!.i7.ff.de vfur. l.i.jf.meininifle.ErifT. £r fl o correptum figruficat idem, quod Grscis St: produftumidemquod ^agtt.gratia: cum fcilicet gratia intslligitur pro caufa,vt virtutis ergo. Hinc Virg.li. 6 .AEnei 3 . —.— illius ergo marnM Er e bi trananimuB arnuei. Irco verbo ineum fignificatum vfa eft lexXlI.Ta- 40 bularum.verbalegis hi?c funt; Qv 1 coronam PARIT , P EC V N' t A V E EIVS VIR T VTIS 1 RO O IPSI MO R T V O, P A R EN TI3 v S Q_v 8 BtvS,DvM I N TVS TOŠ IT Vi ES SET, F O- Rlf fS E B R RE T U.S IN E PRAVDE IMPO- sita e sto. Hanc ex XII. efle Tabjegibus, ait Plin.li.zi.cn. j. eandem explicuilib.4.veteris Iurifi- prudJ.45.Prat. Eri p er E,eft de manibus auferre per raptum. Exi- mere,quoquo modo auferre. Pompon. autlior leg. , Q fed extmer.di.Ne quis eutn qui in ius voc. Spieg.ex 1 Oldend.' JtR im vltio ittiuriarum patrifam1liasJ.T7.jr.vlt.ff.de iniuriis. Er 1 r 1 eriam dicitur, quod aufertur, quafi ab indi- gno, aut alias fifco vindicatur. Sic eripi hereditas patenta hertdi filij, qui patris fui Teftamentum a- boleuerit,dicitur,1 j6.ff.de leg.Gornel. de falf. Erit, interdum pratteritumlempus demonftrat,leg. verbum erit.de verb.fignific.vt fi in teftamento di- fium fit; Quod in codicillis fcrip;umerit,vel quod quibu(que tabulis reliquero,valere volo: inttllige- turhsc verba; Cum moriar, quodcunque codicillis vel tabulisrcpeiietur feriptum, fiue ante teftamen¬ tum feriptf fint tabul{,fiue poft. Spiegel, vide Gel- lium 11,17.c.7. ElM.A/uzbr, interpretkium ac pararium ss iprjmium lc.quod nttptiarum,amiciti{,afleflur?,velfimilium, proxenetis datur.l.vlc.dc proxenec. Prat. Er o, eronis,vide Erro mox infra. 73 E.*4>e4g.£,.;n!peadere,(iiftribucrc,Paul,isl.ciuita- ’ Spiegel. E R R an s,dubicans,ignoranSititubans, quibus modi« diftent,tradit Bart.in leg.qiii teftameato. ff. ds te- ftam. Er ra R p eft aliud, pro alio putare. AToinSumata, Cod.de iuris& fatŠ.ignor. vnde Errantis nullus eft confenlus. Spieg. Srk are etiam eum exiftitnat P.Faberin 1 . id quod noftrum.n.ff.de diuerf.regul.iur.qui metuit i Quo» tuam,att,in metu ineft ignorantia J.itetn fi cmn ex- ceptioRe.ff.in hac a£tione.ff.quod met.caufa.quod recipi poteft propter cefiancem voluntatem , qno- niam metuentis nulla eft voluntas.Sed mouet qtfod feribit Paulusl.fi mulier.ti.Jf.fi metu,ff.quod mes. caulil. nempe coačlum velle. Veluntas coada, vo- luntasfit nec ne,docent Bd.in d. Jf.fi metu.Prat. ■ Er r a t v m eft,qu od confulto admiflum non eft.mi^ nufque quam vitium fignificat. Ideoi etiam quo 4 mendum.error, denotar. ER c.Eronis, Tabulis aut Eronibus, m l.jr.infned.lo- cat.vbi Gratci Gophinispro Eronibus, Cai3c.7.ob- feruat.jp. quiibi legit Herombus. Alij ^eronibus v«lPerombus,td eft,facc-is,vt Budsus &Cotta.Tur- nebo i4.adueTf.2. Erones funt textaqua:d 2 ftorea- tnra & tegetum more , in quibus pauperes dermie- banr,acfruges reponebantur. Irem Vafaviminea tegetibus & Cophinis fimilia,Grsecis Dona- tus in Phcrir.. TerentJ^hormio non a formula , fed phormione dicitur Sparteo,quem nos Eronem dtci- rntis triuialiter.S pro confuetudiae.Prat.&GothoC ad d.l.ji.vidc infra Pero. Er o «,erotis,nomen ferui,l.;.Cod,foiur.matr.ErotcS5 ferni,l. 5.Jf.5:de rei vind.l.14. de fideic*m.lib. Er RO N n s , vagabundi fer-ui & fugitiui: nobisfffer- t^er.fic enim interpretatur Vlpian.tit.de ferttis ftt- gitiuis.Q2anquam Arrianus de re milit. l.qui cum« velit erronis in feruo leuius efti,quam fugitiuo.In- de Labeo pufillum fugitiuum erronem appeilat: vt ex diuetio,magnum erronem. In fumroa, Erro eft,_ Gatauso cciaia diligentiflimo & dofl-iffirno Gram* 99 $ E A'NTE R & S. matico iudicame, qui non cquidem fugit, fed fre- quenterfine caufa vagatur: & temporibus in les nugatorias confumptisjferius ad dominutn rediti. erronem.l-quis fitfugitiuuSVff.de atdtl.ecii.Erronem •utem non fecundum propofitionem mentis lolam, fedctim aliquo fafto inteiligi decet, h225.de verbo. fig.Braff.Hinc Columella erronem apud ducejn,ce- fer,detraftis alis,velut quadam compede, domi re- tinendum. Spieg.ex Olden. Porro P.Nigidius Er- tones etiamftellas, quas alij erraticas, appellat, vt teftis eft Gellius ii j.nod.Attic.c.io. 1 » K o K eft exiftimatio , qua approbatur verum efle, quod falfim eft:vel falfum efte,quod verum eftivel certnm efle,quod incerturn eft : aut contra. Ir ror, pro vagatione apud Vlpianum, cum de fer- uo corrupto loquens , Aut amator exifteret,ait,vel errori,vel malisartibus effededitus.in fin.leg.i.de feru. corrupt. Interpres Accurfius non inttilexit hunc locum,vt cxpofitio eius declarat.Spieg. £ R R o R fk dubitatio paria funt. Dd.in I.fi.C.de con- dičhindebit.l.fi. jf.fi autem ncfcius & dubitans.Co. 10 de furt. A Celfo tamen in hquod non ratione.ff.de legib.erroraccipitur pro vago alicuius vfus inče- pto,quod certam aequi & boni rationem non habet. Nam errare inter alia fignificata ponitur pro vaga- ri &difcurrere: ficut& Coerrare apud lurilcofl'. de offic.prsefea.vigil. Spieg. Ir R OR licet confenfui maxime fit contrarius, leg.fi per errorem.15. fF.de iurifd. non tamen protinus, fi quis errat.diflentire intelligitur. Vult.leg.i.Com- ment.Inft.t.io.in pr.n.25. ja Err o r &ignorantia promifeue accipiuntur in iure, & idem vitium in fpecie fignificant, l.iuris ignora- tia non prodeft.& hfeq.fF.de iur.& {a&. ignor. l.er- ror fačli.C.eo.tit. Ditferunt.Error nunquam admit- tit veritatem,femper id fequitur,auod falfum eft,i- gnorantia & veri falfi efle potcft.Error fiue ignora- *ia efle nequit:ignorantia fsepe eft fine errore : non enim qui ignorat, continuo errat, fed qui fe putat Tcire,quodnefcit. Prat. Irror proceditadadionem diflivel fadifalfam. 4 ° Jgnorantia poteft etiam intra annum latere , nec progrediad adionem externam. Et ex his collige, •Juomodo intelligendus fit titulusff. deiur. &fad. ignor. hoc eft, politicos, vt ignorantia femper ha- beat comitem errorem. Oid. IR R OR compistationis circa prouocationem corri- gitur.Verbum eft Macrhin leg.i. Qus fentent.fine appellatio.refcind. Spieg. Sr r o r eft fadi aut iuris.In iure errat, qui falfo pu- fatio,fed difpar, quia facilius in a!ienofi6, e ,. auditur,quaminproprio,hpluriirmm,iieiats™ ignor. E R r o R fadi/eu proprij,feu alieni, quandoqut t - fetur iufttis,quandoque culpabilis:luftus,cuir,- obiici poteft culpa , quod errans non habuerit ^ notam,fed quia ignorauit poftmodum črnem'*' Culpabilis, qui reprehendi poteft proptettik feu ntgligcntiam inquirend$ veritatis.Prateiti Non folura Er R o R f3fii, verumetismiuris,fa,j. calliditate, machinatione, fimulationt cgren,'J fide n61nducit.Gcedd.de verb.fig.adhrcp". |7 fi 9 ii a O lan Er r o r itemaliquando eft in corpote,aliqiu r J*,J fubftaatia,quantitate,qua!itace, caufa, nomine. E;, tor in corporeivt fi fundus alius pro »lioifiberesj lius pro alio fcribatur:qui error perlonatft, Ab Er r o c E corporisfepar.it Vlpian, errotaj, fubftantia : veluti fi acetum pre vitiovtnest j", corpus quidem confenfum , fedjnnateriaerrjtuB accipitjl.p.&hii.ffde contrah.empt.lnnutHiin" tem & qualirate errorem coniungit inl.i4.toiti: in qua docet in materia errari, fi as pro neat.Briff - . Error tripartito in iure folet confiderari. Aretir., lnftitut.de vfucapionib.jf.Error, Et imprimisv.tj tenor imuftus,quando quis nullaaduerfatijcallitj. I tate indudus in fado proprio errat, cuius cstKpH eft in dido JT. error. Huic contrarius eft crroric. ftus.cum quis in fado quidcm proprioerrat,(edid- 1 uerfarij technis circumfcriptus, quia videlicetrca ! notam non habuerit, vt fi fone procurator itta, cui emendam rem mandaucram,petfiiaftritfenži cmifle, egoque illius fidemfecutus temiplann. feribere velim. Eius exemplum eft inI.deatau.J. interdum.& if.qui iufto.fF.de interrog.iniur.EftJ tertius error, quem ipfi iuftifEmumvocaueran,« eft error fadi alieni, hifque omnibus iuiliftsia patrocinij cauFam prabere foler. Deciusinhqsi ia alterius. ft.de reg.iur. Error calculi, ciim in ratione fubduccnda Ver m. pruder.tiam erratum eft,fic vt tranladio falfi«1 eo errorefada fit,l.vbi.V.Bart.&repcnCiem«, calc.Prat. Er r o r r s fideiuffio nulla eft, 1. 37.fF.de fideiulf. Er v E a s c i m v s, id eft.pudoreafficimur.ciiinijui; fine lege dicimus.in Authent.de tricnt.&femil';, confideram us. Spieg. ERVcsRARE,eft repurgare,rudufque,hoceft.t» minuta fragmenta dirutorum adificiorumsnftin, Spieg. I tat fibi quid per leges iicere,quod non licet.vel non ErvdiR! puerum, 1 . 27 . ff.de rei vind. S s a*A«*a J 11^ MS. Ta id /2 T?.. _ 1 . . _ 1 TTl * a* licere,quod licet. Briff. •Sr ror iurisaiudice contingit vel per thefim , id eft,generali deeii3one,generaubus verbis: vel per hypothefim, id eft>per indiuiduum:cum perfona & caufa* nominantur. Theticus ipfo iure nullus eft: Hypotheticus, ftue fuppofititius , licet ftt iniuftus, fiamen non eft nulius.lfta tra&antur in lege fecuda, Go.Quand.prquoc.non eft Becdf.& in l.prima.poft princip.ff.obffi fentent.fine appell.refcind. Obfer- ■»a, quod & error iuris fačti nomen recipit. Quate~ So ■Jius enim errorftus eft : fadum autem, quod in alio quam veritate ipfa confiftit.Spic-g. ror iuris bifariam confiderari poteft. Aut enim crratur in iure conftituto ac certo: aut in aliquate- čtms dubio 5 vt cum erratur in iure, qued quis in fuo ^abet negotiojleg.i.^.i.ff. Quffi fent.fine appeilre- fcind.Spieg, 3 >R r or račli, cum aut quod fadumeft, fadumnefei- tur.,aut quod faiftum nen eft,faft:um putatur. Et eft Er v 2 REjjrs detcgere,apud Vlp.in §. fed li fcina, ^ Linde Neratius.ad l.Aquil.Eruer« veritarem.l.7,^ de t eft. Ervmpere aqua in meo , lcg.21. ff.de aqu.&aqu. plu. UfiC-KTHfitS appeliantur quidam mamimiffi vellibertia- pud Lacedsemonioside quibus vide Athenatumhbs 6 ,yt refert Eald.tit.de libertinis.- E S. ^clprnprij,Yelalieni B .Vwiufqucper»iujtuf ' E'i c a l E,Efcanutn.Efcale argentuzn,pro efcam.L’ de fupell.leg.Hotom. Esc vlentv M;«|uod edi poteft. Modefiin.de off' praefid, Nifi efculentum,pocuientumve, quodinti* dies proximos prodigatur.Spieg. Eigvient or v m lega to continenturBoncatis- tum,qu 3 e efte,fed & ea,per qu£ efle penu. leg. Es 7* & A ki at. in d.l.verb. erit.Spieg.Eftjpro ejffc prsefumitur* l.fi debitoti. ds: iudic.Prat. Es t o aduocattts iuuenis,& medicus fenex : proucr- biale eft,cuius raticncmiinguianter explieat Alcia« e.aj.iib.ro.Parctg.Spieg. Ecciefiam SCrucis,inde a d Thermas Diocletianas, iRcludh:que Ecciefiam S.Maria; Maions, Sc S.Pra- xedis. £s s b , cum genitiuo pofitum, aliquando , nec inel«- ganter, fignificat pertinere, vel officium, Sc partes eife alicuius. Pedianus,de alien.iud.cauhl.non fo- lum* Hsec,inquit J adio ia id quod intereft, compe- tit. Proinde fi res aon fuit petitoris, id eft, vt rede gloft.exponit.ad eum non pertinuit, ceftat iudiciu. Aiia vulgata funt.Sed & Efte,pr© venire,vel veneli, Es t rationis. Hic modus dicendi apud luricoftfire* . _-nr o : _ quensrepepitur.Manlianus dehcred.inftit.Quae reat fuerat eiufdem criminis poftulata, r3tionis efbpari- ter de bonis eorum,qui ante fententiam mortem ft® bi confciuerrnt: Vipian. Quaudo dies Legatorum« quxftionis eft.& idem de fideicom. libert Papinia® nus decollat.dot.Paulus deaqua plu.arcend. dixit* Confuetudinis eft.dt de verb.obligat. Dubitationi« eft.Modeft.de donat.Summse atquicatis eft.Spieg Q apud lurifcoft.opiner me legifte.Spieg, Es s E,ad veritatem referri PauLdemonftrat. leg.hsc vcrba.de verbor.fign.Spieg. Et pr^ftntis tempori« demonftrationem continet.i.fcribit.^.idem fcrrbit. ft*.de aur.& ar g. leg. Es s g alicuiusrci,pro,ad rem vaiere. Hoc iibertatis eftet.lSJil seque diftoluendse religionis. ellet. Hot. & Sigon.ex Liuio. Es? e , pro efle fingi, intelligendum, vbi fubftantiue veritas demonftrari nequit, Baldi dodrinva eft , In- f ^ terpretum calculoprobat^,in I. qus fortuitis. C.de pignor:ad.Spieg. E-ss e cum aliquo reftamenti fadionem,id eft, talem efte ii qui por eft inftirui.Infti.quibus non eft permilf. fac.teftament. iT. reftamenti aurem. Sc lnftit.de he- red.qualit,& difter.jT.in exrraneis..Spieg. B.s s e in re facienda. Gum in eo eftet totus 3 vt > Brift.in Parerg.libvBng. £s s b , pr© manere 3 in l.fi patronus. ff.de concub.& a- E T. Et> Coniundio a!iquando implicat, vt etsam ann» tauit Zaftusinl.i. ft.de iurifdidione onfrnium iudoe^ 0 Doc"toribus in eandem l.ibi, Sc pofteftioncm dare, <3č sn bonorum pofteftionem mittere. Sed tamec Es nunquam diucrfa copulat, vt not.Accurfius iu ru* bric.de iur.&fa&.ignor.Et Edin. San d.in cap. Gre* gorius.in proosro. Decret. Brecksus.i. Alie^iatioalfe verbum.^.Oratio. liis iocis. Sic Cic.ad Atucum : Tu quidem & amice ao ^^»proid eft,in jf.fe-d ifts.ibkcum dicitut e -Stft qu* o. ! r 1 • _ 1 _ ■ r. __ ~ C— t ..-ar. i. . a n • __ -z _ Sc prudenter fuades, vt in iis locis fim petidimum, quod audiumus h»c ccmmota funt, quorium euadant.Spieg. Esf e in controuerftam Petronio , pro controuerfum e fte. Prat. Esse in poficflfoneiScpoflidere^iuerfa *ut,l .fi quis au- te.iT.j-de acq.poCLpr^tor ait.iT.eum.de dam.infet^o Bs s.b talem* če haberi pro tali.diuerfa funt. Lmercis. Sc ibi gl de verbo. ftgnific. Bartol.in leg. maritus.i« ^•legis luii^.ft.de aduluSpieg* ^ 50 Es s e in vita, eft inter ruperftitesadnumerari. N^m Efte quoque pro viuere cleganter vfurpatur. Cice- ro-.Nec enim dum ero, aogar vila re, EiSedarivs , quieftedam regic, vehiculi id genus eikapud Belgas-repertum: alias bafterna. vide Go» thof.ad iT.4.med.ibi,bafterniis.Ui2..G.de2dif.pfiu* JSSedvm, i.Budse. Prat. £ s s b dar 1 i.Horu meminit Caefarli^.de beli. Gal* ouod genus equitum ftt, & quomodo pugnent, ita defcribit Genus hoc ex eftedis pugna?4 primo per o- ®mes partes obequitant,&teia coniiciunt, atquei- pfo terrore equ©rum , &flrepitu rotarum ordines plerunque perturbant-,& cum fe inter equitumtiK'- mas inftnuare voIunt,& ex eftedis dilliliunt^&pedk tes pr$liantur>&c.vide apud Caftarem, Es S E n t IA l 1 a rei dicuntur, qu$ ab ea, csius funts ieparari nequeiHit.Salom. ia l.Galius.ft.de Ijber. & poft-.Prat. EsS-iMT iae notnen a plerifque deni tat ur, q«amli- bet ftffrequens in ore Theologorum , ae Phikfo- 70 2 brnite, pro e«que habe«t Grece 9 v«ce ftnt fimiles.,lriftit. de a^:. Huius pa^ticul^ vis pro® pria eft,vt coniungat.l.ea t&men adiedio, de legata 3.tametfi hoc non ftrperpetuum. Eft enim , vbi E t pro Ve L,difiu'»git:& aliismodis accepta , cum di® tfpofitionem,tiKn fententiam variat,vt latiftme pro* Tequitur A-lber.attigitBart.I.i. depadis.l. nen folu« ft.rolut.matr.Aliquando Tumitur pro V* x.,l.faepe.f£ de verb.{ign.Aliquan< 3 o ordmis nota eft , 1 . GalluSo iT.r.vbi Dodotoftde irb.& pofthu.Aliquando pro e- tiam,vt l,i.G.de no.Co_d.c©mp.Quandoque ponitue pro quia, Ieg.fin.Cod.de cur.fur.lnterdum fubaudi* tur,leg.ft abrogator.jki.ft.de adoption.Pratcius ex Spieg. Sb v,aliqu3ndo pro &*vei pro id eft.Goth.-ad rubr,C« de except, a te Seia peto,vt quidquid ad tc ex hereditate me* peruenerit,exceptis his,qux tibi iupra kgau-k reli® quumomnereddas & reftituas Mžeui^ infantidul* qua Seia fatis exigi veto: cum fciaTneam potius rem auduram,quam detrimeto futuram. Vi* 8 de Scaeuola-m in 1 . vxorcm.jTofi.de legat.j.Spieg. 3 Et domus eam partem, in qua morari coBfueuim-uSs, 5 cžeuola declarat,de legat, 3.I. vxori fusean princip^ Spieg^ •Bt perado quinquennio , cum eius vfusfrudus eft® defieritjtunc eumfivndum illi & illilihertis-dari ve¬ lo d .vxori vfumfru&um.ft de vfu Sc vfiufrud. Spie* gclius, cjetera.vide Goth.ad jT.3J.13.de iureaur. Suist qu£ plurimum referre pute-nt , extenllm haic claufuU Čssipta pr^criptis aojii, &c, Quod Alc.ridt® li » P99 E ANT E T & V. p culuffl arbitracur, refertflpae dičtionem C srt e ra, de- du&am a Gratco trtgptftdeft, & alia. Ec icfeo cum abbreuiationis ca u frapporvitur,eius virtute cenfc- ji alia repetita , quat ex natura & confuetudine a- &us, contra&us, vel difpofitionis requirebantur. Spieg. De hoc vide latius Tiracjuellum in traftat. de iure conftit.poflefl&rij.panetertia.ji. num.i.3.6: 10. &c. EtS x,pro Si,l.i.C.de rcb.cred. S-raf^jcr Grseci amicas vocant,qu3ccu«que fcilicet fcor- i0 tilla,etiam ignobilia. Concubinse noinen paulo ho- neftius olim Arniča:, vt qu* extra Legis pcenam, & fine metu criminis habebantur. bferecrices vero, cjuae palanidt pluribus fe accepta pecunia mifcenc. Alciat.de vc-rbor.fignif. vide fupra Consulcinae ap- pcllatio. S-refle**, fodalitium eiufdem collegij, 1 .4». Thf.Ull tit.de ingenuis.& Harmenop.lib.i.tit.vlt Pnt. E v c h ir A-s,al.E v c h e t a E.1.5.C.dehir.Hsrf. fuere , de quorum [irauo dogmate videndusrfi' cephor.li.1x.ca.14.hift.ccckf.Brifr.vide Gotho&f- l.>.pr. Evcteria, loči, in-quibus orationei, aSujntfi uinciarum continentur.Alciat.in LimmunitKitC de agric.St cenf.Ii.n. Spieg. Sv s c ti o.literas,diplomata, &eahibitiosemu® p»W» 40 5 ° 3001 E A K H puhlici figtuEc«.l.t.C.de mrmerariis. l.j. I.4. 1 . 5 . 1 . j.l.penul.l.vlt.Co&dc curf.publ.l.i.Cdecommea- tu.ltaque mendofa eft fcriptura.I.i. God.de curiof. libr.u.in qua Euiftiorribut.pro Euc&ionibus, legi- tur.E.Augufti.epiftol Ii.55. Zenobius magifter me- rnori* fačlus eft,& mi/it nobis eue&ionem cisai an- ■noais.SulpitiusScuer.li.iiiifter.facr.Hilarius quar tum iam exiltjannum in Phrvgia agens,inter reli- ■quos Epifcopos pecvicarium ac prsfidem data e- ue&ionis copta adefle cotnpeIIitur.Symn-.achus lib, a.epidol.a 5 i.Tibi igitut boe munus iniungo, ve de 1 impeeratis eue&ionibus ia adtttiniculjm prstoriae fun&ionis habitum mentit meae apud eumplentuc exequaris Briflcm, Eieciiokei alias Sjrrtshemata, & combma, & tra&oris.Prat.& Gothofr.noc.ad $.1. ibi,diplomt- te.de vcrb.oblig.tXiGuiac.LiJ7.& d.l.}. Co.dc c u rl", publ. Eveu. B»B,pro fubuartere,1.4.fia.C.qui teftam.fae. Ev E MER 1 A.ancille nomen, l.io. tf.de manurmff. E v e n 1 x ,imperfonale,pro iti ceoidit. ao Eve n i-b r,pro continget.Vlpian.iT.i.leg.i. de Teru, corrup. Eueniet, vt duobus actio ferui corrupti competat:quod eft abfurdum.Sic etiam accipitur in Jf.eft & aliud genus.verfic.fed primus. lnftit.de do- nat.Spieg. "E v E N t v M , Cic.in Rhetor. cuiufcunque negotij fi¬ nem diifinit,i que fatpenumero res iuatcamur: quo nihil iniquius eft: fiquidem euentum in manu ftul- torum vcrfari,magni au&ores tradiderunt;tametfi fpečtaadus ille eft,vt lmper.cenfuit in 1 .Auth.fafia. jf.euentus.de poetro.brem nonnoua.C.de iud.&E- uentus declarac.I.ordinata.ffde lib.cau.Si euentum fraus habuerit, in l.ait prsetor. ff. qu* in fraud.cre- -dic.pro eo quod eft,fi fraude aftum fuerit. Nam vt Rucretij teftatur carmen. Euentum dici patent, quodcunque erit aftum. Spieg. E v E N t v m expeffate,l.pen.in fi.C.deprocur. Ev en tvs autem in lure noftro multa complefti- tur,metum fiue vim,errorem, dolum,culpam,& ca- fura fartuitura.Vide Apellum ca.7-dc Circumftan- 4 ° tiis. Spieg. Sveni v s mortalitatis,pro cafu mortis,apudVlpia- num de oific.pra:fid.I.illicitas..Sf.penulti. Catanatus -ante nos,in Commentar.in Plinianasepiftolas, ad- monuit lunfcofl',frequenter vfurpare mortalitatem pro morte.Vide& Mortalitate.Spieg. Ev ep. ruto« dicitur, qui accepra h#redst.ttB,iure iuftafacere defunfio debet: quse.fi. non fecerit, feu quid in ea re turbauerit, fuo capite luat. Vide Fe- ftum. Spieg, S® E v E ee ae funt purgationes qu 3 rdam domus, ex qua mortuus adfepulturam ferendus eft, quat fit per e- - uerria:orem,ccrto genete fcoparum adhibito.Prar. ex Feft.li.5. Verriculum ,rete eft pifcato- rium , a verrenda aqua fic appellatum. Vlpian.in 1 . iniurtarum.de iniuriis.Si quis me prohibeat-in ma¬ ti pifc4ri,vel eucrriculum ( quod Grscc di¬ citur) ducete.Spiegelius.Ad alia etiam transfertur. fiinceleganter ludens Cicere i.de Natura dtor. A- g 0 ffionem de delo malo eucrriculum malorum dixit: & 5 .Verrin.Quod vnquam tale eucrriculum vila in prouincia fuirfBrifl) Sverrere, verrendonitidumfaccre. Prateius. E- uerrere cifium.l.ij.princip.Locat.iEuerrere onus,l. prima. jT.t.fi quadrup.paup. •Sv es te ts cifium,legunt ali; nun d.Ioce:&euerte- reonus,pro deiicerc,fobuertere. Bntf. Er E R s i o totius domus, PauL in lcg.vlrim.ie tffic. prsfid, y r E v. 100% Ev E R1 o r , pro prodigo,nepete,di(foluto,qai patri- moniumluum profundit ac di (tipat. Caiusli.lnftit, i.tit.S.Sub curaiores funt minores *tatc,maiores e- uerlores,m6ni:qui euerfores aut infani funt, orani tetnpore vitae fus fub curatore eflfe iubentur.Hot. SvjrTere patrimoniumdomini,eleganterdiftut» ab Vip.in leg.r.fi famil.furt.fec.dic.pro difperderej exhaurire,fpoli*re dominam patrimonio.ldem ve- ttufte quoque,euertere vfurpat pro deftruere,in fin. Jf.pen.I.j.fi quis caut.Spieg. Funditus enim euertie bonts ae fortunie omnibus, Cicero pro Rofcio, & t. Verrin. E v e s ti folutus eft.leg.eui&a.ifi. g.i. J.fi femes.zi.eo.led perpetuo neeefle eft, vt mature venditori denuntietur di-flatum effe iudicium cui- tuimodi illud fit.l.fi mancipium.^.jf.primo. &1. Ci iem quam.i9.jf.2. l.emptori.;7. lam vero aduerfus venditerem triplex datur aftio;ex empto,ex duplas ftipulatu,&firnplx.l.hoc iure.27. neque intereft.v- rrum emptor ex ftipulatione f aut empto aduerfua aučtorem primutn agar.l.fed eifi.i8.vbicunque au- T E V. lOČf illius non efle.de qua qpsmur, Icg-.nesume,,, leg. fi mancipium. S. i. ft. hoc titul. Doneli, de',, dion. E v i M c B i E eft rem iure dominij pet iudicis ab aliquo auferre.Biiff. ' 11 Evincere rem non dominus modo, fed &creditot dieitur.l.65, fF.de euidt. K2.C0.fi antnjuionnec j tI( domini; ta»tum,fed &bypothsc*,Ytlfcruitutisij, re res edinci dicitur. Bri«. tem ex ftipulatione agi poteft, ibi tum empti, trum io^viNCi hereditas dicitur per inoifieiofi^uereliu, _ . : . 1_— Ll. »»tl« »v *-n ni 9 K n r» *.**,, » . 1 1 k f ,r \ ■ etiam pr^fcriptis verbis rede agkunat aen ex co srario. Illud infuper addendum eft,Duplam hoc in loco non bonitatis rei, fed prerij conuenti accipien- dam efte,i.cum fundus.48.Lft fundo.5j.tf.eodem.ad eamque non fatifdationem exigi> fed ftmplicem re- promiftionem fufftcere.leg.il didiun.56.eodem.Ho- toman. Svictvs a creditore feruus tune videtur, cum fere fpes habendi abfcifa eft. Brilft lta euidum dicitur prsdium, quod a creditore ex antecedente caufa 20 pignoris ablatum eft5L4p-iT.vh.ff fol.matr. E v 1 d e n s proprie, quod apereum eft, & Temper ap- parer.l.ea qux.fF.de contrahend.empt.Vnde vulga- tum illud ; Quod in euider.ti eft,miila poteft tergi- sierfatione celariinec indiget,quod manifeftum eft, probatione. Siquidem plus effe euidens quam ma- sifeftum,traditum eft ablmpp. in L quoniam foro- rem.C.de iur.delib. Manifeftum atque euidens eft, inquiunt,antequam pro herede gereret,vel bonoru cum ab herede feripto auočaturd.ii.Jbfi.ffdciiioi. ftciof.teftament.Briff Sic E v 1 n c 1 per bonorum pofleftionem, L 6m ff.ff.fi pan here.pet.Brifi' Ev in c 1, in l.quod euincitur.190. ff.de regul. iur.id eft, euinci poteft aRqua ratione. Prat. E v 1 n c e r s, ait Prateius, eft rem fuam iure doEir.; ; ab eojcuius non erat,alteri datam aut venditamr^ petere in iudicio, & ab emptore per iudicisfcntit- tiamadiilam mihi reftituendam condemnato,«* torquere : feu tora res euincatur, feu pars,kg„ 1. de euidion.vide Gothofred. not. ad rubric.de c- uidion, E.v 1 n c e r E,pr0 vendicare,Ceirus; Quod euincitm. in bonis non eft. Ev isc e rat a e opes,exhauftx.L7.princip.C,dsi5. ofticiof. donation. Ev 1 tar e Creditorem,Heredes,Per(onam,In teiiU dumjCrimenjOntis.Briif. pofleftionem admitteret.De Euidenti vide f£adex- 3 0 Evi tari non polfum exceptiones peremptorh,!,), hibend.l.j.&de sdiLedid.Lquxritur.jf. vit. Spieg. Iv 1D e n s vtilitas-apud Vlpian J.2.de co.nftit.priac. fic intelligenda eft, meliore interprete Dn. Olden- dor .vt retineatur i us naturar, quodleX, aut confue- tudo, nift corrigeretur, paulatim effet corruptura. Spieg. Iv icentia, Cieero in Academ. Propterta quod nihil clarius , vt Grsci perfpicuitatem, aut euidentiam nos,fi placet, nominemus , fabricemuf- que,fi opus erit,verba.Spiegel. 40 Bv 1 o e n t i A fadi inter fpecies probandi verfatur, 'Die that bevveiferii vt cum quid fenfu corporeo co¬ lam percipitur. Si quis enim afferat ,vulnus atrox cffe,& mox indicet locum, certe hasc probatio non non poteft reuocari in dubium. Paul.in L vulneris. de iniur.& in l.fi corrupticne.fn.reg.Spieg. E.v 1 d E n t 1 A m fačti Sc Notorium exa?quant Gano •> niftc.vlt. extr.de reftit.fpol. c.euidentia.de accuf. 1 d en t em voluntatem teftatoris vocat Vlp.in 1 . licet Imperat,de lega. qu^ cx argumentis Sc inter- 50 pretationibus verborum colligitur. Spieg. Bv identer probatuijboc eftjaperte,perfpicue.C. detefta.l.non codicillum. Evidentiv s. 1. in fuis.ff.de lib.& pofthum. Bv 1 d e n t,i s s,i m A probatio, iuilio. EuidentifUma ratione eonftitutum,in iT.fed hcc.lnftitut;quibus a- lien lic.apud Plinium reperies : & ratio euidens,& argumentum euidens.Spieg. iv 1 d e n s calumnia.c.9. t.I.1.2. E v in c e r B,vt verbi vi< & ratio facile indicat».eft a- liquid vincendo ab aliquo auferre & confequi,vn- dc in difputando , atque omni oraiionis eontentio- ne, quod vi argumentorum.ac dicendo ab aduerfa- fio extorquemus, vtconcedat,euincere ab illo dici- mur. Eoq; modo fub tit.de euidion. accipitur. Sed N ^uonia id verbu iuridicu eft,& in cotcntionibus ci- •i!* inter ipfos de rebus ncgotiifq; omnib.qu;e iure fufcipiurur^ h#c vnica vincendi ratio eft,ft iure iu- dicioque agamus: eo fit,vt euincere in iure fit,rem •on quouis modo , fed per iudicem auferre Sc auo- 70 ab emptore; Viflfere denique iudicio^rea* 60 ff de except. Ev labe s-,negotiorum fufceptorem fignifcat,vttft apud Suid.monuit Alciat.in tit.C.de prspof.labor, lib. 12. Evho^ioj , collečHones pro eleemofynis feu collationi' bus. vide clift.i 8 .c. de eulog. Paul.i.Corinth.i&c. E v M,qui prouincis prseeft,adire potes.b cxifm;aVi!; quid fit partium fuarum. H a tum claufularumfn- fum explkant lulianus Sc Galliftratus,deoiik.p:;. fid.Spieg. Ev n o m 1 a n 1 h2eretici.L5.princip.vbi Gothofr.O de hoeretic.^ EvNOMiA,refta iuris legumqueconhitutio. populi dicuntur , qui reda legum inftitutorumque ratione vtuntur.Ikid.in anot.prior. E v n o m 1 a diipiex eft. Vna quidem teftaiurifcon- ftkutio.AItera vero,rede iuri conftituto,obicffip 5 - ratio. Neque enim fatis eftdoone inftitutam poti- tamque effe rationem Reip. nifi Sc boe omniks perfuafum fit, inftitutioni tali omnino-parendiiit afte.Bud.in eifd.annot.Spieg: E v nvc ai proprie dicuntur ledenime-uftede$,&oi* bicularijRab ^ifijCubile.e^jcuftodio.Gethofrak. 5 .princ.Nou.ijj.) non fpadones: quamuisbarbari Rege-s id muncrishifce molit e ul is fere imungut foliti funt: vnde Eunuchi Spadones dici ccepere, Ou^^re Spado proprie.Item Spadonu genera,Spieg. vide Cuiac.ad leg.4.C.de p r a p of. fa cr. c ubicu.& ip obf.24.Gothofr.not.ad L5. pr. C.quiteftam. Ev N v c k V m aIiquando putant par caucbrefia lignificare potenrem aulieum, etiam non exečhiEi iieut lonathas verfor Cbaiasus inidiigit foif* fe Ebed metoch ^Ethiopem , Ieremi^ 38. qui le«- miam ex puteo aut carcere extrahi curauit, Teib forte fuit etiam Candaces Regina ^tbiopura Eu^ nuchusjAdorum 8. Non igitur femper caftratum, fed fx pe oiftcium tantum fignificat. GhnftusMat- tihcei i^.triplices eunuchosfacit,natos,' abhominib. caftratos , Sc qui femetipfos cahrauerunt propter regnu Dekid eft,quos eo dono Deus ornauit,illinopolus lib.s.cap.n^s^a^gjn«^. Videtur quoque ea trad.re Saidas in vetbo «y«c&)V. Hinc apparet,ine- pte Accurfium & Angelum Aretinum putaiTe ca- -itrates ciTe cafte natos; &male Accurfius fub tit. de ] aedilit.edi.tradidiffe , fpadonsm efTe vr.ius tefticuli virum. P.atet eriamialfam efTe diftinčtionem fada sb Ant.But.in c.ex partc.de corp.vitia. quiretulit, ! tfpadonem ita eife fadiim , caftratum autem lic or- tum. Atque Alciat.perperam notafle in l.fpadonera P de verbor.figriific. cmnes eunuchos appellari peffe •caftratos-: vertrmba?c diftinčtio videtur efTe contra d. 1. rpadonera.de l.fi ferua.de iure dot.&l.^.adleg. Corn.de ficar. in quibus fub nomine Spadonu thlb* bix « 5 c thlafiae comprehenduntur. Sed refponderi •poteft , hoc noraen dupliciter accipi, vt adoptio & cognatio capi folent. Nam aliquando capitur pr-o "fpeac,vt;bic,aiiquandotanquam genus,vt ibi. Sed •in illo genere non continentur caftrati, vt inful-fe tradidit Sypontinus.Quum ergo,ait Imp.qui gene- Q rare non poffunt, istelligendum eft boe tempore., propter aliquem morbu.Sed Seri poteft,Yt aliquan- >do gignant.eo ceftante. Spadones autem nequaqua videntur. pefTe dici ab euulfis tefticulis,vt exiftima- •funt Baptifta Pius, & alij: Nam quiproprie fpado- nes vocantuf, tefviculis non carent , licet propter a- 'šiquod impedimemum generare neque*ant; Si c etia furculos, qui nihil attuhvim , fpad-ones appellari feribit Colu. li.^.Scio Quintilianum Iib.).&Galenu In mterpretatione fentenriarum Hippocratis eos - 0 quoque vocaiTe fpadones,quibus excifi fint tefticu- ii. Sed id minus proprie.Tales.n.funt caftratž,qued etiam conSrmatur aučloritate luuenslis Satyr«io. - niittiu ephebum ‘JŽcformem faaa caj&auit in arte Tjrannus. Ferrandus li.2.explicat in §,led &illud.de adoptio- rdb.c.15). £ v o C a r e faera, eft -Deum, vel religioncm ex loco aiiquo eximere.Prat.expugnatores faerilegij norai- ne exoluere.Vlpian.in l.facra loca.^.^.z. de rer.di- uif. Et folentAnquit, qui liberare eum locura rdi- gione voltmt, faera inde euocare. Quse res vt olim lit fieri folita,Macrobius Saturnal.^ca.9. (vbi vere quibus verbis faera ex hoftium vrbibus euocaren- tur)& Liu.ti.).exponunt.Spieg.Hotom, B^ocatiotjbs quomododerifolit^. Si reuslic Iatitaret,vt nullam ačlori fecum agendi faceret po- teftatemfolebat ador die poftulationum prcetoris jtuxilium implorare, qui prsetor audita & cognita icaufa reum euocari ad fui defer.fionem iubebat. L ' 3-^de £deiconimi& lib. Ficbant autcca cuocatioRes ‘ E V. 100« nonnunquaffl folis denuntlatlomb.nltefliterif, interdum etiam ediftis.L26.cuca finem, de Sdeico- tniff.libert.Sic^ni fallor,vt fi latitans denutitiatiorii- bus euocari po{fet,nee literis,nec ediftis opus effets iin minusjinterdum literis,interd.um edidis euoca- retur.l.2.de pcen»Literis quidem r fi Roma abcffef.e- didis vero,fi iic in vrbe latitaret , vtaditumad fc nullum prceftaret.Iubebat igitur prsetor reum euo* čari poftulationum diejiubebat etiam rei latitami* bona polfiderijproferibi, Sc pfoftripta tadem d!’ftra¬ bi die cognitionum,I.73.iT-i.de iudic^ Polfidebantur quidem dies triginta , proferibebanurt vero ac di- 'ftrahebantur pojfttrigefimum diem. Sic e?>im feri^ pfit pro P.Quintio M.Cicero : Iubet p. Quind.iurn fponfionem cum Sexto Namio facere:Si bona fua ex edido P.Burrieni praetoris dies triginta pofleflfa no efTent. Prof eri ptiones autem fi c folitasolim fieri, vt ad ^des condemnati debitoris tabul? figerentur J cu’« difqueeius bonis fufpenderentur Iibelli^docet ele- ganter Sencca de benefic.lib.4,Spondeo,inquit>f ro iudicato,& fufpenfum srnici bohrs iibeiium dciicio crcditorrb.eiu« me obligaturus : vt podim feruare profcriptum,'ipfe proferiptionis pericu!urn fubeo.Ec •Gicero pro P.Quindio>& Rxuard.Protrib.fing c.3. P/ o c a R^jefl inius voCare;idque &: in Sc in ca« pitali caufa,L2^iT-9.de fideicoromi(f.lib.C ic<2.Ver- rin.euocandis concitare populum.Prat. • V o c AR i»prouocari apiid Vlpiamde fideieomrriiS 'lib.in l.cum verois.^.9.euoca i autem a pr-xto.re o* portet eos,qui fideicommiftariam Hbertatem debete cxterum nifi .fuerint euocati, ceftat Rubianum Se- natufconfultum, proinde denuntiationibus & edi 5 « dis,literifque euocatidi funt.Sic l.$.If.2..fi.C, de a.p- pel.Sic adciuilia muneta euocafijL7.pr.eod . ad ču¬ te la m Sc curam euocari,l.i.C. qui xtate. -EtCtcer® vfurpauit aiicubi euocare, provocare. Vndebausi ’fcio,quam rede monuerinrquidam ex addudis„Vl- piani verbis f colligi diferimen iater euocari atq*,vo- cari. Apud-geftarum rerum feriptores Euocati-aeci- piendi funt,non qui iufti milites funt,'fed qui r-epe- tina aliqua neceffitate ex agris in bellumfumultua- tie & v©cantur,& coguntur. Vnde & auxiliarcs db di;quod fubito conuocarentur,ad opetn Reipublic^ ferendamEa m.ilii'ia,Carenxo tefte^ dicitur Euoca- lio. Spieg.Di&i Euocari , , quafiexrraordinarij & tu*» multuarij in neceffitate sdiutores.Old. Evo c A tori A^l.j.med.deprafeft. qui ’n vrbe Conft. E a o ca ti milite«,fiue ^Vkauto/, appellati funt apuž CxCar.Sc alios,bomines militia perfunčti, Sc emeri- tisftipendiis,quitamen rurfus militatum cuocaba- tur.Eorum honeftus erat ordo in re tnilitari.Kinc iti inferiptionibus gleriofum illud :Euocatis C^faris^ vel Auguft.Turneb.i. aduerf.9. ‘Euocari ergo funt veterani, quos poft patris cxdtm e^ciuit Auguftu« ex Calida Sc Cafilino,quorutei fuit certum corpus, ferentium vite« Centurionum more , vtDio feribit 55.Vites pot&fi-s vocat»vt & aučlores Eafilicorum ad l.milites. jT.ivreueres.ff.de re mil.Eufeb.7. <$30? V&fAZAOtg ji) T«? jiy i.i$,TQY" ita Titiminum,quem Veliejus Pat ere ul us G.Caffij euocatum>Dio 47.& Valerius 11. Centurio- i nem,vocant rn Lvlt.Gqui mil.poff. Cuiac. obferua^ tion.lib.7.C.10.vide 1.2.finaL G. vt nemim lfceat ia •emption.fpecie. dicebatur apud Grscos , qui TiuIIa exce- ptione vtebatur , fed reda'via pedem cum aftorfe conferebatj ačtionemque ipfam plena recufatione propulfabat ■: tefte Balduino ad titulum de exce^ ptionibus, 3 .Et/$vc,fignifrcat coFeftim.il! ico, ftatini,lifc.<>c.5f(cn2>(» ? m fg dm^W,Tbc^dorus Kcjv 4 E A N *°*7 mopoi.i.u.tf.^iio^ oet.tiuf. Prst. Bi;rttv£tViq,apu.i-tso), apud Theopbilum in J.item tria. Inft. de excui.tut.alij tenuMSmam, alij opu lentam interpre- tantur.Tu evpende rem ipiam.Prat. Ev v lSae arboresdiuris aučtoribus appellantur, vi Scrempeftate ventorum deie&atstque euerfat ide **> q-.iibus in leg. arboribus. & leg. Procuius. it.de vfufr. JivtciiB.dl palam vulgo aliquid facere. Liuius ad finem lib.j.decad.i.de C.Flauto,Cn.F.fcriba lo- sjuens: Ciuilc,inquit,ius repofitum in. peneuaiibus pontineum euulgauit.Spiegel. TE V & X. qu? am prsterierunt. Pauf.i* priori fi en ;s aa.&oblig.le g .i.Exaa»inma 1 inq»it 1 dili fit ' t ;' , K i! briilenf.. B 100S i« it E x A c T A pecunia intelligitut,qu* pcrfoluMeft, t enim volens > fiue inuitus debitor dederi * . . -—nerit, aon a; dubmm.dici eum foluifle.ex Alciat.Spiee.viJ.u 187.&ibi Goth de verW.fign. ° Ex A c t A pecunia accipitur non tantum de teali -• : e,Ted gualibet iiberatione, qm caufam ij 10 dicati ex eocapite perimit.Gffidd.ad 1,187 verb.iign. 0111544 E X. Ex A c r 1 c M E M,qu$ paffim imponitur, Barbariči, sr.mant t alias, colleftas, procuratiijtaes, pr^ftantb, «Tribatum autem nomine debet appellari,vt exemplis Infulan.in ot , feruat.oftcndit. Quod vero a 1 C. Exaai 8 roinatur Angaria,Gracavox eft.fignificamtiuji, nem iiue coudionem : quod a Nebr.indicatimrt fupra. Sed tamen Parangaris nomen repudiati' quod Iurifconfulti quodam fuo more dicunt, derelido habeie,caufam vidclicet, ius, aut litemi-. telligentes.Spieg. Hir.e exaftor ab exigendo,idt(! petendo dicitur.Vnde esadores tributorum joti! nantur.petendis tributis deftiuati,vtin tubric.Cd exadt.trib.lib. 10 .Et Exaaibidetn eft ^»odpeti#' Ioan.Bellon.ety m. E’Ji dudum.c.j.4 a q.'6.aiiquando contra J c.ex Kis. 3^.q.i. Aliquando incluftonis nota eft,leg.quod dici. Ex aduerfo,pro e diuerfo,& contra;lrequentiustamea, apud Canoniftas, ExAEOiFiCAR £,pro abfoluere Jedifieatione«, Ex a b S r v a R e eft feruere. glofTin clem.dudumjR verbo Ex.eftuanti.de fepul.loan.Bcll.ety, ExAG o g i c. a večtigalia. Ex Cicerone liquetpro!č. ge Manilia,večiigalium triafmife genera iexag/i. colationeanercibus txportatis, vetimpomthrri ' exagorica dicebantur &: ifagogica.-dpniguem^ pafeuis, Primum decimas corapleditur, feqiicr S • portorium^poftrcmcEnomen fit feriptura. ExCcln lib.Lo.,c.8.Spieg. Ex ag o N i A dicuntur quas ad caufaro non pertinent, velur extra cer tamen, Exag g e r a r e, eft accutnulare:Agger enimterrafd accumulata.Eius cojitrari ;m deprimere. Vlpiande itin.ačt.priu.Lvnde.Aut deprimar, aut exagger«i. ter. Nebrifl' Ex A Gl v m tru-tinam ftgniKeat, & certsponderatio* nis genus eft Cuiacio in Udn.C.de fuariis,&fufcep. vini. Prat. tur.fiT.de impenf.ir« reb.dot.fači. quandoque cxclu- fionis.hqu«fitum.jJ\idem Celfus. fiTde fund.inftru- v 0 E*JatTnTAž^pr^cipu^.vrbisjtersplajforuffi/p- ^lo.Ex quandoque fignificac ortum,l»ex hoc iure.fiT clauo, > peae, anchora, & reli- quis.Hae voce etiam vfus eft Caifar in commem. & metapborice Plinius fccundus cxarmaxe dixit. pr® debilitarc & infirmare.Ex B.ud.Spieg. Ex ar« A e res incendio aliquo,Ln. C. de Kis qui- ac- 40 Cuf. Ex ar v i t flumen,id eft, extccatum eft 1 . i.ff.de flu£n, Sic Cic.Exaruerunt amnes.in Pif.Spieg. Ex a R v 1 t patrimonium donationibas, pro exbau~ ftum eft.in uth.de inoflic.don.Sc C.eodvfi mater I.frn. TSfaniue adpel/attnne , nibil aliud contineri putat C. Harmenopulus, lib. 3» tir. 10.qu am£fa;7W3V,quJe eft «»&»,& iniirumenta ad rutelam & confer- uationetn nauis neceftaria. Latinis armamenta. leg. 5 ° j.Larmamenta.ff. ad leg.Rhod.Prat. Xxaspe r Ar £,afperius facere.IurifconfuLin tit.fF de poen. in L interpretatione. Exafperand2e non funt pcenae. Spiegelius. Ex affe haeres. Vide As. E x A v d 1 R e, pro perfe&e audire.Vlpian.de furdo quens in l.i .de poftul. Nec enim erat>ait,permicten- dum ei poftulare, qui decretiun prsetoris exaudiTe non poterat,Spicg. Exaudireauelontatem,etiamfi, fF.de au&.&conf. 6® tuto. Ex av C t qk AN T v R, qui foluunturftipendio, nec tamedimittuntur,!ed habentur fub vcxi!to,HGn fiib aquila,aut ftgnis legionis,neq. iam legionarii funt A retinentar ramen,doneč emerira.foluantur, a ut agri afJignenrur.MifiiO vero iis datur *qui penitus di- uaittuntur. Tornebusiibro ccnie aduerfa^iorum cap, ? . Eiavcior ar i,eft militia remoueri. Nam oui militia; £e danr,facramčnto quodammodo auderati jnilitis videntur,quo -cum foluunt«^exau^©watur» AKTE X. kiO Briff. E >: * v ciotu E.infigri ji ailitafij dett ahert. 1.^ y ---- "Ji tf.non omnis.ff.de te mitit.l.ij.ffde Hter.cauf.Vlp. l.t.ff.de his qui noi.infam.Sedetfieum exauftoraue. rit,id eft. itifigaiamilitari« eatraaerit , interinfa. tmcs efficit. licet non addidiffet ignotninia: caufa (V eum exau6orafle.h*c illeAuftorare milites, eft fa- cratnentoac ftipendio adftringere ! opinor , quod quas res quis auftione emiflet (qui auftot. vt alibi diximus,appellabatur)e£ au&oran dicercntur,qua» li anfloriadditat atq.obligat*.Liuius eleganter tta* ftulit libro ;7.Nec lidesante Pififtrate fačta eft,qui eotara auncio eius Polyxenidas ftja er,snu fcripfir, fe ea qu® poUicitus erat faftutu fignoq.fijo impret fas tabulas milit.Eo veropignore velut auftoratiim ftbi proditorc-m ratus eft. ntque enim eusn qui fub Rege viueret.cotamHTurum fuiffit, vt aduerius fe« metipfum indicia mana fua teftata darenAuftorati puto diaunj,quafi addi&um &' plane obligatu. hine Auaorameotum,non ipfa auSoratio.fed finisaufio- tationisiid eft, obigatio.Ciceto-lib.de offic.t. lllibe- rales autem & fordidi qu$ftus roercenariotum om- nium,quorum oper?,non quorum artes emuntur.Ell enim in ill is ipfa merces atnftoramentum feruitutis, id eft,vt numus in auflione datus rem auSotiafacitt ftt merces operark) projnifTa,ipfeni condufioris quo dammodo feruum ac man cipi um eiticii. Sic A uči ora¬ ti gladiator« dicunur, C n in mcrcc d e condufii lint, Affnius libiepift-io. Ob fadium qnendam miKtena Pompeianum,quiacum depreftus i-n tudum bis gra- tis depugnalfetjauftotari fefe nolebat.&ad populum confugerat,&c.Hot. ExAV 6.8 tt ?.debitor.fF.quibus modis pign. vei hjrpethec.Deniquc quicquid in adionibus, petino« nibus, pefecutionibufque eft,bonis adnumcratu& 1. bonorum fignific.Hotorn. 5 xcakdbsce RE,.non eft fortiter acclamare, vtin- dicat Scholiuna,in l.obferuandum,de ottic.pxa;f. f&d 'Vehementius commoueri & irafci,quod ira velut i- gnisanimum incendat.Cailiftratus iocoiam citato, de ius reddente Ioque»s.Sed &,inquit, in cognofce- do neque excandefcere aduerfus eos,quos malos pu~ 2$ ' tat, neque precibus oalamitoforum illachtymari oportet. Spiegeiius, 3 ExeavAviT locum aquarum curfu$,1.2*ff. caufa hereditaria diucrfum efte, id eft, propterhc- reditatcm.e not. in leg.i.qui abfenti.iT. fin. fF.de aqu. poff. S.N ceder, e.» proprie e»ire eft. Sed a PauloJn L3.de -ofn.prmfid.glolfaccipit pro decedere^hoc eft,fe .ah- dicare admimftratione.Spieg. £xce ptio eft iudicialis qu«aam allegatio reo com- 30 petensaduerfus ačfionem^Hot. £xce,pti o eft qu«dam adionis limitatio , quaofte- ditur hoc.cafu, adi©nem.alioquin iuftam locum no habere.Gmd.de verb.fign.ad 1 . 8 .jT,J. n.4. Ex c e p Ti o k i s verbum interdum generaliter acci' pitur,vt omnem.omnino defenficnem c.ontKieat,Fa“ ■ber ad ruhr.de except.fi uc ea replicatio,fiue dupli- .catioj (iue triplicatio,fiue quadruplicatio fit. Inter- dum vero proprie:& tune Exceptio adarem exclu - dit,replicatiovreunj.P>ratLo 40 Ex c e p j 1 o (ait Vlpian.) dida eft quafi qusedam ex- clufio , quas interponi adioni cuiufque rei folet ad excludendum id ;quod in intentionem condemna- iionemvededu&uian cft.l.a.Cde except.Excludendu autem dixit, pro eiiciendum., & amputandum. nam ..exciperc proprie.detrahere eft:indeque dida.Exce- ptio eft, quod partem aliquam de vniucrfo adoris iure detrahat.QnapFopter.eius formula vfitata hxc £rat:Extra quam:vel Nifi fi,vcl Sinon,fi nihil, fi ta- 'tum,quandoque praponitur vox At, nonnunquam Jo Aut fi,vel,Aut ,nifl,quafi defenfor aliqua ex parte veram efte adoris intentionem fateretur, fed tamen cum exceptionc.Qua de caufa Paulusin i.exceptio, 52.rF.eocLformu.lam hanc Si non.qua: tota conditio- naliseft,fi.gniftcans,ita feribit: Hoc, idem tamen in Jf.prrdudiciaies. Inftit. -de ad. exceptionem didam putat quod excipiat, id eft amputet,excindatque ab ,eo quod in intentionem dedudum eft.L2.de excupr. Exceptio in genere propofita niljprodeftrperinde eft ,ac fi nulla propofita fuiftec : quia poftea deciarari non potcft.Prateius. Exe e? T 1 c pro adioiie.£xcepti©nes non folum ao- pellari folcnt defenliones , quibus adorumexclu- duBtur intentiones, fed interdum padioaes etiam exceptioncs figni/icant.Qjjp fenfu excipiendi verbo vfus eft.Horat.ferm.lih.i.Sat.j. -- - Mentem nifi.litigiofkf Excti3tret ‘Jžommus £*£ eo e,nim loc|ui r ur Horatius, qui cu-m empto^e pa- dus f j era t, men tem inancipi.i fanam non prsftare. m fenfu Vipianus accepifte qut> dlce«Wus,pacifci c . fl emptore de quodam hereditario feruo fine pee” v.niuerfa hereditate venditaretinendo.l.i.tf.io,^ hsered.velad.vend. Idem Vlpian.dift.l. j.J.u, hzec quidem fi vera funt, nune opinor intcllioim u , Sc rede vere padiones illas, quibus ircminuitur \l gitima conue-ntio,exceptiones his verhis Vlpiannm appellaffe : Adeo aute bona? fidei iudiciisexceptio. nes poftea fadx infunt. 1.7,5. adeo,depadis. It. que fenfu exceptioois vocabulo vfus eft etiam Mr deftinus'inl.39.de ad.empt.& prster Modeftinug Pomponius m in L32.de vfufruft. Vroindevidenji eft,an rede vir quidam acutiftimus pro Exceptiončj reponendum efte Depediones apud VIpianinn ar- bicratus fit.in d.iT^adeo.Rjeuar.Varior.liba.cap.ij, Exceptio deftnitur defenfioReijadioni contraria.Vai. tc.L4.in comment.lnft.t.ij.n^. Ex c .e p t 1 o eft condnio,qu 3 e modo eximit re'1^7. natione-.modo min uit damnationem.Hot.Condi;i| autem dicitur, quia fub conditionc concipiebatjt. O^a-ratione & Fideicommiffum conditionale,&sl. didionem in diem Ofares etiam appellant conii. .tionem.Balduin.tit.de=excepc. E x c e p t 1 o bon« fidei iudicio ineft ipfoiure, iudi- dicio ftndi iuris non,nifi poftulata, & impetratafit, Vult.d.t.n.^. Sic ex.apcre.fcruum fine pxculio^ vifus eil e.o plani jfcxcePTiONPM non probans, in litis fumpras vdamnatiiTjCap.finem.Extr.de dolo &contu.Prat, £x.c d.p r 1 o k 1 s a c prsferiptionis yis fignificatio •eadem efttnifi quod exceptie generalior eft,latinft}. patct.Pr«fcriptio proprie ca cft 5 qu« curfu temporit a lege defi-niti autoritatem habet contraverumdo. minum,autfrudnarium, v^l cre-ditorem pignorati. fter atteftatur.enarrans tir.de excep. in Inftit. V ti etiam pcrfpieua ( vt afiolet) breuitate, quod tamen paucis conceiTum eftftndicat vfiim,fiu£jVt vulgodi- cunt,praxim exceptionum. Spieg. Exc e p t 1 o AnomaLi,commencitia. Vide Anonrn lam.Spieg. Ex ciptio anomala eft, qua? non fequitur normam aliarum.quia poteft opponi ante litis conteftatio* uemj& poft,& in litis conteftatione, vt exceptioex- communicationis, & aliGe,fcilicet, de quibus dubita- tur, an fint perpetu«, an ternporales , vt exceptio matrimonič,& exceptio non n um era t« pecunia? .non|numeratm dotis, vt not. Inftitut. de except, §. appellantur. plure« alis fecundum Hoftienf. & Specul eodem titu.vt exceptio qu? competit fideiuf- foribus ex epiftol.diui Adriani contra creditores,vt not.Inftitut.de fideiufF.jT. fi plures.Oldend. Exceptiones dilat-ori« funt, qu«differuntdunti- xat perfecutionem adoris. nec femper locum ha- bent 1 ideoque poftunt ab eo eifitari. Vt, padi«?* uenti temporalis : td eft,ne forte intra quiRqueniua agatur« Nam eo temperefiaito?non oblUtarguiti. Huf ■I01J E AKTE X. Huc pčrtmentexcepciones proeuratori«. 1.3. C. ai SC.Velleian. Dilatorias exceptiones rurfus no ina- tiliter diuidens gloff.c.exceptionem..de cxceptiont- bus,Alia (inquit) eft declinatoria iudicij, alia eft declinatoria folutionis.Declinatoria iudicij triplex eft : Aut enim proponitur contra iudieem ; & illa proprie dicicur recufatoria iudicis : aut contra re- ifcriptum,aut contra impetrantem.Inter quas primo loco proponenda eft recufatio iudicis:arg. ca.quo- niam contra fa4fam.de probatio.Quia ad eam re- uerti non poteft, qui alias cxceptiones proponic.l.u arbitro-ff. qui fatifch cogant. Dilacoria fcdutionis*. boe eft,qu« diifert id,qnod ador fibi petit a reo co- uento folunante litem quidem conteftatam propo- ni debet: Verum probari poft fundatam adoris in- tentionem.l.exceptionem.C. de probation.l: fi qui- dem.Cod.de exceptionib.c.cum loannes. de fide in- ftru.Vtilis ha?c eft diuilio , propter ordinem propo- nendarum exceptionum.Old, £xcbbtio doli mali conceditur ei , qurcum dolo malo indudus,ftipulanti promififlet, iure ciuili o- bligatus-crat.Eius formula h«c erat,Nifi dolo malo indudum eum ftipulanti promififle appareat. 1.I.& palf.ff.de doli & met.except.Hotom, Excepiionu doli du« videntur efte fpecies.Prior eft,qu« principalirer exipfo contradu datur,veluti quia dolo me induxeris vt promitterem. H«cque condemnato inurit infamiam, & quia odioftor eft:ft quis-debitor ca tutus exceptione , vitro foluat, non repetit.Altera eft qua?nonab initio nafeitur, ex i- «3 pfo contradu , fed magis ex quodam fado poftea 5 fubfecuto -.veluti fipadus non petere ant e Calen- das,nihilominus ante eum diem peta«. Et h«c qui- dem exceptio conuenit eum exceptionib. in fadum; nec vilam i uriš continet infamiam, eftque fauorabi- liorjvt fi quis eum ea tutus ellet, per errorem vitro foluerit,podit condicere. Ealdui.tit.de exceptionib. ExCeptio excudionis.Vide infra Escuftionisbene- ficium. Ex c e P T 1 o in fadum plerunque eft loco Exceptio- 4° ms doli,1.14.5.eum qui. Quod met. cau.Inft. de Ex- cept.pr.Brifto.pl ur.alleg. Conceditur eiqui errore indudusftipulami promiferat, & i ure ciuili contra *quum & bonum obligatusfuerat.Extra quameum iufto errore indudum ftipulanti fpopondifte appa- rear,vt I. IuIunusjy.fF.de doli except.Hot. Ix c e p tio luvifniriidi permittitur eiqui adoreluf- iurandum deferente iurauit ei fe nihil debere. Nift appareat eum deferente adore iurafte, fe nihil de- bere.l.j.&4.ff,dc- Lireiur.Item ei datur, quipetitore 50 deferente , fuam efte rem qua de in iure agebatur, Iurauit.1.fed & fi.pofteflOri,ft.eo. Nin appareat eum petitore deferente , rem fuam efte iurafte. Hoto- mann. £x Cb P t i o r$ bS intentionis vocant adionii exdu- ftones ; q uari( lo ador plane nullum ius perfequendi iiabetjde fado tantum mouens litem.Tune enim ex- cc-ptio adionem vel ius non inueniens:fadum dun- faxat intentionis excludit.l.nec intentio.C.de tranf- ICI4 Ex c b P t 1 o non numerata* pecuni*. conceditur ei qui quafi ftatim credituro ftipulanti fpopondit>iu- reque ciuili obligatus eft.Nift non numeratam fuif- fe pecuniam appareat, Eft autem inftitutoluftinia’ 3 ni biennisfada.l. in contradibus. C. de nonnume- rat.pecun.Motom. Excbpti o Nouatienis competit debitori liberato^ ft creditor vel hseres eius aduerfus-.eum agat difti- mulata nouatione;dehac t.t.de nouat.& deieg. 20 Esceptione omni maiores teftes, quorum fides nulla ex caufa legitima poteft cleuari, & qui com- muni hominum opiniene reputantur boni viri, Quibus vero fufpicionis exceptio rede opponatur, tradum Iurifconfultbin 1.2.& 3.de teft.Vide & infr, Teftes omni exceptione maioreso5pieg. £x c e p t 1 o obfcura nullius eft momenti.^. 1.5“. La- btc fcribit.ft.de fluminib.l. Titi« textores. in princ. ff.de legat. 1. Bart.in I.i.ft. de exceptionib.Obfcura excipere # eft nihil excipere,argum.l.de setate. jT. ni- hil intereft.ffde interrog. Bxceptum non cenletur incontradu id^uod non adparet.l.in lege fundi.ff. de contrah.empt.Conuentio, ne vila exceptio obii- ciatur^nihil prodeft,nifi fpecialiter exprimantur o- mniavl.fed &Ci quis..f.quxfnum.ftvfi qurs cautioni- busdili quis mini bona ftde.jf. iulfus eius. ft'. de acq* h-tredit, Sub obtentu exceptionis non debet mora £eri>in detrimentum alterius. 1. ft qui libertatem. jT.cum quidam.ft.de petit.h«red.Sicut intendens in« competentem adionem fuccumbit.i,i de qua agitunhoe eft , caufam princi- palem perimunt:vnde etiam peremptori£ appellan- tur.Qu,alis eft exceptio doli malijrei iudicatse } iurif- iurandi-,padi conuenti-de non petendo perpetui, dc id genus exceptiones agemibus nunquam non ob- ftantes.Oldendorpius. Vide infra Exceptio perem»- ptor, Exc e p ti o prsfeftinatioms dicitur, cumquis antt tempus petit.Tnter dilatoria« connumeratur - : vnde mox a primo limite, id eft , ante litem conteftatam^ eft obiicienda.Spieg.ex Old. a ft-gl.l.2.ft. de exceptionib. Exempla funtin tit^f. 60 c e p t i o pr«iudicij competit pro incommodoj quar.rer.adio.non dat.Old. c e p t j o litis pendentis tum competit, eum ador niurat plane iudicium contra iuris ordinationem: prohibitara enim eft,ne reus in vno iudicio conuen- tus atrahatur^d aliud tribunalob eandem caufam antea J quam dida Ct a priore iudice fententia. leg. vbi coeptum.l.fi quis poftea.Digeft.de iudiciis. C e p ti o autem continenti« non diuidenda* lo» eum habet,quando ador non prorfusvult mutare, feddiuidere iudicium duntaxat callidkate qua« 70 daauOld. quo grauaretur reus conuentus,ft iudicium aduer¬ fus eum didatum procederet.l. per minorem.ff.d« iud.hcum ftatus.Codic.de ord.cog.leg,fundura.& L fundi.ff.de except,leg.vt debitum.Codic.de ad.hs- red.Alias autem ifta exceptio nominatur ', Ordinit peruerfijhoc eft,quando ordo caufarum interuerti- tur,primum inducendo eam,quse poftremoloco di- fceptari deberet.Oid". £xc BPTio prsepofterationis, genus eft prariudicia« lium adionum earu,qus ita fe contingunt,quod fc- quengiudiciu prcmitur per fententia prior« iudicij *oi 5 E ANTE X. hoc eft,iudic ia«s s quod fequitur» eft acceflorium iA c:auftim,qu 3 t primo eft mota,it* quod vtrsque caulat ■fc c®nc(ngum-Exempli gratia. Ego petoi te, quod ■diiudus hasreditatem,tu contra con tenu is, quod non Hm hseres;quomodo ergo meamdiuidas hsredita- tem?Eccehic funt duo iudicia, fcilicet diuiforium hisredttaris.Sc att fimhrres. Ifta doo iudicia,fe con- tingunt;quia non poceft diuidi hiereditas, nifi cum harede. Ergoprius eft, quod declaretur hoc iudiciu andim hsres,vel non:qua fententia lata, tnncpr*- iudicatur aSteri petitioni;quia fi fum iudicatus hat- res,merito mecum diuides:(i iudicatas fum non el Te Jtstres, refte nihil4iuidesBiecu.cn. Extat hic cafus i« ' Lj,fam„ercifc.& dicitur Eicepti«, vel prariudicium jrsepsfterationis:&primumcft genus prariudicia- 11 um ratione-cop.tingenti*. Vide 3art.ni l.fundum. IF.de eacepc io.& praifcr.Spieg. K sc c e ? t i O N v M qusedam funt nominats, quardam innominatE feu in fa&um.Nominats funt,qme pro- «I{ locutio:Exceptionc pofiti.Erlff. xc ep T i e n s * temporales funt,qsm a j teaipaf., Elum noccnt:quarecam aftioncm in temp,i£ foleant,etiam dilatorias vocantur , ipudlnB,«! tium,traftatudc Evception. Vteftpifii temporalis, Item iudicis incompcteatis; tttiqn aduerfus procuratorem compctit. ficud lunfconfi SpTc efUOnt5 ‘ de CXCCpt ' & P ° ft eu “ l!«E,IIOHTlt FOlHYUi, E« H4 qaam fi qtiid ita faSam fit , vti legeitrit cu!t,l.i._Sf. Labeo.fF.de fluminib. Ex T R A,quam in reum capitis ptaiudidumfiat.Citi. folib.2.de Inuentio. |>rio aUquo nomine in iure noftro memorantur. In« * 1 * °J^ vl ? non , ^ >ROn pfecario feceris,l. fi vitem,fi; neminat« funt iIlE,quse certo nomine non funt de- fignats , 'ideoquegenerali appellatione dicuntur cxcepiiones in fafium, vel infaftmn comparacat,vel in fačtum datar,velin fačlum compofita;. Vult.in cttBimsnt.lnftit.i4.tit.15.num.15. EstJf Iiskes peremptoriae intentionem perfe« qnentis femper petimunt,idcoq;lemper obftant,nec poftunt euitari ab aduerfario,quales cenfentur,Doli snali,R,ei iudicat£,pafti conuenti perpetuč.id eft,ne omnino pecunia petatur. Si quid item centra ieges fačtum efle dicetur. Vtpote,fi res dotalis inuita mu- iiere fit alienata.lnftit.quibus alienar.licet.vel non. in princ.Vel fi mulier pro alio fideiulTerie.l. J. C.ad SG.VeUeiamOld. p*. JiiCEPTio procuratoria, inquifrVlpia.eftexceptio qua teus dicit non ličeča procuratorio nomine agi: nec pvorfus litem inficiatuc, fed p er fo nam citat.l.a. IT.j.Stde encept.Hot. Ste«? tlo quod metus caufa datur ei,cjui cum me¬ tu a&dučtus ftipulami promififlet, iure quidem ci- 48 EiCeho eo,apud Paul. in leg.cui rede, DigtSii aili ebligatus erat, prstori tamen propter iniquita^ """ quod vi aut clam. Si in ea re nihil dolo tnalo a&oris fi$umfitliilt .mal& mct.cxccpt. Si in ca re,qua de agitur,priiudicium hatreditatico, nar.I.i.ft.famil.ecciic. Si in ca nihil metus caufa fadum erit-l^^vlti^ del.except. Si non voluntate creditoris fundusvenerat.l.ficutl, quib. mod. pignus. Prač. Exg£ p ta b perfanar I.15.&l.ao.ff,deleg, pr^ftan, incelliguntur parcnces, liberi,vxor,nurui, cui dotis nomine legatur.I.i.ff.eod.i. i.C.decontti tab.apud Vlp.ia epitom.tiM-.Prat. E.x c e p T as perfonas accipere debemus cognat«, quibus per legem Fariam plus milleaiTcscipcrdi. cebar..Vip.in eod.lib.tit.pen.Prat. Ex c e p t o s in icg.i.fF.ad leg. luliam repet.accifio- portec confobrinos, propioTifvc graduscognitof, vxoremq;Prac.ex Brifif. tem 8c afperitatem iuris ciailis,dignus hoc praelidro videtnr l.i.& paff.fF.de dolo mal.Sc raet,Si non metu indudum fcipulanti promififfe appareat. Hotom. Isceptio renocandi domttm conccditur legati^, hoc dt,qui in caufispublicis aiiquo miffi funt. pof- funternim^^onueniantur, reuocaredomu , hoc eft, petere vt caufaremittatur ad iudicem loči in que ^omiciliumhabent^ne interim a puhlici« cxpeditio- tiihus diftrahantur.l. 2 .iT.legatis.Ždc iad.cap.vk.^e 5° for.compet. Bk cepti-o rei iudicatae conceditua’ ei, qui cum ia iudicio eiufdem rei qu» nune ab fe iterum petitur, caufam obtinuerit,denuotamen in ius vocatus eft. Nifi rem illam,qua de agitur, ludicatam efte appa- tear.i.i.& paCff.de except.rei iud, 2 j.x c e p t i o fpolq competitfpoliato, fi deiedor ipfe vel mandans^aut racam habens deiedionem,vel ho- tum vniuerfalis fncceCor : agat ex qualibet caufa ciuili vel criminali aduerfu-s deiedum vel dus.hse-6o redem,c.fin.de ord.cognit.l.i.iT. hoc interdidum & 4 jseredi.ft.de vi & vi arm.Id vero tantum h«c exce- ptio prseftatTeo conuento,vt refpondere non tenea^ tur adori,amequam reftituerit ereptam rem.idque pronunciabit index,c.2.,de ordinecognit.Old. c b l> ti o fimulationis, de qua ^.in verbo Simu- lacie. jgXCE P Tl O reiveadit«, &tradita? ei obiicituT, quš rem a fe venditam,& traditam vindicat)atque petit toto tit.ff.de except.rei vendit.l.50. ff.de adio.empt. fcCo.Perro apud lurifcoafukos £xequ«ns eft h^c c e p t o quod,pro pr£terquam quod. Bxc e p t o a, pro Ubrano,hoc eft, qui a!iquiddeferb hit,apud Vlpian.jT.fin.I. fed addes. Locati. Vulgus perperam fcriptorc-s dicit, quos librarios dicere d?, beretreum feriptores fint ipfi autoreseonditorefifu librorum.Quoxa,malefido,facinoreaift.i8.ideft,eximers. Exciderepartumtnulieri.br.. de morte inferenda. Jx c 1P E R e interdum eft in venditjone, locatione auttraditione atiqnid recipere feu retinere,&vt vulgoloquitr.nr,fibi retinere, ac referuare; cauere, ne id venditiene cnmprebendatur.Briff, Ex ciper E,pro fufeipeaedn $■ hoc qmplius.Inftit.de rerum diuiiio. Cum miiiilia iaSant in vulgus,igno- 50 r.ant quod eorum quifque (it excepturus.Huius ver- bi & varius ix elegans eft vfus, A noftris & pro no- ininatnn cauere, tigenitlicb dufitruik^n^ufsdmgoijy- furpatur.In emptionibus co ture vtimur , quod lex praefcripfit.a!ij enim piura.aiij pauciora, excipiimt. Dealiis Albert.Spirg. Er c it t a Budro qua: in fcederibus ac legibus no- mmatim cauta. V nde Exceptio, cautio illa feu pa- rSio.bj.de rqfc.vend.b72.de contT.empt.l^.ii.adto. de paš. Ex cip ere a&ionem. Oppofttum , Securu effe.Gaius in bnonfolum.ff.denosabaft. Nam abftirdum, in- quit videretur, eos quidem , qui bona fide pollide* rent,accipere afiiofiemiprardones vero fecuros efic. Spieg. Ixcip e s E,pro acciperc I.2.C. de.pratdiis & om.reb. nauic.l:b.u.Prat.Exceptumpro acceptum,in pro«. Digeft. Ex c x p e RE,excepta espenerc, leg-& eleganter.ff.de dolo nul.AIiqitande fignificat ded ucere.l. furiofi.ff. de pet.bsr.Qiiandoque recipere l.j.ff de feru. vrb. 5 ® prard.Plerunuuc conuenire.ff.locat. leg. fed addei. Prat. E*.c 1 p 1 nominatim, id eft, ponifeparatim.l.ob qu* vitia. §. animi.ff.de 3edil.ediS.Prat. Eicipi T manusinieftionem venditor , quiretinet ius,rurfus prehendendae rci alicnata?. Prat. cx Bud, Ex c 1 t a R E diicqrdias,1.77..SS'.duld(nniis,ff.de leg.a. Ex c11A r 1 acculatio,l.iš.ff,ad blul.de adult. Ex c t v de? E gallinas vel aues dicuntur.cumiincii-, bando pullum emittunt ac procreant: quod & excu- 60 dere dicirur. E x c x v D e r e ,id eft repellere,& fummouere, Exce- ptio,aSorem excludit:Replicatio,Reum,I,2. ff.illud Uide except. Ex C t v D 1 tempore,eft impediri,ne quis quid pofflt agere propter tempus. Papinian. ad Senatufconful- tum Turpillian.bqu?rebatur,an bi,qui ab accufatio ne tempore exdufi effent, in Senatufconfultu Tur- pilij inciderent.& fubdif:Qui pr^feriptione teporii IQl8 cx6lufi,caafaiB sdultcrij perferre non pouterumd' feruauit.Spieg dem de decur.bfpurij.St ptseferiptione tempotis tx- clufus fuerit,nontenebitur. Sic apud Paubinleg.fi. proponas. de inoffic. teftament. lulian.inl.fi liber- tus.de bon libert.& Pompo. leg.fi tamen.de aedd.e- difi.Spieg, JEx c a v s 1 o,eft exceptio.bi.de excep. Es c o c T 1 o.bi.2.deexcoSion.abexaSio. Escoamti fraudem,b4o.ff de i ur.fifc. Quod pro pupillis Exc 80 ITatYm eft,id eft intta« duSumj.j.jr.Diuus^.de Carbon.ediS. Excoborte prsetoris, drcuntur prouerbiali fermone, qui ad omnem nutum delegantur, ad hoc,aut ad il- lud exequendum, Flux baadt anfchkagen. Miniftri p"r£torunr zron egent alia. excufatione, quam vt di* xani,fe quod fecerunt, illoruni iuffu feciffe : vt iara in prftorem fit aSio,non in miniftros. Ex Gailiad. Eraf.Spic-g. Ex coni! a-di;'iciu rc,!. 44.fr' J c vfufruft. Exrolere poteft fruSuarius quod inuenit , qualitate a£- dium non imBiutatajleg.ipjJ'. fed II adium. ff. de v- fufrud. Ex c o 11» v s ager, fqualidur, qai iam a cultura a* liit.Prar. ExcomMVNIcaTi o,eft extra communionem Ec- clc-fiae feparatio.\ r el cenfura eccieiiaftica excludeni ,aUqucm icommunip.ne fidelium.n.qua;ft.3. cap.ni- hil.Prat. ExCoMMvniCationvm generaduo funt: Ma- rot & minor.c.pen.de fent.c-xcomm.Prat. Ex c o m M v NIC A T i o N i s verbo vtraque centi- netur/d.c.pen, aliquando minor tantum.c.cum non ab homine.extra de iud.Prat. Excommvnicatjo minor qui i maiore differat, docet Eelin.Sand.in,c.i.de ercept. JicomM* n i d at i o ecelefiaftica ( qux certe con- temnenda non eft,fi fuerit iufta, quoniam Cbrifto au&ore conftat)cotumacia: prsna eft maxima.Matt. i8.Apoft.2,Thefi'.3.& i. Corinth. 5. cumhuiufmodi, inquit,ne cibum quidem capiatis;apud Hebraos o- lim apofynagogi dicebantur , quaii fynagoga exa- Si,& cxtorrcs proptercontumaciam fuam , vitandi ab omnibus,doneč refipifcerent.Old. £iXCobt M vn. 1 c at.os nune vocamus , quibus hu- manitatis ius viciffitudoque ofticiorum interdici- tur.Et iicut,quos maiore execrationc mulSandos efte ecelefiaftica aufloritas cefuit, anathemaadpel* lantexeo quodincippis cxpofitq eft eorum dete- ftaiio,& profcripta:fic rebellcs imperatoria cenfu« ra denuo excommusicsri folent Banno,vt vtar ver¬ bo vulgarhduplicato. Quam pcEnam Romani olim interdiSioncm ignis & aquse nuncupabant;mutua-- tam 4 Gracis, apud quos i)raco Legiilator, cum d* esdibus ferret legem Athenienfibus, ftatuit homi« nem homicidam,aqua ablutoria, libationibus, cra- tertbus, faerit, & foro arceti. Draconis lex extat a- pud Demofthenem Mtormlu/. quamideo telit, quomagis terribile peftilenfque fcelus videratur, feominem alterum alteriur interemptorem effe.Hpc prsna erat proxima capitis fupplicio , cum vfus i- gnis,&aqus interdiceretur, fine quibus nec ortu* hominis,nec vitat progreffus conftare polfit:quare Se in nuptiis vtebantur , & Scaeuola aqux & ignis /0- lennitatem pro nuptiis dixit in l.pen. D. Je donata inter vir. Sr.vxor. Dragonis legem explicaui libr.j, vetea.Iurifprud.Old.Prat. Ex Compofito idem fignificat quod Compofito. quafi dicas,dedita opera,& vt couenerat inter eos:vt fuS- audiri vidcatur alius datiuus(negotio)nempe,eX c6- pofito negotio.dtffj anfchUg nachhend!en.Ex difpofito 5 in fimilem vfum dixiife Macrobiupa ,lsful«nui ob- «* • n • . - ioi 9 Esc oKivt(velEx’confule,VtExquaeftore)dicitur, qui perfun&us eft ConfulatUj non qui Confulatum dimiferit.Sicut Exqu^ftor,qui petfun&us eft Qme- ftura.Imp.in proeem.dc nouo C.facicn.Thomam,in- quit,Qua?ftorem faeri palatij & Exconfulem. Nebr. Vide infra .in yoc® Exquasftor , & ibi notatos aut or e s. £x continenti in L7.jr-1.de pa&.hoc eft,fiue interual- !o ac mor3 interpofita, coniun&e ac continue. Nam continere fignificat intra fe tenere.Id autem fit cum i< pacifcentes in eadem adhuc tračtatione contrahen- di periiftunt^nec ad aliud negotium procefferunt. 1. £ ex duob.in prin.ff.deduoh.reis conftit.Lcontinuu* in princ.ff.de verb.oblig.Ei opponitur, Ex intcrual- Io.altquando hi« verbis, Excontinemi triduum fi- gnificarur,vel,vtait Albericus , pro intra triduum accipiturieg .2. Codic.de erro.scalculi. Prat.Hoto- mani*. Jbccoiurario , Paul. in emptiombus, Scimus , ait, quid praeftare venditor debeat, quidque ex contra- 30 rio emptor. compromiffe fumptus.Lpen.ff.de iudiciis. Spieg. cresce&k Sc decrefcere opponuntur. Excrbscbr b,Sc decrefcere aqua dicitur, i.i.in pri;, de aqua plu.arc.Alber. Ex e y s a R e , qui pro p2ce excubant ? Lil*ff de accu- fat. ■2*c vbai s o. in jf.fi.l.j.dete tnilit.mutuiseft prtefi- di fuo ac prsepofito adfifteadi. Gotbofred. ad d*_ £• 6 , fo E x c v b 1A B,pro vigiliis rede intelliguntur , in 1 . i.de ©fiic.praffcčt.vigil.Suut enim & diurnj?. Vnde opi- nor hanc vocem apud Paulum abfolute poni , in l. qui exeubias.de re milit.Vigilisc enim tantummodo funt nodurn*,(i Valiae credimus. IiCvjicv L ar 11, qui.cxeubicularij munere fun- di funt.lmp.Lij.de excuf.lib.CLi o. Maximaru cul- niina dignitatum confiftoriani quoque camites,na¬ sutij etiam noftri, 8c cubicularii omnes atq. cx cubi- culamab omnibus fordidis muneribus vindicentur. ao Hoc. * Bx c v jl-C A T o R bs dicuntur ii,qui fcilicetmiflilia,& ljtpides^& glandes cxculcant& eiiciunt. In Romani Imperij comment. exculcatore* feniorc* appeilan- tur,vt refert T0rneb.aduerrar.lib.24.cap.12. Ekcvrator , apud E.auguft. ex referipto Impp. Cunftan.& Maxim.epift.fi8.Briff. Ex c v Riar E 4 prifcum,pro curia excludere. Noniu«. Prat. Excvriati , cxterminatique apud Varranem Sc ^ Tullium leguntur vocabuiis fane probis, pro iis,qui l * curia & terminis cxadl funt.Spieg, E t quodEx c v A Rf t in l.i 6 . jfjin.fFdepof. fignificat &aliquot pneterea furamulas , vel denarios , quae formula B.Auguft.frequens eft.hanc formulam re- d<'£Xpofuit G.Bud.in d.jf.fin.liis verbis:Prat. vidg -Cuiac.i.obf.vlt. Ixev rrere id dicitur J quod Grdmem 5 modumve,i(i eft, menfuram,& numerum egreditur. Prat. lxi?vSiRH , proprie eft obiedum crimen diluere. £0 E ANTE X 10!« Transiace taraen, in iure noftro, eft caufam aftbrre, ^>er quam fterit,quo miHus fadum eft,quod fieri vel agi^H-aftariuc debuit.Vcluti,li latrones, aut flumi- aa impedimento fuerunt,ne ad diem a iudice didu ^defte pofteiric Excufare item proprie dicicur, qui «xcufat eum , qui ipfe nec in ius venire , nec alium snittere poteft^ in cap. ditediode dolo,& contum. id qmod ferme contingit in iudiciic criminalibus , vbi ^rtscurator non.mmqužm admittitur,non vt vere in- pro innocentiaatqae abfentiafua ixeufct. iT.publice. ff de procur. & Bar.in Conftiudm t > mendum,quom.in cri.l^f.maieft.Spieg. E^c v s A T 1 on e m arbitri recipere debet prstorj«, ff.de recept.qui arbitr. Exculationem mereturaui impuberiSjfcrui & ancills nor.dum viripotenui.Li. jT.lmpubes,ff. deSC.Silania. £ xCvSATa legionibus numerus trium liberorumd i-C.de legat.a esteris muneribus perfonalibus n«. > merus qumque,ab omnibus muneribus numeruj^. liberorum,leg.femper.De iur.immun.Siclcgcndus inl.fi quis decurio.C.dc decur.Prat. BxCvSatio eftallegatio immunitatii la , vel acura, quamimniunitatem quishabet u iufta cauia. Vult. in comment- Inft. leg. u.jjui princ. Exc v s a ti o apud iudicem pro tribunali fedemta eft proponenda.Vult. d.loc. E v c v s s A t v s pro Excuifus. Paul. leg. 46. J. f it admin, tut. Non prius ad eos reuerti pupiliui poteft: , quam omnes tutores excuflati ftierin?. Hot. Exc v ssi o,diligensinquifitioeft,acdetentiorerua, bonorumque principalis debitoris, periudicemvf- que adperam(vt vocant) & facculum ideft, nouil< iimum quadrancem efleda.Bart.in trafta. de eituf. ftone pign.col.i. £Xc v ss 1 o n 1 s beneficium,qusd eft Non* Confti- tutioms lmp.luftiniani^icitur ideo, & quidemme« ritOjquod "bona debitons.ad queraea res principi* lirer pertmet, principio fine excutiendaj experiun. an ipes fit confequendi ab eo debiti, priuf* quam fideiufiores conuemantur a creditoribuJ,aq compertum fit principaiemdebitorem no poffefol* uere in folidum : Nouellarvt credicor prknuma^. gred. princip.debit.Old. Ex c v s s 1 s propriis facultatibus Lplures.jf.i. dcii* miniftr tut. Excvtf.re diHget«rrationem.LTitia.jf.fift,deni* numiff.teftam. Excvterb alicui fummam, leg. 24.jf.fi cum debi* tor. ff. mando : id eft, fraudulenter , feuper obrt* pti-onem čt eireumuentionem ab aliquo aufferre. Briff.j i Ex c v r e r e aliquem eft facultates eius difeutere,& inquirere, vt fciatur, an fit foluendo leg.2-ff. fiquii 0miff.cauff.tcfta.L1. jf. fi inter. ff, de magift.conue.l i.Cod.de reuoc. iis, quaeša frau.cred.At inl.46.^ cum teftamento.ff.de admin. tut. vbi vulgo,excuflii qui Pand.Flor.defcripferunt, excufiati fcripferunG duci vocumfimilitudine,quod inarchetypo excufi* ri feriptum effet^ Ex c v t b R E crimen violentia;.l.r.C.de appell Ex c v t b n € viresalicuius.l.42.ffmand.proinquire' re in fortunas eius,vt Ann*us Seneca libr. 1. de Be* nefic.loquitur.Brilf. Ex c v te r b impenfam , id eft,fupputare,quantifinJ imp-enfs.i.^o.jf.mandaui.ff.loca.Briif. £x c v T e r e. id eft,exigere.l.cum plurcs.jf.mandauL ff.ioc.Alber.Tu rem expende. Prat. E2F-8PA20H, Vlpian.Lj.jf. 5 . ff.de incend.fuin.nau- frag dici feribit de naueeiečla , averboMtC^?«* quod eiicere, & expellere fignificat. Hinc Hefy- chius ait, Setroff Ex bcrabuE, boc eft,deteftandum&abomioafliltt delidum* fi feruum fuum dojniaum vendat. 1. mo- ueor.C.li feru. exporr. £xecrane>a praeda.legne pifcatores.ffo de incenA ruin. naufrag. Žgaru^aiatJ.pea.Cde publi.iiiicfei nugis , vtreum Ex b e R mi iite$,praabhorcere i iudicial« ftrepita 1011 10 Jt E in l.item li tts.ff.de allen.iud.mut. eauf. Hatc enim, inquit Vlp.verecundia & cogitatio eius , quilites execratur,non eft vituperanda.Spieg. Ei a c v T o matris ventre natus. Goth. ad leg.ns.de verbor.fignifi. IjecvTi o,ideft,aSio iudicati,quam tertius, quoa mirari poffis.impedire poteft,ration e intcreffe quod prsetendit.Et diciturvulgo ifte cafus contraftionis: qui Sc caufa emergens appellatur, vt Zaf. indicauit. Spicg. .10 El E e v TI o,id eft,criminalis accufatio.ita enim vti- mot execueionis verbo, nec raro executio apud La- tinos fignificac vltionem.Certe in publicis iudiciis accufator non modo vltionem periequitur,fed tan- tum non excquitur.Nam is eft,qui litem ptragit, & cui acceptamferre debeamus deli&i vindiftam. Na & fine accufatore periculum eft , ne multa lateant - impunitafcelera. Catterumfi qi;is tantum indicarit deliftum commifiam ; cum iudex ipfe tum litem peragat , re&ius ei potius quam iudici tribuetur l0 cxecutionis gratia , &c. Balduin.titul.de publi.iu- iudiciis. Ex ecvtionim publicaro habere dicuntur crimi- tia,qua? puhlice coerceri folent, &quorum nomine publica iudicia conftituta funt.Prat. E x a c v T1 o, id eft, nuntiandi poteftas,l,de pupillo. in prin. ff.de oper.nou.nunt. Hiicvtto ,defenfio,c.defenfionis.f!7.diflin&. Ex E c v ti o fementia? eft mmi impetij.l. iubereea- ueri.ffde iurifdift. Prateus Vide $. fcq. 2. & 6.plu- j 0 A M T E X. Ex e c v Ti o quandoque ponitur pro folutioneleg. centum Capuat.ff.de eo,quod cert.loc.Prat. Bx £C v ti o dereiudicatadicitur.l.qui pro tribuna¬ li, ft.de re iud. de fementia: exeeutione fufiffime Bartolus l.fi mil es.ff.eod.tit,Prat, Ix e c \ t 1 o plus eft quam cognitio , Alberico hi D.Pio. ff.de re iud.Prat. Ex E c v Tl o obiigationis eft a&io , quat ex ea confe« quitur,& exa&io. Hotom. alureconfultis plerunq; 40 accipirurpro petitione,exaaionc &fslutione.l.fi iKinor.66.ff.de verb.oblig.l.tjuidam.132. eod.l. cen¬ tum.de eo quod certo loco.Duarenus bin executio- ne.8j.ff.de verb.oblig. £x e c v ti o nji vocabulum etiamhoc modo defini- ri poteft,quod videlieet£xecutio lit fatisfaftio qup- dam,quat fiat per condemnatum,opera & minifterio publici executorispro fementia: iamlatse obferua- tiene.Et probari poteft hsec definitio cx leg.vj.JT.ait alij vero particulares vttlgo dicuntur. Vniuetfale« quidem executores funt, quado teftator nullos.fcti- pfit hsredes in fpecie,fed pauperes Chrifti inftituit hseredesgencraliter: vel alique locum piuta : vel fi vniuerfa bona fua iuilit per talesteftamentarios di- ftribui pauperibus,non inftituendo hsrredes. Et hu- iufmodi executores habent »omen hatedis, & cen • fentur omnibus modis hsredes, 1. id quodpauperi- bus,& bil quis addeclinandam.C. de epilc.&cleric. Partieulares vero executores funt, qui fimul cum a- liis hatredibus in teftamtnto lcribuntur.Frcquentcr enim fieri folet, vt teftatores inititutis h$redibu» deputent nihilominus aliquos ad executionem re- rumfuarum,q.uas in varias caufasrelinquunt: forte dubitantes de fide hatredis,vt in l.alio hserede.de a. lim.& cibar.lega.Qupre Teftamentarius.Sp.ex Old, Esscvtoeei vltimarum voluntatum eademra- tione qua publici iudicuminiftri difti funt(de qua mox infra ) quoniam iulTa teftatorum ad amufiim exequuntur. Satpe appellantur fideicommilfarij, a- pud Bartolum. Item diftributores, difpenfatores,a- pud Speculatorem.Qu,se omniatendunt eodem.Mo- do tamen meminerii longam efle differentiam in- terfideicommilTaribs,dc quibus traftatur in tit.ff.& C.de fideicommilf.ac illss quorum munus nune fre- quentatur in noftra Germania. Vfus autem imro- duxit, vt compendio quodam loquendi dicamus t- ltosexccutores vltimarum voluntatum vno verbo Teftamentarios. Quat phraGsiperperam recepta eft. Quamuis enim &lege ii.tab.diccbantur oiim duo- decim.vt oui omnibus notse eflent:& in nouo quo- que Chrifti Teftamento,duodecim intelliguntur A- poftoli,quitot erant-.longe tamen alia illiurappel- lationis eft ratio.Spieg.ex Old. Eihcvioies negotioru dicuntur,vtopinor, via- tores,apparitores, qui iuffn magiftratus reos in ius vacabant,&reliqua,qua: adiudicium conftituendu, exercendum & exequendum pertinebant,agebant.l. vlt.ff.de tcftib.bi3.& bvlt.ff.de iud.bij.C.de teftib.l. cu clericiSjij.C.de epifc.& cle.jl.tripli.de a£iio,Ho. Execvtoe.es publici, iudieum miniftri , quornm officiumeft , vt mandata & fenrentias ad eftedtum peraucant.l.executorem,C.dc execut.Prat. Ex e evro e dicitur & isqui de certo articulo cogno- fcit,cap.fuper quseftionum. Extra de offic. delegati. Prat. Ixbgvtor is adpellatione eontinetur delcgatur, ca.fi quis contra.de for.compet.Prat, Ex E P R A Gracum vocabulum eft: a fedium frequen- pt3ttor.ff.de re iud.& 1,2.8c fin.Cod.de cuft.rc.Šald. ja^Oa,?: iedendi commoditate nomen accepit, quibu»- auth.fed nouo.C.de feruisfugit. Exe c v T1 o fententise, nuncofficio iudicis,nunc a- člione in faftum fieri dicitur. leg. intra de re iud; vbi Bart.quandoque &vtili a&ione. leg.fin.ffeod. Spiegel. Ex e c v T o R,qui poft fententiam.audita inter partes omni ac difeuffa lite , prolatumreiiudicatsvigo- rem ad effectum perducit.Prat. Execvtores , quiaprstsreiudicati exequendi caufa dantur.Brilf. g 0 E * e c v T o R s I vltimarum voluntatum legitimi funt,quibus a lege tribuitur poteftas vltimse volun- tatis defcndend£,quo minusinteruertatur, aut pro« traftinetur.Hos & rcftc dici Publicos conferuatore« vltimarum voluntatum : quales funt omnes boni magiftratus,prafertim in caufis piis Epifeopi, Old. indicat in fingulari ea de re quam exa(Se kripto traftatu.Spieg. Incvl ores teftamentarijfunt,quosteftatoreii- nfi deputarunc,ad exequendam voluntatis fusepo- »g kcevaan ordinationera, Et horutn alij vnuierfales. etiam hodie vtuntur ecclefis & canonici in clau- ftris:vulgo capitulum.feu chorus dicitur. Apud an- fiquos exedr* in vfu erant,eorumq; ftudiis delefta- bantur.collocabantur enim in tribus porticib.fvt in' ouinro feribit Vitruu.)exedrse fpaciofe,habentes fe- des, inquibtiB philofopbi rhetorefque fedentes dif- putabant. De his Cicero in 3.de Orat. Tunc.dedita opera quiefcentib.aliis, in eam iam exedram venif. fe,in qua CralTus polito lečtulo requieuiffet, idem in i.lib.de natur.Deor.Offendi(inquit) eum leden« tem in exedra,& cum C.Velleio feaatore difputan- tem.diuus Hieronym.adEsftoch.Si quis coeperit *- grotare,transferatur ad exedram latiorem, & tanto fenum minifterio confoueatur, vt nec deliciasvr- bium,nec matris qusrat affeft11m.Vitruu.in7.Peri- ftyliis(inquit)aut exedris,*ut catteris huiufmodilo- eii,quo fol &iuna polfit radios fuos immittere. Et fecundum ifta intellige Iureconfultum in l.fi vero plures,poft principium.ff, de hit qui dere. vel effud, licet glolfator nofter ibi exedram pro feneftra intek' l*xc»is.'Ncquc audiendi funt quid3 ali;, qm mutat» antika U&ione roesbutam barbarum repofuerut, Neq_i2e etiam prstereo, qu<>perdckgatione* farisfo&um fitbcum delegationem vide Iblutieais habere, reče- ptum lit. leg. quamuis. jT. interdura. ad Velleian. Spieg. Ijsmflar principalem fcripturamdTe,excžnplum vero , quod inde defcriptum iit 5 re&e Bart.in leg. Sempronius Proculo.fbde leg<2.dicit. Paul.in leg. 2» fi.de fiife inftrum. Authenticum vocat , quod vulgo dicum Originale, Et exemplum pro indice accipit, ^ Nufquaai antem reperias eo modo Copiam dici. Plinius alicubi exemplum appellat exemplanum. Semper enim memento , bonos autores non Vailž. elegamJib.6.Verum nonintelliguot de fcri- ptura*fed de exemplo propofito ad imitandum,ficut vfuseftCic. pro Cecin. Faicuia esemplar a-ntiqu£ 40 :3’eligionis.quanquam Cic.etiam in eadem iignihca- eione cxemplu accipiat,vt patet ex ©ratione pro L. Morsila, licuti Valla notau-k. As in hac lege legitur exemplsri non ezemplaris. 5 Quamobrem ha?c quJe- •ftio fupefuacanea videri pcteft, auanqu*mfortaliis. .-cxemplaris legendum,cuai nunfquam apudbonos fcriptores Exempianum legatur.Licet Valia& Nic. Perottus apud Plin.lib. 6. c. 28.ua lcgant. Iuba, qu 4 sidežuT diHgentitfime profecutus hso } omifit in hoc tra&atu,mfi exempiarium vitiofum eft , Beronicem 5 ° alteram,qu® Panchrylbs cognominata eft.Vbi nuc legitur' nifi li ezcmplarium vitium eft. Vfurpauit tiam hanc didionem loco ezempli feu exemplaris, qui lukiniani conftitutiones Latinas reddidit, fkb tit.vt nukmut,agn.Ex ouibus manifefte apparet,e- ■ciamli 4 n hac lege Exemplari legendu-m iit } vt Pand 0 quoqu« Flor., habcnt , non 4reQ:e accipi pro prima fcriptura ad differentiam exempli. C^uare interpre- tandum duxepim excmplari) caufa.id eft,vt teftator fecum exemplar habere pofHt. Et quarnuis hs binse tabulie forent amba: originales,vt eas Bart.appellat, -noctamen dicuntur exesnplaria ad exempli diffe- rent-iam,vt Do^.notaut. Nam Scsuola dixit exem- , plari caufa, tjuoniam vtrseque tabul« funt alteraru tabu 2 £rum exemplar. Eft enim plerunque necefla- fium,vt plura ftnt exemplatia propter innumerabi- les caufas,vt ait Imp. lnft.de tefta.ord.if.fed & vnum Fei , ran.expliclib.i c in i.Semprontus.c.33, &x& v m Cic.vocat,quod ad (imilitudinem alte- rius verbotenus defcriptum-eft:Ex Ute ris iuquiens s ’ gnanim ad me txe«jpliim mkdfti^pift.ltb^.Vlpi^ J.cster*- ff.fam.ercife. Hsr edem enltn,inquit f J plumdebE« darcubulas vero authenticatipU ' enere ’ » uf deponere.lcg.i,&l.,uff.deT dcndobarbari Copiam appeilant. 014 . E X e M r l A literat um,teft.imenti, &c. pro copiiiliu, rarnns,quas vocant.Briir.plur.aUeg. Ex*mpivm item folet dici, ti us quaiitatem aftimet, EinTrob t odtr v SFieS ‘ isivriv« nentqueaccipitur,nonautecimpla, profpecie argumentationis: com probaturaliqiii ex (im-ili f.i(So,cum citationeauftoris, ficntuiSit i.non poftunt.ff.de iegibus. Vndc probibitaits exempla iudiciorum priuatorum. U nemo uiti,C de fentent. & interiocut. omnium iudic. Cum nos evc.mpli, inq.uit lufiinianus/ed iegibus iudicandi Hanc tamen reftringit Bart.Socin.intraftiallntir rum.tribus limitationibus, quas tibi perluftranit relinquo.Prat. Ad Ex n m p L v M trahere,id eft,vt Paulu! interpreti' tur,ad confequentias producere.Balduin tit.deiiat natur.gcnt.& ciuii. Ex bmp tv u proconfequenti!sponitutinleg.iJi coniEprincipum. 1 . 14.fi''. de iegib. Briilon.adexer.‘ plutn conftinuioses aliquas trahi, id eft, ad conft. quentias produci.BriiTon. ^ t s m P, t o perr.iciofiflimumjpeltimumveiiit ®x b me tl iniqui resi. J4.fSde Ieg.a. I-47.flf.de iudit Sic. E x » M P l o tnalo,& peflkno l.i.ad SC. Macedon.!';, flf.de rc iudic. Brilf. H is verbisiE x E Mf 1 - o, &3d exemplum , vtilisafla iigniticatur.l.ij.^.ft procurator.ft. deaft.empt.lr &l,pen.(Sde inftitor.alias nudam iiniilitndinetnt gnificant lila vcrba.l.T7.in fin.ff.de donat.l.7. inftit.l.6.C.de inoffi.donat.Briflf. InMf lAKis fubftitutio,videi].Subftitutk). Ek b u p t a ačiio dicitur, qua intendi p-offe dtli« i«d ftfi.iT.a&io.S. ffl e% qusb,e»uf,siawt. b* 511 ! 1 10*5 E AKTE X. . ott« pro perempta,Bre4erei Ex e Mr ti le dicitur,(ju 0 (i exlml poteftl, arg. 2 ;.§,pen, ff.de aur.8e atgent.leg. Exemi>tio eft qua;nam libertas,quaexemptusenpitut vel libeiatur ab ordinarij iutifdift. gloffi cap. ctnn oiira. de ptiuil. Decius confil. 1/3 Sc confi.ijt.Donniu- cns cap.fi papa.de priuileg.ff. Exb.mfti o apud Pontificios eft, vbia!iqua conuentua- lis ccclefia canonicorum fecularium, vel regularium, monachorum, vel monialium, immediate lubeft Pa- [ pz.Prat. Ejcemptiohvm genera duo funtrvniuerfaiis.gua; cum vniuerfitate iuris ad Papam Tpedtat, ita, vt metropoli- tano,vei dicecefano nihil iuris maneatineadem.Far- ticulai is, qus pro parte ccrtis cafibus ab eorum iirrif- dičfione eximit.vide cap.cum perlona:, vbi interpre- tes de ptiuil. li. 6. Prat. Exe!.i ptvs dies,pro adempto,Sc denegato. Ixeinpto verba aliquando pro contraftu emptlonis ac- cipiuncur.l.srdUesaium.ff. deitdil. edift. Quandoque % pro actione illa ciuiiijl- iuftiffimei.proponitur.ff.illo tit. Prat. Ixeo vino,quod in illo futidc nafcetur,ha:res mcnsam- phoras decem auotannis in anno« fingulos dato,Ianf- conf.elucidat.ff.de trit. & vin. Spieg. ExavQ_i_deli£ta ,modoeftcr imen perfequi acdefer- re: modo vindicare. maglftratas officio Sc iure, Briff. Ex i qvi fuam fuorumque iuiuriara , 1. 8. C, dehisqui accul. Exr Q_vr,pro vlcifc/.Inftit.in fin.de his qui fui vel alien. } iur.lunt.Sic Sc a Plimo iuniore vfurpatum eft. Cata- nseus enim interpres, executos, id eft , vltos expo- ponitepift. 4 - Lb. j. Spieg. Aiias fignificat declarare« Cicero Vartoni: Occuitiora habeo,qure vix verbis exequi poffmn aiias.Accipimr pro agffre iudicati for- lnuia in faftnm , vel officio iudicis. 1. intra Sc 1. fin. ff. dereiud. VndeZafi tefte Oldend. executionem reffe accipit pro aftione iudicjm , qusm teriius pof- fit impedirepro fuo intercffe, idque mivabile repu. tat, vt pauloar,tediximus. Aiias dr nique exequide- notatperficere ad finem petducere , vMz^ithcn,voU lexdcm HincJunt executores puhlici, iudicum mini- ftii,quorum officium eft,vi mandata Sc fententias ad effeftum jerducant. 1. execuiotetr..C. deexecut. rci iud. Vbi Aceurffus traffat quafdam mote fuo.hoc eft, admodum frigide, huius vcrbi figniiicstiones. Spieg. r.xlQ_rr paflinefiunitur, in 1. 2 . de re iud.feutenti® ra- ro exequuntur,& l.i8. deiurifd.Prat.Briflbn.' I.xF. Q^vr transiatitie, eft rransferre, pornam in ieuio- rem communemque modum,qui ad iiiud deli&i ge- nus non muitum peitineat. Vlp.in l.i.ff.de iur patron. Spieg. ExE Opri mortem Lege, Mortem exequi.H.'nc ExEQviae funtfunenscelebratio, dumcorpus e/Fer- tur.licuti funuspotnpaexequiarum eft,Buftum poft- quam cadiuer crematum eft, qua(i bene vftum.Cor- rafiuslib.i.Mifeei.cap.ij. £xEQVi, pro punite Exequi fub titulo eft.perrractare. Vlp.m l.i J. hoc edido.ff de poftulaiid.Old. Exeq i v j i docetn,in J. 2 . C.fam. ercifcum. pro repetere, ^ coniegui.Bredero. £xercere , eft Iucrumfacere ,vt in tit. fFde exercir. aftien. Et profcfto in omni re , etiam literaria, nalla eft adlucrum commodior via, qnam e.tercendi, 8e frequeuter traffandi,Prateiiis. ExbrceiU! confiiium , das Giricbt sdtr Hoffgtricht befe- RZ", bcntfftn, virftmhn , qnod quia poteftatis eft , dtr vbtrhan -ttgffatf,mandata iutifdictione non tranfitud- circo Vlpianus de mrifdift oae fcribic eum qut indica- re iubec, mag.ftratttm.cffe cjertere. Vid« Confiiium «Src«c,Spieg. ExPec ta .e iudieta: eseraKe aftiosM fflOiefolito.l.i, C. de ferui.&: aq. iegem conuentionts,venditroms,l,i,, C.de diftraft.pign.l.j.C, de pigner. Exee.ces.e ?eras,Triphoniusl. vfufruauariam. ff.de vfufruct. Si viuariis, ait, inclufe fers in ea pofleffione cuftodiebantur, quando vfusfruftus coepit: nonexet- cereeas fruftuatius poteft.non occidere, Spieg, Exercere interdum fignificit intendere, & ir,Hime¬ re: velim, cum dicimus exercere Actionem,!. jj.ff.de i adminiftt.Sc peric. Exerc ere ačliones, Se excipere, correlatiuafun£,l.j.f. quod in tutoribus,ffde adminiftr..&; peric. Exe r cer i, varias pro adiunflo verbo reeipit fignific tiones. Dicimus enim Exerceri argentaria#ti.Inde Exerc i tor is argentariz menfe,1.4-ffde edend.Brif. fonius, Exercere nauem,!. i.$. fin.S c L4.ff.de exercit. Exercere pecuniac, 1. 3p.infi11.fF. de hacred. inftir. Et. Eierciri feenus,!. 49. ff, de adminiftr. tu tor. Praieius ex Sriflomo. Ejercere veftigalia,!. 6.$. decur. ff de decur.i.fin. ff. de vi public. Giceropro lege Manil. Quo,ait, tandem animo exiftimatis , aut eos, qui vobis veffigalia pen- fitant, aur eos, qui exercent, atque eximuat! Exer- cete pyraticam prauitatem. Authent. nauigia. C. d? furt, Exercere crimen, 1.7. C.ad 'cg. !ul. de adulr. Cauponam, flabulum,!.r. in fin.ffi de oblig. Se aci. l.i, 1 i. caupones. ff. naut.eaiip. ftab. Feras.idcft, agita- re,l. Si S.i. ff. de vfufr. Poficfliones 1. 12. ff. de in- ffru. inftrum, leg. 8e Varro li.i. de re ruft.c.2.Prat. ex Briff Exerc eri etiam dicitur pofleilio , id eft, colrfunduK quo fenfu fumitur apud Verg l.lib,Georg. Exirc ere monctam adukerinam clandeftinis fcekri- ■ buSjl.i.ptinc.C. de falf.monet.l. 2. C. pro quib. cauf. fcrui. Xxerciri figlinas, arenarias.Sc argentifodinas,I. if. 0 §. inde quzlitum.ff.de vfufručt. Piftiinom, ff. de ex- cufat. tutor, Litem , id eft, perfequi,!, j’..§. item fi. ff. de arbitr. I.4. C. de reb.cred.Inde. Exercib.e litem, i.c. peifequi, 1.J2.5.item fi qu;s Ro. roi,ff. de recept qui arbitr. Fide uffor de exercenda li¬ te, J. 8,§.poft litem.ff. dcfideiuffSic Exerc er e prouocationem, I./.5. ei quoque. ff. de ia- diciis. Caufasappellationis,1.4.C. mand.Excufationis, 1, pen. ff de cscu£ tut.Prat,ex Briff. Exicet cognitionem,qui eam perfeqnitur. 1.1.ff. fi liber, ingen. Briff o ExERCEREipuriire,c. non omnis.j.gujeft.f.- £xiRcERE,perere,l.vt verborum,C.qui admit.vel ape- rire viam petentj. Exer c er e quseftionem,pro torquere,Sc tortura affice- re. Quaiftioncm de ficariis, Sc mter ficarios,exercere. Briflonius. ExiRciroRiivi nauis dicimus eum , ad quem obuen* tiones & reditus nauis omnesperueniuns , fiue is da- minusnauis lit.fiue a domino nauim per auerfionem, recepto in fc omiliš lucro Sc damno, conduxerit, vel > ad tempus, vel in peicetuum.l.i.f. exercitorem. ff. de exercit. ad quem guotidianus nauis quaeftus pertinet, f.i. Inftir. quod cnm eo ,Theopbil. Hotom. Necre- fert, qui exe'rcet, mafeulus fit, an muli er , paterfami- lias, an filiusfamilias,an teruus.Scd fi pupillus nauem cxercet, esigitur tutoris auftoritas. Pratcius. Vide fu- pra ačtio exercitoiia. Exer'citor abinftitorein hoc tantum differt, quod hieterreftri negotictioni, illa maritima: prspofitus fit.l.i.Sc 1. inftitor.ff.de inftitoria. 0 fjnciToR. ,quinauim, cauponam , aut ftabulusa exercet 5 Prateius» Kk 9 E ANTE , »jies, vaftllus, feudatarius. Prateitts 1017 Sxercitaiis cx Lombard. £xirc itoria aftio tune habetlocum, cum qui$ fer- uum fuum magiftruin naui przpofuetic , Sc quid cum eo eius rei gtatia.cui ptatpolitus erat,contrafhim fuerit, 5 . eadem ration*, Inftit. quod cum eo con- trači. £ x e rcitvs , Vlpianus : Exetcitum dicimus, non vnam cohottem 1 neque vnam alam , fednumeros multos militum, &c. 1.2. de his, qui not.infam. exercitus au- 10 tem nomenab exercitatione traxit. 1.1. ff. de militari teftamento Spieg. IxrRciTvi prareft , qui legionem vel legiones cum fuisauxiliis a!> Imperatore commiflas adminiftrat. I.t.Li.de his qui not.infam.Hot. Ext>RciTioquxftionum pubiicarum , l.i. ffde offic. clus.cui mand.l.100. ffde verb, fign. Sueton. in lulio cap.tt.Et ExERCiTr o iudicii, I. if. ffl vt legati feu fideicommiffi nomine caueatur.Prat. 10 Exeroi id eft, emitto, ita accipitur in 1 . fin. C. qui ad- mittic.Ioan. Bellom etym. Ix facili, pro facile. Ex fa&o confuitus,aptid Vlp.in l.;.S./.fF. ceminor. Exf estvc ar e, id eft, deueftire,honorem alteri abro- gare,aut eum abdicarc. Prat. ex Otton.Frifing. Inuefti- tura fiebatfeftuca, vel fcipione. Hincinfeftucare , in- ue ftire. Prateius. Exh avsta pars in !. 6 . S. fipstronusff fi quis omifla eaufa teftamenti,& in tit.rd leg.Falcid. ffdicitur, qua; 30 legatis abfumpta eft.Bciff. Exh f dr A, proprie conclaue , in quo fell.e po¬ lita; funteomplures colloquendi cauia. Vlpian. 1 . f. §. zjf. de his qui deiec. vel efldd. Opportebit prstorem smuitate rnotum in eum potius dire ačbonem, cx cuius cufeicnio ve!exhedra deieftum eft r licet piutes in eodem coenaculo habitent. eic.lib. p. de Fin. & in Orat. de prouinc. Conf. proconclaui vbi pbilofophi feaentes difputarcnt. in iib. d:: Orat.;. Craflum ie- £tq!o in exhedra pofitum dormientem facir.HoL.Vide . 0 Exedra. I1HAEOAB.B proprie eft,eum quiipfo iute haeres defi- gnatut erat, ab hsereditate lemouete. Ixaque verbum hoc in fuis tantum hxred bus viutpatur in extraneis. lesineptaeft: inqu':t Paulus in !.qu:dam , 131. ff de verbotum cblig. ad eos enim hzrediess ip o iure non pertinet. Extranei ergo tuni demum exh.rred.:n- tur, cum pjius hatredes feripti in cettum cafum ha:- reditarepriuantur, vt l.i7.adiegeFaicid. 1 . iS «.fi ce- dem de milit, tcftam.l. 44.. f. eius.de leg.j. L44.de he- jo red. inftit. & Inftit. Vlpia. cit 11. Brili'. Animaduerti improprie & šbufiue verbum hoc etiam ad eos trans¬ ferni qui praueriii funt : non tantum filios, verum etiam agn.itos: in eo loco li.t. de Orat. quem olim aliorum quorundam auftotitate addufttis , corru- ptum atbitrabat. Res delata eft adCcntumuiros, cum miles domura reueniflet ,egiflctque legeinh.ere- ditatem patetnam teftamento exha;;es filius: id eft ptasteritus. Sicin Philip. Orat. 1, frattem ad quem, vtpote proximumagn.itum,h;tcditaspertincbat,ex So jhteredatum legimus, pto' filcntio prattermiffum : 6c eofilntio quafi exclufum ac deiečhtm de fpe c.etta & explorata quam habtbat. Igitur,inquit, fratrem ex- Jtscedans, te faciebat hstede, Si Cornific. li. ad Her. 4. Harreditas aliqua obuenit > non poieft dici t led e- tiam a neceflanis omnibus exhetedatus eft. Sic in Cluent. P. sEIii teftamento prop.nquus exheredatus. sum effet.h^res hic alieniot iuftitutus.eft. Hotoman- nus. a.eRrd ari ergoproprie-eft iudicio parentis, me- ritisde caaife.a fucccftione qus velur debita eft.fum- 70 moucti* vtloquitutEaul, ini. vlt.ff.de bou iamnas. X. loiS Ac plane exheredarl, fummoueri, tetr.oueti, proo dem vfurpat. Vlp. I./.S.filius, 8c§.ante.8c J.incoiFA liber. &pofthum. Exh a e r e d at i o. Qiti filium in poteftate habet.cur*. rc debet, vt eum hasredem inftituat, vel cxhetedcta cum nominatira faciat, alioquin, fi eam filcntio terierit, inutiliter teftabitur, a«ieo quidcm, vtfi v i. uo patre filius mortuus fit, nemo h$res cxco ti, menro exiftere podit: quia fcilicet ab inicio non con' ftiterit ceftamentum.§. i. dc exhser.li. Iuft,i,L tor estera de lib, 6c poOha. ff! Exha:redatio omr.j \ in teftamento (it: vimqae fuam duntaxatpoftmo:, tem teftatoris habet. Prat. Filii autem exheredatior. valeat, malta requiruntur. Primo enim, nomiaatia ficr i exh*redatio debet-d. $. i.quid autem lit trta redarenominatim, ex Vlp. in l.i. Sc inl.i.&inl/,« liber. Sc poft. IF. videre licebit. SecuFido,pureexh?rf. datio fieri debet. d. I. 3 . §. puce. Tertio, atatogfi non certa hacredum perfona exh 2 redatio fieri dcbtt. d. I. j. §.filius.Quarto , exhzredatio ab vniucffi«. reditate 5 non acertaparte hacreditatir,{vcl h^reditario, vel alia re fingulati fieri debet. I. cttm quidam de liber. Sc pofthu.iF Exeo,quod in png. c ; pio diximus, apparet, matri neceffenonelTe.n filios ,quos non vultfibi ha^redes elfe , cibired«, ea enim filios in*poteftate non habet: itaque tejs- lariter , matri prsteritio pro exhxredatione. i k de exha?r. lib. Inft. *. apparet, &*patrem pofTe l : lium emancipatum , cum e manu eius exieritprz- tereundo , vel inter esteros exhxredare. J. enu* cipatoslnft. eod. Csterum , Sc quod dix : raus, p-, trem deber e filium, quem in poteftate habet, aur h*redem inftitucre , aut nominatira exhxredne, verum eft in ma r culinis. fiiias enim, etiam quasi« , poteftate habeat, exh«eredare nominatira non tet- batur pater. §. 1 . Inft. eo. I. maidmum vttom. « . liber. prxter. C. Et harc quidem olim. Hodie ve¬ ro , parentes tenentur liberos , liue mafeulos, fi- ue fceminas, fiue eos in poteftate habeant,fiue f- mancipati fint, aut hsredes inftituere, autno: : . natim exhsredare. §. fed ha:cquidem dscxhir.b, Inft. i.dJ. mavimum vittum. de lib. pratter. CSd parentibus non alias licet, liberos injeflamcM fuo filentio prarterire , aut exhsrcdes taccre. ia force ingiati eomprobentur , & eas ingratituto caufas parentes noiiiinatim in fuo deferipferintte- ftamento. quaspieniifimeexImperatot;e} invalid quoque capitulum. vt cum de appcll. cognof i: Auth.col. 9 . videre licebit. Illud autem non oroiu teudum > exhaeredatione-m , non adita harrediu- te ca teftamento , nullrus efle momenti. I. pes. §. Ted cunsi. de bofiorunl. polleft’ cone. tab. fF. At- chora. Exh aeredatio leg‘simpletvoluntatcm:Pritetiu , iecus. lila Jolidat teftamentum: lfta infirmat:Illa!(. | ge permittiturnfta prohibetur.Salom.inl.Gallas.^ j liber.& pofthutn. Spieg. Exhaered atvs , hzrediiateiitepriuatus.Noncnia qnxuis exhxredati 0 iumraouet filium acontntab las pofFeftione;, fed quas rite fafta. vtapud.Vipi*ndt bon poflef. Vndc filiis querela faepe eft- dc inoffic. ji teftam. Prat. Exh aeredationis formula duplex eft, aut np natim aut inter ca:teros,Inftit. de cxh*r.,ib.&:it.& lib Sc poft. Exh a e red are inter cajteros, id eft,-generalitet,&f. ait Thcoph. dopb&s. Balduin.tit.de exh 2 red. Exh a e re d ati o autem quadam nota: & iuidrifftž? fa fit, quzdam non notae eaufa, ledbonoconfiiio.iil ff. de liber. Sc pofth. i.n. flquis.&:l.47 ; ff»deboD' lib. Sarperameu ignominia quzdam c &.(k \ibcf £5o:ter.&-iuigxia,lii4; de icgau Ex HAlAEDAtlfij l 102-9 £ ANTE X. i©3«i Exhabredationis nota 1 .penult. ff,dc bon. poff cont. tab. Prateius cxBriflbnio 1 .10. vbi Gothof. C. de teft. milit* ExhaeRbdem teftamento fctfibere >& exha:datum facere. 1.4. vndeliberi. l.i.de Carbon. edid. Cie. r. de Orat. I.24.C. de lcgat. 1 . ti. Sc 24. C.dc in olfic.ce-. Ham. ExH aered atvs filius videtur, non tantum fiitadi- xerit pater j Filius exhsres efto» Ted 5 c fi ita : Ille.fi- lius meus alienus mca: fubftamize efto, L}> C.delib. 10 prarter. Quinetiam a raatre, militeve pratteriti, pro cxbsredatis habentur i. 47. $• fin. ff. de bon. lib. Prat. Briif. £xh avrire facuitates, de re iud. id eft exina- liire.Briff. Exhavrire patrimonium ob munificentiam in pa- triam,l.8.ff.de decurionib, 4 £xelaysti$ apotheds,l.40. tF.de ftatuliber. Ejchiberb eft eius rei, qu$ tangi viderique poteft,pr$- fentiam pr^bere.Gcedd.ad I.12. de verb.fign.n.4. 1Q Exhiber e qua(i ex(hoceft in puhlico,fen palam: non enim femper particulaEx materiam fignificat, maxi- me inrerqorum compofitione) Sc habete( hoc eft, nftendere, Sc demonftrare Sc prsbre) dicitur: fiqui- deni qui exhiber, epenu rerum, q«od habet, depro- mft&profert, vt&videri Sc tangi, Tumi vel t©ili poftit, 1 . !•§. 1. ff. de muner. Sc honorib. Ideoque vix eft, vt exh;bere‘de rebus immebilib. dicatur. Gcedd. d.Ioc. Iixiii bere eft facere in publico apud magiftratum,po- so teftatem videnda; & apprehendenda: rei, vt a&orco* piam eiushabens, podit experiri iure Sc exequi adio- ne, quod deftinauit l,i.ff. ad cx’nib. Sc Caius in I. plus eft.ff. de verb. fign. Exhibere, inquit, eft prasfentiam corporis prebere. Vfus'autem exhibitionis latiffime patet, Et proprie an res mobilis pertinet, zjh ^jigen fahrende hub. Ttansfertur tamen Sc ad res incorpora- 1 es: vt, exhlbere negotium , h ©c eft , moleftiam. Ex- hibere amicitiam: Exhibere dodrinatn. Adde Bre- chzeum 1 . plus eft. in tit. de veibotum Sc rerum fign. 40 Old. Ixhibere eft in dublico copiam facere.l. 3 . de liber, hom. exhib.Exhibere autem minus eft quam refti- ruere inqu.tGaius.Nam Exhibere eft pr^fentiam cor- porisprebere: Reftituere, eft etiam poifeftorerr, fa^ cere,frudufgueredderc. pleraguepr^cerea reftitu. tionis vabo cominemuv.Ln.ff, de Verbor fign. Hoc Alcizt.de verb. fign, • £xhibere aicVlp.J. 5.ad exh : b. eft in eadem caufa pržeftare, in qua»‘fi*it cum iudicium acciperetui > vt quis copiam rei habens, poffic adione exequi, quain deftinauit: in nulla caufa, quam intenditjasfa quam- uis non de reftituendo , fed ad exhibendum agntur. Proindefi poft litem conteftatam vfucaptum cxhi- beat, non videtur exhibuifte , cum petitor intentio- nem fuam perdiderit, Scc. Bald, tit. de offic.iud. Ho- t o nuna us. Ex h 1 b e t , inquit labeo , qui praeftat eius de quo agitur praefentiam, nam etiam qui fiftit, pr^ftat eius, de quo agitur,pr^fentiam.nec tamen eum exhtbet.8cqui mu tum, aut ruriofum , aut infantem exhibet, non poteft videri eiusprsftare prasfentiam; nemo enim ex eo genere praJčns iatis apte appellari poteft,1.14^. ff. de verb.fign.Hotom. Sxh 1 b e r e in interdidio de liber.homin. exhib. eft, vt ait Vlp. in pubiieum producere, Sc videndi tangendi- que hominis prebere facultatera. proprie autein ex- hibere eft extra feeretum habere.l.5.^7. ft. dc Jaomin, liber.exhiben. Hot. Briffonius. Exh 1 b e re, in tradatu de rabulis exhibendis eft, icquit Vlp. materij ipfius appreheadend* copiam facerc. 1 . }.f.8.ff.de tab.exhib.Hot. Exki*er! adiocem mandarcadlonem.cedereadio- nem alicui,l. qui iniuriae. §. qui alienis. ff. de furt. Di- cimus e Jana cedere adioni, transferre adionem ad aliquem Caius in 1 . quodfacpe arra. §.dres vendita.ft, P de contralien. empt.Spieg.VidsCuiac.0bf.10.cap.14. x hibere rem dicitur-,qui in prxreiuiamaffcrt.Alcia* tus de verborum fignificat. Reftituere veto geneEa~ lius verbum efte uuod etiam ad frudus refertur. I« bid. Exhiber e diligentiam.I.i.de peiic.refvend.Negligen** tiamj.io. de compenfa.Fidcm,I. i$- C.fam.ercifc. 1 . C.commun.vtriatud. Exhisekf. culpam, id eft , prsftare.l.id.nuncviden- dum.Commodat. £x hib ere Sc reftituered’fferunt: plus enim eft in re- ftitutione, quam in exhibitione; nam in illa non tan¬ tum corporis poteftas dabicur, fec! etiampofteffio ipfa cum omnibus acceflionibus reddetur: hac vero tan¬ tum corporis ouaJentia videndi, tangendi, abducea* dive facukas prcebetur, Gad. ad 1 .$,? 1 j. n. 4. de verb. fign. Exhibere, pro probare,l-iC.de *dil.ad. Exhibbns tardius non exhibere cenfetur. 1 . Iulianus fcrlbit.$.vit.ad exhib. Exhibend vs>ideft, procurandus. cap. cumamplius. Ext.de teftib. Exhibere partcsfuas 3 officium faccre.I.4. fin. C. de i« litem iur. Meretrix paflim venalem formam exhibet. 1 . 22. C. ad leg.Iul.de adulter. Exhi BiTvs,id eft,duftus ad iudicium, Li.princip. C. de fporrul.vbi Gothofr.not. Exhiberi, proper gratiam relaxari, in 1 . ad beftias. ffl de pcenis, nec refte interpretari, nec inde coliigi polic alleuationem ocena:, oftendit Alciat.c.28. Secundi Pa- rerg-Spieg.Prat. Exh 1 bere, alias eft educare, alere, nutrire. Exhibere familiam, vxorem, vide 1.34. de negot.geft.l.i. §. i.ff. de oflic. pnefečt. vrb. 1. f. in princ. Sc §. li quis a liber- to.ff. de lib- adgn. \ 5. ff. de naut.fam.l.ti. ffde exhib. 1.1.|. fi pupillis.ff. de tutel. Sc rat. l,io.§. fi domum. 1* pen. Sc l. vit. ff. de in rem verfo. 1. 4*. §. vfura. ff. fo- lut. matrim. l.io. in fin. ff. de aliin. leg-1. 17-ff.de do¬ li except.Brifton. Hotoman. Inde exhibitio pro ali¬ in entis in 1. i 6 .§. vit. ff. quando dies ieg.ced-1. noti autem ff de exerčit. 1. vir. §. fi ioter. ff mandat-1. pe- nult.ff de acquirend. hazred' 1 . iS. $. item cum fundus, ff. de inftru. ff # de muneribus. Vtitur&hoc verbo ip hanc fenten- tiam Tertullian. in Jib. de idololat. Briflon. Vi¬ de &Duarenum. 1 Ju infulam, §. vfuras. fffolut. ma¬ trim. &videplura de huius verbi fignificatione, & exemplis apud P. Rebuffum in 1.22. ff.de verb. & rer. fign. Exh 1 b eri tam petfonaj j quam res, Sc inftrumenta di- cuntur:Briff Exhibitio teftium, l.io. C. de hi* qui aceuf. exhibiti® accufati,l. ^.C. dec -Jumniat. exhib. educationis,l. 1. fin.C. de alim.pupil.ptaeft. Exhi biti o,pro deguftatione, apud Vlp.in 1 /, de op& vel elecl legat, pro ahmentis/vide §.praeced. Exhibitioris necefiitate teneri, apudlmpp. i» 1 . cx- hibitionis.C.ad exhib. Exhibitiokis, Sc dedudion s onus.l.j.Bt l.f.C.dead- uoc. djuerf.iud.Forte cxhibcndarum angariarum mu- nus fignificatut l.vmca.C.fumptus iniund.niuncris a 4 omn.colleg.pertinere. Exhibitoria interd.da, quibus liber homc,qui ab a- 70 iioinuitus detinetur exhiberi cogitur.l. i.ff de lib, 7 hom. exhib. Exhibere autem ibi cuin publico copi*^ de lib.hom,exhib. ;o E A N T infcimis fit, 1*5* . , . 5xh o h. v at? s fer&iiffl funtu,vt viri fasiat i.8.prin.C.ad leg lul.de vi pubi. J 1 xiob R.E cu efteclu accipimus.Exigereemm eft, qued ftbi debetar,per iudicem aut fine iudice repofcere, 8c aufferre-.ad eius folutionem praiftationemve debito- tem vrgere:denique fuum ab inuico vel ceffante de- bitore confequi.Igitur qui interpellato cura inftantia debitore.ad fuuip perueniunt,Exegifle dicuntur: Exa- ftumque accipimus,quodnon vltro.fed vel imtninen- te iudice,aut alias vrgente cteditore , folutum eft ac I0 prafticum.Briflbn. 1xigbR£ polle diciturquiaftionem habet, l.S4.§.per- uenifle,?onius Sc Seruius fignificant his verbis : Solum figni- ficat locum>hinc exules dicuntur folo patri^ fuae pul- ii. Item Exules dicuntur extra folum. Icem,Exul,qua{i trans folum miffus,aut extra folum vagus.Item, Exu- Iat,id effextra fblu fuum habitat. Quicunq.ergo dne fua fponte,fiue pcEnx,ignornimacve caufa extra folum fuum habitant, Exules dicuntur. quorum tamen tria geneta reperio. nam alii interdidi, alijRelegatt,alij Deportati nominantur: quod illa inferiptio declarat 7 © js li.Panded.4S.de i*itej:didis,rdegatjs & deporc^is, E X. »ji Intcrdicti dicuntar, qulbus mtttdlftam e ft cet ,, ci aditu commercioqne: veluti fi quis H ora , i 1 !; iubeatut i confule : vt L. Lamia tques Rom i ' ; quem (vt fetibit Cicero in Orat. ptoSmioTp c? nius conful iuflerat ab vibe abeffe milliafaff M ^;' centa. Item, fi eni i prsfide prouincia.velu-jj aditu Ture prouinci ? mtetdicatur. Caius rei'ettT' fuppeditantin I. 7 A 4. r.Sc fF. eod. M™,, autem duogenera funt,alf. namq u eptoptief' Sati dicuntur, cum in Iocum'aliquem ab homit-' amicis, & notis remotum juiiandantur: V tOuijl" in Pontum abire iullus eft: qua de caufa mt bit, 411 •Ar »a rehgatum ntSifti viferi Pznti c. lib. de offic. j. Crmiinabatur etiam, quodTio-I litim qui poftea eft Torquatus appellatus, ab b-' nibus relegailet, & ruti habitare iufnflet’ Aii,f' imptoptierelegad dicuntur,qui non modom,! mand.mtur alio, fed certumin !- includuntur : & quafi circumfcribuntut.Ttcaia,,, fes damnata_liquem nedomo fuaprodeas:inl,?l.; eod. quodfecifle Vettes dicitut d Cicetone.Vt'. •• ; na 4. qu. iudicem illum auifecundum Hend ■, 1:_1. .m. 1*:/ iudicarat, in fenatu eiie, locifque & commolt- blicisvti vetuit. Item cum quis pattia tscedttti! tatur , .ubeturve ceniš in vicis morari: qua de te io! quitut Vlp.in 1. 7 . 5 . folet. eod, eaqueeft,mtoi*J. cio , quam Martianus latam fugam appellat iaT- eod. Vbi ait, latam fugam effe cum omnib. ^ terdicitur , ptster certum locum. N.m laiaaib gam Grxcus horno dixit, non facultattm lib-rt f". cjue vagandi, vno loco excepto, fignificani:fed^j. -7 tui po ti us demonftrans, i. e. exilium ab ornh. locis pra:terquam ab vno: qtiafi dicas, homintii omnibus locis prsterquam ab ,vno aiiquo fesa, ftc enim Graice nonnunquam noftti loqumšr,:t notauimus in 1. i.ffide fponfal. Sponfalia titar.- tionem , pro (a/hs-hiu. Apparet igitur neqitt«c. ptum illum elle locum, vt Bud^us & alii esiite Sc hanc latam fugam ex aduetfo refpondeteInuff dtionl. fiquidem Interdiftio dicitur . quumquis ceri loči aditu, lam fuga vero cum cetti loči esitu poit, bitus eft. quod paucis hifce annis apud Allobtctti vfurparividi ,cum decreto Senatus piftor.quidainrt- bc- fua exire per vniuerfum vita fuatempus eftpto- bibitus. quam mukam.Exilii nomineredealurifet fultfs appellari, locus quem ex Orat. Cie, pro Stri: fubiiciam oftendit: ldemque tu, cum hit atque hu::.. modi c&nfiliis, ac facinoribus nomincC. Cacfariscb lnentiftimi. arque oprimi viri, fcelerevero atques:- dacia tua M, Bibuium foro, curia, templis locis puba cis omnibus expuiifies , inelufum domi eontintie eumquenon maieftateimpetii, noniurelegum,a ianuae prati dio Sc parietum cuftodiisconfulisvitla ; geretur , miferifne viatorem , qui M B.bulumfe: vi extraheret, vt id quod in priuatis femper eft ir- uatum , id te Tribuno pleb. Confuli domuscAi efte nen poflet. Depottati porro dicebantut,qaiač tate iua muldtati,viiiai ( vt veriiimile eft)nenio« compedibus, in nauim aliquam iniponebantur.fft* uifque publicis vt eum in infulam transfetremtnfc bantut : idque atroeiiTimutn exilii genuserat ,qaal vt( modo dixi) ius omne ciuitatis Sc agnationis adi. mebat. 1. S. ffi eo, 1. 4 . ff. de gradib.l. funt quidam',.'. ff. depcen. 8 cl.i.ff dehatred inft. Itaque uequtct. pere quicquam ex teftamento ciuis Rom. deporu: poterant, ncque ius vllum in fua priftinaciuitaitrtS r.ebant. I. eius qu:, 8 .ffi de tcftam.c.l. fi pater,j.C, a fene. pafif. Demque tnortuorum loco babebantut . 1 cum'autem. qmb. mod. ius patr. l.Gallusff delib. S: pofth. HinCiliud Iulii Cmfaris ediftum apudSa® «ium: Definaat ,inquit vitra cuzrere, a>inique ti - -- ' to«. ? 05 S E 'ANTE X. compertum fcabea, credaftt; imquidem vetuftfKma nauiimpoHtos quocumquc vento in quafcunque ter« ras iubebo auehi. SicTerent. in Phormione, Tantane affe&um ho minem quenquam c0e audacia ? Nonne ' boe pablicitus fceius hinc aeportarier in folas terras? id eft, in folitudinem , rt ait Donatus. Trip’ex igitur iater Deportitioaem Sc Rlegacionem diffcrentia« Deportati ciuitatem amittunt. dl. 6 . de interd. Rele- gati vero retinent 1.7. §.1. eo vbi Vlp. ait,fiue ad tem- pus, fiue in perpetuum quis fuerit relegatus, Sc ciui- 1® tatem Romana«! retinet, Sc teftamenti faftionera non amictit: quod idem traditar in d.l. 8. de teft.Sc 1 . 4. deiaterd, vbi Vlp.ait, relegatura in poteftate fua liber os retinerc: quia&: alia »ura fira omnia retinet. Alcera differemiaeft ,qnodDeportari perpetuo ex’- iio damnantur; Reiegati vero fsepe ad tempus, d. \.j. A. i.deinterdid. Tertia* quod Deportati, vt verbi vis deelarat > fetuispubiicistraduntur via&i, vt eos in nauioi impofitos in folas terras transferrant: vt lo* quitut Ter.Relegati vero exire iubentur kis verbis: Illum p r oni nci a illa,i n fu \ i fque cts reiego,excedereque debebit ihtra illum diem.d.i. 7. § his qui eod. a cque ha:c quidem ita proprie ac fubtiliter difputaatur.Ve- rum inteiligenduin eft, piaguius plerumque nos iftis vti verbis, vi quiinterdi£H proprie funt, relegatt di- cantur, ltaque Gallus ifciius Relegatos apud F eft. ita deiinit, quib. ignommiž, aut pcena: caufa necefle eft ab vrbe Roma, aliove quo loco abefle,iege,fenatufYe coafulto, aut edifto magiftratuum. Sic Vlp. in d.l. 7* §. his qui feribit eis qui relegantur, ita magiftratus fa- 5° ri folitos, Te iila prouincia exire iubeo. Sic de L. La- mia Cicero ioquens in ca Pro-Sext. Eum , inquit, in concione relegauit, edixitque vt ab vrbe abeflet mil¬ ila paffuum ducenta.Maxime vero verbum erilii con- fanditur atque permifcetur. Gum enim generale fit (vt J. diximus} tainen ad deportationis fpeciem ple- runque5cquaii proprie reuocatur,&: a Rclegatione remouetur. vt in bi.ft.de pcen. Capitalia , inquit, ru- dicia funt in quibus pcena mors, aut exiliutn eft : hoc eft, aqax Sc ignis interdi&io. per has enim pcenas ^ eximitur caput decluitaie ,nam ejeteta; non exilia, fed reiegitiones proprie dicuntur : ume enim ci- uttas retiuetar. In eandem fententiam Ouid. iib. Trift.a* vAdie auod ediStum cfuamuts immite minAte^ue^ ■Attamen in p cen*, nomint 'lene/uit. relegatur^mn exul, dicor in il!§: 'Tarcdijue fortun* funt tibi vtrba me*. Item. men ctnctjpt e(l aliis fortuna^nec exul SdiSti verbis no miner ipft tui, Arna relegatum iuflifti vifere Ponti, £t Scy hi turnir o fuga finderi puppe fittum, ItemjTcift.^. !pfe rtlegati^non esculis vtitur in me < 2 fomine. tutafuo iudice caufa mea efl , Nomen igitur Exilii p quodgenerale eft, plerunque adfpec:em Depo.itatiopis ita courtahitur, vtde ea folainteliigatur. Mar.aute in d.i.j.de mterdift.ad fo- lam interd'ftionem.& relegationem contra.x t. Vbi cum dix:Het, exi)ium efle triplex, tamen duplex dun- taxat ponit: fpcci'emque pro genere conftituit. que- madmodum ex lis quae fuperius difta funt, facile in- tellcftu eft. Aique hsccjuidem de Exili 0 : cuius in Pandečhs mentio fit, fatis muka, nune illud fcire o. fed Sclegitimum , Sc coadum, Sc neccflitrium , legitimum , quia leges, quib. eranc rei fafti ciuitatem iis adimebant. itaque abfentes con. demnabantur: vt in Veri*, i. iam pridem docuimus, Coaftum autem ac neccfiarium , quia non fponte ac libenter difcedebant, fed quoniam fore videbant, vt paucis poft diebus damnari ciuitatem relinquere cogetentur. Malebant igitur abfentes, quam prš« fentes eam infamiam fubire. Hotom. V.*de Fran- cife. Duaren.lib.i.anniuerf. djfp. cap. rj. loan. Ro¬ bertom Aurelium fentent. Iib. 4-cap.11. AddeFe- kium J. 4. §. diuus.^mmero j.ff. de incend. ruin.nau« <0 frag- > £xiri vm, i. e. deportatio in mfiilam, Nou. u.ca.i.Giv thofr. , Exiiivm quoddain rcuocabile cft,Gothofr.adf.j.i. 14, C.de facrof.ecclef. IxiLivM,id cft,reiegat:o. Gothofrfd.ad l.i.C.vt intr* cert.tempus ciini. jxr 1 ivm & latam fugam . & relegationem in infulam fignifiaat, 1. (. de interdift. item aqua: & ignis inter- d ftionem , 1. i.S. 1.de publ.tud.Cie.a.ad Herenn. Hinc ad obfcuritatem vitandam Vlpiaa.!. 14. ?. is de» mum. de bonis libetr. aut exilium , ait, quod fit vice deportationis, vbi citiitas amittitur. Inde exilium de- pottationis.l. t.C.de faetof. ecclef & exilium relega- tiouis, 1.4.de pcen. BviC Exinv« triplexMmiano, aut certi loči, vellocorumj interdičBo aut lata fuga,feu o m nitim locorum.prs. ter certum aliquem, interdiftio : aut infulare vinen- lum,feu relegatio in infulam , 1. j.de interd. Ixi* lmm etiam ttiplex Archid.c.cum beatus. 4j.dift.Hot,' Prat. pottet, ftante Repub. diffimilimam fuiffe rationein jq Exilivm aut temporatium.atit perpetuuin tftjl.vl.t de « m?0n v I S M fuetit - N e m (vt iaiut - l l3> cx ft uib « s i«pofiett eat4 4 . de inttfr Cie. icutu. »nOtat.ptoCean.) exdiutn no|j fuppli- dicl.Bciff.Ptat« hi k s la E A N volunurlum , 1 . aut 16. vbi Budasus de poen. n £>« I IVM Prat. Ex ille dolio amphoras decem } & fi non decem, fed pau- eiores inueniri pofTunt: non extinguitur legaturn,fed hoc tantummodo accipit quod inuenitnr, ait Paul. in 1 . fi quis feruum de leg.i.Spieg. £x iure manu confertum vocari prifci ICti dicebarrt ali- quem, cui lis imendebatur. Metaphora fumptaa bel- lis, in qu>bus manus conferere dicuntur , qui commi- nus confligunt. Aut or Varro libro de lingua Latina z. /Q Spiegelius. Vel,vt Prsieius libr j'. Kxi u ir£ d‘em , eft ptolongare > vt Cato diem dicen- do exi:nebat,id eft , pnelonga oratione , cenfendi tempus confumebac deinduftrLi. Sic eximere aquod Eripere eft de raa- TE X. cxifle loij patentuml ^ cuntur exilfe de poteftate lius. Exi r e quandoque fignific.it fubduci, ttimi, aVceJej Sic Ee ir e de hereditate, & communione tesalienata |, 54 ff.f.tm.ercifc. Exiaa interdtitn eftabire.feu prjeteiiie, ficesire i-tj achonis.l zo.ff quod f.ilfo tut. Sine £xt tv res erit.id eft,fine fine, 1 .17.5. principaln f[ , de arbitr.Briff.parerg. Ex 1 tvs in vulgan fignificatiooe ponitur inde, ff dc Cloacis, m qua exitum habereClc.ja Cloacam dictur, vt Sc in 1 . vit. ff. de locis S: in qua eft,Exitum h.betvite militaresad mare.tsm vrbes, aut in flumiua , aut in aliam viarn milimo, At vicinalium viaram pars in militaies vias.etma habent,pars fine exitu inueniuntur.Btiff,. lxnvs in malcficiis non fpe&tuitur.fedvolumai,l.u(. adI.Cotn.de ficar. tuna vi-- x ■ . n . nibus auferre pet raptum:Eximere quoquo modo au- tx i.tvm habere, 1. e. ad efteaum perduci.l.j £ det t . 30 ferre , vel remorari impedire, quo minus in ius vo- catus ie fiftat.l 4,ffne quis eum qui Sc in ius.Hotom. Prat. Sximi>re nox2,eft criminis admilfi gratiam facere, hoc eft.vt f tibit Bud*us remiflionem dare.Btechsus J. aliud eft fiaus, $, inter muiiftam. ff. de verborum.& terutn fignification b. E-xi men d a e crets,vellapidis, ins, l.f.Sc 6.de feruitut. ruft.praedior. Exi m ere an ciljam,I.7. ff. qui fine mannmiffo , id e.ft> manuiniečta abducere.. 1Exi meri faxum,l. 6 . C.de donat.. £xhii de teis dicicur,cuius nornen cum ip(e in reos re- iatus effet, delemna eft. i. hi tamen ,.in in fin. ff. de accuf.i. fi interueniente,!!. ff ad Senatufconfult»Tur- pilim, vbi Vlp. abolitione interueniente. de reis exi- mia!iquem fctibit. Ciceto etiam Verr. a.fignificat ac- cufatore abfente id fieti: Quo tempore, inquit, om- sisillameafeftinatio faitcum periculo capitis, ob eamraufam ,ne tu ex reis eximere, fiego addiem 4.0 lionaftuiffem. Et Pedian. jnCorneliam. Poftero die cum P. Caffms aflediflet, Sc- citati accufatotcs non a- dcffcnt, exempt*m nonaen eft de xeis Cornelii. Ho- tornr.n.Prat. E x 1 m 1 v s Imperator.Mart. in Atnh. de Conful. fit. E. aisaNinE,ab ex & inanire, eiegamer accipitur ,pro attennare, feu minoris efficcre.Piat. IxtN ANtTVR feudum, 1. feud. ie.J.i. id eft, deferitur 5 euanefcit, conftitutio eius inanis &irrita fit. Ejcinani Rslegatis 1 donationib.,l’,e.euacuare,atteiuia. re , S: ad nihitum patrimonium redigete. 1 .1 & j.C. deinoffic. donat. Spieg.L37.de legct z. Ixin an it 10, euacuatio, ca.adapoftolicam.de re iud. 1 i.6. vbi Archid Prat. SSxindI j exeoipfo'die, I.r. C. de prsifcript.long. tenip.. 1.8 pr. C.ad 1 dul.maieft. Exin d e prsftantur fruftus, i. e, a lite conteftata, poft litem,ff. fin. regund. IxtNTJf,Ro agete,idem quod de integto fignifitat. Exir^ interdum fignificat dimitti Se liberaii.Sic Exixe de poteftate .parentum , a Iureconfultis dicitut emancipari: a qua lermonis formula exiffe e potefta- le dicuntur, qni eff enati feruntur aut libidine, aut iracundia# Lege Tullittm libro Tufculan,. qtisr. j. - Spieg. Samsa epoteftate dicebantur infani ,futiofi ,iracun- di: qui a mente excidifi’ent, t( qui fpreta ratione, cr- piditatum arbitrio j praecipites fetcbantur. Formula fermonis detorta videtur, vt ait Eraltnus, a Iurecon- 70 fultis :apudquos filii cxiuftis nuptiis ptocreati, di¬ cuntur čile in poteftate parentum : nifi emancipen- sur, aut»ifipatei .eraaocjpati di; ftam.quemadmod. apet. E x 1 r v s matiti.pro inorte.I.t.J.i.de his,qninotaus; inf.imia. Exisse dies aftionis dicuntur,l.i.exquib’.eauf. maoi. cum agendi poteftas eximitur.Prat. Existe rb ,proprie ab exfiftenclodicitnr:liftiturla. tem , quod finnum Se immutabile. Cie. deoffic.lib.i, Vt tyranni exiftetent, Sc optimates oppiimeittui, Hinc Existerb conditio proprie dicitut, quando non amplius diluinon pottft. Ex cap. j. lib. 5. pareig.fi. fo. 60 Existeb.e, operari eft,5c efficerc :quieftfignatusmc* dus loquendi elegantia; lurifconfultorumJignusimo. nuit Zalius in gl. nouis.ad Lin ratione.fF.adlegem !al» £ x «;diam.Spiegelius. istentia fuiha:redis operatur tanfrnifflonem ji- terme hssreditatis , etiam non agnita; ,adquofcunque etiam extraneos, Gothoftcd exBartolo & £ald.ad.ljv 7-princ.C ft de iure delih. Extster.b interdum fignificat Euenire.Briff. Existere, in natura rerum cfTe.Bred.vid.Uin.C,f|. Iut.matr. Existenti a LiTAs.Breder.ex ExrsTt rb dies,condicio,dicuntur noto fenfu. Exift«re etiam hasreetešjid eft ) appareie.Quodverbumcle fes proprie vfurpatur,qui emergut apparentquefui &nj. fcunturmon fiunt hxredes.l.i 4 .ff.de’ ; fuis & lcgit.l.ul, de^jber-Sc pofthu.Adde Lli paterfilium.ffidevuig.ft pupill. vbi Goueanns annotau ; t Exiftere proprium verbtim eorum efle, qui fine vilo fadomortuis, pa. rentibns, ftatim haeredes fiunt. Extraneivero, exiftere ha:redes dicuntur, cum hiereditatemadietr.Cuiustti crebriora in.librjs noftris lunt , quara vtadfcribidc< beant, exempla.BrifT. Exr ster£ 6cdeficereadaerfantur>l.SS.ff.adleg.Pd cid. Existtmatio ,eft dignitatis \\\x(z liatus, legibussc moribus comprobatus:qu? ex deiicto noftro,autoriU‘ te Icgum, aut miiwitur,aut confumitur.Autor Calliftt. L cognkionum.de extraord.cog.5piegel.Hot. Ex 1 s ti m at 1 o alias pro farna accipitur: quia Ccilic« famacx vulgi iudicio 6cexiftimationenafcitur,l.ie* ftium ff.de teftib. -.ic^-princ.de regiur. Existimationsm dcfun, 1® qui not. infam. purgare.i.f.ffde iniur.Prat. ExiSTiMAT.roNi integra,&ilixfa, 1.2 15-.de procu. fF, ' Qaod H. Modcftino dicivit fjuaimr-JS^ntfa (fg- 1 .2.:» fF. d« tutot.dat.Prat.ex’Btifn ExisriMo,i.e.piJtG opinor Briff. Exitiabil£s viuentium Fortuna?. Apuleius ». ^xiTiYM,aitFeftns, pefflmum exitum dicimus. Ia exi- tmmReip. cohteaditur,l.*:.ffde captiuis & pofti. Exitys, vide.Exire. ExLeg ; .bus verbum, quomodo intelligendara , Alciatus i 0 expUcatinl. nominis rei. de verborum fignificat.E* re vera fi vnquam peccatum eft in hoc , nune pecca- tur maxime, non a iurifperitis tantaw,fed a principi- bus , magiftratibus , regibus. pontificib. facrificis, theologis quoque Proinde nulli non , vc vulgo aici- tuc, f&cultati , crebrius inculcanda eft ea fencentia, qux habetur Cod. de legibui, Nuiit dubium » in le¬ ge m committere eum, qui verbaiegis amp!exus,con- traiegis nititur voluntatem.Spieg. Addc Forcatuium N?cyomantix diaiogo 64.1111.4. £:a.rx,ait Non. Marceli. quifine lege viuic: Citatque bos Varronis mua/A^^dVciSns^olhcmo , quxro pa- rebis legibus,aa non? anne iolus viues? Ex magift.o equitum, officiornnr. exprxfeclo , ex du- ce, ex vicario, cx agente in rebus,ex čuta palacii , ex čofnite domefticorum. Btiff. exMa:ceiiin. & Georg # Turonenfi. Exmagist er. , in tit.C.de nouo Cod.faciend. ftcutEx- conful.Pcatcius. Xx more,pro fecundam confuetudinem. Ex natis gregetn fuppleue, id eft > in locum capitum de- funftorumvel inutilium alia fubmittece, vt dicunt Vipianus Sc Pomponius. 1 . vetus.Sc Feq. fF. de vfufruft, Sp;eg. ExnobisDefcendentes dicunt ur: vt Nos, cx Afcenden- tibus. Audi. de hxr. Sc Fale. §. prim um vtique. Al- ber. Ex nune verbum Sc includlt,8c exciadit > cap. freqiiens. de reftit.fpol.in 6,Si hxc verba adponantur in ienten- tia excommunicarionis , non eft necefTe adiicere, proutex tune Ciem. j. de fepulr. nam trahitur ad diem conditionis, Innoc. c. pratterea. de appellac. Prat. Exnuncprout F.xtunc,& Extunc proutExnunc , fre- quens Pragmaticis formula, qua ftgnificatur extrertii- mitatem temporis trahi ad initium, & finem trahi ad extremitatem. Aseurfio l.i.C. deedendo. Bare. I. ita ftipulatus La gr Ande, de verb.oblig Bard.de pupillo.F ft plurium. fF.de noui operi, nuntiatone Spie- gelius. E x nou feripto > flnelibello interpremeur Abericns in §. fi tibi ftadium.de mandat.ptincip.in authent.Adter fumitur in ex eo non 1'cnpto, Iaftitut. de iurcnat, gent,&: ciuili.prateius. Ex officio ad arrificium tranfire, declaratur a Martian.de leg.?.l, legatis feruis Spieg. Ex-olsrb , pro dcficere,ac vetuftate quadam euanef- cere,familiaie verbum lureconfuJ. l.i.^.ExadiSiCde o- rig.iuris vbi Oldendorp. ExoLVERfe debitum. iib, 1. C. comminationes, epi- ftolas. £xokbraki debitum, l, c, de p'gn»r. a&io. cxofte- tfirefotiis debkum 1. ir.C. Exorciffae vocabantor. 1 . 6 . C. df epifc.& cler. l.m. de decurionib. in C. Th. ffidor.li« 8.Etymolog. cap. n. Exorcift« ex Giaeco in Litinam adiurames vocaHtur.Imiocaas enim fliper cathecu- chumenos velfuper eos, qui habent fpiritum im- mundutn , notnendomini Iefu , adiurames per cu» vt egrediatur ab eis. BrifF. Exorciz are. Vipianus l.i. fF deextraord.cognit.Noi| tamen fi incantauit,fi imprecatus eft,fi,vt vulgari ver« bo impoftorum vtar.exorcifauit non funtiftamedi-* cinas genera, tametfi fintqui hos iib: profuifle cunt praedicationeaffirment. hscille \%ofzi£etv eft abiu« - iare,8c execraii. Tullium imprecationum , q:’ilus morb; expeili credebantur, meminit Plinius Lb. 28. cip. 1. Lucas etiam inadVionibus Apoftol. cap.ij. de pra;ftigiatoribus quibufdam comrRemorat,q'os fe dx- monas pode pronuntiato Chtifti nomine profligare profitebantur quos s^opj ct ;d ; appellat. Mentio fit in L 6 .C. de.eoiicop. Sc eter. Hot.v.c.t.dift. i s.Sc c. exoc- cifta ij.dift. Ex ordine, vice aduerbii fungitur. Exord ivm, pro initio Sc primordio Brif. Exornant fibi mulieres paellas comatasL49.ff.de ExoRrrs incendiispluribus eodem die, I i.fF.de offic. pr^fed. vigiL v. Gorboff. ad L 11. pr. C. de tedific. priua. Sc Cuiacius 1. obfetuat. 30. Sc 4. Inftuutionum titul, de aft. Exp. rte, idem quod partim fignificat. Sc vice aduerbii ponitur. Canon:ftat aliter , 3 c> vc plcraque alia , bar¬ bare vfurpant. ExpATRirivs qui patritiatum depofuit. Ženo !. 3. C, de fenat. ve! patrit. Quoties viro fot te patritio, vel ex pattitio ,'Vel ei quein Prstoriana: s 8cc. Ho* tom. 60 Exp a vescbndvm leg. 19. §. fotfltan, ff de liber. Sc poft. Expfctari mortem patrisfignificat eriam valdeaui« de expeiftare } vt eft apud fabium lib.8.ca.?. & notam eft illnd e poeta. Filius ante diem patrios inquirit i« annos. Baiduinus de hser. quali.Sc d:ffer. Ex^e d ir e , interefte,coaducere vtiie Sc e re efre,ffgni- ficat, 1. s. f (ixs alienum, ff de rebus eor. E * p p. d 1 R b nonnunquam fignificat explicarč* Briff. Exp e d LRS pro abfoluere. Caius de iureiur. Maximam remediu ezpediendarum iitium in vfum venit iurif- iuran^F«l»gio* intectiis pcrfpnis, h. e. impcifon** K k 4 SO 70 E A N liter, p|o«ileet,vf»tpatui.ltiftit. de Viis qui funt fai velalien. iur. S, fed & maibr.F.ipedit te!p.nequit tefua malevtatur. Expediat, id eft, conueniat, vel oporteat.»'Cum expediat, de eleft.hr 6. Juidiri proprie eft pedem retemum Iiberare,qucd impeditus is dicatur ,qui pcdes habet ita alligatos ,vt progredi nequeat,hinc ad multa alia transfiertur, ' vt expedire negocia :Sc expeditmn , quicquid prom- ptam cft paratuui. Coananus lib, 9. capitul. f, nu- mero. 9 . ESPEDIRI, in §. i tem p reci um, Inft.de empti.eft expli- cari,exerceri, celebraii. Expedienda de piano funt qux procortful habet. 1. 11ecquic4uam.de offic.proconf Quam exped;tione?rh qui eandem cum fummaria cognitione faciunt, r^s diuerfas confundunt, nee acete fatis diftinguunt qu;e fecerni d bent.Id enim pro conftanti &c certo habeo, Efte , vbi & fummatim de caufla cognofci podit, cum taraen de piano res expediri nequeat. Ecquideft er- T E X. lOijs neque per i. belima puterat e^pediri fed indiem«,- gnitionum differefeamr : qui diescognitiomrmAtl tJdies apptllabstur. 1 . 13 . in pr.de Excuf,lUaaid«, trib. lib. Sing.cap. 8. ‘ Ex? e Diies alimentapupillo,!,e.erogare > 6cadmi8j|,, 1 re, 1. vit. ff. vbi pupill. educ, Exp E D ITI o proprie profcftio cum Cxpeditis militi, bus. Sslluft. Iugurth. Matius imerca erercitu in k,, bernaculis compofiro cum erpeditis cohortibus \ 1 parte equitatus proficifcitut in loca fola.F.t paulo poj de eodem loquens,Pauidi finedecQreadSyllam» fugiitnt, qucm Coniul in expeditionem profiti!« Proprarcorem reliquerat. Imp.tamen pro caftrisr^> furtrn prin.tit. De milit, teft.vbi tcftamentommfe. le|es not) extg'-t ab iis, qui in expedmombus0ccM. ti lunt.nam in 5.4. Qaatenus,inquit,militat)t,8c L-.-;, ftris deguru Hotomannus. Ex p * D1T1 o itineris faciendi, id eft.confeaio,ablclj. tiol. 6 §. i.C.de appellat. gO)depiano expedire? Nempe iudicepro tribunali to Expe d it vipVlpianus in l.contra S.ftfiHus. drp»3ii, more rnaiorum ad ius dicendum non fedente : Ex eo fignifictftionefumpta, quod Phnum pro terra, feu foJo nannuncjuain dici fbleao. vtapud Ou diumNa- foiiem : Qui eadir in piano , lic cadic, vt tafta furge- re poffit humo! ApudDomitium Vlp.l.fed etfi.§.de inftlc. Profcribere palam ficac.ipimus clari: iiteris, vt deplano refte legi podit. Se apud Corneltum Frontonem. Cadimus in piano, decidit aliquid ex al- to. Hinc Sueto. Tranqutll.in Tibcrio CrefaretSi quem reorum (inqirif) elabi gratia ramor effe, fubirus ade- j 0 rat, ludicefljue aut e piano , aut e qua:titoris tribuna¬ li,legum Sc religtonis, & noxis de qua cognofcercnt, admonebac.T. Liusiuslib. ro.Qtuacegre firccefferanc ex piano in mirros. Sc L. Florus li. 4. Qui fiduciamti- »ens, in quos ft recipiebant, Caftra fua, fed quat in piano erant kabitare & ir.colere iuffit. Crjrt. iib. tc s ;(4tv&v.c. 41. Iipedire nomina.Cie. 1.16.Epift. ad Att. Qno inge- nere loquendi pofitus eft clegaosille ioctis iuVale- nuir- Catonem , lumrnam Grammaticum, qui čredi- 40 tori fatisfacere nun poterat scrifque alieni, diflol- uendi copiara nonhabebat, in quem Bjbaculus, vt Sueton. 1 . de Illuftrib. Gramm. refett, lufit his ver- fibus. Miriti fttmKs.vnhum Magiftrum, $ummum (jrAmmaticum.tptinttMi PcttAfft. Omms ftluere pufre tj^.afl.cnes: Vnum diff/ctle txptdire mmen. bije per libellum. Moris fuifle , vr quid a prinii- pe ddidcraturi, principem etiarn prsfentem feripro fO adtrent, auftor eft Tacit. Annalium li.4. eiufque mo¬ riš tnemmir Calli vt de sure fuo expetirentur,difccpta ■ rent. Brili'. fin autem airerutra C. de iud. & in c. calumniam de 10 Exm ri n. i,pro deftndere in c. t.de iudic. Prat. Expersqna morafieri d/citurin I.Mora. ff. de vfur. coni per debitorem fit, quo minus foluat. quodtune accidit, cum interpellatus non foluit,quibus inčam pccnis.Alias ex contumaciaaduerfarii Quarum fit tnS- tio in 1. fancimus. C. deiudie. & in c. cum dilefti de do!o & contumac Aiias ex culpa Aducrfatii,qni pro* ceffum caufik differt.vt eft conftitutum in 1. non ignoretisC.de fruftib. Siliti. expenf.Sc in c. finem lin tib de dol Sc comum.Alias ex temeritatceius.gtria- liumfine achone in ius traxerit, vt in 1. eum quem temere in pr.de iud. ca. t.de dol. Sc contum.li.6.Prat. Expensvm ferre,eft fetiberefepecuniam dediffe. VI- pianusad Senatufconf.Trebeli. 1. mulier. Dicendum 3.0 eft potius, fru&ibushoc expenfutn ferendum, quam C il _:__ /TU /''N K rrt nnfom n r \ m 40. fideicomnrffo.Ob etuaudum autem,quod non iolum de peeunta .fedde aliis opertbus dicitur. Marcel, ad leg. lul.repetund. 1. lex.Iulia. Illud quoque cauetur, ne enpenfum ferat opuspublicutn faciendum , fru- nientum publice dandum , pracbendum, adprehen- dendum,farta te&a tuenda antequamperfeaa,pro* bata, prxft ta lege eaunt. lauol. de fupeli. leg-1. qui veftetr. communem omnem , Sc resplurjum generu fupc leclili ferre folitus erat. Sceuola, qux in fraud. 1 . pupillus.Creditores negligentiac expenfum ferre debent.Sp. Addc Forcat." in Auiario Juriš Citii. cap. a. num.f. Exp en s v m ferre dix?t Plinias lib.i.capft.7. Ferre, pro imputareSc attribuere.I.n.l penulcim.fi. adJbC.Tre* bellian.Prateius. Ixperiki Scperlculum facere etiamnutii latinispr® eodem dicituc, periculum pro esferientia, expe-• rientia pro periculo hb. 7 . c.n.nusn. 7 -Connan. I, x P e r 1 r 1 vel experin ius (vtrumque enim dicitur )le- geagereeft , vel-a&ionem in iudicio intendere, in- dededu&o verbu,quodqui rem aliquam iudicio pe- - tune, ii quod iuris fe habere ad eam rem petendam arbitrantur id adiudiccs tentindi S: exper. : undi caula ex?onunt. Liuiaslib p. prj£ror,inqu t, L.Petilio di- xit,fe e eos li'uos in ignem couie&urum effe,prius quam id £iceret,fe ei pennittere, vti fi cjuod feu ius feu auxil!um fe habere ad eo; libros repetendos exf- - ftimarer, experiretur: id inccgrrfuagratia fačiurum. Paul.I.u fF.de in ius voc. In ius vocarc , efi' iuris ex- j periundi camTa vocare 0 Vlp- ex Prarcoris edido in 1 . 4 tf. vi bon. rapr. In eum in anno'.quo prim um de ea ■ reexperiuadi poteftas, fuer.it 3 in duplu m , 6 c čer. Sic- 1 .3 §. bsec pcEiia,ff. quod quiique iur.l.i.de diuerftep. . ad.Hoc. ixfPE ri Ri.&ad iudicium vocari,ficut agere, Sc conu«- niri,opponunnar, i.jt. fFde adminiftr;Sc peric. Žxreriri iudiciuml.ia.de qurefti. Fxperiri iudicio,a&ionednterdi&o.pafsimlegitur.Fx- periri,abfolute, eodem fcniu.leg. 3. $..ha:c pa-naj^uod quifque iuris.1. sj. depof Brifii Experiens pro experto 1. ex aula.C.depriuil. eo. qui. in fac. pajac. milif.Prat, Experientia cogn;tioquaedain nullo docente,per vfum contmgens. Ec in Jmc diftat ab-arte, qus certis traditur pr^ceptis. Oldend. . k Xx pem U3E n.t v m equorum velmularum , l.io.fF. de prx cripc.verb* £xj eriri intrapariete-s, Ciceroni, e^permirtererem difceptandam inter amicos citra iudicium , Se extra cancellos forenfes: vulgus Amicabijemmgredi ccm* jofuionem appeliat Spicg. fis moneri illain oporreat. Nam qui paratus fuitfoi- uere,fi a fe peteretur nihil facere videtur, qno minus eo tempoce,quo credicor poflulet* foiuat. Doaellus • de mora. £**er s , immunis, 1 . i.C.pe fecund. nupr. Expertes, quinullam reVum*expeiientiam habetit.C/ detutor.& cur.illuftr.perf.i.i- £xp-£Rtvs 9 hoc eflj experientja doefus Sc prudensfa* člus.Huic crederc oporret,c.vt conftitucretur. jo. di« (HnŠ:. ^ Expetere ius a,licuiu5,procurare,vcaIicuifiatius, 6c ius fuum obtineat. Expigmare & Epigmatio, pro fucare & fucatio capi’ tur apud Cyprianum in lib.de habitu virginum. liccf vulgo ibi legatpr Expugnare Se Bxpugnačio, qua: ver- • ba non quadrafit fententis.Tiraquelius in j.l.connubc • glof.i. part.i. £x?ilare Furtiue fraudare. Inde apud IurifcofT,. tiru- • jus eft , de cnmine expilatas harredicatis. at qui alie- nam haredicatem cxpilaiiexic , cxtraordinaiie folee coerceri Prar. Ixpilatai h^reditatis crimen proprio n^mine nois- ' tura eft,cum in furti appellationem no cadeeer? quod in re hereditaria committi non incelligitur.l. i.|- i-C expi!. hered. I.17. C. de furt.l.3. C. famil. ercifc.l. nune videatnus. fF.de fufpcfb- tu8or..Ctuamobrem in L ii.ff.de acquir.hered. itaferiptum eft^rem heredita** riam quafi fubripiens, vel expilans. Expilare vero he- reftitarem id eft, fpoliare dixit Scaruola in K 40. fF.de * ftatu liber. £t ita Expilatam heredicatem accipimus in 1.2/ ff.de fideicommifta liberr. £t ezpiiatre he redi* tarispoftularein leg. ff de negotiis geft.roco dt.de ' crimine expilar^ hered>l.in fin. n. adTurpilliai L?. $>• nune videamus./Ede fufped.tutofib. Exp'latio hsre- - ditatisfurtum-improbitis appellatur.I.iz.C.dehi>qui ■ i norantur infamin BrifH Expil atioEes a fuitisdifccrnnntur qualitate Sc atro^ cirace cri.Tiiuis.l 16.§. qualitat e de p cen Br iiT. • Fxpi l at-o.re s. funt Afconio atroeid csfnres« qni' he ’ pilam quidem relinauut in corpore fpolratorum. Vi¬ de fuprnjČofthpilatores. In iure noftro' ptopriehoc voc.-bulo notantur , qui ex reb. va.cantis . hsieditati« - aliquid furripiunt. vtfF. Sc C. eod-. ¥ipi?.nus de EiFras« 1 . i.Exp.'lacores, inquic, qur funt arroc : ores fures, * hoc eft X&'7rrdVi3q id tft 3 qui veftibus homines exuunt, ' vt Haloander interpretarus eft.Bad«us legit .1 ^*.ve 1 .E|j„ fitus filius in l.t.Lfi quis netciat.ff.de ,ut.8cfafli,i. Briflbnius. jfitl Efti’ >w tif tulj lil* in« Exp e n e re metces pro exonerare, 1. vit.$.i.(F.deW Rod. E x poni dicur.turinfantes.ferui,libertl,Stlanguii5 line čara diinitcuncur , yel eis alimenta negmtoti patentibus, adominis vel apatronis.Vt in cap.vtia, de infant.Sc languid. Exponere eni m aliqui foient r;. legati pietatis officio iufantes vel languidos anteEt. cletias, vt eos ali j miferacione mori coll.gant.87i ftin. fi expofitus.Sp:eg. Exportare Vercbiiien. Mjrtian.Expottandn! abiu. lia.fi veneric, in prouincia niorari poteft.L 1,de«, port. Exposcbre &Depofcere.eftdedendum aliquemsl pocnam petere. Ex post v lare Donato eft conqueti,obiurgaie®:. reUra apud eum ipfum dtponere,qui fecainiatia, Ptat. Expostvlare fuir.miffim, feruorumeftetga ta- nos: qui aperte conqueri non audem, propter tene- rentiam. Necfemper eft fubaccufare, feu appeUare aliquem de accepta iniuria.verum etiamvcfceap ter pofluLrelnful ex Suet i» Aug. exemplamifa Ex postvlatio eft adueifuseum quemaccufm Q.i:od F.Sylu. adnotauit Expoftulationem facttets eum querela apud amicos requirere, Scquafi officii amicitiatin alio defiderare : quiaab eo violatam ti Spieg. Ex r- r a e P e c T1 1 . a.C. de prsieft. prsf. qui ra abierunt vt ,exconfules exvicatii excubiculač, P rat. Exprarparato , vice aduerbii ponimr.ideft, dediuojt- ra. Ex prarferipto agere.imperite aulici dicunt, iumla- ftruiftionem. E x pr E s BYTER,presbyteratu depofitus,cap.accedem jo .diftinft. Exprefl’a noceat.non expre!Ta non nocent.SniteMnnt: eft apophrhegmatica,plus in receflu habens,qiur. verba iplajH fronre prat fe feranr.vt oftendit elegan- ter Ferrarius in huius Regula: expI;cationt. Obiti- uandum tamen , quod S c ea qua:adaliud cxptellra . refetuntur , aut ex neceffaria confequentia viri:::, t.inquati? exprefia ludicantur.l.ait Prat. t. i.l.infum- n-ra in princ, de Re iud. l.alTe toto.ff. deHxred.infti- tu-eum fimiiibus. H.inc elegamem lutis dodiinjH accurate lateque profequitur Iafonin 1.Piatoraic.f. Oper. no u. nune. Sr Abbas in c. olim extt. deCe. lib. Al oqui expreflu;ii,facit ceffare tacitumj.cumti filio. Efiiio.iF.de Vulgar./Sc pupil. fubftit.Et plenit- quc lic latior inter pretatio in cafu expreito cinam u- cito. Ex?ressa quandoque profunt, Sc nonexpreflatet profunt, vt refte colligit P - Fr.ber in d.l.18;. pcrU mater n. §. denique, Sc E fi quis amem petit. De ei- cept. rei iud.Exprefio vitiato non vitiatur tacitnm.V. Dd.in Rubr.Digeft.de yulg.Sc pup.Sc ibi liniitationcs. A11 exprefl’um dicatur,quon ex mente ac iententiale- gis eft , recleque deducitur. V. Bart.ind. 1 . prawn ait, in pr.de ope. no. nun. ' E x presse pro manifefte Sc aperte. E x PR.ES5JM, diferte , nomiaatim. Pdulus. 1 .58. 5 .j. . ff.de lota 1045 E ANTE X. 104# ff.de folat.Qupd ita poteft admitti,fi hoc ipfum ci- prelfim agebatur.Hot, Ekpressvm, tribus moliš,Primul« quod verkisge- nerahbus exprimituriSecundo, quod verbis fpecia- libus.Tertio, quoi fingulariter ,& proprie nomin« eaprimitur, fccunlum doffrinam Barro.in leg.i. ff.de vulg Scpupjl fubftitu.lo.Belio.Etymol. Exprisibre eft pa’am &.dicitur,^oXaej^tpe7. nam quincuplex iliud veru craticfilx fimile tenebant exta tonentes.fequitur eninimo.x: 'A iiTzp čin) yjZTu fjMf)' l TTrčmcurit ■ quo qu:dem fignificat exta tum cofta fuifle.&comefa ■ effe.cum coxx m deorum arisvtebamur.Reliquapo- ,fte a vifcera ailabanr ad rčliquam dapem:Homer. hifcvfttvr' agp, 6/3žXcr<7I» 69f*i£Jty« K. In Herculis facro idem Liuius declarat a Romanlsfie- 50 ti foli£urn,ciji gr#,CQ ritu resdiuina fiebat , his vcrbis, Foite in euenir, vt Poritij ad tempus prsfto dfenr, iifque exta adponerenturiPinarij exti adefis,ad cme¬ ram venirenrdapem. ha?c tamcn Maro de eodcm Herculis facro loquens confudit 3 non tam vtreor vo- Iud. ua te quam Carminis lege , qu3 coafti interdum poetž res,£cte napora non 1'atis diftinguunufed adlcri- v&amus eius verius: ur zdineas fimul &-Troiana iuuentus P erpctui tfrgo bouis^ luflralibus eutis. 4° •- Cura autem. extouim mentionem fecit Maro , laoc i- pfo participes facrifici) jmelicxk & figniftcauit: nam qui a facris arcebantur/ns de cxus gurtare nefas erat, vt ho.micfdis:Ariftopliane > e uk esvv.lotT&ie Tttfraenf x£y '/ji 1 rmhte/)jrdy p ai aTri/t&si. £t Turneous exta a Marone idro appeliara ene Jurtr.ilia putat, ,vel quod primus Hercules poft Caci tsedem ad aram maxima, faftafacro fe purg.merat & iuftrauerat : vel potius ■ quodcum omnia nos faera ludrent & pdrgent, exto- otig.iur.Gloftin I a me Sc Titlttm.fi eett.pet.ini , j lin.Sc ibi Alberic.de ee cjuodeett.loeo.Videiuprj.f. otbitatuia. Esituv ab.s renitudicatam ; l.7.ffdetranfna, ExrtNAYiu facultates.l f.J.condiiftotcs.ff.dcij [t j. munit. Extsacjp-e fpong!a.l.qusfitum.5,itempenici,4 e ; s , ftruc. Exter. hxres.l.Se.S.i.de legat,i.ideftfxtrjntos,qji J j ! eft ex familia Sc nomine teftatoris.P.-at.vidleg,! de caftr.pecu. ExrERi,tdefi,noa coniugesleg. pa,(vit ff.de doasiij vir. ■batERi homines.id eft,qui non funt eiufdemcorpotii vel Collegii,!.i8,5.de excufat. Ext ertor fcripiuta & interior, aduerfautarspudfa : l.f.iemeat.cit. *f. Ester gvktvr .columnx,pauimenta,potlia,Bti£ IstiRmin a Ri!,eft quod nos vocaraus , Uef**, id eft,extraBannuin eiicere. Qunn voceai nanus nofter atteftatur in Annot, ad Tertullians® Anfegifus Abbas, Francicarum legura, quasde Gti- manico fermojie m Latinum vertit,Forbannitt iti. didit.Vnde Forbanriiti legibus Longobardarumfc 4, lemanormn & reliquarum gentium nominisCtua. niči. Vfuseft eadem voce Imp. FridericusIl.in Co:. ftit. R.e»ni Neapol. lii. tit. 1. vbi interpresminioc contemnendus , quo Foroiedicati , a Forobmi. haud infeite demonftrauit. Spit®. tis diftent lius, Exr brvai res dicuntur non tantumbonafortmilti etiam qux domefticx non funt:quasFoterifesjapptla Ciceto,Spieg, E x r e r v s teligionis , pto alieno a teligi«, Imppet. vfurparunt.in i. ucmo, Cod.de Iudxis[Sp;t- gelius. Ectimerb .timere.leg.non folum,§.fi dominosdttfi. cap. Extingvitvr quod penitus deficit:cefiat,quodqait- fcii.ac redite Sc refufcitari folct.v.Gothofrad med.de folutio. Exthpau atbotes , leg.7.j.nonfolum-,ft dolo. Extol.uu xdesaltius, leg. tp.ff fi feruitus vindi- cet. Ext or q_vrr.i eft ab inuito auferre.Brifn £*tm«n, exules funt: quafi extra tetram tie fti. Alc. in ieg. nemo clericus.Cod.de fum.uiti.Srfii cath. rutn efu id m'axune confequimur & facrificiorum J° Ext o rr t s etiam tr.msferturad alia: vt eitortem Se parricipes ittmus.a quibus impi j atcentur. Tnrnebus aduerf.lib.p.cap.t/. E-xT ArvR vs, pa(Tim,pro extiturus in ff. Florent. BriC ExTAntis frufltustin lcettum.Cod.de rei vend.intei- liguntur nondum 'confumpti.Eaqqe fententia recepta efttDoneilus de fruftibus extantes interpretatur pen- dentesadhi4c&quia folononduta fiatfeparati,quam r' ate, vidcrirtlle. ImsvATVM debitumjI.j.C.decommodat.ld eft, fo- lutum.Bteder. fo Sxtendr B.E,eft porrlgere.Sc longiusprodueere, vlte- riqfque protrahere.Btifl' 'SxtendeRe legem.eft eam ampliare ad non exprefla.. Vnde vulgata doftrina eft, in fauotabilibus eltenfio- nem fičri opottere, fi lit idoneitas rationis. l.illud.C. de Sacrofamft. esclef. Barto. in Ufi conftante. in pri. maparte, in nouaquxft. fol. mat. Sed & interdum verbain extentam,& de ftrifta fignificationein latam iaxari poiTe.GlolKmouuit. in Auth. Vt hi qui obligat. ti faeri mimfterij dicitur , id eft, a facro minifteti; prinatum Sc eieftum.e.ita dominus ij.dift.Io. Bel, E' tymol. E x t s. A. Voxh?c interdum pcrfbnas,intetdum loči, ded & res excludir. Vbi perfonis nptatur , figniScit Prxter. Veluti, fi quis extra heredem,lib.j.S.fiqais, ff. ad exhibend. Cum.de Iocisxroxbxc vfurpatut, ti aduerfaria conftituitur vocula.intra.Etita eitt) st' bem, 6c intra vrbem opponuntur,!eg. i.J.idemlabeo, ff.de aqua cottid. Res quoquc excludit, lis extra bo¬ na & in bonis, opponu'ntur,l.i.ffdevfu & vfuft. leg, Biifl'. Eiis a., pro pnter. leg. diximus.fF.de «cuf.t«i.*l' ber. Ste apud Cicerenem in prima inueft. in Cati- lin.tum aliis lecis per Svluium adcluiSis. Spiegeliusa- liquando pro pol^l.J.j. fed fi extra,fF.adexhib. Fn- teius. BxtraiieSe iudicium.eft prorogare.profcrre, ptodu« ccrcj.io.ad exhib.Hoto.Prat. poft prin. verb. ad cutationem. Sc ibi Ang. Si c & 70 E X T R A h z r b fe de rebus liumanis , morttrn 0» jioftta appeJlamtis , in quibus ius aliquod babe. confcifcste « leg-sum autem s 5,capital«®.dc mas. GloffBc Balti, iu leg« 1. ad principimn dc o- dift, 7 : M9 ANTE X. 1050 Extrahi adiudiciuftitfaliLL H.fin. C.defure. Bte- dero. IxtrANEvs non vno refpe&u, nec vnarelatione, di- cirur. Interdum enim extraneus accipitur relatione fa&a ad Dominum, vt I. 31. §. 1. ff.de ardil.edic. Ita- que Extraneus & Dominus vel parens,opponumur,l. if.&perfona, ff.de poenis,vt Sc extran€us & Dominus proprietatis,l. 3. §. idem Iulianus, f£de itinere aftu- que,Extraneuscreditor ferui.id eft, non Dominus,I.i« ffde tributor.Simiiiterque Extranei refpe.§. vit. ff de leg.Lb.i.& l.ii 4 -.§.cum pater de leg- lib. 1. intclli* 4 ° gitur qui ex nomine defunfti non eft Briff' ExiranEi a iuis hjeredibus aliquot notisdifsident.il- 1: enim adeunt, hi fefe immifcent: illi repudiant., hi abftiiient,charader.emqM^e fuitatis impreffum vix a fe abdicare poffimr. Glo/lain §. Extraneis Inflit.de . legat, ifti contra repudiatores fie h urediš nomen exuunt,vt hzi edes mmgiiam fu/ffe videantur. Hoc tara en vtrifque commune eft, quod fl femeih^redi- tatem adierint.nunquam ad;t^ hazreditatis pcenitere illis lieeat, nifi vel miliriat fauor.I.fcimus. G.de iure * ■ L de lib . aut minorisajtrttis priuilegium id fuaferit, 1.1. ff.de mm. aut grande xs alienum quod hziedem la- tere poterat, poft aditam beredirarem emerferit.d. §.Extraneis verficu.Sciendum eft camen. Extraxe: & Domeftici opponunfur.Briil. Extraneys affedus.L7.pr. C.decurator. furio.id eft extraneae non cognatz perlona. Extraneus a.bon is 1 . 3 .C,quor.bono.id efl,alienns quo ad fucceffionem. Extraneusrei detentator. 1.7 pr.Cod.de pncfcript.30. anno.cuius rei propria non eft,qui eam detmere n mi debet. Extranevs pofthumusapudIuftinian.titul.de legat. Sc alienusjidem valeut. Extraneufque accipitur , qui ftiusteftatoriheresnon eft,vel interfuos non eft na* ■festurus, Et ita Theophil. in titul, de bonor.poffeftio. dfaorfios 'rtzTtci o /y.h 'tik-to^jos /agio-šos. At m ieg-^.ff de ve.nt. in poifefl mitt. extraneus Dau- .Io geueraiius accipitur, qui nullo cognationis vincu lo teftatori iundus eft Briff v d.l^.pr. Iktrarivs Eefto, qul extra accipe eos, qui magiftratas non erant, fed vtilifatis caufa extra ordinem conftituebantur.1.2. $ Sc hxc o« mnia de orig.iur.Briff. Deinde Extr a ord:nem ius dicitur prxtore, prarfide- vecognofcentel.i*$. medicorum. de Vari s & extra.L fin.Co defenten.qus fine cere. quant* Briff Prat. ExrRAORDi.NARiAE cognitiones dicebantur , quas^ Prstores Prasfidefquepra?ter vfitatam^ofHcij fui con-=> fuetudinem fufcipiebant. 1. i..6c pafT.ff. de extraord. c0g.f2.fF.ex quib.cau.maior.l.i.$. eft aute, fF.de exerc 3 ačt.Hinc Extrao^Rd tnariae perfecutiones: apud Vlr^inL' pecuniai78. ff.de Verb. fignif. veluti fideicommi/fo- tum,& fi qu«.ali2 funt qua: non habent iuris ordi¬ narij exeeutionem, id eft, in quib. forinUlarum con- ceptio non vfurpatur.l. aftio*ff, de neg. geft. & apud Vlp.Inft. cj.de quibuš infr.. itetum.Hinc. ExTraordinari vm auxUinm reftitutioln integru appellatur.fin canffe , 16.ff.de minor.propterea quod tota exPr adius ordin&rium .remittendus erit, nec co- gendu2 erit in crimen fubfcribere. enimvero fi ex- tra ordinem eius rei peenam exetceri velit , tune Subfcnbere eum in crimen oportebit. Ideni in leg. -vitim. fi*. defurt. MemmiiTe oportebit , nunc.fur- ti plerunque criminaiiter agi , & eum qui agit in. •crimen lubfcribere : non quafi publicum lk iudi- cium , fed qj.ua vifum eft tem e rita tem agenti um e- siam extraordinaria animadueifione čoercendam. Et in tandem fententiam PauUeg. $.§. 3. fFde publi. 30 večlig. Vipian. 1 .1. in princip, ff. de incend. nauf. &; •ruk leg. deerim. fteli. & alibi perfepe. Hinc titulus Fbr.Pand. x L v 1 1. De exis:aord. crimi- nibus Hine iila extraordinaria qua:ftio ncbilis in Mi- lonem conftituta : cuius rei qua? rado fuerit , ey_ plicandum hoc ioco videtur. Nam quum efient le- ges , elTent qua:ftiones ordinariat deesae, vel de -vi , quibqs lui Prattores , fine Ousefitof es pneerant. qviibufque reus poftulari Milo poterat: Pompeius ta- men Confui creatus legem de vi promulgauit, quia 40 jiominatim cxdem in Appia via fa&am comprchen- dit : in qua id quoque feriptum etat j vt Qnxfitor •fufFraglo Populi crearetur : creatufque eft Cneus Domitius Ahenobarbus , apud quem Milonis eaufFa extra ordinem ada dicitur , quodnon vete- ribus legibus «pud fiuim Pra^toiem , fed noua lege data opera perlata , apud certum Pr^torem , id ek de induftria creatum , ada fit. qu^ auidem lex pcEiiam graui«rem , ,& formam iudiciorum breuio- rom dam nato conftituebat , quam iila vetus & v- fo •£tata : ficuti docet Afconius quinetiam quas ta- fcellas aliis legibus O^fitores ipii fuis iudicibus tla¬ kam, easnon Domicms Qna;ficor , fed Pompeius •Confui diftribul-t. Itaque nouum iudicium Cicero appellat^^cobfcarejPompeii fadum aceufans ) -Quan- tum , inquit, ludum imhac vrbe nafte a noTtris p.atribus accipimus , quum P. Africano aomi Cux f^uiefcendi lila nodurna vis eket allata? qnis tum non gemuit ? qu:s non arfic dol.ore J Num igicur vila q ute ki o de Afričani morte lata eft ? certe niilla. •cri- mina qu$dem fuifte, de djuibuspropterattocitatti ordine reorum negiefto ftatim iodicandum effet.b quibus, i 5 fufpicioni locus eft , vis ingenuis allat! non poftrema fuit. Opate eum' Sempronium da¬ minem & cognomento Sc colore Ruftim,«’^!!« Caehus mel ac delicias Ciceronis appelict (quo verbo , vt fatisconftat , obfcaanitasp!erunquecov rinetur ) ti Veftorio Tuccium vim attuliilčdicetf. raas , ob eamquecaufl'am lege P autia ertra oit nem a Scmpronio eile aceuiatum , totum iiium locutn hoc modo inrerpretari non ineommodepof- femus : vt Caelius Tuccij patronus, vetbumdecii' m : ne Tuccij , quod inficiari fortafle non potmi, nuilum faceret : fed ipfius Sempronij notam in. fatniam in iudicio commemoraret , exponeret- que eum ipfutn aliqu.mdo id pro beneficio dedif- fe , qood in maximi Hagit’j loco Tuccio poaeret: quodque Veftoritis in masimis iniuriis nunienra, Et quoniam tumor quoque aliq'iis , faifus iurtat fe , in ore ramen h6minum veriatuserat (qui de cauifa veteretn fabuiam appellatl Rufom huuc Ci. cerotii aliquando in deliciis fuifte , iocans Caiini fubiungit , fe quoque Ciceronis & illius fabula; veteris apud iudices memionein fecifte : vt iilo modo elufus Sempronius, caluinniam msgno planiii tuferit, qui non animo flagitii vindicandi, ledvtpn- fentis anni Practorem efiitgetet, aufus efletaceufatore fuum eius criminis reusn faccre.cuiusipfeiamptidm omnium hominum fermone dananatus elfet.Hot, EmaoistKAiut perfecutionesappeiliA- tur , quarutii cognitio ad ipfum pmorem penine bat , veluti de fideico-mmiftis. ieg.178, j.aftiouis, E dpverborum figoification. Non enimm pet formu¬ lam £deiconuniffaiurcordiaari©jfedapud propiii ftittOK« I05J E A K T E X. 1054 praetorem petebantur, vt Vlpian. lnlnftitut. fcribit & indicat 1. in fin.ffde hsred. inftit. 1. 4. ad fin. ff de hatred.inftit.l.-f.ad fin. ff.de quibus ad libert. prod, 1.7&.$. penult.ffde legtt. lib.j. 1. 19, ff. de vfufruc. leg. 1,41. ffde bon.libert. de a&io.emp. & 1. i.§.ca« pta dcinde.ff de orig. iur 1. 2. C. quipotio. in pig. l.i. C. li aduerf libert. Briff. Extraordin arivm remedium, Alc. officium iudi- cis interpretatur, in d.I.cum filius familias. Si cer tum pet. & cap. 10. lib.t. Parado*, tontendit eadem effet 10 remedia officium iudicis vtilem adionem , atque a- dionem in finftum. Spieg. Buffoni© extraord. reme¬ dium eft , quod non ex ed :tr a ordinem, id eft,officio iudiejs. 1. J. de feparat. bpn. Pr ar. £xtrav a g ar te s»aliquOi fan&iones Principum funn } * 0 d;ct£, quod fine extra iibrorum iuris ciuilis c<>me- xum fteqnentat 2 e, quaiis eft canftiiutlo LothariiSa* xoai$, de feud.non alien.de diai Friderici, de pace teuenda.&c de Sacramen. puber. fponte faftis non re- traft.Item de priuilegiis Ecclefis, Friderici lmp.ems nomimsfecundi.Item de Maieftate lscfa : deque Re« beilibus edičtum Henrici iepdrni: 8c rurfus de pace Conftantiie , dnorumFriderici Impp. Sc Henrici Ro- manorum regis vt.cum nonullis aliis Principum lan- čl;onibus pubbcis, iuris libris needum adiun&is , fed 6; q m Araimis Imperiiin reip.vfum conferuaruur, vt monuic Ferrar. Spieg. Extre m a puericia, pro extrcma patte puericis. Ixtre'm a dilpofiiiovoluntas,id eft,vitima. Extremitas Aggenno Vrbico eft finitima linea, quxiiueruenit,aut pcriter v publicum quod traufcen- di non poteft, feeundum legem colonicam { quia o- mnis limes itineri puhlico feruire debet) autper li- mites feu terminos .,al;aque figna ,quibus tenitoria finiuntiu : aut vbi. inibluta loca remameruut. Prat.. Extr.rmo mortis tempore dicitur conftitauis,Se fic ia extremislaborare50mnisillequi ex illa infirmitate in qua conftitutus eft,motitur, abfque fanis interual* lisltcet multis diebus fuperuixerit. ita fingularitcr Bal. in c. 1. col.vlt. veri. pone ftatuto, extra de paftis. vbi infcrt,ad ftatutum inquirensptxrenttam duorum confanguineorum , in contradu illiusqui in extte* mis laborat, & adhoc citat textum fing. in 1. alumi* ne f. vlcimo. ff. de annuis legat. Sed debuit allegarc de alimentis legat. quem textum ctiam pro fingulari « ad hoc allegat-D.Iafo. in 1. i.$-x.n. 10.ff.fi quisiusdic. non obtemper. &c in I.fi quis pofthurnos. § II filium. eoIum.penulriina,poft principium.ff de liber. & poft- humis, Sc vtrobique etiam feouitur hancdecifionem Baldus, quam pro fingulari ad hoc commendat in l.i, col.f- verfic. adde in quantum C. de faerofand. eccle- fiis. in leftura Patauina. $c approbat etiam D.Fel'. in' c. paftoralis.§. pr^terea. in vit. col- verf. fignagl.exe. de offi.ordi.vbi multa de conftitutoin extremis, poli Barbac.in capit. Rainutius.in prima charta,de teftam; Cotta in memoral. Ixt re mvm m iuris di maritus ded-llet in vfum exirica“- tas,eafque inuito vel infcio, vito perforaftet. Extrica- tas dixit pro folutas, &c non perforatas , neque in li¬ nčam redadas.Nebr. aiftenExtricare,ex demptocot- tice expolire. Sic Vlpi^n. Sunt extticati vniones ,qui ex rudi & natiuo habitu arte gemmarii politi funt.Sic item margaritse extricats,ab eoappellat« : quas Ac“ curlius , margaritarufn naturam ignoran s ab in«. uicem fepaiatas, interpretatus eft , tefte Budso. Spieg. Extrin se cvs , id eft,extra naturam rei. 1. fl um imun. §• vitium ff de dam. infeft. Aliterfumitur C. de bon- - qu^E libert. i. cum oportet in prm.c & §.(ub hac.Albe- ric excrinfecus id eft, pr^terea L r. C. fi reftor pro- uin.Breder. E x t r v d i r v Bi , ab hereditate. V-lpiaa. t. 2.3, Re-* gul. Extrvitvr, inftruiturffabricatur.armatur nauis.PauL l.qui nauem. Marcel.•!. quodquis nauem de Vrinil, čred. Spieg.. vnc , ex.illa hora,Sc temporis momento: ficut .Ex. nune dicuur. pro, ex hoc tempore & hora. De clau- fula hac £xnunc , prout extunc , fnpta dictum eft. Extvndere,V ide ,Exprirnere: hxc vb r a b.e, id eft,vi eiicere.F.ft Cieeronr exturbarev * a ciuitate,quo vulgo d;cunt, facereciuem mulftasu exil(Oj Verbannem. Spieg. Exveer j dela in horreo pofuit, cum conduftore ■ ad exhibendum agi poffe > Vlpiano> I J,ff'*ad' C-xhibcn« Sp.ieg, 70 1055 E AHTEJC & F ANTE A,' BS vi c Aa.tr, vt eueubicularii. Prat. Ex vicini,pto ex fundo Vitini, gtsecifinus. Vlp.Li.$.io.de arjua & aq. Ex viri fe>:u ,feu per virile fexum,&: perlineam vitilem defcendentes differunt. Nam prililo cafaetiamfb;- mina exfi!io, vel nepotenata continebicur, feaundo non continebitur. Non enim per iineam defcendit, nifi qui\n Iinea eft.RecentiotisJnterpretes, in l.Gal- lus.ff.de Liberis & pofthum.Spieg. Exvi.,qui afolo eicčtus eft. Tranflace. nee omnino ine - 13 pic dicirur, inl. iubemus. C, deTcftam. Exul fiat. aRepubhca falfitas.vi fup. Eiilium. Lege Profugus. Spieg. Exvesh Hoc debitoremtercalieao noti esuit,id eft, eiimit, liberat.l.n. C.li cert, pet. Exuere fe crimine, liberare, purgare.l.i5.C.dehisqui aecuf. $xvstis aid bus.nec areat nec csmentorum vfumftu- ctum deberi, lulianus tradit.tefte Vip.in l.reperi.S.rei mutatione, ffi Quibus mod. vfusfruft. amittat Spieg. Exvs r i c 1-L4.pr.de his qui not.infa. 10 Erno fermis, I.So.ftde manum teftam. V A Brica generale norcen eft in Aut. & Armis,;, conftitutionibus fpecialiter accipitur pro fačtione. Sic Gothofr. adl S. in med. ibi ant®., bricar.fF.de iur. immu. fabrjcam definltleci opit b a rma conficiuntur.Vnde & Tabriceafes diftiii fenfuum & febricae Cremonenfis, telit Ak'X f. minit MateeUiAus lib.v. Nec eft fabrica, p [0 i s j Gaiioniftis ponicar, licet error hicapudvuIg\j S p(., uiccrir.fed proptielaiinisdcnotat*quocancunqneji! brocain officium. Spieg. Fabrica: horreorumVC bulorum vide in I. ij.C.de ©per. publ. Fabric* pi. ! eorum feruorum vide 1.8.C.de ieru. fugitiu. ‘" Fa s r r c a itein ,parseftarchitef tpY*.?ec5zi ]jj b&uvtts , ia. inl. fabricenfes. C. de decurionibui Sdiiiisco. rum Se c. lib.10.Se leg. 1. de fabticenflb.C.iib.11. Fabriles opera: funt,quacinfaciendoconfiftunt,!'- quibus fa&um ipfum attenditur,non cdentisat;*a j qui eduntur psrfona , nec caufa cur eduntut irupd> i tur, Connanus iib.i.cap. 8 . Suntqueoperoft ,aelibei. torum propriedicuntur , & fub artificidiam vcibo continentur : Prat Vid. infr. Opera fabriles Sc l.pt. 1 . j de prrefe. verb. 1 . fabriles de oper. liberf#Lfifonem, C, de condit. indeb. Aibericus. Fa b r o r v m collegia e* de caufa inftituta, vtquotitih vrbe aliquod Inceadiuin excitaretur, ad iliud coni- pcfcendum aceurrerent. Eorum inftrumenti|bj. comnutneracm 1. quaeiitum.de Fund. inftru. Spi?- gelius. Fabrorvm pracfeclos quorum.multaeftmeotioap:! autores in I. diuus.lf.de borrs damnar. coseffecenftt . Bud. quos Commencarienlis , qui dicitnr, adiutote. iibi fumplic ad cuftodias obferuandas regendaf;-? Spieg. _ . ^ Fa s v l a res patsim vulgata, etiamfi vera fit,afando d> £ta. Gžntiuncuia non abiurde apud Iuftiniaiium «■ plicar pro coiTrmentitiis irad.tionibus, fcu doflnn-: quemadmoduin 8e Paulusin l.andqui*Siparsherc* dit. pet. accepifie videtur. vbi dicit: Ideo umita de huiufmodi re , tani varia Se incredibilia tradlderuot, vtfabulis ammmerarentur hoc eft fabulari narrar.o- ni, in qua muka falfa & mininie vera, referunturJ:- qui vo>?h*c Latina reibondetduabus Gtascisvocibu: aiteri qu^ eft /uv&os , al ceri qn^e eft lamr; jmv&ss Grxc*s anceps eft ad conftčtam fabulam, qui* Jes funt apoIogi,Sead ferium verumque Icimone:, itidem apud iatinos eft fabula. Vnde &: a fabula di veibo non abhorrec Euarigelium. & Hieronj' mus cxponens epiftol« ad Philemoaem cap.i.bifto- riam £>alid« Sc Sampfonis, fabulam appelkt .^ F Lf t b R a fola adiedlo punftulo non foium fillum, fed Se fratcem fignificat Ciceroni m Bruto. Feftiuita- te ait igitur Sc facetiis,inquam, C. luiius L.F. vbi F.Iit- tera fratrem denotat.Nam , tefte Pediano rn Oratio- ye pro Scauro , Is C.iulius habuit fratrem L. lulium. Alio Cicecon s loco F.filimn fignificare.obferuauit P. .30 Vičtorius Q.F.tibi Saldic. Hac lircra nonnunauam vte- bauturveteres pro afpirationis nota,forreum dice- tes, trafo, Vefo, fircus, Sc aha id genus per horreum, traho veho, hircus Ea inuerfa etiam reperitur ft* liam denotare Prat. j?, c. fideicomiriHTum denotat , vel Fiducia? caufa , vel Fraude creditoris, vel Faciendum curauit F. D. Fides data> vel ftde data. FrE« Fides eius F. F. Fiiius familias’, Fidem fecit.F.F.F.Ferro,flamma,,farne, vel Flauius fi¬ iius fecit, vel fortior Fortuna fato , velFortius fortuna fatum F, I. Fieri iuflir. F. M. I. Fratri munus impleuit: F.N.C. Fidei noftrre commffit. Prat. ipA BER tignarius intelligitut omnisqu? sedificat,quia in Lege 11. Tab. Tigni appeliatione omnis materia vnde 4omus confici poteft, continetur. 1. tigni de verb. fi- gnif.5. cum in fuo Inftit. de Rer. diuif. in fpecie tam e accipi videtur pro lignario, materiario,Parietario 3 vel c^mentario tantum , quaiem gneči rkunova vocant.* euius vocis meminie Papin.!, pen. de Via publ. dum licitum elfe retboni tradit. trochos,id eft, rotas extra e ; gafterium propenere Spieg. Adde Brecha:um l.fert. $.Babros in ti t. de vero. Sc rer. figaif. Ja bi ah a formula, aFabiodi&a: ad eorum reueren- tiam pertinens, quae infraudem patroni alienata funt tot.tir. ff. fi quidin fraud. patro.Prat. Fab i ah a atftio ea dicitnr , qua qure in fraudem patre- ni a hberto alienata funt, a patrono liberifve eius re- uocantm } 1.38. §. in Fabiana. ffde vfur-l.itf.de iur. patr. 1.2. ff. fi quis apar.inanc. & in titul. iiquid in fraud. patron.pafsnn. tfo fA.BR. e , pro artiftciofe : vt afabris effevideatur. Sic a- pud Piautum, Hoc faftum eft fabre. Sed iam ab vfu receftit: magis enim vtimur alio aduerbio,Adfabre. 5picg. _ J- a b ri dicuntur manu artificlum aliquod facientes/eft- 3 uegenecaler,omen:vnde ex abieftione folet di» ingui. vt cum dicimus, faber iignarius , apud Pau- lum lib.3. fent.tit. tf. Faber argentarius, l.jp. ff.de aur. Sc. arg. Ieg.Faber. vafcularius.l. ii. ff. ločat. Ferrarius apud Pbutum in Rudem,plin. hb.14. 0,4. AErarius a- 70 pud eundem Pli.li. /4. c.8. Prat.ex Brillon. latiiusidem qnod facete fignificat. ro 57 fupputat. Err.Beddaicor. Spieg. Fac ita efte, ltem, finge, vel da,Jatine dicitur pro eo, quod Sophiftse.,& vulgus Interpretom frequcnter v- furpant,pone cafum:quod piane barbarum eft, tefte Tiifino. Spieg. Fa c e R a verbum , vt & fačfum , duplici modo acci¬ pitur; aut pro nudo fa&o, aut eo quod effe&um 3 u- ris poft ie relinquit. Si nudum eft faftum nihil a- liud fignificat quam corporalem effečHonem^velati foffam fodcre, Romam ire, &c. Qaando antem ef- feftum luris poft Te relinguit, omnem omnino, fa- 10 ciendi caufam comple&iiur:dandi,foluendi, nume- randi, i udica,nd i, 1 eg. ve rb u m, 218. fr' de verb.fign.i- tem reddendi.leg.175.eod tit.Si reftituendi: quo in- tellcčtu pro gerere Sc reddere accipitur , Sc pro eo (juod eft tradere. leg.verbam.94. ff.de verb, oblig. Ieg.exi:at. ff.quod metus caufa. Q Sc id quod debet reddit ex Alciato. Spieg. Facere denique pro foluere accipitur. 1. funt qui. dere iud.& vit. C.de rebus credit.Spieg. F a C e r e ,id eft,folicitare inteUigimus,vt cum pacif- cimur: Ne feruum facias furem , aut fugitiuum; 4 ° id eft, ne ad furtum fugamve follicites. Spie- gelius. Facere etiamaccipitur , per quem non ftat, quo minus fiat, leg. vter ex ‘frarribus. ff. de condic. in- ftit. Fa c e r e,procreare etiam fignificat, in l.cum fatis. de Agric.li ji.S pieg. Facere, Bare. interpretans leg.naturalis. if.1. ff de prsffcr. verb. an non facere, fic facere pulchre differit. . S® F a c e r e ad rem,vide l.cum qui bonis.4.Cod,arbitr. tatel. Fac h RE,aliud eft quam reficere.l.3-if.penult. ft.de i- ” tin.ačtuque priu.l.i.iT.i.de Via publ.refic.Interpre- tes tamen apud luriiconf. hoc verbum pro reficere accipiunt, vt in kg. fi feruus feruum. 5T.fi calicem. ad Leg. Aquil.i. Mutius.de rei vend.leg.i.de Mort. inf.Prat. % Facere sequi boni, apud Ciceronem,Terentium,& Liuium fere eft>quod Iurifconf.dixit, Boni confule- <; 0 re ,in Lgeneraiiter. ff.de Decurionibus. qucd quid fit,docet ibi BudaruS.Spieg, Fac ere annum in fuga pro confumere,in L14.iT. vit. fr* de ftatu lib. Brifton. in parerg. Gcedd. tamen in comm.ad 1 218.de verb.figri. facere in d,l.i4-inter- pretatur viuere : vt Sc l.miles ii.jT.quidam ad Lini. de adult. vbi ait 1 . C.dies quos in cuftodia feciffet, hoc eft, vixilTet. Facere certiorem. Vide Certifico. Facere cccnaculariam.Lege ; Canacutunubidem; 5052 akte a. Ceenaculamm exe*cen$. Facere eontumeliam.Apud veteres & Ciceronis tate fuperiores pro eo , quod praffens $ta$ afticere contumelia dicit,receptum fuir.ab vfu tamen coti- diani fermonis remotum iam Ciceronis $tate,Spie~ gelius. Facere damnum,pro periclitari, Sc damnum & in- commodum ex re aliqua accipere. l.Proculus. ff. de damn.infečL Prat. Facere exemplum in Damim-, pro eo quod eft , ita punire Dauum,vt fit aliis exemplo,d.l.Proculus,de dam.inf. Spieg. Fa&e r e exheredatum,in I.24. C.de legat.& 1.31X0« de fideicommiff. Fac e r e fraudem creditoribus: ex interpretatione legis j vitra vim verbi intelligitur ,qui feruitutes per ncgligentiam amittit,vel rem pro derelido ha- . bet.L4.ff.qu2e in fraud.credit. Spieg. Facere fraudem legi, Sc contra legem facere diffe- runt. Contra legem facit, qui id facit , quod lex proliibet. In fraudem legis facit qui faluis ver« bis legis , fententiam eius circumuenit. leg. 29. Sc 30. ff. de legibus. Fraus enim legi fit vbi id fit quod fieri noluit , fieri antem non vetuir. Et quoddiftat verbum ab intelledu, hoc diftat fraus ab eo quod contra legem fit. Conna^us li^.cap.^ nu. 2. Facere heredem dicitur is,qui mo-ritur: cum tefta- snento fado,eiusresin alienam poteftatem redeut-. Attamen,Facere heredem,pro relinquere heredem, vfitarius eft:vide l.i.C.de teftam.milit.& hj. Sc 6 , C. de hered.inftit. Facere imprelfionem , idem quod facere impetum, nempe infultare.de quo apud Feudiftas. Fa c g r e inducias 4 quod vulgo^vt omnia barbare di- cunt,facere treugas.Metaphorice pro fpacij aiiquid dare,doneč quidpiam fiat. p A c ere ad inuidiam alieuius , eft aliquid facere, quod pudorem ei incutiat, Sc ob quod fadum con.- temnatur. leg. nec quicquam. fed etfi quis. ff. de oflfic. procbnf. vbi Accurfius non intellexit. Dein- de in 5T.bsc autem.i.item apud. ff. de iniur. fubdit Vlp. ob carmen famofum aliqiiem teneri iniuria« rum,vt l.vnic.Co.de famof.libell.Cato in Origini- bus teftatur morem apud maioreshunc epularura fuiffejVt qui accumberent, ad tibias fummorurn virorum Iaudes caneret. Citat locum Cicero lib. 4. Tufcul. quzft. fed , res in vitium verfa eft : cm- perunt poet.^ carminibus onerare pudorem alie- num, Sc ll.duodecim tabul.fanxerunt, ne in alieu¬ ius inuidiam carmen fierct,aut fuftigaretur. Hora- ti us: —" Quinetiam lex ‘Pcenacjue latasnalo qn beft, puta fi fub condidone obligatus eft,noow videtur facere polfe eius debiti nomine ,1.2§.0d mat.Facere pofte videtur & qui dolofecit, nus poftet, leg.^v 5‘*tempus,profoc.leg.iS.jf.i,fol. matrim.leg.viti. Codic.de reuoc. hisquaeinfraud aken. Facere vero quominus facere potfit,is de- mum exiftimatur, qui erogat bona fua, non etiam qui occafione acuuirendi non vtitarj. ^8, pro fot Bxi£. Faciv lO&l F ANT | A. f.A c e R & poffedicimur illud , qnod honefte &com~ mode facere pollumus > atqne ita L.Romanus refpo- dir confihj^hf.H.čhper leg.Nepos. iF.de verb.,ftgnif. Centra facere nt»n poiTe dicimur ea,quse negat na¬ tura,vel lex>velpiecas # vel exiftimatio,vel verecun- dia,vt*Uioneftas pubtica,l. filius qui- & 1 . ft qui* in- ftitutus,de condJflft.Prat. Facere poteftatem iudicandi, vetus mos Ioquendi: ex quo,vc tradit Alciatus, fatis apparet verum eiTe, f0 quod iudicium fcilicet a litis conteftatione inci- piat.Qua de re latius differit.in rub.Cod. de in ius voe. Spieg. F kq er. 5 promifta pro (Ure conuentis. Similefere eft iliud, verba adrem conferre' Facere rapinam,apudScsuolamin l.pen.tf.matre, de leg.a.Prat. - Fac e r e remiffioncm.Vlp.in l.i.quand appell.ftt.An vero inquit, a remiflione quam prsefes feccrit, ap- pellario ftc interponenda. 23 Facere Reum.idem eft quodaccufare,&indicare, leg li veris.Codicude E&.*'mEttum. r Dargd>en i 0 fto priu. Fac i feri JhtPopzpjs: eorum meminit Gothofred.in expofttione ruhr. Codic. de Fponfai. &arrh.fpon- falit. Fac 1 LiTAS.Tov 0 « 3 »AmmianusMarcellin. lib.22. ftultum vultdičium videri,vt Pon- «una A»Jei»«r*vt sodem ; & quaedara alia. Sed attter qula grauitas, con- ftantiaoue vitse , prudentem virum maxime de- cet, iccirco cum , qui leni« & inconftans(quod ftul- Ti ptopriam eft)elfet eftet 5 a Facilitate morunt vocarunt.vnde & impnidetiam,vulgo \krwo^o v715, titulo facilitatis Aotauimus.l. ft is aquo. vt in poit icg.eat.Facilitati ( inquimus ) face expenFum ferat, Cun.U.i,dxjcra>y c^o.Facilitas conueniendi. Vlpi 0 in leg.2.ffqui ratifdar.cog.Fideiuflbr locuples iube- tur dari n on tantum in facultatibus , fed etiameK conpeniendi facilitate Spiegeh Facilitas profacuU tas in leg. in fin, Digeft.de appelh Briffonius in pa« rergis. Fa c t a tranfti prseftare debet,& quidquid ftipuia- tiom ilii, per f e nort fieri,irieft. Cseterumvt opus frruniatjvei aliud quid faeiat, cogi non poteft. leg. quoties.i.de feruit.'Quid?qu6d & fačta d di&is plu- rimum di&ant,vt vetere verbo teftatumeft ?■ Ita & eius qui conrra, quam conteftatione fua cauiffe Te putabat, quid egit : non conteftationem, fed fačla ^ fpečt3nda e 11 e, non abfurde placet. Etenim quid verba(vt inquit Cicero ) carcm,cum fa&a vidcaro? HincSca?u’ola in l.non tantum,alias Paulus refpon- ditffrem rat.hab. Non verbis duntaxat rem ra tam haberi pofle rc-fpondit,fed etiam ačlu. Quin etiam, Punt qusedam animi magis quam fafti vel ačlus. Tametli quodam genere , & animus ad fačtum per- tinet. Interdum & contra Ius ponitur fačtum : nec ignorantia iuris & fa&i eodem loco ponuntur : & grauibr eft. fačiri qu£eftio, quam iuris. ER tandem, ^ & vbieum natura pugnet.Exemplfi dat illa qužeftie: 5 Kort* fidei emptor,an & quo$ fručtus ex ca re fuos faeiat,quam a non domino emit: nam aliud in iis qui cura , opera & fafto hominum naci fintraliud in iis qui natura,nullo cogente, & fponte nafčan- tur, vifum eft;de quo latius Gurt.lib.^’^e^r t.c.]. & lib.2-c.42. IACTi elfe dicuntur, qua? non in-iure aliquo ciuili, id eft,aliquo ex iuris Qojritium ieuentis atque in- ftitutis,fed in fačio duntaxat polita funt.Iuris ci«i- lis inftituta dico,veluti,Gapitis diminuuonem,poft liminium, tutorum curatorumve aučloritatem , Sc qua? funt in eodem genere*exempli caufa , polfeflio dicitur elfe fadi, non iuris: ac propterea polfeftio inferrupta negatur poftliroinio reftitui pofle: quip- pe cum pofteifto in fačto conliftat.k g.denique,i9.rf. ex quibus cauf. maior Hac etiam de cauffa Hsere- • ditas negatur poftcflionem habere.in leg.r, §. Scs- uola , R. ii'.quis tell.Iib.quia fcilicet K^ereditas ius eR.neque facere quicquam intelligitur. It e m pof- felTio dicitur poRe a pupillo intelligente etiam line tutoris autoritate acquiri, atque adeo amitti.leg.r. 5T.i & leg. pofle fnonemI29.lf.de acq.poReRio. Simi- liter Elabitatio dicitur effe faRi,in leg.penult.tf.de cap.min. atque ob eam caufam Habitationis lega- tuift per capitis diminutionem non perimi. ac ni- mirum hoc illud eR , quod ait Paul. in d.J. i.JT.2.cU' ac'qu. polfelfio. res faeti infirmari iure ciuili non pofle. q jemamodum eni J m ex eo iure non conRant, lic nec ab eo euerti,neque reRitui polfunt. Simile- ter folutio,venditio,traditio,fačH piagiselfe dicun- tur,quam iuris,leg.7.ff de eurat.fur. Hot. JA c ti ignorantia. ignorantia fafti eR , vt R me fa- giat eumobiilfe mortem,qui cognatione mihi iun- im 0 ,“ tiam.in did.c. innotnit.de efea.text.inc.fi vttl . ' de fent. excomm. Panor.in c. quia diuerfitattir, •• concefif.pr2b.gl0f.tg ver.doceatoj.in 1.5 cui.f, ';' accafat.cum fit fita in animo & hominis confti.^ tia .gl.in if.alise.de aR.InR. Fa c t i euidentiam.Lege,Euidentia fadi. Fac ti o ni s lignifcatioalias honcltaeft >Y t bs teRamenti,id eft iusfaciendi tcftamenti. p ar j r ’i, ff.de teftam. Teftamenti faftio non priuati f^ D !, blici iuris eft. Cie.in Top. fi ftatuiflefiius ex tdrT Prsetoris fecundum eas tabulas polic flionem k quas is inftituiftet,cui teftamenti faftio n ullacOV id eft teftandi facultas. Poft autem loquendic.r' fuettido inualuit, vt faftio teftamenti dicerctutTl tro cirroque,hoc eft, a teftatore,& ab eo curooi^č. 1 i n q u i c u r. le g. fi i i u s fa m. ff d e t efta m. (f .7. i nftu.dstč* ftam.ordin. Teftes autem adhiberi poffumij, c n quibus tcftamenti fnftio eft.Vlpian.c.Infthai.Hj. redesinftitui polfunt, qiui teftamenti fačtionem a teftatore habent : ‘Alias inhonefta,vt k^J. h : cum placuilfet.Digeft. de origine iuris. Accipbg nim pro diuilionefeu confpirationeindiueriV;. d»a,cum aliqui fe principesin cinitatefaeium/;« aliaui fequantur. Eaftiones, inquit Liuiaibfteiet. runtq; populiš pluribus maiori exitio j q\iatniselli, quamfames,quam morbi. Hinc faftiofi \mk: , qui amant fadionem,hec eft dilcordiam& ieb nem. Old, Prat. Fa c t 1 o n e s faciendi Cicero in Topic.cuitcfe u fačtio nulla eftef,id eftfacultas. pačijo nonr> do faciendi, ied 8 c capiendi facu!Utemeiieft»j to iigni ficat.l. ftliusfam.16.de tefta., jf. in exmr..;-! verf.tcftamenti autem.Inftit.de Hered. qual.&b ft r.Prat.FaRiones publicanorum.leg.ii.ff.dcpi; Fadio latronum. leg. u. jf. penulr. depan.P.c teius. . Fac t iones agitator um in comrarias panes dii- fos greges accipe in leg.1.de equis curulibjisCcf Tbead.F.ftus lib ^.Erant autem hz pannormr loribus. Praft no fcilicet veneto& purpurcod;f: Rce faRiones.Suet.in Domitiano capit.7. r^iiasci:-: cenlibus Gr^corum fa čtlones a urati , purpureic;.: panni ad quatuor priftinas addidit.Vnde colligiu: non duas folum,fed q.uatuor & eo plures fadicr.!! a u riga rum Roma: fuiRe, contra quam pleriijueb- tiant.Qupd & Xiphilin.in Ne.r one n orat. IdcmSje. in Vitellio:Quofd .m Sc de plcbc ob id ipfum,quod Venetae faRioni clare m a led i xerat,in t eremit. Sicži Venetanam fjsftioncm interpretabimur in inicr.- pttone,quce Danijeli in Elifpama. Bt Pralinaniu- (ftionem apud e u nde m Sueton.in Caligula eapit.55. ] Capuolinus in lib. de Rebus geftis Gordianor. E* j qnos ftngulos Cappadoces ico.pennittenub.Itnp- 1 ratorib.fadionib.diuilit.Brift' fdinc Fa c t 1 ON.au in kg. vitim, de equi$cum!r 1 bus. in Codic.Theod. Et fadionum domini. Saf: in Nerone c. 5. Qu,serentib. dominis faftionuniN pr^fentanda prfmia in pofterum fanxit.Etca,r.M dominis quidem faftionum dignantib.niliadtoi^ die.i curfum greges ducer?. Lamprid, in Cos* io €5 10 fnodo: Circenfestnultos adrudit ex libidine potius, quam religione>vt fadionum dominos dttarct.Hu- ius autem pannorum & colorum diuerfitatis, qua aurigs difcernebanrcr,rationem explicat Ifid-or.IL 18 .Etpmol.ca.^.Briif.Vide Turnebum lib.aduerla- riorum ii.c.i u Fac ti ta r e , eft frequenter facere. LFulcinius.#. latitarc 8.ft.quib.ex cau, ih poflefif.eatur. In Fac t o confiftunt, de quibas ex fado iudiciimi eft. poteft enim ex c-odem fado pro ratione perfo- narum,locorurn,cemnorum, b15.de negot.leg.72.de ‘iudic.bi6.de pcsn. alias pluris, alias minoris inter- e{fe:interdum ne intcrefle quidem: idec nnlla i u ris definitione id comprehendi poteft,Donell.in lib.de eo quod intereft c.2 .in ft.Goth.ad leg.24. de regul. iur. Factor non fignificat eum r qui gcrcndis negociis pr£eft,fed qui vel vinum,vel oleum facit,aut aliud fimile.Spieg. . . . 20 Factoabs, verbo nodum recepte s latmitatis pro- feftoribus, vocamus eos, qui rem alieuius priuatam adminiftrant.Hos veluti mdecores a perfedifiima - tus dignitate repellit iex, & fimui tanquam imme- mores libertatis & generis notat. l.i. C. de Perfed. dien. li.12.Lfi quis procurat.C.de Decur. Ex Alcia* to.Spieg. IactoreS, pro criminum audores, qui fcelus ipfi admittunt 4 1.6,iT.qtii pnEpofitum.ff.de re mil.& leg. f0Ient7.ff.de cuft.& exhib. Soler.t prfffides prouih- ciarum in quibus delidum eft, feribere ad coilegas > fuos,vbifadores ageredicuntur. Hot. ■FA c t v Mjidem noftris quod cafus,lpedes>fine cuius leda noticia impoffibile fuerit certam iuris & a- dionis rationem colligere: quippe quod in caufa & fado ius efie pofitum Iulianus refpondit, & exem- plo dčclarat in l.fi ex plagis. if. in cliuo ad Leg. A- quil.& Vlp.in l.cum duobus.in pr.Pro focio. Opo¬ rno do autem fadum rede difcernas, inuenies apud Old. in de Fgrmula inueftig. adion. vbi prudenter ille admonetjVt cognita fadi fpeciequid ius de eo 4° ftatnat,coafulamus lC<&imperatores,non reperto* ria.Prat. F A c t v m fubftantiue * res gefta jtinthat , htndlung. Paul.iti leg.fi familia.de iurifdid.Quemadmodum. inquit, & cum plures feru! iniuriairifečerunt: vel damna dederunr, plura fada funt non (vt in furto) vnum. Aiciat.oftendit boe loco Iurifcof.verba Do- dores non rede percepifie, capitul. 16. Paradox.2. Spieg. Fac t v m, vel fimplex,vel multiplex eft:veniuntque >0 in eius confideratione circumftantič rerum, perfo- narum,temporis: vade non vnam, aut alteram eius partem,fedtotum expendere oporter. 1. bona fides. ff.Depofni. Item dicitur,quod eft redditum. Pomp. Faciendi verbo, reddendi caufa etiam continetur, & quod non fadum comprehendit. 1.2.if. item fi in fado.& l.vbi autem, §. qui id quod in faciendo. de Verb.oblig.Prat. F A c r v m verbum & facere duplici modo accipitur; aut pro nudo fado, aut eo quod eifedum iuris poft fe relinquir. Si nudum eft fadum,nihil aliud figni- ficat, quam corporalem eftedionem: veluti foftam fodere,Cnpuam ire &c.Quando autem effedum iu¬ ris poft fe relinquit,fignificat id,quod eft dare,red- dere,reftituere.Quo intelledu pro gerere & redde- tre accipitur,& pro eG,quod eft tradere,Ieg.verbum, 54.de vcrbor.obligat.bextat.fi;quod mer.cauf. Ad mera fada nemo liber homo inuitus cogitur, fed fi promifit veluti infulam fabrtcare, folfam fodere,li- beratur pr^ftatione interefte,!, fi infulam.de verb, 70 »bbEtin hac fignificatione fadum ftipulati© fa ANTE A. xoSG ciendi indiuiduum contiriete cenfetur, Lftipuhtio- nes.eod. Quando autem fadum non eft rr.erum,fed ius etiam continet, pura reftitutionem redditio- nem:& diuiduum eft fadujn , & is qui ad hoc fadu obligatus eft,indiftinde te'netur,& quidem prsecife cogitur a d prsftandum id quod promiffum eft , vi- de D.Gcedd.ad La5.$8.& i75.nu.2. ff.de verb. fignif. plur. alleg. F a c T v m in padis verfatur, in ftipuiationibus Ius contineturjautor Paulus in leg.fi vnus ex argenta-; riis.jf.padus.ff.de Padis.Spieg.Prst. F A c t v m quod non durat,fadum non intelligitur.J, fi pro patre.TT.verfum.&ibi Gloff.cum muitis con- cord.ff.de in rem verf. Spieg.Prat^ F A c t v M i ari opponi folet.leg.38.iT.i1i qui fuhtandc verb.obli.L41.ff.de pecul.i.ar.iT.padus. ff.de pad.i 5. ff. de feruitutib. vrb. Fadi itaque quxftio iuris qu^ftioni aduerfatur.Et fadi qaaftio ea eft, qu® in fado verfatur & confiftit.l.25. ftide neg.geft. Li6.ff. de ftatu homd.vit.ff.de iureiur.Li2.iT. vit. ff.qui po- tio.in pign.Ieg.47.fF.de donatio.int.vir.leg.i.ff.quai res pig.1.2. if.vlt.de denatio. Cum autem ea qu£ ft- di funt,certis rcguiis Iuris nequeant compreliendi; ideoarbitrio boni virijh.e. iudicis,relinquuntur,v£ exemplo vnius atque alterius reliqua eadem tsqui- tate difcernat,per text.I.2.ft.ad SCtum Ttirpill. I,;. in fin.ft.de teftibus. Duaren. in Lin adionibus verf. lieuit.ff.de in litem iurando.vid Gcedd.ad I.59.^.2. nu.3. ft.de verb.fignif. Voluntatis qua?ftio. fadi L3.ft.de auro^arg.leg.8. iT.fi debirori.ft. atjibus mod, pig.L4t.L54.ffde verb.obLl.i22.fF de verbor^fign. Briftbn. FactVm in if.fi res legata.lnftit.de lega.interpreta- tur ibidem'Accurfijjs,moram.Id quod Vuiteio pla- cetjnftit.ad iT,lumc,nu.3. Theophilus delum. Cre- derem etiam de culpa accipi pofte. Tutextumil- lum lege,& periege.Prat. In F a C t v h . adiones dicutitur ide© , quia quod no- mine non pofTunt exprimere negocium,id rei gefta enarratione declarant, citra formulam ac foienni- tatem vilam,!.6.in fin.Co.de tranfad.Cuiac.6c Go^ tbofred.ad rub. ff, de pr^fcr.verb. In fadum adio¬ nes dicunturdecerni,vtleg.i5.if.eieganter. 28. ft.de damn.inf.impetrarLpermutbaccommodari, confti- tui;quii ex sequftate caufa cognjra dantur,Goth.ad d. if.28. In F A c t v m adiones ex edidis Prstorum oriuntur, L3.iT.ex hoc edido.fFnauts>caupo. l.penultim. if.i. ff. ne quis eum, qui in ius. 1.2.fFde eo per quem fa¬ dum erit.leg.i2. ft.de in ius voc. if, pcenales. Inftfti de adionib.L13.L14. ff. dc liber.cau. Dantur etiam fupplendarum adionum caufa, qus legib. prodita: funt.l.i.l.n.& paftim fub tit.de prssfcript.verb.Jeg. 3-iT.interdum. L5.iT.fi tibi decem. ff. ad exhibčnd.L ž.^.fi quis in communem.ft.comm.diuid. I.10. fFde noxalib. 1. 53. if.fi quis afinum.L68.if.fi tu Titium. ff.de furt. I.7. if.idem Labeo.leg.6. ft.de refeinden. vend.L23.iT.item quscunque. L44.L52.ft.de rei vin- dicatione. Interdum autem loco adionis de dolo in fadum adio redditur. L12.ft.de dolo. leg.ii.ft.de minorib.leg.r.G.de iure dot.l.3. C.an feruus ex fuo fad0.L5.C0.de dolo.I.50.in fin.ff.de furt. Quemad- modum in fadum exceptio nonnunquam, doli ex- ceptionis vicem fuftinet.L2.iT.6t generaliter. 1.4.^. aduerfus.ft.de doli except.Et replicatio infidum.L- 28.C.de tranFl.14.ff de fideiuftor. L 15. fFad LFalc. Eri ff. F a c T v m vmbratieum dicitur,quod in nihilum reci- dit : vt fi iudex ada deneget appellationem profe- cuturo. Spieg, Fac r y m a parna quid difterat, vide Gothofr. ad l.i* II s roČ>7 Sf. 4 . ff. alF.quum autemfadum.fF.de In- faiQibus.Sfrieg.Prat. Pa c v l > vt annotant Grammatici pro facile anticjue ponitur , vt videre eft ex Lucilio',cum intjuit: Heu facnl eft homini inuentu bona feemina nufquam. Cul & proximum eft illud Pacuuij Haud facul foemina inuentu bona. Tiraq.in p.leg.connub. Facvltas eft libera quaednm & plena potcftas re~ rumque pro arbitrio gerendarum facihta$>n'j]lis a- Jiunde impedimentis interturbata. Nam & Feftus facultatem imerprctatur quaft facilitatcm,c 1 a lex, plebis (cit um eft, cum eam P.Falc. Tnb.pleb. Augufti temporibus,fcilicetannoab v:- be condita 714. tulerit. Hcec niodum legatoraoi conftituit : bac enim fancitum > • vt feribit D;o libr.48.vt heres quartam partem bonorum,fibire* lidorum , ft grauiter oneratus fit legatis, accipiatj ~a?tera legatariis relinquar. Itaque Balcid. Itp pro quadrante hereditario paffim ponitur, (] ab herede , a quo fupra dodrantem legatos fuit , retinetur. vide indicem legum Rom.Paci leg. 1. ff. ad leg. Falcid. Sc Eufebium in Chronicis. Eftcjue h^c propria verbi /ignificatio.- Seddfpro ca portione verbum hoc vfurpatur, quam, heredi- 70 tatem reftituere rogatus, heres ex Senatufconl. Treb, retinet, l.i.jL inde Neratius, L5.J.jFjOinntj ji. loč? F A N T E A. 1070 ad SCtam Trebell.Ideoqu« & Faicidise commodum *a portio appellatur , 1.2.in fi.ff.fi quis alfčj^teftar. prohibitur jQMiarta , qu* pcr lcg.Falcid. retinetur, 1 , 55.jr.fF.fi ad SCtum Trebell. Qujnetiam portio li- beris dobita bonis patris appellatur,l.i.JT. vndc.fF.de inoffic. teftam. lege.n-C odic.ecd. Prat.ex Briffo- nio. Palci di a m pa&o rcmitti pofle aiiirmat Cuia.inl. pačlum.fHde.pa&.duiSo argumento a teftamento ad paftum. I3, Fa L fc I » i A e ratio quibus dedufiis ineatur ? Dedu- ftoatre alieno , & fi quid eft aliud sris alieniloco dedu&a funeris aut monumenti neccefTarii impen- fa, deduftis libertatib dedufiis deorum donis.& ge- neraliter dedufiis h is omnib. qiue Falcidiam no pa- tiuntur, & qux extra bona defun&i.dTe cenlentur, id quod fuper eft pro dodrante & quadrame , dtui-, ditur inter hsredem &legatarios. £. cum autem.4. _ ^ Inftit.de lege Falcidia. Qupd diximus de deoru do- rtis, Paulus fcribit li-4.fent.de S.C.Pegaf. vt idem videatur non iraprobahiliterin 1 . 1. JT. ad munici- pum.fF.ad l. Falc.lcrtplillc. Cuia. Not.ad lib. 2.1nft. de lege J"alcidia,in fine. Fm A,veteres dixerunt pro fallacia-.Noni. Me non vocauit.ob eam rem liane fecit fallam. Falk autem proprie tuf ris eftlignea; atque ea ratione in fupe- riore fignificatu furaitur qua machina, & fabriča,& futella 5 Vnde fortaftis barbari Fseloniam, quafiFal- " lomam appellant.Prateius. Pa l l a c i a fimulationi annexa eft: calliditas ad in- genium refercur:machinado,ex pržecogirata aliqua inuentione, manuque &arte conftcitur i^mpoftura ab impoftoribusjid eft, deceptoribus,quo£ &Pknos vocant Akht.de vtrb.ftg. Prat. Jal LACrA afando difta,vt &failo,vt vult Varro li. -5.de ling.Latin.quod proprie fit,cu quisfando aliu decipit, ac contra quam dixit, facit.ltaque fi quis re fallk, in hoc n*nproprio nomme-failacia dicitur, fed transUtione.Prat. Iallaci a m kem accipi pro cauiliatione,, fine To- ^ phiftico argumente , Diale&icis eft notilfimum:eif- que vulgo Amphibologh dicitur. Nam apud Ari- ftot. Gr*ce legitur Exemplum habc* in $\p &ab Alberico eius etiam cui a figura diiftionis 5 nomen cft.BarcoL. leuiter attigit priorem , in l.j.jT. & incerta. de acqtiir. poftelf. Caftrenfis aliquanto diftufius & elanu - Sed & de cauillationibus, qu£ per locos acompefitionc Sc diuifione fiunt, trada- tur in d.l.quoties.& per Albericum in l.vbi fideiuf- fer.ff.de folut. Nec non de ea,qu£ ab eo,quod eft: fecundtim quid, ad id quod fimpliciter dicitur, in lege. didum, $.in ftipulationedf. de euid. Spiegel« lius. Fauaciter incufare,vide l.j.C.de aboL&1.9.C. 6 o de calumniaror.Sic Cicer.lib.offic.3. Pvatio h^eepo- ftulat, ne quid infidiofe , ne quid limulate, ne quid fallaciter.Spieg. . I’all b r-s* ftde-m , eft coniva qaam didtim, conuen« tnmpe eft ,-facere. Vlp. aeconft.pec.I.i.Hoc edid© Pr^tor fauet naturali $quitati, qui conftituta čc čofenfu fada cuftodit :quoniam graae eft,fidem fal~ iere: tametfi fi quis re failit, improprie fallere dici- cur * Val ls r a promiffum, pro non iraplere.Spieg. Falioni A,alias 'Felonia.cuvus vocis originem ple • rique a. prarte^ito perfedo verbi fallo repetunt; ge¬ nerali lignificatione omnem frandem,cuipam, im- probitatem,& quoduis capitale facinus, quomodo’- cunque etiam coramifl"um fitAcomplediuir.Hotom. in Lexico fuo feudali in verbo FeLonia,"Vuit.Lib. 1. fend.cap.x1.numer.17. Specialiter fumpta,prout in libris feudalib. accipitur,eft eulpa,iniuria J propter quam Vaiallus amittit feudum. Et eft qus reipi- cic dominum, fcilicet , quando tribus vicibus cita- t us legitime, fidelitatem pra-ftarenoluerit, vt in v- fibusfcudorum, fit prim a caufa beneficij a- mittendi.cap.i.Eft Sc alia caufa, quando infeudauic ali a lege Guam ipfe habet, vel talem vafallum •, qui feud um deferuire non poteft.Qusedam vero eft cul- pa vel falionia,qu 3 ? non refpicit dominum, fcilicet, quando Vafallus interfecit fratrem , vel filiutn fuum,vel filium fratri s, vel ali ud crimen c onim i fit, quod parricidij appeilatione continetur. Et plu- res alias falloniastam refpicientes domino’, quam . alios,propter quos feudum amittiturjiot.Hpftieaf. in lumma defeud. Cod.quib. mod.feud.amm.Spie- gelius. Eals a adfeueratio,l.p.C. de acq.A'retin pof. Falfa allegatio, L5.C0d.de prsd.A:al.rebus minor. Falfa captiuitasd.i.C.de coiiu.deteg.Falfa caufa,l. 3. C. de vfucap.pro doni Fa L s a fententia , non eft: fententia , nec indiget be- neficio reftitutionis : quia nihil magis contra- rium eft: veritati, qnam falfitas. leg. igniiis. de except. At cenfenda eft falfa fententia, ex ralfis velteftibus, vel inftrumentis lara. Quia nunquam poteft dici res iudicata , qus ex falfis ludicata eft:. Spieg. F a l s a r g pondera ac meniuras,Yide I.pen. ff.ad leg. Corn. de falf. F A L s>uvs , qui decipiendi gratia, fcripta publica falfificar.Vid.Spec. tit. de crim.fal.per tot. Obic-r- uand.im autem, quodgrauius delinquit is, qui li- teras falfificat ^ quam is qui falfis literis vtitur. Spieg. Tal sak m & aliorum quorundam pmna. Falfario incifos digitorum neruos Alexandri decreto Lam- pridi us, Claudij pr^cifas manus Sueton,fcribit. I- dem Galbam nummulario,non ex fide verfanci pe- cunias, manus ampurafte, menftfque eius aftixifte. 3vccn v «u 7 toih\' d to v z ctfj&pT&voiTSu; obotTOS ric^r /J£/ 'ibrjSid v>d v toj v tu yt K&f nibjl phVA&urrtov nlu* yKuTTm,A7TAC*C Givrih CKH iCt žoKct^p'y cMpyx 0 i m' c 4 ž^ei'c^.Cuia.li.obf. 7 .x.ij, Fa lsi crimen dicitur proprie, quod vtilitatis priua- tx caufa fačtum eft, de quo ciuilitcr de criminaliter agi poteft.Connanus L.5.C.7. nu.4. Fa l s i, vel quafi falfi pmna,deportatio eft.&ommuJn bonorum publicntio.Prat-In homine libero:Seruu« autem vltimo f«pplicio aiHcicur.l. i. jf.fi. ff.ad kg» Cor-nel.de falfis. t 1 4 107* Salsi proprie addeliftum pcftinentis exempLifunc apud Iulianum in l.i.ff.ad l.Corn. dc falf. 'Falsi raachinatores, videleg.S.Cod.ad ieg.Corn.de falf. V a l Si fpecies funt,delere,mutare,fubiicere,!ublcri- bere,Paul.ii.j.ftnten».25.sf.4jGo:hofr. adl.i. jf.qui in rationibus 4-fF.ad l.Corn.de falf. Fa L s i tas nihii aliud cft,quam verborum imitatio, iaxta genuinam kčtionem in Aut.de inftrum.caut. in princ.collat.fi.reipondet Noric.edit. Conftit.75. Spieg. 10 F A L s i tas verbis.an fačto committatur nihii refe-rt: vtrobique enim dol us eft projimum Isdens contra veritatem. Quod diligenter nota. 1 .h ieruus non lit vnius.iF.de interrog.in iur.faciend.Prat. F A l s i ta t is ad eiie tria requiruntur,fci!icet muta- tio veritatis,doius,& quod alteri iit nocitnm. Quo- rum fi altern deficit,falfitas non eft punrbilis,iuxta no.per Hoft. Azo. & Tancre.infuis fummis. & per text.in I.quid fit faifumžfad l.Corn.de faif.&l.nec 10 exemplum.eo.rit.G.& i.damus.Cod.co. Pet. de An- char. com. 2). & Paul us de Gaft. conlilio 49. “Prat- Fais o parentesinftimulari apud Marcellum, l.j.fF. de inoffic.teftam.Spieg. Fauo aduerbium, quod vero contrarium eft. Imp. Philippus luminibus captum curatorem baberi de- bere,falso tibi pcrfuafuin eft. l.j.Co.c.iu dari tutor. poiT&Imp.Claudius de diuer.refcripr. Falio alTe- ueratur,au:oritatem refcriptorum,reuoluto lpacio anni,obtinerc firmitatem fuam non oportere. Spie- geli us. raiso negationem additam in leg. lcgattis. de o,"F proconf. atqueob id Accurfium fe miferabiliter sorquere, Politianus indicat in Miicell. Spie- gelius. J A 1. s v m, eft immutatio veritatis cum dolo. auth.de inftr.ex cauf.in prin.Vt hatc vox varie accipitur,ita & varie committitur falfum. Quod pulehre dccla- rat Bart.in l.quid fit falfum. ff.ad l.Corn.de falf. & in l.nec exemplum.!.damus.C.eo. . F A l s v M vocatur etiamid quodfufpefium eft. in !. iubemus.C.de falfis. i.Paulus reipondit. ff.de verb. fign. Prat. F A L s v M committir, qui rem duobus vendit.lcg.qui duobus.fF.de leg.Corn.de falf. ?ai.svm committitur,quod ad leg.Iuliam attinetjii quis chirographum alienum imitetur ant ltbellum, vel rationes intercidat vel deferibat, non etiam fi alias in computatione, vel ratione mentiatur. 1. 23. ff. de falf. Falfum autem ea lege id coercetur,quod in teftamentis admittitur. Eadem tamen parna 5 ° etiam vindicantur cmera falfa ex Sc-natufcon- fultis,principumque conftitutionib.* Nam & qui in rationibus, tabulis cereifvt inftrumentis velaiia qua re, fiue confignatione falfum fecerir.t, pefinde atque falfarij puniimtur , &boc qua(i falfum dici- tur.l.fi.jj.n jr.de falf.Prat. ex Briffon. F A t s v m teftamentum,quod vere non eft fafium:il- legitimum te!ramentum,quod non iure fafium eft. Spieg. Falfum teftamentum eft, quod teftamen- tiiis non eft , leg. 221. de verb. fignifi. Falfum, 0 alt Africamis, teliamentum id detnum re etiam fi non proceaat ei meridacio alicuius ; vei fraude.l.fiis,quiclucentt,f, vtruni.ff.de rebus dubiis.l. fi^uid perfedtim.'ir h fi-quid perfe&um.li;' loiut. 1.1. uaiiuro accipitur pro immutationevd fraudulcnta.Quo modo omnia mcndacia rede v-- cantur, falfa. Vc nou. de inftr. caut. & fid, in pni III.Eft crimcn graue,quod appcllaturfalfum tiesanimi dolum iequitur fačti executioadper.:.- tendam veritatem, & fimulanduraid quodnoni vt deferibiti. quid fit falfum, l^ad l.Corn. delili,, Prat. Fa L s v s procurator dicitur , qui procurator nondl fed vitro negociis alienis fine mandato fcoftrt:o\ poniturque vero procuratori,qui mandacumhikR, leg.i2.ff.de folut.leg.i. J. quoties de vi& vi ir:! Brififon« Fa L s v M procuratorem', pro non vero prociMcr: accipimus.l.j.iT-fin.ff.rem rat. hab. lnterduin&tio eo,qui mala mente & intercipiendi aniraoprocun- torem fe fimulat^accipimus. Quemadmodum &!:!•' fum creditorem dicimus eum j quife dolofea creditorem l.^.in pr.& l-.75.ff.de furtis.l.iftefo' lut.BrifTContra falfum procuratorem autemfer fententia iudicati, id efi: , fententia contra eotoeit. cjuitur patfiue. Tcxtus meinori mente tenenen leg. Plautius. i. refponf. Digeft. de prccur. S:/.- geli us. Fa L s v s titulus eft,quoties quis fibi donatumpa:;:, quod donatum non eft,vellcgatam , quod legat;: non cft:Quo cafu ^ nihii opera.tur podidensvelvfa. capicns,l.2.ff.pro legaro.I.d.ff.pro dereli&oiiiipt donat.iT.error autem 7. lnftit.de vfucap, Gothofr.ia not.ad I.5.C.de vfucjp.pro dor.at. FalS v s tutoraPaulo interpretatur, qui veren::;: non efttvei datus eft , fed perperam & inutiliter/.t qui habenti alium tutorem datus eft. §'. interdur. Inft.de curat. Spieg. FA l x mefteria^ft qua frnmcntum metitur. Bnkffr tatoria,qua vifes alieeque arbores putanturJahti- naria,qua feenum fecatur,qu^d2mnanaquo(jiieGi- citur,qua etiam fpins veprefq; csduntiir. Vlpia.dc fundo inftrufto.I.inftrumcnta &c.Nebr. F A m Ajfiue exiftimatio hominis, eft dignitatis iliifž ftatusftegibuvacmoribus cornprobatus: qnatvtci deličto noftro, autoritate legum vel minuatur } vtl confumatur,docet Calliftrat-usin l.pen.devar.&eJ’ traordfcog.Spieg. Fa m a itetn,iaquit Bartol, eft communisopiniojvo« manife-ftata,ex fufpicione proueniens. Fuimorera vero cornmunem non eiie opinionem ? fedvarus quandam fufurrationem minus ipfa farnaedicacca, fere apud noftrates receptius eft. Sed veteres non adeo m uku m differre famam a rumore exiftimaue- runv;Archid.35.q.(>.fi duo. Sunt autem idem, prs* terquam quod alterum Latinum eft 3 alterumeGrZ‘ co,teft:-e Valla.Calliftratus in l.j.de Teftibus:Ali«i iriquit,numerus teftium, alias dignitas & auiontu alias veluti confentiens farna confirmatreide (jiij quseritur fidem. Itaque inconftansfama, improbij' que,vel etiaignofisautorib.exorta,nuliaadiicitD' de,quatuuisinuulgata:quavis coi.edu ra facit, quu ^allax eft rumor.Paul.ini.fi.de h*r.inft.Quiafah-i fllffllf 107 ? ? aHE a; rumor non folet ftbefle. Noftri famam inter fpecies no plena? probationis retulerunt.Plura de ca come- tatus eft Bart.in l.de minore. jT. & plurimum. ff. de qua?ft.Sed & farna pro exiftimatione vfurpatar , & nominejn I.4, de fufp.tutor. L 28.in fin. fh de pan. L15.iT.il quis libello- deiniur. Inde farna? caufa, in 1.3?. iT. vit.de procar. id eft,cxiftimationis, vt alias loquimur, L10j.de verb. fign. cuius fcilicer euentus famam notare,& Izdere exiftimationem poreft.Brif- ' fon. Sic incolumi eum farna dicimus, cai integrum 10 eft nomen, & illa?fa exiftimatio: quam qui negligir, Decreta Pontificia cru Jelem pronunciant. 12. q. t. c.nolo n,q.j.c.non funt audiendi.Fama enim & yita a pari procedunt,Prat. Jr A m a conltans ea accipienda eft, qu?e-nc-c iroprobis autoribu$,nec etiam ignotis exoritur. Haic teftimo- niofidem adiicit.L3.ff.de teftibus.Alioquifama qua- tutnuis inuulgata,non probat Catis, fed conieduram facit: quia fa?pe fallax eft rumor. l.vlt. ff de ha?red. inft. Spieg. * ^ 2 * F A m A differt a rumore:quia rumor cft ab incerto , fa¬ rna autem a cc-to procedit audore. Item farna pro- cedit a maiori parte vicinia?, rumor iminori. not. Io. And.c.noftra, verf. ad gradum. de čoha. cler. & y plus eft farna, quam clamor. quia plurimorum eft farna, clamor paucorum.no.Fel.in c.qualiter & qua- do.2.in pr.de accu.Old.Prat. Famae probanda? modum docet Bartd.de minore.jT. ✓plurimum.ff de cjaa?ft.Prat. p a m E s omnium fuppliciorum vltimum. Er fen- 3 ° rentia cautionibus apud veteres celcbrata , te- fte Platone : Miferrimum mortis genus farne mo* ri.Sumpta autem eft cx Homero Odvfleajf*. Tl tu! n? Snu/xrui Ulihticrt Sp im; en, q i«7i9oy Jtarifi v i&j ti»?/*•» ^bavtiv.id eft: Dura quidem miferis mor s eft mortalibtu omnis , periijjefamefesvna miftrrima. longe eft. F a m 1 l 1 a Ariftoteli lib.i.dc Republ. dicebatur pri- 4 ° mk hominum fccieta$,quafi in.diem , & quotidiani vfus caufaconftituta: in qua qui degebant non ci- \ies, led conuidores & contubernales dici poterant, vt Charondas & Epimenides feribunt. Atque in hac Familiahulli ulij eram-, quam vir & vxcr, atque ex his procreati iiberi. # Seruorum enim nuila ipfts adiumenta , poftea focium Jaboris bouem alci- uerunt , cuius opera ad arandos agros vteren- tur. Quod hoc verfu notauit Hefiodus , cum a it: Sit domtu imprir»is,vxor% & tdurue ar at or. Connanus lib.i.cap.4.nu.4. E A M 1 l 1 A,inquitFeftu$,in liberis hominibus diceba¬ tur, ouorum Dux & Princeps generis vocabatur pa¬ ter & materfamilice. Vnde familia? nobilium Pom- piliorum, Valeriorum, Corneliorum & Familiares cx eadem familia. At familia? appeliatio cum rebus špfis & perfonarum circunftantia tandem variata eft. Primum enim feruitantum fignificabamur per familiam, nempe a famulando,i,cum, u,litera mufa- ea. Quo refpexifte nonnihii videtur Vlp. in l.i.ff, de vi & vi armat.Deinde Iiberi quoquevxor,.& omnes, quifub vnius poteftate in eadem domo natura vel iurc viuunt, comprehcndi ca?perunf. Vnde pater- famijias di, etiani mUUftmo gradu 1 60 ^74 difiun^os: Farnilia tftagis ad agnationem diduci- tur, refcrturque ad res & perfonas.Ad res relata pro her^ditate & fubftantia bonorum ponitur , l. vitim, in fin. C.de verborum fignificat. vt in illis duode- decim tabul. verbis ^ Proximus adgr.atus familiam habeto , id eft hercditatem,quod notat Vlp.L155.lT, 1. de verborum fignificat. Connanus li.9. ca.i. num. 4. Hoc fenfu familis ercifcunnda: a in libcrosjconfanguineos &agnato$. B /ariorum libro quinto,capiteprimo.Alcia^ .Pronunciatio fermonis. $. familia appllv tio & in leg.fequefiti.titul.de verbori uenit. Difcedit autem c mortuo 1 uard. ,--j—f.iv leg.Pronunciatio fermonis .$. familia ; ..v, & in leg.fequefiti.titui.de verborum&rerumt. gnificatione:atque etiam in t raftat ione de. eo,auoi intereft,familiam a famulando diftam exi(liraat,& a famulitio. F.ftus Pompon. a voce Ofcafamd, tradit deriuatum verbum Familia , qu« apud 11!« fignificat.Brech^us vero a farna didump- fcruun tat,cum nomen alieuius gentis & generis,diutmu farna late in ftirpes peruulgatum eft. Brechsuft. da lcg.pronunciatio f rmonis. S. familia* appelk- tio.tit.de verb.& rer.fign. Familia h ercifcnndae ludiciumefl , qnod inttrti- jheredes ideo redditur,vt & hereditas diuidatar,J quodco nomine alterum alterfdare facereopoat* bit,pra:ftetur. Hierediratem hic accipe proitbi corporalibus quse in hsreditate continentur. Kr* reditas enim per fe diuidi non poteft. LPoniponias 8.D .dc rei vindicat. qua igitur ex parte diuifiopo* ftulatur,ea ex parte in rem ačlio elhalia vcroexpar* te perfonalisadio eft aduerfus eum , quinobisad dandum faciendum perinde obligatušeft,acficot- uentum padumque inter nos fuilfet, yt nobisobli- gatus efler.Hotom. :«ru.eidato > libi pofterifque fuis ce^nomcu m- 70 Familias crcifcunds Iudicii r^quifica funt, 1. con qm Agit , & contra qucui agitur, effe cohrredet.:. Hameditatem effe aditatD.l.qui erar 49.fffam.ercii' 3.efieres hsreditarias, &quidcm eiufmodi,Vidini- di poitint.4.vt res hsreditaria? iam antenonlintdi. uif^. 5. eum, aduerfus quem agitur ,diuilionemd;. trcdarc. Vult.lnft. de adion. §. quadamait,nu.i; 13.14.& feq. Familiae appellatione 6c ipfe princeps finiliz continetur.fceniinarum vero iiberi in familia trna non funt,quoniam qui nafcuntur, patris non mauii familiam fequuntur.l.i5>5. ff. de verborumlignifia tio.Et hoc eft,quod in did.l.19^. in fin.diciturjita lierem familis fuže & cap»t & finem efte. Secundua hanc , quam fupra exponiimus,fignificarionein,^ miiiare funus'inrerpretabimur dpmefticumfunus.l j 2.in fin.Digeft.de in ius vocand.leg. 4. §. prstem. Dig:fi quis caurio.BrilTonius. Communi iure familiam dicimus otnnium adgna- torum , qui ex eadem domo S: gente proditi funti L 195. vt eiufdem farnih« rede dicancur, qui ei«f- dem nommis funt. Ac proinde parroni&liberti, & omnes propinqui ad fideicommilfum,quod farni- li« relinquitur, inuitati imelliguntur, i. vit. C de verbor. fign.'Etenim eum fideicommiflum familiae relinquitur, ad eius petifcionem admittuntur, tjia ex nomine defundi fuerunt eo teni pore, quo tr.ore- retur:quo in numero Sc libcrti & filiiquo<|uepoftea cmancipati habentur.l.32. in fin. 1. 69.iT.vltd.77.if. cu»as inter ff delegat. Iib.2d.ii4. if.c-um p ater.ff.de leg.Iib.i.BrilTof). Familiares olim dicebantur,qniferuierant.Ma- crob.T.Sat.cap.2.Nam & noftri maiores omnem do¬ mini inuidiam , omnem feruis contumeliam detri* hentesjdominum Patrem familias:Seruosfamiliares vocauerunt Hoc. « Fa m i li a r i a fepulchra dicimus > qu« quisfibifa* mili^qnefu2 conftituit.L 5. f£ derelig. in qu* ta- men h«redes. etiamfi c-xtranei fint, inferri poffunt. i. 6.1. 4. & I. 13. C. de relig. adfines & cognati non itern, nifi h«redes fen p ti fint. I. L14. C. eo. tir. Brili' J? A' M 1 L x a R is res puhlic* opponitur. 1 .7. $■ f P 3 * .cifcar. Dig. de nad. leg. 4. Digeft.de pub. iud.pri uatam v io 7 7 F . A N T uatam enim & familiarem pro eodem dici liquet ex di&.jf.fi pacircar.cuml.77.pada. Digeft, eod. Brit- fonius. Familia legata,finguli homincs contineatur.autor Juriiconf.in leg.fi chorus.ft.de leg.3. ltern farnih« appellacione continentur etiam, qui ateftatore non funt hominari. iuxta Bartol. Extat elegans thema apud eundem lurifcof. in leg.is qui. ft-de legat.3. Prarei. 10 Familia vrbana d ruftica non loco, led genere d 1- ftinguuntur.poteft eifim aliquis difpenfator non el- fe vrbanorum feruorum n u mero, vel ut ris qui ruiti' carum rerum rationes difpenfet, ibiq;habitet,& ta- _ men multum abeft-a viliico. Conna. lib. 4 * c apit.i^. nu.7. PaMiliari cA veftimenta funt, qu« ad familiam veftiendam parata funt.i.ij.tn hn.ff.de aur.arg. Sic .-- *” ! “ ft.c.13. E A. 107$ familiaricas fellas dmt Varro Ub. i. dcrertijf BrilTon. . 2-0 Familiari t AS,amicitia vel domefticitas, Ieg.qui iure familiaritaus. de acq.poff Quandoq; accipitur pro fimilitudine, jf.adeo Inft.de iocat-& L2.ff.e0d. Prat. F a m o - a e adiones dicuntur, qua? iuftatn ignommia irrog^nt iufte cor»demnatis,funt h^Furti,Bonorum raptorumftniuriarumj.de dolo malo. kem' tutel«, Mandati>Depofiti»fcili^t direcla.non contraria. 1 - tcm pro Socio,qua? eum vtrinque direda fit , vitro citroque damnatum infamia notat.jf.ex quibuldam oftenditImperator.Lvnica.God.de fam. libel, Eft. autem famofus libellus,charta proieda,habensinfe contra qi)empiam crimmationes. Et fi quis bunc fi- ue obfignatum,fiue non obfignatum reperit, & pro« tinus non rumpit,aut igne confumit, tubiicitur pes¬ na?,qua teneretur iibelli autnorjhoc eft, in eum ca- pitaiiter animaduemtur.did. leg. vnica.Cod.eod. Et qui eum didauerit, fi non probauerit de calum- nia,capitaliter punietur,fecundum Az,o. God. eod. tit.hsc & pl ura ibi vide. Et Ivoc eft verum ,fi reo conuido capitalis pcena eftet impofita, aliter non, vt nor.in leg.vn, Codic. cod.tit. Prat. Etiam vt ad fiandionem huinfmodi bifteriain non ineptam fub- ne.čtamus,pra?tercundum minus eft Augufhim prin- cipem omnium de famofis iibellis cognitionem le- gisfpecie maieftatis tračLmifte comrnotum Calfij Seueri iibidine J qua viros,fceminafque iiluftres prc- cacib.fadis diffamauerat,vt author eft Cflius Rho- dig lib.15.cap.25.Adde Franc.Bald.comment.in leg. 12 .Tab.c.9. IA m v 1» 1 T 1 v m aulicum Spartianus appellat, famu- los omnes Imperatorios , quos luftin. Minifterialcs doraus,& hofpitij &palatij VQcat.Pyrrhus dc- Rom. magiftrat.Spieg. Fa m v l v S' a feruo hoc diftat , quod hic in dominio nottroftlle vero minime , vide Arcbidiac.c.patrem 2' .q. ? ’.Famulus aliquando pro feruo accipitur,leg.1, C. com.fer.man.de hoc verbo vide Bart.l. iubemus. C de de pr^pof.facr.cub.Prat. Inftit.de pmna tem.litigant.Et generaliter omnium 30 FanAtici, proprie facerdotes, quifurorecorrepti publicorum iudiciorum accufahones. jf.publicorum Iudiciorum.lnftit.de publ.ludic.l.i. de his qui not. infam.Prar. Fam osa iudicia,qu§ infamiam irrogant damnatis.l. 7 .ffdeiniur.leg. 1. & 12. Digeft. de dolo.leg.i.ff de poftu, F a wi o s a caufa I 7.de fol ur. F A m osi homines infamia.notati. 1 . 2 . jf • vltim.ff.de his qui not.infa.leg. 13.ft.de accuf.leg-7.ff ad leg.VuI. maieft.quales funt,qui artem ludicram lenocmium- ve faciunt.vel propter ptsemium in fcenam defcen- dunt,aut calumni« caufa pubbco'iudicio funt dam« nati.L4.ftde acciifario.Sic famofa mulier in l-2.jf.fi mulicr.fF.ad Tertyllia.BrifL Fam o Si libclli,qui alieuius ramam fuggil!ant,hono- remque velUcant maleefidisjibri ad infamiam per- cinemesJeg.i6Jf .de pcen.jf.i. Inft.de iniur.Paii.li.?. fent. titul. 4. prat. vide paulo poft Famofus li- bellus. in fanis oracula fundebant. vt apud Verg, Jibt/E-* neid.6.& Luc.lib.5 luuen.Sat.2.. -£f erme fenex fanatični albo, Sacrorum antijles- - Ij porro furorp illo aftedi caput iačlare,& comas ex- cutientes rotare folebant:vt ait Fabius Quint.lib.2. cap.3 Frequens quoque capitis nutus non caretvi- tio.:adeo caput iačtare & comas excutientcm rotare fanatieum eft.Ex quo qui atr^ bilis abundantia ca¬ put iaftant,Fanatici quoque appellantur ab Vlpia- no.in leg.1. jf-5.Digeft.de sedil.edido. Si feruus , in- quit,inter fanaticos nonfemper caput ia©nitur , cantatur quod pudorem eius liedat,I.21. ff.de teftibd.18.in fin.ff.de teft.l.5. jf. pen. L15.jf.generaiitcr.ff.dc iniur.Brilf. Fa m o s v m non tameffe malse , quam multse fam«. Vide infra,Famofum.Spieg. F A m o s v m , vocabulum medium , in malatn tamen partem frequentius.Imp.cum laude vtitur in jf.iura quoque.?\uth.iufiur.quod praift. ab his qui admin. fufc. Secus IurecofTNam apud eos iegimus,famo!'bs Furesjlatrones 5 n’.;ilieres,pro infamibus, improbio- rib.impudicis.l.3,^.i.de ©fii.pr«f.yig.l.neque famo- fi ad l.lui.maicft.Lcapitalium.jf-.famofis.d: L fin. de pcenis.Vide Alb.in Lfiicrilegdpcenam.j^.fin.pecula- tus item,famofum crimen dicitur.Prat. Famos vs. Lbellus. Famofus libeilus quid fit, 70 oracula,vt Martianus Gapcllaait, edere folebant. Vel a Fauno,qui aučlore Probo , primus horum lo« corum condito? fuit, tefte quoque Martiano libr.7 0 c-fi.Topograh. Far apud Vlp.in Inft,tit.9.fignificatfrumenti genus vt sdmonuit Seru.apud Virg.lib i.Georg.Prat. Far i,nihil aliud c-ft,quamferreftd eft,loqui, Vip.l.2. ffrem pup.fal.for.EtPaulo L5.ft.de diuer.reg.Iuris. Tametfi Varroni fatur is,qui primus fignificabilem vocem ere emittit,nulio ordine-verborum feruato. Vnde pueri antequam id faciantjnfantes dicuntur. Loquitur autem is.»qui fud loco vnumquodque ver- bum fciens ponit.Vlpian.in 1.2. Rctnpubl.falu. f©- re.Si pupiilus abfcns fitjnquit, vel fari non podit. Spieg. Far r a g o,inquit Feftus^proprie eft,id quod exmuD tis fatis,vt hordeo , vicia , &leguminibus fit pabuli caufa:fed per metaphoram accipitur pro quacunq; commiftione.Iuucn in io.Satyr, Quidquid agunt hominesjvotum, timor,ira, vo« iuptas^, c 1&79 F A N X Gaudiajdifcurfus', noftri eft farrago libelli.Prac. F A s ad Deum,Iuftum ad hominera referri voluic Ma¬ ro,li.i.Georgic.Fas &iura finiint: id eft, diuina& humarva iura pcrmittunt.Spieg. Fas proprie eft , vtHidoro placcr, Lex fafcefq; fummiteret,dixit fum- mittere fafces, vtfummittere principatum. l.digna. C.de legib*Forcat.Necyom.dial.^4.nu.4. IaSCiAF. crur2les.,pedaiefque in 1. 27. in Ene, f£ de auro argento.inter ornamenta inuliehria ponuntur. Qu2e verba rede in Pande&is Flore nrinis it a fcripta funt, cum male quidam curales in crinales transfor- mare ftuduerint. Sed Florentina Iečtio probanda Sc retinenda eft. Nam veteres crura aiq; pedesfafciis E A. loj, cruribus fcilicet, & pedib. veftiendis.Sedfi „. fafcias crinales,vt pleriq M cedic« habent,ttk da funtad vmas & crinium teg„. mcniJ . Hi , funt illa verba;Fafciam folue, qaantumma!if,f la latet.Pomtur etiam quandoque Fafciap ron i in modu m fafci* ccelum percurrente.de qaa L „ Nil fafcia nigra minatur.Fafči* etiamdicuntj! naMiueplag v.Mart.Capell.inlib. de Geotaet 0 r . bis terr^ in qumque zonas ,fiue melius f 3 f c ijp:. co,pro rerum diuerfitate dilcernitur.Gotta. K ' F AS c 1 N v m defledunt a fando , quod profatis^ bulis quibufdam, magico fufurraminein hort-- caput ex lo c u £ o jft r i go fu m /m 3 cer ri m u m & cxnt ; ; qua viribus qua pinguitie reddebant,inq„etBjj=, guam participaiem intorquebant.Amuiietunif4 ni crediderunt ex baccare coronam, quodvd'N in Bucolico ludicro figmEcat;Baccarefrontecc-. gite,ne vati noceatmala Iingua futuro Seruiss^ terpretatus eft,malam difci facinatoriam,nocenS fcilicet ftudio.Oculus quoque fafcinabat Virg. ’ Nefao quis teneros oculos mihi fafcinat .i.e.va*» ticinando fortira cft,quemadmodum & lGdorus, li. io.EtymoI.probat.quod & Iuftinus lib. 43. tradidit. Fa uno,ait, fuit vxor nomine fatua , qua: adfidue di- uino 1 piritu impleta veiut perfurorem futura prs* menebac : vhde adhuc qui infpirari folent, fatuari dicuntur. Fatuos igitur commotioris animi hpmi- nes in libris noftris interpretabimur , qui taks Gnt , vt merito eis curator conftituatur. leg. 2. tf. de poduk ai.ff. de rebus audoritate iudicis. 8rifTo» nius. Fat v v m, Caius 1.2. de poftul.non pro mente capto, vt fentit lnterpres,fed pro Gmpliei,hoc eft, inepto-& par um idoneo ad res adminiftrandas vfurpat. Tra- dum autem eft nomen a fapore ciborum,qui cum no fapiunt, fatui dicuntur : Quidam ab infulfo diftin- guunt,vtiilad Gt verbis Sc didis, hoc corde & ani« mo inGpientem e G e. Prateius. Sic Impp.Carok Lu - douici Germanicis regis F. Simplex didus,&quod rebus fuis,publicifque fuperelfe non-poflet , abro- gato Imperio, ei iuxta Caij fententiam,datus eftjcu- rator, C.irolomanni Baioari^ & Italia? regis F. no- mine Arnoiphus, nobili exemplo fratris Hi i u s » pa- truo.Spieg. p F a v e r e, eft bene precari alicui,Gue alieuius como- dum Sc laud.m tueri.Vlpianus:Qupd enim bonu eft eis fauere,vt pariem faciant, nihil habituri.l. G pod moriem jT.liberi.de bon.poGf.com. tab. Sic Tereni, Eunuch.5.$.Bene žedepol narrasmam illi faueo vir- gini.Prat.Partui in eo fauetur. Fauendum eft liber- Tati,rationibus pupilli.Briff.ex 11.ff. F a v e R E lingurs.Hoc verbum (inquit Erafmus) non, vt plerique exiftimant J a fauore trabitur; Ted impe- ratur filentium,vt rite peragi faerum poffit a nulla voce mala obftrepente. Fa y e k s autem linguis.non tantum eft tacere, quod Sc olim pafcere linguam dicebatur.verum etia faufta loqui, id eft, Aipvfutj' vt annotauit Torceb.libr.ad- uerfar.5,c.^. Fa v e r e naturali £equitati^I.iJn princip, ff. de Con- ftitut.pecu. Fa v i a Iex,Fabia dicenda eft,vbicu,nque in ff.Cod. 5 c lnftit.reperies.Hinc Fabiana adio, Fabiana formu- laividefupra Fabiana.Prat. Fa v i quos apes faciunr 3 iT.apium quoque 16. Ind. de Rerum diuif.Brifl'.ex rf. Fa v orabi l e non eft,vt vulgo putat,fauoredignu, fed quod plenum fauoris apud omnes eft. Interdum eriam,a quo fauorem 'accipimus,ftgniGeat.SicImer- pretibii.s priori ratione didse fauorabiles caufe 5 qu2e p->ropemodum hf funt:Caufa teftameti,matrimpnii., doiis, kgitimationis, libertatis, k m.fF. de dinerGs regulis luris.reorum, I.125. ff eod.Glci,pupilli,eccle- Gae,item viduarum,& aliarum miferabilium perfo- narum,qua? numerantur infra.Spieg. F A v o rab 1 l 1 s.Oppon.lnfauorabilis.l. dotem de- dit.ff.de collat.bonor.Old. PavorabuiS iudex. Irroborauit,' ait Beroaldus, confuetudo corrupta,vt fauorabilem eum vulgo ap- pellitent, qui fauorem prsebet dcopitulatur: cum e contrario ab his qui pure Sc Latine locuti , fauora- bilis dicatur is^ qui gratiofus eft, Sc impetrabilis, ac fauoris plenus apud cundos mortales. Spiegc- lius. Fa t v 1 ta s, pro Gmplicitate,ac animi puritate vfur- y 0 Fav o r ab i 11 o r e s rei potius> guam adores habe- paturaGar.oflifti«, cap. peault.cxtr. quod metus # sur leg. 125.ff. 4 e diuerf. reg, iurquod in 4 ubio Ac- io8j E ANTE A. 30 curiius aceipit.fc koc probatt IT.iki vifus eft Accuf- fitis & in pari caufa' turpituainis , & in dialationi- bus.Petrus Faber.V.Codi, in d. leg. 125.hoc accipit non ex mero ftri< 9 :oque iiireV fed ex bono, &£quo, humanitate quadam,mifericordia,fauore,bcnigni- tate, & vt ArifHdes loquitur in Panathenaico. ndui £iv&\w th/h $«0r/st*.Prat. jr a v o rabi liter referibete, apud Martianum in leg. diuus Pius, demanumiff. teftamen. Paul.in l. pupillus. de adquir. velamitt. haered. Hocenim, 10 inquit, fauorabiliter ei prseftatur. Spieg. Fav o R e conftitutionis. populi, religionis. večliga- lis nuptiarum.dotium.pupilli. puhlica; vtilitatis.id contingit,conftitutum, introdu&um., receptum eft. BrifTo. ex fF.& C. FA v o r 1 s quotjes mentionem facit lex, non oportet accipere vagum aliqucm atque procliuem hominis affečbum , qui fispe folet errare in dele&u honefti: fedintelligenda eft vtilicas qu:rclam adeo coniun- &a iuftitiae.,vt fauor nihil aliud ccnferi pGiIit J quam ipfum ius. Siquidem ius a caufa finali infpedum nihil aliud effnifi honeftse vcilitatis difp£nfatio,ad tranfigendam kane vitam ciuiliter feciundum vo* luntatem Dei. Vtilitas rurfus fauoreminfe com- pleditur. Nam fauer.e, eft commodum,feu vtilita- tem aiicuius tueri cx animo. Idque grauiflime tra- />nnHfa.U 60 inftituit,Meminit eorudem Varrolu3.SextusPom- peius, Feciales, inquit, a ftciendo funt di&i; apnd hos enim beili pacilque faciend^ iusefl. Munera eorum praecipuadefcnbit Cic.li. i.delegibus.Quot corum fuerint, ambigit Tornebus in atmotationib. fuis ad did:um CicOronis locum Fuilfe autemeoru collegium,ex I iuio cbgnofcipoteff,qui lib.30.fcri- bit:Conful inde M.Acifius ex SC.^dcollegiumFe- ciahum mulit, ipfi ne vtique regi Antiochobella indiceretur.Porro vnus horum Fecialium pater pa- tratus dicebatur,cuius munus etat,cum pax autfoe- dusfaciunda efienr,verba facere. F £ c 1 s s e dolo maIo,qualiter quis dicatur,exponitur a IC.in hi.jPJ.de eo.pcr quem fad.fuer.l.redifc. de Iib.caiifJ.i. jT.feciffe.de hxr.vel ad.vend. tradit.Spieg. ___ ___ Feb Rivm diffe.renti£e& genera tria prfcipua funt: y Q Fe cisse fideliter,Calliftrato videtur,quicumpor- Aut enim accidit nimius calor in fpiritibus , aut in sionem minere potuiffet, totum reditukl. liber* io&5 E A K tatem.Qu* in fraud.creditor.Spieg. Je L i c e s arbores,Cato dixir,qua? frudm ferunt, in-' felicei,quse non ferunt. Plinias audor eft, infelices exiftimari,damnatafque religiene, q forb us, ficus,alba,pyrus,malus, vi tis,prunus.De quo lati us Ca?liu$li.io.cap. 7 .Ie&io. 3 ntiq.Brodarus lib.4. Mifcell.c.6. Sic Torneb.lib.capit.j.Infelicem arbo- 10 rem intelligit ftipitem & furcam,de qua fontes fuf- penduntur. Neque enim vila arbor , autvllumii- gnum infelicius eft. Eticaiftud Liuianum intelli- gendumrllidor, colliga manus, infelici Jjrbori ful- pendito. Te li c e s dici diuites, Alcia.autor eft, non abfimili ratione, qua Beati dicuntur diuites. Sunt tamen qui fciicem minus elfe velint, quam beatum. Spi e, Fe l 1 c e s,Iurifconfultus nobilis,Ferrarix nctus, ius ius cimle tum in patria, tuni etiam Pifis complures 2 annos magna auditorum ceiebritate docuit: moni- mentifque ingenij fui compluribus relidis;circiter annum i5oo.vita excedit.Hotom.Prat, F s L o n 1 a vox Feudiftarum:Hx« ncc expreflo pado remitti poteft:quod Vafallus eo ad delinquendum inuitare:ur,contra J.conuenire. fh de pad. dot. cum vulg.Vide Bald.in i.i. de rerum diuif. & Zafium de feudi priuatione,parte ic.Spiegel, Vide fupra Fai- lonia. Te l o ni a m contra dominum exercere , feuduma- Jo mittere , idem quod Latini dicunt, pr*dium com- mittere,vt in tit.de pub.& vedigal. Te l o n 1 a, non pracife contumaciam vafalli in do¬ minum , huiufve in vafallum perfidiamfignificat: verum quoduis capitale facinus,lib.feud.2.iit.26.if* domino 23. Domino committence feloniam ( vt ita dicam)proprictas feudi ad vafaiium pertinet, fiue peccauerit in vafallum , (iue in aiium. Et rurius tir.37.6i tit.47.Si fratrom interfccerit, vel aliam fe¬ loniam commiferit. Denrque Telonia Gotthis 6c 40 Langobardis dicitur , quod Germanis hode , in Schebnerejt oder Schelmer.Jhtch^ Latinis fcelus. Gontu- maciam & rebeihonem infcrioris crga fuperiorem non lignificat.Domino enim a;que in vafallum , vt Kuic inillun3,tribuicur,didjib.2.tit. 26.$• domino. Feloniam autem gnidam deriuanta Grxco vel p«Aa>57fJd eft,fraus,dcceptio,impoft ura. Frar. Vi¬ de fup.Fatfonia. f.BEEBRis pecuni 3 ,if.ca?terum, Tnft/t. quod cum eo, eft ex qua quis fcnus cxigit: V r el qux in nomimbus confiftit , &quam quis quibufdam mutuam dedit. Prat, en eb r 1 s pecunia qu* fit,vide Codic.de naut.fe- nor.lntelligitur autem ea, qux eft fub vfuris credi- ta,vt ICtus loquitur Ug+S.iT.Ouint.Mut.Scsuol.fK maudat.Fenus didum eft, inquit Varro lu3.de ling. Lat.a.fetH,& quaft fetura quadam pecunia parien- tis atqueincrefcentis:6i idcirco M.Cato & esteri fed propter moram non foluentium infiigun- tur.l.cum quidam.iT.fi pupillo, ff.de vfur. Atfecne- ratitio ad lucrum ex nudiš numorum corporibusfi- ne vilo labore 6c periculo faciendum excogitatd efti H^t.Prar, 1087 TE E. fENERATiTiAres quse nis immittendi (it ius immittendae feneftrs qualu- nten accipiatur &c* Connai).Iibr.4.capitul.io.nu- mer.15. Per FbnestrAm monftrare,vide !.>' Eoquefenfu feralem peftemboc in loco accei Conftantinurn eft v erifimile.Voluit enim maleS^ diis m a ni b us confecrari. Sed quomodo? Sic nimif vt eiufmodi peftis,fiue interitus cos abfamat,cuioi modiferaliorum tempore pecudes& in officiis^. . raiibu 5 ,cad.uiera morci:oriim,cum in ignem patu ' funt,abiumuntur. Indeque parna maleucorift. da feralis peft-is.eo modq videri poteft,quofcrib 1 vrnam,reliquias,veftefque ferales, &ferale denic-j; oliirium eft e appdlatura doeuimn«..i,t ficquii a j mini aliiid volu.uie vifus eft Cajijjaminus, auaa \ maleficos igne confumendos effe. Et quia dJjjj, j m.inibus,qiub*us feralia fac:aban‘.ur,accitisartenu. I gica Iocutusfucrat €onftan:inus , idcircoferalipe- fte poti us qi;am igne dix 5 thuiufmodi hommesab fumendos efte/Nimirum vt his verbis malefici iifde ! diis confecrari intelligerentur, quos artibus fuisc* uocantes fsp.ius.vt erat opinio>inquietauerant.Pe- ftis igitur feralis, ille dici hoc loco imeritusdebet, quo quis diis mabibus confecratur; ficut oSicium ferale di cit ur,quod iifdem diis.cxhibetur, cumho- mini mortuo iufta fiunr. Quamuis interim noigno- rem , de fupremo qqouis foppliciointerdumetim P eft e m feralem accipi pofle. CertequialicinOaa. uio feribit M.Minutius F e 1 i x : Ethominem fumcio fupplicio pro facinore punitum J & crucis lignafera* lia;eorum csremonias fabulatur. Promorce autea fiue intsritu peftem veteres poiuifte non igne;::, qui peftiferum fujgur. Feftum obferuauitdebnmi- fe>quo mors exiliumve ftgniScari folent.Cic.quo* que perniciem , fine interitum reipubl.frequer.ter peftem appellat. R&uard. Variorum libro quir.'.o, capit.3. F e r v m eft { inquit Varro ) q:iod a cicure diferetnta eft,(juodquc naturali fuo impetn fertur & ruit,nol- lo hominumcommercio manfucfadum , velircp rio domitum &c. Balduin. titul.de rer.diuiC&T- qtiir. lumbsque agreftes Fers appcllantur, did.leg.J. dej 0 Fercvlvm. vas ad ftrendum obfonium, vel pol- acqnirend.rer.domi. Generaliter autem Fc-ri s man- fuets opponuntur,quib.fcilicet illa libere & inftni- tz vagandi vis infita non eft:quales funt quse gte- gatim pafcuntur.vt oues,caprSjboues,equi, muli^a- ftni.dičU.fecunda.ad leg.Aquil.item gailins,an fe- refve cohottales > leg.5.de.acquirend.rer domin.Ho- toman.Vide latius Connan.Iib^.cap.j.nunier.a. Ca- melorum quoque fera natura eft licet iunaenrorum vicem prsftentjL2.ff.ad leg.AquiLBrifi' Elepbanto- fum etiam fera natura eft.Briff. F e ras exercere.Venari.BriCex ff. 2?e R A l 2 $ anguftisftn C.Th.BrifT. pERAUs p eft is qux dicatur Conftantino.leg.^.Cod. dc malefic. non conftat. Feftusjaudor eft , fera* liz diis manibus faerata fefta aferendis epulis, vel a feriendis pccudibus effe appellata. Scri- bit eiianrrVarro Feralia ab inferis Sc ferendo -efle-appellara ^quod ferant tune epulas ad fepul- chrum, quibus ius eft ibi parentare. Indeque ofticiu quod mortuis impenditur , ferale dici , teftis eft A' puleius, de afino libra.VoSjinquit,perfolutis fera; 60 70 mentarium eX Plin. lib. 2:. Baiaas inleg.vxoru de aur.&argcn. F. Marius libr. 2. capitul.5.feribit fcrculorum nomine fimplicitcr dapes figfliftaij, Prat. F e R E nota eft modefle Ioquendi, qua IC. frecnentet vtuntur,quia omnis deftnitio in iure periculofadl, Li.de reg.iur.Prat. Fere idem quod plerunque J & penefemper,leg.fer- uitutem.de reg.iur.leg.fi cum fundum. jf. fere. de contrah.empt.Lvia,& ibi Coraf. Digefl.de feruir. Fe R e, id eftjpropemodum.parum abdljLmortiscae- fa. 2. Ibi. per omniafere. Inftitut. deDonat.£rii* fonius. Fe rE)T heopbilus putat hanc veculam ociofamelft Sc fuperftuam.Tnquit enim fere,/^ hts; f.i\r.žTrzj &c.Balduin.eod«tit. j; er 1 a-A pud antiquos malta emntFeriaruinge-neri. vt videre eft apud Macrob.lib.Saturn.i.c.iOiub annot.ad Pand.& ad fatietatem apud fLiualliooi.li. 2.de hift.iur.Ciuil.Generaliter autem feria eft di« ceflationis,& ab operiš, Sc a fbrenžlbus^negotiis,ex- Cfjtt 'io&$ AKTt K ceptaneceffitate.' VndeBc feria dicltur fcftiuus dics, quo n'h«l effe quicquam agendum , curandumque, fed diuinistantum rebus vacandum, etiam Plut. in Problem, fcnbit. Dida feria a feriendis vidimis, non vero , negue a fando, neque a foro , quod volue- . runt,nefcio qui noftri iuris interpretes ne dicam cor- ruptores. Neque tamen me latet, ferias forenfibus »egotiis immunitatem prxftare. J. diuos. ff de feriis. Steundum igicur primam dedudionis opiriionem proprie ipfi foli feftiui dies feria: dicuncur, in quibus 10 nimirum facrificia fieri folent. Verum , qu?^ qualibet die ceflaredebemus a vitiis 5 inde eft, vt atbitror,quod nuachbet dies appellata eft antiquis feria, vc dies Soliš prima feria, dies Luna: fecunda, Martis tertia , Mer- -curii quarta,8c ficdeinceps. De feriarum autem at- que feftorum obferuatione extaiprxciata ( fi ferua- retur ) Imp. Leoriis Sc Arnhemu conftitutio in 1. vit. C.eod. tic.Itaque exttacontrouerliam eft patticulare fenfum nihil pofte in dies,liue ferias ,D.opt.Max.di- >cere Qua.de re-latmsdiflerit Bar. in L i.ffeod.-Verun- 2.© tam en cura facilime Sc in hocfummi numinis fpere- tur venia, per q\iod multorura falus, & incolumitas fperatur. 1. prouinc, C. de rit. eadem conftitutione fancitum eft , latrones, raptorcs, homicidas, Ifau* los^ & quos choiiarios vocant, & in quadragefima, 8c Gualicunque tempere Pafchalium dierum examina- ri, Sc quseftionib. fubiici. Quse lex Prouinciaruni de- .regat 1. Qitadraginta. eod. tit.Vbi Iinpp. Valent. Va— . lens & Gratianus inhibent tempore quadrage(imx, omnem cogntionem criminalium quxftionum. Ita 50 communis falus, Sc incolumitas procuranda eft, vt quanquam primo dierum Pafchalium omnes captiui e cufto Jia dimittuutur , eciam ft principalis iuflio nonpraecefferit, flullus tamen hotum,quos annuine- tauimus, liber lit ep die,atque immunitatc _gaudet,vt nec facrilegus, necadulter, raptor virginum ,^epul- chrorum efFoftor, maleflcas , veneficus , parricida, viohtor monetac, Sc qu! ex lege lutia maieftatis con- tra principem, vel rcmp'ublicara , tenetur. 1. nemo : deinGtps.C.de epiCaudien.Ratio autem eft ilIic,quod 40 abhuiufmodi iceleratis homimbus, fi dimittahtur, comaminari potius, quam obferuari gaudia,lxutiam- que communem ammaduertimus. Nec obftat iis,cux diximus, 1. omnes 'udices. C. eod. cximens omnes a- gricolasab obferuatione feriarum , dierum dominL. corum, reliquoruinque feftorum. Nam necrfliratis dunraxat tempore , imfufmodi exceptionem in* duham eflcipfis..>grico!rs, inteliigendum eft. Qu_od dechtat ratio ib,dem ab Imperatore adiefta. Rurr neceffitatem refpiclem', veluti fi paterfamilias bor em, qu'i in fpecus decidiflet, adhibitii operiš liberaftet ; aut te qua: viftorealege colenda Sc frusnda i«atfend.lieui e.i.qnib. uiod.feud.conltk.poteft. M m s so?5 V ANTE E. Fevdvm Smjjroprie cenfefut, quod conditionibusTvel obfequiis nominatim definitis eft alligatum , cap. i, de not, feud. 8c F. fin. de capita. qui cur. ve 1 ;'. Jtd. Prat. Fevijvm improprium Sc feudum temporale vocant noftri quod adaun»m vel qmnquennium concedi- tur. Romani.precarium elieutelare dbcerunt. Fra- teius. P^v.dvm aliud eft regale, aliudnon regale. j £ vdvm regale eft, quod ab Imperatore, vel a Rege >° concedimr, habens prarter fimplicem iurifd ftionem, dignitads titulum, vt pucaaus,Murchionatus Comita- tus, St cartera id genus honoris beneficia. cap.i. quis dicat dux. Fivdvm non Regale, qnod.mh;l dignitads vel emi- nentice adfert,fiuc a principe ipfo,fiue ab inferiorrbus (vt con, n-ur.; ter) concedatut.capit.vnic.qni feud. dar. pofiun .Oldcnd.Prateius. Fbvbvm, ant nobileeftaut ignobile. Fevdvm nobile cenfetur, quod accipientts perfonam 50 nctbilitat, vel fi priusfuit, nobiletn oftendit.Vt cum ab Imperatoie, el regeconceditar.c.i.quisdieat.dux. Fja vdv m ignobile eft,quod a.plebe vei priuatis peifonis dari folet: nonnclli Burgenfe vocant.Iteir^concefTuni a m nor bnt Sc inimjnis valuarodbus.hoc eft,plebeis, oaail ad valuas ftantibus: vt interim cognofcas vm- brami nius vocis. capite primo de his qui teud, dare poilunt Oldcndorp-os Praieius. Fivdvu aliud eft ligiurn, aliud vero non ligium. Fivdvm .ligium eft pro quo Vafallus fideiitatem de-3® bet contra omnes.Deo & Imperatore exceptis. Fe v d vM.non ligium , in quo etiam aiii , putaantiquior dominus,cognati,amici 3 excipiuntur. Fevdvm, aur Ecclefiafticum eft, aut leculare. Fevd vm Ecclefiafticum dicitur , quod vel Ecclefia dat alii: vel ipfa accipit ab alio: vel quod cletico concedi- tnr.c.i. de cler. qui ioueft, accep.cap. i.dehis quifeud. dar. poli'Sc § .fin. de cap. Conradi. JiVDVM feculate, q.uoda principe, vel ab alio quouis ciuili hotrrne accipitur.c.t. S.Matchio.dehis qui feud. 4 ° dar. poffOld.Prat. Fevdvm vel reale eft, vel peufonale.. Fevdvm Reale, ad hsredes regulariter eft tranfitoriS, tam refpeftu domini, quam bcneficiarii, vt in cap.iF. cura vero Conradus. de iis , qui feud.dar.pofl. cap. i. de duob. fratrib. a capita. inueft.Sc cap. 1. 1 . fin. quib. mod. feud. amitt.Nam qui!ibct cenfetur fuis hairedi- bus profpicere, 1. paflum.ff.de probationibus. Fevdvm perfouale Efttmaturbifatiam.vno modo,quia non porrigitut ad hireaes accipientis,quanquam dan- y 0 tis fucceflhres teneanturtvt.eft feudum Guardia:,quod arcis tuendse, aut territorii cuftodiendi gratia cencefi- fam fuerit, ficut initio hauddubie feuda concedi fo- lebant Eft enim Icalica vox, C f iArdu la^mha.Viem ta¬ le eft feudum habitationis cap.feu.habit.de Contad.c. cap. vnic.de feud. guard. Aitero modo cenfetur feu¬ dum perfonale,quod deque ad dantis, neque ad acci- pientis hsredes porrigitur, vtfolda.ta,e,i. quis dicat. dux.Oid Prat. Fivdvm plerunoue eft mafculinum,quod ad mafeuloj g0 tantum pertinet. Quandoque tamen femininum eft expaftoF.filia.de f icceifio. feud. Sc § hoc quoque. de iis, quf feu. dare-poffcap.i. de feud fcem.$.quin etiam epifc.vel Abbar.Oldend.Prat. Fevdvm aliud eft temporale , aliud perpetumn. Per- petuum eft 5 quodmanetapudeos quiexprimo ac- qnirenledefcendetunt, quandiu vnus ex iisftipereft. Temporale quodždomino quandocunque voluerit, a n no elapfo auferri poteft,t.feud.z. Fevdvm, aut eft antiquum, ant paternum, sur nointm. _ Q .In v o v m antiqaum eft . quod maiores agnationis alicu- ' Jus fupra quarcuat gradurn habueiunt, Paternum, quod parentes vfque ad quattum gradom tenuto, veluti, auus. proauus, abauus, atauus. Noucm quod c cepit in perfona beneficiarii, nec p eru J*J eum ex fucceflione. cap.i. de fucceffioVfS? 1 '? fucceff frat. Sc grad. fucced. in feu.cap., de na cefi.reud cap. i.fnouam.Quodtefte fintneceft-o cap.i. de frat. de nou. benefic. irlueft.A.i pixt ttt .’i dum maternum, quod a fonf-na cognocatioai} pite defcer.dit , vt intit.de benefic.fcem.C 6 i.Oliaj Fevdvm paternum, Feudum antiquum,No(lii.Ij, m, ius getinlium, qu»fi.ad gentiles agnacofqueitt 1 fiens. Cie. t. in Vet- .Iiaque mtnc,ait,SiculomnU, celli non funt patroni > Vettes : n eorurr. iceumti ' ft tutus eft. Quaai iti te •amamvituiieuunifc,^ tem arbittatus esvteonarere cliemtl.im^,^ j ftzemabducere, ,8c aufetre abantiauiffimi Prat. , pctl J Fe -di noui ccfraterni natura eft.vt vito ktitat finefiliis mafeulis , feudum reuettatur sj (0 n,, j denrem.text.eft in cap.i.in princ.defffatiibns.denc, ^ ben.inutftit.cum fimil.Fallit, fi lit feudum concdb- i ab imperatore, Sc non ab infetiore:qui» intaliftcri liabetlocum ius accref.ita fing-. not.Bald.inl.i i. 2 I i. col. pen. veti', vnum fcias. C.de cadir.toiltp.ia. iusverbapto folennibus citat Do. A.ex. ceaJU. quoniam omne datum, m ; col. veti.a, dato..iM, & m £011,(11. i. bbro s. vbi idem copfilium ttpetaan inuenies & latifl. de veritatedifpuuiJaC ml.it® uinfti. colum. 4?. verfic. 5. limitat & colum.ftrj.dt legat. j. Sc fequitur D. Alex in 1 . fi mihi&Tilkil|. ] colum. de verb. A11 autem filii frattum infeudisfu;. cedant in ftirpes vel capita,BalcLponitinAnkaf fante, colum. 1. flodic.-deleg. hwed. ScconfilnA- le*, confil. {J. pro^peftisbis. in 4. lib. & Bitkinat- fil. immediate fequenti.& eleganter petltfianit 1 traft. feud. titu. de faudi fucceffione.vet£c.tottt. r clufio.vbi etiam refcrtdecifioneindiuiCatottep. i ratoris. circa hoc quod m capita fticcedat Itcinim | fecundum op nionem Azo.contragloliamiVint. ceffuslmperii .1nn.z5 Spira Ncmetimi Coiu. j Fev dvm alias diuidi non poteft , vt regulariter : »la} diuidi non poteft. Feudi, quod diuifionemnonaniit.i iit ( nam fic fiinul etiam intelligemus ercoplaiti- 1 quorum benefic orum, quae diuidi poflunt(ettmri funt: Regnum,Marchta,Dflcatus, Coniita:us,&C4a 1 dignitatem b-abent.c. 1. 5. omnes (1 de feud.dtfitfi. [ controu. fuer. intet. dom. Scadguat. VafaiLfos} ' Imperia.F. pratterea ducatus.deproh b.feud.alitz pet Frid.B ir. in 1 .intet tut«"res. ffdeadminill.iDa. I.& ideo. ff. de condift. furt. Panorm. m cip, p:Qc;> tram. de offic.deleg.Old.Frat. Fevdvm dare ,concedere feudumvafallo.nollrittt dicunt.Romani dare mancipio fiindum.m Udemfia accipere clientem.Erat, Fevdvm auferre,apetiti feudum,Noftri.Rontani, li cere manus praidio clienteiatio.Prat. Fe v dvm accipere, inueftiri de feuao.Noftri.Romit. mancipio accipere, fidem patroni fequi,in fidtmit conferre.Prateius^ Fevdvm vendere.Noftri.Romaniobfequiumvtlcliev telam exucrealienato prxdio.Pr.it. Fe vda domino aretta , item bona mobilia infetidisad pertis qua: non debebatur hxredibus,quonramiloE' nus olim fempet recipiehat.Cniusiuris funtiamnua- veftigia in pleriftjue locis.Oldend.Prat. F*y D v,\i qu od domino aperietur ,k ficin.diem w eiusquinunc habet fuerit alii conceffum , vt [A mortem poffefforis habeap Prat. Fivdvm F.pifcopale, quod CsfarconceditcctltfiijM principibus.Prat. Fsvdvm smpsuui; In fcda empto-fJia noafaettit fofr f'OT! B. lojt prstfettfm ŠSmifitif aJgnatts’*, feeondam commu- neradofomim fentemiam ,n probat Andreas det- fcrnia. cap. vnicJ.hoc aucem. qui feud, darepofiunt. Nili S: nominatira.a&fl c.vnic.5. filia.de fucceflio.feu. &cap. r. degradibus fuccef. in feud. Francift Curtius confil. 4 9. incipient. Recolenda? memoris. Quod fcguicor Albercus Brunus confil. i£. incip. Osnnipo- tentis Del, &c. Et quanquam in hoc funt opinio- nes variš: tamcn nemo diflentit, quin feudum eni- ptum, vtomnia prreftcmur qu:e prsftari folebanr, io pro eodera feudo riondum empto , non traikeat in foe.uineam fuccdfionem. Qiiia ibi inueftitusa pne- poaderat emptioni, Sc femper eft attendenda , vt t raftat. Bald. in priefatio. feudo. Vbicumque eni n* fitmentio feudoruni fimpliciter, vel hsied s: ibi inteliigitur feudum reform Sc verum j hoc eft, ma~ fculinum , cuius fcemins con fint capaces, Quinmio, in feudis hereditariis, hoc eft, cohceffis alicui, Sc hx- redibus fuis, non fuccedunc foeminx>vtBaldus Sc alii notant in cap. vnic.in princ. An adgnat. vel hli* ft. de- ta fun&.Bar.ml.vt iufiutandi. §. fi hberi, fTde oper. li- berta. Sicutenimnullaordinatio teftamenti valet in benefieiis militaribus,'feu feudis, vt eft textus in cap. vnic.in princip, defucceftio. feud. Sc in cap. n in princ, deprohibit.feud, alien. per Fridetic. csp.i, §, donare.Qualit.oiim feud. potuer. nlienar. Es vero- biqueB.dd.etiamconfenfu domini Alexand. .confil* /j.libr. f. incip, Vifis narratis in tb-emate. Ita domi- nus&iidinon poteft confirmare feudum in filiain, prziudicio agnatorum non confcntientium , iuxta 50 teaumincap. 1. dealiena. feud. patern. eap. ij.hoc quoquedefuccclTio. feud. & Bab fecundum A : uarot- tuhj vtrobiqr,e notar, quod dominus nuliam gratiam po/Scface,e fceminis de fucceifione, per quam ad- gnaci escludantur: Adeo, vtlmper. nolit habere po- . teftatem infirngendi iurisbeneficiarii. Addueunt in- terpreces fecundum Bal dam duas potiffimum ratio nes.Alcera,. Quoniam ''bons Sc naturales confuetu- d. ; Res,qua!esfontbeneficiati.T, Ugant Pnncipem,cap. vnic.in fin. qui feud.dar.pofl' 8c ibi gloff. 1. fina. Cod. 40 fcont. iusvel vtiht. publ. Altera , quia feudum eft contra&usnominatus ,au&orc Bartol, in 1. mrifgen- tium. $.quinimo. ff. de paft.Aagel.Nouel.vt fponfali. largi. in princip. Sed contraftus non vult Princeps in fuapoteftate dfe.l.fin. ffdeconftit. princip, 1, fin. C.ficontra ius v£l vti. publ. cap. qus in Eccldiarum de conftltutio, Ergo Princeps n ec feudi confuetudi* nes vult pofie iufriiigece.Pirat. Fjvdvm Aduocatis eit feudum mercedis, datum ob quodcump’e munus fiue oiHcium. r.feud.z.princ. jo Jevdvm Caftalids, vtjnterprctantur noftri concede- batur ratione adminiftrationis bonorum Sc pofleflio- num dominieamm. AnnctaukBaro Schentk tit.z.lib, z.feud. Fevdvm conditionatum , id eft , ad certum feruitium adftnftunVjVulgo StfleUn nominarus. AutorZaf. de Feudis degenerantibus.Spieg. Fevdvm deCameraeftjCum esarca domini certum ftipendium foluituc': Feudum de cauena, cutii ex cel- lario donliiiiprsftancur annons, vide Cuiac-i. feud- Go !.inprm. Gothofr, ad L 14. in princ, ibi aut annonas cmiles. Cod.defacrofandf. ecclef. Cauena enim locus eft, inquo frumentuni, vinum oleum,6c fimilia, ier- uantur.Hoto. in Lexico,verho Cauena. ^Evdvm degenerar.s, quod non reftum dicitur,intelli- gicur , quod a natura proprii recbique feudi teceftit Reft.i autem feudi compendiola natura hsc eft,quod° ad hsfedes tranfitorum ut in infinitum. Porro , quod exgratia &gratuito domini benencio originem fum- pfent;r(emquod Vafallus fidelitatis faeramento ad mcerta feruitia obftringatur. franeum, id€ft } liberum, ita nihilpro co fet- ■ 70 utrli pr2ften1r.lt q*bd fr asi m Hberumdicatur, ah Iegatur.tex. in cap. ex liter is. r. de fponiaiib. Quippe s quod ad communem v er bi intelligentiam recurratuc. Spieg. Fevdvm -ligium dicitur , ficoncedit vt ab Impeaatorc vel rege »prsftica HdeFtatesbfolute Sc nulliusalte- rius domini fide conferuata. itadeclarat glofi. fingu- laris in Clem. paftoralis. ?. rurfus. in verbo. Home, qucligius. de fententia Sc re iudi.quod alibi in iure feriptum fe non reperifte dicit Bald. inl.ptimo.f.pri- x mo. colum. penult. vcrfic. fi quis inuefttfus. C.de ca- d lic. toilen. Sc pro fing.citat.Dom,AlexaDd.confil.?o. quoniam omne datum, in p rim a colamna, verficr, quarto. iib. primo. Quqd etiani repetieum eft in con- fiUpirin vltimo libro, ramen h^bet concordantera in aliquibus.extrauagaiuibus , cunis verba reaflumic Bald. m confilio 151. ad euidentiam prmmittendum 'eft. in primis verbisin z. Iib. Et rationes huius difti* videlicct quare feudum ligium non pcftfit nifi vni pa- reredomino , ponit Bald. in authent. hoc a m pl ius. colum. 1. ad fin.C. de fideicommiff. Et tale feudum ab ali is difFertm multis. interaiia vnam fingul. fall. tfadirBal. in c. cattemm. in rertia columna. verficu- lo , qusro an ftipraferipta. de iudiciis. quod l eet in feudis muki iudices efte pofitntidč Grdinarii fint pa» res curia:, taraen in feudo lig o folus princeps poteft: ccgnofcere, quia r o!us poteft infticuere,& fnftitutusn deftruere. Sc eft fingula. dieftum fecundum Do. lafim pr^ludiisfendorum, in 31. col. ver- quartus cftlčtuj. vbi muka de ifta materia ponit in 7. diuifiofte feudo- rum. 5 cibirefert,aliud.fingal.diclunj Bald.in ditft.cap, -^terum , in penuitim. columna. verficnl. fed lintim, vbi tenuit, quod in talpfeudo , ficut etiam in feudo franco , non eft ličita pcenitentia ,prom in aliis . 8 č hoc diflum Bft. pro fingul. citat etiam D. Iafon in t. diuifioue , ad fin.& Mart. Laud. \n cap. 1. : n 8.col.quj feud. dar.poftuntv iicet in lcftura Bald S gUlum pro fi ligium mendofe legatur. &c idem confiderat Bald. conftlio 324. qureritur vnum Papa. in prime? Iib. Et propterea alibi Bal. fing. diceoat in cap. mter dilc- Skos in 3, colum. vetficul.item fcias quod non eft len- dum. extra de Rde inftrumen. quod non dicitur feu¬ dum ligium, feu franeum, nifi hoc nominatim Sc ex- preffe in eius conceffione dicatur : quia excedit natu¬ ram rečfi feudi, etiam ncbilis Sc idem concludit D, Aiexand. in diftoccnfilšs 30. colum. vitim, circa fin. vbi de.hoc Bald. didonon fuitmemor. quodpro fm- gul, commendat D. lafon in pnrlud. feud. in 54 - co¬ lam. verfic, ilind diligenter nota. & has diftetentias c Scplures aliaslate Sc fingul. exr.i£to cu.m :ncidiiTet 3 reaftumit Bald. confil. 191.ad euidentiam prirmitten- dumeftper totum. in z. Iib.vbi elegsnter declaras totam materiam feudi ligii: Sc tria requifita ad hoc vt feudum dici polfit ligium , referc Curt. in tradau feudo. in prima parte. in odaua qu2ftione, in quh bus ramen pr^dida comprehenduntur.Coita-, Fevdvm Soldata , yt per feignobile eft, ita nec pro- priam habet feudi naturam : quum vel dantis f vel ac* cipientis morte finiatur. Et eft ausdam anusa gra- tuita prsftaiio , vt dcfirdrnr titul. 10. libri z. Feudo« rum. Videtur autem Baroni a Tautenberg/Soldata . vocabulum y etfi iam in aliam fignificationem dege- nerauit, ex antiquitatis vfiiprofiuxifte. Nam,vt idem annotauit , fecundum Caffiodorum , Vegetium Sc Fronrinum , Solidatum in militia appellabant sum, cui ftipendia ab Imperatore promifta erant. Cuni enim populus Romanus fupra ducentos annos ( vt liuius teftatur) propriis impendiis militaller, A:i» xuro capto decueuerunt patres, vt ftipendtum miles acciperet: cui Sc veftem , Sc frumentum, vitra pe- cuaias, cqum euaru equum dače folebant. Qui 4 D€’ li in $ F ANTE E. & T.' . 3 0 lcAJ #u&orat‘ dicehantur temporls vero fucceflu,Ma- triculati & Solidati. Spiegelius. v d v m habitatfonis eft ius donum aliquam iure feu- di inhabitandi s qua de re vid. cap. extraord.i.Feud.7J . Sc iof. Rofenth. c.1.5.19. lit. a, in margi. Jevdatarivs ,qui feudum a patrono fibi commif* fum accepit , Latina confuetudinc, vt Beneficiarius, lib.feud. 3. tit. 2. 5 . j.Fetidatarius Parium laudatione damnura refarciat. Alias reudalis dicitur , Sc vaiallus. Prat. i Fevd ista dicitur interpres iaris feudalis, & qui com- mentaria fcripfit in ius fcudale. F I Fu v lab dicunturproprie ornamenta cinguli ad ve- ftem fub igandam ; Sc tam viriies quam vxorix ha- bentur. Earum mentio eft in 1 . 1. C. nulli licer. in- fren. lib. n. Sc apud plin, Sc Bayfium. Fibulam impo- iiere dixit Seneca in moralibuSjVi citat Laftantius lib- j~ c. 16. de fahcif&ino foue loquens, pro eo quod eft coeret re Sc reprimere: atque id'ex lege Pappia Fop- paea, qua feilicet ininor annis fexaginta fexagentario nubere non poterat,vt hoc pafto Senntores doceren- tur continente viuere. Huius contrarium eft laxare fibulam,.id eft , aniam miniftr.re aut feneftram ape- xire. Tertullian , de Coron. mili tis : Vt etiam volun- carii deličtis fibulam laxe& Nauim autem videtur v- truuuue a fibula cinguls quaveftis adftringitur,fi fla- xior fic tf ant cemittitur,fi fuerit adftriftior. Nifi etiam ad fibul* adftrigmentum mauis reterre , qua ado- lef.eruulcrum purientium genitalia traiiciebantytum valetudinis, tum conferuanda: vocis gratia, quod in fibul are vocabant: cuius rationem defcribit Corn. Cel C Mbr. 7. de qua Martialis libro Peptimo. Pra- teiuj. Picta B adulationes, leg.i. Codic.de donat.inter.vlrum $cvxor. ^i cri 1.1 a. vafa ex 'etra faftnč, 1.3.5. vltrea dc fapelL le- gat. EtFlčUlis fup?cllcxl.?. ffi cod. Prat. ex Btift. Excno , eft leglsaduerfusvetitatem in rc pofiibili cx. jufta raufa difpofirio. etenim conftat, nunquam ex- e>endi fi&ionerci ad ea s Qus impgffibilia fint. glpiT. Ltalis. delegat. 1. 5 . minorem. Inftit.de adopt. liue de iure , fine de £\6to ea fieri necjiieant. imitatur e- aim fičtio naturam ,, nec facileiex fičtionem aduer- £ ; fičboneminducit. 1. 3. 5 a ,e contrario. fT. de acquir. isofieft! FLcc ex 1. cap. lib. 6 Parerg, Alciat.. Bartol, ^ero in 1- il : s qui pro emptore , veri'. qu£ro ego. ft. de vru«K5p.fivfiftioue‘defiiiit: Eft in?re-ccrtaenis»quoc! fo eft pofiibile contra veritatem pro verltate a'iure fia- cta adfu.mptio. Eft autem magna d.-fFerentia interfi- ftioneni Sc prajfumptionem. Qnia fiftio iuris tantum operam? , quantum veritas : vnde nunquam- ei dicitur efi’e oontraria. Siquidem ius hc:t. ens^ de E011 edte. Prarfumptio autem in dubio ft-at, tametli eatenus veritatis habetur- comes , quatenus in con- . irarium nulia apparet probatio. Vide glofl- Sc Burt. in l. fi is qui pro emptore ft; quod met. caufa.Itaque i fiftio ad Polam legem pertinet.Nec enim contranen- x es fingere poftuntmfi lege permittent-e, vt in Aqui- *iana ftipulatione , & quibufdam oliis itcm caiibus, in quibus lex ftipulationem fingit, vel hypothccam» lftque Iure ciuiii iuuent-a. Sic lurifccnfultus m l" 2* - pro Jocio. do mini um Poeietatc omnium bonorum acquiri,qne traditionem per quandam aftionem aftir- mat. cirm textus dicat, credirur. Noa e s iudici fafta eile dicitur, quando probatum ei eft, vera efte qu® affirmata funt. Hmc Rubrica,de fide in- ftrfimentoruin Spieg. Ii.des labefa&ata,dicitur creditamperditum.Tueri fi' dem fuam. eft feruare ilisfan? farna m locup letiš de- bitoris. Ec fidem fuam liber are J pro eo antiqui dice- bant,quod nune negociatores 6e coa&orcs , tenere promilium dicant, Sc non deeile promifto. Fi d e s puhlica eft , quod imperiti Saiuum condučtuin vocant quem Accurfius,malus latin tatis autor , fecu- ritatis noniin.e inteliexit.Spieg. -J*i Di-s puhlica in 1.24, §.inbonis. ffi de reb. aiuft. iud. pofiid. pro eo quod vulgo creditum dicimus. Cicero in Orat. pro leg. Manil. H^c fides atque hxc ratio pecuniarum, quas Rom*,&c. Si ai:bi, Scimus Rom®, folutione impedita, fiaem concidifte. Prat. ex Brif- fonio. D es tacit?, clam &racite in fraudem legis,fifcifve ac- commodata.l.cj.J. cum ante.ff. deiur. fiici.l. 15. $. pen., flF.ad cnunicip.l. u. ffCde his (jux.Yt indig.Et apud Vlp. Et dicitur. Ji dbs accoinauodari, Scinterponi 1.4j.§.vlt ffde vu!g. J. to,(F. de iis, qute vt indig. Sc toratnodari. l.pen, ff ii quid in frsud.pstr.Prst.ex Biiffbn. h n rs err.ptori h.iberi dicitur eriam fine fatisfaftio.ne. ■ 4 . vendita, lnft.de rerum diuifionc. l.ij.ffde conttah. cmpt.Prat.ex Briflonio. ®r Dr s tuitionem, auxilium,tutelani figr.ificabat ,vnde m fide alicuius efte dicebant olim,quod nune vocant. feudum ab aliquo tenere,8c haud dubie a fide nuncu- pant,atque falutant fidelem vel vafallum,quam clien. reor olim dicebgnt.Vudei:IciibuntjDiltfto aoftl'0 §• ssicii: 'Vnjtrm litbtn guriBim. Ufe Fides feruanda eft,1.7.e.de pictis,L,i. Cod.de a«:.. bus e*pti. F j d 1 dominica agros colunt, qui non penCon« ctj! Doues recidituri coluntl 18.}. cum de viliico.1 -oo ff. de inftr. inftruraentoqueleg, Prat.exBtiff' alteriuspecuntam mutuamfuuiere,eft,dito£J iuftore fumete. Cicer. proFlacco, Hichetde co"t: oculum.vt dicitur: nam huncHermip P u rai horaili til 10 eruditum , percuffit: eius enim fide fumpfic i^pT Secarus Hermippus Tennum proficifcitut, cum,£ fefe pecuniam,quam huiusfidefampferati fu.is.diceretFufiis perfolututum. Itemincad, Pto, mam fumpfit mutuum aSex.Schol», q*i tamen ced didit P.Veratii lečliflimi hominis fide. Vulgotamea tnendofe fetiptumeft,F idei. Hotom. 6 Fi d e 1'ua iubete, id eft.fponforem f«econftituere,&... ' riculum in fe recipere. Paul, Si; filiusfamiliasj. pul.-itut fiierii: Quantam pecuniam Titio etedideto zb fide tua efte iubesl Vipianus inl.vbiautem.devetbot. oblig.Prat. Fl m fua promittere, ambigua locutio eft, ficut & i a verbo veritatis fpondere de quotum eaptu ifc pulehre Alcia. ia 1. fi quis maior. C. de ttanuS, Spieg. Fi d im. alicuius fecuti tum vere dicimur, cum ab cc perfuali tantam fidem eius promiffis habuimus,vt perniciofum id nobis futurum fit, nifi ea faciat. Con* nanus lib./. c«ip.i.numero 4 , - Fi D e m fuam aftringere, locutio elegans, eft vinculum obligationis fufcipere, Papinia. id l. procurator, qui pro euiftione-ft'.ce procur.l.vlt.ff. quandodepeculio. Iib.r7.lf.de vfuris.l. 7»i. nonfolura.ff.foluto ca- trinv. piDEM Fallcre. Lege, Fallexefiden1.j4.ff.de Kcommi£ i.i. fF.de pecun.conftit. FjDem fr j ji ge r e. Vlpian. in l.fed fi hoc legel, deinius , vocan.Sed fi fuis,ait,numis emi,& fidemfregi,pioji. \ trono, non h ibebor. Spieg. Fidem frangere peifniiif- 4° fum 8c nefarium elfe,Cie.ait.proRofc.Coma?. Fidem. fuam liberarefideiuflbr dicitur,cum tredko- | ribus fatisracit: vel cautione fciiicet,vel fideidToriki ' dati?. Cie. pro Flacco, H;-rmippus tnmenFufiisabicn* jj tibus fat ista cit, 6c.fi dem fuam l-berat.Hotom. Fid e m fuam oblig-irr, id eft, fideiuberc, l 7. C.delo* cat. Fide.m rumpere debitori, dicitur,quicum fimpliciter ! . pio eo fideiuflerif, pignus eius emendo vfuraspigno* | ris, non vfuras fibi rerinet t Goth. ad l.i.Cod.dedol. I maL pi d e m mutarc, paftum refeindere, 8c violare promif- fum. Fidem bo nam praftare^ nihil aliudquam fine dolo& fraude verfari. Bona-fides enim , vt fuo re atum loco,contraria dolo Sc fraudi eft.L/, in fin.pro focio. Inde dicitur ho mo boa® fidei,qui nihil dolo facit.l.j, iunfta gloft. C.de peric. & com.rei vendirSpieg. Fidsm ličit® tranfaftionis rumpere apud Hermogcnia* num in l.pen. de tranlafU.io.C.eod.Brifli PjDEM fequi alicuius , eligere.aliquem cum quorem habere, aut negotium nobis efl’e velimus, vfus eft Vlp. in l.i.de reb.cred.Sicqui fidemheredisfequitor, cum h®rede contrahit. ideoquecredito:eli heredis, Goth.adh t.C.de bon.autor.iud.poffidend. ?i d s i c o m m 1 s s a dicuntur, qu® fi dei hsredis alteri reftituenda demandantur : qu®a fide heredumlicet pendeant > vnde Sc nomen accepere , D. taoien Auguftas , ne perfidr® human® locus effet, ad ne. 7© cefiitntem iuris ea retraxit. Vide in primis.Inftif. defideicomm. h®red.6c Theoph, in prin.tit.de codi« cil.lbi.vbi ex Luci. Lent. per fona fideicommifTa ca* pifte r?fertur;Yi4s & cosoui. delcgat.Nccignoran- -- - ^ un]} yo ^0 S«5 dum, fidekommiffa n on effe,vcvu!go putam, legatis cxxqu€ Fi^ F ANTE !, ieicomm.hacred.refert, Tantus fideicommiflbrum vfauor fa&useft »vtpaulatim etiam prapor proprius crcaretur,qui de fideicommifsis ius diceret Sc vt Po-" pon. in K z. §. Deinde.fF.de Orgine Iuris fcribic,Sede¬ čim Prxtor;bus ab Augufto conftitutis duos Diuus Claudius adiecit, qui de fideicommifsis ius dicercnt: cx q ibusvnum Diuus Titus detraxit.Brifl' liDiicoMMrssARi a hereditas, quamalii reftituere hetes rogatas eft>& Fidcicommiflarius is,cui e a here- slitas reftituitur > qui Trebellianus fideicommiffarius 10 appellatur.l-ij. $.1. fEyclcg. feufideicom.nomi. cau- Quo nomine incerdumiiercs quoquefideicommif- io oneratas appcllacur 1 /r.ffde iudic.Et qui defidei- .commifsis Ro mx ius diceret , conftitucus prartor, Fi- deicommiflarius dicebatur l. 4. ndfi. ff qui &aquib. J.78.$.pen.ffde leg. $ I. pz. ff de condic. & demonft. 1 .4$. ffde a&ion.empt.leg.i. Codic. qui podor, in pi- gnorib.Paatei.ex Briff, 'fiDEiceMMissARiA vetba. 1 . 1$ .ff ad S.C. Trebell. quse Sc fideicommiTsi verbadicuntur.l. 6 $.§. final. ft. 2 .0 de leg.2. fin.ff.de iniuft.rupt J.ti.š.vlt.ff. de leg. $. Sc precaria, vide inf. Precaria Prat.ex Briffon. jideicomuitterb eft fideicommiftum dare,reiio- ' quere, feu rogare,mandare, petere, vt aliquid detur, pL^ftetur, fiat.Tertul.lib. de pr^feript. aduerf. haeret. ficut Apoftoii cauerunt, ficut fideicommiferunt > fi- cut abiurauerunt ita teneo Biiff ;Fii>eivbere eft fuo pcriculo forc id, dequo aghur,re cipere, quod per ftipulationem fic. C4i.a-c.n0t. ad lib. 3, inftit.tiuil.de fideiuffo rib. Vel fidem fuam pro alio •obligare, in fidem fuam rccipere,quod idem valet, 1. 27. in fin. ad S.C. Velleian. 1 .7 9. §. legatum. de lib. ieg. quod Sc fide piomittere , dixit Paul.i. fenr.tit p. - Fideiubere pro condemnato, nihil aliud eft , quam promitttere Ludicatum condemnationis folui , l.fi ve¬ ro in pr.ff.qui fatisdar.cog. Nam fi non condemna- .cus>fed abfolntus fuerit, Sc vičtor iitis ? non eft opus al!quid foluere cx cautione iudicatuin folui. fideiu- bens ob euičtionem rei afienaes. A udor iecundus tempere luftiniam appellabatur. Nou.vc credito, pri- 40 Kum aggtedian.$.neque hoc tantum. Conftitutio.4. Prateius. pi d eivssi o fola verborum ftipulatione nititur, re aut fačfo non perficitur. Connanus libro fecundo, capite tertio,num.quin. 1 1 d e 1 vss 1 o non fit mfi per ftipulationem , his verbis: JFideiubesfFidpiubeo. Qu_i dick Fideiubeo , fideiuffoc eft- Qui dicitfide promittQ 3 fide.p; omiffor. Qui fpon- •deQ,fp.onfor.lnde tit.i. fent. Paut.de fid.Sc fponf. Sc in ti t 8 -Minor in h:squ^ fideiufsltvef fidepromifit vel fo fpopondit. Sed Sc ndeiufidr dicitur quocunque verbo intercefserit,fiGut Sc fponfordicet no dixerit fpondeo vel fideiubeo, ve! fide promitto. 1 . 7. de vetborum li- .gir.nc.cam igitur feriptum eft fideiuftifle aliquem, foleniiis ftipubtio imeruenifte in teli igitur , Sc quod feriptum eft qua(i adfcum, videtur etiam aeui accedit,n.aici po- teft.fe-ob;igar,’eg 56. ff.de 2edd.edul.54.ff- tacat. leg. 36.jT.pen. ff.de fideiuff.Prat.ex Briffon. PjDHivssaR &Mandato*R qpid fir, & quid in:er fe differant,vide leg 1. titul, de obl.gat»& ačt.vbi Fide- iufi.br dicitur is, qui alieno uomine obligatur , hoc efi,quiiua fide effe iubet quodalter debet. Is dicitur etiani adpromiffor inleg.i jT.fatis acceptio.titul, de verborum oblig.quafi accedenspromiffioni.Eft enim accefibrta hiec obhgatic^non p nncip&Us, vt princi- pa\i obhgatienc non confiitentcme liže confiffat i, cum principali dereg.iur, Bine conieoueas eli,ne- tnir.&pto fe fidei ubere p o (ib. i.h se res a deb-ito.re,$ ler- uo.8 M ah d a t or patu d* (Ut a ffieiuffore,quantu 4© ad effedum & vim obligandi attinetffcd aiiter con- trahuur fideiuffi©,aliter mandatum.Mandatum tem¬ per -pracccdit obUgaiionem > nunquam ičquicur»leg li verojjT fi poft cit. andari. f.j o e 1 v s j o r or pracedcre & feaui obligationem po' celi jf.fi leiuffoi fnb.de fide.uffl ^.7.^8.de fideiuff. Mandati: anten1 non iecm. Affinis eft vtciq fideiuffo' tHlilicei Sc Mauchtori.is qui fe-folu tuium conff tuit: Calccm qaod effc&utn aitinet.ii q«.is coflitust pro a\io feioluturumdedconftitutum it-mper fequiturc- bi.g5tionem,quod ex ed;čto prattori. farisconflat.ti¬ tul. de conftit.pec.licut mandatom feraper pracedit. Seiierus ex Leduris Duareni luper tit.de fideiuiT. & Mandator.nondum impreflis. De difietentia fidciuf- fcrisjnaandatoris.dc conftituentiSjVide SiGoth.zd 1.3» C. de conftU-pecun. |i-i D Eivsso r dicitur,qui fide ac pe.iculo fuo fuadet ? vt id.de quo agicur.fiac:quoniam cius.euemum prsefiat: vt l.Lucius 24.ff de fideiuff. Fetodesei fiumosfide ac. periculo raeo. ltaque cum bas paffim formuias kgimus.. Snchum aut decern fidctuaiubes? Quan- tam pecuniam credidero, fide tua effe iubes ?. Mille modios triticifide tua efieiubes \ Si reusquadra- ginta non foluerit, fi.de tua efte iubes? cum ? inquam, bas formuias legimuSjfubauditur perpetuo , lfti ere- diu nam - ubere, pro vclieduadere,cupere, hic vfur- patoriv t veteres in his Iocutionibur. nnotarunt, iu- fieo te laluerefiubeo te bonoanimo elfe.Aliud autem cO; fi.de tua iuberc,aliud fide fua promittere. Fide fua reus principahs.promiitic. cum ipfe fua fponte fpon- yo. 4et;vc mecUsu; apud Plautum.inM£n2chmis,5ajmm . lUC’ futurfi mea ego id prottthto fide.Fide aliena promit" titjcn fideiufforem, aut vadem,aut prsdem pratbet. At fide fua iubet,qui a&or ae fuafor effvt alteri quid credatur.Vnde fideiufforem Donatu$definic ,au&o- rem credendi. .n Eunucho Tetenr A^.r.Scena i. ad h sc ve; ba,fi fiaem habeat Ergo fideiuffor, & fide fua iubet,St fiie fua,non autetn aiiena,prcmittit:at reus & fua & aliena promittit.^iotom. Ciffac.adl.in per- fona.ff.de paquoti fortaffe alibi nufquamr- p l 01 iv si o R /iue imerceffor no eft couenienduSjn! 1 - fi prius debitore principali conuento Nou.vtcreditor prin.agrcdiant. ^.i,confti.4* Abfente tamen debitO- re poteft primum fideiuffor conueniri, ibid. iT.c^te- rum h hdeiuff.Et quamuis hanc Nou.ad tempora vf- que lufiiniani vfus aboleuerit : eam tamen reduxif, adauxitque luftinian.l.non rede-Cod-de fideiuff.& mandat.Prat. Fjdeivssores a eorreisita d fferunr, quod hi fuo 8 c ‘ proprio morbo laborant»illi vero alieno ten en tur. Quarefidcitiffori magis fuccurrendumcenfenr.venra namo.digni funt qui aliena tenetur culpa,cuiufmodi' funt fideiuffares pro alieno debito obligati. Argum.’,- lege.C.de naturalib.!iberis,gl. in csp.in ncdfra.fuper verbo inutilem,ad fine,ex;ra dc procuraroribus.dfe, Brechfusl.foctri.de verbo.Sc rsrum fignificat. Fideivssorem autem veteres Spon^rem appella- bant.vti nominatur etia inl.fi ieiuffores,68.ff.eodem»* Varro,fponaer,qui dicit fua fponte.Spondeo.Spondec etiam fponfor,qui idem vt faciar^obligatur. ftaquc 3-Cicerone perpetuo appellatur. Scseu-oiai creditor,- 60,^.1.Mandati, Quanvuisidonee repromiffuram tifei Titiam matrem puellsr doiem fčiam 5 tamen Sc ipfe quo magis concilium animum tuumdorrvui me$J- dem meam interponete non dubito Qnare fcias.' quo«kunq ab ea cx hac.cauffa ftipulatusfueris,idme mea fide effe iuffiife faiuum te habitimim Hobom. Fiduvssop.ia c a ufaU^B-ST »vh.ff.de foUlti/Cc \, 47,' ma-ndati.l.S' fide vfuf atum r cr u m V 1 .5. fip a* e r .D, dc ad,r»in .Si periculo-. E-id-h ivss o r in tem dicitur,qui in eo negotio quod t- pfi ptoptium effjinterpofait fuam fide m Connan.Iib*- 6,cap.p.num.!4' Fi d e.iv ssoR codidonalisjgtii fub concfitione promit- m i r t i t , no mine debitoris coniintiur. vtdocetBart. in 11 nu.pen.fi certum petat.Er fideiufforem ptoprie efie debitorem , fc re omnestradunt : quia iura cum plert.nqueappelIantdebitcfcm.Fx Alciat m leg.i.fffi cen.pet Sp.;eg, yo; Pi d e 1 vs $0 h 1 a obiigatio.leg ra.l.i^Si Via* ! 49 JT. vlr.ff.de folut I 4$.$ vit.& I.50 ff.de Fideicfforibus. FiDEJ. E? interdum genera]iter,dicumur,qui m prm- c i p is alicuius potefiate ac ditione funt, oui vulgo fub- ie&i appellanrur, Greg.Turon lib 10.cap 3-^os piif-. fime Rex.fubiediatque fidcles vobis gentique veffr^' effe defideramus.interdum vero fpecialiiev dicuntuš iidem'qni vafaHi,qui feudo acceptofin patroni fide & clienteia funt:vic.ffimque fuam eicerti obfequij no- mine fidern adftrinxerunt.Cice in oratrproSextoRo- fcio. Qt)T:re m cuiu^ fide fint & cliencelaffib.feud* i. 1 tit 14 & 3.Si ergo Domino & fidehplacuit,vtpaeifca~ tur de filia ; &c žc lib«i.tit*4.JT«6.Tune orortebit fide-; lem inetemenn inueftituram prob.-ire.Prat, Fi d e l e s liberti l.j.Jf. in primis ff de bonis eorum. Fi de lis tutor. 1 . 8 . ff.de fufpečtis tutorib.$.fufpe&Us Inft.eo. Fi deeissimvs amicus l.io.ff de ann.legaf/ Fidelitas generaliter interdum pro fide & obedief- tia omnium fuhieSorum. Duplex enim fidelitas eft.* vna qus a vafallis, & quafi vafallis: altera qu^ aciui- uibus praftatui, vt in teg.Frideric.de pace Gonftanrv V A^TE L KO!? ;lib.f«uipilus imeftato mottui, quafi liberti hacrescfiet. Cauti-o žgitur a Iurifconfultis inuenta eft hxc,vt poft duas venditiones , totidca-.que mar.u- miffiones, patenta km tertio filium venderet,vt it- bi vicifTim ab emptore reuenderetui: ac tum eura i- pfc manumicteret, vt eius imeftato morientis hacres effet quo demumcafu contreda fiducia dicebatur, quia viciflim a patre acceptafuerat, quafi vitro ci- 50 troque fa^:a contrahendi enim verbum reciproca- tionem infequandam habere tcftis eft Labeo , I. 9 . ff, deverb.fign. DiiJeruntigitur Fduciam contra- here, & Fiduciam interponere. nam fiducia inter- ■^cnirur, cam lemel tanturn atque ab vno accipitur. velati ( inauit Boetius) fit quis tempus dubiura ti- mens, amico potentiorifundum mancipet, vt ei cum tempus fufpečtum prsEterierit, reddat. vel cum pa¬ ter ille filium fuum‘emptori adumbrato vendlt ; con- ■^fusabeo continuo filium fuura tnanumifTum iri; ^0 vel cum teftatOr fuam hsereditatem alicui ad tempus €redit,cenfifus abeo continuo filium fuum manu- Eniflum iri: vel cum teftator fuam herediratem ali- ff. ad Tertul.nam fi con- irahere fiduciam aihil aliud effet, quam iaterpone- 70 1 jicmper contrafieoda §dwcia emaneipatio cekbra« u fuiffct.nune luftimamapefleteftimr m tionibus^emancipationesnen coutraftafidumij! pofle :& fi fačfs olim f^ffent, patre filio fuo iatcfe to fucceffurum non fu j ffe ^ SJ.vlt-ff.de lcg»t.ag n .f u ., ceff.NonuuIli autem fiduciam interptetantur bi reuendendi venditioniadhibita?ni quib.iecircod( fentio,primum quia Fiducia non pačfuia,fcd veisj principalilque contraftus cfttdeindt quiaiftaratii. ncnanquam emancipatio no contrafta fiducia u-- fuifTet.Hot.Cuiacius efi in ea opimone, quedfiduc' fitredhibendi aut reuendendilex venditioniappot ta.vt sbiper eom not.ad j.lib.lftftu,fubut, deb' agnatorura fucceffione circa finem, F1 d v c 1 a prstter vulgatam fignificationem prapi. gnore accipitur ptoprie,quod creditor^mancip^ aut in iure creditur, ea lege', Vtfolutaaddieirp f ,’ cunia, temaneipetur, non loluta, creditori pleae*^. re commitmur, id eft.iege comniifforia:aliai vt;.) pignoris domini um in c redi tor etn non transferu;: 1.cum fortis,$. vlt.ff.de pign aft $ Čontraautcio Inftk.Qujbus alien.Jicct vel non $.7 & § 14Jnfi. furtis.ficque furaitur apud Iul. Faulumlib.i.femcn, tit.>;,& ]ib.i.tit i?.&lib.3.tiu8 Prat. Fidvciam accipere apud Cic.in Topic.Si -tLtorfidea pržefiaredebet, fi focius, fi cui mand 3 ris,(iqui ciam acceperit, debet etiam procurator. Eoeiiu 4-comment. Topič. Fiducium^n^uit,accepifi^diti. tur,quicunque res aiiqua ea lege mandpatur,vuiij. cipanti aliquando remancipet. velutifiq;.isdubiun tepus-timens , amico potem ir,n ffindum manciju, reddittiro cum tempus illud dubium pr^tcrieru.Put, ex Briifo. Fidvciam Cicerolib. u OfHc.in oratione proSesf. Rofc-& pro Aulo Cecinna pro depolito: vtis 013. tione pro L-Flacco pro pignore. Fidvc i a? dat*o,id effpignoris BrifT.ex Paul. Inter Fidvciam & pignus hoc iittetfuifle Ifidorm lib.5 .Etymolog cap. :i. fignificat, quod pigr.u> n;. nente apud debitorem dominionudam pofffilH transferrcc per fiducia vero res alioua 'mucusepeci- niše gratia vel mancipabatur , vel in iure cedtbator, Quum ramen,vt verbu conuen;at,fub ea lege faftam fuille mancipati®ne neceffc fi:,vt folutapecunbred. derctur,& reftiiuerctur:eaq.ratione pignus a fiducia feparatui apud Cicer*lib.|.Offic &ali3s Tertulbam« in lib.de Idt^olat pigno-ribus fidocjaridixit.Prat.fi Briff.Adde Cuiacdib.2.recept fent.Iui.Paul.libij. Fi s> vc 1 AE< famofz medi in it Cicero pro-Flaccd 5 f Goth.ad rubr C.depaftis pignor.drl coir.nuflor. Fidvc i a ria h&reditas, id eft fidei eius, cui relidi eft, commiffa, vt eam alteri rcftituat-Vlpia.leg-jds reb-cred.Sed etfi ex Senatufconfuito agecur, cos. petit h*c ačtio : veluti fi is cui fiduciariahsredit« reftituta cft,agere volet.Hot. F j d v c 1 a Pv 1 a res eft,qu«e ioeo pignnrisapud čredi* torem,vtpote fpe redimendi.dcpofita fit.Prat. Fidvc 1 ar 1 a tuteia. Fiduaari} turores, apprbntur fratres,quibus poft mortem paren tis iičgulari fiJt defertur autoritare iuris,fratrum &fororum inpa- piliari State adminiftratio atque tuino.lnlf dsirdii- ciaria tuteia. inprin.&vide K4.iF.de legir. rutor.ft Vlpia. tic.n. in Epit.Prat. Olim fiduciariuspater ap- pellabarur,cui nacuralisparens imaginaria vtnd:- tione fiiium mancipabat, vt i p fe deinde eum manu- mitceret. Fiebatque is tutor fiduciarius manumilS Atque hinc videturprofefta appellatio fiduciaripu- tel«,qua? i cribuiturfratri,vel patruo impuberis,poft mortem parentis , qui eum eaianfipauit. Saneoligi fiduciam accepilfe is dicebatur,cuius fidei res aliqua crcdebatur, ea lege ,vtaliquando redderet ffiABCi- jianti.Bai duinus* FJDrca* raj FANTE 1 : 1114 Fn5vcrAs"<3!ftrahefe. PauLi. fent,i$. ProiciAE iudipium,inter bonosbeneagler,fumnias exiftimarionis fuitr turp^ue ac famofum Brifibn. cx C cer. 3.Orlic. Epift. 12. lib.7.pro Rofcio. pro Cxcin. Fidvctart vu alteri reftitaereregnum Hirtius iib. dehello Alex. Curt. Iib.f. compofitis- rebus, iufto regi tibi frddeiariuin reftituo impcrium. Liuitis lib./2.0p- tiinum ratus Nabidi ea n Lacedarmoniorum tyran- no velur fiduciarni due : vt vidori ubi reftitucret: fi quid aduerfi acciddfeisipfe kaberet.B ifl' j Fid vc 1 aR ivs contradus.Rcquire , Contradus fidu- ciarius. Fidvci ari v.c hsres proprie dieitur,qu‘i inflitutu? eft contemplat one non vere prsterki, fedquodammo- do nftitut;. 1 . Se -us Saturni. ad Trebel; I* dedit do- tem.de col bo. Spiegel, Adde Tiraq. dtrctr*>8 Ufntiennel , f .i.gl. 2. Fidvciarivs dieitur is , in qucm fimulate aliquid ad tempus ea lege lienatur,vc vel nobis ipfis , vel ei quem nominauimus, reftituar. Hinc fidaciarius , h^resapudlauol.l Seius^4^.& 67.ffad Senamfcnof. Trebeil. is qui ha^res fimuiate Sc ad tempus fctiptus eft, dum eam h^reditatem alteri vero acperpetCo hx redi' reftituar .Hi n c fiduciat ia Jiasreditas eodem io- co , qa* fidei illius ccedita Sc coramifla eft, leu per fideicommilFam reli&a. Hinc fiduciariam operam legatus Imperaton fuo prarftare dieitur a' C. Csefare cuilmperium adtempus commiffum efi,vt ec exacto Imperatori fuo iliud reftituar. Hinc fiduci.irius pa¬ ter dieitur is a Caio in Inft.cui pater verus ftiium fuu 3 iimulato mancipat, de quo late Connanus lih. 2. c. 14. nuni. 4. Qu$e cum ita fe habeant , dubiiim nemini eft,quin fiduciarna tutela dici deberei ea qua: alicui ad tempus commiifa dlet, atque concfedita:& Fidu- ciarius tutor isjcuius fidem in ea tutela ipfi ad tempus crcdenda 'ecuti effemus. Verunv confuerudme fer- monis a reda vianominis paulifper deftexum eft: vt in com. Inft. expofuit Hotomannus. Fi bvciarivs feruus,pro oppigneratus Paul. iib.fem. < 2.. c. ii. Quicquid eteditor per fiduciatium fetuum. qu*fiuit, fortem debiti minuit Hot. Pid vc 1 ari-vs pater antiquo iure nominabatur, qui prarter naturalem.patrem. alius adhibeb:itur,qui fcili- cet emptum fiiium,patri naturaii reuendebar eman* cipandum. Quibus idfiebat (blennitanbus, amiquica- tis ftadiofusfnam iilx fublatz nanc funt) petere po¬ čeli exprimo Gaii InMitLit. lib,Spieg. CorraftusLb. 6, MiCceil.c. $. Adde Tiraquei. ds retraift canuenuon*el,§. i.g L *;Prat. Pi eri j vide paulo pcft. Fig ere proprie e/llegum Nam figi leges dicunrur, cum in xs ineidirntur*,& tune . x.e tolli non poierant, cum promulgats pofTent. Rebgere autem , eft leges iattn sri mcifas abolere in idiotam & laicum iliiteratum & in - doftum venire& caderenon po\eft.Quod gloffie di- &Uni in d.l.quod iinepdres. Bart. 'ibiriem agnofcit, &in i. liberorum » circa fin.ff. de verb. fign. Tametfi in ordinationibus, in qiiibu$ mens Sc voiuntas orni- • natoris cuidenter Sc manifefte deprehendi, autde- 1 clarari non poteft ^filiorum appellatione veniant etiam nepotes, vt fentitB irt in d. i. hbrorum. Sc ex- preifius Alexander in addit. ad Bart. in !. Lucius Ti' tius, qui fratrem nabebat teftamenro. de ha?r. inft:t. Spieg. & Oldend. Prat. Etii aufem iaterpretatior.e' t quadam filiorum nomine nepotes & fili* veniant per iura h:c allegata: tam en iure večeri inter filium 4k filiam,drfterentiatnfuifle/>.« di'3;um exifiimant quod n.ullus a?que cenfeatur amor, ac inter patrem Sc fi¬ lium, nullu s item efie debeatrvnde Cicero ad Att. ropfiv $uG7KMilv&it&f>bs ‘TAVžKva dixic:id eft.erga filios genuinam &. nafuralem beneuclentiam cfle:qubd Al- $ ciato non placet, putatque potius filium efie ab ijos, addito ex more Aolico digamma : vt fit Tpoi , vnde forfan Picardi fuum.verbumF««»,defumplerunt Ego vero filium a fi!oded‘udum magis arbitror quod /kpius filii faciem formamque patris aut matris re- ferre foleant.vt Virgil. de Afeanio puero,AftyairačUs imaginem referente, Sic oculos fittiUe manus y jSc trafsrebat. Kam & filium idaliquando figni'fic2t,&: lineamenta faciei, Aulus Ge Hus iibr. 14. nodium Att. Gondignc Z® {in^uitjmcliercule,^ condecore Chryfippusin libro- ram ouiinfcribuntur'^ oculos Iuftiti* vultumq Ue cius feuecisatque vene-* dis verborum colorib. depinxit. Tacit quipp e iirJ’, nem iuftiti* , fierique folitam efie dicit a pidolb Rhetoribu'que antiquioribus ad hunefetmemodum' forma, atque fi 6 viigihalr,arpcdu veheraemi& f 0l l Jtiidabiiijluminibus. oculorum aerib. neejne humij' neque atrocis; fedreuerends cuiufdam goitate,&c. Vel dicitur a filo filius, cjuodipfe expatte progenitore, veluti filum quoddam ducitut. Theo. doret : lib«i.Eie»x»0XttfjiKni fco&te,KjKctrr9, ‘to-tSto i 7 j au ihq *rov t|ov U rS tkltzo' mrii\ iroLigHuis mpfifcrsoc, id eft. h J cundum noc jpfum , atque e.yam Temper, fiii Qm (2 patre efie c.redimus. Quandoquidem fotma eft žc fplendorpaternae lubftant x. SeddefilroDei inte). ligit, &c.Btcčhaeus 1. Fiiij a ppellatione.tit. deveti rer.fign'fic. Scc. Fr li v s differt a ieruo Nam inuito filio libertas nonet. tur,Nou. 2$. Paal.ident. ij.-feruo autem,licetinuko datur,Goth. ad 1. vit. §. 1. de teft. milit, k ad l.j.in fin. C. de err.ancipat.liber. Ei lii naturales fecundum Azonem in fum.C.eod.tit. funt multiplices.Aliqui funt n atu ra les fimul&legiti, mi , vt qui n a fena tur per legiiimum tormn.Alijfunt. leg'cimi tantum vt adoptiui.Aln naturalestaatum,vt nati ex concubina vnica , Sc in domo indubituo at* fedu marit^ coniuncta. Aiii neque naturales,]^ legicimi.vc qui exilljd:c.& damnato coitu nati funt; de his omnib.eft gl Inft. de adup. in princ. & gl. me, per venerabilem. qui fii.fint legi. Et quot modisnata- rales de foluto cum foluca efiiciantur legitimi ,paret in c. canta,qai fii.fint legi. Vbi etiam dicitur,quodS- f;i vulgo nati vel concepti funt ,qui non habent pa- trem determinatum.Sed( vtAzo dicit) bsc diftin- dio fecundumiura ciuilia. Imperatorum datut;& non fecundum iura naturalia: quia forte fecunksi theologos non eft vfquequaquc vsrum fecundum quos matrimonia,feu iadiuidua maris Sc fceminsco* iunčlio eft de lege natura:, quia fecundum Atiftot.Sc Philofophos 1. Politicorum , Naturalis videturcon* iun Ca?lius,l.eum vero is, f£ de Fidtricommiflf. li- kertat.adiundo testa in I.in fuis.&ibi Bal.fF.de liber. & pofthu.Spieg.Prat, ^ jo f ILivs emancipatus eft, qui e naafiu, id eft poteftate patris dimilfus eft,Qux eraancipatio & manumiffio quoraodo antiqua Iegis cbferuauone procedebat: Zc quomodo de iur»e luftinianeo contingat.vide if.prs- tcrea. Inftitut. quibu$ raodis ms.patri« poteftatis folu. JTlivm cum dicimus,non conditionem eius oftendi« mus,qai maUerius {it poteftate * vt cum filiumfa- railias diciraus,fed aUcuius filium efte fignificamus. A. Augufl.ad Li.Cde excuf.tut.ad finem. Fiat. Filivm fpurium,tefcripto Principis legidmum efte- dum. y ere legicintum cenfuerunt Socinus, Decius, Curtiufque vt atteftatur Akiatus^ Nam cC 3liquem mihi (au) lufttim filiumceirferi, agnatis vero meis non cenferi,haudquaqtsam natur« repugnacicnm fa- tis fit mihi.integre ceoferi fiiium i .n!bilque obdat re* fpedtu aliorum qui non confenfetunt, fidionem Le- gtsnihtloperari.huiufmodi enim varietas magis a- liorum per(onas,quam ipfius filij.refpicit, Fin ftlpu- latiomb. 5 T.t„ de verborum obli.Filii fpurii ex, inge- nua muliere nati, vtique funt ingenui,1.3.!n fin.Cod. foluto matrim. Filji Fpurii, vel facerdotura poffunc ta ntum de bonisparentum accipere , quantum eis (hfšfčit ad ali m en ta iure naturah debita , etiam iure canonico,cap.ct*m haberet.de eo qui duxit in vxor. quam poll.per aduk,& ibi tržftatur.Angelus in 1 . H, {Lfiafocero.ff.qu§ in fraUQ.cred.&l.ignoti.C.eod.tit. Balin auth.es comple^u.C.de inceft.nupt vide Bar. eanf.u^dncip.Dominus Dominicus^ ccnf.i^. in jul' l.i4 §,fl ita quls ff.quando dies legat.LvIt.ff.de con- iung. cum emanc. Jingi lites pofie, tatat nebileejtemplum apud V!p. in l.cum hi.jTtranLičlioRes.ff.de tranfačc. Fing i tvr. receptum , quod vera reeeptim non eft, Gloff.in LvoluntarLjf.creditor. ff.quib.mod.ptgn.vd hypoth.fo!uit.Aiberic.Spieg. Fi nsm fepe Iureconfulti pro modo acoipiunt, vt eft a Fr. Oltaren. Jib. t.Aniuerf. dtfput. notatum. Itaqu£ Fini, pro vfqueaafinem/Ad finem vero, pro,ad mo* dum & quanritatem fignificat in I.ij.ff. decompen. fatio.l.i. s.paSo. ff. de vlur.Lf.ff.de colla.dot.l.rf.ff. ad lig. Facid. L2f.ff.de adim.!ega,i.4.5.vlt.de.nautit» foed. I.41. p. 1. folut. matrimo. l.!7.in fi. ff.dc caffr„ pccul.l.iS.ff.quando dies legat.cedi. Sic &m 1 . 6 vbivide 3 ?» Gocd.ff.de verborum fignificatio. Fi nit oR, 2 grorntn rr.ctifor dieitur. : Fimjtvm' intelligitur, quod finiri potuit.leg.t. Cod.de p.ocr.is Sunt quippe pleraqueverba,qu3e quum effe- f 0 dturn fignificant,ad potentiam tamen iblum refera. tur,vt cum Lex dicit.Si aquapluuia nsceat , id eft, noce-e polfit.Spieg, Sin irvM iuseffe poteft & debet.1.2, ff.de iuris&fažta ignoranti.! BriiT. F1 ttitvM dieitur,quotiesdefinitiua fententia lata eft* quamuisappe!Utio aut retrafiititio in eam fperetur ? • Iulian.&Gothofred.ad Nouell.Iuftinian.iij.cap.J.i- bitcauflam vero fini ftudiofe, 3 tc. Finivn regundotum.Fines tegere eft diftit!guere,R 70 (vtCicero in Torpicis inquit,j fines agrorum magisi » funt,^tuia-v-»is»Indeeft aftiefinium .segandoium,--, Ulj F ANTE E> *|uac pradudtur gratia feparadi Sn'es iti ruflicis prz- ii^c aon inconcinae dicitu finalis quarftio, l.in finalibus quxftionibus jf.finium regund.quod k Oldendorpius afterit in l.fi conftueru.C finium rc- gBnd.Cuiufmodi (guzftioni, fiue aftioififinium re- gundoruro, conftitutio vult , neque triennii neqne dccennii praefctipiioneiT? eppoai , fed tnginra anr.o- 1110 ss&m duntaiatJcg.vlt.C.ftnii ?gu« uuia miftaeft, isa rem, Sc in perlona m. iprzterea InfU.de a&io, Cae- «*rum,Nama Pompilius,rcs Romanorum fccundus^ i.o fundorum finibus, vt fuo qu fque contentus eflVt,fa- «r©s!ouš lapides^pponi iufiitjeofgueoccukames.aut transferen.i s occidi impurie,facnkgoi um inftar ? vo- luit.Anch. rcgundorum a&iocUturel qui vfumfru&um kabeuputa fru&uario Stdemino proprietaris vičmi fundi:& ei qui iure pignoris poffide^ft.^.tffi. ff- fin. geguru Datur contra vicinum habentur eonfinia- -przdi rufitica>d.l.4.jr.£n* Datur ad diuifionern fun- d&rum confinium, vt termini noui ponantur,vel an- %o tiqui reparantur^vide Freig.in parat.fF.tit finium r.e- gundorsm. SfiRMAM! ntvm.& continens caufse,Larine pun&un* litis deciforium ? Grzce ffudepgir : atque id eft, .poft quod nsbil quaedtur > & quod ad iudieationem-fir- miffirnum adfertur.Budatus in a»noc,Pratei, fiRMAa EDominumd.A.C.dedonat. inter v k. Si vx. F i & m A&icaufa.l*f»Č,qui potiores. Firmatvr legatum Vlp.cit.i5.regaLBri{Fon, Fiame refponderc. h. c.abfque vilo timore aut p's- , 0 uore. IirmVm & r.uutn differunt:Fira?um eft fadi, Ratum iuris.Vide Bar-c.inl.id quodpauperf. Codie. de epi— feop.&.cleri. Spieg. 'Fiscvs eft inftrusnemum ad qualli fortaffis fimilku« dinem, in quo ponuntur cliuse,cum prafto fubiiciun- tur.Ceiumolib. n. c. 48. Sc 49. Deinde intrita cliua nouo fifco incltfdkur, & przlo fubiicitur.Fifei etiam dicimtur vafa,quas continent maiorera pecuni$ fum- rnara quam mafurpia .\vnde qaia maior. fumma eft 40 f eeuni^.pubUca: quam priuatz fifeum nummos pu- blieos appdiamus : quamuis magis Latine , fifcus Imperatoris & ducis fic : ftirariu« vero pubi ,cum Plinius ad Tra-ianum feribens *. Et fortafTe nea ..esdemfeueritate fifeum quamx.rarium cohibes ? I- niotanto mair-re, quanro pH’s ribi licere de tuo quam de puhlico crcdis. Inde confifcari Colet di- ci 5 in pjiblicuro im sracii redigere. Suet id eft foluendo.: fi Baldi au- ^oritas in fioc tnu.eft., in con fiiio 3^5, infra pro^i- ,č».ecif3to. CettaiCaiaeitis affirmat fifeum interpre- taricophiouGa Ihte fportam, Sc inde fuffifeum F eft o. eoque i n ft a r e'p ti n cip c m a ftico ,-quo fui cuiufque loculi dtftdnta fe ipfo.reifteEc ccnfequenter .Grzci mterpretes ita : umSatuisi principu in fifeum deferebatur. Et hie rati mi ,' qne in.vfu pualico funr.ab ii5.q1.13 funt in pamnu! | fifci,vifuseft Papini Anus diftmxsffe.leg.71.in fin. c> | contrah.er. pi R, rCus dananstetumbonj an pip] čari. aut confi-fcari folent.Publicabantur, lia puhlice proferipta in P. R. ararinm fedios,',,. | digebantur: coniilcabamur, qu*ad jpriuatar. cipis vtilitatem tefeieb.nmr, Hanc mrijliVii diffetentiasi obferuaffs vifus eftPlin fup.d.loio.to. que fpeftst Suetonii illud in AuguftocQuamuinm. liturn fub fignisvbiquc effet, uuantnm pecunia h arario & fifcis, Sc vefligallorum rcfi.ii.is, Ensoi, Annal. lib.5. Bona , rnqutc Scianiaiblataserarievta fifeum cogerentur, Scribit fic etiam in Hidri* »'U i i u s Spa man us i.Dan, nato ruui bana in. fiftum pj. uatum reisgi '/etuit.omni fuuima in cerario pubi. ca recepta: Aučtor eft etiam VIpianusresfilcaiii, tjisafi proprias & priuatas principi«fuififc.l.i.jpj at qu id in lnco publ. Idipfum confirmatSesccidt i.. ncf. bbr. 7. Cafar, inquit, oninia habet,fifcujeut priuata tantum , acfua, Sevniuerfa i»tapeiioiiu funt,in patrimonio proptia.Et hincquidemoMii;a efle non viaetur qua ratione locum fifcalcmšr:;;. coloco leparet Vlp l.j.Ef S.deiure fifei. Dubiia-e. mca non cit, quin per fifcalem propriumtiiicniia. perii, & pnu2tum principis.pet publicnminsp puli Romani autaiicuius ciuitatis 1 arminteljem: Hinc etiam imelligiinus.rejSamdlelefisiffliiu, dam hanc in Flopcnrinis paadefiisepigrspken.Ci. l.ftratus lib.i.de iure fifei & populi & ius qiiidctt fci.ad imperium Principis: ius vero populisd au- rium Saturni referendum efle a.*uard.Varior.lib.4. cap.' 4 ^ Tis CVS a Repub.diffs.^t Fifcu: enim eft burfa folumd; eommodo pecuniatio; fed Refp. pecunias, hoeeies, pramia Sc aliaconfideraE^orJn Kmancipia.CotUe fer fug,Se colligitur ex rufcr. C. nc fifcus vel Rtlji patroci.ftlbei. in l.tefpublica.C.es quibuscauUi- io Prat. Ti s c r,fifcel!»iuncesr, in ouibus inclufz olf2t«ra- lans pralo fubiiciuncur VJpia l 19.$.* ffilocati.fifcci 3 U£em,quib. ad premendam olc2mvnmiir,cO|onM fibi parate debereNeratius feribit Hetoman, Brechsum in leg.inter puhlica in tit.de verb.&r€r. figriif. Fi sci etiamnomineEcclcfiamiAtelligi.aotatImia c. c um pro cauffa.de fentent, excomm, vade&ipb fifeum habet,cap.quiadiuesfnatem deconcef- prs- bend.Se ibiglo.Prat. Fi s_c al e s res , qus fifei patrimonio funt qua(i pro. pris, & priuatf primipis dTcdicuntur.leg 1 f.k incerdiftum.Digeft, ne quid in loc.pub. Bis autec tuendss conftituebamur procuratores'^ adnocatifi* fci dieebautur in variis iurisjciuilis articulis, Dt* proč ur ato re fif i accipienda eftAntoniniImper.ee* ftitutio l.i.C.de fifca. vfur.Prat. Fi sc ales paiiaRub.de pocnis fifcalibusCodd^S, de iure fifei. tffed Sc priuatum, id eft,res fiue krgitiones priuata?. .Augufti vel Auguft^ l.i.deloc.pr^d.ciuil. C.li.r.I.de collat.fun. fife. Continetur etiam fifei appellatione - 0 Fi s c a l 1 A,abfolute,id eft tributaJeg.j.Codic. dft- ^rcaprsfeftoria 1 , 6 .is e^a^or.tribut.G.Ujo. fiade / pifcop.Brftr. Mi FANTE FrscAti? debitorJ.19.ff.de m*numiffion. Fiscaeis Anciilal-2. C. commun.de vfucap. fisCARn a Firmico dicufltur, qui ftfcum redirtmt* & Fifci redemptores ficut & Ve&igaiiarij qui Ve- digalia,apud eundem Firmicum.Erunt(inquit)aut Publicani,aut vcdigaliarfj curiofi,&c.Et curfus Fi~ fcalis dicebatur publicus. Similiter & vfurs fifca-«. les,qux Fifco, id eft Imperatori debentur : vt eft in Li.de vfur.fifc.li.io.C. Sic hodže procuratorem Fi* y0 fcalem dicimus eum qui cura eorum qua* ad regis & Principis iura pertinent,demahdata eft>&c. Bre- chžeus 1 . inter pabiica. titul, de vcrborum Sc rerum fignificat. Adde Forcat. in fuo penu Juriš Ciuiiis cap.25. p 1 s c v s eft faccus regius, in quem teflucantur, vel cui applicantur bona bannitorum , vel proferipto- rum talicer accipitur.ft.iocati.i.fed addes.ST.Fifcus, Vel eft regij vel impemlis thefauri congregatio: vel itnperialium bonoru collediovv el priuilegium; 20 quia fifeus multa habet prioilegia, vt not. Az.o in fumma.C.de priuileg.fifc.ad quod videnot.Cod.de iur.fifc.in rubric. Jisc vs ex fuis caufis Sc contra&ibus vfur&s non dat,fed ipfe accipit L17.ft.de vfuris.Briff. Fi s T v c a j inftrumenti »amen eft , quo figuntur. pangunturque in tetram fublies, palique. ex Her- molao Barbaro. Spiegel. Fi s t v l a e tubi funt vel canales,per quos aqua du~ citur.L47.di L49.Digeft.de cantrahen.empt. L38.lT. vltim.fF.de adio.emp. L17.ff.de ferni.vrb. L4j.tf.t~ 30 tem hoc prohibecur. ff. de leg.libM.L13.ff.fi' feruit. vindic.Didas autem inde feribit Ilidor. li.19.ca.10. quod aqua$ emitterent, ra pEttftv quod mittere eft.OIdend.a fundendo didas exiftimat,quod aqua protinus effufa per eam educitur. Addit ilie (ifido- rus) formas earum pro magnicudine aquse Sc capa- citate Seri,per quas aqviae modulis diuiduntur/Pli- nius vero lib.31. cap. 6..Fiftulas denum pedum lon- gitudinis effe legitima: raeniur* ait. Et ft quin3riae fint,fexagenapondo pendere; fi odonaria>,centena: fi denarij,cenrena vicena, ac deindc ad bas portio- nes.Denarbe autem dicuntar,quarum lamina ante- quam curuet«r,digitorum eft decem.Scd de tota h- ftuiarura differentia 5 videndus eft Frontin. lib.i. de Aqax dudib.Briff. F1 sr v L a £ & canales:item fift ula Sc tubus in ff, fepa- rantur,ait BrifTon.vlt.edit. Fisi v l a E porro interdum fidiles,vt plurimum ve¬ ro plumbeae fiebant L 15. ff. de feruit.ruft. L6.de A- quxdudib.lib.11.Cod.Vitruu.li.8.cap.7. & Paltad. 50 libr.^.capituLu. Colfocabantur autem in riuis I.3. JT.vlc.ff.de aqu.c0ttid.L3.jT.fi quis nouum ff.de riuis & falieritifrus aquis, vel caftellis iungebantur. iej^. s5.ff.de adio.empt.vel caftellis. L78.ff.de contrahen. empt.leg.17. iT.epitonia de adion.empt. Briflonius, Prat. F1 s t v l A etiam gentis morbi eft, in l.i, tf.medicos.ff de var.& emaord.Briff. I & L. F L. Flagelt. are annonamin leg. 6. ff. de extraord. crim.horrcis fruges claufnlas tenere : atque hoc in annonaquifaciunt,eam duriorem reddunt, 8c one- rant,vndique coemptis frugibus,& in horreis reco- ditis:atque hi Dardanarij yocantur. Cic.li.5. Epift. ad Attic.2i,Comprimere frumentum dixir. Eadem forma fl.agellare diuitias dlcuntun qui raagnas ar- cis claufas-opes tenent. Papinius ftrangulare dixir, nempe quod,occluff cum refpkare nequeant,ftran- 70 Non tt&ifitppofa inqu it, infeltxfirangulat Aren ‘Diuitieis. -Prat. Alias fiageilare eft ffageliis catdere. Brifibn. F L a g R1 s rampere feruum.ex ff.Briffon. Flacr/onbs. ferui: quia flagris fubiedi.es Na** Marceli.Brifton- FtAGEtLA pro rnediv. Brifl« ex C.Tbeod. Fl a g 1 tar E.proprie eft,vebčmenwr Sc veluti qim- dam inffammatione animi petere. Significat etiam* de ftupro vehementius inftantiufqnoappellare.Vl- pian.in Lntinquam.de priu.dei. Si quis,inquit,3lie- n-am ancillam fiirriptferit,& ffagitauerit,vtraque a- dione tenebttur.Sicapud Ciceronem reperitur,aii- notanteliicBud. Prat. Fugitare ausilžum prouocationis,vide Lij. C. de excuf.tutor.' FlaciTaks ancillam,ipfa ffagitatione eara corru- pit. N aretj vt Feftus definit fiagitare nihil aliud eft quam ftuprare. Inter cutem flagitos, inquit Feftus» dicebant antiqui mares,qaiftuprunrpa{fi aliquaa- da effent. Rsuard.ai legem, Nunquara a&iones ff. dcreg.iur. FlaoitivM , more militari, dicitur res fiagitatia« ne. hoc eft, inerepatione digna. Nam flagitatio ad ftrepitum refertur.Ex Donato.Spieg. Fiagitii vocem Cuiac.fumi pofle ait pro ftupro*, Gothofr.ad L123.de verbor. oblig, Flagitium in i.j^ C.de inceft.nupc. id eft,fornicatio. F L a g 1 t 1 v m facere, pro peccaiie,& crimen ac faci« nus committere. Difcriminat tamen afacinore Ar- chid.32.qu.7,c.flagitia. Certum eft,non tantura pr® turpibus peccatis flagitiu accipi, verum his etiam P quxper negligeneiam,imprudentiam, obiiuionem- que committuntur.Spieg. Flag 1 ti osae res. Flagitiofe inuaderealium.ex Digeft.Brilfon. F l a g 1 t i o s ah rei focietas coitx nullam v im habet I.70. tf.vit.ff.de fideiulf. P l a s ran s crimen dicitur veterum Iurifcohfult. verbo,in quo quis deprehenditurjAn/n/lfcrr that er~ grifraiuxere facez, v elaruntfiamr/iga vultu*. Et in cap.fcemina; 30*qu2eft.5.vbifčribicur>fo2minas eum maritantur, ideo flammeo velari, vt fe noue rint Temper maritis fuis Tubditas effe. Sed in noftris codicibus detrada efl di&io flammeo. V ulgus a li¬ tem Italicum etiamnum Fazollum vocat. vide E- raTmum torno primo paemy44;in impreffione Fpo** beniana. Hinc autem funt. Flammeari^- didi ©pifi- ces huiufmedi veftium apud- Piautum in Aulu- laria. Jlammeoiv.m dimjnutiuum apud Iuuenalem Sat.10. -?—Sedet iUa p ar ato Flammeelo. - Hajc annorauitTiraq.in j.l.connub.ghnparr.j: Iiam Mr v lab- rufce •, .q uib us in bello vtuntur, quid fint,vide Goth.in not.ad rub.ff.de verb.fign. F L a r E numos.Fiats maflk.i.y. if.tf.de lege Corndia di faifis.L83.ff.Pro Socio.Briff. Fiat v l ARii.ex ff*. & C.Theod. BrifH. F L a t o r BS .auri apud Pomponium in l.z, jTldeinde cum eflfet,ft. de orig.iur. vocantur lignatores auri. Jiare enim int.e.r alia fignare dicitur , cjuoniam a?s, arg«ntum,aurum flandodd eft,calefaciendo fignari folet. Hinc flatusi oss,& fiata peeunia,;pro fignata. Old. Plavi an a adio aclea reuocanda pertinct, qu£ IL bertus de bonis diminuit. Vlp.lega.fi quid in fraib- dem patroni fadum fit. Ilavianvm ius ciuile , liber eft qui adiones con- .-tinet. Nam nec Cneus Flauius de fuo quidquani adiecit illilibro : Ted cum Appius Claudius propo- fuitfer,& ad formam redegiflet has adiones, Cneus Flauius eius feriha, Libertini filiu.s , Tuhre.pt um li- 5 ° brum populo tradidit. Pompanius-LNcceflarium.. jf. 3.de orig.iur. Prat* F l a V j a N v s Epifcopus Gonftantin-opolitanus * de quo vide Euagrium 2. hiftor.4. Dc eiuTdem reTcri- pto adLeonem vide torn.i.concihor.vide in JEpjfi, JLeonis fbl.639. EiuTdem referiptum de/ide ad Th„ vide ada Concilij Chalc.edonenfis fci.726.G0th.ad L23.de epiTc. &cler. 3&1. AVI 1. Vide, lmperatores, quo a,CžTaribus &Au- qui Fuftes euulgauit. Fuft & Flauiu.Prifcu, coniultus difctpulus & auditor Seruij.Sed niV ’ cko, quod luftiniano conueniat. Mcmimcettf"' legii& in veteri quodam lcgumGothicar««,™.! plan,Elam, prarnomen fuiflecotmndnercEil, r thorutn,(icuc Romanis em Claris, gua Gothica figmneare fplendidum &esctllen' Quidam hic putant non Flauius legendune&tJ SlauH.s:vt fit cognome d deuiais Slauis.Bald^, ■ procemio fuper lnftitutiones.&c. & Ald,btat£ non admodum ab eo diflentiens, verius aitfa poftfemosImperjio£es J nbmina.amiquorumag lurpaflc,vc vna cum nomine & fosjicicacem & bo tatem corum viderentur confteuti. * Elavissae abantiquis Latmis dicebantut,,.. thefauros Gra;co nomine adpellamus.ouodi,,,” 1 non rude $s,argenrumque,fedfiata,fign«a„ e ,,‘ cuntaconderetur.Gellioli.i.cno.Hotom.Pta Fl n B i L E ceffionis adiutorium,!.?. C.qui boitrdt re f off.Et flebiles adfmiones in l.u,hit oii" \ dem dc his.ij.C.de iur.delib. ^ Eiecies E.St-offenfam iftaradementiaflc.titl-r fam.ercifc.Si non fieftitur niaritusadinfdicm^ vKoris.l.ai.^.fin autem.ff.folut.matr. El o ci nomine intelligiturhabitushabensmiitb iongas & amplas:Cuculla? vero nominehabitusiš- gus & amplus fine manicis, vt in Clemen. Ntiii;. ^ gro. jf.verum de ftatu menach.Prat.. >" F i. o R E t refpublica, per-rnetaphoraro, proauniB, fiue crefcit in Nou.de Natur.liber. & in Noircl.d: don.a Curial.faft.Spieg. Hinc E L o R en rn qui Ccnfulatum dcprafefluramPi!. torunam gefiit, fit mentio in NoudUTheodofif . Valent.de releuat. adsšrat. vel donar, & Nourl.de I.cnombus. Hlorentinv-s I.C.lnfiitutionumlibro!fcm[ t , rat:ex qurbus compl.urain Pandefias capitadeferi- pta funt. BrilT. ♦°Pi.oseuiiS!ima ciuitas, & Flofentifliapis Seti. rus in 1.7.$.5b.C.de curat.furiol.Et F l o.R E n.t 1 s s 1 m v s ordo,in l-S-if-j-C-detempon- bus appellat, F.l v c t v s , c-fi: maris in vna-m partem agitatio*.Sr- ncc.Ii.4.Natur.quseft. Spieg. Elvctvare, i.dubitare.u.dift c. lila autem naf. cula.1.0.4.jf.his ita.Prat.. Flvere dicitur tempus in l.r.G.de vfur.rei iudica; & Flnere iui.l.i.de orig.iur.Fluit aqua nouoriuo. exlf. BriffoTi. . F L v M in Varroni li.4.1ing.Lar.quod fluat,aquolt. ge pradiorum.ita feribit ur,S t i l j. i c mi a fLv- MINA Q_V E, V V I I A F L V AN I ,C A D A RT(y I, Inter ita.'c autem hoc inrereft, quod ftillicitiiumc; citur eo, quodfiillatim cadat jflusienjquodf!ua: continue.Prat. Flvmina a riuis magnitudine difcernenda lett ant sftimatione circumcolentium.d.i. Ff.i.ff.deflu- minib;Hotom.& Prat guftis diftent.Apud Sigebcrtum legimus, Audlariu 60 Iivjn na qu3tdara funtperennia,qu*damtoms. Regem, a Longobardts Flauium apipcllatuin : & ab eo quoque omnes Longobardorum Reges, Fiaaios appellatos. .Spieg. Jl a v l,v s cognominavus eft Iuftitvianus Imperator, non quod Elauios deuicerit vt Accuriius interpre- tatur, neque quod capillos habuerit flauos, quod nufejuam legitur, fed quodfnerit ex gente FJauia, qu$familia aliquando apud K.omanos clata fuit ex qua ftierunt Vefpafianus , Titus & Domiiianus, de quo Iuucnalis: Dum iam femianimem laceraret 70 ■Sani usorbem Vlumus.Nebpiltenff. F uct at & lojn- tia.Perenne eft.quod ltmper fiuit,o*i»a®-. Tottti efs,quod tantum hyeme fluit, Si tanin tamen aliquo tempore ex fpeciali cauila fuperue- r.lente evaruit, quod ahoqui pcrcnneflutbat.nea ideo minus petenne c-ft.Et contra,livnaforte.aut altera »ftate fluit,quod-alioqui no mlibyeme filt¬ re lok bat vtique torrens ceafcbitur^.i.ff.de flami- ntbus.Prat. Fl v m 1 N v m quoque qutedam funtpublica,qu$da priuata: publieum flumen fecundum CalliumS Celfum eft,quod perenne eft;l i.jT.j.d.fftit-Priuata - fiuc- HZ5 V ANTE L & O. ftiš flumina^orum func in quofuM pržediis fiuunt,& in quibuš nemo quid facit muko dom notidcirco re¬ de didum efR in priuato-fiumine non efTe ailuuio- ni locum,quia per alluuionenvL perincrementum latens & fenfim fadum , tiger alrerius alteri accre- fcit,Tf.pr«terea. Inft.de rer.diuifioB.-Forpat.N ecyo- mantis dial. 84.nu.i. Pl v m e n priuatum 3 cui opponitar ftiilic-idium,acci- piendum eft pro curfu vel fluxu aqu«,quicquidAc- curfius comminifcatur.Nam vtrumque tam ftillici- io dium,quamflutnen, pro re priuata accipirur, vt in i. vlt.lF.de ieruitutib. Spieg.Sc Prat. ^•ATAHAS nomine , quidam tumultuofam petulan- tiam,alij feditienem 3 Sc turbulentas ineptias fignifi- cari aiuntdacobus Cuiacius li. 6 .cap. 6 . 0 hferuatio. carmen fumofum interpretatur. Prat, F l v x a fides,inftabilisj Sc cito peritura. F l v x a veftimenta , ampliirima Sc rninime -aftričU, quafique Ubere fluentia. Spieg, to F O. F o c AR i A,qux focumcoHtj&culinana eft,l.m.^» Trebatiuscu iT.feq.Sc 1 . 15.ff.de inftrud. & inftrum. legat.& 1.2. C-de cond.infert.^certe Di» uus Hier©nym. Latine Focarias reddidit.Prat. Fo- carise etiam,id eft,concubinK.1.3.G.de donat, Brif- fonius. F o c a r 1 a s vocatjAnt.amicas'milkum,quod earum pra?cipua cura fit foci 3 & nulliiis^prceterea rei folic-i- •tudinem habeant. Tota enim militum domus Sc rei 30 familiaris adminiftratio in ipfo foco eft 3 ex quoci- baria concoquuntur Sc parantur.Cor.nanus liy ca. n.n.a.De hoc vide etiam Tiraq.in ic. l.connub. gl. i. part.io. FočaR ii 3 quiScmediaftini didifunt al.C.inter fpe- cies feruorum numerantur. Vid. l.i.$.caupones,ff. naut.caup.ftabular.Alex-,NeapoLU.5.Spieg. ^ Fodi na e dicuntur loca,quibus quid effoditur. cap. cleros.2i.dift.ArgentifodinK ? aurifodinKjX:retifodi- ^ na? 3 pa(fim in libris iuris Ciuilis. Prat, FO d r v"Ms, Ge-rmanica vox eft,qu« paftim hodieque in cauponis Germanih pro pabulo equorum vfur- patur. In iegib.Francor. Tempore byemis,quando marefcliallos iliarum ad fodrum dirigunt. Paftim vero vfurpatur pro annona militari,vt lib.feu.j.tit-. j. Fodrum.autem de caftel!is,quod noftri Antecei- fores habueruntjhabere volumus. ftem IiK2.tk.56> Exiraordinaria coilatioad feliciftimam regalis nu- rainis expeditionem.Et tk.62.N0bk intrantib. Lo- bardiam 3 Fodrum confuetum Sc regale pf«ftabunt. Otto Friiing.lib.Frid.a.c.ij. Mos enim antiquus 3 ex quo Itnperium Romanumad Francos deriuatfi eft, ad noftra vfquededu&us eft tempora,vt quoticfcfi- que Regesltaliam ingredi deftinauerint , gnaros quoflibec de familiaribus fuis praemittant, qui fin- gulas ciuhates/eu oppida peragrando,ea qu$ ad fi- Fcum regalem fpedant, qu« ab accolis fodrum di- €untur,exqu!rant.Haius collationis 3 quse ob tranfi- tu exercitus imponitur,mentio fit in l.ii peridentes. 12. iT.fi quid.iT de vfuf.Sc apud Petrum de vineis ep* I1b1.-cap.2cj. vbi fodrum interpretatur frumentum, hordc.um A res alias vidui neceftarias, ad exercitu Imperatorium. Sicul. Flaccus de condition, agror, Nam Sc quoties militi prKtereuntbaliivejCui comi- tatui annona publica praiftanda eft, fi ligna auc ftramenta deportanda, quterendum , quce ciuitate$, quib. pagis huiufmodi munefa prcebere foliti fine. Appendix Aymo«ib; H.5.C.3 Jnhibent a plebeis vite- rtus annonas militares, anas'vulgo fodrum vocant, dan.Fim autem hoc antiquioris quoque confaet«-’ dinis,Ammian.Marcel.mfi‘n.lib.2i. Piqtie vebicui® infidenti (de louiano lmp.loquitur) vt Principib, folet annons militaris offerebantur indicia , vt ipfi nominant fodra. Quod fane cuiultn'odifit } non iti- celi igo. Iilud conftat^annonas illas militares pleru- que KftimarijSc pecuniam pro lis pendi folere.quod inftirutu ex,antiquis magiftratuu Pvomanoru mo- rib.fluxit; qui cu frumentu m ccliam ab atatoribuS exigendi ius haberent^-fKpe pro frumento pec«ni% quanci frumemfi erat,accipiebat.Qua de caufla ge- nus jllud frumeti Aiftimatu appellabat 3 vt in Verri- iias Ciceroms orationes multislocis docet Hdt.Ser* uius Honorarus in i,^Bncid.CelIariuUnquit,dicituf paucoru dieru. Vnde & in celiadicitur imperatum frumentu. Penus vero dicitur longi temporis, Otto- Frifing.{ib.Frideric.n.c.25.Peractis ibi ahquot die- bus ,cu Fodru a vicinis ciuitatib.Sc cafteilis,St op.pi- dis exquircretu? 3 Spoletani indignationem Princi- pis incurrut. Dupliciter.n.peccauerant,cu octinge- taru librarufadi eflent obnoxij, part im defraudan- -dopartim ftilfam moneram dandv.Vrxclz.ru. eft au-t quod Cicero de fuo Fodro Sc-annonrs feribit in E*- pifftad Attic.Nos Afia excepit mirabiliter. Aduen- tus nofter ne minimo quidem Fumptui fuit.Scito n 5 ^nodo nos fcenu^ut quod lege lulia dari folct,non accipere; fed ne ligna qu-idcm : nec pr k ter quatuor •lečlos Sc tečlum quicquam : multis Jecis ne tečtum quidcm,&; in tabernaculo manere plerunque.Sic in pro-aincia nos gerimus j quod ad abftinentiam atti- net,vt nuilus terror infumatur in quenquam. Id Cit etiam Sc legatorum Se ■tribunorum Sc p rtčfe Sl or urn diligenti3. Pr-at. Foederati, liberi erantjfrds tantu legibusreli&i, qui ta-men populi Romani maieftatem comiterob- feruare tenebantur-; ex fcederatifque ciuitatibus } ia delinquentes Roms animad-uerti fas eratjl.non -du- bito.de capt.Alcia.in parerg. Spieg. Foederati nailitutn ex fmderatis populiš confert- ptorum genus in Lfi.C.de locat.luft.Nou.117. •rfd'Lp yjt.ra.My$Jtiiy « n r^nta)n TOi,« rs, « tt oistvSv ntM «vot7Aov Suidas <$o(AgpcTci , ait^ um H&kovtn FcaiJ&fn vzsvecoovefovc. vnušfav;o Brifton. F o e d v m vt ait Non. Marcel, eft dcfbrme Sc 'ma-ie- rem vim babet quam turpe. F o-E d v s (vt Grammatici putant) ex eo didum eft, quod in pacifcendo vidim« feede Sc crudeliter ne* cabantur:eiufque mors optabatur ei,qui apace re- filiftet.vnde Virg.^Eneid.9. ^ Et čada iimgcbant fcsderaporca, Eft autem F-o s ,d v s padio qu«dam focietatis populi Rom.htf- fu rite per Fecialem certis legibus fada Sc iureiu- rando firmata.Hot. Foederis autem duo tantum facio genera, Proctt 53 lu fecutus in ]eg.7.}f.de capt.& pofthm.qui akerum -appellat «quu amiciti« caufafadu-.alteru iniquurH s fiueimpar,cum padio ht, vt is populus aiterius po¬ puli maieftatem comiter tucatur-: qtiod adiicit-nt, (inquit) vt intelligatur, non pari i ut e vtruniq; po- puium efTe,fed huc altero. fuperiorem. quod etiara Cicer.pl uribus verbis in orat-.pro Balbo confirmat>, Liu. autem iibr. 34. eadem ponit genera : Scillud prius feribit cffe,cu pare Na z 6o m 7 F ANTE O. vbieeim omnk ei qai armis plus paflfet, dedka e£- Cent, qus ex iis babere vidtos, quibus multari eos ■vclk,ip(iu 5 ius atque arbitrium effe.Sed vidcamus, ne pinguior Liuij partitio fit, illa ProcuSi limarior atqtie fubtiliar:quippe cum Dedititij non proprie in fardere , fed in ditione efTe dicantur. vnele illud Latir.orum de Campanis apud Liuium: Catnpano- rum aliam conditionem efle» qai non fcedere , fed per dedicionem in fidem veniflfent. Itetn-de Apuiis; mi Adeo autem fosmims nonadmittuMuti»R c »„vi ca ad funflionem vinlium oificiorum : vtDeus pcenam rcpucet.fi quando det effoeminatos doroic" tores.Eia.j.Et Vlpiad.obferuare.ff.de oific.p t0CMl ; Proficifci autem,inquit, proconfulem melius o j dem eft fine vxore.Plerumque etiamip(i» s fttmi,, aduerfus commoda propria inueniatur confiliumd.fi pater. Codic.de iponfal. Oldcndon Prat. «" ita in focietatem eos cfie acceptos., vt non aequo fce- l& Po -e Ni c e S pro Phcenicesicgitur I.vlt.ff dere,(ed vt in dicione populi Rom.effent.Hot. Fo e D v s proFcedicas.Paulus L47.ff.de rit.nupt.Nec enim honos ei feruatur,qu 3 e fe in tancum fmdus de- duxit. Vuigati codices, Scelas. fed Koc modo fcri- pfifte Paulum,faciie crederem. Hotoman. F o e D v s a Gde deriuant nonnulli: quod in fcsderi- bus fides interponeretur. Hinc fcederati:quam vo- cem apud probatos autores, atque ipftira Cicerone non raro inuenias,non autem Confcederati, vt qu£ Latina non fIr:quod alij admonuere. Sunt aute Fre- 20 derati, non,Yt Aceurfius cenfuit, quibus cum indu- cise finese funt>«'» %s4nftandt:fed ij cum quibus amici- tiam 5 vulgus nune inteliigentiam appeilat, focieta- temque coimus.^undtgenejfeft*. Spieg. po emi na. Fceminasplerique diftas a femore aut femine exiftimant,quoRiam inVenerem fin? magis pronžBjCuius fedes in femoribus ponitur.Hinc illud luuenalis Satyr.6. CaUHus & eri ji a digitis imprefiit aliptes, ^Ac fummum domina femur exclajnure coegit. 5 3 Eft enim vulu-a? cum femoribus J coxis,& inguini- 3 »us qusdam cognatio, feribente Celfo lib. Medici¬ na 5.cap.26.Cum vulua percuffa efhdolcr inguini- bus,coxis & femoribus eft. At huic er/mologia? fm- minarum a femine fiue femore (ne id fubticeamus) reclamat*quod FcsminajCumdiphthonge feribitur, ideoque prima eius producitur. ai Femora & Perni¬ ca line diphthongo debent fenbi 5 cum vtriufquc primia corripiatur vt de Femore probat ille verfus luuenaUoco fupra citato.Et ille quoaue Vergil, li. 4/3 lO.^neid. - Magniqne femur ftrftrinxit cum aliquem tanquam mol¬ jem & efljoeminatum carpcre vclientifceminiro ejim vocabulo , irrifionis caufa appellabant. Quod iam mine qiioqtie fieri videmus. Old.Prar. 3 F 0 8minae ab-omnibus officiis ciuilibus vel pu- blicis remotst funt.Ec ideo nec iudices cfle poflant,- nec magiftratum gerere, nec poftulare,nec pro alio interuenire, nec curatores exiftere. lcg.femin$ fE dereg.iur. Iudices efife nequeuntj non quia iudicio cqrent 5 fed qnia reocptum eft,vt ciuilibus officiis no y 0 funganturj 1. cum prater.jT.nonautns, S. dc iudic.. ceiifibiis.BrifT.in lib.parerg. lOBiivu herbe appellatione non continetur. Pr- Eo£NiSiCAB,qui fanarns faicibus fanirai in p'.’, tis fecant, Fccnum autemafeetu^di.SiumfcribnFf. flus.Prat. Foen v s quod vtJcabulum vplgopsr o e at iaPa. deftis Florent.perpetuo per A, fed male f [r fe' vt oftendit Ang.ellius lib.iffcap.u.Latiniiiltiiii quod vfura,&a fatu dicitur,imitatiooeGatjfc monis partu pecunincum pecunia ptemii, velutifoetum quendam pariat.nfW>>»’pr,U*i Uumiirn mn«, _^Qui argentum fuum nondeditid vfaram, apud Pfaimographumregiumideli, p feirecatus non eft:quod ctiamGrsci notifn^A. vi^endidunt-Brechacus in l.vfura.iiuitoLderakS rer.figniS.Adde Curtiom lib.j.t.ij.tomn, Reliqua repete ex verbo Fenusifaprt. FoinEuri pecuniam abaliquo,prom»tMiMr cipere Paulus dixit in b35.ff.de folm.EritfoniB, parerg. Foe ta E,abfoluto voc?.bulo dicuntur ruerpfrr iam partu abfoluta; funt.Spieg. FolUS in leg.8r.ff.de conditio. & deraoniSI*;\ n qms pecun.confiauer.in C. Theod. CruraiEu facculum pecunice fignifitat,vt & V egeti-js libra, cap, jo. probat. Denique,ait, decem folles,hd;eft,ie- ccm facci per cohortes fingulas poneknnir.ij«,!. bus h*c rado condebatur. Addebaturetiamisssa vndecimus,in quero tota legio parriculam alisic cbferebat.fepultarae fci.caufa.Hinc in folletilip ofterre d.l.fbbid eft vt exponit EMfm.usCtiL 4 .ttr,. 5 .prouerb.; 7 .inexploraie,inexplicate& ccnftfd- cuc qui fpngraphas & pecuniam faccuioinclufs offerr. Oppor.it enim Calliftratus, In folle reliiji: offerre ei,quod efi.Rationcs reddere,id eft,legencn offerre rationes pri mu tu. deindecomputandas ,it cxplorari po£fir,iniputationes probeanimprobcit ferantur.acccpta recit relata.an nonrefte:ita,vii fafio res incipiat , perueniatautera adpecank. Prat.& BrifTonius. F0.1.11 s nummi aurei genus eftjl.2.& ^.Cod.Tkc^ quor.appeIl.non recip.& leg.a. Coci.de pmor.lib i2-fic accipitur apud C. Hatmenopulum vel po:i i luftinian.in lib,rt^e^:vbi etiamjaitjfingulosfacerefili^ partemi2.Sicque folles acciplendos cenfet inl.j.C. Theod.de fua r. BrifTonius pžfaeu verbo vfuseftEu- febius Iibr. decimo Ecclef.hiftor^o^flf pl.me&f interpretatua Suidas & Mofchopulus. Jnrergleka suterofeaatoriam & follem nihi! intcrelfe puta: Cuiac.ad legj2. Codic.de pr*t. Iibr,u.vide Gleb Prat, \ ..v. ‘ ; Foiieralbs didi funt Grscis>quiRomanisTt; rentiani.lj funt,autoreMarcellino in Chronice, diftinguiq;hacratione,cogBo- mine i regtonibus , in quibus prouenit folimni“ m9 a foliorum latitudme > angulliave fibi eomparato. Barbaricum enim 4 folio Indico exiftimo cognomi- ne tantum differre : vt & Pentafph^rum ( pro quo tamen Hadrofpha?tum malim)a Mefofpha;ro &Mi- crofpha?ro,quod(vt lam didum eft)a foliornm lati- tudine hee fibi nomen comparauit. Arrianus enim in Periplo fic inquit., de Malabathri difterentiis io- quens:Hmc tria genera efficiuntur.E maiore enim folio,quod Hadrofpha?rum Malabathrum dicitur:e minore Mefofph3?rum,ex minimo vero Microfph?- ro rum.Hofum fane Plin.meminit Hb.& cap.12.vbi de Nardi foliis loquitur,amplitudine tantum 5c angu- ftia foliorum,qua;m vna & eadem planta, alia ma. šora, aiia minora, alia minima habeantur, differre fcribens:fed videtur perperam in eo loco , vt & ali¬ bi,confudifife Malabathrun* cunj Nardi folio,falfus odoris cogRatione,quod & quibufdam fuo tempore contigiffe annotauit Diofcorid. Nec tamen caret mendo didus Pand.locus.Prat, foms inl.plenum.ff.de vfu & Habitat.videtur pro 20 oleis fumptum, vt fcrihit Cuiac.io. obf.37. cum ait Vlpian. Vfuarium neque foliis,neque oleo, neque £rumente,&c.vfurum.Prat. F o m e n t a , funt medicamenta , dičia a fouendo, hoc eft calefacienao & recreando. Ouid. Fomerstii-* que iuuas vulnera noftra tuis.lnde eft fomentare & fomentatio,vt apud confultosiuris de leg.3d.fi cui. &c,Neb. Iomenta calumniarum,leg.celebrandis.i^.Co.de nupt. jomitem frumentarij tituli dicunt Impp. Lfi.C.de Frumen.vrb. Conftantmop. tametfi in corruptis e- xemplari.bus paflhn Jegatu-r,firniirer, pro fomitetiij ex C.TH.Brifii Prat. Fomes carnis eft languor natura?. qui appellatur concupifcentia carnis i5.quaeft.i.#.itaque. Prat. F on s a fundendo dicitur, quodinde aqua fundatur, quamVipian.Li.ff.de fonte,viuam vocat,ex perpe- tua quadam caufa. Quare primum a cifterna in boe differc , qua? aquam imbribus cGlledam continet. Deinde a puteo diftat,quod cum aqtia de terra ma- nat & vfui fefehaurientibus pr^bet,fons dicitur.'.V- bi vero in alto & profundo eft, ibi puteus appella¬ tur. Vt tamen fontis nomen non amittat. Nam em- nis puteus fons eft, non autem omnis fons puteus. Vnde Columelh , fontem putealem dixit lib. de re ruft.n.c.3.Spieg Prat. Po n t e m memoria? VIpianus , l.familia?. de verbor. fignific.vocat propagationem nominis. Connanus li.8.c.$.n.i. " F G ramen in imo parieteconclauis, vel triclinij , } proluendi pauimeRti caufa leg.2B. fF.de feruit.pra?- dior.vrb. F o ra mi N a, quafi diminutiuaa foribus dida Non. Marc.fcribit.Briflbn. FoitANEos,forcnfe$fubftantiue pro extraneis & pe- regrinis. Commentatores, vt pleraque alia more fuo, hoc eft fine exc-mplo probati autores vfurpant. F o ran e v s. Vide Ofncialis foraneus. poRBANNvM pro reIegatione,vel certarum regio- £ 0 num inrerdictione:&Forbanniti, interdidi. Legis Franc.c.50.Vt Comes,qui latronem in Forbannum miferitjvicinis fuis & aliis comitibus notum faciat, eundem latronem a fe forbannitum,vt illi eum -n-on recipiant.i-rat. Forcicvla quid fit,vide Goth.ad l.B.ff.de l.Corn. de falf. Forensis homo, caufidicus, vel qui fe in foro e- xercet. Tore n s e S adiones, quse alibi ciuiies,fiue rei farni- liarisjpriusta^aut pecuniaria; dicuntur. Vlpian. 1 .1. SI50 fF.de incen.nauf.Et quattquanv{intdebis FacinorU bus etiam criminum executiones, attame.n rede prcetor Feeit, quiforenfes quoque adiones crimiiu- bus iftis prspofuit.Hot. F o r e n s 1 A inftrumenta quse dicantur, & quaHta eis fides adhibendamot.l.pen.C.de fide inftrum.& pet Azon.in Summa.C.eod.iuNo^ udl.de Tabeli.dicuntur. Prat. Fo p. g n s 1 a precia dicuntur ea qua? funt vfitata e« in loco in quo diftrahuntur.Gothof.ad l.vlt. §. hif- que adiicimus.j.C.de adminiftr.tut, Forensis iudex, fecularis.ca.fi elerieus laieum de for,compet.!ib.6.inde forutr. fori, pro foro feculart pafiim apud interpretes iuris ciujilis, & pontificif reperias. Prat* Fori prsferiptiones, quibus iudicis tribunal dedi- natur. Ha? principio litis opponi debent.l.fin.C.dc except.Prat. Fori exceptioni renundari videtur,cum quis folue- re incipit, vel pacifcitur ^ vel iudicium fufcipit f Barth.& Goth.ad L$2.in prin.fF.de iudic. Fo r e s T a eft locus vbi fer^ inbabitant vel inclu« duntur.glo-c.cum diledi.De aonat.alias dicitur la¬ tam nemus,de his ponitFel.in c.Rodoipb-in 16.C0L alias ij.verfic tjuidautem fit Forefta de refcri.Et v-> bi quis habet vfum venandi fecundum Ser. de do^ nat.c.cum diledus.in gl.i. Prat. F o R e r 11 ,Legc,Metatores. reuerfi conducunt Foricas. F o RiNSEcvs,idemeft quodforis.in Audi. deEccf, rer.im.alien.iT.fina. Vtitur &hoc vocabulo Pliniu« maior. Prat. F o R i s fada,cap.ad audientiam extr.de refcript.funt pecuniaris pcense delinquentium,vt exponit gl. vi- dec.presbyteri.extr.de pcen. Prat. Forma fignificat modo faciem cuiufque rei ,modo calidam,vt cum extra qu at dantur, de forma appd- lantur. Forma autem,vt Seruius tradit inB. ^nei- dos in eo loco , verfantque tenaci forcipe maffam, Dicitur a fortio , quod calidum fignificat, vt etiam Nonius Marcellus autumat. Quanquam Chrifto- phorus Landinus li.i.eiuldem operisaliunde dedu- cit.Idcirco Horatius li.3. carminum Ode tj. non in« eleganter formam feu pulchritudinem facem ap- pellat, fitque amoris atque libidinis voluptifieum fuauiffimumcjue incitamentum, illečtamentum., ir» ritamentum, vt vocat Valer.Maxitnus lib.j.rerum memorabiIium.ti.de Verecundia. vt annotauit Ti« raq.in 2.1eg.connub.gl.i.parte 1. F o R m A eft,qtne eftentiam rei pra?ftat l.Iulianus. quis rem. ad exhib.&quod de iVbftantia dicimus. vt fi in teftamento defit voluntas, vt quia furiofus aut impubes teftatus eft 1 .generali. C.de facrof.ec« cle.aut in contračlibus deficiat conienfus l.cum A- quiliana.de Tr2nfačl.Qu:od & ad materiam protra- hendum eft. Nam &ea contradui perficiendo ne- ceffaria eft,vt res ex venditoris, precium ex empto« ris parte.leg.in venditionibus de contrah. empt,^ 1 , precium.Ir.ft.do empt. Alioqui adus ipfi, fi horma aliquid deficiat,omnino pereunuPra. Fo R m A,facies cuiufq; rei.Fere enim idem funt VIp. de Seruit.vrb.pT3ed.leg.qui luminibus. Sciat fe For¬ mam aeftatum antiquorum »dificiornm cuftodire debere. Eft & in lure,vbi & regulam & tnodum fi¬ gnificat. Forma modus,lex,conditio.l.io.ff.depollicit. Quo cafu certaminis editio ličita eft^forma pollicitatio« ni data feruanda eft.Sic Vlp.kg^.jT^.fFad munie. Praš. F ANTE O. Na 3 f q * M A In plerifo formula. V ide & infra itt adiedis Lexico. F o R mv l a familia? efcifcundse^omtnuni diuidundos finiumregundorum apud Vlp.tit.20. reg .Briff. For m v l a de dolo malo apud Cic.lib.3.oftic. F-o r M v t a Fabiana apud Paul.lib^.fent.tit.^ F o r m v t a ad exhibendum apud Plin. epift.ndib.f, BrilT. Fornacarivs ferauSjScfornacator : quiignisitti forno fiue fornace accendendi curam habet. Forna« carius feruus,vt annotat Buds.in leg.27-SL $^d leg« Aquil.idem eratqui piftrinarius vel piftor. Nonio fornum & fornaees dicuntur a forno , quod eft cali- do.vnde fbrcipes , quod candens teneant ferrum-« Varro de vita populi Ro.Cocula,qua? coquebat pa- nem,primum fub cinere,poftea in forno:cuius vtri- ufque vocabulum a forno dudum , ideftacalore. Vlpian.Ieg.27.iL5.ff.ad leg»AquiLfi foruaca-rius fef ,a uus coloni ad fornacem obd-ormiffet, Sc vlila fuerit exufta.PauI.lib.ij.& 14.ff.de inft.vel inftr.Inftrume¬ to balneario jegato continetur & fornac-ator.Vtro- bique tamenfornicarius & fornicator legitur , non rede:quum afornice fornicator , a fornace fornaea- tor declinetur.Hot.adde Torneb.aduei f.lib.S.cap.po Fo R N A c a T o R, L14.fF.de inftrudo vel inftr. qui vt quidam interpretantur,in balneo fuccendend« for- nacis 3 c caminicurnm gerit-Btiff. Fo rm 1 C a K i,non eft proprie ftuprum inferre, fed opus aliquod ad fpeciem fornicis fabrefacere : qu©& vocabulum a fornice deriuat Calepinus : fed rc-cla’ mame Infulano, quod a verbis nominaderiuari fc- leanv.Vnde a fornicari venit fornix.Spieg. o Fo rnica R n in l.ij.^.fiicusjff. de vfur.opificcsfuns Nn 4 J*35 F AKTE O. Sc propolse, fiue inftitores qai tabernas a fifco con- ducunt fub fornicibus,id eft arcubus, vt ibi merces fuas venales habeanc.Florentini libri habenc Fori • carij:quod fi rečfcum eft,Briffonius putat eos fignifi- #ari,quiforicarum ve&igal a fifco conducebantcde «[mbus laucnalis Satyra tertia commeminit. -g7* verfo pollice Dvigi Que-mlibet occiduntpopulariter;mde renerfi Conducunt foric as -- Conftat autem vrina? ve&igal a Vefpafiano Ro-10 mse impoiitum fuiffe.Prat. Iornicatio ciim meretrice vel concubina eft mortale peccatum, & a iure diuino prohibitum : li- cet quidam vulgares &,ignoraptes credant oppoli- tum:quod eft falfum:vt not. Panormit.in capite in- ter opera ad fi.de fponf.O!d.& Prat. Fornicatio eft cuiullibet illiciti coitus genus, qui fic extra vxorem legitimam , fpecialiter in vfu viduarum,meretricum,vel concubinarum.Prat. T o R N i c a t v M opus dicimus,quod fit concamera- 2,0 tum,feu ad formam teftudinis fačtum, id fi angulo- fos receftus habeat, Anaglyphum appellari folet: cjuam GrsecLBudseo tefte,inlege,fi inquilinus.ft.Io- čati.Cameram vocant.Fornix,arcu$,teftudo,cogna- ta funt vocabula,fed ramen nonnihil inter fe difte- rentia,vt ibi indicat.Spieg. Soro cedere,Argentarij,Menfulariique dicebantur, qui aftumfuum deferebant, &jVt vulgo loquimur > Banchara ruptam aut fallitam faciebat, ab eo quod circa forum,eorum tabernas polit? eftent.L7.jT.qu0- ties ff.depofiti, & Lvh.fK de curat.bon.dand.Seneca li.4.de benef. c. 2$. 3Fo s o Incerdicere. plus eft quam aduocationibus, 1. znoriš eft jf.iff.posnis. Sor 4> tc para hseceft ad forenfesa&iones, n« impa- ratus aceedas.Spieg. Sorpice Ni^ouius meminit ca.vnic. jLSi quis quin- q«e de pas.ten.& eius violat.in vftb.feud. qui acci- pias docet Archidiaconus c.in fcriptis,očtauo,quse- Itione prima.Prat. 4° FoR te, id cft,verbi gratia feu^tpiita.l.ij.tf.vlt.ff de pignorib.l. 16.ff.de iure dotium. 1.7. jT.ficut autem. ff.de interd.& relegar.Briflon. Jo r t s non eft nota dubitationis, fed affettionis e.z. & ibi gloftfa ext.de teftam.loh.Bello.Ktym. FortidianvS fundus vide legefeptima. Cod.de legat. Iortiv s,pro multo magis,in 1.2.in fi. ff.ne quis en, qui in ius Lpenul.ff.fi quis cautib.L2.jr.item fi ftli?- fam.ff.famil.ercifc.l.3. iJ.vlti.de vfu & habit. i.^.Af -11 5° pupillus.ff.dereb.eor.leg.15.jJ.fi negaiiennt.ff.de a- dulter.I.3.jLvitim,i£vfusfrucura, ac diligetia pronideri aut prsecaueri non potuerit vt fatis Vlpian.indicat in L a.jT-fi eotemporedf.de adminiftr.rer.ad ciuit.perti- us rs cuiufdam is Jaentus.Sic thefaurum fortrnj fo, num adpdlamus.l.fi ij,qui in aliena. f, comomi, fride acqu.rcr.dom.& £.quod fi feruus.ibid.Sic fc’ tunamvniucrforum debitorumfufcipere.bi.iti vfuris. Fortuna aliud dedit,quam cuioperam^ bat. Pr ar. FoRtvna fingulari numeropro facultatibus&o- pibus. L40.jL1.de ftatu lib. Argcmariuscoaaorti pene totam fortunam iri omnibus habcret,feruisa. i doribus libertatem ita dedit. Si ad melioremfc. tunam peruenerit l.vni. jL čum autem.Co.de rek xor.a«ft.Prat.Bri(f. Fortvnab regnum, Senecaiin regnum fortunik quidem durum peruenimus,Gothofr.adLi.C,de5. ' mend. feruorum. F o R t v N a m curise fubire. I.9. jLi. C.de natural{]. ber.& matrib.fortunam iurgandi experiri.l.vak.C. 1 quand.Impcrat.inter pupil.vel vidua*. F o R v m. Seneca authoreft , triplex forum Romzo. lim fuifte.Sicenim li-2.de ira,adiice,inquit, puhlica periuria gentium, circumfcriptiones,fraudes,inS- ciationes, quibus tria non fufficiunt fora. Sexv«o modis intelligitur forum , vrtraditpeftus. Primo negotiationis locus, vt forum Elaminiumforii la. lium,ab eorum nominibus,qui ea foraconftituenda curarunr,quod etiam locis priaatis,pmaiuagrii& viis,ticFi folet. Secundo in quo iudicia fteri,cu po. pulo agi,cociones haberi debeat. Tertiocumisqa prouincias prše eft, forum agere dicitur, cumciaiu. tes vocat,& de controuerfiis earucognofcir. Quaj. to cum id forum antiqui appeUabantjquodnacvc. ftibulum fepulehri dici folet. Quintolecusimuni, fed tune mafeulim generis efL& plurale.Sextobti fignificant circenfia fpeotacula,ex quibasetiamtri* noresforulos dicimus. Indc & forare,forasdare,& fores,ac fora s,& foreculaftd eft oftiola dicutut.Htc Feftus.Prateius. Forum autem poniturproterrito- rio cuiufque iudicis, intra quod poteftin hcincro- fos animaduertere.l.fi punillus.^.territorium.llile verb.fignific.Item eft locus,vbi ius reddituijeud exereendarum litium locus.ca.forus.extr.deveik fignificat.Fonim etiam eft,vbi domiciiiumreush> bet, vel vbi habebat tempore contraftus initbvnd? iilud eft,a&orem forum rei fequi.l.i.Co.deiurifdi- , čtion.omn. iudicJ.aftor.Co.obinremad.facitpio | hoc lex 1.2.& 3. ff.de bonor.authorit.iud.poflid.Pfr I forum etiam interdum fubfellia intelliguntur,k eft iudicia puhlica, quse exercebanturfubdio,2.: | certe ex eo loco , vnde ccelum facileperfpicipode quod vel Ocera fatis indicat pro RegeDeioraro. Didum autem eft forum (vt M.Varrograuife j author fcribit)lihro primo de ling.latin.aferend;. quod in eum locum litigantes controuerfias defe. rane, ficuti negotiatoresres quag vendere cupiunt. Bafilica olim dičlum Grseca imitatione: ficcnici Baftlica folebat sediiicari, vt in fuperiore parteb dicia , in inferiore negotia exercerentnr >tefteVi- truuio. Et hodie quoque haec forma foriieruatet multis in locis. isent. Obferuandum autem quod cafus fortuiti vel 6 ° Forvm autem non diftum eft a fando,nequeaPb natura accidunt, vt maris tempefta«^.congelatio, grandinatio ; fiiiminis impetus,aducrfa valetudotad lisec mors:qu«e ob id fatum dicitar, vt ait Pyrrbus. vide gl.fingularem. AretJ.il jT.i.de capitis deminu- iione Inftit. velhominisfafto contingunt vt latro- #um inftdise, hoftiu incurfus,.vts etiam priuata im- j>rouifa,iudicis'jniuria,vel iniqua fentetia, falfa te- ftium depoftti© atque teftamenti falfiftcatio , & his fimilia,qun? interprete? fparfim indicant.Spieg. ? a r T v n A vocabulum medium efbfed cum fortuna jo fglara dicimus,intelligendus eft inopinatuspro/pe«* roneo rege , vt hanc Kidori fententicrnido&crefil- lit Alciatus in cap.24.fecundi difpunftian.Aacki Prat. F o R v m appellat OuintilianuSiin quoiudiciapublk ca exercebantur. ldque Ifidorus probat inlib.Etj* mol.cuius tranferipfere vefba pontiftcesindc.to* rus.vnde Fori ius 1.8.qui fatifd.cogant.Et, F O r v m Eoarium,Pifcarium,in quo boues velpifces v$neunt.Qu.^ omnia,inquit Varro,in vnumlecca corurada, poftquam xdificaus eft locus, adpellat* tur macelium. Prat. JORVHj 1137 * A MII £, Uj Cč K. joRvM,coftciliabulum. liuiusperfoni&concilia- bula,omnia qua? extra vrbem erant , maiora & mi- nora oppida,caftella & loca intellexilTe videtur, in quibus eiTcru conuentus aliqui iuridici, prout an- siotat Tur Rebus libro pri mo aduerfarior, capit. vn a decimo.Alias forum eratlocns nundinationis & ne- gotiationis;vbi etiam ius dicebatur , vt forum Fia- mmij,forum Iulij,forum Licinij, ab eorum nomini- bus qui ea coolHciienda curarunt. Conciiiabula ve- rocum loca elfent , in quibus ius diceretur&in concilium veniretur,tamen foris inferiora erant,in- terdum tamen in municipij ius afcendeb.mt. f o R v m fuarium in l.i.de offi.prajf. vrb.jT. cura car- nis omnis.vide hic Budreum.Spieg. JorvM competens .handm&hljrin be uemliche y ordenli- chegerichtsJlatt.Qnz{\ quis eo loco Ib iuri obtempe- raturum manu propria iurauerit. vnde dicitur: handmahl bevvetfen^ pro eo quod eft , a Seinherkomrnen bevveifen. Verba funt fignificantiftima, venerandže antiquitati$:nec fplendorem verborum, fed rem cu- ramus. F o r v m competens,id eft proprium.congruens : fo¬ rum incompetens,incongruum,alienum. Gothofad rubr.de iurifdd.omn.iudic. F o R v m competens,cui pa-rere necefle habemus, eo- que cogi po{Tumus,tot.tit.ext. de foro competente* vbi vide Felin.&Panorm. F o r v m diademadcum apud Varronem videtur efl¥ appellatum illud Pifeum iudicium, quo vidoribus diademata & coron* trib , jebantur.Pifis,inquit,dia- 30 dematico foro prsftatur virtuti iaus.Prat, F O R v m neutrius^generis eft,& di&u ab eo, quod co~ trouer/i* & res venales illuc ferantur. Ifidorus ra¬ men forus dixit.did.capit. forus. ficut & LucilUus, Pomponius, Attellanarius & Marcu« Vidorinus,vt refert Gothof.ad did,vubr*C©die. de iurifdid.omn, iuaic. fed eruditiores forum : vc forum IuUum* forum Gornelium , de quo Pradentius Poeta ilio verfu. SylU.fomm ftatv.it Cornelius. 40 Koc Itali vrbetn vocitant, bodic tamen Immola voca?ur,vrbs notiftimadicer quidamrefragentur,in* ter quos Blondus,& cum aliis Fely«.in cap.fignifi- cante.in vliim.verbis de refcript. &in hanclenten- tiamnoftram contra ifidci'um.,venit Aieia.in libr.i.. Difpundvcapite vigefim© -quarto. Cotta& Olden- dorp. jf or v m agerefeu conuentum , qua? locutio in Cice- rone libro terrio epiftolar.familiar. uri puri Gertunbpoft jsrirftatiftimos quof- que Iraperatore* armis eorum exerciti, etiam totie* ab eis reprefti,nec vircutrilloruTft cedentes, tandem potiti Galiiis, Bclgica & Celtica regnarc ibi ccepe~ runuSpieg. Francis c v s Accurfius,nobilis IurifconfuitusFlo- rcntiae natus, ius ciuile Bononia?, anno a Chrifto F.ato 1225. magna cum ingenii atque induftriae lau- de profeftus eft.Gloflas in omnes iuris ciuilis libros fcripfit, magnopere adiutus iis, quas fuperiores iu- 1« rifperiti, Irnerius ,Bulgarus,Maranus, Placetinus, loannes,Azo muItifari am adfcripfe-ranr. Praecepto- ribus vfus eft Ioanne, qui Gloftator vulgo nomina- tur, &Azone. Filium reliquit Franc.Accurfium* qai eodem in loco las ciuile interpretatus eft, pa- trifque Gloflfas locupletauit. Prateius ex Hotto- manno. Frangere fidem,leg 10. Digeft.de in ius vocando ftdem conrračtus lege fexta«Cod. dehcered. velačh liberalitacem captiofam interpretatio prudentium 2 o fregit leg. 5. DigefL de Tranfačh Frater Sc foror,in tranfuerfali linea funt in fecun- dograduduxta Ieges Caefareas: fecundum Pontifi- cias conftitutiones in primo.Qusiithuius differen« fciee caufa , exponunt interprete*. Iuris Csefarii fup- putatio valet adhuc in hsreditatibus ac tutelis. Pontiiicii iuris,in matrimonio,Spieg.Prar. Frater per vtrumque parentem accipitur , id eft, aut per matrem tantum , aut perpatrem, ant per vtrunqu e,id eft,ex vtroque eodem parentc. Sedhic 50 numerum non auget. Paul. in 1 . iurifconfult.fhde gradibus & adfinibus. Oldendorp. Prat. Fr A te r n e, id eft ex officio fratrum,vt fratresface- re decet. Fraterne amare, pro eo quod eft,tanquam fratrem amare. Extat apud Ciceronem in libro 1. .epiftolarum ad Atticum. Hinc fraternitas in lege i^.^.a.Codic.de legit. hatred.l.^. c. probat. Et fra- terntHEi confortium,in Ln.Cod.commun.de fuccef. F R A t R b s vocamus, qui eodem patre,vel matre ea- dem nati funt, Sc tamen Fratrum filii, qtii proprie 40 patrueles vocantur,etiam fratres dicuntur. Velleius Paterculus libro fecundo. Circaeadem tempora, inquit duo ( fic enim legendam eft ) Metelli fra¬ tres vno die triumphauernnt. Non minus clarum excmplum 9 Sc adhuc vnicum Fuluii Flacci eius qui Capuam ceperat,fti£orum : Sed alterius,in adoptio- sem dati,Nam cenfus Metelloruni 3 patrueIium,non Germanorum fratrum fuit. Hinc fačtum,vt apud Accium Plautum inPamulo: aiterius patruciium £Iius, alterum patruelem, quem iurifconfulti pro- piorem fobrino dicunt : velut patrisfratrem , pa¬ tru um vocet. Curt. Vib.2M tom.2-c.r4. F r a r a s etiam eodem patre geniti confanguinei di- .euntur,tum noftr.is legibus,vt probanir ex leg. eonfanguineos. Digeft. de fuis & legit. eum ftmil. tum aliis fcriptoribus,vt probauit Tiraquei. in tra- Stani retra&uum, titul. 1. p a ra gr a ph. 7. gloft'9. in verbo ou lignf.gkrj numero quarto, incip.his igitur. £x quo etiam Soiihocles huiufmodi fratres ur p e * - .»L..: _ D.Hieronjmtis aduerfus Heluidiuau tv F R a T R fi m dici, quafi fere alterum, fcilicet p ! H» - --1—.w»....u.u, icmcjtpjtfd, notum eft : aut eum quifamiliam fuftinet-.n Mrt l Grtecij, 1 kstw) j aLfaot trosovpa 713J7r,čt,7T&7tt. inde dičtus ab lpfis Gruecis p &7mvi\bs deceptor,bIandus, pelLix.flem^»'j/of r'os» , qui mulami ad perfuadcndem eft potens.Significac item Fraus,7$ ^ ox>- KpirflSi J Vt cum aliud agimus, aliudfimulamus & eomminifcimur,quod etiam dolum appellant. Vt apud ipfum Cicerorem de Pythio , qui cum hortos fuos Gaio Cannio equiti Romano veilet vendere, vtque eundem Cannium emendi cupiditate magis incenderet,pifcatores ad fe conuocauit,6c ab his pe- tiuit,vt ante fuoshortulos poftera die pifcarentur, 4° vnde hortos ipfos longe plnris faccret: cum tamen nulla his pifcatio,nulla aquatio effct. Celare itaque emptorem.quod vcnditorcm dicere oportuit, fraus & doluseft,& contrabonam fidem , vt tradicumeft ab Vlpiano.leg.i.jf.venditor.fr.de a&ionibus empti. Quare rede mibi videntur Grammatici fraudem^li- cut furtum,&7 d' ts vel fu- turum prolpiciens vt damneturjalitnat.Ieg.45.ff. de iur.fifc.Geterum fi capi tis reus filium emancipet,vt is hcercdiutem adeat,non videbitur in fraudem fi* fci faiftum quod adquiiitum non eftdeg.26.ff.-de iur. , Q fifc.in fraudem fifci adoptio fačla videtur, etiam fi 5 :non in reatu,feddcfperatione rcrum per confcien- & a m metu imminentis accufationis quis adoptet in in hoc,vt ex bonis,qu32 fe amiftumm cogitat, por- tio dctrahatur.leg.vltim.rfde bon.damn.Briflbn. In fraudem fifci d at e libertat.es l^.jT.a debitoreftf de ture fifci.l.ii.qui Sc a quibus. In fraudem alteriusfacit,qui id non facit,quod in eius vtilitatem facere debetjGoth.ad leg.T21.de reg« iur.per L4.ff.qua2 in fraud.crcd. ■F it Sc fraus conuentioni, leg.vltim.Cod. fi manc.i ta venier. emption FRAVD viENTVsvfurpator , Uemqoi mi i, (1 pofleflor mnil repetit impenfarum , niliil impotaturus fibi,qoare nonabftimjeritat> jli,!,!’ adco quidem.jr.ex diuerfo. leg. qua rarioae < t non vt litere.ff.dcacq.rer.dom. Prat, '' '' Fr b n a R B,tranilate pro cohibere &continere, F R e Qjr E N s eft.Paul .Parere, inquit, esccpti*, iudicatat,frequens eftihoc eft,non infuttailiJ lrs.de excep.rei iud. F R e Q_y e n t A R 1 dicitur quod frequenseft at®. vfitatum.1.2. Digeft. ex ftuibus caufismaiomt; fonius. FR eq„ventari RempuMicam,vide.l.j.an(e|ii(; de bon.libertor. Fr e qjt e n T e m populum & Senat™ cumduoauttrcs cor.gregati funt , fed cumbrst multi.Connan.li.i.c.io.nu.6. Fr e QJ 7 enter fieri< 3 icftur,quodaftiduefit.Digefi, de irioftic.teftament.leg.nam & his.de minor.Ufi fine.Quandoque dicitur fieri frequenter, fic.in Authcnt.de defcn.ciuit.ad fin.&if Fr a v s etiam creditoribus Sc patronis fit. In fraudem creditorum manumittit, qui vel eo tempore , quo snaminuttit,foluendo non eft,veldatis libertatibus defiturus eft foluendo effe.l.io. Digeft. qui & a qui- bus.5T.in fraudem. inftit.quibus mannmittere liceat. Briffi FrAvdem in alienationibus manumifiionibufvej. qux in creditorum patronive fraudem fant, in da- mno pe-cuniario accipimus Jeg.i.5T> iKindoque voluntarie.Cod.de vfur.pupill l.i.quandoquef^pius,i^.quarft.2.n o njem el hahttut ha?c dičlio c*xtr.vt lit.non conteft.quoniainfreque 5 ' ter. Prat. 1 Fr e o^v e n T e s Irc in alia omni2jpro frequentes dif. fen tire, 'vngleitb einzJehen.Ne que folum ireinaliao' nania,fcd Sc difcedere Atranfire, eodem fenfu vete* res dicebant.Spieg. Prat'. FR e Q jr e n t i Ajaffidua frequentia, quafinonnuilasi pivtbet infamiam.leg.item apud.5f.aiiud.ff.de ina Spieg. FR e Qjr enter fieri dicitur } quod bis etiam tem fačhim eft.Alber. F R e Q^v e n t 1 s s 1 m a eft h^c caufa poffeffionuh 1, Fulcinius.jf.cum h-oc ediftum. ff ex quibuscauf.in pofT.eat. 4 ° Frib ola quidam legunt in Ieg.folutuffl.n.f.folii« tam.5. ff.de pigno.aftio.vbi alij Friuoia.videpaulo • poft in voce Friuola. F R ib v s c v l v M in leg.32.5f.fi diuortium.ff.de dom, j intei" vir.a diuortio fepdratur,&leue iurgiurofigrit* ficat,vr oftendit lex.31.ff.de iure dotd.27.ff de pad. ; dotalib.Ifidorus friuolum videtur legifte. Sicenia : lib._9.Etym0i.cap.vlf. Friuo.Ium eft,ait 5 cum eoani- mo fepjrantur coniuges, vt ad fe inuicem renenjt- lur.Namfriuoium eft velut qua(fie HvebtisSfluB nec ftabilis.Fieri autem poteft.ait Prat.vt afriuola- I fculumjdedufto a friuolum per contradiftionemiV ■ dum fit Friuufculum,inde V in b mutatione, Fii* j bufculu-m.Briftbnius vit.ed-it. Friuufculum legen* j dumomnino cenfer. Fr 1 c tr 1 c e s nuilicrcs,qu^namfiBt,videIiiuefl3l Satyr.fi. MartiaLir.epigrani.58.Papon.22..arreft.7.n!i, a.Clar.j.fent.jf.fornicatio^verf.inter muliercsjPft Gregor. fi.Symag.14.G0th.0fred.ad leg.lo.C.adkjj, 3 ul.de adult. leg.in fraudem facerej&leg.fcquenti.Digeft.qu^ in 60 F-ri giDv s .Frigidi dicuntur, qui ex naturaliscalo* ris defeftu coire non pofTunt.C>uomodoaccipiturin titulo,De frigidis & mslefic.lib^.Decretalium, A- lis funt etiam fignificationesfrigidi,quas rclinqui* , gujs , quod ad pra:fens inftitutum minus pertineie j videantur, Anchora. FR 1 riuvs. Interefte nonnulli putantnihil inter turriculam & fntiiium,qmbus veteres vtebanturin tefTeris luioriifque tabulis: nec noftri Grammatki inter ifta diftinguunt, neque internofcendivlks afferunt notam.Tornebo aute videtur ftitillusvaf* cultimi>uxeum longum Sc teresfuiife,equoinine* rento: fraud. čred. Prat. Jrav-D? ten ta venditio eft,qu©ties veriditor cum emptore£oliudit,leg.9.Digeft. de reb.alien. leg.4fi. £f. de fideiuf.Gotb.in not.ad 1 2.C.de pr$cL&al.reb. minor. "F r a v d v l e n t I. r- & fi gniter feparnntur I.5. C.de fufp^ftis tutotibus. Alterum enim ad dol um : Alte- fo-m ad culpam- pert inet.Briff. FsAvsvisNTfiR dpnare inteliigitur > qui rem propriam ab eo> cui donaro ftudet , fibi donatam *§ coafiteturrGothofrcd.ad leg^.Cod. d« contrahen. ' 3 ° ,t 4 5 F A N T E R. terentur teffer*,vel tali in t 3 bulam.Idque ex eo ap- parere dicit, quod apnd Seneca condemnatur Clau- dius alealuderepertufbfritillo, iicenim fruftra ta- los coliegiffe , cum Temper caderent nullo retenti -fundo, verba efleSenecs, Tum j®acus iubet illum alea luderepertufofritilIo:& iam ceperat fugientes tefferas quoerere & nihil proficere. Nam tjmtits mtffurus er at refonante fiititio, Vtraque [ubduttofugiebat tejfcrafundo. Idem & I J yrgum(iue turriculam effe cor.ftare. Quarit actnpcfitti mami improba mittere tal e.a Stper me mtjit.nil niji veta fiat. Hsc annotauit Torncb.aduerf.lib.ž.c.j.vide & Go- thofr.ad rubr.C.de aleator. Fnncviva videtur dičtum afrio, vt friuolum. quod facile conteritur &eomminuitur.Alij frigulcu- lumlegunt, quafi amoiis refniflionei* quanda.Quo ferem ligmficatu Frigus quandoq,dicitur a Cicer°- ne & Fabio Ub.6.Imperitia,rufticitas & rigor & de- zo formitas afferunc interim frigus, qua fignificatioBe da^a-nit dicitur quandoque a Gradi,Connanus iib. 8.c.ir.nu.p. fli voia vafa funt proprie fiffilia quaffa.Vndever- ba friuoU di eos propriequi exrcip(a naturaliter enafcuntur , frudus comp!editur:& ^ vfuris,penfionibus, c®terifque obuentionibusfepa- rantur.leg.ip.ff.debsredit.petit.l.^.ffdevfur.lp, jT.frudusffdelegat^.leg.n.ff.de donat.Hsc enim omnia non frudus efTe,fed fruduum vicem okine- re dicuntur. did.leg.34. & leg.83. ff.de legat.5.cua non natura proueniant J neque ex ipfo corpore, foj iure percipiantur &ex obligatione lcg.6_.ff.derti vindic.lnfrudu plane fundi arundo csdua, frfiloa eft. leg.40. jT.penuluff.de contrah. emption. Briffon. Prat. F r v c t v 5 pereipere id eft a folo feparareipercepii* que dicuntur j quiterratencridefierunt.leg.vfa. fruduarius meftlm cjuibus mod.vfusfr^mit.Donel de vfufr. fu.cx:edere:qu.oni.a vaiusrd d nas accelfiones peter« Fr v c tv m percipijfpica autfceno c$fo,autvuaa* dempta, aut excuffa olea, quamuisnondumtricum frumentum,aut oleum fadum,vel vindemia,ceaSa fitjLabeo ait,tefte Paul. in leg. fi vfufručfuarius.C qui'b.mod.vfusfr.amirt.Spieg.Prat, Fr v c t v s percipiendi funt,quos tampetitor perci- pere potuifTet. J quam poflefTor.leg.fi nauis. $. fin.de rei vend.Duobus autem modis. dicuntur frudusu percepti, quam percipiendi. De quibuslate Spet, titul.de frud.& intereffe.jT.i.per tot.adde Bartola did.leg.ex diuerfo.jT.fi petitor.ff.de rei vend.Spicg. Prat. Fr v g T v v m alij pendentes , cilij percepti dicuntur. Pendentes funt,quiterra adhtic continentur , (jui terr® & Fundo coh^rent.leg.44. ff.de reivindic.leg. ia.jT.Iulianus leg.27.ff.de vfufrud.l 25.non folum.m qu® in fraud.cred.qui & parsfundi cenfentur.i.fru' dusderei vindic.&res mobilcs , propter futurara mox perccptionem,de quo Bart.in leg.vltim.de re- quir.reis. Appellantur % ftanres frudus inleg.7.jf. interdum.ff.fbl.matr.8e leg. 2fi.ffdefurt. Hisoppo- nimtur percepti,qui fčilicet iamafolofeparatifuni, J^.is vero.Inft.de rer.diuif.Prat.&BriC F r v c t v s portionis tnftar obtineticuml. filius .jT. dominHs.de legat.2. Fp.actvs quaeruntur,colliguntur,conferuanturji a patre. jf. frud.fT.de pejdt.haered. Fr v c t V v m eoufque babendaratio,quoufquel3sbe- retufjfi res petita non periiflet: id eft, sd rei iudi- candae tempus,Vide leg.frudus Digeft.de reivend. S P ie š* FR v c t v v m autem fundo cobatrenti-fi alij maturi,** lij immaturi dicuntuntamctfi vni fint, nondiuerfi, boe eft,eadem res.leg,fin.jT.pen.r£quse in fraud.cre. Ad de gloiT.in le",ftu Lepe accipitur. Exempla indicat Alberic. Spieg. ... . . £ 0 FR v str an dae dilatienis caufa, latitare non dici- tur,qui praeferis iudicium fubire non compellitur. L3.D1geft.de iud. Alberic. Fr v s tr a ri eft trahere moram Cuiacius leg. 4. de ccnueniendis fifc.debit.C.lib.io, Et mora ipla,ipfa illa debitoris dilatio fruftratio dicitur., l. hominem* .ff.mandati.l.pen.vndevi. Id enim eft fruftrari aii- quem,cum in eo,quod a te expe&et , quodque iHi cum opus eft, pr^ftare debeas, illura falla$ ac defti- tuas,faciafqufe vt fruftra fit quod expe&at. Donel- lasdcMora. _ o F R v s t R a r 1 fignincat morati,tergiuerfari, cunčla- quib,cauf. ma i (! r.j. i t J?! patcr.ft.ad TcrtylWtnftrMri ergo llbet E «g*uerfatione & foltrtia efficiunt, n£i',f' agi.vel id eximm controuerfia deduci polit J S ,a,eprocurat ' le s^ £ti SM ,i gnificat.Spieg. F*vstrat« R,quiin iadiciodeeft.l.Jt.f.littif de neg.geft. item qui tergiuerfationibus nem tet tudtcatse remoraturd^.C.deejeciiutiiji ?rat.ex BrilT. Frvstrator etiam pro morofo debitorefumitur in Lvlt.if.vlr.ft.de vi Sc vi armata. Frvstrator quis dicatur,indica? glofT.vtvolars finguUcis in l.merito.fF.de vi&vi arni.Papiniaa’; de negot. geft.!. 1 iberto. jT .1 item. Frullratoris amicj vitro egic, caufas abfenti^ eiusallegans, poft:Et hoc verum eft,cum fruftrator condetrc,.; eiLSpieg. F V. Fa c A r E eft tingere & colorare, vi fucarepurparar, leg.i.C.qu& res vend.non p o iT. 1 e g. vit. Go d. ThecJ de murileg.Cuiac.in Lvellera, de veftib.hoke^ aur.& de tint.facr.muri.C.lib.u. F v c at v M,pro fairo,di{fimulatq>tefto. F v c v s herba? genus,quam Grsci 4vxtii vocatit, tit gendis ianis vtile. Vade fimpliciter, Eratmcmii' cente,Fucum pro colore reperire licct;& fucare pn colorare,maxime fi colorem non natiuum , autg*. numum,fed artificiofum,ac velut aduUeriumdgni. ficemus.leg.r. Cod.qus res vend.nonpoCCoka quoque pro fuco vfurpauit I u lian us., citate Vlpia inl.fi filiusfam.in priacip.ad SCtum.Maced. F v c 1 appellatione in Jeg.vlcim.lS\fpecies.f£: autores;qui etiam medicame*tumillud , quocr. fuperindučto,muiierculee vitia forma? diftimula^ quafique perfonam a{Tumunv,fucum vocant. Vrši¬ te m fucus eft coloriarteadditusiita perfona,te eft non vera,fed appofititia.Vnde eleganterdidsa a Seneca ; Vt perfonam malit, quam faciem: :i eft , Roter. interpret^, videri malit, quem elL Spiegel. F v c vs,color eft a rte additus* Hinc fucus mutt c.fucare.de confecr.dift.5. Fveri t.Hoc verbiim.fcriptuffi in teftaraentis(qur2 & praeteritum & futurum tempusrefpiciat.l.iiL rit.ft.de reb.dub.l.fi non.fuerint.ft.pro focifit)^ modo accipiendum fit,declarat Bart.inl.bocarti«‘ lo.ft.de hcered.inftit.Prat. . F v f 1 d 1 v s fuit IurifconfultuSjCuiusautoritate^ lus vri turi n l.Fufidius.ft.debon.aufto.iudpoifiiJl Africanuscx eius qua?ftionumlib.2.ad legatuffi^' namentorum pertinentem quandam fentemns refcrt in L5.ft.de aur c & arg. leg. vbi tamenfcrif- 3 ro 5 ° 1'55 F ANTE V. 1154 p eft Puphidius pro Fufidius. Forfitan hic lile eft Fu- fidius, qtiem M.Tullius in Bruto in aliquo patro- norum numero FuifTe fcribitiad quem etia M.Scau- rus tres librosde vita fua fcnpfit,vt &Plinius tefta- tur li^j.c.T.Cuia.Ii.i.obferu.c.t?, P v g A,eft abfceftus cu celeritare. Eam Baldus, vt no- ftri dicunt interprete?, magiftralitcr diuidit in vo- luntariam,caui'ariam & ignominiofam. Prior gra- uat fugientem fufpicione magna , non tamen qua» itiftam fidem mereatur,nondu cognita re ipfa.Auth. xo fi vero.C.vt omn.iud.tam ciuil.quam milit. Ah era » excufationem habet. Non enim omnis qui dfcloco recedit, pro fugiente habetur. Siquidem caufafa- ciendi, non fa&fi infpicitur. l.verurajn princ, ff.de furt.Huic contraria, quod caufam non habeat qus excufet,IgnGminiofa dicitur. Spieg. Prat. F v g Aiata.Qu: deličto nafcuntur. ].45>,f£ad 1 . AquiL1.5o. tf.de furtis. F v g ax ; qui propter timiditatern facilefugit. Fy g e s. e, pro.non intelligere. Quicquid enim non intellexeris,Fugit mc,dici$,ait Auguftin.tradat.25. inlohan.Spieg. F v G i e n s auomodo non morari dicitur, pulchre o- ftenditlurifcpnf.in LTitius.de Ser.exporr.Interdii, fed adieftiue,pro dubio & in vitium inclinante po- nitur.Cicero;Qui.vinum fugiens vendatfciens,de- - beatne dicere,non neeefte putat DiogenesrAntipa- ter,boni viri exiftimat.Itaque fugere in vino, Lati¬ ne dicitur,quod vulgo,non feruari dicimus. Spie¬ gel i us. Fvgientes ad Grscorum exemplum, qui eos 0&- ^prni 5 vocant,in iure noftro dicuntur reLtametfi no femper fugiantj.properandum. C.de i«d. l.fi. C.de bon.mat.leg.2.C.de iur.calum.quemaamodum liti- gantes,fcilicet habitu & qualitace.Prat. F v g 1 t a r e quzftionem , pro formidare , & fugere tormentum,apud Cie. proRofeio Amer. F v g 1 ti v 1 appeliatione Labeoni ex fugitiua natus noncontinetur,tefteVlpian inl.i.in fi.de fug.Spie¬ gel, Prat. F v g 1 r 1 v ar u apud antigues fugitiuoru depre- henfores erant: qui eam operam profitebantur , vt fugitiuos inueftigatos reducer&r, Iurifconf.in 1. li apud te vocatt.Non enim ambosin^ui^pecuniam ego & fugitiuarius dcpofuimus. Adde Cuiacium obferuat.Iib ^.cap.B. quipoft fi apud jjeff. de prsfe. verb.& l.r.C. Theodof.fi yag.pet.manc. adducit lo- cum ex Floro,lib.3, dum bello feruili yti capta fue* rine prstorum caftra, fugatique ciues, narrat, ita inquit : Quj per fugitiuarios detrahi debui{fent s prcetorios duces profugos pr^lio ipfi fequebantur. Sic in antiquis exemplaribus legitur, 8c fic ex fuis legit Elias Vinetus vir de bonis literis oprime mc- f irtis Cuiac.fupra aUeg.Ioco.Locus qusquc Varro- ni fugitiuarius dicitur,id eft,qui fugse pateat.Dici¬ tur autem F ugitiuarius ea forma,qua thunarius,de quo Bud^us in leg.venditoE.ff.cotnmu. pra:dior*& Anataria qu*dam aquila apud Piinium,id eft,ana¬ tom infedator.Spieg. v g a t 1 v v n iumentu.m, aut erronem etiam fi fu* giat,aut erret, non dicitur,autor Pomponius in fin. l.Labeo.eodem tit.Spieg. 20 Fvgitivvs non eft,qui ad amieum domini confu- git.leg.bouero.if.qui ad amieum. if„ qui perfuadet c J,fi feruus.ff.de ^dil.edid. F v gi Ti v-v s quid iit, definit Odlius ; Fugitiuus eft t qui extra domini domum fugse c3 ufa, qu-o fe a do¬ mino cdaret,manftt.Cafi3U5 feribit,fugitiuam efle, qui certo propofito dominsm reiinq«ar.Item apud Viuiafium relatum eft, fugitiuum fere ab affedti animi intelligendum efte, con vtique a fuga. VJp. in 1. quis fit. de aedil. edičl. Quod d c accipiendum eft , vt tamen folo propofito Sc confilio fugiendi i Domino, feruusfugitiuus non fiat, nifi in ipfum fa- ftum fugse vitium mentis deduxerit, L215.ff.de ver- bo.fign. Briffon. vide D.Gcedd.ad Lam dJ.225.nu. 2« Nameum qui hoftem , autlatronem , incendium ruinamve fugeret, qnamuis fugiffe verum 'fit, non tamen fugitiuum effe. Itemneceum quidem quia praeceptore, cui in difciplinam traditus crat ,aufu~ gifle,fugitiuum fuiuejfi fone ideo fugerit,quia im- moderate eo vtebatur. Apud Labeonem & Cselium quxritur : Si quis in Afylum confugerit, aut eo fe conferat, quo folent venire , qui fe venales poftu-- lant,an fugitiuus fit.Ego puto non effe fugitiuu eu s quifecit id, quod publice facere iicere arbitraba- turrNec eu,qui ad ftatuam C^faris confugit-fugiti*. uum arbitror: Non enim fugendi animo hoc facit: Idem puto & in etim , qui in Afylum vel quo alfa eonfugit;quia non fugiendi animo hoc facit: Si ta¬ men ante fugit,& poftea fe contulif,non ideo magis fugitiuus efte definit. Item C.^lius feribit, plscere eum quoque fugitiuum effe, qui eo fe conferat,vn- de eum dotninus recuperare non pofftt; muho mi* gis illum fugitiuum effe, qui eo fe conferat, vnde abduci non poftit: Mafteus. fvGiTivvs, fecundum Olium in 1 . 17. dc jedil# edičh eft is qui ea mente i domino difcedit, nead dominum redeat, tametfi mutato confilio ad eum reuertatur. Fvgitivorvm not^ & fuppiicta. Fugitiui com- pungi olent notis vel literis , quibus perfepe di- -gnofeuntur &deprehenduntur L2.ff.de fugit.Petro- nius Arbiter. Notum fugitiuorum epigramma. Quintilian.fi quis fugitiuo ftigmata feripferit. Cle= mens Alexand. 3. J&iTnTlia Al- Murt. Solebant & ita plerique reorum frontibus notari, veluti lege Retnmia calumniatores, quod tollitur l.fi quis. Cod.de pcen. Boetius de confola- tion^. Etdmt, vt notas infigrjri frontibus peile- rentur.Seneca de ira.varia vincnlorum genera, va- ria peenarumjacerationes membrorum, inferiptio- nes frontis, Sc beftiarum imm^nium cauerns, Sole¬ bant & fugitiui pedura amputa-ione coerceri,at- Oo 40 50 70 U55 P ANTE V. que adeo qai parte peccaffent, eadem roultari. l.j, C.de fer.fug.Cuia.obferuat.li.7.c.i3. IuciRB,ell veteri operi inftituendo remediu ad- hibere.Vlpian.in leg.i. jT.fi cjuit sdificium de oper. »ou.nune.Spieg.Hinc dicimus fulcire sdes. l.jo. (E de acquirenda vel omit.fulcire infulam.l.j. JT.fed & fi.if.de in rem verfo.fulcire pr.rdia.leg.p.jT.his.fF.d* rebus auth.iud.&c.BrifFon. !fy;tcni!NiviL fultura,& fuflentaculum : a Ful- ciendo diiSa.Vlp.de fund.inftr.l.quafitum. Proin- de,inquit, fulciroenta fi qua habeat. item in 1. ficut 10 autem 8.in prin.fF.fi feruit.vend.Sicuti autem refe- Sio.ait.parietis ad vicinum pertinet, ita &fultura scdlficiorura vicini. pvicti funt, vt docet Seruius, leSorum fponds, qu? legat® leSo contineri ait Vlpian.in fin.l.libro- rum. de Legat.3.Prat. qui veftifnentapolienda,curanda, lauanda h P v N c T i o annonaria, 1 . 7. circ.fin.C.de fet tributaria.l.4.C.qu»r.appell.non recip. p v N T c i o perfonalis. quat ob munus foloit«t,lu C.excuf.mu».Prat. F v n o r v s vita l.i.C.Si reus vel acc.mon.fuei.Jt^ de Pofthum.hatred. inftit.Alberic. pVN da. Pundam pro retis genere diei non cftitaii. frequens:l'ed eo nomine crumenamvocjti,idtai non pafiim occurrit. Macrobius cumque acctfijfc ad fellam,demifFa in fundam pauperem tnanup., cosdenarios protulit quos p>rincipi darct. adietb que:wt «’ TTAtov «j,«i,4,,. afidiu', led vt rete a fimilitudinefunda^ualapii« iaSantur, nomen habec.ita quoqueloculipecunia. rum,quod fpecie formaque fundamrefetrent,Pui. nebus aduerfarior. li.iS.c.i. Pvndamentvm proprieinsediHciisdicim, Fan daRE eft fundamentumponere,&ijctit.l],(, peft hosfF.de origineiuris.leg.11. §.lntcrdiJmt Quod vi ant clam. p v l L o q. mercede accipit.l.j. fF.de cond.fine cauf. leg.tj. JT fi fullo.fElocat.l.i2.&1.82.ffdefurt.leg.vnic. fF.de via pnbl.Publ.Theo.dicitur juracpdjjd.&jtftrrJUc fiue zAo J3 Pvnd v s integrum aliuuid eft, aerum r™.» t w in JT.vlti.lnft.mandat.St jf.itemfifullo.lnft.de ,? rl™ 1 "'™*« obIig-.qua2 ex delid .h afc.Prat. IvilOniCa, dicitur ars Sc exercitium' fullonum, fubftantiue nomen ipfum accipiendo. Si artem ad- iicias,ddiediuum erit. VIpia.pro oJftcina fullonum gnili cans. Sed in vfu,vrbana aedihcia,«- pot uit in 1 .;.de Aqaa plu.arc. Spieg. Fviuni c A meritoria, L13.5T.fi. ff* 3 e vfufr. fviiONlCAS inftituere.BriiT.ex ff. f v l minis idu deufta armamenta.inl.nauisaduer- fa.ffad l.Rhod.de iad.Hinc fulminare fententiasft. ferre.c.i.defcnt.excommun.lib.6. loan.Beilo.Rtr- naoi.Alberic. T v L T v r a quoque,idem eft,quod fulcimenrum,&c. Horat.i.ferm. Vlpian.in titulo,ft feruitus vendice- tur.leg.ficuti autem. vide fupra,Fulcimentum.Ne- brilT. I v m v s,a furuo,notse fignificationis.Vide leg.fi quis funrio.ff.ad Leg. Aquil. Item dicuntur promifta ma- gnifica^uidein, fed inania. Vnde fumos vendcre, pro eo tjuod eft, principum beReuolentiam fimula- 4® to commendationis ofticio^per occafionem familia- Titatis,precio vendere.Adi Chil.Erafra. Spieg. 'S v m 1,ficut aqu£immiftio eft.Vide Vlpia.in l.ficuti. 5 T.Arifto.ff.Si reruir.vindic. Spieg. Tv n A mb v l j feu Funerpi dicuntur ij homines, qui per funes ambulare foliti funt, crece %oin£*7nj: qua voce apud Latinos Terentius Poeta ScMeflala vfi traduntur: vt Apuleium mittamus, qui funere- poshomines appellat in eratioae ad Seuerianum proconfulem Carthaginis.vt annotauit Crinitus li $.c.ij.de honefi.difcip. IVKcno noftris eft vfus,vtilitatifve ipfius eftečtus &«ftimatio 3 qucC pro alia re fit, vt creditori Ta. t i i- Eiat.Paul.in l.i.jT.mutui datio.ftlde reb.cred. Qui3, inquit)in genere fuo fun&ionem recipiunt.Idem in l.precia.ad 1.Palci.Precia rerum non ex effečtu 5 nec vtiiitate fingulorum,fed comtnuniter funguntur.id eft,mu?ua vtilitate penfantur. Sic idem ini.fi feruu sneuia.adl. Aquit.dc in Lčertum.Si cert.pet. Quate- nus mntua vice res fungantur,qu3£ tantundem pr^ ftent.Prat. Tvnctione*m res in fuo genere recipere dicun¬ tur, fecundum Paul.in l.mutuum.a.iT.mutui dario. 1. ff.de reb.cred.^: ii cert.pet.qus,vc idem Paul.in 1 . T.eociem.dicit,mutua vice funguntdr & tantundera prceftant. T v N c Ti o publica,id eft,tributum quod quilibet de populo debet, in Lomnes.Cod.de anno.& tribut.Io. SelIo.ELymol. Sumitur & pro c% quod rationc Tol i 70 praftatur,l.i. ff hic utulHS.ff.de public.de ye fignificatur.l.eumqui,56.J.fiate 1 ff.de verb. fig.eft enim fundus nomen iuris,leg.cogi, 16.ff.iade quseritur,ff.ad Trcbellia.Hot. Adde Cuia.leg.58.de _ verb,obUg. F A N T E V. H5S in Saturninodimes Rbetiusftodctt autli,)tn RoncC Anch.Cuiac.fundes iimitrophos in Rubr. Codic.de fund.limitroph.& ter.&in ieg.nulli, Codi.de fund. patri.dici pucat, quod inde milites limitanei alan- tur,leg.8. difi.tit.de fund.limitrop.non qucd ad mi¬ lites Lmitaneos pertineant. At fumUlitnitaneiqut dicun:ur,ad milites limitaffeos pcrtinent, itemoue paludes & pafcua l.j.fspe iam alleg. tit. de fund.li- mitroph.Fundi autem cafteilorum ad milites caftel- lanos pertinentJ.t.C.eod. tit. Cuiac. infupr. alleg, R11br.de fiindis Iirnitroph.&c. JVNDi cenSnes. Terentius ClemensinLficuicen- tum,de leg.z.S$pe enim inquit, eonfines fundos e- tiam fupra iuftam s&imationevnfji)her dam ts vvtrt f/?)intereft noftra acquirere.Spieg. F v n d v m cum inftrumento , an fundum &inftfu- ment um,an fundum inffruftum. Vide Ieg.5.de Inftr, & inftrum. Fyn d v s Pnteolananus,quare.Puteoianes. N ovs dicitur populus effe rei quam alienat: boe jo Fvkdosvm Principis,de quibus trafiatur fub rub. Cod.de fund.patrim.lib.it, alij dienneur patrims- niales,alij diuins dom. Patrimoniales funtquilo- cari tantum & in principi« patrimonio conferuari eft aufior, inquit 5eftus:quibus ex verbis intcliigi- tur,Fundum ficri populum aliquem tum dici, cum in re quapiamfua abalienanda eftaučtor.id cft ap- probator. quod genus dicendi crebro Cie. vfurpat ia orat.pro Balbo. Nequeveraad popules dunta- . xat,verumttiam ad quemuis aučterem reftrri foli- tum , argumentoeftillud Lviitelis adolefcentis a- pud Plautum, qui cum Charinidis abfcntis iiiiam 3 Lesbonico virginis fratre in vxoremlibi dari pafius dlet, vbireuerfum patrtan audiuit, ita loquitur: 30 Nune mihi is propere con!ienienduseft,vt qu£ cum eius /ilio egi,d rti fundus pater iir,porior eo. Vide Hot.i.obf.5.Ttirn,aduer.4.c.i2. F v N D v s jnftruflus.inftruftus dicitur fundus,qui ea haber inftrumenta, fine quib. fundi exercitium in- atileeilčt. Et funt inftrumenta fundi ea,qu* fru- fius quarendi,colligendi,conferuandive gratia pa¬ rata funt 1.inftrumenta.de fund.inftr.ff.Theoplulus in jf.fi quisanciUis.Irdlitut.de legat. Et fine iis i- pTTs exercetinequiret poffeffio. Quam ob rem qui fundum inftrufium legat,videtur fundum cum fuis inftrumebtis legafie,adeo,vt fi tibi fundum cum in- ftrqm.legaro,&poft fundum vendidero,infirumen- tum vendicare non poffis.l.fi cui.de fun.inftru. 1. ff. Infurgit autem non indigna qusdlio,quam in cme- rarum exemp!um adferam.Habebat quis duosfnn- dos, & boues duos in alrero fundo manentes; in al- teto opus facientes,tandem dominus hos fundos cu inftrumento legauit duabus diuerfis perfonis,boues autem neutri reliquit.boues ei cedem,qui fundum, in quoopus faciebant,conftqiiitur,quando huic fo- 50 ti commodare p0(funt,& non akefi, non enim fecfi- dum legemacceffto funt fundi,in quo degebant.fed alterius in quo opus faciebant,l.cum quideHi. fiv de fund.in(l.& inflru. 1 . Hinc itaq; eft in PandeČiis ti- ttilus, De fundo inftru^o, & inftrumento legato. Ancli.Adde?orcat.Necyomantiae dial.40. n ,^ Fvndj inftrufti appellatione veniunt tamvillicus horriinefque quam omnia quse vel ipfe paserfami- lias cum ibi ageret, vel vt fundus eifet inftručlus, . non tempom caufa, in eo habuit: Item veniunt in¬ ftrumenta fruftuum coUigendorum & conferuan- dorum. Et pecora ftercorandi vel pafcendi caufa i- biconftituta,vt de his fruftus capiatur, vel vt fun¬ dus (it inftruftusd.a.C.ds verb.iignif, ? v n d v s limitrophus. Alciatus illud cum aliis fen- tit, Iimitrophos fundos diftos non a limenarchis, fed a Iimitandis limitibus, quod tenerentur eorum poffeftofes annonam inde prouenientem ad caftra imlitumducere,qut in imperij limitib. excubabant y 0 tdueriusb.irbaros.Hinc limej Orientalis Vopifco folent,vnde &rei priuats appellantur* Diuin®; de- tnus funt,qui facrarumdargitionum fimt-hcc eft, ux quibus Princeps fuaslargitiones exercet 5 Prat. P v n D v s le?uiens.&dominans.Lege , Prsdiumfer> uiens. F v n d i faltpenfes funt paftioni deputata nemora,qtu & patrimoniales funt l.vlt.de fund.patrim. C.lib.n. Cuiac.in Rub.d.iam.tit.C.de fund.patr, F v n d 1 t v s. de hoc aduerbio vide iJar.in Aut.dccer- nimus.C.de Sacrofančt. Fvn di vedigales funt,qui ciuitatum funt, & tnuni« cipibus iaa Iocantur,vt certum večligal reipub.pen« dant.Alciat.de Verb.ftgn,& in Difpund.lib.^.cap.3. Spieg.Prat. F v n d i emphy teuticarii funt, qui empbyteutico iure dantur,qui & patrimoniales dicuntur,l.ia. de fund. patrim.Gothofred.adleg.13. C. de prsd. & al.reb. minor. Fv n d v m in Appia cum villico fuo,&c.l. vxorem.jf. concubinx.de leg.3. Fv N d v m Cornelianum de nomine fneo exire veto, lege pater filium.if.dtobus. de Ičgat.j.Spicg. Fy N d v 9 Sacer,quem domino faeramenti religione deuimftum vafalli habent,Connanus libr.2.capitul. p.nu.^, Fvndvm Trebatianum, 5 fc^undum S.atrianum, &c. darivolo, Scxuolain l.patronus.^. libertis.de leg. Spicg. E v N d v s peftilis,vel peftibilis in leg. pen. vbi Goth. C.de xdilft.adtion.id eft peftibulas vel herbaslethi- feras habens,vide Cuiac^i6.obf.24. Ev NDi Trebatiani reditus vxori,6cc.dari volo. Vid-s Scxuolam.tf.de Vfu & vfufr, F v ndv s^Cjrund vnd'Boden. ^ F v ndi agonothetici.vocantur in leg.pen.de ditierilž prsed.C.lib.u. qui deputati erant fnmptibus certa- minum facrorutnd.iubemus , C. de fund.patrsmsn. Prat.Adde Gtiiac.iumd.vlt.de fundo-pammo.& fal- tuent.Cilib.ii.qui dicic cos etiam agonophoros no- rninari.l.filia.i. tf.de leg.2. F v n d o R v m genera vide in rubr. C. defund.patri- mo.lib.ii. Adde Cuiac.ibidem. Fvn b s a r E,pro iepelire,frequens apud Vlp. Fvnedris veftis. Vide Vlp. l.fcd ctfi quid $. ot ge- neraliter.tf.de vfufr. jv n hr ari, Satius eft de fuo teftatorem ^funerarL quam alios legata confequijtefte Vlp.L at u auls.tf. de Religiof. O 9 Z » 5 ? £ A NT £ V. IVNBRARU liue F uneratitia adio ideo dicitur, quia to.am fepulturae rationcm compicftirur, nap exequiarum duntaxat:&definitiUjqua» ob impenfas funcris cauffafadas conceditur hi4.jj. hjec adio 1. 16 Sc 1,20« Sc 2i.i£de,reisg.&Tumpt,£unJ.i7. if.de re¬ bus auth.ludicis pofi.BriiTon.Hoto. S v n £ a o , pro funeror, funeri operam do, iufta per- Aoiuo« V lp.ji.14.5r.12.if.dt: relig. Si prohibenqe haere- de fun-erauens teftatgreni, item, Ergo piecatis gra- tia funerafti.item : Ego ramen nihilominus funera* j :0 ui.Et jf. 14,Qui mandatu alterius funerauit.Hot. Tv N erari paiHue accipifur,& icpeliri figniftcat, in L17.f7.de reb.aud.iud.p'o{!id-&in leg.S.jflf. defcpul. viol.&apud Paulurii li.5.fenc.m.i6.iund:a I.5. £ad Mul de vi publ.Briff.in parerg. F v n e s ta r e fe fecundis nuptiis , vide apud Impp. in i.3 .$, 1.C.de fecund.mipt. Fvnbs.tare fefen-uptirs incefti vetitique coniugij v.ide 1 . 6 , in pr.C.-de inceft.nupt. F v n.bs.ta famiit-a in l. vir. if.de ftip.fer. cuius domi- nus morcuus eft.Scril*k autem Varro li.4.de iingua La.t,q«axD.diu ii^i fepulchrum defundi gleb.i adi.e.da no h e det j ant ©s mortui ad farni iiam expurgan.dam exceptum efTet,.tamdiu funeftam eam mafnTe.Hinc Cicero li.2. de legibus. Neque necefte eft edifieri a aohis quis finis fit funeft« familiaj. Septem autem 4 iebu$ deplorari domi cadauer folebat,odano die cfterebatur,nono tumulabatur.E£que erant denica- fes feriar,quarum Cicero in libris de iegib. Sc Feftus li. 4. meminere.. Buffon. JvNEs ta itatjuc familia dicebatur, quce non erat P pura:iio,e.eft,qu2? funere veluti polluta , nondu erac ‘ «xpiataatque purgata. Purgabatur autem,f qe pu- T3 debat iuftis fadis,& condito hamatoque cadane- re. VarroiSi onm Roma n us combuftus eft, os exce- prum a-d,mortui familiam purgandam burno non eft opertum,v.t PontiJ 5 c.es dicunr, quoad inhumatus ■tet,familia funefta manet. lam vero,quod humatus non fit 5 bxredi porcam prseeidaneam fufcipiendam. Teiluti & Cer eri e {le : aliter familiam puram non eife Varro fcribit. Et Feftus aic, prscidan-eam por¬ cam vocari,qus Ccreri madabatur ab eo J qui mor- fuo iufta non fcciffet; boe eft, glebam,fiue hftmutn iniecifTet. Rt funefta familia non ante defineb.it ef- fe>quam iufta defundo feciilet heres.Rseuardus l.o- mnis hsred.ff.de reg.iur.Gothofr.ad I.28. jf.4. ff.de ftipui. feruor. JvKSi Vališ dicitur Girici a m & munus aliquod o- birejvnde fungi hon.oribus, & fungi vita, id eft ge- rere hoftoresMuere* non vt quidam voiunt, mori. naraeam qni mortitus eft ,fundum vita cum dici- * m us hoc ftgnidcamus, vixiffe ilium,& iam non. am- plius viuere.Connanus H.7.C.I. n.5. Ivnsi eft id,quod debetur dare.nam propric fungi ftipendiarij-aut večfigales dicuntur,qui quod debe- bant pendebant. vide Cic.Verrin.5.Hinc fungi of- ftcio fuo eft,vt vulgus Io.qukur,facere fuum debitu, l.iadex de re iud.Sic & fungi res dicuntur,- qus of- ftcium fuum.prsftant.Vlp,in Inftitutipn.tir.6. Dote v fungi dicit, qus in matrimonium datur. Et fungi , monumentum in Ieg.4}, ff.de rei vindicat. in quod 0 corpus infertur.Rf funčlionem res in fuo generdre- cipere.Paulus in b_2.iT.mutui.ff.fi cert.petat.fcribir, quš,vt alias idern i.pfe audor loquitur, mutuavice fiinguntur,& tantundem prsftant. l.CfTfi eert.per. Nam his rebus.,quae vfa confumuntur acpereunt, quo inter homines communieari poftent, ea eff tri— buta natura j vt cojnmuhi quaii fpeci.e continean- tur, permutationemquein fuo genere recipiant, Sc alterius vicem ac poteftatem altcra omnimodo. ex- 70 pkauBrifR RANČ anniuerf I s c v s autem Duarenus Kb.difputaticn,,™ rrl.i.c.i4. Res confiftentes in uondere nuf ro, aut m eni ura-fungi vel fundionem recip«? terprecatur,cum dancur ad vfum curafoluut ur & fi c uti fungi difpofitione auri,q u i au rum deponiD l.prstons.fungi collatione dotis. qui dotč confen 1.3.do.colla.dotis, fjngi tribmione qui inbutu 5 uit penfitatque reipub!. AtFranciTcus HottoJ nus liVt.de vfuris cap.?..res ciufmodi fundionernij genere luo potius quam fpecie recipered.R.i n . { , pretatur, quafi pemTonem fiuefatisfa€U 0 nem,q tt > fic harum rerum debitarumgnon iplius fpecieifie r | feci gcneris,propterea quod non eadcmcorporati duntur,quippe quie confumpta ;unt,fedtantiieiaf. dem generis Q iod vero ‘didum boe arbitra«« 4 . lij ca re,, quia in harum rerum foluiione altera aleerius vice fungeretur, id eidem Huttofflanak eft probabile. Conft.it enimeo locoPaulumab res>id eft,quae in fpecie fua funftionem ac foletiorV accipiantjhis rebus tanquam contrariasop-onere. Nam Sc commodatum fundionem recipiteadeii j ipfa fpecie,qu§ commodaca eft reddita,ipfumquee. tiam depofitum 8 c pignus & qujedam praetereaeiaf- modi. Atqui fi quis ita Pauli verbainterpreta«, vc illa? res in fuo genere alterius vice fangerentur- 1 non poterit ea iieri aliarum rerum comtarjtio quam hic Paulum cxplieare perfpicuumeft. Alic- qui dieendum eftet alias res, veluticommodatasfc depolitas in fp. cie fua fungi vice alterius. Quoni. bil dici poteft obtulias. Nam qux res commoJjia, aut depofita redditur.nullo modofangiturvice,a« fua aut aleerius, neque in fpecie, n equc in genere, Cicero lib.Accufaiionis 3. Qu,is non mašimo kat fedum beneScio pufauit, c u m T r ib us. decmnis | vna defungerecuH Omnino autem eertti®ei W m. paratiofism vtrarumq«e rerum hic iieri, queu\ad- modum his verbls Paulus indicat qmimait,Ina!is rebus aliud pro aliofsiui non poteft. Quoniama cmteris folui peterat,modo eiufdem generis,vuli« re figniHcat, cum ait, eas in genere iuofundionsa recipere per folucionem, id eft, aliud proalioiohi ; poffemon autem in fpecie,cjuam ne haberequidtn ; dici poftunt,ficuti Vlpian.aperte docet, in 1 .quaa Stithus. ff. de foiut.quum ait, res eiufmodiincoE« mani fpecie ccntinert; quafi dicat, easnojihake fpeciem quandam ftbi p.ropmm, acpeculiarcnj,š abaliis eiufdem generis diftinda, Tedcualiisccis* munem. Atnui ft fit comparatio, žcalisres inf« genere fundionem,id eft,pra’ftationera recipiiiu lias res oppofttas, in fua fpecie recipere confenu. j neum eft. Atque hoc fcilicet ipfu-m eft,quodvnlgo i dici. foletj in hifccrebus magis quanutatem,id tl, vi m ac momentu cogitari,quam corpora. l.Titial, de leg.2.l.fi is cui.ff.de folut, Suntergo qudares, 1 qu* fundionem recipiunt per folutionem,ideftv- fum folutionis fuae prsftant, in' genere magis qaaa in fpecie.Quippe quod res propter natura fini Rtudinem vna auadaiii Sc communifpeciecontine* ri videantur,vt Vipian.ait d.l.Cmn Stichus.net a- lia quam ponderisjnumeri^enfurevenotainpro- ^ mifcuivfus vtilitate ab inuicem d i fce r n u in u r,vnde et.iam pondere,numero &menfuracon{tared» tur.Sunt vero & ali« qusdam res, quaefundionem per folutionem recipiunt in fpecie, hoc eft^ute^us foluutur,hune folutionis fuse vfumprseftant,&haflf recipiunt fundionem, vt eandem,qu^acceptaciR fpeckm reddi neceftefit,ne alias folutione ineoaf genere admifta cu iniuria creditoris aliud proano foluatur. $iquidem harum rerum nonvna&vom- . munis fitfpecies,nec eadem in eodempondeit,«* mero & menfura vtilitas. Atque ex hoc difcii- n6i F ANTE V. tič; 2 difcrimine,quo in diuerfa folutionis fundione, feu vfu inter fe opponuntur, intelledu non diuificile §ft qu« fit fententia vorborarn Pauli, Sc quibus in rebus, propter quam caufam mutuum confifta. Nam rerum qu« pondere, nuraero Sc menfura con- ftant, dationc rede in creditum ire poftumus,quo- niam folutionis vfus,quem ingenere fuo pr«ftant, cum mutui fine conuenit, vt videlicet non ea qu« data eft fpecies,nec omnino alia,fed eiufdem gene- ris & qualitatis reddatur.Li.jF. mutui. fF.de obliga. Sc ad. Quacunque enim fpecie eiufdem generis 10 Tol uta creditori fatisfit. Et hoc i-pfum eft quod m genere fuo fundionem per folutionem recipere di- cuntur,ideft,in genere fuo folutionis vfum pr«fta- re. Reliqu« vero res ideo in creditum dari non pofiunt, quod earum folutionis vfus in fpecie ver- fetur, nec aliter creditori fine fua iniuria fatisfieri poffit,qua eiufde fpeciei qu« data eft folutione. Si¬ ne igitur eadem , fiue omnino aliareddatur, vtrin- ejue mutui natur« conrrarium eft, in quo tranflato Sc concefto reiad vfum dominio, idem in genere,& 10 tantundem reddi debet. Hic quibufdam rem dili- gentius confiderantibss fenfus Sc hxc rano verbo- rum Pauli efie videtur.in hac de rebus,qu« mutuo dari pofiunt, qu«ftione. Difficultas autem qu« ha- denus omnes ferme exercuit, inde procul dubio nota eft, quod de fundione rerum, quam in genere recipiunt r Paulum difierere exiftimarunt.Cum ta- men Paulus dc fundione rerum agat, quam per fo¬ lutionem recipiunt. vt enim oftenderet, quibus in rebus mutui datio confiftat, de natura Sc conditio- ^ ne rerum , earumquc in folutione vfu difterendum fibi putauit,quomodo videlicet res fundionem per folutionem recipiant , & quem in foluendo vfum pr«fientjin genere ne , vel in fpecie h« , an generis folutione creditori faiisfieri podit, vel eandem red¬ di fpeciem oporteat. Minus torte obfcuritatis,led eandem fententia habitura eftet oratio h«c Quia fundionem recipiunt in genere fuo magis quam fpecie. verba namque ( Quia in genere fuo fun¬ dionem recipiunt per folutionem ) fimpliciter hoc 4 ° fenfu intelligenda puto , quem vfitata earum pro- prietas Sc fignificatio gignit, vt fundionem recipe¬ re per foludionem,idem fit,quod in folutione fun- gi,& vfum pr«ftare.Funguncur autem, vt dixi, in folutione res,vel in genere, quoties eodem genere foluto,non omnino aliud pro aliofolutum videtur, vel in lpecie,cum eadem fpecie non reddita, omni¬ no aliud pro alio folui čemim eft. Atque in hanc fementiam genus fpecie, quod ad folutionis vfum opponitnr,vt ex eo conftdre poftit, rerum qu« pon¬ dere,namero Sc menfura conftant, datione tantum in creditum iri, quia fundione recipiant in genere per folmionem,adeo,vt quacunque fpecie eiufdem generis foluta propter promifeuam, qu« in iis ver- fatur vtilitatem creditori fine fua iniuria fatisfa- dum videatur,- In esteris vero rebus ideo mutuum non efle,quod eadem omnino fpecies, qu« accepta eft, reddi debeat. Qujppe quod fun&io earum in folutionem non eiufdem generis fit fpeciei, ne cum iniuria creditoris aliud pro alio foluatur. Evngi magiftratui pro magiftratu , inuenies in 1. vit. in fin. ff. } ; ad municip. Et dafungi muneri, pro munere in 1.1. $. pr«uaricatorum in If. ad Turpill. » Briff.in parerg. ¥ v'N G i diem fuum.l.9. ff de caft.pec.crim.l.vlt.C.de bon.eorum LiX.de filio famil. min. l.ioX. ad leg. Fale. Baiff. Dbtvngi pretio «ftimationeque, pro aeftimatio- nem. pr«ftare& exoluere Iureconfultidicuntl.il, ^.idem.libro a. ff. de adi©, empt, leg. 1. ff. fi farnih furt.fec.L57.it1 fi.ff.ad LAquil.& noX3i deditione,lL tis «ftimatione,pro eo quod eft nox« dedere & litis arft-itnationem foluere, i.22.Jf«vIt.ff.ad-raunicipaLl. 57.ft'ad 1 . Aquil.Inftitu.de r>oxalibus,in princip. Ex quo fit, vt intributiones collationefque Sc per.fi ta- tiones puhlica fundiones vocentur,1.4. C.de nota- tio.leg.j.de apoch.publ.lib.io.Cod.Ieg.vltim de e- xadorib.tribut.e0.leg. 9. Sc leg.15. C.de adio empt. I.2.C.de iur.emphytettt.Lvn.Cin quib.cauf. milit., Briff. ' . F v n g 1 pignoribus in vicem fatifdationisJd eft,loče fideiufforum pignora pr«ftare.ieg.7.f£de prset.ftip, Brif.Adde Fr.Baldum.de pig.&hppo.ca.i.Muncri- bus legatorum fungi, id eft, legata pradtare. l‘jj i» fi.fF.de legat.lib.2. L2.fF.ad T-cebellia. Fideicommif fum munercFalcidi« fungi dicitur,quod Falcidiam pati tur.I.77. jf.r. ff.de legat,Ii.2. Fcena quoquefun- di in i.22. ff de pcenis, dicuntur, qui pccnamfufti- nucrunt.Pretia reruilT communicer funguntur.leg, 4 j.ff.ad l.Falcid.l.jj, ff.ad I.Aqui{.id eft,tanti res s- ftimantur,quanti funt apud omnes defundorie.l.a. if.non folum.ff.ad S.C.TertyIlian.l.2i.jf.vIt.ff.de S, C.Silania.Ifrifr. F_v y_G ib r les ifi &aiicim »s , g us confiftunt in ne me. >0,pondere & meni ura : vt pe.am.1 a, I r u m e n t um , v num, oleum .Xgterum corpora in vniuerfum omnia, omncfaHf fpecies,dicuntur res non fungibiles.Zaf in 5 .in perfonam.Inftit.de Adio. Prat. F v n v s generalius e ft, q uam Exegui r: efl enim tora '*^ompa7tam domefiica , quam extnrifeca : exequise vero tantum in via, dum funus pro cedit. Funuf quoque proprie dicitur cadauer iam ardens,vel in- cenfum:Exequi*,dum portatur; Reliqtrias 9 iam ere- roatum &buftu-m: Conditum./ero, iam fepultum. Spieg. ex Old. F V N v s dncere.Vide Vlp.in leg.at fi quis.ff.de Reli- giof. F v n t v s facere,iuftafacere,&exequi funus differunt. Nam qui funus indidum pompafunebri pr^ceden* te ducit,facit funus:Qui Sacrificio,qu©d humanum Feftus appeliat, rite perado glebam obiicit, iufta. facit:& qui denique cadauer profequuntur , eos e- xequi funus exequiafque frequcntare dixerunt ve- teres. R«uardus,quem vide de hoc latius ad I.Om- . nisha»reditas. ff.de regviur. Ev n v s familiare Vlpianus in La.dein Jus voc.in fi. Neque funus, inquit, familiare ducentem , iuftave mortuo facientem; fubaudi, In ius vocare oportet, Dixit autem funus ducentem pro eo,quod eftfunusr facientem.vt Virgil. Ii.y£neid.'4.dixit,ducerc fom- nos, pro eo quod eft dormire. Sc tanquam fomnura facere, tefte Fr.Syluio in-Comment. in Orat.pro P. Quintio. Idem, Funeris caufta, ait, fumptusfadu-s videtur is, demum , qui ideo fuerit, vt funus duca- tur, & fine quo funus duci non pofiit. F v n v s imaginarium, Gr«ci Cenotaphion vocant-, cum mortuo iufta abfente cadauere perfoluuntur. Legitimum vero dicitur, cum defundi corpus a- deft. Spieg. Fan v s publieum erat, cum quis propter fua in rem puhlicam beneficia ,-publicis fumrtibus fepelieba- tur.Cerers.onias illias Piutar.oftc ndit in Publicola. Spieg. Prat. FvneriS fumptus pro facultatibus vel dignitate defundi arbitrantur. Vlpian.ait in L fi quis fepul- chrum De Relig. Sc fumpt.fun. Funeris impenfam accipimus , qu^quid corptrris caufa erogatum eft: veluti vnguentorum,& precium loči in quo dt-fun- dus humatus eft,& fi cjuo veftiaria funt, velfarco- phagi, Sc vedura, Sc qi.iicquid corporis caufa ame- quam fepeliatur,confumptum eft. leg,Funeris. ff.de O o 5 50 60 70 IuSj FANT Sumpt.fun. Spieg.Prat. I v r c A,patibuium cx eo di&um putatlfidor. li.^ca* 28.quod ftrat caput,fufpenfumque & ftrangulatum ftatim exammet.Prat. F v r c A m. illam quam circumferre ferui pro pccna cogebantur, bclle depingunt Plucarchus in Corio- lan.& HalicarnaCU.7. Prat. IvRca. CalliJftratus de Posnisftn l.capitatiuro,reci- tat intergradus panarura capitalium furcam, fa- snofofque latrones agendos furca in lis locis,, vbi g raftati funt:pluribus complacuiftefcribit,necabf- que jfumma ratione,quam lh.idem refert Spieg.vide Turnebum aduerfariorum IL4.C.3, Rv r, c a fi fupplicij quoqtie fit mentio in leg.38.ff.au- fiores. fr. de pan. leg.6.ad leg.lul.pecu.leg.j.de re milit. fvRCi fe R>qui feru-us in furto aut eiufmodi aliquo flagitio dcprehcafus fuerir,aut improbitatis fcelere conui.&us,duplex lignum,quod currui fjibiicitur J & 20 cui temo affigitur attollere. videbatur , & ifituente vicinia circumferre. vt fidem el inpofterum non haberent. & ab eo tan.quam infido canerent. ldco furcifer appellabatur a Latinis: quod etiam Gr;eci zrtu&v ,hoc Romani furcam nominant. Vide Plutar- ' chum in Qua?ftion.& Goriolani vita.Spitg. Jv.ren-Ti gladi uro porrigere apud Vlpian.in l.qua ačtione.ff.pen. ad'l.Aquil. 3 ? v r e r e id eft furorc vexarivel torqueri. teg.j.Cde Ritu nupr. vbifurere & fapere opponuntur. ideoq; furere de(ierit>&fapere coepem,idem Valent. i.i?* ff.r. ff.de teftam. tut.Briff. |VRioS v m. lurifconfulti appellant, qui mentisad omnia lumine, id eft , fenfu communicaret: quales non modo Athaman:em J Alcmeonem,Aiacem,Ore- ftcm fabul« memorant; verumetiam Margitem, Melitidem,Corcebum, Beccefelenum, Morychum. Dementem vero,qui non vfquequaqtie,fed ex parte- tantum mentis error.e ducitur , velut is de quo D. Pius loquitur in l.his qui, i2..fftde tut,& curat.dat. ’ltaque Puriofus aiD.emente paflim'diftinguit 1.2.fr.de inodic.teftam.I.6.de eurat.furiof. 1.8. ff.j.fF. de tut.dat.ab-his.l.vlt.C.de admin.tut.lcg.27.ff.co- ram,ff.de arbit.Goth.ad 1.6 jnpr.C.de curat.furiof. X)emcntia enim lice* fanitate & integrirate menris careat,mediocritatem tamen officiorum,& vitfcul- tum communem tu„etur.Brift' Sed Cic.Tufc.difpu- *at.ui.Qementes,ameme$*& furiofoseofdem notni- nat : Stultos vero,.quos lurifconfulti dernentes aut mcnte capto.s appeilant: Infanos vero tantum vtro- r.umque genus conftituit.Sanitatem,itiquit,animo* ^ rum pofitam in tranquillitate quadam-, conftantča- que cenfebant: his rebus mentem vacuam appella- Tunt infaniam : nec- minus illud acute quod animi afFedionem lumine mentis carenrem nominarunc amentiam,eardcmqu'e dementiam.Ex-qnibus appa- ret eadem effe furoris quse deraentise definitivnem: ac propterea eandern vtranque rem effe. Afdt ftuU titia fic lo.quirtir»Stulriti*m enim cc-nfucrunr,id eft inconftamtetm fanitate vacantem,pofle tamentue- ri mediocritatem ofBciorum j & vita? communem ctiltum atque vfitatum.Hot. Adde Forcat. Nccyo*» manti« diaiog.3^ n.5 E V. ¥4 ticis li.6.quod iile dicitur nou effe fan*menti^ non habet memoriam ordinatam. & hocputaiTo. tab. pro teftibus, qui volunt probarequemeff t , t | non effe fan« mentis. _quod vitinuimnon eftaifu Rv r 1 o s v s dicitur,qui eft' cnm rabie & furore eui- denti.Mente captus vero dicitur , cui mens deficit, & qui conlilium animi non habet, tarhen nulln fu_ irotcm ext: infecus-oftendit, ita oleganter declarat Rabin I.fi furiofi.circa med.G.dennptiis.& in l.hu- manitatis. in ^.cohverf.venio ad 4'iartum notabile. C.de impub.&: iil.fubft.&ponit Dvlaf.in l.furiofum, in i.& 2.coI.C.cjui teftam.face.poff. & vlterius dicit y Q g csain.in c.iilij.in pemnot, pCrillum sext.de hgre- j-- firm ate D.Alex. qui'a forte non videbatur libitt- neccfTariumJn confil..54.adprimum breuitercon cludo,&c.in vlc.verbis,in vit. v erbis^in 1 Jib.vbi fuit plures alio s modos, per quos furorprobariu. j teft. quoslatius reaflumpfit idem Alex. in 1. docem.jT.maritus in vlt.col.ffdbl.matr.vbifirir.ai,] illud notab.dičlum.Gemin.Cotta. ? v R 1 o s v s in confpe&u inumbrats quietis coc^. tutus L18.fF.dc acq.polf. F v r 1 o s i cum mentis compotes non fint, nihil vel. le,Fcireveintelliguntur:ac ncque confentirevid^ tur:ideoque abfentibus ignorantibufq^ comparj/j. t u r, 1 .17.5. fi 1 io.ff. de ini ur.l. 2..fi. ff.de iuncodiriJJ, Prat.ex BrifT. FvrioSorvM- duo genera in libris noftrislegan. tur : vnum eorum qui in perpetuofurore funt,cai ( vt ait Ma-cer i-n L14.fF.de off.prajfid.) continuarr.e* tis alienatione omni inielledu cafcnt.bi.jlnsj. rit us.ff. folu t. mat . 1 .12 . ff .n atura. fF.de iud.alcerilco. rum quorum furor intermifFus eft,& (vtnoftrilo- quuntur)dilucida liabent interuaila,liue inducias, d. ff.fi maritus.&i.20. ff. nec fiuriofus,fBaeteft.li. C-de curat.furiofJ.^^ui teft.fac.poff FvrnARivS qui farno exercendo, & cotjuendj qu«ftum facit.VIpian.ltg.24.ff.6.ffde damn.inf.Si furni nomine damni fnfečfi fuerit cautum,deiodc furnarij civloa damnum datum fuerit.Hot. F v Ro R,impetus animi fine ratiqne,dememia.VIpii. nus : Si quis caut.in 1.2.ff. fi non propter valmdi. r.em:nam qui furore,inquit,impedkuseft,valetsdi* n^impeditur.Spieg. - F v r o R alius pcrpetuus eftft.6.in pr.& If.inpr.&jf, 2. Co.de curat.Furiof.L14. ff. de off.prcefidis.l.n,^ de iud,1.22-ff.9.folu.matr.AIttr habetinterualb.j 5).C.qui tefta.fac.feu intcrmifFionem.lcg.zo.^i vt teftam.fac. ooth.ad d. 1 . 6 .m pr. C.de cur.furi. k F v r o R eft morbus feu aduerfa vaIctvdo,l.2.ff.lita eft.lf.fi quis cautioni. Fvrorem Gic. 3. Tufcul. d efnir mentis ad omni; f c«citatem,& maius aliquid effe cjuaminfaniam. !• deoque non ofte in 12-. t a b. Fe n p t u m, fi i n fa nu s, (ed,11 furiofns.Briff. F v R o r dupliciter contingit :-quandGqueexmeli:; intemperie l«Fa rationis parte praecipua,citrah- brim,'& mama eft yc 1 dcmentia.Quod fimancipiuc dementia laborans profano venilfer,3ftioneex® pco agerar.Li.ff'.interdum.ffde £edil.cdid.Alii|i]ai!- | do fit furor ex inorbo corporis penetraotejad ani* mam,vt contingit «vfc*nx» in febri d.ff.mterdum. Nam fi febris furorem concitauerit,phreaitis sc minatur,Forrat.Necyom.dial.34.n,7. ? v ?. ex eo diftusonod furturn atrum veter«Romani appellaruitt,& fures per aFras &obfcurasuodesfa- ciiius fu rent ur. Hom er. - tfi-rs H&cNonius' Marcellus ex Varrone libr.rcr.dim* nar. 14. Hoc tamen G-eili us rc-prehenait li.i.c.iS.Ni quod 1 o r2Pcis>inquit,nuc«?iiWw dicitur, antiquio- re g r»ca lingua p&jpeft dičlum. Hincper-affinitatt . literarum,qui o r«ce eft,LatineFurFuremau- cem fic definit Sabinus apud sellium li.u.c.i8.Qui alienam rem attredauit, cum id fe inuitodomina 1 faccre iudicare deb'eret,Furti tcnetur:Etpaulopoft: Qnj alienum tacens lucri faciundi caufaMulit, fačii obftringitnr: fiue Fciatcuiusfic,fiuenelciat. Prat. , , F. v r e M,ab abigco quantita$ difccrnit; NaroquivDu, r<€j F A N T E V. n$S luem fubriputrit , vt fur cocrcebitur : qui gregem, vt abigeus,l.aut fada.de pcrn. Prat. ■$vr quadoque dicitur,qui hoc crimen affedat„quam- nis non perfecerit. Spieg. ? v r iraprobus > raptor dicitur: quia eft fure impro- bior. lnft.vi bonorum rapt.in prin. Fur maniftftus, quem cr$ci tTr^ceoTspao« appellant, eft,qui cum re furtiua deprehendicur, priufquara e o !oci rem per- tuierit j quo deftinauerat manere e^die cum furto: Necrefertaquo deprehendatur, vtrum abeocuius 10 res fuit,an ab alio.l.2-.&}.& l.fi quis in feruitute. ff. defurt. Sed qui pertulerit quo deftinauit, tametfi deprehendatur cum re furtiua , non eft mimifeftus fur.Ex I.3.& l-5.ft.de Furt.Spie.& Prat. tv R no&umus, hoc eft nodu deprehenfus, feuerius quaminterdiu deprehenfus punitur.l.3. adl.Aquil. Spieg.Cuiacius in commect.ad L7..& S.ft.quod -me¬ tu« caufa. y vrem nonefle,qui dicit, quod in venditionib. fer- ^ uorum fsepe dicitur de animo hominis, propofitoqs 3 loquitur. Furem ait Tryphani'us quis polfit dicere eum, qui nunqua rem alienam,inuito domino,fub- traxerit,fi modo eks mentis fit.vt-occafione data,id commiffurus fit 1.22$. ff. de verb.fign.Prat.ex BriiT. F v r TA-domedica vocantur , qua? liberi parentibus* ferui dominis,vdliberti patronis,vel raercenarij iis apud quosdegunt,furripiunt, autor Marc-ellus in 1. refpicicndum.n.jr.i.de pcsnis.Prat.ex Hoto.Sed ex talitirno non nafcitur adio furti,iicet-reuera furtu ^ cornmidum eflfe dicatur: Quia nec ex aiia caufa po- 3° teft intertalesperfonas adio nafči jT.Hi qui, Inft.de priuat. delidis. F vrta apudveteres Argyptios-omnia fuifle ličita & impunitvi:Apud Lacedxmonios laudata refert $el- lius li.ii.c.iS.Pra. F v R. t a. per lanccm & iicium perquirere ,_fi Mafurij Sabini liber, quem de furtis fcripfit, extaret , nulla opus dlet dubio procul coniedura. Nune igitur quid fuper hac re fentiat dodiff Alciatus,cuiirs fen- temiamihi magis quam Rhodigini placet,Arbitra- tur is,cop.fudTclidores in alicnasdomos perqui£tu ingredi.inprimis licio cindos,Yt fe iure puhlico, & tanquam magifkatibus obfequentes, non autem propria autoritate alienas domos ingredi oftende- re-ntdiciuin accingere,&-lanccm fecum ferre, quam octtlis obiicerent, ne qua ex parte matremfamilias, mulierefve confpicari poftent, hincque trada vide- tur appel1atio,per lancem & Iicium rem perquiren- -ai,Ex c.S.li.^.Parerg. Spieg. F v r 11 m. arbores cakit, qui clam csdit, licet earum arborum furtum non fecerit,LFurtim.ff. Arbor.fur- tim cslar.Ptat.Hotom.in comment.ad i2.tab.diffe' rentiam ait elfe inter furtim , & furti caufa c^dere: In ilio daminim iniuria,in hoefurtum dTej€Oth.ad rubr.ifarbor.furtim c$far. Fvrti v ae operce,qus & fuccifiu^. Qu^re Succifi- uis operiš. •FvrTi va res,qu^ furto furrepta eft. Sed & furtum tropo 'Metonymice, pro ve furtiuadicitur vt in ieg. fern.ff.de condiddndeb.Spieg. 60 Fvr t iva coniundio in I.7, C.de repud. id eft furti- use nuptis. Fvrtivvm eft non folum quod nodu , aut interdiu ciam sufertur,fed quicquid alienu mobile, malo a- nimo,inuito domino contredatur.^.furtum autem fit.Inftit.de Obligat.qus ex dclid.naic.Hot, Fvr r o abefTe rem dicut IurifcofT. qu® fubrepta eft: £t furto periife i. 35.ff.de contrah.empt.L14.ffdc pe¬ ric ul.& comra,rei vend. Prat.ex Briff. 'FvR t o fubtrahere,ideftfurariin l.^.G.de furt. Fv& x & coxaq; iolutus dicicur,qui nemim furti obli- 70 gatus eft,ait Vlp.bt74.de verb.ftgft. Fr v c t v m. eft contredatio rei aliens fraudulofalu* c lifacie-ndi gratia»vel ipfius rei vel vfuseius,pof- fetnonifve,quod lege naturah prohibitu eft admit« terc,ait Paulus in l.i.ffde furtis.if.i. Inftitut. de pri- natis delidit.Dicitur contredatio, quia nec cogita- tione^nec verbo,nec fcriptura,fed contredando fur¬ tum fit l.i.fft eod.& Ieg.fi quis vxori. if, neque.l. in- frciando.ld fuadet trupov verbi,cum tam apud Gr$~ cgs quam Latinos i ferendo dicatur, vt Paulus ait. Hinc fit,vt d is qui ftmulabat fe procuratorem eft fe,eftecerir,vt vel fibi vel cui me delegauit promit>- terem^ijrti cum co agere non poftum:quoniam nul-= lum corpus interuenerit quod furandi animo con- tredaretur l.ft is cui 77.ff.eod.Nihi! autem refert,ars vnus tantum aut piures aliquid abftuierint, quol. ab vno folo fortaflis auferri non poteratl.vulgaris. Vltim.Notandum tamen eft amotionem rei non femper hic requiri, quoniam ex contredatione rei qus non aufertur plerunque furtum nafeitur l.vul- gari iT;,vIt.& l.qui ca mente.ff eod.Pr^terea in furti deftnitione dicitur Rei,quod veibum de re mobili tantum accipiendum eft 1. veru-m 25.ff.eod. Sc I. qua~ re.ff.de vfucapie. Tametfi autem rei proprise ali- qu-andofurtum fiat, 1 .is qui.rem St.Sc Lis qui retn ff.cod.tamen vt plurimum rei aiien«furtum eft leg* falfus.jT.qui alienum,& l.ea mente.ffeod. Nam qui contredat rem cui trs dominus eft,&: in qua nihil iu« ris ali us quifquam habet^fur dici non po teft 4 l.fal* fus,jT.i.ffeod.Sed&rei communis furtum quoque fteri poteft,quia pro pa-rte aliena eft,l.fi focius. Itera filiorum noftrorum quos in poteftate noftra babe- mus furtum nobis fit l.fi filius Sc l.matre.ff. eod. De re hsereditaria a-n furtum fiat olim variatufuit, Sed tandem obtinoit eius rei furtum non fieri s quiaim nullius dominio eft,cui furtum fieri poflit. Quod ta- men accipiendum eft,nifi ea res ad ius ali-euius quo a ' quo modo pertineat.leg.b«reditaria,& l.fequentur^ Deinde dicitur in definitione Fraudulofa , quia is qui volente domino rem contredat, vel cum domk num velle exiftimat,furtum facere non dicitur leg, qui re^B.l.interomnesj jT. rede-.ff.eod.Confentire Rute is dicitur qui fciens non cotrad4cit,nifi pudore vel alia huiufmodi reprohibeatur.l.pen.Sane hypo* rhefim refert conftitutio Iuffiniani in qua furtunt fit voleni-e domino l.fi quis feruo^C. de furtis, fed fl iam hypothefim rede expendamus, conf^ntit quide vt res amoueatur^fed non eo confilio vt ea carear» fed J30tius vt a fure iam repetat. Deinde dicitur lu- eri faciendi gratia:quoniam animus interuenire de® betlucri faciendi , necalio animo res contredans furtum facit Lveru.40cff.e0. &Lqui iniuria. Lucra® ri autem is dicitur qui rem amouet > vt alteri doneč vel commodet,quia fpecies lucri eft exalieno largi« ri Sc beneficij debitorem fibi conftituere .1. fi pigno« re, jT.i.Sed notandum eft furem pecunia: etiam facci nomine teneri,quamuis animu facci furripiendi 'na habuerit,l.qui faccum e ff eod.Saccum enim pecuni^ caufa habere vult,tametfi aiias eum habere non cu- raret.Pr«terea dicitur in definitione vfus poffeffio^ nifve:quia furtu facitnon tantum isqui lucrari v nit proprietate alieuius rei, fed etia vsu r eius aut fionem.l.qui iumenta.bfi pignora,& Lfullo. De;nde additur ad finem:quod lege naturali prohibitum eft admittere,qu^ verba quauis in hac de(in:tione paiid videantur effe neceftaria , tame huius iuris font? o- ftedut. Na iuris naturalis acdiuini prsceptu eft:.No furtu facies.vnde diftindio dominoru dicitur luril- getiu efte l.ex hoc iure.fl* deluft.& iure.Et inter iur^ prjecepta refertur Svvm c v iq^ r rib ve RE,n r- j*iN bm lABDE r s.hinc etia alibi dicitur; F v a-» Oo 4 A N T E V. T V M kat tka TUv?B AC INH ONESttM s s s e leg. probum ff.de verb.ftgnif.& iure naturali prohibitum eft, Atque vt acquifitio Dominii a na tu- rali pofteffone ccepit,ira furtum qued coatra domi- ni® rum diuiflenem admittitur, iuri naturali contra- rium eft , & muho magis iuri gemium. Varia olim ffuerunt furtorum genera , Cencepti furti & oblači mentio eft in Infti. sit.. de obligatio. quce cx deiičto nafcu.ntur , & apud Caium lib.2.1nft. itemque apud ••v* fenfiffe ^ ipfe tamen Cicero fententi* Semolič Teft* affcntitur.Sed quia hsc lureconCmenantiu non extantdeg.Paul.ia l.fi dominiumJE defatt.^; refert,ačtionem furti noniolumadhsrcdetntranf.. reded etiam ad bonor. poftefforem & patrenudo- ptiuum,&lcgatarium.& ibi Bar.& fcrib.uad,ui i;a gloff.Bart.& Doft.in Ug.fcd nccleg2tarius.Digd de condi.furr.pulchreBald..inl.fi.ibduSa,iiq.op pofttione.C^je furtis.Cotta, Paul.libro a.fcntenr.tic.ji. Conceptum furtum dice- 10 ?VR T v m mariifcftumftnquLt Maflurius,apHd batur , cum apud aliquemteftih«s. ptafentibus res furtiua i-nuenta erar. $. conceptum furtum 5.Xnftit. de ptiuatšs deli&is. Oblat um vero cum res furtiua ab aliquo tibi oblata erau, eaque apud te coneepta. Paul us. Concepti, inquit ačtioneis tenetur,apud quc-m furtum quae(i-tum &inuentum eft. Oblati qui remfurtiuam alii obrulitneapudfe inueniretur. Conceptum aute furtum dicit Gcllius per Lancem & Ficium lib.n.c. 8. quia vt F eft us ait libro decinio, qui furtum qua?rebat in domo aliena licio cin&us intrabat, lancemque ante oculos tenebat , propter _ matrisfamilras & virginum prasfentiam, fed hsc in defuetudinem abierunt, dido jT. concept. lnftit.de priuatis deličhvt fic hodie fuperfint duo tantura ge- »era furtorum, manifeftum & non manifeftum , de quibus fatis proibra difputatio eft in leg. 2.3. 4. 5.6 . 7. ŠL34.& 35.ff.eod. Vide paulo poft furtum manifeftum. Hxc Duaren. ad tit.ff de furtis cap.i.& 2. Tv R T v m' a furuojid eft nigro dičlo , Labeo ait, quod clam & obfcure fiat, & pletunque no d e: vel a frau- ide,vt Sabinus ait,& a ferendo,id eft,auferendo. Cu- iacius lib.6.obfer.cap 2. vel a Grzco fermone , quod • appellantfures.Imo & Gra?ei aferendo dixerut.Quoe interpretationes vocabuli q-uumfuara habeaat vim & vtilitatem , ad percipiendam rem ipfam : Pa ul us eas non fuftra rccenfet , p©ftuntque omnes videri probabiles : nempe quod nomina fae- pe non v nam duntaxat P rationem iignincandi ha- P v R T v m facit, qui iumenta fibi commodara longius 4° duxerit, aliovc modo inuito domino vfus fit. lure- conf.in l,qui iumenta ff de furtis .*jf. furtum autem £t 7. Inft. de priuatis delid. Vide A.Gell.Nodium Atticarum lib. 7. Labeo( inquit) in libro de 12.tab.. 2. aeria &feue*ra iudicia de furtis habita efle apud veteres fcripfit. Idque Brutum folitum dicere , furti damnatum effe qtii iumentiim aiiorfum duxerir, vbi ha?c controuer- erattvt Trebatios fciret,id quod neminem femire 70 dicebat, Sextnm ^£Iuim a M. Manilium, M.Erutnm F v s t 1 s aliud eft,& aliud virgn»l.j. Qjfjieod.de cyrt publ.Gothofrad I.vnic.C.de emendatjeruor. ? v s t 1 A r autem idus a fiagellorum, quxatrociora funt verbere, caftigatione feparatur.d.l.7.plenior- que muko eft: fuftium, q.uatn fjagerorampcsna.leg. vltim.ff.de iniur.I.17. ff.de pom. Ac Fuftibusqu>* dem liberi duntaxat&[hi quidem tenuiores fubii- oiebantur,honeftiores non.ferui vero ftagelliscoer* cebantur, 1.28. tf.no omnes. ffde pan.vt pleniusJib. 3-Selchoc eft , Sc fuftes Sc lapides. Et mox ; piane fi & vnus vel alter fuftem>vcl gladium tenuic. Sic fufti- bus repellere, & fuftib. de fundo prsecipitem agere. Cicero pro C:ecin.& 7. in Verr. dixit. Sic fufte am- bulare. Plaut. in Afi. A&u. 2. fcen. 4. Tanquam fi 10 claudusfim, cum fufte eft ambulandum. Denique quod£utropius lib.i.de geft.Rom. cap. n. Tarqui- niumSupcrbum fuftes excogitafte fcribit, hoc ita Suidas in verbo,r6wtp0(£*ef{crt xififv 6 g 'Fuftibus autem &lignisequos puhlico curfui de- putatos,agitari vetant lmpp.in bi.de curtu pub.lib. ii.C.Briffon. Iv t t ib.- caedebantur liberti contumeliofi in patro- num.ieg.i. jf.10.de oilici.prsef.vrb. Item ii, qui ne- gligenter ignem cufiodiunt,!. pjf.i, deoftic. prsef, 2 o vigil.caiutnniarores, L16.C0d.ex quib.cauf.infam. periuri.L13.in fin.de iureiur.quiagmen excedebant inilites, I.3. Jf. 1 6. dere milit.milesex acie fugiens, Velieiusi. volani. Et dccimus quifquein decima- tione. Tacirus 14.vide Gothofr. ad.L7.ff. de p®n, P v s t vArivm mereri fic dicebant, vi nune vttlgusj Meritus eft baftonatas. * Et eft tefte Marcello , in 1. feruorum if.fi.de pams, qua? fufte infligitur maior pcena pecunaria. Meminit eius vocabuii Seruius iEneidos fexto.T. item Liuius ab Vrbe condita,iib. 50 j.Fuftuarium, inquit, meretur, qui figna relinquit, aut praefidio dccedit. Modeftinus quoque Iurecoa- fuftas inter pnenas milirares fuftium caftigationem recenlet. Id fupplieum eiufmodi eft : accepto fufte* Tribunus vir tantum attingit damnatuir.:qued vbi eft fet&um,Qmnes qui in caftris funteesdentes- fufti¬ bus lapidibufque plerofq.ic in ipfis caftris confi- ciunt. Vide Rhodig.cap.5.iib.io. Hoc fupplicium, vt refert.Gothofr.ad leg. veluti fuftiu .7 ff.de pan. Tur.cis bodic vfitatiffimum eft. 1 F v t i l 1 s caufa,pro vana &leui, ctiam a Plinio di- citur. Fyiv FvVM indicatiui qao diftet a Futuro fubiun- čiiuijdocet gloft.in l.t. jf.fi in emancipato. Sc jf. feq. ff.de coll.bon. Aiberic.Spieg, Jv T VRV m opus & quod nondum ft&um eft, & quod force non fiet. Lcirca prin.fffde oper.no. nune. Spieg. Fv t v u v. M teropus id reg ul ant er aecipimus, quod necad pr^fens nequead pr^cerituni refertur.Quan- qua-materia ita fuademe,pr£fens pro futuro,&futu- rupro pr^fenti fumitur.32.q.5.ft Paul. Ex Alc. Spie. F v*r v R v M propr^terito & praffemi ffmul ponirur. vt l.fi vxori.jf.cum ita legatum.ff. de auro Sc argen- to legato. Sic etiam fututum indefini-e pofituro, pro prarfenti accipitur apud Latinos authores.Idem A. Gtilius noči. Atticarum lib. 1. cap. 7. ex tertio Annali.&c, Quadrigani. Dum hi (inquit) eoncide- rentur hoftium copias ibi occupatas futurunijid eft effe,lbi verbum eft indefinitum quodGr$ci ctnufifA- vocant, &c. Vide h^clate apud Erecha!um L verbum erit.ff de verb. & rer.fignif. G A G AAS,pr3sdium;eius fitmentio in leg.patrenus, 35. jf.i.ff.de lagat.3. Gabe L L A.Dacia/faliajPaftagiunijPptiuegiumGui- dagium & fimiles voces, qu* apud Italos funt > fpe- cies cenitributi & exadionis , nemo ignorat effe .ab interpretibus i tfiuio fermonis Italici celledas. Spiegeliiis. j G ANTE A. 1170 Ga d Pal$ftinorum,prouincia4 vide Goihofr.in not.ad 1.8.if.7.ff.de cenfib. Ca d 1 b v s habere. Apud Pomponium in l.fi mihi & tibi. de leg.i. ad occafum extra Herculis columnas, in ipfo Bcetics prouincias capite, vt ait Plinius> Ga- des nifula feptuaginta quinque millium pafluum longa,& angufto mari 4 continente diuifa } cum ve« tere oppido , eodem quo inlula nomine, vbitem- plum ditiffimum olim faeratum Herculi:eoque fan- čtius habitutn,quod oftfa eius ibi fita magno accurfu ■pagani colebant.Spieg. Gai v s Caftius, Longinus, natus ex filia Tuberonis> qua? fuit neptis Seruii Sulpitii:&idco Seruium Sul- pitium proauum fuum appellat. Hic conful fuit cumOuartinOjtemporibus Tyberii:fed plurimum in c iuitace autboritatis habuit : eoufque doneč eum G^far ciuitate pelleret,Expulfus ab eo in Sardiniam reuocatus a Vefpafiano ; diem fuum oblic; 1.2. ff. de origine iuris.- Ga.ii nomine hunc ipfum Gaium Caftium, Longi- num acciperc debemus in L 72. ft.de folut.l.54^ft. de condit.čč demonft. Eriif.C^terum fuit Sc aliusdurif- confult. Gaius queni Hadriani temporibus vixifie, 0ftenditL7.ff.de reb. dufeiis, Peruenifle vero ad An¬ tonii Pii tempera , liquido colligitur ex L 41. ff. de donat inter vir.& vxor.Ex huius Gaii commentariis talnftutionum quam Rcrum Cottidianarum, Infti^ tutiones compofitas proftteuir ipfe luftin, in prsfat 5 Inftit. vide late Briffo. Ta>.*K7x,f>u.-yi quifint vide,Goth.in NGii.ff. ibi. Cate- chumenum. GalIatia. bane regionem , Vadiano tefte,phft in- genres illas Alcxandri vidorias,^ aučlas per Afiam Macedonum vires ,Grsci infederunt,quibus poftea Galli fe Sc ipfi magno hominum numero Afiam in* gredi ceniunxerunt ) Gal!ogr£ci dičli.gens mixta : & regio qu2 mox crefcentibus Gallorum rebus Gala- tia vococata fuit,ante Gallogracia dicebatur. Sed v- triufque Yoci$ vfus apud feriptores liianet: quin & O apnd lurikcnf.l.patronus. jf.Sernpronio.de legat. 3. - Elajc eftGalatia, qua Petrus pr^cipuus apoftolorum epiftola plena (vt Erafmus inquit) apoftohese maie- ftatis erudiit: quam Paulus peragrauit &Euangelio fuo Chriftum pure docuit. Diuus Hieronymus pro- Jogo fecundi Commentariorum ad Galaras ex La- datii auroritate tradit , Gallos antiquitus a candore corporis Galatas vocafos: Sc inde Galatiamprouin- ciam dičtam,in quam Galli venientes Grarcis fe mil^-. cuerint; &p.rius quidem Gallogrseciam, poft autem . ^0 Galatiam dičlam. Nec mirandum arbitratur 5 inter Grarcam,Afis gentem Gallos confediffe, cum contra P Afiani Grdeči in Gallia confederint.Spieg. ^alat i ab meminit lmp. luftinia. in N01R 8. c. 3. & Scsuoia in d.l.patronus.35. jf. i.de leg.3. Ga l ban v m , vel Chaibane nafeitur in Amomo vel A .9)2no monte $.yrix , 17. Ifidoro 5j.G0vh.adl.1G jf.7^ in verbo^coftaniomumff de publican. Ga lb Us ae genus eft veftimentoru:vt refertCuiac^- 5.obf.n.in pr. &'Goth. in not. ad 1. ij.jf. Arift.i.ff.de 60 aur.arg.mund. Ga l e a t i ? galeis tečH milites fuat. Eft autem galea, tefte Diodoro,crifta capitis de corio : quum fit caffs de lamina. Dičlaque galea Varroni , a galerp,quo muhi antiquorum vfi funr. Conum,curuaturam ga- le5e,qu« in ea praeeminet,dicimus,fuper quamcrift:2 funt, Lego apud Alexand. Neapolicanumlibr.i.quo loco refert.infignia galearum apud diuerfas gemes, Cymbris noftris, atque Teutonibus in vfu fuiffe,vt galeas contegercnt horrentium hiatibus animalium quo in acietn delati,vifu effent truculentiores.Spieg, GAUAtvM principium quomodo accipendura ex- » 17 * ?0 fuit Adria. Tutnebus ažuerfar. libro 3. c. tS.v- bš inquit-.I>.Hieronymum libris lacrisprologum an- pofuiffe, cognomento galeatuimCum autem Turne- «x viro clarillimo aEmaro Ranconneto qu*reret, id quid effetrteffondifTe, explicari & Sulpitio Viftore. «uius l\xc verba fubfcribit. vulgare (de esordiis lo- quitur ) fi tale lit., quale effe poflit in omnibus cau- fis, nihil proptium perfonarum aut rerum', de qui- busagitur. Qupd idem & galeatum a quibufdam vocatur, quoniaml>ta commune efte poftit. vt in to omnibus caufis, qj/emadmodum galea feu gaieatum omnibus^indignis poffit elTe commune. Sed & i- pfum Hieronvmum id fatis explicare, cum ira fcri- bit , Uic prologus fcripturarum quali galeatum prtncipium, omnibus libris, quosde Hebrao ver- timusin Latinum> eonucnire poteft. Intelligeree- nirn hoc principium tanquam omnium librorum co- snunem effe galeam, communeque procemium , vt ga ieatum prsfidium omnium commune fit, &ga- leati omnes tueantur. Ha:c Turnebus loto fupraal- 10 legato. Ga t a c T A E inSicilia dicebantur portcmorum inter- pretes,tefte Cicerone, libro 1. de DiuinatjRub-G.de Mendicant.valid.li.n.indicat tales Spanaldos Ga- liotas vulgo ab Stališ appellari.Spieg.Prat. Ga i ti c A %-A lingua. Vlp.in 1 . fidcicommiffa.11.in pr. ff.de Lega.j.FideicommiHa quocunque fermone re- imqui poffunt, non fiolum Latina, vel Grarca, led e- tiam Punica,vei Gallicana,vel alterius cuiufcuntjse gentis lingua. Loquitur autem de vera & antiqua io Gallorum lingua : quam dodUft. Glareanus multis de cauiisexiftimat eam effe,qua hodie Rhenanus v- citur:qua hodie prancigenre vttrntur, Romanam ef- fe quanquam£orruptam.nemini eft dubium. Puni- " c® linguiE v.etbaaHquot extant inPeen.Plauti, qu J 'čnfU tvircv t Petro ANTE A. Gaiioc A b c o s spud Suidam Bueelbm,4,, Gallograrciam Bucellariorumregionera dici * Alciatus;. difpunft.ro. Gothofred.ad 1 .io j.!,? 1 C.ad leg.lul.de vi pub.Scpriuat. * Mt ' Gal to s Grpce, Latine glos, feu viri foror.Modeftiaji in I.4.ffč; quidem viri.6ff.de gradibus&adfiniut. vide &infr.lnateres. ipfemoxinterpretatur verbislatinis : ii Io. Petro ValliE interpreti credimus.Sunt qui putant,Gallica- nos eos appellari,qui fmt extra Galliam.Vide Sue- tonium in vita Neronis Spieg. G Al L v S gallinaceus.femiir.as, quia eftcaftratustdi- citurq. fortius pugnarecumferpente.VideScKoliu in l.i.C.de iis qui parent. vel lib. occider.Spieg.Cii rali gallo galinaceo,parricida culeo infui more ma- iorum folebat 1 . 5. ff. de lege Pomp.de Parricidiis,!. i.C.de iis qui parent. occid.ff Alia deinde.lnftit.de public.ludic.Briff l T, 1 c in 1 v m fecundum diei ciuilis diuifionem, poftffiediam coftem i galli cantu diftum eft.tjuem tamen Interpres in l.no minorem.C.deTranfačtion. fecundarn noftis horam intelligit.Spieg.Prat. j 0 "ga 11 1 N AR 1 v M.locus in quo gallin® nutriuntur. 3 Qui curac gallinas,Gallin?.rius. Quod ex gallis eft, Gallinaceum dicitur.Subftantiueitem progallo v- furpari ccnftat. Galuna domeftica,exiguum rei cenfctur. Aut. Vt omobed.prou.ff hoc conSiderantes.Alber. Spieg. qAI l in ar v m Iuftin. duo facit genera: vt alia; ma- fuets fine,alia: autem natura ferte.ffgallinarum, 12. Be rer.diuil'. & 1 .;. in fin.ff.de acquir. rer.dom.Var- ro libr.j. de re ruftica, c. 9. & Columella lib.8. ca. 2. 60 tradunt tria effe genera gallinarum. Villaticas ni- tmrum,feucohorta!es, rufticas,& Africanas: Villati- cas vtcrque & cohortales appellat, quas alitum v- bique v tirni in villa videmus: Rufticas autem eas vocanr,quo; non ita manfuei® funt, nec fine cauea Roma; vider.tur, nec capiuntur nifi decepta; ab au- cupe, & in feruitutenon feeiant. Cuiufmodi feris Gam o s,Latine nuptiaj.Inde Monogamus,vniu STO ris vir,PolygifaHis pluriirm vxorum maritus,& ro . lygamia, qu* iure ciuili prohibttaeft.ff. adiiiij, quoque.in fin.lnftitut.de nupt. defcendunt. G a_ne A, amica non eft,vt fentit gloff inlnontlitt ft.de vfu & babi. Donatus enim appellat (Januš meretrieum tabern.im, quia fitintma, &.nonti cmnacula fuperius. Feftasfirniliterlocumabditu velutfub tetra,dicit antiquos appeltaffe G««, nimifu, quod apud Grsco,ji & terramfigoii cat, a quib.Ganeam deduci,iidem amoraintelltit. runt.Vnde iocafignificat vinolentif,gul*,libidiiq. apta;qua: &Ganeonibus nomenindidetat.W([pn gula,& re lauta 3 bonis autoribusvfnrpatur,«a genialis dies.pro lseto& voluptuario: &genialiter viuere,pro malliter & Iaute.Spieg, Ga N o K aen A rnotb. eft,in iecori:,lienis,alianiep partiuaa corruptela pofitus, Fernel.2.deabdit. 5 Goth. adl.i. ff7.de sdil.edia. G A R e n T 1 c i A dicitur prseccptuinfa^uminotario partib^confitcntibusj & confcntiemibusjviobferu;! conterita in inftrumentoivt dicit Bald.ini.vkcol.i, verf. & ideo. confuctudo. C. de fponffti.^cummultis aliis concord. a Tiraquello pUniiTime colledis in commentariis confuetudinum,d. tit.de Jfj, gl.2.in verb.carilsfontmges quant a c/.H$c annoid- uatidemTiraquelUin trad.de iurecomtaipoff^ forii.^.part. 30.limit.n.48. r«y>jtpža>y,id dl.gurguli,vide Gothoir.adLi^iit ^diiit.edid. €ari o p nit LVM.Haudfcio,an 1 C.inl.fin.dePubli* cac.nnmertsinter fpecies ad vedigal pertihentes-.vt quidam putant.Nam Volaterran.{'cribit,quem u Gariophyllon vocant, poft Plinii temporaa Dtnit. fco in Italiam venilleieum nec ipfe } neealii men^ tionem eiusfaciant.Vnde apparetHaloandriledij, nem efTe veriorcm,qui proGariophyllO)Foliumbat. barieum habet.Spieg.Prat. Garrit v m auium percipere.vide gl.in l^C.demi* lefic.Sr mathem.& 26.a,3,c.i.Alber. G A R v m falfugo erat cx eertis quibufdam pifcib.puu fcombro,halecejlacerco,dc huiufmodiivtebanturaij- tem eo pro falfamcnto, fiue conditura aliorumci boram.Gari meminerunt Poet-2 multisinlocis,Pii* hius, Apicius, Galenus, c^eteri. Vlp. de penu legat. l.qui penum^&c.Accuriius falfamenti genusdfedi- cit, ipfa veritate coadus, fed quod rcit,nodicit.Ne- br.Vidc autem Plin.lib.31. Natur.hiftor. c.7. &pojt eum Maioragium lib;MifcelI.a.'c;$.vbi copiofelli- dor.lib.io.c.j.Gothofr.ad l.i.C.quiere$exporr. noa dcb.& ad I-3-.jr-i lf.de pen.leg.aadeCuiac.p.obf.j. Ga v l v s,inter onerarias tnagis, quam paruas naues referendus,vt j BaxHus ek Herodote demonftrat.Ac* cipitur item^eodem tradentCipro vafe^uo paftores vtuntur ad iacexcipicndum. w Spieg. Vide Gorh.ad J.vinaria vafa.ac6-f£de verb.figninc. Ga v s a p i n a m p'enu!am,non inter theriftra,idelrjJ- ftiua } fed hybema veilimenta annumerandam,tra* dit dočbiffimus £ayfius ad fin.c. 15.dere vetiSpieg, G as tal di a, in tit.de feud.guard.&guaMd.invfib feud.eft cullodia.vt colligitur ex l.i.defurt.inUo« gobard.& no multu diftat Galraldtjs abaSere.Prat. gsilinis dicitur abundaffe illa maris Ligufiici infu iiž,qus dičta inde Gallinaria. Tertium eft genus A _ ^ frivsnarumjliue Numidicaram,quas Graeci' f/^Ke^r 70 Gaz a m, in nu.tantum fngulari Perfcam vocem ci- f&S appellant* 5 alJuiottivs.de icr.diwif. 5 c aquir. fe,eaq. lignificari diuitias,id eft,omncid,quoci po ;: ' deraas. G A N T E demu5,$erui us dicit.Hini Gju ophvlacivmj g az<£ rc-pofi torium , cuius vo- cabuli frcquens eft mtncio apud Ecclefiafticos fcri- ptores.Budseus alicubi pro oiEcinis chaJcotvporum vfurpauit.Spicgel.Apud Athenienles autem gazo- phylacium erat locus,vbi feniabatur annona & fru- mentum^vtannotauit PoftclJ. capitul. 17. de mag. Athen. C E. 20 G e b E T h o N,Gebettharat,prouincia.vide Goth. ad l.z.jf.i.C.de otfi.pra?fe&.vrb. feUtvor^cktnacbinodrates vulge folent dicere, £- gnificantes accipic.ndam efte oblatam pecunianijvel quam reus confitetur:& deinde cognofecndum de iurecreditoris,vtrum plus ei debeatur, authore Ol- de ndorpio lureconfulto hac £tate celebernmoaimo* vt quidameruditorum ait, altero vedut Papiniano. s ? ie g- . n . € b l v,glaciei nomine continctur.Elt enim aqua con- 20 ferta , aferenitaie coeli conereta. author Arifto:. Spieg. C e m 1 n a, id eft,duo,qu£ /imilia funt,quod magna ftt fimilitudo gerninorum^id eft, codem partu eait©- mm. Maro ; Gcnnniqueminantur ln cadumfccr puli. G e m 1 n a foror,pro vterina. g e mina iufpiciojvide l.p.C.de malef.& matbenr. c b min a ArborJ.io.fF.arb.furt.csf.Etapud Virg.^E* neid.lib.č.BrilT. p ceminatAjKoc eft, repetita verba,voluntatem con- ftantem indicant.l.balifta.ff.ad Trebell.Bald.in leg. precibas.C. de impub.& al.fubftit.& in proccm.Pan- de&.Spieg-. 6 B mini. Varie lrsc vox ponitur:nam modo pro duobus,vtrapudPoetam;Sunt geminas fomni portse. Medo pro fimilibus, vt apud Plaut.in Mensch. Et G emini figniScam naios vno partu, & eodem die. Cicer.pro Cluent. Gaius&Lucius fabricii, fratres geminifuerunt. Briflon.quo alio nomine ccmellos vocant. Virgil.Modo namque gemelioSjSpem gre- gis. Nec de duob.tantum dietmus geminos , fed etia de pluribusivt Paulus ICtus in l.antiqui.Si pars be- rediper.dixit. Sed & Tergeminos fenatores cun&os vidimus Oratios.Vide infr.Ter enixa mulier.EtBu- dce.annot.ad d.l.antiqui.Spieg. fl SMiKi tramites.l. 22 .jT.i 4 »C.deiur.deliber. G e M1 N v M facinus,1.4.C.de fepulcb.viol. 6 E m m AjVocabulum generale.comprehendit proptie qusecunque nec oblonga,nec perfcraca funt Spieg. Prat. 5° $emma$ Pompon.in l.fi non.de aur.&arg.I. a mar- garitis-diftinguit:pariter Curtius': ftc vterque Pii- niusApud Seniorem multa de gemmis difteruntur, Spieg.Prat. <5E.Mm.as indufas argento auroque, ait Sab.auro ar- gentove cedere ei cocedit,cuius maior fpecie$:qucd • re u A N T E E. > 7 « gefius »fublatis Chriftiartorum perfecutionibus >in defuetudinem abiiffe videtur.Spieg. G e N e a r. o g i A,fermo de origine generationis. 08 N e ar. c h i c a prsedia dicuntur inNou. 11. quse princeps & genetis author familiae fua reliqtierat,ea lege,vt in ea perpetuo manerent > neque ad alios transferri pofreiu:vfque eo, vt etiam faminaj ab ii$ excladerentur,quod Armeniorum inftitutum a feu- dorum ratione non omnino alicnum luftinianus ea ^ _ o _ wt Nouella fuffulit.Eiufmodi pra^dia Allodialia voca- 10 Ge n bral i s confirmatio non confirmat, nifii • tur in vfibus feudor.cap.vnic.de aliod.Prar.Vide & Baid.in l.p.Cod. de precib.Imp.offcr.Idem cap iji! Cuiac.B.obfer.E4.prope dn.&Gothofr. in Edičt. iu- ~ « r.\. r. • - tra manifeftam calumniam feftringi » ot „ verbn .pfis ftandum eftj.plurib. de AccpJJj GeneRalIS allegatio quando , vel an>.j futficiat,not.in c.veftra.de cohab.cler.Prat Gen e r a lis conuentioeftcumfiae vilam™ ratione generaliter res omnes obligantur a„„„ habec aut habiturus eft,leg.i.& 1.& q UJ ^ l.j.C.eod.rit.Donellde pignorib. '' ! f‘t' ftinian.Imp.j.cap.i.iT.f. G s n e R jtnaritus eft fili^ meae.l.noh faciie.fr. de grad. affinir.c©ntineturque eius appeii.itiane fponfus.Lin legibus.ff.de Teftibus.&i. feruus.de gradibus. Por- rigiturque Generi appeilatio ad Progenerum , leg. Gailus.jT.foditan.de lib.&pofth.Praeterca habetur ftlij locojieg.fin.Cod.de nat.liber.Apud Aiciat. legi obferuatuma Iuftino libr. i8. generum pro fororis ao marito poni.Sicut &Vitichindus in Hiftoria tempo- rumfuorum vfurpauit.Spieg.&Prat. Gen h R,inquit Seruius ad illa 2,j€neid.verba,Et ge¬ ne r auxiiium Priamo;dicitur & qui eft , & qui efle vultificur etiam ma rito s. Item , Et gencr auxiliurft P; iamo,Phrygibufque ferebat Infeiix', qui no« tpo~ (x pra?cepta furentis Audierat.Et hoc eft,quod dici- tur in leg.S.ffde gradibus.Generi appellationem e- tiam ex fponfalibus contrahi.tametfi cum ad ius dii putatio reuocatur,aliud obferuatur,ieg.i.&I.8.ft.de 5 o his qui not.infa.Hotoman. 'Ge n s r j qtioq;nomine & neptis, & proneptis tam ex Eiio,quam filia editarum,cseterarumque mariti con- tinencur.leg.136.ff de verb.fignific.& hanc m edi&o de poftulando interpretationem faciendam admo- »mt Vlpianus leg.j.ff.de poftul. In edicto vero de infamia notatis verba h^CjGenero mort.uo , de foio fi 1 ioe viro accipi debent>l.i.& »Goth.in not.ad i.^.circa 40 ftn.C.de natur.liber. Ghneri & nurus appelUuione fpcnfus & fponfa quoq;continentur,Item foceri & focrus appellatio- ne fponforum parentes .cojFtineri videntur, vt VIp. dc grad.Maff 'M?. Gene R^pro frugibus fuaw vult Hotom. apud Vlp. leg. 8-jT.i6.ff.de tranfačiion.Si cui non humus ad ali- snenta»fed frumentum atq;oleum,& ca?tera,quai ad vidum neceli a ria funtjfuerint relida. & paulo pofts quos ftat inueft.in vfib.feud.Spie».Pra tt C ^' :! G a n e r a l 1 s lex dicitur,qua* omnes eijfdem q U5 '; rans fpecies fadi fcu cafus comprehendit.erlph lilicitis & iniuftis, Etenim n ih il abfurdius efTepo telt,q U am lcgem iuftam ad interpretativne traherejarg.l.penul.fF.ad cxhibend.l. fi . hereduate.fr. de peut.hered. vel talemcafum •>, quem Seret fraus legi,l.cum hi. & ibi Bart.DiK Tranfadion.Špieg.Prat. Ghneralbs adiones dicuntur, qus compettit ,j hoc,quod generale eft,diuerfa, rcrumfpecies*. que totas negotiationes complefleniivti tutch.fe". cictas,& alia negoria. Quamuis Vlpian.genersb. vocet sdionem,qu 3 e de pUinbuscorapctu : (p etl; . lesn vero,qu£ ad vnam duntaxat caufampertincil i.jf.iteni fciendnm.de aq.plu.arcend.Spieg. GiSenaum difta generaliter intellioi leg.prima.jr.gcneraliter.de bonor.poffefl'conttata" bulas.leg.5. iunfla Gloff.de ofHc.prtelid.cunivulrai. compregenduntquc fingulasfpecies,boesd.iat guliš fpecicbusverincantur.&per fingulas fpt ( ia diftribuuntur.leg.fi chorus.in principio.dtlcgr.; vbi dicit textus;Si chorus velfanulialegetar,perir.' de tfle.ac fi finguli homineseffent legatiSicin| t i, Mseuiu'. S- duorum.de legat fccundo.fiui legit.bo- mineš,fub compendio verborum cenfetut Snulos legaffe.Spieg. GbnerAliter dicitur,quodetiam indefinitein- telligendum eft,glo.in verb.gencrali.c. quoniamdc coniug.leprof.c.fi Romanorunup.dift,Uepraio,5', de public.in rem a&ion.Prar. Generalia iudicia,veluti tutclas, negoiiomte- ftorum,pro focio.l.jS.ff.pro focio.Prat. Generali locutioneloquentis perfonamncepi intelligi regulare cft.cap.petitio.cxtr. de iurtium, Herc tamen regula reftringitur varie. videinc.il forma.22.. quceftionem q«intam. Qipandoque!(. quentis famdlia continetur.Prat. Et neque diem neegmodum pcrmntauit, fedtantum Gen b ralem locutioiKm generaliter accipi, rega- • c-.n—r .lariterdefiniturfteg.praefidis.i.ff.dcosSc.priliii.iii- uerfum ramen eft in variis fpeciebus dc quibus pa Andr. Alciarum in trafi.de verbor. flgnific. & vidi cap.ad noftram.& ibi gloff.de iureiurand.prat. GENERARE,id eftffufciperelibetos. Spaffones gcae- rare non poflunt, teg.2-ff.de adopt.Qui vnnnutfii- culum non habet,generare poteft,leg.6. J. vitimi ■de sdil.edifi.Natura magisin homiHe generali, & confuetudo fpefianda eft, quam temporalcvidi aut valetu do, propter quam abdacatur homo a Ji- nerandi facultatc,I.p.ff.de lib.S pofthJSriiT. G b n e R E qiiodam,pro ratione &fpecie,vd qut>dam* modo;vt in l.quod feruus.3b.ff.de ftipula.Ceru.Nim & bare genere quodam donatio eft. item in l. Pom- po.44-ff.de acq.rer. dom. Nam genere quodamve- nar.di itlerant nafii.ltem in l.quorunda. ji.ffdcac- qu.pofl'.\'rrubiq;ammi quodam genere poffellioe- rit ceftimanda.Sic in l.io.ff.pro cmp.l.2p.f,qniqop ftum.ff.de adulter.Sic eo genere,pro eo modo,eara- tione,in i. 25.de vfucap.Et quafi genuslocati,l.ifi quis lcruum.depcifit.Hot.Prat.Brifr. genusrvel ex contrario,fi pafius fuerit,vt in generi bus alimenta rcciperet,qua in numis ei reiifia fuif- fent.Prar. Gen era corporum tria funt:Vnum,quod continetur v no fpiritu,& Griče 1 X’‘A jn vocatur, vt homo, ti- gnum,bpis,& fimiHa.Alterum,quod ex contingen- tibusfe,boc eft, ex pluribus interfe cohserentibu* conftat:quod a-.-ivju/aublsi- vocatur, vt ardincitrtn ,na- nis,armariuin.Terrium.quod ex diftantibus conftat: vt corpora plura non foluta, fed vni nomini fubie- - fia,velutipopulus,legio,grc-x.author Pompon.ini. rerum miftura.de vfucap.Spieg. G rl? e It A L e omne obfcurum eft : vtomnemu!ti_ plex dubium.Eald.in lcg.j,Coci.defe-r.fugit.Spieg. Prat. Generale delifium, qnod Bd. nominatimappel- lanr,intelligit ICtus illud,in leg.aliud eft fraus.jf. inter inultam.de verbo.fignihc.quod certa appella- tione plurima eiufdem naturi crijnina complefii poteftrvt furtum,homicidium T falfuni.Spieg. 70 Gene R A ha verba. Si bare adeo generalia fint,vt ci- Gineiis »71 G ANTE E. »78 «eneris voce abutitur Tribonian.in jT.plebs.Infti. de iur.nat.gent.appellans illud totum , &fpeciem partemiid quodtefte Apello , primus deprehendie Alciatus.ldem accidit paftim Ciccroni , praffertim vero lib.i.de Orat.Spieg.Prat. 0 en er o s 1 dicuiuur,tefte Raph.Regio, qui a nobi- iibus genus ducunt.Senecs eft generolus, ad virtu- tem benea natura compofitus. Hoc vnum,inquit. eft intuendum. Alioqui fi ad v eter vi te reuocas 5 ne- mo non inde eft,ante qu©d nihil eft.A prinio mundi lQ ©rtu vfque in hoc tem p us perduxit nos ex fpien- didis,fordidifque alternata feries. Non facitnobi- lem,atrium plenum fusnofts iraaginibus. Nemo zn noftram gloriam vixit:nec quod ante nos fuit, no- Hrum eft. Animus faeit nobilem,cui ex qaacunque conditione fupr.fortutiam licet furgere.Spieg. «eneS is eft,quamaiij genituram, Cicero fidusna- talicium appellat. Genethli ACi,didi Mathcmatici, qui a natiuica- ^ tis die Sc hora,quos illi Horofcopos vocant, futut-a pra?dicunt.Auguftini autemtemporibus Chaidfi lic nuncupabantur , ficuti fcribit ipfe lib .de doktrina Ghrift. a. & Confelfionum 4. &in libel.de natura D^monum.Traditum autem eft,Ge»ethliacos ex li- bris,li cceleftium rerum fcientia praccincre debeant £utura,tria impeniiilime obferuari oportere. Primu, horam,illam initialem , qua fe in lucern vitalem e bulga matris prompfit infans:vel quiduis aliud> iu- per quo vaticinium concinnandum,fieri lit cceptum: mox cceli ftatarojfvderun^ue poftcum , ad illam i- 30 pfamhoram fubdiiter 3pplicitum.Poftremo > quid eiufmodi ratio cmleftisfydereaq;mcditetur,agatve, argumentis inerrantibus:vt tradit Coel.Rhod.lečt. antiq.lib.12. c,10. At eodem authore lib.14.c.nune paditn Aftrologijvel Planetarij , vel Mathematici nominantur. Eft enim Mathefeos duplex fpecies; Alia quidem ouacuor fub fe liberales artes comple- ^ens:aliaVero faeris conftitutionibus tanquam qax cantamina doceatjprohibita.leg.fi excepta. Cod. de Malefic. Hanc Alciat. pukhre declarat in annotat, 40 in tres pofteriores lib.G.Spieg. S en 1 a l 1 s, id eft 5 Coniugalis. cenialis thori vindi- cem maritum dle 0p0rtetjIeg.30.C0d.ad leg. Iul.de adulter.Ee ita genialis lečfcus pro nuptiali ponitur apud Cicer.pro Clueni.Et Horat.epift.i.libr.i.Brif- foni us. ienicvivs in quibtifdam feudor. libris dicitur pro generatione liue gradu generationis, vt lib.i.ti, 1.&3. Licet moderno tempore vfque. ad feptimum 'gerucuium fit vfurpatum. Idem in Lombard.libr.2. tit,i4.0ffinis parentela infeptiraum vfque genicu- lum numeretur.Prat. € en 11 di&i,quia nobifeum gignantur, vel quod ge- nitostueantur. Hos Marcianus Felix prsftites vo- ca^uoda&ionibus humanis prsefint , omnis vero antiquitas cujji Heftodo hominum cuftodes crediiit itadidos, quoniam a genitura cuique affocientur, quos a V.irgiho etiam manes appellari autumat Seruius.De iis lic Ammianus htft.lib. 21, Eerunt e- nim(inquit)Theologi , in lucern editis hominibus £ 0 cunftisffalua, firmitate fatali, huiuftnodi qua?dam velut aCtus re&ura numina fociari, admodum tame paucis vifajquos multiplices aiixere virtutes: idque &oracula&authores docuerunt prarclari , inter quos eft etiam Menander Comicus : Cuius iam bos, qui deftderantur apud Ammianum exEuTebiode pr^parationeEuangclica reftituii Adrianus lunius iib.anitjiaduer(ionum^c.i4. A £cfxy.m ajc(jij.Trti. g/V# ru\ EuvVf 5 o ybi t 2 jS/a. hoc eft; Mortahum mlibetsatofum Vittcuftos reftorqtte genius iungitur * Conftat autem apud omnes ferme duos vnumquen^ que geniosjVt vulgo aiuntjangelos habere,vitx iu£ cuftodes,alterum bonum,alceriim rnalum. Vide c.2. quod eft de Templ.& Lucis in Tab.12. Vlpia.de iu- reiur.in l.ft duo patroni.jf.vbi ft quis, ait, in re pe- cuniaria pergenium principis peierauerit. Tcrtul~ lianus item in ApoJoget.capit.28.Citius deniq;, in- quit,apud vos per omnes deos, quam per vnum ge* nium peierarit.Et in eodem locojcap.35. Atque ade© omnes illi iub ipfa vfque impietatis eruptione 5 & Ta« era ftaciebant pro ialute imperatoris 3 & genium cius deierabant»alij forisjalij intus. Ita dcnique idem Tertul.in lib.ad Scapulam. Sed iidc-m ipli.qi.ii per genios eorum in pridie vfque iurauerant. Teftis eft Alexand,Ne3polit.m.cap. 10.lib.5.Per falutem Sc ge¬ nium principis dei.erare, longe praeftantiftimum iuf- i ura n d um naberi c’ceptum,cuj nulla vi 5 nulloq; i’«- perio contrairefas erat.Quod Tiberi us C^rar dele pr^ftari vecuit.Q,upd etiam de Nerone proditur.D* Rhenanus ab bac per genios Csefarum deierandi confuetudine exiflimat natum , poitea apud Ctri- ftianos Principes,vt per falutem Regis,aut liberoru eius iuraretuGquod tamen inlegib. Eraneorum fe - uere prohibitum conltat.C^terum Bud^uslib.i. de contemptu rerum ft»rtuicaf;jm feribit, genium pro Yi r.-turs? atque prcHngenio vfurpari ab Antiftitib, eruditionis noftr^ aetans.khannes Riuius in fuo,de prsen dio anlelicoftibrojfuperftitiofum hoc antiqui~ tatis de binis geniis commentum efte aiiirmatfticet non diffimulete vetuftis quoque Theologis extitiA fe,qui binoslingulis quibufque , iam inde a natali die,adefte angelos affirmarent, bonum alterum , al- rerum malunr.iUum tuendae vitae propugnand$que falutisjhunc diuexandi caufa additum. Qua de re Grigenes aliquoties,& in Lucamj& in tertio GŠsf ap~ ^a>y,nefcio cjuem de paftotibus librum , autquem . Barnabam citat,Sed hxc forfttan ille veteres Pbilo- fophos fecut 5 $s,qui ftmilia qusedam de geniis , quo$ D^mones vocitabantjmeraoris ac literis prodider«; vndede gc-nio malo Bruti in eiufdem'vita Plutar- chus*.de bono Socratis Plato.vt autem bonus genius refte fatgu&Kce Qrxcis dicitur , fic ijdem malum Avocant:quo nomine vocamuseos , Erafmo tefte quibus incommodorum noftrorum maximam partemacceptam fcrimus*Spieg. cenita lis feritas,id eft,genuina, natiua. luftin.in Inftir.fi quadr.paup.fec.Ca;terum, inquit,ii gcnita= lis (ir feritasjceflat adio.Prat. Sic genitalis patria y in 1 . 13X.de oper.publ.&genitalis ftatus,in L5, C.de pr«fcriptionib.triginta annorum. e eni l Al e folum,pro natalijleg.i. Digeft.de inquiL Sc colon.leg.i.defalf.mon.leg»7.de metal.& metak lar.Brift'. .GENin vos pro abiatiuis non raro Iurifconfulti ponunt,leg. 4 .iT.i.ft. de adoption. plen« pubertatis pro plena,leg.11.fin. ff.de euidion.noKGe folutum,pr© jioxa.pcenx adficere 3 pro pten^jleg. i3*ff. deiicariis* Contentus partis,pro partejleg.37.sr.nuptura.de le= gat^^Tutelse |iberari,1.5o.ff eodem.Plus quartse,l.ir? 5 *quod vulgo.in fin.ff.ad leg.Falcid. Mortis caufse tacitam J l.i5.ff!de nianumiff.Bonač fideij pro bonajl. PTJT^uod vulgo.ftide loiut.Super pecuni« ^ 1.53./^ de verb.lig«.Prat.ex Briflf. Genitivo dominium & proprietatem figni/icari liquet ex leg.locum.ff.de religiof.c. quia gu. ext.de iud.vide Bar.& alios in rubr.ft.de oper.no, nunt.A« liquand© tamen nudam detentationem fonat,gio.m 1.2.de ong.iur.Prat. 70 G e n i t o r , id eft, pater, leg7.de donat.in Codic* Theod, 5 ° n 79 C ANTE E. G * k 1 t v ») |>W g!gnitut,l.i7. 5 .1.ff.de legat.f.ij.J. vlt.fF.de rebus dubiis. G b n o >pro gigno. Vlpian.l .17.iT .i.ff. de legata. & fid primo-.Si quia filia mihi genitur,ei heres meus ccn- cum datos.ldem l.i;. jT.vl.fF.de reb.dub.Si quis mihi filius aut filia genitur,heres mihi efto. Prifcian.lib. so.Gigno, genui, pro quo Geno vetuftiffimi protu- lerunt.Varro in Andabata , Sed qu#d hsc loca ali- quid genunt.Idem lib. de re ruftic. c. 40. Qusidatn dnim adgenendum.Hot.Prat. 10 Sen te* funt,qua:a latrapis reguntur, nec prouin- eis formam habenr,de quibus in 1 . vit. C. de temp. app e 11. fiquidem , vt eft in libris fcriptis, ita in ea legatur ; Armeniis vel gentibut : & l.vltim.C.de odre. mag. mil. quat ex eis reftituenda eft etiam in hune modum-.&gentes Anzitenam videlicet. Ingi- lenam,Aftianenam,Sophenam,Sophanenam,in qua eft Martyropolis,& qus fequuntur. Cuiac.ad cen- ftit. ff. Iuftiniani de confirmat.Inftit. Gs N S &genus, fi vim ac naturam verborumfpe&e- 50 mus.idem valenl,neq. quicquam differunt:? trum- que enim ab antiquo Verbo Geno du&um videtur. Quad autem in !. 1. ff. de probat. ita iegitur: Gum tjusritur gentem vel genus quis haberit, necne? iti eo particula vel pro sive pofitam arbitronnam Vlpiani tempore diffetentiam obferuatam aliquam fuiife, mihi non fit verifimile. Itaque quafentcnti» fcripfit Liuiuslibro 38. P. Scipio Nafiea orationem liabuit plenam veris decoribus, non communittr Cornelis gentis, fed proptie familia: fus : eadeto 30 fententia Cicero in Bruto ita locutus eft, Funebres orationes ipfe familiat quafi ornamenta feruabant ad vfutneiufde generis occidiflet.Et Suet.fi quis in Galba : Imagines vniuerfi generis exequi longum eftifamilis: breuiter attingam. Quibus ex locis in- telligi poteft , Gentis Si Cenen s n o mi n a pro mi (c ue vfurpari.Qupd fi noti verborum naturam, fed anti- quiffimum prifcorum Romanorum vfura, cuius his in rebus fumma poteftas eft confrderemus . diffe- rentiam fortafle aliquam reperiemus: vt Gens ad 40 patritios proprie,Genus autem generaliter quidem & ad illoSjSc ad plebeios, fpeciatim vero ad hos du- taxat pertineat: vnde illud P. Decii apudl-iuium. Semper ifta audttafunt, eadem , vosfolos gentem habere.Et illud Ciceronis in i.de Orat. Gum Mar- celli a Itbertifilio jftirpe: Claodii patritii ciufdem hominishereditatemgentead ferediiile dicerent. Indidem quoque Patres-maiorum, & c*t. minorum . gentium appellati funt, qui aRomulo,& Tarqui- nio Prifco e patritiorum numero lefti in fenatum j 0 fuerant:quemadfflodusn Liuius lib.t.teftatur. Ge m s dicitur quafigenus, a quo & nomen fibifecit abftrafiione v literat. Difterut tamen inter fe,quGd ftirpem & originem ■genus fignificat, Gens quafi generum & originum quandam multittidinem. Gens & familia differunt quod gens ad nomen , fa-. milia ad cognomeivrefertur : itaque illa tanquam totum continere videtur,baseqiiodamroodo par- . tem: & quod intereft inter gentem & familiam, idem intereft inter gentis & ftirpem. Prat ex Hot. Gens Sc Natio, inquitCornel. Fronto , fic differunt: Natio ib! um patrium quserit:Gens feriem maiorum Hinc Cicero in orat.pro Sexto:Vfus me abfente de- fdaxif , qui cognomen fibi ex Ailiontm imaginibus afripuit,quaraagis nationis eius effe, quam gentis videretur.Prat. Genti les difii,vt opinor,proprie patritii interfe, qui eodem ex genere prognati eifent: vnde Genti- tilitia facra,& Gentilitia fepulchra.Hotom. 0 entii.es Accurfius pro cognatis accipi eftima-70 uit, nullo audiore ; Sunt autem, exdefinitiGne llfo O^lutij, in Topicis Cictroft.Gentile*,quieoden inter fe nomine funt.,& qui ab ingenuis oriudifun* & quoru.m maiorum nemo feruitutem fermu«,^ qui capite minuti non funt. Sed huic fententh! pugnat, quod etiam in feruis iura gcntilitatisfuif' fe,fentit PIin.c.i.li.5j. N iii oiim h^cfuiflearbitre« mura&ante Xtl. Tabul. Leg. Itaque Gfentilespn prie dičtos Roman.patricios interfe >ex gentilitia iure,quod eis tantu competebatintmpc, Yt excluf 0 filco, cuiuflibet cognominis fui hereditatem genti, litio iure ad fe t raherent,annotauit Alciatus,vt& illud loco iam citato. Gentem fcilicet nihiladfar.. guinis vinculu pertinuiflfe : genus vero, velftirpea pertinuifTe* Sed & Gcntiliu aiiam in iurcinterpre* tarionem fu ifle^indicatinempe vt qucmlibet fignift. cet Romano iraperio nonfubie^tu: ^uianonlm ciuilijfed iure Gentium viuic:qao fit*vt perindeu? cam Gentiiem dicamus,ac liBarbarum.Spieg, Gentilbs etiam dicuntur s quilinelegeviuunt,& necdum crediderunt:di&i, quia lunt vtgenitik*. runt, id eft fub peccatoftdoiis feruitntes.quiGq;{ Ethnici dieuntur. Rrifl' G h s t 1 L1 s a Gr^cis « $ Stoto; dicitur^' { 0 j/jjif’,qai eiufdem getis efreafreritur.Sed&To^rv^Arifiou*. les in primoo^f r* poftuit proordine& focietate, & genere hominum feu natione, ficute- tiam annotauit Budaeus in Commentariis lingu« Griecse. Vnde fit,vt Gr^coru imitatione gentem pro eodem iignificato vfurpemus.Sed proprie Gentiki (vt diximus-)funt,quoru nunquamra 3 ioresferuisa. tem feruierunt. Qua ratione noftrates linguaver- naculanon temere(inquit Bud^us inannout,)oe- tiles homines vocant eos, qui ab ortu nobiles funt Sc e* natiuitate,quafi ingenuos(ait)ab originegen- tis , &c. Brechžeus leg.faipe ita compettimdCdc verb.& rer.iignift GEntilitivm dicitur,quod ex genere (ide fami¬ lia eft t vt Gentilitia nočnina, qus originemgenti« vel familia; deciarant,vt Spieg.Maius:& Gentilitii infignia,qu^Arma vulgo vocantur^uafi armis mi- litiaque qusftta,fucceftere in locum,vt Bud.reftee- xiftimare videtur.,maiorum imaginum,vndepršci- pue generis nobilitas accipiebatur. G E N T i l 1 T1 v m ius erat , quod Patritiis competc- bat,vt liceret cis vindicarehereditateracuiuflibet, qui habuiifet idem cognomen,quocuq; gradu con- fanguinit-atis J eXciufb ffeo. Quemadmodum nune dicimus habere aliquo$ idem ius nobilitatis, &fuc- cedendi inbeneHciis miiitaribus,quiahabentideni nomen , eademque infignia.Prat. G e n ti t-1 T as eft .juriš ciuilis,refemirqueadagna- tionis vetuftatem ^ ab ipfa agnatione. difterens fela generis antiquitate;nam agnavienem longius quaa i patre fumere non neceffe eft, cum gentilitasabi- uo petenda fit,Connanus eommentar.libu.cap.n, nutner.i.Balduin.comment.in leg.X2.tabuUr.c,jp, q en T1 Lit as nobilium fuit, fcilicet eorum,qui iiii generis imagines preferre poteranr. Imaginibus e- nim ob infignem virtutem Sc rerum pr^clare gefta- rum decora donari folebant.Qua ratione anticjuii- limu generis ftemma,fumofas imagines, Cicero yo- cat in Pifo.Contra quinullis maiorumitnaginik & nobilitate commendabantur,hi Terrslilij,afefe orti,- 3 č noui homines nuneupabantur : quemadrao* dum Cicero de lege Agraria loqjjens, feipfum ap- pellat nouutn hominem.Id quodmagna laudecon- tingebat,fi qnis virtute faceretfe nobiletri,acinia- ginibus donandis dignum.QuareTranquiUn Vefp. jFlauia geris,inquit,obfcura itla qnideiTi,-^c fine vi- lis maiorum imaginibus,fed tamenReiptib.necjitf* quam pcenitendi. Accedebat Sc boe cumprimisad 11$ i G A K *obilitatiscommendatioaem, quod gentiles ab in- genusfvtait Cit. in Top.)oriundi erant , quorum jnaiorum nemoieruittnem feruiuit, q ai capite non fuerut deminuti,vr a libertis,vel adfcriptitiis,vel a- liaconditione obnoxiis diftinguerentur. H*cnon funt conremnenda,quoniam icnoftri temporis gen¬ tiles feu nobiiesfvt vulgo dicimus)cum agnationii jure controuertant defeudis inter fe vel cum da¬ mino , dimLthenherrcn , non habent fere digniora probandi argumenta , ad oftendendam gentem 1» fuam, quam ea, qua ex imaginibus, ac cegnominc tnutuanrur,vt cum dicuntjTJTAr hctbtn tmfchtldt v»d helm. Nune enim pro imaginibus infignia gentiiia habemus,eadem camen iignificati«ne,qua olim.Ve- rumnonnulli fumofis imaginibus maiorum fuorurn diffimiles plane funt. Gentilitas autem non.pettine- bat ad vinculum fanguinis,fed ad ius quoddam pa¬ tritiis proprium.Reliqna promifeue de patritiis & plebeiis diccbantur.Cicer.Erat enim,inqnit, duplex Claudiorum familiaialtera patritia, altera plebeia, ‘O nec potentia minor,nec dignitate.Frat«, Gen t i Iit AS,difhim ius,quodint£rfe patritij ha- bebant:quod ab agnationum iure diuersu fuiffe,& a Centumuiris difceptari fu'itum,Cicero in i.de Ora- »or.& Topič.ceftatur. Hoc enim Agnati a Genttlib. differebant;primum,quod agnati &de patritiis, & de plebeiis,& vero etiam de libertorum pofteris di- sebanturiGentiles vero de patritiis tan!um,aut cer- tenunquam de libertorum pofteris. Quod tamen impugoans Francifcus ConanustBalfum eft, inquit, J® quodquidam tradideruntigemilitatem patritiorum lantum fuiife propriamiimo etiam plebeiis fuit, fi- tut & ipfa ingenuitas communis,quod ex hoc vno Suetonijioco facile apparent. Patritia gens Clau- dia(fuit eaim Sc alia plebeia,nec potentia minor,ne» dignitate)otta cit inRegillis. Deeepti videntur cx eo fuiiTe , quod feribit Liuius Romulum centum Senatores creaffe,quos maiorumiBtutum alios item centum confcripfiffe , quos minorum gentium ap- pellarunf.Sed hoc nihil vrget, vt concedendum fit, 4 9 folos patritios gentemhabuiffe. Nec enim ifta eos appellatio fecernebat a plebeiis , fed iplbs inter fe: . quod cum omnes cx ingenuis , Sc qui gentem habe- rent,čiuibus elečli effent : tamen quos Romulus crearat,pataitium honorem prius in fuarn gentem tranftulerant,quam ij,quos Bratuš poftea cooptarat. Patritiorum trgo nomen diftinxit eosa plebe.Maio- rum vel minorum gentium adieftio, ipfosifeipiis; boe eft,priores patritios a pofterioribus. Gensigi- tut non patritiorum tantum,fed omnium fuit modo ingenuorum,&gentiles di&i inter fe effe, qui eiuf- dem genus erant,qui, quoniam eodem nomine ap- pellabantur,vt memoria generis maneret, idcirco gentiles dictmturquifimilitudine nominis conije- niunr.VtCiccro, Seruium Tullium Regem genti- lem faum vocat,d quo tamen non etat oriundus,3tc. Hsclatiu s Connanus libro fecundo,capitulo vnde- »imo,numero primo & fecundo. Deinde Agnati di. Mntur,qu'i eiufdem funt ftirpis. Gentiles vero ge- tieraliter.qui eodem ex fonte Sc capite primum ma- uarunt:quamuis ftirpem,, &(vt vulgo loquimuf)ra- mum diuerfnmhabeant : vnde illa inter Claudios patritios, 8t Claudios Marcellos plebeios eontrouer- fia,eum Marcelli(inquit Cicero)i libetti filioftii- pe,Claudi) patritij eiufdem hominis hereditatem gente ad fe rediiffe dicerent : nomine in ea caufa fuit Oratoribus de teto ftirpis & gentilitatis iure dicendu?Quibus ex verbis patet, idem ontnino Stir- pem ScAgnationem effe : quippe cum paulo ante ,7® apusaminc ftirpem. appcllait , cji» agnationem TEE. nimmarittitem vt lib.i, de legib. Qu_od in ciuitati- bus,agnationibus familiarum diftinguuntur ftatus: id in rerum natura tanto eftmagnificentius, vt ka¬ mine« dc-ortim agnationc.& gante teneantur. lllam autem Claudiorum controuerfiam lic interpretom quia cum eius, qui Marcelli alicuius libettus erat, filius inteftato deceffiifet,neque aut filios 3ut agna- tos vllos haberetj agnati patroni demortui vniuer- forumbonorum poifffioBem ad fepertineredice- bantiClaudij vero patritij in capita eain heredita- lem inter omnes,qui eiuidem gentis effcnt,diuiden- dam effe contendebant , rtipii quoque in partena venirent ; propterea quod Marcelli nihilo magij quam ip(i,eius qui mortuuj erat.agnati eftent.Scri- prum autem in duodecim Tabulis fuiffe; Si paterfa- milias moritur , familia pecuniaq;eius agnotorum gentiliumq;efto,Gentiles enim eos ex illa Scsuola: deftnitione interprctabanturjqui eodem nomine ef- fent.Hotom. iixmulvicfi , qu» gentes htlmanr vtuntur: quod a naturali recederc facile intelligere licet: Quia illud omnibus animalibus : hoc folis honiim- bus inter fe csmmime eftjlcg.i.J.vhim.fbdeiuft. & iure. Quod naturaiis ratio inter omnes homines confticuir,leg.p.fF.eod, Qu;od commune eft omnibus homiuibus : Quod ratione naturali inter omnes ho- mines peneque feruatur:Quod cumiplo genere hu¬ mano proditum eft,leg.i,ff.pe acq.rcr.dom.BiiiJ'. 3 8N v s appellatum eflfe vniufcuiufque generationis principium,conftat:vt fi dicamuj.Tnium a Sempro- nio genus habere. Adhuius itaque fimilitudincm -diftum eft genus,quod de pluribus fpecie difteren- tibusin eo,quod quid cft,pr$dicatur:vt animaLcor- pus.aftio, pofleflio.Sicut enimvnus eft principiurn tnultis pracreatis,quicontinentur vno nominc: Ita genus eft principiurn fuis fpeeiebus,quas vno verbo comprehendit,&addita differentia , fic conftituit, quomsdo *s accepta forma tranfit in fiat uam,vel i» aliam rem.Vt ecceiii dica s, animal eft , non intclli- gitur,an hominem vel ec;uum aflererc volueris.Ge- nus enim eft,Sc vtrumuue cum pluribirs ali« fpc-cie- bus eomple&itur.Vcrum fl differentiam addas, pu- ta rationem,facies fpeciemiveluti animal rationale. Ad dignofcendum autem vtrum id, quod proponi- tur,genus,an verofpecies fitifemper refpice,ande pluribus dici podit.Bcinde, anhorum pluriumfin- gularurfusde multisaliisrečfe pr^dicentur , vel nonttunc enim,fi plures funt gradus, genus eft : fi duntaxat vnus,fpecies, quie de muitis indiuiduiis Sc numero diferetis pradicatur. Porro indiuidua v- nam,tantum,ncque vlteriorem fui partitionem ad- mittunt. Sic aflio perfonalis habet fub fe afiioneai rteontraiftu. Et quoniam bate adio ex contraSu rurfus de muitis aliis dici poteftiagnofcis aftionem peffonalem effe genus. Verum a^io ex contrafie indiuidua fub le continet , qu® amplius de nuli* pratdicari poffuntivt eft afiio ex contracRi Caij , a- dio ex contraflu Titij,& ctetera.Quam naturam ge¬ neris Sc fpeciei oftendit Iurifconfnlt. in leg.27in pr. ff.fi cert.pet.Hoto.Prat. De hoc vide etiam Tabee- tiumin Topico militi* for.&legal.difcipl. Gen e R A dicimus , qu* communi quadam ratiome compreKenduntur,veluti, homo eft genus fingulo- rum hominumftinguii autem homines funtffpecies, gtisfub eo genere continentur , veluti SticbusSc ScPamphilus. Has ipfe etiam Ariftotelet vočat eff m: ill.l autem mr&asht jljd« it/j šjn/usst. Genus non diuiditur,ni(i numero, veluti cum gene- raliter dicimus ic.homines,roo.homines:fpecies ve- Inti Stichus,diuiditut in partespra indiuifo , no pro N T E E. * vtilitas tilium diftiplinirum in poftpiintij5 ln j! ftit.cum perfe&a abfoluta^uefunt:inprincipm, c - ro ipfis ineptaE & infuaues videntur.GeU.H>, l <. (il j l rtaf^o^colonijliue capite cen quibus mutuu con- ftat,funčHonem,id eft,folutionem recipere in gene- re pocius,quam in fpecie: genus enim,quod fola in- telligentia conftat,folui non poteft,vt diximus.Pra. ^ g N e r 1 s propinquitas duplex eft, qusda naturalist altera ciuili$,& vtraq;adhuc tripartita eft.Naturalis ha; funt fpecies, agnatio, cognatio 3 afftnitas. Ciuilis autem ifts:adopcio 3 arrogatio, pontificia cognatio, quam fpiritualem vocant.De vnaquaque fpecie, vi- de in propria eius elaffe.& Connanum lib. 8.c.5.n.i. <3 EN v in A pietas : quamuis corrupte legatur in vul- gatis codicibus gemina 5 pro infita,fiue ingenita pa- tris in filium affečtione,vique amoris vfurpatur ab • Vlpiano ir* leg-3.de liber.homin.exhib. Vnde fclio- lium interpretis 3 alioqui ineptum liuc minime per- tinet.Nam ex eo liquet,špfum non intellexiffe 3 quid vere pietas, quid item ofticium fignificent. Certe 40 affe&um nullum paternum vincere, iure noftro eui- dentiffimum eft.Hanc ie&ionem etiam probat Al- ciatus in parergi$,vt Sc Norica, & Panded. Flor.in- dicatoue Alciatus hanc vocem genuiam apud Cice- ronem duobus locis hoc fenfu legfiin oracione in L. Pifon.in partitionibus Orat.Spieg.Prat. c P- o m e t R AEtL2%ff.de excufat.Sen. epift.88. metiri me Gcometrcs docet latifundia.BrifT. qeomet Ria dicitur effe triplex. Pars enimqua?- dam Geometrih o^ 77 K»appeH 2 tur , quz ad oculos, >0 pertinet.Pars altera,qu£ ad aures vocatur qua Mufici in fundamento artis fua; vtuntur. Vera- que harum fpatiis & interuallis linearum Sc ratione numerorum conftat: ojniKH facit muita demiranda id genus,vt in fpeculo vno imagines vnius rei plures appareant. Irera vt fpecuium in loco certo pofitum nihil imaginet, aliorfum tranflatum faciat itnagi- nas.ltem li re&ius fpecuium fpečles , imago fiat tua eiufmodi,vt caput deorfum videatur,pedes furfurn. Reddit etiam caufas ea difciplina , cur iftse quo'que vifiones fallant.vt quse in aqua confpiciuntur,maio- ra^ad oculos fiant;quae procul ab oculis funt, mino- ra.K«yoy#x» autem longitudines Sc altitudines vocis . jf. ge lf ffc. ff. de a dmin.tut. c eili(le qua- que Intelligitur Sc qui per alium tuteiam geffit,qui. quealij gerendam tutelam mandauit: fed&quifi* tis a concutore accepit rem faluam pupillofuturam, eiqu« permifit adminiftrationem totiustutd*,difl. leg.5.^*quod fi quis.& L56.ff.de admin. rut. Sicgc- rereres pupillares,in 1.4.G.de confim.tut.Brifl'. G E R. ERS.Indefella geftoria , Ein Tratfeffd: Cuiusia iure fit mentio. oeftame militare:Geftamc»pr«o- rium,quod milites,vel pr Stores gererent. Rentam ; forenfcs,quam extraiudiciaies compledituriupr tet toto tit.de neg.geft.& LVelleia.jf.geftis. ff. 1 .1 .de effic.proconful. Carfar, Spiegel. Cesta fraudationiocaufaqua:dicantur,indic.lt Vipia. l.r. & feqq.qure in ftaud.cred. Cistam ttm,proaftam , Pomponius contra Vallam dixit in l.fin.dehisqua: in tcftam.dei.Spieg. , 0 Gest andi ius habere,vide Vlp.in 1 .plenum , in princ. ff.de vfu & habit.Spieg.. .Cestar.! dicebantur vetercs.cum fuccollantibuj fer- uis valetudinis voluptatifve canfa fereoantur, i.ff. de vlil Sc babitar.l. 7. ff.de manu. vmdičt. Inde geftat:o, i.iSJ5.r.ffqupd vi aut dam.Plin.I b. 16. cap. 3. Quin- que res mamine communiumauxi!iorum,pro‘efl'us: abftinentiavn cibi.fricationern cotporis, ambulatio- »em , »eftadonem . Geftatipnis conamoda Seneca epift.if.recenfet, bis verbis : Geftatio Sc corpus con- Go čutit,& ftudio non ofScit:pqiTis.legere:poffis.diiLue, poflis Ioqu:,poiIisaudire,&c. Prat.ex Brifli Cest ationes appellantur loci.arboribusdenfisopa* ciper quos veteres valetudinis cauia geftabantur. Vi- pianusl.u.«.,4.ff.de vfufruft.Et ti fotre voluptate fuit prardiunijvitidaria.veJ geftationes,vel deambulatio- nesarboribusinfručtuofisopacas atqiie amcenatha- bens. Vbi ramen Voluptati, aut, vt allis in libris.Vc«: I uptariumlegendam puto.ylp..l.u,& de vfu&habji 1 at.P.reterbabitationem, quam habet,cui vfus datus eft, deambulandiquoque Scgeftandi iushabebit. Et 70 de bac geftatione iocus bis intelligendu? eft apud. equum perduxiffet. Hotoman.vide Plin.lit.{ ad Caninium E.uf,& Ub.i.ad Callurn, I mper. §. 5 . de obligat. ex delift. Aut fi quis. gefiandi caufa commodatum fibilongiusaliqu 0 du. xerit: quod veteres feripferuntdeco, q u i in a;te Ghstaiomvm , appellamuslefticamfeliamvejliti carrucam : denique quodcunque in quo ge(hm, r vide Beroa!. in comment.adC. I. Caf. vitim ap0i j Tranquill. Spieg. Addepaulo antcGertreilnit Stili, 10 Gestiri, procupere . in l.i. G.deinoff. dona.Mm men proptie,lxtitiam animi prometetom quoiu corporis motu. Spieg.Prat. Gestor negotiorum fimiliseft procBtatort;niGqt;d maudatam a domino procurarionem non habct:(ti amicitia fietus rem adminiftrat, bonimtjiittltn agnofcere debet.Vlp.de neg.geft.lj.ait pratetipj abfentis negotia geffetitjiudicium co nomiat iti, Spiegelius. ič s to res negotiorum tripllcis funt diSettntit, i delicet voluntarii, qui vitro abfentis res geiunt.";. cellirii,qui obligatione officij adminiftrant, ficutCu- ratores.Et quali neceffarii (vt fic dicam) qu fufpicio. ne obligationis inani ad gerenduuraccedunt.Q qi!h funt liberi homines bona fide feruientes,quibus ali- quid agendummandatur, l,atqui natura, ifiltbtre, C. de negot. geft.Item tutores a patre in teftamento dati pofthumo, qui intetim adminiftrant, & tandem nafeitur poftbumus, 1.eum pater, ff eoderatitulo, Itein hi,qui fe procuntores opiniantutfalio,autca- ratores, cum non (mt,eorumque luccefl&tes.l.j.s.Jt fifuriofi.ffde negot.geft.l.curatoris,C.e6demtitilo. l.quicquid..Carbitr.iut. Spieg.Prat. Gestvm in Rep.municipium,l.i.ff. ad manicip.acciji;- Hot. pto pecuniam publicam traftare .fiuetrop' dam dccernere. Prat. GESTvs,huius geftus,pro negotio gefto,afto,a4nmi- ftrato, apud Vlpianum in 1. item fi cuiputiui.ff. ne- got.geft.cumait: Nec poflit,quodaliiad_ ipfo geftu,hoc tuum negotium videti epieg. G I Gi ab osr,qoi gibbos bnbent. Paufcshornmffleniit in l.j. de aedilit. ediift. In vulgatls codicib.Gilktioi feriptum eft. Quanquain grammaticos fciouio. taffe, 8c gibber, gibbeta., gibbsrum, drgibber, [ib bdiš Sc hop gbbere dici: nos tamcnHaloandii tii. tionern rete:, ujus,Spieg, Gibe lini .vide Guelphorum. Gr e zi iepra, caius eft mentio ceu fpeciei diraeimptei catjonis in Nouel.iuiiuran.quod praflar. foLDetth tat auaritiam parentmn iuficere prolem: Sc malt adquiiita a maionbus non fine cuipapoffideri altt. cefforibus: vide D.Ambrnfium in c. 4 Euaug. fettr. dum Lučam. Fuit autem fcruus Eli&iprophcu.it quo lege cap.5,Reg.4 Prat. Gignendi cafusproprie denotatproprietatemJ.!o- cum.inprin.ff. de relig.& fumpt.run.Sc not.inI. Qj Mutius.de aur.&: argent.legat.Tametficolama lcquendi vla porngatur etiam ad facuitattu', adminiftrandi.feu podidendi: cx Alber. Gicnbre & Parere.faftum & operationem quanda'n important. Hinc difpofitio 7 oquensdefiliis eiviu & vxore natis,nifi in veris filiis locuraiabeteforf maxime illis fupetfritibus. Quarepuldue Biiid. differit in 1. liberorurrk de vero figa. Gi.ldonis meminitleg. s. Cod. Theod.de pceaii.L Ciaudianus in libr de belioGildonico. Oroliuslte vltimo.l.iS.& JV.C.de bonis profcript.Cod.TheodJe vide in Notit. fub difpofitione Coniit.Ra. Pilil,[ti Occidentem.Prat, G l. Glaski o .ifidorus, nomen viri, videl.mnllenjiifr if’ n » G ANTE L; tem. ff.de verboruM'oM!g. sladiato*. , Originem & caufaffi gladiatofum Ca- pitolinus, genera vero Budstus refert in annot. ad? J, 5thletas.de iis qui notantur.infam. Gladiatores autem dicuntur generaliter omnes , qui gladiis pugnant, t- tiam difcendi grada , antequam in lucern producan- tut. Edam funt, qui hoc literis tradunt, ituros ad bel- lum Romanos debujfle pugnas videre, & vulnera, Sc ferrum, Sc nudos inter fe coeuntes, ne in bello armas toshoftes timercnt, aut vulnera Sc languinem per- ic horrefcerent. Hinc mos tračlus videtur , vt tmperato. res ad bellum proficifcentes, munus darent giadiato- riuin. Aftomniao prohibentur mConftitut- princip, lib.ir. C. de gladiator, tollend. ldque metito, Cypria- nus enim ad Donatum: Parator, ait, gladiatorius lu- dus, vc libidinem crudelium luminum ianguis oble- etet.Anchor. c-LA.DiATOR.yt Qumtilian. declam. jol. definit, eft, qui in arena, populo fpe&mteipugnat.Cuiufmodi fpe- člacula fublata lunt.l. vnic.C.de^ gladiat. lib.io.Nice- 10 phor.lib.7-cap.46. Brat. ex Prid. gl adi ato.Res, in 1 . 6 . circa medmm.ifl de iurJmmtt- munit. non funt qui ilaniftis inftitueban- ttir, fed %tfpo7rrioi, id eit, gladiatorum artifices, Bu- dxus ap d’čtam.l.6.Lip{ius. i. Saturna!.?, in fin. fatetur in dieta 1 .6. gladiatoris vocabulum- propcie vfiirpari, fed param v-fitare, cethofr. in d.l»£.circa med. glad 11 inter arina referuntur, L4i.de verb.fign.L 3.$. atmis.ff de vi Sc vi armat. gladu pcena,l.i.§.quanquam.fF.de-abig.cumgladio Sc 30 & enfe in aliquem animaduerritur: quanquam alii •Gladiipoenam ponuit pro damnatione ludi, vtCu- iac.ebferuat.iib.G.cao. Aliudautem eftgladio, aliud fecuri animaduerti, vel telo, vel fufte, I.7J .depcen. Vnde apud Spartia. Autoninus ei, qui fecuri percufie- rat-PapiniMium; Gladio ,^it» te metma iuflum cxeqtu cpottait.BdflU Itaque gladi) poteftas ab alils coerckionibus fepa- ^ ratur.1.6. de off. proccnf. ex qua trafta eft L 70. ff. de diuerf reg.Eft enim giadii poteftas ius animadueiten- 40 di gladko in facinorofos homines,L?.ff. de iurifdičt. Et ita giadii ius accipio in 1 .6. §. qiii vniuerfas. fF de ofF. prsfid. in qua giadii ius omnes prouinciarum refto- res habere feribitur , quos deportandi ius non habuif- fcconftat. 1 , 6 . ff. deinterdhft. &releg.Sic Sc in L i.ne line iulTu princip.jn C.Theod. I.74. de decuriomb, in cod.C.IuLFirmic.lib.i. Mathef. cap.f. Facier praspoten- ' lentesjhorribiies iduccs>& quibus maximi committan- tur exerci'tus , qui habeant etiam vita; necifque audo- titateta , & in magiiis adminiftradonibus iuris. giadii 'JO decemitpoteftatem, Auguftin.Epifle6r.ad Dulcitium Tribunu m ;Nec enim giadii ius 'ui eos accepifti. BriHT Ad gladium d unnari, in L j. in princip.ff.de abigeis. l.ip-.ti qu-s plane,/, ff de acquirend. hereditat. 1,6. §. irritum.fFde iniuft.jupto. St apud Pauluin j.fentent. titul. 17. dicuntur,qui ad ludum gladiatorium dam- nantur. Capitoi.in Macrino: Ser.uos, qui a dominis fu. gilfenGrcpertos .»d gladium ludi deputabat.BtilF.vide Cuiac.i}. obfer.io. Sc Gothofr.ad d.l.i. in princ. • gladi vs, non limpliciterp.ro telo vfurpatur ab Vlpia* 69 no,fiiiicnte in l.j.de iurifdid. om. iud. merumimpe- tium elfe, habere giadii poteftatem, fed per Rhetori- cam denominatlonem, pro quauis pcena, qus de reo ex delido al!quo expetitur.Spieg. 'Gladi o pun\ri,l-.3o.in fin. C. ad.Iul.de adult. lij# Gl ad i o vlterioce feriri, vide 1 .10»C. de his qui accui non polf. Gladio repeliere, l.3.C.ad l.Corn.de ličar. Gl an d ari a fylua ; qu2 feruatur glandis ferendz caa- fa.Cato author.Spieg. &s. AH o i m. caducasn, ex afbore cecidit, in 1. 70 de verb.fign. Eaius finitffednon, vt annotauit Alc. ex fermonis proprietate : quoniam caducus, non qui ce¬ cidit, fed quid facrle cafurus eft, ruinamque minatur, fignificat. Vnde Sc Paries cadurus.Spieg.Prat. Glandis autem nomen nontantum ex quercu, ilice 3 phagove intelligimus, fed ex omnibus arboribus fru- dum,l. if de gland.leg.I qui venenum.§,fin.fFde vetbe. fignif. exemplo Gra:ci fermonis, apud quos omnes ar« borum frmftus, dicpot^VA appeilantur , nempe a iio« : mine <7^^, quod quercum figuificat. Plane ideo glans inter omnes fruftus tam diftufe vfurpata a maioribus eft,quod ante Cereris immortale beneficium cibus cemmunis fuit. Aufonius. O Hm communis pecori cihus Atque homitipglamt k.A nte qtiidtm car/ipis qtur ete?e£fru#„ TibuLus. O valedntfrugcs^e Jint modorure puelU.' Glans ala.t>& prifcomsre btbaniur actug* GUnsaluitvrtere:--*'- Ouidius iriFaftis: V rim a Cetes.komine itd m e bor a ulimcntd VSCAtt.j Mntauilglandes viiliorz Lucretius lib.V. Glandifir/ts inter etimBant eorpora querctis : Hefiod.cr ipy>is Kf»/jlpaic , de hominibus iuftis ioqufins; ToTcn ${/)H Trullid dptai j dfh A’k p« rs s p« \s u UiOsr ^ pjAhiosa.** Hic in vidumhominmn glandes annumerare vide^- tur^Claudianus in raptu Proferpina:. .Vnde dat# populiš fruges ,£7- glande reliefa Cefierit tnuenlis Dodoma o.uercus ariji is, Virg.i. Georg. Liber & alma CeteStVeftro ji numtne teliti s, - C haoniam pir.gui elan dem mutauit ariji a. •Et de Aihenienlibus ita fcribit Iuftin.libroj. Hiftorlž- rum: Arare quoque Sc ferere ftumenta glande vef«* centibus primi monftrauete, Ptifci igitiir iegumlatcres glandem hoc poti fiimum honore donarunt, vt in tnemonam illius prifci Sc par® ci vičtus omnium arborum rručlus eo nomine cen* ferentur,, quos prsetor I.i. IF. de gland* leg.infecutus eft ,Forcatulusin penu iuris 3 eiuilis cap. if. Adde Fr* Balduin. in leg: n.Tabular. cap,i^. Hanc autem leg, li. Tabulžr. ©iandem in alienum fundum prociden. tem colligere fas efto. Plinius nobis tradidit lib, 16, cap.13. cautum fuifie,vt colligere glandem in alienuin fundum procidentem liceret. Pra-tor deinde fuo edi- 6:0 pnecepit , vt tertio quoquedie aliquis glandem 3 qua; exfundo fuo inagrum alterius caderet* legere Sc auferre pofFet.Tit.cft lib,Pandetff (u 5 icj.Prat. 8 c Gochofr.in d.l.i. Tat id eft, genituroe, fufcipicndique feia gratia.Vlpian.inl.ta.J.fi quis afinum.20.ff.de fon. goRTHeni heretici. videEpifhan.i.tom.idijietu. cossiPivii ftutex, de quo Plin.lib.ij.c.i.fuperioip» Agvpti in Atabiam vergens, gignit fruticem, (juta ailkjui Goftipion vocant,plures Xylon,& ideolignaio- de fafta xylina.Patuu!useft, firnilem^sebaibsti«. cis defert fruftum, cuius ex interiote bombycelane. go netur. Nec vila funt eis in candote molitiave pa- fereuda. G ■ R GRACvLCtRVM edacitasan faciat remitti penfione is conteadu locationis.vide Gothofr.ad 1 .18. C. detok G P. A Dvs,inquit Paul. in 1 . Ih ti fc.de grsaibidlft: (usta: fimilitudinem fcalarum locorumve ptocliaiomipei quositaingredimurvt aproximo in jproximOm,id eft, in eum, qui quafi exeonafeitur,tcanfesmus.ii- que uoftris generationem fignincat. Ferretuitdegra- lib.Prat.Brifil _ ,, Los viti foror dicitur a Grsco)dxai.l. 4 . 5 .gradus.ff! de 7 O G RAD v s, vt ait Hoftienfin siima,eftvniiisptr one >• - -- - - Mantis adgliaoiVniinsgconianguiiMtisjV«!*® 0 ^ f« fa&acolIfltSo ad com.munem parentrm. leg.t.cum feq.5.vfque ad$. affinitatis. ff de grad. r oncifius fic: • Gradus eft interualium , quo cognofcitur , qux per- ^ foiia ftipiti propior:vd breuius:funt ordines cogna- tionum.Prat. Cradvm pro exiftimatione. 3 c hooorisloco vfurpar/, notum eft. H inc in graduin rcponere, eft deicftum reftiuere. Spieg. Prat* Gradvs apftflimi dicuntur efle,primns, Sc fecundus, & tertius. Namque in primo funt fupra,pater & ra a- io ternnfra, filius Sc fiiia. Secando funt gradu fupra, auus,auia:infra,nepos Sc neptia: ex tranfuerfo,frater &ibror. Tertio gradu funt fupra, proauus, prou-ia: infra,pronepos, proneptis: extranfuerfo fratris, fo- rorilj^ie filius Sc filia,& coueniemer patruus Sc arai- ta,auunculus Sc matettera.Spieg Prat. \ £rady$ etiam ordmem fuccefiionis figmfioat. 1. f. ff vnde cogn.l. i .ff.fi tabul. teft.l.i/.ffde SC .Silan.Brili. Eft Sc Gradus menfura genus,pedes duos Scfemis continens,vt Sc Ificiorus fcribit,Sc in fragmenus, qux zo libris variorum Auftorum de limitibus|fubicfta funt, traditur.AtapudConftant.Ki.Epittraditur ha- bere fai 'žjvdks y, Trcthdjrds /C. Prateius ex Briff Hinc Cuia.adi.^. §. liberratem. ff de vfurp. Sc v/ucap.duplicem facit gradum , fimpiicem videlicet, Sc Geometricum;Simplex,iuquit,gradus pedes habet dtiosfemis', vel vt ex Iuliano Afcalonita architefto Coftantin.fcribit li.z.Epitom. S&c rpus, Geometticus vero gradusfi.e. paflus* fiue opyn aquam,lunam, gratis emimus: eartera queisvtimur , Grseca mercamui fide. quod quidam adleuitarem Grarcorum referri exiftimant* quibus nuiio pafto effet fidendum. Hinc Grsciola csutio in epift.quadam Cic.ad Caft.Prati Grabca relig : o pro Paganifmo: Sc Gra?ci pro Pa ga ni s quandod:ci cceperint,oftendi Alc.in Prarerg, deda- jan s qusdam Jocain N0ueUC0nftit.152.de ecclef tit« Prateius. Graeciam exoticam Plautus ; n Menatchmis Grat« ciam peregrinam dixit, intelligens extra Italiam ft- tam,ad difčrimen ©rje illius Italije* quae magna Gra¬ da vocabatur. Sic autem feribitur, Mare fuperura orane , Grjeciamque exoticam, orafque Italicas om- nes.Torneb.aduerf. lib.i^c.fj. Grab cit as, in 1 . vnic. C.de ftud.Iib.vrb.Ro.&.Con« ftan.lib.it, pro Gnecarum literarum Sc facundia.ftu^ dio,vbi falfo antea legebaturGrauitasBrift' Gr abcis u os inffvarios v ide apud Anton. Auguftin, lib.i.emendo Grabcvm vinum interduhfianumerat Iu ri fc© n fu It.!• vitim, ff de tritic. Sc vin. legat, de iis vide poft Pii- nium lib.ij.Stepb. Nigrum muka Sc varia vini gene® rareferentem in opere, quod Denimio vita?luxti infcripfit. Alcxand.Neapol. cap. zj. lib. f. annotauit, ' . quod veteres vrnum Grscum femei tantum etiam in iautiftimis conuiuiis apponere folebapt: primuf- que diuus Cxfar triumphalibus ccenis quatuor vini genera propter inftituta maiorum didtur appofuifte s JFalernumjChium, Lesbium ,■& Mamertinum. Prat* Ghilep.Hb.Conulu.i.oftendit,vinum omni State per- niciofum,eiufque incomoda refert. Quomodo facias vinum Gr2Cam,docetM.Cato.£pieg. 'Grammat a. lege Buds. in comment. linguae Grascfo 'T@LiJHjg. 7 im legit Scrim. in Nou. 71» c. i;Gothofr.legit, Ca utionem. Hal. Gale n da r i um. 'Gram m ati ci ,hoc eft,qui Gram maticam docent, a n a munerib.excufemur, videl.fi duas.^.Grammatici* ff de excuf. tut. Sc l,fextum decimum. § . fia. de vac, mun.Spieg. Prat. Suidas ait, Ts? yjy y£? pi(t eadem fignificatione, eiie fortaffe iam de« .generem linguam fuo feculo fecutus. vocantenim vulvavivocevvv feribam , Sc antigra- phea Grad omaes.Vide PofteJIum in lib.de ^vlagifts Athen.cap.if. Gr a m m a t o p h yl a c i v m , vbi tabu la? Sc i n ftr 11 men¬ ca puhlica , monumentaque terum geftarum, afta« rumqueafferuantur:quodTabularium Latine appel« latar. Vlpian.in 1 .moriš.8.^* lolent. 6 . de pcenis. Ar» chio forte vel Grammat0phylaci9.Spieg.Prat. GR an ARiArU53-L.pen.de leg. 3 . qux extabulisfier) o- ftendir,l. 18.ff.de aft. e m p £ * ftipitibus vel ; n terra de-* nxis,vel fupra terra pofitis Sc collocatis.Hoc eft,quod horreum frumentarium raobile ex tabulis ligncis faftum dicit,U^o.ffde.acq.rer. dom. Prat.ex Brjffon, Sunt etiam interdum granaria loca in horreis tabulis fepta ad fruges feruandas s fuo cuique geneti difelufa? atque ita.a Iaboleno in d.l. 18. ficutSc ab Vlpian.in I; •quxfitu.iz.§.x.ffde inftruft.vel inftru.legat, vfurpan- tur. Eodem etiam modo ab-Horatio politum. in illo verfu Torneb.recordaiutt C ur tuaplus laudas tumtfh grarutriftnoflrh Tornebaduerf.lib.f.c.ij. Granda evvm a.cipit Albcricus, qui annum i£. ve! 3o.attig'tnot‘c.quieunqu^,77,dift(n.per.c. Epifcopos cackdiftiacSpieg. Prat* .. fe f K 95 G' ANT E R. Grand® beneficTum,proIncomparabili, apadVlp. in l.i.de bon. libert.Scilfcet ad remunerandum tam gra- Idebeneficium , quod in libertos confertur, cum ex feruitute ad ciuitatem Romanam perducimtur. indi «atvu!gatus. verfic. e 3 S(on benepro magntfobertas venditur auro. Libertatem pretio numario non žeftimandam. Eft e- nim res ina?ftiinabil[s, §.fin..Inft.quib.ex caui.manum . Ac propterea commodo pecuniario prafterendam ef* fe libertatis caufamjuftrn. monet, §. 2. Inft. de eo cui 10 iibert. cauf.bon, addic. Grandis commodi, 1 4.1f ex quib.cauf. maior. Grandis natu , qu'mquagenario pauJo minor eft. Po- pon. in 1.i. de orig- iur. ergo Sabino concefium eft a Tiberio Cžefare, vt popuio refponderet, qui in eque- ftri ordmc iam grandis natu, &: fere quinqaaginra an- noru eceptus eft.Spieg.Prat. r pueri, Canonifti funt doli capaces, c cap.i4. & Gratlam eomurandl, In Augti^, ” > in 1. H mofcxco,& Gratiamfacere decreti,fn 1 t' M:i . tro.fF.de cjusftion. Gr at r fic at vs tutor (oluerit.Lli non expedi et it« pupillus.fF.de bon. auth.iud.pofT.Albet. GR Ari sr profpečtias& libet. Vide 1. im« f etu - Itl ., fF.de feruir.vtb.prard. gr ati os A fententia. Vlp. in l.in heiedem. d c cl p. Nam conftitutum eft , ait, turpia lucta abhttei-, quoque extorqueri, licei ctimina extinguanwrnt- taob falfum teftimon um, vel ludici ob giujC fementiam datum SpiegeliusT cratiosa emptio.l.a.D. de fid inftram. 8c®.i. lib.io. Gratiofa auftio.l.tS. C. dt reicind. veniti- gr ATiosE.pct gratiam Scfauorem.F.7.5compem j de adminift. So pericul. tut H : nc gtatiofeatun.4 Grandi c vsi pueii, CJanoruLti lunt doli capaces, c. 1. ext. de ddift. puer.Plaut, Grandiculi voce inPoemilo vfus eft: In fundas infundebam gt.tndicuios globo?. 10 gratiosi dicuntur Latinis,quibus faueturut • .-.•->^,4 onimi n., ir1_ :_ ... , , - -- • O-vapUflC! ratrones dicuntur in i.jufr.de admin.rer, bona vtriufque partis gratia, & fine vila cor, expun&a funt.Prat. Prat. Gr-and o confuetaan inter cafus fortuitos compute- tur,vide Gothofr.ad 1.8.C.de locat. dj-RAPH ari 1 funt tabclliones, de quibus prolixe Con* nan.lib.i.c.7.n,i. Gr as s ari dicuntur , qui ex infidiis viatores imp«n gradiendi adoriuntur. Item qui gerendo negotia len¬ im aliquo pr*textu contrečlant res ahenas, vt in 1. J. de fufpeft. tut. & Inftrt. eod. tit. §. »ouiflime autem. Sed diutiusgratfandi in refamiliari fdčulcatem Spieg« 30 Prat. Gr a s s a tor e s,vt ait Calliftrat de posn.in I.capitajium. §• omnia admiftaTunt,qui ptxdx caufa id faciunt,pro- ximi latronibus habentur, Sc li cum ferro aggredi Sc Ifpoliare inftituerunt, capite puniuntur, vtique fi fx- 'pius.atquc in itineribus boe admifer-unt: cacteti in -metalium damnantur, vel in infulas telegantur.Por- ro graflaturam , Iuueual. S’atyr. j. deferibit ciilucide. Glaudianus id l. aut iažta. de pesnis. in $.,qualitate. in- qu't,tixa* a graflaturis difcetni folent. vide adnot. in 40 gr ati s, Sc pretio, contraria Cič.indtcat pioRok.Co- hunc §.per Bud.Sp.Ptat.Refert AGellius iib n.-c.i. M. mcedo.Prat. Catonem dixiffe, Romanos olim c os- graflatores i'o- litos fuifle appellare 5 qui conuiuiis poecies-fe darent. 41dobr.ad titul.Inftit.de fufped.tut.§.vlt. (Srata breuitas, prouerbiale verbum perquam ele- ganš prc eo-. quod Barbari dicunt, Gaudeat breuitate moderni,gloul. ijf. quod metus caufa A' eadem mo« nuit in 1. mii.certumpetaE.Quod nimis obfcutus fio, dum breuis efife laboro. Spieg. quodam animi ftudio.Vlpianusin l.i. decenGbcs.Sti Sc Berytienfiš, inquit, colonia eft in eadempto\i\?.cia ( 5 Augufti beneficiis gratiofa. Hebrads Iocbanan,vtiv. nos- loqaimur ,I©3nnes, gratiofum fignificat.^eeni Germanice Hnldrich vocamus, vt ante monuit At- tius. Gratiofus item, qui apud multosvalet grath.C-i tenues opes funt, gratiofus non eft. Nam smotk gratia mouetur opinione & farna liberalitatis authot Cie. lib. de oftic. 2. Vide fupr. Fauorabilis. Spiegel;:. Prateius. GRATiosisslidVs aduerfariusapadCic.prof.Qiro in princ. gratitvdo naturaHs, eadem qu*8c obligatio,crz:c Qu_o verbo Vlpianus vtitur inl.fcdnid. confuluir. depetit.hered.yide Alexand. NeapoU pfincipio ubr.y.pulchre difierentem,denatimlkefw- '> lita homini gratitu^ine : pro quo faciunt hxt vtei t lurifeonf. in d.§. Quarauis ad remunerandum&if quem naluraliter obligarunt SpiegeliusPtat. gratvita libertas, qua: datur gratis, & line prm'9.. in l.i.ff. delibert.& eor.lib.Spieg.Prat. gr a tv 1T 7 M-, id eft, fine mercede; fic commote debet efte gratuitu,$.Inft. quib.no mod.recontr.cVq gr.atv i t vm oificium, noft germanum legendum, * Authent. iufiur.quod prxft«ab hrs.Spicg. gr at v L ari. Q^ri mifti funt ad guatuiandum pricc, f, exquib.cauCmai BrdT \ l.j^.fF. exquil ®rati A pro fauore accipitur,in 1.7-5.qusfitum. ff. de jo g.ratvm eutn efleClcero de Orntor.docet,fior . „ i r r. o' v.L : r _.J „0. „ T- v : -/v ___•_ t.L minor. 1.3.C.de iur.fifc.& alibi ftcpius.Gratia, id eft, ius patronatu*,c. quia.de iure^patron.Gratia pro caufa, vt gratia decipiendi,l.quod fi.ft.quod mer.cauf.Prati ©R ATI a, beiiencium,quod gratis datur nobis:Gratiam autem facere, eft ex-iure diligentiore aliquid immi- nuere.Efle vero in gratia r pro eftein aliquo munere Sc reputntione quam vocanti- Spieg. *©’r ati a bona,6c maladicitur. Vide Geliium capite ao- no libro 12. Gratiam canonisregifque facere, pro difpenfare dici-čo pofle B jd<^us ante monuit in annot.prior quod & fol. uete legibus dicitur. Vlpi tamen foliitum eft'e legibus, accepit pro eo quodeft, non teneri.l. princeps. de ie- gib.&: lLilian.Lfeq.Quomodo & antiqui fepe, vfi stit,vt idem Bud-ibid.citatis oftendit exemplis.Spieg Prat. Gratiam iurifiurandi facere, 1.6. & 32 .& 41. lf.de iure- iuran. eft foluerc.iurifiurandi.necdGtate : &, vt Pau- lus libro i.fentent. tit.i loquitur, remittere necelfita- tem iurifiurandi. At in l.fin.ff.ad munic. fignificat fol- uere religione iurifiurandi, Sc, vtvulgo loquimur,dlf- '^nfare.Brifio.Vide infr.. Iurifiurandi gratiam facere. facere ediffei, apudSuetgoium in Domitian,. quae faciat, grata lint, ipfe tamen nihilgratiatcaolit cjat: quod de Cn. FJauio Scriba (cuiusPompcDfts: 1.2.§.pofteaeum Appius.de org. iur.memir.it (iti piendum efie non-v id e tur. Spiegel. gratvs, qui gratiam pro bcneficiorefert »velfltltta memor eft aocepti beneficii. Oaamuis.vtDonatcii:- teftatur, non continuo qui memor eft; etiam grata eft. Memor enim eft ,qui apud fe meminit:Gratai, qui mernit-hče nomine vocari ,dum vicem reddr. Nam muki iunt mernores, ingrati tamen-Noflfob re gratus cenfetur, nifi probetur ingratps,Lfeml* centurio. If. de manumilf teftam. cum mnil.Spieg; graves controuerfis cenfenturpneiudtciales refped: , minorum. Paul.in l,per minorem- ff.de iudic.Permi- norem-caufam ( ait) maiori cognitioni prsiudiciam fic-ri non oporter. «3cc. Sic vniuerfalis aftio przcek particularem, criminalisciuilem,l.vlt.C. de pe»h* r€ed-Stl.vlt.C de ord.cogn.Spiegel.Pn?.- gRAVes perfonzfuntnoftris, ouibUs-adel^fifuiitass: conftantia anirai, & in vultU, moribus, verbis, reb« agendis, quaedam feueritas. Hiofticnfis generaliter fw- m } qus non funt infames, 1. cum p?t?r. 5, ro£o.&- ! * ; “ • -- • - - ' m Ji 97 G ANTE R & n 1198 cum aaia3m.ff.de legat. r. c.vMico. extr. de ferutin. Vide Panorm. in c. licet. de teft.Spiegel.Prat. G5.AV8 eft fidem fallere. l.r.ffde pecun.conftit. gr a vrs c anorvm meminitCelf. inl. qua:dani in te- ftainento. de leg 2. Seruius enartans illud Poetsdib. 10.EcPvrd veteres, uitempeft£que G rauiicre Gra- uifcanum oppidum, inquit, alirTempeftum dicuiu, ventis Sc tempeftatious carens, quod nuli a poteft ta- Mtionecontingete. Intempeftas ergo c-ranifcas acci- piamus peftilentes. Et fecundum Plinium in Natural. biftot. ScCatonem in originibus, vt Intempeftas in- teilieas fine temperie, id eft,tranquillitate. Nam , vt aitCato, ideo Gtauifcz diftslunt ,quod graaem ai- rem fuftinenc.Spiegel. . sravi A dclift 1 qu* Ant, Alb. attigit in l.fi qms non di- cam.C.de epifc.Sc cler.l.leuia, ff.de accufat. Vc diftent abenormibus.&grauilfimis, videC.de cuftod. reor* auth. fed nouo iuie.Spicg. Ga AVI os. Ceruitus, id eft, durior & onerofior, fi ob fer. uitutem gradiotem dtfceflerint, ff.de alim. 10 ve! cib.l.14. S.de feruit.ptad.vrb.l.20.S. ftillicidium. ff eod.Biifl. tuviD a eft, q«*iamgraaatareoneeptu Spiegel. SB. AVIO vel Graphioapudauthoresbarbaticos iudicem Knifica t: EtindcLandgrauii, ideft,proui»cise comi- te°s,l!ueiudices,&Machgraui:,Umit ; s comites.žc Pf»l- Kgrauii,palatiiicomites,8cquimaiores domus,&pr$- fefti, redore!'que palatii dicuntnt: Burggrauii, arcis ptsciidiive eomites« Ccntgtauii ,qui in antiquis gcc*» macotuin legib.centenarii dicuutur.& GOggrauii, 8 c 30 DuiggrauiUudices pedanei.Prat. srbgarii milites dicuntutii,quihumilesliint, 8 t no» delefti, quales effe folent, qui tumultuaae colligun- tur. Dicuntut Sc gregales, Sc minotes, Sc excraordi- nari:.‘Vide Valtur.libr.de te milit. 8 . 8 c 1 . vitim, in fiu> C.de militar.vefte. llb.tr. Spiegel. GRegati u habeti oues, captas,boues,equos,mulos,a- iinos, dicuntlCtiin l.i.$.i.ff. ad leg. Aquil. c R E m 1 A, virgulie tenues,ficcae,aridieque, &c ad combu- rendum apts.I. ff.Llignis.ff.de leg.r.Btiff. gRemiales arbores,quse furculosillosfuppeditant.Sc vnde fdfciculi componunturd.7.$.9.foluc.matrim.Pu- to autem, fi arbores cedita: fuerunt, vel gtemiales.di. ci oportet in fruclu cedere. Columella lib.12. cap. iy. Muilum in vala defrutaria dcferemus, !euique pri- mutn igne excenuibus admodum lignis, quae Gremia tuftici appeilant , fornacem incendemus. Hermo- laus legendum putat Creinia, quafi a creinando.Ho- tom. ex-Counan. iib. 4. cap.i,num.7. Vide fupra Cre- tniaies. gksssvs duos pedes &iemi(fem continet, grr x vmim corpus, eft ex diftantibus, capitibus (icut adium vnumcorpuseftcohasrentibus !apidibus,.$.fi grex.lnfbt. de.Iegatis. £rex, mqu\tFeftus lib. 7. ex Gratco dicitur, quem illi ifaltn vocant,&latius pater, quam armentum. Siqui- . detngtertam maiorum quam minorum eft anima- Inim. Armentum autem maiorum tanturo. Proprie tamengrexeft minotumpecudum,vt euium, capra- ruin,ruum. Liuius lib. ji.Briffon. Sed nota,fi grege legalo aliqua pecora viuo teliatore mortua eflent, m eorumque locum alia eflent fubftituta eundem grt- gem videti, vt ttaditPompoaiusinl. grege. de legat, ptimoi Accipituritemproinultitudinehominum.fi« ue patum honefta, fiue honefta, vt apud Ciccronem,' Gxexphilofophotum. Grex latronum, Grex foenera- torura. Verum quando Gtex non mtelligatur, vide I. vlt.iunaagl.ff.quib.mod.vfnfftui 3 :.amitt.Spieg. GREGEMminorquamdecemouium numetus aonfa- - Q cit.Coiman.lib.4. c.e.n.lo. 1 c aex jnetaphoricos pto popqlo ChriiJiaaCjCap.guajn; uis 7. quaft.t. - G rex c®hortalium,I.t.§. fi qu‘s ex grege C.de cohott.li, ir.idque propter vtilitatem,vt AlKeric.fcribit. .GRoMA,eft rariometandi caftra & loca in bello capic- di opportuna. Higinus, R. Volaterrano indicante.de caftns metandislibellum edidit, quemGromaticon " appeilauit Spiegel, Groma rr la dilciplina ,vt ad caftrorum metationem pertinet, ita non dubito , quin ad agtorum menfu- ram pertineat. Sext. Pomp. Groma appeflatur genus machinulz cuiufdum , quo regiones agri cuiufque cognofci pofluat, quod genus Grrco dictmt Apud Nonium Gruma fcriptum eft,quo loco, Gruma (inquit ) menfura eft qu£edam , qua flexa, vire ad ii” neamdiriguntur.vc eft agrimenforum. Apud Cafsio- dor lib.j. Vdrior. vbi de agrorum menfura !oquitur, ficlego. Hoc enim pet Geometricas figuras,&Gro* maticam, difcipliiiam ita diiigenter agnofcitur,VuIgci grammatica Gromatis quoque & Gnomonis notni, na inlibris delimitibuslegumur.Pitheuslib.aduerfr., cap.14. GRVAitrr apud Gallos dicumur a iuregruari*. rd au¬ tem eft.ius quodc^ni iutifdiftionis, per quod deiidto- rum & maleiiciomm,qus in fyIuiscommittuniur,ad eum iutifdiftio fpediat. iegum municipaiium inter- pretes Gruarios didosaiuntagruibus, quia id ani- mal excubias agit noclutnis temporibus lapillnm pe- de fuftinens, quilaflatis fomnodecideasindiligen- tiam coarguit, vt author eft Plinius libro ro. cap. 13. vide Mallerulamm in regias fyluarum conftitution, artic.ai. Grvndaf. & fubgrund.-epartes funt tefti eminenten logius.vt ftillicidorum iniuriisparieiem domus pra- hibeant, Connanus lib.4, c.5.114, CV. - !■ 40 'S° Gv a d 1A eft pignus: vnde Inguadiate vetbum. 3 e qu* fuoloco.In Lombard, lib. 1. tit.iy.Si non habuerit,vn- defummamperfoluat.femetipfam per guadiam in feruiuo priacipis tradat.Item libro 1, titu. n. Si quis alij guadiam & fideiuflorem dederit, omne,quod per guadiam & fideiuflorem obligauit > adimpleat. Item fi quis alij guadiam dederit, & eam recipere neglexerit, Sc c. Prat. Gvardiae feudumeft,quod conftituitur alicui pro¬ pter cuftodiam rei domini couftituentis: vnde Sc eli* citur cuftodin,& Guardianus leu guardio dicitur ille, qui tališ cuftodia eft commifli : vt quibus caftra, 8s territoria cuftodienda traduntur: Galli quoque hac voce vtuntur: vnde feudum Guardix,cum quis prae* dio cuftos imponitur.Hir.c tenerepro feudo , 8c te* nete per guardiain opponuntur,!ib. feud.i.tit.i.Sc ti- tul.n. Prateius. CTARDt a apud Ccelium Rhodigin.leift!on^ntiq. lib.f. c.t.de hifto. belli in Venetos gefti poniturpro quoda vico, flutninijadiacens, diftat Rhodigio fepcem milji« bus pafliiu ra. Anchoran. Gvarenda , efttermiimsmrisSaxonici 1 D4 der kltgev mil handtgegtbencr trem dte gemthr dir k{agtn angtltins mufs.Litndt.Uh. 2. art. i;,Sc libr.j.ar.i4.W*icb6)W.a£. 40. & 11 s - cvarintare , vel (vteft inaliislibris) Guaremifare, pro caufam alterius fufcipere,defenl'orem fe prohte- ri. Prifcum Fraucorum versum, quod in Francogal« liam inueftum eft, Guatent: quo fignificaturis, qui Latinis auclor dicitur,6c euifiionem prstilat,lib. feud, 2. tit.34. §. 2. in Lombard, tamen lib,2. tit.jS. de euiS, appellatur auftor. At in Specuio.Saxon,dicitur VV«-. randat.pt, art.j.Prat. G v as t 'A ldvs , p raefečtus fiue cuftos curtis ,qui Sc a- Soi disitut. Lomiiatd, lib. 2, cit, 17. $> Guaftaldus aus d n 67 G cjuilibet aftor reg'is, poft fufceptas Sc commiflas fibi adgubernandum cnrtes, aut calas regis, aliquld per donationem conquifietit. Bt mox: Concedunus c- tiam guaftaldis noftris curtes noftras prouideatibus Item Lombard, lib. i. titul. Jr. ScLangobard. leg.tit. 3$. §.3. SLquis'guaftaldus velačtor regis, curtem re~ giam habens ad gubernandum , ex ipfa curte alicui line iuflione cafam tributariam , vel terram , Fyluam, vites,vel prata aufus fuerit donare. Sie lib. feudor. u titul, 10. Nift vafallus fit guafraldus vela&or domini, &c. De guaftaldo Vitus Amerbachius in capit. Caroli Magn. fic feribit: Guaftaldus fignificat ceconomum>id eft , proeuratorem domus Sc rei familiaris. Puto £a- d:uin nomeii a Gua(l>.id eft,hofpitium,veteri Germa- niča 5 c Galftca Kngua.&ta/f«*, id eftjtenere.Sic enim, in quibufdam Germani* locis adhucverbum pronun- tiatur.Feudi guaftaldis exemplum extatapud Petnim de Vin. Jib.Epift.č.c.ij. Prat. Gvbernacvla nauis,I.44. ffde eui&ionibus. quibus nauis contorquetur quo gubernatori libet,vt loquitur Lucret.lib.4. Briff. Gvbernator nauis, 1 .13. magifter.ff.locat. is eft, qui fedensin puppi clauum tenet.ac gubernacula tra¬ jat , Sc a quo nauis regitur. Varro lib. 8. de ling. Lat. Briff. Gv-br-ra fiuc VVerra , nontantum dicitur »bellum. quod Imperatoris nomine pubiice gcrltur : verum ttiam quod priuatus.aliquis fufcepit, eum fuas inimi- citias perFequitur> vt Iib.feud.2..tit.2.8.$a.8c §.z-*Et apud Vrfpergenr.Abbatem in lege Friderici Imp.Si liber bomo* ingenuus, minifterialis, incendium co mini Fe- rit ,pro VVerra propria, pro amicG ,pto parente. Prat. Gvid AGiA,quafi pedagia , c.Fuper quibufdam. deverb. lig loan. And.c # quanquam. de cennb.lib.tJ.Prat. Gvidagivm eft, qliod datur alicui pro fecurocondii- au tranfeundi per tetram alicui-us»cap* de raptoribus. 3V.qiiaeft,$,Prat. Gvndvlas, nauigii genus, vide C. Hatmenop. libro 2. Epuom. cap.10. &libell. legumNaualium, notation. Prateius. Gvla eft meatusafaucibus in ventriculum , daabus tu- nicis conftans, per quem cibus Sc potus deaorantur,Sc » jn ventriculum defcendunt. Gula ferui, quara tonfor . radeb.u,pratciFa. Ln.ff. ad leg.Aquii.Biifl‘. Gvlosi, id eft, gulse dediti.l.*.$•!'. ff.de %dil.edi&, , GvMMi,vocabuli exotici fit memio in l.fin. depublican, vide Pii n. lib. ij.c.iz. Prat, Cvnbthetici faltus ji Funt, quos homines quodam-. modo adfcriptitii incolum, nuliam vlterius expcftan- tes mercedem , quam q.u* ex ipfoFaltu coiligitur. yUJjos is iocus dicitur, in quofeliciter pullulant pro- aeniumquearbores.&i 7 J/W/autetn mercenarium , fer* ’ uitunque addi&ura fignificat. in l.meminimus, C. de pr2diis.Tama.l1b.1r. fevRG e s, omnis aquarum congeries dicitur Poeta pro periculo maris vfurpatuit, 1. An. Appatent rarinan* ses in gurghe vafto. Hoc carmen prouerbii vice pro- tulit Iaf. in L re coniun&i. de legat. 3. de occupato in materi? difficiii Sc iatiftima,ad quam tamen extrican- dam pauci Interpretes accefferint,indicauit Alc.lib. de verb.fign.Spieg. G.vrgvli o liaid fit. vide Gotofred.ad ff. de z« dilit.edido/ Gvstare s eft breui«er quippiam attingere.Duftumab lis qui cibum ^aut potum tenuiter deguftant , ni- hil inde in ftomachum tranfmittentes. Canonifts aiunt jGuftareeff aliud quam eomedere, vel hibere, 7 ©: itvrt vr , Fpiritus caufa eft, hoc ftquidem halitum ani. f&aiitia uahnnc rcdduntq i 4e.^roinde qws pulmouc ca^ ANTE V. & Y. n so rent,neque itemčollamhabent. Hme«ttutor j. citur lureconf. Si Celfo cuius giittur tanmimi,? 4 ' aurdainintumefcit^itavt bocmalum non fc-d vitium fit.Vlpian.de aedil. edift. 1,d,”'“i quis, inquit, natura gutturofus fit.Spieg, '* Gvt t v RNIVM Fefto libro 7 . vas ex quo aqua mar datur :abeoquodpropter oris anguft lam fluat.Prat. GY. Gvmk a sr * Anton.Aug. ad 1. *ar\cA/o.$. šjtuur 5 . Hi, excuf. fpatia qusdam ampla,quibus Grsu aut pili. ftra aut esteris corpotis exetcicationibusexerceiur- Prat. Tupvetn*fxds f ind.§.i/M(*r, Gymnafiorum prsfedarn re&e.ibid.vertit Ant.Aug. Praš. Gymnrsi archab funt,qui pr^funt exercitiopjlj, ftricocum Fumptu aiique H?{ychius: %a)v t u?S. Idem ergo eft gyirmaliarches, vVl in o,rationem conrra Lectinem : 7ttq T 8 Xa/ov ims 5ra\ cM,d\av. Phiio in Fiaccum: ds itivoiuk' pit&nvaj ?«Vxav iiyxFyjt£»i Coii;, Sc Gothofr. ad 1. 6. §.eft autem. 8 . tffde excufat. GrMNiei agones,quorummemineteImpp.inl.iiCoi de Fpedacul dicuntur,quia nudiathlet? iis Indij«. .ercebantur.IndeGymnafia,exercitiiloca:qu* tria A- thenis fuerut LyceGn,Academia,& Cynoftrges:ialy. ceo diFputab ant inambulantes Peripatetici, qui erant a partib. Anftotelis in Academia.Plritonici:«^^ lauacru dicitur,quod prope erat altero huicgymnafio Apud Cynofarges puerinoti cxercebantur, quinc:j patre, n ec amatreciuitatis ius habebant mm^s gymnaftum. Bud. in 1. athletas. de hisquinotfife, s pieg. Gvnaeconomi ,aut Gvnascocofmi vocabamuc,qai de matronarum primum,poftea de o m nium muVičm 'ornatu ftatuebarit,ne vilaipfarmn Fe quicquafnindi- gnum ferret vtque fingula , pro ratione cenius & facultatiim indicerentur, indiftamolelaei,qui fceus feciffet. rofteiius demagift. Atheuienf.c^. Gyneciarivs Gyfl 2 ciarn (Spinor)erant, qui molic* bres veftes tingebant,curabantque d fti kn yjs , id eft. a fcemina , quemadmodu!)i exponit C, Hegendorphinus in F.xegefi iua. Vel Gya*ciarii {« ram,qui pannos curabant, & vel pemculo adhuc ra. des tergebant,vel forte lana: n o d o s i n c i d c ba nc, extra. hebantque opus,quoda mulieribus fieri folet. Q^pd ft qui viri fostninis mixti id agebant, a ioco diceban- tur gyn 2 cearii.Alciat. in l.Balluca.C. de metali.li.n, Cuiac.in 1 . 2 .. de murileg, & Gyn«ciar. C. I b- n.dicit, Gyn 2 ciarios effe 5 qui addi&i lunt coruexe>idis confi. ciend;Fque veftibusimperialibus , & minifteriortnn - impetialium, eorumquenullaeftadmii\iftratio,fel Feruitt^ puhlica, vel conditito. Gvn aecivm Cue Gyn 2 _c€um dicitur locusardiumle* cretior,in quo Fols mulieres habitabam: ddus &30 ipfis iTLuUcribus quas-€raeci yuv appellant vnde. PanthsdasSpartaHus cum in Afiaobiret legationem oftentantibus quibufdam murum valdc munituinji* tum , ac fublimem, fe.rtur dixiffe, N» rxs ^ass^iin, stotX« yvjj£uyj))/'['ris: id eft,per deos 6 hoipites,puick G.yn 2 conitis, id eft,domus mulierum Auibor Plutsr- chus in Apophthegm, Laeon, Qui &c ipfeidem prope dixift’e Agideni Archidam i fiiium refertitem Agei;* laum illum magnum Lacedsmoniorum regem. De Gynaeceo autem Plaut. in Moftellar. ‘Dare vult vxoremfilio^uantump vteum dicimus,ifte habet quod cxpetiuit, autquo dignns eft.Ex Erafm, Sp.^ cemuni ex hasreditace,&adhucne obuium qaidem geli tis. .accepit , vc tradic Zafius in J. ait prator. §. fi iudex-ff. 30 Haset quis ()er aiium,quod per fchabere nonpoteft -re iud. vide kem i.i $. de regul. inr. Ec contra iiabece g' L - leg imperator.ff. de ftat.hom.&:giifin.i,pecends' adiionem non videtur, qui propter debitoris inopiam C,de tempor.in integ.reftit.Spieg. Prat. inanis eft, l.non is.ffde doio malo. Prat. BriiT. HA-BBREjnfinu meo.ICfinI.qui teftamentum de pro- bat dixit pro in occulto,6e penitus apud me,8i in po* ce fiate m ea.Spieg. Prat. bere pofiium. Lege, Pofitum habeat. Habere relatum in rat onibus,apud Paul. in 1 . Publia Mruia.§.accepi.ff. depolki. Spieg, Ha-bere qu«ftionem protorquete., vide tit.in «r. de quatft.Sp;cg. Hab er e in coricubinatum muiierem , aliud eft .- aliud is.em habere in concubinatu;.Ia concubinatiira Mar- liano ea dipitur haberi inulier,quae ad cončumben- dum loco iufta: vxoris ducitur : In eoncpblnatu vero, eum qua quotidiana confaetudo cuique eft fine vxg * -ris titulo,fine matnmonio. Rsuard, ad h nuptias non concubitus-ff.de reg, iur. Hab er h in matrimonio,eft habere vxorem. Hoc dicen digenere vlus efcCiCo.&c nuis pontificii jncerpretest tempor.in intcg.reitit.Spieg. Prat. H-abe-to restuas. Verbahaec diuortiuni acrepudiam nocam.Vide ti t. ffde diuorto& repud. Habe tv a , & inteilig tur, verha fiftionem (ignificaot. l.vni in prin. C. de rei vxor. ačt. 1 . p ra? tor. ail ’ tem.de oper. nou.nun.Spieg. HABETvR&id quod peti pouft, leg.14j.de verbignii. HABEoteprolegitima vxote, an isverbis fitcomtj- polTidere:d ftinguuntur in Aquiliana formula , LiS.lff de accepjilat. Habere igitur proprie adius pertinet>Tcnere adfačtum,Prflxdece ad vtrum- que:argument. i pofieifio.40, §.i.ffde acqurrend*pof- fefiion. Nam habere eft , iv.re dominii poflidere. leg. itipnhtiO.jS Nhabere.ff de verborum obhgat.l. 1E8.de verbor. Ggnific.quade caufa feruus .fibi tenere polle dicitur: habere Sč poflidere , non pofle. Hmc. Šibi .h A.BETO , folemne verbum fuit in legat s per vin- dicationem. Itaque fi feruus ftipuletur, fibi habere li- * cere, quia-i'-is his verbis fignificatur, ftipulatio in ferui perlona non confiftet: led domino ftipulatus vi debi. tur,]. quoc’ dicitur ijo ff. de verbor^obiig. led cum faetum, Inftit.de ftipul. feru. Item Nabere 6c poflidere differunt : Habere enim poteft Pur nequam:Poffidetnemo,nifi qui aut relift^:, aut doniije aut euiptae reiX>omii;us eft. Conna.lib.j. cap* quidam voiut.Habitare autem dfcimusvei inidovcl in condudo, vel gracuite.Vndehabitafle non dicitur, qui cbiter manfit.Hofpes vero pauli per hofpitaridi- citur. Dubium tamen non eft, eum quoquehabitare dici s qui ad teinpus habitat, l.i.ff dr his quidciecer.&; 1 . lex Cornelia. §. domum.iniur. VideBart.iud,la.& in 1 . fum de 2 anionis.$«.Sabin, ffdefund.inftru, Spieg. -Prat. Haeit are Tnquilinus dicitur ,ve colonus frui.leg,ij, §.1. ff. Locati. Briff. Habitati o,eft ius in domo alicna commorandi,mn perfonis 8c rebus quoqucf modo ad fe peuinentibus, falus aedium fubftantia jprobatur hscdefoAioinleg, z. §. domus cum feqq. ff.de vfu Sc habi, Prat. Yide Sc gl o. in hi. ff.de viu & habi ca. lo, Bell. Etymolcg, AJde Ciiiac. not. ad libr. Iufticut.de vfu & habita* done. HA bit ATio/Liceteffečhi idempene fit-legatumvfus Sc habitationis , 1 . fi habitatio. de vfu & habitat.ff. S finikamen.habitctioi£gata,fluealiqii0 modo confti* tuu 1205 HAN tuta.fit,neque vfus videtur,neque vfusfrufius , fed qua(i propriuma!iquodius.§.fed fi cui, de vfu & ha- bit.Inliitut Nam in f :&o potius, quara in lure habi- tationis legatum confiftit, Icg.pen. ff.de cap.m.nut. Ehffm ecgo-ab vfu hab tatio,qua fpecies a genere. fiquide in habitarione vfus efi,at non econtra in viu femperhabitatsoivfus enim etiam in fundo effe po- teft,§-:.ffdevfu & habit inRit.eo4.habiratio »o nifi insuib.habitaciodera autem habentib. propcerreru rtilitatem permiffumeffnon iolum in ea degere,fed etiam aliislocate, difiss.fed ficui.Mud fcendum ha- _bic.itionem,cum feruitus etiam perfonalis fit,glofiv& Dd.in i. -i.de feruit.ff.iifdem modis conftitui, iifdem- que illis modis .finiri^uib.vfusfrudus argento.l.ficur ij.C.de feruitut.& aqua.Anchora. H as it at ro,ait Theoph.de rebus corp,£{ incorp. eft ius quoddam certis modis confiitutum ^ fed intelle- &a compcchenfum,qaod effiat vt libere in alietva domo habitera, ab vfu& vfufručtu feparatum. Ho- tomanniis, _ Habitatio, pro asdifkiOjlegio.jf.Gaio.ff de inftru. inft.leg.Prac. Hab it ati o ab vfu Sc vfufru&u in his quoq- drffert, quod hic commoddii no n poteh:,i.la poteh,l.i-ff co- mod. itern vfus non vtendo & capitis minutione es- nnguitur.habitatio rrequaquam 3 d Mih.ibiratro 10. de vlu & babic. qua tamen les corre&a videtur per l.ficnt rj.C.defer-uit.& aqua. Babi t at ione fimpliciter legata vxori in domo cu filiis, veniunt etiam alimenta,ex tacita rnente tefta- toriSjCurn m obfequio fiborum debeateffe iuxta.lege fed fi hoe.in fin.ffdeeondi.5r demonftr. ita fing.Bal. in 1-vitim.penul.col.verf.fed quid fi teftator.c.deffn- die.vid.~tol, vbiidem putat,fid- quse- žUm foro-res fus in ©mnem cafusr viduitatis & ne- eeffitacis polfenr teiir-e, fiate, &-habitate , in domo teftatoris fine codi&jonekajfedusi* vel aherius pes-- . fonamhil dtssffet de aJmaentiS.guod non debea- tutnffi fbla habitatio.quia ex|>ra?difiis videtur ma¬ le confuicun?,& maximequja teftator videtur male ■ confidetaffe neceffitatem.item red expediendi gra«. tia diuertit & comraoratur.Cic. de Sened.Commo- randiesim naturadiuerforium nobis,nonhabitan-' di dedit-Kotomanus. HABiTvsd corporis qualitas, non natura,fed ifidis- ftria cotnpaiara, maxtme pertinens ad geftum fiuc - >• triftem fiue hiiarem-Eius ratione jusefertim in qu<£**- flionibus babendam,Interpretes >u.risnqAnfubinde admunent. Habitudo, membrorum ccmpabHonetn ’ fignificat,qua: & in iure nofir® confideratur.Spieg D -HabitumDiodetiam=svidetur appelfare vigorisve- fiigium, J.4.C,qui teffam.Gothofr.ad leg 3.C.qua2o' - tutor. vel curat. effe defin. Hab itvš cuiufquecorporis pro valetudine Irf. kd fciendum ff.de Adilitio EdiSo Brili*. Habit v s non facit monachura. H uius prouerfcii o^ riginem ex Grsecis serriuatam fontibus, Rhodig..do- cet cap. n.libr. f le&,amžq. edir.pofier. Huius pro« »erbij menrinit & Gotho.in not. ad Nou. 5-c.i. §.t; ibi pro veritate fantffimoni* Jrabitum concu-pifoensa ■ Quadrat quod refertur in Canonicis decretis diftin. 4t.Non cathedra iacerdotem facit,fed cathedram cerdos.-neclocus hominem fandificat,fed locum ho~ -mo.Spieg. • “ ab vis sb dicitur quis ea qu$amifIt.Pauldib,4.Ser«* : • tit.j.P^autus in Rudeniib. Miferum , inquit,ifihuc - verbum, 5 c peffimum eft } habuiife. Pertrnct autem hoc ad figuram proutrbialem , vt Erafmus monuis« : Spieg,- kAsvi T,quandoque v pro habitura* erat.rnfiit.de «*' fiio.-fT.fi quis agens.Quom©do hoc vcrbum adfutu- : rum referatur,di{Terir Baitol. in Ltxteratum.C0d.de teftam.tut-Spieg.Prat.-' 1 H a c t ehv-s (vel vt in Pand.Elorem.afiienusdihe afpi- ratione) astecedensTelanui quatenus. Vlpian.ini. fi' 1 quis.ff de pa&. Nec enim improbrum ait,& fi quis hafienus deCideretconuenin,quatenus facuhates pa- tiuntur, & de in rc-m verf.leg.fi propatre.Si domini debitor fit feruus,& ab alio mutuatus ei foluent.ha- ' fienusnon venernjOuatenus domin® debet, c um fi-’ : miUPrjk. Haered it a š. Httes, Hssrcfis s -videpauIo ‘ pofi. - 'Ha ere tič v s efifd vfinitore B Aug. lib« dr vt ilitatc' ‘ čred,cap.hzrericus 14.9 5.) qui alicuiiis tempčralis ' eommoii & maxime vansr glori«, piincipatufaue ' fui gratiaff-dfaš ve! nonas opmiones., vel gignit vel fequitur, lile autem qui huiufrnodi Kominibus čre¬ dic, imagide auadam veritatk diufus eii.B^retjooru fefias varias recenfet i-fidotusiihir.^.Etjrmočap.f.capo quidam autem 2,4^.',.Pr at. Ha e r et i c o s libros fcribentis pana eft ampatati©- nranus,luftinia.N©ii.4i.ficut & exafioris non ex le- gis prxfcriptio apocham confieieritis,.^! šdem Nou tVoCuiac.obferJib.7.cap,i|o - H alt ic r-Lege, AtMeurum nt>miaey fo legata eft,ecdem temporis momento conficitur *. x lt g Q Ha m a, in Bt« tacata m quod igaium extinguendot r utst' nonaliteralienari poffit,quam fi ius eius-habendi a 'nenarerflE,&ctConn3.kb.4,c,5.nu.5^ H'a b it at ion i s Eeudum degener dicitur, quiaper- fonalc efi, 6c ad hsredes non tranfiprcgulariter.Hec tnirum , quum & hafcitationis- lega um ad hsredes non tranfeat, l.fi habitatio.jj.?.d hacr«dem < dc vfu & habit.Spieg-Prat. Habitator & Hofpes t.intum inter fe differunt, quantum intereft inter domicilium habentem & pe¬ ča ufa habetur:de quo loqmtur Paul,in l.nam falute. -^.fciendum efi: dcoff.prsef.--vigil.In vulgatis codici- bus pro hamis, corrupte armis legitut. Torneb. ad- uerf.libr.19, cap. 23 hamam hoc loco, vt Sc in 1 ;n. de ffcnd. infiri fun i vuh pro vafis aq-uariis rotundioris form-«, Sc ventris globofioris^uibus^d-esttinguen- •da incendia v ti foierent.?ra£. v«de paufo pofi in vi*- cabuio Harpago. Ham i apud Vlpianum de fund. inftr. 1 inftrumemara- r i n a n t em, kg . 1. 7* ff, d e his q.«i effud«v.d deiet^ 74> nuli q.uidam ierxei,ad multos vfus domcfheos.vnles v u ©7 H ANTE A.' r in!eil!guntUE:pu«» J qu>Hus eqoi,w!u!S,Sfafim rlelSge- tur. Cinales,inquic, 5 : harpagones,&hamosinft»u- iiientocontineticon£lat.Nei)t,Qui non animaduer- tit,& hoc loco ham3slegendam, vt apud Pauld.iam citata, ariftipulancur Alci. libr. pratermifT. i.& Ho- loandri edito, abfqtie tamen fpiritu,vt & ibidero il- le formiones pro phormionibus. Satis conllat ez Plimi epift. ad Ttaianum hamam numeratam in- ter inftrumenta ad ineendia extingcnda. Interpres virdcfeifl' Catanaus annout hamam inter inftru- 10 menta ruftica cor.numeratam a lul.Polluce : item Suidam fabriie credidilfe inftrumentum. Spiege-' lius, H am vs autem,hami, cum afpiratione,inftrumentum jneum eft.not-£ fignifteationis, ad pifces cap.iendos: de que meminit lureconfi.funerius eadem lege in f s acetum, & Apuleius iibr n, afini autei.-Aliter audi¬ jem cum vifco, aliter pifeatorem eum hamo. Ad hoc alluftt etiam Carmelitanus poeta, fecundff Par- thenices lib.i. illočarmine , Verfofqueper amnem Lučtificum trahit.hamato per faxa tridente. Hanc andqui, pifcatores hami-tas d-ixere.Varro : Cohor- tes , inquit , coquorum ataue hamiotarum 5 au- cupumque,Vnde hpmata munera capcatoris decen« ter di&a, qus inftdiofa funt , & hamos i«iirantur 0 Plautus tamen in Rud. Hamotos, non hamiocas di- xit. Saluece (inquiens)' fures maritim , conchi- tx , atque hamotff , famelica hominum natio. Cctta. Harema ea pars theatri eft, in qua beftiarum gladia- 30 torumquepugnff eshibebantur, edebanturque, kg, 36.jf.ftn.ft.de rei vin.Ki.jf.ad foeftias.fF.de poftul.l.i, ff.de ffdiIir.edld.K4.ff deirSic apud Triphoniuai 1, fin.de fugit.quoniam incerdum, inquir, ant peeunia ssteruerfa,aut commifTo aliquo ma 4 oreraalefieio,ad . fugiendam inquiftti©nem,’vel iuftitiam anima&uer- ftonis,in harenam fe date malient.Prat. A vulgari ftgni frcat ione pro fabulo in !. -6 (f,i» . flf.de feruir.prffd.ruftiG vbi i us Harenff fodiunda: in- ter feruitutes rufticas memoratur.Harena vt Agell. 4 ® libr. i?. cap^S,loqui't:ur,licet.finguiarl numerodi&a, muititudinem tamen &copiam fign;ficat 1 minima‘- tum exquibus conftat partiutn Brili. ’S 3 ar f m o s v s laeus/eg.j..f.£f. adiicitur« ff. de damno infečt. Haren JFOD-iNAt,l.t3.ff.indeeft quffhtum. devfu- frud.funt loca,ex quibu«'iiarena effoditur leg.7.jf.ft vir.ff, iol.matr.Harenafiasvecant Varro hb,r.dere mftic.cap.i.Gaius 1 .13. fF.de puhlic.Marc.Cicero in o- sat.pro Cluent.Harenae fodiendff ius,leg.ž.jT.i. fF.de 50 feruit.ruft.Prat. ex Brilfonio. H aren arii, in harenam defcendentes.vtcumbeftiis gladiatoribusvepugnent.Calliftratusin l.hs demft. •rf.de oper.libert.& I.21. §.li ea ff.de teftibus. 1,5-. ff.ad Treb. Firmic.libr. 8, Mat-hef.cap.io.vocantur etiam beftiarii,8c a Grsecis . *Sic harena miffum accipe,1>4'de legat.Prat.ex BrifF. .H arbn a aliquando ad Metaphorice forum diciturt quoniam illic hodie nihilo modeftius depugnant -a- dbj-es caufarum, quam in harena olim foiebant fefe •diIaniare.Seneca;Hoc ita,inquit, habitum eft , fcho- !am quafi Iudum efterforum harenam. Et Pliniusha¬ renam fuam adpellat^entutMuirale iudicium 5 & pro- fe^o,rediffime.Spieg. H a R 1 o t v s leg. nemo , Cod. de malef. & ma- tbema« in C. Theod.ita appellatum eum qui diuina mente vaticinatur,ait Donatus in Phorm.Terenr.a- du 4 fcen.5. IdARMo s ta Ejaagiftratus apud Lacedxmonios, qai efficiendis arČibus, Sc reftciendis ciuitatibus prše- 70 «ant, , quaft prouiaciarum co^ftitucorcf. no? Budafus $nnotau& Vide Kog. ig, ^ . 2. Eaoticer.& Appia.^ide ScdčhUiuvocapS]' HaRpago telumeftinfummitateSfd%cum m ues capiuntur.C^Kr comtnentario Be!h ciuilit >*' mo : Antefignanos (inquit ) centuriones Czfan claffi attribuerat, qui iibi id muneris dcpop©f« [a .!, hi manuvfecreas uque harpagos parauerant.no-; fumpftt ™ 7rz*£w quod eft rapete.HuneArij' claarfis Scyta phiiofoph. muenit, vt refcrtPlina! nomine Hatpax appe.latur. Pioindetiiuiales iU quod rapex fitdvpum nuncupant.huiusiuftiu®*.. ti meminit etiam apud nosVlpian.in jf ft do toinus. ff J e fund.infttuft. quoin iecovt»'« fureconfuit.paiTim mendofa circunferuntL-r.Alijjn ftrumentum putant plut.bus vncis munuBn^ w?3 . Ja čc alia complura,qijff\in flumiae vel inpfiuiic?. ciderint,extrah 2 mus,Eft & Haipagofcrreumbfir-. memusn,eo etiam hodie vtiraur ad circos vab?^, riis aptandos,vulgus Ganem appellat.Putotaacr.in loco hoc Vlpian.hutpagonas & harpagonesitghoi. fe, cum Grzca.diftiO fti.Seddum fubdit, Hamos c. siam inftrurnentocontintri:eafuga,Amas.Suntau : Aniff,fineafpiratione, larcula,leuidcesiaelfori* quff a Grffco nomen fumpferunt- 'Iden 1 m.Jignižcit ^ 4 /vH.Harum in co!ledane:S rei ruftica plunmatft mentio,item & apud Heiiodi interprete?. quantai& igitur conUenKn Harpagoni kpv, nemo eft ut. fciat.Ama etiam vas eft ; vnde diminutiuumit Arna. In .a[A t quoque vas eft in quo f .iemusmtiere.Doftris matula dici poteft.e^/jj? etiam plaeencseeftfpeciešJVi 'bffc nihil ad ren>,Cotta. H Ar p a g o n e s.Hotomžnno, funt adunca fetMEfa- ta, quibus quid cxttahitur:vt ft quidinpuKum it- ciderit. Harvn d o cffdua leg.59.§.fin ff.de vfufru&k.«^ •vi aut clam.1.3 fT.arb.fur.csef.fcribitur decont.empt.Prat. Marvndine autem ^gyptiesprolignovd.^Ara. dine^ comburitraditur kg.jf.jKlign^um.ff.dtltH Prac.BnfT, H a r v n d.i N e t v m vnde harundo vitibus fulcknois fumitut l.^.jf.^.ff.de vfufru^.Prat, H a r v s p b x.Harufpices a vi^imis in ara afpicitrii di(^i furitls enim-eft harufpex, qui poftquara JoSii imraolata eft , infpedis esrisj futuraprffdicit,qui& excifpex dicitur.C^terum Hctrufcorumperitiam i: arufpicina prffcipuecelebremextiti^e, indicioeft, quod Cicero Iib.r.de Diuinatione feribit: Hetrurh autem de coelo fcientiffimeanim2duertit,eao:' que mterpretatur,quidquibufque oftcndatui moc- ftris atque potentis,&c. Ra k v s p e x. Pontanua inde aipiratlib.i.Afpiranuu, inquir, A in nomine Hara .* cum canlanifigniiicat, diftertque ab ara, in quarem diuinafli facieban;, non folum tempere, fed etiamalpiratione.deducun- tur autem ab eo, quod eft Hara, id eft auis, Hjr;o* lus, Hanolor , Harufpes, Harufpiciuar,Harufpici' na * auffvoces omnes afpirationem habent. At qui non afpiran^jab ara viftimarumdiftump^ot. Spieg. Har vsp i c in a leg.^.Cod.de malef.& tnathem.ia Cod.Theod, Ab H a s t a tabulff ,Ciceroni Philippica 2..dicuntur,tJ- bulffj: addiiftionis, quff haftam fubfequuntur,com c muniter alii^dccreti int^rpofitionem vocant.SUk didoioco. H A st a e fubiicere,quod vulgo*U^^«ivocat,«ftv^ der« in auiftione,quff ftebat oppofita hafta. Dequs lege Beroaldum quarto inPropertium Comment.Id eenus vehditionis eleganu vocabulo Te rIU “ , f ilt b 0 Haitetu* H ANTE A', 120 ? Haftariuis aorainauit. Cattetum Jus Halbe'pul- chre traftat Zafius in Scholis in leg. i. de Org. idr, Spieg. Hast Al (ignum przcipuum eft, nam & Carthaginen. les,cum belium Romanis indicerent, haftam mit. tebant Grlius libro ji. cap, iS. left!. antiqu. & Ro¬ mani viros ftrenuosfepe hafta donabant.Noundum etiam ab origine rerum pro diis immortalibus ve- teres haftas coluiffe. Prat. Hasta autem non folum de auftionibus venditionl- , 0 fcufque ; fed 8; de lcc 3 tionibus qua: publice nant, dici conmeuit, ynde aflueti hafta: appellati eleganter , qui etiam coitducereconfueuerunt,v£ annotauitCslius Jlb.n.c./7. Ha st a u abiicere,transiate efteaulfe difladere,6e con- tentionem relinquere,'U»t» handel akftehn. Spieg. Hasta abhafto disitur , quod aftansferri foler, auto. Var. afpiratiotiem ad differenciam fecund? pcrfouz luipetatiui alta, recipit. Vtuntur iam nune pletatque ciuitates hafta, adfignifican dum tempus liberat em- ption ; s & venditionis.Et quod alieubi mdices baculos deferunt, reliquia: funt haftarii iuris, Oldend. Eadem autem hafta polita, praecone quidem puhlico tefte, qui Reip.przerant, vt refert Cicero de lege Agrar.fe de Oratore veftigalia popali Romani imperiique opes ita aiiquando proferipferunt amftionatique funt, vtnon obfcureviderenturptope hafta prateonis in- feftariCnei Pompeii exercitum, quodvenire iube- ient eas ipfos agrosjin quibns Ule belin m geteret at- queverfatetur:lpfam vero hafta no modo in aufUio- j 0 nib,venditionibufque ) fed & inlacutionibusponi fo- ' Jitam admonet Ouidiilocus: yAut populi rtditus pofitam compor.it ud bajtam, Si minul magnat mn fnet vrbis opis. Rabirius d.Ioc. Sub hafta autem. res vendendi origo inde- cepiffe vi- deturQuia hafta fytnbolum fottkudinis erat,eaque principes rerum fuarum autoritatem taebantur sc conferuabant: vt Homerus teftatur in Iliade .cura canit: Kipu/f & iz /m t ^pot {|sAsv psrA^tfflSv 40 tfjM jct W,vct,srcAt» ’šimi Quia hafta,armis,bello deniq*e quatfita tanti fecerut veteres,vE qu® exhoftibus caperemus iure gentium ftatim noftrafierent, Iiberiauehomises bello capti, in feruitutem noftram deducerentur. Hocigitur infi- gni hafta ru m titulo, tutiffitnifgue iarifgentiuiK in- fignibtis,pelliciendo emptores, auo pluris licitaren- tur, abeniptione millopericujodeterritos, res bello qua:fnas,hafta polita , otnniumque confenfu 7 confir- mataautorltate vendere eEperunt. Ste, vtScribit Val, ;o lib.s.cap.i. Afričani pofterioris qua:ftor hafta; fubie- &osicaptiuosvendfdit; & Publius Ciaudius Cameri- iios duftn aufpiciifque fuis captos fub hafta vendidir sodem Valeno atteftante lib.S. cap. f. Camqueprin. cipes, ciuium opes commifias, proicriptorumque bo¬ na vendenres,pradam fuam dicere auderent, inuete- rauit etiatr. cofuetodo,profcriptorum bona hafta po¬ liti vendere,fiaftsque & voci fubiicere prsconis, vt teftaturCic. libro fecufido offi. Rabirius locoallc- gsto. Hasta ftfcaltslege8.Gt-de temitpign, £e rub.Cod. de fide & iur, haft, fifc.libro 10. de hacTertull. in Ana¬ li!© 63 log. Hasta m Imperii & armorum infigne fuifle feftus au- ihsreft ; Sddcirco obferuari in prouinciis folet, vt ptoconfulesde ciuilibusptouincialium caulis cogno- icentespto tribunali haftam ge facinorofos homines animaduertentes non haftam , fed gladium erige. ršt. id qnod ex Cypnano primum animaduerti licet, lilibus mugitinfamim.hafta Ulic pladius k carni- fex prsefto eft.R^uardusadl.ncmopoteft, ff. de tej, iur, Sic teges Romani pro diademate haftas habuere, quas Graeci ujtMtilgsedixere, vtteftatut luft.nus lib, a/. Prat. Ha-stam mittere. Multis gentibus id folenne fuifle le» girur,vt belium indifitirz haftam mitterent. Sic de' Rhodis,id narrat Polvbius lib.4. Has tam pto audlione pofuifle videntur fhipp.l.fi tem- pora.C.defid.& iur.haft. Hastarvm folemiitate afifco res diftrahebantur leg, i. 4 c i.C.Th, de idmin.rer. pupil. & fubliaft.ua' res dicuntur qu$ fubhaftse venales propofitsfunt. 1. J. G.de execu.rei iudic. & fubhaftatioi.ič.C.de refeind. vendit. qua: autem fubdiafta vznibant res, prsconi- bus proclamantibus,vrcnibant, quos adhaftamva:- nille ,& oblata pretia nunciafle. Acron, in *Saiy. S. lib. i.Setm.Horat.lcribit.&Hafta etiamnum in qui. bufdara. Gal lis parribusvti iolent pratcor.es & obla¬ ta pretia nnnciare. Prat.exBrifll Hast ab prsefle.hoc eft, ferenfib. ac priuatis expcdI- tionibus quod eft centumuirali iudicio, apud Pompo, in l.i. 5 . deitide cum placuiffet. de orig. iuris.Romanr enim in honorem Romali, qui ab hafta Qnitiuus di- cebatur: omnia fere folemnia pet haftam fignificž. bant.vndeetiam rebus, quzpcr aueftionem publice veudebatur, hafta adhiberi colifueuerat Idque fub ha¬ fta va:nire ; & Snblraftatio diftum eft. Hasta centumuiralisidcifco dieta , quod centumniri hafta in foro polita,iudicabant .Prat. Hasta m ponere dixit Cicero lib. 2. offic. pro eoouod ' eft,pablicata eiuiura bona aaftione vendere , cuius venditionis hafta infigne erat, qtiam haftam fcele- ratam & cruentam a Cicerun. diftam obferuamui: quod fccieratormn opes commifias & pnblicatas, vel bello,vel ianguine deniquequslitas,fub hafta ve¬ nite moriš fuerit,Rabirius de h sit a m m origine. «. * Hasta m refrmffeCicero inEpiftolaadCaffium dixft, cum ciummbon* non publicareEtur , nec hafta po- fita voci fubiicerentur prateonisv^abirius difto loco. Hastae velitares erant iacnlatoti.-e.ld eftquibus emi- nusiacuiabaiitur.promdealiisleuiores: de his Otti- dius ita fetibit. 'Vtijuepetit primipktumfiuutKtis artn/t 'i^ondum talfaŠi vihtiš buftafitum. Hastam velitatem Polybius videtur appe!. Jarc, dequoplnra Torneb. libro 14. adueriar. capit. it. KAvEi?.r:cvM feudum oallica lingua vnlgo dicituC pro Lericatum : id eft, datum vafaiio ea conditione, vtadediftuni loricatus,fiue cataphraftaš przfto fir. Nam vt Lorica Latinisproprie & minus vfitate eft tegmen deroro faftum, quo maiores in beilis vteba- tur,quemadmoduSeruius fetibit 1 i.7Eneid.frequetif“ iimeautempro z ten armatura integra vfurpatur ; fie apud gallos EJABitftproprie loricam anulis contex- tam fignificat, quam vuigus Ctttt dt mašile appellat. vndevemsprotteibium c-aliicum De mašile Ji mašite oa fait le hatiUrgem .Poft veto integrr etjuitis armatu- tura eo nomine appellata eft: videturqueNormanm- cum verbum fuifle,čuta in ea calliae partc frequen- tius illud vetbnm vfurpetur: vndc F.efs de haubert, Feuda lorica:. IPrat. H.tvsjvH.dle ius hauriendi aquam e puteo vicini.Iu- rife. indicat in i.t. de fer. ruft, prsed. picrro bauriendt ius, non hommisjfed ptsdij eft , autote rompo- ponioinl, fimihiin fin de leruit. ruftic. prard, Ad- ftipulatur Paulus in.l. cum fundus. ff.Commuii. pr*, dior. Prat. qui fic Epiftolarun! iib.i.fetibit : Szuit inuicem dif- Haemvs mons.l. cum appellatio C.deappelJ.fem.Ha:- sordar.tium rabies ž Sc iater tog« past rupta forum ' minontm fecundum Maiceilinum lib. ie. it fecual mi H n i dum Hilariumin lib. de Sgnodo aduetfus Arrianos, Eminomus,vel, vt alii adfcripferuat Eminuntus", fed perperam pro Afminontus, prouincia eft Europ* ac %hraci* Cuiac.obfer.Ub.t.c. li. H at. /X,. m* fi apud.ff- dfpord.58.fr.de obl'ig.& ad.l.tS.ffdtjitUj, l.f S.5t fi heres ff. vt in polTcfl; leg 1 9 . in fin. ff.deip 5l aut.iudic. 1. u8.ff.de diuetl.teg. iuc.l.j.in fin.ttdeub. exhiben 1.2..5.1! quis nemine ff.nequ;dinlot.publit, 1 .1 j.ff.famil. ercifc. 1 1 .$. 1 . 1 . 47 . iafin.fF.adleg.Ij" cid.S.reftitutalnft, de fideicommif.hcred.l.io.inf,-' _ £ _ 1 -J 1- * - e* ' Hai k e 1E s funt^ui in ius & locum defua&i fuccedut. ■§-9> i.fFdeeden. 1 $4. ffdeiudi ). 4?. ff.de diuerf.reg® l.$7.ffde acq. hzred. Ab eo quod quafi heri fint,id cft 10 domini.$.vlt. Infli.dc haered. qualit.!. 1. ff.de lucc.ed. licetabasrc iffriomen Iffiorus li. £tym,cfc.f. aiii etiam ab harre^do contra veterem fcripturs ratio- nemdeducant. Briff. Baimd 1M 1'uum nalci dicimus, qui pofr mortetn na- fcitur. quoniam ficut viuefftis nemo eft tisres.ita ne¬ mo teftacoti viuo luus haeres nafcitur. Futurura au- Jem hasredcm nalet, qui viuo teftato.il ftaus nafcitur: ciuod fuiurus pro parentum voto fperatur argv Lficri- , pto ff. vnele liberi.. fgitur dicitur nafci non fuus funi- ius, quemaiius precedit. £x Salomon, in vulgatiff. l.Gallus Spieg. HAtaEDru tria funtgenera : neceflarii, fui>qui Sc ne- ceffarii func, extranei fiue voluntarii. Cuiac.ad l.i.ff. de excufat .Ha er.1 d es fui 8f neceflarii dicuntur liberi ,qul in fa-> milia proximum apairefa.gradum ubtinentilui, qnia hsereditatem tanquam fuam : neceflarii,qnia inre an* ,tiquo retinere cogebanttfr, l.n. ff.de pold. 1,57. ff.de acq. tiaved.vide fui & neceflarii. & addeCon-1 0 . nanum lib.10.c.E.nuni. 17. Sc 9. Hotom, Vel Ha e re des fui & neceflarii, qui in poteftate teftato- ris motiemis modo fuerint: veluti filius filia, nepos, neptifue exfiIio , & detnceps esteti liberi. Sed fui ejuidem dicuntur, quia domeftici hairedes funt,& Viuo quoque.patrequodammodo domini exiftiinan- tut: neceflarii Veto , quia omnino fiue.velint, iiue colinti ram ab inteftato quam ex teftamento. ex le¬ ge 11-. tab. hsredes fiunt. §. Sui autem. 3. in fin, Inftit. de hsred. qua!-.&-different. Prat.. Haiaedss cxcranei dicuntur,quicunque teftatoris iu- ri fubiecti non fum.Itaque liberi quoquc noftri.qui in poteftate noftra non funt, hiredes a nobis inftituti, extranei teredes nobis videntur. ait-Imp. $. 3. de hae- red. qu.ilit. Hot.Vel fic. • Kasr x u e s extranei dicuntur, qui in poteftate teftaio- ris non funt-: quo in numero patcibus quidem,ema- cipati liberi •• matribus vero,qu:libet:p.itronis autem, lerui poft inftitutionem manumiflr, l.csteri, de liat- xed..qualit. &diff. Dicuntur. autem hi cdarrrhaire- des voluntarii: nam cum teftatoris viri fintarbitrio eorum adeundi repudiandive poteftaspermittitur. Hotom. HseuDes quid.tm funt teftamentarii Sc legitimi.Sed bi detnum heredum noraen obtinent, qui iure ciuili JucceduntjPrstorii fuccefibtes, hsredes non appel- lantur Hcredes enim.lex tantuia-fadt-si. tab.lex itetn ^Corneliacapduos, aut Senatufconfultum , vt Orphi- ^tianurn Sc Tertullianum, vel principis conftitutio, vt • In fiiiorumfam. miliumive hereditate acciait. Pt£- ..tor vero heredes non fasit, $. quos anteni Infticut.de • debon.poff. l.i.f.vlt.ff.Vndequodinl. S. ff. quz rn U ftaud. creditor. antehac legebatur bereditatem vel ,honotariam,a,Pande&.Flocent. rede abeft. Et In 1 . r, iC.fi qi:is ignor.rem minor. hereditario & honorario . titulo fuceedere.diuerfa fiunt. Xtaque Sc fideicommrf. .iarij,S: bonotum poffeffores ab htredibus fere fem- ,-pet feparanturmecAsredes, fed velut barredes , aut p^eredi_bus fimiles perfona: perpetuo dictintur,l.i.ffde tpofie.fi heced. pet.ito. ^.lieet.fi de petit.hered. ' 40 So ff.qus in fraud.cred. leg.i. §.vlt. ff.nevis fiatdno' in pofleffio. Vlp. in Inft. tit. ’.8. Theoph.in tit.depe pet. & temp. aft. fin. pr.BtifT. Heredum nettife rum Sc extraneorum differentia haceft ; N (ct fi heredeiiion adeunt.necadiredicunmt vfqnam p exiCunt ftatim , leg. 1 . $.qui funt, ff.fi quis om,f.oi cauf. Sc habent ius Extraaei hetedefc aditionefcilicet. 1. filiusfam. ff. ad leg. Facid.Necei farii exiftuntetiam ignorajates 4t inuiti. Verumvtej. traneohsredefcnpto, tuteia & caetera,qux; n[t ^ ftamento feripta funt,ftatim atque hstesaditiit, vl . lent, ita neceffario hattede feripto fateortuteits.h, tim acqueis hsetes estiterit ,quod contingit comin a mortedtfunai, valete:nam Sc libenaterftnim Valent leg. iciend im de man. teftam.Jt pupillaris. leg.fi filius, qui patr, de vulg.fobftltut. leg. filius. de aequir.Ergo & omnia,qu*teftamtnto feripta fuiu.mortuoteftatore, ftatim vdereinej i-, leg. fi poft mortem.de leg. primo. Cstarumadnionii verbutn etiam ad neceffarium hatredem pertinete & aditionis verbo millum , nego & petnego.Cuis;. erteufat. Haiiipdis feudalesXrfctx«r£t»,vtfilii Lmintht,n fili*. Frofeft® eleganter ha:cverbadifferentium. dicant inter mafcUlos Sc fotminas. Hab*.* dbs lines defcendentisdicuntutGaMtin,!* da in rtebten hluiflamm mdirmirisgthtn.Ki enmifje čete ris omnibus afccendentis linea: vel er tranfutrb hsteditatem accipiulit. J antrbtn igitut,h/iaJHa erb nideruiurti gtlut: amiquo SaxoiHimveiboSp:ege- lius. HABRBDEsnuncupari a feripto diftitigeuntnr,!ili» tur a!iquando qui quidem in teftamento fcripli ftict, fed ab alio quodam feripti, diftame teftatore.Id^re etiam figntficatSuetonius loquensde libeiis Clto- patrs , qtii Antonio nuneupante fiue di&nte fetipti hsredes ineius teftamento erantab amanueefivel fctiba.Balduin, tit.de militari teftam. Porto hit ven bis ftipulationis.Ti haekedemqve Tvvimtr s J? o n d Es? Sc fi pl it res fint hcredes, contintnadA ff. de verb. lignit. Plane fi qnis ita dixetit:Hmti MEVS BAMXAS ES.ro DAB.EAVREOS QVINqv! nor, qaihbet hxres, fed omnes videnturdamnati,« vna quinque dent.Ad omnes vtique haredes etiam- fi plures gradus teltamemo faeti fintea vcibapcm nebunt. leg d+.ffdeleg. libt.t.l. 48. ff delegat, lib), !taque Sc qui iradixit , ejv antvm habrhs sms h abebit.tantvm D ATo.pro eoeft ac li ita li’ xiflet, cj^antum omnes liaaredesmei habebum,U|. ff.de leg.iib. 1. Quanouam autem baeredrsverboiurr tantum fucccffor demonftratur,quod tanicnalisti ita datum fuerit,v t & ad hsredes pertineat, etiam ti legatarium vohirtatis potius,quamvetborumrai : a. ne transferri pocerit.l.ng.ff. deverbot.lign.Briffon. Haere dbs acceleraiHes ^ahntrbcn in Spec.Saron.att, 17 app cl 1 ar t videntur ,quos Francogallica liugua no- minat habilesa fuccedir. Quando, inquit,hxreditateai neque foror ntque frater adeat, omnes quife inpati gradu exifteteprobauerint,$quam hereditattis pet. cipiant portionem & cum in bis feritni non dilcet- n amus, hcredes accelerantes eos appellamus.Prat. ProH aerbdb gerere,quemadmodumPauUib.4.S(Si titu. 8. lcribit.eftdeftinationefututi domifiialiquid exhsteditatis rebus vfurpat.e.Etideoprohetedeje tere.videtur, qui fundorumhstsditariorumcnlratt; Htiuntifc iiij H AKTE JE. ni4 ratit:nefque difponit,&’qui feruis harrediiariis,iumen- tis,aliifve rebus pto domino vtirur.VIpian. quoque Inftitut. tit.it.Pro h;erede,ait»geritqui.rebus hsere- ditariistanquam dominus vtirur, veiuti qui auflio- nem rerum htereditamrum facit.aut feruis hfredt- tariis cibaria mandat Id:m Iihr.6i.ad edičt Pro hfre- de gerere eum videri fcribit, goi aIjquid facit,quali hatrestnec hoc tam fačli effe quam animi. NeCenim aliijuidhjreditariura attingere fatis eft, fed hoearn- pliuseoanimo effe debet,qui attirtgir, vrh»res effe w velitdeg.io.fF.de hjred inftit.Itaqnegerit pro h^re- de,qui animo fucceffionem agnofcit, licet nihil hte rcdit-irtum attingativcluti qui re non ffereditaria ta- quam hqreditana vtitur l.n.jf.i.l 85.in fin.1.88 ff.de adqu ?;jred.Denique qui prodosaino .sliquid facit, quod citra ius & nomen heredis faeere non poffit. Quod fi fepnicbri violati egerit, vel opetas a liberto paterno petieru fiims.nihiio niagis pto hserede ge- rere intelligitur:quoniam lila etiam in non hatrede eadunt.l ao.Sf.pcnult. & 1,vltitn.de adqu hered. 1. 10 penult.ff.de fepul.viol. Itap ro h®rede gerere aceipi- mus in l.;?.Titius ffde biered.inlti.leg, ; .ff.de caftr. pec.1-4 &-l.v. Cod.de iure delib.iib. 4.. C. ad Treoel- lian.Et pro hseredegetitionem in i,i4.if.plerique. ff. derdigiof.Etpro hpredegeftio 1.tj,C.de iure delita. luftinia.Noueli.i.&ft/tMV sirovi i»i{ mini; ez&mTiut >f'..ia7ot/ i&n£ttiutvs , itsij idl-noi©- 'im 1 »tiJ\ iyi\ Jitigjov, Briffon. Cmac. in fua, de diuerf. temp. preefcript. & term.csp. 15. dicit ff, pro hatrede. H as Rediš porro appellatio pet Eaultas fficceffionis aceipitur, nee tantum ad ptoximum h3eredem,fed 3 c ad viteriores refertur,ita vt haaredis hatres, Scdein- ceps eaappellaticne contintatur, lsg.65.leg.170. fF, verborfigmf. i.i.ff.dc liber.leg.esceptis paucis fpe- ciebus,in quibus,hs;et)is appellatio’proximam t„n- tum cominetivt in fubftttutione impuberi his vetbis fa&a,Qvi s ojr fr mihi huis iRir.&.m lege i£lia Senna,&in£dičti Prmorii his verbis , TvSc Qv,EM BIHES.E II« ESSE OP-ORTET.leggo, & leg. 157, ff de verbor.fignihcat.ieg-i.ff vnde iegit. Quinimnlo & ita in fecundis tabulis fačta fubftitu- tione,Qvi Sqvii uiui heIss brit, i e e m FiLze m e o heres e s t o : fcriptos tantuai hse- redes,& qui ex tsftamenrohsredes exiiterent, con- sireri placuit Et ideo non tantum faseredem , fed & patrem,qui per filium:dom]num,qui per feruum ha« res extiterit, ab bac fubftitutio.ne repelli,quia hi o~ tnnes non exiudicio veniunt.),3.& 1.8, ff.de vuig. Sc pup.l.27.ff.qui iufpečtam.& Icg.jj.ff. qui fideiccrac in fin.ad Trebeliian.Ca:terum,qui Čemel hijres exti- terit, etiarofiviuo pupiltohatreseffedefiem, Katre« ditate forte vel ex eauia inefficiofiteftr.menti.vel va indigtto ablata, ad haercditatem nihilominus admu- tetur.ieg.ji.i.43. 5 ,v)tim. ff.de vuig. Eft & alius ca~ lus, in quo heredis appellatio proximum tanttun comple&itur,qui traditur in leg.14.C0d.de vfufrud. Brili. uiulto melius ex confticutions Iuftmianihodie effe, jo Haeredis appeliatione ,omnes lignificari fusceffs; inuentalio fe pro batrede gerere, quam ex dehbe tatione hxres tenetar in foiidum creditoribus hx- reditatiis, nec Falcidiat benefieium hsbet. Er in- uentarto hatrts ttnetut pro vitibus hsreditatis , & Ealcidite beneficium habet. Verum contra&icra funt inuer.tatii , quam deliberationis tempota. In- uentatii funt trium tnenfium , Deliberationis anni vel nouem menfium ,leg.v!tim'.(f. fed quiq.C,de iu- redelib.vbi2 principe atinusdatur , a cxtetis vero nouem menfes'. 4® Pro H a e R e d r vfurapere, & pro hsrede poffidere quisdicamr, annotauitSeiierus txPuateno.ff.pto harrede vel poffeffore.Cuiusformaiia verba ad ex- piicandani bane egsttrv ordir.e hic recenfenda tffe rutaui. fs finguit; vfucapit pro hserede , qui cum 'hites lit, reuera rem alienam vt hrrreaitariain pufli- det. Hic nota ntceilinum efie.vt heres fi g u is r*~ eeta & non putet fe hsredem effe Error enim fuiftj raafse.vfucapionem non part. jT. error autem.lnfiit, devfucap.l.i/.i aj.ff eod.Hinc d;c tur in l.vlrim.hoc po titu. čutu qui te iimem; fadienetn non habeat pa!, fue fcilicet, eutn non pode vfucapere pro hsrede. Aiiud inferrur ex leg. 1 quod ex viuis bonis pro haerede nihil viucapi poffit,&c. viui en ir. hirtditas tiulia eft, vt dicitur 1ni.tU1t.de h*r, vel a čl. vcnd.A* iner ramen accipitui hoc .verbum in petitione h*re- diratis. Pro harrede poffichre is dicitur,qui putat fe heredem effe, quamuis non fit, 1 pto harrede.l licet. 1. regtijafit_er.de petit.hsr. Hotandum taraen eft,iu- ftatn cauffam errorisptodeffead vfucrapionetr.,!, no 4o foluin.J. qaod vulg -. tit. de vfucap, lafuis aurem nteredibushjc viucapio locum nonhabet.1.2. Cod. de vfucap. pro harred.Ratio fatis obfcura eft,Ego pu¬ ro ideo hoc conftitutum efle, quia non eft verifimi- le fuura hiredeni,qu! dtrminus eft rerum huredita- riatum etiam viuo teftatore.vt dicitur in l.in fuis. ele lib. & p.ohum. eum ignorare, an res hrereditaria Sir nec ne.in er.tranes fecus accidu , qui multoiu- ftiorem caufam habet ignorantiie quam fuis, 8r pro- pierea aditio non eft neceffaria in fuis biredib,quia iua domini fim-.rfiVt:'-*"*# addi&um ntolimv ' - res,credendumcft,l.h3ered.de Verborum fignifica« tionib.Spicg, Haeredis nonjenDtiorefignificationepufiefToren! ’ \ & fideicotnmiffarium & legatarmm comprehendit. Spieg. Bae r e di adieffusnon poteft efficere, vt qui femel harres extitit, definat effe haeres.l-Et qut foluendo.ff. de hared.inft.Olden.Prat. H A e a e o i s nomen fi qais non diserit quidem ; fed : - indubitabili iigno tnm demonftrauerit, quod pene nihil a Domine diftat (non ramen eo , suod contu- j^lia: caula addi foletjvalet inititutio, 1,quoties vo- ^Ss.ff.fi quis ff.de hared.inft tutio.Pra-, Ha e re dvm mu! ti grad us in tcft.imento fieti poffunt, inftituendo & fub/f .tuendo.i.fi pofthutnus de lib. & poftbum. pr. Inftit de vuig.fub;.it. Hsredes enim primi dicuntur, pro barredibus ptimuni nuneupatiff ’ baredes fccundi.pro feetmdo pronuaciatis,). fi ouis ca® tefUmcmam ff,quittftamemura faeere"poffunt. Prat.Sic. RaerjsEj aut inftiiuti drcunttsr,2ur fubftitnti. In« ftituti piri.r.o gradu:fub'!;turi fecundovfii terrio. l.i. ff-de vulga&pupil fubft.t. 014 .Prat. Hae redi s ir.fti:utio duplea eff > autffmpIex.S;m- plex , veluri , Lucius Titius hires efto. Si mi'- hi LuciusTitius hieres nonerit, TuncCaius Seius hseres efto. D«p!ex, veluti: Filius mihi Jisres e- flo, Si hatres non erit. fiue erit, & intra pnhertatera deceffetit, tune Gams Scius hares efto. ibidem Ol- dend Prat. Ha e Redit a. R E.vulgare fordidumque verbum effe monuit Alc.legi-Jue haud dubiecorrupte inantiquis Ced.Cic.lib.a.ad Attic. cpift.i; Cum ir. Sicitia;hsereo ditarem f®pe haereditaffet.Vadea!iqui emedarunt, lcgentes, sdilitarem fiepe difiuaffct: verum cum, qutd fidi^itate sedilitatem,non fattsconftet.meri«' to ille putat, quod minus receditur ab exemplari, fi legatur.Cum in Siciliahsercditate fefe ditaffet.Spie- geiius. H a e R E d AR I A b na a patre, 3 uo,&: proauoffia* 7 Kfa Ea veto bona im!Bobiiia,qus.cm nu 5 , dicuntar> «»s H A N f E M. Mtgenligeitie g?mule,Q \&. Ji a e r e d i t a r i a onera funt funeets, atris atieni, & Iegatorum fufn^tusl.to,5.i.ff.deace 1 hpt*d.i.i,§.il!iid tenendum. & $. fi quid publis. ff. de hsered. vendit, Briff.Prat. Habilid i t ari a fepulchra dicar.tur,quje quis fibi ihsredibufgue fuis cor»ftituit:vel quoa paterfam,su¬ re hjeteditario acquiftuit.U5.8c 6 . fF.de relig.&fumpt. Hot.Prat.Briff. Haik.edita.riae affiones, in tit.de hsredicar. a- i o dbo.C.accipienda: fuat quar ex negotiis cum defun- fto geftis, ve! cx deli&is in haredes danrur, Qnp in Hsjmero & legarornjn a&iones naberi placet, quauis *b hierede ccrperiRt.U39.ff.de obligat.&aff. Eodem. que modo & hireditarium xs alienum id etiarn in- telligitur,de quG cura dcfun&o aginon potuit ;.[ve- lutifidebiti condicio poli mortem exticit, vel isfe dacurum cum moiereturpromiferit, vel. fi tideiuffbr pro eo pod mortem foluit.l. 7. ff.de rebus aučt, iu- dic.poff.Briff. . er.editas.iab & illata&iones appe!lantur,qu» in hEteditate &,defiin&i bonis funt.t-i.jT.hsc ad.ff.fi quidin fraud.patr.U55.ff.ad TrebelM.20.jf.cum prj- dixerimus.ff.de pctit.hared. Quar vero«x dsfuncH perfona liftedi dantur,etiamli dcfunfio nunquam competierunt.bsreditatiE tamsn dicentur.leg.vt fpecie.l.84 ff.adlegem Ealcidiam.Plane qua patror.o ad reuocanda ca, qua* in ftaudem cius giienata funt. datur aftio, hsrreditaru non eft, id eft,ex bonis !i- berti, fed propria patroni.Ieg. t.J. hsec ad.fi quidin 53 fraud.pat.Briff. Kae r e di t a r i .as res pro ipfa hareditaee pofuis . Tullius t qupd Galli fimiUrer faeiunt, qui res fuas im- mobiles.i-fundcs Sc prsedia h^nditi^rtr.i vocant. Lt Iurilconfuiti,qui fubtilius ifta guaefiuerunt.inrredi- tatem fenaran: a rebus hsreditariis, enmque volane iuris nomen effe, vt^iusqui nihil habeat in bonis, haerfs ene poiEt.Connan.lib.io.cap.quinto,nume. 1. Hoto. , Hasshdituio iure capi dicuntur.in I.91, ff. ad I, 40 Fa!cidiam,qua: quis eo ipfo,quod tft bereš, cap.Prat. ex Biiffonio. Agp H.* f. r a e D! ta p. tv s renta vSrfcJasttft emphpteufjs, quje propter canonem dutur ad colendum iure bsrre- d tario. donsc.non deire.fter coionus folutior.em.O!- dendorpius. Maereditae ivs creaitor aur debitor dicita* , cui harreditas obffrida eft,& qu'i hareditatijion defufi- &o ohft:ingirur, ! ege dccima qtiarta-eum i'equentib, ff d; hartdit pet.Prat. jo H A e it e o 1 t a R vv s debitor inteUigitur is. qoi fcruo hsreditario promifit.vel cjui ante adlram hsredita¬ tem damni-en dqdic.Pjiulu$>l fed verutn.de netit,he- reditOId. H A e R e d t t a p, i v s fei;uus vere dieicur , cum fcteredi- r«s adhuc :acet, aut a neniine poffideiur. Hacre.diias eniip nondum adiu vicem perfonsr fuiiinet- Sf.feruns eiiam. tnftir.de bared. ir.ftit tsg.15.ff Hevfucap.Vi¬ de Z if.in 1 poffef. Jf.veteres ff.de acq.vei amit.poff, Oldemi. , £0 SJaus d it ARt vM : feudum,quod a patre & auo.pro- ct&iltErtjlchen. Brat. HaerbditAr.ivm officium in au!is ptinci- pnm. vt ErutruchfifiErbvuirfcalck*Erbfchcnc\. Olden- .dorpius. ■H aeR e d i t./-, s,3!tTheoph.eft ius quoddam certis moi disconffitutum,ted intelle^u compi'ehenfum,quod aiii patrimonii vniuerfalera dominam me ežfieit.tit. de reb.corpor.< 5 r incor.Hof. eRrdi.t A s.Nihilaliud efth$reditas,quam fuccef- y 9 /;o :n 'isiacrfain ias„ auod.defaniffuc habaiuemp®' n re mertisj.nibil sliuffftdt vjtbajtjSi Sjjij, nib.l.hxreditas;ff.d*tuguUur, Similis degniii 0lIt j Ciceronem in Topič, in loco i definttione.Oaole ne faliaris,iurisconfultus advuigarem lonufiji* fura refpieiens, vt faro deferuiret,adinonem kEreditatis^uaMipfambarreditsieffl.dtgni,, ^ eum hsreditas (vt Oldendsrpius indnadecimtali lis) fitrelatio iuxta tequalitatem & inpquali t , t( j" pfe dtfinire maluit.iujta affionem & pafftomni 'l eft aditie. Quamobtem Vipianus in leg. pecuniit ksredicas.ff.di&o titu.de verb.fign, & m l.ifittij de pet.hjredit. Hsreditas, inquit,nomenimiut quod & Ecccfffonem Sc decefiionem infe ttcipir s. fine v!io tempore.iuris inteileftum habst.ivLli' finitione hpteditatis elieiuntur fequentes tosJj' fioncs, fcilket, hircditatea Ron nifi iincefa.j;, ferti: rei particularis nou cffe harreditatem; ij..:!. iud in definitione pofitum, antequamb{tilii t> , ratur , & quandiu iacet hfreditat,diet: vinmi.] non effe hf reditacem : ibi in definiii«ne,l(j.l tti , ditas & l.i,ff. de bjred. vend. hereditatimioaiij ttim prosimum , fed 6c remotom rtfpictrt hen, dem: hgreditatem iacetem repx3?fentaredefundun, Anch. H.AERiBiTAs.vt rečte Caflioaerus feribit inPlilts,;, & ij.& 77.ab hero duffa eft.id eftjdotnino^aod csq iure legiiirno dominus pof£deat.Cuiac.li.tlnJii,ij, de hered.quai.& diff.fi quis veto mirit«,« in hprede fyllaba producitur.ea inknoeorripiini, legat Gelli um lib.u.c.j.Cuiac.obfcruJt.Jt (mudit lib.;.c 10.in. fin. Haereditas ouamuis pro damino kabeamr,Mifa, nam tamen domini veram ron repraltmattoii r.d l.omniafere iura.ff.de reg.ius. Ha 1 r e p i t as vniuerfitatem ouandam le isi fsc- ceffionis demonftrat. l.toS. de vetb.fign.kisquoq. nomen 'eft.l.j.-ffde bon.poff. 1.17-jr.i.de verb. fignit in iure confiftere dicitur, Unff.de rcr. diuif. Proin- deabfque vilo temporeiuris intclleSumkib«,!:*, 30.ff.de hsred. pet. Haereditapis itaqueappelinitst etiam damnofa continetur.Hareditaiis verbsn is. terdum.pTo. rebus ipfis Sc corponbusbrredimiiit. Turpatur.Prat. Haeriditatis appellaaone ntque legata ntjM fidricomraiffa continensur , leg. Titius de leg, j. Brat. H a2 r x b 1 T a s obligat nos ari alieno , eiiara ron fit foluendo. De, ea autem lutediste loipi. mur , in qua non fuccedunt huiufmodi perfona, quafinece(laria, Vlpian.in Ucimorcds aq»ii.h- red.Prar. Hajrid iTiriM paternam filins pottft recufare, fraternam autem retinere,leg fi.filius qui patii.ff.de vulg & pupili.Prat. R ■UR 5 s> it as cf} pecunia : fu£ morte alicui^s ad qs*c- fkm (vt ait Ivsfrin.fub titvdeteb-cor- paral.) aiiud eft hsreditas, aliud rese^uarpereaa a£qtxh‘U!mir«Hžg corpora funtjilla vero ius:hscer« ta fuctjilla incerta efbbfperfeffoiper\iiiesfunr,i!l 4 nonsnUnqua damnofa.Quod Seneca aan animaduer* tcr.s lib.de benef^i.Iurifconfaltorum,int\uit,ift 2 ^ gur$ iceptis funt, qui bereditatem ne^ajit vfueapi pofTe:fed ea in hzreditate fum,tanquaro-^ quam aliud fithaireditas, quam ea qu2 inliaredita^ te funi.Hot.Prat. H/„sreditatis acqairend^caufaduplex Bientum & lej^legis^aufa rurfusduplex,^gnatiol patronatus.€dre igitur quis debst o teftamenio ai lege Cbi dsferatur h2teditas;& fi lege» agnationii anpatronatus iare,l.fi is ad quem,tf. deacq.li*r. b »i 7 H A N T E AE. iurc lubftif utionis. Cuiac. trad.i.ad Africa.n.?. Haer edi taj alia Teftamentaria eft, alia LegicL ma;id eft, qu.e fine teftamento lege xii. tab. alicui defertur.l.quod autem,6.ffqusin fraud.cred.Inter- dumtamen etiam teftamentaria hereditas legede- ferri dicicur: vtl.i. ff.de hered.petic.l.Iege, 13c.ff.de. verb.fign.Hoto. Haereditas dcfundi non adita, čadu ca fit, Nou- de ha?red.& Falcid.jT.fi vero inftitutio. Haereditas plerunque allodia fignificat, vt in 1 ® Spec. Sax.art.5. Haersdi TAs*quandiu ex teftamento poteft adiri, ab inteftato non defertur ,ff de acqu.bered.pa01m. Pi-at. Haereditas iacens dicitur., qu« nondum adita eft.Li.ff.de fuccef.edid.l.denique,i3. jT.quselit quod vi aut clam.L5.ff.vt in poff.legat. Hot. Haer ediias defertur,qase teftamento alicui reli- da eft,Liege, 150. ff.de verb.fig.Hot. Haereditas auocatur, fi teftator vt inteftatus 10 ms dsusin comment.tingtla; črarcS.Et iure propinquitatis hsreditatem cernere petereque. Sic igitur iufta hereditas & legitima idem funt: Tar* /&.r' , Brechazus Liege obuenire.cit.de verb.& rer.fign.&c. Ha e r e d i t a s lucrofa,Caius ff.fi quis omiff.cairf.te- ftam.Nam li.berum,inquit J cuique efle debet, etiam lucrofiim hazreditatem omittere : quod pulchre de- clarat Vlpian.in l.quia autem is. jf.nbn fimpliciter. eo.tit.Spieg. Ha£ R e di t as delata. Vide,Delata ha?reditas.& l.is poteft. ft.de acq.h$red. Item ordo deferendže hčere- ditatis ab inteftato fine vilo dolo repudiatse, cuius cognitio ad alia quoque proderit,tradatur NoueJ. de ha:redib.& Falc.jf.etfi nemo alius.& feq. conftit. i.Spieg. Ha e r e d i t a s communis,qu$ ad vtrumque squal»- ter lege veniebat.Cic.pro Flac. Spieg. Ha ereditas fine facris. Quazre, Sinefacris hxre- dicas. - i. 40 moreretur, incidit rabulas, Sc hoc approbauerint i j, qui ab inteftato venire defiderat. Conn.Ii.p.c^.n.j. Ha ereditas aditur , c um hsres eam fe accipere vel dido, ve! f3do teftatur.jf.6. Inft. de h^r. quaL. Borom. Eft autem adeunda hereditas intra dies centum.Cuia.obferu.li.^.c.^. Ha ereditas omi:titur,cum h^res excludi fe ab eo' tempore paftus eft.Hot. Haeredita-S rcpudiatur , cum is ad quem delata eft,adire recufat.Repudiantur enim eatantum,qu£ 5 ° iamdelata funt.l.i. jT.decretalis, ft.de fuccefT« edičt. Hor. Haereditas vfucapi non poteft. Eft enim iusin- corporale, atque bane etiam fuifife Iurifconfultoru ftntentiam feribit Sencca ii.6.de beneficiis. Cuiac. in commem.fuis ad Lpen.ft.pro emptore. Reshse- reditarije autemrefte vfueapiuntur. Hrereditas codiciiiis neque dari neque adimi poteft, lcg.pen.de cond.inftit. $. pen.Inft.de Codi¬ ciiiis. H a E r e d I T a T E M ad nos pertinere : bseredem efft- ci, l.r.& 2. fl.de pet.haered. Ad hazreditatem vocari; hereciem n eri, 1.3.111 fi. ib ki. Pr at. Haereditas pierunque diuiditar in duodecim vncias, qus a /Tis appellatidne continetur. 1 . feruum me u m. jT. fi. f£ d e Ii :r r c d. i n ft i t. 01 d. P ra t. Ha e r e di ta s dcfun&i locum obtinet.I.non minus. mfi.ftdeh.vred.inftic.Quja creditum eftjnquir,h§- reditatem dominam eft e, & defunčti locum občine- re.Oldendorp.Prar. Haereditas ex die, vel addiem non reffe datur, fedvitio temporis fublato manet inftitutio. ff.de hvredib.inftuaen. Oldend. Sic etiam Cuiac. aicit: £x dieexpreiI\mnon refte darihvreditarem veluti poft quinquennium quam moriar. Tacite vero re¬ de eam dari leg.quotiens, jSLpenuiftde hvred.inft.. leg.fi mater, ff.de padis. Cuiac.ad I.35. ff.de hvred. inftit. Haereditas fideicommiftam,a fidehvredis, cui committitur, nomen accepit. qu£-& fiduciaria ap~ 60 pellatur. Spieg. Haereditas iufta dicitur , qu* iure legitimo ob- uenitftd eft, cognationis nemine. Hic enim titulus hvredis plenifiimns eft & omnibus partibus iuris nixus.Ex Bud.annot.pr.Spicg. Haereditas iufta (vt ait Budvus in annot,) dici¬ tur vere & plane haereditas ,quv iure legitimo ob- uenit, id eft , cognationis nomine,» yjtT* nh»&youiu:Grxci enim ius legitimne fucceftionis uy- vocant,quod fignificat etiam ius proxime ad 7 ° aiiquem accedcndi, vt tx Plutarcho docct ipfe Bu- HaereditatE indignu s h a bet ur, qui non babec in ea confentientem derunčlr voluntatem. Connan. li-2-c. 7 * n.a. Haereditate venire bona dicuntur. qusiurc h$reditario alicui obueniunt. Cic.de Inuent. Haereditate m adire dicitur is,qui baeres fadus, vel auteritate prstoris, vel qua voiuncate in h*re- ditatem fe intromittit.Spieg. Haer e dit ate m in capita diuidi, nibil aliud eft, quam eam in tot partes eafque sequales difpefci, quot funt capita quibus folet deferri. In Stirpes vero fuccefiio diuiditur, quando liberi parentis fui locum adfumentes,in eam b^reditatis partem dun- taxat fuccedunt, quam parens vbi fuperftes effet, adlecutus fuiffet, Sic difta,quod fecundum ftirpes . atque radices eius domus confertur, & poftea in fueceftores ex fingulis ftirpibus,pro cuiufq; portio- ne difiicitur.Vide infra.In capita.fuccedere. Spieg. Ha er editatem creui,pro acauifiui: qu$ ločuiio & apud Ciceronem non eft infrequens:qua quidem vulgus iamvti ccepit. Neque tamen, Vigl.inquit, fcio,an quifquam refte intelligat. Arbitratur is,non a dccernendi fignificatione dičtam Cretionem , fed a cernendo,id eft,vidend-o; quod Varronera quoque velle putat li.^.de verb.orig.Spieg. Ha bredi tatem fibi,feque ei obligare,leg,nam 6 c Ser.jT.qui negotia.ff.neg.geft. H a e r e ditatis procurationem fufcipere in princ. l.debitor meus.ff.neg.geft.Spieg. HA R ReditAtiS aditio , eft modus adquirendi do- dominium iure ciuili introdudus,jT.fi-lnftit,deDo- nationibus atque adeo qu$dam adioth^reditas ve¬ ro bonorum vniuerifitas, quam reliquir poft fe de- fundus.Caius Iurifconfulv.in 1 .nibil aliud,de verb. fign.aditionem ba;reditatis potius,quam iplam bx- reditatem definire voluit.Nam cum hsreditatis fit relatio iuxta sequalitatem Sc in*qualitate,ipfe defi- niuit iuxta adionem Sc paftionem.Quod fi confide- raflet Bartol.in rubr.ff.de acqu.hsered. in ea defini- tlone explicada tatopere nonTuiflet a.nxius. Spieg« Haer edi TATi nemo . v.« U ivuau((jj quorum in poteftate funt,fine aditionebseredesfj. ciant:vt l.qui a!icna.6, iT. 3 .ff. d e acq.h^r. Hot.Ci; nd lib.2.1nft.titul.de hsredum qnal. & differpr 1 - - - • 1 - heres dici quafi herus, i_dcoque inParčj^ hocverbum manarit, nonfacile di 60 qui ab Herus du&um putant, £yllabce prioris ratio s-efcilit.Et potius abEra,quod terram fignificat.di- dura putarem-.vnde Herediura aped Varronem, a- gellus qui hsredem feqaebatur,ve! cum diphthon- go ab H^reo:quia proprium hoc nomen eftjnon ex t iraneorum, fed fuorum, quod vel hinc licet intelli- gatur,quia hi foli exhseredantur optima ratione:cu filiusfam. eadem in familia & domo hsreat. iraque non hsredare dicimus ^ quia fuo turi filius adh*re- fcit-.fed exh^redare, quafi conuellere, & dimoucre. hxres autem ipfo ture filius eft , & plurimum relin- qui folet. vnde fuus hxres in iure appellatur, quia non alienam,fed iamqnodammodafjam hsredita- tem acqipit.leg.in fuis^n.ff de lib.& poft. vbi Paul. m alta* in bane fententium pr^rlareritem vt in l.vlt. ff. de boa. datumu. qnibus ex locis perfpicuum eft, legem u. tab. filiisfam. etiam viuic patribus pater- aam ha:reditatemaddixi{re,fic vt h^redes defignati merito nominari polTint,ac proinde mortuis paren- »ibus non alienam, fedpropriam fuamque h^redi- yo satem adipifcanfur> nam Vlp. quoque fic loquitu* ixerim, nam eos 5 ° H A e r e s damnas efto. Lege Daranas. _• n r_ • r . t ... le lij id 1 l P 1 0 tu S b h fe heres Sc hereditas fine diphthongofcribiaffira^- quod & in M.TulHj li.P.VičForius adnotauij.I n k in 1.(3 is ad quem. ft.de acq.h?red.prodominof 2c ^ re,pro domino adminiftrare. Sunt &quia\>2r;^. redem didum putent,hoc eft, pecunia noftra. G«. ueanus.Li.ft.de vulg.& pupill. Haer e s proprieeft fucceflor in vniaerfunjioj,q uo J defun&us habuit, 1. hxreditas.ft.de reg.iur.\dquefi- ue ex teftamento, fiue ab inteftato veniatfucceffor, eft procul dubio accipiendum, vt annotauit Bre- chaeus in 1.nihil in tit.de verb. & rer.fign. Ha e R e s igirur in omneius mortui.nontantumfa. gularum rcrum dominium fuccedit,cum&eatjuz in nominibusfiuntjad hxredemtranfeantjpaiFmg; de acq.h$red.Prat. Hae r e s in iure feud.proprie filius intelligitur.I h- que fine hsrede deceftifte dicitur^quifinefiliode- ceftit,li.i.tit 13.& li-2.tit.34. Prat. H a e r e s omnino ab adita hsreditate intra anmim Sc legata foluere ,&a teftatorcrelidaprocuiofqi;; rei natura pr^ftarc debet. Alioquinfipoftadmoni- tione iudiciario dccreto fada culpaharedisannat pr?tereat,relictis excidet, N.de h?r.8t Palcih' Ha e r e s fingulariter nominatus,extcnditureiisj; ad poftea natos.Ltale.lT.vlti.de paft.Prat. Ha e r e s anomalus, fiue fucceftor,'is diciturqtn is. uenitur fine certa qualitate. Zaf. in intdk&ciut. ghin verbo.fucceffor, 5 T.pcn.Inft.de eo,cuiiiki:. cauf.Spieg.Prar. Ha e R es ab inteftato eft,qui FucceditiniusdefunSi fine omni teftamento. Inft.de h^red.quf abintsi. defer. H a e r e s ex afte. Vide As. H A e r e s certus.Lege Certus hfr- Ha e r e s Legatarius. Lege Legatarius. Ha e r e s pr^cipiens,dm efvvasvorandern>iirfiU‘ t)?,dicitur a p ud Papin.in l.pecuniz fonem,& bon vn us, feq.ft.de ali men.legat. Spieg. Hae e e s fubftitutus vocatur fecundus veltertios,& ita deincepstotus vocatur, quotoeftadiedusgra- du,&c.Connan.t».io.c.7.n.i. Mae r es teftamentarius,exfenotus.Spkg. Ha e r e s fi quis ex parte dimidia inftitucus fit, nec prceterea quifquamafius, ipfe ex aflevidetiirji.il quis ita,ft. de hsereddnft.Prat. H a b r e s latidandus eft magis,.quam accufandus,qui retiquias teftatoris non in niare fecunduffl ipfo voluntatem abiecit, fed mentor humanz coditir nis,fepultur* tradi i.ciigo. Inde H^retici cenfentur ij,qui a fide Chrifti catholica di- ičrepat,& aliamfedam eligunt.Ac horu H^retico- ram quida maiores dicutur, quinominata hfrefim 3 pržtdicantjVt Manich£i,Arriani,Eutychiani.,Sama- ritani,Ophit2?, Donatifta;, Prifcillianiftse : quorunj omnium in decretis fedse a$que origines referutur: Alij vero minores appellantur,qui ha?refin innomi- natam defendunt/Drofjeus in methodo luris. Hae r b t ic os iibros feribentis poena eft amputatio mantis Iuftin. Nou.42. Sicut & exadori$ non ex le- gis pr^feripto apocham conficientis, vt idem luft. Nou.i7.C'jiac.obfer.H.7.c.i3. 4 * HaERETiCvseft (definitoreE.Augdi.de vtilitate čred. c. hžereticus 24.qu.3-) qui alieuius temporalis comenodi Sc maxime vana? glorij, principatufq; fui gratia , falfas vel nouas opiniones gignit vel fequi- tur. Ule autem, qui huiufmodi horr.inibus credit,i- magine quadam veritatis illufus efk. Hsercticorum fedas varias receofet Ifidor.li.8.Etym.c.;> .c.quidam autsmi4.q.3.Prar. H E. fi ANTE AE. im Honorio & Theod.in leg. 21. de pcenis, in C.Theod* quod illi,Honoratis & prouincialib. Africa?, in qua Hcraclianu* agebat>refcripto fuo denuntiant.BrifT. Hs R c 1 s c o, is j eft diuido-.nam hercium eft diuifio«.. Cic.i.de orat.Qui qaibus verbis hercium fieri opor- teat,nefcit, Idem hercifcunda?fam.caufam agere no poifit.Apul.lib.p.de aftno ; Neque hercifcundas fa« miL&c.lib.io.fF.tit.deiamii.hercifc.Nebrifi'. H e R c v t j s nomen cur nothis cenueniat, oftendk Alciat.c.^.lib^.Parerg. H e r E,Accurf.in l.r.fi cert.petepro berile aduerbiali- ter exponi pofle tradit nimis barbare , inepteque. Nam , quoa Alciato quoque in eadem l.annotatu* benejeftjinftar nominis haber,vtapud Teren, poni- tur.Eamque receptiorem probat ledionem, tametfi ff.Floren.E re,id eft,ex vtilitate.vel ex prarfenti raa- teria legitur.Spieg. Hsremi t ae,^to’tS žj5»««v,qux defertis locis feruie- di D 2 o,cauftt inhabitant,diciturque religiofa peiN» fona,gloC Sc Dod.in L2.fF.de in ius voc.glo.& Dod* in c.qui vcre.i6.quseft.i.Prat. He remodicivm eft^fiue quis apud priorem is- dicem,fiue apud iudicem appellationes inchoataia caufam deferat.Cuiac.in expofit. Iuftinianeae Nou® 4p.de appel.&c.poft princ. He R en ni v s Modeftinus,non contemnends audo- ritatis lCtu$,vt appellatur a Gordian-o in L5.C0d.ad exhibendum.Eius fententia reprobatur a Iuftinian„ in L36.if.iUud, G.de inofticiofo teftamento.De huiuc libris,quos rcripferitjvide BrifT. H er 1 feruu$,hodie liber,vicem nabere prouerbi; vo- lunt interpretes in eo liberto > quiaduerfus patronS arrognntius & infolentius fe gerit Vlpian. in leg.7* 2.fF.de iniur. Nec enim ferre prapor debet , heri ieruum,hodie liberum coquerentera. SicCedrenust «OTopxsc,x7H/y:e£;v T^gpcvv^-. Eadem loque- di figura vfus Ariftophanes,cum ait: Ovuv (tip a ( wfe , y«t5.EtNouell.i37.p!;S , 8C Jipoco \oi OTfjUSgjv «p«c.^ 3 ic ■¥ &ytw Itaque Hieronymus ad Oceanum:Heri,inquit,cate- cbumenus, hodiePontifex : heri in amphitheatro, hodie in ecclefia : vefpere in circo,mane in altarh dudum fautor hiftrionum ,nunc v.irginum confe? crator.Prat. He r iban n v m eft citatio ad deli&um : eo nomine fignificatur pcena non obtemperantis edido. Prat* Vide fupra Bannum. H e r 1 lis , domini filius a Feruis in Comosdiis fre- quenter appellatur.Spieg, Hebd o m As,Grscis Fpatium dierum feptem ,voci- 5 9 He r i s li c i v m, pečna defertse fiue detredats mi- tatur feptenarium , Latini feptimanam , vt vulgus appellant.Hebclomas quemadmodum enneas dici- tur,qua fpatiura p.dierum continct.Cenfor.in li.de die nataii claredemonftrat,qu2e fit hebdomas & en¬ neas parieerjeius verba funt hjec:Mediu vero ex v- troq;permixtu.ann.3.& 6o.que hebdomades 8.vel 7. enneades conficiut. Decem hebdomades funt,quib. vita humana conftare dicant. In i.hebdomade den- £eshominicadere,in a.pubem apparere,in3.barbam nafeifin 4.vires,in 5. maturitatem ad ftirpem reiin- quendam,in‘6.cupiditatibus tentari,in 7-prudentia linguamque conFummaFi,in 8.eadem manere,in 10. hominem fieri morti maturum. lo.Baptift, in com- men.epift.Sidon.Apollin.ad Vincent.li.2. He p a t ic vs,auihepatis morbo laborat.is inter mo- rofos receretur,Lqui clauu,ff.de jedil.edid.Spie.Pra. Herbariv s,peritus herbarum, radifeca. Herb v l a E.,qu»ligni appellatione continetur apud Vlp.in Lligni,jT.lignorum,de legat.j.Extat Čc apud Cic.li.de natur.Deor.a.Spieg. Hsr aclIANTS hoftispublicusiudicaturabliaper. liti£,Leg.Franc.lib.4. c. 74. Quicunque abfque li“ centia vel permiffione principis de hofte reuerfus fuerit(quod fadutn Franci Sc Alemanni HerislitK dicunt)volumus,vt antiqua conftitutio> id eft,capi- tališ fententia erga illum cuftodiatur.Item in c.Ca* roli 6 c in Lombarda lib._1.tit.15.Si quis dimifTo exer-= citu abfq; licentia Regis domum reuertatur,Sr,quod nos Theudifca lingua dicimus , Herislitt fecerit. I- tem ex ea v die fit bannum refcifFurri,quod Theudifca lingua Kerislitz,id cft,armorum depofitio vocatur: vbi depofitio pro defertio pofitum videtuir.B.tamea Rhenanus German.Ii*b.3. Deferuižfe,inquit ^ exerci-| tuminter capitalia numerabatur.Idfiaguium Fran- ci vocant Herifchlitz,quafi dicant exercitus fcillio- nem.Alias Hoftenditi« vocantur.Prat. He r m a e a fiue adefpota Grjec.funtres , quas vulga« riter efpauas nominamus ,‘quse dominum ^cafTerto- rem nullum habent.Connan.lib.3.c.4.n.6. HBRM A,fumitur pr© lapide,marmore, ftatua infeni!* 8 li.Et Hermes nuneupata* funt ftatua , qux dimidia- xim ad vfque ofphyn effigiabantur, eseteru fufior QJ 1 2 UZJ H ANTE E & I. inuulgatior vox effefta eft,vt pro integris etiam ab gdei recepta fcriptoribus ponatur.LucianoHermo- glyphos pro mavmario dicicur & ftatuatio. S^iidas autumat, quod plurimum Mcrcurij fta.ua delmca- rencur indc noaten adeptas.Hcrmei quadrifflarn'0- rei & ftatuis accomnaodi Ciceroru vocati in epifto- Jis a d AtticumAppianus in libyco fitoihter Hermes intellexit.Sa:yrus pocta:Truncoque limillimus her- ms.Inde trahitar hermopolium otficina, vbi omci- natores ftatuarum habuant.Galeotus Cic.adfcrt in medium hsc prodentem de fepulchris. Nec herma- fos,qaos vocant, licebat imponi. lr.folcns vox, & a- dulterina tollenda. icribenduiricjuc lic-rmas eos pro pro virilib. ftatuis, cju* ad propagandam dcfunčti memoriam fepulchris erigebantur. De quibtis h$c quoque M.Tuilius lib.ad A:tic.6. Hermse tui pen- tclici cum capitibas ^neisjde quibusadme fcripft- fri,sam nune admodum deleftant. Solitas Mincru.v Merciiriique coniunčfas ftatuas gv.T.nafis dicari, quas hermathenas Tnllius jndicat his: quodad mc . dehermatbena feribis, mihi gratum eft,ornamentu Acadcmne proprium mete,quod & bermes commu- neomnium &Minerua fingulare infigne eius gym- nafij. A!ibi:Et polita ita belic cft,vt totum gymna- fium ifi HaiSifvii effe videatur. Io.Bapt.in com.ucnt.e- pift.Sid.Apollinar.ad Apollinar.filium fuutn lib.4. HeRm ap ii RO i> 1 t v s , Griecis AnJrogynus, v- triufque fexus homo. vide Panl.in 1 .tepctundar.tj. ff.de teftib.Vlpia.in 1 . quyritumo.ff.de ftat.bom. & U 24 , H S T r V,R IA Italia prouincia eft , adatteramri Tibens.cum Roma in alterafit.Pliniotefte.Hr 01 nrinnlf rfftfo-ic populi esterisomnibus obferuamiores etanu 1“ rum,& quidqusque prodigiavel fortennfc? carent,interpretari diligenter folebani. p£' Arnfpices ex illis peritiffimi reputabanturftj qui aues feu viSimas in aradiligentct infi,.'.^ vaticinari folebanr, & futura prsedicers , Romani fatidici difcerefofei.inr.Prat. * to Metrvsa. prodigia, portenta ad H etrufcos fpices,fi Senacus itiflferit.,deferunto J ait lex 124. vide in hunc locum , qu* dofte annotauit OlJ-V tit-i. H E v r e t R Aj $iSTepe : prsmia dača iis,qui a li ffl . quid iacens inuenerunt forciiito > & domino reli-’, re cupi u nr,v. Gu iac. 1 iobfer. 18.item prsmia^n.' dicium taiis,Goth.ad 1. 41.jr.de furt. H e x E r 1 $.Hexerim Lib t ius4ib.29.intellitritff It .: l . num nauem : elt.que eius c rebra mentioapnk • 20 dem.vt & i1b.57.V1de Bayfiumde renauali. H I. Hi a c 1 n T hv?,& d os eft,& gemma. H uiiis fit j tio in i.vnic. God. N on lic.in frcn.eq.li.u. g° r violaceus dilutus eft,au&or Plinius.Spie^Pa H 1 b e r n o aduerbialker ponitur in leg.vltj.peft qux in fraud.čred. pro hyberno tempere, ktyb nis e (Te pecora,1.67.flF.d‘e legat. 5. uerf.VaIent.LFirrnic.!i.3.Mathef.c.6.Eo habitu na¬ tur* , Fauorinus Philofophus fertur fuifie. Philo- Rfatus libr. 1. de vita Sophiftarum. Proprie autem Mercu rij Sc Veneris fiiius fuitide qiro fic Aufon. Mercinu o ger.it or e fetus >gcnitrice Cytbera , r^ominis vt mixtifec corporis HermaphroditHS Coffcretus fexu-fed mn ptrfeci us viroque. Prat.ex BriC H e R M' O G e n i ani equi in l.vnic.C .de grege dom. abagitatore fic di(S:i, vt vult Alc. ex Graeco inter- prete,vel qua(i Hermogeni,id eft>fub Mercurio gc- niti.Prat. Hbrmogenian vs.Quj a nobis Hermogenianus. a Lampridio in Alexandio appeilatur Hennoge- nes, Si in Papiniani difeipulorum numerum refer- tur:is epitomarum iuris fcx libros fcripfit,quos fine vilo atnftore quidam Saluij luliani iibrorum epito- mas efle comniinifcantur. Vernm enim 3 icet Her-^ mogenianus profeflus fuerit fecutum ordinem edi- &i perpetui, ordinati fcilicet a Saluio Iuliano leg.2. ff. de fiatu homtn. quod luftinianus etiam noPur 5 profitetur, non ramen rečbe indecolligas, eum lu¬ liani Digefiorum epitomasTonfecifie. Scripfit etia Hermogenianus fideicommifiorum iibros, r.ifi me. dofa eft inferiptio i.quam quod,ff.ad Trebell. quod facile adducor vt credam:Nam poftint quidem h^c legis verba-Hermogeniani efTe aliquo qx- libro. At qu* fequunttir 5 Vlpiani funt ex libr.4.(1^ ckicommiftbrum ,ex quo Sc prsecedemes Sc fequen- tes leges complures defumpt* funt, atque ita eani ^ legem in duas efle diuidendatn Si fcim us &aiflrma- °° mus.Cuiac.obferu.li.2.c.27. Ha R o N e S, in 1 .51. med. locat. id cft.centones: ali j ta- men aliter leguntjV.Cuiac.^obf 3p. G othof.not.ad dd.31.in verb. berombus, Hs r v s familiare Comicis vocabulum , ab Vlpian. expofitum v cum inquit: Legis autem Aqui!i* ačlio hero.competit, boe eft ? domino, l.item Mela feribit, iT.pen.Spieg. Hesvchastae qui fint»vide Nouo.c.^.ante fin. Hetero p l oN^Lege Amphoteroplon. in L6.fF.de Iib.& pofth.Plindi.n.c.45. TcrtuLli.ad- 30 ^ 1 c,h*c,hoc,& tjuando demonftrent,&quema!b * ‘ 1 w 1 ' r ' r 'MU fienfum pariant.Bart.explicat inleg.i.deeper.nooi nunc.& in l.Conft.C.5: in 1.Mseuius,duobus.ds 1 c g a t. 2. & i n 1. h u i u fm o d i. d e verb .ob!ig.& copiooos in l.i.lf.huius ftudij, fF.de iuft.&iure.Spifg. ‘ H 1 e r A p o L 1 s nomen eft com olorium ciuiiaturr.a- lia namque eft in Ah a proprie d i čb a, a\ia \n Cjfeta ,a- La in Theutrania,alia in Svria. VndeBierapour- ni iunt appeilatijde quibus I u rifcottldin 1 .1. |,i v p(,a, princeps : quafi rerum s facerdodi caput.Pontificis Maxioiiprapri u e/Te ce uš nit.: i*25 H ANTE I. niš aeait. Alexander pro Hierophylace, in iam citata LHierofiarcham legit, Gen.Dier.libro >,ca.i7.Spie- geiius. HilAria. Turnebus hilsria putat fuifle matris deum ferias, qus principio veris celebrabantur maxima populi l£titia,& nobiliffinva pon7pa,quoi*is e popuio indgnia cuiufque dignitatis mentiete at- que fimulante libere & impune,vt internofci magi- ftratus a fimulatore pierfique non poftet, vt ab He- IC rodiano in Commodo defcribitur,fed quia in eo ta- men Hilariorum nopaen deHderatur, quod ilie non appellauit, fuo cx alio fcriptore titulo reddendum eft. Maximus igitar D.Dionyfij interpres de Hila- ribus ita fcribit: *crw ; 'Tive? *ut&£i tmc aVb}.o*&rg$ttf, 04 'iKaolat; J($q lhcLo,toi,a>e o- w aif \ytip, tsv t> ijh kra-ro. cu q koucu yjzj oTUff t Si37A6lic AVdjgfii&)0fX4V\Q- T&£ cfn- pam# kagjac 77Ttp«^,J(5d ¥T* m tcoJt= q? $q>«V tO&.AVkk $idj K&j &utricu K&V iK&Si JV cfisn- 2 0 AžTvTO fauGTlcU.Httj 01 9T6»5fDyr5f #7rS6yO?1B ^£/ t%iOl(y\A>, čl tbc£%4tuf kvTzv&K (f)iiy>v izu; a&rrffiits bpi&tc r roiavT&jc i\ctpiaj(. iu? q i^k^jLA hcvi iJhui P&f&tuv eif ti/aLuj dttrfv 0 f^i^ovaVfUS č? t^T« re» jtjkj apifiioit SvaioSv. Turn. aduerf. I1.24.C.2). Helar n Arelarenfls Epifcopi ftt mentio in Nou. Theod.& Valentin.de Epifc. ordinand. Hinc haud re&e adtempus refertur ab interpreti- bus, cum Aduerbium de locofit. Eleganter ta men ponitur pro Ex hac caufa , iuxta \ ulgatum illud, 30 Hinc illae lachrymse: Sumittir pro Ex hac parte,vt in l.Falcinius,ff ex quibus caufts in poffef. Spieg. Hinc inde pro vndecunque circumqu3que ,vox Ca- noniftis familiarior, c.cum tempore,de arbit.c.cum dilefta de refcript.de alibi farpe.Prat. Hippagiv s,Alciato idem eftqui armiger; vel po- tiusquiequos agit & educit,ab Lttt©'& Pra- teius. HippagogAe naues-.bat aliter Hippagincs vocan- tur,Polybius i7rmy*t vocar. De quo genere nauigij vide Bayfium li.de rc nau.&Eran.Robertel.lib.i.e- mend.c.2. Hipp ocentatrvs eft equi ftimulator, de quo in Inftitlde in«:ii.ftipulat.in princ. Addticitur pre exemp!o rei, qu^ in rerum natura non eft, nec efte poteft,1.^7.d;de verbor-oblig-BrifCloan. Bellon. in EtymoI. Hippocomi ,ftabularij funt,qui equos curant. /V- enim equurn (ignificat, KCfkk^ nutrio , curo Al- ciat.inl.quoniam,C.de curr.pub!.li,i2.Prat. 50 HippodromvS vbi equi ad curfum incitantur. Vide Poftellum de magift.Athen.li.22. Hipp on islulianus meminitin l.nauis aduer/a te- peilate,ad Leg. Rhod.de ia^:u. nimirum eius quod Hipponium Straboni eft,locorum colonia:quam,vt &PIin, dicit, a Romanis Vibonem, deinde Valen- riamappdlatam.Vrbs adhuc exrat,finumque efticit Hipponiatcm. Sunr item duo Hippones in Aphri- ca^Straboni, Mela^Piinio, Ptolemseo, ab equitibus Grscis didi: vt Solinus inquit. enim equus iQ eftGr^ce. Alter enim eft in (inu Hipponenfi citra v Carthaginem. Diarrbvton dieitur:quod paluftri a- gro fitus^ fluore:Plinius. Huius Epifcopus fuit di- uus Auguftinus. Eft alter Hippo regius, vlterius a regibus inhabitatus. Albericus^ Hippones, ait, ne- men eft loči. Spieg. Hx R c 1 s,& Coloritis,vocabulis nihiliTublatis e pr^- fatione Iuftiniani, ad Pandedas , tametft ea inter- pres pro maxime idoneis enarrauit *. germana nobis reftituit Politianus.Spieg. Hjrcvs, fcetoreftalarum, quemPlinius alanim / graueolentiara ftppelltt, St ali^uando virus eft a- larum. Hircosv s is eft,cui os ex foeda & deteftabili libi- dine oler.Marti^lis li.12. H ir cofa premit ofculd* Et Plautus iivhdercatore: lam plenu* afatis anima^ue festida fenex hirtofus , Vlpian.in l.qui clauum,lF.de ^dil.cdid. Is cui os o- * kat an farius fttjau^fttum eft.Trebatius ait,rfon ef- fc morbofunr,os alicui olere, vel uti hircofum, fca- bronem.Hoc enim ex iiluuie oris accidere.Sunt qua eo in loco pro hircofum , lucrofum legi velint, fed ex fola voracitate oris grauis odor non gignitor: quam etiam in leone Ariftoteles non ex voracitate manare, fed ivu.i, Budsus hunc locum aliter explicare coaatur,fed perperam.Prat. Hi Rc os 1 dicuntur , qui oculos tranfaerfosliabent,- hoc eft,vifu in nafum propenfo.Vnde eft illud Vir- gilij ecloga 3. Nouimus & qv,i tejranfuerfa t netit ib m hircu. Alij,inquit Seruius,Iegunt hirquis.hi funt oculorž 3 nguli,vt ait Suetvin viciis corporaiibus,fed Eorca- tuius vulgari lirerse applaudendum cenfet. nam 8 c tragice aipicere vitium eft, Tgpyu!cJ)Kbv $kimtv,me- minit Eraf.Chilia. it, refertq; ad fadum tragcEdise alij non male ad hircinum afpedum etiam , quii T0?-y(^,hircus cft.Eorc.Necyo'm.dial.88.n.;>. Hirenarcha,, nonhabetGr zcc adfpiratior.em? vide Irenarcha. Hirrire idem eft quod ringere tefte Pompeio* quod genus vocis eft carnis rabiofse.Ab hirrire hir- ritus,hoc eft, ftomacho canino rabieqae vehementi fuccenfus.Sic enim feribere malim eoPlautino ver- lu : Ego ifth$c feci verba vi tua hirrita.Io.Bapt. Iss comment.epift.Sidon.Apollin.adPapatn Migecium. lib. 7. * id 1 R Qjr iTUlHE & Hirquitallos veteres dixi(Te Pompeius teftatur, 8 c appellantur hirquitalli ab hircinoodorefeculento & aliis, quippe qui fuba- xillarum lacunofa fpecu & flexili cauitate feculen- tia illiberali proueniat,vnde Catullus,Valle fub a- larum trux habitare caper.Otiidius.Nec tentet na« res virque paterque gregis. Vt Theodorus commo« diusverterit in Latinum 'T^cy'i^eiv Ariftotclicaia vocem hirquitallire,quam caprire.Io.Bapt.in com~ ment.epift.Sidon. Apollin.ad Vincentium li.r. Hispania aliaeft Transfre.taina , a!ia Tingitana, Gothof.ad l.i2,iT.i.C.deoftic.prxfed:.pr^tor.Afric e Hispaniab fit mentio in L63.iT.vlt.ff.ad Leg.Falc. & in k34.Jf.i. ff.de ftatulib. Hifpani fanguinis equi« Li.de equis curulib.in G.Theod. BrifT, Hsiterologi a, hoc eft, conuerfo ordine, quan-. doque Iurifconf.vtitur,vt cum prius determinac fe- cundam quseftionem,quam primanid^.iT.Labeo.de incend.Dicitur etiam,Hyfteron proteron,ex Alc.& Spieg. H 1 s t o R 1 A,proprie eft earum rerum, quibus gere- dis interfueric is qui eas narrat.Vnde horaen habet te'* e*y, quod eft videre. Tradunt noftri,libros Sc feripturas in puhlicam cuftodiam^rerum geftaru. gratia,repofitos,integram fidem habere, l.cenfus,ff. de probat.In hoc autem non editos, redigi ad femi- plenam probationem. Vidcndi doftores, qui in Lt. dereb.cred. feribunt, quid fentiendum fit de vetu- ftis Chronicis,& libris. Spieg. Ideo autemhiftorias rerum geftarum ab initio mundi Deus Opti. Max. deferibi voluit, vt exemplis tandem omnium fecu- forum ob oculos nobis formam exponeret ^ fecun« dum quam delabafcente Reip. ftatu feliciter repa- rando deliberaremus^rat, Q'q 5 HAN Hx ST R i ON E s funt,qui perfon3m agunt in fabulis. I>ičH,vt quidam volunt, ab Hiftro flumine : quem- admodum Sc Daui,quaft Dacij,a Dačo ftuuio : quia vere ferui erant,qui hiftrionicam facicbar. Quidam smem ab Hetruria Hiftriones dictos volunt:vbi cti Ludiones primura voearentur , quia Thufco voca- bulo Hifter Ludio vocatur,ideo hiftriones appella- ri cospti funt. Necefte aurem erat,hiftriones perdi- tiflimis.fuifle meribus,& deploratae nequiti$ : eu in ca cinkate,puta Romana*.pro ciuibus non habere- tur : cuius eranttam multa miliia hominumfiagi- tioforum & facinbroforum ciues. Itaq; non mirum $ft iilos fuifte notatos infamia , 1.I.&2. tfde his qui notantur infam.Spieg. Histrionvm memmere Im p p. in I.4. Sc 5-C0d.de fpe£tac.& fcen.ii.xi. HistRionem baineatore facere, abufionis exem- plum , relatum ab Vfpiano in l.fed čili quid, jf.i.tf. «Le vfufru&u. Spieg. H O. Ho c anno, Quidli^cfibi velir, vide l.q»i kocanno, tfde verb.oblig.& l.i.quod autem, & jf.itern qusii~ tumstf.de aqua cotid.Alber. H o c eft,pro, id eft* in leg.cum hi, if. Ci praetor. tf. de tranfaft. Ho c raihiprobatur, Cieeroniantim efte BucUusob- feruauit. H o c fimilitudinis nota,1.qui legatorum, §S\ fiiium, tf pro hoered.Hoctfoc modo,l.qui feruum,de inter- rog.aft. H o c amp!ius,locutio eft,ea etiam quce furerius di- tfft cui plus,quam ptr leg.Paki. Iuriš. ighur noui ftgnidcatiua eft,vide B. Briftbn.Li.fele^;.antiq.'Prat e AQde Cuiac. obferu.li, 8.C.5. H o di e r n v s.vide Modernas.. H o L o e e r A E,feu holouer« veftes in leg.4, Codice f3e veftib. hoiobe. libro 11. Sic enim ibi legendum Turn.aduerf,lib,x.cap, 17.Cwiac.ad iLluna C.LocjiaSj TE I, & O. ih! & Zonaras & Balfamon docnerunt inu, t ,„ ( . Gang. funt veftes tot$ fcricca?. Strica enim™!."' dixcre /Sifus. Hinc Zonaras & Balfamon terpretanturmie»iu£u9» H A N T A,eadem forma diftu qua fvcotV ta:nam vt hic proprie is dicebatur, qui ob fi C ' i lumniam faceret:fic ille,qui ob omniahomincii” ferret. Poftea holophanta proomni in re ia f i re.vel (vt feftus a»t)pro eo,qui omnia mcnti !tt *>, lij HalopKanta legunt, alij Halopanta leni teni;, ftura moti.cum ca etiam in Holophantafit.Pr 10 Holoserica veftis,l.i.de espcnUudorinCT- id eft,toča ferica. Vopifcus in Tacito Holofem;- vedem viris omnibus interdixit. Eodemqus [ ts fj accipc Holouera v eft i mentu ,1. 4 , C, de veftib. |p,, BiigfOt c runa & ferica id cm valere conftat.Btiif Ho l v s pro olus contra receptamferibendiccrijn tudinem afpirat ur in I.u. de vfu &hab. H o m A G1 v m abžucM o raco verbo difcenditjidet iuro,quia clienteš.fiue vt dicaTn.vafalliiurantp^ ftare dominofiue patrono fex,tututn,honeftum,v. 5° tiIe,incolume, facilc,p'oiTitnlc,c.vn ic.de form.učd. Forcat. Necyomantiae dia!.8.n.5. H o m a G i i ,fiue hominij nexus (vocabulafuntlhi- diftarum)' quo diftet a iuramcmo,Yt iidemvocje^ £delitatis,not.in cap.ex diligenti. De Simonine. Nimis,de iureiur.Spec.de fe ud.il. NuncJeHoma 3 .. Spieg. Sc Old. Homagivm eft idem quod tidelitas, tamet\ Spec. eod.tk.in lib.de feud. ponitillajn di.tferentia,quoii Homagium eft de his,quse ad temporaliapertinec:: 4° Sc ideo pro (piritualibjjs. indignum eft,&aftomana; Eccieftae confuetudins alienum,vt quisHomagium fketre compellatur.Lucius Pontifexde reg.br. Ii- delitas tamen pro fpirituaiibus pr=eftatur,quupr^ lati bene prseftar.t ftdelitatem,vt,in cap.antiqua.de priuilegiis.vel lic poteft d e fer i bi; h o m a giu eft que= dam aftričtio feruitutis iiberi hominis no per padionem, vel petitioneni, fiue ftipuIatioB^ promittente libero homine, domino fuo fidelitari. Sc conftituent efe hominem vel vafallumfuu.£ti:i )0 in aliquibus partibus Koc modo ille, qai faciifc> magiii coram domino fuo fteftit genu a fua tenend* Tiianus fuas coniundas ilnaplicirer inter maousde- mini, iufiurandum de fideiitate pra^ftans,5rnm:r.o fe in ftgnum ndelitatis ofculantur.Cuius forma po« . nirur in lib.feu.de no.fi.for.ca.Eft & alia»poftrubi, iliam,de for.fidelitatis. Ad idem facit deiureiu. c Sgo enim,& dj.diitin.Cum duo-Et Hoftien.ponitd in fum.de feu. (it fideiitas,& qualiterfitfa- cicnda. £x diotis H omagium deferibi poteftfecon* 60 dum formam.Eft quando aliquis ftexisgeni5us,iii- dis manibus in manus domki pofitisaliquid prt' mittit ; qiod pro fpirituaiibus fieri non debet; de quo vide c.veniens,de fimon,ca.ex di/i>enti.deex= cef.pralat.c.grane,de re iud.c.fi.ex Spieg. & Old. a o m a g i v M' leu Hdixiinium(vox.n.coramuniord) veneratio eft (fi v im verbi proprie ftriftequeconfi' derab-imus) quam vafallus patrono propterbenefi* cium acceptum tribuit, cum Te eo nominehomine, id cft,ciientem iplius fbre prpfitecur:qum veneratio 70 plane feruilis Fuk;Itaque quod inli.fcud.i.tit.p^ «©ncipxtur:Ego iuro qu«d erofidelisei} tc vafallus doffli* tuf doraino.Apud Aimonium lh5.ca.24. ita concipitur: Ego airmannusa modo Sc deinceps domino fenio- ri tueo Carolo Regi fic fidelis <3c obedieils ero,ficut hotno fuo femori. Admonendi autem fumus homi- niumpierunquegeneraliteraccipi pro fmdere-.tref qus ipfius fpecies conftkui: Obfeouiaie, Feudale,& S«ciaie.Obfequialecft veneratio cu promiftione ob- fequij &oper£ miiicaris rFeudalc eft veneratio cum promitlione fidelis Sc grati animi ob beneficiu acce- ptu,ftnevlliu$ opere obiigationeicuiuAaodi pleraq; 10 funt qu*Fracogalli« monb.pr*ftatur.Sociale vero non veneratio eft,fed fcedus,qu© quis fe alterius be- neuolentiam comiter obieruaturum promirtit. Ita- que improprie & abufiue bominium appellatur: cu is qui neceiUtudinem illam contrahit,non le homi- nem clientcm , fed amieum fimpliciterforc profi- teatur. Ex quibus inteliigi poteft,primum duasjl- ias fuperiores fpecies commodias ita nominari pof- fe,vt aliud dicatur rr.ilitare,quoniam oper* milita- ris ©bligatianem continet: Aliud priuatu.quoniam 20 acuiufuis ordinis Sc condicionis hominibus pr«- ftatur,tertiam autem iiiam hominij fpeciem, iufiti- randum diceraus efle fiaelitatis, quod fine hominio fu.Horu m !ixc func cxempla:Radeuicus li.2.in cap. Adridni Pap«, de concordia inter ipfurn Sc Im p. Fnder.primuiR. Epifcopos Itali«, rnquit,folum ia- cramentum fidelitatis fine hominio tacere debere domino Imp.id efhfine perfonarum fubie&ionc.Si. gebert.in Chronic.ann.1176.Rex Scoti« pacificatns eft cum rege Angli«, hoc modo:Fecit homagium ei ^ deomni terra fua. Et mox ; &conceffit ei,vt omnes Epifcopi &Abbateshoc idem facercnt. Epifcopi vero Sc Abbates homagium-non fecerunt,fed faera- unenrofe conftrinxerunfc boe obferuaturos,&c. Ho¬ minij autem vel iuliurandi fidc-litaris formulam habes quidemJib.feud.2.titu.5.feditaftolide atquc barbarice a feudiftis concepta eft , vt eius lečtores pudeat. Lurat enim vafalius fe domino ita fidclem fo re,vtvafalli fuis dominis efTefolent. Qaid igitur fi iura clientel« vafalius ignoret ? quas tam muha 4® fiint,vt amplius 20. admittendi feudi cauf« nume- rentur.Itaque quam Carolus Magnus imperio fuo fubiečlis formulam impofuit^vide libr.Franc, legis 4.tit.46.Jcem aliara imp.Frid.Lquam Italia? ciuita- tibus, cum Romam infeftis fignis proficifceretur, prsefcripfit.Nota autem h.£c erat hominij,vt dextras tantam in fcederibus lungerent: plerunque'etiam, vtdextris autrfis ofeulum preberem: interdum vt •arnbas manus vin&as pacrono conrrevtandas pre¬ berem, fupplieum Sc dedititiorummore,qui velatas 5 3 manus porrigebant,ex Horo.c.24.difp.feud-.Sut qui triplici illi diuifioni quartum aliquod hominio va- dic.um addant: cum quis patronoab hoftibus capto tenetur fevadem &obfidem ipfius pr*ftare : velut (inquit Butelerius ) cum Rege Iohanne ab Aaglis capto, Barones Franci« complures coa&i funt va- des fe pro eo prsbere.Cic.tamen Phil.12.Quod fi in bello (inquit) dari vicarij folerent, libenter me,vt Domitius Brutus erruttereturjpro illo includi pate- rer. Veram autem propriumque feudum eft, cuius caufa fidelitas iuratur,& militaris opera obligatur, vtidem Hot.obferuauit in traft.de verb.feud. Ad- dath autem ex Spec.de homagio qu*dam , etfiad feudum referri poffint. Ex Prat. H o u aq 1 v m eft mnlriplex fecundum Spee.vbifu- pra ciuoddam eft ligiutn , quoddam eft non ligiurtif quoddam edidale, quoddam decretale, Scc. Spieg^ Old.Prat. ti o m aG i v M Decretale eft,cum h*res hominis mei, qui illo feudo ex cor.fu etudi ne poffet infeudari, ,^:per confequcs in Homagio iuccedere;debec infra H A N T E O. 1230 certum tempus me in dominam agnafcere, Icfide-' litatem mihi pr?:ftare,&ego teneor eum ratione ta¬ liš feudi in hominem recipere : & in recipiendo vi-* deor ipfius feudi deceraere, propter quod dtci po- teft Homagium decretale : ficut ctiam bo.norum pofleflio decretalis:&' quod ius mihi tribuit,ficut Sc tališ bonorum poftlffio. 1. Si nuilus (it proximior. Et ideo in curia Franci« femper recipiuntur fideli- tates & hornagia alterius faluo iure.Quod autem m Italia 6 c alibi vocatur Vafallitium, in Francia vo- catur Homagium,&c. etiam dicitur nomagium, c v Veritatis. de iureiu. Difterunt tamen , qu.iaiioma- gium eft , quando iuratur alicui fidcJitas, nemine excepto;fed Vafallicium fuperiore excepto,fcilicet Imperatore.De hoc opc.gl.in verbo, homoq; ligius. ciem. Paftoraiis.de re iad, vbi etiam dicitur, quod quis non poteft effe ligius duorum , fed bene iigio* vnius,& Valallns alterius,vel vafalius plurium. Sc fic homagium dici poteft hominis ligium; Spiegel. Oldend.Prat. Hom a g i v m edičlale eft , ficut pofteftlo bonorum ediefalis. Ynde fecundum Spec.ibid. homagiu edi- dalc fiue hereditariu eft, quod quis habet eo ipfo* quod adit h«rediratem hominis mei^erfonam-ehi« repr«fentat,& videtur hominis homagium fubiilfe, &tale homagium poteft finiri tempore fi domina placebit:quia fi domino non placeret,non nniretur-* etiam fi vafalius, vellet bonis feudalibus cedere, imo ageret contra ipfum *vt eum in dominum a- gnofceret;& hoc ex cotumelia fuaj vnde puniri de¬ bet,ne inuitus eonfequatur immunitatem,quod eftt* non debet.pro quo ff. de neg. gefti. Sine h sredica^ ria. Et ideo polfum eum cogere,vt fubeat Homagi= um decretale , Sc etiam q«od plus tribuat ei in efte- du,quam ediftale.Spieg.01d.& Prat„ Ho magivm Ligium eft fecundum Specul.ibidero cjuod fit Imper. vel regi, nullius alterius fidelicate falua.illud autem,quod fit alijs,non dicitur ligium t quiafitvel iteratur falua imperatoria vel regia fi- deiitate.Mulci enim putant homagium ligium eftej quando vafalius mittit manus fuas inter manus do¬ mini, &fibi homagium £acit,& fidelitatem promit- tit, Sc ab eo ad ofeulum recipitur. quod non eft ve- rum:vt etiam ibid. dicit Specul. Sed vt ipfe dicit: tune alij ponunt, quod duplex eft homagium. Ho¬ magium ligium, in quo nuilus recipitur, quantum ad verba/ed quantum ad mentem.Et aliqui qui fu- . premam Sc generalem habent authoritatem Sc iu- rifdidl:ionem,puta Imperator vel rex, intelliguntur excepti,d r c. Jtem vbi ponitur ligium fupradt infra, habent aliqui lagium. Spieg.& Old. H o mag I v M non ligium eft,quando aliquid excipi- tur,puta,facio tibi homagium excepta fidelitate,ad. quam domino meotali ligio teneor,vel faluo quod poftam cum voluero dominum ligium mihi confti- tuere:vel faluo quod no!o tibi talem iurare.Sed di- ctum primum eft verius fecundum Specul.licet lioc vltimo defignatum communis vfu-s app»robet, En, fecundum vltimum modum iequitur per totum, Sc illo vtitur Specul.de homagio ligio.Spkgtl.& Ol- dendorp. Homer vs omnis do-drince parens appcllatur.Iufti. in iT. fin. in prooem. f£ Vnde no-n immerito fenten* tiasfuas confirmant Iurec-onfulti eius autoritateiH ^variisff.locis Li.fF.de cotrahen a empt.l.65.jT. pecori- bus.ffde legat.j.leg.^if.graduSjfF.de grad.& affin.l. •x6.lT.vlt.ff.de pcen.L236.tf.dc verb (ign.legit),jT.i.fft defnpel.legat.Hinc cum poeta.m dicimus necaddi- mas nomen. fubauditur apud Gr«cos egregius Ho- merus.Sf.fed ius quidem.Inftit.de iure nat. Gent, & Ciuil. dttur,hoe eft, ccciditur. a cžede enim deriuarur > vt Aibericus vo!uit,citans Lita vulneratusjn princ.ibi, adhibita manu.ff.ad l.Aquil. At ID o min v s in Euangelio, ©mnem inic^iam modura adnccendum fi-atri,homi- cidium a ppellat eodemtefte. Csterum homieidij io rcus oiim adeo erat abominandus , vt arceretur fa- eris & foro.,quoad iudiciu peračlu eftet. Hodie pa¬ tent iis,quos conftat efTe in .reata c^dss, vel cempla vel iccu : quae ius, vt aiunt afyli i principibus, fed nefcio quam iufte ad Kanc čriminis fpeciem impe- trarrint.Equidcm puto,nec fan&iores aras tueri de- bere, qui prudentes nece humana admifcere: cu ho- minem homini inddiarLnefas efTe cenfuerit Floret, in l.vt vim.ff.de iuft.& iur.Spieg-Eft aut homicidiu duplex : voluntarium &cafuale,vc patet ex rubr.de zo ,homicie natum hommerh figmficant,ad vtrumojf eXaillH ?‘ rum.vthabeturapud MofemCreaim eos, & k dixit illis,& vocauit nomeneorum Adam. Bi*, autcm homo fine ib humo.fiae a concordia.fe,' ■! ž,uovcM, C) quod nullum animal (it fBcialiuUu, K * bi non eft mutua charitas.ac focietisamica,ibi BM eftmutuachamaf.acfocietasjmica , ibinonf- homines.Et Ilir,c apparet.Lt^caiq B idehrasini, io(juitnr,etiani dc- fosminisaccipiendamelft^ dem prorrie,leg,i, de verborum tfgnificatbufe Quod arbitratur Ban.etiam, C articulus Quis--i ponatur. Verum A!cia.tusdubitat,motustj e L ( Graicorura , qui per articulos.i«*} ifjji guunt.Attamcn hominem dici in vteto-J lex vetat.l.p.ff.ad Leg.Aquil leg. cumimer. l lt(‘/ iib.mbens expečlari,poftquam natuseft,&i„ctni n ceciderit. Oua verba venufte interprctaturAlcr, tus,in l.hominisadt verbor.fig,Spieg, Ho m i n i s lcgatum,orationis čompe^ofiac,^ h o m i n es co m pi e ct i t u r, 1 . M ae u i u s, jf. d uoru.deH.So* H o m in v m appellatione coritinentur in librisnc' Pris procurvitores prsdiorum^čtorcsadien-.esjcu!!;;. des,condučtores,Emphyceuticarij ) chartoiarij,3Grj. cis ®g^M*xevm & dičliJ.^C. dt di^t, l.i.G.de cond.&-proc.prxd.firc.l.2.Cod.detp}ci cler.l.i.C.de commer.Contincmur &vafaECuiic, _____ j. _ ^ obf.lib.B.c.i4.Prar. r fub cuftodia officij fadus,vide l.i.fF.ad Turpil. go- 3 o H o m in v m caufa omne ius conftitutumeft jUff.de thofr.adl.2 f.i.ff.de cuftod.ac exhib.reor. ex Cuia- cio obferuat.li.8.c.30. Homines manus mortua; plurimi in nonullis cai- lix prouinciis, vt in Auernia, Burgundia, Campa- nia,& in agro P.ebceho Meldenfiš dimceds habetur, -tanta limilitudine iuris,adfcriptiriis colenis coniu- ^i^vt prope iidem effe videantur. .Non enim lemi funt c-mnino, Ted in territorio domini funt. taquam ©lligati,non habentes demtgrar.di poteftatem. Ita- que ferui corporis & profecutionis vulgo dicuntur: quod li fngerint,poteft eos perfcqui dominus 6 c ca- p^re. Tribatuni autem ifti.& nonnullas aiias com- moditatcs domino praeftant, in anibus ho?e snaxi- jsia 3 quod ipfis vita funčfis fine fobole fuccedit do- minusjvel ex toro vel ex parte.vide de his lateCon- nanam li.^.c.ic.n.^. Ho mini s appellatione quando contineatur infahs, ctquando non,vide cochofr.ad LB.C.ad' l.Corn.de^ lic ar. H o m i N i s nomen vnu nobis natura dedit'. Omnss enim homines appellamur.I ure gentiu tria e (le ho- minum genera cceper ut. Suntenim liberi:& qui i is opponuntur ferui.Eft & tertiu genus libertinorum, id eft,eornm quiferui efTe defterunt *author Theo- philus. Hominis appellatione , tam fccminana, quam mafculinam contineri ait Gaius in leg.152.de verb. fignif. Quod didii ad naturam humani gcne- ti$ referendum eft.Nam illud conftat, vt atteftatur Alciatusjcum hominem diciraus,quemcunque con¬ tineri,non folum ftue mafeulus, ftue fcemina fit, fed ii-ue lib. r,fiue feruus,fiue pubes a fiue impubesd.3.^. i.,de lib.hom.exhibend.Tametfi regul^e triuiales af- firment eife comraunis generis; nufquam tamen !e- gitur iučtu cfi adiediuo:nc-q; de muliere feparatim quifquam dixcrit, Homo pnlchra , tefte G iareano. Qno d -S u 1 p i t tu s ad Ciceronem fcribens,ait;Q_upnia bomonata erat:eadem ratione dici pot . rat. Ea na- ta erac ar-iimafthoc eft,conditione raortali, Sed Al- siatus allata Caipverba, in fuis comment.. ad tit.de verbor.ftgn.expiicans :.Non ait generis communis, fedeommune noraeaeft,^ tam mafculfi, quam fcc- 70 ftaru hominum. H o M1 n v M gratia,©mnes frudus rerum naturaccsj. parauit,1.2?.ff,de vfuris. H o m 1 n 1 v m dixit Helmodius,quodcertevenufi'm eft,quam Homagium.Ceiac.obfcr.lib.kif&in 1. Senatorum,de dign.C.lib.12. H o m o a Philofophis dialečtice definitur, qaodftt fubftantia viueosjfemienšjanimatajrationajis,««- porea,mortalis,capaxTifus,& artium,vtannouuit Taboetius in topico mili tise for.&legaUiidp, Hom c homini Deus.Homoenim condituseft,n«. teros homines pro virili tueatur, ac iuuet. Hincfc iila lex narurs extitit: Qupc vb!tis,ytvobisfaciint homines,vos quoquefacite iilis.Hominem ergeb- nuni inftdiari nefas eft,l.j.tfde iuftit.& iure. Ami- quitas nihil aliud exiftimabat eife Deu, quppo* defle mortalibus.Vnde frugum,vini,le.g«m autom, & quicunque ad vitae. commoditatem aliquida«r. liffent,eos pro diis habebat.ltaquenaturali obli|^ j tione^tamctft ciuili non debem,potentiumeft,tu:- ri tenuiores aduerfus iniurias diuitum,largiriegcr* tibus.Vide Eraf.inChiliad.& Melanch. pauloamt {in.z. Philof.moral.Spieg. Homo in faera Scriptura apud Hebr^os aliter E* Hos,aliter A d a m appellatur. Sed proprie Ekoj eum effe v«lunt,qui rečua ratione preeaitus, wti Dei cognitionem habeat, quem Latini verumho* minem intc rpretantur,&pium ac religionis amaa- t^m. At vero nomine A d A m , vniuerlamhopaam generationem comprehendunt: & tam vMaaci foemins? conuenit ac commune eft:quodterranan figniftcat.Ouemadmodum igitur bomoapud lati- nos propria verbi ilgnificatione mafculumfunun foeminam compleftnur, fic etiara Adam apud He- brseos ad vtrumqjfexum commune eft nomeD,vtvi' dere eft ex cap^.Geneftos.Mafculu 6 cfcpminacrea- uit eos, & bcnedixit iliis-*& vocauit notne ecruAda. Cu Pl-inius li.Cnatur.hift,y Cicer.inTufcui.jjusil ac.reliqui philofophi feripferut omniahomini*cao- fa natura genuiffe,intellexerunttamareni,<}uhs. smnam;quod.dubitarinon fcalet .Cicer.ii.i.df iegib. anissal 1SJ5 H ANTE O. animal hoc prouidum.fagaKjmultipleAVcutumjme- mor,plenum rationis & conftlii, quemvocamus ho- minem,pr«ebira quadam conditione generatura effe affumo,&c.Hac voce Hotno fub vtr©que fexu emm- ciauit Cicero. Tam eft enim capax rationis & coaft- lii mulier quam vir.Brech«us in JLhominisjin titul, de verb.& rer.fign. Tl o mo cenfetur, Te non inc egrum animai editum ftr, eum fpiritutamen , leg.quod dicitur, ff de liber.& pofth.Prat. ^ 10 Ho m o debilatiis^vel vulneratus, L non folum , ff. de rei vendi.Horr.o verberatus, eod. Litem ft homines tenuis vitje, lunfc. in l.illicjtas. de oftic.pr«ftd, ele- ganter vocat, quibus tenuis eft res familiarisjaugu- fta.Spieg. Bo m c honeftioris loci,apud Vlpian.inleg cumhi,lT. fane fi is,dqtranfačs. 'Hom o vic« emendatoris Ln.ff.de dolo malo. >. HomO in fručca hominis elTenon poteft. Adi Vlp.l. vetus, ff.de vfufručh jT.in pecudum, Inftit.de rerum 2 diuif.Spieg; Ho m o prouincialis, vide jf.apud Labeonem, L h«- resjjf.vbi quis ager.Spieg. Hom o ninurum fecurus &deperdicu$l,3.ff. de iuris Sc fačti ignoranria. Ho m o Rv s ti c an v s. leg. vit. ff. de doli except. Briffon. H o m o legius vel legius fecilndum Speculatorem dicitur, quaft domino fuo ligatus , vel quafi iegali- tatem continens. Vndc rex Sirili« eft hotno ligius 1° Romani iudicis, vt in Clementin. paftoralis, de re iudic. pr«alleg.poft mediusa, in^T. rurfus. Vbi glo. »ot- & omnis homo ligius eft Vafallus, & non con- tra.Prat. H o mol o g ar e, hoc eft>confiterL adfentire. Homo? logia, confeiko,adfenius, l.ne in arbitris,ff' de arb. eorrupte enim emologare legitur pro eo , quod eft fubfcriberearbitri fententi« > fcilicet eam placere fubfcribenti.Prat. H o m o log ar e di&io Gr«ca eftiapud nos conftrma- re vel laudare, interpretari poteft. Quo verbo vte- bantur antiqui, cum populo aliquid interrogante fenatas au&orftas requirebatur, Senatores enim ho- mologarc, id eft, conftrmare dicebantur. Hodie ve¬ ro cum arbitri /entemia a partibus acceptatur , ho- tnologatum dicimus. De hoc verbo mentio hab.c-tur poft auth ent:c.deCernimus J C.de arbitris,vbi emolo- garefcriptuminueniesnullofenfu.Etitaetiamme- dofeprotulit Alberieus in dičtionario fuo in verbo Emologo, & Bald.in rit.de p.ace Conftan.jf. renten - $2 tis quoque,Et in conftj.343.Tuit fačtum,ad Sn.in 3. lib.&vbiquc hodie paffim omoes prongnciant. Ha- betque\iomologatio'effeftumjVt laudum vim ftran- faftionis per omnia obtineat: vt pcrDec.confil.193. & pro tenuiin j.colum.vbi citat Anch.&loann.Bapt, Cacialup.idem tenentes Cotta. Homologvs colonusj Lfin,C.Th,de patroc.vic. id eftjdedititius.Hinchoir.ologum tjuidam eundem ef¬ fe volunt., quem & vafailum ligium. Jnepte autem, qui a dictione bomo compofitum volunt.Alii volunt humologos pro dedititiis poni, qui apud Rouianos non modo in fidc,fed & in ditionea: poteftate po¬ puli Romani eftent.Prat. H o m o v s 1 o ti ? vodabulum apud luftin.in I.4. C. de Sum.trinit. conftfbftantiale Latini* eft:quod in pilio Arnuš, in Špiritu fan&o Macedonius negabat. At Neftorius,C hf.i s t v m hlium Mari? hominem tan- tum credidit,fuperuenifleque deinde in eumfdiui- uitatem:quibusnon minus deteriora prodidit Euty- ches, qui Chrifte diuinam folum naturam afferuit. 70 Quapropter Arrius Nicena.,Macedoraiiis Canftanti- 1134 nopolitana,Neftorius EphefJa>Eutyches , Chalce- donica fynodo condemnati funt, c.funt igitur.15. di- ftin.&35.qu^ft.3.c.quidem.Spieg. Ad aomen autem eftoŽOTar quod attinet, Athanafio tefte:n©n quidem id in noui ac večeriš Teftamenti voluminibus inue- nitnr.Sed res antiqua nouum nomon accepitmo au- tem vocabulo nouo.nou« rei virtus acceffit. Difci- plin« enim Eccleftaftic« moriš eft,propter h«reti- cos ftgniftcantius rerum naturas Hoc pačlo exprime- re,qu« tamen exiftentium cauftarum veritatibus cc- gruant: & quse magis eadem antiquitus fuiffe demo- ftrent, non ortus inftnuent nouitatem. Quod probat ab exemplo nominis (Chriftianus) cum antea difei- puli vocarentur credentesjpoftea ad plenieudinem nominis exprimendam, & propter differentiam alte- rius cuiufquam fedarii aifcipulosChriftianos didos effe:de qua re latius Vigilius Martyr in difput, fua inter Sabeliium,Photinum, Arrium & Athanalium, de Chrifto^c. H o N E s t a ea interpretatur Bart.in l.i.C.de dignit. lib.2*qu« ab Hoheftis perftonis geruntur, Prat. H on e s tab; matresfam. matron«ve" intelliguntur, qu« nullo vnquam probro Te commacularunt, I.41, ff.de rit.nupt.I.i.if.& notandum, ff. devent. infpic, Honcft« perfon?dtem qu« viles habend« ftnt, tra- dit Alc.in l.mercis,de yerb.ftgn. H o n b s t A s inftiti« puhlica? , id eft , conftitutiones Ecclefi« fad« propter honeftatem puhlicam , c. ad audientiam, & cap. fponfam, de fponfaI.& matrim, Prat. Honestatis ratio non patitur ftfcum retradare, quod femel vendidit,l.vlt. Cod. ne ftfcus rem quam vendidit eum libro 10. Honestat is rationemfenvperhabere oportet; Na fecundum vit« honeftatem crefcit aut minuitur «= ftimatio iniuri«,^.fed pcena,lnftit.de iniuriis. H o n e s t e Ad eft fine turpitudine L16. coniunda 1.3?. ffde operiš libertorum.Briff. HoNESTVMa licito feparaturft.i.de iuft,.& iur.l.42. ffde ritu nupt. non enim otrme quod licet,honeftuaa eft, L144.ff.de regulis iuris.Prat. Ho ne s tv s,qui nihil turpitudinis habet,lftdor. Ho- neftus quandoque locupletem, & in aliqua dignira- te pofitum ftgniftcat > atque humili & egeno opponi- tur, vt teftatur Afconiusin Verr.3.Vipian„ in Lja.jf* 15.ffde furr.Cum Titio honefto viro p'ecuriiam cre=* dere vellem,ftubiecifti alium Titium egenum. Sic.l. cum in annos,ff de tranfad.& L33.iT.qHi non- dum,de pcenis. His inferiores vocantur humiliores, d.L38 .Sc I.r.C.de defteri.mediocris loci.Prat. „HoneStvs,& plebeius : Honeftiores Sc humilioress Honeftiores Sc tenuiores : Honeftiore Sc humiliore loco pofttijopponumnr in iure noftro,l.i.jLvlt.ffi de effrači.L3B.jT.nondum,ffde pcen.1.28.$.non omrres,f» eod.L}.§.legis.ff.ad leg.Gorn.de ftcar.Briffon. Kon o R feu honos, inq«it Varro lib.4.de ling.Lat.afe honefto onere.ltaque honeftus dicitur, quod onera*> tus eft.diftum onus eft vt Honos,qui fuftinet Remp. - Sunt tamen qui deducunt a prifcooy»,vnde orin[M,vt ab mi} fačlum mef£kq, Sc veteres Onor fcripftfle te° ftantur. Onus autem ab e>®- Gr«carum tradum,qui ab aliqna ratione «rumn®fum.iilud animalita.vo- carunt.Prar. HoNOR pro dignitateapud Caium, in l.nuper.de do- nat.inter vir.& vxor.Proprie reuerentia cft,quam a® licui exbibemus in virtutis teftimonium. - Honor eft pr«rogatiua qr.«dam. ex vit« morumque. probitace,^ quandoq er. fortura caufata:qua quis a vilibus perfonis,fimplL-' -5ufque pkbeis diftingui- tur.Sebafttan.Med, in t r a r v. d e d « fin ir. paTf. 2< Honor aliquando fum-u:;. pro honorsrio dano & .40 JM5 H AN remuncmi«ne,l.mio,& vt vulgo appcllant, arra.in!, i.jT.pr©inde,ffde var.čofnit. H on o r ciuitatis, quo in ornatu fitus fit . ICtuso- ftendit in I.ciuitatibus.in fin.de leg.i.Spieg. Honor rminicipalis, eft adrainiftraiio Reip. cum di- gnitatis gradu > fiue cum fumptu, fiue fine fumptu condngens.l.honor ,ff,de mun.&hon. Erant in hoc genere,decurionatus,duuxm]iratus,OEdiliias,& caste- dignitaces,l.i7.iT.is qui, fF.de decu.l.u.ff.de mun. &honor.l.).de vacat.muner.l.u.C.de iis,qui fpor.te 20 mun.publ.Iib.io.Prat. H o n o R pr^toris, pro magiftratu , apud Pompon.de orig.iur.l.2'jkčodem tempore,^T.pra:torum quoque, Inftic.de iure nat.gcnt.Quia magiftratui incft di- gnitasirurfus dignitatem fequitur honor, tefte Cal- Jiftrato,lF.de muner.& honor.Spieg. Ho n o R AR 1 eft pra?mio^a!iquo adfici : honos enim plerunq;prxmium eft, apud Vlpian.in hi.#.5. ff.de poftui.Nifi in arena paili funt honori ; iicet Accurf. maie hic legat oaerari.Prat. Hon o r ari a parna,id eft,quam pra?tor introduxic atq}conftituit.Inftic.jT.6.de iniur. Sed parna quidem iniurise,qua? a lege u.tab.introdučta eft, in defuetu- dinem abiit:quam autem prstores ir.troduxerunt, qu$ etiam Honoraria appcllatur,in iudiciis freque- tatur. Hotoman.ex Connan.libr.7.capit.i 4 .num. 5 . a o nor a r i a arbitria,apud Cie.in ora. pro QJlofc. Com.Briff. honorar ia praefe&ura dicitur,quoties aliquis co- dicillos accipit ab lmper.quibus ci digniuas pra»fta- tur, quaft proetorij prsfe&us fuiflet , fiue magifter militum.Goth.ad N0.70.in prsef. a onoR A R1 a adio a prastore introdutfta eft , & ab honore prsetori delato nomen accepit.Nam cum(vt Pompon.audor eft,1.2.de orig.iur.) Confules bellis finitimisa iure dicenJo,cui pra»eranr,auocarentur, ita vt in ciuitate iudicealiquo opus eftlt, qui po¬ puli controuerfias dirimeretrpadum cft,vc prstores duo crearentunVrbanus primum,qui in vrbe tanta & inter ciues Romano$,ius dicebat.-peregrinus de- inde alius,qui inter extraneos iura reddebar. Et his fanedata eftpoteftas adiuuandi,fnpplehdi atq;cor- rigendi lus ciuile , prout puhlice interefte videba- turft.ius autem ciuilcj6f.de iuft,& iure. Et hic honos prgtori femper habitus eft,vc eius edidis pro puhli¬ co,iure vteretur. Quaproptcr etiam vel uti per «of n?- ab honore,quo regis pene infignibus & ap- paratu fertne confulan,Lit' orib. s fex,ftlla curruli & trabea, prsetores fupra esteros ludices fungeban- tur,ea aučtoritas eorum edidis attributa eft , vt ius honorariudici c«perit,Zafius in d.l.2.atq;dchinc in 60 fadum adio honoraria dida eft,quum a pratore in- trodučUm efte conftatjl.59.ff.de nox.ačhi. u, ff.de fi- deiuff.Peckius Coaunenr.l^.jT.honoraria,num.i.i£ nautx,caup.ftabul. soNO rariae obligationes, quas prxtor edido fuo inftituit,l.obiigamur,52.ff. de obligat. vbi Modeft. 3 it, iure honorario nos ©bliga-ri ,ex his qu sesedi do perpetuo vol magiftratu fierirgcipiuntur, vel ve- tantur,a ciuilibus & naturalib.icparantur , 1,5. ffde 70 pignorib.I.i.^. vlt.ff.de Nouat.jT.ranft. de cbligat. .stot o nuPra t. J&rifT. TEO. l! !< m on o r a. R r a E hsercditates,vide leg.i.in fine, Cod ; fecundis nuptiis. * o n o R AR 11 fucceffores dicimtur,qni & bonorua poflefTores.Iuftin.J.i.de bon.poff.Qaos autemf 0 |, vocat prxtoradhaereditatem,hxre«lesqui(lem i u ,i non fiunt: nam pmorhmdtmfacerenonpouf- perlegem enim tantum,velfimilemiuris conft n ,u tionemhaeredes fiunt,veluti per Senatufconf. & d ftitutiones principalesjfed quum eis prator dat bo- rtorum pofieflionemftoco hseredum conftitinntur >1 vocantur bonorum pofteifores.Vlp.l^J.j.ff, tcr.ad. Quae obtinere dehent non ioluminhired, bus.fed etiam in honorariis fuccefloribus.Sic inl,| jCnon iolum,ff.vt legat.nom.lcg.m.flF.ad Vdlcijt] 7.ft*.de publ.notom.Prat. h o n o r ar 1 i.Nouclla Vakntiniani^irjEfuitjBjffj. pta,De honoratis,& quis praeteratur ingradu,q B i Q . qae facit virorum illuftrium gradus-Primuscftco- rum,qui vere iiluftrem dignitatem gcfferunt. Sc- cundus eft vacantium praefentium in comitatattin* cipis.Tertius vacantium abfentium. Qnartusfeoruj- rariorum prxfencium-Quintns honorariorumabua tium. Differentiam facit inter vacantes&honora- rios,ficut & 1. ..de metat.C-li.u. inter eo«,qqibus illuftratus fub cingulo,d quibus citra^ingulumdt- Iatus. eft,& in Integra Nou.Theod.de metatis,quani habemus:Licet, inquic, vacantis militizcingulov Z at ur, vel honoraria przerogatiibe potiatur iniignib. & paulo poft;illuftre digaiiate inter vacates ve!ho* norarios confecutus.Vac antes funt Honoranj cum cingulo defertur plerutj; iis,quibusrae- rito antegeftže adminiftrationis defertur: vt primi, cerius notariorum perada adminiftrationc fir mi- gifter o.^ciorum vacans,primiceriusdome/}icoriim tribun us vacans,& ita apud Vegetiu vicarios.comi* testribunos vacates accipereoportet,&inC.Tbeo- dofiano tit.de comit. vacant.d apud Airmianuiž- pe lib. 1^.18.ji.lidem adfcripritij dicuntur, Trebel- liusin Balifta; Gaudens qued eius confilionulluni adlcriptitium.id eft,vacantem haberec. Lampridtus in Alexandro:Ne quem adfcriptum J ideft,vacantii haberet,vbi vulgo male vagantin.Dicuntur&alk- di,&inter agentes iffprima & Eecundaconftitutio- ne de faciendo & confirmando Codice, & inleg.vlt. C. Theod.de honor.in qua ita eft:Neqiris(ibitxpe- tat fiue imaginarios, fiue inter agentes rodicillos acccperit,vt ei,qui egerit rationetemporisprxfcN< tur.Etin l.j.C.dc metat, vbi proiter agens legendi inter agens, vel inter agentes,# in leg.i. Cod.dc fi- Icnt.Ab his honorarij fiue imaginarij,vtdixi,Ionge funt diuerfi.HJ nuliurn cingulum geftanr.nullome¬ rilo antegefts adminiftrationis hunchouorcmcon* fequutur,ftd folo codicillorum prmripaliumbene- ficio,leg.3.Cod.vbi Senat.vel clar.l.i,C.Theod,qoia pra*b.tyr.vbi quod ait,vel qui honorarioru eftdefi- £mto,Nouel.7-. .cuius generis etiam pontifices&au* gures,& quindecirn vir os iacriifaciendis Seueru ft* ciffe memoriar prodituni eft. Prxterea vacantibus datas annonas Lampridius fignificat,quasnullubo. norarium conftat habuifl'e. 1 taq*jvacanteshonoratiis optirno iure prstenim ur.Non tamen omnibus, bij namque qui fimili dignitate ornati fuin,proculdu- bio prarferunrur,'veluti prxfedorius v3cans pratfe- dorio nonorano,qua:ftorius vacans quxftorio bo* norario. his autem qui arapliori dignitate praditi funt,non pr^fetuntur,veluti qusftorius vacansnon praefertur pr^fedorio honorario,comes vacansnon prgfertur qusftorio vel exmagiftro hoporario,do* nique vacantcs omnibushonorariis no prsferutur. At adminiftratores omnibus vacantibus,omnibus honorarnj pratferuncur.Et iiluftribus adnimiflrato* nbus »J 7 H ANTE O. u?8 p ribus adnuBierantur.vacantes, qu« non funt ociofi, fed ordinariam dignitate aliqua geriit, vel uti Ger¬ manu* magifter militu vacans cotraVVandaios dux niagna clarte mifTus a Theodoiio,ia non pro vacante illuftri,fed pro adminiftratore babctur. Ducatus i- pfeeftoidinarius, i. clariflimus vel pcrfeffiflimus. Cuiac.Li.de primicerio Sc iecundicerio, & notariis, C od.iibr.u. jOnorarii tutores.Qui fint honorarij rutcrcs ex Vlp.inl.j.tf.i.de adm.tutdf. isverbis intdligere li- cet:Si parens vel pater,qui in poteftate babet.dcfti- iiauitttftamento,quis tutoru tutelam gc-rat,illu de- bere gerere pranor putauit,meritoque patris ftatur voluntati:qui vtiq; filio rečle frofpeatt, tantundem pretorfjcit,& deiis, quos parens defrinauit tefta- mento,aut confirmauit,vt fi parens,quem velit tute- lam admimftrarejderlamauerit, ille folus admini- ftret.Csteri igitur tuteres non.adminiftrabut,fed e- runt ij, quos vulgo honorarios appellamus. Nec. t|uifquam putet, ad hos periculum nullum redun- dai t.Conftat.n.hos quoq;,excuffis prius facultatib. eius^ui geflit, conueniri oportere. Dati lune enim quafi cbferuatores adus eius & cuftodesrimp utabi- tur q; eis quandocj; } cur, fi male oa conuerfari vide- bant, fufpedu non fecerint. Affidue igitur,& mio- nem ab eo exigere eos oportet , & folicite curare, qualitcr conucrfetur:& fi pecunia flc , qua; deponi poflit, curare vt deponat ad prsdiorfi comparatio- nem.Blandiunturenim fibi, qui putant honorarios tutpres omnino non teneri« honorar i v M eft , quod magiftratib.aut eorum miniftris foluitur honoris potius qtiam neceflkatis caufa,vnde etiam nemen habet,nec exigi debet aut peti,fed accipi fi efferatur,Connan.li.4.c,i5.n.7. di- citur.n.proprie honorariu,quod ad honore pertiner. h o nora r ios ludos appellamus liberalia^Aldobran. bonoRaRivm ius antiqui appellarut, quodex edi- dis pr^toru defcendit:fieq*>, vt Papinianus icribit, ad honorem prstorum nominatu:Pomponius, quod ad honores pr«toris venerat,l,7.in fidf.de iuft.& iu- re 1.2.jT.eodem tempore , dc orig.iur.vel vt mquit Juft.jT.prajtoruai, inft.de iure nat«quod qui honores gerunt,id eft,magiftraius honorem huic iari dede- runt.Prat. f H o no R a r i v w eft merces,quar Aduocatis,Iureconf. medicis,iiberalium artium profefForibus.menforib. & csteris,qui operam beneficiij loco prsftabat, da- batur: di£um ab eo , quod pro mercede, ad ho¬ norem c-is tribueretur, iaboris remunerandi gratia. Mercedes enim eas dicere difplicuir, cum non ere- 5 ° . der-ent inter huiufmodi perfonas locationem & con- du&ionem contrahi.Sedin his opera 3 benefici; loco, ptaberi:& cum quid datur,ad remunerandum dar i, hJ.ff.fi menf.falf.raod.hi.de extraord.cogn.ieg.jg.fF. locat.l.j.C.de poftul.ha.de legat.hij.Cod.de iudic, Prat.ex Bri/ 1 ' bonorarivm a ute quod patrocinij nomine dat ur, trMi^iejbisv ab Ariftophane in Vefpis dicitur. Prat. cx BrifT. honorar i v m etiam dicitur id, quod olim confuli- bus in prouincias aduerviemibus,honoris loco daba- tur,non tanquam debitum, Cicero^in Pifonem:Qui modus tibi fuit frumenti azftimandi ? quihonorarij - 5 fiquidem poteft vi & metu extortum honorariuin nominari.lnde *onor AJUvM-di&um id^uod a decurionib. pro-c tir' rise imroitu darifolet.Plin.lib.io.epift.iKS.Supereft ergo,vt ipfe difpicias^an in omnib.ciuitatib.certum aliquid omnes, qui deinde bulcut* leguntur , de- beant pro inrroitu dare:Ad qua epiftolam referibes Traiaaus;i{onorafiyim 3 inq 4 ic,decurionams omnes, 7 qui in quaq; ciuitate decuriones fiut, inferre debeat n ec ne,in vniuersua me no poteft ftatui. Huius etia fit mentio in l.seftimatione, ff.de mun,& honer.Prar. « o nor ar i v m tumuiu Latini idem quod Gr^ci appellant,id eft,inane fepulehrum meraorist caufa fa(ftum,Connah.commen.iur.ciuil.lib.3.c.i.n» 4 .Hot. R o Ko r ari v s arbiter Ciceroni is dicitur , quem pars vtraque fummum (ux controuerfis honoris caufa faeir iudiccm 9 Cic.5.qu& ©gpt/or fmc for- rnse elegantiam.Sgpe (inquit Etymolog.)cm^ivei tLu pteppOJs Kj tv Oua ratione coniieio horam apud Latinos luuentutis D eam didam , & Qjiirini vxo?em. Quodreliquum eft rede quidemarbi- tramur horas a Sole dici,ha c de caufa, quod Sol ab ^Egyptiis didus (it Locati: Dominus horreorumeffra&is& compilatishorreis,non renetur.Sichorreumfrunie* tarium , IegAo.ff.de acq.rer.doir.in,Horreiim vina- rium,teg.7.ff.de fun.infttud, Horreum penuarium, Ieg.3-ff.de pen.leg.Hinc horrearius, qui prsepofitu eft horrei cuftodice,vt eodem tit.l.cum in plures.Ko rum,inquit,cuftodiam J quam horrearius habet.Iten leg.CsliusiCum horrearioagendura,&mercesho:- So reatics,qu3e in Horreis 5dferuantur,&c.Nebrilf.lt! horreum,quicunque locus eft , ad reponendasmef ces idoneus.Alciat.in leg.pada nouiffima,Codic.dc pad.Hinc oc horrearij didi , qui ad cuftodiam in horreis eiufmodi ruerces recipiunt.Horsumauten!, qui p er ftmplex r,mei sftiuum ab hora. Nam Grzci omnes frudus zfliuos noniinant dpiiiis^uonmii tempus per excellentiam horam fignificat.Spiegel. Adde Forcat.in perm iur.ciuil.c.15. Horrev M,Varro lib.4ding.Lat.n0n improbibili* ter exiftiraat ab hordeo tradum, quod bordeuraS frumenta in eo feruari foleant : quahquaminaliis exemplaribus ab horrendo iegatur , qaod fciliot prifci fruges in fuisfpicis cum ariftis in granat condcrenf.Galenus mauult a didione »poit*dedotij quo omnes frudus,atque adeo prouemus emnesde- notabant Grsci.Prat.add.Goth.ad.d.l,2i.iT.certefi proponasjij.ff.de furtis. H o rre aRiv s,horreicondudor dicitur,leg.0.11 horrearius 3 ff.de hi$,qui deiecer.vel effud.leg.j.ff.a^ exhibend.l Ab.ir.vlt.ff.lecat.Briff. 70 H o r T A r 1 magis eft,quam monere. Id enim quow 12 4 1 H ANTE O. 1241 quafi imprerium habet.Uubemus,C.aci leg.Iul.re- pecun. Hor ti amen®ni/vrbani prse^dij appellatione conti- jientur auftore Vlp. 1 . vrbana pr«dia, de verb.fign. nifi plul imuni in redita fintfideft, principaliter propter rufticos reditus conftitud.Spieg.Adde Bre- chaeum in d.l.vrbanana.Prat. Horti olitorij,abolere, nonab oliuis difti, vt Ac- curf.exiftimauitl. 13. fr.de vfufr. & vide 1. 198. ff. de verb.fign.Alciatus in i.vrbana pr«dia. de verb.fig. 10 Vlp. in Lfi cuius,#. frucftuar. ff. de vfufr. Vt fone, ait, hortos olitorios faciat, vt aliud quid, quodad reditum' fpe&at. Prat. Hor r i Saluftiani Rom« Augufti crant l.^Jf.fin.fE de leg.i.Nam Saluftianos hortos ire,peregrinatio čc expeduio putabatur. Vopifcus in A urezano: Bii- plicebat ei cum eflet Ro m s habiiarc in Palatio,ac magis placebat in hortis Saluftij, vel Domicil vi- uere.Briff.Prat. _ 20 Horti puhlici, Reipublica condučhftjo.jf. 1. ft. de iegat.pBrifl. Ho r t e N s 1 a Lexa QvHortenfio didatore lata,qua plebiicitislegum vis & aučtoritas tributa eft,l.2. §• deinde cum eflet,ffde orrg.iuris^.plebifcita, Infti- tut.de-iure natur.Brifl. Ho R t v s riguus vel irriguus, qui iuxta aquam eft, vel per quem medium difftuunt riui. Spiegel. Hort v s in n.tab.idem valebat,qu.od villa, vt Plin. Ub.i^.c.4.'eft au&or. Vide Feftum lib.8. Prat. Hosp E s,tam qui recipit, quam qui recipicur.Giof. 3 ° in verb.vel ve&oribus,l.i. if.magift.bff.de exer. a ČL vfurpatur item prohomine ignaro eoru qu« Spie- gelius. Ho s P 1 t a l e ,quod eft hofpitis , (iue quod ad hofpi- tempertinct, Latinis fignificat. Eccleflaftici fuo more vtumur hoc verbo. Ho s p 1 -r a r i.ltf.vltimo, ft.de bis qui effuder.Seneca epift.io' 3 . In q U o cognatus aliquis Spitiius hofpita- retur.Brilf. Ho spi tat v ra &elemporia apud Alexandrinos, 40 parimoni) munus exiftimantur : apud Archadium in I.vlt.jf.elernporia 19. ff.de muner. & honor. Ali- qui codices fide digni ? babeTit eroporia.Bt ita vide- turfenrire gloftator nofter J dum exponit pacrimo- niorum fufceptores, qui pr.rbent vafa vel domum, vbi vinusi publicum voRatur.EpTK&M enim Gr«- ci cppidum'appellant,vel alium quemuiš locumfin quo fiat mercatus pubiicus,feu nundin«, & in que vendendi & emendi ca ufia conueniunt mccatores. Qmdanuamen deicripferunt, emporium ab emo-50 &jmapa%im{aujitS*. ltaq. fumitur verbum 1. poftliminii.de capt.&poftl.fr a- pud autoresclafficos fepiflime. Arflrnm aute fuit neceflitudinis Kuius vinculum atque etiam diuini 10 numinis reuerentia fan&um; quod iuris huius di- fceptationi prrfecitantiquitas Iouem hofpiralem appellans & inuocans, quafi hofpitij pratfidem Sc vindicem.Prat. Hospiiiola, l.j.tf.i.ff.deiisquideie.funtloca ea,quib.excipiebanturhofpites. Habebant autera Veteres (vt Vitruuius lib.S.c.io.indicat) propria quatdamtriclinia, & cubicula > quibus auduenien- tethofpites rccipiebant:qua: &hofpitalia diceba- tur.didr.l. 5-Erant & olim in bene moratis ciuita- 20 tibus, puhlica hofpitibus deftinara loca,qua: Xe- nodochia &xenones appel!abantur,quorum me- minit l.ifi & [S.Cod.de facr.fanc.Ecclef.l.j.tf. pen. 1 . J7.de Epifcop.fr de.Eorum losorum qui admi- niftratione habebant, Xenochi dicebantur l.jt.tf. priuilegiu d.l.j7.C.de Epif.fr clericis.Prat.ex Br. Ho trtno repentino recipi,l.pen.ff.naut.caup. Hospi ti vM,antiquis domus>qua? gratis liberali- terque venienti hofpiti patebat:vnde & pro ami- citia frequenterponitur.Yide Bud.in leg. folent. ff.de offic.proconf.Spieg. Hostia ah hoftis fit : fignificatque facrificium, quod ab iis fit , qui in hoftem pergunt ob$ vičlo- riam. id eft,pro vi&is hoftib. H ost i A in l.nanis.2.ad 1 . Rho.de ia&.Vrbs.eft La¬ tu,abAnco Martio extručla,tefte Liuio. Militi«, omniumque munerum vacationem habuit,pr«ter dies 20.in aduentu Hannibalis, quo Reip. fubue- niretur.Spieg, s vtrrtoS in tf.Hoftis inlibris.di&uti fumus.Prat. Hostes iunt,qui nobis,aut tpuib.nos publicebelkm decreuimuSjCEterilatrunculi vel pradones funt l.nS.ff. deverbor. fign.h24.ff.de captiu.ltaque m , vt ab hofttbus capti, ita qui a lattomb. dctinentur ftatum mutant.hij.f£qiii teftam.fac.l.pj.tf.ipinn, ff.de capt. & poftlim. Quos autem nune hoftes, toi Antiqui perduellcs vocabant.hollium appellatio- ne peregrino fignificantes„vt Caiusin leg.tj4.ff.lt verb.fign.Varro,Cicero,Feftus,fralii fcnbimt l t . ftem didum ab hoftiendo, id eft,sequan<)o, qu«l pari cum ciuibus iure cenfcrentur. A quoverbt Hoftilinm dca: namen itr.fOgtum,quO(i eifacti^f rent,cum fegetes nouis ariftissquabantut.Aug[} i libr.j.ciuit.L»ei,c.8.tradit Bnflbn.hddeBrechja, hquos nos in ti.de verb.& rer. iig.&Eran.Baldjtn. commen.in hi2.tab.c.j.Cpnnan.hb.2.c.4.1111,1, oSTtcoioin libris plorentinisrcpctiopro Ho- ftico.id eft,( vt Varro ait.) hodiliagro. Vlpia.l.vn. ffde L Hos Ti »i‘ ... v- _ bon.poif.ex teft.milit. non dubiumeft.^ij debeant ratas voluntates effe eorum, qniin hoti- colo fu prema iudicia fua quoquo modo otdijtf. fent.Hoiom. Hos t 1 c v m, pro bodili terra,df^/i<>.df/andr.HofJ- cus enim ca,cum,dicimus,ficun hoftilis. Lege Vis. iu l.i.in princ.ff.de bon. poffdr.ex tcftam.milit.0- mnes igitur omnino, inquit,qui cius funtconditio- vt iure militari teftari non pollint,(iinlollico -»- 1 Hostmii ferui in h12.tf.idem refpodir.ffdefun. Ho s t 11 is locus dicitur deprehendantur,& illic decedant:<]uomodovtlict, Sc quomodo poffint,teftabuntur.01d. HosTiENSis lurcconfultus nobilis,nomen habuit Henrici Segufianhled cum iuris fcientiafloret«,i Bononia: circittr annum 1255. proftflus complntes ea de re libros fcripfiffet, tandem CardinalisHo- ftienfis fa&us nornen hoc retinnit. Hot. Hos tuia lex,qua permiffnm fuit furti agete eota nomine,qui apud hoftes effent.aut reip.c«ufaaW- fent.Inft.de his per quos ag.pofl.Eriff. Hostili a n as ačtiones Cic.l.i.deOrat.duit.Ml inftru.infttumentoque legato, quos more vetere incatenafuilfe Suet.inlib.declarisGrammat.feri- bit.Prat.ex Briff. Ho* T 1 ari 1 ecclefiafticum ofncium 1.6.C.de epif. & dLquod & B.Ignatiils in epift.ad Antiochcnfes ©ftenditific fcribensiitrcrac^^^ **»*.}*&- C«c, 4 &kvt$,2rv\apbct8cc. Diši ab eo, vt Ifido. libr. 8.c.i2.fcribit,quod hoftiis templi praseflent. Tenet claues templi,omnia intus extraque cuftodiunt., fideles recipium,infidelesrefpuufit.Prat. 5 o Hos ti a n as a&iones dixit M.C.lib.i.Orat. H o s T i a vel vt alii Oftia.vrbs eft in ,Ore Tiberis, vt ait Liuius libr.i-vnde & nornen eiiuditumDio- nyfi.Halicarnar.lib, j-cenfet Hinc Mostiam Nauigauit,l.rexta,ff.de l.Rhodia.Brifl'*. HostiArh rcruhhduodecima^.ldemrefpondit. ff.de inftrudo vel inftrument. 1. quos more vete¬ re in catena fuific Suet. in lib.He liluftrib. Gram- mat.fcribit. InHosTico abfolute pro hoftico loco dixit Vlp.^^ I. fi.ff.de mil.tcft.fic in l.i.in vni.ff.de bon. pofT. ex teft.mil.quGephrafis iuuatur Liuii teftimonio li.6. Romano contra etiam in hoftico morandi, &c.id fift,in barbarico,& paganico. Sic Latini audores Ioquuntur Grscorum exemplo,qui misfitieiri fitn- pliciter /^tvfupplentes dicunt,Herodot 7 n: cv th 7 /vheuid eTi*Prat.ex Brifi'. Ho ST i N d i T i a e dicutur (vt Feudifta lcribit. li, J. tit.40.tf.2.) adiutoriuni^ quod faciunt dominis Vafalli Ronijrrni cu rege inhofte pergentihusrfičlu 7 ° verbum ablibfie quod exercitu frcaffrafignificat, vbicunqae J etiamfi injgro -- —--- . v..».^uv,uidiii u HUglO Roman.hoftis adeft prsfentia, vt necefTe fit feraptr effe in procin-ccu, neq. tuto iam ifti queantecaiim egredi,fcd irruptione repentinahoftiumautiBopi- nato-eorum aduentu deprehenfi cogunturvnacuia militibus remanere,6cidem adire vita: periculum. Connan.lib.5.c.ynu.iy. Hostili more matrimoniaconiungere,\’id.l.i.£ i.C de rapjvirgin. Hos t ir e, eft,vt ait Nonius, comprimere&recedere. Hinc Hoftis.Eft & ferire, autoreFefio. Eft quoque 3 tquare, $quum reddere, vergleichtn :tumcompcn* fare , Sc aequum bencficium rependere. VndeRed- hoftire, & Hoftimcntum, xquamentum einVtrrhi • chung. HoStimentvm, autore Fefto Pompeio, beneft- cij pcnfatio eft,a prifco verbo hoftire & redhoftire, quod eft, paria referre. Hinc prouerbialis fenten- tic,Plauto valde familiaris, Hoftimentum eft.opera pro pecunia.Qu,e admonet pihil gratuitumeffede- bere,fed ofncium beneftcio penftandum. Et hofto- rium pro rutro illo ac bacillo rotundo accipiendu pacat P.Crinitus libro 1] .de honefta difeip. quo in menfuris frumeti cumuli ex«quantur,&c.Brechfu$ 1 .hoftes hi funt.lf.de verb.& rer.lig. Deinde tanita haec vox Hoftis, vt teftatur Alc. ccepta eft inalium fenfum accipi, vt videlicet perduellem fignificarer, Nam & perduellcs, iure gentinra,«quaiij canfa ad bellum procedere exiftimabantur. Sicdvetenbus didi,quia cum illis duellum,id eft,beilum elfrt. I. quos nos.de verb.fig.Merko igitur hoftes,publicos inimifos fignificant. • Hostij 1245 H ANTE O. U46 Hos ti S in libris feudorum pro exercitu , c aftris & militia fumitur.Vnde vox Erancogallica L* ikofl.lih* feud.i.tit. 7.Si fimul fteterint, vel in hoftem Regis acquifierint.Irem lib.i.tit.7. Tune enim poftuntde- ueftiri,ni(i feccrinc hoftem Roms : id eft, in exerci- tu & comitatu Imper. Romam profečti fint. Pra- teius. H o s us pro ad^erfario 12.tab.accipitur.Si ftntus aies fitjeum hofte venito.Cic.lib. oftic. 1. Equidem illud etiam,inquit, animaduerto , quod qui proprio iq H v mani ta s eft epitheton -/£quitatis egregium nomine perduellis efler,is hoftis vocaretur, lenitate - u.„,\ illicitas.de oftbpr®fid.Sicutimedico,inquit,impu- tari euentusmortalitatis non debet : ita quod per imperitiam commifit,imputari ei debet.pr®textu e- nim human® fragilitatis delidum decipientis in periculo hominis innoxium eft*e non debet.Spieg. v m a n 1 cafuSjid eft,morsjin l.j.Cod. de commer.& mercator. Hvmanitas Dei,id eft,ben3gnitas, in I.31.M princ. C.de teftam. H verbi triftitiam rei mitigante. Hoftis enim apud maiores noftros is dicebatur , quem nune peregri- numdicimus. Appellacus eft autem hoftis abho- ftio,quod eft ®quo,quoniam peregrini fuis, vt nos noftris,vtentes legibus, pares nobis videntur. Et quia in confli&u , ex ®qua caufa pugnam adirefo- lentddeo concinna eft tranftatio ad litigatores, qui pari iuri de eadem contendunt caufa, vt vidoriam confequantur;ideoque vidos Sc vidores nuneupa- 40 m us. O Id.Prat. Ho st is non hoftis, dicitur, tefteRot.qui nullala- cefftus inhiria ramen quf funt hoftium faeitiaut qui pacis obtentu faci: hoftilia.Spieg. Hos TivM potius,in hoftium poteftatem redadus.Vl- pianJ.15.ffcx quib.cauf. maior. Ego autem etiam nomine eius qui hoftium potitus eft , fi curator bo- nisfuerit conftitutus,&c.ldem 1 . 10.de teft.mil.Try- phonius I.12.de capt.Čc Iulianus leg.2.ff. eod. Plaut. in ftraphi.Id quod nunquam opinatus fui:neque a- 3 ° liusquifquam ciuium ftbi euenturum,id contigit,vt friui potiremur hoftium. H V. Hvc v s qjt e, apud Venuleium, pro vfq; huc.l.ft fru- duarius.ff.vfufr.queniad.caueat. HvgolinvS ICtus nobilis,homo Italus, inter an- tiquiftimos iuris interpretes, noruit circiter annum ii5)0.gloffulafq; ad librorum iuris marginem adie- cit,quibus magnopere Accur(ius,qui plerunque eius 4 ° honorihcam facit mentionem , adiutus fuifte credi- tur.Prat.ex Hot. HvivSmod i,vocabulo,quaft ftmile,&eo modo fie- ri,vel efle aliquid ftgnificamus. Vlpian. Et li qua a- lia funt huiufmodi minifteria. leg. deniq; de pigno. Huiufmodi,idem,fed de quo nullum idoneum exe- plufri reperitur.Quod ab Albcjico indica tur , in V- trubi,vanum eft,vt plcraque alia.Spiegel. Hv iv s non facio. Voxeft prorfus comemnentis v namaliquain rem.Vidc Eraf.in Chilind, Hvivs effa inftituti,& vit® apud Vlpia.in l.plenum. tf.equitij.ff de vfu Sc hab.Spieg. . jj.v m an a e leges. Obferuandum ftngulariter, quod qusecunque ad externam vitam decenter & cum commodo proximorum degendam ab hominibus conftiruuntur,non humana?, Ted diuinaj traditiones ftint,diinanantes fcilicet ex lege dilečtionis manda- torum Dei capite.Vnde beatus Petrus inquit: Sub- diti eftote omni human® eonftitutioni propter Do¬ minam,fiue regi tanquam pr®celienti,&c. Human® £o enim huiulmodi leges dicuntur, quod per homines eduntur,non autem quod ab hominibus nat® funt; quare hortatur Petrus, vt propter Dominumillis pareamus;ft propter Dominam , igitur Dei leges ia exiftunt.At human® tradipiones, Aretio tefte, rntef- |igend®,qu® mere hominum inuenra funt, nullam- que bonam frugem adferunt proximis, fed vel ad placandum Deum citra veram reffpifcentiam , vel pro cupiditatibus aliis funtconftitut®.yide eumin i5.c.Matth®i.Spieg. Hvm an Affragilitasjvitahominum fragills.Vlp.in 5 ° 70 ^€quitasenim nuacupatur humanum ius: quia ni- hil eft,quod in humanam focietatem plus vtilitatis conferat,quam vfus boni & ®qui. Et contra iniqui- tas dicitur ius inhumanum, autore Vlpian. in l.fur- ti,5T.pačt ufne.ff.de his,qui notant.infam.Nou. Nul¬ lum credent.agric.in prin.inde funtift«eappellatio- nes paffm in iure.; Humanius eft : Bcnigniuseft& c®ter® id genus. luftin. No. de releuatio. tributotv conftit.i65.Pr®ftantiftima,inquit,inter homines bo¬ na funt iuftitia & bcnignitas:quarum altera®qua- biliter fuum cuique tribuit, neque appetit aliena: altera ad miiericordiam decurrit,Vlp.in leg.i.jj\qui operas.ff.ad ftenatufconfultum Tertul. Sed huma¬ na, ait,interpretatione placuit eum admitti. Alia* humanum ius adpellant, ad differentiam naturalis iuris.lili vaide aberrant, qui humanas leges oppo- nunt canonibus Pontificiis , quafi hi nihil habcanc ^umanitatis. Hot.Prat. Hvmanitas , propric humanam naturam ftgnifi- cat.Sicaccepiffe videtur Vlpianus in leg. nontan- tum ff.de appellat.vbi dicit:Credo enim humani ta-* tis ratione , omnem prouocantem audiri debere. Quod & Paracitlon Bartoli indicat. Ponitur Sc pro eruditione, vt pluribus Gcdlius tradit, &proman- fuetudme, fummaque virtus habetur, qua quo do- dior quis eft, eo & pollere magis debet. Vnde prouerbialis extat fenarius. 0 . 1 i| 7 Trqcf ti A Trčiti. boe eft Humaniores reddit eruditio.Citatur ab Alc. in l.vt refponfum.C.de tranfad. Vbi admonet exe- pfo principum Dioclet.& Maxirmani, qui perquara humaniter Ppntio,tamctfi is eis nimis concife & im* perfe&e fupplicaffet,refponderint[, Semper modefte a quolibet refpondendum.Spieg. H v m a n 11A t 1 s ftudia,artes ipf® liberales dicun- tur.De quibus Cie.in Orat,pro Murena.Spieg. HvM a n i t a s etiam vt Agell,lib.i3.c.i5.fcribit ligni- cat Sc dexteritatcm quandam beneao- lentiamque erga omnes homines promifeuam: Sed. ^verbohoc faciiitas, manfuetudo,lenitas } comitaf- que ligniftcatur.SeHec.Epift.88.Briff.' Hvmanitas pro humana inftrmitate,forte,ac con- ditione:Sic habebitur ratio humanitatis , dicitur in I.38. $. vit.ff.Ex quib.cauf.maiorJ.6.& L14.ff.de Re- ligi.Sic communem humanitatem, Cic.pro Flac.& pro Syll.dixit.Briff. H v m a N 1 t a r 1 s ratio habenda in infirmitate.Vidc Vlp.jf .fi.l.ft cui.ff.ex quib.cauf.maior.Spieg. Hvmanitatis tantum gratia fepelirijin l.vel qu^ ff.de reli g. & fumpt.fun. Hvm an2 t v s,id eftjiuman® mortalitatis cafu.ita in 1 .30.jf.ab h®red.ff.dc adim. leg. Si aliquid raihi in vita humanitus acciderit. Et jT.vlt.cad.l. Si quid ci huroanitus contigeritJd eft,ft quid humanum con- tigerit,vt l.id.ff.depofiti. H v m an v i/T,hoc eft benignum/ecundum ®quitatem deferuiens human® focietati, 1. humanum.C.dc le- gib.Prat. H v wANv.s,na,num, quodeft hominis, vel quod ad hominem fpeSat,vt kx humana.c.z.dift.i,Jo. bell©,- E tymoL )i47 H AN TE H v man v S fenfuslegis is ai&us eft qui equo bono nititur. Connan.lib.i.c.ii.n.ii. H v m an v S regreftfus in L 3.C.de lur. dom.impet. id eft regreftus ex humani-tate conceftus. Hvm 1 Lis & deploratus.Vlpi.in 1 . f! quis ex argenta- riis.ff de eden.Qiiid enim 5 ait,fi humiiis 8 c depiera- tus vnus ediditjVt dubitare .merico quis de fide edi- tionis poffitPSpieg. H v m 1 l e s abie&a? Gua? perfon# ea: mulieres cenfen- tur;ancilla,ancili^ filialiiberta,Uberete fih.a,fcenica, i° fcenic« ftlia,tabernaria,tabernarij, vel ienonis, aut arenarij filia* aut ea qua» mercimoniis puhlice prx- fuitjleg.7. Codic.de inceft.aupt.iegji.C. de naturah liber. H v r mil e negocium,id eft joo.aurec-rumdo- vbi Go- thof.in not.C.de pedan.iudic. H v mi lis fortis .bomines,veluti pauperesjignobiles, indočH^piebeij.vt Erafmus teftatur.Spieg. H v mare Plin.air:Sepelire,eft quoquo modo conde- re.Humare vero humo contegere.lib.7,c.^j. la bol e. 20 ff.comm.piced.l.caueri.Sicut ne illaVjuidem fer.uitus, aitjconftftere poteft,vt certus numerus hominum in vno loco humetur.Spieg. H v matvm corpus l.fecunda.jjr.ČeifuSjfa.de Religio. Brifton. H vmerale ornamenti genus, quod circa humeros ponitur.Scio & eo domine- ftgniftcari ar tiha , quibus humeri teguntur.Iurifcomulto. noftro in i qui com- nieatus.jT.i.ftVde re milit.vt teftatur Tiraq.in 3.leg. connub.gl.i.parte 3. pjv M 1 lis perfona,pro vilijabiedajplebeia,paupere, ignobili ac fummifTa intelligitur. vt exemplis pro- bat Aiberic.Tu Bart.adi in 1.2.tf.tutor qui repčrto- rium.fEde fufpe&.tut.Spieg. H vmoRe m affiduum habere,apud Paulom in l.fiiru- lam.de feru.vrban t Spieg. V & Y. mirum.2«.q.$.Eorc.in fenu inr.ciuil.e.14, H v D R avl A e noahabent immunitatem 1 W r . ife.j 20 fonum reddebat. Defcribitur hoc accstai;;--' Vitruuio , & omnino fimile faiffe fenbu;",^ quod nune communi omnium Muficotus ii} t! . mentorum genere organum appcllamus :nifi in noftro nullus aqust eft vfus. Huiusetiaimr,!-■■ nit Athen.vus lib.4. ^ii»i«»t?/r»i.Plin like,- , Hero qnidam.Prat. H y DROM H L 1 in 1.9. ff.de tritic.vitj.aqua ideft,potio cx acpia & mc-llcconFvcla,Plin.lib.n.c. 17. Diofcor.Hb.j c.u.Pi at. Hy d a o p a r a s tat A£,quorumfic mentio in lcg.t, poft pr. C. de haret. 6: manich.funt qui aauani^ro vino ad communionem exhibebant, iidema^iijrij, Gotb.ad diiftam l.quinratn. Hydr.phy i. A C Eš,curatoresaquarui»fijat.l{'a litTa if aquam,?u>,!<| cuftodem fignificat 1 honi« it mentio in leg.io.ante fin.C.de aqua4u&n, Qsim- obrem Plautus Phylacam pm carcete, caftodis.: pofuit.Et.Vlpian.Grat!imatophylacium,i(i^tnii, de poan.Alciat.in l.decernimus,C. deaqu$dufi.li ro.Spieg. H y p A p 1 s T A e.Cornicuiarij funt ofKciales,qttiftj. iunc cornibus feeretarij, vt Caffiodoros fcribitlik ii.Vatiarum a Graacis apptllanturKvpalpifte.C u- cius ad 1.2.d.e prox.fac.fci'in. C.bb.12. Et Gotb.adi. 5.C .dc oifi.diuerfor.iudicum. H y p A E T h R A, funt roedia fpacia, qu? inter pottica adornabantur,anibulationes pulrbetrimit Itaki tis ftrat3s;quafi ftib apcrio fant athere, I atinis '■> diuales diŠa ambulationes,Pliniu Subdiaiia. Vi: Alciat.in l.malum ntuis,de verb.fing. & Bud.i :, ex fylua.ff.de vfufr.Vlpian.De velis,inquit, quia hypathris extinduntur:item de his, qu.t funt ci::a colamnas,Celi‘L]s feribit, magis fuptJllebiliiJ: ■ meranda,l.qu:e(jtum, iT.de veliš, ff.de fond. inftt. A- lij legunt Hypa:th-ia:Eft autem Hypatbri/mifttit- dum D.Goad.ad 1.24: .VT. -.n 1 1. 1 . de verb.ffgnjlocj- fub dio & c telo patenti expo(itus iinetefioivtvtli 1 pfum nomen arguit. Hune iocum folebam Rorjnni afflate veliš tcgcrc & exornare, vtcalor ambiljTS in eo non premeret ; hyeme contegebatur plnttbo, vel limili tegumenti genere, ne frigore ac gela :a- uimentum obduceretur : dift.leg.qoi(itum,}.x veliš. HvpekbeRici meniisindecretisPontificiitHE- tto fic iž.diftindt.cap.propter. Opinatur tatntiJl' ciatus, Hyperbcretei legendum : quodficisiacnlii, auftorc Suida,apud Macedones vocetur,!ittjutviti' mtis anni apud eos mcnffs.Vndc H y P e R B E R e r a e A ab eis dicuntttr ferotina ,t»ll & poft colleftos demti fručtusaccedetia.V’ideJa:t. PiujC.žš.in annotat.pofter,& Alciat.cap.pen.lim. Pnti5> H AKTE , 3 ° rsf j Parefg.§p?egd!us. _ - Hvperb oi<& } vtin dlulnTs &r'ptut!s, ita oceurrit e tjam in ime noftro ; vt cum Iex probationes Juce elariores reguirk: vel momento fieri iubet, quod fa- tls eft, d nulio extranco adu Interueniente fiat, Ifte autem tropus, id eft,vt ait D.Auguft.capti. lib.ič.de ciuit. Dei, modus locutionis. ftt, quando id quod di- citur, longe eft amplius, quam quod ex dido ftgnifi- camr. Sicut Ierem. i&, locus multorum veriuum, quem facer Hieronimus didum accipit per hyperbo- 10 b!en , S: Daniel 4. Sc Ecciefiaftes 10. Volucres cceH * auferent vocem tuara. Origenes ini.cap. Epiftol. ad Roman. hyperbolen efte oftendit ilio vabo, Qaod Edesfveftra ennutiatur in vniuerfo mundo. Tum. in EuangeliOjScaiiis facnr Scripturs libris/efthunctto- pum inuenire : quem ficri Auguftinus inbbro con« tra lulianum quioto docet , ad animos audiemium perinouendos. Catera qus ad noftruin pertinent magls inftittuum , vide apud Alciatum libro de ver- ?q borum fignificationibus quarto. Spiegelius. Adde Corrafium libro 4, Mifceilan. cap. 11. nuni. Sc fe*. quenti. HtperochAj vTrtfo^iin 1. qu£rebatur,ffqui poror, jn pign. id eft, qnod plus eft in precio ftindi, quam in prioris credito. Hoc enim eft, quod ibidern figni- ficatur, cmendam duobus creditoribus, non quidem eundem rundum, fed nriori fundum, pofteriori vtt<* p'#* eiufdem fundi pignori obligafte.Non male for- uile quis exuperantiam , vel fuperftu um vocarit 5 vc mlicenerator,ff. de nautic. fmnor. Hune iocum >ta reftmuit ex Panded.Floren.lacobus Cuiaciusquarto, obferuatione vigefima quinca, cum perperam ancea iiypotheca kgeretur.Idem ramen notauit Alciatns li¬ bro ii.Parerg.capu.Prateius. HY?oBoi.oN,doris eft inerementum, vel quod mor- cuo matito vxori fuperftiti reddicur fupra dotem* quod eft inftardonatioiv.s propter nuptiasifte didum a 73 t* , qtiod "eft maiori rei vel ftimime rmnorem adiicere.Grecis alias rcdd : dere dimidiarrr, alia^tertiam, niii aliud conuentum efict Longobard. ' 4 ® autem iure quartam partem redditam videre eft, 1 . longobard. de iis quas a viro in mul. dan. quam 8 c Mcrgngake vocabanr. Tatinorum vero tertiam,libro z. fcud. titul.r^,£. quamuis > Conftant. Harraenop.li« bro »4- titulo lo.jlsrv/CoAov feribit efte , to im tT ts-om- ^epi-rto; GTttV %70$TXv6rTV; t £tLvJflS » ht)/jfycV VG?GTlb(* 9 v: Sicenim legendum efr. non vt in vuIg. corru- pce legi tur: otav )^ 7 o 5 xcaJoiis ? yls.ouiyJs. « *?u 7 iaj Avjpos Non enim mortua vxore,fed mottuo marito hypobolo locus eft Dotali^ium diei- tur 1 cap!t.plerunque s dedonat.mter v/r.vox.Nec vero datut vicoCo^ov yxori j nift in cubicuium mariti ve¬ nem. Vitgimautem dabatur,quod erat pars duodecima: de quo fuo lo-;o Prat.-Hinc. Hypobolica inftnimenta ap.u.d Sid.Apol. libro 7 * £onT quanquam funt ;■ q ii legant Hyperbolica : alii qnidam paraphermca omnino male. Cuiacius ad ci- tui. VIpiani de dotibus, HvimcAvsTVMjNebriflenfi fornax eft inba!neo 3 fub- dita caldariis calfaciendis. ab vfco fub , Sc ca» ior, Alias cubicuium dicitur vndkpue occlufum , in quod aer non admutitur, fed igne accenfo, feruore arqire sftu vaporat intus, nec foras ditfunditur calor. AlexanderGenialdier.libro j.capiia.Spiec". Hypocavstvm locus eft ad fudandum , habens fub pauimento Iocum vacuum,in quo fuccenfus ignis ca- lidos vapores omittia:vnde id e ft, fubterealefacere ac fuccendere , eft nominarus : ex- citatmimmin modum fudorem : habetque eriam ab vao latere ptafkinitiai, faoc eft } patuam forn*. Y. 12,50 p €o sem, in qua iselafus IgnlspJttim hypoc5nftum cale** facir,partim aquas temperat ad lauandum-, auftoc Plin. Eius meminitTureconfuIt. in 1 . ligni appell.§./» de /egat.i vbi mendofa diftie bypochauftarum rc- poftsa eft:a Latinis vero vappratium appellatur.quia vaporandis cubieulis balnei£que prspara.tur. Cicero ad O^Fratrem : Fropterea quod ita erat polita , vt cortim vaporibus . ex qtio igbjs erumpit, efte c fubte- čdum cbbili. Idem, In balneis hvpocauftu in alterum hy podvteni angulum promoui. irit ergo mens lu- reconfult, Iegatis lignis contineri illud qui?d para^ rum eft ad balneas calenfaciendas, & ad bypoc f ;u- ilum dia?tarum 3 hoc eft, ad vapofarium cubiculo« fum , vt planius explieem, qucd paracur ad cakfts- cienda vaporandaque cubib.a :qua-ia apud Germa .nosfeodie frequentantur, ftuffas materna linguavo“ citantes. & ex his apparet, an Accurftus re.fte ioqim~ tus lit in expontione huius voeabulio in 1. fi quis mi" hi,fR mandati, vbi hypocauftam pro fubtetranea fta" tlone accepic, quae sftatebona ftt:qu^autem HnT diat^, diximus fuperius opportune , non .repeto^ Cotta. Htpoc R.rs*s , proprteftmulatio , aut finiulata pro- nuiiGiatiOs&c ad;oaIiens perfcua; dicifolet. Nam Hypocxits eram oiim hyftriones , qui recitances co* m cedi as, ant tragcedias, aiienas perfonasj plurimum- que afua condidone Giu§rfaSiregum,bellatorum,aut amatorum , vel quorwmcunque aliorum exprime- bant.Fer metaphoram porro ha?c vox transfertur ad iniinceros Chriftianos ,ftue ftnt\Do & incommunicabile , ac pcr fcfe fubfi- •ftens , feu ab alio non fuftentatum , autquafi ge- J 0 ftatum.in facris literis aliquoties !egitur,fed plerum- quein aliis, iifque diuerfis fignificationibus. Vertunt . autem Ferme femper fubftantiam. Tancum Hcb. i, Femel videcur iailla fua ve) natiua.vcl etiam princi*- pali fignificatione vTurpari, Dicit enim ibi fcriptura s quod Chriftus fi fplendor glorisc,& charafcu ex- prefl imago hypoftafeos, id eft, fubftantia:,autpo- tius Fubfiftentiar eius.Vbi neceffario prorfus debet in« tdligi.referre aut .reprxfemare ipfam perfonam pa¬ tris , non autem eiuteflentiam , qua:res& voxeftio communis omnibus tribuspetfonis ,.vtpote coeflen- eialibus, aut confubftantialibus, fen eiufdem prorfus fubftantias, aut eiTentiie , vel homoufts. Ineptc enim di.ceretur reprefentarefilius eflentjam patris,cum,ea flt illi perinde propria aut communis, vt Črpati ipd: cumque perinde fpiricus fančhis poflet dici imago ef- fentias patris aut £lii , 6c vici/Iim cum (it eis hompu- . fi os aut corafubftannalis Alioqui re&iffime ac verifll- 211 e dicitur, quod folus fil.us reprasfcntet., aut referat Y?atreni,acpracdpue tanquam viua aptiflimaque ima¬ go perfonam patris : Deinde quia ilium videat, co- g»iofcatque. Ste & hiter homines , filii videntur efle iinagines patris, &, repr^fentae patrem , quod fepe accidit,expt;edis non tantum corporis lineamentis ac co&ditionibus, fedetiam anims prcprietatibusivtin voce fitii etiam imagoaliqu® modo-contineatur.Eft ergo dignifBmum obieruatu,quod ceJebris ifta figni- ficatio j aut vfurpatio, hypoftafeos perfonam deno- sans,in eodem prorfus vfus ac matejria etiam in facris literis a Špiritu fančiro vfurpata rep.eriatur, vt tanto 40, minus metuamus^efle humanim quodpiam figmen- tum. Hoc facit ahquo modo., quod etiam Hilarius vocc Subftanti« » non raro pro perfona vtatur expo- iita Cajtcrum in definitione fidei,qua: extat Hebr£.o- tum vadečim o,non tam fubftantiam,quam ndueiam : cxpečtare. Vt Plutarch- in Demetri.o inquit, nemine hoftium iJ s »V*dietenJ(Ms. tiaiis.ait agrum p : gnoratum fpondereprodebitott. Obfcuritts eft.cur appelietur ae«ji«.hiS;J aiunt: apud Grxcos oiim moriš fuiffe:vtin piriii oppignoratis erigerentur eyj, indices ipfiusoblja- tionis.Certe & in libris Iiaris Ciuilis.tes fubfigaatcd:. cuntur,qux obiigats funt: condudoies.neiote immun.l.vlt. C. de adminift. tut,Den:qi!tais«£..i. frequens eft mentio apud luftinianum in ft. učil. conftit.p. vbi agitur de quadamveiutipri.-oria oppignerationeperfonarum vel rerumqu:fic!ma. nus imicitur alieni debiti caufa.Giadapptlfat tu 1 cf)i\n \iiu , vt oftenditlex DraconisijodDmoit. henem in orat one contra in AtiftocratemJlimjE:; Halycarn.libro 7.dicit ptora^tTOj/Hr.Eiiigituipt; fine hypotheca, res omnis crediteri qtodeb:t:£. gata.Qttem nexuin, & obiigationem fifpetevj pignore (quod cum de re obligandaquxritur,futte debemas) inter fe ifta nihildifFerunt. Quodlaftinia- nus inteliigi voluit in' 5 .item Seruiana.Snftit.de adie. Sedvt idem eodem loco fignificat, in ratioce it ti nomšnis eft aliqujd.quod interiit. Nam pigpnspto- prie dicimus, cum ita res pig nori oMigatut, vt fini etiam pofteflio tradatur cteditori:Hypotjhecani,ca non trnnfit pofleffio ad creditorcin, S.item Setuiaat, lnftitut.de aeti oi.fi rena, 5 .proprie.deprgnou“,.li que nomen ipfum fatis indicat.Nam pignusficitt. gno dtiftum eft.vt reueranon poffiteffe pigniii.r:: etiam manu capiatur.Vnde pignus rei tantum not lis proptie dicetur, fi ad proprietatem nominisrea extčdere volemus.l.plebT.rpig.nus.de verblign-Hj- pothcca autem vi ipla fuppolitionem fignificat:Ttlit tes obligationi fuppoiita, nihilque in eovttbo, nii fuppoft o & nevus inteiligatur.Sedhsec,tnqaaHi,ia dicuntur.cum ad fubtilitatem verbi,& origirem m cxigitur.A.i i ut is ratiouem & obiigationem nihilin- tereft:quia nihilo minus iuris habet is.cuinoefttta- dita pofleffio,quam sui eft tiadita,fed tautundea s. terque ex arquo,Nam &quam rem nonaccepit,vir- dicare poteft,vr. habeat,eandemquenecdumatct;:i diftrahere, fi modo conuenerit, vt pignori eliti: S quam accepit,amitterepoteft rvtiiiieademvindica- tioadeam petfequendam necefiaiia liteo faftn eft vfu !oquendi iure r.eeepto, vt vtnunque ptotJ- dem accipiatur, dieaturquebypothecaetiamqni:b initio tradita eft,quia 116 tradtt.o.fedcoueno obbji- tione fecit:& contra,que non eft tradita,refteditaat pignus ftui«, itire.PiWlonunw.fit obligata * ,en ®^ K ANTE Y &1 ANTE Ai »54 credltor!,<;uam fi trudita non efl«t.Qua ex radon« iti« ris ,atque vfu, illud aMartiano diftu eft,Inter pignus &bypotiiecamtantum nominis fonum differre,!, res hypothecs,depignor. Aiterum enim Latinuin , aise- ruin GntcUm eft verbum a iiippofitione deduftum. Eft sutcmobferaandam, pignoris verbimi, itemsju« hvpothecas intetdtun pro lpfo rei ncxu, Sc obligatio- ne fumhvt eutriqušcimus, quibusmodis pigous vel hvpotheca contrahaturdtem quihus modis foiuatur. Neque eaim dut illic tem contraftam , authicrern to. diffolutain inteiiigirnus.-ied vt[obique obl/gationem pignoris aut contractam, aut diffolutam. Frequentius ramen rem ipfam fignificat, quae nexa eft. Cuias ge. lietis illa Funt.cum pignus traditum creditori, gignas idoneum, pignus vepditam aut diftraftum efle dict- mus. Qji etiatn fignifienione i nobis definitur : Sc 'refte , c um 'obligationem tei line re, qua: obligetur, fraftra reauiramus. - Hvpothec a diuiditurintacitam 8 e expre(Tam:Tacita conftituittit a lege,l.i §.& vtpienius , C. de rei vxor. jo ad.Epcpteffa ab bomine, t.tit. C. če D,dep : gn,Siliyp. P^ateiuŠ. :Hypoth'eca.b.ia £&io,quš & quafi Seruiaiia dicitur, in re n aftid eft, quz creditori pignoris perfequendi caafa cfarur. Vnde Sc pignoris vindicatio, petitio.per- fecuc;oqa? appeiiatur, 1-9 -in fin. C, de pignor.aft.l.i. C.ii vnus ex plutibiisft.f^.ff.ad SCtum Trebell. Prat, exBrifion. < Hypothsc ari a Formula, formula eius pafti,quo de pignorenuda conueutione obligando agebaturfi.j^. j 0 n. & alibi perfepeaff.de pign.Prat. Hypothe c ar i i creditores, qui fub hppotheca pecu- niam crediderunt,li.S.fciendum, ff.de Fepaf. bon l.i. C.de ijs qui in prior.cred.Prat.quibus fub hypothčca debetnr.Brifl. Hvpothi si s eft } quod prifci lurecoff. Speci e m appel- iant; recentiores , Legis Cafum.Vip in l.fed interim, de dojiai imet vir. de vxo. Quando igitur retro non agitur, emergunt vitia , vt Marcel, animaduertit, in fpecie huiufmodi. Paul.in i. Latinus Largus >deiegJ. 40 Proxime ex Fafto incidit fpecies tališ. Alciat* in l.edi- ta.C. de eden. Hypothefis,ait, determinata fafti afier- tio eft, quxftidnis leu caufe modum eompleftens. Vide eundem cap.8.1ib.i.Parerg.' Sc inferius , Thefis. Prateius. ■Hrro.THBSiM adThefira transferrefid eft, caufam ad communem iocuin,fiue fpeciem ad genus transforre Huius extat infigrje exemplum apud Vipian. in I.pen, de iuiiid.o.riii.iud.Spieg. Hypoth et i c a propofitio. Vide h y s g i k v m color , vt.volant quidain,iiinilis eft cocci- neo:vnde Graeci veftest/^vaC*#«* appellant,hoceft, hy{g!no tinftas. Hermoiaus Barbarus exiftimat,ide;u eiie quod Vac';nmin.id eft,rubi humilis morum.vide 'Racilium ) Mafurium ) 5eBayfium.Turneb.adu.ip.cap. i^hoc noraioc Sc tincfriram & herbam uotari putat, cum ex ea herba color purpureus Fucetur , acque tiii” gatur. Hefpchius feribit. v"ytvov fi ct ja/ j&. tj a e que ali ud quic({L’a Interp.Nicad 'TDyo-^vcpinqiilt ^vtov ncc fo rte inepte in Fand.Fior. V. pro I 0 feriptum re- perias: vt duploma pro diploma: maritumotdecumo pro decimo : adfiinulatar pro adfirailatur : Et plane adfimulare antiquos dixifle ex Diomede admonec Briftbnius* E diuerfo I pro V pofitum, reciperare pro recuperare pafsim in iliis librisSc aiuiquorum mo-" numentis. Sic I pro E, vt petitioni pro petitione i.&fF, de rei vindicat. & Ferruminacioni pro ferruminatto- iie»I. ep. §. item quscunque ff. eod. Sc Aiffnitaci pro affinitate 1 . 59.iF.de iniur. E contrario, E pro I, de* fenlioni,!. 5 9. §j. ff de noxal. Sc Exceptione pro ex- ceptioni, 5 .pen. licerarum enimaffinitas huis commutationi locmn dedič: videFabium lib, s. cap o 4-Prat, ■ . i a ; Iacire propriediciturquod jmmSfttum eft : vrres qux m Utorepoft iiaufragfum iaeent. lege prima , §• vit. Deincend. mina. Sic iacec in ftabulo' ftercus le¬ ge fcptima,ff. de Action. etnpt. Briffi Iacere diciturhscedicas qus nondum a quoquam dita eft, Sc qua;ndiu fine domino eft , 1. y. fausfe- dionis. fF. vtin poff ieg.l. 13. §. qus(itum. tf, quod vi aut ciam. Eodem fenfu iacere bona hsrediuria Sc . iacere vacua fine domino dixere,Vipi. Sc Papin.l.3 de bon pofleir.I.i. defucceft. edift, Sic iacens res dicituff cuiusdominus ignoratur, Vip. s. 4, de turt. Qff aliennm quid iacens, lucri faciendi caufa FuftuUt^fut- ti obfttingitur.Prai.Briff. Iac eRs-P retfePriudiorum , dicuntut Cicetoniin orat* proRofc. Comeedo, qus vili vsneunt: Accepite^ uim agrum temporibus ‘us,inquit, cum iacerent pie- tia prsdiorum.Prat. Iacere proftratusdicitur, qui addignitatem eligi iu- re non poieft , veluti infemis, clem»in p!crifque §* quod fi licentiatus de e! eft. in Clem. Prat. Iacere teftesdicimusqui vim teftimonii habere non poffunt Leguleiis vt barbari omnia folenr, eft no fta- re diftoSpieg. Iacetproprie , quod humi fitum eft. Briffi Iacere aleam eft rem_pericli£ari fortunsque arbitri© 5 o committere,vide Erafiin Chil.Spieg, Iacere pilasin mare. Iaciendo pilo certarc.Briffexff, Iacere Fundam.enta leg. 1. f. primo.ff.de Poiiicitatio- nibus. Iacere etiam eft iaftareonus feu -merces ift mare Brili! ex I.43. §, fi quis fp.onte 3 de furc. v ide mox infr.Iaftas res. I ach in vM,verbum adulterinum in anriquis exempla ribusapudVlpiaF3.inl. fi cui lana, de leg 3. expun- gendum admonuit nobilis Grammaticus Pap. Plau« tius,genuinumque fubftituit Iantbfnum.Qupd tamen non admodum placet.Haloand vt Neb.ex Bayfio Ian- thinum iegit. Vide veftimenta ianthina. Spiege- lius. IACTAnt 2R.,Iaftuofe , Iaftuofus, quod barbari vfur- pant , nufquam ieguncur. Quod vero quidam pro- bane ea ex Cicerone, non laftuofe } neque iaftuofus in iislocis, quos addacunt^legi debet,(ed aftuofe Sc acftuofus« Spieg. lACT are, pro eo quod eft arroganter , vel gloriando commeinorare notum eft.Triphon Videtur vfurpa- re pro inaniter loqui in leg. fugitiuus de verb. fign^ Licet id fafturu iaftauerit,quod Briffexponit. Ambi- tiofius gloiiati.Hiflc Bofttis iu or« effiaffatotia y{j } oa Kt 1 " 12,3$ non obligared.fin.de hzredibus inft. Spiegel. Eadi- cuntur vt przftentur, non vt ia&entur Brili. ex fF. Iactare ptoconcutere 9 fatigare,v exare.Vlpid.t-.de x- dlftedi&k.apud Viaianum.^. Si fetuus inter fanaticos non femper caput ia&aret.Spieg.Prac. - A c t a r e iugum , eft mcoifimode ferre feruitutis ne« ceflitatem. ^Ac tare fuam pecuniam. in 1. cum de indebito. fF. de ' probar. Iactare lapides. Merces e naui. Ia&at rete pifca- 10 tor , ia&are infauftas voces aduetfus teftatorcm Brifl'exfF. Iactar. 5 caputl. i.$. apud. Dieeft. de aedilitio e. d.ft. I a c t a s res accipimus nonnunquam > qux tempeftate ma-ris, nauis leuandz caufa eiiciuntur, l.ii. §»i. fF de. acquir. pofTei£leg. penulufF. pro dereiičt.Ieg.$*$* fin* fFde acqui.rer. domin. Sc ita la&usinct. adJ. Rhod. de iačhi.l.4.$.fi iacFa.Ff. de rart. Seneca Jib. 4. Decla- ma. NecefTitas eft, quz nauigia jattu exonerat. dici- zo tur &Iačhka eodem fenfu. 1.2. Sc 4 fF.de l.Rhod. dc iaitur. Pl.n.l.K j iO. cap violas purpereas a Gi^cis f a appeliaiitratili, j Sc* b his ianthinam veftem.Idemquc eiafdem libti;, | 8.in veftibus Horern coramendari tradit purpurera qui in amethyft® Sc viola eft Ant.Thilef.in lib.de coloribus vioiaccus qui Sc Ianthinus.Ex quo Tymc* thmus e purpura, vt nomen indica:, fucbus & e violi Briftoninsj. UHiTRieis latinis duorum frnerum vxoresappel- lamur,quas Grzci Hvartfas vecant,!. 4 . §■ adfinesda ftn.fF.de grad.Sč adftn. 1 nkx : co B.Germanificictip* rum eft,cq fyuoHty St 'T» f\'JU Jv/jjrlsti st j$ ifiuTimi «?*.,» irniif« fti'g>{ *Wjj>vi«f. Jgitur lise eft huius loči lententia& fpecies: L, Titius aperto pariete domus lili, ianuam in publico apetuit, guatenus ftillicidii li ■ gor 4c tignorum proicctus coinpetcbat, quatenus am- bitum adiupi Scxuoia definicbat, autore Cicerone, non eft igitur egrctlus ambitu:« stdium in apetiunda ianiia:neqaeveiopotuit, &adueTfumfe taruenape- liri ianuam, qu£ non fuit ante , vicmus a:quo animo non ferunotus inuidentia quadam , quaetiam moti to quidam lipe non ferunt e regione lium fuarum conftrui xdes nouas , e ijuibus (it confpeftus in fuas; Vide Cuiacium libro ij.abf .17 Prat. lANVARivs.pritr.us men!iura,quem Numa Pompilius a principe Deo,hoc eft Iano appeUauit:qt»emprimum tffc voluit,tanquam bicipitisDei menfenr. tefpicien- tem & pcofpicientem tranfafti anni finem , futurique principia. Iudsis etat decimus 76. dtftinčV. ieiunmn. LibelluscitcumferturnomineBerofi BabyJonici, qui lanum dicitfuiffeNoam: eutnlibeilutn eruditi mera to fomnia natrite putam , digna profetfto commentis a- nianis, Spieg. I asov f.lavnu., Iureconfulms nobilis, Mediolaui natus, CatotfsSaecipapienfisaudicor fuit.Papiat ias ciuiieau- nos ampiius vig :nti interpret Kus eft , magnosque in eo iurelcriptisfuisiliuftrando labores fubftubt. O- biit ibidem ibidem anuo Cbriiti tjij, metile April. Prar.ex Horom. ItTgtbcti, Obftetrices, vide Gothofr.in not.ad l.jC.de pofthu.haned. inft. jo UtRiA.dicunturpfsmia, qua: medicopršftantut.Alc. refte Spiegel. 1 B. T3r. adueibium in loco. Interdum ad perfonam refe- luiit.vt in l.vbi cocptum ,ff. deiud. Pro tjanc, veltutn pofitum , Accnrfusexiftimat, in 1 . fi quis in legatione: eod. tit.Spieg. liti, vbi Vlpian. in 1 . item Mela.ff. ad leg. Aquil. Et fane 40 ait , fi ibi tondebat, vbi ex confuetudine ludebatur. Spieg. ‘ti , in interdifto de vi, quetr,admodum accipiendum fit,expon)tur m I.t.§. ibi autcm.fF.de vi& vi srm.Ap- pcllatioiie eorum,qux ibi funt ncque ea,qux ad tem- pus vel-ca!u in eo loco funt, n.e.jtlC numtni & noml- uacontinentur , fedea demum qux, vt perpetuo ibi fint.pofita funt:pure quamquam ad tempus vel cafn abfint, non eo minus tamen continentur. I. 4-4.1. 67, 7 *.S.i.l.8?.§.i,de legac.Itbr.j. Proinde fidebitor pa&uj &, vtquatcunqueinpr&'dia pignoridata, indudta, in. ■uefta, importata, ibi 11 a ta, parat. .ve ellent, pignori ef lent: ii duntaxat fcrui qui hoc animo indučti erunt,v" ibtpeipetuo eflent, non temporis caufa accommodat tentur, obligaftcenfebuutur. 1 .31. fF.de pig.Br:lF Prat* I>i Feito lib 9. dicitur cum locus lemel demouftratur. Ibidem cum fepius.Prat. I»i,id eft in eare.l.iS. ff.rem. rat.habet.leg. 45, ffde dam.infecf Buffon. lat, pro in Icges.l.j.S.pen. fF.de ret. diuif.BrifT. Isr, pro in eir caufa 8c fpcctc. teg.i. fF.inius voc.vt eanr. So • 1 -if.io fi.fif.de neg.geft. Briti' Ibi, proillic: Se oppomtur patticuls Hic.l.4. 5.6qq' ls a d» uemu.ff.Yi bon.rap.BriC I C. Icon. Sicfcrlbendum.batine efEgies , imago , & ftatua membrotuhominis.a pi&orib.feuftatuariis adviuuin exprefla. Iconifmos, Seneca lib.ij.Epift. ad fin. appel- Iatdefciiptiones,auqiieverbum ffl"epublkanoimn. 7 ° Spieg, - * £. nj ]})V) K) 1I5® Se os a p roti, vlglntl prim! , & tcolaprosia vlgintl pti* matus not. leg.finab verf.mifta.ff. de muae. Sc hoiiot. loan. Bei!o.Etym. ICTiRicvs,qui regiomorbolaborat,a colore galga* Ii s quam Grxci auem ifteron dicunt.Idem &; Aurigo dicitur , a colore , ouem biiis per omnecorpus diffu- fagignit.Spieg. " Ic^ vs, percuffjo ipra.Vip.in d. Litem Meia.tr.an leg. A- quiliain.Et fi quidem appatet,cuius idaperieritjtem 8 ič^ii vno occidit vtriinque 1. quod ait«?.nn.de aduit, Adde leg. i. dehis qui deiec. Prate. Obfetua autem 8 quod ioius ictus fufti um e^grauior quauis pcena pe~ cuniaria. l.feruorum. in fin.ffde pmii-i. 5. €. de Športa Vide 6cMait:anuinff. dehisoui not. infam. Spiege- luis. Ictvs Iegftimi in I.j/. circ. med.C.de ino€lcio r /te(tam. id eft polis. I&us fiageiloram, caicisj ramijUpiiILful- minis Brifton*cx ftb |c Tvs, us, percufHo > qua Vulnus infLgitur, ait Briftoii a I«ftus,a,um, percuftus vulneratus.lda fuimine domus, ex Sueton.Biift' I D. Ideae Platonica:, afpečlanao fumd čhe,quoniam qul ailiquid eft adurus ,-ideam infpicit, ad'quam fusm a- dionemaptet. vt pidori, qui de exemplari alquid pingft, hoc exemp!ar eft Ides. Vide poft Senec.Epifto f9* HoftienL ext. de Sum. crin.capodairmamus. fub E« nem. Spieg, Ib e m non eft quodab ?«!io feparari poteft^i^g.ft domi- nus.ff.de fer. viha n. prsd.Adde gloft.in l.h^ered. ff de dolo. Pro /imili ponitur, i.fi non fortem.§.libertus.fE de condid.indeb. Et Celfus putat eam elfe caufanfc- peracum,vt non ant esaem nequeeiufdcin hominis > Spieg. Ide m , etiam dicitur 3 priftina qualitate , ve! quantitate non feruata^ 1.& an eadem. 5a.fi! de execut.rei iudic.lo ft feruitutes. deSetu. vrba. prsed.i.propouebatur de iud.Spieg.Pcat. Id e m d;cere, pro in ea4 em fententia > frequens eft locutio. SpiegeL Ide m efle. quid fieri tempore licito, vel tempore Ulici- to, li conferatur ad tempus lic'.tum,Bjl. trudit, in 1. i r n tempus ff de h^r.inftit.Spieg. Ideaj 8 c vnum luntpene genuina. Sic TuIliusrEft mos hominum, vr nolint eundem plurib. rebus excellcreg id eft, vnum.Con. Iib.j.cj.num.i, Id e m , Sc vnum, contra 1. eum qui. ffde vfucap. potefi: cenferi diuerft iuris, ob diuerfam fcilicet rationem; quod Legis difpofttione vnum ftt in obligatlonejalte- rum non ftt. per text. in leg. mi.les.5- decem ibi ; qu^ a lege tribuitur, ftde’re iud. Vide Zaftum in eandem, Spiegel. yetbum Ir>2S7 ,plerunqne non definiendi gra.tla, ied erempli lqco Sc ponitur, id eft , pro veluti, vel fcilicet , vt eft a Duareno notatum. Patec. ex leg 7.f.pačloruin ff. de pact.l. S.ffde vui.&r pup. 1* pen. ff.de annu.legd.2,.ff.de fupeH.legft.3. in ftn.fF. de exceptio.l.j.C. adl.lul.de adulter.Sic apud Gaium lib® 2..Inftit.tit.8,A Ignati funt pervinlem fexum propin- quitate coniunčti, id eft , confanguinei fratres. Alias hoc vetbum &E; Ufe nem St minime ptobrofuto fignificat.I.42.ffa c V( .,u LfF.de tah.evhiK ' QCV ™ Seneca eo vtltur: k (I quid Amile. Vlpian. Et inter- dum hocpermitti poteft. Ideft, fi grande lit dam¬ inim mmotis.leg.fi ex caufa.de minor. & turfus Pa- Stum in perfonam eft , quoties ne a perlona petam pacifcor.Id eft,ne a L. Titio petam.leg.iurifgentium. Cpačtorura.de pa£t.8c idem alibi.l.qui liberis. de vuh Idem eft in illis.Hoc eft l.fi conftame.5.4.folu.matri. Curt.lib.i.etj^te«!’, c.ij, ibso ficut Idicirco, eft particula colleftftia fiue ratio- nalis.Vide Bart. in l.demonftratio. §. quod autem.ff. i«Ido«ejs accipitur locuples: Sc quifoluendoeft fign.l.vl.ff.de tab.exhib. Brili' TdoNevs pari c s, oneri fetcunioaptns.l.v.ff.ffJet.VaJ l.;7.ff nedam. infeft. Item integer & minime * tus paries.l. 4 J- ln fi»-ff.adlcg. Aq.uil.Tta auttiti4 seus iudricatur paries communis.fi vuamc|iie aijj onera mre impofita fuftinere peflit. 1. ;6. ff, de dati!, infečUnone e pro re&e.in leg.13.dcaa.cmpU.pi, de dam.infeft. Brili, decondit. Se de Jonftr.Spiegcl. Ip genus.hoc genus, pro eius generis, Sc huius generis, . elocutio elegans, a Beroaldo obferuata. quod ea Plaut.Terem.Cicerqque fint vfi.Spiegel. JJl.oftigfi Graeceappellantur(inquitlmp Leo)fcripturx, qua folent a qu:bufdam feereto fieri, interuenienti- bus ,v cis,terum contraheudarum caufa, 1. feriptu- ras n.C,Qui potior.in pign.hab Et ve opinior Se iyg/ia opponumur,quz tabellionum pubuca, inftrumentafunt, Nou. 49. 7). Sc Ut. ejuae etiam Fo- » renfia.app eliantur.l. comparationes 19. C. de fid. m- ftrum,quade caufa in d.l.fcripturas/tbt'^j D on E n defedere,id eft,rc<3e,Idonee tueri ad catr a/e ro pertinentem, fatis idoneeprofpicere, minus idonee rem adminiffvate. Idonee veniffe Briff.exfF.. Ikon »ioR.Paul.l.a.ff degopul. aftio.l.G plures.ait fi- mul agent pepulari aStione , prstov eliget idoneio- rem : Sc Cajliftcat.leg. i8,ffde teftam, titul. Quod fi plureslatisdare parati fint, tuneidoneior prafferen- diserit. itein fi plures.fim qui earperiri volent, eli- gendes eft a prstore isqui idoneioreft , l.j.l fi ta- rnen ff.de hom,li.exhi,Sc fi plures finml agact, prx ntum debitoreru, tutotem, hatedem, fidaaffoitj interptetamur.I.i4.1eg.i7.§.penult..(f. de mmoiihj, 4i.ff.mandati.leg.i.ffidefun«lodot.ls,ff.detateU), {.quod fi dies.l,t4.1.i9.§.tutor.l.4{ IF.deadmin.tui.i, 4e.ii) fin.l-4 7-ff deiure fifc.leg4.ff. defeparatiol e ’ e antepen.ff.de condit.Sc dem_-l.14.fF. de ih diemadij. I9.ff qui potio.in pjgn.l.j. IF.de fideioffotib.ltj.j.j, plane.ff.de muneribus Sc hom.l.7.ff.quisfatiff«i,{ 9.ff.de publi.itaque apud Cic^ joffie Ideoaeos pio ii. uite Sc looaplcto.Et faese idoncis ,inquit, hominiba; indigeutibus de re famiiiari impertienduro.feddili- gentet8c moderate. Quod Sc m eo obferuauit u. dantius.Eodem fenluddoneahateditasd.ji.j.i.f.jj acq .hsred.btidoneanomina.l.iji.i.&ljiA^.fj; adminiftt.tutor. Non. diflimiliteršdoneuinvelnoa idoneum pignus dicinaus,l .i8.fF.fi cert.pet. Etidor.ea cautšo &.fat:sdatio 1.4-§.r.deadminiftr.rer.li.e.fice- cunia ff.depof.Prat.8c BriiT. AddeCuia.obfetuhb.?, cap.io.Sc Turneb. lib.aduerf.j.c.ie, iP.lDONEvs aliem litis deFenfor alienatve rel eiptomif- for nemo fine fatifdatione babetur,l.j.§.Lff.dediuetC reg.leg.4Sd.qualium.ff.de procuratotd. fiveioini. inftitut.de fatifdati. Porro neque fofmina.ee^tmi. ies,neque quiReip. caufa abfuturus eft .autraotbo petpetuo tenetur, aut magiftratum inituruseil,aut inuitus iudicium pati non poteft, idoneusdefenb; inrell jjitur. 54.ff.de procur. Etfic idoneelefaiitit in l.i. ff.de diuerf. temp. Et idoneum defenfoiemia Lf.ffde reb.aua.iud.Etidoneum jjatremfaaUttijis. mus in leg.10.ff.de adm.tut.Enir. lDy ar e, antiquum verbam , fepatarefignificat.vndj Sc Diuidere verbum , Sc Idus difh Mactobio.Vide Alc.in leg.malum mauisd.viduant.devet.fig.&p:eg, I d.v s , dicuntur diuiliones: vndr propiie erillitoannt dies, qui diuidunt menfem. Diuidunt enim menles, pra.cipue Nonas a Calendis. Vide glofll fipciveib, poft.Idus Martias in leg.Cafar.ff.de public. & veš j, Prid'.: Idus Mart.in Litem vcniunt.ffdepeiit.bated, leg-Titius Seio Sc ibi in g off. de conilitut. pet. Uti. Septembre., in leg.iii-M.ff.de verbor.obligati.l&h* Septembtibus 1.8j,ff.de folut.Spieg, 1 E. . 5j«vk , dicitur Grxce»TOf vndeHepatici bomistr, qui iecinoris morbo laborant, sppellamur.Vlpia. ds 1 crdil-edift-l. qui clauam.§.Trebatius ait. Si taram « co.rporis vitio id accidit, veluti quoA Ječar dol«,. morbofus eft Spieg. tor eligat idoneiorem legefecnnda, ff. depopul. aft. 50 iuvnivu, tepus auo acibisabftinemus,quodScEth- Prat.Briff jdonevs, aptuSifiabilis.fufficiens.idoneus militix,ido- neaquantitas, ideft, fufficiens, idoneuspaterlam. Briflb,exff. lobu si promiffores plerunque r.on tam ex patrimo- nio Sc faciiltatibus,quam ex fide accipiuntur.l.ltii.in fin, (F de vevfcor. oblig. Idoneos fane tutortes mater petiHTe inte!lig-itur,fi locupletes 8cfacčultatibus,licet noii moribus, idoneos petient.l.j; g. ideneos. fF. niči interdura inftituerufit,quadrageiiiiumiaiptO) prie fignificat. lFivttlvM>.eft. fubtraftio, prandii,&poff ctEjara cuiuf- libetcibi priuatio vfque addiemfequeteni,S£ai)fi. nentia acarnibus > Scttahentibusfementinamorigi- nem a catnibus,vt ab ouis,laSetuatof. Cuius figni- 1 ■ --- -------- Scauoui I A N T E G. IX Sl cationls m!o eft apud Matthajum *.hic enim,inquit> faiuurn facietpopulum futun apeceatisfuis.Vide in NoueU.Confti.?. in cuius, priij.Sc fine fandiftiini hu- ius nominis fic mcntio. ' I Go IgitvR , particulacolligit interdum fupradida Ma¬ done, hoc eft, ratione confirmac. Vlpi. in l.fipro^* curatoremJ.fi i ga o ran res. fF. mandati, i. Dimiš .{F. 10 decuft.reor. Selim* Interdum pro deinde ponitur. Inftiiutio.de cutc.in prin.ideoque condnuationis no- tam effe rede cenfet Alb. Prat. 4gN ARVs,vocatur rudis Sc imperitus, vel indodus,vel infcius. Ignarum conditianis fu£,lmper. Conftan- tinus in l.i.CJt fer. ant liber, lib,10. non ineleganter vfurpauit, pto nefciente ftatum natalium xis lolennitate foleb.it nouse nupts prxferri,Sc feruus vtnecortus hoinmis,nfc line his vitam crediderint pofte confta* re. H;rc Ladant. Hotom. iGNoBiiir as , hoc eft, ob/curitas,IiumiIitas.generis* viris fortibus non eft 3 obiicienda. IgnobIli s patrona.l.ij.fF.deritu nupr. Ignomini a , nominisnota eft Ciceroni lib. 4. deRe- publ apud-Nonium.Ccnforis iudicium , inquit,nihil fere damnato adfert,nifi ruborem. Itaquequod om. nis ea iudicatio veriatur tantummbcJo in nomine, animaduerfio illadgnominia dida eft. iftdor. iib.f.c. zj.Ignominiam etiam didam vult,quafl fine nominc, eo quod definat habere honeftatis nornen is, qui in ■aliquo crimine deprehenditur: vide Infamia. Feftus ignominiam inter milicares animaduerftones rečen- fet, lib. 4.Prat. ex Briflonio. Ignomini a cxha:redauonum vel przterltionum.vide Gothofr.ad 1 . C.quemadm.teft.aperiaR. Ignom ini A mitti ,-mifii , Sc cum ignominia mittere dimitteremiffum faccre.ignominia: caufa mitti. es C Briff. Ignomini a etiara pro infamia,vt cefrat ignominia in conditionibusjl.i^.ff.de ob lig. Sc adion. condidiones nullam infamiam irroganr. Sic crimen ignominiam importac.Ignominia notatus ponitur Sc pro dedecore Ignominia filii qMiparentum, feruu habet,ex ff.Briff 0 I * N o M1 n 1 A foiuti milites didi,qui felici pr^lio prio- ri culpa correda , Sc obiiterata memoria dedecoris, in eum quo prius erant, gradura reftituti, priftinam dignitatem recipiebant.Spieg. Ignomini a-tvs apud Gellium.j pro ignominiaafife« dus. Antiquum Sc obfoletum. Ig n o m 1 n 1 o s a miftiQ,feu ignomini? caufa mifsioeftj quoties is,qui militem e caftris mittit.addit nomina- ^ tim ignominia caufa le mittere,l.i.fF.qui not infam, Hotom.Sc Ant. Aug. lib. fingulan ad Modcftinum, L 8.$. plane ignominiajff de excuf. Ignominiosvs, Scintegts famae opponuntur. Igno- mininiofa filia. liberta.milites ex C. Sc ff. Brift. Ignorans lus natur? ignorabitur a Deodege Sc mini- ftro eias magiftratu, 1 .37.dift.c.pcn,in E1.C0r.14i* gnorans ignorabitur.Prat. Ignorans fciens opponuntur 1 .n.$.Caflius,Sel,21.$i, ff, de ad. empt. l.ij. ff.de contrah.empt.Brifft Ignoranti a --eft-, cum de fado vel deiure nihil fcioj nec inde ahquidlufpicor. Lege Azonem in fumma Spieg. Ig no ra n Ti a duplex, alia iuris, alia fadi,vt pateteš Rub, ff. de ur.&fad. ignor. I. 11, $.penult.de kis qu£ xi9tdnfem,li^.$,non mule ff, mand. Jgnoržimia iuris Ki 4 n«) I A N T E G& L. alianaturalU,aliaciuilts.F»&iy*Us eft tius fafti,quod Ignosc 2Ra,eft,qu2 iudicas puniendanotipuni..., oportuit aliauem fcire: alia eius quod non oportuit tsc SenecaIib, de CiementiafecundoYro nmail, S ' <■•••• • --«.-1-!• - s—v. in. mtttete, Vlpia. vfurpat in vtriirf qae T tationem, ffideNoial. Ignofcere tam ra clS Vmrr°ne, pro valde oofcere accipitur.l gnofc ; r i' nibus& nulli,x<)ue crudele cenfa Sence c • R T ClemČhtia Spieg. 1 Ig koti iuris non efie,C. deReuoc. ii s mkin creoUeg. ignoti. 1 m io iGij osci-TvR >Etati,leg.j.f. stati,ff.de hhq m ., dign. IgRofjcndum ellei,quife vlcifcivoluiuj uocatus i.i 4 .§. fi libettusjEde bonislibert. I gno t aum eft hdeiu{fori 5 fi non diuinžfbdcbiteccmfek/ fe,l. i fi cum debito r, fi\mandati.iEauiHimumf’* ignofci mariro, l.i. §. fi omnes, fF.de' * cum fcire: ficut Apoftolus ait i.Corinth. io Si quis in- fidcliura vocaucrit vos adccenam, quidquid vobis ap- politum fuerit, comedite nihil iiuerrogantes. Si quis vobis dixerit,hoc idoliš iinmolatum eft,nolite come- dere. Ecce, quod vocatum ad ccenam , non oportmt fcire carnes fibi appofitas,idolis fuifte immolatas.Hsc fubdiftin&io probatur in cap. tutbatur^.iiotandura, i. quxft.4J0an~BelI0.Etym. ^nora nti a fačti eft ,verbi grada , fiquis cognatum finim deceftifte ignorec ., iuris vero, fi cognatis bono- rum poffeflionem deferri nefciat.Briff. ^ c.noraktia, Paulu 0 , inquit,vel iuris vel fačli eft, 1 .1. Item, in 1 . reguia eft , de iur. Se facli ignor. Idem tra- di Hi<, Iuris quidem ignorantiam. cuique no cere , faftri vero ignorantiam non nocere.£xemplum pete ex iam citata 1 ,1. Et vide Philippum lib.i. Philofoph. Moral, titulo. Quando excufat erratum ignorantia, 1 jj .ft. de xdil.edicl-.Vide error. Ignorant 1 a iuris naturalis, quod ad prima religlonis erga Demn , & charitatis erga prpximum , principia pertinet; liemmem prorfus excufat , statis & mcntis compotem* qualia m Li.l.i S: 1 . iuftitia eft> $> 1. ft.de iuft/Sč iur. l.i. in princ. frquodquifque iur. 1. iure na¬ tura, ft’ de reg-iur.Prat. ^ s noranti a fui perniciofaeft, vt oftendit Plato in Legib. fuis. Vereor , ne Se nune fine quampauci., qui feipfos cbgnofcant. Plautus tempota fua taxans: Vix, inquitj in fo to decitnus quifque eft,qui ipfus fe nouc- rit , Ad humani, inquit Cicer/ingenii vitium pettine- re poteft, quand$>quis per ignorantiam non fatis in- telligit quid taciat, vel dicat : aut contra.vt ft quis ne- , fciat ea, qux ad fe attinent.Vulgo nominatur affeclata ignorantia , qux in faclo proprionon excufat. luxta Ariftotelem differuntiOnod peceat ignarus, Sc quod peccatur propter ignorantiam. Excuiabile eft, vbi fo- la ignorantia ertaticaufa eft: at vbi non ignorantia, fed noftra ignauia, aut cupiditas, etrati caufa eft , ibi ignorantia non excuCat,Spieg. IG n or an tia etiam q u red a m dtffolata, crafta S: fuoi- na dicitur , qujst in fupinum hominem c >dit,1.6. ft. dc iur. & facfe. ignorant. Ljj.rT. de redil.edičfc.Lif. §.1 -fr. de contrah.einpi.Brifionius« lo-p o kanti a fupina , quam Vlpianus cenfuit minime ferend.un, eft fa&um ignoranti«, quod Accurfitis ad alienum dunt’X.-t refert : non ihtiš aftecutus vim ele- ganter vfurpati a lureconf. vocabu 1: , Supini.Piauftra cxtant elufrnodi vocum, quasad eum modam fe na- dis bonarum literarum Interpres ille re let, Iiicet: quod fignificat lre licet. fe £ ddnamsia A ielphis Terentii. dicebatut er iam m funcrlbus con- fumpto cadaoere,& coliecti^cineribus.Vnde V«.’■ lius lib.6 - . aouifima 'tivrba, Id eft Iiicet: inquit Seruius.nam, Valedieebatuipoft 40 rumuli quoque perafla folenniai Idem, Vam Skit pvras ideo eupteifocircundaripropter graucmvftti* n* odotem, ne ofFendatur populi circunftantišcon. m,tjuae umdiu ftabat.refpon.iem fletibnspirfar.iJ eft, principi p;anauuni,quamdiu cotifumptocadiue- re,£e collectis emeribus dicernur noiiiiuiraiiT vrt. bum Iiicet. quod ire licet- fignificat. Hotouam Prat. Hx/x/'i,;d eft,cqrpor's magnitudo in EtiangtHoMjttki Pufeb.'ibr. 4 .de vita conf!aut;n ; , & Dion. lifcrpRdl f 0 č» vocat pubetes.minores ramen vigmtiquin- que annis.Prat.Adde Culacmm Obferuationumlibio fexto,capite tertio. Itrco in l.i. C. dereiation. interpretamr ifcidemGo- thoft.intta decem diesillico in l.n.C.depof. vel cen¬ tra exponit Godi.idem quam ederrime, primafron- te,quam ocyffime. IU c o lit, ait tcxt. in 1. iS. vbi & Gotbofr.C.de iud.qnod intta triduum lir. Ilico, id eft,ex continenn. liiico k pofteaftipuiari opponuntur.Btiff.exff. torem fieri non debet, aučtor Paulus titu. de Prpcur. g 0 Ili c o , vel(vt quidam fcribut>il!ico ficti dicitur,quod Spieg. r IsKORAAi dicttr^ir,quod fcire defeemus, i.i.Cod.per quas perf.nob.aoq. item i. J.f.i, C.de rei vxor.aaion. Translatum ad perfonas.eft non cognofcere.ac parutn expicratum habere-Spieg., Ignorari literas, ignorare de iure fuo , exfF.BrifTo- fonius. 3 g no a. at a, Se qux non. funt, eodem modoiudicantur. Tam enim abfunt a cogitatione noftra, qute non appa- senc ,& nefciuntur, quam qute omninoin.rsrumnam- Kiion fubliftunt,Conaan.lib.7.0.7,11», 8, 70 fit antequadiuertatut ad alia fiicienda,!.litigarorib.C, de appell. Sic in i. i.S.c5 adiicitur, ff.de verb.obl.Ptit. ilico, quafi in loco, priufquam quisabeatiiloSoro lx,i ensi s Minerue infragmentis Vipiani (protjuopei- peram in c. j. Melienfis legitur) ab Ilio Phryga mr noriš ciuitatis lic difra, cuius metninirPiiu.libtoj.u* . 50, immunem eatn fuilfe dicens, & ab ea očrnili® rerum effuiftfle claritatem.Cum enim Romani,oti- ginem fuam Troianam elle cenierent, že ab illis fe c. riundos agnofcerem, maximam illi ekritati imma- JVrtate ccn«clTeiant,Yt.Yidfre eftl.no fotanj,ff4 e£! - caUt cuCHiac Sc Ilienfi Minems hoc las triSuerum.vt ei ieg-ari poffet Prat. Vide onanmo de lljenfiem priu!* legiis antiqais Cuiac. libro io. obferuat./.per tot. Il l ab oratvm i quod fine Isbore Sc diligentia fa- dum eft. Illacrym Aiu.Cailiftratus I. obferuandum de offic. pnciid. Neque precibus calamitoforum illacryma- ri oportet: id enim non eft corJlantis Sc redi iudi- cis.Spieg- Prat. Illat a ablnue&is quadiftent,vide legem Sc fi non I0 in iu&a. C. in quibus caufis pignus tacit. contrah. Albericus Varli fant ill.itionum tituli,annonarum, tributorum , veftium, quibus omnibus exigendis praeiides prouinciarum vim Sc autoritatefua inter- ponere debent ,1. iudices, C, de annonis Sc tributis lib.ro.l. milfi cpinatores,C.de exad.tribut. Ii. eod, Illavdatvs. inculpato oppomtur Gellius lib.2.de illo locoVitgiliano loquens,Aut illaudati nefcit Bu- firidisaras. Sed enim, inquit, qui in omni. re, atque omni tempore laude omni vacat, is iliaudatus eft, ^ iftjue omniam peflimus,deterrimuFque eft.Sicut o- " mnis priuatijincifipamin facitiHinc Calliftrato in 1. teftium, de teftibus:Inculpatus teftis dičfcus, qui eft explotatx fideiac nulla vnquam inconftantia tefti- monii 1 abefadata;. Sc moribus probatifiirais 3 Sc inregra; farna;. Ex Budso. Spieg. Rlaedere legem, pro inrringere SC violarc. Illeceb ra omne blanditiarum genus, qnibus al- licinmr,l.quidam ignauia;,C.deDecur.lib.io.Spieg. Illici* a ftipula, qua;.mefle fačb remanet adfpici- lcgium ,nondum lčda>fcu colleda,!. 30. $.1. de 7,0 verb.fign.Bfciff, Illeg iti mor v M(vt vtamur verbo,apudnoftrosDo čtores recepto)alii Inčeftuofi vocantur: pata ex co- gnatis procreati: Alij nefarii *. ex defcendentibus iuieepti: alij Sparil,qui Sc Adulterini: ex adulterio natioHinifi a principe.aut huius au&oritate, Legi- timationisi-vtvulgo dicitur, beneficium impetraue- jinr,a fucceffione parentum non tamum excluclu- tur J.li adulterium, in pr ncip.ff. adLegem luliam, 40 de adulteriis l.quinetiam , ff. de ritu nupt.dc §,ergo omnes ,-Inftitut.eodem titulo , fed alimentis etiam non cenfentur dlgni mre ciuU. Attchentic. Quibus roodis;iatur.ef£c. lui.§. vltimo. At hatc.Rom, Pon- .tifiniquum cenfentesinfamem aDeo creatum Fa¬ rne hecari, prxRanfia conftituerunt aiimcnta cap., cura haberet,de eo qui duxitin vxorem, quam per adulter.poli. Spieg.Prat. - Ille inPandedis idem vafetquod Grxcis ofuvuT.o- que articulo qu£libet perlona, vel res, cuius pro- fo priam appellationem commemorarenihil atrinfct, exempli gratia demonftratur. Bri/T, Illexer'at, pro petfun!erat,in fententiamve attra* xeratVlpian. in 1,1. $. fi omnes . de ventre infpic, Vet ipfaeum.iUexerat, vtcrederet. Sic iilices,velu* £i fuaCores, inPlauti Tcenulo, Valla interprete. Funt secipiend:. Proprie tamen inefcare eft:quod Sc.pel- licere etiam dicitur. Spieg. Fr-LrpATvs quadrans, id eft,iRteger.,nec deminutus. Br.il.apud Vlpian. inl.ii filia riupta,?. Pnpinian. a it, fl.famil. ercif. Interpres.ilbbata ab intaftis 9 in 1. fi qua per cammniam,C.de epifc.&: cler.hoc putat di- «are: vt dlibata partem ,intačta totam refpiciant. Apparet tamen pro eodem poni, 1. fin. C. In quibus cauF. reftit. in integ.non eft neceff. ouod 6c Albeti- cus,te(le Cldend.admonuit Spieg. Prat. Ilei b a exftimatio , poteftas 3 perfecutio, ex fF. Brifl’ B ."E R A LES &C fordido' qusftus, lib.J. oiKc. ccn- imt -Tuiliusšeorum efie qui in bombnim odia in- ' currmu: vtportitorum , Sc fceneratorum;itemque u^4 eorum quorFum opera non quorum avtes emucur* Alciat. in ! . niercis, de verb. fign. Spieg.- • ItLrcENTi ATvsjimprobum vocabulum , cxtat in c.conftitutus, ext.de procurat. Il li ci t a Adopsio , il'icita auaritia exadotum, Dl- uinatio, Computatio,matrimonii coniunftio, mu- tui datio, veoditioj Scc. F.x‘ff Sc C. BriFfi Illicite a-dificare, id efL, hocquod dirui confiiiu- tiones iubent, aučdore Vlp. Prat. Illicitvm dicitur, quodper LegesjSenatufconful- ta , Edičli, Conftitution.es principum, facere non li- cet:Quodvc vetitum Sc prohibitum eft. Hinc illiei* ' te aduerbium, famiiiate IurifcofT. ac Impp.in Čoft« Vide §. fancitnus > in Auth. de inceft nupt.Spieg. Illo deprehenfam filiam,in'i.i3.$.red fi pater, ffiad L.Iul.de adult.pro illic deptchenfamBriftftn parerg« Illigare fepericulo. Cynjbia argentea cruftis au- reis illigata DGlia tedibus illigata.e* ff. Brifl' Illo tis manibus negocium aggredi, eft imparatum ac non fatis inftrucfcum accedere.dedufta’docutione ex deorum Facris, ad qux fine prseparatione (cuius pars crat manum ablutio ) nefas fuflTet accedere* Hefiod. in lib. cui tit. eft /p ja wLt$U \itlhtv at&G/aru oivov%.p?iv Avfovoi&iv a^ois AveitGtajv Caius 1. 1 Čde orig.iur. Deindc fi m toro esufas dicenrjbus neFV c ,vt ita dixerim, vi- detur eflenulla prirfatione fadaiudici tem expo- nere: quanto magis interpretationem promittemi- bas inconueniens erit omifiis initiis acquebrigine noa repetiia artque illotis vt ita dixerim, manibus protinus materiam interpretationis trajate,id eft> fine prseparatione , Sc prsmunitione , atque anti- cipata quadam earum terurn cognitioue, qus adi- tum ad iuris čogn;tionem'patefaciunt, vjamque muniunt. Hot. Illvm illius liberum efle Vol o. Kis verbis Feruo ii- ' bertas adSeritut,]. fiquis ita icripFerit. ff. de manu.* mifl'teftam. Spieg. Illvm in AR£,pro ’i!afttcm&: rnfignem facere 3 po’* fiuun in I. 3 . C.de Hat. lib; Il l v si o,id eft, denfio.Clem. vnic.cum illufio. de te- aunciat.Ioh. Bello. Etymol. Iltvstr.ar.-e, quod eft, lucern &'Fplcndorem affer- re,magis probatur eruditis, quam lanficare:quodi hoc non inuentu facile fr. apud vetuftos audores pra;terquam apud Virgil. de tortuna , nec quo"s da- rificat, perpetno fouct.Spieg. Illvstre Sc obfcurunr,conttaria.-N-ec ad perfo« nam tantum , fed Sc ad rem refertur, vt apud Cicc-. ronem,Il?uftre domiciliuin. IllvstRis vir,pro rnagni nominis, vt Eraf. Buda*us, nee enim imagines tamum refpicit. Nefiris placuit illuftremdici , vrquis m orad -principis latus ad- motus eft. de hac dičtione vide Angel- in i. 1. C. de pra;pof.labor.iib.iL. Illvstrivm funt gradusquidam , alii maiores, aJii minores.Pr^fedus prstorio maioteft msgiftro cf- ficiorum,vterque tamen iliuftris. Cuiac.l.vlt, de di ® gflitatibuSjC.li.ii-Sunt autem f .gradus iiiuftrium,de (juibas vide (up.,in didibne honorarii. 7 Illvstris titnlus eft djgnitatis,!. ^o.l.u. de deeu- rionib.lib. 10. C.l.vlt.C.de iniur. Tribuiturhic titu.=^ lus Pr^fedis Pretorio, Prarfedis vrbi,Quaftoribus» Magiftris militum, Magifttis officiorum , Comiti*' bus rerum priuatarum,Comitibus domefticorum,- Prmcipibus agenti um in rebus, 1 .31. C. de appel.I.t« fin aute C.de tep.appell.l.^.C.vbi caufie fiFčaU.vnic. C.ne rei milit. Comitibl. 11. de affeflorib l.B.C.de defenfor. ciuit. libro i. C. de aduoe.diuerf, iud. L vit. de decurionib. libro 10. C. 1 . vitima de Fufccp- toribus eode ita illuftrem dignitatem& iiinftreiii I A K T E L. I ANTE L & M. adminiftrationem 'm conftitutionibus interpreta- bimur.l. jz, Sc l.je». C.de appell.i. 6/. Sc 6 $. de de- eur. libro 10. C. Et nlufttatus dignitatem apud - Cafflod. epilt. n.lib. 6. & illuftratus gradum in 1 . ii. S, fin autem v.traque , C.de iud. Et llluftres per- fonas in 1 . 24 . §. t.C.de vfur. Et illuftretn mutierem, I.f. G. ad Orphitia. Erat autem iliuftrium dignitas omnibus aliis fuperior,Sc omnes aiias antecedebat, vt apparet exNouell. de appellat. & intra qua te?, ad fin,&ex Lvnic. C.de ratiocin.oper.pub.8cex is 1 . vlt.C.de fportul.l.i. C, vbi fenator.Briff. fuvERs.Idquodamnis fundo iiluit 1 . iS, §. vfusfru- dtus.ff. Klimi, ercifc. Brili’. Illvvibs pcoprie fordidum eft , a lauando du&o vocabulo,IraqueIltuuie.tegendum 3 pud Vlpian. in r-l.ii. S.vlt.ff. de ardi!. edift. nor ingiuuie, vt volunt quidatn ; hoc enim ventris eft, difitum , vt vult A- grretius, abingluuiendo, Cuiac. n. obiet.io. Prit. Illvvibs oris,id eft, immundities, ex qua fetor -nafcitur BnlTex ffllluete: Id quod amnis fundo il- iuit. exff BrilF JuraicvM, puto.lllyria reg : one , Epiri conternz!- na, Italia: propinqua : cuins defcriptionern pete ex Vadiano, Cofmoliraphotum noftrre aetatis principe -Apud alios reperies frequenter poliram adiecftiue: pro quo noiftti Impp .Illvricianii vfarparunt.Spieg. Ivi.vr. 1 c anvs ,id eft, deIlIyrico,not. in rub. C. de color.!llyrican. lib.u. C. Io.Bel. Etymol. Illvric a expedttio , vide!. iz. med. C, de excufat, muner. 1° li-LTRicANA aduocatio , Is. in princ. C. .de vetb. (ign. &1.II. C.vnde vi. Iiltricvm fuit duplex , orientale Sc occidencale, quod Seatus Rhenanus obferuauit ad libram de •Sotitia Romani [mperii.Ii!ytiči otietalrs duie funt dicecefes Dacia Sc Macedonia. Cuiac. ad l.id ab vn?.“ quaque s C.de anno. & trjbu.iib.io. I M. Im a c o eft collatio forma cum forma, cum quadam 40 firailjtudine Refertur non tantum ad picturam , t>c cerarn , ftatuas, Scad ea,quafiunt ex marmore, sre, argetuo,& fimilibustfed etiam adnoras quibus ea qua edifcenda funt, notamus.Afiaius Polbo tra~ ditur fuifteauftor imaginum fcriptorum in bib io- thecis focandorum Sapius etiam imago ptonobi* litate generisaccipi foiet. Kine fumofe imaginfs, .qt!.3t a maiotibus degeneram & ferme nihil imagi- nis eorum habentAtq. imagines hs ftemmatavo- eabantur, Iuxta illud Sat. Stemmataquid faciunt Soieg. Vide Budaeum in Annot. z. de Orig. Iuris. j m a g o Imperatoris.l. j8.ff.de iniut. j m ago iuris Liuio lih. jo.Em.zncipatio qu£ venditio* nis inftar cbtinet-Prat. jmAginaria diGunturin jure, non vere fed Umu- lato Sc dicis.caufa fiunt.Hinc VIpianus in J. 16. de .reg. iur. Imagimaria, inquit, venditio, non eft pre"- cio accedente. Idem 1.4. §.1. iF.de uranu mili' -Si Ser- uusab ignoto erriptusfit, poftea autem ptecium fiiutn obtuletitjdicendum erit non efle audiendum nb initio enim hocagi debet, vt imaginaria fieret venditio, & per fidem sontraftus inter emptorem ,& feruutn agatut.Hinc Modeftinus 1 . cdntra&us,*4* FF. de obijg. & aft. CorutaSus imaginarii etiam in .emptiouibus iuris vinculum non obtinent, cum fi- des fačti fimulaturjiion intercedeme veritate.Hot. - Imagimaria venditio paruo tempore apud .emptorem duraturaeft,l, 4 .§.li ab ignoto, iFde Ma- 70 irum. vnde autem illa irtepfetit, Fertatius pulehre oftendit in Comment.ad tegui.Iut. fMASiNARiA yeaditio eft, ia quanuinmorum ali- , s° quid,fpecie pretii rmmtfamt.cum ttnet aj | Wj gatur,quam. vt emptio cotrahatarJ;jf,E decomu hen.enrpt.I.r.§,diui ftatresfF, de qti$ftio, Uo. C 4 t donat.im.vir.EcapudPaull.br. z Sent.tit.t i ,e 0 i 1 . ftantinus lib./.Epit. Zb«rpimi,ak,iim, w?tA'»i , Ki i jrre/zl;«, & V t mox Cabdit«%j' «».n vjr to m V m„ «, 5 ) 0 Xn(j.ioy'im\ ztji | a',, VKftfP * Tfžai čjuarum definitionura cxti profertqu* ilbc zdele. Eadem radone & imagia a . ris s eas locationes vocabimu$,de quib.in'l,4S.Ilo. ea.C.ro. in fin.fEde acq poffimagrnarms Scilleem, ptordicitur nomen duntaxat aliens emptieniat- cosnmodat, nihil de fuo impendens, 1.4,5,(j 3 |, ignoto, S; š.fiue autem, ff.de manumiflBnib, Uo.c, de difttačt. pign. lmag-narium q««qae coloiire, fubieftum guendam coioni loco,qui rentno«' conduretat Hcnnogsnia. dixicinl, 49.ffJeaffo empt. Imaginarios nuncios dieunt & lmpp,E. dianon vete.Sc exaoi>no, fed fpecie tantum & C4 mulatione mifla, l.j. C. de repud.EtI.naginariasif pochasin l.z. de anton.Sc tribut.inC.Th, cjia |pt. ciem verihabent. Briflcn. viaginaR-ia. venditio Qualifnam elfethiciinagi. naria venditio, quse menzancipatiouertqnittbat« nullus hic tradit. Docet autem Caiusiib.priorein. ftitutionum his verbis: Item per emancipationem filii fui iuris cfficiuntur: fed filius mafeuins tabor emancipationibusde poteftace pasris exit ,&fai ii- ris e 9 icitur.Eniancipatioau;eiii,]ioc eft,mjnu!tri. ditio quatdatB ftmilitudo ventiitioniseft,qui &i n emancipaiiombus praner illum , hoceft-, cettum patrem,alius patet adhibetur, quia Educiatiusne- minatut.ergo ifte naturalis pater Elium fuum Sfc ciario patri mancipat, hoc eft, mai]utradit,aquo fiduciario patre naturalis patervnuautdaos unm- mos,qnafi in limilitudinem precii accipitiEciietuia eu acceptis numrnis, fiduciario patri t tarif, boe it- cundo Sc tertio lit, quum fiduciario pattimarcipst, ac tradit: Žc lic de pattispQteftateexit.Qj)£tima s-mancipatio folebat ar,te prcefidetn fieti-.modo an- te curiam facienda eft,vbi quinque teftesciutiHoi mani in prsfenti erunt, & prq illoqui libripensap* pellatur.id eft.ftaterair. tenens,8c qui anteftatusap peilatut.alii duo , vt feptem teftium numetos in- pleatur tanre cu tertio inancipctus fuerit filius apa- tre natutali fiduciario patri, hoc agere debet natu¬ ralis patet,vt ei afiduciario patte macipetur, 5 cani tural: patre manumittatur: vt fi filiusillemottuus fuerit,ei iti h^reditate naturalis pater, non Slada- rius fuccedat. Fcemins, vel nepotts mafcali tx8- lio vna emancipatione de patris velaui deuRtpo. teftate.Sc fui iutis efficiuntur. Libuit autem hsc0- mnia referre, vt facilius intelligeretur modus ena- cipationis/Nam alij,qui paucioribus verbis Caijfea. tentiam tradete coi)atut,uoa fatis illa docerevide- tur,neque diffetentiam feribunt inter emantipatio- nem mafeuloru Scfceminarumneporiive Tbeophi. lus.Sc ipfe fub hoc titulo pluribusvetbishactadtn repetit.illad etia addeiis.hanc manumiffionem Seri fcilitam Vindift?.. Quod paritet tradete vtdetutiu, 'ftinianus in 1 . vit. C. de emanc. lib. & m conftiru- tione. qu® dlgni Sc Epifc.fil.liq. i pat.pot.qaii ait ii- la imaginaria vepdiiione cu iniuriefus rhapilma. tis fieri confueuiffet.na is,qui viadifta manumitit. batur,virga quada vindifta appeilata pertutiebatiit vt docet AcroK.inE 3 orat.Sei.ii. z. Saty-7.quapercuf. fioneluft.rhapifma dixit,a verbo famroj, quodeil virga csdere.v.t fctibit,Hefych.& eWu dicitut vir- ga.Quamobre iure videti pot deceptus vera*liliji Ccnft.interpres,qi]i colaphishac manumirfiončfitd putauit,in qua etia opinionš rndtuu Aecur.Bal.Alc, Holoaa- 1 ANT E M', m6'9 Holoandrum, Sc aiios ormres. tun tamen nufquam eiufmodi emancipatior.is memio fiat, quam etiam Accurf.fe non legifte teftatur.Ferrand. lib.i. Expli- cation.in Jf. pratterea quibus med. ms pat.pot. fol. cap, 10 . Im a g i k a r j A coemptioapudNoniu® dicebatur,qu 5 ik-bat, cum muiierad maritum veniensafles tres 3 c vnum, quem manutenebatti dabat. veluti emendi caufa:& imaginarinfolutiodd eft,accepiilati 0 ,jT.!.Iit- ftitut.quibus mod. toU.oblig. Prat. I o It ag is ar i / m contradium dicimus,non in hoc c o- flatum,vtlegiumus fit,fedquod fub eoqua/i prattex- tu aliud habeatur adiumivulgo contra&us fnnulatus vocatur,Bullumqu< obtideriuris vinculum , auelor Modsftin.l.contradiasimaginarit, de a&io.&oblig. Spieg. vide paulo ante Im.iginana dicuntur. Is A o is a r i a lolutio. jj.lttrn pet acceptilationem,Ur ; ftitutiQuib mod tollitur ohligat. Imagin-aria donatiointel)giitur,qug fit accedente precio,qucd hic ex mera liberalitate proficifci de- to beat,l.i.cum fimil.fKde Donat.Spieg. Imacinaii a ordinati o, m autben.Qupmodo opor. epif.Jf.t.Spieg; Im ag inar i vm diuorriutneft, quod interueniebat oJim,qtiando muliet marito ad inopiam redalus multifne ciharesi ImAm autetn vel!ere,veteresdicebantadmonere:ipti« Icoritu fumpta figura,quo in ius du&uri quempiaai» aurem veilicabantiatteftantes eum,quem quafi teitta meminifle volebant. Vide Erafmum in Chiliad. it Alciat. in l.fubfignatum.de vcr.fign.Spieg. y Im j f cit 11 t a s,id eft,infirmicas & fragilitas,(iue £- tatis,fiue cqrporis,fiuefexus,iiue iudicii. ^ Imbi c ii 11 t as infanti*,apud Impp.in l.vn.C.fi fte» nup.mul.vtaputl Cic.aratis imbecillitas. Refertut & ' ' ad fpiritam &adcorpus,ficutImbeciiius. Spieg. ImbtbR2 , interprete Non, Marcel.initiarelignifioat. Hinc Imb v ti feruiartificiis.apudVlpianum in l.fi feruos pi^ gnoratos,de pignot.a&on. Notum eft imbuere,etia inftituere,docere,& tormare fignificare.Inde tmba-' tumliteris Sž moribus dicimus.prs inftituto. Cicet ‘ poft amputatam dcxtram,vltoie gladio puniuir ( fre- quenticuria apud Latireacum.Spieg, Im it at vR ats naruram , jT.minorem natu,’Inftit.d:j! " adop.PcrhumsnitAtemfolam Dei fetuatur imitatisj,’’ l.vlti.J.vlt.lF. de donat.int.vir-.&: vxor.BrifT, Im u an e s barbari, 1 .1.C.de emendat. feruor. Im m an 1 t a s criminumd.addidtos lp.C.rieappell, cenfuir.Proinde incentum Scfeiaginta anms,inte- 60 Im m an i a luera,vt Cieero.immanes pecur.ias, Mar- plis RomsTimulachrum corporeum nullum extitif- Ietradiiur.Quod&Eufebius in libtis de Euangeli- ca-pripatatione, cx/ententia Citmtntis teftatur,o- pinatus,eam legem ex Mofis pra-ceptis emanalfe. Ex commemariis Zafianis ad'. pofteriorem,deOrig.lus. Spieg. Im a-gtn es maiorum, ide8, expre{fos cera vultus in Arno esponere,& nominafamiliseime longo ordir.c, ac.mu!tis nesnmatnm illigata 3 exuris, ih* parte pri- tian.dixit in l.pcr I!lyricum.Sic autem lcgendu apud 1 Aiberic.C.de Cohott.Iiiii.Spieg. - Imm asiias e(l,quum iudicio atque ingenio huma¬ no abieflo ferinum fumitur. Extat elegans Iouiani Pomanr HbeHiis de Immahitate.Spieg- IttM Aiviv M,olim.prcptie defrutt bus aut fugibusr dicitur,cum antetempus decerpumur colliguntur- ve.Eodem modo dicitur immatutum matrimoniuma iirhi Cod.de fecund nupt. maatdium collccare,pt!fci Rom. folebant , vt Senec. Im M a tv R A morseil,qu$ ante exfter*am fenedtuT^U-J Jtb-.5ide bjneftcap.iž..flin.libro i},c?p.2.docent. E- accidit.auftore Cis-in Hb.de Scndftute.Spifg. Ufi Im m at v R a vitfo In !«*J.»s'.{Tde »mai. I. ji. JP. fl qai» fponfara, ff.de do nat. inf - vit.Bt spod Paaluoi.hb, t. Ssnwnt.tiE.ij. id eft, nondurS »iripotentJ.i.Sf.impu- bes.ff de Sei-.acaiccn'.Syll2n.l.;8.ff.qui nsr.dmn , ff. de pOEn- l?g.6;. ft.de donat.inter vit.Suet. in Tiber. cap. Si. Immaturapuellat, quia moretradito sisfas effet virgines ftrangulari, vitiatatprius a carnifice, dein ftrangula;z.Qupd & Tacit.lil).t.narrat. Tertul- lian.etiam in libro de virginib. velandis, imtnarute eompreflam dixic, quz antequam viripotens effet, corrupta eft. Dicitur autem tmmatura virgo ance duodecimuir annutn.metaphoraauSta afračlibus.a quib. Sc acerfaam virginž eodem fenfu dixit Varro A- gathone f vt eft apud Nonium,Maiore ,aitiile, nolhi aures Virgin is acerbs vencreis vocabulis imbui r.o- luenunt.Huic con tratia eft matura v:rgo Sc viripotes ac aubilis.EtjVt Virgilius ait, lam matura virozam pleniš nttbilis annis. Horatiusinj.Odar. Ji tet as docerigaudet lonias Matura v ir go Hane h.o.j’ tem fciendutiKtf.de aq.& aqu.pluu,!.iC,l,8,jf.n4, ff.fi fcnlitus viird.l.8:ff.quemad.fcru.amit,l.ii,j.! ( .; fi zdium.ff.de vfufr l.i. j.idem Labeo.tf.detioat taque in ir.terdifio , auo Prztor in via puhlica in- irirtere aliquid vetat,edam qui cloacamimmitiiti: quifoxTam in fuo fasit,vt ibi aqua coiie&a iavia dt. currat.tenetur.l.i.jr.ait prjtor, 6c ff.fi quis dojenj, ff.ne quid in loc.publ.Briffi u*.i m I T T R R B feneftras , vide feneftrasirainii. tere. ImiiitteRe proec.,euodvu!g& Aibornart aluja* dicimus-.Spicg. E m m 1 t t 1 R e & proiicere fe p a ra n tur,l.i.ff. atmisif. Cc, ff.de operiš noui nune. Planeinter Ttoie&jra li ImmilTum id intereffe aiebat l_abeo,quodptoiečtas efifct, id quod ita prouehetiir,vtnufcuamietjtii:i[e. cat.lmmifftMn autem quod ita fieret, vt alitjajlots t e q ui efcere t :vel uri t igna,trabes, Scc, f. 141, ff.i, £jj verb.fign. IM m », cor.iun. pen. Inft.vl bon.rapt. & gloff.in leg.i.de conitti. ticatia. I m m 03 mvu appellatione , veniunt antoK ciuiles, & reditusasnui jGotb adleg. 6 iff.ij«pt. Cod.de fecund. nup. Item immofeiiium appeliatitst veniunt, quaecunque rebus immobiiibui adhsrettt, Goth. ad l.i.Cod. in quib.cauf.ca:f.!oiig .temp.pra- feriptio. jm m o d 1 c a, feu ( vi vocane ) immenfa donatio viš eft oiim vitra ducentosaureos,deindevfqueatim. centos petmiffattandem ad quingemotum aureota« quantitatem extenditur, leg. iancimus,in pr. lege data, l.fecundum, oc l-.fi quis,m fin,Cod. de Donit, 70 Spieg, Prat. Immobico precio vendere i &nt>» vwto >«- P 60 $75 I AN eadepi fant, I.non dubium, in fin. de leg.j.Spfeg. olitvs inedificatus.verbum hoc vfurpažurin leg. Peducea de Litnitibus, Ne quiseos liinites decuma- nosobfepito,neve quid in eis immolicum,neve quid ibi pofitutn habeto- Icem apud L ; uium li'b.3/. A- quaui puhlicam omnem in priuacum ždifieiutji aut agrum fl aeatem admerunt, & qua: in • loea puhlica ina:d!ficata,immolitave prluati habebant, mcrad^es jo/demoiiti funt. Hocosnannus. Pfaccius vide in* sdificata. - i lMM0RAa1.eS: muitura temporis infumere. iMV.oiTALiTERjpro perpetuo. Immortaus lii,vide 1 . 13. in pr. C.deiud. Immorta- lis memoria lib. ii.in prin. C.de adiBc. priuat. Im- monaiUjdmor, I.7. in pr.C. deqn Immvki s res. Dubium non eft,quin res immunesjlbe- ras Sc ab omni onere obligationeque vacuas appeU lauerint veteres,Idque ex Saluaano fatis poieft intei- ligi, qni lic de prouidentia Dei libro 4= icribit. Ecce enim remedia pridem nonnulbs- vrbibus data , quid ^ aliudegetunt,quam vt cub&os diuites immunes red- derent, miferorum tributa cumularent: vt iliis de* merentur vcčligalh , iftis vt'adderentuT no.ua ? Im- munibus rebus,res munescontrari* funt.NI cu ficin mercatore Plautus fcrihere?.: Dico eius pro meritis gratum me ac munem fbrernonne idemett, ac fi dl- pro eiiis meri ris ilii me obligatum agnofco? Qnamobrem, quodde re caufa vettigabs muni icri¬ bit Papinianus,hoc reftiffime imerprctabimur: Si v- nus ex pluribcs hasredihus rem caufa večtigalis mu- 40 nem ,hoceft, rem ve&igalis caufa fifco obligatam furripiat , ideo portiones cseteris non auferri *. quod dolum, fraudem Sc furtum vnius cx cohxred;bus re Gundare in al forum coh^redumperniciem acdetri- mentum naa*£f£Eqimm« Veram furripiemisporrio non dubium cfr.quirf fifco applicetur. Atque. ita q ui¬ dem roihi videtur. &a?uard. variorum libro tertio cap.i. ImmvnitiAs eft e^emptio Scvacatio m unerum &c o- nerum publtcorum , Senatufconfultis Čonftitutioni- so busPdncipum conceila. Nam munus etiam onusii- gnificat,yt notat ICtvs Paulus in I.18 ffide vetb lign, quodcum remittitur, vacationem roilit:‘aequeniune- rifque praiftat. Connandib. j.eap.5). num.i,'Lege ele- gantes Traftat. de vac, Sc excuf. mun. Sc de. iure im» linin. Cum quis ol^m apud Hebraeos duxiiTe£ vxore, donabatur eiimmunitas vnius anniab omnibus mu- neribus.Sicm hodie quoquc pieraeque cimtaies hunc > iionorem-re,neq e tribuebant eapriuile« _ gia, quse marit.-s concedebant^r. Ai luflinianus inftt- tinr, vt etiam iftas nuprise legžri-ms cflent, Sc ius m a« riti prjeftarent, exquoiuftum tim , vt£qut proueni« rent hčeri, quamuis i(la hac 2’tate raro accidanr, le- g t i^i eiltnt, t. ijcC, denupt. i. u.r. de legit.hsred* Sce, Connan* lib.S.cap.i.mi.^. I&fPARi a quidam iegunt in I.jrin princip, ff. de fup iegat.vbi ali) Im perja.Sutautem impariaVafa.Jn fu— pellečltle ramiiiari hzc qutc paterfam.fibi feruatpr^« ) ter ea,qu? funt vfusqu6tidiani.A'Catone prec:pitur» trapetes impares eife oportere : im pares,id eft-,prar- ter illos quotidianos in fingubs torcularibus:vt fi ali - quid fra&um fitin quotidiani's in.paria in illorum lo- cum fuifieiantur, vkie Gothofred. ad did.leg. in princip. Im? at x b i le quod ferri non potefl, iiufl[colerajrh lis- compatibiie , voxa barbans tU ta. Im p edi-menta , dieumur farcinar 9 quar necefTan'« ad vfum vitat feruntur: veiuti qua: arcis (l{eyfstrui>£n) muli, aut luppoperis equi vehunt. Hippoperas Se* • n«ca appcllat cuieum 1’corteum , quo veftes, alia- que eiusdcm generis in cquo vehumur.- Itali v ul« go , quos nos fequimur Vailjfiam appeilanr. Spie« gelius* mj.e-dit.vs isdicirur 5 qu! pedes habet infricatos Sc it%- d ailig.uos, vrprogredbnoii pofsic. Vide-fupra.'Expedf^ * te.Connan.hb.^. c.s.num. S; Im pek d e re, eit itnminete l.i. §■ fi arbor.fF.de arbor> ' * cae.den. I.4. §.fi fundus, tf.fi femrt, vind. Btifi. Impendere^ erogarc,& expendere 5 & fumptuniali- , quemfacere lignificatj 1.iz. $..praetor 9 fi*de religij,).' $,i.fUocat : .B£iiT. jmpen di-a iitis, funt in litem hSci Tumptos 1.46^.§.l;t.]s 3 tf.de procuratorib.l.8.$.vk.iFrem.rar.Jmpeiidiavale- tiidinis, iir.pendia cibariornm ,in curanoncm regji ejchibitioneuive fet wi fa&ze ezpenfe , Jcg de vlufru^. J. 18. f.pofTunt,Digeftis cominodit. Brif- foni us. Impendiosvs, : qui plus zquoimpendit Sc confumit quam par e d. 1MEIHDJVM, Varro de lingua 4 - fic expoHit:Compen- dium quod v.ou compendnur^ vna lit, a quo vfura 3 quod in fonem accedebat> impendium^appeltatum? qu* cum accedeiet ad fortem , ex vurvfura d'cla,v£ fors quod fuum fit forte»Bt lib j. Ad hoc pecunia s quae in &enore,fors efl.impcndium quod jnte-r le iungar, Apparer ex his ; impendi'um eftepecuniam, qus -m- penditur aiicui, vtfrudum afFerat. Cicero ad'Artic.^*- Itaque vt tutela cogito me abdicare aur,pro Glabno- ne Scauola j fcenus žc-impendium recufare. Sic im« pendium dicitur, quod in agro feritut.ldem in sru- to.Seremusigitur. aliquid tanquamminculto Bede- £eličtofoio:quodita diiigenter colemus, vt im pen« diis etiam augere poffimus largitatern tui munerts? id efi,munus tuum vfura maius efficere , Sc ita tihi reddere poflimus. Ouu* cum ita iint, videndum In iN. lo ioco libriDe fenedfute ecquid apa.us lcgeretur Ut« pendiv M a quam Imper i V m . Hab en t enim ratio- tidnem, cum terra, qu«e nunquam recufat impermmt cum terra , imperium : nec vnquam fine viura red-* dic quod decepitImpendium autem Ženo Imp.Gut;« i 2 7 5 1 ANTE M. JnTureciuili appellauit Hotom. Im- pendium pratter vulgarem fignificationem vfuram (vt iam di&um) fignificat Varroni & Ciceroni,vtnon male ad LTitium, š.altero , ff. de adminift.tut. cum vfuta non compendium dicitur pupillo piceftandum* dixcrit quis>Impendiuai prasftandum non compen- :'diuHi«S>gnific 3 tai: etiam eo nomine munus,licet per- ‘'Xon.de? iit non patrimoniale,id eff,dne vila gerentis knpenfa 1 . 6 .ff.de legau ln impcndiislegatlonum,qu^ folo minifterio obeuntur 0 Martialis Impendiis vitam JO principis adnuineres. Cuiac. obfe.ro lib, n. c. prope fin.Prat. ;-£mi>en s as Funebres j omne-ses alienum excedunt,'i. pen.ffde Relig.cum fimil.qu# ab Alberieo cicantur. Spieg. ,; Im pen s a e non improbabileš fant, qu® fiunt ex con- fuetudilie, Gothofred.ad Nou. 6 - . c.S.ibkaut antiquam conferuare confuetudinem. jImpens h jlvm qusedam funtneceflarias, qua:dam vti* les, quaeda vero voluptuarijcrNcceflaria: hx dicutur, ? qua: nabent in fe necefsitatem irapendendi, I. i. ff.de " impenLin res dot.Et yt Paul.a t, quse fi facfa: non fair* - res aut per-tura, a ut dererior fin ura at i;7^.ff de ver- bor. figa. Quibus fere verbis Bc Vlpian. eafdem im- - pcnfas definiuitlnftitut. titul. 6 -idem etiam lib.? Re- gular. impenfts nccedarias e.ffe ait, quibus no a‘fučt:s , 3 os imminuitur: velim aggeres facere, flumina a- nertere aedificia vetera fuicire itemque reficcre, ar- ; bores in Ipcum mortuarum reponere I.-14. ff de im- penf.in tes dot.Cibaria ergo mancipiis dotalibasda- ‘ ta,item modica^dificiarmn refe&io Sc agrorum cul* j0 •.surajn fpecie neceffariorum Impenfarum iunt,qua- quam h’* dos vt alirs impenlis,qiac extra tutelam ne- , cefTariam fiunt,a o n m i n natu r,cum res dotaies v:r fuo ' fumptu tueri debeatff.penult. & vit. ff d$impenf A-' lia exempla-colligi poflunt cx 1 E.I.2.& !./:&: 1 .4 - ff de impenCin tes dot. 1.7.5* vir. fffoiut* mat. i.39- ff ‘de haered. petit.LS. ffde pign. a&io.Vtiles impenfe funt, ,quae mclioiem do te ni faciant, deteriorem cffe non /linam,ex quibus reditus mulieri adqairatur,ficuti ar- 40 buftipaftinationem vitra quam neceffe fuerat, item -doktrinam puerorum: quorum nomine onerari mu* lierem ignorantem vel inuitam non eportet: ne co-*' gatut fundo,aut mančipiis carere.In h is impenfis Bč piftrinum Bc hotreum inful® dotali adiectum pie- -runque djcimusjd.I.^.ffde vei:b.-iign.vel ? vt Vlpian« in Inffitutio. ait, quibusnon fa&is qiiidem decerior ,dos non fuetkfffa&is.autem fručtuohor effečla efd: veluti .fi ©liueta, vineta, arbufta , paftina ? flercora- tiones fiantjl.r^.ffde inipenf.in res dot.l.j5»-ff.de pe- fo tit-haered.I. vitim.ffde p.-d, dot. Voiuptarias fiue vo- luptuof 3 &funt,qu«.fpeciem dumtaxat ornatjnon fru- čtum augeat. <^uibus omifsis neque deteriqr res fie- ret,neque fadis ftučtuofior fit:vt funt viridaria,pi&u- r2e,ted‘orea,bainea 5 ima;gines marmora,& cxtevx res -quie-'vol-uptati magis , quam neceffltati inferuimnl. p. ffde hered petit.d.i 79. 6c i 14. in-fin e. ff de Ina- penf. In res dor. Ei Vipianus inlnffitutio« Ec Gaius in 1 . i^.ff de petit. hajred.Tmpenfum precšum pro ms- : gnoLiuius d'xit, vnde Bc impcnfe adu-erbium. Brlf- 60 foni us.. ; 1 wper a n t e s , quGs Alphcnusin 1 . ič.ff.deopcr.ii- berc. asgrotos vocac: non' immctito videtur nouum: fedeam rationem habuit ,quod argri i^edicis quo- dammodo imperant quos accerfiri iubeiit: quibus o- mnia verbis quidem de fpecie condonanc medicUra- tosplacant v.ta: defperantes confoJaatur recufanti- bus noninffantjcdceduntadtempns, poft blandi- tiis eos alliciuntj & nihil non adeorum gratiam lo- quunturaut faciunt, quodfi etiam ifta dingemus-ad qu!da atq.adlutores ftštuf?,qui oftinib.lt, tebiuM,. re&obedue debet Deiade cofiderati '■ dignum eft, quod apud Romanos, medTdni ™5 ban t operam,aut ferui etaat aut liberti,libettmjq~. conditionis homines.eaars ntquelibctalisntaut • genuo homine digna babebatur. AtMetcenari«^ omniumhodie apud cos is eft loqutndi modus fi fignilic.ite voiunt, a nemine fe vocatos fu ffi; a j.! peras, vt dicanmemo mihiquicquam hodieimptp, uit. Nounuili ttaduntdmperantes diftoieffe Alpk no d. hi. igtos quaf, paremes,quodmedicisp,t(|. debeant,8c eo len fu diatim illud Cicctonis ad p aa interpretantur.Nempeades ad impetandu®vild parendumpo.tius:Sic enim loquebantur Atmihi«. detut notate Tullius morem vetetum , qui .gg, fibi regem creaflent, Kis iilum verbis admoafr. officij & di igent's.fus, vt meminiffet, Stiuacij ad i Tiperandam vocati, qu.am ad parendum,j a(l , nim 6 c feruit fuis, quifquis eft vete teiJc re»io ii. gnus nomine. AfFettur in eandem SentetiamSailuliij locusduguttha, inquit, vbi atmis virifquelepeacu fpoiiatus eft, dum ipfe ad impiffandum Tiidium caretut, rurfus coepit flcftere animumfunm.Stdtia mendum efTe fufpicor, legendutraue itaad iraV ratotem Tifdium vocaretut. Autfi nihil dt amki leffone mutarepermittitut ,ita iocuinhunc «:|j. nandum efle arbitror, vt vocatus lit Tifdium adim. perandum , id eft, vt imperaret, &Tiidmmte«er;;, vt eo nomine perfuadetetutadveiiieuduitf,qaifu5 feruiturus, fed ibi regnaturus: aut veto ad audier* dum& inteibgendum quodfibi etat impetandmi Scc.Connanus lib.t.cap S.num. i. videAlciaiJibto’. paterg. eapit. 13. & Duarcnus libro 1. difputai, tajit )4* Ihjperab. 1, eft iubere.praecipere.^enec.lib.r.dede- ment.c.C. Non eft vnum imperandi »ems. Impeiat princeps ciuibus fuis, pater liberis praccepnt dita- tibus,ttibunus vel centurio militibus. Imperare fibiauifauam nonpoteftUi.if.dtitttjt arbir. Briff. IstPERAvoR olim dicebaturetiampoftbellutn, 4 nx exetcitus re feliciter gefta : fcilicet referent beto- nons nomen,quouiam optimum milit« fua eieii plum dediflet. Idem obferuabacariis,quifadetisft- riedi prouinciatn vtiliter e^ptdiniffent, De hocenim Fiinius accipivult lib. 7. c. z6, dam kudes Pompti recenfens tToties, ait,Imperator,antequam milti Cic.Philip.4. Faciam igitur r :nquit,vtImpetatoiet,it' ftrucla a i e.folent, quanquam paratiffimos militesad ■pratliandft v;deant,vt eos tamen adhorttntnr.nScvc- ro nomen imperatoris translatumeft ad fignifican- dam facrofanaamARomani principis dignhatem.vt in Titulis Iultiniani Catiaris&rioftrommPLnsipin maxirhoruin. Prat. Imperator. Pater patria, Auguftus,PontfoMin Senatu populoque Rom. appeflabatur.Hicdelfftjtn faciebat,milites confctibebat,pectinias colligeb,it,ho- ftibus bellum indicebat.&c AlciatusdeMagid.Rc.it “Veteres feriptores honorificcmifsimeiocutssetTect Imperatoribus fatis indicat Tettullianusin deCota- na Militis, 6c ad Scapulam, Sc attatediui Hit- . ronvmi obfcruatum eft, temam etiamnum Itnpe- ratoruni auftoritatem fulfTe Rome vt illotumliteti!, Orientis atquc Occidentis Epifcopi.Romam conna. herentur,3c non potius Romam Pontificistprefertun, cum Conftautir.us iam Sglueftre cefs : flet Impetira At pofl, iam prouecbcribiis rebus Chriftianit.pat- cius loqaunturpofteriotes Scriptores, Pighius ,mi' rus adfertor poteftatis Papalis contendit Impctiu® - noftrum, quod autoritate Eccleiiaftica cceptc in Ca- 10I0 Magr.o , magis legitimnim effe 1 quam illud -teta* 70 ■VSrifAtem, certe non al ij fuat .medici, juam miniftri 2*77 I ANTE MS 117% vetu$,quod ccepltia rulio'.atque perinde pendere ex Rem.PonriHcis iudiciomo-n concra. At moribus aoftris recepniib e/t.iam olim Imperator?siverum fxcri,qu»Septem vir or um Germanih,quos Eie&otes- vocamusduffragiis. Catfar,hoc cft.Romanorum rex de/Ignatus eft.vt lati us apud Ligurinum, indicaui- mus,libro 2. Hi«c communi, calculo dočtores vni- uerfum orbem deiure fubiiciuntJ.deprecalio.adLe- gera Rhod.de ia&u. Ab eis tamen Alciatus difcedit mLcundos pop los, Cod.de Sum.trinir. indicans. /i 10 quandoque imperatores orbis dominos le appellet, id yel per hyperbolen accipiendum efte.vel eorum dičlis miniroe credendura:quia in caufa propria o- Sim nomen 4 rmperatoris,qui caufa gerendi belli eli- gebantur, re benegefta.confeouehantur, adnotauit CdL.Cantiunc.in Proasmium Inftit.Ciceronis Phi¬ lip.vit,& Valtur«aUquanto copiofius.Eratque etiam olim Csfaris nomen atque dignicas fubiimior quam Imperatoris,vtLeon. Aretinus oftendit.PortOjdeE- kftoru inftitutiotiedege,/! vacat,qua2 annotauimus ia ad di&ion.Librum. Appeilanturaurem Imperatcres Augufti,qu aCi ^cligiofa veneratione ac obferuatio- nc rtignis,^ bonis auguriis admodu profuturi. Ro- ciitbni gubernandar : ficut vbique in Tituhs lu/liniani, & apudlurifconfultos intelligendu eftt' non abaugrndo,vt Accurlius, tocius antiqnitatis i~ gnarus,comminifcitur,tefteOlden.Quo vero Impe- ratores a Caefarib.& Auguftisdiftent, annotauitin Tacitum Alciatus, Sc Rhčnanus. Sed obferuandum: «um,qucra vetuftiores Csfarem dixere,nos Rege;& ‘jo rurfus, quemlili imperatorem , nos Csefarem c«m- pellare.Videtur autem mihi Iuftirhan id praenomi- nis retinui/Fe:quod hec qiiinque Piincipes Confta- tinopohtanijcontinua ferie eum prsecedentes, vfur- pa{fent,quod vel priuatis'licet,vt docet Gloff. inle- fi&a, tf.fi* in danda fF.ad Trebel»& coftat per eos, quos citat non paucos autores NeuiT.anus.Fl. Val, Martianus rl.Val.Leon.Fl.VaLZeno.Fl Val.Anafta- fius.FhVal.Iuftin cui nepos ex forore luftinia. fuc- cefiit.Opinatur Alc atus Impp.O.ietis Flauii praerro- 40 men folitos fibiaddete ob Conftantini Magni me- nvotiam J qui huiufmodi fuit prsnomine *. verum id, vt moriš dl.ante nomen adfcribebanrvtcu diciiur, FUuius luftinsanus C*far.Vnde quod /equitur in luftimani utuIo(quem nobis reftituit primus idem Alciatus)non jFJauius,fed Siauius eft,a Siauis barba- tis.deuidis:quos veriitmile e/l veterib.fui/Te Bafter- nas.De his populiš vide Ioaebimu Vadianum in E- piiornettium terne parrium.Satisautem c6/Iac,pa- rentesluftiniani.obfcuro loco ortos.Necignorandu, fcr- quodlmpp.Ludouicu$ eius nominis L cognomento. ’ Viiis,Henricus primus,Otho i te p rim us , /i Aiberrco credimusjfedulo venerandat amiqmtatis fcruratori, cedetunt priuilegia Romani PontiScis eligedi:quod allipropterSchifmaticos.lmperio corolerant; quod ramen (vtvrarip/ius Alberici -verbis)facere no po- tueruj3tin prs-udicium Impeni Sc fuccefforum.Nec fifctJncum-vir ille,de Imper.toris autoritatc fentit egregie.Obireradmoncnduni hic purani,Ludouicu Regem Germanisejmperatotis Atnulfi fiiium.cui in Imperio fucceffic>nonnullis alioqui erudicii/imis vi- m.contra fidem hiRorrse accipi,qui Verona captus aBerengatio,ca:catuique fuer\t.Siquidem hie Ludo* uicus itaiisfslo nomineAuguftus v ©biit anoo Saiutis itoningenteSmo duodecimo.Hocautem Ludouico cognominijvnde errot itrepfit(iufta sumi Dei ! vin- diSa)acc'idit,filioBofonis:qui Carol Calui neetflTa- riusfuit. Kaas is pcfi: defundum C^f.Ludouicum, quodille matcrnuseiusauusfui/Tec , adduftus fpe Sralici regni,Auguftique nominis,fub annis imperij jc Gsf.ChomadiprimiOHrofranciex genere mafcu- lino Caroli magni apud Germanos pofirernip in 12 j:aliacontra Berenganu tranfcendit: a quo pralio vi^us, vita tamen donatur,ea lege, iureiurando fir- mata , vt ftalicis rebus deinceps tempjeraret. Sed quun?. visille annum conquiefcens, centra iurifiu- randi religionem hoftis repeteret Italiam , a Beren- gario it er um captus, iuminibus priuatur,anno quar to ab eice/Tu didi Regis Ludouici Augufii; cui Ita- lici Annales Imperatoris nomen detrahunt, quod a ‘ Rom.pont non e/l diademate ein&us. Spicg. Impei- atoR ,apudIuAinianum in NoueilisGrarcis eft avnKfarup.lta autem pofterioribus temporibijg imperatordidluse/l Princeps Romaous, Ohm ver* bum erat ca/Iren/e 8c militare, quo dux exercitu 3 pc/I aliquam in/ignem vidccriam donabatur a mrli- tibus, vt cum Fompeius in Africa fupera/Tet Donri- tium. Scipio in Hifpania reiiciens oblatum Regis rromen , te/Fatus eft , id quod alibi magnum erat,. Romaš exofum Sc intolerabiJe c/fc , fibique maxi- tnum videri nomen Imperatoris. Dion.libro ;$,plu- ribus verbis explicat, quomodo Iulio tributa Cit ap- pellatio ttVTVKfoiT9p(&' 9 qux & ad fuccefTores pertine-^ ret,ficut & Crcfaris nomen. Bald. in proocmio Infti- tut. Adde JBrechteum 1. Princeps> de verborum- retam iignific.num. 5 . Im perAtor patru loco e/lhis,qui /ibi ip/is ope fer> re-nequeunt.Nouel.Vc qui fe res minor.oblig.jT.fina Conil.72.Old.Prat, Im p e k a t 9 r E m Detis propterea inftituk : Vt difii- cilibus fe rebus interporieret, omnia quat nouiter contingunt,emendaret s ac componeret, & modis as regulis competent bus leges ad naturte variecatem attemperaret. Nouel. Quomodo inftrum. niam vero. C011ft.7j.Old. Prat. Imperatorem litis cauf/-fixredem inftitui, inu:< diofum cft.Nec enim calumniscfacultatem-es prin-, cipali maieftate,capi o p dr tet, ff. de hžEred. inftit.U pen $\fin.lnftit.Qinb»mod.teftam.infumentur. Im p e r»a t o r e m noftrum cum dicit Vlpianus, An- tonium Caracallam inteilige , vt ex c^iUttone l.t. Sc vlt.ff.de cen/ib 2 c l.i, defuis Sc legit. leg T ’ %.$• vlt.^.ad Tertyl.& 1 J. tf dedon. int. vir. liqueto Sjc S: in 1 4; Rdeiure fifc.l.i Sc leg.i./F./de pollic.[l, f. if.i.ff.dc publ.iud l.i. jf.penuUF.de calumniatorib. J.rjf.in hanorarii .iF.de var.&*extr. l.i.jf.hi quibu?» i F de j.lib.j,& ahas femper.', vbi Vlp. Imperator no- iter cu patre fuOjait.Seuerum & Caracailaro accipe^ BcFdeni Impp.Papifiia.optimos tnaximofque princi- pes fuos vocat in l.c^.§.i,fFde his quaevt indtg.l.j.o, fFde excuf.tut.i.vlt.fi.de accufatio.coniun^a cu i. z. iF.de re iIit.ldemq.Seuerum folum.optimum ma- xi-niumque principem appcliat.I.7.& l v 8. ff.de vacat, mun 1 . 17.ff.de quseft. Bri/F. Imperatorem, nemo tant£ eft aue<* 1 JtptTOMJ/HV 07 TCOM* Jfctn, &c. jMPerivm minus Ptstor,Confulmaiushabebat, vtGelliuscx Tuditani lententia fcribit. Ec verum eft, Prattores iurifdidionem, id cit, imperium non r E M. u8* merum, iure ntagiftratus exert'uiffe ,licetSC.Tur- pil.animaduertedi poteftatem de r.ece domini, fpe- cialitcr tributam,egifient.Ex Salomon.SDieg. iMfmvM per fatyram dare quid fit.vide Gothof. ad l.i.in pr.C.deX,atinXibert.tollen, ImPerivm populare eft, cum lumma poteftaspe- nes populum feu plebem cenfetur,nihilque nifi eo¬ rum fcitu&nomine fieri poteft : qualis fipe fuic Romat,abdicata prorfus omni patrum autoritate.Ec eo temporefada fuerut plcbifcita.Hatc fpecies po¬ licist fere femper degenerare folec, vt vulgus auto- ritatem fuam conferat.ad augendam potentiam te- nuioram ciuiiim contra opdmaces, Aib prattextu defendendi: vnde tandem feditiones nafeuntur, & multa mala.Ariftoteles appellat talem ambitionem imperandi,&corruptum ftatum, . Prat. im P »s i v M pro iuifu,fic velle non creditur qui ob- fequitur imperio patris vel domini h4.ff.de rcg.iur, Briff ImPerivm Ammiano Marcel.eft cura falutis a lie - ns.Huius finis eft falus,& vtilitas, obedientia. Vi¬ de Platonem in Politicis.Prat. IM p e R1A in BafilicistTgf«sif«x»isefunt. Cuiac. ob- feru.li.tc.c.ij. poft prin. iMPErtinEntbs pofitiones,(alias Articuli,a!ias AfTeriiones,aIias Capitula,alias denique pofitiona- les articuli, fic enim id genusferiptum dicitur ) in c.vlt.in pr.c.pratfentium, jf.teftes.de cofcff.li/ M p, caufam.quE.2.& c.ex parte de teftib.dicuntur,quo- rum probatio nihil adiutura fitintentionem ado- ris.Dominicus ind.c.vlti. impertinentes articulos diifinit eos efle, qui ad caufam'prorfus nihil faciut: aut fi prima fronte vtcuque aliquid facere videan- tur.ad ius tamen relati, nullum habent probationis effedum.l.ampliorem.C de Appel.Spieg.Prat. impetigin ES, puftulse pruritu corpus infeftates; quarum genera 4.Corn.Celf.libr.5.defcribit. Hinc impetiginofus,impetigine affeQ:us,Vlpia.in l.ž.jf.i. fKde atdil.edift.Trebatius ait impetiginofum mor- bum non elfe, fi eo membro, vbi impetigo eflet, s- que rede vtacur, Hotom.Prat. Aliquib. impetigo eft RBjjibid eft/uniuif cutis afperitas cum leni pru- ritu.Briff. impetigin.vm autem remedia prodit Plin. li.ao, c.9.1i;i.c.vlt.& li.2;.c.7.Briif. impetrabiiis dies, in quo quis quid facile im- petrat & obcinet. impbtrata venia fieri. Lege,Venia statis. iMPBtrare adionem , quoniam partes eam certis verbisi Pratorepetebant,dicebantur. interroga- bat enim,An fibi ea de re iudicandi poteftatem fa- cerent? 1 pfique fe facere refpondebant:ficque iudi- ciumaccipiebatur,id eft,lis contc-ftabaturideponc- bantque in $de faera fportulam , in qua pecunia e- rat,quam qui vicifTet,lucrabatur:ea pecunia Sacra- raentum dicebatur. mde eft apud M.Varronem & Ciceronem:Sacramento vincere.Ex Alc.Spieg. im p e tr ARE,rcftitutionem inintegrum,feparatio- nembonorum, tempus ad deliberationera feuad deliberandum, bonorum latitantis poffeffionem, bonorumreftitutionem,ius aureorumannulorum, veniam tEtatis,&c.Briffon.ex ff.Sc C. I m P e T v s fspe efferuefcentem animi motum & ca- lorem dc-notac.BrilFex ff. 1 M P E t v s aqu£.fluminis.i.vis,BrifT. - 1 m p e t v s,inuafio cum tumultu.Hinc impetum fa¬ cere inaliquem,že in bona & fortunasalieuius, pro inuadere,& adoriri. impeTvm fuftinere.Caius in l.S.fEad L.Aquil. ide dicetur,ait,etfi propcer infirmitatem fuftinere mu- larum impetum non potuerit. Spieg. Impetus prs- Sf ttSj I A N T E M. donum.i-d eft,incurfu$ .BrifTon. jliflLiA veftis loco efle,Feribit Vlpian.l.argumcn- to.D.de aur.&.irgen.leg.in Bafilicis.vc refert Cuia~ cius Obf.li.to. c. tj. I M P i L i A,Tqo»3-xs?mAiU*, ideft,pu!uini funt,adeoque etiam impelia legi pofle cenfec. Non tantum igitur impilia mVi« funt,id eft, focculi pedibus calceadis, inuoluendifque aptijfic di&i,quia fine piliš ex lana coačla fierenttfed Plinius li.14.c-2. feribit efFe lane^na naturam, ex qua impilia, veftef- 10 que qu$dam conficiuntur.fed pcrperam,in impref- fis mapaiia.Impilia enim vocat, qu$ Theophraftus ?vtWj vnde iUa- furripfit,m)'cf)a,vel mA 7 x po- tias. Hefych,»aK7» efle refert tki otlec , X/ t ti 'ifjnri- A«c,vide Podia.Hote.Impilia in d l.argument. J.i. ponit pro fafciolts,quibus mulierum crines alligan* tur, q.ad ptlos pertinentes. Im pl v s eft qui nullos omnino deoseffe credit, auc de eoruiii ipforum quos credit deorum legitimo cultu fciens p’rudenfque detrahit qusftus fui cau- 20 fa:vt quod fuperftitiofus timore impius pl®runque pro lucro fuo faciaN&c.Connan.li.j.c.r.n.j. Implere intentionem,petitionem,c-xceptioncm fu- rifconf.eft probare quod intendimus.petimus, exci- pimus,1.2i.C.de rei vind.l.pen. J.i. fF.de except. rei iud.L14.is princip.fF.de except.l.p.C.de prarfci .Ion. tempd.14.de inoffic.teftam. Implere probationcs,d. 1.1;;. Quinetiam,pracife pleruque,&imminuie im¬ plere Impp. dicunt, pro implere intentionem , vel probationem,l.i.&23.C.de probat.l.j.C.de non na, 5 ° pecun.Implere cautioneml.24.fF.de vfufr.l.Impleri quoque vfucapio dicitur,qu2 perficitur 1.12. S. fa- fts.fFde captiuis,1.7.fKde vfucap.Prat.ex Britf. ' Implere interdum fignificat adimplere & exlequi. Sic Im p L e R b annum atatis fus 25. vide l.j. C. de legi- tim.tutel. Im p l e r e fati munus,id eft,mori,in l.i. C.de oblig. & aftion. Im p l b r e promilFum , quod Barbari dicunt, tenere fuam promiflionera.Pliniusiunionimpleui promif- fum,priorifque epiftola; Sdem cxfolui. Implere ndem,placitum,conuentionem, conditio- nem,fatifdatiQnem,catitionem,quamitatem, ftipu- lationem,contraftum,&c.ex ff.& C.BrifT. Im p l 1 c ari metallo,vide l.j.C.de inceft. & inutil. nup. ImpliciTvm libertatis cafum in 1. fed fi fiatu li- berum. 6. fF. fi ex noxal. cauf. interpretatur ibidem Accurf.adnexum.BnfT. funoiAll edi&um, id eft* beneficium edifti,l.i. Jf.fi.fF.vt in pofF.legat.lmplorari iudicium &cogni- tie dicitur,idcft,dcfiderari,1.7.verf.plane dchfred. pet.l.j.jf.i.fF.vt in poflef.legat.BrifFo. Sic implorare *quitetem prarfidis in 1 .;. C.qui bonis ced.pofF Et implorare auxilium fpc&abilis iudicis,! 4.C.de iu- rifd om.iud. ImplvviatvS color,pulio fimillimus;diftus,qua- fi fumato ftillicidio implutusreudem &efle,quifua- fusinfuafulve vocatus eftfThylef.tradit.Spieg. 60 implvvivm, cohortem, plateam hypstriumque, qn.e veteres diftimfte dixerunt, vniconomine per tranflationem Area appellari pofle dofiiflimo Ai'- ciato videtur in explicatione,l.fundi de verb.fign. Spiegel. Imponere cercii finemd.7.ff.4. C.de curat.furiof. Im p o n e r e iniurias, profacere dicit Cicero Ačlio- ne in Verrem fexca. Spieg. Im pon er e feruitutem fundo,adificiii. exfF. BrifF Im p o n e R e magiftrum naui locands,ex fF. JSrifT I284 "M de impenfis in res dota. I m P o n 1 X v R necefiitas.pcena deliao,Brify, exC ^ Imponere leges, id eftjconditftmes. vtapudt;- ronem. Spieg. ‘ Imponere onus probationis,l.ip C.de pr 0 ’o Im p ONERE plagam pro eo quod eft facere 'u. pro P.Seftio dixit. Imponere rationem legis Filcidis 1 U 1 j n . ad 1 . Pale. Imponere faeramentum, l.i2.in pr.C.dertb n - Imponere tributum dicitur Princeps, 0^’ fubditos imperio cogit ad dandas pecunias 1? tuHi,mitites,& id genus. Imponere yefiigal.SyluiusinorationemCic.r- M.Fonteio,feribit itavfitatum vulgoe(le,vtv-j. galia noua appellent Irapofitiones.Spitj, Imponere ett decipere; vnde & decepromi.j, ftores,& impoftura,deceptio. Vlpian, fEde CiiiL". StellionacustSi quis impoft uram fecerit aatcdlg. fionem in nečem altetius.ftellicmatnspotdlm.i. lari.Mcndum eft apud VlpianumlureconfuhnmC dc variis & extraordinariis cognitionibus tNonta' men fi incatauitjvel improcatus bo impoftorum vtar,exorcizauit. Tuferibasvtlna impoliorum. Martialis. Hocfortunaplacet, ^ojlhumui impofuit, loan.Baptift.in comment. Epift.Siden. Apollinui Papam Graecum li.7. 1 m p o r t a R e. id eft inferredntendtrc. importfe adtionem , crim.n. i mportare ignominiam, itt miam.ideft irrogare. tmportari merces.idefiin. ferri.exfF.Brifl'. 1 m P o r t A t, pro irrogat,infligit,apudManiiiram, in l.ldtus Fuftium.fF.de his qui not.inČHtSpitg. 1 mportata proprie pro infeda,illati,tfut{atli- rifcof.in l.i.de migr.Spieg. imp ortvnb, i.intempeftiue,fic impottantreps tere.l.iS.U.ficutjff.comuiodati. 4 ° impossuilE accipiendum eft, quod veliarevel faeto fieri non poteft, Baldo. Qua;re,Uifficilefl!i, lud:Cuiuscontrarium eft Necdrarium.inlt5.Sm quidquid 40.ft.de iudic.Hinc argumentatioperlo- cum ab impoffibili. De quo vide eleganti iimi!:■ pica Cl.CaRtiunc.Obfetuatumfcio,PoHil)ile,Siri. poflibile,Ciceroni in vfn aonfuiffe:quatamtnvti. ba poftmodum finxit, aut cetfe admifitneceffitat Ičhodiginus ait, lmpoffibilenon latinum vtite male feriatis videtur:quo tamen vtitar Boetins: ti rcFoimidat cum iureconfultis.Quintilia,li.;,Spiij 1 M P o s s 1 s 1 l e eft, cui natura vel lex impedi* to eft,quominus exiftat.Atque ita impoflibilemtč- ditionem definimus, qu£ per rerum naturama, ftere non poilit.Paul.li.j.Sentent .tit.45f.li impte- bilis. 1 nftit.de inutil.ftip.I.iJ. ff.de conditio.inftit (HiaP intfrrliim Otrpen verhn kdUl>'J. r T& appdlinilij 50 Im p o n a g s pecora pr«dns,id eft ftercorare,!. 14,^ 70 cjus interdum Gr^co verbo appellatcrJ, 20.tF.de cond.inftit.i.i^ 4,iT.i.ff.deleg.li.i.Cuicon* traria eft Podibilisconditio.I.j.fF.deftatdiU.ižI de imuftojrup. Sed-& qu$ fadu dijfticiiiaIunr,pre impoifibilib.plerunicj-ue haberi,Cic.in Partitis.icn- bit,& probatur ex 1.4.i5".puto.fF.ciehasred.inft.Eriil. 1 m p o s s 1S.11.E prsceptum iudicis habetur,cuips* reri per rerum naturam non tent.line appeilatio. Brift'. 2 m p o s si £ 1 l 1 t a s duplex eft 3 altera natur^alKJ vero legis.Lft ftipulerjVt id fiat.fF.de verb.obl.OiA A dde Cuiac.in d.l.fi ftipuler. &l.vh.ffeo. i m p o s s 1 b i lis conditio.habetur> cuinaturah pedimemo eft quominus exiftat, liitut.de inutil.ftipuiat. Hotoman. imp. o ssiBi Lis. conditio tribusmodi« pnP j 12S5 . I AN primo natura, vt ccelufn digito tetigeris. $Xi im- poffibilis.lnftitut.de inutil.ftipul.item de iure,vt fi patrem ab hoftibus non redemeris., vel parente non alucris:qui ea qus funt contra bonos moreš,nec Fa- cere nos pofle ius prsefumit. l.ftlius. ff de condit.in- ftit.itemdefafto,vt ft montem aureum dederis.glo. in ir.impoffibilis.inft.de ksered.inftit.Eft & quedam sjuarta irapoffibilitas propter perplexitatem , vtin l.ff Titius,&ibi Bartrin fummario. fF. de condi.inft. io.Bello.Etym. 10 SmP oSSibiliS dicitur,ait Goth.adl.51.ff.de oblig.& ad. vel natura vel bonismoribus, velratione per- plexicatis,leg.i6.de cond.inft.vel fadi^uod eft ad- modum difticile,1.4.tf\i.de ftatulib, 1 imp o s šibil g,& difticile propemodum non diftant. Vlpia.fffami.erciCc.Si familise ercifc.inquit,vel cp- 1 muni diuidudo iudicium agatur,& diuifio tam dif- cilis fit,vt pene impoffibilis efTe videarur.Old. imp o s sib i l e dicitur illud, quod per folum princi- pemexplicari poteft,vt not.gl.in l.cotinuus.jf.cum 20 quis.if.de verb.obl.Panor.in repet. l.cum efles.ver- 1 fi.item quia rerum,de tefta. Old. - • im p os Sibilis ftipulatio dicitur ftue ipfa per Te lit huiufmodi,li ue conditio ei adieda.Connanus li.6. * c. 4 .n. 7 . im p os sibiliv M nulla eftobligatio.l.145. fF.de di- uerfis reg. iuris. * im? os T o res , dicuntur deceptores, & qui fallunt prxftigiis quibufdam ab imponendo,id efhdecipie-. 1 do,didi Vlpian.de ^EdiLedid« 1 * Ob qua? vitia non gulofos,inquit,nec impoftores. Hinc impoftura,de- ceptio-.&imponere,pro decipere.Nebnff. impofto¬ res in antiquo iexico 'fhftiivj dicuntur.Prat. 1 jmp o st v R A,ab eo dida, quod adulterinas merces pro veris fupponat.Vlpia.de Crim.ftell.Si quis im- 3 pofturam fecerit,aut collufionem in nece alterius, Steli/onatus pot appellari. Vide fup.Tallacia. Spie. gM p o t e n s dicitur plerunque in malam partem, vt non fit idem quod debilis,& imbecillis: fed qui non potens fui, ncc fux poteftatis eft , impos apud pri- 40 fcos dicebatur. Spieg. im p o t e N s poftuiatum > pro improbo , & violento accipitnr:quo'd proprie tyrannorum eft.Spieg. imp o t en T e m, nimis potentem interpretatur Do- natus.in And.Terent.Ad.5. Scen.5. BrifC. imPotentia eoeundi eft vitium vel defedus na- turalis, vel accidentalis.. quo quis impeditur alteri carnalitercommifceri.ita accipiturin tit.de frig.& ma\effc.& imp.coeundi, & in jf.per occafione Nou. conft.22. ioan.Bello.Etym. Prat. 5 ^ imp ot en tiAe vocabulum, licet ad eos plerunque referatur, qui fibi nequeunt temperare ab impetu violcntiaq; animorum., etiam nihilominus pro im- beciliitate volunt quidam a Terentio vfurpatum in Adelphis. luftinianus non permittit,vt vxor ftatim diuertat a marito propter impotentiam; fed elapfo triennio,ff nih.il emendatum fuerit hoc malu , quo- niam vxor reuera non fuit,quse non confentit in vi- rum impotentem.jf. per occafionem quoque necef- faria.in Auth.de Nup.Dicitur etiam immodica,in~ toIerandaquepotentia:ficut & 1 mpotens tyrannus, & impotens Fortuna,pro nimiu potens Spieg. Brili". imprecari propriemala dicimur. xm p rab s en tiar v m. lic legi debere coniundim, Catansus contendit: alij tamen interdum in prje- Fen$>& ad prafens:Vlp.fere Temper imprsefentiaru. Nam in 1 .j.ft.de Tabu. exhib. Quid enim, inquit, li occultata; tabuls poftea prolatse Funt, cur noceat ei quirelponderit ^ quod imprsfentiarum ei videba- tur? idem:Tempus enim ei dandum eft,fi no poteft 70 imprajfentiarum exhibere 4 Hic autem de tempore T E M. • aIio,quatn praffenti melius intelligitur: Tufanott- fte,in anno.ad Budaic. Epift. Spieg. impressionsm facere,hoceft, impetum & incur- (Tonem facerejl.fi per imprelfionem,C.de iis qus vt vel metu.Prat., iMPSAismioNEs , vide I.22. ff.vlt. ff.fam.her-. cifc. improiabuis in 1. 10.ff.de iudic. 1.8. JT.meminilTe ff de inoff.teft.& improbus Iitigator.l.2.jT.quodfi a- flor.C.de iureiur.prop.cal.JT.hsec autem.tnftitutio. de potna tern.Iitig.Briffo. i m p R o b ar e, idem quod reprobare, vt loquiturl.5. ff.de neg.geft.fic m p r obar e teftamentum,rarum & firmum non tc- nere.ContrariuntjApprobare. Spieg. M P r o B a merx , vel iniufta, in qua non eft lucrum„ Sic improba accufatio.l.iy.C.ad 1 . Corn.de falf.jm- proba aIienati0l.5-C.de diftraft.pign.improba pe. titiojI.iS.C.de vfur.improba pofifelfto, 1.7-C.de acq. & retin.polT. M pro s e dicere teftamentum inofficiofum. Vide Vlpia.in 1 . Papin. jT.meminifie autem.ff.de ir.off. te- ftam.Spieg. m p r o b e eft cotra bonam fidem. I.i2,ff.de tranfad, l.i7.ffide euia.l.i2.lT.ex caufi,ff de interrog. in iur. fac.l.ji. fF.de rei vindd.41.ff.de pig.afi. Biiff. m p r o B e , mala mente,i.6./.fed fi quis.ff.de negot. geft. Briff, m p R o B e adfpiraread honores l.ir. Cod,de liberal. cauf.improbe iccufare,1.7.C.de pof.vel cornr. I.14. C.dedonation.ante nupt. jmprobe retinere.l.j.C, deacq. poff. m p r o b v m teftamentum , Ciceroni falfum , & ct - lumniis plenum.Spieg. h p R o b v s appellari folet,qui fidem violat. non i- gnorans quantum deberet foluere 1.51. de re iud.l. 31.de rei vind. Certe quod in litib. moretur affidue dolomalo. Jeftus enim autor eft Ordinariumho- minem dici folitum Scurram & impr©bum,qui afti- due in litibusraoraretur.Sique improbitatishuiuf- modi nomine,aut a cenfore notatus,aut expreffa le. ge iudicifque pronuntiatione damnatus eflet, non improbus folum-.fcd etiam inteftabilis erat,vt eft a- pudGellium Ii.15-c.13. & li.7-c.18. Eoque fenfu bel- lumenarrans iugurtb.inum ficdeMetello fcripfit Salluftius:improbus inreftabilifque videtur Metel- lus, poftquam de rebus Vacc$ aftis comperit. Ec tune quidem nec eius recipi.nec ei dici teftimoniu poterat leg. 26. de teftamentis leg. 21. de teftibus. Porro quem iurifconfulti improbum vocant&in- teftabilem : eum inteftabilem & lačnim appellat Horatius Serm.libro z.Sat.jliis verbis, inteftabilis & facer efto : non ignorans hominem malum & im¬ probum veteribus faerum dici, quemadmodum i Eefto traditum eft de verb.fignif.libro iS.Rsuard. leg.Non poteft improbus videri. Digeft. de Regul. iuris. M p r ob v S eftjqui bonam fidem non adgnofcitj ve. luti qui bis idem petitd.5r.ff.de re iud. Briff. m p r o b v s non eft , qui ignorat quantum foluere debeatd.99.ff.de diuerf.reg. ErifT. :m p R ob v s eft, qui de viui hsreditate follicitus eft. 1.2.J. interdum.ff.de vulg.& pup^.l.27.iS'.a patrc.ff.ad Trebell. Briff. im P R ob v s litigator.l^.J-Ouod fi a£lor. C.de iure- iur.propter calum-Jdisc autem.inftit.de pmna tem. litigant. IM P R O lis dicitur effe m.Tm Huic congruenter Feftusumproles,qui nor.dum eft adicripius in cimtate: & ViSorinus Afer.improles, qui nondum vir eft.Cuiacius in cxpofitio. Nouell, ST 2 i ANTE N. 1287 Iuftia. J.ds Motitchis circa med. lHPR0PEXAKB,eft crimen, vel aliquid aliad cbis- cere. Spieg. larnoHstsi debitumj.vlt. JT.i. C. de iure dc-lib. Alber. Spieg. Improvisvs caftis, l.i-C.ad LCarneliam de fica- riis. Imprvdens emere dicitur,qui bona fide rem a non domino emic. 1.24. iT.i-ff.de ačhempc.l.ao.iT.fi cum me abfente.fF.de neg.geft. Ljj.if.de rei vind.Lji./.i. j ff.fi cert.pei.Bnffon. Smmtb ess pro ignorante ponitur in l.pen.jf.mu- 1 lier.ffad Velleian.£t Imprudentibus,id eft,nihil ta¬ le opinantibus, & prater fpem ac cogitattonem. 1. 52.iT.damna.ff.pro foc.Brifi. Ihprvdesi er, minus confiderate, l.ii.in fin.ff de neg.geft.Prat. Im P r v des t 1 A > ideft , ignorantia Stimpertincn- tia, L51.ff.de euift.Prar, ImpRvdenTia eft quum fciffealiquid is qui ar- 2 guitur, negat, fi Donato credimus enarranti illud Terentij ex Eunucho, Dono mihi dedit imprudens harum rerura omnium. Imprudens per fe eft,lgnn- 4us per alios. Imprudenda eligere, eft quod vulgo dicitur per inaduertenriam & infcitiam , quae non excufat paSTim, tefte Paule , qui in leg.nam & Ser- uius.jT.fina!. ffinegpt.geft.ait: Qui imprudenter a- liquem elčgerit ad aliena negotia , is quidqurd de- trimenti ckchis negiigentia fua fecit,pr*ftar.Spie- gelius. j Jlif s v D e N TiA peccare,Iuftinianus in princ. Infti- tut.de obiigat.qu£ ex quafi deličl. de iudice qui li¬ tem fuam fecerit,loquens:Et vtique,inquit, pcccaf- fe aiiquid inteliigitur,licet per imprudentiatn.ideo videtur quafi ex maleficio centri. Im P v B e s dicitur mas tninor annis 14. fcemina vero minor i2.l.vl.C,quand.tut.effe defin,jT.i.quib.mod. tut.fi.Macr. li.Satur.i.ca.6. Poft annos bis feptem 1- pfa stas neceflitate pubefcit. tune enim moueri in- cipit vis generationis in mafeulis, & purgatio fa- tninarum.Tertull.lib.De Virg. Veland. Tempus e- tiam Ethnici obferuant, vc ex lege natura? iura fua attadbus reddant: nam fotminas quidem a dtiode- cira annistMafculum vero a duobus amplius ad ne¬ gotia mittunt: pubertatem in annis, non fponfali- bus aut nupnis decernentes.Prat. Im P VB E s, vel impuber, Senatufconfuko Svllaniano torqueri non debet,fed terreri.rantum. Verunta- impuberes ab anno feptimo, vfqtie ad annuin v.Si impvdicae mulieres funt fiat i n 1 tabern,i > caupona,autfce„ ap adot 1 f„; r “;; , "!; iJ Cnuc.in expofit.o.No. 1aft.51.de m, in princ.impndics autem mulieresmariii-f ■' 1 ^knd- m° * ’ ^ & impellitJ V‘- IM p v n e, fine p cena,fine damnovd pericalo it- 3 feruuramihi ex ftipulatu.ff.de verb.oMte.Btld'.« hmus l.fingaUriifimumeffedicit.Spie»/ im p v nit A inuiria . ob quam nullum firn«,.; fupplicium. 1 m P v ni ta s,Hcemia,venia > !ibeuas.Plin. C j F .! 1 v. *9.Medicoque tantum homisem occidifftiLl tas fumma eft. Spieg. IM P v N1 t v s effe dicitur qui impune qmdfati-l,, ff.ad leg.Corn.de faifis. Im p v t An di verbum duobus tnodis accipitut ia n - o ad lcgem Ealcidiam. Imputari enim ptim IBt f tla quadiantis computationem venire. Etitainlild. duim imputari id diamus, quodhserediadq u a rai! expiendam computator, 1.19.1.51.con aliis%^ ff.ad leg.Falcid. L26.ff.de bo.libert.L44.ff. defc;,. tion.lnterdum in Falcidiam itaputaridicttur.pati Falcidiam patitur Li.jT.item fi italegatum.ff.adl-:". Falcidiam. Briff. IM p v T A R e, pro fupputare, numerare, &fubducttt rationem.Vlp.in l.i.JT.de feruisqpoq;.deTut.Si«i o diftrahen.&vtil.cur.cauf.aft. Prnetea ,fimatiča aluit pupilli tutor,putat Labeo,impstare nepofe fed eft verius.non nifi per quam egemidedit.iirpu- tare eum oportere , de UrgisfacoltatibisMi, Hoc eft,quod vulgo dicitur, deducereinfaisritio- nibus.Sicq; vfurpauit Seneca epift.g.Hocitonimpu- to in folutum de tuo tibi.Alias impotattatuibu ' eft.tribuere&affignare.Vlp.inl.i.jr.itemijBBbi, de fepar.Sibi imputent cur minus idoneumži.-iul- forem acceperint.prat. ^Impvtahe interdum etiam figniScat amptmftt expenfnm fetre, vt imputare fibi debetquičudi- . lusfuit.leg.i.ST.dolumDigeft.deeo per qiemfai, Brifl' Imp v TARiculpa, id eft aflčtlbi.l. 1 4.IT. vlti.D.de !! mil.Briflon. I m v s pes,extrema pars pedis,. I N. men vndecimum,proximi cefentur infantisifimiks pla- - 0 In praepofitio ldcum,fitu,&fedemfignificat:fic8l!' ne furiofo Scinfanti, quantum ad delinquendi ad- fečlum atcinet. Quia huius atatispueri, bonam 8 c malum adhac difcernere baud pofftmt,adeoqiie in- telleftu carent. iT. pupillus. lnftit. de inutil. ftipul. Ab anno u,vfque ad annum 14. impuberes cenfen - turproximi pubertaci,.& doli capaces: ideoquc-& \ furtum & iniuriam admittere poffunt, l.ptipiilum. in princ. ff. deregul.iur. leg.impuberem. ffide furt. cum firmi. Ec hsc ita fe babent in mafeulis. Nam ibtminsE minores annis duodecim cenlentur impu- betes, nec matrimonium redecontrahere , lnftit. de nupt.in princ, nequeteftamentum rede facere poffunt, §. prsterea.lnft.quib. ron eft permiff. fac. teftam. Attamen impuberis eft minifterium.fi for- te vel librarius,vel nomtndator, vel caiculator fit, vel hiftrio , ve! alrerfas voluptaiis artifex. leg. vtiurifiurandi. S- dabitur.ff. de Oper.libert. Pra- teius. ImpvbentiA eius, qui dinerfa duobus teftimonia pra;buit leg.27.i".i.ff.ad leg-CoirneLdefalfis.,Briffo- mius:. ottum,& initium caulamque rei fignificar.vrK.cia nus cu eft apud Perfas,nonin ciuibus,fedelcinil* eft RomanistEt res noftra quam nonpoffiderer:' in bonis,fcd ex bonis effe dicitur. Siccognouitlli- teris aut in litetis tuis,dici poteft vtronq;reSe,H '■ non eodertifenfu.In literiscognofcitnr,qnodin B eft fcript u m:ex ipfis cognofcitur , qaodexferipta| intel!igitur,vel conieflura quadam exferiptodeti.. tur,vt id neoue in Iiterishabeatur,neq;fitestralite- ras. Et Cicero ad Atticum. veteran aliteiits; complexus fum,id eft,propter literasjuss,&ei,jsr de illo ad me icripfifti.Si dirilTet in litetis, boevt luiffet fignificare,cum legerem literas tuas cotnph. xus fum animo vcurem. Connanuslib.j.c.t.n.io. 3 n articulum fine vila motus fignificauonefipur meroačcufatiuo iungunt.ln pmons ediSoitair ptum erativentrem cum liberis in poffeffionemd.’ iubebo.leg.121.Digeft.de legat.libm.legiij.in fe Digeft.manumiff teftam. Qno!oq»endigenere quoque lureconfulti Pratorum vetba fubfcqp; tes.vtuntur inleg.i.^.i.ffde C»rb,ed.leg.ji.pe»* dciurfiot ;zSp I A de iureiur.L7.cum Rubrica.ff.vt in polf.legat. I.14. ffdeprobationib. l.z-if-i* fF.dc a&ionib.empt. Eade figura & in poffeffionem remanere dicuntin L32.iT. fi maritus.fF.de donationib.inter vir.& vxor< &in J. n.jT.fa&i. fF.de captiu. ltem in feruitutem remane- red.14.fF.de fideic.libert.In fugam cffe in L14.jT.pro eo autem.fF.quod met.cau.In moram efTe, in l.o&a- ua. fF. de nouationib. In relegationem efTe in l.i;.ff. debonorum pofT.Infručtumefle. L40.iT. cum fufi- dura.ff.de concrah.empt.In poteftatcm tfTe.leg.i.jT. quisordo in bonor.poffefT, & apud Vlpian.in infti- tut.tit.28-Cuius iocutionis exempia ex antiquis au- thoribus prempta g ellius Fuppeditabir.Sic & in fer- uitutetnfa&um deliduminleg.Ei.ff.de minorib.In hsreditatem deprehendi.in Li8.iT. Teruus. ff. de fti- pul.feruor. Et .vt breuiter abfoluam, eiufmodi alia exempla occurrunt in L $5,in fi.ff.de sdil.ed. 1.40.fF. deadoptionib. l.$$df.3dl.Aquil. L6.fF,de_feruo cor- rupt.Lpen.ff.de fugitiu.L29.fF.adTrebelLl.41.fF.prG F0ci0.L1.fF.de leg .Rod. 1 .32, iT.fi maritus.fF.de donat. 2 int.vir.l.ii.iT.pen.l.27.1.3i.fKIocat.I.78.ir.cum vir.ff. de legat.lib.j.l.^.ff de neg.gc-ft.Nonnunquam etia cum motu , Sexto cafui vox In, ab iifdem iungitur: vel uti in poflefiione mitti,in hoftium poteftate per- uenire,in carcere recipi, committere in a&ione , Si his fimilia.leg.13.fF.vtin pofTeffi legd.itdF.qui tefta- ment.fa<*L6. J.eius qui.ff.de inij*fto rupto.leg.65.iT. Labeo.fFpro Fqc,1. 34. jT-Caius. f£de leg.iib.2d.85.de legat.lib.3Jeg.32.Digefr.de liber.cau. leg.B.Digeft. de pollicitationibus. Brifibnius in libro parer- $ gon. In prsepofitionis elegans vfus apud Latinitatisauto- res. de quo Gellius. Non Temper obferuatur in di- fpofitionibus Legalibus. De ea piuribus nec o- mnino ociofe Albericus. Vide infra Licentia. s P«g- . .... . . _ In diftione,vti folentlurifconfulti, cum nihil m fpe~ ciem determinant, vt: lurare in litem; agere in fa- fium : Ver&ere in rem. Sicut ex diuerfo,cum deter- minatam fignificare volunt formam , vti folent di- 4 ° #ione Ex,vt:Ex eo fa&o a&ionem nafci. 1 . i.tkde a- člio. Sc obliga.Ex lite aliquid probare vel iuraraen- to adferere. H«c omnia euidenter adparent, fi bene perpendas,ex I.videamus.in fi.& l.feq. item ex l.tu- tor reraR.de in lit.iurand.Prat. lN,provfquein fiepius ponitur. In aduentum fuccef- foris id eft vfque in aduentum. l.ro.fFde offic. Pro- confulis.In diem finit« tutel«. L13.fF.de adminift.& peric.Briff. ■In acceptum ferre opus publicum faciendum , apud 5 ° MacruminL7.fF.de legelul.repet.eft perfcribere in co lice oper um locatorum,opus illud ex lege,id eft, cx padione redemptionis Iocationifque perfe&um. Id quod lexlu\iafieri prius vetabat, quam opus perfedum ac probatum efTet.Hot.Prat. In annos fingulos,hoceft,pro fingulis quibufque an- nis ftarevfumfrudumi quomodo fit accipiendum; Iuftinianus explicatinl. ambiguitatem. C. de vfu- fru&u.DifFert autem: in annos decem liber effe iu- beatur,&intra annosdecem;hoc enim fignificatur, 60 vt liber effe ftatim iubeatur:fuperiore veronouifiir mus decennij dies fpedatur.Prat.Spieg. I n annos fingulos, quibus in Italia erit, exponit iu- rifconf.inl.iulian.jT.cumquoque.fF.ex quib.cauffis maior.Spieg. 1 N annum, in fpacium vnius anni. IN antea,prodeinceps,pofthac,impofterum;quafi fu turum tempus, non a tergo fequatur, fed ante nos cedat.li.feud.2.tit.$.iuro quod a modo in antea ero fidelis ei,& tit.7.Hen©rem quem nune habes,vel in 170 antea habebis,id eftjdeinceps.Prat. I TE N. 1190 x K aflenrvendere , apud Modeftm. in leg. 9. Digeftv quib.mod.pign.foluat.Connanus Cie interpretatur* vt fit pro quota cuiufque debiti. 'fikus ( inquit) Scmpronio fundum pignori dedit, Sc eundem fun^. dum poftea Caio Seio pignori dedit:atque ita idem. Titius Sempronio ^ Caio Seio fjmchniT eundem ir* afiera vendidit: id eft , pro quota cuiufque debiti* fed ita vt non fohdum cuique , Ted pars tantum a- liqua folueretunvt Sempronio fi ducenta debeban- ) Caio centum 3 &fundus valuir nonaginta,eum- que fpfis vendidit in aflem, hoc eft redučlo ad $fti- mationem afils fundo, Sempronius befiem in eo, Caius trienteni habebir,pro quota fcilicet cuiuTque debiti portione,id eft, Sempronius fexaginta habe- bit,Caius autem triginra,H*c Conn3nus lib.4-cap- vltimo. IK authomate efle alicuius,eft ei obtemperare. Dici- tur Sc in poteftate efte. ConTules fuerunt olim m patrum poteftate. Spieg, In bello admiftum dicimus , quod propter belil cauf- Tam admittitur.Li.iT.ex incendio.fF.de incend.ruin« naufr.Prat. In bonis eft quod Tupereft, dedudo sere alieno. Li.fF de cefftbon. In Peculio eft , quod Tupereft , dedu&o eo, quicquid Teruus domino, eive qui in poteftate eius fit,debet. iT.5.Inft.Quod cum eo qui in al.poteft.eft. Item 1 n b©nis,pro in dominio effe, luriTconT. vfurpat in l.fi idem.fF.pro derei. Spieg. ; In bonis meis effe dicuntur,&iam iaas raprae res,texf. -• in 1.2-iT.Tecundo.Linliac a&ione. ver f. fi fugitiutis. lF. vi bonorum raptor. Sc ex hac L colligitur diferi - men inrer ex bonis & in bonis, iunčtal, rem in bo=> nis.de acquir.rer.domin. Spieg. bonis efle dicebanturea proprie qu2 Quiritium iure qusefitaaliquo non erant. Itaque inter fe illa duo opponebantur,vti docet luftin. in L vnic. Go¬ dič. de nudo iur. Quir. toliend. &Vlpianus capi- tul. 1 nftit. primo , Kis verbis: In bonis tantum ali- cuius Teruas eft, velut hoc modo : fi ciuis B.o- manus a ciue P v omano Teruum cmerit, ifque tra- ditus eifit, neque taraen mancipatus ei,nequeia iure cefTus, neque ab ipTo anno poffefTus fit. Nam quandiu horum quid fiat,is Teruus in bonis quidem emptoris eft, exiure Quiritium autem vendito- ris eft. N capillo puella dicitur,qu2 nupta non eft : quia co- matse fine vilo capitis tegmine incedebant: nupt^ capite velato erant. lib. Eeudor. Tecundo titulo vi- gefimo quarto.^.tertio.R.urTus fi domin« vel fili« 3 aut forori adhuc in domo manenti, qu« in capillo dicitur,feTe immiTcuerit,&c. In I ombard. libro Te- cundo.capite vigefimo nono. Quifiliam in caufa habuerit in capiilo,& filium non reliquerit, Scc. Et Neap. Conftitutio. libro tertio, titulo vigefimo Te- .ptimo. Et forores in capillo Tucceaunt.Coniugatse aut Sc dotat« afratrum Tucccffionibus excluduntur. Obiter etiam notandum, apud antiquos fuifie bane conTuetudinem , vtnouse nupt« crines foluerent: quod in fecundis nuptiis non fiebat. Optatus Afer contra Donatiftas Tcribens: 1 nueniftis, (ait) huiuf- modi virgines , qu« iam fpiritualiter nupTerant: quafi Tecundo coegiftis ad nuptias;vt crines it er um foluerent imperaftis. Hoc nec mulieres patiuntur, qu« carnaliter nubunt:ex quibus fi aiicui maritum mutare contigerit,non repetit-ur illa temporalis fe- ftiuitas.' H«c ille. Euit Koc quoque lučlus Sc mcero- ris argumentum,vt multis ex locisconftauOuidius Trift.i. , lila etiam ante lares JparJis profirata capi liti Contigit extrnffes ere trementefocos. sc 5 J® 319 1 I Liuius liri.Sotuit crines, & flebiliter nomine fpon- jfum mort utrni appellat. Notatu etiam aignum eft, moriš fuific Francorum Regib. vt filios exephebos principi alicui vicino tondendos mitterent, qui eo- rum pofteaquali patronus eflet. Seruos enim , Ro¬ mano more cmn libertauna acciperent, ronderi io- litos , vel ex vno illo Plauti di&o ih Araphit. ac i. fcen.i.fin. manifeftum eft, Qupd ille faciat lupiter, vt ego hic hodie rafo capite caluus capiam pileum. id ef{ liber fiam. Paulu« Diaconus'de geftis Lango- bardor.libr.6.čafitui.trigefimo feptimo Circa fec tempora.Carolus Francorum princepsjilium fuum ad Luitprandum milit,vt cius (iuxta morem) capil- lum fufciperet:qui eius ccefariem incidens> ei pater efredrus cft:multifque regiis munerib.donatum ge- nittmremifit.Prat. IN caducum parietem inclinare,quid fit,exponit pul- chre Roterodam. in Chiliadib. 2 N Calendas poflidere.leg.12.ff.de precariojid eft,vf- que in calendas, vtl.56.tf. Quj iraff.de verb.oblig . BrifT. 2 N cepita,in fingulos^flngulatim.Liuius li.2.ab vrb: : Extulit eum plebs, fextantibus collocatis in capita. Jdeft,quifque collocauit fextantem,& contulit. Sic apud Iuftinianum tit.i.lib.j.Inftit. Conueniens efte vifum eft non in capita , fed in ftirpes hsreditatTm diuidi. Itaque fuccedere in capita, eft piuribus qui funt eiufdem gradus, haereditatem in a?quales par- res difpefcendam,id eft,diuidendam competere, Zu gleichemtheil erbm. 1. poft confanguineos.tf .hžeredi- tasifEde fuis & legit.hsered. 1 mperat. in Auc.de ha2- • red.ab inteR.vcn.lT.fi vero neque ffatres.verf.fi au>- tem plurimi.Sic fratrum filij inter fe non alitcr,qua in capita fuccedere debent. Ethoc fuadet xquitas naturalis,ne, quifunt conditione Sc gradu pares, ad lucra pofTeilbria imparrter nulla iufta ratione vo- centur.Qua de re effufetraftat Zafius in intellefti- bus & refponfis fuis, abfurdam indicans hanc colle- ftionem : Fratrum filij patruo extante , inter fein ftirpes fuccedunt, ergo fimpliciter in ftirpes fuece- dunr. Nam qualitas fuccedendi , in antecedente & confequente variat. Stirpalis enim fucceflio filio- rum fratrum cum patruo ex qualitate priurlegij ni- titur,qu2ein folis fratrum filiis non eft recepta. Sic Azo prxceptor Accurft},bene & refte doc uit: ctiius fententiam difcipulus, vt Gloflis probauit,ita in re- fponfl$,feu confiliisjab eo difceflit. Sed paiam eft,& qii3eftum & lucra,indicium fa?pe fallere. 1 mperator nofter Carolus Quintusdiuae meriioriae anno 21. Sc a-nno 29-ftatuit pro opinione Azonis , Nerelio Pro- 50 €ancellario,Chuonrado Peutingero, Matthia Hel- do,Hieronymo Veho,VVolfgango Brantnero, Ni- colao Ribizeno, tum mulris aliis doftis viris /eiuf- modi conftit. reuccandam magis, quam fancienda, flobifeum fentientibus.Suam interim Accurfiani,vt tommunem , mordicus tenebant. 1 d sequitatis cum amantiori,tum patrono ftrenuo Zafio, quod & res i~ pfa erat, ab vno fcilicet Accurfio , -i qui fsepenumero Xabitur,pendere :Conftitu’ionibuš interim a?quita- . te,litera naturaque pofthabitis vrdebatur efte gra- mflimum.in ftirpes vero fuccedere, eft liberos pa* Centura fuorum partem hcereditatis adipifci , quam ipfi fuperftites adfecuti fiiitfent. Htc fucceflio ftir- palis, qua? Sc parentalis vocatur, refte a. meiioribus interpretibus iuris efle priuati dicitur. Siquidem amper.in dtft.Authent.^.fed Sc ipfts.manifefte vo- luit,quod fratrum filij nuilo alio cafu in locum pa- fuccederent,quam vbi cum eorum propriis patru is vocarentur.imper.verba fle habent:Quan - i- ceptari vidcatur,- r -»..uijjim iudicem datum.Cuiac.m diiSofupraloco. I N ius vocati,vt eam,vel fatifdent, titul.j.eft.^Pt. ded. qui hadenus fic legebatur: 1 n ius voadn eant,aut fatis.vel cautum der.t.fed male. Na (j. lum de fatifdaiione tradat. DifFetemiamnun. rum,qui fimpliciter.aut datisfideiuffotitisaniu. rato cauere poffunt,declarat tit.8.eiufdsmlik,S»i(. gelius. IN 1.1.ff. de edcnd.Politian.verf.eumqiio hoc eft, vocum interpretationes potius, quam definitienes: quas diligenter indicauit dodiflim.vir Apellus, in Methodo. Hifce autem declarationibus non longe abludunt,Etymologia,Notatio r & Ailnfio. Sum ta- men qui interhcec o^inia magnum faeiant diferi- men:qua de re pleni funt interpretum libri. C^uan- quam paruo fru&u tam anxios efle libuit: quando Htanropere cacutimus,Yt pr$ter vnieam hominis de- finitionem vix aliam vilam reperiamus, quae veram £ 0 fuam differentiam contineat. Vide Cantiunc. in Topicis, vbi tra&at locum ab Etymol©gia. Spie- gelius. 1 n ius vocare,eft,iuris experiundiCtt vinculeoVi* 1197 I ANTEN. 1198 gationisinne&itut. In fclutione efTe dicitur, quod poteft pro re obligata folui > licet iudieialiter n on poflit peti.ex Zaf.Spicg.Prat. In omnibus talibus.ff.de rei vendic.l.in regj.jT. Ted & id.Alberic. In ordinem redigere,proprie fignific.it inter viles mj- merare,vt docet Prifcianus, quafique intra claffem fuamcontinere,non eximium ducere , honore non eximiodignari. id quod &Liuius tra&are videtur lib.27.&lib.43.Tribuni plebis, inquiens,in ordinem redafti pro contemptiifimis funt habiti. Hos Gržeci Encyclios appellare videntur, vt annotat Cxlius li. 25.c.i8.Huicaffine,in ordinem iegere,apud Paul.111 l.vlt.dc veter. Sed veterani, qui paffi funt fe in or- dinemlegi muneribus fungi coguntur.Spieg. In pecuniamiudere.Paul.inL2.ff.de Aleatorib. Sena- tufconfultum vetuit in pecuniam ludere.prxterqua fi quis certet difco vel pilo iaciendo , currendo ,fa- liendo,lu&ando,pugnando,quod virtucis caufa fiat. Spieg. , . 20 In perpetuum,contrariumhabet,in tempus. In poteftate confiftere exiftimatur» quod in ačtu non eftffed effepeteft.l. aduerfus fementiam.ff. de arb. quam Alciat.nobis reftituit* Vide eum in difpund. Spieg, In potekate aiicuius quis effe Latine dicitur, qui pa¬ re t. & obfequitur voluncati eius > in cuius poteftate eft.Connan.Iib,2.c.7.n.4. In poteftatehabere,id eft^in cura , & adminiftratione. • Sic dicitur Epifcopus Ecclefise fundos habere in po- 50 tcftate.c.i.de reb.Ecclef.non alien.Tutcr quoque in pupilli caput poteftatem habet, id eft , autoritatem, 3 nft.de tut.in prin.Vnde & alibi faa poteftate quis fctiffe dicitur,quod propria autoritate fecit. Ex AL ciat. In poteftate habere & alienare tanquam aduerfa op- ponuntur. Liuius libr.B.Minutia Veftalis cum de- creto Pontificum iufla effet faeris ubftinere , farni- liamque in poteftate habere ,fa&o iudicio viua de- foffaeft.Prat, 41.lT.pro haerede.Digeft.de fideicom. hered. Briff.in parerg. IN publicum deduci intelliguntur, & qui magiftrati- bus municipalibus traditifunt * velpublicisminL fteriis,l.i.ff defugit.Prat. In re difceptare,pro iufteiudicare.cap.fraus.jj\iudex> extra de verb.fignific. In re permittere,pro in poffeffionem ingredi.leg cum vnus.Uigeft.de bon.aut.Iud.poff.Alb.Spieg. In prsfentijin ipfo opere,hoc eft,in re ipfa. Ieg.de pu- pillo.ff.de nou.oper.nun. Alias pro in prtefentiav® furpatur ab Vipian.leg-i.Digeft.de folut. Sed con- ftituere in re praffenti , hoc eft ftatim atq; folutum eft.Prat. I n rem pr^fentem venir e,vffdtn augenfcheingehen. In rem fuam fideiuffor, proreo prmcipali habendus ’ '~eft.leg.fed& fideiuflor. Digeft.de pa&.Alberi.Spie- gelius. In rem & in perfonam,locutiones funt Iurifconfuhis familiares,quarum illa tum vtuntur, quum indefi- niteac fine perfona; vllius notationealiquid fačlum effe fignificant:hac vero, quum certa perfona defi- nita.veluti in leg, $.ff.2.ff .de conftir.pec. Qu,od exi- gimus,vt fi debitum quod conftituitur J in rem exa« dum eftinon vtique vt is cui conftituitur, crediror fit.ltem quum Vlpianus ait, adionem metus caufa in rem effe feriptam , neeperfonam vim facientis coercere,fed aduerfus omnes reftitui, leg.p.in fin.ff. quod met.cau.& alibi,hoc cft,in L7..SF.3. ff. de pad. Pa&orum quxdamin rem efie,quxdam in perfona. illa , quotiesquis generaiiter pacifcitur ne petatt hxc,quoties ne a perfona petat. Item in I.io.ff de o- pe.nou.nun. Operiš noui nunciationem inremfie- ri,non in perfonam.Cic.iib. de inuent.2. Sin autem non in homintm certum , £ed in rem aliquam caufa dimouebitur,vt in hac eadem re 4 &c. Item apud VI- pian.in leg.4. iT.29.ff.de dol.except.l.i. ji. i r tim. Dig. de interdi&.Senec.in iudo : Ne videar in perfonam* non in rem dicere fententiam.Hotomannus & Pra-“ teius. In poteftate,manu mancipiove.Vlpian.tit. 24. Ei qui ^ In rem verfum videtur,fiue idipfum, quod feruus ac- in poteftate ,manu , mancipiove eft fcripti hatredis, fub conditione legari poteft.Item,Ei cuius in pote¬ ftate,manu mancipiove eft hsres feriptus, legari no poteft-.Poteftatem defiliofam. Mamim de matrefa. quse in manum conuenic , Mancipium de feruo in- telligit.Kotom, In pržefens exponit Valla,id eft,in p.^fcntiarum.^iiod aduerbium, tefte Glareano. nufquam apud veteres reperias;quamuis etiam,eodem indicante, Perottus, atqueadeo noftra setas pe eo vtatur.Vlp. Cur no- eeat ei, inquit, qui refpondit quod in prsfentiarum vidcbatur.l.de «tate.jT.ex caufa. ff. de interreg.a#. Spieg. vid.lsnprsrentiarnm. In praffentiam,id eft,doneč fit prafens. H^c enim eft natura prapofitionis iunftse accufatiuo cafui. vt cum Virg.dixit, -- In lucern^ tuljjfet idleft,vf(jueadlucem.Hot.a Seruio animaduerfum, Alciat.etiam indicauit.Spieg. In primis,modo an omnia^modo pro pr^cipue.excel- ienter.vtriufque fignifteati exemplum apud Pom- poo.extat in l.i de origin.iur. alterura mox a prin¬ cip. alterum in jT.fuit autem.Spieg. N procinftu' effe,fignificac id,quod Barbaris in fieri, hoc eft in poremia pfopinoua. In procinčlufaftumteftamentum dicitur, quod miles pugnaturus nuneupat pr^fcntibus commilitonibus. Feftus.vide Endo procinftu.Hotom. J N pubertatem pro intra pubertatem , in leg.2»ad fin. ff.de vulg.&pupill.lnannosjpro peft annos in icg. cepit,in rem domini conuerterit: veluti fi tritieum aecepit,& idipfum in familiam domini cibariorum nomine confumpfit:aut fi pecuniam a creditore ac- ceptam dominico creditcri foluerit. i. quodftruus Q ff de in rem verfo.Oldend. In rem verfum intelligitur,quicquid neceffario vel v* tiliter in negotia patris aut domini verfum eft, a fi- liofamilia 5 ,vel feruo,aut etia quol>be!: alio. 1 . fi pro patre,if.Yerfum autem.leg. feruus fi in tem-in prin. Digeft.de in rem verf. 01 deo.& videq. verfum in rem. In rerum natura dicitur infans effeiconceptus.In re^ bus vero humanisjfi non editus,faitem viuens in v- tero matris,lcg.f.jT.^.in fin.& leg.8„de fuis & legit,, Quod in rebus humanis eft,in rerum quoquc natura eftftd omne in rebus humanis eft. leg.i, de hsr. ve! aftion.vendit. Morttii in rebus humanis non funt, Ita enim fcripfit Epift.Hb.io.Seneca. Quamuis fru- ^us operiš peradi nullusad dcfundum,exempcan 3 “ que rebus humanis pertineat.Ipfa taraen cotcmpla- tio futuri operiš iuuat, Definunt etiam mortui effe in rerum natura.leg.59.jL6.de hxred.inft.Quid igL tur mirum,eos qui mortui nafeuntur , appellan nu- quam liberos potuiffeMeg.129.de verborum figmfi- cationibus.Qupd igitur Celfus ait*eum qui prxgna*» tem reliquit vxorem non videri fineliberis dece/fif- fe, id ad eos liberos referendum eft 4 qui fi non in re~ bushumanis, faltem inreru natura funt.LiB.^vado dies leg.did.cap.7.H.xuar.leg.fi quis pr^gn-intem* ff, de rer.iuris.In rerum. natura quxdam fuat, qusdi np? I A N T E K. non funt. Hsec autem qu« non funt, rerum natura complečlitur, qus animo fuccurunt tanquam Cen- . tauri,Gigantes, & quicquid aliud falfa cogitatione formatum habere aliquam imaginatiouem carpit, quamuis non habeat fubftantiam. Rsuar.I. bona fi- des.ff.de reg.iur. In faeris manere.l.filia?« Cod. de collat. In faeris reti- neri.leg3.Cde bon.matern.In faeris efte.leg.fecun- da.C.de bon. qua» Iib. in parentnm faeris conftitut. vltim.C.de-officiof.teftam.leg. vit C. ad Tertyllia. 10 Iuris autores de filiis qui in familia & poteftate pa- tris adhuc funt, vfurpant.' Sicuti eos qui per eraan- cipationem aut alias exiuerunt e familia & potefta¬ te patris,dicunt faeris vinculis exo!ui. I. r. C.de of£ prret.Et faeris paternis dimitti l.quidam.C.de fidei- comm. A faeris paternis abfofui. 1 . de emancipatis. C.de legit.hser.Duaren.ad titul. folut. matrim. fub cap.Qu^ fint nuptice. In feruitutem petere, leg. in feruitutem. Digeft. de bon.liber. Alberic. 20 In finu meo habui, pro in poteftate ac (rde mea. apud Sc^uolam in l.teftam. faciebat. de probat. QjJpd e- . nim alterius fidei committimu$,in finum deponerc dicimur. Vide Erafmum explicantem prouerbium, In finu gaudere. Spieg. In folutum dare,pro foIuere,apud Paulum in 1 . 6o.ff. de fol.Hotomann. In fortito efte,id eft,in incerto & ambiguo,vt inueni- ri non podit.Iure noftro rarum eft , vt iudicium per , u m fortes admittatur,nifi cum res adeo perplexa incer- 30 taque eft, vt alium exitum non habeat. leg. fi duo- bus Codice communia. delegat. Vide Alciatum lib. quinto Parerg. cap. vigefimo fecundo. Spiege- lius. Itv Stirpes fucceditur , quura hsreditas non in fucce- dentium fingula capita & perfonas, fed in cogna- tionis latera & partes diuiditur. In capita vero, quu intot partes fecat-ur, quot fuccedehtium capita & perfonse reperiuntur:qua de re vide Imper. $, 6. de ha?red. quce ab inteftat. Vide in capita. Hotoman- Sn fuis hceredibus habere , hoc eft fuorum numero.l. 78 Jf.i.fFde Reg. Iuris. Briff. In tabulas referre,id eft, feribere in tabulis, & vt di- cunt, in Regiftrol Sylu.Spieg. In tetum pro omnino in l.i.ff de fuis & legit 1 .77. de diuer.reg iur.L6o.jf.pen.fF. de ritu nupt. Briflon.in Parerg. In tutelam fuam venire mas dicitur , qui ephebus,id eft, pubes effe incipic , anno fcilicet setatis decimo 50 quarto : fcemina vero viripotens appellatur. hoc e- nim in fccmina,illud in mnre ponitur ab Vlpiano in I.5. jf.2.ff quibus ex caudis in poff. Alt Prretor, fi is pupillus in fuam tutelam venerit,eave pupilla viri¬ potens fuerit,& rede defenderur , & r c. idern 1. 5o.f£ de leg.j. Ouum fiHofam. ita legatur , Quum is in tutelam fua peruenerit,pubertatis tempus fignifica- tur. Cic.lib.de Orat. r. Negaretque nifi pofthumus & natus,& antequam in fuam tutelamvenifter,mor- tuus eflet, hsredem ewm effe pode. idem in Bruto, Quum is hoc prohare ve!let,M. Curium , quum ita Iia?res inftitutus eflet,fi pupillus antemortuus efTet, quam in fuam tutelam ven ide t, pupillo non nato hseredem efle non pofFe.Hot. In vtero qui eft, n on eft pupillus. 1 .non cft.ff de verbo- rum fignidcat. tametfi'anima!.'efle videatur.l.i.jf. proximtjs. vnd? cogriari, 1. negat.de mort. infer. Nam qui in vtero‘eft-pro iam nato habetur,quoties de cius commodo tractetur.!,qui in vtero.ff.de ftatu hom.Alberic.Spieg. l}0O In vi, pro vel in.inveeumlocuml.i.Dlg.ncaui,!^ loco facr0.L2.ff. ne quid in loco p«b. in ve Utore in ve ripa , inveftipulatum eius, 1 nve vinculis.C ex Briflon. In ve fe,pro vel in re > 1.5>.§-fiq\ii>rradex.fF. de recept, qui arbit.Briff. IN A E Dl FI c ATA Liuius dmt auftore Turnebolij, aduer. capit. 29. qu* aliquo in loco sdificatafunt fed cum in loco dixit, fignificauit sedificia e priujto in publicum procurrcntia, &aliquid loči puhlici occupantia: Piutarcho tefte,cuius verbafunt: «*. 'Tps77zyy JV K9it Knittpetfaotv oret k& ajw cnoy oIzcifbpHfjjtTu Immolita autemfunt, quaeq u is vfpiam molitus eft. Si quiš igitur priuatus antei. des fuas in publico podium pofuiifet, autrocenii« num proieciflet,eum id demoliri 6c diruere,tollcrc* que Cato iubebat.Vide Immolitus. Inaedifi čare elegans verbumapudVlpian.l. fed etfi de vfufrudu. Sed etfi, inquit, quid inadi- ficauerit, poftea eum neque to!lcrc,ncquerefigerc, Spiegelius. In a n e proprie vacutim fignificat, quod eft fine vi,fine effcdu.l.i^.ffde contri.tabuli, Inanis reus qui foluendo non eft , Paul.lib.j.Scnt, tit. 15. Inanis ftipulatio , id eft, inutilis&inefficu propter exceptionem. 1. penult.ff. de condift. ob turp čauf.lnanis eciam ftipulatio nullius momenti, ex qua ačlio non datur.l.3^,ff. de donat. intervir.l. 42 .$. penultimo.ff. folut. matrim, & apud Valer, Max. lib.S.cap. 2. Eodem modo inanis obligatioin l.B.jT.Marcellus.ft.ad V r elleianuml.95. J.aliquai- do.ff de folutio. Briff. I N A n e nomen hseredis habetur, cum hsreditaue- linquitur immenfis donationibus exhaufta,Gothjd L3.C0d.de inoff.donat. In A n e tabnlse Sr Inane Chirographum poftfeluum pecuniam. L27.ff.de furt.l.vlt.ff.ad exhib.l.vlt.fide- bito perfolutio. in Cod. Theod. Sic & Inanisferi- ptura& Inanis epiftola inl.39.ff.de dolo.L ii.ff.de probat. Etinanis cautio,nulla fecuta numeratio- ne. lege vitima Codice fi pignor. conuentio Bril- fonius. In An e nomen hseredis,nudum & finere.l3.C0d.de imoflic.don. Brift’. Inani s &nulla conftitutur aftiopropterinopiaa aduerfarij,l.i.ff.de dol.mal. Item propter exceptio- nem 4 Lleda. $. pen.ff.fi. cert.pet.l.Sfichum. j. oditio, ffde folut.l.fi dariftipuler ff. de verborumobligl. quamuis. $. Marcellus. ff.ad Velleian.Cuciac.adl. eleganter.iT.quafi nulla ačtio fF.de dol- mal. vide & J.6.ff.de dolo,1.24.ff de lib. cauf. 24. fFmand. Paul* lib.a.fent.tit.ij. Briff. In a r o e n t a t 1 lefti , ex ff. Briff. Inaroentatvm, fičut inauratum,bocet\,argen‘ to & auro illitum, tedum. Inargvta fcntentia.Vlpian. in L hoc Senatufcon- fultum. $. fi pecunia. quam fententiam &Celtus fcripfit,qux mihi non inarguta videtur»Hoceft«vt vulgo dicuilt,ratione fundata. Spieg.Brifl.exL5.de vfufr.earum rcrum. IN a t e R e s , duorum fratrum vxores Gr*cisinterfe vocantur. Sicuti Aelij, vel etiam Acelij dicuntur, quibus dux nupferint forores. Sororis autemmez maritus,non h a bet fpeciaie nomen , quo illum a?- pcllcm : nec vxoris frater. Dacr mariti dicitur fra¬ ter. At Sorof vocatur , a nobis dici poteft Glos. frater meiiSjLe-uir eft vxori me^.Vide Rno* digi. cap.24.libr.28. & Oldend.in Copia quoloco nomina Adhnium indicans, pro Inateres, vece Greca.vitiofe legitur Inatrices. Spieg. IKaV‘ !$0I I AKTE N. i$q£ 3° ]na v di T v S n on auditus, qui caufam non non dixit:cuiusaudita defenlio non eft. Vlpian.bz. ffad leg.Corn.de ficar.lnauditum filium pater occi* dere non poteft.Suct.in Galba : Qu.ofdam clares ex vtroque ordine v iros fufpicione criminis inauditos eondemnauit.lnaudita caufa quenquam damnari, jecjuitatisratio nonq)atitur.bi.fFde requir.reis.Prar. ex Hot-Brifl' 4 na v G e K i cauffam in leg.diui fratres 27. iT. quod /j is.2.fFde lib.cauf. qui accipi.ndum, Accurf.inta- lo čtumreliquit : Alij le&ionem immutarunt &,agi eauftam,repofuerunt.lac. Cuiac.iib.obfer. 6. cap.27. inaudire,diuinac legendum. Eouidem Florentinam lečHonem,qu* temere immutanda non ei%retinen- dam cenfeo,vt {it fenfus,differendam caufam & fen- tentiam eius,qui de libertate fua iitigabat, & vox, Enim,aduerfatiue nota erit, vt & alibi pailim. Pra« teius. Inavris quod a Grazcis dicitur enotion , omamen’ tum eft ex auribus fmminarum dependens. Plaut.in 23 Mensech.Inaures da mihi faciendas. Ifiderus libro decimonouoquod non czditur.Sch. Jncaj. esc en s in eo iexus, id eft, aui in eo t>r*ua- let.ex Dig.Brili'. i-N c ant a. r Bjvei verbis vel rebus adiunčfis,aliquid lupra naturam raoliri. Prifcis perfuarum erat , pro- digiofam ineile; vim vocibus incantatorumticleo, vt myfticu$ q-uoque Pfalmus mentionem -faciatvene- £ci incantantisfapiencer. A noftris IncantatioPaoc efhačtusipfe incantandi, inter infames numeratur. Adi.J3art.in leg.r. Codic. de malefic. Sc mathemat. Spieg. IN c AN tat i ON b s an iint prohibit* Sc punibiles. Bart. in leg. prima , Godic.de mab & matn.Pra-* teius. ■IN c A p Ax ab indigno ita a quibufdam diftinguitur, vt incapaxis iitjcui capiendi ius non l’ir ) ideoque ei relida abinitio inutilia iint .. & apudh^redem re* maneant fine onere. ; veluti Spiirius.Indig.nus au- tem,cui qu* rtlinquuntur,ipfo iure valent, Ted ad ^icum plerunaue t-ransferunt-ur >; yel ad h-xredem } . 50 60 70 vel ad aliam pcrfonam cum oncre,tot. titul. Digeft. dehis qui.vt indign.vide Bart.ad Icg.fin. ft'. eodem. Prat. 1 n c AssvM,id eft,Rne canffa,quafi fine cafiibus fine quibus venatio efi: inanis.Spieg. in c avs t o hoc eir>atrameto.falfum deprchenditur. Auth.de fid.infir.if.i. Alberic. 1 N c A v T e fačlum , pro infe&o habetur.l.i.^.i.ff.d« his qu.^ in teft.del. 1 n c a v t A negligentia.ex ff.Erifl'. 1 N c h n d 1 a vel fortuito fiunt:vel culpa inhabiran« tium : vel coniiilto ac malitiofe , vt funt qu£ fiuRt feu inferuntur ab lncendiariis.ex ff.Frifi. 1 N C en s v s,qui ccnfum profeilbs non eft : qui bona in cenfum non detuiit.Brilf. 1 N c e n s v s qui dolo non eft profeflus bona Tua. Is ©iimexlc-ge Scruijregis puhlice venibat virgis cajfius feruus fiebat, vt teilis eft Dionyfius libro 4. Sc Cicero pro Cscinna. Sed quis apud cenfore non fuifTe profeiTus omnia bona fua, contrahere di- cebatur grauiilimum crimen cenfus fraudati. leg. quinquagefima ertia de iudiciis.leg.prima. Cod.de qua:ft.quanquam errori ignofceretur 5 & venia dare« turad cenfum emendandum,vt indicat Vlp.l.4.^.8. iF.de ceuiibus. iNCEndia r i vs.Inoendiarij dicuntur , qui ob ini~ micitiasjvcl prced* caufta,incenderint. DehisjCo- rumque pce»is,in i7.tit.libr.5.Decret.6c in 1. capita- lium. if. incendiarij. Digeft. depcenis tradlatur. Anch. 1 N c e N D 1 o confumpta?,abfumpt*’,exarfiE, exufta?,jE- des, vili*, domus ,res, inful*, ex Digeft.BriiTo- mus. incensiti qui finr,vide leg.vnicam, C. de clafli- cis libro 11» incenSores meftum.eKff.Briff. in.cen svS apud Vlp.tit.i2.Regul. qui cenfum pro - fcifus non eft , feu qui bona in cenfum non deta- lit.Cie.pro C*cin,&pro Flacco.Briff. incent ivvm fignificat appetitum. cap.vt clerico- 0 rum.de vita 6ebon.cler.lo. Bell.Etymol. 1 N c e r ta dicuntur, qu* non in fpecie, fed in genere proferuntur.velutijFundus^.omojTriticum.Lhsre- des.25.5f.fi incerto.Digeft.fam.ercifcund. 1. cum in- ccrtus^.Digcft.de legat.1. ratione, ^o.if.incertJE.fti ad leg.Palcid.Hot.Prat.Hinc in C e r t A.Nomin i dicuntnr efle obligationcs feri- pt*,quarum folutio certum tempus non contine- bat.Boc enim agebat fcenerator,ne tempus folutio" nis infereretur infti'umento,vt tandem peflet, quo- tiesvellet, petere , & femper immineret debitori, qui,vt fe polfet a tali cnere leuare 5 ;( nam seris alieni comes eft miferia,vt dixit Chilon ) cogebatur opta- re mertem pacris.Verum poft Senatufconf. Maced, fciant t alescreditores,nullum bonum nomen expe- pedata patris morte fieri, quia iiliusfamil.non obli- garur eiHcacicer, fed habet exceptioncm Macedo“ niani. Forcatul. in Necyomati* dialog. p8. nu- mer.a. IN c e R t A adio,fiue(quod vficatius eft ) incerti afti® dieitur,per qua nulla certa suma petitur: veluti cx ftipulationc incerta:Quodmihi exftipulatu dari fic ri oportet, b4.ff.de vfur. 1.3. Cod, de in n til. ftip. leg. dtem proferre.27.in fin.ff.de arbitr.Ex omnibus bo¬ ni* fidei adiouibus,.Qupd te mihi ex bona fide dare facere oportet.Sic l.i.fF.de donat.bvlt.fffi quis i» i us voCjPrat. jNCBRtA ftipulatio eft,vbi non apparet.quid quale quantumque eft in ftipulatione. Quod fufi.fiime ex- p o« it ur in b75.fF.de verbor-.oblig. Adde dcieg^g^b ij°5 Atque hinc Incerti a&io ex ftipulatu datur.l. 4-ff.4evrur.Inft.de verb. obligftn princip. Incerti aSiones etiam condi&ionetque lllr omnes apellan- tur , ex quibusaliquid incertum , & quod neque dentonftrari 5 ncque tangi polftt, petitur. 1.1. ff. de vlufru&.leg.I, 46 .tf,i.& b59.if.ax afte.ff.de iure dot. l,;.in fin.& 1.8.fKde afttio.empt.l.pen.fiidepof.l.a.if. aliud.fF.de d0n.l-5.fFde cond.fine caufi.n. fF. de no- aat.l.a2. in fi.l.4o.Jf. pen.fF. de cond. indeb. 1. 16. $. 1 A H T E N. ff.de leg.lib.i. l-25.Sf.fi incerto.ff.fa«, fine manumiClncertas res eodtro raodo diiitUe! tianus in gcsc-re reli £tas .l.jo.Jf. incertse.ff ad V.t s | c Et Inrertum corpus Pompon.inl.85.ff. de leen,',; j.Eriff Incbitvs pofteflbr eft,quetn ignotamns.l,j).| i( ; ffde verb.fign.lncertafententia.kg.21, J, Ponj. Digeft.de recept,qui arbit.l. 59. Digeft.deteist Briflbn. .—.; "V J r r p ._ rer ;i In C 8 RTVS contradusinleg.i.tf.debitura.fUeccv Pomp.fF. de min.l.5.5Li-&bMff de\ , r . *i 0 ftit.pec.leg.^Digeft.de reb.creddeg.iS.ff. deics, ptilatio.qui proprium & fpeciale nomennonhib — 35. ff. dc feru. vrb. l.n, in fi. ff. d« cond. furt. 1.75.5! vlt.tf.dclegat.iib.1.I.27. in fi.ff de recep. qui arbitr. Lvlt.fr.fi qui$ in ius voc.non ier.l.Ž.jf.pe.ff de liber, leg. Non«unquam Incerti adio , pro praeferiptis verbis adione fumitur, vt in L6.Sc I.16. f£ de praefer. verb. I.19. in fin.ff.de precar.l.aj. in fin. fr. commun. diuid.K7.fF.de pad.l.6.C.de rer.permut.Biifn |NdtRTA pars » quae quota fit, non apparet: veluti quidquid mei iuris in eo fundo eft 4 quidquid Ti- tius pofiidet. 1,3. 5T.mcertam.L26.fF.de adqui.poft.L 32.5T.vlt.fF de vfucap. Sic & in l^fi.iT.i.ff de rei vin- di.Kn.jT.fi cum efTet.fF.de interrog.in iur. fac.l.i. ST. vltim.ff.fi pars heredit. petatur. leg. 8.5T.i.ff com¬ mun. diuid.BrifT In c e k T a perfona videtur » quam incerta opinione animo, fuo teftator fubiicit: veluti fi quis ita dicir. Quicanque filio meofiiiam fuam in matrimonium dcderit,eih$res meus ilium fundum dato.aitlmp. in 5T.incertis.25.Infl.delegat.H0t. In c e a T z quando agi dicatur;vide fup.in voce Certi comradus. In cer Ti condidiofibidem. Incerti contra&us qui dicantur.iDid. In cest i t v DO) eft fubftanria tranfadionis : vnue. poft rem iudicatam ea nullius momenti eft.i.res iu- dicata.de reg.iur.Spieg. IncsrtiTvco reprobatur primum in contradi- bus.l.inter ftipulantem. 5T.inter Stichum.fF.de verb. obl.1.cum duobus.fF.ne in diem addid. Deinde in vltimis voluntatibus.l.duo funt Titij.fF.de tefta.tut. 40 leg.qusefitum.jT.fi quis.eod.ff.de fund.inftr.l. fi quis de pluribus , & 1. fi fuerit.ff.de reb.dub.Denique in iudiciis nullo modo admittenda eft. Kj. C. de Sent. qua? fin.cert.quant.proferun.l. quidtamen.5T.P0m- pcfn.aitff.de recept.arb.l.idem Pomponius Fcribit. ff.de rei vindic.Spieg.Prat. In C e R t V m confitetur, qui|fine illud aut illud de^ bere confitetur.L6.5T. i-ff.de confejfF.Briff. Inc !K tv m eft quod nefcitur J quid,quale,quantum- que fit aut fuit,1.74.& 1.75.ff. de verb.obl. Goth.ad 50 L3.jT-2.fF.de acq.pofl*. In certvm abfolute plerunqV ek> ti cum filia vel neptefororis fus.Vult.inComiaja:. Inftit.de Nupt.5f.2.num,2.& 4. Ingbstas nuptiasIuftinianusvocat,qu 3 sfanguia : j j comundioprohibet.lnutiles vero quscamiisfaat cosrradz^cum^uibus iure ciuili nonlicet. Connj, lib. 8 *e. 6 .n.i. In c e 3 Tjfilijdicuntur nati ex eo concubitu,queji vel confanguinitatis vel religionislexptohibet,vt £X forore,confobrina, nouerca,facravirgine, &c, Connan.li. 2 .c.i 6 .n. 2 . In c s s t v s } vel inceitum, dicitur id erimen,^' committitur cum ea T cum qua illicitumalioqoimz- trimonium fuiflet. Notum eft ; Ciceronemadulrcnu & inceftum^ftuprum fspe appellare. Ctimcnb«* fti grauius eft adulterio. 1. fi adulterium.$,wd duplex.de adult.Vnde oui inceftuofusa nofttisdi- citur nec hseres inftitui poteft, nec ei legaripottR; quinetiam ab accufatione,&ferendo teftimoniorc* pellitur. Vide Abbat.in c. tranfaiiflx.de eoquicc*. coafang.vx.fu 2 e.Spieg. Olim inceftt pcena erat dt- portatio.l.fi qui$ viduam.ft.de quxft.Cuiac.inap, Nou.Iuftin. 12 .de inceft.nup. incest v s idem eft quod pollutus&nocaftus-Vs* de Plinius inceftas nodes appeilat. Dicitur & inct« ftus fubftantiveivel inceftum, pro ipfofcedoimpa- dicitias crimine,vbi cum iis rera habemus 5 ^uasas; legibus 5 aut moriibus prohibemur habere vxore<. Extat in Codice titul, de inceft.nup. Et Nouell."u- Sune qui inceftan coniundionem dici pucant,qu3e contradaritibus« ceremoniis nuptialibus non adbibetis: quodKfct; fignificet Zonam fponfa nuptialem?Balduin.tk. vxorera, duxerit } ime- ftum matrimonium contrahit.idem &Gaius mili!, lib.i.ti.5.Sed & Papinian.in l-38-.ST.primo.Digeft« adulter.per illicitam matrimonij coniunftioneffiia- ceftum admitti docer. Quod Sc verbi nocatieeflen- dit.Nam,vt 1 {idor.lib-5.cap.2^.&lib.ic.rraditjinte- ftum propter illicitam coninnftionem vocaturfi' fi incaftum.inceftum autem commirtit, quicogsi* tam violat contra fas.L5.ff. de quxftionibu$. Cfte- rum inceftum vel iure gentium, vel ciuili coifirii- 1305 I ANTE d« a- N. titur. luregentium quidem qnoriensex grad« a- Fcendentium,vcl defcendcriu vxor dicitur. ture ve¬ ro ciuili,quotiens Fola iuris ciuilisobferuatio inter- uenerit,veluti cum ex latere eam docimus, quam vetamur,vei ad finem^uam propter puhlicam ho- neftatem impedimur.Lvltim.ff.de rit a nupt.Lj8.lLi* fF.de adult. Inceftum ergo & cum priuigna , nuru, nouerca,Focero commimciir.Etduidem iuregentiu, vt Papin.in l.vlr.ad fi.ff.de condic.fine cau. fcribit. ea quemadmodum exiftimo ratioae , quod ha? per¬ lona? inter Fe parentum liberoromaue locc* Fnt L ifj.ffFolut.matr.fl.Focrum.lnfti.de nupt.Sed etfi co- cubinam quis habuerit fororis fiiiam, licet liberti- nam, inceftum committic.L56.Digeft.de ritu nupr. Briff. In c h s tv osi & adulterini, ab omni FuccelTionc & paterna Sc materna Funt exclufi,adeo vt ne alimcn- tis qui de iure ciuili dignieffe cenFeantur. Vulte= in Comment. Infticut.de h£red.qua? ab inteft.in pr. num.17. _ 20 l N c h o ar e incipere eft, Feu noui aliquid aggredi. Rem ceptam perficere & nouam inchaare aduersa- tur-F4^.ff'deadq veI omir.Noua negotia inchoare, Sc verera expIicarejopponuntur L21.ff.de neg. geft. Briff. inchoata lis,L12.C.quidar. tut.vel cur.poff.& 1. i.C.de hered.tut.Inchoatumcrimcnd.ij.Cod. ad 1 . Iul.de adult. INCIDENTI S,Iioc eft,intercidentis qua?ftionis,& e- mergentis materia,tračlatur vtiiirer aBart.in l.i.G. 3 ° de ordin.iud.& in l.viro acque vxore.fFFblut.matr. & Felin.ia c.Fubortade re iud.Spieg. INCiderb pro contigere,accidere, euenire. Qui- cunque cafus inciderit.leg.30.ff.de fideicommifl.li- bert. 1N c 1 d e r e dicimur in ea in qu£ caFu &euentu,ma- gis quam voluntate,aut iudicio deuenimus.Incide- re in latrones.L52.ff.pro Focio.Briffon. INCider e pro cadere,decidere. Si bos meus in fo- ueam inciderit.Brift' inciderb inEdi qu* Hunt in vi is ad deducendam aquanv.liue deriuationes de riuo communi fa&a?,vtitur hoc verbo & Cqto de re ruftica cap.i55.ApuUibr.().de Afino aureo.RurFum ad viam prodeuntlacunofis incilibus voraainofam. Briff. ' iNCifHRs Sc finiri aduerfanrur.l.i.J.sftatem.dc a- qua cotrid. 1N c j s A fpeslucri , cjua decidit.& qua fruftramur. Spitg. in c 1 s v M dšcirur,quodfcalpro Tcriptum autffaiptu eft.Spieg. IN Ci r ar e, eft aJhortari ) inftigare ) ex£imulare.Hinc incitaciones,&incitamentuni.quod comraouet, in- citat,& accendit ad aliquid faciendum. Notum eft incitare curtentem,pro vitro promptnm adhortari, Spkg ’ i N c i v ii-E dicitur,quod iniquiim,inuntatum , in- conueniens eft, & contra ius, moreš , inftitutaque ciuiratis,l.vlt.ir.pen.ffquod mer.cau.Lr5.ff.de pro- cu.L3.ff.de cxtr.cog.l.24.ffdeIegib Inciuiles pcenf, inL9.iT. Funt autem.ff.de poen.Briff Inciuilcm rem deiiderared.2X.de fur. Inči uilisaudaciajl.3X0d.de nau.fce. jnciyilitbr Sc ciuiliter opponuntnr. leg.vlt.jT. vlt.ff.quodmet.cauF. vbiinciuiiiter exroita dicun- tur, qua? quis ab aduerFario per vim , apparitione Prsefidis interueniente,coaellatione,c.illnd.& c.auditis.der-i. fcript.& paciSce c. cum veniffent. extra deint? reftitot.Prat. In c ovditvm. abturdum,abfomjm, Papin.lt«« Jf-i-lf.de folut. Etenim inconditum eft,fubuet;, fexui mulieris , qus fuo nomine periclitctur. Hi- tomann. In con g r v e n s eft vxorem marito annuuo pnia red.33.ff.de donat.int.vir. In c o n s E q_v 1 n s , cum fequens non refpondetfu. pcriori.Grsci tutx.i\)sSty vocant.Spieg, Inconstantiam recufared.pcn.ff.de procnr.V;:, Inconsv LTAfaciUras damni reftitutioneraindil. get,noneuentus damni,autore Vlpian.l,vera.;, fciendum.de minor.Spieg.Prat. In c onsvL T e id eft inconfultafacilitate,velleiiita- tt.Briff. Inconsvlte iurarel.a.C.adad I.Iul.maieft. ideft 'Grgfm&t feu calore quodam. Briflo. In con S v L t o id eft imprudenter, mconlideritt, per imprudentiam.Vnde IncgnsvlTo hsredis nomen deletum. li.ff.fi tab. teft.extr.l.i.de his qus in teft.diS. 1 .fi vnus.f.i.C de tefta. Alb,exponit Inconfalto, id eft,non ftudio, Spieg.Prat. In Con S v l t o aliquo fieri dicitur , quodeopriar non confulto,neqj eius explorata voluntatefa&m eft. Briff. In c o N v e v 1 e N s id eft incongruens & indccorum, 1..34.ff de oper.libert.lnconueniens beliicoojmd. e.inhabilis.Briff. Incon s v L tvs, 6c eum a cuoconfiliumnonej pt. titum,& eum,qui cum qusreret confiliumnomt«. pet tamen,fed quafi pro indigno habitus eft/ijnij. cat.Prat. InconsvltvS calor.id eft temerarius,& pmt;s, veniam continet ,Sc non calumniam.-ff.adTurpill.il fin.Alber. InconsvltvS dulter. InconsvltvS fecit. oppo. Optimo confilie vfc eftd.pen.5r.fIn.fFde rit.m1pt.Pr3t. IN c o n T1 n e n t 1, id eft,ftatimduftin.Ex eontinensi dicere folet.Non autem intelligedum ad pun&um, ad momentum.fed ciuiliterpnoraliter. Ea enim n- continenti Seri dicuntur, qus vt fupra attigimsi, exp!icantur,antequam partes ad extraneosafiusve niant.ita eft tex.inl.re0s.5r.cum duo rci. fF deduo- bus reis ftipul.Spieg. Incontinent i,variam fecundum rem propoS- tam interpretationem recipit.lncontinemi.cuma- liquo moderato fpatio interpretamur in J.t. 5 T.item 15 ita legatum.fF.ad l.Falcid. At in I-Iulia.de adulte- riis qualiter hoc verbum accipiendum f?t,exponitar in I.23.. 5f.vlt.ff.de adultjncontinenti quod ad pafia qu5 infnnt , interpretatur. Iureconfulti &Impp.in ingreflb contracfus,vel ante contraftum, autftatia poft 1.7.5f.quinimo, ff.de paft.l. 3-C.de tdil.adJ.ii. C.de vfurd.i7.C-de paS. C ci opponitur Pgilu. i. Ex interuallo.d. 5r.quinimo.Sl.27.fF.de cont.eiipr. BrifFon. INCONTINENTI refiftere dicitnr, qai ctiaSsinter- uallo triu dieru refiftit:& homo vulneratus, fi iaira tres dies moriatur, dicitur incontinenti morttiBv. colligitur e lcg.fciendum.Digeft. de cedil- edii S eft glofT.lingularis in leg.prima, Codic. de en»” dolor. leg.Gracchus, Codic.de i- 1J09 X ANTE N. 13'o feru.Spiegel. 1N c o r p o R a L E s res funt, qu* tangi demonftra- rive non pofl'unr,cerni tamen animo,atque intelligi poiFunt:quarum rerum nullum fubeit quafi corpus. eft qusedamtamen conformatio infignita Impp. 1 . 8 .Ccdic.quomodo & quan.iud.Prat.ex Ho- tom. ijcvmbiri alicui dicitur, id cuius onns ei iniun- fluni, neceflitafve ienpofira eft.vt hireai defenlio. mortisineumbebat. lege j. jT. vit. (F, de SC. Silan. BrifT. inc v n ab v la, feu cunabula,initia,primordia difei. piinz tradends: quo verbo vfuseft Tert. iib, de pa- tientia, his verbis: Per hac impatientia: tune infan- tis quodam modo incunabula.Cunabulalegitur in prooemio Inft.jT.cumq,hoc, quod exponit Theopli. 'mrrpaTa Hoc verbo vfus etiam eft Cicer.libr.r.de diuin. Qui cum eflet in cunabulis, inquit,de Rofcio loquens,educareturque in Solonio &c.Prat. 1 N c VNCIAIU E eftl.2i.fF. de teftib.id eft nullam habet dubitationem.Briflbn. incvnctanter .I.20. iF.de manu.vindic, IN c v r i A idem eft quod negligentia.c qaKfitum,de posn.& remif.Ioh.BelI.Etym.Incuria necatus.l.5. $, vlt.ff.de Senat.Silan. id eft per feruorum negligen- tiam.BrifT. in c v r r e ti id eft incidere. Sic incurrere aculeos. legis.Maieftatis crimen.BrifF.ex e. IN c v r R1 T id eft emergit, incidit, interuenit, Sic incurrittračlatus , hsfitatio , vitium. Briflon.ex Digeft. in D a G a R e, eft iJijfcvLtJjv Hinc indaga- re crimen, eft patefacere: cuiufmodi eft ill ud Cice- ronis pro Milone 1 Cum illa indicia communis exi- tij indagaui & patefeci , protuli , tfxtinxi. &c. Hinc in D ag ae 1 L 1 s ex ambitu,apud Var/on.lib^.ling, latin.fgsracži&','dnrs» 3 -n©-, 6 W^<&-, Q_i>i aliterfaxir, indagabilis ex ambitn caufam dicit, huiufmodi il- lud eft legibus feribendis familiare ; Qjqi alicer fa- xit,capitale eftorltem illud in Nimir regis 1 egibus. Si qui aliud faxit,ipfus ioui facer efto. Nifi men- dumfit in verbo indagabili,quod eft apud Varro* nem,Prat. IN pa c A T 1 o,id eft inueftigatio & inquifitio. a° j n D a o o,venatio,quat fir plagis circum faltum ex- tenfts.Vlpian.in leg.ii.jT. vndecimo.de adion.empr. Veluti cum futurum iaftum.retis i pifcatore emi» musiaut indaginem plagis pofitisa venatore , vel pantheram ab aucupe.Prat.ex Hotom. I N D A c o eft retium,feu plagarum,ambitus, quo fyl- u? co!lefque a venatorib. ferarum includendaruns caufa cinguntur.BrifF. IN D e E1 T v m, aliud eft nat ura,aliud iure gentium,a- liud iure ciuili,aliud iure honorario.leg.i,& j.D.dc confti.pec.L47.de condift.indeb, indebitvm accipimu;,non folum fi omnino non debeatur,fed etfi per aliquam cxceptionem perpe- tuam peti non poterat.leg.afi.iT.j. D.de cond.indeb. Prat.ex Hot. indebitvm eft,non tantum quod omnino non de- betur,fed & quod ali; debetur,fi alij foluatur ; aut fi id quod alius foluebat , alius qua ipfe debeat, foluat.leg.in fumiiia;65. D. de cond. indeb.Prat. ex jbilC 4 ° m® indebiTvm trifariam accipimus. i. Quod neque naturali neque ciuili iure debetur,hoc eff,quod pla¬ ne non eft dcbitumraut fuit quandoque vtreque iure debitum,fed nune folutione vel aceeptilatione fublata eft omnis obligado.vt traftatur in tit. Inft. quib.modis toll.obligar.ad hoc genus indebiti per- tinet id,quod pendec Aib condicitione, qus an im- pleatur,incertum eft:vt,fi nauis ex Afiavenerit. Se- cus eft,fi tališ fucrit conditio,quae omni modo exta- tura fit.Vt in l.fub cofiditione. & leg.fequenti. ff.de 10 cond.indcb.Ratio eft,quia priore cafu, propter in- certitiidinem,ante conditionis euentum nullo mo¬ do debetur.l.Gneče. ST.vltim.ffde pignorib.l.fi quis reum.pr.huic.ff.de liber.legat.Accedit lex , Sufficir. ffde cond.indeb.ln pofteriore vero fpecie.certitudo euentus efticit obligationem puram cenferi.leg.fi pupillus.J.quifub conditione.fF.de nouat. Sic & in diem debitor.fi ante diem foluat;non poteft repete- re, quia certum eft diem futurum , quo debebitur.I. in diem.ffde condidl,indeb. Huc item pertinet in-* 0 debitum quod pupiUus.furiofus, vel is cuibonis in- terdičlum eft, fine tutoris vel curatoris autoritate foluerit.cum non lit fa&us locupletior euidenter. Nam his perfonis iudicio plane carentibus, regula- riter locus eft repetitioni,cum nec natura debeant. l.interdum l.quod pupilius.ff.eod. tit. 1. pnpillus.ff. de oblig.& adlio.I.more noftro.ff.ule acquir. haered. PT.nunc admonendi. i nftit.quibusajip.vel non. Ve- rum fi locuplettores fa&i fint, & in pubertate fol- uant,non repetunt, quoniam tune naturalitrr obli-’ gantur.leg.naturaliter.fr. vitim. & l.feq.ff.de condic. indeb.Secundum iftam diftinčlionem,vt non obftet; quod Vlpianus dicit,Pupillum fine tutoris autorita- tem promittentem, naturaliter obligari in leg. i. in lin.ffdenouationib.il. indebitum eft,quod ciuili- ter quidem debetur/ed non naturaliter.,veluti,cum quisfctibit fe debere,fctlicet fpe futurs numeratio- nis,quse fecuta non eft , aut fi quis pafto vel iureiu- rando fe liberet,iuxta tit. de liter, oblig. & leg.vlti. in principio.ff de iureiurasd.l.Stichum.ff.naturalis. ft.de folutio. Et huc referendae funt omnes fpecies exceptionum, quie adelidendas fummi iuris aftio- nes perpetuo obftant ex naturali aeouitrate. Vlpian. inl.fi non fortem ffde condičlion.indeb.indebitum autem,inquit,folutum accipitur, nonfolum fi om- nino non debetur,fed Sc fi peraliquam exceptionem perpetuam peti non poterat. m. indebitum acci¬ pitur,quod naturaliter quidem , fed iure ciuili non debetur:vt inter patrem&filium , ac interfratres fub eadem paterna poteftate, in leg. frater a fratre. 5 ° ffde condi&ion. indebit. item inter dominum & leruum.1.naturaliter.& leg.fi id, quod.ff eodem tit. Eodem modo verus debitor in iudicio abfolutus.o- bligatur adhuc.l. i ulianus.ff eo.ti.Licet enim abfo- lutus fit,inquit Paulus.natura tamc debitor perma- net. t te legatu minus folenne aut folene quidem.fcd quodper legem Falcidiam minuendum eft, natura¬ liter debetut.Martianus in 1 . fideicommilfum. (F. de Xond.indeb,Fideicommiflum,inquit,in ftipulatione dedučhim,tametfi non debitum fuiffet, quia tamen a fciente fidei explends caufa promiffum eftet, dc- betur.Old. indebiti foiutio promutuum eft , fi eafoluantur, quorum datione in creditum itur. Cuiac.obferuat. iib.8.c.34xuius modi funt ea,quar numero, pondere & menfura conftant.Vult.in Comment.iinft.de o- blig.qual.ex contr.ff.fi, n.j. i N d b bi T v m fol ut um accipimus.non folum fi omni- no non dcbeatur,fed<& fi per aliquam exceptionem 7O perpetuam peti non poflit.L26.ff.vlc.ft.ds eondic.in- 9« 1 A N T E N. deb.Briff. 1N de c o K e.Briffexff. 1 .V d s c o a v m eft patrem i fili 0 re » u , cur.dat. 6 ' N i> E F 1 n s v S ,qui non defenditut, indtftnf,,;, uus,quem dominus , velquis alius noXalii Tiar. it- Bnf non defendit.Brif. indefensa Refp.perfon*,minores,ius. Brifn; Codic. 1 NE b fens v s dicinonpoteft , quidomiaum-. lentem non habuit.i.r.C.de cuftod. ! ' IN D E F i n 1 T A capitur pro oratione, cui non mtur fignum vniuerfale, fed particulare ■ pollet vniuerfali.not.Bart.in l.fi p l ur ib.ff J e i.I j.Io.Bell.Erjrmolog. 1 1N D e M n A T1 dicuntur ij,qui caufam non diieroj- ideft,quiin iudicitim vocati non funt, etiimt,..! tes iniufte dederunt: vt apud Ciceroneminot>-> ne pro domo fua.Spieg.indemnatUi eftdefus antequamd<-eoiudicium redditumac pronimt tum effet.Brif. Indbmnbs fieii & damnum fentire opponuntutl, i J.J.fi pluris.ff.de tributor. ineemnitaTem alicui repromittere , &de in- demnitate cauerc dicunt 1 ureconfulti,proeoqui eft fatifdato.vel fimplici Stnudapromilfionecauit: a lic t. i,tn dem n. m eum feruatum in ex to negotio, quo de agarur.l.i 6 .Jf.idem qu«rit.ff.adTrebel.l.?'. ff.i.ff.ad Velleian.Et fie indemnitatis cintioinlji in fin.ff.ad Trebel, 1 ndemnitatempriftare.lte.p;!' flide magift.conuen.Brif Prat. IN e e m n 1 s,qui damnum nonfentit,quinullodam- no adncitur.Erif, INDE M KITATI confulere,profpici,fatisfieri,(onfu- li pofse.apud Papinianum in leg. fidciufsor.denee. geft.Brif. 1N d e r E dota!i inftrumento,l. 6 .Cod.foliMitt. !t indere precibits.leg.ff.C.de teftib, inderequid in as.in aurutn.Ea qu2 precibus indidifti. id inh- mento in inditum fuit.exff.Brif. !N d evo ti o , apud iuftinianum in 1.fi quisitgtn. tum. J.vltim.Cod .de don. Spieg.Eft reus indenotio- nis Diu.Ambrofius. &fignificat receptum bibtsdi pro falute principis morem,Brif. IN D EX,protabulaqu$pr$poniturlibris, vt&na- merum,& ordinem,tam librorum,quamrerum,ptt capita indicer.Martialis proinfcriptionc, qujvrc quifque fummatim liber demonftratur,vfusefi:E: cocco rabeat fuperbius index.Spieg. in b ei eftbreuis quaedam fubnotatioexlatiorifti . ptura , nec idem quod exemplum. exempium:■ nim ex integro deferibitur tptum. Hindegulli fide inftrum.Qp>cunquea nfco conuenitur,nontt indice &exempio alieuius feripturae: fed exAutb. conueniendus eft. Cicer. Phil. i.dc lege loqaens quam tulit Ant.detertia decuriaiudicum. Hice- nim eft legis index,vt ij res in tettia decuria i»d? eent,qui libere iudicare non audeant. Hincperii- dicem exponere, prouerbiali fermone vfotpmi, pro fummatim, 6 .' Je. Afconius in 1, Ver, Antequam,inquit,caufa ageretur,quaii perindicen rem exponebant.Et iuftin.in l.i.ff. noftram.Codj; vet.iur.enucl.& if.vltim.de publ.iud. Vtvobiiit- quit,po(fibile fit,quafi pet indice ea tctigiffe,qcod ita Grsce Theoph. interpretatus eft,dri trmo (s^tcfosTMC. Dicituretiam, perieuiom, vt Gtt® ita enim Plut.in Apopbtheg. fiT 1 Jfiai^de iudicibus toquens : qaodufinf- lius Probus in Epaminonda pcriculuEvocatPn- teius. IS!« m I ANTE N, IsDE:{lcg!s,i'fu»i«5tium.T.egeinsn p« eommenta. rios.fdperindicesac ira^s-n rha, exponete, cx ff, Btiff. Jj,-D£X ab ihdido o!iro dicebstur, qui crimen albjuod cuiusipfe cft c.nfcius indicac, im panirate propo/i- iita.Grzca uhivvm ab eadem origine dicuiu vt Te. dianus ait: 5 c ita iapiffime a Tita Liuio,Sal!uftio,Ci- ctront,Tranquiiio & aliis clafficis accipitur, Indi- caffeenim,interprete Vlpiano , detuliffe , arguilTe, accufalTe, & comsicifteeft. I.197. ff. de verbsrum fi- 1 gn;fi.qu£ refercnda eft ad I.5 -Jf.fi ex iiipularu. & jf. vttumid tf.ad'SenatufconfuIt.Stlia-n. Gra-ci eunde fcnfum aJilmJbKj, vt pat« ex I5qff.de via public. Eft & Inde.x digitus polt pollicem primus. Vide I. ,i.ff. defide infttum. & jT.finalTnft.de public. Spieg, is: ifti Ijjdic ar F.idem eft quoddcferre,id eftaccufate.vi- de G«Jdad leg- indicaft‘e,i57.per tot.ff.de vetbo* rum figmfkat, Cieer. m Orat. pto Qj.ig.trio. No. tsumaimen. C.Csfar,& orne hunc «lq. ita vtditotf eciflet,dixit le plu- risiftimare. Vlp.ir. l.lulianus Jf.guod aute diximus, ff deaa.ernpt.Inter hunc igitur,& eu qui (cit, ime. teil:quoniaqui fcit.pramonere debuitfure efteihic non aebuit faciiis effe ad temeranam indicatio- nem. Indicatienem autern dixit VIpsan. pro siti- raatione Sc probaiione , vt nos admcnuit ipfe Bu- i*usei Plimi autoricate lib. ti. cap.14.1n quam e- . a tiam figmficationem, idem iple Plin. indicaturam dixu.Haceft(inquit)fiducia operiš, hsc indicatura, id eft.ptecium & stffmatio opetiSj&qBo n'axime o-_ Pus probatur & ccnfetur.ldem Bud, uho loco in le¬ ge teftium. Digeft. de teftibus. cenfuit mdieare, efte rem fimplicitetenunciare : non figurate aue ornate dicere ; & ita interpretatur locum quem- dam Quintiliani libro fecundo in bate verba fcri- bentis. Nam mihi aliatn quindam videtur habere mi } p <|uo vid^Conncc^i.fplcg, Jndica3Se interprete Vipian©,eft detulUfejargulf- ^ejaccufaile & conuici{re.leg,itj7 4 {F,de vetb. fignif, Ctseci in eundern lenfum vtuntur verbo tv-f tUvca % 3 Sic ac Indicare fugitiuumjvdfuremjConrcios.Brifl'. ex ff. incicaTi o n h m apud Vlp.iu did. leg.Iulianus,^ quod autem.Prateius interpretatur verbofam illam ac fcurriiem propemodum Venalium rerum com- mehdationem,(|ua venditores vti folent ad empto- res eliciendoSo IN n.i-ci res dicuntur,a qu.ibus erimina nunciantur^Sc ad Magiibratus deferuntur.Jeg.i, &• j.jf. item qui. fE de /Iear.& bj.^.nunciatores.fed Turpil. Ataue ve de indicam officio aiiquid dicemus, Cliarondas ille . Catanseus 3 cuius Arifloteles & Ciccro pluribus Iccis mentionem fecerunt , {la tu it 3 ne indicare bomines etiam fanguine maxime coniun^os af- €nes alicui culps haberet in fc dedecas ac tur- pitudinem vilam. Eius bcecfunt verba apud Sto-> ba;um %je?,čy n:m o-i&zi£y- ) iV* « 2 x?H r 7 Uj, 7 rvfox$ 4 % , mptoris.Aliter enim indicare fumitur. De 70 Brin. in D 1 Ci v m tam mercedem pr«miumque quod ad indicandum furem fugitiuumve datur , quam ipsu šndicatioms & delationis fadum iignfticat^ Prioris iignincati exempium eft in leg.4. jf.vltim.ff.de cen- did.ob turp.cauftSc in Ieg.15.ff.de pr«fcr.verbor. bi>St merces j ait luvifconf.interceilit ob indicium 3 boe cft 3 vt fi indicaffet adprehenfufque effet fugi- tiuus.certum aliquid daretnr.Apul.libr.^. dc Afino aur. MercuHum prsmium inueftigationis Pfyche publice praecomo fuo ediccpfefn facit ifl r i 13*5 1 A N T E N? f ■verbaiSl qu's i fuga tettahete vel occultam demon¬ tirate poterit fugitiuam regis liliam,eonueniat Mer- curium praedicatore accepturus indicit namine ab ipfa Venerem feptem fuauia. Sic Paul. lib. fecun- da.Senc. tit. pen. Ob indicium co.mprehesdendi furis prsmium ptotnifTum dixit. Idem Apul. li.7. de Afino aur.Indicmatpraemium vocat. Pofteriote fea- fu Vindicem Viteliiorum feruum coniurationem in- dicto fuo detexifle , ait Pomp. in 1 .1. §. initium. Di- geft. de orig. iur. Sic indicium profiteri in 1 .14. f£ de falf.l. i.fKad leg. Cam.de (ica. ScaliisIocis.Ec In- dicia feruorum in 1 .1. §. item Seuerus. Sc I. 3. §. pen. ff. de quaeftio. Indici.1 pro argumentis in 1 . 5 , Codice de dolo. i. 1. Codice de teftibus. 1 .13. Codice de rei vind.Briir Indi c t a cauflfa damnari dicantur, qui ad iudicium vocaii non affuerunt, abfentefquej ientcntiam pafli lun\ ud. in pofterior.annot. IN D 1 c t i o , eft denunciacio. Vlp. de oper. lib. 1 .liber- io tus. Cui poftindiftionem ,inquit operarum. Atque alicubi : Si indidtiones temporaria: indiftae funt. Nebr. apud Paul.inl.quairo.Digeft.de vfufr. Spie- gelius. In, di c ti o pro munete feu onere quod pattimonils indicitur, annuaque peiifitatione quas pro poffeffio- nib.pratftatur BrilT. Indictiones nihil aliud funt, quam annons feu tri* buta : id eft annenaria , Sc tributaria funčtio rebus, non perfonis indiftie , id eft impoiitat.I. }. Codice de annon.Sctribut.qittitulusatitu.de indi&.hoctan- tum difFert, quodille eft de i>s qua: indicuntur, hic vero de indiftionum ratione Scforma. .Plinias ad Traianum. Nec nouis indiiftionibtis predi ad vete- ra tributa deficiunt. Indičbiones extraotdin.ariae.. 1 . io.Codice.de mun.patrimo. funt, qux ad tempus praster morem indicuntur: veluti angarite belit tem* veredi.Porto indiftiones cum Indictiones, annmettatuttntatomm tcins aai , rum prseftationes, qjatumomi5quifq\ie ptontj, poffedionum agnofcebat. Hate mnneta & ontn:» erantperionarum, fed rerutn, pattimoaiorum 1 omnino ftu&uum.Briff. Quod prztet rnottj.. ementi norn.ne indicebatur .fiiperindiftum fa ...... Tt.:/r K' pore, aut equi, muli, v_ eftent anniuerfariac, inde cceperunt anni per indi- Stiones numerari, quas vocamŽ^m/uauijs ita vt ea~ rum numerus non excederet 15". fed idem femper re 40 I N pr o na r 10, eft oratio per quam foaficimr.ttin In d 1 c ti o etiam eft fpacium 1;. annomm in oibem teuolutorum. qua patiitione ttmd ! computaii Conftantinus inftituit. ait Briff.vlt.ti-' Lexiei. d i c t 1 on vm collationes ac penfitationes tjai- ex lege fiebam: qiiacd .m pet magiftiatus tiiicjj uifo indicebantur. Et quadam erant Cioonita,® dam estraordinarias.BriiTibid. Indictiones extraordinaiist funt ,qusadt(innu ex imptouifo piaetet moteni indicumnt,veluuain. riae bellitempote, aut equi,muli,vtrlitdi.Htji',. . omnes pofleflbres debent, etiam ecclcGz.l,K» nem. Cod. de facrofanft. ecclef. & caeteri mnaitiv« velincolie, l.vlt. 5 , patriinoniorum.DigtlUtm, & honot.-Cuiac. 1 . vic. de mua. patrimon. Cofet lib.10. INiDICTvm , Sc quodno_n diftum eft,Sc quodfoletci. »ter promulgatum eft,!ignifieat. In D n F e R-ens. Qmtre,Medium. In d iff e rent er, pro indifctiminatum, ptomilcn, line vila differentia, apud Vlpian.de offit. Oatfa vfurpauit Suetonius prorfufque dcque,annotameI- rafino.Spieg BrilF Indiget veniafortuito faftumineendiomuuiilioat. feaionc.Brift!exJE In di gi tare deos pro eo accipere deberaujquodf/l Indigetcm Sc diuinum conaprecandotedderc.Nam eos fere dicimus indigetcs, vt amuliisminutni nullius rei egeant, de qua te latius Pet.Ctititu 4 ; honefta difcipUibr.i.eap. vh. Qui contaminationi fus.non indignatur. nius. 50 upluerunt. Ccepit hic mos Theodoiij magni tempo ribus, vt Čeden, fcribit, vel Conftantin. potius, vt exEaftis quibufdam Gratcis Onuphrius vel doftus Sc diligens prodidit, in quibus fub Conftantini 1. Sc Li- cinii z.ita eft:Ev dign.Spieg. In dignos tutores.i.rainushabiles. l.i.adSC. Tcq!. Briftl Indigni heredes,nondighiiudicio teftatot!s.Bi:&* nius. Indigni hiredes funt qui cum Haeteditatem a:qji- ieie 8 c polient Sc ve!lent,ad eamtamennoniii:;- tuntur, aut vt illam acquifiuennt, tamea ii[dem» fertur. Vuke. in Comment. Inftit.quib.modisTeli, infir. §.4. n 8 . Se ex his cautis h.lbcmot, ii de&tS mortem viti non funt, vel iudicium eius eppugm. ucnint, vel idegerunt, vt per negligentiam & ni pamfuam defunftus moretetutjvelinftaudemi- fci fidem accommodauerunt, vel bona viuerami huc alienarunt, vel contra mandata Scnatufconi!. tave nuptias contraxerunt. 1.8. S. meminifie.Digef!. 4c ipofF. i.ji .Digeft. de itlij. Li 7 . in tMo-DeA .... 4 tiaj 5)7 I ANTE N. de v far. 1.1$.$. eos quafi. & 1. 4^-^igcft. de iure iifc« 1.19* $. vit. cura 1 . feq. Digeti. de doaatio. L pen. D> geft- de mrepatro. I. pen.Digeft. dc S.C.Siliana.tor, -tit. de his qus vt indig. aufer. & apud Paul-lih. f.Sen* tent.tit.ii* l.it.C.de appeilatio.l./i.^vlc* ff. de donar, inr. vir JBrrifT. Ikdigne prarteritum. i. immerentein: nullo merito fuo,ex i£ BrifT. Indiligentia puMicani. exfF.Briff. Indiptsci pro adipifci, ve! gerere, l.vIt.Codice de to pfofelT. &med. inepta adminiftratione , id eft ge- fhadtnimftratione. Pcrperam enim quidam in eo joco indempta legmit»{eu adempts fic I, vitima bodice, de tun&pacr. indepto canone , id eft,adepto. Prat. IkdjScret a c.iutio , qu£ abndum decreto, decifo : in Au« thenr. de nupt,^quia vero haftemis, lx distincte fcribit.Paul.l.non diftfnguemus. $.Iu- iianus. Digeft. de recept. Indiftin&ealias. i.genera- liter: alias. i. abft)Juce, omnino , fine vila difiinetio- ne. alias. i. indefinite, vel firapHciter , non fpeciali- ter. Indiftiii&e ioluitur, Lf. de folut. cum debitor ex pluribus caufisvnam debftum foluit 3 nec dicit quod- nampotius debitum voluerit iolutum.l. i. ff. eod. Bnfil Ivdividvvm appellatur quod diuifionem 'non reci- pit: interdum fignificat non quod diuidi non poteft, fedquod indiuifum eft.Plane matriraonium aefinl- tur efle Indiuidua vit* confuetudo.l.i. ff.de rit.Nupt. nonquod diflolui ant feparari nonpofiit : dirimi enim diuortio poteft vel vnorte : verum ob eam, quzintet coaiuges,quam diu matriraonium raanet, -i-nterceditjvit^ iurUque dtuini Sc humani ib ei etate m. BrifT. iHDivmvvM,quod diuidi nonpoteft:Indiuifum,quo ... I ! TT-_' fllinirtir Mitvt 1 A a To..« To. famma.^.q.*.Io. Bell*Etym Indvci ae , inquit Paul.de cap. 1.poftliminitnn , funt cum inbreue , oc In prslenti tempore conuenicur,ne . inuicem fe laceflerent hoftes.Nebr. 7 ciae no m en ab eo fumpfeirunt , quod m diecn ducantur,id elt, difFerantur : quo tejppore a bello & . vindi&afuperfedere a:quum eft. Alias barbare Treu- ga. Alciat. in 1. cum proponas. i. C. de pacfc Pr^terea quid vnde dicantur Ifiducis. Aul. Geli. lib. i. c, Zf. tradit. H is quidam Treugis vocant , quidj&: cur jo ita vocent , ignorantes. Eft autem Germanorum mi- litum 5 qui vei ante Chrifti natalem in omnib. praeli js primi no mini s fuere,vocabulum : quo fidem illi, feu iidnciam fignificant, culus obferuand^ tenac.flimi fuerunt Hodieque vocantur ,Trtuu vel Trttuu. Fides nduciarum autem nomen Germanis nune frequens eft , Etn anjinndt. Aucor Paulus. Volzius. Spiege- lius. IK-Dvcut etiam pro qualibet dilatione vTurpantur. &c italnducitfe guadriirreftresjvidel. 3. C. de vftir. rci iud.BrifTon. Indvciae quinq : .ienales J qua: debitoribusaPrincipir bus largiri folent» vulgo , Qiinqiternel appellaniur* Sun: qu:p jtant > quod & verius eft . Principem non pode e.;s folute concedere,id eft , fine comcnfu ma- ioris partis creditorum. Spieg. De iftis indac.js, de» bitoribus datis,vide etiam Cuiacium obfeiua ;.i>.2.c. lo.aui ex!ftimat y illam confuetudinern or g-nem rra- xifie tx l.vniuetCa. C» de precibus Zmp. orfer Sc l.vlt. Čude cefFbon.-al!egan 0 autoritatem Caftiodor. l b. 1. Variar. qul $ 5 ar;nat } Theouticum , Go h.a; lumicur.Nam Varro lib. i.deling. Latin,laminim vocat, ita feriben-»vnum quoJ forisa palam palh: akeriun quod iutus a quo intufium. Plaumsinipil;- co s indufiatum vocat fubftantiue: vbi tamer>Var:o intufiaturn legit : Non,us Marcelius feribit lair fium elfe veftimentuin , quod corpori iutrapinti- mas veftes adha2ret,quafi iiittifium. Indeamc.aln* dufiatius dlctus Plauto , qui huiufmocli- indufiacon. ficit } Sc pueri indufiati * Apuieio libro fecundoMe- tamorph. vbi plerique iegunt inclu/iaci yt tefu:.! Tiraquellus intercialeg. connub.glolllprimapan* tertia. In d.vstaI A fingulans.I.nulli.$.fia;C.dcepifc.&tb Donatus leicntiam Sc prouidentiam interpretatur. Etiam pro Lngenii, fiueartis exerciuiione accipitdf. s P ie g Dc Indvstria. iaeftdataopera.1.6i.§.i»ff(iceaid, : o* n;b. Donat in Andr. Terent. Ačt.f-Sc.6.de imluftna air,id eftjciemia & prouidencia. Eaeaim quar dici* ^ fcimus", operatione genita, induftria datn fcimus.BrilT.' Ixd v stri v s Briff. Indvstriales frudus funt ,qui prindpaliterreoD:. runt diligentiam , cukuramque homrnis, qwEi! continuo interueniat, natura liibil operatur,lioik fiiei ff.de acq. rcr.dotn. In ef f 1 c aciter condemnatus.‘exfEBrifli In e f f 1 c a x , afto, fententia»decretum traditio,f,- _tS . e-c (f. Br (F N.m inelcgant« dicitur,probaicr, Vi .TIM ■■ (F8 (1, 70 -t ' ;t.!t's , res. vilia,.prs,dium,o';u HUB- JJ2T venditlo exfegecfi&a refoIakur,feu eondkione a!iqua exiftente pro infe&a habetur : Sc ita ad veneli t or em priftinum,eius dominium redit. BrifH FndvstRigsvs. Vide, Vi&oriofus« Ine ptas voluntates defun&oru circa fepulturasveluti ve veftes.autqu£ aiia fuperuarua eiin funus impedantur, no vaiere,Pap;R-author eftjtefte Mart.in fi.l./eruo alie- no.de legat,i.Spieg. . Ineptiae funt £atuita_,c.qtia traditione«ii.diftinčlJo. Bello.Et^m. - 10 Iness e diecmtiif pa&a,qu£ contrnentur cotračlu,qua: le~ gem daiitjveluti qinc in ingrefFu contračlus Funt, i.j? •£. qiiinimo. ff. de pa a . 1. 7:. ff. de contrah.empt.BrifF Sicpsčb Sc doli exceptionesbon.fid.indicijs inefie dl- cuturd./.fFde refeindvend.i. ii.iF.folutO-niatr.quod co 4 tineri dicu.l. S4.§.quiFeruu.fFodeleg.libc.i.Sle doli pi£- ftatio Sc bona fides inefle contra&ibus. 1 . ki. in fin.fF.de diuerf.Teg.iur.SicArbitriuniboni viri inefie ftipulationi leg >\§.G legatarius.fF G cui plus qua per leg.Ealcid.BnfF inekc vs abilis neceiFn:as:inexcufahUia onera.Brifi.exdF le Inekorabilis caufa,l.j.§. illud ctiam merito. 4. C. de temp.appel. Inf a m are eft alicuius farna &exiftimatlbne difto , vel fcr;ptod4cFovelacefIere,l?derc,pudorcm eius fuggilla- relCr itf. Inf a Ai a nori nifi cx ddi&o irrogatar. 1. i.vbi Bart.de his qui notantur infamin.Spieg. Inf am ia notari;Nota I;borare 5 Notari,Exifi:ii'nationein lederejFamosu efte.Vlp.in l.a.fFdehis qui not.infa.Prat. Infamia a nota diftiguitur in L/f.lege.tF, de teflib.InFa- 30 meshifunt giubus lex infamiam irrogauit. Notati vero non func ipfc iureinfames, harces lam en in iis macula qua;dam t vt qui iudicio puhlico rei invinculisfunt, vel guiobteftirnoiii.uin dicedum pecuniam accepifle con- ui6U,.necd unnad funt,vel qui inrer requiredos adnota* ti funt.€uia.in 1.2.C.de dignitatihus.li.11.in princ,' -Inf AMtA ; farna; ex:ftimationifque Scpudoris labem ac macalamfignificat, Proinde,ad infamiam alicuius fieri t , quodgenerahterEdi iure S: Iegibusnulla irrogetur infamia l.ob h^c yerba.fr, -7 ■his.quiaot»iflfaiu,ljeal,YCi:bmMi. h in^iloqu4ti».C, 1 AKTE K. ^ ex quibus cauf. irrog- lnfam.1, .ff. &€ db fe. a lib* Itaque eum, qui reftitutus eft faraa, hac nota adhuc la« borate exiftimo:verumque efle,quod ait Plaut.in Petfas Htminum immortalis efl infamia , Etiamfum viuit , tam ejfe-credas mcrtuam. Hinc Claudius C^far , cum cuidam notam appofita de* precantibus fainiliaribusademifiet:Litura tanae{inquit) extat:fent!ens,reinifia cu]pa,»nfiiini* prioris veftigium manere. Harc infamia , tametfi neminem a poftuland® repeilstjiiec tam e£ficaxFc 5 cuarn ea qu^ iure itrogatur, efFečfu tame no caret Alceru efl genus infamix.qus ir- rogatur alicui iure ciuili,Scfi forte apud bonos viros n® fit granata■ciufr-exiftimat ; o. eaque iurisinfimia vuigo appellatur,fuperior vero Ft^i-D up lici ter autem id con- c : ngit:vno modo.cum Lex fačlum ipfum notar,non fen- centiaJ.pa!am.^.qi72 in adulrerio.fF.de rit.nupt.ldmpe* rator.. ff.de hi s qui not.infa.vt fi quis ab exercitu jgno- minix caufa dimiflus £it:Si attisludicrže ca ufa in fcenam prodierit. Si lenocinium fecerit. ldque pr^toris e4i^o cxpreflu efi: 1. 1. fF.de his qui not.infarri»Aliquado faftu, & perfonani no tat non lex,fed fememia«d.$.qua;in ad- ukerio.Vt is demuin hanc nota fubeat>qui fecille iud> ' catiis eftjCum in exemplis fupra lcriptis fačlum ipfurn . Fufficiat, nec fic necefiaria fententia.Cuius rei exempla in Prtetoris edicfo extant.d.-i.x. ! ’2F. de his qui not.infain, ■Quihus addendum eit, eum qui iudicio puhlico dana- tur,infamia quoque notari. l.infamem.fF. de publ. iud» Nam damnatus excrimrnc quod puhlici iudicij non itademum notaturrfi ex eodem maleficio.ciuiliter, Sc priuato iudicio damnatus,mfamis efTet. d. 1. Infamem. Icaque Steihonatus crimine reguiariter dicitur famo- fum ene, quia publ cisi-ud-cijs non annumeratur.Dua- renus libro.i.difput-at. anniaerf.cap»42. *Nfamia hominiscaptitnon minuit, Vulte 0 in €om» ment. mftit.de capit.dim.f.j.nu^. j nfamia ,'bonje fami£ contraria eft :.poniturque pro omni turpitudinis, dedecorifqiie genere. Inf am ari eft detrimentum exiftimationispati,in I>.C. de calum. Labem pudoris contrahere, 1. 17. Codice de excuf.tui.Micu!a fubire infamiat. lege 1.C. de natur.lib. Sc matr. inuri perennibus notis,l-if^C.de appeil. j nf am at vsa litigatoribus, l.licet Digeft.de recept« '* n F an s in iure noftro dicitur minor annis fepce. Vuke- ius in Comment. inftitution. de mipt. in principio n.š* -Nfa n s pr^ter rommune n figniF ca ti o n £ m , e t ia ir, en fi- gnificat,qui eum iit filius^frater 3 h^res , tam en admmi« ftrationem haud co.nfequitur,dum anr pater, aut frater natu maior vi ui t.*qtw G., popili »Is adhuc fub cura- cutoris* .Dicitur autem jnfans s quodfaiidi non habercopiam im¬ eti ra adm1niftrand? 5 hoc eft, fun no n refert.Ideo nomi- natur a nobis proprie Vnmundig : ficut is qui curat, res vocatur PurmUnder^vel potius Mund bar, mos fuit apsd Germanps vfquead noftram ^tate, vt regente ac viue- te patre vei fratre natmnaiofe , reliqui Fratres omnes, feu filif,!nfates-eiTent.Vnde folus p-ter,vel frater rege« DommuSjVel Herus>c«teri H?ruli,vel OomicelK voca batur.Vulgo qui r.egzb 3 i i ein,BeYr i cxt£t] IungHtrren vo» citabantur.Idque non foiuinp.rseiaris familiis, fed vel in vrbibus accidit,vbi prartor aut'Conful , Dominus an blerr\ fi-lii eorum Jung Herrmpj ocati fuere. Conftat ite, quod de pletifque dominisfamiliarum,Comku 5 Sr Ba- ronum/criptum legitur hoc vocabulum Iungherr. 1 nde eft etiam, quod tothodie Iungheri vocamur, Sc vocari contendunt»qui ramen' nobilitadsa genere nihil habet, ‘S d Sc in hoc abufus eflvquod omnes a genere qg]>iles Iungheri vocantur:& vocari contendut,cum tamen res adiujn.ftrent ipfi,& fint pra: fenio čaru.Hoc autem lug- -herorum no,men cclebrius efFecFum , eft , po.fteaquam omnes iFcrifici & monachi cum tota čcciefia 'g.om.fa- milia, Her Sr Domini vocitari ambiere. Exreliquus Volc.anarutii Obferuationum-« Apudlurifco/F infans qui infanti^ prosim us noumultum a furiofo diq T c | m l ANTE N; , ftinian* 3° ftam:quia hulufmodi aetatlspapUH , nuli um habent in- lelleftura, vtait Iuft. in §. pupilius.lnftit.de inut. ftipul. Spieg. Snf an s feruus, nondum annieulus. jVide Paul. ad fin . i. u ego emi.ff.de Public. ačfcio.Spicg. Inf an s, quafi fandi impos inteliigitur, q«i feptem annis minor eft. US CAc iure delib.!.i.$ fufficit. ff. deadmi- niftr. tut.infatesTheophr.in S.pupillus.Inftit. de inuth libus ftipul.ait,dici-T»fgT/ 9 xX*£gv/c*4 K) (s.tjcptf • infeiliie Infante tVn«{w interpretatur Conftantin. lib.6.F.pit.t:t. 10 6.Eoque modo Infantis stas ex.mdienda eft in Ff_f.fF.de vfufr. Proximos v^-ro infantise Theophil.in f*ipra dieto loco accipit. Tift *p%ct(/.tv}ii Kcl>£v }(ct\cSs.tiaro7ov Hch it, ■ %CSbfA6VH oycTlQxa-}9VTts'ivtGJj<7 Infairil.s ve lis in Icgnf. §. mujiebri.fF.de -ur.argent Briffon. Adde Cuiacium m 4 Df>'iyi 4 gmidi .lia de diuerf.teinpoprae ( cript.& termi.qui ad ho c al e \ I leg.i 4 .fF. de iponf. Sčaddit An-agnoften non fieri an-e annos o9to.Nouel.n3. !n;F an s expofitus a GljegIs ap peli atu c Anpovjitm? ad legi 2 ..fFqui fine inan.ad lib.per.ideoqueapud H rmenopu- lc lum libr.i.tst. vltiinuperperam tt/spojiHroe definitur efie furiofus & demens ".nam eerte furor non Iiberat ferui- tute Non pofTunt etiam ex ofitorum ed‘Tcatores,eorii doir.inium libi vindicare. 1. vir. C. de infa.exp.&: de iis qui (ang. nut.accept. vbr infarftes recens natj/anguhio- lenti vocantur, vt l.i.C/de paii I fit cum tern conditur corpus. 1. diui frattes.ff.dtu 6c fumptibusfuner.Spieg.PEat. ' ieeiere poenam.l.duodecima.fiidenianuraiff.l.ij,j lin. idl.Comel.de falf.j.š.noHpccpetu*.ff.de;fepul- ■ lai.Biift i n ee r re relique.l.40;?.leEUUs teftameMo.ff.de h; . 1.4.C.de teftam.m.mum. 1E inf e RRe ptnfiones.l.e8.fEde vfuftuft Bt C inf erR. e peenniam rationibus.l.;8 ff.de neg.geM.jiS. idem quae(fu.fr.de vfufr .leg. inf erre portionem virilem l.ioi.ff- defolut. 1 N F ERR.1 vfuras, 1 . 11.ff.de vfnr. 1N F e R R.E veftigal.n7.1n fin.ff.de publ. INF ERR E m fepulchrum.l.i §. (iqu sinhsredrUtij-c de fepul.viol. 1.6.1. li quMn communem.ffcomm,^. 1 uid.l.4.1.6 &.al ; asuam .ff.ile leligBriff. isFicEsi propr e efttingeie&colorate.petraeuflu. ram vero polluere , macujare & corrumperc.VndeO' leum infici d c.tur, quando per aUetiusrei adaiitun nem natura eius coFtump.tur, & adni.iateinauna accipit.Spieg. iNFicitRt 1.1,11) fin fF de exceptio.l I4.ff.dep0 .1.67.ff de furt.Creditum depoiimmi>eabnegare fign.ficai.Hk mficiatio leg.i6.fi.n d.fol.Sed.l.67.6cS.quidi.urifr tut. deaftio- verbr amem harcin malam panetn ca- piumut.it.niueFift.l .97 nficiari.ait.elVe trediiumfrac- dare: tt ilidor. 1 b (.£ y nol. cap 1« inficiaiioirnnfe rei deb tae ncgationem, cum & en a creditorciefofa- tur.Martia!. hi us o faHax nrtjne inffetator turnus, r Quint.l.l ; . 7.c.i A perfon-s, an illum de»Mi »uj huac t vel hunc ciedidifle^tedibile lil,nffloioita calu nniaii en reum inficiatotem effe,velfuiea.Cc.i, de Orac.Vt li i le infidator probaffet iudici amepnha pecuniam quam eflet ccepta deberi:Vbiinficiaioiitio eovnde petebatur accipit. inficlaiiofli-crefctieintii. farni.7. ff.de folutio.acc peexeaaftionet^uuiutfit fatentem in fi npluni.iduerfus negaiem :nduplini. peiit.qua!:s ft Aquilic aftio.l.tj f.vlt.ff.ad l.Aquil.i; : ;, iNFiciATio.eft nega 10. N eratius i. iud catum. f, id; foiui.Ad mfi iationeni, inquit, compelli euna,qu tj iud cio partem dare paratuseft.neb. . DcJkficiatiokuvs literarum aut naraentiora atque rcium ex quibusdetinent,extat peculiarisconi tut ; o Nou.18. Inf i ci AT0R,eft,qui negat fevel debete qnqdaftot[p 1 cit-; vel commilifle quod accufaior oblica,Non. Mu. celi locuin Ciceroms ex -ecunda in Catil.inueft.cim, vt docent inficiatores effe falfi ctiminis obitclora.iu apparer erudito viro B. Silaio, Marcelhiin non tfftfr ceronis mentem affecutum.Spieg, Infigerh vulnera.l. 1. ffadl, [ui.deadult.infixa.i5f [ bficatis coniungumut ,-rnfifta nauis.Brifl. Inf in de RE,qui fyluainfinduni.l.vlt.ff.deuitetanit, Inf in iTiy 1 ea eft natura,vtqmneripfe : fequaturmo- dos,atque cum ipfis coalefcat ad fignifi«ahdum.It!qs: G u e Crx ci dTrtrofcivasc-, ov appeliamnt, qiiippe quodni- hil indicet aut finiat.iuus non eft,fed aliotum, viddet iiger.c.i!4.de caufis lingnaeLatin.Gothefied.adl(J4i 6 ibi.etli non adtecerit.C.de receptarbitr. Irhnitvu quod fine aut modu čertu non habet. Bii£ Jnfinit vM,pro indefinitum.) nulloceno teminotit cumfcriptum.CIc.in partit. Qtpid qunrftio quafnama> bet partes? in initam, qnam Confultatlonem appdbl defiaitam, auam Contronerfiam noaiiflo. iiW‘ : • S»i., 7 « m i locis innumerfs Celfiis lege 9,ffd-" feraitSi cu: fim- jiicitcf vi.iper ftmdum cuiu f piam cedatur.vel reiin« quatur in infin;to,Videlicet per quamhbet e;u$ parcem ircagcrehcebit. Vlpian. I. iy in fin.ff de damn. mfečh Nequccainiin infinitum obligatus eiTc. debet ft'pu» lat ion e,Marci anus!.91. fF.de condit.Sc d“mo jft« Tžpus antcm vel čemim vel infifftum compreheftdatur. Sic 8cacc:pitur in icharc adiedio.ff. de verb-.fign i. quire- ftitueu.ffde rei vind. potent adueriaiius in litem it- ANTE Ni 152.6 mam eas extenftm deducere.S'quldem , vt AVtatus te* fe rt, en ar ran s lege in bonte fidei, a&iones ex contradi- bus cert?s formufis continebanmr , quas a M. Mandio co'nppficas,'Varro autbor eft. Ite in Kubrica Jepadis: -Intorrnatur , air, id eft, ampliore forma nftruitur* -Spiegčlius. Adde Forcat. diai. $ 9 > Necyomant. mi" mer.r. ■ ' I-nfo&marte noaumopus,videl.quimam Cod.de oper« publ. c nevdatasadene ifin‘tu iurare>i.quod Grarci dicui " atto ,- 10 Inp oarr atvm. Haloander indicauit-* v8ieademqiie ■ f '&fjtaon pro mnltitudme , qux ememis careac,vt sede buecpretatur Eguinatius Bro,fed pro namero incertog/t qa; lege d-finitus no eft, debniatur Voluntate tefiatotis.Sic et»a alibi infinitum accipitur,' yt in 1. qui reft.uiere. 68. ff.de. rei vindicat.l. videamu- c . 4«§.deferre.ff de in lit.iur.vide D.-VuIteLin comni. Inft. ad d.§-. Sc vnum hominem,nu. 1. 10 I-nfinitvm pro iramenCo Sc immcdico.L6i.ff. . d I. Fal- cid.L40-ff.de dam.uffed.Li^z.ffde verb.Ijg.Iufinita vel immoderata arffmatid. in I55g.40.ff.de damn. infec. In infinito. in i.^.ffde feru J.iJ.npud Viuianu.ff.de ^ddit. edičt.lz^.fEde fčniiunih.vtban.Li.š.ilcu! i:a de iegatu. ff vt legat.teu rldei commii.ln infiu.iu.l.i : .$.fiquis dece. ff’c'eleg.Ii.j I.4 J. parente.ff.de in : usvoc.& apudVlp. in ‘ In ft.tic. 6. Qnpd Sc mfiniteabeod.Vlp.Infttius.BrifiT. l.i Inf iNT-T v m iurare, pro in imtnenfum.Briff . In f 1 r m a id eft imbeciila.Sic In firma ajtas,autore Pa ul o, opera Bulgari Sc Azoms ieculo natas Voluminum ap- pellationes, D g -fi. Vetus jirortiatu/n Sc nouum, prar- ter barbariem nihil olentes: Sc quidem rede cenfet, i* partien Jo Digeftorum oper? > pius apud nos valere de* bere Imperatoris antoritatem, quaiiy naperi tia m vulgi, adeoque fine ratioi-ae receptam confuetudinc.m Spie- gelius. Inf ortvnii noraen plerifque difplicet: cum ramen il- lo vfi line Teremius, Liuius,Imperator:qui in Authea- ticadenupt. cenfuic ingratos fiiiospatri effe infortu- nium.Spieg. In fr A,;d efijdio pofteriori capite Iegis leg. 1. ff. adl.A* quil. In fr e cvv ens exponit Accur.in I.i. ff.de migr.mdo. pro v-rdde frequens, centra vim vecabuli, ac apertajn alio- qui Vipiani mentem, cur fir parum frequen:arum id interdidumjindicantis.Spieg. In f ring er b a&ionem. aequitite deFenfionis, officimia tucori$, teftamentum teftimonio fuo BrilB ex ff Infrvctvosvs fandus f. 1/. ff de rebus eor. in l.ciuitatibuSjde ieg.i.feniorcs,pueri r pueil« funt acci- '° Inf vlae funt fafeisin modam diadematum.I.fin.C.de piendi.Spjeg.Briff Inf ir u A? fentetiar,vide 1 . 7 .C.quai. prou-.no eft necefte. InfiRm ar e tefbmentum.vide auth.hoc inter.Sc l.n.§. vC.de teft.c6feffionem,fa&u>fideiconvrniffuB:iffex ff. lNFiRyrTAS,mAla vaIettrdo,propt;er quam 3 v\ ait Paulus, cur.uord.iri foletddite. ff depcftal. Item imbeciilitas, debilit-is.,de qua C«ius in Lldem iuru-.ff.ad leg.Aqml.ita feribit: Nec videtur intquum , fi infirmitas culpte idnu- mecetut: cum affečlai e quis non debeat ,in quo vel in- teli git,vel intelLgere debet,‘mficmitacem fuam alii pe_- * ricuiofam futucam.Spieg. I^firmitas nec.de perConis tantum , fed Sc de hi s qu? aaima carent infirinitatis nouie vfurpatur.Nam Sc asdi- ficii infirmitas Qicitur.L4i.fFde da mn.infečt.Brifi. 1^'fitiar.i interdum eft fimpliciter negare-.interdum vero eftereditum vel depofitum abnegare.B; iff ^fiTiAToR qui de 5 ituininfitbtur,qui debere fenegat, neebonam fidem agnofcit,fed fruftratur Sc tergiserfa- tut.Brtffon, ^'F txA,leg.cum fundus.de mftrument.Ieg.funt ea, gux f° adfi.xa,‘m2dificata,Sc alligata funt sdibus 3 qu? Sc alias k~ x?. iunftacpie dicuntur, !.?§,(. vit.ff.de ačlio.empt.Notan' dum tamcn,pco infixa poile etiam infifta legi- quum Sc reruOjde te rafticaVarro dixerit fi. cjp. o.circa fi’ Praf. Infligerb alieuipreciu reidioc eft inferre. lulianus 1. 30. de negotiisgeftis. Preciutn , inqn\t, fiiiginis , qu^ in publicum empta erat currnoti infliftum eft. Prat. iNroRMARE.eftL.ninisin animo inftituere 3 aut condpe- re contradum, eft facere sum pinguiorem,auftioreiTi, & magis extentum:atque infonnatos contra qui liio arbitratu, & in^eni© Tt 4 * - W7 I ANTE N. poteft: viuere \ aut qui natura: bono fruitur, nulia vi af- fti&ac Sc mutacre.vt Lucretius: Vride mar c ingenui fo/ttes i extremaque longe Vlumina fkppeditant. In g EN’vos Fontes vocatnullo opere atque artificio coa- cios & anguftacos tanquam in feruitutem reda&os, fed fua fp6te naturalique aluco flu.emes,quomo do Fu- uewal : s ainNec ingenuum violarent marmore tophu. O^ia iignificacione ingenui dicebantur olim , qui ipfi maioreive ipforura leruicuie nunquam leruieranr. raa- io iores autera vfqueab auo rcpetebanr.Liui.hb.il. An vn- qu:im ra n do audiftis, patricios primum čile ftftos, uon de ceclo debiiffos, fed qui patrem ciere auumque pof fennhoc eft.nihil vitra quam ingeimos,&c.Conria.lib.s. • c.u n.i. * v G env.i & gentiiesiidem non funt,quia cap! te diminu- tus manec ■■::enuus.quaquam gentem iuam amittat,& Houain alfam ... Sed ingenuitas ornamenta fua habet a natura, foIamque libettatem refpicit,quam ab auis du- eit.ldetn eodem loco; 5 c nuni.tf.vfus inquit ta d e o. obti- 10 nuit.vr is ingenuus dicatur,qui ftatim vt nams eft,liber cft,fiue ex dnobus ingenuis editus eft, fmc exlibertinis duob.fiue exaltero libettino.&altero ingenuo.EtMar- tian.de ftit.no. leg.j.Ingenui funt, qui ex inatrelibeca cati funt. Sufficit enim liberS fuille matre,eo tempote quo nafcitmplicet ancilla conceperit.Sc econtrario fi li- bera conceperic, & ancii a tafta pariat.placuit eum qui nafcitur liberum nafcirace intereft»ex iuftis nupciis co- ceperit, an vulgo:quia non debet calamitas n.atris no- cereei qui m Vtero eft.ConnanusIib.i.e.ri.n.r. 30 *ngen mi etia eum accipi ait Vipianus adl. Inliam Se Papiam.lib.i.de quo fententia lata eft , quamuis fuetit libertinus,qtiia res iudicata pro veritate accipitur.l. 251«. de fiatu hom.idque eo pertinet,quod Senatotes!. Iulia probiberentar libertinas vxores ducere.leg 44. de ritu nupt.£aque de re difletens ad l.IuliamSe rapia lib.i.Vi¬ pianus,fcripfifie videtur mulierem, de qua femetia lata eft,pro ingenua baberi, ir modo in ea re per čollufione nihil faftu fuerit, leg.4. de colluf. deteg. Na vt ait ele¬ ganten Donatus,quod in iuue femel iudicatu eft.refcin- 4 ° di.Sc iterum agi non pote!!.lndeque Prouerbiu^ftum agere apudTerent.natu putat, pro eo quod eft mKiJ a- gere. Eaque etia ratio eft, eur dere iudicata pacifci ne¬ mo poflit.Ita enim Alexandru Imperatorem refcripfif- fie,ex iis incettis tituli« conftat,qui Gregoriano Codiciž Cuiacio tribuuntur.&c.Ifciuard. 1 .Nonpoteft videti.ff. de reg.iutis. Jnds n v vs.Ingenuus eft.qui ex matre libera natus eft.A- litet ingenuus eft, eni exnatiuitate eompetit libeftas, qui no eft faetus liber,fed natus.l.Se feruorum. j 1. ff. J° de ftat.hom I11ft.de ingenuis, in princ. Erat igituringe- nu'is,qiieni nos hodie gene.lem vocamus. Ab ingeiiuotu eni ai,tiquitate(vt Eoetius feribit in Topngemilitas dici- tur.Videainusautem,quid apud antiquos mrifconfultos gentilitas ipfa fuerit.Cie.in Top.Se pofteu Buda:us,in .Annot.ad Pand.ex l.i-deiuftit.&tur.Getiles sut(inquiut) qui inter fe etfde nomine funt, qui ab ingenuis oriundi funt, quoru niaioiu nemo feruitute feraiuit, qui c. non sut diminuti.Hih '1 eni video ad hac definitione Sc^uola pofi.ifice addidifte.Geules sut (inquit etia Boetius),qui <0 e o de nomine inter fe funt.vt Bruti.vt Šcip:ones.Quod fi ferui iinc.nulla getiiitas efle poteft. Quodli libertinoru nepotes cede nomine nucppentur, gcntil.tas nolla eft, sjuonia ab antiguitate ngenuorfi getiiitasducitur.Qtiod fi tunus in famdia getisfu^ no rnanferint,gentiles iana effe r.opoffunt.Non temereigiturfait ideBudarusin d. Annpta.paulo poft d.l.i.de iufii.Sc iu.jlitigua vernacula Gentiles bommes pro nobibb.adpellat.quafi ingenuos, ab origine getis,& quorii tna : ores feruitute nulia pror- ibs icruierLLt.v.delicet ab' aftcfipt.tiis, c c coditione qua- da obnoxiis diftmguere eos voles,qm ob id eade lir.gua ' Viliani dicuntt 5 r,qiJod vili* (vade villicidi£ti)affšripti s k- & colonaris eonditioni addiftl aut ipfi * maior6c deinceps eo>qui natalibus reftitutus eft- Qur»d fi vera eft huiufinodi fent:cntia;&aGoth.ad Nou.22.c-47. in pr.v -N ’gratitvdo proprieeft aceeptis beneficiis norefpon- dere*. eitque lata huius Verbi figiiiflcatio , vc no folurn iHibetai«,fed quicuqiienobis moleftus eftiingratus di-? catur.Terent.in Eunucho.Opus faciam,vt defatiger,vfq. i»|iat«sYt dortniam,ideft inuitus &;velim nolim.Qua- retumhis moribus fifii no placeantpatri, quo nolente tam ignominiofum vits genus agunc.-merico cenientur mgtatijptjfijjdai cum ex .eorum turprttKi;ne,nonnulla pater intamia afpergatur,cuius negligentis peccanuH fA; ) imputatur, 5ce,Goiinan. lib^io.c io.n.^. in gr atitvdo eft acetbitas conuicii in pareinesicontu- -v macia liberorum i.i.C.de ingrat.lib.jtem ceruicem eri- gete iafSantia &'contumacia quadam aduerfus patro- r.upa,{.:,c\ deiibert. & eordib vide Bred.in lex c. iNGRATirvDiNBii vitium cen-ffffi loge peflitrum,vul« ° go qu;dein, fed vertftime dici foleuNam c^tera debfta uduerfus proximum quidem male commiteantur ^fed -orcafsjs necbene nec male merirum.mgrscu-s aute co- teuiniteum, a quo beneficiis adfečtus eli. Quid. hoc fa- ua comitti por-eft fcedtus? Si qux tgitur aftio iure pro-' poiua eft vnqna'ra : ce^ te ačbonem ingrati iuftifsima -.atione introdilftam efte fateri -oporter. Prat* • gratitVD iNiš ihfigne exeraglum eft apud Valerfd - Maxitnuml:b.'qumto capite tertio Gn. Poniiii Lenatisi que M. Cčero rogatu M.Ccelii non minore cura,quam 70 eloquentiadefendlt, ac caufa admodum dubia ftuftua* teai 3 iaiqu ad penates. ftiog reinilu-At hic Poptlius^poftea T E N. im nec re» nec vetbo a Cleerone iaefus, vitro illum per^ fequi 8e iugulare ftuduttrPifat. Fngratitvdo tam pemiciofum eft crimen vt mjllifit Fecundum.Quare non exceptionem folum led etiam a*- čfionem producit,cte qua tradatur in L2.C0d.de iib.Sc eor. liber. Spieg. Ingrati liberi qui iint.Iuftinianus docetfingulari tit.C 0 de ingrat.lib. In g rati s,aduerbialiter ,-praeter gratiam Sc liieritumj.!, q.i:gratia 0 D.Hieron.alicubi pro eo quod eft,nolenti,v« furpauic. In gratvs in L $6. j. vitim, ff, mandat, pro inuitus &- noiens. Brift’. In g r a tvs eft? &c qui non meminit accepti beneficij, Sc gratiam vdam non habet, Ein vnianckbarer \ etn vnholdfe iiger.Sene ca Ingratus, inqu;t, eft, qui beneficium acce- pilfe fe n egat,quod accepittlngratus eft , qui dilsimulatt Ingratus,quinon reddit:Ingratifsimus omnium, qui o- blitus eft.Beneftcjum enim cui collatum eft,ad promet rendum,n3turf iexobligat Sc deuincitJDeauoplurihus AJexandr.NeapoL cap. r. libro f.Certe vuigatam mor* talium ingratitudinem peiftringit Excmplum Euan- gelicunr, quo e deccm>iepra,Chrjfti beneiiicio>'iberaiis vnus dumtaxat reuerfus eft, qui ege rit gratias. Polto ftmt qui negant in eum adionem proditam,qu! no me« minit accepti beneficijtat in eumqui il-ium lardita quo beneficiis afiedus eft s competere adioneingrati Sc co- didio nem. Adpriore puto Alexandrum refpexifie:cu« ius verba,in drdione,_Adio pro focio,adduxjmus,Spieg. Ingratvs lib*ertus eft,quf patronoobfequium non pr^ 0 ftat, vel res eius filiorumvetutcla adminiftrare detre=* dat.l.ip.ffide iur.pat.L6Jt vitim. f£,de hb. agnofe. Sicm I. 4. de obfeq.Li Sc 1. C,de libert eor.lib. i.zi. £fiquod met.caul. Moris autem erat , vt Domini feruos manu« mitteiites Us gratite alieuius referend^ caufa impone=* rent donum,munus,operas. Lpen.fFde obfeq. pat. pr^- ; ftan.8c alibi perfaepe.Hčtom.Piat. Brift, In g r a v v s erga parentes quisdrcatut, vide Nou.ai.c.z^, in fin. Ingtatus in parenteracenietur, qui pro eocarce- re inclufo fideiubere noluitjGotb.ad Nou.ii^.c.j§.8. g r a t 1 in iure dute funt tantum adiones, aduerfus do=i natariu A: aduerfus mamirnhTu.ua aduerfus alios adio- nib.ingratijVt quoda_loco Senec.ait fora n6 fufficerent. Cuia.in expof.No.iuft. 78. de-dot. inftrmn.& manuui, 3 n gre di Confuiarum, pro iniue,Marcellus in l.}6, ff.de cond.Sc demonftr.Ho:. Ing res s vs non folum mtroitum 3 & gradi edi initium ft- gnificat, fed ipfuin quandoque ingreftum Cic.Cffic Q£od omnibus eft fciendum, qui vitam honefta ingres di cogitant^d eft vita honefta vjuere Et de Oratore.Ta« tus enim curfus verborum fuit,6c fic euolauit oratio, v£ eius vim & incitaticnem afpexerim,veftigia ingreflum a que non viderim.Ingreflu orationis dixir s vt Vlpianus in* J. iurisgentium de padis ingreftum contradus.Male er- go qui ingreftum initium cotradus interpretacur. Nam ©c in fine tahtundem valet. Maje Sc qui ingreftum acci- piunt pro eo quod fecundum naturam contradus eft-.Sc vrdicitur, ad propofitum eius re i qua de cotrahebatur 3 ‘ vt aigreffioni opponatut A? ifta figmficatione nemoLati norum ingreftum dixit:neque tamen confentanea aut- vera eftet huiufmodi exp©fido,&c. Connanus lib.j,ca s *.nurn.§-, Vide Sc Alciar. libro primo,parerg, eap.24. iNHABins tueri in l.i i.ff.de decur.pro inhabilis ad tue- dum ,Briftin parerg. InHabitarB domum inlmbitator redinrn.Bfiftbn.ex fF, Inh abitatores perpetui,qui habitandi caufa in cau- pona funt.leg.prima. §.vhim.Digeft.furti aduerf naur. In hi a t i o eft vehemens cupiditas, 6e in L1. C. de petir^' bonorum fubtaaib. decimo ,I6an Bello.EtymoJog.&c. iNHONESTVMjhoc eft,q.uod honefte fieri non poteft, & ' iure noftro,quia penitus fieri non poteft, inhoneftiuri- impoftibik dicitur. 1. fiiius'quLft de condit iaftis* m 1 I ANTE N. patrios prauarimi, Iegibas {c aatotitjt! putiki It {'uuuva mo. ciFcnon velle, mentin etiara acpeierare , pafo™ tranfgredi,& fidem fallere Hanccalumnia.iaftaKjj, ac humanitatis fi nulaiio, & pecuetfitas,dolufi.Suda:us in lege . vitim.Digeft. de Sc- nat.Vide j Pudor. Sp.Prat. t f Ni m icitia.e cap.tales.SolenrYeferes,fi qua? graucs in- , eer eos ipciderint limultates, amicitiam folenni quada «sratioaerenunciare, Sc inimicitiaspršfencibits fuperfti«' tibus.profiteri. Qjein morem euidenter vifijs e it Sue* tonius expreffiffe i n vita Claudjj* cu feriberet Germani* . cumPiloni amicitiam renunciaffe.Verba.Suetonii harc funtrAc ne tune quidem vitra progrellus, quam vt & a- 50 Inir e alihscontraherelignificatvtlaircn fn) I>* 1 qj v m petendum,vt2quum feras^Prouerbiun, E■•aim.explanantc du&um videri poceff a. nemoči bus,qui čaliide merces longe mi noriš liccntur&mk pluris indieaiit,qaam pro d gnitate,quo prccima i. Eem.arquum accipiant. .pieg. In r 03 v s eft , qui lucrmn captatde fuo fcelere plui qnam par eft aiTuinič,Conn. l.i. e.i.n. j.-Sicini^ a udor in 1 . zo. C.de furcis: Et in;qims compatator J e nptor in hz.C.ne rei domin, velteraplor. Ih i qvvs rnodiusin:qu; mefur2 > ^oiuft*nec^^tI|/ , In i o v v m preda n id eft immodicuin cui iuftuIL* nitHr.Buir. T j Inire v e ib um non iungkurfere nili rebus aliquid mo* meni habent!bu$»grauibus Sc non ncinutis:vtlnton- tione i , fcedijSj p...e ) roc ecatem,betlum,conliliuTt apud Iurifeofflnire coniilium diuortiU.fi cocubiiuj.t, fr.rer.amot.InireFurti confilumi.I.merito.ffptofocia Inire cubi e aiiCuius,pro,cum eiusviorcdotmiicjJpi Cicero ;em legi tur. Er afm.monetjlnireprandiuni.ct- nam,dormitaLionein,noQita rite dici.Spiteeliiis Pa. tenis. Ikire -ngredi Sc capefferc fignificat.Sicinircconfalsaai magiftratum, offi ium Briff. • vtlaire matriraomum, i d eft nuptias contrjbcre,l. 11. C denapt.BtF, I n 1 r 1 a r 1 ,hoc e ft > faeris imbui;lex n. Tab. Neve in!- t atur,ait.S;c SiJiunc dicimus, ia.tiare,'velinicarificrii ordinsbus cum, qui D.cris imbutas adordines drau- tur. Vide Old»c.7-ut|r.Spieg. Inati arp. lirem > l.vndec ma.C.qui daretalvtl^.^, In itiatvm iuvgium leg.j.C.qu« legit.perfon.M. Initivm pro pmcipio 8c origine alieffusnegoui Biit a es teftatafa.inimiciti: s progreffa fueratiNec id quoq. 4 ° ab In i ti o Sc poftea aduerfantur.Leg.j.ff.depigno.aaio, vifus eft Sidon. Apollmaris ignoraffe, qui ficEplftolaru In i vdi c atvs adieft ue,pro non iudic.no, indenmite, apud Geihum.Spieg. In i v n g e p. e id eft mandare,vt iniungit Prztot fatisdi tionem.Briff. IN inifcitiam ei renunciaret madaretque dom.-e/ticis vltio- quidjibi acciderer-Ad huc morem videtur etiaVa- , lerius Max.mus relpexiffe lih. 4. Alt eniin Tiberi u G?ac- ..chuin Tribunom plebis.inimicitias ex pro;efTo>ci:m.A- fricano.Sc 4 (iatico S-Jpiombus gclšifte. id c Valerius in . eodem. Li'. .lic de^Metedo Macedonico icribit i.Acerri- me cumStipione-AfricanoMacedomcus difleierat, eo- -sumq.ab. 35 invilaiione virmtis profefta oocentio ad gta- iib.7 fcribittinimicitias indidtas honefte exercct, ta'r- dc crcd:t,ce!critcr deponit.Cic.etiam auftor eft,in.imi- citias olimdenunciari folitastSlc cni.pro .Lucro Fiaeco fcubit:F-tenim cum 2 clarifsimis vili s iuftiffim.ns inimv . citias faepecum bene m eri tis ciuibus depoiltas efle vi- diffem,no lum arbitratus quenqua amieum • eipublics. pofteaqua L.Fla.ci amor m pairiam.pci.rpccFus eft, no- nas hinc inimicitias nulla accepta iaiuria dcnuciaturu. ■His addatur lic etiam lib 10. Epi ft. Senccam fcriplille: Inimicitias mihi denunciasfti quicquam ex his ,qu« quo- tidie facio,ignoraueris.Etdeira ii. 3 .Hone(iusdnquic, il- multates ribi indiceret ): Sc Cic.Ii deriderescarmma eius, .inimicus effer.Sc hxcquidem cum ita fint,nuc mihi vi- deor nuclii-gere; qu.iles .nimicitks appellauerinc Iurif- confuiti cnpitales. Ieg.t8.in fi.de procur. 1.1/. de recept, arbit.l (j.deexcufat.l.3.f 9‘deadim. vcJ trasf.lcgat.l.^.de his qu? vt.indig.§ item ii propter.Inftit. de excufat. E as nimirum.,nuas aker alte ti teftato denunciauerat. Certe <1 vri a exeo difta eft,quodnoniure fiat. Nam gene:;, liter iniuria dicitur omne ^ ouodnoniurefit.l.i.f/i iiiiur.Specialjter autem iniuria , a i i as co ntumelia, i contemnendo difta eftGtsc alasdaHiDUmci¬ pa datum , vt in lege Aquiha d cunus.damnuminic:; JO datum : Gtzco verbo 1. & leg.j. Digd ■ ad I«Aquil. vtfi quis iniuria,ideft,culpaecciim aduerbii habet.SpiegJ- 3 N i v R 1 o S v-s qui infert iniuria apud Uirifcof. in 1 . vit, * ff-debffie. procur.Caef.fi taine,inquit, quafi tumultue- fuirijvel imunofum y aduerfus colonos CsefaCis prahi- buerunr. Spieg. Inivrios vs l.vit.f£de offic.procur.i.e.fieilis ad co- tunieliamfacieda,c6uiriumque-dic-endu.Impune tihi eum Iniuriofum efTeno patietur.l.Š.C.de fent.pafti id eft,no feret eum iniuriam tiki inferentčni.Briff. InIvri o s e id eft per iniuriam,feu iniuris caufa, In iv Rio sa vita,pro plena fcderih.& iniquitatib. nepg aliis noxi-a.Vide Ciceronem lib.i.de finib.Spieg. In ius vocare eft ad prftore,vd e« qui iurifdičlioni prg eft,vocare,iuris fui experiundi caufa.leg.i.fKdc in ius voc.nimirum ad facultatem agendi impetradam,&iu- ' dicium aecipiendum : a quo iure diuerfum erat iudi- . cium,«(uod agitabatur apud iudicem,in iure a praetore - datum-D, Vult ; ad jRpoonaies quoq.iurtu.20.Inftit. de ad.d: ad princip.n.54.Inft.eo. In ius vocatio an editionisadione prior fit,yide eundess- Vultei.in comment.ad pr.lnft deaftion.n. 44 Im ius vocatio &cnatiodifxerreviderur;In ius vocatio ad praetote Teu magiftratfi, a quo adiaerat mvpecran« daicitatio fiebat ad iudue a pr^tore feu magiftratu da- tu,qui de caufa,proprer qua adio imperrata trat, co** gnofcetet.ln ius vocatio poterat fien , ab ipfo adores ita vt aduerfariu,ft fponte ad MTgiftratu fequi noilet 9 obtortocollo & viadeum raptaret. Vult.d, norne. <4» • Mi v s i a m in 1 » Vquilia damnum accipimus culpa da- 3 J ius vocare Ircec adori queuis,nift vocare pi ohibi-u p ' tum,etiam abeo qui-nocere noluit.l.5-^.i;ft'ad 1. quil.Hotcm» In i v ri am atroce,qhafi cotumeliofiorem & maiorenž : accipiemu3,aut perfona,auttepore s aut reipfa fienLa- - beo a it rperfon a a trcc i orfit iniuria^cum Magiftratui, cu parenti patronove fiauepore , cum in ludis etiam • : in confpedu fiat.Nu pr^toris in confpedu,an infc-U- tudine iniuria fada fit,multu intercffe ait; atrociorc, qu«in confpedu fiat:Re atrocem iniuriakaberi, 1 a- beo aiuvtputafi vulnus in latu os alicui- percuffu fit: 43 vulneris magnitudo atrocitate facit: & nonnunquam locus vulneris, veluti oculo percufTo:fed eft qu2eftio- ms,quoddicinTus,re atroce iniuria fieri,vtru fi corpo- tiinfer5ttjr5atrox fit,an & fi no corpori,.vt putavefti- ineds fcifiis', comit-e abdudo>vel couitio dieto. Sc ait Poponius,etia fine pulfatione poiTe dici atroce iniu~ ria perfonaatrocitate faciente.fed etfi in theatro,vel inforo,c«dit & vulnerat,qu3nqua non atrociter,atro* tsiniuriam,vt Vlp.de iniuriis ait.MnfFeus Hanc ean- colligi poteft ex ut.ft.de C.de m ius voc.Excip!ebarur t a m e n 6 n u i 1 z p c r fo n a?, q u x ob- r e u tr eri a feu h o n o r eni* ipiiš debuu fine venia feu pcrmsiTu ptoris in ius vocara no poterat.idq.jf pter motcinius vocadi olim vfiratft 3 que no fine vi auioritate priuata nullo magiftratus ati silio implorato ficrifolitu,maxima interpretu pars iftimat.contra ddputate Rob.3 fen.i.lncet perfonas • ceptas pouffimulocu habebant paretes vtriefo. fexuc 5 ' takgitimi tj, naturales;& patroni.-fili quideob natura^ Ičlanguinis , vel ciuik agnationis 5 g> in adoptiuisefb v;nculir,ht verojppter iibertatis dats ineredibilebc ne-' ficiii In ius quide vccan iili potetat a liberis Sc libertis ' fed no nifi venia a pcore pet'ta:nec petita tatu fed etia 1 impetrara,D.Vu!'t.ad d.jT.pcen.n. 2 i.12. i3.inltir.de a ^ 0 In i vs s v prs 5 oris,pt!nc 2 pis Brilt ex ff. Injvsta appellatio,non iure neque rečte,neciufta es- caula !nterpoficad.6.fFde his ournot.infa. Ini v sta libidmum dcfideriadd^ftjčoncubinatus, 1 ,^ circ.fi. C.de natur.iiW dem Imp.jf. vltimJnftit.de iis aui funt fui vel al.iuris 50 In iv st 1 t iA,iuftit!X contra?ja>de qua Dd.vtfcre onr- lnfamemquoque večat , id eftintolerabilem. Aldo* b randinus ib ide m.- In iv Ri Asaftione e: - tur exfamiliarifalutatione a conuiuatione, & fimifibo aftibu$,quos h inc efpečtu operari arbitrov, antequam in iudiciucaufa fit.deduifta-.fi de 4 ufta fitifta,diffimu- larione noampiius induCut.Deniq.mor-te altetutrins - toiiitur iniuria ante lite conteftata.l.iniuriaru. 13. d. 3 . - *item ap id Labeone.i5.$.iniuriarfi.ff eo.Ufi €um^.qui inburiitum.ft.ficautiGn.imo ante in ius vocationem, •^[užfada cotinuatur aftio tametii lite non coteftata, pereaqustndit GAiU.»bferuar.praft.«S 4 .nu* 4 .&;fe“ - sna,confufe»ln fumma tria iniuftitite genera reperiu ' tur fecudu Ariftotelepmpietas^rrogaAtiajCotumeljaa- ; Impietas qmdeerga deos , diuofq.aut etiaerga mor- ttios.tfi erga. paretes Sc -pat»4a,redu nonferuas.Arroga- ? gantia vero circacdtraftusc6merciuq.vit.T,*. quain ? merita eft,prs£pollerevoles> Cotumelu vero volupra-* te fibi ftrues,in 4>bruacdedecus al;osvt dgcat.reftet}. ce ea fic Euenus;Tametfi ni 1 fibi c6modet,inquit,intu- ria gaudet tsmen,itaq iniuftitia vitium ammi ( amplius,qua par fit,qualibet in re habere poilereq.v®^ lunue dena tefte ArilUtdein de Vittutib.Spieg. Ini vs T v m. teftametum non iurefaftu.puta in quo fo- lenia detuerumJ.i.Cdeiniuftvruptd.^.ff.dfe faf. Appcl* latur>& no iuftd.Ki.de esceptrrei iud.K3.de confir, tut. 1.2i de acq.her.Iniuftuteftainentum dicitur & idud ^ intitile dehullius mometieft,puta ob prateriticne fi 9 , oui in poteftate eftyK3.iT.ez his. b6.iT.fi pater.ff. dein- iuft.rupt.Prat.Tria funt vitia,quib.Teftanr»eta omnmo jnfiriKatur.vmumdcilicet iniufti,rupti & trriti,quam^ ms a at e polfimus,& qGodirriium eft, ruptum^voeare?. < 5 : quod ruptum eftjrritum:&- quod iniu/ium eft > a uc yuptu,awt irritucKatgais r*onimib,pUrumq.fin© diffe- ms , 1 a N £ereneU$tamti*icomoclius ta us e n.vi r uim eft,fingulas eaufas fingulis appeliationib. diftingui:ideo quxdam non iure £a<3:a dicuntur,quaeda iute radarupi,vel irri- ta fieri.^T.alio aute mo.quib.mod.teftam.infirmen Jn- £tit.Qmd ruptum,quidve irritu fic £eftametu,iui$ locis dixii»us.C£eEeru,fi quideoru,quatad folennitateobfcr- uationeq; iiiris fpe&antjomiffum fuerit, dicitur tefta-< . mentum ne iure fadu,aut,verbi c6peiiio,iniurtum.ita : Theophilus in jT.i.Inftit.eo.Verbi gratia.fi teftacor fx- Iium,que in poteftate habebat,ha:rede non inftituerk, iQ £ut nominatim non eshsredarit. I.inrčr ca»tera. deli, , &pofth.f. Qua in Laduerte,rumpi verbum pro iniu- :■ ££um efie acc;pi,confundique,vet fr. legitimus teftium snumerus teftamento defuerit.jf.fed cum paulatim. de : &cft.In&Vide AntoniumA.uguftinum 5 ad LG?llus*if*I" dem credendum eft ff.de lib.& pofthum* : Inivstvm matrimotMum contraleges contraLr<. ff.vnde vir Sc vxor.Pr3t. clN ivst vs fi!iuseft,qui exaliis q viro &vxots nafcitur.Si tanten patreciere poi,naturalis,fi non pot, vulgo cen- *o pur, & fparius Rominatur. Connli,2..cap.i6nu.i. £ k i v s ta vxor, Budajusiniufta vxorem interprecatur pro pallaca feu eocubina,vxoris Icrcohabica.idtjjefHcis fermc ilie,que Achilles in praefentia Legatorum Grx- coruadfe mifforu habuit.inquiens fe eiolere, Brifeidž captiu.a ^bi ab Agamemnone adempta effc. Sed bane 'Budsi bžterpret'2£ione,neq*Iurirconfuitus I.fi yxor. fr. de adulc.voluit^neaueanteipfumAchiliestfed dicit f©- !u captiua Bnfeida,non minusaraaria le, quam vxore ; iiMenelao. Addit ide Budxus 5 hodie itifta? vxoris aut S® fiullaappellatione effe,auc eam eiTe,qifcs iuftisfoonfa« J.ibuis,'& pala in viri manu eoiit, nonocculto. confenfu. /.ccucftus iniufta accipir, e im qux fa&c fit vxor, iute : 3proliib|ta:qued ineptucfTe videtur. na fi quis mteftas nuptia* eomraxerit,iure proh;bita vxotem retinet,nec Vt m ant us aceufatione de adulterio mftiruere pot.d.h _ fft vior.^.fed fi ea quod vtia.faceret,fi dutax2t iniufta £uiCet,nimiru vbi .inceftu interne nit,ibi plus quam m- iaftae nuptias iiins.kaq.iniufta vxor cenfetur>'quas fe- cundu prsecepta leg is data no eft, quatiis iufta Še legi-.,4 o ■timam fieti pofTecenu. fit,vt eaquse fine p a tri s coien- fu nup.fit,ve!.setatis iiiegirimse,qoantumvis hsc palam čdu&a fis.l.quod$eruius.ff decodi&.cauf.dat..§. ii.de nu- ptiiSjLmifflOie.de rit.nupt.hoc fatis mdicat IC.d.Lfi v- . ’£or.jf.dšyus.Cnai£:nec matrimoniu violari ©po rt ere, .nec fpe mstrimonii:naqui impubereduxir,artateiufta apfius pueli^jtade perficiet matr;moniu:& f 'riitan A- enilles futurum fperabat, vc captiuafuam nobile femi- ^.2)5 aliquando pro infra vxore duceret:argum.Lfi quis šn.& l.fi fenatori.if.de riru nopt.Forcat.in fuo cupidi- jo ne luris perito c.j.nu.$. S N a c R. v m. -A r i; pr^cib.caIamirofor.l.i5i.ff de of.prgfid. lahs a exiftim ; atione. La7.ff.de procur.i.ednteg.Br. flKLAESAE res izr lege Dei ti 1 .10. id efl: laluar. Briff. vI w l e x t n I e s : c o a n 11 q u o 4 d $ 4 Trti g$tv <*Jo/.'.®*. .-In l iciiB ap.qd Varrone lib-.j de ling.latin. prouocare. 'Quare no dubiu eff,inquit,cu hoc inlicitu fiz, cncirc^a murositur, vtpopulus llliciatur admagiftratuscon- fpt( 3 ;um.Prac. 11 c i v m ,cu populus peraccenfos vocabatur,spud e u- 60 quod alteridebeb-Ujf«£H ? Sed quanqua bde modo multa inofficida tefrnsema futura funt,veluti qurb.amicis Sc bene merentib.midf re!inquitur, quod olim inhoseftum putabatur (v?« Philjppicts Sc Suetonio e6ftat)tame pet eicelbi;^ ea demu inofficiofa di^:a funt, quib.'ofiiciilinlib5?; parentes & fratres negiečtfi eft: na qui crgieosir.of- ficiofus eft, in femetipfum quodamodoinoWwfe tnhumanus videtur.quapropter iisfolis peteftas^er- miftkeft,petendi a Centu virb s vt fiolfjciu violam«. gnofcar,illud refcifTum &: irritufačtu vclint^uodcuE • jmpetrant,tu illud fimul impetr^nt, vc fibi fetefe adiudicetur:cu huius judicii esitushic fit ^vtabinii. tuto in exhseredatu haareditas transferatur:qu a de caa* fa haerediratis petitio appellatur in l.fi quisj4.Ctleia- of.teft.Lqui repudiatis 17.Lmarer.19 f?eod.l.pen.^.ld q u c m a d m o d u m ;ff d e bo n. p oft' co nt .tabPrat. ex H ‘A, I— o F f 1 c 1 o s v m teftametu appellatur,quea redeči' dem fačhsm eft a fednon ex offrcio-pietatisi vt loquitat Mait.Iege i.de inoff teft.ve),vrPaul.li»4,fcmet tit.j.de* ftr?.quod fruftra liberis exh2redatis,non exofficiopie« tatis vjdetur efl’confcripti;m BrifT. Inof fici ©svm reftavnentu.Polfuntparenresinconet' dis teftamentis liberos fuos h^redesno fcribere,ledd eshseredare *vel praeterinonis ignominia afficere,m quibusfcihcet,prxtetitio-pro exhaeredationeaccipitar, vt puta in matre,2uoetMnarerno..(f:6nde exh-iib ,14 Sed qu oni a paretes.hinc arrepta po;eftate ; fi ios iuos grauiter lasdebant relšivquenteseos in inopia. NsmS ouis ex afcendentibusper mafculos,aiiquemexl!bem exh«redafret,neq; ipfo iure inualidu teftametunt, neque ab inteftato filius venite po-terat, naquomo^. cum teftamentum exrarct?neq; Prxtor bonorupoffef- liane cotra tabulas dabat.preteritis enim,n6exhfrf(]i* tis.ea dabatur.Quod fi mater er.at'teflatnx..ne cogitare -quide poter.it ii,qui per matre defcendebant.debstio« ru poffeffione cotra tabulas.aduerfus. n. teftamentus fcsminsjiberis bonoru pofTeffiocotra tabulasne k' turJ-n extremu igitur fufelidm i n du d: n eft > v t liberi de inofficiofo refl smeco agerepoffint,quiquctUfiioMBE iniq.fe exh5redatos,auciniq ,pr$ teritos/hoccolore^ ii faji r, metisfuenmjju teftimetuordinatitvrjm '$7' 1 AKTE K. naturam fine caufa o dl (Ten t. f.i.Sč ibi nmflme Theo- philus de inoff, teft. Czterum,vtliberis inofticioii te- ftamenti querela competat, duo marime requirun- tur.Primum enim ita demum, de inofftciofo tefta° tnento agere polfunt, liberi fi nullo alio iure ad de- fiindi bona venirepodint. namqutad hzreditatem totam vel partem eius alio iure veniunt,d.e iriofbcfo* fo agere non polfunt-§. tam autem.eod. cit Inftit.Se- cundo, linihii e:S penitus a teftatoribus teftamento relidum eft. fi enim quantacunque pars hzrcditatis, vel res fuerit eis reli&a, de in officiefo quercla qiii» /cente, id. quod eis deeft,vfque ad quartam legitim^ partis repietur licet aon fuerit adieftumboni viri arbitratu debere^am eompleri. §. fed hsec eod.titul. Iflftitut.Igitur quartam quis debet habere,Yt de inof- 'ficiofo agere n on pofln, fine iure hzreditario, fiue iure legati,vel fideicommifii vel.fi mortis caufa quar- ta el donata fuerit, vel inter viuos. §. igltur. eod. rit. Iuftit. quodtamcnveruminteliige fecunduindifpo- fidonem Auth.nou-ilsiina eod.tit. C.Iilud fciendum tam adoptiuos >quain naturalen liberos..querela m- officiofi teftamcnti agere poile. d.^.eam autem* Po- fthumi quoque> qui nullo alio iure venirepoflunt* & Pofthumi quoque eed. tit. Inftit. fed Sc no n liberis tantum permiltum eft, teftamen rum parentum in o&iciofum sc ca far e. venim ecian: Iiberorum ,vtli~ beri s parentum , dcbeatur ha:reditas,parentes ta -- men ad bona Iiberorum ratio’ mifetationis adinit- tit , ficut liberosnaturžfimui Sc parentum com- mune votum , leg. fcripto hsrede. fi tab. tefta- ment. nulhe exta.ff. fed foror & frater, turpibus per- foms fcriptis hzredib. ex facris conftitutionibus pra> lati funt,di e S e ^s } paupertas, pemuia 3.2.8, fi quis. £ de donat.im.virdStlfC INopia laborare.Modeftlnns 1. vit. de ius vec.vcl -a prsefteto vrbi quali inofficiofus caftigator» ftinopia dignofeitur laborare : Et Impp. in l.w.iri princ.Cod, de/urt, Nifti-ncpia dignofeatur laborare ; lic inopia fatigari in 1 . 2/. §. 1. Čod.ad SCium Velleian. Sc ad inopiam p sr u eni re in dieta 1 . zu in princ. God. de fur-t. In op in a bi le quodquis nunquam exiftjmafiet futu- 5 0 rum.Impp; indicat in Authent. Vt hi qui obl. fe hab# pet hib. §.Sc pro hocdicimuš. Adftipulatur lex z.J.led quia dfuins; C.de.vet. iur.enuc!. naturam producerc inopinabilia. A-beric# Jntopinata Sc incertaturbantProuinclales. 1 . vlriin. ff.de offte. p f. v’g. Sc J. obferuaie. §. rečte de ofEcj Ftoconf. Alberic« 3 n,opinatvm idem eft quodpr^ter fpem aeddit, Sc non de nouo , vt Interpres putat in 1. oratione. £ de feriis. Siquidem haud raro nouacum fpe etiam con- 1Q tingere folem.Spieg. 'Imopinata verba & .qn$ impnemeditate Sc improuife-' effluunt. Inops dicitur, isqui folus eft > qui nec amicoj, nes propinquos , habet, quorum ope , id eft, auxiii)0 tutari le pofst, Cicero inopiam 6cfoli tudi nem fere in eadein re dicit. Reus inopia, hoc eft , egeftate ia- boransincorpore nuniendus eft. 1. fi quis id quod. §* in feruos. ffde IiKlld.Porro quo difteta penuria 9 docet GloC in Authentica. Vt iud. line quoquo fuf- frag. Prat. iNopSjpaupef egenus non idoneus necfoluendo. 1. 16. ff. de neg.geft* In por. tar s a&ionem , item Importare crimen. pro inferre. l.ftn. §. fin. de diuortiis, i. 14. §.1, ff de bon. Iib.l*5?. §.1. ff.de ftatu lib. Ciimina igoominiam im- - portare dicuntur , quse infainantj. j.ftlde Decurio.- Prat^ In PRociNCTv,eft. inipfo militum apparatu/euex- peditione , cum vel fefe acCingerentjVel acdnfti ho- ftem expe &c.Coima- nus i.b. 4. cap. ?. nu:r.er,4. ltaqu« c um Labeo dixil~ fec vfuanum aedium , qui modo ipfc habitaret,poF fe inquilinum quoque recipere , Proculus cum no- tauit-quod non belie Enquil:aus dicacur, qui cum eo ..habitat: VJpian. L 2. .& 4. fF. de vfu. & habit. Hoto- mannus. ■ ! 'jNQ^ I L r Nvs eft., qui condučtis azdibushabitat : & ■proprie vrbani prsedij condu&orem fignificat. Nec vero totius Infuhe, Ted &: Casaaculi condučtor in= auilinus appellatur, i .y §. vit. fF. de offic. prarf. vig. BrifT. IN qvili ni etiam pro his cul prasdiis adfcribuntur, iifbue adhsrent in i. 112. fF. de leg* i- Sane elegamer ; Seneca Epiftola 108. eos qui multis annis apud philo- iophos perfederint, pertinacifsimos quidem dc aisi- duoSjfed, qui ne colprem quidem duxerint, non di£» cipulos. Philoiophorum Ted . Znquilinos vocat. Bnf- feruuj;. ilN Qvi n 0 louian.' Pontanus lib - d e Afpiratione 2. In- quiiiOjinquit, aut fimplex verbum eft:aut fi eft com* pofitum, minus apparet eius compofitio. Verbum e- ; .siim iilud ex quo Gtammatici ,quidam. tiahi volne- 40 , runt hoe verbum Inquino ,.ne temporibus quidem Ciceronis erat in vfu. Id autem fuit canio. Dicebant . canire, ft^rens ,,facere. Caius iii 1.1. C.de Colluf. de- v teg. inquinare amplillmium.ordincin. dixit : qua:re ■Coinquino.Spieg. ^qv,ir.br.e inueftigare, excutere, ferutari BrifT. J1 nqvisiti.o , eft crimims alieuiusper torturam inue- ■ftigatio fed aiiter Canonift. Spieg. 2-N c^v; 1 s i ,r 1 o eft merum officium iudicis , quod .e.rercere debet adinueftiganda delikta , vt boni mo- ,jq resconferuentur.Putant autem nonnulli, regulariter ; inquiFitionem prohiberi »pet 1. vitim. Codic. de ac- . cufac. Ego mhil dubito-eam regulariter perrartti,iux- ta 1. Congruit. Digeft. de offic. praefid.'Nam quod i- pfi diftinguunt inter generalem inquifitioncm , fo- jinifiuin eft. Qnomodo enim in genere aliquid per- /ueftigabit magiftratus } quodfrudum adferat Rei- Ipublicje nifi peruemat tandem ad fpecialem inqni- ti onem aduerfus hnne vel illum ? Quod item di- ,cunt , fine legitimis iudiciis fpecialem inquifitio- vnem aouprocedere' id obferuandum eft etiam-fn illa , quam ipfi vocant generalem. .Nam nul- Jus omnino.poteft in fufpicionem adduci nifi ex cau- >fafecundumiurisdefinitionem verifimili: qua: cum .adeftj guilibet iudex poteft,ft^e dicas generaliter,fi- .uefpecialiter, inquirere verrtatem.Solum id ob fec- Ua,quid requiraiur ^d legitimam inauirendi caufam ne credas anilesrumores fufficere ad lasdendam ho- h N. >Ho qu 3 uisfraudtf prosifflumnjeMtconamut fjc, lationibus. Old Sc Prat. iHgvr s i tioh h dari cmrfirmat.ve tutsr ^,, ccut. oni caufe c ognita & motibus, fidefacul i eius atltimans, magifttatibus dectao datut Armatur, leg. fecund. leg.feptrma Digcttis de confirmand. rut, Praicius eit Bti' In mo. s AN I AM antiqui, ntentis .quamcumque' v«!,-. aegrotationem & rastbum. quafi dicas infa«! quoniam omnes anumperturbationes^t tm r v midines & libidines.Grscis «ra' 9 « ap f ellantutidd verbum e verbo, morb,.Sed in confuetudinCBli m fermonis non cadit, qu 0 omnes huiufmodiM ter rationein-ttoncitati motaš , oeitutbatioats‘» minamur, quibus nullus ftatuscatet. EscuoCaa linguae fnnilitudiiie dudi Latini , omtitsit',;. res, ftultosSc infanos vocauerunt,proptercaSh perturbatoauimo, ficutincotporemals coni®, ianitas con lit. Er fere Temper famtasdicitur ^ rum apud Cie.nec vnquamnifi femelaut iteromp-o corporis valetuiime vfurpauit. Itaque ‘futoris nom : , ne comprehenditutquscunque am entia. cum (čili' cer mens fertur eittra te : vnde mentis enoti t | dicuntur, qui furore agitanturiln ftuitišautm&i, fanis eos pofuetimt, quorum mens aliquo eupiditr; tismotu coaturbata, in tranrjaiHita'eanitniconftan’. tiaque non pernunet.quitameili necfsniluntpicc fapiemes.tamenad res fuas adminilltandas fetiš la- beut prudenria: ifto modo infanus appellatus ello- Iim Domitius, infignis Gramtnaticas,quotian M , tura erat intradabiHor,& morofior.vtfctibitGeBjJ libr. 18.Quare mihi nonprobatur, ’ " hoc Ciceronis loco ftulturn dici tradunt, quivo/»o fiicplex Grarc. ivMti Latine Fatuus, flupidus.ia- pernus, Sc decepm facilis liominatift, Imo močit Philofophorum dožirina ftulturn appellat TiiUius cumsouidem animus eft *liqaa libidincisiit rtu- citatus, communis ramen vit® hominura pmiceps Se idoneus, &c. Connanus libro j. capit. 4. namero tieci.no. In s An vs , qui non eft feni cotililij, & qui non'habet metnem iutegtam. Vide l, ob qusvitia.ff. de Mi edid. In s c i e ns pro fciente. 1 . C ieruus. 34, fr', de vfucap.il /eruus. in fciente domino rem peculiarcmvendifi- fec emptorem vfueapere poffe.Eft enim hicloaid. cuiuivrooc8i(T«MJ.narq ignorante domino It vendide. rit feruus, vfucapioni obftat iex 11. Tabul.& ler A- tinia.Sic &in capitulo legts MatUlire m condit. agt •,Quj termini bac lege ftatuti erunt,nequisq»emcv •rum eiicito. neve loco maueto infciens doio mali Si quis aduerfus ea fecericis in tetminos qaos cit. cerit, locove mouerit infciens iolo malo. Sic enim Heruecij liber habet, In s c 1 s n s id eft tgttarus, vt Donatus interpteratur in -Phonnionem Ter. Adt t.Sc.i. Inscuntia in l.a8. in fin.ff.de iud. Hoc verbum ij Cicer. Rhetoricis frequens librariorum ignoran- tia deprauauit vt Georg. Fab. admonnit. Briffa- ni us iNscirrA.id eft, ij^torantia.e. fi itilaieis. j8.diftin.io. Bello. Etymol. Ln-s cajn a se ,'fubfctibere accufationi, id elFfuum ra¬ men accuftt' vnisiibelio adicribere , qux res Smili- tud,ne fuppltc *c.ccufatores obligat. I. vic. C. de iniu, ■vndelibelli mlctipcionum 1./.$.1;ff deaccttCl.t.1 vit'm. Digeft. eo. lege tertia.C. qui accuf. folfPta minis fainam coriditionem, vei vitam. Muho mi. 'Brilfi nus fatis eft illa , cuam nunevidemus frequentari J 70 Ins c 8.1 bere eft obligare fe.fi non probaueritadeam ;e2alorntn hominum di£Tamatio,qai vel inuidia, v,el poenam g.uamjeus debet pati, vel jiism aceufando dŠK 1 ' ANTE N. 354 i jnfeTre intendit,fi probauerit aceulator, vt in e. fu- perhis,deaccuf.ingl& i.q 8. quifquis, Namcalu- niantes ad vindi&am pofcit.fimiIiuidofupplicii,vt ibidicitur. iNSCRiPTio.libeftaseftaceufatorius, fuper crimi- neab aliquo commiflb:quod vbi accu r ans non pro¬ bauerit,adtalionem tenebitur.l pen. C- de acc ul J. i.J.fin. fF.de adult.infcriptionum pagir.a. I.j, C.qui acculpoffPrat. J« som p T [O etiam ticulum operi prsfijEum fignifi- '• cat.BrifF. Isscri p r,t malcficiiačHo,apud declsmatare; vfita- ta.vtapudSenecam libr.j.Declamatienam.infciipti maleficii fit aftio. Ea autem ( Vtopinatur Turneb. Aduerf.ltb. io.c.6. & iam fupraannotauimus) ma- teficii trat legibus rvominatim , d.terteque non cc- prehenfi , rteque cauti.cuius tamen aŠio dabatur. Qu$ q.uidem moribus Gntcorum comparata vide¬ tur Ftliffe, non B.omsnorum: apud quos fcholafticu . hoc & dedaniatoiium erat, non in Rep. vfitatum; 10 Huiusreimentio eft apud Hefjrcitium & Suidam. Sicenim fcnfcunt : ci^j jtf* AcfVx»it<t>itsN-r AtiuHtAria detrahere, apud Vlp.ip l.i. jF.Fed & (i ka.de h is qui not.iufam. Spieg. t*rs acnis calamitas.Ieg.io,ff, Quifatiid.cogantdd eft notabilis. Briff. InstMvn,R!,ell crimen ingerete.Donatus, InsinvaRe l.Profiteri.Spieg, Insinvarf proprie fignificat- publica«#i& apud ii fta čaram iudice teftari.Gothofr. adl.ij.Cdd* tefti Ariffoteles "Ifcntf&piSuj. Iuilinianus in Ncuelli* ■ i/ueAojittntf« ,fuitq.In(inuationis vft)S introduftus, nequis facilecircumueniretur,in /rodigia maioris alicuius rei donatione, cuius te¬ mere profufte ftatim comites effefoienr, K, Bavice. Balduin.tit.de donat. __ In sin v are pro notum facere inl.it.j7.fi quisita.ff, del.5.QuodaliasDotificarein l.;. j 7 .demonftratur-,fFi, de iur.immun.Briff.in parerg. Ins inv are voluntatem fuam teftator.l.n jf.fi ita quis .ff de leg.3.id eft haeredtbus notam Facere.Btif- fonius, I n s 1 » v a R 1 donationes, id eft intetuenientea- čtionum Feu geftorum.teftificafioair confifci. Brifi. fonius. Ins in va t 10 eft eius qued rraditur fiue agitur, co- ram quocunque iudice in fcripturam redaftio Vu!- te.in Comment.Inftir.de donat.jf.j.nu.p. lNsisv-A.TtVA.Qjye dicantur infinuatiua , es con- iefturata mence lmperatoris luftiniani extit.j. Au« thenticorumxoi.quiuta conftare poteft. Ex quolo* co, nec non ex titulo, Be fan&iff. epifcopis. Auth. col.p.item ex c.ftcut epifcopatum. i.qu-z. & fimili« busaliis colligere poflumus, infinuatiua dici don*- & munera. ad 3liquem dignitatis gradurr, ( maxime isFpiritualibus ) confequendum , Jargita, & qni- . dem non refta , fed perquofdam finus , & quaf? diuetticula. Et hsec non poflbnt exigi a clcricis ori dinatis . exceptisiis , qui ordinati funt in maio- ;i Ecdefia , a quibus fecundum confuetudinem accipere lice«, legevr.ica Auth.vtea, quaevocan. infinuatiua. col.j.quod fcilicet Scvoluntarie eft 0- B blat um , c. ficut epifcopatum. r.qusft. 1.a iurefta- tutum eft: prout textus eft apertus in di&a Au- tbentica, De fanSiffimisEpifcopis. col.9. Vbifcri- bitut Epifcopum ipfum nen per pecuniam , fed meritiseligi aebere& notatur qualis ille debeat efa fe, & quantac fanftitatis. Quod vtinam hodiemo die feruaretur& ! quzffirc praecipiuntur, feduio tr- zecutioni mar.danda apud fefe ( vt pareft) confti- tuerent Epifcopi noftri.Anchsra. I n s 1 s t e e E rei. Secundum naturam, qu? fem- J per eft fimpliffima , non eft nifi vnus poffideni di modus , puta, infiftere rei : ficuc fedibus ad ; hoc vtimur , vt nos in aliqus loco ponamus. Quemadmodum folent multis ia locis hiredes-, quo-magii ius fucced ndi declarent , fedem po- nerein detnum h*reditariam. Gldendorpius Pra- teiuš. ]nsita conditioiegato. h 3 i.ff.de condit.Scdem. id " eft in.eiSa,feu inferta.Briff. issitae piaur*;qaas Vlp.in I.23. - .1345 , , 1 habete Imag!n«m falfitatls.Sald. docuit in I.i. C. de Furt, Vade prudentium eft Magifttotum Sacc.^Scri- nior. fugere infuetas claiifutas, nifi otaculo ptincipis promanent: qucd per eiufmodi infolitas claufula3 prafumatur fraus,per Glof.ab omnibus commenda- tam, in leg. qux fub coliditione. in fin. ff. de Condit. infert.Cenfuit Baid. fperni poffe literas etiam Rom. Pont.fi habeanc pcrnain jnfuetam Spieg. Insoucvm inconfulte dare, apudVip. in l.minor. f. deMinorib.Spieg. n> In solvtvm: Cjmoa vulgo dieimus ex plerifque eau/Is, hxredes infoMum teneri, non fimplicem fignifice- tionem habet, Alias enim, hxcverba, In foiidum, hanecontradiftionem habeat, In patrem : veiutiin executione hatum obiigationnm , Ačdes fulciti , auc •Pec te non fied,quo minus eam agam'.Exquibus hjc, ©innes vel vnius fafto ob!igat:illa, Sc finguios ad to- tam tem ptacftandamtener, 1 in evee. de vetb.oblig. Alias f iUain,quacetius ad eospetuenitEft enim fcien- ... dum, cum quxriEur de dolo defunfti,ea diftindiione ao nos vti Iblere: Yt !: quidem ex mero delifto , id cit, . ciii nulia fteeies cpntraftus ineft, res defcendit: Hr- ioedes non ampiius ceneantnr, qnam pro eo, quod id eos peruenit. Sin vero ex contraSu, reique perfecu. . cione. in foiidum : pro ea psrte, qua quilque bxres eiti.fi hominem. depof.l.ad ea.de reg. mr. etiam fi • tantum ad eos e:: dolo defundti non peruenit. Cutt. iib.r, etva.rdTy cap.r. . lNa?Ec tari conditic id eft infpici, tclpedari. i.it.ff. de v Ib ris. Jo • lNSi>gevro, cognitionem Seiudioium figmficat-,vt ait BudUEft enimdiligensrei alicuius coiinderano. In. . fpecior autem noinen eft.ertihcii, atque etiam mu- neris & officii.Vide Aibei. I!« spe c T to apud Cic.Phil.liJIos enim augures ob ni- ciationem foiunt habemus: confules & teliqui magi- . ftratus etiam infpcčtionen ; :Xd eft c eram infpectio, difputatio, difquifif.o , confideratfo , vifio, vt alibi appellarur. Paulusl,i9.§.J.ff. de v.etb. oblig. ‘Kunc videamus, ia quibus perfocis kiec conftitutio .lccumhabeat,qux mfpe£tiodupiexeft.Idem i. 44.fi. 4° de obl. Sc act nrca dietn duplc* mfpe&to eft.S ; c in 1. ■S} f. quod fi? ff.de acquir. ter.damtn.J.j. $.t. ff.de de- m . pOf.Vrat;ex Hot. y'3Kr ?jucTto in..q'ixftione:Huiiquerrrad •■. teft. aper. etiam lečtionem eabulafer.i iiid eat,BciiK ŠKs pector, eni res iicipcnda dar H r.l..7 «. Papin. ff. de praf.verb infpfftore;. alio fejifu c R_ubr. de cen- fibus Sc perxqu, Sc mfpeft. n. C- qui ad infpicienda prouincialium prredia releutndaque mittebantur.Sic infpeftiol.S,C.de adnc. diuer. iudicio. Infpedio in 1. su5.fi dubitetotjff quem a dni. teftatr.sp. etiam leftio' nem indicat Prat. ex Brili. ilss p k j; p. e , id cft fpeft.ire 3 infpici id eft fpeclari S:c conditionem teftuun tune infpicere debemns. l.i’.§, r.feOni teft.tac. ilars^i cer.e, eft remdiiigentMconfiderare Seatftima- re,vtfiiciunt emptores. Caius de Peric.£; coin.rci. vend.l.Si poft infpectum pcasdittqi t anteqnank emptlo .eomtaheretur.arbores ventorum vi deieifts funt.Sic to infpicerehominem psnitus.Plin.li.io.epift.ps.id eft, pernofcere.Bt infpicere agrum,quem veliš mercari. €;c.ad -Vatlilud enim adiiuc pradium fuum non in- • fpexit;Prat. ;Inspic ere ,id eft defpicere, excutere, exr.niraare. Briff. ,2Nsi>r c t-T vit , prc infpici debet: i. conqueritur. C. de Inofne.teftam. ;iltf spon AT.vs.Spoliatio contrsrium. ilrgsTANs annus t apud,Vjp.isl.ftmftuseffe.I.Papiaiau. 'ANTE N. JO In s t an s ptricnlum Sd eft ‘mmintsi & ! m ,.i , Briff. ' In s t a n r creditores id eft vrgent.I.i^.hoe autemjj, ventr.in poftelf. Instantanevm ,5cmoraliter,& naturalitetie, piendumeft.Moraliter quidem non ad punSua* ad vnguem, vt ea qus funt modica:, & modief. durationisJn namralibuš non ita: quia in ci s pi„. tur ad punftum, ad triomemum, ita elegantetfei Bald.inc, z, denou.fot.fidebiiiPlacit.lead.bv Spieg. In sr a nt 1 a, dialtur tempus exercendi iuditi!,ii£, cetalitis conteftatione ad fententiam vfque in c,- fis criminum intra bienniumdeftiniendaell.I.ijg Vt int.cert.temp.crim.quxft. terrain.ln ciuilib.eas. fis vetat Imper. vlita triennium caufam pttuojaii, properandura in fin. C-deiudic. Quamuii ;preferiptionem in exetcendis iudiciis cariuptmi;. ieculum feruat.vt vere disitOlden.ancm vijta Formula Aftion. Leges quam mftantiamiudicialtm rriennio finiri fanxerunt ,'meliusqnam Canottii- fpofuerunr ,qui perpetuam eam elffe voluetum, VI. pinn. in l.Je poft eiictum. §. pen. ff. d:iud, Cittts. xluifto,inquN,ediao. videamus an ampiiturrus cgb. ceniri podit - , an vere faluaquidem lis fic, veiumij. ftantia tantum edicti perieiit v hoc eft, tempus illud citcuindufti.feu deleči edidti, qua iudes perempto. riecitauit reum.Prat. J K s r a n t 1 a m , aifiduam deb iti flagi utiODtm cn3'o. nemque lignificare liquet.l. Sc ii.ff.deviui.Ojtji- que litem pendcntem fignificat.leg. 7 i. (f.neiuj I;. ftanter & laspius. leg. vnic. ff. li. dimiff Fiat.Bri&- nius. Is s r ar, fimilittidinem,feu magnimdinem.Ftlct:. furani refpicit.Vlp.l.ftipulatio.de,Oper.nou.jiunc.Si propenatur mftarauoddam opetis,qaa£fac\es nm. dam tafti operiš. Idem in i.aut faSa.dtta.s. u princ.eVjOfaue alios fuadtndo iuuifle.fcelttis eft it. ftar. Admittitinterdum praepoficronemAd.aouddc. aiftimos ■' quorutn aliquot exempla ptofcrtelicetc ThefauroStepham Roberti,Sicadinftarediftihi- ftipnis permiflk , in l.r 7 .C. deaftion.emft.&rai & I.J.C. de liber. exh!b. Sic adinftar pralidiiliiJt. eteti conceftio Prfticipalis acceditjiu Lt.C. quand.de> cret.opus. Instarh ,fignificatetiamlmoleftins&vrgentios,!: quod dicitur, inftamer allquem folicitarc-Spieg. In st A vr are eft redintegrare^feu ex integtoquidfi. cecete.Sic inftaurato matrimeniol. tž.ff.dtdonl inter vir. id eft redimegratodBriff In st a v r a T 1 o cau£e>litis, malina:, negotii. 'Bril s ff.Ic C. Instavrare ,prsprieid e 8 ,qnodrem,qtBprn(. rat.in priftinam ftatum reducete.A!c,cap.f.adScdi. fJPa rrdox.Spicg. Ins.tavrare aceufatiorif,videl.).C.adSCramTn. ptUnftaurareajdificia,I.ij. Cod cede iocat.Inftait* rare veterem demmr., 1. it. f. z. Codice de adiat, priuat. Ii j st t G AT o R ,fu aibr.impu! for.incitatot.ftapin.in tit.de ji; s qui not. iufanr.Ob hac.ait, verba fentemiapriE. /ds prouincie callido cominento videtiiaccufe;: .' inftigatot fuifle: pudor porius oneratut, quarpv | do tur irrogari igirominia. Spieg. Instigatvs proinftigatiane.l.i/J.fcd etfi, ff. G drup. -Instic ATVS,Vlp.lnl.i.fiquadtnp.paup.fec.dw &,ait,ft isftigata alterius fera damnum dedit. Insti pvlari, per intetrogationem ffipulari.Fute enim ftipulatio ger imetrogationem.Vldeinfra.b pulatiOa dRsrfrTil" >ns I ANTE N. I 34 < * Jnstip v t A* I Iiitianus dixitin leg.aditio, J.viti. de acquir.h*red. ficut, inquit, in ftipulando & per traditfonitn accipiendo.ftipulari autem, inftipula- ri,&reftipulariidem eft,quod promittere & repro- mittere.Cuia.ad l.fi vnus.jf.paftus ne peterec. ff.de paft. InsT itoi cfl qui Tabcrns,locove, ad emendum, vtdendumve prfponitur: auicjue fine loco,ad eun- demaftum prrponitur.l.ižlff.de inftit©ria.appella- tusexeo,quod negotio gerendo inftennec tnukum 10 facit Taberns fit prapofitus, an cuilibec alij nego- tiatiooi Briffon. In st i r o R & Procuratorbocdifferunt, quod is qui qut!lu.arix negoriationi prafeffus eft,Inftitor dici- cur:qui vero negocio cuipiam non qu»ftuario pr£- fcitur,Procurator potius appellatur.lib.j.iT.j ff.dc inftit.aff. Hotoman. JNS T i t o a ait Vlp.inl. 5 .jT.i. 2 .& feqq.ff.de inftit.a- ftio. reScappellatur quicunque negocio prscpofi- tus fir.Nam & Seruius leg.t.ad Brucum,a'it:-Si quid 20 cum infulario geftumfit, vel cum eo, quem quis %- diticio prspofuic.velfnimento coemendo.lnfolidl eum teneri, Labco quoque feribit: fi quis pecuniis feunerandis, agris colendis mercaturus redemptu- rufque faciendis pratpofuerit, infolidam enm tene¬ ri. Sed&fi in menfa quis habeat feruum prspofi- tum, nomine eius tenebitur. Sed etiam eos inftito- res dicendos placuit, quibus veftiarij, vel lintearij dant vedem cireumferendam, & diftrahenda quos vulgo circitores appellamus: fed & muliones quis j 3 proprie inftitores appellat.lrem & fullonum & far- cinatorum pritpofitus. Stabularij quoque loco in- ftitorumhabendi funt: fed & fi tabernarius feruum fuumperegre mitteret ad merces comparandas Sc fibi mittendas.loco inftitoris habedum Labeofcri- bit.ldemait,fi libitinarius quos Grfci id eft,mortuoruni fepultores vocant, feruum pol- linft ore habuerit,ifque mortuum fpoliauerit, dan- damin eum inftitoriam ačlionem:quamuis & furti: ftiniuriarum aftio competeret.Hsc Vlpianus.didt. 4 ° !oc,quem vide. Instit o a 1 a aftio tunclocumhabet, vt luftinian. inff.t. inftilut. quoa cum eodem feribit, čuta quis tabernsefforte veleuilibet alij negotiatieni feruum fuumpratpofucrit,& quid cum eo cius rej caufa,cui prapofitus erir,contraftum fuerit.tir.de inftitor.l.j. ff.connaSum.iKquib.ex cauf.in pofT.1.4.ff.de mino- rib.Briff. Ihstitae Segmenta funt Sc limbi,id eft orse vel or- natura.vt Uidorus air.fiue fint veftib.affuti (vtfor- 5 3 te in lege veflis.ff.i.ffde aur. &argleg. feribendu: Qu*veftibus accedionis vice cedunt.inftitat, pidu- re,clauiquequiveilibus iniuunruriVt Paulus Dia- fonus,veftwiemaotnata inftitis latioribus) fiue no fintaffurivtftibus,vtScribonius Langus dixit ad ventrem conffringendum inftita longa. Et Petro- nius Arbiter: Duasinftitasancilla protulit. de lina, alteraque pedes noftros alligauit.altera manus. A- croinftiram G-eraVto, interpretatur, quod extrenta ea partc vdlis infuatur, quae pertingit pedes. Pra- teius. ) N S t 1 t R t x ancilla, qux pro domina negociatnr. Spieg. 1 N’ s T1 T o R mercisinl.t7.ff.de adm.tut.mercibus e- mendis, vendendifqtie pratpofitus. Cauponte quoq; dtilabuli inffitor dicitur.l.t.ff.caupones: ff.nautx, caupo.l.decima tertia & 1. tr.ff.de inftru&.vel inftr. Briff. IN s t1t o r eft ille, qui tabernls, vinis vendendis. vclalicai alteri negotio eft pr*pofitin.l. inftitor.i. d.de mftit.aS.vbi dicitar^aftisor appellatus eft ex eo,quod negotio gerendo inftatffiue taberna;, fiue alij negoriationi fit prxpofitus. j tem in c-odem tit. in leg.uiftitorij.dicitur is J qui taberns locove ad e- mendum,vendendumve pr{ponitur,quique fine lo¬ co ad eundem adum prteponitur.vide toto tit. ff. Sc C.eo. ex Prat. institverb proprie non eft ponere & collocare, vt quidam tradunt: fed parare. vnde inftituerea- dolefcentem , eft fir.gere & parare ad eruditionem & virturem;Hino inftituere nlium.pro adoptare in Orat.pro domofua,& 1 nftituere tutorem liberis,in libr.de Orat.i. Cicero dixit. & Verrinis inftituere arnicos,pro ccnciliare Sc comparare.vr facile app«- reat, t nftituere hoc differre a Ponere & collocare, quod in tlln iter eft,in his meta.nam cum teftame- to nob« hxredem inftituimus,non ramen eum con- tinuo in fede noftra collocamus. non enim femper, olim certe perraro , teftamenta a moribundis fie- bant.paramus ergo Sc referuamus, vt cum vfus ve- nerit, nobis fucceffor ne defit. quocirca qui fubfti- tuti d nobis dicuntur,verius inftituti, hoc eft ado- mnes cafus parali & defignati dicerer.tur. his enim fubftitutionibus nobis in ionginquum profpici- ' mus,accedit eo quod fubftituere proprie eft,in cius qui iam certum locum obtinet,alterura fupponere. vt cum Verrem Cicero feribit in Marcellorum lo¬ cum patronum Siculis fubftitutum efle : & in pira- tarum locum čiues R.ad fupplicium fubftituifte : Sc ciuitati Verrem alterum fubftituifte : cum de filio loquererur:de iis loquitur,qui eorum in locum (uf- ficiuncur qui prius eiant.Veluti fi in filij inei,fi hte- res erit, & hxresexiftens impubes moriatur,.alrer5 inftituamffubftituere proprie dici poffum; quia nd in meum,fed filij locum fuccedit. At cum, fi Titius hsrtes non erit,hsredem inftituo,mihi eum non Ti. tio inftituo:&,fi fubftitutus dicendus eft, meum i» locum fubftitutus dicendus eft, non autem in illum Titij. Vnde intelligi poteft, hoc intet inftitutum & fubftitutum intereue, non quod ille ptimo, bic fe- cundo gradu feriptus fit: fed quod.inftitutus pata- tus Sc defignatus eft ad locum obtinendum -. fubfti¬ tutus autem iam eum occupauit, vt omnisinftitu- tus cum hareditatem adit, fubftitutus proprie di¬ cendus fit:& inftitutus, qui teftamento nuneupatus aut feriptus eft:fubftitutus,qui fuccellir. ita inftitu¬ tus,in fpe : fubftitutus,in re ac pofiellione eft. Hsc cum ita fe habeaiff,' Subftituti tarnen vocabulo fic abutimur,vt eum qui fecundo tertiove. gradu in a- liorum defeiftum defignatus & inftitutus eft/ubfti- tutus dicatur.Hot. Adde Forc. Necyomant.dial.25. num.2. insTitvere generaliter eft in locum vel tem ali— quam introducere : fed in dočfrinu fuccellionis ex Teftamento,ficuti etiam fucceffio ipfa reftringitur, vt fit hsredem in iure qnod quis habet eodem fta- tuere, Vult. t nftit.de Exhxred. n.4. institverb. eft auafi hsredes domini intus fta- tuere, ac dcfunčči locum fubintrare, fuccederequc Vigl.in tit. inftit.de H*red.inftit.Eft etiam Budjo inftituere a!iquid, autorem, quafique conditorem alicuiusrci fieri, exemp!umque pofteritati relin- quere. Porto inftituerj,& inneftire iuxta traditio- nemFeudift tor, ab co nomen.hceredis exprimatur' ‘ lendo, vel Taltem indubitabili fi , fi quidem eius nomen non direrit,^ ftret. QuqcaTu valebit inftitutio ,fect nus-l.quodes.iT.ft quis.de hmd.mftit a funt vcrba,quibusvtuntur no itis teftantiumu/ 4 a rt/Hfa de tm j ačlions ledicl tefiateur afatS/m ! pr opre bonche^on vray & lojal he> out^Jfauoir,&c.Secundus modu: calicuius beneficij verbalis col.« U u, vjoe* modo accipitur in titulo,De inftitutionibus.bbra. Decretal.& Sexti.Et fumitur inftitutio,protnaeti- zA t'«'- - 1 ;no^; institvere etiam accipitur pro infiftere fiuein- ftarc,ficut conftituere pro confiftere fiue conftare. Cuia.adl.13.fF.de excufat. •JNStitv ere interdum fignificat intendere, infer- re,mouere & ita inftituere a&ionem. 1.2.ff.de a&io. rer.amot.Briff. Institvere accufationem, eft iudiciura didare, adionem vel crimen intendere. Vlpian. Si maritus pr£uenerir,accufarequeinftituerit,tempora non ce- dunt patri: quia accuFationem inftituere non p©- teft.Bud. Qui & annotauit,inftituere accuFationem vfurpari,pro 1 ncosptare,occupare, priorem incipe- re.Vlp.Si extraneus inftituerit accufationem,an fu- peruenienti marito,accufatio permittatur, vtuntur & his verbis 1 mperatores. in leg. 1$. Codic. de his qui accuf.poff.leg. 4. Codic. fi reus vel accuf, mor- tuus,lcg.decima odaua adleg. Gornel. defalfis.in Codic. institvere hseredem , id eft feribere, facere ,]Sc quafi fuo loco ponere & collocare. BriA'. 4 institvere litem. Papinian. Non enim fufficit, inquit,litem inftituere,fi.n 5 in ea perfeueres. l.nam & fi.ff.de inoffi.teft.Spieg. i.N s T 1 T v ERE,alias eft incipere.Cicero pro Cluen* tio : Qmefo,inquit,vt rae,iudices,ftcut facere infti- tuiftis,benigne, attenteque audiatis. Alias, & pro- prie, 1 nftituere, eft aliquid grauiter decernere : vt inftituta maiorum.Alias denique accipitur pro do- cere-.vnde inftitutiones iuris appellantur.Oldend. 50 Prat. institvere procuratorem,id eft facere feu dare, Paul.li.i. fentent. tit.12. 2 .N s ti T v e R e vineas, in fundo ponere, & plantare fignificat.l.pen.ff.loca.leg.i.de rci vindic.in C.Gre¬ gor. Cie. in Rullum. vtrum ha?c lex eft , an cabula Neratianse audionis ? in qua feriptum fuiffe aiunt; lugera 150. in quibus oliuetum fteri poteft .iugera 500. vbi inftitui virie^ poffunt. Sic inftituere iali- dum.l.3.ff.arb.furt.c2ef.inftitucre a?ris,auri, argen- ti fodinas. I.15. jT.inde qua&fitum.cum Teq.ff.de vlu- frud. inftituere fiiHonicas.l.^.ffcle aq.& aq.pl. Bt i- ta inftituere abfolute pofitum accipe in loca. Briff. 3 N s ti t v I rili us poteft etiam cum conuitio. leg. his verbis,jT.i. ff.de hser.inft.patri enim impune licet in filium maledida obiicere.Non fic exuaneusd.quo- tiens,iTifi quis ff.de li;& pofth.quod odio teftatoris introdudum eft , l.turpia. ff. de legat.i.valde enim odiofum hoc eft, vt per caufam inftitutione delati.7* - to condendo, vel Takem indubitabili figni ipTum , fi quidem eius nomen nr» n dixerit > Tecusai inftitut.fi 'ur notari fal heritii) ■noduseft. is colhtio, quis.de h*ted.infti tut im- ._ u W Afr " ,- t u r a: c. a d hsec. de o tfte. ar cbid.cura veniffet. d.ut .6 inffcitutionibus.fiquidem verbali collationeinuefu- tur elerieus de beneficio per annuli,pilei, cilni autalterius cuiuTuis rei traditionem,c.cumolinu* re iudic.c.ex ore.de iis qua? fi.apra?lat.ab archidi;. cono,qui iure communi hancfacultatemhabet.d.c. ad hatc. &c.vt noftrum.de off.Archid. Anchera.Ca. ptatoria inftitutio ea eft,qua: noaex animiTentetii procedit,Ted veluti viciata dhvt qus ex hac cm!) fit a teftante,vt Tuo prouocatus aut alius,in quem captatio diredaeft,idemficia, fic dida quod ea teftator captet,hoceft veneturbt- reditatem aut aliud quodcuquelflctum,Go’!n(.\q, MiTc.capit.ij.n.j.vide & Tupra in vetbo uputM 1N s s i t v ti o eft datio hsereditatis hu\\\ alijaut delats Tubftitutio datio hsereditaiis delati vek- quifit(2 alteri vulgaris delata; nonacquifu2-.pupil* laris delatae & acauifit^.Cuiac. ad Africanununi 2.n. 16. ' 60 institvtiones inrub.C.de inftit. & Tubftit. it- tellige conditiones inftitutioni &fubftitutiosi^- iedasGath-in d.rubr. institvtiones Imperialcs- Tunt diuerfzta- diones,dccreta,prfcepniones,difciplinar,tradi!rs & axiomata publicis inTerta monumentis.Qiiz- , ?‘ cis ) v 7 rc&it}ciU > <&£KTŽy r u& r m ) ej(rzty(ci 4 i , funt orfe nes,placita,conftitutiones,quas ad cupidam !tp iuuentutcm,velut quoddam enchiridionlegabj epitomen luftinianus mif)t,&xeniorum vice,&;*- pliflimi loco muneris.Taboer. in Topiče mili«! leg.diTc. 1N s t 1 T v t 1 on b s in omnihusftudiis primoalib vendicare locum dubio procul neceffeeft , vtpcu pl ima veftigia cuiufque fcientia? mediocritertradt- tes.Coftit.ff.2.iJ.itaquecum dubio.Loquituractta de Inftitutionibus non tantum iuris, Vfrumeiiis; aliarum difcip^linarum.Old.Prat.EasauteDi ab in- ftitucndo didas apparet exl.Medicos.C.deproM Sc Medic.lib.io.S: darius i.u jT. ltaqueinpro©i. Diffcrunt autem Inftitutiones ab lnftitutis:quodin' Ttituta,mores-funt confilio &raiioneinftit£fi:/na’' tutiooes vero pr^ceptiones , quibu» Sc docentur homines , quorr.odo hic quanuiis Calius Rhodiginus lihr. iS.capitul."? ea etiam voluit inftituta dici , qus funt p cipum inftitutiones , qu^ ad optiroum illT. legis. fcopum ^eiu rationfc no j m dirigac:, V 1 ' 34 ? I ANTE N. quafi.legis nomine indigna fint, facroillole- gis nomine priuata, potius, quam decreia & edida nuncupentur,quod non probat Aldobrand. Jkstitvtvm , eftius nonferiptum , quod tamen certum a a tore m habet, id eft, magnum aliquem autorem,quem relupji ijnhsri pon erubefcant. Ba- . dxus in l.ius ciuile.in fin. de luftitia & lure, Spie- gelius. Institvtvm heredem eum quoquedicimus, qui icriptus non eft, Ted felum modo nuncupntu5,l.i. so ff. dehsered.inft.Prat.ex Briflf. IH S Ti TVT v s dicitur,qui in ipfo fucccdendi gradu &cdpite conftitutus eft. Subftitutus vero , qui fub- iungitur, & fubtus, hoc, eft, in ima cera feribitur. Vigl.inlnft.de Vuig. fubftit. Hinc ab inftitutis exh*redatus,i fubftitutis prseteritus. Item per con- trarium,Ab inftitutis pr«teritus,a fubftitutis exh«- ledatus ,legimus. Vt fueftator fcripfit, Titi us Sc Seius hsredes funto, Sempronius autem filius meus exhxres efto , boe eft, exha?redatus ab inftitutis,id 10 eft a patre, quatenu$ ad inftitutos attinet. Si. vero dixerit: Titius & Seius fi hseredes non faerint, Ca- iushsres efto, vel Caium fubftituo : hic nulla fit mentio Sempronij filij. Ergo a fubftitutis , hoc eft, quantum pertinet ad fecundum gradum fubftitu- tionis,pmeritus eft a patre.l.i. Si venter. Digeft.de Yentr. in poif.mitten.Oid. Prat. In S t i t v t i item dicuntur primo gradu. Subftituti fecundo. Et Inftituti vocantur primi h«redes.Sub¬ ftituti fecundiaut teitij, & ica deinceps toti dicun- 1° tur, quoto funt adiedi gradu. Conn. lib. io. cap. 7. num.i. iNSTRArVH ait VIpianus'in l.inftratum 45.Digeft. de verbo.fign. omne veftimentum continere,quod iniieitur. Instrvctam tabernam Vlpianuuinleg.185.de verb.fig.appellat,quse & rebus & hominibus ad ne- gorjationem parata conftat.Q£pd vt accipi debeat, inibi declarat Alc. Vide &I.13. Digeft. de inft. vel inft, Prat. 4 ° Ins TR v C T a prsedia qu* fint, vide 1 .1. Codice de verb.fignificat.Inftrudis prsediis legatis,ait ibidem Gothofr.ea tantum cedunt, quse ibi fuerunt perpe- tui vfus caufa ad tempus repofita, venalia non cedunt. Instr v c r A domo ita, vt eft cum omni iare iuo le¬ gata,Papinian us refpondit vrbanam familiam,item attifices quorum opera? czteris quoque pra?diis ex- bibebuntur, legato non contineri. Oftiarij autem, inqmt,vel popiarij, hcedriarij , dietari;,aquarij do- 5 ° mui tantinjfdeferuientes continebuntur. Sed quod de attificibus ait, falfum eft: fi eius domas caufa parati funt, licet aliis quoque prsdiis commoda- bantur. Idera refpondit domo inftruda legata,men- ias eboreas, & libros non contineri: fed &hoc fal- fum eft. Nam omne quidquid in domo fuit, quo inltruftior efletpater Famil. continebitur. Supel- le&ilem autem patrisfamilias inftrumentum efte, nemo dubirar.Denique lib.4.epiftolarum Neratius Marcellofratrifuo refpondit, Sc veftem domus in- 60 ftrufts legato contineri,'Vlpian.hoc eo,tit.l. qu«fi~ tum, Item Pomponius eod.tiid.15. Inftruda,inquit, domolegata,rcfponfumeft, fupelledilem legatam, non ctiam vina,quia domus vinis inftruda, intelli- gi non poteft.Matfcus. Instrvctio afias pro inftiturione.Brifif. In str v ct v m ab Inftrumento fic,difterre arbitror, vt totum a parte. nam Inftrudi nomine^non modo, qus fund« neceftaria funt, continentur : veram e- tiam quae prsterea teftator habuit, quibus fuum 70 £uadum inftruxit. Inilrunaenti vero, ea duntaxat r 3S®' fine quibus fundus dici inftrudus »on poteft. Vip. l.ra.iT. 15.Digeft. de inft. vel inft. Sed fi fundus nom fit cum inftrumento lcgatus,fed ita vt inftručtus fitt flusfitum €ft an plus cohtineatur, quam fi cum in- V itrumento legatus eftet. & Sabinus feribit, faten- dum efTe plus cfie q«um inftrudus fundus legetur? quam fi cum inftrumento. Hoc ergo legato non a- gri inftrumentum, fed proprium fuum inftrumen¬ tum reliquifle videtur. Vide ccetera , 8 c fimul con- iunge hr.&2.Codice de verb.fignificatione Hotom, Prat. Adde Cužaciam inh2.de bon. vac. Codice lib. 10. qui dicit Inftrudum latius patere quam in- lirumentum.ldem affirmat in eapofitio.Non. Iuft, 128.de exadionc publicorum tributorum,circa me- dium.vbi ponit hoc exemplum : pecora,inquit, pa- fcendi caufa parata vtex eis frudus capiantur, in- ftrufto continentur non inftrumento : fic fupellex inftru&o non inftrumento. Ins T rvc tvS fundus dicitur,cum fupellex ibi con- tinetur, quse illic fuit vfus gratia ipfius patrisfarni- liasj&veftes, menf« quoque, item vitrea & auru Sc argentum , vina quoquefi qua fuerint vfus ipfius patrisfamilias gratia , Sc fi quid aliud vtenfilium. Omnia igftur quse in eo funt collc: Hotom. IN s Tu v M E N t A nuua inrelliguntur nuper reperca, tametfi antiqua iir.t.Gloff in l.lmperatorcs. ff. de re iudic.& Gloff.in leg.admonendi.in fi. ff.de iurviur. Spieg. INsTRvMENtf cauponij nomiue ferui & ancilia continentur.Vlp.l.43.J.3.ffderitu nupt.Mulca ad- folent fub prsetextu inftrumenti cauponij, proftiru- tas mulietes habere. Hoto.Prat. INStRvMBtili nomine aliquando intelligštur monumentum feripturarum ad res geftas pertinen- tium.Vnde inftrumentum vecus & nouum. Snetem, in Vefpafiano : Vnd'ique inueftigatis exemplaribos inftrumentorurn imperij,p ulcherrimum ac vetuftif- fimum confecit.Spieg. instrvmento lamonis, tefte Paulo in 1. cutn de lanionis,r.elinquimus ijtenfas,pondera, ferraraenta, & alia,quse laniand® catnis caufa parata funt: 1 tem trutinas.cultros, dolabras.ff.de fiin.inftrut2.in prin. 5 ° citata: 1.Spieg. instrvmento pifcatorio legato contineri Arift. ait.nauicellas,quaepifciutn capiendorum cauia pa¬ rata funtifed & pifcatorei contineri,verius eft itfte Martiano.l.item pičioris.ff de fun.imtr.Spieg. INSTRVMENTO legato aliquando & perfonas le- gantium necefle eft infpici,vt docet Paul. in l.cuna de lanionib.ff de inftfum.Spieg. INSTRVMENTO fundi quid comprehendarur, ex- ponitur pleniffime in !,očiau/i,l.non.i,l.decima, leg. °° vndeciaia,l.duodecima,leg.25 ff de inftrufi.vel in- ftrument.l.jpcirca fi.ff.de sdUitio edifto. I.17. fr. de ačHo.empt.Briff. jNStrvmEnta fundi, conferuar.di fručhis caufa veluti granaria, (q«ia in his frufius cuftodiuntur) vrceos, capfeMas, in quibus fručtus cofnponunrur, led & ea , qu,ar exportandorum fručiuum caufa pa- rantur, infl-rumenti effe conftat, velut iumenta , & yehicula.,& naues,& cupp£,& culei, Aiphenuj au- , 0 »sin fi tjuofdam ex honiintbus aliis legaucrit, c ate- 1 % ros q;;i in fundo fje»unt,non contineri inftrc.v to ait.quia nihil animaiis inftrnnv.mieffe opi ni i rm-:q:,«d non eft verum. Conftat enim Eosi,j,.p gi .itia ibi funt 1 , inftrumcnto contineri. Sal, a j,,j" .iuttin.iabeo putat c uit. demotn conuncrivvjf. Smim conferuandBrum gratiaparatus6t,im • qui finium cuftodiendorum caufa: fed Eisur tiara hunc : & hoc ture vtimur, vt omnes lalij,' cdfttineantur. Trtbatitts amplius etiam piftortmv tonforem,qui faroilis ruftrca: caufa patatifunt, !' tat contineri. 1 tem fitbr.um, qui vilte reSci, caufa paratus fit,&mulicrcs, qui ranemcon«’, quteque villaro feni, nt, rtem molitore?,(iad,f- ruftieum parati funt. iternfocariam & villicam& modoalitjuo officio.virum aditiuent. itemlanin cas,qu2 familtam rufticam veftmt, & qua pll | m “] taria rufticis coquant. Cellarium quopi} dicitur:& qui fuperea commentarius componitur , appellatur. Id vere oportet: ternario teftium numero nitbvtfi- dem faciat,& fit omni exceptione, ac calumniama* ius. Etenim in contračtibus^d' inftrumemis,reri® veritas confideratur potius^uam ftcripiura.leg.in contiadibus. C. plus valere quod agitur. &facitl. fin.Cod.fi certum petat.l.lcripturas. jf.vlti^.Cod. qui potio. in pignor. habeantur. Prseterea,neme cx is* I ANTE N. '554 65 ? ex inftramemis domefticis, vel fua annotatione i - doneam fiebiti facit pi-obationem.l.inftruinenta §. exemplo.Cod.de probat.Hinc eft.^Hod in omni in- ftrumemo,ptius ab eo,qui id produxic,probatione» exigimus,deinde ab eo,qui falfum illud arguit.l.vl. C.de crimin.falfi.Ancbora, InstkvMsntvm alias eft apparatus rerum fiiti- tius manfurarum , fine quibus exerceri nequiret poffefiio.l.n.fEde inftručr.vel inftrum. iNStrvmenivm vnum dieitur in 1 . ciitn plures 1 ° inStuHivs, ieruus infula?, id eft, feparatse dom. portet.veluti Cycladai,Rhodum,Cypmm. Eodem modo prafidem Infularum inteliige.l.pen.Cod.vbi de cauf.ftat.& nouel.8,& i.4.ae nauicul.lib.n.Cod. Prat. 1 N s v l A inquic Gocdd.l.ifiči.de verb.& rer. fign. nu~ mer. 8. eft sdifieium quod proprio ambitu conftat. Inde iNSvtARivseft, qui cuftos infula! propofitas eft. ibid. fandi.7r.ff.de euičt.quod fimul abfoluitiir, licet o bligationes plures complečtatur,Go!h. in ia a.l.72. IN s T R vm en I v m cultura? , eft finiente Vlpiatio, appsratus rerum aiutius manfurarum ,’fine quibus ererceri pofleflio nequiret.I.quaefiturn eft. de fund. inftr. Idem oftcndit in yf.fi domus. d.l. inter fundi inftrumentum & ornamemum multum interefle. S?ieg ' n- , , , iNStRvMENTi eaeile, quas ad tutclam domus pertinerentadicit Caffius l,quxfuum. if.de inftrud. vel inftrum.i.Spieg. instr vmentvm nuptiaie,ideft,dorale,inl.i.C. de dot.promifF. instrument vm &inftrudumfeparantur in tir. de inftručl.vel inftrum. 1 . Picnius enim eft, Sc vbe- rius inftrufti quam inftrumenti legatum , cum illo non loči tantum fed & patrisfam. ipfius inftrumen- tum,quod vtinftrudior effct, habuit, contineatur. bi2.if.fed Ci fundus fF.de inftr.vel inftrum. Vide e- tiaml.i.& 1.2.C.de verb.ftgnific. Sc l.i.l.i>.iT.i.l.20. bpen.ff.de inftrud.inftrum.Briffon. Vide lupra in- ftreftum ab inftrumento, instrumenta ftatusvocat Paulus inl.ifti qui- dem.Svjf.i. ff. quod met.cau. quibus continecur ali- q!iemliberum efte.Aldobran.tit.de excufat.tut. •item fi propter, V ide & Goth.ad 1 . ficut i nftrumen- ta.25. C. de libral.cauf. instrvmenta cogaofccre, eft relegere & reco- gnofcere fe : quod vulgo dieitur collationare. l.co- gnofcere.ff de verb.fign. 1N s vbtilite r apud Vlp.quum ait in bmrifgen- r tium.iT.adeo autem. ff. de pad. quod non inlubtili- ter dici poteft. Spieg. insvetAj vide, 1 molita. insvlA vulgari fignificato locum figniftcat, qui vndique aquis ambitur.Brifi. insv la e, qnemadmodum feribit Feftiis, appellatae funt, qu;£ communibus parietibus non iunguntur cum.vicinis, circuituque publico aut priuato cin- guntur-.a fimilitudine earum terrarura, qux vndiq; 5 o 3quiscircumdantur.Cui adde quod Tacit, li.15.re- ftrt, Neronem conftituitfe, vt ne communione pa- netum,fedpropnis quxque domus muris ambiren- tur. Kriff. 1N s v la , olimnon erat nifi maris , qucd litin falo pofha,mutata a Iherain u.Hodie appellatur infu- Ja cuiufuis etiam fluminis.Domus item principum, porentiorum, diuitumque infulse vocantur , quod finta priuatorum domibus difiundse. Ex Budxo. . Alciat.in comment. de verbor.fignif. 00 in S v Lar v m magna fuit Roma? multicudo , vt tu- tiores eflent ab incendiis: atque ita a fimilitudine infularum, qux circumquaque aliquo amne am- biuntur,infula? appellata; tura ipf«,tum vero etiam reHqua?cmnes domus , quamuis inter fe coniunčiae eftent-.Connan.libro z.cap.2, num.5.& lib.4-cap.10. num. 10. IN s v L A r v m in mari,vel flumine enatarum memi- nerel.17.ff.de le g.5.1. 2-6.ff.de except.rei iud.Plinius li. 2 ,c. 36 . infulas in I.33. C.de appellat. in mari JE- 70 geo Sc 1 onio, Sc circa Aftanum traiium intelligi o- cuftos.Pompon.l.16.jf.i.de vfu Sc bab.dominus p_ro- pnetatis etiam inuito vfufrua-uario vel vfuario 9 riindum vel zdes per faltuarium vel infulariu cu- ftodire potjeft. VIp.bvlt.ff.de offpr^f. vigibinfula- nosjSc eos qui negligenter ignem habuerunt apud fe,potes fuftibus Sc flageilis czdi iubere. Hot. Vide Sc b5.fF.de inftitor.bi66.& b203.ft.de verbo.fignif.de Petron.Arbiter.Interim cočtores infulariique mul- tant exclufum, 5 :alius verus teftis ftridentibus pic- num inoculos eius intenrat.Briftf. IN s v l a ri is ij fimilesfunt,qui noftra lingua Con- ciergerij nominanrur.ne® ij funt,qui, vt Ccclius pu- tat,deportati aut relegati in infulam eflent, quod ij iam infulares fačti eflent.de ferui pcen^e.Šed infula- rios Accurfius intelligit eos , q"ui domini funt infa- lae,id eft,domus.Connanuslibr.2.capitu.2.nurrer.5. Adde Fr. Balduin, comment.in leg.i2.TabuL capi- tul.7. in s v l a e itali.x,pars italise funt,& cuiufque prouin < . p cix,inquit Vlp.in l.inful^ 5. fF.de iudic. in s v L a iunda domui, quando appellatione domus legata efFe videatur, Paul^fadit in fin.bprxdiis.de legat.j. Spieg. in s v lam folenteommentatores diuidere in Natu« ralem,cafualem , Accidentalem. Per naturalem in- telligunt perpetuam : Cafualem vero appellant, quam ali) dicunt natiuam : Redius aliis IN s v l A eft duplex:Perpetua,& Natiua. infula per- petua,pars eft cuiuflibit preuincix.leg.infulx.ft'.de iudic.Natiua vero quam nafci raro contingit. mik de rer.diuif.iT.infula. l.adeo.jj'. infula.de 1. infula. ff«. de adquir.rer. dom. insv l a in flumine,vtPompo-n.in bergo jo.jf.2.iF.dc acquirendo rerum dominio ait,ftt tribus modis : v- no modo,quando agrum qui aluei non fuit, amnis circumfliiitraltero modo, quando locum qui aluei eftetjficcum reliquit,& circumfluere ccepit. Tcrtio cum paularim coalluendo locum eminentem, fupra alueum fecit,Sc eum alluendo auxit. Duobus pofte- rioribus modis priuata infula fit eius, cuius ager propior fuerit,cum primum extitit. Nam Sc natura fluminis hxc eft, vt curfu fuo mutato aluei caufam mutet, nec quidquam interfit, vtrum de aluei dun- taxat folo mutato , an de eo, quod fnperfufum folo veteri fit,quxratur. vtrumque enim eiufdem gene- ris eft. 'Brimo autem illo modo caufa proprietatis non mutatur. in s v p e R,id eft,prxterea &hoc amplius.leg.3.i“.qui peCuniam.fF. de fufpečf.tutor. in s v p e r. ha bere,eft omittere.aut fufque deque ha- bere, Pap.in leg.funt perfonse.ft.de relig. & fumpt. fun.Nam propter puhlicam vtilitatem,ne infepnlta cadauera iacerent,ftridam rationem infuper habe- mus,qux nonnunquam in ambiguis religionfi qux- ftionibus omitti folet.idem Papin.in l.haeredem.fF. de his qux vt indig.Hxredem,inquir,qui fciens de- fundi vindidam infuper habuit, frudus omnes re- ftitucre cogendum cxiitimaui.Sicque 1.2. Cob.fi o- miiT.cauf.teft.Iegendum. Quod fi cum neque adiri exteftamentohxredira.^, neqi.e bonorum pofteftio peti poftfet, iudicium dfefundi non infuperhabitu, Vu ; I ANTEN. fed ad irritutn iuris ratione vecatutn eft. Apuleius lh4.de afino aur. Qvod fi pergas vlterius,iam faxo lacrymis iftis, quas paruipendere latrones confue- uere. infupcr habitis viua exurere. Symmačfius in epift.ad putrem. Haec me & alia huiufmodi perpu- lerunt fcribendi munus infuper non habere : Ho- tom.Briffon.& Cuiac.j.obier.aj. Vide & Gothof.ad I.4;. fF.de religiof. & fumptib. IN l' e g e r ,ideft,faluus,inla:fus,inoffenfus, nullain- 10 famia notatus. JN t e g £ r bomo, pro firmo, non fa.ucio.in iT.his an¬ tena verbis.inftit.de l.Aquil. pro non infumiae no¬ ta maculato.Spieg. In te g s R (|uadrans,id eft,illibatus.Vlp. Jn 7 g o e r riuus, id eft,qui nulla refcftione indiget. Briffon. Integra caufa,pro bona,& qua nondum decidit & Integra fama,pro eXiftimatione. 1 .1. de excufat.ve¬ ter. Č.li.io.Spieg. . 10 Integra exiftimatio leg.i 5 * C.dehis qui accuf.non poffid eft,inuielat3. Briff. Integra perfona, id eft, cui per edi&um poftulare licet.l. 4 .ft.de popularib.aftionib. In tigri reftitutio.vt Paul.lib.i. Senten.tit-7. tra- dit,eft redintegrandr rei, vel caufa: adlio : Vel lic: Integri rtftitutio eft aftio preetoria , qua remcer- tam aur ius,aliamve quamlibet caufam redintegra- ri poftnlamus: cuna quse per metum, dolum ,ftarus permutationem, iuftum errorem- abfentiam necef- fi.C.de adminift. tut. vel eur. IN t e m p e s 11 v A cultora leg.i S , . c»ti, id eft, nenfuitempore£ifta,fe u fet - nius. lNT£MPBSTIVE,kUft,r gruo ternpore. Briffon. Intendere hi dicuntur, quirei diligentetin,. bont.Vnde cum aftor muha opera intendere i-" cumbere fuae petitiom dcbeat,Intentioproh' ne vfurpata eft.leg.fi quis intentioueambi g „p deta, , non opportuno nec^ iud.item 1.2 in pr.vbi efttat.elegans, 1 »,d ter.fhdec-xcepr.cum fimil.per Zaf.ci t ati s ‘in I dcbere.de cond;ca.uf.data,tauf.nonfetuta. sp fariam & infirmitatem aetatisgefta eflfe dic ■ 1 . P i.& 2 .fF.de in integr.reft. Eft autem in integrum re~ ftituere nihil aliud, quam in priftinam caulam pri- ftimimque ius reftieuere. In integrum pro in foli- dum in 1 . 25.fF.de re iud. 1 . 12a.fF.de verb.oblig. Brili. Prat.. Lx integro pro rurfus-&denuo , & vt vulgo lo- quimur de nouo. Sic ex integro agere,experiri, pe¬ tere. Briffon. cx fF. In T e G r v m variis modis jccipitur.vt not. Inftit.de rcr.dmif. S- Apium. Cod. de rei vend. leg.iudicia. , 0 Alb-r. Integrare in 1 . 8 .Cde tut.& rat.difErah.l.2i.lT pen. fF de SCto Syllan.& apud paulum libr.z.fent.tit.ij. Briffon.m parerg. Integvmbntvm. Integumenta vocabantur e- tiam tegmenta, operiraenta fcutorum, & fagmata. Catfar li.2.Temporistanca fuit exiguitas, hoftium- que tam paraius ad dimicandum animus, vt non modo ad infignia accommodanda fed etiam ad ga- leas induedas,fcutifque tegmenta detrahenda tem- 50 pusdefuerit. Turneb.li.24. c.n. In TE L tl G e N T 1A cotnmunis, vulgi & populi in- telleftus habetur, qus prsefertur proprio fignifica- to vocabuli.fecundum Panorm. in cap. quamuis,de verborum fignificat. Quod tamen intelligendum eft, quando recepcus vfus loquendi & intelligendi, contrarius & repugnans proprio fignificationi vo- cabub.tam viget in fenfu peritorum,quam imperi- torum,fecundum Bald.in capitul.i.de fuccefl'. feud. in vfihus feud.Vide,Vfus vulgatus loquendi. Spie- u0 g-Iius. I n T e l 11 G s R E eft animo confequi & mente perci- pere qaoi aguurd.208.ff.de verb.fign. In T E l L1G J T v R.id eft,videtur,cenfetur, crcditur. Btiilo n. In t b l le Ct v m babere in 1. 124.ff.de diuer.reg. eft intelleftu & cognitione prseditum effe.Briffa. In t e m p e r an s.Si quis(inquit Connanus lib.i.c.2. n.9.) lucri fui caufa ftuprum inferat: Alter cupidi- tate incenfus : hic inceraperans, ille auarus potius »ominabitur; Sic intemperans fcenuna,inl.jj.circ ..' cero docet,ftatum caufs, &controaerfiaa' c 5ff in intentione & refponfione,iAeftdnaaion E t;' fenfione.Spieg.Prat. Intendere crimen,ideft,obiiccre4a4MH. bon. liber. Intendere prscife pro aftionem intendere ili agere,& vt vulgo roquimur,conclu 4 ere,lXf i fip’ uit. vindic.l.j.ff. fi vfusfrua.pet.l.i 3Sl .ff.deVstbot obligat.Sic Cicero in Qiuntiana.Sibieun]i*a> didit focium,quem, quomodo nune intendu iib viuorum quidem numero tum demonftratfuilb Prat. In t e n tare aflionem,proinftituere,vtvulg«di- citer,reipuunt eruditi.Saetonius,Intendereforao. lam,dixit. Spieg. In T e N t 1 o,eft primapars cum fcilicetaftorpropo- nit,& facit litem;žbrmaturque hac aSioesaji.il eft,ex caufa. Uepulfio rsCponfio rei,qu$ejcomi- nenti ad refutandam caufam accipitur,iuxtarhetc- rum doftrinam,i q u i b u s, A1 cia t o m di cante,acc« ra videri poteft continentia caufe. Nulli,inijuitles, audientia prsbeatur, quicaufa comia.-iuiimjiii. dit,t.nul!i.C.de iudic.DoftoresIme»wnmn«»- doque pro Exceptione aduerfus fermomspopis, tatem accipiunt,quamuis etiaalia fignifittt&isi. dum etiam,quod intentio vel aftio edin potius el; Iurifconfultis veteribus(qui non fecundumPomi- fieum, aut luftinianiin Authenticisidiom,(tla ea lingua intelligendi funt,qua: apud doSosten- pore fuo in vfu erat ) qui libellus Conuentiouilu vulgo dicitur.R.ubr.ext.de Libel.oblat.Auih.oJe- ratur.C.de Lit.contcft. Spieg.Prat. Intentio, pro aftione, qus in iudicio inftituitat. aut certe pro libello ačtionis. 1 . 66 . fF.de iud.leg.v.J, proinde.ff.ad cxhib l.iS.ff.commun.prTdJ.ff.k aftio.ff.fi feruit.vindd.17.fF.dc euiftion. J.liijaiit gens.inftitution.de aft. Brili’. intentio appellatur, quod aSorvelaccnfoi iudicio intendit. in vfu noftroferenfi,fines clufiones vocamus.Briff. intentio pro voluntate & m ente.legno.fF.de ali- m t at. 1 .1 4 .jT. le d interd um .ff.de reiigipf.S: fumpnh, Briff. intentio voluntatis. 1.77. J. donatiomsldeli- gJt.3 & I.15.C.de teftam. 1 N T ER,particula,non fignificat cequalitatem:8rpet hoc natus inter feruos, non intelligiturferuus. in ter bonos bene agier. Hec cxeaiplo Manatiui demonftrat aCicerone prifcorum furifconfultori lormulas fine verbo citari. Proindcijuevocesilbs, vt& oportet, ab imperitis, qui locutionem pa¬ ru m integrum crederent, additas. Eft anteni t- gregium prneceptum , ad oranem vltaoipenin®, bc vox- plena humanitatis: vt inter bonos bot agatur , hoc eft , vt Philippus ait, bones el iie debere praftare etiam,quae nonapertelinguanon- cupata iintjTJnjf kemtr dm tmdtrn gefatrafdSt«- geliiis- IHTli- $7 jjfTE* csteros exha?redare,& nominatim exha?reda- rejde qao fuo loco dicemus,contraria funt.Csetero- rum appcliatio in hac formula inde H-uxit > cguod iure antiquo filij prscteritio teftamentum fdcicbat nullumifilia autem csei:erifque liberis* id eft, nepo- ubus,neptibus,&c.prseceritis teftamentum valebat: icem,filij fi non inftituebantar, nominatim exhsere- dandi erant, fiiiae, c£terique liberi ctiam inte-rca?- teros exhxredari poterant, his verbis iCaeteri E xha?redes funto;qua vulgari formula non tantum 10 Jiberi.fedd: parentes, confanguinei, agnati, cogna- ti,aftines,amici exh^redari p0tcrant.leg.Luc.5j.de hxred.inft.hxc ex Vlp.inftit.c.22.& l.vlti. C.de lib. pr$t.jT. nominatim.jT.pofthmn.Inftit.de exhatrw.-d.ii. Prat. ItfTER ficarios,pro,de ficariis,Latini autores dicunt. Cicerolibr. 2.de muentio.Non enim oportet in re- cuperatorio iudicio eius maleftcij, de quo inter Ji- carios quxritur praftudicium fieri.idem in orat.pro Cluentio. in Qu,. Sergij nominatoris eius qui inter 20 ficarios damnatus eft,manus incidit. Et libro i.de finibus inter ficarios quxftionem exercere. Brifto- nius. InterCAlare, interferere eft. Et menfts Februa- riusintercaiaris ob hocdicitur , quodei dics vnus interferitur:Diefqueipfe intititius IntercalarisLa- tine dicitur,& Grsecei i wJŽŽA//A©',& intercalatio ipfa ipQo\tcr)jJt. Qux reinmilicari fit, cum inferiaims perdire&um lflteruallisprsepofttorum militum a- liquos exiis,quos poftponi placuerar. Sed & l^ca^s - c74M/ ) diesexemptiiespropterea didi funt, qsod ex menfenimilo!ebatn,vt annus cum folis lun$que ationc cong rueret. Bud.in l.ttrtiam* jT. minorem. de minor.Oterum menfts intercalaris fublatus eft; ilulio Crfare, vt Sucton. Tranquilius lcribit 5 qui non ex zp. vel vt alij fcribunt ex 22. aut 23. fed 28. diebus conftabat: ideoque cum antc lulium Cžefa- rem non conftaret annus mft 355.diebus , incidente inrercajari menfe,annus dies habebat 383.E1US vero menfts initium erat pridi e Gale nd. Mart. vt ex Qrw 4 ^ Murio Oelfus refert. Nanc ex inftituto Iulij Cceia- ris annus dies habet 3^5. l.cum hseres. 5. Stichus.ft. deftatuliber.Lita vulneratus, jf.seftitratio.ff.ad leg. Aquibl.anniculus.fF.de verb. ftgn. & quarto quoq; annoad 6. Cal.Mart.dies vnus intercalatur. Guiac. a«1l iiUoque.r£de vfurpar. &vfucap. Int-hrcalationis origo h sec fuit. Omniu pri- mum(inquit Liuius) Numa in n. menfes defcribit arnuim, Romulus annum inftituerat decem men- fium, boe eft, trecentorum Sc auatuor dierum Nu- 5^ mam his adieciffe dies quinquaginta , quibus d so¬ dečim curfus Lunse conftci credidit,ait Macrobius. Qoidigitur? Sianno tribuantur dies 354. qui ftnt in duodecim menfes difpertiendi, oporteret ftngu- lis menfibus tvibuere viginti nouem dies & femif- fem: vel fenis menfibus dies triginta , & fenis vi¬ ginti nouom. Macrobius adiicit ; Numara poftea adic-ciife vnum diem Ianuario , in honorem impa- ris numeri,ita vttrccenti quinquagiuta quinque dies in anno compurarentur. Hsec adiedio plane 60 fuitinepta, & rem totam conturbat. Neque fane eius meminit Plutarchus. Itaque Sc ego eam nune omicto, & annum i Numa conftitutum ftmplici- terefte dierum trecentarum quinquaginta qua- tuor, quibus Luna duodecies conficit ft}-umcqr- ium,cxiftimo. Sed cum vellet Numa annum e- tiam congruere cum folis curfu , neceftb fuit fubinde aliquot dies adiicere. Soliš periodus con- rinet trecentos'fexaginta quinqne dies & quadran- teni. Quidigitur? Liuius ait 3 Nurnam mtercalares 70 5358 menfes interponendo annnm ita difpenfaflc, vt vi- gefim© quoque anno(ftc enim legitur in melioribus Iibris)ad metam tandem folis^vnde orfi effent , ple¬ niš annorum omnium fpaciis dies congruerent.Qu^ tandem hzc intercalatio eft^Plutarchusait, Numa^ cum exiftimaretanno fuo deeffe dies vndecim,con- fecifle menfem intercalarem viginti duorum die- rum , quem i{A@Qhipov appellat. Obfcure id quo- que dicitur,& mutilate. Deerant dies vndecim, vnius diei quadrans. Macrobius ait placuiftfe Ro- manis , aiternis annis binos Sc vice nos , alternis ternos vicenofque dies intercalares adiici : ficuti Sc Cen/brinus feribic , placuifle , intercalario menil viginti duos dies,vel viginti tres alternis an- nisaddi, vt ciuilžs annus ad naturalem exxquare- tur. Hoc eft , placuit, fecundo quoque anno adii - ci menfem vnum intercalarem , qui modo eftet die > ' rum viginti duorum,modo viginti trium. Sic enim iingulis quadrienniis,fapererant d^es quadraginta quinque,cum ftngaiis annis fupereffent vndecim Sc vnius diei quadcans. Fiebatque etiam hac rarione, quod Liuius feribit, vt vigcftmo quoque anno lu- naris annus cum folari congrueret;hoc eft , dies ilii ducenti viginti quinque,qui viginti annis deerant, quinquemenfium illorum intercalarium adiedione fupplerentur. Alij legtint apud Liuium , viceftmo quarto quoque anno. Quod ,ft recipiamus , au- diendus eftet Macrobius , qui ait , annum a Nu- mi inftitutum efte dierum trecemorum qninqua- ginta quinque ; & ea intercalatio fingenda,qua an¬ nis fedecim,ftcuti dixi,adiicerentur dies Centum fe- ptuaginta : hoc eft, ftngulis bienniis modo dies viginti duos , modo viginti tres. Sed odo dein- de annis non ni/i fexaginta , hoc eft , ftngulis bienniis dies quindecim. Sicenim^fi annus alio - 4 qui erat dierum trecentorum qninquaginta quinq; dies ducenti quadragiata quatuor,qui defunt annis viginti quatuor»anno vigefimo quarto reperientur non deeffe.Sed tam inasqualis intercalatio poftet ab- furda videri. Prior certeeft fimplicior, videturque magis recepta fuiffe vfque ad lulium Cxfarem s qui tandem rem hanc totam facilius etiam compofuit:& vt dies tantum , non etiam vt menfes intercalares eftent , efte c it. Iuftlt annum efte dierum trecc-n* torumfexaginta quinque, vtad folis period um re^ ferretwr,& quia deerat adhuc quadrans,voluit lin- gulis quadriengiis adiici diem vnum. Sic interca- larium menfem fuftulit , vt Suetonius ait. Sed quo tempore anni erat intvrealatio ? Cenforinus , ait,etiam olim menfe Februario inter Terminalia Sc Regifugium intercalatum fuifle. Macrob.feribit Romarios non confedo Februario 5 fed poft vigefi- mum tertium diem intercalafte, Terminalibus ianx peradis:deinde reliquos Februarij menftsdies, qut erant quinque,poft intercalationem fubi'iDxifte,ve- tere religionis Cux more , vt Februarium oinnino Martius fequeretur. Ergo cum inferebantur in¬ tercalares dies viginti d uo, Februarius erat dierum quinquaginta:cum adiicicbantur dies viginti tres 9 erat dierum quinquaginta, Sc vnius, qui tantum a- lioqui efte folebat dierum viginti odo. Apud Cice- ronem pro Quintio 3egimus,ante 5 .Calend.interca- iares 5 & pridic Calend.intercalares. Videtur Calen- das intercalares appellare primum diem intercala¬ rem, qui erat.vigefimus quartus Februarij.Cu poftea t lulius C se far ita annum produxiftet , vt noh ni/i diem vnum ftngulis quadrienniis addi eftet n ec efte-; retinuit eundem intcrcalationis diem , vt Ma¬ crobius ait , eumque Biftextum cenfuit nomi- nandum ; quia tune bis dicebatur, 6. Calendas Vu 4 I ANTE N. I ANTE N. Mart. Nuncvideamus ecquid haec conueniant cum nofiris Pandečtis , hoceft, libris luris Ciuii. Non poftiim haec conferre cum 12. Tabulis: cju« quid de iis ftatnerim.nefcio.Sed quia interčalationis ta men tas ad aliquam mentionem fecitTe audio,rcm hanc, quae tam ncceffaria eft, nec eft tamen vi*Igo fatis nota,pr28tcrmitterc non poiTurn. Celius noitcr in J. cum bift’extum 98. de verborum fignificatione,it-a fcribit: Cato putat menlem intercalarem additi- tium etTe:omnefque eius aies pro roomento tempo- IO ris ohferuat. extremoque diei menfis Februarijat- tribuit Qu.Mutius. Menfis antena intercalaris con- ftar ex dicbus viginti 0&0. H^cille. Primum hic cbferuemus Catonem & Mmium diu ante Csia- . rem vixifte. Si loquuntur de menfe incercalari,qiii eorum tempore adiiciebatur , non video quomodo foflimus djcere., eum fuifle dierum viginti o£to. Repugn3nt enim & redamant, quae ditfta fuperius funt. Sed ii Februarium ipfum > in quo intercala- tur, & cui quid adiicitur , appellcmus menfcm in- 2Q tercalarem,re(ftc diceremus alioqui effe dierum vi¬ ginti očto. Certe & Macrobius videtur menfem in¬ tercalarem appellare Februarium , cui intcrcalatio aliquid adderefolet. Frequentius tamcn ipfe rnen- fis,qui inferebatur , appellatus olim fuit intercala- ris. Qu,od Mutius menfem intercalarem addifci- tiumcxtremo diei Fcbruarij attribuit, parum e- tiam conuenit cum iis qu£efupra di&afunr. Non enim pridie Caiendas Martias, fed fexto Calendas Mart. intercalabatur & interfecabatur aliquid.Sed 30 videtur Mutius maluiftein fine anni intcrcalari. Quod omnesaddititij menfis intercalaris dies pro momento temporis obferuat : conuenit cum eo, quod etiam diem intercalarem non folent lurifcon- fultinumerare. Namidbiduum quod eft in Bif- fexto pro vno die liaberi Celfus a it , in dičla lege 58.de verborum fignificat. & lege tertia. jf. quarto. de minoribus. Cumque id dicit, adiicit,propttrea nihil interefte, vtrum priore an pofteriore die Bif- fexti quis natus fit: pofteriorem tamen diem inter- calari. ideoque (inquit) nstus fexto Calend. Mart. ^ quo anno non fuit intercalatum : cum erit Biffex- tus,priorem diem natalcm habet. Sed cum hoc bi- duum pro vno die habeatur, nihil interefte dici- srms:neque qui priore die natus eft,citius comple- bit annos viginti quinque, quam qui pofteriore : & qui natus eft pofteriore, tam cito complebit, quam qui priore. Sed quseritur an dies intercalaris nun- quam nutneretur, & pro nullo Temper habeatur. Certe fi poftremus dies temporibus de quo quaeri- - 0 tur,lit Bilfextus : femper boe biduum pro vno die 5 habetur , & inter priorem ac pofteriorem Biftexti diem nihil intereft. fed fi dies intercalaris incidat in medium tempus aliquod, de quo agitur : alia eft adhibenda diftin&io.Marcellus lege fecirnda de di- uerf.tcmp. pjraft. quinque huius generis quasftiones + & exempla proponit. In primo & poftremo exem- plo videtur diem intercalarem numerare:hoc eft,fi¬ gnificat in tempore conftituto iudicatis, quod erat triginta dierum , & in lege commiflbria , veluri fi 60 quis fundutn ea lege vendat, vt nifi in dicbus tri¬ ginta precium foiuatur fundus fit inemptus : diem intercalarem non proficere iudicato vel emptori, hoc eft,in dicbus illis triginta numerari.Sed ii aga- tur de tempore ftatuto, quo lis perit: vel dc vfuca- piune qux, ternpofe conftituto expletur : vel de a- &ionibus,qn£ certo tempore finiuntur,vt a?diliti:E: diem intercalarem non numerari aut imputari 9 fed eo tale tempus augeri, & eum prodefte aftori vel domino,fignificat: nempe fi incidat in medium il- lud tempus. Nam alioquin-vbifays eft attingere Jtfo diem poftremnm, & poftremus dies eft non refert prior an pofteriorbi(Textus (it.it vC ftremum diem omnino impleuifftoiorut, v1 , quarritur,an quis fitminor viginH <|uinque j..' 3 oportet totum Btflcxtum impterc , (icvnumli intercalaris non folum in medio, fed & i n ; 1Kli . geat, Quod dicendum effe Tifeurži i» omaC temporalibus adionibus. Nam in iis r,i(i Ect .;. fimus totus dies coropleatur , nifi finiri ob!^. tionem,aic Paul.in 1.6.de oblig. & ad. Porto (S dicitur de vno die intercalari, olim diei quwj« :|1 terat & de pluribns cum crant plures.vt diii-e fuifte modo vfiginti duos,modo Vigintitr«. Ni altinet ad C vfaris conftitutionem*, diestreer- fexaginta quinque anno ordinariotribuentis: c ftata \ urifconfultis pofterioribus eamefferf«n f j &tribuslocis in Pandedis comprobari pcfcbi’ a^ 0 tetdlcere, fed petere, an rede interdidum fit, am- bigitur,ideft,non debuifti interdido vti, fed adio- Re-.anre&eadum fit interdido, am bigi tur. Pra- teius. Interdicire aqua & igni,formula legitimi exi- iii, prifcis temporibus vfitaia. Quotie.s enim quis exilij pesnadignus vidtbaiur, ei nulla fadaexiiii rnentiene, tedo- r aqua , igni, interdicebatur. ita carum rerum, qu« maxime funt ad vicam fuften- tandam necelfarias, vfu priuatus, cuni vnoaeris alimentocontentus effe non poflet, abire cogeba- tur. Etquo exulare ciues Romani dicebatur. Patet hocin orat. Cicer. prodomofua, vbi ita feriptum eft; Qui erant rerum capitalium condemnati, non prius hanc ciuitatem amittebant, quam erant in eam recepit, quo vertendi, boe eft , mutandi foli caufa venerant. Id autem vt effet faciundum , non ademptione cj uitatis , fed tedi, & , & ignis interdidione faciebant. Ac ne eiues quidem om- riiuir. improbiflimi atque audaciftimi, cum in fuos 7^ isimicos acerrieao lacitatiodio 5 non leges fed pri«. uilegia ferrent ,cxilium nomrnabant, fed iis aqua & igni interdicebant. Huc adiunge quod feribic Ladantius lib.2. inftit. diuinarum , capite decimo. — &illud Seruij in libro 12. ^Eneid. ad facienda 9 fcedera,inquit,aqua,& ignis aahibentur.Vnde con- tra , quos arcere volumus a noftro confortio, eis a«- qua & igni interdicimus^id eft , rebus, ouibus con- fortia copulantur. Sicde ipfo Cicerone, quod in. iam citata orat. legimus: P.Clodius trib. pleb. cui nihilin tota vita modeftise fuit ,quiin tribunam pro fua libidine , negledo more maiornm, 3 biedi$ legibus,cunda geftit, ita populum rogauit: veli?is, iubeatisjvt M.Tullio aqua & igni interdicatur.Ne- que folum Clodius , fed antea quotquot homine» maxime feditiofi,C. Graccus, & L. Apuleius,Satur<* ninus, de fuis inimicis eodem modo tulerunt, vt cx e a dem orat. colligi poteft:& minorem fiue me- diam capitis deminutiouem , cum ciuitas etfi non verbo,re tamen adimebaturftta deri folitam, tradit Iuflin.Inftitut.de co-,p. demin. SC- primo. Minor fiue media capitis deminutio eft:, cum ciuitas quidem amitticur, libertas vero retinetur : quod accidit ci, cui aqua & igni interdidum fuerit,vcl ei qui in in- fulam deportatus eft. Erar autem,vt neque ftagitia funt paria , fic hoc poenz gen us, neque loči fpatio 5 neque temporis sequale. quibufdam enim tantum intta vrbem, hoc eft, intra pomsrij fines: alijs lon- gius,aqua & igni interdicebatur : quod vt exemplis non indiget,ita per fc fatis notum eft. V T ide Manut« lib. de legib.Rom. Prat. Interdicere natiua figniFcationeeft prohibere. Sc ne aliquid fratj vetare. Vnde interdida proftcil- cunt.ur , quor. natura eft prohibitoria. Quapropter funt, vt refert Iuftinianus, qui putant interdida tantum ea vocari, quje prohibent, reliqua , vt funt reftitutoria,& exhibitoria,proprie decreta effe. Sed vfu freqentatum eft, omnia vno vocabulo interdi¬ da appeilari. Abufio huius verbi, fcilieet pro edi- cere,notatur Inftit. deinterd. Old. gradus genera- nrennriim traftanc • Int-pfdirprp.inniiif oft 60 que poenarum,tradans : !nterdicere..inquit, eft ma« xime prohibere:& conftruitur cu ablatiuo,vt inter¬ dicere loco , perfonis, vel rebus. Vnde interdidi. pafliue dicuntur illi,quibus fit prohibitio.l. relega- torum.5f.interdicere. Uig.de interd.de releg,Spie£. BrilT. 5 Interdicere aduocationibus.l. 9.ff. de pcenis.id eft,prohibere aduocationcm , feu patrocinium prs- bere,& vetare ne quis cuiquam adfit.Brjff. Interdicere ferro, id eft , prohibere forenfibus negorijs fefe accommodare. i bid. Interdicere prouincia eft vetare in ea prouin- cia commorari. Ibid. Interdicere Prstorem de vi^id eft, interdido de vi conceffo, iubere eum,qui vim feceratjrefticuere, tefte Budsto. Spieg, Intirdicere, pro interdido vti, & eft Prcetoris Vlpian in l.Iocum 5f. fi quis dolo de.Tab. exhib. Si neque celauerit, fed idicirco alij tradiderit ,ne eas interdicenti exhiberet, Pompo. inhi.de loc. & iiin. publ.interdicitur pro eo quod eft, interdidum red- ditur, dixit. vt Accurf. fentit. Indicat Sc alia exem- pla Budseus, quibus accipicur pro eo quod eft , in¬ terdido agi. Spieg. In terdice rs e alicui art-e fua>Paulus dixit in leg, fin.de poen. Spieg,, Interdicere foro Lege, Aduocatione. Interdi cere patria quid fit,not,in l.nulli. C. de Sent.&interloc.omn.iud.Spieg. In Terdiči honore. Vnde interdidi.iti Rirbr- de interdidis Sc r.eleg. accipiedi funt, quibus vr^e,pa- triajregionevc aliquainterdidum eft,aut qui cer i 5 o S 1 ANTE N. rei interdi&ione puniti funt. Brlffon. In terdici quoquebonis dicebanturftui admi- niftrsttionc bonorum fuorttm,ob id inierdiccbatur, quod neque roodum neque finem expenfarum ra- cerenttCuius interdi&ionis folennia verba a Pau- lo lib'r.5. Sentent. relati, funt ha c: Quando tua bo¬ na patoma auttaque nequita tua difperdic,libertof- que tuos ad egeftatem perduct*,ob eam rem tibi.ea re,commcrcioque interdico. Exempla huius locu- tionis funt in 1.16. fF.de contr.empt.i. i8.ff.de teftam. 1.6.fF.de verb.oblig- l.p.§.fed Sc fi ei.fF. de teb. čred. BrifT.Adde Cuia.ad l.fi.fF.de Ytrb.oblig.qui recitat ibiefFečtum interdičlionis. IsieiDici igni Sc aqua. Old.de prifcis temportb. alieubiloquens:Nefas videbatur, ait. quamuis mi¬ lo:, tamen homines fupplicio capitis afficere. Itaq. maximampotnam exiftimabant interditrionem i- gnis & aqu*. Qjtum enim earum rerum vfu in hac vita nemo carere poffit, perinde habebant,ac fi ef- fec is, qui eam fententiam excepilTec ,morte mul- 10 tatus.Proinde Vlp.in l.i.de legat,}. Hi,inquit,qui- bus aqua St igni interditftum eft , fideicommiflum relinquere non portunt, quia nequS teftamenti fa- ciendi ius habent.cum fine iWx: quiepr*toruediaispl m , que tnerat.Porro mterdida dicuntut fereUtrni 1 rtmts verbts vnde tncipi um: vt, vtipoffideiis, j t quo l.i.fr.eod.Sc Fcftus PompeiuslibrodecintoVr de vt, de quo idem l.i.Digeft.eod. & Citer. i M tt' tton.pro Cectnna. Sicquorttm bonor-um.Oaodlt- |atorum, V trubi,Qupd vi aut clam, Quod^Fcatio, &c. Sunt Sc interdida qu* abinuentoribosnoau iorttantur. vt Saluianum; Alta etiam, q 0 j tena de qua in iis tradatttr.Vt ne quid inloc* P! . hltco fiat,De locis & itintribuspaiblici*,&c. p» Briflon, In t e r cIc T v m eft cerfuta ecclefiaftica tnpmu contumaci* vel ofFcnfs lata,arcens ptatcipuepts,. lum non comunicari Facramemisdo.Amlr.iotnS, de interd.inpr. lrf T E RDiCRA reddi olim ideo dicebantur, vttti. me ntaneaquadant cognitione dirimerentur coi. tro uerfi*;pr*fertim pofltffionunttltem dicebantut P r enunciari,inlege t.Jf.nunciatio, ff. de operit no«, "un.Item dicebantur edt.leg.t.in fin.fF.quodlegat, ! S P ic g- N t e R d 1 c T i adpellatio obicura eft it$,quirem« antiquitace nonfatis ftdeliter perpendunt Ecceau- te-rrr.ficur duplex cenfetur bonorum pofleffio: vide- iicet,Edidalis &: Decrecalis: ita docendigratiafta. tuamus duplex hac confideratione interdiftum,fci. licec Edidale,quod prauoriis edičcispr 2 eponicur,vt fciant omnes ea forma pofle implorari-.&DecretaJe, quod Prsetor pro re nata implorantibus decreuit;fi- cut noftrorum magiftratuum interdida funtdeere- ralia,exemplo edičiorum pr«toriorum,quotJKl)o. die ad viuro rei incidentis adcommodamur.Eiifta obferuatio magnam tibi lucern adfe;t,quou«k»« iftas voces,Pra:tor ir.terdidum proponit.ltem,Cu quo interdicitdcilicet^aduerfario. Icem,Sedfimul veniant ad interdičlum mouendum. Item, Vimfie- ri interdica:Cu tamc ia fc propofitum interdiftum. ltem,Qupdlibet poftulanre, inrerdicitur.leg.prinu. Digeft.de locis & itineribus publins, lege i. jj. rc- ftituas. Digeft. ne quid in locis vel itineribus pu- licis ftar.le^e i.Dieft.vc in dum.publ. & alibi ftpe, Oldend. InTbrdicti in tit-ff de inrcrd.&releg.funt, qui- bus vrbis,patri2 ; religionifve alieuius interdiftuin eft aditu:veluti fi quis Roma abefleiuheatureCo- fuIe:vtL.Lamia eqnes Romnnus,quem P.Gabinius conful iufterat ab vrbe abdle, millia pailuumdu- centa.ltemft cui a.pr#fide Prouincis, velutiSici- lis,adicu Tuše prouincise interdicatur: cuius rei exe- pla fuppeditant>1.7.§.4.1.5.& 6 if.eod.l.S.ff.de telh- ment.Prar. ImteRDictorvm perfccutiones non folum iecun- dum formam aftionis verum eriamad imitationem antiauitatis inhibendo cum daufula citateria ex- pediri fr p^olfunt, fr foient. fcrgo, ficut olim erat in- gens vtilitas vti mterdičfrs't quoniam tangebatur iajfaaduerfarii confcientia per mandatuoiPr?toris, fr faepiftime a moleftationibus dcliftebat,vtnulloa- lio fumptuj&iudicio eflit opus:ita fr hoc ff culo ea- dem vis eft mandatorum iudicialium^ quibus tre- quenrer foient iniqtii homines terreri :Quiaor propter commodum pofleffionis. veluti vt is cui colonus res. fuas obliga- iiit,poAeflionc-madipifcatur:quamuis Seruiana vel cerri condičtione agere poftet. fic fuperficiarius ci~ tiilcs habetaftionej. fed quia melius eft poffidere potius/juam in perfonam experiri, propterea inter* di&umproponitiird.i.jp.i.ft'.de fuperfic. Tertia cau¬ fa eft,propter proprieratem.vti docet Paulus in 1.2. 6° f-qusdam ft.de imerdiČt. vbi ait ea interdičta quse" rei perfecutionem continent , proprietatis caufam continere, & ea qua? ad rem famiiiarcm pertinent, proprietatis, non poftefiionis caufamhabere.Ho- tomann. - N t e r d 1 c T v M-eft id eft , eftatum Prsetoris iudicanris de foja polieffione vel quafi. Huiufmodi Tito , id eft , non decidit cau' fam proprietatis,fed , id eft-, in- jq foroat iudicem., ad quem litigatores. rejamuntur. quis litigatiu futurus fira^or, quis reus no eft effa- tuPrmtoris iudicem inftt uentis,quemadmodumin. caufa pofteffionis fic iudicandum, quod male exifti-* mat Duaren.i.difput.io. Et ita intellige Theoph. Inft.de intcrdičl.ldeoque interdi&um eft ordinati« fiue rhythmus futuri de proprietate iudicij. Cuiac. , C.eod. Hinc conftat Interdičta non ideo dici, quod inter duos dicantur,fed quod interim , dum de pro- prietate litigatur,rogentur,1.3.fF.de lib.exhib. vt in- terdifta fint interlocutiones & fententise Prsetoris lat^ in caufa poffeflionis.Notandu eft interim,nul- la interdičla de proprictate fola, plura de pofleffio- ne fola J quGedam parcim de pofTefiione & propricta¬ te reddi:vide Cuiac.eod.formula interdičfi ea erat: vnde tu vi illum deiecifti,eo refticuas:ačtionis b^c fi paret illum dare oportere , vide Cuiac. 5. obfer.7. Gothofr.ad rubr. ff. de interdid.fiue extraord.aačl:ioaes accbmodat^ sut. Ac fi quis loco vel facro^vel religiofojvei puhlico, veluti fiuminc , aut I A N T E N. ' 10 3 1567 ripa,quid.feciflet,quod eius loči ittS imminueretiitf fi qua vis in pacata & libera ciuitate committere- tur,sequum fuit,Prstorem ipfum , imperium fuum intcrponere. Qua de caufa cum alia decreta prsto- ris iudicio & prudenti® pro re nata cencipienda re¬ liefa eftentitamcnhatc digna vifa funt, qa® non mo¬ do certis verborum formulis conciperentur , & vti concepta eranta Prtetore pro tribunali pronunria- rentur,verum etiam totidem vcrbis in ediftum re- feJrentur,ediftique Prsetorij pars quxdam eficnt,v- ti patet ex leg.i. Codic.de interd. Sc omnibus infcri- ptionilrus libri Pjndečfartim 4pvt iam qusc intera- fiiones Sc interdifta,tum fimilitudo,tum difterentia fit,cxiftimarealiqua ex parte poffimus. Nam ex v- trifque formul® certs concept®que in ediftum Praitoris rclat® fucrunt:ex vtriufque iudiciarecu- peratoria nafcebantur: interdum etiam confticue- bantur. Vndeilla in edifto., Vndevi , &devi armata. Vnbetv i l j. v m d e 1 a c t- STI , DE EO (U'Ot 1B1 TV M HABVIT&C. IVD1CIVM DAB o.& l.r.ft.ne vis fiat ei:Si quis do- lo malo fecerit,&c.in eum in faftum iudicium dabo. Quineti am videmus frequenter id, quod paulo an~ te Interdiftum appellatum eft, eontinuo poft mo do Iudicium appellariivt in l.is qui fundus. Dig. quoe vi aut clam.Ipfe vtile interdiftum habebit,fed eam aftionem prsftare cogetur.Verum hoc ita fepe occurrit,vt plura hoc loco exempla commemorare nihil necefle fittprtefertim cum Vlp. in l.afiionis. yj. fF.de oblig.&aft.fcnbat , Interdifta etiam aftionis jo verbo cor.tineri.Hoiom. Differc-bat autem Jncerdi- Sum ab uftione, quia folennitas aftionum eratin- dučla de iure ciuili, Interdiftum autem a iure pr®- torio. Vel fecundum Asconem , quia in aftione ver¬ borum folennitas non formabatur in fingulorum perfonis,fed erant generaliter in omnium perionis formata folenniter verba.In interdiftis autem, quot erant homines,qui volebant eam proponere , tot iis defiderantibus & petentibus formabant folehnita- tes,vel conceptioncs > quibus centra fuos aduerfa- rios in caufisfuis vtebantur , quas interd i£ta voca- bant de hoc not.lnii.eod.tit.in prin. & fF eod. fuper rubric. Hodie autem inter Aftiones & interdifta, nulla eft differentia,vt Inft.eod.tit.jT.fin. Interdičiu igitur eft aftio in faftii pr®toria,i.a prstoreinuenta. Vide V uit. in ComenLlnft.de interdiftis in pr.n.42. INTerdictorvm & aftionum b®c difterentia eft, ait Goth.ad 1.2.,lf.j.fFfi ceru.vind.In aftionibus de iure qu®riturprmcipaiiter , in interdiftis de fafto feu poflcflione. N TERDIČ TOR v M autem varie funt fpecies.i Q_usdam enim funt,in quibus de dominio , Sc pro- prietate feu iure qu®ritur : vt de itinere aftuq; pri- uato,de arboribus c®dendis.leg.a.J. q u ®dam. ft". de interd.leg.j.iT.hoc autem.fF de itinere aftuque pri- uat.leg.i.fFde arbor. c®d. Qu®dam in quibus de proprietate & pofleffione.vt ff.de aq.quor.&®ft.leg. i.tf.fin.Ouatdam in quibus de poflc-ffione faltem In- ftit.de interd.jf.fcquens diuifio. Et huius interdifti polTeftorij tria funt membra : quia aliud eft Adipi- s fcend®,aliud Recuperand®, tertium Retincnd®. Primum competit ei qui non fuit ante na&us pof- fedionem & illud eft triplex. Quorum bonorum, Quorum legatorutn,& Saluianum : de quibus infra fuo loco.Secundum Recuperand® fcilicet pnfleftio- nis,& hcc triplev eftminiirum Vndevi de poiTeilio- r.e immobili,vi bonorum raptorurmfpoliato re mo- fcili,& Quod vi aut clamicontra eum qui in foio aii- cuius adificauit.Tertium fcilicet pro retinenda pof~ feifione:duplex eftifcilicet vti poffidetis:& vtrubi-.de no his vide glolfam quartam St feptimam in cap.pafto- ' 6 . m ralis.de caufa po(F& propr.vbi plene ,&n fam optim & magiftralem i n 1 .fi quis in tarnam, c- vnde vi. 1 ntERDIctoRvm quis,qua?clam in prsetemum. Vult.in Commcnt. inftit.de lnterdi&is in prin.nu.48. iN T erdi c t v m de aqua quotidiana Sc a?ftiua ci da¬ tur,qui aquam, quam anno proximo duxif, ducere prohibetur:dummodo iure vti fe putet, aut fine vi- tio eodem anno duxerit.Eft prohibitorium, & refti¬ tutorium,pcrtinetque ad aquam non modo qua? a- gris,verum etiam qua? nobis vrbanifque prsediisv- 10 lui fiv.Li.& paif.if.de aqua quoti.& a?ftiu. Sed adiu- gitur his aliud hoc titulo interdidum prohibh oiu, de aqua puhlica,qya? ex caftello,id eft diuidiculo a- quarum puhlico ducitur permiffu principis : quod tamen non adpofleffionem, fed ad tuendum ius a- qu«pertinet magis,quam princeps adfignauit,atq; de iure,non defado eft.Prat. jNTbrdictvm deaqua de caftello ducenda, datur habenti ius autoritate puhlica ducendi aquam de canali vel caftello,quod eft diminutiuum a canna, 20 ad irrigandum.Vide Spec.ff.de aqu. quoti. & a?ftiu. J.r.iT.aitpr 3 Jtor, 2 .j 5 '.p& ieq.vfq; ad fi.l.vbi dicitur. hoc interdidum neceflario propofitum eft. Nam quia fuperiora interdida ad eos pertinent, qui 3 ca- pite ducunt,&c. a?quiflrmum vifum eft ei quoq; qui ex caftello ducit(id eft,ex eo receptaculo , quod a- quam puhlicam fufcipit)interdidum dari. idque ,i principe conceditur. alij nulli competit. ius aqus dancta.Vide ibi pulchrum textum. Caput autem aqu£ illud eft,vnde aqua nafcitur. Si enim ex fonte * rafcatar,vt duci poffit,ipfe fons dicitur caput: Si ex flumine vel lacir.prima inciiia vel principia foffa- rum.quibus aqua ex flumine,vel cx lacu in primum riuum compelli folet,capitis appellatione continen- tur.Caftellum vero receptaculum eft, quod aquam puhlicam fufcipit arte quadam in hoc conftrudnm. Interdida priora de aqua cotidiana & £ftiua,loquu- tur deaqua duda acapite feruitute priuatim con- ftitutaihoc vero ad illos pertinet,qui ex caftello da- cunc autoritate puhlica.Old. inTe R dic t v m de aqua pluuiali arcenda,’velde aqua piuuia:imo non eft interdidum,fed adio ciui- lis defccndens ex L12.Tab.vt ff de aqua pluuiaar- cen.l.fi vfusfrudus.& ibi not.fuper verbo Lcgmma vbiallegatur 1. Labeo.if de ftat. liber.Et dicit ibi ttx.Sed etfi fruduarius opus fecerit, per ČfUod aqua pluuia alicui noceat , erit quidem adio iegitima cu aomino proprietatis , an vero etiam vtilis in £ru“ ftuarium adio aqua? pluuia? arcenda? fit danda P qu?- iitumeft:&magis eft,vt detur.fupple,dicendum. Si ergofacisaiiquod opus infundotuo, propter quod aquapluuialis nocere poteftfundo vicini tui,datur contrate aftio aqua? pluuia? arcenda?, per qt*am tuis ^penfis opus teneris dtfiruere, & damnum contin- gens emendare. Si vero poftideas opusab aliofa- dum,teneris patientiam pra?ftare,vt deftiuatur.arg. l.i.&a.jf.pin /i.&l.fi tertius colonustalias, vicinus. jf.CelfusTcfibit.ver.fiquis alius.ff eo.tit.& Spec.ibi. Et dicit Vlp.in l.i.in prin.ff.eodem,Aquam pluuiam dicimus, qua? de ca?lo cadit & quae imbre excrefcit fiue per fe ha?c aqua coeleftis noceat, fiue cum alia mixta fit. Et fequitur ibi ftatim : H^c autem adio locum habet in damno nondum fado , opere tamen lamfa&o , ex quo damnum timetur.l.i.jf.i. ff.de acj. plu.arc.l.Ateius jT.in hoc iudicium.ffeod.tit.totief- qtielocumhabet,quo’ies manufado opere agroa- qua nocitura eft,id eft,cum quis manufccerit,quo a- liter flueret quam natura foleret, fl forte mutando ( 4 -ias immittendo)easn aut maiorem fecerit 4 aut ci 40 tatiorem velrapidiorero aut vehcmentiorem,aut fi E N. 1370 comprimcndo redundare fecerit eam. Nam fi natu¬ ra aqua noceat,ea a&ione non continetur.& in ea 1. dicit ur:Deeo opere,quod agri colendi caufa aratro fit,Quintus Mutius ait non competere haneadione. Sciendum autem ačtionem aquce pluuiae arcendse non in rem,fed perfonalem effe.l.fi tertius.ff. de aq. Sc aa.pluu.arcend.Old.Rede quidem:Verumtamen cum ante fufceptum iudicium poffefTorem fequatur, oporteteamin rem feriptam cenferi.i.emptor.leg, poft venditionem.ftleod.tit. 1N T El Dic T v de arboribus c*dendis duo capita babec:primum vt arbores »dibus alicnis impende- tes adimantur : fecundum vt agrovel r.uri alterius impendentes fuccidantur : quorum duorum capi- tum.vt Vlp.inquit,differentia hsc eft. Si quidem arbor a?dibus impendeat:fuccidi eam pro?cipitur:Si vero agro impendcar.tamum vfque ad quindecim pedes a terra coerceri.Et hoc interdidum prohibi- torium eft.Si autem arbores adibus-alicnis impen- deant,vtrum totas iubeat Prstor adimi, an vero id folum* quod fupra ex.titerit ? Rutilius ait a ftipite excidendas : idq«e plerifque videtur verius. Et nili adimeret dominus arborem : Iabeoait,,per- mitti ei,cui arbor efticitjfi velit,fuccidere eam , li- gnaque curtare,vt eft textus in l.i.jf.hoc interdidu ff.eod.tit.Non folum autem domino xdium:fed etia ei,qui vfumfrudum habet,competit hoc interdidit, vt ibid.Old.illud tamen obferuandum eft , non an¬ ten rede conueniri dominum hoc iudicio,quam vhi admonitus vt adimat,recufauit adimere. Quamo- brem Bart.huius admonitionis proband^ gratia confuluit inftrumentum effe fcribendum.leg.i.iT.ait Prastor.Digeft. de arh. ca?d» Huic autem conforme eft. in t e R d 1 c t v M de arboribus collocandis Sc iublu~ candis. Sublucare autem eft čompefcere luxuricm ramorum,quod vfque ad 15.pedes vtfiat denniturn eft,a terra videlicet. Sublucare enim eft; veluti fub- ditus lucern mittcre.Collucare vero eft vel fuperio*. res rames lumini offtcientes fuccidere,vel ipfam ar¬ borem ex ftirpe penitus excindere. Cuiac. recept, fent.lib.j.c.^.arbor. interdictvm de CLoAciSad vrbanasrefer- ri debet,nec ad retinendam pofTeffionem datur,qua de rc prator inttrdicere dedignatur.l. 1. ff vti poff. Sed quod maxime pertinet ad puhlicam falutem fe- curitatemque,ad renciendas & purgandas Cloacas: in quo hoc propriu eft, vt detur euam ei qui:ab ad- ueriario vitiofe poffidet. Eft autem prohibitorium^ & de Cloaca priuata.Sed eft & aliud j rohibitoriu & reftitutorium de puhlica.Ne quid fiat in Cloaca pu=* blica:& fi quid in ea refačlu erit,quo vfus eius de- terior ftt,fiat,vt reftituatur. Videleg.i, de Cloacis, Prat. jNTBRdictvm ftuminibus prohibitorium & reftitutorium eft,& aduerfus eu competit, qui quid in ftumfne puhlico ripave eius facit aut immittir 3 ouo ftatio iterve nauigio deterior fit leg.i.lf.dc fln- minibus.C^uod Sc de mari imclligendum eft,fi quid in eo bat,vel Utore quo portus,ftatio,nauigatioque dererior ftt,fiat,& in flumine non nauigabili.fi quid fiat,quo exarefcat,vel aqu« curfus impediaturmon fi in torrentc,id eft,quodflumen hybernum dixit, Horatius.Prat. INTERDICTVM de fonte eft,quo is,qui fonte aliovt loco,vnde aqua viua nafcitur,quo anno proximo fl- ne vitio vfus eft , vti prohibetnr,adiuuatur,l.j.ffl dc f«nt.Prat.Hoc interdidum proponitur ei, qui fon¬ tana aqu a vti prohibetur,fiue haurire , fiue pecus ad eam appellcre.l.vnica.pra?a!lcgat. in princip. Et de v ifti$ omnibus feruitutifrns datur hoc interdh 70 * 37- 1 I ANTE N. &um,G tamen perpetiia8t caufa,vt eolligitur e* i.d.l.vnicz.& ff.hoc interdiftum de cifterlia.in ver. dcnique. a contrario fenfu. Non .-(utem datur ref- cifloria a&io.vt d. S. hoc interdidum. vbi dicitur, quod de cifterna non competit. Nam ciftcrna no* habet perpetaam caufam, nec viuam habet aquam, fed locus eft ad colligendam aqua pluuiam aptus. l.r.JT.hoc interdidum. Digelt. de fonte. inde licdi- dus quod fit cis,h.e.infra terram.Ex quo apparet in his exigendHm vt vina aqua fit.Cifterna: autem im- io bribus concipiuntur. Cztera vide in d.1. vnica.ff.de fonte.vbi dicicurin 8nJ.de lacu, puteo, & pifciha reficiendis, purgandis, interdidum competit, & omnibus perionis datur , quibus iliud deaqua sfti- ua.Old. Intrrdictvm fraudatorium dicitur,quo Pritor ea qus in fraudem cuiufpiam gefta erant refcindir, veluti pupilli,aut creditorum.Papin.l. p6.Digeft.de folut. Sed & interdido fraudatorio tutoris creditor pupillo tenebitur Valens I.67. Digeft.ad S.C. Tre- 20 beli. Etiam eotempore , quo creditorum fraudan- doruut confilium inibis, citra periculum interdidi fraudatorij, haereditatem fufpedam adibis. Item, Vix fraudatorio interdido locus c-rit. Hotom. Pra- teius.Huic Interdict o etiam locus eft, vbi debitor rem a- iienam alienauerit.l.pupilli debitor.ff. de Tol. Et in ctebitore fifci & ciuitatis.l.fatis notum.C. in quibus caufls pig.tex.I.Mofis.in pr.fF.de iure fifci.leg.2.vbi Bart.not.C.de debit. ciuit.li.xi. Idem & in eo,qui cu 30 haereditatem reftituere, fi fine liberis decefferit,ro- gatus crat, bona aliquot alienauit in Audi. Contra rogatus.in verbo,autdeficiente.C.ad Trebell. Intbrdictvm de o lan ds legenda pro- hibitorium eft, & competit ei, cuius ex agro glans, i.e. fru&us cuiufuis arboris, in alienum decidit^vt ei-tfrtio quoque die legcre auferreve gladem fuam liceat, bi.ff.de gland.lcg.Frontinus maluit fru&um quam glanden-t dicere.Prat. I N TE RD I C T V M DE IN POSSESSIONBM 4 ° m i s s o , datur ei,qui dolo malo fecerit, quo minus quis permiffu Praetoris , eiufve cuius ea iurifdidio fuit,in pofTefTionembonorum fit miflus, l.i.ff.ne vis fiat ei.Prat-.ex Hot. Interdictvm de itinere aenim in textu:Hoc interdidum proponitur inquilino,qut foluta penfione vult migrare. Nam colono non comperit,cui etiam extra ordinem fubueniri poteft oflicio iudicis, vt tanto celerius expediatur caufa migraturi.bi. iT. 1» ff demigr. Ergo infrequenseft hoc interdidum. Si tamen gratuitam quis habira- tionem habet:.hoc interdidu vtile ei competit.Ok Interdictvm de mortuo inferendo habet le* cum , vt quis non prohibeatur mortuum inrerreS: fepclire,quo lic« ei inferre & fepelire,vt ffdc mor* * cuom iJ7J I ANTE N. 1374 tuo inferl i.in pr.vt fi in via prohibeatur vel fepul- chru sedifkare, vel lapides ad ^dificandu per fundu dacere,vtfF.eod.tit.l.i. jf.Prsetor ait,& jf.li itermi- hi jf.Vim habere.& jf.fin.&c. Olim enim quo quif* que vellet.pocerat inferre mortuum 5 c sedificare fe- pulchrum,modo id in fuo facere,fine alcerius detri- mento & extra ciuitatem 1.2.in prin.& jT.i. ff. de re- lig.&c.Old.& Prat. interdictvm momentane# pofleflionis eft, quo agitur depoffeflione retinenda. fieut Vti poflidetis, 10 vtfF.Vti poir.I.i.if.i.& Vtrubi.de quibus infra dice- tur,velquo agitur de pofTeffione adipifcenda - vt ff. Quorum bonorum.l.i.jf.i.vt eft Quprum bonorum, Quorum legatorum : vel quo agitur de pofteftione recuperanda,vt Vnde vi.ff.eod.tit.l. i.jT.i. Ec dicun- tur momentaneč poffefliones , quia licet obtineat alupiisin polfeftione, tamen continuo elapfomo- mentoduccumberepoteritin iudicio proprietatis, vtGSidemomempofleftio fuerit appella.leg.i. Et quodhscfmt interdida m©mentaneaj pofteflionis, 20 dic vt not.C.Qui legit.perfo.habent in iudicio ftan- di.l.Momentanes.Et naturam illorum prsedidorum profequere.vt not.in cap.Paftoralis. de cauf.polf. & propri.Inftit.de interdičlis,per totum, proat etiam fupra didum eft,in prmc.de interdidis.Hoc autem interdido poteft qiiilibet minar etfi impubes lit, e- tiam line tutore vti.ff.Vnde vi.leg.i.jf, Si filius. Ol- dendorp. IN t e R d 1 c t v m autem momentanese pofteflionis. aut fceleris reformatio., vt annotat Cuiacius in l.Si 1° coloni.Cod.de agrico.& cenf.libr.u, omnem ratio- nem fignificat repetendas pofleffionis vi vel alio m©' do perturbatse,& ideo non tantum interdidum vn¬ de vi,fed & interdičtum de tabulis exhibendis: iti- dem interdida vti poffidetis. Vtrubi , Saluianum, quorumbonorum : ex fententia Pauli comprehen- dit. iPNr e R Di c t A noxalia funt ea quse ob delidum eo- rum,quod in poteftate habem us,dantur, veluti cutn deiecerunt aut vi aut clam opus fecerunt.i. intcrdi- 40 da.ff.eod.tit. 3N t e R di c t v m ne quid in loco facro fiat,& feque- tia,omnia huiufmodi dantur cuilibet ex populo ad prohibendum ne fiat. Contra q;uam prohibitionem li quid fadum fueritanterdido, Qupd vi aiitclam fuis fumptibus vel deftruere cogetur otnne qucd fadum fuerit,autin'priftinum ftatum reducere , vel redderetenetur , vt ff.ne ouid in loco public.1.2. jf. AitPmor quod in via. Hoc autem verum eft de boe quod ipfe fecit vel mandauit, alias fecus dlet: 5° vtff.C^ued vi aut clam.l.Alios. Vbi hsec interdida locumhubeant, fignificatio ipforum nominum de- notat,vt pupillaris adio eft , qua? ius pupilli tuetur, vt tf.de pupillačUeg.i.Et dic.ibi in rub.ff.de iurifd. omn.iud.kg.fi quis iilud.Et dantur etlam ad inter- efle,vt fF.Ne quid in loco publ.leg.i.jT.i. Old. I N te rdi ctv m ne auid fiac in loco facro de loco folum facro nonfaerario competit.l.i. Et uuod ait Pr^tor,Ne quid in loco facro fiatmon ad hoc per- tinet: quod ornamenti eaufa fit , feddeformitatis , caufavel incommodi eft,vt leg.prima.lf.quod ait ff, eod.tit.vbi’etiam leg.fecunda dicit: In muris irem- que portis,&aliisfacris locis aliqui“d facere, ex quo ; damnum aut incommodum irrogeturjnon permittl- tur.l.z.Ne quid in loco facr.fi. Old. En t f. r n i:c t v m ne quid fiat in loco relrgiofo) pa- tet fimiliter, EN TE SDict VM ne quid fiat in loco puhlico veli- tinere,interdičlu probibitoriu eft, & ta publicis vti-- litatib.quam-priuatoru«j per hoc.profpicitur ; loca 7° enim publica vtique priuat®rum vfibus deferuiunt iureferipto ciuitads;vt l.t.ff eod.titul.vbi fequitur; Publicil locuLabeo diffinit,vt ad areas,ad infula$,ad agros,& ad vias pnblicas, itineratjue puhlica perti- neat.Hoc autem interdidum ad ea loca,quse funt ia fiici patrimonio^non pertinet.ln his enim neque fa¬ cere quicquam,nec prohibere priuatus poteft. Res enim fifcales quafi propris priuatae principis funt. Si quis ergo in his aliquid faciat , nequaquamhoc interdidum locum habet > fed in hac controuerfia' prsfedi eorum iudices funt, quia hoc interdidum ad ea loca pertinet, qus publico vfui deftinata funt, vt l.i.prxalleg.U'.2.& 3. De hoc vide ibidem plura ea I.eod.tit.Oldend. INTerdictvm ne quid in loco' publico vel itine~ re fiat^aduerfus eum redditur , qui quid in loco pu¬ hlico feeit,inve eum locum immifit, qua ex re quid illi damni datur,prseterquam quod lege. SCte , edi- do,decretove Principum ei concdlum erit, l.if.ne quid in loc.publ.Prat.ex Hot. iNTerdi c t v m ne quid fiat in mari vel flumine publico,ripave cius,quo peius nauigetur, aut in via pubiica, quo peius eatur. Hoc interdidum datur perpetuo omnibus &in omnes habet condemnatio- nem in id,quod adoris intererat:vt leg.i.in fin.ff.de via puhlica& itincre puhlico reficiendo. & ii q ; uid in ea fadum efte dicatur,vbi lex fecuda ponit^ quod viam puhlicam populusnon vtendo amittere no n poteft.& in l.fin.dicitur , Qui viam puhlicam exara- uerit,ad munitionem eius felus compellitur. interdic Tvm ne quid fia r in flumine publico, vt alicer ffuat quam priori ^ftate fiuxit,(id eft, vt aqua fiat altior, depreftior, aut rapidior eum incommodo accolentium.vt ff. ne quid in flumine publico l.i.in pr.jf.quod autem ait)aduerfus eum datur,qui in flu- mine publico,inve ripa eius facere,aut in flumen ri- pamve eius immittere,quo aliter fluat, quam priore seftate fluxerit,inftituit.Publicum flumen hic intel- ligendum eft perenne. Et quanquam prsetor de flu. mine nauigabili ftrida interpretatione loqui videa- tur , vtiliter tamen hoe interdidum porrigitur ad flumen quod nauigabile non fit.Old. interdictvm ne quis via. Ei qui via pubiica vti prohibetur,interdidum &ex caufa interdidi adio datur.Li.jf.ff.i.vt in Hum.publ. nauig.lic.L2. jf.vlti. ff.ne quid in loc.pub.fed dchuius rei cura mandata eft viocuris fiuc curatorib.viarum, a quarum muni- tione nemo excufatur, nifi qui muneris puhlici va« cationem impctrauit.l. cui muneris.ff. de ujuner. &. honor.Qui autem ir. via pubiica opus fecit, quo via deterior fiat,id per interdidum reftituere derao- liri cogitur,leg.2.jf.prstoT.ff.ne quid in loc.public, Guia,lib.5.Recep.Sent.Iul.PauLtituI.6.jT. vt inter¬ didum. interdictvm de noui operiš nuntiatione, datur ei,quiprohibetur ^dificare poftquam fatifdederit. vt ff.de oper.nou.nunciatio.l.Pra,’tor ait. jT. hoc au^ tem interdidum.Nam hoc interdidum competit, fi in folo fuo acdific at,aut locum habet remiifio, vt ff. eodititul.l.non folum.jT.fciendum. Et tune non po'' teft vitra cedificare,nifi conftet eum habere ius sedi- ficandi,vt in jf.prsalle.Hoc interdidum etiam da* turineumqui non fatifdedit vt a^dificet, vt ff. eod, tit.l.de pupillo-jj". fi plurium.&^-meminifTe. & te- netur denunciare, eriam fi ius sdificandi habet. ea 1. jf. primo. & jT. fi is,cui. Et fi poft sedificaulr. totum fuis fumptibus tenetur demoliri, vt ff. eo- dem titu.l.ftipulatio. jf.fiue autem.Et interdida de nou.oper;nnntia.imperator nominat edidumJipn- saa.ff epd.tit.vbi dicit, Hoc edidum, rcmediumque *375 . r . 1 Operiš noui nuntlationis adaerfus rutura a^era in- du&um e£l,nonaduerfusprseterita.hoe eftjaduer- fas co s quae nondum fnnc fačfca. Nam fi quid operiš factumfumt, quod neri non debuit, ccffat cdi&utn de noui oper. n urit.& erit tranfeundu m ad interdi- &um:Quod vi aut dam fadum entvt reftituatur. Et hsec nuneiatio non liabec neceffariam aditionem prattoris. poteflenim quis nuntiare nouum opus, ecfi prstenem non adiem.Item poteft fieri proprio &aiieno nomme,& omnibus diebus,etiam aduerfus 10 abfentes, inuitos &ignorantes , vt hzc clare ponic textus i.i, poft princip.ff.eodem titu. vbi fubditur: &pus nouum faccre videtur , propter quod iocum habet nuneiatio,qui aucardeficando de nouo , aut detrahendo alicjuid, priftinam faciem operiš mu- tat:fiue intra oppida,fiue extra oppida in villis, vel inagiis.lege i.jf.opus nouum.& jT.fiue autcm._ff.de nou.oper.nuat»Bt koc intcrdi&um non omnia o- pera compleČtiturffed ea fola , quas foio coniun&a funt, quorum acdificatio vel demoUtžo videtur opus io nouum continere. Ergo non pertinet adjioc edi&u* fi quis in fundo alterius metercc,vel arborem fucci- deret,vcl vineam putaret, licet opus facerct, quia folum ad ea opera,quse in folo fiunt,pertine't:nec io¬ cum habet,fi quis vetus oedificium fulciat, quia do n. opus nouum facit,fed vereri fnftinendo remedium adhibet.vt leg.i.pržealleg.tf.opus nouum cum fe- quentibus.Subdit.Nunc videamus quibus ex caufis fiat ha?c nuneiatio, & quse perfonar nuncienc ,& qtii» bus nuncietur,&fic quibus locis nuneiatio fiat , & S® quis fit effe&us rtunciati.oms.qua? per ordmem vide ibidem in did.leg.Old.Prat, Vide infra Nuneiatio noui operiš. jntbrdictvm de precario ( quod reflitutorium eft,vt ff.eodem titul.leg.fccunda.jf. primo)datur ei qui precario dedit roganti vfum vel poffeffionem rei ctiam alien$. leg. qua?ficum eft. in princip.ff.de preč.vel creditori ,qui rem quam pignori accepit, precario conceffit.leg.certe fi interimjT. qu$fitum eft.ff.eodem Precarium autem videtur rogare & ha- bere,fi rogauit pro fe,& habet pro fuo, vel rogaue- rit procurator fuus,negotiorum geftor,& ipfe ratum habet,vt ff eodem tit.lcg.rečfe.jf.i.dum tamen acci- piat in perfonam fuam contradumtaliter non.vt ff. de acquir.poflVffio.leg.poffeffio.ir.fin. Datur etiam contra eum qui dolo fecit,vt ff.de acq.po(f! leg.fi in infinitum tf.i-Et illud eft regulare , quod dolo defi- nens poffidere,pro poffeffore habeatur, vt ff.de pet. hazr.l.etiam. jT.hem fi quis dolo.ff.de rei vindicatio. l.qui reftituere.& fic pro poffeffore habetur de reg. iur.in rubric.libro fexto.Si non fit proximus puber- tati,quia tune ficut quilibet maior tenetur de dolo & lata culpa,vt Digeft.commoda.l.tertia.in princi, alias fecus, vt Digeft. de rei vandicat. leg.quod in- fans.&in pupillum,qui rogauit precarium fine tu- toris auioritate.Et quid fit precarium,require loco fuo.imo dic vt legitur Digeil.de preča.leg.i. $. vbi ftrifte accipitur,fecuedum Acctirf.& Codic.de prse- fcrip.30.anno.ha.vbi large accipitur.Old. i^tbrdictvn quod vi aut clam , datur domino pra?dij,vel ei qui defiit dominus effe,forte fi propter opus nouum minoris vendidit prsdium.l.is qui in puteum.iT.fi pofteaquam,ff hoctitul.aduerfus eum, qui in loco alterius aIiquod opus conftruxit vel de- ftruxit,dum tamen fit fačium in foio.ff. eodem titul, hi-jf.hoc interdiftum.Et ctiam fi vijideft^per vio- lentiam,aut elani, id eft, ocenite fine motificatione alteri fafta fecit,9umtimeret,ne fi fciret, fibi prohi- Wretur,vt ff.eodem titul.I i. Compellitur aute per |aoc interdidfi,quod deflruxit, fuis suptib. reponere inpriftinum-ftatmu^vel quod conftruxit, deponere. ANTE N. 5 ° Idem fl alteri mandaflfem opusficti neorad opus deftruendum.&adimpJSi'' eodem tituUcg.aut qm aliter. Hjtcvetk v men alius fecit,. & ego poffideo, tunctu arj ' tientiam pr^ftandam.vt opus tollat.Dioeft J titul.Ieg.fin. jf .alius in princ.Et eft hoc reftitutonum,per quod occurfum eft caUidi ta ,i E rum,qui vi aut clam qu?dara molinntut& iubentur enim reftuuere ea,& parum refirt vti"’ ius faciendi ltabueritquis, an non. Siueeni*!! habuerit,(iue non,tamen tenetur interdiSohoc■ vi aut clam fecit. Tueri enim ius iuum deb;ii' 7 ' iniuriam comittere.vt l.i.5f. 1.Digeft, clara.& feq. 5 f.Quarc vi faciens )V eidam,t™ 1 fcčlum rn prifhnam formam reftituerecogitur.Či terum fi quis nec fecit , nec.confeofrt &(,„> pus,quod tamen poifidet , petendumell n ., ti(|| . tiam prsftct reftituendi alienis impenfts. Ljc non reftituat.aut patientiam prsftet,tum|p, w «r. vt foluat id quoda£toris mtereft,opusfaSm, lS , non eflfe.l.femper aduetfus Jf.hoc interdifto.ff. tit. Hoc interdiftum ad ‘ea fola opera ptttimt,«. cunqueinfolo vi aut clam fiunt. Et infra: Vi fi. člum Quintus Mutiusfcripfit, fi contraquamquis prohibetur.feccrit. Et placethac dilfinitio Vlpii- no,Pedio,& Pompomo,vt ibidem dicitur. Sed Ari. fto ait eum vim facere.nuiiciens fe }tdabitm,pti vim molirus eft,ne prohiberi poffit. Et idem feuit Labe o ibidem .Sed leg.j.ff. fi. eodem lit.etiim fe (l( videtur,!! quis contra deminciationemttftatioira. qne fccerit,fiuc iadu lapilli, fiuealio quolibetafiu declarttur voluntas prohibendi. CUm facereCaf- fius fcripfit eum qui calauit aduerfarium.neceidr. nuntiauit, fi modo timuit eius controuerlim,® debuia timere. Arift.putat euin quoquedam fict- qui eelandi animum habet eum qutai,jtobWtt feintellexit , &exiftimat, aut exiftimattitW,fe prohibitum iri. Oldendorpius. Ctmcuuit uie* hoc interdiftum cum interdifto De nop.oper.nunc. inter qu® tamen h»c intercedit diffetentia, qet>d hoc latius pertineat quam illud deopet.nouitic. Nam & pofleftori hoc datur,& non poffefforhiM non poflfdfori,& de arbore fuccifa,vel defafioiut- culo.non etiam illud.Prat. jjjtbRDictvm quorum bonofum \ Prttortif uentum eft,& datur ei>qui bonorum poilejioneiiu' gnouitapud iudicem,hoc eft,qui declarauitaptid magiftratum fe talem efle, qui poflet ac vellet iut: prcetorio ampleftih.rreditatem defutifti, nomhc. tamenconfecutus eft corporalem rerum lurtfc riarum poneffionem aduerfus hsredem velpolfef. forem,vel contra i!lum,qui pro hairede vel poffclTo. re polfidet,ad vniuerfa bona adipifcenda , nomd fingulas res tnifi forre eueniatvniustsnturareico- trouerfia euius poifeffionem nondum adeptuififi, hoc amplius.cum leg.feij.Dtgeft.de fnrr.Bart.inIt. 5f.hoc interdifto. ft',quorum bonorum. Et eum lit cjuoddam direftum,&quoddamvtile,diteSBmili. tur ei,qui eft bonorum pofleffor. Vtiiedaturei,qui fuccedit iure ciuiti exteftamenro,vclab inteftno, & hoc interdiftum reftitutorium , & adipifcendt polleffionis.ff.quo.bon.l.i.Jf.hocinterdidum. Spni ergo inrerdiftorum (luatdamrecuperandtpolTeifio- nis,quaedam retinenda.ft qu*datn adipifcendt, v! ftipra in principio prtemilfum eft, Oldend.Difc: autem hoc interdiftum a petitione haerediiatisb pluribuSjVt notat Bart.gIoflf.& Dd.in I prima.Cd eod.&in 1.I.& ibi Bart.fr.eod.idein Batto. inl.fi.C. de edift.diu.Hadrian.tollend. potiffmum iti mo¬ do proponendi libellum , & per confequcns ifl jn*do fententise fercndi. Nam in petitione hoti' tttii 977 taus dicis is peta ftt« c.daMti Imedem, Sc per efticium iu- cis fitreftitutio rerum , vel. I cet. Codic.de p. tit. hmd.fedin hoc interdido, pero me reftirui in pof- feflionem, vel po0eflionemin:hi trud vt hi. Codic. eodera. Et fic. etiam declacatur d uerfttas in modo iententrae. Quiainpetirione h^red t itis dedaratuc gu:s fit haires: fed n interdido condemnatur ad rc* ftitutionemrerumMuge.f qaadrup'i,nuuy 77. Indic, de a&ionibus. * Interdictv.m quorum leg.no rum compet r harred ad cepetendum legata, qux dne volunt. te eius lega« tariuspropria autor rate pecupauif. Repecer itacjue hzres, vtdeducat ga!cid mi. A;ioqu!n ii repecerec ftatiin repetituriis, exceptione dol potenc remo- ueri. Et hoc interdidum vulgo fic appellatur a pri- mis verbis edidi pnetorii, Se eft etiam adipifcen* ds poficflionis, i. e, mandab t ir olim Iegatario vt leftitvieretpolfelSonem fcarredi, vel bonorum pof- feflori, qui cum nunquim habuiftet, ndipifcebatur cain.l.i. m prindp.5.quo.lega.& qui non reftituit. in 1 0 id quod intereft, debet condemnar. vt 1. fi. §. ex hoc interdido ff eod. tit, lnTERDrcr v m de remiflionibus tune valet , cum o- perisnouinudandi ius niillum fuit, nam operiš nun- ciatioeatenus dimtaxat valet , quatenus nuntiandi ius fuit. Pr £ tor enim vbi ius non fuit, nunciationem ipfo iure miflam ficit. leg. i.fF. de remifT. Remiilio itaque eft nunciationis relaxatio , qu^ fcilicet in hoc nc magiifratus autoritate , vt viemus eni nunciatuin eft opus nouum, nunciationem negligat, 5 c opus in 30 ftitutum exequatur,£ft de opere reftituendo fatisda* do remiffioms loco. Ig tar qui ardiftesre vult contra gnani ei demiociat.um ut, vei remiflionem impetra- re debet, vel fatifdare de opere demoliendo , fi iu di- catmn fuerit iuftaro efte nunciationem leg. i,§.i. fF.de remilf. De quo latius Cuiacius libro primo Obferu. cap.itf. <9tyrERDicTvM de ripi m.unienda datur ei, qui in flu- m in e puhlico , ripave eius opus facere vuk,riptea- gr;ve,quicirca ripam eft , tuendicaula. Hoc autem 4° interdidum nierito propofitum fuit. nam ripas flu- minum publicorum reficereSc munire, vtiliffimum eft) ne ob id omiftum nauigatio deterior fiat,v11 v* flicao.i.de ripa muniend. Sc fequitur in §„i.De imer- d do expreflum eft, vt damni infe&iinannos de- cera viri boni arbitratu vel caueatur, vel fatifdetur. Dabitur autem fatis viciais. Žc in fine dicic text. Illud notandum eft, quod ripa; , hcus , £olTx , ftagni mu- Riendicaufta nihil prapor cauic, fed idein erit oble ! A N T E Ni 1378 ponitur. Dlgeft.de fuperficie.vbi edam In l.i.dicitur? Superficiarias a:des appellamus, qoa: in condudo So« lo pofitsfunt, quarunf proprietas^c ciuili naturali iure eius eft, cuius Sc folnm. Et competit ei, qui fu- perficiem aiieni foli condudam vel emptam , aut a fe extrudam habet ,'Sc turbatur a domino foli,vel ab afio poilidente.aduerfus eum qui turbat eum in pof- fefllone , ne.amplius in ea tutbetur, quam retioere commodiftiinum eftOld. 10 Interdictvm Saluianum fufpicatur Cuiac.a lullano inuentum ; conditore edidi perpetui: Eftqne quod competit domino fundi aduerfus coloni m in ftiado- mo habitantem , & eius hreredes , de rebus coloni tacitepignoratis pro mercibus quas colonus in fun- dum intulit, vtff. eodem titul, vbi tcxtus inquic : Si colonus ancillam in fun dum pignoris nomine indu- xerit &: eam vendiderit, quod apud emptorem ex ea natum eft , eius apprehendendi gratia vtile inter- didum reddi oportet. Nam vtile datur ei contra ex- traneum pofTefTorem pro adipifcenda pofleftione eorum , qua» tacite Jocatori funt obligata. Differunc autem interdidum Saluianum , 8 c ad;o Seruiana, qtiia intentans adionemiSeruianam , ad rem fibi ob- ligatam reftituendam , debeo probare huiufmodi rem in bonis coloni fuifte eotempoie quo res fuit iilata. Sed hoc non eft ncceftarium in interdido Saluiano, imo fufKcit probare talem rem fuifte ii- . latam, ita dicit gloftan i, item Seruiana. fnft tut. de ad. quod in Seruiana oportet quod creditor prebet de rebus domini fuifte tempere cbligationis: fed m Saluiano fufficit , quodprobet eum poftedifte. Nam omnia pofita ab ipfo colono , tacite funt domino fundi obligata. Huius interdidi iudicium pofteftb- rium eft,Seruiana: vero peiitonum: quod notandum propfer appellationes. Quia in iudieio Scruiano po£ fet app tiari, fecus in nteidido.Bar.l.pcima. Digcft. de Srd. interdid.Adio.Seruiana eft in rem , hoc ve¬ ro remedium in perfonam , vt omnia intexd-.da.Dif- fert autem hoc interdidum quoque ab interdido de migrando:quod hoc(de migrando) debitori ds- tur ad tetinendam pofleffionem , Saluianum veto credhoti,ad adipifcendam : Illud exhibitotium Sc prohibitorium, hoc reftitutorium : Illud de rebus inquilim pignoris nomine illatis in habirationem: hoc de rebus coloni natis in agro condudo , vel no- nunatim pignoti obligatis, irao vtiliter, Sc de rebus cuiufcunque debitoris pignori obligatis, leg. prima, Digeft. de Salu?an. leg. priina. Cod. de precar. Pra- •teius. uandum,quod in ripa Haminis munfenda. Old. Ripa f° Inter d -c^vm de ftpulchro aidificando locum habet. autem definitur.id quod Huni en cor.tinet.natuialem figorem cuous fui tenens.l.ij ripa autem.fEde flam, Ethoc eft-quod Paulus d:cit:ripas eas eft e, qu ar plenih fimum dumencontinent. StiTiRorcrvu de riuis eis conceditur, qui ea quibus aguarum dudipnes continemur, refteere purgareve prohibenturfimodoeoap.no fine vitio aquam etia fine feruitute duxetit. Hoto. Eft autem vtiliflisTium hoc interdidum quia riues, fpecus, Sc fepta reficere Sepurgate praetor aqu* ducendsc caufla petmittit, -dum tamen non aliter aquam ducat, quam priore aftateftuxit. vtl. i. in princ, ff de riuis. Et fequitur in paragraph.i. Conceditur autem aduerfus quem- cunque l.i,hoc interdidum. Sc l^.$«iifdem. ft. de ri¬ uis. ^terdictvm defuperficicbus,quod etiam adionu- cupatur , propomtur duplex , exemplo interdidi Vti poffidetis{Tuetur ;t ique praitor eum,qui fuperficiein petit, & defendit , ve!ut-Vti pofTidvtis interddo,& omnia,qu« in Vti p.oftidctisinterdido feruamur/hic quoque feruabamuc yt inl.^riina.paragraphopro- 7Q vtquisnon prohibea?tfr redificaie '.epulchrum , quo Jicet momiuminferre.vt Digefi.de fepuleh. aidifi. Sc mor. infe. per to tuni. Eft enim mortuum inferre idem quod fepelire. Qaodftt cum tc-rra conditur corpus, leg.dmi fratres.Dig. de relig. Sc fumpt.fun 0 Differt autem hoc interdidum a lupetiore de mor- tuo inferendo,quia hoc faltem exig ; t vt eo mortuum inferre , illud dc fepulehro xd;ficado,vt eo loči mo* numentum aedificare liceat. quia religioms intereft (vtI,'C.inquiti ! ronumenia Sc extrui Sc exotnari. 1. 1« atque aliis. Digeft. de more. infer. Perrarius para- grapho , prohibitoria. Inft, de interdidis. Olden- dorp. Interdi ctvm detabulis exhlbendis datur omnibus quibt;s aliquid-eft [feriptum in rabulis vel pure, vel in d em,vel fub conditi^ne , fiue fint hacredes, fiue legatarii, fiueftdeicoimniftar i. Et pertinet hoc in¬ terdidum iioii ta n tu m ad teftamenti tabulas,verum- eti.am ad omnia, qus ad caufla m teftamenti per- tinent,fcilicet Codicillos,vt 1.2. §. hoc interdidum.fF. d$ tabuhs cxhibendis» 4idcCuiaciumlib.4, re«?» Xx 9 1 ANTE fen. la!.Paul dieit interdi&o de tabulis pro- ferendis icneri eum, qui tabulas fupprimit.Exhibere autem eft materije ipfius appr.ehendendne copiam pud praetorem , vt ex eius autoritate fi- ; admoniti, veniant ad recognofcenda figna N. m Ifcrendis tcneri eum, qui t facerc apud praetorem , vt ex eius autoritate gnatorest l.j.ff.de tab.exhib. Sn tE r o ic tvm de via publica & itinere publice, pro- hibitorium Sc populare eft , ne visfiat ei, qui viam pubiicam iterve publitum aperire & reficere velit, dim tamen ne ea via , idve iter deterius fiat,l.t.Dig. to de via publ.Prat.ex Hotomanno. Interdictvm vi in flumine publico nauigare li- ceat, eft quo profpicitur, ne quis in flumine publico nauigare, nauim .ratemve agere, vei in rira onera- re prohibeatur, Ted vt per lacuin , fofifam , ftagnum publicum nauigare lieeat, vt l.v.aic.f. i.in pri«. flEeo- dcm titu. Iutbr d i c tvm Vnde vi , locum habet.cum qttis pot« feffionem foii per vi m amifit: &datur direcle con- tra deieftotein , vel eum qui mandauit, ratum ha--io buit, aut perfuafitfraudulenter deic&ionem illi, qui vi de poflefltone ciuili vel naturaii. leg t.s.hoc iucer- diichtm. ffih.t.alicuius rei immobilis dciedEus eft fine omni caufifa, vt reftituatur ei ppfleffto^de qua deie- dtuseft, & omnia abl.ua.imo date quod ibidem ef- fental itjua, quaprnes violentum fuetint morena, vel aliquae res,quat cafu fortuito perierunt, non prc^ pter hoc liber ibitur:, fed in totum condemnabitur ad earttmseftimationem.tjuia nec mortalis,necfor- tultussafus liberat dcieftorem. Dicit enim 1 . r.Cod. jo vnde vi.Refte poffidenci, ad defendendam pofleffio- nem,quam fine vieio(fciiicetmaximo)tenebat incul- patte tutela: moderatione illatara vim propulfare li- cet,& ibi not.& ffide vi Sc vi armad.t.§.Vim vi.Quid fit v im vi tepellere,eodem titu J. j $.armis deieftum. dicit,quodarma funt omnia teia , fuftes.lapides,gla¬ di; .haftat.framea:, 8t rhomphaeac. Et eft hoc ineerdi- dura annale, quia poftannum uon tenetur, ni- fi quantum peruenit ad eum.l.p.S.t.ffde vi & vi arm. Ex conftitutione autem gtauius tenctut, qui mi- 40 hi fecilTe detegitur, vbi doluš ptohibctur perenniter, Sc .ignorantu excufatur. Oldend. Vis autem hoc lo- eo atroxintelligend.i eft authore Vlpiano , qna; inde it ftim.itur,quod armistnteruenientibus pofleflor cx- pellitur,fiue ad vitim armorum proceflum fuerit, fi- oeterrere eorum fugatus. Nam etfi inetmesvene- runt animo deiiciendi , Sc in ipfii concertatione tan« 'dem eo peroentum eft, vtfuftes, aut lapides in mj- nus fumerent,vis erit armata. '!nTBiU>roTVM de vi & vi armata, cun*. interdifto jo Vnde vi, datut Sc proponitur ei, qui vi deieftus eft. ' fuit enim ;equiflimum, vi deiefto lubueniri. E i go ad tecuperandam poflefllonem hoc interdiiftum inuen- mm eft. Ne quid enim per vim admittatur , in.le- gibus profpicitur publicorum Sc priuatorum, nec non conftiturionibus principum.vt lega. Dig.eodem _ titu.f.hoc intcidf&um. Sc $.feq. vbi dicitur: Hoc in- terdiiftum non ad omnem vim pertinet, verum ad eos taritutn , qui vi depofleffionibus deiiciuntur, & adfoiam atrocemvim, & ad eos qui de .lolo deii-, 0 ciuntnr.vel de re folo cohairenti, vel de *dificio,et- iamfi a fuperficiaria iniula quis deleftus fuerit,ap.pa- ret hoc interdiftum loeum habere. Sedadresmo- foiles non pertinet ., vbi furti vel vi bonorum rapto- ruin ačUo competit. Cztera vide in leg. pratall. Ol- dend.Adde Cuiac.Iul. Pauli.recept.rent. dici.lib.j,tit, «'.lde naui vi deieftuš. juTiitD 1 ctvm Vti poffidetis, locum liabat In rebus immobiJ.bus, fcilicet fi de. lundivel tedium pofteft firme contcnditur.tnftitut.eodem titu.§. led intetdi- ?io.Narn ibidem in f. rctinendar.diciiui. Et quia lps» 7 ° t!.. tl l! 1 * Iti 10 |(P M bo a Irti it i m ge commodius eft , potius pefflžete qu am ideo plerunque Sc fere fem P er ingensaife tenno deipfa poileirione, Habtt euam locursj corpor.dibus; vtin quafipofftffione, fcdam t ^ demi ciuiliter, Sc naturalner, vel etijm outli-i tlenti gtatia retinends poffellionis. Et prottl quoties inter litigatores contentio eft vtruniic. - deant,quia alteruter magisfe poffidereaffimij autem hoc nomen Vti poffidetis, ptoprieadinu bilia accommodatum, quiafolitm il!adicunra:*^. prie pofflden, eo quod eis quispedibusinliftat' enim appelhta cftpoffeffio.vtinlegeptimj.Bj bi de acqtiiren.po(refi'.01dcndotp.EftcrgohociE5-, ji ftum prohibitorium retinends poMonii. Ti-. 1 (i pet con(equent:am quandam cenfetipoffct ttia ; habere vim recuperands pcffcffionis. te(lefc*r c : l.t.S.eft igitur hoc interdiftum.ff.Vti poffidrij,;!,. , raur in l.j.in prin.fF.eod.titdatur autem botmf. i dum & aliis cahbtts quamplurirnis,quosacnii;:; ! .. numeratCld. Claflei. aftio.4. In terdic tv m_ vttubi, idem eft eum IntctMoii p polfidetis ,-niii quod in hoe differunt, quia illudl;. eum habet,cum qua:flio eft de retinenda'poffeGt ■ ! rerum immobilium ,vcfuprad;ftumcll.Euoc;. nitur fecundum Azonem & Accurf.in glai.l. ptic. leg .ex Vtrum, & ibi, Sc poititut VbiproApud.StV- irum pto Quem , quafi dicatPntor:apudqaeta tj ves mobiiis , nec vi, nec clam, necprecario: abad- uerfario tempore litis motx ei vim Seri veto, p. minus euminducatis. Rite enim hoc nomen Vttcbi eft ad mobilia introductumvelatttibutum. fe mobilia proprie dicunturapud vel penes nos efie. Vnde Accutf. in glofT. Vbifupra, quitit, preoi- uerfa nomtna dantur his interdiftis. 1 Etitfpon. det: quia inimobilia improprie dicuntut pedide- ti.Nam pofleflič dtcitur quaii pedsrnjoSviO. Eta merito datut eis, Vti poffidetis,quo 4 almoWiu. ptarinon poteft, mfi hodie quando abufiuetct- lia dicuntur poffideri. Vel fecundumalicsdicitutm. terdidum Vtrobi, propter vetba folemnuolimia hoc iudiciovel ediebo reddita,fcilicetVutbditS, vttum ibi vel ibi fnerit pofftffio, vel alibi dtlf res folennitates circa hoc, quxhodieoonUm- fu, fuere. Et hoc interdifto Ptztat iubtiiaki eum in polTtffionein , qui ex duobuspotiotfcttt, Sc per maiorem pattem anni poiTedetit, [ecutit Accurf.in glofl' prima. leg. ptsalleg.Keodenu; Oldendorp. Kocinterd ftum Vttubilmp.inlb Ioni. de Agricolis, cenfitis 6c colo. C. lik 11,1 tem refort-nationem vocat, id eft; momenti!® nem , quam nec appellatio remorati polet .:: prima. Cod. demo. poffeffinectompanlatlo.!:; vitim. Codic. de competmt. Cuiacius ad Up alleg.leg.fi coloni.de agticol. cenf.8ccolc.Coit:;: vndecimo. 1 RT i R d 1 c tv m de vxore duceda a maritei,datur kb to aduerfus eum,qui dolo eam obtinet, finevcliatt* te mariti .iicetipfavolente. Datut autem[ucptt marito aduerfus focetum, ne eontratjuamO. Pini conftituit, bene concordantiamatiimomaititp- triae poteftatis difibluanmr. 1 .1. S. vitim. Dig.dtlii, exhib.l.fi inuita. C.de nupt.l.i.ffdelib.exhib,!cWi, C eo.Cui. in I*.ful.rcccpt.fent.ti.S.Šbeheconcordaa Rterdictvu &Cefiatio quomododifai, pa.i. tet: quia per interdifta.. prohibetur adniiaHiiM faeramentorum, paucis exceptis:tjuoitaptuis; fit: per ceflationem, in qua iblilfn celfataii dit norum lolennitate. Oldend. I;em intetita genetale dicitur , qnando regnum , tem« vitla interdicitar , Particulare vero, qumdora Icslefia imerdicitui , Si Eos. iiimMfc - -- — Ig, tj* IANT intetdidum pro cenfuraEecIefiaftica. /idlKTHRDicTVM venire,eft venire in iuf ad Prapo¬ re m:Petronius. vt fi noilet rem alienam domino reddere,ad interdiftum veniret.Pr ar. 'INtf.rdictvm Ecclefiafticuin quid fit, & quidab ex* communicationc difteo, videcap. ex parte. de ver« borum figmficationibus.& extra d^fentcnt. cxcom- municatio. in antiq. Sc č.Prac. In t er d iv,in die,l (i commune f.:squi nočhff quem- ad.fe-r. aiiiit.quandoquidcmin dicm,l.fi interdm. ff 10 defur.balnea.Pratei. Id quod intereft, nihrlaliud eftquain vtiliias^ua: mi« hi abeft,quamque adipifci potui,que vel iureinrando aftoris, vei ofiicio iudicis xftiinatur,l.tj.'$- 7 > Digeft. quodvi aut clam-Et modo tanti,quanti res eft>vt ita piane tune idem fit rei precium,Sc id quod intereft, modo minoriseft quam res, 1.9. in fi ad exhib. modo pluris, vt leg. 1. de aft.einpt. Ec hoc podremo genere plucis jeftimata vtilitate quam fit res, fane quod ex- cedit veram ptecium , pasna eft, Goth.ad dift. I.x» in prin.ff.de a&.empt. hesse tam puhlice quam priuatim dicitur. Pu* blice intereft, quod in commune expedfe,/& ad to- tiušELeipub. vcihtatem pertinet: veluti rc-rum iudi- cataojm -audoritaccm feruari, partus no n fubiici,do- tes mulieribus faluas efte,& alia id gen us, qus publi- ceYtilia funt. cum ptaitor.ffadTrebel. i.i .$.fed etfi fetuus.D : g.de.vent.infpic.l.i. Digifol. matrim.l. iS.Dig.de reb.auft. iud.l.16. Digeft. de appeil.. 1 « A 4 » Digelt.de vfucap.l.i. Digeft.de incencLruiu.Priuatim vetointereft ,quod ad firiguiorum vtilitacem fpe-*° ftAt.l71.Dig.de euičhenibus. 1 . 8 . § mandati.I.penulp. ff. adexhib. Lpenult-f vit ff.ne quis eum , qui in ius vocand.l.?-. in fiii.ffli qu.is in iusvoc.In his autem o- innibus locis p ecu ni ari cer interefte accipimus.Et ita in eo iurequo dicitur in rem pa&a omnibus pro- defle, quorum obligationem dinolutam eflfe eius qui • pacifcebatur, interFuit, 1 . U. §. vit Digeft. de pa&. non quoquo modo cuiufque intereft, Ted ita, fi alio- quin pecumarium damnutn immineat. leg. zj. Dig- de pači. Sed necquod dicitur £urii a&ionem dari ei, cuius intereft , ita accipieadum eft , vt cuiulcunque interfit rem non perire ei ea ačtio detur, fed qui ob eam rem teneatur qaod eius culpa ea penerit.l. 14. a n pater.Dig.de fuit. nifi fi mala fide eam-rem pof- fideat. leg. iz. Digeft. defurt Sriffon. Sc Prat. £i«s autem quoi intereft triplicein facimus fpeciera.Pri- Riaiii eius quod neque a lege’ neque a cx partium conuentiene definitum eft, ideoqueprobandum > Sc quanturacunqueerit(ex regula tamen 1. vnic.Codic. de ferment. qua? pro eo quod inter.) adiudicandum. ^ •Qux quidem prima fpecies in generis fui nomine ftat,& appelbtur id quod intereft. Alia autem fpe¬ cies eius eft, de cuius fuintna integra , Sc quantacun- que futura eft, inter partes conuenit: qua; in iure ap- peUaturpceiia. 1. vlc.de ptset. ftipul. i. procurator.ad exhib $. i. D geft. rem r at. hab. qua: quanquam ift quod intereft terminet, tamen quia in fauorem Iti* pulantis adiicitur , nunquam- aduerfus eutn retor* quetur, adeo vt fi paratus fit probate ^uanti fua in- teriit ad-nuti dabeat leg. praedia.Digeft. de ad.empt. ^ 1 . fi quis ^ focio. Sc feq. ff. pro focio. contra., in hoc ftipulanti prodeft 5 quod quamms minus interfit: debitor tamen tergiuecfart non poflit, Sc ad (olutio- nera p cen* condemnetur. A que hoc ipfum, eft quod Vlpianus ait, In poena non amplius quid inter- jttqu*ritur(hoc enim in conuentione definitumeft) lcdquantutn conaentum fit. 1. ftipulatio ifta.$.alte- ri.Digeft. de verborum obligatio. Tertia fpecies e- ius eft, de cuius fumma non integra , nec qu;;fltacan~ ; ad extremmn eflč poteft; fed quauta fit p fola tamen fumma pra:ftetur , ftcuti apparet ex leg. vitim, de commod. Sc per. rei vend.Sc hxc a nobis ,quoniam ex vfus diu* turnitate pendet , vfura fiue interufurium appella« tur. Hocitaverum effe apparet % ex eo , quod qui- bufdam cafibusjd quod intereft peti pertnittitur, ve! tanquam vfura , vei tanquam id quod intereft. Quod fi tanquam vfura, quamu : s 'plus interfitquam vfu« rarum modo exigi poffit:tamen vfque ad modurn il * lum legitimum duntaxat exigituroSi vero quafi quod intereft, quaatun 3 cunque interefte probabitur: e- xeniplt caufa: Papinianus ait in 1 . prima. §. primb„ Digeft. de vfur.focium qui pecuniam communem is vfusfuos conuerterit, vfaras debere. Pomponius ve:o in l.focium. Digeft..pro foc. quum idem d:xif fet,adiecir r Sed non tanquam vfuras.fed quod focii in- tetfu, moram eura non adhibuiffe. C^, : d eft hoc? Nimirtim idipfum , quod diximus: fi tanqu^jn vfuras petat, quamuis plus interfit, nihii tamen amplius e« xafturum. Si vero tanquam , id quod intereft,quanw tuincunque. Id qwod perfpicue Papinianus docet m lege fi fratres&idcm refpondit.buiusnominis fecusi- dus.Dig. pro focio. Hoto. libro primo de vfur. ca- pit^. 'nteb.bss£ ver-bum nouo conftrudionis genere a Paulo in leg. zi.in fin. Dig. quando d:es legat, ced .. vfurpatum obferuaui. Nec mu-ltum, ait, interefte ta¬ le legatum ab hoc, Si h*res erit dato. Idem ver- bum fcite difiunxit & difparauit Modeftinus in 1 6. ff* de publienn. Inter criminis, ait, reos Sc fraudis par-’ ticipes rnultum ftacuerunt 9 id eft multum interefte. Briflon.in lib.Parerg. * Id quod intereft , a te re:que sftimatione feparatur. J. 1 §. confideranefum. Digeft. de tutor. Sc rat. diftr. J* prima.Digeft. de a&io. empt. Et proinde Id quod in¬ tereft, Sc quanti ea res eft, diuerfa noftri auetoresfa- ciunt. leg. vn.in fi.Digeft. fi quis ius dic.Lquarta,§. in eum.D^geft.de damn.infed.l.56.Digr;ft.adleg,Aquil. , His enim verbisverum rei pretium ,'illis omnis va¬ lita $, quce modo circa rem confiflat,cont netur. leg. 19$. Digeft. de verborum fignific. leg. u. §. cum per eraptorem.Digefc.de a de confir. tut.I.^,& L7 C.de aduoc. diuerf. iud leg.z. ad legem Iul.de amb.in C.Theod. Sc leg. 4. de fabri- cenfib. lib. n. Codice hoc modo & Iuftinian. Orrece loqui foletin Nouel. tiT eo quod eft } fpefl:abit ad celiuudinis tus officium. Prat. exBrifton. Intek.es s e , fiue id quod intereft, genere fummo fic definiri poteft: ^Eftimatio eius damni,quod in re ali- cuius familiari per alterius culpam contigit.Eius duae funt fpecies, quarumvna in generis fui nomine con- 9 fiftit, qua? fcilicet omnibus in teb..rpra:terquam fpe- ciebus fiue frugibus verfatur: altera vero in pecunia nuinerata ,quas proprie vfura dicitur. Interefte igi- tur fpecialiter fumptum,eft diferimen, quod inter ea conditionem , qua? in re familiari alieuius, vel antea fuit, vel omniuo futura erat,^: eam qux nunc eft,^er alterius culpam contigit. Huius autem interefte dua* funt partes : nam interdum.in fola re pr.ncipali con- fiftit:interdum,& multo frequentius,in eius acceffio- f o nc.Li.ff.de aft.empt.Prat. In r «s s 5 diffinin poteft id* quod alicui debctur,vcl Kx 1 auiadamno adfeaus eft, vel quiilucrum aliquod impeditum eft. 1. fi commiffa. ff. ratam rem ha- ber.In cantum(inquit Paulus^corapecit, in quantum mea intetfuit,id.eft,quantuin mihi abeft, quantum~ que lucrati potui.Obferuabisigitur diligenter, quod cum qua:ritur, quid imerfit aftoris, duplex eft confi- deratio. Altera de damnis Sc difpendiis rerum , quas amiiir.Aitera,de lucris & vtilicatibus non adquifitis. Qna ratione interdum vtilitas amilla, maioris er;t,- quam res ipfa. 1 . Iulianus fcribit. 4 vlt.ff.ad exhib. Sa- binus autem. I.fi is.ffi de furtis.Intereflc, inqi'it, eius videtur, qui damnum pafliirus eft: non eius, qui lu- crum facturus eft.Oldeadorp.Prat.Adde Fotcat. Ne. cyom.dial.4i.numerop rimo,Scfeq,Huius vt infolen- tis vocu';e, Aiciatus veniam petiit, quia non putauic L 1 i.e dicipofle. Sed doftiffiniuslurifconfult. Ant. Fameus, eam a lutifconfultis vfurpatam oftendit, in . quod fatpe. in fin. Digeft. de contrah. empt.in I. debitor decera fEde leg.i.Is,eius quod inteteft,quam nemo ex interpretibus adhuc attigit,talem affert de- »litionem.Id quod intereft.eft damni dati, vel lucri ceflantis aeftimatio. Sedill.im nobi; tradidit Paulus in d.ft.kg.fi commiffa. Spiegel. Oftendit etam idem- Cotraflus libro primo Mifcel. capit. to. Intereffe in fubftantiuo, Latine d;ci pofte.: vide Se D.Gonddasum in comtnent.ad i.cum prauor.8i.n.4,Digeft.de verb, fignif. IiJterevMT homines vel morte, vel maxitr,a Sc me¬ diš capitis minutione : Res vero cum aut nullar te- linquuntur, ant conditionem mutant. 1. . § vitim, ff. pro foc. Itaque fundum inundatione aquarum ^ ° vel ch.ifmate aliove quo cafu interire di.titVU pia. in leg. io. in fin ff. de petič. Sc commod. & leg. i. Cod c. de iur. emphyt. vt perite , in leg. 47. $. vi¬ tim, ff de legat. t. Interiiffe & tabu!* dicuntur, qu* intercidetunt & perietunt.leg.i.Svfi tab.teft.iiull.ext. Brili; IHt*r.ger.invs“ paries , idem qui Papini a no in §. item ticommunein. in l.fjfcatres. pro locio. Con- tratitiuseft. De quolatlusin poftenoribus annot. 40 Bapt.Pius c.Sr. Alciat.item qui fit oftendit, interpre- tansl.maioreparte.de verb fig vbi varia exponitpa- rietum genera Vulgus medianum appellan-cuin rne- ~ dianus Latine akter accipiatur, quod St Budatus im- nu t.Tnte;gerjes voe .tur in antiu lex;c. Sc exponitur OTi^ess JiiiK-nunn Prateius.QnareiParietum vat.a funt gcnera.Spiegelius. '■ W T eR 1M in 1 .J 7 . ff. de noxal.aft.fignificat onandiu res apud eos manet. Simikcer.ini. ti. in fin. ff. dedift. pign. Interim eft doneč res euincatur. Alias incerhn 50 eft pendente die vel condicione, l.až.ft famikereife. 1 , iu ff.manda.kij.S. fi fub oonditione. Digeft. de pi- gnor bus.l.io. ff. de adGgnan.libert.l.jS.5.vltiui.fT.ai leg. F4IeidJ.9S.S-penult.de leg.lib.i. Interim eft pen¬ dente iudieio.I p\ $ vlt.ffde legar.!ib.i.Interim, dum apud hoftes eft.l<,La fio.ft. quib.ex cauf.in poff.ince- rimin l.SS.ffad i.Pompon. de parricid. eft in reatu,Sc pendente crinpinis qusftiOne. Interi n, id eft, quam- diu nolit in leg.4'.§.pen.ff.de legatj.Briff. liiittisrtiEfilv.vi a verbo Interinire deriuatur, So quod partium ceram Indice mntuum eertamen fi- gnificare videtur.k4. tit. de refeript. Drofatus inMe- thodo luris. iHiiUiTiu 'p-jDeleuerit. In ,§.i,ff.de feruo- corrupt. leg. 1. ffad leg. Cornel.de falC Rationes in- terleuiffe:!. feruusvni ex hatredib.S7.ff.de leeib.lib. i.Briff . i>t r E R 11 k 1 r * , eft atramento , aut aliqua re alia vt arbitror , qu'očS refpondetModeftimis.Nulladuris ratio aut xquitatis benignitas pati tur, vt~qu« falubriter pro vtilitate ho- minum introducuntur, ea nos duriore Lnterpreta- tione producamusad feiveritatem j$ca Connanus li¬ bro prim 0,capit;vndecimo, numero terto. Interpret atio eft, qux exponit id quod didum ve! feriptum eft aliis verbis,qu«e idem valeant.Salo- nionius inquit: Vbi verba funt aperta, interpretatio contra manifeftam vini vocabulorum nihil valet; Neque communis opinio efticere poteft^uod verba dicant, id quod non lignificant. Hplaander in cele- branda ilJa Nuncupatoria pramiifla Nouell. Conftir* čommemorat quatuor genera interpretandi apud veteres fuifle. Ofticium veri interpretis explicat Dl- uus Hieronynms in epiftola infcripta,De optimo g‘e=> nere interpretandi. Spieg. 1- mercis appellatione- Digeft* de verborum Sc rer« 5 ^ In^erpretationem extenfiuam recentiores ap« Inte r p o l vM,poliendo propemodum renouatum,in alteram formam e vetete mutatum. Marcia. leg.- 45. dDigeft. de contrahen. empt. Si veftimenta Interpola quis pio nouis cmerit Trebatio piacere, ita emptori prxftandura quod mtereftji ignoransinterpola e ne rit.Sicinterpola veftis,lfid.lib.^ 6 c.r7.Hotom. Sc Prat. Sntbrp on er e, hoc eft, accommodare debet prxtor partes fuas$. fin autem. Inftit. de fiitifdat. tut. Sic In terponere appellatioaem , l.j» Codice de appellatio. 7 _ !;•», C»4ec 4$ ijt. 4gti-^£ Ia ; 7 pellant , quam Cicero Ratiocinationem nominat, ijuod r atione difleritur. Fortunatlanus colleftiuam, quod ex eo quod feriptum eft , colligimusid quod feriptum non eft , vt perinde efledicamus ac ft fert* pium eflet. Ab interptetibus modi petendi funt, quibus colleft o fieti poteft. Contraxit iliosSalcn. ir.onius lib.-T Comment.ini. omfies populi. Sple- gefrns. , IurtRpitiTiTioHESt iuftam Iulianus inteil-gitpro vera & .donca , ac etism plena &c pro ria. ruftum enim Cguifica; i4 , quad eft aumetis omnibus pic; XX i n%7 I ANTEN. nam abfolutumque & perfeftum, quod Ctxci *A>tg/« Cis dicunt Budalo tefte in annotationibus ad leg.ter- tiam.Dig.pro focio,quo loco plurima de vocishuius. interpcecatioae commcmorat, &c.Brecha:us leg. iu- fta interpretatione.fF. de verborum 5c rerum fignifi- cation.&c. INTerpretati onem meram 5n leg. fi imperialis iz. §, primo.eirc. fin. imerpretatur ibidem Gothofredus ius interpretandi. Interpret ati o fingulorum verborum glofla eft, io feu gloflema,nomen a Jingua tra&um , quafi lingpa obfcurior dilucidiore declaretur, vthomo ferreus.fie prjcfraftus, hoc eft »durus & inflexibilis. Aliquanto fufius eft Scholium, ab exercicatione fcholarum de- dučhun , quod conftac oratione facili,ac demiflfa,o- mni prorfum cultu atque apparatu nuda.-Commen- tarija commcntando nunctipantur,quod eftdifleie- re.Hi funt duorum genezam, vel fimplices, vel in a- liudifimplices, in quibus breuiter annotantar admo- nendx memoriae nonnulla. qu o m odo id fiat, Viaes zq docet lib 3. de Ratione dicendi. In aiiud vero funt, quum fenfus autoris cuiufpiam inquiritur, atque ex- plicatur , qai funt breaes & contračli. Diffundun- :o, fi de propofira materia difputatur, Sc quid ur: quales fere in Galenum, tur vero adferre queat commentator, experu funt m Atiftotelem, in Hippocratem . Nlao-iftrum fententiarum. In iure etiam Ciuili ad C.UU ,3*. ■Jabul. ^ Magiftratuum oni' nium. HUiu.Uo.i fcriptores > idetn Viues ait.non a- lieni operiš expo(itio dici debeant, »puam autores 40 propr j. Ideoqueadii.Tabul. 8c ad Editftum Prieto- ris atdilitiuui commentarios fuos infctibuot. Spieg. Interpretatio legum ab imtiis repetenda eft. Quia cuiufque rei potiffima pars principium eft. Caius in leg. prima. Digeft. de origineiuris. Repetit autem iUe ius ab incunabulis Roman? vrbis.Sednos, qui verum iuris fontem Deum ipfuni cognofci- mus:Exordium iuris ionge altius oportet repetere, hoc eft. a parna inftitutione. Oldendorpius. Pra- teius. 40 los Intek.ph.et anB.£ leges, eft peues eundem , qui habet ius fetendi leges.Vult.com. Ir.ft.leg.!.titu.i.§, 9 ' num.i. Interpketati o ddtderat prudentiam & autorita- temtPrudentiam , hoc eft. multarum rerum memo- riam,8c vTum plurium negotiorum , tefte Cicerone. Autoritacem, id eft, venerationem,perquam a rna- ioribus declaretur in aliquo prndentia, ne ambi- tioric quadam Se philautia vindicetur priuatum.Old., Prat. Interpretatio omnisin iure , nifi deferuiat foto, hoc eft vfui retum quotidianatum,inutiiis eft 8c per- niciofa. Vnde Pomponius interpretationem decem- uirorum elegauter vocat difputationem fori, in l.z. Siliš legib.latis.tF.de origin.iur.Old.Prat. IjtTriRPRETATionimium fubtilis, Sc dfadi coafide- ratione recedens fugiendaeft. SicNerua Iurifcon- fultus o im denfus.eft , qui pet feneftram monftra- uerat fetuos detentos ob penfionem liberati pofte, quafi tune fcilicet non viderentur alienati ex sedi- bus , quia non effent egreifi ianuam. Vlpianus in lege , Eft differentia. Digeft. in quibus caulF p'gnus velhypothec. tacit.. contrahat. Oldendorpius. Pra- teius. Interpretationem benigniotem in re dubia fe- qui,non minus iuftum eft,quam tutum.leg,Proxime. ffide his,qua: in teftam.delen.Oid.Prat, IiKTERP retAtio femper exlege Sc atquitatepro- ducenda eft. Quocirca quod dicunt, communcm o- 70 pinionem in iudicio femper efle prsferendam: id e- go fimpUcitet intelicaum, (licutipfi cene non di- ftinguunt)non modo falfum.vetuai etiampetni« fum in Republica iudico. Nam fi confentaneafuttit legibus ant rationi natutali, iamnon 'quia comraa- ms eft.fed magis quia iuris eft, obtinebitiguaiu®- cette alicjuid fit.cum muitis fentite. SinamemV gnetiuri 8c aquitati,omnibus moiis tepudiandatf vt teftiftime fentit Zafiusin U.ff.deotig.tai.fcfo tur puichte in l.i.§.quumque h*c matetia. C,dt vit iut. enue. Sed neque(inquit Imp.) ex mulctim,,. totum,quod_melius 8c aequius cft.iudicatote: p. poflttvnius fot lan 8c detetioris fententia, & Sc maiores in aliquaparte fupetate. AcceditLc- \carmen.in fin.fF. de teftibus, Vnde feriptum eii.T; bam ne lequatis. Ealluni igirut Sc hoc eft, p; iudex recedens a communi bpinione, facii lina fuam : niii ptacdiifto eondhnensoaccipias^ijaie. vit.C.de poen.iud.qui mal. iudica.01dendotpiui.rrt. teius Interprstivm vox legimrapudCaffiod.!ib.i.Vi. riarum , Gr.tcis OTtpaMnlov , gloflis inteipondiaa Goth. adl. ?4 in ptin.ff.de euift. [sterpr.es appellatutis, cuius miniftetioidaUt. nam 8c extraneam linguam inteUigeadam vii»| l.i J.vlcim.fF.de vetbotum obligat.l.j.in fin.ff.de a' ptiu. Scpoft. Liu. lib.7. GallusproceffitmagnitadiBc atque atmis infign s, quatienfque fcummlialUci® filentium FecilFet, ptouocat pet intetpretem v- num exRomanis. Fitmicus hbr.;. Matbef.capit.S, Keddlc etiam lic pet noftem collocatusImpetato- rum aut potentiflimorum iudieum lntetpretct. Plin. libro ip. cap t. 1. deMithcidate. Ilhinfolm mortalium viginti duabus lingvns locatanutBo eft, nec de fubieftis gentibusvliumhomiiienftr interpcetem appellaffe.Briiron. Interpres etiam is eft, qui inter aliquosTelcond'I tionis.vel amicitis, vel adfefluri, ttltiiisalttms huiufmodi proxeneta eft,cuius ptamb^ ismivj- Ti xoi Grasci appellant , quafi as itv.tmttimo Sc patarium dicas, leg. 3. £)»gefi. dcptoienet.Pn. teius. Interreges initlo dicebanturcentumPattei,tpi mortuo Romulo, doneč alius rexcre3t«u!,te- puhlicam gubernabant, qu;fque duntuat ipiiip diebus per ordinem. Verum pofteainterregtscreire di hac fuit ratio : Cum Reipuhlica.caufla jbtfct confules, nec habendiscomitiis iritereflepofleneft. ue fi quando coss. vitio creati eflent, ntcpb cuilTet, aut nonexpediuiffet, coaiittotum dosti' xat gratia Diiftatorem dici: Item, figtauesdifiot- dix incidiflent , tune res ad interregem deiuce- batut , qui confularia comitia haberet, tefte ft- neftella.Old. vide &Perioniunilibro3.demagilb. Roman. Interregnvm , appellaturidtempus,quoregnuis vacat, hoc eft , antequam in demottui locura noaus rex pratficiatut. Hinc initeimettegnum , legisde mottui vice fungi: Sc interrex, qui ttgisdemottti loeum tenet,doneč alius fubftituatur.Cuiufmodiva- cante imperio apud nos, funt e Septemuitis.Mjgnss Comes Palatinus adRhenuin,acSaxoniaDH,Cos> ftitutione diui Catoli quarti.Spieg. In te rregnvm primum inftitutumeftmoituoRO' mulo:vt Liu.Dionyr.& Plutarch.fcribuiit,Patresrera Jnter fc decem decuriisfačtis, fingalif^ue mfing&las decurias creatis,qui fumms rerum praeefiTent, cono« ciarunt: decem imperitabant, vnuscuminfignibui Imperij ,&c li£toribus erat: quinquediemmipatiOD- niebatur imperimn , aeper omnesinorberaibatiia« nuumqae interuallurr. regni fuit. idabre quodnun: quoque tenet nenicn,lQ[ertegnumappcllatflm.H& ill e. Pra teius. • - ' OKU so 60 ANTE N. JO 1389 1 Interrcgars e* fnter ScRogo,eft peter« aliquid ab a!iquo nofcendar veritatisgratia.Prar.Hinc Interrogare legibus, eft fegis aJicuius au&oritate ^ aliquem intertogarejnunquid facinus aliquod admi- ferit. Afconius: Quid eft, inqu.it, reum fieri,nifi apud Prztotem legibus interrogari ? Quutn enim in ius ventum cflet, dicebat accufator apud Prztorem reo, Aio teSiculos fpoliafte. d tacuiflet , lis ei atftimaba- tur vt vi&o : ti negaftet , petebatur a magiftratu dies inquirendorum eius crimimim , & inftitueba- 10 tur accufatio. Cicero pro domo fua , Eft o : non fuit in mepcena vi a peccati, at fuit iudicij. cuius? quis mevnquam vila legeinterrogauit ? quis poftuiauit? quis di e m dix:t > Liuius libro očtauo brili Macedon. Neminem vnura tantum eminere ciuem debere, vtjegibus interrogari non poffit. Hotomamuis. Pra¬ teius. Interrrog are etiam dicitur, qui quxftio»em ha- bet.Br.ff, 10 Interrogare quoque dicitur, qui ftipulatur; & In- terrogari,qir. fpondeLBrilF 1 Isterrogationes in iure(dequibus tradatuseft Lbro Pandedarum n.)ad rei pecuniarix cauftas per- tinebant:erantque olim inftirutx,vt ne male agendo caufta perdcretur, lice ret apud eum qui ius dicebat, adueriarium cettis de rebus,antequam adio inftitue- ter.ur,interrogare.Sed hoc tempore(inquit lex)lnter- rogatori is adonibus non vtimur : quia nemo cogi- tut ante ludicium de fuo iure aliquid refpondere leg. prim. Digeft. de interrogat. Sc interrog. adionibus, Prateius. Interrog atto eft re medi um queddam tollend* dub.tationis gratia in iudiciis neceirario introdu- čfrim,nelitigames ob defedum probationis iniquum patiantur damnum.Oldendorp. Interrogationis, cum explorandre veritatis gra« tia fiant> diiplicem habenc effedam. Altcium , quia fuccedunt loco probationum ipfis litigatoribus de- ifruientes: Alterum , quiainfttuuntanimumiudi- cisdequalitate reruin, perfon.uutn, veltemporis. farpe dubitantem a vt non poffit dicere fenten- tiam antea quam certior reddatur. Oldendorpius. Prateius. Interrog at 10 iudicis vna plus confert ad co- gnofcendamin iudicio cauftam , quam viginti pofi- tiones(vt vocant)& articuli Iitigatorum. Nam radcx interrogando , fcopum intentionis , vel defeulionis ftatim poteft attingere. At partes euitant rerum eauftie fcopum, &folum id n : tuntur , quomodo di- gteffionibus, mendaciis,&mukitudine articulorum imponant iudici. Quocirca errant tota via noftri iudices, qui putant loco interrogationum fucceffift- fepofuiones Sc articulos partium:ipll interim feden- eariam exercentes fundionem , prorfus obmute- fcunt 3 tantum recipientesj/cripta.Sc decernentes((icue formularij dicunc)copias produdorum.Oldend.Pra- teius. . Interrog ato ri as olim fuiffe adiones, apparet in titu.ff.de interrogat.in iur. faciend. Sc de interrogat. ^ a&i.fubla.hoc eft,ius perfequendi, vt aduerfarius in- tetrogaretur de eo , quod ador forte proponeret 3 ad aliquam futuram adionem pertinens. Sed has adio¬ nes tanquam fuperuacaueas in defuetudinem abiifte probat Calliftratus in leg. 1. Digeft eodem tit. Cum enim ad effedum Sc tollends dubitationis 3 Scproba- tioms, (ulficiat dedaratio fimplex ipfjus partis in iu- dicio:quid opus eft folenni adionis formula exigerc refpoiftionem admodum breuem,qua2 vel officio iu¬ dicis poteft obiter expediri,magno temporis 6cfum- ptuum compendio?01dendorpius. iNTiRROGAToiUA , Frtgjiuc^ dancur^b eo»comra 1390 l4 o quem teftes produeuHtur,qiiibus’ms aduerfarij fuiiti articulis fuis dedudum infringi poffe fperat. Dn, Vulc.in com.Inftitd,4.de ad.adprin n.3i. Interrog ato ri a funt, quae facitpars teftibus pro- dudis contra fe : Sc dantur fuper articulis, de quibus pra:mi/Iiim eft>&formantur per circumftantiascauf, l'x Sc perfonari.m.glo.in cap.prxfentium.dc teftibus, ' libro lexco.SpiegeIius. Prateius. Interrogat vr ,intelligendum,a iudice»vel a parter gl.in ptin.l.liue fF.de interrog.ad.Spieg. Interrvmper E,id eftjinterpelfare.BrIČ In terrvmpitvr aduerlus omnes.hoc eft,exponen« te Oldendorpio, Omnes vri polkiMt beneficio inter- ruptionis.Hxc Iurifconiulti verba, in leg.naturaliter. Digeft. de vfuc. Accurfius voluit emendare , hanc Pbraftm non percipiens.Spieg"b'us. In te rr vpt i o vfucapionis, eft vfurpatio. leg 2. Di¬ geft. de vfucap. Vide Bartol, in 1 . vt perfedius. C. de ann excep.Eft autem duplex interruptio, naturalis Sc ciuilis. Naturalis centingit, extind;shis, qux ad fub* ftantiam vfucapionis natutaiem requiruntur : vt funt, poftefTIo,titulus, bona fides, Sc res ipfa non vi- tiofa. Hxc tam late patet, vt exinde nulliprxfcri- ptio, fiueaduerfus interrumpentem , ftueaduerfus quemcunque alium procedat, nifi denuo corpta Sc continuata l. Naturaliter. fFde vfucapio. Naturalitcr interrumpitur pofteffio, inquit Caius , cumqu‘sde poffeflione vi deiicirur, vel aiicui res mobilis eripi- tur, vel naturalis interruptio dicitur cum de fado,vt loquimur, pofteffio alieuius interpellatur Sc inter- uertitur.Paulus vfurpationem nominac, id eft, ade- ptionem & occupationem pofteffionis, qux plus fadi habetquam iucisjcum anon dotnino capiatur. Con- nanus lib.i.cap.14 numero primo.Ciuilis interruptio eft,qux per autoritatem iuris ftnpedit vfucapionem, etiamft prxdida ad naturam eius requiftta non de- ficiunt: Veluti per vocationem in ius,per litis conte- ftationem : vel G fado aliquo interpelletur prxfcri- ptio , vt fi debitor prarferipturus iamiam adioni tta= dat pignus, vel aliam cautionem 9 vel foluat vfu- ras creditori. Ipfe enim aduerfus le vfurpat prxfcri- ptionem ciuiliter , 1 . cum notiffimi. §. imo Sc illud. Cod.de prjcfcript.io.annorum Hxc autem foli intej- pellanti prodeft, aduerfus alios interim nihilominus procedenteptsferiptione. l.intra quacuor, Digeft.de diuerf.& temp.prdffcript;Spieg. Intersc alinivm, inter remiges fpatium,qua figura dicuntur intercilia , ac interfinia. Quxre,Remiges. Intercisi dies erant, quafi diis Sc hominibus cOm» munes.Nam quibufdam horis fas erat ius dicere,qui- bufdam vero nef^s erat.Spieg. Intertrim en tv m , vet.glofl".6N Te R v e RS A pecunia domini.l.fin.ali.ff.de fgA« intervbrsoris iaii8.Cod.de iur. fifei. fumjfci, ftratores qui dolo malo dilapidant tem perauin', fifcalem.Euerfores m l.i.Cod.de palac.fac.larg iii t f i.Cod.Theoilof. de (ufcept. eadem ratioae, fchola Riietorum quide:n olim eueiforcsdiceSatm auftoi e Auguftino tettio Confdfionum cap, j.^f bro p.capit.dnodecicno-Decoftoresinl.quilib t J, decur.libro decimo,leg. fi aliquid,defufcept.C 0 i eodem lib.Ptatei.Hi in quadtuplum teneiuur,l t .j prima dehis,qui ex pufal.rat.Codtc.libro decimc > =T 1. de fifc.credit.praf. Codic.eod, 1. in frauaej jj nuitim. ff.de iurefifei. imoin duplum.i. ddeiife. facultas.C.de int.fifc.iib.io.l>auferrar.J.i.Di»ej"j i in iis (cilicet, quafifco nondum acq»ifta'fi ;j adquifiris locus eft aftioni in quadruplum.Cuia t 'Ij in-lege qui in contraflribus Codicede iut.iici.t bro 10. inTERVertere, meda callide eft ftirripere:quod plerunque fit, curn rem commod.itam aut creditam dolo. ne reftituatur domino , efficimns.VidtVallii libro quint. Triphou, i. fin. de feru.&git.Qycnisa interdum aut pecunia interuerla eft. Modo Puba«, tere, & euertere.Paul.de cap.demin. Qu2latuaciui. tate accidit , per Qaam puhlica iura non intetuetii conftat. rdem : Eegicima cutda intetnetunrani. dem ratioue , qua Sc hireditates. Scatuola: Cui p« fundum aqu?dudus debemr, quacunquevult,ineo vlnum facere licet, dum ne aaiKEducbimmniift^ l.fi.ffde aqna quotidia.Vtitur & 1 mp.Cod. deiait;. nian.C.confinn.&: in l.a.deiud.Hinccolcmtspofe. fionem interuertere dicitur, vt refettCjaadU.Co- dice.comm. de fuccetf. cjui dorninum adfmla reuertentem non admittat , vt & ctnfaafrai,3 ouo domino petenti foiutionem drnegat, I NT e Rv s v Rtv M, vfus iTtedii temporis.Vlpian. 1 9 ,:a. D geft.de pecul. Vt medli tempom imetafaiim magis creditor confequatur, Fceqoeas eftapodplt. rofqueinterufutii memio :quitamen quid intsra- furium fit.Cuttii-■fentemia.nefciunt.Et eftliukEni- le vocabulum ,lnterlunium : quo coitjs lun*,n aitC.Plinius, & tempus quodintctvtranque lunam eft , veterem ac nouam fignificatur, Interfcapiliunt apud Hyginum , proValle qus intet fcapolasiaett, Intetordinium lunio Columellat,vacuuslocus, qui ir.ter ordines. Intercolumniiim , Valerio Mašimo, fpacium quod inter columnas:& interu(Dium,&g. tilioTauro , venarum imetfeinteruaila:Piouiden- dum(inquit) ne inuentae aqus,pet rimaš refugiant,jc per intetuenia dilabantur.Eft ergo , InteRvsvRivm , tempus & interuallum quo vfuri non curtunt. Veluti, fi dicas, Dominum quidem k agrorum , ac quidquid eft aliudid genus pofleffio- num reditus, naturalem ac perpetuž cauflambabet, Nummorum verofoenori, vel 'ficuf i..'ai vtimurfe- re) ad vedigal coUocatorum fruftus, farpiuivt fitii poteft remunerata forte, per imeriifuria dilabi foltl Domitms Vlpianus. l.circa.ad legero palcid.fi decem fub conditionefuetint relidba, eaq. conaitio poft dt- eennium forte extiierit: Non vidciitut decem h« legata,fed minus decem .Nam interaallum tfinpoiii Bclnterufurium huius fpacii miuorem facit quatni. tatem.lulius Paulus diffentit abeis,quipetam ,cuh quodpoft anntim debetur,praefenti dielegatur.in- SSaiisitimn eaamm ia lc^o -sHcs lege debitor, “ m !]$$ I ANTE N. 1394 io, at itgSt. i, Quo loto IfltStBfarmm visetur . pra eocommodo rcprsfentats: fumma.in diem de- bit$, vfurpauifle,quod inedium tempus & anni fpa- tiuin interceptutum erat.Ea figura,ni fallor, quapaf- fim diiigcntiam.nunc negligentiam prasftare pro eo- dem Iur-fconfulti dicunt Curtius !ibro fecundo e{ t&s&i cap.decimo.Vide & Cotrafium Mlfceilan.li.i. cap.10. 1n'testa!ii.is apudLatinosprifcos, Bud. tefte fue- runtiis fimiles,quos Griči itlpn vocarunt.hoc cli, io pradidii legum exortes. Iniesjab ms eft, qui teftimenii dicendi ius noli ha- bet&vt Lexicon Latino Graecum Germanienfe , /uh' umirit Krte; us fjjtptvtidi.Vhae cum lege quisintc- ftabilis effe iubetur, (veluti lege n. Tabul, cuius ver- 6a aGelIiolibMf.cap.15. referuntut) eo pcrtinet.vt neteftimonium eias recipiatur.neve ipfi , vt quidam sxiftiinant, dicatuc teftimonium l.ifi. Dig de tefta- ment. i.teftes autem.Inft. eodem. proinde cum Sc- natufconfulto expt({Tum fit.vt ob carmen farno- 10 fum davnnatus intefrabilis lit, ex eo infert Vlpianus, Nec teftamentum eum faccre poffe, oec ad teftame-- tum adhberf ieg. 18.in fi. Dig. de teftainent. Sic & in leg. quinta J. penult. fn deiniu.leg.u. Dig.de teft. £oque alludens Plaut. Curculio Semper curatcr, nit, ne fisinteftabilis. Quod amas ama teftib, pratfentib." ». BrilC iNTESTABiLEMThecphilus eum vocat, qui cum fuo teftimonio ifgno, Sc fubfcjptioneteftamctum com- probatit,poftea mortuo teftatore idipfuin abnegat, 30 quoiicftamenti fplenne infirmer, Hune inquit lex improbum inteftabilemque efie iubet.nec tefrbri,aut refomento quicquam capere,autteftis adhiberi po- teft ,&c. ejuomam aut inuifi erant , qui intefiabiies effe iubebantur,ideo fačtem eft,vtpro execrando & abominandoac deteflabili.verbum hoc accipiatur, vtapudHora.in fermonib. Sacer., inteftabilis efto. racit.Iibrodecimoquinto.Iacufat vitro inteftabilem Se con/celeratum Pbn.lib.fo. cap.n.deMagia. Proin¬ de itaperuafuin (It,inteftabilem,irritam, inanetiref- 4 ® fe,habentem tamen quafdam vtilitatis viobrbs. Geli. iibr 7.cap.r8.bos tamen qui ad Hannibalem non re* dillent, vfque adeo inteftabiles inuifofquefiiuTe , vt tatdium vitsecepetint, Cortuanuslib.j.cap.J. num. a. Br ; lT I»TE.sTAro,aduerbium,fine teftamento,Sc£uola.I.uc, Titius inteftato ir,oriturus.. 5 ic Pauliis: Vt legata,qus& ei dederat, inteftato moricurus, reftieueret. Spie- gelius. Intestatvs vtquis dici poflit, necsffe eft,vt reliqne- J° titlrarediiatem, Sc vt de hrereditate teftsri potuerit jure.Si enim iure tcflari non po;uit,ha:reditatem ta¬ men relinqu*t , is quidem eit inteftatus , fed minus pdoprie.vtintelligitur exl.iDig.de fuis & legit.aui-a inteihtum effe eft ptiuatio, qme pnrfupponit iiabi- «tum,nimirum teftari potuiflK Impuberes igitur, fu- T rioli & huiuftnodi perlona: alia , quas recenfet Juffc quibusnon eft permilT. facete teftament. ptoptie loquendo inteftati no« decedaut: Sed tamen hoc- quoquepro inteftatis accipere debemns , aitVlpia- do nus, idque proptet effeftuin cum non minus hrete- ditas ipfotum accipiatur, atque corum qui proprie teftati decefffte dicuntut. Ptoprie aatem inteftatus isdicitur.vel qui,cum poffet iare teftati,tamen tefta-.. tus non eft ,forte quianolu,t , autquiaimpeditus, Juta morte , non potuit: quid It codiciilos fccerit, an dicendum eft illum deeellille teftatum ? non ita: quia telčatum aut inteftaium effe adiunftum elthz- reditatis, hsrediiss codicillis autem non d.itur.S.co- diciilis inftit.de codicill. Sc faciendo codiciilos cre- ditur quis (poste iua telinquete hsrediutem legiti- aigmiuccdltiris abinteftato, vtait Paulus Jurilsoii- fuitus;«1. ČpfiScrantBf. S, D:°. 1 ? ra*« eo*Wl. v?I qui teftamentum quidem fecit, fed Mn iute ; pista, (s K-ptei’1 teftes non adhibuerit i fi filiutn, quem hs so* teftate habet , prsterierit ,& in fumma (iquas alias folennitates in teftamentisconficiendis a iure rec.ui- fttaš, nonobfcniatierk.leg.fi vnus.Cod. de tvfta« ment. vel qui teftamentum quidem iure fecit, fed quod expoftra(fto infirmetur , quod nt, fi rumpa* tur vel irrirufiat vtexpofuitIuftin.Inftit,quib. mod, teft infir.i.ntitdfit teftametum capitis deminutione, Seti bsreditas ex teftamento adita non fit, quoruin alterntrum fi Bat.teftStor inteftatus redditur iure ci» uili. Dico iure črnili : qwia fieri poteft vt alkjuis ia= te ciuili (it inteftatus,qui taaien iure prattorio fit te- ftatusJnterpp. ad princip.inftit.de hsred. qu.eab in- teft.defer. fecuti glolf. in verb. extitit.addunt etiam eum , cuius teftamentum per inofficiofi querclam, vel per bonorum poffeflionem contra tabulas, euer* fum eftjinteftatum decefliffe.No placct. De eo enim nihil omnino Snftinian.in dift.princ. Inftitut.de hss- red. qux ab inteft.def.qui tamen omnes cafus,quibus quis aecedat inteftatus exprimere voiuiffe videtur, Sed nec ratioiutis boe patiebatur vt id c.vprimereiur: querelaeniminofSciofi teftamenti' non datur,nifi bstreditas fuerit adita. !eg. Papinia. §.S. fi condit.Di- geft.de inoffic.teftam. vt autem hsteditas adiri po¬ tuerit, neceffe eft, vt teftamentum eo tempore, quo teftatot moriebatur, valuerit. At cuius teftamentum ipfo monuo valuit, is non poteft dici deceffifTe mte* ftatus.Teftatus igitur decefferat, 5 £teftatus manfifler, nifi poft hsceditatem demum aditam per inofficiofi querelam inteftatus faftus fuiffet. Bonorum autem poftefifo dependet ex iurifdiftione prstoris,qai a iu¬ re ciuilieonftituta, qualis eft hatreditas teftameEta- ria iure ciuili delata,euettere no poteftiat teftamen- to non cuetfo.is qui teftamentum feait.manet tefta- tus: vide D Vulteium in comraent. ad di£t. princip, »um;7.8.5. Inftitut. de hieteditat quae ab inteftat.de* fcr.Rumpitut teftamentum agnatione , vel.muta- tione teftamenti prius coudid.D. Vulf; ibidem 3 auem sonfule. Sunt porto,qui di^erentiam faciunt inter,intefta¬ tus Sc fine teftamento,& inter hos Imol. in leg. Cea- turio, Digeft. de vulg. Sc pup.Sc Rapb.Fulg.in leg.ge - neraliter, in princip.col.i.verfic. nota primo quod eft.Cod.de inftitutio.8c fubfti.Sc Rom.in 1 . in tefta- tnento.l.i. col j. verfic.aduertendum tamen.Cide te* ftament milit. Sed contra hos eft tet. in ea ipfa 1 . ge- neraliter, &ibi glofli in verbo, fine teftamento, qus- eft r. Quineiiatn aui teftamentum facere non po- mere, pro inteftatis accipiuntur. dift. leg. prima. de fuis 8c legit.Inteftatus quoque , quantum ad tutelam attinetjdeceffifle dicitnr toui teftamento libetis fuis tutoresnondedit.l.S. Digeft.de legititutoribus.Brift fon. testatvs in dc&tina tutelarem is deceffifTe dici*' tur,non tantum qui teftamentum omnino non fecit, fed etiam qui teftamentum fecit,fed in eo liberis tu* tores no dedit, Dri. Vultei.ad J.primum.numero pri*, mo. Inftit de legit.agnat.tutel. rrsrATvs quatuor modis dicitur.Prinro qui omni* no teftamemu non fccit.ffcundo,qui non iurefecir, tetiio cum id quod fecerat.tuptum irritumve faita eft.quarto,fi ex eo teftamento nemo baites extiut, vtin Inftitut.de hatred.ab inteftato.in ptinc.leg.inte* ftatus. Digeft. de verborum fignification. leg. pri- ma. Digeft. de fuis Sc legit. haired. loh. Bellon. En k mol. Intčsvatvs is quoquedicitur,cuius vetbis non adhi- betur fides,quive teftis effe non poteft: rompen.Pi* ftotibus: Ipfius cum vnofetuo fenex inteftato pro» ficifcituc. Honius. Eft &. intefta.tusteftaso nca JO ..$pmi«ntus , cvi oppasitaž Attttftatss. Pliutm in euc; cul, Hacittt fafts indstmutum atq»e intefltlum mear- ri?i. J Alii aliter expommt,fed perperam, Prateius. .iNTifrT trvit oppono anteltato, vt Plautue,qnod an- teftati definitionem meam plane confirm.it. Antc- Itatum enimdicimus eum qui teftato conuenitur, qua tatione & pater fiduciarius anteftatus dičtus eft oiim,autore Gaio in Inftitutionibus : fuperftites aute fine teftes aondicuntur ar.teftati, S anteftatorum non actrecbatur auris, fed teftium.Cuia. obler. lib. 7 - .cap.iff. Ablttr hst ato dari dicimus, fi teftamento claufula codicillans lit inie£ta,vide leg.u C.de ceftam. manu. 1.4i>$. 5- Digeft. de vulg. Papon. 10, Atreft.i. num.j , soth.ad 1 ; iv. C.defideicommifl' flNTESTiNvM.pro maximo,& pericuiofiflimo , & pro occultoaccipitur. S c inteftinum vulnus , inteftina praeiia.apud tmper.C.de legit.haered.l. I. ii.Tabu. 1 .:. , in princ, de Vet.Iur.enucl.Spieg. In te x er e purpuram veftimento, I.7. ff adexhibend. Intima ,proarcanis apud VJpian. in l./.de Recept qui arbit.recep.Finge enim,inquit, poit caufljm iam ie- mei atque iterum cra&acam, poft nudata vtriufq. in¬ tima & iecreta negotii aperta,&c. Intim are , denunciare, in l. a. C. de iudic. Infulanus obferuauit.hoc v^rbo v 'um tfle Plini um, Ante Apu- ieium Sc Gellium : vide Clem. cauffam , de elect. Prat. In rx m are aftis, id eft infinuare, in 1 . ip.C. de donat. intervirum & vxorem. Intimatae donationes.id eft jnfinuats in ). ij.irt princ. C de faerof. EccIef.Etlmi- matio,id eft,infinuatio 1 . 13. C.de teftam. Eniolerabilia feruitia, in $.fed & maior.Inftit.de his qui funt fui, vel alien. iur. Spieg.Prat. ■Intra, Apud veteres tres erant pnepofitiuncula: di- uetfo fenfu,ins,Vls,Cis: qux quoniam obfcuro foni- tu promebantur, Euphonia: cauffa addicionem ean- dem recepetunt, dicique intva,vitra : citra, coeptum 40 eft. iicque intra idem fignificat quod in , vnde rede dicemus Erignantium intra Alpes eft, id eft, in Alpi- bus ipfis: iicut Segufium citra Alpes, Vocentii vitra, Sie & qui dicit te intra calendas fafiurum,in ipfis ca- lendisdiceie videtur.Ex Alciato. Spiegelius. De hac didione Intra, vide etiam I.ex fado.$.item qm;ro. devulgari Scpupill. fubftitutione, & 1 . fiftipuiatus fuero dccem. Dig.de verborum obligation. Sntr A,finecafu contrarium eft,Exrrinfecus. Intra diern rnortisvtaliqnidfiat, fi quis dixerit, ipfe quoque dies,inquit Vlpianus quo quis mortnus fue- t i t,n umeratu r. S p i qg. 'INTRA fidem fignificat credibile efife. 2nTRA inclufionis nota 1 . fi quis fic. Dig. de verborum fignification. Varle ramen pro te propofita accipi- tur.Quandoque fignificat citra 1 . fin.Vbi accurf. C-de poftu.hatred. Al ; quando per, vt in legtb. I-ongobard. leg. fi quis caballum. de furt Quandoque fonat iuxta, 1 . vxorem. $. legauerat. Digeft. de legat, teitio.Pra¬ teius. ■Jutiu excludere videtur is cafu l.quiRomx. §. Calli- naachus. Digeft. de ver.borum obligation. Quando- que accipitur pro corsm. S. ex his. in authentica de bsreditate ab inteftato venient.Ptat. Intra Kalendas tacere quid iuflus.an etiam Kalendis ipfis tedefuciat, dubitat Geliius libro duodecitno, capite decimo tertio.Sed hoc duobus Iurifconfultoru locis aoertiffime detetrninatur. Vnuseit in leg. ijj. Digeft.de verborum figHificationib. alter in leg.pri- ima.S.fiintra. Digeft. de fucceffion edid. cuiusverba i^ibieci, C^uoddlcimui intra dies centum bonoium ' I A N T E N. j poflefsionem piti »ofle, Iti Intelilgehaanfsft ipfo diecentefimo peti polsit, qaemadtnodm tra Kalendas etiam ipfe kalenda: funt, Brifioni Intra modieum tempus.id eft.Iutifeonfult.ertui, te, dum Kofpitium quis conducit«faricnulas S? nit,qu*rit aduocatum.l.ab hoftibus.S.fed auod fF. ex quib. caufT.maio.Spieg. * 1 In T R a quam modieum, pro eu quod eft, min tSE modieum. i^ In T R a parietes agere.vel expetiri, id eft , ineetaa-. diicepcandam rem pctmitttte citraiutjicum S> tracancellosforenfes: ficut piudentes viri,vtn> dicit Oldendlolent optareicontta ftolidi idj U( j: ( ' riam properant moleftiam.Spieg. In tr a quatuor annos,&, A quatuor annishocd/g.- ninfrniml intn nnarnnr etinn* U «(1 _i . * tieonie (tj!) runt:quod intraquatuor anno!,ideft,q nondum finito. A quatuor annis, id eft, in t tempore quadriennii. Spieg, In r R a verba.id eft.non vitra verba. Intribvere pro conttibuere ia LjAvlHMenV. Traia.Plinio : Ne qsidideo,inquit,intribnant^ff Prat. IN T R i s v T r o col! ati o, contributio, leg.'«, S, mun. Se hon.& Vlp.in 1. ager.i. ftipcndium.dctt. bor. (ignific. Tt butum fane appeliatur ab intria. tione.Sc in leg. 4 . de Veter Nam necab intributio- mbus qux in poflelsionibus fiunt, veteranos efletj. cufato ,palam eft: vidc &i.u.S.vlUEad maniro BtilT& Prat. v Intrig ar * peculium dicitur fernus qui in zre alie. no eft,& res quafdam pignori oppofuit.VlpJ l.!.de fetu.corrupt. Is quoque deterioreim f.cit,qui p«, fuaJet.vt peculium intricaret.ldemI.11,ffidepeail. Sed & ii eum intricate peculium in nečem crcdito- rum paflus eft.Sec. Intricationem htntCittio po Seftio implicationem appellat Ma«iainqu\t.taniti- tudo eft eorum,qui aut proptermetumpanj.fc;;: qui propter implicationem rei familiatis coamti incendio malint, quam fuo deflagrare.Hot.i!iittH t ri c a s impedhnenta & implicationesintecpitti. tunvnde dietam putatextricare & intricare.UciV:;; apud eundem Tncones appellat, qui migishomiati remerantur. Et tricinus qureftu«pto tardofeuGtco. Vide Erafm.explicantem adagium tricxapinx, 5 iinf. Peculium intricare.Spieg. Intrinsecv s ,quod barbari ab intra dcunt : cui tl’., trarium eft cxtrinfccus. Vidc 1 . denique.S-fin.depe cul.Iegat.Spieg. In tro d v c e rs ,ponete,inftituere, conftituere:qK» & in mediu afferre aliguando fignificat.tefte Buda: Int rodvcere ,alias eft intromitteie.Biiff. lNTRoiRE,id eft,inttare,ingtedi. Introitvs militiaapudScauolaminleg. penili. 4 leganj. Intrvsi dicuntur,qul non pet eleftionem canonid, fed pet violentiamoccupamhonores,o&ia,*tltc- cleliaftica beneficia.Prat. Intrvsvs eftqui obtinuitd ; gnitatema non habnte poteftatem conferend?cap.cum veniffcnt.de i«i>' tegrum reftit-Prat. Int veri, pro attendere. Paul. in I. promittendo.ispr. ff de iur doti.Magis enim,inquit, res quam veibais. cuenda funt. In tvi t v, id eft, contemplatione, tatione,gratiaBria. Inv adi ar e pecuniam , eft veles commiflo.veln condemnatione debete, lib. Feud. i.tit.tp.i. 4. (p cunque iudici fuo pro eiceffavigintl libras inuiif uerit, prxdium fuum pro pignotc illi tradat: &miii I4,feptimanas inuadiatam pecuniam perfoluat. Se mitur etia pro oppignerare.Siseb. in Cko.anM; ia IJ 97 I ANTE N. 139S VVilheltnusComes Pibas pio neneficiis in Remp. coilatis muneru vacatio data eft.E; concra Dimocra- f e T’ i os ap PdUt l' nplic ter if&iipav 'čb rols » A tMi* V >i Vlpianus interpres iJpicu^ {%iTt Aa-oV ».d 8 &v r ns%(Jh>jttY Inuenire eft pra;- mium ab aliquo accipere, pro beneficiis in eum col- Jatis, quafi quod des perdas, nifi tibi eius aliqua refe- ratur gratia,quaj cum rependitnr.tum inuenire dica- ris quod donau-eraSj&c.Conna.lib./.c.j.nu^. Xnvent arivm eft legitima botiorum in h^reditate repertorum anuotatio & in fcrlpturam reda&io. Hoc inchoart debet intra trigmta dies ab adita "hsereditate citatis ad hoc ii& , quorum inter- eft, vt ci imerfint adhibitio Notar o 5c teftib. ac in¬ tra dies fexaginta, aut fi bona in co.iem loco fita no lintj intra annum abfolui, Sc fubfcripcione confirraa- ri, quemadmodum illa plenius defcribuntur in l.fia, C.deiur.delrbe.Nouell.i. cap.i.D. Vulteiu^ in com- ad paragraphum exsranei autem» ro fexto. Inftitut. de htcred. qualit. Sc differentia* Invent aru' beneficium hieredibusa luftiniano da¬ tum eft in lccum fpatii ad deliberandum petendi. L vit C de iur.deliber. Eft autem huiufmodi: vt h^n?g inftitutus intra nonagiuta dies, quibus fe inftitutum fcicrit , fi res propinqua: fint,vel intra annum,fi lon- ge.abfint, inuentarium omnium b^reditarfarum rc«> rum, iabeilariis.teftibuique prtefentibus conficiat: i» pfemanufua id fubfcnbat: vel a certo tabellario [o adhibitis teftibus fubfcribendum curet , atoue hoc modo pro earum reruin ratione tantum creditori- bus teneatur: quartamque Falcid/am retinere pofisti Hoto. Ad ie Cuiae. in de diuerf temp, pi«i'crip. Sc term. c.ij.qui dicit, inuentarii tempus elletrium menfium. Ytibiper eumin fupra allegat. loco. Inventarivm »nftrumentorum debitoris fhciutcre- ditores in poffeftionem miffi.I.cum plures. ijvDigcft. de reb.aud.iud.polfid. Ne corrumpautur, inquit, ra- b0 tiones,vni hoc negotium a creditortbus dandum eft, quem maior pars creditorum elegeritivcinftrumen- turmn faciar.Prac- In ventarivm rcrum pupil!i,quod tutortrerum adul' ti,quod curator facft.vtadminiftrationis ratio con° ftet.l.tutor qui reperrorium.ff.de admin. tut. 1 . tuto- res.C.eod.Prat. Ih ventariv-m eonfifcation's,quod in bonis, profcri- ptorumHeri folet, vt fi co fua ratio conftet.I. fi q.uis pofthac. I.fi quis intra.C.debon.profc.i.vlt C.de bon, vacan.Prat. 5 ° Invent ARivw rerum auarum in poftefiionem ven- k ter mi.ffuseft^uod a ventris curatore fieri folet.bi ,§ 9 ■ pen.ff.de vent.in poff.mitt.I.i.de cur.bon.dand.Prat. Invent ar iVM pro repertono Sc defcriptione bono- rum^ 1 . 7 .ff,de admi.tuto.vbi de pcena eius^ui Inuen¬ tarium non fecit,agitur.Sic J.i.§. offičio. ff. detut. Ss rat. d.ft.A lias fynopfis vocaturd.magis puto.§. imprt- mis.ff.de reb.eor.alias etiam ctv^cc^.PraK In^v-^ntarivli, vtdefiniturper gloit.in §.fi vero ab- - funt.in auth.de h^red,.&: Ealcid. collat.i.eft fola fcri- ptura, in qua res inuenta in haereditate confcribun* tur.hoc idem appellatur repertorium.l, tutor teper- torium.ff.de admin.tut.Ioan.BeilonoIc^m, j^venta funt reddend 3 , a)ioqui rapina eft.C^ue inue^ mfti,inquit D .A 'guft. reddenda funt,*quod li non fe- ceris,ea rapuifti, cum feceris^uantum potueris, vt fi plus inuemfresjplusrapuiffes.c.fi quidirmenifti. 14.0, prnna. • jnventi o thefauri ea eft accipienda,quie fortuito c 5 - ting.it, non data opera : de quo tradcr tur in 1 vit f£ de iur.fifc.l. i.C.de thefaur.lib.io.Spieg.Prat. Inventio eft occupatio rerurn aliaruin quain anima-’ tatom Hacresfiuut occupamis qu^ vel aliquando alicuiusfuerunt,eius autem effe defieruntiita vt cuin occupantur,nullius fint,vel nuilius vnquam fuerunr alicu-us ramen efte poffunt Dn.Vult.ad S.fers.io.n* ySc ad §.12. n .J .Inft.de rer.diuif. Invent or idemcjuod audor,hoc eft, qui primus ali^ quid,& pr^cipuus tnftituit,&c. * J Inverecvnde poftulare.l.i.ff.depoftuL 60 lNVEREcvNDVMdefiderium 3 videPau.in l.fi &■ rem depet.baned.Spi>g r 0 • Investigare ratio nem non folum dicfmus: verum etiam inueftigare eum, qui fefe ceiaretentauerir. L nondift!iiguemus.$.fi arbiter ff.de receDt.Spie^ Pratl Inves t 1 mbnTvm principalis domini in feudo°reqai- ritur P.erunque pro inueftimento traditur fcipio aut fuftis,quo genere Sc trad tio o,lini ex caufla- emptio- nis fiebat,vt eft antiquo contračfu empcionis: Tu Pa- fcuti fufte illum inueftito.Tu Segniti tilu mami ca- 7Q pito. Hdmoldus inhiftoriaSciauoitim, yj domin«s >o ’i 3 S >9 jnsas accipiat vli'{Julam, fe Tict Iri manam veftrsm pro ligno inueftiturs.Guiacius obferaat.lJbr.ž.Eap, 14. Ikvbstita res dicitur.de qua inueftiturafa&a eft.fi- ue infeudationis titulo fiue alio quouis. li. Feudoru fecundo, titulo oftauo , & titulo trigefimo qumto. Sicinueftitusdreitur, cui quid folenniter ttaditum, & quafi mancipatum eft, quamuis id feudum no lit. Sic reueftitus , cui res aliqua reddita , cuiufcunque generis tila fit.Prat. s ® ■. Iw v«st rrvR a csrcmoaialisfquam vulgo abufiuam vacant) quo dominus vti f#iet in coneeTsione feudi, fignificat totam hsminis conduionem transformarž tts fidem,& obfequium erga dominum. Siquidem Inueftire, a Veftio eft,eleganci tropo feu figura de- rtotans njaximif«:deris vitro citroquecontrahine- gotium ,in quo non fufficiatvEigireiiorainis olfi- ,«iumexlnbere, fedexigaturoptima & animi & cor- poris virtus. Quemadmodum fcre veftis habitu dif- I ANTE N. fub;eft».Afgu.l,ehu!b.ff.(leM»trihjn, ta *, 5,, quod mea.jr.fs per venditorem.ff.de acquii/« 0 f t “ r ’ 11. Si dominus imptoptie inuefticndo, vtatiii*,.!’ tradendi,poteft Vafalluspropria autoritate in E ,u- poffVffionem vacuam.vttraditAluaromi! »» i*quid fit inueftk.argum.l.pradia.-ff. dtacqni l( 3 poffefT.i 11. Si dominus cotamparibuscutiiatl' Ji is honeftis virisiuberetbeneficiariuia ingttJiu feffioiiem feudi : alioquiri non folennisiufliisol} efficeret. Sie conciliabij c.i. in ptine.de eonfuetjj rett.feud.&cap.i.quibus mod.feud.conftit.A:«j, cap.i.jf.i.de nata.feud.c.id.fin.quid fit inuefti-.jV Si beReficiarius pet dominum ipfum, ant iu(T u ti - per alium introduc.itut in poffeflionemfeiidi. n). dend,& Prat. In v e t e ra g h, id eft.ad vetuftatem fernare.iaoiis-, datus.Prateius. Ih v E.teh. at v m malum,proantiquo. INVETERATVM.& tecens.contraria. -cernere folemus, qualis quifque fit,eximia:ne digni- 10 Inveterata cofuetudo cur pro 1 . merito cuflcdii. tatis.an plebeius.Quame>brem & Chriftus feruatac nofter,Amice,inquit,quomodo hucintrafti non ha- bens vedem nuptialem?hac eft , antmum vera fide adorciatum.OMend. In ves tit v R a, feu forma concedendi feudi eft du- . plex: Impropria v-elestemoniaiittSc propriafeu natu- ralis.Oldendorp. Investitvra impropria, ad prseparatione folec hi s verbis fieri.interueniente aliquo externx ceremo¬ nial argumentoilnueftio te hoc annulo.enfe vel ha- ira,aut aliarepro confuetudiiseloci porrefla. ldque pratfentibus faltera duobus curiaiifcus. , quos Pates curia: vocant.Aut fi pares non habeac.soram duob. feonisviris, vt breue teftatum fcribatur. cap. i.in . princ.quid fit inueft. Prmcipibus conceduntur re- galia beneficia.vel reoouatut inueftitura perlmpe- sratorem porrečto vexillo.Vnde dicuntur,/a»«i/efcc;), sr.tiquo Saxoauro-yocabu!o. Neque vero in re tanti .fcomenti ociofa: funt lmiufraodi externa: ciremo tur.tulianus eleganter dedarat l.de quib,ciufit hi legib.Spieg. I hvs t f r avi t opinio, confuetudo-.proinoIeuit,ic, ualuic. s Ihvicem cauere,ideft,inter fecauere,vt loquitutlei r 7j.ff,ad l.Falcid, iNVtC em fe impedire.apud Tulinnum,l,qaotics,ff.‘de vtufruS. Ihv 1 c e m p ericulum fuftinere.id eft,imet fe.l.i.C.dc 1° diuiden.tutel. Invinctvs pro valdevinfto in I.pen.ff.de leg. pjj, BrilTo.m Paretgis. In v 10 i a silite R.apud HaloandriiinjT. ioIHtere. I. penult.de legati« fecundo.quem vcmijaiint;^. re,Non autem volo. In Vi r 1 l e s,id eft, pro nuraero perfoni!w,Wnlit, fr.de legat.prxft. Alberic, In v 1 t a r E,ptouocate ad bonoru poffeffioneia,apli Vlp.in l.i.vnde-eognati.Prat. nix, quarum fit mentio in c-ex ore de his , quz: 4° In v-i t at o R es erant in officiofacri palatii,quitet, fiunta maio.part. capit. Et in cap.eaiiteris. de con- fuetud.Hac autem Ceremoniali inueftitura no tra- ditut vera beneficii pofleflio , ficut nec per praepa- ratoria cuiuflibet rei fit res ipfa, fed praeparatur.Ve- vuntamen hunc habet effciftumine dominus p-oeni- se.ntia fortedutius, poffit mmare voluntatem : fed omnibus modis teneatur pofieffionem rei corporale & vacuam traderetnon audiendus etianifi velit fol- uere beneficiariošd , quod eius intereft.cap.1. Jf. fi ; fačia,. (i de feud. defunft. cortro.fit inter do. Sc a- jo gnat.Vafall.SicjUidem impropria inueftitura, aliquo modo, inftar bonornm polTeffionis per iudicem de- , eretE (11 perpendas) obtinet,qu£ & ipfa no dat pof- feffionem corpcralem.Oldend.rrat. , -£nve st it v r a , vtquidam volunt,a veftimento £c veftitura dieitur,vdinueftiraento:qua diftione vfus eft Liuius libr.^.Legem promulgut, inquit, r.e cui album inueftimentum addere petitionis liceretcau- ■ fa.Aliibarbaticum nomen efie.volunt, tum barbari- camquoque notationem habere. Itaque inlegibus <»o barbaricis veftitura Sc veftitufepe legitur.pro pof- feffione Sc podelTu .Dicitur autem inueftitura pro- prie, (i n q u i t Feudifta lib.i.tit.2.) pofleflio: abuflus autem modo dicitur, quando bafta velaliud cor- g>oreum traditura domino : id eft , ceffiofeudi. iqu3e fit a domino porreda fcafta , aut ..ye«ilIo, vel cua alia re coram paribus curije, vel aliis teftibus« Prat. Ek ve st 1 tvr a vera eft.cum traditur pofleflio rei beneficiaris, irique m ultis modis.i.S' prscedens c%. JU ,ce®cciaiisiisggfiataL-afiatii} jpfq,£su|o. s; veleculte qui vocari iubebantur.vocabant.i.fin. C.dejiiti offic.lib.ii.Prateius. Inv i Tvs,qui per vim aliquid facit,nonlibenter,tts- giuerfans. contra voluntatem , repugnans,coadoi. Videleg.filiusfam.ff.de procur.l.inuitus.vbiBait.C eod. Ihv; tvs, ns.n tanturo qui contradicit, fed & sd confenfifte non probatur, leg. 8.fF.de procur. Inai. tus & qui ignorat, leg-40.ff.de tit.nupt Inuitus.K jT.li paffus.ff.mandat. qui vetat& prohibet.Prat.es Briflon. I « v 1 t v m duobus modis accipitiaus, euroaui(• mnino non vult, & eum,quicuaausvu!t.lef.lin!t. tus.ff. de acquir. hxte. adco vt diuerfa tatione dki podit quis idem voluiffe , &nolui(fe. InediSode furtis & vi bonotum raptotum inuitus eft is ,qui cmnino non vult. In edifio vero quodmctcscaa' fa.is qsi eoa&us vult.nequeenim vishic prorapma accipkur, ait Vlpian. in leg.i. Digeft.quodnetus caufa.Cuiac.tn Rab.tit.Dig;ft.quod mtt.caa.jtlba erit.Hinc inuita vxor, in i.dotalem.ff.fol; icair.tcfk Sence.in lib. t. debencf.cap.7.dicitur non quxnon confentit,fed quae contradicit. Cuiac. obfcr.libr.s- eap.34. vitvm in feruitutibus accipere debemin noi folum e.um,qui contradicit,fed 6ceumquiE0»t»i- fentit, leg.pff.de feru prad.vtb.ldeo Pomp l br jc. Sc infantem Stforiofum inuitosrefte dic>ait.non 1- r.im ad faflum.fed ad :us feraitutis hac veibsteft- •nuntur. qubdid quodfaflume!l,non so»W-®> «i£ aui id ©mreflef»clw« »uts«‘ s nibil“ i:i q ■ - Ifoi 1 ANTE O. 3 ° &qu{ nflq.ait,neq.negat.3llud eft enim n6 cofentirc: aliudcontradicere.At fi ius feniitytum fpe&eshabe- tur non confemiens pro inuito>& comradicente,quia feruitus imponi non poteft fine confenfu.Nam ferui- - tuš, autferuitbtislibertas prardio ipfi h*m, vt iieu- trum tolli poliit, fi non adfit manifefta dominorum voluntas, &c. Connan. jibro quarto capite % num, 14.&C. Invitvs nemo in communioneperfiftere cogitur, 1. fin.C.de a&ionib. > to Jnvitvs folutionis,vide bi. fKdepofi. Invlltvm crimen ,de quo non eft fumptum fuppli- cjum,l. quod euitandi.C* de condit. ob turp.cauiil.i. C. de his quib. vt indign.Spieg. Invubr at A-quies,falfa, inopinata tantum, falfo cre» dita.Celfus 1 . 13 . §.1. ffde acquir. pofft Si furiofo, que fusmentis efie exiftimas, eo quod fortcin conipe- du inumbrat* quietis iuitconttiturus, rem tradide- ris,id eft quia t m erat eo ftatu & figura, vt roente conftare videretur. Prateius ex Hotoman. ^ 2.0 Invndare ftutnen aUquam terram dicitur, cum abu,- danfteu incremeflto fuo,eam aqua operit,!, j. š.fi toC fa.lf.de fluminib. Invndari diciturprardiam 3 cum vne eodemaue im* petu aqua cooperiturft. 7 . ^aiiud.I.jo. f.alluuio. f£ de acquir. rer.dom. Prar, Is v a d are 3 pro pri e Hum in mn eft, qu£ dum vndaš fuas latius emictunt, omma deuaftant. vt > inundatus ager.Inftit.de rt rum diuif S.aiia fanc caufa eft* Spie- . geiius. Invndans aqua J lurifconf, in 1. ftq,uando. §. fecua- dum.ffiiferuit. vendtc.Qu.oma m , inqu i t, damna in- undanti5aqu2latenter euenire folem,- Sc maliede- bemus inundationera auerci > quam poftmodum de damni čftimatione litigare.Spieg. invndatio fundi fpeciem non commutat.ibidem.ea, tameit p'oftefs>o amittitur. Nam vt Paulus alt ad fr, i.cum vnus.de bon aut iud. pofs ; d.Si propter natu¬ ram rei, veluti fi pridnim inundamm fit,aut propter latronuin potentiam 5 non poteft poisideri, rečte di- citur,non efte quod pofsideatur.Spieg. Invnivers vm ,ptoeo , quod eft generalken. $p\e- gefius. ^vocARt aud : entiam s vide L vnic.C. ne liceat. in vna eademque c.iui. isvocATio brachii fecularis dicitur,cum iudex Eccle- fiafticus inuocgt gladi um ciuilis magiftruus > v;t /en- tentiam ei us exeq uacizr.i. epiico pa ! e. C. de epific. au- dien. cd.de oJiic. ordin.Vide Bar. in I. vnica.ff fi qnis .ius dicen.non obtemp. Spieg. Prat. -NvoLARE.eripere,^ fteum auferre.1.6". ff. de incend. Tun.Scnauf.&.videc.d«iis, qui pucros inuolant 0 Prat. Involvntarivm eft 5 quodper vim , vel per igno= rantiam fit.quod ergo'ueque vi,neque ignotanter ftt, voiuutariutn necelfario dicitur. Salomon de Volun- tano Sc inuolontaricr. INvrere-, etiam eftiiaimprimere,vt deleri nequeat, vt ftigma in armo equi inuftum, aut in femore.Ita- que inuftu ,quodignUo fetro imgreflum eft,vt ftig' ma fronti. Spieg, lN'VRi probrolis notis, vide 1.2.C.de fecnn, nupt. Et 1 » inuri perennibus notis m la/. C.de appeil. Invsitato recedere veftigio ^ 1.2.in pr.C.de coft.pec. Invti lis comraduš/d (imulato d;ffert .in illoenim non deficit confenfus: in hoc deficit: Vide Goth. ad 1-Si ft.de cont-rahen. empt. Inv tu. e nonaccrefcit vtili. Dn^Volt. in comment. I nft. j.j.tit. de inutil.ftip.$q.num.8: 2n:vt.i 1 e, pro perniciofum,& ab vtilitatecomuni alie- ^ auia Yipianus l.i^. 3.Dig. depof, Eft enim minile m - 40 140^ caufis huiafmodi iidem frangere« LequUur de ii* qux incendii & ruinx caufa deponumur. Paulusl. ii' ^.i.ffde admin. tut, nam Sc inutile eft pup llis fi ad- miniftratio eorum non feruatur : nemine lcilicet e- mcnte.Hotoman.VideDuarenum li.difput.anniuerf» ■ i.cap.n.Sic leges inutiles dicuntur Ciceroni.non quas non profunt, Sc nullius funt vfus, fed qus nocent pa« tricT'.Cicer.in parti.orator.Qu t Ttenda etiam ratio , fi qua{?oterit inueairi,quare non fit exceptum:aut ini« ■ qua lex aut inutiiis futura dicetur. Et lib. v, ofti. Pub T - Sulpitii e!oquemiain accufitioiliuftrauit, cum ledi« tiofum Sc inutilem ciuem C. Norbanum in iudkaunv vocauit. Inutilem pro perniciofo dixit Connan.Iib.7 capit.cjuartOinumero decinio quinto 5 &cJnu.£iies nuj pri#. Vide incefts nuptix, 2 0 . Ioannes Andreas Iurefionfultus nobilis, Bononis na« tusfibidcm ius-ciuile puhlica: docuitGloffiasque ad iu» ris pontificii libros,mnltosqueprecerea 'de iure coin- mentarios confcripfit, tandem pefteoppreftus anno ' M.cccxiyixi. vita exceftic. Prateius ex Hotoq " man. Ioannes Blenafcus Iurifconfultus nobilis, Burgundus^ Bonoma? circitcr annum gcl.ius ciuile profeftus eft , fcripfitquede aclionjbus,& alia nonnulla qua; ad ius ciuile omuia pert/nent- Prat.ex Hot. 2oh ann es Imolentis lurifconfultus nobiiis Patauii iu- ' ra publ ce interpretatus eft: compluribusq. de ea dif- ciplina editis commentariis, anno 145^ vita eft fun-" člus.Pi at. exHqt. Xo h a n n e s Odofredus lurifconfultus nobiiis,Azonis St Accurfij pi^ceptor circiter annum i Jo^.in italia do^’ * cuit;fuminainque pandečfatum fcripfit. Eius perfiepe Ac.curfius in glotiis mentioneni facit, Ptatei.ex Ko= ■ tora. i-oc a , {eriaqne conferredicimur 5 quoties omnia no^ . ftra cum aliquo communicamus. Iocosvs.Latinum efl.Horat.Oderunt hilarem mftcsj triftemque iocofi.iocundus non itein. ioovM vocamus, quod eft contrarium ferio. Hinc io- ci gratia faeta obfigatio, non valet.I.obligationu fub« ftantia. {f.de aft. & obl g.Diftert autem iocus a ludo^’ quod ludus fa&isjiccus pr^cipue verbis fieri dicatur* Spieg. Prat. 1 o c vl a tor\,vox non ad m od u m proba , vtvoluntjo^ eum ppud Canomftas fortita eft. cap. cum decorem- ext.de. Vit. & boneft.clcr. Sc eodem tit. cap.r. libr. Cicerotamen alieubi loculatoriam difputationenT ; dixit,pro nec graui, nec feria.Spieg. jota >8c Apex quid iit,:n Anii.Noui teftam. Erafmus ‘indicauit.-fuper quibuš, vt.Theoiogi norumlli ; , IapfijS' ; ' eft ArchitiSp.kg. 60 I P. • YrTArOPEYEIN. vide infr. Nancuparel’ innAPX02magfterequ;tum.& prafeftu?; ra &:quafi magifterium eauitu .Quidaproala lxii v equitum accipiunt. 1 p s a re,in »eg-fin.ftlde edendjnftit.quib. ex cauf. ma-* iork.iu fraudem. 1 p s e dixit,vfurpari folitum , quoties fententis ratiofaS ignoramus, vel defenfionem a nobis ad ipfum auto«, rem reiicimus. Sic vclo,fic i'ubeo, fit pro ratione vo^ luntas.Spreg. ipsi curandum, apte tum conuenire v‘detur,cum con- ieb antiquis,/i.C, de teftam, . Ipsi s piacet. His verbis proueibialiter figmficamus* cauiam nihil ad nos percmere;Ca;tera Eraiin. in Chi- liadibus.Spieg. jrso die& fumere lugubria,5c deponere> apud Vlp.in Igenero.d. bis qui nor.infam. Spieg. : £p?o fačro, id eft 5 abfque fencentia i. vitim. Codic.locat. X r ide Barto. in ieg.r. Digeft. de bis qui notancur in- fam .Prat. ps o iure confifteredicitur id» quod ex fola legnm^po- teftate Sc aucoritate line magiftratus opera confiftit« Prač. ( " iure alicjuid fieri , vel ope exceptionh, nibi! in- ' ' tereft l.nihil intereft. de reg.iur. ne^pe quo ad efte- ftum conlequendamque ipfam rem. Sed quo ad aiia inultum pet omnein luodum intereft mter dno. V ide poft Bartol, in L fi mater. Cod. de fuis S: legit. jhaer.Zafi in $. bonx fidei. de AčtSc Ferr.dičb 1. nihil imereft , interprctnntem Bellonium capite decimo libr i. fupputat Verb3 iplo iure intell gnncur v m,fa: ■ . pe,ideft,fine fado h iminiš.-Sp-eg.In-priitns animao.- oertendum eft ios Cmrle vetuftius veteres lujifcon- Juitos ad difFerentiain iuris pra^orii iufifikms ipsu $o iiis vocare folitos 'fuifle , quod £ pancifiimis an;mad' uerfum efie fcio. Pr*tor enim qui iuris Ciuilis cu- .^losdicebatur tollendi quidero aut abrogandi ius Ci¬ rile Sc P.R. Leges ius'non habebat 1. 1 . de. fer. l.f. exquibus cauf. ma. 1. cum fponfus.de pub.fed inter- -pretatio emenaatioque illa , qua:exBcno Sc /Equo £t , quam Ariftoteles tTrmopSa/jct, tS vofjJf/a (h'/jih vocat, ipd permitcebatur. 1. iusauten. de iuft. Sc , Sur. Qqod igitur emenctando illi večeri Iure hec modo ftatuerat, licet ius diceretur , ramen quiale- gibus Sc iure ciuili etat inferius. 8c quafi vox quxdam viua>interprctatioque iuris Ciuiiis , Ius ilftid prima- jfium, ex quo Pranorium originem ducit, exprimere volemes lureconfulti Ius appeliarunt: Quod 3c Gnecus au&or Harmenopulus 2 perte oftendit iib. j .titul. < 3 . S°d Sc merum ius , 1. in caufa. de minor.auc iftri&um. leg. penuli. deconft. pec. vel Solenne , 1. mecex pritorio. de reg. iur. nonnuriouam etiam sus Hmplicicer j & fine adiunčlioue ab eifdem dici iblec. leg. ybicunque.de fideiuIIT vnde Vipianus interpretans Ed chnn de fupernciebus , Seruitutcs fo inquit, leg.r.§. fin. defuperf. pr^torio quoque iure conibtuuiHur, 8c ip r a;ad exemplum earucn t qu 2 e iplo Surecostftitut« funt , vtii : bus a&ionibuspetuntur. I- 1. 1 * Digeft. quod fal. tur. Si prapor decreue- ritratum fe hauiturum , id quod hisau&otbus ge- il.um eib , tune valebit p er prattoris tuitionem, noa ipfo iure. Idemlcg. /. quibus modis vfusfr, a- Hh ANTE pi mus alligat? Sedpt*torsekate motu s> etlI 7 ' uilis alperitatem in eaparie cortigtas, pj ft ll ’ Valent ergo non ipfo iure.fed per tuitionem p™, 1 Qaare Langebecus non male intetpretati vMeturi? iure Seti , )io pačbus. de pačb. prius pa&um per poflerius ipfo •iure -non -obidi , iicut ftipulatio tolilmr per ftipu- lationem. Non enim vt de ftipulatiocibus, ita etiam. de pabtis conuentis quicquam Legibus Romanisvn- quam cautum fuiffelegitur.Nam quz lexlinquit An- Sensva) ad id ptreftandum nos.quod ptomifi- 7 ® in fin iF.pro Ibcio Hot. Ipso iure dotem minui imperatorfcribitinfp rile[M lnfi.de ad.quafi dicat per fe, Sc fine repetitionisauii’ lio.id quod imellig r ex leg. voluptariac.ff.dcimpčf in rebedot. raft. Hofoiru r ' , I p s o iure, inlib. l.Codic. per quas perfon. nob acqni ratur interptetatut ib detn Gothofr.direftofinecej. (ione. Ipso ture non fimpl.citer fignificat iure ciuili: feddefi. tlite late duodecun tabulatum. nam tascioilc M modo pro eo iure p.onitut, fed h pro iur fp.udenvd inuentis. Papinianus 1. 4S .§.,. ff.de SdeiuffH.fetm;. dem decejn.gua: ipfo ime non debuit, condiftionem Hot. Ipso iure aftionem non habemus ,quara los romb tim negat. Habet enim EmphafinIeso'hocift «. preffionem abcuius latentis reitfcilictttjmadofum. ma iuris authoritas lola fic obftatpoftulami,vtnuilo fit opus adminiculo defendendi rco conntnitAfto- nem itaque (vt craffms dicarn ) ipfo iure noj hale; qui negotium m iudicio propomt.cuins mtmm liunauam iutroduait aSionem, nequeegiiirasJdqqe vel ratione perlonarum, 1. lis nutia.DijeUtirik, •vel rerum leg. i. §. idem Pomponius ait, Jt dol. mal. 1. non idcirco.Codic.de refcM,raiOi. dend. Ipso iure,& iure Prattotio, vel per tuitionemhz- tor;s,o pponunturdeg. i.Digeft,qmb.mod.vfiisfr.r: leg.r.in fin. Digeft. de fuperfic. &al bitltemhicipfo Iure 5c per exceptionem, Ieg. 4 . Digeft defemk.it;, 3 4 .f. iteui.Digeft. de oblig. Se ačtion.lege!8.5.pt;- mo Digeft. de foiut. Sed & ipfo iure & per fidei- commifiutn oppofuit Vipianus in leg. i>. ff.de tt- ftam.milit. Ipfo enim iure direefo & impetatiat vi- lent inftitutiones Sc legata,nate lege ditndedmTabi- la rum confirmanttir: cum fidei commifftfola Pratto- ris fideicommiffarli tuidone confiftanti Itaque in co qnoi iplo iure fit.partes Prstorisče(Tantleg.4.5:ltii vitim. Čodic. inquibus cauf. inintegr. teftitut.lt- ge tereia. Codic, fi aduerflibett. Prateius. le so iure nullum dicitur id, quod nulla iuris tationt fitbfiftitVt fentemii contraius crpreisim di&a, qus fineaopellatione refeindieur- Hoc pettinetphrafis,ni- hil agitur, Nullius momenti eft,& fimiles !eg.penu't. & leg- vitim. Digeft. qu$ fentent. fine apptlhu refeind. leg. ,fi ertpreflum. D ; ge(t. de appell, Ol- dend. Ips v m, pro res ipfa de qua agimus, apudCicMonem.Ia- vtrdum emphafinhabet demonftratiuam , vtapud 1’omponium in S. deinde.quia necefsitasipfa,inquit, curam reipubl. ad fenatum dedusit 1. pnfter.de orig. iur. Qo'ppe nullus hominum, fed duntarat necefnuii qua; contradiftionsm nonadmittit, anfamdeditSe- uarufconfult.paulatiminilitueudis. Soiet etenim.vt e. gcegie dicit Oldend.mulra nos velinuitosdocerece- cefsitas , ficut & exitus ftultorum magiftet. Spit. gelius, 1 U M»5- i A i XxA,decaufiaeft:!racundia,de vido multum irafcen- tr5,ij‘ue de moribus.autor Donatus. tram flečti ele¬ mentih, dixit Alexander inl.m ipfius.Codic.famil. ercifcund.De iracundis not.Digdeasdil.ediS.l.pn- ma. jf.fin. Et iratum>hoc eft,ira commotuzn iudice, nen e(fe rimendum pro debitis pubIicis,Conftanti- nus fanciuit.i.i.C.de esa&.Trib.lib.ic. IR e agere, coniunčfinr in libris noftris crebro legi- 10 mus,pro difiunčtim. aliud enim eft Ire,aliud Agere. lre,honwus eft : Agere iumenti. Quj a&uffi habet, iter habet-.at non centra.Ergo-Ire,Agere,paffim co- iongutftur, vt tres feruitutes compendio Term&ms comprehendantur, Iter, via, & aftus.nam fub ver- bo a g £ RE,tacite quoque v e h e R e comprehen- ditur. cuius rei ratio bare eft': quia qai vehiculum ducit, iumentum,id eft,velequum vel bouem: qui Tchemtrahit, agii.vn'delexinxif. fi viafir immu- nita,qua voiet imnentum agito. quarecui agendi 20 icisabfolute concelfum eft, ei non rrodo armentuni aut gregem,verum etiam vehiculum agendi facul- tas permiila intelligitur. vide iter. Hotomannus dC Prat ei us. SR'H etiam Scambhlans feiongunturin Li.flf.de ferui. mft. Hac nimiru m differentia - , quod qui it,p'orro pergit,, & vlterius pro.greditur: Qui vero ambular* fpatiisfattis in fuaveftigiafsepiusrecurritSf regre- ditur. Catterum qui Tella vel le&ica vehitur , ire non agere dicitur f.jr.flp.dt feruit. r^iEic. Inde iter 30 , feruitus rufticorum prsdior. quam noftri definiut ius eundi,ambu 3 andi¥ominis l.i.ff.de feruit. ruftic. Iter enim eft, quo qu is pedes vel eques comroears poteft.Jeg.n.ff.eod. Cuius latitudo certa & tkter- minatanon eft,fed prout demonftrata eft,vel ab ar- bitro definita, ita feruatur.l.13. tf.latitddo.eodetn*' Briffon. J S E in dupIum^rponEonem dupli facers.Cicero pro FlaccG } Frater meus jp fua sequnate prudentiaq'.de- N T E R. >4 fe videtur, quem vulgo dicimus pr^pefttum Mare« fcalorurrf. Hs»c enim funt verba Marijani lurecon- fultfin d. l.D. Aclrianus. Eirenarcha? , c um appre« henderint latrones , interrogent eos de fociis, & Ae reečptatonbus, Sc interrogationes literis indufas atq.obfignatas ad magiftratu mittatftgitur qui cim eiegio mitturur,cx integro audiedisut>& (fper li- teras mifii fuerinr,vel etia per irenarchas perdučtt, H .sc ille.Alte:«:ft fignifiestio«renarcha?,vt dicatur ' is,q. ad tolledas difcordias,& pacidosciuiu animos, ineiaitate pr£eficitur,Gr^ci. n. et$\wbjj pacem , praftečlum aut principem vocant. Et hoc modo ac-» cipimr Cod.in tit. de irenarchis.Ethic olim prsefe- . ftnsvrbis dicebatur,quantum aifequor cxlegei.fi^' de offic. praef.vrb. Non male omnino huiufmodi ■ renarcha diceretur pro eo,quem capitaneum vrbis etiam hodie vocamus. Nam &huius omcium ■ ciues alioquin degladiaturos ad cončordiam red’1- cere,de eorum querelis cognofcere, vrbem aduer- fus hoftiles incurfus tueri, excubia-s ciuibus impe« rare , & alia-Kuiufmodi iimilia, aut non longc di- - ftantia ab irenarthse cura> officio dc dignitate. A_t«* chora. irenarchaE olim creabantur periculo depurionti r & ex difpofitione pr*fidum, Li.de Irenarchis. God« lib.10.de in l.diuus. ff.de cuftod. reor. ita, deEniui?*** turMiiLua/^ oi tvs .Cu« hc. llfuper creandis.C.de iur.fic.lib.io. Sut autem^ - * vtopinor , Irenarciia: dičli ' idem Cuiac.obferu.li.i.c.3J.Irenarciiam lepcSv 4.V0« • CM tu\d}& TRj-e/pitJ^Jeges Gottorum, pacis adfcJw - torem,de qtio eft titulus lib. io.C.l.vlt.§.irenarchf. ff.de mun.& honor.Idem Cuiac obferuatio.li.^.cap^ 35,in fin. UINym, 3 Pompon.titul.de a uro & argent.leg.l, iit argento.inter vnguentorum fpeciesrefertur.jT.' vn- guentis lcgatis.de cuius co.nfc&ione vide apudDio- fcoridem.Hunc iT.qaia mendis fcatet, Bayfius in de Vafeulis emendauit.Spieg. creuit, vt ia iudieatum negaret, in duplum iret,EIo- 4° e riv s Iurifcoiifalius nob-ilis Bononi« anrf© tomannus. irE adiudicem, obreuerentiamdicituris,quiad“ minili ratio nem iuftitia* defiderat bumiiirer a iodi- ce,tanq,uam a vera lege Si facrofan&a iuftitia. Sic aecipe tir. de-ouibus rebus ad eundem iud. eatur. Prat. 1 r e in creditum.V r ide,Cr’ederei • 3 R. e in ius:qusere,Venire ad iudicium.Spieg; iRE in bona alieuius dicuntur, qui in corum pofTef- fionema magiflratu mituntur.l.3.jT.vit.5t 1.vit. in fin.ff.de liNfiom.exhib. Et ire in poflefflonera.l.jo. jP.itemcum prset©r.ff.de..adquir.pouefI",l.j.if.penul- tim. Digefi.de. iureiurjBrifTon* DifFerunt vero ma- nifefle ire in p o ffeffi o ne m, .veleiTe in poffefnone, 6 c poffidere: vt aperte Praztor nqtat hoc diferimen in edido auibus ex caufis in p o (Te {Ec atu r.& repetit Vlpianusl 1.5.f. 10.flr.de damno infe&o. Nonftatim (inquiens)vbi milit Pr-stor in pofieffionem etiam poflidere iubet-.fed tune 'dem vi m cum iufta caufa vi- debitur.Ergo interuallum aliquod debebit interce- f>0 dere, quod aut pro dereliOo aedes longo filentio dominus videatur habuifTe^aut miflb in poffeffio- nem , & aliquandiu immorato nemo caueat, &c. 3 Rbk-arc.ua. Duplex-in iuri«libris inuebltur li- gnificatio irenarchi:Vna eft, vt irenarcha dicatur, qiri difcipliniE publiea?>& corrigondis moribu-s pr^- ficitur, & prsfertim, vt irinerantibus pax , & fecu- j; ritasconferuetur, inuigilat.l.munerum ciuilium. §. Ch-ifto nate 1086. floruie. Cum ibi bonas artes pu- blice profiteretur, Sc_ to tempore Pandečtarum li¬ bri ex Malfitan^e vrbis direptionea Pifanis vidori-f bus Pifas deportati elTtnt: captus eorum Itčlione-j iuris ftudio nauare operam,tandcmque illos .Iibrds peu-blice interpretari ccepn.Gloffas etiam multis ira locis eorum librerum adfcripfit: & ex Nouellis Iu*. /tiniani , quaj ad Godieis Conftitutionum quarun** dam argumentum pertinerent, decerpfit , fuoqu$ loco appcndiculanvquandam at-texun.Prat.ex Hoc^ * to man no. ir oni a , quam Latini diffimulationem nominane*^ > eft & quandoque reperire,cum verba oppofitunl e- ' ius indicant,quodnos reuera fendmus.Vt cum lexj • Pater, inquit,filium exh^redauit.l,cum quidam.C, • de legat.maximam fcilicet ad illum affedionem od fteratans.Ex Aiciato lib.4.de verb.ftgnif. Indicat A-lbericus exempla ftmilia.fcxtat Sc nobile quidetn 1 tefte Haloandro in 1. Ofidius.de 1.3. vbi fmperates;' oblicjue perftringit aftoris iliius impudicam auari-^ ■ tiam.Spieg. I r o n 1 c a jocutio non habet cohfenfum : vt fi renti ridiculum emptori precium,ant ft id voluerit expečUre,dicat venditor: Age,cra$redi jmrgenerjfa man zjh borben, cnafi dicatur,nunquam. Sic & qu}g ioci cau-fa , vel docendi gratia proferuntur, eXtrj obligatorium funt confenfum. lege obligationu.H fubftantia. vitim,Digeft. de a&ionib. & obli^ru Spieg. irenarcha. ft, de muner.& honorib. 1. D.Adrianus. 7° IkrecvSaSJ Lis occafiod.ij.jT.S.C.de iud. Digeg.de cuftod.S exliib. »eorum. Et hic mihi ef- i k s. e p e r. « per faeras liverasjLj.Cod.ad legem Ja J j . 1 r r o g a r » mulčUm,idtttt quoi5 ftul&it!) tors Budso.C.devfur.fifcal lib.^o.Jnft.deptibliBj' J.pen Quitc,Miilflain ir.ooati.Spieo.Put. 1 Irrogai- t pr*iudiciom > Ug.uCoi.qttib4ttiifc r non noecat. 1kROG ARI priuilegia.fft quod vulgm ptiuiUj, vocat. haosAu, id eft.inferte,vt-in m.C.ex^ntbx« > r fa irroget.Io.Bello Etjui. . l,i.de municip.csl.patrim. 10 Ir ksg ass i T,antiquum veibum,ptaquoap»l( eeronem in Lcgib^oaruptilcgitut Inienoja^' Ir r v s rs in res iuris aherius.videbcum pculilj tiara i.C.quib.non oblic.Ion«.ten-p.prsi«, Is J.VPIIO hoftilit.vide l.fi quos 13 /Čod.dt poft!;» rtuerf. I r a v pt 1 Rjitnpetus.incutGo. Vn4eitruptiontufi. cere .cin angrifftban- 74 07 1 AN de ambfiu. Irreptor igrerumK4 C.fin.tegabd. JrrspreheNsa vo!untas,id efi.integra. 1 . fcediffi- num.iO.C-.adleg.Iul.de adult. , Ir r b v e r ens miles pu.nitut .1 milites agrum.ff- irre- ucrens.ff de remilitari. Spjeg. Irr ig ar E,id cft,adaquarc, & qu.tfi riuosin agrum authortum.per rigarionem vel rigando deducere. leg.i.jf. idem labeo. ff. de aqu.quot.& reftiu.Sp eg S R 1 s v ae fontium aqus, ‘ 1 .11. Alberic. i|R R1G v A )o..a,pei qus aqua riuos producit ad irri. gandum. Pa > nian.in leg dinortio.fol. matr- ,Si bis in anno fruftuscapiantut, Vt eft in. lotit irtigiiis. Spieg. -Ir r 1 T a fententia 1.6. Cod.de fent. & interloc.omn. iud. Ir R i T A e venditionesl l.C.de contraben.empt. [Ir r 1 t a r f, non ratum effe velle, vel oftenderc , vel facere.l.i.ffdeferiis Ab irruo frequentatiuura, in- 10 Ci \.re,prouocareque fibnific it.vt irritare canem in l.item Me!a.$.item cum eo.ff.ad 1 , Aquil.Prat. tln .r i ta e prana, in cafium rogats , ad nihilum re- daftac. Jrritae preces, vance, & quae principis aures furdas offendunr. Sr Riti appellatio aiiquando eft generalror.vt ea no tantum tila teftamenta,qua: propris dicuntur irrita fieri,cbntine.mtur.fed etiam qn:e funt ininfla ait D. Vufte.in comm.ad jf.alio autem modo.4.riu.i Inft. >° quib.mod.teft.infir. ;2 r r i t v k dicitnr , qu°d effe&u firmum non eft. ti. quacft cap-4. irritam. [SR R 1 T v h teftamentum.Tria funt.vitia , quibus te- flamenta omnino infirmamur, vitium fcilicet iniu fti, rupti,& irriti. (Jnamuis autern poffimus d: quod itritum eftjtuptum vocare-.& quod ruptura eft.irri- tum,&quod iniuftum eft.au t tupt um.au t irritum :ai. queiisjnominibus p!etunque fine differentia vta- sruit , commodiusramen vifum eft, fingulas caufas 4 ° fnngubs appeilaticnibus diftinguirideo qu$datn no Surefacla dicuntur,q urdam iure fafta runrpi.relir- rita fieri. $\aiio autern modo. quib.mod.reft.innr, Inftir, Qujd iniuftum,quidvetupturr. fit teftamen. tum,fuis locis dirtimus. ‘i- K r r t v m fieri reftamentum dicitur, qaoties fiatu te- ftatorismutato.ipfo iure teftamentum concidit. 1. fi quis. 4 . ff.de.iniuft.rup.veluti fi capitedeminutns fuerit. Ifidorus libr.5. Etpmologcap.^. Irritum fit reftamentum , quories teftatori q»id teftamento fadto accidit , vel quandoexeoaditanonefthre- feditas.leg.t.Digeft.eod.Vel eorum qui fi'-.imortem confciuerum.diift.l.tf.jr.eius qui.ltaque rumpi Sc it- ,ritum fieri frc differunt, quod-irritum flatus teftaro. ris immunatusfacitiru-rnptt autem cafus extrinfccus Gontingens, v t agnationis , adopt : onis, teftamen ti sioui. Rurfus inter irritam effe & irritum fieri ho.c .intereft,quod irrita fieri ea demoni dicu ntor,qup c 5 antea iure conftarent, euerfa funt. frrita vero vel sniufta efte dTuntut, quq nunquam conftiterunr.fed anfirma femper fua fponte fuerunt l.i. Dtgeft.eod. Prat. $R r i T v m fieri teftametum dicitur,cum id quod iu¬ re fafium erat, iofirmatur,ait Imperator ff.). qu;bus mod.teft.infir Prat. ^'rrogars pro infiigere. Vlpian.ra fini.pen. de ca- Jumn.fro modo, ait,deli& pccnam irroger. Sic di- eitur irrogata deportatio,in ieg.fi debitori.ff, de fi~ deiufif.Prat. JaB-oc ah.b legea, pro conflituerei TE MoS 1 s. Is qui per partem Itmens it.totum m vfurparevi^, tut.Paul-in l.fi fp-iiicid 5i. qucma«Im,fer. amit.Spip £ eliu s v Isavrorvm fi' mentio.ib 1 vlt.Ciacrii, Niceram Kov^oupibi funt pirarse, & ita vulgo hodit sppe 3 iatur.Cuia.in dediuerf.temp.pij. fcript.& rerm.cap n.dcdieh. 40. Prebusimperator, vtde illo Fiauius Vopifcus refett, dixit,faciliuse!fe ex Ifauria latrones arceri, quam tolli,vo!uitque,vt Ifaurornm filii ab anno decimoodauo in militiais mkterentu^ne ame latrocinaridifcerent, quammi= Jitare.Bius etiam prouinci* fitmentioin j.i.demil veff.lb.ii.C.Akia.lib.j.difpundioniiin.cap.jo, F«n cat.Mecyomantia; dial.97.R.io. d teftamento S° I 2 !AZ-f 2 N,parit.»s,par vtriufque ratio. Vtpia.legn.ff.ck — — n ' ftip»fer. At hic 'rolouftv corrumpit flipulationeta, Loquicur de duebus daminis, quoruferuusfubd:l- iun&iorve i is ftipulatus erat: qucs pareseife air in* ter fe,qnia vterque capaxeratobli»ationis; quua vnus dominus & extraneus adie^-aspares non fine. Hot.Prat. ToISAZnM, in plerifque caufis rem rotam vitiat k corrumpit. feg. 5. de ftip.fer. iis prsefertim,qus nifi vel vni acqujr> vel geri per vnum non peffunt. autem t« icra^av par eaufa&arqualeiu$eorum,(}ons cafus aut ratio turis, ad eanderarera concurfins iungit. Nimirum aj ro'*w 'icufavjA valet žequare,iicut & Isnuii n 3 m & cctd nr£iVsu vtrumquevemt.Hincfra« ctari poteft.fi focios aut harredes , quibu$ operam meam& ftudium, certa annui honorariilcgeaddi- xi,iis aliqua,vt folet^vel fimulras inter lecommittat; quidmihi in tali re agendam (it,flerique noftrura, gratificationi, vr apud Scauolam eft,!otumfac:unt, 1 . fi.de religio.Nam illuddurius ac^parum humanum eife,vt ouicum duobus non poffet adefle, vnusi 70 j4°9 ANTE S. 1410 elegitjcui adefTetJCrifiien ab eo ele&ione contradu effe credamus. Et merito, fi čirca communem rem eaquarflio non vertatur : nec enim vt focio vel hse- jredis,red tanquam itJm^ovn Sc quafi cuilibet,intel- ligendus Tum adefte, quod fine dubio ad honorari) legem non percinet. Sed Sc in lite, quse communem rem tangit ideo in honorarij legem videri pollum non peccare:quod inter alia,qua? tacita quadam ex- ceptione(vt Celfus tradidit.l.fi cui. ff.de feruit.) in Istivs m o D i> id eft, iftius forms & fpeciei, velta< lis. Spieg. I T. It A,regulariter ponitur,pro fic, modumquedenotat\ Exempla indicat Alberic. Eft tamen reperire.. vbz conditionem facit, vt docet glolf. in l.Iulian. ff.de condi&.&demonftr. Spieg. omni fermone intelliguntur elfe exempta, & perfo- 10 * T h r ne«, non eftj-eficere, vel conftituere viam, fed * - _... ___ _ . PVnl Kpi*i ^_ _!T.. na eius cum qno res gentur , pro excepta effe fo- kat,gloflUeg.plane quod cuiufvni.no. Eo accedit, quodracio iuris s (vt Prifco videtur. l.eum qui de v- fuca.) non admittit, vt finguli,quos omnes vniuer- ibatis nomen continet,nifi per artes foluts vniuer- iii;atis,ac fublata pro. tempore -t« g knhei; , iTt&cmvot; pe dicit,illum falutaui,& iufti valere,hunc iube va- lere , aliunde natum eft, & aliam habet (ignifica* tionem. quandoquidem nec imperantis eft , nee promittentis: cum nemo falutem alicui aut valetu- dinem podit promittere, fecrpotius optantis. Quia vero folemus imperandi verbi s ea in re vti (lic e- nim loquimur, vale, falue ) ideo vfurpatum eft boe loquendi genus. Connan.libro fexto. capitul.6.nu~ mer. 1. 50 xv b erb,& vetare opponuntur 1 .14. fF.de re iudic. X vb e t lex,vtpote.qus imperatiue loquitui\Legis e- nim virtus eft imperareft.7, fF.de leg. 1 v b e r e iudicare,dicitur,qui indicem dat. l.vlt.f£de ofr.prxf. vrb. 2 V da e 1 a i.uda filio iscob di&i funt, qui fuit vnus ex d.iodecim patriarchis : quia deftirpe eius regnli eius veniebat iudxis,de quibus in Rubr.C.de 1 ud. & extra eo tit.lo. Bello.Ery mol. I..vDjBx diejtur j quafi. xus dicens populo, liue quod£o iure difceptet. 1 ure antem difceptare, eft iudicare. Et iudex eft, qui iurifdiftione propria , aut ftbi de.- lcgata & commiffa , ius habet fuper caufas litigio- rum cognofcervdi. Etquiex propria iurifdičhone iil i d habet, dicitur iudcx ordinarius : qui vero ex delegata,dicitur delegatus,excraordinarius. mter- dum improprie por.itur, Lpen.fF.de arbitr. Dicitur & iudex animatum ius^MfcralT;*®- Grčeče,quali Me- diiurios Latine quis dicat, a Medio.& iure compo- $to vocabulo : quoiftam inter vtramque.partem E V * * medias, luftitis mimfter eft. Cuius etiam A«*, fok-t dici. 1 deo etiam (inquit idem) Jedkim ' qaafi t%t,cv, hoc eft, bipertitum, & i ud ex j)J. quafi tf)^sKt,hoc eft,bipertiens.i udices arom-' temere olim legebanrur.Primum enim in ii sc . fpefiabatur.Hinc Cic.in Anton, i n indice fe debet Stfortuna St dignitas. item leg.Pompcu aropliffiroo ex cenfu legerentnr iudioes. fancittc vt teftatur Afconius. Hinc iilud Plin. Ubto 14» ptQCem.Pofteris,inquit,laxitašmundi&rettim i j. plitudo damno fuit, poftquam ftnator cenfub; ceeptus,iudex Seri cenfu. Stneca. Cenfu ex.fbror, dex legitur.Deinde vero itas:nam vigintiquiriq' annos natum iudirem oportuit.Augjftustanrtnt;. fte Suetonio, a tricefimo $tatis anno iudictsalle. git.Prat. 1 v D e x appellatur, qui de realiquavel iuttl Bli | • magiftratus,qui iubendi poteftatem liabet.aufe.. tate cognofcit, & iudicat. Prstor ipfeiudexoli n appellabatur auftore Liuio. Et ita magiftratusqui tribunali & iurifdičlioni pt$funt,iudicaaappellan- tur,in Rttbr.de iurifdia.om.iudic.&dereksaoS, iudic.poflid.l.t. ft.de iudic.I.22. IT.eoauteratempo- re.ff.folut.matr.l.j.ff.ad 1.1 ul. repet. Plerunquevt. ro magiftratus čtiudices feparantur.l.2.ff.dediuctf. rcg.iur.iudicumque notnine accipiuntur,qui&ia- dices dati &fpeoiales iudices,&pcdanei,&deltga- ti appdlantur.l.46.8!deiudic.l.penultiin.iKiud.iol, 1 .vitim, ff.de 0fHc.prsEftleg.41fF.de tut.datd.j. ff.nt quis eum qui in ius voc.l.j.ff de offic.ptsf.lt i«ij. diciales ftipulationes a praetoriis feparatividemus, 1. 5-fF.de verb.obligat. 1 nftitut.de diuijo.lfip.m);. cialefque eas accipimus,qui exmetoiudicis,quia. dtont addičius eft , otficio proficifeuntut Qujn- quam & pratonarum ftipiulationuro,quadamiudi- ciales efte dicantur, qua fcilicec prcptnaJam interponuntur. Veluti d e rato ) irem iodicatun toV- iii.leg.i.jT.i.fFde ptator.ftipul. Varrolib.4.ielin- gua latin.iudicema dico ducit,quod ius dicat acce- pta poteftare, id eft, quibufdam vtrbis dicendofi- niat.itaque definitur. l.i. in princ.ffde iotidiSio- ne.Prat.& Briflb.vide pauio poft; ludiciumnora generale eft. iv D15. iudicis nomen in titulo, vtoranes iuditet, &c.libr.i.C.omnes comprehendit dignitatesaiiM iudicts llliCjhoc eft,praEfides,proconfules,reto prouinciarum, & esteri id genus.Et hic {mana iudex & arbiter)qui ob remdicendam accepidepe- cuniani conuičtus eft.lt-g.i2.Tab.punitiir.PelCimt enim deli&um eft, venaletn habere iuftitiamsfonf- qus ommum malorum refte vocatur a iuftiniane- Noue II.& iud. fine quo fuffr. igitur iex tatufeie ram conftituic p cen., ra , nempe cap 1 tis. Vultenis iudicem & arbitrom puras habere mamiš, ne (pni ©b rem dicendam.hoc eft,ob adniiniftrandamiufti¬ tiam & veruatem tuendum pecunis accipiat. Nam qui ius dicit nihil magis curare debet,quam vt rem ipfam dicat fine vilo fuco iniquitattsaat calumni;, 1 nftit.de oftic.iudic.in princip.Quamuisauteniitl 12. Tab. capite puniret iudicem ob pecuniammale iudicantem : tamen alias pornas pofteriiegumlato- res ludicibns iniquis impoftiere. Nam iudex quiia caufa pecuniaria nufnos vei promillionemfufciptt, ex iuftin.conftituttone dati triplo, &protnifiinrc- plo,amida dignitate.muldiatur. 1 n caufa verocri- minuli, perdicis omnibus bonis, in etilnim mk tur.Aft iudex precio.aut ibrdealiquaperperami- dicans , donftantinifian&ione veramlitisalba.. tionem prsftat, Se fecundum Msrtianum,Mimi' lumquc, dcaliosiege luliarepetundarum exm' ! - dir.s, I A N T E V. dmem,&exlege Corftelia defalfis. dsportaeione,& omnium bonorum publicatione, aliifcjue modi«, punitur. Quod fi iudexper imprudentiam pecca- retjin qtiantum de ea re aquum religioni iudicait- tis vifum fuerit, Caij reiponfo & authoritace iu- ftin. p cenam per a&ionena in fačcum fuftinet. A n- cho. Hinc iudex luem liiara facere intelligitur, cum dolo malo in fraudemlegis fententiam di- xerit. Dolo autem malo hoc facere videtur, ii e- I414 e (Te iuftam defunfti fententiam,! d eft, iegum regu- lis congruentem . lic vt nullum iolenne juriš omif- fum fitaut ncgle&um.Connan.libro 7. capit.j. nu- mer.2. I v D r. x in fa&otria animaduerter, Dn.Vult. in con> ment.lnft.l.4.tic.i7.num.i2.Primo,An narrata fafti vera (int velfalfa.d.lo.n.13. Sccundo, Quod (it fafti meritum,nn.i4. Tertio, (Vuomodo pronunciandum (ir, n.28. uidens eius ar»-uatur (ententia , vel grada, vel 10 Iv D ex & arbiter inter fe muliis in rebus & (imiles, i° inimicicia , vel etiam fordes, vt veram sftimatio- nemlkis prafare cogatur. l.li filius. Digtfi. de iu- diciis. ivOEs osdinarivS fi inutfliteriudicauit, po¬ rdi iterum iudicare vtiliter, non c-tiamiudex dele¬ gat«,vtno.in leg. poft'eat)uamiudex. Sc ibi glo. & Dd.fF.de re iudic. 2 e in leg.fi vt proponis, la 1. & ibi Bald.colu mn.3.ver.2.op.&verf. item iurifdičHo.C. quomodo & quando iud. & in le.g.qualem , in fin.ff de arbitr.& in leg.abfentenij, ff. de pcenis. & in cap. 20 cum terra,de eleftio. & in cap.figm/icafti, dc effic. iud,deleg.& per innoc.in cap.ia lireris. col.i.&ibi quoque le. An dr.in ver bo frubius.eo. tir, 3 o. M on a. in cap.cum expediat,colum.i.ver. item qui facit r de elefti0.1ibr.6.& in cap.fl tibi,ad iin.de prarbend. li¬ bro 6 .& Dd.vbioue : vt annotauit Tiraquel. in leg. Eoues.tf.hoc fermone.fF.de verbcr.fl gnide. limit.t. turni. 43. I v de x in priuatis caufis dicitur,ciuis alaquis priua- tus, cui Pmor ex reorum confenfu de lite cogr.o- fcendi,fententiamque cx formul* praTcripto pro- nunciandi poteftatem dedit.Cicero in CiuentiaHa, Neminem voluerunt maiores noftri non modo de exiilimatione cuiufquam , fed ne pecunia quidem de re minima tfle iudictm , nifl qui inter aduerfa- rios conucniffer.vbi Fort alfe Qv e m pro 1 Fcri- bendumfuit.Priuatus autem dixi,quia dari, qui-cu imperio vel pot eftate erant, iudices non poterant: vtex Verrina 2. conftat. Qupd a-utem de confenfu diximus, non eft contrarium ei quod feribit Pom- ponias in leg.fi iudicis. 8 o.ff.de iudicibi enim con- ueiuio iiuelligitur, quum ipfi rei,ar.tequam inius ventum eftet,certum iudicem legiflenv. Vtriufque autem confenfum requiri dixit propter leg. obfer- uandum,47.ffde iudic.Vbi Calliftratns Feribit, ob- feniandum c/Te, neisiudex detur, quem altera pars nominatim petar. Dixi de lite cognofcendi: quo- niam iudex alia rfe re, quam qua? nominatim in iu- dicium a Prrnore dedučta e/F, cognofcere non po- teft. leg.vtfundus, iS.Digefl.corom.dtuid. vbi 1 a- 5 ° uolcn. alt, vitra idquod iniudicium dedu&um e/F, excederepotellatem iudicis non pofle. 1 taque ne- que ea qu& aine.neque ea cfuspoft acceptum iudi- cium euenertmt, ad eius oiftcium pertinent. leg.s- d;'es,:5.jr.fciendum,4.ff.de sedibedid.I.non poteft, 2 j.de iudic.Pon:quam autem femel fentemiam di- xit,iudex efTe definit. nami Feu bene, feu male dixe- nt,odici-G Fuo funčius eft.leg. iudex, 55. de re iudic. - Quid enim perrinet ad ofiicium iudicis futuri tem- poris traftatus- ait Paulus,in leg.1. ff.de vfur. Eius 60 porro fentemiam exequeb.atur is magifuatus , <]ui eum dederat.leg.a diuo Pi0ji5.fF.de re iudic. Hoto- rrannus. 1vdex a g’£co verbo & poftea hinc etiam illa antiqua, dicitur in imo , & dicis caufa, & addi- /tus.cff^ etiam hinc dicitur,id cft,iuftitia,aut iudict cium ; vel iudicialis ačtio; & A it&jov ius vel iuflum: quod nomen Latinis pro eoqu 3 ndoque ponitur , & quod perFečtum eft, & omnibus fuis n umeriš abfo- 43 & difumiles funt. nam vt ex vtriuFque ccnFenru iu- dex dandus eft,tiče tiam arbiter.I.litigatores,n.jf.5. Digeft.de arbitr, Vterque minor annis 20.eflc. non poteft.Lcum 1.4.eodem, Vtcrque pr^terea de*re fo- la, de qua lis conteftata erat,cognoFcebat. l.vtfun- dus,i8.ff.commun.diuidund.i.non diftinguemus,$2. in fine. leg. dehis rebus^^.de arbitr. vterquc Fen- tentia di&a vel iudex, vel arbiter efle deflnebat ,1« qualem,i^. Digt ft. de arbitr. ytriufque fenttntiam ^Prsetores exequcbantur.l.a diuo Pio,i>.de re iudic, fl tres dati flntjduorum confenfus abfente tertio no valet. 1 . item fl, 17. in flne.& 1 . Fequen.de arbitr. V- terque incertam Fentcntiam inutiliter pronunciat. l.quid ramen,21.eodem. vtriuFque fententice ousrn- uis iniufts parendum cTt leg.diem.27.eodem.Cuia- cius notat.ad 4.1ibr. Inftitution. titul, de ačlion. in princ, duplicem facit inter iudices ^eaibitro' dir- ferentiam.Iudices,inquit,adduntur a&ionibus ftri- člis. Arbitri a&ionibus bon^ fidci d' arbif rariis;liH ex formula,hi ex bono & cequo iudicant.flc in leg.d Diuo pio.fFde re iudic. Lj. ad legem Iuliam repe- tund.DifFerunt autem in eo,quod is qui proprie iu- dex appellatur,ad certam prsetorisformulam aftri- dus eftrin eaque ipfa verba quibus Prapor vfus eft 5 proferre Fententiam debet. Arbiter autem eft qui totius rci habet arbitrium Sc facultatem : vt Feftus & Donatus Fcribunt. haque qualem fententiam fe- rat,prauoris nihil intertft.diŠ;. l.ejualem,de arbitr^. ludex,fl conucnerit inter lnigatores quid pronun- cietur, eiufmodi fententiam proferre poteft. leg. ii conuenerit, 26.de re indic, atfiflc fuit in arbitrum compromifTum,vt ctrtam fentontiam dicat,nullum effarbiirium.d.l.qualem,de arbitr. iudex,vt antea diccbamus,priuatus efll deber:arbirer autem criam qui cum imperio eft,dari poteft.l.2.& 3.de aibitr.r- gnominiofus iudcx efienon potefr. 1. cum Prxtor» i2,de iudic.arbiter potcfl.I.pedius, 7. Digeft.de ar¬ bitr. iudicis Fententice propter Prartoris imperium parendum eft:arbitri vero propter compromiflum. leg.i.& pafT.eod. Atque h*c quidem haCtcnus dciis arbitris,qui Compromiflarij appeHantur,de quibus pleni Funt pandečfarum & Codicis libri, mrelli- gendum eft autem ali ud prsterea Arbirrorum ge- nus efle, qui vFque eo iudieum flmiles Funt, vt in- ternoFci vix,ac ne vix quidc-m poflint. Hinc in for- mulis illud vfltatum , 1 udicem flue arbitrum dice- re oportet. Cicero in M uran. Tot homines per tot atates conftituere r.ondum pctuifTe,vtrum iudicciji an arbitrum dici oporteret. i j vero erant qui bons fldei &arbitrariisiudiciis adhibebantur. nam qui ftričti iuris iudicium exercebant, quoniam id cer¬ tam formulam adftringebann.r arbitri dici non poterant. Quibus vero liberam atque infi- nitarn poteftatem JP ne tor permittebat de re con- trouerfa ex squo & bono erbitratu fuo diFce- ptandi , i) Arbirrorum erant flmillimi , eo- que nomine appellabantur : qiKmadmodum in Quimians commentariis expofuimus. Hotoman- nus. latum ; vdut cum Vlpianas feribit Teftamcmum 70 1 v c 2 x in accommodar.da a;quitatc adfjftum duo Yy 2 I A N T E V. * 4*5 sobferuare debet:Tempus & formam.Tempus,quan- do $quitas adhiberi debeat; & aut lex eft obfcura & ambigua,aut plana, vt ex ipfis vcrbis legis, quid tubeat, vetetve, cerrura fit. Cum lex eft obfcura & ambigua, iudex adire debet iegiflatorem ipfum, vc is legern interpretetur ; cum cit piana, iudex confi- Jium legis pro fua tequitate fequi debet,non vt eam vorbis & fyllabis includat, fed relaxet, quantt!m queat,quamum r2tio legis pfed ludicem dare,qui acceptaiormoli & prsferipto qu8dam iuris,de fačto tanfumccp fceret. Hi n c dicitur, in Iure fieri, quodaptid:.^ toremfit. Nec verumeft, q«od pleriqueopicar,' tur rebus iudicandis eum priepofjtum fuiik legn bus Romanis. Iudex enim datus,qui & Pfdanui dicitur,nec ius dicit,nec iurifdidionehabet,lefljsi* tionem rantum, & cognofcendi iudicandicrte cultatem.l.ait Prcetor.ff.de režudi«iquamdiori^> ^lione differre 5 arguit etiam titulus: Nequis b caufa iudicet, vel ius fibi dicatdib. Cod.loftinia* Huius rei quoque aigumentum eft,ouodlitcri. iremo poifit Ius dicere, in eorom taracn casiiia t- dex efle poteft.leg.qui iurifd.ffdeiurifdidJjjp uatis.ff.de iudic.Proinde fementiamfuamnono-.' q u i t u r, fe d magiftratu s qui eu dedit 1. a diuo de re iudic.Nam quod Vlpianus ait, Quirefn ; ^ jfij I A N iulfus,tudict non paret: manu militari officio Iudi¬ cis ab eo poite/Iionem trans ferri,&c. l.qui reftitue- tc ff. de rei vind. id de pronuntiatione & fententia Iudicis, non de ipfius executi®ne accipiendum eft. Hoc ampiius, Magiftratus fi quando cognofcat, & iudicet ( quod olira certarum perfonarum fauore, aut caufarum facicbat.Li.lt.de extraor.cog.)ne tum quidem las dicere proprie intelligendus eft,tamet- filatiuseoverbo vfusfit Vlpianus, Spieg. J( Iv di car e in libris feudorum proteftamento lega- rsunl.Aftulphi regis Langob.tit.4. Si auisLango- bardus dccedcns, vsluerit vxori fu x vfumfru&uin de rebus fuis iudicare,non ampiius iudicare podit, ludicarefeudum pro anima,id eft, Ecclefise addice- re,vel iegare fub conditione precationum, q«ae pro domini conftitucntis anima fieri debeant, iibr.Eeu. 2.tit.9.^.2.Sf tit.55.^.Longobard.Prat. Iv di c ARE,munus publicum eft,ait Paul. 1. quippc. ff.vbi quis ager. Spieg. 2: Iv D 1 c ar s de re alioua grauiiis, fic di&um, vt gra- uius ftatuere, Budaeus. IvdicAre de turrijiiue de muro dicuntur, qui fpc- dant in tato pericala aliorum.Adi Chil.Eraf.Spie- gelius , Iv dicassi T,pro iiKficauerit,antiquum verbum in l.u.Tab. Quum magiftratus iudicailit, irrogalfitve per pnpulum,nuil&£ p« n* certatio efto. Iv di c at a res accipitur , quoe finem controuerfia* rum iudicis pronuntiatione accipit,quod contingit abfolutione vel condemnatione, leg. 1. ff.de re iud. u Briff, Iv d t ca t aftio,& ačHo fa&Ldiuerfa funt nomina, fedeadem rtšmifi in iuramenti delatione , ibi pro- prie venit actio in fa&um. Zafius in Lintra.ff.de re iud.Oid.re&e nota?,iudicati,feu rei iudicata? ačtio- . nem non in faetura nuncifpandam,vt Accurf.putat. Non enim,ait,quiafačtum eft,agitur,fed quia iudi¬ catum eft.Spieg. I v d 1 c a t 1 ačuo appellatur, qus ex fententia da- tur,l. 28.5r.igitur.ff.de iu rei ur. L44.ff.de donat. I.4.& fi.jf.vit.ff.de re iud.L31.1f.de procu.1.8. Cod.de reb. čred.L86. ff.de folut.leg.14.tf.quid fi homo.ff. quod met.cauf.Et iudicati agere L28.ff.de procur. l.fip.ff. defolut.Briff. Iv d 1 c At 1 o,cognitio.lcpifc.Cde epifc.aud. Iv d 1 c A ti o ,pio propria iurifdičrione.Vlpi.Laliud fraus eft,ijr.ff de verb.fig. Mukam is dicere poteft, cui iudicatio da ta eft. Magiftratus folos & prsfidcs prouineiarum pofie mukam dicere , mandatis per- mdfum eft.Simiiiter in 1.2.in fi. ff.de iudic. His da* 50 tur m uit* dicend« ius,quibus puhlice iudicium eft, id eft,qui iure magiftratus fui,quem a principe vel populbacceperunr, iudicium exercent: non autem qaale haberfoporteret, fua con- ftitiierunt auiotitace. Vel uti, Gra cehi primum fa- ftum : quem po pol us &b id faftum , quod infcicnte collega in cen fara nihil egiftet^poft cenfuram con- fulem fecit.Res iudicatas nomine religiofi c o m pr e- hendit, quod ub iismanarunt, qui religšone iudi- candi tenentur,Commane quod vocat,confuetudi- ms proprium eft. Approbatum autem cenfuetudini T E V. s 4 iS fimile: fed in eo difpar, quod certumbabet a utore, cuius exemplo ftatim conftituitur. Refponfa ergo prudentum,qu2e omnium affenfu fuerunt pro certo iure approbata,& religiofi & approbati nomine ccntinebuntur:& hzc omnia fub iudicato tanquam fubfuo generefubiiciuntur, quod non certaiege, fed communi omnium iudicio conftituta funt. N£ iudicatum vocat Tullius,quicquid alicuius } vel ali- , quorum aiuhoriiate,fa aut vetitum, fed vitro & magna voluntate ab omnibusreceptum,& pene appetieum &c. Conn.li.i.c.ij.n.fi. ^ Ivdicatvm item eft, iuxta Ciceronem de Inuent, de quo iam ante fententia alicuius , aut aliquorunst. ■ conftituta eft. Ibidem. Iudicatum eft res affenfione s aut autoritate, aut iudicio alicuius , aut aliquorum coprobata. Vide gl.in l.fi Sl iure.ff.qui pot.in pign. hab.& Bart.in l.ftipulationes non diuiduntur. ff.de verb.obl. Spieg. Iv dic at v M,feu res iudicata dicitur,qux finem co- trouerfiarum pronuntiatione iudicis accepit.Quod vel condemnationc, vel abfolutione contingit, vi** delicet iufta ac valida. Alioqui fi nullius momenti fit, non poteft temere condemnatio , vel abfolutio dici.leg.i.Čc l.j.Sf. condemnatum.ff.de re iud.Spieg. Prat. Ivdicatvm facere , pro parere iudicato, fine per- foluere, quod iudex dependendum efife pronuntia- uit.Intcr alia enim facere,vt fupra indicauimus. fi- gnificat fo!uere,vt in l.vlt.C.de reb.cred. & in leg. funt qui.ff.de re iud.vide Geli.ii. 19.Formula autem iudicatum facere exi2.Tab.dimanauit : in quib.ita fcriptum*rat:Ni iudicatu faxit,fecum ducito. vfus eft M.Cicero in orat. pro Placco.Dtffert autem iudicatum facere,a iudicium facere:Nam iudicium facere idem eft quod iudiea ? re,in tit.de fer.&ficert«, pet.Iudicatis fatisfacere dixit Papin.. pro iudicatum facere in l.tale padum.jT.i.ffdepaft. Prat. Ivdicat v m folui,dicebant veteres eamTatifdatl«- nem«qu3edčrfoluendo per reum fiebat.l.iudicatum, ff.iudicatum f©lui.Qufre,Stipulatio iudicatum foi« ui. Spieg. Iv d 1 c at v m folui. Quod in hac farifdauone Lati • . ni dixerunt iudicatum , Grsci proprie appellarunt to ji^eO|Ctžyov.Etfignificatur non id.anodo»quod ver- borum propfietas complefti poteft : fed & h*c cau- tio quippiam aliud continebat, quod fcilicetimpe- dit,ne iudicetur : nempe claufulam de reo defen- dendoj& de dolo malo.Adeo vt exiftimatumfit,hic contineri fatifdationem iudicio fifti, quia non vi- deatur quis refte defendi,qui abfens eft/altem vbi eius prarfentia opus eft. Alioqui fatendum eft ali- quem.defendi,d' ab alio quocnnque : Porro bic no- tandum,hanc ftipulationem,fi ex vna caufa fit com- mifta,ampiius ex alia non committi: vt femel tan- tum ex ea aduerfus eundeisiagi pcfiit. Balduinus tiru. de fatifdat. Iv dic a. tv m folui ftipulatio tres claufulas in vrium coliatas habetj.fi, ffiud. folui. puta de re iudicata, de re deferenda.de dolo malo. Prat. I v * d 1 c at v s,addL\us. Plautus Mcnaecb. Nam ego ad Menachmum non eo, quo iamdiu fum iudica- t us: vitro eo vt me vinciat. Prat.ex Hot. •Iv di c an d 1 mnnus graue olim detreftandtimotie fniffe probac Cicer. in prstura vrbana. Hoc fi vo. bis (inquit ad iudices) leuius videtur, quod putatis onuš efle graue & incommodum , iudicare, intelli- gere deberis, primum interefte, vtrum id onus vof- Yy 5 1^9 A N T E V. metipfi reieceritis, ’An quod probare populo Ro¬ mano fidem veftram,& religionem non potueritis, ideo vobis iudicandi poteftas erepta flt. Auguftus decurias iudieum nonnihil immutatas,rednčia Tri¬ bunala poteftate, diftinxit, vc finguli Senatores, Tribuni,& equites,ex lingulis Decuriis iudicarent, r.urfufque immunitate potirentur, fuccedentibus ordinibus ieu decuriis in orbem. Neque enim vni- uerfže Decuriae figillatim ad iudicandum fedebant, fed ex ea decuria., cuius vices tum erant, iudicandi certiis ac conftirutus numerus alTumebatur> Torti- feus- ex vna dučHs,fcilicet cum res aliqua nata tudi- cium pofcebat. Idque ofncio Praetoris expedieba- tur. Praaor enim fummam poteftatem habebat iu- diciorum,pr^eratque fortitionij&reiedioni, feu,vt nune dicimus > recufationi fufpe&orum iudieum, rurfufque fubfortitioni in locum reiečlorum per a - čfcorem iciiicet, vel reum. Proinde ipfe Praetor pro tribunali, fedebat,cum interim ludices in fubfeliiis cifent.Abhac confuerudine retinemus vocabulum iudiciale, Sortiri forum, fortiri iurifdičlionem , a- deoque rem quamlibet fortiri effe&um. Cum vero ante Augufti tempera equeftres proprie diceretur, qui equo puhlico merebant , poftea dici coeperunc omnes quibus vti annulo aureo licerer.vt Senatores dicebantur,qui lato clauo vterentur.Hinc apparec, quid (it quod Arcad.in l.vlt.tf.iudicandi. fF.de mu- nerib.&honoribus,dicit 4 iudicandi necellitatem pu- biicum munus efTe, non quafi iudex cogi podit iu- H20 refpondebitur,Afconium fubfortiri duiffi: , fortnorum citationi & refoonfioni w ,l, paulo fuperius fic lo<)uimr, PrinctpsillotuajSj cum damnatus eft lumus^uoddiccretiiMli . 7 ' poiuuTe qui reum damnarent.non eosq UOi p„ r fuerac lubfomtus. H$ccumiufchabea M ramen & Qusfitorem ipfum ludicem queftio’ ni -'° ci,& viciffim mdicem qu*ftionis.Q i i*J tWl J' Clcin Claem.de Pritore,Qu,VoionioNafo^ cjuens,lubet,inquit,ea lcx,qua lege h« itn uta eft,ludicem qu$[h 0 ms,hoc eft, O.v ocoh v cum lis iudicibus qui ei.obueneraBt^uiHteilef 1 neno. Pedianus autem Verrina Uunfus,™,;' Ouafitor fuit in Clucntij caufa Vene Qued autem Afconius his verbis feribit, Q Oimiii iudex quaeftionis fubfortiebatur,improwi„„! e*.pro federe,quafi fubfortito dudura, pim? Atque haec quidem mea de iudice qu$ftionisV tentia eft:qqam fine aliorum repreheAne, fc admodum & natura & confuetudo mea fert,bte,j. ter expofui.Marcian.lcg.prima.J,i.adlt»,c mt i' de ficar. Q_uive magiftratus iudexve q u *fti 0 msob capitalem caufam pecuniam acceptrit, v tpublitj lege reus fieret. Nam paulo ante diretat, quum magiftratus a!Tet,pubiicoveiudicio Hot. Iv Dl c E M collocare apud Feftum eft intet iudices ponere.Sic apud diuum Vigilium,Arbitrumcoil«. ca re. Prat. dicare,(Vnde ducut lurifperiti muha argumenta,) jo Ivdicem religiofum fortiri, apud Vlpia. in 1, die! fed quod Senatores, Etjuites ac alij in quatuor de- curias diftributi,quorum nomina in albo Decuria- rum fcripta,& ad »Erarium delata erant,parere prse- tori confilium agenti ad iudicium publicum exer- cendum,aftrir.gerentur,ficut ad alia munera puhli¬ ca. Prateius. Indicem queeftionis alium fuifte a Qu$fitore,qui capi- tali iudicio preeerat, locus in extrema Verr.j. per- fpicue declarat. Eum autem Afconius eodem loco principem iudieum appellat. nune queercndum eft, quae inter vtrumque differentia fuerit. (Vutefitor i- gitur magiftratus erat,&,vt ait Cornificius.accufa- rorem,defenforem,teftem in ofHcio continebat,vim ac poteftatem iudicu coercendorum,hoc eft,fub pi- gnorib.cogendorudiabebat.in fella curuli eburnea, pro tribunali fedebat.ipfe nec iuratus erat,nec fen- sentiamferebatjfed vrnee in quam & caufaru fortes coniiciebantur,& iudicesfententiani fercbat,pr{e- rat. iudices in confilium vocabat,videri fecille reu, vel nor- feciffe pronunciabac. Hinc Verg.Qusefitor ^ Minos vrnam mouetiille filentu Confiliumq;vocat. quod Seruius eodem modoex\ lanat. Atq; haec qui- dem Prator.Iudex aurem quaeftionis priuatus erat, vt patet ex l.i.ff.de ficariis.& vt ex Bruto coniefiu- ram capioj poft a£di!itatem interea dum Prseturam petiturus erat,fefe in iudiciis tra^andis exercebar. canamq;qu:e Prestoris prslcntiam atq; iraperium non reqnirebanr, ipfe qua!i eius vicarius, in tribu¬ nali . non tamen in fella curuli fedens, adminiftra- bat.quod exVariniana interrogatione cognofeitur. Praecone uatuq; Iudices telbefve citante,iple refpo- dentes obferuabat, eorumq; qua(i cuftos erat. iura¬ tus fententiam vna cu aliis ferebat, Se, vt cx eo con- iicere liber.quod iudieum princeps v.ocabatur, pri- sihjs omniu ferebat. Qusri autem poteihcu Prstor vrbanus iudices reru capitaliu fortiretur ac fubfor- tiretur,queadmodu Cie.in Cluent. & Pedian.Verr. 3-teftantur,quid/fu,quod ide Afcon.fcribit,iudicem q.u 3 tftionis luniu fubfortitu fuifte in locu non reie- ftoru. fic enim apud Afconiii legenduCluentiana 70 sratio demonftrat.fedjVt opinordta non incomode tJH denunciafle.de adult. Iv D 1 c e m autem accipere &fumeredicuntur litigant.l.j.C.de in lit.iur.lj.ff.de quib.rtb.adt iud.l.pen.l.ff.de ipd,1.2.C.eo.l.6.ff.dcfidti, I. i-j.ijf.de vfur.l.n. jr.ofi5cium.ff.de «|.t aq. f i,i jS.ff.manda. leg.Ji.tf.fi. teftamento.ttmtf.ta diftr.Brilf. Iv Dl C E s locorum,leg.a C.dec-xhib.reisbesluftir, conftit.i34.7usre)i£4'iai; appellauit. Prat. iv Biču ex forma aut ordinaria Tuitt, aoteitraei- dinaria. Ordinaria aut puhlica,antpriuan,®«. tumuiralia. Publicorum cognitio,eftPrincipi!,«! Senatus,vel pra:toris,aut praefidis,qui legib, qutri: Priiiatoru cognitio, eft iudicu datori Ceatamuira- liu,Ccnrumuirorum & pritoris,quihi> iudiciissi more prarlidet. Separat priuatu iudiciu a Centura- uirali Plin.his verbis: in priuatiiudicij fomin Centumuiraie vertitur.S. Epift.atquc etiaminpri- mo , quum in aliis iudiciis dieačtioni diftopeten- tibus demonftrat indulgtri adhuc dilationempof- fe,Centumuiralia nullo modo poffe differri: queu. admodu illud c tiare prscipue ineft,vt alio iudici; non poffit eius praetudicium adferri,fed inregrade- beantomnia feruari,quOTdCentunitiiridekret tace iudicai!erinf.l. 5 .ff,depetit.har.l.vIt.Cod.mi Porro cognofcebant Centumuiridelmeditatibiifc quacunque ex caufa peterentur,fiueinofficiofi,(iie iufti,aut iniufti aut falfi teftamenti,fiueabiruefta- lo.Paulus in fentetiis,Centumuiti > inquit ) (i'dtli;- reditariis rebus ve! fide generisinftrui noupof«, Et in Qusftionibus,fi|inquit)obtinuerit in penil inofticicfi teftamenti,vteturreiiudicaneauftoiiu- te J quafi centumuiri hunc folum filium in rebusb- manis efte,tunc quum facerent inteftatirai,credice. rim. Et hae ratione querela inofficiofi teftair.cn::. fiue (quodidemeft) petitio hm-ditatis-deioefr ciofo, Centumuiraie iudicium dicirur in librisrt- ftris,& haftra iudicium Valerio MaximoduobusIc- cis , & quadrupiex vel dupltxiudicium Plinio S Quintiliano.Nam (vt iidem declarant)diuidcbsn- tur centumuiri in confiiia & tribanaHamododuo Bode 14 ** modo quatuor.Et hoc eft quod proponitur in l.quu fiiius.ff.de leg.z.diuifis tribunalib.adum querela i- nofficiofi teftamenti,Quo genere interdum euenie- bat,vc duob.confiliis (conftabat vnumquodque pa¬ ri iudicum numero) vinceret ador, Sc totidem vin- ccretur, Sc vero ita fententiis paribus eius partis fi duplex iudicium centumuirale fuerit, vel earii par- tium fi qaadruplex, fentcntia prsualet, qu* tuetur defun&i volufttatem. Hoc enim humanius effe ait, tli pars.ff.de inoffic.tefta. qua> partem iudicantium 10 dicit,vt partes centumuiraiium.Ouintil.Iio.Cuiac. obferuat.U-io.c.20<,in princip, Iv dicia Fiduci« effe dicuntur ea,qu£ de mandato Hunt & depofito :& damnato infamiae notam irro- gant: vt & ea quse funt focietatis & tutela?. Cicero pro Rofcio Comcedo : Si qaa enim funt priuata iu- dicia maximar sftimationis, &pene dicam capitis: Tria hsc funt,FiduciSjtutels> focietatis. -/Eqire e- nim perfidiofum Sc nefariueft fidem frangere, qua» contmet vitam humanam;&pupillum fraudare,qui 10 in tutelam peruenit, &focium fallere,qui fe in ne- - gotio coniunxit. Vide copioiius fupra in verbo de- ponere.Connan. li.y.c.4.n,i. Iv di cia omnia ftrntabfolutoria:id eft,iudici aPrg- tore dato tacitc pennitfitijr,reum.>qin ante fenten- tiamadori fatisfacere paratus eft,iiberatum ab a- ftione dimittere: ne in infamiam , quse ex quibuf- ■ dam iudiciiscontrahitur,incurrat:vti docet imper. lI.vUime.de pcrper. & temp.& paret ex leg.73. ff.de procur, Hot. Prat. £t Buaren.de in litem iurando, 3 ° nu.42. Iv di Cia principum nominantur cognitiones^uoff iureonimsno iurifdičtionem nuliam habebant., vt nec populus., in cuius locum venerant: fed de qui- bufdamextra ordincm cognofccbant, qu* fcilicet fuar cognitioni referuauerant, aiit quse nona erant, nullis dum iudtciis definita Sic. Brecha?us leg. na¬ tisnem accipere poffumus.Digeft.de verb.Sc rer.fi- gnihcat. Iv di cia priuata & puhlica differunt.Priuata funt, 4 ° in quibus iniuria quaj homini priuato illata eft, vindicatur:Publica,in quibus qu£ Reipublic. Pla- to iibr.de H.^.Cseteramm rerum duo iudicia funto. alterum quu quis prinatus a priuatoquopiam iniu- ria fe affedum queritur,eiamque in ius educens, de ea diCceptari poftulat. alteru quu Rempubl. a quo- piam ciuium laffam effe sliaui s exiftimat, Sc vult Reipublic.perlequi iniuriam.Iraq; illa Rei priuat£ i Giceronenominantur:hsc autem. Reipubl. Qus vetofminiurice qui.bus Refpublica, iiue populus vniuerfus lsdatur in ipffus arbicrio ac volutate po- fitum eft.Itacp non modo peculatus,aut repetanda- rum,aut fimilia crimina , fi populus volet, publica nominabuntur,eorurnq; qusftiones cauf£ public«; verum etiam furti,rapins,damni iniuria dati,iniu- omnia denique qu$ non fua Iponte , fed pru- dentium interpretatione maleficia nominantur. I quod exleg. Ledoria. planiffime intelligitur, qus aduerfus eos Vata eft, qui minorem circuueniffent. iiquidem lege lata, ea caufa ,qu$ priuata femper 60 anteafuerat,publicafa&a eft.Cicer.de nat. deor. 3. inde^rv^uffiudiciu publicu rei priuatce,leg,Ledo- tia Rei priuat^,i.qu^ femper antea priuata fuerat. Ojise quu ita fint, falfamcerte effe apparet Iuftinia, iententiam , qui ludicia publica ex eo dida puta- uit. quod cuiuis de populo agere liceat. non enim publica funt, aiu dicuntur, quod cuiuis de populo liceat agere: fed contra,quia caufte publica:Tunt,id eft quia quiuis de populo laffus eft, quia cuilibet de populo iniuria fada eft , quia denique cunda Ref- 70 pub.bfifa eftvpropterea licet cuiuis de populo, quafi 14^' pro fua virili parte, fuam Keique publicae perfequi iniuriam. etenim ob eam caufam vnicuiq; accufan- di poteftas permiffa eft,quod ad vniufcuiufque fiit- gulatim, & publice ad vniuerfum populum ea per- tinet iniuria,Hot. I v d 1 c 1 a populi^ iudicia publica differunt.nam il« la dicuntur J qus populus in foro per tribus,in ca m- po per centurias diftributus exercebat: h^c vero, quib. Prstores qui & Ou^fttores dicuntur fellain foro polita cum.conlilio iudicum pr^erant. de qui- busfuo loco explicauimus.Ilh»jfmodi fueruet illa, quibus quisius ciuitatis ac Jibertatis imminuiftc dicebatur, vt ex Verrina j.cognofcitur. Erant au- tem ha?c vehementiffima grauiffimaaue iudicia. Solus enim populus in ciuem R. verberib. Sc fecuri. animaduertendi poteftatem habehat. Repetunda- rum vero Sc aliorum criminum qu2ftionem ad po¬ pulum non pertinuiffe^ itern Verrina >. his demon- ftrat verbis; Quo confugient focij ? quem implora- bunt ? ad Senatom deuenient, qui de Verre fuppif cium fumat ? non eft vfitatum, non Senatorium. ad populum Roman, confugient ? facili.s eft caufa po* puli.Legem enim fociorum cauffa iufffte, & eiiegi cuftodes ac vindices prazpofuiffe dicet. hs?c ilie, Praeter hsc autem populi iudicia lege lata confti- tuta,iilud fcire oportet,licuiffe Tribunis pkbis,^- dilibus, Qusftoribus iudicium populi omnibus dc rebus conftituere, Sc cuiuis ciui diem ad populum. dicere, vt de eo quseftio exerceretur, cuius rei cum alibi pleraque exempia fuppeditant,tum vero apud Val*Maxim.libr,quarto capitul.de pudicit. Sc apud Cie. in Verrinis , vbi fa?pe populi iudicium Vem ■minitatur. Qus fane populi iudicia,(i quis pubiica quoque nominanda contendat, duntaxat ob cam caufam,quia non intra domefticos parietes, fed pa- lamac fub dio (item vt alia) exercentur ^ non ma- gnopere luiftabortprsefertim quum ita Liuius quo- que libro fecundo ea nominet.Natn de Čaffio dam¬ nato & necato commemorans , quem nonnullus a. patre domi caufa cognita verberatum necatumquc dixerat,Inueniodnquit, apud quofdam a Qua:fton- bus C$fone Fabio , Sc L.Valerio diem dičtam per« duellionis: damnatumque populi iudicio , dirutas publicc $des. Csterum ftue illud domeftieum, ft- ue publicum fuit iudicium, damnatur S. -Cornelio, (^FabioCoff. Hot, Horum autem populi iudicio- rum quadripartitam rationem fuifte Cicer.pro do- mo demonftrat: primu vt ne pccna capitis cu pecu- nia coniungatur: Deinde ne nifi produ, 01 d. Pra t, i vd i c i s arbitrio reftituere(vnde a&on« arfe' rice vocantur)eft tantum refticuere,quamiiudei fj. cnndum confcicntiam boni viri,quicquid part«a!- 1 legauerint fua interese , duxerit condemnandur. Paulusin l.arbitrio.iT-dolo cuius.ff.de do!, malo, Trebatius aif.De dolo dandum iudiciuminonvtar- bitrio iudicis res reftituatur , fed vttantum ador confequatur,quanti eius interfuit , ldnoneiTefa* čtum.Oiden.Prateio I v di C i s confcicntia duplex, quam Accurfiizscuni fuis diftinguit:alteram,quam velutiudexhabet,hoc eft,eorum quae videt aut intclligittempore iudicih Alteram,quam habet de iis,qu2e priuatim fcir. Sed hoc eft contra naturam,i us,& 2 quitatem,j\'amc 8 n- fcientia efttacitum animi iudicium, per^uodaur accufatur falfitas,turpitudo;aut debiuiit honeftafque,recundnm infailibilem iute \ D«, nobis infeulpts formuiam. Vnde diciie&efe; Confcientia mille teftes.Siquidemrese(l fiEplicif. lima , nec diuidi poceft in vnoeodemquek.x Quicquid enim fit contra confcientiam, contra«. ritatem fit,& sdificat adgehennam.vtre&ifei. cit Innocentius poft Apoftoiumjin cap.literas.deit- ftit ut.rpoliat.Veriifimum igitur eft, fecundtimta tentiam Martini glo{fatoris,quodiudcxvelutY!fi! bomo non habet,nifi vnameonfcientiamjCjuamk' per debet fequi adhibitis legumformulis.Nam^ marium ofticium Iudicis eft,iniudidisampledh: ritatem fadi,eamque ad 2quitatem exigere, poteft autem id fieri nifi con Cele ntiae iudicio. & elegajjter & late probantur in liheiioDeiure&r. - ■ quitate 5 & de formula inuefligandseadionisOldea* dorpij.Huc adde illud Ciceron.lib.^.Oftic.Cumb dici dicenda eft fententia, memineritfeDeumliah re teftem.ltemque illud Agapeti ad Iufti.lmp.mi’ kHDouc&m cT «li? t 7rpay[4t7w xg^TOc.Prar, i v d i c i s officium varij varie definierunt. F. Mam- nu5 Accurfij Gosetaneus ita definiebat, vtfitpote- ftas iudicis adfumpta.Bart.fic eft,inquit,iusfacien* di quae iudici facienda incumbunt.Alchtus in cip. quod fedem.de ofiic.ord.numer.p quit,quid extraordinarium,& non datur nifivbi n eft aliquod nomen fpecialepetitionis. Bartolicea- nitio esteris verior.perfedta tamen non eft. Tenu- bam igitur fic definire:Vt fit idquodiudex cogrr fcens,definiens & exeque»s facere debet. Putei^ dendorpius hoc modo definit j iudicis ofiici- 1 ;' ius,quod ad dirimendas lites tollendaquegr 3 >-- n a,quomodolibet fecundum squitate exercety!." perhocomniura tranquill»ati priuatim & pw Kl confulatur. IVBICIS 1415 I A N T Itdicis officium Prateiusdiftinguendum putat in duo farama genera. Vnum eft generale & late pa¬ tent,quod Vipianus Iatilfimum appcllauit.legc i ff. deiurifdift. Alterum fpeciale.cum nulla obligatio, aftiove data eft, nec oritur ex negotio, quod tame dirifierizquum eft:quode aceipiendus eft Pom- ponius lege Qtyntus.ff.de ann. legat. idque Bet- nirdusgloifemacarius retfte fenflt in cap.t. deoffic. ord. lege i. ff.de iurifdi&.ita feribit: iudicis officium Quod ad primuarriculudiuifionisattinet,Vipianus 10 l.i. Digeft' de iurifdiS.ita feribit: iudicis officium latiiSmum eft. Natn & benorum poffeffionem dare poreft,& in poffeffionem mitterc, pupillis nen ha- bcmibus tutores conftituere, & iudices littganobus dare.Quod ait.bonorum poffeffionem dare,hoc iu- rifdiftionis eflfc , Cams Harmenopolus libr. prtmo titul.4. credidit. Sic enim apud eum fcriptum eft: Til y) tfltfti.ca cffeut^tto^dui ch>yqodWtse fc 57 t»quod ex no - uiifimisquidam ptobauerunt.cum tamen milli im- perii effe, Vipianus diaerit 1,3- & 1 ,4. ff.de iurtfdiS* 10 otn.iud.Prateius.Alias. -- Ifotcis officium do&ores varie diuidunt. Bartolus putat tripiex effe officium iudicis:videlicet,nobile,. n:ercenarium,&aduerlarmm 4 lu communiter fta- tuuntd«plex genus offiui iudiciaiis: fcilicet,Nobi¬ le & Merccnarium, Etqtsoniam laz vocesfunt vul- go netf.docendigratia fequemur eas.Oldend.Prat. 1 V Q1 c 1 s officium nobtie (qued tamen reftius dixe- tis meium officium) dicit.Bartolus id effe, qucd pet feftat Explica fic apertius: officium nabile eft, 30 quodiudexfua,hoc eft.iurifdi&ionis autoritate ex- ercet, etiamfi nulla proponatur ačtio,& interdum motuproptiOj r.emine petente $iquidem iudex leta magifttatuseft animata lex.lus enim cum'mortua liteta defetiptum fit ; producnur in forum vituqua- dam iudicis exercitationc, cutn iuftitiam.admini- fttat,cumd!fttibuitvtiičuiq fuutn.Quareluftinia- nusexemp!o lurif.onfultotu.ti, craiftansde officin iudicis sibr.4.Infttt titu. pen reftifttme fic incipit: Et quidetr. inprimis itlud obfetuare debet iudes,ne 4 - aliter iudicet, quaro quod legibus.aut conftitutis- nibus.aut motibus proditum eft.Quje verba Accur- lius frtgtdtifime difputat;quafi iudex nor. etižm cc- gnofcendo caufam, adhibere debeatiutis fanSio- nes eo pertinentes.Oldend-Prat. 3 v m c is officium mercenarium eft,quod aflioni de- feruitiiVfetaphoraabobfeguio famulitio du&a Que- admodum enim is,quiqperam fua lecat.bona fide, & libem eam przftat,r.ec a ro modo quamdominus ptaeCcribitiita tudexatStonibus in mdicium ptrdu- ;■ &isaatperducendis,inipertit officium fuum vitro quidera , fednon nifi ad normamačiioms:eaque eeffanteedfat. I.sdil § item laiendum.ff.de zdi!, e- did. !n quibusautem verfetur officium iudicis v- trunque,Jeailfime & latiffime traefat D. Old. in prafationibus Claffiu fuaru.de officio iudicis Prat. I v d i c 1 s officium apud Romanos tribus verbis, in tria iutis capita digeftum futt elegantet: fcilicer, Do,dico,addico.Ahas emm iudex data&ionem , dat alium iudicem.l.tettia.J.mistum.ff.deiurifdid. A- fi lias cognofcit de controuerfiis, & dicit ius. Alias denique addtcit & transfere pofftffiones rerum ab vno ad alium.Oldendotpius 8c Prateius. vide infra iudiciunf dici. j v dicis prafentis iuftacognitio , cum primis eft de fubftantia iudicii: quam tamen formularii non dignancur inter paues iudicii adnumerare.Siqui- dem memimffeoportet, omnem iudiciorti vim & oteftatem ftatini atque lis eft conteftatafiudicum umerisincumberecoram De o & hominibus. Iu. - ffzauteracognitioaisduifuntpattes. Alttta, vt ' E N. 242.6 perfpefiam habeat iudex caufam etrcunftantiis.Al- tera vteeleriter eam diffiniat:quia ad officium eius perrinet lites dirimerc,vt dicit lulianus in i.quidam exiftimauerunt.ff. fi cert.pet. cendid Prioretn au- tem cognitionis partem feliciter abfoluet, fivtatur fzpeinterrogationibus de his,qui nofeit. Cogno- fcere enim id dicirour, quod antea non fciuimus., Proindealieni fs&i circumftantias neque citius.ne- que commodius inueftigare licet , qti3m interro- gando.Quamobrem fapientiffimi legislatores inter- rogationes adeo frcquentes effe voluerunt, vt apud Gmnes aeque magiftratus fierent.lege,ve!uti Prztor, 1 . vbicunque.ff.de jmertogatio. Pofteriorem vero partem officit fui iudex retSe expediet tribus mo- distvidelicet, iureiurar.do jtranfaflione, fententia. Old.Prat. 1 v d 1 c 1 s religio & diligentia , cuius fit mtntioin dift.l.eum quem temere 8dn l.tertia.jf.tdera diuus. ff.de teftibus.tft follictta & anxia confcientis cu- ra,quz propter iuftam muneris fundlionem lufcipi- tut,quam grauiter depingtt Papinian.m 1 . quafita eft.ff.de teftjbus. Vt vel hinc appareat foleclarius quani longe comentatores abfint a vcritate,&qui- tam attuierint human* locietatipeftem : tradentes ludicem debere femper fecundum afla & probata, non autem fecundum confcientiam pronutitiare. Nam fi aftionum feries aduerfus cognitam veritatS eft obferuanda : quid aIiundepoteftiudex rimare, aut quidinterrogare? 0 .d.Prat. Iv n 1 c v .vt nome generale eft,quo čotinentur tama- giftratus,qua tudicespedanei-.hi sut ludice,dati,qui qua(i piano pede iudicat.no pro tribunali,& 3 Gr* cis^atjt^tfi^oipa/ dicutur, & Šiaivmcj Co- tinentur etiam eo nomine Iudices compromiffarii, qui JujvnmjnifiTtl dicutur.Pedatieisdanturd>^tsj^» iiue fportulsnnagifttat.bus non dantur, quia am~ pla falaria habent.pedanei permodica , ic fimilitet fportulaspetmodicas 1 pedaneinon habent adfef- fores, magiftratus habent adfeffores:. magiftratus > p!erumqueerantviri miiitares.legum ignariipeda- nai periti i«f reus. Ec non nifi poft licis conceftadonem proprie dici,omnes faten- tur. Alciatus in comment. ad tit.C. de in ius voc. & e.i.lib.^Parerg.Spieg. j V d i c ivm vocatur quafi iurifdictio. Iudiciumau. tem prius inquifitio appellabatur, vnde & audores iudiciorum qua praepofitos,quseftores vel quaefito- res vocamus.Definitur autem per glofT.in c.forus.in verbo,iudicium.dc verbor.iignific.dle adus iegiti- mus duarum perfonarum adoris & rei fuper eadem qua>ftione contrada Tub eodem iudice. Sed gloff.in extra de iud.definit fic : Iudiciumeft adus legiti- mus trium perfonarum,iudicis,a&oris& rei.quf de- finitio vulgo recipicur. Iudicium autem habe: 15.fi- gnificationes.Priino modo eft adioj vt Iudicium far miliš ercifcunds,id efi,adio.leg.in tribus. ff. famtl. crcifc.Secundo modo,eft lis fine controuerfia,vt iu- 5 ° dicium pendetde hsercditate.l.i.in fin.fF. ad Trebči. Senatufconf.Tertio modo eftaudoritas, vtnegotia Ecclefiaftica non funt iudicio laicorum difponenda. cap.de decernimus.cxtr.de iudie. Quarto modo eft forus:vt caufa iuris patronatus debet definiri iudi¬ cio Ecclefiaftico^fcilicet in foro Ecclefise.ca.quanto. cxtr.de iudiciis.Quinio modo eft arbitrium.Si enim arbiter eft iudex,ergo arbitrium eft iudicium.SexEo modo*eft vitima volur.tas:vt iudicium teftataris no debet efTe quaffum.leg.i. Cod. de facr.fand.ecclef. 40 Septimo eft qusftio:vt iudicium ambiguum eft ad Papam referendum.Odauo modo Iudicium dicitur efte difcretiojvt furiofus & impubes non poffuntef- fe iudices;quia carent iudicio,id eft,difcretione.lcg. A N T E V. '413 T dido-.per has enim pa?na$ eximtturcaput debma. rf » Mo.-. c.._* •- 'b.pecuniaria eft. Dequib j —iudie. & tf.i. .^ Publica autem iudicia boec funt,Lex lulia Maitib te.Non capitaliafunt, in quib.pecuniaria, corpusaliqua coercitio parna eft. Dequkbusagir cf in le g.publiccrum.ff.de publ.iudic. & tf.i. Public.^ n 11 fprr, v.«- autm /-.uaiciij- tis,quse in eos,qui contraImperatorem,Yelrei% blica aliquid moliti funt,fuum vigoremextenfo tem lulia deadult.qus temeratores alienarumn;. ptiarum punit.Item Lcx Cornel.de ficar.^ushotfi cidas perfequitur. Ttemlex Pompcia,deparricv ’' ’ Item lex Comelia,de falfis. Item lex lulij, dii; cum prcetor.ff.de iudiciis.Nono eft fententia:vt iu- dex punire poteft eos > qui fuo parere neglexerint iudicio,id eft,fententfte. Decimo eft,inftantia : vt iudicium perit triennio,id eftjnftantia. Vndecimo eft difcuffio.did.cap.forus.& ita aceipitur in riibric. deiudiciis extr.Duodccimo eft poteftas iudicandi: Ivdicivm squum, conuenienritfimeinterpretarur " " rr ~ a nonnullis Germanis } £z?i^/Werj oder ehrbtir Vrtheil, -- *vvm U.A1UUJ de vi publica feu priuata,aduerfus eos exoriturq:i vim vel armatam,vel fine annis.commilerint.ltu . lex pecu!atus;qux eos punit,qui puhlicampecunii vel rem lacram, velreligiofam furatifucrint.E^ inter publica iudicia,lex lulia dcambitu,kil u £ 2 repetundarum,& iex lulia deannona,&lexhlii4; refiduis, quae de certis capitibus loquuntur,&ir ; . xnx quidem amiffionem non irrogant , aliisaaua pffinis afficiunt tos , qui prsceptaearura ncglae- rini, de cjuibus v ide per tot.tit.de publ.iud. inlofti« tut.lohan.Bel!.Etymolog. 1 v d 1 c i v m & confiliumhaud ita raultumttur,!. Siquidem prilcis confulere fuit iudicare.lndelena- tufconfulta,& forte etiamconfultumnomen.Nunc fi quid intereft,hoc eft , quod iudicium adbibcmui obuii$& expofitis,confilio vtimur in retrufiotibus ac dubiis.Ex Eraf.Spieg. 1 v d 1 c 1 v m agnofcere dicebantur iudices iprstorc dati , fi cognofccndi prouinciam fufcipietaiuJe® pen.ff.de vacat.,6c excufat. Hotom.in princ.titulodc a&.inftit. iv dicivm & a qui iudicare iuffe- .rat.l.iudicium foluitur.ff.de i udi. Decimo tertio eft perniciesivt qui mandurat & bibit corpus & fangui- nem domini indig.ne,iudicium } id eft,perniciem fibi manducai & bibit.prims Corinth.ii.capit. Decimo quarto eft po:na:vt qui occiderit, reus erit iudicio, id eft,pcenže.Matth.5.c.vltimo iudicium dicitur eft'e proceftus iudicialis. Has fignincationes not.glofT.in extrauagan.de indic.in rubr. & ibi vide locos alle- vt 3 equus vir,tf/» IMdermunn.e in i longa die comma* tata. Nam 'B?^r»?/?wdicendumcrat, qtiodinter duos fuum cuilibet coafcruat.Spieg. 1 v d 1G1 v m humanum,quo qub ab horainibusbens vel male auditccuL-contrarium eft iudicinm Domi¬ ni. qui intima cordis ferutatur & iudicat. Vide qu=e not^ in tf.fi miles ruftieum in vfibus feud.tit. de pi¬ ce & violat. Spieg. gatos.& vide etiam gl.& not.per Doft.in tf. pr^ter- 60 1 v dici v M, legitimam contentionem fignificat, Si a.Inft.quib.non eft pcrmifTum facere teftam. vide Marant.in fuo Spe.culo aureo abfclutiffime.Iudicia publica dičta funt , quia cuiuis ex populo executio eorum plerunque datur. Publicorum iudiciorum qu£dam funt capitalia^Scqu^dam non capitalia.Ca- pitalia dicimus,qu2 vltimo fupplicio aificiuntho- mines 4 vel aquse ignis interdiftione, deportationeve vel meta!i®.caetera,fi quam infamiam irrogent^eum domno pecuniario,h$c publica quidem funt,no ta- snen capitalia^boc eft,capitalia funt, in quibus pce^ 7^ n^morsjaut exiiium eft,hoc eft > aqus & ignis inter- di(ceptationem,c{u3eftionem,liue litem: Oognition: item,nononcm & exiftimationem, liue opinionem. Itaque primo fumptum modo,iudicia publica di&a, quia puhlicam qua;runt vinaiftam.Spieg. I v d i c 1 v m ordinarium,hodienuncupamusabordi- ne procedendi.Extraordinarium vero,quoduoniu iuftam,omnibufque n umeriš abfolutam ordinis ra- tione exigit.Alioqui antiquitate refpeda poffemus omnia nune iudicia vocare extraordinaria propter remiflam folcnnitatem nimis curiofamtf.a.lnft'de interdift.OId. 1 v Bi- m jvm CtvM priuatnm, pro iudicio ex contra t.15 um; Minuli tri totb vim'1 5 ii-ycn,6jiiya>tUn <5 «nm af šunk Hj-vi x*& a vatf mn ^ jij ati ui inaiTim. lugatio autetn - -j,.. T icinm,qtdfc at boues vno die ex.iriw —' -ugatieiutemtaJtt., ti one dicttur qua veteres idagti fpaci\im,q to j* di boues vno die exarare poterant,lugumap^' : fe accepimus. .Qmimadmodum Varrolibtoi H rnftic.cap.io.in Hifpania vlteriort feruatumn dit.Cicero 5 .inVerr.Quid. J quiin llngulis »ii' rant.OjUi ab opere ipfi nonrecedunt.Caffiodstlib. 4.variar.epiftolar.ad Geberichum. ConfiamijC' plicatione comperimas facrofenS* EccldiiU vnum iugum veterum principum pietatecollat-j nune quorundam violenta vfurpation«Jttij® Briifon.vide & Goth.ad Nou.uS.cJpj.ibi,.,,^ quoq'ue iugo. ivGatorivs bos,qui vulgo fubditur. i v G B R a vines vel oliueti,leg. 4 .^.vltimo.ffJe 4 , ne empt.iugeribus enim & arua, &prata, met i eba n tu r. V n de V ipi in. id aru um,quod inS tt m annos proximos fatum erit,quotiugerumfir.Vin« quot vites habeat:01iu^,qUotiugerii,&quM«l>ora habcatiPratum, quod \ntra dccem «nnos proxiico> fcčlum erit 4 quot iugerum ; pafeua quot iugerus efle videantur. L4.fl' de ceniib. 1 v g b R v m didum, quod vno beura iugo perfe exarari poteft. Vide Alc.interpretantem l.millepii. fus. d e verbor. iignific. Alexand.NeapoLc lo.libr.:, Spieg. j v o e R V M,menfura agreftis, qu* eftinlongirtidi- nem pedum 240.in latitudinemno. Glofl* vocaa: Aruipendium,Sc ^rAs 3 *pov interpretantur.Prat. 1 v G 1 s aqua,profunda. | 1 v g 1 s puteus* alrus. 1 v g L an S nucis genus eft,vide Gotb6.ai\.^,t«V nuces.ff.de verb.fing. I v G v L v m petere,in agendis caulis tunedickur cau* ftdicus,quum id,quod eft potifTimutn,validilbtr.cia* uadit. Non abludit, quod vulgo dicitur:i(fcwilk d as leben trejftn. Itafuis verbis hominem iugulaie, pro conuincere notum eft. I v g v m, pro pari duorum animalium p\erumquen* cipitur,vt fspe apud Vlpia. Eft ramen iugum r.on modo feruitutis,verum etiam beneuolemiat. Sicc- nim Horat. e D?jfugtunt>cadis Cumfece fiecatis amici Ferre iugum p ar it er dolofe. Accurftus: ‘Bidučtofcjue iugo cogit aheno iv G v m idem trahere ,pro eo quodeft , negotijvi- , ces pariter fuftinere. Zn gleichem gevvinvdui' lufi. 1 v L 1 a F. leges referuntur aIuliis,ideft,C. luI.Ci!r re,& Odau.Augufto,quas rscenfent Zaf.in catalog. legum antiquarum , & Hotom.in tr. de leg. Pri' teius. ivUaž Kalendas.vide Kalenda* Iuli*. pita vocabantur, pro‘quorum numero ea pr^ftatio,®° ivlivj Paulus>squalis Vlpianitemporum : qne: - _ r _ c J,, nvtvioJ ,'r» r TU - t „d h t.Anic ir. inferebatur.leg.6.de extraord. muneribus ir\ C.Th. leg.1.de imponen.lucrat.deicript.in eod.Cod.lta iu- ga &’ iugationem & iugorum captationcm accipe in leg.^.Cod.de epifc.& clcr.in leg.i.& 2.de immunit. concefta.C.Theod.leg.i.l.i.l.j.ne conlatio. tranflat. poftuI.Kx.de proteft.Ki.de priuiieg.dom. Auguft.C. Theod.icg.vnic.ne conlat.per logograph. celeb. in eo.C-K6.de conlatio.donatar.K11.de exadionibus 5 & l.vnic.ft per obreptio.in cod. Cod.Theod.^ leg.i.de yo šmponendalucrat.defcr.libro lO.C.leg.^.de agric.Sc e en L li br. 11 .1 ufti n, N o u. 17. Ai/atju#'' bum De 1 pqfui(Te,in 1 . ait przior.j.ff.vit.leg.qii pet falutem.jj ff.de iurete ur. putatRsburdnt lib.,-. varior.fitieambiguitatum mrisi &eft probabile viž: D. Vult.ad jT.item fi quispoflulante.io.nu.7.Inftit. deaftton. I v R AR E corporaliter Tmpp.inCodicis plerifqueco- ftitutionibut dicunt, opinot.Ethmc: (juidera deiis, qui aras in iurando tenebantiChrifiianivttožeiii, qui Euangeiu codicem attingpbant. Vtluti Diode, tian. l.j C.fi minorfe maior. dix Huiufmodiauttm faeramento corporaliter praftito, militi® tibi io- perefft auxilium perfpicut iuris eft. luftinianns l.i> C.-de iu.eiurand ptc.pt> t calum, Nonaliter conte- dimus,qui quieftiooes ferusrum espafeunt, ad boo venite,mfi pcius tadis fattolasdn feripturis depo* nam, Scc. Itemin 1 , t.Cod.fi aditerfiv-end fiel.prop;. randum.t.C.de iudic.Cie.pro Flae.Ergois,qui ti¬ ram tenens iuraret , crederet nesno,pettpiftolaia, quod volet.iniuratus probabnlLiuiui libron.Fanu 'ttiarn efi , Annibalem annotum fetme no« poeti mi 1 A N T pueriliter blandientcm patri Amilcari, vt duceret in Hifpaniam,cum facrificarct, akaribus admorum tadisfaciis , lureiurando adadrum fe,cum primum poflet,hoftem fore populo Romano.Hqtoman.Iura- re porro corporalirer plus eft > quam inftrumento, aut nuda voce au Gothofred.ad 1 .j. Codi.fi minor is maior.dix. . i v Ra T corporaliter , qui iurat tačfis lacrofančlis E- uangeliis, vel manu fublara , quo$ Baliamo vocat ffiipjiTiifiss Guiacius ad Nouell, luftinian, quinquagefimam primam > de mulieribus fce* nicis. ivrArb quories iubetur heres, dacurum le aliquid, velfa&uru,quod non improbu eft ; a&iones k redi- t,irias.non alias hahe-bit,quam fi dederit, vel feceric id,quod erat iuffus iurare , L qu£ iub conditione.if. quocies.fF.de cond.indic.Prat. ivraRE per falucem fuam, 1. qui per falutem. 33. de iureiur.Ec Iurare per falutem principis. IVRARB in litem,eft per religionem iurifiurandi de- 20 clarare,quanti seftimetur tora res controuerfa ab a- dore. Cum enim iudex in hoc iuramento adfe- ftum a&oris & fidem fequatur in litis sftimatione proptcr contumaciam non obtemperantis , merico dicitur iufiurandum in litem,quafi m vniuerfam $- ftimationem iitis, nulla ccrta conlideratione in v* nam aut akeram rem fada. Quemad modam fere infa&umagere dicimus eum,qui in totam fačti le¬ nem expemur,n ulla fpecialiter introduda ex fado perfequendiformula.Quare alias in litem,alias ad- fe&ionisiuramentum dicitur Vlpiano in leg.fi per alium.jT.i.Digeft.ne quis eum qui in ius vocat. leg. 3 i.&1.2.0igeft.de in litem iuran.Oldendorpius. Vi¬ de & leg. videamus.eodem.vbi Bartolus>B Jdus, & Duarenuš.Prat. V Zvrar s pergenium principis,in 1 .13. in nn. Digeft. deiureiurand.Accutfius interpretatur Deum prin¬ cipis, &Bartolus genium,principem ipfum expomc. Accurliusforte inepie interpretatus noneft. Nam & ridicula antiquitas Deos fibuquos volcbat.finge- bateofque geniale$,idque ex Aiexand, ab Alexand, li.^.cap.4.1iquet.Huiulmodi iufiurandum comoie- ^ morat Tertullian.lib.ad Scapulam;Sed, ait, idem i- pfi , qui per genios eorum in pridie vtqueiuraue- rant. Alij eum geni um volunt intelligi, qui eius fa- luti predle credebatur: Vide D. Vult. adjT.item fi qnis poftulante. 10. numer, 7. Inftir. de adionibus. Prat. conceptis verbis ita folet, vt is,qui iufiuran- dumdeferebatjverbis^uibus lurari vellet, prafiret, Eiufqueiurifiurandi extat apud Plaut.in Rudent, elegan«; formula. Cseterum fi nec verbis conceptis, nec aliud aliquod fpecialiter aduerfario deiatum ef- fer iufiurandum,fed didum fimpliciter.,f ura per lo¬ ti em,tune vikata & folenm quad*am lojem iapidem iurandi formula viebantur Romani. Audor eft e- «im libr io.Fefttis,iuraturos per Iouem, Iapidem ii- licem tgnuiffe,h;sc folennia verba dicentestSi fciens failo,tura me Diefpiter,falua vrbe arceq;, boms eii- ciat,vt ego Kunc Iapidem. De quo iureiurando vifus eft fentire PIinius,fic in Panegyr .fcribens: Qujn e- ^0 tiam fedens prsebuit iufiurandum , & ille lurauit & exprefiit,explanauicque verba , quibus caput fuum, domum- fuam.fi fcienter fefelliflet,Deorum ira: con- fccraret.Qui autem fic iurabant,eos dici louem la- pidem iurare,teftat ur Cicero;iic enim Trebatiofcri- bit Epiftolarum libro 7. Quomodo autem tibi pla- cebic Jouem Iapidem iurare , cumfcias, Iouem ira- tum efle nemini pofie ? Probari id etiam ex Gel- lio poteR^ui de Phauorino Nod.Atticarurn libro primo capitul. vigefimoprimo,fcribic. £t ita per E v. 145* Iouem iuuare,nihil aliud fuiffe videtur veteribus, quam Iouem iapidem iurare. intelligi id etiam ex Pkuto potek in Aulularia. Cum enim Strophiluž- Lvconidi adokfcenui iufiurandum adhunc rnodum dctuliffet , Iura per Iouem,& inter caitera refpon- difiec Lyconides , Sed me cito expcdi lisfubiecit Stropiiiius : Hem filicem tibi. Tune accepto filice i ,rans per iouem,hac formula vfus eft Lycon. Si te ego fciens faiio,ita me eiiciat Dielpiter bonis, falua vrbe & arce,vt ego Kunc Iapidem. H^c cum ita fi.ntj nune videor mibi intelligere,quidnam Vlpianus fi- bi voluerir J -quunfita fenberet : Qiu per falutem fi.am iurat>licet per Deum iurare videaturCrefpedu enim diuini nununis ita iurat ) attamen fi non ita fpecialiter iufiurandum eidelatumeft ,iurailenon videtur, & ideo ex integro folenniter iurandum e- rir, lcg.33.de iureiurando. Senfus enim eft : Si fie deiatum tibi fuerit iufiurandum,lura per iouem, 6 C tu per falucem tuam ita iuraueris,ita mihi iouem velim propitium; i upiter mihi iratus fiet-. quamuis per iouem iurare-vidcaris:attamen eiusqui iufiu¬ randum tibi detulit,intentioni non fatisfacis. His e- nim verbis,iura per iouem,ea eil( quemadmodum ex (uperioribus conibat)deferentis intentio^vt loue velit iapidem iuran.Nec aiiter per iaiutefuam reo iurare permittitur,quam fi ab ačtore fpecialiter , id efi,nominatim his verbis: 1 ura per falutem tuam,ei deiatum eflet iufiurandum.dičt.leg 5.Qua de caufa 3 fi iuifas per iouem iurare per falucem fuam iura- ueric,iurafi.e non videtur,& ideo ex integro iuran¬ dum erit,inquit Vlpian.hoc eft , ad foiennem vfita- tamque iouem iapidem iurandi formulam confu- giendum. De qua formula etiam Paulus fentire a Cuiacio & RufTardo iurifconfultis dočlifiimis eft obferuatum inl.26.fF.de iureiurando. Aufim dicere in fine leg 3,de iureiurando.fic apud Vlpian. etianiA feriptum fuiife : C^terum fi ego detuli,vt per iq.- uem iurares,eaque verba ad Kanc formulam orani* no referenda videri. Ec ccrte iosiis nomen.vt Eth.= nicum J Chriftiansq; religioni aduerfarium, ex pru- dtntum refponfis fuftulifie Ti ibonianum,& eiu& lo- co Dci verbum pofuiile, ex eo poceft euidenter in- telligi , quod in iifdem refponfis , crucis nomeii ia furcam idem Tribonianus omnino mutauerit. Qus res elficit , vt quoties in prudentum refponfis D e i oecurnt mentio,verbum illud ex prudentum inren- tionead.iouem femperreferendum videatur. Ie i- tur per Deum iiirare nihilefte aliud in iili«? refpon* lis ex mtentione pradentum poteft , q uam iurare per 1 ouem 5 lioc eft, 1 ouem Iapidem iurare. Et ira mihi videtur R^uardus var.libr.5.cap.<. Vide mf iurandum. 1 vrati refte.Vide .pTeftes iurati. 1 vrat is simi vocciri qui vfurpant ex veteribus, idoneos proferant authores.Certc apud Plinium in prieratione locus ccrruptus eft, q u em Rhenanus re- ftitait.Spieg. ivrat o R h s propriecenforeserant,quieum } quem cenfebant,iureiurando adi|ebant:vt cx ea intelligi poteft formula : Er tu c-x animi tui fententia vxo- rem habes ? Nam qui iurauit, iuratus dicitur : qui ad iurandum adigit,iurator dici videtur. Hinc per tranflationem iuracores dičfi, veluti arbitri cen¬ fores fabula. Plautus in prolog. Posnul. &in Tri- nummo.Prat, iv ff ato promittere.Paul.l.vlt.qui fuifdar.cog. Qp]i iurato promifit mdicio fifti', non videtur peieraffe, ex conceffa caufa hoc deferuerit.Spie". iv R b beli i transfugam recipi, quid fit, ^de l.t ransfu- gam.fF.de acq.rer.dom. ivre communi quitutuseft,priuilegiisnon indiget, 1 ANTE V. £439 Id autem intelligituf^aum aliudiusnon esprimi- tur.Inftit.de iur.natur..ff.quQties.l.fin.C. de Kis qui ven.xtat,impetr.S'pieg. I vre pro iure ipfo.Papinianus l.$S ; iT.t.ff.de defolu- tion. Aditio hereditatis nonnunquara iure confu tr¬ dit obligationem.Prat. i V R R legitimo.l.fi naturalis.ff.de adopt. I v R b publico , id eft»ciuiii.l.placer.C.de epifcop.& cleric.Alberic. I vre reuoeandi domum.eft pofie petere^vt caufa , ob 10 quam alibi conueniuntur.remittatur doamm , & ai locum,in quo domicilium kabent.Lfecunda.J.Uga- tis.ff.de i u diciis. Spieg. * V R 'b i v R aj< D o decidere,1.22. ff. vitim. Bigcft. de noxalib. ivreivranbo firmare.Cic.iib. de Icgib. Plurima firmaiitur iureiurando inter ipfos homines , Diis immortalibus interpofitis,tum iudicibus, tum tefti- bus.Idem in Officiis : Bare iufiurandum dixit. Li- uius reddere & exigere.Spieg. ( 20 f v R E ipfo,vel iure,in libris noftris fieri dicitur, quad ipfo iure ciuili, id eft,lege,fine auxilio tuitioneque magiftratus, & ipfa legis peteftate ac authoritate fitr. Nam ipfo iure ciuili accipimus ,nen prarorio. Denique aduerfahsc facimus,ipfo iure,&,lure pre- torio,vel per taitionem prstoris, leg.prima.ff.quib. modis vfusfruft.amitt.leg.i.infihe. de fuperfic. leg. s.fT.penult.Digeft.quod falf.tut.leg.p.fT. iliud. ff. de vfufr. quemad.eaueat.Inftitut. de perpet, & temp. aft.in pr.Briff _ Opponuntur item hxc.lv P E ipfo,& per exceptionem, 1.4-ff de feruit.1.34. ff.fi is cui.ff.de obligatio.& ačr. leg.do.ff.de fideiuflibribus.ieg. vitim.ff.cum mihi. ff de verbor.obligat.leg.jS.ff.i.ff de folution. leg. iz. jT.penult.ff.rat.rem hab.leg.i. 5 f. qux onerands. ff quarum rcrum aft.non det.Jf.in bonx.lnftit.de a el. Sed & ipfo iure, & per fideicommififum , oppofuit Vlpian.in leg.19.ff.de milit.teftam.Nam ipfa iure & direfto,& imperatiue valent inftitutiones & legata, qux leg.iz.Tabul.cohfirmantur,ciim fideitommiffa 40 folum prastoris fideicommilfarij tuitione conliftant. Quaratione etiam legitime & ex caufa fidoicom- miffi opponuntur in l.j.Jf.fi vfusfri'čl;.pet.ReliqiHim eft igitur ipfo iure fieri,quod fit.velut leg.iz.Tabul. leg.i.cum l.zj.ff.idem iuris.ff.famil.ercifcund.l.fi.C. eodem titul.leg.49.5".i.ff! de fideiuffonbus.leg.26. Codic.de pafi:is.leg.prima.fr.qui minorem.ff.vt leg. nom.cau.Item '.ege JE lia Sentia,leg.3. Cod.fi aduerf. iibert.lpfo iure etiam fir, quod lege Falcid. fit. leg. 73.ff.i.ff.ad leg.Falcid.ieg.i.jf. G quis ex mortis.ff. 50 quod legator.Poftremo in eo,quod ipfo iure fit.par- tes prattoris ceffant.nec fe interponit praetor. leg.4. & leg.vlt.C. in quibus cauf.in integ.reft.l.3.C.fi ad- . uerf.libert.Briff. I v R GARE,quaii de iureagere,& contendere.Turga- re enim,inquit Varro lib-6.de ling. lat. ab iure di- dum eft,cum quis iure litigaret,i quo obiurgat,qui id facit iniufte.Prat. Hinc. ! v R Q 1 v M,quafi iuris agium,cap.forus. ff. iurgium. de verbor.fignificationib.quo perunet,qood ait Fe- 6° ftus libr.9.iurgium,iuris aftio. Cicer. de Republ.4. Admiror nec rerum folum,fed verborum elegantia. Si iurgant,inquit,Beneuolorum concertatio,non lis, fed iugiumilnimicorum lis dirilur : & in fequenti: iurgare igitur lex putat inter fe Yicinos,non litiga- re.Prat. j V R G 1 v M quoque iram & animorum contentio- nem inter coniuges fignilšcat,l. vigefimafeptima.ff. de paft.d0t.Iuuenal.fatyr.3- Stmper btfbet liUSttdternttnuc iurgia leciul, In quo mptn iacet . ““»-"»»S I V R G I V M k diuortio fi non diuortium.ff.de _ non durante.Prat, P r ° uitmiij Ivr 1 operam daturumpriusnoffeopottet men iuris defcendatividelicet refpčfta d*.* figmficatione , non autemGramffla ucayE ,C/ s ftručtura,Vlpianus leg.i.i« prin.ff deiSj m fin.ff.de iur.dot.Ius autem d dift.leg, i.ficut effeftus a caufa fua efficiei; tur Nam(vteleganterCd£defimO ,3 m & $qui Prateius. ^ 1 v R I Dl CI,d dicundo iure prafediltaliialU, n» principe inftituti,apudCapitolmm, M Zf; £ gnano,mcelligendi, Notus tit. Iuridicus di Ci »te ms d,ci poteft & iuridica rus eft , & iuridicus conuentus, m „ redduntur,veluti noftrate lmg ua.^Gm* m gmekt habetvrbi plures de caufa delibetantepJ tam per fentenriam decidentes conueniuntlA; fic.iuridic.quem vide.& 1 . Thais.de fifcljU Spieg. t v R1 DI c IN A e verbo vfus eft Tertul.libr. jt p-i) Prat. ^ 1 r R1 d i c v s AIexandris eft,qui demandatamianf. dičhonem a principe in ciuitate Alex 3 ndrina^. pti habet. Et hic ex ecjueftris ordinis virisereabi« tur,qaod Tacnas fignificat iib.u. Eft autemAI- xandria vrbs ^g/pti.non longedNiiiefti 0 ) 2 bA- lexandro Macedone(vndeilli nomen^ondita,^ te Seruatoris aduentum anno vigefimoftipram«' tefimum. Habuic olim fcholas omniumdifciplina- rum liberaiium : fuirtjueob commoditatem majj. mum totius orbis emporium,quemadmaduin|br2' clara alia fcribunc hiftorici &cofmographi,maiine vero ,^. J ^ UOi ^ u ? ra nominauimusindiftione Alc« xandria:quibus addo hic Soliniim.A&cW. iv ris alia qusftio eft , alia fadi.vide ^Mo. tomann. 1 T r 1 s qa$ftio eft,cum conftat fa^umefleid,deqad lis eft,nec vila eft inter litigantes controuetfu,ai\ fačtum ftt,fed caufe ftatus finitiuuseft,autiuri- diciaiisjVt eft Rhetorum loquendi confuetudo. Ij> čti qusftio dicitur,cum non conftat , anidfafria iit/uper quo lis orta eft , quodqueinficiaturreu;, Et hanc cauf$ conftitutionem Rhetores vocantCč' iečluralem,quod conieft ura tune verura (juiem Qua in re nullus faneeft iuris fcientislocus,Ytpt- multisin locis teftatur Cicero in Topic.Nihilk ad ius. Ad Ciceronem (inquisbat Gallus nofter)! quis ad eum talequid retulerat, vtde fadoqusre* ; retur.Qiia de re latius Iranc.Duaren.lib.i.anniucM difpucat.c.41. t v R1 s fpecies hae runt;Diuinum,Hum3nuni,Legiii' mum,Conftitutum J Licitum J Antiquum,Vetus,No< uum, Receptum,Commenticium,Comiiiune,Siii' gulare, Prcprium, Ordinarium,Publicuni, Priua- tum , Summum , Stričhim , Merum, Subtile, Solemne. I v R1 s ciuilis nomine>ius ciuitatis Roman« intelb gitur^. z. Inftit.de iur.natur. Sedquotiesnonaddi« mus nomen,cuius ftt ciuitatis,noftrum iuslignifo- mus. Hot. IV R1 s ciuilis intelle&us ex Rhetericis prsceptijr.!- gna ex parte petendus. Vide infra .Negatio p:*' ra. iv Ris nomine continentur feruitus, hereditas,«?;?. peculiumjpoiTeftiojobligatio.H^cenimomnia ss nomina funt.Cuiacius^ Not.ad libr.iJnftitut,tia de rebus corpot 3 libus & incorporalibus. 70 ivriS profe{Tores.Qu^re,Profeflbres iuris- ivRiS quxftiones Amt duše 3 vteleganterJabiustn* dit 1441 I AN dit libr.i2.cap.2,quarum vna verborum proprietate continetur,finitione explicatur: altera a?qui difpu- tatione continetur,qualitate explicatur. Addi pote- rit &tercia,qas fadi fiue voluntatis, atque adeo in seftimatione iudicis qua?ftio eft,l .voluntatis Codice de fidei commifF&conie&uris explicabitur.Omfiis itaquequaeftio iurisinhsec tria genera deduci po- teft.Cuiaciu$,Iulius Paulus recept, ientent. libro 3. titul.6.^.dulcibus legatis. Ivrii origo duplex eft, naturalis & ciuilis:ergo cau- lo fa efliciens iuris natura & magiftratus : iuris caufa materialis verfatur in tribus:in perfonis,rebus,& a- aionib.l. 1. ff.de ftat.hom. $. omne autem.Inftitut. deiure natur. gent.&ciuii.Iuris caufa formalis.,per quam cognofcimus , quid vnaqu*Que Iexinvno- quoque negotio,de quo loquimur,ordinet. Iuris ft- nis eft,vt pacifice tranfigamus hanc vitam vmbrati- lem, &perducamur adCHRiSTVM, &seternam vitam. Prat. Jv R 1 s ftri&i vocabulum pcculiare eft Iurifconfultis, to Reliqui fcriptores: Budseus aic/ummum ius appei- lant. Inde fumrno iur^agere, pro eo quod eft, non ex xquo &bono,fed iniquiore quodam iure : &pr£- fračto. Iusftri(fturii,in l.placuit.8. Codice de iudic. non eft ius fcriptum, fed iuris fcripti pr*dura & ab humanitatis r egu la aliesa ir.terpretatio : ftri&s ra- tib,l-4*in ftn.ftlde relig.Ius fumtnu.Cicero : Apices iuns.L29.iT. 4 ft' mand.mera cognitiod.14.iT.i3.fF.de teUgiof.fubtiiitas verborumd.20.in fin.de reb.cre- dit.Opponitur aequitati; vt homini politico & hu- 30 manobarbarus, vt fpiritui litera. Gothof. ad d. 1 . placuit.8. C. de iudic. iVRisftudiofi appellatione,iurisintrepretes conful- tiquefignificantur. Cuiac.in expofi Nouel. 1 uftin. deinftrumentis, & vt protocolla inftrum.retin.&c. ivrisconsvlti iuftiti®funtfacerdotes.Vult.in comm.inftd.i.t.4.in pr.n.$. Ivriscons v lt v s (ficenim fcribi debere con- tendit Prateius , non 1 ureconCultus: licet C'cero pro Murasna ita dixerit, & Lucilius fecundo, 5 . iure 4 peritus, vt not.Chariftus lib.i. ) eft{ inquit Anto- nius apud Ciceronem lib. de orat. 1. ) qui legum & confuetudinis eius, qua priuati in dukate vtuntur, & ad refpondendum , & ad agendum , & ad cauen- dum peritus eft. Sed videamus, ne quid huic abfit definirioni: quum Pragmaticis haec eadem quadret definitio. Iurifconfuiti enim ius in ciuitate confti- tuunt,de iis nego tiisj de quibus ius certum eft nul- lum,confulci.itaque eorum refponfa iuris ciuilis in parte numerantur. Confulebantur autem ( vt Fa- j biusait) aut de verborum proprietate, veluti fi de teftamentiftipulationifve verbis eflet contrauerfta, veldea?qui difputatione, vt in Sergij & Orats cau¬ fa illa nobiii: aut de voluntatis coniečtura, vt cum teftatorum aliquid amplius voluiffe, quam dixifte contenditur. Ciceropro Plancio : Qu$ris num 1 u- rifconfultus? quaft quifquam fit, qui ftbi hunc fal- fum de iure refpondiffe dicat. Omnes enim iftiuf- modi artes in iis reprbkenduntur, qui cum profeift fuerint/atisfacere non poftunt: non in iis, qui ab- $ fuilfe ab iftis ftudiis confitenrur. Vcrior itaque lisec fuerit Hotomanni definitio ; iurifconfukuseft, qui tum iuris ciuilis,tum aequi bonique peritus, populo fe ad agendumjcauendurrrdnterpretandum^erpon- dendu mque dedit: nam his omnibus in rebus su-. rifconfulti ofticium verfarijin mrifconfulto fuo copiofe oftendit Hot.& Prat. Ivrisconsvlti ctiam Confulti iuris appellan- tur,& 1 uriš peritift.i^.^.i.fFfi feruit.vindic. ^eriti iuris a Plinio Epift. 1 .4. iuris item auftores, &ftu- r diofij&iunfprudemes vocantur.Horum partešme- J T E V. 1441 moranturliS.Cauere de iure,Refpondere,Seribere^ Confilium dare,in Confilium adhiberi a Msgiftra- tibus, iifcjue adfidere, Rercribere, Libellos agere, Vadimoma concipere. Ertfl'. IvRise onsvlTi nonnunqnam figurate loquun- tur. Alciatus exetnpla proponit lib-4.de verb. iign. !ate oftcndens, quibus figuris vli fint, Sed&ipfe iegifiaror ironice loquitur,quod &ab Appello ar.i- maduerfum efl,in l.antepen.C.de leg.iaem ait in S. i.jf.beftias veriic.denique ibi,niii in arena paffi fine le honorari.de poftul. in I.ficut ailt.in prin.fi leruir, vend.in S.Olfiiius verfic.pone, inquit.de Ieg.j. Cae- teru qualingua intelligendi fint veteres mrifcon- fulti, iuperius in voce intentio indicauimus.Spieg. IrRiscoNivtT orvm vel prudentium tripk-K eft differentia, quam obtcure confundit Tribonian. inft. de iur.natu.gent.čit ciu. I. Fuerunt prudentes, qui leges i2.Tab.interpretabantur, quorum difpu« tationes fori dicuntur ius ciuile. 1. 1. jT. his legibut latis.ff.de origin.iur.il Fuerunt prudertes, qui pri¬ uati refpondebant confulentibus authoritate pro- babili,non autem necdfaria. ill.Cceperunr puhlice imperatoris authoritate fignatis fcriptis refponde- re fub Augufto,a,quorum refponfis nolicebat recc- dere,d.l.2.jT.primus D.Auguftus.Prat. IvRiscoNsvi-TifsEpeai uftiniano legum latores appellantur.Cuiac.ad 1.2.ffide excufiprope fin. I v R 1 s e o m s v l T o r v u fucceifio quare demon- ftranda fit, optitns funt rationes; Prim um , quia dignatio,perfonarum, fides item & eruditio autho- rum.non mediocriter commendat leges ab eis latas. Deinde,quaforma,quo ftudio & ddiberatione tra- dit£ fint ab eis:nemo fatis admirari poteft, qui non totam profefforum iuris feriem per(pexerit, quo- modo alius alia in re plus ptsfticerit. Old. IvuiscotrsvL tor v m' fucceffiones, vije in l.i. per tot.ff. de orig, iur. confer Hotoman. Sc Prat. in Lexic.hic. ivriscons v 1T0S.VH & imperatorum Rom. 3 lečtioni affuefci quantum profuerit, intredibile di- ftueft . imonecdici quidem fatis poteft. P rim um quod autoritas eoru certa eft & necdfaria, cum in- terim Doftorum prseceptiones non nifi probabiles ac incertar. Deinde,quod ingenia ftudiofbru trahf- formari folenf in moreš &phrafin loquendi prcece- proru.Ataus illa eft caufa,quod Romani iuris pro- cenes tanta Latinifermonis puritate, ac phrafis fi- militudine,eademquegrauitate fcripferunt, & ve¬ dut vnoore interpretatifunt k-ges. Na magnapars 0 eorum ab vno Pa pin.pratceptore imbuti , non nif! doSiflima iuris monumenta in manibus verfabant: Contra vero,quod recentiorrs iuriiperiti, negleflo paulatim Romanorum exemp)o, longeq; ab eorum imitatione difcedentes,degenerarini,noir dico, quo tandem,fed res ipfa noš fatis admonet nifi plane in vtramque aurem dormiamus. Oldend. IvRtscoNSVi, T orvm proprili mtmaseft refpon- dere,cauere, &iureformulas componere, quod eft fcribere.Cicero pro Mursn. vrbanaifi militiam re- 0 fpontfendtjcaučndi, fcribendi. idem in Topič.cum tu mih: meifq; tntjltafspe fcripfifles; fic legendum ex veterib.libns. Quod & iura coadere iuftinian. dixit in §. refponfa inftitut.deiur.nat. & indeab Eutropio lib. 8. Vlpian, iutis conditor appellatur, Cuiac.ad 1 .Gallus. ff.de lib .Sc polih, Ivrisconsvlti profeffic S: officium poftulat Quo d non fcilicet faciunt magi- ftratus aftidua iurifdičlione vim legum cuftodien- tes, Quamobreiri‘cum Suetonius in Caligula ait: ,Ma.giftratibus liberam iarifdi&ionem conceliit li¬ ne (ifi appellatipne , non incelligit poteftatem iuris >-condendi,fed iuris dicendi. Nam quum iudex iu- nfdičbic.nem exercet,dicitur ius dicere. Plautus in . OBaccJiid. Itur iiiinc i ure dičto. Cicero ad Fra- 'trem;Sit fiumma in iure dicendo feueritas.Liukis li. - S.fus de creditis de pecuniis dicere.Quod Berodo- tus dixit: Sic enim in Thalia loquens de fupremis iudicibus apud Perfas,ait:«Ti td/t? cf/* 3 k* tvCth t t/JctHiz-ruj, Eerrand.libr.explica- , v tkm i.in I.3.ermittatur. 20 l.i.Ceo. ivriSivrandi illiciti abfolutionem petere va- num eft.Vipiamjs: Dc hoc iurciurando, ait, remit- tendo^nec eft neceftc adire pmorem. Semel enim in perperuum a prsrore remifium eft,nec pe-r fingu- losremitcendum. Oldendorpius. Iufturandum au- temiliicituni Iurifconfultus incerpretatur impro- bat£puhlice religionisil.fi auo patrom.£\vlt. if.de iureiur. iv Risi v rak di religione,non vt cibo, verum fi~ 30 cutcoadimentis vti oportec ad neceftltatem : iuxta pr&ceptm Dei. Et rede Iurifconfuki traduat gra- uil I?ma pmepta de euitando,vt(quoad fieri po liit) parciiftme eo vtamu^velut condimento. I vr is i v ran di religio expediendarum litin, ma- ximum remedium in vium venil,qua vel ex padio- ne ipforum litigatorum , vel ex autoritate iudicis, de-ciduntur comrouerfia?,vt aicit Gaius in 1 -i.ff.de iureiurando. Ec profedohis verbis magnam vtili- tacem iuramentorum explicat: nam ad dirimendas 4 ° Jites,quarum -ali©quin nullus inueniri poflet finis, deferuiunt.Et fane prodeft ReipubLfi controuerfia: bominum celeriter expediantur, ad retinendam fa- lutarem concordiam. Quamobrem non folu-m vti*? lis, verum etiam necefiarius eft iurifturandi vfus, velur vlcimum iater mortales praefidium tuendte veritatis , quonesomnia probationum gen era defi- ciunt. Credcndum enim eft homines., qui aliquid fromis habet,diuini nominis teftimonium non fai- fo inuocaturos.Oid.Praf. po 1 v Risi v rak d 1 vfus trip!ex eft, ex quo tria iura¬ mentorum geoera. Alias enimiuratur extraiudi ciu ad confirmaudiuneontradus, & qu£cunque nego- tia ;videlicer,vt promiffa feruentur.Et hoc iufiura- dum dicicuv £xtraiudiciale & Voluntarium : quia dependet plane ex arbitrio inuicem negotiantium, quarenus fic dandum & concipiendum. De quo ta- men non loquitur Paulus in l.iufiurandum quod ex conuentione.in princip.ff.de iureiur.vt quidam fal- fo putant;fed l.i.& Conftitut.Erideric.lmperatoris.. 6 o Alias exigantur iuramenta ad pr$parationem , vel etiam cognitionem iudiciorum rede ex.ercendara, ne quid per fraudcm eorum,quiin iudicio verfan- tur, incid.it, quod euenat veritaterajVt funt ea,qum danti:r, vel calumniz , vel reftimonii dicendi ,vcl caucion.is,yd »ftimand« rei gratia, iuxta I.ft tutor. ff.de in 1it.iurand.item iufturandum iudicis vel ad- uocati.l.rcm non nouam.C.de iudic. Et £ qux func his iimilia. Hocautem iuramentorum genus iudi- ciale neceftarium rede poteft adpellari"; auoniam 7® T E V. 1445 non vt prscedens relinquitiTr prorfus priuatorum arbitrio,quatcnus dandu (it,vel non fit, cum ex iu- re certam formam habeat, ac plerunque neceflario fufcipiatur in iudiciis.Alias denique iuramemis v- t^imur deferente iudice:vel etiam liiigatoribus ipfo confentientibus, iniurandi conditiontm ( femper tamen adpfobante indice ) ad explicandam femel točam litem. Vnde nuncupantur deciforia, quod fi¬ nem imponunt controuerii« , vt adori decernatur, quod intendit,aut reo,quod excipit.Paulus elegan** ter dicitjeo modo propter rem iurari, in L quoiies. ff.de iureiuran.Propter rem autem (inquiens)iuftu-- r^ndum exigitur ( veluti de pecunia credita) cum iurat ador, fibi dari oportere, vel reus fe dare non oporcere.Jdem eft,cum de pccunia conftituca iufia- randum exigitur. 01 dend.& Prat.vide Sc Forcat.ia Necyomantia, dialog.54. v ris 1 v ran di gratiam facere.G-ratialuriliuran- di folet auc ad delatu-m &. fuffeptum,aut ad prjefti- tum iufturandum referri. Qui iufturandum rernit- tit. gratiam iurifturandi facere dicitur.Qui pr^ftiti iurifturandi religione aliquem liberar, is etiam iu** rifiurandi gratiam.facit.l.38. in princip.ad munici- •pal. Remitteiis iufturandummon aliicr gratiam fa¬ cere intelligitur, quam ft deferenre fe aduerfarius iurare paratus«fufcipiat iufiurandumj.d.ff.de iure¬ iur, Eaque res efticit, vt huiuftnodi gratia iuriftu¬ randi, nec abfenti, multoquc minus ignoranti fieri pofllt.Nam quomodo abignorafite fufcipi iufturan- dum, aut quomodo ignorans elle paracus adore de¬ ferente ad iurandum poteft? Et idcirco nequaquam ambiguum videri debet, quinpe{ftme de iuri ; ura¬ di delati remiftione Pomponium acceperint in ter- pretes,Labeonis fententkm adhuc mod um refere- -tem: Labeo e ti;.m abfenti & ignoranti iurifturandi gratiam fieri poffe refpondit-.fed &per epiftola iu- rifiurandi gratia fieri poteft .1.41 ,de iureiur. Proin** de no delati fufceptique 3 fed praeftiti iurifiuradi ab¬ fenti & igfiorati gratiam fieri potuifte,eft v eri fi mi- lius,idq; fibi Pomponiu 6c Labeonem voluifte,dici non poteft, quu idipfum Plauti audoritate cbhfir- - metur.Poftquam enimapud Plaut,in Rudete,iure¬ iurando p er Veneris aram cocept-is. verbis prseftito talentu argenti m^gnum Gripo promiftffet Labrax leno,hanc fummam d^emones lenoni a feruo fuo pi- fcatore Gripo remitti volens,his verbis vfus eft; '7(es filuta ej?Gripe>ego habeo Cjr.tAt egome tnaletiofo* 'D tum puhlica:, ^ 0 tum priuatse magna grauitate atque ad captum iu- uenturis fimpliciter &craffe tradentur.Deinde me- -thodus feruanda fuerit*vt prius fontes,quam riuuli perfpicianrur: & prius diuini, quam humani iuris formula: concinna quadam breuitate ftudiofij pro- ponantur.Old. ignorantiaeft, velutr fi compertumhabeam Titium inteftatum vita fondu e£fe,fed iure cogna- ronis fuccedendi raihi copiam effe ignoro: aut fi a- lium ,»qni non proponi queac, iri praepofirum mihi exiftimo.l.i. ff.de furjfe fadi ignorant.Anchoran. ' .3 v r 1 s fcientiamappellat Paulus de verb.oblig.exa- dam illam verborurn omniumatque adeoliteraru obferuationem,&c.Connan.li.i.cap. u.n.4. 3 v R 1 s ferupulofitatem vulgo appellant id,quod iu¬ ris regulce non admittunt, vt ad £q-uitatem pra?to- riam lic recurrendum.Čonnan.li.io.c.4.n.3.&c. JvRVlENTA , Iufculenta, iure &brodio pržeparato carnulentoque conditiora.Sic pofitum reperio apud Apuleium libr.i.de afino aureo : Pulpam fruftatim ^ confedam* abacumpafcuae iurulentam. lurulenta pro iufculentis Varr. in 1. de ling. Latin. Vafa in menfa efcaria,vbi pultem,aut iurulenti quid pone- bant. Diminutio iuris eft iufeum Apuleio,etiam Ci non defint,qui ihidem vifeus interprerentur.Etiam guftum legerenii obftat pro condimento , de quo Apitius li. 1 Ioan.Baptift.in comment.epiftol. Stdo. Apollinar. ad Domicium I1.2. jv, s idem eft quod lex , a iuflTu per apocopen aidum, quoniam proprie nihil aliud eft,quam quod natura iubet fequi aut vitari.Quanquam vulgo,ficut E V. n & ms iiistttamapjjelletur, quicquidvd gen. vel™,, lus velconfuctudo iubet : tamttfi nonfn "" dum iuris nomen generale, legisfpeciale";* nam us ad ngn fenptu pertinere.legemadiusU ptum. Alij iusš tubendo dici volunt, (juiiiuiajl froo,exet|uicur id,quod iuftitia diftat iniaiiaj- volu n tace. Prat. v s generaliter appellatur ,quicquid lege ptscici. tur,habica ratione eius, quod fieri debuit. non ci« quod fadum eft:quo pado iodex ius reddidifte ci. citur, etiam cum inique dečreuit ,vt fetibitP4 Neque tamen* quod inique iudicatum eft & confli* tatu m ius eft, (e d itn appellatur,quiaputaturioji fe,d tanquam lit eiufmodi, patren.dum eieft,& t emperandum.Connan.h.i.c.i.n.5. v s eft ars boni & a»qui:Vlpian.in I.i.deiuftic.&iur^ Si ars: ergo conftat ex prsceptis.Sed prsecepta opori tec elTe certa:igitur non ex opinione hominum\a. ga,quaenequebortum neque maium facerepotcll cum,qui non eftTed cx pr^feripta diuinitosratior.: naturah colligenda funt. Nam vbi idfadufuerit tum per fc confequitur bonum & a»quum.Natmac* nim non poreft ene non bona!ex. qua? adhonefta- tem accedit^nec potc-ft non cfle:iniqua,qu2 cumhc- neftate pugnet.Prat, v s Vlpianus a iuftitia appellatum ait, id vero non- nullis dignum conftderatione vifumeft. Cumeuira ius iuftitia pri us lit, & antiquius, quomodo illud i iuftitia defcendere pot uit? ICaeuardus variormnlib. cap.2.exiftimat per hoc,quod a iuftitia ius defcen- dere contenderic Vlpian.eum non negaffe,ius efle prius iufticiajled nomen illius iuris , quodiulhria prius eft , & antiquius a iuftitia exiftimaftedefcen- dcre.Ius enim in imaginatione podtumtibecccr* to nomine alio, quam iuris aut aequicatisdeftgnati poteft.luftitia eft quxdam virtus, qua inreiitnžo iure conftituendoque fungimur. Hrc iuftitia ca nomen iuri,non vt ius duntaxac appeilerur, quol per eam exercetur : vero m ita, vt ius per iuftitiaa fpeciei infuper adfcifcat exprcflarn defignationtm, Nam cum ius ad adionem & exercitium trahimas, tune iuftitia,iiue virtus illa>qua id Ht,imponitno* men itiri, Sc ftquidem inter ciu.es illud nat,non im folum,fed ius ciuilejfin inter gentes , iusgentium vocabitur-O^um enim ius nihil aliud fit,jnte q'iam iuftitia a iure,vel quafi iuris ftatio , vtlfidor vel quod vim fiftat,vt Alciatus nofter, meliusputa dici;item kumanitas ab homine,venuftasi Venere fefti* 1449 I A N T J feflioafe<3ere,iusdiufiu dici videntur. Nam jura, vt aitFeftus, di&afunt quafi iufla. Quare Vlpia- nus, qui rei naturalem ordinem dcmooftrare vole- * bat, nomen iuris a iuftitia quafi diminutum rede defcendilfe fcripfir* Prior fiquidem jpfa iuftitia in illis, vt cum Poetis ioquar, aurei & argentei feculi hcroibus fuit. Priores ipfte iuftae adiones in admi- niftranda Rep. & priuato negotio coraponendoe- ditae fuerunt. Ese deinde tum , cum i-ila fcribi pote- rant: xo - Ex trema per agros iuftitia excedens tenis vefiigiafecit . Et —-- Neeferrea tura injimvMOjUeforum.aut populi tabularia 'vidtt. VirgiUi.a. Georg.acallidis viris notatse artem non minus re,quam fyiiabis ab archetypa iuftitia dimi- nutam comprehenderunt,quse eft ius.Hoc ipfum de MedicinaPlin.li.g^.c.i.refert. Idero de ommb.arti- - bus acfcientiis Arift.li.i.in pr. (j*' y>c.i.Hieronytriiis Maio- ragiiKli.^Mifcellaneor.c.i.Galeotus Mardusin li. de dofiriaa promifcua,c.28. a iuuando didum con- tendit. Quod ficut corpus noftrum iure iuuetur & JO nutri3tur,ita & ciuitates,qus vt corpus coaluerune. ieg/bustanquam iureqnodam aiantur &iuueatur; rta vcius oorpons,cum de pulme«tariis,& ciuitatu ^ legibus diciiur,nutrimentum iuuamentumque efte uofcatur.Vide de EtymoIogia iuris pl ura apud Al- ciat.iib.Lparerg.c.a^.Antonium Vaccjn comment. adl.i.ff.deiuft.d iure. Connan.li.i.cap.a. Agricola quoqueli.i.deinuem. Dialed. Ius vim quanda co- I gendi in fe habere dicit, vnde & nomen traxerit,vt a iui& ablatione pofterioris fyllab£ ius fadum fit: cui refponder^uod idem Eeft.ait,antiquos iura nu- cupafle iufta. Hsec tamen origo vocabuli non con- uenitiuri, fed legi potius, qus Lex definitur efte generaleiuflum fuperioris. In quo &ipfe Agricola videtur falfus fuifie, qui quum ius diffiniendum fufcepiftet, non iuris Ted legis deftnitionem tradi- dic. Dicit enim,ius efte decretum maioris potefta- tis-.nififorte poptilarirer eum fuifie locutum exifti - meraus:quod non eft alienum ab oratore.Vulgus e- mmhominum id folum ius vocat 5 quod pofitum eft inconftitutione. Ius natura, quod pene cum lade 5 nutricisfuxerunt fine dodrina, naturam vel ratie>“ nem namralem appelWmt. Et de eo fi quando inci- dit (Jusuio, fe quanquam iuris ignaros, tamen folo naturah iudicio facile dicunt perfpicere>quid in ea re iurisfit^&c.Ccanano autem & alia videtur tradi pofte ratio huius vocabuli, vt ius nominetur, quod iuxta fit. Latinis enim iuxta idem eft quod seque & pariter.V-nde illud Saluftij: Ciues hoftes iuxta me- tuere,& Omnes mecum iuxta intdligitis, i.xque & pariter. Qupd autem par eft & cequabile,ius eft. id enimiuxta efte dicitur,quodbene prope eft : Quq- niamqum propefunt, quodad loči diftantiam atii- ner.goualia funt.Sic ius neque fuperat, neque defi- cit,fed eft prope &iuxta rem 3 cui accommodatur,vf* queeo vt *qunle fit omnino : quod tuna fit, cum in co mh.il minus eft aut maius. Qu,a? enim excedit res ^lia aliam magnitudine, ab ea videtur recedere ta- to interuallo,quanto eam fuperat.Ideo & Columel- la? iufts? dicuntur oper^,quf diei funt aquales.Qua jq fioiiiuudine pum Ariftoteies appeilatum > EV. 1450 qnafi eft,diuifum: quia nihil aliud fit qu» mednim queddam damni J. lucri:quod vt obtineat ij qtii controuerTta 4 mplicantur,ad iudiceni J inqtiit, tariqua ni ad legcm loquentttn confugiunt,qui mc- dius fit, & ad atqualitatem reuocet, perinde ac fi li¬ ne® in®qualiter fe&s eam detrahat particuli , qua prsftat tr.aior dimidiaramidc ad eam quq minor eft, addat,tum enim quod medium eft & squabiie con- fecuti,ius fiuum fe obrinuifle dicunt. Hinc iudex,quafi Ai%x stic,quod duob. ir.ter fe di.lidenti- feus & diuifis medi us eft, quafi lionorarius quidam arbiter conftitutus , vt ei, cui plusiufto confecutus eft,auferat,quod addendum lit ei,qui minus. At Pla¬ to vt diuinus femper,a coslo.iuri. originem repetit, vt fit Ahusi,id eft,difcurrens:& inde venuftioris fci- lic^t appellationis caufa, a addito, Aljg^ov faetu. Ius enim efte mentem diuinam,mundi animam, naturi artificiofe ambulantem , & omnia cietitem agitan- temqueniotibus fuis , nihil habentem admixtum, aut concretum , fed incomiptam & fimplicem, &c, Connanus lib.i c.2.nu-4.& v&c.Sunt etiam,qui Iut tranfpofitioneliterarum interpretenturpro vis : vc eeontra v 1 s pro ivs.de tutelis.Inftic.in prin.Tu- tela eft vis.vbi vertit ideo Theophil.dV^jr.ižv 71. In i- tio namque homines mami fuum, vt Cicero de Fi- nib.loquitur,vel,vt apndSimonjd.eft.vo č®fO,oft^c», aut,vt apud Platonom, n ■spoaHza, confequebantur, poftea autem id,quod Vis dicebatur,voluntati con- trarium ius appellatum eft. Terentitis in Adelphis; H cm Mac fidem nune vejlram implorat ‘T)emez> Quod vos imcogitjid voluntaie impetret. Hotom.in princ.tit.de aftion. r s modo eft ®quum acbonum:vt ias naturale : M«- do quod omnibus aut plurihus in quaque ciuitate vtile eftivt ius ciuileiModo quod prastor edicit auc decernit, etiamfi iniqua dccernat: vt ius honora- rium.Hot. vsnotinunquam ipfam Iutifptudemiam fignificat, l.i.ff.dt iuftit.8c iur.vnde iuris ftudiofi, pro iurifpe- ritis.in l.i.ff.de offic.adfeffor. l,y. ff.de posnis. 1.4.6^ de variar.extr.cog.Et apud Suetonium in Neron.& Gellium libr.n.cap.ij.Sic alia fignificatione ius di- citur locus,in quo ius redditur,appellatione colla- ta ab eo, quod (it in eo , vbi fit:quem locum ita de- terminare poll’umus,vbicunque pr$tor,fa!ua maie- ftate imperij fui,faluoque more maiorum, ius dice- re conftituit,is locus refte ius appellatur.l.penul.C de iuftit.& iur.Itaque quod ait prstor; qui in iure interrogatusrefpondit, fic accipiendum elfeVlpia, ait,apud magiftratus populi Rom.ve! praifides pro- uinciarum , vel alios iudices. Ius enim eum folum locumefie , vbi iuris dicundi vel iudicandi gratia confiftat.l. 4-lT.vltim.ff.de intcrrog.in iur.fač.Sed& Vifiorinus in libr. 2. Rhetoric.Cicero in iure inter« pretatur.apud prstorem. Qua etiam interpretatio facienda eft in 1. vit.ff.de ceffion.bon.l.jS.if.i.ff ma- dat.1. 2. ff.adVelleian.l-i. IT. fane.ff.de fuc.ed. 1.6. ff.de feriis.l.i. J.quod fi in lite.ff.fi quid in.fraud. patr.l. 29. H-i.ff.de d0nd.5fi.ff.de re iudicd.j2.lT.p0teft.ff.de liber.cauf. Et in ilia vetere formula:Quando ego te in iure confpicio.Cuius Cicero ifi Mur^n.meminit. Et apud Plautum Rudente:qui falfas lites falfis te- ftimoniis petunt, quique in iure abiurant pecunia. Notaadum autem eft,In iure,Je in iudicio feparati, in 1.12. ff.de intcrrog.iniur.fac. Etapud Ciceronem li.j .dc Orator.Quand«quidem in iure fit apud ma- giftratum^in iudicio,etiam apud ludicem datum,vt tx l.i.H. 1. ff.de poftul,& cx l.j.ff. ne quiseumqut ia ius voca.colligi poteft. Magiftratum autemaccipe vrbis prattorem, qui ius dicebat, adionemq; dabat: fic unmFabius Vificrinuj in Cicoronis de Jnuent. 21 J tibr. i. Prstores,art,qai iusdicebant 3 iudices etiam eaufie dabant>& controuerfia?, vel agendi genus in- liicuta ačtione formabant.ltaque Iurifconfult. cum ; in l.i.Jf.i. ff.de vent.infpicien.ad ptstorem muiiere «uocari pode dixiffet:paulo poft air, eandem coge- eo perfona? qua?dam fui iuris effe , quxdam alieni dicuntur. titul, de his ejui funt fui iuris. id eft , fu« poteftatis effe,vel alians poteftati fubeffe, L4.ff.e0. tir. 1.21.ff'ad legem Iul.de adulter.l.5. ff.de adoptio. Briffon. Iv s quoque idem eft quod iuftum, vt in tit.lnftitut. de iure natur.& in l.fi.ff de iuftit.& iure.Eodemque pertinet phrafis illa, qua vtimur in magiftratibus ius dicemibus,quod ab ipfis didum femper ius effe intelligitur, fiuere ipfa tale fit,fiue non : quia fi di- 20 dum fit iniuftum,relatio lic non ad id,quod fadum eft,fed quod fieri debuitJeg.65.iT.cum prstor.ff.ad Trebellian. Ius in.leg.fi ff.de iuftit.Sc iur.accipitur pro necefftudine,pimirum,qu3e eft cognationis vel affinitatis. Ius quoque fignificat facultatem, vt in definitione vfusfrudus, & fimilium, vt & nonnulli in definitione a&ionis,in princ.Inflit.de ad. iusin- terpretantur facultatem. Itemftus accipitur pro rei alicuius qualitate, quomodo feruitutes appellantur iura prsdiorum, 1 . 36 .de verb.fign.l.i.in fi.de rerum jo diuif.Sce. Vide D. Vult.in comment.ad jf. iuris prs- cepta.j.n.2. Inft.de iuft.&iur. JiV.s eft,quod vel natura, vet ciuitas, autpopultis, vel gens, vel confuetudo iubet. Sic autem exade defi- meris fecundum Apellum:Ius eftfacultas Sc autori- ta s agendi fccundum legem.Vlpia.autemdus ait,eft ars boni & xqui, Koc eft , coliedio omnium pršce- ptorum boni & sequi. In hac autem Celfi definirio- ne multi fe mifere torquent,dum, quomodo illa in- telligenda fit,laborant.Quippe nec Brutus,cuprs- 4 ° tor ius diceret, artem tradebat: Sc Scsuola de iure confultusjforfan ex arte,fed nihit de arte refpondit. Quid ergo? Et Curtius li.i.ttV^F&Tv, c.i. Celfum ius definiiffc exiftimat ea acceptione, qua dicimur luri operam dare, Scc. Hinccolligit Alciat.quo loco in Parerg. hanc defendit Vlpianus diffinitionem iu- ris,id feciffe lurecoff. quod tantopere exoptauit vi- dere Cicero libr.de Orat. 1. Salamonius exiftimar, Vlpianum fiue Celfum loqui de officio bo ni &mqui viri,q od in adione verfatur:& ides ius eft ars;in- jo telligit exercitium boni Sc squj viri, velut virtus dicitur ars boni hominisj philciophia ars fapientis ftudiofi;# iniqui ars,neqauia.Ncc enim hre agitur de funfconfulrorum fcientia,qus eft,non ignorare, quicquid legibus feriptum, moribus receptum,pru- dentumve autoritate digeltum eftiin quac6gnirio* ne nullurn artificium requiritur , prster affiduam ledionem.Arift.5. Ethicor. dignofcere iufta Sc iniu- fta,nullam fapicmiamputat;quoniam de quibus re¬ bus lege ioquuntur,non difficile eft intelligereffed 6q iufta.ficere,maius negotium eft. Spieg. J v s per fe didum.genir eft-.Ius ciuile,fpecies rius ci- mle Romanam,indiuiduii, quod non nifi vttotum in partes fecacur, in legfes, .fenatufconfulta , ediifta magiftfatuiim;& esetera* partes diuifum eft. Spieg. Iv s peV’ fe q'.išitionerr. nullam habet, fed id femper eft certum , & generaliter fine vila circumftiarum determinatione conftitutum. Aceo demum cafti ius qu«ftiqfi.e*m habet,quando de applicando iure quf- A N T E V. I v s omne (quantuad morešbominuformandos^ net) diuiditur in ius naturale feu diuinum^ pofitiuum feu humanum. Iusnar U rx,quodalu s j B j gentium vocant, confifiit inr.otitiis illisin^j hoc eft,a Deo mentibus hominum inditis.jffčjj., turalia.Inftitut.de iure natur.gentium&ciiiiLp enim proditum cum ipfo humano genere.leg.L&it aeguirend.rerum domin.& ^.fingulorum.m^-, eod.titulo. Hoc autem ius naturale,cume(l'etk ptex,& paucis pr^ceptionibus contcntum(ijuasii. men vt rede perciperemus, Deus ipfe viuavocer:- nouauit inDecalogo) certe non videbatur onm. bus humanis negotiis, propter corruptosadfefc quos ex Adx lapfu contraximus,fufficere,ni(ilatiK determinaretur, &per fingulorum circumftantias diftribuerecur. 1 us itaque pofitiuum huiufmodi naturales notitias lati us extedir > fbrmat,diftribair, applicat ad humanas fandiones; obferuansfemp« eas veiuti Thefei filum in maximo Labyrimho.Po. fitiuum quippe ius dicitur, quafi abhominibuspo. fitum ciuili quadam Sc policicaargumentaiionead extendendum ius natura?,vt eft puicherrimfjexem* pl um in l.bona fides. ff. depofiti. & ift crmnibushu« manorum negotiorum aut Formis.autpccnisobfer- uarelicet. Quidigitur dicemus de iure gentium? Eftne tertia fpecies ? Refpondeo: fi proprieloqua- mur, alias refertur ad iusmaturale, aliasadiurhu- manum:per fe autem fpeciem non facit. Verucraf« fius Sc populariter loquendo nihil obftat,quo mi- nus docendi gratia,quafi tertiam fpeciemeampro- ponamus ftudiofis, ficut 1 urifconfuitifaciunt,Pra- tefus. rvs aiudicio diftinguitur aPaulomanifeftiluifi/? I.amplius.15. ff.rat.rem haber. illudenimadp^to- rem, hoc a d indicem ab ipfo datum perrinet. Anw plius, inquit, non peti, verbum, Labeoita&upe. bat,fi iudicio petitum eftet,fi autem in iusenmvo- carit,& fatis iudicio fiftendi caufa acceperitjiodici: tamen cmptum non fuerit, ego puto non commiiti ftipulationem amplius non peti: hic enim nonpe- titffed petere vult.Cic.lib.de 1 nuent.2. Tranflatio* nes, inquit, in iure plerunque verfantur, ifcienim exceptiones poftulantur , Sc quodommodoagendi poteftas datur. in ipfis autem'iudiciisrarius inči* dunt.Prat. 1 v s nihi! refpicit, nifi vrilitatemhomipu honeftam. in primis publice,deinde priuatim. Hincduaffunt iuris pofitiones, hoc eft, duae funt ponendsparte;, circa quas totius ftudij feu difciplinatciuilistračh- tio verfatuT-.videlicet Publicum&Priuatumjl.u de iuft.&iur. Prat. 1 v s accrefcendi.eft ius,quo portiodeficiens,vel fita : vtpote eumeoniudus fuam partem repudiat,vel illa deficiutuntenima!- teti coniunčlo accrefcit: de quo jf.his ita definitis. l.vnica.C.de caduc.tollend.Hoc ius Theophilusit! inftitut.titul.de exhered. liber, vocatj ait effe Hoc autem ius inter conm- člos verbis,& re Sc verbis Iocom habet:in quib.prf* fertur, qui re & verbis coniunčtus eft. 1. reconiun* ltur a J fadusi.P. Viiltc.in c«jn.inftJ.4,tk.6.in‘pr. 7a jvs accrefcendi excrcetHr , qafa P ars parti acerete at vbi pars effibi ttiam totfi eft.vbi totu,:bi etiam partej. »um. 25. H5J I ANTE V. partes.Sic enimre&cRamus docet,partim contine- Jiatoto, &totumcontinere partes.D.Vult.Inftit.l. n. 2, ]vs accrefcendi in qua coniun&ione loc.um liabeat, videDn.Vult.d.Ioc.n.9. Iv s accrefcendi coheredis heredem fecpiitur* ad que portiohereditacis peruenittius fubftitutionis cohe¬ redis heredem nonfequitur , licec portio heredita- tis,exquafubftitutus coheres adie< 9 rus eft,ad eum peruenerk.Ius accrefcendi reale eft,ius fubftitutio- 10 nisperfonale.Cuiac.ad iib.4. iul.Paul.recept.fent, m.S.jf.n. * ivs jEHanudiber erat,inquo Sext. ^€lias noua qu«- damaftionum genera pra?ter legis adiones pericri - pferat;quem librum populo tradidit,I.2.jT.3.ft.de o- rigineiuris. Prat.ex Hotomanno. ivsaugurale^ab auguribus , quifutura quomodocu- que,maxime ramenex garritu auium prardicebanr, nominatum;diuerfumapojicificio fuit;de hoc vari; complurafcripfcrunt. CiceromV libros augurales 20 laudantSeruius&Charifius. Ad Ciceronem colle- gamAppius pulcber auguretiam fcripfit librum auguralem,vt Cicero in epiftolis fatetur.Scripfit Sc eodem cempore MarceUus. 1 ys agnationis pa&o repu-dtari non poteft, ait Mo- deftinus.. I v s Albanatia Romapžs (čredo) acceptum obferua- mus ) YccamufqiJeius Albanati, quafi ius alibi naci, &ex:ranei, quodin eius fu-cceffione locus eft Fifco, ivifibeneficio principal!fuerit regni iure donatus-t jo vnde refcripta princip is, qu« in eam reus concedu- tur,!itera: naturalitatis appe!lantur,quod in eadem cui/s,quinati funt in regno,iura & priuilegia coo- ptantiir,&c. Connanus libro nono j capite quarto^ Ruraero feptimo. 1 v 5 Analogu, diftributluum eft 5 proportione confti- tutUvQuod fi prster analogiam diftributum fuerit, non ias,fed iniuria eft;vt cum pofteriores honorum partes ferunt,quibus priores iure debent-ur: contra- quemakmim p*k>res,quibu$ conueniunt pofterio- res.Vide Budsum in vulg.l.iusciuile. Spieg. j v s Antiquu,in tit.ff.de dnierf.regui.iur.antiq.voca- turius } quo iam diu populus eft vfus, minime abro- gatumconftitutionibus iuftiniani.item iilud 3 qu©d -nec leges,nec conftitutiones induxerut:fed antiqua prudentia iuris aathorum, ve eft in 1.2i.C.d - furtis. fteonfona ICtorum definitio,in l.vlt. C.Theodoft de diu.reg.qualis eft regula Catoniana,& cer- tifiimaiuvis regala,^.non anteni. inft.de perpet.& temp.aft.Exdelifto poenalibus adionibus heredes $o nontener\,&ali2,quce a Cuiac.in parata.fF.d.t.de diuerf.reg.iur.recitantur.Prat. j v s Apertum.lege Apertum ius. iV-s appUcationis. Meminit huius iuris Connanus li¬ bro fecundo,c3pitolo feptimo, numero fecundo , in huc modum.Vamiliarium adiečtionibus fimile qui- dem.fedtamen aliudeftlus applicationis , de quo Cicero li.br, i.de Orar.Quid.,quGd ita in centumui- rali iudicioccrtatut»efTe._accepimus?qui Romam in exilium venifk-f,cui Rom« exulare ius e{Fet a fi fe ad 60 alkjuemtjuafipatronum applieuiftet, inteftatoque elfet mortuus,nonne in eacaufa ius applicationis, •obfcuruiTi fane & ignotum , patefaftmr. in iudicio, atqueilluftratum'eft a patrcno? Quodiusfi tempo- ribus Ciceronis obfcurum vel ipft Ciceronl tant-o viro mit,par eft ve nobis ignofcatur t , ft id fine vila e.vplicatione relinquamusj&c.Connan.lcc.cit. Vide dup.ia voce Applicationis. 1 Ts acju«,pro violentiajfiue controuerfia aqu« poni, in l.a.if.itera Varaš ait.fr.de aqua plu.arcenda.fub j Q haclitera monuit Alberic.quu verior lc&io habcat 5 40 T454 Vis aqu« dciecit.Ius autem aque habei^e,pro ferui-» tutem j in l.in concedendo.eo.tit.re&e iudicauit.Sp . I v s aureorum annuloru.m erat, quodiiberis homini- bus concedebatur a principe, vt fciiicet eodem iurs eftenf,quo equites i;, quibus aureum annuium ge- ftare licebat.Nam etfi aurcus ar.nulus infigne or- dini^cqueftris erat{vt teftatur Plin.lib.33. cap.i.vbi de annulorum origine fufidime feribit ) non omni¬ bus tamen equitibus,fed lis tantum , qui quingenta feftertiumin cenfu habebant, eum licuiffe geftare., vel ex eo inttelligi poteft, quod Sueton. ir. C«far.c s Macrobius lib. 11.Sat.cap.7rde L&berio feripfe- runt;qui qu-um Csfaris poftulatu mimum egiiTet^ ab eoaureo annuio,& H-s.aui-ngencis donatus fef- fum in quatuordecim cx fcena in orcheftram tranfi- iit. Sed aliud eft ius annulorutn , aiiud annulos ha- bcre.-itemvt iusliberorum & liberos. Non enim quibusius annulorum dabatur,i; continuo equices erant,Na'm,vt ait Vlp.in lcg.4.ff.de iur. aur. annul« etiam fcemin« ius iliud impeirare poterant. At qub° bus annulus dabatur,i; continuo equitesfiebant, 6 c in quatuordecim confidebant, vt de OJlofc'0 Co-= mcedo memori« pr*oditum eft,qui annuio aureo , Sc quingentis s-s.a viftore Svila donatusequcsfadus eft.In eo igitur pefitum hoc ius eft vtidem liceac ei,qui hoc impetrauit } quod ei iicet, qui reuera au¬ reo annuio donatus eft,id eft^vt pro ingenuo habea« -tur,neque patrono vllum 0lHcium(exrepta reueren- tia)obfequium,operarave debeat:duntaxar quaiidiu in vita manebit.Namfvt ait Vlpianus ) quafi inge- nuus viuitjtanquam libertus mo-ritur. I. j.-ftide hon. lib.L4.de iur.aur.annul.id eft,aduerfus eius tabrj- las patronus pr«teritus bonorum pofleflionem obti" net.ltem VlpJeg.io.jT.2.t£de in ius voc. Sedfi »ius annulorum accepit,puto eumreuerentiam patrono exhibere debere,quamuis omnia ingenuitatis mu- nia habeat.Similiter Tranquillus MenamSex.Pom- pcij libertum,quem poft claffem patroni fui prodi¬ ram aureorum annulorum iure ab Augufto donatu, X)io fcribit:ingenuitatem ab eodem aifertum tefta¬ tur.Sed de Mena Dio apertius elocatus efifet, fi au¬ reo eum annulo,non iure aureorum,ab Augufto do- natum dixiffet ; cum Horatddperfpicae ©ftendant* Zonaras autem li.2.fic feribit:A vtbv/®- JV ut (jMcrt; a Tla cLutcv Kj^v^Trsoituc eu\tj>jiwi& , x 6 ^To:id eft:Sed quidam Antonius Mufa Auguftum ita male affeflum frigi- dis lotionibus & potionibus curauit , qua de caufa pecuniam tum ab ipfo tum a fenatu accepit:iufque illi auamuis libertino homini aureorum annuloru datum eft:vacationem pr«terea tum ipfi>ttim aliis medicisnon modo,qui tum erant , fed &qui poft: futbri eftentjConceflerunt.Hotomanmvide fup.Au- reiannuli. x v s aureorum annulorum honorem & xura ingenui tatis tribuit manumiffio libertint>$ facit: reftitudo natalium ingenuosfacit.Hodieex Nouell.78.etiam manumiftio fola ingenuos facit, & fuperuacaneum eft petere ius aureorum annulorum reftitutionemve natalium.Manumitfio igitur mat-ris fola,&contra- tftus dods cum ea habitus filios naturales ingenuos &fuos facit Cuiac.in expofit. Nouell, 12, de incefL nupt.prope fin. ivs Canonicum diuiditur indeeretum, & decretales: quarum volumen dicittir extrauagans, in quinquc libris,maxime refpeftu iuris ciuilis. Qujlibet au- te liber habet plures rubricas fiue ticulos. Sub qua- libet auterubrica funt vnu aut plura capitula, qu« Zl 4 1455 1 ANTE V. 1 ciicuntur cJecreta!es,vel conftitutiones: &aliquafio in capitulis iunt duo pangraphi.Quando igitur ex decretalibus aliquid allegabis, non Iibrum, led u~ tulum & capitulum allegabis & fi caput fic ion- gum, dices,cap.tali, circa piincipium medium , vel Snem: vel fi fint Paragruphi,!T.i. vel i. Hi quinque libricomrofiti funt a Raymundo Capeliano Gre- go.-ii IX. Paps , circa annum Domini m .c cxxx i . iplins Paps iuflu , idque ex quinque compilatio- mbus prioribus Bernardi fcilicee,ioannis Gallen- lis, Petri Beneuentani Subdiaconi, & Notarii, In- nocentij III. Tancredi & Honorij. His poftea anno m. ccxc vil i. Pontiacatus , continens etiam quinque partes, fupplens defeclus cafuum emer- gentium in iibris Decretalitim non comprchenfo- rum Clementis Conftitutiones d elemente V. Papa anno m. c c cxi. in concilio Viennenfi conceptse funt, & a Iohanne Papa XXII. promulgats anno M. cccxxix. Vide glofl' in proreroio Ckmentin. fupc-r verbo Nouembris,&verbo Pontificatus. Hic liber non diciturfeptimus, fed Clementina: Con- 20 ftitutiones vocantur. Decretum autem a Graiiano circa annum m. cix. compilatum diuiditur intres partesiPrima dicitur Diftin&iones: diftinčla enim tft per 101. partes,qus in Canones, qui in paragra- phos & verficulos fubdiuiduntur.Secunda pars vo- catur Caufe, quia continet 36. caulas.eE in qus- ftiones, hae'in canones , qui in paragraphos & ver¬ ficulos fubfiiuidumur. Traftatus autem de pmni- rentia inferitur caufs J3.qusft.;. Et habet feptem diftinftiones,quat item in canones cu paragraphis & 5 ° & verficulis diuiduntur.Tertia pars decren,de con- fiecratione, habet fubfe quinque diftinfliones cum canonibus vel capitulis,cum paragraphis vel vtrli- culis.Old. Iv s ciuile varias habet fignificationes. Interdum e- nim oppenitur naturah feu gentium: & tum ius ci¬ uile accipimus in fpecie ,pro eo,quoda Romanis primum & inuentum & conftitutum eft. Deincle ius ciuile accipimus interdum gencralitlime, vt vtrun- que iilud,& ius naturale fiue gentiii approbatum,8: 40 ius ciuile fpcciale comineat.Quandoque etiam ius ciuile epponitur praetorio iuri, atque tum eius fi- gnificatioeft fpecialiUima.D.Vult. in com. Inft.l.i. t.j.jT.i.n.i. Jv s ciuile quid fit,& quatenus valeat, nemo gratmis defcripfit, quam Vlpianus de ltiftitia & iure.lus ci¬ uile, inquiensj eft, quod neq; in totu a naturali iure, vel gentium recedit, neque peromniaei feruir. Itaquecum a!iquid addimus, vel detrahimus iuri communi-.ius proprium id eft, ciuile, efficimus. Jv s ciuile nilaliud eft, quam determinatio iuris na- turaiis.Si igitur in totum recedit a naturali ratione non determinar,fed magis afnngit aliquid incogni - tum natura, hoc eft, quod nullam caulam in natura habet. Ergo non !cx,fed tyrannis eft cenfenda. Ex diuetfo, fi per omnia deferuiat naturs, fi idem di- dlet,qiiod communis fenliis & formulajiam non ci- uilis.fed naturalis ic-x eft.Prat. Iv s Ciuile Romanorum eft, quo Romana ciifitaa fe- go paratim vtitur,quod partitionc lic definituraPapi- niano. Ius autem ciuile eft,qtiod ex legibus, plebif- citis,Senatufconfultis,decretis Principu,authorita- te prudentum venit. Qax tamen dcJinitio imper- fefta ineo eft , quod comprchendit folum ius fc ri-^ ptu. Melius Cicero in Topicis, hoc ipfum ius defi- nit efle,quod ex legibus,Sčiiitufconfultis,rebus iu- dicatis, Iurifperitoru authoritate, edictis magiftra- tuu, more, xqoitate confiilat. Legumappcllatione 4>kbifcira etiam cotnplfeftitnr, q#ia renera leges fusr.De principu deeretis fi!er,qisodnond!i Roma- 70 nifubicčti eram principih us. Sit igitur ea.definirio ! 45 « So partitionis,q U 3 t res, qu* proponitnr, tpiafi i aitm . bra difcerpitur. Pr oprla & definitionisdefinkioea eft, qus formas rei omnes ampleftitur vt fi Aid. mus.Ius ciuile Romanorum efTe,quod ipfafibiciui* tas conftituitad publieum Reipubl. ftaturapar/. uens-.Conftituifte autem dicetur, quodveli. mu ni confeiifuavel ij,quibus eam potcftatemdtia, conftituerunt,&c.Connanus 1 i b. i.cap .15, nu.i,^c*ll dem Connanus li.i.cap.^.n.}. de eodemiureciiisi ita feribit. Eft & non minima pars iuris prudentes authoritas; & ob id maxime ncceflaria, quodnoa pocuerunt tam plane legibus aut ediftis &explia. te tradi omnia , quin mulca fuerint, quspridt*. rum Confultorumcjue kominum interpreradonca, defiderarent. Qtjpd Pompon. dicit 12, tabularum legibus latisjtum qui eas interpretarenti/r,ne- ceftariam fuifie prudentum authoriratem & Conb uatio, Alienatio.l.vlr.ftde legib. Colligiturhiclo- cus fecundus ex feptimo prscepto,& fequentib. In adionibus perpendustur, authoritas, materia,for- ma,exitus.Ha qui diuiditur in nouc Collationes,quaru quaftibet fubdiuiditur in ti culos,& tituli no in leges,fed in paragraphos.Et dif- ferunt Authenticu & Authentica, quia Authenticu volumen eft perfe.,fed Authentica eft lex vna vel paragraphusincorporatus libro Codicis, & antiquo 10 iurifuperadditus,& allegatur fic:Cod.de epifcop.& cler.Authent.gcnerafiter. Cod. de facrofand.eccl. Aathent.multo magis.Sed in auihentico fimpliciter allegatur titulus & paragraphus, vt in Aothent. Vt iudices fine quoquo fuffragio.jT. tali vel talifi& fiifK- cit.Item decimacollatio intitulatur liber feudorfz.,& habetduos libros partiales,quorum (puilibctfiubdi- uiditur intitulos, 5 c ifti in capitula & paragraphos. Quartus liber principalis Icguaijdicitur Inftitutio- nes,vel Inftitnta. Et ifte diuiditur in quatuor libros 20 partiales,&eft introdudorius in ius ciuile:maxime quod ad declarationcm terminorum in vtroque iu¬ re vfitatorum,quitanquam oftium in domum prf- betintroitum in fapientiam iuris.Old. I v s ciuile non?en generale eft, & commuoe legibus* plebifcitis,&c,eo ramen nomine indefinite vfurpato intelligicur difputatiofori,& ius,quod fine fcripto a prudentiljus eft compofitum, leg.2.jf.2. & jf.6.ae o- rig.iur.Hot. iv s ciuile,pro Iufifconfultorum refponfis vel confue- 5 ° tudine,PauUib.fentem.4.cap.8. Fcerninsj adh§re- ditates legitimas vitra confanguineas fuccefiiones non‘admittuntur:idq; iure ciuili vel Voconia roga- tione videntur effcdum. Hot. ivs ciuile,cum aliquid communi iuri vel additur, vel detrahitur:hoc eft,cum populus fibi conftituit,qua- fi proprium ius ciuitatis.Hoc autem ius ciuile ano- nvmum dicitur,quod in generc fine aUquo fpeciali nomine comp,eritur:fcilicet,qu6d nec fit Iex , nec e- dičtum prsetomim,nec plebiicitum, nec conftitutio, 4 ° nec confuetudo.V ide Zafium in \ haec chfputa- tio.ff.de origfiur.Spieg. ivs ciuile Elauianum,liber erat,in quo Appius Clau- dius legi s ačnones eomy>ofuerat,& ad formam rede- gerat,inde diaimi ,quod CneusFiauius eius fenba furreptum librum populo tradidit , leg.fecunda. 3f.tertio.Dfiqeft.de origine iuris. prateiusex Hoto. ivs ciuile Papyrianum(inquir Pomponitis)dicitur, nonquia Papyrius de fiuo quicquam ibi adiecjtjfed quodl:gc*$ fine ordine latas in vnura compofuit. Prat.ex Hotomanno. iv s ciuitatis tradere. idern quod ciuitate donare , id eft,planeciucm facere. Vide Rhenanum ih Jucium Seaecaf.Erat aotem id proprie in peregrinis , fieut Ius Qu,intum in libcrtis.Spicg. Ivs commentitium dicitur id , quod noue & recens evcogitatum eft,quafi fiditium, vtpote nor. aliundc t ranila tu m,fed fine vilo prorfus cxemplo introdu- ftum.Paui.hfi poena alicifi.ff.de poen. Si posna alicui ^ irrogatur, receptom eft commentitio iure , ne ad ° heredes tranfeat.Prat. !Vscommune eft geniis feu materia . cx qua ius ciuile conficitur:& per hoc potifiime iuris ciuihs pars eft ius commune , aquofeiungi non pote.ft , vel uti reliqu£ fpecies aiua materia funt inieparabfies.£x Solo m.Videi]. Ius Qujritium.Spicg.^ i v s commune vocat Pa ulus ad difftremiam Sena* tufconlulti, quod in Ipeciem faduro eft de feriptu- ris famofis, fcii.edu is nulio nomine adiedo. C ?re- ruiri,inquit,fi namen adiedum:& iure communi in- iuriarum agi poteft, i. quod Sthatufconlultum.ff.de iniur.Prat. i v s compafcendi habere,Sc$uota in l.pen.ff. fi feruit. vend.Plures J ait,ex mumcipibus,qui Hiuerfa pr^dia polfidebant,faitum communem, vt ius compafcendi habcrent,mercati funt.Spieg. ivs compafcuum,apud eundem Scžeuol.in dift.l.pen. vbi inquit , aliquit fecum compafcui iuris traxir. Spieg. 1 vs conftitutum,pro fingulari acipit lurifconfultus in leg.fi peculium.de ftatu liber. Ius enim confti¬ tutum eft,quod placito quodam 8 c confenfu recipi- tur comm“uniter,Paul.leg.i.in fin.Digeft.rer. amot. Li.jT.item cum contr3.ff. quse fent. fineappell. refe. Prat. ivs confuetudinis efle putatur id, quod voluntate o- mnrum fine lege vetuftas comprobauit: quo in ge- nere & alia funt multa , & corum multo maxima pars,quac prstores edicere confueuerunt, ait Cic.lh de inuent.2.quibus verbis edifta tranftatitia fignifi« j car. Prat.ex Hot. v s confideratum vtanimal, Naturale vocaturfitem vthomo.Humanum, fiue Ius gentium :tertiovt ci- uis,Ius ciuile appellatur.Salom.in Pand.de iur.ciuil. ivs crediti amittere,in fin.1.fed & partus.ff.qu0d met. cauf.Spieg. 1 v s controuerfum.Iura controuerfa & dubia dicun- tur Iutifconfultisjde quibus inter eos eft diiTenfio:vt cum aliud videtur Muti ,aliud Bruto, aliud Mani- lio. Ciccr.pro Mursena : fi id quod oportet refpon- deris, idem videare refpondiiTe quod Seruiustfin a- liter,etiam cotrauerfum ius nofle & tračtare videare^ Ius autem conrrou&rfum iuri certo opponitur. Tur- neb.lib.20c.13. ivs dicere tranfiate , pro pr^toris imperium fibi v- furpare.Vlpianus leg.i.ff. quod legator. ^cjuifiitnu pr^Etori vifum eft.vnumquenq; non fibi ipfum ius dicere occupatis legatis, fed ab herede petere. Cal- lift.l.pen. ff.de vi priu.Qu^ifquis probatus fuerit,rem vilam debitoris temere pofiidere,fibique ius in eam rem dixiflfe,ius crediti non habebit. Alias proprie ius cuipiam dicitur,cum ei per fententiam quid ad- iudicatur,aduerfum eu,cui quid abiudicatur , quod vulgo dicunt, Caufam obtinere, & fuccumbere in caufa.Vlp.Eft,inquit,reccptum,vt pofTit ei & aduer- fiiseum ius dici.de iurifdičt.onm.iud. Prat.ex Ho- tomann. 1 v s dicere quifque debet loco confucto intra fines fusiurifdiftiotiis:Extra terminos enim ac fines iu- rifdičlionisjficut illi impune non paretur , leg.final, ff.de iurifdid.lta quoq; irtitum eft,quod ab eo non fit in loco folito>puta in foto, pro tribunaliin cu- ria. vide D.Gcedd. in comre :nt. ad 1.2.n.1,2.3. ff. de verb.fign. ivs dicere, &reddere,& tribuire magiftratus dicun- tur,& reprefentare, inieg.i. Cod.vbide de caufa ftat.Atq; ius dicebant hi fot um , qui tribunali & iu- rifdičlioni prserant kg.5.fF.dc feifiis. leg. pen. ff. de iuft.& iur.Ieg.i.if.poft origir.em, Digeft.de orig.iur. leg.3_ff.de ofti.eius c‘\i mandat.leg.io.1. 18.fr. de iu- rifdidi0n.ieg.7fin finfif.de offtc.proconf. leg. x. in prin.&leg.2.ff.qqod quifqueiur.leg.i. -S'* ari autem. ff.de poftul.Itaq; ius dicere &; iudicarc^, fententiam- que proferre diuerfa faciunt.leg.4. in fin.Dtgeft.de interrog.in iur.fac.ieg.57.ff.de re ifid.Rub. ne quis in fua caufa iudic.vel ius fibi dic. Ius dicere enim eft afiior.es ct i.«dicia dare,eaq; oh^rtia facere , qus ad ofificiurn ius dicentis pertinere feribit Vlpianus in leg. t. ff.de iurifdidion.Vbi ius dicens pro pr*to- reaccipi poteft,vt in l.i.fKdeiur. deliber. Sc I. 12. ff. de vuigar.c: pupil.B*ifl- ivs pit. Quod nili rede dircernas,nunquaper* uenies ad veram iuris cognitionem. Vetcres enim ratifunt, quicquid ab omnibus gentibiif pro iure feruaretunid qnoque ex naturali ratione produčra fuifteicum non credcrent, omnes bomir.es in deli- gendoiure prorfus crrafte. Hoc modo loquiturde iure gentium Vlpianus in loco citato,iuxta exera- pla Poinponii, & quidem rede,in lege velut.Iegevt vim.& 1. exhoc iure.fFde iuft.de iure.Iuftinianusm iT.venditx.Inftitur.de rcr. diuir.Religioenim erga Deum, pietas in parentes,cognatlo inter ©mnesho- mines, vere funt iuris naturalis;quod,quia folisbo* minibus commune eft, ius gentium vocat. Cxreru in legemanumifnones.ff.d.tit.quarenuslo<]iiitiir(fc effedibus,& prsedura feruitutisformaifi accipasius gentium naturali ratione conftitutum eife,emVB tota via. Nam ea feruitus pugnat cum iure natura¬ li, redeque fuit emendata. Quanquam tolerabilis feruitus,,quali nune vtimur,fecundum naturam eft, vt grauiter probat Ariftotele« in Politicis: nec id negat Vlpianus in eademkg manumiriiones,fiex xqu-o & bono intelligatur, collatis aliunde /enten- tiis fuis. Neque enim ex vno ftatim didototus Vl¬ pianus iudicari poteft,quid fentiat de iure naturali. Videndum enim etiam eft, quid alio in loco di- cat accipitur ibi ius gentium , pro iure , quodom- - nium gentium autoritatepafftm recepturo fuit vbi- que.Quare cum aucis honc.vocem,lus gentium,no femper exaudicndum eft lu : . naturale, ft-d pleruncj. ius humanum,vt Liuius rede t appeliar.Neque enim fequitur:Gentes id conftituerunt, aut in vfum ad- mifenmt:Ergo eft ius nat(Trale amf xquum:imo fx- pe inqiiiffimum eft.Ego fane multum tribuohuma- nt authoritati,fed non prxfero eam naturs-Older.* dorpius tvPrateius. Etfi vero magna fit cognatio Iuris genu um,& iuris naturalis, vt didum eft, ra¬ men illud ab boe diuerfum eft in eo,quod naturale eft hominis,quia animal eft » prouidum quidem& fagax,C3eterum inclufum domi, paulum admodum difterens a brutisilus hoc gentium hominis eft', qua bomo, plenus rationis 8c confilii, 8c iam hominum focietate implicatus, vt ex Vlpiano explicat Con- na.nus hb.i.cap.^.nu.2. Hinc non infeite adnotsuit Salomonius in bi us naturale.ff.de iuftit.& iur?. in- ilar triplicis,qu£ in homine eft conliderationktri- plex quoque ius conftitutumeffe : aut enimhomi- nem, ficut animal difpicimus , ius naturale, quod in appetitu & fenfu tatum confiftit.Si verovt botriine cofpiciamus,fic ius gentium,quodnarurahs jatio tantum inter homines conftituit. Qu,od fis vt ckih i q6t 1 ANTE V, ciuis, in conlideratione habeatur, ius ciuilc conffa ciermis,quod eitra ciues eftfe no n poteft.Sunt ex iu- risincerpreiibus,qui‘hoc ius gentium dupiex fece- rut:prim$uu, quod ab inirio creationis hominii ani- mis diuina quada vi infitu infculptuq; fueric v quod naturaleetiamvocari oftenfum.eft : Secundarium, quod malitia hominum ingruente, concra naturam plerunque indudum,& in luris conftitutiones reda- ftum;ita enim humanis neceflitatibus,vfu exigente, feruiendum fuit.£\ius gemium.de iure naturali:in- dccoorta bella y captiuitates lequut£e, feruitutes vi- tiodu&a;,resmaximc iuri naturali conti-aria?,I.ma- numiiTiones.Digeft.de iuftit.& iure. Cseterum hanc diftinftionem prater alios reiicit Coraftus Mifcefa ]aneorumlib.6.cap.25.Ac Connanus lib.i. cap.$,nu- mer.2.1nterpretes videntur non tam ipfum iui geri- tiutn diuififl'e,quam anatem rerum ab eo inuentaru progrelTumque notare voluiftfe. Cum enim omne procedatafonte natura, litque nillil aliud , quam quod fua cuiqueratio prtefcribic faciendum.aut non 20 faciendum,nihil in eo prius efte poteft, nifa.il pofte- rius. Sedhoc voluerunt fcilicet , qua? ab ifto iure manaruntincemmunem vtilitatem, non fimul ea aujue eodem inuenta effe tempore, &c. jys gladi/eft poteftas animaduertendi infacinoro- fosqua?men imperij eft,l.}.i£ de iurifdnft, Tradum autem illud videtur ex ea confuerudinej quod prin- cipes Romani prsefidibus & prasfe&is pratorio,iifq>, quiburhoc imperium efte volebant, gladium da- bant, ld facile eft coniicere e verbis Papini;, fic J fcribenrisr Felix quimagno iam nune Juh prajlde iuras . Cuicfe facerprtmum tradit Germanicus enfem. Sed & Imperatoris gladius vnius erat cursc comiftus, pr^fefti fciiictt pr£:orio.,cum imperator etiam tnul- to magis merum imperium teneret , quam quibus eam poteftatem in pro uinciam euntibus mandabat. Prat. Phifoftratus : (6et ara ck t« zv giff.eod. Et ira rede Plinius 3,cap. ai.ciuitates aut celonias immunes feparat ab iis,qui ius kalieum habent. Poiretquidem vna eademq; ius kalieum habere,&efte immunis, fed nonquod immunis,veluti Barcino,did.l.vltim.aut lllum:ideo & Iuris kalici : idemque ex diuerfo dicendum eft, plus eft,efte immunem ciuitatem vel coloniam, qua habere ius Italicum.Nam ius kalieum leuatio tan- tum cenfitionis eft , puta vt idem in cenfttione ius experiantur,quod colonise Italic^:nec id tantum , li eolonia lit immunis,fed etli lit immunis, facit vt in rcliquis eodem iure lit eius colonis Refp, quo ipfa Italia,puta in traditionib.nexi, in vfucapionibus,in annali exceptione,itemque in iure capiendi. Nam hac de caufa cum tra&aret.-Celfus de ftdeicommilTo rekdo colonise Philippenlium,leg. Ballifta. Digeft. ad Trebell.adiecifte eum opinor coloniam Philip- penfem efl'e iuris ltaiici.Atque ita muko plura con- ferebat ius Italicum,quam immunitas: fed in caufa tributorum(vr diximus) plus certe erat immunem efte,quam habere ius Italije.Prat. ivsivrandvm ofterre & deferre. Quintil,in leg, iuliurandum litigatori aut olferunt fuumraut non refpnunt oblatum.aut ab aduerfario exigunt : aut recufant^cum ab ipfts exigatur. Seniores pr^cipere folebant , ne vnquam iuliurandum deferremus. spftg- 1 y s i v R AN 1? v M aiuidit Abbas Panormit.in cap.ft. de iureiurando.in iudiciale,& extraiudiciale. Iudi- c iale rurfus in neceflarium , Sc iudiciale : qucd dicit vendicare nomen fui generis. jvsivrandv ivt adadum. Qusrc , Adadum iuf- iurandum. ivsivrandvm ftmplex,Dodor. informe vocant, non eft,vtipli tradidere,quod prorfus adieda caufa detur:fed quod innominatam eaufam compledatur. Quia in iudiciis nihil debet admitti line generali vel fpeciali,vt ait Oldendorpius,indicas erroris oc- calionem,quod Dodores phrafin berum verborum; Si iurauero te Stichum mihi dare aporteremon per- ceperunt.Spieg, ivsivrandvm vndc dicatur.vide fupr. Iuramen- tum aftirmatie eft. ivsivrandvm efhvt definit Ariftotel. pt tt» 9 ^/«^ jr cv)6L7n!J’iH7(&. Vt Clemens Ale- xandrinus,c/xo^C'pi!« Vel vt Cicero libr.3. Oftic. auhrmatio reli- giofa,quoties quid quafi Dco tefte adferitur. Vnde & faeramentum dici foletj quaft faerse rei ardiftimu vinculum,quod nullo modo lic ludendum , tefte Ci- cerone ibidem Irc dicente;Nulium etiam vinculum ad adftringendam fidem iureiurando maiores ar- dius efte voluerunr-.id indicant leges in XII.Tabul. indicant faera , indicant fosdera > quibus etiam cum hofte deuincitur fides,indicant notatio-nes, animad- uerlionefque Cenforum,qui nulla de re diligentius quam de iureiurando iudicabant. ldeoque etiam t5u erat apud prifčosjiuriliurandi religio,vt li quis 146$ I A N T E V. quem re aut verbo lsefi{fet,mterpofitione iunilura- di,quo eum,qui lsefus erat,adiurabat, indignum ea iniuria efle,& ei nolle fa&an>,fatisfacicbat atq;pur- gabat. Plautus m Amphitryone: *Aut fatisfaeiat mihfatque adiuret itifuper Nolle e jJe di3a 3 qua in me in foni em^prot ulit. Itaque apnd Terentium in Adelph. Ego v eftr a h a e noui^mllsm fiBum: Iufiurandum dabitvr,efje t e indignum imuna h ar, IV Si v ran d v m turpe vel illicitum non eft Teman- f0 dum.Nouell ned mulženbus,qu3? Te proftitu.jT.prG mo^conTdc^LEuidentiinmum peccatu eft, id iufiu- randu inferre,quod ftatim atgue prarftatum efhvio* landum fit.Nouei.Vt fine vilo impedimemo.iT.quia vero magna verfamur.čonft.5?4.Prar. iv siv randvm calumniz. Vide,Iuramentumca« iumm>. I vsivrakdvm in litem eft J quod i iudice defer- tur a&ori eius rci,qua? in iiu^icium dedučta eft a?fti- manda; caufa.Et defertur plerunque ob dolum & 2.0 contumaciam aduerfarij,nc in roceftate eius fit, per fraudem ab inuito domino rem iufto pretio compa- rare,l.a.&7.ffide in litem iur. Acftori licet pretium 'facere iniuftum,nec in omnibus iudiciis pafiim 5 Ted vt lex,pra?torve,autprinceps permiferit.lcg. videa- nuis.jf.iurarc\f£eod.& l.in a&ionib.eod. Prat. Vide &fup,lurarc.in litem. Jvsi vranbvm defert,qui aduerfario Tuo iurandi conditionem fen. Delatum vero iufiurandum da* ri,pra»ftari,fuTcipi,remim., recufari , referri dicitur: lunurandum autem remitt*r> nui, cum paratus dTet aduerfarius iurare,gratiam ei facit, contentus vo- luntatefufcepti iurifiurandi , Lfi.fiEde iureiur.l.i.C. eo.Refert,qui delatam fibii-urifiurandi conditionem in aduerfarium transfert.Prat. IVsi vrandvm eft iudiciale.vel extraiudiciale,D Vult • in comment. lnftit. leg. 4. JT. item fi quis. 10/ tium.3. IVSiviakdvm extraiudiciale eft , quod extra iudi- cium e voluntate partium aependet, idque tantum eft voluntarium, vtpote quod ex confenfu vtriufq; pra?ftatur;vnde etiam aliquando dicitur conuentio- nale.Dominus Vult.d.loco. iv s 1 v r an d v m iudiciale eft , quod in iure Teu iudi-r cio coram magiftratuTeu iudice interponitur. Do- minus Vult.di&o loco. I v S 1 v R AN D v M in libris Feudifticis aliud eft fim- plex fiue Tolitarium, quod Tolus litigator , fine do- miniis^fiue vafallus prazftat:Aliud coriiundum fiue* commune,quod quiaem Tacramentalium diftingue- di cauTa Dominam , propterea quod coniuratores certo numero id prfftant, qui facramentales(vtfuo loco dicernus)appeliantur.lib.feud.i.tit.4. tf.i-Sc ti. 2fi.Iibr. 2.tit.53.jT.2.Rurrus aliud eft liquidum,quod feudalitij Tcriptores appellant, fine mentione con- fciend3?:cum quis liquido fa&um , autnonfa&um iura,de Tuo videli-cet fa&o aifirmans. Aliud fortafiis arbitrarium dici poreft , quia per verbum antiqua? Romanortim formula?, A rbitror ,concipitur : cu quis iurat Te arbitrari non fa&um : quod iidem icri- ptores,iuramento eenTcientiam Tolam apponere.lib. feud.2.titul.3$.jT.2.& tit.58..0\6. Prateius ex Hoto- manno. mivuMDVM & Tacramentum dificrunr. DifFe- rentiam inter famentum militare , dr iufiurandum efiemon obfcure Liui.lib.12. innuit. Qua? vero ea fiuerit,inter do&os diTceptatur. Qmdam enim exi- ft:imam,cum ante cetta formula iurifiurandi com- prchenfia fuiftet,de qua Gellius Iibr.ifi.ex li.5. Cinci j de re milirari, hoc tempere, qsod nunquam ante a fa^umfuerat^auiadaii^araaccefiione haru clau- ¥i fularuni fuiffeide quo Sigoniusnon folum in Jn ., n «.ationibus Liuiams,Ted &de antiquo iure (;j»; Romanorum libr.i.ca r .,y. Verum non otfcml® uius diao libro oftendit,facramentum voloai;.; iufiurandum necdTariumfuifio.iurare. Di 0 i,;f'' aitjfacramentum Romauis gcntilitiurcfuiffe L! reper bonamfuam fidero. 40 ■■s 60 ivs iniquumideo dicitur, quia ioffum eft , & I3 quiaiuftum : vt,Zafiotefte,hominesUinia. bant.Spieg. i v s Latinitatis. Vide Latini. & , Latine i us. ivs in manibus habere dicuntur,qui vi rem gerumi quibus,vt Ennius ait.ferro geritur res,quibusius?; in armis,& quibus leges inter arma likat. El Cii. liad.Erafmic.Spieg. ivs liberorum.vt lfidorus libro S.inquit, eftconiugj fine liberis inuiceai pvoloco pignaram hntfens alterna confcriptio. Qu.am defmiiiontmconfera Nouell.Valem.de reft.&l.valeat.C.TheodoUthii quatfubtyrann.infirm. Ethoc qutdemi»i litns. rum Impp.oranibus dant,m leg.prima. Codic.de iur.lib, 1 v s merum pro communi & vfitato, fiue quodnullj fingulariac praccipuo iure mixtumeft.VIpianLil fide minor.Nam fi minor communi aurilio,&me- ro iure munitus fit,non debet ei tribuiemaotdini- rinm auxiIium.Prai.Hot. 1 v s meum, dicitur non folum. qt:od miti compctit iure comuni,fed etiam quod cx pado velconfai- dine debetur : capit.conftitutus.extr.de telim, dom. ivs militare,quo foli milices funt adUridi-Ol^endor. pius in Reftauratione Politih indicat quondaniap- pellatum efte ius militare,rem miiitnrem:'quod& ipfum quariquam in armis vtrlaretur,& vicmii' dum eflct,nihilo tamen minus haberet rationemia- ftitižc, fecundnm quam Tufciperetur, &TuTceptoa prccederet.Qu-o Tecundum eum refpexit Iuftinian, in prommio lnftit. quum dicit: Im p e rAtoriah maiestatem non solvm arvisdeco* ratvm,sed ETIAM LEGIBvS OP O R TEU ESSE A R M at AM.Spieg. ivs miut ar E.Fuit enim & inter eseterasha?ckr militdiisjne dolo malo^neve a lic na iniquitate, fed iurc,5c propria vi rt ut e beli um gereretur,quain& gemer a Romanis obleruatam, Liuius libro 6.tdh* nionio eft.Manutius de legibns Romanis. iv* moribus introduČ£um,item ius moribusrecept & ius moribus coniritntum.in iure noftio legiK quod pleraque non cauta legibus in roores recepu Tunt.,hoc eftjbominnm obferuationcm. Spieg.Sieios ex more maiorum fuiTfe notat Papinian. vt licetis. rifdičtio mandari poftet, non polfet tamen adimad- uerfio lege vel -Senatufconfulto mandari.leg.i.ff. de ofti.eius cui mand.eft iurifd. iv s mulčira? dicenda? dacur , quibus publieum iudi- cium cft,& non aliis : nifi hoc eis Tpecialiter per- miflTum eft, in fin.lega.Digeft.vbi quis ager.Spie* gelius. 1 v s naturale.VIpian.in leg.i.ft.deiuftitia &iur.euffl* quefequutus luftinianus Inft.de iure naturah defi- niunt,quod natura omnia animaiia dociiitdatefjui- dcm,improprie,& abufiue,ne dicam licenterifcd i« tamen,vt eis condonandum fit, quodfortefenens ftudioTorum ingeniis inTeruire, & popubriter rm cxplicare voluerint,vt 01dendorpiusexiftini2 r '^ o^e etenim rarum eft, vt aHquandomaioriscuir da Sc cla rioris demonftrationis cauTa, & vt amrlier, certior,& dilucidior doftrina fit, <}u* eam tratojf aliqua vel abufiuefunipt35YelpopuhrH^)& ffan '‘ i^5 I ANT latiucponJt.Cum enim (Cicerone authorc) bomo folus ex toi animantium generibus atque naturis particeps fit ratioms & cogitationis, fequicur quod in quibus ratio no fit, n ec ius efie propric poffiched cuhi a;i bruta refarinius,rationis & iuris norr.inibus abutimur, vt alibi de virtute:fimili fere modo dixit CiceroiCura ergo legis ius naturale commune hru¬ liš, cum affedum.iu/tum inftindum , naturalem in- clinarioncra vel propenfionera, & motum quendara nccefianum ( quo ornnia padim aninsiantia ,aliqu,id io faciuat,vel non faciunt naturah q«adam propenlio- ne,non quidem ad beiumos affedus rapiente, fed cun ratione conuenitme, & ad conieruarionem v- ciuerliutis tendence uneiIiga$,non ius Sc rationem, Sunt cmm ausdam aftediones, & inft.ndus natu¬ re, quibusimpellimuc ad agendum aliquid fecun- dumip^m naturam, qui rnotus nobis eura esteris animantibus communes funt;Taiis eft : vt qu«bbet natura velitelfe conferuatrix fui 3 vt faiua fit, & m fue gencifccanferueiur. Non enim, vta»t Tullius 10 pro Milone,iex i6rjpca,fed. naca eft,quam non didi- cimus,accepimus,legimus, verum ex natura ipfa ar- ripuiinu 5 ,.haulimus, exprefrimus.ad quam non do- di,lcd fafti,non iaftituti, fed imbuti fumus, &c. Tališ e/l cupiditas libcrorum procreationis ? Vndc Arillofdes etiam dixit : in animalibus eiTc opus q>u puriunt lili quicie\n ius quodciam na¬ turah, (ed non commune esteris animaruibus,quia tuneeft ratio qu«dam infita homini a natura , qux non poteft effe m brutis,8c boe ms gentium eft, 40 quod ius naturale panter appellatur. Ergo memi- »erimusj cura agitur dc motibus nobis cum anima- tibus comoumibus, non ptoponi prorfus beluinos affe&us, & qui nihil penitus habeant rationis auc iuris, fed adfedus ilios, inftindus, & propenfiones, £ue,vt Philefophi appellant^T^V^^^f? qu« o- ainibns animantibus indits funt ad conleruauonem huiuj vniuer/itatis J cusDquerat]oneconiienruntj e- ?antque futurs in natura hominis, etiam/i in fua ii- hinuocentia , in qua creata fuerat.man/iflet. Sed 50 pcftquam illam diuinam innocentiam , exuic , ac projttr vitiuiu motbi originahs conraminata eft: neceffeeft,vt mens & ratio humana affeCtiones has & inftinftus natura? regat Sc moderetur 3 fuaque vi in officio ieuneat>prxitetque qu©dammodo , quod ipfainnocentia prs/litura fuiffec, quod quia ratione in hcmimbusfit.ius natutaie ciicitur, & paritenus gentiuco,quod nibil aliud eft,mfi iudicium illud ra¬ tionis, quod nobifeum nafeitur, r.on aliqua arte, aut/iudioaddifcitur* Quo fit vt inepta mrnis vi- deaturdiftrmaio dočlorum de iure naturaii pnma- rio,&fecundario : primamum intelligentium, quo pecudumaffe^uscontinentur. Cum vere ius non fit.vbi bruta fint.E/Tet enim, vt vere in hocpropo- fitoaccuratiffimus Oldendorpius dixit ex brutis ho- mines facere, ex hominibus bruta. Quamuis cnina in btutis apnareant igmculi quidam, & imagmes iHgenii&; rationis, vc quan‘loque videantur horai- flis prudentiam , fi non alTequ5. faltem inutari, ra¬ men nihil neque intelk&u, neque cogitatigneper- E V. 1466 ficiunt, nec vila ratione vel hooeftatis formula prs^ dita sut.vcl quidquam iuris habent.Quare Cicero e- l?ganter,Qujbus enim (inquit)rtaio a natura data tit,iifd«m euam refta ratio data ell.Ergo Čc lex;qu$ efic recta ratio in lubendo čc vctando.Si lex,ius quo- que. At omnibus ratio:iusigitur datum e/l omni¬ bus. Qu^'re fecundum eunde ius vel lcx natur« pro- prič/ic difftnitur. E/l ratio fumma infita aatura, c]ti£ iubet ea qux facienda funt, prohihetque con- tratia. Hucaccedit id quod iuftir.ianus dicit m §. penultimo, Infticut. de iure nar. gentium & ciuili. Sed naturalia quidem (inquiens) qu« apud ornnes pera?q ; e obferuantur, dmina quadam prouidentia con/lituta, femper firma atqueiaimutabilia perma- nent.Ea vero nullibijquam in corde & mente homi- ms, velut in quibufdam vmis tabulis ad imaginem Dei creacis, impreila extant. Prouidebat enim cle- mennilimus pater, nihil in hec mundo «que borni- ni opus eile. quam regulis atque principus quibuf- dam rede viuendi, qua? pater eum nemo date pof- /et.Atquc h« luntleges, dequibus fenfic ifpoitoius ad Roman, fecundo: cum de gentious ioqu*:ns dixit Qaod cum legem nonhaberent, ipf^ fibi lex fera',at- teitanteip/orum confciemia, & cogitationibus in- ter fe acculantibus & excufantibus, vt tradidere Oldendorpius dr pofl eum Aidobra^dinsu. Quare ius imurale nihii aliud eft quam rano dc «qu.tatis, quam nobis innata qu«dam vis afferr,&.-qua beftiis maxmie ptatftamus.ldem & lusgentium diutur in 1. iurisgentium. ff de padis.quo in loco non tantum comračlus, fed Sc paifta luri gentium adfcribunturi Vt autem lus naturaie a?quitas naturaiisappcllatur, ita non inficior , quin etiam pof/it Ius cimlc a?qui- tas ciuilisappellari. Nam & M.Tullius iusciuileica d cfinit:aequitatem conftnutam his,qui eiuldem ci- uitati6 funtad res iuas obunendas. Plerumqueta- men *quitatem cum dicimus, naruralem iutelligi- mus, & id quod Atiftoceles vocat moris vetullate con- fi-mataiFi.Neeenim pars conueniens pemnetad pa*^ čta conueiua,ied ad 2equitatčm,vtrtpetita ab eodem in eodem libro diuifio in legem, morem 0 a , quitatern, manibftodeclarat.Cuiacius adleg. 1. polt princip. ff.de pa d. Jv s autem natvh/lp Hdiodorus^vt de eo teflatus E©icatulusdiai.37.Necy(5manti5e ) triplex effe diffe- ruittptimum communs homini cum D e o: aiterum 3 commune homini cum brutis : tertium commu¬ ne homini cum bornme , quod ideo ius gen¬ tium appellatur. Ec uucatrms prirnum ius natura¬ ie, quod quidem aDodoribus pr«terrnififum eft , a paric nobiliore ipbushominis,qu« cum Db o com- munis eft, & appelle.mus id ipfum squum Sc bo- num cum Paulo , in lege penultim.fF.de luft 3 ciur. id eft, meram «quitatem ieg.pnma eocl. qu«C" tiam ratio vocabitur leg.cura ratm.fF* de bon. dam« nat.quac non diffett a iegeEuaflgclica,/! exc»pias Sa- cran2cnta.capimlo,non eft.jf.i.b.diftin&.glefTibi & 7 dii.iind.caiion.qui iure.Bine eft illud c n i ; a- C IA S AMIS, QJCD TIBI F^iRl NOH VIS, canon.i prima diftind auam icnteniMra 4deo dile- s it Alexander Seuerus rniperaioi, vt deiHo feribit Lampridius , vt Sc in palano & in pubiicis i^eribus pr«fcriui lubertt.Hoc ius quam rationem feu^qui- tarem ocamus, ieges omnes temperat, 6c modifi- C atur leg.2.iT.item Varus.Digeft.de aqu.pluu arc.£x e :. iunt:nihil magisclfe conueniens natur« , quam pada ieruare.l.i.ft.depad.d minorura defen/io.leg. Jt ft.de mmor.de bene mcieride pateitcib. 1467 I A N God.de in ius vocand. & non loeupletari cumaiie- ,na ia&ura leg.iure nat ur*.ff. de reg ul. i ur. Secundu ius naturalc, quod Heliodorus dixit, homini com- fnune cum brutis efte,eiufmodi eft', vtnequeperfe sequum,neque iniquum fit ,fed inftin&us quidam naturae,qui nos ad aliquid prscipue prodi uesfacit: ex eo defcendit maris &fcemin* coniugatio, quam nos matrimonium appeilamusjiinc liberorum pro - crcatio,hinc educatio.leg.prima. iT.Iusnaturale.fi* de iuft.& iur.Cicero primo OfEciorum, Commune 13 omnium animantium eft coniunftionis appetitus procreandi caufa, &cura qu*dam eorum qu£ pro- creata funt.Grammaticus ille Valla libr.4. capitulo . 48.negatappetitum coeundi,eflc ius naturalc : fic- uti nocendi imbecilliori at1imali,& ridiculum ar- bitracur,dicere ius naturale eife > quod omnia ani- malia natura docuit,vt if.primo.Inflit.de iur.nat.& dičfca leg.-i.if. ius naturale, fF.de iyftit. &iur. C*teru lurifconfulti ius accipiuntjpro qUodam impulfu, & immutabili prouocatione natur*,quo fignificatu v - 2.0 fus eft C>Cotta,in quadam oratione , qu* nune in- ter opera Saliuftiana legiturmam vita & mors iura natur* funt ,inquit: vt line dedecore cum ciuibus., farna & fortunis integer viuas,id dono datur, Sc ac - eipitur, Videto,quomodo Cott* vita Sc mors a iure naturali funtsnon quia *qua aut iniqua, fed quia o- mnibus pr*finita naturaliter , &quimort«m vult confcifcere,ius natur* violat. Auguftinus libro de Ciuitate DeIj 1-capitulo 18. licet Iurifprudentes admifcrintjVt quisfibi manus inferret,fi non eri mi- n is confcientia.fedtgdio vit*,aut vt fortis videatur Sc mortem contemnens,vt Empedodes, Proteus Sc plerique alij Philofophi *que iaftabundi, 1 . fi quis fiio-if.eius qui, ff.de iniuft.teftam.quiomnes ius na¬ turale violant.tum ius naturale, q-uod nuneupatur *quum & bonum , quia non patitur ratio , iniuflu prrncipis vel ducis a teftatione difcedcre, Sc manes anticipare,& qui fibi iniauus eftiquanto nequior a- liis effet futurus? leg.final.Jf. penultim. ff. de bon. cor.qui mort.fibi confc.Tum ius naturale ccmmu- 4 ° »e cum feris violat, qu* omnes mortem exhorrent, vicam« Sc dulce folis lumen complectuntur. leg. hae' Confultilf.Cod.qui teftam. fac. pofif. Virgilius lib.6. c JProxima deinde temni mceJH hča^ua fibi let h um Infontes p ep er ere manujucemoue perofi , roieeere aniraas.qu.am vellent athere in alfo Nune & pauperiem i &‘ dur os perferre laboresl F at A obftmt, id eft , inquit Seruius , iura natur*.quia mors tališ $0 pr*matura pr*ter naturam eft.Gum alias lit fiecun- dum naturam , vt oftendit Galenus exemplo pomi maturi,cum iegitur fuo rempore : fi ante , pom um carpferis,acerbum inuenies, vndeidem Poeta libro quartoy£neidos de Didone,feipfam occidente,amo- ris impatientia. Nam ouia nec fato,merit a nec morte p er ib at. Emerfijt tertiutn ius natirrale,qu6d cum lpfo genere humano prodituro eit,jT. fingulorum. Inftit. de rer. diuiCnaturale dičlum eft,quoniam ratione naturali i-o-n ota feris /er natur inter homines Li.fr.de acq.re- rum dom.non enim fer* norunt contračtus, lerui- tutes Sc bella inuentS a iure gentbm L ex hoc iure. ff.de iuft.&' iur.tf.ius autem gentium.Inftit. de iure natur.neau^tali t hm tuujuo.auf natur: : li,quod *- quu Sc bo --5 ocaviun-a- - fin v.- delečtu grata & a cce- ptasu -Cdai di:f. :cn d grap ori us.Horac. N ara propr n; c e Hun s strne s: illura , - Ne- r. •' ‘:.r tile. lUttmau: u- o rdinjn>w;w is, S i*i -zca ci\ 0£taUu- • T E V. -T De terier atas trurtfemmgraue^ yAurumque,f&v,as mx(?ctmauit HPartita fines regna confiituit } nouas Extruxit vrbes, ■ 70 Atqui iure naturali,id eft,*quitate,fiuenatuniv 0 po{Tideatur,c.querelam. de elečf. atque in haeredes tranfeat,cap.i.de iur.patronar. did.c.liliis.16.4.7.1! quidicantiusipfumpatronatus non efle fpirituaie, fed temp orale , vt etiam fatentur eximij Dočcores Panormj'tanus,Philippus Decius,& communiter ca- nonifta, in cap.quanto.de iudiciis. Rochus Cortius intra&atu de iure patronat.ver.ius. Porro*cum fpi- ritualia nec a laicis tračtentur ^ nec i'n eosfuceeflio- nisjConfanguiniratifve iure defcendant.c.i.de pr#- bendi$;nequaquam mirum eft ,-litamen fecttndum 3 ° eosfpirituali fit annexum , vtque proprius Ioquun- tur Thomas Aquinas in 4.Sent.& reliqui theologi, adfpiritualiaordinatummon ergo Spirituale eft,vt dixi,Anchora. TVS patronatu* confiftit in duobus, nimirum in ope- ris,& in bonis libertorum.Dn.Vuit.in comm.lnfti.i. j.t.^.ad prin.n.i. J iv s patriciorum, vt Citero commonftrat libro primo de oratore., in gente pofitumfuit. Plebeiorum au- teminftirpe,vt citat Brechaeqs leg. Ssepe ita com- pertum dtjDigeft.de verborum & rerum flgnifica- tion.&c. I y s pifcandi in portu fluminibtjifque omnibus com- muneeft. Ius pifcandi in diuerticulo fluminis pro- prium vnius efle poteft , Si boe quidem fn aut per- miflfu principis, aut longa cenfuetudineleg.ft ouif- quam.fF.de diuerf.temp.praftcr. Cuiac.adl. pr^feri- ptio.verf.vel 11 quis cjuod in flumine.fKde vfurpat.& vfucap. ^ ivspofuum,videfuperius:Iusomne quantumad mo* 3 res. avs poftliminij ynde dicatnr,v!de infra in voce poft- limininm.Id q>udem vetuftiftimum efTc videtur,fed quisemsfueritautor J iRcertfi eft.Qupd ad verbi vim & notationem aitinet,Cicer .in Topiči s ait,Seruium in eo nihilpiitafft notand um nifi Poft. Nam Limi- nium raritum efle produ čtiunem verbi : Sc^uolam autem Puhli;fiiiumputaffe iunčtum efte verbum, vt fit in eo &poft,& limen,vt qusanobis alienata . funtjcumadhoftem peruenerint ,& ex foo tanquam 60 linuneexierint,deinde cum redierint poft ad idem limen,poftliminio videanrurrediifte. Sca?uola?Ety- mologiaip Iuftin.lib.i.Inftit.probaffe videtur. Alij Seruium magis fequuntuf.Sunt & qui poftliminium dici exiftimerit ab eo, qui pos,boc eft , compos limf¬ ni 5 eft fačtus.Baldui.in Scmuola. ivs poftulare,eft reefueftam rationabilem facere , Bu~ dsus in lib.poft.de Orig.iur. i v s praedij , eft poteftas in alieno prsdio aliquid a- gendi,quod alteri agerc non licet,ab ipfius domino 7 ° data& permiiTa.Prat.ex Hotom, ' E V. 147® ivs prsedioru,quod fub tit.de iure dotiu memoratur, fuifte videtur de conditionibus & feruitutibus pr$- diorum,de aqu« dučlibus,& limitibusj6t eius gene- r;s aiiis qu£eftionibu s ,de quibus etiamnum extant libellisiculi Blaccijlulij Trontini, Aggeni Vrbici* Plygeni ^ ftmilium.Balduin.in Scmuola. r v s Prstorium , nominantur edifta magiftratuum, prstorum,pra:fidumjmdilium.Zafius Inftit. de aftio. if.ied iftce.Spieg. v s p r a e T o R i v m dicitur ius feriptu vetus , quod pratores introduxcri;nr, fupplendi, adiuuandi vel corrigendi luris Ciuilis gratia , propter vtilitatem publicam,quod &honorarium dicitur adhonorem PrcCtorum fic nominatum 3 l'.7.deIuft.& iur.lus prm- torium adiuult.lus Ciuile, dando remedium aliud: v el ii ti a Iure Ciuili datur petitio hcereditatis } Sc a Iure praetorio vitra illam petitionem,tribuitur pof- feftio bonorum.Cuius beneficio tantum confequun- turh£rede$*quamum hcereditariže petitionis inter- uentu.Ius prstoria-m fupplet omiftionesiuris Ciui¬ lis: veluti in furto , pro quo ius Ciuile miniftrat a- čiionem in duplum,nec diftinguit vtrum fit furtum manifeftum^m non manifcftum.Atqui Ius pra?torm diftinguitvvt pro furto non manifefto detur adio d.upliipro furto vero manifefto detura qu2inči- cante Apello Bart.lafonquein Rubr. f£ Iblut-iis fuper GIof.fin.fcriptareIiquere.Spieg. ivs in refortius dicitur eo , quod ad remcompri. Vide c.pen. de pržeb.lib.6. I v s reuocandi domum habere, Exceptioni$eftfe:l Vide iT.fi cum ad fin. 1 .fed & fi.ft'.ex quib,cauUi‘ ior.Spieg.’ ivs faeratum apud Vergil. &alios eft facrameM: militare,cuius religionc olim tenebantur; Namfi-j crabatur iurciurando,id eft,fide.Ptat. 1 vs repr^fentationisan ficutlocumhabetinnepofi- j bus 5c neptibus fucceffuris cumfuis patruis, ita i| dem etiam locum obtineat in pronepotibus, j qui gradu funt vlteriori ? vide Dn. Vult.incoiaa?.; Inft.l.j.t.i.in prin.n.35. ivs Saxonicum non agnofeit reprafentationemitp ex ipforum iure adaifcendum eft. j v s iingulare eft,quod contra tenorem ra tionis, pro* pter aliquam vtilitatem, autoritate conftituentioni introdudum eft.leg.ius fingulare.lf.clelegibus.Oi* dendorp. 1 v s fingulare appofitiilime dicitur,quod conftitutivn eft feorfum & figillatim. Et comradicit quitieni in fpeciem rationi communis iuris:cceterum ter confideratu vniuerfo iuri non cotradifit,uho- nemčii' nementiflimum eft.Alio autem 8eantiquiore verbo priuilegium dicitur, quafi priuata lex,qu£ cum di- uerfos habeat efFedus benefaciendi,eximendi,iuuan- di, re!axandi.*diuerfts quidem appellationibus eam fiuncuttarepaies.cestamen eadem eft,nec aliter dif- £erf priuilegium a priuilegio , quam lex generalior £ lege rpechliore.Oki.Pr it. Iv s ungulare eft.fjuod ad ftngulos in /peciem refertur: puta ad vnum corpus,vel genus hominiim,aut etiam ad vnum dunuxat houninem, velad vnam caufTam. *o Oldend. Ivs 'peeffrctim in re Videpaulo antejus in re. ■livs/cdpciim, a partibus deftniendo', eft lex, plehifcita, f«natufc6fulca',Principtirn placica,magiftratuumedi- reiponfa prudcnuiin.Š* fcriptum atitemJnftir. de iur nac.gent.&: c ud. Ivs non fcripturnvfme fino feripco, quod ex-empli ‘Sc a- duum ynformium frequen;ia comprobatur, Quod Sed ■ eitur.Ius unoribiis conftitutum vc eleganter ex~ plicat Ci Cantiuncula in $. ex non fcripto.Inftiuut.de 10 iuren?.c.gent.& ciuil.Spiegelius. • Iv& fo!enne.iu$xii.Tab.& aliarum legura populi Rom, P0mp. U7.ft de reg.iur. Nec ex pnetorio nec ex fo- ienr.i iure pr aauorum conuentione quiequani im« n:ucandum eft.Hot.Prat. Ivs ftričfcutn, id efl,iusfummum. Paul. 1. 30.fF.de pecun. confti. Si quis duobus pecuniatn conftiterit, Ti bi aut Ticio , Sc 11 ftri&o iure propria ačfcione peeuniar con- Hituua; raanercbliguus^etiamfi Titio folucrit,tainen per exceptionem adiuuabitur.Hot Prar. 50 Ivs rummum bifariam accipitur,alias proprie,alias im- proprie Old. Ivs fiiinmum vocatur id, quod fupra fe nullum habet: quia in fuo genere coiifi ieratum abfoliue, non eft •vllis euifarum circumftantis attemperatum * defle- xumque,vt foro deferuiač;Prat. Ivs fumrnum puoprie dicit.it , certa honeftatiš fenten- tia,qua: fuo generaliter onacio m republlcafungi po- teft, fiue a naturali, Gue a cluiii ratione petauir. E- xempia efte pofiunt omnes regulae Sc thefes iuris. 4° Nam haein fuo genere rem,de qua tračtant,fuprema atque ftnčtffima ratione difEniunt quidem,fed Gm- pliciter ac fine.vila circamftantiarum conlideratione futuri facti. Vt ecce.Serua pačtum : Neminem iajde: thefes funt fummi iuris , in genere fuo iuftifGmue, adeo, vt fecundum naturam jequiores dari non pof- -ftnt.Iegi fF de pači:. C^cerum nulla hic perpenditur circutnftantia pačfci vel JanGoniS: Nam iftud pertinet avl aeq a i ta c ■ s offtc um,cum cafus incidit.In hac itaque propria iuris fignincationedififfiinum ed,quod vul- f o go dici 'blet:Sum.mum ius/umma iniuria : quoniam in genere loquendo , eft iuftiGima rano, vel nartira- lis, vel ciuilis:cancum abeft quod cenferi podit iniu- ria,doneč non torqueatur fpecialiter ad al'quam fa- d: inconuementem circum(tantiara.*Veluti,cun7 rur- pis res. vel Reipublica; perniciofa, continecur pado: tunc,fi ad hanc faeciem torquere volueris pr^didam regulam, Serua p;;dum:eSicies ex fummo iure ium- mani iniuriqm,non quod in fefe vitium habeat fum- mmnius, ffed quia tu errando vel caluiTiniando ad- eo fer > pernicie-m,&.non tene dhudicas circmnftantias fadi, in quibus ius eft pohtum. l.G vnusApada.ff.de padOldend- lv s fi»mm.um improprie appellatur, quod pr^dura in- terpretatio-ne trah tur ad fpecies fadorum inconue« nientes, vel _quod Gmulatis quibufdam argumentis colligitur fophifticws in f .audem legis l.Inciuile.Et 1. fequent. ff. de legibus. Evempla funt padim in iure anulta.Lex enim efi.C.Vt nemo inuitus agere vel ac- cufarc cogatur.Iam pone, Sempronium innocentem ia ms v o ca mm & Titio, qui formulam aČlionis adGn- git fpeciofam. Sdtttprftnlui negat. Tltlus vldens tan¬ dem mendacij fui nuliam efFe probationem, defcrie litem.Reus inuocat officium iudicis,vt contumaciaia adoris coerceat, Ador caluniniam fuam nititur de- fendere boe iure, quod nemo cogendus fit ad agen¬ dam. Audietur ne? Refpondet Iuftinianustinfulfam. efFe,miniineque admittendam adoris mterpretacio- nem. Nouel. de litig.Conftituf.m. Secundum Hanc GgniGcationem rede dici potefl:, Sum mum ius,fum- ma iniuria. Quar_to enim fubtilius argumenteris, quanto plura congeras ad fulciendum tale ius, tan- to maiorem effepcris iniuriam. Cicero Iib. OfHc. r a Exiftunteciam fxpe , inquic, iniuri« c«lurnn/a qua- dam , 8 c nimis callida iuris interpretatione. Exquo iliud , fumrnum ius, fumma iniuria, fadum ed iam tnco fermone prouerbium. Menander admodum fcite : Leges,ait, oprime funt, fed qui nimis acute eas infpiciunt, fiunt fycophanta2, hoc eGr,caiumniatores, qm lices leiiifTimas obferuant. Žvkgs enim ficus eft, res nihiIr*vt vuigo quoque dicimus, Es iŠl ntcht einer feigen vverdt, Huius farin^ funt cautel^,Gugularia,5c rciiq«a£ commentariorum prsftigia:, quibus nihil fic aliud, quam quod vfus ^quitatis faluberrimus inter- cipitur. TametG enim numerpia Dodorum feri- pca habeant muiras thefes, excurrantque in omnes angulos humanorum negotiorum t tamen quia non funt certa , nec retinenc modum .* ideo tenebras of- fundunt,dant anfam calumniandi,& nocentReipubl. H.tc hadenus Oldendorp. Ac paulo fecius Budueu« in Li.tF. de iuftit. Sc iure.ftridum insaccipit: peculia- re (inquiens) efl vocabulum Iurifconf. fignificans iu- prajdurum , exadum , rigoris plenum , & propemo- dum iniquum-Oppofuerunt quippe iuris autores ftri- dum ius iequitati. 1 z-§. item Verrus. tT. de aqu.pluu. arc.l.placuit, C.de iudiciis .Sc bono &uequo.l.in iis.ff, dc condit.8c demonft.Ulud quandoque lurifconfniti dixerut:ius fubtile. LG itafcriptum.ffcde libe.Sc poft- hu. 1. generaliter. §. G quis feruo. fF.eodem. Reliqut vero boni autores fumrnum us appellant.Summum autem ius appellant, cum de verhis tantnm contea- ditur, neque fpedatur quid fenferit, qui fcr : {dit, aut qui locutus eft, in quo genere plerunque Cub au.ori- tate iuris fcientia: permciofe erratur , vt Celfus ado- lefcens dicebat.Uiferuum.f.fequitur. fF.de verb. ob- lig.Corraf.Mifcella.neor.]ib.z.c.8nu.i2. Iys fumrnum Anftoteles vocat d ius acer- bum, nullius temperamenti paruceps > repugnans a:- quitati.l.i,C.de legib. Ivs fumrnum &a:quitas in hoc cbdferre inter fe viden- tuc : Quod ius fumrnum in vniuerfum ftatuit, vel ut cenfor tctricus Sc iiiflexibilis, futuris femel negotiis cowfuIit,honeftatis elementa producit vniuerfaiia,5c thefes catholicas feuericatis Sc aerimonia: plenas, a quibus ne lacum vnguem defledereaut declinareG- nit. vEquitas autem appoGie comparatur elegantl futoris oi?icinx,in qua multiplices calceorum,<8c pe* 5 -dum formuli^ reperiuntur, qustametfi non con’ .gruunt omni pedi Gngula::v fo tamen 6c cominus in" fpedo pede gigantis , aut pueri, & illiuscircumfian« tia diligenter Ipedata , conformis aiicju.s calceus in« uenietur Sc giganti,vt Herculi,GG3i^,Thefeo,6c con-^ tra r\ano,6c cuilibet homunc:oni conientaneus Con- fertur etiam non inepte Pharmacopolio,inquo mul- tx medicametoru 'pecies adfcrip q vifuntur adfuta- ras hominufn neceffitates parax^:qu^tame G genera- litsr mifeeantur ordine cofufanco, vice faiiijatis im- medicab : !em morbu eueft gio produeen .Na in illis apte mifcendis atq.congrue temperandis,opus eft in- duftria Sc diligenti medicantis arte qu$ dic tur itqui« tas difcernens,a : tq 5 temperas venenu bonum a malo. Sic in negotiis publicis Scprmati? «quitas Gngulatim & accarate perpendlt csrnfas, momenta r cireomftan- tias, fpecies, Sc differentiaspetfonarum & tetam , Sc cxiam natis aut praeiudicatis controuerffis de* : fio- nem rei dubte & qu«eftionis controuerfe luculen- tam conciiiat atque colligit.Taboetius in Topico mi- 1 itiae forenlis Sc legalis difciplinae, & ester a. Ivs fui pro qno'd vulgus Suitatem appelhr. Vlp.in- 1 i.§. vlt.fF.de lib.agnofc.N.hil prsiudicaret filio, non tan- tum in iure AiijVerum ne-in alimentisquidem.Idem in 1.9.§.(i fili nn.fF.de lib?& pofthu. Rumpit enim his ie cafib neposteftamentum, quod morienre auo fui ius perpenderkrvbi tatnen Fihj ius legitur,fed mendofe, vt. in eomment.dOcet.HotPcat. Ivs fuum,id eft, merituni. Quemadmodum dicebat A- rifto.eles, luftitjam efle virtutem animi cuique le- cundum merita diftribuentem.Diuus Auguftinus lib- 19 dc Ciuitate.hoc verbifm exponen$ , Ius fuum vni- cuique tribuererluftitis, inquit, munus eft, : us fuum vnicuique tribuere. Vndentin homine iuftus qui- dam'ordb naturs,vt anima fubdatucDeo,anims,ca- ro,ac per hoc Deo amm i ipfa Sc caro : proinde vna omnium virtutum iuftitia , alienutn bornim effe vi- detur, quoniamad alium pertinet. Qujppe muki in propriis virture vri potuerunt, nihil quod v tio ver* ti podit adnntt ntes/atvero in iis,quscuin aliistran- figenda funt,non item.Quaproptcr nemo iuftus erit, niti in altermn tribuendo ei ouod fuum eftiin quo o- mnis legli m rano confiftit.Spieg. Ivs fuum obtinere nrn pofle dicebant, quem nunciu- ftitiam habere, vel confeqai non pofle dicimus. Bii- ' dsus in annor.prior.Spieg.. Ijvs ribi non effe parietem illum ita habere,apud Papi.L Ci cum jiiens.ff.fi feruirvend.Spieg. .'Ivs toga:d ccbatur, quod Princrpesperegrinis dabanfj vtiis veffinrcmiumRom.proprio vti liceret-Hoc ius peregrini nos habent.Plin.4 epift. Carenr } inqu:t,to- gar iure,quibus aqua & igni imetdi&um -eft. Etgene- raliter quicunque ciues Romani non funt> licet foc.'j fint Sc amici populi Roman.togai ius non habent.Ci- cer.4 Verr Cum vtn'.que fatisfacere non poflent Sc 4 ° togatis Sc Siculis,& in eod.Quem voles eorum teftiu quos produxero, qui ex.Sieiiia teftes fant, fiue togi- tumfliue Sksalum.iičlegcnduni' eft ex vet. libris To- gatos cum dicit, ciuesRomanos dicit.. Cuia.ad l.obfi- des.fFcjui tefta fa.cere podlim. jfv.5 trium liberoFum lege Papia Poppsainftitutum eft, • vt qui quacve tres kberos exhifto matrimonib fu ce- pifFent,us plurima pra;cipuo quodam & /in-gniari iu- re praeter esteros concederentar,veluti, vt mulietes v uo patre teftamemum condere» & rem fuam fine- futorum auftoritate adminiftrare pofFent:quod Plu- tarch. in vita Nums teftatur. Vt viri excufarent-ur ab omnibus ciuilibus muneribuS, qua- patrimonij non effent-1.2...fK de vacat. mun. Vt qui Roma: tres libe* ros fuperft tes haberet, a'tutelis Sc curatiombus ex- cufaretur.§ i.de excura.tut.ldamem ius etiam lis qui tresliberos non habebant,conceditur.aljud enim eft tres kberos habere: aiiud Ius triu m liberorum.Exc.at- querlrnij lun. ad Traianum epiftola , qua Suetonio ^- 0 fuo ius illud petens:Hinc,inquit,ius trium liberorum neceffarium faciunt dua^caufFe. nam Sc iudicia ami- eorum promeretur, Sc param felix matrimo.nium cxpertus eft : impetrandumgue a bonitate tua per- nos habet qaod illi fortuns malignitas denegauit. De hoeiutelmp.titu deS;C.Tertyll.in pr-inc.& leg. pritnaCod. delegat. Hotom. Prat. Suftuieratautem. ius trium liberorum Theodof. Imp. leg. i. C de iur. liber.non fimplicit.er,fed ob illam auaritiam,qua per jegem lukam Papiamolfm diftieftimis temporibus, ’ ^wimRefp.Rom.laborarer{nopia,conftitutum erat,vt 70 jeoaricus &.vxof non poftentfeifiui«eai imedes in* Ul6 ftituert.nifihabcfentlikfos.alimjuiatcimiteu norum cedebat fi(co,_qao cafa voluit Theod.vt lTn< deminutione illiuj decim* pattisvxot & Klil iwerfe foJidom capei e poffem , ctiamli ljl, tlt;; “ haberent. D.Vuli. in commcnt. ad i UKJ. SCto.TettyU. Ivs autem trium liherorum ad-nodum vetuseft.r>~. peatempore illoium Tergeminotum ,ino W a gratistn fuit ftatutum , vt tjuibus trii.i eBemlibtt', cum ex puhlice illi aletentut,v que ad pubtmeus' nos,ttibuetetur poteft .s patria fine onereStiiu™ educationis. Dionyfius Halyc.itn. libi j,ait, hi«V gem fuo quoq. tempote cb:eruatara fu jfe. loq. Wj eoimdeHoratiisTergemms.tvnin.iu j, l w g int'iri 7rdSm <. M;** ddarum toc hSftLtii e»tBOi< «fernjsii cji vmiidijttjtiisi!!. ttifflmtjJln »Cn«.bed&O-Nuni- d,us Ceniat, & poltea luliusGatfet« iterngucfitts. ftus.voluetunt ancilbe,qmtres peperiflet, vita. nem : qu*quatuor,libertatemdati.EtoliramS ! . ribus, quaettium l-.berorttin mattes efleut,eiStm- tufconf. Tertulliano concedebatut imeftatotum S. lic rum fBcceffiotfimodo efleut ingenua.Sane8eqci trium liberorum incolumium pater, iegationibu publicis liberabatur. Atque hoc quidemius trium li- berorum la.iffime patuifle indicatetiam PliniusSe* cundus, qui libro lecundo Epiftolsrora dtqw 4 ia Veconio loquens, ait, ie ius trium liberorumeilm- petrafle ab optimo pr ncipe, quanquimidaliopi parce& cumdeleftu daret. IdemadTratanumlib, io.vetbis evprimete fe non pofle ait , quaniomSti gaudium attulerit quod dignus vifus effetiutetriim liherotum. Sed&olimapud Lacedamomoittia libetorum parens im nun is eratab vrb,sca#oJij!t excubiis. & qui quatnor haberet iiberos, ib«ti prorfus onere.Sic enim Ariftoieleslib.feciAMi. tic.fcr.b.t »V« ojjtiii vt/zas q r/Tmpaf mtlTOr.BiU«::; de exjufat.tut,vel cur.Vide ScDuareiiumanaii® riarum difput.lib.i.c’p.40. Ivs tnum quid litjvide C.ad exhibeod.ldnftramer.uA Inftiiurion.vi bon.rapt.§.fin.Aliquandoptoipfoiii' ce,hoc eft,ius d'čturo,quod & Albericusindica,s- cipitur.vt in J.fin.Inftitutioide pcenis tem. litig.<. gequarta.de intentione act.Spieg. Ivs vttus appellatur,quod ab vibe Romacondiu.&i Romuli temporejad feculum vlque Iuftiniani,feiai per m. c c c c, a n no s cenfufiffime lparfum emJi' Hegend.in :ii. Cod.de vet.iur.-euucl* Jus vetusiia. <.8.Cod.de bon.libert.interpretatur-ibidemGo£ leges i^tab. Ivs vlcifcendi n-aturale non eft. Iustuendifefo.qoft j contra vim vi experiundi Sc naturale eft& gentiuJi ciuiIe:ideoq.ei-qui vim feci:,& moxpafluseft,CK^ i člo reftitutionon competit.nam vim iIlic:iame.Ti«h mus.Cufac.ad leg.fed& partus.fF.qucdmctuscaaf2. Ivs vfusfruftus,quo diftet apercepcionefruffuum,^ ' ligkur ex verbis lurifconfultdn l.vfufru. deiuredo'. Ivs vxoris eft viuere fub eodem tefto, jbieffeCaiam,> vbi maritus eft Caius, pro-fua proportioneadmi/ji- ftrare rem domefticam,cccuparcpaiteieft'jpofcef£' debitum,frui foc-ietate fonunarum.omnium,Spitj, Iv s s v m, pro nomine accipknus.i.fed Sc iidsos fruftuarios.fKde vfufru&Spieg. Ivssvs pro permiftu & voluntate accipitur inl.fi iu- fpe0 Dn.Vult.in com.Inft.l 4 t.7.m prin.nu.8. Ivssro. A vetbotubeo fk iuffio, id eft, priuilegmm, in quo princeps aliquid iubet,vel concedit infauorem. Ica interpretatur Azoin Auth. vt diuinx iufliones . fubfcriptionem habcant gloriofis quajft. colum. 8. Q^z autem dicitur diuina iuftio , Auth.in rit.vt diui- n s iufliones, &cc . colum.8. itein lacra forma. Auth.in ti.in mcd.iitis f &c.coi.8.vnihi dici videtur cefcriptum, Sc quas nune dicimus litera= regias. ltaque idreferi- ptionem habet qua:ftoris,hoc eft,coafulis. Detiota- 4 C tur eo inter quos agatut , per quam perfonam, Sc ad quem iudicemditigatur.Cseteras verbi Iubeo ftgnift- caiiones hsc adfcrre (quod Grammaticis relinquen- ds videantur)non admodum iicet ex vtilitate. Anch. Ivsta funt,qu2 neque legibus, bonifvc moribus repu- gnant.nec ab ajquitate abhorrent, vt 1.9f.§ naturalis. ffde folut.l.7 f at fF depačF Eodem fenfu iuftas ex- cepcionesj. 67. de reg.iur. Iufta caufa conuentionis, legf6. Digeft dep.nft.lufta obligadoleg.1. Cod.fi in cauf.iudic.pignor.Prat, V Ivst a, opere debits.Cic.offic.i. Eft autem inftma con- ditio & fortuna feruorum : quibusnon maJepr^ci- piunt, qui ita iubent vti, vt mercenariis ad operam exigendam Sc iufta prarbenda Hot.Prat. XvsTA,facra Sc ceremonij qux placandis manibusfie- bant. Vlp.l *-.fFde in iusvoc. luft.ive mortuo facien- tem , fubaudi , in ius vocare nun oportet.vbi Accurf. intelligtt obfequia, vt lauare corpus quod pollinfto- ris eft ofScium,ignorans quid fint iufta funebria,hoc eft,exequiarum ritustOldendorpius.iufta mortuo Ft- cit,hoc eft, exequias apparat ,vt nune dicimus. Sic i- tem Vip. inI. pro haecede.fFde acqu.vei amit.hsred. Iufta peragere d xit'pro parentare , id eft,funerandi officium implere:Spieg. ex prior.annot. Bud^i. Iufta autem paientalia dicebantur, quia pietate vti erga defunčtos, etiam Ethnicis erat vnum iuftitiat genus, vt Ariftoteies teftatur ft dione jo. probl-9. 5c in lib. de virtutibus. Similiter & Cicero in Topič. xquita~ tem,id eft.pietatem tnpartitam cfle dicit^ Vnarn ad fuperos Deos,aJteram ad manes,ternam adbonrines _ pectmeiuemtde qua rc latius Maiorag.lib.MifceU.c. 7 T E W i^.H9r.exiftlmat 'nde Vfteabu!um-iquafi ma- nib.dcbeantiir,itaque t« vofjj£$/ufyet Gr^ci appellant. Demofth, /rčel tb> .Auhoih ti; JtjVd .Gfjugoji&jjn ojjviS fitfivi , d m im to ftvS- !*&• Poft vero, quam eorum aliquis eft monuus, iu» fraque ei fiunt, ipfe medius ad lepulcrum fequens s 6ec.C1c.prp Sex.Pv.ofc.Hunc miferum Iuftu perditum ft uinondum etiam paterno funeti iufta foluiftet.nu« um eiicit dom o. Feftus lib. rif Membrum abfcindi mertuo dicebatur, cum digitus eius decidebatur , adi quod feruatum iufta fierent, re!iquo corpore com< bufto.Idem lib 14. Pr^cidanea agna vocabarur, qu* ante alia cxdebatur.Itcin porca qux Cereri maftaba- tur,ab eoqui mortuo iufta non fecifFetJd eftgfebam non obieciftet,quia mos erat c is id facere prius quam nouas fruges guftarenr.Hotom. T vsr a caufa dicitur,quat legitima eft, Sc iuris authori- tate cotnprobatur,etiamfi minus vera fit. Vt cum pu- tans me ribi debere foluero tibi,datur mihi condiftio indeb:ti,ex quo fatis apparet, tranflatum fuffteinte rei dominium, quam tibi dedi, quia nemo condicit rem fuam, prxterquam a furettamen fuitFdfa caufa neque iufta , fi veritatem fpeftes, nihil enim debuit ■Sin Jegis authoritatem attendas , iuftiflima,quia fol- debi ti caufa dedi, qua nulla efte iuftioi poteft B 6cc.C0nnan.lib. j.e.7 nu.r. Ivs r a caufa traditionis, nempe contraftus, Deliftum^- velquafi a vt emptio, donatio, dotis cdnftitutio, pet¬ in utatio, tranfaftio.negotioruin gcftio, : ufiurandum 9 fententia,contumelia,dam nuni,iinperida iudicis^de* ieftio ccenacularij Ex ApeLSpieg. Ivsta diffid a,pro ?quis, 5 c iure faftis>apud CicerJntel® ligenda,de Amicitia.Spieg* Ivsta exigere, inqu:tBudxus, eft fummo iure agere cum aliquo. Ivsta .Ttas,dicitur,pro cuiufque quxftionis ratione, es uam leges in ea caufa exquirunt .• veluti in nuptiis uodecim Sc quatuordecim anncrutn,vt eft apudNe-* ratium in leg. quod Setuius,8.ff.de cond.cauf.dat. Sic iufta attas cui pupillaris opponitur: pro pubertate pud Vlpian.L16.ff de iur.fik.Nec non lllud xquc non inteierit. cuius atatis iit is qui fe defett, vtrum iuft* an pupillaristnam pupillis etiam permittitur defet- re.Hot.& Prat. Ivsta tetasplerumq. i/.annorum accipitur lege tarto- riaadolefcentibus ad rerum fuarum adminiftratio- nem confequend .tn prajftituta.Li6.fF.de iur.fifc.l.i-^ i.fF de vacat. muner. Ex mente tamen teftatotis ad pubertatem folam refertur.l.fo.in fi.ffde leg.lib.j. Ivs t a conuentioin leg. talepaftum.§. qui prouocauita' ff de paft.dicitur conuentio vera.non iniqua, non ia- iuftamon improbata, Sc in fumma iuridica.Corraf, Mifcell.lib.i.cap.i. Ivsta defenfio inl.miles.^. defunfto.fF.ad l.Iuliamde adult.id eft,non improbata fed concefla legibus.Cot** rafius ibid. Ivsta hajreditas,qux iure legitimo, id eft,agnato pro« ximo obuenit,l.j. 5 .de i.to.fFpro foc.Atq.ita iuftu iuc- , ceftbre. pro legitimo,6c qui ab inteftato re habiturut erat,dixit Anton.in l.i.C.de his quj fibi adfcrib.Et iu¬ ftu hatredem lufti.Iib.ry.Epit.Trog.Generalius aVac^ to.lib.i.de re ruft.cap.10.Iufta hqu£ ne- que legibus,nequebonis moribus rcpugnant,nec ab sequitate r.aturali abhorrent. Qoalia funt ea, qu« Prtetor FeFeruaturum edixit. 1.5)3.jf.naturalis. fF.de jfblut.leg.39.fF.de iureiur.L7.jf; ait Prster. leg. 4 jT, 1Jeg-.52.If.pen.fF.de pači. 1 .5.in fia.de refcin.vend. Brili* Iv sta perfona in litibus dicitur idonca & legitima ■ ad agedu.Lvniuerfis.C*qui daretut.poffiint.Aldob., It s t a pofFelfio dicitur , quxcunque ex cauFa & line vitio appreheditur 1 l.i5.§.i.ft*.de public.leg.L24.fF.de acq.pofF. BriC I v s ta pofFeFiio.pofieffio bonce ftdei.Iauolen. 1. quod Feruus.24.Cde acqu.poff.ls qui intua poteftate eft, ignoranti tibi noncorporalem poftefiioncm,fed iu- 49 ftam peteft acquirereduftin.jf.penult.per qua$ per-* Fon.cuique acquu Item per alienos Feruos in quibus neque vFumfru&um habetis neque poffefiionem iu- ftam.Hot.Prat. I v s ta prebere dicuntur mercenarii,quiquod. pa&i funt Fe fačluros,prsm:ant J ftdemque Feruant. Hor. Ivs t A e fepulturf traditum,jd eft>exponentc Martia - no > terra conditum corpus, incaietandum non eft. videtur autem,idem ait,terra conditum,etfi in-arcu- la conditum hoc animo fit,vt non alibitrasfcracur. y Ldiui Fratres.fF.de relig.Spieg* Iv s ta Fcntentia.leg.1. fF.de reftam. appellatur tefta« nientum 5 id eft,plena & omnibus iuris regtslis ir.ni- xa & FoIennis.Aldob.Inft.de libert* I v s t a Feruitus pro Feruitus bona ftde vFurpataJd eft, qus confiftit gentinm ve! ciuili iure 1: 6. ff. de ftatu hom.I.28. L34C.de noxalibJ.34C.de ftip. Feru. Inft. delibertin in prin.Et apud Cie.pro Cscia.Cam hi, ait,qui in Feruitute iufta fucrint, cenfu liherentur. Plan e apud Terent.Andr.Scen.1.Iufta Feruitus pro 60 facili,humana.,& elementi vFurpatur.BnfF. Jv s ta 1*5, iniuftamque vxorem,in l.vxor.ad leg.IuL de adult. AccurF.tripliciter cnarrauits& in omnibus adftipulateremhabet Barcolum^ Btidžumvero in nuli a aflenfbre: rij propabn, lialSuu. Hodie !u!b vroris appE || )n - ant nn a p!.,. rr‘»tio. aut nulla eftiaut eius eft vxoris,q u ? bus & paiam in viri manum coiit.non ocenit«« ftnfu.Breuitcr iufta vxor appellatur ea, q BS 'T.' leg-um perfeda Foleanitate duda eft: Aldob.dt! co.Iniuftam vxorem in iamcitatal. Vlp. palL«, l"A lftrnnnp li -i K1 1- n r-\ ;„^„u . „ . ’• vxoris numero locoque habitam intellcxit.Spieg I v S ti poflident,qui ex caufa titalove poM™' 6 '', & ll.fcqq.ff.de public.& vidc 1 . llif.de acq.hered.'jt Ui^.r. ff.de noxal.ini uftepof(!d«,q„i «, ut L3.fr. vti poFnd.Prat. I V:S te appellare, id eft, redeJufte petere,. exigei> dubitare, ex fF. Erifftlufte procreatl,id eft,ex i u jj! nuptiis.ex fF.BrifT. Iv s t 1 dies dicebantur, qui iudicatis ad Foluendura ex leg.12.tab .dabantur, v t eft apud Agell. lib, 10t cap. 1. iufti quoque dies appellabantur&illi q’ UN * bus , exercitu imperato , vexillum in arceV nebatur,vt Feft;Pomp.l.9.& Macrob.l.i.c.nJ l( ] oa ' t , luftos autem dies pro ftatis ac folenmbus, &,[ Cic.lib.2.de legib.his verbis, Pmeridr* matric famulos,eoFque iullis diebus,ne quisftipem cogiti Brifl*. Vv s ti v s faciet pržtor.iuftiFfime noluemnt milega* u erunt.ex fF-BrifT. bsTiriAM ifidorus difta.putat,quod in ea ius (let: 1 quafi iuris ftatum. Quam notationem vt inFulfam irridetMaiorag.MiFcel.lib. 4 vcap.i.circafinem.lBt. re item qui iuftitiam dičfam putarent, a vi per AVTisDftfv, id eft, literarum tranFpofitienem: vt lit iuftitia quafi ‘Viftitia, qaod vim fiftat,quas litera¬ rum imkrftones Latini habuerein rRukovfu,wo ex Graicis Latina faceret,vt author eft FcftusPoni. (k annotauit Connanuslibr.i.capa.u« pei iuriam patiemibus» Csetcrum deriuationem fiiani pulchre.&ingeniofc(vt Fcmpcr) defendit Alciatji. .Na iufta mulicrfic.,vt filius iuftus, . dicitut.de quo vocabulo ipFe Fatis malta in priorib. rit.Vlp.in 1. rcFenatori.31.de rit.nupt.Si Fe- aniiot.dixit.Vlp. in LfiLenatori.31.de nt.nupt. n a tori indulgentia principisfueritpermifium ^ li-. bertinam iuftaui vxorem nabere, poteft iufta vxor elftr.Sueto.in Calig.MoxLucio GafFio Logino Co- 7 ® luiari cellocatara abduxxt, Sc in madum iufts. vxo- i. Parerg.c.29. Alii iuftitiam cx eo diČtam exi/limif: quod cuiq.ius fiftar.Vnde Coaa lib.de nar.deorum primo,negatibi iuftitiam efFc*,vbi ius eft nullumift enim,inquit,pietas iuftitia aducrFus Deos,cumqui> bus quid poteft nobis efTe iuris, cumkommintilla, cum Deo ftt communitas: * s t 1 t i A,vt Tullius li.de Inuentiofr.2.ait, eft habi- V tus animi communi vtilitatc conleruata, fuamcui- que tribuenš dignitarem, Et ad Herennium dicitur efte «quitas ynicui.que tribues prodignitatevnius*- cuiuFq.Qu^o Fane pertinet illa Trvphonini difeuti* fio nobilis,in 1 .31.fF. depoF.Et probo>ir.^tjbacefteiu ftit.ia,qucefuu culq»ita tnbuitjVt no diftrahator ai>- vili us perFcns iuftkre re.petitione.Qu.ib definiti^ nib.cogruit ea,qu 5 ' VJp.tradidinluftiiiaJmjuiti^ coftas & perpetua volutas,ius Fetu vmcuiq.tribatB. Sed hoc no placet Agricol^,tame jgn&i.cit Vlp.cs* teriFq.lčtis,q. in deF6ib.errarur,q> vt doftii. eoruW quiFq.eft habitus,ira maximis sep Reip-. occopauo- nib.diiiftus fqit,nec oc^u Liabuit perpoliffjh 4.Etft autem bs.c Etyrnologia non difplicetMk- to, q^od iufti dies ditfti fine illi jo.dies, qui iudica- tis dabantur, quia interim cmnis executio Fufpen- deretur, fieretque cefFatjo i uriš; Alcfcobrandinus ta* men ad 1 nftitut.tit.de iuftitia & iure,eius Fententia reprobata non male exiftimatiuFtitiam, ficuti Isti* t i a m, tr ift it i am ,3 mici t ia m • d edu čta m efie a gcni;ia» fui adiečtiui iuftus iufti,additishis liferis(Tia)qul- adinodum etiam in auaritia k mceftitia faaum vid.emus. Nec enim verbum fiftendi in iuftitiare. periturjuftitiam itsque cenfct vel primitiuumno.. m>n,veia iufto dičtam Eft enim iuftitia ltgis&iu ris finis quidam.Iuftum autemdiure, quafiqucd Fecundum ius ftt-.id quod'valuit Auguft inpfalnij 14. .dumjnterpre.tatur verba illa:Facit iudiciu ifc ftis, $1 1 A 'N T E V. 1+8* fois.Quod vt ei ‘čcncedatC&nrtanus ,!a reprehenfto- ne tamen huius definitionis non concedit, qua* & nen diftcrt ab ca , quain Tuliius pofuit, Sc c?, quar ab Ariftotelc tradita eft omnino videtur congrucre: prstequa n qaod Ibftitia dicitu&efte habitus aniini, vt eftprofefto At Vlpian appcliat eam , conftantein voluntatera.' Atqui vix difcerni poterit , quld aliud {It habitus animi 'quam conftans Šc perpetua volun- us. Is enim qui virtutis habitu eftornatus, non alia rediftinguitutabeo,qui continen.sab eodem Arifto- ic tele dicitur,quam perpetua q«adam fsa: cgicglz vo- luntatlsconltancja. Quod enim hi c valt ai : quand.o, k tepequide''.n , ilic feinper Sc continenter vultia teb.iuftis&boneft.s, tura. operib, tum amini cogita- tione fibi con-ftans. Connanus lih. r.c.j. nu.7. Scc.Ad citreraum iulbtia: proprium ofticio circunifcribi- tar. Gum enim vel Čicerone interprete in lib. v. de ■ftnibus,nulla fitvirtus, qute non aliqua no-ta fecetna- tut, nonnihilque prtE aereris h.ibeac, ficut prudentia 10 in deiedubonomm Sc maloram , formudo in rebus aduer/iS) rorti infradoque a ni mo perferendis, tem- perantia in čoercendis-iilis plus quam beluinis volu- puribusiiicproprujn iuftitie mu n mr eft fuum cuique tribuere i. bona fides. veti'. Et hanc probo efte rafti- tiam.ffinandat{.Tribuitur autem vnicu^.fuum^cutn dibreligioiiein Sc {iduciam»paremib.honorem J & re- Hqua vitteadminicula , Magiftratibus vero reueren- tiira&obedientiani prsbemus. "It e m Sc cum benefi- cium#ceptura penfamus,Cicero 1. offic.idq«maiore menfura,quaiTiacceperimus. Podremo domnes et- f° iaaieos,qui denobis nihil bene meriti funt, opera ac (iudbno(tco adimate comendamus, quod & homi- niChriftiano conuenientidimum eft.Matth.s.c.fub d. L/mm dcuti Sc ius duplex eft : Vniuerfalis , quam racat Ariftoteies, Sc parcicularis, » pU 'oys ^^rovueidem appeilata. Vniuerfalis quidem illa virtuseftabioluta-S: petredta domina Sc regina vir- tutmn,qua neque Hefperus, neque Lucifer maiorem cxcitat admirationem , Sc qu:e omnes vittutes o- mninmo. legum obedientiam complečtitur, hxcque vnaedcxqua viri boni appellamur, dequa dicitur, sefte Ariftocele Ethicor.f. Juftit:a in fefe virtutes ccntinet erfmts . omnes,inquit redi dim e Connanus lib.primo, capite fecundopi u. fep ti m o: q ute moriš funt. Nam quas funt inratlone Sc mtelligentia podrte, dcuti eft prudentia Stfapientia , nihil autore Ariftoteiehabent cum iu- ftitiacommeroij. Qma tamen ab iftis quoque non- fluihbeneagendi prtecepta fumimus,valentqueplu- • ivmura,tum in iubendo quod iuftum eft, tum in ve¬ rando conttari um , jftis quoque nonnuilain iuftitiae communionem fuere qui dederunt, non tam vere quamJimilitudine,quadamr Idcirco autem h^c {pe¬ ci esinft ; rne perfeda eft,qucd in ei indt vfus v'rcu- t;s vnd.guepeifedse, 8 c quv- ea prteditus eft,11011 in fe foJuin virtutem exerceat,fed in alios etiam.Curat e-, nim b$caliotum res*. . liorum commodis velprinci- ;pisvei Reipub. fetuit. Sc ob idoptimus exiftimatur iuftus, quod virtutem non modo ad {uam ,'fedfuo- ^ rum Sc aliorum etiam. vtilitatem referac: Vnde re s ftiflime luftinianus feribit €onditu. 68 . Quod vna omnium perfectiftima cenfenda eft , qua: ius fuum cuique ttibuens, Sc ex re ipfa 110men trahit, appella- turque iuftitia. Niti enim esterte vircutes hanc ha- beaat comitem, amittuntvlm dum. Inde fortitudo iuftitia; coniunda,virtus eft mil,taris,cui d mftitiam detrahasjimprobitatis anfa cenfetur. Lvstitia particularis, quam pr^cipue-Iureconfulei condderant : efteonftans 8c perpetua voluutas , ius fuum cuique tribuens 9 vt Vlp.Sc iufti. Simomdem Sc Platone imicati ea dednieruntJ. giftitia.lftde iuft t Ss iur. Iiift. de iuft. Sc lur.S.t. Ha'c ab ^ftiuerfali in hoc differt, quia finishuius eft feruare xquitatem erga omnes priuacim , quod etiam non bonus vir facere poftet, qui iuris petitus eftet. Vniuerfalis autem illa iuftitia bonum viriim exigit,quinimo Sc iilum qui fe omnes virtutes compieftatur. Et ha:c quidem fpe* cies iuftitis ab Ariftot, rurfus diuiditur indiftributi- uam,quam appellatdVfi^j/iMTia^jSc commutatiuarn e hoc : Prior pertinet ad pr^mia Sc pm- 1 nas diftribuendas pro ratione Scvarietate merito- rum:altera verfatu‘r circa contracfus Sc a*quab.iliuni rerum permutationes,parefque compeiifationes. V’ tramqae autem & magiftratus,Sc priuatus colerede~ bet.- Nam Sc comrnatatiua v-titur magiftratus, cum ius dicit de farciendo dainno dato. Et diftributiua v- titur priuatus, cum gradus ofticiorum obferuat erga parentes,iiberos 3 amicos> hofpites.Vtriufqiie medi um. eft idem , nempe xquaiittis. Sed iubet Ariftoteles hanc a?quaiitatem in diftributiua iuftitia fumi pro- pordone Geometricaiin comintitatiua vero propor- tione Arithmetic,!. Nam Ci vel munera decernantur^ vel pcems infligantur:aiia munera fenibustaiiaiunio- ribus coiupetunc, l.femper. bKde fure iinmunit.Et ist p cen is non omnes iifidem ceercentur, 1. non omnes., ft. de re milit. At in contraftibus Sc ^ommerciis o- mnia ad pioportionem Arithmeticam exiguntur : vt in homicidio nihil intereft, feruus an liber occidis. 'Nam quanttam ad l.Corn. de dcar. omnes sqtJahter funt hominesjl.i.ff.ad leg.Cornel.de ficar.Pbrro qute dicatur proporiio Geometrica Sc Arithmetica, vide infra in verbo Proportio. Ivstitia particularis eft duplex.Piftributiua,qU£ v- - nicuique fuum cribuit meritum , Sc poenam , ha bita perfonarum ratione.Commutatiua,qu^ rerum com- municationem per formas conftituit, arqualiterab omnibus feruamdas, nondiftinguensperfonas. Quod tyro iuris diligenter obferuabit.Prateius. Ivs *ri ti ah edicere, Sc intermittete iurifdičlionem,a- pud Cic.de Arufp.refn. iuft it h m remittere apudLiuo licut iuftitiam indicere,tefteBud.Spieg, IV^titiarii hodie furir. vmnra qua:dam illorum, qui olim vo^^vActjcscapud Gr^cos dicebantur, dcilgnau -ad cuftddiam iuris Sc asquitatis, c.ex literis.de pigne- rib.Prat. Ivstissima abfentite caufla ftudiorum ,1.nečnon.fE ex quibus cauf.maior.Špieg. Iv sr it rvM , diem adicen Lucianus appellat. de Iufti- tio, Liuius, Lučan us Sc c^teri quoque memineruht, C!aufaque luftitio trffti fora : Lucanus, Sinceriora exemplaria feruant adliuc non iuftitio s fed iuftis s hoc eftferalibus parentationibus, cadauerinis fup- plicamcntis. Apollin. Iniufte cibi iufta perfoluta« loh.Bapt.in comment.epift. Sid.Appoll. ad De^ide^ao , tum libro 1, Ivs Titivm iuris ftatio eft, quafi inhibitio.Qu^od ver« bum olim licet puhlicam iuris ceftationem ftgnift-' carec, quo tempore lege agi non poterat, nectria verba Pnetori dicere licebat : Do , dico 3 addi- co. Poteft tamen Sc priuatam iuris cefliitionem mo- ribusnoftris {ignirlcare,vt exiftimat-Bud.in prioribus annot.Scc. Ivs^r * ti v m indieere. Suetonius in Galba. quando' ius ftatBcifibn- Ivs t i TivM,iurifdi6lionis intermifllo, quas vulgus Va- cationes vocatoCicero ad Attic.lib.4.epift.8^. Fauere iuftitio , S: omnium rerum licentis- Gellius lib. 10. c 0 i. velur,quoddam.iuftitium, i. iuris inter eos aua(i interftitionem quandam Sc ceftatione. Tertul.Lb.de refut.carn.vbiq'. ait,iuftitjum eft,quies rerum. Prat, Ivstini Ana Carthaginen.fuit in Africa-No.131.cx eo aomeu adept^ Itift.niani ? quod is eam Romajo Aaa 3 r i ante v. 14 S 3 ImpCtio vindicatit & reftitu»rit,Vt Phothius’fcribit. Alia Iuftiniana fecunda in Cypro inlula patriaTheo- dorx vxoris, vt Nicephorus CalHftus fcribit. Omnes donatz atchiepifeopo primat Iuftinian.s,de quo ii d. N.131. in qua pro 'TgaCst&faiJlegendam cferC:t>Ai:vvd eft.ptzuaUtana: Alia Iuftiniana noua in notitia Nou. S.Sc alia Nou. iS.CaUc.iniXpoiiiio.Non. Iuftin.11.de ptima Iuftiniana. Ivst os diesfin lege 11 Tabul.diftos att Gellius> Iib.co. cap. qui iudicatis dantur: quia -interira fufpenditur , omffs execut!o, fitque qusdaminterftitib feu cefu- t o iuris,vnde & luftitru.n d:ftum. Qapfit, vt ficut 1 di&ione mcetus, ftultus, lims, detfacitur moeft-tia, ftuititia , laecitia : eodem modo a lufto deduci iufti- tium, diceadara lat, quod .guidem iuftuin dicatur , a. q io vis otnnis frlbmota eft. Feftus Pomp. iib- 9. Ma* crob.lib.t.cap.itf.iofti,inqutt,dies dicebantur triginta, tam execdtus effet impetatus, Sc vesUlmn ul acie p-sfitum. Opinatur Alciat.quod imeti in vis otnnis fi« fteretur. Vnde confequens eft , aiuftuia iusiplum di&umtnon econuecfo , vt Grammatici exiftimant,a “ fare iuftitiam.Lege cap.w.!ib.i.Parog.Spieg.Briffoh. Svstvm , iniuftamqiie , duo in luredgnificant.Inter- dttiTt id , quod tationi atq ie squitati faaurum efttita iufta n & iniuftain poMbrem vocamus. Sc iuftaui aciniaftara petitionem & caufam. Intetdum vero, quod fecundum Legis folennem ritum ordinatam ed,fic iufts nup:ix , & vjtoresritem iufti filij, iufta fententia , & iuftum quoque aciniuftum teftamen- tum.Spieg, . Ivs.T v m appeilatur, qnod fecundum iuris ciuilis tegu- ' las conctaftum eftiveluti iuftas mtptiz, id eft.legiti- jna:,qu2 fecundnm iuraciuitatis Rom. itjter puberes ctues contrahuntur, Inft.de nupt.in prin. I.J l.ii.iS.ffi de ftat.hom.i.18.54. ff.de rit.nupt. leg.vkim, Cod.qui pet.tut. I.38. de leg.j.l 6.C. de nupt. Eodemque fenin iuftum mawitnonium,l.i#ifde hisqnz vtindign.l.f. ff. vnde vir Sc vxor. Sc apud Quint.Ub.f.c.io. Sc apud Sueton in Neron.c.i8,Btiffon. Iv s tv m genetaliter dicimus, quod eft muneris omni- 40 bus ubfolutum.ait B lldain.tit.de nupt. I y stvm Schonefturn licut non feparanturnta nec vtr¬ le Sc honeftum , aut vtile Sc iuftum, i.quamuis mu- lier.ff.foiut.matr.l.fetnper in.coniur.ftion.bus .ff.de ritu nupt.Prat. Ivstvm matrimomum eft, fiifitereos, qui nuptias contrahuntj cpnnub/um fit, Sc tam mafeulus pubes quam foemina potens (it: & vtrique conlentiant, li fui iuris funt:aut etiam parentes eorum (i in poteka¬ te funt.Vlpian,cap.Inftit.f.Hot .Prat. Ivstvm padam I. C.in I.Srichum.ffde folut.vocit non folum legitiinum , i'ed Sc plennmiac non naduro, vt aunotat Aldobrand.Inftitut.de libert.S.libertinorum Ivstvm pralium,Iuftum exercitum hiftoricidic: n?,!d eft.magnum. Afconius,iuftas inimicitias.pro magnis ap-ud Cic.expofuit Spiegel. I vstvm preč u , id eft.currens in eo loco,vbi diftrini- tur,I.fanciinus.i8d.hifq. adiicinms,(.C.de ad ntti.tut. ■ Ivstvm precium rei non eft eius dimidium , fedinte- gtum Scvetum.Gotboftedus ad l-50.de furtis. Sc ad l.i.C.de refcind.vcnd. Ivstvm autem bellum (quod & pium dicebatur) quod ' indicebatur. rebus repetitis, non ex libidine' fum- ptum. Cum autem iufta bella fufcepta funt, fant er~ iJiniufte gerenda.nop perfidiofe.non fedifrage,-non acerbe.non adinternecionem. Ivstvm dominium prodegitimoinI. pen. ff de puhli- can.i.(7.ff.rhandat.. Ivstvm fepukhtum,quod religioiie tenetur,I,«,ff!de 7 ° reiig.Lucan.lib.^.Iufto dstc thura fepuUhts,faiUf« : ntrum folennia Latini vocant, ab eo fotte' tab.prsfcripta eflent.vtapud athenienfes Šoten' gibus. Sic iufta facete U. in fin.ff.de in'ms voc.luif de adq.hxte.qaod & Cic.pto Sext.S.ofc.laftj{i!, dixit, Ivstvm teftamentum.iur* faftuin, k inquofo! M :, intetueneruntd.it.de acq.h$red Briffa.Prai.vtdtlj. iuftum teftaroeiitum. iv s tv m vademddoneum (ponfotem interptetatntTt, o ftuslib.9. Iv s TVS, qui priecepta iuris feruat. Nam a Iuredicitut, Ponitur & pro medioeri, hoc eft, ^uodneedeteo minus eft,nec modicu etcedit. Sic iufta meafas. citur,hoc eft.aequa.Sc qu,v neque maior,aeqoc ciia minot eft.quam debeat.Spieg. ' Ivstvs ,pto veto. Vnde apud Iurifcoff. quififiam ado* prat, nterrogatur: an velit eutn .quemadoptat, m. ftum fibi filium effe,id eft,verum hlium.BoJfoatta, Iuftas apud Iurifcoff frequens, non fatis(vti lm } intelligitut.-Caius de arrogatio® loqueris:Isqoia', optat,inquit, rogatut.an velit eum.qaemilapnt;. rus fit,iuftum fibi filium effe. Iuftum imelligo, v. vetum, vt aliqui cenfent, fed omnibuspaitiLptui dicam-jfiliationfs.veri filij vicem obtinemem, na#, ra i i s 8r legitimi filij loco fedentem.Spieg. Iv s tv s dolor , qui ex magna caufa ottus eil,&cxcufi. tionem meretar,l.fi adukerium, ^.IinperaEores-Siid Leg.Iulia.de aduit.Prat. Ivstvs error,probabilis Sc excufabilisj Ui.de mloor, I.4.frde vilic. Ivstvs hsies differt a legitimo.vt iuftusfiliusdiffi;« j legitimo. Narus enim ex concubina fecuto pob matrimonio , levici m us eft filius, § vlt.de nuptooo tamen dicitur iuftus. Iufti enim fil jdicunt r, qai poftea nati funt.Quam diuerfitatem rentire fi/ly ell luftinianusin 1. Cum qufs.5.J. C.denatural.iib,Stl clarius Apuleius« 2, apolog-. dum I oq ul tu t delnic, qui fratris.fi :lo parabat infijias,vt eihanesefletkiii bat(inquit)inteftati pueri legitirnum magisqaaaii> ftum haeredem fe futurum. Aldobran. Ivstvs haeresdic tur, qui plenifliin o titulo mo,hoc eft^cognationis nomine accepit h^rediutera inteftato quafi omnibus iuris part bus penetai!> l $.de illo.if.pro focio.Prar. Ivstvs pater, Sc iuftus Silusdicitur,quiexf^gitimls nuptrs pater fibufve eft , Lis ffide capt.l.44.ff.det.:, nupt.1.n.& iz.lf.de ftatu hom Hot;Prac. Ivst v s poftelior Sc petitor eft etiam, qui ex liberaliu* te accepit, vt ait Vlpian. l.fed ali. knlF.de Publicb a cftion.Spiegel. Ivstvs tutor iure d, uusd.z7.lF.de teftara.tmel. Ivvencvs , quembos peperlt,l.ro.j fin.jfdevfe, Brili'. Ivvsnili leuitate dud:us ; f Sc2uola.!.quodliininorii de Minor.Spieg. Iv v e n i s t1 i s fi interueniat, cui praftandafit reftim-l tioripfo poftulantepr:Tft: i redebet;aufto[Caius,ii!'I lud nullam.fF.de Minor.Spieg. Ivv e n 1 s plerunque eft adolefcens, qaFaondum eara J attigit,x;atem,qua virilisvigor complecur. Sicciita’! tot iuuenis.I.24. kvlt.de appellat.Brillbn. Iv v en »s lurifcolFdicuntur, qui adolefcentiura ex«f. j ferunt itatem,quoad in cipi ant intet lenioresnume- tari 3 lFde leg./. 1.non aliter.ki.i.cum hi.kmodus.ffdt tranfadF Quamuis Vlpian.proadolefcente vfurp^dn l.fi pecuniam.ff.fi cert.pet.Bald.in l.čuin antiquiotib, C.deiure deiib.dicit, vmbram TenisdoftoriselTe po* tiorem , quain dččbrinam alieuius iuuenis tame:*- fi GlolF in Ati r. de Monach.koLdinationeni. .coluai. 1. velit, quod excellentis dodrimeiuuenis,& no. bilitate coafjftcuus, prsferendtts eft leni- ft. ¥• lliliSi fo 1485 X ant uiusannotauit,Adolefcent?s & iuuenes eofdem efTe, hosfcilicet,qui annum i7.excefTerunt,necdum 47.at- tigerunt.Sp ?eg. £yr enis ait Caliiftratus in 1.28 . 0 *.? fF de pcenis, qui fe vulgo quide appeMant^foientin quibufdam ciui- fatibus rurbulentis fe acclamacionibus popularium accommo lare:qo! fi atnphus nihii adraiferunt, nee antcfinta prsfide admoniti, fuftibuscsefi dimittun- turiautetiam fpe&aculis cis interdicirur.quod fi ita •correfli ineifdem deprchendarur, exilio puniendi 10 funt:nonBunquam capite plc&endi,fcilicet,curn fx- pius fediriofe & turbulenc fe gefferunt: Se a!iquo^ tiesdcpraEhenfi tradati clementius ineadero terae- ritate propofit, pcrf. uerauerunt. Dicuntur autem in d. §.\, iuuenes, qiii ad circum ac Theatra perrine- 'bantjViiJe & fpečhculis eis in-erdicitur. Sueton, in Neron.lidem Aoguftani apud Tacitum & in quo-‘ iasnlapideCapuano vocantur.Iuuenes qnorum hic fit mentio apud Harmenop.6. timi.7. mgti&c/j)) di- cuntur.Gotbofr. ad d _ 20 Iyxt A„sin vfu non ePv: nifiin di&ionibus Grarcis 3 qa!b.tanqu-am Latinis vtimur Graci Cappa vocant: apud quosia&atum olim senigmatis vice, K HjZz{$T£,id eft,tria peffima Cappa. Erafm. inChifiad.indicat & -cffplicat.Spieg. K,^oru;idam nominum notam čile MFabius fcribit iib,i,c.4.inter rcdundaates collocans.Eodem lib.cap, 7,ide m in h.ec vetba : I< quidem,att» in nuliis verbis vrendum puto.nifi qux fignifkat.etiam vt Cola po 40 natur. Hoc eonon nmifl, quod quidam eam,quo~ ties A. fequatur,neceftmam credunt,curc fitC lite- ra, qux ad omnes vocaVes vim fuam perferat.Verum Ouhographia quoq confuetudini feruit;ideoq fatpe anutataeft Ha&enmille.Prifcianuslibr.t. K,inquit, .& Qj quamuis figur;. & nomine ahquam videantur haberedtiferentiam , -cumC ramen eandem tam in fono Vocuca , quam in metro contment potefta* K quidem Tuperuacua effet. Prat. J^fola b.tera , ih fubfcriptionibus Conff tutionum C. 50 Tb&lufffignificat Kalendas, vt refcrt Magno in ftot;siurisSignificat etiam charifficnejin earundem infcript on’bus gcmioata KK chatiffimi, eodem in- teip retePcat. K A. &a}:oTtyvU,a rs ad perniciem hotnipum inuenra. °*» ^ um ^ no *bs artibus vtu- tur ; qui coercen iubentuiyff. de Extraord. chm. £ 0 Spieg. ■KetKogevai apud Lncanos tenebatur,q«ji, occafo fole, diuertenres bomines .notos,ignot'ofq.domo non ex- ciperec(iic enim apud Alexan.Neapolitanum lib.4. cap.n.legendam putem,non e^igeret)mulftamqae eo nomine pendere čogebatu/.Prat. 'K«'JW( 5 Kv rna fuffragiorum,TaliusPollux li S.c.cf. «v,air,^'v ktfeUov, d-«<)>or4 Duo fuerunr cadifci apud vete- res, in quos calculos mittcbant iudiccs. Alterum 70 vocabaat,aUeru «xv^y.$um & pocula ex hoc E A, 148^ nomine Bud.Spieg.3c Vtn* Ktufis , tempus,id eftjoccafio &oppor|u»itas. Quam-< 1 fs omnin® plus quiddara eft quam tempus :nempe articulus, ; pl)jmque momentum,acpundum (quod aiunt) in quores (it agenda.Spieg. K a lek d a E,inqmt Varro lib- 5 .de ling. Latin, primi dies meniium ndminati, abeo,quodhis diebus ka^ Icntur dies menfis Nona? aPontificibus,quintanxne, an feptimanae fintfutur*. C^uinque Kalo luno No- uelia.Septem Kalo luno Nouelia.Macrob. autem in 1 Saturn.iicprifcisremporibus,antequam faftia C. Flauio fcriba inuitis patribus in omnium notitiam proderentur, pontifici minori hxc prouincia dele'- gabatur, vt noux lunx primum obferuaret afpe^a, vifumque Regi facrificulo nonciarer. Iraque facri- ficioaR.ege& minore Pontiiicecelebrato , idem Pontifex } kalata 5 id eft,vocata, in Capitoliu plebe quct numero dies aKalendis ad Nonas fupereflent, pronuntiabat:& quintanas quidem,quinquies di.^o virrboKalotffptimanas, repetito Ieptiesprjedicebac Et hunc 4tq.mtra 1 Pnto .feptimas calendas JMortes hdc tibi quatuor dederunt. Francif.Duaren.d.l. 1 .Jj.fi quis. Alii autem Calendas quintas interpretantur menfis Quintilis feu Iufii;fed Duareni intcrpretatio iuuatur confuetudine lo-= quendi veterum,apud quos primarum-, fecundaru & tertiaru Cal.frequens efl metio. Vid4 tame Cato- nem in re ruftica primas Kalend.dicete, pro Primo die cuiufque rceniis.Hot. Kalindarji nomine,Accurf.intelligit generatim debitorum nomina;CumIurec 6 fultis,apud quos vo*. cabulum hoc in vfu eft,tantum,& proprie, funebrc debitum notet.Spieg. Kalendario prsepofitus feruus,in I.penulcim.fF-dš' v reb.čred.pro foenerandis exigendifquepecuniis,Et Kalend a > ivm exercere ) I.v£orem. 4 I.iJ■. legauerat fF.de l.j.Hinc. Ka l endario deftinat* pecunise.id eft # foeneratis« - ni,1.6t.fF.de legat. 3 . Sn Kalendarium conuerfa pecu- nia,id eft,foenerationi, 1.39.ir.negligentix.fF.de ad- min. tut. Sic accipitur Kalendarii nomen in leg.vit. fF.de pecul.lege 6. fF.de inft.vel infl.l.j.C.de compen- fat.l. ylt.ft.de munerib. & honorib. & alibi perfsepe* Hotom, Kal.bndar.iym jdičlus codex pecuniarum occu« patarum,i,e.rcenori colIocacarum:quia Kalendis fge« noridabantur:&patresfsm. Kalendarum nomine prsfcripto,debitoru nomina perfcribebat.Senec.Ii. ij.Epift.Diuitem illu putas,quia in omnib.prouinciis erat,quia magnus ei Kaledarii liber voluitur.Pratc KALfiNP.Ianuar.primumamiidiefadum Plutafčhus -Ne- M87 K ANTE A. fcribit in Problem. quod eo die primi Confules Re- gibus exaex Prat. Ka len d. Mart : j primus olim dies fuit. Itaque ignem nouum Veft« aris incendfibant, vt incipiente anno cura denuo feruandi. nouati ignkocciperet. Bodem Uienfe mercedes exoiuebant magiftns,quas comple- tus annus deben fecit- Comitia aufpicabantur, vedri** galia locabanto H«cMacrob. 3. Satur. c. 12.. Conftat etiam munera>qu« (Itente dicebantur > olim e o die mitti fcUta.Vndeillud apud Pomp.Ufed vir. •ff.de donat.inter vir.Sc vx. Si vir vxori munus iinmo- dicum Kalen. Mart. aut natali die dediffet»do nat! o sft.Tibull lib.,?. . Martts 7 \omani fig* v mer e Kalenda , &xoriens rtoHris hit fuit annus auis , serij, difcurrunt vndicjitepompd - Per^ue vi as vrbis munera$erque domos. jPiaut.in Miiit.glorio-CDa m hi vir Ka. : endir 3 qus mir¬ tam cum Marti« venerint. MartiasKalen,inquit Fe- ftaSjCelebrabanl^uod eo die limon is Lučin? edes co¬ la ccepta eft.VndeTibul lib.4. S uipitia cfl tihi culi a tuis Mars magne Jfaltndih Speci At um e ccslofi japi s jpfi veni, Seruivjs autem in 8.A?.neid.Marus,-šnquit, Kaiends^ fmminis dicat« fant.Horat. Mariih c cel eh s quidagam K^jktzdisl luuenal, M merafžmmas trači at fecreta J{alendis. H xq Seruius. lifdem etiam Kalendispenfiones sgro- raniprx^ari folitas ? patet ex i.defunčta, 58. ff.de vfu- tmd. §c 1 tertiam } 15».C. Theo.de exaft;onib. quippe cum anni initium apud antiquos fu ; ffet.Hot.Prat. 3 Cal en d. Qmintile$, fiue luli« olim dies eraiit folefi¬ nes migrand: 5 ideft „ ex habit.ationc cum fuis rebus difcedendi’, tum etiam condudtionibu', pr«d:orum 5 l. qui balneum , ^.ffqui podor, in pigo. hab. Qui bal- meam ex kal. proximis condu^erat , padrns e- rat.vt bomo Eros pignori locatori efTet } doneč mer¬ cedes fol ierentur. Idem ante kal. Iulias eundem E« rdtem al j ob pecuniam creditam pignori dedir, & jpauio pbft: Licet eo tempore homo pignori datus effet, qiio nonduiii quicquam pro condudione de- fedrecur,id eft^ante p£cxiiUAS k^iendJulias.Itcminl. cum inplures, So.ff.locati.&l.cSabeo.« ttah.emption.l.cumprecario.u.fEdcprecai.iijJ 11.Epigram. O luliarum dedecus Kjtlendarnm Vidi 'Vacerra ) farcinas tuas vidi, ^uas non retentas penfmc pro h\na T ort ahat vxor, Cic.i.epiftol.ad Qffrat. Domus tšbi ad!uciimTrV'. Licmsana condudra eft : fed vt ^pero paucismeni'b * !0 poft kalen. Quintiles in tuam commigrabis.Suml in Tiber. Senatori latum dauum adeniit, quemcl gnouiflet fub kal. lulij demigrafTe in hortos, quov:> Iius poft diem redes in vrbeconducetet.HGt.8cPt«. k aWtf*.caT- 7 l / r^ 5 , genus fuauij,quo iufta zelotvpiste. pudij cauia datur. Vide c. x o . i i b. 4. P a r e g. A i c i a t O foi * lum uiter adulterij procemia habetur, quatgradatua commemorat Accurfogloff.l.quodait lex.ff.deaduk 5 s Pffg* ■ Kctr&Koips, defcriptio, qu« &: alibi &75^«t$:iac notldi, led & a oy>; dicitur s Goth.ad N.18.C.7. liafrcLr/ro cA^fieri dixitluft. quod alienisveft:giisinfifte«. re veceres dicere confueuerunt: cum quudefuoni. h J additjed aliena folum rec!tat.Ex AlcSpieg. 30 k Sc figmficatac* cufacionem Sc crimen.Vt enim in accufationenecef- fe eftaliguid certi dici,vt Verres eft fur ; itadnomni: propofitione aliouid de al:quo dicitur. Ecquiacon> : 'ffat ; magnam reauiri in foho & iudiciis diligemiam, vt proprie Sc apte aiiquid de a lib dicatur, fomff I planius Categorias Roetius accufationes, proprsskl cauonib.vertiffetv/t qu : dmi non vulgariter eruditoj 9 monuit.Categobc« propofidoms, qti« ex vnonoffi-l ne,‘Sc vnko verbo confiata eft : necnon H/pother.*, c«,quse nihil aiiud eft^cpiam dux Cstegorica? cop-: j lat«, memmit Scholiaftes in fi.l;qo«fitum. ff.de a«q. | rer.dom.Vide Baruin l.ii.isj aui duccnta. §.vtrunil.., - de reb.dub.Spieg, hiJkpjmv Sc tutorem & curatorem fignifiat seuovnso vius eft IC.in l.-2..,ff.qui pet.tut.Prat, K 1 . , .• V-fmd vnd Kfnder proprie dicitur de l;berk:$o/jM , Jiis.Gccdds.ad 1.84.1111,4^0 verb.Screr.fign. 40 60 7 o L K l. ANTE A. deinde r HH' letaphorlcetransfertur in bomines vkup®* . 14*. luagrius lib. 4. io Xobffpronem etiam ftgniftcat. Obrepere ver- buin apud lurifcoC frequens eft, vt & preces obrc- ptiti*i& fubr^ptiti« vulgo iam notx Spieg. Plus minus. k T. annerum if. reuolutio , N rf kvkkccv % itijye/UHcnci V PL ar 0 k6&e(, V.deDominus. Grcci vocant,qux Numella Latini?: eft vinculum ad infamiam magis Sc pcenam, quam cuftodiam per- tinens-SniiiLter infame eft vinculum , Collana(vui- go tfdl\etfen ) qujbus in pubiico biafphem'TT&: len x,Sc minotes fures: aNigantur, vt derifui viatoribus lin t, vt Alciat. ait Spieg. k n. Kttfurazof 111N0U38. eap.£. non funt comitiani, id eft, oifieklescomitum priuatorum, ve! iargitionum , vel doraoruru vtvuk Haloand.fed jcujju vicani,vt Nou, ex-iapars labetecrz in : . aliquantum aititudigis diruta ciat.it in libro Varior. auft. de iimitibus. Tum etiam terra a tempeftatibus vel.turbinibus pletunq. iabe m ouebi tu r .Maxmi'e a ut e . add.ii. -Seruius.ftciunt hzc c^iintii Dcclamac veiba* Non enim vuigaris rila labes trum en ti fuit , nec qua-. lis alias accjfati ab agncoiis fole. peiftdia cerramoi. Bt.ftbn. Labe? pudor--s, in1.17.0,de exctrfat;tut. id eft, nfumia. _ Labes nialeficiorum. i. 9 C.de m iefm. & m them. 73 v.tait beftiis, :ruvulaiu veftimelito,&. . r.-.tione dignos. Vnde Labes hzretica difta Canonifti s? e.vc ofiicrum.f.r,ext.de haeret. lib. 6 , Spieg. Lab: dicuntur facultatibus, quiadinopiam rediguntur, ftue eafu id acciderir, ftue bona prodegerint,{ic, vt nS foluendo fiant- 1. 1. §. ft ec tempore* ff. deadmin.rer. ad ciuitA-9.§;i. ff.de admin.tutor. Etiam labi ftmplici- terin eundem fenfum noftricbcunt, 1-14, ft. de admi- nifi. t utor. Incft autem hoc ;n ver-bo repentini cafus fiibitasqi2eiimtati©nis ftgnincatio- '2taque iabi facul« tacibus belhftime cum Papiniano incerprctabrmur 9 rerrr famiJiarem inopinato foit-unz impetu amittere^ 1.4 - vc in poftelft legat. Brifti La 31, cadere s corruere. Labitur zdifscium id eft, fufeito rU'it, 5 .Labi 3 id eft, errare.Labiturin perfona,id eft,er- rat.4.Errore, vel iuris imperitia , aliove quo cafu imp prudenter peccare. Brifft LA 31 jn hzrelim , pro deficere ob Orthodoxia 3 in De- cretis Pontificum. Labs in imprudentiam ,apud Var- ronem legi m us. Dicuntur labi , & ii, qiii a d egefta- tem vergunt iaftura 3 Sc infonunio. Vlpian.in 1 . z. f 0 ii magiftratus.de magiftt.conuen.Quod ft 5 inquit,ido» neum exegerit,quamuispoftea facultatibus lapft funj. tutores, nihil eft quod eiqui dedit imputetbr. Non enim debet magiftratus futuros cafus Sc fortunam pu« - pillopracftare. Spieg. Labi mente,pro delirate. Spieg. Labi vetuftate dicuntur oppida, in L n.C.de oper.pubL Labi a dolofa-VideDoltis. Diuus Auguft. La b oR,eftfunftio quzdam vel animi vel corporis.gra- uioris operiš Sc muneris, auftcrCic. s. Tufc, Briftb- - nius. Labor corporis quamuisexigUQ5,tnaior cenfetur quo*> liber precio. De «tia re latitfs Bart. difterit in l.i.C.de Sent.quar pro eo quod inter. profert, Obferuanduim quod t.nniabor, quam pecuma diui.fionem recipiat. eius exempium habes apud PapiniRnum,de aan.Iegata . l.Seio amico.Spiego ■' ^ Lab o ra re aduetfo cafujegeftatesinfamia, notaimor« bo.ex ff. BrilT. Labor are, pro anghfolicitum efie. Vbianu sin 1 , i.§ a idem Pomp.ffdedoLmal. Veluti ( inquit J ft ftipu.- latio tam turpis de dolo malo rafta ftt, vt nemo da- turus fu ex ea aftionem: non debere laborari, vt hjf» • beatn de dolo malo aftionem-Old. Prat. La a on.ANTETiaue,pro,penclitantePaulus dixit in l.i 0 fKad ieg Rhod.de iaft. Spieg. Labor ati libri, id eft, eiucubrati , muitoque labore ac induft ria ftiftio Laborem ferere dicuntur,qji fruftra laborant : quaft nihil fruftus e labore repertames , prztcr laboiepa ipfu in. LaboRioso delidioftus' opponitur.Brift. LA Bo-RVM feu Labarum ir.agnam erat vexiIJ.um, vulge- etiam laborum*folut;o, ftue j&f/gltftov to-Tiig/cv dift^. vtNazianze- us iciibir in i.Steiiteutica. ScSozomenus Lbr.oc 4. 'kdfia>poy,v -ocat. Vnde in aftis Nicena; ii/ ve teftatur lacobu" Cuiac.fignum quodSozomenus hifta> riographus Conftantimtm in cru.cis v Ju m conuettilfte memorat,dicens : iufsit viros eruditos ex auro&la-* pidibus preeioiis in vexiftum Crucis tr.msformare, qupd L.bofi-m voca m.Hermias huius veibi meminit h is verbis:.^4erfej©y ^ t '7f«V , ot Kdfiospov Kct\xcnV‘ Quidam voiunt laborum fuiiie exercitas fummum Yexillum , quod imperatori proferri , Sc d miiitib. adorari foiebat,6c cneUer Adriani ; >ia. \ L K T E Ai ifi a & eamabra & V6xilla caftrotum quid aliud qua iaauratae cruees Unn Sc ornatae. Prudentius in carmi- «e de Conftantino v qui crucis ilgno labarum or- .Chrifluu pttfpureum gemmanti textusw aurt &igna.bat lubarnm — H nc tam en Gr^corum illornm opinio refutari vide- tur , qui laborum pr.-ecife dici putant, pro folutio ia- boruin ‘AVVH&tov , vt lupra oftendimus.for- mam eius copioiedeicribit Eu/ebiusbb.i.de vita C6» I0 ftant.vimaiuem & efte&us eiufque cuftodes Lb.ii. Prat.Hinc JLaborvm pra politi. rub.C de pr.Tpof.labor.Ijfc.ri.gui jaboruni vt qi?a?que pars in acie kborabat in eam quaft auxilii.Sc liberationis vice inferebanr, hnicque jei, Eufebio tefte, iam olim a Conftantino praepoli- si erant milites 50. qui vt ex.Cod„Theod. liquet, ex ptotedoribus Sc domefticis etant.: Sc ob id poft 'tituLde domeft.,.SiT proseči datur dtul.de praepof.la- bor.Prat« - iq JLaborvm praepofici l.J.C. de prarpof lab.lih.u.Sjgni- L ri in exercitu Romano, qui ex bellicis lignts pr;e- cipuum Sc fumma? dignacionis babitum -geftabant, BriiT ^.abr-a a-pud arrt:qnoj in bajneis foflk iapidae^; dicc- bantur, vt fcribit Vitru. Cotta. $Lab b. a tvm ofculum appellaturprinctpis ab antiquo Xioftemacu fcriptore his vcrbis:Labratu, /8** ■mKirni sif&iiTiMv ^<77>.ž&) y,fed patiendi fenfuaccipie- du eft, vtid accipiat princeps,.non denDicitiir-aucem So d 4 obris , ; vt ofculum ab pre.Id in Conftitutionib^o- _ro marginibus Sc extremis orisfluminis^lacus., fon- .tis&huiufmodi , qu?leniaquaj motu perluuntur. 4Q '•Bud, admonuk , Lab-ra figniftcare apud Vlpian. in 1 . Nanest alias lkiimes, de act. empt. crateres Iapideos, , meminit l abri vencrii hetb.T in ftumi- jne nafcentis.Nebr.ait, Labrum vas eft patulum.^gran- ^oioris aqus capax.Sp;’cg. ^. ABRvscA ficus conRumeraturintergenera ftcorum fo a Gothofied-in not, ad l.ioj. ibi durac.nas,f?L 4 e ver- borum fignification b. ^abvrinthvm Sc hodie vocant Caufarum patroni jem quampiam vehementer impeditvam, Sc inextj:i- cabilem, Canonifta: habent fuum erroris Labprin- thum. Spieg. . f. A g, fuccus maternus,quo animalia nutrluntur: t ac in pecorisfruecudiinnfLde vfur.Bartholo rac imer fručlus indu- Clriales numerstur, in Repetit.l. ex diuerfo. ft'.de rei ŠQ ,yend.Mo^icum lac intelligitur , quod non adcom- pendiumfedadyfuoi ptsitaturd.plenu-m. Ede vfu ^habit. Spieg. ' ■ ^ A c c aR 11 in i. 1. C..de etfcuf. artif. qui lacus, tolias, velputeos eEodiunt v* iakhi* tt&vnrts >vt in« terpretantur Bafilici inteipretes. Prat Briftbn. x a c c v s vide infra ante verbum 1, ardere ad om n c, l.ACBRATVw,pro difciEo,vulneratove, 2pudvip. de redil', edičt in l.item Oftilius aic Spieg. £ ack RTVS , piftis qui aGrrecis colias dicitur. Didus 70 £AC£CCusi guod ad ftinilittidinG lac^rcorum pi^ura^ habet. Commendabantur a« -j .p j rautem Hc€rtlScxtoj Hlipanj vrbe Sexi.Martial. Ex Stxitamponatur cdudaUctn i Ex lacenisautl fieri telita e* falfamenta, od«, Cornc., CeJ(us,diccii5:I J iic'mm(]ui exmediama tf i, funt,ex quibus falfameuta quoque fieri poffuutoC lis cit lacertus. Scxiranorum fa Kam en toru ra mej. riitScrabo. Huiuspifcis meminit Iurifconful.ini J penum.de penu leg. !acertos,inqiiit,cum mi B ra£ contmeci.Nebt. & Maotag. Mifcel.lib. i. c.;, aJ 4 Forcatdn fuopeau iur. ciu.c.io. lacjrtae, Lacertas cummuriaJta legit Br.ff.Se in d.l. qui pemitn. Lachsseae £a mair, patroni, Pupin, ait, in 1. { jJ,i tenum. deadul. nonfacilelibertoconceditur.gaaj nobis ar.zjthen , vitmilmtfo infeaari.fuggiiiare-Br. Laceffimus autem, hoti,' prouocanua.fiue i npcllimus, fcripto.voce.ver^fi’ fto, & ta in bonmn quam in malum accipitur.Sria A c f. ta ni, populi: fic enim legit Hugo a Porta Uit pc.ft.de cenfib. vbi Cui.io. obf.jj. lacetanilegendum puc.u.Vide Goth.in d-l.B.in princ. x achanišare, vulgo dicebant l angueretefteSne- ton.in vita Očhuii Ca;faris.* pro quo Auguftusnoua- uitBetizare: adnotauit Eraf.in NatalemBeda. Spieg, i A c h R y mae fceminarum funt arma, l.i.f.ierui quo. ties. E de S.C.Sdan.His hodie negi gemiamiudieum vehementer impugnant tenuiores. Olden. La c oni ss ar e, non eftpaucas fy 11 a b a s fcribere,fe d de rebus piurimis paucas, auftor GregotiusTheologus indicance Erafm. Spieg. L A c t a ns dicitur, quod lac reddft Sc prsbeti na&eiu vero cui prsbectir,8c quod lac fugit. lactantia Celfusvocat omnia, qu$ lac emittuct, vel pro iis, qua: vulgo La&icinia d i c u n tu r, acci pit,?d pro cibis lactariis.Dicitur vero Laftarium ,k pl tx lačte confeclum eft , Sc quodexfe lac product, Herniol,,Bitbarus nonprobat eos, qutexlactequo* quo modo cihum ve-cant la num.J, L-acvs p lcator.i,!.4. §. lacus.iF.de cenfib.Huiufmodijo- lltn erat lacus Lucrinus, qui puhlice fruendus daSa- tur.audore Fefto lib.io.ad fin.Prat.& Brili. Lacvs publicus, a priuato differt: quod publicus eate- nus publieum litus habet * quatenus hybernus fludus maximusexxftuac. At in priuato idtantum litcons co.».ftituitur quatenus adutu eft, & m eius venditio- ne tempus contradus obferuamusjl.Rutiiia.fF. de co~ trah.empt.Spieg, Ia-ccvs liidor. lib.ij.E(ymol.c.i9 sŽMot 'i £*Xkocev op 6 y(J&?& v&frtu* ylw mjšmr, 6b'f>Jywpx,}y ?gyyyuXtt>Xj rt Tp }tj * Jut0mcdUv vta&Aferm, Xj_ thu.w cts ctuj*'. ndCorct Aakkš c ettctVav. Vide paulo ante Lacus duplici. Laebere adomne genusofFer.fionis transfertur. Qui dolo laedit aduetfatium, infamis eftiadi Spec. Alterum non Laidere l.io §.t.ff.de iuft.Sc Iurdd eft ? alterum datnno vel iniuria non afficere. La e d ere famam,f>io detrahere faraam , quam quis iam omnium confenfu obtinuerit: Quod Sc de pef* feifione deiicere dicitur, ex fermonc luriftonfulto* rum,yt offendit Erafmus.Spieg.. La e o eri RdetnfTrevvlos vverdtn. Laedi propriecotpus dicitur,vulnere illato.Br.fl 7 IrAERTEs.Namiius libro p.Mifcellan.addk; Lucumones didi foFtos Reges Heirufcorum, qu! duodecrm erar„ fčcundum duodecim popu'os,qui auteni iftis omni¬ bus imperitabatjLaertem appeliabant , vade adhuc Angli fatrapas fuos Lordas vocant. ' Laes 10 p,ro damno Sc iniuria : vtinferre Itcfionem 3 - Brilt. Laesvs qui damnum paiTus eftd^fus minor dicitur,qui captus fraiadatufque eft.Briff. Laesvs enormiterdicitur,quando fit exce{Tus vitra 60 dimidiam partem,vide I.2-7 §.2. fF.de a ib. Gothofrcd, adl. 8 o.fFpi o focio. La es o s exdelicto,vel quafi ex delido.venire etia no- mine cred'torum omnium Dodorum confenfus eft, B-ofredi fententia explofa:qui folus diuertebat, quod ifta reshaberet damnum pecuniarium. v ide Enarrat. Zafiii in $.item fi quis.I11ftit.de aft.Spieg. Letho dace^id^ftjnterficere,in l.i.C. decuftod.reor, Iaeto-ri a e legis capita qusdam expcnit BrifT. lib. j. 7Č fekcb.Antiquit. 4 ° La g in a, genus vafis teftacei,non tam ad aqaam,quain advinum , Sc alios humores continendos acfiommo-' datum. Menfura: etiam nomen eife.Budaeus in de Af» Fe,oftendit ex Athenso.Sic Scmolam accepiflt, re¬ de monuit interpres, in I.cum quis decedens. §. Se¬ lam. de legat.j.Et Msuio', inquir, libeno meo , nihil de meo merito, dati vo’0 lugenas vini vetafti, cen- ■ttun quinquag:nta.Alias Lagfna eft v-as vinarium.Vi« de Bayfium Spieg. L a g 1 v m. Vide Ca mbio Ujci, opponunturiis, qui faeris initiati funt.His pro.- h bu t Murtian.Imp. puhlice de fide Catholica difte- rere. Veram hoc non contentus Romanus Pont. Ale- xander, eo notnine 4>prohibu;t illis omnino, boe efb puhlice, vel priuatim, en de re difputando verba Fa- cere , e. z. de hačret. in ^.Certe , quod eleganter ab Alciato didum eft 5 Chiiftiana pietas fide>non fyllo- gifmis confiftit. Bud^us inquit, Haicatn vulgo attre- dabilc fignificat.ficut Sacrum dicitur Sc Sandum, cu« ius tadu populo interdidum eft.Spieg. Lamellae argenti paucar,id eft,parure lamina?, ex Se- ncca Brift’ L a mn a, pro lamina,ex iF& Vitru.Bnlfo. Argentum fa«*; dum,quod nequein mafta , neque in Lanina iaiit, Ij ■ i 7 - 5 .vlt.fF.de auro Sc argo la mina, an Umna, legendam fit apud Vlp. in I. Qjg' Mutius, ad fin. fF. de aur.& arg.ieg. qu^ri folet, dunz.’ inquit : Argentum tadum rede quis ic.i dcfiiiierir* quodnequein mafta, neq. in lamina, neq, in Rgnatod- nequein fupelledili, neque in mundo ,nequeinor- namentis fit Ego antiqu» ledioni fnharreo , Sc puto- ! laminam pofle appellari auream,argentea , eiedres^ aurichalceam^ream^ferreamjplujnbeamsftanneam,^ l;gneam,& coronea.fiae ex quauis alia materia.Plin. lib.i^.de cornea : Vrorum coraibus barbari fepten- tiionales potant. Sc mox: aoud nos in lami nas feda • translucet. Ide m de ferrea;Decufll,in.quit, fragmenti pauiulum,quod in lamina fertea teratur , efficaeifli- mum experimentum ex-cufant mangones gemman?*- Ouid Metamdrph.lib. 9 * Iffe zrmrgtlidd ceu qnondam lamina tandem. O^C.urt. lib 8 .de geftis Alex. ndn .* Itaque necubi ceietur,cum eteteris prxftaret,fcutis argenteas lami- nas addidit. DifFert autem a bradea ( vt etiam docet Lnurem.Valla)qtiia lamina craftioreft : bradea ver© tenuis,& fua fpome plicabilis 5 proprieque ex auro,ar^ ' gento, & eledro confictur : cuni lamina ex quacun-< que materia conftet. Exlamiiia armaturakonficitur^ hacincenfa olim homines torquebsn.tur , vtteftatuc-‘ reonida feruus apud Piaututn in Aftnaria. quod et * tepeftate noftra faditatum efte abarbaris non eft ra : obfctiro H fertea: veiut cruftte erant, quse candefad« bantuc noxioium corpori Prudemius: e }{ec fic inuftarlamims ar det cuti$ y - Vt feb it atro felleVenus exeditd - De hoc Tum«b.adu«£f u lib.4.c.^ jo- 1495 LAKTE AJ LampaBa*»i in LHn»C,dediuerrofHc.lib.ii. quicu« labant lampadas accendi in fcnniis. Alii fuerunt lampadarii in ofHcio pnefecii prastorl^i vt refert Iu~ lian. Patritius in Epk.Nou. 38.8c vide Iuftm, in e- di&is. ■Lampajd arii qui lampadibus-feu facibus accenden- dis de feruiunt.Brili'. .K.an a a Gra?co >&Soc deducrtur, vt vult Iof.SeaI.in Var. feu A<&lb; 5 Doribus, quod & lanam-dgnificat, vt ex l 5 oIybio & Callimacbo probat Varr. liftg. lat. Zib. 4. A d da m 6c ex AsfchyIo in Eumenidibnis bis de verbk: <&fpb\tos ipifA/u&Jor,Aprfi t rpstycestpa.Hinc &: htur&feti CiKttHsrctfjpud veteres di^ . cebantur, qui carreBant, id eft, carminabant lanam* Lan® autem appe).iatione(inqmt Vip/an.l. 70.ff.de le¬ gat..?.) id concineiar quod tmftum non eft, fcd purpurs appella^ done non contmetur, auftor Vlp.in fin. d. 1 . /i cuik- na.de leg.3. VJLan a leporina, anferina, caprina, ddoli cui lana. Hinc prouerbium I^e lana caprinadifceptare,dd eft, dere inutili acminimi momenti. v./ILan a e appeilatione , an veniat lana , cuix neta eft, vt a luga eiFugium meiito ' Lahifica-s mulieres ,qus lanfe artem exercent*Ač pbenusjde funddnftr. I.vilice inftr. Confitltus,air, dc niulieribuš lanificis, an inftrumento continerentur. Spieg.Ptat. L a n 11 vittimarii l.vlt.ff.de iur.immun.Vatro lib. 1. de re ruft.cap. j.Lanii qui ad Culcrum bouera«nunt,& qui nd’Aitaria, lioftiS iAnitace n non folentfttpulati. Feftus, Iacerare, diu : dere,comrninuere eir.ixquo dictus eft Lani us,qui difeindendo lacerat pe.cor. .Do- aatus In Eunuch.Terent.A&.i. Sten.it.Ianii.cjoiii' niant pecora.Vnde &: Laniftcr dtdi.aui laniandispr{- lunt gladiatoribus.BriBbn. LAjtionem a laniandis pecoribus diftur^ traduntk tini a uto res: &: Zalius in ha.idem allerit,eumqueclt Lanionem , quem vulgo Macellarium vocant. Brc* cb®us le^.indetabernacula, Digeft.de verb. &Kt» r o o %n. 8 cc. putaftamen& fubftamen, qua:imit Vlp.in l.ficui ia- 40 La.nfpekdfa mulrer,Paulo In I.Tedfivir exlana.de don.inter virum & vxor. non eft , quce Janam aa. de-leg 3-apud quem -verba 3 aac varie repermntur an vetuftis codicib. Qmdam habent fubftamen s vt.di xi, quali nGn omnino ftamen, & ita facit namrahu- ius diiftionišfub, vt fubdubito,fubrideo. Verg.yEn.i» ex louis perlona ad Venerem, O lit fubridem homimm fator aique deoruvjoCott. “Lan ari vs > qui laaam curat. Lanatus, qui Janam ge- rit. Janatae pelles. Eth®lan« appeilatione continen- tur:.Quilsuat® leguntapudlurifconf. confcaminant S° veram lečbionem inluIfe.Spieg. LAnatvs , a cana lanugine crefcente. Vnde etiam Capitolin.Lmatuseft didus. Sic quoque Columcila de re ruftica,vuas auiineas lanatas,a nafc.eute lamjgi- n e vo cat,Scc. - JLanc e 8c licio dicebaturapud antiquos:.quia qui 'furtu • ibat qucsrere in domo abena , iicio cindtus mirabar, ]aneemque ante oculos tenebat propter mat rum anilin aut virginum pr^feni-ianic Feftus. Sufpicor ta- siien id fuifle, quod per fimulationem religionis a- $o ■mički.licio facerdotes deprehendere foiebant ;quum panem aetite lapide conditum , Sc in lance eeremo- nix caufa delatum , eum qui turci fufpedus erat,de- , uorare iubebant.Qua de reDiofcbridis verbafubfcri IberouSIžV/ ^ KhZ/GrTi}iSyyOS , tl 'ffo&HHTV hct •®po*07 '^jOTo ^^lOJZ^o/i^jOg O dzii^g TO?S s’" - cS'&({#,oi , vChz (gtt 6Až yyos £uotier&TKj o x,\£^a$ . 'muv -rd Fut e quoq. Aetites de- prehendit, fi quis in paiie conditum offerar.fur enim 7Q P 25 «ft!injdeuorais non pobrit P _quincti*ua conco« aut carpit,fed qus lanificiis lanamprsbetjtotiufqne lamfibii curam gerit.Prat .L ani p ek niA queoperas adlaneum veftimentumc6- -ficiendum pr.tftat,aut y vt alii fentiunt,qua: lanimcar- minandam.peftendam, nendam, tc'xendamvelaiuS* cis pracbef.^riftbn. Latji s C; 1 fafeeolce eolorifis dependentes ex coro. . nispropterea ,quod antiquilTimunTfuit genus coro- narum lanearum.SicexPefto Sc Plmius lib iorag.Mrfcel.bb.2r c.17. . Lanis-t a E..magiftri atque inftitores gladiatorumdice- bantur,tefte Bud. Horum genera, cum in iureciuili iiat eorum mentio haud infrequens; idetn diiigen« .gentiftime exp!icauit inprioribus aiuiorat. adleg.ž* thletas.de his.qui hot.infam.Spieg Prat. LANivSjVelLanip , qui carnesin carnariovendit,ala¬ niandis pecoribus,quod eas concidat,lanietque.[l , iiP lus de fund.inft.i.cum de lanionis inftrumento qus- ritur.L.an onia vero menfa eft carnificis s qui mutihs« dis damftatorum merabris pracftcitur.Vide Zafiumie l.i.fEde orig.iur.6c Beroal.in Sueton.Spieg. 'La Nx,qua? 6c Langula,a latitudine dicitur.Iuuenalis:] 1 Afpice qiuun magno dtftandat ptčlore Uncem. Eft denique vas diuinis aptum lanx.Au/bnius: 'Thuribida & f afera,qua Urna vafa Debra Unx- Eiant autem Lanees maximas,medla?, Sc minimo, vt aitlC.in J.qui Iancem.de aur,& arg. leg. Earumqua* drat® ali®,quarum Vlpian.meminit m d.l.veftis. & alia* rotundce:vt h®c Iiirifconf.-verba-indicant, in 1.fi rcga.de reivead. : Quamuis&invalisoccurratdiffi. * ..celtas I L 'ANTE A; caltas ,vtrirm laneetn diuitajfitdlp! oporteat, an ee- iamquadratam, vel rotundam. Nos cum Galiis, te- fte.Bayfio, rotundis vtimur, appel!am.ufque c VUtttn\ lili vero Platum,a latitudme,vt idem opinatur.Lan- ces librs partes, quibus pondus & res ponderand^e imponuntuF , etiamdici , apudantiguos notum eft: quod ad iancium formam fa čtx eftent. Sic ea voce Iuftin.vtiturin fia.l.cum qu:s. Cod.de nat.IfSpieg. LAPiciDA.qui hpides catdit ex Varro.Bnfft LAPiDARE.Multiplexacdiuerfa figni^icatm eft in hiš ip ; ' verbisqux lapidare & Iapidationes dicimus. Nam de ccelo lapidatum. in ter prod ; g?a legimus, pro ep quod eft lapides pluifle, vt a p ud a.učtores frequenter, com« peries.Hinc.iilud apud C. Suetoniura de Germ m!ci CsCobitu. Quo defun&us eft die lapidata fun; tepla, fubuerfaDfcoR.VM araftares a quioufda;n farni iiarcs inpubiicum abie&i-Lapidatjonem vero fačtam in ali« quem intelligece debcmus. s cum in euin lapides con- .is&Lfunt;quod :pfts principibus Romanis alicubi ac- cidit,vt confpiratione fačtaimperum , atque lapida- 2.0 tionescontra eos populus facetet. Mar c us Tuli. hoc verbo vticur multis locis a &; in geftis Clodii Marccl- linu$,iuquit, cum grauiter queftus eftgt de Ciodianis inceadiis,trucidationibus, lapidationibus/ententiam dixir. Macrobius autem, vt interdum audacior , ni« iniufque nouitads affeclator , paulo durius lapidare pro inceffere Sc notare vfus eft.Nam cum de Liberii poetjemordacitatedifferit, eiufque verliculis in C C£farem:vfl!uerfu33.inquLt 5 Roman, populus ad vmi Csfarem oculos &. ora conuertic, notantes eius im- potenriam hic dicacitate lapldstam. Crinitus hbro cap. £ de honeft.difciplma. Lapidefcere vero a- pud S m. Pomp. nihil eft aliud quam obdurefcere &inlapidemconuerti: quod Gneei 7 a$oeiv dicunt.In kumine,inquit Siierc vitra Surrentum , non vjrgui- taraodo immerfa vet um Sc foiia lapidefcunt.Črmi- tus ibid. Iapicarh in 1«5 .§. fed interdum.fF.de commoffl.fin. ffdeiure iminun,l.i. C.de excufar.aitif.Cod.Theo d. qui lapidibus excidendis operam luam. locatit. Prat. iapide emptt, pro viliftimU homuncuHs accipiun- tur.Adi Chiliad. Erafm. IApides inrerdum,ideft, lapides eolumna?. a. i. mar- mora.cid eft,termini finiu cauiapofiti.4..id eftjlapii- li preciofL BrifT. Lapi DEs insdificati, Paul.de rei vend. Ouar.religiofts adh£rent,inquit,re!igiofa funt, Scidcircomec lapides inxfM{t$ , Sc M&orojujaf appellant : vn- devocabuluro faftum apparetrvt corrupte legi vulgo videatur iapidiomar. cum apud alios au&ores tum a- pudluriiconfultosin l.nona §.i>Sc devfufručt. d' 5 *.ff deiure dot. Hotomannus. Prat. AddeB e- cbaium l.inter puhlica, in tic. de verborum Sc rerum obljgat. A ' API dis appellatione generalUer faxum quodlibet ft- »e ad xdiftcandum aptum ftue non , continetur, Srifton. ^-apjdibvs folebantveteresLarini itinera diftingue^ r e,vt cuilibet miliiarijfiuc adftiigulapafiuum millia, iapis effet politus. Goe.ddsus in Comment. I. nu.7, de verb. Sc rer. lign. vide m fr. Iapis, 2-a pidi c :n a e marinorea: in l.vlt, ff. de paflis do tali« bus.I.7. fd vir in iundo.fF.ibluto'mattimon.Ha m Sc marmorum lapides dicumur, l.vlr« $ vir. fF. qui po- tiorin pignor.Brifibn.Pcateiusi SO: 60 ciat.l.i. J.fed ft qtvs 1 . iO.fiT. quod, vi aut chm. L 6. i, fffi feruit.vind.BnfloiUus. La pr lli, quqdifteiu a gemmis, Sc qupab, hi s marga- rir.T,Paul.oftendrtin L Sc fi non funt.^^perueniamus!, verf.gempat autem.de aur, Sc atg. leg. Adi Vallara 3 ad ftn. lib. Elegan t. Sexci. Bart. annotault in 1 . fin. §. fpecies.ftide publ. lapillos non venite Iapidum ap¬ pellatione.Prač. Iapis pra?rer vulgatam /ignificadonem fumitur etiam pro loco eminemi Sc canquam fuggefto., vndeprarco pra?dicabat atque vendebac.Poliiix o q roaros. • 7 ?w.\>n»ptcv Tnde emptosdeJapideTribunps a v.t fe ruosvatn a les dixjr,cqntumcliofi£fime Čicero’2c Plaut.Ineo ipfo aftas lapkde,vbi : pršečo prschcabaCa fi c Columella lih 3. feruum de lapide noxmm appel- lat, id eft , non frugi bo nx , fed qui' noxir^ .dedftus ftt.Vel de lapide noxi|im‘ > inquir, pode comparari pu- tar. Athemenfes lic interdum fuggeftum vocabant, vc . apud Ariftophanein a/S-oi -<&fcic 4 ?eLA$ : > Prateius, Interdum etiam fumitur pro lapillo > Sc vt vulgo lo» - quimur,lapide preciofo.BrifT. L.ap j s pro.milliario.iiQc efl,inillepaffibus alicjusndo accipitur, quoniam amiquiores Golici crant- millia - quatque paftuum.lapidibus fignare: Id quod videinus in via, quxducit Salamanticam exBmerm Augufta a . argenteam yulgus appellat.Martiah - T\ura nemv,f/juefacrum^dilečfaoue tugera mufa Signat vicina quartus ab:vrbe lupiš* Idera alibiS : +Ad, Upidem T.orquatu$ habct firat zri it cjuarturg .. Martian < deexcuf. Lpropter litem. Ne vitra centeli- m um lapidem tutelam gerat Nebr.Sic $.qu. : excufare 0 - - Inft.eoa.Huius caufam fxp,licat Bf;fElib.. Dv Gmd.in com,ad lj.nu.7. ft.de verb.fignif -.' Lapis molaris, qui Gttzcis dičitur ob d uri dem ad turres mceniao. conftruenda vtiiiftimus cenfetur, Brodatus lib. Miicel.f.c.u. LAP.is ftratus,quadratuš ? ftrufti|išl .5 §.modus.C fi fet-. uit.vin.l.17. §.1. ff.de aq,&!: aqu=pluu. Fm.SčBrtff, La psa h^reditas quae lit interpretatur Vlp. pleti.&in l.verum.deiminoriboSpieg.. Lap svs fuifacilicate.ff.de minorib.l.i.Circufcripmsve« - ro dicitur dolo deceptus,l.i.ff de in imeg.reftit.Alber* . La qvb*s iuris liberari,Li.C.Si reftor prouinci^, Lac^veo vitam finire.idgenus mortis apud Ro m a nos veteres turpe habitum eft 5 quod animam , id eft,fpi- ritu occlufi via in pečtore interire putabant 3 Itaque v in lib* Pontificaiibus, vt ait Seruius, cautum eratjvs 1 qui laqueo vitam iiniuiffer^infepultu.s abiiceretur.Vn de nec apud illosimeiligendum ita lufpendi , vt fune • fauces conftnngantLtr,fiatque luffocatio. Sed intelli- gendum eft eorum ,qui cruci fufpende(etur,brachia & crura funibus cruci alligari fo-iita. Spieg. Lao^veos iudicii deciinare , id eft, pericuium vel pos- nam.Vide Siluium in prat.preMjlone. 1 a o^ve v m app e i la m us,quo damn.uorum gula fnftrin* gicur. Eft Sc decipulum atiiumA' ferarum.Vndc me- •• taphorice pro..inhdiis pondtur. De kqueo pulshrg. . Aufoniusftc: 6 }ui (aqueum collo netžcba?, repperit aurum, ■.. Tbefauricjue loco depofu.it lacjueum. i/it (jut condideraUpaHcjuam non repperit av/r.imj , ^Aptnuit collo enem reperit la^ueum* Lab. o v m appeilut«one catnisan veniatdocet Bart.I.f^. C.de erogat. miiit.anno.per illum.tex.Prat,vide pau> lopcft Laridum. Lari d vjs«,l;i.C.de erogat a militar 0 anno.liB.is ) Macrobv > lib.7.c.it.Salitam čarnem quam laridum vccamus,v£ j; 0 _ ^ op,inor,quaft large aridum.Brifft Lapjlli iaftus prahibendi gratk.operifquernhibendi Lare m profede Sc domicilio, tam iurifconfuidj,quAm GAUiftlisbatj 1. s*j» uigoiifiiifc. ff.ue operišnou.aun-j Impp. vfurpam. Larem matrimv^io collocare« Lj, r 1 + 9 « L ANTE A."' domutn.fF. de agnofe.l&eri Larbm fouere, inl.ciues« C. de incollsVlib.ro. Tmpp, DiocU Sc Maklmian. non pro domicilio,fed magis,vt eram paganlfmi propugnatores pertinnc (fini, vel domeftico deo, cai focus Tacer erat, vel pro igne pofuiflfevidentur. Lares enim prluaromm domibus etiam prarefTe credebantur. Hinc a Lareordiri , vc dicitur vulgo, pro,a domefticis ac familiaribus mi¬ ti um fu mer e, quod Fajfar Sigifmundusfruftra exfpe- -ftabat ap.;d Synodum Conitantienfem.Nimirum fo, IC mere larem , id eft , quod etiamnum appellant Ger¬ mani , R auch vnel liecb* baittn. Lares a Lare nympha^ jreputahantur apud ccecasj^ences gemini dii famiiia- res,alter bonu-: > aleer nfalus, vmcuique homini de- ;fignati,vc curam eius peculiarem haberent: ideo Ge- nii, & Penates appellati, Hos enim domi colebant, quali peculiaresDeos in larario, hoc eft, loco Se fa- crarie do m eftico. His ara Sc focus confecratus erat, exqaoillud,pro at is Sc focis pugnare. Item iliud Celi! L58.fF.de rei. vind v Finge pauperem, «ui fi red-, -•dere id cogatur,laribus,fepulcris auitis carendam ha- beac. RefehLsmpridrus Alexandrum Seueruin Im- ;perarorem,primom in larario fuo coluifte Abraamu, .& Chtiftum : fed Philippus deinde Imperator reli- fi,!iberalitat!s ptaterra ,faMtmp«»ul,r5 la ,„ tur, vt appareat.no date eos,led vedete: VtiS k plerunque ^usdunt adoccupjndam publicngui!! tatem. Obferuandum,nullam vnquam in c : uiut^ 8 - aduerfus Iberalitatem feriptam legem efle-At tus, ac repetundarum iegc's, largitrofos pratci»ue « ercenc.Spieg. r . La r o it i o proprie eft exprnfa,qu* fit ad aucuMBfe- tauorem, in petitione magifttatuum.Cicindt d bus lib J.!taque vt omittam latgifone corrumafSj. fragia.non vides/i quando ambitus liltat, mtti ii fufrragiis, quid optimiviti fentiam »Notmn pt 01l5 , bium , Largitienem fundttm non habttt. W h ncvocem pro donatione viurpant inttrdum, i p;(l gionem Chriftiaua feciitus eft. £xbis, 01 d. inquit, fa~ čile accipitur id, quod VIp.in i. iiduopatroni. 5 _vlc.de iureiur. Si quis,ait, iurauerir in re pecuniaria pet Ge uium Principis, fed.ircnon oportere , Se periuraue- rit.Spieg. I.ARIS marini, funt, vt vetus lexicon interpretatur, 3 -io! fuerrtnm, vt annotat Turneb. lib. jo. aduerfe, f 0 jS. Oy raldus hiftoris deorum fyntagmate iy. put.tt quod vt antiqui domibus publicisptiu.icifque, ac co- p-tis lares, ita etiam nauibus attr.builfent, vndefinc permarini lares. £argianvm Senatufconfultsm de libertorum fuccef- lione feriptum. quo cauebatur.vt liberi manumiflb. ris non nominatim exhteredati in Latinorum liber- eotum boni',extraneis eorum hsredibus pratferren- tur,§. vlt.Inftit.de fucceflMibert.l. vnica in princip. C. 4 ° de Latin. hbert.tollend.N. Iuftin.78.Brili. jr g 1 ki alias fignificat pati, ferre.admittere. Si auus largitetut 1. 14 5 in caufar.if^nod met.cauf. Largiri pro fufficerenonnullis lureconfultorum lo¬ čiš vfurpatum obferuaui fibo.fEad leg.Falcid. I.14.5.poftannuin.(flquodmet.caul.I.jo. ff.de mi- noribus. l.;;.ff ad legem Iul. deaduit. 1 . 7 -ff de fidei- com.liber.I.t.J.i.fF. fi tabul. teftam.null.ext.[. 1. §. qui femel. £ de fucaelll ed. Si beneficium artatb largitur, 1. i.C.deinint gr.reuit. l.i.C.fiaduerfus tem iudic. fo BrifT. Largiri annuam priftatione dicitur reditus in 1. is. jn fifl.lfadleg.Falcid.& 1 .H.S i.ff deannu.leg.exqua annua praftacio redigi poteft »rifTPrat. Largitas . id eft, liberalitas, (eu indulgentia. Brif- fonius. Largitas dotalis, donatioin dote eft. Hocferefem- per fub prohibita per legem alienatione non com- prehenditut, 1 . fin. C. de iitig. & Nouei- de non alie- ^ nand.J.alienationis.Spicg LArgiter. efle.pro m t c 1 c i IV, in l.Si ff.pro focio. Lar- viterrefert.ideft , multum intereft. Largeautem Sc farviter hoc difFerre lulius Modeftus exiftimabat, ' quod large fit Q_ualitatis: largiter Quantitatis. Btif- fonius. . , , LARGixio,id eft, donatio I.14. Cod de donat.inter vt- rum Sc vxorem, T ARGiTiOA]uodvix vnquam gratuita elt.propior cor- juptels eft. Quin & iure.Pontanus inquit, corrunte- la difla efta maioribus,quat vt malos ad fe trahit.fic ' u gel us. LargitJones principis,l.u.C.deippelU. tem v;raque.Cd ’ iud. Bnlf Largittones facracprothefanris munerstiosii ; i t . Cipis.&vtvulgo loquimut, fitiantiis, l.vltdehL ex public.ratioc.lib.io.C.l i.decano.largit,tit.iib.n,S; aliis infin tis illorum 1 brotuni & C.Theod.lodi.ln. terpiecatio autem noftra ptobatut exl.iocit;iii, fact.largit.lib.il. Namqui in ea rubr, paiatinibcn> rum largitionnm vocantur. hiind.l.10. paiatini &. crarum muiietaiioiiuin rationera tračiantesapad. lantur,quemadmodum eo loči fcripti libri imptcSi emendatiores,feriptum h,bent.Symmadilib.i.Epili. 19 . Paiatinimunerationum fjcracum Anicus&Ca- ftoi qu^ftus publicos ementes,&c. SedScjrunen- t onam faetarum Coiniies in 1 .l.C.decomottmf, n. appellantur,qui alias Comiies Iargitionumvocsn. tur.Brilf Prat.Hinc Largition a les tituli l.u.C.de veccigal.& litgiiij. n a I e autum.l.j, C.de fufceptorib. Xib.io.C. BriOI /t Largitionaies Comitumapparitores,Cuiadein Rubr k. depalat. facc.fargit 1 b.n.C Hi etianftiiv tiani dtcuntur,vt tdevn refert.Prat. Larie vs,auitilque fepnlcris carere.Celfusinl.iah> do aiieno, de rei vind.proueibiali fciiemate,ptote chara protulit.tefte Hrafm.Spieg, ■ i>onosdetorquerei refto qusrit.Siquideu» iargitio« LASjai.l.f.i Laridvm.v: Mncrobiusait, eft caro Falita, fiediftum, p.i 7 »vldcSc Ifidordib./p.j.p, Ho ' v.erbu-e Larino m Gručam vertens Trallian. hb. n \aort(yv vocat. Meminit huius fucci B.Auguftin. in lib.de Morib.Manich.xor. Carnes quoque laiere infe- čhs dixi£ Apul.libro 10.de A fino aur.Bnflbnius. lAssinPiTiVM quod Gtxci r 7 x?m vocant, inCyre- naicaprouincia tepertum ,'cuius fuccus vocatur Laf- fer.Magnificum in vfu,medicamentifque , & ad pon- 10 chsargentei denarii penfum , multis »ara annis in ea tcrra non inucnitur , quoniam pjblieani , qui pafcua conducunt, maius ita lucrum fentientes, depopulan- turpecorum pabulo. De natura & genere laifcrpitii lege Pha. lib. ip> cap. 3.qu*omnia de verbo ad ver- bum fibi aficribit Sipominus Pontifin r uis in Ma r tial, Commentariis a d fin i6.Epigrammatis.Laffer itaque vtdixi 5 aC-rxcis Silpfiion dicitu r . hxc inter herbaspri- mam obtinet gloriam/vndc Ampeliotae, qux Aphri- csgens eft ,Delph;s filphii canlem facratum fuipen«-^ derum,au&or Alexandrides. Huius hcrbanneminit pluribus verbis Arftoohanis interpret in Pluto, vbi Poeta qui diuitiarum deus eft, vel lafierpitiu:n,qaod precioiiftimum eft,fibi de- tur. Hinc nata paroemia apud Grxcos >$ot jlx rixqivi, vtperRoterodamum Chiliad.*.adagio 94.Huius etia vocabuli Lafier meminit Catul. Lafferpiciferis iacet Cyrenis.Briff. Iata vel latior culpa in 1. jT.ffdepof.l.jr. §, culpam. ff de sdd. edi£U.8.§. fi feruiru r e.ffide precar..l. pen. ff deincend.rui.Li.< 5 .h?c a&io.ff.ft menfor falf.modi.7. fF.ad leg.Gor.de ficar.l.i.C.arbittut.I^.Gde in Iit.iur. l.i.C.deh^red.mt.li.Cde raagiftr. conuc.qux & lara negiigentia in 1.8,$.- copetit.ff. deadmmift.tut.l.p.M. ff.de iufpeft.tut.Et magna culpa in 1 A2.6. ff de verbo- rum fignificat. Craffa eft, & fupina Sc diffoluta negii¬ gentia & proxime ad dolum accedens, veiuti fi quis minorem rebus depoliiis quam fuis diligentiam prre- ftet,d.l.it.depof.Vnde dolo prox\ma culpaappella- tur,l,it..§.fed enim.ff.ad Trebellian.1.4. ff.de magift, conuen.Briffonius.Vide fupra Culp, Lata cffpa eft,qu$ minim^ dligentl^ eft(vt Lat ; niDia leftici Ioquutur)repugnans: vt Gr^ci »:qu i p f e" que fummf diligentie , cui minima dihgetia opponi- tur,fitconfequens. Itaquequi ininimatii diligentiam debebar,eam fi non adhibuffnon culpa lata eife dici- tur:quxdolo finitima eft : quod Sc Celfus in 1 . quod Netua.ff.depol demonftrat: vbi ait cum qui minima \ Q diligentiam non adhibet,fraude non čarere. A^ue 5 hocmmšrčnliudeft.quodait Paul.in l . iič . ff .de verb. ' fign.Magna negligenoia culpa eftrmagna culpa doius eft.QiKxi ffe accipiendum, vt minima diligentia pro nuilanumere.ur : fed magna negiigentia dnntaxat, qa?,(iuefumma.fiue medioqris,fiue minima diligen-* tia prEtenniflafi^culpa eft : magna autem culpa doli fpeciemhabear.vt l-i. ff.fi menC-faif.& l.fi fideiuifor. i9. fR mandati-.vbi Vlp.aK 5 diflolutain negligentiam prope dolum efte. Ltemque lj.§.is quoq;^.de obligat. & aft.Sc leg.qu^fitum.8-§.i. ff.de precar.vbi idem fcri bit,eum,qui precario lOgaHit.nullius culp^ nomine te neri,nifieiur s qu^dolo proxima eft, quod nemo non videt■ ad latifiimam culpam&-minimam diligentia ; pertinere,& item in U13.& I. iii.ff.de verb. figa ata culpa eft.non intelligeieid quodomnes intell gunt, velud meuMi fcumentum aut vinum apnd te depofi- tam corrumpi/nifi.il udinterdum.moueatur,hoc re- pleatur.S tamen ne h.-nc quide n diligentiam in t.uo adhiberes,extra culpam efles.Q^.oniain(vt Iuftinian. 79 3ii)qui ncgligemi amico rcm cuftodienda twdit,aon ei,fed fuae facilltatl id imputare debet.?'.pfii.Cod. Ite fi cum tibi mandaftem , vt mihi certum hominem e- ineres,&: tu gratia duftus,paffus fis alium emere. Vi- pian.in l.fi procurator. 8. in fin.ff.mand. fcribithanc latam effe culpam , aut cum fideiuflbr pro debitore folniftcr ) neqiie eum cuin poflet,c€rtiorem redderet* l.fi fideiuflc r ip.ff eod. Prat. Lata fuga, Jpecies eft exili;, cuius meminit Martian, in 1. exilmm.ff.de interdift. & releg. (^ui autem e?p- lio damnabantur, aut cenus iis locus a iudicibus de- ilinabatur,quo exukrent,quod eft relegatio: In eum Jocuni cum veniebant, fiebanteius ciuitarisciues,& tum demum Romanam ciuitatem amictebant. Ant locorum omnium, prxter certum quendam, aditus permittebatur j quoderat aqu? Scignis interdiftio? Atnmian.Marcellin.Ih corpore,inquit,imniaculato la rafuga damnatus eft.Quod reiegationi diuersu vide- atur>quam intelligunt IC. cum in infulam aliqui$,vel locu aliu inittitur ad tempus:ficut in quinqiiennium» Vide Vlp.in l.relegatorum. cod.tit.Spiegel.Prat.. La ta negiigentia,!. 7.$. competet. ff.de admin. & perico' id eft.magna culpa.Manifefta negiigentia: feu craffa;,- fupina J & diftoluta negligentia,& proxime ad dolum^ accedens,qux &c iatior culpa. Brilibn. Late rali a viatona ( alii laterana).capful^ videntuf' efie inquibus ad epliippium vtrinque loro fufpenfis- ea,qu^ nobis in itinere neceffaria funt, recond»'mus. Sc^uola 1-his verbis legauit 101. in prin.& ibi Gothof ? - ffdelegat.& fid.^.Vxori mea? lateralia raea viatoria,. 6čquicquid in his conditu erir,qu^ m-em-branulis mea < manu fcriptis continebantur. Item, Hic chirogra- pha debicoEum 6c pecuniam, quum eflet profeftus in • vrbem, in lateralibus condidit. Item , Alia chirogra- phaprediorum&pecuiiiam in lateralia condidit.Pfat* ex Hotoman, Briff . Laterani, dicuntur fatellites, qui Principisalicuius ■ latus tuentur, T rabanten , qui etiam Latetoaes dicun«- tur. Lateka^vs, nomen proprrum ConfulisRomani.Vii**- de Lat«ranenfe Palatitim. Item Lateranenfis bafilica■* S. Ioannis vocata eft- QuiaLateranenfium familia a« deo infignis Komx fuit, vt magn? vrbis parti nomen- dederit.Certe Rom. Pontif. Lateranenfis quandoquC" diftus Lpifco^us, Egnatius in M..Anton.Philofopho.' Spieg. Laterc vlvs eft camera deputata ad thefaurum primf- cip:s accipiedum,& not.gloff.in Li-C.de offic.qu<£ftor* - lo.Bell Etymol. Latercvlvm & Laterculenfis: vide paulop«ft.’ La ter e boc,&: Litere contrario,pro hac vel contraria^ partelurifcoHfulti vfurpam,quum du^ contrai- $ funt: certi generis fpecies,quarum contraria ratio efRv.elu-- ti in I i/8.ffde vetborum obligu.vb: de contraftu fti- - pulatmnis agitur,cuius due effe poffunt in eodem h©- mine fpeCies:fiproraittat fcilicetific fi ftipuletur.Papi- - nianus autern hoc fignjficans, quod ad ftipuiationem iiornmis liber! pertinec,lic. loquitur: Hoc itaqqe late- rc, fruftuario feruo- comparabitur. Nam vterque d i poftellore ftipulans^ non obligat.*ex contrario vero la ; teredd eft, fi promittat.non comparabitur, bic enim obligatunille non obligat. Similiter Vlpian. in l.n.iE de damn.infeft.vbi dc p : gm patitiočred.tore difputat;,', vtrum ipfe cauere.an ei caueri debeat.nam qumn de • illo dixiftet,Qu^ fpecies,inquit,eft in contrario latere a^udMarcellu ag tata.an creditori pigneratitio caueri 3 debeat.Ergo duo contraria accidcntia,aftionis fcilicec &perpeftionis,vtobhgare aut obligari,cautionedare aut acc!pere,duo lat-era rottaria turiico uiti appeliar 0 . Lade vfurpat locutionc pppin.l. 4 ^$.i.ffde fideiufffis : mand.Ex vtroque latecejid eft, ex vtraque pat te Sc v$£inque in ItfjSi ftatus.ff de procuratoribus.I.) ' -^1 15^3 L ANTE h'. ! quis ita, ff.de neg e geftJ$rt{T@n.& Hotom. L#fHR.GVLVM, c@dex in quo ciuilium Sc ffiifitanum 'dign»itatum adminiftrationumque ratio ,.item man- datorum principaiium promotionum , & con« jTuctudinum noticia perfcripta eft : Sic d, vt coftat ex Nouel. 8, j 0 Huc adde hxc Cedreniverba }}&$># tfamv ©Vt* Grhtv3’os,teterciiluf&pjcf-lt' TrA/vd-os C hfAOTl&f p * ffiTt o venire coniungive no- bis dicutur fratre?,'orores,ljberique eoiu,& couenje terpatrui,am ta^auuncuU Sc matertera:,q!;ique ex his 40 ptocrcantur, Li.fr de gradib.I11ftit.de gradibuš cogna- tio.l.i. ff. de rita nupt.S.inter eas.Inft.de mipt.qoos cx laterib. cognatos^ vocat Paulu s in l.vic. §. funt & -ex laterib. /Kdegradib. & ex tranf.erfa linea veniemes. Im p. j n LiiC.de inoff.Vndetrafuerfos gradus idePau -lus in d.i.vlc.$.ide in tranmerfis.Coftar J ! ^4.Ipit.fecu SUS Iuftini.in No-'.8p.&N<'U 108 vocar, ita definitjOi* fAn nu 3 i ytfyv*xATts , V&jufiljJci f° €’|«cr€A9»-^o/ msTft-v ■%c(,Tttypfy9t rneopl. lus vero ■nvi dbro itttjc/uSfMiSirrnits Xiy>VTHj ck- 7 rAoLyia. Bfifl.S: prat. Lat e res , ffmpliciter non fignifica-nt lapi ’es, vt In- terpres exponitin 1. fi venditor hominis. §. firmius. de ačlio.emptrNani hi ex term iibida . Sc cretofa fie- banr,fiue etiam rubrica,aut mafeulo iabuloue. Vide poft Vitruuium lib. i. cap. qi>od eft de lateribus, Budacum in 1 . ii fratres. pro iocio. Spiegel. & Pra- teius. ^ _ £0 2-ateres Ilidor. 1. if. orig. c. 8. & lib. 19, c. 10. cru- dos efle ait, inde nommatos qtiod lati ligneis formis efficiuntur, formenturque circumad;s vndiquequa- •?uor tabulis-Bridon. £ati claui ineminit 1 . 4LfF. dedonac. inter vir. Sc l.p. C* deteft. milit. Fuithoc fenatorum ornamentum, de quo lib. 3. Seled. Anuq. dixic Bcifft $,atia duo in Ture legi feribit Seruius in illud Virgi- lii :'Quis Lacio ant ; quo fueric ftatus.Vetus Sc noiiuin; ^ Šte fane vtduo Ciuiuai genera, veteres Sc aoui. £t noui funt qui per Lati umi aut bencHcio Encimi ; - n |; ciuitatem venerunt , vt Plinius definit infalv f J Hi cognationum iura non habebant, illi haci^’ : Ec hac ratione illis quidem haereditatum viceaj remittebatur, his irrogabatur quafi extraneisb?rtii- tuš, ante confticutionem Traiani, qureonercv:c;\ mx etiam nouos ciues liberari voluit, quibasbe. neficio Principis aut per Lnium ciuitas obutrf. fet. Latium antiquum definit Plin, lib, j. cip, J, Latium anciquum a Tiberi Circeios feruatum e| mille paftuum quinquaginta longtudine. Pat. ' Latina prolingua Latina 1 . 11. ft. de legat s j. Btif. ‘ ion, Latin a iibertas difta eft , qu a narij,itaque ab Vlpiano c.19. appcHabmtur. Auguftus autem cum ciuitatem Romanam feruis 60 I contaminari videret (quodetiam Dionjf.Hali- carn,ti.4.conqueritar) eos multis difficultatibus alibertate iufta remouit.nam & de numero,& de condit!one,de differentia eorum,qui manumitte- rentur,curiofe cauit;vt Suetonius in eius vita te- ftatnr.Hincnata lex rEiia Sentia, hinc Euria Ca- tsmia , de quibus fuo loco diximus, Hinclunia Norbanaquatuor poft eius mortem annis, impe- I rame Tiberio a M.Iunio Silano.L.Norbano Bal- 1 bo Coff. lata; quos sao fuo Confules fuiffe Pii- 70 nius lib.a,c.87.teftatar,qua lege eonftitutum eft, vt ij ferui,qui neque centu,neque vindičta,neque teftamento.fedaut per epiftola^iut inter amicos, aut conuiuijadiribitioneliberi iierent,non ciues Romani, fed"eodem iure, quo Latini coloni, eii*- fent.Vlpianus autem in Infticutionibus difperfe variis in locis declarat eos neque teftamenti fa» ciendi, neque'connubij, neque patri* poteftatis, neque tutel* recipiends ius habuifTe : eofquela-. t tinos lunianos ad colonorum nmilitudinem ap« pellat.nam & luftin.in leg.i. Cod.de Latin.libf. Latinos libertos ad iimilitudinem antiqus Lati« nitatis,qus in colonias mifla eft.induilos feribit. Hot. Vide & Ifidor.libro nono, capitulo quinto. Prat. Latini Sc Dedititij libertini,dequibus Politia- r.usin Mifcellaneis, a luftiniano fublati funrre- ducente omnia ad priftinam, eandemque fimpli- cem vrbis Rom* libertatem,vt patet in iT.Liber- tinsrum autem ftatus , Inftitut, de Libertinis. . s P ie S* La Tini ta s, pro latinofermome': cuius contem. ptoresarguit Budsus in priorib. Annotatio. Sed &nofterZafius locis non paucis, euidenter pla- num fecit, quanto exponatur periculo , quifquis iura ciuilia,nudus rei Latin* , profiteriperagat. Spieg, Latinorvm duo erant genera, vnuffl eotu qui in Colonias Latinas deducebantur,quos Latinov Colonarios vocat Vlp. tit. ra. Regular. Alterum eorum, q*i, quod iuftis, legitimifque modis sna- nuntiffi non ceffent,ad iuftam,plenam, perpetua, perfetftam & omnibus numeris abfolutam liber- tatem,ex qua & ciuitas Romana čontingebat, na perducebantur: fed minoretn, inferiorem,& im- perfeaam,hoc eft,ciuitatis Roman.expertem,at- que adeo vt Plautino verbo vtar, vfuariam cart- tum libertatem csnfequebantut , quos Latinos lunianos appellat Ldem Vlp.titul.z.n.ti. Regul. Nitfiirum quod eorum origo ex 1. lunia defcen- deret .ErifT. L a t 1 n 11 a s ff.vlt.lnftit. de fuccelf. libert. Lati- norum libertorum ftatum, feu latinam conditio= nem ftgnificat.BrifT, La T ini Tat a donari, in l.i.deraptu virg. in C. Th.eft iure ac beneficio latin* libertatis donari, Eriir. IatingrVm libertorum origo qu* fueric, Iu- ftinizn, lignificat fub titulo de Lat. libert, tol. Cum, inquit, Latini liberti ad Iimilitudinem an* tiqus Latinitatis, qu* in colonias mifta eft, vi- deantur efle introdučli, ex qua nihil aliud ret- publ. mfi bellum acceffit ciuile ftatus abfurdum eft,ipfa origine rei 1‘ublata, eius imaginem dere- linqui.Sciendum eft igitur,cum Romani vicinos fibi populos,quicunque inLatio eranr,bello per- domudTent,eosomnc-sciuitate Romana donare noluiffe, quod periculofum videretur , tot extra- neis populiš, quamquam vicinis,ius honorum SC fuffragij communicare.prsfertim derepub. nihil mentis,nec fatis cognitis,quo animo ftituri erga eam eiTent. vt tamen eos aliquo fibi amici- ti* vinculo adiungererit , focietatem cum iis fecerunt, pirmiferuntqae vt in legione Ro¬ mana militare, in eaque honores gerere pof- fent. Quod ius vocabatur primem ius Latij, vel fimpliciter ius Latinitat.isi in quo prarter miiitite dignitatem , nihil fuit eximium. Poft multis bellis cimlibus , aut potius focialibus (lic enim appellalltjbbtinucrum tatiniloaimc’- Bbb 1 5®7 uium, vt fuffragij honommque vrhanorum otn. »ium,iuxta ac ciues , effent pmicipes; quod ap- pellatur ius Latij Fecundum, vel ius ciuitatL: vt Vitellius annotauit in Merulam.Hinc Piin.com- memorat qu2edam oppida antiqui,qu2dam vete- lis Latij.Iraque Latina libertas feroorum frmilis erat antiqu2 Larinitatis: a qua etiam videtur principium habuiife , cum ciuitate donaban- tur Latini , populi Romani focij , & colo- 1112 qiM=dam ex iis populiš deduete , vt di- cit luftinianas. Nam coloniarum eadem,qu2 & Fociorum cliftinčfcio fuit: vt qua?dam iuris ve- teris Lacij tantum , qusdam ciuitatis effent participes. Hotomannus ex C.onnani Com- mentariis, libro fecundo > capite Fexto, numero decimo. La T i v s viueredixit Vlpian. lege vigefima oda- ua. fF.de pet. h^red. pro eo quodeft lautius & la- xius,prout odenditDuarenus lib.i. Anniuerf.dr- Fputat.c.j. Iatitarb dicuntur,ait Bud.qui nd iudicem vo- cati frudrantur&Iudificant. Vid. I.3, de iudic.& l.fulcimu$.,ff.ex quib.cauf.maior. &inf.Tyranni vocabulum.Spieg. Lat 1 tare eft,ait Vlpian.non,vt Cicero definir, turpis occultatio fui. Poteft enim quis latitare n on turpi de caufa : vel uti qui tyranni crudeli- ta tem timet, a ut vim hofUum, aut domefticas Fe- ditione$,Iege Feptima, paragrapho tertio. Di- geft.quib.ex cauf.in poff. parag;aph.quarto. La¬ titare autem eft, cum tradu aliquo latere:quem- admcdumftditare frequenter facere. Pro lati— tante etiam habitus eft ^ quife in Romano foro circa columnas occultafTet, euitandi creditoris cauFa, lege eum qui, Digeftis de rebus aud. iud. jpofT.quod & notauit D.Ambrofius in lib. de To- bia capitulo Feptimo^bis verbis.llle,inquit,gref- Lusdebitoris fingulos enumerat,aucupat defle- Sus. lfte continuo poft colurnnas caput obum- Lrat. $icqueBafilius in Pfalmo decimo quarto. 4° 4 Ji'xmcrdij$p&' inv ra? mgjis iJjji Rt Lucianus Lapithis: »Dgi«? et/tFg*- 4yT»Hate,quod Codefte appellaturd. 3.de Spečtacul.in C.Theod.BrifT. Iavbena eadem qu$ Diana, de:aque furum': Eo nomineerat portus , & circa eutn arx fortiOima Athenis.,qu£ & ciuibus tumultuantibu$,& exter- nis hoftibus timorem incutere poffet. ' La v p a r E,antH]uo verbo iuris J citare iignificat,& 20. IJIl Laudominium computatur etiam in fma, „ pi! chre declarat ipfe Zafius iam citato loco.iL E^elius. ' normnatint appellare & nominare , hoc elt, iudi- slo dittato mterpeiiare, Geli.li.a.c. 6. Feft.Ub.io. Pomponius in !,tenetur,de acl,empt. Si tihi, m. quir,iter vedidero, ita deroum auftorem me iau- dare poteris, fi tuus fuerit fundus, cui acquirere feruitutem volueris,fic l.Herennius>fT-i. Et qus- ftione mota fifci nornine audtorem laudauerat, Sc cuiftione fecuta fundus abiatus. Vide Bucteum in Annot.prior. Alciat. quoque in parergis feri- bit,quo dnominatim approbare. in jure fignifi- ~o cat:& fimul adnotat,ab hoc verbo Commentato- res dixiile Laudum „ pro arbitri fententia : cuitis fubftamiusvocis exernp]um apud Lacinos nullu *ft.de quo vide Bartol. I.guodli Ephefi,fiv de eo quoct cert.ioc.& an veniat fententia; appeilatio - ne,Bart.in authent.fi vero, C. de iud. Prat. Vide Gell.li a.noa.Att.c.6.Macrob.li.6.c.7. Pa v o a a a auftoritat em. eft iudicio dicere titu- '* > ium lua pofleflionis : & eft antiquus fermo lurii- rnfli ftnmanrem Pnntifices fummi, p oteftfftem fuam tuen tur, aiuntlefucceflbres efle D.P etri, buius tituli autortta te, vt Eud.ait, vim arjhoru ro propulfant es. la v PA B a euroeveeptfon e.id-eft. noninteg re. I A v bar e leges pro eo , quod vulgo dicimus ci- tare,apud Quintil.Declamat.308. Iav bare teftem ,in Nouellis Martiani,prouoca» ~>e teltem. vt rei veritatem dicar : Quodindedu- ftum credn Turseb. adu.i. c. n.quod quem quis teftesnnominabat, vna & laudem quoque eius 4 ° fommemorabat, ne indignus cuius audirttur te- ftirnonium videretur. Hinc Fabius declamat. Si ab vniuerfisadfingulos vocamur,& tyrannum teftemdabotlllum quidem neque ego laudo, fed ipfa vitiajpfa fcelera facienthuie reiau&orita- tem.Prat. 1 a v d atAon i s vocabulo, Cicero prooratione funebri vfus eft. ltali,qui & barbare norut loqui, vulgo dicunt, orare pro funere. Ctetera apud ■Rhenanum in Annot.adLiuium libro n.Deead. 50 X. Spiegv . > liviitos hiiius propofiti. Non eportet fau- dando augeremalitiam,apud Vlpian.in l.i.J.fed vtrum.ftde fer.corr. Spieg.. ILa v ds dignumdicere, eft non verba illi benigna hominuni,fediudiciahoiniiiumpromittere.Vide Stnec.Epift. 103. Spieg, Iav d i m i v m, quidam accipiunt prsmifi illud» nempequinquageiimam , qtiod pratftatur iuxta fanftionem luftmia.in 1.3.Cod.de iure emph.pro 60 renouatione emphyteutica. A verbo Laudo de- ducentesteum Latinius eftetLaudatiuum, ficut Bonatiuum.Prat.Spieg,Vide late Connannm li, 7-. c'. 5. n. 4. A v p o m J N1 v m .De boe fieri roentionem in l,di= uortio.^r^uodin anno.iffol.matrim. Zafius mo- «uit,qui nefeirefe ingenue fatetur, an habeatur alibi text. Nominatur autem Laudominiumid quod datur fupra penfionem certo annorum cur- riculo : prairogauua ,qu£e fit a colono & certo tempere domino ., vulgo EherfchatKs Lt tak geli us. Lav d vm eft fententia arbitrotnm fuper eo, quod de confenfu partium pronuncianduitf.. runt deai,jr.refponf3,vbi gloff. Inftitm. deCij nat.gent.S ciuili.Hsc vero vox barbara eft &«. epta , vtpaulofupra admonuimus, &ba- iufmodijNebriCLautica vocem, ni fallor,nihiH NebriiTdnterpretatur.pro ea reponendumeilvo* cabulu m calantica, vt habet editio Noriinberg, cuius non tantum hic, fed & alibi meminic Vlp. Erat autem tegmen muliebre capitis, vt Bayfiuj ex Cicer.docet.Spieg. Lav ti or e s . ferui,id e$,elegantiores.Iautgsprc* vrie dicittir jines & pitidiLs^ non in veftemotk led in vičtu quoque delicato. Lav t 1 v s.In eo quod ab Vlpian.di 5 umeft,quem re fua lautius vfum,leg. led etfi lege,f. dquis rt fua.ff.de petit.basred.re&e nobis interpretatus vi- d.etur illic Accurfius , Eauticus idemfignificart quodfplendidius,nec aberrafTe auteum,antHa* loandrum , feu qu.emlibet aliumvulgatamhane eius vocis ledionemtribus illis apud Vlpia.locu fecutum diA.l.fed etfi.jf.fi quis.& ^.quodautem q,uis.cumiis vocibus in eodem fenfu pafTiai reli* quiau&ore$ vtantus»Lautiusre fuavti, lautius impendere,iaute erogare.Sic Cicero lib.2. dele* gib.Hanc ,inquit, vides villam,vtnuncquMem eft,lautius aedificatam patris ftudio.. Etlib.i.oE Liberalitatis duplicem eile rationem ait:nam aut opera benigne fit indigentibus aut pecuniadaci* liorem effe Hanc pofterioremdocupletipr^rcrtini; led illam iautioremacfplendidiorem,aciirofor‘ ti elaroque digniorem. Idem in eam featentn® lauta patrimonia copiofa fiue fplendidafevoca« interpretatus. eft in orat.pro C.Rabir.Poftbu.ifl oratione pro L. Placco. Briffonius. Et lautuffi quoque negotium dixit, pro digno, in qno'qu« induftriam .fuam collocet , libro fexto,EpiM ad Atticum* £t. Tčrentianus illeSyjus Chreme 0 '5 1 ? ANTE A & E. 1514* 50 tem alloquens Heautontimof.a&.4. fcena 5. Om- nes, inquit, te in lauta, ac bene au&a parte putant. Eftautem huic & voce & fignificatione atfinis di- čUo Lateifimiliter enim late & latius nonnunquam re vti dicimur, pro eo quod eft fplendide , Sc Tplen- didius,fiue copiofius,aut laxius. Cum autem ca di- dio frequentior fit, & vim omnem dičiionis illius Lautbminime referat,nulla ratione a recepta &ve- tuftiorum Codicum teftimonio,iuxta Hafoandrž c- mendationem comprobatalečlione difcedunt, qui aliter legere maiunt. Lav tv m 1 a n (fic Pand.Flor.Tcriptumhabent) A- . fconioinj.contra Verr. Orat. interprete, lapidibus csfisexeda loca appellantur,in qu« noxij damhari fi>lebant,l.9.f£ex quib«caufis maior.l.i.in fi.fEde a- lez lufu.Vide paulo ante Latomia:. La x a m e n t v M,iiue Laxitas,quies dicitur fiue cef- fatio alabere.NeratiuSjde vacat. & excuTat.mun. I. tempus.Cum laxamento quedam ) inquit , itineriv. NebrifT. Laxamentum etiam vocat Lex inducias 20 duum mcnfmm^ui dantur tutoribus ad pecuniam collocandam , Auth. vt i; qui oblig.hab.perhib.re.s min.jT.quoniam autem videmus.Spieg. Uxamentvm legij Cicero pro Cluentiovocat, quod noftri dicunt largo modo,quod non interclu- Tura eft verborum anguliiis &angulis literaru, nec flri&e du&uro. Connanus Ii.i.c.n.n.3. Lax amen t v m temporis, Tpatium &temper;jmen- tumfignificat, leg.rcptima. jf.vTur3e,fEde admin.& peric. Laxare,čc Adftringere,contraria. LAxiTAs,eft naiuralislibertasanimantium. Iaftit. de rer.diuiT.jTpiane. Alberic. Laxi v s tempas pro Iongius,apud Proculum in leg. cum ftipulatus furijde verb.oblig.Cum ipTe arbitro meo alium diem operi faciundo laxiorem dcderim: id eft,cum diem protulerim,Spieg. Laz 1 c v š.Iuftinianus in N0ueLC0nftit.45.Cuis titet- iis adiicit prsnomen Laziči,quU domuerat Lazos, genrem Scythicam,vt teftatur Agathias li.^.&i Pro- copius lib.i.& 2.de bello Perfico. Apud quos eciam fcriptores legere eftbella & vi&orias,exquibustot fibi titulos ccngeflk luftin.&c. Baldui.in prooemio Inftir. L E. L e B 1 d A,vrbis nomen,alias Leptis magna, 1 . 3 . jT.ii.ff. de cenfib. 1.2. jT. i.C.de oliic.praef.vrb.& vtrobique Goth. 50 Le c ne a, cathedra & fedes, qua ferebantur diuitcs & potentes,in qua puluinar & Lečfculus ftratus erat. Gn£ces£«pa£?v,quod i fexCerui$ portaretur. Hodie nobis dicitur, e in Senjft, qua valetudinarij non qui- dem abhominibus, fed binis equis commodius ve- hutur.PauLdc Ceruit.ruftic.pradd.qui Tella,inquit, aut le&ica vehitur, ire, non agere dicitur. AccurT, Sella,\d eft,equo:leftica,id eft,curru,interpretatur. Qupd vtruque vt oftendit Nebriff.TalTum eft. Spie. r LecticAria. Vide,Muliercularius. °° Le c 1 1 c a confularis Corn.Tacito.GracisdTq>gfV^- , Cella opertum, vt erudite obferuat P.Faber ad 1.2. ff.de orig.iur.Prat, L h e t 1 c \ r 11 ferui, qui lefticam geftabant & por- tabant,eam humeris Tubeuntes, L8.jT.vlti.fTde leg. ii».i.l.65. ff.de leg.li.iJ^p.fF.deleg.li.^.l.^.fFde su¬ ro argent. Le&icis enim delicatas matronas vehi, fuccollantibus feruis,confueuiffe,indicat Tertullia. ii.ad vxor.Et diuites Rom.vehi Tolebant.Seneca E- - •n 1 ! . -kt 40 pift.Cohors cuka feruorum, ledlca fai-mofts impo« fita calonibus.CTupd ex Tertulliano quoque in lib a ad vxor.patet.Brifto. Lee ticar 11 etiam,quile&icasfaciuntdeg.i.fFds leg.lib.5. Etiam ledicarij Teu Dečani olim ecclefia- ftieum munus fuit,qui efferendis cadaucribus defer- uiebant.N0uen.C0nftitut.45.qui &KovtcLjui vocan- tur ž^pvrBf.Briftbn. LecTiSternivm ritus Tupplicandi diis Rom^ Trequentifl 7 mus,cum videlicet ftratis in templo le- dis numina iTbi propitia rebus gerendis expoTce- rent,vel auerruncand^ peftilentice opetn qusererer» Lečii(iernia,inquit Seruius in i2.yEneidas, dicutur, vbi in templo homines iedere confuenerunt. Legi- mus Ie^ifternium in Capitolioiic celebrari foli- tum Stratis tribas leSis,conuiuium Deisapponeb.1- tar,Ioui,Iunoni & Minerna“.touis (imulachrum in leSulo reponebatur, luno vero &Mineruain Tel- lisjflc appofitis epuIis,non Dei } fed 7. ipfi epulones celebrabant. Vitle dehifce Gyraldum hiftons Dca- rumSyntag.i7. LeciiSSimi, pro egregiis & eximiis vfurpantur a Ciceron.Qtiod nomendicitur fepius,quam Efečtif- Umum. Vide orationes pro Coslio , Sc pro M. Fon- teio.Spieg. Le c t v s Xudex a Cicer. dir i folet, qui GrEcis 6K!cg(- ■rac kM &t*XsK non curatores, non inrerpretes ,non bellici confilij audores,non miniflros conlilij prouinciaiis fenatus more maiorum deligere pofTet?Qujs legatos vnqua audiuit: line SenatufconfultoPPrateius. sic Legatio legacorum munus.Eaque aut publica erat,au* vou- ua,aut libera, Publica mandabatur publiconomi- ne:votiua &libera priuatim impetrabantur>aut vo- ti foluendi caufa,aut alio priuato noir.ine.Legatio- 13 nem vereres, vt rem faeram habuerunt, cui deum Mercurium praTecerunt: ideoque Legatos violare, impium habebatur. Verum legationes liber$ olim dicebantur,quce ornamenti tantum caufa ab fenatu impetrab3ntur:quemadmodum honorarij magiftra- tus aprincipibus horieftamemi caufa conceduntur, tituloque tenusobeuntur&geruntur.K^ autem ab iis fenatoribus impetrabantur ,.quibus negotiafu- luraerantin prouinciis,vt qui hžereditares perfe- *jui,aut legata, aut qui nomina exigere volebant in p prouinciis, legatorum perfonis acceptis commen- dabiliores centrouerfias haberent, atouefauorabi- iiores.Legati autem in libris noftris appellatur,qui a Mu-nicipio, Ciuitate, Republica , Patria fua, vel Prouincia cu mandatis ad Principe mittuntur, 1.2. I.24. if.de iudic.Et ita Legatu ad principe falutandum, omnibus annis aByxantiis mitti foli- jum , oftendit Plinius Epift.52. ii.io. Quin etiam ad «u,qui Myfia? praeerat,publice falutandum,legatum ab iifdemmilTum,ibidem teftatur.Briifo. 40 X E.G a T 1 CaTaris prsftdum nomen iibi vendicant 1 . i.ff.de officio prjefidis. Ac plane qui Gčfarum Pro- nincias, cum Imperio obtinebantCaTaribufve at- tributas Prouincias regebant,Legati CaTaris dice- bantur,1.4.ffde offic.adfeiT.BnfTo, Legati o libera, ait Gothof.adl.14.de legation.di.- citur, quse a fenatu vel Imperatore donabatur cla- riflitnis viris titulo tenus ad res proprias ac prina¬ šaš gerenda$,veluti adadeundas hsreditatesjGic.j. de legib. Libera dicitur, quod nullo fit finita tem- 50 pore.lnterdu etiam iegatis libera mandata de Tura¬ ma rerum fenatus conftituebat.Liuius lL7.de bello Maced.Spieg. Legat i o,ipsu munus & offtciii,quo legati fugutur. Ie.gati facrofan&i. Erat enim veteribusius Lega- torum faneftum& inuiolabilejCum hominum praefi- dio munitum,tum diuino iure defenfura,quod etia in medio belli furore, & inter hoftium tela.incoiu- meferuabaturjteftis Alexan.ab Alexandro li. 5. c.3. impetrabant. Cicero eas annoas leje f u a fecmt’u poftea (vtfcribit libro adAttičumij.) le»[jfc q,;iinquenm’um iis prsfiniium fuit.Vlpiannsl.i-f delegat. Qui libera legatione abeft , non vi£ Retpublica? caufa abefle.hicemm nonpublici«. fa,fedfui abeft.Tribus autem fere de caufis poftulj' ri liberas legationes reperio.Voti foluendi,vndtt. nam Votius plerunqueapptUantur:perkulivi, a di, & liarreditatis notninumve perfequendoru.Vou foluendi exemplnm CicJi.ad Attic.a.fuppeditat v- bi cum Giodiani periculi tempeftatem vitare cm e . ret, votiti* legationis fpecie ac notnineytivoluit. A Csfare valde liberaliter inuitor inlegatione il. lam,iibi vt (im legatus: atqtie etiam liberalegatio vati caufa.datur.ltem li.3, Ego me a Pompeio legati ita fum paiTus, vt nulla re impedirer, q u infi y( jj ! ' voti caufa legationem lulcipere poltem. Peticij/; vttandi cxemplum Plutarchus in Gracchis pt t Jie vbi ait Senatum Scipioni NaficsliberamlegatMi in Afia decrcuifle , cum ob mortem TybetijGrac- chi,cuiusattftor Nalicafuetat, videretplebetnmj- ie in illum animatam, & publieum ci iudiciumrno- lientem. Cicero etiam in prima Philippica ptopter Antonium feribit fe ius liberi legationis habuilft, Et libro Hpift.fam.14.Meum fuitafficium vel leja- tione vtrare periculum,vel diligentia & copiistcfi. • ftcre,vel cadere fortiter. Hatreditatu&fyngtapha- rti idem meminit in Rullutn, vbi fic lanuitur. Hs- reditatu obeundarum caufa, quibus vos legationes dediftis,qui & priuati & priuatum adnegotiuexic, rum,non maximis opibus, r.eq; fumma auftotititt prsditittamen auditis profefto,quatn graueseorum aduentus fociis veftris eflefoleant. fdemintmio. de legibus. lam illud apertu profe&o efttnibileii turpius,q_uam quenquam legari,mfi Reipub. csofi Omitto quemadmodum ifti fe gerant atquegefe- rint,qui legatione hsreditates aut fyngrapktfats perfequutur. Memorabile eft autem,quod esipfa ad Cornificium Epiftol, 21. libri n. obferuauims: eos qui cum libera legatione mitcebanturdidoteti prouincialibus magiftratibus dcinligniac^terorum legatorum accepifte.Hotom. Le c a t 1 s feruis exceptis negociatorib.Labeofcti. pfir,eos legato exceptos videri, qui prespofiti efient negetij exe-rcendi caufatveluti q ui a d era endu, lo- candum, conducendum pratpofiti effent: cubicuk- rios autem, vel obfonatores, vel eos qui pifcationi* bus praepofiti eftfent, non videri, negociationisap- pellatione contineri. &puto, Martianus ait,veram etTe Labeonis fententiam.Spieg. Leoativv Meft Viaticum , quod legati interdum folent acciperc, qui ad faerarium principis mittuu- tur,Arcad.in leg.munerum,i8.ir,legati.u,ff.demii- ner.&honor.Legati quoque,inqutt,quiadfacrati« principis mittuntur,qttia viaticum,quodlfgatio»m dicitur,interdum folent accip.ere.Vlp.leg.i.f£dele. gat.His qpi non gratuitam legationem fufceperut, legatiuum ex forma reftituatur. De lioc ipfoviati- co Modeftin,loquitur.in l.;6.ff.ad municip. Verum vtRcmani hic pro tnodeftia fua ftatuerunt: SoIboatoh eft qui aliquid legat. Lcgatarius cui« Sic alia exempla in contrarium funt. Nam & Albe' nienfes interceperunt Legatos Lacedsemoniorum, euntes ad Regem Perlicum, vt eumfibi adiungerec sontra ciuitatem Atticam,vt recitat Thucydides li. i>ro 2. Et Romani ceperunt Legatos Hannibalis. suntes.ad regem Macedonicum,vt narrat Liuiusli. j.Decad.j.Ouae excmpla oftendunt,fui(Te vfitatum,. Legatos hoftium perferentes mandata nocitura pa¬ tri® intercipere. J. bgationes liber® dicebsntur, quas Senatores y 0 p/iuati.negotij caufa a Senatu ad aliqttod tempus teftamemo aliquid legatur. spieg. La f a t o R.vtu genera tria in libris noftrisreperiun- tur.Legati enim plerunque dicuntur.H ,quiafeM- tulečii in prouinciam vna cum proconfule tiorum publicorum miniftrimittuntur,quitiEei). iurifdiftionem nifi a proconfule.mandatam r.oba- bent.lis autem proconfui crifninum cogmtioacci f non tamen gladi; poreftatem mandate poteft.Dcni- que.legati, qui mandatamiurifdiSionemfuftepC", runt,proprium nihil hahent, fed eius qui mandauit iurifdiftidae vtunturd,4 & l.ž.ff.deoffic.pKicold 97 'offir.eius cuI.Legatl reto etiam ali j dicun- tur,qui a municipio vel prouincia ad principem cu mandatis pubjice rnittuntur,1.2.jr.i.L8.& -l.24.ff de iudic.l.8.ex quibus caufis maio.Podremo legatiCf- faris dicuntur ipfi pratfides, vel corre&ores prouin- cix , qui a Csefare cum imperio & poteftace miffi funt, 1 .pen. ff.de o ffic.prse fid. L 4-ff de oific. a fTeffLn. ffdeaccuf.S-icque Aquitanise legatum accipio.leg. 12.ff.de cuft.reor.6e aptid Plini um I1.26.C.1. Et lega¬ tum Numidi* ac Ciiicia?»1.7.ffde legat.prseft. l.j.ff £ o de teftib. 1 . 2 . in fin-.ff de iure invmun. Ec Gallias Ly« cixque legatum apud Plinium libro 9.c ->.& iz. c.i. Et legatum Lvgdonenfe in L15.iT. viti* ff de excufii- tio.tutorum. Prat, Legat v m dicitut alege,vtEutychus li.2.de difcer- nen.coniugat io.fcribit.Porro & fideicommnTum,& ir.ortis caufa donatio,legati appellaticne continen- turd.87.ff de legar.iib4.In generali quoque repeti- tione legatorum etiam libertates datas contineri exmentelegis duodecim Tabul. traditur, qu£ ‘his verbis,vti quifque legafiet fuse refiita ius efto,latif* limam tribuic peteftatem & hseredes inftituendi-, & legata & libertates dandi,tutelas quoque conftitue- di,I.80.& I.120.ffde verborum fignificatio.L63.ff de leg.lib^.Briflon.ln quaieg.u. Tabul. Vox ipfa le- gaffe accipiebatur non folum pro eo,quod fpeciuli- ter in vitima voluntate donabatur, relinquebatur, difponebatur-.verumeciam pro eo,quod eft tutorem dare,ha*redem inftituere,exb£redare,prsecerire,fub- ftituere,jT.i. lnftit.de l.Falcid.tex. in d. L120.Vigl.de teft.ord.. in princip, numer. 33. Hinc Liuius libro 1. de Proca Albanorum rege di-fferens, Numitori, in- quir,qui ftirpis maximus erat,regnum vetuftS syl- uis-gentis legat : v ide omnino D. Gcedd. in com- merrt,ad d.l.i20,n,i.& fequcmib ffde verbor.figni- ficat. Legat v M) vt vult Florentinus^n l.Iegatumeft h 6. de legat.i.ffieft delibatio bsereditatis, quia teftator exeo, quod vniuerfum foret, alicui quid collatum ANTE E. 151S Ut reliftum,quemtamen teftator in viuis efte ere- ■debat:autjfi,qui prius quam teftator decefferit. sc- cundo,qando res,quse relida eft atqueiegata , non inuenitur. Tertio,fi graues inimicitis inter vtrurti- que oboriantur. Qoarto, filegatarius legatum re- Tpuat. Qujnto,fi eonditiojfub qua fit relidum.defit. Vide Lvnic.C.de caduc.toli. dcVlpiam Epitomcn. tic.de caduc.vide caducum. X * G a T v m & donatio caufa mortis quomodo diffe- rant.vide fupr.in verbo,Donatio,&e. Le g at v M fadum Titio de poftefiionibus in gaudi~ mentum,aa compreliendat proprietatem,& an tran'- fene ad eius hsercdes } Baldus fingu.in i.fi habitatio. JT.i.ff.de vfu & habit.tenet quod fic, & pro fing.c®- mendac C1em.not.33. lego vxo ri,& D o. lafon in leg. cum hLjT.fi vni.verf.circa primum nunquid , ffde ■tranfučL& latius in I.vit.in z, not. C.de leg. v bi po¬ me de veritate.Cotca. L 3 g a t v m in alien3 voluntate poni poteft, in hserc- dis non potefi^Paul.in L Senatus^de leg.i.spieg. Le c a t v M inutile in fcx cafibus locum obcinet.Pri* mo,cum defkit legat um experfona Iegantis.puta,ft eftferuus.secundo,propter rem quskgatur, qualis eftfaerajvel ^dibus iunda.Tertio^ ob perfonam cui legatur , pr^iertim fi proprius eft feruus. Quarto, quando vterque & qui legat,&cui legatur , mhabi- lis cognofcitur.Quinto, inutile eft legatu in re pro- pria eius cui relinquitur,cum seftimatio,rei potuifi» fet legari.sexto,fi cui iegatur,qui eius minus eft ca- pax.Cuiufmodi eft deportatus, poense feruus , & gen us Komines,quibu.s neque teftamenti a^lio Teli- da eft. Spieg.Prat. Le ga t v m operarum & vfusfrudus differunt. Nam illud fadi eft,& ad rem potius refertur, vt quamdiu ipfa durat,tamdiu debeatur. .At vfusfrmdus ius eft perfonsfruduari tam de legat.Inftitut. legatum eft donatio qusedam a do, funčfo rel-ida,ab hsrede praftanda. Et ©lim quide erant legatorum genera quatuor, per vindicatione fcilicct,per damnationcm,per finendi modnm,&per prseceptionem,jf.fed olim,eodem titulo.Inftit.Pau- ■lus L.3.fentenc.titul.6,& Vlpian.in Epit.titul.23. Et certa qu$d im ve-rba ctrique generi legatoru figni- ficabantur, quse dodiffime explicat Theophilus in 5 ° d.^.fed olim. C set er um, hodi e omnibus logatis vna atqtte c a dem eft natura , quibufcunque verbis reli- dafitn.ibid. Legat ru eft quod legismodo id eft,imperatiue,te- . ftamento rtlinquicur.Nam ca quse precatiuomodo reiinqmmtur, fideicommiffa vocantur, Vlpian.tit. 24. H otoma n. Ib g at v u annuum,quodin fingulos annos,boc eft, omni anno debetur,l.legatum.i?. vnic.ff.de ann.Leg, Pauio tefte^sabinus eiufmodi legatum, pluTa lega- £ 0 ta efte ait:& primi anni purum, fequentium condi- tionale.Videri enim hanc ineffe conditionem,fi vi* •uatj&ideo naortuo eo,ad h^redem l^ata non tranf- ire L 4. de ann.leg. spieg. Iegatvm annuumrelidum fine adiedione fum- ma.Vide Vlpianum de arm,legat. I.fi cui, Le g A t v M ademptum eft illud , quod Teftator adi- mit Jegdtario, voluntate mutata : Tranflatum eft, . quod teftator legatario ademptum transfere in a- lium.Briffon. Le g at v m eaduefi varie dicitur. Primo fi defund© 70 pertatirelinquitur. LeGatorvm olim genera quatuor erant:per Dara- nationem , Vindicationem , s inendi modo , It pef Pr^cepticmem. Et certa qusedam verba cuique ge- neri adfignata erant^vt iuftinian.ait jT.i. lnftit.de le’- gat. Brifton. Legat or v.M ftipulatio 1.2p>-if.i.ff. de verbor.obli- -gationib.appellatur,quse legatorum in diem,velfub conditione relidorum,vel etiam p^rsfentium nomi- ne interponitur.Briff. Legat v m per damnationemjbuiufmodi fiebat ver* bis:Harres meu2 illi dato:aut.,liii ab h^rede dari iu*» beo:aut,HTres damnas efto dare.Muiufmodi autem legatum veteres lurifoft.indebite foiutam , repeti nolebant,quod luftin.fuftolit.ld duntaxac legatum, non debitum folutum repeti vccar.s, quodreligio- nis 6c pietatis i n t u i t u; fa c ro fand i s Ecclefiis,venera« bilibufve locis fitexpenfum : quod tamen fummo iuremagts , q.uam iure conftituiffe videtur. Spie- geli n s. Le g a T v M per finendi modum, fic legabatur:Hfrcs meus, rem illam Titio permitte fumere, ln quo le- gato h£res rem tradere non tenetur^fed vendicanti legatario non permitticur prehibere. s pieg, LB GATvMper vendicationem dicebatur ,quodle* gatarius,poft mortem teftatoris , non etiam fpedato bfrede.ftatim ftbi aut pr^fumebat.aut defu-nčlusad fisredern eius tranfmittcbat:6t bis fiebat verbis;Sti- chum feruum tibi do,lego,vel illam rem tibi pr^fu- me,habe, vindica. Nec in eo traditio h^redis ex- peftanda eft » fe^ ipfe legatarius poffefiioHem 1» bb 4 15 *» L ANT accioit:quam in rem »iftlonem(vt ait Alciatus)vi- detur Iuftinian.ppcUaffe,l.i.in princip. C.commun. delegat.Spieg. h E G A t V m pratceptionis, non nifi vni ex hse redibus dari poteft, vt aliquid ex hstreditate * t >raccipuu tu- beat:quod fi conrunčHm multis, aut drfiunSim fin- guliš relinquatur,omnibus vna tantum res,qua: no- minata eft,ficut & in legato vendicationis, debe- turj.li pluribus,de legat.i. non vni rcs.&alij afti- matio.Legecap.r.librirertij Parerg. Alciat. Spieg. 10 Prat. L e G A t v m prsfens, id eft, purum, Conditionali op- ponitur,l.j.fF.decond.&demonftr.Spieg. Le o A t v m rdiftum in iingulos annos, fimile eft v. fufruftui,cum morre finiatur, Caius auftor eftflšde ann.Iegat.Spieg. E E. EXEMT>Lus pro mutuo acceperarn,& debuero,i te folui vo- lo:vt quod1brori tuše reliqui,integrum ad ea perti- -neat. Ad hoč thematium refpondet Scteuola in fine 50 ,J\l.nomen,de-iegat.3. Spieg. A te peto Sei,vt ab annis duodecim atratis ad ftu- dialiberalia fratris tui inferas matri eius tot ao- nuos, vpEjuead annos quatuordecim,ea amplius tri- liuta fratris tui pro cenfu eius dependas, doneč bo¬ na rcftituas, & ad te redittts praediorum illorfi per- vineant, cjuoad perueniat frater tuusad annos qua- tuordecim.Scaruola explicatad fid.liberto fuo, ff.de ann.Iegat.Spieg. A te pefo,tuique fidei committe.vt quidquid ex 60 hrreditate mea ad te peruenerit,rtftituas filio tuo, rttentis tihi hortis rocis. Declaratur per Scacuolam dc leg.j.l.poft emancipationem.Spieg. A te Petroni peto.vtiea duo niillia folidoru red- dus collegio cuiufdam templi. Vide Scsuolam in 1 . pater fiiium,iT.Tufcular,us,,de Icg.3. A tehteres peto,quicquida te peruenit, vt tatu ei des.ldem exponit,eo.tit.adfi.LMaruio fundi. spie- gelitis. A te petom.1 rite ,fi quid liberoru habueris,'il!is 70 prrdt.i rdinquas:vei fi non habueris.ttiis, fiue meis propinquis,aut etiam noftris libertis. Hilce verbis non effe datam elefttaneagfederdine fctipttnfj. dam fubftitutionem,Papinianus refponiit i 0 | Be leg.cum pater filios , Digeft.de legatisi.Sfi-.je- lius. A te Mseui ex redita fundi Speratiani priftatitj. lo Arrio Pamphilo,& Arrio Sticbo, die rrorftsmtt annuos fexcentos quotannis , quoad viuent. Mi Sciuolam de ann.leg. 1.Titia haerede.Spiegd, A te autetn Msuiafilia chari(tima peto,vtSti- chum fsruum tunm manumittas,cuminminiftetii tuum tot capita feruorum tibihis codicillislegaue- ro. Vide Modeftin.in leg.Titia cum ttftamtmo, le leg.a.Spieg. AtateSeiapeto - . vt qnicq U idadteexhmdi- tatemea pemener.t:cxccptis tis, q us tibi fon fr gaui,reliquuir. otnne reddaj & rcftituas Mforfr fanti dulctllims. A qua Seia fatis exigi vetS|tm f ciam,etiam potius rem auauram,quam dcm M!9 tu turam. Vtde Scsuolam inl.vxorem,ff.findeltfi 5 pieg. H A te a ucem Sci peto,v t cum ad anmrni vicefitnum quintum perueneris , militi2tn ei compares:(ita. men te ante non reliejuerit l.libertisjDigeft.dealin legat. A te peto Cai Sei,quidquid ex hsereditate meare- degeris,iilis meis alumnis des^eftera^uffom,,. tur verba.Papinianus expoait inl.aliohircdc.lfa. liment.legat.Spieg. A te peto vxor,vti ex vfufruau,quem tibi prjflni volo in annum vicefimum quintum,co»tentalis!5- nuis quadringentis.Quod amplius fuerit,rationibas haeredisjhsredumve meorum inferatur. VideStE uoiam in leg.generali. Digcft.de Vfu&vfufni Spieg. A te vxor chariflima peto, nequidpoftmstj tu a m,fratribus tuis relinquas. Habcs filiss fotonia tuatum,quibus relinquas.Scis vnum fratrem mn, fi i i utri veftrum occidifle,dum ei rapinam fecit:fcd& aliuS deteriora mihi fecit. Exponitur a Scsaola de legatis 2.in fine , leg.pcnultim.i.mam.Spic- gelius. A vobis quoqueciteri hatredes peto , vtvsoii jnes prsfteris, quoad viuet, annuos decem anteoi: vxor fuperuixit merito quinquennio , & quatuor menfibus , &c. Modeftinus refpondit,integrifeiti anni legatumdeberi , leg 5.de ann. legat.Špic- gelius. A vobis peto,vt quicquid vobis legaui , to con* terni fitis viuentestvt poft vos filiis meisreftituatis. Scsuola mentem aperit huiusfideicommiffiinhii. vlt.iT.pen.de leg.2. Attise,doneč nubat.hatres meus quinquagintadi- re damnas efto:neque adfcriptumeft, ln annoifc- gulos , nihileminus idlcgatumin annosžngolos deberijlabolenus audlor eft.Spieg. A utbus lega tis,anferes.phafiani, & gallina ,&a- uiaria debenturtphafianarij autetn,&paftores anfe- rum non continentur,nifi id tcftatorexptefferit.Vt Paulus delegatis j.tradit.Spiag. Balneas legatf domus efle portienc,(iper domns intrinfecus adibantur.Vide Paulum inl.prsdiis,dt legatis 3.Spiegel. daiusSeius pronepos meus hatres mihi eflo« femilfe bonorum meorum,excepta domo mea&p*- terna,in quibushabito,cum omnibus, qua: ihifot. Qu£ omnia fciasad portionem haereditaris,quam ribi dedi,'non pcrtinere.Vide Paul.de leg.2-LCaiiis Seius.Spieg. Caio Seioillud & iitud hrres meus dsto-.SrteSfi rogo,fideique tus mando,vti ea omnia, qur feripra funt,reddas fine ylla m»ia,& reddasipfe.Habesieo- trnast ij« L AN tentiatn Marcelli in l.Ludus Titiusjcnm duos , de kg.i.Spieg. _ Centum,qu#in arca habeo,aot,Quf illeapud me depofuitjVlp-aitjfi nulla fint,nihil deberi conftatjl. i. ff.de dor.rekg. Spieg. Ciuibus mcis do lego chirographum Caii Seli. 3 Conftitui,darique volo Callimacho mercedis lo- co decem millia denarium.Vide Scseuolam in $.pe^ sult.i.cum quis decedens,de leg.$.Spieg. v Corpus meum vxori niex volo tradi fepelien- 10 dumin fundo illo # & monumentum extrui vf* que ad quadringentos aureos. Scasuola ad propo - fnionem refpondet in l.Titius hsredes, de legac. 3. Spieg. Cwi bis legauerojfemel deberi volo. Quomodo intelligendum lit,Hermogenianns docetjleg.fi qub inprincipio,de legat.3. Cum his,qu$ ibi erunt Pompon.hsc verba in le- gatorum exemplis declarat leg.fi fundus, de leg.a. Spieg. _ 20 |Cum is in tutelam fuam peruenerit.Item in luam tutelam,&in fuam poteftatem. Item, cum fui iuris fuerit fačtus. Item,cum ad pabertatem peruenerit. , Ite& fi cu Tu? aetatis fuerit fadus,vel kgitim« £ta- tis. Cum iuftae artatis fadus, vel cum rjatuva asta- tis iiCjvel cum adoleuerit.VidcVlpia.in l.cuna filio- famil.de legat.j.Spicg. Cum morietur ipfe feruitus. Vide Africaaum de leg.i.Lli a pluribus hceredibus. Cum omnibus qua* domi funt.Quo fcnlu h^c ver- ba veniant accipieda, declarat luriconf.in l.Seius, in princip.cum inibi not.C.de leg.2. Cum pater moreretur.vide VJpianum ha?c expo- aentem verba in b fideicommilTa.ir.fi filio.de kg-3* Cum volet,l.vxorem,jT»Scauola de leg.3. Cumvoluerit,ad tempus vita extenditur , tefte Vlpiano in l.fideicommilfa , .jT.fic fideicommiilum, de leg.pSpieg. Da^pliothecatn meatn Sefi quos prseterea annu- loshabeo^Vide Vlp.in l.libr©rum,§ fin.de I.3.Spieg. 40 Item dar e damnas efto.lulian.de le g. 3.bse c verba, qu$ adiici folent in repetendis legatis exponit iuX“ ta Sabini mc-mem.Spitg. Damnas efto hsres,Titiu finere in illa domo ba- bitarequoad viuet. Marcello vnum videtur effe le- gatum,l.damnas,ff.de vTufručt.per leg.dat. Spkg* Decem qu$ in a rca habeo,ita legaui,vel ftipulan- ti promili,fecundum Africanum, & legatum& fti* pulatio valebit.Vide jf.qui quinque,l.fi feruus le¬ gam, de kg. 1. ^ 50 Decem aut quindecim ha?res dato,fecundu Pom- poniura pro e o eft,ac fi decem Tola legata funt, in 1. fi ita reli&una, l.vxorum,de leg.3, Domum,quseque mea ibi erunt,cum moriar.Pro- ' cul us exponit in l.fi ita,de kg.3.Spieg. Et domus eant partem , in qua morari confueui- mus, Scseuola declarat de kgat.5,leg,vXori fu2e,in 70 princ.Spieg. TEE. . Dulciftimis frattibus meis,auunculis autem tu is, qusecunque mibifuperfunt in Pamphylia, Lycia, vel vbicunque de maternis bonis^coneedi volob ne quam cum bis controuerfiam babeas. Senfum indi- cat horum verborum Iurifconf.in l.cum pater filios^ jT.dulciffimis,d.l.Spieg. £ifque mancipiis , q’ua» fupra legaui , cibarii nomine ab hieredibus meis prseilari volo , qu£ me viuo acciniebant. Explicat hoc tbema Scseuola in leg. ifilio, JT. reftator, Digeft. de alim.kg.Spie- gelius. Equis legatis, & equx continentur, Manknus de legatis tertio. Ex iilo dolio amphoras decem,etfi non decem, fed pauciores inueniri poffunt:nqn extinguitur legatu, led boe tantummodo accipit ,|quod inuenitur , aic Paul.in l.fi quis fcruum.de ieg.Spieg, Et peračlo quinquennio , cum eius vfusfru£us elledefierit , tune e.um fundum illi&illi libertis dari volo, l.vxori vfumfruilum,fF.de vlu & vfufru- du.Spieg. Feiicij quem liberum efie iufii , vfumfru&uJB fundi Veftigiani lego ; cuius proprietatem puto te Fdicem confecuturum , ii non contenderis cum h^rede meo,fed potius concerdaueris.Sed & tu hae- res omnia fac,yc amici fitis. Hoc enim vobis expe- diet. Videl, generali. Digeft.de vfu Sc vfufrud. Spieg. fidcihjredummeonim cortimitto , vti iinant eum habere domus meas , in guibus habito. nullo omnino excepto, cum omni inflrumtmo, & repoiitis omnibus. Paulo his verbis non videtuf teftatoretn de pecuma numerata, aut inftrumcnti* debitorum ienfiflejl. & dihi M;euia, Digeft. de le« gat.j.Soiegelius. fidei hsredum meoruoi committo. nefunduic Tufculanum alienent, & ne de fatnilia nominis mei exeat. V ide Papinianum in 1 . cum pater filio, de le¬ gat.i.ibidem & qti$fequuntur verba per eundem exponuntur, nempe pidei tua comtniuo vxor, ve des,reftituas lilis meš, cum morieris, quicquid ad tc quoque nomine de bonis meis peruenerit. Spieg. Fidti tus comn-.itto filia, vt ct» in familia nubes, & quotiefcunque nubes, patiaris de jdote tua 3 quaua dabis, pattem dimidiam ftipu! uem fratrem tuumi & 5 ei«m matrem tuam ,propartibus dimidiis dari fibi, li m matrimonio eius, tui nubes. fiue diuoiti® fai2o,priufq. dos tua isddatur, eeve nomine fatia- faftum etn,morieris nuilo filio filiave ea eo relifto. Vide Scaraolam inI.vxorem.i!'. teftamento a. de ie- gat.j. Spieg. pidei ture committo Sempronia foror, vti levata, qusalumms meis reiiqui, medio reejpias, & «- pud te habeas, quoad eos comendatos habesj.codi« ciliis.fFde aan.i.Spieg.Pidei auteveftre VereSapjde committOjSteeum fundum vendatis: tumque, qui ex vobis vhimas decefient, cum raorietut.reftitaat Symphono liberio meo & iucceiTori & Beryllo & Sapido,quos infra man umili, quiveexbis tune fa- peruiutnt.Espiicantui hac a Paulo de legat. i. jnl. Titia Seia.J.Seia.Spitg. Fiii comentus eris pro tao.femifie auceneis aureisj & vos idise pro veltris quadran:ibus centenisat- reis.Qoid h$c fibi velint, declarat Pspinianus pau¬ lo fupra finem bene ionge l.cum pater fibos, ff. de leg.r,Spieg. Filii fiiia;que rae»ibi iunto,vbi eos mater fua eftfi voleteufque ha:resmeus in annos fingulos, inqu« pueros puellaique fingulas ; damnaseft© dar s cibarii nomine aurees decenr. Vide de Pomponium in kg, C^uintusMutiuSjff.de Annu kg.Sp kg, m L AN Filiis matibus domura meam inftruffam,d« lego, darique iubeo.Vide if.fed & ipfe Papinianuj 1. qug- fitum, tf.de fun.inftru&. Filia meaCrifpina,quam cupiebatn collocare nu- ptum, quicuque amici cognatiq.mei adprobaffent, vt re&e co'!ocetur,prouidebit Pollian.cum ismen- temmeam cogniram habeatde a:quaIibuspoitioni- bus in doieco dandis,quibus & fororem eius colloca- ui. Speciem horum vetborutn,quz Grace rcferun- t«r in 1.Theopempus, ff.de dot.rcleg.Scjuola expia -1 » sat.ibidcm Latine vertit,vt citata funt per Dn.Ha- foandr.Spicg. Filia mea prstcipiaf, fibiquebabeat volo tem matris fuae.Papinianus eiplicat inI.cum pater filio,fr.£lia, de legaris fecundo. Fiiiz.Pomponius de Legat.:.l.fi ita fcriptum lit, fiiiabus meis centum aureosdo.An, inquit, &ma- fculini generis k faeminini liberis legatum videa, tur ? nam fi ita fcriptumeffet.Filiis meis hofce tu- tores doirefponfum efler,etiam fihabus tutores da- *o tos effe:quod non eft ejt toncrano accipiendum , vt •filiarusn nomine etiam mafcuii contineanrur. Exe- plo enim peffimum eft, faetninino vocabulo etiam mafculos contineri. FornacatoriPaul.de fun.inftruc.Inftrumento ,in- quit balneario legato,etiam balneatorem contineri, Nerati us refpondit.continetur autem & fornacator. Eft autem idem qui fotnacarius.Spieg. Fundum in Appia cum vlbco fuo k contuberna- ii eius & filiis dari ve>Io,l.vxoretn,jT. concubina:, de 5° leg.}. Fundum meum illi do.labolenus,qui funduni.ait, mandato meo in focietatem mihi Scfibi cmerat: deindeeum finib.diuiferat, & ptius quam mihi tra- detet , ita eum tibi legauerat. Fundum meum illi do, negaui amplius par:e illideberi. Rationem apud eum leges,l,qui cancubinam.de legat- j.Spie- geiiuj. Fundum Cotnelianum de nomine meo exire ve¬ to,l.pater filium.tf .duobus,de leg j. Fundum Trebatianum, qui eft in tegione Arela- tiaifundum Satriannm,qui eft in tegione Nyphana, eumtaberna dati volo.Scseuola in Lpatronut, S. li- bertis.de legat.j.Spieg. Fundi Trebatiani reditus vxori mese quoad viuet, 4ati volo.Vide Scaeuolam.fF.de vfu & vfufruff. Is enim fundus propter dlani ad me peruenit.Vi- de VI pianu m m leg.i.J.fi quis vx®ri,ffde doc.relcg. Spieg.- Hzres cum morietur , Lucio Titio dato decem. Paulus explicat l.fi pecunia.de leg.i-Sieg- Hzres meus aureos ceimim Licinio damnas efto, aequeadfcripfiffet Dareideberiei legatuni conftat. Alfenus. Hares daredanasefto.fi inCapitoliu non afcen- derit,vtile legatum eft,quamuis in poteftate eius /it, afcend re vel non ifceadere ,vt Paul.dicitinl.j. de TE E. 1 V, , ' 40 ' /3 legat.j.Spieg. Hates meus damnas efto Lucio Titio Sri- shum fctuum meum rcddere. vel ita, Illum fer- g 3 uuffi meum illi reddiro. Caftellius, Iaboleno tefte, aitdebeti,neque idLabeo improbat: quiaqui red- dere iuberur.fimul &dare iubetur,l.h*res meus, in princ.de leg.j.Spieg. Haresmeur damnas efto darc aureos quinque:no ejuilibet hares,fed omnes videbuntur damnari.vt v- na quinque deni,auftor eft Pompon.in l.fi plunbus iiaredib.ff.de leg.t.Spieg. Hares meus dato. Paulusde legat, j.fi plures, ait, .gradusftrutbaredum, ad omnes »radushic fetmo j g perttner.ficut bac verba. Qjifquis mihi hares ctit< Qup:re praeftatio.Spieg. Hares meus illi fundum dato', Selo Tioc atiplint decemtnon erit dubitandu,quinSeius&h t j,‘ tJ[ _ tem,Sc decem ex teftamentopciciptre 4 ekti ut fi t Matiano,l.fi fic loquutus,deleg.j.Spieg. Hates meus Titio decem trima dicdato.^U (j. ponit,V.j.de ann,legat. Hates meus Titio dato,qucd mihitt teftiouva Sempronii dcbctur.Vide Papinian.inl.cum filim.j, hares meus.de legat.i.Vbi notandum egeegit dij: Papiniani.nempcnec in totiam falfutn videti,q u> 4 veritatis primordio adiuuatur.Spieg, Hocamplius filio meo.Vide Papiniaimmdcla, i.l.quid etgo,& Africanum,l.fifemuslegam,j|( fi ei. Hoc amplius PubliaClensentiana percipittjjj; p. fumfručlum uuarta partishireditatisro«,„ u " Iulium luftum.fiiium meumharedeminftmii:pf t0 , que a te Publia Ciementiana.vtifratremtuumUj Iuftum alas.tuparis .dependas pro co (pro a:: ( ,y ■vfumfručtum eiusportionisreliqoi) donečmtiin compos fiat & conualelcat. Hoc amplius,fi nauis ex Afiavenecit,haress(y •ei fundum dato.Vide Potn.deleg.jJ.fi tibip«n, j ibidem Luci us Titi us plebi guina dedit.hocampliiis Seius, & infra Titius.accepit quinque,Seiuihociij. plius fundum.Spieg. Hottus quando domuslcgato coatinebitur,dot!i Paul.in l.ptadiisad fin.ff dc leg.j. llle.aut ille hares,Seio Centura dato Poitltfe, 1 Paulo tradente,ab vtro velit,petere. Cum in vetlti nulla eft ambiguitas, non debet admirtivolunniii .quzftio.l.ille, -ff.de leg-j. Spieg. lili,aut illi.vter eorum Capitoliumptiotaf.fudc. rit,vtilelegatum adferit. Afrieanusinl. fiftniib. gatus viuo teftatore.ff deieg.i.Spieg. lili cum illo habitationem lego,p«indetil.i[Si. ta, lili & illi legaffec:au&oi luhanus. Cum ita legatur, Illi hoc amplius fundumillua tem omnibustebus,qu* in eodem fi ndotiiMati' -cipia quoquecontineri,Modeft.refpondit,l.ota«ii| de leg.i.Spieg. Illi,quatum plurimum petlegemaccipertpoKS, dati volo: vtique tune cum q.uandot)uecap«t pi. terit,videtur ei teliftumfed Sc fidixerit,Quammi- ximam pat tem dare poffum,damnas efto dare tih fes meus,idem erit dicendum,tefte Vlp.de leg.t.U ita quis. Spieg. lili fi demeruetit,omnimodo Vlpian.ait,fideici nsiftum debebitur: fi modo meritum,quafiapnili rum bonum.coliocare fideicomraiffatiuspotuitil ita lit: Si te non offendcrit,zque debebitur.net ps. terit hsres caufari, non efle enm meritum, liifni virbonus,& non infeftus, meritum potuit adsitts' re. Spieg. Illum tibi commendo.Tefte VIpian.inl.fideicotti. miffa de leg.j.Diuus Pius tefcripfit.fideicommfc non deberi,Aliud eft enim perfonamcominente, aliud voluncatem fuam fideicommitiemii hzredi- bus infinuare.Spieg. Illud.aut illud vtrum elegeritIegatarius,nallol legatario elefio,legatum ad hzredem tranfmittitun auetor Paul.in 1.illud, ff.de opt.leg.Spicg. Infansdulcifiima.Scsuo de leg.j.reliquumomnf, inquir .reddas & reftitutas Mzuia infanti dulcilG- mp.Spieg. In ptimis fciant hzredes mei nuilam pecuoiia effe penes vxorera meam,fed nec aliud quicquira, ideoqueeam hoc nomine inq uierari nolo.Hac veni quem fenfum habeant.Modeftinus indicu, de lega- tis a.I.Titia,.ff.cu«J Seius. Spieg, Lind iy-5 L A N T E E. i5i6 Lancesnumero duas leues , quas de figillaribus cmi,dari volo. Ad inde natum thetna Scsuola re- fpondetin l.penul. de leg.3. Accurf.Iurifconful re- fponfum non intellexit, vt nec vir quidam dodus, multique nominis inter caufidicos,de quo Iatius A- lcxan.lib.^c.4. Spieg. Le&icarias očlo,aut pro his in homines fingulos certam pecuniam, vtrum legatarius volet. Vide Tomponium in l.fi ex totOjjF.fi ita legatum fit , de x lcg&t.i. Spieg. i Libertis dari volo,qux viua prsfiabam. Vide Pa- pinunum in fin. 1. Seio amico Spieg. libertus medicus , Digeft. de ann.leg mcdicamentorum fumptum dosadeosfc. ueniat. lbid.iT.rideicommifit. Peto a te Titi,fideique tux comtr.itto, vticurai condendi carporis mei fufcipias, & pro boedecea aureos e medio praecipito.Scsuola expomcLpfa.de le S- 2 ‘ Peto,cum morieris (licet alios quoquefilitefif- ceperis)Sempronio nepoti meo plus tribuas inb. norem nominis mei.Paninianus enarrat inlcsiai- Uus,iT.pacer,de iegatis 2.Spieg. Peto vtfundum in raeuin CampanuraGtncfin« lumnx mea; adfcribatis duce^tis,aurei$,Yti eft^, qu2fitum,de legat^. Peto fnndum meum ita,vti eft^alumnse mei dati, Scceuola interpretatur,l.qui habebat,deleg.5.Spitg. Peto Luci Titi,vtcontentus lis centu aureis,itta peto pro parte tua contentus lis Luci Titi centaa aureis.Papinianus hxc verba explicat inprin.l.petj Luci Titi,de Iegat.5.6: paulc poft illud.Petoprobe* reditate,quam tibi reliqui, qux ad fratrem meo?, iure legitimo rediret, contentus fis centum aurtit Spieg. Pro vti veliš cobsredem tibi recipere in fundo/j. liano meo,quem amplius te recipereiu(fi,Clc&i verum nepotem meum,cognatum tuum.Bart.L^ apudScseuolam verbis in fin.{. Lucius Titius cdli- git,verba Inftitutionis ad alium , quam inftitutua direčta habere vim fideicommilli,& jT.fin.l.paterfr lium,de leg.j. Quanta pecunia dotis nomine, & reliqtia:pro jo quinquaginta ha»res dato,l.cum feriptum elTetldi dot.releg. Pr^dia qti? ad eoseX bonis meis peruenturafunr, nulla ex caufa abalienent,led conferuent Tuccelfiom fu^,deque ea re inuicem ribi caueant,!.paterfilium, iT.pen.de lcg.j.Spicg. Pr^diolura meum dari volo libertis libertabiM meis, & quos hoc teTramenro manumifi, &Sei?i- lumna: mea;,ita ne de nomine famili£ me^ exeat, lo¬ nec ad vnum proprietasperueniar. leg. Sciuolam, deleg.s. leg. penultim. iT. Luciu* Tirius,i* Spieg. Prffentibus & conlentiemibus fratre &maire puellam nubere,apudSca;uolam in thematidelegat.’. sP ie g- . . . f 1 sempronio mulieri mes reddi iubeo abh^redt" bus meis centum aureos, quos mutuo accepeim Vide scsuolam de legat.5. 1 .Lucius Titius. sempronius (umito praedia mea omnia,qu$ funt vfque ad pr^dium 5 quod vocatur Gaas in finib.Ga- latisejfub cura villici primi,ita vt hre omniainfii- tuta funt.sc^uola de leg.j.refpondetl.patroniis,^ sempronio ita legauit.spieg. seruis Iurifconrult.exsequat quadrupedej, (ju? pecuduni numero funr & gregatim habenturivdtiu oues,caprje ? boucs J equi5muli,afinU.2.{F. adl. Aquil. s P k Z: ^ • .1 /• r si ad pubertatem peruenerit.Videi.(enioai/f' no,de legat.i. ši aliter fecerit,exha?res edo > vel perditolega* tum-apud scceuol.in l.vxorem, ^.haeres,delegat.j. spieg. si cuibis Iegauero/emel eibžeresdato^vel^ debea* m L ANTE E. aut decem vtrum ego velim , ibidem.spie- geiius. si filrefemilias ita legatum fit , Cum in tutelam fiiam peruenerit:tunc debebitur,cum viripotens fa~ fta fueritraučtor Paul.dc leg. 3. spieg. šiita Titio legetur^fundum seianum,vel vfum- 20 fruftum eius fibi habeto:duo efle legata , & in arbi- trioeiusefle.an velit vfumfrjH&um vindicare. Sed & ita JegetiTitio fundum do lego, vt eum pro parte habeatimihi videtur^ait Vlpianus,polTe dici partem habiturum.Videri enim fundi appellatione non to- tumfundlim,fed partem appellafle-.narh &pars fun- di/undusrečte appellatur,in fine, 1.plane,de legat, i* Spieg. si nemo fiiiorum voler, idem eft,ac diceret: si' quis fiiiorum non voler,vt Bellonius rede tradit,e» 34.1ib.4.supput.spieg. si met erunr,cum moriar, ferui fcilicet ita reli- fti VlpiŠRUS deberi negat, (i modo fenfit teftatrix, vt ita deberentur^fi infolidum eius fuifTent,Ieg.Iu- liano,iuxta Nor.tcxt.de leg.$. spieg. si morientur cum matrc mea , quamproparte fiaetedem inftitui,exponit scseuola deann.leg.l. an- jiua.spieg. si morte patris,fui iuris etfe&us fuerit. $i Nerua conful fačtus erit,Titiushatres Attio det 4 ° fundumtfi non erit Nerua conful faftus,seius h^res Mčuio centum datotCelfus exponit,in 1. fi illud,tf. de leg.2-spieg. si nupferit. Vide Caium, leg. non dubium, de leg.3. si primus miki ha>res non erit , fecundus Titio decem dato:fi fecundus mihihatres non erit,primus Seio fundum Tufculanum dato.Vtrifque omittenti- bus hxreditatem,primo & fecudo^usrebatur, fub- ftituti, quos eis dederat , an & cui legata praeftare 5 ° debeant.P a ul.refpondit, ab vtroque fubftituto le¬ gata deberbleg.debitor decem, iT.fi primo. de leg.2. spieg. si qua filia miki.gignitur,ei hfres meus centum dato.Dedaratur per Vlpian.l.qui filiab. delegar.i, Spieg.J si quid in teftamento:quod ame boe tempus fe- ci,legaui,cui d are volui-.peto ab his vti tertiam par¬ tem pteunis filiat mes reddant>leg,libertus.$\poft- -humis, ff.de alimen.leg.Spieg. 6 o Si quid cui liberorum meorumdedi, aut donaui, aut in vfum conceffi,aut fibi acquifiuit, aut ei ab a- liquo datum,aut reli&um eft,id fibi pra;cipiat,fu- mat,habeat.senfum oftendit Scsuola inleg.pen.de kg.*. Spieg. si(quod abominor;neque nlia mea,neque nepos meus , hasredes mci erunt , tune portionem meam partis dimidia? fundi illius ad libertos meos.perti- nere volo. extat apud sc£uol. in leg. pcnultim.de . 70 .s-iiine filiis decedat« Hanc conditionem in tefta- m mento patris fillo appofitarR,aIiqu-i de mafculis tan- tum afccipiendam putaruntjVt refert Alciatus * qui- bufdam coniečturis,quod videlicet propriam filiam teftator excluferat,& quod ex lege municipali maf- culifmminis prsferrentur, confuluit ipfe(tumenim ius dicebat)qu.ira plurimos notse prudentia:,patref* familias:an fi ipfi illis verbis teftarentur, decedente filio neptern fuam excludi vellent.Negaueruntom- nes,& huiuftnodi fermone de vtroque fexufecom- municer intclligere profefiifunt , fcrupulofam rc- centiorum interprerationem omnes vno oie dam A cantes. spieg. si stichus seij fadus, iuftu eius h^reditate adierit, rog© det.Paulo oftendit,cur non valeat eiufmodi fi- de icon;miffum,l.fed ctfi fic,de Ieg.3. Si Titius hatredi meo cauerit centum Mseuio Te daturum,& li?res meus Titio centum dato. Itcm fi Titius hsredi meo cauerit, fe in muBicipioex cen¬ tum aureis opusfa&urum: tune ei centum aureot bceres meus dare damnas efto.ltem, fi tabulas chiro- graphi mei hsredi meo reddiderit, hatres meus ei decem dato.Item stichumant Pamphilum, vtrum hseres meus volet,Titio dato. Item fundum Corne- lianum & mancipia, qu£ in eo fundo dum moriar, mea erum,hatrcs meus Titio dato.Item Titio &M$- uio fingulos feruos do lego. Item Titio feruum do lego,M3euio alterum feruum do lego. Hsc legata per lulianum cxplicantur in l.huiufraodi legatum, tf.de leg.i. spieg. si volueris,Vlpian.tradente,qu3nquam fideicom«* miflum non debeatur ita reličlumjtame fi ita aferi- ptum fucrit:sifucris arbitratus, fi putaueris, fi exi- ftimaueris, fi vtile tibi fuerit vifum , vel videbitur. Non enim plenum arbitri um voluntatis hjeredi de» di,fed quafi viro bono fideicommifTum reličtum,!. fideicommifta , $. quanquam , de legat. 3. Spic- gelius. simihiM§uia& Nigidia filiae mee haeredes e- runt,tunc N^uia e mediofumito^prscipito, fibiquc habeto fundos meos illum & illum , cum cafulis & cuftodibus omnium horum fundorum,&cum omni¬ bus his Ogris , qui ad coniundionem cuiufque eo- rum funaorum empticne, vel quolibet alio cafu obtigerint. Item cum omnibus mancipiis , pecori- bus , iumentis , c*terifque vniuerfis fpeciebus, qu$ in iifdem fundis, quove ecrum cum moriar e- runt:vti oprimi maximique funt, vtive eos in diem mortis mese potfedi,&(vt plenius dicam)ita vti clau- dentur. speciemhorum verborum Paulus recicat, de leg-3.& enucleat ibid.spieg. s i te h^redem folum inftituam,6c fcribam:vti mo^ numentum mihi certa pecunia facias. Pompon. de* clarat in l.Q.Mutius,de ann.leg.S pieg. sibique eos habere,poftidere volo, ea lege &con» ditione,ne quis eorum partem luam v en d ere, dona- re,aliudve quid facere alij volit«, Quod fi aduerfus ea quii fadum erit, tune eas portiones pr-aediumv« cumtaberna ad Rernpub. Tufculanorum pertinere volo.Ad rpeciem,quam fubdit £ca>uola in 1 .pater fi« lium,^.quindecim j refpiciendcm tibi eft. Spiege- lius. si stichus & Dama'ferui mei in poteftatemea e'* runtjcum moriir,tunc stichus & Dama iiberi ftmto; & fundum illum fibi habento.Iabolenus elucidat in l’.qui concubinam,de legat.3. sticho feruo meo h-^res quinque dato : 6ffi sti¬ chus h a-redi meo per biennium feruierit, liber efto, .leg.qui concubinam.jj.cum teftam.de legat.3. Spie- gelius. stichum semproniodo lego.si sempronius sti- chum intra annum non manumiferit, eundem Sti- m t akte e. ehum Titio do lego. Vide Iuiian. inl. fi quis tefU- snento,de.leg.i.spieg. itichumaut decem hteredes danto.Celfus ait,non poteft alter hatredum quinque , alcer partem Stichi. iaretfednecelfe eft vrrunque, aut Stichum totum, ant decem foluere. Stichus nutricis mes nepos liber efto, cui decem aureos annuos dari volo,I,Stichus, Digeft. de alim. leg. Taber-a purpuraria.Paul. delegat,}. Pater filite so tabernam purpurariamjcum feruis inftitutoribus & purpuris,qu 3 t indiem mortis ibifuerunt , legauit: neque preda purpurte condita, neque debita , p.e- quereliqua legata contineri placuit , auiftor eft. Spieg. Tabernam meam.vti nune eft.do lega.Vide Pom- pon.in I.l.de feru.teg. Titio tundum do lego, fi hatredi meo decem de- derit.Viae l.fi quis teftaniento,de leg.i. Titio cum Seio do lego.Martian.ait, vtrifque le- aa gatum eft,ficut fi fundus cum domo Formiana Iega- tus elfet.Spieg. Titius&Seiushatredesfunto : Si Titias & Seius hatredes non erunt,Caiusha;resefto, quo fenfu h$c verbaaccipienda funt,puichre difterit. Alciat.Pa- re rg.lib.5.c.7.Spieg. Titio fiiio nomina ex Calendario,qu* elegerit fi- lius meusfibi, viginti dare damnas funto fine dol. is a!, Titio fundum detrafto vfufru&u , lego , vel Seio JO eiufdem fundi vfumfruftum hsres dato,l.fi alij, fF.de vfu & vfufručt. Titio Seiana pratdia.fituti comparata funt do le¬ go. Cafum habes apud Paul.in I.prsdiis ,de leg.j. Spieg. Titio Stichum do lego.fi Pamphilum non elege- rittfimile eft, atque ita legatum fuiifet, Titio , Sti¬ chum aut Pamphilum,vtriim eorum volet, do lege, ff.de opt.leg.Spieg. Titio vfumfruftum fundi lego-.quotiefcunqueca- piteminutus erit.eundem vfumfručfum ei do.Caius explicatin leg.infingulos.Digeft.de ann.leg.Spie- gelius. Titio boe amplius dari volo decem aureos, quos tnihi hsredes Caij Seij debent, aduerfus quos ei a- fiionem mandari volo , eique eorundem pignora tradi.Vide Scaeuolam de leg.j.l.nomen. Titio cencum aureos hsres pratfenti dato. Vide Papiiuan.de'ltgat.3. Titia vxor niea tantulam partem habeat.guanru- IJiC Co lam vnus bsres.Adi labolenum de leg .J.i. qui con- cubinam.ff.i. Titi® rextorcs meos omnes , praeterquam quos hoeteftamento aliis legaHi.lego.Ploti? vernas meo« omnes, praeterquam quos alij legatii , lego. Vide Pomponium de legat.i.lbidem in fin.l. Titi*, nihil differt.idem Pomponius ait.vtrum ita legetur Titio & uiotan ita,Titio cum Mscuio:vtrobique enim caniun&im legatuis videtur. Bano!.ex boe textu colligit.lnter &Cum nihil diftare ad perfonas re- lata.Spieg. Titi« aroplius,quam dotem,aureos tot heres meus daredamnas efto:maniteftum eft, inquit Iuiian.do¬ tem quoque relegafle,l.qui ita legat, Digeft.de dot. rel. Titi* vxori mes quanta pecunia ad me exftipu- Jatione dotis eius nomine peruenit, qus dos eft do- talibus duobus confignata mftrumentis centnm au- reorum.l.vlc.fFde dot.teleg. Stichum aut Pamphilum , vtrumhsres meus vo- ?0 let, Titio datotdum vtrum velit dare eo die qtto te- P ftamentum meum fecitatum erit dicet; „5™.. terpretatur in l.ftatu lib.de leg.i,Spie« Stichus. fi decem Titio dederit , vel C lp i t( |i M afcendetit,liber efto.Legatum effe vtile, 1,5.. J Iuiian.in I.quarfitum eft.tf.i.de leg. i.Spiev. ‘ Stichus liber eftot&vteum hsres amSrink ceat, vnde fe tueri podit-, peto. Verba huiuiSJti. conimiffi interpretatut Caius de leg., KStichsi, ' Te Titi rogo,fideique ta* committo.vtitL ntas,quas tibi pignori dedi,vendas:& dedufiooji debit« tuo,quod amplius erit.idomne fili$mea^. ftituas.Africanus quomodo fitaccipiendum:tradi- in l.fi feruus legatus , £.qui margaritaie leg.j.j- Te rogo Luci Titi , vt ab hserede tuo prj,j£ Mseuio decem aureos.Paul.refponJit,stilefuturuE fideicommiffum.fcilicet vt mortuo Titio,ab haredt eius peti podit,l.fed & fi fic,de leg.j.Spieg. Te fili rogo.vt pratdia quj ad te pernenetio,, tua diligentia diligas.Sc curameorumagunlj. fint ad filios tuos peruenire.Secundura Vlpiaa^. gis confilium expfimunt , quam fideicommiffia, Cstera vide in leg.fideicommiffa.jf.hatc verbj.j. leg.j.Spieg. Tite fili hoc amplius de medio (umito l»m mea,q,i$ mihi tam pater tuus prsfens, qianiCh. lius iuftus frater patris reliqucrqnt.ScžeuoiaapU. cat deleg.}.inl.vxorem,S\feliciflimo. * Vt habeant,vnde fepafcant. Ahurnbe' -s.j.- tc 1. pen.de alimen.leg.hatc adiedio magis a,, fam praslegandi,quam ad vfumfruaum coi ; l j. dum pertinet.Spieg. Ventrem cum liberis in poffeffionem effe iain Vid.Martian.in l.fi quis legauertt.de legat.i. Veto autem atdiScium de nomine meo airt: fd ad vernas meos,quos hoc teftamenro nomiMtpir tinere volo. Vinamea,& veftem meam.Vide Pompon,ijltj. per.ffide iegat.j.Spieg. Volo prmdia dari libettis mcis. Qnodfiqoiuo- rum fine liberis vita decefferit, partem eiasadtet quos pertinere volo. Vide Papinianum in Lcumpi- ter filios, Jf.volorif.de legat.i.Spieg. Volo.vt omnia qua fubiefla funt,firmitatemhi. beant. Mastimo domino meo denariun quindecia millia,qu« depofiti nomine a Iulio Majimo p,trw eiusaccepi.vt itli cum in virum preueSuselfet,«. ftitu ercim:vt maxime cum viuris in triginta mh excumnr,ei refbitui volo. -fic enim patruo eius in- raui.Hunc locum Haloandcr nofteriuvertit«'i> ne^cjiti Gr$ceapud Scjeuolam inl.cum dccedens,jr*codiciilis,de leg.j.Spieg. Vxori prscer id^uod a Msuio annui nomineac- cipiebat,aureos centu dari voio.Papin.ait,anniim videtur,& femei cemum aureos rdiquifle ) l,SdOi' mico, ff.de anndeg. Vxorime3» vfumfrudum lego bonorumineo*' rum , vfque dum fiiia mea annos impleat eas* decim. Vide Scaeuolam, Digeft.de viii& vfufručr. - s P ic e- Vxor mea, quicquid ei comparaui,6c quoammt dedič , e medio ffbi rumat,l.vlt.ffidedot.rdeg. V^ori meSidutn cum fiiio meo CapusedrjhsrfJ meus ducema dato.Iabol.exponic in l.qui ccncubi* ivam^.ffn,de iegat.j.Spieg. Vxori mese,quicquid*viuus dedi^bnauiavfibnfo; eius comparaui,concedi volo.ScžeuoIždecIaratini- vxori fn3?,^.i.de legat. j. Vxaris:' caufa parata. Vlp.de leg.j. hoc legatus ait,generale eft,& cotiner taveftem, quaargetu,aa* rum,ofnamentum,cseteraq; qu« vxoris gratiapm* tur.Sed videntur vxoris gratia iti Jj$7 L A 'N ‘ itafcrlpfit: QUod In vfu frequent!fTime verfatur, vt in legam v.torisadiiciatur, quod cius caufa pafatum iit,hanc interpretationem obtinuit:quod magis vxo* ris ,quam communis promifcuique vfus caufa foret paratum. Lege item, Qmeque eius caufa parata funt, &,E nptum.Spieg. Vxori mere veftem , mundum muliebrem , orn a- menta omnia,aurum,argenaim , quod eius caufa £a- • du"m 1 paratumque eft, omne do,!ego.Trebatius hac verb3, Quod eius C3ufa fadmn, paracumque eft:ad 10 aurum Sc argenuim duntaxat referci rutat, Proculus adomnia. Quod Sc veruin cfle , laboienus teftis eflf, de legu./ Spieg. Vxori mer bter*lia mea viatoria , Sc quicquid in Lisconditum erit>qua: membranulis mea mana fcri- ptis comtneb3mur,neque exacla erunt.cum moriar, lice: iti rationes meas uran fiata fmt, St cautiones ad adorem meu:n tranftulerim. Ad cr.fum horum vcr- boL-um ergoScaeuola refpondet in 1. penuit.de legat. 3,Spieg. 10 Finls Legatorum. Lhgatvs diertur il!e,qui miflus eft,St cul mandat pra= ccnful iuriiddionem, Sc dicitur legatus proconfufs, l.Iegatps.ff deoffic.proconful. Eft igitur legarusintet caftera V:ca£ius quem cedere oportet redeumelm- peratore aut confule.Eft enim locinn tenens,& fidu- ciariam fup.erioris operam obrinens, Bud.in l.pofte- riore.it.de orig.iur.Solent proconlules ob rerum ge- rendarum. multitudinem in prouincia legatos ftatue- re, qui non pr oprh, fed mandata iurifdidione vtun- j° tur.Guos prius quam in jprouinciam peruenerint, fibi fubfticuere poflunt.Atque hoc modo intelligitur ic- gatas.ff, & C,in td.de oificio proccnf Sc leg. V6i ea, qn$de legato adfert ofHcia Feneftella, lib.de magift. Ro m.c i7.coiliges.& plura alia. Ca:rerum,iure cano- nico, titu.de Gi&uo leg aliter accipitur legatus. Tro cuius rei intelligentia , prsemiaendum eft ex D; Io. Corrafio, quod ille fcribit^cap.?. eius paraphralis fa- cetdot.netri p e legatoru m tripiex fuifte ius.Aut enim dicuntur a latere , aut milfi, atu legati. Qnorum iili 4 ° proximi pontificiz poteftati funt, cap. mandata, de pnefum. Sic vocantur Cardinales, qui a Papse latere incertam prou-nciam deftinantur , cap.ad eminen- tfam ; de fentent.excomm. R.eliqui vero,qui a-fede A- poftobca mittuntur« non ex principis latere aftum-- pti.mifti appellantur ah interpretibus, incognico le- gislaioti vocabulo , qui hos non miflos, fed Iegatos fimplicicer vocat,tot.titu.de oftic.leg Sunt St alij,qui fuatum prxtextu eccleliarum Iegatione funguntur, cap.i.de offic.leg.i n 6 .vt Eboracenfis archiepifc.cap.i. TO dc appel.8c Cantuarienf. cap.i.de ofttc.leg. quos ideo Hoftienf Sc alij nouo voc3bulo,natoš vocant,quia le* ,gui nafcuntur.dum his ecclefiis pra:ficiuntur.Io.Mo- nachus cap.i.de offic.leg.in 6', Sed cjuoniam Cardma- lium memifhnus obiter, non indignum fueiit imel- iigere^qHo tempore Cardinailum nomen in vfu effe ccepit. Temporibusigitur Hentici nigri Ca:fans Ger¬ mani if. & Clementis fecundi 115. papx(vt aučbor eft lo.Caiioniiu.i. Chtonic.)Cardinalium nomen inv- go fu effe ccepit. V n d e aiftidaavt poteft hanc ipiatn di- gnitateni in Ecclefiavetuftior-em non fuiffe.Anno e- •nim ChriftiM. XL. Henricus.ille(fcilicet$n.} impe- rare ccepit, & regnauit annos decem dc feptem, vt i- dem Car ion aucVor eft. Eft & legatus, qui mandata fui principis refert, & nune orator appellatur.Uulia. ffad legJul.de vi publ. Csterum legatus, &Tutoris & iudicis dandi lus babebatd.it . Sc 1. tf.ff.de oific.pro- conf Animaducrtendi vero,coercendi, vel atrociter verberandi ius non habebat: fed fi quid eflet, quod maiorem animaduerfionem ex)geret, reiicfre ad Proconfulem debebat.BrilT. ' f E Ei T538 Legatvs nandatafibi laTifdi^one, iudicis dandi ius 116 habet fccundu Paul.in 1 .legatus. ff.de oific.procof. &leg. Inuenio tamen , quod Politianus vir dodifli* m us in fuis Mifcellaneis,cent.i ca.78,refeEt^in arche- typ;s Pifanis liegatiuam Non minime legi, maleque hic fecundum eum additam efle. Et hoc etiam fenfic eodem loc.gloftator nofter, quod ad muha conferre videtur : Sc maxime , quia euadimus difticile contra« riuirijl.a iudice.C.de iud.6c l.pistor, circa ptinc.eod«. titu.in Pandemjii:s,8ctribunisxrariis,vt ex nis tribus ordinibus ecfcs iud.ces res iudicarent. Et hoc fadum lQ eft eo tempore. quo Verres a Ciceroneaccufatus eft. Vnde &c lex iudiciaria,Aurelia diM coi.:? circa medium.rFde verbotum obltgat.&BJt 1 fon Inftit.de aft.in rubr.in i.col.8c in 1.nondufcis, jnprimonot.C. delegibus, Sc alibi fatpe. St®s« . multijvt etiam teftatur Innoc.in prmfatioie Dta» lium,qui multalegimt,led.yacui receddiitupim* quidetn intelleftum percipiunt, fedincoidiilA ' rio feruand.1 non ponunt: fimiles illisqui(vtict Hieremiasjvenerunt ad hauriendain atpnro/tta fua vacua reportauerunt.Et ideo te.tt.tMltmfc*' cap.omnes.sB.drftinfLdifponit, quod Metropoiitiatt ddigenter in;}uirat,sn.Epifcopus con r ecr;nd'r.L'^ :: legem in prometu fcrut.abiiiter,&non ttarfitortS: eft !ing.text.inhoc fecudum Andr.SicoltotntW prsftan.Card.in io.qu.i.partis,in primacolfip.® pradicta ab aliquib. njod.reprobari folstnolft®' du.11 D. Antoni j in eap.fraternitatis > detediWj“ ■j£bat;ne tranfilianc maii*quibusfo- lisles eft pofita R^m.ij.Old.Piat. X kg es condere , pro componere,vel fcribere , apud Cie.in ds legib.&lurifcon.in l.omncs populi,de luft. '& iur.Solius autem Principis eft,condere leges cona- munes.An autem qu*hbec cornmunitas poffit con- dere ius propriurn, id eft,ftatuta,& fuper quibusre¬ bus, & an pofllnt mutan^ qualiter inteli!gantur,cu quibu ! ’dam aliiSjBar.in d.l.omnes populi, effufe tra~ 3 ° ftat.Pro moribus autem noftraeGermanix,Decurio- nes,feu primores ciuitatis,qui nomine populi in ma- iorib.negotns conuocati fo)ent(quosdicimus Masus CoRCiIfumJhi cum totum reprsefentent populu,fuf- ficiuncad condendam Legem , feu Statutum: »mo duš panes fufficerentjdum omnes eftent vocatifteg. nominaticnum:C,de decur.lib.io.l.nulli ff.quod cu- iufque vniu nom.Super his tamen,quse funt iuris di- uini,& refpiciunc fpirituafia, non pofiunt ftatuere, Quod Utius tračfcant Dd.Iuris quidem pontificii, in 4 ° cap.Ecciefi§ S.Mari*, de Conftitut.Ciuftis autem, in l.iam allegata.Sane fciendu,quod leges condere , vt tradtderunt quidam,in manu fuerit cuiufque Iuris- confuSti,nori tantum earundem promulgandarum, mosnon recipit,quipatet in l.i. iT.i-ff.de Orig. iut. fed etiara luftimani verba reclamanc. Nec enim o- ciofs dicit in §.refponfa prudemu, Inft.de iuft.&iur. Qorum omnium fententia? & opiniones eam auflro- ritatem tenebanc,vt iudici recedere abeorum refpo- fo non !iceret,vc eft confticutum. Alioqui ve»bum, 5 ° ' ‘Omniu,quod hic co}iigit,non diftribult.fruftra fuif- fet poliču po{tdi< 9 :!onem,Qjorum.Pr^terea.Ab eo¬ rum refponfodcil icet omni u,& nonRefpofis, feriptu eft.Vnde notabilitet Do&iffim.Sa!omonius colligirs Quo-d sicut vna dicitur renten ti a; in qua omnescon- femiunt jf.Senatufcofultu.Inftitut.deiur.nat. gent. itavnti rcfponfum,in quod plures tefpondendo co- fentiunf.quemadmodu co v unis opinio,vna opinio. Vide Alexan.Neapo\jt.cap.ii.lib.6.Sciendu tamen, quod nulla legum er it vtiiitas.fi in literis tantu cen • d O fiftatjtien etiam per ipfafafta atq.opera fubditis vti- - litatemde fe prabeant. Moueil. de Ptouin. prtefid. conftat^cap.Si.Spieg. .Le G Es,Dei veibo con firma ta:,qu as in animis homin«. infculpferat,quoniam ptopter originis vitlu, obfcu- rata eft in hominibus naturalis noiitia.viua voce re- nouatx funt,atq.in Tabulas lapideas decetn pršce- ptocum deferiptz : qux monitore Oidcndorpic;di- Jigeter perpeded« funt,ceu fontes duodecira Tabu- tarum, šr totius iuris Gentium & Ciuihs Spieg. Le s e s u.Tab.appellat* fwot cx accidenti. Nam De- 7 cemuiri , qui publica audontate peti^runt leges % Grxcis ciuicatibus,decem eboreas tabulas perfenpta* pro Roftris pofuerant, quibus cum aliquid deeS animaduertiftent,anno infequenti a-lias duas Tabu- ias adiecerunt.-vnde leges n.Tabul. norninats funt, J.z.jT.i.fF.de orig.iur.Hot.Harumccmrneroinere M., Cicero variis in locis,& libri noftri Digeft^ & Co« dex, Noudlse & Inftitutiones. Has faeratasappellae Cic.Iib.r.delegib.vbifalfehis faeratis legib. pro n. facrat.legib.ex quibus iura noftra dim a nafte coftat, Leges explicantem femper ra ti o nem dubit3ndi { fic enim vocant) 5 c decidendi oftendere op or tet, nedi ponere limpjiciter cafum 3 vt vulgo faciunt.Hoc eft 9 oportet primum regulam funamiduris vnam aucplu- res ind;care,quarum dučiu diuerfum videretur di« cendum Deinde demonftranda eft xquiras ex qua- Iicatib.fa<2:i,cjuae ralem diftinitionem poftulauerint* fic enim totum apparebitleg flatoris confilm,quod Ceifusvim &poreftatem legis appeliat, in I.fcire le« ges.fF.de leg.Old.Prat. La g Es ferebantur,non nifi a magiftratib. nec nifl m comitiis.A magiftratibus, maiorib. quidem quaruon, Prxtore,CoafuIe,Dičtatore,Interrege; Minore vero, vno; nimirum Tribuno pleb. nam itdiles Curules, Qusftores,i€diIes, plebs,cxteriq.minores,legcs noa ferebant.Hotom. Leg e s human*. Vide fupra,Humanx leges, Čcpaulo poft,Lexhumana. L®ge s mulčtatia.Tres leges dc re mul&atia latf fuif« le inueniuntur.Ex quibus primam tulitTarpeius Ca- pit0linus,& A. Aterinus Fontinaiis,CofT.Vnde etiam ipfa lex,tam Tarpeia,quam Atcrina dicitur. Quare autem lata fit, oftendit Gellius Iib.n* cap.i. Alterant autem lege m Feftus latam feribit, de modo mulda- rumaT. Menenio Lanato, & P. SextioCapitolino, &c. Leges municipales vocantur,qux municipii erant , l, i^.ff.ad municip l.i. ff.de alb.fctib.l4.6ti.vlt.fF.de de- cret.ab otd.fac.l.n.jf.i. ff.de mu.&ho.l.j jf.diuus,ff. de fepul.viol.l.to. ff.de dccur. leg. 6 . quod cuiufque vniuerf. I4. jf plane. ff.quod vi aut clam.& ea les & gnificatur in l.j.ff. quod cuiufque vniuer. l.u.ff.dc appell.Briff. Leges neceftari* in R.epublica:quia impoffibile eft ci- uitatem fine legibus diuconftareinec magis, quam xdificium finefundamento. Ec populus Romantrs viginti vix annis potuit finecerto iure viuere, quin legesaGrxcispeterentur. Videbantenim futuram, nificertis vterentur legibus, extremam Reipublicx calamitatem,l.i.jf.exaftis deinde regibus.ff.de orig. iuris Old.Prat. Leges naturse,‘Philippus li.i.Epitom. Philofoph. Mo¬ ral. fcitedefin>j.quod fint nonti« diuinitus impreflg mentibus hot.» num,nobifcum nafcentes;hoc eft,Iu- dicia qutedam de moribus, qux funt quoddam men- tis Iumen,ficut oculis fuum lumen inditum eft, Ide appoliteexplicat inibi,qu* fint prsecipu* leges na- tur*:indicatque totam Philofophiam moralem , re ipfa, & vereefle explicatronem legis natur*. Vide infr.Lei natur*,& 01 den.tit. 2 .in ifagog.ibi.Ius au¬ tem,vel Lex natur.Spieg. Le g es perpeiuas,Dd.vocat,incorpore_Juris inclufas, Leges Romanorum,&pr*fcripta iuris,comentatotes, reliifto *quitatis ftudio,adeo multiplicarum,6f alter- cationibus obfcurarunt, vt neque principium, exitum inuenias *quitatis. Nam humanus animufi alioquin fragilis confunditut tanta trad.tionu mol« titudine : cum inciditcafus, nefcit,quo fever- tat , nec poteft certam tenererationem ad imiefti- gandfim bonurr. & squura.PaucitasitaquelegUi2i ^ certitudo,longe vtiHfSma eft.Old» Ccg t *545 L ANTE E. T ž g is fcripts funt ptoptetrea, ne quis ab eis difcedcns, arbitr.o fuo figat atque refigat arquitatem> vt Vergil. dixif.Quamobrem Athenienfes, qui certas habebant intra mediocritatem defcriptas legam formulas, ad quas exigerent asquitatem incidentrum negotiorum, praeferendi funt Laced£momis,qui committehant o- mmanon fcriptis moribus, qufbus (aipenumerogli- fcentibus, perniciofe admodumerrabanu. Oldend. Prateius. Le g Esfcriptas habere neceflariuin,qaia non po (let po- jo J icia teliciter conferuarbnifi fcrjpt« efFrnt. Idq. con- (bai multis rationibus 1 . Homo eft fragilis poteft fal- li,&: propter corruptam Adslapfu naturam , oinnes (vtDaujd dix t)fumus menchces.Igitur non eflec tu- tum Magiftratui cemmitcere onima pro arbitrio fta- tuere fine fcripto. Quo pertinet, quod Ariftoceles li¬ bro Ethicor.$.dixit: Non homo imperet,ied ratio.u. Exemplum nobisedidit Deusin veteri teftamento. Nam,cum vel let Hebraeos re&iffime intet fe confen- 10 t iretcercas legcs tulit,vt ex pra: 'cripto res iudicarent. Qua de re Mofcs gloriatur coram toto populo, Deu- ter.ori. 4 . 111 ,Tam Mag.ftratuum , quam fsbditorutn iptereft,vt habeant Icriptas leges:Alaglftratuum,quo fciant,quid imperand-umrSubditorum, vt intelugant, quatenus obtemperandara lit,quam fcianteum iuxta legem i.mpefare.Nam Sc ;pfum ius honorarium,viua vox eft iuris ciuilis fcript» J inquit Martian.fF.de iuft.5c iur. Loquensde iure Prietoris Romani magiftratus. Oldendorp.Prat. Is g e s tenere non eft verba earum fcire , fed vim ac '° poteftatem earum cognofcere : itemque quid ex eis per confequenriam tiahi ac colligi poftio intelligere; Drofittts in metbod.iuris. Is G r,id eft,a!legi Sc cooptari.Legi in ordinem 1.vitim. fF.de veteran. legi etiam milites & tvrones dicuntur, vtpote quo- rum deic&us habetuf.BrilToil. 3Qu 2 £adala&dunt pietatem ,a'ftimationem, vereenndiam noftram, n ec Facere nos poiFe creden- dum e^. Quin 6c illud Alexa*nd Imp.notum eft in 1, ifilftjs. de cond.inftimm. Nihil tam proprium imperij «eft,quam iegibus viuere. Cuftos itague, non vioiaioc Jegum Princeps efle debet: qui diuerfum loquuntur, alt Salomon,Princip bus adulantur Spieg. . fiGiBvs folutum efle, Legibus nonteneii Oppo. lc- gibus alligatum efle , legibus reneri, fubmitti legi¬ bus.1 priftceps.6c l.feq. fEae legibd.digna vox, Ceod» tit.Pr »t. Jji.sciBvs Mofis multas in fuas leges tranftulitSc- lon.qaod & Diodor.Sicul.fcribit, sgi o diuidebatur m decem cohortes,cohors in quin- quaginta manipiostmanipluSjViginti quinque inilites cont nebat. Totum quoque exercitum in cohortes diuidere confueuerunt, vt fingulis centuriis finguli prxficereh'tur centuriones. Primam autem centu- 70 numerQ>iifi'tiim a & digniute pr^cedeg m bat Primipilum vocabant:vnde centttrio ptirnipila^ appellari coepit. Gabernabat autem quacuor centu- rias.hoc e(t,quadnngentes milites in pcima acie, ha- bebatque piarcipuum Romani imperij fignum Arni- la m. Prat. le g 1 o , incerto numero militum & peditum confta- bat. Romulo primum regnante , Legio expeditibus mm m, equitibus vero c c c. fieri ccepta eft: q 113ni quod ex lect.s militib.confecerat.Legioncm appclla« rima!uit-.Alexan.Neapol.Genial.dier.lib.i,c.f. Poftea aučbefunt Legiones.Vide ibid.apud eundera. Porto legionem eandem haberi, ex qua multi deceftiflent quorum in locum alij fubiefti effent: &populumo' ranem hoc tempore putari,qui ab hinccentum annis Fuiftct, cum ex ill s nemo nune viueret,audotdlfe* nus 1. proponebatui.fF.de iud.Spieg. legionem tamen adquatuormilliainitioredadim hiftons multis locis teftantur, vnde & quadtata?c- fto difta eftjvariatam tamen eam pro vfu reipublics & Fenatus arbitrio,vt modo quatuor } modo quinque, modo fex millium feriberetur, Liuiusplurimislocis teftatur. Nam libro z.j. bello Punico legionem quin- que millium peditum , libro 4i.belio Perfico,itidem legiones quinorum millium confcriptastradir.Libro vero 44.exereitum in Macedoniam miflum,ita vtin fingulas Romanas legiones non plusquam fena mil¬ lia peditum. ccc.equite ; eflenr. QuinetiamPoly. bius memoria fualegiones ex quinis imllib.confcri- bi retulir.EtFeftus C.Marium primum legionem fex millium confcripfifte teftatur, qu#d non fenatus de« cretOjfed Imperatorisconfilio fadum exSaiuft.odo* cet S)gonius,lib i.de antiquo iure Qu1ritum.cap.i5. L s g 1 o ait lfidor.1 b.^.orig.crp7j.fex millium armato- rum eft, qux fexaginta habetCenturias: Manipulos. ?o .Cohortes n.Turmas zoo.BiilFon. legio a legondo.hoc eft,eligendo dičta eft.vario fera. per numero. Nam tališ exercitus delečtifftmis con- ftabat miliiibus. £1« aufferlefen les legionarins } qui ad legionem pminebat:& iniles aux liarius, qui ex auxil:is erat;yide gl in 1 .1. ft.de iis qui not.inFanioPratt le g 2 oNvMcognomenta varianemoDione Niceo da¬ li us diffufiufque explicauit lib.jj. fiiftoriarum, tefte. Alciato Ebr.Paterg 6 . le gi s vocabujum iuriftonfultis accipitur non Temper eodem modo 6: fignificatione. GeneralifTima' eft,' qua omne id , quo pro iure vtimur, Irgem appella- mus. Hac fignificatione etiam confueuidolexeft ,& iura municipalia, eandemgue agnefot Cicero lib. i.de legibus. Deirxde !ex eft quodlibet arqui prz- ceptum , fanft’one puhlica recept um: qua fign:fic2. tioae contincmur non quidem confuetudmes ,atta- men omnes iurisferipti fpeciesmodo enumerata. Ita legis vocabulum accipitur in 1. legitima. Digeft. de paftis.I.de quibus.i2.fF. de legib 1 i. Digeft. deof* fic.eius cui m and. eft iurild. Quo pertinent appeila* tiones legis Falcid z, Sc legis A.quilix , & legisAui. Ii2,.& fimil!um J qum magis proprie plebifcit.a funt,vs apparet ex l.i.fFad leg-Falcidiam. £>:! s.fFad leg.A- quiliam. Sc Vlpianus in Fragmen. titu.u. eademque rationeprsetorum etiam edida legis nomineconti* nenturin 1. 1. §. i.fF. vnde cog. & apud Paul.j. fent.L Tertia figniftcatione lex defimtur, quod fnprsce 3 - ptum 2qui,quod populus Romanus Senatotio ftratu interrogante,veluti confule.conftituebat. Re¬ de 3 . veluci, quod Sc alij efTent magiftratus Senatotij pr^ter confufem , qui interdum interrogarem,puta, Praetor, Didator, Magifter equi?um, Tribunusple* bisjpraefedus latinarum fer;arum caufa:qua de revb dendus eft Anton. Atiguftinus in lib.de Ieg1b.cap7.ln jbac figmficasigne acdpie4a ^ftj^uoti« a Senatuf- coofulti/^ 1545 L ANTE E. * 54 <> confulils, pfefeifckls Sc csterls fctis fcnpti fpeciebus feparatur, vt in Lius autem ciuile.7*ffde iuftit.&r iur. l.iari%emivnn.7.§. Ait prartor. Digeft.de pac.Ieg.r.ia 'fin.Digeft.-ey quibus cauf.maior.& infinitts locis aliis. Non di (Ti mi lis eft legis defcriprio ab origine petita a- pud A.Gellium lo.Nod.Atticaroio.vbi Ateius Capito Magni nomims apud veteres Iurifconfultus ait, quod lex (it generale iuflum populi, roganje magiftrata: ex quo etiam lex rogationis nomen obtinuit. Specia- Jiifi ne denique Iex acipitur pro lege duodecim ta- k bulafum , idq«ie'jt$t'r* , forte quod Romanis poft Reges exactos h*c lex duodecim tabularum priraa fuerit, quomodo lex plenanque eft mterprc- tandain libris iaris, H leg-s abiblute fiat mentio,vt in cU.iurifgentium.$.fi pacifcar.l.čerto,ij.in fi.ffdefer- uitut.rufttcoru n pra:diorum.].r.ffde curat.furiof.l.is cai.KiS.ff.qui te.ftamentum fac.poff.l.Tin fin Digeft. de scqijirend.vel omitt.hsred. L 4.$. fi condemnatus. Lrailes.6J.r. Sc I.fequent. Digeft. de re iudic. Sc alibi fepins.Tametfi pro materia fubie&a-interdum etiam 1Q de2iiaqaam de lege duodecim tabularum accipia- tur:quemadmodum de lege ALiia Sentia interpretan- d;i eft,m l.fi minor.4 Digeft.de ferui-s exportand.Lft quis integris.7.in fin. 1 .fin.in pfncip. Digeft- qni 6c a quibus manumn.& Lluliapapia Popasa in 1 i.Digeft. de minor.I.jS.f.i. Digeft. cx qinbu£ cauf.maior. I.qui iibettinus i7 §.ied fi creditori.ff.de oper.liber. Sc de leg. Iulia de adult. in 1 .profp exit.i2,ff.qui Sc a quibus nianum.l.quod ex his.18.ff.ad leg.lulde adulter. At- que ex his legis fignificationibus id , quod lege intro- du&um , confirmatum ,approbatumque eft, item lios quoque magiftratus affuifte, eos nimirum , qui corn magiftratu legem ferente confentircnt, legi- musin Orat.inVatiniura.Cum autem in campoMar- tio centuriasis comitiis Iex ferretur , tum in templis Deotum ferri confuefle , non exiftimo:qu^ in cam- po nulla fuifle legimus. quo tamen in loco a ma^i- ftratu ferretur , e-um locum ance auguratum fuiffe, crediderim. Nam fi tributis comitiis femper in tem- plo 5 cur cemuriatis,qu^ maiorum rerum caufahabe* ba.ntur,profano in loco lex ferretur?Hotomannus ex PauIo'Manutio. Iegislatoris boni officium in bisduob, potifiimu verfatur,primum vt ftatuta fua loco,tepori,perfonis 4 ac rebus accomodet.-deinde vt aperta fint, & fi dubi- tatio incidar,ab ipfo audore interpretenturjnon ab a- liis pro fuo adfedu. Ideo appeilatur a Poponio in l.i, de orig.iur.di putatio fori.vide Old.in reft.Pol.Spieg. Legis mens Sc verba, ad titulum,fub quo fita eft , ac- commodanda , Sc ex fubieda materia vel amplianda eft,vel reftringenda. 1 y.ff .de ftatu hom.l. infulam.ff de prsfcript.verb ^pieg. Leg j s oi^cium Sc natura eft,vtgeneraliter ftatuat, de negot-is hominum Sc in commune- Quod eleganter probat Ariftot.in Polit.Celfus ffde legib.Nam ad cs 9 inquir,potius debet aptari ius,qua;&: frequenter Sc fa- cile^uam ad ea,qus perraro eueniunt.Spieg.Prat. Legis perlata: vis erat fummamon folum quta , quod erat lege fancitum ) Quirites omnes tenebatur(paucas tamen excipimus)verum etiam,quia,non vt Prjetoris ediduEn,item lexannuo fpacio terminabatur, fed vi- gebat,vfque dum alia lege abrogaretur Abrogari ve¬ ro omnes licuit,pra:ter facratas:qua; violata: ltepe,ab- rogata nunquam funt: a l roganti vero non eadem, qu^ violanti legem , pcena fancitur. Caitera: leges & abrogari omnes potuerunt, & abrogata: muha: funt: tametfi nulla lata lex eft, qux ipfa fe contra abroga- tionem quafi fandionis fepimento non munierit, graui pcena , muhave ei. qui abrogaffet, irrogatatac muki multas abrogarunt, neqtte tamen vilam pro* ptereafubiere pcenam:dixi iam plusfuifte poteftatis in eo,quod poftremum populus iuffftet,quam in eo, quod antea iufferat:id Leg.u.Tab.fancitum effe: iuf- fum autem populi Sc fuffragia fuerunt, quibus abro- gabantur leges. Itaque non quid antea populo pla^ cuiffetffed quid ei poftremum placeretffpedari fole- bat.Senfit autem in hoc genere populus,non fempec e Repub. nam auemadmodum farpemalas leges bo¬ nus populus, fic interdum bonasmalus abrogauit. A Senaru vero nunquam lex vlla,nifi Reipub.caufa.fub- lata eft. £rant enim quatuor6mnino genera, quibus perSenatum more maiorum ftatueretur aliquid de Jegibus-^vnum eiufmodi, placere legem abrogarr.at- que hoc genere non abrogabat legem Senatusfnam. abrogare proprie populus dicebatur)fed vt abrog^.rej tur,ftatuebat.Alterum genus erat,que iex lata effe di- cereturjea no videri populum teneri- Tertiu de lega derogatienibus •* quo de genereperfepe SCta fiunr. Quarcum genus fufpicor hoc efte, vt cu alique Sena- tus hoftem iudicaret,fimul eius quoq.leges 1 quie qui^ dem aduerfus Remp. effent, eodem S.C.autalio pro- xime ftdojtolli iuberet:quaru enim maxime legum c^fapccniciofuspatci^ ciuis damnatus d Repih , c «£ i ' 5+7 L AN T E E. 1 temotustcas ipfas leges in Re«ub\non hsflfle>fe 4 ab- ie&as illico efle , verifimiliimam eft. Re6te igitur femper Sc iuftifli ne Senatus. A populo vero,aut ab iis 5 qui mercede con luči' Ppeciem quandam populi prae 'e ferebant, temernate potius aut fraude , quam confilio aut rarone , falutires c.uitao leges nonnua- quam abrog.ir« funt. Poftremum illudeft,cum ver- bo quidem, neque a Senatu , neque a posulo, ticito autem omnium confenfu per defuetudinem leges abrogabantur H or. i° Legi s non foium maxima,fed etiam perpetua vis erat: . . flquiciem muftate neque toilebatur iex,vt edičhim: neq.dvb?l tabatur , vtSCtum: nifi (leges eflenc eiuf- rnodi , vt ReipuMicaj minimum confulere videren- tur Nam has. contrario vfu non foium debiliratas,ve- rtimejfam plane ex inčlas , neque damnatum efle quenquam , quia £ecifTec aduerfus legem eam , quas iam exerceri delnflet, fatis conftare videodeges au¬ tem muha?,quamdiu Refpub.ftetit,perpetuo jure va- luerant. Cum i p fo libertacis initio , a priniis confuli- io bus,ac iam ante a primis Regibus, lata?.ellent.quibus ego de leg bus loquor,cum perpetuam vun legib.tri- 'buo.nam perniciofas leges,nec iure rogatasmon per- petno iure efle.ftd tolliguam p n m um vtile eft :-,cu- iufnrodi mulca? S.C. fu blata? funt- Po mius autem, quem-faepe a Reipublca? commodo malte rationes auertecent, rezana in d;iudicandis 1: gib us normam •non agnouit,fed vtiles f^pe a:-rogauit,(Wpe (ciuit.inu- tiles Illud etiam m legum fančtione aflcribi folebar, nepet Saturam .tbrogarsderogareve 1 ceret, erat e- 30 nim Satura lex multis aliis conferta legibus ,acčepto nomine agenerečib ,ex vaciis rebus condito .Id au¬ tem eo plucuit iirfanftc e afcribi, quia in lege mul- tis legib.penniftaSc confufa fubellefraus,qua: popu* Ju m falleretjfacile poterat: at in limplici lege, ii de abrogando derogandove populus rogabarur,non dif- ficile erat,id quodderogabatur quale eflet intellige- re.Addam Sc illud,frazam efle legis vim,non modo eum alia lege nominatim abrogaretur , fed etiam cum non omnino tota, fed eius pars lege.pofterius 40 lata tolleretur: quod derogare dicebatur ,* aut cum riulla fuperioris legis mentione faeta aliauid ei con- irarium pofteriore lege rogaretur: quod erat ab ro¬ gate* Quod autein dichun eft legis vim maximam fuifle,eo d dam eft, non foium quii nihilcfiet lege gramu*, Sc in publicis ačlis nihii obferuacetut mag s: . .yeruiB etiam quia legis fenreutia.pertineret ad o- mnes ciues , Sc omnibusa?quaiura deferiberet. Ve- runtamen duo genera legam excipio: alterum cjijod omnes ciues, alterum quod omnes quidem ,fed dif- ^ o pari iure comprebenderet.Hot. XiEGi's rogančbe forma apud Romanos hxc erat: Pri— m um dehberabatur a lenacu.confultaiite, nurn vtilis elTet lex:tum ferenda.Deinde,li'C Republica videba- tnr,preponi folebar populoittibrnundinis: tertio au¬ tem nund/narum foro rogabatur populus a Confule, boe ed,interrogabrtur . an id placeret, quod patres ftatuiftent.Ciceropro Flacco :0 morem,inquit,pr*- clarum difciplinamq. quam a maiorib. accepimus,li- quidem teneremus:fed nefcio quomodo iam de ma- ziibus elabitur.'Nu)lam illi noftri fapientilftmi & fan- ^tiftimi viri vim concionis efle voluerunt. Qhs fci-,- iceret pLebs,aut ou^,populus iuberet, fuminota con- cjone diftributis panibus,tributim & centuriatim de- feriptis ordinibus , clafflbus, a;tatibus,auditis aučlori- bu^re multos dies promulgata & cognita, iuberi ve- tariq. voluerunt.Hinc apparetdirferentia inter pro* mulgationem & rogationem.-prornulgario iiebat bi- niš mmdinisrrogatioin tertiisnundinis.Promulgatjo- ziiite imerccderelicebat:rogatk)ni nullo modo.Iade hrac promulgare.tenemus quidem,quMiquam o, i, tis mtellcčlam : tei vero ipfius ne vmbtam q ui(S fequimur.vide M.Fabium lib.i.cap. 4 /m fiti. 01 d.Ptit La gi s textusomnem dubitadonem tpllit.VideBaVdm l.ancills.C.de fur.Siquidem gl.riullam nobii neceffi. tatem imponit, cum fit tantum probabilis: vtdicit B1rt.l1.fF.fi cert.pet. Veritatem, d:cebatlempeti a . (ius ex Legum textibus,ex squo & bono querendara non ex confpinto, plaufibilique huius, vel. l ter iu's glolla*,aut Dočtoris f more, efle proftituS.lam.Spit,, Lesis viituseft, aitrureconful.'inl.legs.ff.deledf imperare,vetate,petmittere,puHite.Prat. a Legit.i m a, eft poi tio hzreditatis, iure natutali Itberir debila,minufcula dafta.Sic appeUata,quo 4 Lcundum naturaies leges, alimentotum vice iubrogatur.Ferr. Inftit.qyibus mod.teft.infirm. 5 .igiturqu.mam, Pot tus Ju tat,an hxc portio bodic Quatts uominevc. nire debeat. Lig it ima eft quarta portionis ab inteftato debili dedufto zre aliens , funerisimpenfa, & pieeiisfet- uorum manumifforum, Vulte Xaftit.de inoffiaefta, §.S nu n.J. Leg iti. m a adfcendeatium feu patentu,hoceft, Lberi debeat patentibus, eodem modo auftaeltho- d.e,ficuc de legitima liberorum dicemus.vtcommu- ni tet ptobant Dd.per Lnam etfi.C.de inoff.teft.Nin etfi,inquit Imperator, patentibus non debeatutlilio. rum hxieditas,propter votumparentum,8cnatura- lem erga filios diaritatem , turbato tamen otdine mortalitatis,non minus p.ircntibus, quam Utiriš pit telinqui debet.ex Prat. Le g i ti ma stas, qux lege aliqua praefetipta & ptrfi- tuta eft veluti in matibus annorum 14.in faminisn, nuptiarum caufa.item ad res adminiftrandas aj.lvlt. i. diuus.fF.de pubii.l.vlt.in fi.lFde appell.l.i. C.dear, fut.l 4.C.de tranfaiift.Hot.P.at. Legitima conuentio eft, q:ix aliqua lege confirna- tut.Auftor Paul.in l.legit.fFdepaftSpieg. Le G [ t MA ciimina.de quibus lege aliqua qu$ftio'con. ftituta eft , vel qux lige aliqua vhidicamut, vtfunt . puhlica.I.4«. pcena.fEfteIlion.it. coniunftal.ii.S.fttl- lionatus.fF de his qui not.infam.Briflon. Le g iti ma generaliter dicuntur omni"a,qn* etlegta- liqua inftituta funt pierunque tamen de leg n. Tab. intelliguntur.Prat. Leg iti m a nxtediras pioprie dicitur,qnxabimeftajo defertut.!. t. de fuis & legit. quoma;n ea n Lexipfa abi ^ue taifto hominis defert.Sed & qux extcftauien. to defertur,leg : tima quoque,non impropriedatiore tamen fenfu dicetur: ea enim alegen. Tab, corir- mamr.dumin illa conftitutum eft: V ti quis rei fux legaflitjita ius eftc.Lverbis.de verbotum iignificatio- nibus. Leg 1 tim a hxreditas, ait Briflonius, eft, qux lege 11. TabuLdefertur. iiein qux cxnouis legibus obuenit.I. 1 i.k i.tF.de petit.hxred.l i.S.capi tis.ffiad Tertull.l.7. de cap.minut.Btiffon. Legitima hominis xras, poft quimum & vigeiimum annum reputatur. Interim namque Minores appel* lantur: iuuandi propter zratis imbecillitatem. leg vlt.C.de his, qui ven.ztat.impet.Li.ff.de minorib.if. ann.Spieg. Legitima interpellatio quxnam dicatur,Batto.doctt in Lvinum-fFli cert.pet.Speig, Legitima iudicia.Bud. interpretatur, iurifcripto,aut moribus recerto aftridta.Spieg. Legiti m a latitudo in l.ij.f.Iatitudo. ffde fttu.rufc qux lege n.tab.comprehenfa.definita ac deteimina- ta eft,leg. S.fF. cod.l.ff.^. nec video. ff.quemadmod, ieru.aimt.Briftbn. togatio pto le^e ascipitut.Cicet.Phiht.hodie.voccm Is oi 11 m a liberorum dicebatur olim pars hzteditati qaat; K L AKTE E. i 55 e quarta:quam confuetudinem ex legis Falcidia; ra- tionf-ma n alfe, P a u Ui b r. Sent. 4-cap.5.non obfcure demonftrat. Cum enim inftituti partem nunquam minorem quarta iuftiftet efte, fi filius minusex pa- tris teftamcnto confecutus erat,quod ei deeratfiup- plebatur.Hinc pars iila,quia non ex teftamento,fed exiege manabat, Lcgitima di&a eft:quo modo Le- girim;': haerediras dicitur, quam lex, non teftamcn- tum J deferr.Atque hsec quidem olim,poft vero Iufti' nianijs duas Conftitutiones edidic , quarum prio- 10 reftatuit , vt idem in exfta:redati3 iuris effef,.q»6d ininftitutis: nimiru vtfi exhxredato filio vel mini- mares,veluii folidus vnus legat.us effet, inofficio- fi agerenon poftct,fed qucd legitimne parti,hoc eft, quart2 deeftet, fuppleretur, idqu£ eciam fi tefta- mento cautum non eiTet, leg. omnimodo. jo. Cod, deinoflic. teftam.es quo intelligi poteft,quam fat- fa fit eorum opinio , qui ius hoc fuppletioriis tam ininftitutis , quam in exha:redatis a Iuftinia- •no indu&um exiftimant. Pofteriore autem Confti- 20 tutione quse Nouellarum eft 18. modum hunc legi¬ tima? adauxit,vtfi vnus,duo, tres, quatuorve liberi eflcnt, triensillis reiinqueretur:fin plures quatuor, femis. Hot.De qua re etiam difputat Goueanus lib. i.Variar.iečhcap.i. Velftc: 1 E g i t j m a liberorum olim erat , qua pater •ecmpore mortis reliquifiet , dedu&d sere a Lično &impenfa funeris , leg. Papinian. quarta au¬ tem. Digeft. de inoffic. teft. l.cum quseritur. C. eo- dem titulo. Hodie ver© cum quatuor funt filii velijo pauciores, tertia pars eft, cum plures extant, di- midia pars paterna: fubftantia? lcgitima eenfetur. S. frequenter igitur. Nou. de trient. &' femiff. & $. porro hanc particulam. Nouell. conft. 22. Prat. X-egitim a nepetum variar. Alias foli funt, non cummortuorum fratrum filiis, fuccednntque in ca- pita. Eodem modo ex namero eorum colligenda eft triens hoc eft, tertia, fi quatuor vel pauciores fuerincaut ftmis, id eft, dimidia pars bonorum a-40 uitoru, ti plures lint.Nouell. de Trient.& femiflT.in principio. Alias cum permixti funt mortuorum nepotum .filii, & fic pronepotes sut deincepsfhi in ftirpes fucdedunt, & tarnam partem accipiunt pro legitima , quantam pater eorum fuiffet acceptu- -rus; $. neqtiei!lo. Nouell. eodem tit. Alias de- nique nepotibus fupereft filius vnus vel plures de- funfti. Quo cafu omnes nepotes in ftirpes fucce- dunt.Nouel.de iia?red.ab inttftat.jT.fictamen. Pra- teius. 5 >° G t T i ut a obferuatio, qu* diuortio faciendo vel lege 12 tab. vel l.lulia. de adult.pr & direčla, & ciuilia, & folennia* quoqueappellantur. Cie. Phil. r. Cedoilla le- gitima, Confules populum iure rogauerun-t , po* pulufque iure fciuit. Legitima verba dicuntur La = tina,in 1 .fin.Cod. de teftam.tutcLvide Vlp.Inft, tis« 25.Prat. Le Gl tima vzor * qu* rite ex pratferipto legum ia matrimoniumconuer.it : vel r.obis fceundum leges & ciuiliter nupftt, leg.4 .fF. de rit.nupt. Prat^ BniT. L e g 1 ti m A e aftiones legibus prodita? & cx iure ci¬ uili defcendentes,§.fed ifta.lnft.de aftio. l.t.l.ii.&l« 15. §. vlt. flf.de prtefeript. verb. leg.n.^.vlt.ffde aqu. 6c aqu. pluu.Brift. Le gi ti Mae vfur* diftse funt centeftmse,qu« & ma- xims Sc grauiftima: nominantur : Nempe legitima per escellentiam, fupra quas aliae legitima non ef- fent: Sed vfurarum' modum poftea lege lata aliter luftin.conftituir,l.eos. C. de vfur. Donellus. Csete- rum Hoioman.lib.i.de vfuris. ca,7. non centeftmas voce legitimarum intelligi exiftimat , fed mino- res centeftmis. leg. tator.^.idem folent.Digeft. de admin.tnt.vbi manifeftifftme legitim? diftinguutv* tur a grauifftmis. vide Goth-ad l-i.Cod.de vfur.pu- pillarib. L e G1 t i w A e cognationes,qus: adgnatotum ius ha- bent, quod ipfum ciuile,& leg,ra, Tab.introdučiutn eft l.iz.iT. vlt.fF.dc rit. nupt.jf.vlt Jnft.de cap.dim.E- tiam Modeftinus legitimam cognationem ftue ci- uilem interpretatur , qus per adoptionem comin« git in l^.^.co-gnationis.Digeft.de gradib.& adftmb- Brift' g 1 t 1 m a e nuptise- , fecundum i ura ciuitttls Romana: cdntračta? furitLnft.de nupt,in prifi,Caiu« li.i.lnft.tit,^.1.19. ff.de ftatu hom.Briftt Legitimam debfere‘,rdinqui iure infiitaUomSj boe eftfture haereditario.Hoeemm voluitjimpi ih No- tiell.vt cum de appel.cog.jT.aliud quoque capitu« lum.LegCjinftituere, Leg i t i m a r v m ačtfonum verbo s intelliguntur leges 12. tabul.Zaf.in jf.fed iftse.lnft.de ačUon.Spic- gelius. LegitimatiO eft legis a£io , qua liberi natura^ les efficiuntur legitimi. Ex nuptiis natu* eo ipfo rnomento 5 quo nafeitur, ipfo iure, ftnevlloho- minisfačiro legitimus nafeitur : per legitimatio- nem nemo nafeitur , fedfic legitimus , D. Vul- tei, in coni« ^»aliqu3njdo autem,vft-n.i. Inftitut, dc Ccc 4 L ANTE E. 1551 nuptiis. 1-5 g iti matični s quod nolla apudICtos metio fiat, fciendum eft hoc iuris adoptionem tribmfte, qi>x denaturalib-filiis fieri poterat,vt vidimusin ea fpeciequamponitVip.vlt.csp.quo incapite filium in feruitute patris coceptam,ab eo iibero fa&o ad- optari poffedicit. Quod mulco magislicuiftearbi- tror in naturalibus liberis ingenuorum hominum, dum ne procreati eflent ex nefario concubitu : in quo tamen fuit arbitrium principis/vt in omni arro- gatione eratj&c.Conn.Iib^.cap.iž.RU*?. Lsgitimationis vel 'tv; y>ven ovir duos Iufti- nian.modos tradit,quibus fihhs naturalis tantu, fic quoquelegifimus& fubiicitur patri« poteftati. Ecf- dem repetit &aiiopoftea loco in Inftitutiombus: Eandem rem late trajat in Nou.Conft. 89. explkas laas,v ita loquar,teguimationes, Sikrvs &s C*'aLv. «hk dftf fft&oiK dav Bril : - fonius. I. e g iti mi Ciues.dcfenfores^agiftratus exff. £rif- fonius. Ib g It 1 mi j quibuslegitima potuit deferri hreredi- ras.VMpian.l.2.Digeft.vndelegicimi,& vnde agnati. Old. gnati: feu per confequentram , quales funt p ilIor ; Er horum ereraplo parentes. tot. tuu.Mitut J,:. git.parent.tut.BriiT. ' utt ' lEGtiiMos ačtus quofdam enumerat lex 78.fF de d' uerl.reg.Legis .natones quz ftnt, quid i !em 'f u u’ agere, vide fupra Lege agere. Le g 1 t I M V M quod lege altqua vel Senatufconfulto introdudum^inftitutumjconiirmaturn, con.piobj, tumque eft. Ita legitimas conuentiunes pada P au |* definitin 1.6.fF.de paift. qualesfunt, qua defurto^ iniuria fiunt.Hacenim lex.u.Tabui.ioroprobat:iij legit;mum ius, quod ex lege defccndit: quale eft agnationis quod ex jž.Tab.delcendit. leg.j.^. de-.l. 10. Digeft. pro foc. \.6$, in fin.pr. Digeft.de legat, libr. 1 i.i.§, vocantur.l.11. iT.vIt.ff.de contr. tab & |* 11. ff.fi quid in fr. pat.l.6.£de bon poiTeff.I.i.jr.noa quxrimus.ff.fi quis om.cau.tefhEtapud Vlp.minft. tit.18.ad fin.&l.vlt, C.de legit. har. £t quodcucque aliud iusquodex legib* proficifcitarleguimum vo^ cart't.l.4.§^vlt.£de fideiuftonb.tut.l.vlt.C.deidL BrifT. Legitimvm iusdicitur, quod ab initio nihilintet- fuit Hoc an illo modo fieret: poftquamautemcoR- fticutum eft.refert.Conndi.i c 6 rf n.j. Leg i t imvm ipatiumin L14.ff.de feni. vrb. quo ler ii.tabsambitum cedificiorum definit^Brift'. Legitimvm tempusin leg.8. Cod.de non num.pec, quinqucnnii, intraquod ex principalibus conftitu- tionibus non nun erata: pecunis esceprio opponi debuit.l.^ Sc 1 .14.C. eod.nt. Ir.ftuut.de liter, oblig, leg.1.de cauta Sc non nume.pec, in fraguientis. Cod. Theo.in jf. dem i uriš. Inftitut.dž except. Qugbio- do etiasi ftatutum tempus interpretari oponet m, leg. vit. Cod.de cond. exltg.8cl. ^.C.ficerc pet.Brif* fonius. Le g it im v m tempusin I.j. ff de vfuf. Ij.ff.^ucmsd- modum fesuit.amitt l.14.. ff.de donat.int. vit.l.u.§, fi quis feruum.ff.de captiu.l-ii tabularuTn.vfucapiG' ni prsfinitum tempus fignificat. Cicer.top.&pio. Ccrcinna,i-3. Oigeft.dc vfucap. quod aliascoft trnu® ■ tempus appellari doemmus. At in leg.j, Digsft.de vfur.Sc 1 . A.jf.fi quiscondemnri.tus.ff deieiul&l.i. Cod. de vfur. rei iudic. Legitimum tempus inteb, ligitur,quod condemnatis ad foluendum lege ji* tab. dacur. Eadem lege ftatutum ad dotem reftitue« dam tcmpiis legi timu in appellatur in 1eg.i4.jT. Si* ue autem mariti.ft'. fol.mat. Itgj.jf.adec ff.de pad. BrifT. Simiii raodoiegitimum tempus in 1 . 19.ff.de mi- noribus. Legibss ftatutum tempus ad.pete odam in imegrum rcftiiutionem l,i,C. fi.minor fe legitima tempera, qu>bus lis per t.leg.15 jf. Si cu us doio.Cde dolo. L72.ff.de procuratonb.Lt.ff.de di* uerf.Sc temp.L7.fF.de muner. Si honord.11.ffde iud. l.vnic.C.vtintra cett.temp. leg tima tempota in L 52.fT.de iudic.ad iudicandum iege 5 credo,Iufiaiudi- ciaria prxftisuta» KriiT.; Leg i tim v m tempuslu&usd.8-Lio.l.u. ff.de hisqid not.infam.Li.jf.i.Cod. de Tecun. nupt. idcirco opt=* nor quod Num^ Pompilii lege decem meniiumfpi- cium ad lugendos viros nuilieribus prsefcriptum fuit, quod poftea duobus menfibus au^um eft. A- pul.libr.8.deafino aur. Boni ergo & optimi confu- les.fi ludu legitimo miferrimae fesmine ncceffanum concefteris tempus , quod refiduis menfibus fpa- cium rel;quum compleatur anni. Senec. libf* /» epiftolar. Annum feeminis adlugendum conffi' Te g i t Tm i teftes, qui ex legib.teftamento adhibedi tuere. funt.I.i^.jT.t. ff.de vuIg.Sf pupil.fubftit.BrifT. Iegitima tempera apud Quintilian. declamai.o Leg it i m i tutores funt, žit Vip.Inft.titu.n. qui ex^ 0 6dege puta Pompeiasd dicendum&orandumpf** i^-s^.inrroducunturifeupropalaajj uuales f|in:a-' Q 1 'Si* L ANTE E; '154' IigituiVm feftfmonlum Connanus dici ait, quod duorum fide coraprobatur,edam li mulieres lint,aut peregrini,& non rogati. Theodolius tamen Impera- lorjvoloicadhiberi quinque teftes rogatos aut fortui- tos, cuius confticuno eft hic vitima; Connanus libro nono, capitu!o č.nunr.z. Le g i Ti uvStGefctzJJch,srdentlich.naeb dem Gefatz^, Leg iti M vs curator ad quem e lege n, tabui. curatio,- , furiofi,autprodigi pcr duet.leg. 13. tf. de curac.furiof. Brif. ^ 10 Legitimvs hteres pro parte ft&us.Papinianus, Qma credimuseuin, mquit > iegitiir J am hsredem pro par- te efif,& ideopars hiereditaris in teftamemc remsn- fic , necabfurdmn videtur , pro part e imeftatum videri.in fiu.Ieg.nam etli. Digeft. de incfti. ceftam,. Spieg. Ltgitimvs modus in I.3J.1. tF.de mort. inf. que ab- efte adsdiliciis bufta monumcnta , lex n. tab. confti- tuit.Cic,lib.\de legib. legitimus modus in 1. n. lF.de tationem iuris fequ!tuf mutatio motam : mutatio- nem morum comjtatur nouitas ousdam fubita: htee autem foiet mouere Sc conquaifare Rempubl. Qua- re Ariftoc. libro politic.i.dicit; Receptas leges noo ene mutandas , et>amliquid incommodi habeant. Et Vlpian.-in 1.2. Digeft. de conftit prin. In rebus , in- quit, nouis conftituendiš eaidenselFe vtilitas debet. Euidentem autem vtihtatem lic intell git , vtlilex aut confuetudo, n i li corrigeretur , paulatim elTet corruptura ius natura:, quod iinmutabiilter rerinere oportet.Prat. E&gvm obfe. uatio, Sc compolitabene viuendi ratio iti Republika foiet augere populum : Sc frequentia po¬ puli foiet amplilicare imperia.lnsipiendum ergo eft in omni Repubiic. conlilium a refta tradidone iuris.* Prat. Legvm ftudioli reličlo Latina lifcgus nitore , inepci pierunque, tefte Alexand. Neapol. libro tertfoj capi- te ouarto. 50 4Q donat.quidonation;bus legeprseftiuuus eft , oinn e- -o Le gvm tabulas Mofen a Deo accepilie,nemoeft , qai ■ nefciat, a quo teta iuris fcripti feges proferitur,Quic- quid cnun pofteri legum fcriptores in mouumentis - reiiquei:e,id totum tanquam limiq a Mole , primiun. Grasci,deinde a Grtecis Romani mutuati fuiujicino » Sc Eufebio 2dftjpu'andbus-. Legvm vfus ad rormandos homimmi moreš pertinet: • non ad oftentationem aut qus£ftum 3 vr quidam abu- tuntur , non aliter quam Anacharlis dixit; Athenien- . fes ad nihil vti numis nili ad numerandura. Proinde- 5 cu Hebneos Deus inter fe qua c6mn£tifiirnos > re&ifii*’ meque confentire vellet,cercas leges tulit vt ex pras- fcripto res iudicarent <>. - ne quando ius eontrouer- ■■ »um d ftidium parerer.Schard.ex Piar. Le g YAi en eft fruges line ariftis, v qii32 li1rqua , id eft, theca modo rotunda,vt cicere , modo cbiiindracea 3 • vt pilo, modo eriam lorigilsima Sc -pro menfa femi- num lata (Francilcus Marius Grafald.Pcirmenf.iibr. 2, . de partibus sedinm capit.n .) condnetur. Piinius capi- te feptimc,libro decimo ©dauo. Varro libro primo/ capite tri geli m o fecundo. Huius ergo generis lunt fabie, lupinam ,etuum, lens,ciccr ,Tinum» Piinius d. - capite 7. 8. p, jo, ij. u. . &fequ.entib. libro deci- ■ mo octauo.' Atijro par v j A t h e n i e n li b. ačtib eft i-duerfus eos,quI : teltimonii diiftioHem defugiunt: qualfim in teftame- ' toium caufa 12. rab. introduchmi pftendiclab. Caiac. hisveibis: Qiii le iierit teftarienvelpotius quifeli-‘ rit teftarier, in teftimonium. fatiatur , improbusin- - ' teftabilifque efto.Sirit autem pro liueri£>Yt-alibi fe'*- pe apud veceres Prat. ^ Lemnisci dicebanturfafciofe ex coronis longispen- - dentes H in c iongas coionas quid'am dici purane Jem« - nifcatas. Quales autem fuetint longa: corome anno- tauitFr. Buldain. in leg.12. tabuL capite 31. circa fid; n/m. . Le m vri a j diftafunt parentalia , čute Romulus cura > Remi očtili manes placatos vellet, inftituit, ftc dičla. - quali r-emuria. menic mašo pet* rtiduum celebranda * anniueriatio ritu^ob ouam rem nabere rilo menle se - ligiofum fuit. Vnde Ouid. Mtnfe malum M-aio nv.bšre vulgm alt - . Connan.lib.8,cap.2,nu.!. - Len as; ait Vlp. eas dici m us qux mulieres qusftuaria3 proftituunt: Lenam accipimus Sc eam , qme alterius > nominehoc vita? genus exercet : & qute cauponani : exercens in ca corpora qusftuaria habet. 1,43. §, j.e- nocinium.fF deRitu nupt. l ene s vafiseft genus, rchuum ab Alfeno. I.i7.$.i. ff. (i j feruit.vind. Et Seius in eo fyluam feuiffet, in quaJa 0 * bia & kiigs 3 cusumellas poliraš haberet, quan*.i- rat cuius meminere 1. 24-fti eod.tjt.& l./S.ff ,de moru cauf.donat.1.donaui.& li eum qui. de doli ex- cep.l.i. Digeft.quibus modis pign. Quod Sc iila Pauli verba couiprobant,quie liint lib.i. fent.dt.n. Ei qui aliqtlem a latrunculis vel hoftibus eripuit, in mfini- tura donarc non prokibemur.Btifll I-EGiriMvs modus honorarii in lingulis caufis vfque : ad ccntum aureos l.M.in honorariis. Sc§. ličita. Di- geft.de extrem.cognitio ]eg.3»Codic.depoil;ul.quein S. C. conftitutum Tacit., libro decimo autftor eft. Brili'. Legi ti m vs numerusin Li.lt.de decr.ab ordin.Fac«eft municipii lege pnefinitus. leg 3. eo.tit. Leči tim v s numerus apud Paul. libro 4. fent, tit. i.eft lege Caniniapr^fcriptus. BrilF- Mgitimys ftatus.Codic^uand.dies leg.ced.l.penult, Alber. . Legvlai funt viriofe,hoc eft, vi-ttae paruufe, liue li- gulz finibziatz, teticulatis/crutulatis, cancellatifque phguiis otbiculanbus velicq capillotumafteruatriceso - a legendolegulas vocitatse , quemadruodum legulei a legendi s vuis funt appellati.Io.Bapt.in comm.Epift.. Sid ApoUin.ad agricoLLb.t. IsGv-LEivsftn legibus verfatus. Cie. Ita Sc tibi iurif- - confultusper fe nil ni.li leguieius quidam cautus, &: acutus, pra:co actionum, cautus fof mularum , anceps - fyllabarum. Leguleiosremlit Quintiiianus ad leges - 11. tabui. vt formularios ad prietorias fonr-Hias: ^ gtiorum alii,inqu;t, fe ad album sc rubricas tranftu- lenait Sc formularji, a c ( vt Cicer. ait } Lfgulei qn\daraelFe maluerunr. Leguieius autem diminu- tionhferinam habet, vt equleus Sc. hinnuicus. Pra- - teius. legvlvs Varro libr. 4. de Jing. Lat. proprie -olearum colleclor, vt vindemiator vuarum.Idcni etiam ientit Citofunuamen qui vindemiator illo Varronia ioco non Iegšnt,legtžluminvuaetiamprobentex vete- ri lege: itaque videtur vfurpafte Vlp.Ui cuius. $. li ra- men.ft.de vfuftud.^: quem. Si tamen,!nqu'it, qui in- 00 ftituit vluftuftuarius magnum apparatura lit ddide- - ratura , opifieum forte vel legulorum ( corrupte autem quidani figulorum legunt-) qux non po- - zelt luftinere proptietarius, non videbitur bom vi¬ ri arbitratu vti frui. Proprie autem legulus eft, qui manu legit caducam , Sc verberando decul- lam,vt & olea legi debet . quam Cato ftringi vetat, id eft , ex arborenuda manu detrahi, vei cum gi* ■ gitabulis pr.eiTam detrahi, quia feditur^ hinc 'ftričto- res , qui propterea a iegulis feparantur. Pra- teius. . izsvu -;orre. L-BNiTvDoJ.vDic.C. demend. vaLmcr.iaefl &Hgna- u/a. Qun'quis huiufmodi lenitudinem modiderit & prob.iucric. fic i.hi, quos.C.Th.de accuf-Hulus autem fuitolim propcia ačlo qusdatT), aoa: cicitur.'/ ■JgPPH' Nou. 80. PolJux 1 i.8. f ^Pn /u^j dpolicovros, etTlfMd^VTV TtUM !jg. , 'fn Q ; u scn betva/TOh^i X) ctpjiz$ afrdvTs^&Tt 0 r tfcmeiv. Pra t. ILsno Lenocinari per tramlationem blandiri eft. !nde leno diciturab alhciendo , quod adofcfcentulos al- ciat * v. 1 a lenlendo dičlus. Efi autem proprie le¬ no fcortorum. Scribic enim Psdianus , lenones Icorto rum dici, productotcs vero , etiam inuitarum 3>erfonarum , & in quibus ftupra exercita legibus ^indicantur. Nam Sc in veriinss ab Cicerone dif- .parantur verba Irec. Inde lenocinium , lenocinan- =di ačlus. Vlpian. in 1 . athlecasJDigeft. de bis ,qui no- tant. infam. Lenocinium facic , qui qu<'eituaria snancipia habet. Efl autem lenocinium dpi um peius -.t mala fcabies^aut mo; bus itgiut vr^et. Eius ineminit Imperator , in Auth iufiurand quod piteft. Altera lepra eft,qmEpoteflcLirari.Hiu, libj4, LAchryma virium veluti gemma,lepras ) & lichenas, & pioras.nitro antepratparatas, ianat. Eft itaquele- pra morbus qui alio nomine dicitur elephentia ,3 quoleprcfi dicuntur , qui eo inorboafficiuntur, Dt qu : bus tir.efl libr.decret.de coniugio leproforura,vi. • de D.Gced. in cianm.ad l.inter ftuprum ioi.Unt fF.de verb.fignif. Lae svw ius,in Li. fF.ex quibuscanfismaior.nonaraif. fum vtlnterpres exiftiinatfignificat. Vt nonrelpexit ad Lardereverbi eiegantiam, ita nec vim verbiamit* tere mtellexit. Siouidem vere amifFa.perditave,aut qu leuiora negocia deči- dant.Sp.eg. Levem culpam prjeftat, qui rebus luis confuetam ddi- 10 gentiamSc eamquam quihbet paterf. mediocriter ' citrumfpeftus adhibcrec , praeftac. 1. to. C. de neg. gcft.l i’-. 5 . fed enim. adTrebell. Leuiffimam vero quiexadiffimam rei cuftodiendje diligentiam exhi. bere deber, l.^.fFad leg. Aquil.Bn£ Levem efle, inter animi vitia ponitVlpian. 1. 1 $• a- pudViuian. £ de jfidilit. edido. Viide etiam i,euis conftanti adueriatur, i. 18. fF. eod. Si pater fit vitje probatae:filia,leuis muiier,l.ii S.necnon illud. fF. fo- iut.mat.Briff. _ i0 Levidenss munu$ , prouerbialiter, vile, & minimi predi vocat Cie. vt Eraf. in Ch:l. tradit. cumfmodi magifteatib. accipere licet. Nam i 11 s , vt admonet a-iagium vetus ab Vlpiano Grtece citatum, de o/Ec, proconf. in I. folete iam.§. non veroFnee omnia, necp.sflim n c ab omnibus,nifi verecude,atque quo - dam cum deledu,acciperenonlicet.Spieg.Prat. Levi brachioqu d faceue,id eft, non vere neque cx a- nimo.Conn.Iib. 7 .cap.j.nu.j. ' Levi o k e s vfuras I, C. in l.tutor. §. ex ca?teris caufs.fF deadmin. tut. appeliat 'Qu>ncunces Se Trientes exd° fententiaHot. li. 1. de viur. c. 7. earumque appella- tioneputat Afticanum trientes fignificafTe,l.fi leruus legatus. §, vit.fF de leg. 1 . De quincuncibus Ft men- tioinl.cum quidam. fF de vfur. I. a filio, Se 1. feq. §» BalilicafefF de alim.Se cib. legat. De trientib. quo- _ qLefitmentio in 1.Firmio* §. 1 ff.quad. diesleg.ced« Vlp.autem clare femiiTes aIcuioribus diftmguit in 1. li legatum.ft.de operibus publ. Levir in l.non facile. fF de gradibus.eft viri frater, apud Grjccos appellatus, vt eft apud Kometum relatum.Sic enim Helena a A-Heftorem dicit: Av[if> ifAUo KtujBS,y^Ki>fJ^^civis t bH^voi<70VS. hoc eft,' I euir meicanis,omms mali caufatricishvrrida. Prat. Se Hotom. Levts caftigatia.dunt.^at conCefta eft docenti.!, fed Se fi quaecunque. f.£ n. fF. ad i. Aq'uil. Spieg. Pra. Leuem coereitionem vdejue patrono aduerfus libertum da bimus.i. 7 .i,prsterea. fi.de Imuriis. Leviš febrieula,non conftderaturd.ob qua? vitia.ft.de atdil.edift. Spieg. LevH offenfa non adiimt legntum. 1 ./. dealim. leg. Spieg. Levitae exnomine authoiis funtvocati. De Leui e- nnn Leuita: funt e.vorti, a qu bus in templo Dei my- ftici faeramenti miniftetia expiebantur , hi miniftri d!cuntut,c.cleros,i.i.diftind.lo.Beli.£tym. Leviter, pto param,ve\ mediocriter. Vlp. 1.praetor. $.pr£tcrea-de iniut.vel quod leuiter pulfauerit, vel e- mendauerit. Levissjua 1 bertatis conditio intelligenda.eft, quead libetta em perducit, quamu:s natura granior, & du- riar.l.^t.ft.ddcond.& dem.BuiTPrat. Levissima fcripiura in libertatibas ea intelligitur qu^m.mumifib faciiior eft. 1 . 5 ff. de raanumilF. • teft. d#f.'4<*va«,reHquix Harmenopu^Jib./.ti.j.^jf/s^ <.ytctv TuiDfttcndTb)' lic ve:r t. 1.nemo Marcyres. C.de ker, fand. cccl. In iibris mtelliginius->car 40 nem.cofu-m, cornua, 1. mortuo.de leg i.ff. Lex efFmens line cupiditate, Leges, Scriptum las, Lex. generale nomen eft,•'didum a deligendo, vt ma- gis videtur Ciceroni, quam a diftribuendo , voJcwg . Gratcis appellatur. Nam vt illi a?quitatis( inquit) fic nos deledus vim ^s 7 t’<^.Ait Papinianus,legem efie p receptu mr ftritftior &anguftior videtur definitio re definita contra de- finitionum regulas, de qao.Bart.Li.de dol. Nam legis virtus eft Iroperare verare,permittere,punire l. 7. de leg b.fed 8aribuere Sc adimere M, Fabio lib. rT.c.^.Ver bo vrzceftu. omnes legis virtutes contineri,rede ani* 'maducrtit A~cur£ in d. 1. -i.de le gib .Sc Bart.eum fecu« tus. Lex eft decretum , hoc enim fignificat verbu.m Confultum, quo vfiis eftPapinianus hoc loco , quo fenfii SeHoratms lib. 2..Epi ft. a d Quintium 1« — vir bonus eft ejuis ? gtut confultA ^urum^ni leges iuraque feruat. Confultum igitur ligmficat decretum & ftatutum. virorvm. H ne 'colligebamus muiieres in fe- rendis legrbus adefie non debete, quod Sz re&e B ir. tolus adnotauit d. Lr.ffde legibusiad leges muni- cipales producejis quod Sc P. Decius probat d. 1.2.C de diucrf.reg iur.Cur igitur Theodoram vxorem fua confilio ferenda: conftitutionisNou.8.adhibuit; Cot*- cilicet h^cpugnantia qui voler, cogitadum relinquo. Quod ait PapinianuSjPRVD en tvm,1ioc probari po- -teil ex l.S.C.de legibm.Deii&a legibus exp:anda efie x?x legis definitione conftat. Huc videtuc ref'pexiffe Horatiuslib.i.Epiftofad Odauium, SP^es Italas armis tuUris, moribus orne s , ■Legibus emendei. jutri to. Nain, vt legeinffit Solon apud jEfchinem, KTt&icp. Jiitfts-ds o 0 za, yj£*T& to us itffjuovsm Deličta confulto admifia puniri vult Papi- ^ -sjianus hoc loco. quod Sz Marcianus probat. 1 . n.§, •^enulr. ff depcen. Rede aurem adiecit Papinia- 0 3ius» contrahunturt qui enim delinqnit, obligatur, quod Bartolus tradidit 1 . ex hoc iure. de iulli. Sc -jur. Accurliumfecutus, qui Sc in ea efi: fentencia,L emnem. £f. de iud. Non folum autem con fulto delinquentes puniri vult Papmiaiius , fed & qui ignoranria deliquerunt, ignorantia igitur efi punioi- lis.Qnod mirum videri pofiet,cum ignorans deliquif fe intelligi non poffit, vt fcribit Gaius J. f. f.longe magiso if. de obligat. Scadio* non eft igitur igno- 70 rantia punibilis.^Hic varias ttmvofiiia,s adferunt Accur •iius & Bartolus ^ quas conciliare nituntur. Sed de i- gaorgiitia i 9 CXCufebili,quod dicit Papiuianus j> acci^ plendum eft, ‘dqueBaldus rede exlfl!mat, hif t prima, vcrf. vlterius noto. Dig. delegib. cumPapi! niano ignorantiam pumendam aiente,pDgnatl.jjp;, gcft.de furt.Sc 1 .7. £>igeft.deiurifdičt omn.iudic,& LiS.Digeft. deiisqui notan.infam. Horumconni. riorum conciliatio latifliinam exigit traftationta, Tu inillislocis interpretes confule. Prat. Le x prima iuris ciuilis ipecies, primum a regibusod* ginem habuit, mox a popuio procdlit. Nam funt It ges Principis,ficuti libeti populi,vt Valla tradidt.Sel qu?e ab rege conduntur, alterius confenfam nontt quirunt, qurc autem a popuio fanciuntur,confulisis. terrogato egenc. Ec propterea,pri(cis tcmporibusltj crat, quod populus Romanus Senatorio magiftrata interrogante,vcluti confule,conftituebat. Oujd.efi. nitio leges a Regibus conditas non compreheiidir,eo quod cum fuis la tor ibus exoleuerunt,vt fcribit Riu.'ij liusadfin li. 1. hiit. iur. ciuiL Legem non male lic ipfe Cicero definit, quod fic refta ratio ementediui- na manans, qure refta (uadeat, prohibeatquecontra- ria.Quo fit s vt Demofthenes orator legem efiedixe* rit . 5 cui omnes homines dečeat obedi te. cuin ob alia mul ta, tu. v el; e o maxirae,nuodlex omnis inuctuquod dam ac munus deoram eft.I ?. eo.ff.Prima.autemfet. tur Ceres dedifie 'eges mortalibus,poftea ipfifapien- teši Phoroneus Argiuisdedit, Mofesccelo lapfasHe- bra:is,Al.gypt! 5 S Mercurius, Draco Sc Solon leges tu« lere Athemenfibus. Minos Cretenfibus, LycurgusLa- cedsmoniis, Tutiis Carmidas, Romanis Romulus, Anchor. Le x (inquit Ateius Capito ) eft generale iuffumpopu« L 1 , autplebis,rogante magifiratu.Sed hzc definitio,vt Sc aliar, (fecundum A. Geli'. Noclium Articarum|li,o, fi probe Fačhc funt,neque de impeno Pompeii, neqae de ritu M.Ciceronis, neque dc ca.*de P.Clodii qureft;o, neque alia id genus populi plebifve iufTalggesvoci« ri poflunt:NoR funt enim generalki iufla, nequede vniuerlis ciuibus, fed de fingulisconcepta: quocirca ptiuilegia potiusvocari debent > quia veterespriaa dixerunt qu.e nos fiiTgula dicimus. Cicero prodoffio fua.Quo iurc^ quo'itiore? quo exemplolegemnomi- natim de capite ciuis indemnitari tulifti f vetantle¬ ges faerati , vetant duodecim tabular, leges priuatis hominibus irrogari; id e«t enim priuilegium. Idera de pr^fcrjptione fua (oquens: L ; cuit ubifertenoa legem, fed nefarium priuilegium. Hoc verboetiam vfus eft Lucilius 111 i.Satyr lib, Abdomina tbynniave- nientib.priua dabo^ephalcamgue carnem.Sed quan* quam h-ec ita funt,in veteiib.tamen feriptisnon ma- gnam vocabulorum iftorum differentiam efle ani. maduertimus. Nam Sz plebifcita, & priuilegiatranf- iato'nomine leges appellarunt: eademque confufo& indiftinefto vocab do rogationes dixerur.Saliuft.quoq. propr : eratu in verbis retinentiflimus, cofuetudini eo- cctfir.Sc priuilegium, quod deCn. Pompeiijmperio ferebaturjegem appellmit.verba exfecunda eiushi* ftoria hec funtiNani Syllam confulem de reditu eius lege ferenre,ex compofito Tr. P'«C.Herenniusprolii» bueiat : idem fecitapud'nos(ne longeexemplapeta- mus) Pompon. in 1 . poftliminii ius. ad fin.ff.de capr.& poftl;.reuer. 6 c in L vit.ff de legation, Numantinifin« quit^deditum HoftiliumMancinum non receperunt, ffe quo tamen lexpoftea lata eft, vtefiet ciuis Roma. miSiSc prajturam quocjue gefiifie dicitur. LExauc Rogatur , id eft fettunaut Abrogatur toilitur : aut Derogatur , id eft pars primi tol- li tur : aut Subrogatur, id eft adiicim/aliquidpp mrE{legi:aut Obrogacur, id eft mutatur aiiquidexpri« ma lege.Vlp. s cap.lnftit.i.Vel fic, Lex rogacutjcumpo* puiusroffatur vc nouam legem accipiat: Derogatur Jel 1 ’ 40 SO jj 4 _ L ANTE • jegi,cum rogacur vt eaplta qua?dam e lege vetere de- trahat: Abrogatur , cum rogatut ve legem veterem oraninocollat: : Prorogatur, čara differcur : irroga- tur, cuminaiiquem proprie fertur : vt cmn multa alicui a magiftracu dicebacur. Ho.omannus, Pra- teius. AijMagiftratus qu>dam Athenis qui tum alios tum eos, qui iam Cnx tutelz fadi eranc , Sc jam po • teranc ? k'%icaV, id eft baereditatis paterriz in album ciuitatis in.cnbcbam. vide PolL Fiate- L q ium- ^H3(APX!KON autem eft ((icut annotauit eleganter fcite Buci^us , vt erat Latin je 'uxta ac Grecce i i n - gus perici (ti mu$ Mrrcurm) tiiOiv^pd^i.TC ol &e \ttr- 8 , ims$arct$ttv oh fv a (fh Td fretrp(fot ohiovc. Ah bmn ieu .lsbei inquem puerorum itomina refere- b.mmt ,qui iam tucels Tike radi er ant, boe eft •sifpsioi, Tul S ur : s, & qui de r uis facaltatibu-’ ftatueie pocemnt, vo dtp%eiv , hoc eft r HkupurvUiav. & c. Breclueus J. Nihil ai ud. D geft. 20 deverborum Sc rerum lignificat. Vide Pofteiium deMagiftratibus Atheaien, eapite vndeciaio Sc cap^. decimo oftauen. < . T. 1562 L I, ' 30 Libare, eftfacrificare.la&ant. lib. 1. Nihil enim fan- &a&fiiigularis'lila maieftas aliud abhomine deii- deratquam folam innocentiam , quam fiquis obtu- JcritDeo,(atis pie-jfatis rebgioie iibabit. Oidend.Pra' teius. Libella inUudices.s.C.cleepifc.auden, dimidia eft chcenicis pars, vr exponit Alc. lib. Parerg. 17. Eft au«- tem Chcenix dernenfum & cibirs diurnuš, vt žpu*d Hom. Odvil. t d ja p thpyv d've^ofAdj , cc ah z(Aiioyi d'isrn}TOj.Ei iiludPvthagor. iymbolum : Chce- raici neinfideas.Iubet ig'tur iex.duas libeilas, id eft, Chcenicem vičtua’is fubftantiae cuftoditis przftari, 4G bi Auius Gellius libr.io. capits r. icg. S 11. tab. vetba de ' adciiftis harc veter t.- fi volet, fuo vi uit o : ni fuo vi uit * quieum vinčtum hapebit, iibras farris in dies dat©, aliaslibella c-ft-fabiile inftramentum:alias .etiam ml¬ ini minuti Romani genus.Prar«. IibellA-H.Ia conceftio dicitur, cum Emphyteika tras- fert ius faum in alium : boe eft fubftitut.o qua:dam . Emphvteu/is cefte Ofdend. Spieg. Iibell aria, pro aliode,ftue aiiodio vftrrpatur : ve- rumf vt opinantur quidam ) pro eo tantum q'uod fubUia leuicui.a pen/ione aniiua iocatum e (L vc lib.' Teud.i.tit.itf .5 j. H. v bi Fe ud ti m Sc libeilaria oppo- nuntur.Agn.itis fen dum filiz vero aliodium ^ ftue li- - bedariam eue aftereMibus. Itera domino feudu.m^ filisallodium ime iibeliatiam eile ailegante. Et Ib. 1. tit. 0 .z.H. Si fidelis ieudum iibellatio. nomine dederit, Item poftauam aa iibeliatiam dederit. Pra= teius . Li Bell ari v m apud Cicer.tn otat.proMiloae , Cifta ? .• in qulcohditi (e r u an ro rl ib e 11 i. E:ii i b e 3 i n qu i t ftib e i j a - riam jilud legu.m veftrarum. Prat^. , °° Li bellar.iy3 a bbello ^ id eft,bteui feriptura dedu«- ftum.Hmc ^ibsllakivs contraclus,id eft,veiiditio (alii tamen conuentioncm eiFe volunt J t qux iit feriptura, inter-* ueniente certo ptetio,Sc.hoi; ampl,uscena pentione conftituta in annos lingulos: & hac plerunque lege^ vt ftato J con4>ftoque tempore contraclus renouetur, rurfus numeraco pretio eerto vel arb trario. Vendi- tionem autem dicimus vt libro iecundo.Alii locationem efte ex ftimanr. Alij etiam Empbyceu- iimex NouelJfeepnis ij.tum & Lombardos pro Em- 70 phytewii iibellatiuni cgmraftmn dUjiTc. Sed in hoc eft di£Ferentia(ftt Culac.)quod n on Foleat em phyteu- lls renouari,non mutato poffeflote : Libeilaria reno- uatur ftatiseertisquetempotfibu.s: etiam non mutato pofteftore,data certa pecunia 3 vei quara bonus vir ar® bicratus fu£rit,fecundum qualitatem rei inlibellum da ta?, quod quidem renouationis ptetium Leo tlffcTž- jtrirnv vocat.Et empbyteufts cotrahitur fub lege me* liorand^ rei^puta sdi/icii in aiea,poner?di vel reficie- di ^vel agri ex colendi & reereandi: Libeilaria bane lege m non hubet: Ec iibellaria in perpetuum lit fem- per,vt tit.8.1ibro x.Feud.C-emphyteulisnonnunquani . ad tempus. Et fi credamus antiquis Feudorum condi* torib/n libeilaria eft tommilfo locus pofi biennium, licut in locatione, cum in emphfteufitriennii cefla- tio exigatur:6c is qui per libellum a domino poftidec, vendere poteftline eonfenfu domini : emphyteuti- cariusnon item. Fit Lbelli huius, iiuc libeUati^me- tio F^pehis hbris, vtFeud.J.tit. 8.& z.tit.5* Sc 4. titul*. ^7. Codic. Sc in conft. de pace ConftantiaE, Sc in Langobardis, & in a liisetiam auftoribus. Cafšiod. f, Vanar.Coperimus patrimonii noftri priedia teTho«* mati iibeilario titulo commilifte. Gregorius 8. epift. cap.^r. voluerat poftefsiones fub Ipecic libellorum tenete.Hinc etiam libellum facere^id eft , leui libel- larum,liue denariorum annuorum pretio vendere, Fcud. lib, i. tit. H. fi libellum vnus alteri fece- rit de teudo paterno, non eft libellus, (cd quafi refu- tatio Ptat. Lib el j, ari v s Co-ntraftus eft , guando Emphyteuta 9 , . vel vafallusdat rem emphyteuticam , vel leudalem alteri is emphyteufim,yel feudum.c.i. ^.donare.cap« • *,§. fLdeprohib.slien. teud.Boft.com .cap i. r §. ant fi * quib.mod.feu.amit. lafon aaih. ingrelši. C. de facro° - fand. ecclf L - 1 b ellv s eft fcripturajqua idquod iiobis debecur per • fequimur,noftrifq..vocatur ‘B h k[% e - D.Vult.m com» Inft. de ad.in prin.45.ve' (ic‘ 3 bel lv s eft quredam feriptura , in qua continetur nomen a&oris Sc rei, res qu.ee petitur s 6', caufa pe- - tendi.Vnde Hoftlenfis,. gljiis.cfuidjoram quo i quo mre petatur 1 & k quo 0 cdrnpofittts qxifque hbelhts h&bct. Paulo autem ali.er definitur ab aliis, fed in idena ’ cadere vldetur dcfinitio.Gallis vj ris pragmaticis,& in • foro verfantibus dicitur 'Vne demandt+Dt huius vero • tnateria excat titulus libro decrecalium 2. de libelli oblsitione Sc babetiiTa.quadi.8. per totrtm. Sc 81.di- ftind. Maximianus. Csterum vt, quod notatu di« gnum eft, fubiiciam, cum de lis locus fefe offerat a . quo's alibelbš miniftros appeHamus a Piinio in epi- ftolis dici videntur confules. Senecio {inquit) cum cxpIorafic:'confules poftulationibus vacaturos con® - uenit me.Sunt autem a libellis miniftri cui principi .'in relpondendis requeft-is iubferuiunt. Lampridius in Aiex. PoftmericLanis boriš fubfcriptioai Sc lediont epiftolaoim femper ded it operam , ita vt ab epi®- ftolis , & libellis , Sc a meinoria femp-er afifte- rent, Lib e l l vs,eft formula fenpti complcdens adionein 3 ’. Sc futur-z’ litis Ipeciem in juebcio. leg. 1. C.de eden d« Neque vero ram curiofe laborandum hic efle,vt qui« dam laciuntivNam Libellus nihil aliud. facit,quani quodiusillud perfequendi cxhibet iudici cognitu- ro de caufa. Siquidem non poteft cognofcere , nifi intelligatadionemsEt imel/igere non poteft, nifi aut dicatur , aut fcribatur. Fx leripto conftat libellus: ex non feripto , cauftc nudiš verbis conttouerc _ tentmm uadantur.vide^Specalatoiein de ljbelhspn«,- cepu- i 5 6j L ANTE!. LieelloRVm autemvarise funt fpecles:quidam enim Jibelli funt fupplices qui & qtieruli appellantur. Cuiufmoii etant qui primcipibus, pratfidrbufve da- bantur. Huius gencrislibelli nihil aliud erantquam preces & defideria , vt apparet ex leg. is. ffi de iji ms ■vocando.Quidam vero libelli funt accufatorii quibus ctimina deferumur & denuntiantur, 1 .17. Scleg.ip. S. hocamplius. Digeft. ad leg. Iui. deadult. Sunt & libelli Appellatbrn, item dimifTorii , qui &Apo- ftoli dicuntur , de quibus paui« infra. Štifto- IO nius. ^-•lEiLvc appellatur commentarius m facras iiteras cap.a. inpc Defum. Trinit. Sc fid. cathol. Damna- mus ergo(inquitInnoccntius) Sc reprobarous iibel- lum feu traftatum. quem Abbas Ioachim. edidit. Prat. IiPe l tvs appellatur quem maritus vxori, aut contra vxor mamo repudii cauffa mittit, cuius fit rnentio in leg. fi pcenituic. tf.de diuort.hisverbis : Jipocni- .tuit ru qui libellfi tradendum diuortii dedit.fe Chri- , ftusMatihaei s. Qmcuoque , inquit , repudiauerit " vxorem fuam, det ilii libellum diuortii. Oldend. Prat. 2,i bellvs appellatur ettam Scheda intimatotia, vide- licet q;?re in foro,auc valuis eedefiarum propoui- turtinuenifle pura Sempronitim atmulum aureum, .eigue cuius.eft redditurum , vtdicitl.falfus. Dig. de Furt.annot Old.Spicg.Prat, iiB EiLvs cenfetur ineptuš, (iaeinutilis duobus mo¬ du: Altero propter defe&um fotman, cuius maxima parseft petit o feu conclufio : Altero, ob rnateriam ,0 -vel cauftam perendi, quat in narratione verfatur.nec .£& tališ vt produc.it ius agendi-Et boe eft, quod exci- pientes aduerfus tenorem libelli, dicunt etim pecea- cein materia & forma: his quippe verbis vttmtur ex vfu magis, quam quod res ita habeat plerunq. Old. Prat. I^bet-evs dicitur ovatlo confultoria,quaboniIinpe- tatores olim complefti folebant ea, qux de rebus ar- duis ad Senatum Ifomanum ceiifenda referebant, 4 ° et in Litem veniunt.fi. prster hxc.ff.de pet it. bseted. 'Pridne laus Martias , inouit, Qrnntus Iulius Balbus 8c Publius Lubentius Celfu« , Titius Eufidiu« ,Oneriu» Seuerianus confules, verba fecere de his qux tmpe- catar Cx!ar TrajaniParthici filius,DiuiNetus nepos AdrianusAuguftus Imperatorinaximufque pnnceps, propofuit quinto nonas Martii,qup ptoximx fuerunr, libello compietus tft quid freri placeat. Dequare ita cenfuerunt. Huius orationis in eo titul, fit men- tio. leg. iliud quoque in princip.Iilud quoque,ait fo quod in orarione Diui Adriani eft, Oldend. Pra- teius. J.ibili.vs aut eft fummarius: fi nimirum condnua re¬ liefe narratione fiftum propofitum eft :Ant ardcu- Jatusfeu pofitionalis : fi circumftantia: fačti certis quibufdam enuciatis, qux voca m us articulos vel po- fitiones comprehendarttur : Alias vero aliusciuilis eft, quem etiam conuemionalem vocant, aiius cri- jninalis quem etiam vocant accufatotium , ex cau- jfamaterial; , quxiniudicium deducitur,D. Vul- 60 iei. in coramem. Inft. de aftioa. in princ. num. 47. 48. J-t bi rti requi£ta neceffaria funt quinque.Nomen A- ftotis: nomen rei: nomen aut certe aliqua demon- ftratio iudicisquidpetatur & quo iure : Q_uorum (I velvnum deficiat, libellus eft ineptus & niiperfe- dtus: in libello vero criminali fiue accufatorio jlia etiam defidrrantur videlicer pratter nomen iudicis, nomen accufantis : nomeh accufati , etiam men- fis &locus, in quo commilfum eft crimen, non et- iiia dies nilipetatut eius dedaratio a E.eo:de quibui traftant noftn ad leg. Sn. t 5 .de ptmat! dellft 5. J libertorum.Digeft. de aecuf. & i«paragraff ufc< T pto. authcnt.de exhib.reis.Dom.Vultei,dift(,w f o.& f i. K ' 5t> Lrs f. llvs pro tabellafideicommiflatia-.hoceiiiiim fideicomm ilfum fcribit teftatot.atcpuur i n j f ,,, princ. Dig eft de tabul. exhib. i tem fi libellnj.Ls aliudve reliftumefle dicetut, decteto comisa. dam. Et in leg. & in epiftela.C. de fidticomdii inEpiftola (dicit Imperator) vel breuilibelk*! fine feripturaimo etiam num, fideicommifas. linqui polle, adhibitis teftibus , nulia isib eft. Li b e l l v s appellatur fcheda fupplei, qoam vubob. plicationem d ciinus , qua populares peftulat^ principibus e.vponere folent in titul. Codic,m E. bel. princ, dat.litis conteft. fac. & in 1. nonia* mus.paragrapho cumquidani. Digeft.de»ibitr.li. bello, inquic, cuiufdam id qusrentis Anion':® 1 * fcripfit.Hac fignifisatione Iurifcofultus in l.necqak. quam. $. vbi dteretum. ff. deoffic. proconU l;a & inl.emnia.Digeft.deregal.iur, fic trudit moj ■omniaqufcunque caufs cognitionemdefidetni* libellum expcdiri non polfunt,hoc eft pet loim fupplicationem pr.efiati nequeunt,, nonauditapat- te aduerfa. Quas legesnon alioquioblčuras,Accnt. fius itiuoluit ignotamia huius fignificatinnis. Mit 1. fempcr.paragrapho demonftratur. Digeft.de int, immun. Sicque vfurpauit Sueton. in Augufto: pto. tnifeuis lalutacionibus admittebat & plebetn,taa- i ta comitate adeuntium deGdetia eseipiens,tt quendain corripuerit > quod ftc'fibi libellum p. r-gere dubitaret , quaft elephanto ftiptm. Pit teius. Libellvs rerum.l.fiegoSeix.$. plane.Dig.deiui4o in que confereb.it mulier ca,queprxietdotemi!ic nium mariti inferebat: quem & ideo tnatitoofct. bar,vt is eum fubfcriberec.vtcertum eflet indoma-t eiusea&ifie illata, &ne fi quando fepatatio fitnt, negaret.Prat. Iibellvs pro aflertoršaepiftoIaaccipitur,quamm!. gn credentlam velcertificationem vocamusicumb perior magiftratus fidem facit pro fubdito, vel etiam pro alio 1, fi publicanus.§.de rebus.ffldepublic.tve- ftig. Hanc alfertoriam epiftolam ab Epifcopo člen- ci habete folent. leg. fi qua pet calumniam, para- gtapho, pratterea iubemus. Codic. de epifcop.&dn. Sc in l.prima.Cod. de mandat.princip Omnes,inqiit, fciat nemini quicquam,nifi quod feriptisprobautrii effe credendum.Prat. Lisellvs dicitur qniiudicisrecufandi caufa ptralp tur a iitigatoribus. 1 . apertiffimi.Cod.de iud.Lit«,«' quit, ei qui fufpeftuin iudicem putat, antequam lit inchoetureum recufare.vt ad aliumrecurratur,libti- lo recufationis ei porrefto. Li belli 3 ppeliatorii,vocanturporrefti abeo,quiap- pellat.ei, iiquo appellabat, in leg. prima,paragraphn vltimo. Digeft de appellat.Libel!i,inquic, qui dantut appeIlatorii,ita fuutconcipiendi vt habeantferipeum, & aquo dati funt,hoc eft, quis appeliet,S: aduerfsi quein, & a qua fententia. Et alibi fmpeineod.tit as dicuntur libelii.vel fic.Libeili vocanturliters dnrii- foriSjliue Apoftoli, in tit.de libell. dimiff. roft ap- pellationem enim interpofitam lieeraedandsefant® eo, a quo appellacum eft, ad eum qui de apptlfcto- necogniturus eft: quaruxn fenfus tališ cftiappdlaile puta Liacium Titium a fententia illiua,quximetill<» dičfa eft.i. prima.ff.difto tit.Prat. Libellvs Abfolutuseft , quaudo cafum Itub - tftum fuminatim vno-orationis eonte«u;coB|lf tftimur.Prar. lniul* 1565 L A N T E r. 15 a Lib-e L-tvs dubias Jnterpretatur fecundum in ten- tio-nem iibellantis. I. fi quis intcntione ambiguakF. de iudic.fic in pulchta qusft. tradit Corn. conf. 18. in prsfenti confultatione in z. Sc /. cohin 3. lib. Sc canf.s*. in caufa vcrteme. in 1 • col. in vici mo li¬ bro. Sed an hoc procedat etiam in Iibeilo criminali, quialex pra:allegataioquitur in ciuilibus, & in eri* minal. verba libeliorum ftri&e debent inteihgi, fe- pign.Libellos agente Papiniano* Prat. Lisellos deiicere, apudSenecam, is dicebatur- qui Creditoribus fe obILgareparatus crat, vel-fol- uere parabat : veldenique eum cuius bona pro- feribebantur ^ defendeie parabat. It iufpenfis* inquit, ainici bonis libellum deiicio , creditoribus eius me obligaturus. Sic Cicero pro Qniniio : Lt« beilosSex. Alphenus procurator P. Quintii,faim- Iiaris Sc ptopinquus Sex.Neuii deiicit. Prat. eundumBai. in 1. 1. ad fin. C. de verb. fig.in hac jo Liber. Omneshomines aut fumiiberi, aut ierui, 40 qu*ft. l ud. Ro.nor. firmat quod non. in 1. diuor. tio, in princ. fF. ib-, mat. motus ex vna fingu.de- cifione Bal. ibi, Addo quod ide m videtur fentire Bal.in. 1. quotiens. $. fi quis ita. fF. dehaeredi. infti« tu.'vbi dicit, quod fi teftes depofuerint, quod pri- mo infukauit S. poftea vulnerauit: cum dičtio po- ftea fit dubia, Sc podi. accipi quod ftatim in ipfo iafultu vulnerauit , Sc lic erit vnum delidum tan- tum,iiixta gl. fing. in l. qui de crimine. Cod. de accufa. item poftit intelligi cum inrc-ruallo. Sc lic %Q erunt duo delifta. 'qnod tamen interpretantur, quod in continenti vulnerauit, ad hoc vt tefies concludant vnum deličhim cantum , & fequatur condemnatio in mitiorem partem fauore rei. Sed in hoc contrarium expreflc tenet fing.Bart.ini. libeliorum. in princ, in vit. col. verf. quaeto cum annus. fF de accufat. Sc pro fing. citat D. laf.in tub. C.de eden. in fin. Sc hawc opinionem contra md. eiprefie firmat Do. Aiex. in 1. diuortio. in 5. col. verf. ex huiufinodi. fF. Tol. matr. vbi relpond. ad- daftisin contrarium , Sc ponit tres- notabiies de- clatationes ad : d. 1, fi quis intentione ambigua. Cotta, Libellvs familiae.I. P5*lFdelega. 3. l.Ji.C. The, de cufto. reorum. Prat. Libellvs conuentionis.§. Tripli.Ifift.de a&. Libellvs famofus dicitur feriptura faraofa,hoc efl in contumeliam alterius edita. Imperator 1. vmea. C.de Fam. li. Azo, ibidem. Item ludfconfult 1. lex Cornelia.de mreiur. §.fin.S?ieg, E r B £ l l v s memoriala > feriptum memorial cauffa paratum. Dbellvs pofitionalis, aut fvtdicunt) Articula- tus, vocatur,qui fingulas partes, Sc circumftantias fifb.feu cafuSj breuiflimis pionunciatis complečh- tur, adiečbis nihilominus, quae ad libellum requi- runtur. Vide Olden.inde Formula j.ibelli. Spieg. Dbellvs, fyllogfimus quidam iuridicus eft, cuius propoficio axioma iuris continet, aflumptio fpe- ciem fačbi, conclufio peritionem , D. Vulr. in d- . dt.de ad. nu.4p. za C ibid. Vt ecce cum ita dici- mus-.lute ftatutum eft, poftefiorem iniuftum rei alienar, teneri ad reftjtutionem eius domino refte vendicanii.SedTitiuspofiidet meinuito^ &iniufte rein meam , neevult reftituere; Quare peto Ti« tium condemnari Sc compelii , vt mihi eandem rem reftituat. Hic vides Maiorem propoficio- nem, Minorcm, Sc Conclufionem.ex zano, Sc Ol d. Spieg. I-i'B el len sis funt,qui Ubellis aut fufcipiendis aut recitandispra:erant.l. 51.C. de appell.Noftri vero ^ 0 libellenfes ( inquit) quas apudarbitros gefta funt fufcipiant, cognitiones inducant, Sc eaqux gerun- tur excipiant, feribant, fcriptaquelitigatoribus e- dant: qui etiam apud arbkros (licet llluftres fint J ex delegaticne noftracognofcentes,excipium,(i in l Facratifiimo noftri numinis comitatu caufe di- ’ cantur. Hi etiam rocantur, hbellenfesfacri ferinii, l.fin.C.vbi Senato.Pr.it. ItBELLos agere, id eft, Jibdlis principi datis fub- 7 <> .fignaadis aut reemndisprsefte. 1 .12..^. de diftra* )0 1. fF. de fiatu homi. Liber dicitur, qui exnatu¬ rah facultate facere poteft quicquid liber, nili quod vi autiureprohibetur.l. 4.fF.eod. Seruusau- tem dicitur, qui ex conftitutione iuris gentium, alieno dominio contra naturam (id eft, contra ius naturale ) fubiicitur. ibidem, Liberi homi- nes in dnplici fpecie reperiuntur.Aut enim funt in- genui, qui ex matre libera na ti funt. Inftit. de in-~ gen. in princ. 1. feruorum. de ftatuhomi. fF. Aut libertini, qui ex feruitute manumiffi funt. Cmte- rum ,iufta feruitu; intelligitur plena, & omnibus iuris partibusnixa 9 quemadmodum Sc iuftam h£- reditatem interpretatur Budsus in l.j.ffipro focio. 'Anchora. Dberorvm hominvm plures funt difFerenrire. luftini-nus ait, Aiios efie ingenuos, alios vero li- bertinos. Sed refte adiiceremus Sc alias d.fFcren- tias: Homines aut tantum conceptos efie aut iam natos. Item, aut mares efie, aut fceminasralios ef- fe fpurios, alios exiuftis nuptiis conceptos : alios efie ciues, alios vero peregrinos, Sc in ciuiblis a- lios efie patricios , alios plebeios Scc. Obferuan- dum autem obitei eft,interdum ingenuum dici pro libero , Sc ediuierfb liberum pro ingenuo.rnft, de nupt. ad fim Sc 1. 40. De hxred. inft. Sed Sc in- genuis proximos eos fuiffe ,qui iuraingenuitatis confeo.uuntur: hab uide tamen imerdu n aliquVd diffimile. Si patronuslibertum fuum adoptet, non facit eum omnino ingenuum , 1. vit. de ftai. hom»>. Sed ita fiiium fuum facit, vt ei in fua familia trt- buat iura ingenuitatis leg.'31. De titu nupt It e'i- beninus qui ius aureoruin aunulorum' a princi-' pe impetrauit,ita ingenuitatis iura ccnfequitur, vt tamen faluum maneatpr^cipiHim ius patroni, leg.. Sc d. De iureaur. atimi. Hoc eft, licet nullas o- peras, obfequium nullum; debeat patrono , reue- rentiam tamen deber, 1 .10. §. 1. De in ius voenn. Sc cum moritur, integra funt iura patroni. Nam eifi quafi ingenuus viuat, tamen tamquamliber-- tus moritur. I.3. de bonis lib. 1.4, De iurc aur. aa- au. Sed Sc qu) ,ex Iibertino patrenafeitur > dicitur nafci ingenuus, habet tamen aliquid 'libertin? con- ditionis quia pgtronasin liberti quoque fifi filiutn habeat aliquid iuris Sane exChceronc & riuio fatis intelligi poieft.olim ingenuos non fuifie,qui patre cierenon poflent*vel quoruiri maiores feuitutl fer- uieranttficuti Sc Suetonius flribit, olim l bertinos ditftosfuiffe ,non ipfos qui manamitterentur, fed' ingenuos ex his procreatos. Quod Claudium Csfa- re.n ignorafte etiam notat: fed fatis fignificat,iam fuo tempore ex libertinis natos fuiffe ingenuos.Sed & ingenuus etiam efie dicitur , qui quoquo modo liber nafeitur adeo vt ita dicatur, etfi ex feruo na- tus fit,fi mater libera fuit vel conceptionis vel par- tus,vel etiam medio aliquo tempore.Nam ven- trem partus fequitur (quia mater femper certa eft) Sc ex quo eft conceptus, vfque ad natiuitatem, infpic tur tempus optima; materna concfitionis. Si non de prima 6c naturalr conditione filii 'agatur,. verum de ea quaeTureCiuili magis tribuitur,velu- li de digmute,aut familia,aut or/glae'patris } cui«8- * 5^7 LAKTE j. 1568 magls ea elTe videatur, ftatum potius fpe&amus. I. io. Pc Senat, l.i* Ad Manicip. Saltem vbi pater legitimus eft: qui mag's eft certus, 1 . 19. & 14. De fiat.hom« Atque hic cjuidem etiam fpe&abimus, vel conceptionis tempus, vel partus,prout filio e- ritviilius. Vt fi cum primum conciperer > pater meus Senator erat, fed eiTe defierat, cum nafce- rer; aicar nihilornrnuseflefiiiusSenatoris*nondi- IQ ceter tamen , fi, antequam conciperer, Senator ef- fe defiiftet. 1 . 7. De fenar. Poftremo illud eft ob- feruandum , etfi Hi »o n on profit liber ras matri ob- • ueniens poft partum, prodefie tamen patrisdi- gnitatem. Nam refponfum eft,nihil interefle, an me fufceperk pater iam Senator, an ante dign.ta- tem Senat-oriam.leg. s. De Senat. Nam etfi fummo Iure vix d;ci tališ fikus pofiit fanguinis Senatoni, tamen refetiptum eft benignius erTe.vtei pacernos honores non inuideamus.l.ii.-C.de diguit.Fr. Baid. 1Q in liiaCatechefi I,uris Ciuiiis, cap.i. X,ivBBR,fingulari numero, pro nato apudlu.fi:. in !.//. q. de.inof. tefta. Siquisfno teftamento ,inquic« m axhnam. ouidem pofrionem libero celinqtiat: jninuicuiam autcin aiii, vel aliisde fitirpe fuapro- .g e nitis Cicero denar. Deorum Ib Hinc Her¬ cules , bincCaftor& Pol!ux, hinc AL cubpius, hinc Liber etiam : hunc dico Libetum Semele nattrm non cum , quern nofiri maioresdiugu- fle fancteque i/berum cum Cerere 8c liberacon- ?° feerauerant. fed quod ex nobfs-annos libercsap- pellamus, iccirco Cerere nati nominati funt liber &libera:quod in libero feruant,in libera non item. Hor. £ f g er dicitur :s,cui ius eft arbitrio fuo viuere , qua- tenuslege ant inftituto permifium eft.nam, vtin Cluentiana Cicero teftatur, iccirco oinnes legutn ferui fumus,vt liberi efie pofiimus.Hot. X.r K e k> pro cer ta pa rte operiš, vt Pande&q iuris in quinquaginta Ubros diftincl^ funt. Bud^us obfer-^ nauits Ciceuonem alicubi vfurp.ifte Librum , pro inuentario,vt vulgo dicitur, vei Regiftro.Spieg. Liber, rationum > fiueKatio, vitro cittoque dandi, accipiendi, credendi, foluendi fui gratia negocis- tio.l.fi quis exargcntaiiis. § rationem. ff deEden. Spieg. Liber, a fule,qt.i fidem foluit,dicitur. Liber. bomo. Oppo. ferros, VJp.’J. 1. de bi; qufde- icc. § h$c iri tačtum.-verfi Sed cum quia in libero homine> inquit, nulia čorporis a?ftimat;o fieripo- * teft, tedquinquaginta aureoruni condenfliatio St, Spi cg. Liber pcpulus,is eft,ait Proculus 1.7. fhdecapt. Sc poftlim qui nullius ahetins poceftati eft fubiedus, fiue is fcederatus eft.* itetn fiue atquo ficedere m a- micitiam venit,fiue fcedere comprehenrum eft, vt is populusalcerius populi maieftatem comiter con- feruaret. Hot. Libera adminiftratio, nvpplenam re' adminiftran d.x poteftatem ha. er. H a ude remota,!. fi pater.fF. 60 Qu2 in fraud.čred; t.Spieg. Li bera iurifdidio.Vide,ItirilHidio libera. Libera.- peculii adminiftratione cojk efta, quid contineatnr,exponitur in 1 7 -lF.de *;ionat,l./.’.,quar in fra. čred. i. 4 J . §.vlt,ff. de rei vindic. L 1.$.i.qu:c res pign.i.a^. depad. I. ad M?ced. 1. o. $.an paci- ici.quib, mod. pigu. 1 . 14.de acquiren. polT. l.io. C. quod cum eo.Brifi. Li b e ra legatio,foluta, nec adftri da, fu$ rpontis,fui- 7Q que non alieni arbitrii *. Qbo nomine appclftbatur ca legatio, quam quis rei m* etgo, feu rerum pri- uatarum caufa.fine mandatis obibat, quemadmo- dmn Cie. li.i.dc leg. & in Rullum loquitur, Vndc merito Vlp.eum qui libera legatlone abeft,nonvi- deri Reipublics caufa abefie pronuntiat.Hic enim non puhlici commodi caufa,fed fui abeft. 1. 14.ff.de legat.Huiufmodi legationes decerni fibi faragebant fenatores, qui'vel voti caufa , vel hsereditatis fyn- graphteve perrequende.vel aliarumrerumpriuata. rum gratia in prouincias proficifci necefle habe* bant,vt fub ea muneris puhlici (quodeisTitulot?. nus iniungebatutlfpecie, negocia fua,faluadigniw. te, conficerent.Cicero libro tertio de lcgibus&!i. bro (ecundo Ep.ftoLad Attic, Et in O:atione.pro Flacco.Suet. uiTiber'Brut.epiftol.ad Cicero. lib.it, Bpiftol.BrilT. Li b e ra le refponfum,hoc eft,jngsnuum, 8c minus d ffimulnntcr prolatum. Li 3 er ali caufa mana afterere dicebantur,quilibe- rum hominem imufta fe t uit ute opprefium in b bertatem vindicabant.vnde & Allertorcs, & Lihe« xalis caufa dicebatur. Plaut.inPcenul. Al &hu e as afer at £uas popuLues liber ali caujfa. Itemque paulo poftj Sed pr^cifa locutione in Curcul, Si quifc[ua.r/t bane liber alt ajjeruijjtt mami, &r-pauio poft: Promijijti fi quifquam hanc liber ati ajjercret Mann. Nam Donatus audor eft ordinetn efie hunc,Afie- rere manu aliquem in caufa liberali.Hot. Liberalis caufa. Liber tat: s iudicium pratornon inuenit, led iex,qu 5 e partirn communem, partirn propriam ftatus conditionilvediftindioneminRo manamRempublicam inuexit.Nam «ui hominem liberutn iiberali caufa manu allerebat, quodexle¬ ge Ou^ititiunijvel iure Romano ageret, legitimam acriouem impetrabat:fiquidem vt iiberoshomin« alienare prohibitum erat, lic alienatos ciuiliiudi- cio manu aflerere permilTum. Plautus inCur- culione: Oni fcias mercarifurtiuas aiqne ingenuas virgim, ^Ambula m ius. Terentiusin Adelphis, g)'uid Ji ego illar/i tihi no o vendere, Coges mt?.Minirne. S. namque id mttui neque vendundam cenfco, Qua libera eft. nam ego illam Iiberali ajfcro ctniti manu. Exq'w;bu s verfibus fatis intelCgi poteft,?.ftiontni Iiberaiem ciuilem efle.Quum.n.dix. : fiet j^fchiiius, Liberam mulierem vendi non pofle»fubiecit: nam ego illam Iiberali aftero caufa manu.Quali dicerei quia liberam mulierem qux vendi non poteft, a- henare vis^go illam Iiberali caufa:h.e. direfti it* gis,qua liberos homines alienare prohibitum eft, aftrionealFero manu. Csterum fi qu2rebauir,an quis libeitus efiet,an feruus,ideo expnetotis iurif* diftione fubftantia capiebat hiec queftio,qiiode.>ex - nudofaclro conftaret- Quum enim qu$rimas 5 an quis libertus fit,an fenatis,in effeftu qu2erimus,an quis fit manunailTus, ita de fafto. Si mili modo, quoties de iioc comenditur,an quis fit filius,nonde iure.verum de rado omnis eft con tem: o.Ec iccirco hf qu9ftiones qu^ ex prstoris iurifdidionefublla* tiara capiebant, hoc eft, viua iudicis.quem pr$tot decernebat,voce,fine aliquo iuris aux lio exped>e- bantur.Nam qne ex nudo conftabat fado, nudafo- lebantpr^toris iurifdidione definiri. Errantigi- tux ,qui exiftimanr, adionem de partu.agnofcen« do ex S. C. nafei. id enim nullis rationibuspro* bari poteft.tuni ouod huius adionis caufia exnudo meroq. £zčt o,non ex certaaliqua iuris aut S.C.defi- nitione coflaret.tu etquodnecS.C.Plaucianli ) nec iilud KČp ^ L A N T E I, 1570 iilud Senatufcon(ultum,quod temporibus diui Ha- driani fa&um eft, quicquam aut addcret a&ionis fubftantise aut detraheret,fed dies conftituebat de- nunciationi certos. Ergo quum ante huiufmodi fe- natus conftitutionem , nullo certo ordine aut tem- pore denuntiationi conftituto,pafiim etiam fine de- nuntiatione maritos pro arbitratu agnofcendi > a- lcndique partus gratia fceminse fuos prouocarent: voluir Senat us intra dies ^o.poft diuortium connu- merandos fceminas fuis maritis denunciare 5 fi fe 10 pr^gnantes exiftiment, vt poftent mariti cuftodes mittere.Nam quod Plancianum Senatufconfultum de liberis agnofcendis nihil ad adionis fubftantiam pertineat,ex .Vlpiano nemo eft,qui non iudicet^Or- dinem n. fenatufconfultis de liberis agnofcendis exponi, VIp.aučtor eft.leg.i.jf .ex hoc referipto. de vent.infpic. Vt fic ante Senatufconfulta, quibus fic ordoerat conftitutus fine ordine de agnofcendo partu veteres contendiffe videri poffinr. Si legens ad leges trahi folebant. leg.26.de legib. Si pr^toris 20 edi&oadiuris confticutiones trahenda nonnun- quam funt,lege prima ex quib.maior.fi dcnique de his, quse primo conftituta funt a certius quid ftatui poterat.leg.11.de Ic-gibus.cur non circa praetoria de partu agnofcendo a&ionem , certius quid fenatus potuilfe ordinare ? Eft igitur de partu agnofcendo iudicium honorarium non ciuile, Razuard. varior. li.r.c.iS. Liber a l iA iudicia , & liberaies caufa? proprie ap- pellantur,in quib.de libertate qucftio ve'rtitur'.rub. 50 de liber.cauf.L42.jr.i.ff.folut.mat.-L32.jF, de libera- li.ff.de reccpt.qui arbit.recep.l.6.jf,i. de Carb.ed.l. 3.if,fi feruus.fr*. de.adqu.poffleg.36.& ieg.38. ff.de re iud. L3.fF.de feriis.l.7.^.1.fr'de petitio. hafred. Itali- berale iudicium apud Guintilian. li.6-cap.de rifu- BrifT. Libbrali A,Vlpian.aitjftudia accipfmus,qux Grsci ih&&&!*. fj.&Znipara, appellant.Ciceroni mgenu^ ar~ tes di&£:Plinio,Liberales:qua2 arnore diuo Augu- ftino li. 6.de Ciuitate /ei/e cula res a recentioribus 40 vocata: funt.Cur dičjtse fint Libefaies, Budoeus indi¬ cu in pofterior. Annotation. Sed & Seneca cur fint Liberalia ftudia,dida,eaque non advirtutem duce- refied prsparare tantum, oftendit epift.89. Spiege- lius. Libe r a li t a s,id eft,munificentia l.i. de fponfaLl. 2.de fecund.nupr. in C.Th. Lib er ai 1 t a S fraudulenta,quse nocet aliis. vt fi quis debitum condonans debitoribus, nolit credi- torib.folutum iri.Vide Lvlt.C.de reuoc. his qu« in fraud.cred. Spieg. . 5 Liberalitat e frui dicitur is ,i n quem liberali- tas confercur^non qui ea ftudiofe vtitur. P. Vido- riiis. Liberalis nemo exiftit in necefucatib. Li8.ff.de a* dnu. leg. Liber ar e, Ubertate donare : liberari , libertatem confequi. l.u.manumittendo. ff. de captiuis. l.pen* tf.in quib.cauf. Prat.ex BrilT. L1 b e r ar e eft luere, Sc nexum pignoris diffoiuere 1 « s 57 -ff deleg.i. Prat. 60 L1 b b r a r e prsedia, feruitutem debitam remittere. 1 . i.ff.fi vfusf. pet. Prat. v Li it fi R a t 1 o N t s verbum (ait Paulus) eandem vim habet,quam folutionis.lege 47.Digeft.defolut. In rubrica tamen de fo!ut.& liberar. diftinguitur, ac tanquamgeneri$ loco ponitur:vt solutio,pecunia- ria (it:Liberatio,qu*iiis altera difioluend* obliga- tionisiorma: vt confufio, Sc compenfatio. ’Prat.ex rr 0 Lua br e ,&ilne excepdone fidciuffor promififte telligitur. Libere,quantum ad ius & naturam fide- iuffionis. Sine exceptione fcilicet friuola. Non ta¬ men per hoc Iegitimis exceptionibus renunciat.ca. ex parte 2.de offic.de leg.Vide laf.in l.i.C.de facr-, ecfcl.Spieg. Libe ri alij dicuntur Iegitimi,alij iilegitimi.Legiti- mi funt a lege fiue iure probati,!.^. ff.de in ius voc. L12.deftat.hom.Limperialis.if.fi. C.de nupt. atque a lege fiue iure vel folo , quod accidit in sdoptatis,. veivnacum iure etiam natura, quod fitprorinus^ quum quis nafeitur ex nuptiis', vel poft interuallu legitimatione.lilegitimi funt Iiberi, nati ex concu- bitu legibus improbato : quos natura quidem ita nouitjfed non lex:& rurfus ex concubitu improba¬ to quidem,permiffo tamen,vel improbato, ita vte- tiam cx damnato : D.Vult. in coram. ad Inft.ad pr, de patr.poteft.n.8.&9. -1 b b ri , nedum filij, led & nepotes, pronepotes Sc deinceps nati dieuntur.L220.ff.de verfifign. if. vir. Inftit.qui teft.tut.Vlpianus de Pollicit.l.inter libe- ros , nepotem quoque contineri, Diirus Pius referi- pfit.Paulus: Liheri vocantur vfquead trinepotem. leg.luriteonfultus. jf.parentes.Digeft.de gradib.af- finit. 1 B e R 1 a Gr^cis, ts'kvx, mujA?, appellantur,filij vero q- L ib s r i,femper piuratiuo numero profertur.ficut & pugillares,Codicilli,Gaius in Lnon eft, ff de verbo. fign.q uo multitudinis numero etiam vnum filium filiamve fignificari veterib.dixitA.GeIL H.2.C.13.& vide Lr48.ff.de verb.fign.Olden. 'Iiberi quod ad Sctum TertuIIianum attinet, non funt qui contra formam humani generis procreati funt.leg. 14.Digeft.de ftatu homin. Paul.lib.4 Sen- tent.tit.9-Hos partus monftrofos adpellat Romulus primus Rc-manorum rex lege lata cuius bisc verba funt:Monftrofos partus fine fraude necanto. Spieg, Prat. 1B e r 1 populi & liberse Ciuitates, qu$ nec tributa nec ve&igalia fo.luunt Cicero de leg. Agr. contra Rullum. Li b e r 1 populi, qui fuis legibus erant relifti, qua- les ^Etoli apud Liuium ; populi tamen Romani maieftatem comiter obferuare tenebantur. Pra- teius. Liberi Sc liaerede$.Vetus eft qu*ftio, multique in- certi eam rem certant,vtVuIcationo verbo vtamur. Cautio his verbis concepta , Ad liberos & hseredes, quam fignid cationem hafeeat. leg.Gallus. jf. etiam. Že Iib.& pofth.Nam ali; eius orationis hunc efie‘ef- feftum putant, vt vtrunque fiat nec profit ex libe— ris effe,nifi čeh^res fitinec rurfus hseredem efle,nifi ex liberis quoque fir. Alij contra. Tam enim adie- ftione h.uius fyllabze Et, ovationem augeri ZZ pic- nius intelligendam dfe,quam detračta conieftione minui, Sc velut in anguftam cogi. leg. ea camen.de leg.3. Nec certe dubium-ea res habtt, quin plera- que,vfait Iulianus,tali coniunčlione in ambiguita- tem incidanr. Qujd agirnus ? Ego non dubiio, fi ea res qua*que , de qua in agendo oautum_eft , ita"per b^reditatem obtingit,vt id quod capitur,in rei per- fecutione conlift^r, & p»-ccium hsereditatis augeat: in liberis , id quoquc fpečfandum eife , vt h^redej fint:qui vero ex liberis non eCent,& eos ex fequen- te orationis parte,4wvp,tt«jjtt)V^&tanqaam fubiata con- iunftionis parte admitti. Nani,quamuis dičHo Et, coniunčfionem faciat: tamen plerique ea vtuntur, non tam vt coniungant, quam quod in pauca rem conferre,& compendiofe loqui ftudeant. leg.fi quis Sempro.de h^red.inft.Sed & indubia canifa hx fyU labž, Et,Quc,Cum fingulas res per fe demGnftrant, D d d Hp 1 . fi is qai ff. de rebus dubiis.C>uj.d quod &: illud. fieri poteft,vt prius loquendo de !ibem,de iis qui primum fucceffionis tenent ordinem, caucaun: & deinde plenius Tub verbo haeredum , cseteris qui illošfequuntur,profpe&um fit^Sic enim id Pom- poniano quodam rerponfo , e liberis ad CL_Mu- tium,in fpecie quidem non plane fimili , fed ta- * menqtiis huc non inepte iraHere in esemplum polfit,traditum eft.l. Herennius.de verb.fignific. Quid ergo i\ iis de rebus concepta fit caurio,quse 101 rei perfecutionem,& quafi pecunite prseftationcm non conrinent ? Ec quoniam ca res iure bsredi- tario non contingit: Jn liberis, immiftionem re- quiri num opinor. Plane in cseteris, fumma eft: rado, qua adidonum. vt quamuis conditionem expečtet.l.3.jf.i.dedi3ered» inftit.Sed liberis,ad il- lam qua?cunque eft» prsrogatiuam ex legead- miffis,in extraneorum perlona ,ea lex locum ha¬ bere non poteft. Nam propius eft, ficut & Papi- nianus refpondit. 1. cum pater IT. fin. de teg.2. & 20 noftri interpretantur. gl .ibi. vt Coniun&ione iis perfonis,inter quas gradusaffe&ionum funt , ad- ie■ approbeturj L17s5.fi quis rogatus.ff.ad Treb.Briff Liber o s Senatorum accipere debemus, non tan¬ tum Senatorum filios; verum, omnes quiexhis ger.iti, exve liberis eorum dicantur,fiue natura¬ les,fiue -adoptiui fint liberi fenatorum, exquib. nati dicuntur.l.10. 5 . liberos.ff.de Senat. Liberos habere qui dicantur oftenditAlex.Nea- pol1.c-15.l1b. i.l.Spieg. Li bs r tas diredanunctfpatur , quamdominus ftatim contribuit. Sicut obliqua feu fiedeicom- miffaria >. qu« danda mandatur heredi.Oldend. adde Ferret.tit.qui teftament.tut.dari poftint. Liber tas etiamauib.&feris qu^cuftodia huma¬ na non coercentur,tribuitur.Naturale.n.libertate accipere aucs,fera , que intelliguntur, cum inftii naturalem lax;tatem peruenerunt^veloculosno- ftros effugerur.t/vel ita funt in cofpedu noftro,vt dillicilisfitearumperfecutio. 1 . 44. & 1 .5$. flF.de adq. rer. do. 1.3. if. item feras.tf.de adqui.pofCiF. fcr^.in fin.Inftit.de rer.diuifio.Briff. Lis e r t a s opponitur Seruituti.Vnde conuenire non pofTunt,C.deLatin. lib.toUen.Lergoff.de fi- deicom.libert. Porro fub appcllatione libertatis, non folum accipienda eft , qux feruili conditioni oppon ir ur,fed omnibus conditio alienoiurifub- ie«fta.Contra quoque fub feruitutis appellatiene omnes omnino fpecies fubiedionisfuntintelli- gendse , quae iuris ac poteftatisaliquid inpedb- nam producunt. Hot. Liber t a s non priuata, fed publi ca rej; .eft«. Mar* tianus in l.Si quis.ff.de fideicommiffiibert. Liber TAS.relida videtur hifce verbis,Noloob* quando ribi feruiat.leg.quidam teftamento. ft-d c fideicommif.liberCi Libertatem CiceroParadoxisdefinit potefia- tem.yiueadi.Yt veliš. Nofter Flor entinusliberM* te®- L ANTE i. m temait efTe namralem facultatem eius , quod cuiq; facere libet , nifi fi quid vi aut iure prohibeatur. L4.ff.de ftatu hom.jf.i. Inftit.de Iure perf.Eftque il- lanihil g-ratius.l.PauIus,£.x. cum d-idurn efTe putauerunr, quod vrgeret ad mor¬ tem. Probabilius eric fortafTe Orcinum hinc du- ccre,quodi domino iam mortuo Sc in orci potefta- teconftituto,tanquam ab ipfo erco libertatem cen- fecutus fit : vt videatur efTe quodammodo orci li- bertus.Connan.Ubro fecundo, cap.4.n.5. Vide Or- cini. Liberii fant,quos domini ex iufta feruitute folue- 60 runt, a-c manumiferunt, vnde etiam illorum patro- ni,quaft patres, qui a morce in vitam illos rcuoca- •runt,appcllabanuir,Eorum autem tria genera fue- re,yt refert VJpianus lnftit.tir.i. nam alij ciucs Ro- manbaiij Latini Iuniani,alij Dedititiorum numero erant. Et ciues Romani quidem funt (vt idem fcti- bit) libertLqui vindičk,cenfu aut teftam enro, nul- lo iure' impedienre manumifii funt. Latini lu- niani,quiex legelunia inter amicos manumilli funt. Dedititiorum numero funt, qui pcen« caufa y 0 v-fndi funt a domino ; quibu$ veftigu ( af 1574 quibus ftigmata)ft:ripta Fuerunt;. qui propter noxa tortinocentefque inuenti funt:quive traditi funt,vt ferro aut cum beftiisdepugnarenf.vel in cuftodiam coniediFuerunt •; deinde quocjuo modo manumifft funt.vide manumifti.-Notandirm autem in patrono- rum Iibertis(vt obferuat Turn. Aduevf.Hbr.i8- cap. $.)ordinem qucndam fuifle , & quofdam primos, quofdam fecundos vocatos fuifte, quod alteri apud patronum priorem lecum obtinerent^ alteri proxi- mum.Martialis. LibertumdoSH Lttcenfn cju.lre ficundum. fjrgo primi Sc fecundi dicebantuf, vt aiiis omnibus potiores.Ac fortafte inae fadum eft> vt apud iuris confukos tam fzpe nomen primi & fecundi 1.ga- tur.Teftatur id veteres infcriptioncs,quarumin v- na ilc reperitur:Sofroni o L-tertialibi Sc P.Sextilic promo arufpici & ilia:Se viuo feert fibi Sc Petise. c. t.prim« vxori.Prat. Liberti admiffionum,apud PHniuTnIib.33.capit.jo gratiofi funt liberti,qu» homines ad principem ad- mitrcbant,admiiIjonibufque prebrani. Fuii,inquir, & alta Claudi; principatu differentia infolens lii? 5 quibus admiffionum liberti ius dediflent imagine principis in anulo ex auro gerendi. lic enim legi vult Turncbns Aduerfariorum I1br.13.cap.12.quan- quara fenfus aliquis ex vulgata iedione elici pofi* fit.Prat. Libe r t im i abingenuis ideo diftinguebltur, quod non eodem vterentur iure.Libcrtini emm agnofce- bant patronum,cui operas Sc alimenta debeban^at’ que id genusalia , quo pertinenc priores quinque titul.lib.38.Digeft.6c tit.3.& 4.1ib.6.Coa.& tit.8.& p.lib.3.1nftit.qu« non faciebant ingenui.Hinc inge-^ nui erant,vtita dicam,aliquanto liberioref .quam libertini-.vndein iure noftto vocemLiBER inter** dum interpretamur ingenuum^r’ e£o^>iv,vt in fed poftquam, lnftit.de libertinis. 1. cum pado 40. Digeft.de liberal.cauf.Qu,ocirca vt libertini inge- nuorumiura confequerentur , & cum noneffent reuera ingenui,pro ingenuis tamen haberentur,iuf annulorum aureorum impetrare folebant, leg. 1.Go de iur.aur.annul.leg. falfa.33.^1. ff.de condit. Sc de- monft.faluo tamen iure patronatus, le-gjc-d Ci ir.ff de in ius vocan.tot.titul.Digeft. Sc Codic. de iure aur.annul.idque fummi beneficij loco habebatur? non promifeue concedi folitum. fed qui id aliqu& ex caufa eflent meriti.Cseterum vt non iura tantum ingenuorum haberent, fed reuera etiam effent in- genui,nec vllos agnofcere eogerentur patronos,na- talibus,id eft,ingenuitati rx-ftituebantur, idque no nifi cum patroni confenfu,cui inuito ius fuum au- ferri ti ec poterat nec debebat,tot.m.Digeft.& Cod. de natal.reftituend. Manumiffo itaque libertinos facicbat:ius annulorum aureorum non cjuidem in- genuitatem ipfam tribuebat, fed ingenuitatis iuraj reftitutio vero natalium etiam ipfam ingenuita- tem:O.Vultei.in comment.lnftit.tit-. de libertin.in. prm.n.5. Libertini funt,qui.ex iufta feruitute manumifii funt.leg.fexta, Digeft.de ftatu hom.Libertini enim manumifiione tantum conftituuetur.l. .Cod.de in- gen.manumifl. Eftque hbertinusrelatiuu IngenuL: ficus libertus Patronr.olim vero,id eft , Appii C«ci temporibus,& dcinceps, aiiqu-andiu libertini dice- bantur,non ipfi,qui manumiitebantur, fed ingenut ex his procreari: v t leribit Suetonius in Claudio. qua differentia bbferuarcModeft.videtur iti 1. i-ff.de cxcuf.inrer Bigotuc hocmodo: dv ^.Ec paula D d d i L A N T E L J 5/5 L AKT E i. ante , etTrsAfuS-s^otJ; otfhotc %j$jhs v jf axntčiv ol čtp- jcrn; ' 6 fon;£f 7 ivu. id eft , Libertmis enim 1 bertos Fo~ los dare tutores oportet. Icem, Libertinis pupillis magiftratus tutores ingenuos non e.abunr, Hoto- mannus. Hodie tamen Libertinus & Libertus is di¬ citur qui ex iufta feruitute manumiftus eft.Hoč ta¬ men intereft,quia Libertus tune dicitur,cum vei de patronojvei iure paironarus agitur, vt in traetatu iure patronatus de operiš libertorum,&'c.Non enim dicitur cuius dl Libertinus fed libertus. Id quod 16 ©bFeruauit Plaurus in Afinaria,(cum inquit) Magis aecorum eft libertum petius quam patronum onus in via portare,&c. Libertinus autem t*unc dicitur, cumftatum homiais ftgnificare volumusad dnTt- renriam Ingenai vel ferubDicirous enim Serui.s an Libertinus,libertinus an ingenuus? Ac pržter hanc rela-ionis, nulla eft differerma, vt Valla exiftimat lib.if.Olnn in proprias tribus diftribuebantur; cum manumiftorum ftlij libertini vocabantur. Florus in Epitom.libr.io.Libertini (inquit)in quatuor tribus 10 redačli funt.cum antea difperfi fuiftent: EFquiIina, Palatinam,s ubuiranam,Collinam:Ar poftea indo- minorum tribus aFciFcebantur, id quod ex Tercul- liano annotauit olim Politianus c.^i.Mifcell. Pro- hibebantur autem olinrlibertina? , nec non liberti- norum iilis Veftales fieri,vt eft apud Gcllium lib.i. C. 12 . L i Bert ini tas> id eft, libcrtinorum ftatus & con- ditioJ.14.fF.de probat.l.2.C,de pedan. Iudicib.l.ij. C.de ingen. mana. 3 ° IibbRtinorvm &Libertorum appellario,quam- uis ICtis fttpromilcija : fuhtilius tamen diinngui- tur ab aliis, vt I.iberti ftntdlli ipfL qui man utrudi funt, Libertini illorum Iiberi, ni m ir um poft manu- miftronem nati: Nam antea natLnift & ipft manu- mittantur, ferui manent, nec quod parentes adipi- Fcunturbeneficium ex eo etiam ipft habent. Hinc Liberti ftue Libertini funt bemines Iiberi, qui ex iufta Feruitute m-anumiift Funt.Nam qui liber erro- xe Fafti Feruit,ft manumittatur,ingenuus manet,nec 40 natalibus ipfius obeft,quod manumiftus lir.^.fin.in ft.inftit.de Ingenuis. D.Vult.in commentJnftit.de iibertinbn pr. n. z. LisrrtinoRvm autem ftatus tri pertit us furt:E- rant enim libertini ciues R.omani, Latini & dedni- šij.Ciues Romani vt tradit Caius li.i. fuarum Infti- tutionum.eram qui teftamento,aut in templo,aut ante confulem manumitterentunLarinos a me fuif- fe feribit, qui aut per epiftolam , aut inter amicos, aut in conuitlio iibertatem confequebantunDediti- lios vero, qui poft aliquod facinusadmiftum !up- pliclis af&ciebantur , publiceque pro crirninibns csdebantur. aut in quorum facie,.vel corpore ali- qua nota vel igne,. vel ferroita imprcrta foree , vt delpri non poffet,& poftea manundt-ebantur. Ad- ditque ciues Romanos potuifte teftumento facere & aliis exteftamenro Fuccedere,qužeLauni ftue Dedi- titij nc-quaquam poterant.quamuis Latini fi iterum ant teftamento, aut in Ecclefia , antante confu' lem man umili} fuiftent , -eiuium Ro m a nor um £ 0 i-ura confequer,entur. At cur Ailius Senrius ter- tiam fpecitm Dedititios norninanr, late feri¬ bit Theopbilusjdičensjita fuiffe nominatos exem- plooucrundam per.egtinorum , qui cum Roma n is vedigal pe n de r en t, q u i dda m tyrannicum cogitan* tes in Romanos ar m a rumpfcrunt,cum quibes con- g-refti vifii funt.. Cum enim eorum fortitudinem ferre non poflfent,armisrubieftis Fe dediderunt.Ve- vt cum turpitudinis participes efrent,eodero j S 7<5 rumllorasni hunaanitate vSecs viuere peiimire- nomine vocatfntur. Quam Theophili doftrmam tanquam lcftilfimum fiorem Angelus Politianm vir eruditiffimus inferuit libro fuo,quein Mifcelia- nea infcripfir.Ferrandus tamen ljbr.i, Explicsii 0 . n um c.iB.in If.libertinorum. de Iibert. potiusdedt- titios dicios e;viftimat,quod ad oliquod fupplicbm priti s dedi ti fuiffent. quandoquidem vt Caius k T h e o p hi 1 u s Fe r i b ut, h u i u Fm 6 d i libertini antequam manumitterentur, publice deličlorumfuonimpo;. nas 1 uebant. Cicero quocue im-Topicisait,fuiffe tres modos manumittendi. Si neque cenfu,neque vindida,neque teftaraento liber faftuseft, n 0 n eft liber.nec vila eft earum rerum.non eft igiturliber. Sed hic Caius nullum verbum de manumiilicne, qu^ cenfu fiebat.Qualis autem Foret,docet iccom- mentariis Fuis Seuerinus Eoetius his verbis 5 cenfe- bantureuim antiquitus Foli ciues Romani,fuj U i s ergo conFentiente, vel iubente domino nomerJc. tuliflet in cenFum,ciuis Romanus fiebat, &Feruiru- tis vinculo Foiuebatur v atque hoc erat cenfa fieri libcrum , per conFenfum domini nemen in cenfua deferre,& eftki ciuem Romanum,Triplicisqno^ue libertatis memionem facit AuFonius Gallus in Crippo. TnpUx IibertasiCsipitifcjiie minutio triplex. De manumiffis vindifta s alibi dicetur,inquorume- tiam corpus feftuca iniiciebatur 5 vteft apud Phi.. tarchum in libr. 'f uzuv' ^ Se'm 0^A'ct(V{Aifa nam hsec Funt illius verba.pa/uabicftistctf (i ’ { ihSjStpicu' cL$cUf,w'Tct) y y c[p<$ ( & j £OJTuy a tijh imjtsfomi 7v'is cra^cnv: hoc eft, Romani quos ad Iibertatem perducuntjin illorum corpora tenuetnfeftucamin* iiciunt.Quare Plautus in Milite GlorioFo. EUflf ? banefolam eis iniuriarn inferentes , quod j 0 quo»iam iefe dederunt,eos dedititios appellarunt 3 §Čuid ea ingenua^nfeflucafa^atfervA^niihtra Et Pcrfius Satyr.v. Non tn feftuca U8or,queim iaMet ineptus. Exqua Sa'tyra conftat etiam eos qui manumiue* bantur circumagi Folitos, Verterit bunc dominus-momento tur Uniš exit Jnarcus 'Dama. Qupdpariter docet Seneca lib.i. Epiftolafiim.piii- lofophite feruias oportet, vt tibi contingatverali- • bertas.-fion differtur in diem, qui feilli Fubiecit k tradidit,ftatim circumagirur boe enim ipfum phi* lofophia? feruire libertas eft.Radebant quoquema* numiili caput,& pileum geftabant: cjuocirca Phu- tusinAmph. —-quod illefaciat lupit er. V te go hodie raft capite caiuus. capiam pflttitnt Et Liuius Iib.2,4. Poftcrodie Ferui ad pileumvoca* ti,&carcerc vinfti emifti,ac S uc-toni us in' Tiberio, feruifouead pileum fruftra vocatisin Siciliampro* fugit.Sic Qiiir.tilianus inDeclamaiioneveriii- mile eft Quintilianum tam inepte declamafFe, Te- rentium,qucm inter cceteros captiuos FecundoPu* nico bello Scipio Africanns vineubs eXoluerat,me- moris tradidere maiores infigne recept« liberratis pileo teftantem in triumpho ducis eiTe confpe&urc, h^c auippe faciebant manumiFi, quod eflentafer- uitute tanquam ab a!iqua tempeftate liberati.nam idem agebant,qui tempeftatem roaritimameffqpf fent.luuenaI.Sa13T.12. Tunc ftagnantefiinigaudent ibi vertice rafti Cjarrula fecuri n ar r are periculanaut&. Air Dion Bruturo geftafte pileum, & duospugiun- culos,ftgniffcare volensa fe &’ Cafho patriaminli* bertatem,vindicata, quod etiam hodie in illius no- mifmatis vintur. Comravero apud laconas to¬ rna ftgnum er^t libertatis, vt refert Ariftot. libra. rhet* '577 i.rhet.Aflumebant etiam ‘Hbefti patronorum nomi- na,vtauthor eft Artemidorus Daldianus in oy«g?- $gj$H$tft.Quo autem difterant libertus & libertinus, docuicLaurentius Valla Eiegantiarum li. 4. Per ii- bertinum enim fignificatur hominis conditio, ficut peringenuum : per libertum priuatus quidem re- fpečtus quemadmodum per patronurmTamen no-n- nuiupiam in eodem fenfu capitur libertinus, vt li- cetviderc- apud Caium,qui in Irtftiturionib.fuh tit. i.fspelibertinum pro li-berco vfurp. Si c Plautus in *o Perfa, Sed itn pars libertinorum efi^nijlp atreno , qz:i aduer- fas e st j Necfztis liber videtur^nec frugi,?:ec honejhes fatis , . Nec ilii tfficit ni ei male.dixit , ni ingratits rcper- m eji. Sciendum eft Suetonium in Claudio traderetem- poribus Appij, & deinceps aiiquandiu libertinos «0 di&os non ipfos, c]ui manumitterentur, fedbnge- nuos ex eis procreatos. Hlud quoque non omitten- dum videt ur, quod t-radit Iuiius Pcilux libro ter" tio, apud Grscos fuilfe quandam heminutn fpe - ciem,qui tanquam Iibertini,nec liberi, nec ingenui eranr, (ed illorum condiiio media erat, qui a I acc- dsmoniis elkuns, a Theftalis Tnri&uf, a Cretenfihus Mariandinis jhfy46£?<,ab Ar- giuis yvfAi?yne, a Syconiis vocabantur* Sciendum quoque Iuftin. libro quadrageftm© pri- 3 ® mo p e rh ib ere apud Parthos non licuifte qucm- quam manumitti>& Val.Max.libro fecundo:fcribe. re apud Matlilienf. licuifte folum ter manumiftio- nemrefcindi. Ferrand. loco fupra cicato. De Li- B« & T1 S I.atinis tribus legibus camum erat. lege lunia Norbana,S.C.Largiano, & edido D.Traiani. legelunia Norbana cauebatur ,-vt man umi flore s bona libertorum Latinorum iure quodammodo . peculij vendicarent-.S.C.Larg.id additum fuerat,vt liberi manumiftoris in bonis Latinotum prs-ferren- 40 tur : Edifto diui Traiani,quod Latinus qui igno¬ rante velinuito patrono ciuisRomanus fuerat ef- fettus beneflcio Principis , viuus quidem duraret ciuis Romanus-jinoriens autem,moreretur Latinus non obftante Imperatoriš bcneflcio.Qux omnia lu- ftiniani c o n fti t u t i o n e A« h 1.11 a fuerunt,paragrah.vl- t i mo. 1 r.fti t ut.de fucsediiib-ert. In prag men tis Inft L un i psu mV 1 p ia n. 1 cg i m n s Latinos hberteb ius Qui- ritiuvn confccutos elie, ben ebcio Principali, itera- tione,Ubens\miiitia,naue,£diflcic,piftrino. Ec ad- 50 dit naue acccpifle ciuitatem Romanam , fi non mi- norem,quam dec-em millibus nrodiorum nauem fa- onca;?em, & Romam fex annis frumentum porta¬ li eri:, cx ed id o O.Claudij. Balduiri. titui.de Liber- linis, Porro‘quod circa decHtitios ftatutum efl:, id o- mne a Lege ^Elia Sentia difpofltum fuifle certurn db.qT:e rogata fuit a Sexto Ailio Catulo, & C Sen- tio Saturn i no CoiT.ann© ab vrbe condita dcclvi. ita vt Ion ge alia flt ab eacuius meminit Cicero in Topias, & ib; Boetius , & propterea faliatur Alcia- 60 tuš in leg.Sciendum,paragraph. primo. Dig.flis de v e rb o r u rn fi g ra u c at ion. eandem efle exi(limans, de rp.u meminerit Cicero. Cum hic quadraginta an- riis a me a fuerit occ;fus Hircio c< Panfa CoC menfe Septemb. Qupd autem id ftatuerit Auguflus, docec [ ra n q ud Ius in Angufto his verbis:Seruos,r?op con- tenr us rnultjs difliculraribus a libertate i u /bi remo- uiiie,c>jm & de numero & conditione,& difleremia eorum,qui manumitterentur curiofc cauiffet, boe t]!!°qu e adiecit, ne v; Ret us vnauarn tomiTve quis 70 vilo iibertaris genere cšuitacem adipifceretur. Ec- 1578 ce modo dedititios , circa quo« notandum eiL, quod Paulus libro quarto Lent, dedititios etiam Ecri dixit , qui iufTu domini in vinculis ali-. qdandiu fuiflcnt, dumdominus furiofus aut pu- pillus non fuerit, quo Lpedat locus VIpian. in ieg.verum di.Digeft.de verborum flgnificatio, Al- dobr.id Inftrt. de libertinis. paragra. libertinorum anteni. Libbrto r v m appellatione etiam liberts conti- nentur, lege centeftma rcptuageftma fecunda. de verborum ftgnif. Atlibertortim n o ft r o rumd ib e r ti non continentur. I.58.in fin. L17a.ft.de verbor.ftgn. BrifL Ljbertvs ingratus dicituris , qui patrono-obfe^ ~ quium nor« prscftat:vel res eius, filiorumve tutelam Eidminiftrare detre^at, leg.nullum, Digeft. de di- uort. Libertvm in 1.Iu Ude adult.c.de Diuortiis accipie^ mus etiam eum qui a patre , auo, proauo, 6c c^teris furfum verfus manumiifus eft. leg. p. ff. de Diuorc. Brili: L1 b b R t v M pro fiiio in r.umero fingulari, protulic Modeftiniisiureconfult.in leg.ius autem* fi. de pa-i &is.& tamer. fecundum communes Gramma.tiča; 3 c Romana linguae regulas,hoc neme n recipitfolum« modo pluralem numerum, Et iaeo non eftr Cine, libcris dicitur ( iecimdum Caium Iureconfult.in leg.non eft line liber. Digeft.de verborum lignifi.) cui vel vnus filius folus,veI vna lit iiiia. Hsec enim enunciatio,habet liberos,non habetliberos, femper raulcitudinis numero profertur:licut pugiIIares,co- dicilli,& nuptite.abfurdura enim eftet,vnum pugil" larem,vnum codiciilum,6t vriam nuptiam dicere.& ideo quem line liberis dicere non polfumus, hunc necelfe eft vt dicamus liberos habere : vt etiam a- pud Sempronium Afellionem rerum geftarum lib. quinto,obferuauit Geilius:qui de Tiberio Gracch© Tri.pl. ita fcripftt: Orare ccepit, vt fe defenderentj. liberofque ftios : eum, quem virilis fexustum in eodem terapore habebat , produciiuflit , po- puloque commendauit prope ftens. Hinc titulus de lib.&4>ofthum. binc 1. jiberorum appellatione c Digeftis de verborum lignincation. &id generis mulca. Etob id Barto f us,in aifta lege ius autem.pura- nit liberum pro fiiio in numero ling. alibi obferua- Yi non polfe. Sed quod eius pace diftum lit,inuenio hoc etiam apud Vlp,in leg.nemo prsdo.«.locuplet tt Digeft.de regul.iur. Proinde Sipontinus in fais in Martialem commentariis,fuper eaepiftola , Spcro me fecurum-.dicit, quod fingulari numero aliquan- do reperiatur. Laurentius etiam Valla, vir de litre— ris bene meritus.in li. eiegantiarum Latina Iinguse j.c.ioč. referrfe liberum pro ftiio & apud Qjjint. & Paul um. Ca i u m q u e lureconf.odnoralfe : hoc tamen (quod eorum pace dičlum (ir)falfum eft. In Pande- dis enim noftris liberum in fingulari numero in ha« flgniftcatione,prc?t.erquam apud Modeftinum & Vi¬ ru a n. n on lego : nili maiintus dicere,3bimpreftbri- bus uifcriptionem auftoris in his locis immutatam. quod credendum eft, cx quo alibi in Pande.čcarura libri s non lice*.: inucRire. Koc inScior, in conftitu- t ion ib n s lmv>erstorurrv,cie quibus inluftiniani p r i n - c po is codicc , apud quos non feruatur. dignitas Ro® man.« iingme,multiš in locis poffe hoc: obferuari.vt in jf.boc quoque. a nobis; femancipando (inquit) ii- berum.Inftit.per quas perfonfs no.ius acquir, &in l.fi quis prior is. iT. v Ic.Talem (inquieqs). liberum. & ibi etiam BaL.^dnotauit C-de lecur.uis nuptiis.& in l.fi quis fuo teft.ip princ.dum inquir,Ponionem li- bero.auo in loco Accurf.in vexb.Libero,hoc obfer* A N ‘T E 1. - L ANTE ftauk. C. de inof.teft. & in multis tocis, quos breui- tatis' inferuiefls omittara. Et ideo opportune dixe- *it Bald.in c.i.jf.& quia vidimus in 6.ccl.ibi. & in- tcrdum.in tit.qui Feud.dar.pofT.quod Imp.ouando« cjue loquituE- grofto modo : quae verfea resflfumire- tiam And.Sicul. in reper. rub. C. qui adm.ifljj.col. Proinde excafari polTunt setatis naftne Jureconf.fi lingus Larina; normam praetereunf: quia permif- fum eft hommi ioqui eo-modo,qucrlex Toquitur,vel Imperatonfiue proprie,fiue impropne,vceleganter : dicit Bald.in i.i.C.vnde lib.Cicero quoque (quem difertiftimum inter Romuli nepotes appellat Ca- tul.) excufatfe in primo de Legib. quod cjuoniam inpopulari ratione omnis fuaverfatur, orado, po- pularirer ioaui fibinecefie erit. 'Cattas X i B/E r v m agere, Zafius ait, nihil aliud eft, quam nuJlum habere douainum, cui iubie&um efteopor- tear.Nec quitibet tantum a natura,verutnetiam qui abfque dolo mafo in iibertate diu moratus eft,liber efle praefumitur: nift probetur efle Teru us. lege in- : terefti^final. leg.igitur.jT.poteft.fF.de Liber. cauf. Spieg. * X i B e R vil pr*cHum dicitur &quocTnulli feruit, Št quod nulli obligatum eft,l.8.1. 51.jT.1-tT.de ačhempt. in vendidone.fF.comm.prsd.l.^c.ft-de verb. fign. BrifT. %i b e Tjidem quod pIacet:a.iabendo,vt Varro inquif, quod qu* placent,in mentem prolabantur.Sic acci- pitur a IurifcofT. in definitione Libertatis, quod & ab Alber.obferuatum eft. Spieg. Xjb i d o, pro venere* voluptatis ftimulis, appetitn- que vfurpatur. 1. 82. jT. Qui Ancillam non meretri- cern libidinis caufa Furripuerit.fF.de furtis. Qui fo- res eftregit libidinis cauFa.L54ift.e04 Qui hominem libidinis caufa caftrauit.L3.iT.item is. ff.ad 1. Corn. de Sicaris. BnfT. XI b 1 d o , pro voluntate interdum,vt apud Cicerone inuenire licet^accipitur. Nam ab eo quod liber,di- citur. Donato eft qu*libet voluntas temere fufce k 1180 difta Libitina a Venere Libitina, qu* Rom? ha* 3^ buit templum, iuxta quod vendebantur quib.etat opus ad funus,puta vnguenta,!ychni,papywjcet?i funalia.Setieurea itma Veneris templum,qusj 0 . corum voluptatumque dea tft,vcndebantur?Piu. tarchus in Problematis cauiam narrat, vt videlieet cum homines ljbidinibus dam operam,meminerint Fe alicjuando moricuros, &c. NebrifF. vide autemfr Antonium Auguftinum li.4>Emeadat,io.c.i6,&Ti. raq.in ijd.connub.gLi.p.me 15. L1 b t ti n s n si s Porta apud Lamprid. in Commo- do,amphitheatri porra,per quam cadauerainterfe* dorum gladiatorum efterebantur. Prat. Xi b onian v hi - SCtum de falfis fa&um opinatur H.otem.Hadriano Imp.L.NoniciM.Annio Libone 60fT.ann.35j0. Vt pcena legis Corneli* detallijff- neacur,qui ob inftruendam aduocatiohem,tefti!i;o- niave.pecuniam acceperit J pačtuFvefuem J Focieta- tem coierit ad obligajionem innocentium;quitiVi, eive,qui in poteftate Fu3 eft, legatum tideicommif. FumveaFcripFerit in teflamento mil i tis autetum aIterius:dnmniodo id fignatum per£e6tumquefue. rit;qui Fe teftamento pupill«? tutorem fcripferit:qai heres infticutus exheredarionem nominatim lilij, vel aliarum perfbnarum adFcripfcrit, qui liber, tatem manu fua ademerit feruo tefhatoris 5 &maxi- mecui a fe legata vel HdeicommifTa dara erant. Prat. Libra inftrumentuni eft,quo-res cum iancibus pon- derantur, &alio nomine Bilancem vocant. lnftru* mentum vero quo res fine lancibus ponderantur; Sratera dicitur. at Trutina proprieforameneft,in quo examen regitur. Examen vero dicitur proprie lingua,qua trutina regitur. Spieg. Libra qu* &pondo dicitur,in duodecim vncias uiditur. Eius partes funt, Vncia 1. Sextans2.Qua- drans 3. Triens 4. Quincunx 5. Semiš qu*& felibra 6.SeptunX7-Bes S.Dodrans fj.DeKtansio.Deun^ii. Vide As Hor» pta. Etquamuis in mala re fere Temper dicatur,ta- 40 LibrA & aere librare. Quemadmodum inem3ncipa- 5 ° men in re honefta a Salluftio dicitur : quod F. Syi- uiusante monuit. lil e 1 i>in os ae Fententiar, quse pro libidine cuiuf- que feruntur,. ITibitina Fumitur pro Tepn-ftur* impenlis.Vix libi¬ tina FufFecit,Liu.20. Macedon. Pro arte fepeliendi: Line libitinam exetcere,5.Vali.2. Libitin* qu*ftus Horat.2.ferm.6.Pro le&o mortuorum^ Hor.j.carm. j.Gothofr.ad leg.cuicunque 5.iT.idem ait.8.fFde in- ftir. adi , Xi B1 t 1 n A- R 11 Grsece Nixocp6fo/ nKpoSJrtTuj te- fte Vlpiano in l.quicunque.5. jT.idem ait.8.fF.de in- ftie.ačl.dicuntur,quafi defunaiferi, qui Sandapila- rij, Sc vefpiilones dicuntur, non m uk um diftimiles jbis vulturiis Codonophoris, id eft , tintmabula ge- ftanubus, quos anteambulones atraros Latine ap- pellare ppfTnmus, & ferales pr*cones,,authore Bu¬ dalo. A Gr*cis etiam , &c. Brech*us 1. cum in teftamento. Digeft.de verborurn rerum fignift- cation. hi B 1 T.INAR i ▼.* is dicitur, qui qu*ftui inFcruiens libitinariam exercet: quique neceftaria funeribus vendit: vel qui curam mortuorum Tcpeliendorum babet,feu qui conducitfunera,& qui rationib. pr$- erat Libitin* de^vide Plutarch.in Problem.Rom. a 23.An tu Aruntium,& Aterium &c*teros,qui ca- ptandorum teftamentorum artem profefti Funt,non pura s e a dem habere, qu* dcfignatores & libitinarij vota.Senec.^.de beneftc^B.Gothofr. ad d.l.cuicun- que.jf.idt m ait.8. _ 70 jfei 31 t in ar 11 di(^i funt a libitina ? id eft funere 3 60 tione-non minus quam quinqueveftes ciues Roma* ni puberes adhibebantur,& is qui libripensdiceba- tur,eo,quimancipium accipiebat,*s tenente, atque ita dicente:«Hunc ego hominemex iure Quiriuujn meum efle aio,ifque mihi emptus eft hocsresnea- que libra : fic 6 c in man cipa ti one h*c eadem iolc.v nitas obFeruabatur. Meminit*ris & librs & Iufti* nianu^. Teftamentum.,inquiens,aut inpacefiebat, quod calatis- comitiis vocabatur : a ut cum in prslium eflent exituri ^ quod procindum dice- kacnr- : stat per xs & libram, id eft, emanci- pationem , nimir-um imaginariam venditionemj qu* fiebat pr*Fentibus quinque teftibus, Yt di- čium eft. Itidem adoprio per ess &: libraminterdum ftebat,Sueronius in Augufto: Caium &Luciumad- optauit domi per *s & libram emptos a patre A- grippa a id etiam in nexu & venditionefiebat. 0- mniaautem ifta eadem iuris folennitate loluebaa- tur, Nihil enim tam naturale eft, quam eodem ge- nere quodque diflbluere,quo colligatum eft,vt in- quit Vlpian.l.Nihil tam naturale.Digeft.de reguh iur. 1.3 b rame nt A imponere, id eft,iinire^inl.4.jr.;.F de recept, arbitr. Ad lib ramEntv m .proprium viam redigere.lr jf.i. fF.de via publ. UB RAM argenti conftituunt quinqueFolidi: dicen- te Imperatore , lubemus vt pro argenti fununaj quam quis thefauris fucrac iilaturus,inferendi aurr accipiat facultatem,ita vt pro fingulis librisargen- u,quino§ folidos inferat. leg. vni^ €©die* de Arg. f}8i L A N T E 1. j>rec.quod theffi ur.infert.Sibro decimo. Spiegeliuš. Prat. i ibk i m auri, feptuaginta duo aurei conftituunt. 1. quotidcunque.C.da Sufcept.Prspofit. & Arch.I-ib. lo.ViiieTaffin f. ff.ff.de in ius vo.&t> annum CaR i stijM.ccc c- e ■XX xx 11. licet eius’publicacio , fed haud abf- que ingenio , Moguntiacis tribuatur. spiege- ■ lius. librare vulnera statiusin Achilleidepoetico mo¬ re eleganter dixit. pro rotare.eiacularique tela fa- firu.ra vuiuera.AdrianusIunius 1 -ib.animad.i.capit. primo. L-ib katores aqus,in leg. 1. Cod.de excuf.arti.nc:. qui aquarum inuentos dučtus, 8 c modos dociti Ii- Erationeoftendunt,vel qui peritiam irabent aquam librandi ad libeliam. Vocantur a Grscis dd.i.quanquam alio fenfu.Plinius lib.to.ad Traia- num:supereft: vtlibratorcm vel architečlum,fi tibi videbitur, mittas, qui diiigenter exp!oret, Erne k- eus altiorrnarhFrontinus libr.i. deaqu^ dučlibus: Procuratoremjait5oportet calicem eius moduli.qui fuerit impetratus, adhibitis libratoribus fignare. sunt & iibratores apud Tacitum libro decimo ter- tio,qui (inquit Tnrneb..)ex tormentis miifilia excu- tiunt.Alij volunt fignificari eos,qui lapides in bel- lo emittebant.verba Taciti: Remotifque paulatim legionibus funditores , libratorefque excutere tela & proturbare hoftem iubet -miffse e tormentis ha- ft*. Prat. libra t or ES,id eft,menfores.in lege prima. Codi- ce de Excufat.artif. libro decimo. Nam Librare,eft libra metin-. Libra autem,fiue Libella , menforum inftrumentum:& Libramentum,certa meofura. leg. cum anterioribus.in princ. Cod.de Tempor. app ek Spieg. tUBRi eadem origoeft, quse codicis, ab arborum corporibus & interioribus earufn corticulis de- fumptum vtrunque. Has enim materias prima ho- minum stas habuit adfcriptionem iiterarum. Con* nanus iibro nono, capitulo feptimo , namero pri¬ mo. libri P ENS e quiinmancipationibusftateram ten?- bat Gaio lib.i.Inftit.tit.6. apud quem deeft,vox ge- neam,& Prifcianus {ibT.ducit apendc-ndo.-Propfie autem dicitur rnilitum ftipendiorum, hoceft,ftipis ,ponderands,penfator:Qua confuetudine in bis em~ ptionibus,qu 3 e macipi funt, etiam nune libra inter' ponitur,inquit Plin.libr.^^.c.^.oi Boet.libr.tertip ia Topič. Vtittirhoc verbo luftinianus in §, accelfit. vbi Vigl lnftit.de teftam.& Tertuliianus lib. 2. ad- uerfus Marcionem.BrifT.Corrafius UK5. Mifcell. c. 12. Prat. Iibripbnh a libra, Scpendendo liue ponde- rando > dičcus eft , quafi ponde-rator. Veteres e- nim primum gore graui non fignato vfi funt: ne- que in emptione & vendinone precium namera, bant,fed precium appendebanr. Iraque emptorhge* veditatis ha?c verba folennia clicebat; Haids ego f$- .miliam, qux mihi empta eft,lioc a?re »neadue libra' Ddd 4 '5 S 3 sure Cjmritum Kearfl efie aio. Deinde sre pelcu- tiens libram,id res dabat ei, a quo hcereditatem. ex- peciabat quafi loco prccij. Sic enim S feruorum & liberorum emancipationes €ebant. Imaginaria e- nim folennitas erar, qiiam Boetiuvn Topicis ei- ccronianis, nexum appellatum fuiffž dicit. Porro, vendiior nihil emptori tradeban fed hsrcatm čuni tali modo conftictjbbatfci!icet,vt poft mortem ven- ditoris.poff.t iure haereditatem adire. Sed abiir & hsc ciremonialis nimiaque curiofitas in defuetu* 10 dinem.Solum hoc animaduertere Iicet manfiile, & quidc-m pulchrum eft fcitu : quod Tepcem teftibus tcftamenra fcribi omnes legidarores poftea volue- runt. Erant enim & in ilia imaginaria venditione Tepcem, vidclicet quinque ciues Romanidibripens, &emptor,'01d. ii3R 1 improbata: ledionis, velcit magici, 1.4,11,r.ff. famil.ercifftprotinus corruinpendi.Qu*re Mcdica- mencum, - L ANTE I. ¥4 cafiiganda, aohuc no» eonenit. .Eqaidemlinio, Gellio badantio Sc s uida expo- nentis. iJ.BR o f.V m appellatione comineri cmnia volu* mina,ž?ue in charta, fiue in membrana,vel tiha aut Phviira aliavemateria feripta unt, memorias feri- puim reliquit Vlpian.in titulo de legat.j.leg.libro- rum appellatione. Nulluseft quiinficietur, men- 70 dam huic loco ineflTetamen quomoda verba fine '.de rei vindicar. Lic e N ti a Ti vulgo in fcholis dicuntur, quiqnms quaruor in legum ftudio confumptis,ab illa prsicri* pea Sc deftniua ftudiofum lege quam luftinianusfta* tuit ,foluuntur : quaf 1 qui licentiam ac miiftoRcmi magiftrorum caftris impetrarunr. Vide Prolute.Hu- tom.Prat. L 1 c e o r ceris,citus,fjgnificat pretium deferoinau* črione,hoc eft,venditione publka,qu quodlegibus,moribus,inftitutifque conceditur.Nec.enirn, quod quifque poteft, id &li- cet,nec ii non obftatur, propterea permittitur, sit Gic.Philip. ij.I n eamque fententiam Vlpianusdau- fulam iilam edictijC^aod eius licebit, lic interpreta- tur:(Tas cUufula non illud pollicetur,refticuturum Ii leges- permittanttied (i leges non prohibeant. kg. nec non 28.iT.quod eis.ft'.ex quib.cauf.maior. Etita in leg.7.jf.(5 pacifcar.quod met.cauf. licere dicitur, lex i2.tabul.&lex t lulia de adulteriis permittunt* Licitum itaque eft,quod .per leges pertnittiruraHi* cituB ijSj LAN citum quod prohibetar.Ieg.i.ff de !uftit.& iure. Vbi licitum ab honcfto feparatur,& in leg, 42. ff, de ritu nupt. l.ijS. ff.de diucrf.reg.I.i.CUle lib.caufa. Nec e- mm quidquidlicet, honeftura eftJno 3 .ff.de diuerf. reg.Cic*pro Corn.Balbo.Eft aJiquid quod non opor- teattamet/i licei.C>Ludquid vero non licetjcerte rvo- oportet.Briff& Brechzus l.Verbum oportcre* ff.- de vetborum Sc rerum fignif, £,icbre ire, agere, ex natura & origine non efTe its perfonale,quod ad hseredes non iranfeat > fediuris prsefumptione non eft tranfitorium, nifi hzres ex- primatur. Q^od obferuatu dignum cft. Vt lic. ire a- gere per vi a m publicarn.vi.de I.i-jf. vit.-ff. Ne quid fiat.in lo6.publ.Spieg.Prac, Uceri vti,frui, ex fuinatura non tranfitad hxre- des.ade©, vt ii etiam hzres exprimatuc adhuc ma- netperionale.\Vnde iftae duee Stipuladones , licet ire, agere. Licere vti, ftui, non in omnibus affimi- lantur: quod a paucis quoque animadueifurn e ^. 2Q Spieg. Liček i.idemeft quod licicari,hoe eft.deferre preciu, precium augere in autftione facienda-hoc eit,in veh- ditione,quat puhlice fit. VlpianusiSi res eius venie* rir,&exiftat qui plus hceatur. Licer. 1 quandoque flgnificat in licitationem pone- re,& fubiicere .au&ioni Sc vendiiioni,Connan,iib p, cap.8.-n z. lic eri animofe.Paulus in ldt pignori.ff Farni! er- cif.Niiiobiiciatur,ait,creditori,quod anirnofe lici- , 0 . tusfit.Spieg. Ljcf.t, pto quamuis,aduerfatiua particulaefl,de qua vide Archid cap.iicet.de lureiur.lib 6 . Spieg. Li c INN! a lege ei qui commurvi diuidur.do euitandi caufa alienaueritjinrerdicitnr ne communi diuidun- do iudicio cxperiaturJeg,vitim.ff. de aiien.iud. mu- • tand BriiT. Lic 1N1 os Romani vscab ant,qui paruuiis ocalis na- fcerentur:Alex...b Aiexand.lih.i.c,$. Licitasi colontJ.vltim.inpr.ff.de cenfib; Sed vide namJegendum fit lllicitani, ablUickano finu 5C0- looiaimmunis Plimo libr. i.c.^.an Acit&ni eide eo- dem in loco colama iuriš ItaUci. Acitania en »m in Piinio legend um ex vet. libr. non Accitana. Acita- Hi3utem , inquir .Macrob. Satur. Hifpana gen s. Brat. vide Cuiac. 10. obliže Goth.in nor. ad di;;. i. vi imam. * Lic it ar i,eft fzp.e augere precium, IndeJicitatio, preciiaudioJicur felent emptores cblato precio a- liquid addere.Old.Prat. Licu at 10 de alii, q^ oque rebus intelligi poreft,qua pteuniariis-emptionum premis ; vt fi alius*cohz- res alio maiorem offerat cauticnem , ob culi odi a m itiftrumentorum , Vlpianus in lege nam ad I j c i ca- tionem, 6 .ff«Futmi. ercifcundx. Namad licitatio- r)efnpnquit, rem dedjacere, vt qui iicitatione v;ce- tir. hic ffabeat inftrumenta hatredkaria : nun placet neoue m hi, D.eQue?orcvponio.Qldendorpius Prat. Ličit at or , qiil precium offert fn au&ione pro re g Q venali.Hinc Licuatisffubhaftaho.hoc eft , venditio ptopofita,quzprecio ementis augetur.l.licitarie. ff. de Public 6c \edig. Spieg. Li cit v m (Hcitur, quod iure licer.hoc eft,qurd hoKc- ftum fit, vt Modčftinus imerprtratur I.ftmper de Kitu nupr.&pieg. illicite ergo fit quodcontra leges, conffitutio- r.es 5 decreta, edi^a principum fit, vt in J.vir. in fi.fF. de his qux vt ir/dign J.n.jT fi quis illicite ff.de leg. li.t.deconiunčh.leg vjT-idem ait.fF.ne quid in loco j 0 p.ubl,& l.i i\.nuntiauo. ff.de cpcr.no.nun.Licuo m- TEI. 1586- re inl,5.ff.quod met.cauf. leg.^.^T.i.ff.de donat.inr, vir.l. vit. ff.de dam.mf. l.i. ff.de proienetJ.20. ff. de iiber.caufa.l.io.C.dehis,quz vt indign.Briff. Li c tor feruus erat publicus excollegio viatorum, ofHcium ligandi hr-bens, vnde etiam di* <^us efr. Cum enim magiftratus populi Rom.virgis quempiam verberan iuffiffent, crura cius & manus bgari ab hoc yinciriquc folebant. 0inc illud Cice- ronis in orat. pro Caio Rabirio perdueilionis reo.= Ihčior, coiiiga manus.caput obnubla .arbori infe- lici rede fufpcndito. Tiro aucem Tullius, M.Cicero« ms libertus, iičlorem,vt refert Gellius li.12.cq. vel a litnoj vel a licio didumfcripfit.Licio enim trafuer- fo quodlimumappe!latur (de quo vide infra) qui> mag-ffratibus prseminiRrabant.cindi eranr.ln offi- cioautem magiffratuum li&ores quidam diceban,*- tur proximi a qui quam alii cariores magifiratui etat, eique femper praEfto erant, & apparebant antealios fui ordinss: vi in inferiptioneperuetufta L.Valerius Achilieus proxtmus Iaurens. Cicero etiam Ličlorem primem ad C^pratrem feribens voca- uir, ee Očtauio loquens;Apud quem, inquit,primus iider quieuit, tacuit accenfus: nifi fi quis preši- mum primo adiu.n&am putet, Sc fecundum , quod acn probatur Turnebo Aduerf, u.cap. 5». Salluftius- eodcmquoque Jocutuseft modo in bel. lugurthino. Sed Hiempfal. in oppido Thutnida forte eius do- tnov.tebatur , qui proximus iidor lugurthz carus acceptufqiie ei femper fuerat a Ed Sc in vetcrsbuS' Gloffis, bdor fummus, Grzcis Notandum etiam eff,pofferioribus temporibus ira- numifiionem per lidorem folitam fieri , vt vide¬ le tfl leg 8 .& z}. Digeft.de manumiff. vindic.pra- teius. 1 gar e, hoceft, vircirehominem,effdiligentiscu- ffodishg.Njf.penuh.ff.deFugitJ.fi hominem.ff de- pcdti.Spičg* 1 <3 a R e tunes a>botibus. lnftit.de Rfer.diuifione , riparum. ,ig a t a e tabute teftamenti,Uno.quo traiiciebantur . L1.5f.fi linum.ff.de bempoffcfffec.tab.Briff -i g ati videntur qui domi femper manere cogutur, Auth.QOom, opor,epifcop.$.fi veio nemo. Sp rege* lius.Prat» Li c a t v r /. -qiK) quid ligatur. Li givs horiio, feu vafalius, is diciturin kholis , qui• con:ra omnes , ne rege quidem escepto vel anti- qiuori dou-mo,-fidtm & operam omnetn promifit: nc;i L’gius, oci nominatim aUquem cxc;pit; fic vt dvoru m vaiailus non l.gms effe polfit-.aut vero vniusKgius,'alter.us non hgius, glo.c. palroralis.. de fenteot. &teiud. inCScmcnt, Hmcnorcen Horr.o- leuidus. Hotomannus in fuis in iuis Feud. Difpu- —zationum hcctotum cemmentitium efte arbitra- tur : neque alium effe liglum ., nifi cui idem vtrereJGermanicr LnguaVafius aut vafallus , rt' valuafor dicebatur , dummrdo verus ac pr^prius vafailus fit hoceft, qui ber.ehcio alicuius feudum verum. redum ac proprium fitadeptus. Ac pnmam omn’um inquic Albert. Krant. libr. Nortman. 4. ccp.7. Italicum efle hoc vccabulum fignificat qua- filiga, & q ua fi obligatum d i Camus. Et Guffcardus (inquit]feie čonftituens Romana: ecclefiz vaflp.um veI(quod cius regienis verbum eff) ligium Romano pontifici quzč'uhqrpeter©ntur pritlična n)ittere, 3 C quado opus.vidtreiur,eu on.n b.copiis sffeire;rrx- fidiurii Spopondit. Item cap.5% Quo in conuentu R.u-.- bertushgium fe (quod ejus regiozris-ver burn totaleftl' ffgnatfubiečtionemlpontiiici & ecclefi^ i ter um fe.cit, & S. Peni vexilio a pomifice doimus eft. Albert. 3587 E AN Arg.in Chron. Quamuis etiam principcs ipfuin Francum ipfis grauem & exofum baberent : cuius caufaomnes quaft eius cflent vafalli non abirope- ratore mouerentur,cuius effent Ligi;, inuadcncli eu occafiotiem aliquam non habebant. Quo inloco li- gium&vafallumpro eodem vfurpati perfucuum eft. Hincprohomo ligius fičtum nomen,homo- ieugius.coniunčle, vel feparatim bomo & leugius. Ant.FIorent.hiftbr.part.2.tit.i7.c.6.jr.i. Fa&us eft .»utemibidem comes JSertrandus Regis HierofoIy- 10 mitanihomolcugius.ltemcap.5. Eodeoi anno Rex Philippus eum Rege Anglič colloquium habuir, iubmouensillunmnquam fuum hominem kugiu, vt pro comitatu.&c. Et mox hi cres eranr ipfius regis Anglis leugij homines. Hinc faftum nomen homoleugia.vt apud eundem c.8.iT,j. Tune vifum eftarbicris,quod dominus princeps ad Imper.acce- deret,atque cum debita folennitate debitam homo- Jeugiam exhiberet & fidelitatem.Et alio loco fideli- tas ligia,par.j.tit.i9.c.x.iT.2. Ex his concedi padec 40 Homoleugij nomen ab oGraco deduci: praefertim cum Coloni homologi mentio fiat in leg. vltim.Cod.Th.de patroc.vic. & i/jiiKt,yU , & irftrftaft!}, pro deditionem facere , apud Grstcos vfurpetur,nifi etiam niuliis in locis ab Ho- tom.vbi fupra adduftis,lig:j nomen in parroni per- foaa fumeretur. Itaquealiga verbumhoc ab ka¬ li s hominibus conftftum eft : qua(i ligius lit idep.i qui ligatus,id eft, proxime , &(vt vulgo loquimur) immediate iunftus.Prat. J.IG N A cofta funt,quae igne vel fole ita tofta, exfic- cata & peculiari ftudio arida reddita, vt nihil fucci infit,quo fumus excitari queat, maxime fi habean- tur amur.ca(hoc eft fecc & forde olei) confperfa : vt exPlinio Sc Catone aflerit Franc.Marius de partib. tedmm,c.4.lib.i.qus ideo etiam acapna nuneupan- tureo quod Grscis fumus ftt vsts-v©- D.Goedd.m comment.ad l.carbonum 167.n-1.de verbor. fignific. Vlp.leg.$5.ff.4.ff.dc legat.;. Sed & titiones,inquit, 40 & alia ligna co&a nefumum faciant, vtrum ligno, an carboni,an fuo generi adnumerabimus? itemin leg.167.ffde vetb.fign.vbi haec ipfa verba inculcan- tur.Martialis epigramma quod inferibitur Ligna a- capna , in icniisad hsc ipfa ligna pertiiiens hoc eft: Si vidna tih i Momenta rura oluntur, iAd vilUm m>iieo,r.uf}ice,ligna feras. Hot.Prar. Li g M A mortua vulgus appellat arida ftue illa čadu- 5 "> ca fint,fiue fubfifttntia. Nam(vtinquit Ariftotdes in libro de fpiratiene)aridiras ftirpibus eft, ,quod in .animalib.niors ftue obitus. T, 1 c N a r 11 fabriin leg 2j5.ff.de verhor.fjgnifi. Et a- pud J J aul.libro j.Sentent.titu.6. Et Pallad. libro :. cap.6.Ifidor.libr.t<).c.ii?. t ignarius generaliter li- gni opifex appellatur. Sic &apud Vegct. libro 2.c. u.hoc verbtim accipe.BrifT. UGNationem dixit Vitruuius lignorum ftrtiem Sc congeriem,quam paterfamilias & Oeconomus o- 60 ptimus adfocum deftinatam cumulauit. /el eum lo- cum,in quo ligna ad comburendum fuccendas , & inde'exportes. Columella lib.i.rei ruftii«c. Sit a ute, sčnquit, veiintra villam , vel extrinfecusindufius fons perennisdignatio pabulunupie vicinum Ere- rhieus I.Carbonum.Digeft.de vc-rborum Sc rcrum fignific, iltjN jmut. N.* appeilatio generali« quidem eftffedillud rtir- fus diftiiiguitur,vt aliud lignum ftt materij : aliud fimpjiciter lignum vocetur,generis niinirum norae ;o minens. Materi« proprie eftlignumadsdificaa-. 35 ^ T E I. dur?i fulciendumquenccc{£mtmi, feuquod atdifica* di fulcičndique caufa habetur,l.ligni 55$. (J e \ e p lt , j 5.1.ignum vero eft , quicquid ccmburendi caufapa- 3 ratura eft,did.l.ligni 55. Mine Varro ligna^le^en. : do difta dox:et,quod ea, quibtis ad focum vteremu** ! olim ) caduca legebant in agro : quod& Franc,Ma. 1 rius lib.2,de partibus aedium c.4.probat j necBre* ’ chaeo dirplicet.Eodem fenfu lib.17. ad SabinumVl- 3 pianus de vfufruftuario difterens pronunciauit>i\ce 3 materia cum pro ligno vfurum,(i habeat,vndevu* : tur ligno,l.arboribus 12.de vfufr.D.Gadd.adl.car- 1 bonum 167^.3.de verbor.iignifi. l egendumitaqoe 1 eft ii) l.i2.C.de e^cuf.mun.Materiamdignunijtabii.' lata:vt eiiamnum in 5 . 15.C0d.Th.dc extraord.maa, 1 legitur.Non vt in Codic. Iuftiniani vulgoferiptum 1 eft Materiam lignorum. Nam & illam leftionero,!. 1 18.C0d.Th. de extraord.mun.CGmprobat.Bri([Vidc Llatius Con n.lib.4.c.i.n.7. ignorvm appellatione in quibufdamregioniks vt in ^Egypto)vbi arundine pro ligno vtu«uur:8ca- rundines & papyru$ cotnburitiw j & herbulsqui. dam , velipinae, vel vepres comiRebumur.jpie. gelius. LIG N v m itabulae 1 igne3e.Tryphon.Ug.19.ff.de bbnor. poir.cont.tab.Quod vulgo dicitur,libcris datambo- norum pollellionem contra lignum elle > licintelli- gendum eft,&c.ld enim liguificat contra' teftaraen- tum,quod Ugneis tabulis quibus defuper vacuare- ra obdučta erat,dcrcribi folebst, vt teftaturVlpiar.. l.i.de bonor.poir.fcc.tab.PauIopoft dift. I.19.idem Tryphon. dixit , Contra tabulas.Hotomann.Frat, Briflf. Ugvsticon, vocabulum detorlit Galenus vnirn inuerlione liter£e,& Ltbyfticon appellauit. Propi. pere eo vfa eft antiquitas , &nuncruftici Ligotcs pro pipere in condimentis vruntuGvtteftaturMufa Terrarien.Paulus in leg. non omne quod bibitur.de Pen.leg.Sed quod cjuidam, inquit, negauerint, pi- per,&liguftkum,& carctim,^ lafer.&csterahuiuf- modiin penu non elle, improbatum eft.In qualege non omne l.igufticum olus efte If1dor.Hb.17.cap.vl- tim.fcribit>odore aromatico&guftu aere : quodi regione fua nomen accepit. Nafcitur enim plup. mum in Liguria montibus,vt 8 c Plin. I1br.19.capj, tradit.Briff. t 1 m A eft inftrumentum fabrile &ferreum ,qaofflc* talla roduntur,poliunrur,rninuuntur, &purgantur, nor.g 1 ©-!!in Clem.paftoralis.de i'cnren.&rciudic.iu Clem.Ioan.Bel.EtvmoI. umen difttim eft,quaft ftnis quidaoi , terminus domusvel Imperij .§. fi ab hoftibus. Inftitut.nnibtis modis ius pat.poteft.foluir.loann.Bell Etymo!. 11 m e n pro domo accipi palic , teftis elt Virgil.illo carmine: ‘T °erge modo-^t^uehinc te regina ad Uminaprfcr, Et Propert. ad Gallum. quod interpretes , fed barbare , pro Go moderarivfurpant.Petr.Vi^orius : timitare eife exiilirao j inquit , limites & terraipos collocare.. Spieg. limiiati agn appellabantnr , qui propriis limiti, bus Sc 5 nibus cireumferipti Sc in centurias diuifi e- rant,vt Pcflus libr.4.ait. Limitarus enim ager De- cumanis,& cardinibuscontinetur, vt Frontinus ait. Sic accipe limiratum agrum in l-i6.ff.de acquir.rer. domini leg.prima.iT.f] infula.ff.dedum.Hunc mp- tatum vocat Horattu? Satyr.2.Hotoma, Limitatum 70 agrum dednit, qui abhoftibus captus vel colenis t e 1 . m ® alicui totus,vel-ciuiSus ipfls ac militibusper parces aifignatus eft. lulius frontinus Agrorum qua° ditates funt tres. vna agri diuifi & afiignaci; altera meniura per cxtremitates comprdienfi:tcrtia Arci- ffnij,qui nuila menfufa continetur. Ager ergo diui- fusaftignatus,eft coloniarum.hic habet conditiorier duas:vnam,qua : plerunoue limitiBus continetur-.al- teramqua per proximos pofTeftionurrT rigores afli- gnatuseft. Ager eft menfura comprehenfuSjCuius modus vniuerfus ciuitati eft aflignatus.Tributarius foltis per vniuerfitatem populiš eft dcflnitus.eadcm ratione Sc priuatorum agrorum menfura agun- tur. Hune agrum multis modis menfores , quam- uis extremum menfura cemprehenderint , in for- marrjjin modumlimitum condiderunt. Hocomamv Prat*. L i m i t E s,vf SicuI.Tlacc.in iibr.de condi tio.agror.- feribitjd Lrmrmbus vocabula acceperunt-Ou^emad"' rnodum enim limina introitus exitufque loči« pra?~ ftant,hrmLiterintroitus exitufque,qui in agris diui« fis Sc adfignatis femper peruij ejfe debenc tam itine*- ribus,quam menfuris agendis, limites appellantur. Hvgenus vero a limo verbo amiquo,quo,d tranluer- fum Sc obliquum f?gnificat,Liniites dici v-ult. Vnde Eeftus libro 10.ait Limites nune termi nos, nune vias' tranfuerfas lignificare.Denique quicqnid ad obfer- uationem finium in agro opera manuum fačlum eft, times,autore Aggeno Vrbico,appellatur. Horum autem duo prserpui feu maximi d2cuntur,Cardo Sc Decumanus^vt Plin.lib.18.cap.35. Feftus libro 4. Ifi-.. dbr.Iibr.15.Etymolog.cap. 14. peft Sicul. Flacc. Hy- gen.&alios tradunt: Et cardo auidem eft qui a Se- ptentrione in Meridiem dirigitur,ab eo quod a rar^ dine cmli lit. Nam in Septentrionali axe nobis coe- liim vertitur.Decumanus vero qui ab oriente in oc- čidentem per tranfucrfnm dirigitur,qux ex eo quod formam denarij numeri faciat , Decutnanus eft ap^ pellatus. Limites autem feu terminiterritoriorum, qui vocantur a lurecoft.in leg.5.de iuft. Sc iur. tefte Zafiojorigmem accepcrunta iureGemium : Nam quo tempore diftinčta funt dpminia;čofpit effe Meu & Tuum. Obferuandum vero , quod limites faciunt res certas in genere tribus modisraut natura,aut ho- minis faleg.2.eod.Limitotrcphi Yero,quod ex eorum fručlib.limitanei milites alan- fur,non qued ad milites limitaneos pertineat. Li- mitotrophi.nv.erbu tS jpbeiv deducltur, quod Mere ftgniricat. Nec aliter hoc verbum vfurpatur •Ieg.nulli.Cod.de fundo parr.Limitanci autem mili- , les erant,qui in imperij ftnibus excubabanc,eorum- que defenlioni operam nauabant, leg.vltim. C. de -.oiiici-pr^fečr.prsfono. Afric. leg.nn.de oinc.milit. iudic,quorum etiam meminit^Sparrianus in Pefcc- nino^Nigro, & Lampridius in Alexandro ,itemque Suidas his verbis: o i h toIs a,\ce%pc>-° ■mig 7Ji\vx-^cn ? , i" TTBK/tre/iif icr^nm Tra^TttM K&Ttsrh- &WTQ } s"( 2 ptijoorr &?<.?,SO* £77j f>i jKukv.t rfafjjiiMi £(*)&'!{jJhlSV- ^0$.?. raUTJJ 'ZEtf d«J T 7rtfirah yjy (TCtiQp.xbjj' , Ji't hlfAfT&i- J vž»9£^A«?.Prar. Limit rop h i autem dicuntur ij, qui in Imperij li- mitibus funtjtefte Drofzo in method.iur. L i M v s apud Gellium lib:iz.c.j.ex Tirone Ciceronis iiberto , veftis eft,(vt fcribit I'fidor.)qua? ab vmbili- co vfque ad pedes pr.oducitur. item Limus cingulu eft,quoferui puhlici cingebantur.©bliqua purpura. IiemiLimus eft cinftus,quem puhlici habent ferui, Ai&us quod tranfuerias habct purpuras.Item : Hxc autem veftis habetin extremo fui purpuram iimam, id eft.»ftuxuoftim.Hmc vet.Gl. Limis , flexuofis ocu- lis. Prat. Linea apud Antiquos funiculura ftgni(icabat,quo S: .ad perpendiculum vtebamur. Vitru.lib?a.c. vitim. Ab oculo line« duše ft fucrint extenf« , Sc vna teti- gerit imam operiš partem , altera famrnam : qu« f ummam tetigerit,longior iiet.Hoc Centu aliis quo- que locis hoc verbo il.le id e m a udor v fus eft : vt Sc nofter Paul.in leg.29.ff.de acq.rer.dom.velut linea N T 1: 1. , 59I cedunt termin«,in linello fecus. Et de multisaliis differentiis vide pelin.in c.csterum.colum.^^ fq t in;verf.cj.failit.de iud.forte legendum Liucllusvel potius Iibelius.Spieg.Prat. Lines , vafa fuifte viden tur ad fontes pertinentia. Vipian.leg.i^.ff.deaiftion.empt.LinesdsLabrad]. lien,tes fiftiiix,qux falientibus iunguntur &c, tamen loco Lenes corrigendumputarem.namapd Nonium Lenis vališ eft genus. vbi.tamen Lm$ corruptelegi ex duobus audorum quos citatloch intelligitur.Eodem modo legendum apud Alfenum putaremin leg.i7-ir.i.ff.ft feraitvvind.&Seiusineos 1 ftlua feuijffet, ih qua Labra,& 'Ienes,cucumella$fo- j fitashaberet. Corrigendum enim putarent Lcries. * Qu,in S: Tinas vališ genus fuiffe,idem Noniustefta- j tufjfed fuperi us verbum, propius ad veftigia vete' 1 ris ledionis a c c e d it .Ho t o m a n n u s. Vide 6; fu^ra Le- Lin e v M,quoa adlinura attiner. Kmcline2vefS.es, quarum v Tu s etli nune vilis lit Sc plebeius, tamen 15 o!im riobiliura erat,d honoris caufa primumdatus eft fticerdotibus:ac proinde nullž monachorumcc diredum per lntulam tranldučta. & Martialis E- ^ Li n g v a. id eft lermo, eadem ar. alia .lingualftJptBr pigr.57. lib.j.Tremulave captum linea trahit piice Gratius de venat.Ula operam patiens,illa vfus linea Longi.Et ita linčam margaritarum accipi oponet in leg. 2 j6utftad legera Falcid.leg.27.jj. li c um raarit. (f. ad leg. Aq. 1 . vitim. jT.vitim.ffde aur.arg.leg.52. jT.li lin.ff.de furt.Margant« enim lino inferebanrur, vt •Xcrtul.lib.de cultu feminar.ftgniiicat his veibisrV- ■np lino decies feftcr.sum inferitur.d B.riicrol/m.ia vita Pauli eremits^Vno Elo villarum infuunt pre- tia*Plimlib-32.capit.2. Muren« amplius deuorant, quam-hamum,adniOuentque demihus lineas, atque ita erou.unt.-Columel.libr. 3.cap.15. Hsc in quincun- cem vinearum metaiio cxpeditiftima ratione conft- ^iturjOuippclinea per totidc.m pedes infuitur.Adde tpiod 11 i d. 11 b r. 15. £ =. y m o 1 o g. ca p. 1 § .L i n e a m a gene' re appellatam icnbit/vp.iod tx lino fieret-BriiTonius. Linea autem agri diirfdebantur , eaque crat fongi- tiidinis decera ped n m ..Teu duorum paffu u m, v n d c & Dacempeda did.i eft, -St qui eogenere menTur« v t i - t u r.decemptda i or. C utr a li us. Ljn t A faaguinis & cognatjonis dicitur, qua cognati inter Te c oh sren t. Pa ul. in l.ojTde gradib.Stemmata cognationu direčto limite in d 11 a s lineas leparatur; qaarum altera f upenor altera infcrior.Ex Tupericre .aute s & recundo.gr.adu tranfuerf« line«.pendent.lte in l.iurifcGfiftil.tuSjjF.rcd Sc ex lateribus.co.l.vacan- tia.C.de bon.vacant. l.li quis.j 5 ‘.in illo. C.defccua. r.up.Statius ]ib.‘Syj.?.Prat. LlN e l L v s differt if eudo>primo,quia in eo iuratur 50 60 _ X ffiftus qtiam in linello. Item feudum datur amore, 70 Cinteon&s in L8.de muriScg.ia Cod.Thcod. I.13. linellus veropto-mereede^ Item in feiido non fuc- - -dcnauieul.in cod»C.Sunt qui opiSccs id lino 'CcftiiSjiiifi inter obeunda. faero tefte Erafmo in viti D.Hieronym.Inter lineas autem velies Jiaytiusc.4, de re veft.Biffum mtmcrat.~'Qua"r e By{lus, Spiege- lius. Lini F ar 11,1.13.0. de murilegul.li.n.ideftLiniScet qui& Linincijd.Ž.C.čod.in C.Th. Lin o legato tam £ačlum,qu,am infedum continetur, quodque.netum,quodque in tela eft , auodcjiienon- dum eft detextum.Tinftum plane non continetur.!, 7-o.jT.lin0aff.de leg.lib.^.-Lini autem , quotraiicite- ftamemorum tabulas folitas , dr Paul. Lib.Senr.& S tlet .in Nero,oftendunt,meniinitl.3.jr.l2.(]uis|3ljj|* las.ff.de SC. SiIan.Li.jT.fi linum.&J.vliim.fUefec, tab.l:o.C-de fle teftam.leg.28. jT.teftamento.if.de li- ber.leg.Quintilian.lib.12. ca 8. Denitjuelinum.rr ptuni,aut mrbata cera,aut line agnitione fignafre- q u e n t e r i n u c n i c s. B r i fto n. deatur nihil intereft.Proindc li quis Patine interro* gauerit,reipondeatur ei Grscc.l.i.jT- eandcm.ffde verb.6bl.Sic ^ 1 g v A Romana.id eft, Lat ina. Authen.de mandat. Prin.in prin.Alber.Pr6 differ^mia fermonumapud Vlpian.accipitur inpr.Ieg.hdejcommifla. fr, de leg, j.Fideicommifia , .sit niiocunaue Le r m oiv e r e 1 inaui pofiuntmon foluni Latina,vel Grecaffed etiamPu- nica, vel Gallicana , vi 1 3Sterius cuiufcunque gentis Ungua. Linguis abfcidP pccnas loqui lufiin. in leg.r.jf.i.God tc.de de orH.pr^fecr. pratt.Aphrice.' Spieg. L 1 N g v a m criam Liuius lib.44 vocat tetram inms- re protenfam fp.ee ie linguaj.Nam lingua ftue lir.g ?- la,inter p ro^ti o n t o r i u m^ cl. alia qn«uis tetra Janga Sc angufta dicitnr ; qu£ in ntodum lingu« e>:čd.r in m are cKcurrit.C^far.lih.g. de belic Gftiico. Erant eiufrr.odi fere fitus oppidorum-vt polita in extreir,is lingulis,promoniornrqae J neq; pedibus aditumha- berent,&c, 1 N r e a veftis id eft lino contexta. L1 ni F 1 cia textrina lime^ veftis, vt in l.ff.dami)* fileg.in Cod,Th.Quaii 5 mnlta in panib.Orifii !^& Occidentis Impp.habebaBt, vt ex Netitialrop.Ro. liquet,que Sc Procurator-es Liniftciorum raultos le- cenfet.Bnft' J -1 tv Tei libri erant,in quibus Imp. Rom.fadacon* tinebantur , vt tradit Gyrald. hiftor, Dior. Svn* dg-b m L ANT Jino context£,veftis appellamur in l -6.de murileg.in C. Th. quomodo 6: linteaj (fi c enim legendum eft) veftis magjftrosinterpretor in l.pen.C. de murileg. li.ir.Etin linreatum apud Sido. Apoll,lib,8.Epift* ad LeonemJmca vefte indutum.Inuenitur autem Lin- teonum ncmen apud Lamprid.in Alex.& apud Fir- ttiicum lib. 2« Maihef. Seruius quo'que in 7. Jrneid . Autcjuia , ait, maiores ftantes texebant, vt ho- dielinteones videmus. Appellantuc & Lintearii in kgef.Digeft.de inftitor-& leg.16. Cod*de murileg. 10 Btiff. Lin te ah 1 i,quorum meminic VIpian.in leg.i.naut* caup. liab. lintrium funt excrcitores. L>ntres au- tcmfunt inter fluuiatiles naues, rcmis ageban- tur. vt palam fnex Csfare m 7. commentar. Spie- gtllUS, liPfi, quiaGra?cis a^/^Ttec dicuntur, funt quibusex ocults defluit humor putris , veluti lacrhym£ qn$dam.Bte< heus 1 .inter ftuprum jf.ve- rum eft.ff.de verb,&rer.lignif. lo Lippit vj)o,oculorum ex fti!!is,affidue manantibus, lachrv m i fq uc e x u 1 ta n tib u s., fordes :Grxc i n ec non otfahfAtM vocant Brili. LiOJAm en, dicitur pinguiiudo abigr.e liquata , Sc coqainarjo vfui pao coditndis edulus referuata-Ac- " cipi tur tamen aliquando etiam pro aliis qua: in ci- borum vfum non vrniunt. Hoc vocabulo ambl- gue vfi videntur Imperatores in leg.i. Qua» res ex. pert.ncn deb-Grsci Liquamen interpretanrur Ga- El. - 1530 in Valeno Probo fcribitur, Laudabiliter iura.Briff. L j 031 n o compertum, liquido adprobatur, compa- rec > fonftat,probatum,&c.ex ff.Btiff. Ltqv 1 t> v Mfacere.etiam de auro,vel plumbo.ac Črni¬ li diftoluto dicitur.Spieg. Ad Li qvi d v m diem Si confuiem exqu ; rere. 1.2jf.i- dem Labeo.ff.de aq.plu. Quod explicatleg.28.ff.de prob. Velleius Patercul. priore libr. Nequeo mihi temperaie,quin rem (zpe agitatam animo meo ne- que ad Lquidum ratione perdu&am Cgnem ftyl©, Briff v l s,eft iurgium. de re ouapiam inter aliquos apud iu- dicem inftitutum. non enim omne iurgium lis eft: fed lllud demurn,quod apud iudicem exercet ur: quo verbo Sc magiftracus Sc arbitros pirtgurore Minerua comple&imur. vel Cc ex Varronelib.^.hngu. Latin. Quibus res etat in conuouerfta , ea vocabatur Lis. Ideo in a&ionious videmus dici. Quam rem-Cue li¬ tem dicerc oportet.Hsc Varro.quibus ex verbis in- teiligimus quod ait Cie. in Muraeniana. Tor.homi- nes , tam ingeniofos,ftaruere non potuifle vtrum diem tertium, ar perendinum: iud.cem, an arbitriu: rem an litera dici oporteret. Hinci coniuRČtim legi- musin l.fidefundus , ?.Cod.de fuis.&Jcg. Re.s vel Lis.Et qus lis inofHciofi vocattfr-in 1 pater.ff. ne col- lat dot.eadem dicitur Res officiofi in i.Papin 8. $. r. Digeft de inoff. Siq.uis, inquit , poft rem leg.in t fficjoC ordinatam, litem dereiiquerit, pofiea non. audietur.Prat. rum,& id rede Ccelius enim Aurehanus u.Chronic. $0 L? grauior qu*dam controuerCa & diffentio, qua Garu!R,inquit, quod appellamus fiquamen ex pifce filuro confedum.Et paulo poft;Ex garo quod vulgo liquamen appellant. HincCoeius A piti us Oxyga- rum,liquamen acetolum interpretatur. Acro tefta- turmuriam antiquos dixiffe liquamcn , &Syrorura lingua fic dici.Prat. pi qjerr dicitur quod conftat.l.f.^ r-Digcft. quib. ex cauf. in pof.eat.leg.7.pigeft de fupel.leg.l.i jT. fi ciubitetur. ff.quemad.teft. a pet leg. i.tf. item iilud kiendum.ff.de SC S>lan.i«47 % .^*$dcho. ff.de fideic. 40 libj.27.in fin.ff de liber, cau.l Sj.tf.i.ff de adq. hs- red.Briff. Solebant autem iudices in re ambigua & dubia ita feiudicandi neceflicate expedtre, vt pranu.ntiarent, Cbi non Jiquere.I.it JT. vle.B. de arbitr. 1. j6.ff.de re iud. Afcon. in DlumRtio Gell.hbr. 14. cap.t.Sene- caEpift. 66 . Aut fer fenttrma ant, qu«d facihus eft, neguibi liquere Cie in Ciuent. Deinde homines fa- ?illa difcipliiia iudicio:um , qui ne. iurgiui« , quo.i inter beneuok-s quotjue contingit. d id a autem eft a limite, id eft , rermino : quoniam pnmae inter homines contiouerC^de liminbus, Sc amplificandis rerum dominiis cceperunt. V-ndeii¬ lud: Limes er at pofttus> litem vt decernereG agtij Vi¬ de paulo pok Litisappellatio vna. Aicia.in 1 . caufar, C,de tranlačt.Lis, 'inquit, adio eft, ftue in rem , ftue in petfonam,qus in iudicium deduda eft, & proprie polt litem conieftatam.Caufaveio,receptius & ge- nerahus vocabulu eft,ta n ad ciuiliV , quam ad cri- minaiia periinens : tam ante comeilaaonem litis, ouam pvoft leg.is ait Cotn. Front.de nom verf. diff. nafcitur,conrrouerCam peninada efficit;6c licigant homines, res in controuerCam deducitur. Ita coh- trouerCa partU eft, Lis lumrna?. Proprie itaque lis dicitur, antenam comeftatio fit CoritmuerCa vero. potiuspoft iudicium .?cceptum.Alciat.l.b-i.Diipun. cap.24. Vide infra liirem pofteonteftationem. Spie- geiius. ptentescx veterei . . . • qut abfoluere honrnem noccntiflimum poflcnr.ne- 5 ® Li s ctiam aaionem ligmCcat Cue in rem , fiue inper- quceutnde quoeffetorta fufpicio pecunia opf>u- gnatu,re lila in cognita,primo condemnare veJlet, non liquere dixerunt.Ex quo emendandus eft Quin- riiianilocus Declamat. 3^5. vbi ita vulgo fcribitur. Quid enim aliud diceres,C nondum pronuntiafftnr, C negaffent licsre ftbi de iupplicio tuo ? Legendum enim efl,iiquere Briff. LiQvid o,idefteuidenter & manifefte,$ic Lic^V/iDo iurarc in l.iS.ff deiureiur eft vere & aperta ac mamfefta veritate iur^re.Eodem modo apud Te- 60 rent.Chsrea in EunuchoLiquct, ait,mini deierare, id eft, veriffimum iufiuraudum dare poffum. S : ca- pud Tetent. in Andria : Quia fi forte opus fit ad he- rum iurandum mihi. Non appofuiffe , vt liquido poftimjvbi Donatus: Liquido,m'quit,id eft pure ac mar.ifefte. Sic Ouid.lib.j.de Ponto epift.3. aJ Ma- xim.Scis tamen & liquidoiuratusdicerepoftes,Non me legitimos (ollieitafletoros.Frat. Quamcbre ma- gis probo has notas. Q.D.R.P. L,l. vtteribusft. gniftcdffe : (^ua de re peto hquido iures, q,uamvt70 fonam lj6.ff.de veib.lign. Et huic verbo veteres. Si lirer*-m pršpofmiTe Feltus lib.17 notat. inde in in*« fcriptionib.antiquts,Decem viris litibus iudicand« Enff X.j s seftimari dicitur.cum ea res quae in iudicium ve¬ nit a indice sftimatur 1.9.ff. quod certo loco.L15.jf. in h0t.ff.quod vi autclam.I.29. ff.de neg geft.-Senec. ]ib.i.dedem.Et foiuere ellicer, & quanti vult ifti- n,are litem. L1 s autem interdum tanti adiimatur, quanti ea res eft,de qua igitur.Tanti litem *ftiman- dam quanti fuifTct,eo die quo d ari mox debuit.l.vlt. ff de ccndi&.Tritic Luerdum vero tanti sftimatur, quanti ačtoris intereft.l.S.ft' De eo qucd certo loco.. Nec ciuiiib.duntaxat in caufisffed S: in capitis iudi- ciis lis vidiš seftimari dicebatur,vt Cie. pro' Ciuent. Sc Liuius multis locis Sc Afconius in Verrin. often- dit.F.riff. Li s teftimari dicebatur, cum reo repetundarum dam- nato,inibatur furtorurn eius omnium ratio atouea'- ftima;io.ex q&a fumma qu«dam pecunif conficie- L ANTE I batur vt fociisereptz pecuniat reftituerentur. Nam tontinuo damnaribona fe&oribus auffione vendun- tur^ui eam fummam Qua:ftoribus2rarii repraifen- tene.Macer.l.7, ff.de leg lul.repet. Neve ob litem £- ftimandam, iudiciumvecapicis, penuniacve facicn- dum.Hotom. lig sftimata, pro iudieisfententia nummatiade eo quodimerefta&otis.leg.ii£c li res ff.de rei vendic. Quam zftimationcm cum bona fide fieri oportear, Lexlul.de Repctun. punit iudicem qui oblitem * 19 ftimandam aliquid acceperitVide ibid. l.i.Spiege- lius. Catterum,*ftimare litem, eft (nos vi Spiegel, vo. luit) taxare ad expenlas , fed tem ipfam,qus prin- cipaliter in iudicium eft deduda.certo precio redi- mere. Plus quam manifefttffimum eft ex lege j. Digeft. de empt. leg.exdiuer£o. j.finahde renun. Atveh. Lis conteftatadicitur.cum acccpto aPraetore iudicio vtraque pars teftibus prafemibus ptonuntiat, Teftes eftote.Gallus tUlius Reos tum demum dici putauir, cum lis conteftataeft.Hatc Feftus.Hotoman.Sed po- bentur enimhsretici tonuentus & litini«facttct . vnde tJvu/Mu,S“%ust> > Fupplico,precationetaadhi- ! beo luftinianusenim xrme appellac.Nou.de Eeclef, ' diu.capit.ff.iraJi 3 rv't,.vbi vetat litanias fieri£ ne " epifcopo & clericis & fine facris aucibuiajundjj, in pompainccdttur. defertitubet. Prat. cxh 010 / Ln ar 1 facrificiorum vetbumeffdeiumptum lf Jt , eisXi7w^'«v.Eft vero litare rite facrificate trate.Nihil enim facris maocum, nihilmonflrotujj couueniebat.nam fi vifcerapantre,temiqntmi ci . lis fuffufa apparuiffent, fi iecur tabidum , num fibr* defuiflent, non litandum veteres jmjj facerdores exiftimaruut:Hinc Martial. Non ijuttvmcjuc čudit hofita tt/«,lit«, 4 ( , ftea, Li s conteftatafermulisordinariifqueiudiciis fublatis difta eft, quai apud iudicem agi ccepta erat. Itnpp. Seuerus & Anton.I.i Cod.de litis contcft. R es in iu¬ dicium dedufla non videtur.ft tantum poftulatio fimplex celebrata lit, vel a&ionic fpecies ante iudi¬ cium reo cognjta.Inter litem enim conteftatam & e- ditam affionem permultum intereft lis enim tune 1° conteftata videtut, cum iudex per narrationem ne- gotiicaufam audite ccrperit.hoc eft , nec flagitatio, nec affionis edino,nifi c -,ufa in iure agi cacperit,litis conteftationem efficit.Hot. LiS conteftata,fecandum Virgilium in fuo de litis co- teftatione libello,dicitur,cum ada iudici teferuntut iamiam di&uro fententiam, vide Gotliofr.ad ieg. 1. Cod.de lit.conteft. Lisin iudicium Se mcondetcoationera deduci dicitur. l.ji.JJ.litem.Digeft. de neg.geft.legj.ff, fi per ven. 40 ditorem.Digeft.de a&.empt. 1.2. Cod.de petil.hatred. Et res in litem deduci, in 1. jl.Jf.fi duo. ff. de nouat. BtiflT. lis rooritur.cum legitrmis tranfaftis temporib.perit. 1 .J.JT i.ff.quae in ftaud.cred.i.i.ff.iud.fei.tp.jr.ficuius dolo.ff.dedolo.l.n Jf.fin autem reus.fF. de iudic. vt excontrario,Us viucredicitur. 1 .vlt.in fin. C. de fide inftru Bnff. Sie Li s moitua a ICtis neftrisdicitur,quat amida refti- tui non poteft,!. properandum.Cod.de iud d.I.njf.i, y 3 &d.I r.Cuiac.s-obf.jo.Gotho.ad ieg.7.Jf.i.ff. de do- nat.inter vir.& vxor. li s mota cenfctut.eiiamfifolus aflor egerit,Goth. ad I-4.C.depaft. L is pen Jere non dicitur, nifi lite conteftata.arg.I.am- plius non peti.ff.rem rat.hab. Putatur vero lis con ftata.qu.indo ,udex peiitione propofita , & refpon- fione audita caufam cognofcete incipir, Conteftata quoquelisdici poteft,m licio iam coftituto, hoceft, diiudicatis.ac dilceptatisesceptionibus litis aufpica- do tum motaniih.Spieg. Ferire verolis in lcg.i.£.quia autem.ff.de calu- mniatoribus.id eft,amiti.l.2.in fin.ffde conduff. ob turp.cauf Brili li s vindiciaium eft,inquit Afconius,cum litigatur ea de re apud Pr.rtorem.cui us incertum eft quisdebeat ■ effe poffeffb: .Cauera apud Bud.leg.fecunda.de ori- gin iur.Spieg. LiTem addicere,qus formula ex lege Decstmiitali Gellius li,i6.cap,i.vtitur,quidam interpruimnh. ctiJum praifeniem.reo abfente iudicare.AtRiuiti. cap-7.ad U.xu.Tab.putat nibil aliudcffe^am lin. gandi poteftaiem facete. Lite cecidiffe dicitur Feft»,qui einsrei ie i»t. bat,caufam amifit.Prat.ex Fcfto,& Hot. Adde Ur- uar.l.non ftaudantur creditores.ff. neraoerfuo.ff, de reg.iur. itiiti caufa feparare videtur Imper.l.caufai. C. de 3 tranfačl Litem,iurgium interpretatur Vatro lib.d, J Lingu2.hisvetbis.Qu0d ait iurgio,ide(l,!itibui:iti- *| quequibus res erit iacontrouetfia.eavocibiurlii, '' UTA«! Cod.de haeret.folennispre- & ideo in ačtienibus vidcuiusdici,quamrem,fiuclb tem dicere.oportet.Prat L 1 T e m sftimari aduerfus aliquem pluris vtlnoi plutis,quam debet.l.li inter.jf.fi res pignorataldf pignorat. Lite m capitis arftimandam petere am extra iudicium litem fli* ci. Abb.c.ex parte.ettra eod.proinde Alc.Has,inquit» di&iones eiufdem fere ftgnificationis effe cifdcre pronius ftt.Spieg. Litem prasparafle in quxftione de incfficiofo teirt- mento intelligitut, qui vfq.ad denunciationemvel dationem 1-belli pmrceifir.leg.71. s j §.i. ff.de inof.ie* ftam.Sic litem pr^eparari accipe in 1.7.5. vJcl.de li¬ ber. ca uf.Briif. satiOjfuppiicatiOjliUfto > v eft in veugloft. Prohi- 7 © Li t e m fub mdice eflfe,vt Alb.indicat,5r Glotip™ uocacr vfurpantpro eo quod vulgo dicitui opmione adauc 1597 _ L A N adkcrmanere dubiam.Spieg. h j bm fuam facere dicitur, in quem licrs damnum iransfertur,quod vel imperite,Yel dolo malo , vel ibrdibus,vel euidenti gratia male iud icnrit.l-4.iT. rt iudex.ft.fie ob!ig.£:adio. L15.fF.de iud.l.vitim.f£ de var.& ejttr.Inftit.de oblig.aua* quafi ex delic.Gelh leb.io.c.i..Et ego aduerfus eum , qui dcčfcus efte vi- fiebatur, Litem meam facere nolui.Theoph.vertir. ^'etu/Vi Litem etiam facere lex di¬ citur,quaiudicium conftitutum cft.QiuntiI.lib.7.c. jo i.BrifT. Iitbm fuam facere iudcx male iudicando propterea dicitur,quia partes eius queminiuria abfoluit,fuf- cirere,ipftufq; caufam pro fua defendere cogitur. Cic.lib.de orat.2. Quid fi cum pro altero dicas , li¬ tem tuam facias,aut lcefus efFerarc iracundia, cau¬ fam relinquas J nihilne noceas^Hot, Iitem fuam iudex facere tune intelligitur,cum do¬ lo tnalo,in fraudem legis fententiam dixerit. Dolo autem malo hoc facere videtur , fi euidentius ar-2° guatur eius gratia,vef inimicitia, vel etiam fordes. autor Vlp.in I.fi fiiiu.sfam.ff.de iud.Spieg. Litem quoquc fuam iudex olim fecifle videtur,qui ad conftitutum tempus,& ouahora iuaicare debe- bat, incomitium non venerat,cum Iudex dlet da- tus autfumptus:vt poteft colligi ex C.Cinces apud Macrobium lib.2.Satur.capitul.i6.nis vc-rbis. Inde adeomitium vadunt,ne litem fuam faciant. Brif- fonius. Literae elementa fignificant, & a noiis feparan- jo tur.l.i.Jf .ludi.ff.de var.& extr.leg.40. ff. dc teftam. milit.Nots enim literat non funt, 1.6. jT.vlt.ff.de bo. poff.Quamuis literarum appellatione notas exau- dire debemus,apud Manilium,hoc verfu } cui litera verbum eft.Brilf. L1 t b R a dicitur,quce oculo corporeo legi poteft, ita notab.Bald.in 1 . 2 . in vitim.col. God. de patrib. qui fil.diftr.& Ang.in l.fi ita fcriptum.in princi.de iib. &poftum. & Moder. fequuntur in locis quse nota funt. 40 Lit era s mutui compafius funt,qu2 emittuniur ad magiftratum loci,fub quo teftes domicilium habet, in quem iudex committens non habet iurifdi&io- nem, vt vel ipfe teftemaudiat, vel ad comparen- dumeoram caufac commiifario teftimonium datu- rumeogat, D.Vultei.incommenr.lnft. de ačlio. in prin.n.Bi. LiterAe refutatoria? in Nou. 154 c^.appcllantur, : Ha? locum habent in euocandis te- ftibus alterius prouinci^leg.^.in nn.Digeft. de te- ftibus. & eorum depofitione tranfmittenda, leg. 7. ff.teftarn.quem3d.aper.G0th0fred.ad leg. 15. $. i.if. de reiudic. I^iiERAfalutaris.apud veteres erat A , Sc abfolutio- iiem;triftis vero C condemnatfonem notabat:Cice- ropro Milone:Nec vobis,inquit > tam falutarem ha c in iudicando liieram , quam illam triftem dediffet. Intellig.it autem tabulam falutarem. vide fupra in vocula A.in prin.De quo vide in hunc locurci Bart. Latomum Scholiaften impenfe dočtum & dilDen- s tem : Groecis vero 8 nigrum, raortem fignificabat, 6 ° 4 avcavi.Pcrf.fat. 4. Et potiš es nigrum vitio prafi- gereS.Bud.in prior.annot.Spieg. L1 tera R,pro inftrumentis,documentis,monumeo- tifqueaccipiuntur,vt notat.in l.fi procur.abfentem ff.de procur.Spieg. ii t e r a e , pro perferiptionibus & padis, verfchrei - bung.in l.qui mntuam.ff.mandati. Liter a E,licet aurea? fint, tamen charris m.enbra- nifquecedunt.l.?.j 5 \i.rf.deacq.rer. domin.#, liter*. 70 Jnft.eo d. T E V. 1598 Li t e r a b laureata*. Moris fult apud Romanos vt quoties Imperator hoftium exercitum deleuiflet, aut vrbem expugn2{fet »Lauro vi&oriat figno lite- ras inuolutas ad fenatum mitteret.taurus enim/vt Sc palma vidloriam fignificat. Hinc Ouid. amor.t, £leg.2. No?t ego viUrices laur ® redimire tnbellus. Sic etiam fafces laureati dicuntur Plinio, Laureola corolla Cicer.2.Epift.ad CaJium. Vide Brodceum iibr.i.Mifcell.c,3j. ' Literae compulforialcs. vid.. Compulforiales li¬ ter*. Literae dimiffori* eo dicuntur,quod per eascau-" fa a d eum iudicem , quiappellatus tft, dimittitur. Quarum renorem & fententiam excmplo illuftrat Martian.lib.2.appellationum:Sic enim ait,poft ap- pellationem liters dandse funt ab eo,a quo appella- tumeft, ad cum , qui de appellatione cogniturus eft,fiue Principem,fiue quem alium: quas literas dimiflbrias fiue apoftolos appcllant. Senfus autem literarum tališ efhappellaffe pnta Lucium Titium a fententia illiu$,qu£ inter illos dida eft,D.Gcedd. ad leg. 106.n.3.de verb.fign. Literae naturclitatis quce dicantur^vide Conn.Ii. 5).c.4.n.7. Literam,K. Appius Claudius innenit, vtproVa- lefiis Valerij effent.leg.2. 5 f. Etquidem.fF. deorig. ' Iuris. Literarvm ftudia quantis laudibus & prcemiis a- pudRomanos honorata fint, inter mnumerabilia fere exempla,hoc mihi pr^clarum videtur,quod in laudem Taciti Imperatorts olim acclamare foie~ bant: Qu.ismelius, quam liieratus,imperat ? quaii vero hanc omnium maximam eius virtutem, ficut certe erat,exiftimarent. Et profe&o habent bonae literce naturalem quandam & prcepotentem in re¬ bus mortalibus vimatque energiam , vt Cicero eas re^iftime confueuerit appellare , Diuince virtutis fempiternas teftes.Old.Prat. Literarvm fludiis fotus orbis iuuatur : Primum ad cognitionem Dei , deinde ad vitam rede infti - tuendam; denique ad conferuandam omnium vir- tutum oeternam memoriam.Ergo no ab re,optimus princeps Eridericus optimas literas fuis priuilegiis feuere tuetur,quibus fublatisjadum fuerit de vera hominum felicitate.Old. Literarvm diuinitus inditam maieftatem , nulla vnquamvisaut incuria hominum poterit abole- re. Nam vnieum immortalitatis prsefidiunr-Deus optim,max.in virtute ac bonis literis collocauit« Old. t 2 R a s nefeire aliud-eft * aliud vero literarum imperitum effecllle nullo ingenio eft,hic liieris non inftitutus.Iuftin.if.9Jnftitut.de excuf.tut. firailiter eos, qui literas nefciunt , effe excufandos D.Pi^s refcripfit:quamuis & imperiti literarum poffint ad adminiftrationem negociorum fufficere. Modeft.I. 6.in fin.ff.eod.Eius qui fe neget literas fcire , excu~ fatio accipi non debettfi modo nonfit expers nego- ciorum.Hoto. L t t R R a g. plane nefeire in libris noftris dicuntur, qui neque legere fciunt,neque fcribcre.l^.ff.de ac- cufatio.l.io.& l.pen.Cod.deteftam.if.fimiliter.Inft. de excuf.tut.Et ita ignorantiam literarum aocipi- mus in leg.n.if.i. ff.de inftitor.leg.92.if.i. ff.de ade. ha-red.leg-.vltim.if.fin autem dubius. C.de iure de-- .lib.BrifT. Literas antiquas in N0.47.C.2. vocat Iuftinianus, putaC auerfum hoc modo o ad inftar apoftrophi, L ANTE 1. j ' 3 & I & V hoc modo tV pro quatuor,& a inter fe č comple&ens pro Jc-Gothofred. in not.in dičt.capl- t lil. 2. LiteratoS pro peritis fcribendi & legendi.leg. vltim.Cod.de teftam.Quanquam aliquando liura- tus literis inuftum iigniticat : quomodo literatum feruuum pro ftigmatico dixit Plaucus, & literatura Cilicem Seneca in libr.de morte Claud.Brftt & vi- de de hac re latius Connan. libro 2. capitul. 6 . nu- mero 4. ta LiterAtVR A.literarum rognitio & fcientia. Cum Alphonfus AragonumRex illc darillimns audifle, vnutn aliquem ex Hifpani$regibus folitum dice- , re,non decere geocrofum &nobilem virum eflfe li- teratum:exclamaflfe fertur, vocemhanc non regis, fed bouis efle. Carfar Sigifmundus reSeliteratos cenfuit prarferendos iis,qui imaginibus tantum ni- tuntur , cum literatura sequipolleat nobilitati, &hominera nobilitet. Iuxta gloff.in verbo literas. in cap.de multa.de prabend, in capit. perleftis 25. 23 dift.in l.coiri.Digeft.pro focio.fac. lex , prouiden- dum, ibid. nobiliflimos. Codic.dc poftul. Spiege- lius. Utesis čsnuentiaccipiuntur,quiliterisad magi- ftratum.vbi confiftunt,fadis,iudicio adefle montn- tur,ve! adnotatos fe eflfe requirendos certiorancur. leg.i.Jf.i.iJcleg.4. Digeft.de requir.vel ablent.Ug. - 8.Cod.quom.& quand.iud.Paul.libr.^.fentent.tir.i. BriiT. lirERtS,pro fcripiitis fitnplictter Papin.accepit.in leg.qui mucu.im.ft.mandati. Vnde iterum diuinac interpres,literis,id eft,pafto,intelhgefis.Sic Cic.ad Attic. Quod meis omnibus literis in Pompeiana laude eflet perftričtus. Quamquam & pro epiftola, & mandato non abfurde accipi potell. Spieg. Pra- teius. IttBoiOMOS qui lapidem fecat,vulnerarius Me- dicus,& lithoftrota lapillis pauimenta atquetrul- lifata lohan.Bapt.in com.Sid.Apoll.ad Vinc.libro primo. tjliCAt ,qui iudicio certat & contendi»,cuiquc ad- huc fub Iudice lis eft.l. jo.ff.de libert.leg.l-i8.ff.rem ratam haberi. I1110A1OIUS teroeritas vnde deprehendatur, Bart.evplicat in l properandum.lf.fin aucem. Cod. de iud. LitioasSs temere videti non porediš, qui cele- bris alicuius 1 c.confilium.Iicet infelici euentu,fe- quutuseft.Abb.'c.calumniam.in fin. de pom. Alc.in 1.1. de rebus čred.Spieg. ?o llTioiosAres intelligitur, fiue mobilis ,fiue im- mobi!is,fiue feipfam mouens,de cuius quidem do- minio inrer a£torem,& reum mouetur qu3-ftio, iiue citatione ad magiftracus fcčta, fiue precibus impe- rarori oblatiš,& iudici infinuatis , & per ipfum ad- uerfario eius,qui principem adiit,cognitis. N011.de litig-& de caut.ST.r.conft.112. Vide tf.Sc Codic.de li- tig.Litigiofam autem rem non facir,inquit Vlpia, 1.1. ff.eod.denunciatio,qua: impediendse vendirionis canfa fit.Prat. Lt T1 a 1 o s v s, hoc eft,qui frequens in litibus verfa- tur,ve!qui quauis de caufa litem facit. Iuxtapro- uerbium,Litem mouebit.fi vel afinus mordeat ca- nem.Tališ facris initiari prohibetur 46.dift. Sed Sc Imp.lib.4.1nfti(.fingulari pocna arcuit temeritatem . Iitigantiurn-.qu.im nec Ethnici bene ferre poterant. CicXitigio(i vocem in orat.pro Murina,pro lurif- confui.multum verbofovfurpat.annotante Syluio. r j% 1 v m pendens.Iulian.Qupd fi furiofus cura- 7 4orem liabear,vci habueric, adiiuc litigio penden- te,potea q uide m prjefente curatore fententii d- • l.fed & interpelktur.ff.derecept.Sp. dlC,t Li ti g o verbum, a lite & agendo videtur ; f Kut& nauigo 5 ab agenda naui. Sed Umen, vt nauemao e re.rečhimacLatmumeft , itaan litem aeereoL* dixent,mibi non conftat. Csterum q u in ca »L agere,redum &_ elegans fit,nemo dubitat. ^ gium quoque dicimus : Verum an litigiump rc U dicacuf,in incerto eft.nifi quodErafmus noftcr,& quidam ali j Recentiores eo vtuntur , quam u isi Vaila damnetur ceu barbarum. CertenccSaluius Iulianus id refugit, leg.fed interpellatur.de arbitr P Jin.Iib. vit ,Cu rt.lib. 2, 17. Li T i s appellatio vna vulgarisultera iuridicafil v triufquc appeUationis ratio a vocis origine fumi- tur.Lis enim dida eft quali licet media litera/ n T mutara. Omnis enim concertatiouomnisd/fcorJia omne ius,de quo litis nomen profertur ,feadlici- tum & iliicitum habet, tanqnam effedus adluam caufam:& quemadmodnm voce lis litis, Srrsco. fuere,vt autor eft Aiciat.ad leg.j6.f.£| e verb.liemt, fic etiam Slicet,vel vt ali; volunt fcilicet , vetcreš pro licet,dixere.Quare id facilc conceflT.ro,lfido* ri Etymo!ogiam fiue notationem , (jua i limite de« ducit & extat in c.forus.extr.de verb.fignifiivero nonnihil aRerrare,ne« eam Virgiliano illo quodci« tatjconfirmari. Vulgaris ergo & propefrequentior figniticatio ad iurgium&r rixam interduospluref- ve,fiue ad concertationem & controuerfiamatq U e difcordiam reRrtur. Anton.Schor. in Thefaur,Cie, vocab.lis; Alcut.in dift.leg.36. Quo fenfu Cifero dixit,Pbiioiorhos setatem in litibusconfumere. £ t Omdianus ille Pariš: Li s eft cum form a mctgna pudiciti*. Quod iuuenalis. ita expreffit, - 1\ara adeo eft concordia forma •-Atcjue pudicitia, Virgil lib.i2.^£ncid. Limes agr o pojit us litem vt difcerneret aruis> Rurfus libr.i.Metamorph. de creatione mundiO* uidi us: Hanc De us & melior litem natura diremit.. 'Et idem fib.i.De arte ainandi: Dos eft vxoria lites. Et nonius Marcellus ca.5.de indifcret.^ener.inrgiu & lis,irrquit,hanc hsbent diftantiam:quod iurgium leuior res efl:fiquidem inter beneuolos,autpropin- quos difienfio vel concertatio iurgium dicitur:in¬ ter inimicos difTenfio lis appellatur. M.Tulliu«,de republ.libr.4. Admiror nec rerum Talum,fed verbo* rum etiam eleganriam. Si iurgant^ beneuolorum concertatio,non lis inimicorum iurgium dicitur,Et in Te^uentedurgare.igitur in tet Te vicinosTex pu« tat,non litigare. Hoc fignificaru accipiunt ICti, quando aiunt, iufiurandum efle optimum reme* dium expediendarum lirium.l.itfF. de iurejur.ofr. ciumque prstoris efle, lites, hoc eft , controuerfias minuere.leg.quidam.21.in fin.fF.de reb.cred.fi cert, pet.Et Alphenus,fed fi aliqua rixa,inquit,exiiiibus & contentione nata eflet,aut aliqua vis turis reti« nendi caufa fiičba effet, & ab his rebus facinus ab* eflet,&c.l. feruus.20.de ačlion.& oblig.Iuridicaiitis fignificatio duplex eld , vna qu£ in dift. leg.^.ffide verbor.fignin.proponitur,3ltera qu« ialeg.prope- randum.Cod.de fudiciis.Aut enim adlpemfigni- ficat,aut inflantiam. Adionem etiam criminalem, leg.in SCtum.15. Sf. fi propter.lf.ad Sftum Turpil. tam perfonalem quam realemdeg.vnic.Cod.delir, contcft. did. leg. properandum.l. fi mater.n.jf.boc iure.ff.de rei iud.except.Vnde dicimus litem nobis cum aliquo effe.l.Iis nulfa.4.ff. de iudic.litem ede- re,litem 40 60 160 t L A N T E I. r(oi re, litem audire, litem in iudicium deducere, d.l.fi nuter.JT.hociur.fF.de rei iudic. except. litem redi- mere,litis atftimationem ofFerre.Lj.tf.i. fF.commod. l.fi propt.io.fF.de rerum amota.lite cadere : Feftus« Eft enim adio,& ipfum litigandi inftrumentum, & saufa litis, &controuerfix materi*. I. caufas vel li- tet,vbi Dodores. C.de tranfad. d. 1 . properandum C.de iudic.pro inftantia, Feu iudicio, quod conftat iudice,actore & reo.ponitur in ca.forus.io.de verb. fignific. 1. rem non nouam. verb. nori »liter litium 10 primordium.& tf.patroni.dičl.leg.properandum.C. deiudic.& fignificar emnem illum tradatum, qui i litis conteftacione incipiens durat & exercetur, vf- quead fententiam definitiuam. d. I. properandum. iU.C.Theodof.ad legem Gornel.de falf.l.vnic.C. vtintra cert.temp.crimin.qusft.term. l.i.l.i. Cod. Theodof.vtint.ann. qusftio.crim. term. quofenfu milla lis eft antequam litis conteftatio fiat. Barr.& Alciat.iufiepedid.leg.jo.l.amplius non peti.fFrem ratam habe.teg.vinum.vbi Dd.fFde rebus čred.Al- 10 ciat.lafon & alij ad did.l.caufas vel l:tes.Quo refe¬ rendum eft illud in leg. & poft edi&um. fF de iudic. Circumdudo edido, perempca lite , fiue inftantia, nihilominus durare litem,hoc eft, adicdem vt reus conueniri poffit.Vtramque lignificationem expref- fitluftinianusin l.properandum. C.de iudic. ne li- tes,inquit, pene fiant immortales : &pauiopoft: Cenfemus itaque omnes lites fuper pecuniis non vitra triennij metas poft litem conteftatam elfe protrahendasiitem litem protelare; vbi pro inftun- tia litem accipit,pro ipfa adione vtitur in eadem 1. properandum. J.St fiquidcm.verf. Sed ador contu- max cadatomnino de lite (hoc eft adionem amit- tat)fireusabfoluatur; & paulo poft : nullo modo i- tcrum eandem litem (hoc eft adionem) refufcitare ccncedimuSj&c.D.Gcedd.in comment.ad l.litis no- men.)S,numerotertio > quarto,quinto,de verbor. fi- gnificar. L: rnappellatio tamciuilem quam criminalempo- eficompledi, vtbene fentit Accurfius: Et proba- 4 ° tur Inft.de oblig.qus quafi ex del.in princ. Quan- quam alibi difcernuntur fignificationes ciuilium & ctiminalium caufarumdeg.prima. Diseft.de teftib. Old. Lir i s sftimatiojproprie rei sftimatio , fiue quanti quxque res eft,qus in controuerfiam deduda eft.I- taque litis arftimationem foluere, eft tantum folue- re quanti cotrouerftt res eft,vel quanti adoris inter- eft, 1 . 8 .fF.deco quod certo loco.leg.vlti. fli de cond. Kitic. Si merx aliqua qus certo die dari debebar, S® petitafitiveluti vinum,oleum,frumentum, tanti li¬ tem aftimandam, Caffius ait, quanti fuiflet eo die quo dari debuit.Vlp.l.21. ff.de euid. Si empror ho- sninismota fibi controuerlia venditorem dederic procuratorem. il"que viftus litis sftimationem fu- ftulerit, ftipulationem dupls non committi. Paul. hg.2.tf .vltim.ffpro empt. Si rcm alienam emero,& quum vfueaperem , eandem rem dominus a me pe- tierit : non incerpellari vfucapionem meam litis conteftatione.fed G litis sftimationemfufferrema- luerim,ait lulian.caufam polfeflionismutariei, qui litis sftimationem fuftulerit.Vlp.leg.j.jT.2. Digeft. de reb.eor.Si fundus a tutore petitus fit pupillaris, nec reftituatur,an litis seftimatio oblata , alienatio- nem pariat,Seruius sulpit.apud oell. libr.4.cap.4. fed fi poft eas ftipulationes vxor non dabatur, .-uit non d uce bat ur ,ludex quamobrem dataacceptave non efFet vxnr, quxrebar, fi nihi' iuftie caufar vide- batur, litem pecunia sftimabat, quantiqueinter- fuerat eam vxorem accipi a ut dari, eum quifpo- 7e ponderat aut qtii ftipulatus erat condem- nabat. Hot. Vellic*. lit 1 i aftimatio.eft rei quat In controuerfiam addu- da eft vna cum eo quod propter eam adoris inter- fuic,m certam pecunis fummam redadio. Eiusau- tem dus funt partes : aftiinatur enim primuru quanti res eft.deinde quantiadoris intereft. 1.viti¬ ma. Digeft.de cond.tritic. Qunnti autem res eft, fie seftimacur, vt verbum rei precr.um exquiratur. leg. inter, 175. Digeft .de verb.fignif.leg.4-tf.hsc autem. fEvi bon.rapt.leg.arbitro,Digeft.dedol.mal.ld au- tem quod intereft, dusbus conftat rebus: nam & damni propter rei culpam,dolutnve accepri,& lucri arniffi ratio ducitur.leg.i-C.de funtent.quas pro eo. leg.fi commifta,ij.fF.rem rat.hab.leg.fi fundus, 33. ff. locat. Liti* autem teftimatio ad iudicem pertinet, qui de damnis & interefle adoris taxatione fada pronun- ciat.Prar. Litis conteftatio non eft contromerfis conftitutio, fed reftatio adionis in iudicium fiue litem dedu- cendsjl.jd.ff.de ver.fig. 1. properandum, & leg.rent non nouam. tf.patroni.C.de iudicj.r, Cod.de litis ccmteftat.l.i.in pr.tf.fin autem adfuerir.C.de iure- iur.propt.calum.dand. Hoc eftiLitis conteftatio ni- hil aliud eft,quam eius rei (hoc eft adionis &cau- fie ) de qua controuerfia eft apud iudicem ex vtra- que parte teftatofada narratio,d.I. vnic. C.de litis conteftat.Cuiac.obfer.ii.lib.j.Non enim fatis eft a- liquid ex alterutra patte negatum vel narratum cf- fe,fed necelFe eft vt id vtrinque teftato fadum fit. did.l.vnic.C.de lit.confeft.c,vnic.ext. eodem. Ma- rant.part.fi.titu.de litis conteft.n.3-4.5. Et certean- tiqus conteftandi litem formul« Hanc definitio- nem competere, non ambigitur , per ea qu$ Cuia- cius antiquitatis obferuantiflimus in d s.bfer.u lib. p.ex FeftojPliniojMacrobio.CicetonejAfconio.PiE- diano congerit. Prsfenti etiam foro conu enire nott dubito. Etfi enim folennitas illa impetrationum & formularum eft fublata , teftiumqueconuocatio i fbro receflit: eadem tamen res in effedu d urat, & teftato fieri eam oportet, cum animus conteftandi litem vel faltem prsfumptus requiratur. Mynf. conf.2.num.S.conf.8.num.t.3.4.5.fi.7.Panor. a:d cap. vnic. de litis conteft. licet is exprimatur diferte, non fit necelFe.Iohan.Sichard.ad d.l.vnic.numer.j. Cod.de litis conteft.Andr.Gai!.obfer.73-lib.i.prad. obf.Huncanimum fubeflc oportere, vel inde patet. olim hsc teftatio fiue conteftatio palam fada, ideo requirebatur,ne viderentur inuiti, & non fua fpon- tead iudicem datum iuifFe. Quamobrem litis con¬ teftatio erat qusdam nouatio,leg.aliam. Digeft. de nouat, Cuiac, d.obfer.ii. Vt nouationem inducat, adhuc hodie litis -conteftationis proprium eft. oail.obfer.74.Iib.i.num. 6. & feqq. Quare vt fein- ftar conuentionis nous habcat, vt habere oportet. leg.delegare.11.Digeft.de nouar.leg.aliam.fF.eod.l. 1d.21C.de iudic.l.final. C. de vfur. 1 . conftitutioni- bus.l. fciendum.fF.de obiig.& adio.Dd.ad leg. inter ftipulantem.tf.i.fF.de verb.oblig. animus & confen- fus aliquisrequiritur , etiam a lege praifumptus,' Baid.ad 1 .vnic.col.2.de lit. conteft. Nec hunc con- fenfum tollit,quod hodie folenr per interlocutoriu, iudices pronunciare,litemconteftari oportere.Nam quirecufat allegatis exceptionibus dilatoriis, vCl litis finitaividetur ea condiiione vti, & tacite con- cedere,quod fi ill$ releuantes iudici nonappareat, nolit litemfugere. Niliil itaque in hac definiiione contineri puto,quod cum nouo iure & d.l.v nic.& c. vnic.de litis conteft.non conueniat. Nec fine caufa pro illis Cuiacij vtrbis. teftibus prsfentibus ,repo- fui Teltato, nam vs teftato fiat, adbuc iuris eft: rr £ te i6oj L ANTE 1 & O. 'n vero t.eftibus pr*fentibus, qui olim fpecialiter re- quirebantur,hodie non eft necefle : cum non aptrcl alium,quam eundem,qui in iure cognofcit,atque i> ta in puhlico caufamaudit, hodie litem conteften- tur: Ha?c fola folennitas teftium,verborum ac for- mularum a foro romata eft: reliqja iudiciorum kr¬ ta te&aque manferunt.Gceddsus ad vcrb. £g. Il tis conteftatio dicitur : cum ab a&ore prim um, Tkinde a reo, negotij principalis fačta narratione, 5® iudex d« caufa cogmoicere incipit.l.i. C.dc iit.con- teft.Hot. i-TT rs conteftatio originem traxita iibertate Roma¬ na: Videiicet,ne qjnd per iudicia vjolentum mtro- duci videretur in ciuilibus negociis (porro crimina nullam habentlibertaters ) fed omrik volentibus partibus fier-ent,& folenniter fecundum ius. Quare olim poft adfirm&tionem ačloris & refponfionera rei conuenti,eo animo faftam,quod vellent per iu- ter.is. Akia in l.omnes iudices.C.de cupreSGs vnde'- i ™~ 1604 libro 1 folct « Aquilius Gallus per tranflationen, dehmre qua fliiftus cluderet, vt Cie. in Topič a „ &0 * cft - Quint.kj.cap.vlt. Etiamipli kreconfalti* quorom fummuscirca verboruin proprietatem k bor, Litus alident effe dicere , " ‘ dicem cognofci ac definiri litem:confuetum erat te- 20 ftari, hoc eft , in teftimonium rogare diquos: ftcut iam nuncquoquenotarijia iudiciis rogare plerun- que folent teftes ad maiorenvfidem. Inde difta eft litis conteftatio, quaft duorum aut plurium aduer- fariorum teftata ordinatio» iudiciaria. Sic enim di¬ cere folebant:Teftes eftote, Scilicet-conteftando fe iudicium accipere vtringue Hotjex Oid.de lit.con- teft.in claffe & jLi Tis conteftatio aliudeft , aliud litis conftitutio: nec veteribus litis conteftatio fuit litis conftitutio: 3 ° 10C AR E eft aliquid loco ponere. - . r „■ r , .As Hau[?vermiethen. Eft inhabiti. das inquilino certa penfione concedere. Locareo. pus, 7 )Ar vvcrck^ verdiengen. Dicitur,quicum fabro, artificeque , de opere aliquo efficiendo mercede praftita pacifcitur. to.ca{e operam mitarieiti Old. a. o c ar E.fe vt ad beftias depugnet,b;. jT.lege.ff.de teftib. locare operas,vt cum beftiis pugnet,lcg.i,f, qui operas.ff.ad SCtum Tertul. Prat. i.ocars Vedigal, pradium, infulam, veftemfunt. . brem veliccnicam.viumfrudum, &c. ex. ff. Briffo- 60 pr.n.73. L1 T v r A sjl.i.Jf.jSc ideo. ff. de iis qua in teft. delent. Briff LitvrarioS pro Aduerfariis dixit Aufot?. in e, pift.Centoni nuptiali prafixa.Bnff. L t T v R G v s Grace diciiur,qoi publice operatur.cir, ca res faeras prafertim.enim minifterpu- blkus eft. Cuius ctiam in epiftolis Plin.Cacil.me- iniait. Qui & Lituchus,non abfimili fignificatione dici potcftjhabens curam rei facsce: «Vo.«RctiJ 'Sic etiam Rabdnchus, dicitur prafes curator- 70 que atblctarunij acs to jafifs agtjVjga, Suids & ce.- lociRii apud Martialcm funt, qui in fpeftaciilis Loca populo locant.Hermcs J inquit,cliuiti£ locario- rum.Prat. /iOcARiva apud Varronem liB-4.ling.tatin.dici- tur merces, qua.datur ab eo,qui locum quoconfi- fttret co-nduxit in taberna vel in ftabulo: addc vel in naui,vt leg.2.jT.primo.Digeft.adleg.Rhod.Grf- ci rcmstTi icii vocant ad Noti. 56. teonis lnterpretes et^ofit/^ov xAj>S& : vide Cuia.obf. libro 14.capitul.1- Prat. lotiti aftio (Tue afiioex locato, aut ačfio locati condudi datur locatori ciufque herediaduerfus condudoresn eiufve hered.m,qua in primisagitur admercedem de qua conuenit. Secundoadvdiraš mercedis poft moram,l.;4.ff.loc.prsfes. C.cod Ter- tio ad danma conduftoris culpa comratta,1.4;.tol. Paul.2.fent.tit.t8.iT.vltim.Quarrofi quidfaftumfit contra legem condudionis.l.ti.jf.vlti.locat. Quin- to ad id quod intereft, fi torte condudor anteteoi- pus locationis finitum^em deferatd.44. eftperfon« vel rei ad vfum fada eon- ceflio, vel mercede , vel pecunia numcranda con- uenta,,vel vt Ifidor.li.ij.Orig.Locatio dicicur res ad. vfum data,cum definiiiene mercedis. Brifif. Iocationis Sc Codudionis appellationibuspro- imfcue veteres vtebantur. I.20. ff.de ad.empt, l.i.ff. r'oit.l.cum fundus. jT. feruum tum ff.fi cert.pet.l.fi Ceruus.jT.feruum tuum.ff.de aftioo! empt.Videibi Bart.&Oldend. aa.2.ClafT.j,Spi;> Locvpletior non videturfaaav^orpi«^' fibi a marito in vnguenta donata,etiamfi eaiuf; mulier a creditore liberauit,fi defua pecuniadsij. de tantundem impenderit in re mortua. maritus,r?diis vrbanis locus fine fdificio dicit ir Aren in rnfticisjAger.At cum fpccialiier refpeftufondi locum dicimus, de portione aliquarecipimus. Et eod.Spieg. S i Ig c v s cft,3it Varro,Hb. 4 .de Iing.Latina , vbi quiQ collocatum efle poteft , ybi q;iicquam conMit.al) eo prfco dicitur locare,quoadufq;idemitur,quoaa in aliqao confiftit pr^cium.loquitur deredemptio- nibus.Iior, L® cvs rfoj) L A K T E O. 30 locvs non folum eft id,in queconfiftemus, verum totusambitus,quod ante Sc poft eft,& quod ad dex- trum & finiftrum fupra Sc infra eft : neque tantum ambicus fed to tu m interius, quo continemur , fpa- tiumffuffum deorfum,locique medium,vt late Phi~ lip.AgricoLLatom.in prsedicamento vblP.Ramus &eiustommentatores libr 1. ilialečhcap.iG.vei,vt fubtilias fulGaefar Scahgcr ad Cardan.exer.5.fe&. pLocuse/fnor. illa exi^rioris corporis ambiens fu- perficies, fed id quod intra eam fuperficiem conti- 1 netur,& vbi contiriuatum, vt idem exer. 352. fečt. 2. vide D.Gcecld.ad d.l.loeus eft 6o.num.2.de verb.fi- gnif. Locvs eft duplex : Intraneus,feu artificialis,in ipfa hsrens caufa,& artificio quodam excutiendu.i;vr a- pud Papin.in l.i. ff.de offic.eius, cui mandat, eft ia- rifdičf Huius rei,inquit,fortiflimum argumentum eft, quod lege luiia de vi nominatim cauetur. Ex- ttanetis,qui ex aliis rerum adminiculis,fine vila ar- tefuggerit probationem: vt funt,Rumor, feu farna, > Tormcntum, Tabula? fine inftrumenta fcriptorum, lufurandmn } Teftes. Prat. locv sanl.autfačtaff de pcen. pro fuacuiufque rei (Juani obrinet fede accipitur. Et ifta eft vulgaris lo¬ či figniticatio. Locvs in L4.ff.de his qui not. infam. pro ofticio Sc minifterii parte accipitur. Brili. Locvs opacus,quondam crepit efte folis plenus.Vi¬ de Vlp.in Ui arborem.ff.de feru.vrb.pr^d. Spiege- lius. Locvs facit,vt idem vel furtum vel facrilegium fit. leg.i6.jT.Iocus.Digeft.de pcEnis.iT.Atrox.Inftitut.de Iniur. Locvs facer dicitur ločus confecratus. Sacrarium vero,in quo facra reponuntur.Conn.lib^.capirul.i. nu.6. locvs in quo Ius redditur.leg.11. ff. de luft.&iure. leg. 21. Jf.fi arbiter, ff.de Recept.qui arbitr. Brlffo- nius. Aoj quam pondera fententiarum prteftare poteft: loquendi ({uidem peritib, ciuiliumvero rerum i- gnarus.Biid.in l.ius eiuiie.de iuft.&iur. lo G o g r A p H v s. Alciat.C.de tabul.fcrib. Sc logog. libro ic.Iogographi (inquit)dicebantur, qui libros rationum fcribebant,vel qui (vt in differentiis Am- mofiius author eft) id eft,iudicia- 70 ria aMeminit Artad.in l.final. jT.i.ff.de mun .Sc bonor. Bud. etiam in rellaub? anrot. logographi (alt) a rationibus publicis connciendb, perfcriben- difque dičti funt: quanquam apud orat.ores hsc di- čtio aliter accipiatur. Idcmietme eft, qui tabulara, qu i in tabulas publicas referunt, qux a d rempufcli- cam pertinent. Csterum ea vox fignificar & or ato¬ vem verfutum, feu : vt Grseci loquuntur Xo^pc ?> ov, quo conuicio fe mutuo impetunr A -fchines $£. Bemofth.vt ex Thoma Grammatico annotauit Po- ftellus de magiftratibus Ath.capitul. decimofepti- mo. Aoy@*-etsvhi&e :ius afyli in Nou. 17.128. A cps-fa, irrl.i)* ff.de excuf.funt rationes. Prat. 1 o g o s, Aib.ait, mulca fignificat, fed parum cofTspc- tenter declarar Gisecis autem logos eft verbum, o- ratio,fcrmo,ratio,modus,fupputatio : nonnunquam &pro libro vfurpatur. d verbo Aiya 3 quod eft dico, fiue colligo. Vide Eraf.ia-Annot.Noui teft. Spiege- lius. l o mbard iA.Lombardia regio ltalis s qu$ Cifalpi- na Galija vocatur. Eius fines funt Apenninus Sc Al- pes,& quicquid inter Alpes,Benatumque Mintium, continetur^uius metropolis eft Mediolaitum,A po¬ puliš, qui Llngones Germanih, Sc Bardi Galliarunj funt fimul mifti, vndc nomen : non autem a lo.ngis barbis,vt folent viri do&i ridere A.Calepin. Anch. L o N/G a abfentia obliuionem inducit,leg.finitum.jT, fundi. ff.de vfucap. Longa confuetudo , velut tacita ciuium conuentio habenda eft, tefte Hermogeniano in 1. fed Sc ea. de legib.Spieg. l o n g a manu traditum , Iabolenus explicat in l.pe- cuniam.ff.de folut.vt breui manu datum.Vlpia.in 1 licet.ff.de iur.dot.Spicg. longa peregrinatio apud Vlp. de procur. in caufis, refertur,qu^ non finunt procuratorem compelii ad fufcipiendumiudicium. Vide leg. poft litem. ibicL Spieg. Longe aduerbiumpro valde peni seruius notat,ci- tatque illud saluftij ex bello Catilinar. Longe alia mihi mens eft. Briff. Longe lateque rem meliorem facere apud scseuo° lam. l.i ntra.ff.de minorib. s pieg. l o n g E ab infidiis.l.ita vulneratus.ir.omnes.ff.ad 1, Aquil. longe auandoque in infinitum, l.d Diuo. iT.fi poft. ff.de re iud.quandoque longiffime,l.apparct. ff.de i- tin.aduque priu. quandoque magis,aut valde, leg. 1.jf.nui fiiperficiein.flF.de fuperfic.Prat. L on g e iateque Vlp. in 1 . fi habitatio. de vfu &ha- bit.si vfus.fundi,ait,fit relidus, minus-vtique efte, ^quam vfumfručtum: longe latequc diftare, nemo dubitat.sic ab Erafmo citaturin Chiliad. Haloan* derlegic, Longeque diftare , exempta voce, Late. spieg. longe magis,l.frater a fratre.ff.de cond.indcb. longe minus,i.qui pignoris.ff.de acquir.pmTef. long in Oj /a e excurfibnes,leg.i3 jT.vh.ft.de alim. vel cibar. 60 longinoj/itas foli, I14.ff.de dam.infec.tempo- ris.i.vlt. C delongi temp.pržefcript. l o n g 1 N Qjr o abfuturus,apud Vlp.in 1. vel fi Ion- ginquo.ff.de procur. L o n G1 N o^v o abfens feruus legatus requirendus.I» cum fefuus.de leg.1. LONGissiMVMt empus eft 30. vel 4o 0 ann. Cod.de long.temp. pr^feript. LONG v m iiienrium , id eft quinquennium. leg. non tenetur.iT.pr£cfcnpto,poft princ.Digtft. re de ftatu defunft. L o n G v M tempus,decennij inter prsefentes,vicennij Eee 3 I&I ANTE O. 3 ° inter abfentes fpatium eomprehcndit,auftorePaul. li.;.Sent.tit.2.&tit.5.Et Iuftinian.lnft.de vfucap.in princip. Et ita Longuni tempus 8c Longam polfief- fionem ih Pade&is accipere oporter.Jn quibus iiec vcrba vfucapioni tribnta ex Triboniani adiefiione legimus: qui poft vfucapioncm a lufiiniano tranfi- formatam quod lureconfulti biennto caperc dixe- rantid ipfe iongo tempore vel longa pofTe/Ikme capere dixit,vt Pandcdis cum Codice conuenirct, leg.a.if.cum Stichum.leg. ppro empto.l.76. in fine, (f;de eontr.empt.l.5.1.11.in fin. ffide diuerf. S temp. P15.in fin.ffi.de cond.indeb.I.ip^.idem lulian. ffi. de iureiur.i.10. ffi.fi ferait.vind.l.;.ffi.de dam.infeft. i.j. 5VvItim.ffideacquir.pofl'.I.i7.& I.jj.J.fi dominas.ff. de vfiucap.l.7.& i. 10.C.de pet.hjred.I.i.C.de feruit. Briffi. Iokovm eftet dicere,inquit Cic.id cft/upcrfluum. Conn.li.S.c.d.n.S, Lonoissikvm vero tempus jo. vel 40. annorum eftjtit.de longi temp.prrefcr.Briff. Iuuvm herbs: genus,alio nomine zizania dicitur, vt eriam declarauit gloflator.in cle. dadum. in dic. zizanis.de fepultu.& D.Ambr.irt HraaeirnJLolium. inquit,& reliqua aduherina femin3.qu3: frugib.fae- pe mtfcentur,zizania nuncupari Euangclij lečtione eognouimus, led ca proprium quoddam genus ha- bent, cum ex tritici Temine in aiiud genus feminis decolora mutatione tranflata degenerem traxere naturam. Hor. EJjlt adir.Miumtjuc meliora relincjuens. Proinde corrigenda funt verba Cehi apud V!p. in Jifi Teruusferuum.iS'.inquit lex.ff.ad leg.AOjUil.dum qu2rit: Si lolium,aut aucnam in fegecem alienam inieceris. CaftigaiSi lolium aut auenam in fegetem alienam inieceris.Cotta. loMTM inter frugumpeftes aperteponit Plin. lib. si.cap.vlt.&li.i8.ca.i.Lolium,vt & tribulos & car- duos inter frugum. morbos numerandum ccnfet. Brilfi. AieTreiAlraj, Vlpiano funt atrociores fures. inl.i.de ef- frac.quam diftioncm Gratcam Nor.text. hab.et: & eo modoreponendam,Alc.firmat in Parerg.cum a- lij aliter,vt ait,coniedura inani comminifcerentur. Spiegel. Erant autem indumentorum fuppilato- res. lo q_v e L a e vocabulum , tametfi id inter obfoleta habendum exiftimetur, proprie non eft accipien- dum (tefte Infulano) pro fingulari aliquo.ac veluti patrio aut gentilitio more loquendi. ficuri Barbari folent dicere loquelam Germanicam , aut Galli-50 cam : quin potius , eft feries aliqua verbo- rum. Ita Maro , Funditgue has ore loquelas. Spieg. I. o Qjr 1 proprie hi dicuntur >qui cum quodam iudi- cio voces proferunt. atque ideo fingula ordme col- Iocant.autore Varronetcui accedit i. J. de reg. iur.l. a,& S.k.rem pupil.fal.fcr.Gccdd.ad 1.117. in pr.nu.j, de verb. fign. IoClvi & Bari diuerfafacit Varro.Ii.j.de ling. Lat. his verbis, Loijui ab iocri diftum, quod qui primo dicitur Fari,& vocabula, & relioua verba dicit an- te. quatn fuoquidque locodicere poteft. Hune Ghryfipp.u« negat loqtii. Opare vt imago ho- ininis, nor. fic borno , fic in coruis, cornicibus, pueris primitus incipientibus fari verba , non efle verba , quod non loquantar. Igitur is loquitur qui fuo ioco quodque verbum fciens ponit. Brif- fenius. N L'o QJf i quando quis dicitur,Vide l.Labeo.fubfi.ffide fupel.leg.dt iupra,Furi. 70 logvnr R res.ipfa,hoc eft, apertiflima eft,&fer- l6ll mone non eget. L o a 1 c A T I o .tefloriuTO eft, parieti in ntsdumlori ca; indočiunr.idem fere quocl ineruftatio. J verborumfignif.l.impenfiE.incruftatio.in^i,^ cationes.S pi&urz. Hanclegem explicans Alciv" I oricatior.es, ait, funt fuperficies integendi cunji ad pauimenta maximepertinent ,fiuntmie.a calce & arena. Eft & Lorica, quse vallis caftrorua vel podiis opponebantur,alio fignificatu. Varali 1. de re ruft.cap.57, Parietes & folum opere teclorb marmoreoloricandi. fi minus ex argilla ,ideft te. gendi.mcruftandi. Prat. L o r 1 c as Vitruuius vocat.l. 7 .c.i.teaotia,toriins ineruftationes &coronarum proieOturam,qusfier! folet in parietibus, vt ab aqua pluuia defenfentur IdemVitruuius lib.i.c.S.Cum enim in tefiotta/i fuerinc frafis.aut a ventis deieta perpiuere, non patietur Loricattftj. cea leedi lateretn ; Sed proiešura cordnarum rS. ciet extra perpendiculum ftillas, & ea rationefe;. uauerit integras lareritiorum parietum ftrufia- ras: vnde Loricare, fupertegere, Qoo verbo vlm eft Plinius de lchneumoneloquens li.8.c.14. lori. cula autem apud Vegetium li-4.reimilitaris,Ggni- ficat id munimentum , quod vrbium obfelToresvi. tra iaSurateli sdificant fofl'a,vaUo,fudibas&tst. riculis inftruda, vt erumpentibus e ciuitatepoffint obfiftere. D. Hieronvmus aduerfus Pelagianoslib, i.Deut.c.ai. Loriculam vertit murulum, quiincir- cuitu tefiorutn fit:nequis in praecepslabattir.Ocpd interpretes feptuaginta dixerunt.Brcch.l. impenfte.J.voluptaris.ffide vtrborum & rerum fi- gnificat.&c,. L Vi 40 ffi.adl.Aquil. Sinegligentius per Lubricumt: t Lvbricv m , fetundnm Grammatices dicitur, qnci labitur. dumteneri creditor : yt pifcis, Terpen;, tranflate ; Lubricum hngux, quod incaute esci- dit verbum , interpretantur : quod in pericnl® trahendum non effe , etiamfi ad maitftatcm peni. neat,Modeft.ait leg.fatnofi.ad ieg.lul.maitft.Spit- gelius. Lvbricv m. pro loco lubrico. I.7. jT.fed jtfeiis ples. Lvbric. vm statis.id eft leuitas,mobi!itas.inconS- derara ratio,teineritas. Vip.l. 11. §• 4. ffi. denanorib, Neqtie enim tetatis lubrico captuseft adeundo!c- cuplctem htereditatem. Hot. L ver 1 c v m adoIefcenti£-,confilij,tutel3>.Briiroii,s Digeft. L v c c R e s vntle.Author de viris illnflribus a Lucu- moneThufco, qui Romulo aduerfus TariumSabi- 'norum regem pugnanti auxilium tuliffe fermr.Lu- ceres appellates putat.Sed Feftus a!t.quofdamfuif- fe,qui non tam a Lucuntone, q;iam a Luco,inqio vrbs Roma,aut prima eius pars afylum fuitcondi* tum,diaos exiftimet.In qua fententia eti™ eftfc- dianus.qui Lnceres a Luco afyli dičfiosfcribit-Con- iečli enim erant inhanc centuriam Thufci,Latini & reliqui omnes,qui ad afvlum confugerant, vtet- iam prster Pndianum, Plutarchus teftatur. Sat prieterea qui a Luc*o Arde^ regeluceresdiaos pntent,Quod vero i ittitts Ltfcerum notninisltoii- ginis incertam efte caufam puter,id Sigoniusitaac- cipiendum arbirratur.non quod nullam ipfeiaiiit- rit, fed quodincertam eara diuerfos fecifleautorss exiftimarit,&c. L v c r-ar t,eft lucrusn.facere, 1 . jt.ffRcmraMisk*' beri. tv c i6'J L A N T E V. -26.14 IvciAT 1 r A caufa appellatuf ex qaa accipienti nihil abeft,veluti donationis vel legati,I.82. jT.fun- dus.fhde leg.lib.i.l.5.ffde vfucap.l.12. jf.fi fundum. tf.de ačr.ernpt.ieg.4.,0\ii qui$ autem.ff.de doli exce- ptio.leg. 85.jf.fi rem.ff.de verbor.oblig. leg. 8. jf .j.ff. dePublicia.b4.in fine.ff.de manuroiifio,l.i2.in\fi.ff. de capti.& jf.fi res alienaJnft.de legat« Paul.kbr.4. Sentent.tit.i. luftinianus plene in 1 . vnic. de lucrat. defcriptio.libr.io.C.Ex prom^fiione plane dotis lu- cratiuacaufa non eftffed quodammodo creditor a ut IQ emptor intelligirur,qui dotem petitdeg.151. ff.de o- blig.&adio. Briff. Lvcrativa podelilo , quam 'quis c-x Lucratiua caufa na&us eft.leg.2. ff.fi quis ora. caufa teft. Bnf- fonius. t VCRATIVI tituli funthereditas , legat um , fidei- cofnmiffunijdonatio caufa mortis, donatiointer vi- uos, doS) donatio propter nuptias : non autem em- ptio,nec permutatio:vide Cuiac- ad l.vnic. Cod.de imponen.lucrat.defcr.Gothof.ad I.22. Cod. defacF. 20 ecclef. i v C R if ac ere iniuriam, eft Bud. tefte iniuriam impune committere, & pcenamnon lucre, Spiege- lius. ivcmfacere dotem,fcruum,fuperficiem, BrifT. ex ff. Ivcrosv M,fruduofum,quceftuofum.vtile.Caiusin l.o'bligari,9.jT.2. ff.de au&.tut. Hsereditatem adire pupiilus line tutoris au&oritate non potcft., quam- uislucrofa fit.ldcm l.fi cjuis, 17.fiF.fi quis omifla. ni- P berum cuique effe debet etiam lucroiam hsredita- tem omittfere. Hot. iVC R v m a luendo dicitur,inquit Varro lib. 4. ling. lat.fi ampliusex eo luerit emptor quam quanti res efut.Lucrum autem ex circumftantiis vari e accipi conftatex iis quse refert Alciat.l.continuis. jf. cum ita.num.17.18.de verb. obligat. primo fi ad tempus pradens referatu r probatio.cum variatione tempo- tum varietur rerum conditio. Secundo cum non de eommuni o?ftimationetrašaretur, fedde eo cafu 3 4 <> in-quo ad id,quod particulariter intereft, haberetur refpe&us. Prat. i v c r v Midf nomen generale, l.coiri. & 1. fequenti. tf pro focio. Nam generaliter iucrum accipitur,pro omni acceifione gratuita vel onerefa.leg.aciionum getiera jf.ačHonum autem. ff de obligacionibus & a&ionibus.l.fi cum dotem.jl.fi pater. ff. folut.matr. Olden. Maxime autem id Iucrum effe intelligitur, quodonmi damnodedu&o fupereft.l.Mutius.ff.pro foc.Donellus de frudib.circa finem. lvcrvm, ait Gothofr. ad leg, 15. ffrem rat.haberi, eftcompendium quod quxri potuit, neque eft ad- quifitum.. lvcRvm non intelligitur nifi omni damno dedu- dq;nequedamnum,nifi orani lucro dedudo.l.30. ff. pro /odo. . " l v c r v m ampledi qui velit^onas autem ferre recu- fatfferendus non cft.l.i.jf .pro fecundo. C.de caduc. toUend.Soieg. lvcrvm ceffans, appellatione damni rede venire„ Alciatus putat: quod tamen fubfiftere non poteft, nifi lati‘dime acceperis damni fignificationem. Si- v auidem in damni definitione Iucrum ceffans non comprehenditur. Sic enim Vlpia.io 1 . Proculus.ff.de dam.infečco.Longe intereft,inquit,an quis ex alie- no Fafto damnum patiatur an Iucrum . quod adhuc faciebat,vti prohibeatur. Lucrum ceffans poft mo¬ ram, hoc eft, cum debitor non foluit conftituto die, cadk in rationem damni emergentis poft moram. Nam & hoc eft , non foluere conftituto die, Vide 70 Philipp.Iib.s.Pbilofopbise moralis.Špieg. IvCR vm facere dicitur , qu.i honeftis raiionib.ac- quirit.l.cura.jr.deficientem.ff deir.un.& hon. Qua: vero lucra honefta fint,refert Spec.tit. de cler. con- uen.Spieg. iv c tat o Ji e s qui lučhndo ccmbanf,3lio nomi- ne paleftrit£e.Corraf.4.Mifcel.c.24. ivCvbrati o,id eft, ftudium.Iufii.Infti.de legalist Noftra autem conftitutio , quam cum magna feci 1 * mus Iucubratione,6:c.Propric autem eft lucubra- tio ftudium nodrurnum,non folutn circa literas,fed etiam alias res. Vide Catana?um comment.3. Qfii per gfcribunt,quafi d higubre dedudum fit voca- bulum.plane errant.Spieg. L v c r v s Connano Iibr,8.cap.7.num.i. dicitur fqua* lor ille d. maror qui ex communi calamicate , aut rrifti aliquo amicormn cafu non obfcure fufcipitur, Valla definit lučcum efie mmrorem qui exterius prcditur,vultu ipfo atque afpečtu. L v c t v s indicia in I.15. jT.h^c autem.ftde iniur.hst ponunturtvt fi lugubri & fqualida vefte vtatur , Sc eo habitu fequatur nos afTidue , vt apud Senec.pro- poniujr jo.contro.libr.^. vel fi publice lugeat con- ditionem noftram,qui r.ei iudicio delati fimus, quo genere quodam modo teftatur vere nos eo crimine teneri.Item fi demittat barbam,fubmittatvecapiP losJ.fi non tondeat:quod etiam ludus & mcerorls fuifTe fignum idem Seneca eodem loco declarat. Barba,inquit,demifTa fordidatus ad vos veni- Et Suet.in Aug.Adeo confternatum ferunt , vt barba capilloque (ubrnifTo caput interdum forib.illideret, vociferans,QuintiIi Vare,redde le'giones,diemque cladis qu#dam,nis mceftum ac lugubrem habuerac memorans.Cuiac.Gobl.)., l v c T vs,trgritudo ex eius,qui cliarus fuerit,interitti acerbo autor Cicero Tufcul-4.Vfurpatur tamen et¬ iam extra letbalem cafum. tex ciuilis notat infa- , mia nubentem intra tempus ludus, aufertque ei o- mnia lucra nuptialia,l.i.& 2.C.de fccund.nunp.Vi* ri vero nonlugent vxores,l. vXores.ff.de nupt.Spie* gelius. l v c v "S dicitur, quod non lueat ,non quod fint ibi lumina caufa religionis,vt quidam volut,qu0s Old, fequitur &: Conn.lib.7.e.7.num.4.Semper tamen fe- quitur lucum confectatio,etiam in faeris literis: vt teftatur Ncbrifi'.Haud.fcio, an nemus tantum pu- blicum fignificet.Paulusfin leg.id quod poft cmpt- 3 de per.de comm.rei vend.Veluti,ait,vise public$,li- mites luči,qui fundum tangunt.Spieg. tvci fyluse erantin confpedu vili*fundiqueinc^ dux diis confecrata-^uas ferro temerare nefas erati, Plin.de arborib. H*c fuere nnminu templa prifco- queritu fimplicia ruraieuamnum Deo pr*cellen- tem arborem dicant,nec magis auro fulgentia a'tql ebore fimulachra,quam lucos,&'in iis filentia ipfa adoramus.erarit enim in vrbe luči i non tantum in agris,&c. lvcvmonbs princi pes olim vocabantui* H etru- fcorum populi,quorum duodecim funt. Go L v d E R e Pila.I.II.& l.52.jj\vk.ff.ad leg.Aquil. tu- dere aleam>l.26.ff de lniuriis. Ale* ludend* caufa. 1.1. ff.de Aleator.Eriif. t vdibriO non debent effe leges, hoc eft , irridert ab aliquo,vel vana? haberi.C.debon.qua? lrb.l.fi.jTb ibi autem.Sic ncc decreta Pr*torum.l. fi pr*tor. ff» de iudic.Alberic. lvdibRi o haberc filium vel feruum.l.26. ff. deln* iuriis.Briff. lvdicRA ars,qu$ ludi gratia fit.vtfcenica&hiftrio- nicabPofildonius» a utore Seneca, ouatuorait effe Ece 4 1615 L ANTE V. genera artium.Natn funt vulgares , qu« Sc fordiclse voearitur, funt b-idricrs^funt pueriies, funt libera- i6;6 les.L iflicrs Uint,qaae advoiuptatem oculorum,au’ riumque tcnciuK.qn.ilis fcenica, Sc hžftržonica, no- ftro i .re infames.Lcjui autem.l.athletas. dehisqui noc.infam.Spieg. X v d i ?i c A r x o, apud Impp.in I,c,um de.C.de pači. pačt.int empt.&‘ vend.pro friuoia dilatione, Gefar- lichen vm mz^ug. Ei ideo (inquientes) adicus compe- tcns iudex,fund:im,cuius mentionem facis, reftitui tibi cum fručhbus fuis, fine vila ludificatione ,fua autoritate perficiet.Spieg. x v D v* SiOranem fcholam ludum dixere Romani : Sc magiftri tudi dicuntur, qui primas literas docent. A ut or eft Afconius. Martia. Uvid tibi no bifc um e H ludi fc el er at e mdgifier\ Sc per tranflationem Terent. in Hecyra. In eodem mihi omnes videntur ludo dočl« ad maiitiam, & ei ludo^fi vllus-eft iudus,magiftram hac efte fatis cer- to fcio. Vlp.de var.&extra,cog.leg.i. l udi literarij io magifter ,.3 (c. l. V d o R v m fipecies,quib»!S veteres Romani vfi funt, vide apud Alex.Neap.libr.GeniaI.dierum ;.c.2i.ad Iongum.&Ii.j.c.8. l V d v s ate«. Videfupr3,Aleatore$.Quam inhoneftu cenfeant leges, immodicum krdi abufum, ex eo pa- tet:quod cum regulariter omnibus ačiiombus per- ionalibus pr«fcribatur jo.annisfin hoc cafu repeti- tio extenditur ad annum 5 ''..l.ficut C.de prsfcript. 30. ann. Repeti autem poflunt, qu3? in ludo vitra $o aureum potuntur.l.vlt.Cod. de relig.&iumpt. furi. spieg. i. V D v s nefarius eft,ait Gothof.ad I.31. jf.i.C.de epi- jfcop'. aud. in quo & man us Sc oculi če a ures homi- num poiluuntur. I v p v s noxius, vel potius lufus,vt Nor. tex.liabet, quod ob noxam,hoc eft, culpam puniatur. Vnde Sc Iurifcolf. familiariter in culpa e de dicitur.leg.nam nudus.Digeft.ad leg.Aquil. Et Iuftin. in proamio. Digeft.non procula fine : Quis ludos,inquit,appel- 40 let eos, ex quibos crimina oriuntur ? scimus plači- tis feudalibus fancitum , fi vafallus cum domini v- xore turpiter luferit, eum fundo priuandum. Qua de re elegancer difTerit Baro a Tautenberg. spiege- lius. i. V D v s , posn« genu is mediocre numeratur a Paulo lib.Sent.capit.i7.Duplex autem fiuit:Venatorius,& Gladiatorius: Invtrumque damnati ferui pan« efficiuntur.Venatonus erat,cum iudicra beftiarum venatio exhiberetur: qua pana iuniores affici Tole- j 0 ' re, feribit Vlp.in leg.aut daminim, ic.ffde pan.Nsladiatorius autem fuit.cum ferui inrer fe po- pulo infpe&ante pugnarent:qu«.peena a Conftariti«* no fublata eft.l.i.C.de gladiat.Paulus loco prečita- todamnatosin gladiatorium ait efie intra annum ^onfumendos.Huius etiam meminit.l.i-Cod.T h.ad 1.Fale. Ifidor.li.18.EtymoLc.52.Tertul.li.de fpečtac. Biiam qui damnantur in ludum , quale eft , vtle- uiore delifti in homicidas ertiendatione profi- ciant. 6 ° jl v i> v s iocumouc intelligit Liu. libr. 28. rem abie- dam ac parni precij, qu« merito contemni ludi- brioque haberi pofiit.Phrafis Latinis audoribus v- litata, ficuti Grscis ^ yhva&<*. Dequolo- quendi modo Petrus Viftonus lib.^.Variar.Ied.ca- pit.19. 3. v D c r V M vari« funt differenri« : sunt enim qui- dam Circenfes : Quidam Palatini: Quidam fcenicij Quidam Apollinares: feculares, gladlatorij, Vena- tonp&c.Brifibu. ... 7 ° j. v D j Circenfcs(de quibus raftid fk.inl«n.^equiti.|. ffde vfu 8f liabir.l.i.ff. de tm, n.& hon.U 2 , ft Jtl ga.pmno)iidem ersnt , ^mčcMagnU.c^.r qupdCvt_fcribitI> t d«n US ) m a gm $ i tnpt „ flsii : iunt.lnitituti autem funt a TarcuinioPrifco & ptopter ea Circenfes didi funt, quod primi m ci f - c °»qui raaximus dičhis eft,dati funt.Solendesdem. de annui manferunt:& loui,lunoni, ac Mineruj^ «dibus curabantur,vt patec exlibroprimoT & Verrina 7 .Prat. ^ v d 1 Palatinbapud Suetoni um in Caligula ; cum placuilfec Palatinis ludis fpedaculo egrelfunune* ridieaggredi.Sunt autem ludi,quiin Palatiofie- bant inhonorem C«faris,qm primus Romsinipe. raiiit,vt a Iofepho feribitnr lib.i 9 .tumtamen,vt i. dem fcribit,cum occifus efTec Caligula,inhonorem Augufti celebrabantur.Prat. L v di feculares a fcculo , quod eft fpaciumvitjfm. man« longilTimum,dičli,fingulis centum annisce- lebrabantur.ln quibus tridnum, & trinočlium fa. ris totus populus operab a tur ad aras Iouis &i\. pollinis,quibu's macUbatur candidus taurus,&hinc canebatur oarmen,a pueris a c pueliis inatrimispi> trimifque:Deinde Iunonis,cui -luuencaitiiemcan* dida & h«c quidem interdiu noftu vero Dian«, Proferpins,Tcrr® &Parčarum , quibus furui«ho- fti«,iuminaque accendebantur. P-orroprscocum adhos iudos c®nuocabar, ad eos vti ludes venirer, dicebat ,quos nemo ipforum antea fpeftaffet,ne¬ mo eifet poftmodum fpečtaturus. Prirr.os hos ludos fecit Publicoia, Anno ab vrbe condita ?,44.Secundi * fadi funt ab vrbe condita 50 2.P. Claudio Pulchro, L.Iunio Bruto Coff. vndecimo anrio primi belli Pušici.Tertij,primo anno tertij belli Punici, M, Manilo,M.Cenforino,ColT.Quarti non expefiato iufto tempore , L.črniko Lepido , L.OrefteCoC Qointos Auguftus & Agrippa fecerunt FurnroSt Spitano CoČredudos ad «quumtetnpus, inquik cantatum eft in Capitolio a virginibus pueriftjae carmen Horatianum , quod feculare inferibitur. Sextos Claudius C«far anticipatos fe 3. & L.Vittl- iio principis patre 3.CoiT.Septimos Oomiti-inusve- riore computatione fe 34.& L.Minutio Ruffo Coif. Hot. L v d 1 Romani magni.Erat autem is ludus ; vt cqoi& muli iundi & foluti,in circo maximo,magno fpt- čtantium ftudio currerent.Indičia vero fuiflecon. fualia finitimis populiš a Romulo an.no Imperij quarto Dionyfius Halicarnafieus tradit, eofqueet¬ iam fua «rate ludos neri foiiros dicit: Lucius Tar. quinius annuos eos fecit,qui lidem & magni,& Ro. mani vocantur. Dc‘qua re Terenrius Varro libro c}uinto,de Lingua Latina. Alexan.ab Alexan. libro quinto J capite vigefimofc-xto.Blonduslibrofecun* do. Rom« triumph.Volaterranus libro vigefimo nono,capite vndecimo.Ouid.iibr. terno Taftom Notandum tamen,plerofque efie, quidumdiisla- ribus Romani ludos celebrarint, Romulam Sabi- nas rapuifie dicant. Inter ludos vere, qui plorimi Rom« fuerunt.fpedatifiimi fuerunt Romanu re- gibus primum inftituti, loui, Iunoni & Mincrus celebres.Nam fingulis diis,fir.gi. !i dicati ludi orat, quos acfplacanda n amina cum facri'iciis,cumqae cantu Sc tibia celebrabant,pr«toris edido idderrn nente. Tarquiniusigirur Prifcus cumludosma* gnos opulentius,inftru(fti'ifque inftituiifet , priores fuiiTent , MagnidiCci funt in eos enimdu- centa millia numrnum impenfa funt. Vndedeinde quoque poft pugnam ad Thrafymenum celebra« Luni: ludi Magni,«ris 3^.militibus,bob.tis albisf c. mulrifque aliis hoftiis, & diuitiis, in quorumcele- britate 5 pr«cipua per fingula puluinaria mitteban- tur me- ](?7 tor munera. Venim de Romsriorum ludis & fpečta- tulis , Plin. libro 7. capitulo 66. libro 36.capitulo 15.&C. IvDiScenici , quibus Sečniciagoncsexercebantur, qui&Mufici agones dicebantur , & Dionyfiaci, qua(i Libero patri dicati. Quare & liomines fcenici vnovcrboaGrscis Dionyfiaci artifices dicuntur, audore Ariftotele & Gellio libro decimo , prout annotat Budams in 1 . Athletas. Digeft. de his qui not.infam, Ludi vero puhlici apud Romanos,circo 10 Bccauea diuidebantur. Circo cunicula circen(ia,& j>ugillatio,lu< 9 :atioque concinebanrur.Cauea,thea- tralis &(cenica, ludicra : cauea;enim dicebatur ea tbeatri pars , vnde populus fpe&at. De Ludorum Scenicorum vero origine Cslius libro oiiauocap. 7.1cfiio.antiq. Sf cap.8. lib. eiufdcm , vbi tradit fcmcos dici a ("cena,id tft,iemono, a rufticis inum- brationis caufa excua i folito. tvDiONBS.Ludij , inquit Dionylius H.ilicarnaf- feus, adolefcentes eiant cuniculas induti infignes, jo galeaei & cnfifieri,peltarique,qui orrinib. Circenfi- bus&Theatrabbus pompis in verfum incedt-bant, ipfius velur pomp* duces,faliis fimiles. Ludijex eo vocati, quod a Ludis hocgenus Ludicri inuentum videtur. Tornebus libro 6. aduerfariorum libro. 1y.cap.10. Ivm Appollinares. Ex varicinio Martij vatis, car- imnequeSib) , l'iino,cun. repentino holtisaduentu, plebs ad arma concitaEa.hofti occurreret, Scnubes fagittarumin aducrfos *ifa feriret , hoftes fugarit. 30 vnde Macrobius exiftimac vic 4 oriv,non peftikntia: cauiihidosinftitutos. Hi vero prms incerto tem- porecclcbrati fuerunt,poft a L icinio Varro praatore lege lata, IV. Nonas Quintilis celebrati,boue au- rato, capris duabus albis auratis. Seruius in 6.Ai- tieid. Feftus hss ludos laureatum populumfpefiaf- fe lctibitjftipe dat a pro cuin(que copia. Ivoov1 C'V s Romanus iurifconfultus nobilis, no- menhabait Pontani: fed quia Senis ius ciuile pro- feifus Romam commigrarac , cognomen ex eo de-^Q portauit. Balilear mortuus eft , cum eo publice ad comrna Rccleliailica venidet , anno 1439* rEneas Syluiu5 eum tanva memoria fuifie tradidit, vt nuili veterum ceffifle putetur: quippe qui memor dlet omniuin,qu$ ipfe vnquam aut legiflet.aut audiffet, necoblitus elfet eorum aliquid , qu-6». Virg.i.lib.Jcnc-id. 50 Poji mihinon fimili p cena comrnijpi luetis , Ivbre turnem legiflatori hoctantum fignificat, cum hčres ius pignoris foluit eius rei , qua; alicni legata eft. Imper.jT.fed etfi rem fuam.Inftit. de le¬ gat. Sed etfi rem obligatam creditori alupjis lega- uerit, necefte habethieres eam luere : fi tarm n de- fun&us voluerir lega tar ium luere , & b.oc e-xprefle- rit,non debet bseres cam luere. Sic 1 . 6, Codtce. de fideicomm1ftL25.Digtft.de pignor. afti0n.L7.jT.in- s ter.Digeft.coTr ; mun.diuid.l.)2.paragrapho primo, ' J Digeft.de a&ion.empt. Eft&luere , pretium re- demptionis redemptori ofFerre. -VJpianus in L qui ftarus.Digeft.de re milit. Qui ftatus controuerfiam patiuntur,licet reuera liberi funt , non dehent oer id tempus rrilitiae dare. &c. fednec qui ab hofti- bus redempti funt , priyfquam Te luant. Prat. L v s R 2 aliaspunire/ignificat. Hinc luere pcenas quod & dare pcenas dicitur , ferre ('upplicum eft* Hinc illud: cere luo pignui>cruce poinjs, 1 ice tene- y Q Seruius autem in libro >€neid. decimo > lui 1 6'& poena,inquit,ftd melius lui peceatum dicitur, nam peccatum foluitur pcena:qui enim crimine renetur obnoxius pcena eum Hberat a priftina obligatione. Contra luo pcenam (i dixeris } non procedit y quare pceun loluaturrtamen auftoritasifta Hcenter con- fundirur more } quo folet poni, vel a requecti quod precedit,vel a prxcedenti quod fequitur. t v e r e etiam purgare eft,& abluere.Cicer.Verrin.^ Verrefne tibi tanti fuit>vt eius libidinem ko mi n n ra innocentumfanguine lui vulles ? Hinc Lua deaa- pud veteres,qu^ prebrat luftrationibus & luftris. Liuius libro o&auo.Armorum vis magnatum inter c^fa corpora boftium.tu m in caftris inuenta eu.Ea Lu* matri dare fe conful dixit.Prat. tviri o,nexus folutio.l.r. filius. Digeft, de fuis Sc leg. Sic Ieg.ft patre.Digeft.de captiu. Sc poftlim, Si patre redempto & ante luitionem defundiO,ft- liuspoft mortem eius. redemptionis quantitatem - ofterat^dicendum eft,fuum ei pofte baredem exift«- re.Sic Sc Paulus lib.4 Sent.tit.6.Si res obligata ere- ditori>cuius caufam teftator non ignorat, perdam- narionem legata ftt, Luitio ad liseredis folicitudi- nem Tpedat/fn quibufdam tamen exemplaribus lo- lutio legitur.Hinc libro očlauo, eodemtit.de Lui- tione pignoris.id eft,liberatione.Prat. L v 1 etiam dicunvur,qui alterius pecunia ab hoftibus redempti ab eo fe liberant : quia nexu quodam pi- gr.oris pro ea pecunia renentur.L15.ft.dc captiu.l.S. ftdere milit. Qoi etiam capite vel alio fupplicio crimina luere dicuntur,id eft punlri.Li6.jT.locus.ft, de pcen. L uere pcenam.l.2Q.Digeft. ad leg. CorneL defalft L v 1 t 1 o pignoris. Rubric. de luitione pign, Cod. Itgdvnensis colonia ,cjus Lugdunum cogno«* minatur,ciuitas eft nobiliftima Heduorum in Gal- lia Lue;dunen'fi ab ipfa cognominata. Meminit lu- rifconf.in 1 . 8 .in prin.ft.de cenfibus. Ncbrifl. Ivger e, boe eft,irtluftu efte. Marcellus ft. de relig, Minime inquit,maiores lugerrdum putauerunt eu y qui ad patriam delendam , ^ parentes Sc liberos in- teriiciendos venit,&c. Mos erat Romanorum ^ vt mortuos maritos ; vxores omni auro purpuracr, po¬ lita, .iniira lugerent, eumque a.nnum vidua? mane- rent.Quum annus decem menfium erat, dccem me- fes lugebatur.Poft annum licebat iis iterum nube~ re.QuGe vno autem content^ erant matrin’.onio,oc- rona pudicitiie honorabantur.Vide VaLMax.lib.2. Tit.de Inftit.anrkjuis; Sed hodie iure Codicis boe corre&um eft in LDecreto.C.eod.tit.Ius vero pon« tidcium abfoluir mulierem a legali p inqnit,continuum eft,merico Sc ignoran¬ ti cedit ex die moitis mariti. Et ide o fi poft legiri- mum tempus cognouit - Labeo sit, Si fumere ipfam lugubria,& deponere.Prat. 1. v m Bi,ea pars corporis efte dicuntur, qux ceplečH- tur inferiores verttbras Spina?, qua libido in fa c ris L ANTE V. L A K T E V. 1 lCia 1 'Sitetis defignatur^sia funt circa renes.Vnde illud •Genef.jj.Reges de lubis tuis egredientur.Et Pfalm. iji.Defruflu lumbitui ponam fuper thronum tuu. Ita enim eumlocum traducic Diuus Hieronymus in illud cap.2. Naum, enarrans illud eiufdem cap. in princip.Contemplare viam, rene lumbum.Et il- Judquoque D. Pauli ad Hebrsos 7. Et ipfi exie- runt de lumbis Abrahz.Et icerum io.capit. In lam- bis patris _ erat. Proinde cum volunt prohibere li- bidinem,iubentaccingi,vel fuccingi,vel pratcingi 10 lumbosivt lob.38. d: iterurn 40. Ecclefiafti 31.00- •demque vltim.Efais 32. Ieremise cap.i& prouerb. c:ap. vitim, vbi de muliere forti & pudica, Accingit ifortitudine lumbos fuos : Et Lucsen. & ad Ephe- iios 6 . cap. & ii Petri primo.& alibi ftepe.Diuus au- tem Gregorius,Lumbos air, pr$cingimus,cum car- nisluxuriam & incontincntiqm coarftamus. Gtete- rum funt, qui lumbos alubidine , boe eft. libidine dičtos, patent. Nam veteres lubet&libet,lubidi- nem & Iibidinem promifeue dixerunt, vtannotauit 20 Tiraquell. in decimaquinta leg.connub.glo.t.par- t e 15 . v M e N. pro oculo, quod oculorum beneficio lumen jo confpiciamus.in L l.JT.cafum.ffi de poftul. Et ita lu minibuseaptus,i.i7.Digeft.ad m Hnicipalem.leg.vn. qui morbo fe cxcufa. leg.3. Cod. qui dare tutor. Briff. v m Ettj pro luee, aedie, Hinc Luminibus obftruc- re , verbum antiqtium iuris, quo poft Ciceronem vfus eft lurifconf.in leg. zouiiTimutn. (T. fi oedium. Digeft.de vfurrucl.Vide Bud.in cand.&infra, Ob- ftruere. i. v M EN,id eft,vt ccelum videretur.l.ifi.ff. de vrban. Gothof.ad l.i.C.de feruit.Sc aq. Lvmen & profpečtus differunt: Nam profpedus et- iam ex inferioribus locis eft, lumen ex inferiore lo¬ če elfenoa poteft.leg.i6.ff.de feruit. Vrban. prsd. Briff. L V M I N v M autem leruitus ex comrrumi fertr.e 0- mnium fententia esteris minus centinet. Tenetur Cjuippe duntaxar qui mibi eam feruitutem debet, lumina mihi neceffaria praftare per feneftram puta fa&am in muro.Vnde altitis atdificare poteft, etiafi officiat luminibus meis,dum quod ad vfum domus laea mihi neceffurium eftjferuet lumen. Corrafius difio loco. tv Mi N vnieum ,proexiguo cubiculo quod vnica feneftra tenuiter illuftratur, quale te- - nues & inopes homines habere confueuerunt. Vip, L6.$.;.ff. de off. prif. Netenušs vita: homines fub 53 pr$tex:u aduentusofficiorum ve! miiituin, 1 um m c vnico vel breui fuppeile&ili ad aliorum vfus tranf- iatis, iniuriis vexentur. Przfel prouincia: prouide- bir. Huud fcio tamen,an Limine vnico verius le- geretur.Ahi homine vnico magis probant. Malim tamen aut Lumine,aut Limine, & vtrunque au/tin- Str^tuSs. Prat. ex Hot. tv M in a immittereinl.13.iT.fed fi soium.ff.de vfu- frucl.t. penult.ff.de feruit.vrb.lta luminibus office- re,obftruere,obfcurarequeiumina dicimus.l :;.iT.fi gg vicino.ff.loca. L23.ff.de feruit. Vrb.Cie.1. de orato. tuminavti eflent,ita recepit.Briff. VideEeneflras immittere. t v Ml sv M feruitute conftituta.id adqui(itum vide- tur.vt vicinus lumina noftra exeipiat,vtque ius lit immittere lumina noftra iti alienumiAt cum ferui- £tis imponitur.ne luminibus officiatur,boe agitur, r.e quoquo modo vicinoobfcurare minuerevelumi- na noftra liceat.L4.ff de lcruit.vrb.l.i.in fin. 3 . Ii v- fus&ud.per, Briff _ 0 jat et lumen autem & profpeftuiB ha c intereft, quod etiam ex!P.ferioribuslodsprolpeSus, (fti, men cx inferiore loco effe non poteft. l.i 6 .Dig e ft j j feruit.vrb.Deinde in profpeftu plusquishabet,nt quidei officiatur ad gratiorem afpeSum.ln lui. bus autem, ne lumina cuiufquara obfcuriora fiar l' ij.iF.de feruitut.vrban,Briff.& Hotoro, eiContij' lib. 4 .cap.io.numer. 14 . Corraf.in rubt.de fetaim’ num. 20 . L v M 1 NIBVS non offici,®: profeiciendi feruitus, diffs- runt. Nam feruitus,profpeaum hrbere, aliquanta latius efbfcilicetvt coelum non.folumvidcatat, itd & ptoculfpeftemusetianisliasdiScia. Atferuitu; Ne luminibus officiatur, intelligitur lumini caelelb' quod esccclo habetur.Vnde tune diciraur lumini non officere, quando damus vicino tantum fij.jj vtcotlum videat.autor Bar.poft »lo.inl-interfera/J tutes.Digeft.de feruit.vrban.pratd. LuramiusKjj b 3 bere feruitutem , aliudeft. Nam cfuando»iti, nus cogitur habere feneftram apertam , fau it , in vnuroapertum , etiamlicoelum non videaiut tamen latis eft habere lumen , vt aliquantolucidiot fit domus,. Sunt quafi ttes gradus comparatiai, ProfpeiSus eft latiffimus. Officere luminibus mi- nuslarum Setuitus lumiuis, totaaifta&ftri &,Ei Zaf.Spieg. Lvna vicelima , pro vicelima die poft reoam lu. nam. Lvnatici dicuntur, in quos luna agit, & Apuleiut ait,qui curfumluns patiuntur: quales funt potit mum qui comitiali morbo laborant,aucinfania,a- liove morbi genere quopiam certis lun*tempori. bus grauantur , & agiiamur. Vnde Patilus manci* pium futiofum , autlunatieum -edhibendum etn. cenfuir. leg. bouetn. S. aliquando de idil, ediS. Spieg. Lvn at 1 c v m morbum quidam esplicant Infaniajt. nus.quo ?gri per interualla diucxantur. Aliihiiis morbi nomine Epilepfiam fignificari cenfent, vel quod Luns ineremento inuadat.vel qu id Interlu- nio nati eo morboobnoaii fint.Brilf LvpJt a ftsnafuntluposhabentia,& doriota aCpe- rioraq.Eft autem lupus ferreum inflrtnneotumv«' cum, timile dentium lupinorum;Liuius: Inaliotln. pi fupetne fetrei inie&i, vtin peticulo cfltnt nefu- fpenfi in murum estraherenturauJtiS-eod mododi. citur ferrum quoddam frani,vnde lupatum : a;qte hinc AuiMctttižiAt equi e nonnullis explicantut. O' uid. ex patre totum frsnum fignificauit cum dixit, Ditrts accipit or e lupos. Eft & lupus fertula manubriata apud Palladium: frani autem lupati ad os equi quantumuis ferocis temperandum domandumque aptifftniifunt, Tur- nebus aduetfar.li.il. ca.: 8 . Lv P asa rivm , iclem Iarifcenfulti dicunt qu id ilii Lupanar.L 21 .iT.lr. aliquem Digeft de Recepe.quiar- bit,fignificaique locum in quo diuerfanuirmeretrb eesdeu vbicorpote qusftum ficiunt meretrices.CJdi eundem &Ptofttibulum diet putartt fallantut, quum hscc vox ipfum feortum netet. Vlpian.in leg.ancil- larum. depet.Licet a Lupinario perceptsfint. Nau &in multorum horeftotumvirorum prsediis lupa- nuaria exercentur. Ladant. iibr.t. Inft.Fuit,inquir, Acca Laurentia , Fauftuliyxor, Sc propter valjati sorporisvtilitatem , lupa inter paftores, id eftfflt- retrix nuneupata eft: vnde etiam Lupanatdicitut.Et Hieron.in Chron. Eufeb. Acca Laurentia ptoptet puichritudincm Scrapacicatem corporis quzftuo- fi Lupa a vicinis appdlatut. Vnde ad noftram vf- quememcriam metetricumcdlutejlupanariadicoo. tur. tVPBK- itn L ANTE V. j, p B r cAL.I-iiperca! luaicrum liuius lib-i.intel- gitlocnm Tub Palatino montc faeratum ab Euan- ^ro Pani deo,qui Lyceus vocatur. Luperci outem, qui6c Fauiani & Quintiliani apf tllabantur, aučto- re SeiitoPoJBpeio, a Fauio & Qu.intilio prxpolitis fuis/acerdotes omnium vetuftiilimi fuerunt, folen- nicxArcacba tranflato,in Palatino non montein- Ilituti.De quibus Dionyf.lib.2.1uftinus lib.4j.Vsr- ro lib-4-de Lingua Latina.Valerjus Maximus lib. a.c.i.Lupcrcalia itaque erant, fefta ,quibusadex- 10 piandos raancs Pani Lyceo iuucncs Romani nudi canem & capram immolabant. Deinde faciefan- goine fadata,fehis pellibus cingcbant, loriftjue e pellefa&is currebant nudi, circa Palatium obuios quofquecoriisillisvfrberantes.& pr?fertim mulie- res a rauidas,qu2 vitro obuilm occurrebant faci- lempartum percuffione fperantes. De qua re O- uid.tlb.i. Faftorum. Meminir Lupercaiium etiam Plutarihus in Romuio. Complura de hifce hsbet Gyraldus hiftor.deor.Syntag17.rub c.dc celebrita- »9 ribus & Feftis. h IvP in vM.feu i vt aliquicontendunt, Lopinus,eft genus leguminis,non minus terram appetens quam lupus pecudes:& inde nomen airumplit. Tdlurem ir.irum in modum amat,vt quamuis Colo fruticofo, tonieftum inter folia veprefque, ad terram ramen radice perueniat.&inter fruges enumcracur a.lu- liano in 1 frugem.tF.de verbor.fign. Scribic Plin.ab omnibus aniinalibus eius amaritudine elle rutum. hinc apud Vergi.Gcorg.i. 3 ® —Trijfifque lupini StijluUrisfragiUs calamos.fylucimque fonanitnt. Piofc.lib.2.& Plin.l-i8.qui de illo admiranda fcri- 'uil.iuli.mus rede in frugibus lupinum, Seruius in fmmento,fed male contineriputauir.NosFeiVioBsa appellamus.Spieg. _ iVŠCiTIONEM quibufdam dici Vlpian. fcribit, vuihomolamine adhibito nihilvidet.l..io. S- pen. 40 ff.de SEdilir.edid.Onj C Nonius confentit.-lufciofos feu lufcitiofos didos notans, qui ad lucernam non viderint,quos Grsecifivouroe vocant.Citatque illud Varronk lib.S.difciplinar.vefperi non vidcre quos appellant lufciofosivide Bud.in did.J.penult. At Itftus libr.io. L ufcitionem vitium elTe oculorum deSnit,cum quis clarius vefpertino tempore,.quam meddie cernit. Quo morbo laborafle Tiberium Dio.Ub.quinquageftmo feprimo.ita fcribit, jaq'sTia •tltii ifigxtt»s 77 it»(vrS«Vo» ncf a-nins @>imm 50 6X831». AquoSueton. nonabhorrens enndem Imperatorem etiam nofte • intenebris vidifte refert.Fefto Fulgentius PSacia- des in libello vocum Antiquar.ad Caicidium con- rordatiLufcitios enim didos tradit interdiu parurn videntes. Vnde & Plaut.in Mercator. Cosmoedia. Mirumlolio viditare te , ta vili tritico,quia luici- tiofus es.Aiunt enimlolium cotnedentibus oculos cbfcurari. Hsec in haius vsrbi figniScadone inter audores tft conftituta diffenfio.Briff. 60 3,vs c v MjM.odeft.in 1 . ftuprum , eod.tit.inter vitio- fos numerat-.non qui ftvabis ac diftortis oculis lit, fed qui altero captus eft oculo:qtti & Vnoculus, & Coclcs:qualis fuit Har.nibal, Sertorius, Philippus, Antigonus,omnes oprimi lmpera:ores. 5 pieg. X V s 1 T A N i.Paulus in princ, leg.nam & Seruius. ff. Neg.geft.cum a iufitanisjnquit, tres capti eflent. Lufitania a Septer.trione habet Terraconenfem Hifpaniam diuifara ab ea flumine Durio,ab'Ocra- fu Oceanum.occiduum,ameridie Anam fluuium, 70 ak, Ortu linčam ab.Ana itd Durium dudam.. .Hanc regionem aliquando maiorefn facit Strabo. Etnoftra quoque setas. Portugallia enim vocatur regnum nobiie cuius folertia fadum eft, vt ab Hi- Ppania in indiam hodie nauigetur. Cuius regia in ea eft Vlysbona , quam Plinius dyffipponem vo- cat.ex cap.24.Glareanicx Geograph.Spieg. 1 vs o r 1 je agere dičtus, qui cum adjuerfario collu- dit.l.jo-iT.i.ffide legata. lTiou.ni eft deriforium ,inane S:fine effedu.l. vitim.ff.ne quid in loco pub.Lulorie agere dicitur, qui cum aduerlario colludit.I.jo.iT.r.lf.de legat.lib. l.Luforis naues quar lint vide in verbo Nauis.Brif. Sic L v s o R 1 v m edidum,inane, ludibria liabitum, om¬ nium irrifione delufum. l^j.ft". de indic. Alioquin luforiaerunt buiufmodi ediifta & decreta Prsato’- rum.Prar. tvsTRALa aurum de quo tit. de luftr.auri collat.li. n.Cod.jyiu8tBp!/gp* dicebatur. Id£uagrius& Zona- ras deferibunt e!c ganter , & quarto quoque anno ■ pendi folitum narranr,id eft,fingulo luftro. On us erat negotiatorum Si nicrcatorum(ob idque aurum negotiatorum a Lampridio dicitur in Alc^andro) quorum appeliatione etiam tenuiores contineban- tur,q'ii quid corrogata /lipe fi bi comparabant, me- ritorise puellx,& fceneratores , non tamen qui ver- nacula diftrahebanr,vel'qui manu fibi vičtum ad- quircbant,veiuti figuli &fabri,non veterani,cltri- ci,copiatže intra certum pecuniarum numerum. E- rant & res quafdam huic muneri obnoxia? , ex lege teftatoris vel dfci,vt conftat ex leg.vitim.C. Th.de luftrat.conlat.Erant &propria qu2edam cius penli- tationis ferinia. De ea accipienda efU,?. Cod.de e~ pifcop.& clerže.'& l.i. Codic.de commerc.& merca. qu*fuaipta eft ex 1 . 5 .C.Th.de luftrar. conlat. Ccuc & l.i.C-de epifcop.audien. quae tamen ita a Tribo’- niano compofita Si concinnata eft ^ vt ad aurariam penfionem referri nulio modo podit. Hanc aiwa- riam collationem fuftulit Anaftaftus imperator, vt feribunt Euagrius, Zonaras Sc muhi alij audores. Prat. L v ST R A tis cenfus Vlpian.in E’pit.tit.x.quod vr.e- quoqueiuftroHerctdidus.Prat.- tVSTRAus pofleftioideft Qiiinquennali 5 . 1 . vn;de Quinqucnn3ii prsfcript.in Cdd.Th.Nou.Tneod.dc Valen.de Lenonibus.BrilT, t v s tr A m ent v m jHotom.intempersns & effrenata rei veiK-resecupiditas.Luftrari enim’apud Plautum in P/eudoIo-2p.& Caftna 6.Scortari ftgnificat, Si in luftris meretricum.ac lupanaribus verfari.Marcian. l.terria,paragrapho primo. Digeft. ad leg. Cornel. de ličar.Pigmentarij , (i cui temere cicutam , faia- 0iandram 3 aconirum,pytiocampas,bnpreftim, man- dr a goram , & id quod luftramenti caufa dederint cantharidas,pt£na teneantur huius legisjCanthari« .dum quidem hasc-vis eft:, vt ad rem veneream in- Cendant. Sunt tamen qui luftramentum boe loco- fumi velint pro purgatione fačta per veneftcium, inaieficij/cilicet gratia,cuni luftrare nonDi]nqnam ftimatunpro carmine malenco afticere. Alij čo in loco vlceramenti legunt;Prat.' L v sirar R.,idem eft quod cxpiare.a luendos id'tft 3 ..foluendo S< liberandosvt apud VjrgiJ, cum-luflrabimu s tgros L. v s TU at i p clalTis , vt cc-rris fa c r if;c i is e>' e r c it u s luftrari folcbac, de quibus apud Liuium fspe di- citurrfic morem liiftrandi claiiem , fuifte legimns. Nam in litore maris ,altana polita marinis vndis ‘ alluebantur,otrinifque circumftabat multrtudo Jin~ gais fauenj , tam facerdotes ia mari i\imns € itSij facrum faciebant * te*quepe? claflem fcaphis cir- cumuečiijfacra piamina ferebant, ducibus & Na- uarchisvna nauigantibus, ipfaque piarr.ina attol- I DrtVikin- oK oves-11-rAt* 1 ! n 1 L ANTE V. n lentibus,vt ab exercitu totaq; ciafle infelicii"cun čta auerterenturac depellerentur. L v s t r v M,tempus quenquennale. Feftus dicitur autem a luendo , vt fcribit Varro libro tpiinto d'e ling.Latin.quod quinto quoque anno veSigalta,& vitra tributa per cenio.es perfoluebanttir. Hmc e- tiamfaSum,cum veteresfere folerent locare prte- dia.tura vrbana,tum ruftica in qi,inqucnnium , vt apparet ex l.fi in I.locationis. paragrapho fi dornus veifundus. ¶graphofequenti.;)igeit.loc3t.a- liifque !ocis,& apud HjigCn.libro de linui.it. vt hoc tempus locationis vocauerinc luftrum: cuius fit me- tioa iurifconfult.in leg.quarta.paragrapho res pi- gnori,(i cert.petat.Nam etfi colonus,inqait,poft lu¬ ftrum completum fručtus perceperit , condici eos csnftat.Item l.trigefima Digcft.de legat.]. Qai hor- tos publicos a Reipublic.condu&os habcbanc, to- ram hortorum faufius vfque ad luftrum , q.:o con- duSi effentjAufidio legauerat.Et I.67 jf.vliim. Di- geft.defurt.Nunc autem intcr ternos, id eft , notic- nos,in emphyteuticis : Prsdia autem vrbina fere niic folemus locare in anr.utn, Ruftica vero in rrie- nium:Notantum autem,cum luftrum tempus quin- quennale effe dicimus,de quinquennio imegro non intelligere.vt ntcij qui ita definicrunt, fed de qaa- drienmo exa&o,& quinto anno ineunte:quod & in Olympiadibus intelligi volumus,quas nihilominus mrmtTHeiJte: Grsci , a qainqucnnij fpatio vocica- runr,cum iatis conftet,quinto quoque anno non ex- a&o,fed ineunte celebrari foiitas. Plinius libro fe- cundo.capite quadragefimo feptimo.Ommum qui- dem(fi libcat obfernare minimos ambitus) redire eafdem vices quadriennio exačto:Eudoxus putat, non ventorunvmodo, verum & reUquarum tcmpe- ftatum magna ex parte.Et eft principium luftri eiut femper intercalari anno .Caniculae ortu. Hinc 8 c O- Iympiada,refert Suidas,efle certamen.quod q.uinto qnoque anno ineunte cclebraretur, Jikalui ^nart- TWtl'nut',inquit, r luJ «ai a d t js^ct’ ž- 7 ^ U iiU'y euunKvijSfi11 »pegjiV.Prat. L v s T R1 Romani rarionem Cirolus Sigonins , vir fumma Romanorum antiquitatum cognitione prs- ditus.Gc ex Liuio & Dionyfio obferuauittciues om' nes bona fua sftimare rex iuffit, atqne eorum aefti- mationem iureiurado obftridos adfe deferreiprat- terea nomina,& sratem vxorum,liberorum,liberto- riim,feruorumque profiteri,quaque vibis in regio- nehabicarenc,indicareiqui lecus feciflet, bona eius publicari.ipfum verberatum venjre, & ciuiratem a- mittere voluit ; prout autem varius erat cuiufque cen (us, ita varias etiam defcripfit ciuium clafles, ita vt inprimam claflTem,ditiilir.ium, in (extam tenuif- fimum qnemque coniiceret. Ditiffimos autem, quos militaribus muneribus, & beliicis lumptibus, eofdem domefticis etiam ornamentis,atque infigni- bus afFecit. in fufftagiiS' enim feiendis maximam do prosrogatiuam prim* claffis efle.tum fecundse , tum ,tertis,deinceps vfque ad iextam voluit. Cum au¬ tem ciues omnes in campo conuenire iuftillec,at- que ibi cenfum egilTec , ibi exercitum omrietn fuouetauribus, id eft, fue, oue , tauro , luftra j;t. Cenfa lurft ciuium capita 8002. Id luftrum Ro¬ ni* plimam conditum eft. Cuius condendi »>unu’s , quemadmodum poft a regionibus ad confules , a confulibus ad cenfores peruencrir, infra oftendam. Nuncquia luftrum dcenioribus quimo quoque anno plertimque eft conditum.hinc toniann Pr ° qu!n< i luennali r P atio f nBptum LvS vsintereanumeratur , qu*cenfentur tituli lucratiui , cnamfi mutta. perdiderit U. Namiftaillicitamedianon funt in C o#fiW' nq.Bald.in l.nante finem Codic.Si omd in fi^ L V T A R1 v M,quod in 1 uto degit.Hinc lntarrettJ. dmes.marinis oppofitat:quod m dulci aqua Al i viuant.Spieg. 1 1 1. v t e v s borno, pro contempto , nulliufq oe prttij V t enim aurea, pro egregiistita lptea,„ro vilib accipimus apud probatos autotes.Qain&,Etaltat tefte, hodiequoque aurea verbagcmme« aoK! dicimus-Sjieg. lvtvmi iuo eft 40 50 quod terram dilatam fo&t, Conn.lib.j.c.B.n.i. lvx pro puhlico. L v x in dubi3 probationisjapud Impp. in l.j.Coaiit condicc.ob turp.cauf. jlVx digmtatis'. l.i.ff. de ofčprsef.pmor. In lucčta producerei.i.jT.& generaliterff.de vemreinpol mittendo.BrilT. 1. V x v r 1 a j l atinis irapenfam profiifarafignfe fuperuacaneamque rerum abundantiam: cuicoa- traria Frugautas.vt in 1 . ex darani.C de damnja- fec.Eit euam redundantia germints 3 qu^Plinioin¬ tcr viua frugum ponitur.Pro crapula vero,&viDe fftate,nemo Latmis autor vfurpauit ,tametfihoc fenfu Vlpian. i ofuifle in ieg.prima.ad fin. de^il, edičl.Accuri.putauit.O^amuis Bud.ibid.non luxu- riamffed plunfariam,Iegendum cxiftimat. l v x v r i a, pro petulanEiadncontinemiajeffufa^ua' dam & inčem per ant/. iniolentia.Vlp.l.i.inbn.fUj cedil.edict.G«£Lerum fi nihilominus permaneretia eo vitio,vt circa fana bacchari ioieret, &quali^ mei.s ref onfa daret,c. iamfi per luxuriam idfafiu eft,- icium tamen cfll-,fed vitium animi noncotpo- ris. Marcian.l.pen. ff.de incend,naaf.i»i foriuitoin' cendiufri fadum ciuiti« tem iaborare:Qux pt-ftes oninia magna imperiae* uerterunt.Brifi' lvx v r ios v Sjopponitur homin.qui eft vit»emen- darioris.I.-g.non debet dari-ff. de dol. SeuerusImp. refcnpfft:Si adolefcens luKuriofus mandettifii, vt pro merctrice ftdeiubeas,idqnetu iciens, no datum fufceperis,non habtbis mandati a&ionem : quia ffmile eft,quafi perdituro pecuniam Pciens credide- ris:Sic Iulian.in ieg.B.ff pro emptor. ()uomoclo e- nisn mala ftde emifife videtur , qui a dominoemit? nili force & is> qui a luxuriofo, dcprotinusfcorto daturo pectlniam , feruos emit : ^rateius. non vlucapiet, L Y. l y Cia. Eius Papinianusnieminit in jT dulci ilimisJ. cum pater r;lios.Qua?C!;nque inquiens, mihiluper- funtin PamphvliajL vcia^vel vbicunq;de Legar.2. clariftinia quondam Afi^ regionum , & togima oppida l{ij M ANTE A. 192.6 »pida eompleM : e quibus timcn Vadimo -tefte , Pauli Apoftoli State triginta ftx tantum extitcrint: reliquis partim bello, partim terrsemotu diliečiis. Spieg. ,. 1 y c k M o » n a Pedone Albinouano grsca voce dt- cnntur , qun>o&cs euigiUnt., dies intcgros dor- miunt. Ab Anneo Seiieca Lucifugs appellati, de quibuslatiusP.Crinitusdehonefta difciplina lib. i6,c.6. Ltchnvchos deprauata vox cit m C. Suetonn. i <5 Codicibus quam facile agnofcenti hi omnei,qui & Sracs literaturi haud imperiri omninofunr, & vctuftatisnonincuriofi.nam verbumquod eft Ly- Aooc9S,tam exemptum eft e vitalulii Csfarii,qua (FlauiiDomitiani: proque eo Lychn«s inerudite jcperperam fublcripferut: cum codices fere omnes vetuftiores Lychnuchos retineant. Qua in re aon minulantiauitati concedendum videtur, quam au- toritati.Ad hunc igitar modam Tranquillus:Cod. inquic, Csfarem di&atorem Capirolium afcendif - 1 fe,adlamina elephantis dextra ac liniftra lychnu- chos Teftantibus.Ira enim veteres & probari Codi- ceiin Vaticana etiambibliotheca habent. Neque eiblitid Lychnuchus quam laterna,qusgrsce$!tTo { tiit)ivM) ,etfi facem vel lucern quidam interpretan- tur.De quib.permulca funt in Sui de colleŠaneis. Std&Polluxad Commodum,8i Athnsus in dipno- fophiftis memmimum multos ad id autores aduo- cat.vt Alexin S Ariftophanem veteres poetastapud quos pro laterna videatur !ychnuehus accipiendus. 5 o Et Alexis quide perlepide lic iocatus eft de lychnu - michoin fabulis: Qtiiprimul excogitauit,vt nucfu cum Ijcnuucbo deitm- bularet , lipnfiSo amater aliguis digitorumfuit Dičtum vero idverbum eadem figura , auaCern- cbon,Sceptruchon,Ophiucon,& alia eiufdemgene- ris. Sed & poeta Lucretius nihil aliud nobis infi- nuat,quam iftos lychnucos,qui in sedibus nobilio- r«mviferentur,vndelumen ad nofturna conuiuia 40 fappeditari poffet. Si mn tturea Jwjr(inquit) inuentumJimuUchrAper ades Lampadas igniferas mavnb.rttir.tr, iia dextris , lurmna naElurnii epulU cuis fuppeditentur, Nec domtu argetito fulgens, vuroauc renidet. 'tfec citharis reboant lapueata auratac^ue ternpla. Nam &C.PlinJ-ychnuchoi, penfiles nominat :vbi bdiriosfalfolegebatur: quod Hermolaus fatetur; 50 tiquoetiamnuin Rom? lapis hoc titulo infculptus: Panthei cum fuis parergis,^ Cupidines duo cum ljrchnuchis.Pet.Crinit.li 17.C.6. & Turneb, aduerf. Ii.5ca.a5. J -rcnxi,inl.ftatu?.a45. de verb. fignif. nihil aliud lunt,quam candelabra,qus camignationibus &pa- r ietibusaffixa. vel laquearib. religata dependent: ! Bxtaillud Virg.lib.i. rEneid. - Voctmtjue per amplavoIutAnt lAtria,dependent Ijchnl latptearibus aureis Incenfi ,(£p milem flarvirnisfunalia vinetmt . Hinefitvtper metonymi 3 m interdurti pro lucerna, quum lychno impenere folemus, accipia- tur,veluti apud D.Lucam.c.if vcrf.S.Ei Cic.pro M. Csio: Eux deniq.longe alia, inquit,eft folis &ly- chnorum.EtSueton. in vita 1 'omitiani lib.ia.Nam venatioaes, inquir, gladiatorefque k ncfiibus ad lvchnos.&c.Nomen autemaccepit a lychnidc, hec eft marmore inParo infulanato,ex quo olim lychn 1 ; fiebat: vnde & !ycbnidei & lpenuchi vocari queuj: D.Gttdd-ad d.l.a45.nu.a.de verb.fignif. Itmphionis proventofis& futibundis quidam exponunt. de qua voce Crinitus de honefta difci¬ plina lib.24.cap, 15, Ivsiph a Ti.Grsci nympholeptos vocSt,quafi ny». v pharum fpiriru correptos,vt Budsus tradit in prio. ribus annotationibus, fuit vero lymp>ha etiamfyl- ueftris dea, ex quarta cceli regione, vt tradit Gyral- dus hiftoris deorum Syntaginat.i.Turnebus aduer- fariorum lib.10.cap.26. annotauit Lymphaticosefle plerunque hominesmente commotos & laruatos. Eonomine etiam comprehenduntur hydropici.Se- renus de hydrope loqucns, Helleboro quoque pur- gatur lymphaticus error. Sunt & lymphatici etiam apud lfidorum, qui a rabiofo canemorii aquam me- tuunt. Adfcribam .eius verba , vnde & Latini hunc morbum ob aquse metum lymphaticum vo- canr. Ivniraji 1.leg.i. ST.de Exercitator. D;Naut.caup. ftabul. qui Lyntres agunt, feu Lyntrium exercito- res.quod nauis fiuuiatilis genuš,indicat Csfar. libr.i.de bello Gali. hiš verb. id flumenHeluetii Ratibus , ac]yntribusiundis tranfibant. Briflo- nius. L y s it an 1A pro Lulitania in leg.vlt.Rig.de cenfib. Fuit enim olim Latino I magna & ad commutatio- nem procliuis cum vocali V cognatio. BrifT.in pa- rerg. Apecunia redemptionis qua veniarecederrdi im- petratur.l.i.& a.de ludsis,&c. Ly t A * dicebantur, qui triennium in legum ftudio verfati quartnm etiam adiungebant.lmper.ad An* teceftbres,ST. 5.Sed quia folitum eft anni quarti ftu- diofos Grsco & confueto quodam vocabulo Atirar appellari: habeant quidem , ft maluerint, hoc co- gnomen,&c. A“ TO l au,: * m difli videntur.vt Ivini id eft folubile 5 ;quafi ianiiam a cena illa & pr?fcri- ptaftudiorum ratione (oluendi, & legendi liber- tate , ac licentia denandi: quafique miffiontra 4 magiftrorum 1'uorum caftris, id eft fcholis impetra. turi. nam cum ad finem libri Pande&arum trige- (jmi fexti peruetum eflet, qui poftremus anni quar- ti liber erat,ftatuit Imperator.vt reliquos quaiuor- decim libros ftuaiofi per le domi legerent,ncque ex prsceptoribus interpretantibus eos autiirent. Ex libris autem quinquaginta , inquit , noftrorum Digeftorum fex & triginta tantummodo fuflšcere ramadveftram expofitione ( Antecefibrcs, id eft eft Do&ores alloquhur) quam ad iuuentutis erudi. tionem iudicamus. & JT-S-Vt ex triginta fex libro- ram recitatione liant iuuenes perfefli,& ad omne opus iegitiir.um inftrufti. Duabus aliis partibus, id eft,fexta & feptima noftrorum Digeftorum, qus in quatuordecim libros compolits funt.eifdem po- fitis, vt poflint poftea eos & legerc, & in iudiciis o* ftendere. Turneb, Ati rac interpret3ri mauult, quali folutores & interpretes qusftionum iuris,de quibm Iuuenalis dixerit. Qui iuris nodos,legumque sni* gmata foIuat.Sedid parum attete,cum eiufdem ho- noris nomen tyronib. prsberi non poflu,quodlum- • mss Iureconfultis. Prat. Quid lit Lycufticum haud facile reperies. & ideo ar. bitror diSionem eradendam cfie, & eius loco lin- guftrum repondum,Quid id ftt,oftendi: Piin.lib.ij, cap.js.huiufmodi verbis: Gvprus in >Tgypto eftar- bor.ziciphi foliis,femine coriandri, flore cadido,o- dorato.coquitur hoc ineleo,pretniti rq.poftea,quod Cyprus vocatur. jsrecium ei i n ibras quinque - optimum habetur e Canopia , in ripis. Nilinata. fecundum Afcalons ludss , tertium Cypro infula j£l 7 M N T E A. ■ofioris faauiE2te.q«liam hanc e!te dicunt-atborem, cjos.in Italia Linguftrum vocetur. Hic Piin.tui non diffidet Diofcoridesiqui vbi de odoribus men- tionctn facit,inrer eos iliud numerat. Sunt taraes qutž linguftron literam elidant. itfit M UTBR1M ex duobus V V conftare B.Irenstus A^iam olim Lugdunenfis Epifcopus fcriptum reli- 10 quir,id quod verum animaduertiex vetuftiffimo C. Tlieod.manu fcripto sate annos iijo. Peftus,& Varro ]ib.4.de Ling.Latina doceof ^dia geli us. ‘ * MACEUARiia mada^dis pecorib. didi, q u i Vfl dunt carnes.Cie.r.dc vir.fr honeft.Cler.loh.BdLE" tjmol.adde Turnebum a d u c r far ior um. libri.aii* tul.71. ’ ’ ‘ m A c e l L v M d id utn ( vt ait Donatus) ab Aorsan^ Maceiiojfingularis larrocinij viro, cuius inexi!i^ ob facinora adij^des publicats funt.fr dirutz^,. bi va^mrentjCj-ua? veicendi c 3 ufaelTem. Dicitmt. tiam macellura de pifcibus.Plautus: Eo in macsllurn^utpifcium cf-uiccjuid eftrfrgtioprtfiuti Forcat.inPenuIur1sCiu1iisc.21. / M a c e r 1 a eft paries,qui ex alia mareria quam cg. mentis & lapidibus rite difpofitis fačtusdtk|.pe- nul.fEcom.pra2diod.a2de.73.de contrah.erapt. fpedat iliud Siculi Flacci de condicion.agror.Aat pngeriesjincjuitdapidutn aceruatimcongeft^funt, quos Tcorpiones appellant:aut in effigie maceria. rum,quae Attinae oppellantur; item Maceris quoq; qu^ ex congeftione lapidum fiunt , &qu z manu, frc.Nara negledim & quafi per congcriemconie- di lapidesin ripis, finibufcjue agrorura , Iicetper Eubftrudioneinjoon murijnonabroiute parietes lej maceriae perbibentur. Quemadnrodum autem paries,cum femper duobus paribus^elafronte^el a latere Te confpicientibusconfte^etiamfuettago. num a ur bexngonum fiat: ita maceria a longitudi« ne,a voce nempe Graeca {ahk^M eft,longum,nun* cupara videtuneo quod magisin longum(iuelati- t tudinem quam altitudinem porrigatur. Atqueei altera intor quemlibetalium parietem, frmacffia, differentia conftituitur.Quamobrem paries,qaivi‘ neam,qui hort um ambitA'el infulam munit,funr rus iion fit:aut intermedius in ardificio aliquo’.vel a latere a ut fronte Cit lati us patens,proprio ar fpe riali fuo nomine,maceria appellabitur; Quiparics aedibus iundus altius fe extollit j quamin longum dimanat,improprie maceria dicetur.Gcedd.adleg. paries eft.i57.num.5.ff.de verb.fign.Varro derem- ftica c.i4.1ib.i.rnaceriam docet in fundoeftefacile, fabrile fepimentum , cuius fpecies funt quatuor; quodfit elapide,quod e laterihus co\diciturmolendarius,qui molit,id eft, qui mo- lammachina quadam inclufam voluit & torquet, 20 i-iACaiNARiv s,faber qui tradoria machina one- rain altitudinem fublata collocat.Paulus 1.31.ad 1. Aquil.Si putator exarbore ramum cum deiicerer, velmachinarius hominem prattereuntem occidir. Hot. . aiACHiNAR 1 v s menfor,qui norma m metiendo y- titur> vtij qui probant opera a fabris materiariis faaa.Vlpian.l 7.ff.fi mcnf^rfaU.mod. Ec fi menfor machinarius fcfellerit,h£c adio dabitur.nam {An^a,- »Stverbo Kanc normam nominauit, vt artificiofam 3° adecempedali diftingueret.Illius formam cognolce ex Vitrnuij lib.c.?,Prat.Hoc. maChinati o,doius,techna.Vlp.l.36.fE de verUo- blig.Siquis quum aliter eum conuemtfec obliga* rijaliter per naachinationem obligatus , &c. nam paulo poft inferc, Quia enim per aolum obligaius eft&c.Vrat.Hot.vel JI ACHiNAri o dicitur imaginatio Sc cogitatioad faciendum bonum vel malum,vt in l.i.ST* dolum.ft. dedol.maLIo.Bello.Etym, _ . machinat OR,proinuentore & autore accipitur, cfui&Archite&us dicitur. Raroinbonam partem vfurpatur.Siquidem machinari,proprie eft dolo,at* queaftutia inuenire. macroche r A,tunicamagnificata.Spieg. mačko c o l l a. Lege,pro tocoll um. macte, cum a madus venit,vox eft cohortantis,non tamen ftrenifi in vocatiuo a Latinis vfurpata,cum genitiuojfed raro:interdum rum ablatiuo , vt fre- quentertanfta.Ponitur Sc aduerbia-lirer Made, pro «ximie,veUgrtgie: quod pauci obieruarunt.Spie- 5 gclius. macv la, proprie eft fordes, Sc turpitudo, qua pan- nusinRcipoIIit.vt apudPlinium. Fullones, inquir, macolas e veftibus tollunc. Tranflata autem fi- gnitfcatione, ponitur pro turpitudine infamia,i- gnominia, Sc dedecore. Hinc apud Cic.afpergere v maculis,&afticere macula, & (imilia legitfcus. Ec Macula infami^j.pro nota.inhi.Cod.de Nat.lib.Sic macula turpis coniurvdionis in hi. C. de coiluf.de- teg.Et maculaviolati pudoris in hii.Cod.de qu«ft. 60 Modeftinus per tranflationem dixit , Maculam fer- uitutis fuftinere.in hfin.de Nat.reftitu.Libertinus, qui natalibus reftitutus eft,perinde haberur, atque fi ingenuus natus eft,medio tempore maculam fer- uitucis non fuftinuifTet.Schard.ex Prat. likCvuTVM Teruili conditione dicit Imp.inl.?». pr.C.de infantib.expof. Sicut maculacum adultcrio feruum apud luftinianumdnfiit.de Hcer.inftie.jT.eft taraen calus:cum tradudu,hoc eft,promulgatu,tum _ 0 proin.iudiciatradu mtelligimus>& accufatum.Et 7 TE A. 163®- frequens apud Cie.vt hominem infcimem ac fcele- rolum,maculam,labem,fordes, lutum apptllat. Sp. mae MAN A funt tabulata proieda.h20.ft. de feruit. vrb.l-2.iT.cum quidam.if ne quid in loco.public. 1. 242.31.1. ft.de vcrb.fignifi.& apud Plin.lib.3$.e.iv.6c Valer.Maxim,lib.9.c.i2.Sic autem appellata fuifte asdificia i M^nio Cenfore Feftus lib.11. feribit quod is primus in foro vitra columnas tigna proiecit quo ampliarentur fuperiora fpedacula. Quod & Ifidor. lib.15. Ety\n. cap.3-probat Mseuium eum collegam CraflI fuille,addens qu©d aliquapenus ex Plin.libr. 34.c.(j.confirmari poteft. Quanquam Afconiusa- aliam nominis hi;ius rationem adferr.Gr^ci appellant^audoribus Honor. & Theod.in 1. pc n C. de ajdific.priu.Etiam Soiaria qupd foli pateant ea appellari Ifidor. in fupradido Jopo feribit, Atque ita a Zenone in Conftitutio.'&fei K^vunfMcev non fe- nžfel nominatur,/MŽ«ft’ ffDKa&id , &^OD^a,( Hct-TU 0-xev££s(j8pa ffvAazta y.A at ^ovevvl^O^av T5 %&jarx\iA asv yt\eš% , afa.tt t cf ? Kiyo^Ju i' ^oof^tterim oy.ei debebit facere in libris ira- probatis^magices forte,vel fimilibus. H$c enim o- ir.ma protinus corrumpenda funt. De his chiabus*- m agiae fpeciebus v.Calium Rhodiginum li.^.c.23, Prat.& Old. w agicam fuperftitionem , hoc eft , eas praeftigias qus cxtra publieum ritnm certis quibuldam^in- cantatiorribus,&nefcio quibus ineptiis fiebant,da- mnandas efte,Gentes tametfi veram religionem gnoraren^ac in idololatria prorfus eflent demerfi, attamen lumine quodam naturali intelligebant. Diuus Auguftinus , in libris de Ciuitate Dei, lau- dans vereres Romanos, quod licet multa impia fa* era amplexi fint/emper tamen reiecerint Magiam. omnefque Chaldarorum pr^ftigias, ait:Legem fuif- fe in x 11 .Tab aduerfus artes magicas:Plinius quo- que lihr 3c.cap.i.ioquens de magia , feribit in hxc verba : Extant Sc apud ltalas gentes veftigia eius in xii .Tab.noftris. Idem libr. 23.capit.2.cum pro- bare vellet magicaru«! incanrationum aliquam ef- fe virn,ait,legum ipfarum in xii .Tab.Verba fuif- fe i Cfv 1 F R V G E S nCANTASSET : UT Quia in genere fuo fundionemte. s cipiunt per folutionem,quamfpecte.Ethocquidein « Hebraeorum more > qui faepe hancparticulamfub» k audiuntrVide Ant.Auguft.lib.emend.4.c.8.Prat,& i Hot. M a gi s ,& e!ediae(vtin leg.iuberecauere.ff.deiu. rifdift.omn.iud.de alibi ižepiffitne iniurenoftrooc* currit)& comparatiue ponitur.vt inleg.2.jT.Mutui datio.ff.fi cert.pet.fecundum vulgatamledionem. Kaloandri namqae variat. Zafius oftenditincom- menr.fcu.Magis,& Minus,diuerfas fpecies nonfa* cere.Oid.Prat. a o 11 eft,vel,M A o i S eft vt,locutio ICtis familia* ris,qu^ fignificat,verius eft,potius eft,vt dicms.h 27.iT.de eoq; fF.ad l Iul.de Adult.leg.j8.&7’./. iti- chum ff.de folut.Briff. M ag i s eft apud Paulum in fentent.fsepeponiturpto prseftat vel receptius eft.Vxores eor um,qui operan- tur^magis cft,vt inftrumento cedant.Prat. Mag i s magifque,hoc eft,frequcntiusImp.Conllant tum vfum diuinationis tollere volunt prope mathemata fuftulerunt. Sed rcrum bonarum t ^ n -in l.i.C.de veter.lib,i2.Spicg. vfum abufu difcernere oportet. Liuius cum de Bac- Mao i s irapendere , quam adquirere apud Mama- chanalibus loquitur,teftis eft^ olim ex Senatufcon- /ulto conquifitos Rom^ fuifte omnes veneficiorum ■Sc vaticiniorum libros,vc comburentur. Ergo Bal- duinus curiofus aut longior eflc non vu!t,in iis ma¬ gicis artibus explicandi s, quas ignorari volunt ie- ges Rom.Solum addit prohibuifte quoque Leonom Imperatme quis in fuo fundo arte aliqua magica reconditos thefauros conquirac.log. i.Cod. de the- faur. In Alexandro Lucianus deferibit quendam S O Tyansum, quem cum infarai nota infignire vulr, vocat yfaf , Metyeiac yjt} itfttSks Siearitriovt §» inqmt Varro lib,^Jing. lat. quod 111 m m a poteftas huius in equites Sč accen- fos.vc eft farana in popul. Rom. D/čfatorisivnde.is quoqne magifter populi appeilatus eft. Moris an¬ teni erat, vt a didarore diceretur nodti, ftniubtquc creatus d dator fuerat. Lini us lib.4. Didatot ?. con- ftile dicicur:ipfe deinde C Seruilium Ah.il im } magi* ftrum equitum dicic. Item Sc Senatus Didatorem dici Mamercum jEm Inim iufftc. h magrOruro equi- tum L. Quintium Cincinnatum dixic- Item Virgi- nius dum čollegam confuleret, moraftuspeimjiten- te eo , n«de didatorem dixit. Is libi m agiftrum e- quituni Pofthumium dixit. Pomponius !» 1. deorig. iur, £t li : s didatoribus magiftri equitum i mgeban- tur-, lic quomodo Rcgibus Tribuni ceierum , quod ofticium fere tale erat, qnaie hodie Prasfedoram prartorio* Aureiius l.i. D.de otfiprsfe&.pnetor. Cum apud veteres didatoribus ad tempus fummapote- ftas crederetur, Sc magiftros equitum libi elige- rent , qui aflbciati participes cura: militi« gra^ tia , fecundam poft eos poteftatem gererent. Pra- teius. agister vtriufque militi« 1 . vn.de offic. Iudir.mi- lit.ieg.6. iF.de domeftic. Sc p"roted.lib. 11. Codic.de veteran. t a g i s r R 1 Scriniorum dicebantur , qui capfu- lis in quikus rrincipum referipta conftruabantur, prsfedi erant: quo in honore Vlpianum lurifcon. -apudImp.Alexandrumfuifle,Lampridms teft^tur.V? Fff ’ 1 ( H 5 M ANTE A. 30 autem fcriniorum (qUemadmodum fuo loco dičtum eft J fic magiftrorum vari a genera fuerunt: comi* tumque& fpe&abiliu nomine-dignabanturrlmpera- tor a; ma*eftacis afleflores eraar, eoque houore de- functi cluilium mimerum omnium vacationem obti- nebint.lcg. vnic. C. de magrft.facr. fcrin. J. eos nui n. C.de excurat. mun»qua in j.item , vt alibi perfzoe, treshi niemorantur. Hos fimiles quidamefledi- cunt Protonotariis : alii vero magiftns computo- rum. piat. M AGI5 T : ribani funt agentes in rebus, vc eft in veče¬ ri lexico Src autem Videntur dieti, quod ex eorum fchola executores licis magiftro ofKcioram attribae- r en tu r, v t Mutianus Scotus teftatur. luftinianus in autb.de mand. Princ, vel potius przcept. pržfidum. Deinde conueniens eft,ait,neeos>qui hinc cocnmeat, £ue magifteriani fSar,fiue exquocunq.ua alio iudicio, perr.vuas fubditos noftros fuperexigere.Sic H.iloan- der». .‘tf r vertit,cuius editione libenter vtimur. Xn- terp- r & eumfecutus Albetic. Migifteriaaos in- ter Mi ftratus genera rcferri monuerunt. Spie- g^lius. JMa gister populi, Didator dicebatur, vt ex Aogura- lium hbrorum aucfcorrate, Seneca iib j5.Epiftol.c6- prodat: teftimonium etiam illud adferens > quod’qui ab eo nominahattir ei.q :: e iungebatur, M tgifter £qui- turn vocabnur,de quo frt mentio !.x. G populo iein- de aucto'. dvde orig. iurJ. vnic. fK de offic. przfeSL przte.B ilH M a g. 1 st sr autem populi Didator eft appellacus.quod (amma eius poteftas in populum eilec. Vude rel.qui quideni minores quauihi magiftri,didi magiftratus. Prat. v ... ^agfster vmuerfltatis ab Vlpiano dicitur in 1. 5. ff! rat.rem bab*pro eo quem magiftrum focietatis inl. A^ffde p a d. ide m appcll.Hot. M ag isTERivM.magiftri c\igiv*tas,feu ofHcium. Magistri adm.fsiomun l. vnic.C.Xheodo.qui a pr?- bitio Tirou. Magls rRi aeriF.l.vnic.C.deanno.Sc cap. Magistri csreinoniarufti v hodlevocantur, qurin regum au!i$q»mai pompa fit,vnicuique incededi lo- cum ordinemque przfcribunt.Eos, Sc quidem rede vcteribus d:dos eiic defignatores, Bud. adnotauit in ). aihletas.de h is qui not. nfam. prolato quodirapro- logo Pcenaii apud Pl.mtum. inuenittir,excmplo.Spie- gfi us. Magistri Ep ftolatum oui ciuitatum legationibus, poftal-Ais ac precibus audicndis, Sc ad Princfpem te- ferend sprzerai.Horum meminit Spartin.mHacina- no & S do.Apoll l.p.Ep ft.Erunt Sc magiftri EpiftoLi- rum Grzearum ,qui , vc notitia habet , eas epiftolas quz Grzce folebant cmittiaut ipfi d dabant, aut La¬ tine didatas transfetebant in Grajema. Pratcitis. Brili: Magistri Inter agentes. §.ad.i ftum.epift.de Iuftinia. Cod.confir.B.ifi. Magistri legu n appellantur inproamio Panded. quos hodie Dodoresdici-.nusjBtečharus 1. cui prsci- pu.uff de verb.Sc rer.Jignif. Hinc credendum eft ftu- xifte appelbtionem hanc , vt Romana; Rocs audito- res adhuc M )g ; fttos appellent , qua/i ad eara legum peritiam dcdudi>vt magifterio fungi poflinc, feu ma- o ' s, quia dodO arus infignia airecuti. funt.Galli en.in plcro que Doctorcs Magiftros appellant, & appeila- fionem banccuria fetuauic, dum Gallia Romam re- uerfus efiet. Aldob.inproecm. Inftitut. in vecb. Ma- 40 cognofcere ex Ieg.refcriptum^n.ff.^e diftraft.pi gn0 r. Libellos, inqu t Triphoninus, agentePapiniar.oroi 1 cantur etiam Chaitophylaccs,Sc Gailis, M.io.fi r/ lc , I queftarum. Prat. Mag i stri memoriz:Epiltolisvellibell 1 sprzeram. 1, 11. de excuCinuner. lib.-.o. C. Ammia.libr.i?.?^ 1 lius Pollio in Claudio. Et aped^Kugiiftinuin Epift.ft, ! Hi» vt eft in notitia 5 adnotationes omnesdidabant k ! emittebantjfed Sc predb.tefponieban-.Eu.ucn.Rlit.. thor m Orado.pro Schobs inftaurandis, magiftnin ! fe facrce memoriz fuifle^Sc tr-ecenta Seftertia.annm ! accepifte feribit. BriC Magistri miiitum, qui erpetrnhanzej inNoQcllis,fin{ 1 in conftitutionib.Impp.nominantur, Eminentiisirab ! que Sc maguifici i excelft > & illuftiesappel!antut.l.8.C. J de modomulr.leg.fecunda.Codicedeoffic przfcft. 1 przto-Eos in locum legatorum > qui exconfuianEad 1 exercitus minebantur fubftiiutos Veget. iibioie- ! cundo capite nono feribit.erant aute.n magiftiiun i eq.u;tum quam ptditum : quorum qu..tuor etant i prajfenules liue m przfenti.-Duo m Oriente.totidm in occidente.His adiund ; erant al.i :tquimin&pedi- tum per Onltem:Eq.uitu. Sc peditum per ThraciastE- ; quicum Sc p -dieum perUlyfi;um:equitimi&pelit 4 : perGallias,.quz onvn a ex notitia Lquent.H.ibebatau. tem hi inter odlita* es viros vel priuatum adoremS: reutn mibtarem,etiam ciuilium queft onumaudien- di facultatem.~leg. 6 . Codic. de iurifdiftio. Bril- foni us. magistri officiorum erant ,qui procutabant.vtmi. lites in a c e ceteros amecederent^uir.^ipendi-me. liora darenrur, vel ‘abor prolixior faceretanteire,vt in leg.2.Cod c.de offic. magift.Tiim admagiftrosof- ficiorum pes tinebat fignificare quotannis Czfar/bu^ vt fe numerus inilitum haberet, caftrorumqacc/ao- fularum iura procederent. vt ex leg 4- eodemtitul, coll gere iicet. Porro,ni fallor , tum magiftti offi- cioruui erant,hi , qui a Pomponio Lzto pisfefti caflrorum vocantur,quibus ( eodem authore) cu- rz erant caflrotutn pofitiones, valli, folTz, teniotiaj tabernacula 3 tormentabellica , Sccztera.HzcHt- gendorph. in Exegeft.ne quem g-loria debitaftau* dem.Anchor* Erant ScMagtstri officiornm in Oriente vjhu , in Occldente alter l.i.Sc 3. C. vbi fenatoc.i. j^.C.deap.. pellatio. 1 .2..§,fin autem.C.detemporibusappd L2. C,de hjs quiper met.iud. Et apud Airrniia.libr.ioA' Ambrof.epift.fj.libro 7 Sc in Notitia } 8cNicephoi.li. 8. Eccl. hiftor.cap.io. Sub horum difpolitione eram fabricziltem Scrinia memoriz,_fci!icet, Libelionra, Epiftolarum , Sc difpofitionum "rSchclzitem Scuta* riorum, armaturarum ^feniorum , agcmitiminre- bus & deputatorum eiufdem fch-olz Admifsionalts item Sc Canceilarii, itein curfus publici poteftas, vt apparet ex leg,p.de curfu public. libro ix.Codic.Brii* fonius. Magistri* feripturzdicebantur , quieiusvedigalis focietati przerant.Cic.Epift.^i.lib.ij. fiunil. Quiope* ras in feriptura pro magiftro dat. Et lib.j.in Venem, cutn eflet Magifter fcripturz,Sč focietatispuBlicano* rum. Er quarta. in V-ertem. in feriptura Siciii®, pro Magiftro eft quidam L. Carpinatius. Brifto- nius. Magistri pagorum fitmentro apud Sicul. Fhc. in libro de condition. agr. Sčin fragmencoqu.,Codic.ConliiiNouell 'vpim G jčf Ak&J&S 'bcr' st U TOIU >TtuV (k 9s AVTCtf €- elvui , !»st ž’£ etV T/d Th-J 0 &ccnx!.: : ir h n c verbo degans Ci- teronisaC^uintdiano lib č.noiatus iocusin Pleto- 2 ° iium Fonuii accufaiorem.cuHis marrern dixit dum vixiif« :ttdunvpoftquam roortua eiTet, magiftros babuilfc.C^od 1 n farne s fccminar ad eam conuenire Soline efihu.poft tnoitena bona eius venirent.Vide- tur-autein huiufmodi magifter Curator bonorum in iibrisaoilrts appellari, vt ex leg. vitim. Digeft. de ctiratc.bon.daa. patet. Prsterea magiftros icriptu- tjappdlabant , qui eius vedigalis ioeietati pra;e- rant.Cic.ii.ij Bptft-quas fa-nibares vocat, a d Siliu: Tereft ti us opetas jn fcjrsptura fxo magittro dar. Et J° iib.5. fijpiftohad A trt c. Pro magiftis fen p tura?, & pottuj,&neftraffifc D.occffijtn. Sc r- in.Verr. In icripturaSicilise pro magutroeft quidam L. Car- pinatius. Vide fupra Magifter in audioni- bus. Magutr i vocf m. io no mini antepolitam, de Uteraruip magiftro Pomific.i iu.is Interpreces acci- piuntr^uum vero equitur.vt »le fabro, opifice, ar- tifitercimeiligunt : Fdquam re&e, ipfi viderint. Magiftrietiam dicuntur, qui Vjona fub hafta ven- 4 ° dum Vide C celi ura libro vndecimo cap.^-Spiege- lius, _ Magistro d <-b.*tur reuerentia.l.aquib.fF.deDonar. Aiberic Spirg. Magistrvm cxcuTaredebetdifeipulus exep!o Caf- fu.Uicere.de Recept arb;tr. Spieg. Magistro s paulus tiici feribit« quibos prascipua curarerura ineumb:t, 5 r qui magis quam carreri diii- gentiam & fo llic h udi n e m rebus , ^ufbts prarfunt, d benUpfofque adep Magiftratus per detiuatisinem jo amagiilris cogn ■-■»), »nari 1 57.ff de verb.i]gnif.Feftus \eroliba,. Mag ftr ne air, cflT taioderari: Indtque »agiftros non ib K. m dodores ‘arcium , fed et- iampagorum, focie-.atura , vicorumjColIt-g.orum, efii(tumdici;qut4 onineshi magis ceteris polTunt. Brili’. Mag 1 s t R o"s fno tempere Conftantinopoli fu i (le viginti quatuor Luitprandus Ub.6 caj.fcri- bic. M a g ist r.os pro cufto 3‘ibus accipi,Seru.in li*r/£neid. 60 no, a. citatqueibud 1 cremn Phorra.Ad i.ice,:. me fiUis re.mquunt quaii magiftrum. Mag 1 s t •. ma poteftas.leg. 6 . Cod.de iurifdidiodeg. vitim Cod.vbi de curiali ve! cohort.iegq.Cod. vbi fenator.I ij. C.ae appell.-tio I.vit.C.de Rde mftrura. l.vlr.C.de iti .rn1I1r.iud.qua Suicias ug.yi?i$i quu ea iintmagiftratuutn,quib.me£um imperium con- ceffum eft.Spieg. Mag i str a tv m imminuere diceban tveteres, auod nune deregate iuribus , Sc prserogatiuis ofiicii di- cunt.Spžeg. Mag isTRatvm inquietare io {. i.fFdePoftulanJbi- de infignia magiftratus videre Sc reuereti non poile* $ origo vero. Spieg. Ma g i sr r atv s»inquit Varro libi de ling. Latin, a magiftro dicitur, jficiic- Albatus,ab aibo, Quam deri- uationem etiam Paulus nofter approbat in Jjtf fT.de verb.figruf.Eft enim Magifter populi, Didator : cui fummum Sc vniuerfura imperium commifTum efts cuius ceceri orones magiflratus pirtem obtinenc. Feftusvero a rnagiftrando , maguTratus didos ait, qul per imperia potemiores funt , quam priuati. Diceb uur autem oijm quidem Magiftratus, is qui iudiciuin,aufpiciumq. haberet,:qpemad mod um ,Ci- cero in Legibus fcribit , Magiftratus omnes iudi- cium aufpiciumque hsbento. Poftea ver« ditSti l«nt Magiftratus, quibns Refpub. vel o it n n o, vel es par- te a Populo vel Principe conimiffa eiTet. OmninOjVC Didv^tores : item p rim Is ternporbus ConfuIeSj qtii regioimperio eranc ; au fr cum S C.exrremx necefft- tatis fačlum tftet.Ex parte vero, vt Confules, poftea- quam aftt magiftratus creari funt,qui pa nem iis (ux poteftat s ademeruntriteui Prxtores,altique inf«no- res orr.nes.Hot. Mag ist r atvs apud Pom ponium.leg.t.deOrig.iur^ fignificat omnes quibus iudjeandi fundio commif- fafnerat:non vtiusconftituerent , fedvtid quod conftitutum eftet dicerenc , ouaft viua vox iuris Ciuilis. leg nam Sc ipfum.Digeft. deluftit. & iur.§. Prztorum quoque. lnftitut, de iur. nat.gent. Spie¬ gel iu s. Mag istr atvs vocabn!um,P.Rembus id Epiftolis, quasLeonis bont nomii e plane čictronianc feri- plit.ntnr.ero mubicudinis eleganter vfurpat pro Dv- nafta,- ej magis Poccftate:qux vex hodie Itališ vul go denotat cum, apud quem eft arbitrium modera- dar reipi-.blicx vel c : i»itatis.Czrerum magiftratus fi- duciajniuria non licet. l.nec niagiftratib.ft.de Iniu* r i is. Spieg. Magistra Tv m Sc ciuilem ocdinationem Deus in ftituit fub ; pfum ft 3 tim creationis tempus, qoando poteihtem tradidic Adx in ea ornnia, qux in terra & ir.ari funt.Prat. Magis t r a t v v m grad us omnes Sc puhlica imperia ex fante quarri przcep.ti, Honora patrem Sc m^tre prom.;narunt,&: Deo placent.Prat. Magistratvs audiemiam prebere debet & rede fecundum leges, &abfque omm adfedu iudirare. Noudi.de prartore Thrai !2.§.Oportet infuper.Con- ftit.26.Old. Magistratvs henefta femper d^bent prsecipere: omnes fubditi obrernperare d bent magiftratibus. Sicut enim raagiftratuu.a) eft, te^c imperare : ka fiibduorura eft, huroipaer obfequi. Parentum 5 c li- berorum cxempla vtri que verfare debent ob oculos«, Prat. Mao jstratv s isn # periaque approbat Deus , ftne qaibumcc domus vila, tiecciuitas, necgcns,nec Fff a M ANTE A. h&mimim.vViuerfum genu s fiate, nec rerumnaiura omnis.nec ipfc mundus poteft,vt Ciccro dicit.Porro non magis finemagiftratu ciuitas, quam nauis fine gubernatore, falua effe poteft. Magimatutfm icaque hatc eft vis , vt praffint, pra^ferifcam., qua? funt re¬ da & vtilta, Sz coniun&a^cum legibus. Vt enimfait Cicero) Magiftratibus leges *. ita popufo pradunt tnagiftratus:verequedici pote/l, Mag ifi ra tu m lege tfTt I-oquentem : Legem autem, miitiim magiftra- tum. Et prefedo quid profuerit multas habere £e- io ges, niii iint qui moderentur ac rede cljftribuant? Quocirca Pomponius in feg.i.jf, Pofl' onginem. ff. De orig, iur. loquens de magifiratžbu$:Qui£,inqiiir, per eos quiiuri'dicendo praduntjeftedus rei accipt- tur.Parum efl enim ius iriciuitate effe, nifi lint, qui iura 'reddere poflint, Vide quam pulehre accedai>c hzc fen ten ti £ Apeftcli Roma. q.qui traditipou fia- tem, ordmationem Der effe. Quis‘jgitur non ob- t- pereč ius dicenti,aatoritate omnipotencis Dei? Nec veroTolum vt obtemperent obediantque Ma- i0 giftratibus , Ted etiam vi eos colafct , diligantque, requirftur, teftfe Cicerone. Nam a't, & qui impe- tat, paruerit aliquando neceffe eff: &qui modefte paret, videtur, qui a!iquando imperet,dignus effe. Bone Deus, quam funt voces dignae, vt Temper meditemur. 1 Plus enfm conferur.t lucis aa Ciudem difciplinam , quam otnnes Do&orum iuris verboff commentarii. Vetus autem inter fapientes qusftio fuir, v trum magiff ratus pržeeffe legibus , an Ieges magiftratibusd^beVent ? quam totam Tedat Stoics p fummsefapicnti* Čhrpfippus , c.uius verba recitot Martianus iif leg z.De 1 fegihus.JEx illisautem mani- feftum fit , ‘dj^gidratKs ciuitatis fubeffe legibus o- portere. blec mirurn,quia legom minidri funt, vt docet‘Cicero. VideSalomonium in d.l,i. de legibus. Old.Prat. MagistratVs in adeundofe eshibere debet faci- leradn refporidehdo jgrauetn.Callifiratus in leg*Ob- fer u a r> d u m, ff .de ofne. ptaef. O Id. Pr a t. Magistrat vs non debet vellp videri humanior, 40 quam les;vbi aliquid eorvftitutom eft,Nbuel*deiu- dičibu$.#.Vt autem' cmtii modo* Čonftit. 82. O- ranis enim iudex # due magidratumgeiar,iiue ali ter iudicet, leges obfefuare, šcfecundam illas profe-rre lehfelmSs debet. £t'qua : mujs in medic l:ris‘fmpera- teriSirraccfpft t iuffibnem, aut iacfam formam iicet 'pragmaticam,le* tamenprae&rendacft ibi.£Ui. Old. Prat. Magistrat vf puirimu’debet profpieere framinis, pupiilis^vei aliis debiji bas perfordš , etiareff-nemo 50 petat.Vlpianus in ieg-Ne quicquam,(J':Obferuare.ft : . de OiH.protoef Ov'd;Prat. M a g isttc at vs qu I tiuiliaadminiflrant ofncia puris vti raanibu$,& omni or xi% abdinere debent,.con- tentiordinario tributv. poučil, vtpiaefid. abfque viladatio, §, Subfit igitur.Coh.dit. 8. Si enim ma- gift ratus locto intenci 'išnf' ? multosreos fonreš ac- eepta prodeli&o pečuni.či ‘abToluunt 5 multos rurfas infontes condemnant. Nam pm^iium dagitiorum «t« ordbem tam«« , vtifitati, « 3u f a wn (f, 18ti , diccbam,vt Prttf.aum annonst & Pr ? fečtuni v lum. d« quibus accipiendum elt vt difucndip iungi videmus in 1 i.ff,quod q uiique iurd.j.in fin C de arbitr,1.8. ff.de accuiatio. quodnon emnesja- blica poteftate praediti magifhatuumnomen.obti« neant-Magiftratum tamen generaUterVipiaiv.apro- pria Tigmficatione paululum recedcns, eum in- terpretatuiv qui in poteftate aliqua dt.veSutiPro- cpnfulerhjpraTorem,& alios prouinciarumrederfs, leg.ia.Digeft.de iunfdičtio, Et omnes,qaitribunali aciurifdbdioni prsefunt , iudices Magifiratuuniet- iam nomine 'nonr.uHquam municipales mie/ligen- difum.leg.27. lv?r*D - geft.de negot gefU.i1.l15 Bi. geft.ad municipal.tit.de magiffraabus conuenicni. Rriif. Magistratvvm mu!tiplexdiuifioeff Aliierant ir.aioreSj alir mmeres. Maiores di&cb^ntur,quiim- pefium poteftatemque habeb 4 Bwdeft,qui nec0- bedientes & noxios ciues muka & vinculis coercen- di poteffatem habebant. v t Cie Ji. de Legib.ui.de. clarat.dc intelligitur es leg.i.Oigt ft.de iniusvccad. leg,}2 ff.de iniur.leg. 151. Digeft.de verb.fign. qur* les Tum in vrbe Confui, Sc Prstor, & Pnefedus vi>- bi : in.Proumciis Procgnfules,autProprstom,;- tem pt^fides. Minoresdiceb^ntur , quibusne(j«- imperium neq-ue poteffas da'ta er 3 t fedjB-inorS' liqua Reipubl. procurario I ? a q u e a Trriboft- tur in dičUc^.ji.Digeft.dc iniur. quadecaufadeft Cicero Aciilef qu i, minor magiftratuseft) Veni«, 2. ; foquens: ferat,mq'urt, tum Cor&IH ortenfiuscum fummo imperio ac poteffateiegoaurem JE dilis.fccc eff,paulo amplius quam priuacusJtaaueinius^i- les vocari potuisTe,conffat cx Gel li.ij.c.ij.Scl.cum- que, 13.ff.de peric.& commod. In his.numeranuiri Cicerone Tribuni ter2rij > Q'j^ffores,TriL'muiriGp:- tales,item precurato? Cafaris,ex l.ncitIicet. 4 ^de contr.empt.Hotpm.Prat. principium & fitiis eft, s‘ečun,ias ex ofiiciis conqui- ^Mag i st ra tv s qui maiores, item qui rere.Auaritia quippe omrdum malorum mater exi- ■ ftitt Sc mazimecum in andmis magiftratuum inna- fcitur. Siquidem magiftratus, omnia auro babens venalia , delinquendi ani^arn prsbet.lb.Oldendor- pi us. Prat . 5 M a g 1 s TRATvs Romae hos habitos Pomp.in jeg.i, DigeTr-de orig.iur.tfadit-.Di 'člatoreš,ConfuJe.s,'Cen- fores,Prxtores,^diles,Tribunos plebis , Qusftores, Decemuiros Praefe&um Vrbi^T.ribunos militum : A- lios autem fuilTe, qui etfi .ma giftratus non effcnt,, ninoresdice^ reritur, Gelbus (exponens bjec verba : Nequisma- giffratus minor de ccslo feruaffe velitj^s hisM-Md' fals verbis docuit, lib.13. cap. 14. Patriciorum au- fpicia in ,duas funt poreffates d.fiTa. funt Confuium , Prztorum >, Cen.foruo. tamen eorum omnium inter fe eadem , auremf* dem poteflatis : ideo quod collegje non A 101 f fn ’ fores Confuium , aur prstorum r'Pr^iorcsC r «- fulum funt, , Ideo neque Confules autPratorvS_ Ceoforibus,neque Cen fores Cenfulib. aut ■ M ANTE A. 1 ( 542 . turbant, aut rettnent atifpicla. 'At cenfbres inter fe, rutfus Precoret Coafulefque inter fe Se vitiant & obcinentPrartor ctii collega Confulis efl,neqtae Pr?- toremnequeConfulem iure rogare poteft : vt qui- dem nos a fuperioribus accepimus.aut ante hpc tem- poraferuatum eft. Etvtin commentario xm.C.Tu- ditani patet,quia imperium minus Prarcor.niaius ha- ket Confitl •• & a minote imperio maius.at a rnaiore collega rogare iure non poteft. Noshis tempori- busP.stores Prattorecreante vcterum auftoritatem 1 fuamsfecuti: neque his comitiis in aufpicio fuimus. Ceufores sque non eodem rogantur aufpicio at* qne Confules & Prcetotes. Rehquorum magiftra- uium minora funt aufpicia. Ideo iHi minores, hi maiores magiftratus appeliantur. Minoribus crean- dis magittratibus , Tributis comitiis magiftratus, fed iuftius curiata datur lege : Maiores Centutia- tis comitiis fiunt.Quod autem collega Confulis P: .e- tor dicitur, ideo dicbum eft, quod eodem aufpicio c.earentur, vt ibidem fcribit Gellius, Hotoman. & 11 Ptateiur. Magistr.atvs vtiquePop.Rom.proprie dicebantut, qui in vrbe las diccbant. Eaque de caufa a Prarfidi- busprouinciarum feparantur 1. j. §.t, ff. Quodmecos caufad.isi.in iin.fF.de verb.lign.Et idcirco qui in pto- uincias cum impeiio mittebantur , non Confules, Qjt!borcs,Pta:totefve appeUabamur-.red prs Confu- leq>ro.Q£®lforc,pro Pr.etore, cum eorum vicem in ptouinciis reptatfentarenc. Ac poflea coalefcentibus niam foiuat : caftertim , quia eonfeftim eogitur pro- ficifci in neceffitatetu Reipub. hic ceflaie ordmera erecutionis contra eum : modo paratus fit dare fide- iulTores, vel pignora.ne neceffitas Reip.impediatur. CceteruiN,inter magni ponderis.liue grauiores caufas, in iure Ciuiii referuntur ab idoneis ir.terpretibus caufa matrimonij.item ftatus,atque famsr, Sc quales funt oisnes cauht criminales. vid Barto. in l.admo- nendi.lF.de iureiut.Specul. tit.de aduoc.vetf.cum au- tem.Prat. Magna dos.fecundum qualitatem perfona: inteliigi- tur. C. de Collat. Ant. quodlocum , & ibidem nota. Prateius. M A g N A machinatio, aeud Iurifconf.m i.quid enim.de Dolo. Mag n A mora,fexmenfium dicitur, l.vlt. Cod.de Cen. fibus.Spieg. M a g N a pefTelfio leg. s $. Idem prstor. fF. de Rebus eor, Mag n a negligenria, culpa eft : magna culpa dolus eft. - Paulus in ]. magna. Digeft de verb. fignif. vide Lata Sulpa.Prat. Magna e facultates recipiunt arftimationem , pattim ab arbitrio iudicis.partim a vulgi opinione, partim a quaiitateperfona:.Videquar not.in S.fed hoc iure vti- mur.Inftitu.de Attil.tut.Spieg.Prat. M agn A tur negociaiores, qui trans mare ad fedeuehi fpecies curant,vere,Sc vt ita dicam,Alciatus ait,!/.o,a:risal'enh rmpendiorum,patrimon:o- ram ) peeuni2 5 aquaratn,Rei,ftumin:s,tempeftatis, fa- cinoram,vuhneris,. pen , dolioram,loci,&:c.Briffcn. ex S. Sc Cod. Hagnvm tempus, ^uadriennium acc.ipitur, l.vxor.C. >° de Rep.Prat. Magvs eftqui contra falutem hominum a!iquidmo- iitur; quique pudicos rmimos ad libidinem deftecbit,. text.in 1.4.C .de maiieiic.de inathem. Piura vide pau« 10 ante in voc.eM*g»a. ^ a 1 e s T as diciiur amagnitudine , autore fefto, , quam amplitud.'nem ac dignitatem vocat Cic.deO- rat. & nune iatms capitur, nune anguftius. Latius trair.fertur ad Deos, vtia leg.no 11 diftmguersius.ji.S. facerdotium ff.-de recept.arbitr. Nobis autem Chri- 40 ftianis Dnvs vnus eft. Vnde eft crimen \xfx maie¬ ftatis diuinaj, vt funt biafphe.mise, periuria } incanta- tipnesjcnagicae Sc eiufmodi in fin ita alia, qu^ vei.ca- pltaliter puniuntur.vel praecifione linguje » vei qua ocena arbirraria. Sed vbi nune lex lulia dorntit? Liceat enim mihi ita querelam exordiri de peffimis hontm temperam moribus, qu!bus ha?c crimina fe- re pro criminibus non habemur,irna etiam laudi ba¬ be« tur , nedutn vt puniantur. Quotufqiii(que e- nim eft, qui puniauiv ob aba/um nominis Diuini?- 5"° Magos Sc incamatores nonnulli ne peccare quidem putant, hominum genus diguum, quod vel ob n. meli* caufa nominaret!Docuithoc Hometus, cinn" Griče tamen , fic inquit, Nullum ego tura rmmen: qnid me immortalibus xqu.is J quo veifu vrenduni nobis effe inftruit Ptutarchus in eo libro cuins ti¬ tul. eft, Onopaftous quis intelligat fe profeciffeat uerfus adulationis venenum , vbi quis nos mt- gnificentius quam pto metito laudat. Opttme Ho- ratius: Cura ijft qutd iudii.' Fluri mi enim rcfertHerculeafcabieminimelabo- rare.AIdobrand.adlnftit. Maiestas auftorititem Sc amplitudinem fignifcat vel Dei. 1.>M. facerdotio. ff. de arbitr. vel ptincipis, vel populi Roman, vel mngiftratus. 1- 7.$.i.ffdeca- ptiu.l.penultim. ff.de iuftit.&iur.l.j ff.de iurifdiftio. o m. iud.h15.ff. de iniur. toto titul, ad leg.Iuliamma^ ieft.Cicer. pro Cornelio. Maieftatem in imperioef- fedixit atque orani populi Roman, dignitate, vt Sc Quinti 1. refert Jib. 7. cap. 3. Maieftatis crimenil- lud effe deiinitur quod aauerluspopulum, velad. uerfus fecuritatem ciuscommittiturhi.ff.adleff.Iul. maieft. In ho c quoque crimen cadit, quod aduer- fus principem , in quem populus omne fiium impe* rium tranftulit, committitur. Cic.iib.i. delnuemio, ■ Maieftatem minuere definit , dedignitate autam* plitudine , aut poteft -te populi, auteorum quibus populus poteitatem dedit , aliquid derogare. 0- liiri a-utem , vt Tacit, libro primo feribit, iniudi- cium maieftat ; shsc tantum crimina veniebant, i quis prodit.one exercitum, aut plebem feditioni- bus, denique male gefta Rep. maieftatem populi Roman, minuiflet: fafta arguebantur, diftaimpune erant, qux poftea etiam in iudieium vocaricapett, Briffon. Maiestatis ctimen apud veteres videtar ideraftif. le cum crimme perduellionis:Hodie tamen lubtilius diftinguitur in id crimen maieftatis, quod proprie appellatur crimen pcrduellionis:quafi dicas, hoftili- tatis, cum quis animo boftili in principem vel popu- - ium. animatus eft , Sc ftatum feu fummam Reipah. labefaftare conatur ,.vt eft in ieg. vitim. ff.eod.Itin id crimen maieftatis,. quod tantum maieftatis eri« me appellatur,& fuperiori ieuius eft,vtquononfura«• ma R^ipub, iabefadatut, fed eius parsqu£d;m dun« tixat, cuius vtriufque criminis reos Cicero defen* dit : Prioris C. Ra bi r ium, pro quo extat oratio, Pofterioris C ornehum , pro quo non exiat orado integra, fed lacera apuc! Afcomum P^dianum. Et eius fpecies a iuri? confultis. ff. de publicis iud, in prioribus fex leg : bus proponuntur Sc explicancur. Sc funt fpecics viginti dus.. Huius criminispcenam lu-ftinianus ponit duplicem , vnam mortem natu« raie.m : alteram damnacionem memoris etiampoft mortem.Ea pcena non eft ex lege Iulia^ fedexpofte- rioru-m impetat-oruin conftitutionibus, I. quifquis. Codic. eod.Iex n. tab. pcenam capitis fanciuerat. h, S. ff. hoc ti tu. At vero tempore Csfaris vigebac ad- huc lex POTtia-.item Sempronia, quar omnibusci- uibus capitaii noxa., damnatis exilium decerneba« tametfi crimen perduellionis tempore- Ciceronis pcena crucis punitum , videatur probari ex orado« ne Cicer.- pro C. Rabiri© , &Valer- Maximolib ^ cap. j. ideoque & ipfe Carfarpcenam huiccrimini addiderac, aqu«& ignis interdiftionem. Itemquff vteondemnato , ad populiim proiiocare-nonlicereu Vult.d.S.publicaautemj.num. 8.Se ^.inftit.dcpubli* cls iudiciis. M Aii 51 as pmetis,id sft,di|nitas,amoiitas. Pa«!^ Sfj ■M ant e a. ta/Tc qu'a hic, Sc eontempta maleftas prartoris vin- dicauir: qucm certenon licet contemnere, vt rede aniiotauicintcrpres, adifcipulame Vlpian. in i. deas- tate.§-qui tacuic.de interrog.ad.Sp,- Add.l.fi f-amilia. •£deiurifd.omif.tud.l.a 5 *ff*de Iniuriis.& 1 . ix.fF.de m* ftit.&Iure. Maiestas, eft in imperij atqueomni populi Rom.di- enitate, quara mimik is , quiper vim multitudinis renadfeciitionein vocauit Cic.in partir. Maiestas Imperij variis modis minuitur, vtzaCin io catalogo de lege Iulia maieftaus trudite explicac.ln- ter eseeros vero hoc modo minuebatur, fi quis im- peno aujue potekate praditus , exerciturn extra fiiam prouinciam , iniuffu populi obduxiiFe£ , au- torc Cicerone in Pifon. Miieftatem autem Vi. dorinus Ciceroais interpres, amplkudip.em &raa- gnificentiam efleait> in qua vis totius ciuitatis con- liftit. Maiestas imperatorja, leg.i.de Thefaur. C.Lib.io. Sc 20 . in? ročem In Iti c. Maiestas Kegla. 1 .1. C. vt nemo priuatus. Maieftas publica.L/ tf.ad leg.Iul.maieft.BrilF M^iistAti s iudicium, Maieftatis reus: Sc legis Iulia: Maieftati$reus.ex IuI.PauI.BriH? Maior. Haccdičt.o limplicirer prolata, de maiore af. annor.eftaccipienda.l.fi maiore.C.de traniad.6cl.fi. de h.'s qui ven.s.t.impet.Sp;eg. Maior amita,au! Sc auise amita. Maior auunculus.aui Sc au'X auunculus, Maior focer,vxoris mee proauus. o MAioR.foctus,vxoris mea proauia. Maior, ad annos relatum,pro longiori xuo intelligen- dum. Maior caufaimpedit contut£aciam.'I, contumax. §.2,„ tilde re iudic. Umor caufa , criminaiis *. Miner ciuilis dicitur.Impe- iat.inAuthentic.Vt omnesobed,Iud.prouinc.§.fi igi- turambo. Maior fcclefia. Maior ecclefia intelligitur Conftanti- nopolitana ciuitas , carera:que ecclefia: fub dido pa- 40 triarchatu conftitutae.De hoc vero numero habes C. defacrof.ecclef.l.non plures. Concordat Sc cum hoc - titulo Authen.quoniam vtait.ext. de vita Se honeft. cler &c. conftitut. cum glofT. i.extr. de refcript.An- chora. Maior pars quando potior habenda (it, Barto.declarat in 1. quod maior.fF.ad munic. Item quando minori oblit, in 1. refcriptum.fF.de padis. Qu# vero maior pars iudieum dicatur,not.in LP01np.de re iud.Spieg. Prat. Maior propoluio Teu vr&vttnc in fvllogifmo, alias _ 0 fimplicker propofitio dicitur,Coacluftoautem,com- plexio;cui fi quid deinas, cv appellatur. Eft enim id argumentum ex vno adfumpto conclu- deni: quod oratoris, Iurifconfultique proprium eft. fyicg. M.uor etiam minori oppoficus intelligitur, qui vigin- dquiiaque annos.natus eft.Lj.$.vlt.l.i4.ff de minori- fins & qui eius aetatts funt. maioris setatis effe dicun- tur.i.i^.ff.eod.tit.BriiT. Uiti leg. 9. ff. eodem titul. Maior feptuaginta annis non eft, qui annum agitfe« jkuagefimum.l.j.ffd«! iure imm ttn.Qu,emadmodurk edntra minor 2.0. annis non eft, qui diem prirriurtt' an n i vi c efim i agit.l. 1. fF.de m anum iffion .D r i fT. Maior famma , proprie minorem continet, j. pius.fFde fiatu Jiber.l.x;£. fi ftipulandi. de verborUni oblig. ‘ MaioRe parteanni pofledifte intelligitur etiam , qat duobus tantum lneiifibuspoiTedit, fi modo atfu^rfa- rius eius paucioribus aut etiam itullis pofiedit. 1. i<6. ff.de verbor.fign. Quod pertinet ad incerdifii Vtrubi exp!icationem leg.i.fivcrubi.f. quorum ius.Inftk.de interdifi.BrifFPrar. Maiorem partem ,in eius legis interpretatione, qux quod maior pars iudieum ftatuerit, id reum pati iu* betQuintiIian. Dečlamatio. /6f. interpretatur,in qua plures idem fentiunt , eandem peenam pronuntiant> in eadem verba iurant. Ita in ea legis verba, qua: it Ccelio lib.8.epift.referuntur accipe.BrifT. Maiore .m partem h^redum 5 non ex numer© perfona- rum fed ex: magnicudine portionum hereditaria- rumdntelligfmus.l.i-f.fF.depofid.BrifT. Maior.es apud.Ronianos nominabantur parentes fa* pra tritauum, qui fpeciale nomen non haberent.l.#. S.patentem.fF.de in ius voc.l.rlt S parentes.fF degra- dib. Sc adf.Seruius in 8.iEneid. ad verfinn, Lartique minores. M.nores,ait,non didmus, nifiguotiens de¬ ficit graduum nomen , vt filiusjneposj pronepos,ab- nepos, tnnepos: vbi ifti gradus dcfecerunt, merito iam dicimus minores. Sic maiores dicimus poft pa- tris,proauijabauij attaui vocabulum:Qunnquam Ma- ioribus crebrius Latini Pofteros opponunc. Plin.in Paneg. Cum diuus Nerua fanxifiet, vt paternis bo- nis nece/fitate vicefim« foluerentur , congruens e- rat eandem immunitacem parentes in liberoruin bonis habere. Cur enim pofteris amplior honor quam maioribusliaberetur ? Vincent.Lirinenfis lih. aduerfar.piofm.nouatio. Idque effe proprium Chri- ftiana: modeftix Sc gcauitatis non Lua pofteristrade- te,fed amaioiibus accepta feruare.BrifT Maiores alias generaliter appellantur omnes, qui ante nos fuerunt,vel ante aliquot lecula : licet nullo nobis fanguinis vinculo fine deuinfii. Maiores noftri pene eundem honorem fenibus,quem magiftratibus tribuebant. leg.^.in pr.ff.de Iure immunitat. l.j. ff.de Donat.int.vir.&: ].3 8,$.vlti.ffde pcenis. ContraPofte* riores vel Pofteri,qui Fequuntur, in iufinitum yfque. Trat.Briff M a 1 o R E s alias cenfentur, qui annum feptuagefi-« mum egrefiilunt.Vt inl.maiores.fF.de iur.immunit. Prateius-. Maiore s alias denique cum nihil additur , folent fign>ficari extra minores , hoceft, legitimne retatis homines, qui annum vigefimum quintum funt e- greffi. Vt in titul-ff. Exquib. cauf.xna.in integr.refiit. Old.Prat. Maiores ad annos relati dicuntur Vlpiano , quian- num exegerunt leptuagelimum. L3.de iur. immunit. Spieg. Maior Centenatio , inl. Papia, dicebatut Libertus, Maiores , Flamines appellabantur patricij generis, quifupra feftertium centum millium, remfeupa- tnmonsum rcliquerat. leg. 16. §. i. ff. de Iure patro¬ nat. Coniunčto §■ poft ca. Inftitut. de fucceff libert. Briffon. Maior parscreditorum,in fpecie,leg.9.in fi.de pafiis. pro modo Sc cumulo debiti.non pro numero perfo- narum accipitur* i.8,fF.de padss. Quod fi xquales fint in cumulo debiti, tune piurium creditorum nume- rus priefercndus eft:In quo ineundj 3 plures einfdein pecunia- rcos ftipulandi,pro yno computamus. 1.8. 70 Minores,plebeij. A Maior 1 partecuris faduin dicitur , cum dua: par- tes adfuerunr,aut ampliusquam dux. l.^.fF. quod cu- iufque vniuerfit. 1 .19. ff. ad municip. l.izi. §.1. de di- ueri. reg, 1.4f*de decarion.lib.ro. Cod.L penultim.de prxd. decurion. eod.' Maior pars creditorum in fpe. cie L 7. in fin. ff. de pačt. pro modo Sc cumulo debiti, •non pro numero perfonarum accipitur. I. 8. de pad. Qi?od fi xquales fint in cumulo debiti, tune piurium creditorum numerus praeferendus cft,in quo inear^ F ff 4 1647 M A K T £ Av doptures eiufdem peeutus reos rtipulandi pro v- no computamu$.1.8.& h9.ff.de pa čl. Ita maiorč par** tem accipio & in ha.ff.de curator.bon.dand.& 1. vir, Cod.qui bon.ced. poC Eodermautem modo & in depofiti repecitione maiorem parcem hxredum no ex numeroperfonarum,fed ex magnitudine por- tionum hsreditariarum intelligimus.h14.ft'’. depof. BrifT. Maio-r i*&in primis C£fari,obediendum eft. ca.qui refift,io.qu3eft.3.1.cotra pupillum jf.is qui ad maius. i0 ff.de reiudic.Barr.h2.If.fin.ff.de cuflod.reor.fial. h Senatus.de accuf. Maiorina pecunia ,&maioris pecunia» figuratio >0 vetita ex C.Th.Brili' Ma 10 r j t A s vox a pontificibus Sc interpretibus vfu- recepta,a maiore,more Gra?co duda, extra de ma- iori. &obed. quamin pluribus copfiftere fcribit Ioan.And.ea.fi pluribus. de prsebend.libr.6, & vide not.in ca. fuper eo. 2. de prsbend. In quibus fpe- detur , indicat latius Albericus in Alpbabeto.Pra- to teius. M a i v m A g e n u s 1 u d i i n d e c o ri : fp e d a c u I i f u i t. 1 e g. i. CI.de maiuma.quod 3 Suida ita defcribitur: 7 rcu & 1 g t« fPfJM ^ n v fj&iov [aIujsl , T lui 7ra&thiOU i&TCLhat/.fitijomS TfthtV -ilw ©s*/ia, 0 ; 'TCt.'3r£5»- V&ir, ffohsois (jMei^Tob TOJS 'rhicuJ&cnVjkfciitoLc.ifj.Cciteoms/čStv jijfA&ivn&S, « V\S. mavTUC hpvif H&ffos femBriff. Maivma, feftiuitas eft, qužefit Ro.ms maia menfe. Nam Romani maritimam vrbem adeuntes Hoftia, inter aqua$ voluptatibus incumbebant, inuicem fe- feinuadentes. Quam quidem folennitatem fuftulit Anaftafius Imperator. Sed & in pr?efentem diem, quercum Kal. Maiiludentesin vrbem iuuenes por- tant Alciat. intit. God. de maiuma. libr.n. Idem quaie feftum effet , ex, Suida latius aliquanto demonftrat cap. $,lrb.parerg. Spieg. H^c eadenv Eloralia dici , quodomnes Maiuma floribus ce- lebrent , teftis eft Gyrald. hiftork« Deorum lyn- tag.i. > 40 Ma j v s auditorium impedit contumaciam.hcomra. ff.de re iudic. Maivs confilium,Vide,Leges condere. Ma i vs ad fe trahit minus, hoc eft, quod prouerbiali- ter dicitur., Motus maiores expellunt rmnores. Vn- de quando funt du£ adiones, quarum altera eft ma» ior,altera minorfiftm non poftunt cumulari,per leg. jfer minorem.ff, de iudic. v bi did'tur:-Si incidat ma- ior & minor adio,twnc maior trahit a d fe minorem. Sic fi incidat actio criminahs Sc adrio ciuilis in iu- 50 dicium,tune criminalis pr$cedjt,& ciuilis diifertur, Vide Zaf.enarrantem § li minus.Inftit. de adionib. Spieg. Ma LABATHRVMin Kvlr.iT.fpecies.ff.de public. (Li- cet-alii hic legant Malobathrum , Malobaftrom, Malabuftum,Malauiftum) Diofcorides lib.i.c.11 fo~ - lium id dfe fui generis fcribit, quod lndic£ gignut paludes,lentis paluftris modo innatans aquis fine radice. quoc} colledum,ftatim lino tranftuebatur. ‘P 1S4Š Malabathtum in proceta atbore procul ab nafci icribit mah medic® felio fimile, anguttiZ men per extremum colore viridi tribus p cr tudinem excurrentib. cottis(qua nota facile 4," fcitur) odoratum gariophylIos redolens q u 4« modojnon tam vebementis odorisvtnardus & M cisjnequetam fubtilis aut acuti,vt eft canellaP... vide7’Malobathrum.. Maia manfio genus videtnr fuiffe tormenti, VJp.ij i.7.ffdepof.Si liominem apud fe depofitum.vt qii;_ ftio deeo Haberetur. ac propterea vindum veljJ malam manlionem extenfum,fequeftet foluetit, Idi in leg.is.J.;.ff.de iniur. Qu*ftidnisTetbo.ctmne), quam malam manfionem dicunt,continebitur,Qui! dam eculeum hac periphrafi fgnificari voiant. A. lii tamen metapboricSs intelligi arcas voiunt, in quas coniicicbantut ferui & alibmalefici.de^uibuj erat qu®ftio habenda : quarum meminitGitfioin Miloniarta: Subito, inquit, arrepti in qufltioiim tamen feparantur a esteris. & in atcas coniiciua- tur, ne quis cum h.is col!oquiqpoilit. Roburhas vi- dentur Valerius &Fcftus appeIlafle,quojiiametant ex robore. Robut. inquit hic, in carcere dicitur 1«. cusis in quo prfeipitatur maleficiorumgenus,qnod ante robufteis arcis includebatur. Valerius, Qbq etiam familiares eotum, ne quis Rc-ipub. inicnici; amicus efle vellet,de robore praecipitati funt. Pra, teius. Mala fid.es eft lsfa cenfcientia , quar accufat § conuincit ahquem nonignorare rem alienam ef- fe , quam per fraudtm vel tradit, vela.cipit.Pta- teius. Vult. comment. inftit, tit. de vfucap, mimtr,. !?• MA tA fide quis emifle dicatur , celfigt citatnA gl.l.fi quis cum fciret.ff.pro empt.Prac. Mala medicamema.Lege,Medicamentum, M Al A, pro gena & maxilla.Qui furaisir, vt cui irala pugno percuteretur.l.n.in princ.ff. dcioiur. bi A l A M,id eft,tam faciei pai terri, qus mali fpesiis pr® fe fcrt,hoc eft,rotundam. Cicero a maxillisje- ducit, cum inquit s Quin etiam verba fiepe c osti n, h.nntur,non vfus caufa,.fed auriem."'QuoiEod.ai.. tem vefter Axilla Ala faftus eft , niti biga litra vaftioris, quam lit eram etiam a raaxillis, Sadila, & vexillo . £c pauxil!o consuetudo eiegans litini fermonis eueilit ? E a funt vfi vete lureconlult. in l.non folum.ft.de iniur.& lmp.in-f.tr.al. inil.eod. Spieg-. Ma la vicinitriS-Fro.ntcr h 3 n c,.v t dicitTčreiišsCfc? mens. fs?pe con fines etižrn iupra iuftain 3 ?ftiaiatio^ nem intereft noflra acquirere : haud dubie inli* nuans , malam vicinitatem c-ffe perniciofum d.i- mn u m. A cce di L L qu od ff p e ff.de contrabeffipti.- .Spieg. M a l E.accipere alique-m verbis, proiniuria afHcere. Subauditurt amen a 1 i q u a n d 6, v erbis.Spieg. Mal e audire, in farna ri , inquit Valla ,-trifflh na noftra audie.ntes,Bi opponitur Maledico. Spi^ gelius a & ficcatum recondebatur. Pii. lib u.cap. 26. Dat g 0 M 41 s agere ^uein.vel nibil •«!<■«,ftfejo« & malabathrum Syria arborem folio conuoluto< ’’ ’ ’ 1 ‘ ,,1r ‘ arido colore , ex quo exprimitur oleum ad vn- guenta.fertilior eft eiufdem ^Egyptus. laudati-us tamen exIndia venit, in paludibus ibi ; nafci tra- dunt, lenusmodo,odoratius croco , nigricans fca- brumque,quod3m falis guftu.Meminit etiam Mala* labathri idem auftor lib.14.cap. 16. Sc zj.ca p. 4. Et Horatiusquoque tinftos AftyrioMalobathrq ca- ^ 11105 ^ 1 X 11^0 Odis. IndeMalobathrati, qui ma- lobathrino oleo delibuti funt,apud Sidon. Apolfii- jq & atMb. S.ep 1 fLa d L con. Eri ftbn. G u ar; bus dicitur, quibus verbis nihilaliud intelligi volunt, Alciat us parergon lib.4.cap.i4,Duarenusini. depadis. quam qi\od.eum qui miliatr.adionem habet, nihil agere: illumautem qui aftioncm f 1 * dem habet,verum exceptiorie repel{i poteM al£2 ‘ gere exiftiment.Langebeccio aurcmc* 17,inanno&- ad lhdifticiliores,hsec verba maiorem vimac po&- ftatem nabere videntur atque olim. cum adbuc dicia ordinaria in vfu erantfilium male petercjve-. male agere fuifte didum, qui per hocincidebat»« p ceh a »plus petiti onij 3 remque waftiP^ t:1 ' i\<) MANI illutn autem nihil facere vel agere, cui ex eo nullum em P pericuium.idqueprobat ex leg.4. ff.de compen- far,l.vnica,ffQuado dies vfusf.ced.l. pecuniam quam, ff.ficert.pet.cum fitmlibus. Male cedere , id eft ,male fuccedere : fiue accldere alicui, quod non /perabat. Male einere dicitur, qui immenfo pretie,vel nonas- quisconditionibus, aut etiam a malo audore emir. Brili', Male cogitare, deii?qui odium aut fitnulcatem ali- 10 quam aniinis fuis conceperinc folemus dicere : Ted praftmim cum premit-ur odium , vltionis autem tempusatque occalio obfetuatiir. Exempla produ* citlnfuI.-Spieg. MAi&conceptuminftrumentum dicitur in quobarba» rifmuseft admilfus, feu vt interpretes dicunt , ma¬ la grammatica.i. imperator.,ff. de ftatu hornrn. Sc 1 . qui habebat.fF.de manum.teftam. Male confumere, Paul.folutre funt adolefcenti pecu- nisdebitcT, eafcjue male confampfit.l. minor 5, de 2.0 miiior. Malae fidei emptor quisdicatur, pete a lurifc.in I* liquis cum fcire.ff; pro empt.Spieg. Malae fideipoffeffor. Lege,Bona; fidei poffeffor. Et quomodo probetur m poffeffbre > Barc.in i. CelfusJf devfuca.Spieg. Male mererupro nocere & incomodare Tripnoninus in ieg.bona fides. Digeft.depofiti.male meiitus puh¬ lice etiam egeftate laborare debet* Spiegelius. Pra- teius. J0 Male promifTum , accipitur autfuperre mala , vel turpiaut pro male concepto. Atchidiac. monuit. Spieg. Mal£Dicere , vt plurimum yuIco VCibo fcribi- tur. Maledicta. Verba Ciceronis pro-M. Cielio fatis ar- guuiu,ameada: vitx crimina,qua: caufx propria non funt, appeilari maled.da. E:us autem verba funt: Opodobiedum eft de pudicitla, quodq. o-mnium ac- cufttorum non criminibus , fed vocibus maledi- dique celebratum eft J idnumqaam tam, acerbefe» - retM.Calius vt eum pcsniteatnon deformem effe natum. Sunt enim ifta maledida penuilgata in o.-- mnes, quorum in adoleicetia forma Sc fpecies fuit 1 ?- • beraiis. Sed aliud eft maledicere, aliud accufare. Aecufatio eri m en defiderai , rem vt deftniat, homi- nem noter,argpmento probetjtefte confitmet. Ma> ledičbio autem "nih:] hab t oropofithprtster contu meliam, qute fi petnlantius iačtatur, conu cium : fi faceuus, vrbanitas appefiatur Vide Sy!uium in oran pto M. Fronteso. Spiegelius. Tranftulit autem hunc Inčam Cicero ex oratione Demoft. /sfec , vt snnotauitMuretus lečttonuin variar. libro 8.capit./o, sdde Franc. Balduin. in fua Catecheii iuris cim J. ca-, pite 4/. ^Ar.fDfcTVM eft in£amandieaufadiffum:quod tura tjfjnmn in conu cium trakt cum in ccetu Sc cum vo* dffratione d i Cium e ft. V ipian, in Lij. §.ex his apparet. fi deiniur.Btiff Mfi le di ct v m , acomumelia diftat: quod hxchxre- dis inftitutionem vitiat , circumfcribitque. Id VL pianus mdicat in §.fi.,quis nora en. i. quoties de haere- dibus inftitucn.Iilud veto nihil impedit , quo mi¬ nus eadem tecipiatur,conftetque vteriam dilertepo- rit Alartianusfm icg..his verbis. §,1. eodem. Spiegel, Prat. MaleD tc rs eft , qui maledicitquantum poteft,& icit. vt in titul. extr. de maledicii. loau. Bclion. e- tvmoh . j^alefici a dicuntur ea delicta > quibus qu.isdolo nuloimerueaiemei^ditur: vs ltt«t;£unum,ragi^ ’ E Al id 5 a na 3 damnum, Jnluria datum, &z iniurla;. Porro ptsbii- cx difciplinz vigor poftulat, vt malefici pnniantur.l, locatio.f quod illicite.-fF.de publican. Spieg. vei fict Maleficium proprie vocari folet deliduro , quod ex dolo malo ad laedendum proximum ptoficifeitur: id eft, priuata noxia,'quia priuatim quifque laeditur, ve- Iuci furtum , iniuria , &cc. vide l. dolu m. Codic, de dolo. Qtiid'aiuem differat a crimiaSjVidelupra Cri- men. Malefic i a impunita effe non opprtet. 1. fi.F vlt.ff. ad leg. Aquil. {. i8.$.i ff.de iudic.BrriF Maleficivm- dicitur , quicquid hnprobe admiffum • eft.Vlpiafi, 1 . 1. in princ, fi fam. furt fec.dic. Vtihffi=* - mu id edidu prretor propofuit ,quo dbmrnis profpi° • ceret aduerfus maleffcia feruonim,hoe eft,quafi iefačh.Quamuis & qux dida } fcripta s confulu eri mi* nofe fint 5 vt fentit Alciatus 9 maleficii nomine cipuein legali pcena veniant.Quamuis haud rarote- gitur per-officium. leg. nonseftimo. Digeft. de ad- miniftrac. tutor. & leg. tres tutores. eodem Spiegeh Quidquid vero maleficiorum adm-ttitur ^ jd bifa- riara contfngit, videlicet aut apert&auc occultes ■ ^pertum maleficium eft,quodnulloprstexEu poteft: excufari, quo minus.omnes qui vident- vel audiuirt fadum ipfuin, ftatiin inteiligant, diiudrcentcon- tralegcm perpetratum efte : vt funt } furra 3 des , conuicia , dimna data , qtix luas habent nominatas adiones. Occultum vero maleficium. eft , quodcum admittitur, non ftatim redargui vel damnsri poteft : nuafi fit contra ius vel ' bonos more« fadum , fed fub aIiquo honefli' pr^textu per muJtosfxpe dies ferpit , ac tandem perni=>- eiem affert fummam. Hec labes quia varii ge- ne ris dida eft 3 Sufpedicfimen. Oltlendejo - pius. Maleficivm inh7.-C.de prxfcript>-long, temp, inter-. pretatur ibidein Cothofred inflrumenti ftaudiilen^- tam fubtradionem. Malificos fpeciali nomine incantatotesantiqui in-'- intellexerunt Rubr.C. de Maiefic, Sed verior eft ex*. pofitioHegendorphini, quem vide inExegefi, eoda tit. Generali ter autem maleficorum no®me acol- p'-endi'funt,qui da mn um infetuiu,qui nocent alte ri 3 - s P^g» Mauficoi a magis 8 c mathematicis feparantlinppo- in tit.de malefic : s tk mathemat^c.-B. Hieronymus in - Daniele capit.c. Maleficcs ait effe,qui fangiii-ne vtun° * tur Sc. •v. : dimis J & ltepecorpora comingunt mottuo* ram, qnos eda ab incantatoiibus,qui rem verbis -per~ - agunt, &c aChaldsis 6c magis diftmgnum lihpp.Con-'- ftancin. 6ilul an. in J.5. Cod- de Malefic. Magi, aiuuc, & ceteri, quos maleheos ob magnitudinem facmo- jum vuigus appellatv Idem in ieg.7.eod’.titul. -Si quis • magas aut magicis carminibus Ldiuerus, qui niaiefi--. cus - vulgi con .-ue tu din e nuneupatus. Eadem & guftmus trad-it in iibr.de ciuhateDei,cui us verba re^ • feruntur in capite, Nec mirum. z 6 .- -nu^ft. .ouinta« - BrifT. Malevoibntia. VideB^neuolus, - Balevolvm propofiium 6 . Digeft; de.fufpedis • Tiitor, Mali cia peruerfitatem fon at, c mn quis data opera male agšt. Ham a^tatem fupplere dieitur:&' alii da- innofa, Dokis.-Bald.in l.qute fortu-insoC.de-pig.ad.Idsm in l-Macedoniani. C. ad Macedonian. Sc alibi Spie-* gelius. Malicia caliidorum eft , variorum Sc doioforuma contra quos prattor edidum propofuit,de dolo ina* lo<,Sp eg. liti a m Cic.libr.5. de Nat-Dcon definit, verfutani Žcfallacem noceiAdLrauuiem: cui liingiicisas^ppc« M ANTE nitur 1 1. (Fde Doto. S’c malitia fiieiufldris 1 . n. ff, Quod metus caufa. BriiT Malitiose, id eft dolofe , callide ,infidiofe,fraudu- lenter, apud Ctc.lib.j.offic.Sic Mauciose gerererem mandatam/idem eft guodde- cipcce, Sr, maiiciofe edere.dicitur^ui doio malo no n -ediditl. vbiexigitur.it de eden.Spieg. Maligne pro peruerfe. Mart. de Cuficd.reor. l.diuus. Sed fi quid maligne intei rogalle, aut non d; da retu- .lilTc pro didis eum coinpererit. Item Maximu« J.4. ]Q de inoffi. teftam.Maligne,ait, crrcafanguinem fumn inferentes iudicium. Spieg Sine Malih ta ti s inccrpretatione ex Cod. Th. • Bri-fl. Malignvs etiam dicitur qui fiai iuris pauio retinen- • tior eft. Sicut benignusqui de fuo iure mulca re- snittit. Conn.lib.i.cap. n. nu. •. Mali homines.Paul. in 1.3 deoffic.prajfid.. Vt cutet is* -jnquit,qui prouincia:,praded malis hominibus pur- .gare prouinciam:hoc eft improbis,fceleratis, Šc iis -.quos perditos bomines appellarc foiet Cicero-.raro .autem malos, quo nominc vtilgo appellantur. Sunt autem mali puniendi, quod Sc eorum exemplo caj- 'ieri a pefccato deterrentur, cc improbis hominibus ciuitas purgatur.Sed &ciultates tuni oprime guberna- ri Plato icribt in Amacoribus, quum nocent.es pcenas expendunt.Spieg. M8.W]>. i.num.8, m an a l is fons exquo aqua perpecuo man at. an are aqua l.u.fEde aqua Sc aqu. plu. A^uaTudon bus M A N T E A. ijbus manandol. i. §. caput.fTde aqua cottidiana. Br.1T . Manceps, iuqu!t r 'eitus, dicitur , qu : manu capit.*qui qnid a posulo cmit , conducitve, quia inanufub- lata fanificat Te au&otem emptionis e/Te :qiii idem prss "dicitur, qui tam debet rr^ftare populo qtiod promifit , quam qui pro eo prtes fa&ils eft. Prat. Brili. Manci p ar e, a Mann ScCipio , pro vendere : adpro* yni[e,vtrkaujfen,zj*cyzenzjiejgenthumbgeben. idem io eftemancipare. Nam omnis alienatio ficiit, vt ali- qaidper mamim capia f ur vel adquiratur.Itcm man* cipiodare,/r <7 eygengfben^uftellen.M.a ncipium cuitif- liberrei dommium, quod per nexum adquifttum ef- let,a pp cl 1 ab a t li r eimtygenthuntb.Ite m podelilo libera, Vade mancipio accipere, mancipio promittere : pro toquod nuc dicimu ,lic alienafi,vt prasftetur eui&io. 0 dendorp.Adde Tiraquell. in tračbat. le mort [aifit le vif, i. dec.nuni.t. MAncipatio, inquit Vipianus/Inftit. cap.r?. propria l0 eft,ipecies alienationis Sc reruin mancipi :eaque£t certis verbis, libripende, S: quinque teftibus prsefen- tibas.Boeti.us- ex Caio ita fcribit :M;inc;patio e/tima« ginaria qu^dam venditio > quod ipfum ius Romano- rum eft ciuium: eaque res ita agitur. Acimbitis non. minusqu:nque teftibus ciuibus Roman, puberibus, &preterca alio eiufdem conditionis , qui libram x- neamteneat, qui appellatur libripens: h qui manci- putm accipit, xs terrens ita dicit: Hune ego ho- mineui exiure Quiritium meum efle aio:Hque mi- hiemctushoc^re& libra tenea, idquc $s dat ei a qtio '* mancipium accipit quali preti i ioco.Cuiac. obf.li.j/.c. J7.feftert um viium fuifle dicit. H?c aatem imagina- liavendiuo locutn tantum habebat,vt annotatTurn. aduer.lib.io.c.ip.inter ciues Romanos, Latinos colo- narios)& Latinos Iunianos, eofque peregrinos, quib. datumeras commercium. Prat. Mancipat vs,id eft,venditusj apud "Paul lib. i .fentet. f/erCius per metu J de in integt.reftit. Seruus per me¬ tom mancipitus quicquid acquUierit , vel ftipulatus 4 o fit ) , -iadqutr',t,qui vim paflbs eft. Prat. -Mancipes funt publicaitotum principes,Romani ho- mines, qui qnmftus fui caufa, (i decumas redimunt, dccumani appelhntur: d portum,auc pafeua puhlica, Portitores;aut pecuarii,quoru ratio feriptura dicitur. D:cunrur & bi qui qiunto quoque anno a cenforibus puhlica,id eft, populi veftigalia redimebantr hi vero fivefligales agros, vt decumanf redimebant, eos po- fteacok>nis& aratoribus e/ocabant. P.ipmianus J. fj. ffiocati. Qa\ fideiufTor estiterit a p a d mancipem procolono lo^uittReipubbnon tenetur.Cicero Ver* ] imq.:publicanorum principes iimibter Mancipes apr pellat. Hot. Prat. Adde Forcat. in Necyom.dial.rr. au.6. Mae.c»is eti rm Condu&ores Saliharum interpretan- ruri.ii.C.de veftigalib.lnde in I.3.C de collation. do- Mt‘PO(T, in C TheodoC Saiinis, aiunt Impp. omni- - baspr^tet manc’pum qux populi Romani lauacris deferimmt. Px quo mendum eluam , quod eft apud Svmmach.lib.i.epift. 44.10 qua non Čemel municipes . falinarura proMancipes cum vitio fcr.ptum eft.Patet 60 autem ex ea epiftola , Mancipes eos obnoxios fuilTe fundioni lignorum,quq lauacris vrebantur, vt idem aucfcot epift.ij.oftend t.Eranttamen &raancipesiher marum,qui earum exnibitionem Rom^curabant vt J.r.de niancipib. therm.in C Thed. oftendit. Prarter- €a .Rojvanis - mancfpes appellatos ipclsit/titfiis roti ttHtif ,čv o is o apr; v s i^viTv, Socrates lib. f. biftof. Ecckiiaft. ri 't. Eoque en r u verbum hoc accipiturin l.r.&Cod de fromemo 7° 2 , & i. vlr.eod. tit, in C, . Theodofian.& in.l.vnica.Cod. de piftorlbus. libro In qua tatnen,Mancip'i'is vulgp vitioie proMancipibus legitur.Briftbn. Mancipes mutationum apudCaffiod. lib. 4, variar., epift. ad ..Godifcal. ejui equorum ad ceieritatem : coriimutari folitorum curam gerebant : de quibus Ženo fentire videtur in 1. /8. C.curfus publ.lib. 12* BriC Mancipi.a vicaria.id eft>que vicemalterins reprafen-* tant.in l.j.vbi Gothof. C.de Teru. fugit. J Mancipes viarum^Taeitus lib. 5. id eft, redemptoreso BriTonius. Mancipes curfus clabukrii,curruspuhlici.ex C.Thee« r do.Brift! Manc i p a Tvs,funčlio Sc munus qao mancipes fun- guntur,ex C.Th.Bcift". Mancipio d’.re, 6caccipere,frequens &: vfttatabomV aučtorib, locutio : Cie. Topič. Finge mancipio ali« quem dedifieid, quod mancipio dari non poteft^ • Tacit. !i.^. Seruos quoqtie Syllani a auftore Vlp. in liift.BtHT. MAncipi o vendere, eft eas res qua manc’pi'funt , ita * vendere libra Sc zve adhib.tis , vt eu ; čtionis pericu- ’ lum prasftetur. vecum hoc amp!:qs animaduerti ir.o»- ris fuifle, vt A idor, id eft.venditor nexu fe dicis ca li¬ la obiigaret, ad tem mancipi*, hoc eft, emptori pefi- petuo preftMnda.Cic.pro MurtEna.Qnod ft in iis rebus • renetendis qvx mancipi funt, ispericulum iudicii : prsftare debet,qui fe nexu obligauit: p roteči o etiam ? redfiis, &c M Hinc Mancipio & nexu coniungi vide-* mus. Varro H. de- ling. 6 . ManiliusTcribit orane * quod per l-bram & x$ geritur, in quo fine mancipi, 5 nexum efte. Mutius Scazuola , qute per xs Sc libram ' jfiant, vt obhgetur . pr equi, afini:& ceter^ res nec mancipi funt. Elephanti & ca- meli,quamuiscollo dorfove domeutur, nec mancipi duntttpuoniam beftiarum nutuero funt: vide rubr. C. de viuc. transfor. vbi h$c rerum dJTerencia tollitur: & Th. §. per traditionem. Inftit.de rerum diuiiion. Prat. Man cip iv m, inquit Ifidorusj eft quicquid mauu capi, fubdique p(Keft,vc hoino,equu<:, ouis>hxc enim ani- malia ftatim vtnata funt, mancipium efte putantur. nam & ea que in beftiarum n-umero funt,tone vidcn- tur mancipium efle>quando demanari ftue capi ccepe .tjnr»SicFlbrentinus, mancipia dkfta funt, quodab ho- ftibns manu capiuntur.in Uibertas. ff.de ftatu homin. Mancipia autem veteres appellabant,quspofteriores 70 «iobiiia,pr£dia vero,qua iidem itnmobilia.Modefti- Mancipivm interdumproabalienatione, dominii, ^ q ue ex Iure Quiritium , per mancipationis folennita* 'f' tem faifta translatione vfurpatur. Paulus in legeDei ^ tit.l 6 Poft mortem pati is natus,velab hoftibuTreue^ ^ fus, vel exptimo, fccundove mancipio manurnjk, ?.* BriiT. Mancipi a Gra»cis avepATitdbi. vocatajiiftinbnuj . fe rui aut. Inftitutis,de iure perlonarutB,d^atrad.t -š eo quod ab hoftibus mami capiuntur. Cuiallufioni ^ aftipulatur Marcus Varro,itcm Aufonius cumaiuca- Ji pta manu,fed mifla manu nefciuit hcrile Impetmn\ domina: vult domina efte lnanus.O^iamuis&niatci. • sj!l1 pia dici poftint eo quod capta feruituti manciparen- tur,velut Alaatus voluit^uod eos in manum,!deft, poteftatem emptoris agerent:in quo Aldobrandinus n? deliderat alluftonem Inftit.de loc.Hinc Mancipia ali a funt veterana, qusanno cominuo in vrbe feruiunt; ali a nouitia , qucannonondumf«ui. crunt.leg.interdn m. $„quoties.ft. de publicanis.leg.fi. nali ff.de aidiiitio edifto. Man cvs, proptie figmficat eum, qul line mana eft.Ta- ricoff.tamen eft,in i.qui clauum. 5 - pen. Sc Litem of. ^ ftlitis. &: leg.quxritur.$.fiquisdigitis.decdil.ediS.(jij! i : imbecillitatedextrff,finiftra vtitur. Prat. J Man d are, ver bu m protrieum quidem eft, fedmliifif ftme ttadatfia formulariis. Et res cette cevtidiemfo* ^ ro verfatur, vt merico debeamus eam pleniustijll- čare tyronibus iuris. Man dark , a manu danda compofitum eft:qoodin mandatis dandis accipiendifque manusfibi imiicem dari m os erat ,quem iam nune in mutuispromiffioni ! bus vulgo viderausobfetuarl. Suntautemplera^u« verba fimili modo ab vfu porrigends manusprodu* ; - mandate, quam inftigare , vel hortari, conffulere, «1 comme?.dare 1 ptomjttere.,vel demonftrare.Spleg. .mandare eciam delegate feu ad aiium transferre fi ■ gaificatjVr loquitur 1.1. ffde off proconfulis.l. 't. ff. deofff.eius cui mandat.eftiurifd.l.8.$.fed nec man- dite.ff de tranff 1.8. ffde tutoribdat.Briff mandare fofemus ei, qui npgotium aliquod in tudi- cio velextra iudicium.noftro nomine conficicnduvn, amice&bona fide commeudamus. Nam & comme- dareamando fit, befehlen vnd vertravvetj.Vndc man- .-datarius dicitur Procurator,a Pro&Curo , emVcr- vvalttr, VerfergerjBefeUbhaberi mitfleifi. Non enim eftotiofum iftud pro, fed cLligentiam quandam, & prudens amici officium fignificat. Old: ndorpius. Trar.. mandare tc.dem, vel aliud deličhrm. Paulusffde Se- Mtufconfuico SiLm.Etfi (inqu:t) c-ertus Ca percufTor: tamea habenda eft qusftkr, vt.catdis manddtor inue- . Q n/atur. Oideiid. Prat, mandare eftprsftare & erhibere aftionfs.teg.if. fr. deadminiftr. tntor. leg-pnina.§, plan- ffde cutei. Sc iat.diftrah.il nc mandatum actionum. L76.ff.de folu- tioiiib. Mandate tamen a&iones & cedere differunr, l»dna.C.de oblig.&.ad.Prat., Mandare delat.onem,pro impeltefe aliqiierr),v£ de- fer#.i.exqaibu'dam-,ffde iure file. Et deiator man* daiorein ederedepet.O d. mandare eiiam dienntur# teftdtores. 1. is. ff de Adi- mend. legat.Et apud mart. H p ig r. 1 i. 1.0 a j d. ElTis j£p,§*tBrep [i%fk£ ■ cd>rxs JVJ yjj0&p\d.v -Tot' d p^As fdem v m nfAtrisaV •Trst, pifpfit.fjoLTCtiv dirttutfArierzc/L$pov , rtu v at J’ awrc fJtp au- 'rai rujj Tois 7wg dp-tfig ffvyfi4hots £kZ/.xv q tuBvol-K j-ot •ff&Kru .mandata pr:ncjpis.Atquc mterdum haic man* d.ua a prsfidibus in prouinciis fub edifdopropo* nebantur, vt apparet ex leg.6;§, 1. Digeft. de cuftod* reor. Briffon. Mandata pr/ncipum aicGotpotrcd. ad rubr. C. de mandat, princ.funt praecepra, liue moni- ta,qus-certis perfonis dantur a principe veluti pr^- fedis Sc procuratoribus D opyf.? ciro^rtV vocat.Grse- ci etiam <0*^*7-fsAm^T« Sc l.GKSfo&s , &Nouell.i^. %bnx,piffUi > & Nouell.if. mand ata iurifdi Jphs non repeter per aftionem m-ndati contrariam ; fed 'ir quantum vti— liter expendit, per adtionem negotlorum geftorurn. reperet.Placet Igitur quT mandararfo datur Icx in Tragcedia Sophoclis.fpvt 3 ^6>.nc vt integtum ius mandatori te-- feruemr , vel per fe , vel per aiium eandem rem comincde exphcandi : aur redundet in cum captio , qui fufcepit mandatum. E t ometem fi is cui mandatum eft s vt alf'quid meiNaretur, mercatus non fic,neque renunciauerit fe iion e:r.pturum,fdque lua non alterius culpa fecerit , mandati aclionfe teneri eum conuenic.Hoc amplius renebitur , fi co tempere per fr&udem 'renunciauerit , cum tem xc• 2. Sc adipfun rem confe- auendam. d. I. 8. $. fina. Item ad fruft s Sc vlurasi' 1. idemque. 10, §. fi ex fundo. eod. Contrario iu- dicio experiumur, qui mandatum fincipiunt : vt pura qui retum velreivnius procurationem fufce- perunt. 1. u. §.contraf'0. eodem. Fideiuflor quoque li foluit habet aftionem mandati, d.l 10. §,io. 1110- dd ancecefierit mandatuirij alias nego t'or um gefto- 10 rum eft ačtio. 1. ex mandate. 2.0. §. 1 eodem. H.rres qijoque fideiuflor s, fi .oluir, habet aftionem man¬ dat'. i.hžeredem. 14. eodem.Habet a tem fideiuflor aftionem, ficiJin debitor foluiilet./gnarusfoluerit.l. ■ fi fideiuflor. 19 §. ficiiin debitor. eodem, Item fi ipfi donationis aut mOrtiscaufa acceptum fačtum lit a creditore, d. 1.10. §. fina. eum i»ll.feqq. Non habet autem aftionem, fifciens prudeRfque auxiiium ap- peliatiouis omilit. Item ti fciens pramenu >fit exce- ptionem qua?debitori comretebat. d:ft.i.iy inprm- 10 cip.nififit deapicibus iuris.vteft exceptio procura* toria. d. i. 19. §. 5. item fi ignorauit inutiiiter te obli- gatum de iure. d.l. 19. §. non male Keniji cutn fol- uiflcc, non certiorauit teum , Sc. fic deiudtf teus fol¬ uit. diet. L19. §. fi aVn debitor: item fi pro muito Sc vetante fideiuffit. I. fi pro te.40.Lqui fide.fj. eodem. item fi mercedem p^cta^ eft ob fuam fideiuffionem, & litem redemit. d l.6.§ Mauus. Mandati item aftio contra eUm qui commendauit aliquem , non datur. diA. 1. 11. § cutn qu : dattn. Datur autem ad fumpeus 4c bona fide neceflario &ftos. l.qui mutuam.jč. J.fina. &l.fi quis. 17.5. impendia. eodem. Reputationes enim hociudicium admittit: Sc ficuti fcuftus cogi* tur reftituere is qui procurat, ita fumptum quemm frudus percipiendoi aut ve&uras (nas, dum excurrit in prredia, fiecir, dcducere oportet,nifi falatiarius fuit: Sc boe conuenit, vt fumpeus de fuo faceret ad ba:cicinera. di&. 1* 10. §. idem Labco:idem eftde vfuris did-1. ii. 6 . fi mifai. Non tamen omnia qua; impen drus non fuit, mandatori imputaoit maiida- . Q tarius : veiuti quod fpoliatus fita Iatronibus, aut aauFr-igio res arniferit, vel languore iuo fuorumquc apprehenfus quardam erogauerit: Nam h^ec magis cafibusquam mandato imputari oportet.d;ct.l..nter. 26. non omnia. Vcilis acbo competit^ deportato, id efi.> cuius bona publicira funt, fi is man det ahcui vt .eabona emat, ilque fidem non pr^fiet. cliftt. Lis cuius. Freig. in parat. ff. mandati. Mandati obiigatiOjPauius iiujuit l.i.Mandati con- ~ ienfu comrahentmm confiftit. Ideo per nuntium 6q qitoone,vel epiftolam,mandatum fufcipi pote (Ute m ime Jogo, fine voio, fiue tnando, fine alio quocun- que verbo feripfero , mandati adio eft. Mandatum nifi eratuitnm , nulliim cft. Nam originem ex olfi- cio atquc amicitia trahit. Contrarium porro eft of- £cio , merces. Intetueniente en m pecunia , res ad locationem Sc conductionem potius refpnc.r. Bud.in annotat.prior. Spieg. Mandator eft, qui aliq«id agendum committit. paulus ad.Senatufconfultum Svllan. Et h certus fit y 0 percufibr* tamea hab čada eft qu*ftio, vt f^dis E A ‘ • datorinuenlatar. Mandatarius eft , qul mandatum fufcipitad implendum. Spieg. Mandatorbs quialicui funtautores,mandantoaj -vepecumam det mutuo,auttempus folutionis Li rogetJ.fi vero non remunerandi.§. fi poftcceditsm" ff. mandati. It.ique fimiles funt fideiulforibus : n -i quodpr.ecedunt rei principalts obligationera. eo.ii fideiufibres. Digeft. de fide.ulf. Sc mandat. Conftfi tucores erdmerfo , qui pro alio fe foluturos con- ftituunt,fequuntur obLgationem. Id quod nudo tan- tum pa£to,veietiam per epiftolam fieripoteft,vtm l.qui dam.Digeft.de couftit.pec. Diftrmt autem mul- turna fideiitfioribus } qui.;exquocunquedebitopoteft qif s conftituere.non tantum id quod ipfeconftituei led Se quodalius debet. Sunt etiatn manddtoresvt Budasus monuitjimpul ores delatorum,!nterque(ie- lacoies referuntar.Vnde Se apudlc. Mandatorddt« t:ORis,in lf-g.cxquibufcam.de iurefiici. Et delator mandatoiem edere debet.Spieg. Mand a Tor ait Gothofredin ruur. fF.de fideiuflbr.eft, qui vel fidelullbrem fideiubere, vel rcreditotemalii ciedere rogat. Al and atjr. dotis dicitur,cuius mandatuvror datvi- ro dote m, Gothofred.ad rubr. Codic.nelideiuifor. : vel mand. M AN d ATORjfideiutTofjSc is qui conflituit,conueniut in eo,quod pro alio hi otnnes interueniunt.Diffaunt autem:Mandamusnamque čredi etiam abfentes:Rde, j iubemu' quidem prtefentes tantum, fed tamen vet- bis l.ia. C.de fideiufl.l.ii.fi.mandat. l.j.in fin ff.de ad- miniftr. rer. Confiituimus nudo confenlu,eoque fuffieiente au adionem producendam.§.$, lnftitut.de \ ad.Go.thof« ad L}, in fin.Čod.de couft pecun. videSc fupra fide.ufior. ~~ Mand ato res d:cuntur quorum mandato alijpeco- nia crediia e'* l*4i«in fin. 1. i/.in find.71.& rubric.Sf, de fideiufibrib. Se mandator.l.i8. leg.60.ff. mandat, l.i §. li fideiufibr Digeit fi qu;d in fraudem pat. 1.^. §.fi mandator.Se §.penuk.it.de folut. l*8.Cod depi* , gnotib. 1.11. C-de non num.pecua. leg.50, Cod. de locat Sc cond.Qm afiueiufibribureo diftant, quod audores fint contrahendi negotii , cum pleruuquc fideiufibres con t rafta? iam obligationi accedant. Caere rum mandator non eft , qui fafiendi uomi- nis čaufa , qyafi proxeneta interuenit. H:c enim monftrat magisnomen quam mandat, tametfi lau* detieg.i.Digeft. de proxenetic. Mandator quoque caufir dicitur, qui mandat alicui , inftru t eumad accuiationem dandoprobationes, Sealiegando a.cu- faciones l.t. €.d;uus.cumfdeq.l.ix4«fin.tjj.&l.i4*l£ de iure fi'c.l.i.f.incidit ad Ttrrpil.Sueton.inTit.c, 8.1ntcr aduerfa temporum delatoves nrand torefque erant ex Ircentia veteri.Meminit huius S.Conft.mtin. lib t.tii.s. Euraque :t.i definit *quam j?de,cx[uperio rib us apparcti/^vckiTa/ \syiTUj o ra! C&tf' y^orts us rluj rš )\y,r tiy.Ltk'5V . Cčterum qui fine mandato duntaxat hortatus dt ad accufatio* nem fiifeip/cndam , pro mandstore non habetur.L 20 ff.de hisqui notanc.infam.Bnfi’. Mandati iudiciam quam turpeolim fuerp confti- tutum , Cicero elegautifsime deciarat in Orat. pro Rofc. Amer.In priuatis rebus fi.jititem mandatain non modo mahtiofius gefsifict,fui q- aiffusauteom- modi caufa, verum etiam negligentius: eum maio- res fummura admififle dedecus exiftimabant.Itaguč mandati conftitutum eft iudicium non minnsquam furti. Čredopropterea , quod quibus in rebusi- pfi fnterefie non poflumus, in iis opei^nofine vicaria fides amicorum fupponitur : quam qui k* dit, oppugnac coinmune ornnium pr^fidium & qiuutum in ipfo eft difturbac vit« focietat^ ^ m M ANTE A. lC 6 z tnim poffumus omnh per no$ 3 gčrč:alius in ali* eft iemag-svtilis.Idcircp amicirar coRiparanmr,vt com jnunecGiHmodam mutuis officiis gubernetur.Pauho poihErgo .dcircoturpishcccc^Ipa eft, q:odduas res fan&flrnas violin, amicit am Sc fiden,: nam neque mandatqui r quam feremfi amico : neejue cred.t, nifi ci,qucm fidei m putat. Tccm aliquanto poftjdem trafrft.Deforma auiem madati ecuanda,vi JeCuiac. obf.lib.u.caj-i.Prat. Mandati fpecies.rerum confiderationedu* funt, ge- io neraiis& (pedahsd.ii.^fF.mandut.confenfu infpe- fto,tres,!. i. in princ. Sc £.1. eo.puta fi quis vel man- detvd non prohibcat, vel ranim habeat,i.tfo. de reg. iorferfonarum vero concemplatione,quinque,lvt fibi fundum habeat mandator, Sc reftituat pre- tium^uia nullam pa rte m mandati adimpleuit, Seta- men exea caufa conueniri mandati neg ledi poteft. At qui pluris emit,remitrens quod ezcedit deprecio, reliquum iufle petet.Connan. 11.7.03.14.0,5: Man d ^ tv meo.ficut uffu meo apud IC. hvpolen. fundum mandatu meo in focietatem mihh&vfibi e- merat. 1 qui concubinam.de leg. j. Veteres foiebanr dicere(mandatu) in ablatiuo, cum mandatum priua« tum intelfigi velientzmandatum vero puhlicam, per ablatiuum ( mandato ^denot banr. Inde eft iJj^ locutio , quam H.do.mder d;l genter .obferuauit i-n Pandedis vbique : Mandatu meo , Mandatu Ti tii» Spieg,- Mm n d t a go ka herba foporifera&venenata,vt fcribit Pl n. lib, z 1 ), c. u. ltaque a Marciano in 1 . /. §.J.fF. ad i. Corn. de ficar.intet venčna connumeratur. Eius duo genera traduntura kr:ptoribus:candida 5 qu^ mas uigra,qux foemina eft. V.de Aiginetam t.de re med / .Co!.V.,44-c lo.Eadem dicitur dv Pyih. g.an ab humana fpecie,cjuam ca ra.iix, impo- ftoiurn arte, vulgo reprtefentat? an qucd reuera ge- nital.s-sadix, a m-edioad iinum bifida bifurcataque proueniat, adeo vt Crura »humana figura habere vi- deatui?Briftbn.«vr{u#A6ir a fr a čl u malo GnjiJi:ju/t^jeb a ve‘ eficiis quibus'Circec!aruit,vide Gotb, in not. ad dd.jf.j. Manebvnt nummi tui,pulchra locutio in 1 . i.de fti^ pul.ftru.quam Sc A' bet obleruau t.Spieg. Man ere eft m or at i,& vi Non.Marceli. exp!icar, loco infiftere S 1 pater eius in adoprone manfifthc.I.i.^.qui habcbat.rF.de bonor.pofFeft cont.t .b.Briff. Man ere etiam'dicuntur res incorporales, vefuti Afti- ones,Obbg :t;ones,& iura qu« non coi rumpurur,nec dcpereuntjfed falua.int^gra Sc illzfa permancnt,qu2- cunque in fiio ftatu Sc ptiftina caufa durant.Brift'. M a n er e nomen dicitur,quod nondumeft exačtum.l. 45.§.vlt.fFad ninift:r.& peric. M a n er E promiffis, -dem quod ftare promiffis. do proifus alienum eft , n ec vilam voluntatisipfius Manfre reni apud ahquem,id eft,rem eijoiui. I. tale figntficationem habet Vitine rem cpnfukoris atbi- $.fin. fF.de pr.čt Aiber. trio petmittitmeevtrum fi *t,nec ne, laborat, eoque aon eft obligato 8 ium.l2.in fin.fF.cod & J, confilii de reg.iurlmperium autem iTud icc-rco foc ; ecas huma¬ ni genetis comprobauit, quoRiain ad mandatorem peuculuimaume pcrticet: nulla ex.parte ad man da' ^arium.Hot. L 1 andatvxi aliud eft generale, cum nimirum otrmiu 70 B^ouorumraliudfpeciaiejcuni cen* rei adminiftra- MAnfre lignificat cxpes,vftus, ve! deprehrn us fi.erit, fiue in ■publico fiuem prmaio, velaDomnio vel ab alio, an* tequam e-o peraenerit quo perferreac deponere rem deftmairerit.Brift.^ %\ an 1 F es tv m CjUafi ad mnnusforis ftans 5 d;citur quod clarum & apertumivt numfefta caufa, cap.de mani- fefta cau a. z. qUcTft. i. & manifefta mrpiLU- do J.manifeftcT. ff- de iutehir.Sc uiarnfeftain ius dici- tur.Lmanifeftiflirni.Cod.de furr.&r oftenfa manifefta intelligitur, quai vel per confefflonem , aut euiden- ' tUm rei, vel probationem legicjinani notafuerit. ca. cumolim.de verb. fignih extr, loan. Bellon. etymo- log. M a n 1 f e stvs fur eft, qui cu furto aeprehenditur, Sc, ^ vt Gratci dicunty.fi Tre.vrd p$f>a,l. 3 . 1 .4. & L f.cum feq. 7<5 ,if. derurf.Gaius lib.z.Jnftiv tit.vit.Inuenias fepeapud Piautum in eandem eum Gizco fcinemiam dici ma- Mcinfcribusfcartum.fi d macha nothis dedit mm, Vt (eges d (pica jic Jfiunus eft ab Arniča, Id.un naturaUs , mbis funt šf eciaUs, cap. nifi cum pridem, de retmm.in fperfom, i R f in j vbi gl.Old Prat.Ilido rus Mdmetes eos dickputat,oal ! nalcuiitutex virg ne vel vidaa liobdgpatreveroi* ■ ! gnebiii,quod tamen non elfe perpecuum arnateter d.c.nifl cum pridem. D. Herman. Vulr.iu CMen-, Inft.de paEr.poteft.in prin.nu.io,ctrc.fin. Mansrris nomen barbarum eftjivecalijsRotumefFe 1 poteft,quam quorum ex lingua defumptum eft.Cona. i ii.i.c.i^.nu.z. Man s 10, & Deceffio.contrana« Sic manfio invftatcui 1 conttarium eft,exceil'us e vita, Eft hem .raanfio it« I vnius diei,Plin. Manilonibus oč 3 . o diftat regiothuri- 1 fera a mome excelfo.Sic apudArčadium: vtaniio- j nes in 1. fin.de muner.demenfamilituin itinera^ntel- ! iigenda ihnt } einTagreifs. BucLtus admonet, quosbo* die Galli Marefchftlos holpitioru!n,Germanifi»w vocant, Latine appeilari pofie ManlionariosMm- tores, Sc cretarios defignatores , acretaquavwnmt. Spieg. Man s i o mala, tormenti fpecies eft, Vide fijpra Mak manfio. Mansiones , ad iter metlendum difpofltas&,hoaii* nuni & aifimalium curiui puhlico deputatorumfta. tionesappellabantjl.vk.ffide munerib.St honor. I.7, ff.de annon.ft./o.C.!.3.de condit.in publ. horr.eoii. ^.deannon.Setiibut.in C.Tli.l.p.de lufceptonb.Lio. C.1.2.de lucris aduoc.libr.j2.C Laor d.in Alex*ll!adie, illa horafu .exitums,6di Dn voluerint.mpt.ma maš one mafurus. Deinde per ordme ip a fl o n es, d einde fta tiu^ deinde vbi annon; e/fiet accipiendi.Anibroiiusia oratioue de motte Vaientiniani: Ede poftndicliue- ix de inftruendis manfionibus, iimecfrnornausciito. rum regalium aliaque eiulmodi, qute ingreffummi. ter Imperatorem fignificarent. Et m Pa-negpricoin- cem aučforis,qui Conftantii filiodiftuseft, itinere confečto confumptfs copiis manfionura,neqcucon‘ fequi poft'et,exercitus repente intra parietes.confede- rat.Symmach.in epift. Dil gentie tus,racioderoge- tur,qucC poftit oftendere, quot nuineroanimalbcob locaris,& quo paratu inftruxeris manfiones.lnhasau temmaniiones etiam milites' diuertebant i.n.C.de re milit.li.ii.l.i.C.delucr.aduocat.eod.Vndeanooss če pabulis inftruebantur, vt ex Caffiod.li.f. variar.e* pift.ad Gep’das,dc li.r o epi ft.ad Senat & populumpa tet.Jdem Lamprid.in Alexand.Milit« exr^edicioij:ste- pore lic d:fpofuifti,vt in manflonibusarmonasacc/fe- rent.Brifil |yjANsio , in plurali Manfiones.^M«yt/> fona,in qua: fe recipiebant milites exv,ediiioninem- pore,vel facer comitatus, qu« annonis pabulisia" ftruebantur 5 ex collatione vicinorum, a manendoltfi '« , viila. Alij mailarios: nam Se ni2ufiimdixere maCim Caffiodorus, Gregorius,&a- lij : pro quo gl.vc:,Hoc ita accipiendum eft, quafi mulier non per accepulationem Sc circuitior.em illain , fed diredo per manum ipfius creditoris pecuniam accepsfiec, Sc marito dediffet.Itaque quod Iurifeonf. Diredo dare libert tem dtcun^ačWn ptr fideicommiffum.effer- ri ho.c eodem modo lic poffet, M-nu breui irherta- tem dare:cui conrranum eftManu-Jonga,vtmoxd.- je 'cenuis.Ho:.Bri(T* • - t Manv iong. Iauofenus figura ta locutlone pofuit j pro jfl.?xuofe Sc obligue .• non autem quam minimo po¬ tuje negotio Pecuniam, inquit,quam mihi debes,aut aliam tem fi in confpedu meo ponere te iubeamref- ficitur vt Sc tu ftatim liberens, Sc rnea effe incipiat. s' nam rum , quoda nullo corporaiiter eius rei poffef- li > nineretur,acquifita mihi Sc tjuodam anodo nu- nu 1 r.ga tradita exiftimanda eft, id eft , qua(i men- 1Q fa v v vonere teiuffi, manus tux parsfuiflet : Sc Ion- ga ifta manu porreda mihi tradidiffes. Nam bre¬ ui manu dediffes, fi diredo de manu in manum. nuJ- fa men a aut alia re interpofita ttadidifle^. Locus eft in de ;olut: C quo quifque ordin.ten.lui.i.vlt.C. deperic.noffii 8 nator.lib.n.Briff. £incinius.collat.i,cxl.vitim, C.dc lat.lib«t.toll.«l. 70 P«Makvm id eft , pet lapilli iafiam, prohibere.l f- 5 . isttmStichum.C.defb.caufa. jmerhiniftg.fftde og,er.no.nuncL, '' Miurtf. # m ante r. 3/ivrs audaces ingerere, id eft,verberare,in l.S.Sj.C, l 4 jB dctepiid. , , jj A Kvs afuidPomponium in J. i.'m pnnc.de orig.iur; nonpro tfrannica violentia intelligenda, sum pieri- auercgesinteroptimos principes numereatur ,.fe d pro (uprema regis poceftatejeu autoritate,qua iube- bat, autvecabat pliqui 4 , fecucus tancum naturalem rationem. VndeOuidius regum poteftatem denota- turusincjuit: M ntfcis longas rtgibtto ep m anus' 10 nimirum quod per laoi magiftratus ac patronos fide fibiebftrictos,qaibus rexmaauum vice £ungitur,pof- fuetiam proculdiffitos affl.gere , fortunas fuorum tueri.procai deniqueautboritate fua, acmaieftate conferuare-.Sic6c Perfius Satyr Imvbt commoiaferuetplebetula oiU\ hrt Animus calida feeijft filentia tur hči Maielf/ite mnus . -— tfiaccutn manus poteftatem figniftcet., Manumi/fio- nem diftam noftri fcribunt, quod per eam de mami 2..© acpoteftatedominorum feru; diraitterencur. L 4 - ff deiuft.6c iur. EUi Fefius a miffionrs de manu folen- flitatcveibumhocdetiuatuin p liter* Manu m i tter e e- nimComici frequenter Emittere e manu dicunt.Ma- numitti autem tam liberi quara ierui in libris no« (Iris dicuntor.leg.i8 : digeft.de adoptJ.i, digeft.de of- fic.proconf.! i07*fFde verbsr.oblig.rubr. li a paren. quis manum. mer. Nec mirum,cutn in imaginariam feruilem caufam liberi in emancipationis folennita- teperagenda deducerentur, diftrahere«turque »ac jo manumitterentur non aliter atque ferui.Vnde pater qui emanciparat.man u m iflo r app eilabatur. l.i£.§.i.ff de inoHic.teft.Crebrius tamen manumiflio de iferuis, cmancipatiede liberisvfurpatur. leg.i.f.alienatio.ff. quandoaft.pecul.Bdff. Er D. Vult.in comment, Inft. ut.de libert.ki princ.nu.5. InMAN'Tuquoque venire slim vxor dicebatur , qu.a in poteftatem viri per coemptionem vel confartea- tionem ttaniibat,vt ad Cicer. inTopic.Boet. Sc Vlp.in Inftit.titu.9. exponunt. Apuleius lib.&;de Afino aur. 40 At dum herilis paeila in boni Tiepolemi manum conuencrac.Idem libr. 6 . Sic ecce Pfychc contienit in manum Cupidmis,Sc naicitur illis matuto parcu filia. Inde yxoc in manu viri effe dicebatur, yt idem Vlp. inInftit.tUttI.11. probat. Manus prmterea pro turba fccoaftishominibus accipitur.idem ait.ffquod met.eauf. 8cferte inleg./.ff deoific. prasfid. Sc I.60. ffdeacquiren. remm domin. Ita manufačla , id eft, colleftain leg.s.digeft.ad legem Iui.peculat, Sc apud flaoUib.f.ftat.titu.i>.& titu.ro. Plane in l.f.J.memi- jo niffe£denou.oper. nuntiat.Sc in l.6.$.pri-mo. digeft. feruu.vindic. Ter manum , eftper lap;lli ia Qnqad in opus lapidis opus ei:it,pro iapide 5 c manupretio dominus redemptori in pedes Er.gulos feptem dabit.Vlpia>l,r^.§.resabede. vbi ele- ganter D.Gcedd.u.5. ff.de verbor-.fignif.Quoniain ple- raaque plus eft in rnanus pretio quam in re. Hot.6c B r i ff,l ib, 4, fcle ct .ant i q. Ma\vs miectio , eft ius prehendendi abducendique‘. fiftque verbura ex n.tab. ffris. : nqiiitlex,conteifis re- bufejue iuce iudicads p.dies funto ; poft deinde 1.13. iius inieftio efto. Sic apud Vlpi.m.in I.10 de in ius voc. Manus iniectionem excipere dicebatur, qui iusfibi prehendendi atque abducends rei retinue- rae.Si venditor,inquit Vipianus, qui manus iniedio- W vcepit, ipfe proftjtuit^c.id Sft,qui fibi Kitw : 70 nit ius prcb^ndeMd' maneiplj abduccndicjtze, fiem« ptor proftitueret. Paulus quoqoe in l.pen.ff de ferm exporean.TitiuSjinquit,feruum vendidit ealege,vtia Ronu moratus effet>manus iniicere iiceret. Eoderm modo intellige in ff.de mrtnumift10nib.leg.7i,- ff. qui fine manumiflion. 1. 1.§. fiinilique modo. C.de lat. iiberr. toild.i. C.fi ietu.exp. Seruius in illnd Vir- gilij io.i£neid. Iniecere manum Pare*.——** 1 Vfus eft 4 aic, iermone iur # i;:proCfaxerant debitum fi** bi:Nam manus inie rafum, velvillofum. Alias mantile,fiue Torai.Mappaitem, Bud^o annotarite , Circenfiuni. committendorum ftgnum erat. Apud luftin.in Noti. de Confuhbus penitur pro ipfo fpečtacuio s Haloan' dro interprete. Mf a r c h 1 o alias ad vulgarem trahitur ftgnificatio« nem iudicis,cmus iurifdičHo lit certo ioco reftricta, Mart.kX YA f 'i ti* T{jehterfo vveit als feine Marci^gehet, apud i>axones.Oidendorp. Uarchio alias dignitatem militarem fignlficat, ap- pellationeab equis trafta-.Marcam enim equum di- ! cebant.Vnde Marcomanni, equitatu prsecellentes po¬ puli .♦ Sc Marcoboduus rex J .cui corpus inftar equi e£- fet. Marchio vocatur, qui d principe de marchia aliqua inueftitus eft.Dicitur autem marchia fecundum nons- nullos eo, quod marchia (vt plurimum)iuxta mare lit fita,a mari Sc archia,id eft,principatus maris. Mar chioni s, feu Margraphij,vt Iurifconfultir. Bonifacius Amerb^chius monuit , originein Ggg 2 Wji M ANTE A. n I «71 Litmtaniis prsepofitis trixSrtmt:qi'.od !imitiaus,quos vulgo marcken appeilamus, gcaphši, id eft,prxpofiti fuerunt.Vitle Zaf.in tit.qui feu.dare poflf. Quidarna Marca,quod equum fignificat,equorum (hbuli ma- £iftrum,< 7 ,I arSiallcrjSc cqu®rti prife&um cin Mareka grafen, eiiliimant appellatum. Sed magis eft vt Ar merbachii fententiam fequanur. Marchio autem & Comcs,proprie cegni,vei regis Capitanei dicun- tur. Qjj ab h;s Feudum accipiunt , proprie regis, vel regni Valuafores, quafi ad vaiuas ftantes: qui 8c. 13 ipli Capitanei 'nuneupari poterunt, cap.fi Capita- nei.de feud.Marehia:. Rurfum feudumeapientesab eis, minores Valuafores appellantur. Vide Baron, a Tautenberg. de his qui feudare poff. Alciato libr.i. parerg. cap. 17. videtur Celticum vocabulum efie Marchio, quo pratfedus equitum fignificetur,- quod ante Rhenanus admonuit,& Althamerus iatius es- plicat in comment. Germani*. Annotauitin Pa- ieig. Alciat.S apud Gallos hodievfurpan Matcare, pto eoquod eftequitare:& Paufaniam feribere tri- 50 plicera £quitum crdinem aCelds , ouiin exercitu brenni erant, Trunarcifiam dudam, fuuTenue hanc vocem, Stretam inltalia potientibus Longobardis, & deinde Francis regibus (origine Germants) Ma- giftri ftabuli, feuequitum nomen : deinde inpro- pria: iurifdidionis appellationem tranfsifife , ficut & duces & coraites. Spieg. Krodsus libr.s. Mifcel.ca.55. Diodinitasa Marcellino appellatos euftimat.Viue eum. Marcianistae hatreticifuntteorum fit mentioin 3 ° J.f.in princ.C.dehatrec. J(Arb dicitur,omnisaqi-'arnm congeries.Gen.i. Ma¬ ris rubri (quod H ebrai fide tranfierant, Afgyptiis deuoratis,Hebr.n Jfit mentio ad fia.l.& fi non funt. de aar.&arg.leg.Spieg. Mare eft res naturalis,per fe ad dodtinam luris non pettinens, 8c IC, iliud nanconfiderat tanquam Ma¬ te 8e in fe iplo, fed in poffeffione & dominio.Mare zefpedudominii.nullius eft, quia proprietas eius eft nullins §.& qutdem.de Rer.diuif. tefpedu poffeffio- 4 ° nis, eftomnmm, non vnius. Mar«igitur eft rea pu¬ hlica , nOn iure Ciuili, fed lure Gentium. Vul- te. in Comment.Inftit.de Rer.diuif. in princ, nu- msr.14. M a RG ar 1 ta. Romani margaritas appellauerunt v. niones, abeo,quod nulli duo indifereti reperian- tur. Margaritatn & laptilum generali nomine ve. camus. Nam lapillus gemarum & margaritarum comraune eft nomen , fubinteiligiturque pretie- fus. Quod fi maiufculi fuennr, preciofi lapides di- euntur. Hxc Calepinus. Verum margarine lure- eonf. nec iapillerum nomine , nec gemmarum veniunt. Vaila diflentit ab eis, fed perperam : nam de proprjetate jlli loqunntur,ipfe de abufu & tranf- latione. Vide Aiciat.Lb.4. de verb. fig, Margarit* extricats pro mundatis & purgatis.in leg. fi feruus feruum. Bigeft.ad leg. Aquil. Legitur margarin pluratlue apud VIpi in l.fi Gratcula.iT.de prstfeript, verb.Si margarita tibi(inquit) sftim.ata dedero, aut vt talem mihi adfc-ras.&c.Margarita fortaffe ni-nn 60 margarit* legitur vitio typographorum.Qiianquam margarita,t*,& margarites & margaritum in nomi- natiuo declinari poteft. Seruius dedinat margatis, idis & idos,a cuiusgenitiuo Grsce Latine formatur margarida. Mar«ariia & Margaritas promifeue Latini au- dores dicunt.& a Genimis& Lapillis feparant.leg.i?. §.pen. 1 . 2f.jr.pen.Digell.de aut. & arg. Seruius vero in i.Aineid.Genimas a matgaritis eo feparari, ait, gpodills diuerfisoloiis J bscalbs 1 ye!quod.illas in- 70 tegrat,hs pertuf*.Sed enim eunt Margaritorum ft vmonum treotabat in libri, nofiri, memio "J abs re fuer.t eorum o.tum fubicftis An.mia.Uto celim, verbif,qu ? hoc ,pfum planom fjcium J!' cere.Sic autem Ule 1 .b.i S .f e ribi Wpil dindos matgaritirepertuntut inteftismatims roboteX C^dldlS, nsrm.tt.n«. - peinustione rocss snnitempore priftiijm conce f tx. Cupientes enim velutcouum humons ex lunari afpergi ne capiuntdenG« ofciu- do.Etmdequegrauiri* edunt minotasbinasam«, nas, ve! vmones fic appellaras,quad eiustetricon chulte fingalas aliquotiens pariaar.fedmaiores Ido indicium eft stherea potius deriuatione, ouamfaof nis pelagi hos oriti f qui Fe magis veiiet,quam Fua.Quo di6fo oftendit,diuitias magis ut vxoribt-5 elig! Folere,quam pudicitiam. Diuus Hie« roHvmus recenfecaliquot matronarum Apophtbeg- mat3 4 lib.i. aduerftisIouinianum.EtEraFmus. lib.Apo- phtheg.8. Spieg, Mar r invs furiFconfuItns nobilis, Ttalus, a?qualis eo- ruii) * ta tis, qu/ primi gl o (Tu las ad ius ciuiie Fcripfe- runr,circiter annum 11^0. v}x!tj iurifque difeipiinam magna cum laude excrcuit. Eius perffepe Accurfiif« menrionem m glofiis interpofuit.Prat, Mar nvs rnenfis. vide Albericum. Cuiillud Ouidij tx /.F.^ft.addi poteft: %A te principium T^omatio duc:mns amo, Primus de pktrio nom.ne menfis erit. Spiegelius, Ivi ar r yr > Latine teftis dicitur.Vnde n ob: s martpre?, •qui Fufo Fanguine, Ciirtstvm illum Seruatorem effe teftari funt. horuni fit mejit;o ab ImppJin Lz.Sc i.C.de FacrofančF.Eccief.quarmn verum inteliectum, vndequaqtte doftiifimo Altist o debemus.Impius Vi* gilantius, -omni faonore martyres priuauir. Vetufti Ecclelia: fccžptores martyrem etiam appellant, qui nondum martyrium Fecic, fed deftinatus eft ad fup- plicium , 8c illud ttquo animo expečl.u. vide loan* ^Fran.Picum in comment.ad i.Hymnum, 8>: R henaiu . in annotat. adTertull. Hieron. in 'vita Hilarionis v- furpat pro monumemo aut facello martyri d i ca to. Spiegel. MARTYREioN,templum martyri facrum^dicatum,!. generaleX.de focrof.ecclef. MAsdicitur, quodFortior ac generofior fit. A mare mafeulus diminutiue , qui non poteft fignificantius exprimi 8c demonftrari, quam per fexum , dicendo viri Us Fexus:qus ; quod fit debilior vox, ad excluden“ das fceinmas.contra naturam Bcvim vocis e^ft, vtdo- cet Salomonius in Commentario ad l.Gallus.non te- mčre diftentiens ab omniurn fententia 3 . Sc in febo- lis s 8c iudiciis receptamempe ea,tradiderunt, elFe e- iuFdem figniffeationis hoslermones, Stipulari pro deFcendentibus virilis Fexus, Sc deFcendtmtibus per virilem Fexuir.,6j deFcendentibus per lineam mafcu- linam : quod his cafibus veniunt foeminz ex mari- busdefcendentes, Sc non mafculi ex Fceminfs.Diuei'- fum autem efle.fi d;xeris,pro deFcendentibus mafeu- Jis,quod non foeminzFed Folum mafculi continen- tur. CHtpd Caflrenfis qnoque locum habere putac, fidixens : Exlinea, feu de linea mafeulina. Nun- quam igitur ^ Salomonius ait 5 fatebor , ex fignifica**- tu verborum, non idem efte dicere,vel ftipulaTi,pro deFcendentibus, Feu liberis virilis Fexus, &*liberis maFcuIinimoplenius dicimus , virilem Fexum,quam mafctilosmam Folo Fexu mares afceminis diFcernun« tur,& nominantur Mas enim dicitur,quod fortior,& generofior fiesvt iamdiftum eft. Tametfi mafeulus non femper • cum fimil.ff.de verb.fign.Sedh^c regula redpit mul- £.\s dsclacationts. intet »lias limita , non procedflS P S S i ' i *75 M ANTE A. 30 m ofKclis.ita (ingul. Bilc’,.'n c.audientiam. el.t.in vit. quacft.extta d: tefcript.ex quo infert,quod fi tcftatot dixit, relinuuo fratres meos executores raeitefta- menti: non intelligitur de forotibus I. cuius bonis.ff. de čuta:, fot. quia fepulina habet inualidum cond- Sium. Sicut etiam de pupitlo dicendum eft , qui ha¬ bet conlil in ti impetfečhim.leg.vlcim.C de leg.cut.SC hocdiftum Ba!d pto fing.apptobat D, I.ifitn l.li quis idquod.in j.colum.in 4.!;m.ffde iur.om.iud.vbi late tra&atift.im materiam.&Dec.inl.i. colpc-n.de reg. io iur.Iaf.ybi putat fingul.in I.ex fačto.in pnnc : p.in pen. col.de vulgar Stpupil.Et ideodicit alibi eieg.Btld.in J i. in v 1 ! m. colum.C.qui admin. quod rnulier licet affinis, non poteft confentirc alter: mulieti contra- henti , ftante ftatuto quodjn contraftu mulieris re- quiritur confcnfu' afSni::ipjij confilium propiie eft vitorum. de qua vitima dec (ione fcripfi infra in verb Statutum requitens in contraftu.Hinc eft,quod mulie.es non poflbnt effe de confllio , neque filter- uenetunt in condendis legibus vel ftatutis:fecundum 1Q Doft.in Ieg.r.perillum tex.ffde leglb.vbi etiam Bar¬ tol.qui magis in fpecie colltgd argumentiral , quod vfus inulierum non inducat confuetudinem.-quia Iex & confuetudo a:quipo!lcin.l.de quibus. vbi late fcri- bit eodem titul. quod vitim. fequitur. & not<..Eudo- uic. Roman, fingul 44, ad hoc.& Marian. Socin.con- fil. 7 -nuncq tatfitorum, colum.penultim.verficul.cir- ca i.iib.poft Abo. confii.tj.attingendo, circa princip. lib.i.Cott.AddeTraq.comment. in id.connub.gjo.i. part.t. Mascvlino fermone fexus fcemininus non modo Cxtenlinr fignificationis beneficio , fed maxime fer¬ mente ptoprietatecomprehenditur. per l.i.l. homi- nis.l. patroni.l.pronunciatio. l.Seruius. izi.tE de ver- bor.figmfi l.fi quis.7.ffde iutifd.om.iudic.l. ait diuus. 16 (f de iute fifci.l.harc autem fatifdatio.ao.l.fequent. ff.de adopt.l.i.S.de eo.ffde pecul.l.t. ibique Barto. ff. de cortftt. recun.l.fi quisin tarnam. C. vnde vi l.j.f, hsc verba.ffde negot.geft l^uidomum.offaua.iun &a l.mate:.io.$.i.tt id iegem lul de adult Decius ad 40 L fcemma:.numer.90.& fequentib.de reg.njr.Iac.Arc- tin. Cyn. Alber c.in l.li ita fcriptun (it.4j. (f de legat. 1. Cvn iul.i.colam, vitim.C. tjuas (it longjconfuet. Bald.in dift.l.fi ita fcriptum.4f.&ad 1 m multis. ffde ftatu homin. Autor namque natura: Ieh ovA pra:- potens hominem ad iraaginem fuam creauic: homi- nem vero mafculum & teminam, & qu dem ita.vt ficreationis ordinem intueamur, ex mafculo prius creato fcemina tanq:iam eius purs (it effefta. Materia qusdam qua(i rudis, cofta in ina culo creuta erar: fenus tarnam forma illi deerar, qua proprie rnulier a SO viro d ide rt ac diftinguitur. Gencf cap. 1. verficul 1.7. cap.t.cap.r.verlic.i.D.Goedd.addl r.nu.ij ff.dc vcr- bor.fignific. Mas c vlinvs ferrao incauiisSc declfionibus etiatn pmnalibus ad vttuaique fexum regularnor pcrtinet, per modo d čt.l cje verbir.fignific.l.ii qufi. 7 . ffideiu- rifd ; ft omn.8: iiii la 'on namer. r,&i.l.ai: diuus.ftide iur.fi .:. Pbilipp.Port.iib.i. cotnmun. opin.conduf.7. Zuchard.nd .fin.a numer.fr. vfque ad numtr. Sj.cap, de ednft.diui Adrian. tollendo.Hoc egregie corrobo- Ttatuf per 1 . qui dpmum. S. iunftal.marer.io.^ iff ad iegem Iul.de ad Uer. Ncqueprefe£to proptcr rigo- lem legis ceflat verborum proprietas, argumento 1. profpextt. ff. qui &a quibas manum. Refteig.tur glofiain 1 . vnic. C. de raptu virgin. ilbus leg s d.fpo- ntionem volult etiam valere 6c locum habere , fi rnulier fponfiur. num vel iuuenem rapuifiet, idque frequentius receptura teftatur Eman. Šoarez. in the- feur.commun.opin verbo mulieres.nume.ijr. Qpod Tfl >675 dem iegem in panalibusnonbaberelocum il M ., genuuracus legis iuterpretatione tefutatut k S euercittir. at iamcicaios icxtus euertitur. at dicifolet in eodem del fti genere minus peccate , m ;„ u u e pum" •• mculeg j Rad Iegem lu!.pecul.l.fi a j 0 [ lt . riuin 5 . ftuprum.Uraites.S inceftae. ff. ad letenj,, liam de ad-il«. & v« Vergil JPneid. 2 ..niillmnnie^' r..bile nomen Focminea in poem p ft:ve antam.v. niuntur. Aiunt qaidam in odioits difpoGtionJ* tr.afculinum non coucipete fir-aininum, peii in fatpe d'ft. 1 . r de verborum fiignific it.&Ddlnfi ita feriptutn. 4« ffde legat. i.glolT.ln l.t.j.totitsjti vilia.vbi Barto.(Ede vemr.in poflTmittea. Atquipij nalis materia cenferur odiofa, tam ex parteaceufa. tis, argu l.fin.C. de probat.l.tranfigeie.C.dettanV. quaHi ex parte tei.ptopter odium pmu, famrptr". culum , 8 c dignitatem fanguinisdift leg tranfigere./. properandnm.C.de iudtc.l.fin.ff de fetiis&diij:. vr ^ ae Doftor. ad cap. indeinnjtacibus.5, fane.de in fext. &: A'exand. conlil.r/f. circa primumdubiurr., colum.4.vcrficu ali a rado eft, lib. 1 tradidete, ftai a . tumIoquensdeaduitero torquendonon habere lo. cum in adultera.. Vttumquefalfuni:pericnli;iiinia. que paens, quod accufatoticalumnianti.vclrtocor- uifto,ob malcficium vel temeritatem inffgitar^dea odro:um videti non poteft,quia iplis durumfouj. itno Reipubl. teuera eft faiutare &lummofenMt efficiendum, neleaesexiftat>t hinctodeaccufatio- nes.nec rei maneanr puhlice impuni i. Litavulnera- tus. ff ad Iegem Aquit. cap.vtfimi.defement.tr commun Bart.in l.quemadmod Cdeagtic.&ctnlii, ltb.xi-l.li quis in gratti Lvtrum.ff.ad Senatufconf.Sd- lan.zuch .rd.d.loc. Quare etfi faterer(q.f Uft1,6i^garlum, & alios idem quod manfu*;hinc malta r n, v t manfuarii, gftff. vet. maltam ciponnnt wyxvi 7 j\. vide Manfus. Pra- teius^. ^ MASsARiciAfi^ocabulum c vulgi rtiuio fumptom, vt p!ersque eius notar apud doffores repetiun.eur, Bartolo dicuntur fnpelle&iha ad dom urn prttinen- •tia:quod Sc a!icabi 4 £af.indicauit.Prat. $ As $ae auriolim Romanis Imperat .rib tjuafdam prouinciaspenlitarefolitJs.vir dočtiff.Beatus Rhe- io nan.ad TertuIl.adnotauit.Spieg. Mas s v R i v s -Sabinusl^.ff.LocaE!. Jurifconfultorum fusaetatis facile -princc-ps-fuicr, Ateio Capitom ftiG- «0it,in cqueftri ordrnc manfic, & puhlice prmus tcriplic?pol?ca coepic hoc beneficium daria Tibe- rioCafare.U.f.hi duo.ff.de or;g. Iur. huius audtto- resSchoUo fe&atores , Seabiniani appdiabancur. M. MASu,fiftulx funt. Vitruuius lib.n. Vbi Aihenis ex huiufmodilocis &fontibus mafli, vique ad-po; Pyrenaum du&i funt laiientes. Vano dereruftic. papillasvcttit^Caffiodor, vbera.Dum quan?o , in quit,pukhrius eft Ciaudiam aqua per totficca mon- tium iugi.lauaeiis & dom'buc lieuores puriffimos, žftulaiu vberib-immiiilte. Metat .in l.eos qui aquar, C. de aqusdinft.libr.fr. Mast les nuncupatur.ait Rhodiginus, qui nil fitrau mcduatur,nilftabiJe:vnumquc dicit, mox a iud. fa- cit.Spieg. MASTtGOPHoRi,li^ores qui virgas in faeris cerra- mimbus ferebant, quibus in lole-ttiam certacorum Ipeftarorumquecoe.rcent’.dequ:bus Arcadius I.vlt. f i.fF.derauneribus.Maftigophori quoque qui A- gonoihetas in certaminibui comitantur , & icribs toagiftrauis perfonali rr.uneti feruiunt luiius Pol- lux ad fin.libr. 3. ftsifiTPve^aoi.c 6-ere a Kenophonte quodaraloco ^97 y^pju appel ari tradit•. fiorum žneminit & Xipiiiiin. m Neron. E* SuUas Icnbit fuifTe 0777 SvjKJAHČ pxCtfb$OpOlS, TlVtS 'to&li di-radiov &a$.Prat.Hot. 40 Matauis teligenusjpaulo quamlsncea aiinustcums Silennaapad Nomum memintr,Č*f.iib 1. de bello SaSiico.Et e loče, inquit. s fuperrote neftios vemen* tes telacomiciebant, & nonn-ulh inter carros ro- tafquemaz, -ras ac tragulas lomiciebant. Maxacis apud Hefichtumeft balta^e^lica^cuiii-s tanKtiior- mam non exprquam patrom tradidiffet > matiisfarrdias Jionefta«eni non habuiftet.Vlpianus a ute in l.fic vx©r,ii.Bigeft. deadult. Si modo ea fit , qu£ in concubinatu fc dande, marrons rromennon amiftt, vt puta qux prcrorii concubiria f >it. Piaucus CiftellariatMatro- magi* conducibile eft iftuc: mea Siienium,Vnuoj firoare & set J tem c um i:lo exigere, cui nupta eft fe- ■me;. Verum enim meretrix fortiihati «ft oppidi fi- mditm.i, No n po teli iuam rem obtinere fola , fine multisviris. VJp-ao.ia i.i; m apud, 15 §. ft quR vir- gmes. Digeft.dc miur, ■' uko minus ii meretricia ve- fte farnim* , non . trurnfamdiarum ». eft; i tresfam.ait efte, qu^ in raanum conuenerunt, qoo- modo in l.i.ff. de concubin. accipi videntur.Eoqu« a Matrona matremfam.differrc Geli. lib. 18 c.^.tra- dit,Quod matrona lit « quaein mattimonium cuhi viro quoquo modo conuencrittMaterfa.vero ea fo- Ja,qure in mariti manu mancipioquc fit.Qua: eadem verbaSeruius in n.Aineid.tranfcripftc. Nonius autc dum hanc ipfam differentiam exp©nere ftudet,erro- re fe obruit nift illein pofterioribusverbis menda- fuseft,pennde vti eft ineo quod pro matronae no¬ mine , Marcum Tulliara imprefft codices feriptura habcnr.Enimuero matronam,vt dr matremfa. nota au&oritatis fpeed ho ncftatem eth.m matremfamilias facere definiue- *unt.l./.in fin. de lib. exh1b.leg.15 . $. vndecimo.de In- iurris. & l. 195.$. primo. de verbor. fignific. Adeoqu Jem, vtviduas, libertalque patronorum concubinas, puellas, quz fui iuris funt, 6 c omnes no- tz aučtoritatis foeminas etiam matresfamiiias ap- pellaient, leg.41.de ritu nupt.l.4 de his qui fun qi.l. ,«o.§.primo. Se leg #4. iblut. matrim. leg.* in fin. de libr.exhšbtnd. Idque necTertuIlianus vifus eft igno- tafle, cu.m lic n libr. de virginibus veland. fcribe- ret: Matetfamrliz vocatur, licet virgo , Scpaterfa- * r.nliz, licet inucftis. Proinde quis eft, qui non intel- ’;gat,qua hi inconfulte Se inique fecetint, qui No- rrium, Feftum, Geilium , Se ipfum etiam Ciceronem ignorantih lapfu p.otare non veretenturlRzuard.Va- rior.lib 4-ea.11.Adde Tiraq.commcBt,in 4-hconnub. gLt.partera 4. Materfamili as Se fiJiafamiliasopponuntur. Tta- que nondum viripoter.saut virgo, Matcifam.appel- labiiur,fi mone patris emancipationeve, fui iuris fa- ift.i fit. quemadmodum pupdlus quoquc Se imp iui iuris, Patetfamilias tecite dicitur.l.r.l.4. 6: l.ijp.ff. de verbor.fignif B; ilTon, li A r 1 a , & marerfamillas feparantur.Ham eam mj- tremfamilias appellamus quz fui iuris eft 1. pronun- tiatiob.fami.ff.de verb.fign.cutn fimpliciter matrem dicimus,eam ad filios referimus,qua: Se in aliena po¬ teftate,puta patris efle poteft, ex Antonij Auguft.lib, fing.ad Modeft.hi.ff.de excufat.Prat. Mater, matrima illa dicitur , qure ctim mqter fit ,ad- huc habet matvem viuentem : ficut patrimi,8e patri- mes,quorum patres viuunt.Spicg. Materi a, generaliter dicitur, ex quaaliquid fit.l.7.5. cum quis exaliena. ff. de adqui.rer.dom, Materiam itaqueproprierudem 8e informem accipimus, Se o- peri faciundo deftinatam. Sed Sc Materiam a Ligno Sureconfulti feprrantthoc vocabulo ea ,quat combu- rendi caufa parata funt, fign.ficantes.-'illo vero ea, quz ad zdificandum fu!ciendumque adcoitmioda- ta funt,I.5J. de icgat.libr. plimo, l.n.ff. devfufruft. 70 de vjrborum figBificatioa.leg.iSb. fi quis ca* . uerit. ffde pign.aa. leg. 4 h«.penultim, ff. deiurfir 1 - 14 . 5 . primo.depericul.Sc commodJ.aT.ffii,^ empt. Vnde legata mater,a nauis, arca,armatium« ex ea tattuin non vmdicabitur. 1.57.I.88. ff.de W libro terno. Pali cette 8e penica in nuinetumo teriz rediguntur. leg.5i.ff.de lcg.libr.j.l. i 6 Ud de verborum fignification. Btiflbn. Sic IurifcJ“ l.vrbana. digeft. dc verbor. (ignihcauon.mattm vocat czmenta,lapides,tigra,& caeterasres,exqjim zd fi. ia fiunt, vt fit fenlus.vrbana prad a atuftit; materia,qua res conftat, d fcerni,non loco.Dontdr, de p gnor. Quem 'dmodum autem paries.cum femperduobnstj ribus, ei a fronte vel a laterc ;e coafpicientibuicm, ftet, etiamfi tetragonum aui heiagrnuir Batiuma. teria alongitudine, avoce,nempeGrxca/»t«i,jil eftlongum , nuneupari videtur: eoquod nSfij longuin fiue latirudmem, quam altitudinem pot- rigatur. Gcedd.ad leg.157. numer.s.deverboi.iuet. fignific. Mat e ria in I,i$8. if.de v erbo r. fignific. proqual‘.tate. & genere vfus accipitur,vr p.itet ex l.i66.ff eod.t.tul! Sc I.16 C de prasd.minor.Briff, 6c Connan.lib.4c.10, nu,7.Item Lb,4.cap.i.nu.7, Materi a eft,cx qua fpecies fit,& fine quajfpecieseffe non poreit. l.adeo. $.cum quis.ff.de acqulr. rer.doni. Et vbi hzc non eft,nec materiatum adeftepotell,lV cundum B.il.in Auth.Offerat.ur poftpri.Cdelit.tos- teft qui allrgat l.qui res.§.arenam.ffde folut.l.qnili- tum.lillud.ff.de legat.;.Et male materiatumdicitor, quod compofitum eft ex mala materia, vtzdesa lignis non czfis tempeftiue.Spiegl Materia proprie dicitur, aitfJebrilfcircatjiiamm- fatur faber tignarins, fiue hgnarius. Paul, de petič* com. rei vendit. l.quodfi. NequemateriaemptiS furtoperiflet. Alciat. Materia eft, inquit,vndequid conficitur, vtin fcypho metallum, in contractucon- fenfus. Subftanti3 ,per quatn materia in certamfpe- cieui deduciturtvt in vališ vel veft.bus artificium,in emptionis conrračlu ptecium. Forma,qu*cerailli fpeciei nomendat. Solennitasaftnipcrfedoeittir- fecus accedltivt autontas tutorisinptipi!lorum,3griz- ti confen us in mulierum contraclibus. Item matc- rizapprllatione ligna otrmiacorapreiieni, pol Gize v luu Sc fy!uam , & m iteriani vocent,aiijuo- nuerunt. Adfte Sp ! eg. Btechrum inl.Carbonumin titu.de _vetb.& rer.fig.Sc Taboet.in Toptcomilit&r. & leg.dtfcip. Materia, pro traftatu fuper re, vel fafto quopiam Alb.citat hi .ff fi pars hzred.pet.Spieg. mpubes Materia & caufa omnium aftiotnfm collijr tur partim ex domini® rerum, vel eziurequod in rebus afier tur, vt in vendicationibus: partim et obligatione duftotum ; facrorumve,fici'tincooiiiirio- nibus iuxta mentem Imper.in 5 .omnismjnpiiaop- Inftit.de aft.Spieg. M*teriae infečta:, pondus: fignatz, numems:fa- frz,fpecies appellatur, leg.ž".§. de teivindicar.Ptar- Hotoman. Materi a li tbr, vt vocant ,& demonfttationiflo- lius caufa , pleraque a lurecoff poni, aduotarontA. pellus &c Alciat.Hic cap.vltim.i.paretg. fimilimodo declarat interdifta polita : vbi defendit, quodfcia pulehrum eft.receptam Dodorum nofirotuB^je- 1111 vocis initio, addučendi refponuconfuetuitof 21 ' Spiegel. Materiam fuccidere quantumadvillzreMtffl® fatis fit.videVlp.l. arbor.ff.de vfufr.Spieg. MateRiarii , a Tertullianoe!egamerdiftifo l,t i 1 “' notante Rhenano,qui negabant Deum,quemu®* r.os vete pcofitemur ( omnia en nibilo protuii fitraent-Nefcio tamen qua arteid, quod de Vefpa- fianofvc legitur) 'aftum merit,vt cuidam e plebe lu« miaibus orb-to oculos infpuendo pro concione re- fiituetit, Sc crus alteEius deb:lecalce concingendo confirrnauerit^cum harca Deo,aut Dei nomine,dun- taxat fieri poffint , vt a quatuor hiftoricis, qui tafta geftaq. Chrifti fcripferuč memoriae traditu eft. Ane. Mathem at 1 ci,. Artem mathematicam minuspro- prielmp. nominajzft artem prardicedt, & quam Per- feMagiam vocarunc. Sic etiam Conftantin. in 1 . etn. Cod.de maleiic. & Mach« cjui eas attes profttentur, M'thematicosdixir, cum proprie Mathematica vo- centur illa? quatuor difciplina?, Geometria.Ai ithme- tica,Mu{ica Sc Aft^ologia: quibus nihil effe illuftr.us in eodem loco affiim.it Cicero, Hefola? dtfciplinz perfpicue difcuntur,&perdemonftraclonem perci- p'iutur,& qui eas profitenuir,M.uhematici vocantur. MamGelUib.i.c. 9. ita fcr:bii,hi dicebantur in eo te- pote/^d-MpijtTj^ijfcilicet ab iis artibus,quas iam dif- cereatque meditaci inceptauerant. Qupniam Geo- metriam Gnomoni am, Mulicaš, iteteraique item difciplinas alt ores vetetes Gr^. i appellc- b.mt : valgus autem nuos gentilitio vocabuio Chal* dsos diceie oportet, Mathematicos dicit.In ea pari- ter fign ficationc videtur acciocre IuuenalisS.u.i^. Kota Matbematicis gene(ts tna, Quamuis loannes Bruannus, quem fequitur Domi- nicusNanu Mirabellius»ali.er arbitmur. Verum caui'^, cur hae artes prohioeantur, pulere exprima- tur in l.eorum.C.de malefi.*.& mathem. qua: etiam habeturin C. Theod. 'ub eo. tit.Ferrand.lib.i,Expli- cat.in 1,1. d * maiefic,& Maff1emat.cap.i4. MAthematici ,a tGotfaofreJ ad 1.1 o.C. deepifc. audien.funt impoftores # qui mathcmaticoruin libe- 7 ° ralinoiniuc adumbtames rnepdas fuas,proffičtur fe fata cu!ufque nofie, Sr natalitias fvderam obferoa * tiones:quibus ffmiles funt srioli, arufpices, augures a vatičinatorcsjfomniortnn interpretes. Matricarii in Nouella ij.quse eftde Prretore ple- • bis. Hoc verbum in notis quibufdam vetuflis ad lu- iiani Patricij Epitomam ffcexpofitum inueni ,Matrf* carii dicuntur illi,quos videmus ad incendia curren-' res Sc portantes fpongias cum fcrramen«s,Šc alia per qux poffiint de parietc in parietem tranfire Sc ita in- cend um cxtinguere Sic difti, quodin matriculam pr^toris picbis relati erant.BrifT. matric es Aquarum , Albericus indieat pro fiftulis po ni,in I.eos.C.de aquaeduft. qu? nimirum in capite duftus aqu^,caftellive , polita? collocata?que funt: ex quibusali^ quodammodo prodeuat , qiireque quali primordialesSc originales funt.Briflon, Maftos ap- peliauit Vitruuius lib.iz.Calftodorus vbera. Varro in lib.de re ruft. papillas.Erant etiam matrices iibelli,in quibus Carfareo fi‘co penfitames deferipti contine- bantur Habebant Sc nomiua militum infčripta ma¬ trices, fiue matricul«,per diminutionem. cuius vocis freques eft mentio in pofterioribusli.C Vnde Sc ma- tricuiarioru vocabulu.Preterea matrices,vrbes Lati¬ ne dicuntur,quasGra?ci meiropoles appeIiat.Quinet- iam matrix vterurn j Sc quod Grteci jUiirfav vocant, fignificat.Item nutricem pullorum, apud Coium, Es generaliter quamcunque educatricem. Item cotnr- nieum ducem , quem Grieci op&i^t/Uijhfavappellant, tranftulit Gaza inatricem.Vide Aiciat.in 1 . eos qui a- qua?.C.de fpeftaculis.lih.n.Spieg. matricid A.Oreftes, qui ffammeus Sc excandefcens emancipatam Sc addiftam AZgifthi libidini matrem CJytetnneftram cum /Egiftho , qui patrem Agame¬ mnone obtnincaffet.furialiter intereinit. Pius appel- lafcus quod patris nečem iufte lit vltus. Ioan. Bapt. in comment.P^inegyric.Sidon. Apollon.&c. matRIcvla pro Catalogo.deicriptmne, indiceque ab Impp.vfurpatur L3.de agenilibus in reb.lib.i?. C. 1 .13. C. de aduoc. diuerf.iudicior.l 10. de cohortalib.lib 19, C.l. penult.Sc vit. C.de Commeatu lib. u- Matriculae militatesjpro nurneris l.i^. C.de teft.milit.-Nam pun- fturis in čute punftis Milites feripti, Sc Matriculis in- fertiiurare folent.vtitur hoc verbo Modeft.in Epito. de rc milit. Matrictilarii Oeconoilli Ecclcliarum ap- pellantur, quos nune Marguilliers vočamus. Gotho- fred ad I.zo.in princ. Cod.de faerof. ecelef. Sc ad 1 . 1, Cod. de patribus qui filios fuos diftrax.Aimonus 110* nach. lib.4. de geftis Fraiico. cap 33.Prredia vero tam. innumera fratribus in eodem loco deo famulanti- bus,fiue matriculariis ecclefiie comul.it , vt deuotio animi eius plurimis admirabj s eflet. Et in libro ve- teri formi,larum : Nos in Dei nomine Matricularij Sanfti Martini, du manead hoftia iplius ecclelias ob- feruanda conueniffemus, ibi rnfantulum fanguino* lentum inuenimus.Br 11 '. matricvla, decurionum , in qua decurionum no- inina fecundum cuiufque ordinem feribuntur : alba cuv.se appellatur. Vulteiffn commenc.Inftis.de Aftio- nib.£.ii.uu. T- matrimonia fecundum naturam effe,oftendit Lex, Kon m oEGHAPERis,vtvniifqui quehabeatfuam, ret neaturque in voluptatibus modeftia quaedam Sc certštudovvagi enira concubitus incert^rri facerentde fobole opinionem , eleuarentque čaram alendi par- tus.Oldend.Prat. matri monti contraftus ititer omnes Ionge eft fa- luberrinius ,quo lolohumanum genus( quoad Deo placuerit) pulchro cotiferuatlir ordine ac propaga« tione. Proinde nulla res eft, in quam legiflatores 9 iur!s fingtilaris benefic a tam liberaliter con tul eri nt» acque hscmatrimoniisUs;omn§m capt^nses occafioj M ANTE a; nem.vt huic facrofanfto eontraftu' nihil obftaret.ai replendas ciuitates liberis hommibus.Gldend gATMMONio quantum tribuerint olim , lex ri.Ta- bularum oftendit,quae coelibem vitam prohibet,nu* ptiafque pracipit, fecuta F! ato nem, qui d trigefimo anno vfque ad annum trigefimum quintum ducen* da m efle vxorem putauit, alioquin pun endura eifc matrimonii contemptorem. Et cum liascJeaa qui- bufdam iniquitatis incufaretut.tefponiuni eft a Ceu- foribus: Naturam ficut nafcendi, ita gigneudi pro- io cteandique legem praefcribere. Redite quidem dri. Nam naturi atiter Deus, creatohomine dixic: Cre- iciteSc multiplicaminijOld. id mmoKirM appellatur viri Sc vxoris coniunftio. J.T.J.i.ffde iuftit.& iur.Ex eo autemdi« 3 :umquibuf- •dam videtur matrimonium , quod propterea nubat mulier vt mater qucmadmodum Auguftinus li. aj.contraFauftin. fcribit,quod & Accutfius docet, matrimonium ideo diAum efle, quafi propterea no- bat mulier vt m3ter fi.-r: At Gtegorius in capitulo vi- 10 tirno, de conuerfione infidebum, datum hoc labori- bus quosin patru melietes fufferunr, tradir, vt ab i- jffis potius,quatm viris, eorum coinnftio nomen acci- piat-BntTonius.infans enim materno magis indiget jo!atio,quam paterno, & marri inpartu doloroius, & pod P irtum doloroius exiftit. cap.fecundo.de co- uaerf. infidel. A 'bas Pnnormit. quafi matris munium id eft oflicium ineptiffime dici puramt. Rečtius au- 'Jus Gellius lib.17.cap 6 . Enimvero (iuquie«s) idonei vocum antiquatum enartatores tradiderunt,matro- 50 nam diftam efle proprie qus m matrimouiumcum viro conuenilfet, quoad in eo matrimonio maneret, fi fibi liberi.nondum nati forent, dnftamque ita •efle a mattis nomine non adepto iam.fed cum fpe & omtne mox adipifcendi: vnde 'pfum quoque ma- trimonium dicituriDe quo latius Connanus hbro S. ca.y num.i.Vulte.m Comment.Inftit.de patria poteft. §.l.num.y.ait matrimonium dicitur a matte,no quod dam iit,fed quod mater ex nuptiis fore lperctur.Qmi- doq. matrimonium fignificai rem reličtama matre, ftciupatrimonium rem reltftam a patre,vt Suetonius in Augufto : cum pletique equitum attento belila matrimonio fpečtare ludosequatuotdecim nonau- derent,&c.vbiM,t-r;monium interpretatnr Conna- nus bona materna bb^j. cap*i nu.8.Sic Senec. iib. i.de benefic. c.;. rj_u:a late patentis matrimonii fit. Matr imokivm eftdiuini Sc humani iuris communi- catio inter virum Sc foeminam,indiuiduam viti con* luetudinem continens .5 1. Inft. de pat. poteft. & leg. T.ff. de ritu nupt. Per diuinum iusaccipiumutlacra tjuac cuiusiibet familiac olim propria fuerant.Nos au- tem veram pietatem Sc im natura:, per facra intclli- gere poflumusiuforo Chr.ftiano, Oldend.lndiuidua vit* confuetudinem intellige non aptam d uidi,quž* tum ad affečtionem attinet. licet quandoque actu di- uiditur iure permittcnte , puta pet diuoriiumIcg.r. de diuort. & repud. Bellonius Matrimonivm dicitur a Iafone contraftus bonatfi- dei in S.fuerat Inftit- de aft.priterea Ipecies feiuitu- ciseftleg.*. fF.de lib. bom.exhib.£t proptie quod du¬ ra (it feruitus dicit B d.in leg bona; fidei.ffde reb.crc ditis.quia maritus non dicitur hubcre pienam fui cor poris goteftatem pap.diuetfls.ext. de cler. coniugat. Spieg. Matrimonivm bomrmumlonge aliud eft nnara bru. torum coniugium svt Djonviius H.dicarnaf.inquit, E/i» liui divfsgjtv rtfis AiSfttmis lij kcIV utlat, oiiTa //SfJ davlSi X/ cet § (h/S-fUnroirajriv Tna' rtptit m , Scc. B-iidub.. titu.de inre nat gent.& ciuil. Matiimonivm aliud iuftum eft , aliud iniuftum.Iu- , Indeamatula fit dimiimtiaum matellio. Varr-o de vita patrum:Poftulaflet trulJeum*inatellionenvpel- uim. Scdebis eciam dixitnus fupra in diftione Ar- gento Fifto. 8c in di&ione Staphia. meminit eciam Potnpon.iu l-.etfi non funt.$.r. ff. de aura-Se arg. leg. Cotta. Matula imet ornamenta muliebria numeran trn U(?.§.immdus.fF deaur.arg. ' Hatvra muliernon dicitur, qux minor eft 11. annis. 5 Leam hicftatusA.ii quis fponfam.ffde Donat.int. vir. &vxoi.Spiegelius. t MATYRARE,non eft abbreuiare, fed accelerare •* ita v adhibeatur induftrias celer-itas,Se diligentiae tradiras. CateraapudFertarium in $.-his igitur.livft. de Iuft* & lur.Spiegelius.Pra-teius. iUivRE fieri dcitur, iuxta fententiam Cxf. Augufti, quod nec citius fit, nec ferius, ita vt per hxc (vt ipfe d/ceicfoiebat) tarda acceleratio exprimatur.id quod ^.o SeruiHs&Donatusfuper ./Eneide Virgilii ,6e aliitra- d:derunt.Hoc & Bald.fentk in l.i.$.li quis tamen. ff fi quiscautionem.Spiegi Uatvki frudus.propne dieuntur,qui neque crudhne« que mit«,neque caduei,neque nimium cofti ,rfed in tempoče temperati proueniunt, vt in 1. Taiianus.f. fi ftuftib.fF.de Ad.emp §:is vero ad quem.infiit.de rer. diuifion-Spieg, Quare hoc fcias(mature diSbonejfem perproperatione quanda haber e in fe . modo ta-raen remiflioi'em,tr)odoconeitauore.Remifiiorem:vt qua maxime cum tibi peculium non effe legatum. proponas. Maxime : nam li pe¬ culium legatum proponeretur , contra efiet dicen- dum.l.i.^.per contrarm.ffdc dote releg.ldem ipfurii Petrus Faber fingularis vir ingen;i & doftrine, appo- fitiffimo exemplo confirmauit 5 dučlo ex I. ii. §, fi in agro.digeft.de fun. inft. vbi veftigatores &: canes, & ca:tetra ad venationem neceftaria inftrumeiito agri contineri Vipiam tradens, Maxime , arldit, fi av -°r ex hoc redituiH habuinqua de re Panlusin 1. n, e odo-" t!t.& libri j.Senrent.titu. f. agens rctia,apraria Sc ca> tera venationis inftrumenta ad inftrumentum fundi pertinereita definit. si ou^ftus fundi ex maxima patte in venationibus confifiat. Sic etiam, vt hunc locum concludam,vox Maxime imerpretanda eft iit 1./7.5 pater.in fin.ffide legat. libr. 3. Sc leg. i. §. illud. ff.ae hared.vend.Sc L4-X-.de pa bitratur,qnodcunque fuit, quod poft ii.Tab.8cjn. Principu conftitutiones eft edirain.S. Inftitut.de Legit ag. uc.Spieg. Medi anvm vocabulum.in l.fi vero.fF.de hisq 0 ;de.'e- cerunc, Bud, accipit pro medianocubioilocmr.cslh id eftjfuperioris meusbri domus^uodiomftii.^ m.* iiabitare folebant , quafique corpufculumibii quoqne membris conftans,cub culo,exbedia,cellu'a & huiufmodi cubiculi appendtcibosiMeiiiiiinitciil pro mediojidem indicat architeftonicum vtik« efle, vt apud Vitruuium mediana columniabij. gularibus diftinguuntur , Sc mediana teftadints. Spieg. Me Di are, & Mediator , quibusinterpretes,Scvuk gus cauildicoruin vtmitur , barbara funt vocaMt Sp eg. Medi A res vocatur,qux quafi interponitur .Scintfiii- citur media, veluti fipetis a me fundum,Sctrjtifigi. mus, vt lllum tibi iiabeas: & des mihi Summamde. cem aureorum,ea fumma dicaur media, quod eam; diante,vcvulgo Ioquun;ur,confefta eftttsnMi Connan.libr.f.cap. 6.nu-4. Media vetba.Suadete, inquit Vlp.T^fjiiiroieJl.i.n de Ser.corrup.juscrrtjSeu media verba d;cuntur,qi ci mune,aut bonu,ant malti) honeftu,sut.turpe,prjfc. rum aut ca!amitofum,habentfignificstione.(ja)ilj[ ltus SuntiTempeftas.Dolus.U.dedol Facinus,&aoad Mete. vt A.Gel. animaduert.t.hotior.SicDoo!«,« vEmiliusAfper.Otnatus,t^f pi trar eft.addecus.S:si turpitudine.SeruiusinariArs ? ^ioareft.Riiriiis,Paii -i^j’ uim >y eft.rteru,Fatale •%!/jimei eft:&quarto,tIa- ere eft.Sc quinto der,ique,M6ftru^y«i eftidictum a utonftrando.Curt.lib ). tiVjr«? cap,11, torno primo, x ,idiastisvs, mancipiuni viliffiimim,qoptmelij 11 in trdi bos ftat,vt ad curafuis iufla & imperatipti!« fir.vrpian.l.is-j-ii. ff de imur, Ftenimmulnini ; ntcr. eft ,qualis Seruus lit.bons frugi.otdinariosjdiipcali. tor : an vero vulgaris , vel medfifticus, :n qua!is. Idem 1.1. §. 4. ff nant.caupo.ftab.li quiopera rnediaftini fungitur,non continetur,vt puta atriarii.l; focarii.Sc his fimiiesCitem n 1 .1.5,4. ff.de op.fcni.Cj. lumel-l.i.c p.Mediaftinus qtiali cunque f&tuspoteft efle,dum modo perciplendo iabori fit idoneu;. Xoj- nuili per mediaftinum leruam balneatoresfignifiari putam.Cato.Ille imperator,tu iili a caeteris medisfti - nus.Nonius Mediaft : nos, non foluin bahiearum,ftJ eiittmquoque miniftros Sc curatores!e»imns. h' cill. 17. Viilicum Ai iftocratem.mediaftinumiift bubulcum,commanducatus corrupit,ad incita adeji:. Eft autem hsc vox compofttadniedio & ftandott; a Graeco *?o,vi nonnulii vaticinamur:quanqmii>“ in hoc verbojvocem medium tantum notandimAO- lunt, reliqua produftionein efle verbi. Pt«. Pd® - nus in lib.de u. carmin, Mediaftinusquoque,w,ii' de videtur componi, qui medias partes balnei teatt, hoc eft, in medio lauamium fiat. VSits {ftkcv« M i j$9 M AN Cic.'ittGatititt.&P!in.Iib?.2p.c*p,?.BrLT. & formati. l;b.i.'cap«2«nam.4. KIbdicari Gr^ci dicunt qu«d p'ro hac ti- gDificationefamiIjareeft~Kippocr.it:. Is libro primo 5kphor:fmorum mwcSj Gal. in H ppocratem interpre- tacur.Et idea. H apocra.lib^.a^spicr.T«.« } iu^tzls ^p- »vQj>y£.fkc. Vtero gerenrcs medicari opor- tetrd eft , niedicamentopurgante vti.Brechsus in 1 . 10 qui venenum. in tit. de verb.& rer.fignif Prat. Medic a MSN quod ad faltitem hominis, vel vr teme- dium datum erat.BnC Medicamemta continentur etiam vi&us appella- tion$G’cedd. in commem.I.44. nu.4. Medicamentvm, quo homines Sc cstera animal.ia curamur. Nonio etiam venenum eft. Vlp. diftm&e protulit in I.4. ff.fin. regund.Mala, inquien$, medi- camenta& venena veniunt q uidem ;n hoc iudicmm, fed /jidcx omnino iuterpone; e fe in iis non debet:bo- menim & innocenris viri ofKcio sum fungi oportet. Tantundedebebit facere in l.bris improbata: lečbro- nis,magicis fatte,v:el fimilibus.-hsc enim omnia pro- tinus corrumpenda funt.Spieg.Briff. MEDicAMENTARivs,in Cod.TheodoftanOj qui malo medicamemo aliquem potionauerit. Adnocauit Ai- ciatlu.Parer.Spieg.id eft.veneficus. Brff. Medica poteftelfe mulier.fmp.inl.ioC.de comu.Ter-- uo manuraij.ne autem.Spieg. Medici accipi politimii 3 ifiquitVIp in l.i r $. 5. ft.de ex $0 traord. cognit.qui alicuius par tis corporis, vel certi dolorisfanitatempollicentunvt puta ti anriculariiis, lifi(to,veldentium: non tamen ti incancauit 3 fi im- precatus eft, fi exorcifauit:non funt ifta medicina: genera, tametfi fint, qui hosfibi profuifte cum pra> dicationeaftirmcnt. Mibicinae tres funt pattes, inquit Corn. Celfus in prsefat.primi libri 5 nam vna eft qus vičru,altera opis mesicamentis, tertia qua: manu medetur. primam «fwiT>j-mky,fecundarn pdp^smtvmlu },. temam yj-,i • 40 ^uluGrseci nominarum. Itaque medici nomen a- pud. lurifconfultos fumitur pro iis 3 qui medicameii- taconficiuiit 3 vislnera conficiunt., cucurbitas ačimo- uengtemcircumcidunt au? caftrant.Pro Ch : rur- gisapud Paul. libr. 3. fent. 13. ftem' apud Vipian. in L 4. in /in. ffiad leg.C®rn,de ftcear.Medico J inquit, qui vinliaerciderit, capitale erit: idem in l.qua aclione, 7.5.vic. (F.ad leg. Aquil. Si medicus feruum imperi- tefecuerit. xsvrmit vero ftgnificatur in leg- in- fequenti ,vbi Caius de medico loquens, Idem iuris eft } inquit,(imedicamentoperperain v us fuerit. Vi¬ pian. in leg.^. ff. de excraotd.cognit.Si medicus cui curandos fuos oculos coiamiferat. Motomannus. Pcatei. h?.dicinaw -facere, exercere.BdfTex ifiD1 etaT rs vocabulo ,quajitimide vfus Cicero, Jnfuianus obferuauit, cuius ilie verba reiert ex libio de vniuetfuate. Dimidietatem nihil efie 3 & al«> mo nuere.Spieg., aftushomo ab Imperator? appellatur fet;nus 3 neque magns alicui -curationi prspofitus 3 q.uafss eil difpcnfatorvelattienfis'- neque viliflimo muperide- IHnatus, qualis eft mediallmus, aut fcoparius ; fed med,a: inter iiiasfunčiiones curationi aiieui prsfe. in§.^.de iniur. Hoc.. v.idelatius Ferrettum tit. deiaiunis. Medimentvm pro tin&urapurpurs, vAut fucco quem bibitpurpura.Seneca dixit libro i^Nacur. ouslt. ca- ^}EDImnvs modios fex continet. Modium conliciunt f 5 Atarufedecim.Sextaxius 3 quint« dens vncis; lic di* T E F; r«9o ftus^paod fit fe^J p.irs cong ! i. Ex Alc' Spleg. Mediocrjtate non genere d;ffert Scapha a Naui, I.' vir. ff.de mftru.BrilT. Me dto tempore 3 id c- ft.pendentcappelbtionedeg.i^,|» vlt.ff. Qoj teftam. facere poff' Mediolanenses. In viib. feudorum fb. i, excat tl- tuIusjD: vfu Medioianenfiumj&c.Stephanus B i -zan* tius,excellcnsChorog opbu?.M€?Ao>.ffyov sit , tf-Kv^ravte kj GcKiiv 5 c hUSZj r,vbit ?.«pc^«Tsm,ideft,Mediolanu ciu.tas Aqu»itanis } 6c in cois MedioLmenfes, &c ciuiras alia Italis clariftiina. Hsc vero ciuitas cifalpins Gal l\z metro^olis 9 popu¬ li multitudirie refercidima cft-, di&a i fue mediatim laniata.vt in quadam Epiftola nona apud A rbrofium legitur. Et fecundum eam ipfam Mediolanenfes in prsfenti tit. dicuntur 0 Medioxvmidi vocanturpoteflates medi^. Dequi« - bus hsc Lucius libro de dogmate Platonis.Deorum * Plato trinas nuncupat r pecies 3 quorum ell vrms fum- mus primus.Se folus ilie, vliramundus ,incorpot\ei3S s nem patrem Sc Architecrtimbuius Dini orbis effe icunt.Aliud efl gen us, quale aftra habent, cstera« que numina 3 quos ccelicoias vocanr.Tertium habenr 9 quos medioxumos Romani veteres appel/anr s quo 4 ’ ex fui ratione Sc loco Sc tempeftice, diis fummis iunt minoresjhominum natura profečlcr maiorei.ln bane - fententiam Seruius Lbro S. Aineidos:Herculein com- manem Osum dix:t vnrieique naturs medium.Et in < ter mortalitatem &diuinitatem efle numina a!iqua • tantum cceleftfa,aliqua tantum cerreftria^ ai;qua me¬ dla , quos Deos Apulefus Medioxumos vocat.Plautns- • nominat Deosfummos med:oxumos , patellarios. Suntqui femoneshos medio.s velint. Super h;s hsc - Flaciades : Seniones dici voluerunt decr,quos ccelo nec dignos afcriberent ob meriti paupertatem , tiča- • ti Priapus.Hippo,. Vertumnos :nec tcrrenoseos de- putare vellentprogratise veneration^i ficut V.arro ia Myftagors libr. ait: Sernoneque Inferius derclido D deunrde pinnato atto ! lam 3 orationis eloq'uo 3 &:c Pia^ ra de his vide in loan. Bapt. coinm.Epill.Sddon. Apel* - * lin.ad Fauftum Papa-mjib. 9. e d 1T v L L r v m ,non medium tetra:^ 3 icitur 3 inqu h Fe~ * ftu-jfed procul a m ari 3 quafi medicelliam , ab eo, - quod eft tellus.Cicero mTc-picisfcribit. tuliium , in ? hoc verbo extenlionem efle vocabuii 9 nihil lignifl-. ca ute m. e di vm proprle dici, quod dimenfumsqmliter ab • extremis diftet. vt Ariftoteles in Ethicls dlfHnit 5 id- que contračf ore vocaoul©^ SO DIVM dicitur etiam , quicquid inter duo extrema ’ eft, etiam (i non squaliter diftet.f.adiečbio. in 1. 3. f? 0 - adl Cotn. de S^c. Seneca Epift. 118. Id medium atq, indifferens, ait, vocamus, quod tam maio continge- re, quam bono poteft: tanquam pecunia^tonna ,*no^- bilicas.Medium quoque vfurpatur pro manifefto Sc ■ certo.Vnde dicimus, rem in med.o reli&an*: fopec qaa nondum coftitutu in eft Sed &c m.edium pro ter-" no (juod qusdam comraria habet, etiam in inre nr^« - ftro intelbgiiur.vt inter effe meiun^-elTe tuum,efTe 60 Caii, vd TitiU. fed Sc ti pofteftbri, in princ, de iure» iur 4 1 .fi inter me Sc te.de except. rei iud.Inter adfen- - fum 3 & contradičlionem 5 patientia.l.i.^.fcientiam,dc ' tribut.a^r.inter delicate progredi ,Sc diplomate vti 3 eft maturare. leg.continuns^.i.de verbor.-obligat.T.a- - ter donatum Sc commobarum 9 preearium.Arg.l.i. de prec.Inter faeru Sc pro£mum,L'an(ft6im, 1 . faera. de rer.daiif.Inter liberum , fiue ingenuu.&i feruii.Jibera. ■- tinus-l.manumiftioncs.de iuft.& iur.Inter venenum • bonum Sc venenum malum,amatorium,Leiufdem h , : 70 1. vbiBart.de Sicar. Inter negligentiam craflam, fine I aimiam fecuritatem 9 & delatociaui cunofiuteai, . iŽji M ANTE E.’ fcientia.L nec fapina.de inf .8c Faft. ignor. Inter bona fidem,8c m a la m fidem, dubietas.GlofTj.generaJ.j.de _ acquir.p8ffelT.ea Apello Spieg.Ptat. Cir*a vero extre- ma fciendum eft , quaedam efle locsrum , quxdatn teniporum, de quibus Corrafius in 5 . puhlico.nuin.7. in rubr.de feruitut. Midivm ingenium , boe eft, mediocce , vel vtrique fententioe fauens *que. Mjbitm nomenJ.j.J.i.ff.adl.Cornel.de S'car:id eft, 5 ? MŽ5MV. Msjtt autem appellantur vocabula, qux in E° bonam & rnalarn partem accipiuntur. Ideoqueboni vel mali adie&ione diftingui & difcerni folent: qua» lia funt.dolus, valetudcgveneiium Briff Me divm reiponfum , pro dubio, Maximiliana:i aulici vocabant,Strgaš Mofers befchijA. Medivm tempus interprecatur fuftinianus f. 1! exhi- benduin. Inltit.de effic. iud. tempus illud quodelt inter litem conteftata & fentemiam,Vlp.fecutus,qui inedium tempus appellat quod eft inter initium , Sc finem aftus,i. II /ibeninus. D. de colluf. deteg. Fra- 10 teitts. Medogramm atei funt quos feribs confulebant. Nam j «iid'o! fignificat Suids.Alciat. C.de ta¬ bu!. lerib. & locograph.libro decimo Hace vox in I.4. Codtce eodem corrupte ponittit pro demogramma- tei. Sunt autem fH/Mfpa/Uf&nTs plebis feribae, Prat. iDooitArHiA, ideft, litera.Inde Medographtis.id eft,medicini fcriptor.lic accipitut C. de Tabul.fcrib. &c.lib.ro. jo Mei vfus ca'ufa paratum,vt intelligendum lir.Iutifconf. declarat iu leg. cmn in teftarn. ff.de Aur. &arg. leg. Spieg. Vitic Catamidiar/. JvlEi.nota:fignificationis. Vlpi. Si redicus exmeliecoa- ftat.ettam aluei apefque continentur.Vide Forcat. in fuo penu TurisCiuilis cap. it. Et exmelle muHdm, Hydromeli i & oenomeii manant : ,de quibus vide fuis locis. Briff. Melancholtci funt,quimotbis v.elancholip.ideft, 40 attac bilrs vexatnur.Melancholici item dicuntur ma- nici & maniaei : quem enim nos furorem dietmus, Gratci Melancholiam vocant. Cicero Tufcul.t. Gtaoci autera maniam vndeappcilent.non facile diserim: eam tamen ipfam diftinguirous nos melius,qu.im illi. liane enim infaniam , quas iunfta ftultitii patet la- tius,a furore dift, inguimus.Prat. mttti ANi,h2retici, yide Epiphan. a.tom.i. fiaeref. 68. j.ie r.iNVM,genus coloris candidi.Plin.li.jf, cap. S. Me jo linum candtdum &ipfum eft optimum in m da in- futa. Paulus I.78. i. 5.(F. de legat./. Quin minus po. to ’ carracinum.aut bpiginum , aut melinuiii, ftio nomi. nequam coceum, pntputave deilgnatur. Prat. Hot. fJ.lKU/011 Mtu ok conditio adferri videtur, fi prior! precio ali- quid additum fitraut (i perlona emptoris melior, vel lolutio precii commodioc obuenetir. Et genetaiiter fi quid acciderit, quodad vtilitatem vend toris per- titieat.l.eum qui. §. vit. cum leg. feq.ff. de in diem 6o adiicl. S,iehor condicio,quodad pactumaddi&iontsind;em attiriet.adferri.videtur.fi precioquid add.itur. Sed etfr nihtl precio addatar, folutio tamen offeratur fa- cil/or pretii.vel maturior, ve! locus oppottunior fol- uendo pretio dicattir, vel fi perlona idonelor , vel gusleuioribtis conditionibus emat & fatisdationern aaullam exigat, melior conditio adferri intellighur. I.4.5. vlt.ff.de in diem addi. & otnnino quidquid ad -vtilitatem venditorispettinet,pro meliore conditio- 70 ^elubed-debet.Btiffe. msl ior conditio &deter!orpi3gtum!.r/i,ff.d c J M , r reg. lutis. 1 MEUOR.AMIVTA & msliotatiotitsdicumtitn «, emphvtetita in te ipfa habet , Sc perciptt ptok rure emphpieutic®, vt in I.vit. C. de iureemphjtt«, Inde , qued agri veftigaies 1 'olebantfumptu'aco»t n conductorum , ad meiiorsra ftugemreduci ea fr;" quod ad vtilitatem fuam & fuoruin feropetefet". I s vfuti.Oldend Prat. Melior are, pro meliore Sc fmauoficrem effi [et ( Vlpi.l.rj.5 /.£de viirfr. Si qmdem vluftuftuatiopt>' lT.ittitur meliorareproptietatem.Hot.Prat. r ‘ Mehorascere. ctalfefcere, foildefcere.lapidefcere herbefcete,nuUrs atuorib.olimplus , qua«) P!ij; 0 j' uuncu! 0 ,& Columeilsftserunt familiaria vetba,telij Infula na.Spieg. kili vs eft,ideft,tongevtiIius,aqtcommodit|i.|(i; T ffde hsred.pet. melivs squius,formula etat iudicii tei vtoria,™;, luto matrimonio repetebatut. Ciceto libt.de ol Reliquorum autem iudiciorum hsc veterinarji excellunt t in arbittio tei vioria, melius Top. Ia primifque arbitrio tei vroria: , inquoti quod aquius melius.Iauolenus-l.pen S.vlt.folut.mat. Quia nec melius uec £qaius effet, quod erigetetit ab vKore^ionpsmiffet.Scc.PioculiiJ.l.oaaigeJnu fecunda.ff.de folu. Nec melius necsquius effe erlfti- marem eam fundum SeitE reddiiHot. Prat, Melivs fieti non videtur,quod centra Domini vola«, tatem fitjvt refte ex Celil relponfo colIigitur.l.quam. tiis.ffde vfufr.Spieg. Meliorari proprietatem.tem, prmdium.Briff ilEiioRATiONJS Gtxcisdicunturs’/tTS!;^Tit, Brit. fon. Melioris pro Proceribus fine ptimariis eademfn- tičite , qua Seniores racitus lib. rj. Et commotus tis Auitus, patienda meliorum imperia. OttoFcifihg.lib, i.c.is.Gladio exerto inmeliorem & nobilioremo- tKnium Rauennatenfium manum milit. Apud Rade- uicumIi.i.cap./o. Dominas imperatormagnaefiir, gloria,quofdam de meliorib. ex Mediolano & Britia in vinculis tetinet. Et alibifepiflime apudautoter batbaricos.prat. Miir.EPHEBv«pubertat!praxlmum Cenforimisvo- cat.rrat. melloproximi alt Briff qui infequemi anno faturi funtprosimifcriniotum.l./. 1 . 7 .&iJ 4 ,C.de protin, facr.fcrin. meloproximvs apud luft-eftj qui fe cum prosimo Scrinij faeti evercebat curamque cum e ogerebat.ve- lut lubadiuua.Alc.in l^eculiari.C. deprox.facr.Scri, lib.it. deducit a verbo/asXST*c9 quod e.vercereligni- ficat.ve' a/.dku , quod curx efle denotat, Sic dicitut primarius a fecretis.hoc eft, fumuio Canceliariopro- jrimus. Cuiacius verius putat Meloprosimum dici, qui lequeti annofuturus eftproxiuius:lwŠ78ffeii7. prat. ME l l ari a /MkrtlZtiS Sc p/.ekiTfoti'i% appellatjVarr]. de re ruft.tf.locu in qao spes nutrruntur,Gotho.ad i. 3 .\quidam.is.ff. deacquir.vcl amit.poll! Mitkctjajl Grscis d ; citur puer,qui artatis progreffuannu decimum atfgit.Brechaeus in L pueriintir.de ved ,k rer. ugnif. i membrana , tenuiorciHimaUumpelllsjCoriuravfro crjfHor^us vatgo peigamena virginea dicitar. OD' leruandum tamen, qu©d hodiein membrana, omn!a:n- ftrumenta feribuntur: quanquara iniungi etiaifine-, taristabeliarii(que foiet in ipio f3cramenco fecunufi SpecuUc* vtinftrmneota in membanis conficianf, % M A N T E E. 1^94 auod k rpfaformula,q«ahodle facri pa!.iti! Convtes d principe conflituuntur.diferte cauct: Ted umen cx eOjicfteV-glio.incpmenrariis in § nihil autem in- tereft. Inftitut.de Teft oid. non l^dencur partium iura:euam(iad jne-ndnz čudo lum Koc proficjat, cummateria (it durab lior.£xc .c lurt . Noueila co- ftitutio,tabeilionibasprTfciiben.,quibus vti chartis debeant , emu tamen milk eft nodie obfeiuatio« Spieg. Membranah funt exgenere & numero tnateriaruin 10 adicr-bendum # que achartis (cparantutl /i.. ff.de leg. I.BtiiT, UBMBB.yM,pro cubicukf, fiue parte sed ficii apud Vlp. deManamilT.teftam.I.fi itaTuer.t.i. Idem qu$. po- teft,inquit,6c (i fabris duobus, vel pidoribus K mem- bram depinxiffent, vel fabricaifent n;mera N . Vulgau codices corrupti, non membrum , led tempdmri ha- bčntVGiaeci vocant. Quin & partem domus Coluniella,cum Plimo luniore , Sc Apuieio , meni- brumnominant. Bnff. V:de CatanTum Gonynent.i. tQ quiaiiudexemplar (ecutus .Iunfconf. verba Ji c citat. Quxri,inqait,potefi:, tl fabris duobus , vel pičtoribus teinplum, vel membrum depičtum ellet. Spieg. Membrvm in u. Tab. pro corporis parte accipitur, prornanu,‘pede •*. Verba legis haec fiint:Membrum ii rapferit (alias pačit,talio efto. vide Gellium Isb-ioc.i.Prat. MEuiNissEaitSenec Epift.//.eft rem commiffam lr.e moriš, cudodire. Bnff Memori A cft ) Cicero.mquit,per quam animus repetit ea,qusfuerunt. Idem bona memoria, dixitad Attic. D lib.s.Sola pranerita effefubiečta memorUe , Themi- ftiusoftenditlibro i.c.j.de memoria. Eleganter dixit Imp.Cod.de Vet.iur. enecl. Memorialu omnium ha« bere.potius eft diuinitatis,quam humanitaiis.Spieg, Memoria Plincipis, gen us eft -procurationis eorum, qu'udiiocat>one3 omnes di&abaa-t,fc emittebain,, fed k pttcibusrefpondebaiu: vt e& in Notic. Rom.Imp* Prat. Mbuokia mortuorumdamiiatur eorum.quimaiefta- tis,&perdueliioni>criminibuspoft mortem arguun- 1ur.ieg.51d.fi. maritus. ff, de domine. v,r.l,6.§. quod fiquis .fF.de iniufto rup.l.jB.jn firi.fE.de legat. lib. %. i, iC.de tcfta.man.Bri(T. Memoria etiam pro honore nominis e xiftin?-' 2 sions¬ ke & pia recoi datione delim domin vluipatiir* Brili: Memoria etiampro Commentarils In quos refere- brtUtur ca quae ad perennem Memoriam percine- i)ant ) autq i u^memqri$ ergs liter s mandata afferuari principe* curabat ac propršo ac fp. ciali fcr-inio, quod c.usreiergo coinparatu- erat memori.Tque.feu taci z meraoriredicebatueiSo inter quatuor facia Teu Pa fiat ii fetinia prinium iocuni obtinebat. Atque In ‘C iriemo- riadcrinmm ittagiftram habebat, qu! meinoris pra:- eiledicebatur.Lu.C.de excufat.munei.Ba iT. Memorial e s,in ter amiquarios 'cenferi.poflTe, erudi-* tuslurifcon. Anglcbermaeus exiftimat. QuTte, Anti- quarii*Spiegeli u s. MEMNRiAMho.minum cxcedere.QuTreTempus ouod , exced:t. ^ r ^ 60 Memorum tetradare in l.iff.ne de ftatu defeft de ftatu deitmfti quserere. Memoriales in ferimis me- inoiis militames.1,1 o,C. de prodom. facr. fcr.liUii. leg.i, ft.depriuiieg.eor.qui in fac.pal.l.^.Sc 3. vit.C.de diueri!of{ic.iibr.ii. 1. vkim, C.de inoffi .tefl-Sc No- Bcil. Valentiflia. tit.j; Hi vero refctiptaexcipiuiit. I« vkuepetit.bonlib.io. C. Ad .memoriam paremes,- Spania. n^cfcen. Nig.de P..ulo Vlpia.agens,ap- , Fibre videtur. At poflea, ait, cum vnus ad tnemo- 7° čfpj3U£udUbeliof paruilUt)fjUuu A iefedi fadi 40 )0 funt. H'nc 6 c Memotie magiftri, qut vt.alt!. ii. G.de excufat. mun. Ii. 10. C. nornine magiftromm me* moria? pr^faerunt :Inde faerum fetinium ,mcmo- nz in hvlt. dedecurionibus eo.lib. & aliisprope in- numerabiiib.Iocis* Čonn.li. p. c. S.n.i.fupraCodex • Brifl'. Me m oRiALEi adiutores, inquitPrat. erant qusfl:ores ezdiuerfis fcriniis afiumpti, qui leges^&r reicnpta ex- cipieb jii:,& itnplenda eurabant,id eft, perferibebant' autpei fcribi .curabant.Vide l.vlt.C.de prox.facr.fcrin.- Gieci ad leg.fecundam C. de pet. bon. fub. hos inter- pretatur , TŠectrois uTrtf/vnfj&rt' & ad i. eos. C de' cxcu.mun uTmuvim&Ttčv Trdrr&v- ad i. j. C.qui niil.pon>«- Mehda,& 2 nendum,error, fiueerratum. Men d Acri circuinfiantia variat ius commime. I.cunr .de mdebito.fP.de probat.Spieg. Men d a cii pcenam ferre apud Vlpian.in l.de Ttate.in ptin.de incerrog.ačtion. Men dači v m, eK aiiud d;cerequam fcias ,praffertim cum aiicuius detrimentum fequitur; Id autem eri* niinofifiimum eiatapud Perfas: S: iure noftro, hoc . eft,Ciuili,quod po ti dimu m ex ethnicorum relponfis- natum eft, qui inEciando rem aduerfario durioretn facit jcomperto mendacio punitur. Nam velut deli— dum habetur mendacium. 1. E exparte .§. 1. ff.quod cum eo,qui in alien.poteft. vbi Accurfius citat 11 . eo- dem perrmentes. Vndenobis qui in verba magiftri, ac orani exceptione maioris leglslaroris } qui ipfiffim& veritas eft,iurauimus, mendacium eft Jonge fugien- r duicuins očtogeneraexplicantur in Decretis Cano* nicis.22.q»i.Spieg, Mendacivm tnbus modis folet ab interrogato.com®' mhti.diffim.ulata vemate : non aliter fereatque te*- meritas accufatoi'um trlfariam deteguur. Li .in prin¬ cip. Et.fM.ff.ad S€. Turpilia. Alias enim jrapuden- ter negatur veritas fallaci quadam fiducia' non pro-* bandi contrarium ab aduerfario Alias tacetur.čaUido- fcilicet corifilio , vt liberuiivfit poftea effuger.e ign.o- miniam.deteda veritate. Alias,qui tam reipondendo- mendacium, quam tacendo centu-naaciam puniri ve- rentur : hi deligput mediani obfcuritaiis viamivt fub ‘ verborum inuolucro faluam habeaiit interpretandi ];bertacem,fi opus fuerit. l.de Tiate.$.nih:l iniereft-ff«* de intenogatio,Qua /gitur iihpoftura veritas ceietur ad detrimentam proximi,nihiI prorlus intereit,quod^ d., ligen tiffime nota.OId.Pra t. Mendacivm eftfalfa fignificacio vocis cum ihtemio- ne fallendijfecundu Augufli.p, beatus Paulus. ii.q.2o- Bnff.g.oll.id *tate.$.fi cum eiiet.ff.de inteiTOgat*?.^. Eftautem tripiex:Mahgnicatis, quod fit caufa decipi- endi:ioco§iatis,vbi nemo ladkur. Benign.tatis, qood fit pro faluce alieuius : jo.c.nequis arbitre tur. 22,.q.i.- Tu aute-m dic efle muha genera raendacii fecundu ih- eundem Auguftinum.Prir-nuin eft capitale m'endaciu,s q-iod fit :n dočtrina religionis.Secundum, vt fi alicjue- )a?dat iniufte,quod tale eft, vt nuili profit,& obfit-ali* cu!.Tertium,qubd profit alteri,ica,vt obfit alteri,qua- uis 116 ad iimnund tiam obfit corporaiem.Qu_artum fola memiedi f Failendiquehbidine 5 quod mirum me,- dacium efi.Quintum.quod fitplacandi cupiditate,de fuaui eloquio.SexLum genus,q.uod nuli*: oheft: velutt fi qui 'p.ain pecum un alieuius iniufte tollendara, vbi' fcit,nefcire fe mentiatur. Septimum genus mendacri-«' eft,qupd& nuili obeft $ 5 c prodeft aiieuif: veluti fi no**; lenshommem ad ni o rt e qua;litu prodere m en naturi Octa- u genus mendac i eft ouod dc nuili Gbeft}§c ad hocptodeft, vt obiinmund tia corporali ahque tue.i«.- tui Htc funt vtiba Auguftini cap-primum ead. caufa & qa^ft.Idem aliodocg in d.cap.ne quis'«ibiu^$u£-?4|2 duo genera rdttiiSacioftiift cfle » in quibu$ no n efl magna cuIpa:fedt.inien non funt fine cuipa : cum aut iocamur>auc proximo confulcndo mentimur#!©, Bel« lo»Etymol. |4bn d ax prccator.id efl } fraudulentus,,careat impetra- tis leg.& fi legib.C.fi cont.iu.', vel vtii.pubJ.Spieg. Mendi c antes validi qui accipiend*' fint inrub. C de mendican. valid. lib* rr. res ipfa docet. Forro mendicos eos imeli ig:'m us, qui (vt Ariftophanica Pe- nia in Pluto ait-vmendo mhil habent: iq Tlr^u 'CUs/ov $v [M h? z%6¥nx, Atquei.paupciibasieparantur ab eodem. Vahaos au tein iiuerpretari videtur Noueli.5o t Robuflosex in- terpretatione Iuliam Patricii. U endicitas iiicenainl.vn.de merdi. valid.^"da, iiiquit Accurf.ibi ignoratur.an vere egeant.Prat. Mekoosi mcres.pro vitiofts.Nafo,Nen ego mendoids aulim defendere mores.Sic apudHoratm m ferm. Si vitiismediocnbus.aut meaparcis Mendofaeft natu¬ ra, ideft vitio!a,Budqus:Adlibros mendofos vel imper to fectas redhibitoria,& qttamo nrinoris,porrigunt do- ftotes.Ialte vcil ter,in l.i.in princ.ff.de ?dil.ediži.arg, l.cbquq.J.idem Pomponius,ff.eod.tit.Spieg. Mg o litre,eft aliquid agere,racereve,n*ea faculcate;yel autoritate , vei conceflk mihi omnntm confenfu li- bertate,& poteftace.Sic tu« iuce, fuo nem iuie,verba! apudiurilperitosfreqiientiflitna, Bud. in Amiot.adi. vfufruftuarius.de vrtifruft Spieg. Meni ana Accurfiusa mcenibusdfta putaf.cui ramen Alciato tefte in 1. Malum nauis. ff de verbor, figni fic. do&iflimi Granimacicorum, merito aduer antur Verum vt fcribit Feftus, appellata funt a ucnio Cen fore, qui primus in foro vitra colamaas tigna proie sit,quo ampliarentur faperiora ipeftacula. Idena tra didit Irtdorus i;b. iy. Etym. c. j. la eni mn illum Craff fuille collegam , addens : tirni Sc folaria vocari pof fe, quod foli pateant ,quod confirmati poteft Ženo nis conftitutione-aifei jaqtoiVf««.Prat. Iyl i n i a N v m , op us pe.rguiis ema atdficiumproiecFis 40 fačfum.AfcoBius vetbi originem -ficexplicat:wen:us, quum domum fuam ver.deret Catoni S Flacco Cen- foribusjvt ibi bahiica atdificaretur, exceperat ius iibi vnius columnj , fupet quam teftum proiiceret ea prouolantibus tabuiatis.vnde ipie &: pof eri eiusfpe- ftarc muuus gladiatorum pofient. Ex illo Mcnia co- lumna vocitataeft. Tdem tradunt Feftus, & Porfhy- rius. Paulus i. 10. ff deferuit. vtb. Idem eueuiet .Sc rt Menianum in tuum emiffum habuero, aut ftillt- cidium in tuum praiecero.ldeni Tauolen l.z-ja.ffde po ver. rtg. Vip. 1 . a. §. 5. ff. ne qu d in loc. pub. Impp. ]. pen.C. de trd F.priu. Memana , qutr Gneči tfia; ap- pellant. Nonnulli tamei; k/caj-jec, alij ckutas le- gunt. Hor. Piat. H nc luninnjeoium & fummoenia- bx vxoresM artialis, q«od fub his , vt iub fornicihns, proftibulaeiTent:Spiegel.exNebnffi.Meeiiiana au\6 ni rt dece pedes liber! aeris hr.beant, oi: nino prarcipit de- truneari lmp 1 Meni.ma.C. deart; f.priu. Suggrundi M ANTE E. i(jt legis eft, quam verba ofteadont. j, profptxi t f . le a quibus. Ratio vero eius per eonieanru«.V Baldus in I. rt ouis ferno. C. L f,„ tatio. Baldus in 1 . rt quis feruo. C. de fur.. memem ! netnque legis haud abfurde animam let-i s ,1,, atciue ob id eenfnit eam magis atteadeadam ad verba,qui illi corpus fiat. Maiimelocoioj,;,^ ritorum ote verfatur, Qv^vm mcas patet,dt2' corandum non cit, Gioli. inl.fi in venditioat fin.ff.comm. prasd. Bsld. 1 . quamais.C.dc 1 . i.C.plus val.fac. !.}.§. Conditio.ffde adim.ic™ inteiligencia.de vetb. fign if.text.inl.fi vno.in rtij locat.i, iniulani, ff.de prsfeript. veti), cum vab i D v Prat. 6f “' m e n s & fententia iegis fpeaanda.I.fcite,Oelt«iM nomiuis. §. t. ff. de verb. lig. Sc Tcftatorisnotatoris 1. r.on abter. ff de leg./. quibu$ autem argumentu4 rationibus eam coiligcte polTis, pete abAcuitfio/ej rt fetuus plurium. }. rta. ff. de leg. Principiofpe&n- dam ait confuetudmem teftateuis. n regionis.iu« prfcedeutibus aftum,&. fubfeqaent;bus n.enteaioiii cieadam ait mr. dignitatem.v. charitatuo.vu:. ceffitudinetn. vri. vicinitatem ftrip d e bere fcribit, ■ptmae fpeSati quod legibns probat. Hecmeajd menti confeera nam quotidianaiimt.Nequebfitad- uertuiit pletique iudice: autaduocaiiitaoiaSnii aiiud fcequentius habeant, CjUamhoc. Itadiiponens inteilexit, nec ramen mentem espedotam. tein; ita fe habet. Prat. Mms aliaspro volumatis intentione,atimo,aft4t.(j ’ gitatione,fe.ntentia,ponitur. Brili’. Mente captus dicitur cui fana &imegramensnrmelt, quodetiam rr.orbivi qiundoque accidit. Briff. M s n t 1 s compos non diCitur, cjui futore iaboijt.Bti lortlus. Men s a pro tabula,qua argentarii vtuatur, apud ?jp.i pater filios.C. menlar.de leg.j. Prat. M 5 n s a auguftata.apud Mactobium eft ea,q»;Atpj fačira eft,id eft,quae coniecraca eft. In reniplo.ir,:.; Iunonis popn!on;q augullata menfa eft. Tutnck' uerf hbr.18. cap.4. Mensas non vnms materia:, lurariamfupeMltn Romanam inuezittvc colligitur ex libris note.i quibus menfirargentee memoramur.l. arg.itcm Citrea,nec nsn Eboree. Briflon. Mens ae efcareaj.l.n.C.idem refponditdomo.ffdeia- : ftruft. vel 'nAru J.-i enite citie.c in l.ml. (jujniui;: j de acf.empr.Mcnfie argemiriz nuniHlarisquefitmš- tio in I .4 ffde eden.t.ap.iFdepaft.l. 17 , ff.de furt.lt. Š.i.l.lS.&i.Sc i. vlt.ff.de inftiror.leg.j.Ceo.tit. 1.;7f. meniš. ft.de leg.lib a.l.a/.C.i.ff. dc liber.leg.&ijd C;i!.l b.i.f.c.;.& apud Iuftin.Noa.ij 7 -Briiro.Ad(lcla' catul.in Cupidilurilperit.cap.8.num.f. Obftraaiiutl a?, loctttn videti deprauatumibi.men'*^fttifa- ram, quem Bafilici itaverterunt, i j %tpluT Prat. Mensae S.^uia: Scltalicj praelatareatqueopipared:- cebantur.vt copiofedocet Athenpuslib, j.&MMll Brodqus lib.Mifcell.f.c./j. na vero proieftf funt & prominentes cefti ftiiiicTdio ar- cendo deftin.ua;, lievtientur parietes,partcs.Corraf ft lex duo/um ftjenfium vtilium terminura ftatuat. Qupd ft cerra die terminu s menlis affignetur,vt ft quinta die Au- gufti iudex dicat fe mihi menfis terminum confti- tuere J vfquead).Septembris durabit,compIedetur- quebcratione vnum & 30.diem.Veru menfes ante 3 nm ;\!ul,Csfar,corredionem, fuere tantummodo 29.dicram.Vide Macrob.li.i.c.4. Spieg. Men siv m duo funt genera:nam alij naturales funt, a /*i c * u ifts:naturalium fpecies du«,quod partim fo- 1S > partim lun« elfe dicuntur. Secundum folem ftc raenfis, dum fol vnumquodque in ■z.odiaco orbe;ft- gnujn percurrit.Lunaris autem eft temporis quod- dam fpatiura a n0U a luna. Ciuile-s menfes funt nu- 70 ® en qnidam dierum ♦ quas vnaquxque ciuitas fua inftituto obferuar.vt nune Roma a CalendL in Ca- lendas.Naturales & antiquiores, & omnium gentiu. communes funt: Ciuiles & pofterius inftituti, & ad vnamquanque pertinent ciuitatem. H«c Cenfori- nus ii.de die nat.c.iB.Hot.Prat. M en s o r agrimenforem figniftcat-Jn titul.fi tnenfor falf. mod. &in leg.4. iT. 1. 6eleg.8. jT.vltim.ff.finaL reg. Sunt & mensorbs operurn,quorum Plin. lib.io.e- ^ pift. ad Traia. meminit. Item Menfores frumenii, quorum meminit l.io.jT.t.ff.de vacat. mun. 1.29*^ de excuf.tut.Li.de condit.in publ.horre.li.ii. Cod. Quorum Rom«certum fuifte corpus apparet ex d» Lio.jT.i.& ex inferiptionibus Antiq.Piane in L vit. ff.de iure immunit.in qua de militarib.muaerib, a- gitur.Menfores cum Vegetio li.2.cap.7.interpretari pnlTumus,qui caftris ad podifmum demetiuntur lo- ca,in quibus ratiites tentoria ftgant.Leo Imperator in li.de bellico apparatu c.3. ^tevc moec 3 o/ W * (posvet!a {jLi^vvrec Kžj rjc%it$znVTec »r vut? ^e?iS37.Quanquam tk menfores frumenti in d.l. vit« intelligi nihil prohibet:de quibus l.i2.in fi. ff.de re milit. Sc Lvlt.ff.de appelLrecip.BrifT.Adde Turneb. aduerf. iib.24.cap.Ki>. m Ens o R machinarius dicitur, qui machinula vtb- tur,ad defignandum agrum quadratum aut trigo- num,ficut menfor decempedator nuncupatur,quod decempeda ad hoc v ti foleat>feu pertica.Nam geo- metra? &ga?odata? , hoc eft terra; diuifores &agri- mcnfores,alias pertica 6c dc-cempcda,alias machina ftue norma(quam vulgo quadram vocant)vtuntur. Menfor autem non folum is eft, qui agros metitur, fed & qui pronuntiat,&non demenfuris tantum, fed etiam de feruitutibus.Vide Aggen.Vrbic, li.de conft.agror.čt Cuiac.obfer.li.io.c.2. M e N s o r e s quoque vocantur,qui hofpitia in ciulta- tibus prseftant 8c notant,qui Sc metatores vocantur« Alc.rn tit.C.de tnenfor.li.12.vide l.i.& 1.2.& I.5, de metatis. Prat. men s I r v v m, quod eft vniusmenfis. Lucanusli.t. Menftruus in fačbis diftinguit fecula confuL Poni- tur altquando pro alimento in ftngulos menfes le- gato>annuumquod in ftngulos annos.Vlp.in L qu{ bonis.ff.de colf.bon.Si quid (ait)mifericordise caufa relidum fuerit, pata menftruum, vel annuum, ali— mentorum nomine, non oportet propter hoc bona cius iterato venundare.Idem Vlpian.in Lex annue. ff.de don.inter vir. & vxo. Ex annuo vel menftruo, quod vxori maritus pr«ftat>tunc, quod fupereft, re- , uocabimr.Eft Sc in neutro genere menftruum, pur- gatio mulierum menftrua, diftum , quod idtnulie- res femel lingulis menfibus patiantur : quz enim bis in menfe purgatur, fan.a non eft. Item qu« nott purgatur,nift per žetatem accidat. I.qu3t bis.ff.de dil.edid.Anchoran. m EN s T.r v v M,qnod per ftngulos menfes prseftatur> vt loquitur 1.8-ir.eam tranfačHo.ffdetranfad.item, quod in ftngulos menfes alimentorum vel cibario- rum nomine prseftatur.l. 15.ff.de don. int.vir. Sc vx e Sic& Menftruum pro falarioin ftngulos menfes,di- xit Cnftiod.epift 32-BrifT. msnsvlarii appcllantur (ait Briftbn.) qui men¬ fam exercenr, oni Sc menfarum prsepofiti a Eirmic. li.3. Mathefc.8.& alias Nnrnmularij, in L47. de padis.de in leg. 23.if.in bonis.ff.de rcb. aud.iud. Qui & ab aliis audoribus Menfarij vocantur. Li- iiftrs 1ib.7.Solutionem aeris alieni in puhlicam cu- ram conuerterunt, Quinqueuiris creatis,quos men- r rios’S i r« mobiles lucri facicndi,ncgotiandi.]ut caufteoari¬ ni o comparat, vt rurfus diftrahat, importer.espor- tetque vinum.l.vnic.C.de nund.Alcia.inImeror. E6.& in l.mercis.2G7. de verb.fig. ltemqueForm. pereofdem texr. l.fuosfiiruos. tf.li.ff.de leg.;d.g» rali jz.^.v^ori.vbi Bart.ff.de vfu & vfnfruft.lij». l.femper.jf.negotiatores. fEJc iureimmunitat.lin I.203. ft' de verb.lrg.D. e cedd.in comment. adoltj 1nercis.66.n-6. .. MbrcAtores ,non,vt quidam volunrdiaerce,M a verbo mercari,quodeft,cmere,deducitur:funt £- nim hi,qui res emunt, quas in eadem fpecie caml vendant, vt ait Alc. Cui incer fordidos, »ercam 13 tene« BOI, M ANT T mes kabentur.. Contta, copk>£ mčrcatores, non vilescenfentur.Fcenerator mercatoris nomine non fenit,per Lqu«fitum.jT.fed & ipfe Papin.paulo an- te fi.ff.de fund.inftr.Spieg. Prat, MerCatores dictmtur, qui mcrcibus negotian- tur,vtapparecex L207.ff.de verb.Eg. MbrCatOres diuerfos a negotiatoribus efte do- cuitHot.incomment. Verrin. 3. & Orat. pro Fon* teio:videinfra in voce Negotiatores. MBRCATOREsdicebantur 3 quicum Rom« domici- liuRihaberent » interdum tamen exportandarum velimportandarum mercium caufa in prouincias ad alit^uod tempus excurrebant<, sabinus a ute m in i4.ff.de penu leg. tempus illud vt longiflimum de- finičeffe non plus annuum. Negotiatores vero ci- uesquidam erant Romani, fed in preumciis fedem fortunarumfuarumconftituerant,lic, vtraro in vr- km,necfere nifi cenfendi caufa redirent:qualeso- rantaratores,pecuarij,argentarij,&c.Cicero inVer- rinaj. Ciues,inquit, habent propinquam fruduo- : famqueprouinciam,quo facile excurrant.vbi liben- ternegotium gerat: quos illa partim mer-cibus fup- peditandis , cum qusftu compen’dioque diniittit: • pa#jrretinet*vtarare, vtpafcere,vt negotiari li- beac,Ycdeniquefedesac domicilium collocare, vi- deNegotiatores.Hotom. Prat. MbrcAtv s,pro J4?co in quo res venduntur ,qui 8c emporiumdicitur.Codic. de Nundinis. leg.i. spie- gelius. MbrCekarii appellabantur,qui opera«fuas mer- cedelocabant. leg.i. jf.fi fliusfamilias, ff.de vi & vi arm.I.5.jS\fiquidferuu$.ff.quod vi autclam. 1 . 6.1 f de donat.leg.20.fi; quemsdmodum feruir.amit.leg. 91.ffdefart.leg.ii. jf.i. ff.de pcenis. Plerunque au¬ tem itafetuos alienos,quor um condudis operiš v- tekncur,vocabant. Vnde Valer.libr.5.cap.4.Villi- cum,ait,inageilo, quem feptem iugerum in Pupi- fliahabekt,mortuum elfe,occafionemque na dum ciercenarium ameto inde rullico inftrumento dif- ceffffe,Quodidcmseneca in lib.de Confolation.ad 40 Albin,referefls.mercenarium feruum dixit.Idem lf*. tl.debenefic.capitu.j.Nec condudum meum quan- quamfis dominus, intrabis, nec feruum tu um mer- cenariumirieumabduces.saluia MafTil. li.6. de ve¬ ro Deiiud.adfi.Illorum more domino rum nobifca barbariagunt,qui mancipia obfequiis fuis non ne- cefTariamercedib.promerendis lecant.sed & liberi hominesii operas locarent fuas^eodem nomine ap- peflakntur,vtex Varro.lib.i.de re ruft.0,17,pater. Briffon. 50 Mercenari vsopponitur gratuito. Eftqueis, qni alicuiopcrasfuaslocat.l.refpiciendum. iT.pen.ff.de pan. VbiMarcellus tradit, domefticafurta vocari. qu«ferui dominis, vel iiberti patronis, vel meree- narijhis } apud quos degunt,furripiunt. spieg. Pra- teins. Mar ces proprie laboris eft pr«mium;qu« ideo ma- gis videbitur vitro foluenda, quam petenda , quo- niaraperlona, quce operam pr«ftat,longe dignior eft,quam vila res,qus viciffim folui pofit. Vnde fa- 60 era fenptura non vno in loco prsecepit: Dignus eft operarius mercede fua.Et vulgo non ab re dicimus; Merces operarij clamat in coelum. Ex Oldendorpio s P ie Š- Merces feredicitur pecunia, qu« ex prsedioru ru-„ IHcorum locatione percipitur:quae vero ex vrbano- iura,penfio,vide L27.& L29.ff.de hered.pet.& 1.2. jT. i.ff.locat. Vide Cuiac.lib.4obfer.cap.26.D.Vult.in comment.princip.11.17.Inflit.de locat. Mbrces interdum appellatur pretium oper« , & 7° fluod artifici pro opera prsftatur; interdu id quoqj 1.70& e^ercitorive nauis pr*' tjuod naut«, ve! fnagiftro > vedura praeftatur.Briflf. Uskces eximijlaboris a ICto eleganter Lnterpre- tantur,qu« pro falute alieuius datur*leg.fi pater.iT, fi quis.de donat.veruntamen 8 c pro defenfione ac- cipi folet,atque annuo reditu, apud Cicer.ficut & in iure accipiturJPrat. NERcsDEM habitationis Gr«ci proprio nomine vioifceiov appellant,mercedem opere^/^orjClemens i Al^an.Iib.i.ftrom.TtjtT/^ vcunchn}^ < r«9«V«f VitOAOr.T&T ^ Tf \U1ti1 TVK&if&j Či'&tKei'OY ftff)- niS cru§[j;kyj». jAi&z>y qua;mercedelocantur.Corafiusin rubric. ff. defer- 10 uit.l.i.n.15. Meri torii pueri a Cicer.2. Philip. dicuntur,qui proftant, corporetiue fuo turpem qusftum faciunt, &merentur: dehis videfupra in voce Catamiti & concubini-.&lare Mai#ragium Mifcell. li.2.c.3. Meri T v m dicit ur id, quod congruum Sc conuenies elle cenfetur cuilibet perfons. Ideoque eft vocabu- lum Nam & in bonam & in malam par- tcmaccipitur, poteft enim quis bene, poteft quis malemereri.Olden. BrifT. 20 Meri tv M pro culpa>notum eft. Pro mercede a Te- rentioin Phor.accipi. Bud. annotauif. Mero iure munito ,-non debet tribui extraordina- numauxiliuiii.in l.in caufse cognitione.i. fb.de mi- nor. Mer vM,vt Kidorus libro 2.Etymolog.c-4. l.fcribit, purum fignincat. Merum etiam,Nonio interprete, folumfignificat.Vnde Merulam,quia Lola volet,di- damexquorundam opinione.QuintiIian. iib.i.ca- pitulofextotradit,quafi meram volantem. Atque i~ 30 ta meramrationem interpretamur in L22-iT.fi hi.fT mandat. & 1 . 6 . f£dcpoen« Et meram fubtilitatcm in L5.ff-1.ff.de adimerid. legat. Sc I.32. in fin. ff. de vfu- cap.Enneram aftionem,in L14.iT.idem Labeo.ff.de teligio.Sic & Merum ofticium prstoris in I.5, ff.de vetbor.obligat. Sc Inftitut. de diuif. ftipul. quod,vt Theo^.interprecaturj lx,acvHc Si^o&erids ov apetin- /©'proficifcitur. Merum ofticium iudicis, non , vt quidaminterpretantur, nobile , fed potiusjVt idem Theophilus,,uflVoF. Mera quoque voluntas nuda, fo- luta & liber jjin L75.ff.de legat, lib.i.&l. 18. ff. de a- dimend.Lg.Mera pcena,in leg.i^in fine.ff.fi quis ius dic.Li.ff.de et) per quem fad.er.qus rei pcrfecutio- nemnonconunet. Merum Taft um quod dationem nimam non habetjl.^S.jf-mihi Romce.ft.de folutio- nibus.Merasftimatio>in l.63*in fi.ft.de iOr.dot.Me¬ nim principium, in leg.12.iT.codicilli. ff.de captiu. Meradonatiojin L28.fF.de paš.doial.L27. ff. donat. Merum denique imperium,in I.3 ff de iurifdift.om. iud.&l.i.jf.vir.jf de offic. eius cui mandat. quod ,jn 50 ammaduerfione Aon in diftiorie iuris confiftit, vt' a mixtofeparet-ur,cui etiam iurifdiftio ineft. Meram etiamfpem,nudam ; folam J & fine re dixit Tereni.in Phormio.Aft.i.Scen.d M e ras vires, Ouid.Iib.10.de Alte Anandi. BrifT. Mb* vjijait peftus, antiqui dicebant folum, vnde & auis Menila nomen accepit , quod foliuaga eft , & lolitam pafcitur: at nune merum,purum appella- mus.Briff. M e R v m imperium, efthabere gladi j poteftatetn ad 60 puniendum facinorofos morte,exiho,&relegatione; ff‘depublic.iuciic.l.2.Mixtum vero imperium pote - ltatis medice eft,ex iurifdidione Sc mero imperio o- mma potens , praeter pcenam capitalem. Alciatus * arerg.ii.i.c.^, Didum autem eft merum imperiu, y tra ^ c Torafiusri.^jiifeellaneor.c.17. tum quod : ummu mlit&:ex C eUens. Nam & hoc fenfu Plautus in Milite glorioio meros bellatores, & Cicer. in 2. e ^5 Jt °r.meros principes dixerunt: tum quod lo* um lit &purum,cum ofhcio ius dicentis nihil com- ffi une habens,vt quod a iurifdidione feiundum fit, 7 Sc feparatum omnino. Mn p. v m ius gentium pur’um,folum,{iinplex, Sc quod a ciuilibus inftitut« feiundum eft> leg.31. ff. depof. Prat.BrifT Me r v m ius ipfum ftridum, fubtileque ius, fcu flri- da iuris ratio.Lr fi quis fit ex bis,quoS vulgo 704,Grsci vefte ofc&tT&š dietjtit. Quibus verbis figni- fica tur, rr. e fo n a u t a ni v ul ga ti voce e um dici,qui na- uem infcendit:& ne quid nauli nomine domino na- uis foluat^ducendis rcrais operator. Epibates''enim- proprie nauis afcenforcm ftg.riificat:vndc Sc milites, qui in naui pugnant,eo nomine vocantur, Sc '6hQk~ oftjnaues.Vlpia.in Lx.jT-igitur.de excrcir.aft. id eft, confcenforis, tranfportandorum hominum cau- ' Ta fafts.Spieg. , . . Mb s ona v ta, qui medium inter nauras locuobu- Hhh 3 1707 M AN «er,i.e.rnrer fummos &imos:fummos, vt gubema- tnrcs & ororetastimos.vt remigcs : & reliqois remi- .gandi fignum przbet: codem,opmor, modo diftus,. vt /^ao'j«i&'.Vlpianus i. i.iT.2.ff naut. ca,!p.itub.Sed de exercitore folamrnoclo Pr.Etor fenrit: nec cm ni debet, inquit Pomponius, per remigem aut mcfo- nautamobiigaritled per fe,vel per nauis magiftra. Hot.Prat.& Gothoft.ad d.iT.z.ffnaut.caup. ftabul. Brodsus.li.Mifcell.4.c.iL.Mefonautae (inquit)dicu- tur,qui partim vt nauts regendz naui operam fua 10 impertiunt tpartim etiam vt veftores,nennihil na- uiculatoribus aut nauarchis pendunt, pnffvtot ver o non dicuntur : hinamquein media naue remigant, iJsVjao/ itidem nuncupati. on A v t A,l.i.iT.nautam,ffnaut.caupon.eft, qui partim nautae minifterio fungitur , pariim vcčforis locuna obtinens,a!iq.uid proveftura prsftar.Briilb- nius.. Mejfr iji tindiebifche morderifchc vvehr: & vtrum ex eo prsfumi debeat animus occidendi vel verberandi, 00 arbitrio.iudicis relinquitur.G Jinctt&liiiOj rti* ireuf. 1 ,« S-cfoi 'otvUtii. Huius quoque pcenat fit mentio in L24.iT.quid ergo. ff. de fideicommiff.lib.L46.ff.de manumiff teftam. quanj a Tarquinio Superbo excogitatam Entropius libro 1. capitulo 10. & Suidas in verbo fcribunt. Qlianqaam ille huius poenz auffor atque inuentor primus non fuit, cum antc eum Semiramis metalla inuenifl'e,eaque.per captiuos exercuiffe fšratur,vt a Diodoro Siculo-& eodem Suida in verbo, semira* 60 ni is notatur. Habebat autem Romani.metalla mul- ta.L6.iT.vlt.ff.adl.luI.pecul.vt inM.tcedonia,Ephe- fi,in Hifpania,vt Liuius & Vitruuius li^.cap.j. te- ftantur. Duo etiam alia luftiniani Nouell. Conftit. 22.refert, to iv ff iv t f joj.«*. Proconncnfi metalloDocimenum & Troadenfe ad- iungitur,in I.9.& l.u.de indulgent. rfebit. in Cod. Theodof. In hzcmetalla fontes vinculis additis ad iiiquirendas eruendafque venas damnabantur. Quo iefpiciensTertullianusinlibr.de Cultu foemina- rnm,fič ait: Terra fcilicet plane generofior,quonia 7(5 in malediflarum metallorum feralibus oiScinis TEE. - pccnali opere oeplotata nomenterri inignerelin. quit; atque exindc de tortnemu in ornamenti,Af peicbendt^gangs. Ferrum purum ,Qediegenejferu Fibrz, K lufft vnd gejehick;. Fluores, F/xj?. Fodina,Gra6 oder Zech. Funis dučlarius,£ftV. Foffam agere,£c/»rjfra. Galena, fiue Molybdzna, sAuch Blejfthvvtjff. Gypfum fo(Tile,^7pj. lacens, d tu Ligendi. lurati, die Gefchvvornen. , . lurati duummri, Zvvm GtJ(hvWMh m l‘‘ btrghfihm.. M ANTEL 1710 lapis {peetiUtis.Vafer liihcafrtvven ejjl. Lapilli nigri,Zvvitter. Lythargyrum,glett. uachina traftatori MUgifter Metallicorum, Der Ttergmciller. m\leus,TlirghArttmtr,oder Ftuftel. Metallici.Kerj/fuj. fiinium, Bergt^jnoher. Ochra natiua,l5ue Sil,Berggeel, Ochraged. Odira ht}.inr,pjtUygeei. Peadens, D as hangend. -Plumbum candidum, Zy», Pl um bo ni nigrum, Blej. Pttfes fodin x.£tyger oder Huttnam, PrafeSus rationibus, Schicbtmeijhr■ Putcus, Schtcbt. Pyritcs, K,j. Pyrites colore argenteo > VUafferkys,oder VVyf- ferkjs. Pyritef colerc aureo, Eingecler Kyt, oder Kupffer- kjs. Pyrites prorfus aurei coloris, Kjs der ganf^geli- farbig ift. Pyrites colore galen® 11 milh.EingiantTiger kyi. Pvmes cjrneraceus.E/sgravner/^.j. ilccrciiirntum, Schlackgn. Rubricafabrilis naturalis, Bergrttel, Rubrica fabrilis fa&itia, Tdgtel. sandaracafoflilis, Bergrodt. Sindaracaadulterina, apud Piinium & Vitru- uiuin. sandir upad DiofcorideBi,‘?.rfrj'JfW. snum (63ilc } £thifer. SaauEn cor n" um, H or,ijlein. tuumhitmo(um,t>nndfiem. tituius, Kuže/. Ipatum , Spit. Sfkniorfilimmr oder Kas tzjnfdbtr. specas .Schtckt. Tamims, Lochftein. Tutnulus e fadina egeftus, Hnlde. Virgula diuina, Die rutke. M«Uu!Ci dicuntur , qui in metallum dattinati datis|ue&nc.l. 8 .jT.ii» minifteriuin. ff.depcen. Brif- Conlui. umiti c v s fubftar.tiiium.qui in metallis opera- tur.lmp. Conftant. de Po;n. Apparebit eam nono- porttiiffcm minifterium metallicorum- damnari. Sic&apud Plinniroinucnitur. spic-g. «»r4tLVM,pro vena perfcrutata, completum eft, ideftquodnon deficit inclinatione: fed quar mcto- npmicemetalia dicuncur,carent plurali: vr aurum, argentum,&fitnilia.Lancil.libr. 7 . Huius vocabuli appeilaiione,vr Alberic.indicat, continentur lapi- nuda conuenrio. Sic in promptu dicimus, ad ma-> num,in pendenti prima facic,laquei legum. Sic in" hiare commodis, quodalupb tranflatum eft. Src rempub.florere,dotem & donationem propternu« ptias,sequis paffibus ambulare,tempora Iargiri:cau- ftim capitalem,qu£ adftatum peitinet, dicimus: 8 C fi qua fimilia, quženufquam in quoctmque autho- fum genere non occurrunt, Abhac non multum diftar,qu£e k?'T*XI ^ eft,abufto dicitur , cum tniffo proprio & peculiari nomine aiiud apponi- mus:vt cum lex Iulia ftuprum appellauit ^ genera- iitfrmo nomine vfa,cum fpeciale crimen infequere-* tur. Merico Papin.Lex,inqui't, Iulia ftuprum Sc a« dulterium pTomifcuej& j^TO^,p« 97 itwTi£pv. appellat, quod Gr^ci c^Tctx i p« 57 J 6 ^{, nihii inter- eft.Ex Alciat,ltbr.4.de verb.fign.in pTin.Spieg. sae T a R i,eft futurum hofpitium , nota poftibus ia- nuifq; adfcripta defignare,Brifft metari proprie eft locum deftinare,demetirive fi- gendis militumtentoriis.:vnde didum,caftra meta- ri,annotatore Rhenano in lib.Tertul.aduerfus Va- lentinia,Spieg. M e T a r a funt horpitta, quse militibus 'prouincialet pr£bent,ait Goth.in l.a6. lT.8X.de epifc.audient. 50 ME TA TO r E s,in I.3.& 1.5. C. de aduocat.diuerf.iu- dic.I.^.C.de proxim.fac.fcrin.lib.U.Vegetius iib.2, c.7.Metatores,ait,dici eos, qui pra!cedentes locum eligunt caftris,item qui diuerforiorum Sc hofpitio- rum defignar.t loca,quales funt,quos vulgo maref- clialcos hofpitiorum Scfourerios dicimus. Nam SC deputatas fingulis domus manu Tua denotafte , Sc poftibu« hofpit^ruri nomen afcripfifTe eos , difertc tradit l.i.C.de metateSc epid.iib.n.Ifidor. iib.10.E- tymolog.Mecatores,ait,appeliantur,qui caftra deft- 60 gnant:a metiendofcilicet, vt Lucanus : Hefperios audax veniam metator inagros. Cypri. epift.i.li.4» Prim um hofpicium vobis in carcere pr^parauit, Sc metator quodammodo vefter nune quoque vos an- •t ecedit. B r if. M« iDSTOp, i n q u i t S u i d. c i&zfcnroft fco ©* Optatus lib. 3. cumante milites metatores,vt fieri folet,mittorentur. Prat, in d.l.r.C.de metat.menforesappcllari putat.Vide- tur etiam hoc nomen pro bofpitib. fumi.l.o.C.eod. Omnes,inquit, a, metata in fuis domib. pr^ftat,fiue 7^ hofpitia pr£buerint,metatorib. feu cjuolibet pafto faus eis fecerinuMetatus dicitur miles in termini* H h h 4 M ANTE E. m 1 •caftforum, quicafba vallo vndiqne circundabac. Vnde illttdicaftra metati funt fiiij Ifrael.Prat. M e t a x A, non eft ferieum quoduis,fed rude & iora- $t'es,nondutrt neque tin&um,ncque in fila deduftu: &. ideo feparatur i nemate ferico,l.vk. ff.de pubiic. & Lio.Cod.de murileg. a ferico blatta, i.a ferico in purpureum colorem conuerto. Ifid.libr.io. Etvmii- log.capit.jp. Metaxam dici vult a circuitu filorum, au: qeod transferatur Sferi to ,007»;»«.%. Lini meta- xam dixit Lucilius apud Nonium, ouoroodo etiam lo Vafcones Pyrenati loquuntur : fedde ferico dicitur frcquentius. Huiusverbi mcmi.nit Mofchopulus: m; i rxuK*H » tU£ *tp f ragocjt j" fji-ni. m (jL‘Ta%ma. Zonaras in Nice. i. at pceTafac e- tE-nuc aviUjyS al m&Kgj. Sic quoque Surdas: m\ta, ait, SSv©- IsŠtt. 'n y!nruf, i% & uE^p-tu. m vpciauljlti JEjPfreu.igt/ o ffJCfirtnf.Et moX-cm£nCM ti;««JteCTH' udu! i&fra Mu tret/ -n frffiifr.Uofc/ mJ)kUu 'tKjt- touo.vd 3 Mu.gm.rMu J i*s 7 »i*>« ati-Sjazrcts-Gpio-pIot-racj pfr.tiuf.i, atTtof oi eudicmc te¬ ror eio; ^tirctfttr iv/tar 'fcnSoputMt 3 a.rjjj U ca iurar ulv 3pjc’.7cqr.u^cc/ yivuti ^ ,J * luftiniani enim temporibus pritnum ex India inuefta eft rne- taxa,yt Niceph. fcribit)& Zonaras in luftiniano his verbistraž ffc/ atggov Mpjjt-TU v ulmia. S)t\vJri 7 ra.Qtp p&)- : r>ctC' Uit jd‘ tn^iforSt auaufuuv Si \[j. 7 niyni rraurp ra' t* (io-taf ,ic 3e.1v v., tat »Vcitrar 310,- /i! iife' rjyfj’ OTI »aptii craocAiKa« žsiv. F it & metasa:.mcntio in l.vlt.jT.fpecies. ft.de publican.in 30 qua tamen d Triboniano infertum hoc verbum,cum lureconfultorum tempore metaxat ignetum namen eflet.mthi fit verifimile. BrifT. & Prat. M etaxari l.in l.vlti.C.de pignorib. nuneupantur ferieum negotiamts, quod metaxain vocant Grteci. . Spieg. Msticviosvs eft. qut fruftra a!iquid-titaet , ieg. nel timorem.^.t.jT.de eq quod met.cauf. Prat. Mb tj Ki , menfur.atrji agere , & admettri fignincat. - Briff. 40 M e t o e c 1 A, Atbenis dies feftus. Item faerificia de receptis in cinitatem colonis. Author Plutarcli. in Theleo. M e T o E ci on. locus carceris Athenis. Eft & tribu- tum,quod Metoeci.hoc eft,extra patriam habitares, perfoluunt.Author Suidas.Soluebant autem inqai- lini quotannis fummam !». drachrearum. M b : t o e c v s , qui fedes mutat, & de ioco ad alium tranfit.Latine tranfmigrator.feu incoia.Huc Pom- pon.de verb,fign.l.pnpillus.m*ejiM»appeilat. Alc. j 0 C.de itir.fifc.li.16. M žracAM« in 1.4,0.de iur.fifc.li.io.coloni funt,qui ex v- na ciuitate in aiiam migrant:quod non fit ni(i iuflu princi.pis,l.idem Vlpian. if.vlt.ff.de excufa.tut. Au- tor Panegyrici Flauienfium ad Conftanti.Imp. Di- uus pater tuus Fl.iuiam cinitatem Heduorum vo- luit erigere m;ta*cis vndique transfer, ndi«. Apol- lon.Tyanens in epift amr-nt. k^inui r^jti fiimiur. a. • lij enim funt in ca dem ciuitate originarij, alij /t»ra/- (M<, qai & incoli dicuntur. Poflerior £ecas aduenas go . eosappellaffe videtur.Prat. . Me rliomci dege Via,inquit Paulus. Me t b o d v s, id eft-.iuftus ordotraAandiivt nihi! ef- ftciffe , oni fine ordinato progrdfu feribir, aut do- cet.rečf i:!ime iudicetur, Spieg. Me ti b.n do metiri.Paul.ff.fi menf.falf.mod.dix. Si- ue.inquit,de iiineris latitudine,fiue feruitutem im- init:endi,proiiciendiq; qu*ratar;fiue aream.vel ti- gnum.vel lapidem mc-tiendo metitus fuerit,.Spieg. M E T it e ta, vt ait lfidor.li.16. Orig.c.15. eft menfora y 0 '■ ijquidorum, Hsc a menfuraaccepit nomen. l|li enim menfuram dicurt Gmidicet &vtna Ji Jm phora,&feliqua huiufmodi, nomina menfurirum fint,tamen ifta hoc nomen a denarij numeri » B f { . člione accipit.Eriii'. m EIRITI SjšpsTfžnKjvafis genus,quodCa%»La. tine dicitur. dccem coiigiotmn capar.Caiusl.jj.j 5-ff.dc contrahend.etnption. Quodfi vinomitaie nierit.vt in fingulas amphoras : item oleum,vtj fingulos metretas. Itera , Quia venditio qua(if s V hac conditione videtur Seri, vt in fingulos metn- tas, A’c.Et Scaruol.leg.pcnuhitn.ff.i.ff.locati.dena. ue loquitur , in quam olei metretum tria tillii frnmcm i modnim ofto miilia imponebantur. Ho- tom.vide & Caton.lib. de re ruftic.capjoo.SCf lumell.lib.tj.cap.5x. Nicandri incerpres Metrstem fextarios duos & feptuaginta complerefcribit,vra- nimaduertir lunius lib.animad.^c.j. A»nr.lilm. 1 de menfuris.Prat. m e t r o com 1 A. Accurf. tnetrocomias villuicte;- pret.ttur,quse ex iuffu principis metoecis,ide8,j,, regrmis tranfmigratonbus diftrihutafunt, fe i fiitfH yjtj na,««,hoc eft,a meniura & vHla,qnafivil- lam menfam diceres. Q£3m interpretationem.vtb re tam obfcura(neque enim id nomen apud ali« aiuores repcrire-facile cft)improbare fitmis irp- mer,tis non aufim , ita Scaliur.de etymum deduci pode conftantCr affirmare noii poflum.Scireitaqae debemus.eos,qni in ciuitatibushabitsbant,carin- tionibus non faiffe fuppofiios,qui vero ruri eram, contra. Sed,quia erant pagi quidam.qui,lic«ci- uitatum nomine cenlerentur,villis tamen nobilio- res eram,S: propterea qui in his babitabant,capiia- tione etiam ipfi cximebantnr. Neg.11 Imperator f: paffurum,vr in iis pagisexteri admittatur,ntfrw fiat fifco.Itaque intelligo per metrccomiam pagos hofce maiores, qui paulum infra vrbis dignitatera funtivt ficut f- oiTprato.is diciturciuitas manij,boc eft.maior caeteris, ira etiam «*Tcs?.a«w,pagos Cla¬ ris maior,& capu.taliaraoi villarum. NsmJcMit quoque funt in Mediolaner.fi agro huiufmodiii- trocomis.ficut matrices pagi, qt:os vernaculafm- piicitas capita plebis appellat. Hafceautemiwtra- comi3s D.Marcus in Eoang. videtur appellaffeco- mopoles.Hmc ex Alciat.I.vnic.Cod.non fcerlis:- tator.mctroco.&c.Iibr.n. Anchor. Quaiis, inquit Cuia.in 1 . 8 .C.de exaft.trib.cft metropolisimeni- bes,tališ eft metrocomia inter vicos Metropolis.ca- put materve prouincics , vel vt Solin. Florus,Mai- celiinufque loquuntur, mater vrbium:Metrocomis mater vicorum : vt vrbes a capitationeimniBna funt,ita & metrocomis.non etiam reliaui vici. M e.t r o c o m i A e funt matres vicorum feu capita. 1.vit.C.de exaft.tribut.Briff. METROPOLI S-.METfOOTM; , eX /U«T®C & BlMf, idtft matrix &vrbs iunfto nomine,diciturtaciuitJ!»!- de colonia dedafta cll.Tbucp. 1 ib. irdrZjtmttinfMtTUu tj-vppjuitAv. a.Swujty* /f ouem ccndudror ex dom« condufta migrare poteft.eft darrn».i infeftijl.ij.jf.s.ff. dt dam. Ignis,l.4s.adlegero Aqui!,Exercnos,l.ij.ir.7.ft.locat. Peftis.Barr.ad l.d.C.eed, Me- i vs caufa abeffe videtur,qui iu,fio timore mottis, vel cruciatu corporis contcrruusabeft. Auror Vip. Lj.ff.fex quib.cauf.niaior,Špieg. Mr iv s ca Ufa geli um cft,quod f er vim gcftum eft.Cu- lae.iUent.Paul, rit.7.§ . viseft major.' Mšt vm etiam prifcatein accipimus,tVon fufpicionem iaferendi eius.l.jjff.guod met.csuf.Brift'. libdoceba t ur, v t txi.i-C.qui Kt. v J. ptofeff. feexc. 10 Mi tv'm in edi&o pia:tors,quod metus caufa,accipere lib.io.&Epiit PaodeftisprsepoAta.« exNiceph.lib. debemus.non qu«ib« nmore.ied »^oritjnalign.- i4.hiieccief,<^:.liquei)Metrop_oleos nomen ac dr gnitasfaluo Xyti iure tribuitu,.BrifT, ^irsUperiTAm Epifcopi,qu' in iliis ciuitatibus epifcopaturagerebant:q.ttorum nseefuit rano, vc.v- nusillorum aliquisde coiiegarum fentemia , quafi magiftercoilegu conftitueretur, qui,quoiies res po- ftularet.cotlegas qu 3 li fena; um cr.gendi, & ad eos de ecclefiarum negotiis refcrendi po teka ten, bat) e rtt.ita plane,vt neque illi fine hutus,necque hic fine 30 illorumconfcnbu & autoritare grauius quicquage- reteuitein vt fi creandus e dec epifcopus,eo ptaifen- te&adorecrearetur.fin ipte creadut.ab ipfo Syno- doduntaxat:fic abdicandus.de commum totius fc- natusfementiaremsueretur,vide AntiocheniCon- diuufir.i.uj ij.Niceni.asy. s.Conflantinopollra. ni iUpaefieniis nititn.um,quibus in kicis Metropo- litaminncloa!^ss7excffry appelldnrur.M. odo jr c d o r^i) rt s ir. s, m o d o 'srjj; s o ;,rcodo Vide p.Vatriarcbf .Prat. 4 ° MmoPotiT AN v s id eft, inquit Gothofr. ad 1.19. fj.Ccdd:epifcopal, aud, qui poteftatemdiabetin tninotamtiuiutumeplfnopos.cui definirjoni ccn- tttnitcip.cletos. jf.ordo.verf. merropohtani ir, di- fiinfi, Mirvn j.pro metui.fcribitur in Pand.ffor. i.i£. ff, pater.ff.de pignor.Prat. Msirseliihftaittisvelfuturi periculi caufa mentis uepidmojl.i.jj.i.ff cuod met.caui.vel licdemilfio aaimipropterejpeftationera foturi mali,Arift.lib.j. _ Q Ethic.^jistfstgjrcfiKlan dcfinit&paulo poftj^gaitriu,' ^ Cie.in Tulcu). Me- tuseftopinia impendenris nuli, quod iniolerabils dTcviictur.Mctusautem aiius e It probabilis,^ ca- ditinhominem conftan>em ao diferetum.Aiius nun probabilis,& cadit ia hominem miferum, timidurn, & inconlhtuem.l.jlS.Sc 7 S .eodem.Eft aurern quin- tnples; Primus miharum,qui ison parit a&ionem: onolminjt p,on incuriunr terrorem. Secundu.fačfi, Ruando pnoeriatur periculum faiutis.vcl cruciatus corporis,£ciscadit in conftantem virutn.Tettius po- “ 0 tentia,quifciltcetineueftur aprincipe , m g.ftratu, uiperiote.&c.fubditis.rtus reuerentip.vt libertus nabetergapijtonum.filius erga patrem , vxorerga uiart!nm,Sc,Quintus eft perfidi*tvt.cu al,quis pro. moueujrabalio,qu)a timet eius perfidiam.Zafius in utiiUnftUiHio.dea&ionib.jr^uadrupli. Iulius Sca-- iigelMetum mgdm umivat dedux!t,quoii exeo a. eiittaturcoiiftamia, & onine confilinm abiiciacur- Sumuurautem tam aaiue,quam paffiue : Nam me. tashoflium refte dicitur,& quum-timenc hoftes, & - 0 a gHimtimenttir.Capitur&.interdum metus pro reli-' ratjsinec vani hotr.inis.tcd quia merilo in homintm conftantifiimum cadat Briff Me t v m in adtione , quod roctus caufa, intelligirr.us r .onfeuerenti3lein,quafi eft liberorum erga paretes, vxorum erga maritos.nec quemutr vanuin trniorem fed.viiaquitur luriftonfjjtLS.maioris malignitatu,!. metum j.quod metu, cauf.id eft , čonfternbtibnein, & mentis trepidatiotieni propter periculum, ex quo .'•nimum abiiceret, etiars is, quipto viro confžami haberut.-cuiufmodi eft metu) inorris, aut cruciaetts corporis,aut feruitutis,aur ftupri.vcmultis exeniplis fub iit.ff.& C.quod metus cauf confirmatur: tametii minor metus in muliere & impubere ffefficiat,ob fe- xus vefaitatis imbecillitateni,g] in c, cunj focum. de Sponfa!.neq. etiam fufficit fuipicio nfietus.fed quod illatus fft requirinirVt.metutn,p.quod met. caul, D. Vuls.ad Jf.omnes ip.cum feqq.'nu;iiSii 7 , lnft.de aft. Me v h refte nomino,in quo ius habto.šicruftici a«tu quem čoluntjfuum effe diCB.nt,Aceurfius autor, qui citat l.cum aliquis.C deiur.delib.Spieg, Mev m effe, quod ex remca fupereft, cuiusvendican- di iushabeo,Cclfus ait lcg.iolum ff.de rei vend.Spie. geli us- M e v M id dicerepoffum, in quo mea vrditas confiftit, Vide gl.in 1 .pranor. ff.de edehd.Prat, Mi v m id effe intt-lligiiur cuius prciprietasad me per- tinet.Brift. Mr. v M eft etiam id,quod ex re inea fupereft , cuius vindicandi ius babeo. Btiff.ex I .49 ff.derei vind. Mr. v m piaualet.nuftro.gl.r.l quoties.ff. de adminift, 6 e peric rut. Spieg. M e v m quandoq. demonftrat,quandoque taxat,quan. doqueconditionem facit.i.nupcr. de leg. 3 . Spiegel, prat. M e v m & tuutn, 4 uo pronomina.fi e medio tolleren ! tur,hcmines quietilfii.,e viuerent, iuxta Senecam Prat. M e VM , tuutn, fuum, noftrum, verba Rsec ad ius do- minii pertment,& ea,qus debentur , noftra tamen nondumfafta lunt.nen contincnt. 1 . 17 . J. argento. !. 34 ,ff.dcauroarg.Cie.Topič. Nonfivxori virle- "■auitomne argentum quodfuum effer,idcirco quas fn nominibi sfiicrunt,legata funt.Multum enim dif- fert.in aqua fit.pofitum argentum , an m tabulis de- beatur.Et id proculdubis noftrum eft,cuius proprie- tas adno< pertiner, & fi vfusfru&us alicnuseft. 1 . iy. ff.de verb.fign.l.i.ff.descndiioftir, Noftrum eft& id,quod nobiscumalio comniuneeft, p;o ea vttque parte,qua: ad nos pertinct.Vnde fi ita teftator Icga- uetit Siichum qui meus crit, cum rnoriar, et/am fi vfumfruftum in eo alienauerir,petiSiithus jpoterit. 17*5 M ANTE E & 2. fit,pars dcbebit«r,nifi teflator voluerit pro hac eo- ditione hse verba infereretSi totus feruus in domi- nio meo remanferit.d.l.».& I.J.Jf.i.ff.deleg.li.i.Hae enim verba;Qui meus erit.fic exaudienda funt,qua- cenus mtus erit , fi modo teftatoris volunras con refragetur.l.£.ff'.de leg.li.iBrilT.Adde Brechti jyjinl.meorurri.in tit.de verb.&rer.oblig. E a R v M,tuoru . fuoru appellatione defignžtur o- mnia1»ona:non folfi corpora & res.fed etiaačtiones: feu quod eft in a&ionib.i.na quod.i4.I.fin.Il.feqq.l. I0 ii legatus*5 ri.fi quis bonaffad SCtum Trebell. vbi Marcianustfi quis bona inquit,fua vel omnia fua ro- gauerit reftituere, fideicomiffaria refticutioneeffe, intelligendtt eft: nammeorum & tuorum appella- lione a&iones etiam contineri dicendum eft.did.I. fi legatus. jo. S. fi quis bona. ff. ad SCtum Trebči. Nam meum,tuum/uum, id omnino defignat, quod iure dominii, vel quafi,aut iitre poffelfioni« , vel obligationis alicuius eft.l.cuni fuat,7i-I.feq.leg.fuos autem feruqjkj§- ff. de legat. 3. etiamfi id cum aliis ao commune habeat,l.fi quis fuos.74.ff.de legat J.leg. duo.ff.de heredit.acquir. 1. feruus comunis omniit. ff.de feruorum ftipul.l.ferui ele&ione. §. Labeo. ff. de legat.i.Bald.ad l.i.C.de cotn.rer.alien.vel hypo- thecae pignorive alteri dederit.d.l.fuos. 73.fr . i.ff. de Legat.3. Quod adeoverum eft,vtquamuis creditor id fuum appellarenon po/Tit > quod nbihvpotheca: pignorive datum eft,d.l.fuos.73.jT.i.ff.de leg.j.l.j.jT. fi.ff.de fuppellečt.leg.ius tamen hypothecae pigno- rifve,quod in illa re habet, rede fuum appellitet.j o d,l.bonorum.49.1.creditorcs.io.eum feqq. de verb. fignificat.eadem plane ratione, qua vfufruftuarius fuorum appellatione non comprehenditres fibi fer- uientes, feu corpHs, ex quo vfumfruiftum percipit. did.leg.fuos.73.ff.de legat.3.rede vero ipfum vfus- frudus ius,fuum fuaraque rem appellitat , quia in bonis patrinionioq.fuo habet.l.bonorum.49.1.rede dicimus.15.cum ibi annotat.ff.de verbor.fig.l.fin.ff. vti poffidet.Ratio eft manifefta:quoniam iura & a- diones facultates noftras.augenr,& pars fubftantix 40 noftra: cefentur.VideGced.ad I.4.I.5.I.S.I.10.& feqq. eLl.bonorum.49.ff.de verb.fig.Proinde meum, tuu, fuum, diftinguunt rerum propriecates poffeffiones & iure a poffeifione.dominiiSjue rerum promanan- tia,vtvel ex illo diui Auguftini.fi Auguftini eft,in c.quoiure.diftin&.8J.ex hociure.ff.de iuftit. & iu- re.d.l.fi legatus.30i.fi quis bona.no obftat l.Quin- tus.17.jr.argemo.ff.de aur.arg.legat.Argžto,aic VI- pianus,omni legato,quod fuum effet, fine dubio no debetur id,quod in credito efietihoc ideo quia non 5 ° •videtur fuum effe,quod vindicari non poteft.Mini- oe lgitur hinc eftrcitur.fuorum appellatione genc- raliter prolata ačtrones non contineri. Nam cura certam rerum fpeciem.nempe ad argentum refera- tur.fatis defignatur,teftatorem non de omni argen- to,quod habet,quodque habere vel aliquo iure con- fequi poteft agere,fed de eo , quod nuncipfius fit> quando deberi incipiet.Gosddsus ad l.meoram. 91. numero primo,fecundo,tertio.de vcrborum fignifi- j,jcationibus. t o R v M,tuorum, fuorum appellatione non folum intelliguntur,qu£ noftra funt,fed etiam ea,in quib. M ms aliquod habemus,Prat. e v m rede dicitur, quod‘mihijcomnne cum alio eft l.illud dubitationis.ff.de rit.nup. 1. ferui elečtione. JT.t. ff.de leg.i.& ibi Bart.intcrdum refert intermeu & communcd.legatis vxoris.ff.de leg.i.Prat. M E v ,\t , tuum , fuum, regulariter denotant non folum dire&um dominium, fed etiam quafi domi- num. leg.feruos autem fuos.Digeft.de leg.l. Quint. 70 17H Murius.ff.argento, Digeft.de aur. & arg, Spit-g.Pr, "ZS££iSiSr k ‘'* ,m m M I. Mia R ARI inquilini dicuntur.cum exafto tocs.l, ■ tempore,& habitauone cum fuis rebus iU,». diSjdifcedunt.V ndeRubr.ff.de migrando.Nott* men incSment.Verrina: 4.Hoto.Ciceronis J-PiT ts locos.in quibus migrare vfurpatur pro vališ 1 dts ad tempus difcedere. Exire vero, pro vafnt rerrc. ltaque, aic Cicero,ifte hofpitiinfenfusho ipittum ci remimtat.domo eiusemignt,atqneadet exrt : nam iam ante migrarat. Quandoautemiui grare folcrent inquilmi, vide fuprd CalendiJuii, Prat. Mic R ar a dicitur inquilinus,feu condufior, q D /; prardio vrbano, vel ruftico, quod condmerjJj| cc , dit, & alio fe confert. Vel.gloff. migratpnaSa m ' /Ž9ifaTO/,migratio,f«Tt/)Mi3i(.Bfiff 1 Mitis appellaturamilitia,id eft,duritia,t nobis fuftinent, aut i multitudine, aut j to.,., arcere milites folent:aut a numero milje hominum- dudum a Gi-eco verbo,tagmate. NamGracimille hominum multitudinem m^ut. appellant, quall rnillefimii quemq.didii : vnde ipfum duce^i.471 appellanr, l.i.Jf.i.de teftamcnt.milit.Prat. ftifc, Varro milites appellatos effe aic,quodtriummillii legio primo fieret,ex tribubus Tatien(i 5 ,Rkm:. fium , & lucerum:quarumfingulamillialin»ili militum mittcbant. Connan.libr.j.cap.j, numtM, Q«amcandemEtymologiam etiam fequiturMa- iorag.libr.Mifcellan. 4 c.i.&Forcatul, inNtcjoa, dialog.i3.n.5.MiliteA:lius a mollitia didum putat,eo quod nihil molle', fed potius afp;. rum quid gerat.Ifidorusli.j.Orig.c.j. Milesdidus, quia mille erant ante in numero vno, velquiar- nus eft ex millibus eledus.Romulus autem prion ex populo milites fumpfit, &appellauit. Mila« ordinarius dicitur,aut extraordinarius. Ordiairioi cft,qui per ordinem milit«,qecadhuc aliqucm co. fecutus eft gradutnhonoris; enim gregarius, id eft.humilis militis. Extraordinariuseft,quiobvir. tutem promouerur ex ordine.Briff. MuEs.fi pagano,id eft, non militiconferatar, Si- gnior cxiftimabitur:vt docuit Bartolusinl.fijf.ntc caftrenle.de collat.bonotum.quod & in dodotibus dicendum,qui & ipfi dignitatem largo modo hi- bere dicumur.cap.quanto.de magiftrat.Proprie t- nim dignitajes in iure noftro funt ,qui clarillima- tus,equitatfis,perfediffimatusgradib.contiaentB, . de quibrCopiofe differit Alcia. oftendens,quantuin hac in re aberratum a dodorib.haftenusfit.Militei autem olim qui dicerentur,declaratSpecul.iutit,ili procurat.f.i.Et Accurf.in l.pen.ff.ex quib.cauf.ma- ior.Hodie vero,quanquam circa militatem obfer- uantiam mulca nobis e manib.fcdiffimeelapfafiat, conuenit tamen commnniter inte-r dodtores, (,’iio milites noftros priuilegia habere (qusredeplitiit olim legiflatorib.condemnare ilIis)non paucilin- mus.in princ.C.de iur.delib.fi modomilitiamtitt- ceant.Ex Old.Spieg. mHes commmcatalis id eft,cui in ftipendii parita dantur alimenta excommeatuac alimentopubli- co.Gothofredus ad leg.fecundam.jf., & vnumque«|. 9.C.de oific.prsef.prattor.Afncan- M 1 1- E s vt quisdicatur,fex funt nccefTariatprimo,vt miles non fit negotiator.Secfido. quod examinetai. Tertio,quod pratftet facramentum,per gentuptii. cipis,& Deum omnipotentcm.quod mortemReipa- bbcaufano euitabit.QMrto,quod eienfis cingatur. Quint» Orinto fiigma,id eft, fla ta putlica debet eius bra • V. . - ^ ■ ...i Šexto in numeruni alio* thiis infaibi rel imponi. i & lcribi.not.l.pen.ft'.ex ex quibus ’ 1 integr.refti- mm debet pom caufismaior.vigioti quinque anms t«ant.Io.Bello.EtymoI. mustamcaligatum gregariumque peditcm figni- ficat,quam equo militanttm, & honoraturrvDiftin- guituraurem a togaro,Jr,vt recentiores loquuntur, a pag3no.Bud.in 1 . vlt.de Senat.Spieg. ueicaligatu;,cui caiigis militaribus vti permif- f " ;atusacaliga,hoc tibia- iolebant armare miJites fum erat:vel fic: M lies caligatus a i tegumento>quo crura a>nditior>is,leg.8.ff.de cuftod. & exhib.reor. Tametfipro Caligatis omne militum genus,amili- tariCaliga> multi accipi contendunt,vt dočtiftimus Alexand.Neapol.fcnbit libro 6. Caliga vero fuit calceamentummilitare,quod ferr.eis clauis muhi- plicibusmnniebatur. Inde caliga pro militia dičta eft. VndeAuximi,quod eft oppidum in Pičeno,id eft,Marchia,vt nune loquuntur, in cjuodam veteri 20 .fpiraphiolcgitur fic : Omnibus ofticiis in caliga defundo. Id quod Rom* in altero^ epitaphio lic leguur:Omnibus expeditionibus defun&o.Inde ec- umamilitibus ioco vocatus fuit C. Caligula , per diminutionem,cum elfet cor^ore vafto,& ideo cali- gashaberet enormes. Vid.Beroald.apud Suet. C*- terumcalig* a multis vocantur- tibialia* vulgo Ho- [(^.Ttpya.aictr i&TCHrK&jstZ^uHpoi.. Inuenitur & hoc yerbum apud Senecam lib. 4, Natur.Qu*ft. &apud Catonem de re ruftic.cap. 20.22. & 135. & apud Paulum lib.3.Sencent>tit.6.EriiT. .iiiaRIVm vrbis t in 1 .154-fKde verborumlignift- ftcation.columnam in c.fori Romani ftatutam ac~ cipimus,a qu3 omnes hali* \i-x initium & finem capiebant , & a qua itinerum menfura fumebatur. Qucd cum ab Anton.Aug.Iibr.4. Emend. iam no- tatum fuerit , praetermiftis ab illo addučfis locis, duos auftarij Ioco adiiciam j vnum ex Dione , qui hanccolumnam ab Augufto primum eret6TU'v p^CtTa- 'O£ocrt7a%t. Akerum veroex Pu~ blio Viftore , qui in libell.de regionibus.vrb.Ro* miliarium aureum in 7.regione vrbis penit, in qua Sc forum fuit. Porro cum miliarium koc aureum a Sueton.& Viftore ScaDione %p* fub armata miiitia ftipendia merere.Ieg,4.in princip.& §. ignominia. Digeft. de re milit. m i L i T A K e etiam dicuntur, qui circa latus princi- pis agentes,mumis aliquod,olKciumve, inpalatio a ut comiratu prittcipis,gerunt» & a!iqua dignitatc, vel adminiftradone funguntur.Brifi I?« vacationes munerumredimi. Denatius !lw cem affibus atftimatus eft, atque fem D er in J?®' ftipendio P ro decem Pumce fecundo placmffet,vt fexdecimaffib„,« mutaretur.vt tradit Plin.lib.jj.c.j, ' ei ' M 1 L t T A R e s vi*,id eft, public* , apudPaulumA clarantur in kg.vltim.de lecis.& itiner. publ s.,' gelius. r >' « 1 l i t a R j s stas decem & feptem annor.cenfebat ■ clim , vt refert Connanuslibr.j.capitulc ro 4. ' M 1 L 1 t ar 1 manu,quando iudcx vti debet,VIpi 2n demonftratin leg.qui reftitucre.de rei vend.Spit gelius MIL IT ar 1 S iudex eft,q i de c 3 ’ M1L 1 t ar e cldidum.m leg.d.if.irritum. fE dc iniuft. rupt.legli.de veter.leg.ij. C. de reftim.milit.quod quisvc miles admitcit,& quod aliter, quam diici- plina communis exigit, committit. Cuiufmodi eft, defertio,eman(io,proditio,& alia, quibus difciplina inilitaris violatur,1.2.& 1.6. ff.de re milit.l.22.J.i.de legat, lib.j. BrilV. M1 l 1 T A R E aduocatos.Merito » aiunl Imperatores, aduocasos quoque militare. Q£id enim tantopere bello limite videri poteft , quam lis & iudicium? Bellum mouent partes,limiiiter & litem, ibi duces, quorum imperlo res adrniniftretur , hic aduocaci deliguntur,ibi milites operam fuam prsftant , hic procuratores,& alieni negotij curarores , ibi armis contenditur,hic feriptis & teftibus, ibi deciuitati- bus & regnis difceptatur,hic pariter pofleifiones,& esterg opes in controuerfia verfantur , ibi fpecula- 40 tores magnopere profunt,hic quoque vt qui aduer- farij cogitent,quid moliantur, intelligatur : Ouces ftratagematis vtunrur, aduocati confiliis, in bello vigilantia plurimum iuuat, itidem in iudicio. In hoc igirur tantum differunt , qnad in bello cafus multum valent,bic nihil poftunrabi folum viribus contenditur,hic ratione.ibi iudice fortuna,hic gra- uilfimis viris.Qup fit,vt aduocati ducibus>& militi— bus knge prsponendi videantur , cum illi etiam contra,hi vero tantummodo p-ro iuftitia pugnent. 5 ° Ferrand.libr.2. explicat. inI.aduocati.de aduocat. di uerf.iudicum. c.6. M 1 l 1 ta r B ius,ait-Ifidor.lib.?.c.7. eft belli inferen- cfi folennitas,fcederis facic-ndi nexus figno dato co- greffio in hoftem,vel commiffio,it.m figno dato re- ceptiojflagirij militaris difciplina : esteta quoque ad rem dilciplinamque militarem pertincncia eo iure continentur. m ilnarc ius,in tic.de milit, tefta- ment.Ius eft proprium militum , quo eis teftari, ^ prout libuerit,lmperatoruni conftitucionibus con- oeffum eft.Briir. st t L 1 T a R e flipendium quantum fuerit , baud pro- cliue dičtu eft. Polybius enim diurnum peditis qufftum ebolos duos ftatuit , fenturionis duplex, Equitis drachmam,qus eadem fere eft apud Grs- cos,ac denarius apud Romanos. Poftremorum au- letn tempornm confuered;n. diurnum peditis Ro¬ mani flipendium fuilTe denarium ,ex Tacir.libr.i. apparet,vbi PerCennius miles conqueritur denis in dieni alfibiis animam & corpus sftimari, hinc ve- 7 o fk-m,anna,temoria:hiac fsuiciam centurionum, & . curialibus vel pr/uatit perfonis habec cognofcendi iudicandiouem-ffl, tem.l.i.& i.C.de othc.milit.ind. MIL 1 TAR 1 TE R,pro militari more, leg^ata, j qui poft.de re milit. Sic milirariter omam Tacitum libro decimofexto. Ec mi{itariterambuU- re,apud t Vopifc.in Aurel Et militariter arniatuij- pud Apuleium libro nono de afino aur.Briff*. nius. M 1 l 1 t e s hi demum appejlantur , qnifaersanento rogati,adačlique & in numeros relati funt, st lih, fecundo Antiquit.expofuit Briflbnius. Quodvero in l.vnic.in fin.ff. de bonorum poflefiion.extefta- menr.milic.fcribicur,Miličem tffit , quamuii. : DB. meriš non fit.ad eum pertinet, quiex vnonumers vt in alium reponeretur exemptus,eonondi«Bptt. uenerit. Interim enim miles eft,quamuii ajlit non litin a!iquo numero.Porro milites lafti, defi. nir.tam eos,qui fub magiftris militummilitiamio- lcrant,quam qui in vndecim fcholistaxatifunt,ntc non eos,qui fub dluerfis optionibus fffldcrator« nomine decorantur.l.vltim.Cod. delocat. Jtconl In claffibus nauts & remiges & trierarck milim funt.dičl.leg.vni.Jf.pen.Vigilum itemmiiitia dam Roms erat,vt alias diximus.Bri(T, milites vel armad fant, vel rogati. Vult.in Corc- ment.Inft.de teftam.ordinand. milites euocati. MiliteseuocatidiSiiueie,qui propter aliquemcalum repentinum ex agriseuo- cabintur,&’ ad bellum ire cogebantur.Quoiunfa. cit mentionem Cicer.in epift.&Sueton. in Augull. & in Galba^Ferrand.lib.2.expofit. in 1 . aduocat.de aduoc.diuerf.iud.c.6. milites a?re diruti Aufonio dicuntur,quibuspro- pter ignominium ftinendium fubtrahiturtdequib. P.Crinitus de honeft difci jsl.lib.i8fc.fi. milites expediti.V!d.Exp8diti. . milites extraordinarij,qui extra ordinemadiicie- bantur.vt Cornicines , Xibicints.Scalijidgenus. Coraf.lib.;. Mifcell.c.si. M 1 1.1 T e s,in 1 . obferuare.tf.de oftic. procenluljnpt- rite pro viatoribus irrterpres accipir,qui *qaein- fcite illi milites iuftitiae funt. NamIureconliilt.il: militibus fentit,qui prouinciam tuebantiir. Vode nomen traxerint, Vlp.docer in leg.i.deteftaraenr. milit. Vide Liuium lib.y.& Bart.in l.i.C. dedignit. lib.n.Spicg. : milites cinftitvide Cir.ftus & DifcinSus.SCoi- nan.lib.tj.c 5.n.8. milites Iimitanei. Qu_a:re , Stationarijmi- 1 i tej. M t lit es literati, dicuntur doftores & adoocmt tametfi adeos militare priuilegiumde foroaon pertineat: quod eis turpefit,ius, ih quo verfantur, ignorare,leg.a.jJ Seruius antena Sulp.ft.de orig.mr. Eadem ratione neque militibus Ecclefiafiicis,b.e. elericis,compem,vt eft communis &verafcntM tu M A N T E Is 172,2. do&oruffl, Nafti clerici non dcbent ignorare lite- ras,& iura feripta,imo rudes &indo&i ad ordines nullo modo funt admitrcndi vt No.de fančtifs.epif. jf.dericos autem non aliter.cap.final.de «tat.qual» Spicg. M 1 11 t e s omnes,qui difcedere a fignis fine peticu- lonon poflunt,reipub.caufa abeffe intelliguntur, aicScteuoMeg.penultim. ex quib. cauf.maior.Spie- gelius. jiiLiTBS,perquosaduerfus hoftium iniurias&in- 10 fultus publicusftatus conferuatur , variis iniure noftroepithetis defighantur,Cin&i fcilicct, Sagari, Caligatique dičlitde quibus copiofiflime fcribit A- lexand.cap.22.1i.6.Gv j niM.dier.Mermnit item Val- turius.Milites autem olim qui dicerentur, declarat Spec.in tit.de procur.& Accurf.in l.pen.£ex quib. cauf.maior. milit e $,qui latrocinantur,Ca*f. M axim, tfeckjenreu- ftrappell$|>it>hodie ScbriAphanen : ficut railitesi- gnominioie miffi,potius pcpnis quam bc nedciis af- 2.0 ciendi f unt s Yt probat leg. milites. Codic. de quxft.$pieg. Mhite s fubfidiarij apud .Romanos olim diceban- iurij,qubvt ait Liuius.integri feruabantur ad lon- gioris pugria: cafusjKreluti Triarij;Balduin. ticul.de fitifd.tut.velcur. Militi A,inqait Gothofred.ad i. 22.fF.de legat.2. eft oificiuir. eorum , qui in aliqua fchola inter flatuta relatifunt,ex ouo commoda & falariaa principe confcquuntur. , 5° Hm ti a non ad arma folum fpečtat,fed Sc vniucr- fitatemquoque dcfignat. Hinc militia aduocato- rumlmpp.Leonis & Anthemij conftitutione:mili- tiaPalatina,pro'omnibus J qui in palatiojin Breuia- rio Theodofi j: mil i t i a literata, Csefarum rcfcriptis, intituj.de prox.facror.fcrinior.militia negotiorum VAinian.Cod.lib,3.Vide-Alciat.libro prstermiiT.i. Sfieg, HiriAduplex in libris noftris reperitur:vna Ar- *>ata,qui bellicaufafufcipitur ; de aua mentio fit 4° in leg.hC.de iur.& fad-.igncr.leg.i3.fi.de re indic. ieg.4X0d.qui dar.tut.altera vero ciuili. 5 quam fic defcribere poffumus : Minifterium publicorum Principis negotiorum, cuius caufa falaria vt com- moda a principe tribuuntur. Hotomannus Pra- teius. ^iiiTUM armatam dicimnsad dirferentiam pala- tin^leg.^.leg.iS.ff.de re iudic.leg.i. Cod. de iur.& fid.ignorant.leg.4.C.qui dare tutor.Nam quicun- quemunus a!iquod in Rcpublica gerebant,aliqua- >0 ve adminiftrationem habebant miiitarc pofterio- turalmpp.temporibus dicebantur, Militia: item appellabantur commoda lila annonarurn falariaq; qua:rnnatam velinermem militiam exercentibus publiceprsfiabantur. Etita milina: nomen acci- piendum eft inl.22.& leg.4p.$\i.fr. de leg.lib.2.1.11. JMrftruo.leg.penultim.& vlt.fr.de leg.lib.3.leg.18. Jbab heredibus.ff.de aliment.legat.leg.53. j5\ inter. Sideaftion.empt.leg. 3-.5r.fi qaid minori.ff.de mino- nbus.l.3o.C,deinoffic.teftara,leg.6.C.de aduoc.di- " uerf.iudic.Briff. MU iti a literata,apud Theod.titul.de proxim.facr. j^^PfoKimos. de qua Duaren.libr.anniuerf, .difp.c.j, Miu tiam vrbanamCicer.patronorum , quipoft aduocatidi(3ifunt, labores & affidjiitatem appel- latrnonadirmans,vtquidaiiiputant*fed cos.eludcs potius,quum ita res &tempus poftularet. In Mu- rimana enim (ic loquitur,Seruius hic , inquit, no- bifcumhanc vrbanam militiam refpondendi, feri- « 0 bendijcauendi,plenam Tolicitudinis Sc ftomachi fe- quutuseft,ius ciuile didicir,multum laborauit,pr^- fto multis fuit. Sed lmpp.quidam poftea nihil fi- mulantes,in L14.C0d.de aduoc.diii.iud. fic loquuti funtjNec. enim folos noftro imperio militare credi- mus illos,qui gladiis,clypeis, Sc thoracibus nirun- tur,led etiam aduocatos:militant namq; caufbrum pat'roni,qui gloriofa? vocis confifi rhunimine labo- rantium fpem,vicam,& poftercs. defendunt. Hoto. Prat. M1 L i ti A E cafus cum alicuius militia,hoc eft,munus alicuius eorum,^qui puhlica principis negotia ge- runt,per eius mortem cecidit:quafi dicas^ (gaduca militiam. Gonftitutum igicur fuit, milite aliquo mortuo 3 liberi,vel vxor, vel heredčs eius > de com- militon.um fententia:vel(vt vflcatis verbis vtamur, cx communi eorum,qui in eadem fchola, id eft,or- dineftatuti funt, placito)beneficiu aliouod a prin¬ cipe impetrarent.Hoc beneficium fiue commodam Calus militia: dicebatur pr^ecife , pro Commocium caducs miiitia::quod non hcreditatis iure , fed pri- uilegio Sc beneficio principis tribuebatur.Iuftinia. autem in d.Nouei.53.conftituit, ne creditores de- functi miiitis,cuius bona loluendo non funtjcafum iilum militize pignori capiant,extra quam fi eorum pecunia eam militiam defunčtirs- ■emerit.videleg.fi quis.n.C.de prox.facr.fcrin.lib.12. leg. vlt.Codi.de pign.l.omnimodo^o.iT.vlt. Cod.de inoffic.teftam. Hotom.vide latius Connan.lib.4. cap.i5.num.i2.&: 13. Prat. mili ti A e Romani ordinem Polvbius libro 6 . fic defcribirjegionem quatuor millium peditum fuif- fe ait-.eam vero in quatuor partes diuidit, Velitcs, quos yf'*o‘$o(jui‘x t *s appellat, haftatos, principes , S( triarios,primos natu minimos, extremos maximos, medios inter vtrofque interieftos fuifle. Prset-erea Triarios feXčentos Principes;itcmque haftatos fin- gulos mille Sc ducentos,velites inde milic : fin aute legio maior fuerit,tum pr^tcr haftatos reliauartrm trium partium numerum.proportione auftum fuif- fe.Haftatos prsterea in decem partes' diftributos, ac fingulis earum centuriones duos pr«fuifte,item- que in principibus,ac Triariis-.velites porro in par¬ tes £quales diuififte * iifque ieparatim centuriones duos prxfecifte:partes has prsefeftos , nominat. Hoto- mann. Miti t 1A s ,qu£ in iure legari,alienari, Sc oppigne- raridicuntur,pr.Connan.vir eruditifismus,arbitra- tur eas fbiffe,qu$ vulgo oificia vocamus , quorum fcilicet iru^tus fuit ex falario ar.nuo , autanno- nis publicis,& prsterea ex emolumentis, qu$ quif* que fibi poterat occafione militia: honcfte facere. Et ese duorutn fuerunt gencrum : qusedam enim tranfibant ad heredes,& quofiibet alios fucceifores, crantque communis hominum commercij , vt funt cisterse res patrimonij noftri. Paulus 1.45».rf.i.de legat.libro 31.Si'‘Titio teflera frumentaria,vel mili* lia legata fit, & is decefferit, quidam putant extin- gui legatsm,fed hoc non eft verum.ltem apud Sc£- uolam I. 52.iT.2.ir”de ačf.empt. Sc Celfum kg. 22.ft*. de leg.li.31.Ah2: funt militia?,quaj vt cazter^ ornnes digr. uates,mortc miiitis amittebantur, Sc tanquam vaeantes fiebant denuo beneficij principis^cuius e- rat in locum dcmorrui aliurh fubftituere, quod q- mnibus fere militiis commune eft.Ataue has fuiffe putat idem Connanus eas militias, qu£ ex cafu ap- ptliabaijtur:nempe quod in eis cafus plurimum va- leret:& prout ct ifque longifTime viuerent, ita diu- tifiime ipfis frucbatur ; morte miiitis rcdiret ad princi peni .Kotom. militia b genera tria,videlicct,facramemuni;Con- hi ANTE I. mrationefn.Ež euocatlenem.Seruius in S..£neid. čte- clarat.EtBud.in annot.ad I.i.depoliti.Spieg. fvj i ti i j a g cohortales,aut certe pler®que čaru, fer- uiendi necefiitate adftringebant,non ipfos cohorca- les modo.fed etiam eorum liber os. C0nnan.l1b.4xa. ij.nu.i. Mri. ir 1 ab iraaginari*genus , Csf. Claud.inftituit: quod vocauit fuper numerum*quoabfentes & titu- lotenusfungerentur.Sic nune in plerifque collegiis ecsleliafticisCanonici fupernumerarii nuRCupar.tur, doneč iraagine pofita) prsbendam.vr vocant, funt confecuti.Spieg. M111 r 1 b v s,vt ait Vlp.de teftam.milic.liberam tefta- mentifa&ioncm primus quidem D. Iulius Csfar conceffit: fed eaconceffio teniporalis erat. Poftea vero primus D. Titius dedit, per hos Domitianus. Poftea D.Nerua pleniffimam indulgentiam in mi¬ lites contulit:eamque & Traianus fecutus eft : & e- Eindemandatis infericacpitcapitulum tale : Cum in notitiam meam prolatum fit, fubinde teftamenta s * a commilitonibus relifta proferti : quspofTu.it in controuerfiam deducirfi ad diligentiam legum reuo- centur,etiam obfetuantiam fecutusanimi mei inte- gritudinera erga optimos fideii(fimofque eommili- toneš (impliciratiectum confulendum exiftimaui:vt quoquo modo teftati fuiflfent. rata eflet eorum vo- luntas: faciant igitur teftamenta quomodo volent, faciant quomodo poterant,fufficiatque ad bonorum fuorum diuifionem faciendam nuda voluatas tefta- torisMaffeus. Miutvm loco habentur aauocati & niagiftratus vrbani,quia vibans militi® notnen dederunt, &c. Connan.li.i.cap.8,nu . 6 . Mi L ar v m appellatione, et/igeneraliter cotineantur omnesiiii,qui in negotiisad Reipublic® vtilitatem pertinentibusoccupati funt, ex qao milites quidam armati,quida rogati ab officiis (uis.vel foris vel do- miprsftandis di&i funt-.in do&rina tamende tefta- caeutis illos folos milites aocipimus, qui in armis mi- litant,neque tamen etiam hos omnes,fed eos dunta- 4 ° xat,quiipfo aaumilitant,atquein expeditione de- guntjD.Vult.in comment.ad princ, nu.30.Inft. tefta. ordinand. M a Brv m appellatio poftremis temporibus qua(I pro fingulari Imperarorum beneficioadeos traflata eft, quiin pace&otio, procuratione aliqaa Reip. fun- gerencur: quod tamen nonomnibus,fed certis dun- taxat honoribus tribuebatur: vnde luftin. leg. j.de numerariis lih.Cod.ii.Numerarios, inquit, amplif- £mx tu® fedis cingulum habere,& militia: ordinem $0 tenereiubemus.Idemeod.tit. Nemini dicere dein- ceps iubemus in quacunque militia connumerato, foliciitudinem aftuarij lubire, vel poft depofitam eandem curam admilitiamadipirare:quatenus inter prluatos agens omnique militari priuilegia denuda- Eus.nihi!nundinatiGnisvel fraudiscirca cemmen-. data ratiecinia,quibusobnoxiuseft,attetare va eat. Harumautem militiarum ali® Palatins dicuntur, eorum (cq'ai in principis palatio munerialicui pr®- fefti etanu ali® Comitatenfes eorum,qui in ciufdem ga eranrcomitatuiali® Prouinciales, eorum , qui pro- uinciarura m 3 giftratibus app2rebant:quibus orani, bus adirus etiam mercatoribusatque negotiatori- bus patebat:duntaxat,qui forduiorum opifieum nu- mero non efTcnc.-quales funt fabri,& alii omnes,|qui inergafteriis.id eft.officinis operariisererceanir ,iut tiseretsvenales quotidiani qusftus eaufa proftituut: vti patet ex 1 . antepenul-C.de cohortal.Hot.ex fib.4, Connan.ca.i; nu.i.žr 4-Prat. Mili VM.genusfrugis,nomen a maxima numerorum fumma,qu® eft mille,cepifte q«itdam putaut , cefte Eefto VIpianus ad legem Aquil.Sed&: fiqlus mihu, 70 vel frumentum «eum tffuderit in damen r„ s ■ Aquili® aftio. '™«l Mii.ie paffus.milliare^Scmilliariumidemfig n ig, . illud nempe terr® fpatium,quodmillepalutU,; Apudnoftrosautem milliariarumeadem ratii eft:& quamuis a Geometris noftris plerunoue J tuor miliia paffuum pro vno milliarie Germi! numeremuriid tamenregianummos&vfus p o! non obftruat.Vnde eft,quod MynfingemsconiiU n u.8. quinque Italijavulgaria, fiue, quodideuij' qumque miliia palluum numeratprovoo milli^ Germanico.vide Goeddeum in comment.ad.l l,. 8-9.ff.de verb.ftgn. MittE paffus non d murovrbis, fed d condneafli, adificiis numerandi funt, vt ait Marcellus de mi (ign.Maffeus. Mimi funtiosulatores,veldominorumferuitor« pfos inuitantes.iuita illud: Mufca^mes,Mit»i,funt ad murna N tin.inuitati veniunt pr&ndere parati* De quibus dicit Ludo.deRoma.Si talesaicnntaai- malia fera (proutcoaimuniter fit) videlicet.leonci, vrfos, fimias, &c. & ab his aliquis occiditur.pur.i- ri debentpana ducentorum folidorum.text.e 45 B. gulatisin 1.qui vulgo.ff.de aedil.editft,iunftis legib, pracedentibus, & non debetur ei poena mortis,Qua. uisenim qui occafionemmortisdat.occidiflevidea turuamen hoceft propter tacitum confenfumciuia, qui illos cum animalibus ciuitatcm intrare,&inea manere permifetunt.Old. Mi m i ferui,1.37.$.vltimo.ffdeidilit.edift.Mimifitt difti Graca appellatione, qnodrerum humanim fint imitatotes.Briff Mihts etiam poematis nomen eft, in quo habett! imitatio cuiuflibetfermonis.vdfafti, fine raueren- tiatnam etfiali®comoedi® idem faciant,folustamt minus quafi priuilegio quodam,quod comune eni, poffedit,& qua(i fuum vindicauit. Hanc fabulam fpeciem Latini vocantPIanipediam.Huius poematis fcriptoresdicuntur mimographi, vtPhiliftio.vtPu- blius ,vtLaberius : quorum apud Gelliumplurims mentio. Sueto.in Cafar.Decius LaberiusEquesRo. manus mimnm fuum egit.Plin. natur, biftor libr,;. Mjuhichum pantomimum.hoc eft,fabularem qaen. dam vocauit: ceu pamomimorum dao fintgenera, fcenici Sc mythici:quod Sc Tranquillus feredemon- ftrar, qui aitiPrimis temporibuj quaecunquein fe¬ na fierent, in comoedia quoque agitari confueaifft: nam Sc pantominios fiEquit) &chotaulesincoiM. dia canebant : poftea feparatafunt comadon« i pantomimis artifieia.Caufam DiomedcsGra»rai' cus exequitur.Mirr.orum arnem apud Gracosmeb funt foecies: quas ex Atlienso, Pollucc&Stnbme refen Hermolaus,& fecundutn psdifta cortiger.di funt verba luliani in l,(i libertusarte.de oper.lita. & Vlpian.in l.sdiles aiunt.in £n.f£dezdil.edi&<. pud quem numi mendofe legitur: fed mirni caftiga. dum eft.Et luteconfult in leg.j.§.(i liberbomo.ff.de condi.cb cauf. Mr m i.non ioculatores.fed effiftores Latine dicuntur, qui vel intra velextra fcenamgefticulationes em- cent,imitanturque diaafaiisq apud luri{"c.frequens eft.Spieg. tiiNiMv m peculium habens, etiam peculiatus in- telligitur.Caius ad fin.l. ft quid venditor. de sedih ediči.^que ft quis,inquitjftmpliciter dixerit, pecu- liatumefte feruum:fufficit, ft is vel minimum ba-- beat peculium.Aduerbialiter ftgniftcat, quod bar¬ bari dicuntjAd minus.Spieg. A in istrr ria. pro feruis^ui in minifterio haben' tur.BriiT. ^in 1 s t e R i At es interdum dicuntur ferui dome- Iliči,qui fuas operas & minifteria dorcinis prabet,* vt in Specul.Saxon.lib.9.artic.i8. Miniftcriales he~ reditatem accipiunt,ficnt liberi, lecundum itis pro" uincia!e:excepto , quod extra dominiu ftuorum do~ miinorum nemini fuccedunt, nec habent.fuccefto*' rem,vt in Lombard.libr.i.titul.8. De aldis dc feruis minifterialibus dicimus,qui do«fti domi, Sc nutriti, aut probati funt.Item lib.i.titul.ia. Si quis leruum mi-nifterialem probatum ( vt fupra ) & dočlum do¬ mi, occideritjcomponat foHd.^o. de alio vero feruo minifteriali,quod fecundus eius irvuenitur , tantum nomen tr.inifteriale^abetofi quisocciderit, compo- nat folid.2.5. Interdum dicuntur homines liberi, qui in potentiorum familia munere Sc procuratio- ne aliqua funguntur,vt iibr.feudor.2.titul,27.iI.pe- nultimo. Si minifteriaks alieuius domini inter fe guerram habuerint,Comes ftueiudeXoin cuius rc- gimine eam fccerint,per leges & iudicia ex ordine profequatur.Item libr.feud.^.l.Fridericus: ft liber homo,ingenuus,minifteriali5,vel cuiuTcunque co- ditionis fuerit,dcc.Otto Friftng.lib- Chron.7.cap.8. orta iediticne Sigehardus Comes a familia Princi- pum,qui minifteriaks dicuntur,eo quod iuftitiam eorum infringere diceretur,occifus eft.Prat. MINISterivm publieum , in I.i.ff. ad leg.luliam repet.non aecipio pro fcribis,viatoribus, pr^coni- but,aliifve miniftris magiftratuum,fcd pro iis,qui fub titulo minifterij in prouincias mittuntur cuui iure pr^torio aut confulari, vt de M.Catone Vel- leius fcripftt,I.latn,a P. Clodi® miffum eumfuifte in Cyprum publicandas pecunice regije ,Sc conftuue- d# piouinci^ caufa > fub honorificentiftmio mini- fterij ticuloinuo loco puto delenda h^c verbaiin fe- natu,cx fuperiore claufula repeuta.Puto & palo fu- pra^vbi eadem de re feribit Velleius,pro Plebifcito corrupte legi SC.Cypri,inquit, deuidtje nulli adft- gnada gloria eft,quippe SC. minifterio Catonis,re- gis morte fačla prouincia eft. Conftat.n.Clodiano Plebifcito non SC huiufmodi minifterium Gatoni mandatum.Sic & alio in loco apud Ve!leium,cu de hello Piratico feribit Popeio demandato lege Ga- binia, vulgo male ita legitur; Quo SG. pene totius terraru orbis imperiu y,ni viro deferebatur emedo» j 7 , 7 M ANTE J. P.S.Minifterij autem verbo idfignificari, quodi. nitio propofuimus > etiam indicio funt in ca lege ver ba,qus fequuntur,vel cum ex cohortecuius eorum eft,lgitur,qui minifterio fungumur,co!iortem & of • ficium haberit.Cuiac^.obf.p. minister. nudus,merusexecutoreft.vtBartoJ.do- ’ cet in leg.fi qnis Titio .de leg.2. Quamms IC.fim- pliciter miniftrum legatario oppoiuifle videtur. Quod minime Interpres animaduertit, quive fecu- ti funt dum,Prat. lo minister dicitur,qui' minorem quam csteri dili- gentiam irs re aliqua debet:ficut Magifter qui ma- iofem,leg .64 prscipua.de verb.-fignifi.Curt.libr.i. mimisiesivm, pro opera, quš imeruentu certs perfons prsftatur.BnfT. ministeriv m, pro omni ponitur operatione,vt in Ieg.quod mco.fF.de acq.poiT.lnde damnati in mini" fterium metalli,in l.aut damnum.ffide pcrn. Inter- dtim pro ipfis miniftris accipiqur.Brifif.Paul. Vrbi- 23 ca minifteria dicimuš etiam,qu» extra vrb e ni ro¬ biš miniftrare confireucrunt. Sic in leg.2.de fer. fug.leg.in eadem.Ex qaib.cauf.maior.Sfim.Spieg'. Hinc HiniStesia militaria.municipalia,publica^prs- toria , pro ipfis miniftris dicimus.leg.i.fFde offic. proconf.leg.d.Jf.illicita. tf.de oilic.prsti.lcg.io.fr.ex quibuscauf.maior.leg.2. ff.de fer.fugit.L3.iT.qui pc- cuniam.fEde fufpeft. nit. Et apud Tertull.aiiquq- tiens Apul.Ub.io.de afino aur.Rsuard.adl. foemi- 3 ° nce.fF.de regul.iur, DonCc inffu magiftratlfum mini- fteria publica contreftatis nequiflimi fcrui manibus annulum ferreum deprehenfum cum figno facculi conferunt,Minifteria ctiam pro feruis Sc mancipiis, in leg.d.& leg.S.ffde pignoribus.leg.21.fF.de donat. int. vir.l.27.jr_fi fornicarius.ffiad leg.Aquil. leg. 12. if.fed fi fundus.ff.de de inftrtift.vel inftrum.L24-.Sf* i.fF.de iudic.leg.41.il. pro herede.fF.de fideic. libert. Miniftratores ferui.leg .203.fF.de verb.fignif.Seneca lib.i5.epift.Tranfeo piltorum turbani,tranfeo mini- ftratorum,per quos figno dato ad inferendam coe- tiam difcurritur.Briff. MlNiSmiANTS .Habetur tit.lib.12. Cod.fi con- ceptus.de caftrenf.& minifterianis. Quem titulum D.Alciatus reiftius infcribi putat , de caftrenfibus miniftris. Et de horum officio Lamprid.in Alex.ita fcribit,Aulicum(inquit)minifterium in id cnntra- xit,vt eflfent tot homir.es in fingulis oificiis , quot neceffiras poftularet. ira vt annonas, non.dignitate acciperenr,fuliones,& veftitores, &piftores, &pin- cern$,omnes caftrenfes miniftri.Hsc ille. Minule- 5 riani igitur hoc in titulo erant homines, qui prse- rant caftris principum.Hoc autem notaine 2 mini- ftrar.do dičli.A nch. ministra a E,eft minifterium exhibere & prfbe* BrifF. mini s t R at o r e s proprie dicuntur, qui patrifa- milii s in menfa miniftrant. A,manibus diflo nomi. ne.Alc.de verbor.fign Ccenantibusapud Angliam Pradam acBaronibus miniftratores flexis genibas o Licitira fuumfaciunt.refte ABnea Sjriuio , qui nec lmperatori,nec Regi tancum adulanonis d noftris impendi ! prandereque prandenre domino , famulis --, des?Prat. ^ minor Langobardico iure dicitur is demum, qai decem&oftoannis minor eft ; nampoftEanL num stas legitima dicitur. In LongobfrAlepio. hib.alien.min. !eg.r.jT.i.& l.fi in fratns.&UfL. ro.Prat. r M 1 N o r e s & pupilli damno adfefti, duplahibt rcmedium,videlicetvt aut reftirutionč petiit,« Ciiratores tutorefgtre negligentrs accufent.Sissil, de lftrej.& Falc.jT.piipillus fane.conflit.Prii, M in o r e s magiftratus dicuntur.1.nec magiKriA ffde iniur.qui fane imperio aut poteftatefant.Vi¬ de fupr. Magiftratus. minor dicirur,qui nondum annunuj.eiceffit, i e{uo tradant rituli de in infegr.reftit.de filiofamil. minor.de fideiuff.minor. & fi tutor vel ciirat,i«. teru.oftendentes , qu$ priuilegia minorikiMi impeniantur:iuxta, quibus remediisminornmcoi. fulatur : his enim vt csteris huiufce aiarisaJfolit efle confilinm &fragile &■ infirmum,! i.J.namcarn de iTiinor.Aitafque illa tum impofturis tum csptii- nibus fubiacec.dia.if. nam cum Dico autemlits, eo quod non omiiia j qus a minoribus jj.annisp runtur,irrita lunt,fed ea tantum,qui,caula cogri- ta,huiufmodi deprchenfa funt j vtabaliisveltir cumuenti,vel fua facilitate decepti fint.difl.l.nm omnia.ffde minorib. Nempevideličet,rcmraks valoris efil',E]uam venditafir,donationc coomčsi venditionis defcripta clare ofteoditur. lndeque minorem aut circumuencum, aut foa facilitate ir ceptum efle. Minor autem 5.& 20.ann. natus ven- dere,pcrmutare,vel donare no noteft, alienareqci- dem fine decreto noii poteft,iarib.%-uIg.nequeqiio- que & fi curatore careret, pottft,nuxime,qBi «• mobilia funt.ff de reb.čred. per toc.&l.nonfolum. & l.fi minor.I.Faber in iT.nunc adraoncndifamsi lnft.qui.alie.lic. vel non.etiam permutare nonfo- teft immobilia 5pfa fine iudicis decreto , qumaA modum Bal.tenetin leg. 1.num. 6 . Codic.li ad»at tr.mf.cum permutatio nihil.aliud fit,quamquoda- lienationis fpecies.cap.milli liceat.de reb.rccl.nii al.cap.i.2.&3-de rer.permut.extr.emptionifqi)tii. cina. 1.2.ffde rer.permut.imo & emptionii vitra pbtinet.Ieg.i.Cad.ebd.tituU.Titia. & ibiBaltt iur.dor.& 1.apud Celfuin.jT.fi quisautem.ver,ir toris.ff.de dol.except.qtiique rem accipitpcraiii- tam.emptori fimilis eft. I.vltim.ff c]uib.excaal.in pofT.eat.& Ieg.fciendum.jT.deinde.de sdil.efc" Ex quo &mcrito quidem permutatio pro vena:- tione 2 probatiilimis feriptoribns vfurpator.Tullim ad Atc.lib.i.eptft.totius operiš 23r.indp.Q11 ®' dum. ibi fcripferat.vt K- s.12. permutaret, tJ* : efle reiiquum de argento.Plin.Jreauentius, p® quod liic locus defideret. DuotamenaIl:td , '' fummum,iddam,nc imponere videar. Priim®'- rit,libr.7.cap.3S. Praxiteles(ait)marmore noUi®' tus, Gnidiaque Venere , pracipue v'cfinoi® s,t cuiufdam iuuenis infigni, &Nicomedis a(liiM™‘ jie regisgrandi Gnidiorum sre alieno perniutaie eamconati. Alterum,Iib.9.capitul.5J. S™” 11 11 ’ 1 hbbot 0 M A nameromuf£nafHftiHlutu& appenditmam permu- tare quidem pretio noluit.Poftrernum vero jibr.35. c.Poftea donare opera fua inftiruit,qu0d e a nuilo fatisdigno pretio permutari poffe diceret : qood noftros quoque ICtosftecifte credibile eft y Paul. ad Sab.libr.7.Qoia & penrratatio dotium connentione fieripote(U.lieinuptura.de iur.dot.ft. Modeft. lib. regular.i.Ita conftante matrimonio permutari pof- fedotem dicimus,(i hoc mulieri fit vtile, hita con- ftante.de iur.dot.f£& l.Iulia. libro ft.17, Non enim 1 conft«, pofle inter virirm ti vxorem conuenire> v c dos,qu$ in pecunia numerata eft , permutetur , & transferatur in corporajcum mulieri prockft. leg.fi mulierdotis.ftde pačbdotal.Ad h^c,donare minor nonpotefhdonare etenim perdere eft.Pompon.in 1. filinsfamiiias.de donat\ff.Filiusfaimlia$(ait)'dbnare non potefr,neque fi liberam peculij adminiftratio- nemhabeat. -Non enim ad hoc ei conceditur libera pecnlij adminiftratio, vt perdst. Quod cum ita fif, hosomne$contra&us,venditioni$,permutat!onis,& sC - donationis,nuilos & irritos efte relinquitur. Quan« tum autem ad venditionerrunemo fane eft omnium, quinefciat illamnullam efle, neque quicqua, quod haberec minor, fine decreto vendere potuifie:quip- pe qus alienationis fpecies fit , im o vero omnem amplexaturalienationem.hft.atuliberi.ad fi.de ftat, iib.Alex.& recentiores in l.fiiiusfamihjf.diui. ff, de leg. 1. Venditionis itaque appellatione omnem a- ftum t perquem dominium.transfertur, contineri, ^ Martian.rcfpondit.l.ficut re corporali.jf.venditio- 3 nisautem. &ibi Bar.quib.mod.pigh.vel hypotliec. foluit.Nam quialienare prohibetur, ei quoque in- terdicitur,ex quo alienatio fequitur:tanquam nihil interfttalienes, an id facias, ex quo fequatur alie- RatioJ.codidllis.jf.inatre.&ibi Bart. Ir. delcg.i. Si Išlt.C.delegit,tutor,& c.njf.vlti. de inueftitur. de realkn.faft.in vfrbjfeud.gl.in l.fi ita quis.jT. ea le- ge,& ibi Bal d .q u i eam dicit notabiiem.Raph.Cum. &Francifc.Ar,Pr;ster hsec quoque quod folennita- tibus caret.Matthseus de Afftid.in conft. reg. Sici- 4 incip.minorum iura in ghfi.tenet iura tan~ tumfanercminoribus 25.an.nis , vt aduerfus rcrum lmmobilium venditionem^ etiamfi in venditione i- pfafolennitates i iure requifttae interuenerint, auc iadicisd ecretum (modo de fofione conftiterit) re- ftituantur. Neque proculdubio dubirationi Iocus dlminoremreftituipofteidque principis benefi- eio,quod fieridebere, antequam quintus Sc trigefi- rausannuselabatur, legibus regiis ftatuitur art. 2. inrub.dereftir.&reuel.in orig. reg. De iureiuran- S do autem remittendo (quod poftremum eft) prm- ccpsiuriliuranaigratiam facere poteft , vt probat tex.inhlmpp.fF.ad munic.& not.Guid.Papse in qu* 1 h i *&q.$4.Accurfius autem, ieg.adigere.ff.de iure ptroa.Sc Rald.hpatronus. ff. de oper.libert. legem traduntvimhabereapoftolici refcripti. adiurifiu-' raadi remi {fonem :&fi peruulgata confuetudine e- pdcopi,& archiepifcopi,facramenta remitta nt,ca li¬ la non cognita,bsque relaxationes inforo &lai.co, « e cclefiafticoiolerentur,Guid.Pap.q.i40.appona- turque in refcriptis claufula,vt reftitutionem impe- trans,abidoneo pontifice iurifiurandi religione e- ^oluaturAndioranus.' - H N o r e m 2),annis in edičto de minoribus accipi- 1Rus ’ f u| Oondum•vicefimuinquintum annum agit, mo m e n tis quqque temporum ad hoc fnbduftis. 1.3, it. m morem. ff. de minorib. In lege vero ^€lia Sen- ^,qua minor 20. annis manumittere vetatur , qui a en ddanuar. natus fuerit poft horam noftis fcx- tam,pridie Kal.manumittere poterit, incipiete pla- n ne n ^ n e xafto die.Non enim iam minor 20.ann.cft, N T E 3 . 1730 qui fupremum dierfs annl vicefimi agit.hi.fr.de ma- numilf Sic &in ldhff.de muner.& honor.cceptus an- n us vicefimus quintus pro plcno Sc compieto habe- tur.Briff 4 • ^i-N o r e s annorum,vetus locutio.qu$ fepeh Iurif- confulris vfurpata.Varro lib.de re ruft.i.capitu.i% *t>perarios parandos effe,quilabotem ferre poffintr, ne minores annorum zz.Bot. Ccnnan.iib.8.capit,y a mu* ®Minorbs moreš id eft,leuiores apud VIp.tit.^.Rc- r gul. M1 N o f. e $ fpecialiter conftftunt infra annum seta tis , fua? decimum quartum Sc 2$. fi mas fn, aot annum duodecimum Čczf.fi fit fomina.Vult.in Comment. Inftit.de Tutelis in pr. n.r. Min ore s fumm« pecuniarum qu?ftnt,docetlurift. conf.in hr.C.de defenforib. ciuitat. < aduerfus queKi 173* M A N T E I. araplioris fummtsa&io fton competit, itaaitMo- Mifericordia autem sgritudo ex mifer: deft.tit.de verb.lig.Maff. Misvscv l A.Lege,Legitima. Minvscvlarii aqu$ductu', l.decernimus. 10. C. de aquteduft. id eft,minuti & tenuioves, vt in I.i.C. de dc-fenf.ciu.l.j.C.Theod.de indeb.D. Auguft-7.de 5 73 t 19 30 ciu.Dei.ca.8. Tanquam minufcularios večtigaliiim condučlorcs.Paulo poft.in d.Lio.hi minufcuiari;a- qua:du&us Paragogi vocantur, id eft , tradudhui. Prat. M 1 N v T A alitnema.y]pian.interpretati;r efle dccera aureorum annuorum.in l.j. jT.quamuis. ffli cui plus quam quam per l.Faic.Spieg.Prat. M1 N v ta r 1 m , id eft, particulatim. Sic minutatim iingulos conuenire d;fiicile.l.8.if.catifat. ft".de tranl- aftion. Minvta ti m, id eft,per minutas partes non funt a- limenta legata prsrftanda 1. j.ff. de aiini. & cib.leg. oim fim.qus Alber.citat.Spieg. Prat. Minvtae pecuniž.i.fi plures.J.i.ff.de pačtis. M 1N v T v m . Lege, Momenta. Mi opSrvideinf. Myops. Mirabuem part um Jmp.appcll.it qui amaiore quinquaginta annorum editur.i.fi maior. C. de le- git.harred.Spieg.Prat. Mi R ion E s appellauit antiquitas, qui ob oris diftor- ti deformitatem,admirationi forent.Spieg. M1 s c E L L a doftrina Gellio lib.30.c-13. dicitur v.a- ria & quafi confufanea,omnifque gencris argumen- tis mixta , quod genus fcripti piurimi noftra State j tentarunt,in primis Crinitus & Cslius, & poft hos P.Viftorius, & Adrian.Turneb. vterque fus gentis do&iilimus. mi s c e R E interdum eft permifcere & ftmu! iungerc res diuerfas.Interdum vero mifcere eft,fe immifce- re.vt mifcere fe adminiftrationi.l.ij.dc I.17I flui ff.de excufarionib. miscella lex appellatur Iulia PapiaPoppsa ob varietatem rerum qus illis legib.continebantur. 1. vlt.C.de indic.vid.tolt Brili. 4° Uiscere,& confundere,quo diSferant, cxp.licat gl. in l.idem Pomp.tf.fi plumbmn.ft.de rei vend. Spie¬ gel! us. M1 s c e r e contraflutn pro faeere contračlum,&con- tračiu cum aliquo implicari, Paul.in l.p. ff, de con- Srman.tut.Prat, MIŠE RAB I L I v m perfonarum nomine, etiam (T 0- pulenti ftnt,propterfortuns iniuriam,ven:unt per- petuo morbo dctenti, fenes, valetudinarij, lunofi, mente capti,vidus,pupil!i,orphani, & qus perfons 5° Ris debent cenferi ftmiles: quod relinquitur arbi- trio iudicis,ex fententia Bart.in l.i.G. quand. Imp. int.pupil.& vid.cap.ex tenore.de foro comp.rfgro- ti autem , quorum hiciit mentio, accipiuntur. qui morbo graui funt adfeffi,propterquem cuilibet rei agenda; funt impares.leg.a. S- li quis in iudicio, ff. fi quiscaut.l. morbus.de vetbor.lign.Spiegel.Addc Abbattm in c. fignificantibus. extr. de otnc. deleg. Prat. Ca miseraTi o, de fub eius faeti finem etiamnum foletfacerdosdi- cere ; Ite,mi!ra eft, milTam,vt videtur,promiition: accipiens._ Neque vero eft prteter confaetudinem, quod miftit nonmillio pronuntietur,quam!oquiiia veterespromifeue midionem & miltamvfurpataii, Diuus enim C}'prianus,ad Fortun.de exborta. m;. tyrij.in aqus(inquit) baptifmo percipiturpeccatc- rum remilla. Pline ergo totum facrificium aPonri- ficiis miftit eft nominatum. Quod vocabulumir, Reuchlinus,homo Germanus, & literarumHebra:- car.cum primis fciens libro de erudit. Hebraicis:. docet Plebraicum efle, nr/n Gricum, necLaiinm, Alciato probabiiior eft prior opinio,& PoIyd.deit. uemorib. r er. it 1 s s A e vocabulum , pro faero piaculari in Diftio- nario Alberici,ceu Gr$cum,falfo interpeIlatio,ex- ponitur. Hocautem vt barbarum, nonnullietiam magnuin nomen in bonis literisconlecnti,reiitiu:: licet aliis quibufdam viris,impenfe itemdoffis,®- xime autem Reuchlino noftro,vifumeftHcbmit;; tamen certum eft , a mittendo miflamdifiam pro miflione , ficut remillam pro rejniffioneapudTer- tullianuru & Cyprianum legimus. In faero hote- nim,quod Miffa vocatur,duplexquondamfuitnf- iioftioc eft,dimiffio.Nam roittere, & milTumfacere, pro dimirterelegitur apud idoneosauthoresffcc miifio pro dimillione, cuius apud veteres IorifroS mox vt dicetnus,plura generaeiiftunt.Eramaiitn huitts faeri dure partes apud Pontificios: Priorfc ab lntroitu vfque ad Offirtorium inclu(iae,inqtl fitbat confe^l!o > cantio,IelSio,interpreta!io ! i^cKp■ tio,adhortatio.oratio,oblatio. Quibns confuau- tis, Diaconus ex more.ac edito k>co,fublatarcs clamabat:Si quis non communicat.detloci»e ; diuo Gregorio Dialog.libr.2.ca.ij. vel vt llldotas. VVilhelmus Durandus in ration.lib.fi.fcripfere.d quiseft Catechumenus,exeat foras. Tumenimi- mittebantur & catechumeni, & qui alioquivdln vel ecclefeiudicio, communionecorporisCHii- s T 1 cenfebantur indigni. lndeque vocatafillu' prier Jiuius faeri pars, taiJjTa Ca‘JiecliuBieR9r“'”' ,n ilif jfterapaftihuius facri, fiebatpanis fradio s corpo- ris&fanguinis Ch r isti communio, Agape,Eu- chariftia fiue gratiarum adio. Quibus exadis,iam akerafiebat miftio, quando fideles Chriftiani (qui folinoninc,vt-diuus Auguftinus ait,quid fitedere corpusCsR isti, &fanguinem eius bibere)quo- quedimittebantur, item clamante Diacono : Ite, Mifla eft,fcilicet Ecclefia, quse eft fidelium congre- gatio,quam & Latine Co!ledam,&Grabce Synaxim- vocarunt. Et ab hac miffione dida eft Jb«c vitima facripars,mi{Ta fidelium, quod fideles mitterentur idfua quifque negotia priuata.In facris quoq;gen- tiumnon admodum didimiliter agefeacur.Nam fa- crificus rem diuinamfadurus, dicebat, tic ifeft:, id eli,Quishic?Qui aderant refpondebaut,;roM.oi 3 «,id eft,muhi &boni.H«c vero dicebantur, vt ii quiseffetfibi confcius admiffi piaculi a myfteriis difcederet.Peradavero re diuina, couerfus ad ple- bem facerdos aiebat,tat«Jč «<$žirrc,id eft,populiš mif- fio.vt eft apud Apuleium lib.ir.Vt autem ho c faerii so (uMi{favocata,longa die fadum eft,denominatio- nededudaafine,vbi didum eft:Ite,mifTa eft. siqui- dema fioeplerunque denominationem ficri,nemo Mu$ignorat,propter geminam illam miflam,hoc ell,mi( 5 onetn,(iue dimiifionem populi in eodem fa- crofadum eft, vtfolcnma mitfarutn dicant veteres pluratiue,devno&eodem facrificio loquentes, B. €regor.litaDiaiog.3.cap.3.Protinns,ioquit,venera- dus vir orationi incubuit, & mi datum folennia e- lorfuseft/acrincium in confpedu De i omnipote- $0 tis immolauit. Item aliis inlocis, qua rccitare lon- gumefler. Idem etiam & pofteriores faditarunt, & antiquiores. scuerus sulpitius in vita diui Martini iibr.2- Deinde,inquit,paulo pcft Archidiaconus in- greftusadmonet pto confuetudine populum ih ec- clcfiaexpeftare, illum ad agenda roiflarum folen- niadebere procedere: vbi clare vides eum de vna Iiturg!aloqui.<*eorg.Vicelius in typo prioris Ec- ckfa, quo exprimit quanti ChrisXyM faciat, Euchariftiam ablgnatio martyre vocatam innuit 40 'Kiffim,q>ift.ad smirnenf.6. sic enim illic legitur. Proptereanon licee line epifcopo,neque ofterre^ne- Juemilfajcelebrare.At cum Ignatius(vt Rhenanus inalia quadam ad eundem Volzium epift. fcribit) cwcfcripferir, verifimile eft : Latinum interpre- temexpenereea,qu$ pnecedunt. OfFerre fcilicet,& hcrificiumimraolare. Nam Liturgias pauci intel- b.iiffent.Confirmata eft autem miffte denominatio perfacrihuius vulgationem, quando fine deledu, illotifq;mprnb.facrisinitiatifunt.O fi non ad qu«- ft«metiam,quilibet vfq; ad naufea, Sc contemptu: qaemremp!ib. Cbriftianam,in fummum difcrimen quadoqueaddufturum,ftEpenumero pr«dixerat la- cobusBanniffius, patronus nofter : quo noftro seuo oonino ncqaevirexperientior, nec incorruptior quiiq!jai n ^iuU.ne c Rom.Ecclefige ftudiofior,atque Rddidior fuit,priufqua etia Lutheri nomen audi- retnr. Atqueita ex arcano myfterio nata eft,quam liodteque viderelicet,vulgaris illa mijffa facridcio- r«m,cuiusfiliaeft miffaiUa mercatorum. sic enim č>Q xocantiirvulgonundin«,emporeuraata>mercatus, neg(Juationes',£ju^ fere in templorfi N dedicationib. 3 nmucrfariis,aut fandorum natalitiishabentur.Et P ancdubiueft,Volzius ait,vtrius miftb negotiatio ucrofior,autabtifus damnabilior , Vt vero digrefti paululuredeamus,quod dimittitur,ceu fenitu atque cop;c tu eft. idcirco maiores ncftri fubinde mifTam e, L)pronnire: & mifTam, pro Sne,fen completione viurparuntJta Io.CaCH. 3 .c.7.de eo, qui ad oratio, nem tardmsocreurrit : si congregationis ,inquit, 7 ° nuMm jtaas pro foribus prsftolabatur. Et capit. 2 . T E 1 , 17J4 Vt contenti,ait j fomfih»qni nobis pofl Viglliarura. miftam,vfque ad lucis mdulget aduentum. Ec pau- lo iriferius : Nift,inquit, poit Vigiliarum miftam,, fomni quantumcunque guftarit Sanftus quoqt Beneaičlus in regula Tua, de publ. prqcibus dicit c. 5Lftniantur,&c.i2..i3.c-omplecum eft^hoc c. .17. Teme! dicit,MifTacftnt:& bis,Fiant miftse. Ex quoluculen- ter oftenditur,quod miftum efle,vel fteri , pro fini- tum^athue completum efie vel fteri inteUexerunt« Et ita Torte quidam acceperunt, qu@d diftum erati Ite,miftaeft,ftnita,compIetaJnde Sc coniplenda di- čiavideri poteft.Spieg. M 1 s si qui funtad gratulanaum principi,Reip.cauf- Ta abefle dicuntur^tefte Paul*in Lqui mittuntur.Sv ex quib.cauf.maior.Spieg.Prat,' MisSibi lia apud Iuftin.in Nou.de armis,qu3e ma- nu mittuntur Sc procul iaciuntur tela. Ec ita apud Vegetium in veteribus codicibus fcriptum obfer* isaui.vbicunque vulgo Mifceliia legitur.Brift'. MissUiA , a mittendo,dicimus variarum reruta dcnaria , qus Impp.atque olim Cosf liberalitatis grati^,idque in perpetuam rei memoriam , populo colligehd/fpargere Tolebantrvtputa bellaria,linea, odores,vnguenta,l.c»,jr.pen.fFde acq.rer.dom.!.§.fF, de contrah.empt .d e quibus fic Martialis lib.8, Epi- gram.Omnis habet fua dona dies > nec linea diues Ceftat & in populum multa rapina cadit.Hceciiabe' tur pro dereIiLiuius vocai.Tertia eft ignominiofa miffia cum quis propter delidum facramento Tol uit ur. Ec is qui ignominia miftus eft,neq;Rom« neq; in fiicro comitatu agere poteft:c°; fi fine ignominice metione miftus eft^nihilominus ignominia mifiu s inreJligj*. tur,text.expreiTus in I.miiites agrura.^.jf.miaionu^ i i i z / m M ANTE I. j.fF.derc milit.aclde !.i. jf.ignomima\flf.de his, qiii not.infam.l.4.ff de milit.teft.l.4.8: 1.2 -r.fKdt? inoffic. teftl.10.in princ. 8eif.cjni autcro.ff. de excuf. tuti-I. vh.ff.de furib.balnear, Brili'. M ] s sy o ignominiofa totics eft , quoties qui minit addidit nominatim,ignomima: canfa fe mitterc.Eft & quartum gentis, id tft, fpccies miltioais 2»t,quialiquid condu&um hab.et.Modeftin.in 1. 49.fflocat.0i ‘&ri%yir)t (jiSumj rjtfoz «©* yt- vlSj*»Xuona/: id eft, Curatores creati prohibentur 4 liquida Caffareconduftum habere. Et paulo poft:, tiči Kif.xr.uyim yi£vv3$ !7W£« t *ayfi* %e£Ča. JO Suntprohihitilifci poffelliones conducere. Koto. manmis. Mi tr as inter ornamenta muliebria enumerantur ab Vlpian.in l.arg.tT.tnuliebri. ff de aur.8carg.ieg. fed magis capitis tegendi quam ornadi eaufa com- parantur,fecundum Vlp.in l.veftis.ff.muliebria.eo. tit.Mitr®,ait Gothoff.in iamdiS.ff.tnuliebria vefti annunieranttir,{i capitis tegendi eaufa eis mulieres vtunturifin venuftatis.ornair.entis. Ha apud mio- nios primum in vfu fuerunt; deinde j£gyptiis, s y- 4 ° riis,Phrygiis,& Lvdiis.erat autem pilcus incuruus, quo etiam hodie Dux Venetoruiu vtitur. Quamuis Š pro muliebri corona , ad ornatnm capitis adole- fce“ntularum accipiatur, & ideo diuus Hitron. in- quit: Auferet dominus ornamentum calciamento- rum,Sc lunulas,& torques,& monilia, & armillas, & mitras.Noftra quoque tempeftate videmus ponrili- ces,cum rebus diuinis prafunt,mitris vti.Papin.ta- men Perfarummore mitram pro fole pofuit, The- baid.i.dum inquit: Indipiatafequitorqi!e?!tem cmmA mitram. Cotta. Mitram intelligens folem quali rerum omnium pa- rentem.Hinc Mitriaca faera quorum prolixe memi- '5 t Origenes in Celfum Cynicum : & tampridius nec non Eunapius in vita Maximi philofophi: Eo- rum vero non apud Perfas modo , fed & apud rr.ul- tas gentes facrofanfia fuit religio.schard.Huic ad¬ de Tiraquellum in j.leg.connub. gloff. 1. par. pnu- mer.27. m 1 T t e N bar 11 vocabantur Palatini milites, quod p!erunque in prouincias mitterentur. Connan.li.4. c.i5.n.4.1.;.1.7.1.8.C.de palatin.facr.Iargit. libr. 12. Caffiodor li.m varior. jinmi« primo dccreto in poffellionem Prsetor 'dicitur, quum quempiamin poffefiionem ducit rei cuftodiends eaufa. Vbi autem iufferit ex fecundo decreto poffidere,iam funt veri poffeffores appella- di. Zaiius nofter lingulariter docuit, Non tantum eu ius noftrii miffos in poffefiionem fimpliciter no- 70 aiinat, eos intelligi, qui ex primo decreto mili funt.vt fnit communis do&or )« ! 7 ; um fententia :ffd j liapilfef. hoJ,qmfecundum decretufn obtinuerunt.incim iionem limpliciter efle miffoi.dici debete Ato!, tahsc verba , Mitti in poffeffionec, P ro fubiedi matena ad vtrumque dccretum referri poff s- M ITT E It E 11 , confilium.cft dimittere iudicesad i’ tentiam dicendam,i.cogere eos.imerfe votar- ferre,Sajomonio esponente.idem feribit,bočiti ero apoftoheo confiftorio ( vulgus inditiumf, t® vocatRtiamnum obferuari. Decanas enimi.. ait)auditis omnibuscaufearguccentis.colleeasr git ire m conlilium ad fententias conferendas C j' tera apud eum vide in 1. mandata iurifdifiioneff" de ofhc.eius cui mandat,Bud.in l.i.de orig,i or £ cit:Mittere in conlilium,efle pennde ac fiCtni ciixeris \mrfi\ai nlu 4«soy.hoc eff ccnfendipo:e- ftatemfacere, & calculum proponere , 50 60 porrigere & iudicandi facultatem pcroittacvtl. go Zn rech:Jprcchenjvrthtjl ^oioi.Spieg. M hup,! inpoffefiionem, Prsior dicitur,nm[ a , uandi čred iti eaufa,vel dotislegatoruaivenoniira, damnive iufefti eaufa rerum cuftodiam alicui tii' nat-non vtpo.fideat/ed vc in pofledioncludev.s.fi, quib.ex cauf.in polF.l.j.lT.vlt.l.te.ff de acq.herci h6.Sciq.ff.de iud.l.i.ff.de fund.dotal.verbigrmu contendifti mecutn fundum Caftellauam eftun; & probafti. ludex per cxecutoK mittit te in pofftf- iionem,i.facir te paflefforem.ltcm, voluiagertcJ Titio,qui citatus noluit venireadiudiciumiU« ' memittere debet in poffefiionemfundi,qtiemp- tebam s non vt poflideam, fedvt cuftodiamrtm: S maneam in fundo,vt ipfe Titiustandemteedioaffe- čtus veniat,&litemfufcipiat, donečprobaueroilli rem effe meam.Vide gl.fin.in c. comingit.dedo.it contu.quod operatur miflio in pofleffonem in j- ččiont reali^ perfonali ex primo & fecundo te¬ to.Et nora quod Prstormiflioncm in rofleflioner. ex fecundo decreto nbi fpccialiter referuauit,&ic iegatis aut itibdelegatis non eft conctSlum darevd confirmare miflionem in poffeflionem , vt no.ingh fin.ca.qiiodtranflationem.de off.dtleg, Dehiciti- teria vide in.c.quoniam frequcnter. vtlit.noncoa- t.c-ft.circa medium. vel poft. & glo.in cap.contirgit prsalleg.Old.Prar. M 1 T t e R g in poffefiionem nominc ventris eftmitte. re in poffefiionem nomine eius qni'cft in rentrc,« cum mulier prsgnans mittitur in poffefiionemn6- mine nlij vel lili® hteredis,qiiem vel quamhabet in vtero ex marito prsmorttio.Et notaiAdhoc, quod iudex ačtorem mittat in poffefiionem,vel bona vt- dat, v d eum foluar,requiruntur quatuor*ecdTaw. Primo, quod citetreumabfentcmtrinacitatione, vel vna peremptoria ad domum. Si nonreperitur, citentur amici vel affines generali interdifio.lt i non comparet aliquis procuraior vel defenfor,« primo decreto/eu mandato, mittitur aftor inpol- leflionem eaufa rei feruar.dr,qu£ miflio no tribuit ius,fed foluna detentione, vt reustsdio affeaunr niat refponfurus. Quare dicitur poffeffiotadialu cx primo decreto. Secundo requiritur congruuni tempus inter primam & fecundam miflionem,quod eft arbitrariii, poftqua in iure no inuenitur dete." mina tii,vel annale &c.Tertio,quod abfens ir,te¬ le noluit coparere,& animo fraudadi creditoretSt" cus (i malitiole tantu,videlicet propter malefciiU- liquod,non tamen animo fraudandi. Quarto, conftet de debito legitimeperveras& plurespro- bationes.necfufticit iuramentum calumnra,aai 3 - gitur de magno prsiudicio rei abfentis. quibus o- mnibus habitis,mittitur aftor in pofleflionemve- re cx fecundo decreto.Et lic miHus inpofleflione®! iabebil m iabebitomneius dofninij, vel quafl, quodhabuit reus: imo reuspoftea non eft audiendus., nifi non fiiifTeTpercontumaciam abfens.vt in cap.confuka- tionibus.de oflic.deieg.cuius eft hasc materia.& ibi glo.bona.OIden. Prat. uiTTeRe plenam opinionem, pro eoquodvulgo dicicuf,totalemfacere informationem. apud VI- pianan himer pcnas.de interdid.& relegat. Spie- gelius. Sil tt i itt pofleifionem dicuntur a Magiftratibus, 1 quibirscuftodia reru Sc obferuatio, vel crediti fer- uandi caufa,vel dotis,vel ventris, legatorumve no- mine,aut damni infečti caufa concediturtno vt pof- fidcant/ed vt in pofteflione fint,ta?dioque perpetu£ cuftodia? vel cautionem , vel quod fibi debetur ex~ torqueant & expi , imant.l.$.jT.vlt.& l.io. lf.de adqu. i2red.L1.ff.quib.ex cauf.in pofT. 1.2. if.de feriis.I.q» ff.de reivindic.l.2d.& L27.fF.de iud. Liuius li.4q.L1 bonadeindeL. Scipionis pofTefTum puhlice Quse- M ANTE I, N & O. 1738. vbi decretum. ff.de Off.Proeoftf Mediccre , quod abfque reali coercione, plenam caufa? cognitionem f exigit.Paruum,in iis confiftit,qu3? ofticio iudicis.i- tidem nobili,cum fummaria aliquando cognitione explicantur. Exempla pete ex lečtionc riusper- quam luculenta 3 in l.cui iurifdi&io data eft.if.de in« rifdičk. Spieg. m ix t vra in L82.fF.de cond.& demdeg.30.ff.de vfa- cap.BriftV M N. \ M n a Gr^ci,Latini Minam vocant. Hsc vam adm*- dum cft,vt late explicat dočlifT.vir,Georgius Agric. Apud g rzcos ide m eft, quod libra, Sc pondo apud Romanos : ha?ccentum drachmas continebat, hoe eft, centum denarios Romanos , Teu auadringentos feftertios. Mina igitur decem aureos coronatosva« luit,& drachma tresfolidos Turoneos, &femi{fcm, ftorcsPmormifft. Qui vero mittuntur in poffef- 2(3 k quanti fcilicetdenarius Romanus ^ftimatura do- lionem,ire in bona, & ire in pofTeflionem dicuntur, vtaliasdixi. Mi (Tum damni infedi in 1. 7. jT. plane, ff.commu. diuid. interpretare ex caufa damni infe¬ di in polfeflioneip miflum. BrifT. imTi adiudicem.1.8.& Lq.fF.de iiber.cau. I.vlti.ff. dequibus reb.adeunddud.eat.L2Jf.de iudic. Mitti adarbitrum.l.i. If.cumdicitur.ff. fi quisplus quam perl.Falc.Ire ad iudicem etiam non in ea rubr.du- tmtjfed &inl.).Cod. arbit.tut.&Ieg^.ff.iudi. foL Sed & mitti ad ačtionem dixit Gaius in LafLfF de sc- * dilit.edi&.&remitti ad interdičlum VIp. in L 1. $> fedfiimer.fi.vti podidd.2.in ft.ffteftam.quemadm t aper,Et pet interdičlum ad ius ordinarium remitti inLr.jf.i.ff.fi muli. vent.nom.BrifT. mixtae aftiones,qua? tam in rem funt,quam in per- fonam: qualesfunt familise ercifcunda?, comrmmi diuidundo,fnium regundorum. lT.qucedam. Infti- tiit.deaftion.l.i.fffinium regund.l.37.10 fin.ff.de o- frligat.&a&ion.Item hsereditatis petitio.l. 7. C. de pet.hsered. Brifft ?41 xT ae etiam ačtiones appellantur, ause panini rempartimpeenamperfequuntur. if.fequens.& §. reiperfeauenda?, Sc U\ex maleficiis. lnftitut.de a- dionib. Bri£ — . &ix ta inrerdi&a appellantur ,qu2e Sc prohibitoria fint&exhibitori3.1.i.if.interdiči:orum. ff.de inter- did.Briff «ixtvm fubfimplici non comprehenditurjgloftieft qu£ adhoc Temper allegatur,in $. omnium. Inftif. de adion.& propterea Bal.eleganter conf. 141. prs- 5° miflisverbis.col.vltdibr.i.dicebat, quod fiflntduce caufe lirauf complicats, quarum vna appofitionem refpuit,aliaautem adtfiittit:&: fententia fuper vtra« ^ae fimulferatur, poterit ab vtraque fimul appel- Lrijmasime ex cauiis expreffts in iure.& eft memo- ria dignum:& vidi pluries difputari in hoc. Sc con- Ueniuntqu2latetradit Iaf. conftl.74. in cafu pr$- ftnti.li.pvbi confukiit,an in tranfadione fub fim- plicicomprebeodaturmixtum.& dicit etiam Bald. Co prseallegato confilio in i.-eolum. quod eadem ra¬ jone in caufa mixti poffefforij poterit appeilari. ^uodnota ad l.vfeicam.C.li de moment.poffef.fuer, appell.Cotta. w w 1 x rv m imperium, eft,cui etiam iurifdidio ineft, Juod in danda bonor. poffeiiione confiftit, Sc in iu- dicis danda iicentia.Limper1um-3.ff. Alc.in Parerg. bb.i.cap.g.zafius, dočt. Sc Bar. fuam diftinčfionem ^ e bnquens, per tres gradus mixtum imperium di- ninguit. iiagnum, quod in ofticio nobili confiftit: pisarn tamen caufse cognitioncm exigens,realem- ^ue,Yel perfonaletnc.oercionenuLnecquicquam.ir. 6 fis,qui de hac refcripferunt,hoc eft,quaterni nuni« mi,Ex Bud. Spieg. m n a e A,fer uitus qus ftt,indicat Rbodigin. lib.ij,c*“ pit. 49- Mv>»s 7 fVrponfus,qui matrimonio v in čl us eft,leg.i.ff.de excuf.artif.Prat. M O. hobiles resproprieacpra?cipu-eappenantur,qu 3 " anima carent,vt vafa, veftes, & alia id genus: Mo- tientes vero,quGe per fe mouentur, nimirum anima- lia,ferui,quadrupedes,pecudes:& ita h^c duo fepa- ranturd.i.tf de £diLedičLLpen.C.de iure dot. Lvn* jT.cum autem.C.de rei vxo.a(ft.I.2,& 3.God.de qua- dnen.pr£sfcrip.I.37.C'de epife. &cler.l.i3. C*de fci:- uitutib.i,4«C,famiLercifc. BrifT. mobi t E s funt quse fppellečlilis,qu2 inftrumenti pe» nufve nomine continentur, vt veftis, iečius, menfa^ Scc. Mouentes fe animalia funt omnia qux poftide-. mus.Immobiles quce folo hsrent,vt dcmus,fundus &c.Connan.li.3,c.2.n.ii. mobi LiA,licetpaftiuamfignificationemrefpiciant, ficutmouentia ačliuam,tamen pro eodem accipiu- tur,nifi aliter de mente conftet.leg.mouentium. de verb.fignif. Celfus in lege fi chorus.de Jeg,3.ait,his verbis:Qus ibi mobilia mea erunt,do,lego, numos ibi repofitos vt mutui darentur,non effe le-gatos.Ae Proculus ait eos, quos prcefidij caufa repofitos ha- bcret,legato contineri:& fxpe audiuiffe rufticos fe- nes ita dicentes,pecuniam fine peculio fragilem ef« fe:peculium appellantes, quod pr^fidij caufa fepo-= neretur. mobil ivm nomine annui reditusbreuitempore cluratur? veniunt. Contra,qui perpemo debentur* imiriobilib.2equiparantur. Quod Alciatus ita intei- ligendum putat: Vtfi dies ceffit,incipiantque iam deberi,mobilibus a?quiparenrur.Nam cum ačlio in- decompetat,videtur res ipfa baberi: a!ioquinim- mobilium potiusfimilitudinem in eis approbat. I- dem animaduertendum monuir,quod ex fententia Pauli,Lfi cHorus. de lega.3.mobilib.legatis,aurum vel argentum non debetur,nifi de his quoquema* nifefte fenfifle teftatorem,poftit oftendi.Old. m o bi l 1 S homo,Conftanti opponitur. Inde mobili animo effe,pro leni Sc inconftami accipimus.Cuiuf- modi folet effe vulgi.Proinde rečle vocantur a no bis,meliore loco nati,Die a vulgi leuitate aiieni.Spieg. m o bi l s v m appellattone etiam animalia veniunt.L 1, ff.de rei vind.Lt»lf.Nerua.l.30.Ar.-'-tem quod ms« lii 3 r i 755 M A N T E O. bile.fF.de acquir.po{Te(£ Meuentium quoque idem ■ijuod mobilium appellatione fignificatur, fi no ap- jareat teftatorem aniraalia duntaxat, quat per le i- -pfa moacntur,moucnna vocuaiTe.leg.93.fF.de verb. fignificat.leg.15.jf.in venditione.fT.de re iud.L22.Jf. vlt.fF.de vfufru&.leg.l.vltim.Digcft, de requirend. vtlabfentibus.leg.fecunda.jf.certe. ff. defurt. De¬ lilne coniunguntur in b7.C0d.de bonis maternij. ErifT. iiotitivM appellatione eontinentur etiam nutn- 10 inijaurunvrrgtntum. Gccd.de verb.fign. adleg. 93. nu. 4. mod erAmeh inculpatoe trne!«, l.i. Cod.vnde vi.vt vulgo dicitur, tune deri intelligitur , quando aliter Te quis defendere , ant periculum rerum funtum t£. fugerc- non poteft.Qu£ defenfio vTque adeo permif- Ta eft, vt is qtii vim inferre non veretur, etiam im- pune oecidi poterit,fi nulla alia ratione fuga: lit lo- cus.Spieg. Prat. ilf oder iii e n Tute voluntatis,id eft, teftamentum 20 in 1 . 8 .C.qui teftam.fac.poff. mod brata caftigatio, boeeft, correflio, emenda- tio,extra feuitiain,concefTa eftpatrifamilias.leg.re- fpiciendum.jT.furta.fi.de pcenistDocenti leiiis cafti¬ gatio permittitur.l.fed &fi quemiunque in fin.St 1. fcqu.ff.ad I.Aquil. Adde l.j.C.de patr.poteft. l.cum oportet.jf.non autera.C.de bon.qus liber. l.i, C.de emendat.propinq. Spieg. Prar. mOdeRatam atftimarionem fucere,apud Vlpia. in prin.l.ex damni.ff.de damn. infeft. JO M o d e R A t A tutela, qui vim auertit moderata tute- ia,non admittit iniuriam:quoniam vim vi repellere iure Iicet.vuigat.l.vt viin.tf.de iuft.Sc iur.Sc l.fcien- dum.jf.qui cum aliter.fF.ad l.Aquil.Spieg. JA o D E R atione M,temperantiasn,modeftiam Grai- ci,vt legoalieubi obferuatum,vnius verbi enuncia- tione comprebendun.t,qus eft£ r to?e? rnc- do arbiter apud Impp. in Ccnftitutionibusaccipi- tur.Spieg. o deraT o r b s in Codiceprauinciarum retfores Jo vocailtur.quos Grad ao/usiit vocanr. Tribuit au¬ tem fpecialiter hoc nomen Iuftinianus.prafidibus prouinciarum Helenopoati Sc Arabije Nou, Conft. 28.Sc 102. BrifT. moderatvm fpacium a iudice ftatuendmn, I. de die ponenda.fF,qui fatifdar.cog.Spieg. oderaTvr ačtio in leg.15.in fin.ffide negot.geft. pro modus ačtioni praferibitur. BrifTonius in pa- rerg. MosermvS ,reproba vox eft. At idonee in eadem 60 iignificationeNeetericus,Noiiellus, Hodiern us, no¬ ftri temporis,vel tempeftatis Pcntifex, C*far, Prs- ful,6cc.dicitur.Infulanus. JJodestiam omnium effe :ciementiamad eospo- tiffimum,qui cutteris poteftate praftant, pertinere, Alber.rede monuit,citans l.in ipfius.C.famil. erci- fcun.Eft autem modeftia,virtus docens omnibus in rebus temperamentum modumque feruare. Vide Camertem in-Tab.Cebet. Spieg. M o d 1A t e vasdicimus, quodmodij habet menfu- rasn.Mauteca modi«? aiidoium siaxima menftira,' T 740 duos femodios, id eft , fedecimfexMr,oi con( j quod ipfius femodij vox fatis indic«. Di^Jj eft femodius, d femis, & modius,quafffemimofcs elifa fvllaba vna: quod etiam j n femunciafierivi demus,ex ceorg.Agricola. Obferuatum ' geneiedici Modium.Spieg. modiatio in l.fuper naufragiorum.n, c.den, frag.& apud Caffiod.lib^.Variarum.Cuiačin-!’ dium frumenti interpretaturlAnc.Anguft.lil,,^ mend.c.vlt.friimcnti penfitationem interpretatsi quod la.Cuia.in d.l. fuper.reprehendit. Cuiaciir'. terpretationtm probat Simon Schard. in alt K » ad leges Nauales,Prat. modi quibus ius vtitur ad hunc vel illumeffeftor. producendum, aceurate diftinguer.di funt.tam«! •3-t-M.iil prhni. ius fit idem.Vult.in ComHi.lnft.l,: m er.13. modi acquirendi ant funt iuris gentiam ani«,! ( j- uilis, jf.lingulorum.lnftit.de rer.diuif. J.fin.iay e vfu Sc habitat. Iuris gentium modiq*atiioi ( 1K occupatio,acceflio,fpecificatio, traditio. Octipi® compleditur Tub Te venationera,inuemionm,[i. ptionem ex hoftib.l.j.l.naturalem.fF, deacquit.rtr, dom.Jf fera.S.ircm lapilli.jT.itemea quae.jr.ktaa. pIius.jf.thefauros.Inft.de rer.diuif. Necad remfe cit,thefaurum in proprioloco, pro toroquidem.ia alieno autem fortuiioinuentnm, propjtte[alta fieri inuentoris. Nam id quod fuumineo facit,ni- hilominus inuentionis atque ita occupationisiute acquirit.d,jf.thefauros. l.nunquam.jf.thefauros,d; acq.rer.domin.Acceflio varia til.aut enim principi, lis eft,aut minus principalis:& rurfus continua m difiunclaicornprehendit enim fub feallmiionat.2 di;icationem,frufluumperceptioncm(con rasli quantur,l.frudus,l.prsterea.fFdereivindic.)pb tationem,natiuitatem (cum partus ventremfeqsi. tur.l.cumlegitimi.l.lex naturae.deftatuhomin,ii, pratc-rea.I.doce.C.derei ventL&foetusinptcaita frudtu babeatur. l.in pecudum ff.de viur.) feriptt- ram,Sc ft qn$ funt alia. jf.item ea qua: exanimlii, Jf.praterea,jf.infula.if.fcqu. jf.fi ramenaliauaj. cum in fuoj.fi Tirius.jf.litersefjf.fi quisanon.M. de rer.diuif Speci ficatio alia propria eft,alia inipra- pria.propria,quoties noua exiftit fpccics.perfomj fc.mutario-nem.jf.cum ex aliena.Inftit.eoo.iipr»- pria fi noua quidem fpeciesnon efficiatur.jtiasiai confulione rerum qu2 fepararia fuis corporito non poffunt,inft.ir fpeciei quidfaSumfit.jl.Hit- rum.Xnft.eod.Sed de hacvide ocedd.inl.ij.jl.i.lfg. 14.fF.de vcrb.fig.Traditio.fi fiat animoalienandi-f, per traditionem.jf.venditi.Inftit.de rer.diuifl.n 5 - quam nuda.fr.de acO.rer.dom.l.traditionib.Ctiie patf.l.qua ratione.jf.hst quoque. ft^ de acqu.rer.do- min.leg.quod meo.jf.fi venditorem.l.quoranto. ff.de acq.poffefl! Iuris ciuilis modi alij funt vitic- fales,alij pardculares: Particulares funt, vfucapra, donatio,ius accrefeendi, legatum, fideicomis* d. jf.fi.Inftit.de vfu Sc habit.cum titulisfeqq.Ettet¬ re de vfucapione non eft dubium, quin iurisfitd- uiIis,vtpore,qua ex lege duodecim tabularumdef- cendat, Sc bono publico, quam naturaliatquitate, poti us introduffa.l.i. ff.de vfucap.fic im accrefcec- di amedia iurifprudentia : legata aIegeduodetic tabularumiSc fideicommiffa moribusinueatifa' I. far pe. 63.I. verbis.ff.de verb. fig. jT.i.Inft. de iureco- dicill.cum fimilib. At de donatione acerrimeipb- rifque difputatur.vide Guedd.adl.sj.n.+devErb® fignif. modiatio tritici menfuram fignificat. 1. cum non frumentum .C.de vfur.& bemptionem, Cod.derer. penDut,&lai.C.de lej.h C.d^ M0 “ ^ 1*4' M ANTE O, jliis toniti! !ocis.ea 3 fim forma qua ponderatio in I. fiolei.C.Ioc.Caffiod.lib.4.Modiationem tritici qul (ub hac forte periiffe probauerint, profecutoribus line aliquaiaciat cunčUtionereputari. Male autem ijnidamnjodiaiionem penfitationem cfle frtimen- ti.rurfusmale Kanc penfitationem efie . sothofr.in not.ad leg.2. God. fi ex piano.tu¬ ra;. KODI CA coercitio, leuem caftigationem fignificat. leg.vlt.ff.de olf.eius cui mand.l. 12.ff.de iurifd.l.S.jT. Cia locam.ff.de relig. cuiufmodi e(Te c e fc o fuftiurn 10 admonitionenuflagellorum certe atrox animaduer- fiocaftigatioque habetur.l.24.ff.vlti.ffde vfufru.l. lj.J.li communem.ff.de iniur.l.n. ff de off.proconl. Btiin MomCAfumrnainlure. quandoqne duo aureiac- cipiuntur.l.idem.io.fEde Dolo. Quandoque quarta pars eius de quo agitur.l.fi quis in fuo.i. ff.de Inoff. tdl,Quandoque quod intra fextam eft. 1. focietate. J.arbitrorum.ff.Pro locio.Quandoque quod minus 174^ M o D i o v m tefflptri. Vide fcKoliotn Tapet eifdem; verbis in jT.fi vxor.in l.li conftante ff. Solut. matric Sc infra Temp.modicum. - M o d 1 o l o s. inter prarparatoi-ia ad bibendum, enu- merac lareconf. in i.Seis* dulciflima*. de aur. & arg„ leg.apud que ta men modiajiraer.dofe legitur. Sune iittem raodiolijvafcula quadrata.,quibus cumtym- panis ad ftauriendas aquas ex puteo, fine ronte vti- m ur. Horum ali us eft erogatorius, alius acceptatoriusc vt feribit Frontinus de aquse dučlibus , Sc meminit Vicruuius in io. iib. de organis hauftoriis loquen$: Gum autem altius,inquit,extoliendum erir, eadem ratio communicabiturftc, Roča fiet circum axem eadem raagnitudine , vt ad ladtudinem quamopus fueritconuenire podit. circum excremum latus ro- tx figentur modioli quadrati,pice & cera folidati.i- ta cumrota a calcantib.verfabitur,modioli.pleni ad Rmmum elaci, rurfus ad imum reuertentes , infun- dent in caftciium ipfi per fe quod extulerint. For¬ ma huius rots etiam hodie videtur in monnfterio dmi Petri Glaciati,Mcdiolani P & drui Benedičti,no- tiflimo in agro Mantuano: a regina Mathilda con- ftručto^ &-alibi in pluribus hortis , Sc per eam aqua per omnia ccenacula fubminiftratur & dehocmo-. nafterio intellexit gloflator in K fed etfi fufceperit«, Jf.i.in glofT.vlt.fEde iudiciis. quam pro fingul. citat' Do.Fei.in c.caufam qua? colum.ii}.verfic.quibus ad= de exrra de refcript.Cotta. eentum aureis eft. Quandoque quod io.libras non 3 ° Mo t> i o l v s , interdum eft vafeulum ad haurienda cxcedit.leg.fed & fi.Jf.i.dc ludic. Spieg. A ade Bre- chmvinlJbčcadiečiio.in tit.de verb.de rer.fignif. Prat. UOdicam fummam item accipimus. quam ex qua- litateperfonarum ius dicentis religio conftituit. iNam&pauperi viro maximum erii J quod locupleti Scaffiduo modicumd.legitimos.ff.de Legit.tut. Vi- deBatt.inl.feddeli lufccperit. if 8 i.in fin.ft*. de Iud« Spieg.Prat. fciODicg,nonfemper a pauco , fed a modo quando- 40 quededucitur vt modeftiam deftgnet ^ qus inter parum&nimium verfatur non paucitatem. Hinc modkefacere,id eft,cum modo 3 squo 8 Sc pari. Vide celliumii.ia. c.ij. MODiColionoris gratia poffeffon dato > vide Vl-j- pian.Liccmfi fi forte,ff.de rei vend. Spiege- liuj. MODicvm interuallum dicitur.Li.iT.l.ff.de verbo. aquam ex puteo,aut lacujautftumine.vt in L.damni infedi,2.ff.de damn.infcft. Sunt.n.qui pro mod j1o~ rumjinibi modiolorum legendum putanr.interdum vas petui paratum. non tamen pocniuma vt inquic Scsuola in l.Sei^.de aur.arg.ieg.Spieg. M o di v s (fecundum oothofr.ad Nou.j^.ca.r.conti- net fextarios fedecim) denominari videtur a modo« quod inter caetera non raro menfuram fignificat .In-. ' de moduli vocantur illse particulae,ad quas opusto- tum dimetiuntur architefti.Paulus in 1.non folum^ de Oper.nou.nun.sed vt probari poftit,quid poftea aedificatum fit , modulos fumere debet is qui nun^ ciat^Spieg. M o d v l i,menfur^ operiš admetiendi caufa parata,- quibus fblent vti architefti. Paul.in l.non folum.8. i7.pen.fEdenou.per nune. sed vt probari poflit,quid poftea ^dificatum fitjinodulos fumere debet is, qut nuntiat.Vide Vitruu,lib.i.c.2.1 3.C.2.& lib.4. cap.5. Prat. obligat.qtiod non tantum eft, vt ftipulandi cogita- tiDnemadimere pocuerittadeo vt li non ita longum 50 M o D v L 1 aquarij, vt Budčus indicat, a Principibus tempusfuerit,aliud tamen agere inceperit, poft in- " impetrabantur , quibus priuatis licebat aquam pu- terrogationem inutiliter poftea refpondeatur, quia noncominuoaftu perfefta eft ftipulatio. Connan. lU.c.i.n.4. Modicvm proprie dicimus. non cui aliquidftt im- minutura , fed quodnon excedat modum , mode- ftumque eft,& temperatum. Spieg. Modicvm tempus exanno vtili habere. leg.inter- dum.ff.de Minor.Spieg. M blic3m in priuata loca ducere e cafteilis aqucs du- duum:citatque Vlpia.in leg.damni infečti.2.Vnde apparet,eum probare ledionem priorem, quam nec Haloander mutauitjSpieg sic Frontinus lib.i.dea- qusduft. Aquarum moduli aut ad digitorum , su£. ad vnciarum menfuram inftituti funt. Modo meo»id eft,vt volo.Donat. Mo d v m mutareff.de Tranfac.l.cum hi.^-pen* odicvm tempus quandoqueio.dierum.leg.pro- € o Ivlo dv§, proprie rationem fignificat , id eft, menfu» wi(for.2i,J,i, ff.de confti. pccu. quandoque 30,1. i.jf. nocvmerdifto.ff.de itin.aft.pr. quandoque quatuor menuutn.Ufi debitori.ff.de iudic.quandoque trium, 3 utquinquedierum.leg,& fi plures. ff.fi quis cauti, quanaoq'jevnius diei, g othofr.in not.ad Auth. qui rem,C,deiacrof.ecclef.quandoque quinqoennium. lt.fi 7 defepar,quandoque duorum rsenfium. 1 . fan- cimus.C.de fideiuff.quandoque triom. 1. cleoperi*. - •£ , ^ eo ? £r *priuat, quandoque relinquitur arbitrio 111 dicis.l eg.ab E oft ibu s. ^. fe d quod fimplicjter.ft'.ex y quib.cauft maior, Prat. ram^fiue formam. Il-ario vero iubet ne quid nimisj> fed omnia cum moderamine fant. Proinde modus qui finem exceftit,vt. confiftat,ad modum reducea- dus eft.perl.placuit.ff.de vfur.Si not.ioi.Sic intelli- ge modum legati : modum vfurarum- modum rua- numittendijl.demonftratio.if.ft.ff.de condit. Sc de* monftr. l.i.& 2.C.de iis quse fub mo.I.placuit. ff. de vfur.&if.cum ergo«Inft?t.quib.ex cauf.manuiti.non lic. Prat. ^ r-Q M o d v s menfuram & fpatifi agri fignificat ti c. fi me- for falf.Tnod.dix.l.40.ff.de contrah, em.pt. L4.lT.Vit8. Ii i 4 »745 M ANTE O. de aaio.empt.I.(?4.(y.de euidion.S: alias f*pe. Pr*- prie autem agri modum renuntiare menforesdi- cuntur.l.i.l.3. L8.ff.fi menfor.falf.mod.Hygfn.lib. 3. de limitib.agr.Longitudinem autem,quotiens ege- ram.egoitareauntiabam,Iugera iot,vel vcrfus tor. Briff. M c D vs in rub. C.de 'nis qui fub modo legata eft fi-, nis proptcr quem legatur:vel cit caufa legandi cot- lata in futurum,Gochoft.in d.rubr. M o d v s apud Latinosauthores varieaccipitur, fed (l.praetcr vulgares eius fignificationes)cu de eo agi tur in tračfatu conditiomim, fignificat moderatio- nem quandam rei de qua agitur adiečtam : vtqui rem ilhm confecutus fuerit > aliquid vel faci.it vel det. Ac interdum quidem etiam conditio appella- tur,a vera tamen conditione multum diftert. Nam r.equeobligationem diffirt fufpenditvc,neque im- pedic diem cedere.Balduin.tit.de legatis. M od v s legatis coftitutus dicitur lege Falcidia; quse ita cuique libere legare permifit , dum ne minus 20 qua'rta parte hsereditatis apud hsredem rernane- ret.l.i in pr.iT.interdum.6c l.Si.in fi.ff.ad l.Falc.& I. jfi.iT.i.ff.deftatulib.l.24. ff, dc dolo. Atque ita acci- pio quod eft a Tacito li.i, fcriptunuLegata non vi¬ tra ciuilem modum reliquit. Non abfimiiicer rete- tionis modum inrerpretandum exiftimo in 1 , 16. C. fam.ercifc. Sic & modum vfurarum crebio in libris noftris legimus. Briff. Mo d v s prsdiorum in l.ia.vbi Gothofr.C.de feruit. &aq. id eft quantiias. P M o d v s olei & aqu® dicitur l.jj.ff de afbempt.l.i.ff. illud taraen.ffdeaqua cottid. Modus etiam legem praffcriptam vfui & qualitatem fignificat in l.4.ff.t. ff.de/cruitutib.vbi Modus adiici dicitur leruitutib. *um definitur,quo genere vehiculi per quam parte fundi eatur,.tgatur,qua hora,quib. temporibus,qua parte aqua ducatur.L13.ff1.de feruit. ruftic.leg n.ff quemad.feruir.amit. Et ita apud luftinian. in ff. fi- nitur.lnftitut.de vfufr.non vtendo per modum. in- tellige non vtendo fecundum modum leti »4 Hunt igitur moeniana extra dom us pariete veleči lumnam,inftarpulpiti,mutilis e marmorefuppoa. tis,facit j.n quando.17.ff.fi fefuit.vindic,D,Gajj a d l.malum.242. ff.i.n.i.de vcrb.iign, mola afinaria/upplicij genus peculiarePalsftinii, vt indicat Hieronymus, quod ob enourna ctimi:! folet exigi,vt apud nos rot® fupplicinm. Semit; nofterapud Lučam capite decimofeptimo,exa;io- citate poen® craffo populo demoftratculp* 1». tudinem,quumaii:Expeditei, vtfufpendatareck afinariain collumeius.Sp.Hilarius autemdicitA- finariam poni pro gradi,quamfc.ab afinisaut aiiis iumentis verfari oporteat:&non fit pandaquatra- fatilem vocart,qusmambushominumtrup» id Ui,brtui 'iir.o & indiuifibili tepore propter tem- poris breuitatetvt cu id qucd filiusfttmilias acquirit icribflt ne moment« quide in eius perfona fubfifte- rcjžc cofeftim patri acquiril.placet.ff.de acguir.hsJ red.!.;.C.de ofS.com. rer.priuat. Accipirur rame in. terduMTTAinj pro latiore quoda teporis fpatio,l.pe. decondic.tritic.& pro hora interdii l.j.jT.Minorem. ff.deminor plura de hocCuiac.in de di. uerfis teporu praefcript.& terminis.fEt fic accipifdu efle motnetii in LContinus.ff.de verb.oblig.admo- nuit Spieg.non vt interpretati funt Dd.cotra vocij ipfius iatinam ftgnificationem.pro occupatione na- turaliter necefTaria,velHti in ^grotis,dum catapotia medicamentumve huiufmodi alfumunt. MoMentvm alias vtilitatem,& emoiutum,aut et- iam vim Si effe&um fignificat.Ita momentum iuxta eummodu dicitur,quo rnulti dicunt.Res parui mo. menti,id eft,qus vim & eftečtu non habet.tjus nulla eft,&inefficax,& inutilis. Jtem magni motneti, i.e. qua: magnii podus & vim habet.Vide qu!E not. in 1 . i.C.ae nouai.St l.ftpoft morte deLeg.i.cum feq.Sp. Momihta pro boriš "& articulis temporum in 1 .5. 70 Mominti nullius efle, '& valete opponuntBri./j. ^.mmorem, ff.de ntindrib.Lfi.ft.de vfucatro.i,23. ff.de ir ambojff.de donat.int.vir. 3747 MAN tioMiNlT m , habetur in confideratione.proptere* lingu. decidit Bal.in c.i..fi.quin etiam.verf/ju aro quid (i mafculus.in tit.epifcopu vel abb. quod fi te- ftator fubftituit filio Titium, fi moreretur fine filii* & temporemortisliabuit filiu qui momento MntS vixit,tamen fubftitutio expiraf. & hoc diftum pra lingu .late refers 13.l3f.in l.inter ftipulante.jf.facra. col.8.in pr.ffde verb.oblig. & in l.antepe. col.21.in pr.C.de inft.Sfubfti.&ante eft comendat etia Aret. conf.53.copiofe & eleg.in vir.col,& Deci.conf.30p. 13 vifo punfto in vIt-col S 1 conf.Sij.col.i.Socvn.in re- pet. i.cu auus.col.dj.verf.poftremo aduertedum.de cond.& demonft.Secundo perhoc fingula. decidi: Bald.in l.non tantum.per illu tex.C.de legat. quod ftanteftatuto , quod mortua vxore in matrimonio vir lucretur dotem,vel parte.auod ftatutu eft quaii vbiq;,precedit etiam ineoquifuit in matrimonio per momentu.& pro fingulari fimpliciter approbat D.Iaf.inl.fi donaturus.J.i.adh.ff.de condid.caufa data.& late de veritate difputat in d.l.non tantum. ie» v bi tamen putat falfam.Tertio acccdat,quod figna- ter decidit Bald.in 1,in quib.verfic.fed hicconcur- rit alia qua:ft.C.de fec.nupt.per glojbi, quodftan- teftatuto quod filia dorata e.vtanribus mafeulisno fuccedatifufKcit momento tempons mafculum vi- xiiTe,vc filia dotata perpetuo excludatur:nifi ftatu- tum requireret perfeueramialiberorum, vt pereu. Sc idem etia firmat Bald.in auth.fed £.’ fi quis.col.j. verf.&perhoc infertur.eod.rit.cii his qua pulehre esfafto cum incidilfet, fcripfit Do.Marianus Socy. 1° canf.j.prefcns confultatio.in i.Iib.&fequitur etiam D,Alexand.conf.2p.quoniam abunde.circa fin.in 1. vo!.&Arer.in loco prsallegato. fc.conf.jo. in viti. coI.Deci.conf.87.pro refolutione.in r.dub. Et idem etAm decidit Bald.inl.fi q.uis pofthu.fT.i.in vit.col. circa med.ff.de libe.& pofthu.cuius decifionem pro fingula.ccmmendat.D.laf.in 1.inter ftipulantcm..?'. facram.in g.col.ff.de verb.oblig.3c eft etiam de me¬ te eiufdem Bal.in l.fi quis hsredem.in fecunda op- po.C.de inftit.Scfubftit.quiain conditionib.fuffieit ^' femel pro femper,fecunditm eufn,cum fimtlib.quae late feribit Corne.conf^.rudis & incompofita & in i.& 2.Sc in vic.col.in i.lib.& prcedida nota,quia di- dum lucrum, quodmarito per ftatutum defertur, licet a marito non reperiatur acceptatu,tamen traf- niittitur,fecundum A lex.in 1-cum antiquiorib.col. 4.C.de iur.delib.laf.in l.fi arrogator.coL7.fEde a- dopt.Cotta. monachatvs an liberet i patria poteftare ? Ego hocaftirmarenon aufim,tametli communior fit do- 53 dorii opinio.monachutn liberari poteftate patria, quia ingrdfu monafterij in pottftatcm Abbatis co- iicitur a cuius,non autem a patris fui naturalis nu- tu & abitrio dependct.Do.Vult.in com.Infti.l.i.tit. • li.J.J.n.J. jtioMACflio , fodalitas & comienurs monachorum, apudimpp. leg.generali.13. Codic.de facrof.ecclef,- Hotom. MONAChvs. Monachi proprie Stftride appelian-g 0 tur,qui virtute regala folitaris ftat in monafterio, d.cap.placuit communi.nec immifcent fe prsdica- tionibus,capit.Monachus.c.iuxta Calcedonenfis.& c.adiicimus.td.q.i.nifi adminiftrationera habeant. Cuiufmodifunt , quos fecundumr communem lo- quendi vfum,appeliamus raonachos ae erdine fan- diBsnedid.cap.uizra C.ilcedonenfiš.habentes bo¬ na in cpmmuni.cat .ftatum.Aausft.t.Nec ij appei- lantur fratres, fed religiofi.Clemen.vnic.de excef. prati.Alios autem,vtpore mendiesntes, appeilamut fratres,in Clement.exiui de paradifo.de verb.tign, 70 Verum,quod ntonadii qtiandoque appeUciuur £u- T E O. 1748 tres(qt!od nomen dedignarividentar, sc eo , »ppellari,nefcio qui monachi, fed domini)eftt es . tus in cap.Caufam,qui,ext.De iudic.lib r .2.Dette. talnim.&ibi Abbas,pulehre explicans,qni dicamni *ionaclu,& qui fratres,itetn & quodiftent. Gentu, liter autem omnes monachi religiofique profiten" cestria regula: fubftantialii, fiue finemedicante, fine habeant bona incommuni,poffunt dicifratto! c-nimis iniqua.&e.nimis prana, de exceffibi:sp tJ . lat. Clemem.dudum.de fepnlt,dic. element,esi« de Paraaifo. Verumtamen puto,quod in (Ututis difpofitionibufque odiofis:&(vt vtir vocabaloi. pfius Abbatis Panormitani in di£b.c.canfam,quf.> reftringibilibus.appellationetratnim non ven« monachi,eo quod debet attendi comnusuniivisi loquendi.l.Labto.ff de fupell.leg.Facitleg.comde lanionis.if.afinam.fF.de fund. inltruft,Sinil®,|w, '.liberdrum.jf.quod autem Caffius. delegat®!, Norat B.irtolus & idipfum prifertim innuiaii ftacutorum.in l.omnes populi.fF.de iuftitia Jim, Monachi igitur,id eft, folitarij, nominantaf > (tj qnemadmodum tutotes vocamus, quipupi!losne- g!igunt,ita Falfo retinent id nominis, qui(conttj cap.Sicupis efTe quod diceris.cap.placuittomma. ni.cap.iuxta Calcedonenfis.& capit. qtii vere.i6,q, i.)in frequcntibus locis confpiciuntur , &quibuf- cum , malo Chriftianat fanditatis exemplopalam viftitant,&, fi Fas eil dicere, concumbent pellaccj m.iliercs(quanquamnulli monafteria religioforfi introire debeanr.i8.qua:ft.’.)paritur* filios, quoi nefotes vocamus ? Qu,stfo,quidfacies?dicetali. quis.Ita veteres patrimonij reditus annuostempih tam magnifice proFufequc donarum(id quod vbi- tjucintueti licet)vthinc maxirnc(itmonacbor»nl otium,illiteratura,inetfi.i,craffitudo,&fnmmacaa rerum.tum corporis luxuries. Hi mihi videnturin »nimo habere,quod vulgo dici folet Si resFuppetit domeftica,quorfum opus literis ? Sideeft,quopa- do pauper philofophari poteft ? Cene nonobllm quod dicitur,monachum poiFe efTe expertemlite- rarum.g!ofF.ca.legi.id.qu?ft.i. cum id adiusanti- quum(quo monachi clerici non erant.capi.hinceft etiam Sc capit.generaliter.i6.quxft.i.) referendum fit.At hodie,cura non po.lint illiceratifactisofitiis apti efletcap.illiteratos 3S.diflin.itcm ,cumoirnes promoueantur,cap.adiicimus.cap. doftos.c. ii no- nachus.cap.moderamine.cap.fum nonnulli. tap.lic viuein monafterio.cap.fi clericatus.c.fi qulsmo»i- chtis.& capit.monachos.io.q.t. Panormit.capi.cam iliorum.col.penuhim.de fent.excomm.literatipio- culdubioftamecfi plures idiota;, & ignari fine, l»' cumquediuerbio pierunque facianr, monadiein-■ dodior)efle debem.lC.im illiteratos ab ordinibas etiam lex pontificia repell.it, &multom.;g:sibt- neficiis. Verum,quod beneficiis ecclefiafticismo- narhus presbyter libere ftuitur,hoc demuminiti- ligiuir,cum probi & docli funt, nonaliat,idqcod cap.dodos.i6.q latft.i.ji quo deriuatur & penici c, fi jnonachus.eod.iS.quzft.i.manifefte oftendit, A Iatius explicat c.fic viue in monaft. &c.legitpiiif. Iam.ibi.iS.q.i. monachi quando coeperint, inter autoresnoncon- ftat etiam Hicronymo in vita Pauli Eremit*«®) cum fic fenbit, Inter tnultos fr p e dubitatamcSi quo potiifimiiiii monachorum erenius habiianct- . pta fit. Quidam enim altius repetentes , a&JM He!ta& iolianne fumpfere injtium ; Qnpnim S Heiias plus viderur fume quam monachus, &b- hannes ante propherare coepiflc,quamnatuseft.4' lij autem(in qnam vulgus omne confentit qpimo- ncnOAntontuui aflerunt huius propoiiu a ' M ANTE O. put-.fjuoclvčrutt cx partč Hiefofiyittiis efle fatetur? cuiaftipulatur Calliftus. Nicc-phorus libr.n.cap. jj.fijshiftoriaj Antenium nominands vitje mona- ftiacautorem. Dicuntur autem monacliijafolitu- dine&vnitate>quia foli & triftes debent morari iti dauftro,vt notatur Cod.dc epifcopis & clericis.leg. (3ecernimns.&i6.quseft.i.capit.placuit.c.adiicimus. cap. do &os. c. fant nonnulli, & c.de pra»i>ntium: pummultis fimiiibus c.eadcm caufa & qu;eft. Ita- quememorabile eft quod flcribit Theodor.ecclcf. x® hiftor.libro quarro,capit.a8. Monachum fuifle,qui totos ^s.annos neque a quoquam yifus fit, nequ® ciimquoquamcol!ocutus.Et monachus debet vita- rehominum multitudinem. 16. qu5eft.i. capit.fi cu- pis.Et prseceptiue dicitur 3 quod monachus clanftro ftcontentus : quia ficut pifcis fine aqua caret vi¬ ra; ita monachus fine clauftro.dičhcapit.placuit. notatur per Archidiacon um. ext. deftatu rcgul.in piincip.gloiT.Et hoc potifiime : Et omnis mona¬ chus ad hoc debet intenderc,vt eius ftatus ccncor- zO detcum nominei6,qua?ft.i.cap.placuic omnibus.& Codic.de epiftop. &cleric.l.decernimu$. Hxc ex iis, quibus inen inertium monachorum vita pla- cet. NOKACHi,cumferuis^quiparentur , per do&rinam Bartoli in leg.prima.ft' dc ftipulat. feruor.inferri polfevidetur ,-inteftamento teftes adhiberi non po/t>i «,Ss>»aTi'^sv /ješ' « o tiijtoV©- tfiaxci£WJ?sit%Suidas Iunonem Mo- n e ca ni culcam A Roma.Ceri bit, quafi ov^Cbasv quod in bcllo aciuerfus Pyrrhum,& Tarcntinos de pecu- nia iaborantes benigno refponfo , ope confilioquc iuuidet. in cuius cemplo nnmmum čudi inftitu- tum fuit. Eriflon.Veteres eiiam monetam deam efle dicebant,quis pecunia; curan) hab.ei-et,grauiter animaduertentes in eos,qui dolummalum in pecu- nia comraicterent. -Qna etiam ratione doflidimi Grammaticorum cenfuerunt, Monetam dici, qtiod moncatjiie quid fraudis in xre,figno podereve dar. Corrafius lib.j.Mifccil.cap.ij.Adde Turnebum ad- Tieriariorum Iib. 4.C. 3. M o n i T a dičla,quod nos figni impreffione , yelaa- toris,vel precij moncat.Accipit autem legem valo- ris,a fuofupcrieriivnde neereprobari poteft , nifi per ipfum fuperiorem,argument.1. eleganter,if.qui reprob.de pig.ačl Spieg. M on a T A adulterina,pro faifa.Icg.i.m princip.God. de fair.morvet.iicut & fcientiam adulterinam in iT. h$c autem.in proffim.Pandcaar.pro non vera.Mo- r,ctam autem adulterinam Teu falfam dicerc poffu- mu!,!i hsc tria abiintinempe ii non iit ipecies pre- ba,nec debitum pondus,nec ca forma excufa, q.u£e iufta fit aclegitimaiEald. titul.de publ.iudic. Vide Impp.in tit.C.de falf.monet. M o N E T A vfu.alis,in c.2.extr.de maledic. Galli Mo¬ netam cutrentem vocant.Prat. M o n e ta in leg.a. C, dc falf.monet.idefi:, locus in quo cuditur monc-ta. M ON e t a.l e s triuummri difti funt,teris,argenti at- que auri conflatoresjVt ait Pompon.in l.r.de Orig. iur.Obferuata dignum eft.quod Zaf.hsc Pomponi j verba explanans, indicat, cur ss pro auro dari non erat infuetum , vt intdiigas leg.quid tamen.ff.de Contrahend.empt.&l.fi id quod aurum , de Verb. oblig.cum fimilibus.Vide Triumuiri auro,argento. Prat. . m on E mi 1 s cuijo.Lji8.de extraord. iTue ford. mu- ner.in Cod.Theod. MONtTARi i.qui vt Iurifconf.loquitur. in moncta puhlica operantur.l.fi.jT.i.if.ad leg.iiiLpeculat. Sie in leg.2.Cod,quib.ex cauf.fer.pro prsni.& in leg.i, &leg.7-& leg.ij.de murilcgul. libr.u. Codic.leg.d. Cod.do diemtatibus iibr.Ti.Sc apud Firmicum lib. 8-cap.r7.Et Vopifcum in Aureliano. Cuiaddehac Suida' verba. /MYim‘g,toi cl ti ve/Ats-/^ TfXt‘tai ti im dis^Sjesti n \iulvy& , xj f Umi ap- X<>Yta tlAmitiiiov ajikitves , i/Ave!vtfieri foli.cum paucis fecum admiflis,exer- I etiacemitaliquodgenus mercatur® vniuerfum, vt folusfuoarbitriovenedar, & precium ftatuac. Is e- j 0 nimaugenspreciarerum, fu® deferuit auariii®, ac aliis not« omnibus : tollit verum permutarionis Sc I fuccedeniis contraftusemptionis & venditionis v- fum.IdcoreSeprohibentur monopolia in tit.Cod. deMenopol.Vtinara habcremus nomophvlaces boe tltdegumcuflodes, quicxequerencur fancita illius tuuVt.Lecus eft in eo , vbi de monopolih echino- 'I ruir:agitur : qucm inteipretes ridieule tra&arunt: VideHtgcndotf.addeForcar. in penu iuris ciuilis cap.io.Hotvcrbo etiatn Plin. vtitur L8.cap.37.de e- dunicuteloquens:Magnumfraus Sc ibiluerum mo- 4 * nopolioinuenir.Erat & Monopolium onetis ve! pe- lionisgenus,quod ab eo eaigebatur, qu: monopo- liumbenelicio Principis cxercebat,Caffiod.li.2. Oui itačommertium negotiationis exerceat , quatenus ate monopolii,necliquatici,nec aurari® a!iquid pe- Conisimpendat.Prat. Muso poti vM,aicGothofr.ad rubr. Cod.de mono¬ pol.til iusvendendj cert® mercis, auod vnus ceiti- uehomincsfibivendicant permiffu Principis fub o- nerevedligalis. 5 ° MO!iO£E\ION,eremus ) & locus in quo monochi co- giegan:ur,l,qutdam ignauiie-De decurion. Horum masiaasptrlecutor Valens Imp.Lege Eutrop.Se O- rolium. -4 o .v s f;c«r in viaTibuatina vitra Anienem 3. mil. cenipicitur: dictus facer,quod loui confecratus ef- fci. Hucplebs Romanaolioa feceflit, tefte Pompo- dioltg.i Orig. iur. Tfibuno(que libi in eo creauit. v Sf; ' 5 ' «ONsTjAHt,pro probrate, indicare.oftendere.Uet'. Ptjfrs .UtijHgfn l.adtor.Cod-de procur.in Aur.U*g. iur.S.i-ccUs, Alberic. Mokjhoii inpartevirili, vt li membrum escedat laftam <]uantitatem:amiquo verbodicebatur^/tm/, qua(i dicerent, Cie hai/cn ^irme/.Old. MoKsTRosipartus,qui fini in Romali lege ,difets cx I.qL'Kret.d'.de vetb.fign.Sl 1 3-C.depoftu. haer/Sc G.Bensd.tep.cap.Rainmius.parte 3,vetb.qui cum ad nu.Lo.ii.&c.dtteftam.Prat. 70. “ONsirvm definiripoteftid,quod formam ortus T E O« 1754 se generarionis fuie mutauit aliena ae peregrina prorfus Ipecie affumpta : Vt li ex homjne generetur corpusleporinum,autequinum,ex ouclupuijca c- qua lepusjes vacca leoicuius multa exemp!a narrat - Liuius in iloguiis fere libri s: v ide D.Goedd.ad-l.j.B.n,. lo.de verb.lignif. Mossirvm proprie &ftepius dicitur de hominibus Sc pecudib.feu brutis.VndeVirgi!ius:Mor.(trum hor- reudum, infoime, inger.s, &c.Brfcli®us l.oftentum, fF.de verb.Sc rerurn lign.Nam in kis fe maxtme po- remem natura oilendstjScmonftraricupiijVr nos in- tellcdtuscapaces mor.eat noftii, nolque ad gratitu- dir.em erga Deum inciter, quodpro benigna fua fua miferitordia nos (artos refioftjue, integres>non mutilatos, non befliasgenerari & edi voluit, Qt^n- ties atitem mcnftrurmnd rem intnimatam.ad ipe- firum,ad miaginatior.em quandem, ad miraculum rei inanimat® redacitur, a nariua fignificationere- ceflille dicendum ell.Dn.Goed.ad d.l.)8. num.17.de verh.fign. Eftautem moriftrum apud Latinos pro¬ prie quod prster naturam genitu eft,vt inquit Do- . natus in Teren.& babetur in l.j.in fi.C.de poflhum. h®r.in(lit.Siue ergo contra fine prster naturam lit, Oionflrum dicitur, in quo videtur deceptus Accur- Eus (f. Minorem. Inft.de adopt. Diftutn autem eft monfttumt pr®monflrando,vt Cicc-to in li. de na¬ tura Dcorum dixit," I o ti T e m a mouendo Bart.dueit, per antiphraftm.fi- cut bcllum,lucus,S: fimilia. Sed magis ab err.inendo dici videtur,monsteuius nomineetiam quicquid e- min.et dici poteft.Spieg. [on v m E n t vm generaliter . res eft memoriir cauf- fa in pofteros proditatin qua ii corpus, ve! reiiqu;e inferantur, fier fepuichrum : fi vero nihil inferatur, erit monumentum memori® caufla fačitum , quod asjcTOpio* appeilatur, lege 41.ff.de religioiis.BrilT. Ionv.m ENLVM.Monumenta ffinquit Valla iib.4. ele- gan.b. 75.7i.Tnu’atain u, fepulchra,ftatu®, tituli, ii- bti, c®teraque qu® nos alieuius prjeteritse rei. mo- neant. Vixque monumenta dixtrim, niii iiter®, aut aiii tituli appareant: qu® fidefint, magis fepul- chrum,quam monumentum erit. Hscille. Certe monimentum dicitur, quicquid mortui gratia fafiii erit, etiamfi conditus co loco non.fi t.Cicero vide¬ tur velle idem e(Te, fepuichrum, buftum.Scmoni- mentum.Islib.ndelegibus, ficait. De iepulehris autem nihil eft apud Solonem amplius , quam ne quis eadeieat, nevealienum inferat, pcenaque eft, fiquisbuftura (namid pntatur appellariona/x/2cv)sut monimentum, inquit, aut columnam violarit, deie- cerit.fregerit Plmius-li. 8. epift. in epiiiola ad Mon - tanum, Cognoniffe (inquit) iam ex epiiiola mca de- bus,adnotafle me nuper monimentum Palantis fub hac inferiptione : huic Senatus ob Edem , pieta^ temque erga patronos ornamenta prictoria decre- uit , Si leftmium centies quinquagies , cuiuaho- nore coritenrus fuit. Siquidem monumenta pro¬ prie dicuntur ftatu® , imagines, coiumn®, pyra- niidcs & bifes extrufl® in honotem mem'oriamque virjalicuinsprsclatillimi ob virtutis Sc rerum ge- ftarum escellcntiam , & benede Republic. meri¬ ti. Oh id fuperponebatur titulus, , Sc infetiptio feu h.onorifica , qu® viatores commone- faceret, a Grsris • vndea monendo monitr tnta dida. Varro libr. de lingua Latina tra- didit. Moncre, inquit, abeadem memoria , lic monimenta qu® in fepulchris. Et iueo lecundum viam. quo prsteuntes admoneant & fe fuiffe & il- los effe mortales. Abeo qu® feripta ac f.iiSa me- mori® :aul’a, monimenta dida. Sic Gratci /j. mvefer,, quori nos monimentum , ac li dicas memoriale H 55 i-ki i*V /*»»/«»«.Na & ipfi elegafitet dicunt,^'^*«.«# et 7 iiiy, quodCiceroamemoria exponere dixit:hae voce in Euangelio D.Marcus eft vlus a.i 6 .Hsy yl 3K>jV yia? traSČAmi VJri n yn/jtf 7 sv ci.inTett.M~ t&- to t t.ttpi ©giic iitnai. tič nyii 4 MSbpJk ■dSugej ny.to(t 4 !ou:Et fummo diliculo diei primi fabbatorum vetjtunt admonumentum exorto fole, dicebantque interfefe : Quis reuoiuet nobis lapidem ab oftio monumenti ? Es loan. vndecimo cap. ias-2; Sp mt.it iyCejy«iySy&‘ itettvvJ f^raj, io to (jmy.f~m.lw (t cmb./yrt yjj t A/Ssc iTtutiti eV’ olutzS, lefus ergo rurfum frcmens in femetipfo venit ad monumentum. Erat autem fpeiunca & lapis ei im- pofitus. Quo tamen loco docemur D. Ioannem Ti y.mtt 7 oy, id eft.momimentum dixiffe pro fepul* chro & humatione ipfa.non autem pro cenotaphio Schonorario tumulo, memorise caufa condita:quod monimenti dičtio fignificat.Nam ii ytityitoi , erat fpelunca(ait) cui fiaperpofituserat lapis,vbi fitusSc conditus ac humatus erat Lasr.arus.Sic igitur differt 20 , fepulchrum a monimento,quod fepulchrum fitlo- cus, quo mortui plures religionis gratia condi & humari folent.Quare monumentum non folutn id quod menioriam aiicuias repratlemat,fignificat,fed & repulchru,vt a nnotaui t Francif.Conn.lib.9.c.!.n. a.in teftamento,§.In monumento,titu!.de vetborum & rer.fign. MonvmhntvM purumeflfepoteft,quod probatur 1. 5.iT.conceffum.fEdedonat.inr.vir.& 1 . 6 .in fin.ff. de religio C. Vnde Cicero ad Atticum,Sed ego,ait,qua: j o monumenti raciofic nomine ipfo adrrioneor. Ad meraoriam magis fpečtare debet pofteritatis,quam sdpri/entis temporis gratiam.Bene itaque Feftus lib.ti. Ojtpmuis, ait, tnonHmentum mortui caufa fačlum lit, non tamen lignificat ibi fepultum.Alibi allufione quadam fcriptum eft,monumetum fepul- chri ; id cffe,quod monumenti,id eft caufa muniendi eiuslocifačtum fit,in quo corpus impofitum fi*. 1. 37.lF.de teligiof.Briif.8c Conn.l.;.ca.t.nume.4. Hinc forte Apuleio libr.i. Floridorura Siticines dicuntur 40 monutnentarii.de qaibus Maioragius lib.t.Mifcell. c.i;.quod ad monutnenta,id eft,fepulchra canerent: Vide & fupra Monimenta. MoHVmenta etiam dicuntur tabula: publicatac priuatT,quat tamen ab Inftrumentis publičis difFe- runt.Nam publica monumenta funt, qus ačlis pu- blicisprofefla funt ,&, vt pofteriores rmperacores locuti funt,ačlis infinuata, id eft, accepta , & com- prehenfa publičis ačlis.Infinuantur autem per eos, apud quos , & quibus atičloribus res in ačta publi- $0 careferuntur: Huiusgenerisfunt, qu2iudicio a- ■dafunt, &fcripta, acdeindein eum locum re- lata funt, vbi publice earutn rerum ačla afleruan- tur:ex.tra iudicium ea, quae quisapud Magiftratus profeflus eft, aut eos, fi qui fint, qtii ačlis publičis, id eft, archiuis,prjtfunt, & čurar.t, vt iis aučtori- bns monumentis publičis res gcfta traderetur. Ex- ■ tat fub titulo de donarionibus . Cod. Conftantini conftitutio de iis , apud quos donationes infinua- rentur,id eft.acciparentttr ačlis,quas inde publicari g a ille ait.l.in h^c. Koru monumentoru fides puhlica _ A n. _ . 1 * . u — - d ^ !4-uA * w tv, -sv, vs c. M A N T E O. žbro' yti.uns peinde tabuiarlis certa formaprsfcripta 4 in inftrumento conffciendo obferuare deb'''"'"' mod. tanquam a tabulario fcriptum" ex fide* ct muncris haberi contrahentes velint. Form preda eft Conftitutione Iuftiniani nouel.47 tulus eft,vt nomen Imperatoris. Pratereako,,J( <■1 pm fpi rrVsrt--r> Sr vt eius omnis pccna vitetur:nam oblatione folutionis omne periculum futurorum cafuum d debitore in creditorem transfertur. leg, ^ imerdum ) 7^5‘,prirao Digeft.de verbor. oblig. leg. 5 0 cum decem^i.tf.i. Digeft.de folut. Quod i-dem eti-a creditori conceffum eftvt ei morf purgand^ facui- tasvvcagerepoffic, permittatur.leg.fi ita qu1S5i35.iT. lldeverb.oblig.Hor.Hoc idem dicifur & moram emendare,cliiere,atque delere, vt annotat Doneli, de Mora. MORAin.cic.rn prin.dc Fato,primam h-uius nomi- nisinuemionem impofitionemque a. Te fadam fate- tur;tanquam ab eo,|qui omnibus modrs conaretur augere linguam Latinam. Quia pertinet, inquit a-d °° rcores,quod,f8©-illi vocant, nos eam partem phi- demoribus appellare folemus : feddecer augemem linguam Latinam, nominare moralem. Vide Philofophia moralis.Spieg. MORARi^^jaj.g Paul.in lcg.Tkius, defer.ex- poit.Haclegcproditumeft.fugitiuos nufquam mo- rari,hoc efthabitare> licut colligunt dodores } nec pro(cripti,quosipfi Bannitos vocant, necbceretici Anlocrs vbifuntjCeufugitiuftmorari videtur. Quos necrecipicndos rede cenfuerunt. Artamen moram r o wceK ; trahcrcve,iBaleinteUigitur , pro perpetua 58 ftabilique commoratione.E{HlIud potius cum. tem« p us in longum deducimus, ^ Av.ffdic lang bamklegen* Sic & Imp.Antbnius Pius,Morati eftis, pro habita- ftis vfurpauit,vt Scasuola refert in kg.Caio Seio.de Alim. 1 čg;qux non grauabor adicribere , Imp.An¬ ton. Piusftibems Sextce BablicT. Quamuis verba tt- ftamenri ita fe habeant:vt quoad cum ClaudioIu“= ftb morati eftis', vobis alimtnra & veftiaria legata fintrtamen ha n c fuifte defunčti cogit 3 tionem in- terpretorrvt poft mortem Iufti.eadem vobis prsfta- ri voluerit.Spieg. o k a r 1 verbum pafftue intelligendum c-ft , apud Papinian.in leg.^.iT.r.Digt-ft. vt kgator.nomin.ca- ueat.Si,inquir,petitionis dies moraretui% pro retar- daretur & difterretur.Et apud Paul.in kg.85.If.■st¬ isni.de reg.i ur. Q_uoties arquitate dehderij natura- lis ratio aut dubitatio iuris moratur. Briifoniusia orari , pro retardare jsdifterre in 1. ft ca.Cod.. de Accuf.Uem pro habitare inuenitur & pro expe- čtaro.tamen rnagis poetice > quam oratorie-Pra^ teius. M o RA toria cautio. Pauius : Quo minus pr^- diumiure pignoris diftrahatur, oblata moratoria cautio non admittitur,hoc eft, cautio qu£ da tur,.v c quis differatčc expedet.Spieg.Prat. M o r at o R 1 a prsfcriptio interprete Aniano in Ji r i.Codic.Theod,ritul.2.eft 5 qus catifam prolongat ? hoc,quando inducit a litigatore petunturi iudice. Sic in leg.2. Codic. de precibus Imp.ofter.Briflbn. Prat. m o r A T o r e m Paulns in leg.infer ft-ipulantem 85. if.Stichum. de verbo 1 ^ oblig. 3?q‘uipara,t furi : vc quemadmodum fur tenetur ex ftipulatu , etiamft homo morte perierir,ita etiam is qui moram com- miferat , Gcedd^us ad lc2>233.numer.i.de verbor. lignific. m orbi graues, ftue afperrimi recitantur a Plin.c.3. libr.25.Spkg. M o rbt genus eft,nec vefpertino nec matutino tem¬ pore videre. leg^itcm Oftilius - Digeft. de atdilit.e- did. u g rbo dare veniam.cJe Oiftc.Prsfe.leg.diuus.Spre- gelius. m or bo s v sTpro morbo obnoxius.IirreconfuIt.de JE' dil.edid.oftenditjqui,qusve hoc nomine veniunt. Spie ^' MoRSVMait Ciccro de libr. Tufcui. difputat.4.ap- pellant to-tius corporis cemiptionem : ^Egrotatio- nem, rnorbum cum imbecillitate:Viiium,cum par- tes corporis inrer fe difhdent:ex quo prauitas me- brorum,drftortio,dcformitas. ItaqweiH’a duojmor« b-us & a , grota?io,ex totius valatudini-s corporis co- quafratione & perturbatione gignuntur , vitium autem intcgra valetudine ipfum ex fe ceruitur,fed in ahimo tantummodo cogitatione poftumus mor- bum ab a?grotatione fciungcre. Hadenus Cicero. Gellius quoque libro quarto,capitul.2.1ocum Sabi¬ ni , fed non integrum , rctulit. Hotomann. Furor morbus diciturfteg.14.de oftic.prxfid.l.22^.'fi ma- r i t n s. Dig.. fo 1 u t. m atr. 1 .2. JT. ii non propper.ff. ft quis caut. morbvm ) mquit Mod. efte temporalem corporis imbecillitatem : vitium vero perpetuum corpo¬ ris impedimentum : veliiti ft talum excuftit. nam & iufcus vtique vitiofuseftfteg.101.iT.2Jf.de verbo. fign.vbitamen oculum excufiir,Iegendum putarem Hotom. ^orbv s vt ait Vlp.in leg.i,iT. fed fciendum.7. ff.de «dil.edi to in confuetudinem iuducerc>accipimus.Spieg, M A N r E o. Ex bcjnis moribus eft maritotum Sc patronorum reuerentia.l.tj.$.!*Dlgeft.fol.ra>tr.l.t.C.de in ius voc. Vis Sc ineciis bonis moribus aduerfantur. Ieg.117.iFde diuerf.reg Bc.fl' Mori s eft.eiegans S; nota!ocucio,frequens in iure no- ftro.l. mofis.de Pcrnis.l. moriš tuit vetenbus. de his qui uot.inf.8c limil.Et.ex moribus,pro confuetudine. inieg.cum Practor.S.penult delud.vbi dicitur conce- di iurifdiftio ex moribos.Spieg. . Moiu.eftaftus inftantatieu 5 :qui mol exp!fcatur,vlque 10 adeo, vtnec motiendi tempus confideretur: Vnde . cum teftalor dicit.efto 'iber, cum moriar ; inteifigi- tur.poft mortem L qus duos.Jjt ffide Ma&umifftcfta. Spicg Prat. Mori proprie eft vita decedete.Bclff Mo/11 non res tantum animales dicuntur.fed & qus a- n ; > .1 carent.BriiF. Mo a 1 dicuntur.non modo res corporales, fed Sc incor- poraies.Btifl". - - — - v « Spiegel ms.Pratems. Mortem iibi confciuifTedicuntur,quifit lenim.BrifT. " 1 . Mo RTI c t N v m, pro exanga',cotrapto, ti p et i e tao.vocabuiuir. facric fsnptursfamiliare.Vndčir, - ticinam čarnem dicimus, animalmm.nainonk maftata/ed pet fe mortua. Haloindet noftetia? , p e n.a fe ttansl.tta.ff de Viapu.infi. Sed r, en 0( p-’ in itinenbus,neque ftetcota pro-icere, neqoe 'r' cina aut pelies iačtare permictam.Prat.vid; Go':W ad I egem r.S.fiti. Digeft.de via public. & fi nttid faftum, 1 * Mo RT 1 TE R E vjlner.itus.Vlp.in bit lcx.ff.ad I.Aonil' Quod fi n'ortiftre,inquit,fuetit vuInetatnsA poVt poit longum interoallum mortuus lit, mdesooan mimerabimus iecandam Iulianuuj, ex qao vafacn- t tis eft.Spieg. Mor tip ervm dicitur, quod mortis cairffi#L(.t vt loquimr i.7 S.fed Cquis feruum.ff.ad LA®!. ' Moriones funt fatui, quos in deliciis Principnm eflfe 10 Mqs.tifek.vh valnus.Celius fcribir:Sialiusfnoitj". vide 1 usdeg.4 ?. idem Pompouius.ffde zdiiit. edict.' Prat. Moritvr viuens, Sc viuit moriens, l.qtti duos.5-i.de Manutn.ff.tefta.l.peculium.S.fi, deLeg.2.Ratio, non- 4 um mortuus eft qai.moritar, ergo viait.argu.l.hatc verbaiilie aut dle.de Vetb.figu.ex Alberic. Sc Salom. Sp : eg.Prat. Mor os vs.hoc eft qui in mora eft , & furi fimilis.turis imerpretatione cenferur.l.inter ftipulantem.5.pen.& ibi Glo!r.fFde Verbor.obligSpieg. S° M o rs autnaturalis eft,aut ciuilis:NJtut3lis eft diffolu- tio nmmx natutalis a corpore,qua reguiaricer extin- guuntur. Mors cinilis eft, qua quis ciuis Romanus e namero ciuium Romanorum tollicur. Ita ciuiliter mortuus eft, cei vel adempta eft ciuitas, vel cluitas Sc libertas limul. Vulreius, ad princip. & §. feeund. Sc tert.nutner.ptimo,infticut,quibus mod.ius poteft. folu. Mo RS proprie eft ctat/crTUc rij živ mi vt Gell.lib. a.cap.S.tradit.id elt.vr Cic.i Tufcul.exconit,difce(lus 40 anima: a corpore. Eaque vera S; gaturalis mors eft, Cmus exemplo Sc ali a a Confulrs fingitur, qux lilija vitaciuitatem ]ibertatemque adiniit. Intentc enim homines msxima & niedia capitis derninutione , vt & morte.dicuntur.l (14.5.vitim.ftpro foc. Itaque dc" portatos, & aqua & igni interdiftos, & o.r.nes quo- tum boni pub;:canrur,morMorutn loco hsbemus.i. J. 5 .vicim.tr. ne contr.iib.l./..ff.debon.liber.!. Sf.f.pu* blicatione.Cpro lbc.leg.25.?. Sc qaid ii tantum, ff.de liber.Sc pori. Seruitus quOque morcalitati comp.ua- tur.l, 105.ff.de diuerf.reg. Briiloii. Sc Conuan. lib.8.c. ; a io.Hnrn.2. Mors fignificatur etiam per ifla verba : Si quiJaccidit filio meo r l.in valgari.ffide vctber.figi.ifirt.Pubiica It. Depof. 5 p.Prat. MoRTAEiTATE.pro inorce & natursli faro, apud !n- rilčonfiiltosin l.vlt ff.de vi & vi armat.Lvlt.fi. ad leg. luiunaieft.J.n.in h.pt.ffad T.ebell.led.if.ff. quando dies legator. ficut.ffde off pr3tiid.l 40.ffde pe- tit.irered.leg 2.ffdep.ftff.dot.Sc apudInftin.Inft.Qdi- bis mod teft.infir.Sc aut motcalitate pratuentus. Sic apud Sue omuin in Claadio repentur. &Triphonius in l.penult.ff de vi Sc viaimat.lubttaftos monalitat« fetuos,aixt.Spieg. Mortari ?m, vaseftlapideum, fiaeatreutn.in qao tundntitur tetunturve piftillo , qua: refoluenda funt, auior Nonius. D e Mo r t a R.i o vide quid annotarit Turnefaus aduetq fb .L n?.ca.17, Mortem exequi, proinftitaereaftionem depatrici- dioperpetiato.apud Pouipcniuminieg. 1, d« Acculi y ro vulnere pet.uffetit, aliuspoftea esaifibiaettit, priorem quidetn non teneri,quaii occidetjt.Bpl vulnerauerit,quia ex alio vtilnere periit, Scc.Spie^. Mo rt is appellatione proprie tantum venit natKiiii, per quam diflecatu t a nima a corpote, bdita «o,j t legat.Et in bane figntfiatum Salom. aitfS® iatt loqauntur.Videeum in paradoxiš vbi affti JfTetit, Anlint plures fpecies n.ottis ! item.aa moiff ■ nus, aut Enspet fe:inibiquedifcesinii’ummlqra veros intelieciiaJivt tantam ofeitantiamSc interpre. tum Sc doftorum mirari poffis: coilige!qae,motu appeliadone tnulto.s cafus venite, non vivoKbiii, fed fimilitudinis.pratcipireautem fant, natuulis,* gentium, ciuilis, & fapiendum,hoc eft.vtipfeimK- ptetatut, Theologorum. Porto mors coiam lir:;- tur,qui pro republic.cecidetunt.lnftitut5 bienitn.č: excufai.mt.vel carj.qui aftionelj, fi qu;s incollufe tione.ft.ad l.Aquil.Spieg. Mortis , autvetberum tetrorepecBniamalit*«. totquete.in fi.L5.qu0d met.cauf.Spieg.Ptat. Mortis cauftacapirnus.noatunc-fotooi^Binqaiitui mortis caulla nobis donat, fedeefiptčptetalttffi mortem id faciac: veluti fiquis filio vel fratre fr; tnoriente. donet Mzuio eaconditione, vt iieoncr- ketit altetuter eorum.ted&tur iibi restfi deceifeiit, maneat apud Mteuiutn.' Mortis carffa c.ipitur, cumproprer mottcmsl:ts;:s capiendi ocafio obuenit. exccptis ns capiendi figat:;, qu.T proprio nomine appeilantar. leg. Ji. if.de ran caufdon.Li.f.iiein fi ita leg. 15 It-ddleg.Falcid.vtirO quodconiicionis implend^; c 4 u • a ti a £ i? r'. K 5 f - D:ge.« cond.& demonft.videftorta«- dosat.Briflon. Mortis caufa donatio eft, cum quis ita morcisiraai:- n en ti fv e pericali cogitatione donat. vtha&eic ic® 1 1 t,quam eum , cui do lat: nugifque eum,cuiaciiJij quam Im-edem fuuin.i.i.GUm l eq.ll.ff.de dana.Mortis caufa ftfpuiatioexiltimaturfieti.vtre- ftus lib.ii. 5 c Antifti.Labeo tradit,qux ita fic.vutoae ptomifforis confirmetur , vt in Ija.ff.aedoKUic mott.aut, vt quidam dixemiu, cuiItipalationime-i fuit caafa,Brili'. Mortis conlcifcendse caufa, quiproptetneqaiifc malofque moreš, fiigitiamve alupiod adtnilia-: mortem Iibi cbfcifcere voluic, nili doloremcor|C> fuftinendo id fccerit. Paaius m 1. boliem.dt:®? dict.Vide G.de his qui fibi inottconfciu.Spieg. Mortis caufa capio,generis no m en eft, ouodoninei fpecies compleditur, quibus quid proptetiiKuiui mortem capirurrveluti hmreditatif,legati,fideicora- aiffij tuottis caufa donationis, sed cap qu*qat ? 7"5 (jusaufpfopnaftl flomfn haberet, f du eft,vt quse fpeciale nomen non habet, ea fciiicet de qua nuno aicemus, communi nomine appellata iit, leg.mor- t isca> .la, $*. Dige-f.-de R^or, cauf, donat. Efl autem nmii jj s caufa capio .aegaifitio propter alterius mor- te rnomlen i t ns- vel c um g m d p rog ter m o r t i s .aJLois tiKcaufjm T fei non ex.pa uiXonio ?p fiius accipiiar^ vt ft morifns ] v ga u e r i rj it ; c run dum fub condiro- ne j fi dederit Gaio decem , ca'to pecuni 3 m_jcaglg-~ Guius ••r.ervs cu .iu , roii iure legati vel fiu“jeom~ 13 miffi j, vel aopatio n i s mor ds caufa ,.h^c enim pe- jl'pcTi : Ji!r : mo rt-s ouU capicmis peririo non_ dll ^dcum quin ififtit uto h gredi vt adeat , aut notižleat, datur, qu©d 3 ftaruhbero caufa capicur, vdilegatario l.cjui pretio. 8 , l.fi mulieru leg.mor liscauiaiS.l.mortis caufa. $i in princ. & tf.i.i. inter monis-.S fF,eod.qu 4 bu£ ;ocis fpecies enumeratse o- gnet afude qu j i defun&i patnmonio proftcifcun- turjhcreft «rn donatioms caufa rnortis, Sc te fta- mera? ca u la m : v;; le v. Maeui us 55 -D’ gcd.de cond. Sc 20 Semoirilr. 1 h quis 8 .ff fi ouis 6 mdf.cauf.teft. Sc l.id autem. ;6. Digdt adle-*. Fale. v bi mortis caufa ca- pete,& hireditario iure capere opponuhtur. Mor¬ tis rdt^mj^dAjLi&moA^mo:) c J? o g d?£err,.quod iilžJiP p..Cod- ad 3° leg. Falcid- legat ur cum negatione : Non pro- ficifeitur. Neutra autem fans idonea videtur: quia nc Cumdecedit , Barr. di&rit inlquod de pariter.Digeft.de rebus dubiis. Spieg. . . Moriva manusjocutiot-ft Gallis viitata,de iis quo- 50 . Spie_ rumpofleflio (vt ita dicam) immortal seft } quia nu- cfuamheredemhabere^eftnunt: vt de ecelc fta dici- twt,libt. Feud.i. tit.ii. Qaa de caufa res nunquam ad ptiorem domin um reuertitur. nam manus pro poffeffionedtcicur,& mortua pro immorcali. Sic apicipiumdtCJtut non mori, 1. an vfusfručfcus^ D gcft.de vfuftud. leg.fi vfusfru(ft. 8 . Digeft. de v- fuftuft.legat. quon;am hominibus allis fuccrefcen- tibus, -dem populi corpus videtur. leg. proponeba- M ANTE O. i 7 cs Franc. libr. ouano, vbi ve~ro tnonua manus inter- iacer,aut alia quseiibet caufa iirationabilis inuenta fuerit, Scc, vfurpatur autem h^c locctio prim um in corporibus&coliegiis , qu?e immortal.a funt , v: cioirares, ccenobia , leg. ficut. $. in decurionibus, - Digeft.guod cuiufgue vniuerf. leg. proponebatur, Digeft. de iudic. Pdlyd. Virgilius lib. h i f t. 17. legi- bus magng chartas fancirum eft , vt nemini liceret dare prardia coJlegiis monachotum: Sc legem hanc ad man um mortuam vocarunt , quod res femel datx collegiisfacerdotum, non vtique rurfus ven- derentur veluti moriux, hcc eft vfui aliorum mor- tuort r, in perpetuum ademptae eftlnt. Etaliquan- tofvoft : £pi'copi rapto inrer (c conftiio poiiuia- 1 unt, vt iegem ad manuen mortuam , quam erdini fuo valdenqcereperfpexerunr,anttquarent, Vfur- patur quoque loc-utio bate ir? Gallia.cum reuera ma¬ nus, ?d eft pofleffro, mortua eft: vreum quibufdara GalliaCocis cc-nfuetudo eli, vt poflciiore fine hhe- r s mertuOjpofTeifio ad territorii dominum reuerta-^ tur.Prat. M ort v a res dicitur, qua cuis locupletior non eft, vel que amiffa reftitui no poteft, eadem forma, qua moptua lis,leg.guod autem fpeftatur tempus. leg.fi mamus. fr.de donat.inter vir. & vx. leg. preperan- dum.C.deiud.leg Jecunda. ft iudic.fol.leg. 3. Dig, quse in fiaud.crcd. Plautus,&' rem mprtuam, & rem ccciiain dix.t,pro'frafta & perdita.Item vocat Mor- tuaria>res inanes & nugatorias ^ qute Gracci eodem fenfu. o;dkeSp Nam proprie eft cufpis, Sc acuuien enfis & Vfurpatur etiam pro quarumuisreiuiuacua}iM,'t docej esemplis Rob.in Tacfau.Spieg. s M ANTE livGlK Afci quo Clcero In epiftolis ad Atticum vtkur, eft idem propeacMuflare &Min facere,Sc fub muf- fendo hslitare. PetrusCrinitus iib.i8.cap. quinto.de honefta dTfciplma, _ Mflae carcucaria;,1.38.$.qii amturn.fr.de ?diltc .ed.Rhe- d.irk.apud Varronem l./.c. vit. MvLCTAM(aitFeftus lib. n.) Ofce dici putant poenam, quandam.M.Varro aitpccnam efte,fed pecuniariam. Mulčta Varroni lib. 4 > ling. /at. pecunia a magiftratii dida, vt exigi poflic ob peccatum. Addit deinde^uo linguhedicuntur appellata? efle quod olim v- mimdicebaiu mulca. kaquecam in- dolium , autcu- leuin,vinum addunc ruftici, prima.vrna addita , di- cantctiain nune mulca. Ad idem i l' 1 de iniur, Forner.hic leg infamem.de public.iudic-.palam s de ritu nupt.eft enim omnis infamia iuris pcena 9 ac noa muIigeft.& Codic.de his qui nocanc. in- firm. Succedic deindequaru differentiaa caufa ftcier teprinclpali: nam mulda proprio mulčbamis arbitrio dne Omni iuris necefticace vel authoricate inftigitur : pcena autem reliqua omnis, qua; mulčla non eft,ilue ea ftt capitalisjftue non capitaiis. fed pe- cuni 2 ria,aut alteriurs alieuius generis,nequaquam pu- nientis arbitrio mero executiohi rraditur, fediegis, SCci^onftitutioniSjConfuetudinis ediclive authonta? te Sc iuftii mftigieur.Gcedd^us adl.iji.iF.de verb.ftgn 0 Vinter mulčtani.au. 2 . M v l c t a m ere, antiqui tumdicebant, cum adpo* pulum Sc in comitio mulfta difceptanda irrogabatur: quod ipfi mulčtam certare dicebant: Liuius lib.if. Sp.5e L.Caruiiij, cum rem inuifam infamemque cer- nerent, ducentum millium sris muldam Marc® Pofthumo dixerunt. Cuius certanda? cuin dies adue* niftet, conciliumque frequens plebis adeftet,&c.Ca- to lib.4.0rig!Hum,vt refertGellius lib.11.cap.i. MuU dam facere dixit:Imperator,ii)quit,nofter J li.quis es¬ tra ordinem depugnatum iuit ,"ei muldain facit. Po- teft autem videri conlulta elegantia vitafte verbum, cum m caftris&in exercitu mulda Seiet, non in co- ' mitio,nec ad populum dicereturiPrat. Mvtcta modica, quse eft fex folidorum aureoram, minoram eft iudiciim. l.i.C.de Šport. Sc i.cos, C.dc Modo muld.Spieg. prema mulfta , id eft, maxima , appel latatria mil- 40 Mv lctam committere,cft,vt nune vulgo dicitur, i«. liasris.itera viceffis , minoribus delidis. idem fe- te AuV.'Gellius libro vndecimo capit, primo Pra* teius. Al v i c t a tam demum locum habet, quando a!iqua ir^aj^ua culpr., commifta eft,quas ex legejconfti- tut/o/ie,SCto, edidove , non baberet puhlicam vel priaatamanimaduetlionem,vt in cafu Uncauf^ ig.if. aeminoiibusveldoluscitca emptionem venditio- jeinelfeudhibitus, vel locus foret 1.2.C., de refein- 1 dend.vend.Gcedd.ad l.t^i.fF.de verb.fign.^.i. j 'kLCTA&pcena-differunt: pcena genus eft : mulda ) ipecies. ideoque omnis mulda pcena eft, at non o- mnispoenamul£tn. Etenim quicquid moram , cul- P^m.deliiaumve Vel temeritatem coercet, poenam appellabimus: at idem de mulda aiHrmarenonli- cet: vnde etiam in leg.n.tabul. iuftaimperia funto, rrlgueciuesmodefte ac fine recufatione parento.Ma- -grftratus nec obedientem Sc nocuum ciuem mul- d^vmculisvetbeubiif^ae coercento, Sc eteter. feri- ptum ecat, vtaesteris poenis vinculorum , verbe- rum ac fiinilium per d&jvSt tbv JidKvnv mulda ailmngeretur. Secunda differentia eft in materia: Mulda fpecialis peccati ( fcilicet pcena eft J cuius a- ^unaducrfio hodie pecuniaria eft (quia olim pecua- er JUutore Fefto , in cuius locum nune pecunia jucceuit,GcHius.cap.i. lib. ti. nam & in commerciis ocopecudum hodie fignata pecunia fubftituta eft, . ^'gcft.decontrah.empt.l.^.Sc l.f.Digeft. de verb. I g n pc£fia autem non tantum pecuniaria(vt olim pe- ^ria Feftusgc Gellius ex Varronef' verum capitis 7® caltim^tionis inogari folet. MuldA igUur duuta- currcre ocenas. Sic mulda commifta, quando qui.s a- liquid comrnifit, propter quod mulda eftet afticien- dus. Muldam autem irrogare, non eft iudicis mul- •dantis, fed adoris,aut poftulantis, Sc accufantis.vi- de Bud. in Annot. ad legdecundain , de lud. Spiege- li us. MvtctAM Certare.His verbis apparet, moriš fuifte,vt Tribuni plebis muldam dicerent,vel vt alij loquun« •turjinfligerent ,qux poftea populi fuft'tagiis in comi¬ tio,vel irrogaretur vel abrogaretur,vel etiam remit* teretur, quotempote mulda certari dicebatur.Non enim Tribuni damnare mulds: poterantjfed tantum rogare populunf } apud qnem cum reus non iure miil« datum fe coiatendercijdis illa muldaria difccptaba* tur.htec.BudisUs, Mvlctam dicere,pro multarelurifconfulti noftd bique vfurpant.Vlpi'an,leg]2.§.8.fFde iudic. His datuc lnultardicendas ius, quibus puhlicam iudicium eft,6c & nonaliis/: nifi hoc fpecialitereis permiftum eft.Iu P.Flor.legitur Pvb lic B.nulla,aut certe .abfurda fen- ‘tentia. Nam Qv ib vs p.i.est , Vlpianus dixit, pro -qui publici iudicij habent exercitium* vc Papini anus ^.l.fF. de of£ eius cui mand. Venuleius Lto.lF.de cuft. reor. Si quos ex his qui in ciuitatibus funt, celeriter Sc fine caufa folutos a magiftratibus cognoueris, vin* čiri iubebis,& his qui foluerint, mukam dices.id eft ? mukam ftatues mukabis. Sic*enim Vlpian. leg.i.Di- geft. de feru;fug. Senatus cenfuit nc fugitiui adniit- tantur in faltus:neque protegantur a villicis,vel pr©- curatoribus pofteflorum : &multaraflatuit. Venul.l qu $ & aquo app. Appellari a legatis Proconfo^ Ki* i . *77 l M ANTE V. poteft:& fi muha d!xerit,poteh Proconful cognofce- ne. Hot. Eum tamen 'ocum de mulčlis qns deličtis itrogantui intelligendum putat Goueanus cap. 4 S. Var.left Nam ali.is legati mulftas nonobtemperan- tibusfui Iirrifd£tioni,aut iis,qui citati neque refpon- dent,neque excufantur, dicere poceft vt fcribit. Gei- lius itb.io.c.S.Cum enim cui mandata iurifdiftio eft, moaicam cohercendi h.ibet poceftatemfline qua va- na & illuforiaeft omnis iurildicftiol.viciin.fEde offic. eras cu^iand.u.eh iurifd. to Mvtcigrauiflimam, pro morteaccipi, Albericus indic,cuit: led id nitniine exi.quam citat, cofligi po¬ teh. Pratterea mulčta damnum ta m 2 non irrogar,vt Jmpp.cenluernnt.Co.de Modo mulčt.I.i. Hic autem iam plane periit vltimo luppbcio pleetendis. Spieg. Prat. Mvlctam irrogure,Bud.inquit, hodie forenfi noftro- rir.n vocabulo d!citur,c6c!udere ad mulftam, & con- cluliones mulftatitias aflumere : quod Scpoenalitet intenj re diet poteh Litine loqtientib.Sp. , 0 MVLCTAM itrogare.eft rogarepepulum vt muham a- " lični velit imponere.irrogabanc autem foli magiftra- tus. C ccro lib j. de Legibus. Cum magillratus iudi- eaflit.irrog.iflirve , perpopulum muita: poem certa- tio eho Idem h Orat. pro domo.rationem harum irrogationum fuilfecradit, vtterante Magihratus accularet intermiflu die , quam muham irroget ant iud cet, cjuaita Jxt accufatco trinundmum pro duha die qua iudicium lic fututum. Hotoman- llUS. Mvictam iudicare , dici pofle fcribit X c.Cuiac.oblil. 1 ° ii.cap.^.ioiura enim ei mulct.L' dnftio eh, qui iudica¬ re poteh, cui ve tudicatio dara eh. id eh qui puhlice iudicium exercet, leg-i.š.vlci.ft. de iudic.Lahud eh. S.vlcim. digeft.de verbor.lignific. & ica leg.Sillana.de ponderibus. Eum quts voiet magihratus muiftare, tantura ininore, patrisfaiaiilias t.ixat liceto : Siue quis in facrum iudicare voluerit, liceto : ludicari e- tlim mulctam minorem & tam in facrum pofle figni- ficat.id eft.vt facro applicetur, non ifario. Atquein 40 lioc M. Tullij de legibus loco , Cum magihratus iu- dicaflic irrogalTKque per populum mulcta: poem certatio eho. iudicandi vetbum ad muicftam , tr- rogandi ad pcenam , idem Cuiacius referri vult.Pta- teius. SMvlctam quat appellatur fuprema, Gell.fcribitinfti- tucam in (iugulos dies duarum ouium.trigintaboum, pto copia fcilicet boum , proque ouium penuria. Sed cum eiufmodi Malta pecoris armentique a ma- giftratibus diha etat, adigebanrur boues ouelque,a- jo Jias precij p .cui, alias maioris:eaque res faciebat in- a:qualem muita: punitionem. Idcitco poftea lege A- terina conllituti funt in oues fingulas itis deni, in boues a:ris centeni. Minima autem mulca eh ouis vnius. Suprema muka eh eius numeti cuiusdixi- mus : vitra quam mukam dicerein dieslingulos, ius non eh;& propterea fuprema appellatur, id eft.fum- jna Sc maxima. Q_usndo -gkiK nune a magiftratibus populi Romun,mote maiorum multadicitur vel mi- nima vel fuprema, obferuari folet,vt oues genere vi- 6e ri appellcncur. Acque ita M. Varro verbahic legiti- Eia,quibus minima mulca 3 iceretur,concepit:,M.Te- remio.quando citacus neque reipondic, neque excu- latus eh,ego ei vnam ouem mukam dico : ac n.li eo genere dicereturjnegauerunt iuham videri mukam./ Hotom. Mvlctaae verbum, condemnareeft, & punire. Sic Plautus.Mulhare matrimonio>pro diuortium face- re. Virg.Mulftari pattia, proprtuarr. Cicere J-Mulčta- tum exflio maleficium.Spieg. jiym , quod nomine njult* exi- , —.. ■■■ uvuiuiiMjainmii tecuin. Sunt tamen quiexihimam,adC 'S IS honorem re c erendum, q u0 etin lcfcenres itigeniofos csmpletaj I77I gitur. Spiegelius. 1 Mr lte b ar a paflajn Prstot remodetl poftulakl i.digeir.de poftul. Huic fceler>,quodnonproficitld. te, Impp.m i.cum vir.C.deadalt.gladi u ,nvl ta Z conhituunt. Huius infonda: rei inuemamouiaamb Otpheumrefetunt. Suntr ' beralern magis Socrates adol; Prateius. Mv l 1E b RI a pat' dicjmtur mares,qul pudiciiiamfcr- prepohere I bidin' dubfternmu & ftuproeffrai,-' tur , l.i.remouet. (FdepoftulanB. Aagnftin.iibi.a Ciuit. Dei.ca S. Vi ros muliebria pati, nosrilfc. dani naturam,fe 1 . contranaturam. Mvlieeria vehitnenta iuiit, qua: matcifcljj caufa preparata funt,quibus vir non facilertircie.l line vituperationetveluti ftol*,pallia,tuiiiariv,' zon.e,mitri,plagul^.penub.aUVlplnUftjj aurarg.mund.omament.Old.Prat Mn ier inaiehatem iudicantis comemneiB.to-i, nus gruuiter & dolofe peccat,quam tnafcak.fci, ad 1 i.de vetb.fign. MVLiERlCto, vtlCto, homoeft.GoediadJiJln. num.j!, Mviibs qmlibet indihinfte ob fenu fragilitatemit bonehatem,conliliique fucilitatem ab o:' t ; a neribus ciuiiibus ac virdibus remouetut,!.i.di»cli.dt reg.iur. Mvuir fui farni Ti i Sc caput & finis eh:caput,hoceft prinripiuin , quia vna cum marito Jominiurainčo- mo kabet, eiufque faimliam conft!tuit,fo olispro. creaticneac propagationeefinis, k — -- - “ - ■*- - - iiiti.ei M ANT. E V. Mulicftamenittinor^fi bona fua vniuerfa in dotem dederit.reftitui poteft in integrum,l.fi excauf a.9 §. in dotis.fF.de tninorib.imo etiam muiier maior,fi fit isce pta. l.iut§*6.in fine. Mvlihr tacitam habet hypothecam inbonis mari- ti.Dn.Vaic in com.Inft.l^.t.č.jT.E^ n.7. M v lier iteratis nupttžs poteft res donationis pro- pter noptias mariti immohiles poffidere,Tllifque vci irui.Si vero mobiies fint,aut mixta? , habet eiečiio- D em,vtriim reditus ex‘bonis, an ipfas res cum cau-ro tionedereftituendo poft morte accipere ma.uerit, Poučil, ne raulier qu* nupt.ite.jT.aliud vero.conft. ».Prat. M7LiER,provxor } apud Sc*uo1.ml.93-iT‘i*.de legat.& iii.li.p.Semproni* mulieri me£ reddi iubeo ab hg- jedibus,&c,Oe Graecis fontibus deriuata locutio vi- detur.Bot. Mvlier iubimrodu&a (cuius fit mentio dift<$i-cap. interttperomnia) quid fit , diligenter explicac Rhenan*inli^ni fcholio, quod adie&um eflcap.:£. 20 l1b.7 hift.Eccl.quod & Gloflematarius fileat, & Pe¬ licon Suiti* vocabulum tantura annotec.Spiegelius. Pii . ' Mru er vulgaris, id eft, vilioris vit* Sc ptoftituta; pudicitis muiier, fed nondum ita ncrtata infamia, v c raatrisfamihas nomen amiferit.-Balduin. tit. de pu¬ hlici*. iuiiciis. MvlieR qu* fecunduro pačfcum non adfert dote pet fevelpecalium.ea foluto m-attimonio nihil lucratur « donatione propter nuptias. Si autem aliquid at- tulet!t,tunc quatenus dedit eatenus accipiecluGrum ibid.tf. il!udquoque dudam, conft. 1. Sc Nouell. vt pnn.&(ecund.dot.exačtio. - 0 , .fed Sc illud quod coft. ji.Prat. Mvlier vil!*cuftosperpetua.l.fi ita teftamento. ff. defund.inftr, Avlierc v l Aj 5 č pro impudica Sc libidi no fa, & pro mulicte deftituca auxilio,inope fcilicet, Sc imbecilli accipkr. Esemplum prioris fignificatushabes in legpen.D geft.de feru.corr. poftenoris apud Cicer. 4 ° Sp.Prat, MvLiERcvLARivs,qui alienas mulieres affe&atur, «fotfflaqua vxorius, qui propriam vxorem amat. Voxefta Conftant. Imper. vfurpata : ficut ancil- kius,feadOT^^57Jt&r5,anc'llarioius, apud Marcia- lem, qiiianciilasfequitut, & in eisinfanit: Sc ledi- caria,qu* k&icas nobiiium non afpernatur.Ex Al- ciat.Spieg. Mviieres dicuntur onrnes qti*cunque fexus focmi- ninifunr, cuiufctjnque fini *tatis. argu. leg.zf.tf.i. 50 Digeft. de aut*. & arg. itaque muueris appeiiatione virgoviripotenscontinetur.l. muiierisjij. Digeft.de veri, fig. & muticnbus legat is etiam virgines dtben- tur.l.feruis St.Digeft.de Ieg.$.Confuemdo rame tu- )i|ytnupt*mulieres, irmuptae virgines appellen- tur. ltaque Cic.Verrina.3.Negotium,inquit > dat il- lisfuiscomitib.vt videant Sc inueftigem,ecqu* vir- gofuaut mulier digna,quamobrem lfte Lam p Taci diutius commoretur. Et pauto poft : Eius cflfe fi- liam, qu*cum patre habiraret , propterea qiXod 60 vitumnotihuberet , mulierem erimia pulchritu- dine. S-gniftcai e»im illam i viro fuo diuertifie. 1- tem aliquaf.to poft .* Qai lege fua h*reditatema- demitnuilineque virgini,neque muiieri. $anxit in pofterum,ne qu:Sh*redem virginem;, neve mulie • rem facerct.H ct. Mvlier.es fu£ pudiciti* memores,& operuro ,qux eis naturapermifit,arbitnum fufcipere,vel alio mo¬ do iudicium exercere non pofTunt.l.fin.C. de recept. arbitr.Et hoc iuftiuseft,quicquid dlftinguat c.dlie&i 7 ° fihi.extr.de arbitr.Prat.* , , c . I 774 Mvli e res DnihcsattVtUaeinftrumentoeontineatr: iur,vide Alphenum inleg. V ili*inftrum. ft.de fun.in' ftručt Prat. Mvlierv m genus auariffimum.gl.fuper verbo,do- nat.in Ued fi ego.ff.ad SC. Velleia.Spieg. M v l 1 e r v m nomina in Pandečfcis šnueniuntur vuL gata quidem ha:c,Mžeu2a,Titiaj SeiajSempronia.'Mi¬ nus trita vero haec , Antonia Montana , Antonia Tertylla, Faria Seuilla,FUuia Tertulla, Scc. Briffo- mus. M v 1.1 ° perpetuarius.aut qut in folidum , aut femper fitvečlor, aut quod Rhenano magis arridet , qui perpetua,ncc interrupta večiatione fuos vedores ahquo perducat.Ad veh ic ul a muiss vfifuntantiqui P non equis.Vnde muiioRcs vehicularii,quique muliš quaeftum faciebant.Sp. M vi io,qui Sc mulius dicitur, qui muloscurabat &a- gebat Hune Bart.in l.cum quasri?ur. jj.ieruus.de leg« z .feruorumappeiiatione redecoraprehendit.Siqui» dem veteres folebant vei iečticis dcuehi,vel curribus; inde ferui veffeores aidi: quo genere lečticarii, aga’' fones,mulionefque funt.Prat. Mvlome di cvs apud Firmicum libr. 8 . Mathef. cap, 14 Quo modo etiam in i.r. C.de excufat.artific. lib¬ ro. C.Legendum non iibrorum modo fcripiorum,fed & Accurfianae interpretatioms amftoritate ccnftat, BrifT. M v l o R v m appeiiatione etiam mul* , quemad- medum appeiiatione feruorum Sc Teru* plerunque continentur. Id autem eo venit,quod femperfeius mafeulinus fcemininum continet , vt ait Iulian.m lege quiduos mulos. de leg. 3.1.38. de *dil. edift. Prat. Mvlsvm . potio eft ex vino Sc melle cor.cinnata^ Vlpian.de trit.& vin.Iegd.fi čjuis.Si mulfumji.nquiti fit fadum 9 vini appeiiatione non continebitur.Idera de rei vendic.leg.idem. Si ex melle raeo , Se vina tuo muifum fadum fit,Gr^cis ’oivoyihi Sc /LwXiXf»Ttiv } v6 Pollux libr.g.tradit. Legimusautem, multos fene- dam longam mulfi tantum intindu tolerafte , ncc prastereacibo aliquo celebri, Pollionis Romuli ex*« emplo , quem centefimum annum excedentem , quum interrogaret Auguftus, quanam ratione ma- ximevigorem illum ammi ccrporifque cuftodiffer, refpondit; Intus mulfo^ foris oleo. Spiegelius.Pra- teius. Mvlsvm Veteres Romani in deliciis habebant,& in tr umpho milites ab Imperatore eo donabaniur. Plautus, Sed Jpeftatores vos nune me mir črnini , £uod -non trium^ho^erunlgaturn eff^nihil moror 9 Ueruntamen accipieniurmulfo milites. Muifum vero cx pluuta aqua fieri folitum.ex Ga- leni li.4.tuenda: fanitatis annotac C*lius lib. 13. cap. vit.Sed Sc ex vino večere fa&um ad aopetentiam & auidiratem cibi reuocandam 5 aucor eft Plin. libr.2x. de natura mellis. Vide etiam de hocPetrum Crini- tutn dehonefta difcipl.l;»r.4*ca«8._vbi tradit veteres mulfoetism facrisvfos. M v jl t a :vide paulo ante Mulfta. •M v l ti Sc piurcsdifterunt: pluresnon funt pauclores, quam duo:multi non funt paaciores quam tres : il¬ lud pater per leg.vbi numerus 4 de teftibus: hoc per 1». i.$.hoc refcriptum,ad SC.Syllan. M v l t 1 qui dicantur,docet Bartol, in l.Prster. ft* vi bon.rapt An duo niulti dici poffint, difierit Abb. in capit.ad nos.de ieb.eccjef.non aIien.Vid«e if.fin* In- ftit.deiur.perf.iunda glo.Prat. MviTjrA^i AM,idcft; varie,multis modis.Lne qui KKk 4 !'T ff.de ine{n.rumitftBf'.Sic plurifatiam,inl.uff. de in incegr. reftitut. & »ifaiiam. inl.fiti.pro p!uribus& tribussvt omni£ ! .riam,pro omnibus mod;s in 1. opti- tnam.Cod. de contrah.St com.ftip.qus &.ab Albcr, adnoratafunt Spieg. Mvc ti pl Ex,omnedubium eft, quemadmodum o- mnia generaliafunt obfcutiora.Bal.in leg.i.C.defer. fug. Boecius quoque ait: Eft in eo , quod multiple* tft,vetitatem tile ambiguam, tametfi etiam obfcuri- tare impediatur, Obferuandum t^men, imer ambi- 13 guum Sdobfcurum hoc interefle, quod in ambi- guo plura fe efttndunt, quorum.quid potius acci- piendum £t } ignoratarfin obfcuro autem nihil ,aut paruis.gaod auendatur, apparet. Ex Forcunaciano, Spieg. Mvt.Tis pattlbuspiures,Scmultis partibus infetior, tefte P.Manutio.elegantilf.Ciceroniar.a: retatis viri, dixerurst pra eo ouadcft.mulcoplutes.&multoinfe- rio..Spieg. Mvititvdo , proturba hominum,nullura habet 10 Mv nb v m neutro genere dixii LuciliatipudGth confiiium prona femper ad dilTenlionem. Noueli. I,,lrn ' ” - Vide item Olden- metant:Specu!um,vngijema ,vifastieut W ,ii, s gentum balneaiemon e.iamo.namcnu,, nil.aannu!o S .l. l 7 . i r. 1Dulldlls&1 , “*- geft.de aur. &arg.Sic PauUib. Sem?j caSfojjj' wqwt.mul.ebn iegatbeaceduntperlm* imiiier,!autiorque efficitur: velur fpc cu i Bm ( ,. cbi, Ciuh, nem bundes,vn g ucnta,& va f ai „,; busea funt. Ornament« iegatiseacrdump« h ornatioreffieitur mulier : veluti annuli, catta rettculi , & cstera quibuscoll», vel cacite 'v manrfius muheres otnamur. Sic Tertall.it 14,. habitu mulieb. Habiius, inauit, faemin* du'*, cem fpeciem circunitert, cultun& ornatum. C. tum disimus , ouera mundum rnuliebremvoca^- Ornatum , quem lmmundum mulitbiemcon^ nit diet, Ift f i n auro, & argemo, & gemrai.i ti. ltib^s deputasursdle in cura capilU. &ttm 1 5 ca- rum pamutn corporis qus oculos tnkat.fei, de reueren. facr. pakt, conft.u. dorpius in jT. paftea aufta. ieg. t.deorig. iur. Spie- gelias. Mv.mvDiNBM conftituunt mille viri.per l.i.ff.„ t.ff.de exenf.tut.I.i.jr.fin. de teftam.milit. Interdum quod turbationip!erunque obnosia lit , nec Terena tranqui!!aque mentepolleat ( qitali ad contempla- tionem terum fubtilii m in prirois opus eftjturba fo- letappellaritrem fignificatam saomine ipfo, vt pul- 3® chre dicit Infuianicus Huttenus, verifftme tucnte. comprobaateaue.Spieg. M v l to poft,triennio a!ii,quinquennio alii ciaudunt. vide que n«t in ff.fi muho poft,i«l:frmus. ft.de a»- bitr.Sp.Prat. Mvitvm eile , pr« muituminterefle,leg fi.ff.depu- Ssljcan. * Mvltvm tempotisin leg.t.Codis. de fideicommif. i4 eft triennium. Mvivs clitellarius , qui fett onera, Cliteil* enim 4^ funt, quibus onera imponuntur, iieutin equis Tella:. Ctclius fcrihit cur mulus nsn ftt vitiofus , citante eum Vlpia. in l.aedii.aiunt.jf.fedenim de sdti. edift. S?ieg. tl v n da n i iri l.ff.ff.s.C.deepifc.Scder.funt laici, qui Scidiets.Nou. S, ca.:. Sc fecuan conuetfacioni dedi ti in LsS.C.de tit.Goth.ad I.;c5.i. Mvsdi fcriptut* meminh Iuftinian. in 1. contra&us, C.de fide inftr. Sp.. Mvndvs dici.tur coelum & terra , & raare, & omnia ;cr qus ineis funt, Iterum alia fignificasione , diiefto- res mundi, mundusdicuntur.diuus Augaftinus au- tor.An ftt aternus ciundus,Bart.atti«gu in l.i.C. dc . dign.Sp. JiVNDVseS eomunis patriaomnibus.'vtinquit Bald. in cap.i.f, dominus.de forma fiaei. exboc inferens, quod domini terrarura non pofiunt expe!iere mer- catoresiorenfes ex fuis testis, line caufa. & fequitur Ioan.Baptift.Seuer.in repe. iege omnes populi, co- ium. »i. srerftc.ftem qu:-g;itur nunquid domini, de S o. iuft.& iur, tf v n d vs,ait Feftus,dicitur!autus,& purus. Wv KOV! muliebris, eft quo mulier munaior fit, in- quit Vlpian. 1 .tj.§.4, ff.de aur. arg.Cato apud Liuiur-. klunditis , ornatus Si cultus faeminarum indicia funtihis gaudent Sc gioriantur.Hinc mundum mu- liebremappeliaruntnoftrimaiores. Sic Vatro de ljng. latia. 4. Mundus muliebris, didu« a mundiria. Hinc eBi«nmaximc fumitur , quod eam deceat.Pe- flea ornatnm a mundo diftinguit, quod idcm Iure- eonfuitifaciutH; Nam in mira do muliebri Use nsj- 7 libro 4.ca.i, M v s p v m in quod contraftus e. fcheda redigitetL i«.C.de fide inftr.^tfTiu »jtStVjh. luftinian-Soot, Nouen.44.Bnff. Mvn E M fignificare cerruta eft officiofum.vndetto. trario Immuniadicitm; , quinullo fungitutoffaio Feftus.prat, Mvmem rens.leg. fraudan.Digc8.df pnbl.Sreftg- eiponunt quidamremobligaiaui£(co,tonmB«' filicorumimerpreusionem.namMunasteoivei- tunt .tš Kanil ( vt teflatur Cuiac. j. olfer- Uat-S 4 . Hinc & muuicare dircrc Ulici pro Com- »iunicare,autoreFefto,& Mentump.o Coajsnes.e, Prat. f M v h e a a & honores imporsuntur tasiont fomma. rum, 2tatis,originis,n)oruns. Icaque eiscihssno- rum,munerumqueconceffionem cocSteimaite cuiufque narale-, an astate fitgrandior , quamvt mur.eribus onerari debeat, an minor vigintiquio- que annis , vt honores fuftinere probiitlisspel aliud munusfubire nequeat. Gosd.adlegejr. »f mer.i. Mvni ra , funt procuraticnes qu3edam Rripub. Br*- ffneimperio peteftateve alicsii roandantur: flua- tum alia: induftria & opera , ali* furoptibos fa- ciendis adminiftrantur , alia coramuniter, Pasi « ieg.i,& vhim.Digeft.de munMib.&hosoiib,H«. Prat. Mvne R a autem alia prluatafunt, aliapubiica.P:., uata-funt , qua cuiufque otScioprioaiimir,,;: bunt. Publicum vero rounus eflic definisusofisii: priuati hominis , ex Quo commedum ad v iingiftofqua ciues remque eorum impenoirapin' rus extraordinario peruenit. leg^rjs- Bi' geft.de verb figo. Pubiica vero .ciuiliaS: municipalia appeUantutleg. vhiirfiic autem, Digeft.de muner. (e hon.leg.i.Digeftded;- uor.rcg.iur.l.i.C.quod cum eo.ieg.i f iiquUnsatii- cipalis.ff.fi quis cautio. leg.M.jf.idem refpondicon- ftante.ff ad municip. 1.3.5.his qu.'.ff.i)e mooSiibasS hon.Brili. ! Dicuntur Sc oneraciullia in l.'>. ff.de car. faih. C.quandb prouoc.nsn eft nec.Brili. Ulud etkm Mun us publicum erat a utore Cs.s- ftrato quod sn adminifirand 3 re aliqua‘publitaca« fumptu fine titulo dignitatis fubibatur. Rzuasi' 1 -' foeminre ab omaib.ff.de reg.iur. ■ MvksRvm publieerum aliaperfonaliafunt, iluP 3 ^ ttimonialia.Perfonalia funt,quicumcorpers|iwte Stannimi folicitudine ao^igilantia principalit:ili- qe detriraente gerentis pemaftantur, ltf' f ™’ m Digeft*^ fliunttlfc. & boft. veluti defenfio ciuitatbj legat io ad cenius accipiendos ? patrimonijdefcriptio, cxačho pecunia; pro capitib. curatio operum, came- !alij»fitonb,ele«mporia,.angariat, productio tyronu*. reram tranfueft;o,cura cuftodiendi aqus dutftus,cura vcnalium infpiciendorum , Sc aliaTd gen us. leg.i. 1 * $&enra.leg. 6 .§ Jciendiim.l.vltim.Digeft. de mune- rib In hoc mim*ero Sc tutela & cura ponitur qux mu- aeracUe dailia Sc publica dicuiicur in 5 iv lnftitut.de ttdul. tuto. 6cdida leg.!. Cod. quod cum eo , quan- iq quamquiimmunitatem ciu lium pubiicorumvemu- nerumbabent,a tutela non excufantur. leg. tj. §. qui accepit.ff.de excuf. tut.nift nominatira hoc priuile- giumeisindultum lit. 1 . 6 . 5 .gramtnatici.l. i 8 ^. 5 .-nbn - 0innia.ffdeextuftut.H;ecporro perfonalia munera ctiatn coiporali* vocantur leg. j.5.corporalia.Dlgeft. demunerib. & 6chon.l.8,de muner.patriaion.lib.ioa - C.quorum iionnulia funt, quae iordida vocantur.leg. 84 Ph;lo!bphos.fEde vacar muner* It* C.de epilc. Sc cler.leg.ij.&’, leg 14. Sc leg if. & leg-, vitim, de excuf. 10 ouner.iibro ip.Cod.leg.4. C de dignitatibuslib. n. leg.i.de faariis.lib.il. C.i.r .C de priuil. dom. Aug. Ih ul 2.C.de prapof.facr. cubic.lib. it. I.$. C.de dlentiar. jibr.u.I.if.&l.i&.defordid- muner. Iib* n. C. Th. cx quibusdidici interfordidamunera habita conficieii- dipolhnis curam,panis exco , de verb.fign-. • ^VNE^Afdleiiniain l.cum plures,§.cum tutor. ff. de adrain.tutor videntur effe fecundum Varronis , Fefti &0 & Seruij imerpretationem , anniueriaria ,ea- que niunera qus quotannis more recepto libi inui- Cvincognati natali*cuiufque die miftitabant. De qui- ^sMattiaUib 9. Epigram. Clara claret folenne tibi ■ cognatiornunus: Et alfo loco : Luge propinquorum quaplurimamittitur ales.Dum deli* turdosdum ti= - bi Fin cce paro. Fr at.. juVnervm etiam alia ordinafia fuht,qu* lege^Sena- tufconf. conftitutioneve princ pis miungitur. Alia dis afsiduus erat in tantum Caius Cafar , vt'populus auerfatus dč^abhorrens alioquln eiu ce diritarem, ib lum doliierit extindu ; m:veluti obleftarninls theatra- iis adminiftrum: Ioan. Bapiift.in ei;mment.Panegyr, Sid. Apollin.ad focerum. Mvni c ep s, vt alt i£'lfus Gallus^ui irrrtiunrcipio libear" nacuseft. Item munieipešerant^ui exali:s ciuitati- bus Romam veniffent 3 . qu ; bus non Iicebat mag : ftr.i-- - tum capere , led taneum munerrš partem. A' Ser-' ui film« aieb2t initio fuiffe ea 'conditione ciues Rom. fuilTent, vt- femper Rernpub. feparntim a popu!© ■ Rom3,haberem Comanos v;delicet,Acčrranos, Atel- ianos j qui a?que ciues Rom. erant , Sc m leg one merebam.fed dignitates non capiebant. H*cFeftus» Hotomann s Vt ergo mumeipales homines,pro veiis % ciuibusRoms non habebantu: etfi donafa ciuitate omnia municipia erant ; ftc & equiteš municipales "■ pro ignobilibus-equitibus ponere folebant N 0 quod 'v eorum non eftet ramus ipendoi nee tant^diui. - t\x quantae- vrbanorum equitum. Iuuenalis , mu- nicipaiis eques, de Cicerone:&Xacirus libro quarto f municipalem aeulterum pro ignobili Sc ob ; cu- ro dicit , feque ac maiores Sc pofteros munipali 1 adultero fcea-abat Turnebus aduerf. libro tertio capi- tenono. mvnicipaib lus f ', dicitur pnnatum ius vnufcuiuf-' ■ que ciuitadSi. Municicipalia magifteria vocantur adminiftrationes & officia fui mancipik Spie- genusj > .a , i» -■ extraotdinaria i ,qu* excra ordinemindicuntur.leg. 1. 7® iivnicipales leges* ideftjftatura probabtur in . 4wacai.pab.mtta.l4h. 10. e. 1. j. &l.si.S,pea.Čde.; dcDccr. abotdia. fadend. refle eaim appeliauertj*- f 779 M AN mus Schodle magiftratus ciuitatum , ordnes decu- ripnum.Vlpian. in leg. prirna. $ ficjiii apud. Digeft. quod quifqu.iur. At delenferes ciuitatum , non ex dccutionibus , fed ex aliis deligebantU' tresnun ero; qiii hocagerent, ne tenuiotes Sc infinii a nobibbus lacdercntur. Alciat. libro quarto difpumft. capite p. s P>g- , ... Mvnic rpALis lest eft proprta euiuftjne municipii lex, 1. j. j.plane ■§. ff< quod vi aut clam.leg. t.§. diuus.ff.de fepulch.viol. & alibi.Bri/T kvnicjpaies magiftratus ciuitatum Decuriones di- cufltut , qui vnum ordinem referenres, fic admini- fttant , vt vnius bominis vicem fuftineant. 1. magi- ftratus.ff.ad municipal & C de magiftrat. municipal. Sunt autem adminiftiationesReipublica: cum digni- tatis gradu > fine (umpcu , boe eft, line erogat: one feuco latione in publieum comingences. 1. honor.ff. de muneribus Se honor. Ideoqne honoies quoque dicuntur.Prat. TE V. i?8» 10 eflent,pactic!pes tamen fuetd#t»ton'mm tetamad munus fungendum vna cum Romani! ciu;bus;it Ilt[ ouatn de fuffragio ferendo.ant magifttatu capiendo: ficut fuerurt qeoudam Fondini.Fotmiani, Cuir.mi, Acerrani, umnimi. Tofculam,quipoflaiiepiotai! nos ciues Rom. effecli funt. Alio modo quum:J genus hominutn definitur , quotum ciuitas n uetfa in ciuitatem Roman, venerunt tvtAtca, Cerites, A: agnini. Teruo definitur,qmimidgen«i hoininum ,qui c.dciuitatem Rom. itavenerum.fi vt municipia effVnt fua cuiufque ciuitatis tt ™U. v n m tes , fini p us. npia < vt Tiburtes Prxneft:t ciuitatis 8c colo. ni , Pitani, Arpina. Nolani , Bononienfes , Placentmi , Nepc- Sutttni , Lucrenfes. Hxc fsftus. Hotaum. Mvm cvutor , vocabulum nihlli Alber.vtptoium indicat n l.fi.fTdelib, canf. Sed vel min.culitot«’ Nebr.ve! potius nomenclatot, vt apud Haloati lra eftlegendnm.Sp-. M vn icipes ab onete offic!Oque difti funt,quiain ea- io Mvnieices d cuntur,qui muneta faciunt, Fefto.Vndt dem Repub. eorundem hoaorum , officiorum, one- rttmque ciudium quae munera appellantur puhlica, funt capaces.Dn. GordJ.ad lfg.i8.numer.zj. de vetb. fign. SivNicrPES (inquit Geliiuslibr. S. c. rj.) erant ciues Romani ; e:csnumeipiis fuo iure, & legibus fuis vten* tes.tnunetis tantnm cum populo Romano honorarii participes,aquo munere capeflendo appellat^viden' tur, nullis aliis necelfitatibus , neque vila populi Ro* mani lege aftti cc il°ni iE i 0 Ppid 3 ,p r a;fecFur.r cvici.cafte!- la , conciliabula,fora, bafiiica:. Hxc in legib. conittn- gi Sc fingulatim enumerari conlueuilTe , duobus ex locis imeiligiturt primus eft aqud-Paulum libr.fent. 4_capite S.alter eft in lege Fabia de terminis. Holo- mannus. jtvviciPivM ait feftus, id eft, genus hoininum di- eitut,qui quum Romam venilTent,neque ciues Rom. milites dicebantur munifices,qui ptoetet munetj rail.ti.tm facerecoguritut, vttelbseftVegeciuiiib.i, de re milit, bicut candidatos milites principalu lici idetn Vegetius authot eft, qui priuilegiis intuH. tur. q^i: ig tut muneta faciunt milite.-,muniftcKln repoluit Budtrus) non mun -ficosPaul.vultappeilati. SicSc mumfieum prardium diciturin leg. 'ecundade p:aeJ.8c omn.tebu nanicula. libro vndecimo.Cod, TiXitTi;(ySi Kj auVTub , aitBaJxus,idell|?ubliti, io funftiom Sc vcčtigalis collationl lubditum. S:c Sc munifieum intelligit Paulus lureojn uItus inleg.fi pubbeani. ad fin. leg. Digeft. de publ. !c veftgtl, Goeddeus Sc Brechatus leg. munus. Digeft.devcrbo- rum & re rum fignificat. Contra bencficiadi mtnea- pabantur, qui vac:,bant muneris officio. Sieste™ municeps in Republica : ita mundei in milini no. umiti folebat.OIdendorp.VidepaulopoftRinisi dono. Mvn i f r c v s eft,qui ad muneta, fine illa fintofficia,fi. ue onera , obligatus eft, Idemque munifeiappella- tur,quia eiufmodi munus lolet expedire,&a»ere!t fubire.Siue iam mun fices.fiue muniScosiegamn, tes eodem tedibit.ne nimia emendandi libertate ve- nrenur.nec in detendendo, nimia placeat pertinacia. Ctrd.ad l.r8 n .6. hvnimenta dicuntur ea,qux caufam muniam.stpts bationes S; inftturnenta.giolf. inverbo munimentis. capitul. quamuis.de eleft o. libro ieiao.lomn.Iello, - Etvmologia:. mvvimestvm differt a mortumento, linemonimen' to,quod monumentum eftfepulchrum, quoderigi- tur in deluncli memoriam , fiueHlad fitinane,fiae c.idaucr comp’eaatur.Munimemum vero|tft,;nrf- ficio illud , quod ab inferendo damno derendit, dl* iftuni a muniendo.Marcellus de religiofis & fumpti- bus funerum , leg. funeris fumptus , Jccit. Nektif fenf. Mvnir e r'pam, rubr.de ripa munien.8eleg.i Cieilh- uio.l.t.j.ripa autem.ff.de flnminib. AggeiuVrb-tjnli. de limitib.agror.Quae res, ait,necellicjtem r:pxmu- niende imungucita tatnS.vt fine alteriusdaimiocjiiic - quam fi.ir.Sic 8c aggerem munire,l.id. vlt.ff.de aq.8c aq pltiu.Briff". mvnir f. viam 1. jr.ffde dam.infec. Etmunitioviatia 1. n.ff.de munerib. Sc honor. Briff, M v n v s .offtcium eft priuati bominis, quo commodna ad fingulos vniuerfosqueciues, remque eorum,im- perio magiftratus extra ordinem pemeni 1 .1 .pupillns. de verb.iign.Vide Donum.Sp. mvn v s dtejtur, quafi mutuo animo officiiqa( cau.a dattJA f o 70 jjli M ANTE V. i 7 Sz datam,aa«£lore Varrone* Hvnvs ,iaquicVlpianus,proprie eft , quod ncceflario obimus, lege, more, iinperiove eius qui iubendi ha- betpotefhtem. Dona autem proprie funt, qua: nulla r,ecefiuateiuris,officii,fed fponte prcrftantur, qu? H rtonprafttencnr, nulla reprehenfio eft : Sc fi praffien- tur, plerumque laus ineft. fed in fumma in hoc vcn- tumeft,vt non quodctJncjuc munus, id Sc donum ac- bipiatunat quod donum fuerit, id munus rečte dica- tudH4.ff.de verb. fign. Vide hac de re que dixi iub io voce Donum. Hor. ^vsvs.Munusdiuiditur in donum, onus, Sc officium, * lej. mumrs. de verb, fign. iifdemque tribus modis dicitur, fiaeeuamquatuor, vti raox explicabitur. Primo enim‘prodono , vnde munera dariac mirti dicuntur. Di&um munus ( vc iaquit Varro ) ab eo quodqui mutuo aainio Tunu , iddantofficii gratia. Quotnodo accipitur in l. plebifcito. fF. deofficio prefidis, vbi Modeftinus Plebifcito ( inquit ) con- tineruc , nequis pr^fidum munus donuirive cape- 1Q ret 5 nifi e/culcntum , potulentumvc , quod in- ttadiesproxim'os prodiguur. Alrero , pro onere, ^lied, cuni remittitur , vacationem milidae prarftat, tfaf. nam munera, id eft , offi;ia , fine labore at- queonere exerceri non poflunr , vnde immunitas sppellatar,&iramunis. Hocpa&o accipitur munus C. variis in tit. veluci in hoc, Sumptus iniundi mu- aer. ad omnes coliegaspertinere. Hinc dicitur pu- blicum munus , quod in adminiftranda republica confumpti , fine mulo dignitatis fubimusftiue obi-^ mus , quum pneftamus debita officia , Vcpcnde- > Q re veftigal , praeftare cuftodiam , Sc huiufmodi. vnde tit. lib. io. C. de vacatione puhlici muneiis. Teruo.veluti in tit. de excufa. munerum. C, &c in tit. lib, io. C, de munic-p, Sc origmar. Vbi Imperator Alex,m l. i.Cum teBiblium (inquit) origine, inčo* lamautem apua Berydos efTe proponas, merico a- pid7trafqueduitaTes,muneribus tangi compelleris. Sicabipfis muneribus, hoc efl^officlis, munera mi- litariavocamus, 8c milites quidam municipes dicyn- tur , quiinciuitatem recepti’, munera cum ciuibus fackmt, ideft , officia. Itaque , Bi s in duabus pofttemisfignificationlbus munus officium eft pri- uatihominis , quo commodum ad fingulos vmuer- /ofqueciues , remque eorum , imperio magiftra- tus extra OLdine.n peruenit. I. pupilius, de verb. %>■ Adhjč , munus quarto fumitur pro fpečlacuJis feuiudiSj qui a principe populiš quafi munerisloco cxhibentur. Naraque id genus oble&amenti an- dqui munera nominarunt , quod popu!us tali fpečbcuio, perinde ac munere quodam capiebatur. Martialis: 'Trifcafides ticeat^nam pe(f tua munera, Cafar r Btoiamfceminea vidimus-ačta mam Anch. ify.V7Sinterdum aliud nihil eft quam offidum. Id- queexeo cenftat, quod iud' : cai.e ab Vlpiano in ha,c Jege&aPauload publ-cum munus referatur. c. 78 . deiudic. E0que pertinet iliud Pefti Munus figni- fi:at officium, cum dicitur quis munere fungi. In- ° urdumab officio feparatur munus 3 quod t^. c accc- duefolec, cum munus aliquod patrimonio indici- tut.nonfinefumptu 6e pericuIo.Bu-ccoiifentaneum eft ilud Apuleii de Atlno libr. 4, nec nos denique Chryierosquidam nummulariuscopiofifpe- cunisdo.minus, qui metu ofhciorum ac munerum pubiicorum magnis artibus magnam ddlimulabat o- pt>lenciam.Et hac ratione ©mais puhlica fundiO , aut . faifie videtur munus publieum , aui officium publi. 7 0 aur denique publieum minifterimju X v n v s puhlicam,aučbore Caliiftrato , iliud erat, quod in adminiftranda re a!iqua puhlica on m fumptu dne titulo dignitatis fubibatur, ]. 14, de muner.Se honor. Qa^definirio eam videtur habere fententiam , vt hi qui rem aliquam puhlicam j hoc eft:, rem ad ciuita- tem pertinentem, fumptibus fuis farcam tcdamque ruftinent,5e conleruant,non priuatum 5 fed pubiieum. munus fubire videamur , qualesi. funt qui rei vehi- cularis s nauicularis,': extruendique , ve! refici« endi in ciuirate operiš curam gerunt. leg. prima in princip. lege quarta Digeffi de munenbus & honor. Et hoc inde potifEmum, quod olim inter lurifconfultos magna fa ffe videatur con- trouerha , an a ciuilibus muneribus puhlica di- uerfa fint. Quod ipfum Iuftintanus his verb;s te- ilatus eff s Et tuteiam , Se curam placuit publi¬ eum munus efTe. §. i. Inftitutionum de excufat. tu' tor. Hoc enim verbum P l a c v i t , denotat fori difputationem. In hac difputatione a reliquis difTenflile vifus eft Callifiratus, Se exiftimafte , licet tutela ciuiie munus fit , non tamen publieum m.u- nus efth j fed priuatum. aic enim Calhftratus, eum qui sdilitace fungitur , tutoren? dari idcirco rede pofTe , quod ediiitas inter eos magiftratus numeretur, qui priuatis muneribus excufati funt, 1. de excufar. Ex quo loco euidentiffiinum eft, in ea perfuafione Calliftratum fuiffe, vtexifti- mauerit, tuteiam non publieum, fed priuamm mu* nas efte, Sr per confec]uens inter publieum Se ciui¬ ie munus aliquam ftatuendam eft? difFerentiam. £x- cufatio enim manifeftum tutoris jure dati argumen¬ tu m eft, 1.15. §. pen. fif. de excufat. Eaque res effi- c;t,vt mihi perfuadeam , ha:c Calliftrati verba vitio- fa efTe : ; Eos qui in corporibus funt, veluci fabrorum, immunitarem habere dicimus; etiam errea tutelara extcrorum hominum adminiftrationem habebunt excufationem , nifi fi facukates eorum adauft«-'' fuerint,. vt ad csieraquoque munera puhlica com- peliamur.d.leg. 17. paragtapho feeundo. Non enim dubito ,• quin fic Calliftratus feripfetit : vt ad mu¬ nera quoque puhlica compellantut* : Se verbum Csuera , Triboniani efte fatis haud dubie perfua- fi placuiffe , hoc eft , receptum fuuTe , tuteiam. munus publieum e (le. Aiioqui fibi ipd Calnftra- tusinvno eodemque refponfo conrranus eft. Tu- telam efle munus ciuiie , neminem arbitror inficia- ri. Cumigitur receptum fit aduerfus Calliftratum inter ciuiie munus Se publieum , nuliam ftatuendam efTe difFerentiam-, vtique ex eo etiam neceftario vi¬ detur confequi,tute ? am,qua2 ciuiie munus eft, publi- cu quoque munus fic efte,vt hi qurad*publica munera vocantur, voce tur etiaiii adtutela^&: our muneribus; iisjexcufantur, hi quoque tutela debeant excufari: Et quamuis hxc ita fcripleru Calliftratus , nihilominus-' tamen fatis conftat, p!erofqueIurifconf. nuliam in- ter ciuiie Sc publieum munus difFerentiam fecifle^ Nauicularios erfim ciuili munere fungi,teftis eft Her- mogendege prima in princip.de muner.Sc honor. II- ]ud idem ciuiie munus,appellat publieum munus Ser bidius Sca:uo!deg.^d.tit. Et huiufmodi publicorum. fiue ciuihum muneiunifilia erant ordinaria, alia ex- traordinaiia. Ordinarium ciuiie munus eft , ouod lege, vel mo¬ re ciuitatis, fecundum acates Sc dignitates inter fe* municipes,ordine, hoc eft, per vices gerunt.l.i.Cod- de muner.patriiron. Cuiusgeneris eftmunushof- pitisin domum rccipiendi. leg. 3* $• n.demune. ribus.Idque teftatur M. Cicero, fic in Veri;n. /. feri- bens: Quod vbi Phiiodamo nunciatum eft, tametfl- non erat ignarus , quantum fibiac liberis fuis iaitt tum mali conftitueKtur, tamen ad iuftum venir> oftendst mulim fuum , Idnon effe, fe cum fuar partss eftent hofpitum recipiendorum , tum ipfostanrum Prattores & Confules non legatorum afleclas tecipe- re.Htcc Ciccro, id peus velit fe 10 quisviderivnice addidtum .profiteri & teftari.Spie- gelius. Imerpublicum Scciuile inumis quamuis differen- tiimftataiffe videatur Calliftratus: Nihilominus ta¬ ntra latis conftat, pierofque iurifconfulcos, nullam inierciuile fcpublicum munus differensiam feciffe. Nauicularios enim ciuiii munete fungi,tefl:is eft Her- mojcnianusleg i. in princlp.de muner. Schonor. II- ludidem munus ciuiie, appellat publieum munus Sfrbidius Scatuola 1 $ d.tit.Rceuaid.l.fcen.ins. ff de *o Kg.iur. ju-kvs vend!:t!um.Lege,VenaIitii. JlrtvsOYnii.il aqu.x du£lus,in I. decernimtis.de a- quxd. Codlibr. 11. Alber.funt, qui modicam aquain aiicunt. Attamen veriorem lečtionem Alcia. umfeu- lariosindica!,& Haloander fichabet : Nimirum iic dieti aquxduftus hi ,quod ex mufculis dilaberentur. Mnfculus autem inftrumcntum e It ad limilitudinem Euris, quoin bellis vtebantur ad atquar.das fot'- /as , vt Vegecius tradit. Erant' autem tubi in 30 dcftibiis , ad fimilitudinem mufculorum. Spie- gelios. MvNvsdari,apudPaul.inl.mortuo.#.fin. delegat, fe. cando.non fi-.npliciter dcqualibet largitione/ed de gladiatoria intelligi debere,pulchre declacat Alcia.in Pirerg.Spieg. Umsfatiimplere ,tdeft, moti,in leg.fi. C.de colla- tionibus- UYJU,proMyrrha, arud Pomponium in leg.ii.J.i.ff v. »785 noš(!nqulens J&rnatnsjSc moriones.*}Moriones au¬ tem curiis prinejpum legi.mus ideo admiflbs,quia ve- ritatem libetius principi fignificent , 5 c aperiant. Cotta. Mvr.i vrbis funt termini,iifdemqueipfa finitur,l.yt At-* phenus.l, coilegaruiti.f-x.de verb.fign. M vri a in ieg. j.Digft. depenu. ieg. Itaproprie appel- latam aquam Tale comm : -xiam Ifidor. lib. 10» cap./, icribie. Sed St fol utoru m a lalfamento pifciculorum humor Mufia eodem au&ore diciturv Aufoniusepift. 7-ad Paulin. Verkus difplicuifFe oleuin e quid in • ioco publ. Mvrorvm violatori vrbis Romans 5 cap;tis pcena con?* fticu.ta eft,ex qua pcena fančti videntur dic: muri,leg. fin- Digeft. de legat. quod etiam in muris alicuiiis municipti obtinet , vt etiam prohtberi oporteat ne quid in his co-mmtttatur,ieg,fan&Lim» S. in muin» cipiisqucquc D;geft eod a!ioqui huiufmodi temera« rius. murerum violator excra o rdi nem coercendus erit. Mvrorvm maior 8t antiquior eftfančkitas, quam por- tarum j Sc inpontifieum hbr»sjtemque ab i£Uo Gal lo foh muri qicuntur eifefančfci,& in rituaiibus ii- bris Etrulcoruin , Fanditate muri feparantur š portis. Mvrhha lapillus fplendidus , & in pretio habitus. Hinc m vRRHiNA vafa. leg. /..Digeft. deTup. legat. qus jq gemmis efte negantur, licet perlucida fint s re^ej quianec crvftaliina , vtraque lic ut vitrea ^ fragilia* • rlin. 3$. libr. Murrhina & Cryftallina ex eadem tel- lpre effbdimus,qu'bus pretium facereripia fragilitas, A 1 Propertius videtur exUUmafie murrhina taidf a-* ailia, cum iu Patthoriim c*minis coc|ui , lib.4. eleg*5«. * 7 8 7 -M ANTE Sen. qu£palmfird mittunt venama Theb* V. Murrhsa^ue in Parthispocula eoftafocis. De his Seneca iib.7 de benrfic c.^.Capitob in M.An¬ toni. y h ilofopho ,6c in iElio Vero, Sc Lamprid. in He¬ lios; abnlo. Pr. sivrrhe a va a in I.ir.ftide fupell, leg. quz msgno in pretio habita, Sc ex ge m m a folis calore denfata ton- fici Polita variafque fpecies reddidifte, plin. /4. cap. i, Gradit Bnfi. ex Nehrift' Mvrvs proprie dicitur publ’cus, qui vrbern niunit Sc 10 m centa coutiuet.V/deBarto- m l.lačram. f£ de ter.di- ml.&cln 1. hoc iare. de iuftitia & iur. & 1. fi quis vio- lauerit.Sc I.jfin.eod.Sp : eg. s arii. leg. i.Codic. de excufarti r . hbroJPo* qui &: Aiufiuar:i > Gr l ecjs^ffw>rzq Kj funt Ij, q.n mu- lea feu i/s.C>Jfy &tk confiounr, id eft,ea, inquit Vipon- 1 tinus, quce in redificis ex pumicibus dependentia fi unc , ad imaginem fpecas arte reddendam , val go Mufeaca dičh quorum riieminit plin. libro ^.cap-te Vigemno pri mo.- Spartianusin peicennmo N gre io M-liua vocat. Prateius. vide paiilo polt Mufiua- rij. Mvscvlap.ii aquT du&usdicuntur ii qui exmufculls dilabumur. po.ro Mtifcuii tubi erant in du&ibus ad ftmiiitudmem mufculorura. Dio/acus in methodo iurss.. ^ v siv a rti in Li.C.de excafat.artific*quemadmoduin illic Jegendum efte docetl. :.eod. cit« in C-Theod.a rnuiiuo opere, cuius jneirinit Spartian. in pcfcenni- 210 Nigro. Hbinc,ait, in Commodlanis hortis in por- 50 fiicu curua piftum de mufiuo inter Commodiamicif- fimos videmus.Gregor. Turonenfis libr./. hiftor. cap. 4j. Ecclefiam fabrica-uit, quam columnis £ulčiuie,va- riauit marmore,mufiuo depin.xit.Sic enim illic eme- • dandum' eft, quemsdmodum refte apnd Aimonuin libro 3. de gdif. Fraiicor. c-apite 42. feribitur Grzecis Brilfon.Cuiacius teftatur in veter;buslibris Mufinarii legi , & ita fcribetidum cohtcndit apud Tirmicum in fin.cap.4«lib.i. Aut inauratores aut mu- iinarios. 'ŠIVstvm ex vuis fa&hm,Kn. §.i«f£ adexhibend. Mu- ftum euehere.l.ij.ff.deaftion. empt. Seneca Epift. 83. Muflo dolia ipfa ruinpuntur.lfidor.iib zo< Origin, cap./.Muflum eft vinil in e lacu ftatim fublatum: cu- ius,vt addit, tanta vis feruoris eft , vt vala quamuis grandia ex eo plena abfqtie fpiramine reličta > illico difrumpat.Brtin Mvtabile quid fit, Sc quomodo accipjatur, Bart.dif- ferit in i. naturaliter.^.apium. Digeft. de acquir. rer« dom.Spieg. mvt ar e aliquidcum aliquo , aliud pro alio acci- pere. - ^ Mvtare cauflam polTdfionis tune dicltur aliquis, quando id quod poilidec precario,vult iam pofsiaere pro donaro.rfta niuta.tip noh eft recepta , tefte Zafio in^cg. quod meo. Digeft.de acquir. pollelT, Spiegel. Pratci. MVT AR E aerr, pro veiidcre. m vt a r e lolum»idem quod vertere folum. mvt are ftatum,pro perdere 5 amittere« in ?.Pomp. ait. l.fi ex caufa.ffde miner'A:b. m vt a rj in Teg. 14. Cod-de adminiftr.tut. id eft, cor- rumpi. mvt ari a£l : o proprie dicitur,qr.um vetere omlfla, a- l:a proponnur. R.egu!ariter autem permittitur ante Jitis conteftationem , exceptis cafibus, qui ab inter* pretibus recenientur, qua de're vide leg.edita. 6c ibi Bart.B.ald.Caftrenf. Salic.& Alciat.C, de.edend, mvtari ciuitate,Bud.pro aiterius ciuitatis ciuem fieri, Cicer.pro Balbo.iur^prTclara, atque diuinitus a ma- 70 ionhiis iioftris inuenta 5 ne quis inditus .ciuicate mu- 40 tet ur > ne hiuitus in cialtatl maneat.Spieg f mvtari iudicium,qubmpdomutationem aliquo runi iudieum dic tur, vide Ab henum . cuius eleganseft h?ecquTftio in leg. ptoponeb itur• Digeft.dciud.R e « fponfum eins refert Sc declarat A’c.at. cap.’i7.1ibr 0 / paterg Spieg. Nec mvt at , id eft 3 nee refert legTUfidciuflbrcs^f ' fidcluflotib. NecMvTATjid eft, non mouet,non obeft,neeadttn facit I. n. Digeft. vfuf učtuar.quemadmod necquic. quam imitare atbitror, leg.;.». vitim. D geft.de pe- cui'o.nec videtur tnutare , id eft,iiitereffe,l. de teftam#milit, Mvt a ti o c:U!tat ; s fit tribus modis,vt ex Cicer. oratio« ne ptoB-ilbo colligTur.Dicauone.ideft^cftinationf cum quis 4 n Ornimultos ininutis mutaati onifeus fraudauifiet Et foftiic. Veli. ap udV Ipia. 1 . i. ff. a d S.C.Vell.Qnod adfi- idrfones&mumationesproaliis quib. interceffc- rintfceminaepertinet. Sicnaroque legendum eftaion mutui dationes. Frohibet enim S. C.ne mulieres pro aliismutuam pecuniam accipiant: non autem vt ne dent.Hot. Mv tvs fatisaptenon poteft dici praffens , qu!anon l0 iiuelligjt quid agatar 3 aut adum peragere non poteft, necanimi fenlinn ccrara referre quit. At prxfc n tu doji ioiurn eft corporis, fed&animi, inio maxime . animi.Itiujue mutus interdum pro abfeme, interdum proprsfcntchabetur. Gced. ad 1 . 146, n. 1. de verb. fijo. MVTvojd eftjiiiujcem.BrifT. Mvtvvm (inquit PjiiIus ) dam us,'recepturi non ean- demfpeciem quam dediinus ( lic enim ccmmoda- turo eriu-in depefitum J fed idem gen us. Nam fi a- liudgenus , veluti fi pro tritico viniiin recipiamus« 5 ' non erit mutuum,fed coutrad. s innominatus.l.nam* ralis.f£ 3 e praffcr. verb. Badenus Paulus^vbi notan- dum.cjuod genus h ; c /jat vvvy.iyj}$ pro rebus fub gene- re coutentis accipitur.Oid. Mvtvvm eft cotitrades firidi iuris.Dh.VuItdib./.t.fi?. mprinc.iu.comm.Inft, Mvtvvm eft contradus yerns Sc pioprius, non vero,vt auidaai putar uni, 1 in pr op r ius. D n . Vu 1 1. d. 1 ;b. j.t, r 4. ‘ n pr.nu.31. 4.0 MvTvvu ) ytvo!iintquidam > didtur qjiafi vicifiitudina- uaco,.mutat';o & tu neti o reru ■ in eodem genere. M v t v ut e nun p t o p r! e d i c i t o r. q u a 11 y i c i fli t u d i n a r i u m j mutuumdefiniiCmacrus obfer.hb 11. cap, ip.čredi-* tniDquaiit)tatis datx ea Iege,vt eadem ipfa qeantmutuam eonirahere, ficut &r,in de* bitumire.!.quod fi ab initio.ff.de rebus credh.Quai'> quau ; &:exalio cpntradu in credimm abire dicjt,in 1750 frud.vrb. Conftatitln.Vibro vndecimo J qnod interpre tes £±cn\r/Sy. : vertunt civanlp. Si vide infra prom atuum .Prat. Mvtvvm eft, tantum rerum mobilium, Sc quidem ea- rum qux abfiimur.tur vtendo.Vult.Ij.t.i j.in pr.num. i 7 ..m com.Inft, M vTvvm a credico, aliifque contračfibus variis modis differt.I. en:m Mutuum a credito differt quo genus a fpecie.Nam credftum aliique contradus exercentut in omnibus plane rebus,etiam ext ra eas res,qux pon- dere,numero, menfura con r in en tur, fi čuti Sc fieaii- dem rem recepturi filmus,crednum eft.Sed mutuum non contrahitur exrra res ponderandas,numerandas, vel m e n fi’ r and a s . 11 . Mu t u u m non poreft effe nifi pro-' fic fcatur pecunia „ Sc natura lis ac vera rei interuen- tio accedat. Inftitut. quibus modis re contrah. ob- l;gar. Credirum autem Rt interdum , etiam fi nihil prouči fcatur, veluti fi dss promittatur' pofteaquam impcix .contracRc funt. Nam maritus hic eft čredi- tor:quamqnam nihil dederit vxon.l.ftipulationem,/. promittendo.in principio. ff.de iure dot. III. In Aui- tu; datfone oporiet dpminum efie damcimhoc eft; ta- lem,qui per fe,vel per al;um pcffic rem transferre in accipienterfi. Ex ahis vero contradibus plerifque ec- iam iile, qui non dominus fit, po te it fieri creditor. IilI.Et verbis poffumus credere fecundum formulam iurisintetroganu0,Sc refponjdendo,quxdicitnr fti-pu- latio.Inftit.de veib.dbligat.in princip. Sed cene ver- bis, nifi res interu,eniat , non contrahitur muruum,- Oiden.ex Paulo c;us verba declarans/adione 17.CMf- fe quarta. , Mvtvvm inde appellatuni eft,quod.ita a met ibi de- t ur, vt ex meo tuiim fia% Connan. lib. 4. ca. 14. nu. 5-. Sc lib. 7. capire fecundo , numero primo. §. primo. quibus modis re corittah. ebiig. Inftit.leg. 2,§.appel- lata eft. fi cert. pet. ff. quod Sc .Noniiis Marceli us fe- qui videtur : Honeftius, jnquit, mutuum eft,quovi fub aimco affedu' fiat meum tuui.fi yfu temporis ne- ceffarii.Vidc de hac notatione Cuiacium zi.obf - jJi&C Vulte.iu ad pr. tiumero 8. laftit. quibus modis re co- trah. obligat. Mutui autem datio confiftitin iis re* bus, qux p on dere, numero y menfurave conftant. d,. §. 1.8c d. 1. a. §. 1. auta ea res fcilicec in fuo genere - fundionem recipiana.d.^.i.l fecunda.puta/vinojoleo, frumemo , pecunia nunierata, zie , argehto, au-ro: vt qu*-ftfilicet numerare, netiti, Sc app en dere pof- fimus.d.Ru Inflitu. In mutui datione nobis non cx- dem res, fed ali? eiufdem natu;x Sc qualitat!s red- io ftocuratoiis.Rfed etii.ff.de tribut. adio.Prat. duntur,d; §. 1. Inftirutio.j. Carterum, cum c r.o mu¬ tuum dederimu , Sc fi non c.mimus, vr equv o onum nobis reddatur, non iicet debftori rem, . •- ex eo¬ dem genere fit, deteriorem reddereivekr.' - -. vfiiuni nouum pro veiere. Nam in comrahendo qiiod n g N tur^pro cauto ha bendu m eft Id autem agi .imelHgi- tur,vt eiuldem generis, & eadem bonltate foluatur,- qua datu;n eff, leg. eum quid.eodem tit.ff Ex kis r.p- paret mutuum contradum efie , q 11 o dom in us *is fit, qui accepit,8c no'■ s ob.igatur non ad eaueiUa,fed ad. a!ia eiuldean fubftantix Sc quantiratis, ita Theophr- lus indid paragrapho primo,Inft. : tutio.5.Ex quo con tradu nab.tur adio,qn<^ certi. condid o appcliatur,d, §. ’ »biftitut.quam fpecialem vocam dodores.genera¬ lk enim ceni con.d d'o competit ex o n, ni- catifa, Sc ex oinni obligatione.,ex qua certijm petitur,fiue ex cer- to contr. du petatur, fiue ex incerto : Licet enim no¬ bis exomni contradu certum condicere, dum mo¬ do pr^fensfit obligatio.l.certi cond dio.fi cen.pet.ff Anchora- Adae Franc. Balduin. Catechefiu iuris ciui- lis.ca.4. 70 Mvtvi etvraologiam a Paulo tradnam Connan. lu 7,' Ao Mvitvm etiara accipitur pro prumutuo, in i.fin.C.de leribit non fie accipi(ndum efie yt dicatur nummm, 179 * M ANTE Y, quod k credltore transferatur re! creditae in debito- rem dominiutn. nam ifto modo legatum , donačko, venditfo, mutuum dici poflet, quod in his fimilitcc tranfmhtatur dominmm : Ted hoc mea quidem fen* tentia vult Paulus, mutuum effe earum rerum,qua- rum eft tam coramutabilis natura , vt altera alrer us omnino vicem fuppleatjftc vt quod meum eft,ftttuo fimilimum , ac prope idem, cum eiufdem lunam- tx , eiufdem qualicati$, quantitati$, tantamque vtili« tatem, atque euhdem prorfus v Tum tihi ac mihi afre- io rat.*nam Sc Ji mifceanrur, no n poftis quod tuum ant meum eft,feeernere: Sc adeo meum cuum eft , Sc tuu meum,velur li io. aureos tuos cum toddera, meis admifceam , fingula tuorurn ccrpora non queasin- ternofcereo Nec vero caufa eft cureosmalis t;bi dati quam meos , hoc folum intence.« , ex illis 2o- aureis decem effe tuos, tibique reddendos. Sed mediam partem iilius lunama: rede etiam vendica- bis.Hot, Mvtvvm Sc commodatum differunr. Nam mutuurr earum rerum eft, qii MmivJta fcribit Siphron , jlio7tq$ dy&TiQ>i/jLcv. Vere autem lic fe res habet , vt mu; trnu in eius pcr-iona proprie ftc , qui rcddit. Plaut. Trt-' Jtum. Le s bo n •ejuid agit fikus? P.Bene vult tihi.L, ts&depsl mutuum m e cum Jack. Idem in Curc-ul Ea vult ineretricem facere >ea me -deperit. Ego autem cum illa facere volo mutuum. Pa quid i ta? P h. Quia proprmm facio amo paritet £mul. Cicero Q. Mecelio : Quod autem ita fcribis: Pro mutuo inter nos animo : quid tu exiftimes eft e in amicitia mutuum, nelcio: eq uidem hoc arbirror, eum par Voluncas accipitur Sc redditur. Plot. Mvtvvm non eius eftqui credit, fed eiusqui reddir. vt mutwo dare non iit,cx meo tuum facere : fed crede- re rem vt mutuum ab eo cui-credicur fiat. Hot. J&vtvvm certum dicjtur,quia idem debcatur in gene- re *. quod cum perire non poilit, certum bic eft fem- per quod debetur Sic Sc Seneca li. j. de beneficiis vo- cat aftionem cettar pecuniam,quam dicimns certi con- didionenijnempe qua petitur id quod creditum mu- -tuove datum eft,&c.Ba!cLtit, quib. modis re contrah. oblig. .Mvtvs proptie ,qui e!oqui nihil poteft, non qui tarde ioquitut:InftiLQuibus non eft permHT.fac.t , ft,$.item furdus.l.difcretis. C. qui teftam. fac. poftlnterprcres obferuarunt, quod mucusftnfans, abfens,quandoque ®quiparantur.hferuo inuito.;§.fipupillo.fF,adTi:ebel. 70 *?fii Mvtvs m.igiftr.ltus. CieetoinJe t«gib. j.Ve enimma- giftratibus leges, ita populo prsfunt magiftratus: v C - reque dici poteft , magiftratum legera eiTcIo^. tem, legem autem mutum magiftratum. Spieg, M Y My a, genus con c h as circa BofphoriTm Thracium,^ nune, tefte Maftario, Striftum Conftantinopolisvo. cant,v*iones tufos ac paruos gigncns.Vide Plin.lib.j, Huiufmodi Myas Latini mvtulos interpretantur:de quibus idem Maftarius diligenter feriofit inannot.ad eum librum'Sp:eg. Myo p ARo,fiue vt Grreci,myoparon, genusnauigiieft, ad curium & celeritatem paratum.Eraf. Mtotarorbs lembi funf pirat:ci, nomeri adept/d Paro ihfiila Sc Mvunte vrbe. na;s & paronnaui»n<- c . nus eft> Sc compohto nomine Myop.iron,vtanr.ou. uit Tur neb us aduerfariorum, ii^.c.7, 2,0 My o p e s morben funt t qu ia finis & vfus preftantif- iimiillius nrembti , oculbrum nimirirm,inutilis i* pfts eft.Goedd.ad himer ftuprum,ioi.«.i.n.4, deveto, ftgn. Myops in h to. §. de rayope.fF. de redil, edift.Lat-nis eft lire ;ofus> Geli. ii. 4 .c.a.Is ea, qu^ prope funt.cct- rftt, qu,T ptocul, non videt. Ariftot. Problem. Ae;ius 2 .Tetrah. 3 cap. 4 ^. an, Mvopesdiciqui e xna | tiuicate,parua .quidem prope videm,ni3goa vero pro j cul Tdere non poflunt: Sc alios inxquales,alioste- quales ocuios habere s eamqueaffeftionemincutabi- ■ lem efte Sic Anftoteles in Problem. Ied.ji.quaft.i3, Sc Paul.Zgineta li b.s./jJjecTTrt^itv 3 j r n; rd' ty v c Cx žktovtsc, v d 3 ^ j- r dvi&Tvs a r 'i o^v n TttniTi) thctbz&s vin Johnli; i yi CMjtyv frS 0 enim vnguentnm:Cp«^y afpergo, madefaciod;c:tur. F.i proprie appellatur, qui capillos delibutosgerunt. Alcist.C.de excufat.artif.ii.ip.Spieg. Mvropol-^e Gra:cis, qm nobis vnguentariidicun« tur,eftceminaiidorum animorum artiftces: quos vibe expulfos a Lacedsmoniis, autor eft Senec^oa^in:!!. libro - 4 .Spieg. jvjvsi a m prouinciam diuifam Sc fub cluobusprrefidibus conftitutam figniftcat m a cer,m i.j.ff.de off.adfell.My* •fta it 3 qne duplex fuir, Inferior Sc Supenor: illiusme* minit i. 9 .fKde captiu.Fit Sc memio Myh 2 mediterra* nea: feu D.irdanis in l.quarta.,de metallar.lib.io. C.k Mydx primar.in l.vlt.C.de diuerf.offic.libr.nJflMp ftaporro incenfores vitium grauiliitnepleditraditu: in i.i-5.in ftne. ff.de pern. qui Sc Upo qu.amfu.btcr eunti ( .Stagnajfcdent veniš oieo&ue maderčia viua. De hoc Turncb.aduerfdi.Gc.p. Napocensis vel Naconenfis colonia , vide Li.f* 5>.£de cenil b. Narboneksis proti in daj,qn2 etiamnum Proui«- ciz nomen retiner,&olim Germanici iuris fuit,me~ minit lurifconf.in 1.2.de ori.iuris. $. 17. Vadian.m Epitome orbis,illuftres recenfec eius vrbes. Quq ti¬ tulo nune a Gallis teneatur, ex feriptoribus patefc, Spieg.Prat. p Na rdi ftachys , pro corrupto, Nardifcachis, apud Aiher.legendum.in leg.vitim. f£de Publicanis.qu«> loco Iurifconfult. nomina fpecierum enumerat:que corfuptifhmum nobiles triumuiri nobis reftitue- tunt Alciat. Italus, Ruellius Gallus, & nofter Ha- loander. Stachys nomine fuo Grseco fpecicm inge- nue faretur^autor idem Ruellius. In eleganttbus C. Humelbergij Comment. lego,nardum fruticem ef- fc odoratum, in India, nafcentem, cuius fpicae & fo- lia in honore funt, & celebrantur:effeque nardi hu- iusfpicam longe aliam ab iis 5 qux vulgo vocantur fpica nardi & lauenduia. Sp, Špica autem nardi nos carere late profequitur ErunsfeHius in herbarij fui, torno fecundo. Eft autem radix licet fpica dicatur, vide Matthiolum libro primo Commentar, Dio- fc or. N a R d v s herba eft fpicofa : Vnde a Gra?ds vocatur ov auihore Fefto, id eftcxtremum:vei quod v«to h fit chot d aru m vi¬ tima foni acutioris &c. Brecht us leg. cum in tefta- racnto.ff de verb.& rer.fign. NAM,particulam plerunque caufalem efte,Bart.indi catinl.demonftrat.ia jT.quod autem. ftdecond. Sc demonll.lnitialis interdum eft. Pro certe item qua- doqueponitur. Ac etiam pro deinde, continuatio- nemfignidcans , vt oftendit per exemjda A lber. Naraqueeiufdem efficaci^ eft,led qua? fecundo lo¬ co pon.nd'a tft,quum Nam,antecedat fcmper.Spie- gelius. NAMini.0mnes.4- Codic. de annor.is Sc tributis.ac- cipitur 3 quarto. N A s c 1 non corporales modo res, fed & incorporales dicuntur,vt iura. Erift'. K A S c t obligatio, b5.ff.de prcefcript.verb. Obligatio- nes aut ex contradu nafeuntur, aut ex maleficio, 1. i.ff.de obb& ad. K A t A l E S,pluraliter tantum,(ignificant ) inquit Val- la , conditionem fanguinis ac familiai: vt generoli natales, natales obfcuri. Interdum offendes pro diebus natalibus vfurpari. Pro nobilitate vero po- 60 ni, receptum eft. Hermogenianus: Confideranda eft origo natalium. Sc Codic. de iur.annub Natales antiquos, & ius ingenuitatis,non ordo prceftat de- curionum,fed a nobis petitur,imperator ait.TertuI- lian. Fuerunt leges,quae honeftorum natalium in- flgnia non temere vfurpare linerenr. Spiege- lius. N A T al s M diem in 1 .cum quidam.ff.de annu. leg.& fideicommilT. Accarlius infulfe incerpretatur diem mortis. Diem vero natalem celebrem apud anti- 70 tjuos fuifte jinagnatjue hilaritatejagi confueuifle, 1795 cognofcere licet apud Lucianum in Dmofc,, Encom!o.Ouid.hb. 4 .Trift.Eleg.ii.&l.b.s,Elre' Maiorarjs MifcclUib.a.ca.a.Adde Forcatul.inNel cjrom.dial.i.n.jt.In die natali etiam dona miifa’; folebant ab amicis & notiscindePerfius feribit■ E t natalitia tandem cum Sardonyche albus.EtCciif#. rinus fuum de die natali librum, quemad Ctuli' de iplius natali mittit,natalitium vocat:nuodnt! que inquit, hoc libri eft meis opibus compatat,. natalitij titulo tibi mi(i.quo quidem natalemn, fe mi(iiTeintelligir,vt annotauit Turneb. aduetfli 7.C.14. Nat a l ib v s reddi, reftituique libetti dicebantor qui adingenuitatisftatumi Principe reftituebaV tur, periade atque li nunquam maculam(eruita. B fuftinuifTentjl.io.lT.fed & li iusff.de iniusvocL, ffdcbon.l1bert.b4.ff.de iur.aur.anul.l.j. Ji). de natal.rcftit.Vis autem huiusverbi illamt,qood illis natalibus reftituebantur,in quibus oitaolio- mineš initio fuerant.leg.2.ff.de natal.rcftitut.Etif- fonius. NatalibvS reftituere hodie nobilitare votaoas & nobiiitatem natalium reftiturionem,quodJcfai- bit Budsus in annot.prior.adPandeft.Rcftitoiai. tem natalibus dicuntur ij proprie duntaxat, q u J ferui nati funt , Sc tamen ingenuitatis iuraacqui- runt.Itaque,folus princcps,ficuti & hodie folusno- bilitatjfolns olini natalibus reftituebat,l.fedC hac lege.tf .aliud eft.de in ius voc.ffhoc eft. ingenuita- ti.Hincautem orta eft natalium appeIlatio^quodo- lim cum quis natus erat, ftatim feribebatur, quod taiis natus erat tali anno,&tali tempore, &c,vt C. de probatio.l.neque nata.Sic iure gentium natales erant.Natalibus reftitutieolocohabebantar,qua£ ferui nunqu.im futflTent l.j.de bon.lib.l. 4.ff deinr, aur.ldeoque iuris plus habebant,quam quibus in aureorum anulorum dabatur : quia abhorumfuc- ceflione patroni non excludumur: abillorumreto excluduntur.ba.de nat.reft. Qujaautemiurenata- rali quilibet erat liber Sc ingenuus, ideo, quirefti- tuitur ingenuitati,& reftitui dicitur natalibus,hoc eft,(vtloquitur Petrus debella penica,infuaitfii rajad li.i.lnft.ti.de ingenuis)conditioni, quamlu' bet a natiuitate. Anchora.Hoc ius luftin. ■ft aiiy ■fimmus tf)'xtun vocat Nouell. conftitut.78, BriUo- nius. natAlia conditionem iignificant qua quisnafci- tur. Tacitus Cornelius fufcus vigensatatedaril natalibus. Indenatalia conditionem demonilraii! eius qui ingenuus natus eft, &c. Ferret.titul.dein- gennis. natalia funt ius !ibertacis,quod naturaprincipio generi humano £quabilitertribuit,vtalteralteriM ne pareret imperio:quemadmodum docetMartia- nusjl.a.de nat.reft.Plin.ad Traianum. Poftulantib, quibufdam,vt de agnofcendis liberis,reftituendi/q; natalibus,fecundum epiftolam Dorritiani/criptm Mintitio Rufto,& fecundum exempla Proconfulum ipfa cognofcercm , refpexi ad Senatufronfultura pertinens ad genera cauiarum. Prat. natalicivS dies,in quo quis natus eft. Natalitia fanSorum,in decreds ecclefiafticis dies accipimui, quibus pro nomine C a R1 s TI famSimortuif* Spieg - • • nati accipiuntur etiam ij , qui exeflo ventretuitt funt:quin etfi non integrum animaleditumfitciiffl fpiritu tamen, natum dicimus,leg.quod dicitur, duodecima , Digeft.de liber.&pofthum. praterea qui ftatim poftea quam editi fuerunt , mpnut funt,nati dicuntur.l.j.C.de polih, hfred.at quinwr- tui, aut monftruoli, aut prodigioli f ullt > F™ W« i ■a* *!_ ! 7?7 N ANTE A. natis non lubčrttar.dicta l.j. &l.qui mortui. 129, ff. deverbor. figninc. Natum ramen ab eo qui exfe£to matris ventre cxtra&us eft, diftingui vidern us in 1. fi.J.i.ff.deinofficiof.teft.i.i;. $,ex omnib.fE de Pu- blician.Hot.Prat. tfiioRVM appellatio lariflimepater, comprehen- denseoi, quicunque nobis nati funt, at qui ex filiis aut nepotibus noftris nafcuntur, nobis etiam nafci dicnntur.lllo tamen nomine vtuntur rarius Latini, quodbrutorum nati quoque vocantur,vt Golumel- 1 ° lafcribit : Equasaajne natorum,nifi fiat poteftas, noxam trahere. Et Cicero vix vnquam iftos nomi- nat,quin addat eos a quibus funt procreati,vt de a- midtia.Ea charitas efte debet inter natos & paren- tts, Et de finibus, A primo fatu diliguntur nati a procreatoribus. Item Vergil. tl iti [Atris fummi —— Illudautem male, mea quidem fententia tradunt *o nonnulli,quodTt2ti Kstf appelientur Grscis, quifilij& liberi Latinis, lmovc-roquod illi tsx»«, nosproprie natos vocamus. Et liabet vtrunque no- men eandem originem,quod illud a tisto id eft, pa- rio. hocautem anafcor verbo Latino ducitur . &c. Conn.li.to.c.i.n.i, Nati ex corpore,Lex ita in agenda re dičla eft. Tibi Corneli Balbe, & qui ex corpore tuo nafcentur. Tra&atumeft, an neposhis verbis comprehenda- tnr,EtnegatPapius,q.35j.Ac facit ratio, nam ®©>St- J 1 * miliš,Ex,plerunque tjj! cauifam , non eam, qute velut per longam feriem fit,demonftrat. Sed & kcdiSio,Tuum, potius ad ea cjua? perfons funt, pertinet. Sed ego,in promptu contradiftionem elle video.Qnja itis aui circa nepocem,ex iure patris er- gaSliumpendet,&ficut filius ex patre eft,ita & ne- pospetpatrem ex auo videtur effe. Denique, vt ait CeliusLdedit.de coli.bon. quod pater film, id auus proptsrfiliumeft nepoti, Qujd quod & Scasuola, vetba hacj Ex fe natos, generaliter de liberis, vifus 4 ® eftrateUexi{re.I.Lucius.2.deh,sred.inftit.£urt.Ii,i. c.44. Nat i,liberi:vt apud Terentium perfiepe. IC.tamen adeosqaiexancillis nafcuntur voeem hanccon- traxernm.Imp.ir.i8.de leg.Si quis ancillas cum fuis natislegauerit,etiam fi ancills mortuae fuerint,&c. Hm. Kati e,progente,qua: Teorfum h.ibitet in aliquare- g!Gne,Feftus accipit.licet apud Cie. frequemer pro ordine&focierate ponatur. Nationem pro Teda ^ quidamhodie, nec ineleganter vfurpanr. Neuiza- nus mulcos citat more Tuo autores,qui in literas re- tulcnnt, qus cuique nationi vitia peculiaria fine. Atcun&ailla nihil effe videri, reTpečtu Italorum, vtipfeait,malediQ:ce partialitatis.Vlpia.quoque de ^dii.edid.in £\qui mancipia vendunt.i.quod fi no- Iit.oilendic,nationes quai'dam infamatas efle:atque proinde noftra interefle , nationem fcire rei emun- dsSpieg, Nat i v v m , in quo aliquid naficitur: Yt natiui colo- 60. risan i.fi cui.if.lana.de Leg.$. Haud Tei© an rede na- Uui,pro'naturalis,ibid accipitur. $iquidem natura- le proprie, quod fecundum naturam eft,fignat. Sic natnraiesiilijdidi, Spieg. Na t v m dicitur de rebus repentinis> autor Dosiatus. Idautcraoccupantis fit , vt de nata infula c en Tu it Imp.Jf.infula.lnft.de rer.diuif. Na t v ra eft, quicquid eft in hoc mundo : cjuia en s cft.rndcFortuna eft natura, multas euoluens muta- tiones.Et licet perpetua intentio natura lit, Temper >-0 generare, quamais ex accidentc etiam corrumpat 179* propter motus fui inquietudinem , & atttibuatur benigno Iountatnen fortuns intentio contraria eft in hoc fcilicet prins corrumpere,poftea generare, & ideofvt etiam cecinit Lueanus}negatum eft fummis ftare diu , neque eft poffibile in re&iftimo ordine perfeuerare currentibus curfu naturte. ifta funt ele- gantifiinra verba Bald.in I.fi vina matre.circa med, C.de bonis mar.qu$ funt memom digna,a'd multa: & prsfertim ad ea qu$ fcripfi infra in verb. Sortis. Quibus etiam conueniunt qux in Thvefte feriofit Seneca, Nemo confidat nimlum fecundis, Nemo dejperet meiiora lapfis, Mifcethac illis : .prohibetque Clotho Stare Fornunam:& reliqua « Cotta. Natvra omnia producit : quicquid enim oritur* quicquid occidit,qualecunque id demum fit, a na¬ tura caufiam habere necefTe eft; vt,quamnis prseter- natur« con2 f uetudinem extiterit, contra vel fine na¬ tura non fit.Nam veriifimum perhibetur,jf vVh H&rdvjTrotg : Natura nihil fruftra & temerefacic Gcedd^us ad legem 38. numero quinto. de ver.boC fignif. Na t v Ram .AccurfiusjT.i Inftitut. de iure nat. gen- tium & ciuili Deum interpretatur. Vis enim illa,in- fUndus,afFedio & inclinacio tota a Deo creatura- rum omnium opifice eft.Audi Senecam in li. debe- neficiis.Quid aliud eft (inquit) na|ura quam i^eus &. diuina ratio toti mundo , partibuTque eius iafer- ta ? Er go nihil agis ingratifiime mortalium , qui te negas Deo debere, Ted natur*. quia nihil natura fi¬ ne Deo eft,nec Deus fine natura, Ted idem eft vter- que , nec diftae officio. Attamen naturam Tolemus appellare naturalem illam Dei operationem, quse mencib.noftris inTedit,cuius ipTe Deus audor eft,vc inquit Auguft.li.j.confeftionum. Habetur in capic* fiagiria.xxxij.qusftio.vij.Et Cicero de natur. deor. inquit,Namque alij naturam cenfent efte vim qua- dam fine ratione cientem motus in corporibus ne- ceflario , alij autem vim participem rationis atquc ordini 5 ,tanquam via progredientem, declarantem- que quid cuiuTque cauTa efticiat,quid Tequatur.Sed quantum ad hunc Iocum pertinet, primo modo na¬ tura intelligenda eft. Natura igkur ipTa ingeni- tum in animis hominum amorem indidit Tuiipfius, & ita ad Te, TuoTque amandum Tua vi impulit, vt 2C alium appetat Tui fimilem ad procreandum , quem tandem appetitum conTequitur cura eorum , quse generata funt,vt & Cicero inquit. Natur* vocabu- lo I.Cri fecudum Tubiečtam materiarn vfi Tunt, mo¬ do pro naturah vi, modo pro naturah rat ione, mo¬ do pro conditione,modo pro moribus,modo pro in- duftria,inclinatione,indole. conTuetudine. Sed nec vnam tantum rem nomen natur* apud philcfo- phos ipTos fignificat,vt docet Thcmiftius in ij.Phy- fic.Stimitur item natura pro caufla prima , a qua o- mnes cauft* profl-jxerunt, id eft,a Deo, hoc eft, ah eftentia Dei, qu* per naturam fignificatur. Recen- tiores philoTophi dupliccm e(Te naturam tradunt. Naturanicm, ideft, primam cauflam, nimirunj Deum. Item n3turatam y qu* aliunde caufiam tra- hit,id eft,a prima.De his vide qn* not.in leg. reTpi- ciendum. Digeft.fi certum pet. 1.Ted pater, de iud.Expokitur h*c vox pro vi diuina apud Flo- rentinunf,in vulgatiJfima leg.vt vim Ifidorus 5. E- tymologiarum:Eex diuina,inquit,fas eft;Iex huma¬ na ius elC Et idcirco quod in eadem lege dicitur. hominem hornini infidiarimefas efte, ičTeft> contra fore , hominem hornini infidiari, legem diuin.im id eft.* ex anirno nocere, Salomonius, Eli s 1799 N A N ftifertus juriš interpres expomt.Pra>terea cbferuan- dum , naturam hominum , pro voiumate prona ad malum (qu« ei per primi parentis iapfum,& sata¬ na impofturam indiia eft)a Iurifconfultis etiam ac- cipijtefte Oldendorpio. Vlpianus in lege item fl v- nus.jT.principaliterjde Rec.arbit. Quia res, inquir, fere fine exitu futura eft, propter naturalem homi¬ num ad diftentičndum facilitatem. Item Iuftinian. in I.fecunda.in princ.C.quand. Sc quibus quar.pars deb-li.io. Naturale quippe vitium eft (aic)negligi, o quod communiter poftidetur. Spieg. "'Nat v RA , vtbelliffime dicit OIcl. ponit fundamen- tumintoto iure. Ciuilis vero autoritas latiušpor- rigit natur« axiomata,accommodat negociis, &tli- fpcnfat fecundum immenfam varietatem vnicui- (juc.spieg. )^ATvRA m Auguftin.in lib-2.de morib.Manich«or. nihil.aliud e de ait,quam id,quo in vno quoque ge- nere , intelligitur aliquid cfle. Vnde Natura v im, conditionem, qualitatemcuique rci inditam, inna- 10 tam, attributamque fignificat. sic Naturam agro- rumin l.i.jT.fi.L2.jf.Labco.ffdeacj,&*aq.plu.Natu¬ ra item fua rem inreriiffe Gaius dicit, cjuae fato fuo funčta fn.i.i/i.iT.vlt.ifdepof. vt & fua natura corru« pta vina in leg.15.fhde peric.& commod.Acceptila- tio non fu J natura agit in leg-5.tf.de refc.vendit. id eft,non propria vi Sc poteftate. Rcrum deniaue na¬ tura illa eft qua res qu«que conf1ftunt.L3S.ff.fi cert. pet.L15.ff de fiatu hom.23.IT. vit.ff de iudic.Hsec na¬ tura communis effe dicitur.leg.u.jT.penultim, ff.de 3° accufatio. quoniam in omncsex «quovimfuam difHndit, Sc iiberum a feruo non diftinguit. Itaque affe&us illi Sc ftimuli naturales hominibus cum brutis communes iuri natura tribuuntur.leg.i.ff de iuftit.& iur.Inftitutio.de iur.natur.gent. lus tam e n natur« pro naturali ratione & iuregentium ple- rumque aceipitur.leg.prima.Digeft.de ad.rer.dom. l.tertia Sc quarta, ff.de rer.diuifio. jT.fingulorum.ln- fUtu.eod. leg. quinquagcfima. ff. ad leg. Aquiliam. Eademque valent in libris noftris h«c,Natura,Na- 4° turaliter, Naturali iure , Naturali ratione, & iure¬ gentium. Nec immerito. Nam, vt pratclare Cicero pronuntiat,omni in re confenfus gentium lex qu«- dam natur« putanda eft. Etquodius gentium eft, bocidem & natur« effe.idem Tuli. 3. Oilicior.fcri- bit, propterea quod qu« ex communi ratione no- tionequc animis hominum indita prof cifcuntur,ea ad iusgentium pertineant. Quamobrem eum natu¬ ra debere defnimus, quem iuregentium dare opor- tet,euius fidem fecuti fumus.L85.in fin. ff de diuerf. 5° reg.iur. Briff Na T v r A hominis ex Ad« lapfu adeo corrupta fuit, vt vix igniculi remanerent,ex quib. tam magnifica diuini & naturalis Iuris bonitas agnofci poflet.Ob- fcurata enim fuit ratio naturatis , Sc extenuata per inobedientiamprimi iliiais parentis, Sc impofturam satan«. Et cum ratio dominari debeat, acfecun¬ dum formam heneftatis voluntatem manuducere: contrarium euenit vincitque frequenter carnalis £ 0 voluntas prona ad malum. Vnde fr, quod Iurifcon- fulti f«pe Naturam hominum pro corruptela tali accipiunt, Vt paulo ante diximus.Gldendorp. Pra- teius. NAT v RA dida eft ab eo,quod aliquid nafeifa- ciat j cuius proprictatem caufTamque non inueni- mus,pr«ter quam quod ita natura comparatum fit. Old.Prar. N a t v ra prima efteaufta , a qua omnes omnium caufT« producuntur.Vnde fumma natur« fignifica- tio accipitur pro Deo ipfo creatore cceli Sc terrat.jL 70 2* pecudum.Inftit.de re;um diuifi^Et de iur.natu. TEA. iSoo gent.& ciuil.Inde Florcntinus dixit grauiterjNatu- ram conftituifte inter nos cognationemquandarn, in I.; ff.de iuftit.&iur.Paulus in 1. Sedetfireftiiu. 1 tur.Jf.fi.ff.de iud.Nec rerum naturam, ait,imutn- dam,in qua omnia certa effent, cnmfuturavtigit fier^nt:fed nofttam infcientiam adfpicidebere.O!, Prat. N a T v R A fui apen® dicuntur tabuli in 1.10.54, quemad.tcft.aper. Sic Natura fua res intercidt. re in leg.i4.ff.i.ff depof.id eft,naturali motte.Srii. fonius. Nat v rae inferioresfignificationes/ubitSaniiif rite accommodantuf. Nam alias denotatrationto honefti , a Deo hominibus inditam ad imagintra fui. Vndedicitur njturalis aequitas s quaafccoti- dum conftantemac psrpetuam voluntattn fcqoi- tur. Magiftratus.leg.prima.ff.de minotibutMit, de rerum diuif. J.Singulorum.Alias inclinationem affe&uum humanorum vitiofam , & Alt la^fu corruptam.leg.Item fi vnus.Jf. Principalittti.lt recept.arbitr.ibi: Propter naturalemhominuntl diftfentiendum facilitatcm. Et Iuftin.inlcg.j.inpr. C.Qu,and.&quib.quar.pars debet, veriffimt dicit: Naturale quippe vitium eft negligi, tjuod comntD- niter poffidetur. Alias vim genuinam omnibus n nimantibus inditam,vt tradatur in J. Apnimo*- que.& ieq.lnftit.De rer.ditiifio. Abasdeniquena¬ tura fignificat conditionem feu qualitattm omnii rerum corporalium & incorporalinm,exprin:or & Yere liberi funt illorum, iSoi N AN illorufti) &vicifiini lili eorum parentes; fed quia Centra populiRoman.leges id fa&um eft,propterea fimplicirer naturales liberi & parentcs appellan- tur.l.adoptiuSjDč ritu nupt.& toto titulo Codic.de nacuralibusiiber. Naturaliter enim fieri dicitur a noftris.id quo d reuera fa&um eft: & (vt vulgus Jo- quitur) defa&o.vnde naturaliter apertse & natura- iiter claufe tabeli^ dicuntur ab Vlpiano in leg.ter- tia,IT.J’. £ de fen. Silan. & naturaliter interrumpi polleiiio dicitur,quum non furculus dicis caufla, yt J0 moriš erat,defringitur:fed fi de pofleffione quis de- iiciatur,vel alicui res eripiatur.leg.5, ft. de vfurpat. Vndepaflim ea quse naturaliter fiunt, in iure dicii- tureflefa&i,veluti traditio, leg.fi rem, 28.& leg.in conuenrionaIibuSj52.iT.primo.Oigeft.de verbor. o- Mfgation.it em polleffio, leg.decimanona, jf- Item- que,ff.ex quibus ca udi s maior.leg.1. jT.fi vir 5 l.i. & 1. camh2redes,25.&l,pofte(fionem,29.. ff.de acejuiren. pofte£item folutio^vendiciojtraditioj L fepcima* ff. decurar.fur.item legat um in annos vel menfes fin- 20 gtilosjl.io. ff. decapit.minut.Ciuiles dicuntur ex res,qu£ cum reuera non fintjin iis ramen qura funt, iureQuiritiumhabentur atque numerantur,veluti cognatioexadoptione contra&a.di&alege quarra. degradibus, Et hoc exeraplum itaperfpicuum eft, vtexplicatione non egeat.Conftat enim Jifchinum Mitionisfiliumnon eftevere, fed iure fa&um & fi- fiione.Item vfusfru&us pecunise,l.fecunda, ff. de v- fufrud.ear.re.Mixtf dicuntur,qu2 cum reuera finr, tura etiaina iure Quiritium comprobats funt: ve- 50 luti cognatio ex legitimis nuptiis contra&a,puta ex Cicerone&Terencia. di&.lege quarta : eodem. fic Matrimonium naturale dret poteft,quod cum reue¬ ra contraftum lit,a iure tamen Quiritium approba- tum non eft, ac propterea iniuftum vulgo appella- tur.leg.fi vxor,q. jf.r. Digeft.de adulter. leg.fi quis, 27Aeg.fi Senator, 31.de rit.nupt. veluti fi fenator li¬ stinam duxent: aut tutor pupillam curatorvc a- doleicentem. item fi liberta quae patrono nupferit, diuortiofafto alteri nubat.leg.vitim. Digeft.de di- 40 uort. Ciuileeft, quod etfi reuera 5 id eft eo modo quemnaturainftituit, contra&um non eft , tamen pro contradohabetur;veluti cum in abfentis & vo- lentisdomum vxor dedu&a eft , adeo vt fi rediens fflomturjab vxore iugendus fit. lege quinta & fex- ta.Oerit.nupt,Item cum apud hoftes eft maritus. 1. 6Dediuort.vbi lauolenus ait,vxores eorum qui in hoftiumpoteftatem peruenerunt, poffe videri nu- ptarum locum retinere eo folo J quod alij temere nu- berenon polfunt. Nune exemplum de poflefiione 50 proponamus. PoffelTio naturalis dicitur , cum quis corporaliterquidem, hoc eft manibus ac pedibus, fed tamen aut in:iifte«atit non accommodate ad iu~ risciuilisrationem rem aliquam obtiner. Iniufte, vt quiliberum horainem vinxit,lcg. cum hesredes., 20.2. Digeft.de acquir.poffeff. qui vi poiTefiionem inuafit, qui rem alienam furatus eft , autvxor, cui conftantematrimonio maritus ( q.uod prohibitum eft) donauit.leg.prima. jT.quinto.Digeft. de vi & vi arm.leg.fi eum,2t.Digeft.de donat.inter vir. & vx, 60 lega.U.i.leg.vxor, ff.de acq.pofteiT.leg.nec vilam,ff. < 4 e petit.haerecf. Non accommodate adiuris ciuilis rationern,ideft,vtiiiter ad vfucapionem : vteoloni, inquilini,fruftuarij,depofitarij, commodatarij, em- phyteut$, condu&ores, creditor qui pignus accepit &c.!eg.ccmmuni, 7.$.6. ff. commun. diuid.Jeg.2. ff. pro hierede.leg.13u6.Digeft.de vfucap.Nam hi om~ nes vfque adeo eiuiliter non poffident, vt plerun- quedicantur non poflidere (quod tamen ira intclli— gendum eft non pofiidere ciuiliter.)Vide leg.fcien- 7^ dum eft,jT.creditor 3 Digeft.qui fatifd.cog.leg.fi fer- T E a: j86i uus depofitus. jT.primo.Bigeft. de noxal. a&. leg. 6 . jT.utF.precariojleg.i. Codic. commun. de viu magis cjuippe tenere dicunturfteg.1. 5.4. £ quor. lc-gato- rum.Hinc pofiefTio^naturalis dicitur erfe fa&i.leg.i_ jT-fi vir,leg.cum haeredes,2j.ieg.polfefi?onetn, 29. ffc de acquir. poflefi. Quia magis in corpore confiftit hoc eft in fa&o,quam in Iure.Vult.in com.Inftit.ti- tul.de Interd.numer.dccimo. De naturali poflefiio¬ ne vide etiam Cuiac.p.obfer.jj. Ciuilis poffeffio di- citur,cum quis non corporaliter quidem,fed tamen & animo & accommodate ad vfucapiendi finem pGfiidet. veluti debiror qui pignus čredi tori dedit. leg; ferui, 16. Oig.eft. de vfurpat. leg. qui pignoris, 1 egiT.if.de acquirend. pofiefT. item qui ab hoftibus captus eft.leg,in bello, 12. ff.fačti y Digcft. de capr. 8c poftliro. Item qui ad nundinas profe&us eft. Lelam. poffidere,6.jT.i*f£de acquirend.pofTeiT. Atquehinc 'Ciuilis poflefiio in Iure magis, quam in fi&o con(i~ ftit.Ideoque hsec proprie pofteftto eft,vtpote firmior & ftabilior ; ilia etiam quidem proprie, fed minus firma,propter Iuris dominij defe&um.MLm autem- pofTelfio eft,quani quis & corpore & animo, iufte & congruenter iuri Ciuili pofiidet. Deinceps exem- plum de naturali obligatione proferamus. Natura- lis obligatio eft,quse cum vere contra&a fit, a iure tamen Quiriti'um non approbatur. veluti fcruus a « liquis ciui Romano mutuo ccntum aureos dedit. fi naturam fpe&emus ( qua’ parem omnium homi- num conditionem ftatuitjleg.52.Digeft.de reg.iur.) nemini dubium eft , quin ciuis i!Ie feruo illi fit o- bligatus. Id quod ex prsfenti rerum ftatu qui nune inEurop.aeft, clariffime quiuis poteft intelligere. Ad ius populi Romani ( quodieruos nullo namero habebat. leg. quod attinet. Digeft.de regu.iurJeg. feruitutem,eodem) nunquam a&ionem & iudiciura dedifTet feruo aduerfus illum debitorem. Pr 3 ?tor e=- nim Vrbanus, non feruis, fed ciuibus Romanis ius reddebat. Hinc ergo dicuntur ferui in contra&ibus naturaliter & obligari & obligare,leg.ferui.i4. Di- geft.de oblig.& a&ion.leg. fi quod dominus, 64. de condi&.indeb.leg.nec feruus,4i,de pecul. Hinc de- bitum quod dominus feruo debere in tabulis feri« pferat, non ciuile, fed naturale efife dicitur in lege quibus,40,5-dorainus,de condit.& demonftr, Hinc VIpianus in leg.fideiuftor,tfi. 5 .ftcundo, ff. de fide~ iufl' feribit abufionem efte vocabuli, cum dicimus feruum debere,vel feruo deberi ; nimirum quia de- beri proprie id demum inteIligicur,quod apud Pr^- torem peti poteft. feruus autem nec agere apud Pnetorers nec conueniri poteft ea dem eft ratio fi, qui eiufdem famili« funt, inter fe contrahant. ve¬ luti duo fratres , qui in eiufdem patris poteftate funt:vel pater cum filio,vel filius cum patre, feruus cum herili filio,vel hic curaillo.L frater a fratre, & alibi fispe, Digeft.de c»nd. indeb. Meminifle autem oportet , in ifta difputatione regulsp cu.iufdam ab Vlpiano nobis traditse in leg.Stichum.5)5.5.natura- lis.Digeft.de folut. vbi ait, Firmamentum quo folo nititur naturalis obIigatio,effe vnicam sequitatem. facit leg.eas obligationcs, o&aua , Di^eft. de capit. minut.vbi Caius feribit,a&ionem de dote in bo.num &sequum conceptam eiufque obligationem nabe¬ re naturalem prseftationem.facit leg.fi noxa!i, n.ff. de pecul.Ieg.nam hoc,De condi&. indebir. quapro- pter vbicunque ?equum eft , ibi naturalis obligatio eft : tanquam eius obligationis C 3 ufa efficiens aut certe caufa fine qua non , fola fit raauitas. Hinc iliud apud Salluft. in C.itil. fus benum- que apud maiores noftros , non legibtis magis quam natura valebat. Quo ex pratcepto triplex efte&us naturalis obligationis nafeitur : primum, .LU 5 lSo$ K ANTE A.' vt folutum ab imprud : ente,tion repctatur. d.l. fide- iu{Tbr,d. 1 . H cjuod dominus,item l.nacurales. De o- bligat. & ačr. fecundum , vt compenfandi ius prse- beat.Uetiara, Cdecorapenfat.territim, vt ad confti- tutum valeatd.i .6F.de conftir. pecun. Ciuilis autem cbiigatio eft , quae vel nunquam reuera contrafta eftjvel curn reuera contrafta effet, fafto ta meh ali- quo>fed ad iuris Ciuiliš racionem non accommoda- to,diffoluta eft. Qus nunquam con.rafta eft, vel uti ex inani chirograpno.namfi fcripfi me centum' abs 10 te mircuo accepiffe, quae tamen nunqii 3 m credide- ris, tamen chirographum atque cautionem meam habeas,re quidem vera ribi obligatus non lum : at ciuiliter obligatus fum.iT.idem iuris eft, De excepr. libr. Inftit. 4. item obligatio vi,metu, dolove malo contrafta propterea naturaiis non eft,quia xqiittati contraria eft.Dicebamus autem paulo ante obliga- tionis naturaiis robur Sc firmamentum effc folam a?quitate,m. 1 . Stichum, De folut.attamen obligacio hc2c ciuilis contrafta eft : vt jT.tertio Sc quarto , De 20 except.l.i.& paff.ff.de doli except.vndeccnftit pro- pter iftas obligationes, aftionem dari pafto vero a- liquo naturaluer quidem diftbluta obligatio , ciui¬ liter autem manere dicitur, veluti cum paftum eft ne peteretur.Nam paftum nudum,id eft,line ftipu- latione faftum, ciues R.neque obligabat,.nequc ab obligatione diffoluebat, leg. iurifgc-ntium, Digeft. de paft. Sc tamen propter iftud faftum , naturaliter Sc ex xquo Sc bono diftoluta erat.Nihil enim m-agis žequum & naturale eft,quam fafta feruari. lege 1. ir. de paft.bi.de conftitut.pec.ltem fi iuaicatum eft,čc vere quidc-m iudicatum,pecuniam non deberi.narri' etfi a?quum eft omnem obligationem diftolui , ma- net tamen ciuilis lege tertia. Digeft.de except. leg. i.& paff.Digeft.de except.rei iudic. Mixta autem o~ bligatio eft,quat cum reuera &sequi(Iime contrafta lit, tum etiam a iure Ciuili comprobatur, Sc confir- matur. Poftremum exemplum fequitur de iolutio- nibus. Naturaiis folutio eft, qua? cum reuera fafta lit,rara tamen a. iure ciuili non habetur. veluti cum 4 ° paftum de non petendo faftum eft, aut iuftum iuf- iurandum datum. leg. Stichum,95. iT.naturaiis, De foiut. Solutio ciuilis eft, qua? cum reuera fafta non lit, tamen pro fafta numeratur. veluti cum dies a- ftionis pr^teriit.lege fecunda. Sc paftim , Digcft.de diuerf.&temp.aft.item cum fallo iudicatum eft: non deberi.leg. iudex, leg. Iulianus, Digeft.de condift. indebit. item cum falfo iuratum eft rem petitoris non efte,velnihil ei debcri.lege vitima. De iureiur. Item cum debitori maxima & media capitis dimi-Jo nutio contingit.leg.fi debitori,47. Digeft.de fide- iuff.leg.feruus^c.Digeft.de oblig.& aft.leg.vitima Digeft. de duobas reis. Mixta folutio eft qus cum vere fafta lit,tum a iure ciuili rata habetur: veluti folutio pecunise, vel acceptilatio , qu£ ideo iurif- gentium appcll.nur.leg.an inutiiis,S.in fin. Digeft, de acceptil. cum tamen pcr ftipulationem (quše ci¬ uilis eft) fiat: Sc a C. Aquilio Iurifconf. primum ex- cogitata fit. Sc-cundiis modus quo lurifconfulti de naturali Sc ciuili iure difputant, non ad res omncs, 60 fed ad pau cas,& certas duntaxat pertinet:cas nimi- rum qu£ vuiufque iuris funt participes. In iis igi- tur dno confidcrantur,ortus Sc materia, qu$ natura attribuuntur:dcinde incrementum Sc forma,qua a iure ciuili profefta funt. Cuius rei aliquotexem. pla fubiiciemus. Matrimonium dicit.ur efte iuris naturaiis in lege prima. Digeft. de iuft. Sc iur. con- ftat enim viri Sc vxoris focictatem a natura inftitu- tatn,& a gentibus omnibus comprohatam atque v- furpatam £ujlfe.Itaque naturale ius Sc pudor in tna- 70 l8o ‘4 trimoniis ccntrahendis dcmlnari dicitur»ni ado’ ptiuus, 14. ib. primo. Derit.nupt. verum vt mam! monia fierent per confarreationem, coemptionj vfum , vt fponia obuoluta Sttefta velatnme indo! mum mariti deduceretur,vtali£ matresfam.cffenr alix matrona tantum, vt per coeinptionžmcon^ ftum matrimonium ius fui Sc viro & vxori trib rcr, per vfum contraftum non tribueret, vt mm fint coniortium omnis vits, diuini & humani iuiii communicatio,ficut ait ModelU.i. ff.derit.nnpt.vt lenatores, corumque Uberi libcrtinaro vxoremr; ducantjleg.2j.cod. hcec,inquuni,omnia qusformam quandam matrimoniis afterunt,hequaquamanatu. ra funt,aut gentium plurimarum coraniuRia/edab iis qui Reip.Romana: formam inftituerunt,excog.- tata , & fuorum ciuium caufta proprieintroduch funt.Sequitur alterum exemplum. Patriapotefiasi natura fine dubio inftituta eft, Sc ab omnibusgen- tibus vfurpata: cuius rei prsdara difputatieefta- pud Arift.lib.Politic.i.cap.j. Iuftjniamistamenfub tit.De patria pot.dc Dionyfius Halic.librofecundo. Sc Caius fub tit. De h is qui funt fui vel al. norcina- timaflirmant eamefle iuris ciuilis.etenimvt pater in nlium vita necifque poteftalem haberet,lep.vl- tim.Cod.de pat.pot.leg.z.ff.de liber.&pofthuir.vt terpoftet filium vendere , eundem pofletnoX2de- dere,abdicare,cmancipare,nunquam a natura infti- tutum,fed a Romulo (vt ait Dionyf.) excogitatum, &in fua: ciuitatis vfum introduftum eft. Eodera pertinet parris confenfus in filiifamil.nuptiis,qu£ poteftatis illius pars eft. luftinianusautem aiteum & naturaiis Sc ciuilis iuris efle. $. 1 .De nupt. Kan hoc fieri aebere, inquit, & ciuilis & naturaiisratio fuadet. Ac de naturali quidem Sc gentium iure in. ter omnes conftat. Verum vt infiliifam. nuptiii confenfus ille defideretur, in emancipati vero,ne* quaquam.leg.filius, De rit. nupt. vt patris captici aut in peregrinitatemredafti confenfus non fit ne* ceftarius leg.in beilo,2.jf.medio, Digeft.de capt.& poftli. vt furiofi filius fine patris interuentu matri¬ monium fibi copulare podit, tf.i. Inftit. denuptiir. h*č,inq iam,omnia ex iure Quiritium manalle,ne¬ mo non videt. Sequitur exemplum detutela. Tu- telam natura maxime confentaneam efle,&abom- nibus gentibus vfurpatam, nemo ignorat.itaque iuris naturaiis dicitura Iuftinian. if. vltimo.Dele- git.agnat.tut-O^idigitur eft quod in leg.i. Digeft, de tut.dicimus tutclam efteiure ciuili data aeper- miftam ? Refpondetur hoc ad formam a Romanu Iurifc.excogitatam referendum efle: veluti ne qoii peregrinus c i ti i s Romani tutor fit: vt certae tutels fint legitima:,fiduciari«,quafi legitims, Attilians, tutorfuam pupillam vxorem ducere,autfilio vxo- rem accipere non polfit. 1 .tutor, 15. Defponf. tutoru vniusauftoritas vel fatis fit,vel non fatis fit. 1. viti. Cod. de auft. tut. vt capitis diminutionenonnulh pereant,nonnullK vero amittanturiheeCjin^iUjOiE' nia aliaque innumera lurife. RomanoruminufWi efle conftat. lam vero agnatioiuris ciuilis dicitur efi'e ab lmp.iT.vltim.De legit.agnat.tut»At(]uidu* bi um nemini eft, quin communio fanguinis, verbo ipfo fignificatur,a lurife. Roman. excogitata non fit. epuinetiam certum eft antefundamenuir* bis Romae iačta , nomen illudagnationisin lino vfurpatum fuifle pro fanguiniscommunione. vt- rum vt agnatis remotioribus potius qudm cognatis propinquioribus hsreditates Sc tutelm deferaucur, vtagnationes per omnem capitis diminutionem intercidant, non a gentium aut natursiu^)*^ i pop.Rom. inftitutisprofeftum eft. Eiutog en ^j s iSo< ' N A N T E A, iSo6 i ris eft Sukal, hoc eft ius illud quod habent filiD i fminparentumFuoruminteftatorum hsereditati- ” s bus.hocenim ita natura congruit, vt nihil magis. E; pacet ex leg. yUim.if.de bon.damnat. Sc Ariftoth. in I Eth. verum vt ea per adoptionem & per coemptio- * nem acquiratur, vt per emancipationem & peregri- nitatemamitta£ur,ab irigeniis lurifconf. Rotru ex- f cogitatum eft. CoGNjiTio quoque cum fangui- i nis commonionem fignificat 5 naturalis eft.jT.vltim. \ Delcg.agna. tut. Itaque naturale ePc vt filius inte -iq t ftatusmatri ruccedat.quoniam tamen per leges 12. tabul.neque mater fitio,neque fikus matri Fuccede- bat, idque pGUremistemporibus per S.C.Orficia- nura&Tertylliammi introdudum eft : propterea dicimus , cognationum iftam materiam Sc orcum a natura,incrementum autem a iure ciuili accepifie. Nemo enim hsec quse feribit Vlpian. initio legis 2. Digeft.de S.C.TertylHan.dicet ex natura: inftituto fluxi(Te: Si filius, inquit,vel filia libertini fint efte- fti, mater legitimam k^reditatem vindicare non 2.0. poterit:quoniam mater efiehuiuFmodi filiorum de- fiit.Item illud ex eadem lege.iT.fi mater non petie- rittutores idoneos filiis fuis : vel prioribus excuFa= tisreie&ifve non confeftim altera nomina edide- i rinitis non habet vindicandorum fibi bonorum in- 1 teftatorum filiorum. T e r t i v s modus quo IuriF- confukide naturali & ciuili iure difputant, eo per- ! tinet,vtNaturalia dicantur ea , quce gentium om- p-iumeommunia FuntiCiuilia vero, quže ciuium R. propria.Communia gentium omnium in libris no- JQ ! ftris commemorantur hxc:Legatorum fanditas, le¬ ge vltim.Digfeft.de legation. Et apud Cicer. multis locis.Emptio, venditid : lege ex hoc iure,De iuft.& iur.Locatio & condudiodbid.precariumjegi.fide precar. Societas, Mandatum, Mutuum, Commoda- tum,Depofitum, Pignus , Traditio nuda , Pofteflio naturalis,Donatio,Padum,l.inrifgentium, leg.fi v- nus,Depa&. Tranfadio, Dominiumin bonis, Co- gnatio.Ciuilium aatem tria genera reperio : Legis a&iones.priuatas fiue extraiudiciales ciuium adio- 4 ° nes,&iura ciuilia. Legis adiones funt formulse a- gendi in iure apud eum qui iuri dicundo pra»eft: veluti Emancipatio , L4.de adopt. 1.2. Sc 3.De offic. proconliAdoptio,1.4.de adopt.leg.2.&3-de off pr-oc. Manumiilio per vindidam,leg.4.Codic.de vindid. liber.In iure ceflio.apud Vlpian.in InftitiH. cap. 16, SBoetiumin Top. Cicer. vbi nominatim aithanc | Fuiffelegisadionem , Tutoris in iure datio. nam | primum magiftratuum maiorum fuit propria ■: pod inpupillorum fauorctri etiam omnibus magiftrati- 50 busmunicipalibus permitTa eft, lege 1. Sc 3. De tut. dand.Poftulatio iudicij reeuperatorij, quse propter- ealegisadio fspe nominatur proprie, vt Verr.^.dč apudValeriuni,Plinhim,&aHos.Cicero pro Caecin. Um vero vt omnes qui in eadem cauffa funt,& lege 2gant,& fuum ras perfequantur,& omnes iure ciui¬ li finecuiufqu?.m a ut tnagiftratus, aut iudiciis, aut peritihominisaut imperiti dubitatione vtantur, quid ego commemorem ? ltem,Poftulatio bcnorum ex edifto,ftipulationes & FatiFdationes tum pr^-to- ^3 etiam iudiciales;quoniam quod apud ludi- eemH^fieriapud Pr^torem videtur-.cuius imperio & auftoritateiudex fedet. nam de Prartoriis quide Vlp.ficloquirur in l.adionis. 37. ff. de oblig. 2 c ad. Aftionis verbo, inquit, continentur etiam ftipula- tiones,qux Prattori« funt, quia adionum iuftas ob- tinent. Priuatse autem ciuium adiones a nobis di- cuntur,qu« cxtraiudicium fiuiu , veluti ftipulatia. vulgaris,id eft neque prxtoria,neq; iudicialis. nam ialblosciuesR, conuenitca obligatio,!.vitim. De 70 duob.reis,l.fi debkori, 4f. de fideiufuitem manci- patio & nexus,audore Cie.in Top.in Orat.proC^c* Varr.lib.de rernftic.2.1n manum couuentio , tefta- menti fadio,vfurpatio.,id eft, vfucapionis interru- ptiojcum furculus defringeretur.Teftamenti fadic* per & libram, Cretio , Acceptilatio Aquiliana, Manumifiioper cenrum,& teftamentnm. L2.de in- tcrd.&releg\Acquifttio per legem,audore Vlpian^ in Inftit.Operis noui nunciatio,& remifiio , Bonorfi omnium emptio,^ Sedio:Varr. audore libr. De re ruft.2.Iura autem ciuilia nune dicimus ? non adio-* nes,fed vim quandam ciuium R.propriam , cuius peregrini omnes expertes funt.huiusgeneris funt Agnatio,& Gentilitas, Patria poteftas, Suitas , fiue ius fui,Vfucapio,id eft ius per vfum capžendi, Do- minium iure Quiritium , Teftamenti fadio,id eft: capiendi ex teftament.ius, acquifitio lege , de qu& Vlpian.in Inftitut.loquifur, Poftliminium. Atque hsc quidem hadenus. Nune illud a-nimaduerten- dum eft, eorum quae ciuilia funt , qusedam magis, qujsdam vero minus ciuilia dici pofie. Minus ciui- lia funt,quae per felam ciuitatis amiftionem inter- eunt, qua: media capitis diminutio appellaturivel- Hii cognatio quatenus ciuilis eft , koc eft ex nouis Legibusfiue SenatuIconiTinftitutacmater enim li¬ li; in peregrinicatem redadi,mater efie definit.leg^ 2.Sc leg.i.^.capitbjfiiad Tertyll.leg.reptim.Digeft. de capit.fninut.item Teftamenti fadio , lcg.8.Dig, de teftament.Tutela pr^toria Sc teftamemaria,did. leg.feprimajVfucapio.a-udore in Oific.Cicer.6bli- ^ationes ciuiles, leg.vltim.de duob.reisJe_g.fi debi- tor, 47.de fideiuftltem. Societas,leg. verum eft,63.iti fine,ffipro focio.nam illa cmancipatione non tolli- tur, 1 .adiones, 65.iT.fbcietas.fE eodem. Item Matri- monium,quatenus eft iuris ciuilis, leg.in beIio,i2* iT.3.1eg.8.& leg.14JF.de capt.& poftiim.l.fi quis, $6. ff.foiut.matrim. nam quatenus naturaleeft,per ci- uitatis amiflionem non tollitut ,leg.i. Codic.de re" pud.lcg.res vxoris,24. Cod.de dona.int.vir.leg. 5.ff. de bon.damnat. Atque boe eft quod -ait Paulus in leg.funt quidam, 15.fF.de pcen.Ciuitate fpoliatosea qus iuris gentium funt,retinere:qu£ vero Ciuil.iu¬ ris funt.amitere.Magis vero ciuilia drcuntur , qu^ non tantum ciuitatis,v erum etiam famili« amiffio- ne,id eft,emancipaaone(qu£e minima capitis dimi¬ nutio vocatur)intereunt : cuiufmodi Funt Agnatio. jT.vltim.de legit.agnat.tut.Patria poteftas leg. 12.fi de capriu,& poftlim. jT.cum autem. Quibusmod„ ius.Suitas,leg.Fed eum,6.jT.x.Digeft, de bon/poftefF. Teftandi facultas,jT.i. Quibus non eft permiff. Tu- tels legitim^ &fiduciaria:,VFusfrudus olirn audo¬ re Paulo, libro Sentent.terno capitul.6. Poftremo quafi corollarij nomine illud adiiciemus;In hoc di- fputationis genere contraria contrariis tolli qua* modo eiaFdem.generis Funt. Nam exemph caufa, contradus iurilgentium per diftradum^ id eft,per Folam contrariamconueruionem txtinguitur.l. ab emptione, 58.fi de pad. kem pa dum per .padum contrariam , leg.fi vnus.jT.padus.Digeft.de pad.I. S.tichu\n,5J5 f jTmaturalis.fi de Folut. Item obligatio na tu ral is per iuftutn lufiurandum , did.l.Stichum. Sc leg.vltim.Digeft. de iureiur. Itemque per acce- ptilationem,quatenus non formulam,Fed materiam Fpedamusud eftjreinifiionem.leg.S. in fin. De acce- ptilat.Eodem modo etiam Nuptise per diuortium, quod verbis cerds,& feptem teftibus adhibitis fiat^ dirimuntur.U'g. : prima,6&. 7. Digeft.de diuort. Sc a- pud Cic.li.de Orat.i.lre ciuilia per contraria ciui¬ lia diftoluutur:veluti,obligationes ciuiles peracce- ptilatione Sc iiouationem 1 i.i.&- pafFfi.de acceptil.Sc L11 4 i8c>7 N ANTE A. de noUat. At nequepiuilia naturaUbus,neque natu- raliaciuilib.extinguuntur.5r.vlc.de legit. agn. tut. 1 . 2 -ff.de cap.tninut.Hxc Hotom. Adde Conn. li.i.c* 2 * & 3 * e v rali a ačhonum pnui.egia funt carum for¬ ma* & effedus eis a lege attrihuti, ait Gothofr. ad 1 . i.in princ.ibi naturalibus priuilegiis.Cdeconftir. pecun. NaTvralia numero multitudinis tantum dicun¬ tur pudenda:vt Sc natura aliquando pro eifdem , ict 10 eft,genitalibus locis accipitur. Spieg. Natvralia Natiua,potiora funt aduentitiis. leg. quxritur.Digeft.de Stat.homin.Text. in Auth.ft te- ftis.Codice de Teftibus, Siquidem res in dubio potius prcefumitur retinere fuum efte, quam de nouo in nouam qualitatem rnutari. leg. patre fu- riofo.Digeft.de his qui funt fui,vel alien. iur. Spie- gelius. Nat v ral bs ex concubina nati dicuntur legiti- morum nomine priuati. 5T.alitjuancio.de nuptiis. Inftir.Čorr.lib.i.MifcelUcapitul.3. Quj,quomodo St quibus modis legitimentur,vide fupra naturales li- beri. Natvralis aetas eft., qux minor eft triginu annis: legitima vero qux maior eft anno trigefimo. N on quod xtatem maiorem triginta annis natum , na¬ tura non agnofcat ( quoniam omnis stas natu- ralis eft) fed quod fpecialiter lex statis, qux ne & padlo nudo fuiflet ccmceffum i QS p'etfeq aen j; in ludicio, res prodiiffecin innnitum, &'ad ptmi . ciofiiTimam confufionem ,.cum lingulkpla w Wis oportuiflet variare ,ac muitipiicare aSionumfot annos triginta excedit, meminent ideo dicitur h sc cffe legitima. Vide Thcophilum. Inftirur. 3 ° deLibcrtin. & fupra , Legitima hominum stas. Spieg. Natvralis condiftio,vt eft indebiti foluti: didta. quod ex ®quitate naturali proficifcatur. Spiegc. li us. Nat V ralis filius,a vulgo batbarorum dicitur.vt Infulanus atteftatur,qui fit ex illegitimo toro fufci- tatus: fed parum apte. Eft enim ptoprie filius natu¬ ralisti fanguine & natura fit tuus,non adoptione fadhis. Hanc diftinčtionem idem nrmat ex verbis Tranquilli in Tibcrio.lurifperitis tamen naturales iilij dicuntur,qui ex concubina ea,qus matrimonio duci poterit, nafcuntur. de quovide Connanum li. a.cap.i6.n.i,V ulgo concepti,qui ex vago coneubitu. funt,neque patrem oftendere poflunt, vt quem nu- ptise folum oftendunt: fpurij latine, graece iuranpic didli, quafi fine patre , Nothi vero vulgata voce il- legitiroi vocantur. Manferes, qui ex fcorto vulgo toncipiuntur. Spurij, ex his qui facris initiati, aut religionem profeffi funt. Nothi, ex adulterino cen- cubitu.iure Pomificio. Lege & Spurium ,item No- thia. Spieg. NatvRAliS frufius. Qusre , Frudtus natura¬ les. NaT v RAnS hominum ad diffentiendum facilitas. legeitem fivnus.iT.principaHter.Digeft.de recept. Spieg. Nat v kališ interruptio. Vide fupra, Interruptio Vfucapionis. Natvralis iuftitia, tefte Old.pro squitate.. apud £>0 Modeftinum,in l.fcire oportet.jf.futficit. ff. de ex- cuf.tutor.Spieg. N A T v R alE s obligationes vocamuseas ex quibus nuHa fit aftio, fed ft quid propter eas folutum fue- rit,repeti non polfn.hnaturales.ff.de obligat.& a čl. qu2 e*x eo nafcuntur,fi quis in aliqua re alterius fi- dem fecutus fit.I.cum amplias.jT.is natura, ff.de re- gul.iur. Certum eft itaque, quod obligatio natura- iis fola regulariter non producit a&ionem,nifi ma- gna caufa fubfit. Quia fi paffim extra folennes, & 70 sertas commerciorumformasj exomniconuentio- ;o muks,fecurdum mimc-nftm pačtorum circumfa. uam.auod ablurdiifimu, & irnpoffibile fuiffet.ar?, in Autb.vt determ.fit nume.cleric. in principi! /. . . p * vi p referend.ficr..palat.iT.vlt.Cpterumob!igaticnim, turahs oiftcia funt, primuni parere exceptienemI. iurifgentium.tf.fedeiim nuiia.de paft. Ouodimel. ligendum eft,vt Apellus dedarat,«&anniii (lH ' J« tn. J _ r... r.. • i ^ . . 'r de eflečtu.Deinde,vt fit fatis ad nouandum.l.i,i n j de nouatio.Tum ad conftitBendum'.l.i.ff,d c bJ tw de conftit.pecun. Pra;terea,vt accedat fideiuffor.{ ftipuiatus fum,cum 1. feq. de fideiulf l.naturaliter! de condia.indeb.Rurfum vt accipiatur pigmuii l.naturaliter.poftremo adcompenfandum.ittiu,,' de compenlat.Oldendorp.Porro vero anajitm’ turale,vel ii.sgentium naturalis obligatiotefen. da fit, m agna iriter iuris auftores controucifu^. flit.Siquidcm Proculeianieam ad iusilludnatura* videntur retulifte,quod orr.ni humano generiiniu. tum eft. Sabiniani ad nudum ius gentium. Eatjue ratio eft,cur fcripfcrint Neratius & Rufinusjpupib lum nec natura debere. leg. 41. in princip.adl.Eal. cid. leg.2),quando dies legat. Erat enim Neratius Proculeianus, & ob id fcholae fu^ traditionesfecu- tus, negauit propter sera-is imbecillitatemnatura xquura efte pupillum obligari, quamcontra Vlp. Scsuola , St Papinianus contenduntobligarinatu- raliter iuregentium poffe, Sabinianosfecuti. Iure gentium enim obligationes funt introdufts, nuSla perfonarum,nulla xtatis,fed rei folius qux obliga- tur habita ratione. Proindefi quid in bonishaboe- rit feruus aut pupillus, Sabinianis quidemobligari pofle,dicentur naturaliter,folum obligationis,,^ iurifgentium eft, originem intuentibus-.Proculeia. nis vero non omnino videbuntur obligati natura¬ liter, non tam ius gentium nudum , quaxquitatca naturalem expendentibus. Idque illud. efte omnino videtur,quod Vlpia.libi voluit,cumfcriberet iiusfamiliasjvel feruus pro aliquo fideiufTerint,tra- čtatum fuifie 4 an ftt de peculio aftio,& Celfumdeli- niuifte,cauftam ftdciubenci fpedandamefle.l.j.if. ^.de peculio.Quia enim Proculeianum conftatCel- fum fuiftfe,€erte veriftmiie videtur hanc qusftione inter Sabinianos Sc Proculeios tradatamfuiffcj & curn Sabiniani contenderent, nudum iusgemiuin- ipkiendum efte,obtinuifte. Gelfum,hoceft,Procu* lcianos non fadum fiue ius gentium nudum (ita e- nim fa&um accipit Vlp.leg. 41.de peculio)fedcauf- famftue naturam efte infpiciendam,&pereaulfaiV naturalem iufti debiti cauftam eundemCeirum in* tellexifte. Eamque cauftam naturamappellari,ex eo pater,quod natura operas deberi fcripferit. VJf< leg.26.5T.12.de condid.indebit.Per naturam cm caufam obligationis operarum naturalem eo mo¬ do inrellexit Vlpianus,quo ex Nerado pupillumo- ftendimus natura non obligari. quo item Vlpianus ait ad remunerandum naturaliter aliquem obliga- jrijleg.41.de condid.indeb.leg.25.5T.odauo.de jo- tit. hxred. Huius loči & illud eft, quod aitVlpiž- nus, Nerus filio & ftbi videri excompromilfofert , i non dandam efte de peculio adionem.leg.ptfo pecul. Inter Sabinianos enim & Proculeianos hac de re fuit agitatum,& Sabinianis videtur placuijft de peculio adionem dari,Proculeianis non dariiii- lis quidem nudum ius gentium , fiue fadum midlij liis vero xquitatis vinculum,ftue obligationis cauf* fam vrgentibus. Si nudum refpexeris gentiumms> certe cuxn~ Sabinianis rede dices 3 dandam de pecu^ ! i2op \ peculio aftioncm. Peeulium enim hac fpecie fub- S tfantia eft,qe£ concurrit cum confenfu, iilque du hoc eft,fi,vt contendunt Proculeiani, aliqua natu- ralis exiftat caufta J quce licet a iure gentium rcnio- ta lit,impediat ramen foluti repetiiionem. leg.de- cim.de obligat.& aftiombtis. Rseuardus in leg.cum amplius.^.ls natura debet fEde reguI.iur.Quare,vc tradit Duarenus in leg. li pupiUus. i£de verbor.o- bligat.cum fpecies aliqua proponitur, in .qu3 qu£e- ritur,an quis naturaliter obligatus lit,nec nejconli- derandum eft,quid verilimiliter refponfurus jfitA- riftoteIes,aut Cicerd,aur alius vir prudens , Sc in Philolopliia eruditus,magis quam quid legibus, & iure ciuili conftitutum ftt.Difputant enim Pbilofo- phi dehis,qute fcilicet ad viri boni ofticium perti- nent,& qus fides & honeftas altcii pratftan d a elTe fuadct.Quare dubitandum non eft,li conuenerjt in¬ ter aliquos pačto tantum conuento non ftipulatio- ne,vt alter alteri quicquam det,vel faciat , quin ex ea conuentione naturalis nafcatur obligatio : quo- niam fidem feruandam elfe nos docet natura , & Philolopliia,qu$ naturam maxime fequitur. leg.i. de paft.lcg.i.de conft.pec. Hinc etiam confequitur ftatus,&conditionis perfonarum nullam rationem habendam efte,nec feruum a li bero,a ut filiumfami- lias apatrefamilias diftinguendum effe:quia natu- ralis ratio,feuius natura!e harum perfonarum di- ftinčlionem non nouit, leg. li id qupd dominus.de condiči:.indeb.leg.frater,eod.titul. Qu,ari foletde eo,in quem benencium collatum eft, an natura ad remunerandum teneatur.Et certum eft , gratitudi- nem,vt rem longehoneftilismam a philofophis co- mendari. Vnde a noftris djčrum eft,naturaliter nos ad remunerandum obligari.1. fed & li lege. jT.con- fuluit.de pet.haer.Verum hicnulla proprienatura- lis .obligatio eft.Nam hoc non agitur inter dantem beneficium &accipiemem, vt aliquid eo nomine,is qui dedit,recipiat. Cum cum enim de natutali o« biigatione loquimur, eam intelligimus , propter qnaiB,li non experiri in iudicio , faltem petere & fiagJtare,quali debitum ac li non pra^ftetur,coqueri pofl'umus;vt li quis aliquid fe daturum promiferit, &c.Turpe eft autem,ac viro pudenti non conuenit, abeo,inquem berieficium collatuni eft, cLVTttoo&v aliquod,ceu debitum,petere. Aiiocjuin bcnehcium non elfct,fed creditum, vt difputat Seneca libro 3. de beneliciis. Omnes enim obligationes,qu£e vere. Sc proprie naturales dicuntur,ica contrahunrur , ve quod ad propolitum,volutatemque contrahentium actinetjncceftariam prceftationem habeant. At cuf$ N A N T E A. it It N ANTE A: liber.flitatcm raercemusin aliuftl, clamus vel perdi- turii&totum permittimus accipicntium arbitrio,vt idem Seneca ait. Natvralis poffeffio,pro corporali.l.poffiiien.ff,de acquir.poff Spieg. Natvraliter poffidere dicitur,cum quiscorpo- re poffidet,vfumquerei apprehenfie percipit.Qupd li quis vere rei non infiftit,neque eum percipic, is per interpretationem legis cbriliter poffidere dici- tur.l.Pomponius.ffFam.ercifcund.L naturaliter. fr. de acquir.polFdT.Spiegel.vide &paulo. Naturali¬ ter poffidere. N at vr a 1.1 te a verbum intcrdum naturaliter ra- tione fignificat,vt in Ieg.2r.5t. conftiluit.fF. de petit. hacred.leg.iS.jf. penultim.ffde minoribus.l.a.j.vlt. Digeft.loca.Interdum vero per rerum naturam , vc inleg-7.ff.de diuerf.reg.iur.Interdum ex naturali caufa & a natura ipfa non manufadlo opere-Ieg.ao. Jf.i.Digeft. de (eruit. ruft.leg.i.Jf.t.&S.idem aiunt. Digeft.de aq.plu. Podremo naturaliter fignificat 20 corporaliter,&,vt ita dicam.realitcr, vtinl.53. Di- geft.de adquir.rer.dom. quod naturaliter adquiri- tur,id eft.fado ipfo.realique, & corporali apprehe- flone.& in L49.fT.de folutio.Solutam pecuniam in- telligimus vtique naturaliter,fi numerata fit credi- tori.lta dicimus naturaliter tenerc,poffidere,adpre- hendere, i.corpore & aftu.l.35.Digeft.farni!, ercifc. l.J-if.vltim.fr.ad exhib.l.a.if.quod vulgo.ffi pro hte- rede.l.7.Jf,neque colonns.ffcomm.diuid.Li.l.n.Ieg. 23.ff de adquir.pofT.leg. vitim.if.vitim.deprecar. j 0 l.tunc in poteftatetn.ff.de vfucapio. Qui enim pof- feffioni incumbic,atq.infiftit,eamque corpore con- tingit.is naturaliter renere poffidereque dicitur. Ita naturalem pofleffionem accipimus. I.j8.§. fi poflef- fionž.ffde vfur.l.i.Jf .dicitur.fF.de vi & vi arm. Cor- -poralem& fa&ipoffeffionem Iuriconfulti appellac. l.t.Jf.per feruum.leg.23.Jf.1leg.24.lcg.25.if. vitim.1. 29.L51.ff.de adquir.pofl.L40.if. vitim, ff de pignor. ačl.Nec vero aliter naruralis pofleffio dicitur, qua natttralis datio.leg.S.ffde pecul.Brifl.adde Conna nanum libr.3.ca. o, n um. 4. jj A T v RA ni T e r interrumpitur poffeffio, id eft,fa- do naturali & corporali, cum fcilicet quis de pof- feffione vi deiicitur, vel res mobilis ei eripitur.leg. 5-Digeft.de vfucapio. Naturaliter obiigatio felui dicitur numeratione,pr$ftatione.vel folutione rei debitte ante moram.!. penult.Digeft.de folutio.l.vi¬ tim. Godic.ad exbib. Sic etiam naturalem obliga. tionem Paul.in leg.iafi.S.fupereft.Digeft.de verbor. obiig. dixit, qus ex naturali fačto , id eft.numera- tione oritur,ad diffcrentiam eius qaa: verbis fit. ex Briff Na tv p. Aliter videtur ad mortuumpertinerelo- cu s,in quem infertur.L4.ff.de religiof. ~ NATvraliter poffidere eunr,conftat, qui con trn leges donatum accepit.vt fi quid vxor viro donaue- rit,id vir non pofidetiure dominii,cum fci 3 t, aut i- gnorare non debeat,inuti!em donationem efle, fed naturaliter volente domino,qui ei poffeffione ceffit & competunt ei interdida poffeflbria.Li.Jf.fi vir de g 0 acq.pofT.Li.Jf.deiicitur.ff.vnde vi.Naturaliter quo- que,non ciuiliter poffidet is, qqi precario rogauit, vt fibi poffidere liceret,L& habet.Jf.eum qui. ff.de precar.Cuiac. 9 .obf. 3 J. N at v in quarta declinatione , folum in auferendi cafu innenitur. Grandis natu , maiornatu , vel maximusnatu. De prituo fic Cie. in Catilinamt Quanquam eumeolere capi.non admodum gran- dem naru.fcd ramen iam stare proueftum. Calli- iSu nes fieri prohibentuf. Reliqua #t,o,Tillinotefte paffim obuta lunt legenvibus. Špico-. 1 Na tvs etiam dicitur,qui csfo vtero°mattino inf,; turviuus.Lquoddicitur.ff.de Iib.&pofth.Vide kij Bart.Notum eft,Beroaldum conuellere eos, q„j n lium Csfarem didatorem fic natum prodiL,.' , Spieg. Na rvs, qut confeftim moritur, pro non nato kV. tur.in l.Titius.Jf.Lucius.eo tit.Propofito Paaiiv. rifconf.themate, quod non alibi reperirelicet, \* Baldus adnotauit.Sic quimortuilsnafcitur, na'tq minime intclligimus.l.quimortui.l.anunculii!,l fi.ff.de vcrb.fign. Vide qus invtramtjue comirr^ tatus eft Alciat.Soieg. 40 ftrarus de Decurion.Non tantum.mquit, qut tene- ra: tmtis,fed etiam qui grandes funt natu,decurio- N aval 1 a vafa, in quibus onera recondita in nisn imponuntur.Vlpia.l.i9.if.5.ff. de aur.»rg.Vaforum appellatio generalis efttdicimus vafa vinatia, & v i. nalia.Nonnulli reponebant NivAtiA.ptotoloni. uario:quod &Vlpianifententia rcpudiat.&lonuč- di confuetudo. NivARiAenim perRlcgeniutn effet.Prat.ex Hot. Navališ fundo : videpaulopoft Nauiculariafaa. dio. Nav a r e verbum a nautis tratflum.cft alicui ftudioft adiumento efTe. Naues enim, cum exnaualibusin mare deducuntur,maximo hominum auxilio iat gent.Spieg. NavaRchv s,nauis princeps,qui in naui nautisim^ perat:eius meminitVlp.in l.vnic.tf.i.ff.debon.poif. ex teft.milit. Et Cie.in Verr.fumptumomnem,in. quit Cicero ? in claifem,frumento,ftipendio,ca:terif« que rebus nauarcho fuo qu®queciuita$Temperdare folebat.Briif. Navcellab rifcium capicndorum caufa prepara- t 3 e.l.i 7 '^T.i. ft.de inftr.vel inftr.leg. NA VCRFR *dn I.1.2.& I.3.C.de nauicul.&l.vnic.C, de litor.& itin.cuftod.lib,is.& Nauicularii inrabr. C«de nauicul.eadem fere /ignificationefuntialios tamen Grcecis vclvka, jo©- eft,alius MfjovjJu^fic enim eos Plutarch.in Polit.diftinguit: Yium?/dve#Afyra| jttt.SgpvuTJKi mteuniim vaunkti{>'&. Et Athensus libr. 51. v! %u& kS)KM^e»mv c j JtojSgprtTJj?, vr£5o:$J$, Ammonio Nauderi funt, non folum qui naues poffident fed ^diuai locatores t Hefichio vero Nauderus eftiimur.inf a^g£wf,iiue fcilicet,qui itahofpitib. domurn fuam qitafi locat,vt nauiculariusvedorib. Demarchi iteai Arhenis dicehantur,v^ex Hvperide obferuat Harpocrates.Prat. 5° Mavis in edi&o de exercitoria ačtione accipi debet ii ue fliiuialis., fiue marina iiue in aliquo ftagnom* uiget, liue fchedia iic.Marinaru aute nauiii (qui& maritimse vocatur. 1.5.jf.ai uns.ff.de iureimra )(jiip da aduaria? dicuntur,qusdioneraris,qu?da^- mp ), Naues acbuariae , quas Graeci , vd e^ttJC7?;JVecvocant, dicuntur , qu2 prster velare* mis etiam aguntur, fed proprie dicuntur, qusvo< luptatis canfa parat® funt. MarcelUeg.i.Digedde capt. & podlim. Nauibus lengis atque onerariii propter belli vfum poftliminium eft: non pifcato- ris , aut li quas a d u ari as voliiptatis caufa paraue* runr. Nauis oneraria qu® onerifereudo paraueflj qu® non remis, fed veliš vtebatur.Vlpian.legjj.f- Digeft. de exerc.aift.Qu®dam naues onerarie^- dam, vt ipii dicunMarceIl*libr,i.Di‘ geft. de capt. fScpoftliminio. Nauibus longisatq.» onerariis propter belli vfum poflliminiumeft..^* fedsm autem naues funt idone® ad vedorestniu ciendos.l.i.tf. fed & ii vr certis. Digeft. de Mercit. ačt.&nficLTztj enim vedores appellantur.Vide^* lnterduui^icscauesfuntr2tesquas r- [Si] N ANTE A. ^ 8*4 appellatiofle etiafflcontineri Vlpianus fcribit l.i. jf.nauigij-ffde flum.quanquam a nauibus fcparan- tur,inLi.jT.de exercitoribus.ff.naut«, caupo. Vnde Ratiarius qui rates ducit,I.$o.f£ de pign.aft.vt lin- trari;,quilintresjin d. jf.de exercitorib. ff. Erant & Codicarisnaues,qu6 nomine appellatae , qu«per Tiberimcommeatusfubuehebant. Sunt& ex Na- uiumgenereDromones.Eiufdem generisfunt Pon- jones',(le quibus Paul.l. vitim. ffdc feruit.ryftžc.& Cifarlib.j.de bello ciuili. Sc Gellius lib. 10.C.25.& 1 Aufoniusin Monofyllab.& J/jdGr.lib.rc?.c.i.Prat.ex Briff- juv8slufori2,apud Veget.Iib.2.c.i.& lib.4.e.vlt.ff erant quib.in Danubio quotidianis vtebantur ex- cubiis:quarum etiam titulus eft libr.7.Cod.Thcod. fluiufmodi nauigiorum merniku etiam Ammia. Marcdlin.lib.17.his verbis, Luforiis nauibus dif- currence* flumen vitro citroque milites ordinauir. Etlib.i7.Collefti node proueda impofitiq; omr.es, quosluforia» naues quadraginca,qu$ tuncaderant, 2 folsceperunt,decurrere iubentur per flumen. Se- necalib.7.debeneHciis.cap.20.Triremes Sc cerata s nonmitterem,luforias & cubiculatas, &alia ludi- briaregamin mari lafciuientium mittam. Brifto. A v e M per auerfionem conducerc, exponitur fupe- rius indičtione Auerfionc.Dicimus & nauim,vu a- pudlurilcoffreperitur.Paul.ad hn.Ieg.fi vnus.ff.de pad.aut ne nauim «difici'.imq; peterem. n ayem fuamalicnamateria reficere.vide Iulianum 1 . Minutius.ff.de rei vindic.Spieg. 30 tfAv es biremes , qu« duos remorum ordines ha- bent. HAveS captiuz,ipfx qux ab hoftibus capt« diceba- tur ; &roerito poftliminium habebanr, vt docet Marcell.Ieg.2.de capt.& poftli.reu. Tullius in Top. Poftliminio redeant hxc,homo,nauis,malus,clitel- lariusequus, equa qus frena accipere folet. Spie- gelius. ^•AVEScerat£a quibufdam dicuntur , quafi cera & eboreciftroq;,id eft,vermiculo pida^Brodsius Mii- 4 ° ceU.lib.4. c. 13. Br i fl\ ^•AvEspifcatoris,naues pifeib.capiendis accommo- data.MarceUus l.a.ff de capt.& poftlim.reuerf.Na- uib.longisarq; onerariis,proptcr belli vfum poftli- minium eft,non pifcatoriis.Liuius libr.33. Ni mare propinquum,&haud procul littore naues pifcato- ri;epler;eq;confped£ peritis nandi dediflent effu- gium.Hot. M ves quadriremes,qu« quataor remorum ordines habent. * ® NAvssvinaris in quas vinum effundebatur. 1 . 21. tf.fed&lijdenaui.ifdefurt. de quib.h«c Varronis liba.de reruft.c.i.verba accipienda credit Briffon. Nauibus vindemiam condimus ex infula Choa & Cbio. J^averag 1 v m, nauis fradio., vt notat gl.in rub.C, de naufrag. lib. u. loh- Bello. Ety mol. ^'Averaoi vu.inter fortuitos cafusquando fitnu- merandum^docet Bart.in l.i.& 2. C. de naufr.Erid. lmp.in Aut.Nauig-ia.C de fart.damnat eos,qui bo- nanaufragorumfibi adpropriant.pr«textu confue* tudinis,quce certe crudelis eft,& impia.Spieg. ^avbrag 1 v m colligere,fupprimere.Briff,ex ff. j,’AvlCfiLLA,diminutumi naui. Marceli. lib. 17. jT.r, fi.de inftr,vel inftr.lnftrumento pifcatorio contine¬ ri Arifto.ait nauicellas,qu3e pifčium capiendorum caufa comparatse funt.Legitur tamen Naucell.Ho. N^viC vlam duorum fcalmorum vocat Tullius 1. de Oratore*.quod nauigiolum dixit Lentulus in e-'7° giftolis fatfljjiarib .lib. 12. S p. i eg* ■ NAV I C v LARI A fundio in 1 . 2 .& l.vlt. C. de piced, nauic.lib.u.I.3 C.de cohortal.ltb.11. qu$ Sc Naualis fundio vocatur,in l.i$.C.de omn.agr. defcrt.lib.n. N A v 1 c v l ARii,vt Bud.tradidit leg.i. ff nau.canp* fbab.nauiu funt domini,qui Grsece Nauclcri dicun^ tur>meritorias naues hahetcs J quos patronos appel- lamus.Tacitus.Atq; inde decurfu in litroravim in mercatores.aut nauieuiarios audebant. Vegetius- tamen libr.4.eos vocat, qui in claffe fingulis nauib. pr^funt,quos Gr^ci Nauarchos vocant,noftruvul- gos Capitaneu,aut cap.ut armatse marince nauis vo¬ cat. Peckius comment.lib i.n.i. C.de nauic.lib.n. JiAvicviARivs feu nauiculator dicitur,qui naue regit, Grčeče Hune patronum appella- mus.Bud.in l.i.de arbitris. Nauiculariorum aurern' nomine qui veniant,Calliftraius explicat in l.fem- pef.ff.de iure immun.nteminitque nauicularice^hoc eft,artis ipilus regendse nauis, poft Bud.in Annot. prior.vide Bar.in i.i.C.de nauic.qui eft primus tir. lih.11.Anch. N a v 1 c v L a R 1 v s dicitur,qui nauem agit,exercet- que,& cniis aliquod vehendum naui fufcipit.l.i.jf,- tk fu nt.ff na ut«, ca u pon. Bri ff. Na vlGABi L 1 s.Nauigabile flumen.BrifT. navigatio prima oiim dicebatur, cum poft f«ui- ttam hyemis,qua mare claufum erat,vere nauigan- tibusprimum aperiebatur. De ea quifpiam txifti-' mare poffet Ciceronem loqui libr.2. Epiftol.ad Tratrem:lidem aicbant nuntiarete prima nauiga- tione efle tranfmiffuru.Na paulo ante dixcrat: At- que adhuc claufum mare fuifle fcio. Iterum,Tu rni fraierjfimul ac illo veneris, primam nauigationem (dumodo idonea temptftas fit)ne omiferis. Efte Sc prima nauigatio poteft,cum dicimus nos quaprima nauigaturos 6: prima quamq; nauigandi oecafio- nem arrepturos.Prima etia nauigatio dicitur, cum ea fecund« compararnus , qu« Sc temeraria magis plerunque Sc improuida eft;& fecuda non raro eius peccatum corrigit & err.endat : Vnde Sc pi ouerbio graeco celebratur v. H« >1 Kj 7T\oc\i apud Plinium quT fint,cum in epifto« la ad Traianum fcribit.Nunc.deftino partim naui- bus orariis , partim vehiculis prouinciam petere: Tufneb.aduerfariorum lib.icapit. 20, a&uarias & paruas efte exiftimat,quib.fecundum oram nauiga- 40 tur.nam maioribus pelagus tentatur - neque enim parno nauigio qnifquam fe magno committere ma ri audet > fed littus legit.proinde Cicero ad Atticu fcribit:Cogitaremus corbitane Patras,an a&uario- 3 is ad Leucopetram Tarentinoru. nam fi traiicien« dum fuiflet mare,corbita ac oneraria,id eft,mjgna naui fuiflet opus:fin ad Leucopetram eundum , ac fccundum littus nauigindum fuiflet, ei nauigatLo- ni commodiora fuiffent nauigia parna & aduario* la , fed & nauib.longis commodior erat littoralis nauigatio,quam pelagia.Turneb.ibid. N A v 1 s quafi membra funt gubernacula,malus,vela, antenna? leg.44.ff.de euidion.Artemon vtiq; nauis pars non efi.lcg.242.fF.de verbor.fignfiic.Scapha e- tiam nauis pars non eft fed acceffio leg. vlti.ff.de inftrud.vel inftrum.Paul.libr.2.femcn.tit.7. Nam fcapha ipfa per fe paru&nauicula eft.diddeg.44.fR de eui&ion.leg.$.£. armamenta.ff.de rei vindic.& 1. 4.ffde leg.Rhod.leg.29.$.S nauis tua.ff ad legem Aquil.Briflb.adde Gcedd<£um ad 1.242.111 prin.ffide £ 0 verb.fign. N A v 1 S fl adeo fa»pe rcfeda efler,vt nulla tabula ea- dcm permaneret,qu£ non noua fuiflet.nihilominus eandem nauem efTe exiftimari, autore Alpheno.l* proponebatur.ff.de iudic Spieg. n aviS totius proprietas^carina: caufam fequiturte* _ fte Iuliano.l.fupra citata.Spieg. ^ - Nav 1 s triremis,qu r tres remorum ordines habet, Ern fthijfdas drey T^uderbančk bat. 1 riremium nauiu princeps a Seneca libr-7.de bcnefic.vocaturTrierar- 7 ° chus, £ius quoque.flt mentio in leg.Seius 46.iT. ad Trebell.Vide d Demofth.lnorJt.contraAfchmem Sc in AndrotionenijSc Pofthell.de magiftr.AiK ca Pit-^« NA VLvM,merces quam večl:ornautse-difToiuit.Vbi leg.6.ff.qui pot iti pign.Si quis inmerces fibi olii. gatascrediden^vdvtfaluje fiant, vel vt naalam exo!uatur. Vlpianus leg.j9.ff. de legat. ^ fid.lfo, Ec id in operiš feruorumjvel vedunsiuraentot.r vel naulis nauium dicendum. Vedurarum vtrb pronaulo vtitur Vlpianus,in L29.de petit.hsred. Item vedur« nauium & iumentoram.Prat.&H«, Bri/T. Nav mAChia diciturnaualis,luforiafea imogina ria pugna , qux Sc in Euripis 6 c canalibusanimi grana.ahas etiam bro loco capiturivbi-pugnacom. mictitur. d o tibi Naumacljiaifi,tudasEpigram, mata nobis,Marriaii$ inquit.A naum 3 chia,na,nia' chiarius inciinatur, res notifflnia. loan. Bi^tiftai a commentario Eptftolarum Sidonij ApoiUnat.ad H troinum lib.i. N a v p.s g 1 inleg.fin.Digeft.de iur.imraun.&apud Firmic.lib. 4 .Mathef.cap.feptim.diciintur,qiiini- ues compingunt.de.fabricant.N«a?n;|othotliejpii(l Venetos vulgo appellatur Cal.ifatte> vocearečen* tioribus Gr^cis mutuata,qui nauium artifices^t« appellant.teftatur Michaelis lmp.nomenqui Cilefatcs vocatus fuic,quod parentes ipfius naues ad Paphlagonas conftruxiflenc.Prat. N lega. funt quidam.ff.naut.caup.ftal), qui cuftodis gratia nauibus ab exercitoribusprat- ponebantur.Prat. nav ta vel i-er epenthefinNauitaproprieiseft,qui nauirn exercet,quamuis nauta’appelhnturomn«, ! qui nauigandi caufam nauifunt.Vlpian.inl.i.J, q ;i funt igitur.ff.nautse,catipones,&c.vide Alciat. 1 diipund.c.21. N a v t as in edido Nauta 4 caupones,accipimu5qui naue exercent-l.i.if.i.ff. nauta,caupo.Qui&Naui* cularij dicutur l.o.in fiff.de decurionib.l. 5-ff de mu nerib.& hon.l.17. jT-i.ffdoc.I. j.jf.negotiatores.tf.le iur.immunit.leg.1. Codic.de hared.decur. Rubr.de nauicular.&: de prad.nauicubr. lib.u. Vopifcus in Aurclia.Quod vt eflet pcrpetuum,nauiculariosNi. liacos apucT^Egyptum nouos , & Romiamnircs pofuit. Nauiculatores etiam Ciccro pro lege Ma- nilia dixit.Briff. N A v t e p ib a t AE,in leg.debet. $■ bac adio.ffnaut. caup.ftab.funt Alciato tefte>qui nauem infcendur, Sc pro precio vcdura?,feu naulo ipfi nauftrumofi* cio f-nguntur. Quod autem lAim&imifimTi- Tnfiav&c eadem cfle v uit libr i.parv-rg.cap.48. per- peram.Nautobatasjboc eft, eos quifunesnaniom infcendunt a lui ifc.fenfu alienos efte, idemtradit ia fin.lib.j.difpund.Prat. N a V t I c A pecunia,quse traieditia dicirur,d ( ]^’ crcditor negotiatori trans mare nauigaturovfijue ad certum locum,velin omne inrtioiiis &reditio- nis tempus fuo periculo pr^ftar. qua decaufa per- miftum eft , vt eius uomine & ex pado vfurampe- tat,6c vfuram grauiffiir.am petat. piflf.tf.de nau.foen.Dicitur & Nauticum fcenus, & vfurama- ritim.l.6.ff.illo tit.Hot.Brif. N avti cae vfurs apud lurifcenfultos dicuntcf centefim2?,magnTque.Sed ad tituli; De nauticisv- furis.faciliorem intelligentiam,vide Budaeumlib. *«de afle.vbi de multiplici vfurarum fpecietrafbt. Anchora. N a v t 1 c v m fcenus eft,quod proprer n*ut»cafflpf‘„ cuniam.vel quafi_nanttcam exigitur. Cumcnimi qui nauticam exercent negociationem,fefua(]]ve' tis Sc vndis committant,fceneratores maioremviu- raia N ANTE A & E, ' 1818 Nauticum autcm f«nus PoIlux Ne paffim.id eft,indiftinčle,i.fin,Co 5 , dciur. $7 ram eiigebant, libro oftauo duorum generum ponit, hetcroplum & amphoterolum. Heteroplum eft , cum com- meatus tantum periculumfoeneratorfufcepit. Am- photcroplum , cum remearus quoque veluti, fi negociatorV^netiis pecuniam acciperet reddendam Brugis.hocgenus negotiationis, quod vtriufque pe* ricutofit,aGtscisdicituri//^o7T^o^A«v. idque mu* tuuoi vocabatur Jbtftot tewwciv, Vfus eft Demofthe- nes in orat. aduerfus Dionyfiodorum.Dicebatur S ?xldxjv. vide Bud.in verbo uy, Wfc . addo quoniam parum funt vfitara.Prat. .Dicebatur & Ne c,particula ex vi fua verbi repetitionem inducit:vt, Nec me amas, nec Titium. fubauditur enim , amas. Vide Alciatu in l.duobus negatiuis verbis. de verb. fign.quam enarrando pulchredeclarat,idperpctuum non cfFe. Duas negationes affitman ti uara inducuntt quin Sc tre s negationesnon plusefficere,quara duar, vt cum lex dicit,in fugituo locum non habere, nec vfucapionem, nec prsferiptionem. Li.Ccd.de ftru* fug.Spieg. Nec abfciffe.Vide fupra, AbfcifTe. 20 N.ec eius rei dominusefFe&us cft,cum lex dicit , ali* quem non efle dominum, vel accepifle,a non domi¬ no. Item non effe faftum dominum , & catteraid ge- rus verba accipienda funi.quatenus ad ipfam le ge na loquentem attinet,dc cafibus,qui fic euenire folen? frequenter : & cum eueniunt,apud naturam funt certhnon autem referenda funt ad opinionem afto- ris, qui ignorare poteft, vtrum tradens fuerit do- Ne cuiof&cium publieum vel damno vel compendio fit.Mricanus l.videlieet,ex quib.cauf.maior. Spieg. Ne dum, protamen,exponi in ^.fed nedum. Inftit.de vi bon.rapr.ridieulum eftrfunt enim(quod necque- ri ignorant) daae eo loči paiticul^. Porro Nedum, coniun&aparticuh, duobustantum mediš vfurpa. tur:altero,cum vtramque fententiam eodem claudi- musverbo: altero,cum fuum vtrique fententiae ver- bum incommodamus Vide Vallam lib.i.Spieg. N^i diphthongatum, afftrmantis aduerbium eft,ccrte & valde fignificans.Spieg. s NEfaciesfurem,vel fugitiuum feruucn meum,hoc eft, etponente Vlpiano>ne fo)licites,vt fur fiat,vel fngici- uusfiauneita negligas feruum,vt fur efficiatur. 1. 1 nonimpoiFibile.fF.de paft. Spieg, Prat. Ne iudicatum fit prc,Ne valeat fententia.Vlpian.defe- riis.-Siferiatis diebusfuerit iudicatum , lege cautuni eft, nehis diebus iudicatum fit, id eft , ne valeat. Bud, Ne luminibus of(iciatur,hoc maxime adeptum videbi- ^ tur, neius fit vietno , inuitisnobis altius sedificare, atqueita minuere lumina noftrorum sedificiorum, teftePaulo 1 .3. flf.de feruit.vrb.pracd.Spieg.Prat. Nb non.Subhac particula aftertionem elFedodifT. Za- ^ius exempiis elurifcofr.petitisp’anumfacit.in fcho- lii^ad 1. Cato.leg.eadem dicemus.fF.de verb.oblig. Spieg. Ne, &Quidem.Eft traditu.lnter h^cvetba.Ne & Qui- dem,femperinteruenire aliquid necefTario debere quum tamen reperiatur & apud Ciceronem, & Li-7° 'iiuci.intcrNe St QuidemnihU mediumeflfe. minus,an nonfuerit.Vide Olden, Ačiion,^. ClaiT^. Spieg. >° Ne C mirum , in 1 . Labeo.Digeft.de fupell.leg. pro, non nouo.vt apud Cie. vel citra rationeni : qucmad- modnm Mirum in modum,quod jnfra rationem eft. Spieg. Nec , Neque,d;ftun. quam non perpetuum eft in jure noftro,duas nega- tienesinducere affirmatiuam:vt in particulaNec,ia- tius indicauimus.Spieg. Nec in l.vnic.§.&cum lex-C.de reivxor-aft. pro nec quidetn pofitum feribit A.Aug.hbr.r.emena. cap.r. Prat. Nec pro non in it.fa:pe pofitum Feftus feribit, & ex earuEl capit>bus,quie hotlie extant 3 liquido apparst. Sic in L3.iy.f1 dno impuberes.ff.de Carb.ed J. i.tf. fi ad fifčum.flf«vt legati nom.cau,& alias fžpe.Eriff. I- dem ttrert Connan.li.4 c-? nu.3. Nec raro,pto Et rato,pofitum videtur aCelfo geminata negatione exGraecorum confuetudine,pro fimplici. Si tibi nupfero,inquit, decem dari fpondes ? caufa cognita denegandam aftionem puto.necraro pro- babilis caufa nuiufmodi ftipulationis eftJ.87.jf.i.fF. de verbor.obligat. vb, optimus Accurfius infolen- tia locutionis ofrenfus,Nec rarc,inquit,id eft , nun- quam, fed Sc N e c r ar a legi quibufdamin libris t K 3T.d6lum.fF.vt in pofO-prima. Big. de litigtoftl.JP* 14.Digeft.de appcli.leg.j.iT.itein fi quis.fF.dc crim; ftellio.Brifl. N e c e 9 s a R1 a artificia.in I. fi Feruos pignoratos.ia princ.ff.de pignor.aft. NECessariab impenfas.Vidc , Impenftenecefla- rise. nbceSsaeiab perfona*,velfanguine,velarfimtate nobis coniun&a?, Eafum Ht mentio in ieg.quaon uis.2X0dic.de adult.& in glofT.Ieg.Imperator An- toninus. Digeft.de padis. Specialitet* autem ne- ceftaris perlona quar fint,indicant Paulus & & Ca- liftratus leg.i.& l.feq. Digeft. in ius vocat.vt ea-nt* Spicg. K e Cbssariae perFona* quomodo accipiendsc in 1 . 1. Digeft.de in ius voc.colligitur ex Ieg.2.eod.titul. leg.i.jT.ait Prator.Digeft.qui fatifd. cog. leg.2. $. vl^im.fF.quand.appeli.ieg.u.Digeft.folut. matrim. BnfT. N e c e s s a r i a M peregrinationem allegare.l.aut H valetudinem.fF.de procur.Spieg. ■N ecessari s,ideft,necefFario.BrifFon. iv £ c e s s a r 1 1 pro propinquis.ieg.5.jf.i.fF.ex quibus cauF.maior,&funr,vt Gallus ^lius ait, qui aut co- gnatijaffines funtjin quos neceflaria officia confe- •runtur,praeter cseteros. H ase Feftus:vt FuFp.karia- 'iiqufs poflit , NccefTarios hsredes dici liberos^in quos neceftario ex ofticio haereditas confertur.vide Ha^res Fuus &necefTarius.Hotom. Item B.£uardus leg.hsredem eiurdem pote.ftatis. Digeft.de rcgul. >° iur.BrifT. ^ecessarivS hsere«. Quamuis Iex A:\ia Sentia feruorum iftorum libertatem impediat J qui a domi- nis in 'fraudem credicorum manumitcuntur. Licet tamen domino,qui foluendo non eft( is autem Fol- uendo non eft,qui plus debet,quam in bonis habet, ita Theopbil.in jf.i.quibus ex cauCmanumit. Inft.) in teftamento Feruumiuum cum libertate hsredem inftituerejVt liber ftat;,h£reFque ei folus*& necefta- . rius. ldque ea lege vEiia Sentia prouiFum eft.,& re- 40 de. Valde enim proFpiciendum erat, vtegentes homines,quibus alius hsres extiturus non efTet, vel ieruum fuum neceffarium hzredem haberent> qui Fatisfaduruseflet creditoribus , aut hoc eo non fa- ciente , creditores res haereditarias Ferui nomine vendant , ne iniuria defun&us afHdatur.di&.jT.i« NecefFarius ergo hseres eft , feruus a domino , qui Foluendo non eft,cum libertate inftitutus J qui Folus & neceftarius haires dicitur. Solus 3 quoniam vnnm & eum foiumjei qui foluendo non eft , h^redetn li- 50 cet inftituere.nam vfctue ad vnum lex fuam confti- tutionem viuat,a?que corrumpit. ita Theophil.in did.^.i.quodque ita dem um Feruus necefTarius hse- res exiftat,'fi modo ei nemo alius ex teftamento hs~ res exciterit,aut quia nemo h^res Feriptus fit , aut quia is, qui Fcriptus eft , quaiibet ex cauFa ei hžeres non extiterit,didX*i. NecefFarius vero hsres ideo appellatur^uiamue v el it, nuenolit, omnino poft morterateftatoris,protinus,liber, & neccftarius hx- res fit. Vade qui facultates Fuas Fufpedas habent., folent Feruam Fuum primo, autfecundo > aut etiam vlteriore gradu bsredem inftitueretvt fi eredirorD bus Fatis non ftat>potius eius hsredis bona,quam i^ pfius teftatoris,a creditoribus poflideantur, vel di- ftrahantur j vel iiuer eos diuidantur. Pro hoc ta« men incommodo ilhid ei commodum pr$ftatur p.r^ter libertatem , quam necefFario cum inftitu- tioneconfequitur_, vc ea qua2 poft mortem patroni fui irbi acq(,ifierir,ipfj reFeruentur.Et quamuis bo^ ■ na defundi non FutEciant creditoribus, iterum ta- 70 snen ex‘ca cauFa res eius, quas ftbi acqiufterit, non AKTE E. veniunt.JT.t.de ha>red.qnalitate &’ diffcrem. 1S10 Mit- libr.2.A nchora^. Neccflariush*re'svoluniatio oj. ponicur.l.i8.fF.de vulg.& pupil.BriC KECiSSiHOUM hsredura alij neceffarii ta. tum funt,alij fui & neceflarij.vtluftin. in lnfxit.tif deh$rc.qualit.tradit. Neceifarij tantum hartk’ quemadiuodumGaiuslib.i.Inftit.tit,j.«pomi 1 |J, ferui,qui cum libertate hstedes inftituuntura-i, veiint nolint necelfe eft eos hšredes effe.leg.i-S de teftam.leg.Ž.Jf.fed quod Papin.ff. de.minotiba & tit.de hsered.inft.fatis multij legibus, Sui & ut. ceflarij funt Iiberi,qui in poteftate morientis fe. runt.I.10.J.1. ft.de vulg.Quprum vtrunqueVlpiao, ex preffit in lnftit.tit. aa-Biift’ h? E c e s s a,Nece(Tum a Cefto deduaumeft,q u ianon fi in eo ceflandum,inquit Donatan Terent.ldet»» cft,quod vi aliqua cogente fieri opuseft.Necefitas ipfa vis,qu$ nos cogit; vt aliquidfaciamus. Pont necelfitatem deamfaciunt, PhilofophiPatum an- pellant. Adi Chiliad. Eraf, Porro needfar™ pellant. Adi Chiliad. Era(, Porro nectfanon babet legem.iuxta gloff.in leg.i.de offic.conf.leg.t. ff.inde.iunfta gloff.in verb. commonia.adl.IUioi de Iaft.Nec.Rom.Pont.vult ligari neceflitatem S pietattm.cap.i.& vitim. defer.Qua in reludfi.nin piane citci eftent,a'Chrifto apud Lučamreprehen- duntur. Vide Bart.in leg.i. Codic.de oper.feru.Jr Bal.de ineuitabilineceffitate, vitle in cap.fufcita> tus.de refeript. Eft autem dnplex neceditas:qu$- dam dicitur abfoluta , qium primogeniara Zafms vocat. Dehac intelligi debet l.ficut.Cod.dc aftio. qtia nemo aftringitur ad mutuandum. Aliartfpt- čliua.velconfeeutiua vocatur,qua pifta likteini, ta compiere adftringimur.Neceffitas itemconiun- ftionem fanguinis,vel amoris.hoc eft, aftinitatems vel ftriftam amicitiam ftgnincat. Sic neceflarij, pro confanguinei.lnft.titul.eod.Adde,(?vis,&Fe- ftum,& Gellium,qui libr.i2.deridet S-tamrnaticos, qui r.eccffitudinem & neceflitatem interfe diferrt putant.Spieg. n v c b s s e eft ci rei cedere id,quod line illa elit non poteft,autore Pauloleg.in rem aftio.ff.de rei vini Spitg. necessitAS contradidionemnon habet necad- mittir. Solet enim multa nos vel inuitos dotttt neceffitas , ficut & esitus ftultorum magifter. Prat. NecessiiaS iudic.andi apud furifconf.inblti.lt de muneribus lT.iudicandi quoque neceffitas, ei quofane non rede perccpto commentatoreip!. rumfirmum , vel potius falfum diicuntargunten. tum in tabularios atque fyngraphatios, vrid quod fuae funftionis eft.conficere ipfi cogantur.cuntme- liore interprete Budxo reuera Arcadiuslurifconf. fioc figafricare voliiei ir,honSinempolicitum,tcn- uiii moteviucntemjVtceeteramuneraciiiilii , it« iudicandi quoque munus agnofcere, obirequedc- berejo idque cogi poflc.Spieg. necf.ssitas vis quatdam,ait Non.Marcell.q115«!- terum cogei e inuitum poteft.Brifl. necessitas legcmfatpeobtruditinuitis:quenuil- modumolim cijram Reipublic; magna hooinm turba,vt euitaretur confufio.ad Senatumdedusii.l. i.if.dcinde quta ditficile.ff.de orig.iu. l.illicitas/. vlt.ff.de offi.prsef.Old.Prat. Necessitas nonbabetferiasivt funtctemplut i.folet etiam.ff.de feri.Prat. necessitas ftillicidioinim ercipiendorum. Vide Vlp.in l.fi arborcm.J.hjc lex, ff.de ieruit.vrb.prpd. Spieg. NECESSiTVDlNEMab eruditis, pro eo quod ne- ceftiim cftjvfurpari, Catanius etemplis mondrir. r Arna- fr' N A N Arrianus panter pro necef/itate vfurpat,in leg.non omncs.de remilit. Poniturquoq; pro cognatorum propinquitate , feuiure& vinculo coniun’efar impium quoddam Sc exccrabile denotat^de quo nefariquideraliceat,quod cum maius fit ( po- uus enim inciuile eft ) temperam entu m theorieum eifubiicit. Drofaeus in methodo iuris. NBFA$Tidies.Lcge,Fafti dies. Nbfasti dies vocantur Varroni, per quos dies ne- h$ fari pmorem Do,dico,addico,Ouid. Meneftshis trit.per 6juem tria verba filentur • letaki ae nuptiae funt,quse fiunt inter parentes Sc liberos,in infinitum 1. fin, ff.de ritu nupt. inter fra- 60 tres & foreres, quod adeo vernm eft , vt ne vulgo qus(itam quidem fororem in vxoreTn ducere liceac perl.nihilhabet.54.de l.adoptiuus.i 4 -ir. 2 . ff.de ritu mipt.bcesaffinibusdnter vitricura Sc priuignam, aut priuigns hliam, inter priuignum Sc nouercam, adeo vtconiunftio illa prope nefaria dicatur,fi fi- lius eamfceminam in vxorem ducat,quae patris fui ruit concubina.leg.i.jT.penultim.fi'. de concubinis: inter focerum & nurumfinter generum Sc focrum. dift.l. fina.fF.de condi&ione finecaufa.leg.final.fi; 7 $ leg.Iul.de aduU.Yult.ad jT.i.Bumer.3.Inftitut.de T E E. 18 it nuptiis. N b g a n ti s nulla eft probatlo, l.adfeueratio , Sc l.a-' aliquando etiam amplius eodem fenfu.Spieg. Negatio n fis du^ affirmant, tres negant. Paul.L 24. ff de recept.Sed fi poftea ille paratus fit accipe- re^non impune me non daturum. Videre tamen H- cet multisjin locisapud Iurifconfultos negationes duas repetitas more Gr;cco,pro vna.Vlpian.l.flumi- num.in prin.de damn.infečl. Cum nerriine nihil fa- ciente locus ipfe publicus damnum inferat fui na¬ tura,Sic l.neminem.C. de re milit.lib.12. Niminem -- in nullo numero equitum vel peditum , &c.fociari concedimus. Item l.deuotum. Codic.de metat.Pra- teius. negatio geminata affirmat interdum , interdum nonrillius excmplum eft in L1.C0d.de feruis fugir, huius in l.eius cft^.ff. de reg.iur. Gccdd. in d.com- mcnt.l.237.n.i. Negativa regulariter dicitur improbabilis.l.aftor 1S23 K- A N T E E. Cod.de probationib.Eft autcm multiplex>fadi,iti* m>quaiuatis. De quibus copiofius Spec.fcribit tir, de probat.if.i.verb.Negatiua.Spieg. K e G at 1v A fadi eft,vt fi dicac aliquis fe non fuifi* le citatom,vt ei qtii negat fadum non incumbito- nus probandi.leg.2-fF.de probar.l.ador.Cod.eod.ti. fi negatiua non habeat adiundam determinatione 20 ioci & temporis. Ergo coada loco & tempore po- teft probari. Negatiua iuris ek, vt fi quis aduerfa- rium fuum dicat ab a!iquo iurc prohibitum efte i o fpecialiter lege,vel conftitutionc, vel (i quis negat .emancipationcm rede fadam, & debet probari ab eo qui eam negat.leg.ab ea parte.fF.de probat. Ne- gatiua qualitatis dicitur illa, vbi qualitas negatur, vt cum dicitur,ifte non eft i'doneus,non eftdignus, non ePc foluendo. Et h se c debet probari ab eo, qui eam proponit.gl.in d.l. 2.ffeod.tif. lo.Bcll.etymol. Hegatita vmuerfalis omnia poft fe deftruit^.hoc eft,& a dum & potentiam, vc dicunt Logici. ojjod verum eft in iure naftro.fi omnia principalia fecu- dum materiam fubiedam deftruit intelligimus. Qujppe quse per accidens veniunt,& fuppofititia i- ifta non deftruuntur , vt docet Zadri in intelled. qui loco tradat propofitiones vniuerfales quomo- do intdiigantur.Spieg. ?,’EGAtoria adio eft viadicatio fiue adio in rem, qua rem noftram aduerfario vel fundo eius feruitu- tem debere negamus.Eam Iuftirfianus in 55 \xque 2. Inft.de adion.vocat negatiuam.Brifton.ficut & VI- pianus in l.vti frui.j.ff fi vfusfrud. petatur, Vno loco fcio eam etiam appellari contranamft.ficnt.ff^ iff.fi feruir.vindic.Quam in rem efte & quidem vin- dicationem expreflus cft textus in leg.Seruius.$.jT. penultim.ff.de riuis,& jf.seque.quod tamen aliquis miretur,quo modo fieri podit,cum deferuitute fit,I. 4. jf.coinpetit autem.ff.fi feru.vind. & tamen ferui- Eucem non vindicet.Quomodo igitur in rem erit?& dicendum eft in rem efte hnnc adioncm . quia qu : 50 Iuftin.in di&.jf.^ue.Vel no effe el lut Vtaftif ri a di inuito fe.ddeg.vtifruU.fi is qui’ & in feruitute reali,vt fi quis intendatius non ele aduerfario eundi agendi.leg.fi ouando.^.U,^ a*utem.8.&paflim in tit.ff.fi ferir.vind. leg.*i(j C3k y tum.45.ff de da m n. i n fe d. leg. binas de vrban .pra?diorum,leg.que»Wdaioduni i^, lt t"j !eg.Aqnil.Ui plures.6.jf.fiij,ffarbor,furt. Hice? 0 prinram requiritur, vtadof probet dominiumiv cuius Iibertatem afferit,aut faltemius aliquod m eo babeat;quoddominium aut ius ,cumincor.tro* uerfiam venit,e tiara fi muhi egregijlimfconfukini eam fententiam inciinent , vt omninofitprobaa. dum : in Camera tamen Imperiali refertMynfin* cent.i.obfer.i^.circa quseftionem iliam altaoando inquadam caufa oblcruatam fuifTe diftinftionem Bart.inleg.fi priufquam.ff de operiš nouiim&ia leg.ficut.jf. fi quoeratur.rf.fi feruit.vind.vtfi aftor fe in fundi pofteftione efte probare poflit,veletiam ipfe aduerfarius fateatur, id fufficiat, fiquidtR\cx ea praffumeretur dominium:fi autera in poffefGo ne non fit.probet dominium rei, fiue iusquodinre habet:hoc fi probauerit,no eft neceffe, vtprobetli. bertatem. Cum enim quaftibet res prsefumaturef- fe libera,& eius quod negatur, per rerum naturam probatio non fit . nifi aduerfarius de iurefuoprs¬ ten To docear,ador obcinet : Alterum eft,vtreus le feruitutem in re ačtorh habere pmendat, Batur autem hsec audio foli domino, fed non infoium dominum, verum in quemlibet interpellatortmfi¬ ue vfurpaterem feriututis,Vult.add. jf.aijue.i.n. 18.& feqq.Inft.de adion. N e G l 1 G e r e eft contemnere, afpernari. Si iudex conftitutiones principnm neglexerit,punitur,lege prima, jT.primo.Digeft.de leg.Cornel.de falf.Briff, n hgligere videtur,qiii fspe conuentur fui pip fcntiarn non facit , per l.de vnoquoque. jfi(}tiu. pud.ff.de rei iudic.Spieg.Prat, wir intellieitur vindicare libcrtatatem,qus fer- 4° »(EiuiGEKS , qui in rebus fuis diligentior n«a D . k ^ -.i. J __ rT £„.,1 uituti eft oppofita.ficut vero rila duo inter ie oppo nuntur,ita quoque confefforia'& negatoria, &ficut ieruitus eft res qu$ vindicatur ačfione confeftoria, i:a etiam libertas res eft: quse vindicatur a&ione ne- gatoria,ac proinde rede tam hsec quam illa in re efte dicitur. Neque tamen propterea neceffe eft, prsedium eius qui feruitutem negat,omnino efte li- berum. Liberum enim efte dicitur refpečru ad- uerfarij, atque ita non fimpliciter fed relatiue, vt pijta, fi prf dium mefrmediu fit inter Sempronianu & Seianujdt debeat feruitutem Semproniano > non Seijno,rečte a ga m negaroria aduerfus pr^di j Seia- ni domin um,licet meura prsdium in totum non fit libc-rum.Quamuis enim non fit liberu a Sempronia- noMiberfi tamen eft iSeiano.did.il.competit.Vnde eft quod vulgo dici folet,Q_;ioad teftiberas cedes ha- beo : Ex quo colligicur etiam eum,cuius res fer¬ uitutem debet, nihiloniinus rede agere negaroria, nimirum refpeftii eius,cui feruitutem non debet. Quj neti ara idem vfu venit a!iquando,vt negatoria detur etiam aduerfuseum,cuius tamen pra?dio fer- aitus debet ur , fi forte aduerfarius aliter feruitute vtatur.cjuam illi ius fic,puta fi quis habec ius itine- ris,Oiji sdificet in locoferuitutis« Etfi enimhici- ter debearuf ; ac proinde res non fit libera : re- ele ’ tamen . deminus prsdij ieruitutem debentis imendit ius ibi non effe ei a?dificafe« leg.fi eo } o c o . cjdeg.fi cum me 14.Digtft.fi feruit.vind. 1 .4. fi" de feruit.legata. Atque inde eodem modoformu- Ist iti hac ačiimie conciphtntur indefinite ^ ficut i,n confeftoria,pui 3 ,in feruitute perionali , fi quis .fitfcndaf iiis non effe vtendifruendi : quam refert 6 o eft , §. final.lnftitut.profoc.Negligentem,(} 03 - ! fi non eligentem , Ifidorus interpretatur, lurif- j peritis negligens etiam plerunque dicitur,eoi. | pfo, quod quis non Facit, quando agendum quid j eft: certo tempore & loro : nifi de impedimen* I to doceat. vt per Pelin.traditur in verb.negligen- * tia. de refcripr.Spiegel.Adde negligentioremcen* feri qui non totum exequitur oiŠciuro,rametfipto parte pra?ftet,l.cum hi quibus,jf.fi prmtor aditus.F. de tranfad.Old. NRGtiGENiiA Gcfidiam & fegnitiem figninnt, ; BriflV N e g L1 g h n t 1 a , id eft , per negligentiaiu, v! C ura tore« qui tutel.im ad fenegligentianontranf- tulerunt- leg.jp.jT.adoIefcens.ffde adminiftr.&pc ric.Briffon. negi.igentja ^ mjgna culpaeft:qusmodo!e- uis,modo magna , proTubieda materiS'accipiendi eftiraagna culpa,doius eft,ait Paulus leg. n(>- ffde verborum fignincarionibus vide Ctilpa-Hofoman. Specul.titul.de reftitmin integr.jF.r.veif.vtautcni. Prat. negligentiA manifefta in I.2.C. arbitr.tiuel.i^ eft,lata culpa. NBGLiGENTiA noftra ad alienam iniuriim«' ferrPnon debet.Scsuola in leg.j. Digeft. detrid- negligžntia quantotempore inducatiir,d?« 1 JBart.in i.r. ff.de his quibusvt indign.&inl-cogd* j o tiones.fF.ad Sy 11 . Prat. N E g li g e n L 1 a e alicjuot epitljctA .ittribuuntur:& dicitur negiigentia c rafta diffolu ra, Jara } ffl3 s na ' nim i' 11 |{ * »-'AN ifc niaiia-Btiff. _ . ' Uj Hisugentia mmi3,pro ista culp. 1 ,1. miiitu. ff. as ijk cuftod.ieor.AIb.Spieg. M Neg^igen-tia limplex<:ft,<]uamculpam ieuidirnam 5 ? vulgo vocant.vide Connan.iib.7.cap.M)um.7. Negli- u/ gcntia magna, cuipa eit, qu* modo leois,modo ma¬ ti gnaprofubiefta materia accipienda eft. vide fapra g Culpa.Spieg. j, NEod narcacaprout natrancur, snimo litem čeme¬ nj fondi, cautela eft calutnnioforum adaocatoruin 10 ^ ptotfusimpia.nata inlurlfperditorum fcho!is,iion fa- ciofM.iuris officinaivide Oldend.ia ačtion. i. ciaff.7, ■ Niooti* funt plura tjuam vocabula. 1. nam nacura.ff. | deneg gett-Spieg. Nrcoiii lic accipe,line vnum, (iue plura.Vlpi.dc neg. geft.leg.j.Spieg. 1 Kbgotiari elr negotiauonem ahquam crercere. I Brili: ! Negotiatu animas.veiiufte Plinius de mčdicis dix:r, 10 ptoeoquod eft, lucrum facerein occidendis anima* p bus.Acccdit,qaodnoftris frequens in ore eft, impu¬ lz jieliominem occidere , iieere rnedicis.-& Bannifia- p j)umverbuni,aCa:fareMaximi!ianoprobatum. Su- ls perpanfam »oftram medici ludunt,tritum apud Ita- f* Iosvcrbam.Spieg.ex Old. NiGOTiATio,tnercaturam fignificat.de qua vide Bar. [f jnl.iegatum.de leg./.& in quibus confifcat, eundem h inl.quicunque.ffdelnftit. Spec.titti.de cler. coniug. p Abb.c.i &c.facci:dmib.ne cler.vel mori. g f- Negotiatio fagaria: vide l.f.S.fi plures.if. Digeft* de * tninit.aclion.&: l.cum duobus.yz.§.quidam, lagariam. I Digeft.pro focio. !; NEGOTiATOR^uiin alioram negotiis fe exercet:Vn- t deLabeo: Negotiatores (erai, videntur,qui prepotiti i funt negotij exercendi caufaiveiue qui ad emenduin, ji autlocandum, aut conducendum prarpofiti funt.No- ftrimercatores,Factores vGcant. Vide qux notant.in i.iegacis.Digeft.deleg-3-Sc l.fl hoc.49.D1geft.pro foc. j; Spiegel. 40 Kigotiator veftiarius.cftr Khidern handelt. Ve- ftiariusjf inI(leidermacher.Gevvandrfcbneider. Sca;uo!a L inl.libertus negotiatoris fr.de oper. Hbert. . 1 Negotiatores , in Iuftiniani conftit.lib.n..C,nego- tiatoi.ne milnem, inteiligendi funt , qui ergatterio prsfunt, quod Latini ofHcinam aut tabernam nomi. nant.Igitut nontantum negotiatorum nomine met- catoresfuntaccipiendi, fed omnes opifices : qui &fi anteluftiniaiunilitare poteranc, raro tamen adium- I ptifunt: nili quod in Galllco tumultu feribit Liuius, f opifices 8c fellularios minime militise idoneum ge- nus,reineceflitate excitos.Sic Sc feruos aliquando le- geie jiberoram penuria neceffe fuit. Hodi e vero nčc opifices arcentur a militia,nifi in delečtu. in der mu - &wij>quafi non idonei reicčtt fuerint : q«od mili- rimi vulgus aufmuHsren vocat. Sed id ad aiia vfus quoquein noftrste lingua tranftulit. Viglius rečte cenferevidetur, opificibus militaria priuilegia tri- buenda:quando ipiis nune iterum militare confuetu- dinenoftta concefium eft.Spieg. Negotiatores non iidem funt, qui mercatores : vt vulgocreditur.Negotiatores enim dictinturciuesRo- riTani.quiinp?ouinciis federn ac domicilium fortu- narumfuatum habent: neque Romam fere nifi cen- fus tempote,hpc eft,qninto quoque anno veniebant. At mercatore.<| Oant, qui cum Romar domiciiium fa- 2niliauique habeant,interdum ad aliquof men- fes in prouincias excurrunt mercium exportanda- ruin autiroportandarum caufa.Ex negotiatoribus au- tcminprouinciisconuentus conftabant y hoc eft,Pro- 7 ® pt«tores acPtoconfule* cum friium haberent, ac ius r e e. 1S2.6 dicebant,in priuatls qu!dem caufis,Recuperatores ei* eo numero dare folebantdn capitaiium vero rerum qu£ftionibus,eos i« coafiiium aonibebant, fi cui pa- tronus dandus eftet, ex eodem numero togatum ali- quem dabant. Hsc ex longa obferuatione Verr. 4. in tza rerum iftarum vfus perfpicitur. Nune qusren- um eft negotiatorutn nomine ? an etiam publicaai argentaR;j,qai in prouinciis domiciiium habebant, contineantur.Sed depubfiaanis facilis & expedita ra- tio eft/nam m epift. i.ad Q 4 JFratrem apertiftimedi- ftinguuntur,vbi ilc ibrTbicsConftat Ana er eo genere ciuium j qui,aut quod poklicani fu n t,n os- fu-m m a ne- ceiiuudine attingunt:aut quod f ra negodantur, vt lo- cupletes fint,&:c.Item in Maniliau. Nam Sc pubiicani fuas rationes Sc ccpias in illam prouinciam contule- runtideindecaeteriserordinib. hom/nes gnaui Sc in« duftrij partim in Afia negodantur, par ti m fuas&r fuorum in ea prouincia pecunias magnas coiiocatas hibenc.Den ; que turn e? illa orar.tum ex ea proFon- teio piane coftat,Negotiatores dici Aratores,'prafer- tim Se peeruarios : Publicanos vero eos fuifle, qui ab Ararorihus decimas 3 a pecuariis fcriptur«m,a merca- toribus autem portonum erigebant. Nune de argen- tatiis Sc Fceneracoribus videamus: nam hic fane Jo- cus,quem modo erManii.protuiimus, Argentariosa Negotiatoribas diftinguere videtur. Sed hec reftri- Sta Sc angufta ratione intelligenduin eft: nam in eia pro Fonteic ? Foeneratores & argencari) pcrfpicue Ne- gotiatorum nomine fignificantur , a quibus verfurag tantarum pecuniarum račfcas eife dicunt-Referta Gul- lia negotiaeorum : plena ciuium Rom. nemo Gallo- rum fine cine Rom. quicquam negotij gerit s nmnus in Gallia nulius fine ciuium R.om.tabyuiis commoue- tur, vns cabulsr ptoferantur, in quibus veftigium (it aliquod,qued fignificet pecuniam Fonteio datam , v- num ex toto negotiatorum # colonorum.publicano- rum,aratorum,pecuariorum numero teftem produ* eant.Hot. egotiatorvm oiieratria funt,Monopolij,ficertas petfonas vel certo corpori concefferit princepsj, vt el foli ius lit vendends certae metcis, qux conceffio* principisnon erat improb;tta ante conftitutionem Zenonis de monopoIiis,fub onere conferends: infi° feum penfionis cena:. Et ali ud. eft onus auraria? fun- dioms fiueluftralis auri Sc argenti collationis, de quo eft primus titulus lib. r/. C. Eft Sc tertium onus filiquatici,de quo ita Calfiodorus lib.4 variar.fiiiaua« tiči praeftationem rebus omnibus nundinandis pro- uida definjuit antiqaita^.Ci7iac.i6.obf 23. egotii vocabulum lat fiime patet. Negotium enim dicitur illpd quod nos habet occupatos, proprie ta¬ men me^cacurisaccommodatuctfcribitConnan. lib., 7.comment. iur.ciuil. c.i. In iure autem capuur ali- quanto fpecialius,neque tamen femper fignificatione eadem : interdum enim negotium interpretamur I4* tem,vc in l.error fadi.C.de iuris Sc fa&i ignor.imer- dum contradum ofrmem Sc quemu : s in genere, vt leg.i. tf.de aftimatoria.Lfolent-7 s> Sc d.l.rogafti.ff.de praefcript.verb.l.j. ff.de rebus autor.iudicis poffid.l.in negotiis.f.ft.de reg. iur, Ex quo vulgata illa lurifcon- fultoruiTi phrafis promanauit, negocium. contrahere procontrahere.d.l.fi in areal.pcn.ff.quod iuftu-l.fun- dum.yo.ff.de iute dotium.l.fi feruus.70. ff de legatis i.l.fi quis abfentes. y.§. tutela;-. ff. de ačtion. Sc obliga- . tionib. adeo vt adio etiam , qua: dacur ex contradu veto,dicatur dari ex negocio gefto in fi fillusfa. Sc feq.ff dehis qui deiecerint.omnium verofrequen- tiffime accipitut pro eo negocio quod quis fine man- dato dominijmo vero etiam ipfo ignorante admini- ftrat,qaomodo negociu. in titu,ff! Sc C.de negociisge- ftis accipitnus.Vult.ftd $,i.n,i.Inft.de obl.quafi ex corr M m m 1**7 N AKTE E. M Ne g ott is alienis offetre fe ,immlfeere, interuenire. Bnft.etfF .^egdc orvm geftio,eft contra&us improprius, quo quis alterius ignorantis negocium gerendum abfque mandato fufcifit, quod Iuftinianus dičfc §..igi£ur eum quis.eleganter his veibis expreffit,fiquis (ine manda¬ to alienis negociis gerendis fe offert. Dico ignoran- tis.Nam fi quis fciat negocium fuum ger cum pof- fet,geftorem gererenon prohibuerit, tura intelligi- tur ille negocium, funtn manda/Ie , pet textumin I0 1 . fi remunerandi.& quipaprQhibeat, contra&um mandatum iniifie inteliigitur. Quod in definitione dixi abfque manda- to,in eo huius contračtus forma potiffimum con G* ftit s qua diftinguitur a mandaco , & qua negociorum geftor diftinguitur a procuratore.Eadem fere vttiuf- que eft ratio .* differunt tamen quod procurator eft mandatarius, negotiorum geftor eft voluntariustille de mandato fuo certus eft , ideoque habet aerionem mandati , hic ex opinione gerens, non mandati,fed negotiorum geftorum habet a&ionem, l-f.fiF. de ne¬ gotiis geftis.Iile de uiaadantis perfona temper certus eft, hic non Temper eft certus de perfona eius,cums negocium erit. Quid enim fi quis gerat negotia Seoi- pron : j,qua: ipfe gerens putabat efteTitij,& ilihilo mi¬ nus fic fibi non Tftium , fed Sempronium obligat, vt docet ICtus in d16t.L5.6c feq.Vult.fupra d.loc.nuit.6* 8c feqq, 30 gotiis geftis.Sc VuUeium zd J.aaionum. numetovi gefimo tertio. Sc fequeštibus. Iuftitmion. de a fti 0 . nibus. Nbg oti vm pluribus modis dicitur:vn8,cum res Ui. ficamus: & ita negotiaadminiftrare &geteredic'.* mus: altero negotium pro negotiationeponiturj,,' Sc 5-Digeft.de mftitor. Tertio negotium contraftu' tra&atum', vitro citroque t hab tum fignificat, Grxc\s IoquiiUt Vipian.U.ff.d-pa^ O-iarto, negotium dare, eft mandata dare feuoneris aiicjuid imponere. Quinto , negotium moleftiami gnificat.Brift'. Negotivm ad omnem caufam pertinet,hoceftcini* lem,criminalem, priuatam>8c puhlicam.Idem in,',i, §.1. ff.de calum.Spie. Ne g oti vm em m fiinquit Quintilianus) eft congregi- tio perfonarumdocorumjteinporumjcaufaruni.ino. d o r u m.. cafu u mfa do r u m, i n ft rum ento ru m, l«m 0 . num, feriptorum 6c non feriptorum. Qux Quint\Ua- ni definitio fere conuenit cum Ciceronis veibis; Caufa(inquit in libro Topicor.) certis perfonis,tem- poribus.a&ionibus,negotiis cernitur.aut in omnibus, aut in pLerifque eorum. Id autem diferiminis imet Caufam Sc Negotium etedit elfe Quintilianuslibro quarto,quod caufam negotium telligamus.id eft,Theraafeu propofnum,8ccircum' ftantias.Brechsus l.litis.in tit.de veibor.&rer.figni« ficationibus. Ne g oti vm di&um eft,id eft,fine oti o,& muka figni. ficat, modo aftnm alicuius rei, cuius contratiumeft otiumunodo adionem,quod eft iurgiumLitts.Nego^ tiura autem.in caufis, negotiatio in commetciis di- citurivbi aliquid datur, vt maiora lucientut ,cap.fo. fus.verfinegotium.extra.de verb.fignif.Ioan Belloik etymol. Ne g oti v m quand©que accipitur pro cura feu occu« patione.Hmc negotium dare.pro mandare,comrait* tere.Paulus in Litem eorum qui.$.i.ff. quodcuiufijue Negotiorvm geftio Sc mandatum in hoc conue- niunt, quod vcrumque fit gratuito , vtrumque etiam vniuerf. quandoque pro moleftia & vexatione.Hmc fit voluntate*fed mandatum eft intčr fcientes, Sc ip r o 40 Negotivm facere,apudiCtos in Li.de calumniat.pro faeto vttinque.confentientes-.Negotiorum geftio eft inter ignotantes Sc non reuera,fedfiftione iuris con- lentientes.Vulr.ib:d.nu,i. Ne Gor 1 o r vm geftor, qui fe alienis negotiis vitro Sc fponte offert Sc immifcet, l # j,$*interdum.ff.de negot. gelf.Briff. N^g o ti orvm geftorum aftio eft perfonalis, orta ex eo quod quis alterius ignorantis negotia exped.endas fponte in fefufcepit.Cum enim qu:s negotia abfenti, geilerit, vitro citroque inter eos nafeumar aftiones 50 'liiisE appellantur negotiorum geftorum, fed domino quidem rei gefts aduerfus eum , qui gefti:, d i reda competit adio,negotiorum autem geftori conttaria, quas ex nullo contradu proprie nafci manifeftum eft.quippeita nafeuntur i (kx adiones ,fi fine manda¬ to quiique alienis negotiis gerendis fe obtulerit, ex qua caufa , ij, quorum negotia gefta fuerint j etiam, ignoiantes obligancur. ldque vtilitatis caufa rece¬ ptura eft,ne abfentium, qui fubita fcftinatione coadi nulli demandata negotiorum fuorum adminiftratio- ^0 ae,peregre profedi eftent,defererentur negotia, qux Lane nemo curaturus eftet, fi de eo, quodquis impe- 4 iflet,nullam habiturus eftet adionem. Sicut autem 5 s, qui vt,liter gflit negotia , dominum habet obliga- tum negotiorum geftorum,ita Sc contra ifte quoque tenetur , vt adminiftrationis reddat rationem :• nec ftifficit talem diligentiam adhibere, qualem fuis re¬ bus sdhibere folet,fi modo alius diligentior eo com- jpodius adminlftraturus eftet negotia.S. igitur.de ob- Iigat.qus ex qua.comrad.nafcun.Iaftitut.^.Anchora, 70 Jatius de hac adione vide Fregittrn in parat. iF.de ne- moleftiamfacere alicui,accipiendura:nonvtRol&f« dus cum aliis putat,iudicium.Necprobanthoclegej ab eo citat c T.Neque enim dicimus, Iudiciumface.e, pro vexare:fed negotium facerc in caufis iudiciarii$> ciuilibus,vel criiniiialibus.BuCiaeus. Facerc negotium, pro accufare,apud Vip.inl.qui iudicio.de accufat.ob* feruauit.Spieg : ex Old. Neg oti vm facit,qui per calumniam fingitlitem,cum iure nnilam habeat:vel e.im quam exerceredebeat, d:ftiinulat,in detrimcnmtn alterius, vtroq; cafucor* ruptus pecunia. Vlpianus vocat fordidam concuffio- nem,in Li..de calumn.Spieg. 'Negotivm tneain c]icitur.quumlucrura&damniiia ad me pertinet. Vlp.in l.i.§. in propria.ffquanappci fit.Negotium autem alienumquatuor modisdicitui; cura,fii-ie follicitudine,re;pfa,ratihab!t!one,fiiproge' ftu.vide gl.inl.fi pupilh tui.in fi.Lpcn.Spieg.Prat, Negotivm plura fignificat ,Liborem,occupationMi curam , moleftiam.follicitudinem, caufam,porefta* tem, litem, comra&um.Vide Bart.in l.fipecuniain.C. de riegot.gelKSpieg. Negotivm pro negociatione in !./ Sc 5. ff. deinfiitor. i.ffdeiudic.!. 4 .§.j.ff.dehisquinot.infam.1.^9* S.pen.deleg.lib. i.Li.§.quifquis;f£:delegdib.i.Briff Neg otivm vtilicer cceptum fufHcicJicet diuerfusex> tus fitfecutus.in fi.Lfucceftbri.ffdeneg.geft.Spifg. Nema ferieum in l.interduin.i^.$.fpecies.7*ff*depublj* can.id eft,filum,feu ftamen,quod apud Seras confici* tur,cuius meminit Suidasinverbo 0Y,*iyJv »VimAflJ Alciat.in autem deducitur^ra ?f.'» ; quod eft filum c colo duco feu torqueo.Prat. M N A K T E E. NBMOjidem eft quod nedhoiao quldem. Videtur e- nins compodtam ex ne & horoo. Pluraliter forma ri non poteft, quia inrelligitur pro nuflo. Albericus annotaaitfignum efle vniuerfaie neg3tiuum,citatq. ca;nsmo,extra de e!eft.hb.6.!.itfrr» fi vnusitem fl plures.ff dearbitris.Notum ed,nemo homo, pro ne- mineomnium : & nemo herainum , pro nemine o- mniusi vfurpari.Spieg. Nemo,vox vniuerfalis reftringitur ad pauculas ad- modijm perfonas, in 1. ftipulatio ifta.g.fed /i qui$ ff. f* devetb,obii.Qmppe propter rstionem sauitatis i ta ergentem-QuoddiligenciiSmeobferua. O Id. NsMoaiienailitis idoneus defenfor fine fatifdatione iDtfliigirur,ait Caius kqui proprio.if.qui alium.fFde procurat.Spieg. Ncmodeiiftis exuin:r,quamuis capite minutus fit, I z. ff.de Capit.minur.Spieg. Nemo prsdoeft,qui pretiucn numerauerit,tefteVlp. leg.necvllum.rf.fed fi qois fciens.ff.de petu.haered. Spieg. NEMPB.eieganter espofitiue fumitur, ex obferuario- neErafmi,vt Zafius admonuic.Pompo. eod. cefte,pro ccrto accepit.in i. poft.de orig.iur. Spieg. N2MVj,pabulo-idoneum^sn) -tS pafco : quod in eogreges a:que ar merita depafci fuleant. Peftus:Ne- niora fignificant fyluas amoenas , iucus religioni fa- ccfiSpUg.Connan lib 3 c.^.nu.f. N? o c a e s a re A,cui us meminit Imp.in Nouel. iS.ca. i.metropoliseft Ponti Polemoniaci. Njm^nuper emptus,nouitius s nouus minifter,qua- iinuper emptum macipium.i v«ov,nu per, Sc coio^, cmo.Spieg. Neki a e dicuntur cantilena: flebiles, prouerbiaiiter a Grjcijcelebratur.^cf^MT«^^®-, lu&uofa canulena, obAleeften,quas recufame pro Admeto mori, patre vnacummatre, il!a Fe expofuit vltroneam, Ioan, Ihpr.incomment.epift.Sidon.Apollin.ad Hierony- ifflflVi.&ih N^dV^Hfdicebanrurquidam manumiflorum apud Lacedamonios,vt fcribit Athenaeus libro fe.xto , de quibusvidc fupra,Libertorum genera quot fint:Bal- ^ duinus titul.de iibercšnis. Grarcidicnnc aedituum,quem Geliius libro iz. c&plVarro nem fecutus,admonet rečtiusdici aedici- ratJm, ouafisd is in tim um Sc seditui voc bulum re- centinouitatefi&um,quafi i tuendis asdibus.Verun- tatnen vfus(penes qu meftratio& norma loquen* di)magis probauit v očem tcditui. Meminitvlpiahus sedituorum, Sc ait iis demandaram curam locotu.m facrorum. Meminit Sc Papipia- nus - Plinisslibro decimoquarto, capir. 7. appeJlat tutelariu eum, qui tuetur sedes facras pub!icafq. E- Mtautemaliusacdium facrarum cufto$,quem Ari- itoteles Scsuola appe 1 lar h^ceruditorum auresfet- renon pclTunt. Vide capitulum ouoniam.18 diftin- «10. ^BPos,nnn proprie, fed per interprerationcm fub fi- bo.continetur.Propieigitur eft filiusfilii,vel filije,Tn' itirut de patt. potefi. §. final-leg. prima.if. ftcun- ao⋚. tertia.in fin. de grad. Aliquando dicitur nlius fratris vel fororis. 1. cum qiiis decedens.de le- VideBartol.inl.fiinftituta.Digeft. de inofti- 70 Cl °ft6ftamen.Nepotes umen,& pronepotesjCeteri^ 40 50 60 que defcendeiites.liberorum appellatlone con tin&- turexemplo duodecim Ta.bul.quae primam fuccef- iionis caufam liberorum effe volebant, Sc de omni¬ bus defcendemibus imeiligebant.Nepos autem aeque ac filjus,imo plus ab auo diligitur: quod pet efi diu- tius fe vi&urum, Sc in fempicernum acuurn trerno- riam fui eitendi fperat.Acutiffimo Baido, nepotes ex corporeaui dicuntur nati,etiamli fint nepotes ez fiiia.lrg.prima.r od.de cond.infert.Idem i» cap.i.ad. iin.de reud.fucc.Nepos autem quando ad pronepo- tem prorenditur, Alciatus in comment.oftedit.Pra:- terea nepotem ex fratre, aut ex forore, a iurifperitis imperitedici admonent eruditi , nam fratris aus fororis filius dici foletadodis* Nepos autem re- fpedu aui ; vt filius refpečlu patris dicitur. Spie- gelius. Nepos dupliciter intellzgitur ex filio,vel filia natusii- dem Sc in Nepte.l.10 $.1, Digeft.de gradib.& adfiuir, Briff. 0 Ne v o 5 qui cx filio.hliave natus eft : quod natus fit poft patri quam filius , vt ait Feftus: qui etiam dc- duci iubindieata vocevrcJr, quod fundamentum {i- gni ficat:& a Gr^cis dici quod sn»t; ipfe,id eft: fundamentum generis non efient, fed '&my venci tac- que hoc Callimachrde Simonide: « ipyctTt\ vi/jC( j.*(tWjOds o VfTrcc?. Sic enim leg en« dum docuit Scalig.iiemque Theocritum 8 c Apollo- r.ium , čjuiidnominis hoc fenfu vfurpant. Nepos autem »fratre , idem prorfus eft qui nepos fratris: 0 Vulgata tamen opinio eft , N potem ex fratre auc ex forore eife , qui filius fratris aut fororis femper ab antiquis appeilaiur.Faul.m l.vir.ff, de gradibu s# llluci nctandu eft,non quemadmodu patris matrifq. ffratres Sc forores, patrui,amit£,auunculi,materterx dicuntur,ita fratris fororifq. fi!ics,filias,nomcn fpe- ciale cogsatiouii habere ; fed ita demonftrari , fra- ttisforotifque filios, filias.Nepotem autem exfratre poft fratis filiura conftitui^docet aperte Caius in 1 . 7-ff. de leg.tut. Veluti, inquit> frater eodem patre natus,fratris filius, nepofve ex eo. item Imp. §. 1. de legit.agnat. tut. totidem verbis. item in 1 . nemini, i7.Codic. de nupt.Nemini liceat contrahere matri- meniutn cum forore,fororis filia,& cx ea nepteiprse- terea fratris tui filia. Sč exeonepte,vc facile appa- reat Nepotem exfratre cundem oranino efle , qui nepos fratris dicitur.Neque fatis intelligere poflum, quid eruditis quibufdam honfinibus inmentem ve- nerit, cum in teftamtnto C»Ca;iaris,quod ita feriptu' eftsSororum nepotes harredes inftituit C.Otftauium, 6 cc.ita jnterpretantur,Nepotesex {ororibus,’.d cft,fo- rorum filios; cufn fatis conftet Očtauium ex Accia. Iulise C.Cafaris fororis filia natum etl'e,qua de caufa paulo fupra Suetonius Očtauiam fororis eius nepto appellarat.Hot. N e po i e M,qui reifte lecuti funt,proprie vocant, e« filio natum, quem Modeftinusleg.natorum.de ver- bor.fignificationibus.Cornel. cortfil. 143.1.3. Theo- philus Sc Harmenopulus, g^jsvov^uidam q«)V9V t De-, mofthenes de Magnizc hsereditate Sed ve ex filia natus etiam nepos dicitur : ita an q:>oque vocari poffit, vel non conftat. Nam Dernufthenes eo non contentus ? n«xiy o ifd Zc,in~ quit , n&f • 'f cfsfjSrur o/jteioTV^?/ cicnv, Et i- deo , quod aliter Gr«cis appelletur filius, id eft, ifos > Sc aliter filia nempe 3 v}&rHf>* Porto, an & fratrisfilius, nepos vocari poffit , qu*fitum eft. Et fcimus id Gallis famibare efle : fed illi , pa- rentis qu->que fignificationem ad quemuis cogna- tum tranftulerunt.Eo errore,que Trebellius Pollio fc Ragoniuro Ciarurn prxfe«ftum lliyrici : Si Flauiaa Vopifcus, Valerium Elaccum,nobikmadolefcefl'; Mm m z iSji N ANT E E. tem.parentes ValetianiC$faris in hlftoriis vocarunt. Sed ScDoaaitius Vlpianuscuro ait:Dc inofficiofo te. ftamento nepos contra patruum fuum , vel alium fcriptum hsredem proportioncegeracjc cactera.Iev. ii inftituta.de inofficiof. teftamem.nepatem exfra- ■ tre videtur intelUgere.Quia pet fe nec patruus, nec nepos dicatur : fed alter ab altero, quod ita voce- tur, habeti quod genus fignificationis, fcholacDia- ie&icorum crjiJ’®©; tj' numero ponun : nifi ;veriiis . eft,nepotis appellatione in eafpecie.ad auu,decuius teftamemo agitur,referri.Qind ergo e(i?Ec aniraad- uertifte pofl'umus,non adeo ftričte appellationes i - ftasaccipi, quib.cognaiionutn gradus diftingui fo- lenc,quin facpe latius fe porrigunt.Curt.li.i. efjustdV torno i.capit.14. NiPol E.s,omnes pofteros vocati notius eft,quam vt exemplis probari debeat.Appellantur etiam cofum- ptons,aNepa,qu3e fvt aicPlin.)deuorat omnes filios fuos.vno folum faluo. Siue dicumur !uxurisfi vita: homines, quibusnon aliter rei (nx familiatis čara 10 lit,quam iis quibus pater & auusviuunt. Spieg.Adde Brcchseum in l.fihi.in til. deverbor. &rerum figni- ficat.nu.4. N t R t i s appellatione veni re etiam proneptero, Bu- da:us tradiditin l.Gallus.J.inftituens.& J. idem.de liber.Sc puflhu. Neptis esfilio in l.auus. ff.de pa&. Spieg. Ni Qjr Am feomo,id eft,prodigt!s,afotus, libidir.cfus, improbus.nihili & fceleftus Ftugi opponitur: quo % Bt OuicUib.2.Araor.elcg.i; Ule ego nequitia Nafo poet a m z, Tiraquel.m l.ij.connub.gl.i.part.if, Neroniano Senatafconfulto cautum dh t a ,j minus paftis vetbis legatum eft.perinde fit«li»/ m° mre lcgatum effet.Vlp.tit.15 RegulafBt.J ' Ne r v A Imperator, Domitiani fucceffor. qui p,. ex aduenis imperium rexit,Narnienfi.«pp i( i 0 ,,;' , tus.Briff. rr >«• , o KeRvi bellorum potiftimum funt homincs fonu,. ! mofi.lagaces.diuitiz, termnqueabundantij ; nL■ deo alter fanguis paflimin noftrislegibusappelU-. tur, veluti in l.aduocau. vbi gloflm mb.»VaJ de aduoc.diu.iudic.leg.fi ff.fin autem.debon.nu' iud.poff.tefte loan.Andrea in addit.ad Specubt.n de fentent.tf.fpecies verb.eft autemdiffereniM.col 4.Goedd*us adl.j.s.unu^.deveiberumfaifo,,,.' nibus. Ne s c 1 R s & ignorare differunt.C.per quasptt.uhii acquit.l.t.C.detei vxor.aa.l.i.5.i. Qui nefen trt. riundi poteftatem non haber,tef!e Caio,inl.anncs de calumn. Spieg.Ignorare enim eft idndciit^j fciri debet, lnde eft quod qui ignorat ignorabha:. Nefcire vero latius patet, quam ignotaie, 1 cmnis qui ignotat, nefeit, fed non conuethiir. | Ita enim hacc duo vetba copulantur ; Ignon j nefcio. M.escire &Scireopponuatur.leg.i.pi*eft.deiur.& | fatft. ignor. verbo lurifconfuici lspius vtun tur. Vide Eudium in jO Ntscm liteias.Inftit.de eicufat.tutot.f.fiailitti ptior.annotat.Spieg. N b q_v a n D o,,vilo teir.pore.Spieg. Neqj; a<*j/ am ,pro non.leg.t. veif.pariesautem.ff.de daobus teis. Alber. Nigv E,id eft,quod non.i.ftipulatio.J. habet.ff.de 0- per.nou.fiunc. Alber. N »oje enim modc,pro nulla nsodo.l.in naue.ff.loca-, ti.Albericas. Neqve imperarefibi,!wqiteprohibere quifquam po. teft,ait Martianus l.pen.ff.de atbitr. Spieg. 4° Neq_ve iute vllo,neqne2quitate taledeftderium ad- mitti in f;n.i.epifto!a.ff,depa&.Itcm;Neque2quam. ) neque vlitatam retn defiderare. l.i. Cod. ft cert. pet. S?ieg. Neq_v b non,idcft,i£nsn.in Amfcentic.de non alien. ST.pnmo.Alberic. Ne quisdoli prartnium ferat. Vlpian.inprinc.l.itade- mum.ff.d6tecqp:.Spieg. Ne Q.v.i viA,inquit Donatus, proprie iibidir.afa iner- tia dieta eft,quod nihil queat, nuliique rei apta fit. 53 Gellius 1 7 t cap.il.li)Eum vita: prodigum vocat & ef- fufum.Hinc formula practoris:Qu.ando tu bona pa- tria auitaque nequitia tua difpetdiš.Opponitur autq frugalitati. Vide Connanumlibro 4.capitulo 7.nu.7. & Ciceronem tertia Tufculan. Nb quicquam,fruftta,Ceilus ir. i.fi ego.fi cert,pet. A- lioquin ne quicquam mihi caueatut.Spieg. Ne quidnis delit.Qujd hsec verba fibi velint, esponit lCtusinl.Titia.ff.qui Marco.ff.de ann.leg.Spieg. H eqj.eo eiuldem fignificationis eft, cuius Nor. pof- go funa.eam quoque vim habet.vt tollat oronem poten- tiam fiue poteftatem & iuris & faffi, vt tradit Iean. And.in c. cu plures. & .bi et Damin.eoi.i. verf. vit. epl.t.verf.in 5-porro de offic.deleg.li S.&: idem Do¬ min. incap.qui generaliier,ver.sol,j. de pracurat. eod.iib.S. Neq^ itiam prolibidineantiquiorespropriedice- bant. Propertius lib.t. Q}od fitttmfacilisfpiraret Cynthia>wl>i& ‘jS{en ego ne^nitU diesrer sapHt, 7® Ne s cien t 1 A,ignorantia,error,titubatio,i)ct lii; noc.in rubic.Cod.de iur,& fadb-ignorat. Addequoi Ntfcientia definiatur intelleftus ad veiumvt! fil fum mimmedeterminatusfecundum BaldunsU quidem.columna 2.Cod.de accufation. &dicl ps. teft, o ( uod diffetatab ignoramia,li«t c|san vt Quimiii«ims libro tertio fctibit,repudiata fuic,fic prior nimirum, vt debitor.es addicli in vincula aoducerentur , nederemurque vf- fieadannum 4 i 7 .obferuata e(t,quo anno, vt inquic Liuius, initium liberratis Coss.L. Papirio Mngeliano &C.Petiiio Vifolo fafturn eft, quod nedi defierint. Pluta de nexorutn ftatumedeadi radone 5 aliifqtie ad hunc iocuin facienubus, vide apud Oelium libro duodeciilio leftionura andquatam. cap. 10. Rxuar~ damloco prhali egato.Quid vero addičti a fertt/s dif- feranr,QuintrlJib.8 cap t -f. Faciet quoque non parmn *° adhuius rei iatell:gendam,-hiftoria Maniij Centurio- fiemliberantisapud Liuium lib.6\ Vide de nexis fiue addičris,eiiam Maioragium lfb./.MifceIlan.c.8. vbi 0- ftendic legein n.tabu.de addidis non fuifle ex Solo- nisaucvllmsGraec-i nomochetac legib. depromptam. coaftareenim ex Liuij ilb. a. muko antequam legati Romani in Gratciam legum caufa mitterentur con- ftciiilTc r.efti debitores. Nesv folutus, eft qui cum addidus efiet creditoribus, 40 polka2uea!ienodiftoiuto,.ipfe nedi deiiit. Tufanus. Nuvm puediormn foccte in l.vltim.C.fi aliena res pi« ^gnoti.id eft,pignori obbgat e.Brili' Nexvm eft, vtŽliusGallus ait, quodcunque pcr*s Sc libram gtmur; idque Nedi ciicitur, quo ir genere runt/n’c,Teftamentifač>io,nexi cUtio,nexi liberatio. Httumarsapud amiquos dicebatur,pecunia qux per iie.tum obligatur.Mors iautem erar,vt maceps,id eft, js eni res abalienabamr, dicis caufa alterum alliga* fctacnefteretfvnde Obligationis verbum apud IC.) fo nam ftui non fatisfaciebant, nexi addicebantur,abdu- cebanturque. I.iuius libr-i. Nexu vinfti folutique fe vndiqnein publieum proripiunt. Quum autem rem Manceps accepiflet s debitorera foiuebat.Hoc patet ex libro Ciceronis de iegib.i.vbi legatarius qui non vulc accipeie quafi ex teftameuto^ftipul a tur ab h«Trede,& per 2s&libram ab eo accipjt. -fta-i.egatariiis, inquit, hteredem foluit. Qui vero abalienab^tj^s a iibripen- de s vt Caius oftend t,accipi^bat.HQr. Nexvm Matniliu^qiiemadrnodum Varro iib.^. de lin- 60 gua Latina feribitjimerpretabatus ©anne quod per res Sdibram geriturfin quo eflent mancipi.Quam inter- ptetationem ^Elius Gallus fecutus efij aucftoreFefto lib.n. At Mutiiis Sc^uoia, quas per x$ Sc libram fie- rouG&obligateutur, prxtetquam qua: mancipio da- reatuu,hoc nomine fignificari exiftimabat. Q^uod ve- rius efte ex ipfo verbo Varro oftendit. Nam idem quod obligatur per libram neque fuum fit, inde Ne- xam diftum. Liber, qui fuas operas in feruitute pro P ec unia,quam debet,dat dum foluat, Nexus vocatur, 70 Ttab sre obsratus, Ciceio pro Murana t Qnodft in - E I. 183+ his rebus repetendls»quae manclpi funt, is periculum iudicij pneftare debet qui fe nexu obligauit. Idem in 'kopic. Abalienatio eft e us rei, qus mancipi eft, aut traditiojakeri nexu,aut in iure ceffiOjvbi BoetiusNe- xum qtiandain ait iuris fuifte folennitatem , qus sre & libra,& certis verbis exp!icabatur, eo quo manci- pacionem fieri alias docuimus modo.Idem CLc.lib.7, epift. Cuius quando te proprium efte feribis manci- p;o Sc nexu,memn autem vfu Sc fructu- Sic reddidie quod Curius dixerat^p«crsi ;o KTvnt. Nexus liuius in kbris noftris nulla Rt mentio,fed duataxat Nexuspi- gnoris.Njxum inire, Budceus a ir,eft lege nexu s addi- ci. Hoc ius reuocatum eft per Diocletianum,in l.ob xs alicnlim.C de ačl.6c obli.Nexus etiam Neruus vo~ cabatur aPlauto.in Pen.Sp.Nexus ineudi duplexfuit ratio.Aut enim pačto fiebat,cum ita conuenmm efte cum creditore, vt non bona modo , fed corpusquot que-debitorisipft obligaretur, aut certe iudicisau- thoritate condemnatus perunis non faciebat iudi- catum tempore Iegibus deftnito. Coiinan. lib. 4,cap, 14 nans.5. Nexvs verniki pro vinculd obligationis qu« exven- dicione proficifcicur in 1. 36. §.adeo.l£ de'condičt.iu- deb.Brifl'. n r. Ni pattlcula in refnonftonibus vtebantur ant?qu.{,& in- dicio recuperarorio. Bud.ex Cicer. proferc exempla. s P ie S- Ni fallor, affirmat eleganti fpecie aukitationisfimpor- tatenim apud prudentes philofophicum tempera- inentum, 6c deprecatur temeritatem. Proinde Zafius exiftimat non efte verum,quod Bald.8e- Ang.volunt, fcilicet diclum teftis valere,fi affirmaret verbum, Ni fallor.Quia didum teftis debet efte certum ,Sc necef- fario concludete. Sed lurifprudentespoflunt fub fpe- cie dubitationis decidere. Nam fub dubio forte dixe- runt ftepe periti.Spieg. Ntcenses , quorum meminerunt Impcratores in po- fterioribus libris, didi funt aNicia,feuNicea{vtro- que enim modo dicitur) nomine duarum vrbium: quarum vna eft Gallite,quam vulgus eios vocat Nice, nos Niflain : alia A Rx ,& Bythyni$ metropolis,qua: & Ancigonia nominatur. In hac vrbe fynodus Nice- na,imperante Conftantino,anuo a nato Chrifto 514. prima videlicet ab eo conuenm , quem Apoftolt Hierofolymisegerant,celcbrata eft. Quid in fideno- ftra lit obferuandum , exNiceme fvnodi autoriuatCi ftatuitlmp.in l.nullus.C.defumm.trin.&fide catho. vide Vadianum in Bithynia«Spieg. Ni c e terja Budasoin prioribus annot. Vidorisprs- imam, vel facrificium Sc epulum vidoriar caufa fa- duin:Xuuen.fat.y Et ceromadco fert niceteria collo. Prateius. Ni co l AV-S,quaft vidor populi,non laudis,vt Alber.di** cit: Nicolaus in adis Apofto), habitus eft hsrefiar- ches:quanquam annocante Erafm.Clemens apud Eu- febiutn ipfum diligemer excufac «4.quxft.;. cap. qui* dam.veri.Nicolairac,vt ab Abb.citatur.Spieg. Ni di dicuntur,in-quibus merces in tabernis feparatim tenentur.Spieg. NiDVS,a nidore, quodmaii odorisfint auium cubilia. Napitim Jnftit.de rer.diuif. Nih 1 l Sc inutile paria funt, per iura vulg.Equoties.fF, qui fatifd.cogant.Prat, Nihi,L» quidam interpretatur peccatum, aut malitiam: quod ea fola fim,qux natura funt,& ob id bona funt. Peccatum efte quiddam priuatiuum , fophifticum eft magis,quam theologieum. Vide Erafmum in anno-, tat*ad cap.i.in loan.Verum Nihil, interdum fooat id M m m 5 i*3S N ANTE h quodomnino non eft in trctum natura,hoc eft,quod neque fubftantia fit,neque accidens. Interdum quod pro.nihilo ducitur. Nonnunquam quod cx compara- tione nihii eft:velut homo comparatus ad Deum,ni¬ hi] eft : & hominis fapientia ad diuinam collata fa- pientiam,ftultitiaeft.Spieg. Ni h it ad rem,pro aiieno a re prepolna. Vide Erafm.in Chiliad.Spieg. Ni h t l agere dicuntur,qui fumunt operam inanem.Sic 1 'eruus in cafu l.i. de ftipu. Teru. inutiliter ftipulando, 10 nihii agere dicitur. vide Chiliad. Erafin.Spiegel.Vide fupra in Male agere. Nihil agi,mquit Briifonius, no- ftri dicunt, cum frufrra inutiliter Sc incaftum qufd fieri fenriunt, l.i.& Lf.ff.de refcind.vend.l.fi.locat. 1 . 74. fF.profocl.s>,.$.i. de au&.tut.I.ij. de acq.h2xed.Li0. LiS.fFde opc.lcg. Ni h 1 l amplius quam,pro tanturn, apud Marcellum in l./.ad finem.de obleq.patr.pr2ft.& Pompon, in I.er- go.de liberat.leg.Spieg. Nihil eft,pro non prodeft,non opus eft, farpe occur*-10 rit.Spieg. Nihi n.f icere,& mala facere,quo diftent,colligitur Tub fi.!.i.ff.quand.dies vfusfru&.leg.ced. Nihil habet,qui iibertum habet.l.feruum.ffquibus ad libertar.proclarnar.noi? licet. Videqu2 glo.fuper hac voce differit, in Lfacriieghi.f.fi-adfi.ff.ad legem lil¬ ijam pecuLu.Spieg. Nihil hocad ius, ad Ciceronem-inquibat C. Aquilfus Gallus:.fi quis ad eum quid tale attulerat* vt de fačto qu_2reretur. Nihil poteft..ueeaddi,ne.c adimi.Hoc de re qux.bene hab e t, dicitur« Nihi l quod eft,nullum operatur effecdam. argument. Lfi.S.fi de auro 6c argcnc.Ieg»Ex nihiio enim nihil ef- ficitur, L item videndum.in princ.fF.de pet. harred.L cpntracbus imaginarij.ff.de aft. Sc obligat. Hincquod firmum eft , non poteft pcr idquodeft nullum , vel toHi,vel limitari.VideBar.ibid JtemiNihil quod eft, dicitur effe minus etiam. l.illud.^. minus.de tribut.l. .minus.de regulis.iur.Spieg. 4 °; Nihil valete,ICtneft,quod interpretes dicunt,nullum operati effeftum.Sic in l.fi.ad fi.de inanum.te&apud Pompo.cum alibi reperies.Spieg. Nihil coactio eft, vt citat čPlauto Alciat. Lb. de. ver- borurn fignificationib.4. vel potius,vt Erafm.in ChiJ. fcribit * nihili cocio eft, veteri pcouerbio diiftum vi- detur in eos, qui polhcentui in fumrum , nec exhi- bent rem prarfentem.Spieg. Nihi lo deterius apud Afconium pro nihiio fecius le- gitur.petebat,inquit,nihiio deterias confulatum.Tui:- L 0 0eb.aduerf.i1b.if.cap.17. Nihilo magis, quafi in.nihilo podit effe magis, aut minus, autor Donatus.Albencus fequutus Accurlium in §.i.Inftit,quibasnon eft periniff.fac.teft. tu m. alibi, nihiio magis exponit, pro non ideo magis. Quo.di- dem dicunt, nihiio magis vini habere negantis , id fciunt non effe perpetuum, qui Latinos autores vide¬ nim.Spieg. Nih i lom invs , id eft,nullo modo 5 Lqui fundum.ffi pro emp.LpropersnduniJ.fbff.de lud.l.A’exandrmi-. C.de decur. Quandoque fiignificauhoc non obftamr.. Nihilominus etiam in fcadfinnatiuam habet. §.pc&~ tereaJnftit.quib.non eft permifffac,teft. NiLvs.Nilus JLgypti fluuius, vnus ex maioribus totius orbis 3 habens lep te m oftia,ve!'aNiieo Rege ftc dičetis, vel a nouo inferendo luto 5 quod fua inundatione to- tam ferace,mxeddat .ff.gyptum, Vnde &eruius,Nikini di ci exiftimat,quafi vetgypms effet 3 3 . optima pai:«ns o * mnmm.ei fluumm dedlt, qui fegetlbas ac'4,;, menu tnderet. Nam & inriumerabilo aumi. curfus(vt fcribitP.Senenf.inlibt.de repub.adU ® foli vtiiitatem diuina prouidentia ttadidit.ne qua gio eflet, cjua: omni ex patte nauirali epe ft,,A tur.Qiym ob caufam Impp. Honotius &Theod.-. in l.ynic.C.de Nili agget. non rump. flimmistrt mendos efle ftatuunt rumpentes aggeresN.li 5! >" ius aquam vitra folitum occupantes,atque»(4« eius ctiminis participes deportaios effe niat. Prztet Pom.Melam ,>}ili meminitPlato inTii niso. Plurimaautem cognitione dignifli nade\; alluuionibus & aggeribus, ac^gyptiorumfletuL li irrigationem precantinm Ma orag. Mifcellan. i- r.cap.io.Tam feueris autemlegibusaggetMiNtt ftaftio prohibita eftobrem ftumeniatiju; „' tanto ftndio Romani coluere,vtalueosalinjulisre' gionibus jtgvptisrepubliioiri Nilom ducendostu! rauerint.quibus frumenti ingens vis Alexandmm, ac demum Romam conueheretur. Accarf. anteminl faccularij.j.in jf.gypto. Digeft.de extraord : nat.r. or ' duplices e/TeNili aggetesiSr quidemdealiisaeiia]] vnica.C.denili aggetibus.de aliis vero in dJ.bcali. rij:5.in digypto,quod quidem verum eft. Proinde« haecplanius expiicentur , fcire oport« Nilom elit. num e quatuor flnminibus, qui otiuntureparadifo voiuptatis Genef.t.capit. de illo ioquitur can. tceit- fia.de confec.diftinft, 4 . & appellamr Geon.Indefj. ftam eft, vt caput&origoNililateatPbilofopbos. Is rigat 8 e Ailuit ^Egyptum dift.canon. Ecdelia.Lo. cretius: ^ilus in tfiate acsrefcit,cttm[>i{pu nduniit Vnicus in terrts i tttius amnij. H ; nc patet ^Sgypii colonum Niium arefcentiboss- liis fluminibus exundate , & totatnjf.gyptum to;, pleeti a ttque increfcere. Refert D.odorus Sicula lib.i.reges /Lgvptiacos perHpifiol.it tnandaffe,vtfc prashenderetur-, quot cubitotum irtcremeDtumNii efieti& varium Fuifle fuccefiii teraporum,(iadqai- ' tuordeciin cubitos creuerit, fatis vbeitatis fotoni eftfinfedecim cubitis hilaritacis multum,vtaitPlio. 1 in ii-.fames fentitur. huiusinerementicaufa,dupl;t8 j funt aggetes y£gyptiis,alij altiffimi funt, qui arcenti- qus impetum,nevrbes& villus obruat,quarvtiden Diodorus ait, tanquam Cyciades infuls apparemii medio dehis nggeribusIoquitutl.primi Cod.de Ni!i agger.dum diciteii dirotis imperijfecii- ritatem minui.- &qui eos rumpum ignicremanint. Alij aggeres funt minoies, quipaffnn petsgrosfa a priuatis , vt limus quem fiunien crefcensaduebif, retine.ituržc refbagnandoglebam fertiliotemfadti: de his agitur d.l.faccularij.Š.in Agvpto. #deextt»:- din,crim.&pro his rupris,ad fummom,petnaineul li fequitur. quia minoris quoque emolutnentifunt, appeilantur autem j&l/rssTCjd eft,3ggerts,iiue tein cumuli.& vt ibi ait Vlpianus, Diacopi.ideft.intetci- fi meatus, qui fiunt in aggeribus, vt Nili inctemtnti difpenientut Sc immittantur in agtos. De Nilitqn multa Caelius Rhodiginus lib.amiquarum Ifftionn 14 cap. 39. qui e.vGaleni aiiornmque tnedicotuinatf toritate,dicit eam foecundam , fuauem & pota inne xiam.hoc puto dum efferbuit.nam cum aftneNiit! crefcit, Agvpcii aquam in vfum annunm iiautiun', 4 : cifternis adfetuant, quat nonhabentaquamvi»ffil. l.i hoc interd.fi! de fonr. U ideo ibi aqua venaliseft I.Mela.^.nn ff de aliment. Sc legatis alimemis, atjoa deberetur 1.1. ff eodem. bc aquaa.furtum fieret.lvo> garis.F.fed& fi.fF.de furtis. Acjuae nataraliter calidt, qua irriganturagri in Hierapoli vrbe Phrygiz,St rocntio in leg.i.S.idem Labeo. fi.de aqua quotid.Vt- ttuuius iib.de archiseft. 8 .cap.j. in Hierapoli fblT* #37 N A N' effetuee aqii2 calldae muhitudo, qua: circum hortos fcvineas fblfis dučtis immittitur. Forcatulus in iuo penu iuris ciuilis. Nilvm autem Grabam di&ionem efle,Latineque Mel- loncm vocari.a Seneca Sc Seruio in quaito Georgico. reiatum eft.Briffi Nimbvm pro refriuola Sc nugatoria pofuifle videntur vetercs: vtproinde nirabacam dixerit Plautus viJemt &coHtemnendam. Quam magis,inquit, afp'e&d,tam mag'$.eftninibata fcnugac mera».Nontamen mefal- iithic ab Iiidoro nimbum explicari fafciolam tranf- uerhmex3uroafiutam linteo,quod eft in fronte fce- minarum 3 Yt eciaiu annotauit Turneb. adaer. libr.i^. up. 7 - Nr«iA indulgentia , pro hnmoaica. leg. r. in princip. Digefl dscolluf-deteg. Niroietatem pro fuperfluita- tenon tanrum iurfperiti accipiunt,fed etiamab aiiis idoneisautotibus Cie vfurpatur. Si ramen retro adže* tatem Ciceronis relpicias, in vfu non fuifte videcur: quod&devecbo Contrariccas Infulanus obferuauit. 20 Spieg. Niuirvm eleganter in iq.de aur.& argdeg.ad refpon- iionein adhibitum videri poteft. Quanquam nihii moratur fen fmn,fi vt alibi non taro occurrit,pro fine dubio,velpro cetro scceperis.Spieg. Nimis, hoc eft,plus fatis,aduerbium augefcendi.Albe* ricoaliquando nomen eft indecimabiie, & iubftant:., uutn.Nmfium,nomen.pro aduerbio nonnunquam a- pudprobatiffimos autores ponitur.Spieg. Nimis large videtur Ioqui IC. cum nuliam exceptio- nem facit a figno vniuerfaii.Vide Alber. Nimis prope.l.r. r .deexecur.rei iud. Nimivm , &exceftum &’fapientiam fignificat, ab eo ijaod eft nimis: quamuis nonnunquam amplitudi« nem re!quoque fignificet, & idcm lit quod valde: vt, Onimiuiii diiefte Deo. Nisi exceptionis nota eft,&r qaandoque refertur ad o- mniaprscedentia , 1. poftquam.de pad. quandoque . nonadomniafed ad partein tantumjl.i.S.idem Pom* poniu. ff.de dor.Prat. Nistjdičlio exceptiua a regalariter c;eteris paribus ponit 4 ° conuariumfui.per Li.fEde cuftod.reor.§.fi.&: fimiii- bus. A\b. e xe m p! i s demonftrat,qu!bus refertur modo adomniaprsecedem/a, modo ad eorum partem tan- tumjcemquibus in locis nifi non refoluatur. Quan- do autem adfirroet/vel neget, aut excipiat. not.in l.li eum./Fftquis caut. §. iniuriarum autem.vide Dyn.iu Mp.peccatum.de reg.iuftin ^.Bartol.in 1 . fundum.de adimen.iegat. & Coanan.lib.4,cap.?.n.$.]afon copio- tfusin i.actio.C.de tranfa&.Spieg. Adde Forcat.in Ne- c yom.dial-9j nu JO Nm mterdum pro quam ponitur.Alius nifi,id eft alius quaml.8 ff.de minprib.ad nullum alium vfu m nili.2. -/.fpuerilia.fF. de aur.argen. Prius nifi, id eft prius quam.Ni{i,pro alirer quam, vel a liter atque.Brifton. Nisi fallor« Vlpianusin leg. i. de iuftit. Sc iur.Veram (nifif.illor)philofophiam,nou fimulatam affc&antes. Vide,Ni fallor. N 1 *' contrarium fpecialiter ab hsredeprobetur, in fi. bdefumfta.fF.de vfufr.Spieg. Nisi ipfefubripuit, &poftea ab eo fubripiatur.vide 1. £o 4 -ff.naut.caup.ftab.Spieg. Nivarivm colum cuius meminit PomponiusjVas quo aquaexniuibuscolari folebat. Vtebantur Romani Sc- ftcconiaario qao liquidius merum potatant:&: erat 1 'neus, LegeNebrilf. poft Accurlij fomnlum , item Bayfium*.& vide lup ra, Colum niuarium. Niuatum au tem,quodeftniue reftigeratum,accipimus Spieg. N 1 x quid,& cur hyeme ningat, pete ex naturalib.qux- ltionibus Senec.lib. 4. Qu_od nix corrumpat fege- tes,nec Imifconfult. ignorat de concrah. 70 f z 6 - emp.GalenuSjtefteErafmo, refert, qnofdam Anaxa- goram c i taft e, qui pronunciaflet, niuem non efle al¬ bam.Nimirum fimiles iis hominibus » qui dicunt lu¬ cern tenebras, & tenebras lucern. Id quod in eos di- cendum,qui non verentur Sc confefta negare, 5 c msi- nifeftofalfa pro certis afiirmare.Spieg. N O. } Nobile officiam iudlcis,quod iC.appellant perfecu- tionem,eft extraordinarium remedium,quod aduer- fus eos datur /quibus cum nobis de ftriffco iure nulla a«ftio eft,fed qui interim ex fola squitate,& quod di- clcur, de bono Sc ^quo nobis obnoxij funt.videAl- ciat.enarrantem Ladionis.de verb.fig.Alicer. Nobile o/ficiumeft, quoa a folo iudicis executiuo officio pendet.i. iubere.ff.de iurifdic. Hoc iudex nunquam defungi poteft. Nam quod dici foier, Iudex femel pronunciando fundus eft officio fuo • ad mercena- rium referendum eft ofiicium , quodadionifubfer=> uitrvide Bart.in l./.ffide iurifd.Prat. Nobuem antiqui dixerunt pro uoto : vide Feftum li¬ bro n. Nob i l em fieri quemuis pofte docet Ceneča epi ft . 44 , Nobilem autem fe dicens Sc fineens,cum non fit 3 cri- men filfi fubit.Fac.Leos.^.vIti. ad leg. Cornel.de falf. vide Bald.in leg. qui fub pra?texcu. Codic.dc.racrof. eccleliis. Noeues Roma;dicebantur ,'quorum patres ant ina- iores magiftratum curulera geflcrant: Sc nouis ho* minibus opponebantur; Cicero in Verrina 7. vide- mus quanta lit inuidia apud quofdam homines nobi- lesjnouorum hominum virtus Sc induftria : Item, v£ ifta pr^clara nobilitas delinat queri, populum Rom, hominibus nouis atque induftriis honores mandare. Et Famil.f.adeptus es, quod non muhi homines no- ui^amififti quae plures homines nobihllimi. Fuit au¬ tem nomen hoc generale Sc commune omniura, quorum maiores magiftratum (vt diximus)curulem geftetant,liue ij pattitij eflent,fiue plebeij. Poftea ta- men accidit,vt illi nomen generis lui retinerent 3 ac fpeciali Sc proprio nomine nobiles dicerentur, qui plebeis gentis cum eflent, maiores tamencurulibus magiftratibus honoratos habuerant. Itaque Pedia- nus perfpicue ac dilucide Patritios a nobilibus diftin- guit.Sex,inquit, competitores Cicero habuir.duos pa- tririos, Galbam Sc Catilinam:qu3tuor plebeios, ex qulbus duo nobiles, &ca:t. non quod patritij nobiles non lint: fedquia e generali nobilium nomine , ali) Patritiorum honorabile nomen fibi retinebant, fa- dum vt alij generis nomen fibi attribuerent. Sic Li* uius j^.omnes patritios,p!ebeiofque nobililfimarum familiarumM. Porcius longe aateibat. Sic Fuluio«. rum famiiia, quam plebeiam fuifle conftat, Nobi- lioris cognomentum fumpfit.Sic in Sextiana : vofque adolefcentes & qui nobiles eftis.ad maiorum veftro- rum imitationem excitabo:6cqui ingenio Sc virtute nobilitatem poteftis confequi, ad eam rationemdn' qua multi homines noai Sc honore Sc gloria florue- runt,cohortabor. Nemo enim patticius vt eflet, fua virtute confequi poterat. Huc pertinet l.mortis cau- f facapimus.31.Digeft.de mortis caufa donat.exFloto-. Prateius. Nobiles pro pntritiis Sc fenatoribus poni ait Connan« lib.i.cap.n.nu.i. No b 1 le s,ingenui,& gentiles homines propterea nun* cupantur 3 vt nune quoque in Italia : quoniam mai©- res eorurailiibatam feruarintnatiuitate,6c nunquam feruitutem leruierint.Itemque immaculato ac legiti* mo quoq.nati fint thoro. Nec certe ifta funt fomnia- Vt quidam phauatici putant, confundentes iura pCXW M m m 4 ^ "1 K AKTE O. fonarum.Verum ti his dotibus omnibus addant bo- narum literarum ftudla, &optimum vita: fpecimen: bone Deus, quam vere tum dici poffunt bis nobiles. Vide Andreasi TiraqueUuin traftac.de Nobihtat. Prat. Nobili s.Libellusextat Curtilii cuiufdam boni de nobilitate.Sed &ab aliis ineamrem vulgo mulca i. multis traduntur,prope vtiuftum traftatum resha- beret.Neq.eft omnium quifquam,quem non is no- tes:quod a!iqui affequunmr merito.cam prailj^ dus torqueatexerceatque:Quis nobilis (it intciligc- dus.Ego non dubiro,quin nobilis a nofccndo diftus, licut & Notnem vt ftabilis & ftamen a liando. Cui ergohomini.rei, vel loče res geftae, virtufque aut fortuna , magnam & latam per gentes cireurn- fuderefamam , id eft, ijueni norunt complures.ac rnulti nominis ,non herclevideo,cur Nobilis dici non poffit. ldque vel peiorem in partem, vt nobi- lefcottum, nobilem fcurram, vellatronem, &cla- deRomana nobilesCannasdicimus. Eft enim vox ea nobilis /zie&iv,vt alia qu*dam.Quid ergo ? Acio Eonus& alii ifli non farna, notnine &. seftimatione quenquam seftimant, fed nafcendi locum, & velut . ordinem quendam , vt non de plebe fit,exquirunr. Atquihosvetetes petritios dixere : quarn appella- ttonem diu ha-fifle conftat in pofteritate eorura, quos-primum Romulus , &huiusdeinde esemplo Tarquinius l J rifcus,mox Seru.Tullius R.eges,ac tari-, dem poftliberatam Regio dominam Rempubl. L. Brutusin Senacum Le&os.a (imilitudine cur£,vt ait Ve!leius,parresvocarunt. Poftea vero luiius Cxfar, j 0 bos Auguftus Oftauianus, & Tiber.Claudius , iam exhauftis,vel paucis reliquis familiarum , quasre- ges & Brutus in patres legerant: & ipfi honeftiffi- mutn qoemque eSenatu , velquibus clari parentcs fuerant, in numerum patritiortimafciuerunt. Hinc patrithtus dignitas, ftatus & ovdo patritioru.Tran- qoillus lib. 2. ea gens ( Oftauiorum dicit) a Tat- quinio Prifco rege inter Romanas gentes ailefta in fenatum, mox a Seruio Tullio in patritias tranfdu- fta , procedente tempore ad plebtm fe contulit: ac rsiftus magnavi per diuum luliumin Patritiatum 40 rediit.Porro nonomnesqui nobiles ac claro genere forcnt,in patritiatum tranfiffe, ve! Caudia familia Marcelli ceftes funt:qui quanquam muha ac vetete generis claritudine, ita v: Puichrorum ac Neronum genti Claudi® patritix,nec potenua , nec dignitaie cederent.plebeii ramen fuerunt, vt tradit Tranquil- lus, 5 t anteeumCicero.Cafih quoque,quibus cogno- tnen eft.Longinis, plcbeii generis erant, vt fcribit Ta- ejrus.fed antiqui /'jnquit) Honoratique, (icut &.Če¬ čih) Metelh , Calphurmi Pifones, Licinii Craf(i,ac malti alii. Igitur quos vu!goNobiles,& - ure Nobili-- tatis don 3 tos vocant.h-i patritii,aut tradufti, vel al- Jefti in patritiatum dicendi funr.genus hominum iu¬ re eiuili incognitum.lus enim ciuile clacos& hone- ftiores a fdln!ariis,tsbernariifq.,& popuh fjce,quos humiliores vocat,diftinguit. inter honeftos autem velclaros.etiam de plebe homines quos fua,vel ma. icrum virtus ac merita , aut vetufts opes, velho- n.ores gelti commendant , numerandr funr. 111 ud haisd fcio.an operaeprecium (it -.entare, minueridam 6 o eorum eiTeopmionem,qui pollui nobilitatem putat, li difBcultatem tei fannliaris mercaturts faciundis, aut publico rediroendo leuet patritius.Meq. id enim patitut M.itmUius Scaiirns-princeps temporib. belit luguttbini.ciuitatis Romana:,cuius nobibtati nihil. oJfecit,quoci pater ipfius paupertate coa&us, carbo- nariam exercuiffet.-Tametfi boe veriffimum eft. Ne- fimifuntialii in veruftate , quxhommeVmZ‘im arte.nifilintadmoduminertes, redili: pracclatos & excellentes:Sic Cicer.de orat. lib.i. muhi j n fophia prceclati & nobiles. Er lib.j. TresilKosatarir nobilifiimos philofophos. Er de fimb.bon.& j.i lib.i. Phiiolophus nsbilis.aquo non folum &, cia & Italia, (tdetiam omnisEarbariatommou d ltem pr« A. Cluentiotloraotbis curpt.ru n ' .N A N fyminMfuntjmtn ,vtnturl pra-cius Idmon Ferturffi Hyppolyius dilaceratur equis. It ideo,fi pcrftumus vocetur eo nomine quo pater vo cabatur,pr*fumitur eius filius. text. eft Jing. & mira- bi!is,in 1. vxorempr*gnantem.in princ.ff. man.teftj, q U em pro fing.citat Bal.in c. tuam.col. z, verf. fi au- tem-fXtradeord.eogn.8cD.Tff. in rubr. folut. maer. in 4.C0I & in 1 . neque profeftio.col.i.C.de tefta.Sc v- uobiquedicit,quodille tex.fibino probatur,propter aliaqu2 ibiconcurrunt. Kobiria apnfcisdicebantur ealoca, qux in metan- discaftris omnino vit ri debent.fcilicet.ne mons ca- fttis immineat,per cjuem fuperuenire hoftes aut per- fpicere podiac.^aid in caftris agitut: ne fylua celatu- n hoftes adi iceat.neve fofti Tea valles, per quos o- bmticaftris occumbere poflancine vicini fluminis tar rentifve (ubita tempedate caftra inundatione intere- ant.autor Hy$inus in Grammat.Spieg. NocENS,qui inioriam aut maiefičium commifir, qui TEO. 1841 dem vulgatum :llud>EiUS eft nolle,qul poteft Sc vel le,parum confifteret, quod vttumuis fimul ponit , id quod contra naturam eft contrariorum , quorum vno confiftentc,alterum ceflct neceffe eft^SpiegeLSč Prat. No l le Sc non velle diuerfafunt : nolle eft tacereSc pati,vel fecnndum Ariftotelem ncdle dicitur is.,quein pcenitet eius quod per errorem fec:t,quem Sc nos ve- nia dignum iudicamusdeg. il adulterium,§, inceft. ffl ad leg. Iul.de adult. leg. aliarn.Cod. de his , qu*v£ ind ; gn.auf. Non velle dicitur is, qui non corrjgit fa- člum.NolIe tamen (lepe ftgniftcat non velle , L in eo iure. §. inuito.ff. de rit. nupt. 1. inuitum. ff. de feruir, vrb. pra?d.legfi'iusfan?.$. intiitus. ff.de procur.Cuiac. f.obfjp.Sc is. obf.2./. Nolj.e dicimur cum comrarium poflumusl. 17. §. 7, de «edil.edi&.Nolle non drcimur, quoties velle con- trarium vtlliter non poflumus, 1. ioi.de cond.Sc de- monftr.Gothofr. ad d.h* de reg.iur. alterinocuit,damnumque intulit. Nam nocere pro- No len s volem,locutio prouerbialis, fiDonato čredi- priedicitur is, qui nocet perfon*,non rebus.1 iusautem verba. Digeft. de his qui deiec* vel effud. Spieg. Noe erh , eft dsmnum dare,incommodum adferre, obe(le,leg.i-^b^cautem.& §. in fumrna, Digeft. de • aq.&aqu.piuu. leg. z. &deinde. Dig. Ne quidin loco publ.Brift. Nocere & non prodeffe diuerfa funt : Nocere enim eft damno adficere: Non prodeffe, eft neaue lucro a. ( Hcere,neque damno eximere.Nonnunquam tamen >0 no nocere,fignificat prodeffeivt puta cu dicitur,Igno- rsntiam iurisnon nocere,ita accipiendura eft non prodeffe.j.reguia in princip, ff de iur, Sc fačb ignor. vide Cuiac s.obf.tf. Nocere morbusmte]I?gitur,qui perpetuus eft , non quitemporefinitur.l.fin.-$.i. ft de aedii. edidt.Spieg. N0CIE.E noxam.Paul. I.65. ff ad leg.Falc. Eadem caufa e(teiusferui,qai noxam nocuir.uec enim delinguen- _ doquifque preciofior fiuHot. NocviT,noccb : t. Adi.Chiliad.Braf. 40 NI c c t e s 8cdies,id eft,connnuo,Temper. Noctv,ptonofte vel pueris notum eft & nox,pro no« ftu.induodecim tab. vfurpatur , fi nox, furtum fa- dum (Jt.fiim aliquis occilit 3 iure casfus efto 3 Vbi im, sccuTatiuumdixcrun£ ab is,&occifttpro oecidit. Iu- rifconfult.in 1 koc edi&um.^labeo.eod. Et noftu,jn-, quir,homines ire non debent.Spieg, NactvRRvs far,Digeft. adleg.Corn. de Sicar. l*i ffde furib ba Inear.id eft,nodl metus cauf.Spieg. INolo adire, & non volo adire. Super his verbi3 do-' fbores plura efrundunt in l.qui fe patris.C.vnde liber* Decius, vt teftatur Nicolaus Bellonus 3 putat fticien- dam differentiam,an auis dicat:No!o adire induca« tur repudiatio , autdicat, non volo adire , čc non in- ducatur.Ea rationeouod verbum Nolo , indicatpra?- cifani voluntatem , lecus verbumNon volo : cum ih medium inter velie Sc nolle« Hicc differentia Dočf, licet communishabeatur , non fatisfacic Beliono* r.ertdec enim ex eo, vt idem refeit libro guarro fup- purat-capit. ?4.quod crediderint Doclor. effe diffe- rentiam irrter veliejSe non velle , Sc non velle efte medium inter velle Sc nolie.quQ fentitipfe nihil a ve.ritate magis a penfique titulum.fic fingulain conficiendis rationib. tregotia appeliantus. i. pen. Sc fin. C. de conuenicj' ## N A N fifc.deb.Sfc m S.C.dicitur, incertis nominibus pecu* niam aMacedonc fiiiis fa.čredi folitam.l.i.ad Maced. quancioque&agnatione!n figivficac.vt cum prohibe- mus f.ndum de nomine noftro exire, J. is qui.de le¬ gat. Alciat.de ve verb.fig. Addeforcat.in Nccyoma- tiz dia!.,88.nu'Ti i. Nomen gcntilitium etat &commune totius gentis/a- milis, adgnationisve : vnde ab HdicarnafT. lib. 3. wyflutKK aj 7 ra.'Tfa>vv(JLi)Lov appellntur.Hoc prsnomi- mlubiungeba(ur,cognome vero fere Temper ancece- 10 debat. Tribus enim.nominibus v.os Romanos notius efr,quam vta me confirmari debeat 1.1. ftide lib.Sc pofU.u.ff. qui teftam.facer.l.8.$.ied Se cum in prte- nomine. Dig. de fecund. tabul. §M quis in nomine. /aftit. de legat, vbi Theophil. no m en imetpretatur » X 0 $MV CnUCL 010 V rhlOS^KOJVO/AcV TViTJZdVU/MV-OGŠp ^oyov £ t šm itnr&jvov BriiF. Nomen interdum caufam flgnificac.Sic acceflionis.no- mine, U7.fr. d: /£ dili. Edi it. Geflationis nomine, l.i. /F.deoper.publ. culpar nomine teneri. 1 .27. §. Icem.flT. 10 ftmil. ercifc. negligentias nomine teneri. 1 . Dig.de Magift. conueni.operarum nominecondemnatus 1. >7.$. Ted fi.D.de oper. l : ber. Hyporhecx nomine res oblig.ua: 1.4- & depignor 1.4 ft. de fide inft. pigno- ris nomine.!. 9■ f£ de operiš noui nunt.Brifli Nomen, Cognomen , Prarnomen Sc Agnomeu difFe- riint. Quid differat fcnfu- inter nomen , cognomenj prasnoinen Se agnom&v, Tum m a conttoueriia eft in¬ ter fcriprores. Id Tine fere conftat inter ornnes, pra?- nomen elie,qyod aliis praeponitur, agnomen vero, 50 quod ab euentu imponitur. At maiordifficultas eft innomineSc cognomine. AccurT. Prifciani fenten- tiamamplexus,putat nomen efle proprium. In cuius fententiam acccflerunt paricer omnes huius loči in¬ terprete:-. Theophilus quoque, dum hunc locum ver- tt-idemfentire videt ur. Alciat. lib.4. difpunčtc.i. fecutus D omedem Grammaticum Sc NicolaumPe- rottum, econrrario nomen cen Tet efle familae, co¬ gnomen vero proprium. Laurcnt- Vali. nomen Sc cogno.mcn tradit efle familiz, prenomen pro- 40 ptiuin lingulorum.Anton. Auguft.iatius prs csteris omnibus, & profequitur lib. 3. cap. 3 : qui ferme in omnibus Alciati opmtonem videtur approbare.Ego, ' vt Val/epotius fentemiam probem , facit Appianus Ale«Diftinus t qui procemio hiftot. Rom.ita Tcrinit; 3* to-gi 'ufetArov v\yxpor- T/quarum opera 'damnatus erat 5 credebant.Inde falinatori Liuio indi- tmn cognomen.Sic lib.20. Afričani cognomen milita ris prius fauor,an popularis aura celebrauerit,an fiču¬ ti Feficis Syllar, Magnique Pompeii patrum memoria cceptum ab aflentatioue fatniliaris fit, param compegt tum habeo. Primus certe hic Imperator nomine a Te' deui Baleari«. Drufus Germanicu^Varus QuinTiIiusGetu-- licus,Seuerus Ariaben-cuSjParthicus, &T Arabicus. Aii-- qui quoque a captis pifcibus,ita Sergius Orata,& Lici« niusMur^na cognominati fuere.Ptqtcrea ficognome,. uodeft tertium,efletpropriu,feque-*etur,vtqui folu uo no mina habebat,veluti C.Marius& C^Sertorius proprio caruiflen f j quod eft ab(urdum,quo argumen to vTus fuit Poff}donis.rs,tefte Plutarcho in vita C.Ma r‘.!,contra eos qui tert : um nomen propiium efle puta bant.Facit etiam contra eos. quod cognomen vltfmo loco ponebatur. Qriod autetn neque nomen fit cuiuf* quam proprium piteter rationem Tupra diftam fatis videtur Alciatus ibi piobare,quod etiam ex multis a- liis feriptorum locis coniicere licet.Sic aftion.i.Verr. Scit is,quem adfffe video.Cn. Lentulus Marceli inus, quoru fide atque praflicho Siculi maxime vtuntur, quo omnino Maicel orum nojnini tota il!a prouiucia adiunčta eft. id cm m Brut Muha enim feripta funt in eis, que.fada non funt.falfl triumphr, plures confula- tus,genera etiam faifa,& ad plebe tranfiriones 3 cu ho. minešiiiimiHorcs inalienu emfdem nominis infun- derentur genus.Liuius lib.i.tamen in re tam clara no minum error manet,vtrius populi Horatii,vtriusCa riatii fuerim.Idem li.2. Furios Fuhos fcrrpfere quida, id admoneo, nequis immutationein virorufn ipfora efle,que nominum eft,putef. Et iteium in eod. lib.fe quoqueid generi,ac nomini dare-.& L.Florus lib.j.lo— quens de Mario, fubrogare conatus ^ft in eius locum C.Gracchum hominem fine tribuflinenomine.,fed Ta bito titulo in familiam ipfe fe adoptat. Reftat igitur, vt prenomen quod prim um eft , proprium lit, vt Poflidon us tradit. Nec moueor , quod in hoc Plutarchuseum repraehendat , propterea , quod eo modo mulieres nomine proprio caruiflent, quibus proprium nomen noa imponebatur.namque falli vi¬ detur in haere Plutarchus,vt Viglius ex?Iinio&Fefto docet^tit de wh»icd. lib. & Anton. Auguft. qut domita nomen ah quod etiam de Aphapantibus NicoUib. s’Swy»nece ad primi cognominis differentiam * proprio vocabulo agnomen illud dixere. Nec me prseterit a plerifque •cognomen pro agnomine vfurpatum fiufle, fic ut ap¬ paret ex iocis fupra reciratis 9 in quihus Afričani men- rio fačtaeft.eadem enim rati©ne,qua tertium, quar- tum quoque cognomen dici potefhSed vt vltimum a tertio diiferret nomine, agnomen nuneupatum fuit- Quamobrem hic labitur A uto. Aug.qui fenbit agno- men non repenn,nec elfe neeefiarium. Cirili.:.,de in aent, Nomen autem cum d i cim us, cognemm quo- que Sc agnomen inteiiigatur oporcet. V ■.•rum ait ilocum e (Te deprauatum , quod tamen nuila ratione probari ppte(f,nec mibl veriilmile videtur : cimi o- mnes Rhetores 8 >l Gtamatici prster Linacnmi, jra lo— cittn illum leger-nr; vt patet ex eorum fcr.ptis. Fst euain illius mentio a Gordiauo in l.fi in nomine. C. deteftam. Oslinimo Ouid.iib. ^.de Ponto , in elegia So ad Coctam,ait, A tiedique probent genitiua agnomi- aaCott^.Quodamem in Pande^is agnomen non le- gatur,id non me mouet: quandoquidem ibi aguomč iubcognomine coinprehenditur.idem etiam refpoui- -deri poteh: a d Theophili Initit quibdsrre dubia ifan- dumnon eft, fed potius Latine fcriptts 5 a quibus illat •fumptsfueruc Sed hoc pludbus verbis difputare mi- fiime necefie videtur : Qu.m P^iifanias feriptor pro- batiffimus in Achaicis ita feribat: tctz q oveni -dŠZt&Ojcis Tpit-Tloj te vkujva. Artiklov pz6r!'; r%s orrvfjavovias.Bniit Nomenclatoiubvs quoque veteres in litroma appellationibus iuppeditandis vfos» Scnec.libi.de be- iref.cap. his verbis indicar: Idos tu librosquosvit nomenclatorum complecfitur aut raemoria,aatma- nus,amicorum exihitn33 elle?Brifl. Nomina vel ref um funt vel hominum h4.iF.de legi i.illa a Grammacicis Appeliatiua vel Cotmnuniavo* cantur, quae Iciiicet indkand? defignandtequeterura naturas & fubftantia: caufa inuenta funt,vt homojv^ IfiSjdomus.H^ec propria vulgo dicuntur,qucidlin^ las ipecies ežafdem generis ambitu comprehenfasdd* cernenass ^ . N ANTE Oi cctncdaspertin:t vclut Iuc!us s Titius,Gaius,Seius,Ga- 18)0 ja, qus nomina ICtis famiiiaria Sc vfitata fuifle Plut. & ftt(xtti)co 7 s i Sc Cicer. pro Muraen.oftenditre* eoque diiucidccolligitjir, quod his verbis Prastores in edi- ftisvfi funt 1.1.0. ff qua: in fraud.credd.i.ff. detabal. exhibl.i.5. cum quiaam. ff hc quid in loco publ.!. 1. Digeft.de liber.exhib.Q_j^ nomina ingenuis tribuu- tur, vt Scfecuis Stichi,Dam*,Painphiii, Erotis, Are- fcufs. BrilT. Nomina etiam, fceneratidas cautiones finificat,inter». 10 prečeIuftin.in l.vli. Cod.de pa&.connen.ficut Sc iCto jiil.folutum. $»1. de pign.ačt. cuius fignificationis ra« tionem exponens Alcon. in 3. Verr. titulos debito- tura nomina appeilata fcribit ab e o , quod Caienda- riis folenc eoruip,quibus pecunise credebautur, no- minaperfcribi. Ex quo fa&um eft , vt nominis ap-’ pellatioad omnem obligationem, omnemque con* tra&umpertineat. leg. 4. ff.de verb. fign.Vnde iocus elegans Bžbaculi in grammaticum ; qui villa fua čredi- eoribus cefferatsMirati fiimas ait, Vnicum magiflrum Summum Cjrammaticum>optimum ppttam^ • Omnes]oluere pojje cjuaftiones-, 'Vnm diffiei!e ) {xp£dire namen. Ita Nomina exaudienda funt in I.|i,fEcfepet.harred» U.&I117.& 1.2./.in fin.ffde hsred.vend.l. z. fEde do« nac.L3.fEde vfufr. ear.rer.l.i. 1 . 6 . 1 . 7. C. de oblig. Sc aftio.U. C.de nouatio.l.4.C.qu2 res pig.l.r8. fF.de pi- 3 ° gner.aff!,i8.C. deiegat.Io?7. $. haereditatem.ff dele® gat. lu.Bnff Nomina bona & idoneaappellantur , cnm foluendo eft debitord. 19. ffad Veiieiand.101fF.de folutionib. leg* 1M.1. 1 . 3 S Sc L43.fF.de admin. tutor.l.n.§*l acius ff.d; annu. ieg.I. 89. fF, adl. Falcid. Vbi quidam co- dkesidoneishominibus feripeum habent eodem er- rore,quo in P.Flor. hsrainibus fub fideiuffb-te fa&is, prenotnuubus in leg. 2. in fin. fF.de cuftod.reorum. Secundura boegenus ioquendi in SC, Macedonia.no 40 feriptum eft,bonum nomen fiiiifaofieri non pofTe. 1. 1. ff.de SC, Macedon, In quo verbo elegans eft Cicer, iocttsUbi.4« epift. ad Piane. ramait,vcbcnum nomen adeptus exiftime- tar.Bonum nomen facit crefftor, qui delegatum fibi • debicoretn admifit 5 eoqne contentus fuit.l.il.Š. ab- • elM mand.Br ifT. Co ntra- d e te r s o ra peiora ve dicuntu r nomina,quorum difficilior exa vt is qui pecuniam accipie" bat,no ren fuatn in Jabella eius a quo pecuniam ac- cipiebat >.& fimul efiam nomini i’uo deferiberet, id (juod deberet. Nomina debi to rum nohveniutin Ptatuto , neq. com- prehtoauntut a indice pubbeante bona fua.BUd.fing.. niicg.i.Digeft« de fiat. faomm, iten> ron veniimt in donuioneomti.um bo.norum,pr*f€a-ti.unj Sc futttro- 7 ° iiua. fciwaluluit.fiDgui.B 4 i c cm. zsi^lupei frafctiptis dubtls, in fecundo dubio, in fecundo libro. Nomina Facere eft pecuniam mutuam dare, a\it alias debitorem fibi aliquem facere. Dctrus M'arfus,& Fr 0 Maturantius nomina fada funt, apud Cicer.lib. offi.j. . intelligunt pro eo quod eft, fufficientem čautionem dačam, man hat dte Verjcbreilmuggegen einander gema™' cbt. Nomina facere Sc contrahere pro eodem dicun¬ tur,!.17. de adminift. tut. I.39. de negot. geft. 1 . 5». de * pačh 1 tT4.de L /.I.4 l.j2. ; $.r. de pec. L2.de proxen.l.r 3 . aeann.leg.l.4i.$« vit. de fideicom.lib.Li.&multa.fFde - iur.fifc. Senecjib. 1. de benefic. Nomina faduri in«- • quirinius in vafa debitoris, Sc alias fope, Briffo- nius. Ineerta No mi n a dici poftunt eoruifi debic.orum,qii0« rumdubia eft fides propter impedietem inopiam ang : alium fortuitum cafum.Certa vero dicuntuiHoratie 3 . quic valde bona funt.Connan. li.7.c.i.n.4. Nomina iuris,aliafuntparticulariacvt obligatio, fer- uitus,dominium.Alia vniuerfalia.Ea tripliciter aflu- - inuntur.Aut enim vniuerfitas fohui fačfi, feu corpo- • rum eft: vt grex *chorus, familia. Ant iuris Sc fačti mixtim:vtpeculium,dos,'matrimonium. Aut folius - iuris , vt hiereditas: ea enim nomen feruat, etiamfl nulla corpora hsreditaria fint,leg. h^reaitas. de pet« h^red.Vide Alciat. in commenc. de verbor^ fignif, Spiegel. Nomina Vlpian. in l.i ad Macedon. vfurpatpro caufis » ipfis fen tit.particularibus-cuiuslibet p ecjmizs* qux in ■ rationibus accepta fertur. Nos eiufmodi nomina , id * eft,titulos, cnm erogationum tuni acceptorum voca« - mus.Spiegeli AddeFerrettum titul.de literarum ob- - ligat. Nomina aumeralia colligunt, non autem diftribunns t aut diuidunt: vt docet Baitolus in Lfi ex toto.^.fin.de " leg.i.Spieg. Nomin a pulehra muho precio effe comparanda; Ita j; Ioan. And. de Milentia vxore fua recitat, in c. i.de- pof. vbi dicunt Card. &. Imola:Si quis deponat rem luam apudbominem illoti,turpis-nominis,Sc res per« - da£ur,efie imputaadum deponenti qui nomen tutpe - non abhorruit. Nomina in iurealia funt naturalia»alia cinilia. Pecu®- lium eft naturale nomen,pattimonium ciuile. Con-.; tubernium natura le, m trimoniumciu.de. Cogna- - tio naturale, agnatio ciuile.Gothofred.ad Li7.fi'. de e pecul. Nomina quatdam in-Pandeftisleguntur,no nifi in per« - fonis feruorum Sc libertorum,vt Statius,Er'otes,Pam- - philuSsStichus, Sc ali a mulca : Sc ex contrario CaiuSj Seias, M^uius,Sempronius, Tirius.npmma funt liber- - torum : quamuis Statius>Cscilius comicus, Sc-Statius Papinius heroieus , poeta: celebres fuerint, nihilo- mmus alter’feruilis,6c alter libertin* coditionis me« moratur. Vide Aiekandrom Lbr.Gen. dier.c. 20. Cri- nitum de poetis Latin is- , Sc infr.Seruorum nomina. s P' e g- Nomina refpeftiua quarfint, vide C.deferuis fugit. L pen.Sc ibi not,Se 1, vnica.de fentent. quat pro eo quod intereft 'profert.Spieg. Nomina. tria Komani vfurpare honeftum ptttarunt^ . quali vnum ab auo: aliuda patre,a feipfis inuemuin tertiuin haberem.Connan.iib.a.c.n. num.Sj. Nomina 3J Komanaeuin tnbuum. Q^?ere in ver.bo 3 -\ TribuSa . No M IN AR E nihii aliud eft quam creare I.14 ff.de muner-Sc hono - No m 1 N ari dicimus maglftratusAurores, le alios >qU:t ; ad munera puhlica a!iquo fuggerete vocantur.l.i.Si^ > eo tempore.ff.de adminiftr.rer.Lsi^Igi^iftadsaa^u- aiciPa.l. i4.C.d$ escttf.tut.BuflT, i.. N ANTE O; 30 NoMitf ARs.eftprsfcntem (iftere, 8 c vt iuris Pontifi- ejfcnptores diciint, ius patronatu; habere , hoc eft, nominarcdefiguandum.Budteo tefte.Cacterum nomi- nare.fideutbete , & in : c peticulurn recipere.non di- ftare indicat Alt ericus,per S.fin.in 1 . cmn oftedimus. ff.defideiufftut. Spieg. Ko m in ari etiam d cimtur , qui vt confcii & partici- pes facinoris a reis adprehenfis indicantnr, deferun* tur,arguuntur.l.i 1.5. n qusftionibus.ffad municipal. l.z.ff.de bon.eotum.I.t. 5 . cum quis. ff de ijiiatftioni- 10 bus.Britfi — Nominat jcontr.n 3 :usfunt, qui & iure &: natura fua nomen Jiabent propriutrs., propriamque formam:- fic enim & nomen & formam pecuiiarem , qua differc a catteris omnibus contraftibus, haber mutuu, $.i.inft.quib.mod. re contr.depofitum,f. 2. Fnft eod. ftipulatio, 3 ,t.& a. Inftit.de verb.oblig. &c.Gaedd.ad 1 . ii.nu.tf.de verbor.fignificat. Nominaros contrafhts, VVlteius.in pr. Infticdeoblig.n.40.diftinguit in iuris gentitim & iuris ciuilis. 20 Ko min a ti m , boe eft,exptefie exha:redatusquis fit, vide in l.;.$.nomi'natim.£de iniuft.teft.item $. notni- natim. Inft.de exher. lib. nominatim etiam inteili- g : tur expreflits,qui non nomine proprio.fed demon- ftratione corporis, aut opificii, officiive,neceffitudi- tlis, atque affirtitatis aut alio modo defignatu .l.i.de Jegat.i.&.fimilibus, qus Alber. citat.Bart in 1 . fiued certis.Dig. deduobus reis.nominatim quod dicitur exp!icat,& inl.turpi3.3-fin.de leg. i.quidfit nomina- tim fieri.docet Spieg. Kouinatim legatum accipiendum eft, quodaquo iegatum fit, intelligitur, iicet nomen ptonunciatuin non fit. autor Paul.in 1 . 53. ff.de legat /. Nominatim exha:redatus filius videtur.nomine, vel praenomine.vel cognomine fimul adfcripto , vel ai- tero eac hisl.t. fF.de lib. & pofth.fedSc illa nomina- rim videtur fa£ta exharredatio,que ita faiftajeft,Filius meus exharres efto,licet nomen eius expreiFum non £it,dummodo vnicus lit.leg. i.ff.eo.S.nominatim.In. ftit.de exha:red,lib. Quoa & Seruius quoqueadi!la VirgiUj verba, quat funt 4. Alneid.acmorietjtem no- mine ciamat.ttadit. Quinetiam fi quis filiurn habens ita exbacredauerit, Czteri otnnes filii filiiq.me.T ex- hatredes funto, nominatim exhacredaffe videbitur.l. žf.Digeft eod.tit.Pofthumus quoque nominatim ex- itarredatur fiue itadixerit teftator, quicumque mihi nafcetur, iiue ita , Qjiicunque exSeia nafcetur, vel ita : Venter exhrres efto. leg. $,$. nominatim. ft.de iniuft.rupto. Ft it.t verbum nominatim accipie- dutn eft in l.t, (F,de bit.inft.& in 1 . }. & l.tjiF. de in- iuft. rup. I.11. ff. delib.St poft.l.-f.ffvndc I/b.l.pen.3. ■videamus.ff.de contra tab.l 20. s .exiftimo. ffdebon. liber. l.io. 3 , qui filium. ff. de tefta. tut. l.t, C.de lib. pratteritd.vIt.C.de bon.poffeontr.tab. Cui opponituc inter citerosab Vlpiait.inlnftit. titul, 22. &aluftin. in f.rominatim.& J.poithumoru.Inftit. de exhaercd. liber. Sc ibi Theoph.& I. vit. C de iib. prteterit.Briffl Connan. item lib. ro.cap.t.num. 1. his adde Balduini comment.fuperlnftit. luftin. iib. 2. tit. tj. de exhae- red.lib. Nominatim iegaturalicui,quod proprio eius nomine expreflo vel per demonftrationem corporis attifi- cii.ofliciive ve! adfinitatis, vel neceflitudinis relin- quitur.l44.ff.de cond.& dem. Demonftratio enim nominis vice fungitur.l.tf. fflt cert. pet. 19.3. fi quis iiomen.ff.de hired. inftitut. Nominatim etiam ab aliquibus tel £tum intelligitur quodnon fub appeiia- tionehsredum.in litine modum, qui(quis mihi ba:- reserit, led propriis nominibus exprtffis,ve!. indu- fcitabili figno demonftratis relinquitur.l. 1.3, id quod 70 ex fubftttuaone.fKadleg.Falci. 1.124.ffdeleg.lib.i. 1. % fo tfo 28.tf.vlt. ff.de leg. rib.’, 1.14. ff. ad Trebi Nominatim obligan resdicitur,qusfpecialitetobli. gatur.non qux tt.iditur.ait Goth,adNoueli.in lCa n mouentes nominatim, "" Nominatim vti fit accipiendum in l.Fufia Caninian- fieruis libertatetn teftamento nominatim rtfcv cauebat, exponitur a Paulo lib. 4. fent. tit, 24,{t'\ 3 1.24.i.3'.& lj/.ff-de manum.teft.SfcundumquoJi §.libettas.lnft'tu(., e leg. & apudvlpian.Inftitut,c. tu!, p tirno ad fin. vetburn hoc espoajndmntt« Brilf. Nominati (inquit Hotomannns ) in criminibusnoa dicurnut ii,quorum nomen delanim eft,quiquetsi facftj funttfed ii quorum nomen ab altetoteoapptl- latum eft. SicPapia. l.ip.j.io.ffadmuniclp. ftion.bus nominatos capitalium ctiminum.fei I, 2.Digeft.debon.eor.quiant.fsnt.Cic.pto PoShamio': Neminem vnquam, qtio ea pecuniapetueaifa^j. Fam dixifle,qui in^ftimandis litibusappellatusnot!. fet. In litibus autem nemo appellabatut, n it extj- ftium diiftis.aut tabulis priuatorum.aut rationibusci, uitatum.Itaque in fetendislitibus adeSefolebant,® aiicfUi d de fe vetebantur:&, cum erantappellati, j videbatur, ftatim conitadicere fulebant.Ttanqu.in Cio lig* quarftorem iuutn in coniuraiione tiooiinarjta flagellauit, vefte detrafta : id eftab vno ti con- iur.ttis indicatum.Briilonius his omnibusinlocisSj tmnatos fumi vuit pto iis,qui rei ctiminum iadip«. ftulatique funt. No.minativvs pro Genitiuo.elegantiffima eft figura loquendi.qu;t frequentifflme vtuntur 1 C. in 1 quili. tum.3.idem Celfus.Dig. de fide inftrum.vbi dicitur, F?oc genus feruos.id eft,eius conditionis feruos.fic& in i. Sc ita. 3 . t.naut.caup. ftab. vbidicitiC.Ptstotem curam agere reprimend^ improbitatishocgenusho- minum , id eft , eius generis , eius conditionii Spiegel. Nominatio dicitur de magiftratibus , tutoribus, & aliis cum ad munera puhlica alio fuggerente vocan- tur.Ieg.fecunda tfa.Digeft. ad municip. & leg. defi. liisfam.Iib.io.l.vit.Cqui tet. fc excuf.. od.lib.Alqiai- do ligttificat publ cationem quandam,vtquamioft. communicatus nominatur in Ecclelia.gl.inc.i deei- cept. lib.S.Nominationucn acceptiones tuiius treta, fet Petr. Rebuff. in traift. nominationum.qnxft.i,vbi ltominationum genera recenfetacutifsime,6edilige- tiffime explicat.Prat. Nominatorbs apudIurifconfultosdicuntut,qui(oni aiiqui ad munus aliquod eiigedt funt,certoruaiho- minumtanquam idoneorumnotnina edunt.&oaa. fi eorum creandorum autoresfum. Hinc notninato- res cutorum (ub rubr. ff.de fideiuffor.& nominauot vbi in 1 4-ad fin.affirmatores appellari v:dentttr,qui cumidoneos effetutores .iffiiin.nierim.iicleiiiilorun vicem fuftinent. De nominatione tutorum eitat memioia leg.ptima 3 .j. & 5 . s. ff de magiihconuen. Hinc Nominatorbs dicuntur fub rubric C.de p_eticni.no- min.it.qui cu duumuirt effein.fucceiForesfibidefigaa bant,quorum fidem Reipublica: fuo perieuio prida. bant. & fic accipienda eft l.t.in princ. Dig. demagift. conuen. leg.j.Cod.de conuen.fifc.dcbit.leg.vnic.Ciit fuinp.tecup. Hi etiam creatotes dicuntur in Ulito tempore.Digeft.de adminiftr.rer.ad ciuit.pertin.Fra- teius. No m in a tv m deli (lam intetpretes appe!Iant,quodiu- rifconfulti generali* delifti nomine inteiligunt-ttia diftioneDeliftum , indicaui.fpeciale veroddiclju videtur, quod innominatum dicunt: vt cum quisin ius vocatus non paret, cum temere appeliat, tam ius dicentem c6teinnit,cuin in munerclibi impoiiio ■ - fet NA N perdefidjamquiscefrat:e!ufmod; enim fada pluribus ?erb ; sfpecialiterdcfignantur, non vno generali. Ex A ! ciato.Spieg, Domine legate,id quod debetur,& quod in adionibus eft, iegatuni y detur, vt a&iones aduerfus debitcreni h^rescedere & mandare neceffe habeat.l.46.§, euin qui.ff.de Ieg.lib.r.l.f 9 .ffde legat.lib.*. Nominibus o- lim fieri d cebatur obiigacio , qux hodi e litteris fieri diciturlnft.de iiter.obiig.in princ.In nominibus effe dicuturjqu$ funt in obiigationibus,petit ; onibus,.per- 10 fecudonibufqueJ.37.fFde adq.hsred.l. 3 cT iFad Treb. BrifT. Komike ,rubauditur apud lurifconfultos plerunque, vtinconllietudme fermonis Grabci, velur quum dici- hius,noxs de :ere:Damnari repetundarum, 5 ec.Pom pon.U.ff.de naut.fceu.Si nemo fit,qui a parte promif- forisinterpellari traie&itiai pecunice poflic. Alfenus Do §7.ffde leg.fk fid.li. jo.Topiarium enim ornan- dijfakuarium autem tuendi Sc . cuftodiend.sfundi ma- TEO. 1854 exemplum habemus initlo eiufdem Orationis pro Comoedo,& in epiftoia vlt.lib.ad Anic. 4. irera apud Senecam lib de benefic.} lile per piurinm tabulas Do¬ mina interpofitis parariis facit.ex Hot, Nominis & rci appelbuioad omnem contraftum &i obligationem pertinct, 1.6 fFde verb.figmf. Nominis appellatione Rem fignificari.Rroculus ait*i. 4.fEeod.tit. No mi N is eius quod quis inficiatus efSjditm petere, in Orat.pro Qnintio,Nominibus muitis eos homines pe cuniatn a Carpinatio feciffe , qui pecuniam Verri de- dilTent.Verrin. 4.in Nominibcs pecuniam nobis e(Te, rumeratatn in pnefentia non habere. ibid. Ho- tom. Nominis finitio precedit definitionem rei. Nequee- nrm probe definieris canem, nifi primum conftitue- ris.an de animaii.fiue terreftri, line marino, an vero de eoelefti iidere loquaris. gl. I.quoties. de verb.obU . Spieg. colendtparatam eiTe. Item l.i. flf.de proxe- 10 No m is m A,idem quodnnmus, Gtarce ro/nv^.fPompo- rr i' » « Vr.1 » -t ■» o «=■ ' - •-* gis quara net.&I.504.1 ff.de iureiuran. 1.18. ff.de pigiiorib. in &n.l.7/.ffquibanod.p!g.Hot. Nominibvs propriiS vcrum fubftituat teftator,an ye- roappellatiuo & communi nomine , harredis inter- eft. Etcuim ii propriis nominibus tanrum vtacur, ae- qualeerit ex fubftitutione omnium commodam. Vi- deturenimmagis habita ratio perfonarum quam datarum portionutn. Rurfus cum fingulorum harre* dum nomina propriaexpreffa funt., poterit is ex fub- ftituiione habere com modu m, qui fuampartemex inftitutionerepudiauit } £cc. Balduin.tit.de vulgar. '° fubftit. >;oMiNrBVsobligatio,fcriptura fiebatrvt aic Iuftinian. iiibtit.de liter,obligat.Eam vr inteiligamus, illud fci- reoportet,Romaš moriš fuiffe, vt vnufquifque pater« fam.tabulas domi hab er e c, in auibus quicquid per fin gulosdico auc acciperec, auc expenderet, perfcrlbe- bai,viCicero in e.i pro Cluentio demontirat. De ea- ruintabularum fidc Cenfores quinto quoque anno- ciues admiiurandum adigebanf.vt Dionyf. Halicrhb. 4.teftamr,Hinc fidem. in'iudiciis facere fo!ebanr 5 vt in 40 Ont.pro OJtofcio demon&rat Hotomnnnus.Vlpia- depecul. Si Vero nomina ita tecerirdo- minus,vtquafi debi tor em fe feruo facerct,cum reue- radebitoi non effec , non obi.gatur .. reenitn, non vorbis peculium augendum eft. IM ; n o t ,£ v c u r gu s: a pu d nosr Pompeius;, qui tulit legem Ppmpeiam:rulius } qui le¬ gem Iu 7 iam:Cornelius Syilajegem Corneiiam , Scc. Ipfi vero ICti 3 vt Vlpianus, Paulus, Sc^uola Sc cx~ teri,non funt vojuoS- žtojJc d Iegum interpretes. Narat vt ex Demoftheue Bud. cčmemorat,Solon inter alia fuis legibus hocquoq. indituit,cu lex al:qua ad popu- lum ferretur, vt a legislatore primum recitaretur, deinde in loco maxime celebri totius vrbis maxime que confpicuo profcriberetur ad tertiam concto- aem vfque,inde Icribf vt daretur palam pro concio- ne legenda:vt fi cuiquatn quid non piacuiffetj in me- dium idprofeiret: Etfieatum populo plac»iiffet,.ita demum nomothetq daretur,poftren u ptobanda,qui vti e .m probaflet,improbaffetve,ita ferretur,antiqua retutve.Iffi autem nomothetje ex iudicfi mi.delige- bantur,vtcain opera populo lupiti ipfi nauarent: De his Aiciauiib.i,d 4 p. cap.^, Bud^us in l,.t, ff 4 cittfia 4 c 2Š55 N ANTE G. iut.Poftellus demagiftratib. Athen.lib.t.c.y. Noho?hyucis a nomothetis, quibus a legibus fer- uandisvt nomen ita 6c officium erat. Frultra enim fuiffeut a nomothetis leges explorat£ probatyque,n:(i prifcripti illarum fint vfus, fecundumqueeas iudica- retur:quodnomophylaces vtfieret cutabant. Cicero Iib. de legib.j. illorum officium diligencet evplicat. Grsci hoc dtligentius,Rit,apud quos n/ut^has/utt cre- antunnec ii folum literas (-nam id gu.dem etiam a- pudrnaiores noftros erat,l fed etiam fačla ho.ninum 10 obferuabant.ad legelque reuocabancHatc Cicero.Se cundo dignitatis gradu eranc Athenis qui imptijfois (quorum nomen a primis iedibus, quas ilb ante, ce e ps habebant.deduftum eft) affidetent, ftrophio cftiodam lineo capite redimiti. tantus erat honos prilcis incolumitatis teipublics conferuatari - bus.tantum legum ftudiutn. NoN.particula negatiua turbat fenfum adiefta, in tit.de offic.proconf. Legatus,mquit,mandata iibi iurifdiSio- ne iudicis dandi ius non habet. Catterum in Pande-10 ftis n on particuia non habetur. Motauit prmius hunc etrotem-Aug.Poli.in quada.u obferuatione eiuscen- turi? , quam nunquam nobis videre contigit. NC- briff. jvjoiipro non folum,vel non tantum,l.s.ffde vi pub.l.4. I. 96. ff. de verboi um fignificationibus. Sc alibi: vide Anto. Auguft.lib.i emed.Cicero tum alias fepe, tum iib. 4-ad Atticum.epift. vit. fic vfurpauit: Hec paftio non vcrbis.fed Sc nominibus & pr?fcriptionibus mul- totum, cum effe faftn diceretur. Prat. Non, pro non tam.1.12. ffde offic.prslidis.l. ao.in pr.ff de acq. vel amittend.Briffon. s; o n, particuia regularirer negat, fed qu® pripofit3,a- lium habet fenfum ab eo, qt;em poftpolita notat. 1. qua:dam.fF.de rei vend. Carcera Alberic. Spieg. s on confentire.non eft diftencire.l.alioquin.ff.de con- trah. empt. Eft enim ir,ed;u inter cofentire & diffen« tite.l.in bello.de capt.Ec poft!.reu.Ex Alber. Spieg. ir ON differendatum litium caula , fed tollendarum ad arbitros itut.Celfus l.quamuis. ff.de recept.Spieg. non dubitare fe, quodcunque vxor eius cepiffet,l,beris fuis reddituram.Hcc verba tefte Papiniano , Marcus Imp. interpretatus eft,pro fideicommiffo accipienda. Vide l.fi vnum ex famiiia.in lin.ff de legat. 1.Spieg. sr o n effe,&nonapparere,paria funt,l.in lege.ffide con- trah.empt. Spieg. NONeffeaftorem veifyndicum tune intelligimus, alt Caius, cum isabfic, aut valetudme impcdiatur,aut ju¬ ha bil is fitadagendurn.l.i,ff.quod cuiufcun. vniuerf. nom.Spieg. jjok effeadfontem. Pomponius.'Si isquihauftum ha- beat.per tenipus, quo feruitus amittitur, non erit ad fontem.l.Labeo air.ff.quemadmodum feruit.amit. «0m honeftus guarftus.He rmogenianus.Ne honefta,ait interpretatio nonhonefti qua:ftus lucrum poffeflbri faciar.l.li poffeflbr.ff de petit. hrrred.Spieg- :I fON ideo, pro non continuo.Iurifconf Cum decem tu dmi ftipulatus lis,non ideo pofie te decem dare opor tere imendere:qui:,5cc.Spieg. ■so» iuftum & iniuftum ,qui negant idem effe,fallun. tut»Qua de te Valla bb.Dialečt.r.cap.jz.refte diffetit, & vere.tefte Alc.in fi.c 17.lilj.y- parerg.Spieg. -23on negare & fateri diuetfa funt,!. qui tacet.de reg.iur. Cuiac.y obfjv. -S3on neg!igenua,fed temporis anguftianon potuiffeli¬ tem conteftari, Paulusin l.non enim.Ex quibuscauf. -maior.Spieg. ti-- o n nimiSy>ro non tam,apud Vlpiait.in I.iure gentiu.S. vtrum autem ffdepacl:.moreGra:co£u,qui,sš drcunt. vt Haloandet monuit , Sc obleruauic Hegen- 70 doruh.Spiegel, lSj5 NON nolle.medmm ift Inter nolis Sc velle pat. Sc pstmittete, 1. tertia.de tegulit iurls. 1.,^“. fciem.am. ff de tnbut.Gad. ad leg. r30.de vetbS nu.y. Verbahtec.Si non Feciris, si NOS p j. d E RI s: hanc habent figmficationem.fi interpelh,,,, non dederis.fecetis, foluetistnec eft omneviL,! pus expecJandum: fed protinus atqae pet pro«' tem faftam effquo minus ftipulatiouipareret i, tim eiufmodi conditiones committuotur. i 1TJ,_1_ '-n eri m . „ ff de verb.obiig.l 17. in fi.ff de fideiufford'.V 4 .tf' M ‘!o dies leg.ceu.Brili. ' ° non noire. Cicero ad Attic.lib.ti. Proximi s tuisliteri- prunum te id non nolle cognoui, hoc eft pati 8cno» contradicere. Iurifconfulti nonnslle,&vel| c { CIn terpretati funt, vt velle eos dicant, qm voluntatem fuam decl.irant.fiue quid vetet,ime quul fieti iubeaat Non nolle : qui quidfcientes dilGmulant, hoccft" non declarant fe vel nolle,vel quodfii.fieri vtlk-fe’ Raruard.leg.eius eft non nolle qni poteft velle.ff. če ieg.iur. non nomiuat!m,ideft,in genere.l.hatresfetunmlJt euidl.Spiegel. non periode,id eft,non zque,probe.Porapon.sanut. natL«,ait,non perindeomnesproninciasptoberKtit poterat.Adi Old.ro Reftaur. Politis.Spieg, ’ Non prodeffe & nocerediuerfa lunt.yideIbpra,Kotne & non prodeffe. NONomnes ideftnulli.Virg. NonomniapoSiiDiusii. mnes.id cft,nul!i.Connan.lib.y.c,tf.nu.8. 30 non eronimodo,id eft,nonfemper generrliterScindb ft:nyiyiV k> 7hu E ? x 7 rtf id eli: C ur autem populum addnsit huc congrt^m lAtridesian non Helenčgratia puUhricemitl %An foli amant vxores dmerfuocorum hominm ^Atrtdal i bonus & prudens tjl) Suam amatturat-.vi ego qwquc hdW Ex animo amabam^ (juamuts captiuam. Sextus C^cibus hec di&u venufte tranitulitadeosf’ vxores quamtiis iniuftas habent:vt aduiceril accuiitfl non minusiplis,quam. iis qui iuftas vxoies habeni.ptf mittatur.Vlp.l.iJ.ff.deadult.Plane fiuc iufta vxorfii.% liue iniuftaraccufatioriem mfticueie Virpoterit.« 0 (vt Sex. C^cdius ait) hxc lex ad omnia matrifiMj* percineCj&illud Homercium adfert, ncc >» inquit,Auid® vTiotes fitas amst.sf SO So $57 N A N jufg^7&)V H&p&fi&ir hrpnJld}. Non foli amanc vxores Acrid£ Quod enim cum interfogatione pronuncia- uic Achilks,hic negatiue ret ulic. Hotom. NO n foium. Hce particulx femper xqualia repetunr* in I.non loluro.de vfu & habitat.dicitur,quod G re- li&usfit vfus domus mulieri.non foium cum.tr.ari- . to,fed etiam cum libertL habitabit, non tamen eo- . dem iure cum libcrtis,m.que eadem confuetudine, &l.non folum.de miur.non foium tenetur iniuria- rum,quifecit iniuriam, fed etiam qui deri curauit,'xo- diueriimode tamen, vt ibi per glo(f. Forcat. in Ne- cyoraantix dial.50.n-4. NON temere in agendis negotiis computantur , quse raro accidunt.Ržeuard.leg.Ea qux raro.ff.de regul. ior. non vere dicitur reipub caufla abeffe, qui fui priua- tinegocij caufa in caufa eft.autor Aiphenus. Spie 4 * gelius. N on velle. H$c verba falfo tradieum eft, iuxta fen- tentiam dočtilfimi Bellonij.inrer nolle & velle me- 2.0 dium elfe,curamedium (it,non noile.leg 1= jf.fcien- tiam.vbi cafus Sc Gioff.in verbo velle, ff.de Trib ut, ad.l.j.iF.dereg.iurisjvbi Fran.Duar. Pet.Faber,& a- iq.Cuiac.obf.23.li.15.QuiR Sc rado accedir.Nam in- teraffirmaduum d: negatiuum medium non furni- turex aifirmatiuo,fed ex negatiuo. Exemplum:In- ter proprium-& irr.proprium datur medium, non improprium-.non a ute m- datur non proprium, quo- niamnon proprium idem eft,quod improprium.I.i. inpr.flp.de Suis & legii.Sic inter dočhim Sc indočtu, 30 datur non indo&um. Idem in verbo piacere & dL fplicere;quor»tn medium eft,non difpiicere.l.i.jf.is quinauem.f£deExercit. Spieg. nun vtiliter negocia gerit,qui non neceffariam rem, velqti3?oneratura eft patremfamilias , aggreditur tefte VIpiano,!.fed an vitro. if.fi. ff .n egoc.geft.Spie- NONvtique,nGn reftri^,morbus,dc ttepAci) c uro ) locus eft conftitutus propter pauper-est tsgrorantes, dt languentes, qno infirmis alimenta fubminiftramus.de eo meminit Imperator in leg.il-> lud jf.i.&in l.pen.C.de facrofand.ecclef.din auth* de alien. & emph. if. emphyteufes vero per totums quamnis exemplaribus impreffis menda infit. Ha- ius loči meminit diuus Hieromdum inquic ; Qu.^ habere poterat, diftribuit, dilapidauit, ac vendidin Jk in pecuniam congregatum vfibus pauperu prs- parauit : Sc primo omnium nofocbmiondd eft lan- guentium villam inffituit,in quo 3 ?grotantes colli- geretde plateis, & confumpta languoribus atque inedia uiiferorum membra refoueret.Cotta. N o s s e qttis ea non diciiur, qux dunt'axat, per tran- fennam ac iterfaciens audiuit,vide 1. Harmenop.f^ Goth.ad I.i6.C de teftib. N o s t R v m. proprie dici non poteft „ quod ex cafti nobis atiferri poteft.Spiegel. Porro aliud olim fuic dominium,quo res noftra eftet lureQuintam:aliud s quo in bonis noffris tantum effe dicebatur. Verum Iuffjnianus hoc diferimen fuftulit.l.vna.C.de nudo iure Quirit. Quod naturaliter noffrum fedem erat, tantum efle dicebatur in bonis noffris. Quod ver® ciuiliter,hoc eft folenni fuo ritu,dt legitimo (vtlo- quebantur) aliquo adbu (cuius generis transferen- dorum dominiorum ritus Romani olim multi fue- runt)in nostranflatum erat:erar noffrum,iure Qui- ritum. Quod vtr®que modo,pleno iure id noffrum effe dicebatur,cap.25? s Qui &a quibus.Fr.Balduinus in fua Catechefi Iuris Ciuilis. N o s t e r plerunque non dominij, aut fanguinis Iure velamicitise vinculo,fed profeffionis focietate dici- tur. Nam Sc de.his qui non erant eorundem temp«- rum tequah.s vfurpatur. Sic Gaius nofter, ait Pom- pon.I.39.ff!de ftipul.feru.BrifT. N o t A,pro infamta,ignomtnia,probro.i.i.& 2. & 1. fff de hls qui not. infam. Sic notse caufa fačla exhere- datiodd eft iniurice inferend^ caufa Sc notse inuren^ dx,i.i8 ff.de lib.& pofthum. Alias quodcunque (1- gnum »ignificat. Ouid. ad laudem rttulir, in Auth. vt prxpo.no.lmp.&de Tabellion.pro feriptura no^> tarij vfurpauit. Spieg. nota m afcribere,nihil aliud fuit, quam caufam in- famem Sc ignominiofam cderc. Vnde perfpicuum eft,diffcrre,*hotare,& ordine mouere.Ob leuiores G- auidem cauffas mouebant tantum Cenfores , ficutt Liuius lib.i^.fcribit. Fabricius.P.Cornelium Ruffi- num confnlarem mouit. Grauioribus autem pollu- tos fceleribus notabant,dt notatos quofdam tribuft motos,& xrarios favt alij,'č»f««#* ™ v ,ts t °> J* ' i<2i accipiuncur Notas in leg.33. ffex guibus cauffmaidr.l.cj.jf.iiff.dehaeredJnftitut. leg. 41.ff.de milit.teft.& I.6.in fi.ffde bonor. pofleff- vbi siotas literas non effe traditur. Qua de c3u(a a lite- ris feparantur in leg. 1.$, ludi.ff.de var. & extra. co- gnit.& d.l.4i-Seneca lib.14.Epift.Quid verb.notas, cjuibus quamuis citata' excipitur oratio & celerica- tem lingua? manus fequkur. Huiufinodi vero notis ©lim pleni erant Iureconfultorurn libri. Sed lufti- siian.quicquam inhbrisfuis notis feribi vetuit.kg. 4P a.Jf.penul.de vet.iu.enucl. Qjia de re lfidor.libro 1. tra&ar, Notarum autem ijmentionem alio Tullio Tironi tribuunr, alij, & in his Dio Mcccer.ati. Prat. ex Briffonio. vide & Brodseum Mifcell. libro 4-ca- fn. 9 . Notas quoqueappellabantillar, qua? lureconuil- torum feriptis vel reprehendendi caufa vel expli- candi attexebantur interpretatioaes.!. io.ff.de caftr. pec.l.2.C.de vet.iur.enucld.vn.de refponf.prud. in C.Theod.Quod ex inferiptionib. multarum legum.J 0 apparet, vt ex Notis Pauli ad Neratium, Marcelli ad Iulium,&c.& eo.fenfu verbum 4 Notat,accipimus in Li.jT.Paulus notat ff.de offic.eius cui mand. 1.35?. ff.de hsred. inft.inftJ.vLff.de his qu£ intcftam.de- lent.l.i^.ff.čjui teft.fae.poff. Rriff. N o TAR E in noftris libriSjTGti dicuntur,qui alterius feriptis opiniones fuas adfuunt & attexunt: vel im- probandi reprehendendique caufa 4 vel addendi de fuo.Sic Ptoculus apud Labeonem notat l.io.-iT.i. de negot.geftis.leg.čQ.fftde condit.& demonft. Briflo- nius. o r a r e accipitur pro am"maduertere,determinare, \t nofcatur., l.I.iberto,vel'amico. $■ litem in iudi- cium.ffneg.geft.lbi Vlp.notat; l.ft q-.iis feruum. ff. de aft.empt dum dicif.Marceffus norat;leg.non fo* lum is.ffde iniur,. Alias ponitur pro reprehendere. J.metom autem prsfentem,iT.n.ft.quod met.cauf. I- bi:Non immerito liiltanasa.Marce.llo notatus eft; Alias ftgnifčat diligenter aliquid obferuando in- feribere,l.item apud Labeonem.iT.ait prsetor. ff. de 70 isiur.us,Alias notare^eft ab alio.dičiataper natas dc i?6o compendia confcribere. Vnde Kotarij'vocabant leg.Lucius Titius. Digeft.de milita.ttftomem W fed cum patrono.^.fi.ft de bonor. foffeff. Alia$£ niquc Norare vfurpatur pro infamia adficere,infl' mem cenfere,l*dere exiftimatio r nem,vt in titu.^ hisqui notant.infamia.leg.2.ff.deob»fequi.aliber^ libcrt.leg.i. J.fecundo loco.ff.de poftulan.lbi:!^ perfonas turpitudinc notabiles IcgtiE.ff. dehb^ pofth. Old. N o ta r e notis guibufdam eft compendiisliteratua ahquid breuiter perftringere, non omnibus liter« integrum pericribere.Sueton.in Ga%a cap.«. Q fl j, ■ notara nonpr*fcripta erat fumma.SicFaLu^. tum notando confequi poteram.Prae, N o r a R 1 i,a notis literariis; quod notisquibufdam verbum femper fignihcantibus, Catonis luculenta in fenatu orationem collegiffent, 01 igmemtmi/Te dicuntur,huiufmodi nota: lunt,qoae(iglaappdUuit luftinianus l.i.& 2. in fine Cod.de vetere iueenn- cleando : Dicuntur autem plurifariam, nrcScct Gloft.in Rub C.de tabellar.lib.io.Kotariorumiura fcire pr2efumi,magifter Pravici autor eft, in titulo de inftrum.edit.ST.oftauo.in fine.in verlic.fed nun- 'quid tabellioiBaldus, notariorum imperitiamundfi deftrui,autor eft in Refponlis.Notarios,& librarios, idem genus hominum'fui(£e,quibufdam videtunA quibus diffentit infulanus,tradens, norariorumge¬ nus maiore in preciofuifte , ob velocitatemcorum in excipiendis tranfcribendifque didatis : quode- tiam artificiofis & brcuibus quibufdamnotis quon- dam fteri folitum, autor eft P.utarchusinvitaCa- tenis iunioris. Librariorum autemilli (Infulano) quondam pr.ofeflio videtur fuifte , vt ccrti pretij caufa libros , ac quaecunque feribenda fcribvrem: nec breuiufctilis ipfos notis , ant decurtatit verbis vfos fuifle. Senc-ca & Tranquillus notariosappel. lant aduarios:quod in ačta referrentafiiones,qui dicebantur in fenatu & ad populum. idem vocobu- lum pro Notariofumptutn, apud Plautum quo(jue inuenies in fine Aulularij, Longo temporepoftdi- dri funt notarij-, quibus puhlica curaflipifandoriim inftrumentorum ab .Imperator« commiffafuit. Di- fi:os notariosa no is,Hammonius credidit. Spiege- lius. notarji autem proprie dicuntur, qui cxcipienw verba dičfantis-per notas ac compendia fenbunt: Paul us in 1. Luci us Titiiis.ff.de milit.tefta.vtfingu- !arij,qui fingulis feribunt. De Kotariis eleganrer Bafilius in epiftolis:oi &. Sik što ffnf/Mm , iv« lirntfMm fofj Ttf tu/JS* o y^četiam in articnlo mortisjfe falfam fabricaiie inftrumentum , non creditur in praeiudi- cium pariis.Maic.de probat.Ii-2 conf. 7744.1^01.1. 10 texini.ii quisin graui.jf.fi quis nic*ries.fr.adsy lian. Kotari v s fabricans falfum inftrumentum puni- turamputatione manus,& amplius priuatur oftirio notarmus,na,vt non podit illud iofuttirum exer- cere.Farin.condl.48. n. 5). notar 1 v s diatur oculus iudicis, & proptereadc- N betilli & partibusiidelis efTe,& miindas manusdia- bere.Profp.Farin.conf.j.crimi.n.j. NOTATijin 1.2.Grde dignit.li.i2.diiil-runt ab infami- bas.lnfames enim funt, quibus lex infamiam irro 10 gat: Kot 3 ti vero non funt ipfo iure infamesftisret tamenincis macula qu«dara,vt qui iudicio puhli¬ co rei in vinculis funt , vel qui ob teftimonium dN cendumvel non dicendum pccuniam acce^iik co- ui&i,necdamnati funt, vel qui interrequijeados damnati funt.Prat. «oTisfcribere.Lege,Hieroglypbica?. o t 1 f 1 c are.Hoc verbum a plerifque reprcbatur: ntcverofadleadmiuatur,niii forte autore Ouidio fetueri q us velit,qui iichabet li.i.de Ponto-.Atque 3 ° modum pesna: notiiicare veliš. Pro eo autem verbo fubiiciunt aly nutum facere, quo niliil receptius m iumraorumaulisprincipum, feu euulgare, a ut pa- lam facere ,'VerkUndcn meniglieken t oder kundt thm aL- knmntghsh. Spieg. Moaydecipere,corrumpere & adulterare fignificar. at\uo»o 9 ^,quifquts fcelerate natus eft. Gcnnan. ^oraiAjGrsci arpellant neutro gencre,& numero phrali,eampartem,qu£ exbonis paternis, lege A- 4 ^ tbenienfiunt,nothis dari poterat. Hinc fadum, vt GrscinotKumappeilent, quicquid non legitimum cfleYo'unt,ncc verum. Iia nothus dicitur hiius an- telegirimqmtiatus.Bud.in Annot- prior. adl. vul- go concepu,de ftatu ho min um. Spieg. ^oriir.Titulus eft in Nou.99. vaSmi , vbi tair.en $ii 3 ®f & rf?pvTin&v appellationes confundunfur. non e iuftis nuptiis natus lit, Gracci dixe- ’ k *Nos Latinum rei,vt Cato tc-ftatus eft,nornen no i^b;mus:vtnecefteiit peregrino nomine vti. Ha:c 5 ° M f a bius Inftit.lib.j. St?nt autem nothorum,vt vi- de_o,tru5 Rre fpcčies. Vna eft eorum, quos Cceiibes examicis &pallacisin concubinatum afeitis tol- lunt:quoshodie viles,& abominandi nominis, vete- rcs pene vKorumloco, nec fine dignatione quadam domihabtbant.hos C^far Naturales vocat.not. 89. ab eo qaod natura a iuftis liberis non difFerant, lus tan!nraliocquotidianum Se commentitium , quo mauiinonia lolenni ritu & ordineconftant,repu- 2 net * Qr*o nomine,(i iufti falij non fuperfint, & fe.x- iTiiterahmdiratis pateroa? cum matre capiut. sed quando hodie,non domi habere femper , fed pleru- q!ieforisalere,anucasfolent:alij, neforie honeftio- ruinocuios , vel indrmiorum mentes vulnerent: nn.icietiam, vtalaeres femper , ac velut reccntes* ' n -c niaiio vfu (qui fere cupiditates exhaurit ) fra- easfe confcrant; belliftime agitatum eft 3 an lis nati ,ad fextantem’hunC vocentur j quod magis negatum eft. C^tcrum & iftos,& qui aUj ex e a na(cuntur,quae vni cognita,alij fefe non prcebet, 70 Natur 4 iuainomeamereii,id vero conuenit quod apud me valde dubiuffi eft,baua ignar. min tot» hoc genere a Caefare luftiniano ( cui ea res prster' ezzeros videtur } 6c curae fuifle,vt tanqua rn iuris ciuilis partem reciperetui )diferte v vneten yexif )(£tj Nam & in cor.cubinaui /pecimen quoddam vel exemplum non iuris con- tračfi uiatrimonij , & quale contuberniu fei uis fue- ra jimaginatur. Quodvero fimile facit & Demo- fthenes Orator,qui cvrcSt&rst nai^ct ad^uoridiana corporis curam,amicas iu concubinatum afcilci aitt his verbis : 71*$ ^ev x,&: Suidas & Hefychius, cjuamuis HeTy- cliius appellau Vfus eft HomerusILa- dos d. A ^ifov 7T(>/ctftsio yo šrov A n^cKomTe& Au-t ap odri fi ljri % A vtikov i^cva tQt%a>v Ti« J'Jo TTOiJjMi yYi)07.’s-?}7 v 6 - 9 » K$y %htš 7 JrtjSi 7U0 Trohi* crDS/a^jG-jfitoTar ikire&pf yn0Jenv ipn/jas , c7rctfquod Aiemanus Rinuccinus perperam inter*^ pretatus videtur,qui matrem notbam vocari credi- dit.Indevo^iit fiue voSeFce didse funt pecunise,qu$ ta-, libus filiis relinqueb-antur 3 qu 3 ; lege Athenienfiunt mille dracbmas excedere non poterant, quarum mentionem fecit Demofthenes in oratione contra Ariftocratem,& Ariftophanes,ac plerique alij,quos Suidas refert.Hinc etiarri v68G- dicitur omnis res nA legitima,ficut va 9 ®- kut *& fimllia , vt docec Budaeus,qui feribit hanc didionem apud Grscos eandem habere vim , quarn fpurius apud Latinos. Nam quauis Plutarchus in j>a>{Act'txcls de fpurio me- tionem faciat,tamen id nornen non tanquam grse- cura.fed tanquam latinum vfurpauit. Ibi en:/n tra- dit,q uomodo,a Latinis pr^noniina feribantur. V- fusfuit hac didione Ouid.in Epiftolis Ph^drs ad Hippolytum, iAt nec nupta quidemtxdaqne acccpta iug&Ji, Car tvji ‘ne caperes regnapnterna, nothus? Vfurpauit pariter Yirg,Ašntid. libt. 7. lonuens de equis; —.patri qucs e T)adala Circe £ up p cJiia de matre not ho s furata creautt* Et Col um dl a lib.S.c.j.vbi de gallinis lqquiturtO- mnium tamen boru m generum notbi funt optimi pu1li,q*uos conccptos ex peregrinis maribus noftra- tes ediderunt. Plinitis quoque bb.B-c.i. feribit ele^ pli ant es mi n o.res apud In gos a tar e, A ab illis n o .bos appeliari. Verum in hoc loco luftini-anus non ita late hanc didionem accipit,qucmadiv.odum Grsrči* quippe q'.ii nomine nothorum imelligitfolum eos, quos naturales vocant^cum dicar c^teros non efle dignos boe nomine,d modo »SSaCjmodo^Joiairvo- quo patet decipi Alciacum qui libr.j.pareg. N n n z i8*3 K’ AKT cap.).feribit eos differrc.Patet etiam dccipiHaloan- di-fcim, qui dumhsc conuerceret , modo n" modo fpurios dixit. Cum fparij non dic j naturales, „ .j._ t dicantur ex concubina nati. Quos errores Akiat. ix n.uo.uiu. notauit Gabriel Palsottus in lib.de Nothis &Spu- riis.capitul.17. Attamen & ipfe in eo fallitur, quod 1 v r n..- • . _; CO- CO- putat eos tantum nothos a luftiniano vocari , q«i aafeuntur cx concubina. ^^uandoquidem luftin c- tiam eos nothos vocat , qui gignuntur ex ancilla, cjuod patet in ea parte, in qua tračratur , quomodo 10 quis offerens fe carice Icgitimus reddutur , cum, u- ia-en ancilla non podit čile concubina. Ferrand. ii- br02.expiicat.in conilit.quib.mod. natu. effic. fui. cap. 43. N o t a o s,Cuiacius $.ohf.6.definir, quod fint, qui ex concubina domi fine nuptiis vxoris ioca menta, nati funt.Sed Haioander nothos voluit effe fpurios, quem reprehendit Guiacius in expoficione Nou.12. part. 2. S: hodie nullos effe nothos, quia nulii fine naturalesjidem Cuiac.infine d.bbferu. 6. opinatur. 20 Ifidorus diftinguit a vt fi virgo vel vidna, in quam ftuprum committitur,fit ignobiiis, mas vero ftupru in eam committens fit nobilis , qui inde riafcunrur« dicantur proprie Nothi, & vice verfa, fi virgo vel vidua fic nobilis_, pater vero ignobiiis , in- ■de nati dicantur Manferes* Vulteius ad prinumer. so.lnft.de patria poteft. N o t h v s dicitur, qui ex vxore nen legitima natus eft.Vide gl.in capitul.. aifi cum pridem.verfic.perfon^ vero.extr.de renun- /- ciat. qua? dicit nothum effe eum, qui de adulterio natus eft, qui videtur verus filius,fed non eft.Ioan. bello. £tym. ,iN o ti o , nih.il eft ali ud quam poteftas qucedam gnofceridi,examinandiquefači:um. I.3. jr.caufa; gnitio.jT.feq.firCarbon.edi(fto. I.4. fr.de off.eius cui «iand.eft itmfd.Gcedd.adleg^.numer. 5. de verb. fign. KoT i o., alias cognhioprsetoria aIurifconfultisvo- catur,cum fine feripto libello fiue folennitate iudi- ciaria tanrum fimpliciter inuocatur ofticium iudi- 4 ° cis vel magiftratus. Spieg. FJ o n o diuidituf in cognitionem & iurifdičHonem. l.notionem.de verb. fignif. Eft autem notionis ver- bum generak:& non foium ad eos pertiner, quiiu- tifdidiornm habent, fed & qui fimplicem eogno- čeedi facultatem.Quare afTefloreSjfiue amici qui in, confilium proconfulum adbibeniur, cum etiam ipfi cognofcant,dicutur habere notionem. Arbitri quo- que, quos ex compromiffo adimus, h abent notio- J5em. Cum enim cx pa&o priuatoruni iurifdičtio conferri nequeat,conftquens eft , vt faltem nctio- nem habere dicantur. Ex Alciat.comment. de verb. fig. Spieg. N o T 1 o & cognitio differunt.Notio enim eft qu 5 eli- bet caufia? cognitio, fiue ea iure iMgiftratus expe- diaturfiue &bfque iurifdičlione, hoc eft, fine magi¬ ftratus iure,per textkn 1.notionem 90.de včrb.fig.l. ait Prst or 5, & ibi Duar. &' ali j de re iud. Cognitio faltem ea caufarum notio eft, qux iure magiftratus Sc vi iurifdičticnis exercetur.haque omnes,qui co- 60 gnitionem habent,habent etiam notionemrfed non concra,per d.i. 99.!. ait Prxtor.b15.de re iud. leg.fo- lent.de oiHc.proconf.tantum igiturinter notionem Si cognitionem intereft , quamum inter genus & fpeciem.Gcedd^.ad d. 1 .99.n.3.de verb.fig.vbi plura vid e. ^ o T 1 oni s verbum latifiimurn eft:nam & in ciuili- bus,& in criminalibus caufis vfurpatur. itaque No¬ tio dicitur Prcetoris, qui vtrum adio danda an de- neganda fitjcognofcit.l.vlt.in fin.ff.de oblig. &a&. jo • Sic iu 1 , 8 , ff.de tranfad, Pr^toris dicitur f£e notio, E o. cum de habitatione aut vc(Ks.' 10 ,aiit allmcmordl flo tMnfigendumcft.a:in!.«.G.quomod.8rm, lt j iud. At in l.i.ff.i.ft.de »Sc.prsf.vrb. Notioadcau’. fas de animaduerfiones capitales refertur. vbiVl pianus feribit , ea quae vitra ccntelimumlapidtn fiunt, egrefta effe Prafefti vrbi notionem. i t L { in bpen.ff.de calumn.Proprietamen Notiovi£ tflercrum qus neque criminales funt,& in£ non in iure cor.fiftunt : veluti cumCiceroincrn, prc domo fciibit,omnem effe notionem Pon:ific U m cum quis adoptatur, qux caufa.cuiquc fitadoptio. »is«qus ratio generum ac digmtatis,quaefaerorum. ltem cum difceptatur apud Prsetcrcm,vtrumis J Iuris & Fadi. noto* KAN T E O. i%66 No t o RI v m Pr&fumptt onis,quod eft de euidentia iuris vehemc-ntis prsefumpcum j vtpaternitas filia- tio, vbi non reouiritur alia probatio nifi pnefum- ptiones&coniedurce,cap.quoniam. de fil. presbyr. Nabocquod quis fit alicuius fi!ius,non poteft vere probari.leg.Lucius.fF.de condit.& dem. Vnde filius eft,quem nupti$ demonfirant.ff.de in ius voc.Lquia femper.in fin.Nam fi vir & vxor ali^-uem infantem nutriunr, & dicnnt eumfilium eorum efTe, tiic pra?- iumitureorum filius. Eft ergo notorium prsfum-io ptionis euidentiarei euidenter aiure prsfumnta. gOTORiVM iuris eft'clara iudicialis confeffio , in- conuincibilis probatio, ČL irretradabilis difftnitio, dequo fcilicet notorio quisdamnatus eft,vel in iu- reconfefTus.Et (ic illud eft duplex,videlicet per co- feflionem fadam in iure, & per fententiam iudicis, vt in c.veftra.de cohabi.cleric.& mu. Ko TO RA v m fadi., fcilicet quod commifTum vel fa- ftumnon dubitatur a populo , vel maiori populi parte,&per euidentiam rei nulta poteft tergiuerfa- 20 tione celari nec oportet omnes circumftantias fadi e{lenotas,vt c. vlt.de cobab.cleri.&mu.c.cum dile- ftnsde purga.cano.in fi.2.q.i. de manifefta. & cap. feq.Et illud notorium eft triplex, fecundum tripli- cetn diftin&ionem fadi: quoddam eft fadi perma- nentis &continui,vt quod palatium eft in vrbe, id noneget probatione. Aliud eft fadi tranfeuntis, v c quodquidam in puhlico occiditur coram populo- Tertium eft fadi interpeilaci,vt quia vfurarius vna dietenetmenfam paratam , alia non. vide plene jo Abb.adcap.veftra, nu.14.ext.de cohab.cier. d mul. Old. RO v A tigna dicuntur,qu£ immittuntur contra prio- remformamificuti ius nouum dicimus d opus no- uum.Pomponius in I.fi cum mens.ff.fi ferui.vendic* Old. KOvjtE leges ftnerduminteiliguntur, qua? poft le¬ ges u.Tab.lats funt, lcg.7-ff.de cap,minut. Ln.ff.de fuis&lcgit. Quo fenfu & nouum ius accipiendum eft inl.i.ff.dc pet. ha?red. Et noux haereditates quce 40 exbuiufmodi legibus fenatufconfultifve poft Tab. n.hftisdeferuntur.l.i. jf.capitis.fF.ad Tertyll. De- niqueadquafcunque'fecens latas leges ea appella- tiopertinet.leg.vn.ff.de condit.ex lege,Et ita nouae legesPapias figniHcant.Lvlt.ff.de reg.Caton. Brif- fon.&Ferrar.lnftit. de fenatufconf, Orphitiano, in verbonou* haereditates. ^ o v a e tabuls appellabantur , cuibus puhlice pro- pofitis $s alienum obsratis remittebatur ac condo- nabatur.Mcminit Cic.2.oftic.& inued.2.in Catilin. j 0 EtEpift.vlc.li.5.ad Attic.& Ofar in princ.libr.j.de bellociuili. Et Scneca lib.i.debenefic.c.4. Quintil. Dedamatio.jj^.EcSueton.in IuLc.42.Bnfl. no v a e hsreditatesfunt, quse vel ex lege vel ex Se- natufconfnltis deferuntur ; eaeque veteribus, qux 1. u.Tab.ds-ferebantur^pppnuntur.Li.^.capitis.fl.ad SCtum Tertvli.l.n.ff. de capite min. Briff. no vale m lC.inl.fylua 30.ff.de verb.flgnif.definit terrampraefciflam (hoc eft.nunc ante,fuperiore ne- peanno,aratro ceefam & fciflam , verfam Sc cukam. £ 0 redius enim Iegitur prsefciffa vel prsecifa , qua pro- fci(faautrcfciffa:Et boe fortaffe voluit Alciatdibr. 2 *pratermifTor.)qo 3 e anno ceflat,hoc eft,alternis an¬ nis ceffare folet.Piin.iS.capit. 19. Accedit Varronis authoritas dicentis-.ager rcftibilis,qui reftituitur ac referitur quotannis, contra qui intermittitur, a no- » 3 ndo noualis ager.Laur.Valla.libro fexto.elegan. capitul.42. Hoc vt exadius lCtus *h did. leg. fylua probet,adducit .Gsaeorum authoritatem , qyi eiuf- ^odifundum fiue tetram appellant nstKiv^cl vt ha- 70 beiGrscaparaphrafls, ?ieto7», nuali nuperverfum _ agrumivel vt alij legunt vtaf^tA verbo quod quafiad culturam omiflam reuertatur. Male a qui- bufdam reponitur quafl dicatur noua terra. Errant fortaffe Accurfius 8 c Alciat.in d.l.fylua, qui per l.nnal.in Hn.ff de termin.moto. noualem inter- pretantur pra?dium,quod iam primum coli cceptum eft , qiiia iam primum ex fylua csdua aut nemore cultur* fubiicitur. Nibil eius d.lex fin. habet. N on enim ad tempus & initium tila denominatio a 3 Cco in d.J.fi.refertur/edad intentionem, finem, & deftinationem 3 ad cuius modam & formam poftea hiefund us coli & a veteribus fundis, tanauam fua forma propria diftingui debeb.it , idque patet ex verf aut aUquid. in d.l.final.Eadem mens Sc expofi- tio eft Virgilij in Bucoiica L Impius hxc tam cuka noualia miies habebit r> Deplorat agrum,in quo in- ftruendo nouo magnopere laboraflet, eo animo, vtr flbi perpetuo noualis eflet. Hssc Sc O^intiliani lo- coMe quo Valja did.cap.42.adferri poteft explana- tio.Nam Sc ColumeIla,& Virgilius,& Varro, Sc Pli- nius iib.1S.cap.19. noualem vocanc veruadum, fiue vt Ramas legit) vernadum agrum, quia vere pro- fciftus anno ceflauit. Sic enim VirgiL libro prim* Georg. c Alternis tdem e sl ton fot cejjare nouales, Et ftgnem patiere Jitu d ur sfer e campum? kAuV vbi jla.ua [er e s mutato fiderefarra, *V?ide prius Utum jiliqua quajfante le gumen * *Aut tenues feetus vitice triflifque lupini Suftuleris jragiles calamos > Jyluainque fonantem? V rit enim lini campum [ege s/ur it auena . Quibus verbis deferibit varios modos reereandt nouales,& tandem fubiicit: Sed tamen alternis facilis tabor , &c, Et vulgo nota funt ilia: v Alternis etidmfejfas cejfare nouales £xpediat. -- Necverum eft , quod Seruius ibi putabat ^ no¬ uales efTe arua profeifla primum fegetes ferentia: Sc erroris conuincitur , dum aiio loco aflerit, noualia efTe rura 3 quse per fingidos annos per femina nouantur. Sic omnia rura ac pratdia noualia dšci poffent.N eque e ti a m reftftit ille Virgi- lij verfus; / —fyluamque fonanteme Vbi metaphoiicSr per fyluam intelligit copbm Sc magnitudinem caiamorum, veluti in iilo codem li. 1. Georg. -. Intereunt fegetes.[ubit ajperafjlua. Irem-*- Cum nux feplurima fjluu Induitin fiorem .-- Vno loco Plinius ab adiundo tempom noualem vocat eura agrum > qui ex fylua iam primum fiebac libro nimir.17.caf .;i.Talis(inqiiit de edore terrcc a- gc ns)fere eft in nouaUbus,c^fa verere fylija:red ^5;- ■ta^naSc : cjuihoc ctiam nomen brcui amitcet, li cjuotannis colaturj vt cx Fefto, ScVarrone, & ipfo Plinio libr.i8.c.i9.conftat.Quare Canonifts perpe- ram Seruij authoritatem fecuti, erroris rei fiont> quod noualem deftniunr agrum,qui cum nuftjuam, n ill.l;]ne hominum mtmoria cultus, veluti excifa dtmum rylua,nuper ad cultum profeiflione vocatu* eft,c.qui pet noualem. h.tK-c* vlt.de priuil. 6 . Qpui- ff itut noualis fundi v f u m fr u čl u m habet, non poteft iingulis annis colere ac profeindere , nulla vacatio- ne dataiita enim vir bonus non vteretur frueretur: cum nihil aliud fic , quam ager qui alternis annis lemur, & ab Ouidio quietus ager diclus:CiC;dda;us ad J.l.fplua.n.p.io. N o v A R E , ICtis eft prius debitum in aliam nouara obligationem transferte & transfundere, I.27. ft.de Nnn ; N A N C le g, 14 2O.21.fif.fle nouat.Briflo- i %67 pačtis. leg. S. Jf.1.1 nius. vare & nouum, fiue recens facere, S: immutare flgniBcat. L cum Aquilian3.ff.de tranfad. 1 . cx chi- rographis.rf.de admin.tut. Hinc dicitur, legum no- uationem,hoc eft,mutarionem periculofam eflcmec remere quidem , quia mutationem iuris fequitur mutario morum , quam comitatur nouitas qusdam fubita. Hxc autem folet mouere & conquaflare retnp. Old. 10 Kovat i a ni harretici, quorum meminit 1-5-in pr. C.de hsrret.vide Eufeb.7. hiftor.7. N o v A r 1 dicitur priftina obligatio , qua? infecun- dam pofterioremve deducitur.l^a.ST-i.ffde folut.l. 4.iT.7 r ff de nouat. N o v a r 1,id efUnnouari.l i.ff.nihil innouan.appell. BrifT. N o v a t 1 o eft prioris debiti in aliam obligatior.cm vel Ciuiiera vel naturaiem transfuflo:alias tranfla- tio. Pit aurem cum ftipulatione, vt cum ttipulor a Titio, quod mihi Seius debet animo nouancH , hoc modo tollitur obligatio,qua tenebatur mihi Seius, & tune mihi incipic teneri Titius aut naturaliter aut ciuiliter leg.i.fi.de nouation.Fit eriam nouatio per litis conteftationem,cum videiicet pro fuo de. bitore conuento fefeoflfert Titius, & litem mecum conteftaturfl.delegati,ffde nouat.&delegat.& leg. folutionem. ff. de folut. Aliter etiam nonnunquam accipitur nouatio,&tunc dicitnr fieri,cum nihilac- cedit obligationi contračl:a?,licet ea non perimatur, 5 veluti cum litem cum debitore meo conteflor, La- Iiam.fif.eo.ee l.i. Cod.de iudic.& h sc nouatio vulgo dicitur neceftaria,quod reddatur iudicium in inui* tum,l.inter ftipulantem.$\i.de vetb. oblig. Omnis ©bligatio nouari poteft, etiamfl non verbis fed re aut confenfu contraela fit.d.l.i.ffleoa. Nec refert an pure,an in diem,aut fub conditione flt contra&a o~ biigatio,nifi quod eius obligationi s, qu$ pure con- tnčta eft^aut in diem t ftatim nouatio nat>l.in dic-m, de condid.indebd.fi Stichum,£\i.&kg.qnoti'es.flf. 4 ° eod.Sub conditione autem contrada obligatio ita demum n©uatur,fi extiterit conditio. Obligatione verborum fit nouatio,modo ea aut ciuiliter aut na- turaliter teneat. Nam licct obligatio nouans natu- ralis tantum fit propter perfona m cum qua contra- hitur , atque ideo minime efficax ad agendam , ni- hilominus prior obligatio tollitur leg,i.ff.eod.& JT. prceterea.lnftit.qyib. mod.toll.obligat. Nouat aute ftatirn fi pura eft. fi fub conditione, cum extiteric conditio,d.iT.prceterea.l.fl Stžchum,&i.quoties.Ieg. 5 ° nouatiodeg.fi rem.fif.eod. Et animaduerrendum eib ftipulationem nouantern prcecedere poffe ftipula- tamnouatam , veluti fi quis ita ftipulatus fuerirs Quod a Titio ftipulatus fuero hribi dari fpondes? 1 . fi Stichum.iT.fi quis hic. ft.eod. Irem notandum eft: vitra ftipulationem plures obligationes nouari pofTed.vlt.iT.vlt.Quid fi ftipulatus fum a Titio fub alternatione , quodmihi Seius aut Sempronius de¬ bet? Refpondeo eius obligationem perimi & noua- ri.,quem Titius elegcrit,& cul foluere maluerit d.l. Sticbum.iT.fub conditione, &l.fi is cui. 1 .fi 3 te.flf.li eodem. Tradatur & illa Inris controuerfi quazftio J> an obligatio principalis per ftipulationem poena- lemnouetur? Sed Alciati & Zafijopinionem pro- i>o,exiftimantium non nouari. De hac re fufius di- jpuratur in lege prima, Digtft.de penu legdeg.cum fuis,l.fi pdjnatTi.quam.iT.vItdeg,obligationum fere. tit.de obli.l.i.jf.item fi ita.i.nd leg.Faicid.I. fi quis eo fccio.ffpro focio.Duar.ad tit. ff. de nouat. & de leg.c.i. K o v a t 1 o in genere confiderau } quxdam eft yo- 70 TEO. Iuntaria,quatd 3 mneceflaria,vtappsrttcxl. 5 n(f, ( j, fep-iratione bonorum. Nouatio volontirii fcjj. pul arione. Nemo enim cogitar ptomittereinuitui' Necefiam eft illa qu$ fit Utis conte(h;ionditi !c ] nim conreftatio fit ludicio acceptosiudiciumauta. datur m inuitnm.Ieg.interftipulantem. verb,oblig,quomodo vulgo inulligitur/edfitoj. tins res in(piciatur,erroneum eft litis conwfctita nouationem fieti.Nouatio voluntariaeftobligatit. ms veteris in ftipulationem tranfiatio. Qtpogtnett vetus obligatio ipfo iure perimitur,l.li vnus, 17.J pačius.ffide paais.leg.i.& j.C.de nou.uionib.Haac nouationem quatuor modis fieri eleganternotami Cuiac.in paratitl.Cod.de nouat.VuU.incomnust, Inftit.adi.pratterea. lnftit. quibusmodistoll,(tL Primo modo fit fine delegatione,c2-tevis trib.dele- gatione p-racedente.Primo modo fit nouatio ujm. ta caufa vel ftatu prioris oblig,itionis, eademira- nente perlona creditoris &debitoris,putafiiioaod mihi dtbes ex mntuo abste ftipulcr,ita vtmiliiion debeas amplius ex mutuo,fcdexftipulatione,stlt. j tiam vt id quod mihi debes ex ftipulatione, idem de nouo abs te ftipuler , ita vt ex ftipulationeite. rum debcatur, led ex ftipulatione pofteriori , m priori. Vbi tamen hocobferuandumeftjpollem. rem ilhm ftipulationem deberehabere aliquidno. ui, vt nimitum habeat aliquid , quodnon habuit j prior, velaliqyid non habeat,quod priorhabuerit, \ puta fi in ftipulatione pofteriori,vel pignus.veli. j deiuifor , vel dies, vel conditio adiiciatur, qus i« 1 prior i non fuit,vel detrahatur,qu$ in priorifuit. 1- j tem fi pofteriori dtbito quantitas augeatorvelmi- I nuatm,l.fi.C.de nouat.Sienim eademlitperfonid 1 qua poftea ftipulcrisfinquit Iuftinianus,itademum * fit nouatio, fi inftipulatione pofteriori fit alit]uii J noui. Secundo nouatio fit mutataperlonaetedito- 1 ris, vt fi quod tibi debeo, promittam alij, quituus creditor non eft, quod fit, fi tu , qui esmeus čredi- tor,mihi mandaueris,vt debitum tibi,proniittama- lij.Tertio fit mutara perfona dc bitoris,vt,fi quodti- ; bi debeo,ftipuleris ab alio, qui debitor meusnoeft, i:que fulcipiens quod ego debebam, locmumeiu fubit,quod fit,fi ego alij qui debitor meus non erat, | mandauero,vt quod ego debeo,promittat creditori meo. Poftrc-mo,nouatio fit mutara a perfona vtriuf- ; que & debitoris &creditoris:putafiegodebeamli- ] tio , Mteuius autem debeat mihi , & ego mandem ■!, Mietiio , vt quod ipfe mihi debet, promittat Tino 'j , čred itori meo,hoc fi fiat,ego libtror a Titie, & Ti- j tius liberatur i me,fed non a M$uio, rurfusMt- | uius liberatur a me,fed non a Titio,atqueitanequt j ego Titi; Tum debitor , neque Titiuseftamplins meus creditor,& rurfus ego Mjuijcreditor amplius ; non fum , nec Mteuius debitor meus ; fedMsuius incipit efle debitor Titij, Titius incipit eflečredi- tor Mauij.Vult.adi?.j.num.7.Inl l dt.quib.mod.obl, | roli. J No v A T1 on 1 s forma duplex eft; Altera vt creditor ftipuletur£ delegato debitore id libi folni, qaod j ptior debitor foluere tenebatur,snimo nouandi.O- innes enim obligationes,verbis,confcnln,aut reto- 1 tradbae pollunt in nouationem deduci.l.s.ff.deno. uat. Dummodo (aic Vlpianus) fciarousnouati.nM ita demum fieri,fi hoc agatur,vt nouetur obligatio. Et quidem confentiente etiam priotedebitore,qu delegatur.Codic.eodem titulo. Delegareautemei; alium dare vice fua reum creditori, vel ei,cmcii' dttor iufferit. Quod non folum verbis/cdfcriptsri quoque & nutu , vbi debitor deiegans fari nonpo- teft,fieri permittitur aučtore VIpian.l.delegaretit. leg.delegare I criptura.tfide nouat. Et licdelegl«® $ 6 $ eftfpeciesnouationls.Ateera forma Nouationis eft, fiquis iniudicio litem pro debitore vitro fufcipiat fuonominefolenniter. Vndedicit Vl-pianus d.leg. delegare eft.Fit autem delegatio,vel per ftipulatio- nem,Yelper licis conteflationem. Et Paulus,fFeod. titul.Aliam(dicit)caufam efTe nouationis volunta- rise,aliain iudicij accepti,multa exempla oftendunt. Hanc certe formam nouandi non mutauitlex pri- ma.C.denouatio.Accedit iex fi pro patre,in princ, tfdeinrem verfo.Vlpia.fF.de foiution. Solutionem (inquit) vel iudicium pro nobis accipiendo , & in- uiti,&ignorances liberari poffumus. Quis hoc na¬ tur« axioma rečle prohibeat? Cseterum Nouatio bodienullis indiciis prmfumitur , nifi animus no- uandi nominatim fuerit exprelTus.leg.fmal. Codic. denouation.vnde,fi hoc non agetur , duše erunt o- bligationes ficut & hdeiufToi um accefTxo,non facit nouationem.leg.fccunda,in fine.Digeft. eodem ti- tul° HovIllae cur didas fint, diuerfi diuerfa tradide- 20 rc.Cedrenus fic didas putat, quod noua eis atquc a veteribns aiilidentia iura conftituantur. Hsec enim funt eius verba in Iuftinianoi^a'? mx\euae 7raJ- fMžffcCeCTH Tmr.OttS {AQW@ti6hOV i o'%$ij V&A^cis JlATcižeiC l/jihm. Sed id non omnibus exempli gratia^i. Sc $2. Verior itaque altera ratio,quam profert Cuia- ciusjtjuodnouiffime promulgat* fint poft.C. Iufti- nian.repetits pridedionis. Ideoq; vocantur a Grse* cisnofed$ KoJ)K'Jv t $ic olim nuneupabantur co- ftitutiones qusedam Theodofij, Vaientiniani, Lee- 30 nis,Marciani, Maioriani, Seueri. leg. quoniam no- uella C.de inofHc.teftam.C>uiafcilicet promulgatse erant poft C. Theod. Sic etiam nuneupabantur Iu- ftiniani Conftitutiones qutedam , qu$ fcilicet pro- nulgatg erant poft primam editionem Codicis.leg. pritna.jT.fed cum noueilm. de emend. Cod.lnft. Sed «hi$ qus nune funt relatae in Godičem repetits praiedionis, proprie Nouella? efTe defierunt. No- uella? enim funt,qux in ipfo volumine conftitutio- numPrincipalium non continentur, ex emergenti- baspofteacaufisfads , qua: extra corpus conftitu- Uonumvagantur.Et ita quoque poit libros MiCenftvtutiones Leon-is a Nicephori,Michaelis 3 A» lex.&aliorum quorundam Imperatorum Nouells appdlarsfunr. Eodem igitu.r modo poft Codicem Miflianieditasconftitutiones, Nouellas appella- ®«Sjveiuti Iuftiniani,Iuftini & Tyberij. Et hm qui- demNouella^vulgo plerifquc librts vno volumine continencur,additis etiam quibufdam formis prs- fedorumpmorioquže dicuntur Nam 5 3 conftatformas praifedorum prstorio ha bere v im kgis.1,2. C.de ofiic.prsf.prtet.l.apemfflmi.C.deiu- dic.I.pen. C.de fideiuff. Cuiac. No v El las confufanee editas efTe, omnes confen- tiunt:eas igitur methodice, & in artem, hac via re- digipoffe putat Pardulphus.Prateius.Primum om- mneius inpublicum Sc priuatum diftribui debet: ad publieum pertinent faera 3 facerdotes, megiftra- tus.ln pritnogeneie collocanda erit ConPc.146. ifeittv.de interpretatione librorum faerorum , cui £ 0 iubsicietur Nou.131. c.i. de Canonib. Ecclefiaflicis. Subfequentur Epifcopi,& Clericorum ordines reli- T-d* Nouel.131.& 56.& 6. 133. & 2.165. Subnedendm funtorationis domus & templa.N0u.58. quibus ad- iicias res Ecclefiafticas. Nouel.7.120. & 46. Earum priuilegia N00.135.^.^075 Nouel. 131.faera. facerdotefque fcquuniur magiftratus,ordines, eo- rum, odicia , Nouell.155.80.35.11 .Sc ij.poft hos iudi- ces.Nouel.Si.Pr^fides Nouel.8. mandatai". -Se Ci- uiratum defenforcs,Nouel.15. Magiftratus exequu- tur crimina ; ideoque ponatur hit Nouell. 7o. 1870 puniunt h^reticos.Nouci^s. Ad militcs Seeorum' tranfitum perueniendum,ideoq; ad Nouellam 116. Ki arma tračlant atque ideo ad Nou.85.fubiiciendi eff.Subfeouantur decuriones, Nouel.ioi. &z 70. Ta- bellionc-sfunt perfonm publics?,,^. item cum Indic.. libr.r.titul.n.Igitur hic ponatur Nou.44. Hifcri- bunt tefiamenta J qum Se ipfa puhlici iuris funt, l.j. fi-.de tedamen.Idcirco huc referatur Nou.i.in prin> Quantum liberis tedamento relinqui debeat, con- ftituit Nouel.B.tedamenta inter liberos.Nouei.107. Hi indituendi,non pr^tereundi : fednec parentes, Nou.ii^.Tutores tedamentarij^Nouell.i^. fideico- mifTa.NoueI.ic8.se 159.ius deliberandi 158. pod te- datos collocauit prstor intedatos. Sic Imperator Nouel. 118.84.127.Se 68. Hačcenus dc iure puhlico. 1 ranfgrediamur ad priuatum.Porro omne ius quo Vtimur,vel ad perfonas , vel ad res vel ad ačiiones pertinet, Li.Diged.de daru hom. Primum de iure perfonarum , quarum caufa ius ed conditutum,1.2* d.eod.A nuptiis incipiemus Nouel.22. Nefari^jin- ced^ , dnmnat$que nupti(E. Noucl.12.Se 154 de ea quse raptori nubit. Nouel.150. Nuptiarum comes* dos : de hac Nouel, 90. huic adiicias 2. jj!. final. & j o.91.119.Se 3p.Ex nuptiis liberi , de quibus Nou, 8p.Se 74.nati cx libero Se adfcriptitio , Nouel.54. Explicatur per Nou.i>6«In£tnte$ abiečli,Nouel. 153. Liberis dantur tutores, Se fic tutelx, noii. 54.72. Sc i55.ciarigatio J Nouel.52.Perueniamus ad res,ideoqi ad eontra&us , obligationes , Se adiones , nou. 52.98.88. 136.Se 119. Solutiones , Nouel.4. Ačliones in iudicio proponend$ , ^‘.i,Inditut. de adion.de boe Nouella 96.qnis prius conueniatur^ reus an d- deiufTorjNouel^.Perprocuratoresagi pode, nou. 7f.Initio litis iurandum, Nouei.124. Quid fi ador abiJt,Nou.53.atqueibi qui explicentur iudicia.Mo- nachi apudauos conueniendi, Nouel.79. Iudex co- petens , pi^fes „ Nouel. 69.De praedde fufpedo,Sc ncgligente,Nouella 89. Litigiofares, nou. 112. Te- ftes,Nouel.9o.Sententia,Nouel.82. Appellatio.No. 82.22.Se ii5.Exccutio ) Nou.i34.HmcPardulph. Pra* teius. KOvellaKvh notnen nouum non efTe,nemo,vel in iure ciuili mediocriter verfatus,ed qui nefciat,cum ipfe etiam Imp.in 3.Cond.qus prmfationis loco re- petitse Codicis prsledioni prsemittituv hoc nomine in futurum id operiš confirmet. Et Azo tedacur,ex Nouellis in collationes colledas conditutiones,qu^ hodie in fcholis ac foro circumferuntur. Et ante trecentos adhuc annos nouellm in vfu finthabits, fi non omnes,attamen plermque,qum hodie non ex- tant.Et vt de Accurfio taceam,qui f*pe collationa- rias illas,in multis perob r curas.ex nouellarum con- tcxtu illudrare folet,pafTim in dodoribus adducu- tur,in teftimonium de adiutoribus qitaeftoris,de ap- pellationibus ex Sicilia,de priuilegiis Archiepifco- porum,Se infinitis aliis«Ex quibus tametfi pleraque generales non funt,tamen eas propter cognitioncm rerum,& excmplurn,omi(Tas non oporeuir. Sunt qui in l.non plures.Sc l.qui fnb prmiextu.C.de faerofan. ecclcf.interpretantur Decanos,pro clericis : quod neutiquam feciffenr^fi copiam nouellarum habinf- fent conftitutioiium.Idem podfumus dicere de fex- c e n tis aliiS)tefte iurifperitiffimo Haloandro, cuius hadenu.s verba adfcribere libuit.Spieg, ^ o v e L L a ii e, proprie nouum agrum colere , feu noiias vites pangere. jjovEllet v M(veteres glofTs viopvivvj furnir ur pro vinea ex nouellis vitibus confita vt apud Paulum, de imn.in rob.dot.fad.leg.6 Si Nouelletum in fun- do fadum fit.Sc Alphcnum de fund.dor.Ieg.8.Spieg. BrilT. N A N T E O. N n n 4 IŽJl N kovekdiautm facroram eonfuetudineminde natam tradit Cosiius li.t7.c.ai.quoniam moriš Eih- nicorum fuerir,diebus nouem mortuos dere.Di;pli- citer vero Nouendiale faerumavtu m eft apucl Ko- manosjvno modo cum defun&is paremabantffeoue luftrabant:Altero cum prodigium aliouod accidif- iet,quod nouendiali farro expiare folebant. ita ve¬ ro perdciebatur,vt dočtis placet: Nouem dies aiTi- due Oeis faerum faeiebanr 5 quod faerum indici fo- lebat ? vel a Poncifice Maximo,vel 2 Prstore vrba- 10 no ex Senatus decreto, prout tradit Gyraidus hifto- ris deorum Svntagmare7. .No verca patris vxor liberis ex alia vxore natis i- ta 2ppellatur.L4.ff degradib.&adt.Sed &aui proa- uiquevxor nouercae nppellatione cum de prohi- bendis nuptiis agitur.continentur. Li4.jf. nune vi- deamus.ff de rir.nupt. Nouercae quoque ioco habe- tur ea,qus: adoptiui pams vxor fuit. Brifl.& Conn. li.8.0.5.11.2. >rouerca,autoreFefto,dicitur,quam qnis fublatis libesis nouam vxorem ducit, accerfendce z® familia? gratia, N o v e r c a, noua vxor fublatis filiis, qunfi vest *py%}, noua princeps accerfendae famili^ gratia du&a.Ac- curfius nouercam cft&am vult quafi fit nocensar- cus vel noua arca line fru&u, quod plerunque pri- uignis noceat,1.4«f£de inoff-teftam. Quod ad afte- ctum attinet,nouercaleodium in proue-rbium trafi- uit,cnius meminit Tacitus li.i.annal.Plerunque e- nim fanguini fuo iniuriam faciunt,vt dicic text. d. 1 . 4 .Quo faftum eft vt nouercam pro contrana atq; 5 ° animira acciperefoleamusrvti nouercam vmbradi- xi t Plin.lib.i^.c.rz. Vnde Sc Euripides in Alceftide, Hoftisenim (inquit) confequens nouerca liberis prius genitis Vipera nihilo maior. NovercaLibvs delinimentis, inftigatiombufq> corrupti parentes plerunque maligne errea fangui- nera fuum inferunt iudiciuro.vt eft apud Maximum in l.non eft enim.ff.de inoffic.teft, spieg. Novi homines dicebantur apud R.oma.qui nullis snaiorum imaginibus & nobilitate compiendaban- 4 ^ tur,aditumquead amplitudinem & nobilitacern po- fteris fuis patefecerant: vt M.Cato Cenforius , qui patre ignobili natus, ipfe nouus pofteritati fuae no- bsliratem rcliquit: quemadmodum & Cicero de le¬ ge Agraria Ioquen$,feipfumappellat hominem no- tiura. Nouitas itaque media erat irner nobilitatem Sc ignobilitatem.Plutarchus in Catone Maiore no- iios homines appellatos feribit, qui non exgenere commendationem haberent * led ex fe primum co- gnofci inciperent. Prat. 5 ° Novi operiš nunciaiio,eft aedificami in alterius pr£- iudicium fačta prohibitio.de qua fufius I uri/cof. tir. de nou.oper.n-m Spieg. J^ovi operiš nunciatioftis h*c vis eft,vt no ante pof- jfit virinus facere notnim opus,quam remiflionem a. magiftratu impetrauerit. Csiac.li. r.obf.ičL N o v 1 s si m a, pro JolbtiDu 1 ,^ in Pad .Sc Conft.Prin- ciputn repe rite eft,ficut & apud Oiceronem.ta metli , Gellius auror eft, ipfum bac voce v ti noluiffe. E- xempla Syluias citat in enarrat.Orat.pjo Offlofcio Comoedo. ^ Nov issima fentemia , pro dtfftniciua in An?. Ve defun&i fen fun.eor.^T.rancimus jgitur. Alberic, Nov iss 1 M E,aduerbium cft>quod barbareftnalite? dicitur, reftius podremo Teu no uidi m o loco. Spieg. De hac voce nouiifitne vide Cuiac lib.^.obr.jo. N o v 1 s s 1 m v M ? eX! remam,vltimum ; poftremum 3 li- ^ gnidčat. Varro lb5.de ling. lar. Brift'. N o v 1 v s 1 m v m fuppliciam , promorte > in Aut. de Lenontb.Spieg. 70 Noviss j m v m iudicium in lcg.j.Cod. de collat.S: i tu K). leg. j.Codic. quemad.tcE.-am. apet. id eft, teftamen- tum. Novi t As(qu$ nuttit diEcordum.l.intcb. nouis,(f. de Conft.Princip.) tune fieri dicitur , qunihi]tf funt,{tatu iuo niouentur.l.pcriuam.C.deininujr, rcftit.Spieg. N O v 1 T11 ferui proprie dicuntur^ecemes-.Va«!, tores vero.fiue Vetirani.lnneterati.VIpian.l de sdil.edia. Prscipiunt yEdiks,nc veretatotetu nouitio veneat.ltem,QuiavenaUti3rijfcinmfitili decutri ad noumortim ernptionem,iccircointerpo. lant ve?eratores,&pro nbukiis vendunt.ltemjTrita vero mancipia Sc veterana diDicile^eft reformare. Sed Venuleiusin l.vh.lubtilius rem explicat. nam veteratorem feruum cfle ait rurpi alicuiacfordido minifterio>quamuis recens,addiftunv.Nouhiinn ye . ro , qui vel nulli adhuc, vel nobili alicui &Jibcrafi liomine digns arti, quamuis muho ante, fuir:veluti pifturse, medicina, mufiese, quod\ r a\la opinor,non viderar. Hoto. Budsus autemtan^ contraria illa citat in annotat.ad Pandcdas.AtDo- nell.tit.de ^dil.edift.nuilam arbitratureffe difftr.- ftonem. Nouitium enim Vlpianus appellatrudem. Et is rudis eft non quidiu feruiuit, fed quihafcn\. per eft habitus a Venalitiario , vt nulli minifterio prsponeretur. lile veteratorem ait tritum. KeSe; led teriturTeruus non tempore,fed genere feruien- di. Et cum hoc probari facile non poffit,an exerci- tus litlerutis in re aliquajan non fit,eius renndefi- des rit^ft minifterio alicui pra?pofitus fit. Et dicitur quidem Nouitium, non quod magis nouurafit,fed quod a nouo dictum inclinacumque fit. Vt annota- uit Gellius. N o v v m non eft,qiiod eft vfitatum.l.noneft nouum. ff.de legib. Spieg. N o v v m non facit,qui detegit quod vetus eft.leg.a- deo. 5 T.cum quis.ff.de acq.rer.dom. Spieg. N o v v m interdum dicitur , tametfi quid deveteri extet.arg.l. prstor.jT.fi.ff.de dam.infcft.lnftit.quil). mod.toll.obiig.jT.fedfi eadem. Prat. NOvvmis alienum contrahere in 1 . fi quis quem- piam.ff.fi quis caut. N o v v m feudum eft,quod ei primurn,qoo deagitur, attributum efljcui opponitur paternum-.videfupfa Eeudum antiquum. N o v v m ius pro iniquo,l.i.jT*i. ff. quod quifqueiur. veluti ft quis impetrauerit , ne debuor aduerfus eum exceptione vtaturft.j.ff.eo.Prat. N o v v m ius dixir Irnerius in Epit. Nou. quas Au- rhenticas yulgus appellas,patet in Auth. fed nouo iure C-de feru.fpgit.Prat. N o v v m opus nunciat aut dicit, qui alteri nenouu faciat opus, denunciat &proh. ; bet. Nouumautem opus facere,quod 1 uftinianus lib,^f vžv^vconftit. 63.^/ oiipidif appelIdt,eft,^^ficando,vel detrahen- do a!iquid J priftinam loči, vel operiš faciemmuta- re. Li.jT.opus.de oper.nou.nun. Proindequi vniini, vel alterum esmentum imponit, aut qui vetusxdi> ficium ne corruat,fuppofitis tibicinibus fulcit &fu- ftinet,nouum opus facere non dicitur. 1.1. jf.fiquis aedificium l.ftipulat. jT.opus.eod.tir. Cfleterum non- ciatio noui operiš,fpeciem quandam appellationis habet.Nam vt interpofita appellatione, fiue iure,fi- ue iniuna,nihil nouari oportet.Li.nibiinouariapp. pend.ita etiam a nunciatione.cjuamuis non iure fi* ila,nihil noui operiš facere.pcrmittitur. Er fito qnicquafuerit :id poftea dc-ftruitur, eoque nomine aduerfus eu uui fecit,interdjftum daturaPmorej cuius verba hxc funt : In queni locum nunciatum eft, ne quid noui operiš fieret , qua de re agitur, quod in eo loco, antequa nunektibreniiffa fue«^ aut 5 M N ANTE O. ant in ea caufa effef, vt reto It ti deberet.fa&um eft, reftitaas.l.praetor. de oper., nou.nunciat. Quod li aunciartonefit>ifa&aquicuerit, mozludice cogno- fcentc appareat, iuftam nficiandi caufam non fuif- fcmerito condemnabitur nunciatcr legitimis aftio- nibusjfiqua:forcaffiseicompetant.plerunoue inte- grismanenriDusi.fcicr.dum.eod.tu. Ham li quis, e- xempiigraria,obferuitutera via: houuraopus nun. ciauerit j eoque fuccubueric,quod ea feruitus iufta nunciationis caufa non videretur.non quod omnino io einon competeret,aftione confefforia vti non pro- bibctuFjieg.aui viam.eod.cit.Verutn h«c res muitas hal'«caiitiones,ac plerunque fpreta nunciatlone ei quiconfidit iuri fuo,cceptum opus impime perfice- reJieet.Veluti cum Reip.interefLvt primo Tpupque tfaiporeopus fiir. Vt fi quis riuos,aut fontes purga- /c.velreficere ve!it,quibus non rtfe&is, vfusagu* aufaretBi - } &: ho mineš fici necarentur Jeg.5.jf.li quis riuos.eod.tit.Lvlt.de riuis.Li.de fonte. Aut cloacas, quareimmunditiae(vt Vlpian.ait , cap.i.decioac;s.) 4 o non modo ccelum peftilens, fed etiam ruinas minan- tur. Id autem ad veteris Roma: fitum rcferri deber, qu2tot,tdntifque cbacis, & aquxdu!S:ibus abunda'« h;t,vteam obcaufam penfilisa Plmio Čc fubterha- uigatadicatur iib.36iCap.iy.Qua de re etiam librum IuIiusFrontinus confcripijt.Sed & cum iuffu Prx- totis,cuius iurifdičtioni poft nunciationem fefe fu- buciuntiitigatores.d.Li.jf.& poit operiš, remirtitur nunciatio-.tuncea perfe&ionem operiš non impedit: idqueverbis Prartorisiignificatur. Antequamnun- 3 ° ciatioremiiTafuerit. d.i. przcor« Orne remiffio his deinuru prodeft,quibusiure non eit fa&a auncia- rio. Cum enim ad obtinendam remiffio n ero Pratto- remaditc fufiiciat,ne contemni eius au&oritas vi- deatur; neque tum deiure litigatorum difceptetur, eatenusremifiio fa&a intelligi debct,quatenus nu- ciator, lusnusciandi non habuerit* Li. m princ. Ly. jj.iscui.l.non folum. jf.fciendum. eod.tit.Qnod for¬ mula illaPrarons,de remiffionibus facis expreffum eft;Quodius fit illi prohibste, ne Te inuitojfiat, in eo 4 ° nunciatiorenčat. Duarenusdifpur.anniuerf.iibr.i. cap.is. Hov v m ve£t\gal intelligitur, nuncprimum linuentu, vdmodunjpfiorisexcedens,Gothofr.adNou. 43.ca. t iU Norm riuum parietibus vfiufru&uarius non poteft impenere,Nerado autore.Lvfufru&uarius, ff.de yfu-* fruftSpieg. Kovvm temporiseft,inauQfni-ro.& inuifamfid eit, no antevifum ,ig~norationis, & rei 'qux non venit in ienfmu.Itaquxdam prifca poftunt effe noua.Tamen a]in putat oportere.Deinde noxa &c noxia etiam de quadrupedepro£crtur, l.r.in prin. Či cum etiam.fr. fi quadr.pauper , vt quamuis iniuria in quadrupedem non čada t, cum, fenfu ca- reat/ ideo nec deliquiffe,fed pauperiem fecifie dici queat.d Li.iT.i.if.pauperies a ute. lnft.eod. atrar^nen rioxx,noxjxque rei perhibeantur quadruples 5 d con¬ tra naturalen* feritatem damnum pauperiemq. de~ derint.d.l.i.jf.6r generahter.]ohan.Gcedd«us in ce¬ ment.ad L31.nt1.2y.de verbor.fjgnif. NoxA 5 c noxia difFert : Hoxa enim tum corpus quod nocuiG(hoc efl,dsmnum dedit,po:na:que reum eft) tum pcenam deiičli a c ipfum delidum {ignificat,jT. 1. Inft.de nox.ačt.].i.4.& 1.fin.fF.eod.l.i. ff.fi quadrup* pauper.l.fi a fub.ftitut0.4p.fF.de leg.1. Sed noxia dc pcenam,&ipfura ddidum,non folum priuatum, ex quo noxalis eft aftio>verum etiam pubiieum , quod crimen vocamus &noxa : m,hoc eft pcenam, meretur tantum,non etiam hominem,qui nocuit, figttificat, Lqii's fit fugitiuus 17.if.quod ajunt ff de sedii.ed.jf.i. d.l.fin.d.l.a fubftituto.^f.i.Notandum: tamen eft no- xtm & noxiam fsepe pro eodem accipi per metony- miam,ficuc etiam eodenifropi genere nora dicituc jplum corpus, quod nocuit nox*que dedendum eft, per.text. in leg.plebs.sjS.jf.j.d' i.ftipulatio 200.1. a- JiudFraus.tji.l.aliud eft 174.de vetborum ftgnificat. did. jf.x. čc ibi Cuiac. Inftit. de noxai e adJeg-i.iT.r. Digeft.fi quadr.pauper.feciff.vide D. Gdds. indid. Lplebs 238.5".3.& in d.I.ftipulatio ioo, fF. de vcrBo- tutn fignif. Hoxa caputfequitur,id eft,obligatio ex noxa cotra- čhtfadi autorem fequitur:nam fine aiienetur feruus, in nouurn dominunuransFertur adio-.fiue ipfe ma- numittatur,in ipfum demigrat,vtdocet lssp.in ir.3, Inftit.de noxal.ad.6c Vlp.in Lt.jf.6-fF.fi quadf. pau- per.feciff.& .14.fF.depof.item Caius in leg.2o.5c Lfin.ff.de n0xal.ad.leg.4 ff.il ex nozal. cauf.ieg. fed li vnius.jf.fi iufFu domini. Digeft.de iniur. leg. rem mihi.§.in exercitu.fF.commod.leg.Lcet.Can feru.es delid. Ho x a plane etiam maleficium A r peccatum fignificar*. £aque appellatione burne delidum in nTab. conti- nebatur.l.237.in fm lF.de verb.lign.Ec ita Nošam iig~ xiamque noccre.L/ 5 . jf. j. fF.de legdibr. i- leg.4. fF.de noxal. Hoxam commiuere leg.jt.fF.de noxalib.ad* Bciff. • r ' ■ HoxA lignificat in late poenam , ex fado fraudulento imp9nendam,vtiqae non capitabivt cum noxam di- cimus, videamur fimul & damnum fraudulentum^ Sc pcenam pro eo vindidre nomine infi:gendam,in- nuereiuris intellcdu.Quemadmoduri« poena quoq„ non eft fine fraUdc.Vnae 110x5 dedereftudicium au¬ tem in quo fic dede.eliceat, noxale nuncupatur.Vlp. in l.quis fit fugitiuus.§.quod a unt.fF. de sed.il. edid. • AddeEorcat.in Aaiario iuris Ciuilism.fS.Prat. Noxa apud poetas & oratores ponitut pro culpa : at noxa peccatum,aut propeccato pesna vt AcciusMe- nalippe.Te efle huic noxa: obnoxium.;tem cum les iubet nox^ dedere,propeccato dedi iubet. Feftus* Hot. N g x a b d-"dere,in rosam dare fignific?tjeg.7.jr.i .ff. quod vi .iut clam & ad nosiumdedere in i.io.JJ',19. ff. de r.oxa’ibus. Noxx autetn debete, eft anirna!, eiancipivmve viuum demBin tradeie.l.i.^.nojs, ff. N ANTE 0,& V. fi quadrup.Qumtil!a.Declam;uio.5).Alebat deuotu sorpus grauior omni farne fagina,& intcr r.oxa? de- dita ma'ncipia,contempti/Timus tyro gladiator. Vti- tur &hac locutioneColuraella in pra;fatio.li.i.BrifF* Sic £010x2 eximere eft criminis admifli grariam fa- cere,hoc eft, vr fcribit Budseus, remiffionem dare. Brechsus leg*aliud eft fraus.jT.inter mul&am.ff de verborum & rerum fignidcationib.&c. 3Noxa folutus in ftipulationibus sdilitiis inrelligitur, no n qui noxam nunquam commilit,fed q ni ob eam to rem noxali iudicio fubie&us non eft.leg.17.iT.quod aiunr.ff.de sedilic.sdi&.I.^.ffde verbor. fignific.l. 72.IT. penultim.ff.de foiutionibus L3.fF.ft fam.fuTt. fec.dicat.l.vlt.fFde rer.permut',& Noxiis folutus, 1 . 45.jT-r. ff, de legib.lib.i. Plane Noxisfolutum p rx- ftari feruum,qui proroittitjde priuatis,Bon etia his qu£ puhlicam execut ionem & coercitionem capita- lem habent, promififte exiftimatur.d.l.i7jf.quod riunt.l.n.§,vltim.fF.de euid. I.200. de verb. ftgnif. BrifT. Noxis quoque folutus feruus dicitur noxio 20 c6trarius,ob cuius noxam nihil debetur,vel qui ne- mini eft obnoxius (nam hinc quoque fičtum obno¬ sil vocabulum videtur).quafi liber & folutus omni obligatione,qu2 ex noxa cotrabitur,fjue quod nul- lam admiferit,fiue quod eo nomine fatisfadum fit. Vlp*ex sdilium edido,in l.i.certiores faciant em- ptores, qui fugitiuus erove fit 1 noxaque folutus non lit.Et in ftipulationibus apud Varronem, lib.de re ruSic.fecundo illofce boues 3 fanos efle, noxifque fc, prsftari ; id eft,folutos:& (upra,Illafce fues fanas ef- 3 ° iehabereque rede licere J noxifque fc.pr^ftare fpo- des.-Vbi tamen S literš deftderatur:hsec enim pipu- lationis erat formul 3 ,yt conftat ex lege j.Sc 3 .-.ff, de euidio.Hot. Koxa l r s adio eft adio in perfonam domini ex pri- uatisdelidis veris feruorum , qus commiferunt infcio, aut fciente & vetante domino, aut vetare nequeunte , qua hoc agitur, vt dominus damnetur damnum farcire , quod feruus fecit , pcsnamque prsftare, vt definiuit Cuiacius in parat. Cod. de 40 noxal. ad.^leg.2. Digeft.eod. tit. & leg. penultim. Cod. eod. Noxalis, ditfta eft d noxia : id eft, a male- £cio commifto, bi.Digeft.de noxal. ad.I. plebs.238* iT.vlt.Digeft.de verb.fig.l.r .jT.i.ff.fl quadrup.paup. fecifte dicatur.Vult.in comment.Inftit.de noxal/a- dionib.nu 4. No x al 1 s adio no eft proprium &fpecia!e aliquod adionis nomen,fed (jiuedam adionum ex delidis feruorum &£liorum familias aduerfus dominos pa- trefvecompetentium qualitas , qu2ideo adioni adiungitur, quo difcernatur adio , qu2 compe¬ tit inreum ex ipfius delido , ab adione qua? ad¬ uerfus eam competit 5 cx delido aiieno.Vult.d.loc. num.i. Kosali adione agebat ex male/icio Isfus ipfe, vel eius h 2 res, &, vt puto,ad emendationem damni,ad cjuamrciis eft ornnino damnandus,adque eam te- netur ex fentemia,fed facultatem habet a lege, no- X2 deditione def ngiad eft, feruum , qui rnaleti- cium commiftt/Lsfo dando fe liberare,quia cum fic- ^ ri po.flet, vt emendatiodamni longeeflet exceffiira p reci um ferui,iniquum videbatur,nequitiam ferui vitra ipfius corpus domino efle damnof.un.iudex i- giturreum condemnabat fub difiundione,puta de* decem dare,aut noX£ dedere. Inftit. de oftiedudie. in princip . 1 . miies.6.5T.i-ff de re iudic.Conuenicba- tur tamen reus adione iudicati ad decem, & ad ea ornnino renebatu:, vt quse eftent in obligationep at noxa? dediiio c.ra: in foluiioneft.t.l. fi feruus com- •munis.ff.de noxal.nd l.ft fernusferuum.iT. item. ff. jq sd legem Aquil. Quam facultatem tam diu habe- b,it,quandiuin adione iudicati lis non effet ftata, decem 'S?« conte. cem non tantum crant in obligati one n folunone, vt noxi dedendofeamplij, J? etiamin _ uito adore liberare non poffet.l.item "včmm ‘ idem rede. fF.de peth.toed. Sed & q u i a es J caula conueniebatur.fi nolletfufcipere iudid ' in ea-erat caufa, vt deberet feruum noxi dede,!? quoties.21.ff.de noxal.ad. & exponitEatnab M fonius libr. 5.de form. pagin.430. exd.l.q U oti«« fitiodfi feruus. J. quodfi reus.§.dominus.l.clea» 26.iT. neque hiredi. l.vhim.l. nonfolunujj. a ,^ lt.jj.l.is qui in aliena. ji.l.fi feruus.u, iterumd,le. ledio. iT.neque ha;redi.jT vltim.l,& generaliter.jt' fF.de noxal.a< 3 :.l.item fi. S.ff. de pubUc.I,j.f v | t ’ j fi ex nos.caufa ag.l.in noxalibus jo.de nou5,v t . rum fi fciente & patiente domino,nec prohibeme cum poffet,feruus deliquerat,damnumque(ltii BJt l dominus non adione noxali, fed fuonominein folidum conueniebaturd.fi vero.j.iT.pofitum.ff.de his qui elfud vel deiec.l,2.1. fi pluuium.j.fF.de bij. xjl.3a.dd.fi feruus feruum : quemadinodumetii^ in id, quod ex delido ad damnum peruenifFet,le» penultim.Digeft.de no.xal.ad. V uli.d.loe.mim.ij.j feqq. N ox A LIS quoque illaappellaturadioqu2ob pj 5 . periem datur,l.i.ft.& cum etiam.&tf.litornima,! fi quadrup.paup & Inft.eod.in pt. Briff Nox A l 1 A interdidafunt, qus ob delidum fenj. rum,quos in poteftate habem us,aduerfus nos con. perunt,puta fi quem vi deiecerunt, vel vi aut dam opus fecerunt, 1 .vit.de interd.Brifl". Noxiae effe.vt fraiidiefleprovitio&culptdsri, Bud.admonuit.Verum pro noxa,ideft,pefcaiipmu aut damno alibi raro feriptum reperias.Spieg. N oxi A m farcire , aut notam dedere oporterc. 1. pudVlp l i.S.cum arietes.fF.fi quadrup.paup.fec.dic Spieg. No x ios feruoshabere.apud Vlp.in l.fi feruus leni, § Proculus.fF.ad l.Aquil. No x 1 v s l.i.C.decuftodia reorum fignificat,noctn* tem, vitiofum ac criminis reum noxrque dedirum, veluti furem,percuflbrem, quiqueforte virginem conftuprarit.Dc lapide nnxium apud Columellia li.& cap.j.mortis damnatum ac de Capitolinolapi- de deiefium aut dignum qui iam praecipitetur.co- plures exponunt Grammatici, Erodius Mifcella- neorum li.S.ca.j.d; lapide inteUigendum ptitit.ii quo ftante & prascium faeiente pracone, vanibant fergi probi malique,&c. N V. N v b b N D i verb'im,q !od nenc latini firmonis vfus propriu fecit firminis,vnde A' nuprisedicucur,olim erat viris fceminifque coinmunc. Obnubereautcin veteres dicebant,obtegere, fine obuoluere : quod oliai nupturs.caputflammeo obcegereturifiue^jue. admod inl Paulus Apoftolus interpretatur,vt ah moncretur.quod iret in poteftatem viriifiue pudu 1 ris gratia,quemadmodum fentit diuus Anobrofius, tradans de coniugio Abrahs, libr. 1. Quanquamo- periendi fignum proprie datumrfi fcemineo ferui, tamen res ipfa competit in vtrumque,tefteBrafin de Chriftiano matrim.Spieg.adde Connanjibto 3-nu-S . . Nvbbre dicitur mnlierviro,quaein mattraioram conueni:,qu$quevxor ducitur.l. 2j-9.de condit.in- fiit.Brifi*. N v B e R E,viro tradi:quod fponfie apud vetertsd® viro tradebantur, nubere, hoc eft,velare capin h ltbant.Sunt qui dicant virurn tumnubercjtulcrea T»;i, iS /7 N A vxori,velutilla potiusvir fir,quam ille.Spieg. jlMBE R E Virum, Imperatorts člicunt.l. cim vir nu- bic C adl.lul. deadulceris. Ham Conftitutionem Accurfiusai eostraxifl'e videtur,qui muliebria pa- ricbantur.Qu2E quidem interpretatio, licet reircie- daomnino non fit , vc-rbis tamen Sc Imperatorum intentioninonfatisfacit. Proinde quod ex iis qui niuliebriapatičbantur.noiinulli habitum , vuitu,& incdfum mulitbrem ficolim hngcrent.vt fubfalfa quaJam muliebri fpecie,viris viri impucknter nu- bcrentjdubium non eft, quin de iis lolis Imperato- reshicfenferint.de quibusli-7.de Prouiaentia Sal- uianiis Maffilienfis Epifc0pus.Rseuard.var.libr.4 c. -o.Dehuius verbi iignificatione vide eiiam Tira- qacllumin 5-l.connub gloff.i.partem quintam. V- bijnnotauitquod Nubere interdum de viris dica- rur.allegansaucoricatem Fefti ex Pomponio Pan- mieeaiis.Er itd quoque vfum tile inquit Cornelium Tacitum lib.i;.cum fcnbit de Nerone : Ipfe per li¬ čita atque illicita foeddtus,niliil flagitij reliquerat, qaocornjj'tiorageret ,nifi paucos poli dies vni ex iilocontaminatorum grege,cui nomen Pvahagorre fuit,iomodunr folemnium con.ugicrum denuplii- fcr.ErSueiouius de eodem : Cui etiam , ficutipfi Sporasiradenupfit.Et luuenalis, Quid qusrris?nii- hitamicus.Et e noftris quoque voluit Baldus in 1 . cum teftator. Cod.deteltam. nianu.Sicut e dšuerfo nonnunquamdefarminis Ducere dicitur , vt in l.fi ignorans.C.folut.matr.vbi id not.Bald. KVBBRB inf; milia,Grarca locutio. UVBi Lem setatem fceminis duodecimus annus,viiis derimnsquartus a#ert.Conn.lib.8.c.4.n.j. Nvcem definit D.Gceddreus ad l.qui fundum 205.ff. s.i.rT.cleverbor.fignific.omne pomunr quod ioris durooperculo regitur,& intus habet,quod etui ap- tunijfecundum Varroncm lib.i.de re ruft.c.n. Xttas,c£terofque fru&us non minus proprie pomi Eonine comprcher.di quam mala, indicat Alciat. interpretansl.cjui fundum,de verb.Ggnifi.licet ho- dieinvulgari vfu loquentium aliqd fit.Spieg.Briff. Hvc isflagitabantur nuptis, & pueris fpargebantur, vt aitltft»s,vt nouar nupts? domum mariii intranti fecundumf.crct aufpicium. hoc enim tanquam lo' uisomoecclebiabatur matrimonium , vt noua ma¬ trona cifer,licut lunorvt notat Seruius ad Virgil.e- rintenimnuces Ioui facae. Ec Plinius dicit hono- rem bis naturte peculiarem eile,quod geroino tc-ga- turoperimcmo,puluinati primum calicis, mox li- gneiputaminis,Qu3r caufa inquit eass r.uptiis fe." citreligiofdt tot modisfostu munito,quod eft veri- limilius,quam quia cadendo tripudium fonumque faciant. Hancnucum fparlionemnqtauitVirg.il- locarmine.Mopfe nouas incide faces, tibi ducitur vror-.Sparge marite nuces. Fuit enim moriš etiam Romanisaccendifaces ex fpina flexibili , vt ;dem aitPlinus.qiioniam inde feeerint paftores qui Sa- binasrapuerunt.Et vnam ex facib. prarferebat qui- tlam puer,& item aljj duo, qui nuptam terrebant, omnespatrimi & roatriini. Connan. li.8.c.j.n.1.4.2. jj v c t s v S interdu fignificat iiiud, quod duro cotrr gicur dulce in nucibus.prunis &oiiuis:interdu vero tortic«, quo okuis aliifq! fimilib.detrrftus c-ft fufli- meticaufa,čcinhacpoftrema Iignificatione fumiiur apudVlp.in bcarbonu.167.vbi L). Gced.ff.de ver.fig. NvnAamaEriftratib.refpublic.per tranilationem,pro deftitma. N vi a cautia, au$ folam repromiffionem habet.l.2. Jf.fedvtrura.ff.de iudic. vt & nuda repromiffio in l-56 ff.de tuift.l.r.ff.ftipulationes.ff. de prretor.ftip, addiffercntiam fatifdationum. Brili. Rvha conuenuo,id eft.folus conlenfus abfftjtradi- V. 1S18’ tione,in L33.jf.fi rem de vfucap.Li. de pignor.adJ. 4.de pign0rib.L5.in fin.de refc.vend.Briff. N v da poffeftio^u# fine proprietate obiinetur 1 . 6 id cft,nullas vires habet.Briff. am commutationc rerum « . _ 10 N y L 1 a m dici fentcntiam decem ex caulistraiit«, fimplici pacifcenttum collogato .■ iofe Sf , ec ulator in 3 ,parte tit.de fentent. &qwi. m fUftefMhfcu i -?!i" p la m fequuntur jU-Spieg. 1 40 I jo ‘o KvLlAituvs negatiuumverbam importat.oaoi fadum contra non valet.gloff.Cle.vnic.d&femtS polfeff.& frud.Io.Bello,Etymol. N v L l 11A s lententis eft.fi fit latio conttalej« H . nonefve.cu.de re tud. &li Uta (it ab alio,quaai Iudice,c.fi.de reiud.lib.6.Io.Bv'II.Etymol. N v L 1 1 alij,quam mihi; Hsc verba non innntt t! dum petfedumJ.fterilis.Jf. fed fi.ff.de adio.emtu Prat. i N V l l t v s>pro non vllius. Turifconf. l.i. ff.de intetd, j Nullitis funt liberse perfons.Sic Imp.Inftit.deE.tr. diuif.quod diuini iuris eft, idnuliius in bonis effe j. cenfuit.Spieg. v l 11 v s efle res dicuntur, qus in nuliiusptijj. j tim bonis funt,fed iuregentium omnibus vacatit,& occupanti conceduntur.l.jt.ff. de t contrah.empt.J, ' litorum.&§.fer$.lnft.derer.diuif.Aliasnul!iitit(. j fe dicuntur,quat in pattimonio commetcioque ho. I minum non funt,vduti resfacri,lana$,teii»iofe, i if.nullius.Inft.de rer.diuif.Brilf. adde Conn.libr.j. . eapitul.3.numer.4.& Ferreturn titul.de rerumdi- ' uifione. srno iure,id eft,non oloferuntis folennibus, Goi I in l.n.C.fi vendito pignoreagatur. N v l l o modo pratdium fubutbanum , autdonia li$res alienet.Hsredis hares alicnauic,quidiurit \ Scfuola refpondet in l.Lucius T itius.de leg.j.Spie. ! gelius. Nvtto exemploaliquidfacere,ideft,notmnialiqsil ] f.tcere,& inauditum. N v L lo numero homo, pro nullius precij , eft apud | Ciccronem j.Philip.Spieg. NTUo pado,pro nftllam in partem,feitjiifi/j.l.pu- pillus.Qus in fraud.cred. N v L t. v M,pronuilius momenti & vtilitatis,fiueit- rito’,& inani,quodnon --alet,nequeconfiftit.Brifio. Vnde interpretibus Nullum & Inutile *quipollet. ff.Quod cuiuf.vniuerf.l.r.jf.ei quidem, & Qui fi tii'd.cog.!.quoties.Spiegel. Adde Forcat.inNecyo- mantis aial.99.0.4. N v t. L v m item pro imprc-ftdo dici, Alberi.admo’ nuit ex verbis luftin.§.ptnultim,!nftit. Qu.ib.cnod. teft-infi.Num,inquit,impetfe£lum teftamentumfi- ne dubio niilium eftrSpieg. Si n v l l v s fit,id eft , non fit in rerum natura.l.i.ff. de hsered.vel.ad.vend. N v 1.1 v s metus eft.fi dolus intercedit, vt dicit Vlp. l.j.ft'Ex quib.canf.maior, N v M, id cft,an:& ita num non,id eft annon.leg.ii J. adeo.ff.de hatred.pet.Brili. N v m particuls , fubintelligiturnegatio , vtaptio Vlpian. in l.in cauf* cognitionen.in princ. Mm- rib.Spieg. N V m e N,ait Feftus,quafi nuttis Deiac potcittifti tur.Brilf. n vm e r ar 1 A fimplicia lurifperm nommint, Latinis nomina cardinalia funt/ciiičet vnnm,K tria,&c.Nam non polfet addi pečna nec in UW> nec in fpeciebus, per nomina numeraliamuliipu- 4 C3UU3; #> N AN cstiMifclIicct dup!«m,friplum , quadriipluro, &c. ViJeZaSiumenarr.m^em jhomnes. lnftit.de aftion. Spieg, S.f m e n A n d i verb u m a d r em i pfa m p ra? fc n tem re- fmur.leg.fi ex cautione.Cod.de non num.pec.Ele- ganseft Alexandri di&um & jhmagni nominis in- terpretibus receptu m , Numerareefte natura? po- rius,cjiiam iarjs verbum.C0nfil.179.in 2. VoKQupd &AIciatusprobat , nificumconftarer.nullamnu- inerationem fa&am tune fuifte, fed delegationem. 13 Prat. K v m e r ar e interdum eft^adnumerare.connnmera- re,co n>p u t a re. B ” ilT. nvmes AR E etiam eft foluere,dare.Bri{T. NvmeRar e pecuniarrr , pro pra2femem pecuniam dare.Plurifariam vero nu m era ta dici poteft ? vt o- ftendit Azo in Summa.Spieg. X y m A r a R1 or v M officium c-rat chartas publicas adminiftrare, 1 . 6 .C.Theod. de nam. tam & rationes fupputare;quod nornen ipfum notar : a numerando £9 enimficdittifunt.Hinc Auguftin.iib.2. de lib.arb. Mulrosnoui numerarios, aut numeratores , vel fi ljuoalionomine vocandi funt , cjui fumme atque mirabiliter computant.Prat.adde Corraf.j.Mifcell. c.ir.n.4. NVUBRAII. legj.Cod. de priuileg.eor.qui in faer. (crin.hb.n.l.vltim.C.de priuilcg.fcholar.l. vitim. C.defabricenlib.libr.ir. hi tabulariorum munere funguncimvtoftendunt I.2.& 1.4.C.de numerar.li. n.&l.i.C.dtapoch.public.lib. 10.& 1 .vitim.de exe- 3 ° cutorib,&exačtonb.eod.ltaque in I.13. C.de fufce- ptorib.libro iC'.tabularios,aiunt impp/eu numera- rio$.Qu® talilen poftrema verba a Triboninno ad- diiadfeliqttet ex I.30. eodem titul.in Cod.Theod. Ifidorusautemiib. 5). Etvrnolog.cap.}. numerarios vocatosferibit eos qui publicum numernm anariis infctunt.Inuenimus apud Marcellinum numerarios apparitionis raagiftri equitum,libro 19. Inuenitur . &'Kocv«b ura apud Sidon. Apoll.libr.i. Epiftol.ad Moiitiiini.Ita nutntrorum follicitudinera accipere 40 inLvkim.C.de primicer. & fecundic.tibr.12. Brif- . fohAMcConn 3 n.libr. 4 .cap.i 5 .n.i.Corraf. Mifccl. lib^ic.u. _ HVMEJtariptcunia dnobus modis dicitur. Vno mdorefpečtu creditoris , qui proprie dicitur nu- merarepecu-niasdebitoii,vt fi-bi reddantur. Alio nominerefpeftu debitoris,qui proprie dicitur fol- eerccreditori, &impropne dicitur debitornume- wre,cum foluit quod debet. Non numerats pecu' »imceptio datur principala debitori vel fideiuf- 50 foriacreditore.Prac. Nvmeiut i on 1 s appellatiane, fpeciei datio con- tinetur.leg. primn. Codic. de Dote eaut.non.num, Spieg. Nvmeratio precijdeclaratj cuius fit dotninium.l. fed&fi quis.$.x.f£de Vfufr.Spieg. Nvmeri militares, inde , vt Egnat.opinatur,dičti, quodad numerum omnia praeftarent, vel quod eo- rumeertus quidam numerus cflet : quod hodie Turcs > Gallique,& ^Egyptij reges,Burgundionum- 60 que apud nos principes maxirat potenti(Iimiq; ob- ftruant,certumquendam militrum numerum aleh- tespacis etiam tcmporib.Spieg. NVMERi pro albo 5 in qno lečti milites confcribun- tur:qaem Grsci w r&o^ot appellant,& recentiores matriculam.Vlpianus l.ex eo, 42. ft.de teft.milit.Ex to tem.pore quis iure mili tari incipit poffeteftari, quo in numeros relatus eft,ante nonrproinde Qui nondum in nnmeris funt^licet etiam lečti tyrones »nt,&in p.ublicis eXpenfis iter faciaritjnondu-m mi- htes funt,debetu enim in numeros referri. Sic in L TE V. — i83z C4.59.3 .i.l. 45.ff.ed milit.teftam.l.id.C.eod.ti.l.vni. in fi.de bo.poff.ex teftam.mtl. Lamprid. in Alexan. Milites fuos vbiq; fciuit.vt haberet in cubiculo & breues & numerum & dignitates.Piin.lib.j.Epiftol, Nec|jenim adhuc nomen in numefos reiatum eff,. Quo faSum eff vt n umeri pro focietatib.ordtn.ibu-, turmifq; militum acciperennir,!,.,jt. extrcitum. ft'. de hi s qui not. infam. 1.8. S veterani. £ de ptocur.l. 4 J.qui poft defertionem.ff.de re milit.l.ji.C.de !o- cat.l.pen.C.de exaiSor.l.2.C. vbi de ratiocin. Plin. lib.io.Epift.Vt iam faeramento dixerant. itanonl dum diftributi in numeros erant. lamprid. in Ma- crino.Quod fi vntus r.umeri confenfits acccffiflet. Militares etiam numeros 3pud Marcellinum legi- mus.Vnde Tribunatus numerorum in l.vlt.Cod de teff.milit.h5. C.de inotH.teffam.BrilT. NVMERtquoq; chartas & rationes publicas fignifi- canr.l.vlt.C.de primicer.& fecundic. nvm h r o conffare.confiftere, continerive aicuntur- ea corpora ctute adnumeranttir,vt pecuflia h28.flf.de iudiciis.Brifi'. nvm e r o,& loco haberi dicunturtam perfonf,qnam quaslibet corrora , id eff, loco effe.locitrr, obtinere. JSrifi'. N v mero eximere,eff eximium & egregium. ac fin- gularcm aliquerfi conffitucre. Nvm er o pturali,pro fingulari.l.non eft fine liber!*; & contra fingulari pro plurali. leg. in vfu iuris.de verb.fign.figurate luricofifvtuntur , quod & Apcl- lus anr.otauit.Spieg. nvm er os a e prouincite in Conft. luftin.de confir. Inft.tot.fcilicet.vt vix adnumerari qweant : vt in h i.C.in quib.cauf.in integr.numerofa refcriptatfic e- nimvttobiq; legendum efl:&in.liac fignificatione multi vfurparunt autores.Prar. N-vM e Rvs etiam catalogum militum , feubreuicu- lum,qtio militum nornina continentur , fignifieat: recentiores Impp.matriculam Vocant.Brifif. N v m m a R 1 a qusftio pro pecuniaria in l.vli.ff.ne de ftatu dcfunft.Briff. Nvm m ar 1 1 iudices l.i.C.pubhlsEtrt. vel confuhnu- tiat.vel infinuat.ltb.i2.1ucri auidi, id eft , quorum iudicia venalia funt pecunia. Sic Hieton.ad Ona- fum.Volo in nummarios inuthi facerdotestEt Sue- ton.in Domitian.Nummarios iudices notauic.Prat, qui de re pecuniaria cognofcunt. nvm marivm tribunal.Seneca 1. de Beneficiis vocat, intelligi vcltns.vt Tieroaldus air,iudices,iudiciun'.- que corruptunt.Spieg. nvmmAtvm iiidicium,quod fit acceptis nummis.«. pud Cie .in Verr.& nummarii iitdices, pra-mio cor- rupti & fordidi.Cicer.pro A.Cluentio ; Varia iudi- cufr. gtnera,numtnaiij pauci,fed omnesjrati, Spie- geiius. nv m M 1 appdlntio ftriflior eft,quam peenniat.hliga- tores.ff.quod ait Prator.de aibitris.bi.de contrah. empt.ex Alc.Spieg.An atitem nummi prafidi; caufa depofiti , mobilnim appellstionc vtr.iont trafiat poff Cuiac.lib.j.fettr.Paul.tit.d.jT. mobilibus Gccd- djtis in comment.ad l.Mouentium 55.nu.4-de verb. fignific. nvmmi vaiorem Alc.explic.tt in l.Iefia eft.ff fi cert. pet.ldem in d.commem.ait.eos vulgarem dočtrina plane ofiendeve,qui velgaris.fermonis argumenta idem arbitrantur denanatn & nurr.mum elie : quod plctique Doft.iradtdei-unr,in l.qu? extrinfecus , de verb.obl. N im m o exiguiores Vlpja.ttrBrcios fcmiflc-s autaf- fes mere Cjuiritiitm appellat.ft interdum regionis more nurr.tnos coriaeeo.. Rteuard.l. f.mpet inob- ftufis.ff.de reg-sur. K ANT E V. Nv.k M l adulterfii bcrtlis oppomnrtu*. li/MMi aurei&argentei xs dicuntur:quii prius tea pecunia in viu fuit ? poft argentea, deiade aurea fuofecutarfed.ab eaquxcoepir nomen retin uit, Gerd. ad 1.159,n t 5 de verb.fjgn fication. N v m h 1 inuetera!eš,l.vlt.ff de bon.damnac. Nvmmi repofiti Lege.MobiLa. N t vmm» reprobi. apud Viptan. in I.eleganter.jf.i.de pign.a&i v m tir s co’ere dicuntur coloni,rdenarios argenteos2.5.quodidem in Difpun- Qionibus annotauu.Spieg. 'Nv m mo s corrafosdare,apud Vlp.in Lj.iT.plane.de >0 ftatu lib. .NYMMOi legecemmunigentium indu&os ait Con- ■nan. vt jeftimandss rebus dorainium earum quaft traderetdc transferret.Connan.l.b.f.cap.i. n um 5,1- dem numnjos & feftertios cofdem efte tradir lib.7.c. i.nu.i. JN T v m v l a r i i 5 a numulis di< 5 ti , CGl-yblfix ;i permuta- tores numorum: qui maioris p reci i numis acccptis, numuios, idtft , minufculam monetam par partes reddebanc: auccertar regionis acceptam pecuniam? 6 ' 0 regionis akenus pecuniapermutabant: icemvt Col- * lybifta:i£rac autem eorum condicio aliquantoinfe- riorargentariorum,vt pater exl.9.jf.i.de edend.nec enim puhlica autoricate pecuniam traftabat: ideoq. eorum rationes minoris eranc fidei & autoriratis.Sic Paul.I.9 $\i. ff.de tekod.NuKiiiiarios quoq. non ef- ic iniquum cogi rationes edere Pompon.fcribit,quia &hi numularii ficur argentarii rationesconficiunt: >quia čc accipiunc pecunia & erogat per partes^uaru probatio feriptura codi‘cibufq.eorum maxime con. 7‘G čijzctu ri& frequentiffiine ad fidetn eorum decurn. 1% ritar.V!p,au;emmI.7.ff,j. B umulario! p , ponere y detst Niimulanos pla;cea pC anij m J ftaile ac probaffe patet cx l.js.ff. de folut. H et £„ minit torum & l.i.ff hoe quoque,4eoffic. jrafVb M v mm v j ainiquitusduas.alenatdraclimai.flji,' in Trinummo.Demma vna deminuimodoq« a j i ' nusamos.mibicietr.iipatteinhcrculeam.Cums, Gramraanci G itci ttadam minam centom efi (ii , chmatii, partem autem hctculanam iaiffe Jtcti nummus erat quinquagelima pats tuini, vton. chmacentefima : fie ib nummo fuerunt duz 4,j. i chmce.Denarius tamen dta.hma valeteuiusaflinn- tione & ptecie inferiot eft numrousjigiturhicnum- mus eftdidrachim.na,aliterquiTi vuigo loquenii. bas oleat vfurpari. nam vulgo ftftertiujeft. N la . mi autem vocabuium.Siculutneffcvult VaitoiiL. de ling.Lat. vt & Polluj lib.o-h s veibisiiAa}^ !$/>ft) Ti?io;t.*T5 vo/ažo-^nac.snjlv«. Hicifftt š» Iwxk a^ muli* ie/un : quod Ipnhatmi i ejtemplo probat .j^t) Aeisen\,{, inquit tnSnjauj. ral m/.inia. .»at np>,ei&aj vo /Mc/jst tmi.nTiW|^a s®’ i ifnmRS&mj ■aifau-nt i nomjo r tfi& Jlijiiiiij. , vt ab Dotice.ufiii.jfiCu. ] Xvfecerunt,(ica w'j«®.,vn5g« čvpjtjiit ifS Titfj avti 7ra.Tiay k cMvwy{ Gr^puni.aii 'liuj TTp.niijvjit {uvt&mutiililt Gi g u jut 5,-,v ugigciVir frust' 7'g^pjtuV.j©' qoodinefii.Dl prorfiiscen.eiur. Prat. Nvm m v m a Numa Rcge,qui nummos primu apud La- tuios imaginibusnotauit, & titulo r.ominis fuipti- fcripltt.vocatum tradit ludor.li.tS.Origin.c.ij.Btiff. Nvm m v to s inueterales(ii modo diciio incormptt elUeapc.n t Calltili atus tn leg.diuus. debotiiiito, quos vidus fui caula m ptc.ptu habuerit: fubaudi damnotus adfuppliciuro Hoioandct noftet indicat fchol o marginalijCur pro inueterales, legipoflit, ventral.Nempe quod folent plerique a lateribus in femicinčijo,quod idem & ventrale dicimus, fubtui occultos habere loculos , quibus non folum fsb- dariola . fed etiam leues nummulosinquoiiili^ vt* vfum geftant, Ven»ralis etiatnmeminitPli- niusiibreS vbi aie : Patris meimemoria, capere Amphimalla nofira ficut viIlofa 4 &ctiara vcnlulu. t Spieg. Nvmmv m pleriq'ue 'Ženi vo^a dedudura videti vo* lunt. Cum enim initio rerum mortalesin mutuit co v merciis permuratione inercium vterentur,ma- gnxqueek ea re difficuicates exifterent , quiaftoa - iemper euenirec, vt quo tu abundares eo egoegere^ lege prouifum cft»vt numus.tamjuaotui^a quod- dam,pubiica foima coderetur,qui vfun?dominium. que non tam ex tubftantia ptarbcret:quam exquan- titate,vt alt lulius Paulus l.ude contrah.empt.QuiA tamen fi voce Latina k vet bo ipfo Larino deriues,nc* pea numero? Ham nummi fundio,non minus ofi- nor,ntfmero conftac quam pondere.Qoanquamnoa ignoro M.Varronem a Qmntsliano nfum,quodA- grum a verbo Latino,quodTč11ica in eoagacur,di- Šum videri veiitac non potius tk rideri po{fe,qucd a Nocendo,&'ipfa Latino verbo . deducat,& non potiušjitfd ^ wK quse vox monctam fignibcat legitime ilgnatam. Ccccerum prion deriuanoni Ariftoteles fubfcribit.T^e^ 5 ^« ( inquiens ) b« tpvcet iM<* iilJ.uiSuW fa’»f*i* j£ffo/H«rd i\ s^osrsv.cui Vlpian. qjoq; accedere videcur.l. pr ima ff.de con- trahend.emptio.pecuniaB vim non tam ex corpore, quamex impofira aeftimatione, & vt Ariftoteles in- quir,ex lege conftare tradens. De quo nonnulla vi- r° deetiamapudHotoman.ad tit.de ačftf.curare ibi, magna caufa erroris.vide & Duarenum de in litem iurandon,). >;ymm v s afper a včteribus ci!ccbatuf,recens,nouuS) beneqae percuffus , non vfu attritus >fed qui for- Dumliaberet expreffam de notas claras,minimeque' fbgientes.Prar. v.um v s DecargyruSjleg.fin.Cod.Tb.fi quis pec. Nconfla. N.vmmvS reuera non eft natura fed hoir.inum in- 20 uento & in conftitutione,fed quas onmiutn eft com- u\Qnis,propterea t]uod c-ius vtilitas cunčtorumpo> pulorum moribus exeepta eft &c.Connanus lib.i.c. j.n.8. KVMOJiDjid eft,vtrumne 1.2.ffquis ordoin poffcfT, Brillon. KVNc.particulaeftdilatio is exclufiua.l.fcimus.jr. cumautem.Codic.de inolftciof.teftament. Propric nanKjue prslens rcfpicit tcmpus.l.vrbe.ff. de fiatu hom.& fimilibus.Eft tamen reperire , vbi in futuru 30 protcndit,ur,vt in decretis Pontif.exempla citat Al- beric.Aliquando nullum tempus denocat , & pro fedaccipitur.Lege Vallam in Eleg3nt. libro fecun^ do.Spieg. Nvn c prout ex tune. De bac claufula vide Bartol, in princip.leg.flipulatus,de vcrbobligation.Spieg. XVNc,idefl,vique in futururr-.not.gioiT.c.h audie- ris.tj.(j.5.1o.Bello.‘Etymo!. ^VKCjnonefthoc memento temporis,fed laxius ac- cipitur,pro hodi e , fiue hoc tempore. 1 .1.5.vit. ff.de ^dibc.edid. Brili' *vncuu caufam,id eft defv.rre,leg.trigebma no- na.tf.de iur.fifci. Nvncurb opus nouum eft denuncire,nc quid o- perisnoui far,v lt, ff.de alicnat. alias nunciare eit tffco dcferrc-.Briff. ^ v n c 1 a t i o noui operiš,id eft,denunciatio;vt lo- quirurl- 5 .meminiffe ff.de oper.no.nunciat. ‘^veciatio noui operiš in Pandečtis lic accipien- Prstor edixit 3 vt fi quis pfttcc vicinum no- uumaliquod op-is molientem non habere ius id fa- fiendi,Iiceatei denunciare Yicino,ne id faciat, ita- ^leeum prohiberc : vetatque ei cui denuneiatum dbGue ius habeat fiue non , tamen ne quid infti. euat:quodfiedičhim neglexerit, Prsetor aditus in- terdicitjVtopusfaftum reftituat, id eft, interim id dtcernigdum apuB iudicem a Prapore datum.pla- num faciat fibi ius e (Te fic sedificaretomnino autem diruereid cogitiir,propter edičtum prtetoris fiue iu 40 y® admouerit emendationis.c. qualiter Sc quando de accuiat.Et ca.iicct Heli. de limoni. Er tune poteft iudex proccdere per inquifitionem,fi voluerit, nui- la menuonc fačla nunciatoris.Poteft item procede¬ re fuper nunciatione mquirendo crimcn,hoc eft,vt nominatim exprimat nunciatorem, ficut confuetu- do obferuat.Iure autem ciuili nemo idoneus cenfe- tnrad nuncianduin^nifi fpccialiter defignatus fue- rit ad id munus. Olim emm inftitui folebat borni- n um genus.arcanis feeleribus inquirendis , & ojfc- rendis operam impendens : vt crimina puhlice in- -notefcerenr. Per hoc enim antiqui bonos moreš mirum in modum tuebantur : quales & nune qui- bufdam in locis videmus deiignari. Csererum ne t a lis delatio in adulationem degeneraret, ficut ty- ranni quocum fuifuc nupta orni co / cm i£Sj connubij ius non eflet,nuncium femilit. Inftenun- cios rcputiia interpretantur Impp. l.j. C. dcrepuc). Prar.Brift'. N vn c i i etiam funt,quos ius ciuile viatores , & jJ~ paritores Pragmatici Galli Sergents vocant.cap.pru- dentiam.dt pot.iud.delcga.Prat. Kvn C i v* ad emendum milTuSjdiftcrt a procuratore. Nam quando nuncius mittitur, ex co contraftu di- reao>acquiritur obligatio ei,qui milit nuncium.l. i.jT.vitim.de contrah empt.l.qui autem.iT.vltim.de to conftit.pecun. Non enim nuncius ipfe emit,aut vendir, ant aliud negotium contrahit,vt poftit dici contrahendo acquircre domino , fednudumrr.ini- fterium pr.Ttta l.c. licer.de cotiftitut. pecun.id eft, nunciat,monet,fignificac abfcnti.ad quem mittitur, quid dominus petat, aut velit, & monentis tantum orficio fungitur,!ed herus potius hic emerc intcllt- gitur. Atque ideo verba contračlus in perfonam do- mini,non nuncij concipiuntur.di&.!eg.& licct.Hic fiquidem nuncius fimilis eft quad.mtenus epiftola;. to qua abfens abfenti voluntatem fuarr. dedarat , vt non infcitc,nec incpte nuncius epiftola loquens, e- piftola vtro nuncius mutus dici po/Tit. Nam etli par cpiftolam contrahatur emptio,non idcirco ta¬ njen epiftola acquirit ei,qut eam milit, fed ipfe po¬ tius per epiftoiam, quali inftrumentum quoddam, libi acquirit.Sic nuncius pro iiiftrumento quodam habctur.adeo,vtnihil referatcuius conditionis lit, faltem vt contraftus,minifterio eitis initus , valear. Multumergo intereft , an quis mihi adlioncm ac-jo quirtre,an vero fačlo eius aliqoo mihi a&io acq,ii- ri dicatur.l.fi quis folutioni. de vfu. Cum autem mando alicui,vt cmat nomine meo , hic procuraior eft, non limplev’ nuncius, quoniam emptio i; fa non nuda &fimplcx nunciatio,ei committitur.ltaque e- mit iple,& verba concipit in perfonam fuam , non domini.l.eum qtti.jT lulianus.de co.nftit.pecun.Sed "quia alieno maftdatp,ac nomine alicno emit, cogi- tur mandati ačtione libi quaititacedere , 1. pofllftio quoque.jT.vltim.de acquirenda pofleffiotie. Quod fi a 0 verba consraSus in perfonam domini concipiat,hi¬ bi! agitur.cum quod hic geritur,ex iplius contraftu originem trahat.Vnde Paul cap.to de oblig,& afi. Qu*cunque,inquit,gerim.;s,cum ex noftro ccntrj- Gu originem trahunt,nili ex noftra perfona initiu obligationis fumant, inariem noftrum ačlum cfli- ciunt:& tdeo,neque ftipulari,neq!ie cmere, vende- fe,cor.traherc,vt alcer fuo nomine refte agar,po(lii- mus l.quscnnquc.I?e nuncio , quia non iple con- trahit , fed quati organi cuiufdam vice fungicur, 50 'quod domini vox ad abfenrem perferatur, id e rn di- ci non pottft.I.i- jT.fi te.dcpolit.Duarenus. N VN C v p a n F., eft voluntatem cirea hseredis inftitu- tioncmjlegatorum dotionem,c2terafque teftamen- ti partes, lingua & voce cxprimere nominarcque. Idinc teftamentum niincupatorium , quod fr line feriptisjforata feptem tcftibtis.viua vocc: 5 c eft iuris ciuilis.tefte Viglio. Nvn cvpa« s hatredtm,pronumiareeft,&verbtsex- ptimere, pahni nominare : opponiturque feriptura 60 nuueupaiioni.iicut & feriptus htres ntincupatoivi de I.21.I.2; Digtft.de reft.im. 1 . io.Digeft.de vulg.& p up. 1 .8. jT. vitim, Digcft.de fcc.tabul.' leg.j.jT. vitim. Dtgcft. de ittre codičil.I.58. Digeft.de hatred. inftt.l. it.jT.penult.ft.ad legem Falcidiam Icg.vltim.Codic. de codicil.Vndeper nuneupationem teftamenra.id eft, fine feriptura,interprttatur Thcod.in I 21. jT.per nuneupationem.C.de tcftam.l.8.C.qui tetta.fhc.Sic per nuneupationem fhbftituere.1.8. j.vlti.ff. de fec. tab.vbi feripto nuneupatus opponitur. Suet.in Ca- N ANTE V. terfamilian ^ _ _ bares riuneupiretur, dertloresvocaUt terfamiliares Srd paremibus inter libenst>ak! nuncnnarenir. >. s ™ !ig.j8-.Qupmetu jnietftojcum ,tam & ab ignotisin- 70 nuneupationem viuereperfeueraflent. Vt auuin fecundum tab das , ita&fecundum napeupatia- nem bonorum podelilo datur.Briff. K vn evpAR e Budteo idem eft quod eft,non /cripto,fed voce& verbo cauere Connan.lib.^.cap.i.n.j. NVNCvparb vota,eftalicui diuorum votapolU«. ri & dcftinarc. Caiusdc verborum figaifteatier-, Poft Ca len d as Innuarias die tercio pro falute pria. cipis voca fufcipiuntur-Spieg.Hinc Nvn cvpata vota dicunturqua: confules pmotčf ve in prouinciam ;■^ rcncifcentcs faciunt. qu«in »3. bulas,pra?femib. ; s muitis refcrtbannir,(icdidano quod icripti^ maadarentur, fed quodcatis rerb/, Čc clara voce eftent. fafta Connan,li.£).c.i.D.j. N v N c v P A t k pecunia dicitur qus( vt Cisciusait lib.2 deoftic IC )nominata &ccrtac(l,pw^miq; > nominibus pronuiiciata.At Srmtralib.i. devetW. antiq,vt refert Fefcus,fatis muitis colligit^nuncu- para non de redo neminata ngnificare,redpromii’ fa,& quafi u‘ftificata,circumfcripta,recepta,etiim in votis nuneupantis efte conueniemius. Spiegel, Connan.tib. aut ft Gellio crcdimus Mercu* riu_s a p ud ^ilgypt;ios inuenit:a quibuse^ Phcnicu Cadmus in Gr,eciam eas aduexir> Pclafgipoftea in Latiam:vt dtibium non ftt prim as Teftsmentcrua conft itutiones nuneupatione,id eft , \erbis & voce fuifte f.idas. Connan.bb.ci c.i nq. Nvn c v p a t v r teftamentum in h joe modfnv.^Dr las ceftamemi teftaror lejnens ita dicit : H^c vt m his labulis cerifve feripra funt , ita do , ita lego, ita tvfto : . itaque vos Quiriies tefi imonium pri- betote:qu v nuncupario,& t c fiati o, vocatur. Vlf.f. Inft.20.quod Sc ab lfdor.ljb- 5 . Etyroc!.c.:4.iM(Kij exiat.Sic Iulia.l.S.^.^.ft.de bon.poillec.tab. teftamentum in tabulis boi fc ci t, 1 i o a u? em lmpu- beri per nuneupationem fubftituir. Ireni, quemadmodum fcriptojjlij hseredi , feparatinijb hsrredibas parris,ita nuneupato roteft viocriIcrs- ra rim, Scc- Hotom.VideetiaroBalduin.inlulin^ num.de inre no* : o,lib.i. . ,, nvn d 1 vab appellantlir generale forum in poj- 1 - fone,vel villa,vel caftro , vt ponit gloltinl.ii« nundi.Sc ha? a principe impetrantur.d.l.i.ff &'' 1 -' eod. titul. ^ ,,, nvn din a e , id eft , vočationes(vulgod nobii«' 11 dičla?)de ouib.Rubrica extat lib.Pandeft.Jo-fsCl- Scquas grxci cant,ad i.i.C.de nitd.abufiue dut2 lunrmu^t-^ flommf $ 9 n AN' jioraine autem retento. eum propiie mercatus ap- pellands fint. Vmie Rubr. Codicis de nundinis Si mercatibusmon vt vulgo.Mercationib.M quod vel ex legis vnicx leftioncpoteft mtcllig-i. ni a oofteriorib. Gffarib.inftituiumfuit.vc excecto eorum brneficio & moncte, ceniš in opp.dis, ftatis temponb.raerca- tusceiebrarentur, cum omnium porconorum Scve- ffijaiiuni immun:tate-,quinetii Impp. Valens_& Va- lentin. ini.i.C.de nandin.immumtates ilias v f epu e eo ainpliltcarunt, vt cciam eos quibus ius nundinarum l0 conceffuin filet,vetaerint mercatus tem pore uundi- nitotib. vilii.aatpropter merces.aut propterpono- lium, aut propt er priuatum aliquod debitam,strga* twnfeceflere. Obferuatmn eft etiam Nundinarum miScnuu impetfari folicum.Plinius lib.Epift.f.So* Imjoijuit.vif Ptstorius a Senatu petiic, vt libi infti- ttietein agtis fuis nundi nas permittereiur. Prat. .N™oiNAE,incp>it Macrobius lib.Sat.i.c./S. ptimum a popaloRomano inftituta: funt,inqu;r Rutiiius, vt o- fiojptideui deb.Ruftici opus facerent , nono autera dte iittcrmiflb ture ad mercatum,k-gefque accipien- " das Romam veniret. Accedi: Vlp.in l./.ad fi.de feriis. ittmin eam.ait, qni nundinarum nomine adueribtn communem vtilitatem accepit omni teinpore ius datut.Porro fi quid fuffragiiš pop.Rom. fereudum e- nt, id pet ternas nundinas rcciubatur, ac proir.ulga- batur, [dterapus ttinundinum & duobus vocabulis ttiaranundmum dicitur. Vnde etiam tnos traffus.vt leges trinundino die promulgarentur.ColumeHaau. tem liit.i.dt re ruft.mu»dinaru,mquit,conuentus,ma- tifelium eftpropterea vfurpatos, vt nonis tantum-5° mododiebus vrbana; res agerentur,reliquis admini- ftrarentur tuftics.Illis enim temporib.procrres Varro deducit. Id- que Carlius &: Cincius probantapud Feftum t quod ca* putnubenris fiammeo obuoluerecur. Santra auteia ab eo quo Kymphaja dixcrunt antigpi Gra;c« vndeaouanj nuptam No/j.<$U/ j. Corniftcius, quod noua pecantur comugia. Cinscius quod noua ratio iiac. Sed veriof eft Varronis opmio. Mulierenifa nupca, id eft, obuoiura &c tefta veiamine duce* b;*c'jt hi do m« m virl.Erat autem col o ris velamen,vt ait Plinius.Lutei inquit > video honorem an£iqui(Iitn-u in nuptialib.flameis tocum fceminis conceftiim. Vir- gmes vero nabentes colus compta , 8c fu(us cum fta- ixiine,refta tunica 8c toga pura indatz: domumq s vir£ mtrances iolenne habebantpoftesadipeftnlloattiu- gere ) aut > vtcraditI.iaflarius J Iupino,nequid mali mc- di cam en ti inferretur non^anu tamen ipfmodo & Gr^ci s ya/jA?v , tamets proprie dicitur mulier nabere. Vnde iliud Marti alt si r Uxcrem qi&aYe locupletem ducere nolim, ®*t&ritis?¥xQri nabere no/9 mete. Vt n proprie loqui velimus,nuptias appeilare debes* mus tantummodo primum illutn matrimonij diem tantis csremortiiscelebrcm.Hmc nuptiales faces Ci- cero dixir, fk quotidianis nuptiis gaudere eam, qme qu otrdi e mstat adulterum, qtioniam nuptiisprimus fiebatviri 8c vxoris congreftus, quod inmaritido* mam duela elftt.Connan.Ub.&cap.i.nu*?. £t ille qui- dem obnubendi atq. velandi mos a temporibusjante Mofen deductus eft, vt docet exemplum Rebeccs Fe obnubentisjftatim ac vidit Ilaac,vt habemr Genefeos cap.i4.vnde-& iure canonum ftatutum erat,vt noua:. nupii^e vel obtegerenturjcap.fcemin^.i^usft.^.capit* mur:er.i3.qusft.j.cap.qusctinque^dift. Nvptiau per coemptionem quibus fiebant verbis, Boecius docet lib.comment.i*n Topic.Cic.2- Nvptiae nefari^ proprie dicuntur inter afcen- dentis & defcendentis line? homines cooitnittuntur, l<°g.qainetiam.{f.de ritu nupt.Eg; vero nuptiie incefte habemur,quarum collatetalesin vetitis grauibus au- tores funt*atque itein aftines.Reliqu!iE vero modo il- iicits,modo inutiles vocantur. C^uamuis promifcuus huiufmodi vfus eft apud luricoft.Spieg. D>£ltE autem Funtnefaria: auftore Varrone libr. 1 . de vita populi Romani,vt eum refert Nonius, eo quod farre,id eft, vita indigu! ftnt , qui tantum Fceius admittunt: Hinc Virg.lib.^. g)ui thalamoituitfi inuadtt>velitofque hjmenaoS* & poftea: omnes immam nefiis.aufo^us potiti. Hocelnn prchibitum erat tantum vFque ad neptes^ vt Plutarchus docet in Problemat. Romanis, cap. 6 • Inceft^ vero quali qu^ea cefto cingulo illo Veneds, quo in nuptiis honeftisvted>anrur,abhorreant,& pro- pvie verbuin hoc adprohibitas nuptiasir.ter eos, qui ex tranFuerfo gradu couiungu itur,referxur a Suet-in Calig.Super Fororis incefta c^ixit,de in Nerone,Maie- ftatis qu@que & adukeriorum inceftique cum Foro- reLepidaFub exceiiu Tiberij mmatione temporarn sS?t K ANTE V, ettsSt. Inoejfti etiam inDomitian. appellauit Vefta- liam ftug.ti: qaamuis, vt dixi ptoprtus eius feuius is fit,vtpr.ohibitain fororum, & aliorum collateralimn comrriiftionera fignificec. Nvpt 5 ae dicuntttr, proprie ceremonia Sc hilaritates in ducentfis vxoribus, a nubendo^iria folebaut oiim pueila,pudoris gratia,caput obnubere : fignificantes, ■verecundv.m nuptiis pracire debere.Hinc Cmero pro Cluendo dicittNuptias plenas dignitacis, plenas cor.- cordia a« pudoris. Hincetiam liubere proprie de IO muiieribusdicitur. Nvpti a e fine matrimonium.eft viri Scmuberis con. iunftio.inliuidua vita confuetudinem continens ,aie lmp-de nupt.in princi.vide fiupra Matrimonium,Mo- de't. Nuptia: funt comuinftlo mens Sc rcernina, & eonfi.rtium omnis vitx:diuini & humani iuris eom- niun- tio,leg.i.ffde ritu nupr.Coniun&io vt ,.1. ff.de iuft. Sciur. Conitinčlio maris & fcemina qaam nos matrimonium appellamus. Duplex enim habent 110- men,matriiaonij& nuptiarum. 1 . to. Digeft, de ritu ia nuptiar.Sc inftitut. de patr.poteft. ex quo loco etiam confortium omnis vit£ interpretari licet.indiuiduam vita canfuetudmetn,quod vita focietatem, ieg.fi re- rum.ffde te iud.l.r. Digeft.rer.amot. quod Halicar-. naften- bvi vc>?ii vurtA-bviV 7tl%a>vbi etiam. vxorem fa- cit Kt>«aw XP % (•©»*. Imp. Got- dianus fiinJfiter iocitto rti humana ac diuina. Ob- feruandnm autem,Modeftinum in nuptiarutn defini- tione, vt Etbnicum loqui,apud quos quauis familia babebatfpecifica fua-facra. Pran \Nvprr pser.it/ 1 ea minor duodenrr, anuisnupicra,:;-, tum non confequetut,antequanrvjtipoiensfiri quia non poteft videri nupta,qu? virom pati mZ teft.leg.penulti. ff.quandodies leg.ced.Btifl‘.Vuitf.h comment.Inft.de patria poteft.J.i.nu.t. NVptvi coilocare.eft contrahere nuptias,,matico. nium.Vipian.in leg.liberorum.ff.de hisqui nom® infamia.quod & nuptiis coilocare paulo poftdis Nvrvs appeilatur fiiij vxor.!eg. quarta.5.adfinesUt gradib.S: adfaSed & fpoufa,licet minusproptict.iit appeIlationecontinetur.l.«.&1.8.ffdegradiii.i£ hi z.§.i. ff.de rit.nupt. Nurus autem appellatio&iat. difto De poffulando, & in qumftiotie prohibitarci nuptiarum , & alias {ere porrigitut. licct haspteas. rus quidam rede appelle.nt -l.ro. ff.de vetbor.fignifi;, i.i.in fi.& l.i.J.vlt.ffdepbftu]. 1 . 8 .S.peuu.ŠJcltg, praft.l.iV.J.vlt.ff.deritunupt. Idccquenepotseiž. lia noftra nati vxorem nobis uurum efi'e,trafa[i l.S.ff.degradib & adf.Btiff AddeBrechaBinl,mt;. in tit.de verbor.& rer.fign. Nvs c^vam. nulloin loco, quodnufqu 3 mrelatmneil, nec vfquam receptum. leg.priina. fF. deSenat.KAl- berico.Spieg. Nvs q_v am eft,id eft,non eft,Bri(£ Nvtrim e ntvm. vocatur omneid,quod nutritatfc. ftentat corpus.veluti cibus,potus, medicamtou^it quafi in iubftantiam corporis tranfeunt acmiramoi, l.proponebatur.Sff.in fi.ff.de iadi5.D.Gad(ia.aJUt cacera4uum.j.ff.de verb.oblig. Nvtr tRi debitum dicitur, cum vdirat nonfoluuntt: l.z.C.cie debit.ciui' .iibuo.Spieg,. N vpti ae feruilesfiureciuiliconftat matrimonium in- 4°- Nvra-nu infamium.aliaduitoruin eflemonuitte ter ciues Romanos & liberos duntaxat efie.Inftit. de miptiis.in princip.Seruos vero haudquaquam polTe in matrimonium conuenire. leg.ctnn ancillis.Codic.de inceft.nuptiis.Sane iure Pontificum,capitulo,de eon- iugio fertiorum.approbata: fuiit feruiles nuptia:, citta ramen domini fraudem.Prat. Js’vpt i alis currus.&catt.In Grscia feruatura morem Paufanias fcrjbit,vt in nupriaii curru cres modo fede- rent.Media fponfa.A iateribiponfus,s^cquem vocant Parochum , qui amiciti.T vel fanguinis nexu colligi- yo tus eflet,cuique deferrent pliirimum. Eius rei etiam teftes funt Cslias Rhodigin. iesftiomtm antiquar.Jib. ai.& Aiciat. Ptattetiniflbrum lib.t.Brechxus l.pupil- lus.J.incola.ffde verb.& ter.fignificationib.&c. Nvpti art m mentio ad pri mas nuptias referenda eft, quod & Alberi.indicat Pompon.in leg.boues de ver- borum fignificationib. Hoc inquit,fermone,dum itu- pta etit.primre nuptia: fignificantut. Cuius rei ratio- item pete ex comment.Aiciat.in eandem.Spieg. Nvpti a » v m terapus,,eft ipfa nuptiarum feftiuitas.Ieg. .a»-Nyči:alopas appellant.cum accidic, vtimerdiuquidem cernant,occicknte vero fole, he- betiusmofte vero neutiquam. His etiam verbis w- »TKAomiciefinit Aetius Iib.7. morbumque, ait hunc' contingerepropter imbeciilitatem capitis, & organi viSisc:affitieir,cunicafqueSc humiditates, qut£ cir. cinnoculum iunt.vide Cuiac.Tt Nou. 13 . ^ NrcT.uorsVlpiano eft,q.ui neque matutino tempe* to rt videt,nctjuevefpertino.i.io.$.de myope.ffdesdil. edicLBrif. Nvctostrategi , nočteni tnagiftratus in prouin- tufluiatmatinočiu vrbem rerluftrant public? quie- nigtatia-Areadius leg.vlr.š.i.ff.de mu.& hono.ltuius rerbimeruinic : Nyctoftrategi 6c piftrinorum cura- totes perfonale rouaus obeunt.In aliis exemplaribus, Nycoftrategi iiabetur.cortupte. Nyctoftragetus enim eftidem,qui prsfecius vigilum in vrbe diciturivttii £gypto Straboni itticTsg.cPcts-gjiTOjpj, Sc Conftami* 10 BopoIita caufamqueproximam de- notet,docet Barcol.in l.i.C.de lcgat-lib.io.&l.i.C.dc fent.quacpro eo quod intereft.Prat. Ob rem datur,vc a)iquid in futurum fequatur?quo 110& fequente, repetitio dati competit. Ob caufam vero damus, qua: pr^terita efl:velutt cum ideo do, quod aliquid a te confecutus fuin, vel quiaaliquid 3 tefa~ dum cft,Ieg.i.fF. de condiction. ob turpem caufam.L damus.ffde condidion-.indeb.Spieg. Obaeratvs , qui are alieno iam obligatus eft, quaži arealieno obftridus.Buda^.in priorib. Ob amevlare , eftaduerfus alios ambulare ,& qua^ ambulanti (e opponere , fiue citcumire, aut obuiaro ire.Feft. Ob avD iRijCft de mente deducere 5I0aan.Andr.in cf fundamenta.de eled.in 6 Prat. Obcaecare fofFasjhoceft } obtegere,&defuperclas- dere,ne pateant.Bud. Obdormire 1 non vitadefungi eft, quod nullo ido* «co authorc Ecclefiaftici reccperejfed dormirc ^^3 O 00 4 60 iBs>$ O ANTE ■ficat.vipšahus adlegemAquiUam.leg.fi feruus (er-. aum.Si fornacarius',inquit, feruus coioni ad forna- cem obdprmiuiffet, & villa fuiflet exufta,&c.Spie'. gelius. Ob e d i en ti a eft a&us intelletftus.&voliimashumi- litetobtemperans fuperiori, es debito , žiconfiftis in mandatis,vt habetur 33 .diftind.in fumma. & c.fi inimicus.de qulb;is non eft exquirenda ratio a fupe- riore, nifi quando contra ius mandativt notatur per Innocentium in cap fecundo.de reftitutione in in- is tegrum: ita elegantet Baldus in leg.Iiberti libertat- que.in i.colum . circa medium Cod.de oper. libet- »or.Cotta. Eft autem obedienria erga magiftratura naturalis , naturalique ratione inter omncs ratio- nevtenteshumanarecepta, omnesad obedienciara ofeligar. Obedih s,obtemperare,obfequi, &, vt Feftus ait,ob- audire, id e(t,’difto audientem efie.Sic obedire legi- bus patriat,Brili. en (T. Obedire malo principi,ferre eft.Vide Erafmu fuper 10 illuddpoftoli ad ELoman.ldeotiue necelfitati fubditi eftate. cap. ij.S pieg. ©B e K T v s-de Orto,qui librum 1.8 C j.feudorum com- pofuit.Conful fuit Mediolancnfis,yt tradit Cuiac. ii. i.feudor.in principio. Ob e siE,id eft,obftare,ofticere,r.ocere.N 6 debete ob- effe feruo faftum domini, Icg. 5 iJ.fi feruum.fičde hi s qui vt indign.BrilT. OBEVSDi,«! Albet. citat, p to exequenda fiue pera- genda.i.n l.eft verum.C.de incol.lib. 10 . Haloander, 5° fubeunda repofuit,fcnfu eodem. Spieg. Obex fignifieat ctiiufcunque rei obietftionem fiue ob’ ftaculuui.l.aduiterii accufaiione.C. de adult. Spieg. BcifT. Obir E,proprie eft circum aut obuiam ire,& omnino adice. Atliic vere obit m®"rtem,qui fua fponre & vi¬ tro eam adit,quod propriuro eft eius,qui feipCum in terficit.Connan.lib.5.c.7.nu.i. Obir* dicm deftinatufti, id eft > prsefta effe ad dsem deftinatum. 4° ®B iRB.id eft,fungi.Obire mur.us coniulis, fungi odS- cio confulis ,ein regiereadtr 'BargtnmriSltrfejn. Brif- fonius. Obir b herediiarem,proacquirere pofieffionem bere- diiatis,eft apud Cicerone.n pro Lege Agraria.gc pro freqmnt 3 re,pio M Ccelio,eadem figura , qua diet¬ ni us,obtre proutnciam. Spieg. © BI s E vadimonium,eft ad diem fe fiftere. Lege,Va- dari.Spieg. Obisse .pcodeceffiffe.leg.j. Digeft.de condi&.in- deb. Oblationes dicamur.guicungne.i que Chriftinnis offerumur Deo SEtdefa f iusl ' foli fiue mobilesiint. Ncc tefcit,anlegeniutttip mento.an alitcr done.ucc.qui oblatioaes.c.cltnd i;.q.i.not.in c.caufa c.cum inter.de verb.&hoci' cabulo vfus eft VlpA5.tit.de donat.i««. vii.Sr" veiercs ofteiumenta v aca.mnt,ambore Feftuive.- otiaro inuaiuitconfuetudo loquendi , vt otlan ' fpecialiterdicantur ,quae altan oferanmr in iici litutgia, quam vulgus miifam, Iuftinian. nofiu ijttu Ui appeiiat Ho. tij. lationis, quac apud veteres vfitaia fuit , Thcodo, memtr.it, c.dehis.io.c), 1. o mnis de confec.dift.i.l.r, 5 .ecclel.hiftor.c 18.& buomncs oblaiiones, licut ft decima inter res facras fpiritalcfgue nuraerantut:j. deo vt cicrici tan tum,non etiam iaici,caso»im.(, qui facerdotes.c.fanftoruoi.c.vit.iog.t Frase,[)gj. reu.li.7-de facr.ecclef.minift.ad bentiie.aj, Oblati aftio competit, cb!atumquefuitumiitiut 1 quum res furciua ab altano tibi oblata ftt, tipi. pud teconcepta,vtiqueiieamenietibi ditibt:::, vt apud te pot.us.quam apud eum,quidedir.cccti. peretur.Naci ttbt.apud quem concepta fit,piopua aauerfus eum,qui obudit,quamuisietno>M,ctj. ftituta eft aSio,qua; appellaturoMatid.ctanji.it eblig.quat ex deInS.oafc.lnftit.4. Sed hzc ifinii dcfuetudtnem abiit.Cum enim rcquifi;io rti finim hodie fceundum veterem obferuai.onem ne«fiat, merito ex confequemiaetiam ptafata afiioab >(» cominuni r ec Cii; t,c um manififlum fit,quodoM!i, fiui Ictentes tem furtiuam fufccpetir.tjStcclatiin, furti nec manifcfti obnosil funt.jf.itd i.t adios;:, eod.tit.Inftit.Anchor. Oblati curis diccbantur, vt cum natutaltt tfat nati, per oblationcm curis legitimarentur.J.ii tur.in Auth.quibus mod .nat.em.fui. cum pmis ict idem Thcodoiius ftatuilTetiCumenimCtitalnmc. do ampliffimB;,elim tam m municipns, qi:ststi;- niis „d peffimam condittoncm efie. redaSus, it!, poribus Leonis & Maiorani,idque ptop:ata, quum inter aiia on e ra hoc quot].fuftineret 1 , . , t iribs- ta omr.ia eaigerent.ita vt qts a tenuioribus kty;rt no poffenr,ipfidefuo pende;et:mul’.i pnnssdtfc renr.nataliu fplendore neg leflojscpceultas bitka, &faabnationeni eiigerent iuris alitm,idealntpp«. nati hutufmodi morbe prooidtre.ftatucnint.vi r turaies fiiii par oblationcm curii leguiroarenttt. Aidobrand.ad tit.inft.de rtui» lip vd con.ra fccinaus. S;. Ge i 'ius , feni le objip. "ate, velfureumfacere,in 1 isto7- csfitMp »i, Brifi’. # . Ob t i g a t a durare.Vlpi.in 1 item qu»ituni)./.;■ 4mpleto.il. ff. locat. Oaiinjpleto,tnqu», temoote . con^sfiž5!S> 1$97 O ANTE B. 189$ condhftloaJs^fcnianflr in condu&'one> non. Colam re conduxi(Fe videbitur,fed etiam p gnora vi dem ur du- rare oblig?ta. OBLiGATio eft iuris vinculu, quo neceffitate adfttin- gimuralfcaius foluend« tefiiecundum noftr$ ciufta- tisinraiita deficit Imperator ih princ.I11ft.de oblfg. 03 ligatio eft vinculum iuris , qu © quis aftringicur ad (bluendam id, qnod deber. Ea re ex com- f 0 mote>,ex : depolit6 , & ex pignore recepto , vt pa- tetext(3to contextu cit. quib.mod.re contrah.obiiga. Vetbis obligatio coatraiv tar , vt ex interrogatione &refponfione, cum quid dari fierive nobis ftipula- ®ar,vt.in princ.de verb.obkg.in Inftit.&c Lkerarum obligatio fit,li quisdehere fe fcripierit, quod fibi nu- ttttatmn non eft, Sc poft biennium de pecunia non • cumerata opponere pot eft*. vt inlnft.de literar.oblig. poftptinc.Conienfu fiunt obligadones, in emptioni- bus l venditionibus > 'location'bus,focietat!bus,nianda- 4° tis;qu®-qualiafint, fingula fuislocis ordine literario tspUckareperies. fdeo autem iftis modiso iigatio dicitucconfenfli comrahi > quia neque fcriptura,ne- piasfenna omiiimodo opus eft, a c nec dari qUic- 9 a3rJJ n ece/Teeftj vt fubftantiam capi at obiigntioifed fuinateo', qni negoda getunt , confentire-: vt in titu.de obli g. ex c on ib n u Obl igatione$,quas e x quafi contradu mfcuiuur.funt,vt obligatio ex negotiis ge- ftiS)Cxcutela 9 ex rečommuni exhereditat:s aditione, exindebkireceptione,vt pater per tot.tit.de oblig.ex 1° qaaflcocračtu io inftit.Obbgationes cx delsčlo vniuš genetisfant: nam omnes ex re nafeuntur , id §ift,ex jpfomaltficiojveluti ex furto,rapina, aut damno>apt iniuria:qii£ exemp 1 a quafia fint, fuis iocis ordine II- terario expl lcantur.Obl igati on c s ex quafi deliclo pa¬ tent in his exemplis,vt fi iudex litem funm fecerit.Sc per imperitiam male iudicauerit. Item,quando ex a- J_> c uius domo aliquid proiicltur, quod noceat : vel fi iupra via eft aliqutd appenfum > quod podit alteri no- 60 cere:item,pto furto commifTo in naui, vel in ftabaio, vduicaupona.'qai cafus numerantur in tit. de obiig. quxex quafi deličto nafcuntur.in Inft. C^terutn.no- ftntresobligationam fpecies conftituunt,quarum v* n.ituralem , aliam ciuilem, aliam naturalem & nudeni fi mul appellant. Naturaiis obligatio de iure gentium,qus nafeitur ex confenfu,qus folo equitatis y incubfuftinetur,vt l.Stichutn aut Pamphilum^.na« turalis.tF. de folutionibur. vnde is natura debitor eft, quem iure gentium dare oportet , & cuius fide.m fe- quutifomiis.i.ctim ampiius $.is natura debet.ftide re- y 0 guliš iuris,vtputa, SpupilluspubertatipTOATmus fine / tutoris authorltate promiferkinatoralite? obligatur.. I.prima.ff de noaation. &c eiFedus eft duplex natura- lis obligationis.Primus eft.quod ioluta pecunia repe- ti non poteft.Secundus, quod aliquando nomine eius al;qua adio compettt: vtexpadonudo donationk, qum duo figna ad ccgnofcendam naturalem obliga- tjonem tradit lurifconfiiittis L naturales obbgatio- nes ff.de .i&io.&c obligatio. Regularitertamen exna- turali obLgatione , fiue ex paeto nudo non oritur a- čftio ciuilis,^: efHcax ad exigcndu 111 :vnde abnfrne de- bltores naturales debkores appeilaimir. 1, fideiufior obligan.§,fideiufior. fF.de fideiufl. Obligatio eiuilis eft,qu?j poteftparere anoxij fieri.Prat. O u n o x 1 i,m i.p.C.de prsfcript.jo. vel 40. annomij eft,debitores. OBNoxivs,qui pcena: obligatus eftpropterdelidssa, autor Feftus.Transfertur autem ad alia mulra, vt es Grammaticis patet.Spieg. Obnoxivs dicitur,qui criminevel poenateBetut,!c qui vinculo aliquo obligationis,(ioeexcontti&ij»!t ex deličio & maleficio obftringitur.Brifl' Ob n vbbre mulierem, efteam veiatamad marin« deducete.F.x Alciat.Spieg. )0 funt falubriter inter fe.Vult.Inft.de oblig.in princip. ’ Ob n vnti AT,qui maiam rem nuntiat: qui bonam.an- nunciat. Douat. autor. Hinc obnuntiatio anginam, cum alicjuid fieri prohibebant,quoniamaofpicianot addixiflenr.Alciat.in comment.lctibit, qnod denoc* tiatio,qu* prohibitoria erat, obnuntiatio propiitli- cebatur.Spieg. Ob olvs ponderis genus eft,quodfer(iliq«aicontiaa de eo inemiuit text. in c.ipic, iudi.es, pnino,qusft, prima.SčTerenitus in Andria:Obolo e;nptos.Dequo late fcribic Volaterranns poft Plini um in fuaPhiloio* gia,lib.}o,cominenE.vrb.vbi de ficlo, k de ali is pon. cierib & Budsus de AlTe&eiuspartibuSjinpnmoS: quiuco iibro:vbi dicit } quod eft mcdrerasfcrupuli,&; lic quadr.igeliina odaua pars \rnciz. Cotca.Hmc-si:* ^orciT?x.ly),Ariftoctles vocat fce.ieratorium qucftum, fen negociationem pecunis,quam quis exercer,vtei iplis foiis nu:nmis,qui fteiiles funtiContraeorumiia 1 turam iucram captec:quam ipfe improbans ait,Ž;At- r« r& ui&hvj » 'Xo\og-cL t iyj J)ato M*' OJ)^ TO io/fl' o-fjj/.ms h vaj 'Jjm xT>)<77V;id eft, meririffimo negotiaiio fa-neratorum od;o habetur, ptopcerea qaodexipfo nummo quseftum t. cit,&:c. Obpvgnar F.,pro accuiare^rguereiiiDpuguare.BrilT' o b r e p E r.e .^fallere, hoc eft, incautum aggcedi, fallii- que dictis ac mendaciis aJkjuem circumuenire.Vlpia. pnberi quamuis. de Carbonian. edid. &dii cum eflec pubes,qaali.impubes obrepleric.dicenduin erit nihil eum egifte.Accurftusin i. fi quisobrepferit pr^fidiproaincia:. adlegem Comel.de faifis,vimli- gmficationemqae huiusverbi parum percepit.vcBo- dirus luculenter oftendit in pofterioribusannotatio* nibus. obre perb dicitur>qui taciturnltate 6: rencentiavfn aiiquem circumuenir,quique idcelat & retic^>qo 3 exprefro,uon eflet poftulata impetraturus.Brin. ^ obrepere iudici petacta veMibelli imerpellatioK, id eft,falfo Te infinuare,&: pra:textum facere.Prat, _ obrepere ad magiftratum dicitur, qui faliaipe^ vel probita t is, vel do&rinar ad magiftratus alTumi*. tur,&:, vt vulgo loquimur,per hypocrilin. o s.Rf t i latsnter. & tacite adu?n'»i ** 13 - .. «MfJ num.18. u bligationis naturalis cfFei.e.inefficax , qua: e.xceptione fub- inouetur.Papin.ini 9f.^.i.de folut.Alicjuando euenir, vt inanis obligatio aditione heteditatis confirmecur. Prateius. Ob l ig at ione dimitti, apud Papin, in Uibertus qni operarum.lf.de oper.libert. Oblig ati onem ex faclo Sc in fadum colligit Vipia. in I.ačfronum genera.$. ačlionum aatetn. ft.de autio- nibus Sc obligacionib. Sc clarius Modeftinus eodem, inl.obligamur Spieg. Obligatvs dicitur , qui exceptione tueri fe non po- teftft.vei oblig.atus.§. i. fF.de lib.caufiPrat. Obligatvs fundusdicitur, qui pignori oppofitus-eft. i.4y.$.vlt.l,P7.iF.de legat.lib.r. Obhgatis pr.Tdiis Cice- ro in Rullum foluta opponit,qu^ fcilicet nullo pigno- ris nexu tenentur.BdlF. Obli n ve rit legitur in hi.fi.lF.de extraord.crim-.pro obliniuerit vel oblinierit. Ob i. r cvv a Iibertas oppomtur direto.Quiere,Libertas direfti. Obliqve aduerbium,cui eontrarium eftRe&e. Ob lite r.a bit VR , proabolebitur , &c quafi e iitera- rum iiionuinentis delebitur. l.hi qui fanftam. G. de 7 ° Afoftac.f x Aičeric. So crcatura.de celebrat. m iCT, &in Clem. ne in agro. de ; ftat.motrach.Io.Eello.Etym. OsRbptio, eft teticentia , qua quis alicuius igno- rantiam circumuenit.Brifl". j Obript i o,id effimendaciumj.fin autem,oprimo. ff.de neeotiisgeitis.&eft mendacium fraudulofum. | l.fedfi.jr.pattonam. ff- de in ius vocand.ex quo $. patror.um.ima videtur haic fententia : Refcriptum per obreptio nem impetrarum non valet : vidc Bii' o vfu. Nec mirum , quum Sc legiftatores deciftoiies eorum ex quotidianis vfibus fundare foleant. Tex.in leg.certi condiftio §.fi nummos.& in i.certeftn fin.deprecar. Et dicitimp.in l.i.jf. nufla.de vet.iur.enucl. cas i.e^ ges effe firmifiimas, qus quotidiano vfu roboren- tur.Spieg. Oescv kitate m inter &ambiguitate hoc intereft P quod obfcutitas vercitur circa dnftionem aliquans» c-x eo,quod multipliciter intelligi poteftivt exgene- - ralitateaed ambiguitas eft circa orationem ; vt Aio te^acida Romanos vineere pcffe.not.gl.l.veterib. ff tf d e.p3 vi.! o. Bel lo;Ety m. Ob sc v ro loco nsta, pro humili magis, quam pro esc vili genere,vt Interpres accipit,intelligenda eft s in 1» concubinam.ff.de concubin.Spieg. Obsc v rvm dicitur.quod v eft dubium,aTnbigaum,dif- ftcile, če quod ftatim intelligi non poteft. Vnde ob- fcuritas^ioc eftjCuius fentenda latet,iure noftro im-= probatur 5 l.ft legatario.Sf. fin. ff.de fideicommiff. ii- bert.Bald.cenfuit,omnem intelledum^uinon con- fonatautibes vulgi,effe impertinentem.de paceCo- ftant. in verfic. promittendo. Contta , laude vehi- tur fermonis claritas.in Authen.de teftamet.imper- feftis.Solemus autem in obfcuris, quod verifimilius eft^aut quod plerunque fic, infpicere.l.in obfcuris. ff. de r-fguliš iuris.itaque obfcurum , hoc eft, quod- vix , aut nullo modo inteliigitur, aperto opponitur, id eft.ei, quod planum Sc liquidum eft. Exemplum habes in Digeft.Legato fundo Seiano 3 cum Seiani duo in heredifate effent, heres offert vilioremj.ega- tarius pretiofloresn petit.Duo funt Titii ? pater Sefi- liu5,Teftator Titium Tutorem fcripfit,necapparet:, quicUruse{Tet.Lego Sempronio amico meo:duo S€- promi funtsqua charitate coniumfti. Huiufmodi obfcurum prorfus didtur d noftrisj;vitiatq; omnino, tefte Salomonio in l.omnes populi.ff. deiuftitia Sc iure.Obfcurum autem non prorfus,in quo paru !u- cis eft,&ideo ambiguo fimile i Fortunato inRheto- ricis Scholafticis noniinatur.Et de hocloquitur R.e- guhrln obfcuris,qucd verifimiiius eftjinfpicimus.* Sz al*a:quod minimum fequendum eft Sc ambiguum,ia quo voluntas Ioquentis Ipeftanda eft Vide s.Ambi- guum.Spieg.Per obfcurum intelligit Vlpianus,quod Pnpinianus ait,non 3pparere 3 hoc ^ft.quod propter legatarum rerum diuerfitatem abfconditum eft 8 c latens. R^euardus l.femper obfcuris.ffffe regul.iur. bsbc r ar B,no eft abfolute rogare,vtpontificii iuris ir terpretes exponunt,fed per facrarogare,vel (vt ait Feftus) opem a faeris petere. >b s e orat 10, appellatur precatio > quam pontifex ipfeprafibac populQfubfequeni;e yerba parenti^^vc Op o 4 )C 15503 o docetTurneb.ltb.n.c.ji. Obsecvndator.es iacrorumfcrtniorunt. leg. /3. as pioxi.cottiit.difpofit.in C.Theod. ObseqventiA, proobfetuantia , malecitatur.nimi- rum txcorruptisexemphribus.inlj.ff.de milit.teft. Haloander fic habet: Quai poffint in controuerfiam. deduci,fi ad dtligemiain legum-, &: obferuamiam re- uocentur.Spieg. Obse q^i a r.on efteopens.Se tituli diftinftt, & fepa- rata ab operiš obfequiorum cond:tio atguit. leg. li- bertus qui operarum. ff de oper.libert.l. libettos. C. deobfequ. Quapropter Accurftnulla ratione excufa- ri poceft,qui f.ltbertus.in pnnc.i. fin on fortem. ff.de condttft.indeb.de oblequ:a!tbus operiš intellexit. Sed Sc Bat.cum obfequia ab operiš refte diftinxiffet, ob- fequiales tamen operasjzafitefte.no refte nominautt: vt qnibus vtrifaue mter fefenihil prorfus conueniat. Nam obfequia in honotis exhibitione , m reuerenti verecundiaconftftunt.Operte veto.de quibus infr.la- tius, iufum operarij laboris traftum fignificant. argu. l.operae.in princ.ff.de oper.libertor.8c legj.m fi. eod. tit.Spieg. Prat. ObseQvt orvm fpecies traftantut in I.t. inprincipio. I. i. l.parens.cumlegib.fequentib,1.1 iberto.ff.de obfeq. C.de in ius voc.Ij. C. de oper.liidet.l.aUmenta. š.i.fr. de Iib.agn.cum fitnilib.Spteg. ObseQ_ vi vm tnetaphoricas8c eleganter fumttur a Iu- rifcontultis in l.qut pro tribunali.zaf.annotante,cuni dieittrro perfonatum obfequio , id elt, placabilttate, modeftia,coiTtirate , obedientiaj-& eft verbum ele- g5ns,qaamuis Cicer. dicat efie Terentianutn, Dona- tus tamen ibidem arguit Cic.erroris,cum & Platu.V- fus fit eo vetbo. Verbum obiequij eleganter vfurpa- “utt S.teto.in vita Galov Irap. cum dicit , Germanos in primis obfequinm rupifte.td eft, ceflafle ab obedien- cia Galbae.Tnrecobf.tn l.cum hi .j. fed & petfonarum. ff.de tranfaft.vtitur elegantiifiute, vel abutitnr tora- patatiuo.obl'equior,cu'n dicit: Si forte obfequiorem Vitam habentjd eft, iiidulgentidrem , deltcatiorem, oni plus ex alimentis pendeanttnemo enim dicit ob. fequias , nifi fortaffe a nomine obfcquiofus. forme- 4 ° tur , vt staf. monittt. Duobus autem modis .pnr- II. tti obfeqaium , traditur in. aift. leg. qui pro tri. btmali.ff.de reimi Porto nemo Latine loquentium, oblequiam pro numtnis cuitu v fu r p a u 11.0 bfeq u i u m enim dicitur morem geremts nlien.e vohmtati,quod freqitenter fonat in tnalam partetn : Vnde tnonente Eraft Pauli interpres cap.jt.ad Roman.vuigari fcnno- ne locutus eft.Spieg. OB.ucvt-ivM liberotum iibertoramqLte eft ergn pa-, rente. & patronos. Rubc. de obfcq a parentib.patr.l. jo S 5. depl.mo.ffdt offic. proconf.l.J.iš. vtrum. ff. de li¬ ber. agn-I. vlrim.ff.fi liber ingen 1.8 4. ff. tl e coiid:t.&r dem. iuftyr.N0.78. pvi.AfrsTStjttt' fj.bi X. /N/ -mi-dui Trnu rrcLiv 'CiZvJC O tim o I TmmTaaj čatrBt at. y> v Tl nu. : w . te-itraa /.• rf a* ta.^0 e v tocv, m rr-ui čas. ihctLuii-jfi-jjUu n/Mv. • £t paulo poit reue- rentiatn appelUt Bi.il. Qb s ER vanti a, pro venemione, & honoris exhibi- ttone.Ab obferuo.pro veneror & admiror. Obferua- tio vero,qnafi adnot.ttio quaedam , Sc amm iduerfio. do Idetn aliquando ramen qcod obfetuantia,hoc eft,ho- not & reuerentia Adi Eieg.Vallae. Ob s e r v a b. e, p to adut rtete diligentcr, auffeben,auf- merck^r, l.obferuare.ffde offic.p aeiid.Valla: eft tdcm quod cuftodire a!iquid oculis ammoque, in modutn (peculatots,ne nos fitentto taci t equeprstereat.Spie. Observak-e iudicium.cftcaufe adeffe apud lunipe- ritos,inqait Tutan.Spieg. Obse s Sc Oblides funt ,■ inquitFeftns,dift!,quafi Obfi- des,quiob fidem patria p.teilandam daatur, Dicitur 70 »904 A N T E B. ltaqite obles,qni traditur impetio alicaitB, »17 tione , vt it dator obudiš a fide recedat,t«anita--» poteftas tn corpus & Vitam eius faruiendi, midv eft obfes. Bartol.in I. diuusiff.de iuteftiutaft« ‘S priuatis ciuitatib.obfidesdati poffim.LudRo.iir> bat dofttinam,qiia traditur Hpifcopo&Abbatidt'.i fubieftis vnum aliqnetn duri liceteobMent.Spm Ob si AN 1 (vel vt voiunt alij OblidianiJiapiSli.Ujp pen.ffide aur.arg.Obfidiamun Piin.lib. !S.c.i6Ah, 3 7 -c.to. vocat, & indrthiopiaab Obfidio(vndertč men fumpfifle puto)inuentum.nigerrtmicoiotit ; . quando S: tratislucidi.craffiore viiu atque in^etttlit pariecum pro imagine vtnbtas teddentem, Eraij multas getnmas feciffe fcribit. vide Jc Ifid.Ub.,6.E. tym.c. 4 .& c.ij.Briff Ob sign ar e, eft figniimpreffioneocdudttc.ljdl;. teras carteraque,qua figno suouis notantnt, »ta. pritnmitut.pertinet.Martia.in l.diuus.ffidecAlcti. hib.reo.Intetrogationes,inquit, literis inctesatlf fignatas ad cognitionem magiftratusmštantdlu. tem obfignandi verbum anticpii iuris, quodijin. rias propulfandas, dum alicuius bona pubhcepcS. demur, pertinet.Cicer. ad Att.C.VennoniusdotEiiI Vendalt emit, cum omnia obfignaret»InVedtana inciditrvtitur eo etiam Modeft.in leg.fi.ff.de te^iiir, reis.vbi obferuandum, eum, cuiusbona obfigntol tur,illis inče ri ni liberius V ti r.on pofle t qux deponi,(c interim in dcpolito efle idcm IC.voluit. Ousrecum Vlpianusin gratiam pofthumi pofleflionemtueretut, nol!etque bona in depofito efle, Seruiusinquit,aie. bat, res hereditarias herede inftitatura vel fubfiitn. tlim obfignarenon dehere.!.h§.Seruius.ff.devetur.ir poil,mitt.Qn!b.:nligi!ib.ne deterriti 'u:s fottunb ['e- riq.minus fru erer.ru r, ptudenter abluip.camum.re quis liana vel potentiorutn titulosrebnsaffigercu- lienis.C.de ris oui pot.tit.cum dttob.tit.feqq. Obsign AREpecnnianipn j.tutor pro pupillo.ff.de :1- ini.tut. Notaadum obfignationc totitrsrutpattitie. cundum conueneionem dcbtiat pecttuis ioieniiiici fafta.liberationent debitori contingeie.lj. C.defo- lut.l.turor.f.Lucius.ffde vfufr.Spieg.. OB s i g n a ri dicebatur pccunia, qtaar creditorioblata, eo rccufante acctperc, in facculotn condebatur, quj fignatorum figilbs impreflis fi*nabatur:qno68o,!o. lebat puhlice ieu m pnblicuir depoilirvtappatete.il, tu.C.de vfutts.I. 11 .C.de cotirpenlatioitib.Btiff O.S.SIG nata epiftob.ptoocclufa &ligillata,quotfdi. citur in 1 fi.de leg.t. Obsignatio ccnftgnationempecit 11 i;riignificat,in!. 9 C.de foluttonibus.lv.C.de paftrintereniptor.Citt ro pto Clueutio:Pecuni?.q.ob!ign ta.qucadeamrt dabatur.m m.mib.Scainaiidri dcprehedit. Oblijnitio autem tic fiebat, vt facculus lino traiicetetor,ligniš que ccrx impfeffis oblignatetut. Obfignatioetiam ubularuin dicitur apud Oeiliurp libro tv. cip. t. Ci- cer. 1. de orator. 'fu mibicum incirculodeciptate aduerfarij ftipulatiuncula, Sc cum oblign« tabeilas clientis tui, quibus id lit fcriptutn. quoiscapiatar. ©rtllon. Ob s t G n a ri decreta magiftratuttm folita.teftaturCir. lib ifi.epift.ad 4ttic.B.ithrotios,inqult,cum Čaefardt- creto fuo,quod ego obligr.aui, cum 11111 ris lupini m is viris i.b-rauiiier Sever. Sane principerRoar. ar.nulum habuifiecottftat, quo epiftoli refctiptift eorum oblignacentut. HtiuiscutamItabutlTepitrtit fuum fub C.Cre are reftaturTtogusPoiiipeiusiiti.ti apud luft n.vt & Meccenatem fub Augufto,Hottii a.latv.i. Eft & oblignare rdem quod teftarijidtS.le quocunq.negotio tabuIas,qi eadptobat:cnevaleta, conficere. Cicero in Qvnnuanj : Etustej coUiitoai 1 .^. tabeilas obfignauerunt viri boni computres, tesia duliata ;■ 9»f dubium-vfnire no potefl.ldem a£t!on. 7.in Vetrem: ipfein tabellas rcfert, obfignat fignis .imicorum,pro- uidenshoir.o:v:co«tra hoc criinen :(fiqusndo opus elfa; lucvidelicet cefKficatione vterecur.Prar. Obsigkar e bona & obfignare domum.in. l.vlt. (Ede 'tt^r.abfm.leg.prima^S.pcnuitun. Digeft. de vcn- tr. inooffefl.mit. Obfignari etiatn teftamenta apud lul.cif.trem ll.i.de-bello Ga!lic.&: Cicer.pro Cluent. Brlfion. Obsigkatores pro notariiSjapud Cic.iam d.Ioco. Sc 10 alibi accipitui. Obsignatio folenniter fierl intelligitur,qu« iute fic, qa*ficcp£Ottuno tempore ac |oco:qux pure,qux ci- . irac6ditionetn,qus totius debiti eft.Gothofr.in nor* adl.^.C.de foiut. Obsoierb k Obfolefccre fignificat in dcfuetudinem abire.H!ncobfoIetalex, qure ab vfu receffit. Propiie .auieaiobiolelcere res dicimus quas propcer aiKiqui* tateramale oleant , vel fordes concrahant, vei in- oaineittur.Spieg. _ 10 Obsoleta crimina pro vetuftis Sc antiquis, in Ver- tin.Cicer.vfurpar. Obsoleta vox,pro minus tenera &: exili. ObsonatoR>Q ui obfoniis comparandis pra;erat, dice- batu r .Mattianu& in leg.legaiis feruis.de legat.^.Cubi- cuiariosautem,inquit,vel obfonatores.vei eos , qui pifcatoribus praepolici eflcnc , non videti negoua- tion sappellatione contineri.Seneca libr. 6.epift. 47» Alle , inqu t, obfonatores, quibus dorninici palati ndiiiiafubtiliseft,quifciiinc s eLiius rei illum lapor ex- 30 citef.Grscci illum Agofterem dicebant, Aihcnseo te* fteGrscnm vocabulum vtderi poteft, vt ait Bayfius, quane{Kcewriv,qiu Sc i^uvns dicitur. Spieg. Obsokivm eft,quicqnid pra;er panem Sc viuum c:bi caufain rnenfam infemir.Pr.it. OBSTAKE,eit obefl’-,nocere.Sicobftare vel non ob¬ irate exceptio.BriiT. ex ff.& C. ObstarEjUio impedire. Vlpian. in lc-g.?.de offic.pr^r. Sednihileiferuitutem. obftitifle 5 ’ Rit Pomponius. Nainproprle,contra ftare fignificat, Sic obftaculum, pro impedimento apud Canoniftas frequenter vfur- pitur. Ob s tat vkv s, V ip« in princ, l.etfi forte .vt iam ego,in- qu:t,nonvidear ki mm ib us tuis obftaturus^fi asdifica- utro Spieg. Obstetrix dicitur qu* cpem tuierit parienti:vnde& parturientes, per opem.ciarnanr. autor Donat. Ob- ftetnces-eiTe probdofiimas Sc artistk fidci,vult Vip.in Li.inpr.de vcnMn:p:c.Spiegel. Obvt-cum fcmel infanire cceperint, non 'refipifcantj nili Deus aut Magiftratus eos perdat.Old. ^ Prat. Oestinatvs eft qui poli infpirationem Sc feuelatio- ncm (ibi faftam, m eo quod errauerat/perfeuerat, dill.confuetudo.in fin. Old.Prat. Obstricta mater in 1. fi mater.CodiC.fi mat.indem. prom.&c obftridustutor,\n 1. i.C.de tut,vel curat.ve* dig.nro obligatis intelliguntur. Prat, 0BSTR.iGi-LATOR,eft reprehcnfor, dudam a ftcigili*’ bus, quibus cum vehemenc us ftrngnmir etiam ple* rumq. sdimur* Varro »s.nauIu.M iilius artis, atque obfttigiiatoreir t5 Xutneb. aduerfi lib.u.f.i,... O A N T E B. ' ipos Obstr iNCERE,eft obligare,Sc a!iqf!o vmculoadftrin- gere.l.?. ffide oblig.Sc ad:on. Kn.lfide don. l.if. C.dc fide uflor.Sic Obstringere res fuas,eft propignore obPgare. 1 . fi pater.C.de crim.ftel. Obstringere fe amicitia:, fic dicirur ,'vt Plautus iti Poenulo,iratu$ quidem homo furti fe adftringet. In hae eniin,& fiauli locutionc > qu® apud idoncos au- tores oocurric, ablariuus adionc, vd iudido, fabau- ditur,vt darhnutus.iudicJtus, reus,poftuhtus>crimi- nefcilicet. Neraduj. Nam Sc ipfins rei,qua; petebatur fi tucor iudicacu. c fuerit,&cprum quid accideritj non elle dandam in eutn adionem , monuit Tufa- nus. Obs tringerb fe parricidiOjperiurio, fcelere, &liu= iufmodijpro commitcere p .rricidiu, fcelus,peierare> Obftringere iureiurando ? apud C.elarein libro pidmo belli Gailici.Spieg. Obstrvere proprie eft^ouafi {lrue-quadam alicui Io- co impofita oblifiere, ne quid effluar.buminibus ob- ftruere,vcibo antiquo Iunsconfultorum vfu s eft Sc Cicero pro domo fua , Sc in Bruto'per metaphoram* Accurfiijs in !eg. jeq'iifliaiuni. $-fi aedium. D-;geft. de v:ufrudu.Obfiruere,inqnit, id eft cLmdere Jumina s deti tag oder das liecht uer&avirezi.Ptoptieuizis dominus obftruere Iumiuibus viufruduarii non poteft.Bud^us in leg. fi qurs binas. eodem titulo, non obfcurare iu« minlbusj.vt vbique legi tur, fed obdtuere iegendum concendit- Haloander a veteri ledione non iecedit> Spi« g,Pr at. Obtemperare efidecretis parere. Rubric. Si quis ius- dicenti non obtemper.iuetit Hinc obtemperatio., - Cicero libro i.de iegibus; Quod ii iufiitia.ed obcem- peratio;fcriptis Jegibus inftitutifuue popuiorum, &c, • Porronon obtemperare ius dicenti j efi non iacere 9 quod extremum m iurifdidione efi,hoc eft, ententie diffinitiuae non pareie. Vide Zafium in leg, prima. . Digeft.fi quis ms dicenti non obtemperaucrir. Sc li¬ bro primo fingul.ir. lotelleduam, Spicgelius 9 Pra*- teiuš, Obtempsrare in 1,2 fDlg.de cond. Sedem onftc, vt • notat ibi Goch. eft confentire.ldeui Go h. in I.vniea* . C.qui p; o fua iurifd. iudic.dar. Obtemperare Sc- pa- ■ tientiam accpinmodare eadern efte dicir. Obtendere ratipncm turpiiudjni,hoc eft, turpitudi- nem *-.u oneopeiire& prstexere/l Urblumtn , v tv* ~ gtitnpjfe}t,verft;-eiche> 7 , Obte reR siti Bfdas recht hinderfh Uenjvndertrmken. Apud r Liu.Inra populi obter erz.dit Hohtjjbn ab-fchaffen , nicht ' mehr beruffen, Pro lat-deve vlurparuncgenerfce Impp, • . in lege nullus. C, de IutUeis Sc coeiic. Sp;ege- . lius. Obtestati- o,pfo precatione- cum adkirntione , legi- mu;non tanmm in iure pont-ficioj fed etiam apud ; Larini atis principetrt Cic.occurrir.Donat. Obteftari eft,mquit,precari cum mentione eirum rerum, per quas petimusttametii fine adiuratione quadoque ora- re fi gnili cat: vt apud C<-ciarem,Svilluftium,Cic. Sc x 4,. q.i.c i.ALoerico citante.Sex.PompeIus autem ait:Ob» teftario eft,quum Deus teftis in meliorem partem vocatur:daeftatio,quum in deteriorem. Spieg, Vids late Conaiin.bb.i.c.ij.nu.f. Obtinend AE r pro recinend^J.n l.dlam poffidere. ffi de acq. poffiS.c apud Cie. ad Trebatium : Tu fi -iftic commendacioiic mea dignitatem tuam.obtinebis»- perferas noftn defider,um.Spieg,. ^ Obtinbre qiiis dicitur i uriš pontificii peritis 3 quiina q od canonice p 01B.de t 3 ius in re habet.. Alberic«- Spiegel. O s t kit ere Sr repell:,^/4»^» . vnd abfihUgen f contr&* iiaeiTe,patet-exCic.i. eptft.ad LentuiNeau? ii 40 fo 70 >*> Qd/boj}lU.?ttj t*** ‘■••rC /f ~>p •?-> / c.-r->4» U- -ycs 4 - devfur.l. quinta S. non paffim.ff.de reb. eoruni. VbitamenP, Fl. autographen babet obuenditioaum. Qminuis fru£his,& teditus,& obuentiones vtpliuiraura tale iignificatione appellamur,taine(i reditusvocabulum vt tradit Connanus iibr. 4. cap.J. proptiumeftinto agro qui nunimo locatur.ldem in edibusdici poteft. Fruftus autem in eo qui nattirahbus eraolumemit infift-t, vnde fruges non tantum quas rerra fertfi. gnificantur, fed etiam fcctus pecornm,!anaoaiom,!c alia humfmodi, qasc tructus extr.iord'natij aVatrc- ne vocantut libro fecundoae re ruiiica,capitulo fecundo. Brili'. OBvERSARi dicieur id , quod ita animoapparer, vta- defle coratn videatur,& cerni. eft fačtus.l. fi fe not? ofeuftit.ff de re iudic.Dicitur au- 4 ° os vi are, translate,pro refiftete.in l.prima.C.quando lic.fe vind.Eft autem,obujam itum eft auatltix,8tno obuianientum legendtim, apud Vlplanum inT.anno- nam. de extraordin.crimln. hoc elt.vt vulgo dicieur, prstientum./BrkoOTrarB. Spieg. • occastonem vetere? pingebantDeampediousah- tam.rorat verfatili citatiffimo motu cit ca /nadse init- ftentetn , in anteriorecapitispartecapiilishirfutani, vt facile primum oblata apptehendipoffer.inoccipi- tio veto caluam , quoa prsterita poenitentiadučdos ftuftraretur ac deciperet , nec ainplius apprehendl l'c pateretur,adeo etiam vt nouacula , quam desna niar.u in tergum tefiexacontinet,omnem omnino mora prstereundi fibi inieftam.prafcindeiet. God. ad l.iji.in princ.n.i, devetb.fign. o c c as 10 , tempus adionis oppottunum ,quod in ag- grediendo confic-endoque negotioprscipuumbabet mome uum. occafio.Feftusait, oppormnitastem- poris cafn praeueuientis eft. Verum & ciurclibctal:a quou;s euentu cotltingens epportunitashoc Domi¬ ne continetur, nt non fine caufa veteres vide.imut occafionem diuinitate donaiTi Porto occafionem <3amni ptsftins damaurn fecilfe videtur, quomodo autem hoc Pauli verbum in 1.quioccid:t.s'.inliaca- dtione ad l.Aauil. intelligendum fit. esplicat Specu- iatot tit.de iudic,Quod verodiftet a caufaoccafio,in¬ dicat glolT.in l.riuis.ff. de 1 iuis. & in 1. fi dcbitox.de leg.a.c.i.de iureiur.in 6 . Prat.spieg. ■ occAsronemteaere&remitteie, contraria. Gc f ro de t m io de de leg!bus:Teneo.quam optabam,occafionem, nequeremittam. Occidep.e, aitCuiac. 9 obf.30. proprie eftgladio, 1 . 10. §> li,'pfe leruas.lF. depccu. vellatius qaalibcc vi adhib:t -,in Seaatufconiuito Sil&niano , & lege Aqui- lia.non fato. Occidisse in CGRtlneti videbitur,qui interpofitis ho- ri$,apprehenfiun filiom adulterii ream oče dit pater. BscVip.verba fub fin.leg.quod ait lex.de aduker.Bar tol.rnsgir. fiiCit, &c.Schard.ex Prat. Oc c id is 5 e dicitivt vulgois, qui mortis caufam quo!i- b«raodopi$bu;t,i-ita vulneratus ad leg. Acjuiliam. vtM. Tuilius Antonimi), qu\ Seruio Sulpifo mortis caufafeSecuium occidifledicit , & in lege Cornel. deficarJ.nihil inter eft,occidat qttis, an caufam-mor¬ fij ptsbeatj. nihil interefr. eodem. At lege Aquilia isdeinum teneri yifus eft,qui adhibita vi,Sc quafi ma* micaufam mortis pr^buiftet: tra&a videlicet inter- pretationc vocis a cxdendo,&: a carde.l jr.ff.ad legem Acjuiliam. Itaque Vlpianusin 1 . 7. §. 1.eodem titulo. 10 Occifum,inquj gaccip er e debemus,fiuc g!adio,fiue fu* ftfjvel aliotelo^el manibus,/] forte ftraijgulaim eu, velcdcepctiitjvel capite, vel qualiterquaTiter. Prat. &Cuiacius ij.obferuat.i5 - . Occipere magiftratum, inirevLiuius lib.15. Creatur Marcellus, qui extemplo magiftratu occiperet. Idem libro4r.Collegam, qui excemplo magiftratu oecipe- rer,cre3uit.Prateius. Occisie,aftus. ; pfeoecidendi. Occidio , esedes fiue mors. Veram occafus, v t magme rci , vel perfonT fupenorjs (nam,folem luna uque occidere, & viros * prsclaros occidifte,dicimus ) ita cafus pat us rei eft, vel perfonre inferioris, fi credimus Do nato in coni' ment.in i.£neid. Spieg. OccisoHvm appellatione eos contineri Labeo feribit, quiper vim,autcxdein funt interfečb, vt puta iugula- ti,fttangulati,preeipitati,vel faxo, vel fufte,vel lapide pctcuffijvelquo alio telo. Non etiani»fi veneno, vel qu&aiio*,quod dam heca^e foieat,fint imeteinpti.au- thorVip. n 1 .i.ad Syllan. Idem in l.j.ad l.Aquil.|Non enim fufficit,ait,occifum,fed oportet iniuria idefle 4,0 wchim.Piat. ^ c cvLTAR.E{frequentatiuu ab occulo,h.e. ablcondo) quisintciiigatur, videC. de his qui latron.vel aleer, cnnija.reosocculiat.C>:cuUare fe ab al quo>eft ex a- Jicuius coafpečhi fe auferre. Occultare.autem rem a/iquamaiicui, idem eft quod celare. Hinc occuka- torf quem exumm patrimonio‘Imperat. Conftant. Inin ukm deportat.l. vnica. C. de his qui fe deferut. libro 1 o.)ad hominem.receptator ad locum proprie tfiertnr:quod&apud Ciceronem reperitur.Saftinu- 5 -0 iftet hoc, inq,iit, crimen primum i p 'e latronum oc- cultator & receptator iocus. Quando vero teftamen- turaoccultarelalfi fpeciem attmgit, Birtoi. tradit in ^ $.& poftvle tabul.exhib. & de inftrument..occui- tautem>l.^.§.n quis.eod.tit. Spieg. uccvltare circa columnas Vipi.in.de priuil. crccl. ^um,a]t,qui eftea columnžs fe occukat,vt. creditorem eu hetj latitare placet.Senfiim horum verborum ape- . dtA-.c c.vh.]ib.4.Paierg.Spieg. '•C v L Te, hoc eft, clam aliouid' fieri dicit-ur,quod fine. 60 ^uthoritate principis fi. C.de his qui ex pubi. ration. P^bl.pecacceperunt.l. vit. Spieg. Wc CYLTYMjquodhaudquaquarn probari poteft, quod protiusignoraturjvind & ei faciet locum, hi7.de conditio.inftit, BrilTon.in paretg. Oecvpantis fieri dicuntur ea,quac in medio pofita in nullius priuati bonis funt. l.j-Sc 1.7.§.inruia.ffide adq. rer.do.Et ita occupatione fua qua^cjue fecifle eos, qui primi invacua veneru u.Cic.i. Offic.fcribit. O c c v p an t vr mobilia-.Inuaduntur hnmobilia. §. pe- nult.veff.quod non folum.Inftitut. vi bon.rapt. licet -quandoque8c rei immobilis dicatur occupatio, vtl. 10 domum.C.de rei vend.in gl^-Spreg. Oc cvpare figmficat proprie 3 vt ait ValIa,quod inčo- mune.fiue in medium pofitu erat, ante alios capere: vnde ius occupandi dicitur. Eft etiam locum cenere aut caperc,& vi arripere.Nec non lege pr^ucnire, vt qui prior lite conreftatur.l.pluribus.ffide procur J. fi pluribus.de leg.i l.iiTitius.de verb.oblig.Sc fimihlu- iianus ibid.in 1 . ftipulationes comodiflimum.Occupa ri eleganter pro preueniri vfurpauitdta Interprespro denominsri,vel dici,no fatis fcite expo uifte videtur. Notius eft, quod occupafte dicitur , qui prior ad fen- * tetiam venit inter eiufdem cenchtionis creditores»vt traditur in l.inter eos.ffide re iudic.& inibi,quod vul- go diciloJet: Melior oč-ettpantis eft conditio.explica- turSic occupare locum,aptidOic.^.de Finih.accipimus & apud Ccelium } Occupare primos menfes.Sic Sc oecu pare infidias,apud Iuftinum lib.^4 Spieg.Prat. OccvpAPvE aliuS eft detinere.Et inde occupatus,qui zn tea negotiisdetentus,non poteft alteri operam dare Q Occupato opponitur otiofus.Cic.Tufc.i.vt fi occupa- ti,inquit,aliquid profuimus ciuibus noltris/profimus etiani,fi pofTumuSjOtiofi. Prat. Oc cvpare alias pro prceoccuparejpramenire } d;cendo ea , que pofient in f.iturum obiicr. Vnde occupatio fichema Rlietoricura , cum diluirur id , quoa ex aduerio poftea forte toraueri conrin^eret. Huc pertinet,quod dicit Vlp.in h ftipulationes commodif* limum.fi/deverb.obliga.Ooli autem claufula, inquit > . ad ea pertmeat, quas in ptacfentia occupari non pof- funt,Sc ad incertos cafus.Pcat. Oc c p p are pe£uniam,exercere,otiofam nonrelinqtie re.Columella libro z.cap.8.de villico loqtiens: Neve negotietur fibi,pecuniamque domini,aut animalibus, aut rebus aliis promertahbus occupare : qu.v cadem veiba ipfe idem iterat lib.t 1.cap. 1.Hinc Occupare pe cuniam.pro locare foenori. Cicero proElacco : Pecu- niam adulefcentul ? grandi foenore,fiducia tamen ac- cepta,occupauifti. idem V^erri, 3. Prajterea pecunias oceuparat apud popuios, 8 c fyngraphas fecerat.Prat. Oc cvpare bona fi:cus dicitur,in qua: manam iniicit, qn^quevt iibi qua:fita velobligata adprehedit.lcg.i.ff. de reqtf r.vel abfentibus.l.i.C.de donatio. inter vir.& vxor Brilfonius. Occvpati o in genecedefiniturapprehenfio rei iufta, fola apprehendentis voluntate conftans. Hac ita du- plcx cft,captiu:tas, Sc occupatio ita dičla in fpecie.Ca ptiuitas eft occupatio jure belli fada.§. item ea qu^. Inft.de ter. diuii.Eaque vel eifc rerum.vel hommum: rerum4ndiftin rotaru fuit, quo marime Calipljav. fumTranquilus refert.VideCoraliumlib.j.JAiktilj. neor.cap lo.Sic Martialist Očloplioro fanuspomiar i A jide,Phiiippus.vide Duaren. ad l.fi ex coto.8 I e g a t u m. i n p r i n c i p i o ff d e i e g a u. O c v l 1 s Sc affečlu,v£ acquir.uur polfdlio, Paulu joett i n §.p en. 1.1 .de acqu 1 r.poffeff. Spi eg. Oc v lis rem fubiici,eft, quod vulgedicunt, Jnfln atigenfebein vveiftnAz quo in l.li irrupiione.ffjiniia regund. ^iqu. ; dem cert;or aureaijbiter eftociLaj,& vt elegancer dicit Iniper.de gradtbj. fi.magis ver t s j ocuiata fide,quam per aure^r-ninds hominum irnp.* ' tu t .T n fu m m a, inaiiit E ra fm us, ad cognitionem m,v 5 faciunt■aures.ad Edem faciendara cerooresfuntocu. Ji. vhde& vulgo^iquisFibulamnsrreipjfumvir. flmilem , rogare confueuimus, numeaconfpexer:! Quod fi negetjVt rum audifie modojridetur.lnocaiii haBerejpro femperadaliquidintentumefle,vtiiitei pretatur Budeus. Oculorum in aft 4 oneconfidento perenda eft ex lib ij.Quinril.spieg. Ocvlatvs teftis,- oni fe viditle dicit id, quodnarr;t, Plaut.Pluris eft oculatus teftis vnus,tjuam auricide* cem. O D. Od r ANi»alii Audiani,h?retici fum.Eoram rnemiuitU C.de h^rer-Sc Mamch. Od i os a funt,que a iure communi, vel aiuftitiaesoc* bitr.nr.vtdicit Philip.Corntcus.spieg. O d 1 o s a e ačliones. vide Pcenaks sftiones. Odivm a noftris fauori opponkur:receptumqueeft.vt quernadmodum ca . quefunt in fauorem coiiftiffiia, non licet inrerpretari in iricommoduin : itanecm conuerfo cafa,qu* in odium,’diIreq«cfumconftitu* ta*adfauorem applicentur.ln faeris veroliterisedu mnlrirariam accipitur Odit , quiauctfaturvt, Deus odit omnes operantes iniquitatein. EtD&iid perfedro odio oderat impios, quumramenilliso* ptarethene 1 nempe vt relipilcerent. Odit, qui afffgit Sc punit vt iudex , licet odiovacet.Oditpatrž Sc matrem } qui iilos amore pietatisdeferit.OSoi* mam fuam,qui eam exponit pericAiio,ftudiopietatis. Ouod Sc Albericus admonuitjodiopeccatahabend^ non homincSjcitans Sf.dift. c. odio. 8c 14. qucft,ff. duo. Adftipulatur prouethialis verfus:Morešair.i.i noueris, non oderis. Pori o neminem alterius oio prtrgrauanuUjredepronuntiauit luftinia.in Mfi in fuo-C.de inofdc.teftatnent. i!. legi s autera vetem. Sed nec ignerandnm 4 non pugnare fibi icgem^icM- tem,odio habebis 'mimieum tuum:&, si elurierithi micus tuus , cibum dato illi. Hoc enim pf^cinnic perfedis, iilud conceditur iinperrečlis.spitge!. Odivm teftis,auomodoprobandumfic,docetspecm« titul* j $ O AN titulo de tifflbiis- CDoAcvs.cuius glofTmleg.tJecemimus.Cod.de ftcro- ianft.ecclell meminie, idem eft.qut ab Icalis odoacer diciturtanobis oth2catus , ab Herults vero quoruui ptinceps erat Gothicznatienis populiš Ocdacker vo- cabarur.Is Auguftulum expulit,n>ale ominati nomi- uis principem.inter eo« poftremum,qui poft Valen- tinianuratertium Roma rerutr. potiti fimt.Aduerfus Oihacarum miflus eft Diterichus de Berna in Ita- liam,Zenonis tempo ribaš. At ia circiter Imper. Mar-' tiani annos Romani raaieftai Tmperii conuulfa erat ,p.etothacarum,qu» fero admodum ad Frsucos prin- cipes,qmimfimu! Galliae impetitarent translata elt. Quod Albericus Antiquitatis non omnino indiligens iodagator, animaduerat.Spicg. enotiVM Vlpian.meminit in l.tf. §.i7.fF.dc.aur.arg.A- ]ia,inquitcaufa eft,odoniim:quia vfum cakeamento- tttm pratftant. Signiftcare videtur foleas laneas aut linčaš,quarumalteras caloris.alteras mundiciei cau- lainduirnus. Vdones ramen apud Martialem le- •irnus : nam de Vdone cilicio hoc Epigtam- mat, 2^0» hit Ura deditjed denlii barka mariti, Cmfthit patent planta latere fin«. Hoto m. Deiacdiftione vide qu:d aHnotaritTiraq.in I.j. ce- nub.11um.t7.p2rt.;. Turneb. quoque hb. 1. aduenar, cap.7,Vdones dici debere contenait, Sc exponit effe cakeamenta exhircinis piliš texta. odor per uanslationem , itfdicium iignificat , vt probatButteus.luftin.vulgari modo in Aurh. dele- notiib.In odorerh fuauitaus oblata , dixit: quod Ha- loandetfignificantiuSjVt omnia,reddidit: quem vide fubSn.Auth.Spieg. odoris penore legato cont’neri,Vlpianu5 ait in l.t.f. Seiutus.ft.de penulegata. & 1. 7.S.Hlad plane.ff.de in tem vcrfb.Vttobique autetn ab vnguemis odores re¬ patimi« Brili »soRii,id eli.aroiaata, apud V 3 pian.ini. ideo. ffl de in umvetf.Siodores & vnguenta £eruus emerit, Sc adtunus ctogauerit.Spieg. Mrssja,opus eft Homeri poeta; , in quo VIyflis erro« res ptofcquitur,quoniam Vlyffes a Gritcis dicituro- AvfteusicitatutaMarcello in tit.de legat.l.iegatisj 8it.Ncbti£. o E. T E F. J9T4 tur h ©c vocabolo frldem ApuleiusFbr. 2 ,. Sc 8. Afini. Sc Martialis Obferuauit Vmes apud Pliniuro, inter o- peta Praxitelis recenferi cenophoron , O e strvm. Vide Chiiiad. ErafmU - » C F* ©?F en D ir E.eft aliquem dičt6,fa#6ve Izdere: Sc e© > modo eius iracundiam prouocate. seruus miliiis in • villam,qina do-mmum ofFenderat. 1 jj-.$ r$rum. ff. dc ' hered.inft.Quamuis pro inuenire imerdum fumitur,. Ted prster opinionem. Qui item committit, vnde ' pcEnaitrogatur^odendesedicitur.Ltettamento. fF. de teft.mrlit.spieg* Or f e n d e PvE apud iudices, Budaso eft s condemnarf 5 hoc eft^contrariam auferre lementiain 5 exempIo Cj— • cer. pro Ciuent. spieg. Off s h de r e legem, se na tuEeon f t u m s Sc' o/federe legi,in libcis nofiris inuenitur.l 4n.fF.de iudic.i^. §. is autem.iFad Maced.l.rdFde vfuris.sine ofFenfaedjSti, L^.lF.de pofful.Brifi' Or F en bi c vlv M,tmpedč.memum,ob 3 acuIum. Vbas ' efthoc vocabulo Plinius in epift. Sc Roman Pont:Fin •- cap.pruden:iam.extr. de ofHc. deleg. Sc cap, accuia- tus.de ha?ret. iib.6. Albe ti c. 40 Of f e n d i m v s.quandoque vcrbis»vt patet in l.nu-llursra - Cvde teftibusesed vt fuceurtatur veretur s n autore ValIa.Qu;e vero vel dicenda, vel iure imeiii- genda lit offenia,Bartol, tradit in Fqui da m cuir.fFde h e r e d.-, n ft it u fte a ii o 5 v t plurimum paftiue accipštur; ahquando tam en ačliue^tefte Bud.Vt vero & hajcac« cipienda lit.ide docetin 1. licitatio.it. de publ. pr^te« rea quo Len fn in lege munic;pali,(iae a vt vulgo loqml tur > ftatuto veniat,Barc.quo^ue oftenait inl.cum te.a C. de inoffic-teftam.Pra?, Off en s a ’uot m od's dicatur,notatui in cap,:cum illo- \:cc č vJa.um mi .peuult.de dol o Sprega- iprj * O A Offerrf.Jc deferrelufmtandum legimus.Spieg. Offerre crlmen pro criminati,sq*A»Ai loandro omnino fic legendus eft , & minime cum ncgatione,qu® hačlenus obfcurauit feniura Iurifcof, Taceo, quod corqAiet interpretem vocabulumoffici- aa } aIioqui ciarum. Spieg. Of fic i n a Š Taberna differt.Taberna.enim etataditi* cium in loco puhlico, vbi mcrces8cquacunquea!u opera omnis generis v en um proponebantur. In ofH* cina vero ipfa opera fiebant, tefte Valia lib. 4-Brech. Linde tabeinaculadEde verb.ec rer-fignifi.&c. OFFiciosE,prodiligenter & ex animo.Paul.in 1 .por- tiones.iF.de his quib.vt indign. officiofe agerecira defundli vindiftam conuenit.Spieg. Officio sv s . Vide pauio poftj Officio fuo fungi. Officio iudicis contineridicitur,quodei tacirepto fuo iure conunifiTum eft,qtiamuisnuliam Putorin for»iuia mentionera eiusfecerit. Imperat .§. vitim, de perper.6: tempor.Si ante rem iudicatam is, cum quo adum eft, fatisfaciatadori, officium iudicise^i eum abfoiuere.Pompori.h9.ft.de furt. Sed li eama fure vindicaifera, condictio mihi manebit.Sed poteft dici officio iudicis, qui de proprietate cognoicir,con« tinerijVtnon aliter iubeat reftitui,quam ficoditione petitor remitteret.Sic in I.plane./S. ifdepetit.hcre- dit.Vbi quaJ peripieuam asquitatemhabenc, officio iudicis contineri dicuntur.Sic in l.cum is.44.flF.eod.!. qui per collufionem. 4i.§.vltimo. ff.de 3 (ftion.empr, l.fi vuineraueris.43.fF.locati. fic in-1.7«ff=de neggeft. Tantunden?,aitPauius,in bone fidei iudiciisotncium iudicis valet, quantum in ftipulatione nominatirae* ius rei fa&a interrogacio.Et in 1.Lucius.i7. Digeft.de* pofiti.Eftconftitutum inbonx fidei iudiciis, vrtan- tundem poffit officium arbitri,quantum ftipiilatio.Et l.fi reus paratus.73.ffde procuratoribus. fi reuspara- tus fit pecuniam foluere , procuratore agenteouid neri oportet?si lis contefiaca eft hoc oinne officio iudicis dirimendum eft.Prat. Officio iudicisaflequi.h fecunda.lf.de diftrad.pign, Cicero stoicos fequutus,officlorumduo facitgenerž! alterum abfolutu/n,quodpertinec ad vmutesillasab folutas, id eff,adfaprentian),&:proinde3d finem bo* n©rum:idq- Grsci vocant: Latiniredom aut rede fa&um.omnes nameros virtutis continenn Alterum genus pofitum eft in prcsceptisvitm com* nninisjcuius confideratio ad iurifprudentjam yi(h pria eft.Medium &c commune e 11 a 111020 edinant quod in vtLamque partem,& fapienncc Sc fialtitias natura fua vertijpoteft ab vtente, qualia funt, qux in Repu* blica,aut vita priuata,circa hpnores, opes,glocianJ, 6c fimilia facim as. Spieg. cum ius pft 70 Officio fuo fangU.i.C.qui ciafl 30 w O A N T E ciante, offieium fungi dixit. I;aque qui C c immifcec officiis iuuandi gratia,officiofus dicitur : & non offi- cioAis,id eft,quietas,&r domi refidens. Intcrdum pro eo, Catanso tefte,quod nocet, intelligimus officio« fum,abofficiendo.Spieg Oificig iudici« cauriont vel fetifdatione vicomimm,praffe< 3 :oru.n, procuratoris fifci acc\pnius.l,ivC.quando fifc.vel priuat.l.i.Bc 1 . 3 .ad fui- decanoa.largit.titul.lib.ro C.i.vnica.in fin.de colla- ti0n.doDat.Ly4.de decurion b. eod. L 1. C.ne fifeus remquamvend.lj.de bon. vacamib. C.Et apudTer tuJlian.io.libro de fuga in perfecutio.ad fin. Sic offf- ciumpr^tidialejn l.i.C.depreictipt.jo.annor. Offi- ciumcenfualf.hi8.ff.de teftament.&apudSymtffach. libr.i.Epiftol.4^.Cohortale offieium.i.i3.C.de appeh htion.Officium comitjanum.Li-.C.de ofifc.milit.iu- dic.Officia etiam prouinci^, Donatus in- Phormion. vocari feribit pr^tares, qui mittuntur in prouinciam,, guod.cmnofficio-mittantur. Sed & iocumipfum ,in quoofficialesconfiftunt.officium-appellant.L 7. infi- ne.£qui fatifdar cog.i.17 ff.de in ius voc. Plin. Jib. 1. * IpiftolPaucospoft dies ipfe meRegulus conuenicin pr$tori* officio. Quo etiam modo Afcon.in 1. Verr. loquatns eft.Caeteru n officialium verbo Iureconful- dvtunturin l./4.ff fi cert.petat.l.tf,§.fi quiscomitum ffdcpoen.J.y S.miffus.ff.vt in poffeat.l.pen.in ffn.ff de bon.damnator.Ec Imp.in I.4 C.de epifco.&cler.hi.de deJatoribdib.io. C,Sc alias fepe. Quo tamen verbo, Prster Apuleium,vix qucnquam recept^ authoritatis vfum credo.Brifionius. Officivm feruile minifterium nonnunquam fignifi- 60 cat.l,46.§.aftoTes. ff.de iure fifc.& ab artificio fepara- tur.l.6y.§.i.ffde :eg,iib.3.li4.ffde manumiff teft. 1 - moSea nr.nifterio,in htfyjfi.de k g.lib i.Briil. OFFicivM.Offfcium generatim loquendo , cum ado- . mnehomtnes pertineat(fiquidem Cicero de officiis fcriplitj&^D.Ambrofius J quantum inteiligo,eft con- gruusadus vjiiufcuiufque perfone.Vefiid ed>in quod quifqueincumbere debet, vt ipfumficut charitas.po- ffulauerit^uo adpotuerit,effečtum reddat. Hinc in 70 iu^C cilili ext 4 nt.tituliaP.e officio aff$fforum 5 ciuilj4isu C. 3918 iudieum, comitis Orientis, & huiufmodi alii. Paulo autem aliter in iure canonico , nimirum,vt offieium. fit ecclefiafticarum rerum advniniffratio,fineprteemi nemia Sc iuiifdičHone. cap.i. vbi Dofboi. de contecr. in 6.\t facrifta.cap i.de offic.factift. cap. Saluator.r e quaeff. 5 . Q£e omnia recipi volo,nifi diuerfum habes confuetudo.cnp.cum oiim.de conf^etudin. cap. con- fuetudo.u.diftinch Aretinus coniil. 25 . Officivm vel ab efficiendo,vel ab officiendo dicituf 3 id quodvnufquifqueefficere debet, vt nulli officiat; feruata fcilicet honeffate^uid loco 5 quid tepori } quid perfonis conueniat. Sic quomodo omnes debeamus effe in officio , tra&at eieganter Cicero in libris offi- ciorum :Et quidem,iis perlečtis, ciuilibet patet, qtiod- officii nomen prorfus confentit cum Gteca voce^ ^STjfcOF.miff^uod Latina quam Greca plenior eft.-iicut- Cicero in cpill.quadam ad Atticum docet,his verbiss-' Qut)d de inferiptione quqris , non dubito , quin iv ZSLŠmHAV offieium fit: nifi quidtu alirer,fed in r cri- ptio plenior,de Officiis.Vtuntur pr^terea hocnorbi- ne Latini pro beneficio , vel honefio quodam .obfe»- quio,pro magifliatu , aut pro eo,quod in pubhco Rcp vt cum Vlpian.dicitiPcemin^ ab omnibus offi.ciis ciu-i Jibus vel publicis remota? funt.hi.de regulis iuris. Sur tamen, qni ha^fTiant, an veteres Arprobat; feriptores- fic vfurpauerint :autfaltem raro fecifTehoc, h fece* rint. Noffris vt generi.cum nomen multa continet'^ yt not.glofi.in 1-legatis.^.fi exofficio.ff.de legat. 5 . Sic fumptum Sc artificiales,&ofiiciales iimul operas coni pleiffitur.In fpecie vero, non alias quam /Ui nom in Is, hoc eftjofficiales dcfignat:quorum eff mentio m lega¬ li non fortem.ffde condi.inde. Qiiod adinonuit Zal’,. i»$,libertus.iam dičle l.Iurifconfuit.per tropom offi^- cium,pro officialibus vfutpauit, ficut in J. 2 , rf.fi ccu*- pec.Spieg. Officivm alias gratuitam operam fignifibat , quam qu s mera voluntate aut amicitia dud:us,pr3:ftat.Hoc feniu,iniquum effe , offieium fuum cuiq. damnofmn- effe,aitl. 7 .ffquemad.teftam. aper-Btiffon.. Officivm aduocadcnis.Vlpia.uus :-lnter offieium ad- uocationis, 6 c rei fu^ defenfionem,multu imereft,.in- quit nec propterea quis ( fi poffea cognouerit rem a d 1 fe pertinere) quod alii eam vindicanti,tunc jgnorai^s fuam efie, dominium fuum amifit. 1 . inter.ff.de rei vend.Oldena. Officivm iudicis eff a&io,laxiorevide!icet fignifica» tione.Nam appellatur iudicium extraordinarium,in l.t.C.de libeut. Sc eorum liberis. Et iudicium lffud extraordinarium dicitur adio,in hliberti. C.eod.ti¬ tul. Quid igitur dubitandum eii? Oldendorp. Ca:teru Iuris noffri interpretes veidementer fefe in exphcan- da hac queffione torfetunt, vtrum officii iudicis im* ploratio ac^ionis denrmione comineretur^ cum ta« men neque quis iudex,neque quidiudicis officio con« tinereturffatisintelligerent. Quid enim magis ndicu- lum eff,quam quod Papiniani reiponfum adin^plo” rationem officii iudicis detorquent, cum in hheredi« tas in iine-ff.de petit.hercdit.fi riffo iure nullam coi-n- petere aelionem , refpondit, fed principali, ant pon^ tificali auflroritate debitorem compellh de religion« naque,vt monumetis,5c eorum fumptibus, dequibus ibi agitur, pontifex-cognofcit, ipfo. Vlpiano ati^ore in hvltim. ff de mort. infer. nuiia ffriefo iure aiftio competebat: itaque ad prictorem, qui, vt Pomponius sitinl. fecunda, ff deorigin. iur. non nifi ex edi- &is fuis ius dicebat, min ime pertinebat. De iudice aucem Papiniani nullum verbum eft , quod vila rationerede accipi intelligive po/fit. Pr^terea non modo prarrorem c^terofque Romat magiftratus dare poffe iudices, ac proinde a&iones, nemo ambigir, ex ieg.guf retor.ff.de iudiciis,n5 minus qua pcincipemd i«)!? O A N 1 . minor. ir. £ de minorfo.Comperio autem equi- deni his cafibusa!iquid de fummo remitti iure pr^e- coris, quum ft dčto quidem iureador petere abquid n©n polletjudici autem id vfu venirec,quod an Iabo- lenus in i.fundus.ffcommun.diuidund.vlcra id, quod m iudicium prstoris dedučtti eft, excedere j?oteftas iudicis no poteft.Verunratnen iniquum id efte videre tur: quemadmodu:n e:-: ea fpecieimelligi poteii , de qua tcacfat Ksnnogen. in 1. qui percolluiionem. §* i« ffide-a&.empt. Finge enim Titium rei venuita; pte- fo tium Sempronio folui/Te, fed tamen poft moram: hoc cafu cercam eft, vfu ras a Titlo deberi •* atqui il- laz (vt ibi iufcribitur) non funt in obiigatioire:quočic cancque peti poffe,mani£eftum eft.Ačfsonem igitur, quum 2 prstore Sempronius pretii nomine poftula- bat, vftitarum.pecere non pocerit: itaque prctor non d'abitrdeiiique iude* ftatuere nequihic. Queniam ta¬ lilen iiiiquum er,it. ritiuin earum nomine non con- demnari..;.efpondec Hennogenianus,pretil force,licet poft moram folura . v Tura: peti non poftiinc,cum lire 2.0 no func in obiigationctfed cfficio iudicis prreftantur. Similiter autem Papinianus in l.dedu&a. ff ad Senat. Tcebel.pt Paulu s in i.qua:ro,£iocat.vfuras,qu$in ob- iigatione ab iis, <$uz in ofKcio iudicis fuerunt, perfpi- cue diftinguunr. Prasterei a Papinlan.in 1 . f.ff dean- auis legat. fpeciem quauaam refert, nempe de tefta- inenti icriptiira,quc nuliam obiigationem recipiebatj & cuius c.?uia proton non videtur danaam elTc cer¬ cam a perfo- ilis, & rebus•accoinmodeciDeiiidg^ vt aperta fintj&fi dubitatio incidat, ab ipfo autore imerpretentur, non .ab aliis pro fuo ad&aa.Oldend.Prat. 0FFCC.ii caufa in prouincia militantes liominat iC. L 62.de Gonttahend, enipt.quorum nomine Mariianus ipfos etiam C^Taris procuratores contineri expreffe 5 ° ■?rndidit,cap.4^‘de contrah empt.Refpon lAartiani Hetmogenianum fubiicio,qui officii caufa in prouln- ciis militantes,prrefidem fen procuratorem,vei alium quemlibet interpretatus eft.L4tf.de iurenfci.t-roinde quod Paul us de officii caufa in prouinciis irJIjtante fcribitjl. *S. de ritu nuptiar. id omnino tam ad prsfi- des,proconfulfsjimilefque magiftratus, cjuani ad re- 1 iquos officiales pertineic dubium non elt. R^uardas Vati or um lib. 1. c. 20. 0 >0 f f icivM procuratoris eft voluntarium. 1. fifiiius fa- milias.S. inuitus. ff.de procur. Sed tutoris Sc curato- ris ofHcium eft neuellarium J.I.& ibigi ff.de tut.OId« 1?rat. ^)fji.ci vm iudicis fpecialiter vt plurimum accipitur, jcum ea de re agitur,quc ftrido iure peti 116 pcteft ? & ^cuius nomine nulla datur affio,equum tamen. eft,reu mondeninati s l.qui per coIlufionem.4p. in fi.ff de ačt, -ernpt.1.8ffide eo quod certo loco.I, qu^to.J4.ff.loca-. ^i.i.feruos.r7 ffde aliment.leg.l.quintu. .7Jf.de annu« Jegat.l.imp.^o*ff ad SC.Trebel. quod officium iudicis 70 •siuilam prsefupponitobligationenijmuJto minus.affi- ■&n£mjVt£x d.l-qu£ronnanifeffiff,me c oiligi tur. V ul c* TE , 9, Iiift.de offic.iux anue iudiciumcontiagant,n^ de ad ipium pertinere, nifi ei aommauni fiati:;./, exhiberecogirur. [tem eum,qui apudada exliibuturum fe eflq*quem promifit, & ii to oScionon caueat,adexkibendum tamen cogitur. Hotora. Ofpici v m regentis exercitum,non tantum in dan- da,fed etiara in obfetuanda difciplina confiftit.leg. n.fF.dere militari. 0fiic 1 v m publicum non id folum accipiendum eft,quodinadmmiftrutione reip. folum confiftit, 2 c ima jT.munus publ.l.honor municipalis. fride mu- ncrib. &1.2. f£de iis quib. vt indig. in priuatum v- fumno.ncadit, vti eft magiftratus, &id genus aliae 10 fiin&iones:verutn etiam quod propter puhlicam v- tilitacem eft introdu&um. Vnde Pomponius in leg. pupillus.if.munus.de verb.fign.fcribit, Munns pu- blicumefle offcium priuati hominis, ex quo coni- raodum ad fingulos vniuerfofque ciucs pertineat. Itaquequi odicium publicum a ciuiii diftare pu- tant,non meminiile videncur verb.orum Aur.Arca- dij,qui inl.fi. d. tit.de muner. Sc honor. Ha?c omnia, inquit,munerajqu2 trifariam diuiiimus, v na figni- ficatione comprehenduntur. Nam Sc perfonalia, Sc 3° patrimonioram,& mifta munera ciuilutleu publi- caappellantur.Prat. ^FFict v M,inquit Martian.de legat.j.artidcio mu- tatur:&ideo Ii exodicio quis ad amficium tranfie- rit.quidam rečte putant iegatum extingui, non i- demecontrario,cum ledicarius cocus pofteafaCtus eit. Maffeus. Off 1 c 1 v u tuum,tu* partesjtuum munusj idem fi- gninčant. Offici vm prsftare dicuntur, qui ad patrisfa. cor- 4® pustuendum > atque ipfius cultum prsepofiti 'defti- natiqueCvmr. Quo in genere coci,oftianj,cubicula- rijjtonfores, obfonatores, miniftratores atque alij, guiadimiafmodi parati funt,numerantur.l.6i.leg. tf-lf.dc leg,li .3.1.205.in ff de verbor.fignificatie. Arciffcium vero m his eft* qui artem aiiquam exer- «nt:cuiufmodifunrledicarij,textores, fullones. d. l.penuk. ff. de reb.dub. Non dilfimiliter omcialcsoper* ab his, quse in artiricio funt , feiuri- guntur.l.26.jf.libertus. ff.de condid. indeb. Memi- 53 nit vero oHicialium operarum etiam 1.6.& L 5). ff de pper.libertor. qux fcilicet in officij Sc obfequ;j pra;- iiationeconfiftunt:quo modo in officio mariti efle vxorem,Hermogen:a.dixit in L43.ff.de oper.libert. Brilfon. 0F F1 c 1 a continuare primus Tiberius Cosftar cce- pit? nonnullisad finem vitarreli&is in adminiftra* tionibus & prsefeduris.Tacitus li.i.Deinde fequuti funt alij Iraperatores eius exemplt?m palfim, doneč peruenirettir adbcneficia feu feuda. Old.Hinc 01K EIO N domeftieum & proprium fignificat Gt2cis: hinc domeftici quafi proprij. Vide fupra bomeftici. 0 INI2O M A I verbam,quo Homer.vtitur, figni- Hcatvinurt emere,aut mercari,aut omnino compa- fare )Vt ec iam ad permucationem referri queac.Con- nan.ii.7.c.5 f n.5. Aj&arbor & frudusdicitur. 01earij,qui oleuns F , 1 & L. 19451 faciuntjvel vendunt. A-diJe Torcat.in ptnu iuris «i». uil.e.n. Olea m immaturam plus habere reditus , quarn if matura legatur,tradit Iauol.in leg.penult.ff.de vfu-* fru.Ieg. OL'AGiNvM,feu oleagineum poculum,non pro eo, quod oleum continet, fed quod ex olea arbore eff, accipi debet, apudlabolenum in L concubinam. de legat.5. Qui quatuor ait pocula oleaginea habtbat, ita legauit,Pocula oleaginea duo paria.Qu32re,Po- cula oleaginea. o l E a R1 a vafa a c inftrumenta numerantur in L 15,. if.illud. ff.locat. O n e ari v m fundum,h.e. oleas arbores producente* Alberic.citatin l.li cuius.^.fr uduarius.ff.de vfufru« fed perperam.Nufquam enim oiearij fundiffed hor- ti lolum olitorij meminit:vt Sc Interpres legit.In ea tamen labitur, quod vel de oliuis accipi poffe indi- cauit. Siquidem Olitorium ad olera tantum p&rti- net.Spieg. o t e a r v m nuclei Hgni appeliatione continentur.L 55.ff.de Ieg.3,1,167.ff-de verb.flg. Prat. olera , a ouibus Sc olttores Sc olitorij horti didi» herbre funt frudufque in agris fari Sc na ti, qui vfui ci.bario hominibus cffefolent. & Urafficae, Eliti,In- tubum,Aphaca,& qus2 traduntur a Theopbrafto ii. 7.de Kifloria P{antarum.c.7.01era ab olla dida tra- dit Marcus Varro:quod cruda in olla coquantur;a- lioquiab alendo nonnulli exi{limant. Brechceus [t- vrbana pra?dia. ff.de verb.& ret- ffgn. o F e R. e os alicui aicitarjcui anima fostet. Quod ex illuuie oris accidere folet, vel corporis vitio,veluti quod iecur, quod pulmo , aut aliud quid ffmiliter doler.L12.jT.vlt.ff.de ^dii.effičt. Briff o l g v M*pro fumptu.Vide Erafm.explicantem parfie«* miam, oleum Sc operam perdidi v o li ; e c 1 t equus mulam, quod honefte dixit Alpb, pro coitumappeciuit.iVi 1. vlti.ii quadrup. paup. fe*. ciff.dic.interpres nimis infulfe exponit.Alb.fenfu» verecundius aliquanto reddidit^ Oligarchici .Lege Democratici. o l 1 m ad tempus prseteritum pertinet, l.nec emptio. ff.de contrah.empt. Aliquando ffgnificat dudura,re> tro.Lfed.jT.qu3Bfitum.ff.de excuf.tut.& quot tempo« ra fignificet,tradic Bart.in l.i. Sc ibi Alex. de oper. nou.nunt. Prat. o 1 1 l o R,ab olenbu$,hortu!anus eft.VIp.de verb.fig* l.fi vrbana.Horti vinearij forte.vel olitorij. Nebrif. , Fit autem olitor ab olere,non ab oliuis, vt Accurf. exiftimauit } quod ante Alc.tantus vir monuit.Spie^ gelius. olitor qui ole.rum hortum exercet, quique olera vendit.Prouerbialis verficulus admonet,& pro infi- m* fortis Sc nota: viro poni. Saepe etiam eft olitor valde opportuna locutus.Spteg. OtiTORii horii. Vide fupra. olearium fun- dum. olitvroesia , ix«T3f^oi«,Suid* immunitas,feu excufatio a publicis oneribus.Cai fignificatui pene par eft inX«».Alciat.in annotationib. ad poft. libr. c °d. oliv A,an fit fru&tis naturalis , Bart. difputat in l.ft eius fundi.ff.de rei vendi.Porro oliuam etiam fi im- matureieda fit,conftat in frudu effe,tefte Paulo l.fi abfente.ff.de vfufruftu.Spieg. _ o l 1 v a a 1 ae molae & praeii fit mentio inf.21. de iž« ftru.vel inftrum. legat. OLIvetv m locus oliuis confitusd.58.ff. de contran. empt.in vulgatis codicibus,non item in Flor. &I.7* C.de bon.pr^fcr.& 1. i.C.de mane. Sc c olon. e l °B 2 RAS veftesjvel oTobaras legendum cenfeo is Ppp i$>23 O ANTE M. rubr.de veftib.oTohvli.n. C.vt nonnulli male holo- fericas fupponunt. Eft autem hoc verbum Grecum: Olobera teftamenta funt o^ofiapii, id eft, omm pa rte texturs conchylij rubore infečia, Sc conchylio foli- data.Ouod & le^.A.eius titul.perfpicue comprobac Schard.ex Brift' Olvs diciruromnisherba fatiua, qua? eft in vfu ci- bario. Ab alendo, quod olerib. alerentnr homines, antc*quam fruges,vel carnc-s eftent. luftin. fnltit. in princ.de vfu Sc habir. Nam is,inquit,qui fundi nu- io dum habet vfium 5 niiiil vltcriushabereimelligitur, quam vt oIeribas 5 pomis,ftorib:is, fceno, ftramc-mis, &iignis,ad vfum cotidiannm vtuur.Spieg. O M. O m en prsregatiuum appellari Fr. Syluius arbitra¬ rni'pr o p ter ea , quod id dicatur , antequam tribus prsrogatiua ferat iuffragium.Sunt enim iribus pr£- rogarius,qus prims fuftragiu-m ferunt, tefte Afco- 20 nio.Spieg. Omissa 2 ° o m n ibv s libertis meis cibaria pratftabiiis fio jjifed ft filiusfam.fF.de milit.teft. iT.vlti.lnftitut. de exhered.lib. Brifl'. J - Omitiese interdnm eft non admittere, necagno- fcere,Fed repudiare,nollequeadFe pertinere.vt I.12. fF.fi omifFa fit caufa tefta.l. Ji.fF.de leg.praft.L2.fF.de cxcept. rci iud. O M i T T E R s,ait Cuiac.^.obf.j.eft tempore excludi, l.quodfi minor.jy.Scauola.l.auxilium.fKde minor.l. 1 C.quan.non pet.par. Omittere eft etiam filentio praterire , & neque 60 0 M Ni n o & oraniniodo pracilam neceffitatem pl: albi. trio veflro: nen ignorante:. quos exhis charosha- buerim.C$tera,qua huc faciunt,explicatModeftu l.verba teftamenti.fKde alim.legat.Spicg. o m N 13 v s libertis libertabufque meis cibaria&v(. ftiaria,qna; viua praftabam, dari prffiariq»etfob Adi Scsuolam in 1.1 filio. jj.fi. dealim. leg. Omni fAh i am, omnibus modis.C.de arbit.I. necia arbitru.!?.i.C.de eontrah.& commic.ftip.leg-°P“' mam. Alb. inftituc-re,neque exheredare.l.4.Jf.i, fF.de bonorum poffef.contra tabul. Brifl' OmiIti proprie non dicitur, cuius mentio non fuit necefTaria.Gonnan.li.9.c.c).n.2. ©mn E.nihil excipit.I.a pocuraiore.C.mandati.Reci¬ pit tamen imerpretationem.i.lcd fi compromillum. in fin.ff.de A.b,Dicitur de vniuetfis numero diftin- (ftis:vt,omnis grex. eandemque vim habet in fingu- " lari,quam in plurali. Aliquando tamen idem figni- ficat quod totus.l.i.if.fi pecuniam. ftvdepofiti.Itg.fi -c q«id reliftum.de lcg.i.&fimil.Spieg, runque fignificant.l.io.J, in adi ogato, fF.de vulg.S pup.Idtnupue valent quod indiflinfte.I.pen.ff.p« fuo.L49.fKde iure dot.L11.in fi.!.2F.fKdelcg.li.il| 14 !?.fed & fi.fF.quod mer.cauf.l.i.jF.hoc ediStioA naut.caup.L9.fF.rat.rem hab.l.9.infi.&l.jj.f.b®' dotio.fr.de recept.qui arbit.leg.iS.fFde adiffijego fed furti.& iT.itcm aftio.lnftit.de aftion.l.penF* fine manumifri.17.jr.vlti.fFadVelleia.O0mW* fine metu exceptionis.in log.39.S-pon .tf.de W : '-’ feft.& in l.i.jF.i.ff.de vLur.*: 1.87.S.i.fF.deleg- te ;‘-' ©.mnimodo eft etiam fine imerpellatro«e,fiW 1 ; 1 - l« ,£ - m ; * m O A W T E M, & K rjK guiiitione: quo fenfu fredo accipiendum in L38.iT. pen.ff.de vfur, Significat &in omnem euentum, &, vtIureconfultiIoquuntur, qnicunquecafus incide- rit.in L18.ff.quod met.cauf. Briif. 3 mn in o fieri,intelligitur eo ffiodo,quo poteft fi eri: neimpoffibile iuberi videatur. fac. l.fi inre milita- ri.demil.teft.cum fimil.per Salom.citatis.Cajterum omnino, nune Temper, & fimilia verba prsegnantia, ▼elideovulgo feruntur , quod iuxra interpretum traditiones nullam modificationem, aut limitatio- 10 aemrecipianc,vc aic ZaT.Spieg.Prar. #MNiNo non edere,vel non in totum & non legiti- meedere,paria funr,quum in vtroaue eadem fit an< {adecipiendi, eademque damni ratio.i.vbi exigi- tur.in princ.ff de edendo.Spieg. »knin o non refpondifie , iuxta Vlp.omnes pofte- riores ficacceperunt,vt omnino non refpondifie vi- deator J &qui adincerrogatum non refpondir,id eft, fir&.spieg. «UNi$>quando difcribuat, quando colligat, Barro- iusindicat in leg.hoc articuio.de hered.inftit. Quo verodiftetaQnilibet,not.m l.fi pluribus« de leg.i. etiampro cundo 9 & pro toto , Grecorum more po- flir,TtBud.multis exemplis oftendit. Spieg. q mnis debiti nomine-vfuras veniunt accipiends, vt paterexrefponfo scae.u.oise in Lnomen.de legat.3. I- temquiomniafua J vel oranes res fuas donat, 5c no- mina debitorum donafie intelLgetur. Idem enim eft, fiue omniamea dixerim , fiue addito vniuerfali fubftantiuo,omnes res m e as, Teu bona mea dicam* 50 Sedfigenerale fubftantiuum adpofitum propona- tunvtli quis dicat, argentum meum } veftes meas: kcpronominaaddominium., vel quaii dominium referentur.l.feruos autem.eo.tit.ex com. Alc. spie- geiius. tnNi$ hotno,de duob.didam,m Li.C.deliber.pr^- tet.MHeric.quoque obferuauit* Spieg. ®mn 1 s,nihil,quilil>et 3 & ali* huiufmodi voces vni- uerfales iniareciuni reftnnguntur ad normam se- quitatis.Prat, 43 iHNis obligatio pro contrada habenda., Paulo an- tote.\;oTnnem.ff.vbi quis ager. spieg. ■® mnis pcricali appellatione , non vždentar cafus formi contineri.leg.no”n limiliter.de magiftr.con- uen.vbidicituismagiftratus fuccedit in omne peri- cuium,&tam,en non teneturde cafu. La. jf. eo tem- pore.ffdeadminiftrat.rer.ad ciuit.pert. spieg. Prat. 0/^fya,inro, t&vd yittjfm bfAviUa], in capita liberorum iurare,id quod Hebar, ta do eius capite in quem iu- rabant, ita fe fačrare caput eius diis inferis deuo- ^ iKrequeligoiikantes, li peierarent. Ex commenr. Bud.spieg.Et in eodem fenfu etiam habetur in leg. Bocarciculo.ff de h£redinftit.l.2-ff de orig.iur.ver- Bc,pofthunc nmime L paterfam. if. de hsred. inft. Tcrentius in Phormione- V mira cognbris, omnes noris.de Antiphone & Phedria loauicur.i.fi plurib. ft de legat. 1. Ofya: in leg.4.Godič, de recept.arb.fpondeo & ad- fem Opmiv&n funt nati ex eadem matre, vtputa vterini Gochofr.ad Nou.84.ia epigraph.& ad l.i. fff de Ieg % On e r a hereditatis,id eft,-Es a!ienum.>Lvnic.jf.pen. fF.fi muLvenr.non. One ran d a e libertatis caufafada a ita definiun- tur,qux ita i.mponuntur,vt fi patronum libertus of- fenderit 3 petantar ab eo , femperque fit metu exa*- čtionis ei fubiedus , propter quem met um quiduis fuflineat,patrono pratcipiente ieg.i t sf.f.f£quar.ter* ad.non.det.Prar.& Brili. On erar.e eft aliquidoneris imponere fiue homi- nibus fiue iumentis.BrifT. On erare populum , pro exigere a populo pecu^ nias. 20 On e r ar b dicitur teflatcr hsredes aquibusquid legat,velfideicommittit,relinquit 5 feu dare,praffta- re J facereve,quid iubet.L^^.^T.vltim.ff. de vfu&v- Tufrud. On e r are rationes , id eft , difpendiofum efTe.Bii" d?^us. One ra r 1 etiam efl prsgrauari, vt foquiturlex 21. fi.de his qui not.infam, O n e R ar 1 adicnibusjcautione, fatifdatione. Ne folus ha?res omnibus hcereditaris ačlionibus onere- tur.PaulJ.4.Senten.tit.2. On hrAriae nauesjagefiandisoneribus dide funti & ob iettarda? in ter eas corbita & Cybea crant:qua- rum vtrarumque mentio apud Tuli. vide Bayf.ii\ annot.a d leg.2.de capt.de poiriim.reuerf.Spieg.Ad- deTiotata a Maioragio Mifcell.iib.i.cap.6. On e ris appeliatio transfertur ad res incorporales, onera adionis.L^.fFFamiLercif.BriiT. Oir e r 1 s auerfi adio locatori dabatur olim aduer- fus condudorem,qui omne periculum per conuen-. tionem in Te recepifTef.quum alioqui ex condudo, non nifi de dolo & culpa tenererur.Dida Oneris a- uerfi,ex eo,quod omnium damnorum quoirbet mo¬ do incieentium onus ad alteram pertinere ,aca Te interim auertere,padus fit condudor vel locator.l. In naue Saupheij.fFlocat.5c condud.Et rurfus ibi- dem,opusfinquit Florentinus,quod auerfione ioca- tum efi,doneč adprobetur 3 condudoris periculo eft. Sed quando fuperuacaneum videbatur, propter pe¬ ric ulorum 5< cafu um padionem circa contradum locationisjpropriam adionis fpeciem conftitui:abo- lita eft onerisvauerfi nomenciatura , re tamen ipfa manente,videlicet,vt quicquid de cafibus fortuitis conuenifTet,id per adionem ex locato & condudo exigeret'ur,vt Bart.quoque probat in d.i.In naue.Et l.fi qnis fundum.in prin.fF.locat. & condud.Llicet. C.eod.tit.Errant ergo & male docent,qui fimplici- ter pronunciant, adionem oneris auerfi, hodie effe fublataro.quia non adio ipfa'j fed nomen adionis loflitur,trans£ufum in adionem locati,ad eurn fere modum,quo rei vxorise adio trattsfufa eft in adio- nem de dote.OId.vide & Cuiac.7-.obf.j9. bris ferendi feruitus dicitur,quae vtvicini onera fuftinere quis cogattirfimponitur. leg.i. L33.fF.de fcruit.vrb.Lficuti.ir.diftant.fF.fi Teru. vindic. Alia antem efe feruitus oneris fercndi,alia tigri immit- tendi.nam cui prior debet ur agere cum vicino po- teftjVt ruinofum parietem reficiat , eumoueoneri ferendo idoneum pra?ftet.atqui tigni itnmittendi ius babet,cogere vicinum vt parietem reficiat , non poteft.l.etfi forte,^.iT.2.1.8.iT.competit , fF.fi fc-ruit. vind.l.eum debere.33.fF.de feru.vrb.Schard.ex Prat. Ppp a mi O A N T ©m&rafjalftsoriim agitator,6oth.ad l.i.jT.i.ff.de mu- ner.& hotior. O Mfkjt arirrvopv ,id eft,a Icge.Vide fupra nomcn. ®N v s merces quafcunque naui impofitas fignificat ial-3i.& l.pen.ir.pen.if.Ioca.l.6.ff.de lcgeRhod. l.i* 0 .non autem.ff.de exercitor.BrifT. ® >* v s auertere,ait Ct3iac.cI.obrer.39.eft diftraherc & permutare.Vide & Tertuli.Iib.primo.aducrf. Mar- cion. ON v s exponere.Martianus : Si propter neceftitatem 10 aduerf« tcmpeftatis expofitum ©nus fuerit,non de- berc boe commiffo vindicari, diui fratresreferipfe- runt.Spieg. • N v s proprie pondus fignificat, & per tranftatione, munera,partes,prouincias & officia^vt non orane o- nus eft odioium. Vt enim a tutela tft infamia eiici: ita adm3niftrare,honorificum.vide Bartol. & Bald, in I.pen.C.de verb.fig.spicg. O n v s fufcipcre. oppo. o nus recufare. Papin.in leg. procurator qui pro cuiftione. ff.de procar. 20 O N v s vuigo farcinam fignificat vel hominibus, vel iumentis,animalibus, impofijtam. Quanquam Cor- nel.Fronto de different.vocum. o nus,ait,vehiculQ- rum maiuseft farcina hominum.Brifif. O N y x Arabicus in I. vlt.jT.fpecies. f£ de publican.ad differentiam Indici,a q:io colore diftat. Nam Tfcdi- cus igniculos habet albis cingentibus zonis:Arabi¬ cus autem niger eft cum candidis zonis.lnde a ritem nomen habet,quod habeat in le permixrum cando- „ rem in fimilitudinem vnguis humani,vt Ifidor. lib. 5 i6.capitul.&.tradit.Menfunit& onychum in folis A- rabi« montibus nafcentium. Plinius libr.3b.cap.37, BriiT. E P. fumitur.Qus enimnominedifferunt re no n codicillum.Cod.de teftam.leg, fi idera.C*^ de codicill. Qu* re difFerunr,formis differamnt, celic cft.d.l.fi idera»& ibi Dd.Qu3eformisdiffenot, feparata eflc,ipfa natura diftat.Mulianus.5.fipij rem.ffad exhibend. Gpera fert, qui minifteiia),} auxilium ad furripiendas respr*bet,Yeluti(^cj. las feneftris fupponir.vei oftiuraeffringit,velk> m concedit : itemquitoii- upponit,vel oftium effringit,velita menta ad effringendum concedit : itemquitotv tem fe adiungit ac latebras praebet vt aliusHrta O ?. o p A c v Mjvmbroium, non afferens vmbram, fignifi- cat.vr putat Accurf.l. a2qui1Iimum.lf.de vfufruft. & l.fi arborem.lf.de feruit.vrb.prced.Spieg. o P e confilio. Dubitatum fuit apud Veteres,vtru h£c 4 * formul« verba, ope con siti o, coniunftim,an vero difiunftim accipienda elfenr.Hanc dubitatio- nem peperit hsc ratio, quod opem ferre non vide- mur line confilio animi,ad.co vt qui feruo perfuafe- rit fugere, furti non teneatur, quamuis in fuga fur- - ripiatur, nifi ideo perfuaferit fugam, vt alius fu- gientern iurto fubduceret, l.qui feruo.3e& fpccurrere fignificat.Prouidentia ampliffrniofili' nis laudata,quia opem tulit mulieribus.b.jl.vff* ba .ff.ad S en a t u fcon f. V el leian. O p e R a iufta & legirima eft , qu« rotuni diemexe* quitur,Connan.2.comm.ca.S.nu.2. Columell2Jufi2 oper« funt,qu« diei funt £equaies, vt refertidem Connandibro primo,capitulo fecundo, nuraerof. Hotom. D p e r a m, di urn um elfe ofticium, Paulus docuitli- de operiš libertorum.vel quia per diem laborandiio eft,vtin leg.fccunda, Digeft.de annuislegatis,vfl quia certo diei tempore abfoluatur. Tarr.ttlift- iam fint officia nofturna. Sed iurifconfulcus adlk' quentiam refpexit.Spieg. Opira puhlica. Feftusautoreft,ca,quslocantur, ytintCr O ANTE P. vt integra pf£ftentur,Sarta tefta vocari. efle enim Sarcire integrumfacere.Rteuardus l.domum fuam. ffde reg.iur. Opera aculpaquid differat videDolus. Operab Ubertorum, officia funt quac liberti patro- nisgratiac &remunerationis loco prseftant.nam (vt ait Caius in I.cum pati'onus, zz. ff. de oper.liberto- rum.) operarum editio nihil aliud eft, quam offitri; prsftatio. Earum autem duo genera funt fumma, oiKcialium & artificialiurn.Ofticiales dicuntui\,quce io noninarte vila cerca,fed in pacrono quibufcunque officiisadiuuando verfantur : Sc perfonam eius c-- iufqueviftum., curationem, ocium, quietcm, volu- ptatemque potiffimum attingunr.veluti, cum nullo fuodetrimento negocia eius gerendi, peregre cum eoproncifcendi.leg.hac demum^B.ff.de opcr.iibert. Tironem enim .erga Ciceronem offlciofum efle, femperei prsefto effe,ab eo dumcEgro velcorpore, včlanimo eft,non difcedere,do#iffimis eum fermo- nibus&colioquiis ole&arert>ionyfium porro Atti- iO coidempracftare, Ciceronumliberos erudire,hu- manitatis eft potius,quam vllius artificij m.unus.at- qi!£,hoceft,quod Vlpian.ait in l.oper£,p. ffeodem. proprietatem ofHcialium čcindantis , Sc in acci- picntis perlona confiftere.Artiflciales autem appel- logcneraliter cmnes * quac artis alicuiu^propriae funt,neque fine illa pracftari pofTunr.veluti fi liber- tii$piftor,medicuSjfaber,architeftu{Ve (it. Sc patro- nifuiiuffu pingatjmed.eatur,fabricet,architedetur- vejiocofficium non tanquam libertus patrono, Ted 3 ° vttjuiuis alius cui-uis alij prsftabic. Quid enim il- lumlibertum, a ut hunc patronum efle necefle eft, vtiilenauim domumve huic adificeteHinc Vlpian. casoperasqu£hoc in genere funt:, fcribit quafi in pecunisepržft.itione confiftere lege fabriles, 6.Di- geft,eodem.nam fabriles, pičtorias, caeterafquege- netišciufdem artificiaiium nomine compiečtor.at- quevt orones comple&ar , Latinse linguo? ratio po- ftulat.HincidcmVlpianus in l.oper£,9.eodem feri- bitfabriles, aliafve generis eiufdem, &aquocun- 40 quc&cuicunque folui poflc : & iubenti patrono et- bm aVusedi poffe.Hinc idem in lege 6.Digeft.eo. iilanuntentraftjue differentiam exponir.quod fa¬ briles, ci2tersequ e ad hceredem rranfeunt.officiales vero,ncquaquam. Cuiusrei non obfc.ura caufa eft. n 5 n)bs,vrantedixi, perfonales funt, nec ab altero facileprjftari poffuntfiUse vero,& a quouis, & cui- uis. Hot. OperAe pars per horas folui non poteft, leg.2, de o- per.hb.rt.G0edd.adl.166.ir. 1. de verbor. fignincat. 5 ° nu.j. Operae,( aitD.Valteius in comment.Inft.ad prin- cip.tit.de adfignation.libertor.) aliat fabriles funt, 3iisofficiales,leg.oper2B 9. Digeft.de oper. libert, 1 . finon fonem 26.ff.libertus. ff.de cond. indeb.qua- rumdiiTetentias notauit Cuiac.^.obferuat. 14. Fa- briles manibus potiffimum expediuntur , Sc deben- tur aliberco patrono fuo tanquam creditum , tan- quanifreditapecunia,l.a duobus 4.1.fabriles 6.ff.de oper. libert. & a patrono in quemlibet pro arbitno 60 transferri poffunt. Obfequiales feu officiales maxi- iRvconfiftunt in reuerentia patrono exhibenda , & trar.feuntex lege ^£lia Sentia in ha?redem inftitu- tum.H^c Vulteius. OpERAsquafclameffemediasfeu communes ,v„tpu- t 4 qu 2 &officium&amficium, refpiciant, tradit 2 ai.in intell.de oper.Quafdam quoque feruiies efte tradit.de quibus vide late eundem,& Ferret.ticu.de acquif.per arrog. vP e r 4e gratuitcE , qux ex meraiiberaiitate exhi- bentur,id quod in noftra Germania, propcer'arftif- ' fima amiciti^ vlncula vfuuenlt j opponuntur dučiitiisj boe eft, quae mercedibus vel locantur, vei conducuntur:& ex fola lege contračlus confiftunt. Earum tradqtionem pulehre diflinguit Zaf. in tria mernbra:quidquid ad operarum rationem pertiner* after non eft, qui eo vel copioftus J vel exačlius ha- dbenusftt profecutus. Sune autem in gratuitarum numero operarum, qus pr^ftantur a clientibus a- lumnis,ho/pitibus,amicis,item colledaneis, educa- toribus & csteris.Fac.inftir.Quibus ex cauf.man.i 5 *. eadem lege,Porro clientes libertis connumerari ve- tufti moreš ex hiftoriis docent,& eft texr. inl.2.& j. de his qui deiec.vel effud.leg.i.in fi.cum 1. feq.ff.de Vfu &habit. Hodcem Syrus Terentianus Ctefi- phontem docet^ vt patri dicat,fe clientibus, amicis, hofpitibus operam prsftitiffe.Spieg. ® R a B etiam cedere,perire, Sc pr^terire dicuntur. Op b R A e numero definiri ac circumfcribi Folebanr. Vnam enim operam vel plures, putadecem, cen- tum. quingenas, miile, locari* imponi, promittivCj moriš crat. Briff. Operah piftoris,vel hiftrionic£e,apud VIp.in I.fuos autem.de leg. Operaepreciv M,mercedem labore dignam ft- gnihcat, quac propria eft eius didionis ftgnincatio/ Sumitur tanaen quandoque pro eo, quod raemora- bili Sc non fpernendo, vel precio vel prcemio dignu ftt.Vall^ ftgnificat fruduofum, Sc ad rem pertines, vel quia decens,vel quia vtile, vel quia gloriofum, vel quia iucundum.Liuius in prsefatione operis,pro re in primis cenfenda Sc magnifacienda accepitjBu- da;o annotante I.cum duobus.jT.ft in coeunda.ffpro focio. Senfum huius loči,fi.eum, vt Haloander ha- bet, leg^rimus quem Bu.dseus defiderat, fatis con- gruum eloqnenti2e;Vipian.aflequemur.Precium o- pere,etiam dicitur vt veriftmile, & ftmile veri. Pii-, niusiid vero audire,precium opers ftt. Spieg. Operam dare iudicem , pro auditionem accommo- dare,apud Ciceronem ad Atticutn.Venit ad me,di- xkquc iudicem operam dare fibi conftituiffe. Idem Cicero 4*Verrin. M. Petilium , inquit, equitem R. quem habuit in confilio iubet operam dare, quod rei priuatac iudex eftet Sc Ictus in 1 . fi tongius. ff. de iud.l.pen.ffide vac.muo.vide Cuiac. quinto, obfer- uat. 35. Op eram dare funeri,eft intereffepompis exequia- rum. Idem ad eundem t Venerat enim in funus,cui funeri ego quoque operam dedi. Spieg, Operam etiam prebere dicuntur litigatores , qui compromiferunt,cum arbitri prsecepto parenr.Brif- fonius. Op e r a m dare interdum eft curare , fatagere, ftu- dium adhibere.Briir. OPeRam dare iuris ciuilis ftu.dio Tuliius de^laris Oratorib.Ego autem iuris ciuilis ftudio multum o« perac dabam.Quint.Sc£uola? P.Frat. Spieg. Operam dare pneceptori., id eft, audire eum. Bu- dsus. Operam ingerere inuito,fufpeftum.l.quac omnia.ff. de proč. Spieg. Operam perdere , ouod & operam ludefe dicitur, hoceft, in vanum laborare v Tull. pro L. Muraenas quod quidem ius ciuile didicifti,non dicam operam perdidifti. Operar ijfimplicicer pro laborare , negant apud i- doneos repenri autores : fere .autem refertur ad la- era. Quamuis operarij proprie, qui non iudicium, led vantum operam adhibent ad architečti ex arte rationem operiš pr^feriptam. Vide Erafm.in Cjnl, Operariorum feruorum meminit Alphenus in PPP 3 m 1 O ANTE P. qu!& sutem efFet.l.in lege cenforLn.de vcrb.fig-Al- . ciac.incerpretacur qui ruši operabantur. Vnde & at> antiquisautoribus (impliciter oper« appellantar. Spieg. ■<)perari in facrisquid?Peculiaria facrorumverba fuerunir,inter q li ae & verbum operor recenfetur,Gy- raldus hiftori« deorum fyntagmate 17. Ac idem fe- re jfignificat,quod rite facrificare,vnde Virus Sarra iefert;Cereri l«tis operatus in herbis, Sc alibi ope- rata iutientas.Sic Sc Plautus^vt ifthžec operatio eri- 10 men expier. O p ERA R 1 v s vfus, qui adaliquod opus faciendum adhibetur : vel alicui oper« accommodatur. Sic e- tiam operarium pecus dicitur, cuius vium ad ope- ras noftras faciendas conuertimus. Subftanriue,qui alicui rei operam impendit,cui debetur fumptus Sc vičlus^non kem inftrumentorum pro opere fračto- rum «ftimatio.per gloff.Baldo fingularem,in l.quo- niam liber.G.de teftib. Accedit quod not.in gloi.fi non fortem.jT.libertus.de cond.indeb. Spieg. _ 20 Op £ ras lo"care,is qui laborar,qui operatur : cui au- tem pr«ftatur opera , is eam conduxifte dicitur. E regione quo ad opus quod parandum eft, figura lo- quendi conuertitur. Nain is quioperatur, dicitur conduxiiTe opus:at dominus cui opus pertinet, dici< tur id ipfum locafle, Eart. cum eam ioaucndi figu¬ ram apud Latinos homines conluetam Sc facilem Zaf.tefte, non intelligeret, gloflam rečte docentem improbauit, in 1,2-C.LocatL Sc textum ibidem cor- rupit.Quamuis eiufmodi locjuendi dufium Accurf. 30 obfcure tamen aflecutus videatur. Quod idem ad- monet Zafius diligenter,h«coperiš, Sc oper« aduer- tenda eftdifferentia : quod cius ignorantia impo- , fucrit dočforibus > imo Sc gloff« , quamuis in d.1.2. cam fatis bene attigerir,tamen in L2.iT.fi conferua- tis ad l.Rhod.dc iac.cecidiffe videtur, vbi iocari o- pus corrupte intelligit,pro condučtione operarum. Operas quoque perfonas dicimus , qu« aliquid fa- ciunt* fiu&etiam nebulones condučtos ad malum inferendum. Oper« etiam publicanorum,quos fa- 40 čiores vulgo vocant. Spieg. Op e R as ferui locare, Sc cx operiš ferui mercedem capere apud Ictum in 1.14. in princ, de vfiu Si hab. differunt: Sed qui hoc poteft Sc illud fane poteftiac retrorfum , qui hoc non poteft , neque illud poteft. Ex operiš ferui mercede capio,fi feipfe locauerit,& mihi acquifierit obligationem locati condučti, non £ ei impofucro mercedem. nam hoc eft, pro operiš non ex operisd.u.jT.vlt.l.ij.d.titul. Vide Cuiac.14. obferuar.23. Operiš locati condučti appellatione fignificatur non id opus quod Gr«ci %ayw>iSL eft,operationem Sc operam, fed quod &7cm£'. duco,f>erficio,abfoluo,deduftunt nomcndiacnniia vno opere complures opera confumipoflint.Etci. tra plyra opera vna opera effici queant.non akc ( . ra& tsT tf7«definieturopuslocatum,conda8'.r, fed ab 'am-m.i? pzTt,ii c-ft,aboperišconfuttmiatiR & fine,tanc]uam certiilimo formz argumento.dJr', atdificia.tjp.ff.perfeciffe. QuandiutnimfonrulH opus caret.approbarinon poteft.camoperi,appo. batiooem per anifices de forma reiiudicantcste- 11 oporteat, qui infpefio opere referunt, reftenefi. Sum fi;? dtft.Ieg.opus 36.leg.fe.quen. leg.fiink«, 24-Digeftis locat. Gtsdd. ad legem reiappellaucj quin;aEi, 6 f.primQ-jJumerf 5 .&fequemib. de verbar, fignif. Op eri s rtominc , quod veri operiš fbrmamtdst, intelligimus, quz non nifi exconfummationtta n . tingic.Vide Alciat.in J.operelocato.l.rejap^h. tione.de verb.fig.Spieg. Edift um porro de noui operiš nunciatio. id k- mum opus quodin folo fit, & folo coniua&m eft anrpleftitur l.i.if.hoc autem.ff.de oper.no.yndequi meflemfacit,quj arborem fuccidit,vineamputat.li. cet opus faciau, tacnen ad illud ediftum non peni. net.Enimuero interdifto quod vi autdam tentriS eulri placet,qui arbores fuccidit, quanquam ad ;t quoquefolaopera quz infolofiunt,idinterdiftum pertineat.l.i. j. hoc autem,&Ieg.7.df.notauiims.(f, quod vi autdam. Op s r a e funt diurnum officium Ieg.prima,&3.D1. geft.de oper.libert.perfingulosenim dies damini, vigcfima , jf. qu$dam. ffleftatuliber. Edcre opi¬ raš,id eft,exhaurire : frequens Iureconfultislocmio in titul.de operiš libenor,& l.J4dT-vltiKdeverbor. obli g. Opera e feruorurn legata differunt a fruftu ,vt ap. paret ex leg.fecunda, Digeft.de vfufrufl.lcg.&kgi pritna.Ss fecunda, Digeft.de oper.fer.leg.quinta, in fin.Digeft.vfufruftuarius quetnadmo[lum cati.bg. prima.ir-primo.vfusfruftus. Digeft. ad leg. falcid, lleftat,videamus, qualetn intdleftum habeatquod dicitur,feruos in quibusvfumfruft. habemus,item alienos bona fide pofteftos nobis ex operiš faiiad* quirere.leg.10.if.de his.leg.io,Dtgeft. dc- adquiren. rer. dom.leg.21. & leg.ij.ff.t. ff.de vfufrufi.Cuiosdi. fti interpretatio a!iquatenus peti potefl ex 1.tj.& l-47.Digeft.de adquir.rer.dom.&1.45. fF.de adquir. hered.l.io.jf.i.ff.de pecul.& Gaioin lnftit.lib.uit. i.ad fi.Br.ifT. Operiš faciundi vinrereredempturint&comlB. ftionem is dicitur,infra quem nemo liccturtfi vin. cit veftigalium redemptionem is.fupra quem nul- lus licetur. PaulustLtcitatio ita demum admitten- da eft,li fideiuflores idoneos, is quilicitationemvi- cerit, offerre paratus fit. Op e r v l Aifta defunfti funt,leg.vltim.Dig.depto. Jtstr^titOpera eft ipfa aftio,tnduftria,labor,conatus, ftudium,quo in opere faciendo vtimur.leg.qui ope- ras.pž.ff.locat.l. fabriles.6. l.feq.cum patronus.22.1. medicus 26.®de oper. liber. Et illud eft quod Gratci appellant, šf jpv & ffoeten"«, d verbo > id eft, operor & qnamcunquc rem facio. Opus autem eft opc-rarum effeftum , quod fabricando & operando effcctum relinquitur.l.fi infulam.ff.de verbor.obli- gat.dtft.lcg.qui infulam.30.ff.qui zdem.ff.locat. d. leg o pus, Digeft. eodem. cuius perfeftio cum a fine y 0 &o,vtpotecum ipfa forma, per quaro , id eft, cjuod O P e s ,Infulanus tnquit,ineruditum vulgus, pro di- uitiis duntaxat accipere, opulentum prodiuitere- rum folet. Csterum opes paulo quiddamamplitis comprebendere videturtomne nantquc illud, quod opem terre homini queat.!taqueearumnomiitt|0' telligimus quoq; propinquitates, aflinitates,ditn- telas,feruiti.i,feu mancipia,ius veftigale,&fiquid ali ud eft eius generis , quod opitularinobis qucat. Sp ie S- , . O p e s a bdita;,pro reconditz,apud Leon.Iinp.Umci' C.de Ihefaur.libf ,10. Porro integrs opcs/& acciiit *pti) m opes,n contraria ponuntur. Spieg. Ophir vc tradit diuus Mieronymus eftlnfula JE* thiopi^vndepuriflimum aduehebatur aurum , cu- iusregioa iniacris voluminibus proditurSaba. OpHiTAEhsreticorumgenusde quibasin I.5. leg. io.&l.pen.C.de hceretic.& Manich.Philaftrius Bri- xienfisEpifcopuSjinh£refeon catalogo Ophitas Teu ferpentinos ab eo didos tradit, quod coiubrum co- lant,alferentesinitium fcienti£ boni & mali nobis cu'mprimitus atculilTe. Iderr & lfidorus de hoc ho- xo mirnim portento tradit lib.8. EtyinoI.cap.$. Briflo- nius.Dehis hsreticis vide Aurel.Aug.lib. de hasre- fib.c.i7.&Gabr.Prateoi.in eiencho hajreticorum in verbo Ophitže.Epipha.i.tom^.hajrefi trigefima fe- ptima. OpicenS i.Lege,cenfere. Opicv M,autore Pompeio,inuenimus quoque pro ofcoi Oicis enim frequentiiijmus fuit vius libidi- numfpurcarum, vnde-& verba impudentia dicun- tnropifcena. Titi vnius ofce Sc Volfcefabulantur, ^ nam Latine nefciunr. Piinius fub Catonis perlona aif.Barbaros nos vocant,& opici appellacione dede- corant. Opicosmures fcedos,putidos & afpernabi- lesluuenalis dicit.Ioan.Bapt.in comment.epift. Si- do.Apollinar.ad Leon cm H.8. Op i Fi c e s ornnes, tefte Cicerone , in turpi-funt e- xercitio, nec olim habebantur pro ciuibus nec ad reipub. adminiftrationem admittebancur. Opili o quafi onilio,ePc ouium cuftos.Virgil. Venit fcvpilio.fcd metri necefiitas compulit o, in u, con - p uettere, Africanus; iten. opilioncm,fi eius generis ouescuraret.in fi.l.cum qua2reretur.de legat. j.Spie- gelius. v Op m a fpolia,vel ab opibus,vt ait Varro 5 vel ab in- uido opere, cum vidoribus tantum laudis accefle* rit,nominafumpfere., feu quod ffdei propius eft* o- piraaampla dici,ficut op imam prsdam,& opimum bouemdiciirius- Qu£ nni duces regefque quorum aufpicio res geruntu r,fuifmet corporibus dimican- tes.hoftiumducibus detraxerint necemque 8c exi- 43 tiumintuleriflt,haudquaquam opima dici voluere. Terautemopima fpolia delata funt tantum.Primo aWiu\o,deindea Cornelio Coflo. Tertio,a Clau- dio Marcello. Qua de re Plutarchus & Alcxander abAlerandro li.i.c.14. OpiAUTORES.Vide paulopoft.Opinatores. OpimiorA jcomparatiuusGellianus,in 1 . qui fun- dos.Cdeom.agro dcTert.Spieg. OpiNABiLEjquod opinione concipi poteft. OpinAbile , antiquis, & qui Latine locuti fant, 53 (piodnuncvulgoputatiuum dicitur,Ex Bud.Spieg. Opinari, Qux opinamur J Donat.ait,putamus:qua: I putamus,incerta funt.Vnde non fatis eft opinari, 1 . cum ve.ro ,in pr.ffde dote. Spieg. Opinati cafus.in Authent.de confang.žk vter.fr. in princ. Opinatores inl.mifli 7 C.dc exa&.tribut.li.io. funt milires, qui in prouincias miituntur petendas fflilitarisannonzjcaufa,i.ii.& 1.14.C.de erogat. mi- litar.annon, fic didi,vt opinatur lacob.Guia.in d. 60 l.miffi,quQ leta 52tn&s?,id eft,pone feripta eft,quam opinionern VIpiani verba confirmant,leg.4. Digeftidebo.foff fec.tab Chjrta appellatio,inquit,& ad nooa chai- tam refertur,&ad deletitiam. proinde K fi in opi- fthograpbo quis teftatiis fit,hinc peti poteft bono- rum pofieflio.Vereres enim plernnque vnatanenn in partefcribeb3nt,quaferiptas cbartas poftenin- uoiuebantivnde volumina diffafunt. videAltist, Jib.ciifpundt.j.cap.vlcim.Con-afiumlib.i.MifcelLt, iS.Hotora. Alij tamen in d.leg.4. Epiftograpims, alijepi- graphus mendofe legunt. Meminit Opifthographi Sc Pli.Cscil.in epift.ad Marc. Elečforum (inquit) commentarios 160. mihi reliquit, opifthographos quidem Sc minutifiime feriptos. Vide Hermolssir. in glolfem.fuis ad Plin.&Alesand. Genial.libro2. cap.jo. O p 1 t e R neposdveteribusdicebatur,inqtiitFeftni) ctiius pater auo viuo mortmis eft : fic diftusquod obitu patris ger.itus fit,aut quod auum poftpatras habeat,id eft,pro parte.Prat. it v 1AT10 propriein rebus dubiis & malis dici- tur.Vnde prattor eam pollicetur minorit.annisi(. aduerfus captiones,hoc eft,dolum aduerfarijaub' lium vero.fi facilitare decepti funti.l in princ, ff.de minorib,Ex Alberi.Spieg.Prat. locus vbi autumnalesfrBftusfe. UJ7 O A N T E P. OP ort eb i T,um pt*fens temp us, quam futurum fignificatl. verbum oportebit.ff.de verb. fig. Exem- plamlegiseft,cumquis promittit quicquid dare fa- cercoportebit.Nam etiam ex vi fermonis pratfens comprehenditur : cum qui dare facere debet tcm- porecontra&us, etiam poft coritradum dari facere reaeatunnec enim per eum cotradum extinguitur prsfensobligatio. Ex Alcia o. Porro huius verbi modohoneftatis, modo officii,modo necefiitacis, e- xempla pete exAlberico. Qnamuis ex cap.i.lib.u. io Quintiliani fat is apparet,oportet, & neceflVeftjnon idealeiTe.Significant tamen pratfens tempus leg.fi a colono.l.fi ftipulatus fuerim.tf.de verb.obligat.C5- terumdc hoc verbo, ficuc Sede reliquis omuib.fub- ieSamateria diligenter refpicieda eft,vt opportune monuitOld. neexiegum pr«'ceptis fiant confiiia iuris. OporteRe verbum,Paul.ait inl.verbum oporte- re.tf.de verb.figa.non ad faculratem iudicis perti- net,qai poteft vel pfuris, vel minoris condemnare, 20 fedad veri rale refertur,vt cu ftipulamur, quicquid te dare facere oportet.& in 1 . Cum ftipulatur. tf.de verb.oblig. Oportet igiturjioc cft,reuera debetur prsfenti die,non in futurum,aut quod iudex deberi prooimciaturus fit.ln veritate Igitur qu£tuoc con- fiderandafunt.Primum enim fi dies,aut incerta co- ditioadieda fit.eanon exiftente,dare non oportet. pnefentis.enim temporis obligationem verbum o- porteredemoriftratsficuti eieganter idem feribir, in li ftipulatus fueri to leg.ci^m ftipuiatur.tf.de p verb.obligat. Vnde ii tefLutor ita fcripferit.Quid- quidmihi Titiu dare facere oportet,Sempronio le- go:Sc$uola refpondit,eam pecuniam non effe con- prehefam,cuius dies nondu extuifletl.fi fcripfitfec, tfdelegat.2. Cui fimile eft,quod Paulus feribit, in 1 . ftacolono.de verb.oblig.C^teru antc incerta con- dmohiseuentum,id quod ita debetur,peti non pof- fe, Aiote dare oncr:ere,fupra do.cuimus. Secundo Verbomoportere veritatem non cotinet, quotie$ id quodEpnefi dari ftipulatus es,Romaš dari pdftulas.40 Alioenimquaquo ftipulatus es loto,dari no. opor- teu^iemadmedum fcribitCaius in Li.tf.de eo quod - certo Dcir.de. vt veritatem contineat,modus etiam fpedaduseft,Nam fi hominem Stichum petas, quo- aiani eum dare non oportet. j id eft, non venim eft eum deberi,caufa-ca-d;s:ob eamque caufam,talis in- quitImperator) in ea Vem prodira eff aciio,vt quis dicat.Aioremihi hominem Stichum,aut decem da¬ re oportčre $.igitur. lnftit.de ačlio.Poftremo exre ipfaintelligimus>an verbum oportere in aftionem 5° caoere poftit.fi quis enim decem aureos mihi de- beat,viginti petere non poflum : quoniam verbum oportere ad rei veritatem referrur , vt in principio ftuius paragraphi. Oporte T,vel debet,vel his fimile verbum,in ordi- r.ationibuspublicis iuris fignificat neceffitatem, a- deoque immutabilitatem-.quia fere folent accpmo- dari prsceptis natura? ab omni humana poteftate exempti$.Vriomateria rede iudicandi.Quippe,iu- dicareraunuspublicum eft.leg quippe.ftf de iudic. Quinimo & in contradib. vtrumque verbuimpor- tatnecejitatem.l.Is natura.tf.de reg.iuris.Is natura debet,inquit Paulus.quem iuregentium dare opor¬ tet. Trratigitur admodum perniciofe Bartolus in hg.vbicunque.tf.de interrogat.Quod oporrere,hoc v illul A noftra non ad *Ai*jtri Flatusoppojita ejl^nec ad F auoni> Ncc fem f Boreaydpt ^Apeliota: *Verum ad milita guindecim & ducentaS' Eriifon. Opportvnitas, commoditas, pro ratione loči, temporis, & perfonarum-HcEC tantam vim habet, vt ex honefto inhoneftum, cx damno iucrum,ex volu- ptatemoIeftiam,ex beneficio roalefici^m faciat , Sc contra , bi vuiterque rerum ornnium naturam per- mutet. H-ec in aggre d i u ndo 5 c onficien do qn e nego- tio priecipuum habet motnentumm rediffime ve¬ teres opportunitatis veiut imaginem multas in loeis O ANTE depi&am habebant, quomagis admonerentur vel ipfo afpe&u.Pinnis enim infiftentem exprefferunt; quod Temper voluatur , & ceno loco ftare nefciat, Talaria pedibus geftantem;quia voiucrisfit, Facie crinibus te&a : quod cognofci nolit, nifi a diligen- tiflimo obferuatore. Occipiti caiuo:ne teneatur fa- giens.Nouaculam dextra tenentem : vt elapTa pra:- fcindat omnem fpem.Pediflequam habentem pce- nitentiam : fcilicetqu& negie&a? occafionis exigat pcenas,Vide Erafm.explicanrem parcemiam. Nofce *o cempus.&’ Oldendorp.in titul, de temporibus vfu- car.ic princip.ex interpretibus iur.Pon. Ioan.And. oxtr. de ded. capit.cum ex eo.& Archid.capitul.fi quem.de procur.lib.č.Spieg.Vide &fupra Occafio- nem veteres. OppoSiTAfunt y qux repugnant, vnum vni, fic, vt neque alteram de altero , neque arr.bo de tertio dici poifint:Bocthio,qu£ in eodem, fecundum ide, in eodem tempore circa vnam eandemque rem > fi- mul e (Te non poflunt.arg.leg.ancillam verfic.fi ve- 10 ro tonfores.ff.proiocio. Op p o s i T a dicuntur quadrifariam. I. Qua? repu- gnant inter Te vel relatiue:vt patronus libertus,pa¬ ter filius,credito debitor,ador,reus. II. Prinatiue>vt lux tenebrčEjvirus ca?citas , nobilis ignobilis,furdus mutu,s,gnauus ignauus, li J.Contrarie,vt calidum frigidum,nigrum album, bonum malum,ficcum humidum. IIII. Contradidorie , quando nullomodoconue- niunt:neque poteft aliquod medium darhvt ciuitas 30 obligatur mutui datione,ciuitas non obligatur.Ieg. ciuitas.Digefi.fi cert. petat. Omnis fiubftitutio eft fecunda &conditionaIi$ infiitutio.Spieg. PppositiO in adiedo quum pofito fccedit mox oppofitum.l.feruo manum.de cond. indeb.l. fi fer- uusad Syl.Spieg. OpposiTvMin oppofitofidem operatur,quod pro- pofitum in propofito.leg. qui filium. deieg. tertio. Spicg. Oppressio mobilium eft,vt inuafio immobilium. 40 Albericus citat verf. homicidia.in jT.deinde com- petens eft.Auth.de mand.prin.Spieg. Oppressvm ante fentemiam:Damnat.tim vero poft latam eam dici,qiudam obferuarunt.Prat. Op prime RE,premendo grauare,&oftendere , 'v?f billicb £č/?4frč»,leg;prima. Codi.dc priuar.carc.Spie- gelius. Op p RIM e r e aliquem confilio, idero eft: quod,con- fiiiis eius anteuertere., Uinsfurnemenfur^ommen . Bu- dsus. OppRimbre aliquem iudicio capitis,eft iudicibus corruptis,vei condudis tc-ftibus facere 4 vt innocens . condemnetur. Op p r 1 m. 1 etiam dicitur j qui conuincitur. BriflTo- nius. Op pvt ar E,idem quod putare^aut rircumputare>& dearboribus intelligitur. Oppvgnarh , figniftcat contrapugnare nocendi caufa. Opson a tores putabat gloftitor in leg. legatis 1940 Teruis.in prin.de leg.^.eos dici,qui refonant & can- tant domino in menfa.Alias Opfonarores funt , qui Opfonia quibus vefcirnurfteienrer erount. Plautus. Cosflsopfonaui, id eft, oproniunp emi. Seneca ad Lucilium lib.6.Adiice opfonatores,quibu$ domini- ci palati noticia Tubtilis eft. Op tare , tiigere vnum č du.obus, vt ait Donatus. Sed & fimpliciter eft eligere. ficut eft illud : Opta- uitq; locum regno,id eft,elegir. lurifconf.in i.3. Ad cxhibendum.Itemfi optare velim feruum, vel qua j 0 »Yum rem,cuiusoptio mihi relida eft.Sicfumirur l' er »t-fl-.Je oftio.Ieg.id eft,eleftione.UA) Uenco q»oqueindicantc. Plaut.in Cafina; Opij« ]>?c tua eft,vtram harum vis conditionem «1. JBudsus annotauit optionem facere, vt potek« faccre.Optio mafculino genere,quis fit, videt® Optiones.Spieg. O p TI CEs.militesaboptando,ideft,eligčndoh'. lati-.eo quod antecedcntibasžgritudinerrjp;| tanquam adoptati eorum atquc vicarij ,folait, ; . uerla curare.Valtur. O p t 1M A t e s Albericofunt meliores,vt ipreait,d* populo. Atqui BraTmus inquit, optiraivocabulj. non refertur ad moreš,Ted ad fortunanT.Vmkft o- ptimatesdicuntur,non qui rroribus funtlaudatiiii- mis,Ted cjui nobilitate generis,op»ibus,acdigniiate pra;eminent:quanquam nihil vetat, etiamioter;;. los efte bonos aliquot.Cic.pro Scftio ficdicit;D:o genera Temper in hacciuitatefuerunteorum, ti- verTari in republ.atque in ea Te excellentiusgerere ftuduerunt:quibus ex generibtis altenTepopnlares, alteri optimates & haberi & efle voluerunf.^ica qux facicbant,qu«que dicebant, multitudiniiuc«. da efle volebant,poplilares: quinutem iraTcgere- bant,vt Tuaconfilia oprimo caique probarentnr,o- piimatss habcbantur.Viues q:ioqueia fomrain.d ciuit. D. Auguftini,Optimates,air, nobilesappellit: Ted reuera quicunque dignitate & opibusplurirrii in republica poflur»t,ij funt optimatesddcirco om- ’^PX‘ ci non m uit um vidc-tur ab «£^w^T74(lifferre. Quod 6c Cicero fignificat,qunm ficcundamparten dicit paucorum optimatumnametTi paulodiuetfut idem de optimatibus pro Scftio, caufae videlicetin- feruiens,vt Tolet.Spieg. O p tjm a Iex quum noninabatur in mugiftro populi faciendo,qui vulgo Diftator appc!latur,quanip!t- nifiimum poftet, ius efie fignificabatur.vt fuitM. Valeti; Marci filii Volufi nepotis: qui priniusma- gifter populi creatus cft.poftqunm veroprouocatio abeo magiftratu ad popuium dara eft , quxanrei non erat,defitum eft dici,vtoptima legevtpoteim- minuto iure pofteriorum magiftratuu. Hscjsfius, Verba etiam quibus Pontifcx Max.virginem Ve- ftalem capiebat.h^c Gcllius lib.i.c.12. rccenTet,ia- cerdotem Veftalem facere pro populo Quiritibus, vri quod optimalege fiat,itaTe Amata capio. Ho' tomann. Op timi loco Tu m itn r mimrne malus. Seneca libra, de Tranquill.Pom-pon.de orig.iur. Optimicogno- mentum a Senatu Cn.Scipion. me/uifle telhrur. & Tranquill-Caium appellationem optimi &maxio’i Tu mpfifte.Traia n um Imperat.nihil magistjuamo* ptimi cognomen obiečlauit , vtferibit Pliniusin fuo adeum Panegyrico. huitis tantum memoriz delatum eft,vt per-multa Tecuiain Senatu princi- pibus ascIamareturcNe fis fcelicior Augufto , me- lior Traiano:adeo in eo gloria bonitatisobtinuir. Op T i Mi.Maximi principesapud Papinianuminl. iurifperitos.ft.de accuf.tut.l. cum tabulis Tecundis, $.1. ft.de his quib.vt indig.leg7.de vacat.raun.ho; Seuerus& Antoninus:Cuiac;2.obT,3;. Op T1 m o iure libertatem confecuti dicuntur in leg. 31.Digeft.de minoribus qui ex fideicoramillorc^ manumifti.funt.Oprimo iure debefiturvfura^ 2 interrogatione pr^cedente promiflž Tunt.kgfi' ma.Codic.de vfur, Optimo iure quana bonortini curialium defundorum , quibus alieni abeoruci confortio h;i?redes extiterunt a curia petitur.i^ quando & quibus quarta pars. Optimo iureCča/o: creatus apud I.iuium Iib.y. Optimo iure admiftos codicillos *dixicluftinian. lnftituf.de codicili. in fin. princip, id eft habdlic tiuipf O A N T E P. o. fr.de his qu* vt indigu.l.a.C fiNofo teftamenfo.Brilf. itimfio'/ vtTheophil.vertit. Optimum vi- numfrutr.entumvecum quis ftipulaturAd ftipu!a'ri , intclligitur , cirius bonicas principal-.m gradum bonitatis habet.leg.75.Digeft.de verborum obligat. Buffon. Optim o iure prcedia antiquis dicebantur,qu£ opti- maconditionefunt,vt Cicero de kg.Agr.loquitur, feu qua , immunia prorfus erant, id eft vt nune lo- quimur,Alaudialia.Sic malim curn Budtso poftre- mumhoc vocabuium fcribi.Connan. libro quartOj ic capj.num.i.Spieg. OPtiM o iure debentur vfurse, qus inrerrogatione prjeedence promiffe funt, 1 .1. C.de vfuris. Optimo iurepolUftam domum,leg.26.£\ 1. Digeft. d»pignoribus,accipe qua? nuili obligata eft,nec vl- ] 0 nexu pignoris tenetur liberaque eft ab omnio' ntrehvpotheca?. Cicdro de Anifpic.refponf.Mul- funt domus in hapvrbe , Paires confcripti* atquehaud fcio,an perie cunds iure optimo , fed tanun iure priuato,iure h^redirario.BrifT. Optimvm iuslegati apud Vlp.in lnfti.tit.24.quod commodius eft,& facilius. Brili'. Optimvm , vt Vlpianus ait , in leg. vbi autem, deverbor.obligat.intclligitur , cuim bonitas prin- cipalem gradum bonitatis habet,qus res efticit, vt ca appellatio certs rei figniacatiua ftt. Hode ibide docentejboni appellatio non eft certse rei fignifica- tiua-.cum id quodbono melius lit, ipfum quoq; bo¬ rnim (It.Spitg. OptimvM. principalem bonitatis gradum refpicit. 5 o l.vbi autem, verfi.at cum optimum.de vcrbo.oblig. Spieg. Optimym, melius, bonum, ius dicitur in compara- tionegloCin lcg.fi mubcr.lf.de minor.fuper verbo Opiimo.attigit item gloif.in l.exigendi.C. de pto- cur.fijperyerb.non iniufte. Qni*vM,majymumque rradere , Vlpiano fignifi- cat,’iberumelTe,hoc efhnulli feruire.Frrj eygejt v?id MifijMtIlin. Spieg. O^n myS maximufque,vel in eumeadere polfunt, quifoluseft,Paul.docer, Lilla verba. de verb.fign. 40 Vnde (iquem vnum habet , legauit teftatorfun- dumverbalvsc Iocum fibi vendicarent - in co.quem- admodumfuprema;tabulse habentur etiam fola?. ^ieg.Connjn-]ib.7.c.7.n.>. fti 3 riMvsmaximus, non folum de Deo dicitur.Ted &dcfundo,agro,domo&aliis. OptimvS maximufque fundus dicitur , qui ferui- tuteomni&obligatione pignoris ac tributo immu- nise(l,Hotomann.vide & Connan.libr.quarto c.i. n.i. Adieftio hsc Vti optimus maximufque eft,non >° intraditionibus modo,Ted in emptionibus,ftipula- donibiiSjteftamentis, lioc fignificat,vc 1 it>eru ab o- nrniferuituEe prcedium pr^ftetur^non vt etiam fer- uitutesei debeantur.leg.126.leg.16tj.Digcft.de ver- bor.(ignifi.leg.8.& penultim.Digeft. de eui&ionib. bg.69.lf.fifundus.Digeft.de legat.libro 1. itaque parum cohsret quod Sicul. Flacc. libr. i.de condi- tjo.agror.fcribit.Quidam etiam conueniunt preca- riojvtferuitutcm prsftcnt his agris ad quos necefle bab^smt tranfmittere peruium. Nam & id his ver- biscomprehenditur,Vti optim us maximufque lit. Plerunque etiam ad inftrumencum vel inftručhim pi‘*dijha?cverba'referuntur.leg.5)2.& lcg.93.iT. pe- nultinj.Digeft.de legat.lib.tertio 1.18. if. item cum hmdus.& leg.22.Digcft.de inftru.vel inftrumento, Qy.®&inSentemiis P^uii habetur lib. ccrtioBrif- lonius. ^P T1N e r e dicuntur/ecundum quos fententia da- Q reius. tur.leg.i6^.de liber.cau.ieg^.ff.de iure fifc.leg.22.. 7 O 2 xi o > id eft, .eod.tit.l.; j 9 4 * a. ff.de inof- mi- p T 1 o n a t v s,optionis qu&ftorij munus efttcuius meminit tit.de iure fifti.lib. 10. C. Vide l-'yrrhum fub finem lib.primi Rom.Magiftrat.Spieg. Op no , cuiufuis munerrs adininifter dicitur ( mea cjuidem fententia ) Paternoin leg.vkim.ff.de iur. immun.Menfores J oprio,valetudinarij,& infra, Ve- natoresjvičtimari j, 8 c optio fabric^.nam vt feribit ' Vegetius libr.2.cap.7.&Non.Marceli. Optionesab optando appeilati funt:quod antecedentibus atgri- tudine prcepeditis, ij tanquam adopcati eorum at- (jue virarijfolc-nt vntuerfa curare. Varroini.de lingua Latin.Primi,inquit,finguJarum decuriarum deciiriones dičti:quos ij primor adminiftros fibi ad- opvabant , Optioncs vocari coepti,quos nune pro- pter ambitiones Tribuni faciunt. Feftus:Optio,in- quit,cft op^atio:fed in re militari is appellatur, que decurio aut centurio oprat fibi rerum priuatarum min-iftrum,quo facilius obeat ofticia puhlica.Idem: Optioincjuit , qui nune appellatur , ancea appel- labatur accenfus. Is adiutor dabatur Centurioni a Tribuno militum : qui quia coaptare quem velint- Ccnturionibus permiffum eft,ex fačlo nomen forti- t us eft. Nonius : Optiones,inquir„in cohortibus dicuncur,qui funt honefti gradus,vt opiatos hoc eft: cle&os:& adoptatosjhoceft afeitos. Varro de Vita patrum libr.n.exiftimat appellatos, qui refe-rent' bus Ccnturionibus adoptati cohortcs fubibant,-\ femper plen« eftent legiones.Hotom. O e t fc folemni aliqu.oačiu & certis verbis,ac ple- runque interueniente Pranore fiebatjnam & ad ex- hibendum agere poterat is,cui ferui optio data e- rat , vt cx mancipiis adhibiris optare & vindicare poffet,quemadmodum indicat I.j.jT.item fi.ff.ad ex- hibendum.Brifl. Optio Fabricce in did.leg.vltim. videtur effe qui imperatoria fabriese , a qua Fabricenfes vocantur, aut fabricis legionum fcutariis & loticariis cuftos praeft : vt & cuftos carceris manceps carceris & i Diuo Ambrofio optio carceris appellatur.Sic enim feribit:neque Paulus & Silas terr.pus diftulenint, quin Optionc-m carceris baptizarent cum omnibus eius.Prat. O.P ti o N e s etiam dicuntur in libr.Codic.qui anno- nam militibus diuidunt,leg,c). Codic.- de iure fifc.I. 5j.C0dic.de exaft.tribur.leg,3.Codic. de apoch.pu- blic.Nouell. Martiani de indulg.rel.Nouel.Iufti- niani.i 2p.&ideo ad leg.i. Digeft. de mune.& hono. Grseci lib.54./^<57^*>twv, annonce diuifionem inter« pretantur optionem militum. Pr0c0pius3.de bel. Vand.«? i7n { utKtiTD to ris »sfei tIw dihim «ftt7raojr, TUTiv Nominisautem ratio h«ec eft. quod duces eos fibi optent diiiidtnd« ar.nonx catt- fa,quafi adintores,quod taciliuscstera munia mi-, litaria obeani,qua ratione auxilia fceidcratorum o- ptiones etiam dicuntur, leg. vltim.Codic.de Joca. quorum duces Phylarchi dicuntur , Nouell.n6.& ii7.Cuiacius ad leg.7.Codic.de exačl.tribut. Sunt autem quidam , qui lcg 6.Digeft.dc bon.dam.O- jniones fumi velint pro apparitoribus eiusV«, ratus , qui damnatum ad fupplichim dcducit: ft i magj- * . .. - rt mihi tamen priori fenfu nomen hoc non incommo- de videtur vfurpari polfe , cum pofterionbus temporibus , imo etiam fub jpfo Tiberio ( vt te- ftantur faera Euangelia } prsfidis & cius qui fon * tes ad fupplicium deduceret , fatellitum ofti- cio milites funčlos legamus : tum vero. maxi-' me , quod & id fubindicet dičta lex fexta, Pra- tcius. optatio, nimirum * vt qucm velkt 43 O A N tutorem fibi optare poffet-.Nam vcteftamento pa- tris filiofamilias tutor dari poteft , ha teftamento viri matrifamilias optio tutoris dari poteft, vt ipfa iibi tutorem ekgat, qucinvelit , & hic tutor is eft, quem pro Muraena M.Tullius ait, poteftate mulie- ris contineri.De quo vide notata per Cuiac.libro 7. Obreruationum.cap.il. In re vero militari optio ap- pellatur is,quem decurio aut centurio , optat fibi rerum priuatarum minitterium, quo facilius obeat officii publica. _ O P T 1 o n e m Budaeus in l.fin.fF.de iur.imm. accipit pro eo,qui adiutor eft centurionis, aut decurionis: vt Plaucus vfus eftfticet metaphorice, inAiinaria. Spieg. Opt 1 ON es gradus quidam appeliatifunt intur- mis decurionum,& cobortibus ce:urionum:de qui- bus meminit Vlpian.in l.diuus Adria.de bon.dam. & Imper.in bpen.Codic.de apochis pubblib.io.vbi Accurf.putauit ita diftos,quia qnod optabant,prK- cipiebant. Optio enim dicitur optatio , elečiio. 20 Verg. - -- Optauitc/tte hcum T^gno O p r ion e s foederatorum dicuntur.l.vIt.C. de loca. & cond.Nou.cbii7.Bri(T. Optionis legatum eft,cum teftator ex feruis fuis, vel aliis rebus optare legatarium iuffit. vnde rubr. De optione legata.Eius autem h$c vis eft , vt cui o-, ptio legata eft,etiam eius hatredibus (i viuus ipfe non optarit,optio d.-beatur.l.vitim. C.commun. de leg. ff. optionis. 22. Inft.de leg.Hot. Habet autem in fe optionis legatum condi- tionem tacitamjilegacarius viuus optaflet, ideo- que quod Iuftinianus in iT.optionis.24.Inft.de laga- tis,ait ex conftitutione fua datfi hatredi legatarij o- ptare.etiamfi legatarius viuus non optauerit, id in- telligendum efle putauetim de optione legata, no de eleftione.Qu,od autem Paulus in leg.ilk1d.19.fF. de opt.vel.eleft.legat.dicit non de optione fed ele- &ione,in qua ante Iuftinianum placuit vt tranfmit- tatur,in optione non placuit,nifi demum autorita- te Iuftiniani,cuius tamen ea de re conftitutio non extat.Nam leg.fin. C.commun. de legat, conftituir, quomodo controuerfia inter plures legatarios de- finiri debeat,non eciam dcfiniuit,quod tranfmiita- tur legatum optionis , quod in ifta lege vt certum acdcfinicumprotlupponiturin illis verbistipfe au¬ tem moriens plures reIiquerithxredes.Vulteius ad dičt.jf. optionis.n.2. OP T 1 on E M autem & ele&ionem promifcue vul- go accipiunt,veruntamen eligendi arbitrium vide tur efle generaiius quam optandi, cura illud quo quo modo fieri podit,hoc non nifi folenniter , vt c- leganter explica Cuiacius in Parat.Digcftis de opt. vel ele&.legat.& interpretes qui fcripferunt ad l.a- čtus legitimi 77.Digeft.de reg.iur.Et fpeftatur ele- ftio magis in rebus vnius generis,optio in rebus di- uerforum generum.Vulteius vbi fupra. Alij fic di- ftinguunc,vr optio dicatur de duobus, ElečHo de /. pluribusfteg.j.ff.item fi optare ad exhib. fed optio in plunbus quoque eft, vt mancipiorum vel feruo- rum optione legata,non rcfert quot finf.etiamfi ce- tum eflfent.ita probat leg.e.l.mancipiorum. Digeft. de optio.lega.leg.his confequenter.in princip.farni, ercifc.l.de eo. ff.item ad exhib.Etfic capitur optio ibi pro elečtione vt & toro tir.de opt.Ieg. & l.j. qui & a quibus manumiff.lcg.CKterorum.ff.de verb.fig. ieg.2.ff.proinde.ft".quod certo loco. Et forte dedu- eirur a verbo Grmco etri«. quod fignificat video, nempe quia is qui optatadebet vidcre quod eligir, T Op E P, ■ t e n t A h;mditas,ait gloff.in!, '944 ttilii.it '50 de acq.hmred. dicitur,qum afFert opes fine v .;„ ne.locuples vero eft,que etiam vexationembaW Spieg. O p v 1 e n T1. A utore Sexto Pompeio OpisfeSj. turni coniunx, per quam voluerunt terraa Saj. čare , quia omnes opes humano generi tttiif. buit. Vnde opulcnti , terreftribus rebus » pioft. 1 O P v s & opera differuntivtžfp« at&tniijfn o S! . ra eft ipfa aftio,induftria, labor, conatus.ftuim q uo in opere faciendo vtimur. Ec illud efi,n lt j Grarciappeliant ipyn & ipjMiM.a verbo i ( A,» id eft,operor,& quamcunque remfacio. Opasati tem & operarum effeflum, quodfabricando5ope. rando effečcuii} ! relinquitiir. Cuius perfefiio,«; fine fuo. Vtpote cumipfarorma , perquam!deir quod eft,congruente,arguatur, Grscis Wimi, boe eft ad finem fuum perduftum ipyt> idefiad fi. nem & calcem perduco,perticio, abfoluo, Geiljn in Comraent.leg.5.iT.i.nu.4.7.de verbor.&rti.ti«. Op v s fačtura rellitui , quo fenfu accipiendum, Alciat.explicat , enarrans leg.irapenla.de verbo;. fign,Spieg. Op v S perfe&um efle tune dicitur, quando iiiton- fummatam eft,vt iam in vfu elle polut.leg.rdiEdi. jT.perfeciflc.Digeft. de v.rborum fignificat.lt; is qui , ff,qua:dam.Digefl:.ad legem Falcidiamk- cIikus leg.pecuniK.ir.9pereUgat0.ff.de verb.&rsr. Jo fign.&c. Op v s idern & perfeftum , & imperfeftnm dici, colligitur.Digeft,Iocat.l.quiinfulam.iT. qai idee. Alber. O p v s probari vel approbari tumdicitur,cummagi. ftri artificiorum cuocati, infpeftum opus deferun: efle idonenm , &rečlefaaum, vel etiam (li hm ronuenerit ) ab ipfo Iocatore.leg.opus quod.cam leg.fcqu.& leg.fi in lege.in princip. Digeft.locaii, Spieg. Op v s reftitui, pro deftrui, auferriqueininterdiai. intelligitur.leg.cum prstor.eod.& fimul.quiAlb. indicar. Spiegel,& Alciat.in Iegampenfe.de vtr, fign. OP v s rureftre. Paul.de leg.j.Muliones,inquir,de vrbano minifterio funt : nifi propter opus rure¬ ftre teftator eos dcftinaios habeat.Spieg. Op is ftruffiledicitur,quod exlapidequadraio,aut laterculis,calceque conjlriiftum eft:Eaqueproptit pars cedificij eft vnde Seaufetri non poteft. Tedo- rium vero,ineruftatio eft;fiue expolitioparitnmu qua de re Vitru.legendus eft libr.7. vtab Alc.cita- tur,&ipfein comin.adl.in rutis &caef. deverbor. fing.Spicg. Ad opus publicum noxij olim nonnunqaam dabamur. Idque vel ad tempus, vel in perpetuum, Ad opus autem damnari darive,&in opus tradi i- dem valeni.leg.6.ff.deextrsord.crim. Ieg.prima.jl. i.& leg.vltim.Oigeft.de efFračlorib.leg. 3-iT.quif- quis.leg.io.leg.i7.&leg.28.Digeft J dep(£n.l.j8.{}i(le iur.ftfc.ieg.Cod.ex quib.cauf.maio. & opere etiam multari pro eodem dicunt.leg.io.iT.vlti.fr. depcen. BrilT. In opus falinarum ob maleficium rouliereh datarn legimbs in Lo.Digcft.de captiu-BrilT. Op v s nouum facere videtur,quiauca^dificandflj^c detrahendo aliquid priftinam faciem operišmutat. Si quis autem sediftcium vetusfulciar, opusnoiius non facit,fed večeri fuftinendo rernedium adhibei> Vlp.de oper.nou.nun.Maffeus, 40 &an expediai illud ad alterum eligere. P* Rebuft*. 70 Op v s nouum nunciare eft denuneiare & prohibere ’’ ' 1 0 ^"nificationib^ ne opus nouum ftat.Echeec nunciatio eftdenu nc12 ' do & in Ieg.alienationis.de verbor.& rer.ft 1MJ O ANTE jiQ&prohibitio,ne quis nouum opus faciac. Quid iit nouum opus facere docent Iurifconf. in leg# p ri¬ ma,jT.opushoc titul.& in aliis Jocis, Aduerfus eum ctiam quinouumincipitopuscompetit, lisec operiš noai denunciatio.Qua?ritur de eo qui fukit rurns x~ dificium,an dicatur nouum opusfacere ? hisc quae- ftiotra&atorin leg-prima.#- fi quis Jcdifisium« Jeg. ftipulatio.jT.opus.hectit. Etfruftra denuneiatur ei nouum opus qui vetus fulcic* Quasftio aHa ari tur dcrpficiente,an ei quoque denunciari poflit? Quida i* tiiftimant ei nouum opus denunciari non po(fe, ^uiaaliudeft facere,aiiud reftaurare opus, leg. pti- ma.de Diort.infcr. ieg. quarra. Codic. de oper. pu- felic.dicitneminem poue opus publicum abfq.iu{Fa principis , sifi fuo fumptu inchoare , cumtamen reflaurare poffit quis. Citantur tcxt. aliiin ieg.pri- jaa.de vi puhli. Obiicitur lex tertia , de itia. a & cuius pecuHiafaftum eft. Ego obferuaui przfidem pro¬ sinci* infignia fua cum nomme poni curaffe -Jnpropugnaculisciuitaris pecunia puhlica extručHs, conrraieg.^tit.deopetis pupiicis. Duarenusde o- peribus publicis. a dicitur extremitascuiufq. rei,vt veftimenti.Cle- ment.fecundajde vita & honcftatc cleiicorum.loan. 50 $dIotnj$.Etymolog- O^acvla apud Ciceronero in Tdpicis* ex eo ipfo appellata funt,quod in iis eft deorum orano,quod «10 principes Romani, aliquid maieftatis fuper- bumans , vnde daui appellabantur , iibi actnbue- te,deorumquenutnero fefe efTe , falfo iibi perfua- fere ( querriadn3odum Doraitianus ilie , licet 0- ^niumtruculentiffimus,inicriptionern facere fole- batautore LetOjDormtianus dominus Sc Deus ve- fler) taftuiu eft vtprincipis refponfum feu refert* 6o ptumfaerum oraculum plerifque ioris in locis di- catur,vt lnflit.de adopt« jT. illud proprium eft.leg. pnma.Codic.de emancipat. liber, ceekftc oraculum tnleff. iubemusl. 1. Codic. de facrofantft. ecciefiis. . ‘ e g fio*Codic.dedcf.ciuitat.leg fi quis ex grege.Co* ui nttKS eft ar l/is tantum cmtingere monftrum. Similiter quoque Plinius libro u.Nar.hiftor. ca. la.vocem hanc pro regione accipit, propne autem orbis circulus eft rotundusivnde mundus a rotundi- tare dicitur orbis.Oldend. Srbiš vniuerfus terrarum in tres diniditur partes, Europam,Afiam,Africam.Briff. O rbi t As,illapatriira qua!itas poft amiffos liberos: z & vxoris viduitas,poft amiflum maritam.i.vlt.C.de Plag.Sp.De orbitatis parna videD.Gredd.in comm. ad leg.fpadonum.ijS.in pr.& pallim.ff.de veb. fign. BrifT. o RBE m voluere.id eft,in orbem confiftere,vt Cuifar. Jib.J.de bcllo Gallico loquicur (inquiens)ln orbem confiftentes iuflerunt pronunciari,vt impedimenta relinquerent,atque in orbem confifterent, id eft, in orbem pugnarent.In orbem vero pugnari folet, cu vndique metus eft,ant cum pauci a pluribus circii- j. uentos videne,vt militum terga tula finr.Alibi Li- uius id vocat in orbem Fe tutari.Griecis i hoedicunt. Ca* i dicuntur in iure,qui'ccclibes quidem non funt, Fed line liberis funtide quibus apud Vlpian.ca-Inft. ij.de cmlibe orbo, & foliiario patre.Vbi Hotoman. iegendumputatjid eft,folitario paire.Quintil.lib.7. cap.5.In paupere gratior, quam in diuite : dante 'beneficium quam reddente : patre quam orbo. Ci- cero in Paradox.Qu.cm nucum iocupletis orbi fenis 40 non obferuat?obferuandum eft autem cum lex Iu- lia Papia vetuiflet.ne orbi plusquam dimidiam co- rum qus fibilegata effent.partem acciperent: duo extare de orbis capitafub Rubr. de verb, fignific. quorum vtrinfq.infcriptio demonftrat ea ad legem illam pcrtinere.nam illicita eft.c3p.i4?.Caius li. 8. ad legem luliam & Papiammon eft fine liberis,cui velvnus filins,vnave filia eli.ldem libro dccimo.ad eandemiNam quem fine liberis effedicere non pof- fumusthunenecefife'eft dicamus,liberos habere. A- jO lias autem orbus dicitur:quicunque aliqua re čara priuatus eft.vt vxnre,iibetis,parentibus:fic plebsdi- citurorbaini2.tabul.ami(listrib!inis,quafidefen- foribusiPrateiustvide &Go:ddsumad L148.nu.a.de verb.fignific. Oft b v s,id eft liberis orbus,quafi oculis amiflis.Erif- fonius. Orban A Dea in cuius tutela eftent otbati liberis pa- rentes.vt teftatur Arnobius lib.aduerfus gentes 4. Meminit- eius & Plinius libro fecundo, capitulo le - ptimo,vbi tamen cius mentionem exterminandam putant Ferdinandus Pintiamis.veluti fpuriam & a- dulterinamtfed malevt oftendit Hadrianits lunius animaduerfionum lib.; cap.i. Otte h e s r x A,cuiusmeminit Imp.in l.facram trige- fima tertiain princip.Codic,'deepifcop. audienr. & in leg. vigefima nona. Codic.de nupt. eft fpedandi locus primusčn tbeatro: Zaf. in leg.fecunda. Dig. de orig. iur. incitio erant Sehatorum & grauilfimo- rum hominum fedes collocate.tefte Brechzo.Linde 07 tabernaculf.Digeft.de verb.&rcr. fign. Eft autem difta Orcheftra,quod in ea faltatioMlferuJ artifices fieri c5fue u iiTent.i P ^“ W enima pil i c ’' cos rripudio & fahofignificat, vt & Vitruu. la, 5 .de Architeclur. indicatjCorraf.a.Mifcell, mer.i 6. ' O r CIN v s libertus dicitur,quidireSamexteft-’. to libertatem accepitmec vnqoam patrom«, uum habuit, quafitcftatorisOrco deffliffus.lM Orcum enim Latini Difcm patrem appelfcr quare cum libertus tile nullius libertus lit,« fj, , bit Paulusin leg.quarta. de bon. liberr. Ditis,K> tonis, fine Orci libertus nominatur. Vlpian.inl.i ! iT.7. Digeft.de fideicommiff.libert.Hi quiailfc,. i tatem peruenerunt, quorum libertifiant,inflitutj, oftendit,vt qui direftam libertatem,Orcini t*. ' liberti:quod & tradiditlnft.tit.i.J'. isqni.Isquit ' redlo liber effe iufTuseft, orcinas fit libertus.ldec- ' que luftinian.fub tit. de fignif.rebus per milFrel.affirmat.Impp.leg.direSis.io. Codicdete- ftamcn.manum. Diredis' verbis iare danlJe- I tate non felum impofitione pilei, fed & aditab- redit.ite, fi nulla iuris impedi.it conftitafio,li. berti conftituuntur orcini. Martianus leg. iji*. Digeft. qui fine man.ad lib. Quiob necemdorrui deteclam prtemium libertatis confequitur,Otciosi fit libertus. Sicapud Gcll.li.i.capsit.a4,in epigram- mate Natuii poetz,Orcciustliefaurus , proleput- chro. ltnquepoflnuam efl arcio Ir/iditAs ihtfaurt, Obliti funt :n£ lingua Latina loquier. Theophilus autem OrcinurnGrace^aiuiiii«. , pellat c a de m forma qua Orcini fenatofesj(qinna ! meminit Sueton, Ttanqiiill.) i Plutardio inM.Ar tonio Charonitie dicuntur. & Charoner ferote, | quafi Orcins.A Iuliano Orcinus heres appellits | in l.duo focii S.fF.de hzred.inltir.feruus quicxdo - ' minorum fuorum mina fimul opprefforum ttfta. mento heres & liber eflfe iuflus erat.Ordnolikmi k mentio quoque apud Vlpian.leg.tcrtia.JT.detegit, f tuto.& ieg.prima. j.per contrarium. DigeBedi- j te przleg. apud I abe.in leg.dominus.ii.de penil, | legat. Nec male quis Horcinus dixerit-.nam: i«i t dixere quid.im 1raja n Appellatur aintmet- iam libertus famili=e,l.lifocius.Uigeft.de-mincni, teftam.quod etfi alium quam orcum, patronom aoi agnofcat ; ad familiam tamen defundi pertines!, leg.tertia.ir.pIane.Dig.de leat.turor.le.prima ^.5 autcm.Codic.de Latin, liber. toll.Prateius, cui adde Cuiacium tertio. obferuatio.a;.Pmerea qui ob nečem detedam domini , pranium liberutii 1 confequitur,fit orciuus libertus.Ieg.j.delegit.turor. BritT. Opaoaifeu magis fignincat alium ad iur.nr:"- tum adigo, & iuramenti cautionemaccipio. qiun iuro aut alteri faerameto caueoevnde&olimi/ni appellabantur legati,q;ii mittebantur, nonquifc adprzftandum , fedadexigendum iuramem Balduin.de legat. Orcvm veteres dixeru nt qnodvrgeretadmoil 3 , Ccnn.lib.2.c.4.n.i. ORDiNARE,Bud.in annot.ad leg.honores.rfldeft- cur.eft,inquit,aliquem ad honorem & magifirjnn , promouere, hoceft ( vtCicero lpquitar )prTarf, honoribafque augere. cenfetque pro ordiniu:- r nibus vt in vetuftis legitur codicibus, vele- dinatioribus vel ordinatis omnibus legeM-a effe. In Norico textu eft, ordinationc. Senlusla- ■ rifconfult. fasis appare:. Nempe confereo® 190 O A N T E R. 1956 nec honoresftiec ffiunera effe priori in ©rninem al- ** ledo/ed,optimo cuique.Spicg. Ordinari lis,iudicium,caufa,res dicitur. I.24.I.25. | Oprimo de liber, cau.l.očlaua oprimo cum feq. ff de inoffic.teftamen. 1.26.^ vltimo ff.de teft.tut.I. Slf.de rc milit. Briff Ordinar i quoqueteftamenta dicimus, I.30. ff de hb.&poft.l.ia.fEdeiure patron.Ieg.p.Jf.i.Digeft.de pan.leg.25.C0dic.de iure dot, 1.2. & leg. 4. Codic. quiteftarn.fac.Seneca libro quarto, de benefic. Ec 13 {uprtima lua ordinare pro eodem.leg.25. §.i.Digeft. delib.& p0ft.lcg.3y.Digeft.de pigner.ad.leg.36. jT. milesinrupremis.Digett.de milit.teft.leg.i.Digeft. de b0n.poiT.ex iett.mil ir. Et ordinari poftrema vel fuprema iudicia.l.i).Cod.de tc.ftam.& apud Quin- tillibro fcxto, capit.de rifu. Ordinare codicillos in l.j.Cod.de codicii.& Superordinare apud Tertull. lib.).aduerlus Marcio.pro teftamento fado aliquid addere aut immurare.Brifu Ordinar 1 a dicuntur,quce legejplebifciro, Sena- 20 tufconlultis,pmorum edidis,principum generali- busconftitutionibus,& omnino quic,qmd iure fcri- ptoeatenus iuffum eft,vt fit certa,generalis,vnifor- bijsJ cx,ačlus humanos generalitcr,finc fpeciali per- fonarum infpečtu ordinans , & quodam ordinato procurfudirigens.fac.leg.nullo modo. Digett.ad 1. Cornd.de falf.Horum namero fant# contradus,o- bligacioncs,ačHones ordinarij, appellationes,luc~ cefliones,teftamenta,feruitutes ordiriari^.Interdum (qu*eiiam Zafius,contra Bart. Ordinariis connu- 50 merauext.apertum allegans in leg.prima,jT.necef- fario.Digett.limul.yent.nom dn pofl.)Viucapiones,. prafcnptiones,pignora,& fi quas funt limilia , quas non ineleganter per Cie.in libr.i.de Oratore dedu- cumur,Extraordinaria,ad certa perfonarum,rerum, ncgociorumve geriera-extra ordinem refpiciunt: quibusprocondicione^uentUjnecettitatc^ commo- ditatevealiqua praefenti aliquo remedio fubueni- tur. Quomm tria genera facit Zalius. Qusdam enim funt cum proprio fefe fado, ab iniu- 40 mlexad(ererepermitteret.l.quemadmodum.Dig. adlegem Aquil.cum vulg. in quo generenonpa- rummalta docuit in jT. nunciatio.leg.prima } de o-- pcr.noii.nune.Qusedam ex priuilegio pnneipis na- fčantur; qua>plerunque funt contra ius commune de quibus.Mit.de iure nat.gent. & ctu.jEplane cx his.leg.i.jf.final.Digeft.de conftit.princip. cum fi- mil.Tertium genus corum ett: > qus licet extra or- dinem , tamen iure recepta funt , vt non line ra- tioneiuris čommunis nominari pottint , hcetnon 5 ° fnt iuris ordinarij,veluti cum renfedio -aliquo hi s ttibuenitur,quibiis‘iure ordinario, vel non ett: con., fultuiijjvel non ita facile,ita commode confultum Btifth$cextraordinaria tertij generis , auadruph^ cemhabent dj.-edum.quos idem Zaf diftindius ex pJicauitfingulari tradatiuncula, inferta intelled*"* ttiislingularib.Spieg. P^dinaria iudicia dicuntur^cum vfitatus & legi- timus ordo,fbrmulamue agendi & liti ga udi obier- uantur. veluticum ordine prius ad Magiftratura 60 *niqsadibatur , ae formula ab eo čonceptioque a- ftionispoftulabatundeinde ad indicem difcepta- batur. Extraordinaria vero , cum apud magi- zrratumres difceptabatur , nec iiidex Recuperato- * c f ve dabantiir. Vlpian. leg.prima paragraph.8. Digeft.de exercit.a&ion.Solentr , inoiiit , inpro- Rinciis Pralides prouinciarum extra ordinem exer- citores iuaareex coniradu magittrorum ; id ett,, ipliraet Pralides rem čognofeunt , heque adiudi« ^stenciunt. Itaque Vlpian. ieg.pecuni3? } i78.j5\2. 70 »'deverbor.lignili.adionis nomine d formulas in- telligi fcribit,qu* in ordinariis iudiciis in vfu erat: Perleeutionis autt m verbo , extržordinarias perfe- tiones;vtputa Eideicommiffbrum >&fic quae funt a** l 'v £j qu« non habent iuris ordinarij exec.Quem lo- cum hžec eiufdtm verba in Inftitutiunculis cap.25. expličabunt.Fideicemmi{Ta non per formulam pe~ tuntur,vt legatajfed cognitio Romi quidem Con- fulum 3 aut Pr^toris qui Eidcicommittarius vocatur: in prouinciis vero 3 Preefidum prouinciarum.Paulus in Ladioj47.Digett.de neg.geft. Mec refert,ait 5 dR reda quis , an vtiliadione agat vel conueniarur; plane in extr'aordinariis iudiciis 3 vbi concepuo for¬ mula rum non ob ‘eruatur , h^cfubciliias fuperua- cua eft.Hotortiannus.De Ordinariorum 8cXxtraor~ dinaricrum iudiciorum deJinitione vide eleganter aclare Clarittimum viium D. Hermannum Vulr. in fuis in Inttitufiones commentariis ad iirul.de a- dionib.n.3-5.&multis feauentibus. Ordinari v iudicia dicumurjin quibus co ordine, qui ab amiquis intticutus ett,lis exercetur.Erant.dc limit.agror.De polfettione controuerfia ett, de qua ‘a-d iritei*d-idum,hoc ett,iure ordinario ligatur. Et Aggenus a!iquanto pott:De pofiefhone ttt contro- uerua , quotiesde totius fondi ftatu per interdi- dum, id ett, jure ordinario litigatur.Hotoman.^e Prat. Ord inaria iudicia, qtKe ex forte in ordinem cer- cum digefta erant. Virg.^Eneid.6. Nec vero hae fine forte dats , ttne iudice fedes. vbi Seruius , fine forte, inquit,fme iudicio:traxit autem hoc ex more Rom.‘non enim audiebantur cautte, nifi per fonem ordinats.nam tempOrequo ca ufz agebantur, ccn- ueniebant omnes( vnde 6 c Concilium ait)& cx forte dierum ordinem accipiebant, quo poft diem tri^-e- iimum fuas' caufas exequerencur. vnde ett, Qmrfi- tor Minos vrnammouec.Iuuenal. GratiafaUaci.qui f Treinde,vtei^o- i liantur ciues negotiis vulgaribus ad arduasresa- ■ gendas,quoniam pulehrius parari,quaracream;. { bi le m.O vencrandamantiquitatem, vtluftmianai ! rede YOcat,a qua & eruditum fefateturinif.vltiai, lnftitut.de adopt. Nam variis & grauibcsomni;n rerum exemplis fcatet.Quid rogo falubriusRei > f blicx tuerir,quam huncotdinemin omnibuscici- taiibus imicari, vt non ftatim rudesacnullo^eiti olficij argumento probati, rapiantur adfummta adminiftranda Reipublicar gradum &:ordintns-Ni ■ poftum me boe loco continere, quin expoftulenui * crutcis qijibufdam,qui tam funt amentcs 3 vt vtik j illura longecjue puleherrimum‘ih omnibusAcai: miisreceptur« ordinem titiiloftfueUut Contemnei; ' aut etiam improbare non erubeicant. Qua(i vo ‘ vani fint omnium iireratorum ofdines. f quiunt,eft Codoris titulus; quid Licentiad: qui Baccalaureijnifi pecuniarum nundinationes?&r;.' liqua id genus meptiarutn mulca effutiunr. Vc - 1 rum legant infuifi homines,quid fcribant erudki f omnium feculorum in bonis artibus antefignaci, * Qoomodo pra?parandi fint per ordinem ftudiolLf j incunabulis iiterarum,ad grauior.es difciplinas;ia 1 quas ne tanquam fus in rofisirruerent,quamdiii< 1 genter fini a prsceptoribus vires.ingemj perpen* | dend^:Et quam tale in bonis artibus iudlclumnd* 1 lo pofiit neri modo,nifiin clafies diuidanturftudu , & fingulis clailibus tituli accommodentur,quii)ai j ali j a b aliis in IcHolaftica ratione di!cernatur.Qu3- j les funt i lauri bacca, Baccalaureatus, Magifterij, \ Licentise,& Dodoratus. Fl^Cjincjuam^erpendant, 1 fi voluerint , iniqui cenfores , &facilevidebum i errorera fuum vel confcientia didante.Oldendorp, 1 Prat. q r din e m politicum,vt euitetur confufio magifira* t uum, ieruandum efie , vel apes n.aturaliquadjn inclinqtione nobis oftendunt, quanim vniiro^uoi' que examen fuum fequitur regem.Prat. OrDines amplifiimi,erantfenatorius,&equefier; cx quibus apud Romanos. fortito fiebant iudic«. Ad fortunas quoque 8 c vitže genus cjuandofjufrt' fert^i"* Vide Donat.cxponentem illudTerf/ifjjia E un ucho:Conueni fiodie adueniens quentlamn)ei loči hinc,atque ordinis.Spieg. ^rdiKes per Germaniam tres efle commodefe* rimusividelicet Senatorium,boc eft , Principoa& m a giftrdt u u m: Eq u eftrem ,hoc eft, berieficiarior jni nobilium,fiue ruri,fiue in ciuitatibus ; PJebeiam, ■ ifldtj !# >o O A N T E id effre!lqu®rum cluiufli a negotlatororn i opificum,&: lufticorum. Et profe&o , H hos ftntus confundas, a- &um fueritcum politia &: tranquillitate.Vnufquifque enim debet fu* vocationis meminiffe. Quo pertinee tit.GNegotiafor ne milic. Ordines qaoque Romani tres funt: Senatorius pri- itiuschipatcicij eranc, Sc in fenatum eligeb311tar.Se- cundusequefter, hlc medins erat equitum qui equis publicis meretent:quorum infigne eratannuli aurei, quibusaplebe diftinguebantur. Tcrtius plebis erat,in q.iorum namero Quiiites, Sc qui ex aiiqua tribu ei- fent,atque ciues Romani dicebantur. zaf.in l.i. de o« rigdun > , OrDo eft, non feru.tre ordinem , in mamfeftis Sc no* toriis.cap.ad noftram.3. extr.de iureiur. Ordo a ietiediffert,quia ille digeftio eft , qua fuo lo- coouidque collocatur: harc vero continua qua;.dain progrefTto,atqu'e concexcus c0minutis.Aliqu.1ndo po- nitur ordo.pto ipfis hominibus 3 hoc eft,iis qui funt e- iufdem ffgnitatis. Apudluteconfult. Bxtra ordinem fignificat.fiiie verbis Sc for muliš feiennjbtii. Xaftlt.de intcrdte-t*. fin. ftim quoties,alt,cxcra ordinem ius uicitur.Iiem Paulus : Grdo excrcendorum rublicdu- diciotufiunvfu efi.e dciiit: durante tamen pcena le¬ gam, cimi extra ord.nem crunina probantur. Inter annoseft verius ferics,quam cjrdo.Spieg. Ordo, pro ftatu.in leg.diuus Marcm.ff.de offic.pra^fid. Grjci appeilanc.Status bi tar ia m accipitur:al as' proiure pcrfooarum,quod Sc caput dicitur.Vnde Ca- puemmuuvtin tit Dig.de ftat.hom.Inft.de iur.per¬ lona. Ahns pro ordm e perfonarum , refpe&upohtica: d‘gmtatis.01dendorp.Prat. Oaoo etiam gcadum dignicatis fignificat. Ita ordinem infttioretnSc faperiorem accipe leg.4.Digeft.de Se„ nat.Brifl' ORDo.eftcuiuslibet rei fuo loco eoncinna digeftio.Sic &inper(oni$omnium maxime per iuftitiamdiftri- buuu.unaptaquxdam coilocatio čxigitur. Qn?re in Republica o rdi n es dicimus, ficut Sc in acie diftribu- tioneshoaiinum, pro vniufcuiufque ft.uu Sc qualita- te: vtfmgulxfunftiones eo commodius intelligan- tut ex^d'uiuurqiie. ORDoecpicftet mediuš dicebntnr 5 a quo ad fenatoriam dign-.tatem/aCcenrus fait: in ter im tainen iudiciis prai- iiciebaniur. Ecjuitum infigne fuerurit'aiinuli aurei, qaibusarlebe diftlngjebantur. Tales hodiefunte- quaes3utati<, curri aiiišimperij beneficiariis , qui ad lublicamcomjtiisautoritatcm interponehdnm non folentvocari. Old. vide paulo ante Ordines quoque Romani. Oitpodeaicionum,ciuitatis.ve, collegium ipfum decu- rionum5c curiam fignificatd.iy.ff ad municip.leg.itf. : 5.i,ff.(le alim.legac.Li.de omni ag.defer.hb.il. C.Ap- pellatucdc fimpliciter ac abfolute Ordo in %iod cuiujqae Vili u e rfi t » 1 eg. s vi t i m .ff d e don. i n t . V;r.Lvkim.ffiad munic.l.i.f.fed 6e fi prrefes.ffquando 3ppell.fu.hvn.ffni bil innou.appel.ieg kff de magiftr. couuen.Ieg.vltiiti.ff.de veter.Sic Sc in infcriptionibus 3 ! K:qu shocverbum accipiendum eft. Itaque inor- L ornem allegi, nihil aliud eft quam decurionem fieri. G-hr.8:leg.peiiff, dedecur.l.vlti.ff de veteran,Btift. Prat. Amagiftratibus aurem municipahrbus tntorchuus non videtur per ordinem elečtus.l.i. Dig.de magiftr. conuen.Nec vero aliter habetur ordo, quam duabus paUibus adhibitis. leg.^.ffde decrec. ab ord.hac. l.j.ff. q»odcuiufque vniuerf. Plane fi decuriones decreue- rmtaffionem per eum mouendam quem duumuiri ^iegerintjis videtar ab ordine eleffus.parui enim re- i\? r Yfe°!r 0 el fS erit > an is, cui ordonegotium de- R. ij ?54 tum fignificare Volant audoresj amplffunum ordi- nem dicere folent.BrifT. Ordo iuris &legum in leg.i. C.deliber.cau* Ieg4i.§.{^ ciuile.ff depof.Valer.Max.lib j.ca.i.Quoniam Confui dum iuris ordinem fequitur, id aga , vt Imperium Rom.corruat. Vtuntur non femel hoc verbo Saluia- mis Ada/ilienf.in libris de vero Dei iudicio,& Caffiod. in libris Variarum.Brtfi’. Or d o ludiciorum h^.Cod. de fentent.S: interlocuti«* Brili. Or do militans olim fuit,vt in e.vercitu, quodam du,m:les centurioni> Centuno tribuno,Tiibunus le- gato,Legatus confuli cbedirec. Sed ifti gradus Sc no- imna rei mihtaris cceperunt cum tempore(vc fere o- mnia^ariati.Olden. Ordo pJebeius,&infimus fuit ^ in quem referebantuic omnes Romani ciues tribuarij,hoc eft,ad tribus per- tinenreScNain ferui 6cljbertini(pra:terquam vindiffa Uianunnfii^non eram tribuum cip.ices : ivii fpeciaii- ter eis con:ederentur.E\'q Jibiis ineell=gi poteft l.pa- tronus. in princip. D. : g. de Lj. Vbi Accurfius ridicula commemorat de feruorum progenie. Ad hos ordi¬ nes refpexit Vlpian.in leg.i.S.fed Sc h feruus. ff.de in- fpicicn.vent. Puhlice enim , inqii;ens,intereft,partus non fubiicj, vc ord/nu n dignitas familiarumque fal- uafic. Oidend. vide paulo ante ordines quoque Ro¬ mani. Or d o. fcriptura? non impedit caufam iurisac volunta^ tis, autor Papin, l.cum pater iiiios. fidei t\ix com- mitto vxor de I.i.Spieg. Or d o Senatorius erat, qul patritios tantum,ex quibus Senatus Iegebatur>continebac. Apud hos cenfebatur imperij elTe maieftas. Nos in hunc ordinem referre poilmnus omnes imperij ftatus, qui iufti.s p.rincipum confftiis inteifunc, atqu.e ius d^cendcE fententia: ha- bent. Oidend. vide Sc fupra , Ordmes quoque Ro¬ mani. 40 yo 60 Qft.U.§.i l ff.quo4cuiafq l ic Yniuerf.Por.ro cumSena- Orficianvm Sc. Hoc SenatufconfiiUum inteftatas matris haereditatem ad foium filium Sc filiam defcr- reteftatur imp A’>ex. in l.t.C.ad Senatufc. Otfic.c.io. 1 U.& commeminit Placentinus. 0 'f>yij* n lcg.vlt Digeft.fin.rcgcnd. C0nftant.h2.Epit. tu .4 » cpyyz((ic enim emendandum eft} jS.viTo 1 7rvrj(ii f fi .»V ot 7roSm tw 6. fitiKiv- fi.. Hf.iychšus vero opyv l dv a t efie t Iuj *TŽ£#K£ UT«(37v , X) TO /JATfOf “Tat yi[A /M’ m^ts Tfei; Brilfi Or ichucvm^s montanum interpretatur,nam opis ir,ons,2 xs eft. Perperam ergo Aurichalcum ie- gicur.Vipi.de ačh.em^t.Sc vend. Qaeinadmodum, in- quit,fi quis vas orichalcum.Nebr. Oriens , occidens, fcptentrio,& mendie$,in Auth.vt omn.obediant iud.prouinc.§.confiderantes. Oriens modo proparte orbis cuiproprius prsfeftus prauorio atttibutus erat, modo pro dioecefi qu se pro- uincias lf. continebat > Palsftinam , Phoenicem, Sy- riain^ypruna > Ciliciam»PaixftinaRi fecundam,Palte- ftinam falutarem, Phoenicem Libani*Euphratenfeni, Sytiam falutarem , OlrocnamMciopotamiam,Cili- ciam fecundam.lfauriam, Arabiam-Quanquum Gu- liel. Tyrius. Orientem exveterum aučloritate An- tibchiam dicfieefim appellarefe fcribatiib.^.debel- lo fae. cap. i.B. §upradičlae autem omnes prouincias fub difpofitipnpViri fpetftabilis comitis Orlentis e- rant, vt ex Notitia patet. Cuius comitis curar Seleu«. cena clalfis committitur ad auxilium purgandi O- rientis, quemadmodum vulgo legitur in 1. devn.de claflicis li.ii.Cod.Quo in loco menda m efie me kri¬ pti codlcis luftinianei libri , Sc impreflus Theodofij codex docuere : in quibuš longe recftius fcripttim eft ad auxilium purgandi Orontis. Eft auterii Olga- 041 7° I95S ° tes Phocniciae & Syr'ar flunlus imet Libanum & An- tilibanum exoriens, vt Plinius libr.i. cap.n. & Mela lib l. fcribunc. Qui, Eous appellatur a Stacio Papinio lib 4.S:!ujt.Gulielm.Tyrius bb.*. de bello fac.cap.8. Fluuius,ait,qut Orontes appellatur.veibo vulgari Fer dicimur,aban. tiquis interfitumenta habita eft.hodietauieovtnitt frumento iegatonon putabatur, faltem in hisregio- nibus vbi non feritur, quianon ad panemfedadpul. tem & delicias adferuatur ^quate vim Bominiscuei vfu amittere videtur. I. fi cui S. lans. Digeft.de legat, tertio. Optima nominum interpres videtur elf; ( eonfuetudo I. Labeo.de luppelleft.l.& voluntatcmi cum de lanionis. $. alinam. Digeft. de fun. inftrud. Ori7.a radicem teretein habet, altitudine eft rabiti- * ii.foliis porraeeis, flore purpureo, paIudrem Siti. guum locum amat, fecundum Diofcotidcm. rtfi. tam frutnentariam , iam eft vulgatum efledonut uum frumenti, quod fiebatiis, qui tefleras accepif- fent.id eft,figna plumbeajignea velfmiilismateri, qua fparfain vulgus, .velalitetdiftributaeflčnt: »t , qui aecepiflet frumentunj,qtiantum intefleradeliri* ptum eflera diftributoribus (vt Dion ait) peciperet, leg.Titia.Dtgeft.de leg.i. Piebatautem tantnmRte ms, vt colligitut ext. fed fifufcepu.5.ptimo. Di- geft.de iudic.& ibi Budaeus, adde forcaunpinii.i«. ris cap.S. Orm aminta confularia bate funt, trabea, fine palmi. ta.fcipio.calcei aurati, iella curulis, ; fafces.Cafliodo- rus tn Formula coniulacus.VopifcusitetninAurelia- no: Teconfulem hodie defigno feripturus adfa' tuin.vttibi deputetfcipionem.Cuiac.adleg.i.Corna- mtnta.cum jT. fequ.&le£.omaiHenrorum. ]j. Dig. deaur.arg. mund. Non etiam quod neceffitatis vel vtilitatis caufa habetur,adeo vt nec veftis omame- tunmiftimetur/ii&.leg. ornamentorum. trigeilma {eptiau,&leg,quamuis ttigefima Cesta* Digeft. de aur.argent. murni. quia vi&us caufa paratur. leg. viftus.Digsft.de verbor.iignific, Notandura ramen eft,raagnam, inter ernamentum »veftem mundum- 3 ° (juediffer^otiam e (Tej curn veftis in vidu fit.d. leg. viftus. leg. iaftratum. Digeft.de verbor. ifignificar, Ifg.prima,leg,vx®ri ij.leg. veftimenturn.leg. Ceqii. AUrgumcnto, in princip.jT.i.jf. ornamenta, dift.L 9uan3uis.leg.fi quis 30. d.l.ornamentorum. l.penulr. Digeft.de aur.argent.m und.Iega.Nam veftis necef- fitaiigccultui corporis inCeruit.diiS:. leg-vi&us. leg. ^9leg.quos nos hoftes. in. de verbor.fignific. d. Ifg.pnma.d.leg.veftimentum. d. leg,veftis.did.leg. »Juarauis.ornamentum eft quod neque neceffitatis nequecu!tus gratia , (ed vt ornatlus fit corpus non folumc^ltui& vefiitui , verum etiam ipfiquan- doquecorpori accedit : cuiufmodi funt-armilla?, inaures,gemm«, margarita: ,annuli, vitts , mitra?, &.di&ieg,argumento, jT. ornamenta. §. fecp His rdusnecjuc corpus-induiturneque cultum red- ditur, fed tantu# *xornatur : adeo, vt etiam nuda, qu« corpori vittas, armiilasfinaures, gemas ▼eappofuic, h«c modo ornata mulier dici poffit.d. O A NT E R. 1958 Ornatricbs (Vet.Gl.rMTftŽTetiuMeg.legatis ornatticibus.Dift.de legat.?,e* funt j queisfibi rau. lieres coraas exotnent, vt dicitut in leg. item lega. to.49.ffeod.fic enim eo in loco legi vultlac. Cuiac. Feftus , Acus qua otnattiivtitur: vel, funt aneill*, qu* matronis comandis deleruiebant , eifque mi. nifterium in capillis difponendis , digerendit,cti. fpandis.ac torquendis exhibebant.BrifT. Martialis: Vrnit de tetopeccaucrit orbe comarum •-Anmilus incerta non lične fixus acu- ‘Befine tam Lalage trifles ornare capillos, Tangat & dnfanum nulla puella caput . Harum etiam fit mentioiniilo monumen- to Kom. ClNERlBVS CiMlLtlE AtPIONIAB Qviritae Ornairici Besi vt M. Seeiimi Gaui DisPeksai. De his item fic Galenus in li.de Thetiac*Id Pifo- nem ; Avm/ '$new aim^Je tz ^tM©- amSuittitiur- ft.n rr 'cTciirii, č :u:7 iA -jj,* ozi TCtfS/^as iutnp-tm;. Hse ciniflones etiam dicuntut. brat. Or ph ano ir o ph iv.m, of$iu$ft£or j eft locus in quo filii orbi.&patentibusptiuati nutriuntur , ab o& JSepcj. HuiusmeminitImperatorinleg.il. lud.jT.fi quis vero.& leg.penultima.in princip.C.de facrofamft.EccIcf.& inleg.otnnia ptiuilegia. C. de tpifcop.& cletic. Or phanotrophi funthi, quiprseponunturoe- pbariis nuttiendis, tanquam tutores feu cutatotes minorum fecundum Imperator, in leg. orphanotro- phos.in princip.Cod.de epifcop.& cleric.Sc in ieg.a^ mnia.proxime aliegata.De his Spec.in tit. deorpha- notropho,& in ttt.de his qui alien.nom.in iudic. in^ ter.in ver lic. orphanotrophus. & in titul- de inftru- ment edit.jT.nunc vero aHqua.verfic 16.& f.vlt.ver- fic.funt etiam orph3notrephi.& text.in Auth.de a- lien.Sc emph.jT.emphyteofes vero.per totum. &in aliis locis multis Cotta. Or phan vs,qui caret patre,prsefidioque patfftnflifc qui fummoperedefiderat illius opem, quum fine e« mcilehabeat Gtaica diftio eft Vallje.l.omnia ptiuile- gia.C.de epifc.Sc cler.Sp. H a 'gnmento. J.ornamentorunn.Mundus eft,quod Jo O r p n i t i A N v m Senatufconfultum tempotibua D corporis venuftati inferuiens ,neque veftis eft ne- queornamenturn, fed vt corpus mundius reddat at- quemtidius: cuiufmodi videri potefl balneum , vn. S«m[ain , fpeculum, peften ,&fimilia munditiei corporistnferuientia , di£l.l»g argum. jT.ocnamen- j 1 ' vt funt item purpuriflhium, fti. bitim.- de quibus fucis Plinius lib.i,.cap.4i& Plautus niMoftell.aa.i.fcen.j.vbi vero Scapha moner.iuue- miematatem non oportete vllum pigmentum at- tingere , &nsua piftura interpolare opus lepedif- 60 umtira : fed erunt vetula: edentulae , qu:e vitia corporis fuco occulunt t Gacdd. fupra difto loco. n„, H . Rs at a mmenta in leg.trigefima očtaua. ff.de xdi- ‘«t. edifUccipeinftrata,frenifque,ephippiis ac pha- Icnsinftruffa.fic O »sati afiniapud Catonem d.c re ruftica. Briflfo- mus. pSR*Tissj mvs vir is dici folet.auioptimisartibus tnilriiaus&honoresaffecutus apopulo, & maxi®e aptus eft.Spieg. r - 75 Marci fačium eft, Orphito & Rufo confulibus. £o( SCto liberi ad bona matrum inteftatarum admittun- tur, Icg.r.Digeft.ad SCtum Tertull. leg.fecunda. in fin.Digeft.vnde legitim. leg. prima, S. fi qua pras- gnans. Digeft. vndecognat.leg.S.ff de acquir.hs- red.lnft.deOrphitiaB.BriffoH. Vide & fupra ©ifitia- num. O R TKODOxvs.Orthodoxus ait Ifidor.lib.8,Orig.ča.’ vit.hotno retSa: opinionis ergaDeum.fiue (ententiae, autfidei,ift'Ja enim glariam,8c exiftimationenr ,fi- ue opinionem,& fententiam fignificat. hme orilio- doxia,reaa optnio & fides: buius vocabuli nremini* Imp.in leg.priuilegia, leg, iubemus nuli), circ. prin¬ cip. feg.decernimus.Cod.de facrof.Ecd.&altbi ferpe. Shard. Or tvs aboriundo in hoc differt,quod ortus fignifi.’ catlocum natiuitatis, vt ego fum ortus Romee,Turo- ni.Oriundusautem ,“eum locum maiores noftri 5 qnibus dedufti natique fumus, Scvndefuerunt pa r ' rentes.ficechstis in leg.prouincialcs, Digeft. de verb. fign, Sjf * *959 O ANTE S. o s; 19& Os alicui olere.noi! etie morbofumTrebatius ait.vt te- fert VJp.in !.rt. §. vlt.ff.de sdil.edift. Os de auibus, dixit Taulus in 1 . qui fundnm.S. fundi.de contrah. empt. Non magis, aic, qujm. li quid ex eo, quodex facco 1'accarij cecidiffet, ant auibus exore cecidiffec.namm effet.Sic de brutis Virgilius, Or a citatorum dtxtra detorjlt equorum. ©s c E do Gellio viliuin eft, quo laepe oicitamus ofque , diducimu;. Verum Sereno fignificac potius oris vicu- fcula.cuin fcribit: H me cfcedc fitgit Imgut quoque Vitinem cedunt. Os c E D o, inquit Iiidoi us, eft qua infmtium ora vlce- rancur , qu.e quideai vlcufcuh apheha a medicis vo - cantunvt annotauit Turnebus aduerfariorum lib. 10. cap.17. Ose il l a dicuutur parua iigilla in effigiem hurannam arte fimulata, vt fcr.bitMacrobiusrEc ofcill.. quoque funt imagunoula:, qu,T infantibus ptsbenturad lu- : furnritidem ofcill.i etiarn dicebantur », id eft, penfiles quxdam geftaciones de arboribus fufpenfe, in quibus horainespet lufum iačtrbamur , atque ea iačlatio ofcillatio dicebatuc: nam homines eo gtne- re luftrs fe. i.rčl.intes impoliti tranluerio tigno dear- bore fufpenlb.alterms le riiutuoque fubieftabant de- primebantuue. Quod genus lufus per fex feriatum latinarum dies cekbtare folebant, in memoriam & imaginerrt vitre humanre , inqu.i aitiffima interdum in iufimum dciiciuntur, intima in altum etferur.cur & eirehtirmir it j memoriam redintegrantes initio accepra: vicas iilis diebus per ofciiiationem , mo- tus cuiurum per laftatam potionem , qua rum vtebantur, laftis alimentum fignificabanr. Nam lac Latinis feriis adhibebatur etiam ftitacnficiis. Cs- cero. Er Um maSaBi Udi e Latinas .. Vrtgil.dfciilationem etiam iibetalibus.vt exiftimo, fieti dixit: Ofiilla ex alta fufptndmt molila /juercu. }° quod varias fruges tninutas Sc Ieguminafignifica, „ autor cit Hefjchius & Galcnus alirajibr.i.hisveifc, O ar&[>* c»tmt twv fap&rfm. {t »v at osi yl mv4 , vjjAfjj) V s , mask. A n t i q. L ex. 1 i gumen intcrpreiatj; tk o^/o?ra)>via»,Ieguminariuiii.Arc2il.inl.muneti 18. §.elemporia. tp. fF.dc inuiu&houoi.inqual« D d. non c o n u e ni um. V u Igata enim & Haloandii e6 tio habet hofpitatura. Hugonis aporta hofprionia, Ofprion* Bud«o funr,qui comparandis legaminibus ereati funt : Osprionia munusipfum. SedGoth.Hi* loandri le&onem veriorem putat Briff. O s r o h e n i a m ,fe u m a u is, G fro h enam, qu z ptouincia eii Parthis contermina, pro OfdrochenaminU nines fundi. C. de fuiul.patrim.iibr.ii, reponeadum puto ex Vadiano:quamuisOi’droen.im Alcia. fu^. tur legendam. Apud Alberic. e^cac Oifrotonan.ii vocabuhim. Ofrohenoruin magnum namenim I®. perat. Alexarider poft deuiftos in 4 (fyriaparibos, Rom« militi« adicripfit, & poft eam GaieiiusMaii- minus concra Germanos eduxit Belilcoii homineijS: fagittandi peritilfirni fuere.Spie£. Os s a cadauer s appellatioae non veniunt. 1 , locum.f, ; prstor.vbi Bart.ff.de religioi?. 1 Ossa ri a,Iocus in quo reponumur ofladefanftoraa apud Vlpian.in leg.i Digeft.de fepuichr. violat.Qci- dam Iegunt Olliiaria. Alberieus Offliana,inqui;,ci« pfa, in qua reponumur ofla. Qjidam IeguntOffua* rium. Si c Caftellanus inprouincia veteti inictiptio. netlulia Fufcinia ofluarium viua ftbifeciuvideCuiac. io.obf.sy, Otendere, monftrare, demonftrare.&dechraic eftieft etiam docere k probare-Briff. Os ten d ITT a e , vel vt al j , Hoftenditis , vocabuloj quod veterum barbaries, ab hofte,& dacione connn- Kic^tait B iro Tautenbergius , cpmprehendunturfi impendia, qus Vafalli obeunt comitantes Romi principem, in expeditionem aduerfus hoftes pergen* 1 tem.£xcat vox in $.limiliter.titu. de Capit.Comad-ia Placir.Feud.Spieg. lnquota’men muhi interpretantur. .nam & 4 ° Ostens i oh a les milites apudLamp. videmutdk ob h cen« etiam partis ftmulachrum ofcillum vocari pode cenfent.Inde igitur per translationem ofcilium in ariece murali dixit, propterea quod malo ftatmo tanquam trutina,aker tranfuerfus iu(pendebatiir. eo- dehi modode mundo exaxe pendente 5 in lib.de A- njma'dixit. Initium enim omnium commentatus a- iiimum, & vniuetfttstis olcillum de illius axe fufpen- dens. Schardius exTurnebi Aduerfariorum lib. 7. cap. 1 o. O.scillis fen ofticulrs ludere quid fitdeclarat in epi' jo flola cenconi fuo pr«fiXva Aufonius 5 meminit Sneto« nius in Augufto cnp.Sj. Brod«us MiTcellan. libro 4. capit.7. Os c v Lo.hoc eft,bafto, 3 ffinitas non contrahitur.17.qU. 1. Lexdiuma.nec eft fignum rnatrimonij contradi.vc text,in -l.fi a fponfc.Sc ibi Bil. Cod.de donat. ante mjpt.Oiim oleulo Tal utah ant 5 Conlui Imperatonem, difcipulus prasceptorem.Spieg. . 0 'crfct^ dicis caufa , perf ndorie, Modeftin.in 1 . 2. ff q ui r et.tu t. >9 4 /UovgV idv yji. ^ oV eq’ - id en,Et non ioium ii non pe- tierit, fed Šc li quem petierit, dicis caufa petierir. Et Dio Iib.hlft0r.i7. v bi morem illurn habendi exerci- tus in Ianiculo dum comitia in Čampo Martio habe- rentur expofuiftet,de uno Geilnjs lib.1j.cap-2.7- >9^ tn vuv t\iK& woift47B^,inqiiitthoc eft, idque^ec- iam nunc cbc scaufa, &c moriš veteris vfurpandi fieti folet.Hoto.Briir, O* prat v ra , minutarum frugum puhlice coemen' darum «ura 1 vocabulum fiftum c^Gr^sco qui oftentui modo habentur in vrbibus, nonbellks rei caufa.Ex S.hodig.Sp. O s t e n T a r e eft alfingere fibi maiora, qoam qu$ rj ipfa lin t , quam ingenium ferat aui facultat«, j aut tal!a ommno de fe pr«dicare, aliaque q»ain fthcea prreciara admoduim, magifque ac magisnit¬ ratu , atque bonoratu digna. Rhod. Agticol.:.h&a- re, alt, magis verbis eft, oftentare rebus. Hirc o-ftematio. Vnde hac vqce proprie vfuseft Vlpia* »us in lege tettia , paragrapho fin. commocbt':. Non poteh, inquit, commodari id,quodvfuconfumitur, nifi fone adpompam , veloftentaiioneniquisacci' piat.Spieg. Ostentvm vocabulum generaleefr ab eftentatione nou« &inconfuet« form«dicnom!natura,quotlV!« pianiis In leg trigeiima oftaua, Digell deverbor. . lignification.hoc modo definit, O/tentum, inquic,eft omne quod contra naturam cuiufque rei genuum fačtumque eft. Eius duo genera feu fubalterns conftituuntur fpecies. Alterum quoties quid con* tra naturam (ftoc eft contra natur« coniuetudacni) nafeitur ( feu quones naturalisforma non miuatur, fed folummodo interpolcuu^autainplificsndo,asi detrahendo , aut mutibndo. leg. non funt libcr/H- Digeft. de ftatu homin.) velutifi quis tfiopR* mbusforte aut pedibus, aut qua alia partecoipo* ris geminataai.it interpolata, qu« natura? co® ris eft: Alterum cum quid prodig:oliiit eft monftrofum, leg.qua:rec aliquis. cente iia.a »g- fnna quinta. Digeft. de Yerb.Qi. O ANTE T. 1961 non fant Iiber1.x4.ff* deftatu. homi )videtur (hoc eft, cuius torma in aliam fpeciem eft mucaca Sc quafi prodigium natura:, qua: fui ipfius oblita videtur , Sc prodiga adeo facta, vt fnterdičto fere opus habuifi. fct)qux (ptodigiorum genera ) Gra:ci vpACf&m ( eo quod videnti apparent,dicendove indicantur,(icut a- pud Latinos roonftra 6: oftenta, a monftrando Sc o- ftendendo dieta, cum proptcranimi nouitatis aaidi opinionem vifu mira inuicern a fpe&antibus Sc cur- reatibus monftrentur Sc oftendi petantur) vocant. '10 General e vocabui urn dlxi efle oftentum, quod Sc fe ipfum in fpecie Si monftratum feu prodigium , tan- quamaheram fpeciem comprehendlt,per texcu:n In l.tfgefima odaaa^c Jeg.qu2ret aiiquis.de verborum fignifi..leg.non funt iiberi. ff. de ftatu hom. Often- tumin fpecie fic dičtu.m (quia natura in eo fe often- ditefficacem, at peccantem in exceffu , vel defe&u) eftcui naturali or.ginis Sc generationis fuae forma roinimedeftručb augmentum accefllt,vel inuliquo dehbatum & detra&mn, vel mutilatum eft.Aucta e- 10 rit forma fi na cantui,qu< tresplurefve habeant ma- nusaut pedes*.qui fex piuucfve d^gicos in fingulis ha- beat manib«s: ve! qui duobas capitibus aut tribus* plutibufve oculis edmuur. text. in d;6Ueg. trigefima ochua.Inhisenlm natura larga fuit, Sc humana offi- cia&meffibra ampliauitj nec vidcri potcft aliud ge« nitutn,quaai quale erat gigne.is. dičt.leg.non funt li- beri.14.verlic. partus. Digeft.de ftatu hom.Ideo huc etiam referri debet hertnaphroditus, oiim androgy- nusdidus,qui vtroque fexu donatus cft.Item hac re- feni debet fi exfcemma mas fiat, de qua Plini us h- ? bto^capit.4 Gellius libro 9.cap.4. &Tiraquell.ad 1 . i-conoubiaunumer.Q9.6i: fequentibus.Nam cum fce- niinaficmasoccaiionatus Sc imperfeelus.D.Thomas im.part.qua*ftio $9.arc.i. Ariftotel. libr. dehiftor.a- nimal.oclauo.capitul.fecundo‘.& libr.de gener.anim. fecuudo, capitul. ter no, natura autem parens Sc ai- tri.tomniam femper ad perfečtiora ac meliora nita- (ur, fitvt perficiendo fceminam ampiiorem quain antefuit,imo meliorem formam addat. Detračtum trnfotma: St confuetudini naturah fi quis vno bra- fniovtlpcie, autlnuerfis brachiis pedibufque , vel vnouulloveoculo,aut fine naribus : fineve nafo,aut vemnculonatus fuerit: F.t fi quid membris eorum- ofiiciisiimtz peccato oblatum eft, humaaara tam en fpeciem Sc confuetudinern retinuit, neque formam penitus exu';t. Itaque taie quid ex homine fia:um,humanuspattus &'nomo ceiiferi debet, licet ftimperfedior, quam comtnunis fert naturae con- fietudo.-D.Gcedd^ns ad 1.oftentum trgefimam oda- wm,numero tertio, Sc fequentibus*ff.de verborum * %n ficat. OstENTVM Libeo definit omne contra naturam cu« iuquereigenitu,n factumque.i.38. ff.de verb.figni.&: aboftendendo dici fcribit.Briff ^Racismvs, relegationls eratgenusapud Athe* n ienl’e>-, cumpopulus teftulis in vrnam miffisali- qoemrelpg.ib.-vt. dicitur enim )Zm ^frpsdc&v, id eft ^Itulis, (quie figulinte an ofireorum fuerint,dubium Ca)quibusin comitiis populus nomina eorum infcri- bebat^uosob potentiam Sc gloriam ferre non pote- tat P e H u * t,u s fic Plutarch. in Ariftid. non ita niocui sb initio-.OVf^^o v >.*C&v o v / 3 o^Xsts /«wr«oTtj 7ro\i?$!, ejs iv a tvttov -m j r V&mpy.yp$ij,3 V j & yj M }^ cf, 0 U ®C 6 X-TC«. C*i 5 TO ovfAGnV! CV TStOTd)? Of p&MV jvAiijh '({(ihdTTovis oi pi&vres tlcv.aTt- 'mlu> (š;or&i}U7 i uos'iiVTci cvo^Jtuv ik&~ov tov vm.iijs Trku?m Y^y^i^{>'ov, i^impvvTov us ETiitTžKjj Hune eundem mo- 7 ^ ttm obierualTe šc Argiui §c Milefij» Sc Megarenfes 60 leguntur* R.efert ^utdas ct aitfioritateTheophrafti omnium primum Athenis ofiracifmo eieftum fuif- fe 1 befea malto ante Hlppis tempor-a. vide Arifto- tel.Iibro tertio.Polic. Plucarchum in vita Arift/dis^ Tbemiftochs -Budsum in c o m m en tari is Gr^cs lin- gu^jSc in annotat.ad Pandečbas. Hadrianum lunium anirnaduerfionum lib.i.capituhf. vcapudSuidam le- gitur } dupiex erat offracifmus,fciTitet phygi Sc apoft.u taram.Priore in exllium mittebantuf qui dignarn de¬ li do pcenam vitare voluiffent, quibus puhlice bona demebamur a atque h is exi!ij tempus pr pho vltirno.Digelr.de vfi.r.bterda-i.vfuras.Digeft.de contra.cut. Piiniusllhro decimo Epiftolar.ad Traian. Pecunia: puhlica: Sc ex;;čbe funt, Sc exiguntur : quas vereor,ne otiofa: iaceant. Nam Sc pr^diorum con*» parandorum , aut nulla.aut rariftima occafio eft,nec inueniuntur qui velint debeie Reip. Eodemque fen- fu Sc Gr^cj esfyk^pnfj&veL vfurpant. Demofthen.con¬ tra Anhob.orat , i <&? ^ yy yji&'zrjesrev čfj$s cl’mvcv 4 Ta T5 ivepya. cuj^J bjud$yi* Ex contrario vero ©ccupari dicitur pecunia,qua: agitatur, exercetur.no- minibus colldcatur. Pomponius piftoribus, Vi a No- nlo accepf, qu c f tuleram mecum decem milia vičto- riata. Gneča mercede illico curat, vtoccuparcm. M.Tuli. in Verrin. Aff.L. Prvetetea pecunias occupa- uerat, apud pepulum fyngcaphas fecerat. Aufon.ia pratfatione Gcyphi. Atque vt auidus fccnerator im- pcobum nurnmum occupare maluiquam condere« SicColumella libro ptimo de re ruftic. capite o6ta» uo,Se libro vndecimo , capite primo. Pecuniam in pecore Sc aliis rebus promčrcallbus occupare di- xit. Donatus etiam hoc verbum ad debitorem , qui fcenori accipit, refert. Sic enim in Phormio.fentit, Dicitur etiam verfuram facere, cum mino r e fcenore acceptam,uiaiore occupat.Briff. Or i o s vs apud Cice.in Bruto fighificat,& feda* tum animum habentem.Vt ipfi Gaiba: quem fprtaffe vis,non ingenij folum , fed etiam animi, Sc naturalis quidam do'or dicentem incendebat:efficiebatque vt Sc incitata,& g ra u is 5 Sc vehem en s efiet oratio:dein- de cum otiofus ftdum prehenderat,motufque omnis animi, tanquam ventus } hpminem defecerat,flacce® fcebat oratio.Brat. Otofrf.dvs iurifconfultus nobilis Bercenonti na* tus ius ciuile Bononis puhlice m.^gna cum laude in- terpretatus eft:ibldemque r« Ji< 5 tis compluribus de iu- re ciuili commentariis, diem fuum obiit anno Prateius. O V. Ov as r s/cu 0 '(is,tam patua quam inagna.locas ciefer- tus eft in Africa , in quem nocentes dim relegati lebant.nam vtriufque meminit 1’tolemas.is in tertia tabula A&ica : & Plin.libr.j.eap.j.AtfinO!t*,inqnit, duo funt : hi & Memphites vfque ad fummum del¬ ta petueninnt, cui funt contermini ex Afnca duo Oeafiti. Mentio etiam eft vtnufque apud CbCur- tium. Et Sttabo libro decimo leptimo ictibit Oaa. fes loca habitata efle in magnis defertis, cja ifi iefu- las auafdam ia m*ii,Ov’«r5«,iaqu!t.6i ajjturrj u »«- OdH i 4 >“ ■nm P ANTE A. ?.i 7 t tiMv/dfist; /tfiueg/MUt ttunM* (.uyz- 'acu! -'cniMij; t Sati nm-Jt it. Sucrat, ,n HI tt. hc- clcl.iib.i. capite vigefimo oftauo, de Georgio quo- dara Arriano ioqueus, ait eam ijuoldaru cathoiicos interfeciffe, alios verofuperftites in ettlium ad ma¬ gnatu O dira reiegafie. Euagrius libro primo F-cclef. hiftor. čipke feptimo refert Neftorium hscreticum, ediclo Imperat.Theodofij, ia O.ilim relegatum fuif- fe, quam & Ibttn vobari fcttbit: vt & teftatur Plinius libro q’iinto cipite qaarto. Sic enim apudeumle- , 0 gendumtlbis ciuitas OEeufis &cc. Sum & alij autores, ouihuius vocis uientioiiem faciant: vt iam oon lit dubitandum,quin apad Vlpianam,leg.7. paragrapko eft quoddam. ffide interd.& reieg.ficiegi debeattEft qao.idam genus quafi in inlulam relegationis, m prouincia digypto in Ouafim relegare. Hinc Oa- lena deporutio.l.-ge prima, Co.iio.Theod.de Nili ag- get.vide Duarcn.libro fecundo Difput. ann.capit.js. Prateius. O v atiO & paruum triumphurn figntficat,qqem facie- , bantouantes, qui non in curru.ied pedites ouali co- " rona redeumes ex pugna, cum belimn non erat in- diftuni, vel line languine confeftumtSc tempus,quo gallina: ot.i fucium.Quibus autem ex caafis ouare )i- cebat, & in quib l Jsonatio difFert a eriumphOjdoccc Alcx.tnder cap.i7.1ib.Gcnial.dier.6. O v a t v m tnrutn, quo-l ouatione, viftoriaque qua:fi- tumeft. Participium poeticutnab ouotficut a triutii- pbo.triumpharus.Spieg. O v* s dicunmr ahtm.ilra minuta. Birtol.in I.oues.fEde abig.videBjrt.in Lfi.iT deabigeis Spieg. i 0 Oves reiiculz, qua: artare,vel morbo grauesreiiciuii- tur. Oves derem,gregem effe qnidam putauerunt: porcos qu:nque vel qa.uuor.Calliftr.in leg.iin.Djge.de abig. Maff. 1 Oviuvs legaris agniarietefque non contiRentur. O- uiura vero gtegeleg.ito,vtrumquecontinetur.leg.!>j. in fin.leg.7y.Digeft.de leg.j.PauUib.*. Sentent.titul. S.Briff. 40 Ovi le in Comitiis.Locus in quo centuria*prxrogatraa , erat, nominatim appellatur ottile, in quem locum centuriac feniorum ingredi non licuiflet, nili potefta- te rafti a confule.Ouile vetodicebatur prop.fr fiini- licudiiiera , quod vndique_cancell;s claufurn efter.in quo lococum cflent,fufttagiain dicebant, it \vt ittte- rim non liceret.iliis in eo loco elle.Huius etiam loči raeminit Dionyfiusbb to. Vbi de coraitiis L. Quintij loquitur,6c Lucanus cum ita fcribitiEt Uidem: macu- lanir oiiilia Romue.Gruccliius lib.t. de coraitiis Rom. jo fccatter. Omtosts , iideraqui opiliones.vel.vt quid,iui fcri- bmit,Vpi!iones.Iabolfnus:Cum inftrunientum orane legatum efler excepio pecore, p.iftotes,ouiliojies,o- uilia quoque legato cotitineri, Ofitius non rede pu- tat.l. fundi.de fund.inftruft.Spieg. Ov-i A.RiA.ouium multitudo. Ovmtu Latini fubftantiam verterunt. Connanus libr.3. ca.i.nu.3. Oilji« modo vsroVstOT vocant: & vtrunque aliquando 6o pro eodem accipicur , vt Subftantia & effenti.i apud Latinos. Ho rum autem duorum verborura ditferen- tiara tradit Damafcenus Doli Bafiliutn , dicemaliud cffeijjtvr, alind itetn didntnr. OOcvt te mm «oV,jq. aS&LiicnA r uchf tt*! dsntvuVsvv ettugiivi*oicv m 'j uTnJ-retffjt žtsuov cbtXot.cdon are-Trgje TmZfjg. e ji: v, ?r&Tf Tera ajjV. O ua; , 'aijjqijit,ip e i-iem ac formam figntricat,qua:'hypoftai 5 eis , leu perfonas , forma fimiles vna comprehendit, vc Deus hotno. v »irfretajr autem iudiuiduum , yt pater, filius, 5 c fpiri« 70 19 ^ tusTatiftus. Na 11 & tlieologijln diuinitate vna m (,1 ftannam naturamquc ponunt,&trcsijr 5 pa r .„ Q ' loco t®-fs-A«rs/f.perfonas indiuiduaTinteiligumS qut-tjuc vencu, cjuemadmodam & nos ali^uando 4 ! ftantiam pco patriinonio vfurpant.vcapud oiy^' in Eaangclipcap ie cieciinoqmnto. Tlcžalioquinon adirurus h&reditatem forma Diui Marcirefcripco dara, quam Vlpianus, Papiriianus, 4° PauliK,e\egaoterdeciarant,feruanda eft dičhleg.iu* n^nuum.J.hodie l.maiorem.l.fi plures.leg.refcri- pcum.O.g.depači.Duaren.in comment.ad eundem tit.cap.f, Lrc 1 sci confra edictum žedilium omnimodo licet, ‘ iae,fT ipfoffegocio vendkionis gerendo conuenif- fetjUa e po ft ea, a i c 1 . pacifci. 51. ff.de pačL Pacifci quo- qw lžcec con era ea qua: moriš & confuecudinis lunr 5 vtveniant miudicium empti & venditi, veiuti ne caiitiodoptapr^ftetur.l.pa&a.fFde contrah. eropt. cq Cmac.i^.obi. iAcnci vitatudbho{ie,ld eft,pa&um facere de vita falua, * ‘ lCT Aqua* modo nudajtnodo conuems, modo padla "fopliciter in iureciuili appellantur, ea funt, qux fenomen certum, neque prše k n te m & iuhiečia Jfgotii gerendi caufam habent , nam quse nomen abent certum ac proprium,ea contraftus nomiha- tJAppe!lantBr:veluti emptio, vendkio, iocatio, con- . ‘o ! depofitum,commodatum,pignus, S. nsmetsl 00 P‘gnuspadoconuentocontrahacur.1 i.fF.de pig.ačt, 'A&l.ikjpin fuperficiariis.&i.vit. ff.de pignoribus, ^ m enquoniam exiure ciuih nomen habec.contra- ««sappdlacur.Hot. ta conuenta. Elegans coniundio eft horum ver- / oru J n » vtfcilicetalterum aherius lignihcatione u PP'eatuE *Sc omniatandem hominum placita co- P ,e ^ndantur. Sic dicimus dičta fačta fignifican« tes on, bem remprorfas geftam inter atiquos. 1. iu- A - 1966 qu$ ex folo conuentn,"vt anMar.Cice#. 5 n H.Rheto- ricorum,valent; vel quse nihil praeter conueationem habenrd.71.if.de conrrah. emp.L71fF.pro foc. 1 -tpa- Clum proprie ex parte flipuiantiumtconuentum, cu qua: pepigerunt,promi{fa funt,de hdque eft conuen- tum.Seneca:Nec pada conuentaqueimpreffis lignis cukodirentur.Pr3t. Pacta conrralegem , vel in fraudem legis fic ac- cipe , vt ea non valeant qu« puhlicam Jardunt v- tiliratem , non qux iingulorum , dumlegumrc** guliš fint confcntanea. Cor«nan. libro quimocap J Pa c ta curialia Zailus in Intdled.iur.iing.in i. C no« fercem,^. libertus.ff.de condjndeb. Pac t a dotalia,& fer-iprurs de lis confed^ dicuntor in ft rum en ra dotalia , non qucd in kripturam illa pada redigi necefle lit,fed quod plcrunque, idque x propter pačtorum probationem.kribi loleantj. cum citra.Cod. de iure dotium.Hatc pada dotem faciunt certarn vel incertam. Certa ek,cum apparet, quid, quale &quantum fit id, in quo dos conliituitur : In certa cum de eo non apparer, qua: nifi in arbitriura boni vici esprekecoliara kt>ad illud ramen ek redti- cenda.l.cum polf.^.gener.l. flcum ea.Cod. de dotis promiffion. kg.in perfonan1.2i.if i. Digek. de re- gul.iur. leg. in lOcietateiu.ž.DigeffpfO fecio.l. h^c vcnditioi7.D1geft.de con erah.empt i.i. Digeft.de le- gat.t.vbi facuitates docem conftituentis perfons & eiulmedi circumftanria;alias 9 in conftderationem vemunti-vt dos,qux ab initio incertaerar,certafiat 3 c.l.cum poft.jf. gener.&fequenti.l. quajro.do. Dig, de iure dot.Hinc pada dotalia ad duo potifftmum capita referuntur^ qufppe oua: funt partim de quan-' titare dotis, partim de modo dotis conftituends. Es de quanmate vt lit certa, aut fi eft incetta,ad certi- tudinem quandam redigatur^th dos repetenda eft, kiatur, quantum tepen debeat , vt mulieri dos fua tnaneat falu'a.l.2.Dig.de iure dorium.l.i.Digeft. fo- luto matrimonio. leg.pater.7i.Digeft de euid, L in-; tereft.iS.Digeft de rebusautoiitate iudicis poffide-; dis. de modo nimirum obhicrum dotis , aliarum- 1 que circuftantiarum,qua: in difquifitionem veniut, matrimonio quandocunque dilfoluto , idemque ob sftimationem rerum in dotem datarum* Vult a ad §. li aduerfus. 14. numero 13. Inftitutis de nuJ ptiis. Pact a executiua, quse communiter in inftrurnentis apponi folent.kihcet auod creditot poflit fundun^ propria audloritate apprehendete , non habei^.t lo« cum,niii quando i-nftramentum eft liquidum. ita e«* iega^ter Bald.in I.li caufam.in vit. coi. verf.or.no«' quasro.C.de exec. rei iudic.vbi ponit exemplum i« inftrumeto dotah,quod debet liquidariialioqum pa- cla execuiiua in eo eontenta^effeftum non ioruun- tur,etiam ftante katuto, quodcontra inftrumenfum non pofilntappon^nili qusdamexceptiones:&ra** tio eft,quia ante omnia conditio in contradu debefc impleri,vt firmat D.Alex vbi citat hoediftum B^ld. conlilio centelimo decimo nono. Vifoproceftu co- lumnaprima.verliculojfed itaeft.lib.i.& ideoin pri«; rnis mulier, h peut fe mirti in polfeffionem , iatione paclorum contentorum in inftrumento dorah;adire debebit iudicem, Sc lignificare qualiter niottuuseft maritus, vel venit dies teftisuendse dotis:& ? qdod ma a , trimonium legitiraum inter eospracelftt. & hoc i- dem in fad? contingentia, & eft multum vtilis in a- praftico , lecundum lafon.in dJ.2.columna eri- gehma quinta,verf.circaautem aliud.C.de iutceia^ phyt.Cotta. ?iig«iuittm,f.prator ait.Dig.de pa&.Pa&aconucnta70 Pači a ex conu^ntu funt qux fine legibus Q^q 4 '1967 ANTE A. obferuintor,quj: iuti pratllare dicuntur.Hoe dicitur de pa&is qutt folius conuentionis autoriute valenc, & de quibus nifi vtrin'que confenfum effet, nou ha- berent vimobligationis.non teneot legibus ad fuf- ctpiendum caufa: patrocinium, id tamen (i protni- fi m; fa£lurum,conftituerifque m.hi proeare fal.t- rium, fi alteruter noftrum fecit promiffum, ex pafto ius nafcitur, vt alter quoque ftot conuentis. Qma: & fimilia pada preftar.t iuri,vt de iure pierunque ali- quidauirautentautmituant.Connan.libt. 5,capi. >® verfic S. Pa ct A fraudulenta funt , quscunquc funt alteri da- mnofa , vt paftum de non petendo , quo čredi* tores debitoribus fuis remittunt quod fibi debe- tur , quod tamen iniquum effet non feruari, dum line dolo faftum lit. Connanus libr. p. capit.f. nu- mtt t. Pa c ra iufta dicuntur, qu£ ncque dolo malo, neque aduerfus leges fiunt.l.iuris gentium.ff. ait Prstor. ff.Je pačbis. Etpafta contra leges aut contra bonos to moreš populi Romani non valenc, leg. pafta. Cod. depaft. Sed neque ftipulationes valenc. Cuiac. ad tit, r. Tul. Paul.recept, fenc.libr. i.if.neque contra leges. P ac T n. nuda Bartelus & ali i in' leg.iunfgentium. ff. igiturnuda.ff.de paffis,finmt,vt ea fintqus in fim- plicibus 8c puris finibus conuentionis Rant,mhil cir- cum fe habentia, vel noraen fpecia!e,ve! caufatn, vel contraftum, quo fe tegant. l.fi tibi. Cod.de loca. e- xempb hominis qui tune nudus dicitur , cum tališ 30 eft, qualisex vtero matris prpceffit.Breuius Salicet. in 1 . legem.Cod. de paft Paftum nudum, inqnit,eft conuentio ftans in fine folius placiti. Abfutdemau* tem eft & plane rid cuJum, cum Dd.exiftimare pa- Qa ideo nuda dici,qucd aliqua fi.nt veftita, alia qui cum Iurifconfulti dicant.nudam voiuntatem , l.t.ff. de teftam. milit, l.j. ff.de reftind.vcnd.i.rem legata.. ff.de adim.leg.i.qua tatione.paragrapho intetdu. (F. de acquir.rerum domin.Nuduna confenfum.l.qui ad. certum. ff.loca.Nudam intertogatione, l icem apud 40 Labeoneci.paragrapho. quatftionera.ft.de iureiur. Nadam ptoptietatem.l.videam.paragrapbo urimo. ff.de vfut.l.4. ff.de iur.dot.l»i|stfusfruiaus,& 1. finali, de vfufruft.ieg. Nudum vfum.l.t.ff. de v(u še-habit.. Nudu nomen.l.; patagraphoadoptiui.ff.ad Tertull. Nadam indiilgentiasn.I.i.ff.vndecog.Nijdaro poflef- jionera l.ftipulatio ifta.patagrapho fiquisfotre. ff. de verb.obltg.dicendum effet,voiuntatem veftitam- efie,confenfuai vefiitatn.interrojjaiionesn.veftitam, & esteta id genus, ouomhil abfurdius dici poffet. 5® Ber metaphoram itaq. voto exiftimes difta efte pa¬ fta nuda,quod fimplicia fint, & fine caufa, hoc eft, quibus nulla fabfit obljganJi caufa, prx:er nudum partium confenfum. l.iurifgeatium.paragrapho pti- mo.ff.de pati ! li tibi.Cod oca.prsterea line vi- ribus & prsfiiio.omni legis blčnitare & anacUio de- ftituta-.voce a genuina figmfičatione ad cognatarn, fednon ptopriam.cranflacs.Corraf. lib.i. Mifcellan. c.t.n.t. Pac t A fecundsm naturam contraftus effe dicuntur, 40 qu?,licet non exprsmantur, cotraftui tamen infunt: veluti vt veditor in emptioncvendiiiene caueat de dupla nočnine enrftionis , Connan. libf.j, cepit. 1. verf.9. jactA turpia,hoc eft , turpem caufam continentia, »bferuanda non funt, fed poli admiffa hzc pacifci poffumus, Paulus in l.fi vuus. ff.pafta.Dig. de paft. Spieg. Pact 10 nuda eft, inquit Connan.libr J. cap.inum.ju qus prstei verbarum promiffionem nibil habeu.po » 9 « -puta.fi nulla caufaadiefta'eft,autadiedi, [ e ^. r r impletaiaut impleta , fed non pt 0ptC[ nem , aut proptet conuentiooem implm |,j turpis eft, & iniufta. Conna. l,bto quinto, cap, r. um. j.Cuiac.ad Utf.de paft.ait^udarapadU«,' dici: quodalibi paftumnudum,& quen)‘admoiia nufquam paftaua aec paftioaes coiitra&uja 5 v lari. Eacrio puhlica , qus ad vniuetforum fit falutttt qus locum habere non potefi, mficum eaternisit alienis populiš ineatur, de qua Vide fupra Conutn. tio pubhca. Paftio, ptiuata dupleieft., legiimaic iurifgentium.Legitimaeft, qu* le»e aliquaccnfit, matur,&ideo imerdum ex p.afto aftio naicitut v( | tollitur, quoties lege, vel Senatufcnnfulto adiiiua- tur,vt inquit Paulusteam puto dici conutntioitn legicimam,qus nili lexde ealataefftt.non vaiem, aut certe non haberet vim obligationis. aaavir.duce'. dat, aut tollendi,veluti ea, qus literatura obiiuii) dicttur.lutifgentiurnpaftior.es , qusdamaSmti pariunt,qup.’dam exceptiones,Quas patiuntaftiones, in luo nomine non fiartt.fed tranleuntin ptopriaa nomen contraftus, vt empiio,venditio,locaiio,con. dufiio, focietas , commodatutn , depofuum, & czteti fimiles contraftus, Connan,libr.pcap.ui. raer.i s. Past 1 o nomen eft verbale , qnod proprie ditiisi cum fit-.Paftum autetn, pofteaquam eftfaftuni. t; quia res priores funt fuis appellationibus & nomiai- bus, ideo Vlpianus paftum a paftionededucit, a- rum ordinem fecutus , non Grammaticorum mit, rtem. Nam a pace paftum . k a paSo,paftiodeti- uatur. Omniura autemiftorum origoeft,avetht p.aco, quod etiam nune eft in vfu,vcteftatur Feftai. Pompemt qui idem fcnbic : Pacionem fuperioiemque deSaitioneia padiom^ «Te,noflp3di ; ob idque in illum contradum cadere, ftimnufijiiam padi appellatione contradus fignifi- cetur. Eadem enim padi o Sc padum funt, Sc pro iif* dem apudjurifconfultos pommtur »rt in 1. iurifgen • tium. patagrapbo fed cum h ul la* 3. Sc fequcnt. Sc paragrapbopenultimo 64 leg. li vnus.paragrapho il- >.q lud.Digeftis eodem. 1 . prima.Cod.de iurc emphvteu. legfiquis tnaior. Codie.de traRfačU.primaD.de re- Icind.vendit.leg. u§ fed an vis.ff.depignor.leg.fed ftf vir,$,fivtr*Dig; dedo«'tio inter vir. Sc vxor.Vlpia- nuinquepoil nommis paffi defin-tionem , alterani ? 9 |f® pafti naturanj exponeret,ex arte adiunxiffe čre¬ di par eft, Contraffasautem amplius q.uiddam eftr duorum nempe pluriumve in id confenfus ex quo contrahatUE-obltgatio ;■ vt eruudftayfjyt,» Theophilus definit in eittemo titulo de oblignio. catterioae 60 Grsci Iunfconfulti paftum,quod vocat^fier dd iUnt l$t < T&.crvs‘M(U $eft ad agen- dumaiiquid vel tranfigendum:nam 6ctr.tnfaci.opa- dofit, Contfr.ftum vero i 6 ^hi'rafutJ&tiSutj tvojem W/i- 7 i(.'V V&hipG>Gri(iiffetk'Sri68lwM. Conucimo au- iemquam.vocant,genus eftmam Sc paclaSc contraftus comitntiones-tum : Jtacjue idem hsc o- nmiapoffunt,paffu.ai,depediOspad:io , placitum, pa- ftamconuentum,p?.(ftuin Sc conuentum, paftum nu« dum spadam Sc con len las, padutn Sc.condidimi : yc inleg. iutifgentium. paragrapho »Sed cum nuiia* E A. i6yo Digeftis eodem,nuda padlo dlcltur i quod alibi mJ» dum padum. Et quemadmodum nullibi pada , ie a nec padiones contradus appellamur. Cicer. libro fecundo , de inuent.padum deffnit effe,quod inter aliquos ccnuenit. Trat. Pactvm tria fignificat.nudam conuentionem , nuda conuentionis inftrumentum, & vt Conftantinus ti€ tert/o Epi p. c^c^tivos o pefa&fifiptv-p vt in Nouelia no. S oier autem in vna infteumen- torum parte ha feribi: Rogauit ille~, Spopondit ille, Hac verba pro ftipulatione accipiuntur , quz folec. fubiici padis , nifi contrarium probetur.nam Sc pro pado accipi pefTunr. Veram hic ftatim merita quis dubicaueric , qua re difcernatur padam- 3 ftipula- tione eadem enim verba vtrique conuentoni congruenteraptantur , acftcuc in ftipulatione ». ita & in pado intetueni-c interrogatio Sc re/ponft.o 0 qtiod ita deftniendum eft.fn tradatu padorura, fted quidem interrogadones Sc refpooiiones. Hic tamera tr adatus non eft ipedandus,fed eius conclufro, Naiu ft id, de quo conaenimus inter -nos 3 ego roge m, ta fpondeas,ftipalacio-eft,nifi (i aliafuerit mens noftra, nam Ci dtfcedimas vt padi,padum eft,non ftipulaticv Sic vero Sc in. tradatu emptionis interueniunt - interrogationes Sc refponftones > fedffnis cradatus fpedatur Sc conclufio, deoiq.aniisx> Sc concluiione ■ tradatus padum ab ftipulatione difcernendum eff' Idem enim eft tradatu-s, fed non eadem conciufio,j* dem animus.Cuiac.ad legem iurifgentium.prope £* neimff. de padis. Pactvm acontradu Cie feparatur. Padum neone na¬ men, neque caufsm habet.Contradus autnomen bet,aut fi nomine vacat,certe caufam.habet. Caufam atue habet co»ueucio»quas daffbne ,vel fadofuniplit effedum:ideoq.Do' vt des,comradus eft^Dabo vt des • padfi.£x contradu datur adto.Ex pado in ciues P.o- manos non datur adio- Cooftknitur enim ex ep - »aturalis, non ciuilis obiigatio. Sedtamen ex pado datur exceptio ; - Sc hoe eft quod ait praetor : Padaiu- fta feruabo. Seruat ptzror,id eft , tuetur pada datifr- exception ; bus. At pada,vel conuadibus aduciuntur,,.. vel non adiiciuntut. Hjc procul dubio nunquam a- dionem panimt.femper exceptionem pantmt. lila,.. qua: fcilicec- proprio nomine leges appellantur a ; ant ex continensi 9 id eft- s ' ininitio contradus ad^ iiciuntut j aut ex inreruallo. adiiciuntar ex ’ eo-ntinent.i, non pariunt adionem , fed 'formatu contradum , leg-, cum dotem. Cod. de iur. dot,id^ eft,formam Sc legem dant contraduiiformant jpfam. adionem,leg. iudfgentinm. §. quinimo. Digeftis de ; pad.id eftjadiouem ex ipfo-contradu. Itaciile ffcosi* uenerit ab in-itio, ne venditor teneretur ob euidio- ' nem , quca etiam aiie.num eft 2 natura Sc quaiitate' cotradus, proderit pad im venditori ad exceptiongj.' vel etiam ipfo iure fe tutuiti eft? comendet:quando*-- quidem padi cxceptio :neft bonz fidei iudicio. leg*, nec cx prztGrio.Digeft.de diuerf.reg.iur, Cžrne ex in- teruallo ffunt defatisiation. przftanda ob euidio- nem,adionernemptori non dant: fed li agat cum e® ■ venditor es aliqua eajfa,rcde excipiet emptor, fi no. te mihi quoque ob euidionem fideruftbres dare o- porteat. Qua; fiunt ex internailo de non przftanda cuidione,hzc ftu.tu eft qi:'vel mi eft e emptiom vcrumeft.His vero- -padis-d e* trab t.r emntroni, llis adcl.tur : his louior, i-llis g ra* n or emptionisconditio. Sed vtraqus fium de adrai° - niad iieu dionesenim nonperffcium emptionenia iedia:i: p-tftdz empdoni fubfldio Sc auxilio At v€*.u i interuallof iiant_de his a qiia tos 5 ° i5>7^ P AN ex fubftantia eontta&us", vt pnta.tt^retio.con^enfu, cjuibu-s fcilicet emptio perficitur,(i res non lit integra, nalla nafcitur ačtio : fi res fit itnegra, emptio tolli- tur mutuo diflenfu , vel etiam leformatur, re- nouatur , repetitur : & hoc pofterioti calu da- tur ačtio , non quidem ex pa&o , led ex noua emptione. Et hscc eft fentemia J. pafta conuenta. Di- geftis deconttahen.emption.item leg. iurifgentium. paragrapho item refponlum. §. adeo.Digeft.de paft. ex Cuiaciiobferuat.Ubro fiecundo,capit.decimoquin- to.Prat. ?actvm in ediifto prattoris, quofutti miuriarumque pach infamia notancur.eum accipimus, qni cum pre- cioquantocunquepaftus fit.Gseterum fi precibus im- petrauerit ne fecura ageretur, ad ediftuni non petti- net, l.i.leg.festa. paragtaplto paftus. Digeft. de his qui infana. leg. decima octaua. Cod. iiio titulo. Eodem modo in lege J8.Digeft.de tranfa&ion. &L le¬ ge 10. Codic.de adaltec.leg.quarta, Digeft.de iur.filci. rrateius. : Pactvm &po!!icitatiodifFetunt. Pa£himeftcon r en- ius duorum vel plurium in te,qua; vtriqueparti pla. cet: Pollictatio vero cum conlenfus amborum non iungiturtvt fit polliceri,quafi poffelicen , Aldiat. in proeein.Cod.de pači. Sic Vlpianus in leg.pa&um.fflde poliicu P.ifrum , inquit,eft duorum conlenfus atque eonuentio: Pollicuatio vero offereutis folius prom.f- fum. pjcmt & conuentum dixit Paul.lib.i. fentent. titul, de pačtis & conuenris,Sc M.Tull.pro Grcln. Qttx,in- ouit.iudicia.aut ftipulationis, autpačti , &c conuenti iormuIa.Porro pa&uir- & conuentum fi qua re difie- nunt,Connanohoc diftare videntur libro p. capiie r. nuir.?.quod pačtum vnius tantum obigationem ha bet: vt fi promili tibi cenfum : conuentum autera qtiod vtriufque fidem aftring-t vt tranfačtio : aut qui comrachis innominati vocantur, cum facio aut do aliquid , vt viciffim a|iquid des aut facias. Jdecs- ' que apudCiceror.em vb;que fa<3:a eft mentio pačli conuenti,quodex hocioio aliqua nafceretur ačtio: 40 at alterius psčti, nalla per fe quidem & vi fua.iaeo- &Boetiuj libjo 4-Topicorum nosdocent^uotumhicfiducm . (aic Jeccepifled.citut , cuicnntjuc aiiqua resealege mancip. tur,vt mancipandaiiguandoremancipet.ve- lutijti quis dubium tempus timens potentioti amico fundum mancipet, vt cuai tempus illud fufpedii/n prcTterierit , reddat. Hsc emancipatioftiuciaria nominacur idcirco,quod reitituendi fides interpom- tur.De quo latiusad tit.Inft. de legitima parentum tut.&c. pactvm veftitum , Corrafio i.Mifcel. t. numerofe- cundo s eit conuenrio iutirgentiimijaut ciuilis,inno- rnen proprium contračius tranfiens, aut al;o iuris adminiculo roborata,leg. iurifgentium,in principi, depačb. p a c tvm vulgareleg. Bcebius Digeft.de paft.dot.quod inter fe foierent focer & generpacifcijli in inatrimo. nio fine liberis filiadeceftifret,dosprofeftitia ad pi* trem redi ret. Eadein ratione Imperator A)exand, vulgare padumdiJcitdeg.padum.C.depignor.aft. vt ft imra certum tempus pecunia folucanonfit, prs« dia piguori yel hypothecae data vendereliceat. pra* teius, p a d v m flumen eft torrens, & aliquando tam violea« tmn decurrit,vt alueum mutetj&muitorum late a. groš trans ripam,vt ita dicam,transferat, ConnanJij, c.f.nu.j. ex Aggeno Vrbico. p.UDAGoGiANos pueros Cuiaciusin rubfic. Cod.de caftrenfian. &’miRtfter. libro duodecimo refertin* ter Caftranfianos 6c minifterianos aulicos. Cafften* fiani,inquit,funt minifteriani aulici „ qui faero mini- fterio^depntati funt,vt aitl.4. Cod. de Caftrenfianis ..Sc minifterianis , velo ti praeguftatores , pincernatj v.cftitor-esjpiftores^aedagogiajfiuepsdagogianipue" i?i, yc Marcellinus lib. 16. dderibit tunica auro diftin- ^:a induci a calce in pubem, purpureis operi tegmini- buš pedum 3 quos & libro trigefimo refert invenatio* nedifponi ad canes retinendos ,GaIlice,j»^|M. Ca* ftrenfes miniftn appellantur a Lapridio i« Aiexand. De iisTeffili. de corona militis. Eft etiam , in* quit,alia militia regiarum familiarum , nam&Ca* ftrenies appellantur. Hi erant fub difpofitione viri fpectabilis caftrenfis faeri palatii. Hjc Cu* !ac. p a e dagogivm apud Vlpianum inleg.quxfuum.ji inftručtum. ffde fundo inftrufto,feruitium adman* . cipium di^citur. Paedagogvs dicitux is, ctij ducendorum puerorum cura ftmul bc eorum inftmitio cofnmittitur. Quod munus olim demandari .folebat feruis domii* cis. Vnae Plautus in Mercat. Seruum vna mittif, qui olim a puero paruulo padagogus mihi erat. No* tus eft Diogenes qui cum in Creta venderetun dUitprzcoai , vtciaraarec , fe vendere fe^a m p a n qui fciret imperare Iiberls : eaqnelege hunc cmit | Xeniades, eique libccos fuos’ concredidit. Apud Te* \ renti um m Adelphis;manumittitur Syrus, quod ' fchinem &Ctefipnontem,a pueris curafiet,docuifl'et, monuiflet.& fane n.hil no debet pedagoge,aut prn;- ceptori fuo status difcipuius,qui eius diligena Sc me- lior,& doctior redditus eft, l.Aquiliu$ Regalus,tir.de donat.Ita

veruin iuniorum , qui circa patre tarniliasoccupati erat,acclpei'e;debemus,id eftferuos 2.0 ctatisinteofTj^aos vftis fui caufa paterfamiiiashabe- bat,quiaaeiuscorpus tuendum,atque ad ipftus cul- rinnprepojiti deftinatique eftenuvt loquitur. 1. 204» fvlt.ff.de ver.fi^Sc ita apud.M.Senec.controuerf.i.iu l.interpretari licet,minifteria puerilia iuueniliave ad eo>,quos dixi,vfus parata aedeftinata. Qmn era co- daue&cubiculum, illudin quo pueri eiufmodi ia- cebanr,cubabantque,Pa:dagogium videtur Plinius ap» peilare Epi ft.?.7.1i .7. B r : 1F. htDARivM, locusin domiciliojn quo pueris,feruiq„ coramofaDtur:qui mti&s vocantuCi. n^autem nominiiiberorum refpondet:fednoiuam apceaut commodc , ptopterea quod ferui quoqueita nuiicupeiitLir,cum Graecis tuni Latini':qni ab ifto yer- bo pueri vocabulum formauerunt,quo fignificant do mefticos feruospra:fertim tabellarios, čredo quod mnii^tfens Sc m iuuenili aetate conftitutis,qui pe ■ fcsalerent,vii poterant ad eam tem. Con.nan.-ii. £.c.Mimnero 1. & vide infia Pueri. Cuiac. ad leg. 2, £deexcnlat.quod mttjfav- no mine Ibli filu fignificen- tor, allegac lege m odauam, ff. did. tit.de excufa- tioae. Mg m a , ludus intcrpretatnr,a ludo.Erat anteni 'ffladiinain fublime tendens in qua pueroruin canta- tiimi eram nidi.Vlpianus titulo defundo inflr.udode- gcq(i2litui-n.In.emptionein,inquit,domus,rpeculatia g«gmata ceder e.Nefer* M e'n e eft>propeeft : parura eft>modeftia: nota: A.Ai> guft.li.|.c.9,quem confulas velim. quidiig_nifkent,vide v. d im. * q . Žagani a pagfs ( pagu-, autem didus eft a Gr*ca vo* cesr^ d eft,fons,eo, qliod conderecur in iftiufmodi loco.vbiaqua luppeteret) olim erant rufticb.ftcut Sc bodic ex vuigato loouendi vfu , qui agricnicure dun- imt operam dabant,& a militia arcebantur, ne ar¬ in« alfuetbcomraciuitates inCurgerent: ldeoque :n iuris ciuilis libris militibus opponuntur. l.-i.^.i.ir!de leruisfugitd.i4.Cde pcen.l.vlt.ff.ad jeg.Falcid !. 1 z,m.. fi.ff.cTe cuftod.reo.L45>*t£ioca.i./$.!h fi.ffde miiit.ted l-7-C.de diuerf.reg.iur.Proinde peculii diuerfa gene- ra,Paganu &Caftre-flfe conftitaunturJ.vlt.C.de moC 0 teft.Etm paganTo 8e in cadris opponumur in l.i.C. ^teft.milit.Saganus ergoeftqui noanijLtat arf«- 'nuTss .BrilT*.- Paganam lege ra apud Plin., pro pagorum legeacci« pio. Čauetur autem bac lege in plerifqueItalia: pr^- diis.ne - .uberesper itinera ambuiantes, tofqueant fufos,aut ommno detedos ferant:quoniam aduerfe- t[ ir id otnni fpei,priecipueque frugum. Plin. li.28.ca, v In cenftitutiomfctus etiam linperatoies chjilti- 7° T E K . 1974 anorum,qu<£ in libro prlmo codicis funt relatje,alieni a fide noftra, pagani dicuntur:cuius verbi ridiculas Etymologias Philaftrius Brixie nlis, & Ifidor. commi- nilcumur. BriC& Vulte.in comment, Inft. de teltam. ordin.in pr.rt.ip. P a g a n v s prifcis Romanis lile erat, qui militi^ cupi- ens erat, & ilii cingi feu aflcnbi volebat. Eo enim iti' teruallo , quo id qua?rebat , & ad militiara afpirate tentubat,p 3 ganustinox.militiam adeptus,. milcsdicC- batur.Vnde Sca:uola ad legem Falcid.l. fi dum paga- nus erat, fecerit teftameraum, militi« tempore co- dicillosjlex Falcidia in Codicillis locnm non habet,in .teftainento locum habebit. Nec ignoro , recepcius. elTe, paganumdici oranem, qui non eft railes , & qui eft priuatus. Suetonius in Augudo concionan- te fe admjfTa turba pagnorum apud miJites , & Por« lius : Ipfe femipaganus , ad faera vatum carmen afTero noftrum. Id eft cum nondum fttn vere mi- les mufarum : tamen affero carmen noftrum ad fa¬ era vatum., vt apud ipfos railitiae faeramentum di- cam , & nomen meum accipiant. Et Liuiuslibro- primonarrat, Tullium vrbem regionibus &c colli- bm quadnfariam diuiiiffe, Sc que habicabantur par- tes tribus appellafFe a tributo: Dionyfius Grabca lin- gua irtiy>vs vocasosefie aicif,quia ižnguJ« agri partes 0 lingulis tribubus babitandae aate ellent, quibus fe raontib. rupibus> 8 e fpecubusaduerfus latronum in- curfum raunierant : feftaoue- habuifte anniuerfari 3 a Trt dida,quod ea pagi iftis Fuo quifque more, Sc tčpore peragerem, tanqua libi propria, non totius vrbis communia. Poftea vero,qua Romana'vrbs ma. gna hominum mulcitudine habitari ccepta eft, pluri- mi ruerunt inter eo s, qui 'ar ni a detredarent , nullo' alio egregio fado gloriofi, quam.antiquo ^ujritum- nomine,quod illis primum fuit a Romuio,qui Quiri- nus didus ab ha.fta,quar curis liominabatur a Sabinis. Cur autem omnes a rellgione noftra auerfos antiq*ui Chri(liani paganos appeUarlnt, id in titulo de paga- nis Sc teraplis eorum a nonnullis qua?fitum eft. Et funt quiputant,id fuifte olirn caufa;, qubd non effent illi Gbiifti milites , quifolus d;gnus eft, cui milite- mus,quod vix e.ft vt čredam,cum lulianus Imperator Chriftianis militia interdixerit, Sc Ladantius iplis neget efTelicitum rmlit-are? qi:od eo-rum omnis mili* ti a in ieftitia elTe čTefeeat.Vt non verifimile efte vid'ea tur^hac militum nonaen iibenter fufcepturos fuifte ’ Chriftianosjpržefertim initio huiusnoftr^ r eligionis*. £xiftimaui aliquando ! fic nominatos iftos fuifte,quod qui in pagjs ruri morarentur, tardius hac noftra per- fuaftone imbuti funt, Sc diutius paganalia fua faerifi- cia coluerirnt, vt fere rades Sc im p eri ti homines fui moriš funt retinenciftimi. Queraadmodum igitur z agreftes homines-vocamus, quincunque funt ciuilio- ris vite ignati,nec meliorib. inuentis volunt acqui° efcere. Sic paganos direruut , qui vanam quidem. illam , fed tamenantiqqam Deorvm fuperftitio- nem,m idoiorum cultti ponča.n retinebant, Sc fum- mi Dei beneficio data moftalibus Chrifti dodrinac. Hatc Coanan, li.5.c.y.n.i, 2-.7-.yide zaf.in trad. fub, ftit.ca.f, ^ag.ere, pro pacifci* Nam, tefte Qulntiliano a pepigi , non a p ang o , fed antiguo verbopago, pagis, fineii, dicitur. vrinleg.12. Tab. Niitapa- ■ gunt vide paulo fu-perius inverbo Padio,nomen eft vet bale. Pag 1 apud Carfarem funt regionrs vniuerfae Sc populi aiicuius partes, vt tora regi o Heluetiorum , qu* abeo appellacur ciuitas , inquatuor paetes erat diftributa, quas appellat idem icriptor pagos , non quod tantum pagaura incoletetur : nam&babka«* m batur oppidatim : cum fcribatduodecim oppidaiti ea fuiftfe, & pagos ad quadringentos, fed qaod vniuer- fus eorumager in quatuor partes Sc tanquam pr?fe- čhiras efletditlifus. Eodem modo fcribit Sueuorum cemum pagos fuifletcum enim longe I.i*eque in Ger mania regiouem ampiiffimam haberent, laciffimol- que fines, m centutn partes regio diftributa erat: lic ager Romanus a Numa Pompilio in pagos diftribu- tis» fuerat.vtfcribit Diotv/fins His verbis, fitttoTlui ‘jopa# £ TKins«' ti; tSs i&MsfjSjlits myvs. tractusenim a l a a eft coram piuribiis.leg.jfiF de verboruin figni. ficationeJn gnatftione taci ti fideicommiffi paiam te- fičtum intelligitur ,, qued teftamento vel codiciiiis quis rogatus eft reftiruere, non domeftica cautione, vel chirographo. leg j. iF. de iure fifc. Nec tamen ad IO •excludendam taciti fideicommiffi fraudem palain rčliflum videri Paulus fcribit, quod ex teftamento ■cum recitatur fciri non poteft : quemadmodum nec iile paiam dat, qui ita fcribit, Rog o vos h ere D e s W.£OS IN Et9 QVOD A VOSI! PETJI, LIHEM PRAestetis. leg.40.fF de iure fifc. Quanquam his rgoftremis vetbis non effe legi fraudem fa<£tam,iu leg.j.Digeftis eodem tii.tradatur. In eoquod dicitur paiam heredes efte nuneupandos, Palam non vtique in publicum fignificabat.-Sed vt eatauditipoffit,nec ab 4° omnibus exaudiri , fed&a teftibus fcptem. 1. ai. Digeftis de teftam. I. vitima, ff. de iute codicill. BriiT. jsalam fieri diciturcontraclasiSeetiambonafide,qua. ao fit in prsfemia i«dicis,agnatorum,veietiam atr.i- corum.8art.fing.in 1.frater a fratte.columnadecinia- quinta,vetficulo tercio quxro.Digeftis de condičii©- me indebiti, Iafon in 1. fingularia. in 7. colam. verf. pulchrum, Digeftis fi cert.per.Sc in rep. d. i. frater {0 .a fratre. 11114. columna in princip. Sun l.pačtano- ' uiffima.in tertio notab.C.de p,i(ftis.& in cap. 1. in ter- £ia columna, in princip. qm feudum dare poffint. Sc , not.Bartol.Veronenf. caut. ij8. fernper aliegatur. & caut.jof.tutores temper. in i.eolum. curo al.is addu- dtis pet Do.Aiexand.jn l.ttanfedt.onem.in vlt.verbis. 4C.de traficlio.onod eft notandu.pro lineHecful.non exiftitno cum fimil-.ff.de admin.tutor.Tarnen poteft eontrariurn ptobari, vt confttluit Corn. confilio du centefiino quarto,incipiente, Vifo pando Sc čopi* in ftruro entt.cql.pen. verf. non obftst quod inceruenit. in j.libt.Bart.con).7.c!ementiffimi.col.i.Iib.i.Et ideo alibi notabiliterBaldus inftruit tutores, vt ib aiiena- tionib.& ali is contracfib. minorum adhibeant confi- lium coniundormnjn I. PoIU.verf.j.oppono. C.da :!iis quibusvt indignis.per glodam fingularem ibi. & fequitur Salicetus:& omnesmoderni ibtdein late sra. dant:& commedat Carpol.in d.cau.trecentelima fex- ta,in tertia columna. vbi idem dicitde pracfentia a- iricorum,it affines defunt: per Ca qtis dicunt Barto- lus,Ba!dus& oninesin l.tranfaiSHonem.Cod. de trauf- aftio. Sc idein Bai.fi ng.ia c.i.in pran 1.col.verf. qux- rit.Iac. eebat, fratrur fumitu etiam linusih capitulo , cum contingat. inaaatu'' . lamn. in vitima limitatione, primae conclafionh .0 tta de refciipt.declatando tamen,vtfing.»erBil'' J.tutores.ffde-cohfi;m.mt 8 . Strnile videmas ecun-', 1 in marre qux nupfit cum confif oSliorum ; f t;ls , 1 dum cauteiam notab.Ang.iasuthen.denotiditenii j fecundas nup. m priii.m pen. col. verf,& pr*d- 6 t * vera. ouam commendat Bartol, Vetonuf, tat ^ treceatefima vigeiima tertia,fi mater. & plutesalr 1 Cotta. P a l a m nuncopatus bereš dicitur, fi tefies evaudiueriDt, Spieg. Palam quxftum facere dicutms.nontantum eamtij j in iupanario fe proftituit.Vetum etiamliqua,visfoi let,intaberna , cauponavelaiia domo quepciati fuo non parcitjPalam autem licaccipimuspjfuiio: I efttfine deie£iu,non ii qux aduiteru vel ftupraioH- j bus ie comrnittit,fedqu* vicem proftitutfMuR, ; Item que cum vno &altero,pecunia »ccepti«rami- feuit, non videtur paiam corpore quxftnai fetetc. Oafauianus tamen rediffime alt,etiam eamqutkt quxftu paiam ieptoftituetit, debuiffehisconnme rari,non folum autem ea qux facit,verumeaquoqut i cuaefecit, Sc faceredefiit legenotatur, nequeenim ! aboletur turpitudo quq poftea imermiffaeft,nonet ignofcendum ei qus obtemu paupertatis turpilfitna vitam degit. Vlpianusinl.palam 4 }. ff. de rita m. ptiar. Mafirrus. Palam : reliaum intelligitur, quodteftamento «1 Codiciiiis quis togatuseft tefntuere , non doaie ftica cautione vel chirographo 1. j. ff de Iure ftiti. BriiT Palam rem efledicimus } dequaconffat,auteuidentii, quodvulgo notorium dicimus :aut qoqfimpliciter manifefta aut liquida, aut tantummodotiara, Vi de Alciatum in 1. paiam. de verborum fignificatio- mb.Sp. Palai ini panesfcu ciuiles,1.7.C.Th,de annou.cla.qBi bufdam dicumur,quod e palatio erogarentut.-aliita- men malunt iic didos , qiiod palacinisprebetentur. Largitiope autem annuadiftribuifolebanticatoia' ftituti Conftantinus autor nominatur, in 1. J. C.de fruni.vtb.Conftan.&l.t. C.de snnon.ciuil.Sc apud So cratem li.z.ca.il.Eorucn mentiofit inl.V't,C.deq»a- dr.ptxfcr.& d.i.i.vbi iabemut paneteodidati,los frumentum.Prat. PatATiNi iargitionales feu ptiuacianierant:atquein genere hoc nomine omnia officia eor»in quiin faero palatio mjiitant.id *ft,memor;a!es, agemes in rebus, adparitores diuerforutn Coroltum, largitionum vel priuatarum continentur. De quibus in rit. C, de Pa- latin.facrn.largit. Sed S: minifieriani,de quib.de Ca- fttenfta. Sc mimft. Generalcm baac fign-ficationem comprobatlex t.C.de priui leglo eorum qui in taeto palatio m jlitant. A palatinis, inquit, n m his qui obfe- quiis noftiis inculpata officia prjbnerum, noamillii qui in feriniis noftris.ideft, memortae epmolaraiij libellotumque vetfati funt.&c. AmbtofiusepiS. /■ Pal atini,inquit,funt officia,id eft memoriale; ,-uii- tes in rebus,ad paritores diuetiorum ComitumPi- tium pro palacinis fsepe accip : Am. Marcel.teftiieft lib 4 .Tuas,ait,&palatiituHubeo auferre anntmii. Prat. Palatinos quidam efte volunteosquihabital>3lt in palatio, CemitAtenfes vero, qui in domo Argcti femper coiiinaotabantur.MihicomrsvitieiBhii^ lasa quodvbiefrferuatafonJ,S^ n , Sc decretum fuperioris interpofitma Z r bona fides.Sc etiam' contraaus 2 fi elfet ecclelta, Sc resiTumit n„„ , u ' m P A N TE A. in.paUt!o,'Cemitatenfe$ veto, . in Jifisdf'rnil-i tes.Digeft.de excuf.tut.run5 ; Veterani. • o a l ar is fylua ex qua pali fumunturjleg.^. Digeft.de vfnfr. pa le A fine dipbthongo.ceu-tituluspr^ponitur.quibuft dam capitibus decretorum Gratiam , quod (cilicet h^caddititia fint, neca Gratiano primitus illi libro inferra, fed -ab interpretibus proutcu:que co.mmo- dum videbatur,ad n: a egi nem Gratiani adfcripta., Sc ple«inqae in emendatioribus,& antiquiaribus exem piatibus omifta, Cui rei fidcnrfacii, quod refert Ant. C^onr. in ernendat.- decrec. Gratian. qui reantiqunm Gratiani eremplar-habiiiffe teftatur s in quo plerae'que eiufdem paieae defunc.Sunt qui hanc d : cfcionem. per '* diphthongum feribendam cenfeant,6č deduci a voce TrctKetiot ,haecque quaft OT**iatfJdeftantiquanuncupa» ta prat. PALi s lignorum appellatione non continemur.l. pali.de verb.lign j.pali.de lf'gac.?.& de fund. inftr.i.inftrum. Alber.Vide paulo polt pžlus,pah & inferius pedame« torum.Spieg. pALOR.vM,quivincasfulciendarcaufaparantur ftt me¬ tlo in leg. 17. p a ra grap h o vltimo, Digeft.de aft.emp«. 1 . ^9-paragrapho vltimo D geft.de vfufruči.leg^uin- quagehma icxca. Lligeft de iegar^tertioJeg.duodeci* ma,paragrapho h aiiqua. Dig. de inftručt vel inftru« nient. Aiias pedamenta & ridiete appellantur.l. deci- ma.Digeft.de vfufruft.htertia Dig.de feruimt. rali h - prima. Digeft de tigno iundio. l.vndecima. paragra« • pho ft qu’s in vineas.Cquod vi aut clam. Brifton.Ad- deForcatJnfuopenu iurisčinilis, cap. 7. raiiprimo in ter ca qua: vineiš neceftaria {um.numerantur.l.i.ft, . de tigno iunclo. p-ali tamen appeliatio generali s 5c o- - mnia arborum iuftentacula ac pedamenta comple- ftitur. Vnde non comburendi fed-fulciendi ve.i ciau»> dendi caufa parantur.BrilV. P a l l a MarcellOjVeftimemum bon-eftse mulieris eft: dičd.i quod palarn Sc tor is eftet.Olim erat veftis Chri- - ftianorum llmplex Sc fac-l.s, Nonnulli , vt annotauit Rhenananus in Tertul.tradunt cam adveftigia vfque •• demifTam Fuilie. quid j vi de p dl ex. p ALLiARS nietapbor'« 5 j-di appende in kumerispallium. Diduin autem . album,1 dem fenbit a pellibus,quia ptius fuper indumento pelhceo veteres induebantuo ftue a palia per deriaauonem. Gr^corum autem hoc propiiu eranvnde Se paliiatae comcedia:. Q_uonia aute in humeris pendebacur & adiicieb.-rur. di- čtu,6c dueti olinl Chriftiani Gra?d '{rmSiTte ab h^reti« ci; quod ec> v.eftimenti genere vtetemu-c-, Se quod o- mmbus diceretdr,vr fingebat,impO' e.e.paftium autc amid pontificios fumitur pro infigni ornamento Ar- chier iicopijVtl epifcopi.cap.s.de auftor- vlu palli?, . Bratci jAll i v ai Non deblu m eft pallium accipi mulriš mo* Inderapiccepertrates^tejut aomra eln(fttn diši P: iliu. v pioprie exci:ema veftis eft, vnde apud Curua eju& umi Vrnto /. Hilftqi>efscundo pia.uum -i«> Tiinum a'JegoBia prouerbialis tirnica vnetieunfix 1 rfrr»AXAsstmA8 Cafarcani luftiuMauštcribit nomeu *. pomtžc anbumerat Vlpias^usiAl- veftis* deaut. Sc»rg. leg. CommutiiaVeftimenta funt f alt) quibus promifisue vtitur malier cum viro-.veluti fie- iufmodi penula, palliurnve eft, & reliqua, qutbus fi¬ ne reprehenfione vel vir,vel vttor vtatur. Etde pal- liis huiufinodi,qi)am varu fuerint,& quibus propria dofte traditBayfius cap.t;. de re veft.Aliter accipitur yaliium libro i. decretalium titulo.de authoritateSc vfu pallij.De quo Polydorus Virgilius libro 4. cap. 1*. Pallium (inquit) veftis lumma lanea & caadida, cu- ANTE A: tur,& capltetenui alllgetirr. Oldend, p A ios non hignorura fed materij immerohabui-.,. fiat I. fS.ft.de legat j. l.iSt.ff.Je vetb.fign, tili, ' rendo fru&ui deferuiunt,l.n. $. li aiiqm, ni. L, ftru&.vel inftru. pa lpatvs eft. Vipian. At fi eum eauuni 1'ds.vel palpatus eft.calce eum petcuflent.etit« ' ne locus l.r. Digeft Si qu-dr-paup.fec.dic. Solen;« tem equifones plaufu manus bland : ri eqais.Spie iusvttinque pendentdure tafcias,8c ad humeros cir-to P a tvs. palus, p.iludis, quam Griči SSn 'd. «ulus dučius, ac quacuor purpureisorucibus infignita eft. Cuius fane infigais rationein Diuus Gregorius ad Ma.timum epifcopum Solyinitanum fcienter reddic , qui dicit il'ud humanrtateaj , Sc iufti- •tiam fignifieare: vt ij qui rilo vtuutuc forls fum:n>fle fe geranr.id eft , mites fint,& iutus animum requum isbeant, hoc eft , iuftitiamcoiant Sc de huiu.raodi paHiofquod patriarchatum , ptimatu;n,& metro- .ptjlitanorum eftproprium , vt pet illud a carcetis epi* fcoprs difcernantut, Sc priuilegiaram obcineant di- *-o gnicatem ) Tertullianuslibmm fcripfit,quo eius ve- tuftatem, & comtnodum vlum , edocet: Anchoca. Vide latius in ditftione Pcriftromatis. paliium pro- -ptieeft Gratcus habitus.'Etapallio fit pallidum tjuod Vlpia.ind. 5 . conunutiia.virilibus veftimeatis annu^ mera:. jALaA.non finis eftlaboris.fed vi&otire fignum Sc vi* dtoria ipia.vt m ieg.r.C.de princ, agent, in reb. lib. n. Vndepalmata toga, a palma in ea mrcxta, inquit Bu- dreus.proprie ttiuinphantium fuitt quam meteban- jo turhi, qui de hoftibus palmam repoctaflenr.Pro da- ayioaiias fiitnitur, Sc inter dulcia numeratur a Iu- srecof. cum aittitem vuas,£cus,,palmas, caricas l.vk.de Tritic. Sc, vino leg. •palmam autein atborem e(Te , cuius fecundum p!r- nium vttdequinqu.tginta genera inueniantur e nemo ignorat, eiuique natutre elfe, vt pondeti non cedaf, led cenitatut.Vt etiara annocauit Forcat. in fuo penil iutis ciuilis capii.2.7. PAim ARrvu.vičloria : fiue prannitim quod viftoria: 40 ergo debetut. Vlpianusex Impetatoris refcripto in 1 . t.§.S. Sde extra.cogni.Si veto poft caufam aftum eft, honoraria fuiuma peti poterit vfque ad probabilem ■quantitat emiecfi uominepalmarii cautum fit.Hoto- mannus. palmatae tunicc fen veftes fijnt,qufbus confules.au t alicuius magiftratus viri vtebantur.Vopifc. in Aurel. Cape pro rebus gcftis tunicam palmatam , fellatn e cuptitH vbi paululum aqua in altitudine & paUro lad^ij fufa, quat etiam quattdoque ficcatur. Hoc modo«’, pitut C.in titulo de alluuiouibus, Sc paludiboi.l paicuis, ad aliiun ftatum ttaaslatis,ideft,meliotiba, fettilioribus fa&is vide Inftitur. de rer.diuii. j. ., t terea. Huius autem didioailptima breuiseftl-., cunda indifferens.quaaqu*i genitiuo ctefcat vir. lius iibr.4. Georg. Ctcjti t*riaqw p*lm ir.nmtMts vnin Horat, opus ficriiistjue dtifdfat aplatjtte rimi:. p alv d a m ent v M.veftetn effe Iinperatoraiiim Tranqaillus in Csefare.Blondus libr. 9. Romumj! pbantis.Alexandet ab Alerandro lib.j, cap.j. id.Feftus tamen otmiia militaria ornamentapii. rnenta dici.in libris augur.tbb. affimare videter.jio. rarchus inPhilopoenieiietunicasegueftresvoafij Lacullo tperpicfi*. vtopinot pro paludamentopofair, in Craflo vero t'.iusd}ti pro paludamento puroutea di.ttit.Qop gcnete veftis etiam Gtreci equires vttbjj. tur,quam apataTfifei AthenaEus in quinto vocrt.ii. damenri autcm p Suram adviuumex Romanota matmotibus exprciFaminueBies apudLazarutnB h- fium in fine capitis primi, in leg.veftis. ff dtffltt & argentolegato.&c. s al v s , paii, eltlignum acutum ,quod in tertsmli, figitur ad fundsnda veltulcienda aedificiorum fc; darnenta, autad caftra munienda , vel tlaudeni:. liortos.aut fuftineadas vires fecundum Columel!;:. quando tamen pro pedamento vrtiš accipitur,idptf prie vocatur ridica feu adminicutum vitisj.iijii qui in puteum.§.fi quis vineas. quod vi autclam.Co* rafij. Mifcei. i.num.j.Gccddsus ad leg. 16S.de vtrli, fign. pAiJPHVLtAa apudlutecoffi vt &aliarumregionum, prrecipue in exemplis lic mentio. Eam Mopfopiam aliquando diSam conftat,quoniam Mopfi vetusrt- gnum fuilTet Spieg. P A n a r r v u ,panis r eceptaculum rficut Granarium grl' ni.Catan, butneamrnamte confulem hodiedefigno. Meminit & Ttebel. in Galieno.ApuLin Apoiog. & Seruius.-oui So pancarpvm fpeftaculi genus, qualr oittnrumlrtora rriumphalibus virisdari lolitam fcribit. Cuius rei et- frufl bus concinnata fylua,apud Imp.in Nou.de con- dam Lmiaseft authot. Aulon.in Panegyr.Palinatain, fulib. §. ac primus quidem. Vetus interpro fyluam inquit,tibi mifi.in qua diuus Conftantinus parens no- exponit ,qua ratione & chamaleonigerdSusliii' ftetintevtus eft.Rec plane,bare eft pifta noti raagis tan fit tnr)j^tp-sr« vtadDiofcor, Graeci quidam ai‘ auro quam tuis vetbrs. Alciat. in leg. propofitis Cod. notarunt, ex vatiecare colorum, Scoraculo quodam- de Grege dominico li.rr. Pahniti equi iide fete funt cum Dian® iuberetur.Nelem ftatuam ctigere , Ust quos volgo B.iios vocamus, quoniam fipadiecs, boe r7vcynjipnrav cev, erexit equercu, in qua offende- eft , cum fruffcu fuo ramufctilos, Grarci Suin vocant. rat tnulios variofque fufpcrpos fruftus, vr interpre; 6ic igitur difti funta cotore. Poftumusetiam intelli- Callitnachi fcribit: appellarura Sophocle inOEdifO gere equospalmatos, quibus vtebantur autrgs in 60 Tyran. lautus tvrep^rpo-ct.VideCuiac. add.noueUf circo a palma.Alciar. indiSa leg. propofitis. Suie- confulib.5. ac ptimus quidem. gelius. Pa.Nchrestvm, medicamentum trobile,quodLatine paimiho a LE,menfuta vnius pedis & palmi. dici poteft, omnibus conducibile, vel omnibusafr j>AiMys.menfutx genus.Eft autem 4uplex,inquit Bu- . flribusvtile. dreus Maior rt.digitoruin, Griče Spitbame vocatur, r An c r. a ti as ten »um dici volunt,qui ltiftatoifo. & Latink etiam doftr ins.Miuoi' digitorum quaruor. Sc pugil foret:quippe cum alii pugiles, aliiluS«®' ^alaelle* Grarce dicitur Frontinu; libr.de limitibus a- forent, is qui vtroque tenetur ftutlio,pugna fc»' grorum fcribit paimum haaere d gitos quatuot vn- o ! mis,&c.Itcm Vlp.l,7.§.3.fF.ad I.Aquil. Si quisin coilu- ftatione»vel in pancratio ,vel pugiieS dum inter le ercrcemut , ahus alium occiderit, Scc. lulius Pol- lujvdecur intellexifle, dici quoque de 1 Panct tiaftis : nam poftquam de iis ioqucns , eo- Rim defcr pfit ipyt, addt vm q toot&v HTnus ajt tns uoi Cq 7(XdTtOV v rtife* T ib V.TCTO kcujJh *** ch&f***** ™ s tu^. P;at. , Pandecta nomen Grajcum eft , Sc compofitum, a ^f,quodeft totum Sc participio verbi id tftcapio: fiue tw q, quod o m ni a compre- bendar, quodqueomne reruin & dočtrinarum con- tineatgenus Infcriplit hoc no mine opus fuum Ty- roTuiiiu^vt refett A Geilius Nočtium Atdcaiu ii. W,ca. n. Dehoctit. Pundeftaruin meminitPiin. infua^Veipafianum (iiue, vtalii cbntendunt, ad Do;nitianum)praefationeriam iam(inquit) racx Pan- dedsenchiridion.pinacidion, in criptiones,propi:er quas vadiraon um deferi poffit. Sc nieminitetiam A d. Geliiusjin fine operisftii. Sc Taboeiius in topico milu.for. 5 c legal, difcip. torno pri mo : De Pande&a- rumnomiueplura vide in vabo D;geftam } &; in ^er-. boDigffiorum. fljiNAEKTHN micalino genere , Sc namero fingu- kri , iildigeftonim infcnpuonc legenanm quidam exifiimant,quorum op ; nionem brmat Harmenopu- Jusli i/ r fifi.r.i.uVegcv nu] l y%.ipid) o V, \U}JxaY, 7 n, M. ^»fl^manifdlarijicupalam protcrn. Ne iecretapa- trimomi& lufpeftuin } ad alienum pandatur, 1 . vlt.C. de aliment.pup.pr^ft, Pandoch-i vM,Latine ftabulum 3 fiue diuerfonam, & hofpiiiumdicuur. ^ Pangsre !wducias,idem qnod facere. pANEs palatmi,quod e p laiio erogareimir. Cuiaive- loadlegem primam Codicis de frumento vrbis Con ftantinopolitan^di.i.re&ene illud panes Palatinos di ci , quod epalatio erogarentur , ambigit , cijm ipfe malit inde dici panes Palatinos , quod palatmis- prsbetentur. Prat. Vide paulo ante Palatini pa¬ nes. Panes milit.-res,8c populares lege feptima C.Theodo- ^ wno. €iuil*U'quib\is locis difecs qui fuu pa- C.de frum.vrb.Conftant.li.i i.Tn Dominica oratione, panis nomine id declaratur, vc Viues atteftatur, quo neceftitates vita: huius ineuitabiles tolerantut, fiue in- iis quae edimus, fiue quibus tegimur, qnibus foucncur meinbranoftra , Sc ab iniuria,vel rigoriscceli defen, duntu^vel ardemis : quibusa morbo conualefcimus, aut certe ad morbum ferendum fuppetunt vires.Reli qua fuperuacanea funt, qure inuesit parcim ftiperbia, partim voluptas,&- ex ea ort? delici«, Lege Cibarius panis.Sp. Pannarigs dicunt Iureconfulti pannorum vendito-« res. Vi de Rh odig .ca .li.lut. PanneI vcftes dicuntur,ficut Ianex,& bombycm^. Pan Nic vi a rta bona, inquitVipian.l-6.de bo.da.funs ea,qua: in cuftodiam receptus fiecum attulu lpolia,vc Sc ipla appeilatio oftendir: non omnia tamen fed ve- ftis^ua is fuerir indutus, & nummuli in ventralem (fic enim legi debet^kjuos vičtus fui caufa m prometu babaerit,aut leuesannuli,id eft qui tem no exceduut- aureorum quinque. P an no rubrofiugauam pecus,! 5 o .§.vlt.ff de futt. PANORiiiTANVs lurifconf.nobiiismonien habuit-Ni- coiai.natione Siculus fuit,vir acutus & fagax , vt Sicu- lus:fedcum Senis iuia perd.u profeflus eilet, tandem Archiep.Panormitanus circiterannum i^so, c vita migrauir. Pan ther pro vniuerfo aucupio,& eo quic-' quid auceps capit.Vlp l.iu§n.lt.de r.vt Diomedes,a fMjuso/Mtj id eft imitor. Latine autem*ifte effiftor poteft appeilari. De Pantomimis Sueto.in Nerone:ieditionibus pantomimorura ex pat teprofccnn fuperiori , fignifer fimiliter ac fpe^atnr aderat.fii Phn.in (uapt?fatione^fecundum Hermolai Baibari lcči:ionem:Noftri, inq iit,craftiores antiqui- tatum,exemplorum , artiumquefaceti.fimi lucubra^- tionum:vtqui ait,Bibacu!us eiam, Srvocabar Panto- minius. Horum meminit Sr Lampridius 3 - qui.referr a . Alex.nanos Sc nanas, Sc moriones Sc pantomimos po^ ptilo donaftc;Lotaquoquemcminul./.^NeratiuA.ffi. >?8 J de cond. caufada.Ieg.45. ff.de a&io.empt. Lii.Ac I.17• ff.de oper.liberc. Eft autem Grtecum verbumiEt Lati- sis Hiftrio appellatur. Sieenira Mnefterem proiiii- fcue Ban tornim u Sc Hiftrione appellati videmus a.Se neca in Claudii.Et a Sueto. in Caligula c.v£. &a Taci to lib.n .Nobiiitati funthac ludicra arteMne- fter Pvladcs , Batyius, Hyias & Pariš ille de quo in d. I.3.§. Neratius. Q«orum omnium in Suetenio > lu- uenali, Martiali, Seneca, & Alacrobio n on ;nfrequens eftmentio. Prodiit autem primum Tiberi! tempo- > 0 ribus, vt Suidas in vetbo JSUaiJkftt fcribit, h^c raoilis & impudica Pantomimoruni lalt'atio,qua fracto cor- poris motj indecentique gefticnlatione ita tes gefta: repr^tentabainur.vt loquimanibus magis,quam age- rc viderentur. Calfidor. ii. r. Variar. Conftituacur a vobis prafnti pantoinimus quatenus fumptum, quem pro fpe&aciilo ciuit.itis impendimus, electis contulif- le videamur.Hanc partem Muficre difciplierE mutam nominauere maiores, fcihcet, que ore claufo mani- 'bus lbquiturj&'quibnfdam geftiaiiadonibus facit in- 10 , teliigs čjuod vix narrante iingua aut fcbpture textut;a poffit adgnofci , (km Barbaram quendam vbi vidif- mnJ tw»t»v yt> ftifrn' to JfHps t lui ,dix 'fle.vt eift apud Lucm.c/er i?x. 4 ' ovsu . ; /uSji ran/ 'ii , no >laX 5 t«« 4 ' u X ui Etenim 9 fX»rt nomine in ibo Luciani iiOerto I J ..n- tomimus exaud!endus eft.Brifl. Idem Caffiodoi. l.b. 4.Vaciat.epiftol:Vir. Pantomimo igimr,4uia rnulti- fatia irnitatone nomen eft.cuir, primerni in icatn.an piaufibus inuitatas aduenetit, afuftuiu confoni chori 30 diueriisorganis erudimtunc ill.i teniumn inanus ocu lis cauorum cannen exponit, & per figna compofita , quirfitjuibufdam iitetis edocec incuemisalpedtum, in iliaque kguntur apices rerum, 3 c non fcrabeodofacic quod fcripuua declaraBit.ldem corpas Herculein de fignat & Voneremffoetuiiiam reprariencat & matem, regem facit & mil.tem, fenem recdic &iuuenem, vt invnocredasefte multos tam vaiia imitarione dif- cretos. Hanc tameu fotam artem ipliTiberio ita div plicuiffe j vt Frama pantomimos exegerit, D10 li.57 feribit. Quod & aTraiancifa&tim Piinius in Pan - gviico Iandat. Exagitaia va.lde a Cjrpriano, Ai no-, bio & aliis pantomimica,& aChctihanis prineipibus tandem penitus explofa eft.Btifll Panvs, vt Noniusdeclarat,fignificat iniioincrum tca- 1119, idemque per diinimitionem vocatur panu- «la. Sic enim & iidetn ■ maiiufttipti - »Ubtibabenr, r non panulam ; &c Heffchiot etiamipjfe psmicjam fiue parfuc!um , non parmeSIium dtceie vob. it, qnum ita ieripftt .^r-fto/cv , drit;ajcXa-v , »-«»70 s iis a> tfouvq i «^fwi.Cuiac. obietuat. libro vndecimo ‘cipd. p a p 1 a Popsa iexqu? tocies in inferiptionib. 'egura no- ftrarurn dccurrit, patrmn prsmia pro Itberis .iufcipi- endis cont : nensa Papio & 1 ’opzo fufteais confulibus exAnguititunc inipetantis iuflu lata , qceir,admo- dum Diolib.jj.ac Ifidor. iib.s. Etvm.c. ij. fsnbunt. Briff. Papini akistae dicebantur, qu: bieimium in iegum ftudio verf.iti, tertium etiam .tdiuvgebaut.. Imp. ad Atitecef. Ne aitrem tertii aniii anditores, quos Papi- niatiiftis v o c.'UK* nomen 5 : ftftiuitatem eios amitte re videantut. Hi autem dicebantur , quod eia Tapiniani libroium leftio ptoponeretur. H01. & Trat. ITas-OTtCvp.itef Grarcis eft, quod nos Latinis literis de- ■ fctiberites.vno.r. Papa dicimus Latine , Germanlce vero ‘33p/?,vel Tajf. Nam vt Voloius annotauit. Get- mani (repe iii.vocabulis a p incipientibus adiiciuntf, ant otnnino in f mutant p. vt palos, udis, etn r Pfltl\ 70 ■Palus, Ii. tin TfnI- Pater, fattr , pifcis , fifih, & PANTER. fimilia* Porto Paps vocabulum non nap« r/j Y olim , & dudum ab omnibus orthodotiiL.?, creptum. Nam Liftriotefte , olimomaaSf Papf vocabamur.hoceft.patres. VndcdinusHi " 11 nymus dixit,epifcopospatreseae,non domin ^ dam duabas e fyl!ab;s comiptis, eile tradunt: quarum prioreftpater,ppftetiotfc r* 1 iic noj«,, patrum, quaUpater pacrum.CuiafmodifohisliiV fucccflortceu totius eedefi* lab Chtiflo capin 4 % papilia mammatum apicevsde iačextrahitar -■ men dcdeSom putant: Alii apappo carduon,™ it re,i q.ui marcefcens in lanuginem abit idque tre m* it n rAi n 1 n r -ts n n a m Cit m m n I breuitatem vit£quam fummos poiitificesviuerev-. I demus.de quo latius Corrafius Mifcellaneoiam 1 - ' r.ca.ij. EApYR.vs,frutexeft inpaluftdbas rf»yptilotit, b i chiali ctaffitadine.,decem cubitorumalcitudnc. f, pianus d? iegacis j L lig ni apjpeilatione. Hra, j nes- , inquit , Jc papyros comburunt, K:ir Exfrutice autem ifto chattam faciebant: Va.iq;,~' ' papyrum dicimus fetmioinogenere , quaiMDcv;b ' mur.Prat. ' p ar, pro squo.!.fetuo.C.de rei ■vendic.E.t ^uorncdoit- cipienduni ile.Iatius declarat Battol.in l.quiccocub : - nam. «.qui quitu«t. £ ti« leg.* Qind veto w.Jc ^eriitiuo ligiiet, Bal. e.vplicat ibid.Quamuispar,^ j iimilis differrevidentur Quini.ca.io.lM. M:Si,.it J quit , egtegiediaiffejridetuiSetuius Kmmk,»| res eis magis,quam uinileštlo^uensdeSilaBioiu 1 uio.Sd. ■ . Pab. eft.l.i j.C. de pail.id eft rationi & squitati coce:. niens.Bnft'. . - 40 30 dO PAR,pto fimili&acquali. l.fi ftipulattis. £ devete,- obiig.l tura pat.Sc /.p.uem.ff.de teg.iut.Alb, P.AR ett,quod inter omn.es aequsbile eft,sit Cie. lite : inuem.i (im,les caolas iignificans.de quibusagitat l.ll.& 13.ff.de iegib. Prat. Ta *. unpetium non h bet collegacum coilega, ftii | dem.not.fj.de manum.Upud ram. Nec parili part: 1 habet impenum. 1.ille,a quo. §. cempeftiuum. £ dl Tre b.l.nam, magiftratus. de.arbitr.Sp. Par ratio appellatur*, cum aecepti & expenGfiisuaa i ■ comgruunc i ac pares funt. aiqucitali tinoepr [ rem e; rationem adfcripfit, 1. n. ft.de manum.teft. ‘ Brili. Tar alias de.binisvfurp.uur. Briff P.ararol a eftfimilitudo fumpta ex vedtate. Sic cum f dicitur,hon)inenp quendam habuifle daos filios,qui -' bjis diuifit fuas poroones, oporteteflemrerumm. i tura & iiominem &: filios 8c hacreditatem,&diuilia. I rein portionum. Deniquehacc eft perpeto* In pili- bote,v! primum concipiamusremuudam,vcpropc- | nitur.Deinde exea conceptionededucatauralM r parabol^,boe e ff 3 d rem ipfsm , eni accomUioba: . limibtudo.Dicitur autem tpjiu7rH?is dici- 5° mr >cum quid ita reticemus, vt tamen tacitis nobis inteiligatur: Cuiac.adl.fi vnus. jf. fed fi ftipulatus. ffdepaft.Alc.in d.l.pen. cruoicpttat, legit, fed corru- F«. w a, eft exempli hortantis, vel deterrentis enarratip. Donat. to&ilnt Galli appellant Pares, in quibus variaa- nimalia ad vfum voluptatis, aut venationis inclu- duntur &poffidentur , adempta naturali libertate, £ 0 Balduin.inftit. de rerum diuif. Parado g v m ,barbarum &Langobarticum voca- bulum,feudi nobilitatem fignificat: Quemadmo- dum ignobile feudum pa?dagogum vocitabatur, iuxtaBald,& Aluar.tefte Barone TautembergioJi. 2. feud.Prat. Par.adox a dicuntur ea , qu$ funt pr^ter opinio- nvm & inaudita. ParAga v d a e fafcise dicuntur fuifte, vel aures vel leric£,auro ornatse, quse veftibus intexerentur, non vtinftit^ adfuerentur J.2. J- de veft. holob. Nemo 70 auratas habeat aut in tunicis,aut in lineis paragau- P ANTE A. 19815 das.At Li.co.tita.videtur genus efle vcftimenti vi- rilis vt plurimum linei, quod fub alia vefte gereba- turjvimftum nune vno nexu,nunc plurib.lorisjaura- tis fortafte.Hinc Vopifcus in Aureiian.alias mono- lores,alias dilores,aliastrilores & pentelores facit* pro numero intextorum filorum aureorum J quse vi- dentur lora appellafte , vel intexturam ipfam po- tius.Auratas tamen etiam fuifte & fericas, auro in- textasFhrygio fiueBarbaricooperedd.il. docent. Nec vero ha; pluris erant, quam boloberx. libra e- nim auri tune libra ferici erat, vt Vopifcus feribie in Aurelianoj&.in leg. RJiodia , o/Acict r tx£ jgooiu). Par3gaudarum meminit Pollio in Claud*. Albam , fubfericam paragaudem triuncera vnam. Fla. Vopifcus in Aurel. Cum darentur tumes fub- feric-ex lineie paragauds. item in eodem. paragau- das veftesipfe primus militibus dedit , cum antea non nifi redas purpureas accepiftent, dec. Idem in P robo : huic dari iubebis interulas paragaudes duas. Paragauda autem verbum volunt quidam de- duci a verbo av,quod Hefychius vetr inter- pretatur, quod qui iis veftibus vterentur Elio Oonato & ca?teris. Nam &dy(»ybt a- ouse du&us eft.Alc.in l.decernimus.Cocj- de aquse- dud. i i-ti. ParaGraph e, latine exceptio dicirur,pr in quihus aufpicium capi confuc-tum erat: Sc ideo a Gr^cis paranymphi appellantur. Sc frcat aufpex pro viro , ita pro parte fponfa pronuba adhibebattir, vtfcribit diuus Hie- rony. As guftin.libr.14.de ciuit.Dei.Nonne omnes, f.mulnt . 'jf-mip infns etiam naranvmnbn?. frum.Alex,libii.Cuia.ail.2.C.de annotiis ciuilik did.lib.i. P A R a p i; k R N A, ira f&fipt, iunaoexiwfi{;,„,; nomme dicuntur eacjuss prster datis cauffam id viros deftrumur.id eit,res vxcris extra doteanfti- tuts, vel res, Cjuas vxor in domo'jnaritiin vftij." -btt.Vlp.in l.o.jT.2.fi'de iur.dot.DotisautemtMfi accipere debemus ea, quse in dotem dantur. Citt. rum fi res den:ur in ea , cjua orači cunr j quasque Galli peculium appellant, videan® a.nftatim efficiantur mariti. Ex<.mplnmap«4 li. uium extat in libro 26. .de Scipione Africano, q,j capta Carthagine virginem nobilem All uc io’a 3 t . lefcentiCeliiberorum principi deipofatamitared- didit,vt pecuniam ad illam redimendam aparati, brisallatam adiiceretduper dotem,inquiens,qnam accepturus a foccro es, hac tibi a me detaliadona accedant. aurumque toliere, aelibi habereiaffit, Cie. Philipp.xii. His quafi prarter dotenr^aamin ciuilibus rnalisacceperunt, agrum Campanam e® largitus Anronius. Conftantinus Harmenop.tja. vocatHorotnannusex Connanili.S.d.n.r. adde Tiracjtielliim commentar. 1. connub-glotjin tcxt Ne les Juns propres. Pa-r a p a e a n a i, i a qu 2 dicantur,vide Alex.libr.i. imjuit, famulos, atque. ipfos eriam paranympl)os, &c. Pa rapbtevMA, non perieteuma , teflera nomen eft , i G racis appellatur Sc mT^vpict & 275- etiam Martianus Cus pietatis nomen j 0 inieri iubet,fumpto plane exeinplo ex leg-2.C0d.de coni.4*.ftat.&lib.i.conf.Sj.ce lum.vlt.poft Bald.inl.fi cgo.U.doiis caufa.Oigeft. de iur.dot.Paraphernalia autemanfiantraariudi- fputat Vlp.in l.fi ego-iT.dotis caufa, ff.de mrd«,S iD.Alexand.in leg.penult.Digeft.adleg.FalcidJitet in vulgatis codicibus apud Vlpian. pjffim Pati. phrenalia legatur : & ita etiam proferant omnes j. tatis noftrs Inreconfult. cum tamen paraphnu- lia diccre debeamus: vt etiam apudlmperatoma obferuari licet.in rubri.de toto ilio titul. Codicede pačl.conuent.diilio enim Gr*ca eft, &comps&i ■mfk, quodeftpr«tcr, &?i>mdos. & ideo Site- nius Apoliinaris Paraphernica dixit, non Pati- pbrenica , a matre p učila’ fponfae i racina. Con tanus. nctgscTrAeivd.ip.^.i.ff de iudic.eft: nauigio prrterneE & aillin gisitur is,qui 'TJOfa.TFhžt^ viatorc,quifuispe- dibus iter facit: item ab eo,qui tranfuchirur,eqci fciiicet. Prat. Uo&miJmKfr in Nouel.128.Sc L14.C0d.dc difcuLfum- ptus dicuntur piouincialium infpeciebustrani- mittendis adarcam pr$fe&iPra?torio ,qu*-&«y dicuntur. hoc nomen retinuit lulianusPam- tius eadera N-otiel.jT.^TBro.Haloander vertittranf- nJnbria.Prat. 5 PARAPSiDEjin l.cum aurum ioj.argento.3.^ auro,arg.Sidon.Apollinar.li.2.Epift. ad Domirm Qu,oinbtum, inftitutumque raultas epulas pauci paraphdibus apponi.Hidor.lib.20. Etym.c.4.hta- plida quadrangulum Sc quadrilaterum vas fuiffe fcribit.Sunt qui paroplidem id eftjobfonio deducunr.BriBb.Cuiac.ramenic.ob ieruat.17.circ.hn. putat, Ifider um forfitan male p; raphda quadrangulum Sc quadrilaterum vas,id d pa rib us a ph dibus vertille.Hcet nen neget, qucd ab iides Sc parapfides in Ieg.19. Sc 32. inter vala nume rentur,eifque iungantur acetabula, idel},o^put, Eatinum ergo Grjeco,vt in leg. 23. reticula,crocu- fahtia. Narji Sc Paraphs Hefychio cft& Tpvf&hiov: Sc Mofchopulo imo Sc Hefychio : Sc gloiT^ Latinorum: Para- pfis (inquiunt) acetabulum maius Sc fu (fuforhffl. Aphs igitur vas eft , in quo ponitur efca. Paranni vero eft,quod illi accedic acetabulum. Cuiac. Ječo. Par a r e pro preparate. Marico accufationem pa- iamc> 60 ; »I P ANTE A rante,&probationibu 5 inftituente,1.2 jf .vic, ff. ad 1 . Jul. d eadulr. Parar e intcrdum eft adqairere.Bri(T. . Parari etiamdicitur,quod alicui vfui deftinatur. BrilT. ParaRb aliaseft comparare, emere. Sicparare ho- minem.l,31 lTi ft.de reb.čred. pARARivs,proxenetaaliasdicitur,qui nominib.fa- ciendisinteruenit conciliator intercefiorque inter emptorem & venditorera.Scneca li.2.c. 22.de bentf. Quidai» vohmt nomina fecum beri, nec interponi pararios.Vidc- Rhodig.li.^.c.ja, Sp. Pararivm ssappellabatur id quod equitibus du- jlexprobinisequis dabatur.Feftus. Parai iis inter- pofitisnočnina facere,Seneca libro 3.de benefic.c.15. Prar. Parasan g e s ; vc Herodote Sc Xenophonti videtur, iriginta ftadia funt,iuxta Iudseos vero StPerfas vno 6fviginriftadiis tcrminacur , Sc ipfum id (entiunt Laii,&iure,vt arbitror.Nam Sc apud hoc baiuli,v- 20 bilingulos parafanges pertranliere ,'■& onera, qu<£ ge(hnt,deponunt,& ipli parumper quieicunt» aliis- inferendo vicilum. onere Tuccedentibus, idq; quo- ties fadiTantjCodem fpacio itinera metiuntur Sc in- terrumpunr.Qnamobrem Piinius libr.6'.c.26.ita in* quit, inconftantiam menfura: diuerhtas audorum facitjcum Perfa? quoque fchmnos & parafangas alij aliamenfura determinent. Quin etiam Strabo li*n* itaferibit, $ 'j t GopcmiGv >> e^HKcvrt* oMitiMinici Sed vehementer admiror > leonardumPortium lib.2.de pond,& menf.fcriplif- (efdioinos triginta ftadiis conftare , Sc paraiangas quinquaginta 5 quandoquidem neutrumhorum ali- cubi legitur>& onjnes fcriptores aperte aiunt plura Macominere fchoenum, quam parafangam. At ftadiumefficitccntum &viginti quinque paftus, pedesHeroiVxeentos viginti quinque. Ita Piinius lib.uap.ip&di&umeft ?-W3T&)c,quod Hercu¬ les eo fpacio vno fpiritu confedoccnftitiffet, Quo lit, vt iure merito nonnulli reprehendi 4 ° polfint , qui de ftadio longe aliter tradiderunt. %»ndoquidem Ccnforinus idem de ftadio Italice iradit,quedPiinius in libro de dic natali. At fta- dium Olvir.piacum eft pedum D. V. Sc Pythicum milktockm Cenforino authore.ierand.leg.fecun- con3pIeduntur,qua breues quaf- dara nota^ eorum locorum , qus vel fimiikudinem aliquam,vel pugnantiam 'pr* fe ferre videntur: di- da quafi tituli cum titulo collatio ,id quod veteres ante Bartoli atatem fecundum luftiniani prsce- ptum Temper & folum fecilfe teftantur adhuc vetu- fti Godices folis eiufmodi paratitlis infigniti. Spie- gelius. Paraiiua Gr^ca didio eft , qua vtitur Iuftinia- nus in l.i.iT pen.C.de vet.iur.enucl. apud quem ra¬ men piraticia mendoie legitur. p ara ti tja autem in eo locoluftiniani, apud nos fummas rerum inter- pretari poterunt:quales feripferunt Azo, & alij, qui pertitulos admonitoria qu^dam,ftue pra^Iudia col- legcrunt : quod ab Imperatore ibi permifl^um eft. Cotta. parat v s foluere dicitur,qui numeratam fen pecu- niam.arg. jj - . (i quis paratus, in i. pr^tor.ff.de oper. nou.nunc.Spieg. p ar a t v s eriam dicitur, qui pra^fto ad aliquid line vila mora agendum.,faciendum,adeft. paraveredi videntur cffe maiores equi agmina- lesj quos pofteriores parafredos vocarunt , vt in le¬ ge, Baiui.iarioram. parafredos,inquit,donent, aut i- pli vadant,vbi eis iniundum fuerit: Eftque ea ho- die equorum appellatio Gallorumfttalorum.Hifpa- norumq; communis,Cuiac.ad rubr.C.de curf.pubh paraueredorum meminit lex lex 21. C.de curfii pub.li.12.lex 13.C.de excur.muner.lib.10.lex 2-C.de prspoftt .fac,cubic.li.i2.1.3.C.de ftlentiar. libr.12.6c Ca iiiodor.li.il. Va nar* E piftol.adGaudiofu m, Sc 1 i-5. Epiftol.ad Ampelium.Brift'.Adde Cuia.ad 1.4.C.d. tit.de curfu publi.anga.6c perang.qui dicit,paraue^ redos a Gr^cis appellari parhippos.l*vit.did. tit. de curf. pub. par c a s tres antiquis Romanis fuifle docet ex Var- rone Gellius q<»2e ipf^apartu nuncupat£e J 6cquibus tria nomina impofita fuerunt-.Morta?, Non^e Sc De~ cims. Mortam enim quafi mortem.appellafte eam qua3 praeeflet odauo rnenfe geniiis. Vide late Con-« nan.Ii.8.c.7.n,2. p ar c 1 s s 1 m E, id eft, perrare. Brifl' p a k c 1 v s ,& muho parcius.l,24.iT.Scxuola, Sc § .re- 'ftitutio.ft.de minor. p a R c v s compofito vocabulo didus eft,quafl par arc^ : qnando flcut in arca omnia reconduntur, e- iufque cuftodia ieruantur Sc continentur , ita bomo tenax paruoque contentus , omnia cuftodita Sc re- condita habet licuti arca:quam ob caufam parcus, quafi par arcce nominatus eft. g ellius libro 3. capi- tul.ip. p are c Tati, qui de pueritia veniunt ad puberta* tem. Vide Nonium. 70 Tlotpi^i pr^fldpm,hoe eft,qui Magiftratus in publicS prodeuntes apud crscos . quoqne pra?cedebant, Rrr 2 $0 199 * falfo intelUguntur verbo anteeefforis.Haloander in Epiftola pande&ar. Hos oportebat effe vit« incul- patilTimae,de qua antecjuam poffent Iudicibus adfi- dere apud quingent.os viros prycancs primum, fe- cundo inter Ariopagitas , quouis volenrc perprat- contm (vt iam a me eft no tac um ) adaccufandum admilio,rationem reddidiffe oportebat. Cauffa tam fcuer« perquifitioniserai,quod res periculi plenas, Sc in quibus maxima fide opus eft tra&arent, nem- pe iudicum fententias , quas vnum vcrbum to o mi (Tu m , mutatum, alio tranflatum , aut a fcriba ceierrimeexcipiente additum; poterat euertere, inque contrarium trahere , aut faltem partim a iu- dicis menre multum abducere. Erant itaque velu- ti fcriboe obferuatores , difpun&orefaue eorum, qua? tranfcripfiffet di&ante iuaice. Poftellus de magiftraubus Athenien/ium capite. trigefimo- primo. Udfi&y%.'ipn aut difcipulos inftituendo qua?ftiones Sc capita do- cet, št vitra eos, qui idem argumcntum traftarunt, excogitare alicjuid cor.atur. Quod enim id prreter vel orandbvel declamandi ofticium Sc mu- n us lit, Sc aliquid praeteraiios excogitandi > labor fufcipiatur, zupty%ipiw( vocatur , velut conatus quidam & aggreflio praner legititnum opus. Pra- teius. Ta r ENS,vulgo pater & mater ftgnificatunfed iurif- prudcntes auos & pro3uos, auias Sc proauias paren- tumnomine appellari dicunt.Paul.de grad. affin.i. IurifcoC& Caius l.parentis appellatione.de verbo. iign.Igitur Sc in peenalibus parentis appellatio ma- trem comple&itur»fecundum gloff.in verbo, minus* aufuras.& ibi Bald.notat in l.quifquis.C.ad leg.lul. Mateftatis. At latius hodie quo.que vulgp parentes intelliguntur eiufdem gentis , e ms gejchlechts , & 40 inuicem quoquo modo coniundi. Hinc& paren- tela ; quas didio apud Capitolinum in Gordiano le- gitur.Spieg. Pa r e n t a l i a inftituit Romulus,cum Remi occifi roanes placatos vellet, qua? Lc-muria quafi Romu¬ na dida funt, menfe Maio per triduum celebranda anniuerfario ritu.Ob quam rem nubere illo Menfe religio-fum fuit;ynde Ouidius: Menfe maium Maio nubere y p Ig us ait.Conft.iibro S.capitulo teitio,nu- mer.i. $0 •jFAR in t A r e eft defundis vita parentibus iufta perfoiuere:qUanquam etiam Sc auorum, Sc maioru, Sc aliorum amicorum manibus facrificare fignifica- ret. Dicimus etiam parentare alicui csefo, pro mor- tem alicuius vlcifcb&hominis cseft pcenas perfequi: quod Grseci T sij&opaoi dieti nt tefte.Hi-nc Parentalia dicebant eos dies quibus pa- ren.rare,& rufta mortuis facere liceret.H^c ipfa qui- dem parentalia ab ant-iquis menfe' Februar]© , cele-- brari folita erant, qui tnm erat vkimus anni men- ^0 lis, poftmodum vero fecundus faduš. Sed Decius Brutus Decembremfequebatur. Hoftia aurem ma- xima parentare*,pietatis adiundum putaba^Brech. in l.appellatione.51. ff.de verb.flg. Pa R en t 1 s appeliatione non tantum pater, fed et¬ iam auus Sc proauus ac deinceps omnes fuperio- res cominentur,fed & mater,& auia,proauiaque in- quit Caiusin iam dfdJ.appellatione:queiaa Caium R ANTE A, 1951 ff.de gradibus cognat.& affinit. t arentes,int\uit,vU qnead tritaaaip apud Romanos proprio vocabulo nominanturivlteriores,qui non habtnt fpeciale no- men.maiores apjjellantur. Deisde Laurent.Valla Jib.$.Elegant.ca.7e.mulfis autoritatibus,qoasB r{ . chsus in d.i.appellationecitat,contemlic patratj folum dici rnatrem & patrema patiendofic dife Siquidemis eaque panens eft,qui qu^quegcn«iu t piocreauit proltm.Sic Virg.Ecd.5. parenres onines in infinirum afcendentes inteliige- ,.v-, w nftat ex l.i.& leg.jiff de gradibus. Sed con t ra dicit primo ICius Paulus inleg^finali. jj. Parenus. Incipe parne pneriCuinon rifere parentes. Et Iuuenalis: monfirant ipfi pueris tradunt^ueparentis^ Et Cicero in Vcrrem 7.H.TC fi tibi tuus parensdi- ceret,poffes ab eo veniam petere?Et in orat.prore- ditu in Senat. Quod (i parentes chariffiraos habere debemus,quod ab his nobis vita , patrimonium,li. berras,ciuitas tradita eft : Et rurfus: Cumparcmes (inquit)non alere nefarium fit, noftri.principesrn* tiquif(imam Sc fandiftimam parentem patriam fa¬ rne necandam putanr^Sic in familiar.Epift.melicut alrerum parentem obferuar Sc diligit. Catcrumca ortum noftrum non folum patri ac matri tribuere poffim us,fed necefle fit, vt illum omnibus noftris afcendentibus acceptum feramus (nifi enim hi in* termendias perfonas generaflent, nos exiftere non potuiflemus)facile Laurentij Valil opinio duoru, - imo ICtorum grauiffimorum teftimonio, aliorum- que Latina linguce autorum fuffragio eneruatur. Non enim fequirur:fxpd Sc oratores &poet^ paren, tem pro fola matre pacrevc accipiunt :Ergo adre- liquos afeendentes non pertinct. Teitatur Vlpiao. in leg./piT.i.ffde in ius vocand. Veteres difpwa(fe de eo an in infinitum ad omnes afcendentes poni. geretur:Gaium vero Caffium decrcuiffe omnesu infinitum accipi-endos,eiufque decretum fuilfeijh probatummam & idem ante eum definiuit Labco. Hos autem vixifleiinguaLatina cum primisfioren* te,notum fit ex b2.D1geft.de origin.iuris. proinde quis afRrmare audet Ciceronem in illo in fenatu pro reditu fuo dido non de ornni afcendente,fc-dde patre matrequc folummodo boepronunciaffe ? aa non eadem ex aequo omnibus ex quibus originera rrahimus,debetur reuerentiaPeadem pietasPleg.zif. de iur.di&.1.4.j5\i.& ibi Iafon. Digell.de in ius vocand.fac.b1.b2.ff.de in ius vocar.vt eant. Sel necin altero illo de alendis parentibus poteftfar tem de primi gradus parentibus locuttis vileri, curti etiam alimenta omnibus debeantur afcenden* tibus.l.3.iT.2.ff.de agnat.& liber.aIen,Quod veroad bfin.jr.parentcs.ff.de grad.cognat.&affinit.anicer, non negat Gaius hoc loco,vt nec in dift.leg.vettm Romanos docendi ac diftinguendigratia omneso- mnino parentes diutfifTe in maiore-sac paremesiil- que conftat ex did.leg.4.jr.i.Digeft.dein ius vot Sed nec iniure obtinuifte negat,vt parentes in infi- nitum de omnibus maioribus intelligere licerer, cum cJtprcfle moremRomaiu>rum,aiufis difpoli- tione feparet:idque ex toto illo refponfo & prafei- pue ex fine,did.leg.fin.colligere fas eft. Parentes i* taque Sc maiores indiferiminatim dicuntur omnrs afcendentes vitra trita-uum etiam in inffnitum.d.l. 4-jr.i.ff de in ius vocand. d. l^.jT.i.jT.i.ff.de a p- fcend.&alen.liber.Gcedd.ad d.legem,appeltof 51.nu.2-de vcrb.fi-gn. parentes pro cognatis fumuntur Feudorumlif i.cap,24,non reuoceturab vilo ex parentibus fyc.. Et lib-2.tif. 53.Vafallus cum fex parentibus, czttrct 70 ii vu!t,habeat extraneos.Et lib.j.ti.i.^.i.C^ 1 ^ 0 ' decim propinemioribus parentibus fe defendat. m p Hieronymu$in Apologb fecunda contraRuftnum: Nififorteparentesmilitari vulgarique fermone co- gnatos & affines nominat. Sic Iulius Firmicus Ma- ! thefeas j.cap.^.Pigros faciet, humilefque in omni¬ bus a&ibus, & in orani fortuna:& qui cum parenti- bus vel affinib.affiduas inimicitias cxerceant. lm- peratoresporro deceflores fuos,licet ne adgnatione fluidemautftirpe coniun li, 2. titul. 25.& 55.jF.3- &libr.i.titul. 10.5F.1.& tit.22. jf.3. Prat. Pares curioe 3 inquit Oldcndorp.cenfentur, qui feu- dum habenr in eodem territorioftn quo beneftcium controuerfum eft. Territorium autem intelligit v« niuerfitatcm ditionis,qu$ fpeciaiem habet ti tul um* &advnius adminiftrationem refpicit. Ideo cum p.rinceps multa habet territoria , ( quod videmus quotidieex diuerfts ditionum titulis)funtque in v- naquaque ditione beneftciai'ij,ret. in princ. (1 de inueft.inter dom.' Sc vafal. lis oriatue. Spieg. Pa r e s,id eft fufEcientes Brin. nonpafiim.in fin.ffde reb. eor. Parere penfionibus, 3 ° Pares tempore,funt Sc iure pares.l.aliena..5f. i.& ibi. fatisfacere eft in leg.^.jf.i.Digeft.locat. Brifton.in parerg. •are p hi p P1 v s id eft , qui praeter rationem equc- ftris diiciplinae equos alit.7rcwsi prater, iyfo9rei& e- Queftris.bin c Ephippia , ornamenta fant equorum. Mciat.inkg.parephippium. C.de curfu puhlico.li¬ ho u, Parerga funt quaft corollaria operiš locati, qnae asm vitra id quod in ftip-ulatione comprehenfum tUffi eft opus ipfum,de quo ačbum eft.Parergon, 40 operišappendix , de quo nihil aftum crat- Proprie diciiur Parergon , quod a propofuo eft paulo. alie- cius. Spieg. f J AR e r E.Metaphorice eft producere.Bnlf. Parer e etiam adquirere fignifteat. Adionem mihi parit.l.c). 5p.iuliurandum.lT.de iureiur. Pare r E,fecunda produčta,obtemperare eft vt appa- w«I.a t jf‘ f vlci.£r.de noxal. feu obedire, vt FeftvCX- ponit. Parere voluntati,id eft obtemperaj-e.BrifT. 50 PARgREaliascomparere &apparere fignificat.Brif- ionius. Vide,quo ad viuam. PaRr e proprium eft viuentis mulieris qusviuen- 'tfmfilium vtere emictit : quod Gratci favz.Tw (id etiam eft geherare &procreare ) di- cunt.Brechsus Lanniculus.iT.falfum eft. ff.de verb. &rer..C.eodem modo Cjuadrarint^vC lila. Ch.Carbonis fexcenra fačfca } &c.Quadfarint,in- quit Afconius.folida Fada finr, vt neque plus quic- qua ncq; minus inueniatur in fumma.Scamola 1.40* 5 T.>.de ftacu liber.Si Dama feruus meus ačbas fui ra¬ tiones reddiderit,pariaque fecerit, 6:c. Item a p u d Callift.l.J.5F.io.ffdc iurimmunit.Nift ft pari a hfeo fecifte dicantur.Columella iib.i.cap.S.de vilhpo lo-. quens, Neve negocietur fibi, pecuniamoue domini aut animalibus,aut rebus aliis promercalibus oecu* Rrr 3 1P95 P ANT pet. heec enim negoeiatio curam viHici auocat,nec vnquam patitur eum cum rationibus domini paria facere. Sed vbi numeratio exigetur,rem pronumis oftendit.Schard.ex Prateio. Sic Senec.lib.21. Epift. lllud uiagis qu£rendum eft,is , qui profuit nobis fi poftea nocuit, paria fecerit, 6: nos debito loluerit. Plin.Ii^.Epift.ij.Nonfecir paria.Ide in panegvr. pro munere tanto paria accipiendo feciftini alibi: Influenubus ncgociis paria fecifti. Idem Plin.libro 37. capitulo primo. Satis plamenu m vnogemmse to voluntario damno videretur, fi cum fortunae volu- bilitate paria faceret, planeque ab inuidia eiusre- dimi abunde fe putaret,li hoc vnum debuiffet. Bu- daeus leg.femper.if.condiiflores.de iure immun.Al- ciatus libro primo marsfjMV capitul. 24. Valln libro 5. eleg.capitul.8i.Ant.Augiiftin.Iibr,Emendat.4.ca- pitul.12.adae Gothofred.ad dJ.ftmper 5. Jf.condu- flores, 10. -Dicimus & parem rationem facere. l.vIti.if.marito.fF. de doli except.& Seneca li.r.epift. Poteram hoc lo- i° cotecum & in hac Mecotnatis fententia parem fa¬ cere rationem. Ita parem rationem interpretor in 1. 12.ff.de mamim,teft. Et apud eundem Senecam 1 ib. 6. de benefic.cap.40.cum ait,Quare quafi cum accr- bo fceneratore reiignare rationem parem properas. Brili'. Pa R i Ar e, paria facere : quod tum fit,quum expenfi rationes cum accepti rationibus q jadram, paref- que funt.Vlp.l.4 if-5.ffde manu.Proindeetfi ei nu- mos prorogauit eroptor,quum ei pariauerit,poterit 3 ° ad libertatem peruenire.Hot.Conn.lib.5.capitul.5. nu.5. Pa Ria funr,aliquid non efle, & rite non efle, & nul- liter aflum conrraflumve. Paria funt, nullam exi- ftere cauflatr. , & cauflam habcre fine effeflu. Dn. GosdJ.adl.i2.n.io.de verb.fig. Pa Rt atam caufatn in l.exdamni 40.5.1. ff de dam. -infeft, intellige parem redditam : licet alij ibidem pro pariatam parietem legant. t>AUAliONtM,pro folutioneaccipiunt ,qui pro 40 pafiionibus pariationibus legunt in if. item qusfi- tum.in 1 .fin. ff.de condifl.indeb.Spieg.At muko re- flius Antoni us Auguft.lib.Emend-4.cap.12.qui pa- riationem interpretatur eam fcripturam,qua ratio- nibus reddilis latisfaflum efle creditori ant domi¬ no appareat. Hinc F ARI A T o R,qui fic tationes ret ulit, vt expcnfa pa¬ ria fint acceptis.nam ei Reliquator opponitur.pau- ius I.81. ff.de cond.& demonft.An Sticho mortuo an- tequam rationes redderet,ve! pariatore,vel reliqua 5 ° habente libera ceflet mulier. Hor. farientian accommodare,cft obtemperare. Sic etiam Cafiiodoruslocutus eft lib.7. Variarum for- mularuro. Cui, inouit, faluberrimam parientiam commodate. Atqueita apud eundem hbr.3. legen- dum. Atque ideo parientiam veftram firpius appro- batam , nune qtioque eodem prsfentemonfirate. Sicque leg.t. Codic. qui pro fua iurifdifl. legi vult Cuiacius 1. obferuat. 6. Alij tamen partntiam le¬ gunt. ~ 60 far i ES,y£lio Gallo finirore, fiue murus, fiue mace- ria eft h157.ff.de verb.fign. parietum autem genera prscipua hic percenfere opera: precium fuerit. ra- ries cratitius in leg.>2.5.item Mela. ff. pro foc. qui in cratis modum lignis contextis compofitus efl.De quo Vitruuius lib.i.c.8.&li^.c.pagit. Intergerinus paries,vt Feftus Iib.9.explicat,is eft,qui inte-r confi- nes ftruitur,& quafi intergeritur,qui in lexico JLa- tino Gratco sedis B, Germani fic definitur tw;c©- o tie *T»5-jc 3 . Quare qui fanum aliquod accolunt, parceci 4 ° di&Tunteiufdem fcilicet fani confortes. Addit ve- fo,Qupdfi Latine loqui rnagis placet,Latina fcien- tibusparcecise ciirise dici poffunt, vnde curiones o- litndidi&parceci ipli curiales. Inde curionatus, •jusvulgocura dicitur, & xdes ipTas faerse > diatce, qasfodllhia non habent,fed qua» curialibus defti- nat;efunt, & accolas fuos vendicant. Quse omnia p 3 rtim probat, & part im erudite colligit ex autho«- ntateLiiiij & Fefti. Csterum 3 parochiarum(vt vo- catalocanoniftis mag-is trito vtar ) diuifio ort um 5 ° tabuira Dion.vt J3.q.i.c.Eccleftas. Ec in hoc conft- tatiusparochiale, vtomnes parochiani in dieb.do« ®micis & feftiuis millam audiant in eccleftis., in c ,jarum parochiis habitant,cap.i.diifto tit.de paro- ( n:is. prsterea , confiftit in decimis pcrfonalibus, ecclcfia* parochiali debentur,i6.q.i ,fi quis lai- cas.capitul.ad apoftolica?.de decirrwprimit.& 6blat, tapoftremoin oblationibus 4 quje dandse funtfacer- °°ti parochiali,qui pro populo orare debet. ic.q.i- . Vj.facerdos. W ^ ^ ^60 ? aroc h v s fecundum Gothofr.fignincat conuiua- torem ‘Horat.2.ferm,S.Tum parochi faciem nihii ftc rcetceruis.Alias dicitur qui peregrinis Tale & ligna Fttabat,hoceft,omnia neceftaria, tefte Acrone ad 1 ‘hid Borarij:proxima Campano ponti quse villula te&um pra?buit,&parochi qu§ debent IignaTalem- 9 ue *&ibi quoque porpbyrio : qui eos parochos di- aos(cribit drn T«vr»pg^efv, hodieqj dici Copiarios. Id qnod & annotauit Duaren.difput.anniuerr.lib.i. c -2tapai'0cbias inde quidam deriuarunt,quibus lin- 70 guliš facerdotes fui deftinati Funt, ab exhibitione T E a. 15198 icilicet Eucbariftis.Sed Bud.non parocbias prima Ted Parmcias appellatas efTe cenfet. Porro decem homines conftituere Parochiam,fententia eft pon- tlficij iuris profelTorum.Spieg. vide omnino Goth- ad l.munerum i8.jT.hi quoque 10. Digeft.de vacat. mun. P A r o bco s,incoIa eft,habitator in loco Pompon.de verb.ng.l.pupiilus. Jncola,ait, eft , qui in aliquam regionem domicilium fuumcomulit, quem Gr^ci 3 parcEcon voea^nt.Vide Buda^um in poft.annot.ad 1 . vlt.de mun.Spieg. vereres appellarunt vt pofleflio qua(i polltio:Magiftri quod monftrentrinterdičlum inter duos drdum Teftamencum teftacio mentis, & c, Conn.lib.c^.c.i.num.i. A r o p s 1 s,genus lancis grandioris, catinura , Vip. in I.cum aurum. jT.argento ^,frlde aur.de argent.leg. Veluti paropfidas , tabulas, trullas. NcbnfT Adde Forcat.in penu iuris ciuilis c.25. Ilečrius alij in dj. cum aurum. STargento.legunc Parapfisivide fupra in verb.parapftdes. Ar r 1 c 1 d Amon vtique is qui parentem oecidiftet, dicebatur^fed & qui qualemcunquehominem.Vn¬ de excat Lex Numae Pompiii; , fi quis liberum ho- minem morti fciens duit,parricida efto. Parricida enim tam a pari J quam'a patre dcduci poteft,autorc P rifciano, qua.fi parentem Teu parem oeciden Hinc & parricidij qu$ftore&apellabantur , qui fbicbant crearijcaufa rerum capitalium quxrendarum. Bud, ini.pofth.de orig.iur. a r r 1 c 1 d 1 v m apud prifcos dicebatur , quoties homo hominem occidifTet,hoc eft,par parem:vide- licet eofeculo,quo crudelitas erar, occidifte boue ? auem,aut g3llum galhnaceum. Deinde quum ccc- piftet efte vulgare,vt homo occideret homine, par- ricidijvox , ad Fumms impietatis ftgnificacionera deflexa eft , id eft j ad eos qui parentes occidiftent. proprie tamen committitur inter parentes &libe- rosimproprie vel minus proprie inter collateraiet & aiftnesjputa fratres,{brores,patrueles , confobri- nos,vxorera,virum,nurum,generum,vitricum, pri- uignum. ■ a R r 1 c 1 d a e cum lege cccperunt,& illis pccna fa- cinus monftrauit.Connan.lib.i.cap.^.n.a.De parri- cidarum pcenis Turn.aduerftlib.13.cap.i^.fic feribir. Vt illis,qui pcrduellionis damnati a diiumuiris fue' rane, capuc obnubebatur , ita parricidse os lupino foliiculo obuoluebatur , vt in quodam Corniftcij libro ad Herennium de Tranilatione feribitur,čre¬ do quod indignos cenferent, qui communi fpiritu luceque fruereturiupinum efte folliculum voluc- runt,feritatem ftgniricantes eius ,qui necc-matro- - cem & acerbam fua manu parenti obtulitfet.Sed Sc foless lignes inducebantur parricidarum pedibus, ne communi hominum reliquorum e cono calcea- tu vterentur, neu calceamenta,quibushominesv- ti rolerent,polluerent,ft ea pedibus luis calcarent, neu terra cangerent pedibus nudiš,omnium parente comrnunem, Alia more maiorum pospa parricidij ex Nlodeftini Fententia l.penuirdf.ad pompeian.de parricid.hjcc inftirura fuit: vt parricida virgis fag- mineis verberatus,deinde in culleo infuatur,& cum cane Sc gallo gaihnaceo, vipera & ftmia : deinde in mare profundum culieus iičletur. Hoc ita ii mare proximu (it,alioqui beftiis obiiciatar. Sed h^c pce- na in vfu hodte non efRfed inrerdum eft gladij, in terdum rots , quibus qunndo que adduntur forci- pes , c]ua de re iudex prout hanc vel illam pce- nam circumftpntiže parricidii commifii poftu- lauerint. Omnium autem primtis Petr. Malico- lus , cum matrem interemiflet toram vrbem Rrr 4 i?99 mcerore fubito infufcamt>vt Paal.Orof.ls. 5. hiftor. fcribit: cui Romam fingulare hoc fupplicium fta- tuerunt,vc culico infutus,in mare prsecipitaretur,v£ eft apud Liuium li.48 t Hecaren fanguinariam pror- fus fceminam, fcribit Diodor. aconitum comperifTe primum,ficque Ferfam patrem peremifte. Ardieum Pamphiliae tyrannum annis iam fefTum parentern, '& infuper natu maiorem fratrem occidifte,Plat,lib. de Republ.io.autbor eft Corrafius i.Mifcell.c.5- n. 2. £t V uit. ad jT.alia deinde lex.n. 5 . lnftit.de publi- j 0 cis iudiciis. Pa r s multiplex reperitur. prsdicamentalis, feu fub- iediua,quje fub toro vniuerfali continetur,fic dida, quod de fuo gener-epr£dicetur,eidemque fubiicia- tur,vt honiOjbos,aftnus,& fimilia confiderantur,tan* . quam parces fubiediua?,& pra=dicamentales anima- lis.Integralis,qu£ integrat fmim toturn?ad pofitio-. nemcjne totius ponitur, vt Bart.explicat in 1 . fi ma¬ ter. jT.fi qi»is Lcr.ff.de. except.rei iudic.ficuti paries refpedu domus. 1 . eum qui sedes. Digeft. de vfuca- zQ pione & tfufrudu (vt Dodorcs exiftimant)refpe&u fundi.L3.ff.de vfufr.leg.qui vfumfrudum.fF.de ver- bor.obligat.Quputatiua,veluti tertia,quarta } aat a-- lia pars rei pro indiuifo.Sic fexcunx, quadrans , fe- xnis,quota pars eft aifts.ieg.feruum.jT.tinal. Digeft. de h^red. inftitut. haereditas..iilo titulo, inln- ftit. Numeralis quae ad numerum pertinet, vt qua>* tuor pars Arithmetica eft duodccim. Alciatus in 1 . appelIatione.ff.de verbor.fign. Accidentalis poifre- mo,qua?,vt tradunt fcriptores,in l.i.ffde leg.i.adef- 30 fe Si abefte poteft,prseter totius corruptione., vt pu- pillaris fubftitutio ad paternum teftamentu. 1. pen. Digeft. quemadm.teft.aper. Confiftit quippe pater¬ num teftamentum fine ta.bulis pupillaribus, vt ne¬ mo nefcit:& dies pars ftipulationis dicitur,lege j.jT, diem.ff.de edend.cum tamen fine die ftipulatiomm rede Seri fit noriffimum. jT.omnis. de veibor. obli- gat.in Inftitut.Cstera qu£ adpartis tradatum fpe- dantdn leg.ad certaiii.ff.de feruit.a Corraf.rradan- tur. Par s alias claufulam fiue caput edidi fignincar. BrifT. Pa R s tripliciter accipitur, quzedam numeralis, alia integralis, alia quota. vt tres, Ariuhmetfca pars eft nouem.Bart.l.fi mater.jT.fi inter.de execut. rei iud. Vfusfrudus pars integralis dominij eft, ficut paries domus. At triens,quadrans,femis., quota pars eft a L lis.Spteg.Pars etiam in tempore dicitur,ait Conn.l. ic.c.č.n.i. terpretib. Spieg. PA r s potior eft illa,qa$ majof'& fanior eft.c.j.dehis qus ftunt a maiori part. cap. Aftipulatur D. Augu- ftin.L2.de dodr.Chriftian. Spieg. Pars pro diuifo certa eft 5 i pars pro indiuifo incerta eft. lila cerni Si demonftrari poteft, h.xc non item. Sed quod ad quanticatem attinet pars pro indiuifo alias eft certa,alias incerta. Certa fi fciatur , quota ftt,puta tertia vel quarta : Incerta fi nefciatur. H la poffideri poteftftise non item.l.locus.l.j.J.incertam. ff de acquir. vel amit. pofteff. ideoque illa vfucapi poteft,hasc non poteft.Cuiač.ad i/fi fur. jT.incertam. ff.de vfurpat.& vfuca p. p A R $ virilis ea habetur , qua: pro numero perfona- rum conftituitur, cum tot partes ftunt, quot funt perfonr. prat. ?arsimonia optimumvedigaleft,tum parans, tum conferuans diuitias. Nouell. vt determin. fit num.cap.cleric.jT.cum vero Deo.prceterea (inquic 70 luftinianOfi non oportet yndique adfumpturo pof- t r • iefiiones conquirere ( nam id infatiabiii cu yu uarm«,fimul & impietati proximum eft)fta cx m deratis facultatibus fumptum temperare. Spie^* Part A, id eft qu2efita.BnfT. ’ ^ b ' par 1 e m facere dicitut,cuiusperfonanunieraturiu par m um diuftione facienda.l.š.jf^uoniatn.l.^iA 1noiftc.teft.L34.jT.fi coniundim.l.85.jT.fi Titiolde lcg ; i.U8.jT.fed fi vno.l^S.jT.libertis. delcg.i.U in h.ff de iure codicill.Li.jT.fi cx trib.l.10. ffdecontra tabuji.3 §.prineipem. ff.de fuis&kdt, l.i.$.pcnult.& vlt.ff dc collation.bon.leg.i.§.adue r !, fus.ft.fi quid in fraud.patr.leg.8. ff de rebus dubiis Brifi. p ar t e m ICtus in Lrede.de verb.fign.appellatfpe. ciem. negat enim vfumfrudum dominij partemef. fe,cum tamen fit ipfiftima eius pars.L4.de vfufr.le?. qui vfumfru dum.de verbo.oblig.Voluitautemdi. cere,non efle dominij fpeciem:qu« eft interpretatio p lacentinijn Lrede.de verRfign.cui nemo,dppei- 1 us ait,non fubfcribit. Spieg. Partes etiam lurifconfulti vocant eos,quiinter fe litigant,fic pars aduerfa pro aduerfario.li.Cod.dc pad. inter empt v ' partes interdum onus fignificant.Ht ita adoris fca petitoris onera,prout ea appellantur L24.ff.de rei vind. Brifft P A r t e s re i fufti nere dicitur is, a quo probationon exigitur > quiquepofteflbris commodofruitur.Enfl' ficčc partes defenforis fuftinere dicitur procurator,qui cum alieno nomine iitiget , ratam tem dominum habiturum cauere non compelliiur, fedtantumiu- dicatumfoiui,fatifdare,leg. 45 .jF.vltimo.#.de pro- cur. ?-a R t s M quoties non conftat de minore minimav? adum elfe , dimidiam accipimns, per jT.pattitiorri, in i.nomen filiarum ) i64.vbi vide Goedd. devc-rb«. iign.Velut in eo qui partem fundi promittit, veh* lio fimilia dubioquecafu. Vnde cum quisabalte/a 4© ie parte eledum ait, non minus quam dimidialir, intelligemus.gloffa capitu.fi pnufquam. diftinftio- ne 28. partes & Species diuerfa funt. Aliudfuntfpeciej, aliud partes, Si item pariium multiplex rutio. Spe* cies eft generis ipfumque diuidit, & itavteiusno- men reuneat,nec eo perempto manere \ oteft: quia eo pofterior eft ab eoque caufam Yitamque haber, vt-animalis fpecies funt bomo &brutum; homotft animnft& fi animal nullum fit,ne bomo guidemvl* lus effe poflit.cum prius ft^animal effe,quamJiomi- nem.Pars vero eft totius ? quod ipfuin coniungina- ter fe,& compleditur^nec eius nomenfufcipit&il« lo extindo tamen fubfiftit, quia tempore prior eft, cum ab ea tamen fabricatum fit Si compofitum ;vt domus partes funt tedum,pariesftundameiitum.iiR* rumpartium coniunctione totumexiftit: Ideoque &bas partes prius fuifte quam domiimneceffeeft, dv-bac deftruda adhuc tamen fieri poteft vt exiftat: non contra:neque vila iftarurn partium domus ap- pelhtur.Conn.li.4.c.3.n.7. partes dicunturftn quas diuiditur totum.Qui^m partem a pari didam exiftimam:quod partesftnui iunds,partes,hoc eft,^quales fint parti.Alij a pa* rio,fiue partu,quod pa8. Codic.de padis. Hotom. ( PartiArivs colonus dicitur , qui lucri & damni cum domino particeos eft,frudufque fundi cum eo^ I (juafifocietatiscuiufdam iure,par;itur,Ug. 28 jf.vis j maior.ft'loc.vbi ab eo,qui nummis colir, leparatur. 19 1 Ouemadmodum etiam nummis & partibus locare Plin.lib.y.epifhad Paulin.diuerfa facit.Brifio.Ete- I nimqui fruduum parte aliqua colit»partiarius ve- redicitur.quia fru&us cum domino partitur , vt fi S oulloscollegerit,nullos debeat. Omnesalijdicun- turnummiscolere.non quod numerata pecunia pe- I /ioquamdebent,foluiTemper debeaiifed aliacerra j re,qua? pondere, numero, 5 c menfura conftat, quae penliones pecuniaE nomine defignantur, qued reci- piuntfunčtionem in fuo genere.Conna.lib.aduerf. 3 ° fcapjj.num.i.Caio etiam in lib.de re ruftic. Par- liariumcalciscodorem in eundem fenfum dicit.A- puMihr.fde Afino aureo, quse cum mortali puella partiario maieftatis honore trador.& lib.8. Uomi veropromifcui operiš partiarios agebant concubi- te.Partiarius legatarius vocabatur, cui pars hsere- feulegata erat: Quod gen us legati part iti onem whnt:quia cum hatrede legararius partiebatur bfeditacem, itatamen , vt.lucrum čc damnum lrse- ffditarium pro rata parte inter e o s commune effet, /■Jedquia hccredes.ad fin.Inftit.de fideicomm.hser. ^pian in Inftit.titul. 24. ieg.164.if.partitiQnis.ff.de Vfrborumfignificat.leg. 19.jL1.ff.ad Trebči.Brifto- aias. Partben o k eft locus in interiaribus tedisftepa- ntiorvei fuperior, qt*i locus 3 virginum ftatiene ficdiduseft.Eas enim in sedium fec.. liu olim verfa- dfolitas, in Parthenone fcribit Antigonus autor Gtscusnpud Euripiderrunec inde matris aut cufto- ftainiiitlupedem virgrni efterre licebat. in quem 5° lenfum lanus Parrhafius interpres dodi:fimus , re- fertiliud Claudiani de Proferpina I©quenti$; Florebat tran^uiUa domusnec limina mrgo LiKnec virides audebat vi/ere faltus , Pracetnis obfiričla t ut s J el a labor lili. H*cannotauit Tiraquel.in l.io.connufe.glo.i.par- ttm 10. ^artibvs fuisfungi,h©c eft,fungi fuo munere , & 6 ° o! bcio.l.tutor q«i repertorium.ft.de admin.tut. Sic ftttesiudicis accipimus>in leg.2.de kis qui funt fui falični iuris.& illud,Partes fnas interponere de bc Tra:tor.ln{litut-.fub fin.tit.de fufpcd.tut. Spie- ar ticbps pro filio apud Tercntium in Hcau- ront j®- Nifi vbi iiie huc faluus redierit meus particeps,id eftftilius. Connan.lep-.io.capitul.z.nu- ffier.i, 42 ' 1 ^ aP ' riCl ?iAfuturitemporis prseteriti vim ftgnifi- 70 J 3 tienemque pierunque in iibris noftris habent: quod fumme notandum eft: e . velutirei iudicand* tempere,eft: rei iudicats tempore : quetnadmodura liquido conftat ex L5.iT.idem Iulianus.Digeft.de li" ber.leg.L7.jT.ft quis ačtione.Digeft.quibus ex cauf. in poftefte2t.& 1.53,ff.folut.matrim. adhibita leg. 30.fF.de pecul. Eodemque modo in L27.jT.fi per ft- lium.& L33.ft.de rci vindic.L63.jT.1empus.ft.pro foc. 1. ij.ft.de noxaiib,ačbion,l-3.jT.in ha c cofnm.coniun- čla cum Ieg.pcn.ft.de tritic. rei iudiciinds tempus, condemnationis tempus,vel quo lis in condcmna- tionem dcducitur«vel quo res iudicatur , accipien- dum eft.Brift. SU & iudicij accipiendi tempus, litis conteftatže feu iudicjj accepu tempus demodftrat.l.2,jf.i.ft.fte pri* uat.deJidt.jT.vhim.Inftitu.de perpet.& tcmpbra'J.& litis conteftandce,pro conteftatse,tempus in L31.ft.ft c^rt.pet.iun&a L20.ft.de rei vin. L38.jT.ft adionem. ft.de vfur.Et teftamenti faciendi tempus, pro fadi teftamenti tempore,in I.104 jf.i.ff.de leg. 1. L33.fF.de leg,3.L 26.ft.de alim.leg.l.29.jT.nunc de lege Vel- leian.ft.de liber.&pofth.Et apud Vlp.in Inftit.tit.i. 5 c in jT.fed rfi aliquis.lnft.de teft.ord).Quemadmo“ du & feribendi teftamenti tempus interpretabimur in l.$5?.jT. ft heres.ft. deha?redi. infL&l.i.fftde reg. Cato Et furti faciendi tempus in l.31. ft', de noxahb. L6.fT.de furt. Et ftipulationis interponend^ , id eft ihterpoftt* in L7.ft.de iud.f©lui.& J.121. ft', de verb. oblig.Et tempus dandi pro dati.Ieg.8^. jT.fi ita fteri- ptum.fr.de ha?r. inft. & liberandum pro Iiberatum in L32.ft.de mil.teft.BrifT } ar ti c vla t 1 M , id c-ft per partes. Briftb* nius. Trticvlones, audore Nonio,a-veteribus co- heredes inter fe dicebantur, quod partes inuicem fibi facerent.Brift'’, T j a R t 1 m,cx parte,vel pro parte , & fere femper ge- minatum in orationt.Caius de iuft.Sc iur. 0 ’mnes* inauit,populi, qui legibus aut moribus reguntur> partimfuo proprio, partim communi omniumho- minum irire vtuntur.Spieg. Par t 1 s,& pro parte ftipulaciones proprie dicuntur*. qus de lucro & damno communicando folent in- terponi inter hasredem & legaraiium partiarium,. id eft,cua quo partitus e£L harres. Vlp.t.26. regul. Bnfl'. Par t 1 s appellationaruralis eft vel ciuilis. Natura- lis partis ap.pellatio ad eam partem pcriinet J qu^ i- pfo fado ita eft leda,vt ex vno loto tot fiatu tota, quot fadajfunt partes,qux pars in iure noftro dici- tur diuifa.,vel pro diuifo haberi : Parris ciuilis ap- pellatio pertinet ad eam partem, qu«e fcda efl non fado,fed iure,vnoeodcmquem toto P cuius refpedu partes fad* funt. Dni V ult.L2.tit. 7.jT.final.nu.j.in comm.lnft. Partis appellatione rem pro indiuifo ftgniftcari QJviutius dicebar,quia id quod pro indiuifo noftnl efl'et,non pars*led tomm effet ^veluti ft fundusre- gionibus diuifus ftc,pars vnaquxque nofi iam pars fundi eftjfedfundus inreger.leg.6. jT.fi quis parte. ft.com, prard-Seruius tamen Sulpitms parris appeD latione & quod pro indiuifo,& quod pro diuifo no- ftrum ftt^contineri non ineleganter dicebar.l.25. fft de verb.ftgnific.ltanue parsalia pro diuifo alia pro indiuifo eft.leg.43.ft.de acauir.poffcftl.j. ft.de vfu- fr ;d.leg.7,ft'.de excepr.rei 1ud.L64.fL de euidioni- bus.L7.in fin.ff.quib.m0d.pign.L4.ft. pro empto.l. 17 fffamil.t rcifcund.l.5. jT.vltim.ft. commod J.4. jj*. ft alter.ft.fin.regun.L31.fr de vfufr.leg.Pai tis autem nomen dimidiam fignificat.fi non fpecialiter fada fit partis meRtio.L49v.ft.de vfufrud.L164.ft.de verb. ftgnificat. Vlp.in Inft it.tit.24.Proinde fi imerroga* 2003 r »us quis in iute haeredem fe eflče* parte refponde- rit.fi ex dimidia hsres fit,nihil ei necet refponfutn. alioqum nocec.l.ii.Sf.fi intetrogatus. (F. de interro- gat.in iur.fac.Brifl". Partis hsc funtadiunda.debita.cettajlegitima.re- liqua,vinlis;Aqujc paries ; pares, difpares, dominicat, h*teditari*.BniT. Parti t i o.Cic.vocat partitionem aliud quiddam, quam diuifionem. Diuifio eftfpecierutn vnius ge- nerisenumetatio.! vtanimaiium aliud bos, aliud ro afinus,&c, Parcitio eft, quando aliqua res in mem- bra difcerpitur,vt corporis partes alix caput, pedcs, manus, &c. Qu,$re,Dimfio.lureconfulti partitionis voce pro parte fiepius vtuntur,vt Vlpian. in leg.no- men filiarum 1154.55.1 .Digeft.de verb.fign.ait, 1 ’arti- tionisverbum non femperdimidium fignificat, fed proureftadie&um. Poteft enim iuberi aliquis & maximam partiri , poffet vicefimam & tertiam prout libuerit. Sedfi non fuerit portio adie&J, dimidia pars debetur. de cuius iegis mtelle&u videto in eadem lege Gcedd.ldem Vlp.infragmentis tradit ficut tes fingulp legaripoffunt.ita vniucrfarum fum- mam iegan poffeižc liane fpeciem legati vocari par- titionem-.veluti Matuius hattes meus cum Titio hx- reditatem mearn part'to,diuidito:eoque cafu dimi diam p-irtem bonorum legatam videri. Exemplum autepartitionis antiquu estat in Cluetiana-.vbi Vide. Par t 1 v m lurilconfultiduogenera conftituunt.alia: namque naturales funt, alir intallefts. Naturales appello, qux pondere,numero , menfura conftant, P qup oculiscerni tangique poffuntiveluti fiquis cor- pus a!iquod fecare veht, duas partes conftituct,quas nemo fenibs comunis compos,non facile cognoicer. Intellcftas dico qux tangi demonftrarive non pof- lunt , cerni tamen animo atque intelligi pof- funt: veluti fi feruum aut nauem duo communem babeant , partem quifque fuam in his rebus obti- net, quam oculis cemete non poteft,animo & intel- figentia poteft. Qnod fignificans Caftelius noftet apud Macrobium , mercatori quemadmodum cum 4 ° focio nauem diuidetet.imertoganti.rcfpondet, Na¬ uem fe diuidis.nec tu nec focius babebitis. Vlpian.l. 5. Digeft.de ftipul.feru.Seruus communis fic omniii eft,nonquafi fingulorum totusifcdpro partibusvti- queindiuifis , vt intelledu magis partes habeant, quam corp.-.rc. Htgo partesintellečtu VIpianuseas appellai, qus animo & inteiligentia tanturo cernii- tur: & eatum rerum funt, quas Pomponius natura- litcr indiuifas appellat in leg. non ampliustff.ff fin. Digeft-de ieg.i.Alias autem partes item alibi no- mero fieri dicinhoc eft in Ieg.19.ff.de folut. Qu,um Scichus,aic, & Pamphilus communi feruo promilfi funt, non alteri Stichus, alteri pamphilus folui po- left : fed dimidia fingulorum partes debenturtat- nuevtriufaue rei dominium duobus modis intelli¬ gi poteft. Sed in numis, & oleo, &frumento, & fi- milibus qux communi fpecie continentur.apparer, bo c afiurn vt r.umero diuidatur obligatio.Eandem diuifionem duplicem Papin notatin leg.94.eiuf.tit. & leg.SS-if.t. Digeft.de leg.& fideicomm.lib.jo. vbi 6 ° ait plutes in vnu fundo dominium tu ris intellečiu non diuifione corporis obtmerf.Notat & Paulus in ieg.15.jf-t.Digeft.de verb, fignific.vbi Seiuio aften- titut, qui partes alias effedisit pto diuifo, alias pro indiuifo: quum Mutius putaret partis appellatione rent 'proin liut o fignificari. nam quod pro diuifo noftru n fic,id non partem, fed cotum efte: cui con* femit Vlpian.in leg.s.if.i.ff.comm.ptsd. Ariftoteles autem in hb.de fenfu, hanc quoque diuifionem at- tingit : fed in categoriis planius rem omnem ex- 7 ° ANTE A. 1004 ponit.ait enim Quantitatem aliam continuatn,aUam feiundam efte. continuam cuius partium terminu* aliquis communis eft : veluti corporis »cuiuspart« communem habent terminum lineamtaut Vmes in qua partes finem quo inter fe cohatreant, commu, nem habent,pundum fcilicetdtaque poculumtua anfa quantitatistft continux:vti conftatexl.ii.ft 4.fflde furt. & pars Iancis priufquam crafafit,Ui, eod.tit. Ex quibus intclligitur fundum qui intx duos diuifus eft, quia terminum habet communem, quo inter fc partes adaptantur, in quantitate con. tinua numerandum efte. qua de caufa non tam in. partes diuidifundus a lurifeonfultis dic.tur, quatn in regiones, vtin tradat.Digeft.finium regund. Se- iun&am vero Ariftoteles eam appellat quantitatem, cuius partes communem terminum non habent s vi in numero. Nam fi bis quinque, inquit, funt par. tes decem,quinque & quinque nullo communi ter- mino comun&a funt, fed feereta Sc feparata: cum ea omnia adiungamus licet, qu$ communi fpecie contineri dicunrur ab Vlpian. dift.L19.de fol.veluti vinum,oleum 5 frumentum. Nam fi duobusampho. ra vini legata eft, feiun&a vtrique quantitaslegata eft. Nam vrnse dux finem in amphora quo inter fe cohsereant,communem non habeant , neque duo femimodiiin modio, neque bis quinquaginta, in Centura.quod eodem modo de pondetibus quoque iudicandum eft.Nam in vnciaduaefemunci* com¬ munem terminum non habent. Quantum boc fe« iunftumin tefferis & numis quoque intelligitur, qux fi plurfbus legata fint, tot habebunt feiunftas Sc fecreta s inter fe partes, quot erunt legatarii.Qua ex difputatione intelligimus quamobrem Vlpianui ab Offilio & Trebatio diffentiens, neget eum qui ex frumenri aceruo modium,aut ex vini dolio fex- tarium abftulerit,totius nomine furti reneti.leg.ir. Digeft.de furt. nec magis interefle affirmet int« hanc fpeciem,quam fi quis ex armirio rem vnama« uertetit : vtr^mquc enim quantitatem feiunfiam efTe. Quod vero Trebatius dicebac,fi quisautemat- tingat, eum totum corpus atcingere,Vlpianumnon mouit,perfpicientem linedubio , quancitatemil- lam efte continuam , hanC vero feiunftam. Qua quidem ex difpofitione quam neceftariaiuris ftu- diofo Dialefticar cognitio ftt, cuius ignoratione tanti viri, 5 r in iure ciuili tantopere exercitati par- ua in re pcccarunt,facile intelleftu eft.Partium au¬ tem aliam quoque tradere operret diuifioncm:nara alix ptincipale« dicuntur, quibus fublatistotumin« terit : altx minus principales, quibus adempiis totum rantum manet«vt caput in corpore human, čc peftus, & brachia.partes funt principales ter/nes autem,& vn-gues, 5 r fuperci ! ia minus principal«,Ita inreliigendum eft, qu©dait Vlpian. leg. ij.Jf.t.Dij. de acceptilation. vbi ait nec cementa,neefeneftras, nec parietem, nec dimtam domus efte partes:quum tamen Ariftoteles ta frequenter domum expartibus ficdehnjat,operculum quod lapidibusjaterib.ce- mento trabibufque conftat.Sed Vlpianusillam par- tium diuifionem fpedansjta difputat,quafi cx de- m um vera; partes eftent,quibusfublatis totum inte- rit,vt in fundo vfusfrudus perpetuus, & viaperpf* tua.didft b58.Digeft.de verborum obligar.vbi & in via,iter autadusiiu frudu, frudus & vfus : in decem bis quinque numerantur. Eas ycro (]ui' bus ademptis totum nihiiominus manet integrum, non effe partes:vtin fcvphojetTjblematai&in^OfflPj coiumaac marmoren : in fundo vfusfrudus perpetuus. 1 .25. Dig.de verborum fignificar.ifldu- frudu,vfus:quum pof/itvfusinc vfufruducoftitui* ineputj 100J P AKTE 200^ P A R T v s imperfe&tis modo fpiritum ducens,quan* tumlibet exiguus s natus tamcn cenfetur,rumpitque teftamcntum.Vlpian.in l.quod dicitur.ff. de liberis Sc pofthum.hsred.inftituen. par vi refert,vt apud Cicer .& alios idoneos auto- res , fic apud vetcres lurifcoff. qui tefte Ludouico Viue,(cripferunt.Vlpian.Parui etcnim , ait, refert ab initio quis aolofe in hsereditatefic verfatus , an poftea hoc facerec-ceperit.Spieg. kjuitVlpIafl.cli&.leg.ij. de acceptil.in grege ali- (juotcspita,quibus fublatis & grex nunet,& poteft vfucapi,qaum illa nec poffideantur,nec vfucapian- tor, ait Pomp.K30.ff.de vfurp.& vfuc3p.Hor. ?arti vM natura effvtconftituam totum.vt fatif- datio,tuitio,adminiftratio,& rationis redditio 5 tute- lam.radix, rriincus & rami arborermimerrogatio, & proiraffiojftip ulatio nem. S p i - g. Sic partes domus funr,quse coniimv oztSpbs s&h yS ttvavpemmj. Similiter Demofthen. qui fcripfit phafcola effc,quas alij vocant peras. De quo Turneb.aduer- farior.lib.j.c.11. . ^ as cer e eft alere Sc cibaria prseftare feruis vei iu- mentis.Brift' pas cvv m jpafcui(pluraliter pafeua ,pafcuorum)Io- cus eft,in quo pecudes pafeuntur ^ fi ue ager > ftue pratum,fiue mons aut collis fuerit. Eft autem pa- leuor-u aliud priiiatum , Sc ali ud publicum.de quib. abundefatis in tit.6o,lib.n.Codic.& in titul.4.1.ii. 7.eiurd Codic.tračtatum eft.Sic paleua loca &pa- fcua fylua dicitur,qus pafeuis pecudum. deftmata eft,boe eft,in quam ius eft pafcendi caufa pecora mittere:Caius in l.fylua 30.tT.fin.ff dc verbor. fign* ltem,pafcuarij,qui večfigal dane cx pratorum pu- blicorum locatione.Dičli,quod ca conduccbantur caufa pafcendi pecoris.Anch. P as s a vua dicitur,quse in fole paffa.eft aduri,Varro Sc Gothofred.ad l.fin.jT.i.Digeft. de tritico,vino le- gat. fed & 5 0 Passim eft indifferenter , indiftinfte , promifeue. Briff. passim admitterc.Oppon.Diftrifte denegare. Me- dium a prcetore caufa cognita temperari.Vlpian.in l.fed hxc.ff.de proeurator.Spieg. Passim fieri intelligimus,quod vbique,quod vndi' que,quod fine vilo conditionis diferimine fit. 1. pa- iam.ft.de rir.nnptiar.l.folent.jf.final. de ofHc.pro“ . conful.leg.fi ea.Codic. de adulter. eum fimil.Spie- gelius. 60 P a s s VM,vinum illud cft,quod cx vuis paffis conri- citur.Nam ab igne decoquendo paticur. VIp.in l.fi quis.^.in princip.de trit.-ir vin -leg. palfum, inquit» nifi contraria irens fit,intelligitur.proculuseodem titul.l.qui vinum.i6.iT.i. Cui dulcia legata effenj, omnia hxc efTent legata,mulfum,palfum,de|rutum, Sc fimiles potiones. Nebrifl Eft enim paffuni inde di.jT.l/£quod vi aut clam.Briff. Pas t i N a Tio^eft paftinandi ad adleg.ž.jT« Gram- matici.ft.de excuf.mun. 20 II P A T R I A poteftas eft ius,quod pater liabet in libe- ros. Hanc Ariftoteles in Ethicis rcgio,dominicam verotyrannico iraperio fimilem efle affirmat. Hoe in Gracorum reipublica , in qua vixit Ariftoteies, vt eiufmodi fuerit;in Romana certe Reipublica iu- re vetuftiffimo locum non habuiflTe ex eo mani- feftum eft,quod haud min'js atque dominus in fer. uos pater in Iiberos fuos poteftati fua; fubieftos,vi- t$ atque necis haberet poteftatem.l.in fuis.n.Dig. de iiber.&pafth.Bodinus libro i.de Republ. capit. lo 4.Sum qui exiftiment poteftatem patriam domini- ca fuifle grauiofem.eo quod feruus femel vendicus exibat e poteftate domini vendentis, quod non s- que erat in filio,qiiippe qnem ter vendi oportebat, anteqtiam poteftate patria Iiberareturjidque ex leg. duodecim Tabul.Noi? placetiPrimum enim certum eft filiam eque atque fiiiti efle in poteftate patria,& tamen vna venditione filia fiebat fui iuris. Deinde feruus vere & re ipfu vendebatur, & venditione in alius poteftatem coniiciebatur,filius autem vende- 13- batur non vere fed itnaginarie , atque ita etiam vt poft venditionem ternam fui iuris fieret,quod non tantum non erat ei graue/ed etiam maximi bene¬ ficij loco.eo quod per bane emancipatianem in po- teftace alien3 eflfe nefineret, fuique iuris fieri inci- piet. Poteftas autem patria etiam nexus paternus dicitur in leg.cum oportet.ff.cum autem. C.de bo. qu® !iber.& poteftatis patria; vinculumjin 1. padiu. Čod.de pačt.conuent.& vinculum familia;, etiam faera patris.I.fin.ff.fin.Codic.ad Senatufconfultum 30 Tertyllianum.I.fin.in princip Cod.decurat.fur l.fi. jr.final, Codic.de inofficiofo teftamento & abfolute facra.in l.in coniunftione.Cod.de nuprl Sed vt plu- rimum poteftas illa dicitur patria,idque a patre.So- li enim patri,non etiam matri illa competit . ff. fce- minx.Init.de adoptionibd.13.fFde fuis &Iegit.Atq; ex hac eft, vt filius dicatur filiusfamilia, & filia di¬ catur filiafatnilias.Vult.in comm.Inftit. ad titul.de patria poteft.in princ.n.i.2.3. Patria poteftas quomodo difToluatur ,vide etin- 40 dem Vulteium ad ff.filittsfamibas.Inft.quib. mod. poteft.foluatur. Patria poteftas,&fui iuris efle,funt contrariaim- mediatadeg.final.Codic.de fentent.paff.Eft autem patria poteftas,ius illud <;uod pater , vel auus in perfonas liberorum,qui ex iuftis nuptiis procreati funt, habetd.poteftatis.fF.de verb.fignif, Hoc autem ius oropriurti ciuium Romanorum eft : qnoniam a lege u.t.ib.introduftum.Sed cum coftitutioneAn- tonini,in l.oui in orbe.de ftatu homin. qui in orbe j 0 Romano funt.ciues Romani effefti funt-,fcquitur, ad omneš Chriftianos hodie illud pertinere R.om. veteres,adeo femper magni in Iiberos paternum ius fecere>vt regum temporibus,patri filios bis vende- re permiffum fit:nili pater ei vxorem dediflet, aut vlito ducere volenti.affenfum prsftitiflet. Ex Al- ciato.S Bapr.Fulgdf.Spieg.Plures efteftus iuris o- lim patria poteftatis vide apud Cuiacium ad lib.;. lul.Paul.recept.fentent.tit.i.in princip .Vide & o- mnino Vulteium in comment.lnft.de patria poteft. g 0 in prin.n.5.6: feqa. Patria poteftas in pietate confiftit, non crudelita- te,& ideo pietatis etiam verbo fignificatur,l.vitim. ff.ii a paren.quismanu. fit.Poteftas in feruos Ionge aiia eft Cuiac.adleg.131.Digeft.de verbor. obiig. in princ. . Patr iam autem poteftatem faeram ac nexu dim¬ no coDulatam leges vocantd.cum in adoptiuis ver. cumcmm.C.deadopt.Indeinfacris efle, dicimus, _ pro in patris poteftate,qux faera & famfta eft.l.fin. C.de bon.mat, Apud Senecam Tragicum fie Hc-rcu- P A N T E A, 10 a lem siloquitur Amphitiuo. r Perfančia generis faera,p er ius hominis Vtrumque noflrifiue me altoremputas, S eu tu pare?item:perque venermdos piis CanoSjfeneftapArce defertaprecor. SenecaStoicusde hlio abdicato loquens libr.^df., dam.natur« iura faera eife confirmat etiam apud piratas.facaquod vir &vxor parti c ipes funt dini- & human« domus.l.aduerfus. C. de crim. expil bsred.Forcat.in Necyomant.diaLi5.n.i. P A t R 1 a fua cuique iucundifrimaTSic Cuiac. ad 1,4 C-de delator.Patria, inquit, nob^s omnibus carior eife debet,quam nofmetipfi. ExtatapudSc$uoiara de ieg.j.in i.cjui habebat. elegans tbc-ma Grsce fcriptum,a noftro Halbandro eieganter quoq;ver- fum his verbis;Quo magis duidifirna patriamea^ nes ac territoria fua tueatur 3 -decernoadfignoquei!. li vniuerfa priedia,quce in Sy ria poffideo^cuomni¬ bus, qua? illic funtApccoribus/eruis, fruftibusreco* diti$,omni apparatu.Qu 3 ef]tum eft,an & prsdia,qu? ponori habuir teftator,patrih fuse reliquiflevidea« turrrefpondit Sc.ruol.a.non videri rcličfa,fimodo in proprium patrimonium,quod fere cefra n te debi- tore fir,non lint redada.Spieg, Pat ria poteftas foluitur,i.rnortefuepatrisfmefi. lij.i.quafi morte,nimirum exiliovel depomtione. j.feruitute pocnae,qu2 tamen hodie exoIcuit.4.Epi. fcopatus vel patritiatus dignitate , & csteris.j.ca- ptiuitate,tametii hoc modo non tam tolliftue foP ui,quam fufpendi dicatur,idque propterfpem poft- liminij.6.Emancipatione , hodiefimplici accefro- nead indicem. 7. adoptibne. Quibus ex moribus Germanij additur.B.matrimoniumiiue nupti^.Dn, Vult J.i.tit.i2.jf:iliud autem,fin.n.2. Patriae cum nos, noftraque debeamus obligatic- ne quadam naturaii , ft quid ilii vel acceptora gratia vet accipiendorum fpe prcemiorum &hono- rum pollicemur , priccedentis caufs velitquenti$ perfetftione,naturalis ea obligatio ita robora»or;vt afrerat prarftandi promilli necefiitatem.CoMjdii), 5.c.8.n.2. Patr 3 a r c h a e primis temporibus.liGc efrperan- nos circiter qtiadragento 5 ,dicebar.tur iidem, qui& Metropolit« -& Arcliiepifcopi, & Primates : vtex primis fex veteris Ecclefi« conciliis intelligitur. Sed cum E; ifcopus Couftantinopolitanus propter vrbi« fnse dignitatem(in qua fcilicet fedes imperij erat)obtinuiifct,vt A{j«,Ponto-.& Thraci^ prsellcc (licut ex Conftantinopolitano fecundo, & Chalce- donenft apparet)Triumviratus in Ecckfiam inae- čtus eftrvt Alexandrinus Afričani, Romanus Of- cidentem,Conftantinopolitanus partem EuropzS Afiam prope vniuerfam obtineret: prster perpaa- cas Ecclcfias,qu« dicis caufa Hierofolyiliitanore\i* d« funt propter vrbis aučtoritatem &digniratem. Qua de caufa ipfe quoque paulo poft in huncordi* nem eft cooptatus. Itaq; Qu.atuorviri tunrprimum regend« Ecclefi« coftituti iunr,qui fenfrm Patriar charum & A rchiepifcoporum nomen,quodomaib. (vt dixi)Metropolitis anten commune fuerac,fbi proprium ac peculiare fecerunt. Idqucdexhocie- cundi Conftantincpolitani concilij can.^.ftcift inteiligi poteft : quem iia venit Hotoman.RfflO' uantes tpj« a centom quinquaginta iandis patrih qui in hac 3 Dco feruata regia vrbe conuentM"' gerunt , & fexcentorum triginta qni Chalcedone congregati fu'crunt,inftituta funtrdefinimus vrCo- ftaminopolis fedes parem habeat dignitatefflj^ antiouioris Romove in Ecctefiafticis negoffl> que atque illa magnificetur : cum fit poftipfam c u n d a; p o ft q u a m A1 e x an d r i n or u m magns vrbis, & polt 201J pofthattc,Hierof6tymant Epiicopos fiiccedat.Ouie lotum perMiefiffime couertum Grarianus in decre um iuura retulit- dift.ii.c.tenouaotes. luftin.qui fuit3cquaiis temperam illorum ,Cuinfque imperio cttSiliumiiludcoaftum eft.Nou.conft.nj.paulo a- penius iddeclarat:K£X^'^, inquit, ia; / 4 v j c »qoicoluntpatrimoniales ,,coloni vocantur.!.^. G.vbicaufie fifcal.rubr.de fugit.colon. patrim.libr. i[i ‘Pat rim on 1 a le m pofiTefiforem accipe in 1.4. deannon.&tribut.in C.Th.BrifT. 7 ° ^UiiAftNiv m. proprieeft, quod nobis aparenti- P A N T E A. 2054 bus relidum eft, 5 : a maioribus obuenit. 'Gic.libr.2. epift.ad Ccslium : Filio meo,fi vila erit refp.fatis amplum patrimonium relinquam memoriam no- minis mei.ldem pro Pofth. Qui vero duo\lauta & copiofa patrimonia accepiiTet,remque pr^terea bo- nis & honeftib rationžbus auxiftet, duo patrimonia pofthumus acceperat, alterum a.naturali, alterum ab adoptiuo patre.Generaliter ramen pro quibufi- cunque boms accipitur. vt nomine parrimonij in- telligamus quidquid continetur appellacione pe~ cuni^.l.rei appellat.de verb.tlgn. & in patiinionio noftro rem efle dicamus quotics poffidentes exce- ptionem,autamittenres ačHonem habeamus.l.rem in bonis.fT.de acquir.rer.dom.Simul $c ipfa nomina concineantur, quemadmodum fneorum & tuorum appellatione adioiies quoque eontineri refpondit PauliiS 1 . meorum.de verb.flg. Nec obftat quod Por p.onius in l.cum pupillus.fi-'. rem pupill.faluam fore id quod eft in nominibusa patrimonio diftinguere videtur:quia ftride patrimonij nomen vfurpare,at- que ad exadum iudicium reuocare,fpe.cieipfa qua tradabat, coadus eft,de pupillo naniqiic agit ibi, cuius patrimonio id quod in bonis eft , non etiam quodeftex boms comprehendirnus. Hot.Cattetum eorum duntaxat,qui fui iuris,fus poteftatis funt, parrimonium cit.Rdiquorum peculium vel 11 ti pa¬ trimonium vocatur.l.53. jf.i.& I.48. in fin.fT.de pe- cul Dirfert itaque patrimonium a pecu/io J quod id de parrefamilias & eo qui fui iirris eft, dicatur : ac cum de patrimonioteftamento ftatueritj inorfieioii quereia poffit intenditpeculium vero fit ftliorum^ famiiias^nec ad inofticioli querelam pertinear. chsus ad 1. paterfamilias.fF.de verbor. ftg.Gocdd^us ad l.rei appeilatio.5.num.2i.& feqq.tf.eod.tit. Adde Balduinum in comment.fuper inftit.Tuftin.lib.r.de rerum d.iuif.6c adquirendo ipfarum doniinio , ti¬ tula. P at Ri m oni v m & hzereditas dififerunt: lilo nam- que verbo,res ipfaeihoc ius a patrerelidumintelli- gitur.Cic.Iib.de 0I11.1.. Optima autem hsreditas a patribus traditur liberis omnique patrimonio pr.e- ftantior,gloria vircutis,rerumque geftarumrcui de- decori efle, nefas & vitium iudicandum eft.Sed co- fuetudine loquendi res eo deduda eft , vt iam ple- runque cuiufuis generis bona,ftuea patre relida 6 c aduentitia , ftue patrisfirnilias opera ac diligentia parra eo nomnine intelligantur.Sic Vlpian.l bona. de bonoruna pofteffioue. Bonorum pofteffio , in- quit,tftius perfequendi retinendique patrimonii lu uenalis: l 2 \onpropter vitam faciuntpatrimonia. quidam i £ed vitio sacipropicr patrimonia viuunt, Pomponius l.iii.jf.i.ff.de verborum obligatio.Pie» runque idonci non tam patrimonio quam fjde «fti- mantur .Plotom. P a t R 1 m o n 1 v m (a patris memoria , vtpote a qu® potifftmum liberis profpiciatur^ ac poflefiioncs re¬ rum peruenire debeant.leg.pater.i4.1.nam etfi.15.fF, de inoftici.teftam.leg.ratio.de bon. damn.didum) pro re fubieda fiepe vniuerfas alieuius diuitias, bo¬ na &rubftantiam vniuerfam fignificat, veiuti in j, 'i.iT.item fiolent.fF. de oiiic. p rafte d. vrb.leg.quan- tum.Hvquod metus cauf.leg.3-if.fed vtrum.leg.fi ex. caufa.jf.i. Digeft. de minor.lcg.cogi.Digeft.ad Se- natufconfultum Trebelliannm. leg. fed etfi ^.pri- mo if.quod autem Digeft. de petit. hcered. leg.2. Codic.de his,quibus vt indigo.leg. 1.Digeft.de vfu- frud.ear.rer.quai vfu confum.Lvr tantum if.primo, ff de feru.corrupt.leg.Neicennius.Digcft.de negot. ,oi 5 ANTE A. 30 geft. interdum non folum cuiufque fubftantiam & familiam, & quod habet , fed quicquid in com- niercio eft,vel effe poteft,denot<'it jT.i. lnftittA.de re- rum diuif.qnandoque etiam lllud tantum , quod a parentibus maioribusque noftris accipimus : quo ienTa bona acquefta J (iue acquifita Do&.opponunt patrimonialibus .Andreas Tiraque!Ius de retraičt. Iignag..tf\ 3 ->.gloft.vnic.paftim Gc^dd.ad l.).nu. 23.fR de verb.ftgnifh In patrimonio effe & in bonisefte difFerunt. i° Cum enim dicitur res efte aut in patrimoniio aut estra patrimonium,id oftenditnr, res aut poffe ve- nire in hsredicatern,aut non poffe venire: vt funt res facrs Sc reiigiofa?. Sed cum dicttur res ejfe in bonis,tune pofteftio qutedam demonftrutur, Ideoq; feruitutesjicet fintin patrimonio noftro, neque in. bonis ramen nequeextra bona funt.l.i.de vfu Sc v- fufru&.leg.In bonis enim non funt, quia non pofti- dentur : Extra bona etiam omnino efte dicere non poffumus:quta per res quas poflidcmus,quaft Ferui- tuies tenemus. Ferret. titul, de rerum diui- ~ fione. p a t r 1 m o n r v m ,id eft,paterna bona,ait Gothof.ad rubr.C.de bon.matern. In pairimonivm tuum proceffifte , eft in rem tuam verfum effe,Goth.ad I.io. C. de prsed. Sc aliis reb.min. P a t r 1 m o n 1 V m omnem omnium bonorumpof- feffionem appellamus , etiam ququod eam expofitionem vocabulorum redde- re cogebantur,quama maioribus fuis acceperunt: apud quos Donato,Seruio,Acroni,P.orphyrioni,Fe' fto,Varroni,Marcello , Sc huius nota",fuccefterumt Huguitio,Papias,Citholicon,Brachylogus,Gra?cif- mus. Porroquodad naturam pertinet Temper in- certus eft pater.vt Odyfflib. Homerus tradit: lilo me genitum dixit pia mater > at ipfe Nefcio.nam proprium certus fcit nemo parentem. Manet etiam 60 hoaie vulgi iocus*quod dicitur , fapientem effe R- lium,qui patrem fuum norit, vt Eraf.refert in ex- plicatione Adagij, Matris vt capra dicttur. Spie- geiias. p a T R 1 s nomine auus quoque demonftrari iufta in- terpretatione intelligitur.b201.ff.de verbor.fignif. Quod in his maxime verum eft, qu$ benigne acci- pienda Sc interpretatione adiuuanda funt:vtique enim in i.Iulia de maritandis ordinib. Sc in i.Iulia, de adulteriis.patris appellatione auus non contine- tur.l 44.iT.i.fFde ritu nuptJ.20.fRad leg.Iul. de a- duit.Britf. 2015 p a t R 1 s faeris iiberari dicebatur 5!ius,q U i p atern ditione fubtraherecur. vt apud Conftant. Horum I 1 f. P* m f 'f 1-1, . r . ......... T nnn rt- _ z' autem faerorum vinculum nontnagmraifuit ; C.. :* __ r 1 . 5 in iisfuit prscipue patris authontas.fed ineoq 0 J vit® ncci tu mittere conlueuerant. CaiTiodorus autem libro Variarum Cperpetuum eum fuifle honorem (ig n p ficar,& ctng jlo ornatum, cum iurifdi^ionem tami cxerceret nullam. Qu,od a Zenone fignificariarbi- tratur Hotom.in I.3. C. de conful. vbi Patritiatum honorarium Confulatum appellattTum & a Caffio* doro hunc Epifcopis honorem tribui folitumftgn/. ftcari:iis fcilicet,qui Conftantinopolitans Ecclefiz pra-feči:i,Patriarchar dicebantur; Cuiusfententianj h3nc efte afterit Hotoman.vt quando inpopuliRo. religione Patritij foli Faerorum procurationemRo, muli inftituto gerebantj^: rex quidam faeroriieffet; nen incommodu videretur 5 li in religione Chriftia. na,qui Facris pr^eft,idem etiam magiftratus fum* mi ornamentis atque infignibus decoretur.Obfer- uat & Hotoman.hoc ex eodem audore,Patritiarum non magiftratus,led ordinis nomen fuifle:neque e- nim vnus erat pavritius,Fedcomplures,qua(iSenr tus p.rincipes,qui certis ante.i magiftratibusperfun. efti erant.denique quales Roma: florenteRep.Con* Fulares, Prstorij & TiEdilitij fucrunt; cjuibusin Se. natu curuli Fella vri primifque Centcntiasdicereius erar.Quare quocl in I.3, C.de conful.legimus,Patri. riatus honorem cTteris omnibus anteponi non ita accipiendum eft,quafi Fummus efiet aliquis msej. ftratus:primum quia magiftratus(vt dixi)noneig; deiftde quia CaFfiodorus in fofmula patritiatss feribit, confulatum patritiatu Fupcriorcm fuile, p rafedorios J inquit, &aliarum dignitatum riros precedit,vni tantum cedens fulgori, quem interdd etiam a nobis conftat a{Tumi:hoc eft, vt ipfe inter- pretntur,ConFulatui:tameift verba hsc apud Caf- ftdorum corrupte legantur.nam Vnitatum p.roV'- ni tantum vulgo legitur.prseterea pra?fečbum vrbis fummum omnium magiftratum geffifTe conftat ex l.i,& 3.C.de oftic.prsef.vrb. Et quod CaFfioderusde prcefeftoriis Fcribit,conft-at de iis qui i3m prsfectu- ra funčti Furxt intelligendum efte. nomen autem i Rom.patritiorum-Tpltndore dučtum efte, resindi- cat.nam cum ij propter famili« a n ti quitatem cme¬ riš antecellerent,&plerumque iis honores muk rentur,tranflato Conftantinopolim imperio eo ile* natoreš qiii curulibus magiftratibus er.mt fondi, parritios dici placuit.Quibus ius patrnmfainiUoS' ceft um_fuifte,C.i ftiodorus quoque eodem loto rdla- tur.Hotoman^Huius dignitatis Feu honorisnullam mentionem apud L atinos autores efte teftatur Bu j dxus in lcg.vldni.ff.de Fenat. C.tterom Suidaseos quaft communis reipubl.patres appellar. Nonita- qu'c hi patritij iidem Funt cum iifdem de qnibus paulo pofttFed penitus ab iis diucrfi,id quod.id!ier- tere Ferr.irius & Addobrandinus in jf.ftJiusfarnilias* I n ft i t u t. q uib us m o d. p a tr. pot eft. Fol.& Zafius in tir. ff.de Senat.Aldobr-jdinus didos exiftimacn6quž« communis Rfcip.patres vt Suidas voluit,Fedqyan principis d.^.filiusfamilias.in Hiftoria pauliForo- i ul i a ni de rebus geftis Langobordorumext 2 n!f^ biblioiheca Vaticana Rom$:hsec forma digni^fis patritiatu s conftituends tradit ur.-patritij di^ ,tas taliter difponenda eft,quatenus illa non vili p fr 0 nasnec alicui cocedatur ignoto.Sit enim nvddeno- tttS 2017 p A N T tu imperator!', Cit Melis & pfudens.aon elanu.Pro- toipatarius veniens ante Imperatorem , ofculetur , fuumhumerura, & dicat: Maiime Imperatorum, adeft,t]uem vocafti. Time ftet ad firiiftrarnTmpera- toris iliiusHipparchus,que nos dicimus prsfectum, , Jedicatei Imperatorcum Protofpatario futurum pa- tritium adducito. Dum autein venerit patritfns in- ptimis ofculetur pedes Imperatoris, deindegenu.ad nireimim ofculetur ipfutn : tune ofculetur omnes Romanoscircnmftantes, & dicant omnes: Bene ve- ro niaris.Nobis ni m :u m laboriofum elle videtur concef- lu:n nobis a Deo miniSeriu foluin procurare. Q.ao- ciraienobisadiucorem facftnus, & hunc honotem tilcoBcedimus.vt ecclefiis De. & pauperibuslegem fjcias, & inde apitd altiifimuin iudicetn rationem t-ddu.Tuncinduat eu Imperator mantum, & ponae ei in dexrro indice annulum, & det ci faombacinum propria mana feriptum, vbi taliter contincatur feri- pturn. Edo patritius mifericors Sc iulius,tunc ponat ei in capiit auremn circalum Sc dimitta c- , 10 PmiTii noniidem funt qui nobilesrvt Vulgo čredi* tur. "Nobiles enim omnes funt ex plebeiis: ve in voce 'Ncbilis demonftrauimus.Ncim populusRomanus ita vtputo propter tenues opes, 6c nulliusvits in- duftriam honores adepti funt:itaque Scauro sque ac ^ ^uohomiailaborandum fuit.Hotoman.ytde fupra r Nobiles. - a twcios ait Cinciusapud Feftum eos appeliari fo- Iitos^uinuiic ingenui vocehtur. Eorum-nomen vn- Q^nuxerit, Velleius Patercul. priore voiumine.his yerois oftendic: Romulus cencum homines eledos ^Ppdlatofque patres inftar habuit confiiij puhlici. Hanc odgrnem nomen patriciorum habec. Diifti au- l t etQ Patricij quodpatres ciere poffent Plutarchus in pt ž| ^*cruvs [jjt Svstzis uVo pot J® 7wt>tnZv; oh v ofists \ E Aš » re decorato verba: Prcum plebs diftri, buta eft inter,Patres,vt eorufti opibus tuta eftet.Inde faftum eft , vt Patrocmium pro tutcia 5 c defenfione dici cceperiuFeftus. Patrona, proptienoneft vxor patroni, licet bonis moribus conueniatrhuic etiam r.euerentiam a iiber- to exhiberi , Sc ideo fine venia in ius vocari non dc- beat.l.i.C-de in ius voc.Spieg Patrom atvs ius hodie aliter iure ciuili,aliter cano- nico accipitur : Nam iure ciuili appellatur hoc ius quod patrcni in libertorum perfona bonifque ha- bent,operarum fcilicet exaftionem , inteftati fucceČ. ifionem,bonorum pofteffionem.contra tabul. tittndfe iur.pat.Iure vero Canonico iuspatronatus(feu aduo- cationem,feu cuftodiatn , feu alio nomine quis illud appellet) eft ius idoneos reftores in Ecclefiis infti- t.uendos Epifcopo offerendi,&c.quod alicui in Eccle- fia acquiritur eo quod ipfe,vei eius autores Ecclefiam pofuerlntjsdificarint, vel opibus non minimum au» xe.rint, confenfu Epifcopi adhibito, ex quo iute,cum vtilitatehonor 6c onus fimui refulcant.De quo Cano- niftee tot.ti.deiur.patron.6c in čap.quicunque.cap.de- ccrnimus.'i^.q* 7 * Eft autem ius patronatus perfonale, nec perfonam egreditur, nifi in eadem fit ratio. &z qualitas,quie in antecefibre J. in omnibus 68 . 1 ,Nerar» i^i.l.priuilegia 1 96. de reg.iur.l.necadiecic.fFpro foc, Gceddar.ad i iof,nu.i.fFdc verb.fign. Patronatvs ius dcfertui: liberis ^agnatlspatron^ Sss P ANTE A. «° : 9 non anteni pertinet ad mrsneos patrom Imredes. Atpeculium Latini luniaui, quod moriente lihert« luniano patronus retinet,interh?tedes patroni com- niuniter diuiditur, ita rt etiam pertineat ad exrra- neos. Vulteius in comm, Inft, de fuccefl' libert, J.fin. sumi. SatRonorvm tutda dicituriNam fi cui nullus omni- no tutor effet, ei dabatur in vrbequidem apcattore Vtbanod.fi quis fub conditione.fi! de teft.tut. & maio. re parte Tribunoram plebis er I. Attiliadnft.de Atti- [0 lia.tut.Etl.ti.tab. libertorum & libert.irum tureia ad patronoslibeiofqueeotumpertinebat.Eo enim ip(o, quod haereditateslibertorum libertammque.fi inte- ftati deceffiftent, iaileratleradpatronos liberosve corum pertinere.ctediderfit veteres.voluifle legem, etiam tutelas ad eos pertinere.Qu:a plerunq. vbi fuc- ceifionis eft emolumemum , ibi & tutels onus efle debet.Inft.de legit.patroaot.tut. vide Ramard.Vario- rum li.i.ca.io.vide etiam infra Tuteia. Ja-trohos primum vocatuncRomani inftore Zona- , ra in Romulo, Se He(ychio in verbo emTfims, tir hmJI/M '/jc j$«iS-<*tsJ,qiii & a Graecis ap- peliai.tm: Patronus autem quafi pater diclusieodem modo q’io Msttona.Seruius in illud Vergilij: . Et fraus umenm clienti. Ir lege,inquit,i*.tab.venit,in quibus fcriptum eft,Pa¬ tronus ti dientt ftaudem fecerit, fater efto. Si enim cbentes qua(i colente« funt.patrotii auafi patresitan- cundem eft clientem , uuantum filium fallere. Hoc auce:n ex’Romuli inftituto quem ferunt patriciis piebeios commendaffe , optionecu!que e vulgo data *° quem veilet patronum eligendi, more ab Athenien- fibus repe:ito,& eam paupetum tutela.n patronatum appellatum fuiffe:iufque patronatus officiis tum inde apudRomanos durantibus huiufmodi conftitiffemi- rnirum vt patroni chentibus de iure refponderent, cuius rili rudes erant,8c ignarnabfentium acqueatque prrefentium curam gererem, adeffent in iudrciis, o- mnemque accufatoris impetutn fufttnerent. Iuxta Ilauti illud in Menec.larisvbi dicitur dies, fimul Pa- 4° •tonis dicitur : quippequi pro illis loquantur„ male «jure fecerint: aut ad populum, aut in iure, autapud iudicem res eft.Sic me hod ; c nimis follicitum cliens »juidam habuit:neque quod volui agete quicquatn Li- citum efttita meattimtit, ita me detinuit. Apudaedi- les pro eiusfaftis plutimis peftimisque dixi caufam. Et fuit certe ius iftud patconatus tanta: apud veteres audotitatisjvt csntenderit exprefle M. Cato, patrem primuin , deinde patronum proximum nomen ha- i>uifle,auftore Geliio lib.j cap ij.Ptoinde non eft du- Jo feiumquinfeuere inpatronos frauduiemos Romani animaduerterint.Sane Dionyfiuj aaftor cft.clientem aduerfus patronum,aut patronum aduerfus clientem dicereteftiinonium non potuiffemec alterum ab al- teto accufari, aut imet inimicos numerari: qui quid horum feciffet.teneti eum Romuli lege de prodito- tibus, eumquevtDiti faerum.intetficere cuiiibet li- berum fuiire.Atque huius quidetn ptifci tutis Decem viri etiam noftri a!iquam in fuis tabulis memoriam lupereffe voluerua-t. Ideoque ius iftud patronatus a 60 Romulo vti introduftum fuit, ita in fuas quoque ta- bulas tranftulrrut,his verbistPatronus fi clienti frau. dem faxit,facer efto:quefnadmodum Seruius Hono- iatus,8cpofteutn IuIiusSabinusexponentes illudVir- gilijiEc ftaus innexa clienti,adnotatunt. Refert idem Sabinus pet fraudem in hac lege prruaricationes Vr- banum imellexifie, quod Rtuardo ad oranem frau- de*,do!umque malum pottus referendum videtur. It quia pjttoni ex lege Romuli clientum caulis adef- fe,ea/que defendere cogebancur, ideo faftusn eft.vt 70 puiatcs Sc gduoj.ti uularum patroni quoque dtce- 1013 rentur, non folu« Philologis, fed St Iuroconf u Hi s vc apud Iuftinianum in leg. tem nonnouam.5.pj l , 0 ' i Codic.de iudic. Patroni tamen Sc aduocati apudCi' tetonem plurimnm difFerunt. NamvtdocetAico' nius in diuinatione.p.uronos appellatoratotes.adao" catos vero Iutifpetitos,qui oratoribos iutis ignatiiin" caufis,quid iutis effet, fuggerebsnt,quemadraoJ B nuncquandoque caufidici ciuitatis aduocatos mone- re folent.Eosautem in ptimo de otatoteaitaStatii angjCp^Stmiiivocari. De quo latius Ferran. lib.t. h. plicationum.cap.ž.ad I. aduocati. Cod.de aduocat.di- uerf.iudic. Pat R oni aute varie in iurecittili accipiutur.Tnedido de in ius voc5do,6cadfintb.titulis,Pattonosaccipiiiiu eos,qui ex feruitute manuroifetunt.fme fpote.fiueet neceflirate,quoniam togati fuetatu manumiitere vel bac lege emetam.vt manumittetent.ltem qui celin, fiones deteserunt, vel qui pratiudicio pronunciati funt patroni,cutn alioquin noneffent, velguiaduer- fario deferente iuratunt !epattonos effe.Btiff Patronvs fifci, ptimum ab Adiiano Imp.inftitutts eft, vtiElius Spaitanus in eiusvitateftatur. E u u a . tem munus piatcipue.bonisin iis,qua fifco commiila eflent, exh bito delatote perlequentis,ver&batur.l, vit. C. de aduoc.fifc.l. J.C. de delatotibus.adeo videli.' toris quodammodo pattenus effet 1. f.5. aduocatam. ff.de his qua vtindig. Solebat autem vnus autaliete numero aduocatorufn cuiufi]ue foti ad id minus de- ligi , quod snnum vnum aut alterum gerebatur; quemadmodum ex cap..Co.intelligitur,quodeifde adiiocat.diiierf.iud. Prat. Pa tron vs in pradiis Ecclefiafticis dicituris,quitaa inEcclefiam infigne beneficiuincontulictveluiiieij. pium edificauit,aut magno aliquo prouenmillamlo cupletauit) ius fibi beneficiarijnominaudi rninij hoc eft, clericos profuo atbittatu deligendi,noči- nandi , & apud Epifcopum producendi, vtSlt produčtione conferendi beneficij ius milium epifo. pushabeat.Iufti.tamenNou.iij u Si*w£i«,iiite, fi patronus minus idoneum producit,£p : kop poit* ftatem effe alterum idoneum eligere. Iure Cimi- co prsftitutuir, eft, Pattono laico nominandikflip ficiarium tempus quatuot menfmm, Ecclefiaftico fex : quibusexadis integta epifcopo poteftas reiin. quitut- De iut.patron.in fexto, lu r a quoque pattona- tushatcfuut : vtelerieum in officlo peccanteirapud Epifcopum deferat,c.fiiiis.iS.quaft.7.vtinegefiattf!i lapfus ex eo ptoueiuu alatut capit. quicunque tf. quatft.7.capit. nobis.de iur. patron.vt id donite,pn- mutareve poflit; vendere tamen non podii.c.neni- ni.j£.qu2ft.7. cap. ex infinuatione.cap.erliterke^, cum Ceculuni , extra de iur.patron.vtiusnomirjj. di in fiatredes ita ttanfeat, vt & in folidum Ezio- ni fint, & vniuerfi tamen nominandi ius habiss, eapite primo, extra de iur. patton. Členu.toda Albertus KraHt 7 .ius libro Daniai iexto capitnlo fc cundo, vbi de Valdemato Dania: Rege, & Epifco¬ po Rochildienfi creando loauitur: Equidem, in- quit, 8 c fi videtetur maiorum luotura opibasfunda- tam Ecclefiam in Patronatu tenere, iurifque pluri- mum indeligendo Pontifice fibi pode pratfumere, &c.Prat. Pa tronvs item pro eoi' fallus nommatur,. feudi beneficium accepitiguipro- prerea cliens, inteedum etiam clientulosappeifep Idque ex antiqua fere confuctudine, quam/uperius attigimus.Prat. Pro Patronis noa habenturjcontfaguosiuratijrad pronunciatum.eft, qui iureiuranaoade^™ 1 ^ yxojcm ducerent* Sc qui femofuis fliumnis^f 10 ^ joii P A N T E t fldera fregeru ftt.au t contralegeto venditionis pro- i ftituerunt. 1.8.fi.i cum duabus legibus feqq.ff. de in jusvoc. Quodvero ad fucceftionem inteft.iti atti 4 nct.Patronusnon eft, qui fe patronuro effe iuraue- rinaiiterarque fi patronus pronunciatus (it, tune e* nim fententia ftatur leg.14.D1geft.de iure patron. $cd&hiqui ex caufafidcicommiifi , vclexkge in emendodifta adhbertateno perduxerunt , vel qui dotalera feruum manuraific , ad legitimamliber- torum hsreditatem vt patroni admktuntiir.jjleg. 13 ' j. Digeft de fuis & legit. At in ealeg:s lulia:, de maritandisordinibus capite quo libetta? diuercendi 2 patrr.nocui nupta eft, poteftasadimitur , quiet caufa fideicommiffi manumifit, vel nonfuisnum- miscrait , vel (c patronum e (Te iurauit , pro pa- trono nGn habetur. leg. 45 Digeft. deritu nupt. Quam etiam circa alimenta praftanda interpreta- tionem feruati, Vlpianus in leg. 5. fi. fi quis a liber- tis. Digefi. de Irber.adgn.docet. Vbique vero Pa troniappeilatione etiam patrona contmetur. leg. 20 Pav 1 a t i m, fenfim. lnftitut.de rerum diuifio.fi.pr*. A 1 IZ\% leg.j.tf. de gradfbit* fc&PauUin top« citato loc» patrueles dicfiiur frattum filii.leg.i fi. 4 . 1 .vlt.fi.eod* gradu, ff.de gradibus-lfidoius libro 10.Etvmol. cap T-Briff. Pav cA,dicuntur duol.i.ff de prsefcript.verb.At tria. 1 vemunt multorum nominel.licet lmpcrator.de leg. 1 cum fimil. Spieg. Pa v c a verba,ex tačli qualitatecognofcuntur. Vide Bartol m leg. fcircoportet.in princifio.ff.de cxcufa-» tion. tut Spieg. Pavcorvm fignificat?ovariat in iure.narr pendet ex perfonarum,cauiarum,rerumque qualitate, tum tc- porisfatione.Vide Bartol,in l.fcire oporter.ffde er-‘ ^ cuiatio.tut.Apud veteres Paucis pro bonis poneban- Uir: v t Mu!ti pro malis.autore Nonio. Spieg. Pavla t 1 M,ideft,pcr partes. Paulatim venditore de eo quod petierat ctetrahente.l.8.C de contrab.cmpt. Pa v l ATiM,alias eft tra&u & fucceflii terrporis.fi.fed cum.Inftit.de teftaro. 51.Digeft. deverborum fignificationibus. Btiffo- nius. Patr. v b L es j a patruo dičH:quod duorum patruorfi fiiii fint. Quoniam qui pater af ten eft,alteri eft: pa¬ truus.Sicut lorores patrueles naneupantur , ex duo- bus& ipfsfratribusgeni-:*. Atqae duarum fororum, aurplurimum rilii interfe Sobrim dicuntur , tanqui Sororini.Uge,Ccn: obtini. SATs.VBLEslCoafobnnishoc differunt, quod Con- fobrim proprie dicuntur,ex auunculo aut mater.era 30 prognatiiPatrueles verocx patruo Titii pregnati: A- mitinieramita. vnde Cicero in Ligariana filium TitiBocchi auunculi Ligarii confobrinum appel- lat.indeque mtelligi facile poteft illuftris dfferen* tia:patrueies quippe non minusquam duo effe pof- W,exfratribusfcilicetduobus nati: amitini autem imet(eduoeflenequeunt. qucm enim amitin m Tit/usappeilat^ab eo c0fobnnusnom1natur.fi 4. de grad.apud Iuftin-anum. Ita ergo potetit Titiusap- J'dbriconfobrinuj,patruelis debebit, amitinusnon 40 poterit.quaoquam cofundi plcrunque foleat dfferi- »en:acgenera!iter Confobrini pro quibuslibetfra- trum 3 Cfororum liberis , ficut apud Gratcos vlurparil.ij.C.de nuptiis.Hotora.Connan. lib.5.ca. fnu.i, Patr VELEs,fratres vel forores funt.ait Caius, qui, quxveex duobus fratribus f rogenerantur. l.j.iT.i.ff. degrad.6c adfin.Hot. Patr. v m h$ funt qualitatcs J & d ifferenti«, Naturalis, adoptiuus, iuftus,fiduciarius, cettus, incertus. Brif- fonius, Patrvvm Plautus appellatpatrui magni filium,id eft, popiorem fobrino.nam in Poenulo cum Poinui A- gOTaftocli dixiffet patrem eius fibi patruelemfuifle, continuo refpondens Agoraftacles.Mi patrue, falue. dfcena infequenti Patruo aduenienti cacna cureiur volo.itemque dtinceps.Hot. Patrvvs eft frater patris.leg fecunda, ff.i. Digeft.de luit & legit. leg. vitima jT. 3 Digeft.de gradibus & adfinitatibus. l.y. Digeft.vnde legit. frater vero aui 60 ptcruus magnus vocatur.l.r*iT.4 leg. vit. jf. patruus ®agnus.leg,penult.ff. .i4.ff.qux infraud,čred.1.pen.C.dereuoc.hia qus in ftaud.credit.vel quod a&iones prxroriar folee appelbri ai^iones in fjčiu:vt videcur Iaf« ni ad fi. itc fi quis f.num. 17. lnftit.de affion.vel quod noua for- mula.cum nec in perfonam,necin rem fit, concipiad tur,in qua faffum memoretur,vt putat Hot. in d. fi*» item fi quis.nu.8.vel quod fecundum,feu in faiftum, nimirura alienationem debitoris concipiatur 3 c comparetur,quod mag is mihi placct:idque indiftin- &e,fiue fraudationis mtntio fit f^cienda,fiue non fa-' eienda,quomodo Vvfenbecius diftinxiffe videtur in parat.ff qux in fraud-eted. nu.5. multo minus etiam diftinftione ©bfetuataa lafone li]res cor- porales fitualienatx,detur Pauliana ,fi vero incor- poralesjdetut adio in fačtum:quam in did.fi. item (i quis.Mynf.fing.reprobat nu.8.6c guidem rede.Nam ic corporalium &: incorporalium terum notnine vna eademque oatur adio,qux interdum Pauhana , in- terdum infadum dicitur.Quinetiam vocatur refeif-j foria & reftitutoria:non quod ipfa refeindatur , tra« dmone a debitore fada,fed quod poli eam demnm refciffam 5 vt luculenter exd. fi.fi quis. confirmatur, detur,atque ita refeiffionis fit quafi quidam effedus. Eft enim haec reftitutioin integrutn,vt oefinu Pau*« lus redintegranda: tei vel caufx adio. Quamuis & alio fenfu reftitutoria dici pc ffii,quemadmcdum & reuocatoria, nempe abeffedu, quoniam ea rem te- ftitui petimus,ac proindeabeo, in qucm alicnata eft, reuocamus.Vult.ad d.d 8 item fi quis.numct.7* & fcqq. Pa v lian a adiocompetit creditoribusfraudatis,eo- rumve hxredibus.vbi non incommodc quxri arbi- tror j vtrum hxc adio detur creditoribus nen tan- tum chirographariisjed etiam bypothecariis.ideft, quibus res alienatc fint bypothecatx. quod negat Paber in d.f.item ^ quis.nu ti* Angel nu.$.& videt ub habere rationem Creditoribus enim hypothccariis conceffumeft experiri via iuris ordinaria , vt o- pus non fit ad reuocatoriam , qu*iuri cjuili quo» dam modo eft contraria, decurrere. Ifino, ne de- curri quidcm poffe videstui: quoniam hac adionc ics in priftinum ftatum reponitur.qu«d non fit fi or- diaarium remedium aliquod fuppetat.In hoc tamen eommuniter itumtft, ait Mynfingct ad did te« fi qui5.nu«n^7.hauc a$ioncp3 ipfii compcttie* Sss % ioi] P ANTE $er|loffam inl.dcbit8m,ft°.qa*it\fraud.cred. Cui etiam maxime a(lentior:quamuis non vidcam ded- dipnemillam di&a glofljconfirmari. Mouettnege- -nerale verburn Creditocum in cdifto pofitum,qiio eum non diftinguancur creditores hypothecarit a ereditotibus chirographariiS,neque nos diftinguete debemus perlegem de pretio. ff. de Pubiiciana in rem afiio. Neoue enim obeffe debet creditortbus, quod fibi hjrpotheca cauetint, praffertim cuin ačtio- E. 105,4 perfetendam žttmet.habe.utur^ui minus q Mm auteos inbonishabent,ltg io.ff.de accuf-Cui coni« niens eft quod Conftant. 1 br. i. Epiuit.«. f C ribit iftafVjMnMm j ®so tijvfevttricu. Plane ineicufarionibustutorutnobpau. petta:eoi4iitiqui crediderunt huius rei definitioce srbimo sfti.mationique iudiciscomm;ttendaai,| tE p. ff.de exeuf.tutjf.fed & ob paupertatš. Inftit.eoi. Eriff.St Bart.ad d.Ieg.to.ff.deaccufat. ne hypoihecaria creditorfzpius onereiur probatio- 10 Pav p e r- rta v s.Apuleiana vox, & prifcoruin.pio t*. nibus difficilioribus.vc notstur in Jf.item Scruiana 6 .Sc feq.Inft.de, ad.vt coniultius eis (it agece Paulia- na.Etft vero a&io Pauliana videatur .effe temedium extraordinarium propter refticutionem rei in prifti- num ftatum-.ordinarium tamen eft , quta reftitutio rnagis fpedtar ad iudicium pneparatorium, quam ad - principale.de nouutnnoneft , vtde eodetn plures fimulpoffiat concatrere adiones.VuIt.dtčb.loc.nu- mer.4S. Pavliana afiio coippetit aduerfuspcffefforem rei, : quinitno aduerfus ipfum etiatn qui fraudem fecit,id eft.debitorem.vt euincunt verbaedi&itelata abVl piano in i.t.fi*.qua; in fraud. čred.non tamen aduer tusvtrunquead eundem effeaurnffed aduerfus pof- ' ieffbrem quidcm , vt ve! res retiocetur & rcftitua jur;adaerfus debitorem autem vt reuccationem fie ri vidsat,&paciatur s quemadmodi:tn hocmiht tefte declarare videtar Ludouicus Mainus libr.i.ačl. cap, ai.autvt in carcerem coniiciatnr : qtiod eifie du lij fcribjtVVefenbec.in paratit.Digeft. de ačiionj bus & obligationibus.nomer.io.Vuit. di&.loco n.jt. Pa vt z s? ir, pro paulum admodutn.1.2. C. de his qni fpont mun.pab].fub.lib,'.o. Part o.idem fignificat qu.od parum,vel paulum, l.tu- tor.ff.cu.n hatres.ad Velieian.Paulo,mox,ftaiim,cum parno interuallo.Paulo ante,pro nuperrtme. Autb. quibos tr.odis natura),in principio. Pav i v s Caftrenfis lunfconl.nobilis Pjtauii,F!oren- tise & Bononis tura interpretatus eit, editifq.libris quamplurimis,P3uuii tandem anp.oi437 pttd.Caled, 4 ° Mati.vita fupremum diem confecst Pratei. Pa VP*m rs,dammun eft fine miuria faciemis datu, vtcum animal,quod fenfu & rat;or.ecaret,damnum intuieric.l-i.il quadrup. paup.feciff.dicat. vitlePaul. 3ib.t.Sen.tit.r5,Feftuslib.j4.P4upenem damnum de- finit effeqaod quadrupes facir.Prateius. Si pgitur damnum quadrupes dederit , nafcitur a&io quz vocatur de paupene:£aq. direfta eft.fi ^nimal qua- drupes paup.fecerir, vtilis.fi b.pes.l.penult. ff fi qua- dtupes paup.feciffedicatur.fed dehacaftione vtde 50 Vulteium in commen.Inftit eodem titulo. jav P E R 1 e s eft ipfa paupertas Horat.ir, epiftolis: Impiger e stremo: currit mercator ad Indos , r Pcr mare paupcriem fiigie?is,per faxa-,per ignes. i>A v p e R1 o r non eft qui non acquirit,(ed qui patri- moniuntdilapidat.l.fi ipanfus.§.fi maritus.ff Jedon. int.vir.Se vxor.vide item l.fi vir vxori.fi. pro donato. Spieg. PavperioRim fieri&looupletiorem aduerfantur FSriflf. Pa v p er R t mvs ad spinione refttfur.Lhzreditatem Jf.fiitus.ff.de caftr.pecul.Spieg. Pa v p e r t \s.eft ipfa pauperis cond'tio. Qtiotuplex illa fit. Ba tol explicat n Minoricis,lib.i.An vero& quihusc.ifibus profit,traiftatin l.illicitas. J. final.de " offir.prsefii.Spieg. P A v P e:s,t at e -.i.fAper.ip libr.de Orthographia) a paupcrte en feparat,qnod paupertas ipfatOditio fit, Faupeties.veto damnumtStcin leg.14.in fi.Dig. de przfcr.verb.iSr apud Paulum li.t.feat-ij.boc verbunj y 0 esautsiendum eft. Pauperes quod ad aecufaj(one(ji ' nui&paupere , vti Marceilus annotauit.&c.Iojn. Bipt.in comment.EpU\. Sidon, /bpollina.adHefre- tiutn.lib.i.. PA v p e mi appellatione , etiam continentur j c teatu (unt.vulgo carcetati pro maleficie vocatui.lt:, luiius.C.de epifc.aud. Spieg. Pa v 1 m en t v M,ipfum domus iolidamcntam.diSia a pauiendo.id cft,tun caprjc Plnrus cSephances vocacpe- cudes, cum ak:qu! asm clephaJUOc.ongcefTu‘,gemi- uoictapecudem exanmnmir.iyindeftinus de leg 3 -Pe- cadibus jegatis, alt , Sc boues,&c.iumeiua continen- tqr.Spieg Pecvovm Tea pecorum nu m ero funt omnes quadru- pedes,qu£ gregatjm hab en tur, veluti oue$,capr;e,bo- ues,cquij muli, afini,{iies, Canis verointer pecudes uocft,longeq,magis befbsc eo namero no funt.Sic in l.Aquiiia k alias femper pecudem accipimus leg.i.l. 19.ihacaftione.ffad leg- Aquil. 6 j.§.pecorib. Ieg- 75 - ff.de iegar^l.j&Mumtfntorum.fEde jediIic.editU.il. §,fed & fi pecoris.ffde vfu Sc habitBriffHinc pecoris pafčendi feruitus qua: definicur ius efle pecoris pafčendi in alieno agro leg.n §. in prjcdiis. Sc i.pecor. ffdefer.ruft.pl aed.^.inter. de ftruic.Inft. ^ecvlatoR eft, qui furtum facit pecunia: publicae, /ioceft,qui de Principls aut Populi jcrario fuffuratur. videBalduin.Inft.de publiciš iudiciis. A® Pecvlatvs eft furtum pecunia: puhlica: vel fifcalis, velfacrx:tametfi rei facrce furtum peculiare facrile- gijnoraenacceperutdiftum a pecore 3 quod ab eoini- tiumfraudis effecs pecit.l.9.§ rdEad i.Iul.peculatus* legeigiturlulia pecuiatus cauetur, ne quis ex pecu- nia iacra religiofa aut puhlica auferat, neve interci- piat,neve in rem fuam vertat, neve faciat , quo quis auferat,nifi cui lege licebit, neve quis in aurum , ar- gentisspublicum,quid indat, neve immifceat, neve quoquidindatur, immifceatur , faciat fciens dolo maloqaoidpeius fiat,l.i.ffd.m.Pcena pecuiatus pri- ®umfuit litis sftimatio in quadruplum l.penu. ffd. titJ.i.C.eod. huicfucceftit deportatio , .&de m um fuit vHimtim fupplicium l.i.C.eod.Vult.ad&item lcx la¬ ta pecuiatus. 9. In ft.de pub. i ud. Pl tYLiARE dicitur quodex peculio eft. ' 0e cvliare primen cotnmifmm dicitur,quod fangui- ne,h.e.vita Sc vltim.fupplicio expiatur > l.i.C.ne fand. bapt.6c 1 ftquenquam.C.de epifc.de cler.špieg. ecvli are nomen,quod expeculio fadum eft, 1.2.3. in fi.ffde pigner.aft.lq6.lF.de pecul.l.BrilT. ecvliare vinum dicitur quod ferui habent, ftue quod in vfu femorum eft,1.9.§.vlt./F. de tntic.vin.Br. EcvuAREMmercem non ficuii peculiuin accipimus, qaippepeculium dedufto quod domino debetur,ac- c ipimr.inerxautem peculiaris etiamftnihilhtinpe* cniio dominum tcibutoria obiigat. 1.2. §, peculiarem, ^ ft.de tributor. ecvli ar, s ferui in I.3. §.miles. fFde fuis & legii. Sc res eorum pecullare^Connandib.s.cap^i.n.j.Horum meminit rlaut. in Prolog, captiuor. Hic poftquam. hcnc emic,dcd!t eum huic gnato fuo peculiarem.Br. Pecvliaria mancipia.l «f.§. 1 .in ftn.ff.de his quinot. infam. Pec v li aris debitor ,l.itf. 5 .qui filiofam. ff de cond. indeb. Pe cvliariter eft ex peculiari caufa Sc peculiari nomine,ieg.i.$.fi feruus.ft’ de except.rei vend.l.4 §. II eam rem.ff.de vfucap.leg.i.j. item acquirimusl.4.5di eam rem.leg.44.§.1. ff.de acquir.poffl.ii 9 $.fi feruus.ft. pro empt.Briff. Pf. cvliatvs appellatur,peculio inftruftus feruus leg« jM.ft venditor.ff.de aftio. emptd.18.in fin.de cedite-* dift.Aftnius Poli.lib. 10. Epift.Cicero. Traiecit fefe in regnum Bogudis plane belle peculiatus. Apuleius lib.10.de aftno aur.Iiberto acceptifllmo Sc fatis pecu« liato.Ambr.hbro tertiOjEpift.n. Qu,is autem peculia- tus ad vitam arternam tranfiit, mu virtutum fultus peculio ? Auguftinus pecullofum dixit in pfalmo Pecullofus ait, feruus es cuiufdam magni patrisfam. Vt Sc Plaut.in Puid. Huic contrarius eft expeculiatus« quo verbo idem Plaut.vtitur.ldem in Perfa pecullan- di verbo vfus eft : Atque ilthanc ob rem,ego aliquid te peculiabo Brili' De Pecvl 1 o aftio eft in perfonam pr^toria, qua pa¬ ter vel domiuus tenetur ex contraftu feu negotio ge> fto a filiofamilias vel feruo in merce peculiari, ipfts ignorantibus vel fcientibus vel extra illam fcienti- bus ipfts in quantttm pecuh j vires pati poftiint .* Efi in perfonam, nempepatris vel dominirdomini quldem neceffario^uiaferuus eius iure ciuiii,vt qui m o rtu us eft,non tenetur. Patris nim quidem necefTario,fTfi- lius ftt morruus , Sc ramen non nift intra annum .ve- rum , voluntarie etiamft filius inpoteftate maneat fi modo contrahens cum patre quam cum fi] i o experi- ri malic Huius aftionis duo potiftimum funt requill» ta,vnum eft , vt negocium aliquod cum filiofamilias vel feruo geftum ftt , non tam en negocium eiufmo- di,quo ferui fe dominis auferunt, 1 . cum feruus. Di- geft.mandati. Aherum , vt agens aftionem fuam di- rigat in peculium.Vnde dubitarut interpretes an non hasc aftio potius in rem ftt,quam in perfonam?Quain dubitationem §. aftiones autem.de pecuiio 5. Inft.de aftionibus decidit manifefto. Rt fi enim refpeftu pe- culij detur, formula tamen aftionis perfonalis , qua agens petič fibi dari aut ficri in iam dift. §. aftion. ex- prefla eft , Sc quod in peculium eft,id inde fic, non quod eaaftione perfequamur rem , fedvt demon- ftremus, vnde nobis id dari aut fieri oporteat. Id ve¬ ro mamfeftius fic etiam inde , quod aftio de peculio refteintenditur,etiamftnihilftt in pecuIio,vtdefini- uit Vlpianus i n 1 . qiuefitum.io.fF. de pecul. Etft enim aftio eo cafu reddatur inanis, fi neque rei iudicata? tempore quicquam in peculio inuehiatur, rurfus ta¬ men vel conftituto vei^ufto peculio de debito vel reliduo eius agere poteft.dift.l.qu;eftruin.§. is qui fe« mel.At ft in rem efFet vel in rem fcripia, vt nonnul- li putant, aftio non daretur , ft nihil eftet in peculio^ C.sterutn aftio de peculio , non eft deomni, fed tam tum de ptofeftitio pecuiio , Sc do minico. De.hoc enim folo, vtpotc a patre vel domino concefto pater vel dominus videtur fe ex negotiatione filij vel ferui obiigari voluifle, cum eius vtilitas ad iplum perue- njat, non etiam ex aliis quorum vel vtilitatem pror- fus nullarn habet, vt in caftrenfi Sc quafi:vel fi haber, yt in aduentitio , habet tamen eam vtpotc a le ge fibi permiflam.Vulteiusad d. 5 . aftiones autem.p.n.ij. Sc _..... b _ ,v feqq Inftitutio.de aftion. Jfgui.de pecul.leg. vocantur quandoquc quia pecu- 7 0 De Pe c v .10 aftto quandoque dicitur aftio inpeculifi ^tuorum annumccabantur * fimiliter acrcliflu« Inft.quod sum eo contraftu eft in princ.i.in p er fona« Sss 3 P A N T E E. 202,7 50 §.i.ff,depa&!s.l.pen ff.de condifc. furt.I. nec feruus 41.ft.de peculio.l. fi fetuus ^7 D ge.de a;dilit.edi bonisj qu2: q.uis habet, vc accipitur in l.cogi. itf.in prncip Digeft ad SCumi Trebel.l. fi chorus,79. Digeft.de legat $. At in propria & magis comparata qaamabfo!uta, fi - oce n pecuiij, vt iCti folent s pro- pne acc-pias quod non folum Iuftinianus iti faepe d.d.?.adioue' autem $. Inftitut.de ad.Vlpianus in le- geh 'ncqu.tr tcirffecima non a ,l.fiex duobus Di- geft de pecu io , Flotentinus ;n 1 . peculium ^.ff.de pecul o.adieda vocevcluti fatis oftendunt, omnef- que nterpretes vno orc fatentur,verum etiairi pecu- lij natura euincit>Vult.ad dičhi.ačtiones autem.nu.i. ‘ Inft.de ad. IFecvlivm »; 3 liter definiunt. Vulteiusiam d.loc. hoc modo *. Peculium,inquit, eft quod permiffu pa- rent s, legi-, ant domini conceditur ftiiofamilias ant feruo feparatu n a paternis fen dominicis rationibus, dedudo illo,quod parenti aut domino debebatur, vt colbgitur cx l.i.l.depofiti $.vlc.l. fed fi ?.§. peculium. 4 ° ff de pecul.l.per feruum 37. $.1. ff.de acq.rer.dp.Prifcis quidem temporibus , peculium particul.i quasdam gregis erat,quam patres filiis,domini feruis indaftria: fine exercendct cuifa dabant. Obferuatu quoque di- gnum eft,quod ex Piauto notauimus ,,filiosfa.qubus patres vendendas merces tradebant, peculiiiin ex iis .pluris vend-tis quam quanti pater eas aftimauet., lo- cupletaiTe.nam in Mercatore fic loquitur.* Lucrum ingens facic >py at er quam mibi meus pater Dedtt hoceft, nequehorum fradus J nequeproorietas iliis competit,d=l.cum mul- ta.C.eodAmiles.ffde caftr.pecuU.erat. Codic. de ca- ftren.pec. milic, fed in lis omnibus teque liiio in po- teftate exiftenti teftamemum facere iicentia dara eft.Anch. $o Pecvuvm dominicum eft,quod dominus a feruo pro 1 bitu&: voluncate iplius(dominiJaufert.Omni eriitn tore tam proprietacis quam vfastru&us pecuiiuni hocpertinet addominum,S; morcuo feruo dominus peculium illudretinec, non de nooo adquiric,Vuic.d, loc.nam.14, Tecvuvm nuprsejlurifconfulti appellant, quar praeter doremei dantur, Sc marito craduntur. Papinianus 1 . Mi.f.dedonation. Species extra dotem a matte fi- //mominevirotradic.;s , filias quas praefens fuit do- natas, & ab eo viuo traditas videri refpondi Sc paulo poftded peculium a dote pueils diftingueretur.Item Vlptonus i.ff.dc iur.dot. Doris autem caufla da- uacc-peredebemus ; eaqux in doccm dantur. Časte¬ ma fi res dentur in ea, quae Gracci dicunt, quaequeGalli peculium appellant, videamus an fta- tim efficia ntur ma ri ti. Hoto m. 'Pscvnv.M pagariicum quod occafione vel patris , vel domini vel bonorum eorundem fliiis, vel feruis ob- - Q tingit. Neca:q:je vt aduentitium acquilition'ein effu- * gitdiquidem babet iliud pater,Sc dominus plcno iu- rejioc eft,Sc proprietatis,2c vfusfrucfus, ac de huiuf- modibonis non filius, fed folus pater antequam fi- Uusdecedens teftamento difponere poteft. Sunt qui toitoprofeftidum appellant,eo refpectu, quod profi- c/fcaiur a patrove! a domino. Anchora.Eft autem pe- calium paganum duplex : Pacernum Sc dominicum: Itoternuinitcrum duplex, Prole&itium Sc aduenti- ' timn.Deaduentitio paulo ante dielum. ^cvlivm profe&itium eft, quod de bonis paternis ptoficifcitur,& concedi folebat a patre, vt in potefta- adhuc filius execccret indufttia adm iniflrandoriiin bonorumjSc negotsandi Old.Peculium profeditium, inquitVulceius., addičt.tit.Inft. per quas perfon.nob. 3cq.nu.7.paganam elbquod occafione patris acquiri^ tuta fiho:hoc eif,quod vel ipfe pater, in cuius pote-- 4 ^teeft filius 3 filio fuo dat,vel contemplatione patris nliodatur. PzcvLiVM etiam pro vniuerfis bonis & toto patr'mo- nioquandoque fumicur l.nJ.ff ad Trebellia.fignifica- Scveteribus pecuuiam prsfidij caufa repo/itam * 2.0JO leg.77, §. i.fF. de legat.3. Vlpianus etiam au£lor efl:, Galios peculium appellafle tes mulieris extra dotem conffitutasl.io.f.dotis autem.ff.de iure dot. Pž c v n 1A eft , qute a Grascis Toyj>Yi[jg, dicitu^ ^ omne xs puhlica forma fignatum, quo vel.com- murandis , vel vendendis emendifque rebus Sc mer- cimoniis comparandis gentes inter fefe vti folent* qtiod precium rei empt* S<: veaditae appellatur.Quid autem appellationc pecunix contineatur 5 vide per gL 1 in cap.putant.ij.cauffa.ouafflione j.gl.in l.z.ad fi.C.dc coulti.pecu.in Auch.vc omnes obed.iud. prouinc.$.i,. in verbo pecuniarum, Scc Brechasus 1 ,'Rei appellatio* ff.de verb Sc rer.fign f. Pecvnia linepeculio fragilis.Veteres dicere folebant, pccuniam fine peculiofragilem efle : peculium ap«* pellantes,quod pnefidij cauffa feponeretur.ieg.7^.de legat.5 .Varro fcribit, de lingua Latina Iib.4- Prsefi* dium effe dičtum,quia exttacaftra p^ildebant in a- liquo loco,quo tutior regio effet.Siue, vt Feftus deff- nit,pr$ffdium eft,quod vtilitate Sc faiute alicuius,au- xilij gratia pr^ponitur. Sunt ergo milites prslidiarijj qui vtilitate Sc faiute totius exercitus, extra caffra prslidebant, hoc eff,qui c.iftris auxiiij gratia pr^po- netentur. Hmcdeinde fačlum videri poteft, vt pro exerci.tu etiam prtdidiuui veteres interdum pofue- rint per Synecdochen l.j.in princ.de capt. Sc poftl.& ffc quod reponitur pr^fidij cauffa, rede excrcitus caufladici repclitum poteft. Nam cum ad Attic.fcri- berec Ciceto Italiam totam armis pr^fidiifaue tene- ri,an non per pr^fidia ovnns exercitus intelle« xit? Vlpianus audor eft , ob tranlitum exercitus con- ferr: quid a rufticis ex fruftibus olim folitum leg.27- §-h de vlufruift. Pcoinde quis hinc non intelligit quid flbiCellus Sc Proculus voluetint, cum pecuniam line peculio fcriberent efle fragilem ? Peculium eft, in- quiunt illi,quod pr^lidi), hoc eft, exercitus tranfeun- tis caufla feponitur : fiquidem tune ex fručtibus fle confeirre folent rufticis vt aut ctrtam prsftarentfru- ftuum portionem , aut ea certanummorum quanti- tate redimereni.Proinde]qui boni efle patresfamilias volebant, hi feponebant certam pecuniae fummam, qua huiufmodi fieri,vt fape bellis ciuilibus continge- bat,fručluu m redemptio poflet« Sc id quod ita fepoli- tum erat,appeliabant ruftici peculium fuum. Fortaf- lis ea ratione, qua feruile peculium nomen accepit, Quemadm,odum etiam hacpotiflimum ratione pe¬ culium fedulo conuafant ferui, vt tandem fe peculio ■ fuo redimam ex feruituterfle ruftici, vt militibus de«. bitam redimerent fruiftuum portionem,pra:fidij cau¬ fa feponebant nummos aliquot.Sine qua fepofltione, omnis eorum pecunia tam fragilis erat, vt ea exerci«. tu tranfeunte,plerunque tota prodigeretur. Pofie et,» Jam hunc locum lic inteliigi s vt pndidij caufa dica.tur id feponi, quod militum metu abfconditur, partitn ex prauis militum motibus, partim ex his Celfl ver- bis, vt quidam bellis ciuilibus faftitaflent, obfcurum quibufdam nonvidetur. Sed rnagis arridet interpre- tatio prior.Ra:uard.varior.lib,s.ca.i7.Cotraf. Mifcel^ lib.icaD.i^. Pecvnia a pecude didaeft , quali peculium patrisfa- mihasex pecude asftiinatum. Veterum enim tota- fubftantia,ac toturn eorum patrimonium in pecudi- bus repolitum erat,omniaque neceflaria, fundos, do- mos, efeuienta ,poculenta pecudibus libi coni para* bantjiifdem pecudes redimebant, Columella in pra¬ far. lib. 6, Aiciat.m 1 .pecunia: 4. ff de verb.fign. Quod &exHomero probabile redditur,qui toties pecorum* boujleruoru meminit,quibus vina,arma,Scalia nec eft 4 faria populi fibi con:pararunt,nunqua aute numoruj cui aftipulatur Paul.in l.i. ff.de contrah.empt. Itaque Diuus Auguftin, doktrina Chriftiana : Tptum« S s 5 4 žep P ANTE E. inquit,quicquidhommeshaber» in terra , omnia quorum domini funt pecunia vocaturiferuus, vas,a- ger,atbor,pecus i quicquid horum eft,pecunia dicitur. ideo quiaantiqui,quod habebant in pecoribus ha- bebant.c.totum i.q.,.Neque repugtm quod Plin-itis li.ij.nat.hiftor.a nota pecudis nomen acčcpiHe afle- rit.co quod pecudis nota primum zs fignatum lit. Ex quo eft quod Plutarchus in Publicoia fcribit ve- tuftifftmos (de Romams loqaens,l in quibus fignum fit auis, fuis, bouii'que. confpeftum. Gceddzus ad to leg. pecunia:. 4. numer. n. Digeft.de verb.fignifica- tionibus. > Pbcvsui vetbum fimpliciter ptohtum non tantum rem iigmficat mobilem Sc qciantitatem , verum etia rem immobilem, n?quefolum fpecies & cotpora,fed etia iura & vniuerfitatem,per teatuin l.pecumae.4.1, pecunis. 178 l.pecunia: m.l.fcpe 5j.ff.de verb.fign. 1.1. fl.i n.l i ffde calum. Ham & hsreditatem d.l.fa- pe.51.Sc res in hzreditate eaifteles !,cnm ftipulamur 97.ff.de verb.flgnif.Sc iura tam obligationtun Sc a’ ao ftionum,quam feruitutum , interdiftorum ac fimi- lium co mpr ehend tt.d'ft.leg. pecuniK, iii.Digeft.de verb.iign.dift.leg.t.ff.fin. leg. feq. Digeft.de calu- mniat.l. fingularia.ff.de reb.crcd.fi cert.petat.l.fi li¬ ber homo.verb.pecuniariter.ff ad eahibend.lcg.i.in prin.& ffrdebituro.l.haftenus is. I. quiautem. 14. ff. 1.1. qui iniuriarum.ij ffde conftit.pecun.lcg i.Cod. , de conft.pecsn.lib. 20. ff.i. ff.de feruor.ftipulat. Va¬ de eft.vt& ipfam rei vtilitatem £: vfum & frufttim ftgnificet d.l.in fin.d.l.i. ff.de calumniat.l.i in prin. jo ff.ad 1 . Falcid.l.i.C.de conflit.pecun.Goedd.d ioco. num.7. Pfcvmae verbum nonnunqusm reftringitur & coarftatut,nimirum eX fubiefta materia vel fingula- ridefcriptione. Aut enim pro omni retantum raobi- Ii,autpro fo!a fignata pecunia, fiuc nummo acci- pitur. Illud ex re contingit fubiefta, hoo izpiliš es defcriptione & nots appofttione.Ex re fubiefta hac patitut reftriftionem, przciptie in mutuo & inter- dum etiam in aliiscontraftibusacnegotiis, vfu ita 40 esigenteloquentis,vel rei circunftantis: &tum du. pliciter rurfus poniumAut enim fpeciem aut 4 ertti quoddam corpus ftgnificat, veluti Stichum,grege, librum , pecuniam in cifta , aut fpeciem conclufam vel depofitam.Bart.num.i.laf.num.:. & 9.ad 1. tališ 30.ff.de leg.i.l. fin.ff.de condift.cauf.dat. aut genus generc fuo conftftens, puta hominem, equum , bo- uem,t.quod te.l.condictio.9. Digeft.de reb. ered.i.t. ff.de rritic.condift. dd.fin.ff.de condift. cauf.dat. aut anquatitate ponderrs,menfurz,numeti conftftentes, j 0 cuiufmodi eft quz mutuo dari poteft.l.i. §.l. & feq. Ieg.;.vtrobiquegl.Bart. Iaf.Coftal.Donel,& alii ff. de reb.čred fi cctt. pet.dift.l.tališ fcriptura.30. Dig. de legat. 1. vbi Dd. Tiraq. deiur. retrrft. prosim, gl o IT. 14. ff. 1. numer. 41. Goedd. dift. Ioco nume- ron. P^cvkiae vocabulum tribus modisin iure accipi- tur.Primo generaliffime:quo referturad ea omnia qu£ funt in patrimonio.l.rei.j.Digeft.deverb.fign. ftue res fint corpcrales ftueincorporaleSj&fiue mo- g 0 biles fiue immabiles.l.pecunia: i78.1,pecuniz.!ii. ff. deverbfig. Secundoaiiquanto angufttus capitur peouniae vocabulum,vt eas duntaxat res contineat quas Paulus in l.i. ff.i. ff. ft cert. pet. in fuo genere aitrecipere funfttonem,id eft,quz pondere,numero vel menfura conftant, cuius exemplum left manife- ftifftmum in d.l-i ff.i.vbi dicitur.mutuum effe non poffe nifi profieifcatur pecunia,cum tamen certuta ftt,nec in quauls re.nec in pecunia tantum numera¬ ta mutuum contrahiffed n h'squa: namero, pon- dere & menlurtf conftant,quoqiodo Sc Y!pianus pe- ' 2o;s- cumas in hac fcriptura^ujspecuniaslegaub,j M „. pretatut de lis omnibus qus pondere.numeto men furave conftant 1 .tališ fcriptura.to.fF.de Veg-1 .Deni* que accipitur pro pecunia nam etata de qua fuat esempla vbivisohuia,eoque modo pecuniam invi' ditione engiaus, non etiam in pretio locaticr.-' V uit.in comm.inft.in-princ.tit.de locat.it cottaffig. n c nu.10. pEcvmAE verbum ftriftiffime fumi tur profoliscu. mis,feu ntimerato & fignato sre, auto , ar.en:o. Quam fimiliter tr. re fubiefta colligerc oponet.aut ex nots adieftioneivt in Uulianu-.S.routui,Dbelt, ad Senatufconfuitum Macedonianum leg.fi quii4j, pignori.ff.de reb.cred.ft cert.pet.Et iiuic ilrišifej fignificationipecuniz congruit definito iila a io. Btechaeo in dift.l.pecun a^.numero j. reciiaia.cn enim hodiefignatum zs pecoruni loco.in eitimandii rebus fucceflerit.proculdubionumerata pecuniao- ntne zs erit puhlica forma fignatum.quo velti¬ mu tandi s vel vendeodis emendifque rebus ,&mfr- cimotiiiscomparandisgentesinter fe vti folent& pretium rei.in leg.t.Digeft. decontrahend.cmpt.i vend.Ieg.precia rerum.Digeft. adff gem Faltidftm, cuius quantitas pubbce conftituta cercaeffe intelli- gitur leg.j D geft.de in lit.iur. dieetur. Atvtroto- ties ad bane ftriftam ftgnificandi vim reuocaiur,. quoties vox numerata ita adiicitur , ve-nrn adso numerandi appenfionis& traditionis iftdpotemia & qualitaiem demonftret.Quanii!isergoinEaii,C, de numer.pecunia oon folu-; zsfignuum., verum quamiibet etiamaliam pecumatr.timmobiJtolpi immobilem ( quz ipfo aftu d a ri, t radi,adn unieraii debu t) defignetjveriusiamen eft r vt quotiei dis folss refertur fungtbiles,nunquam aliam onanij, lam puhlice fignarara pecuniam ftgnificet.Doftis dift.leg. pecunis. 4. de verberum (IgnificatiteŽB Sc ad leg.t.Digeft.decooftit.pec.leg z.Codic.ttfe Rub.Codic.de non numer,pecunia.Gaddauli8. !t § »■ P £ c v n i A etfi rem ngnižef: leg.j.l.pecunia: jtt.lt®, pecunia verborum iignificationibus. Ima rem tamen Sc pecuniam tantum intereft,quantu3 intft genusSiipecicm d.l.j.l.rei 23 de veiborum gnificat, fin. Inftitu. de rebus corpotalibujALv corporalibus $. t. 5 c fequent. lnAit.de rerum^fiui fionolegai.leg.r.lcg j.feg^.Digefi.eod.legiiidemir, fF.de iurifdiA.ommum iudicurn leg.i.i.j.l-gfin.£ de.tritic.condic.leg.68.ff.de verbouim obhgd« Vndv eftrvt quod vocatut pecuni2,mox,et!amifi?i3- cetur d.l.čodcg. 5 -idem. ff.de i u ri fci i A:, omniucs iiidt- cumdeg.fin. fF.de condi&.cauf dat; jf.pretiM, /o« flirutio.de empt.& vend.leg.cum fcruus i 04 .bg.tf- tum 58.leg.cum ftipulamur.97. de vetboruiB%t* ficatiombus.Goedd^usad l.rei sppeliatioce j.rm« ff.eo.tit. P b c v n 1 A chirograpbaria eft,qute fin? pigflcrt ere- ditur,Gothofied.ad rub.Cod.etiam ob chiiograph. pec. . P e c v N 1 a e eaa &2 vocabulum, non folum ad folutiol nem referendum eft,verum etsamaddfkgatioJit^ 1. verbum ff.de verborum fignification. Pe c v n 1 a mu ua,quandoque per proiepfedfdtcfj •*. qus adhuc mutuo data non.eft, fed ca deftinatione babetur vt mutuetur l.malam.J. 2 .dcv«k/^^* gelius. _ . .... Pecvnia nautica qum5rtraieftu:a & manfima gj- citur,eft,quce periculo creditorisin naueffl rccepts } sraiicienda coiRmittitur.Spieg. Natuicariifuaute^ pecuniarum Gracis duo funt genera , & dp$97*£97rhQi'j ,,DifcufTo periculoddinifv/ura&?£- cunia efte nautica.Interdu.creditornauticjp ccun,s ■ v fcmuK IOJ$- P ANTE E. JO ftruum m!«it aut libertum namgatimim cum debi- tore, quem Grabci vocant xtpfjefxo*iiQot , quod vfura- iumfuadieexigendarum caufa mittatur,]. qui Ro- mard.Callimachus.ffde verborum obligatio.Se in I- traie<i«. ffde aEDVLES fafciae,pedum tegminajouc tamen vfum cal- ceamentotum non prxftant. Vnde vcfti cedere eas, quodpareem corporis veftiant, adferit Vlpian.l.2f J. 1. fF.de auro,arg.'Briff. jegasv s ICtus proculo fuccefsit>qui temp.oribusVe- fpafiani pr^Fedus vrbi fuit.ieg.2.§. vlt.Digeft.de orig. iur.BiifT. peg asi ano SenatufconfuIt6,quodVefpafiani tempo- ribus^pegafo Sc Pufione confuhbus fa&uni eft hatre- dibus rogatis haereditatera reftituere, perinde guarta partem retmere permiffum eft,atque ex leg. Faicidia ex lega tis retinerc co ncedebatur£. fed qula hsredes. Inftie.de fideic. hacred.paul.4.fent.3.Vlp.lnftit. rit.if. Huius vis totaitluftiniano in Trebellianum SCtum transfufa efFLzJ.lolum autem.C.de v^t.iur. enuclj. fed quia.Tnft.de fideic.hered.BrifF egm at A,vt docetFeftusPompems ori7amenta func ex a?re aut marraore confe&a : qux vt plurimdm in atriis quandoque in porticibus aulifque aftigunt ma> iorum aliorumq. fortium virorum gefta certius qua £3 20l5 40 fententiam*. nam fi furgetitia fpeftacula St pegica efterre voluerinc,ilhid nullo pafto effici poterlt hu- militate ioci.frequentaturn etiam eft, amaioribu s noftris, Sc max'imeRom$ } pegmata inftenam cum pueris ludicris Sc confideutibus ex Iigni$-& tabulis producere,qua: conftabant va-rio genere pidurs. hi hocalludens luuen.inqnit; Et pegma dr pueros itak ad velariaraptos . plin nat.hift.2*.li,audox eft.Caium principemincir- cum pegma duxifte , in quo fuere atgentipondo 124, regmatis autem formam defcripiitSeneca ad Luci- lium*& Ruffinus in ~.libr. Iofephi de beilo Iudaico. Cotta in verbo fpecularia, Turnebus 9.aduerf. 5. pe. g nata exponit antepagmenta^u^ valuarum funt or* namerna aftixaands. peier are dickuc , qui prsftitum iufiurandumcon- temnit.1. 2. Ccd-de '.ekcted-Oui falfum iurat,etiam peierat,capaddm.de crim.fteFionat.leg. rj. in fi;] >£ j e iureiur.Qui autem peierabat,is deum.principemjcen- fores", pontificesjvltores habere Sc e.xtra ordinempu. niri interdum. folec.Rcligi o contempta iuriOarandi Ci inconfulto Sc calore quodam pcieratum effet,fiue per Deunijfiue per principem,folum Deumvkorem habebatjiion principem did.ieg,2.Csterurai|nicon. felto per Deos arafve deorum peierab^nt, pontifici- bus:quiper gfenium principis, principi:qui aliatitio* ne,cen oribus pcenas dabant.Pontifices vt fciibitlib. 2. Dionvfius de omnibus caufls adfacra pertinenti- bus,tam in ter priuatos homines,quam inter magiftra tus facri£co< iudicafTe. Et idcirco etiam deperiurio quatenus illud ad facra pertinebat, qua!e eft , quod per rouem,per Dimu fid!um } autper arasdeorum,fo- lenni modo prtsftabatur , cognouifFe olim Sc iudi. cafteomnino videntur: quemadmodum expreiFe plaut. dequodam iuramento conceptis verbis pet aram Venerisprasflito : in hunc modum fcribitia Rudente: Gripperfuod tu iftum taUntum pofcistGri. Iurat v'ji mi- hi Dan. La.Libet tur ar a : tun' meo Pontifex pm rio e s Qui autem confulto |>er genium principis peierabjf, w ex coafticutionibus rrineipum , fuftibusinterdum caftigari folet.did leg. i3.grauiusque multo iis, qoi pet louem peierauetat,puniebatur,quemadmodum aučbor eft in OčtauioM. Minutius Felix. in reliquos autem homines periuros cenforia nota aniraaducr* tebatur.Siquidem vt fcribit in officiis Cicero, cen fo* res nuilade re diligencius«quam de lureiurandoij- dicabant. Rteuard. Varior. libro 2. capite b ddle Forc.in fuo cupidine iurifperito,capitulo 18. nuaj. in fine. pEi er are, non eft falfum iurare , fed quodexanimt tni fententia iuraueris,ficut verbis concipitut id non facere Cic.li.oftic.3.lurare autem oportef,inquitVlp. vt delatum eit iufiurandum l./J.vlt.deiureiur.Spieg. Prat. pidura oftendentia,Sc hoc innuunt verba i 1 la apud Vlp.in l.qusfituJ.2/,fF.de inftru&.vel inftrum.lega.in «mptione domus,inquit,& fpecularia Sc pegmata cc- dere,fiue in a^dificio fint polita,fiue ad tempus detra- čta-jporro vviyf/a. Graecuin vocabulum eft^D •ywpu, quodeftpango dedmftum:fignrficatq. machi Kam in qua ftatu^ collQcantur,&quafi panguntur,ad iilas fuftinendasjfiue aiiud quicquain eiufmodi N4ar- tial.Epigram.primo,demol£ fuper qualmpofitus erat Pomitiani coloflus. Et crefcunt medla pegmata celfa vid. F O Pg his mciTiimc ccim Pio« ia vita Adriani * in haac Peiorare pro deteriorem reddere paul.lib.Sentenr, 2.c.ip.Homo liber, qui ftatum luum in poteftate ha* bet,6r peiorare eum,& meliurem facerepoteft. Ho* to m. prat. Tlei&cTVJ pirate funt cv v'>«5*4 vel a wa»*qiiovt Bufir/silie^&r procruftes,&: pirata,qui captos verberantj Sc in /* gnem viuos imponunt, Sc alibii.de clem.i.itanp® pepercere pirat«,vt lenonivcndersnbGotlil. Ato princ,fF.commodat. * 2»37 P A K T E E. Pelargici nomidl&i y qda(i Ciconiarias leges,quibus Jiberi parences akreiub.mur, Id qaod in iurequo- que caututn eft.Vide Budaeum jn annot.Sc fupra Anti- pekrgia. PELECfNVM.herbainfegetibus crefccns. dequaPlin. lib.17 dapuulo 11.& if. PelleR e, pro inducere, per uadere, illicere apudlu- riic.Scd vtrum ita demum inquiemem, fi bona; frtigi feruum pepulitad delinquendum l.i.§,fed vtrum. D.- geft.de ieru.corrupt.Spiegeaus. Pellere idefr,expellere. Pellere condudorem 1 .10. fvit.lEdc' pubLcan. PellES, pro mantica/en pera viatoriajtalis vulgo Val hfiA<\ iciiur:quod e pellibm confioiebatur: ncc ignoitl curi.s noftris vocabulum eft, Paulus in l.ae Tapecis. S‘cuc pe!leSj(]ui 'us inuoluunair veftimetua.Spieg.Ad deTurnebum aduerfiib.i3.cap.4. P e lles B.ibylon;cael. vt. Cod. depublican. Pel- les lanats in 1 ,. 70. §. x*ff de legat. lib. 3. Pel- lesjndutoritc apud Paul. libr. 3. • Senten. tit. 6 . d- quibus in J. is. §. vitim, cum l.feq ff. de auro.arg. leg.vtPelies tentoria; ad tabernacula Sc tentoria pa¬ rata: apud Vopifc.in Aureliano.De quibus L7.ff.de fu- p dl. leg. accipiemia eft. Solebant enim antiquitus fub peiiibus miliccs degere. Vaierius quoque Lb. 2. a. i . teftatur tentoria exeicitus Romani ex peiiibus Heri comueuiffe. Sic Tacitus Annal.li.5. Recentuf- que onfnis exerckus peiiibus , quamuis hyeme farna adeo,vt obdučta glacie niii effoffa humus tentociis lo cumnonpriberetrEt li.i 4.Contt2dus 5 inquit, deinde omnisexercitus , fub peiiibus habitus elt ad reiiqua Miiperpetrada.Sic Marcelini.iib.i 7 . Sub peilibufque exercitu diffufo,ait,per lftri flummis margines barba- tosobferuabat Briffonius ^u?.x J inquitM.rfffurius.libmemorabilium, Sc ex eo Paulus in l.lib. j 44. apud antiquos ea Habiča eft,quae wmvxor non effet cum aliquo tamen v.uebat,quam ^nevero nomine amicam,paulo honeftiore concu- bnam, appellant, Granius Flaccus i.n hb.de iure papi- nanofetibit, pe!liceni"mjnc vulgo vocari, qu<£ cum eoeui vxor (k^coipus mifceat:qiio dRrn eam, quas v- xorisloco line nuptiis in dolino lit > quam 7 ra.*\ 4 x.luj Gtecivocant, in qua lege licec afleratur concubma; aomehoneffus effe qua pellicisftd tamen ad preien- tf s ICti fec a uac recennorej Latina:.lmgu? autores ^icrendii eft.Nam pofteris pelhcis nomen fpecialius inhondlius,Lcet antiquioribusgenerailu. fue- bc&^uamcut^ue muiierem ilgn ficauerit, quae vni Drolcu marito, Teu ccelibi pudicitiam fuam exhibe- tat.eoquefped.u alterum Flac-ci icilicet teftimoniu, M innuit peilicem hod e non vfurpare amplius nos P r o eaa.nica.qu9 coneubina cit , fed aua; folutacon- luetudmem habet cum alterius marito : Ime idc fubfpecie d-gamie liue coucubinatus.Quo fpedant ; 1 ' kOuid;i s epifto'a quinta: Hču mihi Predira pellice hlanda fni» kepiftola 6 . ■‘'-Hocuit mihi harhara f iUex. frem: Tcllicis ipfa mtos implejjem fonguine vultus. Etepiftok^, dntemecs octtlos adducitur aduena f>tlltx. kfiqu£eiu b ener s. unt ab.t, de qui bus Valla cip. 4 Lli. 6 .elegat.Et illud S.iiultu .n Giceroneuu Filia ma trispellcx P.t OmdM tamorph. Tune cris mairu pel ex,^r adulttra. patris* kuathanc aimqu.tate u no inis dermaiio. Nrnvt authorGeliius eit c. 3. 1 b. 4 pedexqu di 7rct7/^> noc efl 0 qu rt (i vt pic ique ali..; , ta hoc quo- guevoc buium a. Qua:co flexum eh : mue« pis^doiefc^ns vela vetbo ^MR«rft)yquqd cit iub 203S gq,perfundo,foedo, Hu« '&m tk^v.Hoc eft a vibrai do, x}uod proptie iuuenum eft. Euitath. vnde&a- pud Dores in feeminino puellam defignat, igiturliue Trafa&iut. Sc pellex, erit omnis ih* la peella, qu<^ le ab vno viro quidem irrigari Sc vibra ri puffa, Led mattisfamilias nomen in viri domo non habet. Aiii deducunt a pellendo immutatis quibuf« dam literis, quod iegitimam vxorem a viro fere pel lat.Eft Sc htec notatio apta , vt apud veteres generali- 10 ter accipi potuerit,ta pro ea,qu endereqiiGque frucHis dicuntur quam diu folo cohietenr Sc tetra continemur i A?que ita pen deaces fračtusdd eft,fundo coh^rentes in L 44. ff.de rei v. nd.i-rj.ft.de pign.t.i/. ffde vfufrud.l. vic. $.fru- ftus.ff.quq n fi aud.credit.qui ftaares dicuntur in I.33, ff de vmfrud. l.ič. ft.de fu1t.l-40.ff.de adio.empt.Qpo feniu Sc pendens vindemia nondum leda in 1 . 25 .ffde ad.empt. & pendens oiiuadicitur in \.jg, ff.de con- 0 trah.e.mpt.B.rlL Pendirf. etiam dicitur quod aliunde proficifcitur^mt nat,iuftmetur H15 adiones que ex bonis defundrpen dent 1 dparuipendo, Mtltipendo, Nihilipendo, id eft, magna,parua,nulla,a?ftimatjone habeo. Loca in fuis claffibus apud Alb. requirito. Spieg. Pen dere a&us, pro pro roga rc, & diffcrre., not. in l.fi. ff.c om.prasfid.Spieg. Pen d ere pcenas proprie dicitur,qui ©b deli&um pecu IQ niam fo!uit,quia penio tere vtebantut. Feftus. Pen d ere pcenas,foiuere iignifica^ab eo qaod xre gta- ui cum vterentur Romani, penio eo non numerato debitum fon. eb.mt. vnde & penfiones didte.Feft. . eft virorum lučtu d/gaorum, vivdi/Ms mdign©- rum. Cuiac. in app^fc-zTet& 'ua de diueruernp. prx- fcript.&: termi.cap zo.circa med,um. enes& apud,quoinodo d.fFeraut. Vip.inl. 63 de . verb. figo. his indicat-verbisrPenes te } inquit, amplius eft qua apud terna apud te eft quod quai;cer qualiter 2,0 : ate teneturjhoc eft,qt!od quolibet modo deti ti es>vt ft homo liber vel filiiisfamilias Lucii Titii in tuis lacitet , xdibus,vel tecum viu.u,dormiat prope , aflideat, &c. leg.i.l.i.l.i.l.4 ftide liber.exhibend Penes te non fo- »lum eft quod qumodcrationis claufula hxc eftjurifcon- fultis admodum familiaris. pomponius in I.Stipuia* tionum ali$j. Conuentionales lum, incjuic, qu- ex conuentione reorum fiunt : quarum totidem Jfners funt, qootpcrsed;xerim rerum contrahendarum.Cii enim pl-ura (inc negocia, qfiam vocabula, quomodo ■ec a non pluraeffenc reru qua ftipulatiomim oeneiai i. Na ur a en i m. rF. d e p r 2 ic r ■ p, v e r b. O i dencl.Ionuit au- tem hasč vocula (pene)fic«t tila difen - enad- huc aliquod fubeile. Balduinus, titul. tlefucctlF. k> bert. n i jU‘dj Athenh a paupertate nominabsotur^nod . feruorum aut leruis conaemens notnen. ApudThef. falos KtJtettj dic?bantur,qu? non genere .fedfbtiuna Fetui’erarie > non.^«Ao<,eorunujue mediaerat • Itaque depofitarius apud Fe , non penes fe rem babe ^ l«i.jj.ciegamerj$.!.eqq.l f.l.8i.rf.I.fifideiiiilor 3 o.iF. .. depolic.l.cerci.^ J.fia.fFde reb.cred.li ceit.pet.!.{iquis. j?J. Labeo. fE de,dolomalo. d. J. T:oa Seio i4*^. Gaius.fFde iegat.2. quia non poflldet !ed vice aleerius tenetl.generaiiter, nona.fF.de acquir. polFefi' Nec refiftit 5 quod in l.li facculum.29.in pr.; n c. S: §. 1. ft.de- polit.aPaulo prolatumeft : is penes quem depoii- tutn eft.Id enim in ptlncipio d. i. 4 ii facculutn relpe- xd:u contrectationis P.ralus dicit , cum coimecFando depofitarius fe pofltfibrem tecilFet:& in §.1 .d.ldi fac- 40 culum. Penes eum depolita appellatur refpečtu padi . quo vfus pecunitE permittebatur,atque ita non folum cuftodia,verum etiam ipfa polfefiio tradebatur I.cer- .ti p.j.fi. Idem refpondere l.cetad l.aiuus.if. §.fin.(F •dere iud. Nam apudargenrarios non ieinper cufto dix,verum vfurarum ac fcenoris caufa deponebatur, vVtifanon folum pofFefiioded etia dominium adar- .^entarium tranfiret.ldifi0minem.7J. quotiens l.feq. ff.depofl l.fi veniti.24J.m bonis. fFde reb.auto.iud, pofnd.Uiventri.14J. in bonis.fF.deFfeb.auto.iucl.pof- fid.fic commodatarius commodatam rem apud fe ha betd fJ.fi d e med. in rebus 18. ^.1, ft.com. &c mandata- rius pecuniam mandati grada exsW potior.in pign.Item Colend^ Martin,l.defunfia.^.fr* de vfufrud. Vulteius in comm. Inftit.tit.de ta & condud.in prin.nu.17. Pensio referrur ad pecuniaria caufa m Reditu sadslii, pura fi certafrumenti menfura in anno shpl^coa- ftituta fi t.Fcrrec.tit. de locat.& .condoft. SO 60 P e N s 1 o, foliuio.Varroj^b m / ' M4?' _ p AN’ &in tabuils fcribimttS fe prima penfic,& jicaut fecunda, ant qu z alia Paulus I.40. TF de rebus čred. Iguurfinite prhriomenfepriraa: penfionis vfa» ras currcre. Iteui,& ideo non fohita pecania ftatuis penUonibus,ex die ftjpuiacionis vfuras deberi.Cscero pro ^,Rofcio,faIfum fabornauit ceftem Rofdu& Glu« nianKcur tam Tero?cur,quum altera penilo foluenda efletinon tum quum primat Hot. p£Nsio,fere dicitur peeunia qua: ex prtediorum vrba- ftorufh iocatione percipiturajue vero ex rufticorum, 1 merces.v.de l.z7. Sc 2$.{t de hajr.pct.Hot. jenšitandvm propne non dicitur, quod femel fol- uendumeftjfed quodin piures annos dcbetur, vnde vcftigaiium penutaciones, & penftones locationum tiidrfvt quid,em coniicio ) quod non ftatim implen- tur, Ted Temper pendenr.quia vnius anni folutode- bitoftatim incipit cedere fequentis anni fumma Sc ta quainfu{penfa tenetur.Ideoque Sc Tpem prarmiornm dixitAlex. Imp. pro futurorum’ annorum prarmLs quorum dies nondum venit, Sc qua? reuera non de- ~o- bentur,fed Tperantur.Connandibr.^.c.i/.num.^. Psnsitationes puhlica: fecandum džo. in. Turama, - Codic.fi propterpublic.penTitat, vend. fuer.celeb.di- cuntur exadiones tributorum ^vel veftium,.vel auri velargenti , quaea cerds perfonis debebantur ftfcc. - Ted k ea,qu£ ad viarurrt, vel pontium rcfe&ionem prdtanda iunr a pofsidentibus penbtationes publics dicumur .Tu dic breuius Sc clarius, penTnationes pu- blicas cde penfionesc, qux Toiuebantur Pdpubl.pro £- Tco.lo-Bello Etprnoi. 50- fžKSVM,idefr modus operiš prasfcriptus. Sutnptum a pcn(olanarum,quod ceru ponderis fingulis puellis dabatur.Erafm, Pentaprotias » Grabca vos eft Tigniftcans quinque' ptimotum munus : quos alibi facra? conftituriones, ^uin^ueTummates voc .nttipTe Quintumuiros appel- ■btlputo in 1. de cubicubs noftrls C.de priuil.ecq\qui iNacr.palat.imlitvHb/ir.Spieg.&i Prat. ?Watbvchvs interpretaluo: volumen quinqne l?b, - A^oyiis,c.i.& ibi g'. not-*extra de decimis. ioh. Bello. 40 Etymol. ?£N r rATHLi’Graecis funt, quos Latini a quinque arti- tasquinquatnones dixcnjm, Corraf.4.M.fcel. c. a*, numj. ItoimgjaajJd eft luftralis, Goth.ad leg. Septitia.io.ff. depoliic. - ’ Luv^paj eft pater vxoris Grivžigp mater vxoris,Modc- ^ n * »n qukkm vin.č.Digeft.de gradib.Sc ad- fin. apud C. Harmenop, lib.4.titul. 6 . eft vlrorum 30 lududignorum55 indignorarn.Prat.ex Cuiac. c node pnefcriptionib. Sc 6 .ob[.$i. Goeh. ad l.decrc- if.C,ex qU'bus cauf. inhun. * 1 *vla, itinerarium,autfrigoris Sc pluuia: veftimen- tumeit auo l i.C.Th.de hab.quo vti opor. intra vrba. - Senatoribusintravrbem vti permitft pluuise tiram, autfrigoris cauft,vc arfcitror ‘.uperie6:um etiam inte- iioriveftimento.TeftuIU-.n Apol.Ne vel byeme yo- TjptasimpudicafrjgereCaLacedteinonii penulam lu- disexcogitaruntiuiperatores vero hiš ne pluuis q'ui- »o- dem tempere vtebantUL-.Spartianu.s in Adrianc.penu- lisjiuquit,vti tribuni piebis p!uu : ^ te.upore lolebant, Imperatores autern nunqaam a Jdem in eod -m refert Senatores Sc v equites R Hadrianum iuisilie Temper in puhlico efle togatos,ipfimr aim m Itaha eftetjemper togatum proet sille.ted d.l.i.Tatis hnbet 5 fi feuaior in Senatu,& in [uagendo Ji.iun.ere iVnator?o , togatus •nifrit,prat ex Cusacio ii bb». $?An f!.& G.cnh.ad i.nu- P er 42 .. ffde donat.incer vn%6c vxor. Je.^vs^ in rabilbde pe»u- lega ra deiinJunt Grscl p?tt 70 * t % Gjtotv&um&fiuf&Taj ca contineniUi tr^V- E E io4S 'ret Tet Cpcl&iAti % Tilde autem vMetur vocati penusjquod huinimodi res ad vidum neceflarise, in« tus& penitius recondantur.Goth.in notisad d. rubr« tehvs alia Efculentaalia poculenta (hiuicur Efculentj? renu legata non ea tantum qute efte, Ted &: per qu® efle Tolemus continentur^nin voluntas teftatdris re» pugnet. poculenta vero ea quae vini numero paterfa- mil. hab jit.B.iftl 5envw neutro genereprotulit pomp.inleg.i.ff.detn, vin.cum alij penam , inquit>alii v/n um legatum eft: excepto vino, omnepenum ad legatarium psrtine* bit.Spieg. r pen vri A,omnium rerum inopia : rpecialiter tambn earum qu$ in penu recondi folenr. prat. en vs.nomen omnibus genenbus dicitur. I.4 fnomer fEde penu leg.L2.fF.de trir. vino.pcnus autem Tccui?.- dum C^Kluciu cuius authoritate in hac re Vlp.Sc Gei- lius libro 4. eap.i. vtuntur,ea omniacontinet , qu;e eTui potuiquefunt leg.?.D ig.de penu leg.Cicero I bro z .de nat. deor. penam efle omne, qao vtfcuntur hc = mineš, definit. Penoti itaque cedtir.t cibatia omnia, qua; paterfa. vfus fui cauTa eiufque farniliae quam citca Te Sc fuos habet,paraait.& cibaria iumentorum vfibus ipfius deTeruientium ? & legumina qtue-iii cella penuaria habentur.Ligna queque Sc carbones penus parandicaufa Sc thus Sz cerei in domeftičum vTum parati,6c vngnenta,& odores,& chart^ epiftolsres,& vafa fine qu ib us p en us haberinon poieft,6e quscun- que alendi caufa bibuntUTjea appellatione continen« tur leg /.cum Tuis & L5-.6igeft.de pen. leg. Vndc penus alia efculent3,aba pocu.enta ftatuitur.Efcuien. ta penu legata non ea tantum qure elTe , Ted & pes.’" qua: efFeTolemus, conttnemur, nifi voluntas teftato- ris repugnet. Poculenta vero ea qu^ v-mi numero .paterfamil.habu;t.BrixFBalduinu5 in Scsuola Tubtie. de penit legata,ex c3p.3. e n o ju s legato q.uid contineaturj, fatis abundeq. fcrl-, ptum eft ap.ud vip. in L^.ft.d.e pehu legat, t.amen le- kitami m ibi no&es Atticas GeiLj, occurnt qusfti® circa -ipTum Tcitu Sc memoria dijgna , q.uam fnbiicic. Is iibr. 4.refert, phauorihum p e r c u n Gtafte qu en da m t Grammaticum,quid effet penus,& quo te. n Tu id v sc a- < bulam dicatur.Cui Grammaticu': quams(inquit)rem- 1 mini m e ob Teu ram.quis adeo ignorat, penum eiFe vi 7 nam Sc tritieum , 6coieum,&i: lentem Sc babam , a$> que huiufmodi cstera-Etiamnc { inquit PEraiiorinuf) 5 miliu:-o,& pameum & g’ans,6: ordeum , penus eft?' ‘ Suntenim propemodmn harc quoque huiufecmocft* - Cumque ilie reticens htereret:No]o(inquit).hdciani laiiores ,.an ifta^u® dixs penus appcllentur, Perind-e igitur nune te rogo,vt quid iit penus dicasmon vt ali- quid ex penu nomines. Tum iile : PhiioTopbi.aSj "* inquit, ego Ron.didiclnec difcereappetiui : } etbi- gnoro, a n. ordeum expenu Tit, aut quibus verbisTC- 3 nus definiatur : non ea re Lteras quoque aljas nelcio, -ScireT'inquit ridens iatn ' hnuorinus Jq.u:d penus Tir 5 > non ex noftra rnagts eft phdofcphia quam gramroa- t;ca tua. Meminifti enim čredo,c^nsri Tomum q'aid Veg,di:£. rit,penum ftrutre vel i o n gam, v e ITe n go Oi**- dine, Vtrunque enim profečfo Tcis legi cotftuetam. Ted vt faciam 3 ^quio’. e animo vt Tis :nec .Ib q uide ra, večeriš iuris magiftri, qpi fapientes appellati Tunti,. .d iSniTTefatisrccl-'-ex'iftiniaiKiu quid Titpenus Nam Qu.S' jeuolam ad dcmoftr.-.ndun penu, h is vrrbis v- Tiion aud ctPenus eft inouit, efbulen-tum aut potulen- ta. quod enim ipTiUsparris 3 aut iberorum patiisfanib eiufqtiefamilise qus-crrctim eo.s,aut liberos- eius eft, , & opus non tacic, cauTa paratum (vt Mmius ah) pe¬ nus viden debet. Nam qua? ad edendura bibendum^ que iri dies Tingnlos prandii aut etnna: cauivi^paran^ Stic ? penus nan-mnt ■*. Ted■ ea pgu«-liuMcg- ■ P A N T E *®45 $ eneris loriga vfianis gratia coktraFummr, & recon- inquit, oportet, vt delatum eft iufiurandum: caitetum fi ego detuli, vt perDenm iurares , tu per capuuuumin. rafti. Per dilationem bellum gerere apudLiuium. /o RER fas,nefas,fignificat fačtum sliquid fuifle ličite, aut ilIicite:quod vulgus Batbaricum dicit;hoc eft faftum taliter qualiter. Spieg. Rer fideicommiflum prouerbiali fermone vfurparifo, iitum pro per obliquum, per anfradum&non dire* tftorfignificari videtur Arnob. lib.^.cont. gent.Deos, inqurt is» per fimulacraveneramur.Per cramitesetgo •quofdam 8cpet quxdamfideicommifla, vcftrasfu« munt cultiones.Per fideicommiftum & ditedo paf- fimž noftrisopponuntur.vtleg.6. ff.de fideic.libr. 1. o *.Cod.quand. &c quib.quart,leg.*.f.i. delur.codicii, P. per geniumprincipisiar.ire:Vjdeper principis. Hoto* mannus* Per indicem.Prouerbium eftapudluftinianam,inex- tremo Inftk.pro fummatim, ftr; rtr. Ph SoiviroNEM,quam fpecie.Hancphrafim ceu e- ftgantemapud pau. in i.i.i.i rF. Si cett.pet.indicauit Hxloander,6t Old.vtnegationem potitismuam coila tionern iniinuet^ficut Sc inl.fi homiiiem.tFdepoful.& in l.i.in fin.fFde tud. Spiegelius. Hic ftipulatione, pbr ii non f i s b. i non hoc tan- 6 » tum fignificatur nihtj tefacUirum quominus facere poffim.ied Sccuratutum te,.vi facere pofTim.i. co.ff.de veta.oblig.Per haredem autem , nifi fi pupillusfit in eiufmodi ftipulatione Seri videtur, quamuis abfit & igfioretj&ideo non faoic quod fien oportet. i. 4^, j. pen. eo.tit.Bri£ n** te ftetit,baibari dicunt.tenuit per te, f r s tempus,in tempote.fiue tempeltiue.inijuitDona- tus,aut opporume. IO4Ž Jera eqva.tor£s: vide paulopoft. 70 A6jr,r Adultciima ia J.j.ff.de adulcec.&l.t^in 5» C. ce. eft accufatlcnem aduerfus adultetum inftituta implecc.Sic ic petager«litem in I.n.ff, de inoffic.te- ftam.ad exitum perducere eft.perafto teftamcnto,i, pcrfedo in Lii.ff.de his qus vt indign.Btiff, Per agere caufam etiam is dicitur qui in iudicio non obtinetffed vi&us difeedit. Ksrcditariam eauTam pei egi, & vi&us fuiti.I.12 ff de inoffic.teftam.Briff. ^ j rager 5 fabulam dixit Cicero, pro eo,quod eft teta comeedia abfoluere:& fenedute.n definit peradioae aeaatis /icut fabulac.Sic folem peragraffe orbem iderta dixit pro anno;quia annus Tol totum fuum con- feceritcurfutn, Goedd.ad Lvrbana. i^tf.^.i.n.i.ff. de verb.Gg. Peragere iudicium eft ita periicere iudicium,vt fen- tencia feratur«. paul.in l.non diftinguimus. ffde arbr- tris.Aldobr.$.{I inter tutorem.Inft.quib. mod. tut.fin. Peragrre litemVlpian.Qui procuratorem dat,iiiquic s vt confeftim agat:is intelligendus eft permitcere pr©«- curatori 3 & poftea litem peragere.Spieg. Peragere reum, condemnare eft 1.2. ff.adlegjul.ds2 aduliJ.6.$.deftitifle.^ l.i y.ffadTurpillian.Valer.Max» lib.tf.c.i.Duos fuftinuit reos, eorumq.ue alterum lege peregit. Peragi itaque rcus dicitur, qui ersminis qu® poftulatus eft,condemnatur l.pen.ffde pub.iudic.Ta- cjt.iib^.C^terornm^ua multa cumulabantur, reče- ptus eft reus,neque tamen pera&us ob mortem opoi tunam.Liuius lib.4. Vos autem fi reum perago > quid acluri eftisfid eft,fi ita iudicium & accufationempet^ fequarjYt damnetu r. Briff. Peragit, qui obtinet: vnde peregiffe reum dicitur, qui vfque ad damnationem eum perfecutus eft,& vt condemnaretur effecit,leg.i. ff.de adult.Agir,qui in iti dicio pt©lequitur id quod flbi debetu n £xigit > qi*2 quod iudicio profecutus eft,-^Pipit. Traniigir, qui a- ft/onem flbi conipetencem,fiue inftituta, iiue inftitu- enda {It,aliquo recepiojcaufaconcordi^ onaittit.J.i.ff. deTranf.Spieg. Pe ragi teus in criminibus,non res peragi dicitur, ia' quitBudasus. Perangari AE.Lege.-Augaria?. PeraedificaRE. cedificationern abfoluere. P er a e q^v AToRES s dicuntur exa8:otes cenfuum capt- tationis:quod aequaliter ab omnibus exigant.Alcia. in l.cum antea.C.de agric.St cenf.Jib.i 1. Cuiacius dici?, per^auatores 3c mipcffores effe,qui cenfus emendat^ pr^diis infpeftis 8c adjequatis inuicem^vt releuentur .,. quibusgrauius eft onusadfcriptum, gtauentur, qus funt ceniita leuiusjeg. 10. C de fun par.Iib.i.l. pen.de vlt.C.de an.Sc tribJi. 1 o. 14. C. Th.de cc-nftt.L vlt.C.Th.-de locat.fun.in emphy. C:xd i^icro)^ vo- cant.Eufebius 4. de vica Conftantini* Greci imerpretes iuris, o i^iovrts. Itaque idem pene munus eft in r pečloris & per2quatoris. Caffodorus io.vt ::d pr^dium,de quo querela eft,diligens infpečlor accedat,& rebus mode« raca inquifttione trutinatis, quidquid grauaminis.po- teft habere poffeffto, rationabiliter abrogeturvCuiac. ad rlbr.C.decenfibtis 6c cžiitoribus.l b. n.Solem au¬ tem per?quatores a dominis deferta 6c deftituta prx- diaaliis tradere,atque ita dominium mutarc, fine o- nere tamen reliquorum > Cuiac.adl.7.C.cod.tit.Porro fi per^quatores vel difeuffores incurrerint culpa ne- gligentia: vel grati$, non folum honoruiniafturam, fed annorarum in quadruplum mulffam fubeiuir^ text. in 1 . 6. vbi idem Cuiac.C.iam d.tit. Perc ep rr fru«ftus a vt a folo feparati,& horreo repofic inteljigantur, A 10 demonftrat m fum. de rei vendu Spieg. Perceptiqve dicunttftquifertatenertdefieruiu» h v lufruft ua r 1 us m e flem. ff. qu ib. m o d.vfufr.a mic t. Perceptionem fruerae qv e, id eft ex sequo feu eodem modo, fimili- ter.Qu.od nacuraiis ratio inter omnes homines infti- tuit,idapud omnes perceque cuftoditur.l.^.fF.dem- ftit.& iur. > e r e G R1 dicimus,cum quis in loco eft, peregre curn it in locum : vt Fi. Sofipater feribit. Cuiac. not. ad li.2. lnftir.tit.de haeredib.inftitueod.in ft. p e r E G R e eft extra patriam prouinciamque fuam. Et ita peregre agere,ducere,effe,ire,proficifci.Brif- fonius, P o regrinaRI eft patria procul proficifci.Si Ti- tius peregrinetur longinquo itinere 1.4.§.puto.ffdc hsred.inftir. p ere g rinati o Ionga.l.aut longa.ff.de procura- torib. p E R E G r in v s is dicitur , qui ciuis Romanus noa eft, ad quem ius Qu,iritum non pertinet, fiue nun- quam fuerit ciuis,fiue amiferit ciuitatem.Qui de- porcantur (inquit Imperator) fi ha?redes feribantur tanquam peregrini capere non pofTunt.l.i.C.de li£- red.inftitut.Vlpia.l.to. ff.de in ius vocan.Dicuntur & kmhtAt a Iurifconfultis quod ciuitate careant.I. qutdam.ff.de ptenis.&l.i.ff.de legat.3.C«terum in peruulgata conftitutione Friderici,cuius initifi eft omnes peregrini,aliter accipitur fed per abufione, vt oc in aliis quibufdam locis pro eo fcilicetqui peregrinatur,& peregre abeft a domo fua,& ita in aodorum hominum feriptis interpretari debemus, ne eorntn vo!untas,quat verborum proprietati,prb“ cul dubio anteponenda cfhperuertatur. Duarenus libro difputation.anniuerfar.primo,ca.9.& Baldui- nus in commentar. fuo fuper Inftitutiones Iuftinia- ni libri- primi,quibus modis ius patri« poteft.foiui- tur. peregrinus olim tefte Cicerone li.z.Ofticiorum dicebatur,quem nune hoftem dicimus:vtid anno- tauit etiam Rrech«us l.quos nos.ff de verb.fig. P e R e g R in v s fit is cui aqua & igni interdiftu eft. Neque autem peregrinus ciuem Roman um , neque ciuis Romanus p eregrinum in poteftate habere Ttc 2,051 poteff.VIpian.tk.n.reguhr. Pe r e g r i N i ius connubij non habent, nifi hoc ilsis ■ conceffum fit nominatim : tametli hi etiam legiti- ma£ nuptias concrahant led in Repub.fua,non Ro¬ mana. Volt.in comm.Inft.in pr.cie nuptiis.n.3. P e r e g r i n i hxredes inftitqi non poffunt.l.Ted etil jf.folemm.fftde verb.fign.nifi a milite.l.idem eft.13. ff.de tcftam. milit. PEREtsRiNvs quoque is dicitur, qui dedititiorum numero cft 5 ait Vlpian.in Inftit, rit.20. _ 10 PbregsiNiTAS, peregrinorum conditio, Vlpian. i.ip. jF.4. ff. de in ius vocan. Sed fi per pcenam de- portationis ad peregrinitatem redadus fit patro- nus,putac Pomponius e um amifnfe h o norem. Sue- tonius in Claudio, Splendidum virum, Gr#cia:que prouincicE principem,verum Larini fermonis igna- rum , non modo albo iudicum erafit, led etiam in peregrinitatem redegit.Hotoman. P e reg R 1 ni 'f At i s reus dicebatur, fi falfo quis pro ciue Romano fe gelliflet.Spieg. 20 P e r e g R 1 N v s interdum vrbano opponitur, Peregrinvs Praetcr. Pege, Praeter peregri- n us. Pe R e M p t o r 1 ab exceptiones voeantur , a peri- menda caufa in iudicium deduda : aciferunt enim totius. litis finem,fi probats fuerint.Alias perpetue, quia femperlocum habent,nec euftari poflunc. leg. tema. Digeft.de exception. jT. appeilantur* Inftitu- tion.eodem titul.Oldendorp. prat.Adde Brecharum in le». creditor. titul, de verborum & rerum %ni- 3 ° £cat. PEREhptorias exceptiones funt, ait BrifTbnius, qu$ Temper locum habent,nec euitari pofiunt:qua- lesfunt doli mali,padi eonuemi perpetui,rei iudi* catže,folutionis,&ali£ id genus. 1.2. fr. de e.vceptio- nibus.l.8 ; C.co.l.2.C.Tentent.refcind non poli. Brif- fonius. ? erbm p Toru vim obtinet monitio fada parti pr£- Tenti a indice, quamuis vnica tantum interuericrit. ita fingul.Bald.in 1.2.colum.i.& vit. ante finem. C. 4 ° quomodo &quando iudic. vbi -reputat nota di- gnum,& pro fingulnr. approbat Dominus lafon in rubric.C.de in ius vocand.in verfic.adde quod ifta, &c. Sequitur etiam Dominus Felinus in c.paftora- lis.in primis verbis de iudic.vbi citat Baldum idem dicentera,in c.confiiluit.colum.i.de oftic.delegat.8 c ita faluatur & inrelligitur fingul. didum Innocen- tij in c.ad petitionem,c©lum.i.ad iime-xtra de accu- fat.fecundam Mathefium not.132.nota vnum fingu- lare. & adeo verum eft, vt conftituat reum in vera 50 contumaciarita vt non podit appellare 5 fi non cora- paruerit.vt dngular.not.Ange.Un d.1.2.per gioT.ibi quam ad hec d-icit fingular. & hoc didum Angel, pro fingulari commendat Bertold. Veronenf. cau- tel.89. feptima cautela. Quando autem opus fit perempt-ono * & quando n-on: habemus fing. dodrinam Saliceti in i. ii ea qu». in penultima column. C.qui accuf.non poff. quam pro iinguhcommendat Dominus Felinus in cap.caufam quse.in Tecunda column.vcrfic.quando.extra de re- 60 fcript.iundis his qux fcribit Mathefius not.133. no¬ ta quod citatio. & Dominus Felinus in c.conTuluit columna 4.SC fequent. de oftic,del ega t. & Iacob.de fand.Georg.in Lad peremptorium.column.i.& 2.ff de iudic. vbi etiam in tertia columna ponit, quod praffumatur fada citatio peremptoria adinftantia partis,quando in adis apparet de commiflione cita- tionis:& de citatione & relationeffecundum Abb.in c.i.in tertio not.de iudic.& 27. fallentias refert Soc. reg.352.Sc ponit etiam Marian.in trad.de citationi- 70 -feus.in 27.articulo.in Teptima qu3eftione,& requen.& P ANTE E. 10)1 Deaus poft Barb.in c.confuluh. innona &deta na columna de offic. delegat, vbiidem tenetetiamm monitio ne fada per nuncium apud afca de manda. to iudicis,per didum Baldum in d.l,2.colum.i. ver- - fic.& idem dicitur. Cctta. P ERE M P tori v M edidum dicitur qued pod vnum vel alterum,vcl vnum pro tribus datur, quo prator comminatur fe diuerfa parte abfente cognituramžc promrnciaturam. 1.^8.1.70.1.71.1.7j.ff de iudic.I.o. jr !•>4.& 1.5p.^.vlt.ff de re iudic.l.3.in fin.ff.de appel’ lat.l.i.^.item cum ex edido.ff.de fcntent.fineappd. lation.refcind.l.2.& L 9. C. quomodo & auandoia- clic.d apud paulum iib.^.fentem.titu.j.EtTertiil. lianum in libro de pudicitia 3 ftatim in initio,&Ray. deuicum li-3.de geftis Friderici, c.27,Briffo.&Dua. ren.li.i.difp. anniuerf c,7. P e r e m p T p R 1 v m edidum inde hocnomen fom. pftc, quod perimeret diTceptationem /hoccft,vitra non pateretur aduerfarium tergiuerfari. Ad illud autem boe ordine venitur, vt primo qnis petat per abTcntiam aduerTarij edidum primum, tnoxalte- rum, per interuallum non minus decem dierum & terrium, quibus prepofiris, tum peremptoriuraim. petratur.leg.68.69. 70.ff.de iudic. Vide Contumas. Hot^, Prat. p e ren din i nominediem tertiam olimin fornm- lis fignihcatam,Cicero pro Murarna docet.pbtarc. in Apophthegm.Tf/7/u; vocat quod Valerius perendie. - pe r en n in v s dieshodie dici poteft,cumiudexft3. tuir,aut inter partc-s conuenit, vt omneinftrumen- tum litis apud ada vtrinuue proferatutintrairi« duLim. Et tune lis&re$ comperendinasa diciti';, Budsus in l.i.ff. de origine iuris. p e r e n N e elRtjuod per omnes annos durat, Gotho, ad Li.iT.j. ff.de flumin. P e R e n n e, aut (nifallor) peramne aufpiciumqcid fit,docet Feffusipetron-ia, inquit,amnis eft in Tihe- rim profluens , quam magiftratus aufpicatotranf- eunt,cum in campo quid agere volunt: quodgenus auTpicij peramne vocant. Amnem autemfceminine antiqui dicebant.Connan.li.9.c.i.n.4. E e r e n n e Rumen deferibit IGtus in l.i.jf.2, defia- minib.vt in flumin.pub. p E r e nni s e r v v s , qui perpetuo Teruic vnidert:- no. Spieg. P e r f e c 1 s se ^dificium is dicitur., quiitacorifura- mauitjVt iam in vfu efle podit l.sedificia.139. feciffe.ff.de verborum fignificationibus. perfeciilt quis veftimentum tune dicitur, f detextuffleft,ftS defectum nondum fit; id eft, fi fit confrnnnure;]), Gcedda?us in l.rei appellatio.iT.i.ff.de verborigni- ficationib. p e r f e c t a stas tametfi multiplicem haber intellt* dum,vt colligitur in I.final.C.de hisqui veniaroa- tat.impetr.l.cum filio.jj'. vk.ff.de condir.&dem.leg. ex his.C- quando dies leg. ced. proprietamenacci- pdenda eft,qux viginti quinque annorumcurrico- 1 i s -c o m p 1 et ur. 1 eg. a d r e ni p u-bl. ff. de -bonor. & mun. s P ie S- peresc T,E,id eft,abr0lute,plenGiure.Quafldo ifto cafu nullotempore perfede hominemmeomfeef- ris,I.38.i 5 ’ < ,qui hominem. ff de Toiutiombus. Erifc- -niti s. -perfectissimat^ s.erat dignitasou^damnon mediocris,-quia non omnes pr3?fides,vtAiciatnsdo‘ -cetjclariflimi fuereffed & perfeQ:ifTimi quida,prou? prouincis dignitas exigebat. Huius laefflinerc Impp.in l.i.C.de nat.Iib.l.n. C.de qu2il.Afa2t.ex vetuftiffimis monumentis putac, pr^fides Tarraco- aienfis HiTpanis,ac Norici £uifife pcrf&ditoos tan- tum,qnocI duabus litteris defignabant, V. P. ftcut clariflimos viros VC.Item C.li.i2.tit.33.Spieg. fbrfbcTissim i dicebantur , qui iudicio princi- f pisjvcl adpfsfidatum prouincia?, velad aliam ad- miniftrationem promoti fuiflent.Hi funt Pra?fes A- rabise L4.C.The@d0f.de pcen.&Dalmatin a Maria- uo,& raagifter cenfuS5l.30.C-de epif.če cleric.& pri - micerij fcriniorum,I.7.C.de palat.facr.largit.L7. C. Thcod.dcpriuil.eor.qui in facr.palat.milir. &olim j duces,autore Marcellino ii.zi.Cuiac.ad l.i. Cod. de 10 perfediiiimat. dignir. f' pHRFEciiss i m v š,tituius eft aignitatis in confti- cutionibuspoiTeriorum Iraperatorum. I.i. C.de na- turalib.liber.Titulus hic etiam tribuiturproconfu- JiAfricsapud D.Auguft. epift.6S. RBRFECT o R } qui quod volebatjdiligentia fua per- fecit. Spieg. perf e ct v Mjquod omnibus fuis partibus conftat - , quodqueitaconfunimatum eft, vt iaminvfu efle poflir.l.i.ff.de orig.iur.Et proprie cui nihil addi,vel * 3 minuiialuaintegrirate poteft.leg.lurifperitos.ffde , excui.iutor.Qjia muis Vlpian. perfe&um sdincium intcrpretatur^juod tali vfu efte poieft , aualem pa- teifarailias deftinauit. L1i9.ff.de verbbr.ftgn. In pa- fiiV,conucntionibufque perfečtum inteliigemus,cu bdumed ilIuJ,quod deri interpartes conuenit.an- teenimquamresconfummationem acceperit , fa- ftum non dicitur: qua? ft acceflerit * non folurn fa- dum/ed etiam perfcčlum dicetur.Ex Ak. Spiegel. AddeBrechsum l.pecuni&.jT.opcre legatodn ur.de 5 ° verb.&rer./ign. ?erfectvm opus dici non poteft,cuialiqnid agen-- dum,vtperSciatur reftacT.pen.C.de his,quib.vt 211- dign.i.veftimentum 22.fF.de aur.& argent.GcecT 3 .ad Lreiappeliatio.v.jf.i.n.p.fr.de verb.fig. jufect v m,& conrpletum , idem 1.2. Jf.omnes au- temifti.fEdeiud. Perncere ramen difFerc ab Impic- rf)VtAlber.in di&ione Implere indicar.Spieg. ^esfect v S annusj qui eft dierum 365. Neeideo minusperfeftus eft, quod vltimus nondum (itexa- 4 ^ ctusjcum fatis (iteffe cceptum,idque in his,qu 32 fa- iioremrefpiciunt,vc in vfucapionibus, in teftam. in libertatib.Quod ft dereodiofa agatur,de momento' admomentum ftt computatio.Spieg. Perfect v s vfusfručtus intelligitur,ft vfufru&ua- rioadominoconftiruitur,ad id, vt ius perFequendi fni&uariusliabeatjiicet iam in hpeme fortaftis, aut ^foadhuc vacuo conftiuitus ftt^Gcedd.d. loconu- mer.12. pbrferre inofftcioft qtjerelam , litem, caufam .,0- 5® xequi } & ad exitum perducere. I. id. if.de inoftic.te- Itam.l, CfF.de collat.Ld.ff.de vfufr. prat. ?ER fe r r g accufationem pro peragere in 1.8. Cod. dthis qu£ vt indign. Sic perferre caufam adulteri; ml.ii.ff.ad TurpiL& apud Apuleium Ub.j.de aftno aureo. Sic ilie latronum fifci aduocatus noftram caufam pertulerat. BrifT. Perferr i res,id eft cxportari. Qujbus cuPcodien- auraperFerendumveargentnm dederis, L20.jT.vlt. mneprsfcr. verb. pbRfic a Dea aperficiendo erat appellata, quce ob- cffin^Iibrdini patranda? prseerat.pernca etiam na¬ tura a L ucrctio Iibr.2. vocatur, qu£ procreationi & pcrfeftionirerum praceft.yt annotauitTurn.aducrf. b.n.c.20. ? E . R FI c b R e donationem. Vide $,perncitur.!nftit* ^edonat. PE UiDRagere circa rem pupilli nitor diciturpo- J* us )quana contreftare, l.tres tutores.ff.de admini-. itrat.tut, prat. ? 2 r f 1 d i a, pro defeftione a re!igione,in 1.nemo.C. de Summ. trinrt.Sp.P 1 erunquetafnen perfidia mal* fid es eft , vt ftdei verbum bonam ddem Temper ft" gniftcat.Ieg.i.fr.de conft.pec.Li.tf.eumtamen depo- nere.fF.depofiti. PERfioes qui ftdem violaair,&; a F de venir.lnfdus vero^cui non eir Fdendum dicitur.&a verbo Fido defctndic,quod primam habet longam.Spieg. perfocaRe parfum in I.4./F. de agnof.Ub. eft abi- gcre,partui vim inferre.L8.fF. de ficar.infantem ne- carel.pen.C.fi de ftcar.Goth.ad dd.4. pErfr vijin totnm frui, t r eu omnem frudum per- cipere Letim quis.C.de nat.lib.i.C.de feru. corrup, man um.Spieg. per fr vi j id eft plene &ad finem vfque frui. Vt habitatione liceat perfrui ad certttm tempus.L13.iT. ft venditor habitationem.ffde a&ionib.empti. p e r F v g AjGallo JElio efLquiliber, aut feruus, aut hoftisjfui voluntare ad hoftes tranfterit : qui idem dicitur transfuga.Quanquam ftnt qui credant, per- fagam efFe non tam qui alios fugiat,quam qui ob fpem commodorum ad quem piam perfugiat.Spie- gclius. P E R F V G I V M . H oc vocahulum tuta qucedamIoca fug£ ftgniftcat. Profugium , magkfuga: fpacium notar , & profugi(de quo infra latius)qui in fuga eftent.vtjltaltam faro profugus , Lauinacjue venit Littora Leam qui.if.de priuileg.cred.Lrr.entum au- tem pr5efentem.fF.qu0d metus caufa.Spieg. p e R F V g 1 v M,non vt vulgo dicunsr, refugium dici * tur:quamuis confugere,non perfugere dicamus,pro eo quod eft,perfugium qua?rere. Spieg. perfvncT ori e.Vipianus in I.aut qui alter^.^. i.Quod vi aut clam. Neque quidem perfunčtorie, aut obfcure dicere,aut denunciare,id eft ? vt ftudeus interpretatur.non bona fide,ncc ex animo , n ec iu- fta denunciatione.Papinianus. Qui non perFunčto- . rie debieum offtcium impleuerant. Alciatushanc dičtionem m claffe earum ponit,qu 5 e aliis in auto- ribus nufquam eo fenfu reperiuntur : aitque , Per- funčlorie,eft leui cura,& aliud agendo : vndeper- fungi,&defungi,quod eft,vtcunque explicare. At Budseo perfungi,eft ad exrrernum obire munus , 8 c ftrenne operam nauare. Spiegel.Vide FupraDicis caufa Prat. Alij in d.if.non perfundorie fed, perfu- forie legunc. perf vn dere aliquem iudicio , pro cogere i udi- cium Fubire Čc caufam dicere apud Cicer.pro Rofc. Amer. pERFVNDER E, eft arpergereftnqtiinare. Si quis ft- mo corrupto aliquem perfuderit.Li.ft.de extraord. criminibus. p £ k F v s o r 1 E/ubobfcure,diiiimulante^,non difer- r^,planeq; aiiquid dicere.VIp.Lquinta.jT.r.ff.quod vi aut clam. Debebit enim& die & hora denuncia- tione compledi , & vbi, & quod opus futnrum fit: neque perfuforie,aut oblcure diccre,aut denuncia- re:i'd eft,non ab aliis fermonibus diferete, vt notari & exaudiri poftit:fed fufe per aiios iermones^ per- mifte.Sc«uol.l.6p.iT.<.fF.de euidio. Sed etft quis in 60 venditione ftatuliberum perfuforie dixerir, condi- tionem autem liberratis celauerit. Xtem,Sicuti qui fundum tradit,S: quum fciat certam ciuiratem de- beri,perfuforie dixerit,Itinera, adus,C\’c.Hot.Prat. Perfvsorie dicere,apud Sc^uolam inleg.cjui li- bertatis.iT.fed'& ft quis.de euid. pro non diferte, non exprefle, nicht eigendt licb aufttrucken , m^jigen. Nam ambigue dicere,aliud fonat.Spieg. p e R g v L A apud Vlp.in 1. lrsres..lT.2.fF.de iudic.vt tradit Cuiac.11.obf.13.in ft.eft excdra anguftaftn fu- perftcie aliqua a?dium, vt gloftie antiquiorum ex- plicant, v&sfidv, h&i *, piri 6 y.it, opc ^», ^vov T tt 2 .1055 P ANTE E, Tertul.ačJuerf. Valentin. Ccenacutain oedicularum difpofita forma, aiiis atque aiiis perg-alis luperftru- Ris. P ropertius m ienam: Horruit algenti pergttla curtafoeo. In ea plerunque tnerces venales difpendebant,^ in- de leg 5.^.pen .ff.de hi s qutdeiec,vel dFud.Cum pi- čl«r in pergula dypeum vel tab-ulam expofitam ha- buiifet:vbi etiam Pergufam Bafiiica expo- nunt.Et in l.vlti.C.de excuf.am£priuiicgium hoc lop commod.rci vcmS.io. liomine inteltigitar mots hi C.iam d.t.l.i8.fF.cod. fuga. jr.j.Inftit.deem ft , Val, nus.d.J.j.furt'jm.L 55 .if. 4 ,ff.decomr.cm p u„ a „ I ' chaima inundaliod.io.rn fin. ff. de peric.& comud vend.aliuuiofeu potiusdeluuio.Ieg,7.Jf,eod,arW. rum deieftio.bji.ff.eod.In vino acor, & mucor, lj,|" 6de peric.rd vend.leg.n.C.deaft.empt.in rdii,, incendiam bd.C.de peric.& comrnod. rei vend.l.a, ff. tod- pidl oribus dari, vt pergulas & officinas in lccts pu- 10 P E1.1 c v 1 o alicuiusres effe dicitur, cum daminim blicis fine penfione obtineam. Hinc illu-d L.ucilij detrimentumve , quodcunque incidere poflit, ad P Satyr,apud Laft. 'Terguia piHorura^veri mhd.,omnin fičla. At Bud. Peigula, inquit, pars eft domus exporrefta & propendens, eius generis, quns Saiieatesartifices noftri appellant.Prat., J>E r c v l A qnoque in geftationibus & deambubuio- mbus fcdem habet: eoque fignincatu verbtim boe "vfurpaflc Plinium manuicripti codicis beneficio deprqhendi.Apud eunr, fiquidem lib,i4.c.i.vbi vul go lcgttur.fubdiuales deambulationes, vmbrofis o pcroilis opacat , vetus optims notes codc:< habet, fubdiales inambulationes vmbrofis pergalis opa¬ cat. Briff. Pe KHiBiRE teftimonium. Quod &ferre dicitur. Perhibere autem verba , eft, vt te audio loqui. fiue quantum ex te audio.Spieg. n5£4stjre*iM,circuitores,circumforanei,Goth.ad b g.fi duas 6.3.1. if.de excufat. ■X!igene*& 5 ° cum refpicit.Is cuius periculo res eft.l.iž. ff.de dam. infeft. ■ P E R1 c v L v M in tit.Cod.de fentent.ex pericui.reci. tan. (lic enim non breuiculo vt pulauit G.Budsas legendumadmonent veteraexemplatia,& perito- riim conienfus ) ad experiemiam mcmotiirefmi putat Andr.Alciat.libr.i.difpunft.capi2i.&Jstj|i ©te,id eft,tentamtnto.Tu tllum videas,velim,Nam bane leftionem ex C.Th.confirmat Prat.AddeCo- iacium j.obfcru^j.in fi. qui affirmat,periculumibi in d.titu.Č.de fent.ex breu.recitan.poni protakl- la,&idem efte quod index fiue libdius. Nrm quod in apophth. P lutarchus svaIw, ^EmiliusProbusin 'Epa-minonda periculum vocae. Sed vnusiiucici- bns pesi it, ait, vt in periculo ftio inferrbetent. Et Cic.infrument. Honeftuseft , ir,quit, quodeoium hominum fidei tabuls publies , & periculamagi- ftratuum committuntur.Cuiac.obferAemeniUi,!, c.rj.in fi. Pericvlvm, interdum experimentum fignificat: quod raro aliquid fine periculo tentetur. ConiUB, libro 7.cap.n.numer. 7. Hinc facere periculum pt ejipenri. Proprie autem falutis dffcrimendenottt •An periculi appellatione veniat fortuitus c ait, Batt..explicat in i,qtii mercedem. ff.locati. Dieta autem periculo alieuius eife res pfeifariam. 1.di¬ mni infefti ftipulatio.in prin.ffde damn.infefi.Sti periculum proprie de hotnineaccipitur.l.inttrpofi. tas.Cod.de tranfaftion.V^nde le periculo fubiicitns renunciare vits exiftfmatur per text. iunfr. gl. lej. pr.inceps.G.de prin agent.in reb. libro 12.Notam, & rerura efte pericuhira,per tot.titubff, deperic.S com.rei vend.Csterum,periculum mortisquonit«it intelligendum fit, eleganrer exponunt iCt.perali- ejuot ll.de mort.cauf.donut. Vide,I>an;nu!i,Spiege. Prat. Pe R 1 M ACHU , fignificat DepugnationenijCtriJ. tnfn,Velitationem dcpugnatoriolam, & eft Grki loguutiojeiufdemfere lignincatiortis cuius eft,Scic- machia, nifi quod iam difta vox Sciomachia militi vfurpetur,nempe pro pugna vmbratili, quam f«i- doftumvulgus Scrimiam faciii procliuitatemen- di vocar,ltem,pro concentione debili & inuciterč:' ti capitur. Nec Sciomachia late differtaCbirono- triia,quam taftici, hoc eft, Lanifts artnornio magi- ftri docent, quo vocabuio Bafilius vtitur in Orat, ®e >5 Ta'j VŽK! a» 'iglfaluj (KMV d J*XSH 70 Cuidl h.Tc verba funt muc er jv 7 e rvtanatJt rac ira: rra- judrsc^/aBpecvojjčfpjigjv^ajc iio i/milin KTRCttft 6 V 01 . P.p. r i M ac H i T o-s appellatur a Grscisdcqao ft pugna,vt Perimachiadici pofletcontentiodec»fi nondum conftante liquido & aperte &fuper pa contentio fiat.Ioan.Bapt.in comment.Epifl.Si 1 ! 01 '' Apollin.ad Vincen. li. 1. FIsefifeisTvsvftilicernium,Gothofr.ad l.j^Jn -princ.ffd* relig.& fumpt. Pe rimER e difceptationem, hoc eftjtnterpKMt* Vlpiano,vitra non pati aduerfarium tc-rgiuerfari.D Sc tertiura.ff.deiudic.Spieg. Prat, 3 JiU- 20 J 7 PeRimere legat uto,non eft prorfus tollere,fcd ex- tenuarel.qui hominem. ff.de adimen. leg. Proprie tamen perimcreeft to!lere,&interficere.Hinc apud Vlp.in fi.I.cum lii.ff.de tranfad. Iniquum eft enim, ait.perimi pa&o id de quo cogitatum non docecur. Spieg. Prat. Peri Ni> Sjpro ita l.fi deferente. £ quib. mod.pign. fol.& fimiloPro sque autem accipitur, vbi non fe- quitur, ac fi, vel atque fi, vel negatio, vt Valla de- monftrat.Cuiufmodi autem iimilitudinem inducat, 10 Bart.oftendic in l.i.fl>de recept. & in 1. facrilegij. d', ad l.Iul. pec.Spieg. - # h RiNi Oj/ v m. 1.fin. C6d.de iurifd.om.iud.vt apud Cic.pro lege Manil. Qaare videant, ne Ut perini- qaum,&non ferendum.Spieg. .TfcpHajid eff,conimencum,Gothof.ad N0U.147.C.1. i- bioccafionem a ut perinceam. Pe&iodicae febres , funt tertiana: čc quartan£: quodcertis tefnporib.abeurjt,& rurfus redeunt. in 1 . 6 .vbi Cuiac. ff de exeuf.tut.vetus in- 20 P A N T E E. 1C58 dcat. Et eft congiarium proprie, quod plebi datur: iicut quod militibus donaciuum. AEl.Spart.in Asiio Vero,& Iul.Capitol.iriPio.Soie.bat- autem vitra fti« pendium dari liberalitatis caufa, vt milites magis addidi Imperatorib.eflent.Aleia.C.de annon.ciuil. 1 .centimi perifTeumatis.libr.n.Spieg. Alij eo in loco legunt parapeteuma. perissol o g i a, id eft > verborum adiedio fuper- flua:quam & conculcationem noftrates vocant.g!.!. leda. ff. fi cer t.pet. cuius quoque exempla plurima in luftin.Auth. iKibemus.Vlp.Li.de sedilit.edid.Vi- tium,morbumque sedilcs diserunt , toilendae dubi- tationis gratia. id etiama Grammati- cis 'i$ cLuto dicitur. Aic. de verhor.figniHc.libro 4. Spieg. ■pERiSTER oTRophion ^ quod & periftereon dicitur,locusin quo columbsfe habicant, Latine co- lumbarium : quamuis coiumbarium proprie lit io- culamentum bhgulis columbarum paribus prcepa- ratum. terpres venit circuitores. Zonaras f.c exponit c.> Concilij Laodiceni: quod non eft. leg.id quod tonditione. tt.de conftit.pecunia. i^si R e dicitur, quod in rerum natura effedednit, qnod rebus humnnis fubducitur ac fubtrahitur, quod intercidit.Cum pubere filio mater naufragio P"nir,lži,H-.de-reb.dubiis. P e ri r e autem dicuntur non res modoanimalcs,fed & qus anifna carentdd eft 5 extingui, intercidereje- uancfcere.Etita perirc dicitur argencum.l.2@.tf.vl. ff.deprtefcr. yerb. r e etiamdies dicuntur patrono vel hceredi, luibus operse non eduntur. Pereunt patrono opera: libertus propttr aduerfam valetuainem pr»- Rare non poteft.L34.ffde ©per.iibert. perisse verbo & fciffum &fradum, & vi raptum tohtinetur-.ait Vlp.L9.ff.de verb. fign.prat. P£ _Ri Ssoc a or e g 1 a , magiftratus nomen, curator 60 lortaffe annonse. 'foii t~ ^0 f*yto>, quod c ^abundaniiani ferdlitatemque fuppeditare. Alc* ^bperiffochoregi^.C.de frument.Alex.li.il. Bud. Fn(u>choregia qnafi redundantem frumenti de- bpguioncuijin.annot.prior.interpretatur. Etin po- iftr < l.(ieffuniem.Alex.li.n.C. periffochorcgije ho- ^ en 5 penirus amputetur , Sc teifera: defignentur. Ijnlms ait:,perifTochoregia eft magiftratus annonf au ^ 2 > ie u augmenti diftfibutor. EeriSse v ma dici poteft,quod abundantiam rerum 70 ^ppetit.Hinc {**■ proprie non efte pat» lium,nift etiam ad veftiendum hominem aptum Eiuiniodi poteft efte pallium Attalicum , fiue pi- dum ac triumphale epitogium:& de quo pallij ge- nereOuid. ep ov.id hoc dicam 3 qmd tam mihi dura‘videntur Str ata .neque in leči opatija noftra fedent. Goeddsus ad ieg.inftratum 45.0.3. de verbor. figm= ficat. periTiA epitheton dofcentis , eftfa x cundiadicentis. diflerent.is copia,interprotanus fubtiiitas. lege pri- ma.Codice de profeff. qui in vrb.Conftantinop. li¬ bro 12. peritia proprie i uriš eft, Inft.de iur.natur, in prin. huius autem mater eft experietia. Nec philofophus prscipit otiofe,vt fides ei maxime adhibeatur in ar- teea , in qua diligentiftime ac diutiflime verfatus fueric,plurimaqueexpertus. Sed & apud noftrosre- gulare eft,vt peritis credatur de qualibec re. L 1. in. princ.ff.de infpicien.vent.i.feptimo menfe.ff.de fta- tu hom. prat. p e r 1 t 1 habentur,qui multa experti funt, vocati ab antiauis Iurifpradentes , qnibus fcilicet ab experto noti effent,atque ab obferuatione rit us patrij,leges, mores,c6fuetudines:quique memoria tenerent^ua in caufa quoque in negotio,veI ancipiti ac maxime dubio,veloppido quam difficili, quid a maioribus vel iudicatum eftet vel conft.itutum , vel puhlice e- tiam fancitum;vnde qui hniufmodi facultati dant operam, legum periti ac iuris dicuntur:eaq; cogni- tio appellatur a dodis pariter atque indodis peri- tia. Ad eiufmodi peritos legum Sc minime ad legu- leios,aut rabulas forenfes arbitror pertinerc , l.Iu^ rifperitos. ff. de excuf.it. dodtrm& peritum eum fi- mile videatur a Cicerone diferetum eft,vt fit P‘cri- tum amplius,quam qucd Dodum. prat. P e r 1 v R 11 reus is eft, qui fciens fefei-lit: ha’C enim folennia erant iurifiurandi verba:Si fciens fallo,me Diefpicer,falua vrbe ai*cqque ? bonis eiiciat, vt ego Ttt 1059 P ANT hunc lapidem,Cuiae.t. obf.21. . f m vrv s,quiiufturandum violat,vel qui iuran- do ias peruertit. Porro femcl periurus ad pr^ftan- dum iuramentum admittendus non eft. Vide Eur- tol.in lege fi quis maior. Codicc dc cranfačb Pra- teius. Pe r i v R v SjH apparet dc eius periurio, an puniatur iure ciuili, varie difputatum eft ab interpretih, iiu v^rietate fecit pugna,qu$ effe videtur 1.2.C.de reb. cred.cu l.fi duo. 13.Jf. vi. !. 28.§*vl. ff.de iureiur.l.quod so li defereme,2i„&-feqif£de dolo maloJ.vIt.ff ftelSio- narusJ.fi quktnaior.C.de tranfad.N0u.42.Na q'ji- dam exiftimant, cum iurifiurandi contempta reii- gio Deu habeac vltoremjccudum Alexandru Imp. in d. 1, 2. nullam periurio effe pcenam conftftutam: in qua fententia fuiffe videtur glofta in jf. itern (i quis poftulantejn verbo,nam illud qu£ritur,lnftif. de ad.TIerique vero fcripferimr periurium quidem iure punirhfed non omne, ideouue eitatas leges di- ftinftione conciliandas effe exiftimabant,in qna ta- 10 men ficut & in modo puniencli multum inter fe dif- ferunt,vt oftendit Menocb. cafu 2.cent.4.1i.2.de ar- bitr.iud-Qa$ diilinčlio non eft vna & eadeim&ojua- uis varia,animaduerti tamen eam reuocari poffe ad tria capit3.Vnum vt attendatur, per quem iuratum £t,vtrum per Deum,an vero per Principem/eu ge- ■nium eius. Alterum quomodo iuratum fit, vtrum confulto & ddiberat-o animo, an vero calore iracu- dia:. Et tertio quid ex illo iuramento lequatur , id eft,vtrum alteri,aduerfus quem iuratum. eo pneiu- 5 ° . dicetur & damnum inferatur , Iohannes Faber in d. ^T.item fi quis poftulante. n.5.2afius n.^.Gomef.251. - Inftit.de a&ion.alteru dutaxatcaput attedut,vt fi al- tcr ex periurio damnum fentiat , periurus puniatus fecundum dJ,vlt.& didJ.fi duo.i".vir, fi nuliu fen- tiat,non puniatur. Angel us Aretinus tria illa capi - ta coniungitjd eft,fiquidem iuratum fit calore ira- cundiafjd periurium tantum Deum habere vltorcm putat,ex l.quidquid calore.ff.de regulis iuris, & I.i. C.fiquis Iraperat.maled.Sin autem deliberate,tum 4 ° ii per Deum iuratum fit,itidem Deum tantum efte vindicem ex di&a leg-2.fi vero per Principom,per¬ iurium puniri fecundum dičtam leg.fi duovitim, Tertium vero fi faflum fit confultomon puniatur,fi calore iracun- di^,lib.2.obferuat.c.i5).& li.S.cap.7.Vtranque hanc fententiam &Duareni & Cuiacij veilicat Iohannes Robertus iib.2Jentc-nt.cap.20.3ftirmans omne per¬ iurium fine diftin&ione puniri, non tamen eadera ye2na : eamque ob caufam non negaffe quidera Im¬ perator em in diifta leg.2.quin puniri debeat periu¬ rium caiore per venerationem Principis fačfum/ed negaffe rnodum pcenoejd eft,poenam corporalem feu ilzfe maieftati-s ? quod non ex illa parte legis,fed et- iamex l.r. C.ad IJul.maieft.colligatur. Atque h$c 7 ° Vitima mihiprx omnibus aliis ptobatur fentenda 5 E E. vtpote faeris literis.honeftat: io6o . '.---Sclegibus raa.is ff. ivk^c "T ‘ n legibus a «>maduertend um , nullibi fren diftinfiionem inter periuria q u i J menda fine vel 116,fed indiftinSe diei, periurii L nam fufficere.vt opus non fit idquod eiufmodi j,! ramento deciium eft.reftaurari, fed oranem diffi„ čtionem poliram effe in eo, vt non orane perisii« eadempcenaple&atui-. Dupiex igiturhic verfat at qnseuiu , qu$ vtraque confufahas peperit diffi co \. tates. Vnaeft an omne periurium lit puniendam'. Altera fiomne puniendum eft,anomne eadeptm aiiiciatur-Ad primem plerique refpondent,none. mne puniendum effe:Robertusait,orane puniendfi efle,qi)ia lex non diftinguit, quod mihiprobatur, Etfi enim iurifiurandi rcligio contempta ab Aiei xandro dicatur fatis Deum habere vltorem,id ti . men nonfpedatad eum.vt voluerit tantum j B ;o puniri,fed imprimis a Deo, tum veto etiamab ij. minibuSj&abhominibus non eodtm modo/edhoc vel illo, ratione periurij: quod illius conftirmionis verba,peticulu(n auteru corporis, innuuntdunm. cludendo infpecie pcenam corporalem, eaipfotiUi qttamuis, quas tamen corporalis non fit, inclufam volunt. Ex quo apparet,periurium noncodrnime. do fuiffe puniium qus eft refolutio ad qusEftionem alteram.Nulla enim cxtat tex qu$ cenam periurio pcenam irroget,fed vt Duarenus ait,in d.c.vhb.m periuria olim animaduertebant cenfores, quat tni. maduerfio eft qutdem cenforia fed nonlegitima. Quod vero Duarenus ait,cenforia feueritate fubla. ta magiftratus, quortitn de criminibus edet cmi, ttojccepiffe punire periuria extra ordinem^dquidt non eft falfum,attamen commentitium: Nonesiti Im exrat vila, qu* magiftratibushanepoteta c6refferit,at extitiffe verifimile eft exd l.vlt.ttl lionatustin qua mentioftt rclegationist&indiSJf duo. if. vit.in qua mentio fit fuftium:qua duipsu exarbitrio magiftratus infligi putabantur.Maiint tamen illa fi per Deum aut per Principem iutitoa effev calore iracundiar,hsec autefi iuratumcffet per Principem data opera ,Sc quidem incaufa peaitit. ria.Puto autem fuifle & alias pcenas,fedeas arbitra. , riasfillarum autem metionem faftam effe,quodia. ter alias tr.asime vfurparentur.Sane nouidimitevo ftitutionibur, quibufdam cafibus eft conliirutapo- na, adeoque lege. Vnus sft cx conftitutionc-Arcadij in l.fi quis maior. Cod. de tranfad. vt fi quisfittu tranfaftiones folidauetit iuramento ,& fidem no: feruauerir.is fiat infamis,re,& eius cmolutnento.de quo tranfiadum eft,careat;& praterea pcenam, li k aliqua conuenerir, prseftet. Alter eft exconSituio- ne Zenonis qust eft l.pen.C.de dign. lib.it. vt Mic illuftres cautioni iuratoriar iudicijfiftendicaoM paruerint, hanc periurij patnam ferant, & in tatfi rjuidem ciu i liter ador mittaturin poffeffiooem, ii criminalt autem fpolientur illuftri dtgnirate,&ic- confulto Principe damnentur.Tertiticafum add.l. penult.notar Cuiac. fuiffe in quadam conilitutione Grseca pofita fttb tit.C.de cuftod.reor.quadefitlert- tur,cuius fententia fit, vt quiliber alius, qui no pa- ret cautioni iuratoriar.ius fuum amirtat. Ojartit eft in N0uel.n7.in qua luftihianus conftituit,vttri- bunus militum vel chartularius militia esamhere- tur,fi mulieri de marito fuo inquirentifalfoiaraut. rit eum peniffe.Qjtiutus eft ex Nou.Leonis&fi®- ftantini,quifuerunt ante fuftinianum.cuiuifisttn- tiam refert Harmenopolus lib.r. cpit.Hb-7.vtei qui ex autborttate iudicis vel voluntate adiierfaft)' de- lata iurifiurandi condttione peicrarir,vdeu®tf- fti periuro lingua prareidatur, vt meminitCiinc« lib.7.obf.c.i7.circa fin.Hodie fftXtusaddipoteft ex toniti- uft PAN ftitutione criminali Caroli V.Imp.artic.io 7.&1C8. <]uo(lvtroque difponitur , quomodo periurus in caufa vel ciuili vel criminali puniri debeat, Sc con- žrmatur pcena confuetudinaria, qu« eft amputatio duorum digitorum quibus iuratum eft. V ult.ad jT. icemli qois poltulante«Ji.n.20.& 21.Inft.it. de adlo- nib. _ Pbrlvsorivm iudicium,ideft,colluiorium>col- lulioniscaufainlHtutum.,cum aliud agitur,aliud li- raulatar. Vlpiand.14.ff.de appell.Si perluforio iudi- 10 cioa&umfitatkierfus teftamentum, an ius faciat iudex videndum. Exhseredatus filius querelam in- otficioliaduerfus inftitutum per colluftonem mo- uerat,vtquuminofficiofumelTeteftamentum per iuftituti conniuentiam ac diffimulatienem probaf- fet,&legata & libertates intercidercnt. Budatus ta- men proluforium corrigendum putat, Sc de prolu- (ionemulta tra&at.fed nihil a d mentem Vlpiani,Yt mea fert opinio.Hotom. Pbrlvsori o,oro,Proluforio. Brili*. Per manus traditum elfe,ait Africanus, quod ea de renihilconftituturn lit nominatim > fedeommum 1 juadam oomium tum principum tum iurifpruden- tum fententia &opinione receptumjConnandi.^.c. fj.n.j.vide fupra, Per manus tradi. Pbtuussv meo,pro permiilione,exemplo, Cie.in I. i.Cue-vis fiat ei. Spieg. Fermi ss vm ad certum tempus,cenfetur exado il- loprohibitumddmperacores.ff.de poftul.ex Alber. Spieg. 5 ° hRMiTTERElignificatprsecipere , not.in c.acce- dens.jo.diftindion.Item remittere lignilicatji.j7.fF. depad. Prač. Permit t e r e eft concedere, linere. Legis vircu* liscdbiniperarejVetaretpermiccere.leg^.Digeft.de' legib. Pumitti varie dicicur , primum quod nullo iure proliibetur,vt fecundas nupcias contrahere. c. con- f«hereqi.q.r.permicti quoque id dicitur,quod co- tttconftjtiuiones humanas indulgecur , vt concra- 43 herematrimonium in quinto gradu.c.quidam.35.q. J.Permicti dicitur & illud,quod & illicitum eft , vc ®?gisillicitum vicetur:glolT.in cap.omnis autem.3. diftind.prac. ? eRmitti dicitur quodiure, lege, velaprincipe conceditur. Brifif, permit ro.Cum Imp.vel lex hoc verbo,limilive v- ^ur, quia prazfentis eft tempo ris, ipfam legum in- dul^entiam ligniltcat, quse perpetua eft ; non icem ludidsopem pleruque temporariam. vc docet Bart. 50 inl.iubemus.a.j^.fane li hsec noftra?. C.de faerofan. e cclef,Spieg. termv tare pecuniam , eft, inquic Budseus, per rotnfam mittendam curare. Permucare vero a*re fignificac commucare in aiienum debitum, &alieni debiti vice accipere, Idem obferuauic,per- m Qtare,pro emere politum apud plinium. ?fi RM v t ar b dicuncur , qui res quarum domini hintjinujcem mucanr,vitro citroque dando Sc acci- P^ndo. Olim vnufquifque fecundum neceflitatem 60 praporu m ac rerum vtilibus inutilia permutabat. !•> ff.de contrahen.empt. BrilT. p E R m v r a t 1 o nihil aliud eft,quam contradus,do ^des.Lnamralisjtf.i.de prazfcript. verb. Diuiditur ln Dovč des,Do vtfacias,Facio vt des, Facio vt fa- ? as: ^in permutationem, iuxca paulum Caftrenf. Enl.i.deioreiur, Obtinet autem permutacio inftar ^ptionis.l/ciendum.^.empcores. lf.de azdil.edid. ?£ Rmvt at 10,eft conuentio iurifgentiu a populo 1 Romano ita recepta & c6ptobata,vc ei tame neque r E E. I06z fuum nomen dederitffunt enim ©mptio & locati® qua?darn permutationis form«)neque certam adio« nis formulam con ftituerinadeo vc fefe inter feco- trahentes cogere rem mutuoprszftare non poffint. fed cum aiter rei aceeptione obligacus eft,velquati alterius intereft-,Pr*fcriptis verbis adione pražita- re cogirunvel rem acceptam, quali caufa non fecu- ta,reddere;aut li eam dederit qux euincatar, in fa- dum adione quanti interfuerit, exoiuere. vti con* ftat ex I.i.fFde rer.permut.Prac*Hot. ermvtationiS fignificatio duplex eft:gencra* lis Sc fpecialisrGeneralis appellatio omnes compre- bendit contradus,& nominafos Sc innominatos.Ni- hil.n.aliud funt contrahendi formul«,nec alio per- tinenr,quam vc permutando communiceturres mu* dan« alteri ab altero.ordine quoda p^olitico, ac c5- fenfu interueniente , vt celFet confulio abfolute co- munionis,paritura diftenliones, rixa-s, hemicidia* ac furamam perniciem Reip. Vt ecce , li tu habeas rem,quam ego delidero:certe non eft rapienda qua- li communis:quia li id fiet,tu vi eam defendes , & perueniemusad arma.Quid ergo ? vtar permutandi medio,hoc eft,commutabo tecum dominia Sc tranf- feram al!quid viciffim ad te,vc vitro Sc non graua- te dimittas mihi tuam rem,quoniam caufari no po* tes vilam Islionem. Effedus enim permutationis* eft ipfa azqualitas vtilitatis inter contrahentes, qu« conferuat pacem.Prat, ermvtationiS fpecialis appellatio refertur ad res qu£ pro rebus dantur diuerli generis. Nam o- lim in prifca limplicitate , homines libi fpecies re¬ rum comparabant aliis fpeciebus, perinde vt nune pecunia numerata facimus,quippe quod tune pecu* niše vfus non elTef.Vtranque hanc (igniHcationem tradat paulus in Lnaturalis.fF.de prazfcrip.verb. In ha c quseftione,ait,totius ob rem dati tradatus in- fpici poteft.Quali dicat:Repetamus origine orr.niu contraduum,qu« conliftit in caulis, ob quas aiter dat alteri.Nam communicatio rerum exigit datio- nem,datio caufam,caufa mutuam permutationem, permutatio diftinguitur in fpecies & formulas no- minatas Sc innominatas. Hinc habes rationem,qua- re permutatio dicatur contradus innominatus,cum vtique folenne ac elegans nomen lit permutatio. Nam eft quidem nomen,fed quod limplicem illam ac nattsralem diintaxat rationem lignificat. C«te- rum ali; contradus hahent nomen proprium , quod exprimit ciuilem quandam formulam. Eorum igi- tur contraduum refpedu permutatio cenfetur in- nominata. Prat. »ErmvtationiS nomen ( ait BrilT.)generale o- mnibufque conuentionibus,in quibus vtrinque ali** quid interuenit,commune eft. Nam «re mutari di^ citur quod pretio emitur. Columelia lib.S.c.^.Cse- tera vel reponantur vel sere mutentur. plin.Iibr.15, c.i.Quaternis den 3 riis ferupula eius permutata re- pjzrio.Vaier.Max.lib.7,c.^.vt fex millibus denariis lingula vafa permutarentur. Apul.Apolog.i. Nam fsepenumero & vinum , Sc holus , & pomum pretio mutaui.Trada autem eft hfc locucio a Gr^cis,qui eodem in lignificatu verbo vtuntur. Vni* cus Timonis verfus a Gellio libr.3,c.i7.relatus huic rei proband^ fufticiet.Sic autem habet,57oM5v A' aj>- yuQja>v Wrylu> fi/Chov. Seruius vero in illum Verg.locum Georg. Quamuis MiUJla 'mutentv.r vellert magno . hanc lignificationem ab antiquo more repetit, quo mercimonium omne in permutatione conliftebat. Hac plane ratione mirum nemini videbitur, li per¬ mutatio in proprium tranliifte contradus nomen negetur.TertuLctiam non feme! lihertate mutare 2/g6$ P AH :fieruum,pro ad libertatcm perducere dicit, vt in.ii. de refurreft. carn. Si famulum, ait, cuum libertate mutaucris,&c.& iib.de poenft.Quis enim feruus po- fteaquam libertate mutatus eft,furta fua & fugas fi- bi imputat. 33 ri£1' ter m v t a T i on i S pri mu $ eft &antiqui 0 imus co- traftus, ab indigentia & ipfe ort us vt reliqui om- n«.Marn cam nemo fibi omnia pT^ftarepofi"et,quse eftencad vkam commode aique honeite degendam n e c e fifa r i j , p r o p t er imbeciliitarem ac inopiam deli- io deratse i'um commcrciorum atque ofiiciorum mu¬ lati o ne s, v r his dandis accipiendifaue, quod minus ipfi per fe poflenr, reciperenc ab aliis, yiciffimque redderent,quod in fua pofftum eftet poteftate & fa- cultate.Licet autem permutatio & emptio fimilim^ Jintt&eodem peneJure cenfeantur.Boc tamen dft- ferunt,quod in emptione pro re precium daJur, In permuratione res pro re, precium pro precio. Paul. Scut aliud c-il: vendere,aliud emere,alius emptor,a- • liusvenditor ; ita aliud precium,aliud merx. At in l0 permutatione difcerni non poteft,vter emptor,vter vendicor fit,multumque differunt eorum prafttatio- nes. Emptor enim nili fecerit nummcs accipientss, tenetur ex vendito. Venditori vero fufncit ob eui- ftionem fe obligare,pofleffionemque tradere,&pur- gare fe dolo malo. Itaque fi euifta res non fit, nihil debet.In permutatione vero H vtrunque pretili eft: vtriufque rem fieri oportet: fi merx, neutnus; Sed cum debeat & res Sc precium efle : non poteft inue- niri,quid eorum merx & quid precium fit:nec rat-o 30 patitur, vt vna eademque res Sc všneat & pfeciutn iit emptionis.Cennan.libro 7.capitul.5. numero a. Sc 6. ?E r M v ta T i o Glauci & Diomedis : proucrbialiter dicitur, quoties inaeaualem cc.mmutationem figni- ficamus, hoceft, deteriora pro melioribus reddira, .fcilicet srca pro aureis. Hiftoria refertur ab Ho- mero lliad.libr*fLvbi Glaucus cum Diomede aurea fua arma pro sreis permutat. meminit eius & Im- per.in procfcm. ?r. Corraf. Mifcel. libr. 2.capitui.i$« 4 - nu.i. pernici AN vm SC. de quo vide Vlpian.titulo 17. Tegul. P e RNiCiEs, non deftruftionem ., fed proprieexi- t '\um-,endtlich verderbung-, vel gentzjichen abbruchli- gnificatjfrpud Iuftinianum.lnft.quib.alien. Hcet.iT. i.in fin. Expone ibidcm,Subftanri£ e ar um, ibre letos e JS(ahrung. Old, dotem fignificat.hinc <£&$e.!?>žfvst. de quo vide fuo loče. ^ 5 ° p e R ni ci o s v m vrbibus mercimonium , boe eft* damnum afferens,^^j gemeiner iiurgerfcb-ijft z^jifiba- denreichet. Nobiliores natalibns,& honorum luce confpicuos, & patrimonio ditiores exercere prohb bet Imp.LpC.de commer.& mercat.Spieg. ?ern octarb extra vrbem intelligcndus eft , qui nulla parte noftis in vrbe eft. P er enim totam no- ftem tignificat,ait pompon.in l.vrbana,i66.jT.i»vbi Gadd^us Digeft.de verbor.fign. Lege, Abnoftare. Spieg. - 6° P er o, vt vult Hotomannus, eft ruftieum calceameo- • tum,citans Seruium Gramm. Qiiomodo autem le¬ gendam fit apud Alphenum in l.in nauem.31. ft' lo- cari.inter Dd.non eonuenit.Nam Centonibtis legit Haloander. Beronibus vel peronibus Budams, id eft,faccis,quo verbo vfus eft p 1 i n i u s 36.cap.i4.&Vi' trti.) in fine. Cotta in.diftione Argentum eam opi- nionem mutuatiir fuppreflo Budcei nomine. Cuiac. 7.obferu. 39* riorentinam tuetur,additaue Graecos in hanc legem interpretar-i cophinis.Turncb,24.ad- 70 iicrf.2.1egit Eroi^ibus.Erones accipit texta qua?dam T E E - >o< 4 ftoriarum Sc tegetum more , in qu!bus i„ te> d™ panperes dormiebain,& frugesrcpontbsntur.ltcm vala viminca tegetibus & cophims firailii : Grsecis ^fu). Donatus in Phorm.Ttrcnt. Photmionon J formula,(ed phormione dicitur Spartco.tjuera nos Eroncm dicimus rriuialiter & pro confuetujint Gorh.ad di&l.in nauens.31.vide iupra in v ei bo i' ro Eronis. P e r o r A R E cauiam eft concludere in caufa.Pedian. m /err.Prsstor accerfitis omnibus eiufdancaitu iudicibus,ad fuum tribunal confidcntibus perorari catrfam iubehat , & cum. ab vtraque parte fatisdi- ftum eflet.impofira cuique,qui finierant neceffitaj dicendi,dixi:tum prsetor pronunciabat, dixerum.& in confiiium iudiccs mittebat, vide leg.patreii quseft. Spieg. p e r p e n s v m idem eft quod examinatum : vt^/ penfum confiiium dicitur in proceiTi.Clem.inpfin, Io.BeIlon.etymol.Eft enim perpendere nihiUy quam diligenter confiderare. perperam vox deriuata videtur ex duabus didio. nib.quod perfonis non re- busccncediiur.l.fordidorum.C.de excui'at.raun. Iib. »o Sp ieg. 5: Pbrpetvvm ius in l.p.C.de pigner. ad. interpreta' tur ibiGothofr.vfitatum. PeRPEt v A oftio obligationi temporali opponitur. ' 1)7 df.de nego r.geft. Perpetua? aftiones vocanrur, tjuajolim inperpetuum viuebant.hodie fine confti. tutionibus pra?icripto,id eft,triginta vel quadragin - taannorum curricuio, finiuntur , ad differemi.un iemporalium.qua? fex menfibus, anno , biennio vel tfiennio.finiuntur.Inftit.de perpet.& temporahbus U. jf.vltim.Digeft.de re iudtc.l.3. Cod.de prasfcript. 40 tfigmtaannpr.i^.Cod.ad Macedonian. Atque ita intcrpretandum eft , quod legitur perpetuo quem teiieti & in pcrpetuum aftionem dari,l.x^ jf. vitim. cuml.feq.ff.de dolo L17.jf-1-ff.de darhn.infeft.hio. jl.hccinterdidum.ff.de nou.oper.nunciat. l-17tff.de caftren,pecul.).3.jf.i.ff de vi & vi arrnut. l.vlt.jf. hssc iudieia. ff.nautae caupJeg.j.jf.hsec autem adio. ff.de hisquideieccrum.& ali is multis locis. Brifl> PeRPetva caufain reruitutibuSjVt res Temper fit i* donaad feruitutis vfum,vide l.i, jf.hoc interdidu. ff. 5 ® defonte.Vide & Ver-oncnf.in feru.vrb.tit. deferuit. onerisferendi.col.2. Perpe tv a confuetudo,qus Temper Teruata eft. quod cuiufque vniucrfit.Hot. Pirpe t v a locatio. Tair.etfi olimlCtivcterestra- darincdeea,ahi:amen ad venditionem , aliiad lo- cationem referendam cxiftimaru'nc. Quare pri m us 2enoImperator conftituic proprium cer.len cptra- ftam,qui Emphyteuticus dicatur , habeatque Tuas paftionescontrahentium, vel (lis deficientibus) in- 60 terpretationes a iure,ficut alii contradus tefte Iufti. niano, Inftit.de locat.l.i.Cod.de iur,emphyteutvVete- dbustamen fimplici forma cognitus fuitea Old.Sp. Ferpetvae locationis in.itiara cocpiffe a. publicis Tbndisverifimile eft, quod res communes vt pluri- ftumgeruntur negligentius. Idcirco fundos publi- coscertispenfiombus iifque perpetuis locare Toliri Tunr, vt & agri cuitione , & calamitatum periculo, qu2multž folent acciderediberarentur. Quod pc« fteapaTSm e:iam priuati in Tuis Tundis vfufparunt* 7 ° vt arandi.ferendi.colligendi, feruandique folicitudi- nem dcponerertt.Sed in iis qui fatis bom efient na¬ tura, tempus locationis auguftarunt;ln iis vero , qui nifi magna culcura & multo labore nihil Ferenc, ouafi defperatos a!iquos deafiferunt in ptvpetuuni, contenti medica penfione ,-qu 92 veri tiolmninie- rnoriam conTeruarer. Atque horum condudores perpecuam vccantur a Grat.Honor. & Theod.lmp. vitim. Codic.de locatione prad.ciLil. vel fifia- lium fiue terop!orum.quopado videtur Senecaper- petuum muiionem vocare:non qui cuiquam ad mu¬ la; agendas operam Tuam in perpetuum locauit« id eftjdum viucf.Ted qut nulliim vnquam aliud genus v i c ae fccutus eft,&c.ConnanUi libr.7.cap.!2. numer. 1 .&!. Pb r p £ tvae exceptiones funt, qus femper Iocum habent,nec euitan poftunc,nequc vilo temporis fpa- tio,vel rei vllius murauone amittunturrid eft, q u a- rum vis certo tempore adftrida conclufacjue non eft:Sc Teme! cbied.2 itaextergunt obligatione, vt ea repeti poftea non peffit: veluti doli mali,rei iudica-' ta?,pa&i perpetui,id eft,euiusvis certo tempere ad- ftnda concluiaaue non cft.L3.de except. I.14.I. 40. ff.de cond:&.indeb.i. 34.jf.vlt.ff.de foiut.lcg.i^.ff,d e liber.kg. 1 .10 ff de verb.fign.Brift.6t Prat. Perpe t v a e trabes,id eft,fo!id«e Sc non coagmenta- tEe,inquit Bud^us. Perpe tvA l e Qujintilianus lib i cap. 74. ideft,(vt dicamus quomodo polTumus ) Vniuerfaiiu, vel perpetuaha. Spieg. Perpe r var e .fine mterceffionecontinuare : qued fit per fucceffionem, & luirogacionem. VideBart. in leg. eum qui debete. Digeft.de feruft. vrb. prad. s pitg. Pb r p e tv a r i obligaticncs dicuntur, quar remr-ore cafave aliquo penturx pei petu* fiunt.J.5;,$. nune videamus. Digeft. de verb. ©blig. leg.9. jf.fi j s »ui temporaria.ff.ee iursinran.I.58.ff.vhim.ff.de fideiuf- forib.l. 14.§.vlt. ff.de vfur.l.vlt.ff dc fideiufforib. tur. Briff. Perpbt vari dicuntur obligationes,qu2 ob culpam fačtumve debitoris>vel litrsef onteftation^perpetuse . efficiuntur.Bnif. P.erp £-r v ARrpocna dicitur,qus ex temporali per- petuafit.l.8.jf.quifquis ffdepocn. Quod diciterin 1. 27.ff.de Teru.vrb.Perpetuam caufam feruitutu. effe debere.huncfcnfum habetrita leruituteS conftitutaš, comparatsfque čile debere,vt res Temper fit idonea ad feruitutis vfum ferendumtverbi gratia , £x aqua quse arefcit,&ex.cifterna aqusdu 61 us cedi non po- tcft,quoniam caufam feu materiam perpetuam, id eft,viuara 5c perennem aquam non habent.l.i. §.hoc interdiftum.ff.de fonte-.At eiusaqux , qusexccxlo cadit in vicinum immittendce vtiliter conftituitur feruiius,quonjam & fi ea affidue non cadat,cum ra¬ men ex natutali cauia cadat,perpetuo cadere intel- ligitur.Brifl'. P g k ps tvarji dicuntur,qui fundura a principe,vel aRepubl.conduftum , certo canone in vitam fuam babent-.vcl etiam hac lege.vt ?.d alios transierre pof- fint.l.fi.C.de locar.prsd-ciuil.lib.n.Spieg. PerpetvArii fondi,ad diftinftionem, vt videtur, emphyteuticorum,difti funt. In Pe rpetvvm locaios agros veftigales, Pauius in- terpretatur,id cii,vt tamdm pro h*s veftigal penda- turiquamdiu nequeipfts qui cor.duxerint,neque his qui in Iocum eorum fuccefterint.auferti eos hccat.l. 1 ff.fi ager veftig.l.ii-^-i ff-de publican.Briff. P e h ? e tv ar 1 v m ius pro iure emphvteuticario v- furpatur in l.i. Cod.dc oftic.com. facr.palat.ab eo,vt zo&f P ANTE E. opinatuf Btiff.quod in perpetuum praidia locarcn* tur. Pb RPir v i vfiis caufa polita, vel perpetuo efle di- cuntur in aedibus, qua non temporis 'caufa accom- modata, neque ad temp us polita,fed vtibi perma- neant, collocata funtd.17.jf.Labeo.de adlion.empt. I.32. Digeft.de pignoribus.leg. jj.jf.rerum autem. fE de hsered.inftit.Ls42.Jf.vlt.fEdc verb.lig.i.s.C.eod. tit.Brifl'. Pl r pje t v o didio appofita inftrument® > vtputa, vt io 03 l S PBRPETVO TfiNEATVR, toliit CUrfum praefcriptionis. C^p.cauftn^.incip.poteft dari.Bart. in l.j.in princUf quib.mod.vrusfrud.amitcac.BiJd. in !,quod fi nolit.jf.fi quid ica.fTde ^dil.cdid.Andr. Sicul.confil. 53. coLpenultim. &antepenult* libr. *. Cotta. P £ a p f T vo,pro generaliter,inl.Nefennius.jf.trada- dum.fFde negotiis geft.Aliquando pro incommuta- biliter in Authentic.hoc ius porrcdum.C. dc facro- fand.Ecclef. 25 P E R P btvo induds retin prslium dicuntur,quan- diu inibi funt neceflariae.l. debiror.ff.de pignor. PeRpbtvo vindus in Lio.C.de peen. interpretatur ibi Goth.in decennium. Perpetv o,& certo tempore opponuntur.l.falfo-C. de diuerf. refcript. if.dn.leg.pure.fF.de doli except. Spieg. PeRpbtvo durare,id eft,30.annis,vt de adioneci- uili dicitur.Inftit.de perpet.& temp.ad.Spieg. Pbrpetvo morbo aliquo negociis fuis fupereffe 30 non pofle, apud Vlpian.in I.& qui.fF. de poftuland. Spieg. Pbrpetv o,id eft,in perpetufi & in inftnitum tem- pus.HcEc adio perpetuo competit.l.j.jf.i. fF. dc vi Sc vi arm. Pfl&PB t v v m ab seterno Philofophi diftingaunt:y£- ternum enim illud dicunt,cuius nullus omnino eft: finis-,Perpetuum cuius etiam finis eflepoteft.ipfi ni- mirum deftinatus.Cum igitur lurifconfultus Pau- ^ lus in l.i.fF.pro focio dicat, focietatem coiri pofle 40 in perpetuum : illud reftringendum eft, ad tempus vitae fociorum,Vult.ad jf.manet.cum feqq.nu.3.Inft. pro foc. Pb p p e tv v m morbum interpretor , quicuiquerei agenda impedimento eft, & cuius fanandi fpes'non fuperfit. Ieg.22.jf.fi maritus.Digeft.folut.matr. leg. penult.Digeft.de vacat.muner.leg.5. fF.de poftul. 1. 54.fF.de procurator.l. vnica. C.qui morbo feexcuf. Huiufmodi morbus habetur furor.Lvlt.Cod.de cur. fur.BrifF Pbrpetvvm veftimentum,quatenus durat, accipi- tur 1.id veftimentum. fF de pecul, Qu.andoque pro decennio fumitur,vt in Lnam Imperator.fFde legat. In fumma , multipiiccm lisec didio habet inteiie- dum , vndead materise qualitatem refpiciendum eft, arg.ieg.fi vno.fF locati. quod & Alb. admonuir. Spieg. P b r P £ t v v s morbus, qui temporalis non eft , qui intermiifionem non habet, fed rebus gcrendis im¬ pedimento eft. Morbus qui perpetuus eft , &qui£ 0 tempore finitur, aduerfantur.Lvhim.jf.i.fFdeajdil. edid. PbRPbtvvs lacus is eft, qui pcrpetuam & perenne n ec arefcente aquam habet.l*23.$.i. fF de feruitutib. ruftic.Li.jf.lacus.ff.vt inftumin.publ.BrifTConnan. libr. 4 .cap. 5 ».nu.r. Pa r p l ex v m cafum,pro maximedubio Commenta- , tores accipiunt.Habent autem perplexa in iure no- ftro,inftar Cer-atinorum,Crocodilinarumque qu£- ftionum apud Sophiftas.Accurfius vocat Circulare dubium in l.Ciaudiu$.qui pot.inpig.hab. Spieg. ao<$S Pe x av A m, pro nimis.Vlp.in Lprofpexit.$.i.in fin.ff qui & a quibus manum.Qupd quidemperquam rdinarias.,quam extraordinarias:et- iameas,quce inftaradionum obtinem. Vel uti Cau- tioaesjDamni infed i,L ega tor u.m , Euidionis , &c. kemlnterdida,& vniuerfse officij iudicialis expe- ^tiones,contincntur fub a ppellatione perfequen- di.Id enim quod petimu-s,vel peftulamus , v.el im- ploramus,noftro aut aiieno-nomine., rede dicimur pcrfequi,Vlpian.in i.pect-nia.^.perfec-utionis,P^uL in l.quib.tf.vlt.de veib.fign.Oldend. 7 ® # 8R-ia e^vi videtur de qui fatisaccepit > ait Paultis TE E. 2079 in did.h57.jT.perfequi.hoc eft,cui fideiufi.br iudicio ftfti datus eftjleg.^.J.r.verftfidciufibrem iudicio fi- ftendi,verf.qui non ftt acceptusfteg.Iulianus.verb. fatis acceptris.;f£qui fatifdar.cog.ldcirco mihi ma- xime placet Alc.iatus,qui Accuifium in d.perfe- qui reprehen dit,quod verbu perfequi pro eo quod eft confequi,interpretaturiquaft dicat Paulus, con- fequi rem videtur,qui eius nomine fatis accepit,feu fideiuftbrem nadus firjicet Accurfto adftipuletur Bredia?us, quem fatis refellitGcedd.in d.jf.perfe- qui, persb q_v i ( vt Lauren. Valla lib.^^vel in malam partem,id eft,infequor & infedor;veI in bona,cum perfeuero exequi quod agere coeperam , dc.Bre- cha?u$ in i.cum pr^cipua.ir. perfequi.ff. de verbor, & rer.fign. P e R. s e qjs 1 iniurias & posnas,pro vlcifci,apud pro- batos autores. Perše q j i etiam poteft pro accufare vfurpari, vo* cis Grxcx imitatione.Nam tfjc»xa1 & perfequi,& no- nunquam accufare figmftcat,vt d feuerare & iranfigere non potuiftb Sic Sifeana.li- demque perfeuerauermu > vti lex perueniret ad qu?fttorem.Prat. perseverare in obftinationeJeg.diftimiari.C.de ingcn.& manum. persistere adione , pro continuare adionem propofttam.Codic.quom.& quau.iud.Aurb,qui ft. mel. ? e r s o l v s r e in totum , & perfede foluere.leg.t- mnem.C.ad Trebell. E e R s o n a tam hominem, quam qualitatem homi- nis Sc conditionem ftgniftcat. Hinc perfonalis a- dio,qux in perfonam fit. Vlpian.haud inelegaiiter accipit per fo ti as in l.fundi.de a d.empt. pxo ftguris eminentibus in sdificiis,e quarum roftris aq U £e fa*. lire folc-nt.Extat epiftola Auth. Codn Vrcei ad To, Garzonem Iurifc.celebre, qua fuperiiuius vocabu- li propria fignifi-catione^uam eleganter dilftrit,le¬ du profedo digna.Se.neca perfonam vocat^cum pr^ fe ferc aliquis,quod non effvt fupra in didione Fu- cum facere,latins indicsuimus.Gxterum perfona in criminibus dupliciter confideratur: & eius qui fe™ citiSc eius qui pa Hus c.ft:vt c K l u reco ff. Hacentin us, •vt omnia exade dedarat lil> 6. perfons kem appel- 3 atione,t.efte Alberico, ciuitas„ tnuniclpiiim , ca- ftrurn^collcgium , vniu.erfitas^.& quodlibct corpus continetmr.Spieg, ? e r s o n a eadem } cenfc£ur pater & filius. C. de im' pub.& aliisfubftitJ.fin. Si c ut perfona teftatoris $c kxredis. Auth.de iureiur.quod mor^de modo fui p a tr im. pr x ft. S ffeg.. s> e -r s o n A htinftiis & abieda ce«fet«r anoilla* eluf- que filsa,liber.u eiufque fika ,CcemcajfcsMieg nu$t to JI tabernaria,tabernanj veller.onls aut aren ari j filia, ant ea qua? mercimoniis pablice prsfuit, ait lmper. in 1.7.C.de inceft.Sc inut.nupt. p b R s o n a incerta eft , vt ait iuftin.de legat.quam incerta opinione teftator animo fuo fabiiciebat, &c.Conn.libr. io.0.3.11.5. p e R s ona pa&o inferitur non vt perfoaalepačtum fiat , fed vt demonftrcturc't!mquopa&nmfitfa- či:um,Conn.lib.5.c.4.n.4« P 'E r s o n a publica 5 id eft,taheilio. jT.cum autem im- pubes.Inft.de adopt.Spieg. personae appeDatio cum hominis appellatione non eft e a dem. Harc enim tguaarilla eft generalior. Hotno vocabulum eft natura?:perfona iuris ciuilis. Omniž perfona eft ho m o , fed non viciffim. Inde perfona definitur hotno , qui caput habet cruile, Vultei ad jf.i.n. 1. lnfti.de iur.perfom P e r s o n A e atrocior fit iniuria , cum niagiftratui, cum patenti,patronove fiat.Vlp.l.prsetor eduxit.ff de i ni ur. dr famof.libel.Prat. pbrsonae coh^rere dicuntur iura quf perfonas non egrediuntur j eorumoue quibus competunt, jnorte extinguuntur , nec ad h#redts tranfeunr. BrifT. personae coniun&^uorumpertingantgradum, Bart.doeecfin l.-fed &h$c.in prm.ff.de procur.Et i- bid.tračtat: An nothi 5 fpuriiq; n otnine veniant.con- iunčla? perfona?,Spieg. personae egregi«quGe fint, vide glo.in 1. ad per¬ fonas egregias.ff.de, iureiur.Spieg. ^ 50 Personae miferabiles. Lege, Miferabilium perfo- narum. personae necefTaria? qua? fint gloff.in 1 , Impera¬ tor Antoninus.iFde pačLindicat.Spiegel.Habentur aufem perfonarum neceftariarum numeroquae vel čonfanguinitate vt parences,liherL8č fratres,vel af- finitate,vt nurus,vel coniunčUffimo aiiquo vincuio vt patronus tiberive eius coniunčli funt : Aneceffi- tudine enim qtr£ cognaticneir, afnnitatera,& con- iun&ionem quandam figniftcat , r.eceftarij dičti funtVCorraf.Mifcel.libro quarto,capivul.io.numtr. quinto. personae fpeciali lege excepta.leg.patri.ih fin. ff.de minorib. Personae fpeciofa?.Yide,Spe&abi!es. personae fpe&abiles. i.ege,Spe&abile$. P e r s on ae turpitudine notabiles, apud lurifconf. in Li.de poftul.Spieg. P e r s o n a vt p! uri m um caufte 8 c r el opponitur.Tu- torperfona? non rci vtlcaufte datur.L14.ff. detefta. 5 o t ut. p e R son A L E pa&um eft , cum perfona adiicitur a quanon petatur,veleti ne 3 Lucio Titio peta tur. L j7.fr.pad0rum.fF.de pž&. Appellant alias lurecon- f u lti padum in perfonam concep.1um.L2r. fr.1A.5j* $, viti.eodem tirni.& padurirquod in perfonam di- rigitur I.40.eod.Brifl'Vide fupra Padorum alia in rems^Iiain perfonam. P E R s on al e s a&ioftes, in perfonam funt quibus cum eo agimus,qui obligatus eft nobis ad dandum, 60 vel ad faciesdam aliquic&femper aduerfus eun- dem locum habent.leg.24.5.i.fr.dc oblig.& ačhjT.r. Inftit.de ačlion.Eodem fenfu perfonalia effifinter- di-fta dicuntur , quod perfonam fequantur ma- ^.i.ff.de aliment, leg.quaL& hominum feruitutes appellantur.lc-o-,^ > eod.ad difcrimen earum, qu« prsediis debentur;& perfonaies feruitutes.leg.S.iLi.fE de liberatio le? Brilf. t> t * b ' pbrsonarvm fumma diuifio eft,quod omnesli«. mineš,aut Iiberi funt^aut ferui,vt in Inftitu.de iur. perfonar.in prin.In feruorum conditione nulla efr differentiaan liberis multse diftercntiaeTuntiaut e- nim ingenuijaut Hbertini.Alia diuifio perfonarum h«c eft.nam qua?dam perfona? fui iuris funt, ^2- dam alieno iuri fubied^.Rurfus earum qus aJi f . no iuri funtfubiedsialiae funt in poteftate paren* tum,alise in poteftare dominorum,vtin Infti.deLis qui funt fui vel alicn.iur.in prin.Tertia diuifio p«, fonarum eft:Nam ex his perfonis qu$ in poteftare non funt>qusdam vel in tutela funt,vel incuratio- ne,quaEdam neutro iure tenentur , vt in Inftitut.de tete!.in prin.l0an.BeIlon.Ety.moL -PersvaderejT j/.žirav Nam & bonum confiliura quis dando potc-ft perfuadere, & malum.lcg.i.fi.de feru.corr.& ibid.Perfuadere plus eft 5 quamcom- pe!liatque cogi parere.Vtrum quis petfuafordeli- di habendus fit, de eiufnue parna, Bart.differitia leg.non folum.jT.mandato.Digeft.de iureiur,Spie¬ gel i us. p e r t 1 c A, eft linea qua diuiduntur agri autorefe. nio Sul pit, vt indicat Eeft.Ea vero eft longitudinit deccrh ped um feu duorum p a fl i; u m .v n d e & d ecerc- ped.tdičfa eft:& qui eo menfurš genere demetipir, decempedator. P e r t 1 c a in Lpali.i^.de verb.fign. fpecialius vo¬ cabulum eft quam palus,pertinetqueadfolasvit«, quibus adhibftur ad eas ftatuminandas: Et eft'ba> culusoblpngus fiue tere?. Halicarnaffieo dicitur non tantum ex falioe, fed qoandooue etiam ex arundineto ne-ceffitatis caufa , vtvideče eft in leg.c.circ.fin.-& duab.feq. de vfufr.iunftisiis qu3B tradit Gmdd.ad L30.dc verb.fi g. Varr.libide re ruft.c.5.Coiumell.hb,4.c.3i.Binc perticaliVfal« & faliduni perticale dicirurfiile ager, ex quofucci- duntur perties feu pedamenta vitium,quiaiiasvi- cinilis vocari folet. Hinc vitis''perricata »quspc« data,feu eo modo fufFulia.G02dd.adl.16S. perticae quibusaranea?detergunturfinftruBfs- ti funt domus l.qusfitum.^.canaies.fFdeinftridš: inftrum. legat. Spieg. p b rT in acia perfeuerenti« finitima eft , inauit Cicer©,^ in bonum &malum accipicur.HincPem- nacia,lioc eft,obftinatio,h$reticum homincinfecit. l.nullus.C.de fum.trin.Spieg. p £ R r in ax contentio dicitur , cum neutereandeni habent m habent tefte Oldendorp.figmficationem. complc- fluntur aiitcm omnia ill2> qu<£ vel leripta lcgc>vel confuetudine , velTpeciali ftatute defignata reče- ptave m hoc funt , vt ali.cui rei extrinfecus acče- danr.c.i.de cenfib c.cum contingat. de decim. ficut enimfruftusexr.e ipfa proueniunt, fic pertinentia adiiciantur rei.Spieg. f e r tin b N ti a in ir, a tem teftium , dicuntu-r, fi-ue declarationem refprciant , fiue connexa articulis fifltarg.I.2.£de iurifd.om.iud. Idem , fi eorumap- 10 pendicesfmt l.fi quis h»rcs. de aft.hered. & quaJi- tercuaqa.e pertineanr,etiamfi leuiter, fatis eft.cap. q!jeniam.v.bi Bald.de teft. Vt quia modice admini- calentar.Lad probatioaem.vbi BaLCodic.de ptob. Spieg. j£R T i h' er_e verbumlatiiTimam habet fignificatio- nem.Priroo fignificac ca m rem , tpuie iure domini/, autquafi>vdferuitutis,noftra eft : deinde qu?pof* feffionis iure:terrio qux iure obligationis: quarto .qu$iureiitteteffe nos afikiunt, per text.in l.vcr- 20 bum.i8i.de verb.figl.fi poftulauerit.^.tf.i.ff.ad 1. lul.l^usft.u^eodem ti.l.t.f^de trfbul.cxhiben.leg. bonafides.depof.l.fi ita fitfcript.4>jT.i. ff.de legat. 2.I.4.IJ quis.&.j57exboc edifto.Jf.Ieq.l. qux.darn.9- jj.fi.tf.de, edcnd.I.i.^.l.fciendunM^.jr.demde.ftde $iii!it.edičU.7.Ieg.H.ff.de iureiut. 1-i.iT- prodeftr$\ fialiterU4T.i.qyor. legat.L3.Lfi fine 22.tf.fi in ,fti- •p: UtioneirU.feq.tf.rem raum habcr.leg.-i.de rn- fpiciendo.if.quamuis.ff de ve.nt,hjfpiciend.l.pr*tor .ait.if.de cloac.-l.prcetor.p.in princ.if. his verbis. de 1° reb.auto.iudic.pcffid. ; ; ide Gcedd.in leg.icicndum ■70vjf.nn.de verb.fign. pertinere igitur verbum pro refubie&a.-reftringendum efle čanftat ex iam dift,. 'legibus,& ex dift.Lverbumilhid.i 3 i. de verb.fign. in:erqu2m lege-m & leg.iciendum 70.iT.fi. de verb. fignifijiulla eft pugnafi .diuerfam fingulorum re- Iponforum q;utftioncm & accommoaaucnem fiue •originis repetit ione,quis inter fe contulcrk.nam in di&l.-g.fcieuduiri tf.fin.ogirur de interpretatione fbpulaiiofiis.rem rutam.habert, id opus dernoliri, •&'c.ad qtiem ea res.pertinet:fed in dift.leg.vC-rbum ^ iliud,autfho eftan is refte agendo jdicatrcm ad fe pertinere, cuius dominus non eft , fccl felummodo ms in re iure obhgationi* aut interefTe vel poffef- ionispraetendat,vel fi čredi tor fit, qui pighus' vin- dicet,vel contraria aftion.eagat , vedrem ob im - * penfas retineat ? Qupd ad .primam quseftionem at- tiner,quis ille fit ad qt\em res illa pen in ca t , refte refpondeturjeinn effe qui nuno rem -poffidet vel do- minus eft, ac defendit, itemque vniucrfalis eius fuccelfor,non etiam particularis. /\d illu-m enim propriebffcobiigatio iure vp.iucrfitatss rranfirleg. ^ 24.de verb.fignif.ad hunc minime. Adfecundam qo^ftior.em,quid iliud fitjcur quis rede dicat ad ferempertinere : reftecum Tomponio refpbnde* ®us in dift.leg.verbum iliud.iSi.id non folum-cfTe ius dominii vel quafi,verum etiam pofleffionis , cc quodpoffit ratione Gbligationis,nut conuentionis 2dcrisintertffe:obhanc(inqtiam)caufam re.čfe quis •dicit adfe pertinere. Rem exemplis declarabimus. -^dilesin 1. ff.de sediltt.edičh pollicentur emptori J ° •ommbufque ad quos ea res pertinet iudicium. Si ^B.?ras*qui illi-fint,'ad quos res illa pertinet, refpo- deboper dift.legemfciendutn.70.iT. ftn.ipfum em- ?toreir>eiijfque vniuerfalem h^redem bonor.umque ■poirdforemjžtque ita in leg.fciendum.ip.jT.deinde. ^de 5 dilit.edift.exponituro Si qu^ras, an & cur ad -emprorem eiufque fucceftorem res pertineat, ex d. i.vetbum iliud refpondetur : qura res vendita em- ,ytoris-.eiufque fucceftforis fieri debebat iure crbfiga- 7o lionis vt in d©miniohaberet,velxert;e vfueaperes* P A N T E E. ao 74 L1.L3.ff.de aftion.cmpt.Res aatem viiiofa ,ir.orbo- fa,a ut inutiiis data eft.Iure igitur obligationis ad cos hsc resftiffc caufa circunuientionis pertinet, vt cx principi© d.l.i.jT.i.& feqq.l.4.1.5 L6.L iS.d.L 19. & tot-tif.de žedilit.tdifto notum fit. Idem de eui- ftionis ftipulatione alrirmandum eft,fi qua;ratur J an .ad aliquem p.ertineat, videndum eft an is fit, in que obligationis vigore dominium vfucapiendive fa- cuitas -traiisfcrri debeat : hi c fane caufa eft cut* dicat ad fe pertinere obligationem & ius empti ve- ,diti:quod autem hzc caufa ad fe pertineat>oftendit vei co ipfo quod ipfemet .emit,vel quod emptori in vniuerfumfucceffit Lj.LB.L9.Leuifta.1d.]. Led erii 33-l.fi emptori.30.ff.de euift.Pra?tor interdifto itibet tabulas exh.iberi quas qnis ad 'caufam teft a men ti fui .pertinentes reliquu Lr.ff.de tabuJ.exhib. Caufa cur pcrtineant,eft interefTe eius qui exhiberi petir, qui ad teftamentum,quo hsi es inftitutus vel lega¬ lo honoratus efi,faciunt:vt autem ex numero ilio- .rum fir,quibus hoc ius interdifti competat, necefte eft>vt ipfemet hceres aut legatarius , vel hceredis le- -gatariive vniucrfalis fucceffor exiftat,1.3.$.fin.ff. de .tab.exhib.Idem eft in ectiuone racio-num & i.nftru- mentorurr.jin I.4.I.Č..jf.ex bocedifto l.^.in fin.ff. ad e-xhib.D.Gcedd.in comment ad leg.verbum iliud pertinere.nu. 1.2. iT.de verb.ftgn. Ls a d Q^v em E A res P e fl t i K e t:Hjčc verba in pr^toris ediftis,& in ftipniatipnibus variam habens interpreta t ion em. Quandoqu.efic intelligu.nrur,vt qui invnitierfum dominium iure ciuili vel prittO" no fucceflerint v conuneatur,1.7c.ff-de verb.ftg.vn- de in I.53 tf.de obligat.& aft.cum.adiicitur :Eive ad quem ea res pertinebit,& adrogaci, & eorum , qui dure nobis fuccedunt , perfonas comprehendimus^ Iifdem verbis h*rede-s k bonorum pofteffores & ca?teri fucceffores demonftrantur in l.i. jj 1 . prodefL &iT. ii aher. & 1.2.§.i. ff.quor.legator. Eodemqu.e •modo & in L40.rf.fi cert.pet,„& 1.33.5.pater emanci- pato.ff.de legat.lib.j.haec verba acdpiir.us. Sed & in ediftode iureiurando , & in cautione derat.o,non eostamum,qui in ius vniuerf«m,fed & qui in rem fuccefferint,ea'vcrba compleftuntur.L7.& LS.ff. -ftg iureiur.l,3.1,22.J.in-ftipulatione.|.zpff. rem rat.hab, in edifto vero de ventre irifpiciendo,.edš continet, quoruintereft partu non edi,vel tota.habituros hz- reditate^vel p.Tit e eius,fiue ab inteftato, fine ex tc» ftamero.Deinq;quos proxima fpes fuc-ccflionis con« tingit. 1 .i. if. d e i n fp i c ien.& jf. quauis, & $.de n uti ari.. ff.de vent.infpic.His edifti de procuratorib. verbis^ Rattim habere eum,adquem ea res pertinet, dami- nus tantum continetui^non etiam čreditores.I.33.5L ait p r s tor. I.39 .jf a!ieno.& quaritur.fF.de pr.ocu- ratoribus in edifto de Bonis % au$oritqte iudieum pofiideodis,iifdem verbis etiam curator bon-is di- ftraher.dis datits & ipfemet debitor fi contigerit, v,£ eius bona veneant eontinebitur J.9.in princip.& jT. his verbis.ff de bon.auft.iud. Pienius .veno in lege lulia de adulteriis h«c verba accipiuntu.r , vt bor.se fidei emptores,.ft:fruft-uatios,& qui ptgnori accepe- . r u n t, & om n es ^ q u or u m d nt er e ft co m prehen-dant.L ji7.ft.ad l.IuLde adult.Hac eadem verba in fatifda- tione,quce ab a droga tore prs-ftari debet, non h sere- des duntaxat legiumos, fed Sc fubftitutos ^ Sc eos quibus libertates dats vel legata relift.a funt, cem- pleftunturdeg.1B.lcg.190 D-igeft.de.adopt. Bjiffo^ nius« pertinere etiam ad confUuition.es , ad referi- ptum,ad ediftnm . ad iegem , ad Senauifconfultom dicitur,qiior. edifti,iegis,SGti,.verbis vej menre fententia continetur. Non vider i literas ad c onfti^' tmianepi pertinere leg.^Cde liber.cauft Brjfc?., JO /5 ' P ANTE E. P k rt in eR e haereditas dicitur,qu» delata eft, rsondu tamen acquifttavel repudiata: Vt pertinere iegatu, quod delatum eft , licetdtes eius noodum cefferit. .».ff.de 1.2.vbi mate Accurf. pertinere pro ce- derediem.Sicpertinece res err.pta.licec nodum era- dita fitd.Ti ager.fF.de rei vind.Cuiaciusad Afričan. trad.4fol.4S, P e r t 1N s Pv e videntut rationesjquod ad verba edi~ di de edendo attinet , fi eas argentarius adore vel procuratore eius mandance tradauerit : Pertinere ci quoque videtur ad procurat^rem ratio , quam cum domino habet. At nos quoque pertinet non tantum cum ipfi contraximu$,vel Cucceffimus ei, quico;i- Eraxit,ledeiiam li is,qui in noftra poteftace eft,con- traxic.l.4,in prin.l.».ji\exhoc edido.I.^.in fin.ff.de dend>Btiff. pfi r t 1 ne r E ad teftamentu codieilli dicutur,qui ex eo pendent_.& eiusius fequutur,virefq ex eo capint, I.18. ff.de iur.codicili.i.i.Sf hoc interdidum.ff. detabul.exhib.Li.C.decodicili.Briff. P e r tin e t. Vlp.de cioae.l.prajtor ait,Quo minus illi cloaca,qute ex sed b.eius in tuas pertinet a?des s qua de re agirur purgare.reficereliceat , vini fieri veto. Quod ait Pr£tor,Pertinet:boc fignific.U,quod sxx- dibuseiusin tuas sedes pertinet, hoc eft , dirigitur, extenditur,peruenit.Spieg. Pert V rba.t iohbs, Grsecis appeliantur vu 9 n,id eft, verhurn e verbo,morbi. Sed in coniuetudinem Lati¬ ni fermonis n^n cadit, quo omnes huiufmodi prs- ret rationem coacitati motus.percurbaciones noiai- nantur,quib.nullus ftuitus caret.Ex quo fitnilitudi- ne GizcscUngaz dudi Latin« omnes infipieces ftul- tos Sc infanos vocauerunt propterea quod sn peftur- baco animo ficutin corpore male confrituc j fanitas non fic &c.Coiiiian.Iib.9-c.4.nu.io. Pervellerb ius,pvo de iure noftro obtre&are, vt iiuiuit Budtsus citansTuilii locum eprimo libro de Orat.Spieg. PervbniRb eft itinereconfedo locum deftinatum contingere.lter fuifte vjcletur viri cauhi,cum vxor ad 4 ° maritum peruenit.i.11. ff.de donat.inter vir. psRvENissE propriedicitur ouod eft remanfurum. L71.ff.de verb.fig. 3 c quod drdučbs oner.bus ad ali- quem peruenit.Lt^.^.i.ff.ad Trebell. Verbum enim peruenire cum effedu accipiendum eft 1164. jp. vit. ff.de verb.fign. proinde in Senatufconfulto ctrca pentionem hserediutis fado/pevueaifie ea inteili- guntur quibus pofteffbr Iocupletior fndus eft,qu£- que in ea caufit manent,nee funt reftiaita.Quod fi preciura rerum h^red tariarum acceptum vel per- 5 ° diderit, velconfumpferit,vel donauerit, peruerfiffe non videbitur. Lti.jLiten? placere. & ff.bona: fidei. ff.de petit.hsred. fn ftipulatior.e quoque emptee hsEredit 3 tis(quxit 3 concipicur,Q^arapeaunia ad te ex hgredit.ueperueneritd.po.ff.de verb,ob|ig,)quod legatom, ve! asris alieni } v*el cuius aherius cnsrisba:* reditarii nomine erogatu eft,peruer.ifTe rtfn vide- tur.Perueniffe vcique antequarn corpora rerum hs- reditariarura venditor nadus fic , eateaus videtur. » —n. — P redit3t ‘ 7 8 m ”ndTrepo t eft 7 a Vum rerum perfecuuo-' ^ veftig quatenu • P At vbi corpora načlus eft, Pavi IO76 matrimo,Quj£ iutcrpretatio etiamin fpecieUl-S.dt ad.empt.faciendaeft.Brtff. Hoc le gatO,QeAStA PXC VKIA AD Ml EX!Ut- reditah Titu pbrvbnittantvmba- to, id continetur,quod ex ea hsteditate acceptua j in tabulas 'uas teftator retuletit,£aatione a legauiia . prjftanda,fi quid farte poftea eias haereditatis M' j mine hsres damnetur.Necenim poteft videtiadti , peruenifle,quod eius hsreditatis tiomine ptseftatu- j rus eft l.rj.if.cum ita lega tus.ff.de legaiis tettio.Pli- ne cum Prscior aflionem in al:quem dat de eo <)Uod ad eum peruenit,veluti inhxredescx defundi dt. liito dolove, in municipes er dolo eorotn , qui te* ciuitatis admmifttant.in dominum ex dolo proti, ratoristlufficit, fi vel momento ad eum petutnetit exdolo defunai.l170.ff.de diuerf.rtgul.l,qtiinta,f, dcealumniatoribus l.ptima IT.vUimo.leg.tertiaSl' nona.ff.de vi & vi arm.leg.decima fexta.iT. ptimo.S TT.penuitimoJeg.decitnaoaaqa.in fin-I.vigefiniafe. ptitna.ff.de dolo.l.decimafeptirra.l.deciraa oai.f, quod met.cauff.In hisenim caufis fatiseftfetntlp {[ l uenifle.vt de eo perpetuo in hstedesadio tSsetit: & fi cu stipto eo qtiod pnuenerit,h 3 erts 4 eaderit,ia hasredeeius o nr.imodo aaio datur.Reet.ifemtlin pecunia aliave re couetfa.vltra non qiiscrimus,q UiS esitus {it. 1 .17-1 1S.ff.qu0d met.cauf. PerucnifTeaiite intelligitur id quo iocupletior faftaeftlmeditss, vel qtlod in corpus patrimonii fic verfum,vtcer:ufi*t ad hfrede peruemuru.Ide eft & fi debitor iiberatus, vel pecunia acceptolatafit, vel dolo malohstedis faaum,quo minus eo hsereditasaugeretut. 1.7,41, i3 l.ap.ff.de dolo&l ro.ff.quodraet.cauf.Qua w , aptem perueneritjitis coteftata: terapusfpettaliim Čsetcrum qui rogatus eft, quod ad fe ex hirediuit bonifvepetuenerit cum morietur reftituete^oa« quos viuus percepetit.ite quse fniSuu vice funt, nit alia teftatoris mens appareat.ndn reftituet. 1.8,.« Uib.j.l.tertttr/TT.cum Polltdius.ff.de vfut.B:ifli Pervvnisse ad nos reftedicitur.nucdper nouii' {ium peruenit,vt i-n exemplo 1.171 -ft.de verb. figa, P E R v e n 1 s s E, dicitur nonnunquam qaod remanfuif noneft l.videamus.§ pticno Digeft.quodmet.auI, PeruenifTe ad h^iedem , vt acetpiendum fit,dtdi- ratur in 1. hsredem.ff.de dolo.& feq.addel.vtm autem.ff.de petit.hattedi. Ad me autem peruenifie quid dicatur, Alciat.in comtnent. de verb, fig.eipli. cat.Spieg. P e R v e mr.vetbum cum effeffu accipiendum tli continet id quod durat.l.vttum Digeft. de pet. ki. red. Ps R v e R s v.s.ait Valla , dicitur qui veifautintui, & a bono verfuseft.Spieg. P e R v e r s t i:;dices,qoi vel corruptda.vel ita, vdsli« affe&u abofficio defleftunt,apud Imp.Conftastia C.de exad.tribut.i i. V' el a peruerfis.vel inuitis iudi- cib-Prat. PerverteriT ,pro fubuertetit.Martian.in leg.r.de patf.is qui perueneritviui teftamentum.LegisCct- neliat pečna tenetut.Sic in Verr.Cicero, Peruertete quatenus mantiatc puiv,. --- , nem,adionefq.praftare. At vbi corpora nadus eft, plenius petueniffe videtur. Nec tantum fi nadus fit.fed Sc fidolo malo id egerit.nead eum perueni - ret,peruenifleexiftimabitur : veluti fi aiienauerir, aut accepto quem liberauerit.aut dole id egerir, ne quid hatreditati adquireretur. Qua: omnia fufiftime exp!icantur in !.feninda,cum fuisTTjT.iT. dehsred. vend.ln eo legis luliit capite,quo maritus jideftjacalcanc]o)in duodccim vncias parti¬ tur ^c.Brechsus in l.miile pafTus.ft-.de verb. & rer. fignifi.qucm videibi dc fex pajfuum difcriminib. ?£S innaui,imapars eft veli,id eft,imus anguius : a- iij funem accipiunt,^uo velum tendirur.inde face- repedem , pro velatendere dixit Maro qua forma vela facerc dicinms. Vnaomnes fecere pedeir,. Duoautem pedes funr,dexter & finifter. Catullus, 10 fiae vtrumque Jupiter firnal fecundus incidiflet in pedem.Sed & proferre pedem eft: funibus,& vt Ser- uiusloquitur,podiiš, imam veli minus adducere, fed laxius eft fine re & longius producere. nam pe- de velum tendirur aut poti us vtranque partem ve¬ li a:quatam,non pati efte,quod fit altero Tune redu- fto altero produ&o : atque ita obliquantur veli fi- nus.Cascilius veneriocurfu veli prolato pedevfa; adfaphonem;Plinius lib.2. iifdem autem ventis in contrarium nauigatur prolatis pedibiis , vt nočfu 20 plerunque aduerfa vela concurrant. Nara prola¬ to fune^finu veli obIiquato,fic coliigitur ventus, vtadaer/h nauescodemyento inflatse poftint con- ■currere. Hfc Turneb. aducrf. libro 20. capituio quinto. p e s s v m datj pedibus percutit , noue dixit Pa ul us, cumin edičto Aidilitio , Bouem inquit, qui corru- perit vitiofumptem mulas quse peffum dant.autor Alciat.Ceifim eunt,babet tex. Noric. Alij , Peffum dant.Spieg. 30 PesT isi l i s Teu peTTilis fundus , apud Impp. D-io- cletian.& Maxim.id eft,vt ipfi exponunt,peftibiles hcrbas,veHethiferas babens.l. penXod.de $dilit,a- fiion. *b$tibv 1 AF.,fur.t natricum ferpentumque peftes, vtdecjuitur ColumeLconncto nomine ex pefte , vt r.auftibuli ex naui autore Pefto.Gothofr.in notis add.l.pen. pfJntENS ccelutn ,falubri opponitur.Li.if.i. fr.de cloac.Spieg. 40 f ^s ,t 1 j. e n s fundus ,i,48.f£de aedil.edi&.l.pen.fF. de teb.eor.Cui adde Lio.if.rJT. locat.in qua fit mentio bltus,in cjuo herfea mala nafcitur P oteli & efle-o- dorefololocus peftiIentiofus,vt tradkur in L2.5jT.i- ^em Neru.i.ff.ne quid in loco .pnbi. Briffo.dč Gced. a dl.68.nq.de verh.fign. Ht^sso^cijfunt brane,de petitione hf- .red.quam de bonor.poflefloria ha?red. pet.aliquan~ to laxius,non.proprie pro h^reditate., fed : pro -de- claratione hsr.editarij iuris,quo ačlor inte-ndit fuas effe res a teftatore reii.dasjvfurpetur , 1. li.cet mini- mam.ftde p et i t. h a* red. q u o d Sc Bart..animadoe.mf" fe in L5.de bon.poC.Old.r.efert claflli,A.čh6 t Spieg. Prat. p eti n o h ssre d i t ati s v£n i t a ut ex .ve ter e i urejata 2079 r nouo.Veeere ex L12.Tab.vel ex Teftamento, quod iure fačtum eft.Nouo iure,cum ad h^reditatem vo- \ cantur ha?redes ex Senatufconfulto,aut ex conftitu- tionibus I.r.& 3. ff.de petit.hsred.Eft autem petitio hsereditatis poffeffona,qua? compecic bonorum pof- feflbrib.de iure Pra?torio,de qua in titul.de pofteff. hseredit.petit, Eft & fideicommiflaria , qus datur his,quib.reftituta eft ha?reditas,de qua tra&atar in tic.de fideicom.hsered.petit.Io. Bello.Etymol.Icem, pE T 1 ti o qu$dam eft fpecialis^u&dam generalis, 10 & qnaedam indefinita.not. gl.in c.i,exr.de tranfači. Ioan.Bello.Ety mol. H inc Pbtit 1 s quoque qui id quod nondebetur, petit. Gcedd.ad L82.de verb.fig.n. r. PfiTiTORiYM dicitur,quando quis petit rem pure & fimplicicer.no.per do&.Cle.i.de fenten. & de re iudic.Ioan.Bello.Etymo!. ' Peti tor appellatur ador quilibet.leg.31.Dig.de iudic. * Pfi T i t o R>qui petit,& litem intendit.Cice. pro Cc- 20 cin.Etenim fi Prator is qui iudicia dat , nunquam petitori prsftituit,qua aftione illum vti veiit. Sed eft reperire,vbi pro poftulatore tantum accipitur.vt in leg.fi autem.if.fi komo.Digeft.de rei vend.pro- prie vero intelligitur 3 lite conteftata.l. 3 mplius.ff. rem rat.hab.leg.fi bona? fidei poffeflor. ff. de petit. hsred.Spieg, Petitor & ador differunt. Ador eft, qui agit in perfonam,petitGr,qiu agit in rem.Cuiac.Obferu.li. 7.c. 26. ~ ’ PetitoriS parteš fuftinere & petito ris partibus fungi dicitur,cui probatio /ncumbit, quique de fuo iure probare necefte habet.L7.if. vitim. ff. de liber, cau.l 15.fr.de oper.nou.nun.leg.vhini.fF.fi libert.in- gen.L35.ffde acquir.poft'.l.‘L5f.fed fi qua?ratur. ff.fi fefuit.Vmd.L18-l.19-ff.de probat.&liarc funt onera petitoris.L62,. ff.de iudic.L25.ff.de rei vind.l.i.if.in- ter.ffvti pofiid.BriC Pet it ori o iudicio dominium rei perpetuum perfequimur:f > offefTori® intendimus de pofleflione 4 ° vet adipifceda,vel reiinenda,vel recuperanda.gl.in. l.fi.C.qui legit.perfon.Satius tamen eft pofleftbrio, quam pevicorio agere,l.is qui deftinauit.vbi Bart.ff de rei vindic.Spieg. Pe titsrivm iudicium eft , quo res vindicatur. Caius in 1 .16 ff.de rei vindi. Qui petitorio , inquit, iudicio vtitur,nefruftra experiatur , requirere de¬ bet,an is cum quo inftituit adionem , poffeftor fir. Hot.Prat. Pe to pro repero,gloff & Bart.in rubr.ff. folut.matri. 50 lcg.petenti.ff de pigner.ad. Alioquin verbum eft lati(fimum,!.adio in perfonam.ff.de ai phaftano' pafeit. pauLIcrif- conf. phafianarij autem ,&paftores^iferura,i!cn continentur.Spieg. tfa^^Latine vifum,fpedrum,im 3 ginationem atque illufionem appeilamus , eo quod nobis vel dor- mienribus, & nočtu , vel vigilantibus , Vinter- diu , aliquid apporet, acveluti oculis noftrisfefc obiicir V '2č%t'''?r quod apparere fjgnificaf.fr- enim apud Grxcoshxc veiba fcaj [a*], k) iv^iiM^aiftmaginari^pparere,^ perfpkn efte fignificant.Brechteus in l.oftentum , in tital.de verb.& rer.fign. apud Gra;cos femper fignificat vel negarevel prohibere. p olyb.Ub.fi. loquens de captiuisCtn- nenfibus, pii ms Ukicmtj rb tTODTv,g/iis , irapoftura : q>$¥2jci£«v , impoflerf)! adultcrina coma,Goth.ad leg.4. if.a.deidil. edičt. quos ex fcsderat/s Romano nominifnifle coftat.Sest.Ruflfus.Philarchi Sarraceno- rum inOftoene ceffere fuperati IornandcsjiiiOfroe* neSarracenorum philarchi deuifti Romanis fe cicdi- derum. Cuiac. in eaipofit.Nou.Iuftin. ti. de fecund, nnpt. ithuapfe, amor fapientis, & «/x« inqu''t,aut in corio aliquo , vt norma Hi conffdunt.NebrifT. Phi!yram,cotticem efffe , Gratci adfeuerant ? in quas notas verborum Sc lerna mandari literls £epe proditum eft. autor Alex- de Alex.Gen.d?er.'Iib.i.cap.?c3.Spieg. Jc/uf vide fliproo'for.& oxobIatta. quis& r.;t oiies auerlatur.Viues Speuffppum c> jq -Pii o li s,fub THeodofio luniore tributtinTmulorum ab tarSpieg. $i?.izfi»,:deftamicale,&' quod datura'mice. Hac dičlio- nevtuniUr ImpR.ln leg.^.C.de nauic.feu nauclTpnbl. Sol.uiispro rrercedub pra:ftitis ex tiibutaris penli- tationis imniunit;,te,8c eo quod rocatur \ptQ) $'iQ\cb Trum?* o/iMiov* Dudi lis autem eratphylnžliber,adeo vt ex ea coionz olim jjedetentur,vtHor.li.i.Cann.& Ouid.lib.y.Faftor.8c Fiin.Iibjo.fignifi.cant.Briflr.vide Cottan» in memoral. IJ i verb.Librorum. yo uuvRAjfeuBhilurajarbor tilia cft.£t-PhiIwjt,librjij eo conftitutum Cpnftantinopoli:quod hiš ffbi in bei- lo opus efte diceret. Fhoilis autem aliadtributi ge~ nus eft,quod nobiiiores quique c/uitatespendebanr, prout fe cim dum habitationes fuerant comprehcnff: vt nobilitas qu^.adbonam fortunam illos perducere debuerat,hoc incommodi fecum‘afferret:nritno qui- dem tribuco auri libr^ octo , (ecundo quntuor 3 tertio duao pendebantur. Et,vt ait Efychous iliuftris Philo- fophus in d.Hiftorias de tempor.diuif. Pilon as c r appellantur Moderatores vocis , & Magi- ftr; 3 qui eam intoiqucre, inittere, Ienire exa perare, docent Sc fuppiancare, de quo Tcanauillus Sc citer it eorum ar s dtcebarur pava ' : čtiQ Grqca a ve-rbo orig.inaliter :nclina:a,quod ffgnif.loquor. Sne- tonij verba lune h xc in Nerone.*Neque quicqtiam fe- rio :c$£>ve egit, nifi aftante Phonafco, qui moneret, parceret arteriis, acfudirium.ad os appličarer. De zhonafco idem in Augafto Sc Inftitutionum libro Pecundo Qujncilianus.Ioa. Bap.in cornmenr.epift. Si-- don.Apoll.ad Agric. libr.i vide Sc Bud^um in leg.a- thJetas.fflde his qui not.infam. srollis pondus eft, alionomine dičta Balantium>tra-* bit autem Donos 25-0. hoc eft, libras 312. Sc vncias 6 , Singuli vero Doni libram 1. Sc vncias la.comprehen- debant.Efl Sc aliusphollis coadus exargenteis leptk-, tjui militibus,quos miliarios vocabanr,dabatur. Lepti autem Ceration vnum cum dirmdio continent. Ita p h o 11 i s ifte argenti,ceraci3 2o8.habet, Sc nutnmos 3. qus farama nune valet miliia 109. Eft Sc phollisa- lius,a duab.auri libris incipiens,6c vlque ad očtopro- cedens, prout foluentium tributa (ubftantis pade- bantur.VerumSutds phollis mafeulini generis.eft o- bolus.Idem in d i Sc hon. prajtor.lib.n.Spieg. ph oRMionESrfopfjj&ns tegetes ex iuncis aut ftramini- bus contexte. apud Vip.hi2.^.i2.ff.de inft.vel inft.Le^ gitur ramen Formiones.errore peruulgato.Hot. Phormionis contineri domus inftrumento legato, feriptum reliquit Vlp.in l.quaditum eft.^acetum. tir. de fundo inftrufto.poftipegafu.6: plerofq; alios:quo in locoqaidphormiones eflent,fatis dubitaui. Neque aliqui eorum qui apudLatinos diftiones collegCrunt, mentionem fecerum. Erafm. in adagiis fu-sk-oa me» mmitjchiliad.i.in h^c vevba^išdJls ^cpfjjojvoj^koti Phormionjsrde ftratis,inqdit, fordidis ac frugaiibas, minimeque dclicatis, quaiiafunr cubilia miliiaria } & qualelibi apud Homerum parat Vivftes, ex arborum congeftis frondibus,ac rarcis humi fubftraris. Refer- tur a Suida : Phormio Duxquidam znilitum ruitftn perfetendismilitis incommodis nota:,ficut coni ide, patientia:: adeo vt exuccus redditus fit,6c marcidus. Donatus quoque , grainmaticus maghi nominis, in Terentium lenbit his verbisrl hormio, ingmrj non a formula,fed i phorrnionedicitur Sparteo, quem nos Eronem dicimus triuialiter Si pro confuetudine. £t alibi feribit phormionem Graecis tegeticulum fignifi. čare,a auo infternitur pauimentum.& indc parafiru s - r- Vrv 208? p ANTE I, vililfimar conditvoifs Phoritiio di&us eft. Idem alibi refcrt, Phormionem Grsco vocabulo dici ftramen jnauticum , a cuius rei capacitate vel vilitate , etiam ab Apoilodoro parafitus phormionis nomine nun- cupatur.Sed & in diftionario Grscoiatino, Phosmos ftorea interprentur.Erit igitur mens Iureconf.noftri, vt in iegato doineftici iriftrumenti veniant JečU vi- 3 es, & qui feruorum caufa parari confueucrunt. Sc propterea opportune Iurecon.ibid.dicir 3 Centones et¬ iam tali legato contineri.ftragula enim funt quedam I0 gro/fiora, villispalfiai pendencibus:quib. le{&* , }JVg 3 ibjj&v 4 $ pufjcfjots ctas&oVcJhv Y>yrv/ufyo$ cl %fa>cathisv7Ui »' vbi Volaterranus perperam legitChi, Jarchi.Fdem p.iulo cunvv /6et.ios iv oztpzniujZv ^-Tžr/crttm Theodorus Ana- gnoftes 1. A>.cL£wsJbLpxrM. vide Pblarchum. ♦J^i.Ariftoteies co!orcs»fimila* que horum legato ceduni, item peniculi & častem & conchs.L17.lf.de infku&.vel inftrum. Pictvra & fcripcura hoc differunt, quod pidoraai- gis ad rerum verarum natura!iumque iimilitudocm aecommodatur } vr e as oculis nnquamprzfenie:of‘ ferat:fcriptura vero fatis habec li animi alteriusco* gitatanob^s declaret & nobifrum tanquamviuo.er* naone eolloquatur.Connan.lib.j.ca.tf.nu 6. Pictvrae cedit cabula. Nam pičfttira non eft fimplei tabuls acceftio, fed fpecificatio >formam tabulzad« dens,vt non amplius tabula,fed pidurafeuirnagolii & vocetur, vt ex ],qua rat : one$.fed non vtliterzi de acquir.reridom.apparec.Goedd.ad L14.mptin.fdf verb.ftgn. Pi et as eft,vt'nquit Cicero,primo de naturadeoran, iufticia aduerfus deos,q.uam religionem dichiius, quodlibet humanitads officlam pičMti tcibuitur.Qui finerietatis intentioue aiienum cadauer funcrac. 1 . - jffed 'ntedam.fF.de relfgiof.& (umpc.Brifl. Pietate Deo pares futnus 1 . fi imperialis. C. de aupc. Spieg. pi e tat is ratio habetur Ieg.r.Digeft.de obfeo.patron. pneft. pietatis refped.is,!n f.fin l.ex duobus. Sc pietatis fi- ducia,in $.quanquam. Uiberto.Digeft.de negoc.geft. Spieg. 10 Piger & čardaš boe difFerunt,quod piger eft incipien- do,tardus in perficiendo.l.fi quid venditor.inpr.fFde 2d:i.ed'd.Prac. ippeliatur fons Dorice 7rdyt,.y ide fuperius pagani. jigmsntarivs poni videtut pro ph.irmacoPo.la , id eft, inedicanientorum venditore. Marcian. L/.$.j.fF. adleg.Cornel.de ficcas. Alio S.C.'effeftam eft,vt pi- gmentarij (Icui cemere cicutam , falamandrarn, Ste, ' Opinor qaodpharmacopoiaram muneris harc pars qua:dain eft,vc ea qua: ad pigmenta per£inenc,diuen- 10 dant.Hot. jIGMEN17M , vnguenmtn quo vtuntur puelhc ad ve- . nafandt mfaciem. Vndeper cranftationem menda- ciutn , atquefraudem fignificat. qaia is qui pingi- tur, non eftnacucsiis color, fed artificialis. Hincpi* gaientarius fum/tuc pro venditore iftius vnguenci. f[GK oris appellatione eam proprie rem contineri dicim.as.qute fimuletiam trsditur creditori, maxime fi mobiiis iit. At eam, quae fine traditione nuda con- uentiooe teneter, proprie hypothecte appellatione )° contineri dici;>:iu$.$.item Seruiana. inftic.de adionib. Quod& fupra dix : .mus in didione hypothecx.Datuc autetn pignus v quia creditor accepco eo, fibi ipfi cau- tamvult, vt fci!.ex eo foiucionem paftetconfequi, Qttim ob caufam is, qui pignus tenet,non tenecur a« liiscrediroribus id ipfuin in mediumprofeire, nifi teiferuanda: caufa peffideat, hillud conftatfF.qu^ in tandem čred. ?uta, cum quis diuerfis creditoribus efletbbftridus, vnus eorum crebro emu interpella- uic,debitumque exegit>is autem non exiftens foluen- do,creditori fuo pignus dedit.deinde reliqui credito- respecierunt mini inpolfeftioncm bonorum debito- ris,veluci latitantis Sc detredantis iudicium. An hoc cifacred;tores,mi(Ii in polFefFienem bonorum , poF- fentetiam credicoris fui pignus apprehendere? ne- quaquam. quia creditor accepto eo pignore fibi cau- tum voIuit,vt (cilicet ex eo folutionero p odlet confe- qu s & non ex vniuerfali creditorum pofleffione.,puta rei ietuandt caufa. nam qui ex ea poflider, velut o- ^ ir-nium credicorum nomine poffidens, bonaquede- bitoris creditor bus cuftodiens, merito ab tis conue- n?tur,vt res in medi um proferat.Anchon. M gnoju s vetbum variam habec fignificationem.In- 40 I. 2oS5 Pi g k v s in genere-fic didavti eft omnis res pro debito creditori obligata:quo modo etiam bypothecam re¬ de dicimus effe pignus. Specialiter autem accepturn. efteontradus realis , per quem res aliqua tcadiiuc creditori in fecumatem : Eoque modo difFert a mii- tuo J commodato,depo(ito J 5 liifque contraftibus.Mu- tuum namque Sc commodatum funt vfus ipftus rei., commodacnm eft cuftod.te,pignus eft fecuritads. Se* cmidomutuurn Sc commodatuni fpečtant debitoris tafitum vtiIitatem,depofit ! am fpeiftat vtiiitatem dun- taxat credicoris,pignus vtiiitatem vtriufque&: čredi« toris Sc debitoris, iiiius quidem , vt creditum ip/i Ct c eo fecurius, huius autem vt ipd credatur. Tertio: fa mutuum Sc depo/ieum veniunr res mobsles , in illud /quidem res mobiles inauantitate conii- ftentes,in hoc(depofitum)quxuis res aiix corporalej mobiiestln commodatum Sc pignus veniunt resno« taimim mobiIes,fed& imrnobiles,quin etiam res in- cotporales. In hoc autem conueniunt hi concradus, quod resjouse in contradum venit, ftnguhs iit pra»~ fens Sc tradatur. Ex eo enim nomen habeht contra- duum realium. Hinc eft, vtin definitionepignoris non diftmxerim res, led (impheiter rem dixeriin ef» Fe tradendam : qua ipfa etia n nomen pignus diftta- guitur ab hypotheca , vode & nomen habet p : gnus sx quafl in pugnum datum. Si enim rei iiiius , qu« pr® lecuritate a debitore creditori obligacur , n ec domi- nium nec polFeltio in creditorem transferatur/ed v- trunqioe penes debitorem maneae, tum proprie lo- quendo dicicur elFe coftitura hypotheca non pignus« §.iic itaque.Inft.de ad.In pignoris enim contra&u ex traditione polFeffio rei ad creditorem tranftt,prO“ prictate interim remanente apud debitorem , I.cbm Sc fortis jy.in ii.lFdepignorat.ad I.cjui pignoris. /S.iE- de acq.vel amitt poIFlferui 16.fF.de vfacap. Vulteius ad$.fin.nu.x.& feqq.Inft.quib. mo.re contrahat. obli- gat. Ec de difFerentia pignoris Sc hypothecx, vide Gceddd.loc. 5 ;: Vuitei.addi«ft.§item Seruiana.ntjm.era H.& feqq* Inter pignvs Sc hypothecam quantum ada&ionem . hypothecariara attinet,nihil intercft. Nam de qua re inter creditorem Sc debitorem conuenerit, vtftc pro debito obligita , vtraque hac appellatione cantine- turtfedin aliisdifFerentia eft. Nam pignoris appclla* tione eam rem proprie contineri dicimus,quae limui etiam tradittir creditori, maxime fi mobiiis fit. At eam qua: fine traditione, nuda sonuemioue tenetur, proprie hypotheca: appellatione contineri dicimus, §.uuer pignus.Inft.de ad.vnde pignora 5 c feypotheca2 interdum feparantur.I.7.fFde diftraft.pign.Vemm in vfu h^c verborum proprietas p!erumque confundž* tur,Sc promifeue pigiforis Sc hypothecas vocabulav- Furp^ntur.BrifT. terdum enim ipfam rem pignori dačam fignificat, , Pignvs Vukeiusiam d.loc.num.17. diuidit hoc modo; qu*Iocuti# metonymica eft.vt cum d.cimus,pignus efievenditum aut diftraftum,cum dicimus pignus ef- fetradltum. Imerdum fignificat ius, quodconftitu- eft creditori in rc , vt debitum ei fit eo fecurius, qua?pignoris fignificatio meo iudicio propriaeft, vc 60 cum qu2rituus,qui potiores in p.gnore habentur.tn- terdum deniqueipfam fignificat obligationem , quas €x pignoris conftitutione proficifcituriVt cum qu*ri- ffius quib. modis p’gnus vel hypotheca coiatrahatur, itcmquibus modis foluatur,vide Vulteium ad$.item Seruiana 6 no 19.lnft.de ačUo.Sc Gcedd«ad leg. plebs eft ij8.$.i.ff.de verb.figniF jIgnvs appeilatum eft a pugno , quia res qa* pignori tantur.manu traduntur,i. 177-fF.de verb. fignif.ltaque fignns proprie eft, cuin pofiefiio tradita eft credito- n>hypotheca vero,cum non tranfit poiTefiio ad čredi* 70 ioreinjl 1 9.5 l i,fT,depiguer.aft.Briir, rignus,inquit 9 eft neceffarium vel vo (fin tari uro. Ne- cefFarium quod vel a Ivege inducitur ,Wel a magiftra- tu.Voluntarium quod ex couuentione tacita vel ex- prefia defcendit. IHud iCtus vocat prietorium , hoc conuentionale,1.2,C.de pra:tor.pignor. Neceflarium’ fubdiuidit Vulcei.in legitimum & pr^toriumtpr^to- riumitem in praetoiium in fpede fiedidum Sc iudi- ciale.At fecundum Hoto. Hgnvs aliud eft priuatum, aliud publieum. priuatum dicitur,cum ius pignoris priuato, Sc rei priuat^e cauf- fa qusficuin eft.id autem eft triplex s co.nueiuionale 3 prstorium Sc legitimum. pignvs conueruionale eft, in quod ius ex contrahen- tium couuentione vel exprefta, vel tacita quadmi efl l.i. C.de prast.pign.l.i.fFde pign. ad. nam hypotheca tacita propterea induda eft, quoniatn id inter partes tacite conuenifle vidctur:vcluti cum induda illata in V v v 1 FANTE I. 20$7 przdium vrbanum,pignori funt 'ocacori.leg.14.ffin ouibus cauf.pig.Item vt {ecundi condufloris res ta¬ čke domino obligarz fint,leg.n..(r.foiu»m. Dig.de pign.ad. quo in genere etiam ea numero pignara, quz teftamento conftitui poffe.traditur in 1. no eft, 16 ff de pign.aift.quippe cum vbi de debitoris {oiu- tate conftct, de creditoris animo & confenfu dobi- tarinon pcffic.Hot, Pl s n v s prstorium eft , quod miffio in poffcffionem conftUuit;Ve!:In quod ius ex miffione in prfleffio- n nem,quz ex ptstoris edifto fit, ei qui miffus eft ac- qtiirirurd l.a.C.deprak.pig.l.miffio,n..ff.pro emp.l. j.jT. 1. ff.de reb.eorum,& di&.l.iS.ff.depig.ačt.Tum enim miffus pignus oocupat i.cum rernpub.O. qui pot. in pign.qna de caufa priuatum appeiiamus: quod fciliret& priuato tradkur,& tei priuatsecauf faconii tuitur. Pritor:u"i autem appeliatur,propterea quod non tan- tum pricioris iufiu/vt quodreiiudicatz exequčdz caufa fi - ) fed etiam ex ipfius edifto conftituitur,!.;, zo C.vt in poff.Iegat.Hot.deprstorio ptgnorevide fu. fe Cuiac.j.obfer.jo. PjGNrs legitimum eft,quod leiipfa inducit, esiam innito domino,quod ipfum qnoque non ineptedici poteft tacitnm, quale eft hypotheca illa, quam irs- trodusit luftinianiconftitutio.dotiscaufa, eiufque veldands.fi pramiffa lic in bonis promntentis, vel fuo tempore reftituendz , fidata fueritin bonis mariti. lcg,vnica.Sf.& vc plenius.Cod.de rei vxorias ačt.Tale quoque eft hypotbeca,quam p ipillihabent jo cutorls pro adminiffratione , leg.pro officio. Cod. deadmin. tut. Et fimilia,quf enumerat Francifcus Bulduin.in trad.de pign.cap.7. D.Vult.aa d.if.item Seruiana £.nui8.It>ft.de adion. J r g nvs publtctsm eft,quod non priuatim, fed puhli¬ ce conftitDuur,ideft,vt non a priuato , fed puhlice occupetur:quamuis & priuatz & publicre rei cauffa csnftituatur. Eiusdus funt fpeciesiam enim teiin- dicatz,aut coercead* contumaciz caufa conftitui- tur.Hot. 4 ° QuafiPiGNvseft,cumrespignori.s loco in feeunta- 'tem retinetur.Briff. PiG Nvs comumaciz coercends caufa per fe inteiU- gitur,& ab eo cuiusde eare poteftas eft,conftitui fo- let veluti cum is qui in ius venire Sc refpondere co- temnitjpignoribuscaptiscoercetur.1.1.5 pofteditum. ff de vent.infp.auttatoresjCuraroreivequi iufli non c«tuent.£. pen, (rt llitutiontb.de fatifdation. tu t.aut ii, qui miffos in poffeflionem damni infedi nomme no admittunt 1.4.^ t.ff.de damn.infec. De hec eodcra - 0 imeIligendumeft.qiicdPhiIip.il. Ciceio fctibmSe- nacores qui line cuuia a Senatu aberamipignoribus & muha cocrccri. p. eNtrs rei iudicats caufa eft ,Jquod reiiudicatae tx- * 'eouends caufa in' priuatorum qoid«m gratiam.fed ta* o en puhlice & ex officio capnur , atque diftra- hiturd.j.ff de reb.eor l.s.Sc paff.C.fi in cauffa indic. Lp.ff.de minonb.teg.40.ff.de iudic. Pubheum enim iecirco pigntM hoc appeliamus , qu:a. quamuis rei priuats caufa,id eft,vt ftiuatis fatisfiat,conft!tuitur, £ 0 tamen neq. priuato,id eft ei qui iodicio vicit, qua- fitur:neque ab illooccupaturifed (vt dixi) przroris officio capitur ac diftrakiiurd i.C.fi in cauff.iudic. Hot. hoc item & iudiciale dicitur,inque eo a przto- rio diffetreputatur,qucdpoft fententiam deSnitiua capituriprztorium autem ante fententiam ex rei co- tumacta.licet alteru pro ahero promifcue interdum vfurpetur. Vide Cuiacmm libroobferuaticnum 5. ca.;o„ : ■ pi-csvs eapere.vetere Remanorum inftituto fenato- 70 nbus,qqi,cum infenatam venire dtbercnt; non ad ; ';a muica dic&atut. & iseteiu:, &Ci antequamia c (o!. ur.pignuscapiebaturffigntticat.idpraurLiu'; . cei ° ‘ n Phil ‘P- i:um >»1»»: Obit viujuam tano camnofenacorem cocgaLuttjuid e ft v l tra pi e nu " vcndi auie foiiia tuilfe pignora,innim ide:n clcer' in prooc io tertii.de Orator. Mchifcep-onoj^ J tas poffe tenarijnon tibi illa funt cidcnda. Vbi ' P ign v s cxdcre,3ntiqua vabo dixit, pro eo q. J0( }^ au&ionedHlrabtre.Namcjue csdere iignifieabatco. fumere.vt eft aNoniocon mehtanis iin<»us Lati« nz traditum.Porro d? pignore capicndodeq i{nu [ c |’ dicenda fenjron,qut s -Senatu abeilet^Marcus varro vt apparetex Geliii lib.14 difputauit. Pi g ne ft. a t t o n e s in tit de jniur.in 6 ,Sc Auth. iti OKinino C.ne vxorpro marit.Grzcis dicuntur itvp. Qia. 7 uof A vt Nt>u'.^ & cipTmjai & & Barbacis interpretih,Reprtifalise. Vide Clarigano.Prat, PigneRatitia ačtio, eftaitio perfonaiis,data t« qui pigftuscoitituerunt ad id vel recuperandum,yfl. quid aliud,aut eius nomine praeftandum:qua:adio&: ipiadupIex e(Mire&a dccontrana. Djreda datur debi con pgivoris rectpiehdi caufa^vel eiuspreciUitt eius quod intereft.leg. fideiuiTsrrjt.fKne nc^.pc/l.i, pen.fr.de pign.ad.l.Lucius.pS.jf.nugatus.f.adStna- tufconf.Trebel dt datur aduetfus creditorecn, cum ouo contraclum efr>aut eius hsredem. An etiam ad- uerfus teniumrei poiTcfforem ? & nondariiuntft Kiagis corifentaneum eiufque principiis.tamttfnut? Canonico quidam velint tam etiam aduetfus ttrui rei poireflorem d.iri exa:quitate i> quodtamennon probo. Contraria auiem daturtrednori adid^eed. ei pignoris nomine probabiliter abefr, puta adne* cefrktios fumptus & imptnfas,vdati refedionesj. dium & curationes , quas creditorLecitin tempi* gnoratam,& omnino in idquod imereft, vt fidebi- ter faens ,ts pro auro oppignorauerit,vel fiLienste a]ieRatam,aut iamante ain oppigncratairi,p;gno/i pofuerit.I.i.in fin.i.tut.i^.-jf.comrarimn.ft.Otpjgn, aft.Et generaliter fi dehitor mainiefe veriatusitin pign.i.j.Ul rem alienam,5 r £f.de.pign.ačt.io.Va!teLad jT.zpnu.57.Inft.de ad. Pl G nos. at \ t i Aa&io regulariter nondamr.niiio«' bito excluto 0 id qued vel raaxime vetum eft jnadio* ne direda.Nam in contrasis quardoqoefecuseii,in diredtaačtione d;c«tadtor,pnmum re iuifiV pignora- tatDeindedebitu pro qu« pigaoraru erapedeeMlu« tum s vei caufam debi ti i'ublata,quoquo. tosodouivo« luetitereditorjhcet folutu nolit.pufa fi aJiispigno-. rib fioi eaueri voluit,vtab hoc recedatjdiie batitk > forib.iiue reodjtOjUue nuda couentione,i.fireif>. mnis.Cde pignorat.a^,Terno pignoris rcMJc- nem negari a credrto rt line caufa.Quod fi veroflf* ditorcattfžmhabeai curnonduai fefticuat[,tBatd diredainternata reconueaire poteft debitorem co- traria a vel ea etiam non internata per fe ipfutn&vl* tro.vt Ioquitur kx fi pigneri ercifcoia. l.feruus meus45j.ff.madatiJ.fi is qui re detarus. p y o fuo interefre re in iodiciu deducere. in-actione pignorat.venit dolus,cu!pa.jata & ieoisjl.credstorj. pignus.C,h.t.non ieuiffimaJ.comradus.ip ^ erf o' iur.mulco minus cafusfortuitus.d.l.d crediior.l.^i forruit.C.hoctit.l. fi quis exargentariis. 6 $ytnff. de edend.nifi forte conuentio aliam contraduilege dederir.Veniunc etia in eam fručtusjquos‘credimr non !ucratiu',fed vel reftituere voientedefc»K c0 ” girur,vel imputarein fortemjVt-tantonnflBS^bea* tur.Contrarie a&ionis requifira,exbisqu^didafuf*. patent per fe 1pfa.Vuk.cl.loc.nu.4j.42. . PiGN^RARaeft. pignori ponere.Si.ego eande re a- lii pigneraui«l.i4.H*de diuerf.tepor.prjfcriprB ( iif P i g >t e k a k 1 eft pignori obligari. leg. 4 - }o8$ qiK respigBdflon’ Pigneratiti a a£io eft, in perfonam a&io qux de- bitori ad pignus repetendam loluto debito, vel li eo nomine (atisfečerit, datur.Briffionge diuerfa eftab hypothecaria : lila enim eft in perfonam, bona* fidei, necvnq«am hypothecarix appellatione continetur, aec vnqaam eftimer ahosquam contrahentes eo- rumve heredesthvpothecaria autem reahs eft Sc ad- uerfusquemuispoftefTorem. Vuk.d. loco. Interdum tamen iCti aftionem pignoratitiam vocanthypo- IQ thecariam , qus creditori pignoris perfeqend’ caufa datur.f.jj.eft autem. ffad exhibend.l.° ff quib.mod» pignJ.7.?.inter,fF.coin.diuid.l.if.ii> fi.l.i 9 & l-penulr. $,i.ff,de cxcept*rei iudicatd.41. ff de pigner. a&.Ly.C. fi resaiiena pign.l.i$. ff.de ccndnft. indebit. Vc autem pigneraiitia aftio, ita Sc pjgneratitia except;o appel- latur l.č.Lidemlulianus.ff.commun.diuidun.BiifTon, Prateius. PiGHERATir rvM , quod pignori datum eft» vtres pigneratitia.Vir pigneratitius,cui pignus capere licet. 10 S?»«g* , . . . . Pi g n e r a t 1 t r v m appellatur a Papirnati© »udicium, čuotfde pignoredato proponitur,vel redditur.in 1.2. ff.de pignor.Brilf, Pigner. at iti vs creditoris dTcieur,qui fubp»gnori- buscreddit^ui pignora vel hypothecas fufcepit. Bri. cuipignus datum eft. Vlp.i.?. if.de dam.infe&. Quar fpecieseft in contrario lacere apud Marcellum B dictio vti O^ve e sto. S.c enim eius loči lucuna repleada eih Src pignorum capio , in i.7.de ex.ičt;o- ^ ib. in C.The.l.yiti.dcdiftrah,pign.in cod.CBrifT P i g r v m feruum ad incipiendum , Tardum ad perfT- ciendum,Accurftus anuotauit in -I.fi quid venditor.fi 7 . de aidiiit.edi&.Spieg. Piiszsm vselim hoc Ciceroni difp!icuer;t > bonum,pro'* bumque vocabulum efie non polfe, Ciceronianis vi* detur. pn Impetatoresdičji ab Antonino Pio, vt Planum id facit Iuftinian. in $.nobis autem. Nouel.vt lib.de ca:* tero. Fuit enim Antomnus Boionius a Senatu ficap- peiiatus, ob fingularem aniuii pleta tem ac pacis liu- dium. Cuiusvox illa ceiebris eft. Malle fe vnum fer- uare ciuem , quam mille hoftes perdere. Hincer- go dučbum eft , vt luftinianus pius d.clus lit , non a pietate animi,vt AccurE fentit.Aldobr.in procem.In- iti tu t. Pila pro orbiculo,qtii hinc inde acolluforibus mani« bus iafftacur,excipiturque Briir. Pi l a ludere apud Vlpian.i.item Meh.in pri nc.Sc Alfe- num l.fi ex plagis §.cum pila complures /uderent.ad leg. Aquil. Pila: vocabuli, addučtis paru m probatia verficulisjfignificatione.s referc interpres.-S negelius. Hoc vero ludi genere corpus plurimum excrce- ri caloremque naturaiem commoueri teftatur Ga- Icnus in commentar. ad aphotiftn. 48.particul. io aphorifm. PiLAE.LioJ.fi.ff.de acquir.rer.dom. grandiora faxa a- ceruaum congefta ad contignationem aliquam fufti- nendam.Plinius lib.6.Epift.Saxis,aitjdeinde pilae adii- ciuntur. X)ionyf.Halycarn.!ib. 3. Horatiam pilam ucucur sinterpretatur.Prat. Pi l entvm .matronarum vehiculum fuit, quo tnatro« nz cafts ferebantur.Liuius y.ab vrb.cond.Coraf.libj, Mifcell.m.cap.io. Pilevs dicitura piliš , qu ; apilos capitis tegit & ftrin- g:t.not.glofi'cIe.2.de vit.6e honeft.cler.Io. Bello.Ety- mol. Pluržma vero de pileis vide apud Maiorag. Mifcell.lib7.c-7. P1 l e v m , quod infigne libertatis efTet,Iuft:nianus pro iufta &. petfe&alibertate haberi voluit. Etpileino- men libercatem fignificare multis authoritatib. pro- bari poteft *- fed fati-s erit quod feribit Suet.de patre Tib.Primo Prenefte,inde Neapolim euafit:feruifque ad piJeum fruftra vocatis , in Siciliam profugit. & in Nerone obiit ii.akatis anno:tanturnque gaudium pu¬ hlice prsebuit, vt piebs pileata tora vrbe difeurreret; & qui lulium Caefarem isterfecere, przetulerunc ha* ifa per mediam vrbem pileum, quafi morte Tyranni reftituta ciuibus libertate:vt refert Appian.l-b.i.bell* ciuil. Ideminbello Mithrid.fctibit,Perfeo Macedo* lium rege capto Prufiam Bithyniae regem,venifleRo- mam,toga Sc calceis indutum,c?etetum capite rato 5 c pileato profeftum fe populi Romani libcrtum,a quo Perfei dominio eftet liberatus:quod Sc Liuius.ex Po- lybio refert,in exttcmi quinti libr.f.decad.ls enim c- rathabituslibenorum recentium, quod ftatiin qui- dem omma liben hominis ornamenta vfurparent, excepto, quod pilus nondum renatus oftendebat ad- huc indicia feiuitutis Eram quippe ferui rafo Sc aper- t to capite, nc quid pilus aut pileus ad domefticas rua- P A. N T E 2091 P ANTE I. fiiones obeffet. Etantiquls Grsecis capillus frat infi- gne libertatis.vt fctibit Plutarchus,quia non faeile fit eomatis ad opus fetuile defcendere,& uegotiis do- mefttcis inleruire.Connan.lib.i.c.č.n.S. Pl liat ! ierui venum irefolebat,inquit Gelblib.7.c.4. & eotum nomine venditor nihil prteftabat, vt fcri- ptum reliquit Catlius Sabinus Iurifperitus. Cuiusrei caufam effe,air, quod huiufmodi conditionis manci- pia infignia effe in vendendo deberent, vt emptores errare Sc capi non poflent, nequelexvendundiep- 10 perienda effet,fed ocuiis iam perciperent, quodnam effet mancipiorum genus, ficuti uiancipia iure belli eapta,antiquitus coronis induta venibast, Sc idcirco dicebantur fub coronis venire. Erant Sc pikati ferui, qui domini funus antecedebant, quibuslibertas ob idipfum dabatur, vcfcribit Iuftinian. l.vnic.S. fed Sc qu:.Sc ieq.C.deLatin libert.tollen.Notandum autem obiter,R.omanos oboi nudo capitefuiffe.Sccaput ve. fte velaffe,pneterquam S.iturnalibus,m quib.pileum gerebant.Hinc Mardal.lib n.epigr.7. 10 Permittis puto pileattt Tvorna. Hinc etiam apud veteres nulla: Romanorum ftatuae cum pileo vifuntur.Euftjthius lib.i. OdyfI.de Latinis, Imis ^ ts ms (ftji: differie enim, tortaffe eos nudi capitis eonluetudinein a pri- iba Graecia duxiffe, quum apud Homerum nec ptlei neccaulie vila mentio lit,Sc heroico fecuto videantut ea capitis operimenra hotninib.vfitaea non fuiffe- Pr. Pi lvs nomen generale eft , in anitnaliumque frudlu exiftit,§,in pecorum.Inft.de rer , diuif.Pili non facio. Eft Latinis familiarts haec hyperbole, non facio pili.' NepiJo quidem melior:cum rainimi quiddam mo¬ menti %nificanr.Prat. PiMacotheca , tabiinum. In pinacothecis autem tabuixpiftp,c{latum argentuu^ftragula^veftis^gna, & ornamenta reponebantur. Huius vocabuli memi- nit Varto lib.i.c.i,8c sp de re ruft. Pingvivs Iuteconfultis fignificat, ptenius , latius 8c craflius. l.i#.§.i.ff.de e.tcept.rei iud.l, 49. in fi.fT.de re iud.Sic autetn teddunt & exprimunt vim verbiGrz- ei Quo 8c quandoque vtnntur 1.7.5- fcire.fF.de pecul.I.ii.$.Iulian.ff.rem rat.hab.Brifb Pinvs eftarbor , piceigeneris nuces ferens, quas ftro- bilos.tumGalen.tum iCtivocant. Franc, Marius c.f. lib.i.depatt.aedi.Graecis >MiatA!ofdicitur,cuius deferi- ptionem , vide apud Matthiol. Diofcorid, Sc alios in piantarum arbotumque hiftoria.G0edd.adI.1S7.nu.!. ft.de verb.fign. PrpsRis planta ad radices alterius arboris feritur, Sc fere iuxta palmam , ad cuius vfque fjftigium ican- dendo afcendere folet: foliis raris, mali Affyrij effi- ' gie, fed minoribus, & per extremum acutis, virenti- bus.guftu calidisaiiquantum,8cfolium fapiemib.Hu- ius fru&usracematim cohacret,8e eft condimentis a- ptus.cuius tria genera celebranturmigtum, album,& Jongum. Planta nigri Sc albi adeo exigu-m inter fe habent differentiam ,vtab incolis tantnm dignnfci 1 queat.LOngi vetopiperis planta ab illis eft diuetfifii- ma.De pipere Paul us in l.f.de pen, legato. De longo & albo Martian. in l.vlt.de public. vide Difcor. lib.i. Plin.lib.ii.c^.Galen.j.fimpIic.Theoph-li.p.de plaht. 01 hiftor.cap.ii.Solin.in PoIyhift.cap.;;.Ifido.Ii.i7.cap.8. Prat.Nafcitur autem piperis arbor ia in India,8c late- re Caufaci montis,quod Soli obuerfum eft.Briff. Int atah dicunturpradatores marini, fic dieti vel 3 pirata,qui prius maria infeftauit, vel a Grarco isšpdo, id eft.tranfeo ,.quodconfpeiftainfuIainillam tranil- ieut,iam pradaturi, vt notauitDrofeus in meth.iur* Eorura meminitlutifc&nfultusin l.ia rebus, ff.com* tnodat. Hinc piratica ars eft,quam exercenu 70 ?JJ&4i8JUVM,habiuculum piratarum- IO91 PrscARi inmart,m!acu.Briffexff‘. Piscaria, Gratcei^Sv3TOXa«,locu!, !nquopifces venduntur. Vip.tefte Budso.pro vulgari fignificatio- ne vfus eft in Limet publica.de verb.fign,nefnpepto veftigali pifcittm.Spicg. Pi s c a vi on 1B v s prupofiti.tefte Mattiaab in l.legatis feruis. de legat 3. non continentur negotiationisio. pellatione. Pi s cin a, in L 1 inprincpi.ff.de fonte.ab initio lacusjc ftagnu difta eft, a pifeibus coercendis in ca, etiamS nihil pifcium ibi fit: 8cquor,iam Romani in prifeinis natare folebaat,faffum eft.vt ourtais aquaadnatandi delicias co!ieifta,fiue frigida, fiue calida.pifcina dice. retur.Cicer.Latiorem,inquit,pifcinatn voluiffem.vbi iačtata btachia non ofFenuecentut. Talts pifeinasA- quifgranum habet caiidas.Oid. viscis patinarmsqut fit, apud »laut.inquiftionem vocatuiiTurueb.aduerfar.lib.i.cap.is.eum effe putat, qui non alfami,nec eltxatur, fed in patina e iuteco^ quitur,idque ex Horat.intelligi po(Te,ita feribentci" Si juistum feruumf minam qui talim iuffm Semtfes pijces tepiduntqnc ligurieritius. Pi ST or. Atteius Capitofvt teftatur A.Calepin.) piilo,' res tantum eos,qui far pinfebant, nominatoseJtua. dit, eofque coquere folitos panem toftmnlautiotib. Etiam, qui panem facit, feu coquit, nunaappellatuc piftot. Varro in fatyra de eduliis,fi quantum open, ait/umpfifti, vt tuus piftot bonnm facetet panem, Aiq.hocmodo accipitur piftor C.in tic.de piftotibur. Vbi rmpp.Gratianus, Valentinian.St Theod.ltatuum piftores, vtpote fuos.Sc omnes breuiter.tjuifubfunc comid horreornm.ad nnllam d-gnicatem^cffeafpita. turos.Sc fi quamaliqui fuerintailequuti ,hacexuen. dos efle omne fpeciale impetratum penitus coaqoie. fceii.dum , eofque ipfos ad antlquum ftatum 8tcon- fortibm effe reuocandos,Sc, pro ipfa dignitateinipe. traeta mulftandos in viginti libris auti. Itaque, vtpi- ftores,poflint iudefeflam facienda pani opera naua- re,a tutelis Sc curis etiam collegatum excufanttir,l, vlt.ffde excufat.tu.Cum igitur nullo munetefetian- tnr,neque ipfi,neque ipforum iamenta,1ndecft,qaoi veteres piftorem habebant in numero leraotam.Vn. de ait Iureconfuitus, (f quis fetuos Habueritproprios, fed quorum operas locabat.vel piftoricas,vethifltio- nicas.feruotu appeilatione hos legafle videtur.Anch. n/rav,Gratci frequentius quam Latini in ea fignificatio. nevfurpam , vt Sgnificet certam tanquam tei eiplo. rata: Sc cerLaeperfuafionem.Connan.lib.4.c,ij.n.i, ni?ix£/a Gracis gnbernatores nauium dicuntar, Cuia. ad i.^.C.nequidoneri puhlico iroponatur.lib.il. pistrinvm, locus fatigationis erat plenus, & negotij operofi,acmo!effi,virefqueconficieHtis Bud.inpaai l.fifornicatius.adleg.Aquil. pi stvr A,pinfendi artifiemm Sc rado. pittacia, funt rationes Sc commentarijannonanai militarium. Eodem nomine fign ficantur etiam epe ftols,album,notoria. Cuiac.adl.j. C.de erogat.milit, annou.iib.u.vide inft. pyftacia. PirrActv.M pro modico pannoaccipi fo!et,quiallquo medicamento illitus, modo pr^cordiis,modocapid dolenti imponi folet ad raicigandum cmciatnm.Sp, PiTvoeAMPAE ,vermiculi epinuarbstenafcentes, venenato ac peftifeto morfu-,quos Fhnius lib.13.cap. i.Sc libr.19. cap. 4. pinorum erucas vocat,&in picea nafcentes erucas. Itaque inter venena connumeraa. tvr i Martianoinl./.f.i.ff.ad legem Cotn.de fina v/« de Diofco.lib.i.Sc s.Biiff.Prat. n PtACENTINVS y iC.nobilis, lulus, . !»S sinil m _ _ p qu'i plagas & vul- nera infert.-vt 6: plagiator.fiue plagiofus magiftef.de quo D.Hieron.ad Florentin.Magiftrum autem pueri tui,de quo dignatus es fcribere , quem plagiatorem eius effe nen dubium eft.Farro plagium differt a fur- to, Neque enim hominis liberi fit furtum,nec ferui alieni oppreffio futtutn eft, fi non fiat iftius ferui a- liem lucrifaciendi caufa:qua: fraus ne quzfito titulo emptionis quafi velamento quodam obtegatur et- iam fugitiuorum ferustum venditio, quamuis a do* ! ° mino fafta,ex Senatukonfuko ad iegis Fabiz poenam redigiturft.i.fF.ad legem Fabiam.de plagiar.i.in fuga. C. eodem tit.plagiariorum peena olim eratpecunia- ria.vt apparetexl.fi dift.tit. & iib 6o. Eclog..j8.cip.r. quz ptopier fceleris frequendam in vfu effe deiiit: poftea capitalis efte (.cepit, Sc plerumque exilinm,fi- ue in metaiium damnatio,l fi.ff.ad legem Fabiam de plagiar. Sane hominis iiberi luppreffio poenam habet mortis, LfinCodic-eodem. quae pcena etiam facris li- teris ek confentanea, Deuteronom,cap. 14 .fed ferui za alieni fuppreffionis poena mitior eft, quodconftat ex §.eft Se inter.io.vbi D.Vukeius Inft.de publ.iud.Sc ex d.!.fin. PiAGVt ab , autbore Turnebo libr.i cap.ij.aduerfar. vela funt Sc textdia, quibus lcft.cz & iefti intende- bantur.aut inuoluefeantur,vt apadTranquillum in ti- tu.Leftica dimotis pbgulis.Nonius plagasinterpreta- tut grandia lintea & tora) & lefticariam fyndonem: vnde petdtminutioncm piagulz dicuntur, inquit. Meminit plagul.irum etiam Vipianus in !. veftis.z}.$, 30 z. fF.de aur. argent. vt annotat Biyfuis de re veftiaria, cap.to, Budzusin prioribus annotat. in Liuij iibrum jp.per pi.igasSe llragutapetiam , feu aulata intelligi exiftimat. piana Sc cliuofavia opponuntur, l.z.S.deteriorem.ff. nequ)d in loc public.vudede piano opusfacere,6c in machina operati contratie relatainueniuntur.l.j.S. planeaF.commod.Itaque p L an AR 1 a cognitio,qusc de piano fufcipitur citra tri- bunalis afcenlum,1.4.C.de dilation.vbi vitiofe plena- ria legkur.Sicut plcnaria interpellatio, pro planaria, in l.pen. C. de naufrag.-lib.n. quemadmodum fctipti cpsdicesarguum.prat. E 1 a n ar. 11 cflnfiiftus.apud Marcell.lib.15.qui ex piano loio fiunt.non ex moenibus.. Se piano cognofcete,imerlQqu!,difcutere(quo gene- re lObuendi vtuntur ICti in l.i. fF.de conft.princip.1.g. J.de piano.ff.de offic.proconful.l.S.fFdeaccuiac.l.n S, lexagicta.fF.de adult.Jfignificat ex zquo Sc piano lo- „ co cbgnofcere, vtCicer.pro Cscin. Schb.j. epift.ad TE L io$S RX,P.Va!erius probus teftis eff.Aufomm in Gram, aftion. Has ego literas, quas in omnibus piliš at( , ' Vnn / 1 nft nnnn '.n. d 40 Appmoi.Sc Iib.;. de orator,loqu 1 tnr : id eft.non pr tribunali, fed in via,ihtranfitu, cum vel lauandi ,aut 60 ^eftandi, aut ludorum gratia.magiftratus prodietit, i.p.fFde manu.vindi-5.ferui autem. Inft. de libettin. Nam pro tribunali cognoicere , non eft ex piano,fed cx fuperiore loco cognofct re.Et idcircopro tribunali & de piano adaerfaiidem faciunbvtin l.i J.abebtio. iF.de Tnrpil-Abolitio priuattm a przfidibus poftula- ii Sc impetrari folet. Itera pro tribunali hou de pla- no.Et in l.:8.ffide quzftion, Cuftodiz non folum pro tribunali,fed de piano audiri poffanc.Idem ex 1. j.J.fi caufa. ff. de bon.poffeiF. Sc l,z.§. dres. ff. quis ordo in pofTconfirmari poteft.Senera lib.t. de element, Hsc tamen magnanimitas in bona Fortuna latiorern lo- cum habet, meliufq; in tribunali quam in piano con. fpicitur.Sueto.in Tiber. Et fiquem teorum elabi gra- ti a rumor eflet, fubitus aderat,iuuicefque aut e pia¬ no , aut e Qa,t:firoris tribunali legum Sr teligionis Sc noxiz.de qiiacoguo!cerent,admonebat.Hinc in l.n. J.ptofcneere. 5. ff.de inltit.aftio.Vnde de piano refte - 0 •, jfgi poffim;qus verba his oliainotis fciipta , V.D.P, porticibus, vnde de piano legi pofTum, iaftatSi penaere mandauero.prac.ex BiilT, r l an c 1 ANvht Scnstufconfultum de liberis agnofcen- dis,l.t.§. eleganter.leg. 3 .?.quia planciattnm.ff.det agnoic.Eft&phncianum Saum.dettaaionem ®j,. xx denegansei, qui non capienti fezteditatemnfi. tuete rogafas tft. 1.15 fF.ad I.Jalc.BrilT. p lakta dearboribus dicitut ea,quq transfetendi pr*. tia,vel de arbpribus tapta, vc ait Seruius.vel cs f e tni. nibus eft otta.* & 3 c hetbisquoque dicitur,Inft 1. ter.diuif-S.fi Titias.Spieg. Pl A nt ari vM.plantirum locus,& ipfa PlantainttA ra nata, quzottm radicibus transfertur de vnoloco ad alium,Serulus& plinius.Itemque Connan.lib ( (.t, i.nurn.9. Pl a NI AT vs ager ab agro profciflb differt .quodd» t profeiffus ad leiendas fegetes.aruum dicitantljaa. tus autem Sc confitus arboribus, aut vineis, plana. riuu!,at’quftum,viuetum *ominatar.jtdificaQimi viba cft.Connan.lib.a.cap.f.nu 9. IlAan j dicitur erro & impoftor:quodvtrunqaeiMiiii. corum proprium eft,Sc in Andegauenfiptouinciaap. pellaturerro qui Latine mendicut, quo*verboetiain Latini profuo vit funt. Vt Tull.pro Ciueiitio-.hicille pianus improbiffimus quzftu iudiciario paftus:nifi plane raauis legereitamen quod eum iudiciarioquf. ftu paftum effe dicit, plani fignifiejtinni mirecooae nit.At Hor.fcite planuro appell.it, qui limulabatetui fregifle.vt alienis vehiculia.portaretur. femel imjusirium attoUire mr at Fra 3 o crure planum. Vnde planitudo dieta Valentinianofottafle, Coanaal lib.z.cap.io.nu.f. P1 a n vi locus opponitur edito. Vnde apud Iurecoffilf, vel e piano , pro eo quod eft.non in tribunali (qu*j ediuoris effe loči folei)aliquid ftaruere, fedplani-.it pauimenti ius dicere Vlp.l i.de conftft.princ.Vel«- gnofcens decreuit, vel de piano interlecutus elt.Sic apud Mattiinum Sc papinianum.De pianoigitatpe¬ ti, opponitur caufe cognitionem pro tribunali delile- rare, vel decretum expofcete. Vlp. in l.z.S in bono* rum pofleffrone. ff. quis ocd.in bonor. poffeff.fenie- tur.Spieg.Adde Forcat.in dial.80.nu i.Necpomanui- depaulo anteDe. eiatea , vialacior,ferequemiiitaris,prztoria,coiift- larifque dicitur.vide Bart.in i.qui reiiara.fF.de letuit. ruft.przd.vbi & ttadit.arrpiatez appeHationtvfr.il! fellaibidemexiftens prat. Er vtfidTi, locutio ICtis familiaris quid fignificet:rtqui- re fupra in litera E. in verbo fv jrAsfif PLATO ium m z prudentiz Sc authoritatis apudGs- cosfn I. pofter.fF.de Nund.Georg.rrapeziintiu.M:- nisvitia expendit plura.conditU volurainiboi.aJft farione tamen inligniter eft profeiffus. io. Ludow: Viues t:t.3.iib.4.Refte,inquit,qui dixit,Ariftotelisda- clriuam facere impios.platonis vero fuperfficioios!: dzmoniacos. UAvsTRAabimperitis dici.teftatur Valeriusprobus, Ploftta legendam putans, licet vfus plauftra obti- ne.it. Suetoniusnarrat, admonitum Vefpafianura3 Floto,vt diceret plauftra,non ploftrailniperstoreni- que poftridie Flaurum illum falmafT", non Floram, Vlpia.Si ex ploftro lapis ceciderit,8c quidruperir.vel fregerit Aquiiia ploftrarium tenen pincet, l.lileretis feruum. J.fi cxptoftra.fF.ad i.Atjuil.Paulusinl.qui fella.fF.de ferui.przd.ruft.quiaftu habet,.iit,!t plin- ftru ducere,Sc iumenta agere poteff.Cuiufaiodinule munera plauftroru nomine venijnt,not.inl.nemiiiE. C tk iacroftu!ft.ccdsf, Tradituaiisjm {ftlicerema* Jldlillli 1097 p ANI giftratu! retine« plauftra, Sc equos ptmatorum, pro deuehendo commcn-u ad exercitum.Spieg. Coraf.li. j. Mifc.c.10.n. t.plaufttum inde dičtum putat, qaod ex omni parte palam fir, quodin eovehitur, Sc Cic a v«h:calo cdifferre, quia vehicul^m ex certis tabuji?, vdwatca compa&um eft,ita vt quod vehitur , dam fit&reconditum, hAvnvs IC, ca:us fenten?ix ahquot in libris noftris Jaadantur.ad eum notas fcripfifle Neratiiftapparet ex lj. iF.de/eru.prxd.ruft. vt &.Iaaolen. quod complu- *° ribus pandečfcarum Iocis comprob -tur , maximeque P cxinfcriptione leg.85.-iF.de verb. fign. quae hunctitu- lum praffert-Scrip/erant ad hunc Plan ti mn , Sextus ouidem Pm>iponlus,libro$ feptemffulius veroraulus- iibros oftodecim f qucmadmodum propeinnumeris Pandeftarum iocis pianum /it. PiiBANi,in c. r, ne cler. ve 1 - monach.fb. 6 . quale ius p habeaiit,docet Innocent. in c. dileTcus.de capell.mo- nach.habcnt perfonitum in ecclefia. prat. fi-HBEii magifttatua , diffciTrbuai Fecundum pom- %o pon. in ieg.pofter de orig.iur. plebeii quidem , qtiod plebena iq libertate.fua defendcrent aduerfus poten- tioraiF.iniurivUTi:quorurr/xdes die no jleb ei v s Sc d- curio in libris noftris quandoque op- nuntur, leg./. iFde teitib. L/.$.j»epult«& l.io.§. vit. ff j de poen.Hot, AliaspLEBEivs &honeftior opponuntur, leg. i.S.vIt. ffde effračtonbus.Piebef:, qui funt in,aliquo ho-, nore pofiti.ijrS.pGena.fF.ffeiiionat. 50 Plebiscita iegurn appellatione comprebenduntur, quia reuera iegcs Funt.Connan.l.b.*. c.ij.nu.r. plebiscita B'ompou.appelhtaaitiura,qi|* fibi plebs 1 lum conft tuitjCura ki di-co idiam cum patribus de- duftafecc/fit.pomp. inl.x,$.deinde cum, efTet.ffdeo- 1 rig.iur.Iufti.vero piebiFcitum dcfin.it quod plebs ple- beio magiftratu rogante veluti tribuno conftituebat. iplebi/citurn. tnftirut.de iur. natur, Feftus jiba,8c 17. .1 $cifcere,ait,efl'. : fententia.m dicere fuffragnnn ferre. Boque fcita plebis d ; ci, oua? plebs /uo fufitag : o line 40 J patribus iiiftic,p iebeio magiftratu roga n te. Bi i/T. iiEBiseiTVM 5 generale iailutn plebis, rogamemagi- ftratu.Nam nifi plebs ro^etur, nullum piebi: iuflum ] fieripoteft Aymarus iib. 1. hiftor. iur.cmii. In hoc dfferens alege, quae line rogationc populi ftatucba-' tuneiufdcm tam en poteftati?.. PLEBisciTVii id vocant,q .od non vniaerFus populus (cd plebs. tantum conftituiftet, & non legem. Qu_ia lexnificenturiatis coinitiisferri non poter av.Sc Fena- torio niagiftraui rogante, vt dicit Iuftžnia.nasquibus incomitiis pAtricios Sc fenatores adefle oportebat, quosca.ni noniiceret trtfninispLaduocare. , auto- mninovllade re ad eos referre,n6 poterant ifti edi- cerecomttia,fed fconcjiia tantum : itaq. quae trihunis pi.rogantibus iubcbantur,n.on po.terant dici iegesjfed potius icita.id eft,iu/Ta ant vetite. Scifcere enim fta- tuere eft,vt tecie luftinianus dsfiniat, plebifcicuni ef- ie.quod plebs piebeio magiftratu. interrogante,velu» ti tribuno conftituit.Et Capito apudGellium lib.^o. cap.io.plebi/c/tum efte dicit legem, quam plebs non co popuius iu/sifler. ltaque eadem vtriufque fiiitau- thoricas,!egis,inquam.6e plebirciti,prxFertim poft le¬ gem Horten/ianuvt fcribit pemponius.Cu enim mul tsdifcordi^ nafcerentur de his plebi/cius,neq.vellet pstres dlis teneri,indignum putantes legem lihi dici aplebe, pro legibus plačale ea Feruari lege Hortenlia lata.Ec itafadum eft,vc inter plebifcita & legem Fpe- cieconftuuendi, inquit,interdTct, poteftas aute eftet Čadeži. Id-ctiam tradit Gellius rogacioiie tribunoru nontuifTepatresobftricros,doneč (u. Hortenlius di- 70 cUor tuluTetjVt eo iu.ee quod plebs iiatiftilet, oiancs ' E Ll 2o§S qu iritestefterentar.Cotin,lib.i.c.i//num.6. Bald.ta. men feribendum cenfetplebiflcitum dupiici f s quod fačlum /it ex verbo plebis.& Fcitum : Cicero contra Rullum, dclibj. de legibus vocat legem tribunitiam, propter rogationem tnbunotum, Aihenienfes voca- bant , Sc quia debebat prarcedere decretum Senatus: lege data cauebant e£ le bs a populo eo differt, qtiod in populo omnispars ciuitatis, omnelque eius ordines contineanturiplebs vero ea dicitur,in qua gentes ciuium patritia?non in- /unt:vt Fcribit Atteius Capito apud Geli.Iib.iOaC5p*2.o» Hot.item Ferret.de iucenar.gent.& ciuil.-jSc in le g. de orig. iur- 5 c Brechreus in leg.plebs.in tit.de verb.& rer. ftgn. 'Lec.to eft plane Grxcum verbum, a *•>.#*?*, id eft, punio.Fupplicio aificio.DroFreus m meth. iur, •len a dicuntur in libris noftrisFoiida Sc Integra, Sc a quibus nihil deeft: fed pro cuiuFque partis reiatione alio atque alio -modo. prati 'lena cuftodia qux Sc d.iigentiam exigit.l.i. /F, de pe¬ ric. Sc commod.rei vend. ?lbn a defenfio accipitur s ft Sc iudicium non detrefta-* tur t 8c iudicat.um Folui FauFdetur.l.ii.§.Tlt.ff.ex quib,- cauf.maior L54.it pupillo.ff de iurelu. Plen a Falcidia,id eft Integra,!. 16. ff. ad lege Falcidiam> vt plena /umma,ideft,Folida Sc integra.leg. no*£.qoi quinque if.de legat.1. plena negotiorum geftorum ačf o in Ieg.37.de negot, geft.dicitur.qux in (olidum non quatenus facere aii=» quis poftit, datuCPut, ?le na proprietas-nudaj aduerfauir-eoque nomine fo- Uda Sc non fcparata vFufructu proprietas demonftra- tur;leg.43-§ 1.I.33. ffde vFurrud.l.x.quib. modis vFus- fruft. am1tt.L78.Digeft.de sure dot.!.io.leg. 16, ffde vFufručt. l.l.tf.m fin.ff.de caftr.pecul.Ita plenu domi- niu dicicur. cui v/usft ucb. coh^ret.l^.ffde alim.legat,. Pienoq. iure noftru id effe accipimus cuius Sc vfus- fru&us Sc proprietas ad nos pertinetd.73 l.25 ff qui Sz a quibus.l.v?.ff.de legat./.Et pleno iure vel in plenum noftru fieri,cuius plena proprietas ad nos traftt. \a%6 9 S.i. ft.de verb.obiigat. 1 . 63. ffde conditft. indeb.Sic 6 C plenu ius interpretpr in Li 7.$. vlt.ff de rei vindicar. Et plenum fundum in 1.2i?.ff!de vFufrudd. Et pleno iure dominium.l.n.C.de ad. empt.Briff ?,len a pubertas didaeft ea fignificatione, qua plena pioprieras,in l qui vfumfrndum.de vfuFru.Sc plenus grex,ln L.quid ergo,eo.trad.6c plenus vfus, in 1 . ple¬ num, de vFu Sc habit. hoc eft , quas ad ifitegram abFo- lutajpq. pubertatem peruenlaticui rei datus eft con- fenfu prudentutn annus decimus odauus.I. Mela.de aiim.leg.l.40 g.i. ffde adopt.f.j.Inft.eod,titul. Inči« piensautem pubertas eft in mafeulis i^annormn a i© fceminis ii.Ferret.tit.de adopt, P ANTE Li 20$$ fitsAH fide teftatori exhibereeftei, cui voluitfoli - dum & minimedelibatum fideicommiffum pracfta- re.leg.io.in fin. fKde donat.1.19. ffqu* in fraud. ere. dit.l.5.S.fiquis rogatus.ff. de donat.inter vir.& vxor. Hoc Iuftin.Nouell. conft i.dicit, S\žxXn. ©e iKftsfctiti.HjTrhvfi Tila yts,qui in potemiores licem tranflulerint, plumbo adfeSos relegari : vc & illud, quod AmbroClib.f. epi ft .ita fcribit,fi comper- tumfuetit, data auftoritate aliquos Chri&ianorum ant gladiojiuc fuftibus, aut plumbis necatos.BnflC & Prat. Plvmbatvr a eft conglutlnatio quarumuis matetja- "mm,quc£ folo fic plumbo.Paulus 5.4. ff.de rej vin- 10 di.Si ftaiuac f as ferruminatiose iunftum brathium iii,vnitate maioris partis confumi. Non idem in eo, ijuodadpiubatum fit: quia fertuminatio per eandem materiain facic confufionem : plumbatura non idem effiQr.P0mp0n.U7.ffi de acq.rer. domi. Quicquid infaaoargemo alieni argetui addidctis , noneffe tuuintoutn argencum fatendum eft: at contta ft tuarafcyphum aiieno plumbo plumbaueris:alienove argento ferrumtnaueris: non dubitatut fiindum tuu elfe. Hot. 10. Pivmbvm cum argeto miftum deduci poteft, .. Abfchti - dsn.Videl.Idem Pomponius.ff.de rei vind Spieg. Plvmjvh in tipa poficum.commode dicicur, quod pa- rieti inhftcns ereftum ita fubfidet,ne Iriuni iaceat pe- oitui.Vnde vulgo arripere dicunt. Alex. dc Alcxan. Genial.dierum lib.i.cap.if. Pivmbvm tegnlatium, quo a:des tegantur, & quod in tcgulis ponebatut.Goeddocas ad !.: 41.5 i.n.i. de vetb. fijn. Ptv.viBvMftefte laboleno in f.malam.141.5 plumbum. »bi Alciat.Badi. 5 c alii.ffi de verbomm figaification.) ’ quodpro tegulis poneretar, tedificii efie, aitLabeo: fedid, quod in ripa hypatheii tegendi caufa ponere- rar,contta eftc. Aliqui codices legunt tu ripa Theii: codicesantiqui,hypa ethrii: 5 c haec vitima lefhodedit anlain quibafdam , vteoniunftis duabus di&ionib. Hjpethtii legendam putent , cum diphthongo x. H)rp5thravelhypzthria quid ftnt. v;de fupra in verbo Hjfpeihta. Pivka legata funt,quoties nominatim ptures In Iegato expiiinuntut.autor paulus l.i.de leg.i Spieg. Pivralis locutio duotum nameto cementa eft. Vl- pian.de teft.l.vbi namerus.Spi eg. Pivralis locutio de vno accipitur.vt contta.tex 1 no tli fuie libetis.de verb.fign.Aliquado de tribus,idque fanotevitima: voluntatis, l.r.ff dt adopt.leg. Ploralis locutio atiquando refoluitut in fingularitates, l.falfa. ff.de cond.& demonftt.& quando venficari poffittin fingulari.vide FeIyn.c.omnes. i.dift.Prat. PtvRES,inftarvnius,quibijs vna competit atftio 1 ftplu- tes.tde pačt.Interdum pro mulci, St vt paffira apud 1° alios aučtores.Spieg. Plvrbs de tribus dici poffe,gl.docet,vt aiunt,finguiaris in 5 .&quodfippe.in uth de ttient.Sc fem.de qua Batt. inl.feruo.ffde opc.leg.Spieg. ^”Rhs & mulci differunt. plures en:m non funt pau- ciotes,quatnduo:multi no funtpaucioresquam trest illudpatet ex l.vbi 1n1merus.ff.de teftib.hoc per l.t. 5 . bocrefcriptum.ad SC.Tercull.Bart.adl.praetor. 4.n.r. ffvibon.tapt.Gcedd.ad l.Sj.in fin.ffde vetb.lign. Ptvauvs eteditonbus teneri videtur,fi vni aiiorum So aomine caueatur.l.ergo.§. creditoribus.ff.de fideicom miir.libftt, Spiegelius. ElvRioR.vtAlber.indicat, comparatiuus,minimevfu tarasii probatus.in decretrs legitur.cap.non debet. 75. diftin8,Spiegelius. Ftvius emifle.Lege : Quanto minoris. ‘ivuseflfe.l.pen.ftdein lit.iur.Qu‘odpiuris eft,vtique tantieft.Frequenter autem iungitur verbis sftiman- di>& ptetii.Spiegelius. “’ R i$ VE )h*ca 4 iečlio 1 quefoletiiuinero cetto adiici, »a medi«tn fmamam ce^natatriof saulus ia 1... de vetb.fign. Qaod Sc dicendum eft, cum quis plus mia nusdlcit.l.publia.in ftn.Depofiti.Claufulam eam dua- bus notis,P.M.antiqui fetibete folebsnt, vt admonuit Alciat.Caius aitihsc enuntiatio,qu? fuit plutis trigin • ta aureotura,fimul & quanticatis St atftunatienis eft fignificatiua.Quotiesita loquimur : quod in cenfum detulit Titius,plutis eft aureoruin triguita : id fignifi. cate poteft, non folum quantitatem cr g inta aureoru in cenfum relatum.fed etiam tantum rerusn,feu eor- porum detu!iffe,quantum eftimatio ttiginta aureoru efficere poceft.Alc.ibid.Ptat. Fivs,mulcifariam intelligi.Bart.demonftrat inl.fi ere ditori.ff.de leg.2.Huic adde Brechjum in i. btec adicq ftio.in trtu.de verb.Sc rer.fignif. Pl v s a:quo luminis facere.Vide i.fi arborum. ff. de fer- tempore,Ioco,cau* fa.velivt paulus lib.r.fent.tit. s. gualitate. Re,cum te autquantitate aliqua certa debita res plures , aut ma- ior quantitas petitur. Tempore, cum quod in diem, aut fub conditione debecur, ante tempus vel exiften7 tem coditionem petitur.Loco,cum quod vteerto de* tur loco.cautum eft, ftipulatione,veI alio modo peti* tur,nsnfafta mentione ioei,in quo peti debuit.Loci enim mentione fafta, aftionequearbitraria conftitu- ta , vt iniquitas loči compenfetur, alio loco rede pe¬ titur. Caufa cum ex pluribus rebus difiunčtim, puta, Sticho aut pamphiloivel generaliter, puta, homine, promiflis,certa petftur,quia aftor vnani aliquam rem certam petens,aufert reo eleftionem , qu® alioqui ei in eiufmodi ptomiiTionibus conceditut.i. vbi. ff.de vetb.oblig. l.plerunque. 10. ff.de iute dot.aut cum eiufdem fpeciei rem meliorem poftulamus,quod t ex- emplum pofuit paulus d.tit.y.Quin etiam fi qu:s petat id,quod eft viliffimum.Ceterum poena plus petentiu alia etat olim.alia hodie.Olim etat bqc,vt plus petens caufa cadetet.id eft,tem amitterettvel, vt planiusdi- cam,omni impoftetum aftione excludetetur,nec vn- quam e. debitum petendi poteftas concederetur. Sed hodie ab hacpcena tecellum effe docet luftinianus, idquepartim ex conftitutione Zenonis Imperatotis* pattirofua. Zenonis conftitutionem reftituic Cuiac. libr.n.obie.c.ir.Sc tam Grece quam Latine ftilius pa- cius in corpus fuum retulit, fub tit. C, de plus pet. Cuius fmnmaproponltur in 5- hodie. luft. de exce- ption.Illa Zenonis conftitutio etat de his,qui pluspe- tebant tempore,& volebant, primo, vttantundeta temporis,quantum vel ex pačtione, vel ex natura a- ftionis debitori ad foluenrium conceffmn erai, credi- toridaretur.Deinde vt peft indueias illas creditor no aliter audiretur, quam espenfisindebitpdefatigatio- nis debitori refufis, aut ab eo remiffis.Tertio,vt illud alterum tantum temporis, quodtndulgetur debitori* immune fit ab vfuris dependendis.De reliquis autemt qui plus petiennt,luftinianus duas conftimtiones emi fit,quatu ahetiusepitomen idem Cuiac.d cap. n.re- ftituit,&pleniuslulius Pacius ex Antonio Contio 1,4. C.deplus petič. Altera etiam in vulgatis Codicibus habetur,8c vulgo numeramrinl.vHica.C.de pluspe* «it.Idque voluit,vt fi ea ex re quid damni fentiat rens* id ab aftore ei reftituatur ttiplum, Vult.ad 5 .fi quis a* geus.;o.num.y.4.Sc feqq.Inft.de aftionibus, Plvs & minus,non mutant fpeciem. l.fi.de fund.inffr. ieg.Negue en;ta minus eft fcapba nauis^uam sn«a 3 S.IOJ tia,»met!! minor.t^lonefatiaimagis.tametli maior. Sic locuples non eft magis ingenuus, quam pauper.l. ' humilem.C.de mceft.St inutil.nupt. Spieg. pi.vs facere.Qui plus facit,isvtique tantundem,quantu debet,facere cenfetut.leg. cum furti.in fin. ff de in li. tem iuran.SpiCgel. Ptvs predi conlenui piopierartiflcium.Fomponius 1. nifi ii.ff. de rei vlnd.Spieg. Plvs repetere dicitur, quip!uspetit , quamdebitunt fuu m nt. ANTE O. lien.vtpote vefttrem gerefiti,mwqusm rito lum'vero ainatotinin tam vito quamfemin*pnJJ' ran poteft.Menoeh.deatbitrMfcauslUarmJ. Plin.IiK » < rsn j ^ lik , i ni« ,0 Z' .!,■ i . ' ' Pl vse v L v m, in l.nam fatis.S.i. quemadmod. feruit.a- mitt.Spiegelius. PLVTEi,qu* tabu!* affi xx, &parietibus adiunft* di- funtur,in i.41 .§.7.de legat.i.Vlpian.l. 17.?.!. deaftio. empt. Keticuli Sirca columnas: Piutei eirca parietes, item cilicia vefa *d;d non iuat.Hot. Piv tei Vegetio evimine contexuntur, craribufque & cilieiis proteguntur, formamque alpidis habent, de quo lattus Turnebus lib.aduerf.ii.c.14. ftvrOH e m antiqui D um fingebant.cui omnem ter- 1 lenam vim atquenaturam dicotam putabant. Cicero in i.de natur. deor.Terren.i autem vjs omn:s,inquit J atque natura Diti patri d:cata eft, qui diues, vt apud Z,v vi A aqua dicitur, qu* dc ccelo cadit, atque iniDte excrelcit.U.S.t.ff.de aqua & aq.ua pliutia. Plvvi a aqua,& pluuiaiis aqua,idem, Jioc eft,qu5pluta eit.ScJiatd. Plm.lib.ij.cap./.ac bb.t4.cap.18.GelUuilib.t1 , O uid.de arte amand.lib.i.D.Gceddius ad l.t „5 Ji’ verborum fignificationibus. Huius cr.mmts ttaj,!. tar>o lupplicioafiiciendum efle putat Coiaf. ft, M: 'eellan.cap.14. n.is.per fupra diftum §. qui'aboti\ 0 ' nis.f.hcet legamiis, mulietem quandara, que amno. rio poculo hominern occidetat.ab Areopagitisabfolj tauvieličtum ex animo tantum iudicantibut,quiaj, moriš caufa fecerat.' Pod AGRA 3 in l.a mulicribus.C.dedecur.lib.io. e(U. dam morbus Sc dolor, qui fx inflacnceiid pedeshu* more fuperfiuo , & eorundem imbecillicateaccidit* nune qn : .dem cum iaflamrnatiene^uncveroc-niif frigeratione:nuncque cum turno r e, nuac fine eo:ejl ICcus m l.qui teniana.ff. de jedil.ediar.intcrmorboj num-erat.Oiim autem incurabiljs cenfcbaturpod^rl vc innuit Ouid.j.de Pont. 30 40 SO Po c v L A oleaginea , legimus apud Iauolenem in l.qui concubinam.£.qui quatuor.ff.de deg.j. t 5 «c vla dicunturomnia potni parata veluti truelia, fcyphf,modioli.,phiake l.jtf. ff.de aur.arg. P-ocvLENTVii dicitur,quicquid potari poteft.Quidain exiftimant,potuLeiuum feribi deber e.Tcculentum au¬ tem,vt & eiculemu iudicibus pro honorario accipere Iicet.Lplebilcko.ff.de qftic.prajlld.de quo videlodoc D aJK-h ude r. i n p r a x. c r i m. c. i s o* focvLVM rum peo vafe,exquo bibitur, vtin l.Seis.ff. de aur.arg rum pro potu ipib accipitur , vt in i.li quis aiiqti'd.$ qui abortioms; ffme p cen. ^o.cvivm abortiortis, cuius m.eminit Iurifconfult. in •Jam d.i.fi quis aliquid*3&3.quiabortionis. f.eff, ,quod propinatur, vt abigatur partus conceptus, ex fabkia, viticeiCoccoGnkbco, aliifq? linjibbus malignis -rebus confedum.poculum amacorium autem cuiusibidem Iunfconfukus meminit , eftpotio ex philtris,aLif- que herbis ac rebus, ad excitandum amorem alieuius viri verfminiiie.cotifefja. p j\.n i us & Columeiia tefta- tur,pierunque id beri ex caruncula qu.adam {''hippO' manes vocari folet) que in p.ulii equmi fronte nafei- iur,admjxtis laonnullis herbis veneficis,rebu{que aiiis žliicitis; qu^ pro a more plei;unque conciliantfurore, ac den que mortem-:iuxta iliud N a fon,- lib. 2. de ane amand. .. - ■Philtra docent animis , vir/^ue furoris habent. Poli dani; 2Zec ejui philtra hib.it ■ > nimioque infanus amaYe y Moxfirro occvMv.it, Sic mentsm amiferat omnem . ■De.qua re piura.ToLepbus I.bro ip.de beli o iudaico, nec non Ariftocelcs iibro 2 Moral. Ruriiia Lucretii v- Xor amatoriam potiocem mati to pr.opinauir, quo in • ciufmodiJabiem marit-um dwduxit,vt pa-uio poff .mor eemifibiscbniciiierit.' Auffor ed Eufebms. Teftatur i" -.n 'demide aliis Hippoly;t. de.Mariibis ad J.eiufde^.adie- člio.ff.ad legem Gornel. de ličar, de qua re;vide. Vir- •gil.lib.^Georgic. Differunc autem poculumrabortio* ^isi&pocuium amatorium:Illud foli propinate mu- S oluere nodofam nefcit medicina podctgrm. Hodie vero medicoruin opinione & obleruarionefa. nabilis perhibecui,D.Gosdd^us ad l.ioi.§.i t infin.ff,de verborum fignibcatioiub. P o d 1 v m, apud Vlpianum in 1. q u ar fi e u m. canales.ff dc fun.inftr.eft lo.cus extra redificiu porredus.vndtfpe. člamus',fi quid forisfi.it. Item fpongrarjii^uit,qu>LI colurnnx,pauimenta, podia extergantur.Eft &pi 2C! . puus locus in theatro , cui inhaereoat Imperator, vd Senatores ludos fpečbnte-.Hinc illa infcripcioiThei.; trum ftrauit pauimeiuo , poaio circumfctipfit. i f * { Vitruui.lib.pcap.7. Catanarum in T.comment.npiia, epi It. Cuiac.i/ obfer.ij. addubitat, num & rodu ilio Vin ia ni loco pollint lignificaremenlas^usuionopo dia vocat Liudib. 55. idque Homeriautoritaicad^. ftus,qui lib Odyff.J.fic can:t*. Or cff’ otuTi o 7 tv'yfoi^ 7 rv>>v/rffhzi< 7 j mfatik Item alibi i£p;lfime:A!ias Podiam-pAja jbn;,dt^. busmrram voce Impilia. & PoIiu^iTro/iia.iiKjBk, Tou5dsfe« -trosi 777^«c. At podia fceminim generisf^niiI eft,quo t.Lnditur veium:Setu.comn).;.amefin, mi. •o e n a e verbum lat flime parct:Nam & pro culpa^ doque accipitur, J.final. ff.de fi demff.&generatinue- ceptum , quamliber cocrc : tiqnem noxi^quevinc _ fignificatj.aiiud eit fraus.ff de verb ligniM.fin.lnftit, de legat.quamobrem 6c viuram cunc comprehendit, L qui line. ff de neg. geff. Vt & vfura quadoqu€ pcena diciturd.lečla.ff de reb cred.Sic& mulčtapcrce verbo imelligitur,l.tutor qui repertonum.^idemfo. J6r.if.de aumin.tut.6c id quod intereftpcena vocararl, fin fbdeeouuod certo loco.l.noirilfimaffdeiutl.^ etiam cxpeniarum condemnationein Imperatorp- nani appeliauit, Coraf.lib.t. Mifc.c.it. nu.i.cuiaddi Gcrddieuin ad l.iji nu. 10 . n.ff dc vetb.ligu.pono peena,vt ex iis,quar Cato &veteres fc r i b u n t, docem or, viderur quod poftj nifi quod pone proprieločilignilia* tiuum eft,vt non poit temporis quoque. Nam peča* re quam puniri,prius eft. tempore: hme verbum po?« nitetffeu verbi produdionem effeidvolumus, ^ucd adiunčfum cit , nihii lignificantem quaEdam in eo eft poteftas., vt multisviderur:quem enim poen.tetjhunc fere eft,vt & poena,jd mode magis , quam Latine rem interpreteris, dolor tenear. Quid autem li timendi vim aliquaminta produčtionemabs iinaginari? Profedoemra js^ 2 alicuiu.jaut malj.expC(ftauoiie torqucmur,^'P Jfl :' ib; P A N T : tentiaducuneur.f Quaflqiam vt ptenirentiae verfcum potius, ab eo , quod poieeft, originem truhar,quam apcena,argumento effe poffit , cjuod Gra?eijt/<7w? ott¥, k fjUTttfA&ti£htj d\xciuiu Fic autem a pcena, punio: vt Punicus a Pcenis: Mcenia , ab eo quod eft munire. Kam mag&am affinicatem effe diffithongo ce, cum li- ttra u. ( qii£ & ipfa vim diphthongi in quibu!dam ha- beoveluti inMuia^ugjUSjn^ eft Gratcis ) vel illudo* flendir,quod mceros dixerit Maro, quos mu ros voca- stfus: fic lwg.ua belgica, fpocde, dicicur qua? Grscis eft /o Nec Tonus perinde fi animaduerras , intereft, vnde al*qui e Grxc-s , quod lingua communi eft fonant.Curt. lib.i. uvjl?&v> tom.i.c.i^. fOENA appellatur,quicqu:d extra rei perfecutionem eft. l.*.in fin.Dig.de tut.6c rac.dift ra. l.n.G.i. fF.fi qu;s omiff. cauf.teftal.f.j.vit.ff de publician.l. 2 ;^.j,ffqu? in fraud. creditor.l.n.$.fed fi plures.ff.ad leg. Aquil. ex ma* leficiis.Inftitut, deačiionibus. Briff. poena & fraus quomodo differant tradit Vipian.inJ. a- iiud.i/Mn princ.ff, de verb. fign. Al/ud, inquit., rraus 2-0 i eft, aliud pcena :quafi dicat, tantumimer fraudem če pcenani inrereft, quan um intercaufar.i Sc effefhim: jdqueduplici oftendit argumente , primo a cauffa Sc effectupropri 0 ,quia fraus fine pcena effepoteft : pcena autem fine frauae nunquam , hoc eft pcena ob frati- dem,id eft,deiičtum mffgitur : Sc nuili poeme obno- xiumeft quod fraude,hoc eft delitlo cu!paque vacat. c.fine culpa.de reg.iur.lih.č.Etiamfi interdum aliqua fraus culpave impunita effe podit, eo quod aut de- lidiforma abiit, aut nufla le.x vindicet fraudem, vt e- xemplum in l.u.LDiuus autem. Dig.de rcl.&r fiimpt. petna enim eft comrnenfuratio fraudis leg.fancimus, C.depcenis.ftu ^ftimatiodelicbi, 1. famftio. ff. eodem„- Vbiigitur fraus non eft, quia nec deličtum fit : pcenam nullam effe neceffie eft. Alterum Iurifconfuki argu- mentum a pcena: fraudlfque definitione petitum eft: p£na,inquit,noxsi vindičta eft : hcc eft,reftimatio vin- dicansculpa feu fraude.d.l.fancimus.C de poe.d.l.fasi dlo.fr.eo.d, c.fi culpa.vbi Peckius elegantertvel pcena cftnox^ vindida , hoc eft ipfius pcenre executio eum 40 Jioxanigil aliud iit,quam pcena.1. final.de nox.ad.r-ce¬ na enim noxam fine peccantem, li.fi quadr.paup. fec. dicat.fi.lnft.de pox.ad.feq'uitur,ficuti iepra leprofum l.fin.denoxal ad l,i.C.eod.l.4. fi ex noxal. cauf. agar. vtvbi hscnon-fit.nec lila exiftat, Sc vbi illa fit , hartc elfe opotteat :Frsu?,inqu;r, Sc infa noxa , boe eft , de- lidmntfiue culpa noxa dignn diciturj.4. de nosaLačL Iplebsi. fin. ff; de verborum fignificaticnib. & quafi pan$-quadam pratparatrp : hoc eft, pcenam , procre- ans.Gteddat.adleg.aliud fraus.151.10 princip.nu... ff.de 50 verb.fign. Jo ek a S: rnulda quomodo differat,vide fiipra in verb,. Mulda 6c poena. * cena Sc vdira, fi propriam Sc peculiarem verborum proprieratem fpedauerisfimer fe differunt,!. giege.§. fin. Dig de rignor.L rion folum.f.i.de lib.leg. A Barr. inl.cum ftipn?ati. de. verborum obbgaticn. inter v fa¬ ram & pcenam traduntur tres notands differentice: Prior eft,quia vfura quanritau duntaxat > vel ei s quod guandtatis loco e{t,adiicitur Lin fideicommifsi. § .fina. g 0 fdevfur. Pcena vero etiam fadi obligationibus.anne- ditur.LftipuIationes non diuidunms.§.i.ff.de verb.cb^* lig. Altera pcena prq toto tempere appom foiet.i tra- iediti*.j,de iilo.ff.de ad.S: oblig Vfura autem diftin- dii temporibus veluti in annos.aut m en fes fingulos.d. ieum ftipuhtur.Qua: tamen prima fronte contrarium ptobare videtur in illis verbis:prq vfuris legitimi. pce¬ nam in fingulos menfes, fiforš oluta non lit; nifi de- fendendo communem iementiam,qua; 'era eft dixe- ris, verba illi pro vfuris , tollere difficultatem. Tertia y t diffetcntia-.Vfurapoteft fine mora debeti ex ft.ipui^ - E O. iTc.g: tioned.l. leda in fin.vfura enim fsnis Accefsio diči'* tur,quae non tam propter moram , quam vfum datur nuitu^ pecunia: exigitur.l. vftua.ff.de verb.fign.Ideo-' que Paul. (Taftrenf.in l.lulianus. §.ex vendao. col.2T.ff, de ad.cmpt. Quod^inquit) dici folet, vfuras non ve- nire, nifi a tempore mor^,obtinet, niti contrarium - a partibus agatur: ficutifidem tibi mutuam pecuniara poft annum reftituendam , ita vt m fingulos menfes nonmhii vfurae nomine pendasdidal. leda. Aiqui pcena remper ex mora debetnr.i. ita ftipulatus.ff de verbor.obliga.Hiec tamen d.fferentia nem fatfs placet Ioan. Imol. in d.l.cum ftipufati.nam poenafvt ii le a/r> ex foio conditionis euentii deberi poteft ; vt quando ftipulatio a prrecedenfi conditioneincfpit: veh ti fi di- ,cam:fi Calendis Stichum 120 dederis,dccem dare fpo- des? Nam ante Calendas 5 Sticho mortuo , agi.non po® teft,fed expeiftanda eft dies;in quamtota obligatio coilara eft ). in illa.ffde verb.oblig. 5 cliaid.exCotafi lib. 5. Mifcel.cap.ii. num.i.&feq. OENA.vt inquit Vlp. in 1 . aliud eft fraus.ff. de veib, fi- gnif.eft delidorum coeLcitio.Caufa autem infiigend^ pcen^ vna & prajcipua eft,emendaiiahominum-, qui delinquunt.l.fi pcena ffdcpoenis^eum v.delicet ea pce¬ na irrog.ttur ,qu£e vicam nonadim:t.Alteiacanfaqpe-* nstnfl gend^ noeentibuseft exemplum : nam pcena. vnius metus eft multorum. J.r.C. ad leg. Tul. repetun« dar.& carteros a fimilibus facinoribus dcterretJ.bona fides.ff.depofiti. leg.capitalium. $.famolos. ff' de pce* . Q_pod adeo ver urn eft , vt in brutis quoque animanti- bus acque adeo feris id deprehendauir. Scribitenhn plinius.iib.8.cap.i£. Vifos fuiffe in Afti ca crucfixos Leones 5 aquibusfuer-ant vrbes obfefi«.quo estet i me¬ tu pcena; limilis abfterrerentur eadem noxa.Hinc ii« lud Senecre,quod a Platone mutuatus eft , nemo pru- dens punit,quia pečcatum cft.fed ne peccetur* Eft igi- tur pcena ad continendam remp.vafde neceifaria , vc . non immerito dixerlt,pra:mio & pcena remp. conti- neri. Q.uo refpexit Vlp ; cam diceretjCtos tam-metu pcersarum^ua prsmioru exhottatione i ouos efticere., Li.ff.de iu. Tametfi has duas tantu caufas Plato commemdret in Gorgia, tamen noftn auuores viden- tur vind darn quoque eius cu‘ iniuria faeta eftffpečuaf- femempe vt fapplicio aduerfarii contentus quiefcat j nec vln-iicla: priuatecaula aliquid moliatur,quod re ; p, . pcrniciem adferat.l. capitaHum.§. famofos.ff, de paru 3 ExTam cl vnde& iuftitia virtusdiftatis omnibus pcenis exe-* ptus eft»nec timec, fed amat magiftratum velut hone- ffotis confcruatotem adRomaiu$Jdeoque nullas bo- noru vtilieates *quitati natur* pr*fert,neminem faes la;dit, Sc vete iuftus eft , quatenus ad politicam vitam attinet.Refteque Socrates execran eu folebat,qui pri- mus vtilitatem a n ;tura feiunxiflet. Id enim quereba- tur eiput effe exiriorum omnium , vt Cicero teferr. 2,0 Hinc incelligis pcenas defenfiones legitimas ex natura efte, ficuc Sc magifiratu' - . poena capicalis diuiditur in fuminum fupplicium,pcen£ mecalli coercitionem,&: in infulam deportationem , i. capitalium.de pcenis. Carteru m hiter varias pcenarura fpecies nuJia ad natura propius accedir poena ralionis, vt Ariftoteies quoque probat.Extat valde elegans lo - cus Digeft. quod quifque iuris in ahum ftatuit.Spieg. pr.u. ^oen a capitalis eft, qu* l*dit caput hoininis. Caput au- tem ho m in is dupiicher accipiunus, naturalicer Sc ciui- iher, Naturalicer otnnes homfnes habentcaput:ciujli- ter non omnes caput habent.Ec qui habet ciuiie,is vci- ' que & natura fe habet, non viciffiin.Is tamen, qui na- turale caput perdit,fiquidem habet ciuiie, idem caput ciuiie procimis amittit.pcena capitis naturalis eft mors jaaturalis , qu*Ht vel gladio,vel fecuri, vel lapida- tionc , vel aqua,vel fufpendio, vel confr^ftione , vel igne.Pcena capitalisciuilis eft mors ciuilis qu* contin- gere poteft faluo capitenaturali. Caput autem ciuiie 40 coiiftftit in tribus,nempe in iibertate , in ciuitare, 8c in familia.Vulteius in princip.Indic* de publicis ludiciis, num.rtf, poena capitis ead‘dtur ,qua vel vita: vellibertas,vel ejuicas , vel honelhs perditur. Conn >n.lib.j.c. 5. nam. 6.quia vtronue modo , id eft,morte Sc deportatione, fiuequod ide eft > exllio,accidit vt capur,!d eft, homo e numero ciuiu eximarur.I.i. $.1 ff.de poen. §. cum aute. quib.inod ius pat.poteft. folu. Vtquod ad ciuitate Ro¬ mana attinet,nihil interflt quo modo de medio ciuiu . Q tollatur, Vnde Sc deportatos morci cqmparari diei' mus,l.fecunda infine debonorum pdflefSone contra tabulas. poena extraordinaria eft arbitraria qu* non lege deli- čio prcftituta,fed arbitr:o iudicis relifta eft,l.$.vbi glof. C.de Sncrofamft eccIef.glofT&: VVefcnbec ad $.in fum- ma 7dnftit.de iniur. g o e n a eiaifta ,ein eingtbrackt oder etxpf avgen frrafoelt , oder Bus , interfručlus numeratar : quod de futuris pcenis nufquam relatum eft.facit l.conuenire. de patft.dot.8c gj l.fi vnusd.iliud.de psft. cum fimil. Proinde refte im- probatur quod quidam pcenas futuras in venditioni- bus tanquam fruftus vendunt. Sp'eg. p qen ae cauia legati dic ; tur , vt Vlpian.in rnftitut.titul. de legat. &C luftin. eod titul. §.pcen* quoque caufa.vbi vide Dn. Vult.definiunt,quod coercendi hsredis caufa •reIinquitur,quo magis faciat aliquid, aut non faciat: veluti'cum ita legatur : Heres mevs si filivm SVVM IN MATRIMONIVM TlTlO COLLOCA- VEfi.IT , VEL EX BIVERSO Sl NON COLIOCA- 7° V£fUT,DECEM avreos d ato.Sic eaim non talil beneficii in legatarlum confetendl^uam in odium 8c pcenam heredis legatur. Poenani autem a conditione voluntas teftatoris feparat.l.vlt.de his quzpcens i 10l mine relinquuntur BtilT. Poenae caufa indiuifa eft. Nam Scobmlnimampang non folutam,folida pcena committitur.Cuiac. adU/, prope fin.ff de verb.oblig. p o e n a e difpenf* non repetuntur.Cuiac.obferuat lib.j, eap.penult. i° Po en ae tnilitares quodam crant declmatio.fuftigatio exautoratio,vel vt milites ftances cibum capetem, v?j vt fuftem cucumferrent, vel vt militarent detetio« condnione ,qua.ii csteri.Vide VaU.16. l.bco u.dere mil. Spieg. poen a e feruitus Sc Roman* ciuitatis 5c agnatienifmi cxtinguit.l.qui vult.ip. ff de poen. p cena: autem feto^ ideo dicicur is qui ad beftias vel metallu damnatus cS, quia nullius plane niG fupplic j Cui fetuus eft: (jmppJ cui in perpetuu eft addiftus, adeo vt fiquidei fuerit,pro no Icripto habeatur:quafi,ait MatcjoCcfa. ris feruo datum fed pcen^.l.funt qui^’a. 17.ffdepan.Et vt rem p iucisabfoluam, ferm poenaj olim dh-ebantut, qui lummo fupplicio fic addicebantur, vt (i bberief fent.libettatem: fi ferui, domini tamiliam qualv aba- lienaci amitterent: adeo vt nc a pcena quidci» lihe* rad in veieris domini poteftatem red.rent. 1 .8.f.?. 20 & 1 .19. rf de pcenis. 1 , 3 . C.de fent.paff.l.if §.;id{ fideic. liberc. Hot.Prat. poen ae lumm*, mediocresj minim*. videSupplicii Hotom. poen a les aftiones funt, auibus dantaxat exig-tur,n aduec farius puniatur:qu* Sc odiof*,quia reo conuea* to damnum adlerunt,aicuntur:vnde &per interpt^ mol-iend* funt podus,quam exalperanda:. l.inteipie, ff.de poenis.Spieg.Prač. pof.nar.vm conuentionalium duplet genus. Vaac 1 quodda:nni vel lucri ceflantis *ftimationem prsfijt, aliud ,quoa pro contemptu contumaciave infigiiar. ataue proprie pcen* vocantur , ili* non *que.Atciat. in Parerg.cap.i.l br.i. Prat. poenarvm genera multa funt. Na funt poen*, quat2W vitaadimunt.aut feruitutem iniungunt.,aut ciuitateaa* ferunt ,aut exililim,autcoercitione corporiscontinž, veluti fuftium 3dmotio,ftagellorutn caftigatio, viuc- iorum verberatio.l.fi quis forte.§. fin.cum leg. ! "eq..fčj pcen. Vita adimitur,puta,{i damnatur a!iqu'$,vtghia in eum animaduertatur.8cc.Sunt autem Šcalispcen?, aduocationibus vel foro interdicere: vel iiuerdic«; Notariis ne fcribantinftrumentž^vel negotiationein* terdicere.l.moris.eod. titul. Scc- Toan. Bellon, £(/* mol. adde Cuiac. fent. Paul. lib.j. titul. 17. dejii- lition. poenarvm finis dup’exeft: vnuseft emenditiofe num, qui delinquunt, l.fi pcena.ff.de pcen.caro v>ddU x cet ea poena irrogarur , qu* vitam non adimit Ali« finis eft, vt fitnocentibus exetnplum:nam pccnavir:; metus eft multorumjl.i.C-adlegemluliam repetuni & c^teros a fimilibus ftemorib. decerret.l.bonafides. depofiti.l.capicalium.S.famofos.ff de pcenis. Quods* deo veram eft , vtinbrutis aairnantibasatqueadeo feris id deprehendatur. Ser b t enim Plinius fibro 8. capir.i 6 » vifos fuifle in Africa cracifixosLeones,a bus fuerant vrbes dbfeifa^ouo ceteri meču ocenefiuh lis abfterrerentur , eadem noxn.HinciliudSene^ quod a Platone mutuatus eft, nemoprudeflsranit, quia peccatum eft, fed nepeccetnrDnareniisinconi* mene.Digeft.ad cit. de pcenis.cap.i. Gceddsus adf. iji.in princ.nunier. if.28.Digeft. deverborurafigni- ficationibus. Poenarvm interdiftarura ha:ctcia refertgenera cw P ANTE CE. no? V ANTE O. mo cob. Cuiacius ©bfer. lib. 14. c. ) 4 * Ptiirmm eft ine- dianecari, vt Martianum retulifle, i.io. ff. deinter* dift. & releg.exB iilicis colligi poteft : qua de caufa & quos ab!eg'=bant tyranni in fpecus, aut Jo- ca fola.hisfolebant c.b: aliquid apponere, vt apud So- phoclem Creon iubet defofl* Antigone , s fjjvov Pišiva}. Ali ud-j cutn,quis carcereperpetuopropceua conunetur,argu 1.8.£, fo- lent.ff de posn. hi c enim unproprius eft carceris vfus, , (juinon pcena;, Teddijigcntioris cnftodiae caufa habe- 1 tidebet.vtaitl..ebatur, nono tomulaba- tur.,vt annotauit Balduinus in comment. fuper Inftit« Iuftiman.lib.4.tit. I 7«de offic.iud. PoENtTi re dicimur , cum qu* ip(i Fecimus, ea nobis 10 polt difpiicereincipiunt, & moleftaeffe. Indere e furaitur pcenitentia,pro refipifcentia,vt apud luftmia. in Umperialis. C.de nupt.Spieg. PoEKiTENTiAfupreraa que iit, vidcfF. de don. inter vir.& YzocJ.cmn hic ftatus.§.pcenitentiam. Poenitenti A,fecundum Ambrof. eft, Sc mala pr$te- ritaptangcre,& agenda iterum noncommittere.cap. paenjtemia.de pcettitdiftin^. $. iecundum A-iguftin. licipcenitentia eft qusdam dolentis vindičta, puniens infequod dolet commiliffe. & pcenitete eft pcenam tenere.cap. pcenitemia. %. eadem dift. Ioan. Bellon. Et/mol. PiETAEnulla immunitatis pr*rogatiua iuuantur. 1. poeta:, C.de profeff.hb.io.Prat. RsifflJ,8c e.eRcčti o Sc ačtio, fic inter fediffe- runtapud Anftotclem , vt ačho fit, cui ipfius caufa Sc iafeperficiatur ipfa,velut prudentem efle, lxtari,ca' iiere ) (altare,viuete:& huius generis ačf;ones,qu^ fuo vfuliccon uinuntur,vt nulkim eorum opus extet.Ef- fe&ioautem inchoata quod.immodo atque impeife- daeft, quia refertur ad al.ud , Sc aliquod quali ex fe imam opus relmquit, quod -tem aherius caufa e quale eft sdificare , quod sdificii extruendi caufa fa« cimus,ip ura autem cedificium non propter fe R :, fei vthabitemus, Sic inftrumentorum ag nu dicumur fa,qu£ pra:ter vfum nihii nobis afferum:quod genus, veftisj leftus,rcs omnes, quas poffidemus. Aiia funt efhcientia,vt peden,qyo tex;tur pannus,propter p n- num eft fačtusA pannum nobis pratber, tauquam o- pasfumn, atque vt eo tegamur. ita qui pc črnem e- mit vt vendat pluris cum poftidet quaft dominus rem fuam.non quaii arcifex inftramentum. Textor veto, qui eovtuur.cum babet inftrumenti loco. Refertur tnim inftiumentuai ad artifi.em , vt res pofTefla ad &)minum,8c quae ravo cit dlius ad alterum,ea eft ho rum inter .e.Etp o fflino autem quia artifex eft, inftiumemum eft etfi- cieas ad pannos texendos idoneum Sc aptu.tn.Sed pe- &en,per fe:&q v iia peften,inftiunieptum eft eftečEo 60 Communi aute confideratione rerum orrmium, & quiapoflidetur» eft adionis, Connanusiib. z. c. 8 n.p. Poli a m&W*aearmentum feu grex equorum.Vlpian.in ftn. .edUes aium.deatdil.edid.Nam Sc il poliavenie- rit)dice:nus vnum eauum , qui vidoftis eft,non omne poiiam redhiberi oportere.Equarias Varro lib..’.de te raftic.cap.i.appellat, Cotta deriuaii putata nomine 5w^«J,quodpullum , Sc maxime equinum ftgnificat: vnde^toAoJli^^v^eft equos domare, 70 ?0UM8«t a ^dicebamtefticulosporcemm, cum cos caftrabant, apolitlone fegetum aut veftimčntozum* quod fimiliter atque Hla curentur.BrrfT. Pol li n c t o*R,curator piftr ni,qui farinam fack^pol* 4 Jiiiem, quique pollinario cribro pollinem excu- tit. Poli o,vt legit Hugo a Porta apud Tarruntenum i« fin, ff.de iur.iinmunit.dicitur,qui arma polit: Haioander Jegit pelliones:Turneb.5.c.ie. pobtores , exponitque ees,qui arma, giadios > galeas poliunc : pelliones, qui pe’les,fub qulbus niilites hyemedegunr,conficiunt:de his vi de fupra fao loco. Gothofr.ad i.d.fin * Poli p ti crnon funt chirographa,vcl apochre, vt A'C, tradit in parerg.lib.j. fed raciones: fine '^Trocnctlcr^joi publica.l. 2,. C. Theod. dedifcuff J, 1/. C. deiird. debil.& ideo in l.z.C.de difcuffratiociniispublids,id cft,polipticis. Sic autem plerumque fcribi folet:quan- cjuamdi origo /pe^etur , Polyptych'is fcribendum Rti namque ex eo tračlum eftnomen, quo»d cx chartre pub!:c^ ^5 tcxažI( 7^5 cIoy itsrlv^os habeant:qua for ma Sc dyptycha,dicuntur in l.i.C.Tneod. deexp. iud» Sc in ao «^oy7W ; a5 um - ,to in&v v7rc£\i£»&ti} A tnotar. vero in; o lipt.e.s omnia,quse ad raciones publicas fpeftat,Veget 3 indicathis verbrsli.i.Totius legionis ratio, iiuecbfe- quiorum,fiue militarium numerorum, ftue pecunise> qm?tidie afcribitur adus^maicre prope diiigentia,qua res annon.iria vel ciuilrs.pol pticis annotatur. Sic e- nim eum locum caftigauit Cuiac.4. obfer. Z 7 - pro co 9 quodin vulga.libr. polipticis libris Eegebatur. Vtitur Sc h oc verbo Caffiod bbj.variar. Vt omnibus,1 nqoit, a te follicita, atque aequabili indagatione compeitis poliptici iubeamur afcribit. Prat. Po lir e veftimema fulionici artifrcii ■$ penult.l. fullo.ff iocat.48.$.fi ego.ljz.f R feruus.], 8i.ff.de furt. l ia.ff de pr^fcript. verb. item fi Fulio. Inftit de obligat,quq cx deliči Toeophil. n%.u»iv ver- tit-Nonius Mr.rcril.in verbo Interpolare , tračtum id au ab arte fulionica , qui pcliendo diligenter vetera qu^que quafi in nouam fpec em mutant. Pl.tuli. 8.c, 4o»de lanis Ioquens *. Quippe,art,aUenis po-lientium extrafta in tomenti vfum veniunt. Idem bb. p. c. 1. Hifpania citerior h.ibct Cplendorem prreeipuum tor- ■ remisdn quo poiitur m tura. Vode Politura apud eud. lib. 1 x ,c.14.Idem lib. $f.c 17. Vnnbrica creta non nift poliend s veft'bus adfumitur.Br.Prateius. Po liti a eft kgitiina ordinatio re-publica:, fecundum quam al ; i pr^fum, alii parent. CL'? ab Arift. dehnituc princjpatus Sc rerum confuetudo, fecandum qnam vipiere vnumquemque Sc conuerfari decct. Oid. Prat. Po l iti a e tres funt fpeciesjMonarchia, Regnum, fea principatti5.vnius,ad communcm vtilitatem relpicies^ Cum vero degenerat in priuatum co m modam : d.ci- tur Tyrannis.Siquidem Tyrannus a Regefačfisdi(tar, non nomine. Ariftocratia paucorum optimatium,fea tn giftratmnn adminj'ftratio:quae fimulatque propriis inftftit cemmodis, Oligarchia vocatur. Tlmocratia, cum imperium eft penes populum : cuius eorrupta authoiitas Democratia nuncupatur.Omnia hsc impe ria Romani fant experti:nos hodie Monarchia vti- murOidend. Po l i ti a e emendandz formam, cum ex fcriptis legi- bus,tum ex probatis maiorum exemplis oportet mu- tuari,qua!ia in I.jz. ff.de orig. iuris. Pomponies exhi- brt.*ehganter accompendiofo quodam artificio de- fcriftens totam imperii ftatum , einfque mutatione*: Primu^uat infantia Romane Reipublic« fnerit:dein- de qui aučtus:quibus legfi ftudiis conftiterit:quo item- iuris negledu hbefačtata ftt. His enim exephs inftru- čtos effe oportet eos,qui reru publicaru ad emedadj politi* forma fua&iouč fufciprom.Gldendorp.Prat. iin r a in i Politi a e melioris certUTima fpes erif, fi primum o- irmium iuris traditio vindicata fuerita defultoriis commencatorum oplnionibus. Nam tune conftantia rnox mdiciorum, Sc proinde beata (auoad per huma- nam fragilkatem licet} rerum oranium tranquillitasj authorc Chrifto,fequetur.OJdend.prateiuj. Po l iti o apudCatonem dicieur illa cul tura', pro cuius mercede certam frugis parcera capiebat politor , vt nonam aut quintatn,aut o&auam >pro conditione a- gri,atque bonitate foli. Vci ba func Catouis: Po-10 litioaem quo pačlo dari oporteatin agro Calinate, Sc Venulio * in loco bono patte o&aua čorbi dim dat: fatis bono fepumanertio loco fexta, Scc. Prčr.& Tut- neb.io.adaeii.^.Gothofc.ad i.cuni duobus.p.j.vtrum \ ff.pro foc. H 6 \i 7 Ikov Socrates interrogatus,cuias eflet,refpondit, fe mundanum^hoc eft, inquit Tuil. no n vnius circunda- tlim aut feprum mcenibus popuiarem alicuius certi lo ci» definitique, fed ciucun tocius orbis', tanquam v- nius ciuitati'. ..Eft enim lerra commums omnium 2.0 pacens, Sc,vi Africanus in fommo Sc.pionis loquitur, fedes auc domushominum. Que domus aut ciuitas (uas leges habet, in vniuicu:uiqu'e animo deferiptas, Sc ptopriu ius fuum,quo vtntur ad conleruanda hanc ciuium iuorumjhoc eft, omnium mortalmm focieta- tem,quod TrokiTvasv 3ppeilatur 5 quaiidicas ciuile>aut populare:vt ibidem Tullius ait paulo polt. Quoniam , ea natura e (Tet hominis,vt cum genere humano quafi ciuilc ius iirercederet:Qui id conIeruatet,cui ; iufiu: qui mutaret.eum iniuftunt foce.Sc rcliqua. de quibus 50 Vide Connanumlibr.i.cap.tf. nun?.;. Po LiroRjin ].fi.$.vtrum.fF.pro foc. is cft,cui agruex- polite Sc colere confueuit. Veluci* inquitVip. cum pecus in commune pafcendum,aut agrum politori da. mus in commune uua^rendis fruchbus. Sic enim le- gendum eft, non Hcitatori, vc Budzus voluit : aicifcz agri diligemer excolendi, & quodammodo pohendi. Nonius MarcellužjPolitoics, ageorum cultus diligcn- tes.vt polita omnia dicimus exculta , Scadnitorem. / . dedučL.Ennius Satvr. libr.j. Teltes funt lati camp , 40 quos gerit Afiica tetra politos.Et Annsl.f .Raftros de- tefabres carpfit caufa poliendi agri. Var ro:Quid miru, cx sgrinepoiicionibus eiiciuntur, h;c in ccenaculopo lito rec pmntut.Cato de re ruftic.P©l:tor ordeu quin- ix modiodiuitiat.Hotom.5c Gothofr. in not. ad d . §. v t r u m. ex a n t. A ugu - Vi: b.4 . e m e n d. PolliRE qtueftu dicitui ,quodeft preriolum. Polliceri verburn pafliuepanitur .n 1 r.š.eft-autem f£dc exercit.vbi Vlpianus ait, a&io poliicetur, id eft, promittitui-Bnffm parerg. 'Jollicit atio, eft foliusolFerentis promiffio } 1, p.i« j - 1 • c, iin taxatio:qui idcitco polhccn uicicur oisia .iceti pott(t iicut&polfidere Acimus , auipo>.eft fedes ponc ?oftquam auterr quispoiiicitt)s eftjp.eiiuin aliiuod obtulerit.fjn: fii aii£tiO:& qui pluris licit.aus fuerit,rem obtinet.Spieg.Adde Forcat.m Hecyoman. dUl.fi. n.i.& feq. ouiciiaiio m inllrumentooperatut efFedum pa ofti fimpliciSjVt inftEaincntumaliguodoperetur : ita .fing.Bald.ini. i.verOtem oppono._C.de dot. promiff. & pro fing.citat Bal.luniac in traft.doti: ,:n ptimo pri .Bileg. S. rartii. in i.coi.vbi dicit,quod licet alias ex metapollicitatione no podi; agi.ctiam de iuie cano* nicottaitien non procedit ptopter fomentum inftru- menti.Cotta. liUctiAiio plerumque didcar, qua quisReipuW, vel duitati opusalignodpublicute.ludofvtptommit, l.f.ffad ieg.Faic.l.4S $.i.deadminiftr.tut.U,f,a e Vii 0 , res.in fin.(Rde muner.&honot.Unica.C.detatioiinl ope^.public.p^m.iib.ro.epirt.Haictileattoexptiuato. , rum nollidtationibus multadebentut. Sed ia mcn etiam quelibet alia promiflio poliieitatio vocatur. 1. 4j. in de contrahendaemptiouc.l.i. S.penul. J de colIat.dot.Bri(T. Polticitatio & pačba ditfeium. padlim eft duo. rum confenfus atque conuentto. Pollicicatio cft,cjni ncque prouocati, neque intcrpellati, ipunie noftia nos ex abundantia tjuadam liberalicacis oSerimus vrl poliieitatio clb fo 11 o s ofierentis promiirum. Nont. cit,p ollicitationeciVe folius offerentisconierifon.H eile vnius ptomHTum. Na.n &m pollicitationedao- rum meft confenlus.fed non expreffos, nequt dedi. ratus,nifi ab eo.qui promittii alteri raceru 1 ,&,r.5tc. g,inti:At in pafto non confenfus eft duotuin,!anijp led edara contentiode eo,qaod uriulquc verbiteoa uentum eic,Sc condulum,vtira fiat, Pactum eft it> cjne.cum piutes hoc aguni , & in eam decuirumfe. tcnciam, vt qu:d fiat, au: mn fiat : Poliieitatio, mn ouid piotnittitur alicui non pnenti.cum dcminiti ne cogitatum guidem ellet, & t. men duotumintfi: confenfus,quod is.cui facba eft proiriiffio , non reda- mat,fed promiffis acquiefcit. Hoc enim eft vulgatum in iute : Qui tacet, videiut confentire. Mec veto id etiam eft ignotum Grammaticis , qui promnfionisjc pollicitationis eam elfe d.fFetetuiam tradunr, quod promittiinns rogatiipoliicemut vitro,vi notatDoaat. ad Teien.Qtianquam ipfeeiufdemea fignicidosis efledicnimfi quod poliieitatio maioris eft alleue. rationisnjuod enim pollicemur, magis afleuetamet promittere folemus,vt fidem faciamiis iis,quosvola- mus fpe & promiffis teuere. Idem ait,voliiciuntai elfe mnltarum rerum ptomiffionemjVtvidcnuftit iveiboGraeco vroW veliededucete,quoLatiniK. quam fuo vtuntur in compofitionibus vetbom, vt cum dicunt^ollere,polite &c polluete, qusli»iiii luere , & muho luto afcergere , & contini nate. Sic polliceri idem ent , quodmultum, m res multas liceii, tradum čredo ab lis, quir«iafe. rum deferunt, & proponunt venalesomnibus, atqK vitro ofFerunt & lieemur. Licere enim qaandoqit figmficat in licitationemponere, 8; mbiicetcaftor, & catiera.Connanus libio f.cap. 8.nunu, PotnciTATio nuda etiam nudum paftum SgniSti, ■ 1. nuda.C. decontrahendaflipul.Cuiac.adl.f.ioS* fini e raft. f° Po l lin c i R F.,vt tefett Btcch^.in l.cnm in teftamnt. n,6 ff.de verb.fign.vetetibus etat curarefuuus. Pollinciores dicebamur, nonquicadauetav«i» belit duntaxatded etiam Libitinariorum,quibus cii- uera eluenaa,commundanda,exotnandaqutloata. tnr,ierui.l.f.l.i. de inftit.ad. £oque fenfu Polindo- resPiautus accepifle vifuseft in penuio , cm ir quit: ‘ Treptercit apudvoi diet cenfidsntiui, milji poUshcltr dixit.a'.u eumptlliitictTill. Inuenftur & hoc verbu n apuU Tenullianum inli- bro aduetfus Cnofticos, Sc lulium Firmicuminlibto Mathefeos peri^pe. Autbonbus Btiflonio, Cona, dc R.tU3rdo ad leges duedccim tabuiatum, cap.ff Qai antem Libitinarii,Sandapilatii,&Vefpillonesdidifa ri nt.fuis locis videatur: idque Brechieus allegato lote exolicat. Po ll i s>linis:vel vol len,Iinis,fioseft far nit.Htprocie in tritteo appellanc poli nem , quod florem ud - gme, aučtore rlinio. A Polline deducumut !»• linftores: quonm in .uneobns ccenas opipint F 1 ' nefque ex p oll ,ecompatarc/it,ptetionoupiicctiC;. Iiidea Grjcis 7i/a»uta,\t^ dufti. Noniusa foliitoK ■ so m P A N T E O. £?!ollux libr.c). inera muros Tol um pommrium locat,inquien$,ex inrerpretejngreftis vero omne ib ludpomoerium dicitur , intra muros , intra mcenia. Interiusantena plateae. Plutarchus ctiamin Romu- 50 Vjuod intra lineam murum diftinientem relinqui- tur,pomceriuin eiTe didum ait, detradis per Synco- pamemedia literis,quafi pone murum. Agennius Vrb kus in commentariis in lulium Frontinum, in vniuerfum poinoerium extra muros vrbes habuilTe dicit,aliquas vero intra. pomcerium autem,inquit, vrbis eft. quod ant e muros fpatium eft , fub certa fnenfura dimiftum.Sed & aliquibus vrbibus,& intra muros (imili modo eft ftatutum propter cuftodiam »undamentorurn,quod a priuatis opere obtineri no 6 q oportebit. Hic locus eft , qui a pablico nullo iure poteritamoueri. Liuius & intra & extra vrbes po¬ britim agnofeits Gellius autem li.15x.14. ex libris 31 'gurum,Populi Romani pomcerium efle dicit,lo- CUG1 intra agrum effatum per totius vrbis circuitfi pone muros, regionibus certis determinatum , qui faciebat finem vi bani aufpicij:amiquum autem po* ®cerium, qu 0 d a Romulo inftitutum fuit, p alatini ^ontis r. dices terminum habuifTe : cui aftipulatur "Tsciius intpjitns, certis fpatiis a Romulo interie- ^osfuiftehpides perimamontis P alatini,dc.fci- ficet ad fignificžndo?pomcenj tcrminos,quos Varr*.. cippos vocat, aras etiam quafdam his terminisad” deos. Terminoriim intra muros nulla fit mentio ea 4 vt opinor,de caura,q\iod non fit relidum intra mu- ros pomcerium. Quanquam apud eundem Gellium lib.i5.c,27. ex verbis Lselij Ecclicis contrarium quis fufpicari poffir.Sed ea me minime mouent,cum pob marium vrbis appellatione , tametfi cxtra vrbem fit,comprchendatur.Equidem libris augurumjVar- roni,& Tacito(vt de Vrbico Cbriftiano liomine^nec adeo amiquo audoremihil loquar)magis quam Li¬ ti i o, P 1 u tarcho ,&p olluci crediderim. j deo que arbi- tror,vnum dumaxat apud prifcos fuifle pomcerinm,, idque poft muros, id eft, extra muros,eamq; ob rem plutarchum,qui de antiquo pomccrio loquatur, er- rare kem Pollucem,qui exterius pomcerium non 3- gnofcat. Poftea vero & intra muros relinqui con- AieiiifTe. Qupd fpedat ad pomceri^ etpmologiam^ Varro quafi poft murum didum fignincare vide- tur,inquiens,Qm 3 d erat poft murum pomcerium di- durii,eiufque (terminis) aufpicia vrbana finiuntur. Cuius loči lacunam Hieron. Magius expler, voce Terminisjli.j.Mirc.c.ij.Atcjue eodem autore,Liuiu£ pommi ium, quafi poft mcerrium quofdam interpre- tari fcribit( Varronem haud dubie inteliigens)qua- fi poft mceniaftd eft,poft murum pomcerium fit, led male,vt ipli videtur. Siquidem cum primu hzc vox exorta inditaque loco eft,vnum duntaxat,idque es¬ tra muros erat in vfu pomcerium. Verum nec Varro¬ nem primi nominišdn etymologiarum indagine au~ thorem, pomarium quafi. poftmcenium didum fen- fifte arbitratur,fed magts quafi poftmeerium. Muri enim antiejua vcceLatina\,qua Lucret*vfus eft,mce- ri dicebantur:ica namque hic inquic li.7. Fr irs vt aftuuiis^alor k file us &h vndis, yAeq:.oris excfir mcerorum littorapropter. Minime vero probanda videtur etymologia, qua: & pompon.afiercur iibr.14.in h is veibis^profinurium pontificale pomcerium , vbi pontifices aufpica- bantur : didum autem pomcerium ,qua(ipromu- rum , id eft , proximum muro. Hec ille. Primus autem qui pomceria docuerit,lanus fuit,fi Fabio pi- dori lib.i.credim-us.De pomcerij produdione,Taci- tus li.12.Gell.li.15x.14, Alia item ad hanc cognitio- nem fpedantia vide apud Martianum li.ix.?.& lib. 1x.-7.Alexau.ab Alexan.li.6x.14. Blondum li.i. Ro¬ mee inftauratse a principio. Latiflime autem Onu- phrium panuinium in commentario de vrbe Ro¬ mi’: P ommrium vero proferre nihil aliud eft, qu.am ampliare mcenia vrbis, &c. Vide etiam pap.de fer. export.l.5. &c. pom 1 appellatione, onmis frudus edendi caufa pa- ratus contineturrnon ita fi ad potum pertineat. At- cia.in I.qui Fundum.de verb.fig. Quidam pbmi vo- cabulo,pro malo vtuntur. Spieg. Pomor v m verbum generale eft omniumfruduum, oui ex arbore eftii apti proueniunt,fiue molles, fiue duri funt:pomorumque appellatione nuces,& ficuš, & vuae duracin-cC & purpurea?, Sc qua? eiufdem gene- ris funt, qua's non vini caufa hab emu s , quas Gra-ci 0(^1^ appeliant,con- inentur.L205.lf.de verb.fig. pallad.in Epigr. de Nuce: Vrinite as fiondes vdfta nticii occupat vmbva* t Tojnaqm fvM dupliti cortice Tuta refirt* Idem de Ficubus: £e quotjue m ir m ur pingui grandcfccrc fucco y Et filitum gaudent vimere p orna modum. Idem de Moro: ‘Troceras fago$'& p orna hirfuta Virehtis Cafi trne a, Xxx Hinc Eraf.contra Valtam lib.4.eleg.c.28.Vides,in- quitj nuces etiam poma dici. Nam & Martial. epi- gram.25. in Jceniis nuces pineas poma Cybeies yo- cat,cum inqui t: ‘Toma fumus Cybcles:procul hinc difcede viator : c JS(e c adut in miferum noiira mina cap ut. Macrob.!i.3.c.j<).Nuces dici,tradit,a quibufdam o- mtie pomum,quod foris durotegatur, &inuisha- beac,quod efui eft,ldemque lib.2.c.6. Cafcelli ICti diftum vrbanum hoc refert:Lapidatus a populoVa-10 tinius,cum gladiatorum munus ederet, obtinuerat, vt ^diles edicerent,ne quis in harenarm nifi pomu miliiTe vellet.Forte iis diebus Cafcellius coniulcus a quodam,an nux pinea pomum cfFetr* refpondit: (i in Vgtinium miffurus e$,pomum eft. Ficum plane tanquam non pomum fecernia pomis apudidoneos aučtores,idem a udor li.3.c.20.notat.Brifr.Cum po¬ moru appeilatio compledatur omne genus fruftus, qui efui lit potiffimum deftinatus,qu£fitum fuit,an is,qui fundu vendiderat ea lege, vt poma fundo li- 2.0 ceret excerpere, cenferetur vuas vini cauTa paratas iimul etiam excepifle?Et refponfum eft,nuces, & fi- cus,& duracinas vuas duntaxat,quas non vini caufa habcremus,exceptas viden. Qua? autem ad vinum paratje effent vu£,venditas effe, Et dicitur vua du- racina a duricie acini,qua(i durus acinus,vt traditu eft a Piinio li.i4.nat.hift.c.i.Brech«us in l.quifun^ dum vendidit.flf.de rer.& verb.fign.Adde Forcat.in fuo penu iuf.ciuil. c. 26. ■§> o m P A,pro apparatu folenni:cuiufmodi eft,nuptia- 3 ° rum,facrorum,funerum.Vlp.in d.leg^.romtnodati. Non poteft commodari, id quod confumitur : nifi forte ad pompam , vel oftentationem cjuis accipiat. Spieg. PoMPfiiA lex de parricidiis eos, eafvfc, qui qusve parentes, fratres, forores, patrueles, matrueles,pa- truo$,auunculos,amitas,materteras,confobrinas:vi~ rum,vxorem, genetum, nurum, focerum, vitrieum, priuignum,priuignam oeciderunt, pasna iegis Cor- mclia? de ficariis aificit,l.i.f£ad I.Pompeij.leg.i.fFde 4 ° public.iudic.tf.item lex Pompeia.lnftit.eo.tit.Brif- fonius. Po n a m v s verbum,profingamu$, &,vt vulgus Bar- barorum loquitur,ponamus cafum, I.7* ff. de inoffi- cior.teftam.L17.dfde legatn.i.i. jT.inter ipfum & I.3. fF.de coniun.cum emancip.liber. l.i. 0. funt qui pu- tent.fFne quid in dum.publ. Briff. inparerg. P o n d e r a r e, id eft,appendere. Aurum ponderare. L20.ff.de furt. Po n de r at 1 o. lege 20. Codic. de locat. & con- 5 ^ dud. P on D o dicitur vel as, vel libra , quicquid folidum aut totum eft,cum in partes eft diuidendum. Con- nan.Ii.io.c.6.n.io. JON d o proprie fignificat pondus 12. librarum. Re- peritur tamen pondus,fiue pondo.pro libra.Phocas jnquit:Pondo & očfco monopvota funt, & tantu phi,- raliter’efFeruntur:vt ha?c pondo : nam vnum pondo non dicimus,fed in libram efferri poteft:. Dicimus, duo milila pondoiibi eft genitiuus.Mille pondo,no- minatiuus eft.Bis milic poncio,nominatiuus no eft. quia milic adiediuum eft. Tamen non dicimus bi- na-trina pondo,fed duo,tria.Czterum iuxta Alc.fic habet ponderum ratio. Scrupuli odoni ftmtduac fextuh? : quse etiam Duella dicuntur. Lentisenim duo Temina,granum frumenti faciuntigrana 4. fili- quam:dIiqus(hoc eft,ceratia)lex > Fcrupulum:tribus fcrupulis cofiftatdrachma,quodeft argenti podus: duplex drachma, filieum creat, cuius mentio apnd Sc.ruol.in Lliberto.jF.filium.de annon.leg.Drachm^ 70 additus fcrupulus5fextulamfacir } rcxtulaYncias fsx nabetmrachma! autem odo vtlciam faciunt. At vn ciis u.conftat Romana libra ,hoceft,drachmisQfi Actica vero libra 7-. drachmas habet, ficuu Mini feu Mnaioo.Nam Romana libra maior eft hacq U a- tuor drachmis.Talent um minusAtticum,minas6o. boe eft,drachmas 6oc.continet:talentummaius k habet minas,& vncias infuper 4.Hsc ponderumtai tio ad multarum ll.cognitionem fpedat,vtinl.i,C de raftoc.oper.& in Authen.ad h2c.C0d.de vfur.in Auth.fed hodie.C.de epifc.& der.Spieg. Librasan pondo dicamus ex rcfponfis Qftvlutij conftat,nore* ferreftenbit jf.fl.de an. leg. Habet hoctamenp ro . prium pondo,vt additum iis,quse non minusmenfu. rx, quam ponderis fignifleationem habent, addi- ftindionem rei valeas:Podus fcilicet effeid, de qcc agitur,non menfuram : velut,vnciam pondo. Trt. pondo quoque,vt Fab. Qumtil.tradit, Meffalaeii. ftimauit non inepte dici ;Quam ccmpofitionemli. bra non admitcit.Curt.li.i.«a:t7Wv,c.24. P o n d v s>!nfečt£ materin : Numerus,fignat2;Sp£. ciesjfačtz dicitur.1.6. flf.de rei viad. Hotom. P o n d v s certum auri vel argcmi.l.i.^T.vlt.&I.19.5. deaur. argent. P o n e r e in legibus,pro ftatuere.Cato-.Et itainkgv. bus poruere:furem dupli condcmnari,fontratorem quadrupli.Pofitum fit,pro efleftatum.Bud. P o n e r e idem eft,quod erigere & collocare aliquii: vt ponere imagines,&ponere Fabra &crateras-.quoil ab sdificio aliquantum recedit,& iis, qu2planun- tur aut ferunturjeonuenire non poteft.C0nnan.li4 c.io.n. 15. P o N e r e in lucro.Modus ioquendijCum alitpuidbo- ni praster fpem euenit. P o n e R e os in c(Elum,eft noftri iuris commentatori- bus,fentire contra communiter receptas opinion«. Qu«re fupra Opinio communis. Spieg. Ponere, verbum eft Interdumenimci* truere fignificat,& ita asdificium ponere.leg.j7^ rei vindication .Ponere etiam plantare &defigere fignificat.Sic ponere arborem. 1.2. ff. finiumregun- dorum. Ponere alias eft adfcribere, inferere,adpo- nere,adiicere.Qui talem conditionem pofuitJ.r i de condi.inftit. Interdum ponere fignific.it tonili- tuere^confcrre. Defunftus in heredis voiuntatepo* fuit conditionem, L59.fF.ad SC. Trebell. ponere rationfcm,eft fubducere, difpungere,& ai calculos rem vocare.Si legis Falcidis rarioneropo* nas.L83.fF.ad l.Falc. pon ere interdum eft fingere , & quod barbare dl- cunt,ponere carum,Pone.leg.i2.^.fi quis.£de bon. libert- pont 1 F e x Maximus,quod maximusrc-rum.quJ-i faera & religiones pertinent, indexfit, vindeiiji: contumaci« priuatorum,magiftacuumque. Mino- rum ponti ficum maximus dicitur,qui primusir id collegium venit:item Minimus,qui Nouiftimus.Fi* ft us,Hotom. Horum autem munus lingulatimMS ineleganter tra&at Alex. ab Alex. in diebus £• nial. PONTiFE x priuatus,cuius meminit pomp. omnium tamen harum.fF.de origin.iur. ideodift« cft,quod non poterant toties conuenireomnespon- tifices Facris addifti, quoties impetrandac-rataumj fingulis haud dubie momentis.itaq; vnidelegi^ priuatum boe negotium, dand* aut denegandsa* dionis:& is,quia rnagiftratum nulluna gerebat,ideo ne qais falleretur in hoc,adiecir,priuatus;teftoL‘. Oldend.in Reftaur. Spieg.prat. . Pon t i f e x Sacer,Magiftratus,vt ait ScsuolMp 0 '; fe,&facere di3 Pontifice Maximo eo vfque virgis in comitio 70 cxfu!nfuiffe,yt inter vetbera expiraret.Ide res om. teo. zn? nes finguloru annoru mandabat literis, effercbatq; in album,^-proponebat tabulam domi , poteftas vt effet popuio cognofcendiivt Cic.lib.de orat.2.com- memorat.Creati autem poftea plures funt a Vičto- re SylIa,eorumque numerus ampiiatus , vt eflent quindecim.Hot.Prat. 'ontjfichs ( vtCLScauola Pontifex Maximus dicebat)a pofte & facere. At Pontifices ego a ponte arbitror:nam ab iis Sublicius eft fadus primum , Sc reftitutus f2?pe,cum ideo facra Sc vls Sc cis Tibcrim non mediocri ritu fiant. H^c Varro.de cuiusfen- tentia latius differit Corafius Mifcell.lib-roj.c.22. n.8 Sc !ib.i.cap.io,n.ij.Pons autem ille Sublicrus li- gneus erat,& n ul io sre a ut ferro compačrus, quem Romani adeo faerum exiftimarunt, vt fi collabere- tur,Pontifex non nift csfa vičlima , Sc perfečio Pa- crificio eum reficcre pofiet. Porro facere Scsuola dixit,pro facrificare. ApudVarronem Itis turpiter pro V^s legitur.Pontificem in ius vocare,dum facra facit,non licet>ait Vlp.L2.ff.de in ius voc. Sine de- creto Pontificum oflh,qua ab alio illata funt , vel corpus domino loči effodere vel eruerc non licet: aitidem Vlpian.leg. 8. Digeft. de relig. Sc fumpt. Hot.Prat. o n t 1 F1 c 1 v m pro poteftate vfurpatum in Ccd. Th.Alciat.adnotauit.Hoc verbum in eundem fen- fum apud Gell.fcriptum eft libr.i.c. 15. Sed Sc in ie- gib.JBurgund.cap-4o.fcribitur. Huius autem aftio- nis pontificium circa manumiffones tantum de I i - bertis fuis prscipimas cuftodiri.Rrilf,& Spieg. Co¬ rafius Mifcell.lib.i.c.io.n.15. o n t o n e s,naues,quibus in traticiendis amnib.lo- co pontiu vtimur.pauhis in 1. fi.de feruit.ruft.pr^d. Diuerfum,fi pontonibus traiiciatur. Sc J. Quia via confummari folet^vel vfque ad ciuii:atem,vel vfque ad viam puhlicam,vel vfque ad flunien,in quo po- tonibus traiiciatur.Spieg.Cisfar feribit, effe genus nauigij Gallici.vt annotac etiam Goueanus variar. leči. c. 36. p o p 1 n A,locus eft,vbi edulia efculentaque parantur hominib.non fatis hontftis:vnde Lucilius : Infa- memque inhoneftem turpemque odide popinam.de legat.3.1.cstera.Adtabernas,inquit,vel popinas ex- tenditur Nebriff. popi n Aji.e.taberna ,in qua opfonia, Sc carnes cofts ad delicias vatnibant,inter inhonefti loči exempla ponitur,I.2i.jf.fed fi in aliquem.ff. de recept.qui ar- bit.Sane ClaudiumImperatorem coercitionem po- pinarum sdiiib.ademiffe,quod quidam in sdilitate inquilinos prsdiorum fuorum contra vetitumeo- čta vendentes muldafifet , Suet.in eius vita re- fert. popvtaRe imperium eft,cum fumma poteftas pe- nes populum feu plebem cenfetur>nihilque nifi co- rum fcitu 8 c nomine fieri poteft. Qualis fa*pe fuit Rom2e,abdicata prorfu.s omni patrum autoritate. Et eo tempore fada fuerunt plebifcita. Ha?c poli¬ tih Ipecies detenor , Democratia vocatur^ab Ari- ftotele.Spieg. p o P v l a r e s, pro ciuibus & fubditis , apud Vlpia- num in Li.jT.quies quoque ff.de pr^fečt.vrb.Spieg. P op v lari Vm ačtionum duo funt genera:Qu?dam enim principaliter ad publieum commodum infti- tuuntur. Exemplum eft inl.fi quis id.tit.de iurifd. de adione,de albo corrupto*vbi vere Sc prop.rie po- pularis eftaftio. Si plures fimul adionem popula- rem inftituere veljnt,‘prattor eligit idoneiorem,l.2. hoc c.quod ludicium a veteribus dicebatur Diuina- tio:huiufmodi eft oratio Ciceronis in verrem , qux inferibitur Diuinatio. Hinc confequens eft/non i- deo quoque locupletiorem quenquam dici poffe, Xx x 2 2 . 1:9 P ANTE O, quod ipfi hsec adio eotnpetat. Licet enim alise a- dioiies in bonis noftris fintdiaec tamcn non eftjquia non competit ira,quin alius poffit eum anteue-rtere litem conteftando,l.pen.hoc tit. Huc pertinet ieg.iš quis pro eo.ff.vlt. de fideioftbr. Lit is ca me n conte- : ftationeali)-excluduntur,l.fi cui.i.de verb.fig. Eius -•.enim , qui litem conteftatus eft, melior erit condi- tio,& dicitur tum is crediror efie, cui debeatiir, n in aliud cautum fit lege,vt lege Agraria competitpo- pularis adio nomine termini moti ad pdsnam, qus 1Q ■ non cedit luoro agemis,fed fifico infertur,vt dicitur in Lylti.de termi.mot. Hinc confequens eft,fi quis Jitem conteftatus fit, & ad finem perduxent litem, reo abfohito noti poffe aduerfus eum agi denuc. Obftabit enim exceptio rei iudicat 2 f,i. 3 . hoc titul. 1 . '-eum qui.jf.in popularib.tku.de iureiur. nifi docea- tur collufum efie d.l. Secundum genus adionu po- pularium eft ,.qus principaliterad priuatam pc:ti- aenc vtilitatem, licet aliquo modo etiam rcfpicianc puhlicam, cuius generis eft adio fepulchrt violati, zo vt vidimus in tit.de fepul. viola. vbi pri u a tu como- dum vindicatur agente reo,cuius interefi,1.3.1.6.tit. de fepul.viol.Huc pertinet etiam adin,fi quid effu- ■fum vel deiedum fit, l.fi vero. tk.de his qui deiec*. vel effudLpopii Laris eft ea adio, licet is p referat ur, cuius inrereft. In hocgenere p.opularijm adionum •pro regala traditur:Eum,cuius inrereft,pršferri c<£- teris,in J.3.hoc tit.Alia etiam eft: difterencia,quia in ^adionibus popularibus,quaj principahter pertinent ad commodum publicum, procurator ad agendum -co nftitui poteft.ln atiis autem non pot eft. 1.licet. & I.non cogendum,tk.de preč.L).h t.quia procurator eft,qui madatu domini aiiena nc-gocia adminiftrat,. Li.de proč. At adiones populares non magis funt e~ ius,qiri procuratorem conftituit, aut eius., qui preč. tonftituitur,nifi pertineat adio etiam ad priuatum commodum , vt ad.de fepul.viola.quia ea propria. -refpedu conftituentis procuratorem dicitur,aliena vero refpedu ipfius procuratoris. Aiia difterentia *I10 fenfifte videtur in tittil.de pubUc.iuSic. Cjtetum ea diuerfa, elfe putat Gouean.Ubr.led.var.cat.27 puhlica accipiens,qux populi fintj&earumret U m ae quibus puhlice erantinftituts quxftiones , Z gnitio adpopulum pertinebat : quemadm<4 m feribit Cicero in pr/tura vrhana:?opulariaauteni ea,ad qus quiuis de populoaccedere poterat. p^. bhes namque vtilitatis caufa quiuisde populo ad perfecutione popnlarifi admittebatur. Cumtamen plures agere volebant, magis ideo adio dabatur quod iudicij genus Diuinatio appellabatur.Gouea« nusdidoloco. &libr.2 ix- J - uro }&} o R R 1 o e r e alias eft extendere. Eriff. ? o rrig t.idcft ptoduci,extendi, fcientiam ad catte- ra fideicommilfa porrigi non placuit.l.2j. S- etiam, ff.de fideicommiflf. Iibetc. p o R RiN A,genus oleris porracei,vel idem auod por- rus.extat vox apud Scatuolam in l.defunffa.J.Sem- pronio.ff.de vfufruff.Spicg. p o R R o fignincat piane aut proinde.Cuiac. ad 1 . 16. IT.ačlionem dencgari.ff.de verb.oblig. p o R r o,id eft,poft,deinde,vlterius.Brift'. p o r t A e fanftis locis adnumerantur L2.ff.ne quid ir, loco faero. porTari ca dicicenfuit Caius, qux quis iumento fecum ducit- Vatla ait, id etiam fignificare , quod quis corpore Ato baiular.Aiciut. Iurifconfultum ar- bitratur origtne verbi adiuuari, fiquidem 7nfQfjU civ Grxce traiiccre eft: vnde P ortus, in quem naui res deportanturtfic & exercitum nautbus dcportari.Ei- uius plerunque dixit. Quapropter etiam li quis iu- niento ducat,hac fimititudme portare dicitur:quod li ipfe ferat,non proprie, fedpuia^cg/KSt putauerit portare dici. Spieg. P o R T ar 1 a dicuntur veSigalia feu mercedes quae dantur portitorib.l.j.C.de vedig.& commi. lo.Eel- lo.Etymol. Portentau Portendo.hoceft, pratoftendo diettn- tur , cum prxter morem incidencia oftendant ali- quid futurum elle. Vlpianus eleganter duo genera oftentorum expiicat in I.oftentum. ff.de verbo.lign. vbi Andr.Alciat.OIdend.Vide Brechatum in d.l.o- ftemum.ff.eo. Por tbntos VM.eft predigiofum, & quod a com- muni vfu & natura abhorret, Brilf. P O R ti c A T 1 o pro portieti l.funeris 36.iT.1- ff de re- lig. quidam exponant profeptis, qus circa fepul- Xxx 3 2KL3 P ANTE O. chrum nebant.1taqne,mquitMaceir,li amplum quid sdihcariteftator iufterit ( veiuti in circuitis poru- cationes)eos fumptus funeris caufta non efle.Prat. p o R ti o v s in priuans a?dibus opaeus & excclfus lo- cus,in longam protenfus , cuni ad xftus vitandos, vmbrsfgue captandas ,'tum ad fpatiafacienda , čc ambuladonis gratia. Huiufmodi Porticus tedibus fupcrpoficas indicatleg 47. Dnreft. de dam.infečh Briflf. P o r 11 c y s ambiitaroria,apad Vlp. in Lfiaiti. jT.i. 10 ff.Ci feruit.vindic. Spieg. p p a t 1 c v s non venit zdi um nomine. 1. ca?ter3. Jf, ho.c Senatus.2.de leg.r. A11 porticus lit, vu domu«, tutumj-efugiumdi/Terit Bartol.in I. mennniflk.iT.de o iii c. pr o co n f Sp i eg . p o R t 1 c v s 'apud Giceronem libro 2.Tjfcul.fumi- tur pro cabernaculo Teu tentorio. Namque ./Efcula- ,pi liberorum, inquit, faucij oppleiit porticus. Pra- teius. p or T 1 o,cuiufbbet rei parseft, lihec ftatio nauium.nihilominus portus vocatur cura conclufa ac munita iit ad tue- mentem pro*. ponentis continens,ad veritatem eliciendamcon- cepta.Vincentius d:xit--: Politio eft afsertioalicuius di6b,vel fačti,vt ad ipfum refpondeamos. iftasde- feriptiones ponit globin capitulo pr imo.de eonfclh in-6.f iunt autem politiones a parte,veper cobki* (ionem aduerfarij., releoetur ponens abonerepro* bandi:& pofsunt deri fiue artc^flue.poit litemcos- teftaram.glof.in dičto capitul.i de confels. Etiufit in feripets oftbred^.iudicbvt videaCjanfintimp^ 11 ' jLentes* »25 PAN nentes. Eft autem pofitionis effečfus, vt is aui po- nitquod ponit,confiterqdicatur.Ioan* Bdlo. Ety- molog. Po s i t ion alis !ibellus.Quxre fiipra,Libelius po- fitionalis.Spieg. Positiones impercinentes. Lege, Impertinentes. pofitiones. Spicg.- PosiTioNES,(icus,regiones.Vipian. Digeft. de iuft.& iur.Huius ftudij duše funt pofitiones;qua- fi diceret partes, fiue regiones, hoc eft , Hoc ftu- io dium,due hsec difciplina polita eft duabus in rebus: nempcin edifcendo iure puhlico & priuato. minus enim plane &explicate hoc dičtum eft : neque vero deiure loquitur Vlpia. Ted de ftudio ac difciplina. Hotom. Po s i t v m habeat, exponit Vlpian. dicens, A ccipere debemus pofitum habeat : fiue in habitatiombu-, velcomaculis, fiue etiam in horreis, vel cuius alte- rius aedifjcij.Poficum habere eriam is rede videtur, quiipfe quidem non pofuit,verum ab alio pofitum patitur.leg.fi vero plures.jf.prtetor ait. ffide his qui deiecer.Spieg. PoSSE id demum quifque videtur , quod iure, quod Jionefte,quod falua dignitate poteft,l.nemo poteft. 5j.fF.de leg. i.l. fij i us 15.D1geft.de cond.inftit. VVe- feoibec.in $.i.verfic.& libertas verb.vi aut iure.ln- ftit.de iur.perfon.& ibidem gIoff.'Mynf.num.3.& 4. Schneid num.3. Gosdd.adleg.125.de verbor. figmfi- cation, Posse verbum,fignificat fimplicem potenrianijnulli 3° neceflitati fubiečtam, idque exfermonis proprieta- te,iqua tamen c-x conie&ura mentis quandoque re- ceditur. exempla ponit Alciat.in 1 . nepos Proculo fuo de verbor.fignific.Igitur Sc neceftitatis nota in- terdum eft,vt l.ftepe.žf.de ofti.prsfid.leg.non poteft. deiud.atque ideo ponitur pro debet, i.fi mandaue- ro.tf.fin.ff.mandat. An autem trahatur ad futurum, vide Bartol.in i.qui Roms.jT.duo fratres. fF.de ver¬ bor. fign, PoSssssioN 1 s verbutn y dubiumeft. Eft enim Sc vje- 40 7q$(c]uam aiiqui detentionem vocant : ) & Kaut fane voluntate. Et quicunque alia vo- luntate poftidet, non fibi, fed illi quem fcit efse do- nfinum, poftidet. Vt in colono, vfufru&uario, aut creditore qui pignore vtitur,pcrlpicuum fit. Con- 70 R 3nus n.i. TE O. 2.116 PassEssiovnde dieta (it, vid t parfo pod Poffidere verbum. Po s se s s 10 eft ius vtendi re corporea pro domino; id eft, pro imperio ac poteftate domini:.fic enim ve- teres loouebantur : nam fi foli ei fedes licet in pr«- dio conftituere , qui dominus eft, aut certe pro do¬ mino fe gerit, pofiseftionem in alium ca dere dici no poteft. Ius in definitione dixi,quia(vt verbi notatio demonftrat) poftidere non eft omnino ac fimpliciter federe.fed fedendi v’im ac poteftatem habere. Itaq; per alios,vc colonos, fc-ruos,commodatarios,depo- fttarios,poffidere rečic dicimur, Digeft.de acquir.vel amitt. pofsef. Sc aliis locis in- numeris. pro domino autem ob eam caufsam adie- ci,vt eas rerutn detentiones exciperem,quf pro do¬ mini poteftatenon habentur : veluti cum tutor pn- pilli res polfidet. Liuius libro vigefimo quarto. Cul claufis Andronodorus inful« portis h«reditatem regni creuerit:qu«que procurator tenuerat pro do¬ mino pofsederit. Cumcreditor reiferuand« caufsa mittitur in pefseflionem. Is enim poftidere non di- citur,fed cuftodire l.j.in fi.eodem titul.Item qui ro« gauit vt precario in fundo moretiir , non poftidet, fed pofseftio apud eum qui conceftit, remanet, ait VIpianus l.^.^.i.fiF.de precar.nam Sc fručiuarius,in- quit, Sc colonus Sc inquilinus funt in prsrdio, & ta¬ men non poftident.Et AIex. l.i .C.commun.de vfu- cap.Qu^i ex condučio poftidet,quamuis corporaliter tenear,noR tamen fibi fed domino rei creditur pof- fidereJeem 1 . 2 . C.de prsfcript.30.annorum.Eos pof- ^ fefsoi es non conuenit appellari , qui ita tenent, vt ob hoc ipfum folitam debeant pr«ftare mercedem. Hotoman.Harmenop.lib.2.Epitom.iur. titul. 1. . inquit , 'ogi 4 u%v tv cAc hoc eft,pof- feftio eft deteeio^ou« animo dominatis fit. Eft enim pofseftio ipfa dominij preambula,ex qua dominium origineni fumpfit.Itaque pofseftio proprietas eft & vfus,fiue ačtus pofftdendi agri,aut «dificij,non ipfe fundus aut ager, Aliquandotamen pofseftio genera¬ li nomine fumitur, pro ipfis bonis immobilibus, vt funt tabern«,hofpitia,horrea,& huiufmodi. Atque pofseftio non folum pro proprietate ipfa, neque pro ij>fo pr«dio fumitur apud Iurifcorifultos &'in con- ftitutionibus,fed etiam apud alios autores.Ciccr.in paradox. Etenim,air, ifti callidi seftimatores prača Sc agr.os magni «ftimant, quod ei generi pofseftlo- num nemo nocere poteft,Connanus li.3.capitulo 3 » num. 2. Poss e s s 10 & ager dirferunt. pofseftio eft vfus (h.e. dominium pofseflionis, cuiufmodi pofsefsores fun- dorum patrimonialium,fifcaIium,municipum, cm- phyteuticariorum,habent) ager proprietas loči eft, hoc eft dominium proprietatis eius loči defignat. Drr.Goedd.ad 1.115.0.4,de verb.fig.' oS s £ s s 1 d,inquit paulusin l.i.in prin.ff.de acquir. pofs. appellata eft a fedibus : & vt Labeo ait,quafi pedum pofltio : quia nafuraliter tenetur ab eo qui ei infiftit.cjuam Gr«ci K&njS v dieum, hoc eft, dete- tionem. Et ixac refpexit idem paulus in Icg.pofli- deri autem. jf. gen era pofseftionum.codem tirul.cum ait:Et in fumma,magis vnum genus eft pouidendi, fpecies autem infinit« funt,p uta infifteru rei , licufc pedibus ad hoc vtimur: vt nos in ali-iuo ioco pon^i- mus.Qjj.are &noftratae iingua,tefte D.O Ide nd. rede dicimns ppl se ftione m ; ein 'Btfittjung, -i * eden do Et cu fignificamus aliquem tv.ffic: nua ref um dominia habere,Er ift gemigfamgefejfen . T Iciat.difp unt.. Uhro i.capitu.i.Pofseftio,inquit Bart.eft ius infifiendi rti non prohibit« pofftderi- P utac tamen idem in l.i de appel.ab effedu non probe definiri:dum Placentini definitionem inibi improbat, id quarn confiderate £ii 7 V A N T E O. ‘fiat,ApeUus aliorum relinquit iticlicio.Aliis eft pof¬ feffio v lu s rei a proprietatc vel iure feparacus.Hinc vlucapio , id eft acquifitio , qu« per vfum , ho c eft, pofteftioatm 6r. Vide Aiciatirm interpretantem d. Lqu«ftio» & Old. cui non eft,in dilu-cidius qu«que inuoluta £ ra d e n d o,fec t±n d uMn princ. Ciafl’ adion. 2.Spieg.Adde Forcat.in Neeyom.dialog.7$.n.2. P o s s e s s 1 o,vt definit Gallus vElius, eft, vfus pofti- dendl agri aut sdificijinon ipfe fundus aut ager.no enim poffellio e rebus qu« tangi poffuntffed qui di- to at poftideri res,is vere poteft dičere.itaque in legi- timis anionih us nemoexi?squi liti ga n t pofteffio- nem fuam vocare andet, fed ad interdidum venit, vt pr«tor his verbis vtatur,Vti n one poffidecis eurn fundum,quafi dicat\,a. (id eft,quo de agitur} quod n^c vi, ncc dam, nec precario alter ab dtero pofti- detis,ita pollideatissaduerfus ea vim fieri veio.H«c Feftus.quem locum ita corredum fic interpretor,vt adio nulla fit his concepta verbis, Hanc poffeftk)' nem meam eftfe aio. Hot *li$ Possessio & quafi poffefiio differunt. nam illa tum dicicur , quum aliqua res corporalis naturali- ter tenetur;h«c vero,quum incorporalibus rebus v- timur,qu« naturaliterteneri non poftunt, vt ferui- tutibus. Hotomann. Qoandoque tumen pofteftio quaft poffeftionem fignidcat,cap.a.de in integ.reft. Prat. P o s s e s s 1 o interdum non folumapud lurifcoC & in Conftitutionibus pro proprietatc ipfa , Teu pre¬ dlo capitur/ed etiam apud alios autcres.Vnde pof- 30 feftiones Vrbance & ruftic« Ciceroni inPhiiippicis. Spieg. Vos s s s S 1 o bon« ndei. paulus,inquit,Infinha$ efte poffeffionis cauffas & fpccies. Sed vnum genus pof- iidendijvel etiam poffe diuidi poffeffionis .genus in duas fpecies, In bon« ftdei aut non bon« fidei pof- fefiionem. Itaque vnum fit genus poffeffionis,cum rem tenemus noftro nomine, quam nemo alius pof- fidet,ne animo quidem: Species autem fi cauffam e- ius fpedes plurim« , vt pro donaio, pro empto, pro 40 h«rede,pro legato,pro fuo. Sin fidem eius qui pof- fidet, & ipfius cauft« iuftitiam , du« tantum erunt fpecies. Vna bon« ndei,altera mal« fidei. Qu« ra¬ men fides genus pofTeftionis non mutat, Ted genere eadem eft vtriufque poffeffio : Qiiia poffeffio fadi eft,& in ca nihil aut quam minimum iuris requiri- tur.Nam quod Vlpia. dixit:Interdum de vi compe- sere tam ris qui naturaliter, quam qui ciuiiiter pof- irdent,nil al i ud voluit dicere, quanviuftum& iniu- ftum poflefforemillo interdido vti poffe. vt Iul.de precario.Duo infolidum precario nabere no- magis poftunt,quam duo infolidum vi poftidere,aut clam: Namnequeiuft« nequeiniuft« poffeffiones du« concurrere pofiunt.Connan.li.3. c. ic.n.5. &vide pau- lo poft poftlftores duo. IP o s s s s s 1.0 bonorum,vel bonorum poffeffio, neque enim rixandum eft de ordine verbomra, quem Do- dores innni curiofteate hadenus ob^eruant, putan- tes aliud efle bonorum pofteftionem,& polFetiionem bonorum:definitur ab Vlpia. jn L3.iT. bonorum igi- tur poifeftionem.ff.de bono.poiT.Old, ^osSessicnem certam continuamque Jurecon- fultus in Lferuitutes.fF.de feru. appcllat certum co- tinuumque vfum : Neque enim aliud quidquam eft pofTeftio quam vrus.'l.qu«ft io.ff.de verb. ftgniftc. in incorporalib.pr«fertim,vt in feruitutibus &in aliis iuribus quorurn vfum pro pofieftione accipiunt Iu- rifconfuit.leg.quoties.ff.de fer.»Sane poffeftio certa concinuaque dicitur non interrupta , non aliquo •tempere interpolata, id quod perfpicuu facitiure- >€onf 0 diwn confirmansferiututes rufticorupr«dio- rum non habere certam conrinu&mq H epoMonem ait. nemo emm tam perpetuo, ramq«e continemu- ire poteft,vt nuilo momento poffeffio eius imerpel. lari videatur. Corraf.deftru.inRubr. : p o ss ES Sl o continua dicitur,nonfolumq U xt)enes vnum atcjue eundem femper eft )V erumetiam q UJ ab vno ad alium legitime tranflatafuerit. Etenm- tempora poftefftonis,quibusautoresbona fidepof, federunt,merito debent prodeffe & reputari adef*. plendam vfucapionem iis,qui in locum eorurofucl ceduntjftue ex contradu,ftue ex vitima voluntate. P uta haredibus accedit poffeffio tefratoris,& e®, ptor vtitur tempore venditeris,nec folum immedu> ti, v fed etiam vi te no ris, N ifi forte medius aliquis« audoribus non poffediflet,quiatimc non poftetp« rerum naturam cenferi coniunda feu cotinuapof. •fe(fto.Sc«uola in l.deacceffionib.in princip/Veni. leius in l.in vfucap.jT.T.ff de diuerf.temp.prsfdi^ Oidcnd« -- 20 p -ossess 1 0 defundi quafi iniunda defceadiiad h«redem, & plerunque no-ndum hsereditateadita ■completur.Paulus Ieg.cum miles. Ex quibuscad maiar.Spicg.De quo latius.CorraftMifceilan.lib^ cap.i2.per totum,& c.fequenc. p ossesS 1 o fiduciaria dicitur,qu«fub manuregii po:iidetur;quafi'fide data accepta fit a ftduciadida. Bud«.in. 1 . pofterior.de origin.iur. CoriaCMifcdL lib. 6. 0.9.11.5. P g ss a s s 1 o iufta illa cenfeiur,qu«fuamvimacpe. teftatem habet,poffttque fuppeditare conditionem vžucapiendi, fcilicetper Icgitimum titulum , bo. namque fidem : denique & rem qu« vfucapionea admittat.Spieg. possessio momentanea , vide Tupra momentJiij poffeffio. p o s s e s s 1 o duplex eft,vna qu« iure con(jftit,aitf- ra qu* corpore,leg.nemo. Codic.de adqniren.pel. Auguft.in fti-rm.de vita clericorum : Quodvideiar, inquit,poffidere,ficut iuris periti loquuBtor,iRe non corpore.H«c naturalis ftue corporalis dicitur, illa ciuilis,nulla eft tertia:qu« dicatur naturalist ciuilis. Et hanc vero &iilam ad dift.leg.neraoic Bafilica definiunr.No.^« iTupuaiKUi ,» , tk quia poOideo,nec vllaoii. 1 liam cauftam polfeifionis dicere poflit l.ii.jT.vltirj ' ff.fi quis omifTcaufT.teft.l^.jr.idem Celfus.ff,^ j ex cauff.in poffd.-no.fFde eond.&demonft.leg.ij 1 quorum bonorum leg.i. jT.quia autem.Digeft.q I3 J legat.ieg.vltim.Digeft.de precar. Ita poflident (j. j res raptores,violenti poffeffores , quique fcis^ j prudentes ab eo,quem dominum non efle,vel4 1 nandi ius nonbabere fciebant,acceperunt: £ tc -j | nullo iure rem hsreditariam totave hsreditatta, ' fcientes ad fe non pertinere,poffident, & omnss^ iniuftecontra domini voluntatem tenent. $,p ?0 , pofteftbre.lnft.de interdid.l,34.5T.i.ff.pro emsjo,!, 1 14.jT.poft annu.ffde v fu ca p. 1 .13. «T. ift.de pet,j l.i oy.Digeft.de cond.& demonft. Hoc titulo pelt- • detur quod vxor viro,vel vir vxori donauerit.Je?. ib.ff deadqui.poft.Brift. PR o foiuto poffidet,qui rem debitam vel aliuž^l i in folutum eius loco accepit.leg.prima,Digeft.^ empto. Pro fuo pofteffio ad onines poftefiionum fpeci« t porrigi poreft,quas quis ex iuftacaulfi naausd Sed huic proprie locus eft in lns,qux propriura J j fpeciale adquifitionis nomen non habenr,vtpuuii ! his qus coclo,terra,mari,vel ab hoftibus captapof fidemus:ite quse vt in rerum natuia efTentftccim^ & qus quafi donata,legata,vel empta, velettiisj. latu , aut ex caufta dotis debita cum veriust« fubcftct,accepintus.l.i.& Ii^Fpenultim.infia|w fuo.l.j.^.vltim.ff.de acquirend.pofT,1.68.DiA iur.dot.l-5.1.:7.& I.32. ff.de vfucapion. Briflonics. Aliud porro eft pro fuo poffidere, &aliud ptofa« vfucapere.pro fuo poffidet hi,qui fačti funt domini eis modis , qui referuntur in l.a. ff.pro fuo:Scdpr® ! fiio vfu captunt hi,qui & al titulo vfucapium. p r o fuo quoque & aljeno nomine opponuntutiCi- iac.ad 1.2 .ff.pro fuo. possessor accipiedus eft,qui in Jgro,vel ciuitrt repoffidet,!ut ex afte.aut pro parce. Sed &qjiTe čtigalem,vel emphyteuticum agrumpoffidet,pol¬ ic flor intelligicur.ltsm qui folum proprietattnb bet,pofleftor intelligendus eft.^ Eum vero,quiun- tu m vfumfručtum habet, poffeftorem non effe,VJp. fcripfit.vt ait Macer.in l.fciendam.ffquifarifib* gan.Spšeg Pofteflbres feparantur ab cmphjrai cariis,quoniam pofleftores domini efficiuntar,©- phyteuticarij domini non efficiuntur, l.i.ffijp večl.id eft,e-mphyt.pe.vt dixi in L9.fup.de orani i> gro def.Habentur ramen pro dominis, & in l.potfd- fores.C. de fund.patr.li. 11. fimpliciter domini »p peilantur.Cuiac.d.i.pofteftores.C.defi/ml.pain^ lib.11. possessorbs duo eiufdem r ei in folidum antfle poffint,qusfitu fuit,vt annotar Cuiac. lib.51.obkr. 32.inter Proculianos & Sahininnos.Hiadmittebant duos pofteftoresftlii non i f em L3.iT.exc0ntrari0.fi. de acouiren.pbft.Proculianorum fenteua pbtinu^ quidem generaliter,vtnec poffint dno infolidu poffidere ciui.iirer, nec dno naturaliter,ncc vnos ciuiliter,. Viter naturaiiter , nec vnus iufte,2lier /n iuftefteg.fi vt certo i T-fi daobiis.ftcoRiniodXouo.ff- de preč.Nec moueinurl. & habet jf.eumqi;i.fteo. qu£ & poffidere eumftatuit qui precario rogauvt, vt libi poffidere liceret,&eum quirogatuseft. Na iurapi 2133 PAN /ufflpta ealex eftexlibmad Sabinutn r quiduos poffdfores admittebat, &vcrior eft Labeonis fen- tentia in ea fpecie eum folum poffidere , qui preca- rio roga uit vt fibi poffidere liceret. Nec leg.3il.vti poffid.nam in ea ha?c verba magnopere expencii vc- lim.$iquisproponerer, ex Sabinifputa)& Trebati; fenteruia,quibus neque Proculiani neque nos.ere- dimus,&infpecie eo loči propofita,fi Titius vi aut clamš me poffidet,futurum fit vt eum vincam in- 6 terdifto vti poflidetis,propterea quod,etfi non pof- c iideam,ramen perinde habeor atque fr poffiderem, i eum habearn interdi&um vnde vi vel de clandefti- k napoifi.-ffionedeg.fi quis vi.fr.de acquirend. pofief. i 1.7,5.lulianusif.comm.diuid. Et multo minus mo-' » nemur,i.fi finita.jf.cum autem plures. fr' de damii • p infeCl.qua plures mirtuntur in pofleffionem in to- tf tumex primo decrcta/cilicet cuftodi^ caufla ,-tion K vtpoflideant,& mittuntur quidem fingidi quafi in £ totum ., fed concurfu parces habent &.ex fecundo £ decreto pro eis partibus poffidere iubentur, Cuiac. 20 l ^.obferu.ji.adde Vuheium in comm.lnft.de inter- dift.in prin.n.1314. j o s sn s s o r bonce fidei eft,qui illafcfam rei alicna?, quam poflidet,habet confcientiam, leg. bon# fidei i09.de verbor.fignfi.qui a quolibet.de contrahend. i. cmpt.leg.j.ad leg.Fab.de plag.l.fi ab eo,l.(i furt. jf. p i.Digeft.de vfucap.D. Vultei.li.vn. difcepta?. ftho - laft.cap.vltim.De quo fi.c Diuas Auguftinus libr.i. e defide & operib.vt eum refert Gratianus ca p.fi vir- 4 go 32.qu^ft.2.Si virgo,inquit,nupferit nefciens viro alieno-.hoc (j Temper nefciat,nunquam ex hoc adul- i* teraerit:!i autem fciatjam ex hoc adulcera eflfciiu * cipir,ex quo eum alteno fciens cubauerit : ficut in s iureprsdiorumtandiu bona; fidei pofleftor rečlif- fmedicetur quifque,quandiu fc poffidere ignorat p dienumicum vero fcierit,nec ab aliena pofleftione recefTeritjtunc'malce fidei pofleftor perhibetur.tunc i iufteiniuftus polic flor vocabitur. Ha;c D.Augufti- nus.vide Goeddsum ad dA&.I.bonae fideii09.n.2.ff f ^ verb.fign. t ? o s se s s or em efle & in pofteffione efle differunt. \ lnpofleffiooe eft depofitarius, comroodatanus , co- * lonus,inqoilinu$,is qui precario rogauit, vt morari 4 lice«,non etiam poffidc.re,vel fequefter cui partes cullodiam talitnm, non pofleffionem conceflerunt, £ iimilis hic depofitariofille commodatario.lte is qui P oprimo decreto miflus eft in pofleffionem, čredici 1 Teruandi cauisa,vel dotis,ventr ficgatorum,damni f infedicaufsafi.certe jf.is qui.fr.de precar.l. fr quis anteff.de acquir.pofscf.&quJ.bus ij locis dicumtur •natoraliter poffidere, impropria & confufa iocutio eft)Cum fint in pofseffione naturah potius , quani pof(ideant.qua de caufa eis interdičta pofsefsoria nondsnturd.ofiicium.fFde rei vind.Sed dantur do- ®inis apud quos pofseffro remanfit, veluti depoli- ^ori.comm.odatoridocatorijci qui precario rogatus e Mebitori & fimilibu'..,Hi enim per iilos poftident. lili ergohis non fibi.Si non f.bi.nec igitur proprie foffident. P-offid ere enim eft fibi habere- Fručtua- rius quoque eft tantummodo in naturali pofseffto n e>non etiam vere naturaliter poffidet. Solus enim 6° dominus pofsefsor eft,& poffidet perfruftuariumec fl lia ratione dicitur retentionem vfusfruiftus efse fpeciem traditionis,quam quod qui retinet vfum- ftuftum.definat fibi & incipiat alij poffider^, leg. naturaliter ff.de acquirend.pofseft.Vlp,ait.Natura- Iber videtur,quod verbu eft iec . n.onvnis quividetur poi'fiderc > t-tiam po fic!et,vt.debitor pi- gnus poffidere & vfucapcre videtu: .n c tamen pof- lidet.Li cetenim fručtuarius non poffideat, tamen 70 rei.cmotusientumad eum.per,tinet,ea r.es.etii- TE O. 2 '34 cit,vt in plcriiquc partibus iuris,etiam pro domino habeatur , interdičta ei pofsefsoria accommodatur, q'uae c3eteris,qui funt in pofseffione, non accommo' dantur,Cuiac.9.obf.33. ?-o s s E s s o r 1 s comoda lisec funr,quod probandi o- nus in aduerfariutransferjur , &. quod in pari cau- fa pofsefsor abfoluitur.l. 62.ft.de iudj.20.fr. de pro- i>at.leg.i.$\inter.ff vti poffidet.l.12. jf.pen.fr.de lib. cauf.jf commodum.Inft.de interdid.Brifs. 'oSSESSOR inccrtus ille dicitur,qui nobis inrertus eft,cum ignoramus eu poffidere :& eum poffidere fačli fitjiuiufmodi ignoranria fačh alicni eft pro“ b.tbilis.Refpcdu autem fui ipfius nemo omnino in certus pofsefsor eft. Gmdd. & Alciat.ad l.fuLfigna- tum.39.fr' de verb.fign. >ossessoRias ačtiones Tryphoninus in I.jo.ff dc bo.liber.ipfam bonorum pofseifionem vocat.At in I.4. jf.vlti.ff.de Carbon edid.hoc verbo ea? adiones fignificantur,qus benorum pofsefsorib. rcrum ha?- reditariarum perfequendarum gratiadantur.tit.de bonor.pofs.hčere.pet it. ff.Rrifs, Jn eo porro quod dicitur pofsefsorem immobilium rerum fatifdarc non compelli,pofsefsor accipiendus eft,qui in agro,vel ciuitate rem foli poffidet,aut ex afse,aut pro parte 3 &qui vedugalem eniphyteuti*- cumue agrum poffidet.Item maritus,qui doti acce- pit,vxor quae dedit,domi.nus quoque proprietatis, licet vfusfrudus alianus fit, creditor vero , qui pi- gnori tenetjt^m friiduarius pro pofsefsoribus non habentur.l.i5.fr'qui fatifd.cog. In interdi&o Qaod 'legatorum,verba ha?c,Defiit poffidere j^fic accipi- mus,fi defiit reftiruendi facultatt.m habere.leg.j.jf, quod ait Pr2tor.ff.quorum legatorum. Io adionib. in rem pre pofsefsore habetur,qui fe liti offert , & quafi pofifidens condemsa.tur.Li5' jf.non folum.ff.de pet Jicered. Eadrcaufsa eft eius,qui dolo defiit, pof¬ fidere , aut quo violo fecit ne poflideret : quia p ro pofseffione dolu.s eft.L174J.193.fr'. de diuerf.reg t i tI> *qua ex l.i jf.idem Labeo.ff.ne quid in loco pubiic* •fumpta eft.-Brifs. p-o s s e s s o R 1 v m eft de rei pofseffione,V uit.lih.4, .in prin.t.ij.n.j.com.lnft. p o s s £ s s .o r 1 v m iudicium fernper antecedit peti- torium,nunquam fequitur.Vult d.tit.n.5. p o s s 1 d e R H , cft/y« 7 cv, dicitur quod commo.de fieri poteftj.nepos Proč ul o, v bi v id e Bart.de verbor.fi- gnili.Prat. Possidentv R proprie res corporalcs demum.l.3, ff.de adquir.pofs. Vndebene Theoph- in tit.de in- terdift \oy.hxj definit avfjgrti Jt 5 vr Iuravero caeteratfue incorporalia non poffidentur, .I.2: .jf.penultim.ff.de petit.hsred. Sc eorum nomi- • ne,v'elut pofsefsoria interdida comparara funt.leg. vltim.ff.de feruitutib.vnde v/usfrudus aliarumquc, fcruiiutum quafi pofseifio efse dicitur.l.2. jf.vitim. ff.de vi & vi arm.l.23. jf.i.ffex quibas caufmaior.L .lo.fffi feru-vind. Per abufioncm ramen & harc pof* fideri dicuntur.l.9.1.18. jf.Iulianus.fr’. de pet. hsrecL L2.if.comm.pr2d.Lvlt .in fin.ftifi.pars ha?re.d pet.l.2, jf.vitim.ff.de-precar.l.vit. ff.de itin,aduque.l.vit.ff. vti poffidet.Brifs. p.ossi d e s e verbum efse.a fedibus dedudumjpfiirs compofito deno-tat,& coniugata verba d-eclarant:vt .Affidere,Obfidere,-Dcfidcrc.. Sedeš autem dicutur* in quib.quis habirat-Hinc apud Virgil.li.i.^^ncid, ;&ed.es %>bt fataquietas ojlendunt, Varro iibr.4*dc ling.Lacin.Pos vjetus verbum efse ait,quod potentem figntficat,vnc!e impos,& PoAfi, & Verbum pol’fidvxc,quafi*qui potut fc-.fi.-: e t«i .,v. v 2I S5 P A N T E O, fedem atque kabitatlonem fuam aliqiio in loco col- Jocarc. Atque hsec quidem etymologia eft, ex qua verbum hoc in prsediis p rimam pofitam fuifTe con* fiat. fedpoftea mobiles etiarn adres & mancipia tranflatum eft. PossiDSR E & tenere difterunt. Tenere namque dicitur.,qui corporaliter quidem obtinet,fed non a- nimo ac poteffiate dominr *, velmi icruus, in quem domini vocabulum non cadie, ne peculium quidem fuum pofiidere dicitur:fed tenere. IauoMibr.24.de 10 acqui'r polf. Etpeculium quod feruus ciuiiiter qui- dem pofiidere non p o ftetj fed naturaliter tenct,do¬ min us creditur pofudere. At enim Pompon.in l.i?. jf.4.ft.de prccar.aiHrmat eum quoque qui precario rogaiiit,pcfftdere.Placet,inquit,penes vtrunque ef- fe eum hominem,qui prscario datus eftet.penes eu qui rogailet, quia poidldea^corpore : penesdGmi- num*quia non difcelferit animo pofteffione.Refpo- deo,pofiidere hoc loco di&um effe pro Tenere;que- admodum polfeflio pro vfu fa?pe vfurpatur , Sc fi 2.0 maxime poflideret,non fibi tamen,fed domino eum poflidere.quod vel hinc Ifcct inteiligatur, quia re commoda,non pro fua,fed pro aiiena vtitur.verum quia coRitnodum polfeflionis ei concelfum eft , ob eam caulTam pofiidere .videt«r;quemadmodum fru* $uarius qui in dieU.6.ab VIp.pofiidere negatur,ab eodem tamen in h12.de aeq.peli.naturaliter videri pofiidere dicitur.quid ita^nirftirum quia quicquid emolumenti verus domin us cx poflefiione fua pof- fet pcrcipere,id omne fru&uarius percipit: vt non 3° male in aiiena reac poflefiione pofiidere dici pof. fit.Similiter Iauo- 1 . 1 . 16.de vfurp.Qui pignori dedit, ad vfucapionem tantum pofliaet.quod ad reliquas omnes cau fas pertinet,qui accepit,poflider.Quomo do?Quja emolumenta omnia , qus percipi ex pof- fellione polfunt,aliena in polfeflione conrequitur, jficvt poilidere ipfe videatur. verum hsec inter il- ium & hunc polfeflorem differemia eft , quod ille pro fuo iure,hic pro alieno:ille tanquam dominus, hic tanquam procurator ac vicariustiile pro fua po- 4 ° teftate & in omne tempus 3 hic liduciaria opera & ad tempus pollidef. Quod li cui dubium id etiam vi¬ deatur,is Celfum audiat,qui in 1 .18. ff.de acq.pplf.lic loquitur,Quod meo nomine poflideo, polfurn alie- no nomine pofiidere,nec enim muto mihi caufam polleffionis,fed delino poffidere:& ahum poffelfo- rem minifterio meo.facio.nec idem eft pofiidere, Sc alieno nomine poffidere.nam poftidet,cuius norni- ne peftidetur.procurator aiiens poffeflioni pr^ftat minifterium.Hsc Celfus. POSSessio ab eorum confuetudine manauit, qui primi fedes in locis vacuis collocabant,vt Paulus in J.j.ff de acq.poCinquit.Verum eum hominum aua- ritia fede vna contenta non fuit,plurib.in locis eas collocare c<£perunt}& quia plurih. in locis vnum ef¬ fe corpus non potuit, iccirco vicarios habuerunt, colonos Cc.St inquilinos,qui quod corpore in iis lo¬ cis inftftebant,corporaliter tenere,& interdum pof- iidere dieti funt;quum ipli domini animo ac men- So tepoftefftonem retinerent.PapinJ.44.iT.2.ff. de ac- quir.po{T.MuItum intereft,per nofmetipros, an per alios polftdeamus.nam eius quidem quod corpore noftro teneremus, pofteftionem amitti vel animo, vel corpore:!! modo eo animo inde digref!! fuifte- sTiiis,ne poriideremus.eius vero quod ferui vel etia coloni corpore pof!idetur,non aliter amittipoftef- iionem,quam eam aliusiugrefTus fuiiier. Vlptan.l. 2o.ft!god.P6ftefnonem pupilium finetutoris audo- ritate amittere pofle conftaiuion vt animo,fed cor- H55 vclit amittere.hoc enim non poteft.-Paul.inW ., Qui iur£ familuritatis amici fundu~ : - ' 6 ' 4 1 detur poriidere:quia non eo u: vtpoiddeat , hcet sorpore infuniofit.Ho. • 1 , ~v,*.dum ingreAttni. tomann. P o s s e s S 1 o ius eft,fiue ea fegib.permiffa (it , non Ist ciuapropter & fur &ereptorres aMatjsrf fident.Si rem,inquit Paul.apud te depoficam Ll raciendi caufa contreaaueris,definis poffidere.lt. 3-jr.i3.eo.&qui vi dominum derecit,fi in poffeffi™ turbetnr.mterdiaum recuperaroriiim habebit lej r.ff.de v, & vi a™.& V 3( or cui maritus donationu caufla pofteifionem iniufte ceftitjpoffidet. le aperiuntu£ mui'ae i!. quae 4 ^ luisen accipiunt.Spieg. Post e ju o s. s parte teftamenti ita cauit,leg.i2. fT.de aiimcnt.ve! cibar. ■Poster it As , pofterum feculuni , fiue homlnes qui poit nosnaftuntur. vt apud lurifc.in leg. j. Com. deleg. Pnsrerrurit^nf ad filios , fieut antiquitas adparentes l.cura fcimus.C.de agriL& ceniit Jibr.n* %g. Posteror vm appellationeliberos tantum, non et- iamlibertos eorum,quibiis fideicommifium reliftu '° eMdeicommifTo comineri, neq«aquam incettum eft,ait Modeftinus in fin.I.quod his verbis.Sj.jT.j, v r - bi vide Bartol.ff.de iego.Spieg.Prat. -Posterio res appeilatur,qui vitra trinepotes funt, &omnes in infinitum defcendeir.es , l.vlt.jf.paren- tes.ff.de pradibas &adfinibus quos Sc mineres Lati- nisdici Seruiusin 8-Aia.feribit. Maligna igitur fuit illaCaligul$interpreratio, auapoftetorum noraeti -ad filios coartabat.negans vitra hunc graduni debe¬ te poftero sinteir!gi3quemadmodum Suet.in Calig. qui liber ex qua ciuitate in aliam ciuitatem abierat, in eandem ciuitatem redit eo iure , quod conftitutum eft de poftliminiis.Item qui feruus a nobis in Jbofliu poteftatem perutnit, poftca ad nos redit , in eius poteftatem cuius antca fuit,redit, in iure poftiimi- nium equi, & muli , & nauis, eadem ratione.Hsc Peftus.Hot. FOSiiMiNiVM intuetur tempus mortis , & tefta- menti fa&i,quse duo tempora coniungit,vt,fi mor- 10 tisterapore ius teftandi habuerit,tfcftatus decefliffe videatur leg.pater. §. vkim.ff.de capt.& poftlim.re- uerl. posti i m i n n ius & lex Cornelia ftepe concur- runt,&proeodem nccipiuntur.Gmdd.ad lcg.3, jf.i. n.2j. Postli minivm eftjius amiflat rei recupcrands ab extraneo,&in ftatum priftinum reftituendce inter. nos ac liberos omnes populos ac reges Iegibus ac tia fa&a videtunan quia fortatfis & ftlimen veteres vt Stlitem dixerunt,di vel contraaicendo aduerfano.l.i.ST-1. de poftul.Kodie tamen mutata Rep .& forma iudi¬ ciorum ordinariorum abrogata ? hoc verbum ad ad- uocatos qui iura ram in iudicio , quam iure fugge- runtyaccommodari cospitjlcg.i ^.Ieg.aduocati 14.C. de aduoc.diuerf.iud.leg.prima.2.4 5.Cod.de yoftu. Fiebat autem varias ob cauflas. Poftulabatur enim id,quod imperio magis quam iurifdiftione expe- diebatur,leg-4. Digeft.de iurifdičl.leg. prima.ft.de praetor.ftrpul.leg. prima & dičf.lcg.4. in princip. duas.jf.hoc autem iudicium,l.pr*tor 7-fF. dedamn. infečl.vid.Gcedd.ndleg creditores 10.in princcn.2,3. ftlde verb.fign. po s- tv lar Ralias eft aceufare , deferre.Erif- fonius. p o s tv L a r e fufpeftum,id eft facere.vt loquitur hj.. ft.de fufpečt.tuto, •P ost v lar e capitis , pro reutr, facere criminis capitalis. Papinianus in leg.53. Digeft. defideiuf- foribus. postviAre expiiatsehareditatis.l.haeresiuri.Dig. de neg.geft. p o s T'-' l ar e iudicium , vrnhrechtanfiichen^oftulz' re ttxm i einen ankldgcn : mit recht furnemen. Spiege- lius. POStvlAre qusftioneni, eius eft ^ inquit Budsus, qui iniuriam fibifaftam queritur,autalterr, quam vindicare ad eurn pertineat.Spieg. postvlaRE prasterea is dicitur,qui rem per fe iu- ftarfi admodum exigit 5 aliquanto inftantius, quam P A N T E O. M45 petens. Vnde Curtius , Poftuiabat, inquit,magis quam petebat.Prat. ? o $ t v l a ri, paftiuum. Vlpian.primum igitur tra- ' o potentioribus pares cffe non poffumus.in leg.ter- riajn priHC.de alienat.iudic.mutand.caufia&a.Vi¬ de tit.Codic.ne liceat potentior. patroein.litigant. pra?ftare.& Az.on.in fnmma.Spieg; joTEfi r verbi vis ac fignificatio interpretibus gnam dirputandi bccaftonetn pr«buit:ta autem ea in re quas cx freqncmuta Dočtortar, traditionc,ha- beto dočkinas. Prima,verbum Potefhainrmatiue prolatum.non necelfitatis eft,fed v.oluntatis I.ftepe. Digeft.de otfi.pVseftd.Etiamfi adiuaicem referatur 60 l.non quidquid.ff.de iudic.lcg.r.Codic.quomodo Sc quando iud.neque enim vt Papinian.ait , continuo iuris neceftitati fubiicitur , quod iudicis poteftati permiff.imeft.dičU.non quicquid. Vnde lice-t iu- dex die peremptori; fententiam ferre poffit,non ta- men adhoc cogitur,fcd contumacem in diem fe- ouentem poteft expečtare. cap.confuluit.de otft.de- legir.Cum igitur pofttum in iudicis poteftate, iuris neceffftati nuilatenus fubiiciatur.di^c.L nor. quic- qu«id. Digcft.de iudic.& di&.hg,i.Cod.qubmcdo& 70 p otestas dupiex,Dorninica &patria. Domini« Ruando iudex.peripicue conftat Accuf.& Fulg.per- dicitur, quam i us gcnti umiDtroduxit,&patrihua iusciuile peram inrellexiffc leg.i.ff.de iunrdift.omni.iudic. exiftimnntesadeaqueper Vlpian.iilic iudicispo- teftati committuntur iudicem adigi poffe. Quod pra?ter naturam & proprietatern verbi Poteft. I n . terdum verbum Potcft,ex fubiefta materia nccefti- tatis eft.l.li mandauero tibi.tf.ftn.vti Accuf.Digeft. m a n d a r . fe d & p c r i c u 1 u m , v b i A c c u r f. C o d . fi n e c e n f. vel reliq.Vndeft concedatur epifcopo, vt poffitdP fpenfare cor.tra ius,cum hxc conceftiode difpenfa- tione neceffaria accipi debeat,poterit addifpenfan- dum epifcopus,per fupsriorem prscife cogi. Ar- chidiac.in cap.ctirn ex eo,de eledio.in 6.1temquod ft verbo'Poteft a din nfta reperiretur didioali^ua neceftitatis, putadebet, aut oportct,illudquoque neceflicatem importaret l.placet i.Cod.de pedaa. iudicib.cap.i.verff.& ideo vt Ecclelia. benefic.cap, oblat«.ad ftn.de appell.ftc in verbo , Mando.dici- mus,quod licet non cogat ,ded duntaxat adhorte- tur,6^ moneatjft tamen illi adiiciatur verbum prs- cepti,arčh;bit.cap.eam te* Vbi Dofto. dereferipr, Denique non ignorandum in vkimis voluntatibus cx coniedurata mente defunfti , verbum Poteft. refoluijVtftt necerfteatis l.ftdeicommiffijf.lijfvfr ba.fftde Ieg.^.Circa verbum Poteft negatiue prola- tum/eu habens pr«cedentem negatiuam,luc do- drina eft obferuanda ex crebra dočlorumtraduic- ne.Didio negatiua pr«poftta verbo Poteft,om'neta negat potemiam,neceffttatemque pr«cifam indu- i cic.Gloflun cap.i.dereg.iur.in 6.Vridefi lex mu- nicipalis dicat minorem , aut muiieremnon poffe vendere ftne confenfu propincr:sorum,negatuthint omnis vendendi poteft« , ea foiJnitate circumfcn*' pta,adeo,Yt eafpvctajfi ad contraftum vc-nditionii minor ant rnufier procedat , nec ouidem natura!« obligatio enafcatur.Bart.in l.cum lcx.coh2.ft.de6- deiuftbr.Verum enimuero quod dicimus negatiua pr«pofttam verbo Poteft,omnetn priuare poientii, Receffttatemque inducere,Panormitanus in capitu. lo Qnanto,per illum textum , de praffumptionifus recipi vujt,nifačla hac interpretatione,refultatet abfurdus Unfus. Temperatur fecundo traftatai : nobis dodrina,vbi'lex ftnipliciter eioquerelur>non vitra prouidendo.alioqui ft vitra procederet,feca dicendum.prouidens enim de remedio, indicatfe non inferre omnem potentiam h ftipulatioifta. $. ah eri. vbi Soliis laftita declarat.Digeft.devtrborum o'bligar.DL.nique,ft verbo Poteft,pr«poftta efletne- gatiua,ab eo qui poteftatem priuandi omnem po- tentiarr. non habet.veiuti a priuato leg. nemopaci- fcendo ff.de pačlis. de qua re vide Iatius tradlantem - Corraftum in rubr.de feruitut.ff. ? otestas eft populi. Conftlium Senarus: qui hic tamen Sc prudenti« & fapienti« Sc dignitatis no* mine tarnam valuir apud populum , vt tandemo. mnia eius coiffuha pro legibus fuerint obferuata, Conndib.i.c.i.n.6. potestas anrrbulatoria.Lege,ambulatoriavoiuu- t-as. p otestas famili«,fiue domeftica^on eft eadem, fed pro diftinaione corum, epiiin familiafunt, aut ea continentur , etiam ipfa diftinguitur. Sunt au* tem hi in triplici conftderatione, vna eft in marito Sc vxore,altera in Pareniibus,&lil)eris;tertia in do- minis Sc fernis , adto vt vnus idemque paterfaeri- lias,fi reipfa hos omnes habeat,fit & markus,#?^ tcr,&clominus;vna eademque materfamiiiaJ fttSc. vxor Sc mater Sc dominaraut ft vnum vel altcrum non hnbeat , habeat ramen ius iltnhsbendi.Dn. Vulr. hi.t. 8. in princ. n.^.Hinc «45 ius ciuile duobus modis conftiturt, au t iuftis nuptiis autadopuone. Drof.in Methodo inr. Tote stati dimittere & manumittere pro eodem nonnunquam fumitur: manus enim pro poteftafe pierunqde vfurpatur lhft.de libert. Manumittere aa tem proprie ad feruos, emancipatio ad liberos refer- tur leg.primaj. primo. Dig. quando actio de pecul. eftannal.Br ; ofa:us in methodo iuris. Pot e st a ti s veibo plura fignificantur : in perfona magiftfattis inlperium ].2if. ff de verboruffi fignifi^ io cat.l.i/:fEde iurhdichh $, ffnevis fiat ei, qui is pofl. I.i.ffad leg., lul. maieft. & ouidem abfolute potefta- tem appeliafi merum ialperuim quo in fačinorofos ■aniinaduertimus; Vlp. fcribit in 1 . ^.Dig. deiurifdich onm. i ud k in perfona vero liberorum patri a pote- ftasfri perlona ferui domlhiurrt.d-l. nif.Pofeftatis e- ni:n verbuvn non liberos modo trahimus, veram etiam ad feruos, Sc ad ecs,qui nobisbona fide fcrui- mu.liue liberi nnt , ftue‘alieni,fiue proprii fiat,h je fruftaatit.Nee refert cuius fexus fine l.i. $,in pocefta- Z o te-ffdeexercitor.l. i $.vit- ff de tributor qui in eiufdem.ffidedon.int. vir, Qnin poteftatis ver» bom ad eum qtioque,qa> ab hoftrbus redemptus eft, referimus i. to.' ff qui teft. tac. M eum agimusde noX£ deditione cuin eooui feruum n.on derendit, poteftads appellatione copiam facultatemque figoi- ficamus. d, 1 . iif. In poteftate enim habete ieruunb quod idnoxaiem ačfionem attinet,, accipimuseum, ^ ^ qui f> cuka tem Sc poteftatem exhi*bendi eius habet. j Qtod (i in fuga fit, vel peregre.non videbicur effe in poteftate l.u.J. prartor ait.ff.de noxa!ib.In lege Atti* ma,in poteftatem domini resfurtiua venifte videt ur lecundum Sabini Sc Ca®/ iiiterpretatiouem, fi eius vindicand* poteftatem habuerir: aiii ita interpre- tancur,li eius reivelut poffeftionem ita načhisfit, vtiufteauelli ei nonpoftit I-4. § tune m poteftatem, ff.de vfucapioo,poteftatem fui no faci?,que obtinent, (ignificari dicamus. Sed Sc in■[.#■.in fin.Digeft.ad leg.IuLmaitff poteftas a magiftratu fe* , paraturl.fiDfgeft.de arbitr.Bnffbn prA-t.adde Goedd. sddift.l.poteftatis 2if.Digeft.de verborum (jgnjtiea. 0 ltaque ^otejtas de magiftrata,patre > domino,ferui& rei,&: depoftefferemec noti de tutore,curatore & plurib.a- his,qui magiftratus non funt, pracdicacur. Gccdd.d.d. loc. totioREs in mufleribus iniungendis accipiuntur non iohimgcadu generis , led& fubftamia rei familia- ns,interprete paulo lib.i.fencent.. titul.2-8. vbi Cuiac. 2145 P A N T E r. dum eft.Bri(Ton.&: prde. PorrK.1 iis etiam.rebus'diclmntr, nobis Inuitis a d, -ueniunt. Aufonius.. Natu m cito morte potiri. Cons, poti rvs hoftium,pro eo , qui fas $' v šs sijof ^roAAcfi.Briff.. Pr AE,pro antejn J.fi fideiuffff.qui fatifd.cog.]. quicun* que.& i.mancipia.C.de fer, fug:t, Aliquando compa* rationem indu.ot.Vide l.ti quis iibertarem , infi.ff.de pet.h?r.& de.com penf.Spieg. prae ma-ni.,ad mamim, inprompiu. Vlpian. h27.ff.de pign.ad.petenti mutuam pecuniam creditori, qmim. pi? mana debitor non haberet^ jpeciesauri dedit« Hototn. prae feferr.e,?eft 4id.©,fadove, Sc ipfa ftatim fronteg qualem opinionem de aliqua re,aut v homine habeas 5 confiteriivide Vallam lib.5. -praeavditas , id eft prius auditas.vt legati preaudl- tas čuftodias adproconfulem remittant.l.^.ff.deoff. n , , - : - ( ------ —... proconf. Ra in l-7.ff.de decurion.l.vn. Codic.de potioiib.ad 79 i.RAE PND A,?eteri loquendi modo,in l.inuiti.i. Vlp. num.nominandi.libr. 10.potiorumnomejiaccipka- nrotulit neuuo genere: vb; Accurfins prebendana Yyy »47 P ANTE r. Iegit.Sc fubaudjfcjSnftoftam.lKempta veteris le&ionis adducit Alc.cap.4j.iib i. Paterg.qai obiter admonet, quas lacerdotum pracbendas vulgo vocamus, (*rto e, vt pareiu bus & pa tr:x pareamus. Quid enim hoc aiiud e a d ft u qu / m ' d.lige Deum ex toto corde, vt in pnore tabuia ■ & prozimnm tuum llcut teipfuni.vt in pofteriote tabu> )a Decaloji , vel aurhore ChF/ftobpattueni mcon ^ net in le omnes proximos 0'd. Pr a e c e ptt o,pro prajfumptione, vel potlus.vtficdiV 10 cam,antecapt;0!K,apudi>api2iian in Icg.i.de fund.in- ftrum.Cum p.*ter,inquir, duobuspratceptio«em'bo- norinn auiteded ifet Rkenan-nofier in Thefauroio- cution T.irito folennium, ofteixiit,pra:eipere večeri- bus quoqae author : bus interdum efie.prirumere,!!, ue antecapere. Sic Vlpian.in l.fi filia.D geft.famil.ej! cife. S- filiusfamtias aitj iufln patris obligat bebit hoc deb-tum prtccipere. 6c paulo infra, prj^. piet, Sc rrarcipit.Item hoc titul.l uem Labeo. leji. mus.aut fi pluribus fuerit vniusrei pratcepto relija. Spieg. fraeceptto in iute genus eftlegati, quod&pr*!e. gatam dicitnr,quc 5 tefiator vni ex hreredibusieste- ris coh-Tredibus aliquid legat. Verbi gratia, Titius, cim^ fuprema ordinai etjCaiumaM^aium,^ Sempro- nium harredes inftituit, c^terum M?suio fundum TuTculanum legauit, Msuius huiufmodi fundumiu- re pr^ceptionis , fiue.pr^leg v 5ti habebit. Itaque nos refte ei , qui exparte hacres aon eft , per prarceptio- nem relinquimus. Nam qui drcit prsEcipito, vel, 1° praecipuam accipito,non dubie declarat le ptsluppo- nete partem aliquam b^reditaris: hoc enimdicit.ad parcem,quam ei rehqui ,volo ipfum Sc illud nabere pr.Tcipuum. Exigebatur autem,quodperpr2ceptio* nem rebčtam erat, iudicio famil.eicifc. Ha:cTheo. philus in $. ! ed otm.Anch. praeceptionh Mdare.Sc^uola de leg.j.l.nomen-k Edio cx pa-rte, ait, hatrede feripto praeceptionenidc* dit.Spieg;. 40 peR pr.§; vit. Codvfam.ersirct.io.lF.de inftruft.vel.inftr.ini, F, de adimenddeg.Sc pafilm in.tiode leg.r % 6c :.BciiT. pr a ec e p x ion e s relinquerettem pteceptionu upor* ti-ones ttanfmitti, apud papinian. in fint.milesforo* rem.de leg.i.-Spieg. ExPRAicEPTiot,’rs caufta polTidere, vide U§.f q!iis j-o ex.ffquortegator. FRAECEPTostjmagifter^ui a rte m aliquaradocct.. p.R aecept.0 R e m omnibus beneficiis venerari.magBt laus eft auditorum. Soc-rati, cum difciptili mulrapro fms quifqqe Facultatibus offerrent,- >E!chinespaBpef auditor fe : piu-»i donabat. Certe , n>eo, parentibus,&- praBceptori bo^no, «unqnam pares reddi pnlFimgfj* tiff-.PTac. praeceptcRis optimi adfediis erg.i auditorem Fuam eft honeftiffimus.Non eft enim vuigarisamor, 60 quem bonaB iiterce inter pcsceptorem k difcipuiam conciliant.- ?r AECEPTVMjme praBceptio-prorcriptura^elinllni- mento in Lomb.lib.i.tit.i7.Si guaftaldusaliquidper donationem acquifierit, fit illi ftabile , liperprarcc ptionem indulgentiar regis hoc illi faerit confirms- tum.Item tit.feq. Reddant orani temperefecuntiuns domini fai pr*ceptionem ) Aymo.r!b.f.ti.^RicbMis compenditiin ad Ludouicum veniensjat;uliteipfi , ‘ cepttnn, per ,quod pater-fuus illi reg|iumamew^ tem fuam tradiderat.prar. 70 p k a e c e p r o R v , ac fclentiarum dodorum officium ed,Y tFc Ytilcs ftudioils pr^bjeaat^onbusficu^’ 3 * QUS- P qae erceltmtf.i.Cod. ie profeff.& medic, rt ea do- ccant qu« ad inftru&ionem anim«,corporis renim- que,atque adeo ad totius Reip. emolumentum fa če¬ te videntirr, Hoft.in fumma excr.de magiftris nu.4, (priusenim animas ,poft linguas eruditas fieri opor- «t)vtveritatem doceat,8č vel certe id, quadomnino verius credit ,nec quicquam ob vilius reirerentia vel verccundiam omittatjvel očculcet,c. relatum 37*difi'» - Maiore a.cum Reipub.malo prazceptor falfa vel ma¬ la docec, quam vilus alius munere docendi non fun- ^ gentiura. Hoft. in fumma aid. titul, numer.tf. Mulu no:<3tu,digna de prsceptorumofficio legere iicet a« pudD. Heresfaachmm inlibeliode educandis eru- diendifquepcincipum iiberis, qu bus addeN colaum Euerhardum in locis iegaiiibus inprarfat. Iaftinian, iaprocem.Digeft.cita.Cod.de vet.iur.enucl.Ad hanc ergo diligentiam Sc aftiduicatem magiftros acpra> ceptores non foluai necefticas Sc vtilicas pablica, ve- tumetiam proprium ofKcij ipforuni nomenexhor- ANfE F. it 5 « ter cemmunionetn fingul!s'propr'o nomine depn- tantur,vt fic f«pe in teftamentis.cum aliqua per prač« ceptionem fingulorum effe hartedttm confdribit te« ftator.Sidon. Appoil.libr.6. Epift. ad Patienteimillud autem deberi ci.bi quodam , vt dicanc Iureconfulti* praecipui titulo ^r.ec tuus poterit ire pudor inficias Adde l.vlt.in prin.ff.de leg.Ii.i.l.i.$,nec caftrenfe.Di- gefl.de col bon. Nec vero in htcredicariis duntaxait qu2eftiombus huic‘verbo locuseft. 'Nam & focius? prscipere dotem a foc*o decommuuibus bonis mi- meracam dicitur.l.8o.ff.pro focio. £t quod ex re al* terius dominorum cemmunis feruus qu«fiit, is ch- iuseares fttic , prajcipere dicitur. leg. 4f. Pigeff com, diuid. In teftamencis autem qui quid pr«- cip ere iubetur, id pr«cipuum Sc fui iuris fibi babe- re pr«ter hsredicariam. po.rtionem iubetur , Sc vt Gr«ce effe r t ure Kaj&uv, l.sf.&i.i.vlr.in princ. ff.de lcg.i.l.£d.ff.ad legem Faicid.I.10. ff de aliin.leg. 1.27.5. fi prarceptis.ffad Trebell-Briff. taci debet, cuni fciant fe holicores amceno illi hor- i 0 Pr a eci pvvm d citur,quod haticdibus per Prsccotio- toReipublic. prsrpofitos, Sc magiftrams iuuentutis ta.n aDeocjuam hominibus conftitucos effe. Re- uoiuant^p;asexeniplum Eli, idque ad fe eiiam per- tiaere fcianuf«pius intueanturjliud iCti in 1.6,§.fin. & ieg.feq.D geft .id legem Aquil.aon faciend« iniu- ri.r,fed monendi & docendi cauffa iuuentuti fe pr«- •fixos 8cleuem caft-gationem in parum benc dilcen- tes.veipeccames, non fieimiam conceffan effe,l.j.5. fin.adeo vt nimia prsceptoris feuitia inuita manere nandebeat, cu« culp« adnumeretur, l.^.ff.ad leg. 30 Aqud.Gaedd.ad l.cui.pr.num.n.ffde Tcrb.lign, ^aecioere , vulgus, quotare appellat, i.defignare quotBmquemqueauiculuin > quotumquodque capuc oppugnare veilt litigator: ne in vniuerfum adtniffus, licentcrtergiuerfari., & identidem euatiarc poftic* Gr«ci dicunt. Vide Budzeum in Annot.ad i. pofter.de org.iar.Spieg. fRA bc i d e r e ,eft abfcindere,recare.Briff Paaečjngimvs veftimenta,Accingiinus arma.alio- 4° veftimentorum appellatione, gladius compre- benderetur: quod Bayfio lutifconf. eloquentiff ne- 9 Uj quani vtdetut rationi confentaneum. Veftnnen- taenim inuenta funt, vt nos a frigoribiiSjCalore, Sc imbie tiuarentur: araia vero, vt a tcloram impetu* Spieg. Praeci PE^nte alios cape,&: id praecipuum fibi habet pester hxred tariam portionem:&, vt Gr«ce dicitur fiiia nupta.5.i.ff.fam.ercifc.l 3J.5. ^ffde leg.2.1 .5?o.ffad leg.Falcid.Prat. ‘R.AECIPERE , pr« aliis capere,ne conferatur in diui- fioneni.Vlpia.inl.fi fiiia nupta.§.i,fffami!.ercifc. fi R- liusfamilias,aic iuffu patris obligatus fit: debebit hoc ►■^ebitum pr«cipere,/«r ab^ehen.Old, *RAbc 1 p e r.e alias eft iubere»vt faciunt qui aliis pr«- fi>nt.Vnde pr«cepta Magiftratuum dicuncur, Sc pr x- ^ptaiuris.Old.Prat. nem legatum eftrid eft,quod iifdem qu\bus harredi- •tas relida eft , ita eft legatum , vt in iudicio farni* li« ercifcund« id antequam partes diftribuamur,ca« piant leg.^o Digeft, id leg.Falcid,Ieg.3f.5,i.leg.vitim, Digeft.de leg.2.1. z7-5.fi praecep.D geft.ad Treb. Eius autem legati hanc formulam Vlp.ca.Inft. 24. prodit L.TITIVS IX LAM REM PRAECI Pl TO-Item T1T£ fili.hoc amplitis de medio fu mi to ,5: c. L vxorem.4/. 5. 3. ff.de leg.j.Haiufmodi autem legatum , vt Caius bbr i.Inft. fcribit.non nifi vni ex hertdibus refinqui poteft , cui al/quid fupra hereditatis partes pcascjpul titulo relinquitur. ^Raici pvvm etiam habere quis dicitur quod ne- que in collationem,aeque in diuifionem venit. Brif« fonius. PRAEcipvvM,prGnoncommunicum aliis, 'fubinde legitur apud Iureconf. vt apud Scaeuolam in princip« leg.vlt.de leg.i, Et adiecit, inquic, fe prsecipua h«c eum fuique iuris Sc poft mortem fuam habet e yc11c* Spieg, Praeci pvvs , id eft fing id eft,compendio fennonis^ Sc per defe&mn , Sc aliquid fubintelligendum. Spi€- gelius. Praeclvd i,id eft excludi.Omnis agendiviapneclu- diturJ.vlc.ff de acceptilat. Praecones ( vocis etymum in Reuchlinianis Pro^ gymnafmatis indicauimus)SenatufcofT.poftquam de- creta erant 3 recepfebamriudices, & candiaatos fuis nominibus appellabant: literas in Senatu pubiicele« gebanr. bona, qu* profcribebantur 3 publicx auftioni proponebant, ac proclamabant, & pretia ,vtinqui£ Cšc.conficiebant.Spieg. ?RAEcipERE,pro inftruere,docere.Qua tationeprar- ^Praec one s in comitiis legum, fabirciente feriba le*» c «ptores appellantur,quafi infticutoEes.Cicer.de r.ni- bus:fapientia pr«ceptrice, in tranquillitate viui po> wft.01d.Ptat. ^RAbcipure inrerdum eft'per pracceptionem relin- ^ere.Sic alumn® praecepit militiam.l.io2.§.aiumno. ft-fteleg.?. “RAecipitare eft in prsceps deiicerc, vt in cap.ex partedefepui.extr.hinc Sc pr^cipitatio dicitur incon- fiderataaftio , vt Cie.paftoraiis.cie re iudic.Io.BeUo« Etym. PRABcipiTARBjalias eft vrgere Briff lu *cipya Donatus in j*^Eneid.fcribit,dici,qaa; prae- 70 ges pronunciabant:in comitiis magiftratuum,tribus citabanr > qui defignati eflent j renunciabant: in iu*, dichs , iudices , reos , Sc teftes citabant , au« dientiam faciebant , Oratores dixifl’e proauncia- bant:in aučlionibus rei precium indicabant,addiiftani. a Magiftro rem venditana polliccbantur. Hotoman* Prat. PRAECONIS V©x legl*SVOX eft,Vt Nouc.^9- <** v«, ptasconis voce Iulianus interpretatur. Ad eun* dem vero modum,.Vafconi« quibufdam tegioni« bus dam puhlice traducuntur fures & c«dumur 3 pr«co clanaiitans ; Talia patietur eadena^ Yyy 1 « 5 * P ANT qui fccerit,!mo gr&uiorj. €uiac. obf.libr,8. cap,7.111 fin. PrabconiVm eft pratconis mercesvt ex Catone oftendit Turneb.lib.ioaduerfar.cap.i8. P R ai c o ni v m miflfumjid eft,prs:ones miffi , vc de- le&os citarenc,6cc. Pr a e c or,d 1 A,inquit Plinius, vocamus vno nom ne exta in homjne.-Praecordiorum nomina plura- ftho- digin.indic.at lib,a.cap.51,Spieg. Er a e d a, inquit Geli proprie dicuntur ipfa reru cor- 1 ' ? pora qa*cap i nt.Labeo n i. antepen.if.de rapt.čc pafthm<,.S'i 'nq jir,bello captum in pr#da eft: Vide Bajt.in. 1. tu ,rKs & in i.li quid in bello.eod. tit. Spieg. Pr a.e o a.e oecafionem prebere,hoc eft,inuafioms,oc~ cupacionis inrqu£e Vlpia.m leg.x.in princip, fi ventr. nom.in po lic ff Prat. Pr aed. r s gencr.Uuer dicebantur fponfores id eft,qui pr-o a iis fideiubebam. Pleruoque autem ii qm pro mancipibus fpondebanc, hoc eft pro iis publicano- 10 rum principibus , qui večHgalia a ccnforibus con- ftitutaau&ione redimebant. Hinc Varro de ling. Latin.Prae.s,fnquit , dicitur,qui a magiftratu in lerrogatus, in puhlicum vt prsftet : a quo & cum refpondet dicitur Pra?s. Id autem quo cauebatur, p-radam dietam idem teftatur libr.A. Prsedia di&a, item vt Predeš,a prsftando , quod ea pignorida a p.ublice maneupi fidem praiftent : lic enimlegen- dum docuit Ioleph-Scaliger. Hincillud Cie.in o- rat. prodorno: Podremo ne in predat quidem fo- >° cierate mancipem aut predem focium reperire po- Juiftinam alludit ad Publicaaorum focietates, quo- rom alii mancipes, alii eoru n prsedes erant. C£- ieri communi nomine Pubbcani dicebantur. Vete- tftbus glo.Prardes luatjoi .opov Prat. P r a e des dicuntur fatifdatores Iocupletes pjro re ,de: qua apudiudicem lis eft, ne interea qui ten'et,diffL- dens caulfs poffcffionern deteriorem faciat teda diffipet, exfcindat arbotes, &c cultadeierar.pedia- 4 C nus, idem aitrprsedia funtres ipf«: prardes homines, id eft,fideiuflores,quorum res bona prsedia nune v- 210 nomine dicuntur : quod &Jupra indicauimus. Spieg. Prah destin ap o,pra:erdinare,vetburo-eft,quo fo- lo gccleflaftici Do&.vtunturiPrasdeftinatio., autore diuo Auguftino a prfmittendo,& prarueniendo, & pr^ordinando futurum,dicitur.Spieg. Pr a ed la Agonothetica.Lege.Agoaothets diceban¬ tur. ^ Fr.a u d 1 a libera & ferua memorat Cicero in agraria com,r,aRullum»0ptimo(inquir)iurc ea funt. p.rofečto pr^dia,quaroptima conditione funt. Libera,mciiore jure funt, quam.ferua,&c.vbi Cicero hjfce verbis O- ‘ ptimoiure,qprimaconditione interpretaturea.fi- gnificarijpr^dia^u« iibera,foluta,& Immunia funt. Balduinus inScseuola. ]P ; r A « d 1 a ftipendiaria & Tributaria eafuifle videntur qux ab hoftibus capta populus Romanus vel prm- ceps fms eniphyteutis.qui večligal aut tributum eo £© jiominedependerent^.dabat,. Sspe^uiaem fuis du- sibus, aut militibus affignabat pro premio virtutis,vt Uieque vedigal,neque cenfum,aut tributum eo no* mine penfitarent.fcd immunia prsdia poffiderent. . S^piustamen vcčtigalibus aut tributanis hbminibus dabat:vr refert Balduinusin commentar. fuper In- fiit. luftin.ieg. i.tit. 1. de recum diuiiion. & acqui- rend. Jr a b di a cpmmuniaacciperedebemusjfi pro indiui- fo communia funt.l.magis puto.ff.de reb. eor. 7 ° Jrabpia vrbasar«ip©f4deg.Ytrum. §< iUecupletL . E , R. n verf.Sed h.tc rcs.ff df-minoHb.Sf ieg, PR A e D 1 A TOR E s.de quibus Caium fcsisJiTe cor.fin « !nd ' c ? lt g-54.Digeft.d* iut.dot.dki puusutJ turis ad pi;iJi. & prjdes peninentis petin f unt cero proBaibe.Etenim Q Sc*uo!aille Augur de mre pr,*diatoti« confiile,etu:,'licmo i«iiptt«if- fimus coniuho; n l„o. nonnunquara ai Furium V Cafleliumpjt|diato;-*stei c cb.n. Quod idemfetibit eti.tai Valrr.Maxim.3pud quem amen Pr*£ T c . r 1 o corrupte ieguur , pro Praediato« r io: quod ipe auquando m errorem u dusu. Hot Tut n.b.adutifar.iibf.to.ca 3 - .'tcutas vettres glof qua pradiaiores n. erpretantiu- kn-mt way/ u 7 wv,hoc vocabulo fignificari eos v-ult, q u j boaj^ for:unas eotum emtni.qui pro vc&igai-bus p 0 p fl jj obligib intur. Qjbusad e quod (ertbitin Topicij Poeiius:vindcxtit qui duriu cauffamlufpic.tvia.* dic3ndam,vduti quos nune Pr.Tdia-.ores- vocamus. ha legit Cuiac. 5 .obteruat .9 non procuratores. f n ,Lexico B. Germ ni p. ediaior definitur cTm^u a A , (£, v« 7 »e Quag, 1B . terpretanonem comprobant h^c Suetonij inClaudio cap.t.nono verba.ad eas rei familiarisanguftiasdeii- dit,vtcum obi gatam ^rario fdem libefare no pol* fet.in vacuum lege pratdiatoria venalis pependent, BrilTon. Prateius. Prahdicamint v m ydt circumftantia , iodicioA*. pelli.in hoc diftant.Prred-canrrencum eft accidens 3 in abffra^oa fbbftantia fepatatum.ld tum fit, cum na¬ turam & efientiam špfius , vel definiendo ,veldiai- dendo qufhmus.vt tria,quadrans, hemina&c. pn*- dentia,merus,albedo , &c. mancipatio, liberusfe, Atque hžec eft Idea 1 lla Pla-tonica.de quatam vatu amaioribus feripta funt: quam Platodixit eflcptr petuam.Circumitantia vero eft accidensin coscr- to.ataue adeofubftantie.inhsrens-vt ttes tatclt^«. drantafis hTreditas..hemin3liscantharus,Sccži.pn!- dens Brutus.meticulofus Pariš,albus paries,mancV pium Stichus.pubes Sempronius, & csrera, Spicge- } lius. Pare d j c ab 1 le s voces qua:dicatur &qaare}vidc- voces. Pr aed 1 c are , jwo apertedicereapud Vlp.ink Jeg.f ,quis.Digeft de petit.h^r-edit. Prsdicarciteo praeco dicitur,-dum aliquid palam prosuulgat & pro* nunciat ex Senatu fcon fui to Sp:eg. PR a h d i g e r a , .eft ante dicere & denunriare. Si ego fciffem talem e fle ftruam t n ec praedix ftem , rt poffis pra:cauere.l.i6.^v fed cum feruasdfiBandai. 50 Bnff. PRabdii appellatione etiam parscont!neturl.dotjlf, jf.pr.atdii ftlo tit.Spieg. Adde Balduini commentis* per inft.luft,lib.2..tit.8 ( quib.alien lic.vel non^ Pr a ed 1 T v s,a Latinis acopitur pro affefte,ornsto. decorai;o,inftfuiSp,au ^ partes flbi m praedio dominus oon dilcern 3 ft- pCU: -’ x^8.ffds U53 P ANTE %. Cod.de prad.minor. l.iiHprm.«.i.I.M*7-8. Icgiiui. ij.ij. ff.de fund. dot. Diftmguitur autem pradium in vrbanum Sc riifticum, rub.ffde feruic.vrban.prad.5c rubr.ff.de feru.ruft.prad.Vrbanum ab vrbe.vti rufti* cum a rute deriuatum eft:vc quicquid vrbanum non fit,ruftfcum perhibeatur. Edi autem vrbanum ab vr¬ be didum litino n ramen illud quemadmodum vrbis fignificatio.ad iocum, fed ad vfutn ac finem cuiufque iei rcfertur,leg.i.vbi Gce.id.xus de verborum (ign fi- •cat.5: patet exl4.$. ii ita legetur. fr. de nemi legat L feruisvrbanis.9^deleg'>.j.leg.i.com.prxa.l.epaemad'- modam ii.de fupel.ieg.Nam cum ebrum qux in vr¬ be verfantur, mor- s fint longe e.egantiores,& maio- tifuaaitaie prfedfti , quam uui femper ruri vixerunt: &alius cuicus aiiud vitic genus vrbieorutn (it quam Jgreftiumimde rudam eft Ve iiiud sroprie vrbanum dicetetiir,quod rnagis ad ciuiiem čc humaniorem vi¬ lam -aptum videretur, quod vero rnagis agreftibus ipiifque agcis ac fruduum čura con ueniret,tu fticuni haberetur.. Hinc Labco acutusjverborum interpres: Quernadinodan), inejuit, feruliš vrbanus Se ruiti- cas diftingaitur non loco.led genere vfus .• (h e. a fi¬ ne &.vfti ) 'ita vrbana penus 5 C fupellex ad vrbamiai v-fttin,.non ad Iocum Vrbanum atu peregrinum d;n- gendaeft: mukuraque intereft penus.Se fupellex ea, quia(i ihLrumeutum : uleotota vijLa oradi j ruftici nonfne cenfebatur: nam Sc ipfa proprium fuum no- men a vehendis fru^ibus fampfie^uafi vehilla auto- teCo!umelia-Conn.li.4.ca.io.nu.f.Adde Brechxum in leg. vrbana, in titu.de verborum Sc rerum fignifi- čatioii. Pa At di vm dotale , Vlpiamaceipiendum efte, ait.tam vrbanum, quam rufticum. 1 .dot ale.de futid.dot.Spie- gelius. 1 6q Prahdivm pignori nexum apud Vlp.in 1. epiftola. £ de paft. 'Pb.aedivm feruienSjfeu fuiidus ferutens dicitur,quod, velqui debet feruitutem. At fundus cui debetur fer- tLtus, ptredium dicitur domin ms. Vide zalium §.x- que.!nft de ačbonib.Prat. J^Raedivm tuburbanum eft,quod promifeuum habet vfum,Sc vrbanum Sc ruftreum fciiicet, rnagis tamen ruftieum , quam vrbanum.D.Gcedd.adl 2^8, nm8.de . verb (ign.‘ f- Praedivm tamiacum. QUi fimtamiaci fundi, veni- -j 0 rc poteft quantumuis perito in dubium. Accurlius 1J 54 plures adfcrt opin!oRes>qa«potli!s fomnla dixerimi Alciat. igitur fundos tamiacos efTe piuat , qui difpen- fatori puhlico prxftabant annuos frmftus večir gales, quib^ ilk.poftea in domo imperatoria difpenfabac a- iimenca.difpenfatorem fignificats vc fcri= bit Aibiac in tit.de prxdiis tam ! iacc Sc Pyrihus ad.titut de fun.reipriu.Anch. Pr a e d o definieur , qui interrogatus cur pofladeat.rs - iponfurus fic , quia po/Tideo : oec contendrt fe bere- dem,vel per mendacium , nec vilam caufla m poffef- fionis podit dicere,l.ir«$.vltim.l.u.6c I.gj.ft; de hered petit. Pr. a e done s ,& hi qui bona Rde poffidenr,opponun« tur.l. li.rtde noxaiib. Praedones propiracis.Briff Pr aedon es proprre funt, qul cum beilum non indi- xerinr,boftiliter tamen graf!antur,qu! Sc Iatrones,ff ue latrunculi appelUntur.l. hoftes 14.fF.de capt Eiuf- modi funt quos Cicer. in II. de inuenrfone deferibits Crafuis conibl, inquit, quofdam in citeriore Gallia nullo illuftri.nequecerto duce,neque eo nomine ne» que namero p radi tos vt digni eflent qui hoftes po» puli Romani diceientur, quod tamen excurfioqibus Sclatrociniis infeftam prcuinciam redderent s coafe- ftatus eft,Scc.Prat. ; Praedones in pedtione hxreditatis accipiuntur, qui cum fcirehtadfe hxreditatem non pertinere, bona fine iufta aiiqua pn/Tulencii cauffa inuaferunt 1. 2/. L 27.quod autem ait.fF.de pet.hxr.l./4.§. fi prxdo.fF.de foiutiordbus.Et qui nullam cauftam pofleflioHis d*ce« re pofliint l.n.$. vitim, cum fequ.Digeft. de pet.hxr» Adde Balduini commentar. fuper Inft t. (uftin libro qaarcOstisu.Tf.de imerdiftis. Sed Sc aliss quihbet in- iuftus Sc malx fidei poftefFor prado. vocatur , i.ff.ff, de can,dvchindebJeg.ii.§.fi prxdo„ Digeft.de pigner 0 aft.l.i? -ff.de no.xalibus.l 34.Digeft.de negot.geft.i.7.f a iiuer.ff.comm.diuid.Lf.Sc l.ii.§.ex fado.ff.de adquir, pofleff.leg.i.§.nonquxrimus. Dšgeft. fi quis omifik cauf.teftemen,ltaque Sc bona fidei poffeflor poft pe» titam hxreditatem prxdo dicitur. leg. #3.§.ficut.ffde pet.hxredit. quia poft controuerfiam motam omnes incipiunt malx Hdei po-lleffores effe.lcg.i7.§.etiam ii atne.Digeft.eodeEn citu. Prxdonis item locohabetut is,qui tacitam fidem interpofuit vt non capienti re- ftitueret hxred1tatem.leg.48.ff.de petJrared. Nemo certe prado eft, *qui pretium numerauit fed (i qnis.ff.eoaem tiru. Quo pertihet I.169, Digeft.de dl- uerf.reg.Non eft etiam prxdo, qui dolo caret,quam- ifs in iure crrauerit l.i7.$.fcire.Digeft,de pet.hxred a ..Briffon- Pr A ed oni vs,a,um,qui pradonis eft,Vlpd.i^§.#.ffdi§ hxred. petit. Si vero poftea confcius hxreditatem ni- hil ad fe pertmere,pradonio more vetfa-ri coepiuPra, Ho to man. Prahesse itjiifdi&ioiir 8c tribunali accipimusde ms- giftratibus,quive in aliqua poteftate pofiti iusdicunts 2 5 r A e e s še f verbum eft proprium ItirifconfukoTunig cum litigatori audbres erant vt iure ageret. Hinc il- lud P.Motij Sc^-uol? inl.ib.de Orat.i,Id,ni fi h ; c in tuo reguo efiemus^non tuliftem,-mulciiquc prxcffem qu£ aut interdido tectim .contenderent 5 aut te ex iure manu confettum vocarent. Hinc illud Cie. de Cheli- done, amieaVerns:ftatuunE;p.etereauxi!.ium a Che« c Hddne,quxiftoipratorc non nfodo. in iure čj.aili,pri- . uatrorumque johmium conttouerfiii} populo Rom«' prifuic, verumetiam in his farcis tedifquc d o mi-’ nata eft.Siiperius.eni.m fic dixerat: red.te in memo- riamquam inanesdomus eorum qui confulebantar, quam’plena atque refervaChelidonis.Sic Pomponius in leg. *. de origiji. iur. Augefcente ciuirate, Sc auj Yyy 5 2155 P ANTE R. pratetant, agendi genera compofuetunt.Hotomann. Prat. Praebssb prouinciis dicuntur,qui prouincias regunt: vtputa proconfules, prarfides, aut alij id genus.Brif- fonius. ?b.aefata iura, id eft fupradlfta.l.iM.vlt.ff.commu. diuid. Praefatio proprooemio.BnfT. PR aif ari o,idquodpro!oquimur antequam ad rem JO veniamus. Eius vcilicatem Caius in leg.t.de orig.iur. belle demonftrat, dum ait ad fin. Namque(nifi fal- lorjifta: pracfationes & iibendus nos ad leftionem propofita: tnatetix perducunt: Sc cum eo veneri. snus, eiuseuidentlocem pr.TftamimeIleftum.Qujn. tiiianus autor eft libro quirto, fi rnultiplex caufla eft fua quibufque partibusdanda prsfatio eft Spie- gelius. abf A Ti o id erat in paftorum formulis, quod ptT- fcriptio in Senatufconlultis.Hinc Paul-in l.Titio quai. 1D f.r.ffide vetb.oblig. Eaquasin prxfationibusconue- jiifleconcipiuntur,etiatn in ftipulation bus repetita credantur : Id eft, qus in ingreflu comraftus fafta funt, ftipulationi inefle dicuntur.licet pute fjfta lit, eonfet 1 . item quia.§. ide™ Iutiano.ffide paftd.leftu. ff fi cer.pet.Pr.it, Pkaifecti fifci.TnPandeftisfifcus&atraiiuin,quod amemonuic l^rrhus.crebroconuertuntur. At vetu- fboresita Ttatium a fifco diftinguebant.vt Reipubli- cT-ab Imperatoris pecunia diftinfta erat: Sic Sc sta¬ ri) quaftores tribunique fifci a prafeftis diftabant. 10 Spieg. Psaeficimni abImp. dicebantur poftremis tem- porib. qui prsfefti prstorio apparitores erant 1 .1. Sc fCod.de apparit.prxf.prstor.l.8.Cod de offreft. pro¬ mile. Atque boe vocabulo vtitnt Tribonianuslib./z. C.tnbr.decaftrenfi peculio militum.nam pro Prvfe- čtisannons reftituendura, PtTfeftianorum ex libr.. veirec.vtteftaturlacab. Cuia.innot.mft.titu.de mi- lit.teftam.Marcellinus I1b.t7.vt nec prxfeftianus,nec , D prTfidialisapparitor ad ioluendura quenquam vtge- ret.Prat. Sraefectorivs virl.t.fF. defenat. Sc in epift.Iufti- niani Pandeftis prxfrxa.Prat. 'rab F e c tvs Aigvpti.vide paulo poft. iPRAHFEcrr attarjjprimutn ab Augufto inftitmi funt: vtferibitDiodib. p/.Cum enim Ttatium conficiendi rado ezeogitari non poftet, ipfe certurn ac proprium Tre fuo conftltuit,quod lnilitarc appellauit: ciufque adminifteationem tribus pr.Ttoriis forte leftis ad j 0 triennium mandau;::qui binis iiftoribus aliifijuemi- niftris vterentur. Poft etan neque Ipfius pecunia nequeea,q'JT aregibns & populiš tnitiebacui > fatis Jocupletari startom poftet, conftituitvt pars hsre- ditatum ac legarorum vicefima eo referretur: prs- terquam qus prcxirais cognaris ant, pauperibus re- ]inquerentur. Poftremis autem temporibus eofdem prTfeftos a principe deligi ac fine Iiftoribus cneail folitos eodem loco feribit: quorum officium qua- iefuericcolligi poteft ex leg. rum quidam. Dlgeft. de his qus vt indigo.au£leg.i.S.res.(£ne quid in loc. public.l. edifto. leg. Adrianus.ffi de iure fifc.lrg.4.$. plane. Digeft.de fideicomm. lib.!eg.i.§.tutores. ft.de falfis.Vlpianus leg.8 $.».ft’.de tranfaft. Apud procura- rorem CTfaris tranligi de aliffientis poteft, fcilicet ii i fifco petantur alimenra. Secundum qus & apud prsfeftos srarij tranligi poterit. Sueton, inAugafto, '5ttque perpetuo ac fine difficultate fumptus ad tuen- doseos, profequendofque fuppeteret, srarium rnili- aarecum veftigalibusnouis conftituit. Onodautem 715 ^ocafapiomjDioad Prstorios tefert, id.Suetoniusi H5S alteri.attnbuere videtur. Auftor fuit Senatuidnouit vt cura stari) a Quxftoribus vrbanis ad Ptitoiil, Prxtorefque ttanfirec, nififostein vtroauehocfi ftum fii.Com idem li 45. feribat pubiies pecuni* a d mimftr.ironem , qui Fabio Caninio Cof ad itdiies translata fuerat, poftea Qusftor.b us reddicam non e (Te, led Frctoriis vtris commiflini,quod ipfom etiara ex Gellij lib.j. C .zf.intelIexiirms.Q,,odautem,inq a it pet o^sftotem dixi pecuniam exprrd$ venditione contralii, mtelligi nuncoportet,Pr$f e au!n Ir atio fignificarimam cura*tatiiaQu*ftote ad Piafeftuot translata eft.Ptat. Prabfectvs annons magifttatusfuit extraordina- rius.vtilitatis caufa conftitutus, vt feribit Pomp.Ui 17.de otig.iur. Liuius libr. 14. L.Mmutium notiiina,, quein ptsfeftum vrbi a plebe eteatum fuiffe f ct 2 Conftat eius munus fuilte, vtvidetetne plebs anno- ht inopia & caritate laboratet, vbique panis copia redundaret, poudeteque iufto ,ac mundicia debita panis veniret. Itaquefiquid ad annonam pettinecs commiflum erat,ipfe cognofcebat, Mariian.l.ij.fiij accafat. Muiierem, inquit,propter publicamvtilia- tem ad annonam pertinentem audiri a Pratfefto aa- nons deferentem.diuus Seuerus& Antomnusicfei. pferunt.vide Cafliodor.lib.#. Vatiar.in formulapn. feftura annonariT.Prat. Pr aef bctvs Alguftal s.fiue PrifeftusPretorioAu- guftalis diceoatur is,cuiPrineeps fummurn impetium & proconfalari pat in a£gyptum dedit: vjdepaulo poft Prsfeftus /Egypti.Ptat. Praefectos fabtotum ita Pompon.LTtusdtfcribit, vt fint artifices,qui caftra requeba»tur,vtfabmligu. riis ferrariifqueptTlint.vide pytrh.& Vcget.uui«. plicat munus piaefefti caftrorum.Sp. PRAEfectvs piTtorio translata in vniusdotuisj. tum Repub. exemplo Magiftrorutn equitumabim- peratore creati folebat:eique dari pieniorfvtra;, 5 : Arcad:usfctibuntl.i.§.populi deindedf deotijjt, iur.leg i.ffide offpracf.pict.ilicentiaaddifciplintjj. blics emendationem.ouibus initiis adeo is magiftta- cus eteuit, vt appeiiati a ptsfcftis prstotiononpoi- fir.Ctedidit enim princeps.eos qui ob iingularemin- duftriam,explorata eorum fide & gtauitate.adhai* officij magnitud.nem adhibetentur, non aliter iudi- caturos efie,pro faptentia ac luce dignitatisfaptjtim ipfe foret ibdeatutus leg. 1. fiF.de offic.prsf.ptap,^Vrnit autem d ftus fit, Afconij extat autoritas. Veteres,in- quit,omnem m?giftratnm,cui pareretexercitm,prp totem appellauerunt.vnde Sc prstorium rabetnicu. lum eius dicitur,& in caftiis porta pritoria,&hodit qnoque prsfeftus prattorio. Quibus ex verbis perfpi- cuum eft , prifeftum ptaaorto dici eum qui militi- bus iis prarerat quos imperatotes in fuicuftodiamal- legerant.quO(finftitutuin prirsum ab Augufto fturilb fe,Suetonius in eius vita & Diolib.it. teftjntur.Dio quidem,vbi feribit eotum decem millia fuifle,Iegio- netnque illam fiios babuiire fsfces. C0nft.1t autem ti. plenfque omnibus folitum ab impetatote cingulum vna cum glad o dari pratfecto prstorio, & memota- • bilis vox Trajani literis mandata eft , qui cum prat' feftum fuum cingulo donatet, ita disiffe ttaduutt Accipehuncien(etu,&fiquidem refte, atque e Repo. blic. itnperauero, pro me: fin fecus, in me vtere. Quam vocem fuam in panegyrico plini) fignificant, itaicquitur: Ego quidem in me li omniuinvtilt- tas ita pofcerer , etiam prafefti manum arma. ui.. Suetonius & pfinius hanc prafeteam eqai- tibus Romanis mandati folitam fetibunt. Ule b's vetbistVefpafianus, inquit,prTfefturam quoqueprs. Ceri) fufsipit,nuBqunwad idfCinpusniliabequite Km* P A N T E R. Roma. adminlUratam. PHmusaateTxtumalloques, £tquod his nobilius fecifti dum illud patripariter& equcftri trd mi przftas, Pr*fe^0V tv? (W?\HS > vocat ProcGpiusli.i.de bello Perftco non femel. pRAEFEer v s vigdumnoneft magidratuSjfed vti- litatiscaufaeitra ordinem conftitutus leg.i.jf.capta deinde.ff.de orig.iuris. P 8 a e 1 e c tv s vigilum inftitutuseft ab Augufto: nam cum feptem cohortes opportunis locis confti- tuiffet , vt binas regiones vrbis vnaqu$que co- horstuemur : prapoluit eis Tribunos, & fuper o- itmesfpedabilem virum quipraefedus vigilum ap- 60 pellaretur. Is cognofcebat de incendiariis,effrado- Tibus,furibus, raptoribu', receptatoribas-. nifi fi qua tam atrox tamq.famofa petfona ftt, vt Prsefedo vr¬ bi remittatur. Sc quia plerunque idcendia culpa iiantinhabitantiurii, autfuftibuscaftigat eos , qui ne^ligentiu3 ignem habuerunt,aut feuera snterlocu- tione comminatus , fuftmm caftsganonem remit- tit.Idem per totam nodem vigilare debebat & coer- rare calciatus cum hamis Sc dolabris , & curare « 5 mn«s inquilinos admonedos,ncnegligentiaaliqua 70 2,15! incendii oafuš btiatur ; P)"* 1 ifs 5 Ytaqaafn vnaC quifque inquiiinus in cocnaculo habeat. H*c ex leg. tettia. Oigeft.de offic praefeft. Vigil. Dio libr. 55- vt vertit Hotomannus , Cum pet id tetnpus multain vrbe incendio petiiffent , libertini gene- j-ishomines feptem in locis , incendiis procuran- disdelegit, eifque equuem voiim pr*fecit,eocon- filio vt per exiguo tempote iliorum opera vcere. tur - r Verum cum ejtperiunda cognouifiet praeli- dium illud & vrililfimum & majtime neceffariuia effe , retinuit. funtque vfque adhuc nodurna: quo- dammodoescubiaeinilitares rson ex iibertinis tan- tum, verum etiarq.es aliis conllitutae : qu£tnuris in vrbe ptatfunt, mercedesuque de pubiico acci. piunt. fn esndern feritcmiam Sue.onius in Augu fto.Aduerfus incendiaexcubias nofiurnas , vigilef. quecommeutiis cft. Item libet:ino milite , pra:- tcrquamRom(: incendisrum caula , dcfitumultuf in gtauioreannonamemeretur, bisvfuseft, Pr4- teius. PtAtt teti vtbis rripHcem tationem ttadit Hoto>“ manous.aliam enim cegum>aiii inspetatorum , alia tnediis temporibus eius magiilratus procurationesn fuiflTe feribit. nam prštnis temporibus prxfeSus vr.. bi a R.egibuscreabatur.Liuiiulibroprimo.L.jBru- tus imperiutn in vibe Lucretio PiEfečlo vrbis iasa ante a Rege inftituto reiiquit. Ec paulo poft , Duo confules indecomitiis centuriatis a Prsefe&o vrbi* excomromentariis Ser, Tuliti creati funt. Taci- tus libro quinto. Sed prascipua ex eo gioria quod Prsfeftus vrbi recens continuam poteftatem, in- folentia pari grauiorem , mire temperauit, nara- que antea profe&is domo regibus ac nsox magiilra- tibus, ne vrbs iineimperio foret in tempus debge« batur,qui ius redderet,ac fubditi s mederet u r :feru nt- que a Romulo Dentrem Romulium poft a Tuli® Hoftilio Humam.Mattium, &aTarquinio fuperb« Spieg.Uicretium impofitos. Ddn Confules manda- bant. Duratque fimulachrum quoties ob ferias la» tinas ptxficitur,qui confulare munusvfuspet. Hac Tacitus.ei quibus fecunda huiufee magiftratus tor* ma intdligitur. de qua loquitur Gellius libr.14. cap. vltim-Prafeftum vrbi, inquit, Latinarum caufa re- liftum Senatam habere pofle negatMutius:quoniam nefenator quidem (it, nequeius habeat fententise dicends,cum ex ca atate Prf te&us fiat,qust non Cie Senatotia.M. autem Varro & Atteius Capitoius effe prifedo Senatus habedi dicunt.Deque eo aflenfum efle Capitoncm Tuberoni, contra fententiam Mutii 5 ° tefett Pompo.leg. a.ff.r/. Digeft.de ctig.iut. Quo- ties, inquif, proficifeuntut extra Rempubl, magi- flratus, vnus re!inquitur qui ius dicat , is vocatur Prasfedus vrbi 5 qui Prafedusolim conflituebature polica vera Latinarum feriarum caufa imtodudus eft , & quotannis obferuatur. De prsfedo vrbi ita Pompon. Lastus in libell. de magiflrat. Rom. feribit : Romulus vr.um delegit, quem vrbanis ne- gociis prsefecit , vt D.'onylius fcribitshunc przfe- dum vrbi fuifte fatis conftat. Longa poft tempote tantum fibi vtbis ptatfedura vendicauit Catfaruta temporibus , vt de criminibus omnium in vrbeco. gnofceret , &demum cum Cstfaresab vrbe abef-, fent. prasfedus velut alter Cxfar imperabat,& re¬ bus omnibus, qutead vrbem pertinebant,ccnfebat. Verum hac quidem hadenus de.prafedura vtbis. qux ftante Rep. vfurpata eft. Poftremis vero tem¬ poribus immutata eius ratio eft multis in rebus.vide* turque Magiftratus hic ab Augufto primum reno- uatus.Suetoniusenim fic feribit : Quodque plures partetfradminiftrandf Reip.caperent , noua offciJi Yy J d 2.15? I* ANTE R. €xcogitaalt, elitam o^eturn publlcorum > viaram d: aquarum , alueiTiberis, fturaenti populo diaidendi, Prefekturam vrbis. Has ferc ab Vlpiano partes ip^fius procurationi tributas efle,idem Hotomannus ret'erc, vcferuorum de dominis querelas,vicif{imque horum in illos criminacionesaudirct. Vtpatronisde 1/bertis ing-ratis querentibus ius dlceret. Vt de t utoru m cura- torumve criminibus cognofceret. Vc nummuiario« rum , argeiuariorumque fraudescoerceret.Vt carnis curamgereret.Vtquietem.in populo procuraret>i!ii' I0 ci taque coliegia coercerec. Vc fpectacuiomm d/fci- pline pr£eflet, deniquequicquidnon modo intra vr. bem , verum eciam intra centefimum ab vrbe lapi- dem commidum effet.animadueneretific vc & vrbe & Jtaifc incerdicendi poteftatem haberet,itemque in Infulam deportandi,i.6.D geft.de interd»&.-& reieg.!. rei capicalž«. $.conftac. Digeft.de peen. Quod.autem V;P an.de carnis cura fcribit, ceftatur in Epigramma- tis vrbis Rome confirmatum, in edi&.Apro n.Pr efe¬ kti vrbi, de čarne occifi pecoris appendenda & ven- denda. Quod de criminibus eciam ad puhlica perti- Het,l.r.§.geoeraliter. fr. de pcen. Vcfcilicec eas pcenas, que ieg'bus conftituce func s ,imppnat: c a metli extra ordinem cognofeitJ-ordo.fEde puM.iiui.De extracr- dinariis aucem arbicratu fuo ftatuebat, l.i.fE de cffra- čfcor. Itaqu.e 5: Prerores, & Prefecli yjgilum,fi q.uis grauiore fupplicio plectendus effet,eum .ad 'd:um re- mictebant > l.nam ftlutem.5: leg.vinm.Digeft.-de ot- fic.pref.vigil.Dio veto libr.ji. tsezhiapjgv. cum appel* lat & Meccenatem fuadenteni Augu.ro tacit, vt eum ;<>. e primarij viris ac.ligac,qui omnes magiftratus pric- resgefTeric, vt eas caufas in quibus prouocatiofue- rit,& nonnullas eciam pubiicas 5c capicales difcepter, no n modo in vrbe , veru«M eciam im%& 7iiYjnMVTt& ig&oap y s-« vt Spattian.tefert.ia vUim , 0 iv. tannoram. & Cornel. Tacit, in iilis vttbisdemon. ftrat.Iib.i.Annal.Nam Augna. iat« alia dominatio. arcana vetitis ni.li permiff« ingredi fenatotibus a««quitibusRom.iiluft fldeft ,v t egojatemetot qui honoribus vii elTent)fq)oCuit Agjpt’ nc fsracvt' geret Itaham^uiSjiiis eaai ptouinciaa ,dauftraqii ( terra; ac matis qiiamuis !egi prsiidio adnerfamia'. gentes exetcitus infediflet. Hač^jus Tacit.Ob hant igitur caufara m prouincias formam redaAa A™" noneft. Nec fenatores hunc magiftratam accipert cemfueaerunt.ied eqaeftris oedinis viri, sjucmafao- dam &iuridic. A!exandris ex iis creari folitas, &£ qui alij per a£gyp.adtniniftrationeagererent,quodi. dem Tac,ms fignific. libr. u. Nam diuus Auguft, j B . qait, apud eqaefttes,qui Agypro prreSderem.legea- gi, decretaque eorum perinde haberi iuflerat, as fi magiftratus Rom. conftitudfent. £t paulopofr, Ciaudius omne i us tradidit, de quo toties fednionr, autarmis certatum. Cmn Semproriiis rogaiionhi equefter ordo in poffefiione iudiciorum ‘locarttar, sut rurfum Setuilia leges fenatai rudicia redditrent. Per id , qnod dicit, qui .£gypto prjtfiderem, iurid. cum Alexandtia, & hunc prarfeftum acciptrcdt- bemus. Nam & iuridico Aiexandri* legis adionm aatam conftat leg. r. de offic. iurid. Alea- Ex iis in. telligerciicet, quatenon proconful, fedprafedas lil aEgyptum,Sc quo ex ordine miitatur. Extatamem in i i uriš Pandeftis titul, de ofSc. praefefti auguftalis quem & eundetn habemus libr.i.Cod.ac fubcoduas conftitutiones , qi!atum pofteriorc non praefeftus auguftalis, fedpraafeftiis praetorio auguftali; Itgi- tur, quamuis in a!iqtiibus libris veibum illudiprr. toriojnon reperiri Haloanderannotet.Sed.vtvtfB fe habec, eundemvtique iignificari arbitror: v;.V pratte&us Orientis, Africaj,8e l!lyrici,nonnunquaa legitur> qui tam en facpius prtefectus prartorio Oricii- tis, Africx, & lityrici appellatur. ludicaiuduzil- !x conftitutiones prouinciarain quarundararaol(. ratores, & iudices ordinatios huic prarfeefofubef- fe. Hoc etiam Imper. noftti nouellaconftitutioie. monftrat Authen.De appellafonibus.paragraphoil. lud. Nam appellattonum caufas ab Agypri ttada, & ei adiun&a 7traque'I.ibya, ad prafedtum aogofU. lem deferri iubetr Quomodo fcilicet, & pufedo prstorio Aftice qitofdam prsiides fubeflepofteavo. luitdicla leg.i.de offiprsf.prat.Africs. Hicfereo- mnia Amo.Vacga in fuis e.^poiiiionibus.iocoHiraob- leur.in Pandeft.ti.17. Adde Čuiac.ad leg j.propefi.C. de Canone largitional.titu lib.to.Quj,inquit,ia /£»y. pti prouinciam mitri.ur pro confulart poteftate, pe- ciaiiter diftus eft prsfeftus Auguftalis leg 1 Digeft, de offic.prsf. Auguft. Eum habeteStrabo tla nžt. ciasibj fcribit, Tacitus regis loca eile.Ammia. nus Marceirfn ii.Aigyptus qax tara inde,vt Roaiaao impetio itmfta eft.tegitur aprsfeftis.Sub eofuatfel prouincia: Agypti, Libya foperior, Libyainferior, Thebais , rEgyptus, Aro.idia,ce Auguftannica.incu- ius poftrcmte proumci.c ncunine, vt hoc obiter di- cam,error eft in leg.9-Codic.de vect.& com.ficiti& in infcriptione 1.34.0. Theod.de dec.Hac Cul.ic.mpt3 ali.toc. P a AiFi c tvs Aigypti non prius deponit prsfe- fturam & iinperium , quam Alexaiukiam . fus fit fucceflor eius.leg.r. Digeft.de ofEpraef.Auguft. Apud prsfecium Aigyptij poilum feruum manum«. tere cx conftittitione D.Augnfti.l.n.ff.de uaanumifl. vind.Hinc, ^ PitAi*. $6i fiUSF P ANTE -Rj ECTVRae liomine figaifi.-atac prsfeftura vr- mortuos conlaudahvldeRtsuard, adleges n.tabfc.ij. de famptib.fun. Pr ae f i c b r 2 ji d ef t rei cuihbet feu muneri prteponc- re.Snlchum tam rei rufticae quam racionlbus fundi ptz£ecit.teftjtor'l./i. fF.de adimendeg.u. Praefinirb id eft pradcriberejpra^ftituere. Ediftum prztoris quo przfinit tempus intra quod adeatur he- reditasl.rj, ff, de hzred.mftit. Pr abfini Tio.Si cum przfinjtioae annorum lega tli m - * faerit. 1.2'o. ffquan. dieslegat. Prae fi acvMrprarclufum* Caius leg. 6 . ff de ferinvrb. prapd. 5 ; ego per ftatutum tepus feneftras meas praj» fixas habuero , vel obftruxero. In Pl oren t. libris- Peifixas Icgitur : corrupte , meo iudiclo. Virg. Georg/. Jtfulti inm execretos prohibent a matribtti hosdosj Prima^Ht ferratis prafigunt ora caniftrts.Hot. bis Romaj, vel vrbis Conftantinopolitans s & pr dura prajtoriana Orientis vel occidentis,id eft Ital ?, vel Afticaj.vel l!lyrici, & magiiieriuL-n militum.Sunt enim e vei pr- d narix;htc liberant curiadlla: non item.Cuiac.in cx- pofit.Nju.Iuftin. tfo.de libeiat.decurio. PraefectvRab ex appellantur in Italia , m quib. iusd:cebatur,& muadinz agebantur,&: eratquzdam earmn reib.(neque tamen nugiftratus fuos habebat) inquas legibus prarfedi mittebantur quotannisqai ias dicerent, quarum genera fuere duo : altcrum, in quasfo!ebaiuirepraffefti quatuor fex virutn , pro populi fufftaglo creati: in haec oppida Capuam , Ca ipas,Ca {iIinum,Vultuj:num,Litemu in,Puteolos, Acer ras.Sue Culam,- Atellam,Calatiam.Alterum quas pros¬ tor vrb.quotannisin quzque loca miferat legibus vt FundoSjPormiaSjCere.Venafrum.AlicaSjPfiuernum, An.igniam-, Frufilonem.Reate.Saturniam, Nurfiam > .io fraef oc a RE,fpirItum faucibusclaudere.l.notare.fE ■ . Atpinum,aliaque complura.Hajc Feltus. Hotoman, cl e liber, agnofc. Vraefectvrae dicebantar oppida quzdam Italiae, PRAErvRNivi.i,ospatens fornacis, quo ligna in for- quorumincolz ciues R.erancrhoc tamen a munici- nacem induntur , Sc deinde obftruitur , vt alt Bu- dsus. Praegkans j quz etiam occupata eft in generando^. quod concepecaU.i.f.de vent.j-n poffmic.l. przgnan- tis.de poenis.Sp;eg. Prasgnans nequc torqueri, neque fumrao fuppHcio affici poteft, 1 . Imperator. Dig.de fiat homi.l. przgnantis.Digeft.de poen.QRint.in decj, 277. Supplicia 3 inquit ) przgnantiiim Iex d-fferri in die- partns iubet. idemCIemens A"exandr. fcribit libro- fecundo Strom.&CiElianus iibr. y. var. biftor. & Plu- tarchus de Tera num.vindift3jCuiac.lul. Paul. recept, fentent. libro x. titul. 12. de iudiciis omnibus. §. piz- gnarttes. Pr a e gnan te s člaufulz funt lurifperitis vt nune cen- 1 fentur,Plenitudo poteftatis , Motus proprius, Cena fcientia. Ea.mque iilis virtutem effe adferum » 'vt in con rarium nemo audiatur *. quod femper pizfuma- tur iuftitia, exclndatur omnisignorantia & error , item iefeftu« folenmtatum in Refponfis, Kefcriptis, D!p!omatisque eorum. Obieruandum tamen, iam diftas claufulas fententiis Principom non effe infe- rendas,quod hic ioft tia nulii cedaf } quz in prirrcipum • fententiis przlucere debeti.fi.Cod.de leg.i.omnium. de tefl.cum tlmii.Sp.prat. Pr a egn ati o,ed: tempus quo foemina przgnans eft, Spieg. pr ae gr AVARE,ia e(r,pr^ponderaire pr^ualere.Si nul- la caufa ptargrauet , id eft , H omnia nomina fimilia fuerim.i 3 Ede folut. Praegravari verboluftiri. elegant-er -vfus eft quasdam aftiones tnft.de aft:0.fumpta fcilicet a 1 hra nietaphora , quz ad zqualitacem refpbndere debeta (k c.non debet de reg.iur.in 6.Prat. praeg vstatoR ,Q^a:re Credent arium. p r aei vdi c ARE,lCti dicuntj pro obftare,v : a przdu* dere,fiinpliciter fine vero iuris prxiud:cio:Marcellus ff* de re iudkata. Szpe, inquit,conftitutuni eft 3 res in- 'ter alios iudicaras aliis no piziudicare^nip.I.nres in- ter alios afta vel iudicata aliis nenoceat. Ecce non nocere vocant,quod Marcellus prsemdicare dmr-Ol- dendorp.Prat. Praeivdiciaies aftionesdicuntur ex eo quod ple- tunque prz,hoc eft* ante exerdeantur , quam aliara- ftiones, qucd aha iudicia przcurram. Ideo autem in tein yide.fl.tur effe vt ait 1 mp. in $ preiudiciales.Inft, de aft. qnia funt veluti de proprietate, & veduti pro- etate? cauffam conrTrent.Nain čufti dico Titium dibertunl meurn , vel filium meum efte J quociammo*' do Titiam meum elic d>co proprium , ftucdicoTF* pi:sdifFerebant,quod non fuisieglbus vteoantur, nec vllose fuo corpoieiiiagiftratusjVt coloni creare po- terant:feda magiftratibus qui Romaquotannis mit- tebantur,Romanis legib is regebantur,ii magiftratus ptffefti dicebantur. vode nomen pra:fefturx Liu.ii. tf.Dz vibe agroaue (de Capua iequiturjreiiqua co- faltati6fui£:quibiifdam delendam cenfentibusvrbem jo pr£ualidam,propinqiiam } inimicam. C^terum prz» fens vti lit as vi cit.Nam propter agrmn , quem orani fertilitate terrr fstis conftabat primum in Italia effe, vtbs fetuata eft, v^effet aliqua aratoram fedes. Vrbi freauent.inda; multhudo incolarum hbertinorum- qu*e,&in{litorum opificutnqae retenta. Agerora- nis&tefthpublica populi-R« fafta. Czter-um habi¬ tati tantum tanquara vrbetn Capnam, frequeuta- rique placuic: nullum corpus ciuitatis,- nec Sena.- ris , necpiebis conciiium , nec rnsgiftcatus čile- Sme ^o conftlio puhlico, fine imperio, rnukitudraem nullius rei intet fe fociam ad-confenfum inhabiiem fore. Prsfeftum ad iura reddenda Roma quotann's miffu- ros. Hot. Czttta vero orania It aha;-op pida., qus colohite j munie pia pttefefturse non eranedcedera tsriuitatčs voeabantur, vt, Tibur, frznefte, Neapo- lisj&plerzque,aliz v qu® fuislegib.Sc raagiftratib vt- uebaiu ) diuerlisque fceder b.aut fponlione,aut paftie*" ае, vai ; o iure cum populo Romano amicidam con- traxerant.AHqu2 n erant omnino liber z, aliqnz Iti* pendi.uie,.'iut plus vel minus grauats*vt populo-Ro* manovimm fuiflet.Aiaue Iulia-omhis 'n hzegene- ra-,Munreipiorum,CoIoniaruni,& p.rzfcfturarum an te tegem Iuliam,6c bellumM irftcura diuifa fuit Vide Onuphriu ;, n in libell. de imperio Rom. fub tir. deprsiiefturis. Turnebuin de populo fundo Jib. 4. с. i 2. ^Raefere diera 5 l.T;C\ed;iiones.ff.de eden.i.e.prcpO' nere.-Ne quid excdgUetur edie &: cQniule } 8c przlato die fivic.Aiii leguotprolato. prat. Vide omnino Cula. £) 5 *obf. 7 » ^Raeferri d ; citur creditor qui ex bonis communis < 3 ebitoris,primus id quod ftbi debetur,aufert.R-:pub. cteditrix,coramunsbus chirograpbariis cr^ditotibus przfertur.l 38 §.vlt.ffde reb.auftor. iud^c. Pf?terri id eft antefern.Tn popuiarib^aftionibusjd curis intereft,prarfertur # l,}..ffde popuIar.ž.ftion, PRaefjcae muiieres olira eiant : quar eoaducebantur adhoc.vt antedomum mortui iaudts eius canerent, qaemadraodura , teftatur Varro cisans lllu 1 Nxuii: j 0 Hc£c quidem hercie opinor pržiica elt , nam tium kite dominll meum efFe. Prssfudiclalis a£io/ per quam quxricar, an aliquis liber (It.ciuihs eft, cas- ters ptxiudiciales adiones funt prapori#, Borcholt. ad d.§.prgeiudiciales inftit.dj ačbo. Pra-eivd icialis mul&a dida eflevidetur quodpro pter prsmdicium, hoc eft t em prius iufte redequc iudicatam, Sc te mir e audacia futons appellatam in- diceretut.Quo fen Tu iudi:iaria autoritate prsiudicia- lis multe excipere Sc fu-ftinere iačloram dixerunt Irapp.I /0.&: ^t.C Theod. de appellat.Ec hanc prjeiu- 10 diclalis malta: mrerpretationem cor.firmat 5 ymma- ■chus de Theodofio Augufto fcriheas Epiftol.lib.r.Nec officium paribas demic»ad muidam praeiudicii fug« gerendam. Baid. P^aeivdicivm dicitur ,quicquid prius iudlcatura fe- quemibus iudiciis exemplum aliquod aliaturum eft« BtbSon. Pit AEivoffci v m varia figmficat. Nonnunquam refec- tur iater probationes , leg. pen. ffde hjs qui fui vel a- lien.iur.funt. l.ft quis. S.meminiflc.ffde agnofc.liber, 10 ],4.ff de publi.iud.l.i Cod quand.adio cimi. Aliquan- cfo ptfeiudicium ml aliud eft quam exccptio , vt in J. •diuus f.ff.de pet.haered.quod probauit Cuiac.j.obfer- •uat.37.Idque indicat rubr.ff. de except.& ptaeiud. Vbi f>rse;udiciorum appeliatione fignificantur exccptio- taes qusdam fpeciales,quibus excludicur aclio hac ra- tione, quod futurae grauiori adioni prjciudicium pa- !iat'.quarurn exempla funt in 1.15.16.18. & 2,. d. tit. de ■except.& meminit Paulin {./4 D geft.de iud. fed Sc interlocutoriam fententiam , qua: ante pruicjpalem feratur ? pr2iudicium dici docet Duarenus Ji.t.jdifp.c. 2. in £.pra::udiciales n.Inft.de ad.nec ex'eptionem, -nec probationem, n?c interlocutoriam iudicii figni- £ car, fed ipiam adionem , quam ;b fuftinian. ačiio- ueiu prziudicialem appeIlat } quemadmodu Sc acc pi- •tur in leg- 1- $.f.ff. de rei vinatcat.i. Imperatores /o. Dig.de rebus auior.iudic.vbi tamen Raruardus & Cu~ iacius Jegere malunr, iudicio , ne plures fiant adio- sauni prreiudicialium. fpecies contra d«§.pr^iudiciales. & contra 1 . adionis $7. ff.de ad Sc oblig. Itaque pra:- iudicium Scadio prasiud/cialis in hocnih l different, ac proinde prsiudiciodefinito.pr^iudiciale etia adio- iicm defetam effe cenfent Interpp.Qmimob caufam in inucftiganda pr^iudicii definitione valde laborant: Et quin iudicium fit.non eft dubium: at cum dicatur pra:iudicium,inteiligitur id iudicium eiufmodi efte, ■quo quis ante aliud iudicium experiatur : Id vero ca deti pofTIt duobus modis:Vno riulla habira ratione ali cuius iudicii futuri,hoc eft,quod ex intecione agenciu iudicium erat 3 & nune expeditu eft,fed ex poftfado £t prjeiudicium , vel inter ipfos qUi egerant.vcl intec f° ali os. Altero propter aliud connexu, quod ex illo ex» pedito fponte lequatur:Idque non incer alios,fed eos ipfosoui prafudicio experiuntur.Inde eft vtpr^iudi- £iutn'iit duplex:Vnum abfolutum, altcrum relaium. abfolutu eft , quod vt A coniUs definit ki oratione Cic.in Verre cum ftatu fuerit, iudicaturis adfert exč- plum auod fequantur.Cuius vim Quintilianus iib. 2. Inft.Orat.cap.f. dixit verfari in tribus.nempe in rebus veliifdem*vel fimilibus* vel ad-id de quo qu^ritur pertinen^ibus.Ouo modo omnia iudicia definita prx- 60 iudicia fieri poflunt , quamuis tamen cum con- £lituuntur,pra:iudicia nondum fine > fed tum pra:iu- dicia fiant,cum &fcntentia iudicis funt definita, 5 c res eiufmodi incideric, ad quam eiufmodi pra:iudi- cium accommodari eique quafi ius dicere poftiit,vide Vuk.ad d,§.pisiudiciaies 1/. numec03.4 tf.lnftkut.de Aftioa. j*RAEivDicivM irrogareScemolumentuinadferre, sc lapidibus preciofts in- vexillum crucis transfotmare , quod Iaborum voca- rur.Id prtepofiti vt quacque pars in aae laborabat, in eam quafi auxilii Sc 1 berationis vice inferebant-.fue- reque iam olim Bulebio tefie huic rei a Gonftantino praepofki milites jo. qui,vt cx Cod. Theod;liquet,ex< Rrotečloribus Sc domefticis erant. Sc ob id poft titu- 3 um de domefticis Sc protetftoribus, ponitur titulus- de prspofiti^Iaborum,idemoue iis bonor.clarifiima- tus defertur.oui decem primis domefiicoru,exCuiac, ad rub.Cod.de pratpof.labor. Pr ae positvs Ecclefiafticus. Latine dicitur 5 qui a Gr £ t=- cis ceconomus : hoc eft, qui prouentusBcclcfiafiicos- adminiftrat , Sc fecundum Epifcopum plebi preefi. Jib.feud.i.titul'1.$ 1 Abbas,prarpofitus,fi antiquirusc 5 - fuecudo eomm fuerit,feudum date pofthnt.lombar. lib.i.t Siquis prarpofitus aut miniftetialis aliquas rds Ecc:efi^,quas prou’>dere debet,aliquo inferiptionis titulo cuiquam concefier;t 9 quod ad damnmn alicuius Ecclefi^ penineat, pro facrilegio computecur. Sxpe autem Abbas, cuftos,pr3epofitus.-.coniunguntur, vt in- Lombard.iibr.i.tit 5-4.1.18.& iib.3. tiq. 10. L 1. Canoniftae in c.Saluator 1 q ?.proferunt iocuin Au- gtvftini in loannen ,vbi ha2c Ecciefiaftica procuracio tanquam profana damnatur. Meminit Htftin. m Nou. 67‘S.z, vbt fi Epifcopus diutius ecclefiamde- ieiuerit, vetat Oeconomum quicquam ei prouentuu fuppeditare:ac iubet eos potius in pios vfus conferri, prat, R, A E poster a e ftipulationes dicuntur, qua: obliga- tionem ante euemum conftiiuu.pt : veiuti. Si cias- U67 P ANTE R. nauis venerit, hodie eSafe fpondes ? Nam pofteriore p a rte obligationein & ptaife 1. aferibemus : Idem eft presbycet qui Epifcopus,' & .anteipaam Diaboii .in&nčtu, ftudža in religione fierenrSfjdiceretur in populiš : Ego tum Pa-uli^ego Apolio , ego aiitem Cephs , communi presb.yte- joruin co.ntiho ecciefie gttbernabancur. Poftqnatn .vero vnu!'quiique eos quosbaptizauerac fuos pacabat vefte non Cin ifti : in-tuto orbe decretura eft } vt 60 vuusae presbyteris eleedus fuperponeretur esterfs: aa que m o mnis Ece' e lise cu r n pe r ti ne re t: & fch 1 fui a- tum femina tollerentur. Putataliquis non Tcriptu- isarum fed noftiam efie fententiam , epifcopuui Sc presbyterum vnumelTe : Sc ali ud artans , aliud c L .. ie noraen officii: reiegat Apoftoli ad vhilipp. verba dicentis : paulus Sc Timotheus ferui lefg Chrifti, omnib. landi in Chrifto IcUi,qui funt philippis cum Epifcop s. 6c.Diaconis. grada vobis & pax Sc relicjua. philippi vna.eft vrbs Maced6ni2č', , & certe in vna ciui- 7 ° satepiute« > vt nuneupaneur , Epifcopi ciTe non liter rnter plurcs Ecclefi? čuta diuidkur. Siquidem ad plebem icribit : pareteprincipibus veftfs, k fubiečti eftote. ipfi enim fumcjui v ; *plantpro b us v eft ris , quaft rationem teddentes, ne fafpj. 1 rances hoc faciant *. Siquidem hoc v ti le vobis eft, ec pecrusqui ex ftdei hrmitate nomenaccepitin piftola fua Ioquitur dicens : Ptesby:eros ergoinvo- bis obfecro compresbyter 4 S: ceftis ChriftipaUJo. num : qui Sc eius glorite , qu« m faturo reuehnda eft, focius fum : pafeite eum q>ii in vobis eftgrcoem domini: non quah cum ncceifttate fed voluntaric. Hiec preptetea vt oftendetemus a p ud vetereseof« dem fuifte presbyteros , quos & epifcopos:paulatim vero vt diflenfionum plantaria euelletentur , ady- ■num omoem follicitudinem efledelatam. Sicutec* go presbyteri fciunt feex Ecclelia: confuetudineei, qiii fibi pr^pohtus fuerit, efle fubieftos: ;taepileop nouerint fe magis confuctudine, qu'am difpofition.is dominies yeritate/presbyter:s efle maiores.-8cin coinmune debete ecclcfiam regere d:ni-tap.te qux principi caufa? motam ad fert:vt fi veliš nfecum aliqua de re iudicio contende* re , & excipUm , te non efie iudicii idoneum,qiiii -notatus es infamia. Sic enim libr.7»cap.^. Eft enim duplex eius difčeptationis coditio , quod antinterio, autpisfcriptio habet controuetfiam , acfaeruntqui prsfcriptjoni -5 ftatum facerer.t a tanquam eanoniif* dem omnibus quibus c.Ttere ieges* quadli®nibuscon tinerenttrr. Cum ex prteferiptione lis pendcat.de ipfa xcquxrinon eftnecefte. Ignomin:o:o patri filius pre'cribk : De eo folo iudicauo eft, An I1ce.1t. At Cic.li.i.de off pro inftnptione, quat vulgodicitorin- tituiatio. Exquoflt vt Ager Arpitns, Arpinatum dicatur tTuftulanus Tufculanorum,fiiniJitquepof- feftionum priuatarum pt^feriptio. lurifcosfulti foli , aui cette primi Larino r um • prsferiptionem vocauerunt eam rerum acquifttionera , qua fit per continuatioueih pofteftionis 10. vel 12. aa* norum ^ poftea 6c eam , qui quocunque se¬ rec tempore. fed quas fuerit illis buius nom.'* nis in ifta fignificatione ratio ,cur nem non bane quoque acqu:fitioneiT], vfucapionem vocauerint,a nemiue, quod fciam , traditum eft. at ne quidem quxfituni t cum tamen d>gnum ftt quodiatelligJ* Br > li modo intelligi poteft ,vtmelius vrriufquenarura cognofcatur Sc vfucapionis & prarferiptionir. QH° tempore xi 1. Tab. funt perlats, iifdcra qaibud«* M «** rtito r t’*es 'Qi 5 ^ is kute '{[ia Šoti id ;o 2 jia finibusjtetminabatiir ImperlumRomanu } & etiam aliquanto anguftiorib.us,cmn nondum ca totam juh- egiifcnt: quare lex x 1. noa diftinxt inter re> Ital i- cas& prouinciaJcš,fed generali ter fanxit, vt rerum mobilium annuus:fundi ; id eft immobilium biena s vlusautoritas eftet .* ag\se verba non de ali is fundis 3 quam qui ctjnt in Itai.a, poterant inteMigi, cum ex* tralttliam nihil tuni haberentaut dicion s aut p.of- f fcflnnis : fed propagato poftra in exteras v'que na- tiones.impcr o , & cum iatn in iilis mulfun eflet no- /c minis Roman’,ftauerunt^vt quem dmodumln lia- liabienni), fic extta Itaiiam detennii pofleJTio repe-- tcnd/s rebus finem pra?fcriberet? opiod noir- tara cer- ta lege iatum fuifiearbrtr^r.^uamiuie quodam c6* ftituto indu&um a prudentibus:qui(vt voluere fem- petin hac fua fcientia videti fubtiles Sc art.ficiofi) non vfucapionem eam verbo legitimo , fed praftcri-- ptionem nominauerunt, hoc e®, vel infcriptionem., quodrcs pra?fcrpta decennalis pofteflbris nomen qua 4 idom nii prx fe ferret, Sc tanquam co infcribe^ 2.0 retur. autquod magis probo,excepiiGnem. Frequens enim eftapudIurifconfultos , aliquem efte tutum exceptione.cpii non fit ipfo iure : Sic putauerunt magis exarte fcre,fi hanc longarn pofteftionem pr$- fcripdonis nomine diftinguerenc ab vfucapione ? qu£ vfucapio & iegis nomen habet Sc poteftatem , ldeo- queipfo iutedominu.m eum facit qui v fu cepit.' At pr;ricriptio,quae primum fuerat iure proprio Roma- norum incognrca, non ram ipfo iure , qu.im quafi o- peexceptionis decennali p ©{Teflon dominium afte- rere videbatur.Nam cum duplerc fic qujerendi domt- nii modus-: Aut iure gentium,aut iure ciuiii :vfu- capio legitimum domimumprsftat : At pr^fcriptio non item,cum iure ciuiii indu&a non fuerit., fed poli ius rinileinuenta.Sic nec iure gentium, quod čemim eft,nec ciuiii dominium poteft vere quidem Sc pro- prietribuerefted fimilitudmem quandam eius qu<£ pr$fcriptione temporis, id eft,exceptione detenduur potiusquam legis authoritate munitur>quonian)Lex nihil de ea locuta eft,ac neque'cogitauit,Scc. Conna- 40 nuslinro j.cad.it.nu.j. frUESCRiBERE , nl as figniricat excipere,{.feu exee- ptionem opponere. Sofipater libro i.Inftitut. Gram® matic, Praescrjbi id eft erceptio oblici. An praefcribi co :• hsredibus.poflir a par te vxoris defunčti.l.}4.,$.Caius a fF.de leg.i. Praescriptio eft Isgifma d ffimtio tfmporis,ideo ' eonltituta, vt sn omnibus negobiis opnortun tas cum tranquiliitate retineatur. Nec Jane opus efbhiciu- fo peruacanea declaratione. Nemo enim.non videt c- mnes pratfcnptionamfpecies eo pertmere, nequid- inRepubl. vel tardius.vel przrmaturius fierenr,quatn 2quum SC bonum videretur. Porro in rebus traftatio dis.alias ad d l.gentiam exercendam , alias ad prjc- cipitationem euicandam 9 vrgendi 'umus pfa:fix-3s potum met:s. Vt ccce pr^Tcr ptiones 30. vel ^o-an- Korum primario refpc^u ad acquiredum dominium non funt introducte , cum zo, 2.0. annor. fuffice- rent :nec gitur ad ho : puincipabter^fpcct->nCi Ve- g Q luntamen 11 quis tanto tempere i ofledent ex iuft-a eaufa,&bona fide, haud dubie vfucapiet, quiali2o, anm fufficnmt mu’to magis fufficjenr 50.& 40.. Iu- ftmian. m ieg.ii qiiis in pr ncip.Cod. de prsfcr^Oaan- nor prat. JHt aescriptio exceptionem fignificat qua rcus a- gentem accufamemve tepellit acluminouet. Bjif- fonibs. Ha HSCMpTtoNM vf'bun> ftf o£K Adcovs P ANTE si 2 , ?3 - plerique prsfcriprionc-ra &•; ?9tceptkm,em saden: eG fe ccnfuerinr,cum in rubrir.8c C.dicatur de exceptio- jjib feu prajfeript. Alciat. in lib. de quinque pedum praifcriptione exceptionem generale nomen cuiuf- curque defenfionis anioni quoque modo obiefe e.fTe d i c i t. Prsrfc rip t i on e m autem qu^ non rec^as inte- tioni aduerlatur,fed eafh duntaxat reflringit vt in ca- fu de quo agitur nonpbtineat, quinimo proccdar, stjamfr iiitentu vera nt , vt moratoria prsferipro leg.aiC.de ptec.Imp.ofFer.priefcriptio militia: 3 qua mi - les officio procuratoris fungi prohibeturL jta demu a Codice de proc,& c^tera id genus,quo cafa jeleo non - aliter de intesrionis veritate qua»rendum efF, fed fta- tim de exceptione eognofcendum. Proinde praeferi- ptio difta eft,quod amequam ačlor probaflet, ea ob*' ieda deduccrecur in controuerfiam 0 Hineque ea«e-' pcio ex vilicap^oneproueniens prasferiptio eft appel- lata, 1. emptor. Cod-ite de prajfer.long. temp*quc-- n,iam domino acFione rei vendicationis vtenti, ini- - tio prxfsrrb;tur a reo,qui fi tempore lege dif£nito fe poflcdifle probat, mox abfeluicun ex Corraiio in ; rubr. Dfgeft. de ferti rut. cui adde D. Gbedd^umt in commen.ad l.dimiflbxi»rio^- 2 Himer.^r,Digeft de* ver.fignif. Praescriptio quoque pro vfucapione fumiter. * enim vindicanti rem fuam domino poiTeffio iongi: temporis obiicitar, pržferibi ei dicicur,. eaque pre-• feriptio longi temporis vocatOr : precifa Sc imper- • £eda locutione pro prazfcriptio expofleflione'ion- gi temporis. Sed Juftinian. vfucapronis verbum fers ad res mobiles,prslcriptionis ad immobiles reuoca- re & contrahere coniueuic. Gbferuatum eft-etiam prajvcripiidnis verbum fere ad iongi temporis acqu}<. - fitionem , vfucapionis autem ad altei-am referri, 1 0 quinque;C.fi.regund, i.ei a ouo Digeft.de vfurp 0 bqui ? alienam.Digeft.de euift.prat Sc vide D. Vnlteium in comm.lnfiic.de vfucapion. Sc long,teinp.pra:icript.no 6.Sc ro. Fr a e s cri ptio Sc confuetudo diftVrunt. Nam ilfe -t pofleftione quxcitur 3 vt quartenti ius nouutn adiuu- gat,detrahat alteri. Confuetudo vero nihii habet e- iufmodi, cum eos tantutn fuis legibus impleat, a qui- bus iplis inftituitur , quorum moribus Sc confepfo * perftcitur.ex Counano x. comm. iuris ciuihs. cap,so, num.B. Pr aescriptio jo.amiorum spird Sidcifmm vrxfcri- pcio tricennh dicicur non trienni}, vt perperam legi° tur. Prat. Fr A esc RipTioNEs qui diftinxere in fauorabiles, o- diofaSjrigorol 3 s;& m xtas, exquoruvn namero G ra- tianus quoque eft 16-q4 $-pra::criptionum,tota erra^- ruiit via.Refpexer.unt enim duntax.it ad priuatorum vtil.tatem , cum omnes vfucapiones & pra:fcriptio-- nes, a breniflima vfquc ad longiffirnam , ex eadem ' caufa fint,videliGec publicsg falutis Sc tranauillitatis«, • ifateh Praiscri p Tts Verbis aftionsm-Dd. var-ie definiune, Cuiac.in parat-ff.de pr^fenpt. ve-ib.ita breuiter defi- nit,quod fic condictiomCe.rti ex Contradlu incerto.id i eft, s ex comta-dti^ qui vel p ropi i um npmenoii haber s vel de cuijis-nomme■dubitccur:qua; deftnitio eadem eh cum ilia, cjuara DoneM.in comm. depricfcriverb, his verbis propomt: Eft nuda,inquiens ^ Sc iimplex nuilo propofito ačtionis nomin.e eiusquod in conue, • tione-m deduftum eft »petiti.orecepta''in iis centra- da bus tjuorum appellatioiaSs nuJUe iur-e ciuiii funt prpditje. Eam^u^ob caufam, quod ex incertis con.tra ftibus datur , videttir drdraefle a&io incerta,quemad modpm appellatur in C. in l.č.C.de-Ter.permacd.a.C, deipptii ftip.veljVt Digefta habent.aft.nicerti, icg.^. ffidc padtd.Hftukm tJ. l.ft clprainus 8 9 uj fiaiieg.ob cA. tlji P ANTE JO ^.ft.depržtfcr.verb.l.dao ti.i.vlt.fff.depsecar.mk quis malic eam ita vocari cjuodper. eam exigatar id quod intereft quod coaftat incercum efie,l.vlt. Dig. fiquis in ias.LSc ideo n. §. vk.ff.de cond. furt. Cuiac. ad dJ. 7. de pak.D.Vulteius in comm.ad §. akionum . n. 4 S. 46 tnft- de a d. Fraescri etis verbis akio curdicatur fnterlnterpp« r.on conuerm.Cuiac.in notis fuis prioribusadlnft.tir. de Ioc. Sc cond.exiftxma*: hoc i-nde fakum, quod de- iur čx prakcripto contientionura vel vci conuenerit, conuentio fcripta non fit>per i.r.$ fi quis feruum,ff. depof. d leg fi dominus.8, de prak. verbis, quam fen- eentiam Hotomann. in coniekura de pr$fcr.^verbis, In §. fequitur altera. tacito autoris n®mine fugillar. Eguinarias Baro inde deducic, quod akio in fakum Vprftore concipiebatur prakcriptis verbis, id ek pro nTodo-faki cxpofiti a litigatore, quod in d.conieku- ra impugnat idem-Hotom. in $.atque h xz quidem.a T^uatamen Baroms fentenda non.recekk Fran-Dua- ren.ad d. 1 .7, .$.«.& Doneli.in d. .comm.de praFfcr.ver. qui actionem prakciiptis verbis ita vocatam fcribk, qur>d rerageftam demonkret,eaque demonkratione vice non?ims quo caret, vcatur :quod etfi difpliceat Cuiacio ad d.l 7. non tamen ek omnino improbabi- le. Nam inde omnis-acčio prakcriptis verbis videtur in fakum eke dieti, Lr-1 k vir n.l.fi ribi rem.i-^.in pr. 6c in f.vlt. I.duo i/.l.Timis i4.Digeft. de praker. ver. quia fukum, id ek,res gefta juter contrahentes ab a- drore prajlccibitur , vt totidem fere verbis refcripfit Imperator Alexander iuris peritiflimus ini.cmn mo¬ ra. Cod. de tranfak. cui fuffragatur §. r. In kit. de ex- cept-Sci. quod bonis rj. Digeft ad l.falcid.Hotoman- iuis tamen ab omiiibus,quotquot vnquam fueruttn- terprete$,fententiis recekic. Sc conieoyžyp-x. l u/u${jobv » non ^ecedo^e^MeBaronis eiufque iequacium opinionem reiicio, (ed vtranque coniongendam eke cenfeo , D. Vuiteius d.Ioc num.4-7,48. 2»RAESC RIPTis verbis a verb. atque ita deficientibas no mini* busnegociorum, deficiant etiam no w in a aSionum vulgaria ac viitaca, neceffario aikio fuit inuenienda, qua: de negociis nominatis dati peket, leg i. Dig.de .pr^f.verb. quie ipfa latifsime patent 4 nec vllum eius certum nomen fedad fingula liegocia accommoda- :tiim , quar in nominatis loeum inuenire nonpof- kent.Secundo pr.opter controuerfias , qu® ex fa«ko» fpecSebus-firpe oriebantur ICtis dubitancibus^v- trum negocium nominamm,velinnominatum eker^ .& per confequens, vtrum nominataan innominata a«k'one agendum : quo cafu iCti nokri dicunt, _tu- ^ius eke agere a«k;one pr^feriptis verbis, vt demon- .^rat Cuiacius tra.De fpeciebus dodti-narum Sc fi-- gnorumiiluc differamus, quafiin rem-praffemem. 40’ pJin.Iibrodecimo Eprft.Ipfe in repraffenti fui,8c vidi tuataqiioque flatuam in bibliotneca policam. Biif- fon.&Cuiac.^obl.j.Sc Gothoft.ad !.x. C.de off.ma- gift.miliu ?it a 1 s e n s tempus Sc futurunvopponuntur. I. 8.1f.de vetb.lbn. Praejentales magiftn miiitum , qui in praffesti e- rant,hoc eft, comitatui prin-cipis iuo&i. I. vic« i.C. deremilit.bbro duodecimo, leg. 4; Cod. deap- paritoribus magift. milit, libro d.iodecimo, leg. vi- yo thn. Cod.de offic. magift. milit. & -in Noti ti a im~ peni Rom. S;c Sc praefentaie domeftic in leg .6, Cod. de ad joc-. diuerf. iudsc. leg. vitim. G. de ftomeftic, &prot- libro duodecimo > qui Icilicet prtfentes d:urno obfequio prin-cipis deputati erant, v ft* H. ff. de re milii.lib. n, figivficat.. S c & pt$- fffltalcs nviiites & praefentales lmmeri in legidecima °ftaua. Sc 1 . vit §, v!t. eo. cit. ptsTenciiun or* dinesapud.Nicephor. H. 17. h.ft. eccl. ca. 1. Et, P^lentalis curiofus cur!us pubhci inNotitia imperij Homani, ^a oppo.-necefficati onerum pr^bendorum. i v a ?aaesenti:a an hibeatur pro confenru,pc 3 nit BatiJ-n l.G nitentis refponfione mutata.prat. Pr aesentiamTu-} facere, id eft copiam feu potefta- tem confpe ts »us g£ ctvr\ , r mr/JAv c6i9/j t $.o}% : '&ni I«r/v/«MK.Et hic taric Theopo eos prefes-.nu pite- fes Svria: lalutaris figmficatur in L1.C0d.de nff rom, or. dum comiti Alytarchi2r, moderaton prouinc : ae : Syriarchi^ludorum- cura mandatar. Cuir.c.Obfeiuac, lib8.ctp_.tr. Praeses. Nomen prxfidis generale eff. Satis enim conftat diuidi in proeonfulem , legarum C^fariš,Sc reftorem proumcia:. l.i. ff.de offic. pr-arfid, At pro- pr;e is eft prsrfes , quiina , us in proumcia nnpenum " habet omnibus poft principein. L 4. ff cod- Prsfi- des enim n'eceftc erat ex fenatoribus deligi. Id.in i.r. de officio prarfidis.ffvoluk Idacet lureconl. fignifica* re iis fub verbis .” pr^fidis nomen generale eft eo, quod SC proconfuiesjSc legati Cs^aris Sc omnes pro- uiricias regentes ( licer fenatores fint) appellantur 0 Scribit idem & Dion. Lbr. 4; vbi plenius rem to- tam ab Aogufto pnmum iuftitut-am expiicar. Quj» bas autem temporibus lurifconfulti , quorumexli- brispandeftr.opus edmpofieum eft,fcripferunt,'longe mašorisdignitatis eranc pr^fides prduineiartmv qua temporibus luftiniani. habiti fuerunt. Nam tu m ' q j idem Sc ampi ores prouincije fu-iffe videmur a - Sc d prarfidibus ad principem , vel prefeftum prce- toisoreda ibatur. Sed pofteijor stas magiftratus -quofdain interiecit 3 quales prsfefti pr^torio Afri- cae vOrientis , aut Illyrici , qui vniuerfas regiones.ac Veiut Lnt2p : as admin.ftratemjatoue ed ipfi.plerum- que accederent 3 remanente nibilominus „ vt ego. arbitror, alio generali , ac fuptemo pi^fefto prs- 70 torio apud Imperatorem,vel certe pairiciis,aut magi ihis officio nim interidelitib, jroumcias puetsr-s^ P ANTE exiguk>ces atque anguftloresfeciiTe videntur* pto- ptereanon micum' videri debet, fi nouifflmis qui- bufdam conftitutionibus fpetftabiles pratfecti prarfidi*^ bas antepoaumur, aut non tam honorificus depra:ti- dib. Termo fiabetur , quam de pnefečtis. 1 . r. C. vt o- mnes iud. fana mil, quam ciui, in prin. Hincdicitur, quod pr^ddes fubie&i fint pr$£ pranorio I. quiJ:her. C.de decur.li. io, Cafiiod.in pTjI. 104. Qnspoteftas , hodie retitietur-aprsfedis,qui &v. : ce £ic ra indic int, Sc cundarum ptcninciarum poteftatem maximam ro habete noicuntur.Cuiac. ad I. ne quis officiaiium. C« de decar.bb.ro. De pr^&Tiš autcin of/icio Modeihait ple^iTcito quoda cont:;;eri,ne quis prefidu mnnusdo i-riuvecapece j)ifi efculentupotulentuinve, quod in- • tra d:»?s-prox mos p rodi ga-ur. id quod etiam dclc- gntis iudicibus^nimitum efculema &c.capere } Boni" facius Cummus antiftes fi\i conftitimone permifit« Mandaris etiam lu-ft niam Sc aiiorurn principom con tiiiebaun',ne domun vel iuujjus ipfe proconfu 1 , vel qiii in aliouo oFfi.cio era c y&drnimftratior,is tempore 20 a-cci'peret,vel quid,n>f] vidu:- quotidisni caufa,au r pcr principe emere^domu.mve extri:etet: Sed Vip.in I. folet.de o£F proconil ft! hoc debere imeliigi dicit , vt magiftršmm gerei« modam ad iciat, a •qudd neque fe rntorum xemis abftioeat, neque aua® re xen : orum moduin esrcedat.Er rečire quidem fen- vCexptimifur in d. 1 . Telet, vald e nhama- num eit,anemine accipeie/?d. voifimu eft, & peranuiiaaaarirdmum.Ita^ne vetu« p •-•aerb mn eft t %T£ TrdVTU, bVe odvrtr e y sre tx taci •vt/vna*', Veru,qjia 3 ° nimmm cxc: eTcente auaritia, xeni;s, & muneribus corrumpebantur magiftrarus geremes* vt' no tiraš tatis xudicesaliquot , noua Iužtiniani conftitutione, Sc pbrtthficum ( maxime Innpcemii ) Tan&ioniBus magiftratus a fifco (tipendia Habens nihil aquoqu:>m. accipere debet * licei interpretationc cohfe entio i- pfius Iuftiniani,& alix,vt aiTolet, varie inteiligantur. Anch. Aes e-s Ptouinciar in fpecie etiam capitur>8:-a rro« .conTule difFert Sc a Leg.uo..quia -prsfes habet Tmpe- cium a-principe proprie p er To n 2: cohauens. Legati ,ltem habent imperium a principe, Ted minus eorum perTon^ coha:t-enstqaia literas& diplomata , non vt ; prefes, proprio no.nine, fednomme principis TubU- guabant, Teda:qaale habebmt cum prarlide imperiu. ldegacus.ffde ofHc.prajT. & hoc d crimeii inde ma- t nat,qood PtincepsqaaTdam prouincias prshdib.com miuebat. quafdam iibi reTeruabat : in quas legatum miuebat : qualis Tuit rontius pilarus, qui HieroTo'y- mis Sc prouincis erat&a Ladanrio Firmiano Le- •gams Syrix appeilacur. "Erant porto quždam proum 1 ,ci^,non prxiid;bus J non Legatis com med a ta?, Ted Pro .confulibus» qui non a principe poteftatem accipie- baiK, fedafenatu. quamuis putem etiam afftnTura .principis po tu ide expedtere : d:co ,poftquam Roma 2ii ceepetunt CeT^rib .parere, nam antea dubium non •fft, quin Pfoconfales efient, qui vice con Tu um in proumcias tegendas mifterentur. Sed Sc poft Impe- -tatores mul tac prouincis procoRfulares,fuerunf,nam •2>riuceps vt Senatni gratihcaretur , ei quafdam pro- 60 'Aiinčias afiignabat , in quas quales veliet , refto- res mandaret , Sc Senatus plurimi fhciebat , hoc honoiisaccipt re. Hinc apud Flauium Vopifcum in F : or;ano , Senator fic Seuatori Tcribit: Fac igitnr, vt cornuleTcas Curie interTuturus antiqu? , nos recppi- mustus proconJulare. Nam eodemautoreprobus imperator procon{u!es crearepatribus permifit.Lam pridius in Aiex&ndxo : prouincias quxflorias pre- Uj« qaia eius inteteflVt Proconfukm snftotiai potius a fenatu pendeba:,& Senatus eis ieges pnfei. bebat.I ob’eruare 5 ti.tF.dcoffic.ptoconf.praiidi&l e gato lolus princeps.Tamen, vtdixi,eorum pottfcs F ! f: kotni .-ilititii pero >:nio erjt(im'ilis,vtcolligitutex!.8cideoieof fic.ptoconF& ex l-4.fiF.de off.praf.Forcat,inNety*m. dial.tfo.n.l liTfC iPS-AESI d a xis iufiio qax a pr^fideprouincisprofi, cifcjtur. i. 10. C. de.pig* adu prsTtdalis notio quatn proeies prouincias accoimnodat.impartinii.BtifT. PR a e s 1 d iv m quanquam proprie aux hanv princi le dicatar. vnd 1 miiires , qui in uitela alicuiusop. p*di collocaci fut-r : . pr^^dimu dicuntur:tamenper transiationem , prstiaimn v o ca m us omne auxi* lium Sc Talatis propugnicc\u"ruCortaf.i. MiiteLci Pp. ap.s i dvm appeliatione in Non.Iaft‘:n.8depqli(lii, continetar fub eo tiiulo Eroconfules, Comites,Viea« rii,confalares, corredore;, imo & defeaforesciuita- tam. nam & ii in ciuitardbas predam vicefongun- tur , Nou.if. veteti ■ intfrpretisCodex hmiciii'DO!i 4'ituium,vt ladiccs/ihe quoquo iiffrc-g^o.Cu^c.inei. .pciit, in r npra d. Ihfnii. Nou. 8. de preS&s in pri hc.Sc Tub finem eiufdern Nouelie pr^hdnmquo- que i uri fd? Ttlonem rečenfet. ad 'onem locumbreuiu ! ti? cauJ.i k^orem remitto; Adde Forcat.'uiNe- eyoin.diaL^o-n. 7 . Pr a e s t a r e , eil p rohibere > ne alicui fiat aliquid in- i co iimodt,& ii non probibuerit, fatisfcuere^i veinH- tor deb«et prxftare v iti um rei ouam vendit prohiorre , atque efficere,ne emptortiammaliqu2i fac;ac:alioqui TatisTacere.Spieg, Pr A e st A r E eft Tatisfacere , vel exitum alicuiusinfe recipere,Vlp.:n litem Labeo.ffdarruercifc, Pr aesta R.E,dičta piomiffave i m p l c r e, l, /7 ,i8.i p, ff.de «dil.ed,Prat, Pr a e-s tare operas,ideft edere, cxbibere.!e^.ff(!e pper.libert. Pr aest are quoq'.je mandare Sc cederc a&cntsti* gnificat.l.^.vlt.lf.naat^, caupol * ciF.de •d.e'^t,L 10. §. vlt.ff.de tut .Sc rar.'.?5 $.ac-giigenti3. ff.de adfflt tat i.i fFdeporj.nLi.rf.de Tuperfic.Bntr. Praestare aliquen-i eid ptidem rTTe proaliquo,il efi,peticulum quod ab eo timetut ia Te iecipere,?;i> teius. Praestare cu! p a m »cafuirup e r i cu! um ,bonam fidem, dibgenti2m,cuh-odi.-m 3 fa'tum,trit2 tumlibrotun noflrorum iocutiones, pro aliea.am calpaotinfer«- c : perc Sc rei euentum Tuopericalo elTevelle,&fide fua efie iubere re : futats euentum.Bud. Praestare nihildebeo,proeoauod, Culpanoneft mea. Praest ari onortere.Cic.li.ofF.j.AlunfcoiTeriam^ ticenti^ pcena eft conflituta. Quicquid enimeftia praedio vitij, id ftatucrunt,li vendkor fciret, nilino* minatim didum e{Tet,praeftari oportere, ideft,coa' penfan damnum ^btragen,cder Scbadlofs ba'ttr,fy, Praest at, pro m e Hus elt. Pr AgsTATio,pro Tolutione.Prsdatioin tempuicol* - lata l64iF.de verb.oblig. Pr a est ati o. Paul. de ttg.j. i.ii plur^s gradus(intk* redam, & Tcriptum fit, Hsresmeusda(o,adomDes gradus hic Termo pertinet,Tičati hec verba,Qei/quis mihi h^res erit. Ttaaue Ti quis velitjnonomnes^re' de onerare legatorum pre/tatione, ied aliquose? hi.s,nominatim damn 3 re debet Sp leg. Pr aestationes etiam vocantur , qu? inuicem & vtrinque,Tea vitro dtroque d contrahentibuspr^R • tur. oJiTIT iiur.' ■iiiSlO, M { * tiska sart tfCk« 0 jjjji.it *«T« i?dales plurimas fecit , proconfulares ex Senatus _ voluntatc ordinauit Ergopatet , quod licet prin- 70 Praest a tvi!U,6s rraftituiri,Yetuftep.wP^ imffi •cejjsprsconfulibusfackiidis & creandis ineumberet« lip jri.pompoJ.^.fTJe confran.einpt.Viarndcerja&um, aqu2duftum prceftatuiri. Jauol.l.ro. fF.de h$red. vel ‘a&,Quod h ift vendinone haereditatis id aftum eft,fx quid iuris efTet vendito ris, venire,nec poftea quicqua prsitituiri.Hor.prac. pRAESTiGrrM , quod prceftringit sciem oculoram. prstftigi* verborum captione3. Azo in Sumnia C. ds adult.c.nec miru m 26.q PnAisfn f r-E«.E > i'.prjefcnbcre»pr5finife.w4»/fff^».l.T. ff.de iur.deiib. j pRAESTo.id eft,pr®fenres,indeclinabile eft,ad omne- quegenus refertur. Caius.de liber. cauf. Idem dice- mus.&fiduo plureivedommi efle d:cantur, Sc qai- dara prarftofint,quid»m aberim.cum fi.uil.Sp. Paaesvltator dicebatur , qm in ludis aut facr: pr£ultabat , jsiimrUg/is > vtexpl catant'*quum Levico.Nam in omnibuspompisjudif- , aue Circenlib. iuuenes ibanc in numerum faitancesj &fubfilientesjqui ludii,$c ludiones dicebancur.Tur* neb.li.io.aduerl.c.io. PRAEsYuiR.E,pfo prius furaere, Sc antecapere.I.*. Č. de fecund.nup.Alias vftsrpatur pro aadere.vel renta- realiqu. : d conrra ius-vt Fere pont.Rom.vtuntur. A- lex/.exconciiio Latcranenli, loquens de clencis Sc moiiachisiSed nec procuratoresjin^ui^villarumjaue iurifdiftronesetiim feculares fub aiiquibus principi- bus & fecularibus viris, vt iufticiarius eorum fiat,cie- - ricorum qmfque exercere prsefumar,hoc eftkentet, »udeat.c.fed nec.Ne cler.vel monach. fecul. negor. teimm.j.Tim.i. aesvmere alias accipitur pro nudofačro prius a- liijuid furaere. Vade plinius libr J6 g tradicde far}na cuiufdam lapidis, in cettamine bibedi aduerius ebri* Ctttem apotatotibus prsfumenda : allegans Theo* phraftumautorem.rrat. hnsvuiKi alias figtuficat prsoceupareapud Rhe- tores,quipra?fumptioncm vocanc.cum id quod in ad uerfanicaufa-.vei in iudicis opinione contrarium no- bise/Te aut fore arbitramur,pr®occupamus diccndo, ac bonisrationibus difFoJuendo.Quinti!.lib.8.Mire ve 40 to in caulis valet pr#fumptio»qua; dicitur: cum id,quodoblici poteft,occupamus, qu® praecipue procemio conuenit.prat. *^aesvmere alias pro putare ponkur, vt inl.vul- go.Digeft.de inlit.iuran vulgo pr®ufmicur,inquit V1-. pnn.aliuai rnjkem non debere iurare 9 quam domi« nui nlitis.prat. FRaesvmere alias denique accipitur pro prasfagite, coniicerCjCo-gLtare, feu diuinare aiiquid in dubio.Va- kriuslij.cap. E Fortuno di&o quaii certam fpem fo daiifljmi triumphi animo pr^fumpiit.Erc.e.prasfum putanimo.ea refignificari exicum fuum;hoc’eft con- p lec ' 1, Vaticinatus eft. prat. Yk' SVMPri ° con ' e &. ura feu diuinatio in rebus ‘ oobiisjcollečtaper rerum circumfi:aiitias,exargume- ! ls ve * indiciiV, frequenter euenientlbus. Oldendorp. 1nT0pic.traft.de p.r^fumpt.vide ?. regam ^.capice fe- cundo ext.de prafumpt.vel: p refumptiones funt anti- c >pacioncs(qu«dam deeo,quod in re eflvcotninuni fenfu perceptae ex eo quod plerumque| inteiligitur } 6o quodque plerunquefit , qu^ probarionem omnena in eum transferunt , contra quem faciunt, Cuiac. in rubr.fF.de proba.Sc prrefumpt.vtiliter de praefum- ptiombus traftauit Oldendorp. difto loco^fufiftime veroAlciat. in fuode prafumpt.rraftat. porropr.T- fumptionum alia maior,alia minor, hxc iuris fquia a lege jntreducitar)8c deiure 3 quiaa lege HuitScha- betutalegepro vera. Eftquen;hil aliud Alciato 1. P^t. preuinipt, quam difpoficio legis prasfumentis, & fuper prsefumpro tamquam (ibi competto ftatu- 70 totb,contra quam non admittitur ptobatio, vide L P ANTE rs v 7l vft.Cad Vellelan. Alia lutis taatuift »eldem Ai- ciat. in tertia part. prarfumpt. nihil aliud eft, quam probabilis coniečtura ex certo figno prouemens, qaas no alio addudo pro veritate habetur.Differt prrefnm- ptio a probationerprobatio per Fetprarfumptio per ea qu^ certa funt fidem facit,vide I.Sj.Digeftis de cond. & de-monftration. Differt a iiftione , quia fi&io aduerfatur veritati: prasluinptio Fiindatur in veritate ideoque contra fid:onem non admittitur probatio: quid enim effieeret probatio veritatis »vbi Fdio ad- uerfus veritate 'fingit:ideoq. fuper falfo-■'& certo fingi- tur:fuper incerto še vero prasfunairur> Gothofr.ad d,. rubr.de probat.& prafumpr. |iRAesvmptio e.ft quadrup!ex : Alia eft iutis 5 & cano® nis fiue iegis, alia hominis , alia natur® , alia fadi. pr^fumptio iuris,& de iure eft:, qu® non recipit pro- bationem in contrarium, vt Lex prsfumic mulierem ftipulatam dotem libi reddi, qu® non eft ftipulata.i. i.C.de rei vxor.ad. & ft quis veilet probare contra® rium , non audituf. Hanc dmidunt rurfus in te- merariam , probabilem , viol en ta m, &necefTa- riara > violemum pro certo accipientes. ca.literis, de pr®fumpt. ac congerentes mulca param ad rem . pertinentia. QuareBart.l:noneft veriftmile. fF.quod mef.caufa, rede dicit» Dodores iuris nihil boni ad- ferre de pr®fumptionibus,nec efTe materiam,qu® es prsfcripto certarum regularum tradari pofftt.Certes cxrenata , & circumftantiis negotiorum ac perfo- narum 1-iorern partem fint int»rpretanda,extra de regulisiu* ris, cap.i. Vnde fi presbyter amplexetur mulierem s prtefumitur id Facere caufTa benedidionis, vel bene- dicendi , vel ad peenitenuam exhortandi, n. q.j # cap. abfit 16. diftind. cap. in feripturis. Sedho- dienon tantum fidei habent , idque forfan ex eo¬ rum malaferuatafide.Harc autem praefumptio eft in- ualida,& a iure repellitur k Nec mouerc debent ani- mum iudicantis.2.q.i.cap.i.extra,de Simo.cap. licet Heli. probabilis, fiue vniuerfahs dicitur pt*fQm- ptio iudicis. Et h®c furgit multis ex caufis & fulpici- onibus } & lili ftatur , doneč contrarium probetur.v-t fi res fic patris, prajfumitnr h®redis efle. Et h®c an- teconfrarii probationem , facit femiplenam pro- bationem. Infuper h®c inducit purgationem,maxi- me farna crebrefcente, vt cxtrade purgatione Cano* ni. ca. fi quis de gradu. Vide bic latius Spcculacore, Violenta, qua: furgit ex vcrifimili prcbatione.de dici¬ tur pracfumptio iuris , quando ius prmfumit ita efle, p ut a fi apparet chirographu cancellatu, pr®fumit de- bitorem iiberatum. ffi de probationibus.l. fi chiro- graphum, Item prsfumitquod quis cognouerig vxorem 9 cum qua diu habitauit. Item fiquisiii- uentus fit nudus cum nuda , Sc folus cum fola, in le- do iacens, prsfumitur quod fint fornicati. extra de prsfumpt. cap, lfteris. Item fi quis denunciet ter cai, ne cu m vxorc fua l©quatur, Sc poftmodum inue nit eum cum illa loqaentem , poteft: cum iudici tra- derepuniendum , quia violentiTfimapr®fumptio elft, quod impudioe loquatur.ln Authcntic.vt liecat ma- ,tri vel aui®.^.his quoque.col.Co. de adultcr.Authea tiča,Si quis ei. Alia exemplavide apud Spccuiato* rem, Ec h®c bene inducit iudicern ad pronuncian- dum, ni probetur contrarium. Neccflaria eft pr®« ftimpcioilldquauaccmaauniter voc^nt iuris, &ds ai73 P AKT iurc.hatcinducu probatlonem } &iudicem adpro- nuntianduinjnec recipit probationem in cčcrariura. Dieicuc autem ideo Iurls, 5c de iare, qu':a ius vehe- menter praffumi^fic eflb,vel non effe. Etproptcr ta¬ le m prsTumptionem ius ftatuit fuper ea > verbi gra- tia:fi quis contfaxit cum cjuadam de futuro , & poft' ea eam cognouerit , ius certe ftatuit eontra huiuf- modi matrimonium przfumptum , probationem non admitti Nam ex quo eam cognouit, intelllgitur in eam confeafiffe, Q^amu;s cum ea non per verba de przfenti contfaxit.exti a de fponfa. cap* is cjui. ibi in exemplis notatis. VideSpecuiatorem. Eft & a- lia prarfumptio iuristamum , vt fi diu cokabitauit cum vxo»e,prarnimitur ab ea cognita s & eontra hanc prs umpiionem mri s probatio admittitur. Praffum- pi.'o bominis eft y cum prasfumituz eontra a!iq.uem hominem , propier malam tarnam, eontra hanc praefumptionem bene admittitur probatio in con* trarium,. Prefamptio naturae eft, vt cum exhxredo filium meum 5 pr^fumitur eontra me quod iniu 2.a fte cxheredem eum,& hocpropternaturam. Sc ideo ksredes mei probare tenencur, quod iufte exhae- redauerim eum. Prxfum.pt o fadi, aiia przcedentis circa čutara , vtfifemel cal&mniatus es eontra me «ri« rum veliš me ac.cu.fare * prasfumitur modo t-e velle iterum calunmiari : quia Tem el malus,femger praefumuur malus in eodemgeneremali , vtin re- gulis iuris.Alia eft pržfumptio fadi fubfeq :ennscir¬ ca przterita : vt fi a!iqm fuerint accuiati de crimine adultetij>q oddepeilebanr prastextu proximitatis, fi 30 pofteun matrimonium fe coniunxerint , manife- fte fw:xfumitur facinus, ir» ouo accufatj fuerunr. I. ti adulterii.Codicead leg.Iirliam. deadult. &videbo- nam gIo 0 T.iac.is qui fidera. extxa de fgonfal. Sc ma.- erimon*. Jr a.f s v m i mvs fuper incerto : Fingimus- fuper ceitov gloflun verbOjPtafu m at ut.§. accedit.Cod.de rei vxo. ad.Spieg. Idem dtcic Cuiac.ad l.vlt. ff quod mer.cau- faFingimus,inquit,ea qux non effe fcimus:Prxfumi- mus ečt,quas vera effe acbitramur, dudj probabilibus 4 ° argumentis. Pr aes v m pt a opinto eft, qux vulgo dicitur praefum* ptio:apud Tacitum,prxfumpta lufpiciojpro eodem dicttur.tefte Bud.Sp. jraisvmpt a. voluntas domini,boe eft,fi exverifimi iibus indicus appareat dominam veile.aut nolle,, vt ft»o no mine quicquam fiat.l. fed Sc kx. Sc 1 . Pompo- nius.$>ylt,{Fde procur.Sp. jRAESVMp.Tiononnunquamhabetur procertapro- bationeifciiicet cum lege id nominaum declaratur. I . i quieunqiie.C d‘e Apoch.pubi. R det.m.en opponi- tur prx umptioni probatio veritacis,modo tamen id in eodem gen ere fiat.Sp. ■pRA2S.vMpTiQA-v.vf cognitio cenfiira magis, quam curiofis prseceptionibus Sc variis diuiftonibus cogno' te tur. Sic ergo diftinguere caufas prsefu nptionum /atis eft : A.ut enim ram prope accedunt ad necefta- riam veritatis rat!qnem , vt pkiiam mereantur E- E r. gumentis tamen agnofcendum eft. oiden/n pius. ,0r ' PsaetEndui >obtendere > ptxtexere,ve , . 3 raemoali quo fe defendere. Moliet qui st«em fi.ii prtw j ad cludendam legitirn am accufaiionera ic..ni„„ jroptei iF.,id 1. Iul.de adult. ° PRAeteR diclio quandoqueexcIadiil eaaitii.S.n,,, tet.3'de vfu & habit. l.Titio teftamento.ffjele.il Maandoque includit, & auget.LSeio amico.s.vsot, ffde annu. legat.'quandoque, fignific.it pofll, cuni procu.ffide oper.nou.nunt.Prat. Pr aetere A,ptsrer hic qu* d:chfunt, P s. A e tere a,t. fine claufuU iModeftmo -»fiiipJus- dem,& probent id,quod fecundum eas afterimus Et tuncjfiue leg -timas, 0 he iur.is Sc de iure , fiuenecef- far as prsfumpriones ap.pellaneris , parum teferti Ant vero proficifcugiur ex.caufis qux vera; quidera eflepoftunt , fed interim in dii^rfum coilecius re- jum argumentis faciliter cedant Ic?que mouere nonnihilftdent animura: tamen ad credendum pla¬ ne non perducere.Hasprobabiles, vel non necefla- riasprxfumptiones,autfufpiciones rededixeris,vel etiam argumenta , ficut Arrius Menander in. lege 1.34.§.qui inuita.ff.de 'eg.i. PR a e t e r 1 r E,fiientio prajtermittere eft.. Praeteriisse annusdiefvedieitur,qui iamexaftur & expletus eft.Sic & praeteriiffe dicitur cempusquod cfflux t tranladumaue eft. Tcmpus praeteriiffeio- aorum pofleftlonis.l.i §.item fiquis.ff.de iur.&fiftj ignor. Praeteriti liberi dlcunrur » qui atcftatorenfaije hciedes inftituti,nec,vt oportd, cxha£redati funt.s. eadem Inft.de hiered.qu2 ab inteft-^tenimquicuni vitio. exh3tredaniur,pra;teriiorum locb funtJ.S.§.no quaeuis ff.de comr3 tab.Etita in^tit.de liberispraeieti- cis.& toto tit de bon.poff eontra tab. & aliasCempec pr^teritionis verbum intelligendum eft Bnffo Adde Cuiac.ad Lt.& i.ff.de liber. & poft. cjui d citputcii- tosnominari quafi (ilenno vei tacicutnitateomiffos, fubiiciens , quod iicet eis legata quadamaut fidei- commilfa relida Cm , nihilominus tamenprsteri- ti dicantur. Pr a bte riti arraatre pro exlisredatis habentur: k ideo datur eis querela inofficiofi teftamenti. Prste, riti aatem dicumur.non tanturn qui cumnatieftent, teftamentifacienditemporeomiffiftinr , fed&qui poftfadum teftamentum nafeuntur, fipofteotuia editiORem mntandi teftamenti liberum fpatium mater habuerit,nec mutauerit. Quqd (i iniploputt* perio diera fuum obierit. aduerfusfVatres ipftitutos omiffo non dabitur quetela , fed adcreicet eisinvi' rilem:aduerfus extraneosdabitur quereI.ideg.).Cni de inoffic.teftam. Cuiac. Iul. Paul.recept.fentcnt.li- bro quarto titulo y. de inofficiofi quetel. .5. poft ti- dum. Praeteriti fenntores quondam in opprobrionoa erant. quod vc Reges fib* legebant fub'egeban?que quos in confiiio puhlico baberent : ita poftet ftai eos, Confules qu''que Sc Tribuni militum con'iHati poteftate con; -ndiffimos fibi quafquepatrtiorum, &: deinde plebeiorum legebant, donečpoteftasTri* bumtia inrerucnit,qua lancit-um eft, vt Cenforeser omni ordine optanum quenque curiatiin mfenatu 1-egerenr. quotadumeit, vtquiprster ; tieiTent.fe loco moti,haberentur ignominiofi. HscFeftu?.Hc* ioman. & Gothof ad 1 i. Cod.de bon. poffelT. conua ta bul . PR aeterito futurum continericonftatj vtinduda pro inducenduleg.;otior.f i.ffqui potio.in gig & a- dum pro agendum^l.poft venditionem.verf.rpecies, ff.de aqua Sc aqua pluu.Pran. Pr a i: t e r m ut ere c&ttlam ( teftamenti quidfit,do* cec Iurifcd1"D.i.§.pr2termitteie.ff.fi quis omili!cauff teftamen.Prat, Pr a e x e rmit-ter B,ld eft',pc«nittefe. §i fid n iulTor fciens praetermiferit exceptionem.ffinandati.Pf^ef* miuere alias eft r.epudiare. Harreditatem prstermit- tere-1 ^9 ff,de acquir.vei omitt.hsred.. Bon omnei.^.aBarbaris. Digeftis dere milita. Sed 7 oPraetexta eftgenus veftis,quanobil!or«ciu«Ro* iicct,inquit, iiocIiquidQ conftare uoii podit ; atr. maai v ta fokbant.$, iniuria.lnft.de iniur.&vid^l^ 2175 ? ANfTE is JO ffin.5cibiglo.ff3e lib.eshlb.OlcLPrat. ?JUeTExrAM togam eam intelligcbant veteres , cui putpura prcecesebitar ad tog« vinlis dififerentiAm. Virilis enim toga appellabatur toga pura. Sieenim fccibit ad Atcicum Cicero lib. 9. Volo Ciceroai meo pacam togam dare. Dicebatiirque toga p ara quod ei nalla pucpura e (Tet pra;texta. Nec ai-ud etiam per bulla n fcocteaiii,qi2a libertini pueci vcebantur.apui veieresmcelligebatur, qu.imiorum, q iodincoilo pro Bullae decore geftaba-.u paeri libertini, authore Microbio, Saturnaliorum li. r.ca.6. Paellas quoque vfas e(le toga pranem teftiseft in eadem Verr.na Cicero. Aic enim : Eripies igitiir pap/ftla: togam pr« tercam, detrahes ornamenta non folum'fortuna*,fed et a.ngenaicatis.Cii antena huiafrnodi prxccxtapueci puell«£que induebantur, tune etiam obferuari foie- bat.vtfaccificiutn altquod perageretur, quo infiemi- t«pueritise lacra fierec ac venerabilis, ili'-'.dque faeri- ficium appeilabatur faeram pc«textatum, Qup fen- fu accipieiidumeft quod in illa declamation^ , cui titulnseft ; Nouidus pr«texcatus , fic fcriblc Qmn- tiliaaus.*Ego vobisallego etiam ipfutn illud faerum prarte«awm,quo facecdotes velantur,quo magiftra- tus,quo infirmitaten»q)ueritia: faeram facicnus & ve nerabilem. Eratque tanta praetezcatorum iauenum apud Romanoscura,&: tam diligens educatio.vtnuU ioqnidemobfcceno verbo poflent vti: Iudcque prar- textatus fecm* dicebatur,vt auftor eft Feftus,qui ni- hilobfcoenitatis habebat.Quod fi obfcoeno aliquo ver bo vit effent prjetextati , ab A-dilibus aut Cenfori- bus more cčtetorum ciuium multari non fole- bani,fed tergore Muren«, quod tenuiffimum erat, vetberabantur: Ec ob id multam pr«textatis non effe inftitutara contendit Verrius apud Pliniuin Natur, bift.iib.p.c,^, Ccetcrum pofteaquam pubettatis annos iam egreifi eiTent pupilii prartextam exuere , bullam- quedcponete;&: induere viriiem togam folebant,an flonimirum a?tatis deciraoquarto , quinto vel fexto. Sieenim de Gommodo Antonino fcribit ALlius Lam- pridius. Decimo quarto setatis anno in coilegium Sa* ccrdocum Atcitus ejt. cooptatus inter tres folos prin* 4 ° dpesmuentutis, emu togam fumpfit, adhuc ;n pra:- texra pueriii congtarium dedit. Eft etiam Suetonius author Auguftum anno «tatis decimo fexto viriiem to gam fumpfiilc. Sic enim fcribit : Duodecimum annmn agens auiam Iuliam defun&am pro concio- iieiaudauu:quadriennio poft viriiitoga fumpta,mi- litarib. doniš triumpho C«faris Africano donatus fft- Hinc intelligimus quid fibi voiuerit Vlpianus, cum feriberet Pr«cextatum , eumque qui proxime pt*texcati aetatč accedit. apud matremfamilias depo- f° aendurn effe. Etproximepr«textatimtatem accede- te eum,qui puberem actatem nune ingreffus eft l.j.in »ne,de libct.exhib. Semus enim eft, eumqui adhuc ptitexta indutus bullani excollo depedemem gerit, >pudaliquam matrem familias, hoc cft,nouE au anni,'.bieanii > aut ad fumrnum triennii fpa- c '‘0 stas etiam finLtar prcctextaioru Quod igitur im puoeres omnibus officiis ciuihbus debuetint abftine- te,hocjRde eft,quod lili cueflent crstexati,ante ad vi riieofticiu non foient idonei.^ua exuta praetexta J de pofitaque bulla togam fumpliftent virile«).R.suardus legelcem impubes.ff.de reg.iur.&c. t 5 tAETExTATA verba a S.xtolibto 17. dicuntur qax n : hilobfccenitatis habent. Quod ipfum &c Veclius prxtextatus apud Macrobiu n videtur ptobate. Sfcut ^ptstextats fabula apud antiquos ceiebtes, quib. prsceptaSc monitlones itd optiiaos more*‘t£^£ea- zp/4 tur.Petrus Crinftus deho^fta A, lib. ao.c- 7 . oftendi t Pr*texcata vetba etiam pro impudicis8c fub obfccenis accipi. P.tASTEXTArvM affe«ft*ri,autprsteKtatant.Lege,Afi' Teči: .ari.Spieg. pR. AE rExT.vs qaartx inflexionis, 8c orastfTtum neu-č tvogenereeft , quod vulgo dicicur Color qus(iuis f Tr a n sl ate enim poiitum pršcexere accipitur pro ob¬ te «dere Se quod valgus itidem dicit.CobTtcm aasre re,tefte Budso,Vip.in 1. illicitas.de ofif.orsfid.fijb pra: textu,ait,adiuuantium tnuitares viros. 8c mfra.,Drs- textu enim humans fragilitaiis,&cc.vnur eine/n fchtini Sp. Pr a e to r. diiftus,inquit Varro li.^.de ling.Lat.cjuj^r^i ret iure 5c.' ,, xercitu. a quo id Lucilius: ergo p neto- Tuni eft anteprTire.Iuftlnianus auteiH, quo'nam ve-» teres Romani prcetores d xer>nt, fatis declarathis verbis : n/j4rt)p:«(:nqn!t‘C4t(*.A8V cm, tS t ctVi«v TOV Hvcy Kj T&VlhjJ cUjniS Jb'v7t; j{w s rt ewtdk , (S)onu7v jt/ t* tu/ vofjMvypApeiV i o^t¥ K)TčL ?lxci , )y , ^■^TUoj.et hzt%*Hi” s panj a, S ardini a Si Na tbon eiifi , totide m ptas toies guafi m agni duce s, qaotprouincicjn~Jtionem'venc ratif 7 ~,c_r eailY u 7 it , paitimqui vrbanis tebus , Sc pardm qui proaincialib. prijeflent. Deinde Corn, S^ila guefti ones publicas conft.tuit.veluti. De falfo, dc patricid is. &~deTIčaViis.l 3 i ide o tiuatu or prxtores ŽSj{« ž.~ foft lulius Ca iTar duos prastor es čoSIli- . £4* 1 ai77 FANT. »nit.Bonusdelni«? Augufta^.pr Stores crcauit, duos pnftea.gui de fii ildfmirifPi s ius dicerent. D.Clau- dius adiecit pra£trores,e quib. vnutn T. T/brrius de- traxit.& vnuo>»«.]iu intec fifcum & priuatoi ius dice- let.Nema addialit.Isa iS.ptaitorei in ciuitate ius di- eurtt.ld autea 1 ! , & qiso tempore prsecorcs primum cteari c«pet'inr,8t qu53 ius quseve jilorum poteftas fuctit, trad.it plene, Aitsander ah Aleaandro , in Ge- jiialium diSrum.libris.Prretori regia infignia.confu- latefo/a* fcrme-appatatus, li&ore* vero non amplius l® fex,feiia curu-lis & trabea, cseteraqtre buiufmodi tra¬ pita funr,«c quamuis lex namero Iiftoribus vti con- ieflum pijrtonbus eflet,Paulus tamen .Emilius pr§- tor in Iberjam belil gratia le conferer.s, duodecima lifiotes,fecundum Piutarchum, habuit. Prseiere a, e° quem a&or elegerit , dare poilicetur , vt apud Iulianiim , denoxa!ibusaflionibus rep riusr. Sed Sc in fucceffioneprator ab iure ciuili omiflum fup- pleuit : nam cum ius ciuile nullaro cognatorum nrentionem feciflet, eos prsetor (uccedere poft fuo* Sclčgitimos vnluit , ftcut Diocletianu: g Maxi- mianus , !oftinia'nufque , 8( p! ure* alii lucgcon- fultf reruieruat. Iuftin.iani poftpo.moduin cenfti- tutio omne inter agoitos Sc edgnaros fuccededi dif ferenriam fuftulit. lusaorem ciuile prsetor corri. 6a gitin furto manifefto. 'Dečemuiri enim,qui, poft ex3ftos reges 1 , iegef, quibuspopulus Romanus v- teretur ,':n ri. Tabu! feripferunt , furem , qui in manifefto furto prehenfus efla , tum demum oc- , cidi permifersBc , vtGeilius teftatur g libr. rr. fi furtum aut noflu facerer , aut 'jriterdiu fe , cum piarhende.-etur , telo defendarer. Ex carteris.au- re.m mimfeftisfu*tb«s, liberos verberari, addiciqu* .j-i tufteVun.r.cuttadfuin;furtum effsr, fi modo id Juci- ?\cil\Y.'.x. fieqveleteldd.'f n',i ffeuriSeruos'item iar: 7° ■ : ' .vi.;-' •.••'.'i i -r i - -j s.. rK i, !< h .')*•' E R. 117S pr^cipitari, fc^ paeeo« impuber« practotis atbitu, cu verberari, noxamque ab Im fa^am farciri volue- run:, Pofteaab lege illa De«emuirali difceffum4 sam Ci quis fuper manifefto furto iure & ordinc fi- pejiri velit, a^to in quadrupl.um author^ateprzto- nsdatur , vc luftinianusde perpetuis & tempotalb bus ačtionibus feriptum rehquit, Complutap«H 6 t rum ed i&a in ff libr is legi m us, De his, qui notantu: mfamia:D&dolo; De metu-.De in integrum reftitu- tionc:De damno infedto:De operil noui nunuatio- s® •*- De incendio, 5c aha id gen us, q.uibus iuris 5 ciul tis libri replentur. Piura enim decreta e .olapr««-- ris mriidi&ione in librisPandedarum habemus.p e reliquis omnibus fimul ciuilis difciplina pauibu, St interdum iutifdičHonis perpetuse praerores he-. bat, Sc falfi crimine(aurkore Modtftino libro Bige* ilorum quinquagefimo)tenebatur 1 q!ji Vlgiano . lcgimus.Paulus.infuper fe przturam geftillHksu' numiffis vindida feriptum reiiquir.qui taraenAk sandri temporibus-.fujt Drufus etiam Augu%in!- gr»m,& Galba , 6 fcomplures slif, prsetun lionotst fmperatorum temporibus na^i funt. Conltaterge • »rgtor es lnL& fiJAtrirmn tg mpenbusfuiife . Sed do; tar.t * fortaffisb u tTTo r i ta t i s,[v t p r i uTroti o d & in alib magtftratibus coniečtare licct. qq, oxum poteftas ad" nentu p ti nripu m. dim in uta . eft. • Vnde Dec.iuIŠeue- rus prastar, quiaio quadam reflitutione dubjtabti, Imperatoren? Seuerum apud Vlpianum deminorik cčfuluit.vbi aliss-propria authoritate ftatuiffjt^i- mus q ui hunc magiftratum ge^fe fit, ftgtiliusd iati? eft.vt in lib c trigejfimo očiauo apud Vfpianum Ali - ptum habeo.Sed Dužus ^ ~ c u i m a g»s c r e di d wi r ium F urium , u m C ami11 am "*pr7 mambab ame. Pri: tu r a m a iTe ue r s t, I i b. 7 . aS* vrbe con tfTta* Vtcunque 'fuerit,boe magifiratu funfti funt viri il’uitres,^my* iius ,Sca'urii$,CcrneJius Sy 1 fa>L Liicul]us.,M.Cicf%, C.Cšfar , Brutus, & alii conipiures.necitnnumfit, quurri e p 3 tribu$(vtdixi) p. r stores crearentur, licst pofiea immutatum fueritttfain es plebe oreariccepe- runt, Quintufqu^ Publius Phil© primemdepiefce prstor aduerfante Sulpftio coniule, fa&useib Bt pr^tu raketittribunatus, & zedilkas ? .mcdjadijgflM erar,iun;oribufque(vt Piutarchus re£ert)danfoIebit Kis tamsn diguitaubus omi&s, j.Harninius mis* uentute fumtnam confulatus dignitaiero obtinuif- Caeterum ea, qus pr^toris ofiikio pofterionb ushis temporibus reb&a funt, pleni us in Codičeco^itu* tionum. explica,mur,fiib eodem fciiicet tirul^jDeot- hcio prsetoris & ibi numerum-prsturuRi(^uosoi'® decem Sc očlo crearj (olitos cdnffat) ad cresredadu fu-iie legimus, q:»i proprium jarem ac doD9-T” ?B ® m i p fa vrb? h*\beie:u, ).,oo,!;eb.a.nrur 2$) P AN tores.illarum conftittitionam authores, c(e vrbe Ro¬ ma. Qu J jnquam luftinianus videacur accipi voluiiTe de Conftan«nopoli. Tr^ etors m. I u r i fco n ( alti p roconfulem feoe vocan r» Gaius m I. priina & tercia. O igeft.de alienat.fuci.mu- tan.l.pacri pro filio.paragrapho primo. de minor.I.in ' heredem. D.geftis de dol.malrefpiciunt enim ad id, ■qtrod Pomponius in 1.2.. paragrapho de/nde cum pla« cuiiftt.ffde origihdur. Cumque confules, a!r,auoca-. rentur beilis neque eifec qui in cinkate ius 10 •reddere pofFetftactam eft, ve Praetor quoque creare- tur.Isergo coni-nUs fungebatur oOicio/quatenus ad iudicandum acunerdproconiul erat. Ptffterea Pr*. tores i n prouinci.s vicem gerebant confulum. bra¬ tci us. Puetor -ipud Paufum i. fement.ftu. decimoquinto pro gdil ž fumitur, Feram beftiam, iijquit,in ea pa rte qua popuii iter eft, coiligadPrscor prohibet- AEdiii- tio enim edičlo prolftbemuf feram beftiam ibi babe- ■ re qaa vulgo iter fir.Prac. Pr a stob. ddeicomm fiarius eft .gui defideicommifiis iusdicercc, duofque a Claudio Cajfare inftitutos efle . fcfibic Pomponft-eg.i.paragrapho ijoDigeliis de orig. iur. Ex jifque vnum a Tito .CseCace detračlum efle. ■Suetonius autem in Claudtodurifdicbionem de fidci- C0(iinii(U'.inqu5t, qaocannis Sc tantum in vrbe dele- garimagiftratibuš foiicarn in perpetuum,atqueetiam per prouincias,poteftatibas dcmandauit. Sed h*c fa- cileefl: ex Fabij verbis explicare,qui libro tertio cap. A.lic fcr;b:t, No n debes apud Pratorem petere fidei- coaimiflam, Ted apud Ccnfules. Maior enim Pr*to nacoghitioneftimma eft.qa*ritur an maior fuinm-a lit, Sc c Quo exIoco intelligitur, ftdeicommiflbrum iunfdi&.onem ita partitam.fuifle vt Prceror vfque ■adcertam fummain cognolceret, de maiorecon Ul iusdicerct.V plan,id quod diximus peripieue confir* mat.capite Inftitut.vigeiimo quinto, Fideicommjfta, inquit,non per formulam petuntur , vt legata : fed cognitio eft Roma: quidem Confulum, auc Prarto- ris,qui fideicommiflarius vocatur : in proumciis ve- 4 ° ro jPrccfidam Prouinciarum. De pratore fideicom. ffiiffario.Impetator leg.i.Codic.qui potior.in pignor* i Paulus in leg. q1.12li.um ?8. paragrapho penuhimo« Digeftis de leg.$.& leg.4.in tin.Digeftis uuibus ad li- bert.Vlpian.in l.fieati legatum pl, de cond.& demon, Prat. Fra etor fifcalis a blmperatoreNerua creatus eft,qui inTer hfcum Sc priuatos ius diceret, vt Pomponius lenbit in hi.§. t8.fF.de orig.iur. Pr aetor pecegtinus , vt Pomponius fcribit in !.i. Di- \ geTlIs de origin. iuT. creatus eft proptcr magnam pe*. regrinoru-m tucbam, vt inrer eos ius dicereticum vr- oanus Pr®torfatisfacere--vccifquenon poflet.Eum au- tem reperio in epitome Liuij Ub.t9.ann jio.primura creatum fuifte,& peregrinum dic£um,quod inccr ci- ucs & percgcmos ius d.cerec. icaque video apud Li- uium fetnper vrbanam iutirdidc.onem , ei, qu* inter ciues &c peregrinos eft , opponi. vt libro vigeumo fe- cundo. Roins iutis dicendi vrbana fors pompon.o: inter ciues R..& peregrinos p.fuxio philo euenit. Et libro trigelimo tertio. prsetores demde prouincias fotciri, L.Apuftius Fullo vcbanam iurifdi&ionern, M. Acilius Glabrio inter ciues & peregi in os. Et 1 br.40. lunfdiftio vrbana M. Ogulnio Gallo , inter pereg; i- nosM.Valerio euenit.Et bb.41. rrstores L -papyriu$ Malo vrbanam 5 M Aburius inter peregrino- fortiU funt. Et lib. 41. praetores deinde prouincias.fottiti funt, A.Attilius Serranus vrl>anam/C.CluniusSaxu- ia inter ciues 6c peregrinos. Honoratiorem autem vrbanam peregrina fuiffe Appianus 6 c Dio non ob- fcarc figniftcanuille lib.de bellis ciuiiibus i.Ybi fcji- ter. t]8< bit, Brutum-& Cafeum PrartoTes deftgnaos imer fe coipcendifte , vter iuris‘inter ciues dicundi potefta- tem obtinerent: hicautem lib.41.vbi narrat prarto- rem Carcilium indigne tulifte,quod C^far cam pro- uinciam collegas Trebonio ded (Ter. Omnibus autem Prcetutis pratftantiorem &: graciofiprem fuifle in o- rat. pro Morana perfpicue demonftrat. Sed qua:ri Tolet , quid inter vrbanam & peregrmam p ra: tu ram mterfiietic. Kotom, trcs fcrc differentias ponit. Pr/- ma hxc eft ; quod(vr modo diximus)foJi ciues Roma¬ ni agereapud vrbamnn potecant, peregrini non po* terant. Alrera, quod apud ib’um lege agebatur, apud bunc autem nequaquam. Iiac/ut (vt eft bi orat. pro Fiaccp cmn Gracusbomo Herachdes a C.plotio fe- natore mancipia quaedam petiiflrf, &c fore vider er, vt iudex fumptus fenrentiam fecundum Reum dice- ret,&ab eo iudice abiit j & quod iudicium lege non eratjcaufam totam reliquit, Qnod cum ira fit,fequi- tur ciues Romanos neque fuos iibero&.emancipare, neque aiienos adoptare , neque fuos feruos roanu- nuttere, neque in iure cedere,neque bon.pofteftio- netn , tutoremve ciui Ro.mano impuberi poftular^ apud cum potuifte:deniq t je vt rem vno verbo com- pleftat, legis adionem eum pnctorem non habuif* fe. ‘Talfilm autem eft (Vt idem obferuat) quod qui« dam fcribunt eum de pecuniis repetundus qu2ftfte. Nam Afconij Iocus in orat. Cicer. contra competito- resquo-foio argumento nituncur, longe alioperri* net.Sr«bic n.Antoniunt cum magiftratum adhuc nul« lum obtinuiftet , fed equitum turmas de Syllano exercitu načlus efiet,Grcecos fpoliaftV:;deoque ad M, Lucullum prartorem, qui ius inter peregrinos dice- bat, a Gracis in ius edu&tim eftc : non iguur Repe- tundarum iudicium ilkid erat, fed iniuriarum po- tius: qU2 cum atrociores efTent, dignas vifas.funtjde quibus Prastor ipfe inter ciuem Sc peregrinos Gratcos houiines cognofceret. Tertia differemia eft , quod pranor vrbanus edidum in albo proponebat, quib.de reb.ius anno fuo di&utus eflet: cum alter nuiquaifr» quod fcianijlegatur propofuilFe, fed(vt opinor)ex vr® ban o edifto ius dicebat.prat. raetores prouinciales creati funt clr-ca ann. ^19. Sicilia Sc Sardinia captis, atque iii prouinciarum for¬ mam redačtis, quemadmodum Solin.capit.2t,&: Li» uius epit.io.prodiderunt. Pompo autem in lege pri- m a de orig.iur. Capta Sardania, inquit, mox Sicilia s item Hifpai]ia,deinde,Narbonenfi prouincia,toddem prcetores , quot prouinci^ in ditionem venetant* creati funt. poft autem moriš fuit, vt cum armis tutand^ prouincix viderentur , eo ftatim Sc confu- les Sc prcetores in fuo magiftratu mitterentur. Tan¬ dem etiam inftitutum eft , vt qui confulatu ant pra- turaabiiflent, eo cum fumrao Iinperio proficifce- rcntut:illique proconfules fiue propr2tores,(£amet- ft verbis hifce nonnunquam veteres abucantur) ap- pellarenmr.peinonftrat.n.in Vertinarum comtrien-* tariis Hotomann. moriš fuifle, vt cum a Senatu de^ creta: & confulares Sc prcetoris prouinci^E fuilTent a tum confules inter fe, itemque pratores prouia- cias fortirent-ur , aut vero inter fe compararent.Con«* fules autem id adhuc deflgnati, Si antequammagi- ftratum inirent, facere folebant; quemadmodmn ex or.uionede prouinc. Conful. Saiuftio in Iugurtb* Sc innumeris Liuij locis intelligitur. praitotes ve” ro , quo tempore magiftratu abibant id fačtitafle ft" gnificat Iocus lile Verrins 4 QRi fimul atque ei fot" te prouincia Sicilia obuenit, ftatim Roma: , Sc ad Vt" bem,antequam proficifceretur , qu*rere ipfc fccum* Sc cogitare cum fuis ccepit,quibufnam reb.in prouia«, cia maxiinam yno aano pecuniam facere pouct.rn« tcius. Zzz 1 21 S>7 P ANTE R. m ^raetor tutelarls p timtim a M. Antonino philofo- pho creatus eft, quemadmodam Iulius Capicolinus. icribit, cum antea tutores a confulib,pofcerentur * * vt diligentius cietutoFib.traftaretur.Quamum autem ex Tuftiniano intelligimus,ofHcium eius crat,vt cogeret tutores Sc delatam tutelam recipere,. Sc rem-pupdli faluam fore fatifdaie.Erant Sc prattoies de liberaiib. cay£^cognorcentes 3 l.x;C.{i mancip. »ta venlrctT j$a. 1 ./ ff.ck liber.caufluftin. Nou.i? >ya R ahtor .viban s, qui ius iater vtbanos dicebat. Quamuis ex verbis legn.tabul coil : °:itur,eum potius iuffifte mdicare.praterat enim fortitioniiudieum , & fabfortiiioni» h..e per fortem & fortuitutn euentutn deftg 'abat ex decuriis Sc ordinibus eos, qui quoq.uo temn ■_e iud carent, illorumquenomina in albo fuo defcrlbebat.Spieg. gRA EroREs milita: e?,Impp. Romani appelkruntab e o qu od ešerči tu t p rx i r en t, umVarroiib./ de 1 ing- i 0 lat.Iuftinian.in Nou.conft.24 &2j. r cr?bit oStv.iic il- ic.jo -ra c 'afi> 7 W£/.a >&m 7 v Br.fT. ? Ra e t vr a on us fuit fenatorium,Nou Theod.ne dec. ~ ad x r enat”dign."a]p\ Hanč" en t hi digni ta tem fenator qui fufeipsebat, Urs fumptibas circenes & fcenicos lu- dos exhibebar:8oe .j»de confolatione.pr£tura,inquit v magna oiim pote asj.nunc inane nomen Sc fenatorij cenfus grauis farcina, vbi vulgo male legitur pratfe čtura.ficut & in leg.i. Codic.de ptattor.& honor.pra?-, Q jur.& in leg.vltim.Codic.de filent. Conft.tuit ;utem } Maman.in di&leg.i. Ne fenatores, viri clari Utrni Sc lj?e&ai>iles,ex prouinciis, in quibus fedes fuas confti- tuerunt,ad prattune munus deuocentm, Cuiac.ad d. ieg.i. IRaetoria in conftitutiombus intelliguntur dgjnu s ~ magnlhc s przfidum iu dicumve cauia in vrbib . ex- t ruč&e J«7*.C.de epifc.Sc clerd.pen.Cod.de ofn . re quod pro čon- demn^co babeatur ptxterqua:'n in fanguine. Nam ignofaeadum cenfuerunt luris authores ei qui fan- guinem (uum quaiitercunque rederaptum voluerit, vt dicitur i n lege prima,ded?oms eorum qui ante Cenrent. Ethacrarione fic, v t liceat rranfig ere in capiraiib. crimžnibus lege tranfigere.Cod.dejtranf- a&ionbas. Secundum genus prsuaricationis perti- netad Aduocatum, prodentem caufam aduerfarii, in leg p rim a , hoc titulo , qui etiam punitur pasna R. ad SC.Turpillian.vet.gto. Pt*uaHcari>«£xH 9 »$)/x>i*» K& ta ^77P^^73?«v.-Briff. ab varicatio eft ab officii fui praeferiptione defleftio atque alteratio,fiue malitia>fiue imprudč« tia.Vide Caranjeum Comment.i.Spieg. Idem ineffe- fentit Cuiacius obferuat.lib.ro. rap vlt.dum pras- uarcarionem definit his verbis: Prsuaricatio, in« quit,eft cranftredicendajvelcuriim & breutter at« tingere qua? funt inciilcandadnfigeda.repetenda. Di- citur autem Prceuaricatio Gr«ecc Hot. PraevariCAtor opponitur vero accufatoti. Eft eaim pra»uaricator is,qui dii fingit fe accufare , id a- git potius,vt reus abroluatur.Pi-ajuariccr ( inquiunt ■crttici)}Xo(F[pi£ofi&i ctjid eft.pareo &aIiudotibž.P-r{- uaricor reo , )(0i$v dičfa 1 C.de ad- uocar. diueri. iud, An vero reftitudoin integrum petenda (ic? quod videmr probare k minor autem, paragcapbo pnrao , de minoribus. Variant huc ti¬ tulo interpretes, -& mirum in modam fe torquent. jd niihi videtur probabdins efte, refticutione in inte¬ grum opus non e(le,nift quis mali; de prsuaricatio- neagere*, & contra aduocatum eo nomine agere. Si ergo Aduocatus prxuaricationis aceufatus cen- uiftus de , nulla opus eft in integrum reftmitione: 6 o Si vero abfolutus., pccna eft taboni ftatuta in eum, quiremtre prsuaricationis aduocatum (uum infi- niulauic, difta lege t. Codic.de aduoc. Ttitius ergo cflScfatius in integrum reftitutionem petere v.t co- gnitac^ufa fi prxuaricationis conuiiftus fit,aduoca- tionisreftitutio fiat.Si conui^ius nonfuerit,non pro- pterea incidet inpeenam tationis a&or.&c. Se i i,b- R v s ex le^uris Duareni fub d.tit. de prauaricatio- nibus. ^aevaric ari eft veracciminaabfcondere 1. 1 ,£ uenire dicitur quiprior agit accufatus.Simantuspre- uenerit accufareq.inftituerit. k4.ff.ad 1. lul.de adulc. PraevEnTio dicitur,cum eiufdem reiperfonsveiu- rifdt&io penesd^jos iudices eft, Sc aker cognofcerc pr.us cocpiGPrsuenirnr quandoqueperin ius voca- tionem,quia prior in ius vocauitiquandoqueIitis co.< ceft.ttione,qu 3 nd< s que libello, quandoque fententia« Bart ponitin kfi plures.ff.de leg.i.Specul, tit.dere- £cript.prxfentatione.(T^.verf.item quod minus,vid« Felin.in c.cum M.ferrarienfisde conft.in antiq.Dd„ in kfi quis pofteaquam.ff.deiudic.8cCanoniftasin c* pen. extr.de for .compet.Ptat. Prag matic fančfiones apud Imp. Anaftafiu in 1 » omnes č.C.fi contra ius vel vtil.public.& apud Imj*. Zenone in kvnic in pr.C.de monopol.Sc conuet.ne- gociator.funt,qux ftunt de cofilii fententia folenni- ter ad fuggeftione alienam prccefve:Vulteius ad S* fed 8c quod principi 7-n. 10.lnft.de iure naturah. Vd vt vult|Hot,d‘aintur Principum referipta no de pri- uatorum negotiis,fed corporu,ordsnu & coliegiorut caufis de cofilii fencecia cmifta:inde,vt opinatur.de- dudo verbo,quod pragmaticis Sc viris peritisin co- filiu adhibitisinterponar-tsir. Sic eniminquit Ženo Imp.inl.vniaecfa.jr.i.Cod.dediuerf.refcri.Sc prag., mat.fanft. Pragmaticas fan&iones non ad finguloru preces fuper priuatis negotiis profetri,fed fi quando corpus,autfchola,vel officium.vel curia,vel ciuitas, velprouincia.vel q useda ni vniuerfitas hominum ohk caufam puhlicam fuderit preces, manare decerni- oms;yt in his etiam vetiutis qu*ftio referuetm.Vi Ztt, 4 n 9 i P ANTE dc Gothofc.ad rubr.Ccd.eod.tit.de diuet,rtfcript.& pragm.fanft. PraomAticA ab ar.notatione differt hoc modo: pragnjatica fitdecenfilii fententla folennlteriug- gt-ftione aliena precibufvejl-vit.Cod.de prox, facr. Jerin. Adnotatleadlibellum breuiterannotato no- mine principis,vt Nou.Valent.de hotrr. ca.fa,in qua illud fingulare eft quo vtimur , fine adnoratione Principiscsedem cafu ve! fui tuendicaufafa&am no putgari. quod confirmatur hoc Philonisloco i. de 10 vita Moyfis:i trn,hal mot»« fHtgjat k, a/nuji. ©* H&i ,5 z w*TiU71©- s/) Jitut Slk 'ibj* itPaJTCtTU jčjMtvUiiavtftmttt. Sic vero iudex alias per adnota- tione.aijascognitionaliter lites difceptat Nou. 8 f 5 .ad notationem ita defiait Theodorusiaferaiir/aOTC £?iv « to zv&an&c eovcK TttC-trt b ciouidet , KŽA evra mt.M*. m psi *«sw> v ex Cuiac.adi.o. m:ie femen.i.in fin.C.de pet.bon.fublat. Ra »9V PRatvm eft,inquit Vlpian.in l.pratuatji v y Q a ■ corn.ff.de verb. fign. quo ad fruftum percipiendBo talce duntJMt opus eft , non cuitiira,r.on temine non p!antis,neque raftris &c.Exeo dia U m,quoii M ! rarum fit adftufium tecipiendum. h patanrioenira pratu didu voiut Latin.br.g.auth. Et refen Colu li a.C.i 7 .v,eteres Romanos ptato nomen ded iTe, ab ;0 quod protinus eflet paratam, nec Kagnumhbortn dtfideraret;Varro quoque li >.de re ruft.ca.7.ttad!- antiquos prata parata appellafle. Prata, irsquitPlin' l.xS.telinqui debent in isto foio.vel jiriguo , ve! hu- mido:eaq. aqua piuuia rigari via publica.Propttrea pratum Graci tetjiH/Sct vocanr sragi to Keifa.Csee-un- tur autetn prara.arutorecod. Plin. circaCaUutii, Prdtum.vult Vlp.I.fi rma ff-decenlibus.ilici amj ^ftimari,quod irvtra decetn annoskftum fit.Ouom. co fi ftatuto autlege frt.hobe.uut , pečeta duci I- prata.inteUigendum etiarn eric decarapoquantvaj- libet inculto.Brech.in d l.ptatDiTK as* i3 ! S.’ id :tii i« s? Pr AC M A T i c a eft illa conftitutio , quamconftituit 20 Prav vm & rectiitn ccmtana funt. jo : 40 Imperator habito prius traftatu cum principibus.. Briff. Era gmAtici, erant homines qu’dam forenfis pro* £dfioni$,qin caufarum a&c*res iuris ignaros mone- banunterdum, iuris refponfa, a&ionumque formu- las fubminiftraotes : quafi admonitores poftici*di-> «endoru:nquefuggeftore$, cum ad iuris diicepta* tionem ventum erat.Ofim autem pragmaticis forum Romanam non vtebatur. Itaque pragmatici non fuqt,qui pragraaticas fan&iones fcribunc , vt Accurf. fentit. vidt Bud. inannorat. pofter.ad 1 .moriš. fF.de pccn.Sp.Hoc autem a fCtis differut pragmatici,quod fpeciesa, genere:ltaque Gr$ci pragmaticos iuris in- . terpretesaopellant t vtait Qujnt. Iibr.j.cap.t*. Vt pragmaticus, inquic, fit iuris eius quod in ordine iudiciorum cautionibus & formulis verfatur , peri- tus.cum ICcus etiam de negotiis de quibus cereum lus esa^nullumsConfuleretur:veiuti,vt feribit Qujnr. de verb.proprieiat€,aut £qui difceptatione,aut volu- taris coniedura.Vlp.ia i. ff.de pači. Soiet auce ata vel iuris ftudiofis interdicLvel aduocatis vel ta bellionibus fiuc ptagmancis.Cic.lib.de orat.i,ltaque nonvtapud Grascos.infimi homines merccdula ad- dudi miniftros feprarbent in iudlciis oratoribus ii qui ab illis pragmatici vocantur. Fab.lib ii.c.3. Neq. ego fum nofiri moriš ignarus,oblitufve eorum qui Vedut arculas fed:nc,& tela agencibusfubminiftranr^ ,sieque idem Grscos quoque nefcio faditafie. Va¬ de nonven his. pragmaticorum datum eft. Hoi;o- mannus* agmaticaRi i fant,quorum ingeniis& mentib- committuntur pragmatične fandion-es t Cuiac. ad rubr.C.de proxim.(acr.fcrin.h.i2. Pr as i n v s color dicitur viridis,feu porraceus color, Plin.li,h>ft natur.es. vit. prafinum colorem pro viri - di.pofuit,& porraceo : Grsrci fiqu idem por - rum dicunr,& ab iifdem viridit-s appella* tur.^ndeSc prafina fadio. H? qu2-tu‘or ,ipud prifcos eratfadioncs.fadio veneta Gdio-prafiuaftadm al* ba,& ifadio rofea.a colorib.ita nuneuparar.Caffiod. quatuor colores haru fadienu cfi partib. anni' q t ^- ternis affimilat.. Prafinus qui viridis erat, vitenti veri dicatus erat.Rofeus Bammear.f ftarijvenetus nu^ bils hyemi,albus pruinofaauuimno.Tranquf!jus a U - tor eft, a Domirirano quatuor hifceprifcis fadionib. duasaiditas>alceram aurati,alreram purpurei p a ni: hf pernucitate cutfus inter fe decertabant,fauoreque popuhri fiue Imperatorio cx his vna preualebar, Piauci State,vt remur,albata loh.Baptift. in comm. epift.Sidon.Apoil. ad Ht'fpeiiuHi,Uhr.x,adde Goth, 70. ad i.i.C.de of-prsf.vrb 3 P PRecAR.iA,.qu£&ad precarium conceffio dicitu^cts-. ius. fit mentio in ca. precaris cauf.ii.qiz &esetaia eit. de precar. omnino diffeita precario quod ir* datur Digeft.de preča.Precariam quidaai,Accuiuo tefte, interpretati funt emphvteufimjalii aiiterl, k non immerito fcripferrt Cuiac.4.obf.7. inter intet- pretes non fatis conftare, quomodo ha:c accipiendi fit.Sane quin ab Ecclefiafbcis fit escogitata , m\ dubium non eft,& excogiundi illius hzc mihividc- tur fuiffe occafiorProhibitacrat rerum Eccleiiaftica=x rum alienatiodpecies alienationis extra controurr- fiam eriam eft emphvteufis, vtita res ccclefijftuj in empbyreufim dari non poffint. Ne lgitur con- tra prohibitionem illam fieret, excogitarunt Bede- fiaftici nouara,quandam rationem non quidem alienar.dt vere led alienandi quafi,: Eaque eft,vt£t. clefis oeconomus rera Ecdefis ahcui daret, vteav- teretur frueretur quoad vixerit,vel ad certum tera. pus,idque gratis,vel conftituta certa mercede,eata. men lcge,vt is cui res ita dabatur,vici(fim alianutm fuam eiufdem preči L donaret Ecelefis vfufruftu tamen fibi retento,quoad vixecii ipfe,veiad certum tempus, v.t nimirum vlufruiftu finito fecundum leg s > conueniioftis plena proprietas vtrrufgue rei tranti* ret ad Eccleliam.Quin m rcmEccleiishoc fiat,non eft dubium. Nam aeguirit interim aliam etiamren eiufdem preči;,iiccr ca non ftarim vtatur. Hic nulk fit mentio meliorationis, licuc fit in contradu em- phyt2ufeA0s:nec vllum transferau dominium in ac- cipientem fej tarnam rftsfiudus : nec femper pr.xftatut penfio annua , fed intrrdura precai« iunt grcttuns , & precsr x plerunque qiiinroanDO renouantur.vr docuit Cu.ac in com.de feudis li.uir, f.D.Vult.in corn.Inft.ad lf.ad>o aute j.n.it.deiecat. P p e c a R 1 a feu prec.mua verba appeliantur, qusno dire&ajnec imperatiua funr, fed infl-.'xa& rogatiue concepcafteg.i &• l.^.C.de.cod 1 .14. Cod.de fideic.l, 41.^.cum filio.ff.de vulg.6rpup 1 14 C. fam.ercifi.lt 10.C.de collat.l.vlt.C de falfa cau.ždl.ip C.detefli l.i?.C*de fideic.li.OualiafuntjRogOjfeiOjniž- do, deprecor,volo;cupio,de{idero iniungo,opro, fideicom m itto,©xigo, (c io[tereft it u turom, čredo, vel fpero te daturum Paul l.j.t.i.l.z.Gdelega.l 1i8.ff.de leg..i.I.35. Digeft.de auro,arg. Nam qui italcquitur, nth.il imperiofe facit,veiordinat,fed precesadhibef, & obtdtatione magiš qul iulfione vtitur.Hzcverba fideiromifii dicun;ur,l,š 9 .^.vlt.deleg-au.!.]i§idf legat.j.Fideieomiff* eni n precatiuo modo rdifiqu 5 * tur.v-t Vip.in Inftit.tif 14.ait,i.vt Ifiddi.5.ca.z4- lia ' dit,non diredc legaria.BrHT. W ec ari v m eft,ait Vlp. quod precibus peten«! vten- dtira conceditur tamdiu,quandiu is qui concefiit pati- tur, D. ffde precario. velfic:Precariuni conceifto rei eft, vel poftcffionis, quam precibus- ita impetrauimus vtvcercmur,quandiu libuiflec concedcnti, vel credi- tuvtendirc, autiure aIieno,vfq.du licuerit nobisper eš quicredidit.Inter precarium aute Sc commodatum hasreperio differemias: Precariu prirnu reru immo- biliumaciuriurn esufia inftitutu videtur ' 3 . ffeo. commodatum autem ad res mobiles propr;c perti- net. Er commodatum ab initio voluntitis eft , fed pofteafit necgjfEtatis: at in precario-Temper manet li- bera raiaotas repofcends rei. Qui precario concedir, dareadtempus videtur, icaque donationis Sc I bera- iitatis genus appellatur in 1 .I..& l.tjua^fuum^.S. 5. Sc 1 . interdiftum,i4.ff. eo.eoque cum quis de re llbi refti- taendacautum habet, precarium imerdnftum ei non competit.leg, & habet,t$. § eod;qui vero commo- a dat,longeab omni donationis fpecie abeft, fibique ca- ueredereftituendo confueui«. Cui precario coceflutn eft.pefleflionem habet. L4-S. i.d. leg. & habet, §. eod, Cainmodatarius veto non poflidet. Precario vtens, dolum tantum & latam otipam praeftat.leg quzfitutn 1 eo.Commodatarius vero,etiam leuififiiiiam.Pre- carium magis ad donationis Sc beneficij, quam a d ne- gotiicomracH cauftam i'pe&at,eoque nulla eo nomine iurisciuihsad'0 eft. d.l. interdičfcum. Commodatum aiitetn coutra&us eft fuamq. iuce cmili a&ionetn ha- bet.Ex precario,tuin interd:dt finit.Brift’. Pr eci v *m formaie apud Vipiaii tt in Lin lege § i.ff. ad legFaicid. Pr e c iv m infl & vendit. Sed tamen Sc pte* cium conduft.onis in l.z8.§.i. ffilocati.F.t precium pro mercede in L10. in fi.ifide adquir pofl! Lvlt.§.ylt,ft!de l.Rhod.I Cloc.,u’J.5S.fTdoc. »pofitum inuenitur.Sic precium opers in 1 .51.Cii in coeunda.fF. pro foc. Ec manuprecium quafi m anus Sc artis merces, Sc tradit Brifl' Ii 'o. 4.Se 1 eftar. Antiq.Pr ec’ u m ta m en depoil t io¬ ni.- a mercede leparat V(p. in l,i.$,Sc generalitei.fEvt bon.rapc.Vbi prec um pro piajmio a^rcipi pottft,qtte- admodum Sc in 1 . j.§,vlc. ff.de iniur.accipiuif.Etapud L:uium lib.;z, his verbis; aut fatis dignum tand L-bo¬ riš penculiaue precium erar.Et apudVopifc.in AureL Debet enim quid prster d.gnitaiem preciu eile me- ritorum.BriiE Pretivm ademptionis fubftantiarn pertinet 9 §: pre¬ cium. fnftit.de empt. fi igitur predi mene o fafta fit, tuncfeitiper emptio praefumitur, I. fin. Cod.de psa:cL curiaS.Accurf.ih l.apud Celfum.^.fi cum ieghima.fF.de excwf.do in 1 . eum-dotem. Cod.de iur.dot. Corraf.a,, Mi fc. 9. nuj. pRECivM a re difcernitur qu * iillud fit in nnmerata pecunji.Res autem in alia fpecie eademque facilitate empior a vendbore d!fiinguetur,quod hic rem : pre- ftet.jlle ptecium;At ifta diftin&io in permutationib. adhiberi non pot-eft,quod in eis aut rem vterque tra» dar,aut vterque precmm.Precium item cum dico, in- , telbge pecunia quaš quoda^ftimandarum rern catifa inueiita tantum fi-,8c mftkutajprecn nomine quof »s «95 P 'ANTE a: fcppellatur.-ptopric tamen precium eft cum $quafa*> čfca ^ftimatione pecunia pro rebus foluitur ) neque ve¬ re precium eflepoteft,nifi quod fitaiicuius rei pre- cium J &- .Conn.lib7.c4.num.i.&'Goth6F.ad l.qui vas. 48,§.cum furt.7. Digeft.de furt. prečiva* fu-ccedicin locum rei.Vide Goedd.ad I.14. n<> 17.18 & feqq-de verb.fign. precivm minus videtur efte,finec dimidia pars veri j>recii foluta fit.Iuftum precium : quod fa'tem dirni- dium eft ad veram aeftiraatione rei. oiftinguit enim 10 Diocl. iuftum precium a vero Iuftum appe^Iatur, quod mediani veri piecii partem z:quat. Vec4 autem eft quati res valet communi hominum eftimatione. Non enim vendemis cupiditas aut afFedio attendi- tur,&c. Con n Iib.7.c.?.num.p. prid E*f, de iongiori tempore.dicitur. Vnde pro mate- r;ae conditione accipiendum.l.t. C. de rrunic. Sc orlg. Lr.Cad.fi aduerf.tranfa&J.i.C.deadiLad.c.nifl ca m pridem, de renant. prat. PRiDiE Temper accufatiuo iu-ngituc. Pridie Calendas 10 leg. 1 .de marmmifsion b. pri d i£,id eft,priori,ftue prscedend die,1. 1* $.priore. deacquir.quot.J.pridie de feriis.Alb. Prim a fronte,prima facie.primo aditu, pro primo 1. r. C.de poftul.l. quinquaginra.ffide probae.l.vnicaC. do cad toft.l.aliena.#;finjff.de fideic.iibert. PRi M as proprie patriarcha c.i.Sc i. 99. diftind. quai 5 doque eonomine figRificaturArcbiepifcop.c.fane de for comp.Nam, quamum ad eifedrum , nulla eft dif- fie rentia inrer primatem Sc Archiepi'copum c.duo.de oific. ord. Qui fint pr/mates in I.i Sc in rub. de AIex. prim.l. n. docet ib. Bart. & videibi pirrhum Angic* bermzum.prar. &R.r mab fabula paternae aceipienda: funt in quibus pa¬ ter fibi.haeredem inftituit: idqne ratione fecundarum tabularum -m quibus impuberib« liberis betedes Tub- ilituunrur,1.4i.§.cohsres. ff de vulg.& pup.l.a. $. ii in primis iF.de tatu lib.vide Brift.j lib.anriquit. Prjmates di&i funt,qui 8c Summatesfiue optimates, P«- 'id«eft,primi in ciuitate.Vide Bart,in l.i.dc Alex. inat.libr.vndecimo. g rim ATvs,ipCa autoritas primgtum. 2>rimtcer ivui&ptptjitiptiv n Nou.S.variorum eftor- dinum,vt primicerius notariorum vt in l.i. e. de pri - micerio & fecandicero, qu em Socr.I b.7.ca.ij ■ votat{w^ CctpihtKaiv v<&cryf>£Q5av 3 ppelht.Sc h:c qui- dem primicerius vt Aiciatus in rubr.Cod. de primice- riis lib.i 2. traditjnotarius principis dicitur Sc honore inter notanos priraus, ficut fecundus ftcundicetius. staph enim.ceram fig-nificat. nmu vetum etiam quatuor centunas , hoc eft , 400. milites in prima acie gubernabat.hic ranquam ciput tetius legionis merita confequebauir, Sc commoda. Sc aiio ioco cap.21, primipili centurioj poftquam in orbem omnes cohortes per diuerfas adminiftrauerit fcholas , in prima cohorceadhmc peruenit palmam, inqua ex omni legion.e infimtj commodaconfequitur, ficut primicerius in officio przfedor.Prstorio ad honeftum qu2ftuGfumquerci' litiz peruenit gradum.Nec d ftenft admodumabhii HalycamafTeus lib. 9. hiš verbis expl:cans. quisprimi* pilus diceretur.syor a : t, ? t cty{jt£TUi an lufs.GpMTij &PXV MKOffiiu/if&Visii -rst s IzjriKOVTct l%onwntf>%xs <®<* Ti Kj TO KZ>,iVO{jfyjOV ZTrvpiTHV kiXiVH 10 fAOS,imSfti‘ (Aaioir&s ny£f*QVi(M 7 n\%syj,h- oiv , in hoc a Vegetio difetepans quod hic prirnipi* lum quatuor centurias hoc eft quadtingentosmilite* gubernafle tradit: ipfe autem centum & fexaginta. Si* militer 6r Suidas,primipilarius, inquit, maioremdf« gnitatem inter milites habens 5 aRo uanis appeilatur.' ex quorum verbis maxime Vegetii, Antonius Auguft. pracallegato Ioco colligit primipilum in prima cohor- te fuifievnius legionis , in qua idem ait aquilara. ciTe , Sc principum imagines. Nemo autem t* gnoratj H97 P ANTE R. 2158 jgnorat, indecem cohottes, leglonem diuidi ; licec in nun ero mili tu m &c legionls & cohortium varia- tumfit: aveterib ijlud quoque conftitutum legi- mus,vt ex donatiuo,quod milites confequebatar >di- midia pars apud figna fequeftaretur,ipfifque feruare- turmilitibus qup interhn annona pubiica fuftentaci, cora fieretlocupletius caffrefe peculiu,fcietesq; for- tunarnfuarupane.apud figna depofitajdeferendo no facile cogitarenr. Huiusxris msfttaris cura,ad primi- pilarepertip.cbat:fi'ful3tquepecuiiiiE publicse, & fti- j 0 pendiorum mili tu m : vt ea pro cuiufque merir pri- mipilaris, (quem cum vercranus miles ad id tnunus fcmpcr eiigeretur, verifimile fuit fingulorum mili* tom virtutem perfpicue nouiffe) diftribuerereuHo- turn omnium tationem reddere eum Cxfari oper¬ irat: ex qua fi debi tor reipublics fupererat, voluit jexpubiicisfauens neceffitatib.l.i. C.de condid.ex I. ob recepta mibtum ftiperdia, &xsmilitare ( quod orane,apud fe pritnipilarem habuiffe, ambigendum Aoneft1 obnoxia efie,tam dotalia vxoris bona,quam 1 o jilioium facultates, tametfi patris futredes non exti- tiffent. Cern tamen alioqui , ncefilius pro patre, nemorpre marko conueniatur. Athoc cafuideo quomamfraudat :0 hxc pfimipilaris , ad totius rei- - publicxeuerfionem, quodammodo fpedare videba- tut.priuatis fu■ s ftipendiis, tnžlitibus ,quorum opera refpublica defend.tur, permanet , & conferuatur. Hjicquoque primipilari,Alci< Grascum iureconful- tumfecutus, ex ; ftimat aunonam eommiflam, vt eam inter milites per capita draideret- Nam vt defi* 3° nit Theod-Hermopolit 'Op to ion 'opceTOts tMirtrajs egfcrttoBTz&is dWbjc vp cv enutfimv , hst S)dw- eujTots : primipiIon eft annona qux datur ptiinipili ceturionib.vt inter milites dtftribuatur.cui opinioni accedit 1. j-.de pnmipilis &rl.fpecieb,C.de co hortal.lib.ii.wfte Alc.fn rubr.C. de primipiUi. 12 .vt refert $pa.l.patet. ff.de adimendis legatis. Sed non debentur antequam impieta fit funžtio.primipili debitain hx- tedem tranfmittunttir. 1. i> Št ibLCuiac, C. de pri¬ mi pil., 7o s qui primipili honoretn gefBc« 1. f t Iul. ff de leg. 1.3.I.33. §.quxdam. ff.de auro, atg.l.i©. vlt.ff.de excaf.tut.l.vlt.^.patrimoniorum. ff.de mu- neribus & honorib.l. 27 .C.de epifc.& clecic. "Et primi pilarius in l.vIr.C.de filiis official.lib.12. Sc \ s. de co- hortalib.lib. ii.C.Suid.^i/^jj^i^ctg/or c 70 jut7 £ev d^ico- fia J? rpctviuTtdv 1^yV 7 ztj cy t Stv&v »rog 'Ttn*>gcpy. X6^pV7U{ q H&TztpfiHTiKou; nsM 7rdprat.& Briff. PR i vr vgrordinis aduocatoruin dicitur in ieg.iubemus, pro tein pore in l.per h ant. C.de aduocar.druer£ iudi- cior, [J eft prior in fede , vt loquitur lex binos.ft. eod.tit. , princ eps a Deo ipio conftitutus eft. Nam hiftoria: verkus-fic fehabec: čara Cn,porapeius, 5 c tulius Cx - -13 far bcliis feliciter ge-ftis magnum h.iberent -exerd- tura , ac de occupanda tune repablica meditarentuf: citnle inter eos beilura dominandi .cuplditate ccepit. Tandem pompeius repudians omnes a Ca^iare obla- tas pacis aonditiones: in Oizcia. viftus, & fugiens in i£gypto^c.cifus eft.Caffar autem Romam redien^ r-eru.n omnium jpocitus , noluit Auguftus aut prin¬ ceps falutari : Ted didatorem fe fecit > vt in inkiis adhuc fanguinolentis, l-nirigarer regnandi fu Aicjo* nem. Tandem, a Caftio 6c Bruto , m CuriaPora-jo peii, %}. vuineribus eft confoftus idibus Martiis, ab vrbe condita D c c x: ab eiedis regibus .466. Poft mortem lulii Caffaris refpublica Romana , pee. 11, annps Cub trjumuiris rairum in modam con- quaffata eft , doneč folus retam potiietur Caius Cftfar Oftanianus, pofteaAuguftus Sc pater patrih a Senatu (alutatus. Is Romanam ditionem tranquil- litati reftituit, vt aurea rum fecula dicerentur:& me¬ rite. Nam poft confulatum eius duodecimmn,fiatus .eft Dei filius * lefus Chriftus,falutis noftr^c princeps 40 Sc autor, de virgine Maria ,C.vLentuio Getulico*, Sc M. Meftalino Goff. Anno ab vrbe Dccli. a regi- bus Dvii. Deinde y cum ftatus Romana: reipubii- cx ..d Monarchiam effet perdaftusreuen t, vt eiečtio Csefaris alias ex authoritate Senatus , ficutiurede- buic, proetderet: alias ab exercitu, vel muito Sena¬ tu,Imperator falutabatur, & afquando magna cla- de. Ideoque candem.agente exercku in Grreciaj Sc Imperatore line conlenfu fenatus acclamato, ceepit Impeni fedesConftantinopolim transferri multuin j Q infcliciccr, tempore Conftantini Magni. Romana •mtetinvvrbe,atque tota propemodum.italia,proptei' ableatiam principis, incurfu Barbarorum deuaftata. Nouiftnne tempore Leonis IV. Pontificis imperium Conftancinopolicanum adGermanos rranslatum eft, ac CarolusMagnus tum Auguftus de iigna.bat ur. Ne a iv e ir. de.elečtione in pofteriim naiceretur diicor- 'di^vi-ce fenatus Romani feptemuiri ,.hoc eft leptem eledores perpetui funt conjftituti: videiicet, rex Bo- •hemoruin 5 Archiepifcopi tres: Moguntinenl-is,Treue Co tSiis, 8č,Coioi3ienfis. principes., i te tres: Comes Pala- tiniiš Rheni, Dux SaxoniiE , Marchio Brandcburgeit- renfis. Quo ftatu{Deo ita voiente^hos bodie vtimtiN O Id. Prat. incEPS dicitur, penes quem in Republ. fumma re- rum -poteftas eft : qbi Sc alias Imperator dicitur: Theophilus tn lnft.eum efte dicit,qui imperandi po- teftatem. a populo aceepit, vide Bodirjurn r de Re¬ publ. 8.Vuit.ad^.fe4i& quod principi.^.n.i.Inft.de iur. nauiral. 7© -Prvu c z&s 4 eft .kx animara in rerris. Auth, de conftji, Uoo iub fin. &.Auth. Quibus modts nat.effic. Iegu,f 0 \u* tufqueicgib. traditur , hoc e^nulla iuris pofmui ib« Jennitate ardatur. Veram iiiis qux exiure diuino & naturali placuerunt, ligatur. Bald. Ifin. Cod.del e g. Magtftcattis vero manicipaks, fuis iegib.quaevuloo .Statuta vocantur, Ji gad, rectecenfuit Bare. quod 6ci* pfi de popuio imt, Sc t ntum ciedicne temporaria eiigdeur decuriones.Saiomonius pulehre trsd.it pr] n cipiseum pra-rogatiuanr, tum poteftacenvncoimn, w quos fcripfit in tradac.de ieg. R x n c E PS.Gr^ci pcmcipem - Ti? ctjftabLf ,!d eft, K&j jj { -Latini principe«n a prmcipio , quod^p. r i.nus omnium dominetur,qaodque pt2efitdixerunt. Csterumpdn. cipes in cafttis dicebantut,q.u in principiis collocati mibtabar.Erat eram punupia loca in caftrisfnqub, •qui collocati eranr,pnncipes.d:cebantur. Hiquideai dx.yet £orics , viribufque Sc xt «te romoreš eianr,qsi haftatos in acie fequebantur in xv. 11, anipulosdlbi. di : quique non cominenter iundi eram, fedrcodi- cis rpaciis dikreci,ac veluti in fub!id'ispofui,vtbq i i o comaiiiTo, haftati pedem aliquando rtfeutnt, ad ipfos principes veluti grauiofes milicia viromo oon fuger c n t. Inde. c.i ft r o rimv p n nci pa lis- porta diet* batur.v.bi principes ordines difponunt, audoreFdl. Liui-us ljb. 4. decad. prim. Maitianusin i.officium.5, officium.ad fi.tt.de te mrht. Breehceusin 1 . ptinceps. ff.de verb.& rer. fignificat. Prince 1? s,ld eft, Imperator.Pigeft.de coaftitut.prin* cip»pcrtoc. Pjunc eps lege conuentionis Sc contradtusobligatur, Bal.in l.i. ff.de conft.prin.quia nihil magisnaturalffi. deique humana: congruum eft,qua^4>ada feruaref i.ffde pad. Sc nihil eft quod lumine clarioreprztol geat,quam reda fides in -Principe, l.intec ciaras.C. fumm.trinit.Corraf.i.A 4 ifc..cap.?f.nu j. Trinčeps deiidijideit inuentor,audor,excogiutor, Paulus i.io.ffde ier. cecr. luftius eft eninuenernjui princeps fust delidi, quam -€umquasri ad querar« perlata: funt. Loquitur de eo qui feruum corruperat, quum adalium res eifenc perlat2.H0t.Ptdt. Pr r n ® e p s eft folutus legibus,&: mferim digna eft m fsteri le albgatum legibus, vt eieganter probant,!. Princeps.Dlgeft. de legBus,&: l.digna vox. C.eodfm tir. Nam opotcet efie c.^pita terren^ poteftatis, qus fine reliquorum hommum ceniurii exempta.Princi¬ pi igitur,(inquit Piutar J princeps qu ; seiit? NcmpC Lex , qu-2 omnium regina eft morialium Sc mimor* taliutn, vtinquit Pindarus. Vide Accurf.&Corr.inl. princeps ji.ff.de leg.cundem Corr.i.Milcel vl(.n.6.Ž£ omninoVult.ad §.fed Sc quod Principi 7.n.p&Un'ft. de iur.natur.Oid.Prat. Trinceps iuftus, exdiuina etiam lege quiexpopuli confenfu regnac: qui iiiis inuitis dominatur,Tyran* nus.autor Alciat-de verb.fig.Spieg. Princ eps nullo alioapo.puio diftac, quam quodpo- pulus fuis legib.tenetur,princeps leg b.iolutuseft.Ce. terum vt fuis f ita & principis iegib.populuiteneiur. Principcm igitur populus cum vice fua conftituit,iJ ie principis iegsb.obl gauit. Cuiac.not.ad l.i.titu.z.dc 'iure nat.gent.6c c uil.propefinem, Princ i e a le oppomtur acceffioni. Cumqu2rinius qu;d cui cedatJilud fpedamus, quidcuius tei ornan* ds caufia adhibttur , vt accefiSo cedatprincipali.l« 19J. perueniamus.ff.de auro arg. Princi pa les conftitutiones appellantur,qu?aiflq« princeps conftituit, vt pro lege ferucmurU.fiHin ciuit.ff de orig.iur.l./j.fffi ccrt.pet.Briff. Princ i pALis,in 1 . ineirdnimus.i,C.qUdnd.&quihp ouart. pars dcb. fumitur pro curiali quolibet.&lb generali vocabulo Piuus Auguftinu« AiWW a ' P ANTE R, tasprincipales AthenlenGui« vocat,Cuiacvod.!eg.fe- cunda. Principal! s prouidentia inl. 12 ifF.de adoptio.Confti- tinionem diui Pij fignificat, qujg quartam impuberi adrogato relinqui prxcipit quis impubes.ff de inolEteft. leg. 1 .$. fi impuberi. Digeft. de coli. bon. Brili' Slcic principale decretum in 1.2. ff.de offic. adieff. Ecpcinctpaiis fentcotia.l. i.ff. de offic. prasf. praitor. principale auxilium 1. ij. $. pen. ff.ad Treh. principales so libri,l.i. flf.de offqustft or.- principalis ačtio direčbam ligaificat in I. 17 . §.'• ff.comrooda. Pfincipalis obllga- tioaddifferentiam fidefufiori£,qus accefforia eft.I.j. -ff.defepar itio.Quemadmodum principaiis reus is ap- pelhtur 3 pro quo fideiufior interce(5t.l.£5. ff. de fisle- iufforib.l. 4 9. ffde minoribusd^p §. fi priocipalis. ff’ deiurefifc, &alias fepe. principale teftamemum pa- teraura dic;tur,quod tabulas pupiilares habet, quasic- cund£funt& minus principales tabuls.l. z. Digeft. de vulg.&pup.l.ič, qui priucipale.fr.de his , quc vt indig. 20 Quomodo& principales tabulas accipiendse funt in I. 1. pen. £ de teft. quemadmodum aper. Brif- fonius. Principales funt decurienum primi, a quibus diftri-■■ butionam omniu.m forma procedit. vt eft in Codice Th.tit.de iis,queadim.vel offic,pub.ger.non tamen ex- rraordinarium ex I. 4 .C. Th. de ext.nmn- Hos inteile- xitTertullianus de corona miiitis,dsm nit : corona« tur & vulgfls nune ex principaliutn proprietatum ex- ultatione. Hi vel io.erant» vel vel so. pro curiarum ■ amplitudine & munero.inde decemprimi čuriales.l *. 5 G.T. de qu 2 ftion. 44 . coniunčba leg. 42 . C. Th.de deiis qui fuper rel. cont. lep 39 . G. Theod. de epif, &cler. Vt autera in Schola domefticotivm vel nota- tiorum eft primieerius cap ut fchoias 5 quem feautm- tur decemprimi: ita in curia efl fumuno loco primus curis, leg- Aiexandrin,is.Codice de decurion bus lsb- 10 .1. i* 7 .€.Th. eodem titul, vt in fenatu princepsTe- katus,qui primus fcntenciam rogator Šc inde ab eo funt cjuinoiie ant decem aut viginti prrmi.Primo curi§ 4c Sm lis eft , quia Gregorio maior populi app^latur Germanis Mri^Gallis ,Maire.c^u i & vimeredicur pro vi maiore , & .mermonftier, pro maiori monafterio, Principaiibus qui Sca.bi.ni antigua fatis appeliatimie,vel confules vel hirati, vel capLtoiini, vel pares. Rejiquis, quipi-seter eos confilii publlci ,caufa.eaocari Talent. in curiam. Cuiac. ad 1. o.msrs iudices. God. de decurjon. libr.io. PRihcipales ciuitatum Sc curiarum. 1. 17 . h p en uit. Sc vitim.Digeft. depcen. 1 . 41 , Cod.de bber.cau-f. l;- 2 «.š. ad p filiorutp-,C.qiiando & ouibus l.vn.in fin. C. de iperat. deferip. Iio.to.leg $. C,de cohortaobdibro 12 -d.ifj. 6 c 1. 40 .& h 41 .fr de decurionib. lib/o 1 o.!. 4 de extraord. - munerib.in C Th. Firrpic.us libhj. M ;th ( ef. cap, 2 .. Cura-- teres vel principales ciuicatum public : s rariombus prec poutos.Iiidor.lih,?. Etym. cap 4 . Principales-& Magi- ftratus 8 c dunmiral.es Čutiab.urn off .iprtim ordines funt.princlpajes did 1 ;i.quo,d prsfinc mag.;ftiatib.Ita An* tiochenftum. duUatis principales in 1 . 2 .de _e-xcuf.m.un. lihr 10 . C.& Aiexa t nd. principales inl. 5 S.de decurio- ^ nibus libro io.Č.Et vir pri ncipalis apud Ap.u!, lib .8 de Afmo au r .SalajaM a ffii i e n fu hbr.j. de vero Del iudi- cio.Quis ergo, vt dixi,.!ocus eft,vbi principaiftms ciui- taium , viduaruru. 6 : pnpillorum vifcera deaortiitut? Principales etiarn in. exercitu Sc legionibus _quidim vocabanturin Li 2 .$ irreuerens ff.de re milit. 1 . cen. §. fuper his.eQ.tif. libr.rz. C.&apud Veget;lib. 2 ,c; 15 , ' 449 . Briffgc Gothof. ad Li.u.bemus 4 ..Cpd.de liberal. cauf ^ain.c 1 pale s t viri.pro primis & prascipuis apudPomp, , 1.1. de or ig. iur. Picitur Sc princip ar..-, puodprijicU * pis efl, vteodateftejibld.^. Nouiffmeb princip ali, Vel pontifieali autoritate compelli,tputi' 3 papinianus in fin. 1. hjereditaside petkipne ha:redit^>' tis.Spieg, principalia- refcripta,leg.tertia 5. m»lta. Dig.de i« v re fife. pRiNCipAUTHi , modo pro - eo vt prlncipem deere^. modo pnrcipue fignificacde'quo Baktohin 1. A m biti e- fie.ff de decret. ab ordm.fac.Spieg. pRiNCiPAirrEK.valetdire&o in §.vlt. Inft.quod eum • eo.Vnde principalirer & per fucceffonem opponuntu? in 1. vlt.l>ig.de legat.j. & ffde diuerfireg. Bičiff - Pratei. Princ ipatvs honor,cuius fit memio inhaurcirnoric-c y.C.de princip, argent.in reb. defertur finisa militia * pro emerito , Cuiac. in d.l 7. PRiNdPZM ciuitatis interpretatur Ivlodcff. Magifffa* ? tum,ml.fpadonem,paragrapho s ficiuitasis'priaceps.de- excuf tut.Spieg. PRiNcipEs & Migiftratus diligenter inqalrere decet ? r quid de bonis ftudiis ftatnatur vbiaue in vrbe Roma- 1 na:quam fidem quifque in iua funecidne adbibeat: v£." pro meritis accipiatpremilim.Sic egregia,nec vnquam ? fatis laudata fuit inquirendi ratio Frideriči primi,• habita duplex prinilegium bonarum literarura ftudi© fis concefiic,Confic Habita.C.Ne fil.pro patr.Nuljaprc*-' feifto maior gloria fequiuir perpetuo principem,quam quod ea ftudia curauerit, quibus humana focietas iu«* uatur maxirne. Oldend.Prar. - Frincipbs noftri inter fubd;tos.& magiftratus munb* " cipales , inter ciues luos eadem funguntur poteftate' quaRomanus prince ps circa priuata generali ter pra.®- - pollet.oupniam poteftatem fuam ab fmperatore ha- bentmediate vel immediate. Vnde vox ifta , qua fspe ' vri folenr , egcaibi fum Imperator in meo teifrko-* ■ Tioinoii ita multum eff abiurdaffi modo'refieimelli-:- gacur.Old.Prato ■ fr in č 1 pes peccare ( inqu;t CiceroT non tamum-mali - : eft , quanquam eft magmam hocper feipfum ma- • lu-m : auantum Hlud,quod perrnuki etiam imitatores ^ principum exiftunt-. Nam iicetvidere , fi veliš repli- care meinoriam temporum, qualeic«nque famvni ci- Uitatis viri fueritit , talem ciu;tat'em fuiffe.C^usciin- -que mutuatio morum in priiiciplbus ex'.itedc . ean--'- • dem in popuio fecuturam. Bt rurfus : Qhomodo- * ■ perniciofius, ait ; de reptiblica merentur v.tiofi pnn^ - cipes : quod n ,on lolum viti« contipiunt ipfi/, fed ea irifundunt in ciuitatem:neque iohim obfuut quod : ilii ipfi cotrnmpuatur, fed etiam quod corrumpunt 0 - > ’ piufcuam exempio , cuatn peccato nocent. Oldendo - Frate.v- dRiNcirES , pr^cipue apucl Hifpanos appellantur re« ' gum primGgenitj,regnu:n mortuopatreadep-uri.Spie- -gelius. N Princ i Pia in caftrisdicebanturquibus principes caftra metabauturdroc eft , vbi in acie milites pri.ncip.es fta- : bant.Mart. dere mil. I. o ffi d n m. O: n c i u m , i nqlrit tri¬ buno nun eft prinb piis frequenter imerelle. Sirih l.i.. C de Veteran.Prat. Q pRiN-ciprvAr 5 inkimi alicuius reiiCa-iusrSr ceftrdnguit, cui-UHjue rei potifsima-pa.rs prinerpium eft, legli, de o- • rig.iu-. Rcfercut ad numerurn, tempus & fnnd.Mnen- tum.Vide Bart. in l.i.ffdefurt. Spieg.Sunt autem prim ; cipia communia dmerfis 'fc entiis accommodašilia pfincipia.Propria veto quae vni dffciplimj aut eius par* tium vni funt aecommodabilia Drofsusin mechodo iuris. 3? r-i n ci p v m beneficia lire c funt , donare poiftisiones dempto canoiie : releuar-e poffefsiones trbutiktrsiis- • ro ferre poffefsiones.in aliud ius s aliam ve fionCtU)hctfs 9 ve- inti ex patriinonialiiute in pri.uv.eum vel-u e v n a pi.e-* - 19 z^r 9 P A N T E ***tione *ift afiam ailrrarejd eft,*ftimare, taxare pe- cunia quod In annonis infecebatuc ^yidc Caiac.I. z, iit princ. C.de collation.donator. Prior. eftquen aliusfequicur.ln memoriam prioris dignitatis.l.vitim.C.de decurionib.id eft, decurionatas quem p- ius gefierat.Bud. prior, caula , id eft, prior leg.i/. Digeftis qui potio. in pign* prior, fcntentia pro podore I.Ciaudius.iEqui pot.iu pig, hab. pr.ior.ss c red'to res. Vide C. de his qui in prior. čred. loc. fuc. pertot. Sc lege fi prior ff. lilo titul, cum fi- mil. *Jti scvm Iabolenum in AFricam & Syr;am cum ali- quo i viperioprofe&utn ex eo cSiicio qupd luiian.eu ki Anica & Syria fcruos fuos mauumifiiTe, cum confi- lium pr^beret.refert m ieg.f.Diglde manurailF.vindic. Bnflon. iPRiv at a crimina qux fint.vide Digeft.de de priuat.de- ii&. per tot. i,o RRivatA iudicia,modo ciiulia,modo pectioiaria accipi* mus. Cod.de md. i g. & in ptiuacis.Sc 1 . fide.Cod, de faifis. priv at ae dicuntur res qua: funt fingulorujeg.i.ff. de rer. diuif. s. verbo amiquo priusguod fingulos fignifi* c.vt.quo &: Q?to in lib.de reruft. vtitur. etiam res qus non (uutpopuii vt populi, fed vt cuiufuis hoir.inis priuata: funt.Connan.lib.7. cap.tf.num.n, Idem lib. 3. ■cap.i.nmn. 8. res priuacs funt fingulorutn , Si patri- monii par.tem faciunt.Nam fuperiores feu diains Teu *° humana; qua* puhlica fem auteommunes , innuilius bonisečfe dicuntur. Vnde pnuatum ius id efte defini- turquodad finguloruin vtiiitatem peitinetri»x.$.vlt.f£ rieiuftit. &:iur. Et prijata iudiciaa Latinis dicuntur, qu^ ad retn familiarem cuiulquepertinentia per ar- bitros, iu.dicesquedatos expediuntur : quihus modo ■ciuilLa,modo pjficuniana acciptmusj. & in priuatis.C. -de iudj.de fide.Cod- de falf.Cicero 1 de orato. Nam folitare m foto,hetere in prastorum tribunalibusju- dicia priuatamagnarnm rerum obire Idem Topic.Pri. 4 ° uata iudicia tnaxiniarum quidem rerum in Iurecon- fultotum mihi videntur e«e pruden.tia Plin. iib. 6 . E- pift.ad Roma. Interuenit aeribus illis Sfer-eftis fre- qu.eus neceftitas iudicandi ac poenar catculos tabulam- que pofc£di*vt repent«? in priuati iudicii formam cen* tumuiralc ve-rteretur.Priuata delida funt,qua: ad rem famiharem & priuatampertinentmeccuiuis ex popu- lo , fed eiJuntaxat, cui damnum datum iniuriavefa- &a eft* competunc. Quaiia funtfuruzm, capina in- iuria damnum iniuria datum- titul, de priuat deinft. 1 . 1. vit« Dig.de poen. I.7.Di^eft. de publ. iudic Ačlio certe'ex lege Co.rnel : ade iifi.uriia.etfi pro puhlica Yti- litate fitercetur,priuata efttamen Ieg.4-2.. §.r. Digde procuratoribusleg.vlrim. Cod. de iniur. L vitim. Co¬ tiče vbifcnator.Priuacana etiam furti aft onem vocat tOjrinčhlia.Declamario. 541, ad fin. Briff Prjtvatae vije dupiiciteraccipi pofiunt; veleatqua: funt in agris,c]uibus impofita elt feruitus , ita vt ad a- grum alterius ducant:vei cx quae ad agros ducunt, per quasomnibus commeare liceat.-in quas exitur de via confulari^Sc fic pofi illam excip;t via , vel iter , vel a- ^tus ad villam ducens. H*’s er go qux poft confularem €xcipiuntur , in viiias ve! colonias alias ducentes ,pu- tem 8 c ipfas publicas eflei.?.,£priuat£.fEne quid in loco puhlico. jParvATi futuri funt ,pro eo quod eft,imperium,adm'r niftrationem,officium deponent, in leg. eum‘qui, Di- geft.de iurifdid.oni.iud. Hmc & priuad difti, qui non -funguntur aliquopuhlico mnnere , cui dignicas adfit. y 0 R. «51 interdam pro eo qnod vulgo dicU vel iq pirticulati,vel fpetia. fO 6 > P R I V A T I M tur , patticulatitec liter. parvATi ani (iue largitionales dicuntur apparitores comitum. & hoc fenfu plutimum in c -nftitmionibus palatini acciptuntur.vt leg.vkim.Cod. de loči, j t td, ciuil. lib.ii. leg.t.C.qu:b.ad cond.praed.fifc.lib.eo.l.i. de collat.Fuad.fif. Cod.eod.l.vit.de Kd inftt. & haft.fif, & I. t.de petit. bon.fub.C.lib.io, St multis aliis. Jt ficut officiumpro officialibus accipitut fape, itapal.. tium pro palatinis.Ammianns libro 4 .Tuas 8c painj| tui auferre iubeo ptopediem annonas, & eodiu libro: relicio palatio omnt.Cuiac.ad.rubr. de palatini: lacrarum largitionum & rerum pfiuatarum, C. ; . bron. Prjvatvs vetbum eft e« w vere acciplenda eft lex , ius fingnlare. ff.de legibus. dumdicit Paulustpropier aliqUain vtilitatem. Old.8c Prat. pri vi i.eg ivM,antlquo verbo, quafi pričata Iex dic?- tur. Qjnia veteres priua dixerunt,que nos fingula dici- mus.i urifcenfuiti ius fingulare appellant,ad diffeien- tiam iuris communis.Item»beneficium,quia bene fa- cit lis, quibus coivoeditur contra legem communem. Item,refcriptum,& diploma principale, dicitur alias? quanquam id aliquanto lit generalius^ quia non tan- tiurs ius fingulare principer.verum etiam commune, & ab omnibus feruandum, relcnbere folent. Item,. conftitutio perfonalis nuneupatur , in §. fed & quod principblnft. de iur.nar.gen. & ciuil.l i.ff. deconftir.. princ Item,auxiliumfauor, gratia. Vnde vulgo cFici folettomne ius habetannexam gratiam. Quod nerr}o vnquam grauius tračtaait 3 quam Marceiius"in l.refpi- crendum.ff.de pGE*n. In iure pontificio difpenfationes quoque voc ntur .* cuius tamen verbi v:m plerique non perclpiunt,qui rdaxationem tantum communis- iuris fignificari putant. porro , qui difpenfat ius,is^ cuique fuum diftribuit, Sc curatme alicui fiat imu¬ na, nequis la:datur : qucd fummam iuftitis munuš' eft.Bt fane nefčio/an onmes difpenfationes id facianr*. Item,induka £requenter dicimtur, & immunitates.T- rem,M.odeftinus in I.fi duas.ff.de eXcufat.tmor.Hxfe- fes icg.es appellat y quafi priuatas, fingulares. Vnde vi— des, quim facili negocio omnes iftx appellationes. difcerni poflint, quanquam eodem tendant, rnodo' rem ipfara refte tenea.squam lignificant, hoc eft,iu¬ ris fingularis vim Sc poteftatem , qux c onfiftit in re- cla diftributione, in beneficent^pietate, clementia ■ fauore Sc vtilitace. Oid.Adde Eorcat.in Necyomant® dial.i.nu.^. pr j vi l e g n caufa ceflante , ceftat Sc priudegium, c a Abbate in fi.de verb.llgj.fi.lnft.de autor.tutJ.qtia ra, tione.Inft.de pup.fubftit.c.fuggeftum de decim.c ge- neraliter i6.q.i.l.fi G.de mil.teftam.cap. quia fanda,. § verum ^3.dift.c..ftatuimus.§. Ki s omnibus dift.^i.c. fin. de vit.& honeft. cler.c. cum ex iniundo.de oper. nune.Vide Tiraq.caufa ceflante part.1.in verb.p#-uile* gij.prat. privil? gp v m neque nimis ftcide neque nimis large oportet interptetariJcil.ne grauem alrj iaduratn ad- fer. t,c.ex tuarum.de vfu palii) , c.ad audientiam 2.de - Eccief.xdif.l.z J.fi quis ff.nc quis in Jor.publ.l. impu- beri. ffde admin.tut.leg.nec auus. C. de emanc.lib.l, quoties.Cdeprec.imp.Oif Quando igitur finequouis- grauamine alterius non poffunt c on cedi priude- giaiprovimum eft 5 vt ceffent 5 cum nimium Iardunt.- prat. pr ivil PGivMdupiexefttperfonale aliad , aliud reale;, perfonale illud eft,qued perfonx,cui .datu eft,cohae- ret ; & vna cum ipfa extinguitut, i.priuileg. 190. ffde' rega iur- cuius exempia funt m §.fceminx. Inftit.dc* adopt.& in §. cum.autem. lnft.qisib.mod.ms patr.po— teft.folu Sc in l.fciendum, Inft.de hxred,qual.& dif- fcr,& ;n $.i.lnft.ad SCtun*Tertyli.& in l.maritum 1?, Sc ffeq.fffial-matr.i>eque perfonam cui datum eft»e- greditur.^fed & quod principi.j.IndF. de iur.natur.L cum patr©n.i 8 ;ffdc iega,i.c.regula,dift.3.Vriuilegium- reale.eft, rei vel caufxaiicui datum, quod 3 non cum perfona fed cum re aut caufa extingaUur.l.*.§.ft.ffde cenfib.l,^.ex quib.cauf.maior .Sed priuilegia non tem per funt beneficia , fed poenarum etiam exafperatio- nes,vt probat Bodin. i.de Republ.io. Vult.ad dj.fed &quod principi, nu.ro. in fi. Privtlegivm eft rus, quod contra communem ciuf- liura ordinationom tenorem,propter aliquam natu- ralis xquitatis r^tionemj certa conftituentium auta-- P ANTE ;uot tirate introdu&um eft, Vnde apparet priin'mn > quod priuilegia contta ius natura:,vel vtilitatein puhlicam, non magis funt.priuilegia,quam tyrannis lexeft, vt Ciccroprobat.de legibus dfterens. Et hiceftverus fenfus l.vIt.C.fi cone.ius vel vtil.pubh Nam quidini- quum priuilegium efficic 2liud, quam quod lege m Sc ordinaiicnem Dej foluac dne caufa ? Deinde, e« pratdičlis conftac ,quou vera Semita priuilegia, non priuantlegein,vt Accurfius pacat: Imo ftapplent ma¬ gis in eaparte, ad auatn communis regalaporrigi I0 non poteft, faiua i uit iti* & a:quitate. id quodidem Accurdusper exemp!a s qu?ai:egac ipfeffacilit^rmd'« čare potH!:!er,nid vera pcracipiaiuris illi fuiftent in- cognita-Eft eii-m ius coromune, vt vnufquifquefer- Bet pafta/atkfaciaE promiftion;bus,liberet dde fuam, profe vel pro aliis datam. Sončne hicc in commune iuftaiQuidniM-i.fF.de p.&Jnft.de fideluff.inpr.Quid igttur d muliec fide'iubeac,aut minor; Eline iuftura vtcomprehendacur lubJiac re.gula?Minimegennum» . Quare non?Qmainulieres rexi»imiKores^cateimbe- lo . cilles funt;& mukis captionib.lubiiciuntur. lam cum 'ime r mulieres, 5c pueros, ac viros legitims statis, longa dt ina:qualitas,quomodo communis regala ad . eas perfonas pertinerc poteft xqualiter ? Ergo exem- pta:funt alia lege fpeciaikEa aucem vocatur priuile- *gium Teu ius ftngulare,de quo in tit.ad S.C. Veileian. Oid.Prac, i&Riri leg lym fuinttur pro ertraordinario qnodara . auxilio,quodeft caufa non perfona , I-4-.ff ex quibus cauf.maior. .Privslegivm quoque -praiationem Bc prasrogaci- uam quandam fignificac, qua incer aftiones perlona- les vertitur, qua in debiti repeticione chkographarij cre.ditores aliis conchkographaciis praffetuntur.Sic hec-verbum accipicur in tit. de priuileg.credit.cjuida vulgans codicibus diftin&us eft ab aliis, in Pande&is •vero Pifanis continenterharetcum titu.de bon.auči. ind.podid.Sic & I.7.4. ff.de mr.dot.i.5?.5 1.Sc 5. vit. ff.de •pecul.lkiJ-idcm respondit rF.pro focd.č.l.Ji.l.^.ffdr ftOl ta,id e-ft 5 pro ai il frater & foror.hiJ.vltimOjDigelUe gradibusSč afHukat. Quos etiain auunculos,pattuot amitas, materteras, rnaiores vocant. ieg,vkr.n,§.p a ! truusmaior. eodem titu. Atqueha:cex cognatiosc -pecita funt nornina. Exaffimtate vero eiufdcmffene. ris funt hac; p rofocer,progener,pronurus, vi¬ tim. Digeft.de poftuirieg. 15. $, vitim. Digeft tet,a- mot. profocer (quo nomiae plinms in epift Faba* batum paffim appellar/is eft, qui ab aliis focer ma* gnus dicitur, ntmirum vxoris mea auus, cuiusego fum progener : profocrus mini vxoris mesauiaeft ego fum illius progener,!. 4,§,aftiue$, Digeft de na-' dibus. Rurfusauus meus vxaris mea pro'.bcer,auit profocrus eft.Ipfa vtrique pronurus eft,d ft.§.affine.-. profocrusenim vxcrisnoftra auia , pronurusvero nepotis vel pconep#tis noftri vxor nobisappeliatur, leg.H.paragraph© vltimo.D;geft.dc ritu nupciar.leg. i;.§ vitim. Digeft.ier. am0t.leg.4J.gradus.Digefr.de gradibus.leg.8-5.vkim. Digeft. de leg. praft. ?rat,ex Briftbn. ?B.o,id eft, fecundum , vt pro facundiaaduocati.l.ii,iii hororariis.ffde extraord.cognit.Btift’. Pro qnandoque vicis nota eft vtprotutor, quicumtu. tor non dt, vices tutoris geric Sc adinindtrar. D.pro tuto.per tot.quandoque dgniftcat, cum i liptofare. 'ff. de condit. furt. quandoqiie modi dgmfictuuavor eft J.pen.in princip.C.de noua.pro diftat a vocepto* pcet .Iila caufam finalem, hsc impkiiduatndenotatl, dominus.ff.de pecul.leg.in qua lege vetbajro debi- toribus diffeiunt a verbis propter debitorcsitametS quardoque pro re nata proximam velremotamc^* lam de:iotenr.Spieg.& prat. pr o iunčtum verbo,fugere, dgnificatprocuiexaliqat loco fugere, n.Pi malis pro ex accipi line, in l.metum, 5,ff.quod m-etccauf.& apud Virgil. eodc-mfenlii i.L 'neido-sProfugus: , poteft aiterutri feruitutem imponere. Hotonian.l' Prateius. PR o domino, iure domini, pro eo aefi dominusqu« effet.Marcellus l.Titia.4 8, ff. de folut. Ticia cum pro- .pser tktem bona marki poffidere^omniaprodoffli- P ANTE *; C * 10 iiaegif.tluius llb.i/. Palan primo, eum chmfis Ah« dronodorus iufuls portis, hxreditatem regni creue- rit:qusque procurator renuerat, pro domino pofle- derit.De tutore loquitur.Hot.Prat. 'PRodonatopOiTidet is,cui caufapoflidendi donatio eft, id eft.cui reuera donationis caufa res ttadita eft, nec enim fufficitopmari: ied vere donatum efle oportec l.i.Žpro don.U Sc i.C.eod.ex Prat. Pb. 0 dote poilidet, qui ex caufa dotis rem flbi habetfld eft.cui res aliena ineftimata^dotis iiomine,poft ipftas ro nuptias tradica eft.l.i.&pafflffeod. hisftimatam au- tein dixi, quotiiam sftimaca res pro emptore vfuca- pitur.I.plcrunaue.Nii ante.Sc i.quoties. ft.de rute dot. Si l.i.C pro dote.Hoc.Prat. Ho emptore,id eft,quafi emptor poflidere dicitur.aui excaufa-cmpiionis, vel ex negocio emptiom proxi- morem nadus eft, Pau L i. z. ff. e o d. I ‘ t o emptore poffi- det,qui reuera emit, nec fufficit, taiuumdn ea opi- nione efleeutn, vcputetfepro emptore poflidere: ‘ fed debet edam fubefle caufa emptionis.Hoto. Pra- ^ teius. Pro emptorepoflidet,qui rem al-ienam a non domino ignortns emir.nam pro eo quaii empta eftet, habe- tur.intdligendum eft amem has pofleftionurr. caufas co percinere,quia nullo iftorum ona ni um modorum iusQuiritium acquirebatur:led viam dumaxat Sc adi- tumad vfucapionem. patefaeiebant. non enim em- pcio, donatio, folucio, iudicafum, noxx dedkio,allu- uio,occupatio,partus,ac ne hsreditas quidem,mli te- ftamento per ss Sc libram fačlo,ius Quititium tranf- fetebant.Itaquelib.C.7.de iure Qwricium antequam Jo deiftis titulis poflefflonum tračtetur, expiicandum fuit.Hot. Pro ed ac,vel pro eo atque,legitur>prd ita vel perinde vtVlpian.Si quis ex teftibus nomen finim non adfcri- pfetit, pro eo eft s ac fi adhibftus non eftet. Idem pro eoiiabendum , atque fi nullq iure fačtum eftet. £pie- gelius. pRofideicommiflo poflidet ,qui fideicommiftinoml- nepo(fidet.hoc eft,cuifideicomraiftum reli&um eft> 40 fedvfucapiendo ius Quiritiu adipifci conatur i.Pom- ponius r$.§.fedet,de acq.poftinon enim per fideicom- miflumdomimum , fed lola pofleifio transfertur l.j. ff.iivfusfr.peta.Hot.Prat. PRohrrede gerere videtur is., qui aliquid facitquafi h^resi-l generaliter.Iulianus icribit eum demum pro haerede gerere.cjui aliquid quafi hsres geric 1.20.51 de acquir.vcl amic.Hot. Prat. PRoh*rede gerere,eft deftinatione futuri domini} ali- quid ex hsi editariis rebus vfurpare.Et ideo pro h$re- degerere videtur, qui fundorutn hsteditariofum cnlturas rationefque difponic, Sc qui feruis haeredita- liiSjiuraentis , rebusve aliis vtitur.Paul.libJentent.4. cap.8.Hot.& Prat. ^'Ro hsrede gerere quis videtur , fi rebus hrereditariis tanqaam heres -vtatur,vel vendendo res heredkarias, velpr$d;acolendo locandove, Sc quoquo modo vo- luntatem fuam deciaret vel re,vel veibo deadeunda bsreditate: dummodo fciat eum in ouius bonis pro hsrede geric, teftatum inteftatumve obiifle , Sc fe ei 6 : hsredem efle. Pto hsrede enim gerere eft, pro do¬ mino gecete. Veteres enim hsredes pro dominis 2ppellabant,ait Imp.§.i.de hxred.quaL Sc diffe.Hoto. Prar. ^0 hsrede gerit, qui rebus hsreditarils tanquam do- m inus vtitur.velut qui ačtionem teruin hsieditaria- rumfacitjaut feruis hsreditariis cibaria mandat,Vip. c .Inft.u.Hot.ex Conn.li.io.c.^.nu.t. ? ,° hsrede geritio.Cretio eft eorutn qui fub cretione h^redesinftituuntur.Pro hsrede geritio eorum, qui 7 cretione,vel eiiam. eum cretione imperfeeftaj ex conftitutioneD. M3fcl. Tmmixtio eft necelfarlorum. &: fuorum. Agnitio nuda hodie eft in vfu tam in ciui- li,quam in pr^torio iure,$. vlt.de hsred.qualit.& diff. ^.vlt.de bonor, polT. S oblata eft cretio a Conftantino in maternis fucceftiombus leg.t. C.Th.de mat.bomSc mat.gen.cret.fub. ab Theodofio penicusl.cretfonum. Ccdic. de iur. deliber.leg.r. Codic, Theodo. de cret. vel bon. Tro hsrede bifariam accipicur in iure. Primtim quo- ties tračlatur materia petends hereditatis,quam tafta opinione aliquis putans Cc hsredem , poftidec : toties oportet ea verba , Pro hsrede, non accipi pro vero titulo,fed pro quadain erronea sftimatione. Nam ft reuera elfec heres , nunquam haberet aduer&s eum effečlum fuum petino hsreditatis.Et fi re«fte perpen- damusve-ba Pro hsrede,funtfolcnnia in eo iudicio. Nam eum lexnon ad reuacanaam defunčVi vofunta- tem mtroduxedt pecitionein hsreditatis, non poteft ad alium caitim pertinere, quam ad eum,li quis falfo comsr.ento occupat hsreditaten>-Quare pro hsrede pofudere diciturfticut protutor,falfus tutor,I.pro hs- rede.ft.de petit.hsred.Deinde vbi non tra&atur con- trouerlia vniuerfi hsreditar.j iuris interduos, fed difceptatur de realiqua , cuius dominium prstendic p o fl e flor ^ quia d cat , fe per hsreditariam fucceflio- nem acqtiifjuiile:ifta verba , pro hsrede inteliigenda funt pro vero Sc iufto titulo , pcopter quem non mi¬ nus competit vfucapio , quaiii ob ahos contra^uum titulos. Et eum, Pro legato,fit titulus, cur non multo magis pro hsrede ? Probari hsc pofiunt ex 1. cogi. Codic.de pet.hsredeg.t. Cod.fi quis igno.rem mino, efle in pr. vbi titulus vocatur bsreditarius, SC /.nftir* de'hsred. qual. Sc difrer. Hsc fi anim^duertifTent Dd. non fuiflet opus taniis..difHc^^tibus rem pl a«* nam inuoluere , Sc inutilit^č rixari,num Publicia- na competat aduetfu.spoflidemem pro hsrede. Pra- teius. Pr o hsrede poflidere drdtur,qui velhsrestion eft,fed pro eo ac fi eftet,habetur : vel reuera hsres eft , fed rem non hsreditariam pro eo ac fi hsreditaria effet 5 poflidec l.pro hsrede n.ff.de hsr.petit.Hot. PRo hsrede poflidet a qui excaufa hsreditatis rei in^ cumbit, id eft, qui eum vere hsres non fit,iuftam ta- xnen6c pvobabiietn caufavn habuit exiftimandi feh^- redem efte,ftmodo teftamenti fa£tionem habuerit, l.pro hsrede.u.ff de hsred.petit.leg.non folum.^.f. i.ffde vfurpat.l4.se paff.ffpro hsred.l.i.Sc paff.Cod. eod.Hot.Prat. Pro hsrede poflidere, vno modo fignificat tituium 5 * quaJes funt', pro emptore,pro legato, pro dereličto, iiibaudi,poflidere ) &: limiles.Alio vero modo non et- iamfted pradextum tituli tamum,atque adeo titulum ementitum:qualem habet predo,raptor,& is qui pof- fidetpropofleffore, hoc eft, qui iuftam pofleflionis fus caufa m non habet iuxta dtftinftionem gl.rub.de vfucap.pro hsred.Item pro hsrede poflidere videtur, qui putat fe hsredem eue-Inft.de interdift §.quorum bonorum.Quemadmodum Sc is pro pofteffore pofli¬ det , qui nullo iure rem hsreditariam, vel etiam to« > tam hsreditatem (čiens ad fe non pertinere.poflidet. Inft de interdi&is.VideOldendorp.in eleganci intro- dučlorio clafT?. Pro indiuifo, promifeue,fine viladiuifionePapiniatr. leg . 94 - defolut. Siue in lingulis nummis pecuniam pro indiuifo quis efle intelligat. Cicero in Rulhan3 9 promifcue.Equidem exiftimo,fi iam campus Martius diuidatur,& vnicuique veftrum vbi confiftat,bini pe- des aflignentur-.tamen promifeue toto,quam proprie' parua frui parte malletis Hinc. o Pro indiuifo &certa pars opponuntur , l.placet.2j\ff. quib«mod.vfus£ru xed; Inquatamen fententiaIulianus, papimamis, Caius Sc paulus videntur fuiffe, Volunt enim illi o- mnes omnino mala: fidei p.ofteftores ptatdones diei, Sc pre pofteffore poffidere.etiamfi precium numera- nerint leg.*$.§*i.de vf.pat.leg.5j. de cond. indeb.leg. ?° a:8.de h.-ered.petit.I.j. de acquir.poffefP I.13. de noxa- ijbu^adionib.&c,, Rasuardus 1. nemo prasdo eft. fF.de reg.iur. 2Ro poffeftore Bona /ide > ac iufto titulo poffidet, qoi pro-bonorum pofteftc-rc poffidet: ;d eft , qui ve! iu- ftam caufam habuit exiftiiU2.adi fe bonorum poffef- forem effe* vel cum reuera bonorum pofleflor eftet, exiftlmauit res quafdam ex iis bon is effe,qtias‘alienar ta m en erant l.nonfolum. 5). §n« ff de vfurpat. & fub 40 tit.pro haetei.8c l.pro hasrede 11. ff.de hasred. peuvbi tam en bonorum poffeffor etiara pro harrede poffide- le dicitur. Contta pro poffeftore mala fide poffidet prasdo,qui interrogatus cur poftideat,refponfurus Cit, quia poflideo: nec vilam afferre caufam poftcffionis poteffd.i ri.cum feq.Hot.& prat- 2SRO rata parte, vel pro rata portione-, vel prscife,pro rata;vetus locutio eft, ide ftgoifica«s,quod Pro cuiaf- quepartis rationeSc modo : vel fecundum cuiufque portionis modam 5 c-quaHtttatem-Cicer.Tufcul»/.Sed ^ 0 quia vitra nihil habemus, hoc longum dicimus.nam ifta perinde vt. cuique data funt-pro rata parte , aut longaaur breuia dicuntur. idem prope duobus mo- dis extulit:vitam viden cu:que animanti,aut longam aut breuem,proa-t cuique aut longum aut hrene vita? tempiis datum eft.Vocis origo obfcura eft : nifi for-te ratam cuiufque pastem imeljigamus, qu^ cena, ex- plorata ac extra dubitationem omnem polita eft. proprie autem pro rata Sc asqualiter opponuntur tanquam aduerfa,vt in leg.in his j č.Imperator.de fo- 60 Jut.Si furnma vfurarum non eadem lit, a:qualiter ad vtranque caufam proficit quod folutum eft, non pio tara.Sic in leg.interdum. 13.$-.1. ff.de hsred.inftrt.l.vlc. š.Sc in tali.Cod.de dot.promif.l.fi vero 18 ff. de tefta- men.milit. Abufiue tamen interdum pro rata vfur- patur pro ?qualiter Sc pro virili parte,vt in 1 . i.Codic. vnde liber.Ui par.io.^.idem quasrit.ff.de in rem vezf. prat.. >Ro rata patrimonij, ptasciie, cum fubaudiendum ftt, irro rata portione pat rim oni j, in 1 fed etfi.ij §. quod R. . . . , „ r »Hi gioms in leg.ex milic ^. 5 :qu*ruum.EJ esu j a , rata ponderis m lcg.ji.fi.C.de tcivindic.proraiade kitiI.procuratons. $.in ttibutum. & §.feo. fF.de ttib" aft.pro rata guantitatis, l.in imponenda.G.adlt W m ?alcid. pro rata temporis, in l.fi q u is domum 9 U f locat. I.cuin in fundo.78. S. diuortio. Drgeft. de ib' dot. prat.. I>ro roftrisfchema eft feu figura loqueEdi, apto t ii 10 . fermone.ornatus gratianon 'nihil mutata rjkatdid; mus procuria, profcenium. Nam pro fignificatante velin.vt, pro roftris.hoc eft.ante roftra, vel in ro- ftris: fcilicet appellationedaaaabeo,quode!linloi co ad ipfutnlocum.l.pemilt.ffdemft.ec mr , sin u j. dem roftra nauium , Antiatibus inligni quadam vi- čtoria ereptarum ante tunam 'Hoftiliam etpont- bantur.vtaliud nihil fit pro toftris,quaminlocoto- ftrorum.feu ante curiam Hoftiliam, qua: fenatorum- erat.Prat. E R o foluto poffidet , qui rem vel debi tam velindffc/. tam quafi debitam,ab eoqui foluit bona fideaccept. l.non folum J 3 .§ffi mihid.pro foluto.4^.6c l.pen.fUc. vfurpat.Hot Prat- pro fua,eft generalis titulus,cum dominiumnobisac« quiri putamus, & ex ea caufa poflidemus,exqiiaac. quiri foletjfiue iure gen nuni >fiae i ure ciuili,Qua rJ . tione Sc ante viucapionem cenfetur quis proluojjaf* fidere. Comprehendit enim hic ticulusgeneralitet omnes domini) acquirendi caufas: vtquotiesdico rem tneara effe, nec addo caufam fpecialem, videer omnes caufis dicere. Aliam fignificauonem hab« hoc verbum Ipecialiorem, vt is dicatur pofliderepro fuo,qui exa!iotitulo non poffidet, cum erret, nfi. quis putet rem donatam,emptam, legatam effe,cum nec donata,empta,aut legata lit. Freuiter quotiesiu- fta caufa vfucapiendi eft, Sc tam en deficit fpecialisa- liquis titulus. Huius rei exemplum eft ex did.le^.i, titu-.pro donat.aliud in I.r.h.t. de his quasterraraari* que capiuntur. Atqueita, vt adinonai hoc veikm pro fuo, nune latius U generalius,.ntiiicftridiusac» cipitur,S u 1 l E r v s exLecturisDuareni,titu.Pto fuo. PRo fuo poftidere-proprie dicitur is,qui falfo/edpro* babili tamen harutn .caufaium enorepoffidet: m* mirum occupationis,aliuuionis, partus emptavel h^reditaria; ancillas, fruftus reiemptas, autdonat^ ant in hasreditate repertse leg. i: 3. 6: ^vparagtapho- 1 vitim© Sc leg.vlc-im. DigeCt.eod. At hic ©[uidempre- prie.vtdixi, pro fuo titulus appellatur: quippeqw ad Vfucapionem valet. alioqui pro fuo et : am pof¬ fidet is , qui per emptionem , aliamve iuftam cau* fam poffidet: verum is con vfucapit. Hoiomanntfs, Prateiu?. pr o tranfačto poffidet is, eni iudicio per errorem ac. cepto res aliqua per tranfadionem concefla eft n eam vfucapere, Se jure Qu ; ritium facere ruatnpoffir J.cum folus,2,9.ffde vfurpac.I. ex caula.S-fFproempu Hot.Prat. p-Ro tribunali,hoc eft,indice fedemecognofcitordiitt" rius,non autem delegatus iudex-not.jn leg.qui tribu¬ nali.ff. de rc iud.ltein pro tribunali cognofcere j eft feruato iuris ©rdine,& non de piano ius reddere. vt fatis Marceili verba innuunc- in l.i.§. aboluio. ad S C. TurpilbSp-ieg-. PRO tutore negocia gerit, inquit Vl -ian* qui muoere tutoris fungitur , in re impuberis, fine fe puter tutorem,ftue fci.at non effe,fingattamen efiej.iit.ft* eo qu> pro tur. Hinc protutelar«ft:iod 4 :. l.iih& vlt.qux aduerfus eum de rationibusreddendisdauin _ r ,_ , t , __Piareiu«*. autem quis.ff de h^red. pet.& I. Titius J 4 , ff. a’dTre-j 0 Tlgpajfrzcic libeca; voluntaui decretumj.vettit ConnJib ^ell.Pio rata pecuni« in diquemadmodum Ariftot.docet,quod vel omnibus videtur,vel plurimis, vel fapientibus, hifque vel omnibus, vel plurimis, vel fpeftraiis pro- batifque. Sica Rhodolpho citatur lib-2.de inuen. Veruntamenjioli priusad probabile confugiedum eft,quam vbi neceffarium,id eft.ratio & lex dtfecc- zo rit. Vide Salo mo ni um in jT.refponfa.Inftit. de iuftit. &iure. Pkobar b vulgata fignificatione, eft dubium Sc ob- fcur>im,certu.n reddcre Sc efucere.Briif. Pr o B a r t n o m en : a gn o f c e r e eft Sc fufcipere > eoque vtbonocontentum eite.Quj nouifiimus nomen pro- bauit.l.j&if.vit.fF.ad municipai. Probar E,prolaudare,in leg.i,ff.qui pot.in pignor. babeant.Prat. pR obar e item pro rem experiri Sc tentare,vt,ami- p cos probato.Spkg. Probar i fideiufforesdicuntur, in quor um f aculca- tfsinquiritur,vt idonei necne fint patent I.io» Dig. quiLatifci.cog.leg, 7.^T. non folum. fif.de min.lnde ad fideiuflores probandos dati arbitri accipiuntur, qui ad^imandasfideiufiorum vires dantur leg.p.Dig. quifatifd.L2.fr i ouib.appell.nonlic.Probari etiam 'Opusdicicur quod tanquam e lege difta faftum ad- probatur l.2^,lq-.l.vlf.Cloc.l.7 iT.illud quoque. f£ T E R. »H rede, vere,&ex officio. Doneli« ad tit.de pro la- tionib. P*OBATioeft rei dubise per argumenta oftenfio. ita definit glofLBartol. Azo & Sich.in rubr.Cod.de prob.num.4. VVefembec.in Parat.ffteod.tit.numer. 2.Gothofred. ad rubr.ff. eodem. plurimas aliorum -definh.iones rccenfens.Dixi rei dubi§:Quia cuiden- tia probatione non indigentjcap.euidcntia.de acuf, Corraf.4.MifceH.20.nume.5.per l.fi vero.Jf.qui pro rei.ff.qui fatifd.cogl.emptorem.ff. de aftion.empr, Ec notorium non probandum,fed faltem allegandu eft , vt fufe tradic Mynfing. 6 .obfer.$. per tot.vide £ald.Cyn.Salic.& commumter Od.in Lea q uidem. 7. Cod.de accuf.& Caaoniftas in cap.veftra.eo.ca.ad nofttam.extr.de iureiur.Bald.in Autb.qui femel.C. quomod.& quand.iud.Corraf.d.ioc.& lib.i.Mifcel. 1(3. nu.23.V Vefembcc.d.nu.z^Lancellot.in Inftit.iur. canonic.lib-j.tit.deprobat.pag.vlt.D.Pacius in epi- coroMifputJnftit.thef.i.de probation. Quotfum e- nim attinet rei fatis demonftratže,certže ac notori« aliquid adiicere,ac litigatores interim temporis ae 4'umptuum iaftura grauare? Sed cum multa puten- , tur nororia,quae reuera notoria non funt, profpice* re debet iudex,ne quod dubium eft,pro notorio re- cipiat,Lancelioc.dift.loc. Dixi pršrerea per argu¬ menta. Quia argumentorum appellatione iv TTKiret fumpta teftes ac inftrumenta continentur , £art. iti rubr.Cod.de probat.Sicenim argumentum eft ratio rei dubif fidem facicns(vt vult Cicero) certe tefti- monium Sc inftrumentum,qu;£ fidem rei dubi« per rationem &iuftam fcientis caufam aftruunt,pro ar- gumentis faltem minus artificialibus haberi debčf 5 confer VVefembec.d.nu.2.& Treut. in difput.ff. dc probat.thef.i. Probationis appellatione perfefta tantum ac plena , non imperfefta,aut femiplena intelligitur, glo.in clem.conftitutionem per illum text. de eleft. Bald.in l.peremptorias.Cod.fent.refcind. non pofi^ V Vefembec.d.n.2, Gcedd.difput.ff.de probat.thef.8. de l.Iulia repetund.Trontin.libr.ti.de aqu 32 dučlib. 40 Proeatio adeo eft de fubftantia iudicii,vt in fum- Eorumque operum probandorum cur-am ftiiffe per cenforesa!iquando Sc sediles.Et in vetere monume- toNLapolitano,quod legem parieti facinndo dietam hakt.Q^pd corum vigtnci iurati probauerint,pro- bumefto,quod improbauerint , improbatum efto. Brili.& Prat. ProbAta faitatefta dicunttir,quum ex lege, id eft, paftionc redemptionis fafta efle iudicaia funt. Ma- cer l“g»7.f.i. ff.de leg. lul.repet. Ne in acceptumfe- wnmrfjrra tefta tuenda, antequam perfeda , pro- 5° kta,prsftita,lege fuerint. Lege.id eft, ex lege, fiue locundura lege ac pa&iouem.Cicero Verrina tertia locatur op t-s id quod ex mea pecunia reficiatur.ego iserefefturom efie dico.probatfo futura tft'rua } qui bcas.Sic in !.opus.26.Lvit.ff.iocat.Hotomin.& Prat. R°bar e diftum eft a probomon , vt quidam nians ln ‘ 1J c reimperite dixerunt,quod probe faciat, qui probat: ifto enim modo vir bonus,cum Reipubl.co- ftlftjCum inopes liberalitate fubleuabit,atque adeo ^gricola, cum in tempore agrum colet , probare ^3 dicetur;qyia qui hseefaciat, redcficiat, Sc exofti- ftstur, tamen ad eam inneniendam ars nihil pro- deft,vide Quint.libro j.capite i.VVef. in parat, de pro- bac.numero 4. Obrechtum difp.i.eod.tit.theOa.& lcq, Treud.dik\eo.ther.2h.Gcedd.ibib.theC^.Et haneproba- tionisin artificialem & inartificialem diurflonsm ab Oratoribus defuptam elegancer ex iure demonftrat ^ Robert.4-Tent. 1. Obrecht iam did.ioc. Don. capite j-.de prob.Mcnoch.de praslUibro i.qugft,i.namero 6 . te feqq. Probationes , Dara.i.difp.anniu, cap 27. diuidit in Neceflariam,ver.flm)lem te non repugnsmein.N-rcefl* flaria eft cum ex eo q'iod tabulis^continetur teftiino- niisque,neceffario efticitur id quod iotendimus: Velu- ti eain qua? lac in aiammis habet vitginem non efle: qai certo die Biturig^.bus id it: eodem die Pariflis non fu:iTe,l optimam.C.de-contrah.ftip- Itemcmnobfcd* ra te fllunis efletnox,quod nočiu fadum efle d i emir teftes non vidifte.Qua ratione teftes qaoidam A meniš falffconaicios fuifle icribit Plutarch. in Alcib. Exem- ' plu n etiam eft iucuientum apud Vitruu-librs 9. In flis enim funt figna certiiflma te indubitata qu.ae in^^Ariftoteles appellat. Itaque huiufmodi proba¬ tio fuflicit ad condemnationecnJ.vlt.C.de prob. Pro- bario verifimilis eft,cum ex eo quod a t eftimoniis ex tat,pr.Trainptionc cjuadam iaris, non phylica nec ne- fieffari a rasioac infcitur, ouod prgbAU Yoluiau5..Ex^ Z mipienam.Plena eft 9 qu® tantam facit iudiciifidea quanta ad deflniendam controuerfiam fufficii,tetini, ad fldem.Digeft.de te£bib.leg.quinquaginta.i:.D:g.de prob. l.i.Cod.de rebus alien. non aiienan.Leos.Coii.iie teftibus.gLibi in verb.iudician.T.Oldend.infr. .aep. Gai!.2.obler.94.num.jo, Gcedd.d.loc.thef. traduntur a Dd.fpecics.Prima eft qua: fit per dnosaur plures tefteSjOmni. exce-ptione maioces, l.t.j.lE 4 etc« ftib.hoc eft, quorum fldes nul!aex caufa legitimapo* teft eleuari,quique communi hominum opinionete- putantur viri boni.Sunt enim nonnulli quibusv.elprc pter malos moreš, vel fexum,inimicitiara,velfaiiO[e fufpicionžs exceptio opponitur:Vnde nihilconfeiutd probationem,vt eleganter traftatu Modeft.l, l.&CiL hftratus L3.D1g.de teftib. Prarterea quamuisregulari* ter teftes duo-pienam probatio-nem effciant: iubiL vbi num.ff.eod.tit. Vbi niin3.teftium(inquit Vlp.Ja adiicitur,eciam duo fufHeicnt. pluralisenim locučo duorum numero contenta eft. Etinore duoturca^ trium,ftat orane verbum.Sunt tamen caufe in quibos cum maxima fle eomittend^ falfltatis fufpiciQ,& latic: occaflo,plures teftes requiruntur,qu3ra duo. Vtinri- - tima voiuntate fcilicet quara iterum declaraiedffc ^us-non poteftd. hac confultifiima.§.i.G.'detete.l. vitim. Codice de Codicill. Secunda fpecies plens p bationis contingit per inftrumenta, boe eft, pet led' pturas flde dignas.l.cenfusio. deprob, l.n.fin. reg.ltj. 4>de edend. leg.fl qua per cal.C.de cpifč. &dcr.Nos, conft.7^. fed ei"fi quis-Et-quanqua;nlaxioce%E‘ catione, inftramenta dici poflint ea ©nania,quibusaž fa inftruitur, vt tam teftimonia , quam ftripturi, in* ftrumentorum loco habeantur,vt dicit PaulJ. 1.de fide inftrum.Hic tamen, qt:0 magisftngulas res,ftngu- lis appellationibus commode traftemusjpro icripufis accipienda funt inftrumenta , quibus leg-timaratione fldes eft adhibenda.Vcluti quas per tabelliones pubih cos 3 feu notarios, vt nune vocamus, lcribifolent.de quibus Nouel. de inftrument.caut.& fid.’. Vebjna’ n- gilloji -uannulo iignacorio confitmautural)ep.ffcdpo, magiftratu,aut etia ab iis,qui publicialicuiusomcii au« ftoutatsaa habcal indabisaum, ficui IrcMrch* ohm tuši. i »«7 P AN ccant, hoc eft } qul difcipling puhlica, Sc corrigendis moribus.prsfertim vero vt itinerantibus pax Sc fecu- jitasconferuaretur, inuigilabant. Martianus i.diuus Hadrianus.ff de cuftod. Sc exhtb,reor. Vtlrenarcha: (inquit) ca m apprehenderint Latrones, imerrogent eos de fociis & receptoribus,& inccrrogationes Iiteris inclufas & obtignacas ad cognitionem magiftratus raittaiit. Vtinain hodie principes noftri reuocacent ad rempublicam huius officij fanftiffimam funftio- nein.Icent'libri & fcripcur* in pablicam cuftodiam, 10 ret um ge (hrum gratia repofiri imegram fidemha- benc Marcelf.l.eenfus. Digeft.de probat.Cenfusfait^ k monutnenta puhlica pociora teftibus efTe fenatus cenfuit.Etin Auth.ad haec.Cod de fide inftrum.Item chma(inquit)qua: profertur ex a.rchiuo puhlico,tefti* monium publicum habet Id e m dicit Autbea.ad htec. Cod.de fide infttinn. Vade miraadum eft , quid in mencem venerit illis,qui de Iiteris, epiTcoporum a*u- doritate probatis, pcopriarn fpeciem conftituunt, ac nsnpotius huc rererunt, ficut fcripturas puhlici offi 10 cij.Gap.poftcdTione.de probac.c.cuin a nobis.de tefti- bus-Secus eft de inftrumentis feu fcripturis priuatis, l.inftrum.f,l.rati6.£ i.exemplo7. ibique Sichard. C. deprob.GaiU. obferu.ao. num.i. nifi vtriufque con- trahentis gratia fcripta: aut raanu propria fubfcripta: vellignat2/int,l.qiiidam.i5.i.eum.i.fEdeconfi:.pecJ. fideiufF.tč §.pater.ffde pign.& hyp.I.fcripturas. Cod. qifipot.inpign. Tertiaplena: probationis fpecies eft confe/fio rafta in iiire, hoc eft,In ioco vbi ius reddi- tur,i.i.deconfefFff&: C.l.incertu.ffeo. tex.in l.qui de jo inofF.Digeft.de inoffteft.tme.Oldend.traft. de p rob« VVef.in Parat.eo.Gail.i.obf.ioč.nume.i.Confeffus e- flim pro iudicato eft, qui quodamnqodo fua fenteii'- tiadaaacur d. I.i.Neceft quod etudatur confeffio ve- ritatis apud indice m , quafi nulla eius aut adueriarij interrogatione ptscedenteffuerit fafta.Nam etfiiine interrogatione refpondcrit, Sc fateatur aliqu.d aftor veiR.us,pro interrogato habebitur, Ul fine.fF.de in- ttrrog.aft.vnde funt qui ex tali confeflione aftionem . Q producum,l.proinde,§ i.fF.ad leg.Aqail.Qoarta eft e- uidentia faftij.vulneris. ff.de iniur.l. fi irruptione.ff. fin.regud.cap. euidentia de accuf.cap. manifefta cauf. HH.i.l.min.afpeftu.ff de min.cap. puberesde fponf. InipubJ. Iex qua? §.fed e fi.C.de adminiftr. tur. Puta cti.ufenfa corporeo coram quid percipitur,nimirum quisatTecac vuinus atrox efte,&: mox ind-cet iocum, c ftte ha:c probat;o in dubium reuocari haud poteft, d.!.yulneris.6c d.l.fi irrc.ptione, ibr, is qni in ipfo cri- roine teperitur,fuflbLcieiner conuinci cen : etur. Qj : n- tapJens probationis fpeoes eft iufiurandum , quod * altcriitigatomm defert alteTi,vel quod :udex decer* (litinfuppiementum probationis femipienar. Ca de prob.c decr.cxcr. deiu,reiii.c.fin.ffqliod vi metusve cauf, Spec.in tit de ^tU.i.Sich.rub.C, de pet.num.7.0ld. Tanc.de prob. 5 ; cquoqae,tnquk Caius ;n dift.i.i. Maxiiuum reme- diu e.tpedi.endarurn lit um in vfum venit lurifiutan- di religio: qua vel ex paftioneioforum licigatorum, vel ex autoritate iud cis deciduntur controuetii^. Scxtadenique piente probationis fpecies coli guur ex ^git. prsfumpr. fen conicfta , vt reftius appellatu.r. Nun cum ex apertis rerum indiciis poteft coniici a- bquid cffe faftum,vel non faftum , accedente necef- frda iuris ratione, tune cenfetur fatis probatum.Indi- ciumapertum autern eft tale fignum fafti, quod vr- geataniinutn boni Sc conftantis viri ad credenduin plan?.Quamobrem Imp.in L vitim. C.de prob. Sciant cunfti accuratotes,inq'iit, eam fe. rem deferredebe reinpubi.notionem,qu? munita fit idoneis.vel inftr. apertiflidocum* vei indiciis ad probauoaem indubi- TE r. iii8 tatis,& luce clarloribus expedka, £t liane vlt.fpeciem communiter vocant Dd, iuris Sc de iure ; ’Eiufque exempla nobis in iure paflina funt obuia , vt in ieg.fi conftlff folut.matr. Uicet.Tmp.de leg. non omnes barbaris.Dige.de remilft.Sic in dol. prob.cuius folus Deus eft ferutator, coniečfcurae tantum ex faftro va« lent,!.dol. Cod.de dol.maU.quoties. C.de naufr.Iibr« Ji l.dol.C.de refc.vcnd.Gfed.in dif.ffde prob.de prsC thef.;. Pr ob atio femiplena eft , per quam rerum geftarum lides aliqua fit bono vir© , hoc cft,iudici, non tatnert tanta.vt iutepoffic mouere eum adferendam in h ac par tein fententiam:quia caret plena fide, cx leuiori* bus conftans argijmentis, vide l.in lege. ffad leg. A- quii. Oldend.traftt.de prob. VVefemb. Parat.de pro- bar.nii.4. quod Sc voc »buli Ety »nologia arguic. Šemi- plena: probationis effeftus eft, vt vel ab dnere pro« bandi releuent,& id in aduerfarium coniictant, l.i 4, $.8.in fin.ff. de fideicom. libert.l.fin.in princ.ff.quod met.cauf.L6.ffde cond.cauf. dat. vel ad torturam fa~ ciant indicuun , l.tertio loc.ff.de prob arg.t.titui.ff.Sč C.dequsftič< ibi VVefembee.in Parat.idem in Paras^- ff.de probat.num.if.Paulus f.fenc.14 Sc 16. vbi Caiac. Mynfing,6.obferuat.97-Pon‘0 fpecies eius vulgo emi* meraacur quatuor, gioffin l.admonendi de iureiur* Sc in Lbonsfiaei 3.Cod.de reb.cced.Sichard- ad rubr= Cod.de prob.nuin.j. Prima eft cum teftis vnicus pro reo aftoreve dicit. Ouamuis enim vnius hominis ii- cet honorati teftimonium iuftam ac plenam fidem roereri non cenfeatur,iuxta leg.iufiuraudi.C.de tefti bus pr-orfus tame» contemnendum non eft : impri« wiis fi vir bonus fit, Sc dida eius aliis argumencorum adminlculis confirmentur : vade femiplenam ran- tummodo prsftat probationem. Nonnunquam ta- men plene probat, l.Theopompus.ffde dot. pradeg* fcil. proprer teftatoris autoritatem & vltimamvo- iuntatem,neenon ob aduerfarij confenfum,per Li.in prin.quar.rer.aft. non dat.l.vlti. C.de ftdeic.Secunda fpecies femipleus probationis exliterarum compa- rat.ione producitur , l.io.cemparat.cum Authen.at fi cotraftus.Co.de fid.inftru.Nou.quomod.inftru. quae > Scc §.certe Sc §.cxterum fi tabel.eonft. 7^.cap.t.de fi¬ de iuftru. Eft anteni comparatio literarum vltimum fubfidinm indaganda: veritatis, quoties neque teftes, nequetabellio produci poftunt, vt veritatem feriptu- rae,cuius controuerfia vertitur,atteftentur.Cum enim altet iitigatorum producit feriptum aliquod, alrer negat eum fccipfifre,qui auftor fcripturx dicitur,cer- te res fit fufpefta.Quare hoc vnum fupereftjvt ex ali- quo mftrumento rninTne gentium fufpefto compa- rentur lirer.e,hoc eft, charafter literarum,vtrum o- mnihus numecis fit fimilitudo inter vtrunque* an non fic,ex eo namque feqaetur veritas,aut faltitas m- ftrumenti quod profertur. Tertia fpecies impetfeftae (vt verb ; s ai onim vtar)probationis eft , qute conftac ex fcripturis priuatisjieg.inftru n.;. Sc ibi Dd.Cod.de probat.I.qux mulier.de rei vindic.l.fiquis«§ i.Sc §.t3l« - tion.ff de edend. Proferens igitur eiufmodi fcriptu¬ ras, n.on omnino probat, nifi aiia quoq. accedantve- rit-atis fuffragia : tantum aduerfus proferentnr, nihil eft quod večat his fcripturis omnino credi.Nam čuta proferens afftrac effe vetas,& aduerfarius non reda« met,fcilicet,quia (ibi patrocmentur, non debet iudex rerutare id,quod litigatores apptobant, qui 5 :pro- priis affertion.bus poffent credere : Secus tam en eft fi iriftrumenta iftavel feriptura: priuat^ inftarpu- blicorum inftruinentoram fubfcriptione trium te¬ fti um confirmata: fuerint. L fcripturas 11. Codic« qui potior. in pign. Qoarta denique femipienas probationis fpecies co nparatur ex pcaffumptionibus iilis, qua* iadubitatam fidem non habent, tamea Aaaa $ P ANTE r; contemnend* prorfus funt, Auth.fi vero.C.vt om.iu- dic.tam ciiiil. quam. Old. in topic.c. de plen.& femi- plen pi6b.Menoch.i.praelbmpt.qu2ft.i.nu.if. Exem- piuiri eft de fug?, quse magnarrs quiden} fufpicionem pariš aducrfus fugientem , nori tamen luftam fidcm meretur , indifta caufa, hoc eft, noridum c ognit a re !pfa,vt traclatur in Auth.Sj vero.Cod. vt omni.iudic. tam ciuil.quam milita.Et in hoc quidem articulo,bo- ne )3eus,quam late patet xquitatis rat:o,quam opor- tet iudicem Lynccts ocnlis(vt fic dicam J perfpicere. circumftantias omnium rerum.confer Gcedd. d.loc. thef j. jProbatae caftitatis dicimr,qui non manifefte appa- rec incontinenSjC.multis.de setat.8c qual. Frobati funt qui bene poHunt docere.c.ft.?4.qu.i. Pa o bati o proba£a,Baldo in l.i.poft prin.C. o^an fifc. vel priuat.dicitur inftrumentum : Abbas in c.cum o- lim.de cendb.Zaf.conf.n.n.18.vol.1. Pr ob ati o nunauam fatisfaceret aduerfario, etiamfi omma probacionum adm;nicula in vnum conferres, adeoqire fi foiem ipfum pro oftendenda ventate in manib.gereres.Prat. Pro bat ion e s de-domo.bpen.de teftib.vocantur non tam fufpe&a:,quod domeftici teftes non reciplamur, quamconfdfiones, Sc iplius accufati rationes : cum quis proprio ore conuincitur, ac a l 'up, quod dicitur* gladio iugulatur.Ex Aiciat.Spieg. Pr os ati one s Iuce ciariores requiri.l.n.C.deproba. hypeibolicedictum, indicaui in di&ione,Hypcrbole. Spieg. Prob ationis vfum proptec caufasin iudiciocontro- uerfas inftitutum eife apparet, vt ventas certo con- ftet rerum adminicnlo, quod iudex aut condemnan- do,aut abfoiuendo,fequa:ur.Itaque nonalia funcliti- gatoribus probanda > quam qua: necelT rio ad caufam pertinent, iuxta Kad probationem. C. de probacio* Qua in parte grauiter nonnunquam errant iudices in- čarni OM'Prat. 5PROSATIONI admouereolimRomanidicebantargu¬ mentu cumulatim appofitis aduetfarium ita preme- re,vt exuberaater conuiftus videatur. Admotum e- nhn dicitur id quod proxime adlunčtum , concingit rem cui applicaiur:Et ita legendam elfe ac reft.tuen- dam l i.in prin*fiRdcquxft.ceafet Oid.inTopič, lega« libus in loco a connexis. Frobatoria AKAt&vitf vel cv.ufio** tnlmpp.con- fticutionibus atteftarionera illam , vt cum vulgo lo- quar,fignificat, qua qut in ordinem aliquem adfciici- tur,tdoneus & probatus renunciatur.l.j.Cde agentib. in reb.lib n.l.ift.C.de re miht.leg i.C. de cohortalib. J.6.1 5.1,10.C.diuerfoffic.Sc app irit.lib.11.& apudlu- ftiriia.Edi&o ij.Extat autem apt?S Caftiodo.lib.7 for¬ mula probator*ae Ch3rcariorum.Brifl.6c Culac.adl. Č.C.de d uerfoffic.& ap.par.iud. ||obatoriae dicunmr liter*, quibus approbaotur ofiiciaies per principe n.l. probatorias. C. de appari- 10r.iud.6c memoralib.li.il lo.an Belio.Etymol. Prob e, bene,a:q ‘e,parum probe, id eft improbe 1 .j$.$. fiquis quia.ffae dam iilfečt.BrifT. Prob n,velut proh bi, qui fe a delinquendo prohibent. Improbi,qui fe non prohibem. Feftus eft autor,Sp;e- gelius. Probi nummi Sc reptobi aduerfantur. I.2.4. ff.de con- ftit.pec.h40.ff fi cert.pet.leg 14 §. qui reprobos. lF.de pigner.acf.vt apud Cicer. 1 b' ,3. Oftr-* Bonis nummis adulterini opponuiuur.Br 11. Probitas multhudini inuifa, Itaque bonum virum Hermodorum,Ephefij.vitiis conupufti ni, ferre ,non poterant,5r in exilium egifie traduntur^dicentrsjNe- as3o noftrum frugi efto,telic Strabone. Hef og.malus pefSmus RomaRoram Iiripcraior,idco.iiifes3ius iaiA fe Alexandro adoptato legitur quo 6 impudicu; mo t ellet. Idem Tyrannus Vipiapum olficio fuonioutj ^ quia vir bonus erat, Autoie Laanpridio.Cicero in g- 31 ratione pro Cornelio Baibo:Seculi fui 1 .besi c(]'e de* c macuhun , viituti inui'dere,ipfuracju(;ft otcn j 10 dignitaos infringere. Adeo omnis excdlemiaiR U lu. '» tudmi eftinfenfa.Old.I-Tat. Prob r are eft ptobrum obiicere, hoc eft infaroiaui. !U dicere,ftu arguere turpitudinis, quali id non iitpro* i I0 bum quodfecerit,quia litprohibicunnprohruinenim i dicitur cjuafi prohibicum fiue no probum, vtinfra?. i( mentis Fefti videre eft . quoniam fe aprohibitonoc 3 temperauitjGcedd.ad hprobrum ^.nuin.i.fF.deveb, 1 figmficat. Probrvm 6c opprobrium non funt ipfumdelich, : fed fa«ftrcuiufqueturpitudo Scinfamia, 1.probniuj J 4i*ft.de ritu nupt. Ime^dum tamen probrum pro tej. mine ipfo fumitur. Sed quia ex huiufmodi deii^H 2 ignominia oritur,folentque ea a conuiciantibusobii. 1 10 ci,frequentior vfus ob:inuit,vt pro ignominia.conL-i« 1 ciisque accipiaturificut&Opprobrium^uodiiililjiiij j eft,quam obiccrum probrum.Alciat.de vetb.Ggnnc. Spieg. Probrvm Sc opprobrium non ipfum eft deliftum.fed fačhi cuiufque turpitudo atque inf.tmia^ perlpto. , 1 brum.41.D1g.de verbor fignificationib.l.probruni.^ Digeft.de ritu nuptiar.ldenim arguit nominis Sc verbi probrare.item exprobrare 8c oppeobrarege« nuina figmficatio , vrget & hocneceflaria did.l.pto- 30 brum.41.ft.de verb.fign.iliatio, D. Gcedd.de loc.nn.j, Pri. o brv m Feftus propr.e dici putac.de ftupris 8c flagi* tiiSjCum Atcius in Helenibus lic feribat: Quinilipro* brum,omnia alia indeličiaieftimant.Iurifconiultipro omni infamia vfurpant.Vlpian.in l.probrum^iliie vcrb.lig.Prohra cjusdam natura turpia funt, vik* tumjadukerium : qusdam ciuilter Šc moreciuiads,. v 11 u: elas da m n a r 1. M a r,c e 11 u s hp r ob t u m, 41.ff.dt rita nupt. Probrum intelbgitur etiam inhis mulietW- elie,qu2 turpiter viuerent ,vulgoque quxftumfac{‘ rent.etiam fi non palam Hot.Prat.* 4 ° Procederf in caufa de planojfummarie.finefttepkB 6: figura rudic.j: quid harc libi verba velim,dedam Spec.tit.de lnquif.$ 5-verf. qui ergo.Sc Bart^nLinči, trauag.ad repr,mendum,Prat. Procbdere ftipendia militibus,quodvulgodicitor, currere. Procedente tempore, proeo quoddicimus.fc /celVu temporis.l.z-ftide ong.iur.prat. Proč e de RE,id eft progfedi,accederc.Sicdamnjrcflt de domo fua procedat.l.vit. ff.de mterdict.&relep, jo PR0CEDiT,verbum eft lurilconfultis vlitatunr.provj* letjtocum habet. Vipian.l.7-5-3 ff-ad 1 Aquil.Hoc2U' tem m feruo non precedit, in fihofatnil. vulnersto procedit- Inrerdum veto esiam i.demlignificat^ol prodelfe, vt amiotac M.rioragius M ii’c e i 1 a n eo r um lib. 4.c.j Sic Caro in lib.de re ruihca,c i4S.Qjot(inqukj diesper dominum mora fuerit,quo mmus vinumde* guftet, totidem dies emptori prpcedent, id eft,in vtilitatem cedenrrita apud Gellium hb.j.c.i^.inont. P.Scpioriis quamCcai’or de moribusad populutnhs« 60 buit.Hot. iroCERE s.Chartarum appellari putatConnanus,qa« hodie Secretarios regis vocamus.ljbro quarto,capiW* lo decimo qt>arto,nuui.6. Pft o c e R e s vacantes^id. eft »titulo tenus & honotis tan- tum particip.es fine faiario , fine rerum vila tcsdaiio- ne & adn^iniftratione.Gonnan.libr.Rcapitulofato, numero prim o. PročE s.sio.Confularitas efthonorariorum. Pr ocelfio. 70 oidinanorum cxhibentium munera l.j. C.vbiSen«» vel cl^£.ordi«aiiaprocefiio> Cuiac.ad.lcg4 AC. mi de confulrb &č.libn. Taocessvm pro au&ibns Fomponius vfurpafle vide- turinpr.ieg. i. deorig.iur. fic numero plarali apud Cie. in Bruto legi obfcruaann eft.Spicg. ProcessvS' iudiciarius, complečtitur omnia^us acFi {ant ad Tribunal. Qua de re latius Bare. &c D i. in R.U. C.de in tus voc. Spsegeiius. pjtocBSsvs iudicii, eft ordo quidam legitimus/ecun- dumquem controuerfis caufarum eognii*, ex bono &riequoceler;ter diffiaiantur. Proinde tališ ordo de* io -feruire debet iudici, vt is tene at cognicionis fu<£ ratio- aenufion vero vt litigatorum adfe&ibus obfequatur, addifferendam caulam precextu iudiciari* obferaa- tionis.Ouocircarmiocenciu-pontifes reftiffiine dicit: Vnde videbitur fubtiliter intuenti de ordine iudicio- rum procedete , vtin pr$mHfis non pet omnia ordo iudiciarius obferuetur Hoc eft } Verilfimus aliquando cenfeturordo.non obletuire plenum ordinem in iu- diciis.cap adnoftiam-De iureiur.Iudex enim in nočen tis viti officiofongi debet: Ideooue incorrupto aaimi 10 iudiciodii'cein^re,quoiiam ordint > ,qao progrellucre dat fecogniturum celeriter de cau fn controueria, fc- caadam ias&c *quumJ,cetere,fFfamil.erc. ; fč. Et Ve- nuleius in l.continuus $.cum ita.fF.de verb.oblig.Hinc e!t quod Hadrianus optimus, maximu(que princeps inleg.i fFdeteui.Iemper vtitur h« verbis: Tu magis {čirepotes.Item,(Sed ex fententia animi tui atftimare oportere. Item »Tecurn. ergodelibera. Et pleni fiihc omnes luriscodices hulufmodi vocibus.Iuftin. Nou. P ANTE 1 , - H£i prclium mituris,fciuaque famj«Hris,t©gam prscinge- re,limulque teftamenta line feripro facere^heredem- que fribus aut quaruor audientibus mmeupare. Vete- resgloflz in procin&u fic exponun.:gy - rtsžzj ždhvros u , $rol (ftaSioTj i’v f rcč%$'Gro\ž i uov dyr>ct$cdsjeftns libr. f. Endo piociniftu, in procimftu. fignficat aurem cum ex caftris in prasiiuCn exitmn eft. procincftos, quafi prarcindlos at- quc expcditos. nam apud antiquos togis incin&i pu* gnalle dicuntur.fdem in eod. - Procinčfca claftis djceba turnemu exerc»tus cin&us erat Gabino-cinčhi qpnfe - ftim pugnaturus. vetuftius enim fuic multitudr- nem hominnm,quainn3umm,CiaiIein vocaid. Hot. H : nc 1 1 n procin&u verfari dicuntur,qur pro patria in ho- ftco funt,quamuis milites no ftntjl.va.Cde bo.poflef. ex teft.mil. Hot.prateius. Item m procin&u habere,id eft,in promptu, 8c pro- cinftus exercitus,id eft,ad pugnandum paratus.Conna nus libro n@no.capitulo quinto,numero očtauo. Ad- dc Forcatul.m Necyomant.dialog.decimo quarto 3 nii- mero-Tecundo. PRocitarb veteres dixiCiepro vocicare &pro ducc« ftribrt Feftus:itaque quomodo Geilii verba intelligen dalint, hoc vocabulo vtentis ,docet Rsuardus ad 11. xu. T..b. capitulo onciis (ib* referuatis, pa- catas& trinquil|js populo habendas , & more pri. fttno admini(trandasreliquir, Proconfules appella- ti funt, quiex ord.ne fenatotio ad regendas populi prouincias m ttebanturjVtDio lib jj & Strabo li.vit. 13 Geograph & Tranquil!l.in Augufio fcribunt. Pto- eonlules autem ir, Boeticam,Cretam, Hscednniam, Achaiam miffos ex 1.2.de his qui fui vel alien. 1 . $.ff, idem Hadrianus.ff.de teftib.i.io.in fin.de oifi. pro- conf.leg.ig.ff.ad Turpiii.inteiligimus. Q^,rrum duas poftetiores aTibcrio in.curam fuam traflatas,Clau- dius papulo reddidit,autorc Sutt. in ipfius verba c, if.Briff. ProcreAr e, libefis operam dare.leg.i.ff de folut. mati Proč teatio iiberorum leg.i.ius naturale.ff de iu ftit.& iur. Pioeviirons, qui noftucuftediac c aufa,ante ca- flra excubabant, cum caftia hoftium in propinquo effent,ex Fefto.Valtur. Pr oc vivm imtr cognominaeum dicunt,qni nams eft patre peregtbantea patriaprocul. Hatoman. nus. PRccvLVsin lege non amplius.TT.cum bor or um. ff. de legat.i. & l.quid tamen. IT.fi arbiter.ffde recept. qui arbitr.receper.vt fententiam dicant.l.Proculus, 1 ° ff.de damn.infed.Is Lsbeonis &Nftruae,qui Labeonis iucceffor.partes amplexus,Sabinoq,&Caffio fcholam eotraria inftituit.vtrefert Pompon.inl.i.lT.penult. ff.de orig iur.Cuius fcdatotes Proculeiani Sabinia- «is& Caffianisaduerfi memorantur ff.cu ex aliena. lnftitut.de rer.diuif. 5-ite pretiu.Inftitut.de empt.& vend.Vlpian.tit.il. Regulatum. Proculeiani autem. fuetunt Pegafus,Celfuspatet,Celfus filius,Sc Prifcus Neratius,vt esPomponio liquet.Proculumautem a Nepote ftcp» per literas confultum, indicant,lex 67. 4 ° Digeft.de iur.dot. 5 clex 115.Dig.de verb.fign. Scri- pfit & Proculus EpiftoHcatum qu$ftionum libros. ItemProculum non leuem iuris audorem vocant diuifratres in lege 17. Digeft. de iurepatron. Erif- fonius. Procvli & Sabini difcordia.leg.jj. Digeft. de folu- tion. Procvratio, adminiftratio.Cicer.Arad.t, Dum me ambitio,dum honotes, dom caufe.dum Reip. Kon folu cura.fed ttia prccuratio multis cfficiis im- 5° plicaiu"& conftričhi tenebat.lde Ubr.j.de legib.Sed quatro,quid reapfe fit turpius, quam fine procura- tione Senstor’Loquitut de legationibusfberis, qua* fine vila publici negotii, aut Reip. adminifttatione obiban ur.Hot. Prat. Proč v r a r ioeiiam eft facfificium ; quod fit ad de- pullionem & expiationem monftroruni & porten- torum,& ea gratia rem diuinam facere, eft monftra procurate. Annotante Turnebo in Citer. libr.i. de legib. 60 F*, ocvrator eft, qui aliena ncgotia do¬ mini mandato admmiftiat. Siue in iudicio fiueex- traiudicium,leg. ptima. Digeft.de proč. Proptie autemei parteadorisdicitur, vtdefcnforex par- te rei,l. fimattt.f.bsc iure. Digcft.de exccp.rei iud. Prat. Procvratoev m autemvjria funt »enera. Qu[- dam enim funt lit is procurarores > qui ad monendas inftiiuendafqueačtienesve! lires exequendas dan- cur.l. 84 .ffde folu.Huiufmodi ptocuratore adadic- po ncjnfaffumprocuraterem vocat (aul1inl.14.ft.de »H paffis.Alii funt negotiorum psoeuratotcs , ou.bm, vel cena vna res, velgenetalitcr vniuerfa neetua admimftranda roandantur,qui omnium terumpro curatotes L13.ff.de pad.U. ff. de inftu0r.lcg.7i. de' calumniator bus it totorum feu vniuciforun.bono rum f rocutatores vocantur.leg,6j.tf.depioci.tatMi' bus.lfg 17 $■ vitim. Digtft.de iniur.iaillisefffii dt iniuriis veibis, Neque prccBratot quitonominta- gat, procutatorem accipimus nor. vt.tjut eur,lo' lum.cui fpecialiter procuratic data eff„ai omSi ( c d fufficit tffe eu, cui omniS tetu adminifttatio midj.. ta eft.leg.17.s ai* prsetor & tf.pi ocuntoteDrff.de in. iur.Smulitet in eo qi,od dicitur p.ccurdioian iedi- iatum folu - ftipulari poffe, non eum nntum.cuief res fpecialiter mandata fuent, imeiligmius.led t eutr.,qui vnifieiiorum bonctum ir.andattm (ul«, petit. Sed etfi ratutr, fuertthabitum.pn curatorvi- debitur.leg j jT.i.ff.iud.fol Eodem n odo inadilitiV ediffo pr. curator accipitur.l.i.Jj bij, ff. piacorato- li .ff.de ^dilit,ecii£Un inietd.ifto qucque, Vrnitvi, exfententia magis quam ex verbis procuratcttia non eum tamum, Qui legitime proctiraior ditiuit omnium teruni eius qui abfit, qu.;fi pene quidam dominus,hoc eft.alieni iuris vicarius, fed & qietnli- bet qui aliquid noftti negotii getat. diememvidt- licet,colonum,aut Lbertum,aut qui illam vini deit- dioneir,que rog at us aut nomine noftro fecerit, ir,- nlligi, clegantet Cic.pro Cstcin. tradit. Atque J. deo in pleti! que libtorum nofttorum lecu is, q u iS- ne mandato negotiis fe alienis oflert, & qui aliquid noftro nomine negotii nollri gerit, ptoeuratorvo- catur, qui verus negotiorum gefEor eft.l 34. f.tp. ner.1.11. ff. vitim. I.58. ff.de fol.& 1. 15. ff.S quisab!cn- tis.ff de pet.har.leg.j dT fi hxrts.ff.de lib. leg.l, 12,J, quod li.l.vlt.ff.iem rat. hab. (Vurtiens auttmaddi. tur nomen,Verus,is duntajat exaudienduseft, oat tnandatum habet, & cui ve! idipfum que deagitiir, fpecialiter mandatum.vel totorum negociorurnad- minifttatiocomnuffa & credita eft.leg^o.J.i. ff.de pi«c.l.lž.ff.de iud.l i.in fi.ff.quod 1 ufTu.l.ifi.jT.mar.- data.ffmanda.l.n. ft.de felutionib.l.n.jT. li procu- ratot.ff.ttm tatam hab-l-S S.qui prccuratorio,ff.de no.ope.nun. At in l.i. §.quo*iens verus.ff.de vi&ti arm.V r erus procurator is folum accipimr.cui nomi- natim id tnandatum eft,vt & AccurT.iilic notat.Ve- ro procuratori falfus opponitur.dift.l.i.J. auotiem. &§.cum autem Falfus autem ap.pdlatut,qui mandi. tum non habet, autqui fine mandato procurato. rio nomine quid facit.l.i.in fin ffquod iuffl.j.f.vk. ff rem rat.hab lnterdum planefaifus procutator eft, qut mala mente & intercipiendi animo procurato- rem fe fimulat,& ptocuratoris petfonam induir.leg. 44.Jf.i.Digeft.de furtd.14.in fin.ffdecond.caufada, Btiff. Proč vrator a negotiorum geftore ijuomodo diff ferat.vide fupra,Negotiori!m gsftio. PrccvrAtor ab inftitore quomodo difftrat, vide Inftitor & procurator. Pro c v rato R tuus intelligitut, cuicunguepermi- ferisrem tuam agerejautdefendere.aitlnip.j.i, ff. de iis per quos.Hot. Procvrator voluntarius eft,qui fe alienis nego¬ tiis offert fine mandato , qui voluntariusamicusin oratio.pro Cacin. voluntarius procutatorinBruio, procurator fimpliciter in Pandeftis fatpe.cumtime proprie fimplex appellatio ei tamum conueniit,qoi tnandatum habet.Is de tato cauere omnimododtbtt Guiac.obfer.lib.7. c 16 . PsocvRATORad otr.ne negotium is eft,quem.Cif, in orat pro tscin-fic defetibitiomnium rtnun tčus qui in italia non fit, abfitve Reipub.caufa gnali guidsffi ■tttj (juidam pettedomimiSjhoc eft,a!iem mris vicarius.Sic 1 . n.ffde ToIu.I.t/. ff.de pačE leg.7-ff.de ca!um.!.tf$. ff. de procur.vbf eiufmodi procurator rerum omnium, &totorum a'tque vniuetforum bonorum procurator appellamr.Hotom« Procvrator negotiorum refte pacifc.'turjpa&umque domino prodeft & nocet per exceptionem doli .non pcr eKeptionem padi. Erem noaare, exigcre,permu- taredoluere, alienare, iufiurandum deferre , pignoci obligare, tranfig^re poteft j.modo hscfiant exnego* 10 tiorum vtilitate , non. donandi vel dem in trendi caufa, vtaliisin locis fufius oftcndimus. Cuia.ad l.refctipcum* infin.fT.de pa& hocvrator adpartem negotii, eft, cu! proprie ac /pecialiter certa res mandata eft,L$.$.i.ff, iud.foi.leg.17. j. Ylt.ff.de in iur. jRocvR ator ad res adminiftrandas is dicitur, qufem proprie Negociorum geftore appellamus :hoecft 3 qui nonquadtuario negotio prarficitur fiueautem eius rei l£> maadatunihabeat,fiuen©n h ibeat, procurator dicitur l.fi quis, j&ff.de folur.l. j, >\ fi haeres. ff.de lib. legat. 1. vltiohffrem rat.hab.leg. if 5 .fi quis.ff de hcTred.petit^- Erhocablnftitorediifert , quod hic qua:ftaari.z ne- gotiationi pracfedus eft.l. s $,$.Digeft. de inftit. aftor* Hotom. ir oc vrat or Cacfaris di vt quz fui procuratores fta- tuiflent eandem vim haberent,ac fi ipfe ftatuiftetffi ta* $0 inenveniitiouis,.veI tranfaft’:oni. r ,vel donationis cau* fa,quafi , rem propriam tradant, nihil agant.Non e- nim alicnare tem Cacfaris,inuito Princ : pe hcct,fed di- ligenter gerere cornmifliim. Eft autem procuratoris omcium, rationes omnium redituum , qui ad Csfa- rerafpe&arent, procurare diligenter , cum facultate definiend ; ,&: acqulrendi,non alienandi > & diftrahcn- di. Aftipulatur Alciat* libro primo de offic. procur. Csfar. Ioan. Pynhus Angloberm^us ( dequoextat elogium percelebre)Alciatum monuit, procuratorem 40 Cacfaris , profifci procuratote 3 & hunc pro illo, fre- quenter vfurpari Spiegelius. Adde Brechasum in leg, inter puhlica, titulo de verborum & rerum figni- 1 ficat.. fR ocvRAToR Csfaris ab Augufto primum inftitutus ^>vt exDionis libro ?$. inteiligimus, vbi aitj: Augu- fium inomnesprouincias, pr3Eterquam,vbi proconfu- les efient, mittere inftituiffe curatores qui ve&igalia conquirerent, impend;aque, fi quae opus effent, face- tent. Hoc autem potius ofHcium , quam magiftratus, so a Ppellatur in 1 . non licer. 46. Dig.de contr.empr. Ita- queR.at,«naIes padiin in libris noftris appellantur, cofque deportandi ius non habere , Ted Detuiantibus Saituprsdiorum Caefaris interd cere pode, Calliftra- tus aut or eft,in leg. vitim. Digeft.de offic procur.Pras- terea jurifdičlionem inter priuatos extra fifcales cau- fssnon habebant, leg.prima Codice de iurifdičh leg, prima & paffim Codice vbi cauf. fifc. Inter fifc um au- lem & ; riuat$s ius dicebant,leg 7. Codice eod.leg.pri- de offic. proč. Cx c . qux lex dicit ea, qua- ab illo a> So geftaque funt, dc a Cžefare comiprobari, ac d a. fei- Ko gefta effent. Hioc illud taciti libro duodecimo deClaudip Cafare. -Eodem anno , inquit. fiepius au- dita vox Principis parem vim rerum habendam a procuratoribus fuis iudicataru,ac d ipfe ftacuidet.Ac ne fiortuito ptolapfus v:deretur , SCto quoque cautum plenius ac vberius , quam antea. Suetonius tamen ad illum precibus impetraffe feribit : vt fibi in curlam, ^quit , Prarfedum pr^corii fecum inducere li- cere t, vtque rata effent, quae procuratores fui i n iudi- 70 pando ftatueicnt, precario exegit. Ad eundem illud ni6 quoque pertlnet,quod idern In Vefpadano feribit, ca?* iC. Čredi tur etiam procuratorum rapaciffimam qu e “ quead atnpliora officia exir\duftria folitus promou e ” re, quo locupletiores mox condemnaret. quibus o ui¬ dem vulgo pro (pongijs dlcebatur vti, quod quad Sc dccos madetaceiet,& exprimeret humentes.Interdum autem Procurator Csefaris prarfidis prouincia? partibuS' funrgebatur : ac rum de rebus omnibus quafi Pra»fes i- pfe cognofcebat.l 4.C. ad leg.Fab.de plag.leg.; Codice vbi cauf frfc.leg.ex confenfu.žj. $.r. Digeft. de appeL- Trat. Procvrator Ws fifci primo Auguftus , vt Dian feribit qui AzrMfoiffl’*? vocat lib./j.Aduocatum vero ffici pri**- mus Adrianu^,non M.Amonimis inftituit.Cuiac. ad Lf. in fin-.C. de delat.libro ra. Eram & procuratores hreredltatum. l.u. ff. deiure* fifc.Sc in inferiptionibus procuratores vicedme ha?iedi- tatum. Item procuratores 1 ei dominiese. 1.penult, dde metali liB.n.C. I.pen.de murileg. eod.Etin cocitia lmp. Rom, Rt mentio.Briff.Prat. rRocvRAToR in rem'fuam datus dicitur, cul in rem v^ tilitatemque fuam mandata funta diuifu ofticium de- ffendonis fuse.Ia aftertorisjprincipio cam efte d:co li¬ ber am: in cognit<3ris,ciaem Atticam: in fratris, m ep m . fororem.Aiconius in 5. Ver. Hoc ; gemis, ir.quit , defen- , £oris in lure ccgniter dicitur,maxime cum de alicuius ftatu agitar.Iuftmiani terapore Fublati funteognitores*. ideoque ab hls iocis > q-uos ex iucis au£toribus deliim- iputjpofitum.cognitoris nomen femper exemit,vt con* Jicerelicetes leg.ft quisaiiquid. §. fi quis. Digeft. de , de p.cen/coliata cum feriten ci a. Pauli lib.j*. titul. 2 f.C«- iac. ful.Piui. recepc. fentent.titul. s. de cognicoribus fn rubr. gRocvR/.ToRiAi exceptianes, vocantur,. qu;e pro- ..curatorio nomine agenf.bas-ooponuntur , fine quod ; non efTe hoc eis mandacum dic itur quod perfequun- .eur,fiue.quod omnino procuratores efFe, vel fteri po- euiffe negentur,vei ab eo dati dicantur,qui procurato- ris dandi ius non hibuit l.-^.l.tfi* Digeft. de procura- eonbus 3-.fF.de exeept.l.i$ §.quredam.ffr»anda. . 1.1 9A.1 . ff- de p robati o f eg. 39-i-pen uh • £f. de dam. i n fetft. §.pen.Inft.de fatifdat. Quade re incideie crebro in iu- diciis guasftionem Qu ntrnib.7.c.i. admonetProcura- eor s ait alicuius pecuruam petit ex fenore h^reditano. •■Foteft 'ncidere qu^ftio, an huic effe procuratorem li- ceau Finge nos.poftqu tm tracLauimus eam remittere, vel.etiam conuinci: qu!tretur ) an ei cuius nomineliti- gatur procuratorem habendi fitiusddem libro 4.cap. penult.vt contra peticionem pecun a; male petis. Pro* curatoii enim tibi efte non iicuit.Sed nec i 11 : cuius no* mine litigas habere procuratorem.Eriir.Prat. T'K o d e R e ji.detegere & indicare.Brifti Fp.ODERE,i--confticuere, edere,probarc.BrifI^ ?RoderE caufanf&: accufarc inter le difFcrunt. Prodit rjnim qui non ptobanda defea*accufat, qui reo pne- fente crimen iudicio offert, probaiurusquodintendit eap.pleri:nque.'«. s q. 7 . ,E'5.od £R2 pro remittere-,dimirrere.Iviodeft.l,14. fF de gj euftod.reor. Non eft facile tyroni cuftodia credenda. žjatn ea ptodita,is culpa: reus eft, qui cam ei commiftc. Item quodfi jfu^itiuum domino reddendum predi- derit. Prat. ^ rod ere fidem,-eil iuramento non ftarc.Bud. Iroderb legem dicitur 5 qai prsuaricatur, Sc accnfa- iioneinftituta defifttt Vipianus ‘.iJ.i.fF.deadult.^a- rito iure man ti accufanti illa pr^feri^tio obiic/turjfi legem prodidifle dicatur ob hoc,quod aggreftus accu- fationem aduiccri, deftitic.prat. €r.03X.c : uxo,?c proptetCoRfulum abfendam nonaii* 1 E R - ni? quam eteatus eft. Lia'as lib.jt. Itatj.i« ai remedium iam eiiu defideratam nec adhibitam,4i£tatotera diet dum.ciuitasconfugtt: & quia confuUberat, a q 10v no' dici pofTe vidcbatnr:necpet occapatamatmis p an c j s Italiain facile erat antnunciumaut literasmitt; ■ ntc dieftatorem populus ccearepoterat : quodnunqm m aate eam diem fiftam erat. prodiftasotem p opu I ai creauit.QJabium Maximum, & inagiftmin eouitum" M Rufam Mihutiani. prat. pRooig a neutro genere numeto muititudinis in!. qu£cmiqae SC.de fid.& iut.haft. fifca.luntanncai Grscis t* qus in cibatiis & edalii; coniiihjt f;c dieta quod imra ptoximos dies ptodigantur id dt confu\nan;ur, vel ipfis prodigis, cum eisbdaerumri. ininiftratio mterdi ci tur, pleni nque a filco praeftamat Merilo igitur Accutfius nofter in d.l. qujtcunque.pi«. digicibaria interpretarus eft: quam Accutfii inter- prptationein probantEart.& tehan.a pjatea.HUcp. penustur corpora.prat. S: Cuiac.add.!.?. iO rtooKMii pro confumere apud Modeflrin.in!.pltbj. fcico , dc offic pra£fid.plebrfcito,jnqUit, cont'ncturne qu,s przftdum munus donu nve čaperet, nili eiculen- tam poculeiitumve, quodiatta diesproaiisaspoj. gacur.prar. pftODiGi, inqu't C : cetu libro r.offic, funt, qui epuii,- & vifceration bas, & gladi^corum niutieribus, l uc ; 3 . ram venidonjinque apparatu- pecutiias profendur. in eas tes,quarum rnerriGriam aut r.uilamautbiecti funt teiičl.iti.Prat. jtt Pr o d iGi Sc furiofi d fF. runt : Kis fi:pa!atquefarerc incipium, ipfo iure agnatt funt tutores; lllkauterani prius funt cutatorei,quam ipfis a indice botaisCtia:;t diaum,vide Baton.de Tautenberg. tit.7. progynujaf. Fot.Spieg.& prat. Prodigi confenfus non eftcmninonullus,fediniš dumaxat nsllus eft, quibus res eius fitdetetior, ic pto.nde futor prodtgi non eft omr.ino furor/edsto. digus pro fariofo habetur tifpefta adminiftr.ttio» ; s rerutn fuarum,qusedit diminuendo.Vult.!ib.j.ijprij, tit.s.n.ti.in com.Inftit. Pr o o ig 1 Aje/bo autore.dicuntur quafi prodita,& pot ro dicentta a!iquid futurum efte. N ini literaquxoie C,vocatur,apitd veteres G difta e(l.Quod &nuncmi!l ti pronuntiando feqtiuntur tn Italia.%'idel.nonfuntli- beri.ffde ftat.hom,1.5.C.depoftul.hsted.l.ofteiiram. vbi omnino vide D. Geeddeum in cojtim.ff.ds vetb. prat. Probigvs eft,qui neque modunijneque finemexptn. fantin habet, ted bona iua ddapidando & diftipando profundit l.t.ffdecur.fut.Item Conn.inuslib.p cap.j. nam. u. Duatenus 1. 6. is cui boms.ffdeverb oidig. Euerforum appellat €aius ltb.t. lnftit.tit.de tut.Sedet & in libris noftris hoc verborutn circttitu deiign ti, is, cui bonis : nterd crum eft I.18. ff. qui teftam. fic, 1.-6. fF.de verb. obli. I, j. ff. de nauationibus. U. S.l.ic feq.ffde caftr.pec. l.io.ffde cut.fbrjl.pd.idtnf qua.'ri.ffifi cert.pet. Nam prodigis per piattorem vt- banum bonis tnterdi-ebatur, vt Paul. li. j, Sent.tit t Valet. lib. {. c. s. & lib. 8. c.-S.oftendunt.Eiufqoc interdiefti formula h?c exratapud p.iulum j. fent.tit. 4. Quando tuabona paterna, auitaque neqtmia tua difpetdis, liberofque tuos ad egeftatem petducis,ob eam rem tibi ea re commetcioque intetico.BtilT. & prat. PE.OBijroR variis modis dicitur. Nam ptoditored qui feereta fibi commiffa teuelat. vt not. Atchidiac. in c. eletieus, 1. 4S. dift.S; qu! line vila iufhdifc datione , eum qui id minime confidebat.. gtauitetor. fer.dit.vel vulnerat,& tnaxitne committendo taco tra maioicm fuu.Item dicitur proditorqui datalicui f stioce venenatš; fimilitet quiptomittit tmktsi gsmsa 2i2J> P AN gentcm !nimkam,de quo per Bal.in vGb.feud»?Lqui- bus mod. feud a ni itt.c. *.$. i.Qu i quoqti e i u ft i ti s m per. uertit proditor dicitur.L t. fk in Auth.ib-i polka.€>de pcen,iud. Pnetor fe datu- rum in albo ed;doquefuo denunciauic. Eum quo- ,, que,inquit, edere Labeo ait,qui producat aducr-fariu. fuumad album , & demonftret quod dičtaturus eft vel id dicendo quo yti velit,id eft, qua edidi parte.L j.f£dcedendo.Horo.ex Duarcn. anniueifat.difputat. lib.i.cap.13. Pr c d V'C ere obligationem , diuturniorem reddere Paul.l.91. fF.de verb. oblig. Priino quxramus qux perfonx efficiant perpetuam obligationem : demde quibus eam prochicant.lcem, A11 filiusfa.qui iuffu pa- tnspro^mi(it,occidei}do fetuum producat patrisoblu ^ gaticmem.Hotoin.Eft etiam producere extendereac " protrahere.l.i.$.merito. iF.quan.adio.de p^cul-annaL luftinian.producere pro mdacere vfurpauit.Sconfe- quens eft. Inftit. de lu.ped. uit. vel cura. & ibi Aldo- brandinus.. Pr o d vc rinitis, eft ad Prattorern dud I. ?.§. docere.fF. ne quiseum,qut in ius v0c.L4fF.de J.Iul. de vi prma. Produci etiam teftis dicitur.Li,?. &c L14.fF.de teftib.L penulod: vitim.Cod.eo. Ptoduci quoqueolim dice- bantur, qui in fcena populo fpedandi prxbebantur, atque exhibebanCur.Sueio.tH Nero.c.4, Equites Rom. 3 matrona(que ad agendum mimum produxit infce- nam. Quintii.ljbr,?;.cap.6. QTii fe prxto;i in hortis o- flenderat,nec erat produdus,ledit i4.ordiaibus Plin. lib. 6 . Epift. ad Geminium. Proximis facerdotaiibus JudiSprodudus in coramiftione pantomimuSjCum fi. mul theatro ego & Qaadratus egrederemur.Macrob, 315 . 2 ,. cap.7. de Publio Mimos, Gum mimos compo- neret,ingentique alfenfu inltalix oppidisagere cce- piflet, produdus Rotnš pe£ Cxfarisludos omnes qui ,4 tune feripta 8c operas fuas in fccnam locaueruntipro- uocauit. 8c in inienptione Lanuuina : M. AurehAug. lib. Agellio Septentrioni Pantomimo fui temporis primo Sacerdoti Synodi Apoilims parafito alumno Jauftinx Auguftx ptodudo ab Imp.M. Aurel. Com- modo BnfTPrat. Prodvctores a Lenonibus difFerunt.Lenor.es enim funtadquos fcortormn captura redit? qui limulčurn fcortis ipfo kire infames funt & ftuprtim ihfcoita commiftum legib. noa vindteatur l.fi ea qux ftupro, l q'ix adult. C.ad l.Iul. aduk. Produdores vero funt earum etiam muiierum, in quio.ftupra comrmfta le- gib.vindicantur, vt Afcon us Paraianus feribit.- Cuiac. 'n expofk.Iuftin.NoueIoi4 de lenonibus. ? Ro F a n y m Varroni lib.? de ling. Latin quodante fa r numpdeft^coniundum fano.Hinc Pro£matum,quod in faerario poliutum.5c pauio pofi:& cum ProFanum dicitur, id eft,proinde,vt fitF.mi fadum. Maciobius libj.cap.?.Profanum omnes penes coft&mmm id eC- Te,quod extra fanaticam caufam lit, quaft procai a fano &c religione feetetum Trebatius vero,vt Ma- crob.libr.j.cap.j.refert.Ptofanum id prcpriedicitra- ditquodex religiofo vel faeroin hominum vfum proprietatem.ve conuerfam & promifcuum huma- nis adibus adeommodatum eft. -,Age-uui quoque Vr- bicus in Comment Frontini Profanum ait effej qiiod cum Tandum eifet ,.poftea in, vTum hbminam 5c ex- tra fanum venit. Profana ergo te« iacrx 6c religiofte opponitur.feg %i.§- Cacram ff.de verb.obl. Profanum veroid elfe etiam , quod quis fibi pnuacum faerum * conftitucrit, Macsia.tr^diciii i.'6.^uicto:«ih dc ici.di- TE Ri 2.1JO uifio. Agrum q«oqHe'fatum aonumento cohaeren? tem ptof.jni iuriseflc Jmpp.tercripic^un,!. 1.2. Cod.de rel'giofi5.B::fl'. Prof an vsJocus opponi.Mr religiofo. de relig, I. contr ihe-n.empt.Dc profonis locis agnur iri J. 4.C.rie reiig.& furopt.BrHK X’roF ari, propriedieuntur/atidici, quifutura prsdi- umndo foleo: fari:qui iiden &Vaticinati dicuntur 3 quod r-efana nienre faciunt: irnjuit Vatro lib.j. ling? 0 Latifi. Itaque cum Vlpiaoas lcg.i.$,6.Digeft.de sedi- lit.ed.A. fic ftrtpfiflet, ai.ferCius inter fanat-tos nota frmpercapm iuctaret, & aliqua profatu? efletiliein- fert, Quatnms.aI:quando quis rirca£.fla bacchams fit,& reiponfa iicddiderit.ltem,Csetenim fi n feiiomi- misperm.iiitrct in i.oyitio, vtcirca fanabacchari fokret,& quafidemens rcfponfa daiet, Hotomrnan. Piat. PR o F ect a ret '3 me ad te etiam tufic videtur.fi vel 3 debitote mcoacceperis, ve! pečmiia nseam apudte habeas, & conueneritvtroque calu vt matuum effet, 0 l-fingulanadi.Is cert.pet.Spieg.Ptac. FROFECTiTiA dos,qux apatr^-, vel a pareriee ptofe- £ta eit de bom eius, vel fačfco eius.Vipianus l.profe- cbtia. Digeft.de iurcdot.Old, »ide fupra Dosprofe« ftitia. Profectitivm peediutn.• virietpepulium profefti* tium. Proferrs intetdumfigniftcatedeve8c paiain facere. Imerdum producere 8c pronunciate, a!iquaiido et¬ iam differre Sc prorogare Brifll 0 Prof brk e , liirifconfuitis-eft, quod vulgo producere dicitur,i3 eft.apudafla dcponeie. Producereautem de teftibus.no« de litis itiftrumenus dici deber, au« tor Bud in annot.priorib.Oldend. r rof errE etiara eft die.ii.produftam prorogare,I.v- nius S.penaUnn.Digeft cl^^usft.Sc in rub. de recept, arbit. prat. ProferRb Scdifferre interfedifferiint. Proferreeft diem prodiftam prorog..rc.Differre eft rem in aliud 10 tempusconferre, nulla cmn dies ante prodifta fuif- fetiše hoc fenfaPaulus in 1. vniuM pen. ff. de qu$ft. •Adeo vt proptetea& dtfierantur & ptoSerimur ca- flodi* & in dc.de teceptis, vel atbitrium difftrrijvel diem compfomiffiprofetri. Sed qut profert ,•& dif* fett.non concra.lt iquel4tius’paterdilatlotris nonien; quo modo Corn.Tacitus resproiatas, rafdein & res dilata. vocat. Suni autem resprolats feri* iudicio- rum Stiitium Scnecade bteuitate vita: Ditipitur il- le loto foro patromis, & magno conem (u omnia vl- c{ji tra quam audiri poteft , comples. Quandoinquit,res ; prufereiitar? fignificat rebus prolatis ceffare pitro- nos. quod & de lurifconfultis M. Tullius feribit i n o- rationeproMuisiia. Hoc toto capit. sj. libto qainto Parerg.Aiciatuspefli ne expo(uit , deprauataetiam I, Aureiio.ff.de lib leg Cuiac.obferu.ijbAAc. rdiper toc. PRdFB-RRE.ilptOnunciare fententiam.li«'& l.sS.fEcie re iud. Pr of ess 10 afgentariorum dicftur, Sed&aliorum o- mn u.n vitie genetum.l R.S.ptsctor.ffde edenj.itf.in fi.C.de epift 5c cler.Prat. Prof tssio adiritetrogatarefpdnfitf.l.nonnudis.C.4jC probat : on:bus. PRoF e ssir.fponfio.capit.r. de fum. Trmi. it, e. & hoc (enfu eft doplea,qua:dam regularjs, q U ae fit feriptura, c.fi 10 q. ■atft.ftn.fed tt&e probatio dicitacptobautai enim,qui ccenobfmmnvuiend, genusdr!iguni,idque annoexa'cto Prat. Prof e s s o r e s- Se fcholafticos omnes, qui am- plcftuntur & docendo tralluiu ver tatein hbere 1 fequuiitur non vnius generir pencula , non ali» tet ijtiRin vasbia corpui r fisat- niagnas tfjf St3»-■> nji PANTER. $0 piorum repatator phllippus Melanchthon nuperad me Tcripfit. Veritas cerce parit odium : quonian* in- dodos & malos ho mineš- habet aduerfanos : Ted quid hominesi* Satanam ipftun habet hoftem. N on eft erg.o mirurn, Ci periculis exerceantur contiiiuo. Olend. Pjiof essgres iuris, communis interpretatio recipit, ■cos dxi Dodores,qui puhlice Iegunt,&: quibus audi- tores dane operam. Alciato videtur etiam hoc no mi¬ ne pofTe inteiligi Iurecolf qni a prineipio adibanrar, 10 vt confiiii fui er;uori'bus8c aduocaeis copiam facerec: &quid iuris efietjii toto negociojdiirereretur. 1.2 $. Seruius/Digeft.de o rig. iu r.Spieg, PELgf essores optimi iuftitia; & reipublica: mi ni kri euedtbent.Coftic.ffi.^.vkim.Nunc lune pernictolif- {zmi akereatiomun autores. Old. Prof essoribvs atque vejris bonarum literaruin ku. diods qu!cquid tnbmtut,’idcenmploredit m puhlica Vtilicatem dum quifquefuo fungitur munere,vel pr? ^icando Dei vetbum , vei formanao viuendi politia, iq vel curando corpora hominum. Tnft. in proGem. $.fi. diuerfe , quidquid collocatur in pfeudoprofe.fTo- res, in ociofos facrificulos, 8 c monachos, id redit in perniciem omnium. Rede ergo Fridericus Imper - tor, duplex bonarum anrum ftudiofis priu.legium conceflrt. Conftit. Habita.C.ne fili.pro patr. Quem imitari debent omnes M:;gikratus, d Reipublicse vo- luerint efTe confultum.Oldendorp« Prof ess oris boniofficium ek,curare vtiuscinile in meliuSjhoc c-ftdn maiorei« Temper vtilititem ho - mirnim končka m producatui: vt elegater di.cit pok ©=riginem.fKde orig.iur.Oldend* Pr of e s ti dies.Hi quintuplices erant. Alii faki dkeban fur,in quibus proton Jiccb.at foleania hjec verbafari, Do,BicCi Addico.Alii co m ki a les, quibnscum popu- io tede agebatur. Alii comperendtni, quibus vadi- monium dicere pertnittebatur, hoc ek, iponfi -nem decernere indicio liki, Alii ftati-,quos iudicii caufa cu boke inftitucbant. Alu pt?liares 5 quibus repetere res vel lacefTere hoftem licebat.Spieg. » rofestvm £acere,referenteFeko*dicebatur, qui fe- rias vitiabat,& proTanabat, inaufpicataique red dbat 8c profanas Prareins. Pr. o F i c e re ,prodefle Vlp.l./.de iureiur.M atris igitur iuiiurandttm partui non proficiet,necnocebit,etft ma ter_detulerit. Spiegelius. Prof igis citvr pecunia.paul.in Lfecunda, de r,ebus credit.Item muru.u m ait,no« potekefle.nifi proficif- catnrpecunia , hoc .ek, transreratur ad accipientem. Spieg-prar. Profiteor te non teneri,tale padum non in petfona d* rignil r; Te d c u m generale lit, locntn inrer harredes quoque litigantes habebit, vt.ait papirna. in l.taie pa- Aum.fF.de pact.Sp;egelius. Pr o F it e Rji ,cu m agiturin rem:litari,vocatur dare no- men s cuin in sirimandis Tacukatibus & expendendo n u m ero ca pi t u m»a pp e Mat ur,cen fus« ProfiteR i cenfqm dicebantur , qui apud cenfores Roma? prscipuumTuarumommum fortunarum ede bant : aut apud Cenfitores m prouinciis, qui agros ea rntione declarabat,qua: pr^fciipta ek in 1. j.ft. de ce- i ib. vnde cen'uaies puofelfiones d t cuntur abArca- diolvlt.§.i.tn fin ffde mu.& honord cenfualis.C.de donat.de quihu$ eua videBridilib-i.felečb.Aiuitj.prac. Prof it ERi,eft puhlice 8 c apud actaa]iquid .vitro de- nuntiare, quod vulgo inlinuaredicimus. PROeiteri artem vulgatum efklndeprofelforesqui artes liberal.es pro-keemur. QuGrum nomine neque medicos nequepbilofophos > neque iuciTperitcs con- tineri traditur inl.i.cum Teq. ff. de var. 8: extraord. 7 ° jRub,depr@TeHbrib. dc medic.li.io.Cod.Sed &c argea H tariorum 6c alioru omnium vlts generum ptofeffi -di -citur in Lf.§ pr«etor.ff.de edeu.!.u.m fi C.dppnir! Sc cler.Briff. p,lc ^Rop i t e r i,merces apud publicaaos , eas infinu arquod quis profekus non Tuent.petdat Briff prat. Profiteri etiam in 1 . 3 .§.penuk,ff.Ybi pupill.educ.eft pupilii pecuniam praetori cdere.vt profe^^^onen^ed^ re pečatii in 1 , 19 . fF.de pecul.legat. BnfFprat. Profi teri indicium in l.i.ff.ad l.Cotn.de fica.&U 24,£dexair.Salluk«in bello Iugurt.Sed jpfe deprchcti 40 Tus multis hortantibus & in p raniš Albiano Conluic indicium pr0F1tetuT.Suet.in Domit a cap. 17.profef« Tufq ie confpiratioais indicium 8 c ab hoc admi(Tuj,/ c geati tradaum a Te libellum , &. attonitc TufFodit/n. guina.plin./. Epik.ad Nepot. Eadem apud Clauda^ ,vxor .s Scriboniani cum illa profiteretur indicium Ego, inquit:te audiam cuius in greinio Sciribonianus occiTusek?V 7 'iide fu,vt pro,conficeri indicia.ptofittti legendum pntem in !.>•$.kem is cuius. fF.adl.Corn. de ticariBrdFpr ;t. Profiteri natales dicebanturpa::entes,quidie, quo iibi natt elFent liberi, apud pr?t*eftos srarii edebtan. Terentius hetiam. ig.ff.de probat. Etiam mattispro- feflio Jiberorum recipitur.Sc?uola 1 1-nperatores,^, i.i.fFeod.Mulier gcauida repudiata, filium enixaab- fente matito,vt Tpunum in ad is proteTHi ek.Iul.Capi tohnus harum profeflionum primura aueloremfuif* TeM.Antonium p,um audor efi inter diemtrigeiH muin nomine irnpolito.per ptouinciasautemtabula riorum vfum inflituiflejapud quos de ongimbuside fieret,quodRom? apud pr^fedos ?rarii:vc 11 rortea- iiqnis m prouincia natu^ caufam libetalem diceret, teftationes intus ferret.Celfus J.cum de xtatc,i}i.de probar. Iniquumeft> quum de ftatu a^tatisalicuius qu^reretur,&: diuerfe proTellionesproferrentur^as potilkinum ftare,qua? nocet.Eiuidem profeftionisme tio fit in l.nec oinilTa.ij.i.parčntes, u. C.delib.con. Hot.prat. Profiteri etiam eSin concionepuhlicedatonorai ne.voluntatem fuam de a!iquo magiftratus populi TufFragio obrinendo declarare,vt Bud^us interpreta- tur.At Grucchius li.i.depomitiis Romanis, oftendit profeffionem nihil aliud fu ; dFe,quam puhlicamaefo iennem volunfatis fuas dedarationem,de magillratu ii populus ica veilet,obrinendo, etiam citra nominis dationem. Pr.gf lic a re tributa Gr?ci cIttuituv vertuntj.iudices C de annon Sc trib.id eft exigere,nnponere. Iudices, inquiunt Impp. quos circa puofligandi srariinoftri compendia uegligentes ac deiides fuiffeconflitefit. Bodem Tenluhvlc.C.vedigal. nou inftit. Uprouincia- imm noftrorum querela exticeri?,inquit,confl.C.de condudot.auid tat.Sc probatum Tuerit, vltia antiqaa confuetudinem ) &: nokr? terminos lufilonis aliquid eos profligaiTe.prat. Prof t. ver e aqua ex fonte.l/.Cod.deTeruit. in pro- fundo effe res Lif.fFde legat.j. Profv 9 . vs 5 inquic Seru;us,proprie dicitur qui proculi Tuis fed-.bus yagatur,quair porro fugatus- Muhi ta- men Zaroto exquilite dodo viro te.ie, itadeh'uiunt, vt proTugos elfe dicant eos,qui exclun nece(litate,dc Tuis Tedibus adhuc vagantnr, 8 c fimulacinuenerintfc des, non dicantur profugi ,fedexules. SedvtrunquC falflim ek. Nam & protugus leduseft , qui iam Tedeslocauit , vtinLucano , rrofughjueagente vetufU ANTE R. 3 ° 2'.35 ' P vetufta GallorumCelts mifcentcs nomen Hiberis.& Esuies qui adhuc vagantur.vt in SalluftioiOm nul- locerto exilio vagabantur:adeo exi!ium eft ipfa va~ gatio. Spieg. Proiv gi v m a&us ipfe trasfugiendi ad hoftes, itaq, accipiturl.omnes #.qui capcus.ff.de re mil.Pro tras-» fugahaberi eum quiin profagrocaptuseft. ita enim legendum oftenduntGrsci,qui babeta t« id eft.in hoftico.Cuiac.obrer.il. 6 . ca. 27.Prat. Frogk atvs prognatave:Quemadmodum pronepos 13 dicituc qui loco nepotis eft.haud abfimibtts: dicun* turoninesdefcendentes* prognad quod in locum nacorumfucced.inr.Ideoque qui prscedumur ab a- liodpfi vlterioresgjadu minirae pofftb effc progna- lis-.kocefgoproprie namen illorum eft,qui primum obdnent locum liberorum,Sc ramen nati non funt, fed iliis cedit natorum locus-.Ferret.tir.de hsiedita- tibus qus abinteftato deferuntur. Prog e n e R.Sueton.in Auguft.cap.15.Sc Aufon.p. ^ 5 * progener Tacitus lib.io.Briff. 20 Progener v m appeilatauuslneptis fus virum , ai: Feftus. Prognat vs,pro natus,»pud luftinianum jT. 2. In- ftit.de htered.ab inteft.Vnde ridiculum eft lis , qui Latinefciua>t,Prognatu$,& Abnepcsfunt idem. Sunt itacjue prognati liberi.Spieg. PA (»G o ni. L ege, Epi g oni. , Ptogcatumajprofcriptio , fcriptura pu- blico in loco . vc ab omnibus legi poffic- , propo- fita,quemadmodum edičla proponebantur,autPrin“ cipum refctipta.vt leg.j.Cod-de leg.&conftttPrin- «ip.ltaque proprie qus Grsci tseitt, eadem Latini edi&a appellant.Sic furoirur haec dičiio in ti- tuI.C.commun.epift. programmara fubfcriptiones. Prač, Piton e D Rijdicebantur quafi Prsiides 3 magiftratus qiiidam primi fuhfeliii,quibus csiteri omnes tedendi : loco cedeb3nc.Bud.in annotat.ad tit.de offtc. prše- feft.pra:t.Prar. Prohiberb iniuriatenuiores,dixit Cic.lib 2.0fEe. 40 conftruens verbum prohibere cum ablatiuo figifica- tepaffionem,concraquam folet plerunque fierhcum dicimus.Prohibitus acceftu,colloquio, amore.id eft 3 neaccederem,necoHoque-rer,ne amarem. H;c ve- rainiuria figrv*ftcat eam quse accipitur,non quse in- fetiur:& eft (enfus,vt cau eret.ne afSptrentur fniu- riatenuicres. quod Sc noftra: Legesfubindeptsci- pitmt. Vide fin,l.nec quicquam eft.fF.de oftkvpro* ponf.es m iimil.Spieg. PRohibht vti frui,qui vi deiicit vtentem & fruente, - Q aut nen admific eum , cum ex fundo exiffec non v- * fufru&.deferendieaufa leg 5. jf. vtrfrui.ffde vi St vi arm./Edificare prohiber, qui eam materiam, quzss-- dificarioni neceffaria (k, conuehi; quique operi ne* ceffUrios venire-prohibet.l.i.jf penultimo.ff.de mort, infer. Prohibeturpoffidete Sc qui in Colo ardificare ptohibetur.Ieg.per,.$\i. ff.de adquir.paff.Prohiben quisimelligitur, quominusfaciat 5 fi qtioiibecaftu prohibentis,id eft,vel d centis,fe‘prohibere,vel ma~ num opponentis, lapiilumve iaclantis, prolvbendi £© gratiaidfaciat l.jp.iT 1. ff.quod Vi aut dam. Prohi- bitoria intetdida funt, quibus. Prsetor vetat aliquid fidri l.i. ^.interdiaum & 1.2.. flf.de interdict.^,prohi ■ toria. lnftit-.eod.tit- Eiffli Pio h 1 b 1 t v m vna v ja , altera admtti non debet, legifraus fiat Goed.adI n8.n.i.de verb.figmf. Pr o h 1 bi r v s munenbus dicitur is.cui munerib. in- terdičtum eft. 1. vir ff.de intetd <1 Ro 1 e c T v m & protečium, partes uintdomus pro- penftores,vnde nobis aipe&us pater in vicos & p!a- nQ ?M£,aprouciendo Sc prpiegecdo di^*.ž?le prptegs. ' lV A' re,efl tedam projice?e.*quod nt qusndo tigna extra s - columnas feu partetes extenduntur,vt moeniana vel podia penfilia faciamus:quo genere ftručrur^ - c»ain fuperioribus partibus ampiiora reddi folent. Huiusrei inuentor Mcenianus traditur, a quo mcs- niana.omne$ aedifieiorum proiečlurss generaliccr di- cuntur.leg.fcruitutes.if.primo.Digeft.de feruit.vrb, pr^d.Oldcnd. Proiectvm Nonius Marceli us interpretatur longe iaftum & excenfum:vt apud Virgil. Proie&aque fad xa Pachyru radimus.Ec Cic.lib.z.de Repub. Iuftitia foras fpeiftat Sc poieda tota eft atque eminer. Pr oie c t V r as dici, Vitru. traditprominencias,&: quafi fupercilia parietum , quat arcendis ftiricidiis inuenrafunt* Fabri noftraies Lamieros Sc intabula'* menta appellant Quare & Gams inter vrbanas ferui«* tutes recenfet iftas,jmmittenditigna in pariete vi- tim,& deniquc proiieiendi protegendive. Procegen- di Sc proncicndiferuitutem pro eadem pofuit, quia ■ diftundiim ifta pofuit J quaft clixerit: Seruitus immit“ tendi tigni vrbana eft,& ea deniq. quae feu proiicieda feu protegendi appellacur,&c.Hor.exGonnan.li.4.ca 0 9.nu.4*Adde Sc Corraf.in rub.de feruitur. PRoiiciendi feruitus ius eft,extra teftum moenians 1 proiieiendi, Sc vtTheod.in if žeque.Inft. deačtioni- bus interpretatur, cf/^/c«v pia ci- uitatem fi equentarent: Eoque fenfu pr&letarium Sč capite cenfutn accepiffe vifus eft etiatn Atnobius ad- utffdsgentes li.i prout annotsuit Rseuard.ad 11. iz, Tab-eapi-9'.de vindicibus« Adde Fr.Balduin.in I.12. Tab cap.44.& Gosddsrutn ad l>quOsnos 234.5.1. ms 1. ff.de Verb.fignif. , P r o ix a e as ta us hominesi J.piT.^uibufidaran.ft^s iure imaunito 2.235 P ANTE JO o L yTAe ,v©po> v UTsq d : cebantunqui quatuot annorum fpacio m legam ftudiis decurfo,quinrum 5 c poftrema adiiciebant. Imperator in praefat, ad AnreceffM-Qui- bus,rnquit, fi bene feie imbuerint ,8c?n quinti anni, quo prolytz nuncupantur metas conftitutlonum , Scc. hieCv.chins interpretacur. irap&fiSff&St 7m^t- ij line, qui ab illa prafferipta Se przfimta ftudiorum lege fant foluti/8ctanquani emeritis ftipe- diis honeftam a magiftrorum fcholis miisionem im- petramnt, vnde hodie qucque Licentiati appellantur. 10 Vide Lytae.Hotom. Prom agister. Soleč etiam,, inquit Rzuardus,LibeIlo- rum magifter Principibus adeffe, ifque ex iurifpento- Tum numero fumehmir,J Sc Promagifter dicebatur* qtnprincipls relcripto diem Sc Confulem adiicieb.it: quemadmodam ex amiquif£ma libeHicaiufdam for¬ mula conftat , qua coiporum fidili. farcogapho ad tempus commendandorum ptincipalis autoritas po* ftulatur. Base enim formuhe illius foi-ennla verba : Se- •pulchrum ficri placec.Verba referipti funt. Quibus fta- 10 cim adiunguurhiec claafuia fubfcripcionis, lubentiu« 'Ceifus Promagifter fubfcripfi- 3. Non.Nou. Antio Pol- 3 ione Sc Opiniano Ccff Erat Sc iliod quoque folene,ac Pu ncipibus jFamiirare, yt Iibellnm fubfcriptutn figna- rent annuib , fignatumque reftitui iuberent iis, qui ii- jos porrexerant. Quo pertinet quod ait Sueton us in -diplomatibus libellifoue Sc Epiftolis fignandis Augti- ilum initjo Sphinge vi uro effe. Ec h ate quidem libel- lorum (»pplicam anriqua ratio jrpud Prajtores etiani Sc prouinciarum prajfides olim in vlu fuit cap.if. de in ius voc.Rzuardusd. omnia quscunque.Digeft. de reg. iiir. saom atbrtera proauiz foror.leg.i. degrad.&sd- Hn.Oldendorp. 2?Romeelc a les vefc,peculiariter iliz funtquz in vfu fuerunt: veneun'que poft primam gratiam coloris at- tritu deperdiram.Spicg. ^^ombrcalia dicuntur , quar vt diuendantur piuris, Luerunt empxa Paul.-Quod d res,ait, in quibusimpenfie fac(uutffuerint prosuercales: tales impenfte non vo* 40 luptariae, Ted vtiles funt.l. quod(i. Digeft. de impenf* in rebus dot.Nebr ff Sanehoc vocabulum didio v.ni- uerfaLs non eftffed illa tantum Baptift. Pio tefte Tro- mereaha nuncupantur , qu$ areferuatis his , quz ad vfum annuura Sc proprium pertinent, tanquam fupe- xatHia,.exmpbil;bus paterfamilias vendit.Lege cap. 54. Annot.pofter. Aftipulatur Rhodig.in fin/cap-.io« libro vbiait , Pro me reale in venaiium ratione dici* ^quod exira domeftieum vfum redundans , venui pro- $)onitur Spiegel. AddePorc. in bio penu iur. ciuil. ca- pde r. |>rOM ejlci i caufa bab eri dicuntur quz in Koc haben- tur vtveneant.l.f. §.item is eni us. tf. ad 1 . Cor. de ficar- fed (iquis.Oig.de leg.tJeg.2-ff.de vi publ. vnde y. on ercales res dicuntur,quz vt diuendantur pluris fuerunt emptz, vel quas pizter vfus fuos paterfa. ha- bet venafesml 4.§.item fi quis.ffde penu leg.Lro.ff.de ffmpen.in res dot.Sc apud Sueton. mlulio qap.j4. Brif- -fonius. SROMEUCIVM dicitur ea ratione,q.ua commercium.efl: Co quemercin:Onium quodcunque vendendi caufa fepo- ti itn r pan 1 11 c !,* . 5 t. I 5>i rmis folitUS fruftuS 12|S liitur. paulus I.4. §i- depen. 1 . Si quis folitus fručfus iiro^s vendere,penum legauerif.non omnia que Sc pro- jnercfcaufa habuit legaffe videtur.Vlp.l. 4 ! * 5-4-ffde •le^a SC ftd.Eos, qtii Reipub.ad opus promifetint, poflfe detrahere,Sc ad id opus vri: quia hi quoque non pro- 4tiercii caufa id haberent Hotom. pAomiscvae conditonesjSc non promifcue,vide Con- ditio. !eg.feq. Comempta reAiusappelletui I quare forte !e. gendum DilettaA: f ;oexpreffa Sc fpccialiintelligeo. dum.Spieg.Czterum m hac mterpretatione Alciatum lapfuin effe rede oftendit Corra(iasM :celUd).i,cap, .19» Sie enim pcena defertiouis legitut in 1 fiduo.§.i.ff, ii quis caut.Sc nihil purius magifque proptiuia proco- •tempta , violam Sc dereličta promifTionedicipotuit quam deferta promilsio, lr<.uti Sc defertum-vadimo* ni um Latini probacifsimique authores d\xerum 1 Cotaf, did-loco. p ro mi s si o ftipulatio etiam eftlj.C.de vfur. annotat Alciat.de vetb.flgn.Spieg. pro Mr s s ioni s fignificatio tam tacitam quara exoref.. fam refponfioncm complectensj.fciendum i9.ff.dec* diLedi r o mi ssor interdum dicitur ftipulator.Debitorenini -R.o m si o deferta,apud Vlp.fn l.fed Sefi quis.$.quefitu. y 0 fine promiflor non minus contrahit, quam creditor, fi quis caut.Videtur,ajt Alciat.nouus ioquendi modus, vt ficuti vtrique contradus eft coinmunis, ita et* »t4cfei»proaiiffio dicscur, ijuia oou ofaftnjatut.cu« jam Ct appeilatio i-cooKaft« ijj? m -a ! 2!7 P ANTE R. pta. VuIt.!'.ji'nprinc.tit.i^.num.J2. !n commem. In¬ dic. UomssoREf pbires r ( uim vnum h^bere cofjltius eft,quonam fi vrra ex i llis fob-iendo no n lit tam re- netur a! er 8 t in ibiidu m conueniti poteft. Da. Vuit. o princ.no m 4. frtoMiTTERE pomturpro epromittere in 1.8. ■$. qaod ji nune: a u-e r o. fF. d e o p e r *n o u 4 ) u n c. Promiitere & poliicitari quomodo difFerant, vide P&llicitario & va& vt d;fFerant,&c. Promtttere, ncere fecurum ad fenfum prudentis*. 4«i«ifi§nificeth'xc formula nQt.ini.fi mandaco Tuii.š. ftff.iuan ia. Ouiendorp. ?mu'ttere, tem habrre licere, Sc promktere non inouere veifacere con t rou e rria m, parufant. perl. ilipulatio ifta.in princip .&§.& quis fone. fF de verb; obli. 0 bieni 3 ndum,qtiod verbum, promiffi reda&u ininftruinemum intelligitur per ftipulationem , non pet »udara conuemionein.l.fciendum.fFde veib. Spieg. PHostNESTR.iA.Vide infr. proxenecria. Promptvarsvm, celia eft in tjifam reponuntur edu- lia,quafad vfus cotidianos comparata funt. In boe a Penario diftans,i"n quod quse longioris vfus funt con' (tantur.Faul. de penu leg.l. nam qtiod. Si cai qua? in pro-uptuario luni legata iunt-Hmc rromus,dilgenfa- ior.Nebf.prat. Promvlgare eftquafi prouulgare •>, publicare. hinc Pioinulgacae leges dcuntur.cum invulgus edir^ funt, tepracemio Inftverfic.omnes vero populi.Ipan. Bei- lo,Etyinol.& Aldbbrajad ibidem Sic Liuius lib. i.belii M.iccd.bquerogationem proviulgauir, velient iube- fent,&:c.Ei Cic.ad.O^fra. Cato lege m promulgau/t de imper.o Lentuh abfogando,Modeft;in l.fcire.$.aliud. «de excof,tur.. uOijvtc at ab leges re&e olim in jerariuin ageban- mracdiligenter cuftodiebantur. primum,ne petiret cxempiar: deinde ne quis forte fraudem corrumpen- opgu<& ts "cap.48. Luceia mi¬ rna centum annis in fcena pronundauit.Sueton.in Ca- Lg.cap.f4.Vt ne publicis quidem fpeftaculis tempera- rec,quominus dc tragcedo pronuntiariti concineret.es' BnfF.prat. Pronvn ci are Sc ftatuere dicuntut ii, qui ius habent cognofcendi.l.ii/.tFde verb fign. Pr on v n ti are, quod eft in u.tabul. idem eft qtiod lingua nuncupare,id eft,nomiiiaiim ac diferte profer- re.Vipianusex ed;čloin I.r. fF.de a?d.r.edid’.Eaderaque' omma,quum ea mancipia venibunr, palam rečbe pro liuntiamo.ItemjEa omnia in venditione pronuncian- to.Idem in 1 .31.eiufdem rit.Si vendiror pronunciauerit v lpromiferit furem non efle, tenetur ex fua promif- fione,&c Cic.lib.de omco. Itacjue Cato itapronunci- auit: Qjiim in vendendo eam rem fciiiet, Sc nore pronunciafiet, emptori damnum praeftari oportete. Sch ;rd.ex Hot. PRONVNTf ATVM,inquit Vlpianusjn 1.4P.vbi D. Gced^ d ep us in co.nment.D geft.de verb. fign fičat. & ftatu* tum idem poteft. pro n.fcue enim Sc pronunciafte & ItatuiflVfoJeinus dicere eo$.qui ms habent cognofce- di.Hot. Prat. Pron vntiatvm,D ialecblcis eft plena atque perfeffa verborumlententia, vt Annibal pccnus Fiit , Scipio Numantiam deleair. Oratio veram aut falfum plene ftgnificans,eft pronumiarum 5 quoa Grčeči d(tc£/j& di- cunr&c.Btfich.in.L pronuntiatum.ftide verb. Sc ret. fign Hi ca t. PRoNVRVs.Nurus appeliatione, 3 nquit Connanns lib. 8/c.f.num. 7= non tantum filn vxor,led Sr n e po tis, fis-' pronepotis csntinetar, licet quidam has.PronurU' appdlent. s - propag ARi,extendi,l.prjefes.C.de fertiU. prat. PRopag ari arbitria,hoc eft,in alios tranferrt,prohibe“ tur reftiffime Lnon dift nguemus.iF.de recept, rbitr*. °7 Adi Oid.rn Copia.Spiegelius,. So ?U$9 1 i Pn o p ATRvvsjfcatet eft proaul: ficut Abpatruus frater abaui. i Pr o p e. eft gemis ioquendi padorcm affirfflanti$,&mo- deftia (ign;ficans.&: licec dubitationis fpeciem habeat, adfirmatumen & definit.papln.Ieg,^y de foluc. Si creditor adebitore pečeš culpa iua caufa cecideric, prope eft vt actione mandati nihii a m/.ndatorecon- l'equi pofitt. Idem l.41.ff.de mort. cau.don. Etquod ab alio nomine ipliu.s eoprrefente datur, prope eft vc . ab ipfo datum imeiligatur.Arrius l.f.M.ffde ie milit.' . Sic bonus miles antea žeftimatus fuic,piope eft vt affir znationi eius credaturJdem, Prope affirmarem ei ere di oporrere.Hotom.Sarpe etiam ad modieum tempus refertur,vt c« 1 ca>& circiter. I.&.$.exactis 1. ff.de orlg. iuris.leg.x.$.fin. ff.de Iib.exhib.§. Ii vero intra.vbi B.ir« tol.notat.de mona.coU.ifQ.uin & a luftiniano dictio prope ad femeftre tempus hmitari videtur.Lpropera- dum$.8c (iquidem.Cod.de iud. Corraf. Mifcel.lib. 6* c.i/.nutmš. i S?RoPE,pro qua(i,fet:e,in lLperAlberic.indicatis. : i Pr op e furtum,eft inficiatiod-inficiando.ffde furt. ;• Propb an denotet temporisimeruallum, & puanturn., ponit N.Neapolican.in I.non tantum.ff.de ezcufat.tuc. •Prat. Prope dicitur locas,qtii jmiliari diftaticfuus quoque.§. puto.ff de hered.inftit. ? Pr op e finem triennii,qil: intelljgendum,not.].propeta- dum.S.&: hsec qmsem.C.de iud«?tat. 5 ProPensvm iignificat quod diciraus Valde inchnatum li.§.{i (imulff,ad Uul.de adul.$.confequens eft. Inft. de fufpe&.tut.& ibi Aldobr. lH^ confobtinus , coaiobrina , (iue frater patruelis. Ho« tomanusJtem Connanus lib<8.cap^,num.i. iPropivs verbo ICd vtunturpro magis eft.l. Modde verb.oblig.Lr8- de.in rem verfd051.L58.infin.ffde.act.. ’ emp.leg48.in fin.de hered.inftit.L67.de iur.dot.l.pen, . §.coiiduropi v.s febrinis.p-aui.l.io. §. 9* ff. de gradib. perfon^ quas enumerauimusa patrui magni filio-,ei de cuiusco 5 gnatione qu?ritur,propius fobrinis vocantur.nam, vc :MafTurius ait,quem quisappellatpropiorem fobrino, . qui eft patris marrifve conlobrinus aut confobrina ab . eojconfobrini confobrin^ve filius.filia 116minatur.Ec pauio polLHis omnibus quod a patrui nepote propo- fiuimus/is de cuius cognatione qoxritur,propius fobri- noeftmam patris vel njatris.eorumconlobrinuseft: ■Hot.pra t. ;I j rop 1 v s fobrino mihi eft confobrini mei filius, 5 e con fobrinx meefiiic,6c patris mei conlobrinus & matris mef confobrinus Eeftus.Hot.prat. 'Propivs tempus & longius 0pp0nuntur.Lj7.ff.de paft. dota.Btiff. ^pud Demoffhenem in 1.16. § 4 .ff.de pcen.affici contumelia. Tv.vrst kiv^^Ziu dv- &pc£{5ras-dvv&)> di&e?s h-ras t« 'rsfOTnihctH.s^iSj.H^c mo uent, inquit, nate de fiatu mentis homines deiiciunt, . contumelia non affuetos. Hotomannus. Prateius. :#ropo la } prim a corrept at&poare&i&j Gr^cis efi, ait po!« j 0 .iu^ s idem aui infra proxeneta,venditionifque conci- A N T E R- Iiatot , Senec ? Paririus diSus. AKas ptsjola.ptima produfta.dicitar is,qui primus merces vendit,quas in po«u primus anticipat,8r,vt l>etftusait,ptimastoilic piper a fitieme canjelo.vt prior vendatUluodmanife. &o innuit Lucilius: \ Sicutcum ficus primuspropola reetntes lAttultfjfe- pretio mgenti dat primitu' pa nas, HincapudCicer.in pifon.vinum depropola&dCcu pa:vbi tamenTurneb. 1. aduerf. x. p ropala le»i vulr propalam exponens,qui merces propalam.velutantc palura.aut de paio pendentes habet 8c vendit. ?tiiu magis probatur lof.Scaligero in fuis annot.inculicem Verg.l.& veteres gloffs videncur affentiti,qui piopn. lam exponunt corrupte enim legicur prat. pr op on p.re ftipulationes dicitur prstor eas,quj« ipfius iurifdiffione veniunt,l. fi. de vgrb.obl.BriC Pro pove r e ediifio fraudemdd efi, apetite acmanife- ftum facere. Propgnere Afforiseft:OpponereRei,text.fingjnl, i.C.deiurtfdict.Sgieg. Pp.oponi dicebantur^uevt ciuium oculispaterenois puhlico proponebantur.Inde.Affiones proponi tur , quoniam in albo feriptas Sc ni edidoprstorin publieum edebatjVt ex Li.C.de interdifi.&LnamtjBf. in fin.Inftit.de ačHon.patet.Ita edidaproponidictba- cur.plurimis in libris noftris iocis. Proponi etiam a lurifconfulcisdicuntur, quxaconfal- toribus referuntur confilii accipiendi grada, ve in refponfis Scaeuolaej fxpe,fecundum ea, qus proponc. tentur. Brifi.' proponi etiam dicebantur,qua:Imperatoribus proden* tibufve in facfii Ipecie enarrabantur,prout ex fadoi^ cideraHt.Briff. Pro.portio Geometric^ 1 , cuius fummusjinimeciaiS vfus eft.fta deferibi poteftjVt lic variarum quantitatuoi inter fe comparatio: qax vt Ariftot.lib.f.fcribit.niiai- mum in quatuor polica eft. vcluti,PonaturinaGeai. ma pretiofifiima:in b filex.tunc ducacur alteralinea:& in eponantur mille aurei.-in d } obolus.poftfumatoril- la ratio, vt efi a ad b,fic ad c ad d.neceflarioaefladc, (icut b ad d.poftremo vt eft: totum ad totura,itapais totiusaltera , adalteram alterius^velutivt eftacd b d, ita še a ad b,& c ad d. Plura vide apud-Hotom, ii comment.ad leg fi ita feriptum 1/. Digeft. de libre & pofthum. PPv-opositvm dicitur quod mente ftatutum,eft, ik Glofifin 1 . refpiciendu'tn.§. pen.ff.de pignorib. Propositvm, id eft, prcferiptum habereleg.i-defeu fiitor. aft.6c L eum qui plures.S.locator. Digeft. lo. cat,quod tamen ibi non animaduerterunt interprete«, SiftTon. f p -opRAEroREs &proconfulesqumamfuerint.fica* ponit Hotomann. in Verfin. commenr, Cumanrfi* tus audis-Imperij finibus Prstores crearentur, ipi in prOuincias fummacum imperio mitcerentur {deqai* bus apud Liuiurn frequens eft me.ntio J inftitotuaj ■ tandem fuit, vt qui Rom« confdatum aut pričaram geffiffent , ii anno infequenti- in prouincias eodem cum fuinmo Imperio mitteremur^us idcircoconfo* lares c c prstori« vocarentur : quarum illsbiec- nium občžnebantur > hx annum vnum , vt teftiseft Cicero pritjia Philipp. Qui vero eft Confulatu pro- uinciatn obtinebanttProconfuies fiue Pro confule:qai ex prtetura pro prstores (iue pro prtetorediceban* tur. De proconfulibus quidem nemini dubiumide!- £e arbitramur : De propr^toribus vero ,.qucmiani dubitare nonnullos animaduertimusjteftimoniiscoib ■firmandum-videtur Cie. libro de Diuin. 2. Beliicatn .KCin.admiuiftraiimai.oxcs noftri nifiaufpicatonoi.*® Ciunt. 2241 eranf.qaamttiulti funt arini, cum bella dpropra?- toribus&proconfulibusadminiftrantur,qui aufpi- cianonhabent? Quin igitur Gabinius,qui ex Con- fulatu Syriam obtinuit proconful:quin Verres, qui expmura Siciliam propra*tor dici poffet > dubita- turum neminem exiftimamus. At enim pnEtor hic perpetuonominatur. Ita eft/ed ant pratruram ma- giftratum eife annuum negemus * autperabufio- nemiddicifateamur necefleeft. Repugnat enim, Praeturam Verris efle annuam,& Verrem prxtorio io imperio,tum Rom«, tum in Sicilia , quadriennitim prjefaiiTe.Ac ne cui mirum videatur verbum Prs- torispro Propr«toris vfurparijocum ex Verrin. 4, Mfcribemus, in quo & Conful pro proconfule , & prartor pr-o proprsetore perfpicue vfurpatur. Cum idquod omnes intelligebant, diceret Heraclius, le- gemefleRupiliam,quam Praetor Rupilius ex S. C. dece legatoru fencetia dediffet, hoc omnes seper in Sicilia confules pr«torefque feruafte , &c. Senten- tiam noftram nune ita perfpicue confrrmabiraus,vt 10 quod amplius dubitetur,nihil futurum (it. Catlius adCiceronem feribens lib.Epiit.S.fc ait. ldemque fenmi placere in Čiliciam prouinciam inque 8.re- liquas prouincias, quas praetorij pro prtetorc obli- nerenteosqui praetores fuerunt neque inprouincia curaimperio fuerunt, quos eorum ex Senatufcon- fulto cum imperio in prouincias pro prcetore mitti oporteret , eos fartito in prouincias mitti placere, &c.Viazrep si im\su (žtzoTh&i ;, (mov r agtaettif oh ?’Q«.’myo 7 stm*- , hoc eft, Imperatores cum exercitu mife- runt*quos ipli fex fecurium magiftratus(id eft,Pro- confules aut Prftores) vocant„ Nam cum vtantur Confules duoHecim fecuribus , totidemque faCci^ bus, quemadmodum prifci reges : dimidium autem poteftatis illorum magiftratus iftihabeant,inftgniii etiam partem duntaxat habent dimidiam, AlP'je ^ h^c quidem v,fque ad Augufti imperium ita fe, quemadmodum diximus,habuerunt. Hic vero pro¬ uincias ita ditiiftt,vt alif C^faris, ali§ populi dice- rentur.C«faris,qu? validiores erant,& qoas annuis (vt Suetonids feribit ) magiftratuum imperiis regi nec facilejnec tutum erat. Has igitur ipfe fufcepit, in eafque redores mittere inftituk viros ( vt ait Strabojtum confulares tum pr^torios,tum etiam g- quires,quos & ille generali nomine J)otz»izig } SclCLi in Pandedis Prsftdes appellant. Populi autem qui prouinciis prserant, Proconfules vt ait Sueton. di- cebantur, Vnde in Panded. titulus eft de ofticio Proconfulis: qui ad populi prottinciarum folos re- dores pertinet. Nam etft populus in fuas prouin¬ cias ijsrvŽTtfc, vt Strabo appellat * id eft 3 Prgtores & Gonfules(quibus nominibus abufus eft, pro Propratores & Procofules,vr continueKpoft de- monftrat )' tamen vtrofque Procbnfulum nomine appellari folitos,& Suetonius teftatur, & ex Pande- dar.libtis facileintelledu efhcam fcilicet extraor- dinarium eftet eo temperre omnium in prouinciis imperium, eoque generali nomine ( vt pauloante moriš fuifle oftendimus ) redores omnesappella- ‘rentur.Nam vt in eiufdem Imperatoris vita Sueto¬ nius feribit * Auguftus autor fenatui fuit vt magi¬ ftratus depolito hooore ftatim in prouincias mit- terentut: & vt cura frarij a Qu^ftoribus vrbanis ad pr^torios pr^torefve tranfiret. Atque h^c quidcm de prim is temporibus di&a ftne. Depoftremi vero temporis rationepauca h«c ex pion.li ppadfcribe- mus. Csefar cum appetendi regni fufpicionem om- nem a fefe remonere conftituiftet, dtrc-em iibi anno- rum imperium in fuas'prouincias fumpftr. Hoc e- nim temporis fpacio pacatas iilas redditurum fe recepir.Simulque iuueniliter exu 1 tans,hoc addidit, quo celerius fedatf Sc qjiietf efle poffent,eo fe ma- B b b h P ANTE R. V «45 P ANTE R. turius illas depofiturum. Atque eo primum tem¬ pore fenatores Sc in fuas Sc in Senatus prouincias cum imperio milic: praster yEgypturn , quam folam cquiti Romano , iis de caulis , quas fuperius expo- fihmus,attribuit. Poft deinde hsec confticuir: vc eo¬ rum'prsfc&uras elTent annuce, fortequeiegerentur, nifi ii quis vel propter libcrorum multitudinem, vel propter vxorem-dudam ius aliquod pr$cipuii ac fingulare haberec. Vt ex SC mitterentur,& ne- que gladiis accindi neque habitu militari eifent:. JO Vt proconfules-dicerentur , non modo illi duo > qui confulatu effent rundi,fed e ti a m cseteri viri prajto- rij,quive pro pi-zicre rmtterenrurrvt tot li&ores v- trifque darentur,quoi- habere in vrbe legibus lice- bat. vc imperij inhgnia quamprimum pomoerio e- gredi eftent acciperenc: eaque, vfque dum ex pro- uincia decederent,perpetuo retinerent. ReIiquos vero a le deligi j fuofque legatos, etfi confulatum gediffent,tamen Proprcetores nominari voluit; duo namque hxc nomina valde floruerunt tum,cum pe- 2 q nei populum imperium dlc-t. Is enim iam inde a primis temporibus Pranoris nomen tanquam rei milit ri maxime conueniens,attribuit iis., quos dc- legiffet,& Propraetores eos appel!auic:rc!iquos au^ tem qnafi vocabulo ad pacem magis aerommoda- to , e nomineCoofulum Proconfules appellauit. Hz c enim nomina Prsetoris Sc Confulis in Italia re- tinuit,qui veroextra Iraliam erant, quali horam locu obtinerent,pr$fedos onines appeliauir.Edicit igitur,vt quosipfe deiigeret, non Propra?tores folu dicerentur, verum etiam & plures annos cum im¬ perio eflent Sc habitu militari vterentur, & gladin, apimaduertendique in milites poteftatem hnbe- rent. Siquidem nulli, neque proconfuli neque prc- pr-etori,neque przefečto ius gladij geftandi permit- tebatur,quin limul eadem animaduenendi in mili- tes poteftas legibus concederetur. neque vero fena- ioribus tantum , verum etiam equitibus Romanis, qui eam poteftatem habent, ius illud permittitur* Atque haec quidem ita fe habent. lam vero lidori- 4 ^ bus fex omnes vtuntur propraetores, &quicunque confulares nonfunt:ex eoque lidorum numero no- men inuenerunt, vt IJasr?.\ 5 *HS diccrentur. Imperij etiam infignia,poftquam in prouincias luas perue- aerunr, vrrique accipiun:: eaque vna cum imperio deponunt.Hoc eodem modo leges etiam iubenr, ex Prstoriis Sc confularibus viris prajfides in Senatus Jmperatorifque prouincias mitti:quos Imperator.,# quae loca volebat, & quo tempore volebac, mittere confueuerat. ita multi non modo Prstores, verum $0 etiam confules prouinciis pržefuerunt. id quod bo- dieque nonnunquam deri confucuit.Senatus autem Sc feorfim quiaem confularibus Africam atque A- iiamconceflit : Sc pranoriis reliquas omnes diftri- buit.Omnibus autem cequaliter interdmt, ne quis quinquennio ante,quam magiftratum in vrbe gef- fiflet prouinciasfortiretur. Sic temporis progrdTu: Jicet maior eorum qui fortk-banuir, quam prouin- ciarumnumerus effet; tamen ad imperium omnes perueniebant.Poftea cum malenonnulii magiftra. tus geffifient,ill 32 quoque prouincia; Imperatori ad- iedsefunt, lievt eas ipfe quodammodo didribue- ret: cum totfortiri iuberet, quot dfent prouincia?. Alij autem imperatoresetiam afedeiedos in pro¬ uincias mirerunt,iifque annos complures imperium prorogarunt. Alij vero equitibus fenatorum leco prouincias mandarunt:quo fere tempore ha?c legi¬ bus ronftituta funt de fenatoribus, qui ius nccis in eos, qui imperio {uofubiedidTentjhaberenf. Mit- tuntur enim etiam quibus ius illud non permiui- 70 tar in eas prouincias,qus populi & fenatus cffei,'. cuntur,& proqu$ftores quos lors dederit,& affdT e '. res eorum,qui cum imperiofunr.Hoc enim nomi»J rede iUos,fi oflicium lllorum fpeftemus,appellabi. mus:cum ali; legatos etiam illos appellent. Sed dt nomine fuperius far didum e-ft. Kos igitur aflefto- res fibi quique deligunt,vnum qui uerfa mandauit. Illud proprie ne pateretur,qoar,. tum in ipfo eiTet prorogari nobis prouincias. Pip- priam etiam pro fpecialidiscit Paul.inl.21.inkt ad municip.EriiFPrat. pRoprietarivs proprietatis dominusial£ proprietarius.fF.de dam. infedi. & apud Vlp.deic lo.in leg.& eleganter.il.fi fcruum.Si feruinrvl’l> rium,ait, proprietariusocciderit, Legis Aquilito aaioni,&adexhibendum id accedit/i polldeas p prietariusoecidit. Prat. pROPRlETAS proprie eft ius , quo res ipfa perfe- Us mea efF,non ratione iuris alicuius in re illacos- ftituri V r ulc.leg.2.titu.4. Jj.num.j.in commentji- ftirur. proPRieias vocabu lum eft a Iurifconfuliisli- ftinguendorum definiendorumque dominipiflsi caufa confiftum.nam Domini; nomine folidum do- miniumfere intelligitur : id eft,in quo vfusfruftus ineft.vnde vfusfručtus,pars domini; appellatur. l.j. fF. de vfufruft. quum igitur dominiumvftftiiSt deminutum fignificare vcllent,Propnttatcmdixc. runt.vt patec ex titulo de vfufrud.locis innumerit, in quibus vfusfrufius proprietati opponitur.ItaqBe Ncratius indeg.13.fF.de acqu.rer.doffii quumiioB' nium dixtfTet,& illud quod vfusfrufiusexpers eft, fignificaret, continuo proprietatis nominehocin- terpretatus eft. Si procuratorrem mihi cmerit ex mandato meo,eiquefit tradira meonomine, domi- nium mihi id eft,proprietasacquiritur,eti 3 ®ignO' ranti. poftea tamen quum fua more iubtiliterom- uiapei> 2245 PAN nia perfequerentur, vti proprietatis vocabulo non contend.proprietatem nudam dixerunr. qu« vfu- fru&u deminura eft : plenam vero, qu« vfumfru- ftii infehaberet.Papin.1.2. ff quib.mod. vfusfruft. amitt. Si duobusfeparatim alternis annis vfusfru- dus relinquatur, continuis annis proprietas nuda tfhtjunm li legatarium vnum fubftituas, cui alter- nis annis legatus fit vfusfruftus, plena fit apud hs- redem proprietas eo tempore,quo ius fruendi lega- tario non eft.Hot. Prat. ?roprietas & dominium quomodo differant, vide Duaren.libro i.difput.anniuerCcapitu.17. Ro- bert.j.fem.capitul.iS.Cuiac.ad-l.58. de verb. obli g. Vulteius in commentar.lnft.ad jf.i.num.j.de vfufr. & vide fupra in verbo Dominium & proprieta- tem. prop R ibt ate m Caius appellat id, quod eft do- minium direftum in l.fin.de fuperfic.Habet nanque Superficiarius & vfumfruftiifii-y Si proprietatem, fubaudi,ipfins dominij vtilisiDire&um vero domi- niumnonhabet.Spieg. Prat. & Aiberic. in hac di- ftione. o pr 1 e t a$ & vfusfruftus , quia i ura funt in- eorporalia,partes fundi fifte dicuntur. Nain fi pro- prictatem & vfumfruftum , vt iura incorporalia conlideremus. vt leg.i.ff.de rer.diuif. fundum vero remintelleftu comprehenfam . cui tanquam fuo fubiefto, naturali quadam ratione proprietas & v- fusfr. accedunt ,ipfumque feq«untur, velut vmbra corpus&calidum ignem , nulla quidem ratione , 0 partesappellaueris,nifi ac potius (vt 5 dicitlafon ) fide.Quare vfumfruftum ipfius fundi proprium reftius,quam partem dixeris.text.eft in I. liireo.iT.fi rco.ff de fideiuff. Brech«us in leg.refte dicimuseum fundum. ff. de verborum Screrum fi- gni/ic. proprietat is n uda? nomine , nullus fruftus continetur 1 . videamus.ff.de vfuris. Spieg. fP R o p R 1 o iure plus fibi datum iri debere , vide Papyrium in 1 . imperatores.fF.de fer.prsed.ruft.Spie- gdiirs, ‘ 40 PR o p r 1 o nomine,& alieno opponuntur.Brili"*. proprivm a Latinis vocatur peculiare . perpe- tuum&conucnienter attributum , vel afcriptum rei,perlona;,ant diftionis explicans ofificium,condi- tiones,accidentia, qualitates. Dialeftici propriutn multiplex ftatuur; fed Iureconfulti funt vnico con- temi:quibas id dicitur proprium 3 quod fpecieitan- tunivni conuenit Si vniuerfa?: vt homini proprium 5 ° dHoqui,ratiocinari:quod omni Sc foli homini con- groit. Taboet. inTopico militi« fer. & leg. di- fcip. pro*privm eft fuumcuiufque, vt Non. Marcel, e- xetnplis confirmat, diciturque quod non eft cum a» liiscommune. Sc quamuis quod commune eft,no- ftrum dicere vfurpemus, non tamen quod comma- neelfdicere vaiemus proprium.Cicer.ii.7.epift.ad Curium. Cuius quando te efte proprium fcribis mancipio & nexu, meum autemvfu Sc fruftu,con- tentus ifto fum.Id enim cuiufque eft proprium,quo 60 quifque fruitur atque vtitur, Horatius: S i proprium e & quod cju.it libra, mer c at ur & are. JBriffonius. p R o p r 1 v m fiue proprietas dicitur,quod aliis lo¬ čiš pallim a!fodium:propterea quod eius proprietas folida penes-dominam eft , neque afteri eius vfus- fruftus eft conftit'itus,libr. feud-2.tit.17. Si tit. 29,8i tit.43. lCti modo proprietatem folidam, modo pro¬ prietatem cum vfufruftu.modo vfumfruftum pro- prietati admixtum appellant, 1 . 4iF.fi vfusfr.pet.l.4. 70 de Yfufruft.accreF.Sic leg. Branc.lib.i.c.nč.vt vnus T E R. cjuifque de fuo beneficio fuam familiam nutricare faciat,& de fua proprietate propriam familiam nu- triat : &fiDeodante, fuper fe & fuper familiam fuam,autin beneficio j ant in alode annonam ha- buerit,&c.Et lib.4.ca.5r. ltemque in Capirular.Ca- rol. Audiuimusquod aliqui reddantbeneficium noftrum ad alios homines in proprietatem , & in ipfo placito dato pretio comparant ipfas res iterum fibi in AIode,6cc.Prat. p R o P T e R res vniuerfasj qu« mihi cum fratre meo patruo veftro communes funt , quas «ftimationis conftiterit efte vniuerfas , duo millimn aureorum fidei veftr« committo, vti pro portione veftra mil¬ ic aureos a Lucretio pacato patruo veftro accipia- tis.Scjeuola fenfum indicat.l.fin jf.i.de leg.2.Spie- gelius. Propvdiosissim A,dicitur Contaminatiftima, impudicifiima.Plauti vocabulum qui & meretricu- lam propudittm vocitat. Propudiofa autem difta 5 quod nundinata pudicitia fit procul a pudore.Ioan 0 Bapt.in comment.Epift.Sid.Apoll.ad Ambrof.Pap, lib.o. pr o p v di v M,rempudendam fignificat, pro clv aestoR, qui Qu«ftoria autoritate acce- pta,mittitur in aiiquam regionem. pro q_v i r 1 T a t A.verbum fuit 12.Tab.quod figni- ficabat promulgata.Sidon.Apoll.liiS.epift.ad Nam* matium.Per ipfum fere tempus^ vt decemuiraliter loquar, lex de pr«fcriptione tricennij (lic enim !e- gendum eft ) fuerat proquiritata.Quiritari vtique in veterumlibris fidem.Quiritium inuocare eft, BrifT.ldque Varrone autore qui li-5.de ling. Latin. fcribit:qui fidem Qipiritium clamans implorar^eum dici proquiritare:Et vt proquiritare vrbanorum ,(ic iubilare rufticorum efte.Simili modo qui parens pa- rentum implorabat auxilium , parentes plorare di- cebatur: Vnde illud Tcrentij in Adelph. Obfecro populares ferte mifero atque innocenti auxilium: Subuenite inopi. In quem locum Donatus , & hoc eft,inquit,quod vcteres quiritare dicebant.Quirites Conclamare.De quo vide R«uardum ad II.12. Tab. c.j.de patria poteftate. p r o r A,ea pars nauis eft, qu« in appellendo percu- tit littus,Puppis honeftior nauis pars eft, in qua fe- det qui clauum regit. Habent nautse finguli diftri- buta munia:quorum prscipua funt,Proret«, Sc Gu- bernatores.Vlpian.in leg.i.Nautce,caup.ftab. nauis magiftros vocat. prora Gr«ca vox eft,cui parti qul praefidet,«pg^ffeSc iftis appellatur. Vide Annot.Bud.ad I.i.de arbitr. Spieg. p R o r e t a , ic , qui proram regit: quum puppim Gubernator, plaut.in Rud.Si tu pro- reta ifti naui es,ego gubernator ero Paul. leg.jT. 2. ff.de puhlic. Quod fi abfente domino id a magi- ftro, vel gubernatorc ,.aut proreta , nautave aliquo faftumfit, &c. Xenoph. djctfika- 5. %x\&rujiet fjuv Je role cv '%.& L50.de legat. i.Hot. prat. prorogar E,antedie crogare,repr«fentare.Vlp.L tBbbb 2 &Z 47 53»&de pa&is.Suniptus q uidem prorogare, iitiganti honeftum efbpacifci autem vt non quantitas eo no- mine txpenfa cum vfuris Ižcitžs reftituatur,fed pars dimidia eius quod exea lite datum erit non licet,id eft , Honeftum eft litigatori pecuniam adfuturos fumptus iitis neceffariam procurarori vel aduoca- to fuo numerare.Hinc apud Vip.in leg»4. ff de ma~ nam.pro prsekntem pecuniam foiuere, proindejn- quit,fi ic cx peculio quod ad vendnorem pcrtinet, iiue ex adiientitio lucrojfiue etiam amici beneficio, j c • vel liberalitate^vel prorogame eo>vel repromirten- te,&c.Vlp:ieg.fcd addes,19. jf.fi quis,6.ffk>cat.nam inter eum qui per errorcm foluir, & eum qui pen¬ jenem integrara prorogauit,mulcum intereft.Hot* prat. PRcrogase in edifto pj^toris, modo eft ad li- bramentum pro pri um redigere.leg.i. ff.de via publ. Modo imniundjm tollere,fignilicat. 1. 1. ffde riuis. In iudiciis, pro dilu.ere crime-n Sc fe excufare vfur,- patur,l.is qui reus ff.de publ. iud. curn fim. Olden" 20 dorpius. Prorogare fumptus Iitiganti, eft eorum folutio- nem in tempus aliquod differ.re,pura poft litis mdi- cium;fic Conftan. Imperator de decurionibus. Cir- cenfium magiftratus defertores ad eam grauitas t ua faciat neceffitatem conditionis vrgeri,vt quaf- cunque proiis expehfas ciukas prerogauerit, re- fundere protin us ac repra*fenrare cogantur. Elige- bantur enim quotannis magiftratus, qui Circenfes Judos fumptu fuo celebrarent: quod vt eommodius jo poftent facere, ciuitas prorogabat ipfis eas expen- fas,id cft 4 foluebat pro ipfis, quas aliquo poft tem- pore redderent.Vult Conftantinus,vt fi qui eorum eamiudorum procurationem deferucrint , refun- danr eos fumptus ciuitati, & quidem prasfenti d-ie, non expeftato'tempore quod iilis folitum effet con cedi.Nam vt Vlpianum prorogare interpretemur . pro reprefentare & erogare^mihi non placet : ne£ vero conuenit. Non enim hi fumptus dantur liti P ANTE R., exquirant. Cicero pro Hacco,Nunqi!aninotaia. rogarum refpondem.fe»per accufatori plu S q 04 m ad rogatum.Hot.Prat, 1 P & o s a numen & poteftas ab iis fominis mariae coIcbatur,qus re&um aclcgiumum parnim edt- rc-nt.Poftuerta autem ab aigris atqueinStmis, Cii. nitus libro vigefimo i'ecundo,capi.9.de honeftadi- Iciplina, P s o s c E k I vMjlocns ante (ienam porreftus,in q M i pulpitum erat,ludicris exercendis accommodatnu Virgil. -‘■—'Vcterej ineunt profcenialucU, Trancjuii in Ner.Hos ludos fpe&auk ex profcenij faftigio.Mcminit & Vitruuius lib.j,& Vlpia.inUc poJiicitationibus.ff. de poUicitation. P-robe fad« Stati us Rufinus,fi opus profcenij , quod fe Gabinis excrudurum promifit,perficiat.Hoto.& Gothofr.ja d.i.de pollieitationibus.Scena autem ipfa di&e^ km repr^fe feqiHtur.Tf.de contrar.& vtii.ad.l,4.fivde manumiff. l.ip. jf.fi quis cum in annu-m, f£ locat. 1.27.C.eo.l.53» iftde pačt.l.20.C.de decur.Brifif j> r o R o g ar b pro procurare. Sic proroganda fo- boli profpi-cere.l.i. C. qui & aduerfi P r o R o G ati o apud interpretes fori mutatio. hxc fit detempore,loco, ad tempus, locumiahos modos recenfuit Corraftus leg.i.fr.dc iud.ex laf.Old. pra- t eius. tur,ac fignificatur.Hot. p r o r c R 1 p t 1 o I m p er i a 1 i 5, ‘Die keifirliche deht. Ha* bet autem liane appellationem intra annum. tt&. Qj_iia imperium cenfet,vtrum in eamTt declarac* dus,3n non .achten enim noftra jingua fignificat/iu- dicare J exiftimare,reput'are:difFcrunt proferiptio & Bannum. 2 );e acbt vnd der Hann. Nam proferiptio a« dimit contumaci omnem libertatem & fecuritatem perfonat Sl rerum.Bannum vero efiicic, vt apprehe- ,ad propofitum.Vlpianus leg.vndecima^ jf. di quidem poftit in q*ioIibet iudicio, fed non.occi» quarto.ffde interrog. Quodaucemait pr^tor,Om- di.Siberachteft aggrauatio, iterata &grauiorpfo« nino non refpondift'c:pofteriores fic exceperunt, vt feriptionis confirmatio. Profcriptionis meminit ■omnin-o non refpondille videatur qui ad interroga- Frideric.I.in conft.de ftatu &confue. jf, itero nulU tum non refpondit, id eft, sV©-. Hxc ille. poteftas.Old. nihil ad propofitum. nam vt pr o s c R 1 p t i o autem diciturdamnatio 5 afcn- air Hefj^chiuSjlTr^^it^flt^^oc ° bide vbi lihmityprcfe&a Juh dthereponit. H$ facrificiorum partieuice videntur etiam dici Praflcta,i pr«fecando,de qtiibus Arnobius lib.7.ri- dens anticjuorum fuperPcitiofa facriScia.Vide Tur- neb.lijj.adues farior.c.7. Proseč v t o r is dickur, qui qua? trahfmittuntur, publico noroine ae mandato profequitur:vnde pro¬ fecutores Reorum,ieg.folent. ff. de cuftod.reor.qui reostranfmiftbsdeducunt. Et profecutores auri pu¬ hlici, fub rubr.C.de auri publ.profecut. qui aurum 4^ fifcirationibus iilatum,dum tranfmittitur > profe- ^uuntur. Item profecutores publicarum fundionu, 4-C.de curf.publ.qui non fine profecutoria,id eft, prscepto comitis largitionum conftituebantur. Profecutores equorum l.i.C.de trador. Sc ftat. De- mque profecutores frumentorum apud Cafftodor. ii.4.Prat. Prosecvtori A,l.i.Č.de aur.publ. profec. Prosi 1 1 re ad munus.l.7.C.de profefT. Briff. Prosoce r pater foceri. Vide Iurifconf. de gradi- 5° fcus. * Pr o s o cr v s mihi vxoris mes auia eft:, ego illius ium progener,ait Modeft.in 1.4.ST«4. Digeft.de gra- dibus. Pr o s p e c t v s feruitute conftituta id adquifitum videtur 3 vt ne vicinus quid ponere poffit quod o Hl¬ ebc ad gratiorem & liberiorem afpedum. Et inter ptofpe&u m Sc lumen boe intereft:, quod profpedus «iam ex inferioribus locis eft , lumen ex inferiore loco effe non poteft.I.12.1 .15.fF.de feruit. vrban. I.5. ff de noui optr.nuntia.leg.2. jTmeritodF.ne quid in loco publ. Appellatur hxc fej;uitus profpiciendi in f‘2que.Inft.deačlionib.6c ne profpedui oinciatur inl.j.f£deferuit.vrbanor.Vide Duaren.difp.anniu, Balduin.com.fuper Inftit.Iuftin.li.a.tit.^. deferuitutib. Prosp ec t v s & luminis feruitus in hoc quoq; dif- ferunt,c)uod in profpe&u plus quis habet^ ne quid ei officiatur ad gratiorem profpe&um Sc liberuin.In luminibus autem, nelumina cuiufquam obfcuriora 70 fiant.Prat. Prostasi A ) pr3jreduf2e c&iufdam genus. Auxilia- rem quoque turmam (IgniScatiSc alia. Vide annot. Alc.in Lnec proftafice. Cod, de muner.patrim. libro decimo. Pr ostat e s, modo prsfldem, adiutoremve in bel-# Jo,aut vicarium aut defenforem fignificat. in libr«. pofter.C.modo ex Suida,facrificulum altaribus prg- fidentem. Nam Sc proftafta, non vt vulgo legitur, protefta,&facerdotiajin eadem l.de muner. patrim. a Conftantino. Haloander veterem lečiionem non comrautat,fed c-mendatius ficlegit.necprotoftafi«, vel faccrdotis,&c. Spieg. Prosti Tv ta g vicem fuftinere, VIpian.eleganter dixit pro eo qus palam fui corporis poteftatem fa~ cit in i.palam,de ritu nupt.Spieg.Prat. Fl£j»T« 7« <&g$»TBluft;inianus appellat primam pande- darumpartem, aprincipio adufquetradatum de iudiciis. Ipfe ad anteceu.In reliquam vero inquir J , anni partem,primam legum partem cis tradi fanci- mus,quse Graco vocabulo nuneupatur, qua nihil eft anterius^uia quod primom eft, aliud ance fe habere non poteft. Idem de cpnfir. fF.jf.i.Igitur prima quidem pars totius contextus,quse Gr*co vo¬ cabulo nuneupatur,in quatuor libros fepofl- ra eft.Hocom. Prat, - Proteotores & domefticos inter fe diiferre^co - ftat ex 1.6.& I.9.C. Th. de domeft.& procur. quibus legibus ea qu$ conftituta funt de domefticis trahu- tur ad protedores-Hi(protedores)vt L9.ait,,armat« militiam fubeuntes non folum defendendi corpo- ris^verum etiam protegendi lateris noftri folicitu- dinem patiuntur, vnde etiam protedorum nornen fortiti funt.Hi igitur funt en acie.Alij(quod ait 1.8* d.tit.)vt indicio nominis appaFetfamiliarius mili- tant,& funt domeftici protedores.Socrates i.cap.ij. (fbpvpb^pav Ti; Sc 8/Juiac fj&Ket b $aL vt in elementi.vnic.in princip, de foro competenr. lo. Bello. Etymol. PROterviTas, mquit Calphurnius,Terenti) in- terpres inHeautonc. leuioreft ouzdam contume-19 Iia:procacitas maior,petulantia maxima. Spieg. PROTESTA RI interdumidem faltem eft , q»odre- ftari,vt apud luftin.in proccm. Inft. iT. Qucruoi v- tramque viam.& in c.eum qui:de doL čccoiuuma- cia.Aldob.d.§.quorum. protbstaTio, eft animi noftri dectaratio, iuri« acquirendi vel conferuandi,vel damnum depelien- di caufa fačta: iiue animi agentis expreftio, c.con- fulci.de reg.iur.I.fi duo-if.cum inquilinus.ff.vti poi- iidet. Teftatio nomen generale eft quoquo modo a $0 nimi fui fententia quis declarec.Specialiter vero eo Tiomine dicitur,quz coram teftib.fa&a eft. Detc-fta. tio eft,quz ad abientem mirticunid quod przpofi- tio De, oftendit, ruius natura eft augere, efficacio« remqu'e aftum demonftrare. Conteftatio vero pro - prie plurium eft.vt in iudiciis. cum aftor quid ms- tis fuz fit,petendo explicat: contra reus diftitetur. Vnde & litis conteftatio dicirur. Denunciatio eft, quz ad alium mitritur, R.enunciatio>cum quis ius lun m repudiat.Alc.in l.deteftatio. de verb. fignific. 4 ® Prat. :? soTisTAti o fado contraria dicitur,vt Bart. t.i. C-de bris contcftat. explicat, cum repugnantia eft circa idem , vt fi reus ačtoris libelio negatiue re- ipondendo , proteftacur quod non refpondet 1. vbi repugnanria.ff.de re iud.leg.fcripturz.C.de fidejn- ftrument. Si vero contranentur proteftatio & fa- ftum circa diuerfa,nen dicitur proprie fa&o protc- ftatio contrariari, quandoquidem proreftantis ani- mus ab a&ufeparari poteft: 1 at fi quis. if.plerique. jo ff.de re lib.l.qui in aliena.ifofi.fF. de acquir. h zr. ve- luti fi reus refpondeat libell© , & proteftetur fc re- fpondere non animo eomeftandi litem, etenim po¬ teft intelligi fafta refponfio non litis conteftandaj caufa, fed animo inftruendi iudicern tantum. Pan. in capitul.i. de litis conteft.Corraf. in rubr. de fer- uitut. f? r o TiST/Ri proprie dicimur , cum animi noftri fentenuarn declaramus.Atque ea ouidem protefta tione,iuris hoftri rationibus in futurum cofulimus Preteftari vulgo etiam eft: teftato reclamare,& in- Tercedere quo minus aliquid fiat:aut teftari rem fe iudicio executurum Grzci , apud De- mofth. Pontifici) lurifconfulti fcribunt,proteftari efle vehamentor adhrmare. cap. cum qui. de dol. <& contuma ii.o.Brech.in l.deteftatio.ffde verb.& rer. fign. quem vide. •? R-O teftimonio vaciliar.e,id cft,in teftimonio.I,ex ii- bero.ff.de q uzf 1 ionib. T ROTHOM y s r a k funt miftarunrprincipes & an- ^ ,jefignani.Myftz enim iacefdotes appeilantur, 6 d mvfteria & eccleftz feereta regunt & admimftrant. lo.Bapt.m comm.epift. Sidon. Apollina. adDomi. cium.li.2. IROthvrvm quid fit, inter Interpp. haud cen«?, nir^nec diftu facile eft : maxime cum in omnibuse- xemplaribus in fine L245.ff.de verb.fign (vbibuiui vocabuii fit mentio)corrupta fit le&io.Grsci qui<3i ■£v£qcv vocant oftiumjfiue ianuam,illastabulas,q U z clauduntur & aperiuntur, earumqueinterualluo; vnde fortaflenos accepimus thttr vel contra Grjeci hoc a nobis mutuati funt. Hinc ^ugidioVjhoceft,o. j ftiolum & 4 quod oftiolum vel tabulsilli innexum eft;vel quod alia parte sdium patet^uau quaoport-et. Ex quo inttlligitur, aliquid effequod ante oftium & pro oftio eftjled quid lllud fit, nofa. tis conftat.Interpretatur Fr.Marius Grapald.li.ide partib.zdiumVc.i.de valuarum hiante cauitate.Alij interpretantur de veftibulo.,quod GelLli.i^.c.jde- fcribit,freti Nou.Leon.56.fub fi.& 1 .a rbor.19.jf.de veftibu!o.ff.commun.diuid-& Vitruudi.6.c.penuit. quorum interpretatio an vera fit, vide Alc.&Por- ner.ad d,1.245.& Cuiac obferu.i.lib.f4.Qiiiranew. •rerpret.atur pro diathyro,quodeft tabulatum e ma¬ terin vel velo , quod opponitur oftio , vt excludat ventum irrumpentem,dum valuz aperiuntur.'qued .& Alc.d.loc.& Adr.Iun.veru vifum eft.Achaicd«. feriptioni refoondere creditur deferiptio Papin.in L12.if-Papi.ff.de inftrum.inftr. l.qui eam quoq; ob caufiam diftinftionem adhibet, an ex velaminefit, an vero ex tabulis faftum : quod fi velamenfit,ne- gat zdibus cedere,cum non vfus fed voluptatiscaj- fa habeatur.fi ex tabulis,zdibus cedere ait,cutnin* ftrumentum & quodammodo pars sedium fit: dem perpetui vfus zdium caufa- confe6lumeft,D. Gccdd.ad d. 1 . 245.n-3.ff.de verbor. fign, pigfTTUiitTTCjid eft,przlatfo feu przrogatiua. Hinfiu* .Friderici conftitutione inftitutum.^o ab.alienatos fundos , certis perfonis redimereper- mittitur. Atque fiedefinitur ab Hot. in difp.fead. Jus przlationisjauz agnato propter eiufden.ftirpis atque adeo fibrz rationem defertur. naminprm- gatiua non tantum ftirpium, verum etiamfibraram racio ducitur.AIias Feudiftz prioritatem graduura appelianr,cum in feudifucceflione agnatuspropin- Uniorremotiori antefertunftrdidfalT'o,vt ibioften* dit Hot. non enim agnationis,fed genealogij figu¬ ra feudaiitiz difputationis propriaeftjn quagč neoiogia non tres limites deferibendi inferior,fu« perior & obliquus:fed(vt apud canoniftas,quiFeB- ■ diftarum cohfanguinei fuerunt) inferiordumaxat: modo fit multiplex,ab illo vno pendens,qui primus .feudi, de cuius hzreditate queritur, pofleffor fuit, arg.li.;.tit.3i.idem dicendum eft de lib.i.tit.jc.vbi fpecies quf dam ac exemplum proponitur. Pn* teius. PROTiNVSid fignificat,quod vulgo direfte,jfo«V & immediate dicunt. Vlp. Etenim parili refert,pro- tinus libertus patrono cogatur dare, an per inter pofitam fideiuftoris, vel rei perfonam. Apudeun* dem f**'*'- i ^- 1 r_ J o. ft . J c n \ m,pro ftatim a principio,in l.fed & fiadS.C.Ma- ced.if.iJcem in Lin illa ftipulatione.de verb.oblig. S ^ lc 5 * , protin v S diftio importat idem quod ftatim, & m* continenti.tex. eft in l.i.in princ.vbi Aret. in3. nor, & ali) Mod.&in l j.if.in amittenda. vbiD.Alex.ia ■i.not-& ali) ad hoc not.ff.de acquir.polf. dadeocC' leritatem dcfiderat,quod dicit fingul.Bald.inl.2.m tertio not.pcr illum text. C.vt lit.pen, Quodficon* ftatiudici de.crimfne comimifo , in iudicio poreft pumre,& imponere poenarn ordinariam ,abfqueo- blatione libelli,&ordine iudicioruffi.&li2 DC ^ c ^' i onem 125 $ P A N T E R. 2*54 fionem Bal.approbac D.AteiJn d.tf.in amittenda. . mi.nor.& ibidem D.Iaf.in j.not.& D.Iaf.in d 1.2.in / 4.not.& pro fingul.citatjAret.in l.i.jT.i.in 2. col. in princ.ffde verb.obL& dicit videri dubium J ex mul- ti$qup ibi refert. &ineadem raateria adducuntur 'contraaliam fing.decifionem Bal, huic fimilem, in l.quoniara.ia i.C.de appell.de qua fcripfi in di&io- ne,Mox, [ ?RoToCot t v M,quod breuiter & fuccin&e notatur atabellione,vt extendi deincle atque abfolui pouif. Vide Barbar.in annotat.ad Piiniu>&poft gloff.in jf. vlr.aur.de tabeli.Barr.in 1 . Gallus. jT- idem creden- dum.ff.de liber.& pofthum.Significabat etiam pro- tocollumolim quandam in chart£ capite notam,fi- gnumque,auo videlicet artificio,quove tempore ea confečhifueric,cucn Comiris facrarum largiuonum nomine.Nunc vero,vt iam didum eft,vfurpatur pro indice,memoriahque tabellionis fcriptura, qua in codice aliquo.gefti a&us fubftantia breuiter adno- tariconfueuit. Spieg. 2Q protocoll v m fubitanea annotatio rci geft£,quafi primarerum colle&io. Aliter, protocolium prima concinnatio,& raptim confečta fcriptura , quse me- liorem compofirionem defiderat. KoMot gluten di- citur. Quia vero in cera,feu glutino, qux per tabu- lasextenfa erat,fcribebatur.,protocollum > id efhpri- ma conglutioatio vocaca eft.Aiiqui deducunt a tor,quod eft membrum , quia primum (it fcripturse membrum.Alias macrocollum, Videre cft Alciatu, jo & Viglium,Inftitutionibas de teftament.ordin. De c£tero,rabellioncs prorocolla quidem »Iuearchety- pa, quas raatrices vocant , tenentur iure comrauni facere,vt in Noue!lis,de tabellio.jT.iliud. conftitut. 44.Anch.v1de & Cuiac.ad Nou. 14. JRotono tar 1 v s , vocabulum vulgatum magis, quam p rob um effe videtur.de quo vide Bar.in leg. cos.C.de exctif.mun.Ii. 10. f R o 'r o p r a x 1 A,id eft,prima a&io, hoc eft, ante a- lios ius babere exigendi pecunias a debicoribus. Nam Paul.de priuil.credicorum rcfpub.inquit,cre- ditrix,omnibuschirographariis creditoribus prae- fertur. Quamui$ Martianus ad municip. fcribat, fimile priuilegium fifco 5 nulla ciuicas habet in bo¬ ni* acbicoris, nifi nominatim id a principe dacum fit.Suidas.tefte Catanoeo, protopraxiam interpreta- turprimam repetitioneimprimam exaftionem. Adi &Alciacum libro primo difpunčt.capitul. n. Spie- gclius. qui habebar^prior-erat in exigendis de- 50 bitoribus fuis Connaijus li.4.c.i6.n.2. & ib4.cap.17. nu.ij. Hot os patari v s offtcium fuit in Conftamino- politana aula : cui qui prseerant, iudicandi munere fungeban cur.Meminit eius Conftan.lib.i.Epit.non femel, & Luitprandus libr.3.dse reb. per Euro-geft. cap.7. Ei Paul.VVarnefridus Appendicis ad Eutro- pium lib.vldm.& Notitia Grabca,&Zonaras, tom.5. Annal.in Romani Argyropoii imperio. Pracelus. PRotostasiae munus 1.8.C demunerib.patrim. 60 h5.de filibfamil.de quemad.pro his pat.ten. Ij.io.C, tot.tit.de protoftaiia in C.Theod.Sunt autem G&rogv.ntu principalicates,quas & '3*£5®TeT0fl/ l tf ? vo¬ cant,!, 3.C. Th.de priu.eor.qui in faer. 1.2. C. Th.de proftaf.Prat. Protvtelah materialiteraccipiendo, eftdi&io compofita. Videfupra , ačlio pro tntela. Spiege- lius. PftOTvTOR &Tutor differunt.T utor enim no tan- tum bonorum fed etiam perfon^ cuftbdiam habet, y Q cuius etiamnu otficio ineurabit conditionem pupil- lo fuo quaerere,&omm in re pa^tu abaft pa«is pote¬ kate dc reuerentia.At in prot utore nihil huiufmo- di eft,qui bonorum geftioni prmeft , in eoque ope¬ ram fuam vitro accommodat.Connanus li.ibc.č.nu- mer.7. pro tutore negocia gerit,qui munere tutoris fungi- tur in re impuberis.fiue feputat tutorem , fiue fcit non efTe,fingit tamen.i.i.jf.i.tilde eo,qui pro tut.l. vltim.ff.de tutel.& rat.L5.iT. pen.de contrar. & vt L, 4.iT.k quis non tucor.ffde doli ercept.l. 19.if.i. ff.de reb.aud.iudi.&: apud Paul.lib.f.fentent»tit.4. Inde protutel-E a&io,qua> aduerfus eum competit , qui pro tutore negocia gefbt,cum tu tor non effet dičt. I.1.& 1 4-C.de teft.tut.Lpen.Dig.de tut.de rat.diftr. BrifT. proveCTae »tatis,L i. C od.de his qui non implu. ftip.lib.io. p R o v e n T v s,qui modo fručtus,modo reditus dici- tur^eft quicquid fine peculiari cultura & plerunquc eadem ftirpe reditreiufmodi funt poma- pyra , nu- ces > glandes,fcenum.'Quo fenfu Plin.lib.zj.poffe nos cx arborum fručtibus viuere fine frugibus dixic.Ec Cicero indignum homine iudicauit,fi inuemis fru¬ gibus glande vefcatur.Gcedd.ad l.frugcm 77. num« 2. ff.de verb.fign. proverbivm , vulgo interpretanfur probatum- verbum:quumdicatur quafi commune omniu ver-. bam.Prouerbia vero citata , inftar iurium habere tradieum eft in Lfolenč.ff de ofH.procd.fi chorus.de leg.j.Nam vt teftatur Eraf.Roc.principes non exi- ftimauerunt inferius effe raaieftati imperiali , vc magnis de rebus confulti,prouerbio refpondercnt: quod etiam nune extat in Digeft.«rs ?W- 'rvj^rs id eft,nec omnia, nec pallim, nec 3b omnibus.Spieg. p r ovi d e n t i A,id eft^prudentia futura prouiden- dijproprie ad iudicetn pertinet, vt not.in 1. cum fa- tis. if.caueat.C.de agr.& cenf.Ii.n. Sed 6c ad legif- latorem,arg.l.i.in prin.ff.de legit.tut.Prat. Quaere> fumma prouidentia. Providere legibus^id eft,cauere, provinciae quafi procul vičlse in quas mitte- b3ntur Procor.fules Ius dičfuri. Prouincis autem nomen tribus modis pop.Romanus accepit:vno,pro regione,quam aut armis deuidam * aut quocunque modo in poteftatem addučtam,ipfe magiftratui fuo adminiftrandam fubiecit:altero > pro quacunq; re- gione,in qua publico nomine bellu Romanus Imp. adminiftrarititertio quacunq; puhlici muneris pro- curatione.Nos autem de prouinciis locuti, prouin- ciam prima & quidem propria fignificatione fume- mus.Quocirca fi-certam breuemque prouincice de- finitionem qu3eramus,fane vc Latium regicnem iu¬ re Latij donatam , & Italiam regionem iure ltalico affeftam dicebamusific prouinciam definiemus re¬ gionem, qu^ ius prouinciale confecuta fit. Bte- nim ius ipfum fingulis regionibus a populo Rom. concefTumdllud eft poti(Timun),quo regio a regione diftinguitur. Ius autem prouinciale, quod alio no¬ mine formula prouinciae dicitur,vt etiam ius Latij atque Italicum ex legibus percufli cum populo Ro. fcederis emanauit. Itao; -vt fmderis leges squiores iniquiorefque fuere , fic diuerfa fcederum genera intulerunt.Qupniam autem leges , qux prouinciis datce (uf)t,iniquiores fuerunt, quam qus Latio,atq; Itali;e,propterea prouincia? ius deterius > quam La¬ tium atque Italia,funt adeptse.Nam Iialia v^iliga- lis fačira eft illa quidera,fcd tamen in vniuerfum li- bertate donata.prouinciam vero non folum večliga- libus,fed etiam feruitute muldat^ funt,quippe qu^ legibus fuis , ac magiftratibus ius dicentibus ° Bbbb 4 ' 21 55 fpoliatse fiat.Id vero argufnčiito eft»quoJ proiiiiuia nulla fqic,qu«^ooQ Roroanura prauoremac qmtfto- ?«m habuerir.i Ham qui ius diceret,hunc qui ve&i- galia procurarct.vnde fcite feriptum illud eft apud Scrabonem , vniucrfse regionis, qua? Romanis pare- rer,vnam Regibus fubie&am fuiffe,aiteram ab ipiis poffeffam, in eamque prouinciam dičtam, pra?tore$ cum qu«ftoribus miffos. Ex quo intclligi poteft,v- muej-fam prouincice rationem fuiffe , ' vt veciigalis ffffct,ac pop.Rom. magiftratui obediret. Quoniam IO autem vnius regionis populi ac ciuitates non eode modofe aduerfus populum Roman, gefferant om- nes , propterea neque eodem omnes pačto tra¬ čna tse funt, veram pro fuis cuiufque meritis leges acceperunt. Qn,o fačtum vc aliae ciuitates večtiga- l^Sjaiis immunes reličtse, alice feruirute, alise liber- tace afkčtx fint. ve&igales dičte quibus vedigal a- liquod impofitum effimmunes quibus nullum Str- uitute adrcdž,quas magiftratui Rom. parere volue- runt:libertate,quaimagiftratus Rom. iurifdidione 20 foluerjnt. Vedigal porro ipfum aut certum fuir, aut incertum. Certum definira fere ftipendi; fimn- raa,& hoc tributum fiue ftipendiurr:& qui Lee pe- penderunt, tributarij, fiue ftipendiarij nominati iunt:ineertum,quod portubus, rebufque venalibus, pafcui$,agrifique conftitutum eft, quod portorium, icriptura & decuma didum eft. Tributum autem duplex fuit,vnum pecunia; ordinarium,quod in ca- putatque infolum impofitum quotannis exigeba- tunalterum extraordinartum , quod aut ex lege aut jo ex SCto pro vfu prouinciam aliquando imperabatur; veluti cum naues,nautas,milites>ac fumptum in eos dare prouincis iubebantur. Portorium anteni fuit vedigal, quod ex importatione & cxportaticne re- rum venalium capiebatur:fcriptura,quod ex paftic- se pafcuorum publicorum: decuma quod ex agris, qui frumenti decumam, fiue quamuis aliam parte, •darent/Frumenti vero quod ex prouinciis extrahe~ batur,tria genera exuterunt:decumanum,e-mptum> & sftimatum-.decumanum erat:decuma,quam quif- 40 que arator line pretio dare cogebatur : qus fumma pro copia inopiave frumenti in fingulos annos erat incerta : eaque aut Rom* a cenforibus, aut in pro- tiincia a magiftratu Romano vendehatur publi- canis, qui ex eo decumani dicebantur , vt pro ea certam pecuniam popuio Romano reprsefen- tarent. Emptum fumma altera , quam aratores vendere accepto ex SCto pretio cegebantur : quod frumentum Romam ad alendum populum a magi- ftratu Romano mittebatur. u 4 Eftimatum fumma tQ alia , quam aeftimabat magtftratus in cellam fuam« " invfum familiae Cuse, cum interdum pro frumento pecuniam acciperet. Quin etiam emptum duplex £uir:vnum decumanum, quod ex alteris item decu* mis pretio perfoluto aliquando accipiebatur : alte- ?um imperatum , quod pr^ter duas decumas squa- lite r omnibus ciuitatibus pretio item perfoluto im- perabatur:quemadmodum perfpicue ex frumenta- jia Ciceronis Sc Aiconiana Diuinatioms expo- fitione cognofcitur. Nam fuifte etiam quod- dam ,quodhonorarium diceretur, oftendit Cicero in pifonem his verbis ; Qui modus tibi fuit Iru- mentiseftimati, qui honoranj ? Srquidem poteft vi Sc metu cxtortum, honorarium nominari. Seruitus autem,quam dixirnus, ciuitatum j tota in ea polita - fuit,vt legibus &magiftratibus Romanis obcempe- •jarent. Q_ua de caufa in.llngulis prouinciis diuerfte dimcefes , ftue diuerfi conuentus, ac diuerfa fora conftituebantur, eifque fuse cuique ciuitates attri- feuebantur,quseo iuris a magiftratu Rom.pofcendi jq i caufa conuenircm.Vt autem eatrum ciuitatnm,q w ; fermtute opprefl* funtjftipendiariiproprie dift, i ■ous aliquid pop.Rom.pependerunt-.iminunes, c U j « nihihfic earum,qu3e libertate donat*funt,fed!u. š t.j; pratcipue appellat®, qu:e f.liquid ex fcederede- 1 buerunt:liberse,qux cmnino nihil. Quorum nemi- i num,quaruEK’uccončlition!im omnium^usratio 1 qusque formula fuerit,ex finguXi*rqus cuique ci. i uitati dati funt, legibus conftat. Huius autem to- 1 tius beneficij,atque bonotis arbitrium abinitiope- i nes fenatumfuitvniuerfum. Is enim acceptisab 1 imperatore dc-fuperatis hoftibtis,®ionc inp 0 . i teftatem addufla , Iiteris, fecum de tr.ul&a.icpu, n,iis eorum,qui vičti effent, confultauit,ac (Janji, i bi fieri placeret,itnperatorem admonuit,decem,tit j quinqtielegausfenatoribus ad eum miffis, vta : eorum fententiade holtibus Seorum tegionei 1 tueret. Quibus mandatisacceptis Imperatoraatti • certa fenatus, fi ita priferiptum fueratjvolunta, i aut de commtini decem lcgatoruitilemetitis, viiii 1 genttbus aut ignouit.aut tn ptouinciiformanii. degit.Ignouiffe di&iiscft, cum libertas reliquit,x fuis vti legibus fiiofque creare more patrio ftratus permifittin promncii formamredigetejtp ademp>tis,aut immutatis Ugibus,eos omninomm' flratui Romano quotannis ab vrbe naivtendofebk- cit ac t eftigalia conuentufque conftituit. Qau genere illud humanitatis adhibuit,vt nonomnat iufdem prouincii ciuitates eodem modo trafmq verum pro cuiufque meritis, aut maioribusautei- notibus,vt diximus, commodi. ac detrimentisai- ce; et. Que vero cum de vniuerfa regione.mse fingulis ciuitatibus,popu!ifque conftiruta etati,et in concione lilentio ante pet prsconem fafiola. perator fere prateoni pronuncianda mandabat.ac poftremo Romam reliSo aliquo prstfedo ptosii. cii decedtbat.Atque hsec quidem omnia itatltu iis,’qui de fingulis prouinciis dicir SigoniuslSn.it antiq.iure prouin.intelligitur. Ex his autemperfe cuum illud eft, prouinciam, vt propofui.regiom fuifte,qui tum večligalia pop.Rom. pependtt.tsm magiftratui pop. Rom. exfcederis legeobtempat. uit:exceptis ciuitatibus iis,qme proptermerita(u, aut immunitate.aut libertate donati effent,acpt» pterea ius prouinciale quo magiftratui Rom.pan- re coačli funt, muho auam aut ltalicum,autli num , incommodius ac deterius fuiffe. Pis- teius. provinciarvu dupiex diuifio eft: nam Ita« Republ.alii Confulares, alis pmorii fuetnr: imperio conftituto alix P. R. alii Cifatisfe funt.prouinciae confulares erant,quat ab iis, qui a vrbe Confulatum geflerant,Conftilari Impemol. tinebantur.vnde etiam Proconfule &ptoconfsb dicebantur.prouincia: pritoris,quas qui Prsiottt in vrbe proximo anno fuetant , pratorio impuio obtinebant: Vnde Proprrtore & propritoresap- pcllabantur. Nequeenim certs erant prouintu, in quas femper viri confulares,& alii in quas fa- per p raetorii mitterenturifed ex magiftratuuo.tjii eas obtinebant, nomine, nomen fumebant. Atque Inč quidem nota omnibus prope ac a multistradi- ta funt.il! ud autem,quod ex orat.Cic.de prouinciis Conful.animaduertit Hotom.haud fcio, an ab vilo adhuc traditum lit. Vtrafque prouincias in fenatus quidem poteftate fuiffe , fed longe didimiltntil- lius poteftatis rationem in illis decernendis fuiffe: nam lege Sempronia vtraque a fenatu decerne- batur: fed confulares & confulibus anno pro¬ simo futuris ante cemitia mandabantnr, »t V ANTE R. Ji57 P ANTE R. 2,158 vteaspofttnenfes dnntim feptemdecim obtineret: &in fenatus poteftate fic erant/vt Trib.pleb.inter. cedere decretis qus de iis fenatus fecerat, non pof- ■ fent;&inincercumtempus, qoandiu fcilicet fena¬ tus non aliosfummiueret, obtineremur. Prstaria: vero Pratoribus anr.i prsfentis mandabantur , vt easproximisKalendis lanuarij, depofita Prstura ftatim obtinerent.in populi autem poteftate idcirco erant,quia Tribuni pleb.decreto a fenatu de iisfa- Se intercedere toterant,& annuo tantum imperio 10 obtmtbantur.Ojun etiam de fenatus poteftate hoc animaduertitjius fuiffe fenatui, qus prouincis cS- falares erant,eas prstorias facereihoc eft, anni prs- /tntis priforibus mandare:qua tr.utatione fimul eq jtouincii e poteftate fenatus in populi poteftatem tranfibant.Prouinciaruni ahera diuifio Repub.(vt f»periusdiximus)ad vnum traflata rafta eft,de qua Strabonis verbain calce operiš fui hsc funt: Pro- uincis fapenumero aliter atque atiter diuifae funt: Hune autem ex Augufti Cscfaris inftituto ita funt 10 partica.Namcum ei pattia tocius imperij fummam permilcrit>pacifque ac beili poteftatem habeat, v- niuerfum imperium bipanito fic diuifit, vt partem fibi fumerer.eam fcilicet,qu* militura prsfidio in- digeretipattem vero popttlo attribueret, eam qux pacata eft,& fine armis facile retinetur. Complures igiturprouincias fecit,quarutn alise Csfaris , aliae populiappellantur. lpfein fuas Prsfides cum im¬ perio mittitiPopulus in fuas proconfules & Propr£. torts.Hsc Strabo . cui Suetonius in eius vita con- 3 ° fenriesitafaribiriProuincias validiares,& quas an- nuismagiftraruum imperiisregi,nec facile nec tu¬ lom erat,ipfe fufcepir:csteras Proconfulibus forti- topermilit:&tamen nonnullas commutauit in:er- a)iT®' fh« dicitu* Anch. Pilo/Ocarb iufte dicitur,qui focit id, quod com- municer fieri fo!ec,l. 6-fF.de rci vindicatione.Gotho- fredus ad l.čg.ftde reg.iur. Pa o v t, verbum apudlCtos fumicut pro ficut,ve! vt. Prout ;uris eft , prout leges prtecipiunt Sc fimiles clauful* , quid fibi velinc , vide Bare. m com- mcnt.ad conft, Henrici 7.& ad leg. edica. Cod.de e- dead. Prout religio fucceftcrit fententiam prefer- 01 te , vide Vlpian.in leg.eum quem.Digeft.de iud c. Spieg. Pa. oxf.ne 9 inquit Cuiac.n obf.i8.poft ptin.Grs- cum verbum eft, ac proprie interpretem , aut para- rium fignificat, cuius fcilicet beneficio auc intei uea- tione inter dues negoeia contrahuntur, vrl nomina, vel nupti*, vel amicitis?*vel iudici confiliaiius ad* iungitur:qua in opera dolum malum dunt:>xat prae- ftare debent : alioquin nulli rei obhgantor etiamfl proxeneticum Teu philanthropum acceperint. Pio- l P xencra^ait Budae.in comm. ling. Grjec. eft concilia- tor, acintcruentor, quafique conglutinator h^mi- num inter fe ftipulantium & fpondentium, autque- u i s comr ^fturmc 6 u e n t u q u e ineuntium. Alher pro- , xenecu figniHcateum, qui inter ementes & vendeo- tes eft c jfa.Spieg. P*.oxiMjoR gradu.Inftir.de capit. dimin Jf.penult. P/? ox m 1 v s infanti eft,qui egrefTuseft infamiam, Sc qui ltnguar gnarus, rerum adhuc ignarus eft. f Proxi- mus pubeitati qui nodum ingreftus eft puberrarem, fed prope eam eft, c.rmen »ta, vt annale tantumino- do,vel femeftrt tempus reliquum /ir.Cuic.not, ad li. Inft.tit.de inutilibus liipulationibuj,verf.&: qui in- 7 ° fantia:. m T r o xi m i raenfes mortis, & qui prjeedunt, & q u if Ci ;. ;t , quuntur,accipiendi funt,per glin l.vlt Cod.de poft^ ‘..jj hiredib.infti tur.Spieg. Proximi faerorum leriniorum. Quotuplic\afuerint v«< fcrinia,& qu* eftenr, abundc faris treftauimusinfu :’. i5 fuo loco,illicquc diiimus & indicauimus^uid tce . rentur proiimi faerorum ferimorum in cit. Cod.de fj c proximisfaerorum fenniorum. VbiBudxum cin« uimus, quide fcriniis & libellis ita dočte & copiofc feribit, vt Pyrrhus Anglcbermatus in additiomb ad P. RebufFum in treslibr.Codic.oihiladdendum putet. Verura interim nos certam loči & ordmu rationem habuimus , vt mirum non fit,per ohidu B udrumipfura asquo paftu non fnnasfecuti.infum. mi autem, proximi faerorum feriniorumfuntii, videlicet , qui feruant principis Uibellos , cuiaf. medi eft hodie magifter libeilorum in regiadomo. Ditfti funt autem proxirai (meafententia) quodeo$ nemo antecedat,hoc eft v maioresfintaliis in confi* mili officioconftitutis.Varii enim & diuerfi infaeris ipfis principis fcriniis militahant. Anch.addeCsiac. ad rubr.de proiimis faerorum leriniorumeztetifa, C.lib.12. Pr o x 1 m 1 T a s,verbum eft quo prcptic cogmtio,ii eft , communio fanguinis pet muliebrem feiuoi contrada , fignificatur. vti patet cx tit.defuccel cognat. multis locis } fed prxfertim in fine rbi Iuftin. ait , agnationis iure admittialiquemefam ex declmo gradur: proximitatis vero nomine,vfij« ad fcxtum gradum. Ratio autem eft, qniain agna. torum fuccePionibus non prox’mitas , (edagoatia fpedatur. itaque qui agnatuserit gradu decimo,(j qui muho proximiore gradu cognatus etir,JBiepo- netur.§.repetiiis.& $. vitim.dc fernil. cognat. S\\ t I.4.C vnde cogn.Si fpurius decefTcrit, iurc coi\U- guinitatis aut agnationis h^reditas eius adnulluo perfnet : prox!mitatis autem nomine mater ciui, aut frator eadem matre natus bonorum poffelliorra petere poteft. Sic in leg 5. Cod-delegitheted. Ho* toman . Proximitatis nomine bonorum po(Tefiionqiz. tor defert his qui defundo mortis tem pote proiimi cognati fuerut.l.j.ff.vnde cogn.l.8.ff.de fuis&legit, d.jf.vh.Brjfl' p r o x 1 M r tA t i s iure,& agnationis iure venire al fuccelfionem inuicem fibi opponuntur,in l^ivrit cogn.čc l.j.C.de Icgit.hiered.liludcnirn cegnatista« tuni qui mortis tempore fuerunt.competit.l.j.ff.va- de cogn.l.itcra prattor S. ff.de fuis & legir. Hoccora- petič agnatis,& per confequens hoc iurisc mliina- gis eft,iUudiurisnaturahs,D.Vult.ad defuccef.cognat. P R o x 1 m i t a t is iure ad fucctffionem venientes,ab his.qui agnationis mre vtmuntdeparantur.l.j.delc- git.hxred.Briftf. Ita Prox 1 mi tat 1 s nomine bonorumpofleffionem competentem accipimus in leg. 1. Cod.de Jegit. h*- red. leg.i.Codic.qui admitti. ieg.i. Codic.de bono¬ rum pofteffione frcundum rabuias leg. 1. Digeft.d? iur.&fac.ignor. Et proximitatis iure bona peti in leg.46 ff ad Trebellia (Vhnt.hbi.} cap S.Quod acci* dit,etiamfi de vna re quxratur aliqua,fed eam plu- respetanc,vel eodem iure,vt proximitatis,veldiuer* fo,vt cum bic teftamento, lileproiimitate nitatur. Cafliodor.libr.5. Variar. epift adEpiphamum,fire* vera , vr ad nos perlatum eft, nuilus eiaut tefta¬ mento kaeresextiut, aut proximitatis iurefuccellit. BriiT. Prost mo anno dare fpondes, exponitut inleg. tab fa&a ftipulatione. Digeft. dc iure dor. Spiege- iiUS. Pt.OU’ f 1 Sc j« d Ifl X(tl 101 ;. r -- *l»i S •:1 I* 1 f %\ ■r l» i { 1 u 9 list P A N T HozrM vm etiam vicinum,ad fine, & fi.mil e figni- iicat.vt in 1.2.ffloca.& Inftit.eod.tit.in princip.Lo- cario & condučtioj aiunt Caius & luftinia.proxima •eft venditioni, id eft , vt interpreratur Theophil. Uimm v&trtt.Sic proximuin facriiegio effe niaie- ftatis &fepulchrorutn violatorum crimcn ,VIpian. &Iulian.dicunt iri leg.i.ff.ad leg.luliam maieft.l.5. I C.deicpulchr.vioi.Sicfuriofo proximu effe-, Caius j aiteum,qtii eius $tatis eft , vtnonduin intclligat quid agatur.Sic enim non multum a furiofo abeft. * o Sic in proxim«tm empti in fačtum ačtionem dari a it Paul. in L6.ff.de refcind.vend.id eft, fimilem , vt in l.j.jf.pen.ff de praffcript. verb. Sc proximam morti pcenam metalli 1.2?.ffdepcen.qu£ ad eam proxime acceditjcicpie fimilis eft , cum feruitutem infligac. BriflT. Prat. 1 f roxim v s &fuperior vicinusopponuntur in L18. f£de oper.noui min. Jtem proximus & inferior op- ponuntur in Li.iT.rciendum.ff.de legat.3, Sic proxi- muna pr£dium,& inferius opponuntur I.17. JT .fic & 20 fi.ff.de aqua & aqu.pl u.JBrijff. lRoxiM.vS,veiproximior nomina funt natura non inm,&fignificant co$,qui nobis iundi funt fan.gui" ne 5 J.dudum.& ibi gloff.in verbo proximus,qu2e ex- ponit id verbumpr©xirais,i.confanguineis, & hinc iald.ibi in fin. fcribit proximum intelligi per li- neamfanguinis cum aliis multis concord. a Tira- quelloadduftis,in t raftat. Ret račluu,titul.i.gl.i. in verbo-o« lignagier^uce eft gloff-j?. numero 15 . in cip., proximi etiam hi. H*c annorauit idern Tiraqudl. 30 intraftatu le mortfaifit le part e fecunda , declar. 15.num.23. }i o xi M v sffuperlatiuum nomen eft,& idco ex natu- rafuapofitiuum pra-fupponere dcberet 1 . vbi.fF.de verbor.oblig.ficut optimus,prsefupponit c^rerorum mfiiorem Lilla verba.ff.de verborum.fignific. Sed tamem in iure hoc non feruamus,vt atteftatur Alc. enarrans l.proximus eodem tit.Spieg. Pk 0x1 m v m in leg.i2.tab.5e in .edifto fuccefforio a- gnarum cognatumque inrelligimus , qui defunfto 40 proximus gradu exiftit,etiamfi nemo illum fequa- tuf:eundemque fupremum,hoc eftjvltimum^uam- uis nemo agnatorum , cognatorumcjue eum gradu pnrcedar.Ec illud eft quod paulus in leg.proximus 92.fF.de ver.borum fignificationib.notar.cui ftibfcri- bit Vlpian.in Li.jT.proximus ff vndt- cognat. pro- ximus,inquit,accipitur, etiam qui folus eft:quamuis proprie(& cotrtparate)proximus ex pluribus dica- tur:& rurfus in l.i.l.h^c haereditas.ff. de fuis & le- git.H?ec,ait, hžereditas , proximo agnato, id eft,ci, 5 o quem nemo antecedit,defertur Etfi piures fint ciufdem gradus omnibus; in capi ta fcilicet.vide Gcedd.ad d.l. prosimus^.numer.i. Dig.de verb.fi- gnific. PRox i mv-S enim aliquando pafitiui vim ha bet., fic- utintimus.Dicimus enim,hic eft mihi magis inti- musjfecundum Laurtat.Vall.lib.i.elegant.capitul, r/.Qua rationc fi quis proximo hseredi centum le- gauerit,cenfetur vni & foli legaffe,curo nullos alios haberet hseredes. Brech.in leg.proximi. Digeft.de ^0 verbor.& rerum fignifi.Vide eundem in leg.proxi- cius eft,eod.tit. V-bi proximus locus proadiacenci vfurpatur. 1 m v s agnatus d i cit ur , qui teftatori fic con- iunftus eft,vt.eum nemo antecedat L 92. Digeft..de verborum fignific.leg.i.iT.j.Digeft.de fuis & lcgir. ’leg.i.^.proximu«.ff.vnde cognati. Etfi nullum te* ftamentum faftum eft , ptoxim'us intelligitur qui morienti eft proximits:fi fadu eft,tum demum cum deliitutumeffe teftamentum coaftiterit. leg. 2. if. E R. 1162 4.Sc 5. ff.de fuis & legitimis. Quamui* autem pro~ ximus proprie de pluribus dicatur,tamen quo ma¬ gis valeat id quod ačtum eft , proximus accipitur non folum qui ante aliquem eft , fed etiam is ante quem nemo eft , quamuis ipfefolus fit.l.ex duobus 34.ff de vulg.& pupil.I.155.ff de verbor.fi gn. Hoto, prat. . R o x 1 M v S agnatus excludit vlteriorcm ; id eft, 3- gnati non fuccedunt promifeue omnesffed illi tari tum,qui defunfto inteftato , gradu funt proximio- res.Proximum vero illum etiam ira accipimus,vt fi non propiori, maximum tamen decimo gradu di- ftet a defunčio,de cuius hatreditate qu^ritur. Dn. Vuft.leg~3.titHL2.iT. i.numer.i.df 2.in commtnt.In- ftitut. R o x 1 m v s pubertati dicitur qui annum decimum tertium ingreffus eft.Id quod Ecloga 8.vidcturhoc v er fu Virgilius voluiflc: %Alter ah vndecimo tum me tam eeptrat anmts. Ad‘hunc enim locum fic fcripfit Seruius. ideft, tertius decimus.Alier enim de duobus dicitur,vt v- nus fit ab vndecimo.,duodecimus,altertertius deci- mtis.nam pubertati vicinum fe fuifie figmficare vulc.quod de duodecimo anno procedtre non po» teft.H^c Seruius,eum haud dubie appellans vici* num pubertati,qucm pubertati proximum,aut pro- -pe pubertatem effe lurifconfulti dicunr.Li3 iT.i*de dolo malo.L4.iT.23.de doli mali & merexcept. Hu- iufmodi impuberes fičlione quadam pro puberibus in furtisfiniuriis, fraudibusaue cunftis haberi fo- lent.did.iT.23.leg.23.de furtis.lcg.ij.iT.i.de dolo tr.a*« lo. Vnde apparet ad modum impuberem Vlpiano dici,qui nec dum cgreftus eft duodecfmum aetaci* annum,Ieg^.iT.i.de fepulehro violato. Sunt enim anni pubefcentes,in fceminis quidem vndecimus & chiodecimusfin mafeulis vero aecimus tertius,& de* cimus quartus : quemadmodum probari ex Seruio poteft.Rsuardus l.Pupillum qui proximus.ff.de re» gul.iur. p R o xiM v S pubertati dicitur , qui rei intelleftum capere poteft l.excipiunrur 14.10 fin.ff. de SCto Si- lania.iT.in fummaAnft.de oblig.ex delid.Itaque ca- pox dicitur & furandi,& iniurise faciend^ leg. p n- pillum 3,ff.de regul.iur.leg.23 & 24-Digeft. nitt* Hot. p rat. p R o x 1 m a s autem pubertati videtur effe is 4 qui a pubertate fex menfium interuallo abeft. Calftftrat, leg,non tantum 17.fi-’ de excufat. Namfi pupillora Jeras prope pubertatem fit , ita vt tantummodo fe- meftre tempus reliquum fucrit, & c. Qu,od cum ita fic,videndum eft, an proximus infantia* dici poffr, qui fex menfibus infantiam fuperarit. fed cum pro¬ sim us infantice vbi de illius agitur commodo , pro- xfmo pubertati comparetur.nulla ratio eft ita rem ad viuum refecare. Itaque commodius, opinor, effet leptem annos qui incer infantiam Sc puberta¬ tem interfunt,fic diuidere , vt tres proximos Sc di» midiatu infanti« proximitati, reliquos pubertatis attribueremus : Sc qui intra decimum annum at fex menfes viueret , is proximus infanti« : qui fu- peraffet,pubertati vicinus iudicaretur. Sic accipio I i. ff.de oblig.&ad.iT.pupillus 7.1nft. deinutil.fti- pul.Hor.Prar. ?RoxiMvSab inteftato eft is,qtiem tempore mor- tis eius,de cuius fucccilione qu3eftip eft , rn gradu j nemo antecedic.D.Vult.in c0mm.Inft.lib-3.tit, 2. if« 5«numer.j. aarfj P ANTE p s. v d ENSjintetdiim fapiens, interdum fcies dicitur. Vnde.Iurifprudentes vocantur, qui ius fciunt, Pru- dentiam in dele&ubonomm & rnalorum cerni Ci- cero autoreft in fimbus. Vide Pontanum libr.de prudentia j.Spieg. tUDEvi &fciens. Donat.in Eunuchum Terent. prudens eft, qui intelligentia fua aliquid lenti« fcicns qui alicuius indicio rem cognofcit.ergo pru¬ dens perfefetfciens pcr alios. Caeterum prudentem decreca patrum non tantum qui literarum notitia l0 catteris prseftat,fea & eum qui negotiorum foren- fium tračiationem obit, appellam.c.non debet.36. dift.quod & Alber.indicat.Spieg. P R v DEN Ti A cotnitumis eft,quam Cit.Iib.4.de fini- bus his verbis fignificat: omnibus autem artib.vo* Iamus attributam efle eam^u^comtnunis appella- tur prudentia , quaraomnes qui cuique artificio prafunt,debent habere. Eidem alibi eft prudentia, multarum rerummemoria , & vfus plurium nego- tiorum.Spieg. 10 prvdbntivm autoritas. v ompor.ius his iegibus latis,co;pit(vt naturaliter euenire folet)vt interpre- tatio defideraret prudentium autoritatem, neceffa- riamaue difputationem f0ri.b4.Digeft.de orig.iur. Spieg. Prvdbntvm authoritasnon minima pars iuris eft, &obid maxime necertaria-, quod non potuerunt tam piane iegibus aut ediftis, & explicaret tradi o- mnia,quin multaftierint,quse prudentum confulto- rumquehominum interprctationem defiderarent. Connan.iib.i.c.ij.n,3.Prudentum refponiis, vis le- gis & nomen tribuendum non eft,in iis qua: natu- raii communiqne peritorum hominum ratione ha- bentur recjua &iufta:fed in eo quod dubium contro uerfumqhe cum eflct,ab iiiis eft vna omnium fen- tentia proJ>atum & inftitutum : velutineaqus- ftione,an vXor teneaturfurti , deeo quodmarite> furripuit,cum eam vita: focietas dominam faciat: putabant Nema & Caffius non facere eam furtum: fed Sabinus & Proculus exiftimarunt, furtum eam commififfe,neque tam in furti adtionem eife confti- tutoiure.Vt refert paulus leg.i.rerum amet.Nam retiera furtum commiiit iure gentium,quod mutari nonpoteft;fed cum eam lex ciuiiis faciat partici- pem orunium qu$ funt viri bonorum : conftitue-. runt Iurifconfaitij, vteius furti nomine 3lia quam furti adlione cenferetur.Connan.li.i.cap. rs nume- ro t Rv c e M TV m refponfa,funt ICtorum placita. Vide if.refponfa.Inftit.de iur.nat.3; qu:e in eum Salomo nius dodie fcripfit, a paucifque hadenus animad- ueria.Spieg, P r v N A,quamdiu ardet:Carbo cum extinda fuerit, dicitur.Horum appellatione materia non venit leg. carbonum.de verb.fig. Spieg. Prvriginosi quinam fint , vide 1. j. ff.de redil, edid. f r v s 1 as metropolis oiim Birfiynia:,cendita a rege Prufia.eo fcilicet qni Annibalem rccepit.vide Stra bon.ii.Goth.ad Nou.jp.c.t. appellati funt quinquaginta viri, qui quot- annis primo quoque menfe populum conuocabant ESgpt imxet£fnnm,ii eft, ad legum difauifitionern. Vbi libtra cuiquein Ieges,vel pro Iegibus dicendi poteftas erat.Si quis t2men cuiufquam legis abro- gar.dte mentionem feciflet: nouam eius ioco iegem cogebatur,vel flatim 8r illo ipfo tepore ponore, vel a!iquanto poft.Quod niii difla die prrftitiflet.frau- dem capitalem incurrebat.Connan.libr.i.c.^.nit.^, R & S. «64 . 5° eum feruaretur, quod Gf$ci »tifii dicunt , q M c trutSTO,u£r«s,a u a 0 r eftPlutarchus , CimonemA- thenienfem libertatis arrifei praalti domum fnau eiuibusfecifle ipvTOieiov »onov. Vide CaliumlUr Ii.C.34. P S. " 60 PsaltERIvm pro cantico non organoapudlui, Pau!.lib.;.fentent.tit.4,Pfalrerium, mq u it, vulgo dicitur canticuo),in altertus infamiam ] m . pofitum,quod notandum.Prat. PSB v DOMENO S,+Ai captionis fophiftata genus.a muitis autoribus not arun:, Latine mentiei a Cicer.dicitar lib.de diuinat.r.& eft cum quicquid conftituitur verum effe,ftatimreperiturfalfuiri,,|| lic:4&y>l f '©g« Gs% 0VTC6. m 1.41. jT.pcn.ff.de vulg.&pup.l. 7 n.C. arbitr.tut.L3.jr.pen.ff.de liber. exh.l M-fF.de S- C.Silania.Cieterum in caufa alimentoruia.quje pue¬ ris puelli(que vfq.ad pubertatem prsftari quis ca- uit pietatis intuitupubertatis tempera laaiora pr*- fcribimns;& puberes mafeulos decimo bdauo dernu anno,foeminas vero decirao quarto inrelligimus I.14. ff.de a'iment.leg.Bri{T. pvEERTAsefl ctuifffo ipfa pubis:a qua anni puberta¬ tis di&i Funt.Pubertati autem proximi quidicantur, variis opinionibus certatum eft:tandem ramen obci- nuit Accurfii fententiam in l.i.fEde nouat.jT.in fum- ma.lnff.de obligat.qu« ex del jf. pupillus.lnftit. de inutil.ftip. vt marem pubertati tuni proximum di- camus. cum dimidiatum annum fupra decimum ex» celfft: fceminam vero,qux nouem annos cum dimi- dio egreffaeff arg.$.ffn.quibus ex csuf.manum.non lic. Nam pc-ft infamiam , vfque ad pubenatem auc in maiculo feprem anni,, & mfoeaiina quinque. Quare ex quo exceffit quis dimidiam huius tempo- ris par-tem^.r agis pubertari quam infantiae proxirnus dici debet Panor.c.ccntintbatur.de defponf. impub. quodinea prrefertim State foleat plcrunque mala mantia tempusfupplere cap i.de del.puer. Nam & prodit hifforta Solomonem nondum decem annos natum,fuocomplexu nutricem 'fflio Roboagrauida feciffe Greg.4.dialog^,capit.i5 gloffa in fumma.to. qusff 1 No defunt tame, qui eos pubertati proiinoos dicant, qui a-pubertatediftant fex plus minus men. libus. Gloffa & Innocent-in c. contioebatur. Corraf. Mifcell.lib. ^.c.ij.neutram fentcmiamfequitur, fed illis affentitur, quihuius controuerfiže deciffonem ad generalem con equentia aut reguJam trahi pof- fenegam. Salycet.in i.impunita.C.de panis. Anro- nius Burno.in c. atteffariones.de dcfponfat, im.pub» ‘Vide & B.»rt.in 1 . deinde.jT.iin.ff.de 1 ib exhib. & Je?. properandum.C de iudiciis. Vide omnino Gothofr. ad leg. 3 .C.quand.tut.vel curat.effc deffn. Hoc intci omnes conftdt, pubertati pronimos , rcrum intelle- dtum iam capere & doli capaces cffelcg..2}.& 24. fF. dc furtis. Prat. vide omnino Corrafium ^-MifceLz,. num.^ —^ Pvbertas plena in mafeulis anno statis 18. in fse- minis anno 14. 1 . arrogator. 4p.jT.i.Digeft. de adopr, jT.4 Inft.eod. jT. vir. lnftit.quib.man umit.lic. 1 . MeU. 14.ff.de alim.& cibar.l. quidam.ff de re iudic.l.r.jT. pucritiam.ff.de pofful.Paulus lib pfenr.tlt-4-^'. vlr.^ Gothofr ad d.J.3.Cquand.tut.vel cur.efle defin-Hot. Prat. P vb'E RT ate M.,inquit iuftinia.veterc-s quidem non folum ex annis, fed eti-am ex habitu corporis in rna- feuhs arftimari volebant.noffra autem ccnttitatione promulgata,pubertatcm in mafeulis decimum quar- tumannu complecum lllico initiurn acciperedifpo- fu!mu«:antiqunatis normam in foermnis bene poffta in fuo ordine rc)inquemcs > vt poft duodecim annos .eompletos viripotentes efie credantur. h«c ill^ tit. quibus mod. ius pat. in princ.Sic md.vh.C. q-uand» tut.effe deffn.L5.-ff.de teftam.Li .ff.de va!g.& pup.jj, i-lnftit.denupt-MacrJibr.in fomnium 5 -c.^ Poff an¬ nos bisfeptem ipfareta.s neceffitatepubefeit: tune e- nim mo.ueri incipit vis generatiOniRin mafeulis & purgatiofccminarum.TertuII. lib.de virginibus veL Temp,us, inotut, etiam Etknici obferuant, vt ex lege naturx iura fua^tatib.reddat nam fceminas quidem a duodecim annipjcnafatlum vero a duobus amplius ad negotia mittupt,pubertatem in annis,non in fpo^ falibus aut nuptiis decernentes.Kot.Prat.vide Vuit. lnftit.de nuptiis.in princ nu.5. Pvbhtatlm ingrcfli (un t, qui prosime prartexta> ti JEtatcm acccdunt,leg.3 jT'ffn,Digeft.de lib. exhib, Prač.. n6-j P ANTE V. f vbesCbs. B,#dolefcere,eft lanugmememittere.ae pubertatis vel adolefcentis attingere attatem-.a pu- bco,pubui.Vlpia,in l.j.tf.lbidem lul.lf. de Carb.ed. Old.Prat. r v b L i c A ea fola prsprie dicuntur qus funt popu¬ li Rom.l.iJ.tf.de verb.ligniti. Hinc publicum ius id definitur etTe,quod ad ftatum rei Romance fpsdat l.i.tf.i.tfde iuft.& iur.Nec vero Reip. caufa abefie eos intelligitnus,qui pro cinitate iegatione fungun turl.16.tf.icem inquitPracor.tf.exquib.cauf.maio. 10 Ciuitates enim loco priuatortim habentur.Publici- que appellacio in compluribus caulis adpopulum Rom.refpicit i.id.tEde vc-rb.tignif. Hinc publicani dicuntur populi Romani,qui coloni priuatis mmi- rum,qai puhlica,id eft,populi Romani vedigalia conducunt,qu£ etiaabfolute puhlica vocantur,leg. i.tf.i.tf.de publ.Cic.de prouinc.confularjb. An qui frui puhlico r.on potuit, hic legitur ipfa lege cen- foria ? Idem epift.i.ad OJcr.Publicis male redem- ^ ptis.Quint.declam.540. Ego non ea voluntate feci, vc hic liber eftet.fed vt puhlica non folueret. Idem declamat.j4i. Anteomnia nulla lege comprehen- fum eft,vt alienam rcm non profiten liceret , alio- quin publicumeuerfum eft.Tacit.libr.13.Ed.ixit, vt leges cuiufque puhlice occnlts ad id profcriberen- tur.Sueton. ir, Calig, c40.de vedigalib.a Caligula inftitutis agens,addit!imque,ait, ad caput legis, vt tenerentur puhlico Sc qui meretricium feciifent.ita publicum quadragefimce,apud eundem acccpio in Vefp.c.i.& publicorum condudiones in 1 .33. f£ pro foc.Hor.i.Ep.Parshominum geftit. conducere pu- blica. Britf Prat. P vb L 1 ca abolitio eft.qu 3 o puhlice lit ac puhlice in- duigeturex SCto,I.8.1.ii.l.i7.fKadTurpill. Sc apud Paul.iib.5.fent.tit.i7.BritT.& Prat. p VBLicAaccufatio , qu£omnibuspatet.tf.confe- quens.lnft.de fufped.tut.Old. p vBl 1 C A a&io.adio qua cuiuis experirl licet ; ad ijuam exercendam cuiuis aditus patet. Vlpian. leg. i.j. 4-fF.de fufped.tut. Confequens eft, vtvideamus qui poftint fufpečlos poftulare.& fciendum eft,qua- ii puhlicam efte hanc adionem, hoc eft , omnibus patere.Ergo vt publicus locus dicicur,ad quem cui¬ uis licet accedereitic adio fulpedi,eft tanquam pu- blicae illat adiones,fiue iudicia,quorum aditus vni- cuique patet, Hinc popularis adto,puhlica nomi- natur in leg. jo-tf.j. tf.de iureiur. In popularibusa- dionibus,inquit Paul.iuliurandum exadum ita de- mum aduerfus alios prodcrit, li bona flde exačtu fuerit.nam etfi quis egerit , ita demum confueuit puhlicam adionem,ti non per collulionem adum Jo fit.Hot.Prat. p VB ti c A bona , anali popuiica dida efte docet Alc.in l.bona ciuitatis.rf.de verb.fign.Spieg. p v B l 1 c A conuentio eft,qut£ lic per principem , aut quotiens inter fe duceš belli pacifcuntur i.5. ft. de pad.Sritf.fc Prat. ? vb l 1 c A etiftodia coerceri,vide 1 .fuccurritur. ft. ex quib.cauf.mator.in integr.reftit. p v Bl i C A fide fequuntur,qui apud argcntarios pc- cuniam depofueruntIeg.7.tf .quopies.Dig. dcpofiti, 60 quorum otttcium publtcum eft l.ic.tf.t.tfde eden- do.Prat. P v 3 t-iC A fide venire,id eft,talno condudu, vt vul- garis habet locutio. Violarefidem puhlicam, eft contra illam aliquid committere , das Geleidtnicht balten. Spicg. p v B LI C A iudicia qtts dicuntur & ct;r, tradtt lulttn. Inft.de publ.iud.Sc fup-Oe populanbus iudiciisre- Iatum elttvbi vide Public. _ , . 70 mncotvM iudicioru ha: lunt leges,lulia mate- U6E ftatisjlulia de adulterlis, Corneliade ficatiis & ve neficit,Pepeta de parricidiis,lulia peculatus’ Cm, aelia de teftamentis, lulia de vi puhlica, l u li a a c ; prtuata,lulia ambitus,lulia repetudaru,lulia dean nosa,lulia de refiduis,Flauia de pl.igiariis.L, J,).' pub.iud.Inft.eo t.Queftiones autepublicas di-falfo ficarits & parricidiis Cornelius Syl!a di&ator con' ftitoit l.t.tf.deinde Cornelius.fF.de orig.iur. Anua E.Pifo Tnbunus plebis de pecuniis reDetfidis „ e pecuniis repetudis q u$ . itionem conftituerat,vt Ctc.in Bruto feribit. De in- iuriis yero quemadmodum vitiofe in omnibus co . dici'ous(Florentinos excipio)fctiptumeft,q 0I |' ( puhlica abeodem non eft conftitura. Aftio enim;* lege Cornelia de iniuriis priuata eft , non puhlici iudicij.leg.4i.tf.t.ff,de procuratot-lcg,'vitim. C.jt iniur.Natum fuiflehunc errorem, qnilibrosomnet antchac oceupauit ex eorum imperitia puto, qui a . pud Vlp. cam adionem pro puhlica vtilitate eitf ceri legerant;quafi vero non & priuata iudicia«,, puhlica vtilitate exerceantur, cum &fuumiuscui. que tribui & qualiacunque nocentiirm peccaufu- niri reipublicce interfit.Raptus porro crimenpikli. cum effe dicitur in l.pen. C.de noxalib.quoniamad leg.Iuliamde vi pertinet.l5.tf. vlt.ad l. luliatrtd; vi puhlica. Publici autem iudicij caufam klel, crimen dicitur in 1.7.ff.de public.iudic.qtiodpubli. ci iudicij eft.Britf.& Prat.Publica &extraordinalu iudicia criminalia quomodo diftent a popularibts & priuatis pesnalibus iudiciis cxplicare non eft ia faejii.An vero,quod licec in rei perfecutioneillaii fola vindida conftituta luntrminime. Nam Je pij. puiares ad vindidam pettinenr,& expriuatisiniu- riarum adio. An quia horitm potna eft pecuniiiit illorum capitalis,vel corporalis?ne hoc quideo.Ni & puhlica qof dam iudicia pecuniariampenamli. bent,veluti ambitus,& dc piagio. An quiaharpn- uatam caufl"am,(iue vindidam continenr, illtpr bltcam?& boe quoque tninus.Nam &popularespe- blicani caufam continent & publicumiudiciumin- iuriaruin ad pi iuatam caufam pertinet. Quare.fri- uato iudicio ei facile praiudicatur , & in eoiulii- randum differtur,quod in aliisnon permitiitur,& extraordinaria pubiicam vindidam nonperfeqoi. tur,quia ncc quilibet ex popu!o,eis experietur.Aa igitur quia in ptiblicis cxtraordin.ariisiudiciisloc ge alius eft reorum habitus,alia iudiciorumform, alij iudices,& iudices non arbitri,& grauiorestlap tiationes,& acculatoris in crimcn fubfcriptio- Hs pbcet fatis.Porro puhlica iudicia legitima&ordi- naria funt,legem,p02i'.atn,formulam habet cen*, vel uti maiefratis,prodiiiorris,repctund3rniti,pefli- latU5,ambitus,adulterij,ftupri,homiciclij,ventSciji parricrdij,fraudatE annonx,rcliduorutn,vis,caliii' ni£,vfurpat 3 : ingenuitatis,plagij, falti, iniuriarust, prteuaricationis.Extraordinaria legemquidemb bent,ficut & omnia qualiacunque iudicia,fpecial; pcenam & formulam , ordinemve certumnonb' bentjveluti concetfionis.ab igeatus,{Lellionatus ,ef- fra duf e, expilationis,termini moti,prauaricatios» &alia innumera. Hodie publicorum quoque iudi- ciorum nuli v tunt formula. Sublatis formulis,nt3Q- ii t Iegum penna aliquandiu,fed poftea conftitutio- nibus pesna in incerto & in arbitrio iudicaotiua effe cpfnquftas ex fponfaiibus proueniens, robur trabens ab Eccleftaj inftitutione.Non enim honeftum eft , vt quis ducac eam , quam confanguineus defponfauerat , cap. ad audientiam.& c.fponfam.extra de fponfa. Pra- teius. ' P v B L1 c A E mulieres y hoc eft^mnibus^communes. c^ inter opera charitatis.extra de fponf.Spieg. p v B l 1 C AE perfonse modo magiftratus iT. pen.Inft. de Attiliano.tutore.& ofticiales, modo tabellarios ftgnificant.leg.30. Cod.de epik^ cler.^. cum aute. lnft.de adopt.Quo olim munere funčtos feruos pu- blicos conftat,cx leg.i8.fF.de adopt.& 1 .vic.de deeu- rionib.lib.io.C.BrilF.Hi vero publica perfona di- cebantur,quod eorum ndes publice fpe&ata efTet. non enim in album tabcllionutn redigebantur, nift quorum fides publice fpcčlata eftet. Velddeoferui publici diccbantur,quod omnibns feruire teneren- tur.Aldobrand.iT.cum autem.Inft.de adopt. p vb lic ae tjuaftiones,publica item crimin-a ,funr^ de quibus publicum iudicium eft con ft it ut um. leg. 32.iT.lulianus.fF.de arbitr.!cg.2.iT..deinde Cornel.ffl de orig.iur.Nec enim pablica iudicia idcirco difta funt^uod^vt luftinian.traditjeorum exfccutio cui- uis ex populo,qui modo idoneus fit ac^ufator , de- tur. Hac enjm ratione popularia iudicia publica eftent,quod eft inconfequens : fed quod ex legibus pubiicorum iudiciorum veniant atque defcendant, l.i.ffde publ.iud.Verum eft tamen , & id ex eode-m Vlpiano luftinianus hauftt,publico iudicio cuilibet ex populo experiri licere^iift ft cuilege aliqua pu¬ blico iudicio accufandi non eft poteftas.L. 45, iT.fe- natus.ff.de ritunupt.Brift' prat. j vBUiC A a turba: dicuntur,non quod publica autc- ritate fiant/ed quod omnibus pateant, Autb.vt 107 dic.ftne quoque fufFrag.iT. fugiunr.prar. 1 Pvblicam quoquc habere caufam offfcium & nifterium argentariorutraditur in Lio-ibi. fE.de e^d> liji P ANTE V, Ec puhlicam fidčftk Tecutos eos,qui apfcdeos pecu- nias depofuerunt.leg.7.sr.quotiens.f£depofiti.Bnff. Prač. P vblicani vocantur jfto/^osm.Ieg^.Digeft.ad leg«, Rhod. Item publicanus qui lacum vel ftagnum conduxit.leg,prima > ir.pubIieano.Digeft.vc in /la¬ mi. public. PVBlicakvS apopulofeu publico di&us eft, quia id. condu&um hab?r,qi:od populi eft,flue quod pu- blicum eft,feg.i.^r.l.quscunque u.in fin.leg. feq. Digeft.de pubbc.& ve&igal. vide Geedd^usn ad 1 . enm qai 15.11.3. de verbor. fignific. Dicitur autem pubiicanus,qui pubiica ve&igalia condu&ahabet, leg.quants in fir..Digeft.dc pubiič.Eum,qui veri¬ ga! popul.Rom.condudum habet, publicanum ap- pellamus. Nam pubiica appeliatio in compluribtis caufis ad pop.Rom.refpicit. leg.eum. ff.de verbor. f1gn.C0nnan.libr.4 cap. ifJ.n.i. Publicanus autem eft,qui publico fruirur(nam inde nomen habet)flue fifco veftigai pendat,fiue etiam tributum cofequa~ tur,& omnis,qui quid a fifco conducit, rečic appel- larur publicanus Li.fF.de public. & ve&ig, & com- ttiilf.Csterum publicani,qui & ve&igaliarij & telo- n se dicimtur,proprie ij funr,qui vedigalia Pop.Ro. aut principis veluti portoria conduda habenc,non tributa ieg.12.jT. vitim. Digcft.de publ. Scvedig-L cum qui.f£de verb.fign.qua de caufa Caefar , dum vuic leuare Adam publicanis apud Dione 4i.quod redigebatur ex vedigalibus,in tribun collationem transformac.Verum ijetiamqui lalinas,cotorias, picariasjcrers fodinas metalla conduda habent, & qui ciuitatibus debita porroria conduxerunt, 'pu- blicanorum Ioco funt.leg.13. Digefr.de pub. & ved. Sc fi quis quandoque tributa vel ftipendia condu- cac.leg.t.^.i.eod Liu.39. vedigalia fummis preciis vitro tributa infimis locauerunt.quas locaciones fe- natus precibus & lacrymis publicanorum vidus in- duci iuflit.Cifiac,obfer.lib.7.c.4.Adde Brechsum!. eum qui.de verb.& rer.fign. pvBlicare bona idem quod confifcare. Martian. 4 ° in leg,3.in fin.de bon eor.qui ant. An non prius bo¬ na in fifcum cogenda fintjquam fi de crimine fueric probatorman vero omnimodo pubicanda fine ?fed D.Pius refcripfit:fi parati fint heredes defenfiones fufcipere,non effe bona publicanda.Prar. * vb li c ar e verbum, ad plura vfurpari , demon- ftrant lex.fi fundus quem.Digeft.loc.lex nuili.Cod. de epife. & cleric. lex publicani.leg. omnium.ffde teft.Spieg. F vbuca r b eft proferibere. eft etiam proclamare, euulgare L41.ff.ad legem Aquil. Briff. Quod enim a prcecene proclamatur , id rede publicari etiam dicitur. Res qus ad serarium deferebantur 3 fi- mui atque edidi? eftent publicatse , apiid serarium interdum auerfione,plerunque fediope diftraheba- tur.Quod quarat!° n e accipiendutn fic, alio loco demontiratum eft.Tertuli.Publicariis, inquit 3 bo- num ribi eft: qui enim non publicatur in homini- bus^publicatur in Deo.Et Sueton.in Claud. Liber- 60 tinos,qui fe pro equitibus Romanis agcrent,publi- cauit.Eoque etiam pertinet illud Lampridij in A- iex.Mulieres infames,quarum infinitum numerum deprcehenderat, publicari iuftit, exoletis omnibus deportatis.Reuard.varior.lib^.c.tS. PVBLICARIA bonajob fcelus conftfcata:& Publica- rij, qui ob facinussaliquod in serarium deferuntur. Prat. Pvblicari dicitur quod publieum ftt,quodque in Efcum & asrarium cogitur l-23.ir.fi fundus ff.de fer- uit.ruft.Ieg. 27. Dig.de adult.& aliis infimtis locis. 7 ® JBri if. liji P v B L! C A B tabernse dicuntut qus b foi„ pubu funt, licet earam vfas ad priuatos pertineat 1 >>ff de contrab.cmpt. r ” ' p vb LI e a vtilitas, qas circa tribtitorum ptsl}a t ; 0 nes Sc naturas verfatur, appellatur.leg.i, Godit de" primip. P VHICE varieaccipitur : interdum eft in polli co Ioco,veluti apudaifta.vel in atde faera pubiica,l £ o SS.fF.mandat.coniunfta leg-7.in fin.flF.qui fatifd.cSl 1° gan. lcg-7.ff.de minorib.leg.4.ff.deftatu libtr.Briff Interdumpublice eft publico nomine , & publicj 3utho|icate.leg.4.iT .in eum.ff.de admin.tut.1.24,f dc captiu.leg.m.J.i.fF.diuer.reg, leg.u.ff, defiitji com.liber.leg.ij.^.fi publicus.fKde dajn,infc&P| t . ne in lcg.6,5,fa^a;,fEde rer.diuif.publice eft,ptij. sipali vel pontificaSi auftoritate.leg.vltim.DigeS, vt in polt.leg.AIias publicein commune ligniht veluti cum dicimus,^ublice interefle. Briffon.Pn, teius. ao In p vb L 1 c v m deduci intelliguntur fugitiuiferaf. qui magiftratibus tnunicipalibus vel publicismi- nifteriis traduntur.lega.IT.pendeg. t. ff. de feni, Ec lic qiioque in publico feruaridicunmt qui fubpublica cuftodia a(Teruantut.l.48df,devet! bor.fign.l.p. Digeft.ex quib,cauf. maior.veletia qui imcarcere funt.Nam & Plaut.pubijdtuseici- pi.pro.carcere excipi in Amphitrpon. dixit imiu. tioneGr*ci fermonis,quo th.uU carcer appeliatnt BritT. Prat. ;o p vb lic e fieri dicitur,quodautoritateiudicisfitJ, J.Dig. vt in pcffeif.leg. quodque memorispollitc commendatur , dasmenmglichenverk^ndi^tnriit zjivvijftn , Ic-J.pritna.n.ied fcimus.Codic.dtlp tin.lib.roil. fvtuca fieri dicitur Alciato, quod corsm popsli fitepalam vero quod coram pluribus. P vb 1.1 cb intereile.videkg.i. Cod.de malefi,tat- them. P V B 1.1 c 1 an a ačiio diifta ab auftore iuo , nerape Publicio Prstore,qui prsetor fuit vrbajuu camM, Iunio,vt Cicer.fcribit in Cluentiana. HuiusaSio- nis introducenda. hiefuit modusacratio.Pablitiai Pr^tor cum animaduerteret eo cafu,quobonifidei pofleflor ante impleram vfucapionem poffrilinia amiftftet,iure ciuili adtionem nullaro effe proditi, neque tamen $quum effe,vt is.qui bona fide pot diftetjfine cauftafofleffione fua escideret,nectfr rium efle dušit , idquodinhac parce iurideeflie, fupplere,& ad exempium rei vindicationis adiiet. tus poflefiorem non dominnm aftionemiiimiidi. ri ei,qui reuera dominus nondum eft, domino! ti. men cfle tingitur.Dn.Vtift.incomment.adpedS iftte. 3 .n. 7 -Inft.de ačt. pvbuci an a ačlio eft ačiio in rem , vtilis dot prattoria vindicario, quiamiifa poffeflione dittit ei qui a non domino rem traditam ex iufta citfi acquirendi dominij bona fide accepit,nec dum vir cepit. Et in hoc confertur cum rei vindicatieffi quod ftcut rei vindicatio contra quemctra(]ne Ji- turpoiTeffbrem,iia Publiciana conrra quemcunqK detinentem daturtEt ficut rei vindicatio duohab« extrema,ftue reqniftta,dominium ex parte gentitj & pofteffionem ex parte tei.l.oificium.j. leg inrem 2 j.ft'.de rei vindicat. Ita Publiciana in rem afio di ob us potiffimum extremis continetunpoffetSon! nimirum ex parte rei, &doniinio , tametfifiSoex parte agentis. Veroni in illis ipfis ertremismaxii»J interrei vindicationetn & Publicianam in rem f čbionem reperitur dtiferentiv^Primum enimctita ret' vindicatio nalli competat praeterquamdomino, Publiciana ei , qui reuera dominus eft nungoam 1 daut. « 7 J P A N TE V datuf.SecuniJo rei vindieatio datur atJuerfus quem eumjue pofMorem vel detentatorem rei, (iue titu¬ lam ishabeat,fiue nonhabeat.modc nonhabeat ab ipfo a&ore : Publieiana autem datur aduerfus quencunque titulam habentem.VuIt.d.loc.nu. 8.<>. 10.1r.1j.14. fvBrrei AKAM adionem in bis, qu3 vfucapi noft polTunt,Iocum non habere,refponditVlpia.in l.iiue autem-.p.J.hic aaio.ftdePubiic.in rem aftio.quod “74 locum } quem ouifaue oeeuparit:f!c in vrbe,m8ndo~- ve communr , nonrduerfatur ius, quo minus*'fuum quidque cuiufqtie iit 5 Connait.Ubro $.capitul,z* ka¬ mer^. JPvblicvm etiam Adrianus appellat quicquid c(£ principis, non alicuius priuati domini vnius, plu- riumve,vt-publication:em.bonoiumappeUamus qu£ £lco cedit, & pablicare Sc conOfcare pra ecdem y- furpamus.Connan.li.^.c.^n.z« quomodaaccipiendum fft, pluribus exponunr Go- iCr. y-vB ticvM communium nomine ampfc&itur Mai 5 - 1 mex.adjT.red iftse quidem.?.n.io.& iz. & VriiiluS l bidem ntu67.Inftit,de aff. P VB l r c j ana ačtio norTtantum de re corporali, fed etiam de incorporaii datur,l*fi ego.n*£.fi de v- /ufručlii.Digeft.de Pubiic.in rem a«ff. Vuit. d.loco* n.24: fvBii c 1 a#a affio in hocconfertur cum a&ione quafi Publieiana: quod vtraque,nimirum tam raquamquafi.Publieiana,agit de reamifFaifed illa depoffeflione amiffa,hsec de amiffo do mini o: illa a- gitbonsiicfei pofteflor^ui dominus mmqaamfuit, haenon alius,nifi qui dominus rei amiffa: fuit:llle agftpro vfucapionis fua» confirmatione : hic pro v- /ucapionis aduerfsri; refeiffione: in illa agiturde vfucapionea&oris alfirmata* in hac devfucapione rei nega ta. Quare licut in illa ačfcor rem i fe vfuca- ptam dicit,ita in hac ačbor rem a reo vfucaptam cf- fenegat : Et tamen vtrobique tamhoc quam illud ilngitur.In publieiana enim res a bonasiidei poftef- fore reuera yfucapta nondum fuerat,quoniam alias 3® dire&ac!uilis s vt IoquiturVIpian inl.i.ff.de public, iurenradio.daretur a&io, inepuafi publieiana vfu¬ capta fuerat,ex caufa tamen fingitur vfucaptam no fiiifle.Nifi enim fingcretur,pr£etor nullam darec a- dionem. Et hiflc apparet prcetorem in publieiana achone fupplere id qtiod iuri ciuili deerat e 6c vfu- capionem conftituere,qQ3; reuera non eratdri quaff publieiana vero emendare id quod iure ciuili erat con(litutum,td eft,vfucapionem compietam refein- quia vtriufque vfus communis eftomniu g.en- tium:fed communium proprietas riullius eff T-fitaus^ accipientisr.publicorum autem proprietas^eib aue v- niuerfftatisjautflngulofum, Sicque inteiligendum,! quod dicit Pom. Anflo aitc Sicut id quod inmarf aediiicatum eft fleret priiiatumuta auod a marr oc- Oupatum fft,fieri publicumdd eft^commurie^ inquit’ Accurflus, vt fit fcilicet pubiicumvfu: prcprierati^ autem nullius. Appellatur autem commune quia: nemo hominum efi qui non (it quodammodoeiut domin.uSjVt fi primus accipiac-, nancilcatut propjriui eius dominrum,quafi non in alicttajfed in fua vene-- rit. Communia igitur funt omnium rnortaliumj-dž: tamen nullius propria funr« vfus vero. non dreieutf communis,fed pablicus,quia neque marijnequeiar- tore eius,auc aere aut aqua profluen-tevterrs fe propria,fed vt publicamec vt habens aUcjuap&fr- tem dominij in eis 9 fed vt quiuis cx: hominum rrci“- merojitavt neminem queas arcere i comffiumsais iftius vfus.fcd quod tu facis,poteft 2c quilibet faeov te,# quidem iurefuo, non alia ratione qvam quiis homo. Vide Connanumiate de his difremem. ta li.j.c.z.n.j. vati cvM,quod non eff priuatum aiicuius,fed peiv* pulo commune.Hoc aute.mplurifariam dieiBainold indicat in l.i.ff.de public.iudic.Quo vero* comrKii- ni diftet, Ferrar.docet.jST-i.lnffit.de rer.diuif^Aksa-* tus tradit, publieum proprie in iure rsoffm aeeipf^ quod ad populum Romanum pertinet. l.bona dui- tatis.de verb.fign. quse enim ali is gentibus publico funt,pro priuatis habentur-Spieg. Vide etiam Bre~ chseum in l.eum qui.fub tit.de verb.& rer.figm vbii non pauca de hac dičlione notata inuenies* p vb l 1 c V ht certame«, Vlp.in 1 . qua a&ione. jT.ii irt collučiatione ad leg. Aquih interpretatur, quod ffe gloriae caufa & virtutis.Spieg. 50 p v b j. i <3 v m confilitim,pro Senatu apud Ciccronedt ponitur. Pvbijcvm crimen Impp.in I.4. Čoa. de h^red. id interpretantur , quod ad omnium pertinet iniu- rianiv Ac primum quidem, inqufunr, hsreffm vo- lumus effe publicurts crimen : quia quod in reiigio- nem diuinam tommitticur^in omnium fertur iniu^ nam. Vide,iudicium publieum. Hotomann. Pra- teius. # P vB l 1 C v m inffrumentum y varie dici conftate^ Specui.tit.de inftrum.edit.lT.?« P er tot.. Spieg. PvbliCVm ius,inquit VIpia.in Li.de iuft.& iur.eft 9 quod in faeris, facerdotibus & magiffratibus confi- ftit.Sed in hac parte folum verbum Det fpečtare o- portet,non autem prsecepca,velautofitates gentiu, auc popuib Protnde Dn.OIdend. re inquit,tafcemiri, quam mafcul-um, fiue ingenuos, fiue libertinosis* pudicos facer.e attentauerit, iniur.iarum tenebuun fed &fi ferui pudicitia atcentata fuerit, iniuriaraE aftio locum habet.Spieg. v d 1 c 1 T 1 A e pr^mium eft donatio-viri in vic- rem,ait Gothofred.ad L24.C0d.de donat.im.Yir. S vxor. 1 v d o R,ab Ariftotele definitur dolor,feupeKurk« tio animi,de iis qu$ dedecus videntur inferre. £t omnia refpicit tempora,pr$fens,prseteritum,futt!' : rum,pofiibile. Necfolum pudor eft de ipfo dedeco* re,fed de periculo etiam ne admittastslequid,vn- de adiitTe turpitudinis periculu videare. Sane vetuftatisantiqux,longe pulcherrimus,exI.fed fi hac.ff.de in ius voc.coliigitur: quoniagna antiquc- rum integritas relucet; qui cum venderentancilias -virgines,cauere folebant, v* falu«s iit cispudor,ne proili* 2 j 77 P ANTE V. proftituantur. Et lune emerfit pa&um Immiffioms fnanus, quod poteft venditor manus iniicere, & ii- bertamproftitutam abducere.l.pen.C.fi mancip.ita ven,ne proftic^PorroDonatus ait,pudorem effe ma- lefa&i:verecundiam r re&i&honefti. Vlpian.in L qu£Gmnia.ffde procur.eleganterrefpondit:Feren- dusetfpudoremfuum purgans.Homer. Iliad.o.pu- dorem ingens addere calcar ad forciter agendum indicat.Adr Chiliad.Eraf. Spieg. PVDGR-proexiftimatione,dignitate, Sc, vt vulgo Ig- io qui«iur,reputatione in L20.tf.de his qui not.infam. I.25-1Edeprocur.leg.i. jf. item auc per femetipfum,. iunftis viciais jf .& leg. Sy§, generaliter. tf, de in- iur. Verecundiam etiam dix.it Papinian-.in leg.15. ff.de condit.& demonft. Sic pudor oneratur. leg.ob hse verba.ffde bis qui notat.infam. Ec centra pu- doriparcitur.leg. paterfam. 2,8. tf. de reb^ambuitid* poflid. BrifT. pvella pada. Vide Padapueila. Pv e lla promuliere, quse iam duobus nupferat, & 10 tertionuptura erat,in Lvxorem.4i.§.teftamenio. tf. deieg.j.nimirum quia in poteftate patris tamdiu e- rar,pod vero fuiiuris fada fuerac. Prat. P ver in lq 6 .dJdatu liber, im p n berem fiiium figni- ficat. Prat. PVBRi vocabuiam Latini a. Gra?co formaue- runt, quo fignificant domeflicos feruos, pradc-rtim tabellarios.credo quod non nili pueris & in iuueni- listate conftkutis qui pedibus valerent , vti pote- rantadeaui reim. Idto apud Ciceronem fepiflime 3 ° bgitur : Pueritui mihi a te Hteras reddiderunt. Qnandoqiiidem etiam pro iiberis vfurpanr poet^e, Horat. Puerofque Leda?, id eft, Caftorem & poIKn cera, & pueros pro filiis dixit Grstca confuetudine, vt notat Porphyrius.Ec Terentius in Andna j p ue- rum autem neiefeilcac raihi efte ab lila cautio eft. Autdiuinat (inquit ibi Donatus) aut puerum pro quotibret etiam fexu fobolem,hoc eft,feetum pofait. vtGrsci puerum & Homerus : tb ^Vk.Vnde paulusinl.204.ff.de verbo,figni&eat. 4 ^ Pueriappellatio tres fignificationes habet; Vnam, cum omnes feruos pueros appellamus. Akeram, cum puerum comrano nomine puella? dicimus. Ternam , cum artacem puerilem demonftramus. Connan.ii.io.rr.t.n.i.&c. Vide etiam Brech. in leg. pueriappelUtio.ff.de verbor. d rer. fignincationi- bus. p V£R 1 appellatione etiam puella fignifrcatu^non i- nmatiene modo Grotci 1'errbonis, led & quod ma- lcu_* ,-!o iexu fomininum aliatf quoque femper com- 5 ° prekenditur.l,i6r.in ri.tf.de verb.ohlig. Argumentu ttia buiu-s fignificationis illud adfert paulus, quod arecenacs ex partu foeminas puerperas Latini vo- caht.Terent.Andria. Non imperafti coram c]uid o- pusedet fačlo puerpera:.Vbi vide Donatuni.Senec. li.de beneSc.c 35.Sed seger Slius, fed vxor puerpera tenet.Sucton.in Calig.c.8.Qualifcunque partus,ait, fine fexus diferimine puerperium vocatur, quod andoui eciam puellas pueras Scut & pueros puei los liditarenc.Iuuenal.Sai-yra'«j, 60 Sed iacet aurato vix vlij puerpera lecio, Aufon.in Eidyiliis. Hincilludrfuod legitimos Lučina Ubores l°rauemt y g auidos fentit fubreptre nixm *Ante expcblaturn feSlina puerpera votum. Geliius quoque lib.12.c.1.puerpera ait dici.aus re- censenixa cft. Prifcian.quoque li.6. P uer pueri,cu- lusfcernininum dicebant antiquitfmi:vnde & puer-. pera dicicur, qu2e puerum vel pueram parit, id eft, 70 puella,quod eft diminitiuum puerse.lta puerperam 227S accipe in l.i^jr.pufrperam.fttde aiil.cdia. BtiiTi Pveri regij apud Macedonas vocabantur Principum liberi.ad minifterium elefti Regis.Liuius. pveri prsroris edi^člo p o ft ul ar e proliibenrur, l.i. jT. pueritiam.if.de poftul.vbi puer.ex materia fubiefia cenfebitur , qui decem & feptem annos nondum compieuit. prat. p v br o vel puellas fialimenta legat« fint ad puber- tatem fcilicet plenam ali debelit, 1. Mela.if.de alim, legat, p ubertas autem plena qqs iit.vide fupra pu. bertas plena. prat. B v E r v m caftrare. VlpianusJEt fi puerum,ait,qui» caftraucrit. & preciofiorem fecerit: Viuianus feri- bitjceifare Aquiliam. P v E R i s legatis, puellte etiam debentur. Id non te- que in puellis dicenduiu eft, autor Modeftinus de leg.j.Spieg. Overiti a , qu'^-&pupi'llaris setas dicitur, pars eil infantiaf.hacc certum onem habet in annum fepti- mum quo piene abfoluitur integritas Ioquendi.Al-* tera pueritise pars finem habet in annum 14. in ma- re,& 12.in fcemina.Cuiac.ad 1.2.in prine.tf.de excu/l PVEritiam Vlpian. vocat minorem annis decem & reptem.Qi.iam sstatem ad procedendum in puhli¬ cam moderatara nuncupat,Li.tfde poftut. Prat. P v E R p E r 4 e func,qua 2 in annis puerilibus pariunt. c. puberes.de defponf.impub.Ioan. Belion. Etymol. Gell.lr.i2.e,r. puerperam ait dici, qu^ recens enixa eft.Vnde plaut»in Amphic.Omnis erit qus peperic puerpera. PvfiRpfiRAE appellatio etiam ad eam refenu?,qu^ puellam enixa eft : etiamfi a puero puerpera diVlpian.ad modfi pultis fadta.Pulte au.tej.n 5 pane, logo tepere vixifte RornanoSjmanifeftu.quonia inde & pulmetaria ho- dieq; dicuntur.autor Plinius c.?.lib.iS.Spieg. A d de Eorcat.in fuo penu iurisciuilis c.23.0^ Prat. p v l s ar e interno eft Izdere,violare, concumeliis ac damnis adficere,in L2.jT.plane.tf vbi quisagcr.Bntf. p vLsa R e & verberareOfihus fic diftinguitjvt hoc fit cum doiore c^derc,illud vero fine dolore, 1,5-jT. x.tf C c c c z P ' A -n T E v. 1V}9 de imur. Quod eum dixerrt in hae leg? Jurecenfu!« tus ,eXfomc AJciatus, Hoc tamen nontrec:..cnter ©bferuatur.Cicero Verrin. 7. Videtis.penderea!ios ex arbor£,pulfari autem alios ae verberari.Et in ea- dem: Sex tičtores nrcutnfiitunt valentiilimi, & a d .pulfandos-verberandefsjuehominescsercitaciffimi, ltaque videndumnehaic verior fit differt ntia Val¬ iš, vt verberare proprie fit,cum vetbere,aut ftagd- lo csdexe:PiHfare supr graui $veheniemi ifiu. vt hoc gensraliusiit, S ad quoduis teli genus perti-40 ne.irjfiue gladiis, fine lapidibus quis vfius elfe dice- tut j fiue fcipionibus Sibacuiis, fiueeuafli pugnis. Prat. 9 T L s A R1 pro conueniri,in iudicium vocari.VIpian. l.n jF.ic.ftdtr inrer.in iur. Qui in.terrogatusrefp,0- derit ,-fic tenerur quafi ex contraflu obligatus.,,pr0 quo pulfsbitur.Cicero Verr. 5. Pro decuma cij pul- fatusa Vencrio effet dedit H-S.fexdecim millu.Sic la.jf.item fi.fF.de iudic.Aut erit in poteftate cuiuf- que pulfando eos.fubiicereipfos iurildiSiom,diim so fe vindicant.Hincaiifolutionem puifari inl.vnica. nSo C. de probib.pec,fequeft,qus in C.Theo.dicuur fo- lutioni fuccumbere. Prat. a>¥ 1 Sjir 1 o pudoris.Paul.Ii.-p.fentent.tir.?. j?itBuhc vm &pulufraticain conftit. Thea, & Vakntio.quat.apud Trontinutn..extat,honorarju, quod quafitpro labore S puluere agrimenforibas datur-Quonomineetiarn a prsfidibus fingulas pro- piijciat cinitates ebenntibus proiHnciaksexigeban- tur,fed abolitnrn eft Nou. Leonis & Maioriani de -ja curialib.de qua intellexit eafriod.li.j;a.v3r. da air, Puiueraticaqu.oque iudicis ftindirus ampurantes, rrinm tancum etiam dierum prsfulibus annonas preberi,fecundum vetera inftituta decernimus. Sic pulueratici nomine bini folidi dantur feruis, qui fe milina! pfferunt,in leg.tž.Cod.Th. de tpronibus. Prat. »v N CT A:quot puri&a notari;,tor mes>riim funt di¬ mna temporum.Hieronym. epift.j. 'jtNcti folatiumUaudabiie.G.de aduoc. diu.dud. , 0 quid fit vari« quatriuir a.ICtis.Alij enim puAacon- lequi folatia , alij punftos confequi folatia habent: alij,& ij quidemfrequenuores,&(yt arbitratur Cu- ia.)veriores jpun&ifolatium.Vult igiturimp.patro- nos, qui fiicl taufas defendunt in foro pref. preto- rio, Caknd. lanuariis inter comites-oonfiftorianos de manu fua pun&i confequi folatium.Bafilicafvt i- desa Cuiac.ipobf.i.refm)confequi » paftum.An i- gitut potius pačti folatium, id eft , vt ait l.iubemus prp tetnpore,& l.petitiones.C-eo.tit.'tjuod tommu- ni conlenfti, fiue communiplacito .& conuentione * .tonuscbllegijaduocatorum patronisfifciconftitu- tum e Ji n ut fi mauis,padla folatia. Prat, ' ?txC'tO'S v;a in diftinguendis fenfibus vtilitas & neceffitas,quidve erroris ob male punflatam fcien- tiam,in kob ss-.C-de prsd.min.euenetat, ab Aleji, difpumi. 4 .e. 5 .'m d ic.in:r. ■Insct v ;.i t cinporisfid tft/paciubreuiffimu, Cice- ro PbHippic. Attende.paulifper, cogirationemque fobrij hominisad temporis punftum fufcipe. Apud M.nhematcos enim punčlum indiuifibilis qujdam pars eftiines, ob incomprehenfibUem fui breuita. temmecrpfum parsali.qu 3 ,fed tantummodo-fignum protraaum,vt Euclid.fcribitilinearoconficiens.&c. Grammaticum pundlum, quandoque efteioco co- puia-.oftltulit Batt.in l.euro duobus.Jf. fi coeonda, ffprefocio. Alciat.li- 4 .de verb fign.indicat prouer- bialem-apud lurecof. verfum , Ob folum p unči um c .ruit Rob«tus Afello. Ortum ex hiftoria,quam, vt idem refert vAlJierifus in bac diftione reccnfet. . & Quam uis ilia defideraturin editibne Papic-r,fi,qu* 70 fade imet mendisiSf intetlm etiaas fi illis C a Iere , adulterina viden poteft. Alciatus autem refert hit •verb]s:R.obcmis,itrqui£,opulenti facerdotii, caiA- Jinus nomen.vt vocante, Abbas etat,csteramat* rus S inhofpita!is:quapropttj carmta,quod preit. ribLis Mosaftenj prafcriptum.erat,co!r,mutato f 6. dto tnuerti*.Porta patens efto.nulli claadarishme. flo:fd eum pont.Ro.refciuilTet/acerdotio homir-em priuaustivnde in fabulam vulgi tranfiit,prouerbia. iccjae carmen natumjde modico momentoremma- gnam-amittenribus.Pijn&us.autem fuffragiumfiue fauor,quoniam veteresfuffragia jionferebant, ki pundonotabant.VndeJExpundj,dicebanmr vib cie&ijfiue fauore priuati.Spieg^ P v P1 L L A R B s vfurce qu2nam lint,vide i0i iF. d e -admin ,tu tor. Li» & tot ,tit. Codic. de vfur.tij. pilh Pvpi llAris stasdecimoquart^auno terminatar l..i6.£deiur.{?fc.i.7,C,de impub.l.j„C.de prsfcrj, ^o.ann jr.i.Inft.Quib.mod.tut.finitur«Eius tresgra« dusfacit Thcoph.in jT.pupiilus Jnft.deinutil.fjip, Infantiam } id eft,ne£ dum fandi potentem^tatJE; proximaminfamis > qu2e.iam fandi poteftatemcoa- fecuta proximam pubertati,qužeproxiaq>ii, bertatem accedit.Prat.ex BriiTonio. PvpiLLaiRis fubftitutio,eft qus fit liberis irapube2 ribus »n poteftate pofitis'iu^eum cafum, quo ant? pubertatis.annos dece-fTerintd.iiiF.de vul.& pupill* Inft.de pupil,rubfti.Eodemque modapupillaresu* ?< 5 ulas aecipe quas etiam pupillare telUmemurj] h impuberis'£iijreftamenrum lureconfuhi vocant,!, I4.if.ii coniun^rim.ffde leg.i.l.8.jT. fed nequeim. puberis.ffde inoiB.l.i.jT.interdum.l.io.^.fi^leg, 20.1.|8.in fin 1.43 a ffde .vuIge&pupil.rubft«,BrilIa: •P ra ^ P v p 1 l 11 in rubr.C.vbi pupilli educar, deb.dicmi* tur patre orbati, ,P v p 1 l l v-s eftjaitP.omp.qui cum impubes eft,de- fiit in patris poteftate effe,aut morte aut emancipa* tionejl.33p.de verb.fig.Pupilius,pro impubere,qui in patris poteftate eftinam a Pupus d e m i n ut um no- men eft.Cai in 1.141^.1.de verb.obl. Pupilluslicet ex quofari cceperit,reft:e ftipulari.potdVitameni in paremis poteftate eft,ne 3 utore-quidem patreo* ■bligatur.Cic.de inuent.2.Quidam pupillum iisre* dem fecit:pupillus autem ante mortuus eft,quamia fuam tuteUm veniret. Item : .Pater enim iefibii filio dum is pupillus eflet,teftamentum fcriplit,& multa deinceps.Vlp.in l.i.ffne visfiat,eiquiinpof. mif. P upilium ) inquif J , eum .debemus accipejre r qui doli capax non eft.ldem in Lmore.£de acquir,vd omit.hercd.Pupillus,inquit > qui in alteriusjpotefta« te eft,paui.in pupiilus.ff eod.titul,.pupillus ait,t(}j cuius neque fcire neque decernere tajiš stas poteft, non magis quam furiofu5.Prat. P v p 1 l L v s non tantum xtatem fignific 4 t,fed & ten' ditionemeius , -qui ante puberratemdefiitdfeift poteftate patris, & coepit elfe in poteftate tutoris. Cuiac. adleg. ^circa medium.. X)igeft.deexcufi* tione. ? v pil i v s de quo diibium non eft qnln.rerumfua* rum fit dominusjper fefolus fine auftoritateituto- ris remfuam alienare non poteft ; tutor,autem, de quo etiam dubium non eft q«od rerum pupilllarift reuera dominus non fitnes pupillares alienare po- teft.Dn.V.jjlr.in comm.ad jf.fin.Inft. quib.alien.Ii’ cet vel non.- j> vpij. L v.s dtcitur proXimiw pubertatJ,quandoex- cefTit decimum 5 annum.cum'fex menfibus. Pupilb vero,ext. vbi etiam. Ludo.ff.ad Syllan.& videtur fenfiffe Bartol.ih loco prsallegata dum refpondet ad Lvlt.jT.pen.fF.de li¬ he, hom. exhib. &iftam limitationem pro fingula. 10 commendat. Djaf.in auth. faeramenta puberum.in 4,coIian.verf.iequitur in tex.C.fi adu.vend. 8 c in 1 . properandum.jT.t.in s.not.C.de iudic.vbi alio-mo^ dolimitac, quando malitia fuppleret setatem. iun- ftishis qu£ late & fubtilitertradic Soc.in l.i. jf.i.in, i.&2.coLfFde acquir.pofF.&D.Alex.in add.adBarc. in d.Li.denonat.Cotta* Pyph.lv »contrahens an fine tuterris autoritate natura &bligetur,vkie CorraFb.Mifc.22* ti.i* Pv pill v s non eft qui p.dhuc in vtero eft, quia pu- 20 pillusrefertur ad ajtatem hominis, qui autem in v- teroeft,adhuc bomo non eft , quia nec dum animai eft.l.r.jT?, fF vnde cogna. p v p p a e ftmulachra erantFeu imagines, puellarutn forma & amiftu infignits, quse niaxime funt in de¬ beliš pueilis: Antiqui autem puppam appellabant, quam noshodie pueilam,& puppu-m puerusn. per- fiusSatyr.2. Dicite e T?ontifLce$>hi faeru quidfdcit dur um?' Nempe hoe^iibd Veneri dmats a virginepuppa. Fueliee etenim cum nuptias capefTere vellent, aut virginiratem eiurare , Veneri in templo puppas di- eabant: quemadmodum pueris mos erat cum ex pueritia excederent, laribus diifque faraiiiaribus & domefticisbullam fufpendere:vnde ipfe Perfius Sa- tyra 1. ‘Bullaque fucdnilii leiribm donatapepsndit. Depuppalic Marcial.Epigram.lib.4. doCsrelia & Gellia, Dicitfe 'uetulam eumfit Carelia puppa. 'Tuppam fe dicit Gellia } cum Jit anus. Brech.&Gcedd.in l.non eft pupiilus 16u ff.de verb,, &rer. fignific, p VR a a nuptirs.perironiam dicitur impudica: quod citra nuptias copiam fui faceret. Pvr a chartaferipts opponitur 1.32. f* quod tamen dclf g-S- . rvAAhafte.ftue pur® hafts, quibus tuuenes prstni; ergo donabantur. Seruius in 6,y£neid.interpreta- tur fine ferro , a Zonara do©*ta aoftfiisss vocantur. j 0 f rat. t v» a lantt cslatae opponitur in 1. 6 . ff. de rei vindic. vt&argentum pur um,id eft,fine emblematis catla- toaduerfum facit Cie.S.in Ver. Ccenabar, ait,apud etim-.Argentutn illi citerum purum adpofuerat, & poft ei negotium dedit, vt quicquid Halunti effet argenti ca;latt,aut !i quidc(fet Corinthiorum,vc o- mneftatim ad mare ex oppido depsrtaretur. Et a- 1.0 loco, Ne quem putetis fine maximo dolore ar- gentum cslatum domo quod alter eriperet, protu- iifle.omnia deferuntur. Cibiratse fratres vocantur, Pauca improbant: qus probarunt ,his crufts aut emblemata detrahuntur. Sic Haluntini excuifis de- litiiscum argento puro domum reuercerunt. plin. li.n.c.j. de lemnifcts, puri diu fuere.cslare primus cos inftituit P.Claudius.Atque ita magis eft,vt pu„ rumargentum apud piinium lib.j.epift.i.interpre* temur,quam quo Cataneus vir doftiffitnus expofuit modo.BriflT.& prat. »v « a libertas dicitur qu$ pure data eft,in 1. 55. Jf.i. y 0 de man. teft. m* obligatio.prsfens dicitur,qus neque diem,ne- que coditionem habet.ff.omnis. Inft.de verb.oblig. cum aliis infinitis.plane in leg.j.fKde folut. pura o« bligatio eft,qus fine futifdationeeft, cui fideiuftor vel pignus non accefltt.Briir. p v r A ftipulatio dicitur , cui ncque dies, neque con ■ ditio adiefla eft;ideoque confeftim ex ca & debetur & peti poteft,vt docet Imp.lf.a.Inft, de verb. oblig. Prat. p vr a iubftantia dicitur,dedudiosre alieno. I.iube- mus.C.de repud.Spieg. P v s a toga, qus ,i Cicerone dicitur id eft^ fine purpttra,&itA«.»,id eft, iuftam dici i plutar- chojBapfius annotauit.Spieg. p v R A vala apud Columel.lib.n.c.4,& c.28. in fin.ea accipienda funt , in qu$ nihil quicquam infufum cft.alias dtcuntur ea,qu£ funt fine emblemate, cs- latura.aut ineruftatione. Paul. in leg.fi rem.de rei vend. Quamuis & in vafis occurrat difficultas, v- trum pura,aut cslata fint,dici oporteat. Spiegel. & prateius. P v r e & fub exceptictne opponuntur in 1 . fi proprie-. tartus in fine.ff.de damn.infeft. Polyb.leg.i.Briffb- nius. p v g B,pro fimpliciter &abfolute. pattl.in f.;. de doti mali except.in prin.Pitre rnihi decem dtbes,ea tibe fub conditione legaui.Spieg. P v k e in lc-g.8.Digeft. de aut.tur. eft fine die & con¬ ditione. jo pvie ftipulatus in 1. j38.ff.fi. de verb.obli. dicitur, qui aliquid fimpliciter ftipuiatus eft,non adiefto eo,v- trum voluerit. Brifft P v r g a r e ,eft Sfeexcufare, & innocentiam fuam oftendere.l.is qui reus.lfdepubl.ind.l.vlti.de acq. rer.dom.cum fimilib. Purgare officium feruorunt iuorunt,apud CaUiftratutn 2.ad Silan.Item Purga- re prouinciam maiis hominib.leg.prsfcs.ff.de oifi. prsf.Spieg. p v R g ar e multa fignificat.purgare moram, emen- dare 1.8.1.14.6.de nouat.l. 73.ff.fi.!. 91.ff. fequitur.ff. de verbor. oblig. Tunc autem debiter moram pur¬ gare dicitur cu interpellatus aliquando dare noluit, poftea tamen debitum offert: Qu^o fafto proprie at- qucvficate purgare moram,eluere,emenaare, dele- re,dicitur. Donellus de mora. Purgare cxiftimatio- tiem l.i. ff.quoties.ff.de iniur. P urgare innocentiam 1. 22.ff.de iur.fif. purgare pudorem I.23. ff. de proca. Briff. p vroAre riuumffontem.leg.i.ff.deinde.ff.defonte. Btiff. PvrgaRe in edifto pritoris de via publiea eft ad librantentum proprium redigere , fublato eo quod fuper eam effet.leg.i. ff.de via public.Alias immun- dum tollere fignificat,l.t.ff.de riu.ln iudiciis pro dr- luerecrimen & exeufare vfurpatur,l.qui reus 15. ff. de public. iud. p v R G A r e fefoleb.tnt olim fufpeifti de crimine : a- lias duello c.2.de purgatio.vulg. Alias aqua frigida vel ferueute.in quam nudi mitrebantur. c. ex tua- rtim.De purgatio.Canoni. Alias ferro candenti, vt vocat c. fi.de purgai.vulga.vel ignito, vt re&ius in c.Memnem.’.q.5. Et quanquam exemplum duelli legatur de Dauide & Goliath.t.Re.tz.non admitti- tty tamen hodie tališ monomachia.l.t. Cod.de gla- diato.c-2.de purgat.vulga.Qu,um enim iftis crucia- tuum adfiiaionibus Deus tenraretur.merito ftierut abrogats;& introdufta eft purgandi formula tališ, vt delatus apfld Magiftratum adhibeat feptem, vel pro qualitate rei pauciores , qui teftimetnium inno- centis illius ideo prsftare poflint , quia & fide fine digni, & propter vicinitatem compenam haberp Ccc c 3 40 2 ^8 j P ANTE v. poflint vemate.cap.tx tuarum, & c.cum diSe 5 :us.Je j?urgat. canon. Tumipfe fufpeftus iurabit Te tale crimen non admififte, qaod obiicicur. Compurga- torcs autem iuiabunt > fe credere,quod principalis iurans dicat vericatem, ca.de teftib.dc c.vit.de pur- gat. canon. Oldendorp. Prar, P v r g a r e fru&us,mterpmacur Cuiacins purare, a- pudpapin.in liberto.§.qisi aliena.tf.de neg.geA.Qui slična,inquit, negocia gerit, vfuras prafttare cogi- tiH\,eius fcilicet pecunise, quse purgacis neceflariis j fumptibus fupereft, bodem fenfu purgata ratioci- nia,id eft putata legimusft.pen.in fin. Cod. de bon. 11.84 tsaš"* SSSrS bus habet. p v R p v R A interdum pro magiftratibus ponhur; quorum olim infigne erat apud Romanos,vt amitfam libertatem,cum Imperatorum tumRegum pcrmanfit.l.i.C.nulUic.in fr.li.n.in verb.Chlarav- dib.& l.i.C>qux res vendi non poff. l.pen. Cod.it Conf.li.i2, Pu profcr.Sueto.in Caliguia : Decimo quoque die nu- pui ie vfus concedebatur. mcrum puniendorum ex cuftodia fubfcribens ra- cionem fe purgare dicebat. id Graecis eft 7 \oyi pfiifimum eft:ea di&um forma, qua Iureconlulti dr- nunc iubemus i Spieg cunt,Sarta reda, VideErafm. in Chiliad. lius. P v r v s honor, qui extra,adminiftrationem eft.' Aut. Vc ordin.pr$fedur*e.in prin.coliat.vid.Spieg. Pra- teius. V v r v * locus interdum inardificario opponitur.l.vlt. tf.de pigner.aft.Qup fenfu &pura locaVarro Ii.4.de 5^ Ling.Latin.areas in vrbe appellari fcripfit.Interdu religiofojid eft ei loco,in quem mortuus illatus eft® 2 taque Purus locus definitur qui neque facer,nequ£ fandus,nequereligiofus eft,fed ab omnib.huiufmo- 'di nominibus vacat,& profani iuris eft. 1. 2. $. pra:- tor.tf de religiof.leg.2.1.6.l.p.C.eo.tit.l.i. jT.hoc au¬ tem. tf.de mort.inf,leg,6. jT.fi quis in communem. tf. comm.diuid.l.73.tf.de contrab*empt. jT. religiofum. Inftit.de rer. diuif. Ita Purum monumentura acci- pio in I.5.in fi.tf.de religiof.l.$ jf.concefta.tf.de don. inter vir.Brifl'.Prat. P v R v s putus fycophanta,hoc eft,merus,in quo nihil .probitatis eft,ex omni vitio concretus:: qualis dela- tor & c 3 lumniator efle deber. -P v r p v r a E appellatione,omnis generis purpuram contineri puto,inquit Vlpian. de leg. 3. Idem ait, Purpursappellatione coccum non continebitur. Qjiod fi verum eft,non prorfus eademfentire vide* biuur MatthcEus de vefte,qua induerunc perfidi Iu- teius. ur d$i Seruatorem noftrum,cum Marco &Ioanne. de 70 $uo Iatius diAcrit 13ayfius c.j.in de ti Veftiar.Qu £ - F v tare alium eiTe prtetorem prs ali«, vid. lega. tfvli J - rpuiat! autem hi, qui apud Princioe. dignitate antecellebant,dicebamur.Namilli s P ut . Vide Bar.in l.(i quis na* uiculam.C.de murileg.ii^2.Spieg. Prat. Pv R p v R A e venditio quib. prohibita faerit,& qui vendere vel mercari vetentur ex coftitutioneGra- tian. Valer. & Theod. liquet, quas eft hulufrnodi. Comparandi ferici facultatem.omnib. licut iap H . cepium eft, pratter comiiem commerciorum.etm 5 auferri. Erat enim harumrerumer- caturis (juidamprspofitus a principe quicomes Commerciorum appeilatur. Hoc autem erat quol Serici, vt nec purpurse conceflus erat priuatisvfus, ac ne quidem huius tingendaz aur vendends facul- tas dara. Ita enim iidem imperatores alia fuacon* ftitutione.Pncandse atque diftrahendarpurpursvel in ferico.vei in lana,qux.blatea,vel Oxoblapraatq, hyacinthina diciturtfacultatem nuilus poftit habe* repriuatus. Sin autem aliquis fupradifti muricii vellus vendiderit , fortunarum fuarum, &c fciat fe fubitunun efle diferimen. Vel?i/mS appellat lanam infečtam murice. Blateum autedi- citur Purpureum.Nam quod Eutropius dicitinKe* ro.retib.aurcis pifcabatur , qux blateis funibuseX- trahebar.Suetonius ita:Pifcatus eft reti aurato,pur- pura coccoque funib. nexis,&c. Obxoblapta vero qu2 dicantur,vide fupra Oxobiapta, &c, Connan. li.7*c.7.n«i. & Cuiac.i2.obf.^4. P v r p v r a Tyria rubea eft,quam Tyrus infula pro* creat.Vitruu.li.7.c.i3.Plin.li.5.c.i9.quoruhic quo- que nobiliflimam Tyriam appellat.Vndelmp.^ I„n. A* o: - *• Inft.de aft.Si quis,ait, gencraliecr purpuram Hipu. latus fit, deinde fpecialitcr Tvriam pečar, pluspe- .. pečar, plus p*. tere intelligitur. Prat. Pvrp v rar ii inI.7.C de excuf.mun.negociatorc* purpurs jioi Jopfucptv.Spiegel.Pra* P v s 1 l v a pecunia.Vlp.de peciil.leg.depofiti.pecii« lium,ait,diclum cft,quafi pufilla pecuma,(iuepufib lum patrimonium. Spieg. patrimonium. Spieg. PvsvlaTvm argentum ceu poftulatum dicitur, quod purum eft,& pufula ac igne excoftum,quedq; poftulas ac tumores habet: fed tamen adhuc infe- dum,6;in malfa vc noftri loquuntur:ficdidum,vt ait Columell,lib.7.c.5. a pufula feu puftula,ignefi* cro,qui ppftulas paftim qua d.epafcirur,attollic;no- menque ex eo habet,qoia puscontinet. Huiusme* minic Alfenus l.ji.tf.locati, Veluti quumargentum pufulacumfabro daretur,vt vafa fierent:autaurum, vr annuii.Sueton.Nerone.Exegit ingenti faftidio & acerbiratc nummum afperum, argentum puftula- tum,aurum obry2.um, vt plerique omnemcollario- nem palam recufarcnr. Sunt tamen qui hocinloco poftulatum legi velint.u,in o,mutando. quod ftpc fit Alij poftulatum a poftulando dici volunt,Iuue- nalis autoritate freti: Accipe viftori populusquod poftulat aurum ; fed id quam plurimisnonprota- tur. Prat. p v t a m e N,dicitur rci alieuius purgamentum. Nao quidquid ex aliqua re proiicitur,id putamenappel* latur. 12?5 p ANTE ff.vbiquisager.Spie g. pvTare pro nihilo,Nihil a»ftimare,aut facere.apud Ciceronem haud infrequens. pv tare Lex n.tabul. a Modeftino in J.25. fF. de fta- tuliberis dicitur,quod ita fenfifTe eam ex verbis e- iuscolligitur. BrifT. Pvtar fl quod fadum eft,non efle,& ignorare,£qui- pollenr.l.qui fundum.jF.feruus.lf.pro empr. Alb. pvtar E,transfertur etiam ad incorporalia : Vt pu- tarerem dicimus elčganter , pro cogirare de re, & 10 difputando declarare,quid res ipfavelit. Terent.in Adelph. Mitto maledida omnia: rem iplam pute- aius, Die fachervvegen. Prat. Pvtar E^proconferre,rationem fubducere.Sic apud Scžeuolam in l.Thais. jT.Ticius.ff.de fideicoramiBar. libertat.putariratio an debeac.&apud Plautum in Aulular.putatur rado cum argentario .Dierechtiung j»<*i:A*».prat.Spieg. PvT Ar E,vuJgo fignidcat xftimare,opinari.,£f;.)*M^«. paulusinl.Nefennius Apollinaris.fF.de neg.geli.I- gitur,inquit, in re fačti facilius putabo, auiam vel heredeseiiis audiendoš. prat, Pvtar e arbores,Grsci >&fcijsw vocant.Leontina- pudCaiiiad. li.io. ttaLpmKzjjciv $- b'm TU \XAyj.X4 jy 'V&fAM&ii c }(#&stpTiOy. Prat.BrifF. P vtato Ri ae falces,qu£ putandis arborutn ramis deferuiunt,apud ?aul.lib.4.fent.tit.6. prar. Brifto- nius. /J »v tar e leg.T2.Tabu!. a Modeftino in I.25. lF.de fta* 1° tulife.dicitur ,-qupd ita fc-nfiffe eum ex verbis eius colIigitur.BrifT.prat. Pvtar 1 proprie ar.bores vitefque dicuntur.leg.r*^, Ubeo.ff de aqua cotidian.Li.jf.fiue autem.ff.de no¬ si operiš nfuiat.Vnde putator,qui arborespuras fa- cit, id eft, eam m ramos ftringit &utar. L$i. ff.ad l.Aquil.I.18..JT.'de putatorib.ff.de fun.inftrud. Et a- pud Paulum li.3.fentent.tit,6.& lib-5.tit.23. & apud Plinium Iib.27.c.8. P utare,inquit Varro lib.4.1ing. batin.valet purum facere:ideoque antiqui putu pu- 4° rum appellarunt.Feftus pompeius li.p.lrnpuratum, ait.nondum purgatu. putum enim eft purum. Vnde putare vitcs,dicimus,hoc eft, detrahere, quae impe- dimento funt ad frudurn.Geli.lib.^.c^. P utare ve- teres dixerunt,vacantia ex quaque re ac non necef- ftria, autetiam obftantia & aliena auferre, & cxci- dere, Sc quod efTe vtile ac fine vitio videretur , re- linquere.Sic namq; arbores & vites, & fic etiam ra- tiones dičfcse putari.BrifT. &*prat. P vt ati fumptus, pro dedudis apud Papin, de ne- 5° go.geft.cum a it , Qm aliena negotia gerit, vfuras prsftarecogitur, eius fcilicet pecuriice, quse putatis neceflari is Kitnptibus Fupereft.Spieg. Pv tati o,quse vuigo in arboribus emundatio,in vi- tibus refe&io dicitur. fvT e a l, id eft,quo puteus operitur,ait pompon. in 1.14-cum Lfeq.ff.de ad.empt.& vend.Hotom.Adde Cuiac.obf.lib.n.c.2. in princ. qui fimiliter ex didis Pomponij Iocis fatetur , puteal efTe putei opercu- dum,quod glolTse interpretantur. Et fub- 6o iicit, quod illud veteres etiam figillis exornare ib- liti fintjVt ille Ciceronis locus indicat: Tihi man- dop uiealia figillau duo. VideCuiac.in fupra alleg. loto. p v r E a M v m. quod ex pureo eft : vt aqua pmeana. Puteatias veto,qui puteos fodit.Spieg, r T t e o l an os.p jteolana matre,in l.i.ad mtmic.I- ■ tcmfandum Puteo!anum,in leg.^Etnilius.tiemino- rib.Alber.icas indicat tantum. A puteolis St poffef- uu Pateolanus. p uteoli autero vrbs Campa^ii’ I- alica:, prius Dicsarchia dtfta:ob iuftft iraperiuj vt . V & Y. 2iS6 c.^.fcholiorum meornm mprimum lib.di(ft.&Fid.’ Alphonfi regis annotaui: quibus addi poflunt ea» quorum a Volaterran. fit mentio in defcriptione CampaniieJib.Geograph.^.Spieg. p v T E o s aperire,tefte Rhodig.pofitum eleganter a* pud lurifconf.pro excauare,in jT.fin.Lfluminu.xn. & inibi,Puteusapertus.fFde dam.infečl.Spieg. P v t e v S.Omnis puteus fons,non omnis fons puteas. Vbi enim aqua de terra manat,&vfui prsebetur hau rientibussfons diciturrfed fi in proptu & fuperficie ftt, fons,tantum dicitur:ft autem in alta profun"' do fit, ita puteus vocatur , vt fontis nomen non a~ mittaetauthor D.Auguft.Tračl.i^.in EuangeUoan, Vide Vlpianum in L vnic.de Fante. Spieg.Cuiac. 11 , obfer.j. P v t v M^vide paulo ante,Putari proprie arbores. P Y. p y c t A c 1 A, in l.aduarij.C.de erog.miLann. lib. ir* pro breuibus comentariolis accipiuntur,qua eod.r, m Lexcellentia.Breues vocantur, tefte Bude.in an- nor.prior. Apud Lampridium in Alexandri vica, Py. tir.de ver- bor.& rer.ftg n. P y r o v S,vocitaturturricula,orca,friti!lus,vafculum cauitate feflili, in quem tali coniicicbuntur, ante- quam emitrerentur in alueolum Horac. Miturct in r Pyrgurh talos. —- Martial Siper me 7ntfit,nil mji^otafacet. Ioan.Bapt.in commentar. { Epift.Sid. Apoll.ad Hec- dit.lib. 3 . p y B gopolinices miles apud Plaut.fic diftus, quod ftaturoftis eftet veluti turris , seditiorumquc' vertice fydera lambat, viftoriofus ia&amiculus didus a '7rvpy®* turris Gr«cis, Trthv multum , vidoria.Mailem tamen appellari Pyrgopo!inicem, quod vi poliorcetica, hoc eft, oppugnatoria, turres multaspervidoriam caperet.Satius eft &figniB- cantius,quod per vidoriam rriultiiugas turmas,& turmales milites profterneret , agitaret, obtererer. Purgus enim eft militaris ordo , quadringentos vi- r®s compledens.Ioan.Bapt.in comment.epift.Sido. Apoll.ad Heron.lib.r. Pirrhic a, eft fimulachrum pugnx equcftris, qu« & Troia dicitur,■s-pvA*« & innan*. Dioni : idque ex Sueton.lib.de lufibus pueror. Seruius & Donatus feribunt in j.bFneid.Sed tranfit etiam vf U s Pyrrhi- cce in pedeftris pugns fimulachrum , adhibitis nu- meris,&concentu mufico. Marius Plotiuslibr.de metris.Py rrhichius pes a py_rrhica lufus genere no¬ men accepit:quia hoc fono milites vfi lub armis (vt ait ille)per ludum ciunt ftmulachra pugn^Tpfa ta¬ men Pyrrhica dida eft a PyrrhoCydonco,quia pri mus Crerenfes fub armis faltare ad huius pedis Fo- num inftituii.Abj a Pyrrbo Achillis filio quem pri- mum in tumulo patris fui armatum honoris gratia faltauifFe dicunr. Ariftoreles autem Achillem ait huius lufus fuilie inuenrorem , &c. Ei autem quod fupra a Plotio de ?yrrho Cvdoneo didum eft, confentit , Nicolaus apud Stoblum his verbis: Oi Si koutcJv r/ctJAž , ko/vv i , ^*v v,'o7rKicy 'TTvppip^Uo yns nWY&- 'focvTO? irSiSiS- »KfituatTOC xf»f TD Apud Athe- Cccc 4 zlij Q A NJE V tatr.en lib.i4.capit.r2.Pyrthica proprie faha- duob. tio efttTroia vero ludus puerorum:qui turmatim ib inuicem ex equis peterent : vnde volunt quidam formatum vulgareTormaiiientum,quafi Troiamen- tum,Prat.ex Cuiac.13.obf.10. J v H K H i CARii,vel Purrhicharij in i.aut damnutn, ff.de poenis.funC qui aGratcis sjuppi^jct«? , dicuntur, 'hoc eft faltatores armati. lUfsfai , laltatio eft običajna & comica.Bud.in d.lz.&l.athleras. de his quinGt.infam.Vide & Ilhodig.c.4. lib.J.Poltellum 10 de mngiftrat. Athen, 0.22. JiHAVii! idem cum afcau!e,eft Brod*, lib. Mi- fcel.2.c.i3,eumque Latine vtricularium vocari exi- ftimat. -P v ih o o neS qni finr,in Canonicisdecr-etisjRho- ■dig.indicat c.io.iLj.Spieg. iM CL. 3 uob.reis.leg.vt Mfenns.Digeft. devetbotu»f, e 1. fruftus.in fin.ff.fol.mat.leg.fi gejnina.ff.atb.fe caef.Prat. qui in prouinciis iuri dicundo praterat, edi&o: ■cuius in lege Fauia de coloniis deducendis”in libro Var.autor.exemplum extat: Inque eam rem is, qui 3 * haclegeiudicium dederit, teftibus puhlice dunta- xat in res- fingulas decem denuntiandi potcftatcm facito,ita vt erepubl.fideque iua videbirur. Hote- mannus. Qv a de re,id eft,quare.!.pen.C.de metali. Qv; A,norainandi cafu non vtimur,nifi in compofitio- ne:vt aliqua, fiqua» Quapram, auferendicafus eft. Martianus in Ldiui.ff.de adimen.legat. Cum tetk - tor poftremafcriptnra,quapiam latione motus.pef- fimufti libertum efle adieciffet.Spieg. AO -QvA,proqua ratione,Celfus Leni fer ti us, 2 5. ff.fi quis omiffa cauf. teft. Cui feruus ipfius fubftitutus eft, feruum fuum adire iuffit: fi idcirco fecit, ne legata pr3eftaret,vtraque prsftabit,& qua heres eft, & qua omiffacaufa teftamenti poflidet ex iubftitutione hereditatem.PajnU.pretia rerum.63.ff.ad l.Falc.Sed necille,qui filium alienum poflidet, tantum habet, an t e N vs , vlque adquandam partem, ali- quantulum. Q_y a »s A o e sima, vedigalis fpecies, qnsnon ti- rum venalium,fed litium fiue fummanim.ileijoi. bus Iitigaretur, fuit, vt Suetonius inCaioferibit. Prat. Q_vA dranovlvs, homo pro perfefio , qualtm Plato inquit effet dirficile reperire, Vide Bajt. Pium in 4.Lucretij,& Erafm.in param. Qoadra» homo.Prat. Q_vad ran s erat,autore Tlinio,nummuius,qai8l Triuncis vel Triunx vocatus eft , a tnbus m- ciis. QvadranS ir.teger. Vlpian.titul. 24- QuadraiB tundi.leg.S.ff. de rei -.-indic. Ex quadrante hera fcriptus.leg.17.ff.ex quadrante.Digcft. dedol.mil. &met.except. Qv a-D n, AN s,Falcidiadicitur, quia illibatus heretii manere debet. Hic quadrans,fi liberi fint inftituti heredes,non etiam exiranei,audus eft conftitutic- neluftiniani, quseft Noud.i8.quemadn)odinntt- iam legitima pro numero liberorum , vtfittriens, ^aut femisjvel etiam dodrans, vt adeam Nouellam expofuit Cuiac.vide Dn. Vult.in comm.in princip. lnft.de lege Falcid.n.5. a D r an s fumma etiamrationum dicitiir,in qua nihil excurrrit. & in qua nulla funt reliqua: ideft, cum squalis eft fumma accepti & expeiifi. Vidi Budsus lib. primo.de affe. 5 : in annotat.prior.Spie- gelius. Qvadrans autem ratitus dicitur , quod,vti Fefto & plinio feribitur , in eo effet fcolptan- tis figura. Igitur ratitus , &rate notatni Sin - fignitus, & ratem habens. Turnsb.aduerf.libr.ja. eapitul.31. .Q_y A c ran tal .Lege. Amphora. & Alc.in l.vfnaria vafa.ff.de verbor.fignific. Diftum autem elU q»s- tuor quadra,de quo & Geli.lib.iit.20.Adria.Innias animad.lib.2.c.7. Ovadiian tar i am QuintiLlibr.8.capit.f rem vocat.quor.iam vili pretio fui copiara faceret- Hoc nomen Clodis Metelli Celeris vxori irapou- tiinnvt ex Plutarchomotauit Brod. MifceI. 14 « 4 - ,.Qv.ABlt i-tiGb ::Sp qvad ra tar 11, in l.vft. de excu.aruf.lib.io.Cod> quifint,ex libellopailionis.beator. Claudii , Ca* ftorii. Nicoftrari & Svmphoriani., qui arte quadra- tariaexcellui{feferuntur, dtdici. Hicautem vno locofcriptumeft, £t ccpcruntartifices quadratarii incidere iapidsm ad collyrium column^.Et alio Io- joco:Tunc ccEpcruntin nomine Chrifti cauare co- ch3J»&pcgas, & kcus cum figillis & čantharis,cum magna rcnurtace artis.Ec alias: Ab eadcm hera coe^ pit Simplicius omnem artem quadratariam _cum .je ferramento fuo>ficut $ymphorianus, benc & rede operari.Ex quibus & aliis eiufdem libeili , quos bic •omittojocis, eorum artifieum induftriam in colti- nis ex mar-mcmsiapidicinis incidendis, raarmori- bufque ifi tenues cruftas fecandis, Sc figiilis,; con- chis,camharifqi:e cauandis, & omnibus argumen¬ ti* exmarmore aliifque lapidib. cxprimendis ver- fatam liquet. Qupd etiam Sidonii Apoliinaris A me fubiefta rerba comprobant, quas libro^j-EpiftoJ^ad Secundulegunrur : Sed vide,ait,vt viriunon faciat zo •in marmore lapicida. Qu,odfa&u fiue ab induftria* Teu per incuriam mihi magis qua quadratario liui- dusiedor adfcribit. Quadrararii Gra?cis id eft,!apidum expolitores,exponuntur,l>i.Gde ex- .cufat.artific.&inBafilic ot ■nts.Siscpchtšrot; i«ov«v- 7K.Schard.ex Prateio.Brifl'. Jadrat a e lances.I.i^.^.plane.fF.de aur.&arg.le- gad.jo.ff.defurtis. i Qyadrat v m ladipem, in l.(> jf.pen.ft' li feru. vin- dic. interpretor quadranguiarem J &-in fpeciS qua> jo dratam c$rum;qtiOmodo & zonam quadratam Fe- ftus lib.15. interpretatur.Liuius libr.6. Capitolium -quoq.iaxo auadrato fubftrudum eft.Plin.Iib.io. e- pift.Manencadhuc pauci(dmi arcus: poflfunt erigi quidam labide quadrato , qui ex fuperiori lapide detra&us eft.Briif. Prat. QvAd ratvm corpus , id quod medi* efl ftatuse. ceiiHslib.2* Corpus habiliffimum quadratum c{E ncqae gracile, neque obefuai. Et columeLtibr. 'J. decanibusioquens: Probatur ( inquit) auadratus 4 ° potius,quam longus,aut breuis.Br.od.Mifc, libr.4. i cap.19. aupencm fccilfe . dicatur.Sed &quadrupedis nomine adulicr® & me retrices vocabancur.vt ex Plauto annotauccConna- nus lib.c.cap I2,num,z.videfupra in dcfccone 3 Pau- peries. Q_vad rvp t a k 1 pretium alicaiusrei dicitnr, I.j.jp. in hac ačiione.iF- vi bon .rapt. cum eius pecitio in quadruplum eft. In hac ačlione.inquit Vlpian. in¬ fra annum vtilem verum preciumreiquadrqplatur. Prat. *" , \ Qvad RvPLARI iudicium ,Ieg.i^.if.i. ff. quodmet. cauf. C^V ADR v p l ato R ES difli funt criminum publi- corum delatores, qui pro delationis pra?mio quar- tam partcni in bor.is delatorum confequebantur. .Hi enim delationibus faciendis contifcationes a principibustmpetrant.vt homines interdum infon. tcs fortunis omnibus euertant, cuiufmorii patrom memoria multi extiterut,&c..Vide Buds.in btefti«. ff.de teftib.Alii (inquit Afconius) dicunt, quadru- plaiores effe eorureorum accufarores, qui crmuieii quadrupli damnari foIeant,aut ales . aut pecunise gi\-!uiorib.vfurisfaneratT,qua confuetudinecaut e- iufmodi aiiotum criminum.Brechceus in hindicafle reuii.ff.de verb.fignif.QuadrupIarores > inq u it Je- ftus,dicebantur,qui eo qua;ftu fetucbantur, vt eas res perfequerentur,quarii ex legib. quadrup!i erat ačiio. Zafius quadruplatores alicubi nomi n at, qui lucra ex ludis fumunt.Prot.& Spieg. Qv ADR v P t£xiudicium apudPlin.in epift.ccntum- uirale eft,quod fcii.coaaum eft e quatuor iudicum confiliis & decuriisj qu® in baiilica luliafedebant: nam in eaquatuor erant tribunalia.Hlnc Fabius li, n.Certe cum in bafilica lulia dicerec primo tribu¬ nali, quatupr autem iudicia,vt mori s eficcogeretur j atque omnia clamatjribus fremerent, & auditum eu& imcUefiu,& quod ageotib. csteris contume- liofumfuit,laudatum quoq. ex quatuor tribunalih, memini vide Ccntumuiri.Sunt & apud Fabium iu- dicia duplici3,in quib.duo confilia ad vnam coge- 1 bantur haftam,vnumque tribunal.Si apud alios iu- diccs,inquit,agatur,vt infecunda affcrtione. aut in centumuiralib.iudiciis duplicib.parte vida. Prat. Qvae fruflus quTrendi,cogc-ndi,confcruandi gratia par 3 ta funt,explicantur in 1 . inftrument-ff.de inftfu. šinftrutri.kg.Spieg. Q_v.AE,particula-,fiibftanti;E eft fignincatiua, no qua- tiratisaut qualitatis.glo(f.in l.i.C.de fent. quspro eo quodinter.profer.Spieg. Qv A e non pofuifti, ne fiifiollas. Refertur inter So¬ loni« leges.a Platoneque citatur de Legib.ii.Nioii- rum in eos dicffum , qui rcpetunt, quod non cre- diderunt : item qui fibi poftulant acceptum ferri, quod non prTiliterunt. Adi Chiliades Erafmi. Spieg. Qv ai te dare fpondere oportet. Vide l.quod ttrff.fi cert-petat.Spieg. Qv^ab tabernarum exerccndarum , inditucndarum . pridinitcaupon* caufa fačla parataque funt, do le¬ go. Vide Pompon.l.ita.fKde fu-nd.inftru. *3icuntur,quod quarto quoque mcnfe conficiuntur. yoQvAe viuus pr*ftabam,dan voio.Quid ha»c verba fi- bteaes X chartulariisoaficieba^itur x & ad oficia bi velint,Papinianus cxpomt in Icg.Seio.iJ'. medico upi Q» Semptonio.de anti.legat.Modeftinus in l.Mela ait.de aliment.Sccib.legat.Spieg. Qv a e c vsii^j dn 9 ao,piopter generalitatem, adito- proprios eaius trahitur. Vnde quicunque haeres,etia tmproprie heredem comprebendit:&cum dequi- bufcunque contra&ibusi8quimur,etiain deabufiuis dicimus-.vt traduntDofl.inl.vnius.ff.cogniturum. Dig.de quzft.quodtamenprt>cedit,cttm nu!)adiffe- renttae racio affignari poteft. Q_v a e c v nc^v e funt in fundo.pro eo quateffe fole- bant,l.quaifitum..Sf.fin,delcg.j,Quscunque & Qua- tacunque,maioris funtfignificantiz quo ad vniuer • fa!ia,quam verbum Omms:quiaifta propofitio vni- uerfalis, Omnes iciuns,patiturexcepcionem fecun- dum materiam fubie&.im.l.omncs.iun&a gl. C.fine Cenf.vel reliq.Sed Quifcunque,Quantufcunque,fine deležu fingularia complečfuntut.i.baHfta.Digeft.ad Treb. vbi fub verbo,Quaotacunque pecunia,fru&us fundorum intelliguntur. Poffunttamen erccptio- netn quandoque pati, fed taro. Qma,vtZafius ait, jg n:hi! m iure noftro adpunftutn ledigitue. Spiegel. Prat. Qv Ae dam di&io,n6inducitregu!am,fcd ex:eptio- nem.vtdocet Dpnus in l.quidam ff.de iure codicill. Spieg. OiA b ha i* habcre poflumtis,quaniuis eanobis vtilia non funt, vt ait Labeo.l.et fundo.ff.de fetuit. Spie- geltus. Qv_ae a e m v s,in J.fin.leg.& hzc diftinfiio.ff.locati. Aecurf.id eft,inuenietnu>,exponit.Senfum fatisindi- qo cat Donatus.Non teperietut,nifi quod quiritur:ne qusricur,nili quod pratfto non fit.Spieg. QvAR8a«ia Quac , & Res, conrpofitum eft. Pta- teius. Q_v a s a.» r. e, verbum eft proprium rerum eapitalia, pro cognoftete:quod qui accufatur, nocens fit,an in- nocens, cum confiiio difquiritur: vetercs Anquite- re dicebant.Cic.ad Alt. in t.Senatus cenfuit,vt de iis qui ob iudieandum pecuniam accepiCfent, quzrere- tur. Hincqu*rete legibus apud vetetes diceban 40 tur,qui crimiHum quseftionesexercebant, quiq.quse- ftiones pubbcas exequebantur. Plin.epift.vlt.leg.j. Caufr dilauonis Nepcs prtetor qui legibus quztit. Cie.in Miioniana: Decernebat er im,vt vetertbus le¬ gibus extraordmem quzrererur Hoto. Qva b k e R.s,eft infotmationem facere,Sc legib. vin- dicare.Eud.in 1. poftetiore.de orig.iur. Q_v aiResb iudieum & magiftratuum eft, inquire- re.aliorum, Qv A e r eR e legibus ,..apud vetetes dicebantur, qui criminum quzftionesexequebantur , qsiquequa- 5 fticnes publicas excrcebam. Pilnius epiftoi vlt.lib.p. Vnde qui rebus capitalibus prpetant.olim qusftotes vel quaefitotes dicebantur,quafiitfuoadf[, Ytlufti- nianusNouella 8.interptetatur.Btifr. Qj, a e r ere estra ordinem,ex difceptatione cdpen- diatia,& litis imaginepotius,quam iite.rctn tranfige- tc.feu ptocedete fummarie,& fine fttepitu & figura indicii.Briff. ANTE V. 1191 parentibus nati funt.l.i.?., ff.ad TettyU l.vlt.ff.de dopt.l.j ff.de liber.eauf.Per adoptionetn etiam qU i. firm fihos diamns.leg.a. g. parui. ff, dc fuis & ltgi,. Qv a^bsi TOR is C ft,qui proceft qu*ftioni : videpaslo a b s tio eft appetitio cognitionis, quzftiooifq te nnis,!nuentioeft,a!iquando dubitatio & difccptatio. Old. , 0 Qd5 abst ! o eft,id eft, controuerfia.leg.115.ff.de vetb fig.U.ffde his quz in teftam.delent. 1,14. ff.dead- quir.vel omit.hered.Siccctpta quzftio, 1 .t.jf.i.ff.nj de ftatu defunS.Qu*itio vulgata.l.i.tf.j.ff.prodote. Qua:ftio in eo eft.l.fio.Jf,quid etgo. ff. dc ritunupt, Qv abs ti o, in Rubtic.de Quaefiionib.eft torrnentun, quod teo ad fcelerum & fociotum fuotumvciiiiteu eruendam adhibetur.l.iiem apud.jr.qu*lliontm. J, de iniuriis.l.i. ff.de qusftionib,!.inde Netatiai.Jfiil etii.ff.ad legem Aquil.Hot. Q v a b s t i o N v m genetj , de omnibus plane teki mundanis, cum in iudicio,tum extra iudicium, uit funt.fcilicet, An (ii?Quid fit? Quale fit> Plima qoi. ftio fačfi eft, & ptobstionibus, vel conieffuiiseipt. ditur, vt veiitas appareat. lnde funt tituli: depto- bationibus, de infttumcntis.de teftibus, Scaliiidj,. nus. Reliquz duz quzftiones iutis funt, tjuapti artem boni & zqui explicantut;cuius fitmestio ii leg.t.in princip ff.de iuftit.Sr iure. Quamobt!miu inter qu*ftionem fačli, Sc quzftionem iurisobfer- uari vult dtfcrimeu l.idem erit.ff.de ftat.hom.1.uto¬ ra fieri.in princ.ff.de viur.clegantifftme.Vlp.inl.ti quem.ff.de mdtc.ludicibus, inquit, de iuredubitan* tibus przfides refpondere folentifeddefafloconla. lentibus non debent prafides confilium impertire. Prat Alii fic: Oja A e s T 1 o alia fa&i dicitut.alia iutis ojjzftiofafft eft,in qua fafium nec ne fit, quaritut: Iutis auteat, in qua de rean bigiturtveluti cum dicimui,quateaus cuiuf jue interfit, in fafle, non in iureconfiftcrel. qua' enus.it.fF.de regul.iur. Similiterdiliindionti reperiuntur,in l.i.ff.qua* res pignor.l.vit. lf.de iure. iureiurand.l.i^.ff.de ftatu homin. l.i f. vlt.ff.de do* nat.paftim in iure noftroivt inteliigatur,folaiiD* ris quaeifiones ad Iurifconfultos peninere : altens vcro,quz totz in coniefturali ftatu polita funt, ib iis temotas effe:ynde illud Ciceron.in Topit, Nihil hoc ad ius;Neque veto prztctmittendunteffadta- Si quae!tiones easreferti,quz veluntatis funt:idefl, in quibus de voluntare.putajreftdioris.ambigitur, li. ff.de aur.&argent.legat,I.411 94.ffdevetb.0bli- g.t.i.U2.ff.deverb.fign.l.8. J.fi debitori.ff.quib.uoi pign.Hot.Vide Duaten.ad iT.Agerius.feuadScauol. & eundem lib.t.anniueri.difput.cap.41.D.Vulteiua in comm.lnftitu.ad tit.de aSisn.in princ.num 18.S feqq.Lagum iamtthod.iur.lib.i.c.i.Hopper.lib.i.(l( arte iur.Gaeddeum m comm. ad rubric. ff. devetb, fign.n.t?, QS-‘ s etiant acquitere eft.!. vlt.ff.de exccpt. I. do Clvae sr 10 fafti,& quzftio iuris,aurhore Oldcndor V4-C.de tet vindic. Q_v A E v * R 1 liberi vel vulgo vel iure diettntur , qui vel ex legitimis nuptiis, vel anogifujj fufcepti funt. I.18, Digeft.de bon-liber. 1.4.C.de fuis &legit. Brifl' Prat. Qvaeri libet,Agcll.ii,4.cap.j. Qv as 1 m hsreditatem dicimus, quz vel ex tefta- tnento.vel ab irteftato , vel citiili-vcl honoratto iure eft adquifira.l s-C.de petit.hercd.l.i4.C.detefta.mi- lit.l14C.tl« fideicom.Eriff. brat. Q v ae s t t 1 in feruitute dicuntutfilii , quiesferais 7 pio in lege decrmafexta,idem crtt.ff.de ftatu homin. S;c diffcrunt: I. Ir quteftione fufti cor.rideratur,qua'csftntcirtsni- ftantts extrinfecus. fr, quiftioneiuris perpenditut reSum animi iudicium intrinfeeus.l.iuftitiaeil. £ iuff.& iur. 11- Ijftum efl infinitum & incertum.leg. natura e’ mm.ff de prsfeript. vetb. lus vero cerrum & f»i- tum eff£poteftatque debet.leg.i, ff.de iur.&fafl-i- r r 1 /,d. lustnfaSo pofttura cft,non faftii in iure.l.« fb- gis-f. u?; O. A N gis.jT.in clitio.fF.adl.AquH. IV. Quadlionemfafti priorerrt efle oporcct qu^ftione iuris.d.l.idem erit. V. Errorfačfi exi:ufas;quia etiam prudentiflimos fal- Jic.Error iaris non £Eque.l.regula iuris.fF.de iuris & fafti ignorant.vbi Paulus exemplis deciarat. Qy a b S t i o incides ea eft,quf extra formulam prio- ris adionis exoritur .l.i. Cod.de offi.rečtor.pro.Go- tkofr.ad l.i.C. de ordin.iudic. Qvaes t i o numaria , pro iudicio priuato, in quo io con decapite,lcd de pecunia dtfceptatur- callikra- tus l.vIt.fF.ne de ilat. def. D. Claudius refcripfit, Ci perqtižeftionem numaržam preiudicium ftatiii vi- debiturfierijcelfare qua?ftionem.Hotom,Prateius. Qv Ai s t i o n b m conftituere, eft dccernere, n ice- lus vindicetur.Bud.in I.i.ad LCorn.de ficar.Old. Qv abs t i on e m decernere,id eft,quod nune dici- mus,ordinare , vt fiat informatio , & contra delin- quentes procedatiy. 3 ud.in prior.annouad Pande#* Qv aesti on e M ferre, eft vindicandum facinus iu- 2 o dicibus prxbere,& m'andare,vel potius ad Senatum rcferre,vt de vindteando fcelere extra ordinem Se- natufeonful.& in iudicium res deducatur. Budzus in i.i.ad i. Cornt l.de ficar.Old.Prat. QvaeStionei«i habere quid.Li.iT.item iilud.fF.de $enatufconf.Silan.Quseftionem habere de familia.l. yj. jT.vlt.ff.de bon. libert.BrifT. Qvaes t i one m poftulare,eius eft,qui iniuriam ft- bifadam qua?ritur, aut alttri, quam vindicare ad eum non pertineat.Biidseus. jo Qv abs tionbi etiam publicas conftitutas a Cor- nelio Sylla diftatore legimus, de F.alfis,de Sicariis, de Veneficiis^de Parricidiis:fucre & aliis aučlori- bujrepetundarum, & ambitus publicz conftitutaj qu2ftiones.BrifF. Qvabs ti o n e s itaque publics dicebantur iudicia criminalia,qu£ per qua?ftiones expediuntur.Cicero Philipp.2.Qind enim(ait)attinebit noua legequz ri de eo,quod hominem occidifFet,cum efTet ltgibus qu$ftio conftituta^Oidend.ad i. 2. §. capta. deinde 40 Sardinia.de orig.iur. ' Ojaestioni prseefte dicebantur Prstores, qui quxftionem čxercebant.Ita iudex qusftionis,in Li. ia princ.ff.ad 1 . Cor.de ficar. Qua?ftio etiam de eri- mineconftitui dicebatur, cum alicuius criminis in- quifitioncm Senatus mandabat. Sueton. in lul. cap, 6.Quem inter publicas ceremonias penetrafte ad eam muliebri vefte tam conftans fama erar,vt Sena¬ tus quxftionem de poUutis faeris decreuerit.Bri.fr. Qv a e s 1T o R,id eff,arbiter.l.2.C.Th.de poftui. fup. ver.Cognitor,qua?ftor ftrena?.Aufon,p.4. Qvae$it o r 2 s di#i s qui qua=ftionum iudicia exer- cent.Horum autem creandorum rario olim apud Romanos tališ fuir.Cum vfus poftulabat»ex Sena- tufconfulto,vt diftator,vel confulum alter,ambovc vel praetoruni aliquis de crimine puhlico qu*rere iubebatur , qui iuflus erat, is quse(itor dicebatur: quos Quoefhorcs ante I2.tabul.kges creari cceptos, fubindicar Poinp.in L2.fF.de orig.iur. Dičtatorem f«lnequaeftionibus exercendis creatum , legimus a- pud Liu. libr. o. Senatus vero modo confulibus, modo prsetoribus qua2ftiones dccernebat. Ue CofF. qui de Bacchanalibus qu«rerent , autor eftLiu.ii.jp.Sic lugurthin« coniurationis quxlfip- nem confuli mandatam Cie. in Brut.feribit. De prxroribus.qui de veneficiis & peculatu quxrerent, feribit Liu.li.j8.&5p.,Talis fuit-qufftio de vi Cn.Do- mitijprsetoris-.de qua Cie & Afcon.in Milon.Et hoc quidem pa&o puhlica quarftiones tradaca funt vf- que ad annum V. C.604 Anno autem ipfo 604.per- 7 ° i>«u$fuat quxBione3inftituta, quod ex verbis lus T E V. 1194 Cic.qu^funt inBrutOjintelligitur;Carboneforum tenetc plura fieri iudicia cceperuntmam & quaeflio- nes perpetuse hoc adolefcente conftitut^ funt } quae ante nuilce fuerant.Hae autem qu2eftiones pej-petug hanc vim habuerunt,vt cum e.o tempore feni quo- tannis pr^corcs crearentur:duo,qui ius depriuato- rum conrrouerfiis dicerent:quaiuor, qui in prouin- cias iuris dicundi caufa cum imperio mitterentur: poBhac ratio conuerteretur;atque quatuor illi, qui fortiri prouincias foleret,Rom 3 e fuas quifque qux- fliones fortirentur,vt maie/latis..peculatu.s,inter fi- ^cariosjambitus^repetundarum : adeo vt fi dealiquo horum criminum c Bet qu uren d um ,jr on nouo qu.je- fitore,qui exrra ordinem qua?reret, opus efTet , Ccd pr$tor ille,qui ci cjusftioni praetfTet > aciretur.ifq;, vt ante , cum confilio de eo crimine cognofceret. Pr^tor itaque ipfe decebatur quserere , & au^ftio- nem ac iudicium exercere , & qu*ftioni pr^efie , 8z ■qua?fitor efle.Teffis eft Cic.pro Rabirio Pofthumo, cum ait:Accufaui de pecuniis repecundis,iudex fe«» di,prstor quf fiui. Et Afconius:Iudicium C.Corne- lij de maieftate ex.ercuit Q. Gallus pr*tor. Iterum Cic.in Verrem adi©ne:Duo igitur confules & qua.’» fitor erunt ex illius voluntate; kem : Silbfortiemur in metalk locum,quoniam is huic quseftioni pra»fu- tutus eft.Et iterum Afconiu£:Scaurus p.oftulatus eft apud M .Ca tonem pra?torem reperfidaru:& poft.M. Cato id iudiciu exercebat.Et.rurfus Cie. de Finih. L.Tubulus prftor qu^flione inter ficarios exercuir. Q_u£Efitoris autem quse cfTent Jpartcs , docuit Afco- nius,qui exponens hos Vergil, verfus lib.6.^Encid, Qu*Jitor Minos vrnum mouetjUe filentum - Conciliumgue vocAt^ vitafijue J & crirmna difiit. Ait,Virgilium Minoem indicem apud mferos, tan- quam fi prsetor fitrerum capitalium« quxfitorem appellafFe,dedifle fortitionem,cum vrnam nominat ele.čtionem iudicutR,cum ait, conciliumque vocau cognitionem facinorum cum dicit, vitafque & eri- mina difcit.Quod idem etiam ex verbis Cic.in Va- tinium colligi poteft his:Qu?ro cx te,edixeritnc-C; Memmius pra2tor,vt ex lege Licinia & lunia adef- fes die trigefimo?qu*ro ex te,num quis in hac ciui- tate poft vrbem conditam tribunos appellarit , ne caufa m diceret.^nu/n cjuis reus in tribunal fui qux- fitoris afcenderit,eumq; vi deturbarit,fubfellia dif- Eparir,vrnas deleuerit,&c. Et in Bi ut. Intelligens dicendi exifHmarur, videt ofeitantem iudicem lo- quentem cum akero,nonnunquam etiam circulan** tem, mitcentem ad horas, qusfltore vt dimittat ro- gantem.Et Philip.5. Qiixro fi Lyfiades citatus iu- dex non refpondcrit , accipie'tne excufationem is, qui qus?ftioni pjraterit^Et in Rhet.ad Herenniu:Ac- cufatoris ofiiaum eft,inferre crimina,defenforis di- luere propuifare,tcftis eft dicere quae fcierit, aut audierit,qua;firoris eft,vnumquenque eorum in of- Ecio fuo cotinere.Quibus ex locis intclligitur,quz- fitoris fuifFe fortiri iudiceSjCogere,dimittere,& cri- men cognofcere:vel denique(vt ait Cornificius)ac- cufatorem,teftem in ofiicio continere: vim ac poteftatem iudieum coercendorum, hoc eft, fub pignoribus cogendorum habere:In Cel la curuli eburnia pro tribunali federe.lpfe autem nec iuratus erat,nec fententiam ferebat; fed vrns , in quam & caufarum forres coniiciebantur.& iudices fententia ferebant,przerat:iudices in confikum vocabat : vi- derifeciffe reum,vei non feciflc pronuntiabat.Qua“ quam non eft tamen antiqua illa confuetudo inter mifTa:quam & muki extra ordinem a Senat« decre- tos,fiue apopulo iuflos funt adaudi. Hxc qui pic« nius audire volet, videat Sigonium de antiquo ciui Roman orum iur.lib.a.c.iS.Prat. 2495 (LAKTE V. Qv ae STORES (Inqmt Varro).i qua?rend©:qui coit- quirerent pecunias publicas. Cernelius Tacitus li¬ bro n.annal, Apudmaiores virtutisid prseroium fuerat,cundifqoe ciuium,fi bonis artibus fiderent, licitum petere magiftratus : ac ne stas quidem di- dinguebatur j quin prima iutienta confulatum ac didaturas intren^. Qusftores antem etiam regibu* tum imperantibus inibituti funr:quod lex curiata oftendit,aL. Bruto repetita;maniuque confulibus poteftas deiigendi,doneč eum- qucq; honorem po- s & pulus mandaret:creatique primum Valerius Poft- humus,&u€milius Mamercus < 3 j.anno,poft Tarqui- . nios exados,vt rem miiitarem comitarentur.Dein- de glifcentibtis negotiis duo additi, qui Romae cu- rarent. Mox duplicatus numerus ftipendiaria iam Italia.» & accidenribus prpuinciarum vedigalibas. PofHege Syllae viginti creari iupplendo fenatui,. cui iudicia tradiderat. Et quanquam eqaite$iudi- cia recuperauillent., qusftura tamen ex 'dignitate candidatorum,aut facilitate tribuentium gratuito so co-ncedebatur,donecfententia Dolabells venunda- retur, Afcon, Verr.i. Qasftores Vrbani srarium qu 3 erebant> eiufque pecunias expenfas & accepta* in tabulas publicas refefre confueuerantv Liuius autemiib.7.teftfseft,ebrdem Qusftores figna ex s- rario orompfifle Imperatoribus ad beliam exeim- tibus,Pomponius in K2.iT.1s.de orig* iuris. Deinde cusrarium populi audius etfe cceperir iKvfc- eikrrr, qui illi prsedenticonftituti funt Quasftores } qui pe- cunis prisefFent:didi ab eo*quod inquirende & co- fo Qv aestor U9S Teraands pecunis caufa creati crant. Vipia.in k-£.» prima.Diged.de odic.quaeftor. Origo qua?ftoribus ereandis antiqtiifl]ma eft,& pene ante omnes magi- dracus.Gracchanus denrque iunius iibr07.de po- teftacibus etiam ipfum Romuium & Numam Pom- pilium,binos qusdores habuiffe, quos ip(i non fiia voce,fed populi furfragio c?earent,refert.Sed lieuts dubium eft,an Romalo & Kuma regnantib, Qusr- fler fuerit,ita Tullo Hoftilio rege Qujedores fu Ule cenumeft. Saae crebrior apud veteres opimocft.,40 Tulium Hodilium primu in Rernp.induxifle ftores. Et a genere qusrcndi Qusdores initio di- dos,& Iunius & Trebatius , & Feneftellaicribunt. Tacitus lib.13 de Nerone loouens. Deinceps čutaro tabubrum publicarum a Qusftoribus ad prsfe- dos tranftulit,varie habita, ac fspe immutata eius tei forma,Nam Auguftus permifk fenatui delige- re prsfedos.Deinde ambitu fuflTagiorum fufpedo, forte ducebanturex numcro prstorum, qui prsek fentmeque id diu manftt,qub forsdeerrabar ad pa -5 0 rum idoneos.Tunc Claudius qusftores rurfus im- pofuir ? iifque ne metu of&nlionum fegnius confu- lercnt extra orainem honores permiflt. Sed deerat robur «taris eum primum m 3 giftratum capeffenti' bus.igitur Nero prsfedura perfundos,# experien- tia probatos delegit. Eorundem etiam munus erat, predam exhoftibus captam vendere,pecuniamque in de reda dam in srarium referre,vt patet ex Lidio libro 40.Tacitus libro 13. Cenfuit rifo de/ignatus Confuljtse muldam a Tribunis didam Q_u^flores serarij in publicas tabalas ante quatuor menfes' re- ferrent.Dio praiterea in lib. 55 * extremo Pribit. Tu- bero n e ac Fabio CoiT.ad quceftores tranllatum dfe curam Senatiifconfultorum alTeruandorum , cum antea Tribunorum plebis & ^Edilium id munus fuiffet.Denique,vt paucis horum munus comple- dar.vedigalia populi Romani in prouincia exige- banr.dipendia militibus prjebebant j fingula acce- pta expenfaque rationibus inferebant, mnltas pe- 70 et?nias*,tam Roma?, quam in prouinciis exigebant, sc in publicas tabulas not3bant,omnium pecunia- rum refnmque notas, ac \\Mm litiones dabant illafque confedas, confolidatas , & abfolutasper fcribas Tuos rn srarium deponebant.Vide fufmsde pluribus Quxftorum muneribus Alexan.Gen.dier, lib. 2 .C. 2 . Qvaes t o RjCuius meminit Nouel.So. creatus cor» ftitutufque eft a luftiniano Conftantinopoli ,qu S , rendis coercendifque mendicis, inertibus, otiofis peregrinis,errannbus & vagis, cuiufcunque condi' tionis e{Tent,.(iue derici,frue monachi, fiueaduoca- ti aliarum ciuitatum^uossatoi-^o^f di&a Nouellj vocat,& lulianus Scho!afticos,vt leg.2. C. de lu c r, aduocat.Nos enim,qui in Foro>verilque litibus teri- mur,multum malitKe , quamuis nolimus, addiici' ERits.Schola & auditorium,&fida caufa innoxiaeft: at fi forte exteri lftis eaufain vrbem venerint,vult Iudinianus,Q^-s{iore imminente,inftantejvrgente, & ad extremum audientc & cogaofcente,moraiiti- bus iudicibus celerrimae eorum lites Fniri, Edem in mendicos validos coercitionem dat mitiore^ quam deFnlatur,Ki. Cod.de mendic.valid.teorij, tuic quandam veluti adionem, vt ipfeait,id eft,inertif & Ienitudinis,qualis fuit olim apudGte- cos.Dacur etiam huic quxftori poteftas cognofcei- di de crimine faffi, & de fupercxadionibus execiK torum s id eft,(i fupra modam fportulas exegerint, Videtur & ius habuiiTe imbecillis danditutoris,« ex Harmenop.j.tit.ii.conftat^jui & in fini.deebs odicio tradat.prat. s candidati dicebantur,quilibris,lioc eft,cpiftolis,bue orationibus/principis in Senatu ie-‘ gendis pra?erant;quemadniGdum docet Vlpianusin I. prima.de omc,qu*ft.Iampridius in Alexan.Q^. dores candidatos ex fua peennia ruflit munerapc* , pulo darc.-fed vt poft qu«Pcuram praturas accipe. rent,&inde prouinciasregerent. Qpubusexverbis candidatos fufprcor ea re didos fuilTe^uodhicin. gredus erat,&quad primordium gerendorum bo-. norum,&fententia? in ren3rudicend*:quemadnio* dum Vlpianus eo loco fcribir.Dio.libr.54. miy.’ 9-T'V vi. 'rtf Ta To /3aX6br^3y , cioit? «3» ajnre . td Ji $i£hiw nJ mfAH* «- «T,*ra it TeaA>£ctyu$pd. si hatyipj.§ uMorno-. Tacituslib. i6.Inter quorum afpedus & minas ingrefli curiaci Senatores, & oratio principi« per qusilorera em audita eft.Sueton.in Tito.Recepta ad fe propeom* nitim odiciorum cura.cum patris nomine& ipfee- piftolas didaret, & edida confcriberep orationel* que in fenatu recitaret * etiam qusftoris vice, rat. qvaest or exercrtus.in Nouell.a Proccpio Mni* tur x a ^y' Gi ^ ™ S‘< 07 rzS 'h '/kTrstvHferediflime, Nam Nouci.&i.rgpiTioiTirJic J)* 7 rdi£s:& Iulian. Nouel.jo, annonasmilitum, tam Comitatenfium, qui perca* Rra funt,.quam iimitaneorum eum difFribuilTe.Sed habuit etiam iurifdidionem & anditorium,&appa. ritionem inftar praefedi prstorio,^ vicarium in vr¬ be: nam fub eo eram prouinciis quinque;Scyrhia, My(ia, Caria, Cyprus, & Cyciades in(ul2,qu3riim caput Rhodus:Sc inde Rbcdi appellatione , d.No- ueli.4i.Cyclades iignificantur. Habuit harumpro- ninciarum vnaqu^que fuum pr2lidem,&depravde Cyciadum eft leg.4-C0d.de nauic.Nouel.i6j.& ai> his preefidib-us appellabaturmon ad prstfe&umprs- torio-fedad quxftorem exereitus,ex Nouell.jo.cui Nouel.41.ita derogat r vt ex Myfia quldem & Scy- thia ar-pellationes apud eum inducantur, quod h federti fuam in.iis prouinciis habeat:ex csrerisaa- tem prouincitSjVt appellationes in vrbem inducan* tur apud eandem ipfum,li forte in vrbeiuem,vela- pud vicarium eius, exhii>ko queftore faeri palatij. Iren) j :?7 A N lte»aiuiii«»qiiemipfe dedt rir in c-is prouincih, purarar, ESr pB.,'Noniusapnd TranquiI!um>non is trft, inquit,Turne.b.ad«erf.lib.a. capir.27.qui pecuniam publicanvtraftat,fed qui iudiciutn publicum exer- cet,& quxfitor farpius dicitur.apud qucm nominari maiorcm poteftatem.vt prartorem(id enim ti),com- pcllarijnaiorem poteftatem.) non oportuit. pra- teius, ■^vaBS Tosss pamctdii(vt fcribitsPomp.in I.j. de JO .orig.iurjereari a populo foicbant, qui eapitaltbus rebus ptttefll-ntrnam confulibus de capiteciuis Ro' EnanijiniulTu populi ius dicere non lice.bat.EeR.lib. J4.Parricidrj qu*ftores appel!abantur,qui folebant creariotula rerumjtapitalium qua?rendarunt.Nam pamcidanon vtique is .,qui parentiam -occidilTet, dicebaturifed qui qualemcumque hominem : idero aurem fuide indicat lex Numae Pompilij Regis, biscompolita verbis : Si quis hominem liberum iciens dolojnalo neci duit , parricida .sfto. Pja- reii«. (JvaEST o res prouincialea erant , qui vna cum proconfulibus.aut proprstoribns in prouincias exi- bant,cuna pecuniam (ibi ex arario a fenacu attribu- bntam,& a Tribunis terarij adnumerataaccepiffent, vnde(!ipendiaifrume.nta,legaus., proquaftoribus, tohorti prictoria fuppeditarentivt ex Verr.p intei- iigitur,Alconius,Pritna fenatoris.admimftratio eft, Quaftotem fieri,ČSt tn prouinci.t cmam gerere pe- tunia puhlica,in yfus.diuerfos eroganda.lnter vr- banosautem & prouinciales .quscllorcs hanc diffe- 43 renriam notar Motomann,Primum,quod illi neque !iftores.neque viatores habebantici.nl sreque voca- ri0nein,aeque prehenlionem haberent , tvtlcribit Gcllius lib.ip.c.ia.Hi vero& lidores &,togam prae- tejtam habebant,vt in Verr.4,idem Hocoman.do- cet,idqueconftat.exoratione pro Pjancio , his ve.' bisiNamiimul ac.me Dyfiachiumattigil£e audiuit (de Planejo loquitur , Qn$ftore tum Macedonias) ihtimad me lifioribus di,miffis,tn(ignibus abiectis. vede mulata profcčtus cfV. .Altera dirferentia eft, quod Vrhani ius non dicebantiProuinciales aurem 50 iure dicundoionuenjtus.circuibant, vt /cribir Sue- toniusin Cafare,&quscunque commiiTa populo Romano elTent,exquirebant : deque lis iudices ac rfeuperatores dabant : quemadmodum videmus in diuinatione.Q;C3rciHum Vetril Qi^aftorem in A- gonidem iudtcium dediffe.Si pateret eam fe &.fua Veneris -eiTc disifie.Prat. e s T OAlacri palacij fttb Impp. Conftantinopc- litanis,is erat,qui petitionibns fubfcribebat. vel e- tiam refponfa reddebat,&,vt paucis rompleftar^ui' 3 leges di&abatjprecefqjue ac refponla fu.bnotabat,vt tonftat ex Notitia lmper.Roman.&Nouell. 53. & iH.l.vltim. Codic.de diuer.relcr. Sub eorum etiani difpofitione laterculum minus erat,vt pater cx leg. Jt.C.deappelUitdeg.i.C.de offic.quaflor. Nouell. Valcnti5.logSvlti1n.Cod.de petit.bonor leg. <(4. & fto^od.dedecur. Symmach.adAufon. Quiftores, metnimicanfilijregalis particc-ps.ftioiprecuin.con- ditor,recogno(co. Et alio locoiTe magis quaftu- 7 'S ! ;arhones;& condendarum fanflionma vius ey.tr- T E Y. cuic. Procoplus 1.de bello Perfic, ti /u * AKaihOGriVjCG; lin jm^tT, tcc* flHtU®* , (h'o sT« ifTl HO fAOV mva So 7 rcT^i alii>'loco : .sm/sgi/'|>©-jXHcHV®ep£ }a>(Apu$b His vero de x:au(is quseftor iuAitia? & legum cuftos ^appeliatur. Sc theniui-iis famGe pubiic£j& armarium legam 7 in Nouell. Valeminiani dehomicid.cafu jFačt. & Caf- iiodoro duobus aut tribus Jocis. J>tnique is plane eft Qu$ftor,quem in iiula Cancellarium nos & La¬ tini etiam 3ppellarunt.Ničeta 7 .Tcv mkum, u'c» X** -TtVMV (ZisKiTttj ^cn\y\ ) K^yKi70ek^ov.Ciis UTmisi s A oyo%ir[U/j. Nam & lic legitur in _Notitia olficio'" j*um Co nftantinopo!eos;^-č)^tf jLiaTctjIti c m &a& r nt c rdre * ^ 'tfvovCvKrtp{iyie c-«, fcrravsj ^ 7 V7rctpyiig. ^ iffet^& quo .fuidec antelata,id eibprograrnmate propoiita , leg, 27.Cod.The.odof.iie iis.qni fuper.rel,cont,ideoque in vna nonnunquara,&eadem conftitutiane 5 qua- tuor dies iis verbis fubnotatos inuenias. Data,SuB" feripta, Accepta , Antelata,v.el Lečla 3 .v.ej Allcg.ata, Etiam hec adiiciemus, eundem morem pofieriores ]mpp.retinuiiTe,vr Sc ipfi lubfcriberent coniiitutio- nibusjdc chartularius cubiculLquem vocaruni K&Yjx*ei'it ,vtex quadam Manuelis conftitutione te¬ li ai ur Cu iac.ad L2.C0d.de petič.bonor.fublata.lib. 12.Ad qu$ftorem autem pertinebanc memoriales^ id elL(vt Grseci interprecantur) d.1.2. ,A t 7^15 utrni, p-vjj&m &ad Leos.C.de.excurat.muner.ci t vcsrt/AV«" jj^-na\ 7rm , 7&iy J &c.Prat. Q_v aestorss viri illuftres & excellcmiffimii vo- ' cabanturvBriC aestori.a decrera ? vt Tufanus annotauit libn 4 .epift.,B idaicar.funt a qu$renda pecunia di&aiid eft,a q Sc capturis,hoc eftjucris faciendiSi.Ide' air; Nifiliber fextus Decretalium , &Clementins elTenc'condite,& regut$ Cancellariže.anguft us eflpt locus relidus impetrandis prii)ilegiis,&% 3 cationi^ bus munerum obeundorum, &iblutionibu^ legum CanonicarurrjjQuas difpenfationes vocant^ qu.^ ma- gno quotidie emuntur.R.Qm^,Qusfturaj:Qu^£loris dignnas-.iieuti. prapore,prart ura.Špieg. -Qv a e.s t o r x v M diceb3tur Qusftoris tabernacu- lum m caflris;quemadmodum Pr3etorium,Pr3etoris Habt batur enirn magno in honore Q_u^ftor. Vnde infignia Qu^ftoria nomeii traxerunt 0 pldendorp, Prač. ae ST GRIV S ager didus eft,qui ex hoftibus ca- ptus per Qusellores populo.Rom.limitihus a&is di- uifus eft venditus.Hsc Elaccus. Qu,seftorij agridi- cuntur,quos populus Romanus deuidis puliirque hoftibus poiTe-dit,mandau-jtque Qua.rtoribus,vt eos- venundarcnt.Hcec.Hygemis,Pratt> QyaesT'v ar ue mulieres i &.quGeRuarra corpora, qux quždum corpore de his qui noc,iniam.l.'4^iTJenonum.fLde..rit.nupt.Plau. Pce- nul Facerencq; indignum gc-nete qu£eRum corpo- re.Brifl’ a E s tvasivS ,qui qasftns gratia ludicram arte e^ereet.LAthletac.J.j.Sc 1.2.i» dn.lf.de his qui not. Q ANTE V. Zl?9 infam.Oldend. O^ahstvosvs ftomo,qui quxftus &tucriauidior,vn- ciiquelucella quteritat authot Valla. Q_v aes t v m fcribarum lex Clodia ccercuit.LegePlu- tarch.in Catone.Spieg. qvaes TVS.A-, eft ipfum Qua:ftoris munusfeuofficiu Quxftura ciuitatum.i.vltim. ff.de isunerib. & hono- ribus.Btiffonius. Qy. a e st v s intelligitur , qui ex opera cuiufquede- fcendit.leg,7.& 8.ff.pro foc.hoc e lij fi quod iuerum to ex emptione,vendmone. locacione,conduftione de, fcendit :denique quod non per fe natum , vt hx- reditas,legacum,donacio:i'ed labore & opera cuiuf- que quxfitum eft.Minus ramen effe Lucrum auam Qua:ftum, pater eihis Ciceronis verbisin Orat. in Pilon, Quo quidcm in fpeftaculo mira Reipublica: arquitas erauvter eorum perilTec, tanquam lanifta, in eiufmodi pariluerum fieri putabata immortalem veno quseftum,fi vterque cccidifler.Hocomanrtus ex Connan.libro 7-capit.ij. Non enim qurftus omne 13 lucrum,fed id,quod opera & artindo qu?ritur, quai- ftusappellatur,aqu*redo,ad£o vr pro ipfa arte po- ~ natur, ex qua nobis lucru venit. Cic.iam de artificiis Sc quatftibus,quiiiberales habendi, qui fordidi fint, lioc fere accepimus.Et m Pifo.Seftertiu centies Ro¬ mat in quxftu reliquifti,id eft, oceupafti , vtvfuris quarftum tibi facerem. Valla quteftus efta&ioipfa, atque artificium lu.crands pectmiat.ftrat. Qva b t v s fundi,in 1 .ar. ff.de inftru. vel inftrument. reditus eft.vtapparet ex coniunčiione leg.ii-jT.fi in agro.eodem titul.Brifl'. Ojabsivs ilirci t us coprshenditur .nomine lucri. vlideluforetiam fi multa perdiderit, non poterit prartendere titulam onerolum. Baldi celebratur verbum illud : Quniquidex maleficio quaeritur,di- citurcffeiucr'um,ted illicitum,l.fi pofifefibt. Digeft. de petit.hetedit.iubct reftituendos quxfttis inhone- ftos,ne vel colore»liquo poft-fforlucrumfaciat, Sp. Prat. Qy A estvs caufam in fcenam prodire , in certamina 4 ° defcendere.l. r.§.vlt ff.depolluland. - Q.v abs t v s, pecunti.fr uftus agror 11 m. QvalE &tale opponuntur.l-i.fF.de vfuri Q_v Air c v n o_v e do mint um,in 1 fi mater. jT.eandem. ff.de erec.rei iud.hoc ert,fiue dommium in bonis.fi- uedominium ex iure Qmritium , vel , vcnonir.ale Ioanncs loquttur,fiue domtnium ciui!e,fiue natura- le.Qui en'm,inquit Cuiac.dominiutn ahud direftu, aiiud vtile faciunt,magno errore labuntur. Prat. ex Cuiac.n.obf. jj. Q_v A: t« fentenriam dic 3 t arbiter.non refert, dumo- do dtcar,quod ipfi videtur.Cerriffima enim dudritc confcient a eft.Paulus in l.qualein. ff.de recept.Old. Prat. Qv»t r funt caniftrte vindemi® aptae,fiuead compor- tandaa vuas, fitae ad colandum ntuftum Vlpian, de fund.iDftr.l inftrumenta. gfuali,inquit, vinderoia. torti , excepLOriique,in quibus vuscomportantur. Nebr At vero,Qualus apud Vlp.in l.fed & fi quid.de vfufr nan cophinum fignat,vtAccurfius cxiftimauit, fed vas vimineum, perquod vinum gtntattm defluir, cum calcatut vua,reltqua vero materia exirc prohi- betur.vide jf.QuaHas. Q^v al 1 s.infimte iumitur,quantum ad quantitatem rančem tefertur.i certum.ff.fi cert.pet.Spteg. CavALt sqja l is.kiem quod qua!ifcunquc lurifcon- fult.in leg.refcriptum ffdediftraft.pignor.quia ex contrsftu qualiauali obhgatione adebitore inter- poltta.Vlp. n 1 .1. ff.de bor.or poffefffecund.tabul.Sic qualiterqu.tittet, pro quaiitercunque, apud Ceifum in l.cjui fundum.ff.quetnad.feruit,aiBitt,Spieg. iJOO OjrALisctvAits feruus,inl.f.JJ. fin.ff.de conft.pt. cun.eft feruus qualifcunque, fmejprdmafrus, 5 ° 70 1J0I ANTE v. &l,feq. : Cum vinum Campanum optimum dicimus, ea res J inquir,efiicitjVt ea nppellauo certi fignifica- tiuafit.Hot.Prat. Qj A li T a-s pr£dijdicitur,qua quaie fir illud prediuj afferimus, & id ex permanentiore & longinquiore habitu,non ex afteftione^us ant euelli facile , aut commutari poieft:quemadn 3 odum calor in frigiof^ autfanitas in cegritudinem aiiquando permutari folet.Neque enim quidquidfundo attributum eft, aut accedit,quod fit ex eius vtilitate,ius fundi di- 1 ° citur,ncq; ex eo, qualis nominabitur : vt fi viiiam habeant,qu* longos profpicit agros., cum liceat \i- ■cinoffdificatis aut altius ftrblaus sdibus fuisdiirm- nibusmeis obftruere,ifta amplitudo profpečtus no dicitur ius fundi mei efl'e,heque ob iddundus meus qualiter fe habet:id eft , qualisnon nominabitur; (juoniam iftud non eft perpetuum neque certti, fed incafu&in vicini voluntate pofitum.Ratio autem cft , quia quaiitas appellatur Ariftoteli in Catego- tiis J cxqua quales nominamur, 3 d autem non in ex omnibusqualitatibu$,fed qu« non facile mutant ur & euelluntur.quod ipfe in vno earum genere /ico- ftendit;Qu£cunque accidentia ab iis affe&ionibus veniunt,quoe permanet,ac difficillime tolli poftunt, patibiles qualitates-nominantur. Siue enim vi na- tar$ pallor,aut atror infint, qualitas vocatur(najn qualesex iis nucupamur)fiue longo morbo, aut ar^ dore,ita vt haud facile aboleri poflint, & in omnem starem permaneant,patibiles qualitates etiam di- Tuntur,fiquidem ex his quales appe]lamur:qu* au- jo tem tacile diffipantur & euelluntur, ctu&h j id eft, motiones dicuntur, non autem patibiles quahtates: quia ex iis nuli 1 quales nominantur. Neque enim quem pudor rubore atficit, ob id ipfum ruher dici- tur:nec qui metu pallet., pallidusieo modo no qu$- cunque pro tempore adfunt prsdiis commoditates, iura prsdiorum appellantur ; fed qus perpetua & connexa funt ita , vt nunquam aut vix tolli poilint: quiad*mumha:ciura funt, ex quibus i-pfa pr«dia qualiter fehabent. Connanus lib. 4. c. 7. nu.S.Bre- 40 ch$usl.quid aliud.&ibi Alciat.ff.de verb. fignif. Qvalit AS vinijfrumenti, olci,& nummorum , pro genere tkfpecie dicitur, in 1.21.5- fed & fi notam.ff, *]uitefta, fac.cum 1 . 73 . 5 * *• fF.de.hered.inft.L4.ff.de triticO5Vino.L75.ff.de verb. obl ig»BrifT. Qvali tat em & materiam pro eodem pofuit Vlp. b14.ft.de contrah.empr.Prat. Qvali t a t i s nomine Tullium libro i.Ac3d.qu*fh cunftanter & cum excufatione vfum efteAnfulanus obferuauit.Spiegelius. 5 ® Qv,al 1 tat v m ali* ncceffariae, ali« non necelfa-- hč.Priores in a&ione omnino cxprimendse funtrvt, Peto dccem a pupillo:quia ei mutuauijintercedente tiitoris authoritate.Hsc qualita$ eft neceftaria, ad viftcriamque cauf* facit.Ec h*c intcrdu a iure pr£- fumitur.Lnon putauit. 5.non qu«ris.fFde contr.ra¬ bili,l.fi poft diuifionem.fub finem. C. de iutis & fa- •ftiign. De qualitatibus autem . non neceflariis per- petuum eft,vt eas exprimi nihil neceffe fit.Sitamen exprimantur,ne vitictur petitio,proband§ veniunr. Uiabebat.ff.de inftit.Spiegelius. A l 1 T e n q^v AH.T.BRj pro qualitercunque.l. 7 , deminor. 1.7.5* i.ff.ad leg.AquiL l.i.Cde bon.eor* qui ante fentent.Prateius. O^iA liter fe habere ^ id eft 5 qualitatibus q-uibuf- dam affečfum & pratditurn efte , Celfus in L 76.ff.de verbor.fign.&in l.qui fundum.12.ff quemadm.ferAj, ■amitt.Prat. .^u.vafis genus eftVcx viminlbus.compofitum 3 per quod vinum guttatim defluitjCum vua imprimitur: .■a coiando dičium j.reliqua vero materia ejtijre pt-o.- hibetur. Virgil. Tutn jpijjb Tjirr+ine guallos, ‘CoUa Apulei.in 4.1ib.Afini aurei;lajm ferme, inquit, ter- ti; } m quallum rumigabam. Ponitur etiam pro ei- ftuia^in qua mulieres ponebant pe.nfa lan«. Horav, Tibi qua.llum Cyibtre&, & hoc eft # quod decipit Accurftum , qui exp.onit in Joco lilo lureconf. Oualii^id eft,caniftri ad vinde- miandum in eis. Aquailo , per diminutionem £t qiiafillus.& quafillum, qui alio nomine ( Gr*co ta^- ffien; Calathus appellatur, fecundum Jcftum , Seruiura fup.er iilo VjergiLin B«coL i-—- Tihi Wia. pleniš Ecce ferunt nyn?p!,& calathus,. Cotta.Vide paulo ante ojjali. Q_v a M } in collarione aiiquando ponitur folum , nee habet quod illi refpondeat;vt in leg^.ff.folut. ma* tri m. Se d fi pecunia5»nquit Paulus, ad patrem per- uenit^uam filia accepit;hcc.eft » Ad patremjmus peruenit 5 quam filia accepic. Fallunturjqui eo loco pro relatiuo accipiunt.Oldend. O^a Mjpr.0 magis qiiam,vel,potius quam , ffpe-poni- tur.l.2.5*fed fi.ff.de iudic.leg.2.5? ni utui.fr. dc reb. .credit.leg-7 in princip.ff. depof. leg. ^o.in fin.fF.de acquir.hered.ieg.49.ff de legat.ideg. $. ftfde fufpe- Ciis tutorib.leg.j.in princ.ff.de doli exception. leg, 8.Cod.de iud.leg.18.C.de liber, cauf.l. vitim. C. de vfufručt Jeg,2o.5-hoc inferdnftum.ff de noui oper. nuntiatian.Lr.ffde.morf.cauf.dona.leg. 6 . 5 -Titius. ff ad TrebelLleg.21.verf.led vbi. ff dehered. vena, Et apu-d Paul.lib.4.fentent.titul.5.& tit.6.& lib.j.ti- tuLi8.& alibi f*pifTime.Sic Tertul. libro n. aduei- fus Marcion. Qu.ia.bonum fcilket fidere in Deum 5 quam fidere in hominem. Etin Apolo.get,c.8. Sed beftiarum,inquit 5 opinor hoc munus s qua hominis. & cap.28. In ciuitatibus deniqueapud,vos per om- nes deos, auam per vnum geniurn .C^faris peiera- tur,id eft,potius quam per genium.Sic #in iib. ad’ uerfus Hermogenem,&aduerfus Valentin.de in lib« ad Martyres.& alibi f*pe idem audor loquitur.Li- •uius lib.pOratio fuit prccibus qu.am iurgio hmilis« Tacit.lib.i.Verum quia : Romanis Germanifque 1- dem conducere,& pacem quam.bellum pi obabanc, Idem libr.j.Ad.Drufum pergit,quem haudfratris interitu trucem,quam remoto semulo *quiorem fi- bi fperabat.Et paulopoft : Cum accufatores ac te< ftes certatim perorarentjrefpondente nullojmifera- tio quam inuidia augebatur. Etalibiftepe. Cenfo- rin.in lib.de ratali,de Ariftotele Jeqn£s } Vt miru fn ad annos 58.vitam pertulifte.} quam vitra non per- tulifle.Sic & Terentius, li vera eft auorundam in-' • terpretatio,locutus eft in primo v erfu Prolog i En- ■nuchi,Sfc.& Claudian.de bello.Cildon. - Phalarim tarraintagueflamma. Siculi mugitus jerre iiiuerici* Qucim tal e s audire, chvros. - Videtur.autem hoc-gemis Ioquendi ab Hebrfis ..manafie , . qui partieuiam magis fspiffime fiibau- diunt.vide Ant. Aug-lib.4.c.6. prat. <§v AM,pro antequsm,in Icg.i .Cod. vbi cauft fifcaL BriiT. Qvali t e R c v N oj e , pro vtcunquej hoc eft fine 70 Qv: AM,pro quanturn,quibufdam iaterpofttis verbis, benefiue male.Alberic. cuiufrdodi funt, poffum,valeo, & fvnonpmis, obuia ■QJAj,j,V.S. i cmus.mentio fitiaL ij,5,i.ff.dc vfufru« p.affim funt czcrnpla. Pio vAld^jpenitur.in ieg.a,_C. " Q. de hiš qui ven.atat.impctr. Sic apud Cie. & nullos non ijoneos Latinitatis aučtorcs reperitur. Oy AMjpro nifi accipitur,cum dicimus rnemo vindi- care pordi quam qui leg,i, Digeft.fi feruit.vind. Briff. Q_v a m c i t o,cum aliquo temporis fpario accipien- dum eft.leg.quo cnim.Digeft.rcm ratam haber.Vn- de & qiram cito commode fieri poteft , arbitrio iudicantis relinquitur. ieg-.prima. Dig. de'iure de- liber, xo Q_vam d e , apud veteres periode vaiaiiTeacquam comparationis diftum, oftendir Crinitus de hone- ftadifciplin.lib.4.cap.ij. Q.vr am D i v , pro quoad. Pauius in l.illis libertis. de cond. & demopft. Quamdiu adolefcens ad. jniiitiam promoueretur. Sic in leg.15. ff. quib. mod.viusfruft.amit.leg.i f.habebit.ff de penu le- gat.An h*c diftio faciat conditianem,Bartol.diile- ritin leg.i.Cod.de leg.&in lcg.i.ff de cond, &de- monftrat.Prat.videCuiac.i5.obfer.22.circa fin. Qj am L 1 b a T.pro aliquam accipitur in leg. j.in pr. 13 ff.de acq.pofleffiSed fufticit,inquir Paul. quamlibet partem eius fundi introire.Aiberic. Qvam hvRimo vendere.apud Cicer. Q_v am maximam partem , leg.fiitaquis.Digeft.de leg.:. Oj A m obib m, i" Authen.de reftit. fidcicommiffjT. quamobrem. Vnica diftio,quibufdam etiam tres, quamobrem,modo interrogac, modo idem fignifi- cat,quod Qiiaproptcr.Spieg. Qv am prid«M, pro, quamo tempore ante. J 3 Oj a m pr i m v M,vna diftio,valde cito. Vide Spec. tir.de difput.& alleg.jr.4.Spieg. Q_v amvi s.interdum caufalis eft.Alber.exempIis de- monftrar,& fimul vbi aduerietur indicat.vt in I.qui iuraflc.in fin.vbi gloff.ff.de iureiur. Interdum cor- , rigit.vt in I.vbi autem non apparet.ff.illud. verfic. quod vero.vbi gloft.& Doft.ff.de verb.obligat.Bar- tol.in Icg.j.ff.in hac.ff.de commod.Nam particula Quamuisaddit prioribus frequentiifime; Cicero: Quiseft tam ftultus,quamuis fit adolefetns, cui fit 4 cr ejiploratum fc ad vcfperam effe vifturura?l.qui fac- cum.ff de furtis.Spieg, OJA M v i Sjpro quantumuis.leg.45.Digeft.de damno infefto.Sed fi tarna vis verni fuiflet,vt quamuis fir¬ ma a;dificia conuelleret. Sic apud Vergil. Vt quamuis auido parertnt arua colono.Prar, Qv A n no.id eft,quo tempore,quandocunque , quo- curique tempore,quandoqUe,aliquo tempore.Albe- ^ ricus reftemonet in dift. Quando,&quandocnnq; dehis dičfionibus certam r gulam tradi non poffe; fed eas ve! admodum, vel ad conditionem , vel ad tempus,pro materia,vt aiunr/ubiefta,tum pro pro- ferentis fententia referenda efle.Spicg. < 2 van bo etiam,pro fiquidem:quoniam Cape occur- rit apud Iurifcofl.Spieg. (Jvando , velcummorietur, vt ir.telligendumfit, esplicat Ato in Rubric.de coilar.jT.porro.lib. C. 6 . Spi c g. Ov an d o qje, in fatnTnm.zjtkiinfftiger zjit l.fed & 60 fi is.jf.cum autemff.de Carb.edift.Oldend.Et qui- deinhacparticula communiter !onginquum tem- p u s demonitratjVt ex Tacito & Sueton.probat Fer- retusadtit.Inft.quib.mod.re contrah. obiig.Sic vi- deturvfurpaffe luriconf.inl.fi culpa.ffderet vind. &I.fi adrogator.de adopr. OvAK D o o_v E,i.e.poft aliquod interuallum. Caius iti b41.ff.de iur.dot.Res in dotem data, qus ponde- A N T E VT H quandoque reftituatinon epottet admitti fideicom. miffum.Hot. Oj a n d o o_v e interpretantur qaidam pro aliqm vice.Inftitut.quib,modis re contrah.oblig.in ptin;, Quamuis malit .Alciatus,Nori.tex.fuffragante,« in loco,quoniam pro quandoque legi. ldemanti. quis in codicibus icriptum teftatur,boe modo ; Et quoniam nobis non eademres,fedalif eiufdemna- turar & qttalitatis reddantur, inde etiam mutuu» appellatum eft,&c.Quamquam indicat aliquos,qui pro aliquo tempore interpretantur.l. res in dotera ff de iure dor.Old. Qj and octvE.aliaspro certo topore,vt alia tepen excIudantur:Alias pro quandocunque.Fi8r.Hr:ti quadoque heredicatem adeundo, iam tuncamont fuccelfiffe defun&s ^ntelligitur. Digcft. dea h ere d. eacqui:, Qv an D o oj E.pro quandocunque non’ raro i«J- Dris noftris vfurpatur. leg.77.ff.rogo.& J.pattti de leg.i.l.4t.ff.caheres. ff.de vulg.& pupil.SicQaa- doque veneritjd eft,quandocunque, inleg.r,D;;, de cond.& dcmonftr.& quandoque Iiberos baba!- ric.Ieg.i8.Dig;.quanc!o ciics Ieg.ccd, & quandoqu; nupferit,in leg.p.cod.titul.& quamloquecoBdi!ia extiterit,inlcg.28.ff.ad Trebellian. & Quanao(|K apparuerintjin leg.15.Digeft.de leg. j. Quandoquc inciderint.leg.^.ff.de legib.Sic & in leg^.if.de m. reiurand.leg.54.fF.ad Trebellia, & leg.^fEdcpd dotalib.l.% 5 .h^c posna.fF.quod quitC{ueiur.l. 104. if.pen.fF.de leg.lib.i.l.6.fFde tribu.leg^.dcvofe lo9:ff.de capit.dirainut.Sic vbique, pro- vbicunoae aiias dicitur.Alibi quandoque valet aliquando:vt Ieg.22.fF.de adopr.l.S.jf.manunuflionis.ft* dedour, inter vir. At in tit. quib. mod. re contrab.oblig. quod ait luftin.vt quandoque non- eadetn,fed alia eiufdeni generis reftituanturjidCaius,eandemrem tra^ans lib.2.lnftit.dixit,ftatuto tcmpore.Etitaac- cipi debet hsec vox in leg.37 ^f.nuptura.ff.Je legat, j leg.5.^T.vltim.de Carbon.edift.H$cautcmver- i ba,quandoque reftituas, hoc ftgnificant, cum pri- mum potucris.leg.29. Digcft.quan.djes legat.ced. BrifF. AN Qjr A M,coniundio caufalis,idem flgniftcans^ | quod tametfi. Hanc particulam aliquando fubfe* quitura!ia particula,tamen,& eleganter: vt apud Vlpian. in leg. quanquam. Digeft.deaqu.plun. Spieg. ii Qv an tab fumma».in l.quifquis.fF delegat.j. tefta« tor dixit:Qujfquis mihi heres erit,damnaseftocfare ouantas fummas legauero.lbi,tefte Za(io,intelligu' tur fub nomine fummarum corpora:& licet verbuis ouanti referatur ad pecuniam,proprietamenibirf ferturad corpora.Sp , ieg. Q_v an ta verbum non adnijmerltam tantum pear- niam,fed &ad corpora pcrtinet,vt apparet exrele- gatione dotis,qus ita concipi folet,Quantapecuni 3 ad me dotis nomine peruenerit, & ftipularionibcs emptf hereditatis,quže ita concipiuntur , Quanta pecunia ad te ex hereditate illiu* peraenir, Vtroq; enim fermone 5 tam quae in quantitate,quamqu£iii corpore conftfiunt,comprehenduntur.bg-concubi- na.jf.cum ita.de leg.95.Digeft.de legat.lib.jleg.42* jf.primo.de legat. 2.1cg. 2. Digeft.de hered.vend.leg. 7.& I. vlr.ff.de dote releg.L5c.in fin.ff deverb.obli* gat. Brift’ < . Qv A N t 1 eft.Ieg.18.jf. vitim. Digeft.qui & a quibuf manum. Qj a n T 1 condu&um erit,aut locatu,apud Cnon.c. i44.iib.2 re,numera,menT(jra conftant,vt quandoque foluto U?amm0flk>3lrus maritus reftituat. Vlpian.leg.22. n. tfldtadoptio. Caeterum fitidzi cius conimittatjvt -j N 1 ea res . e “ > ve * Oil^nti eamremp2fet idem valet : id vtraque enim claufula veram rei jtftifflationco m a n gflifflationem fierUnguit VJpJn Ki7 de quanti in. litem iuratum fuerit,uquam diuerfilfimas res' con- iungere foient.i.non a iudice. ff.de iudiciis. Sc quse pro contraria fenten.tia adferunturjpenitus ficulnei funt. Vide Duaren. d. loco. A N t 1 in triginta diebus proximis fuit. Hsec ver¬ ba Vlpiani ad !.Aqui!.Kquemadmodum,in fin .& fi non habent verbum Plurimi, fic tamenaccipienda conftat,ex jT.at nec plurimi. 15. Inftitut. de ieg. A- quiK Ojanti maxitni,quanti plurimi.Sic Piinius in e- prft.fin.lib.j.Sic Columeil.lib.it.c^i.Sic Alciat. fed propter moram, ait, debitoris , quanti plurimi res valuit,condemnatur,in leg.2. ffi.fi cer. pet. Spieg.Etfi aucem quanti plurimi aftimatio qu^darn fortis sc- ceflio fit,& ob moram veniat, tamen vfurs appeila - tione non comprehenditur. Nam vfurz acceffio cft extra fortem, hsec vero ipfius rei pars: nec eft extra lem,fed circa rem ipfiam.l.fi ftcriiis.iT.cum per vem ditorem.ffi.de a&ion.empt.Hotom.libr. 1. de vfuiris. ca f*>* Qv a n t 1 quanti beneemitur,quod necefie eift, dixit Cicero in epift.ad Attic.li, 12. Spieg. Qv an t 1 t a s jid quo quantum quid effie dicitur,auc uidftatur.Apellus legibus infcruiens,diuidit qu.‘.n- titatem in numerum,pondus,& menfuram. Nume- rus,vt duo,tria,quinque,decem,centum, milic.Pon- dus,vt fextans, quadrans,aodrans, pondius, fiue as, dupondius,tripondius. Menlura,vt digitus, palma, pes,paffius,ftadium,miliare,vina, hemina, fextarius* congiuSjmodiuSjvrna^amphora. Qu.anquam plers- que res eiuimodi funt,vt Sc numerari,& ponderan, &menfurari qucant:vt piper,&fimiles.Picr^que vc ponderari Sc mčfurarirvt butyru,oleu. Plerf que vc numerari Sc poriderarirvt pecuniaihsec etenim otitn fuit appenfa : vnde penfio. Sententi« iudieum, ait Plin.Iib.7.epift. numerantur,non ponderantuT, id quod videtur ei perquam abfurdum. Simili ratio- ne motus lurifconf.in K2.de verbo.fign. horas diei pohderar,non numerat: atque vult priores quinque pdfterioribus feptem pramalere, propte^a quod ad quoduis negotium conficiendum a prandio fimus incptiores.Spieg.AddeForcat.Nec} r omant*diaK4.2. num.3. qj/an ti T as an folum in pecunia numerata, an ve¬ ro etiam in aliis rebus fiingibilibus confiftat , Vide Dn.Gceddaum in commcnt. ad K pecunis appeila- -tione.4-n.25.25.ffde verb. obl. qj; an t 1 T a s etiam modum fignificat. leg.94. fF.de verb. oblig. in qua quod initio Marceli. quanuta- tem dixerar,poftea modum vocat. Sic quantitatem patrimonij,operiš, tranfačlionis, legatorum, aqux, dotis.,emoiumenti,hereditatis,operiš, pretijo vfura- fum.6cc.dicimus.K21. in fin.ff.de noui oper.nun. leg. 19.fF.de milit.teft.l.72.1.73-fr.ad KFalc. !. 45. Digeft, de folut.K20.ffi.de manum.vindic.K4.C0d.de hered. vel ačhl.9.C.de don.inter vir.6c v X.1.24. Digeft. ds prcef.vrb.Briff. \ ) Q_v an t 1 ta s in iure ciuili cum opponitur corpori, fic definienda videtur, res cuius vis ac moment um D d d d AN TE V. _ ^ 0 S qu anto minoris res fuir contra&us temporc, q u ai* quanti empta c(U.quod fi nolit.31.jT.fi plures.ff.ie cedil.ed.Per ciuilem a&ionem emptor fi nihiUatu* rus fuifler,omne queddedit,recuperat'. at peradi- liiiam fi resnullius pretijcft ,redhibcturi.bouem. 43-iT.aliquando.eod.llla perpetua eft,hcecvere an« nua.l.sediles.jS.co^Hot.Prat.Et fic fereomnesadd, 1.lulianus.tradiderunt,moti, quod lulianuseo loco dicat,fi tignum vitiofum fit vtnditum, & vendiior vitium ignorauerit , a&ione ex emptoemptorem pofle confequi,quanto minoris empturus fui{fet,al- teram prsetoriam ex aedilitio edi&o de mancipiij J iumentis propofitam efle intra annum,illam elfede ^ceteris rebus pecpetuam,vt de tigno, pmeriaroef. fe in id,quanto minoris res eft. Sic enim verbaedi« di funr.l.cediles aiunt,aut ouanto minoris cuveniš. rint,fuerint:ciuilem quaYito minoris quis empturus fuiflet,d.1.lulianus. lntcr quce,inquiunt,plurimuni intereft.Quorum vtrunque falfum eft.Namprimfi, quod dicunt ačtionem quanto minoris, edidosdi- litim de iumentis,& mancipiis efle propofitam,vere dicunt. Quod addunt deiis tantum,,meoapemlIi« mis fenremiis ICtorum refellutur,a quibus dcfca. tcntia edidi eft hoc traditum edidum adilitium,& ■fi de mancipiis & iumentis conceptu fit ,tamenftn. tentiam ad venditiones rerum omnium pertinerd- 1. ff.de sediiit.edid. Quod autem hsc generaitadi- ftmguunt,vt pr^toriam efle dicant in id,quamomi> noriš empturus fuiflet, ineptiffime faciunt,cuniui- ter hsec nihil interfit. Non enim in edido *«■ dilitio dicitur , quanto minoris iumenta funt, fed quanto minoris , cum venierint , fucrinr. Id autem eft , quanto minoris empturus qais fueric.Tunc enim empturus erat, cum venibant,& non p!uriš empturus erar,quam valebant,&qamu valebant , tajiti illum ernptam habcre a:quiffimuin eft. Vnde hoc ludicium ceftimatorium appellatur, quia res ceftimatur.,quanti vere valuerit,eo vitioaf* feda quo tenetur, vt quanto minoris val uit, quam empta eft,tantum reddatur.Ne multistillisdilitu, quanto minoris efleaiuntde mancipiis, &efle id, quanto minoris res fuerit , cum venil>3t. Hociara nihil aliud efle,nifi quanto minorisa&or empturus fuiflet,cognofcant ex eodem Iuliano > qui inl.quii dicitur.de euidion. Ex cuius verbis vel cceco appa- ret,& nihil aliud efle , quanro minorisquis emptu* rusfuit,quam id,quanto minoris resfuit,&dcman- cipio Kanc efle adionem , quanro minoris fuerit, quod illi ncgabant.Hugo Donellus de aedil.edjd. etur nam quod in eiufmodi rebus genere idem 5 ° Qv an T o minusi Titioeonrec«usfucro 1 W ft etiam fpecie idem videt, .r-l i.ff.fi cert.pet. Spe- des ? G ua i te ftlpulatus fuero, non folet duhu.., . * A r __quin fi nihil a Ti110 conlecutus ruero , totum de* beas,quod Titi us debuerit,inquit Gaiusinl.ip.ff. de verb. fig. Prat. Qvan t o plus,adiedio, ad modicam fummamptf* rinet.l haec adiedio.ff.de verbor.fign. Curtiuslib.i* •«^fwv,c.7.tom.2. QjAnt v m, ad numerum, &pondus,&menfuratn refertur,hoc eft,ad pecuniam , fpecies, &oorpora.K cum ftipulamur.de verb.fign.Spieg. Cfv an t v m ad fe foluerelegemdicitur,quicontra : legem facit.Auth.vt iud.fine quoquefufFr. jT.illud videlicet.ver.oportet enim.Alheric. : Qvant v m intereft.l.fi quis feruum. ff.adl.Aquib a n t v m infinitum iurarc-Vide Vlpian.l.quire- •ftituere. tf\i. ff.de rei vindic.Spieg. ■Qv a n t v m mea interfuit.Paul.in l.x.fF.remrat. bs- 'ber.h.ec verba declarans fic dicit: quantum me3iR* terfui^id eft,quantum mihi abeft,quantumquelu- crari potui.Pompo.in leg.fi procurator. d.tit.idetrt probat.Spieg. & % diAK- 1507 a velfoium,vetpr£ciptie fpedatur: corpus vero res cuius materia vel fola, vel prcecipue fpedatur. VI' pianus 1.34.jT.2.ff.de legat.i.Eadcm fumma velente teftatore multiplicari poteft : fed hoc ita erit acci- piendum,fi non certum corpus nummorum fiepius fit relidum:vt puta centum,quce in arca habet, fs- pius ieganit:umc enim fundo legato comparanduni efle čredo.Paulus 1 .87. ff.de Iegat.2. Et de quo quce* rirur preti um teflerae fpedandum:quoniam tale fi- deicoramiflum magis in quantitate,quam in corpo- 10 re confiftit.ldem in l.i. ff. de contrahend. emption. Eleda eft mater,cuius puhlica ac perpetua sftima- tio difficultatibus permutationum a , qualitate qua- ritatis fubueniret.Papinianus l.fi is cui.54. ff de fo- lutio.Siuein fingulis numis communionem pro in- diuifo quis efle intelligac: fiue in pecunia non cor- pora cogitet,fed quantit3rem.Sic Florent.leg.05.^. i.ff de verborum obl ig. Vlp.L15.iT. 3.ff dere iudic.f nam etfi.15.in fin.& 1. focius.16.ff.fi cert.pec.Hotom. Prat. " '20 Qv A N T1 t A T E M numi proprie & rede dici a?ftima- tionem illam puhlice conftitutam,qua quanti loc3- brliš fitjintclligitur,tradit Duaren.lib.i.difput.an- niu.c.6,Cuius quantitatis nora d fignum eft cliara- der.qui nummo imprimitur>vt Aiiftoteles li.i. Po- iiticor.oftendit.Et tic actipienda funt Vlpiani ver- ba in leg.a diuo Pio addicantur ta quantitate , id eft , valore ( vr vulgo loquimur ) & seftimatio^ ne, quanta eft fumma, qua debetur, ne fi forte plu- ris aut minoris valeant,akerutcr, id eft,debitor aut creditorafficiatur iniuria. Alij aliter inrerpretan- tur:necparum ea verba negonj exhibuere Alciaco para d. IiBro 6.capitul.5.&in leg.creditor.ff.de rebus čred. Q v an TIT as & corpus opponuntur in l.fk. ff.de le¬ gat. 2.quamodo autem difreranr^vide Cuiacium 14. obferuat.ic).Hotom.i5.illuftr.quxft.Gothofred.ad 1 . (i is cui nummo r .94.i'.i. Cde folut. Qv, an T 1 t as pro precio & valore^pud Paulum li. fent.i.c. 32. Seruus qui furtum fecerit,damnumque 4 ^ dederit, nifl id pro fui quantitate dominus farcire paratus fit,noxae dedi poteft.Hot. Oj an T i tat b s appellantur,qua! numero, ponde- re,& menfura conftant: qux longe a fpeciebus dif- ferunt:nam quantitaces fingulse propriam fpeciem non habent, fed communi fpecie continentur: aic Vlp.leg cum Stichus.29.ff de folut.Itaque fi numus pro numo reddatur, & olenm pro oleo, & vinu pro vino:non aliud pro alio,feA eadem fpecies reddi vi d 1 tftv - „ cies vero fingul* propriam fpeciem habent,& com^ muni omnes genere cotinetur:vt Paphilus &Dauus comuni ho-minis genere ccprehenduntur: fed alius eft Pamphilus,ahus Dauus. ltaque qui illum pro hoc,vel hunc pro illo fo!ueret,aliud pro alic folue¬ re diceretur, Qiiantitates.numero diuiduncur:d.l. cum Stichus.29. -qu.ip.pe in qua non corpus, fed vis ac moment um fpedetur.l.fi is cuf9.ff.de folut.l.87. ff. de lega*2.Spet:ies aut-em partibus diuiduntur.Ho- tom. Prat. QV ANT IT ATI* res proprie non commodantur, fed mutuo dantur. V r ult.libr.lnftit.4 tit.15 JT-2.nu- rrer.15. Qv ant g iuniores ,tanto perfpicacior.es, quomodo intcdligend.um fiMradit Alci3t.lib.ic.parerg.capi^ tul. 16. minoris aftiones ia iureciuili duše repe- riuntur,quarum altera ciirilis,altera sdilitia eft.Ci- uilis eft> quanto minoris empturus erat emptor, fi 70 vitiumiciif;t.l«iulunus.f£dea&.emp. ^Cdilitia eft, 2P9 O. ANTE V. Ojantvmcvno^ E. > aduerbium, rantum quan- tum:dequo Bartol, in leg. balifta. Digeft. ad Tre- bell. * Qv AN T v$,quanta,quantum, multitudinis numero, nontantum ad pecuniam numeratam, fed &ad cor- pora referturd.29.quand.dies legat:ced. I.93. de le- gat.3d.50.de verb. oblig. Prat. Qvant v s maximus.Piinius epift.vlt.li.h ad finem: deditenimmihi,aic,(juantum nsaximum potuit,da- turus araplius.fi potuifiet. j QvAnT ys Qjr AN t v S,pr0 Quantufcunque. QvAnt v M ei debes, redde. Scntentia incerta eft, leg.quidtamcn.ir.folutioni.Digefi.de recept. Spie- gelius. Qv AN T v M in fe eft,& quantum ad fe pertinet: quid h2cvcrbadenotent,glQfi'.exponit 49.diftinift.c.fin. &Archidiac. Spieg. Qvantvm quco, pro eo, quod vulgus dicit,tantum quantura.Porro de dičtione quantum & qnanti vi- deBart.in i.i.fi fic legatum.in princ.de leg.i.& in 1 . 2 l.de cond.& demonfi.Spieg. QvA n v i s non c-ft aduerfatua particula.l. quid ergo. JT. vlt.ff.de his qui not.infam.Brifi' Qv^aqja rationeftd eft quacunque ratione. 1.2i.fFde fideicomdibert.Et quoquo iure.leg.6.£\i.ff.de fta- tulib Et quoquo modo.l.j ffiad leg. Cornel. de falf. BrifT. QvARB}raodointerrogat,mod0 ponitur infinite, leg. nonomniura.C.de tut.oui non latifd.i.i.in pr.C.de Lat.libert.tol. Spieg. Qvar t a dedu&o sere alieno accipienda eft. Papin. t jf.audita autem.fF.de inoff.teft. 1. in quarta. ad leg. Fale, Spieg. Qvarta quartxd.vnic.C.de Lat.libert.toll.Spiege- lius. O^ar T A 5 qus in ture noftro frequemiftime appell.i- tur,multiplex eft : & quadrantem eius afiis, quo de agitur,fignificat.Prscife namque quarta,pro,quar- tapars fere nominacur. Quartas igitur iiterarum ordine breuiter delcribemus; quarum fi quis proli- xiorem traftatum defiderec, videat Dočtor. ac in- primis Fabr.& Aretin.m $.(e d quia heres.lnftit.de fideicom. hered. Qvar T a e leptem,quarum in iure fic mentiojrecen- fentura D.Vult.in li.a.lnft.tit^.if.^n^.Left quar- ta,qus debetur arrogato ex bonis arrogatoris, ex referipto D.Pijfin $ cum autem.de adopt.lI.quarta legitima.lll.quarta Falcidia. IV. Trebellianiča.V. qufed mira varietate. Nam in Nou.6 ftacuit, vt qui e cu- rialibus aut cohortalibus Epifeopus creabuur,qua- dranrem omnium fuorum bonorum curi« largia- tur.At Nou.i23.ftatuit,vt bonorum fuorum quar- ta duntaxat retineat:reliquu curiče ateribuatur. Pr. 50 Qv,art a ex tribus maribuseft,quse per Senatuicon- fultum Sabinianu indufta eft:vtqui ex tribus mari- . bus in adoptionem datus fierit,ei quarta pars bo¬ norum naturalispatris relinquatur. $. fedeaom- nia.Inft.de hered.qii£ ab inteft.Prat. Qv arta Falcidiae dicitur in iure,quam hčredes be- neficio legis Falcidi? retinent ex legatis , fiforte amplius dodrante in iis confumptum eft a teftaiore. X.ex autem id ftatuit non de fi.nguiis legatariis, fed de vniuerfi^.vt fcilicet legare ir3 liceret,dum modo pars quarta patrimonij penes heredem jremaneret. Itaque tametfi plures legatarij fint, non tamen am¬ plius eis quam dodrantem licet attribuere.Viciffim autem non vniuerfi heredes,fed finguli auartam ex fua cuiufque parte retinere poflunt; modufque pa¬ trimonij,non qui hereditatis adeunda?,fed qut tem- pore mortis fuit,fpeu,pennde ac fi de hereditate fua reftieuenda rogatus eftet: 6 c eatenus reftieuenda eft > quatenus hereditas tefta- toris patitur, fecudum vnlgatam formam iurisd.fi- liusfam.114.^. vt quis. tf. de fid.icom. primo exem- tiam extat in 1. ica tamen.27-^. 1'reb. llia- 40 60 plumetiam extat in 1 . ita tamen.27 ^ num.&l.epiftolam.75. -i* ff .idTrebel.Hoc, 1 r at. Qv a rta filia; maieftatis damnati ab Imptratoribus Arcadio dt Honorio infticuta eftinam cum olim ad liberos damnati maieftatis bona percinercnt, h eo- rum.tfad leg.lul.maieftat.is conftnuic, vt filii> ni- hil omnino relinqueietui:fihabus autem quolibet numero efrent,quarta cantum cx bonis marris iiue teftatOjfiue inreftato decefiiftet, attribuerettir ; vt haberent mediocrem potius fili<£ alitxion’ani;quam integrum emolumentum,ac nomen heredis.l. quif- ' 5.5, C eod.Hot.Prat. quis.5,- ffde coilat.l.fi arrogator.22.f1.de adoptionib. Hoc Qva rta fifci qus fit, docet Paul.in leg.pe.ftde iur 4 autem peričuli,quod vits pupillorum ab arrogato- fife. Qui tantam fidem accommodauic, vt no capie- Dddd ■* a AN TE V. fju tireftituereliereiitatem : {1 iedu&a partc quarta reftituit.nib.il retinere deber.tjuadrans itntem, quia heredi imponitur ipfius,eripttar,& .id fikum trans- fcratur.vndedodrantis iemiffem foluiti capit.tjtii fe detulir. Hot. Prat. Qj A r ta liberorum appellatar quadrans eius partis hereditari^4u£) fi paterfaraiiias inteftato deceftil- fet,ad eos perucntura erat;qui quadrnnshberis,qui vel inotHciofe exheredatis, vel minorem in partem inftmius,quam quantns ille eftjauribuitunvehm fi IO due fine filij , quia legitima cuiufque pars ab inte- ftato eft femis , iccirco fefcuncia -iilis attribuetur: cjijf femiifis pars quarta ett 9 K8.jT*fi quis. I.24. C. de inoiftfcicf.teftamem.l.ornnimodo p.C.de inofiiciofi teftament.& h T ouell.5.&2;. Iuftinianushunc qua- drantein in trientem ant feroiflcra pro numero per- fonarum mutauitnrana fi dua-fintj fextaiifem vrerq; auferet:quae kgirima? porcionis tertia pars cTt:fi ve- »o fex fintjvncia finguiis attribuetur: q i ji c-ft legiti¬ ma? partis femis. No a. iS. Si in Authent. Noulffima* so C.de inoffic. teftam. Kiy AR TA-matris velauiš curialrs aIuAinianoinfti- tuta eft,vr fi mater mortui vel auia tempore,qu© fi¬ kus nepofve moritur, in collegio eiufdem ciuitatis curialisTeperta fuerit,quarram partem ipforum he- reditatis ©btineant.La-in n.C.auando & quib»Hot. Prat,. ■(Jja-r ta monachi inftknta eft a Iuftinia. Nou. 5. jT. tnuirrsov.vbi ftatuit,vt fi quis liberos habensfin mo* nafterium fe aferibj vel it, tarnam ex eius bonis at- jo tribuaturliberisjpfis, qijamumcpu3rta pars bono- runi eiusjfiinteftatus deceftifiet,efticefct; qu®d fi quid iam anre^-aut donarionis propter nuptias, aut dotrs caufa : fedtamen minus quadrante ipfis ero- gafiet,quod ad quadrantcm dee(fei;,fnppJemur,re¬ li q.ua in monafterij domini tim tranfirent, quod i- dem inculcatur Nou. 123 .$.«3 sj cuftf.Prat* Qv a R T a fuperftes filij dicitur,cum paterfa.vxoretn ■grauidam reliquit: & dubitatur, quot liberos pari- tura fit ; nam au&ores iuris conftituerunt, vt pars ^. 0 pro tribus in fufpenfo maneat , -vfquedummulier pepererit : quarta pars fuperftiti filio attribuatur-: quod enim fieri n on raro admedum poteft: , fpe&a- runt: id eft, quia fieri porerat,vttergpmini nafce- rentur , quartam partem fuperftitifilio affignauc- ■ runtji.3. fr.fi pars hered.pet.Hot.Prar. 4Q_v a r t a Trebeilianica,qux.nunc vocatur,Pegafia- nablim fuit: nam Pegafiano SC. mftit-urum eft, vt qui fideicommi^m,fiue vniuerfale,< 3 ue paftičuia- re reftitueret quadrantem fibi retinere pofict. jT.fed quia.de fideicom.hered.vnde intelligi potefi, quod lex Falfidia eft in legatis > id Pegafianum, in r.dei- commiffis efie:nam quemadmoduheres, a qtio plus dodrante legatum eft . vfque ad quadrantem .mte- grum retinere poteft:eodem modo is, qui plus do-- drante reftieuere eit rogatus, fiue vni ,fiue mulcis plus dodrante reddere fit rogatus, quaru fibi reti¬ nere peteri t: veluti fi domu quse femifse v.aleat,Ti- tiodernes qui triente valeantjSepoitu.n.duas vncias retinebit,non quo ab vr-roq; iemuncia vnam detra- hat,fed vt h^c vncia excedens-in parcesUcdiuida- tur,quaru fex Titius,qua.tuor Seius auferet 3 duae re- ■liqux apud herede remanebunt. Atquc h$c quidem in ter quartam PaicidiamjČč Pegafianam fimilitudo eftrdifferentia autem iiIa,quod in Palcidiam legata, non imputanturjin Pegafianam imputantur: itaque ilteftator ouadragmea in bonis habesjh^redi cen¬ tom , M^uio ducenta, Valerio centum leget, bereš vitra centum,quae prilegati nomine retinebit,Mg- uio quinquaginta,V-aleno vigintiquinq;quarrf no- 70 mioe detrahet; at fi heredem eui cetu Icgarit, roget bereditatem reftiruere^ centumquidemilla fibile- gata reti nebi t heres, quartam autem eo ampli us non detrahet :cuius diferentia? rationem anira^ uertibane efte , qnod lex Fakidia voluntatiprs. fumpts ttftatoris fubferuiat>eique confentaneafit: exiftimatur enim teftacor legatis hereditatem ex- haurien$jerrore id facere ? & putare plus in heredU trte efle,quam reuera fit:crediturque voluntaseius ea fuifltjVt heres aliquid obtineret-At SC.Pegafia- num direfto volutati teftatoris aduerfatur; conftat enim teftatoris hane fuiffie voluntatem, vtnihil apud herede nifi nomen ac titulus maneret-.rcuera alius heres eflfet. Cu igitur aliquo pr^mio Senatuf- confultuna heredes 3 llicere voluerit aduetfus tefta- torum veiuntarem ad hereditates adeundas, čredi, bile eft fatis habuifte, fi quadras ifte quoquotitulo adherede perueniret.Itaq;Marcianus in I.in quart£ oi.ff.ad leg.Fakid.fi ue legatu, fiue fideicommiffum datum fit heredi, fiue prscipere, vel deducere>vd retinere iuflus eft, vel accepta pecunia heredita¬ tem reftituere rogatus fit,vel conditionis implend® t:aufa fideicommiflum ei fit,eaomnia mquartamei imputari fcribit-.in Falcidia aute nequaqua. Atque h:ec quide de quarta Pegafiana.luftiniani veroco* ftitutione Pegafiaai vis in Ttebellianum ita trans, fufa eftjVt iam quarta Trebellianica vocitetur:quo- niara heres vel quartam, vel quodei dcelfjrctinerc, folutumve repetere poteft: ačliones autem protin communicantur:at fi totam fponiecoadufverefli- tu ir, omniu tum commodoruj tum incommodorum lit expers.iT.fed quia.de fideicom.liber.Hot.Prat. vide Vulteium ad §.poteft autem. 2.iundoJ.j.Di. Inftitu.de fideicom. hered. Qjv a r t an a febris,quae ex atrabili, feu t.umoreir.e- lancholico putri etftcmir.Sic dida,quod quartodie reuertatur,& exacerbet, infeft*que. Nam integro bi duo intermittit,& tardc.admodumfinitu^nemi- nemque ( vt Cclfus teftatur ) iugL*lat. Sed fi ejtea fafta quotidiana eft , in malissger eft:quodtamen* nifi culpa vel segri, vel curantis nunquam£t. labo- len*de atdil.edt Qui tertiana,ait, febre,autquart2. na, aut podagra vexantur ^ quive comitialem mor* •bum habent, ne iis quidem diebus, quibusmorbis vacat,rede fanidicetur.Vide,FebristeruanaSpieg. R ta n a v e T v s.l.qaj?fitura.Cdeiii1.2. C.de inofF. donut. quse deferebatur parentibusj liberis, fratribus,& fororibus confanguineis, ne agant que- reLa inoftxeiofi,d.l.2.1.CC.cod.H^cquarcahodiei!o ftmpliciter excludit,vc olim, fedtumexcluditque* relam, cum iure inftitutionis, non etiam ciimiure legati, vel ndeicommiffi , vel monis caufa donad reličla eft^ Nouel. 115. Vtputa, fi centum aureosah inteftato habere poteram,quadrante ,id eft,aureis 2>.mihi fatis fieri poterit reliquum potem incjuem* uis aftum transferri 5 & quia portio illa continebat quartam partem heeeditatis ab inteftato debit£e,in- 4 e appellabatur Qu_adrans vel cjuarta, hodieetiam appellatur legitima, Nouel. 1. & 115, Vuft.adjf.fed h^c ita.^.n-.i.Inftit.de oftic.teftam. O3.ART a R n furre fefto irfuliones mercenarii, quartam partem qu2eftus afleuuebantur. Qv.a r t o nonas Martii.i. item veniunti §. pridie.£ de petit.hered. Qv ar t v m vi R. i creati erant, quibus deducendi- mm coloniarum,aut fi quid nouum nuntiaturaro a retjve curarent,ne damno Refpub.afficeretur,o^; varia negotia munus mandatum erat. Prster fuere qumqucuiri, agris diuidundis ,muri5, tjp K m O. ANTE V. bnfquerefidundis,ftepius vt plebem funebri pecu- nia eleuareni;:vtque ajs alienum pro his,qui foluen- do non effent, de puhlico foluerent : quimenfarij nuncupati.Alex.de Alex.Gen.dier.lh3. c.i 6 . Qr ar t v s pater,pro abauo.vt & apud Mar.io. Ain. Magnus apud Germanos nobilitatis gradus. Maxi- nuis,aclodauura vfque pertingit.Spieg,. Qj as i verbum differentia?, diuerfitatifque , Ted Si decidendi rationem fignificat.l.63. jT.fi cumtres.ff. profocio.leg.33.ff.de o’blig.& ačl.l. 3. jT.quippe-.ff.de 10 his,qui deiec.vel effud.b47.ff.de fideiuff.leg.6. ff de except.Prat. Qv as i,aiias veritatena denotat. I.fi anrenupt. ff. fo- lur.matr.Eft enirttparticula affertiua veritatis,vt in c.Parochianos.iunčta gl. extr.de decimis. QvASi,in 1. icltempus. ff. de vfucap. deminutionem liue improprietatem fignificat.Interdura pro quan- doaccipiturd.cerris. ff. de accuf.Prat. QjA5i,aliasfimilitudinem indicat. PomponiusrSI a- iienara rem,inquit, fciens mulier in dotem dederit., z O reddenda ei eft,quafi fuam dedilfct.ff.folut.matnm. Quafi,dixit,pro a c fi. Prar. QvASi,aIias improprietatem fignificar,l,2.jT.volun- tatem.fffolut.matrimo.Vide Vuk. in tomment.ln- ftitut.ad princip.de oblig.quafi ex contrad.n.3. im- propris fignificationis ex_empla funt, c um iuris po~ teftasaiiquid cenfet efte,quod reuera non eft.In co- ferenda enim vtilitate ex variis nc-gotiis hnmanse focietatis : cur non tancum valeat iuris autoritas, quantum iplius fačti veritas?Itaque dicimus:l.Qua- 3 ° ficaftrenfepeculium. Ib Quafi dominium eius, qui non a domino bona fideemit.Ul. Quafi poffeffione reicorporalis.Inftit.de reb.corpor. Sc incorpor. jT-t. Hib Quali poffeflionem eius, qui aolo malo defiic pofliderc.V.C^uafi fentenlisinftar eft iudicialis co¬ fe fli o. 1 .1. ff. d e c o n £e ff. VI. Qun fiSeruiana.Inftitut.de adion.jT.hem Sevuiana.VIl. Quafi ex contraftu a- gere. Inftit.de ačtion.qu£ quafi c-x contračhnafc. in prin.yilbQuafi ex deli-fto agere.Inft.de oblig.qu$ quafi ex deličhnafc.in princ. IX. Q_uafi dotalis fun- 4 ° dus.lq.ff.de fund.dotal.X. Quafi priuilegium.ieg.fi cumdotem.jf.fi.ff.folut.matrimon.Oldendorp. Xr. Quafi vfusfrudus earum rerum,qua vtendo confu- muntur c c pereunt.jT. conftituitur.Infti.de vfufr.I.i. ff.de fuperfic, Qv as 1 acceilio intelligitur pater, qui iubet cum fi- lio concrahi.l.91. jf.an nliusfam. ff. de verbor.oblig. Briff. Prat. QvAsi,didio ftepius interpretatur pro tanquam.l.a- 2314 vedig.Spiegeliusi Qv asi augmencum.PauI.de petic.liered.Quod (i o- ues,ait,nat!E funt,deinde ex his alia.eae quoq: quafi augmentum reftitui debent. Spieg-. Q v asi bonus paterfamil.i.fi fundi.ff.de vfufr. Qv, A si caftrenfe peculium eorum dicitur, qui priti £- legia militum habent: quales funt facerdotes & aduocati. Vide J.i.ff.nec caflrenfe.ff de coli. bon. f. j.in fi.ff.de don.l.fi.C.debob.matern.leg.fi.C.de in- offic.teft. 0^ ASI comračtusin iure appellantar, quinon pro- prie contradus funt,fed camum ad contra&uum fi- militudinera accedunc: nam vt in contračiihus, fic etiam in hifce adionibus rei priuata: negotium ge- rituriverum hoc intereft,quod in c 5 traxftib.conue- tio infc-ruenit,& voiuntas vtriufque non modo co~ currit,verum etiam declaratur: in his, vniusfolius adione tum ipfe, cum etiam alter tacite obli^gatur: vt facile appareat,eos fi minus re.ac veritate,at cer- te,tacite ac praffumpte, id eft, iploiure contraxi(Ter prsefumitur enim ac iudicacur negotiorum geftor eo animo negotium gerere, vt ex dolo&culpa o- ... bligetur: vicifiimque etiam dominus eo animo efte iudicatur, vtlubenterfe negotiorum geftori obli- gatum velit, fi quid fuo nomine impenderit: quare nafci dicitur ba;c obiigatio quafi ex contradu : id eft,non cx vero Sc aduofo (vt fic dicam) contradu, fcd ex taciro & praffumpto, b5.ff.de oblig. & adion. l,2.dc^*fi;de nego.geft. Hct.Prat.Vulteius ad prin¬ cip. Inftic.titul.de obligat.quafi ex contrad. n.i.do- cet,quafi contraduum appeilationem in libris iuris non extare. Qvasi decurio hoc dedit,non quafi domeftica per- ibna.Ptfulus in bitem eorum. Quod cuiufaue vni- uerf.nom.Spieg. Oj asi dclidum dicitur,cum culpa punitur ita,q«a- fi reuera delidum efteC.Culpa en.im proprie a deli- do fic diftinguitur,quod in hoc dolus eft, in lila n 5 eft;veluticum iudexmale per imprudentiam iudi- cando litem fuam fecit.lmprudentia enim pars cul- pse eft,culpa autem pars quardam delidi: pmna igi- tur damnato fic imponitur,ac fi deliquiiTet;cum ta- __ men eius fadum proprie deftdum dici non pofiit.b 5.jT.fi iudex.ff.de obIi'gat.& adion.jT.i. Inftit. de 0- blig.quafi ex delid. Hot. Prar. qv a s 1 dominium proprie appellatur,cum res alicui tradita eft a non domino,iufto tamen mediante ti¬ tulo. Jmproprie quafi dominium appellatur vtile. Spieg.Adde & Corafium \i. 6 .c,$» Mifcell. 1 n.2. doptionis.ff.de adopt.bvt ita.in fi. ff.de aona. cauf. $0 dominium duplex:verum $ putatiuum. Ve- mort.bltejn Corum.in prin. ff'.quod cuiufque vniu. rum,cum eft vere folutum,tranfadum, S(c. Putati- nom.bnec vilam.jT-fui.ffide petit.hered.l.3. inprin. ff.de condrd.cauf.dat. Coraf.jT.fed ifts. Inftit. de a- čfton. Qyas 1 dtbitabereditas, quse obuenit a parente vel hberto.l.io.ff.pro focio.Sicquafi a teftatore relida dicumur legata,quse funt relida teftamento , quod inolficiofum pronuntiatum eft.i.Titia.in fi.ffde in- oiiftci®f.teftament.Nam vt in 1.2.ff.eo.tit.hoc coloro. de inofficiofo dicitur , quafi non fan^ mentis file- rit teftator , non quafi vere furiolus aut de- mens,quia alioquinnullum eflet teftamentum.Brif- fonius. Qv,as i alea emi, dicitur, cum captus pifeium vel a- uium,vel mifflium emitur.Emptio enim contrahi- tur,etiam fi nihil inciderit:quia fpei emptio eft.au* thor Pomponius in bnec emptio.ff. de contrahend. empt.Perpendendum autem diligenter^uod cum emo iadum pifeium , fpes ipfa eft loco rei. id pul- chre declarat Bart.in l.fi iadum.retis.ft* de adion. 70 tmpt.l.cotern ferro.jT.qui rsaximos. ff. cle puhlic. Sc uum, cum non vere, accedente tamen iufta erroris caufa:vtfi erraui in fado proprio,putans me foluif- fe vel tranfegifle, perfuafusfortafte perfuafionibuš verifimilibus,vt ait Apellus.Spieg.Prat.^ QvAsi dominium non c-fle tertiam fpeciem domi- n?j : a diredo Sc vtili diftindam,non vna tantum ra- tione,probat Apellus capitul-5.de adfin.Spieg.Pra- teius. . Qvasi čontinuatur dominium in fuos heredes. jT. w fin autem.Inftit.de hered.quse ab inteft. Qv A s 1 dominus dicitur , qui diu poffidendo domi- nus efSci poteft.Zafius in bftipiilatio.§.ha?c quoque. ff.de verborum obligat. Spieg. Redius autem Ho- tom.jbfed Sc iftsc quidem.Inftit.de ad.qui quafi do- minum definit, qui permde babetur, ac fi dominus effet,eodemque iure vtitur,quo, fi dominus efifet,Y- teretur. Qv as 1 dotalis , qui dotali feruo legatus eft , vtait Paulus in bfundus.de fur»d. dot. Spieg. Qv asi dos,qu32 k feruo anciilse dat ur. 1.39. ff, de iur» Dddd i X 3 I 5 Q. ANTE V. doc. cum enim fnattlmomntn juter eos noti confi- ftat,nec dos efifc intclligitur l.j.ff.eod.tic. Q_ua{i dos euiam dicitur,qus a minore 12.annis datur,in I.ij.rf, dehered pet.Prat. Briif. ' Qv AS 1 heredes funt,qui vtilibusaftionibus a Pri- tore datis in hercditatem reftituuntur.l.ai.jT.vlt.ft' quod metus cauf.Et omr.es omnino prstorij fuccef- fores quafi heredes i‘unt.Jf.quos autem.lnft. de bo- nor.porf. Prat.Briti - . Qv ii i inftiror,& qaafi inftitoria ačtio,in l.quicun- 10 que.SJ.fed &cum fullo.&l.i. C.qoodcum eo qui in alien.pereft.eft. Spieg. Q_vasi nisritus eft, qui feminam minorem duode- citn annis damam dedumt, antequam ea iuftam x- tatem impleuerit. Vlpianus in l.cum hic ftatus ef- fec. Sf. fi quis fponlam habuit. Et Iulianus, inquit, tradlat hanc qu£ftionem in minore duodecim annis, fi in domjm quali mami immatura lit deduifta. Spieg. Qvasi miniftcrio vacuo feriii vti.l. fi pendentes. jT. 10 fi ferui.rf.de vfufruči. Spieg. Q_v as i nulla acho eft,qns exceptionerepellitur. ff. Pompon.fcribit. & leg. eLegantcr.rf.quod met.cauf. Spieg. Qvas i patrimonium dicitur mulienim dos.!. 37. flf. de relig. Peculium quoque quafi patrimonium di¬ citur,cum eorum duntaxat,qui Oni iuris funt, patri- monium intelligatur.l.^.jf.prKterea.1.47.111 fi.ff.de pecul.Prat. OiASI pignus eft,quod pignoris loco retinetur. l.ij. $° jf.offer.ff.de ačbempt.Prat. Qv A s 1 poflefTio incorporalium veluti iurium appel- latur. Proprie enim corporales d. emu m res poilide- tur.Lj.jf.qui vfusfru&us.ff de vi Sc vi ar. Sc Inft. de- inrerdiči.in pr.vbi Theoph.quafi poffeffionem deri- nit acnvptscTBu fonemu Hajc-žuitem ouafi pofleilio in incorporalib. qua2ritur., per vfum Sc pa- tientiam aduerfari j , feiente eo a contra qucm prs- fcribitur 1.2 C-de fer. Sc aqua. Vc enim fine poffef- fione in corporalibus non procedit vfucapio,ita nec 4 ° in incorporalib.(ine quafi poffeffione.centingit.Lfi- uc.ff.de vfucapio.Solentautem liac voce ačtiones v- . tiles deiignari.Ecce enim hypothecaria ačtio qu£ creditoribus ad hypothecarum perfecutionem da- tur, eum ad exemplum Seruiana 1 , qus de rebus co- loni pignori pro mercedibus obligatis competit,»n- trodu&a lic qua(i Seruiana,vtilis Seruiana dicitur. I.ij.jf-i.ff.ad Velleia.jf.item Scruiana.Inft.de adio. l.i.C com.de lega.l.z.jT.cum pra?dium.f£de pignor. Eodem modo quafi Publiciana pro vtiii Publicia- 5*3 na.in leg.70. ff.de rei vindic. Sic quafi .Fabiana vel Caluifianaj.vlt.ff.fi quid in fraud.patron. Sic vtrle adionem quafi inftitGriam dandam dixit Papinian. 1 -io.jf.item Papinianus.ff.rnandat. quod al>as dici- tur,vtiii adione ad exemplum inftitoris adionis a- gi.1. iji.jf.fi,procurator.ff.de adion.empt. Hic quafi damni iniuria adionem pro vtiii Aquilia? adione d;xir. Idcm Papin.in L27.ff.de procuratorib. Et a- Jias, vtilem adionem damni iniuria quafi ex LA- qu4l1a.leg.5uff de furt.Sic & vtilem adionem quafi tutela?,in I.52. jf.uff.de pecul. dicimus. Et vtilem a- dio-nem quafi domino d4fi.b22.ffde aqu.& aq.pltu Prat & Briff. Q_v a s .1 vox continct rationem diuerfitatis, vel deci- 'dendijin L^j. jf.fi cum tres.ff.pro focio. Sc L Jj. de o- bligat.& adion.l.^.^^uippe. ff. de his qui deiecer, vel efffudcr.l. 47.ff.de ndeiufforib.L6.ff.de exceptio- nib.Lj6.in fi.ff.de pign.ad.Sc-d & veritate plerumq; hsc vox fignii1cat.leg.j4.ff.de dam.infed. Et valet, quodjinleg.5.jf.idem lulian.ff.de liberdega.BrifTo- 7 ° ni us. 1516 QV A.Si poffefforis loco conftitutusdiciturij,q Q iv. fum coenaculi accepit,leg.i 7 .i n fin.ff.de dona^Pri" tcius. clv a s r poffidens > hoc eft,qui dolo maio> vel lata cul. pa defiit poffidere, aduerfus quem perinde a?it ur ac fi adhuc poffideret J.qui dolo.& Lparem.ff.de r C *. gu.iur.I.fin autem. jf. Ted & is qui.ff.de rei vendic, Spieg. Oj/ a s I pra^ao habendus eft,qui per litis conteftatio- nera vel denuntiationem aduerfarij coeperit intel. ligere ha?reditatem occuparam ad le nonpertinere; quia fit mak fidei pofTeffor.Lfed Sc fi lege. jf.de eo autem.& jf.ctiam fi ante litem,de petit.hered.Spic, Prat. r ' QJ/ AS r pr2uentus.i11l.fi quispoftea.ffvbiquisaeer Spieg. Q^y asi Publiciana ačfio. vide fupra Publicianaa- dio in boe confertur.Sc Publiciana quafi. Qv. a s 1 feotentice inftar eft iudicialis confeflio. Spie- gelius. Q^v A s 1 Seruiana.Lege, A&io Seruiana. O^v Asi fub impoffbili conditione legatum debea« tur,de quo vide Scsuols refponfum in leg.quido- tem.ff.de dot.relegat.Spieg. Qjr Asi fui heredes dici videntur a fc e n de ntes,patrui, Sc fratres.not.in Authent.de hered.& Falcid.jf.fi ro expreflim.Spieg.Prat. O^v a s 1 vfucapere accipitur is,qui dicit fe in ftatuv- lucapiendi fuiffe, & quafi habitu, id eft, aptitudinc rem vfucepiffe r fi a poffeftione non cecidiffet,petens reduci fe,&rcponi ad rei poffeilionem: vtvfucapio pernciatur re ad vfucapionis commodum reftinn Zafius in jf.fed ift2.I11ftit.de adionib.Spiegel,Pra- teius. Oj^asi vfusfrudus dicitur earum rerum,qasinabu'. iu confiftunt:id eft,qu2 vtendo confumunturipro- prietario enim fatirdaturffatifdatio vero in corpo- rum locum apud illum ruccedit.Ieg.2. &7.Digeft, de vfufru tieuiam denotare caufam prajfentem, prseteritam & futuram.Vide Bart.in Li.fr.de cond.& demon.Spie- gelius. Qvaten v s facere poiTit. I. maritum. flf. fol.matr. L in condemnatione.Čde diuer.reg. iur.l.item miles, iS.ft.de re iudicat. & alibi faepe. h $c verba innuunt, debere ita fieri dedul.6.5r.i.l.cXim duobus Cod.de inoff.teftam.I.qui repudiantis 17.5'. 1. ff. eod quod ius prxtorium non poteft.Deinde etiam mouetur ex inf rip1ionc.L4.ff. eod.qu« c-ft Caii lCti ad legem Gliciam.Sed vehe- memerhuic contradicit Vlpian. in l.non putauit.8. ff.de bonor.poffeft.contr.tab. dicens:Exheredatione notatos & remotos iure ciuili parentum teftamenta non turbare. Sane,\nquit,fi velint inofficiofi qucre- lam inftituere,eft in ipforum arbitrio. Si querela inofficiofi teftamenti eflet ex iure ciuili , male D d d d 4 '&3’.9 A N TE V. negam Vlpbexberedatos paretu teftameta iuf e ci¬ uili turbare n 5 pofte. Datur.n.hsc querda non nifi exheredatis/Deinde fententiseCuiacij valdeobftat, qiK)dha?c querela datur cotra ius ciuile emancipa- tis..qui iurc ciuili sut incognitid.Gff.inoftic.teftam. Tert-io omnis fuccefiio in querela eft prstom 4 non ciuilis,I.Titia feq.ff.eo. Etfi enim agitata fue- .nt iudicio centumuiraIi,potuit tamen nihilominus «ffe pra?toria,ficut & poflliforia hsreditatis petitio ; r ciationcm,vel aftionis editionem proceffit • tniilt« Qv E nE I.a_e etiam a.}magiftratusdcfemtm,taa ecrum officium in Kis implotatur , quorur» afiio propofita no eft.Sic feruos de dominis,fic patronos de libertis querentes audiunc prdides & ptifefij leg.j.fEde his qui funtfui velalien.le«,i.ff,deoffi pfsfeS.vrb.Briff. “ ' oua coftat eode cetuuir.ili iudicio agitata,& tamen i 0 Q_vi pro quaIis.Cic.ia Antonium.-mii vir,& anattm,, prstoria efte, Li.fF.de pofief.hered.per.fed valde co¬ tra eos, qui hac qucrela ex iure prstorio deducunt* vrgetillud argumetu Cuiacij,quod querela defun« remediu ordinarm deficeret.Hcc euin- citur ex effb&u,qui arguic fua caufam. Dicir.n.ex- preffe Vlpian.in d.l.no putauir. No purauit prstor exhrredatione notatis bonoru pofteflione cotra ta- 20 feulas dari,ficuti nec iure ciuili teftameta turhat,fed fi velint inofticioft querela inftituere,id in ipforum efte arbitrio:quafi dicat,exhcredati$ nec iure rantu eiuilft nec iure tatu prstorio fuccurri: iure ouidem prstorio no fuccurri,quia lic deftunčhts no fieret in- teftatus, no vero iure ciuili,quia datur ernacipatis. Sc tamen querela defun&us inteftatus redditur,qui «ftedus iuris ciuilis eft,& datur emacipato , qui ef- fe&us eft iuris pretorij: ex quo fequitut causa que- relce efte ius pjstoriu & ius ciuiie,in qua'etia fente- jo tia videtur fuifie Viglius in jT. tam ame naturales. I nftit.de inoftic.teftam.vbi ait querela non efte ma- gis iuris ciuilis,qua iuris prset©rij.& extra ordincm pocedi Ttroq,‘ iure deftitutis,Dn.Vult.in comen.In- ftit.de inpificioftteftam.nu.3. Porro Viglius admo- nuit crt&J 1 /2ctoiX/H.S p Grscos probare conari, quert-la efte caufam ipftus aftionis,vocareq;petitione hsre- tlitatis de inoff o^eadmodu.n.quod quis in tefta. Pcript.eft hsr.caufam illi petud^ hsredit. prsbet.l. i.2.5.fftde pet.hsred»ita & quod inofticiofe eihere- datus vel prsteritus eft:& queadmodu non ipfa hs- redis feriptio vel inftitutio,ftc nec inoflicioft quere- lo adio elt.fed adionis caufa.Sic Orphitianu, Ter- tyllianumque Senatufconfulr. caufam adioni prs- bet,adiones didi nequeunt:idq; & Scceuols autori- rate probat d.i.qui de inoftdciofo.fac. l.li quis ffliu. C.eo.&Vlpian.qui plura efte iudicia petirionis h?- ' reditatis ftg.niftcat l.diuus.if.ftul.tit.de petit.hfred. Pluraabte funt ex caufaru diuerfttate. Legirur ta¬ jne interdu Sc inofticioft teftameti adio d. 1 . quead mod-u.fed & creditce pecunis adio inuenirur;-qaum f.amcn nulla. fit proprie credits petunis adio ; fed L codidio lignincatur^ qus ex credit£ pecuni^ id eft, mutuo numtruse C 3 .ufa procedit.Spiegel. Tuftus de nac querela vide Vukčiudid.loc.n.4.^ Iequentib. ^Qv; s s E l a m fcite veteres accufatiooein moiftcioli a.pptllarunc.j quod de paternis iniuriis conqueren- •tem nlium audiri iuftum eft &vfttatum , e-um 1- pfum accufantcm vii quifquam ferat. Nec vero a- dionis -n udu m nomen fatis eftic 3 X videbatur ad . 50 60 infirmandum teftamentum, q.uod nift probaca pa- tris imouicate iieri norr pocerat. Sic igitur tempe- ra.runt iftud , vt neqoe molliorem appellationem, quain pro iudicij grauitare , neque acerbiorcm, quam parentum pieta^s ipfa poftulat, accoramoda- rent. Hotom.ex Connan. libro ^,capitul.8*numero fecundo. OJEREL A prsparata{qus no nift extraneis datur 1 0 ft quis nllum.I.fcimus.in ftn.C.de inoCteftam.dici- 1 cotrouerftam aliquo modo perduda eft. fuifte^Bud. Ojr 1 ,aduerbium,pro quemadmodum ,vel quomodo, venufte ponitur, Q.v i ^relatiuumjft qualitas relatoria omnibuscompc- tat,vt in l.omnes populi.ff.de iuft, & iur. norefe git,fed declarat.Sic in l.i.Cod.defumma trinit.H^c particula adieda verbo futuri temporis, facit con- aitionem l.Stichum qui.ff.de leg.i.Bart.Alexsn(i^ Aretin.in bdečem cuinpetiero. & 1 . fi ita quispro- miferit.in princ.ff.de verbor.oblig.Spiegelius Pt a . teiuš. qjt 1 amplius oneri$,quam lieuit vexerit. 4 VideM?:. cel.in Ieg.fi čui via. Digeft. quem 3 dn)odum!cru. mic.Spieg. 1 A^regulariter eft caufalis. indicat & Bart.in leg, demonftratio.jT.quod autem.ff.de cond.&demonil Spieg. ^v is v s ipfis.Pompon.reguhiuris ciuilis eft , a«, qus efftcit,vt quibus ipfis legare polfumusjeornm quoque feruis legare pollimus. Spiegelius Pra- teius. Qv 1 b v S d am jparricularitatem denotat,vrquibuf- dam videtur.l.ij.ffide damno infedo. Quibufd,un agitur.l.io.^.fi fraudator.Digeft.qux iflfraud.ere. O^ibvslibet vocem, de inhabilibus accipiendam non elfe refpondit An. Alciat.rcfpoj70.il. exBab •do cap.i.jT.donari.quib.mod.alien,olimfeud.aliui, in vfib.feud.Prat. €^i c v n Ojr fi > didio diftributiua , idemfignificat quod,quilquis:quia vox hsc : cunque, naturam ge* minationis habetrvnde & qualifqualis.a lurifconf, fcribitur,cum ali ) jqualifcunque dicant: fic& talil- cunquejd vtercunque,pro vteruter, &li qua fitni* lia. Huius autem diftributiui d upiicis,natura eft,vt rem in folidum cuilibet attribuat,& vel in vnopof- fiteffedum confequi,nedum in omnibus. Quodre* •de Kart.deciaratjVt Alc.atteftatur c.n.lib. Parerg. 3-Continet autem tam mafculos,quara fceminas.Ait diuus.ff.de iur.fifci.cum fimil.Item complediturci- uitatemm^unicipiumjcorpusjcolle.gium, & vniaer- fttatem l.metum.jT.animadufrtenduni. Sc feq. Uig. quod met.cauft Vide Barto.in d.l.ait diuus. & in L zieceftarias jT.fi annua.ff.de-pig.ad.vbi excutir, ide- ne fit,quod omnis.Et quanrui 5 >quicunc]ue,ciuufcii* que,maxime extendantur in iure noftro, tamenni* hilominus intelligitur,cuiufcunquefexus } deperlb* Jiis aptis.per nOc.GiolT.in 1 . Promittendo. in princ. ff.doiur.dot.Adftipulatur Glof.in l.vt gradatim.jT. j. ff.de mun.& hono. Vbi etiam vniuerfalitas ad a- ptas perfonas reftringitur. MemorabiliseftillaZa* fij dodrina J quam tradit, enarrans jT.de conftituta Inftit.de adio.Quod qj?atnuis ius ciuileloquatur& decidar fub vniuerfali.tamen ifta effufa vfliirerfali* tasireftringitar ad aptas perfonas : &nunquamin iure noftro tanta vniuerfalis eft propofitiej^u^v- rduerfaliter omnino inteiligatur, quin accipiatre* flridionem ad homines aptos.per Gioft.inianid.f, in verbo,cum omnib.Old.Prat. Qvi c qjv 1 d Infinite c a p- i t u r 3 nu n qu amrefert,!. quod li fic.ff.de hsred.vel ad.vend.Prar, rur,qus ih _ s x _ Prsparafle a ute querelam videtur is,qui ad denu- Qvx meus erit^an ita quis ioquatur, fi meus eriMOO jjii Q_ A N intereft.vtrobique enim conditkmem ineflfe P-om- pon.tradit in l.nuper.de legat.? Spieg. Qyinafcifperatur,pro fuperftite habetur:fed tantum* vt Paul.explicat, cu de ipfius itire quseritur 1 . quod dicimus, de verborum fignificatione. Quapropter inilla conditionefideicommiFfi , fi rex Parrhorum fineliberis exfe legitime naris, difcefiTerit, tališ re- fpubl.fic hsres.Refpondit Baldus pet l.qui in vte- ro.fF.deftatu h&iri.Qui in vtero tempore mortis fue- rit no eiTeimpedimfto,quo minus eueniife conditio videatur : hic enira non de veatris 9 fed dehseredis commodoagititr. :Qviin vtero eft, pro nato-habetur s non Temper.D, Gcedd.adl131.de verb.fign, Qyyiefeit,i 5 videtur experiundi poteftatem non ha- bere,vtait.Caius inl.a--nnus.fF de calumniis.Spieg. ^vi omnino non refpondet,conru max eft. Contuma- ci® autem panam hanc ferre debet , vt in folidum conueniarur.Vlp.ait, inl.de a^tate. jT.i.ff. de intenc. aft.Spieg.Prat. 20 QviDirifinite captum,vt Bart.docet, inl. fi reruum. ff.deacquir.hxred.verificatar in qualibct particu- ia.Intetdum pro aliquid ponitur; Vlpianus in l.i.jf. hictit.fF.de public.Et omnes,inquit,qui auid a fifco conducunt.refte appellantur publicani.Spieg.Prat. <^1 d iuris eft, pro quxritur quid iuris -fit,1.7.§. vitim. Uide diftra&.pignor.Brift'. Qv,id ad Rhoir.bum?Huius prouerbii meminit glof. in Authent. licet.C.de nat.liber.quod Alc.tefte,d.e Msdicitur, qu$ ad coMationem admitti non debet* ?o velnihil ad rem propofitam faciunuVidetur a pifce rhombo oprimi faporis dedufturo.Spipg. Qvid interfit ačtoris J dup!ex eft confideratio. Akera dedamnis Sc difpendiis rerum,quas amifit. Akera delucris & vtilitatib.no acquifitis.Qua ratdone in- terdum vtilitas amiffa., matoris erit, Guam resipfa. Quam difre-rentiam Vlpianus elegant.er txpl:cat in i.lulianus fcribit.jf.vlt.ftvad exh>bend. Spieg, 'Qvi d ita.vna pars in orationis,inquit Donatus , pro tjuaraobr.em. 4 ^ Qv 1 d nbcur no?li§.fi quis ita ftipulatus.fF.de verb. obiig.annotauit & AiberSpieg. ftl-iD,quale,quantumque fit,fi vi nominis , vel ali- qua demonftratione,auc relatione apparet, certum cicitur.autor IC.in l.certum eft.fF.fi cert.pet. Spieg. A v 1 DAM,perFonam certavn dlcit,& finguiare potius fignum eft,quam particulare. Nec Fubfiftitj^uod a- Kqui volunt quidam, pro quis efife diftione vniuer- falem.dndiuiduum namque vbique,fed.non demo- ilratum indicat*fi refte-textus cxceffei:b»Spieg. Pr. 5 ° Qvio A m fitii,duds tantum eriam comp!e£itur:quod ceu obferuatu dignum traditum eft in gloft.l.i.C.de inofbc.donat.Pontificii iuris interpreres y-erb.qui- damalii,ad tres vel quatuor referunt.cap.i.extr, de . refcript-čt eod.ut.ca,2.Ubc6.$piegfecure in Plafitisfeud.de pace tenend. jF.fi tres vel plures.Spieg. Qv ietvm aliquem redder.e,efficere vl quiete & fe- cure viuat. Q_v ib tvs & Fečur us ].quifquis,C.de epif.dc cler. Q_v iiibbt verbum,rem de qua agiiur , cuilibet in folidum apprepriare folet.l.fi pluribus.vbi ftart. Zaf, ff.de leg.2.& quid diftet a veibo Omnis.not. in dd.fi pluribus.Prat. O QviL I b E r Sc qu$lrbet ponitur pro aliquis,vel vt ali- qua vt in c.de homine.de celebrat.mifTar.loan.Bel- lon.Erymoi. Qv 1 MAT v s.hoc eftjfp^cium quinquc dierutn. Spie¬ gel i us. Q_v 1 n, pro quod 9 in 1. quifquis.de verb.fign.in l.nauta. in fin.fFiiaut.caupcn.ftabul.&miilt is aliislocis. Sic Terent.in Andr.Non dubiucn eft.quin vxorcm noli£ Rlius. Casterum annotant do&ores, in 1. non dubifi. in princ.de leg.3.& in 1,- vbi.jT.fin.ft.de tut.&Cur.dat. o abhis.hanc particulam poni negatiue & affirmati- ue.Spieg. Qv 1 n particula* quod qualeft]ue varietates 3c figni- ficationes habeat 5 & quam pe in veterum fcriptis obFcura fit,docet -Gcllius lib.noft.Att.17.cap.s3,. Qv in a dena } \ ulgo quindena.iF.ad l.Fal.l. qui qua- dringenta.jT.qui ducenca. Spieg.Prat. -Ovinar jvs dimidium dejiarii,id eft*qqinq.ue affes« An,to.Auguft.emendat.li.2.cap.7. Qv^i n c v NX,dicitur fpacium quinque vnciarum,fiu.e pedum,quod inter arbores., fiue vites /erendas re- h'nquitur.vide 5extans.gloff.in jT.hsreditas. Inftit. de h®red. in ftit. Qv incvnces v far se, Sc^aola^vt cura fuerit Bafilh •ca annorum vigintiquinque cum vfuris ("eruos quinis.a te emam , & eorum alter cujncatu^^c.Accurf.male quinis p to bis quinque exponit, aliud namcue eft emere duos feruos quinis aurejs,aliud bis quinque,id c-ft,decem -aureis.nam lllud fignificat, quod quenq. iljoru emi quinque aureis diuifi.m,hoc vero quod ambos emi decemaureis coniunftim.Nebrifi. Qvi Nifolidi quid fignificent in l.vnica.C.de arg.pre- tio.li.jQ.Auguft.h.2.c.5.exponit.Prat. qva t K V-S& q u i n q u a t r i a, vt r u m q ue enim dici- tur,f-riGe crant in honorem Minerus? inftiuitž , fic dift^,quod quinquediebus fierent,vt Ouidio etžam placet, dum fcribit: * V na dies media eJh&.fiunt facra Min-em#* Nomina d iunclis c/uinej. diebiu hab eni. Srfnguinefrirna 'vacat,ne£fas ctmcurrereftrre 5 Canjfa nji-.cd e.Sf tila nat a Minerva die. Qvit<-q,vi? pedum vfucapionem Cicer.nomin.at .-in H' de legibus 1. Ex bac, inc]uir ? non rerum .. Ted verbo- rum diFcordja ccntrouerfia nata eft.de finibtis : in qua (. quoniam vCucapionem duodecim tab uk? intra quinquepede& elfe nohierunt ) depafei-ve- terem pofilffionemAcademi« a-b hoc acuto homine non finemuSjnec Mamiiia lege fing.ili , fed exhis tres arbitri fines regemus.DepaiciAcademig poifef- fionem,refert ad vfucapionČ fparii quinquepedalis» SenTus eft,vt in contfoucrfia vicinorum de fimbusg termini requiruntur,quib.repertis quinque quaqite v.erfus pedes defmluntur,qui quamins longo t,e pore ab aiterutro pofifefti fint,finibus tamen dnimendis referuantur:fic in coptrouerfia de finibus bonorum Sc malaru quse,philoFo i .--hos exercet termini Acade- micasjdifciplinf a S.oerace pcfiu peiueftigandi funti Q A N T E V. & Antiochi arrogantia Illius glotia fiepafcentis re- genda & coercenda eft. lex aurem Mamilia vnicum adigi arbitrum volebac finibus agrorum regundis, led cum tres tuni elfent,facete intulit: nec Mamilia lege fingulijled ex his tres arbitri fines regemus.De haclege Aggenus Vrbicus his verbis; de fine enim lex Mamilia quinque ant fex pedum latitudinem pr3*fcrfbit,quonia hanc latitudinem vel iter ad cul- turas accedensoccupat vel circumaSusaratri,quod vfucapi non poteft.Hotoman. Prat.Et ab hoc fpatio Imperatores prafcriptionem fubmouiflfe patec apud lulmm Frontinum in libro de iure limitum , & in L quinqirc pedum. C. finium regundorum.cui primi iliuxerunt Petrus Crinituslibr.25.de honefta di- fciplina ca.4.& Marinus BecichemusScodrenfisEpi- ftolicarum quaeftionum cap. 7S.Et poft eos Alciatus ad 1 . quidam. C.de decurionib. Maioragius Mifccl- Ianeorum lib.4.cap,7. Qv;in Qjr e n nalis in 1 .1. de medi. & profc-flbribus in C.Theod. Hoc erat in municipiis quibufdam ma giftratib. nomen. Spartian. in Hadrian. per Latina oppida diflaror,& sedilis&duumuir fuit,apud Nea- polim Demarchus, in patria fua quinquennalis. A- puleius lib. 10. de Afinoaur. Gradatim permenfis honoribus quinquennali magiftratui fueratdefti- natus.BrifliPrat. C^v INQ_v a NN AL BS inducite in l.fin. C. qui bon. ced.pofl'unt,vocantur pecunis foluende dilationes, qua: a iuris autoribus dicuntur etiam moratorij pratferiptiones !.quoties.C.dc precib. Imp.ofF.Com. mtiniter autem Ruiufsnodi dilationes fen (ecurita- resad annos quinque concedi folenr: vnde Olden- dorpio dicuntur priuilegia quinquennalia l.ius fin- gulare eft.ffde legib. Qj' nojennivm, dicitur mitltum temporis,in I. f.iT.quod dičtum eft.ffde fepaiat.Spieg. Prat. 1 N tVYENN i V M continuum,quomodoimeIJiga- tur in collufione detegenda , declarat. Vip. in 1 . 2. eod.tit. Spieg. Qv_in Q_v f primi in Verrinis fnnt quinque viri, qiii principcm in fenatu locum habebant:hi autem,vt & decemprimi, muneribus quibufdam & funftionibtis obnoxii eran*,vt a Iurifconfultis traditur. Prat. C^vin c iy e v iRT.Lege,Quartumuiri. Qv 1 n q^v 1 e s quaterni,in 1 . antiqai.flr.fi pars haered. pet. Qv; 1 N' T A e Calenda;. Lege C.ilends? quintx. Con- nan.vero lib.6.ca. 1.namer.5. per quintas Cal. inteR ligit Quiritiies. id eft, lulias ob caufarn, vt tibi per eum. isti EN 5. Vide Centicns. Qv;Tn t o nonis M;;niis, quse proxime fuerunt apud Vlpia.in Litem venium.iT.prmer hxc.de petič, bee- red.Spieg. Q vi n t v M,aduerbium , vt,quintum conful, temp us dčfignat, & quater ante fačtam. Qv.i nt v S Ceruidius Scsuola , cu-ius authoritatem VJpian.Iaudar,*in L 3.i 5 “. ante h^redis.ff de liberis & polth. Er Paulus in L cum quidam ff eod.Yixit rem- poribus Marci lmperat.l.39. ff.de legar.5.& I.22,ffad Senat - Trebe!I. QV-1 n Tvs Mutius $cfnoIa.l.Qmntus.ff deann.leg3r. Sc 1 . i. jf - hocinterdi&um ff/Quod vi a ut dam. &]. 48.ff.mand ati.Bi lllon. Qvintvs Sauirninus I.13. JT. Marcellus ff.de Iure- iur. OVIPPE ,interdtxm eft rationalis, hoc, eft eius quod praeceiiit rationem reddir:interdum pro certe,& pro omnino ponirur;vide Vlpianum in l.feruus.ff.de his qui not.infam.Albsricus. 7o Qjr 1 J» in v s 1 , vel ut eoaditor vrbis confeera- tusfcum anrea Romulus diceretur, i q uo Romani Quiritcs.Prat. Qv 1 R1 t a R e , Budceo tefte alj.quando eft Deosho- minefejue implorando conteftari. Dicimus qu 0 . que tjuiritari pro eodem flgniflcato, TTtTViatSj.Brechaeus in Ldetcftatio. ffde'verb. &rer. lign. O^irites, Romani,a G>uirino,id eft,aPvomulofic 10 dičti. Hoc vero nomen ahqij£mdo Romanisoppro- brio fuit, quafi, qui pr^ter nomen nihil haberent antiqux virtutis & audacis.C^far apud Lučanu® difcedite caftris: tradite figna viris, ignauifignj Ouirites.dc Lampridius in Alexand.Vos omneslio- die vno ore, atque vna voce Quirites dimirtam,& incertum an Quirites. Non enim digni eftis,qui Romance plebis fitis 5 & cum nihilominas poftifta fremerent, exclamauit: Qujrites difcedite atque arma deponite.Connanus lib.^.cap.) nu.i. o QviRiTivu ius dicebatnr, quod ciuiumRom.tau* Ta proprie inftitutum ica erat, vt peregrini omne? eius plane expertes efTent.Itaque cum CiceroLici- nium Archiam ciuem Romanum probare vellet:lis temporibus,inquit,qus tu criminaris^neipfiusqui- dem iudicioin ciuium Roman, iure elieverfatum: &teftamentum fcepe fecirnoftris l^gibus, & adiit hcereditates ciuium Romanor. Hoc aute iusquan* tum addominium acquirendumattinet(dequofo* lo rit.Codicis intelligendus eft de nudo iureQuiri* ;o tium tollendo)ab Vlpiano quidcm in Inftitutionik tribus in rebus pomtur, mancipatione,vfucapione, &: in iure ceffoneia Varrone autem lib. dere ruftic. ii.fex.nam pra:ter fuperiores add.it iuftam hseredi- tacem,emptione,e pr^da fub corona , & emprionem in bonis fečtioneue alicuius,Verba eius ha?cfuncln emptionibmf* emprionem aurem omnemac^uiren* di modum intlligCjVt fuo loco docuimu 5 )dominwn legitimum fex fere res perEciunt: (1 haereditatera iuftam adiic (intelligit aurem legitimam duntant. arg.l3.ff.pr0 foc .legirima enim ad ciues folos,idell C^uirites pertinentOfi^vt debuit.mancipio abeoac- cepit,a quo iure ciuili potuit(mancipationem fi'gni* frcat de qua fuo loco diximus, & qu3m Quiritiiira effe propfia Cicer.& Boctius in Toric.demoftrant:) autfiin iyre ceftit qui potuit ccdcrc (fic reftituit Hotomann.vbi legebatur Cui)&id vbi oportuitfid eft,žpud eum apudquem legis ačtio eft. boelignifi- čari cognofces ex formula ceffionis in iure: )aut(i vfucepit: ( vfucapi onem enim Quirjtium effe pro* priam indicat Cie ero ex 12 tabu. in lib.offic.i.)aut fi e preda fub corona emit(quo de more Geiliushb. 7.cap.4.tumue cum in bonis fedioneue cuiuspubli. ce venit. qua derefuis locis explicanimus.Iusergo Q.uiritium hoc erat, vt fi ; in metallom.&ibi gl. C.de pcen.foan.Bcilon.Etymo]. Qvr>i> fato comigit^cuiuis patnfamilias.quamuiš di- iigentifftmo poteft contingere I.vej*um.j5\fi locuple- ti.ffide minorib.Spicg. Qv_o d in afea lufum eft,repeiitio eius fit.autor Paul. 1 . fin.ffi.de aleator. Qvoni uffii nomen eft obligntionis & aflionis cocn- munc l.fi tutoris.ff.i.l.fi iuflu tias.ff.quod iuffu,Vi- <; 0 de Aftio quod iuffu.Prai. Q_v o d iuflu, perinde’atque mandatum multis rrodis lulcipi poteft.quod Vip.in princ.l.i.Quod iuflu in- dicat.Spitg. Qvod legatorii interdičhim adipifcendas poftedionis cft,& hanc caufam continer.vt quod quifque lsgato- rum nominenones voluntare h^redis oceupaue- rit,id reftituat hatredi Etenim Prscori atauiilimum vifum eft J vnumquemque non fibi ius dicere occu- patis legatis,fed ab herede petere.leg.i. JT.i. Quod legat. Rediguntur iucjue per hoc interdiiftum ad l$iS hiredem ea qu* le»atofum nsnvine poffidtntntli I.ffeod.nomen a primis interdidi verbistraxip.q a e ita meo quidem iudicio concepta erant,qnodleV. torum notnine poffidec , auc dolo defii; poffidere, &c.BrifT. Qvod mei caufa paratum eft , interpretaturlCtus tu leg ,cum teftamemo. de aur. & arg. leg. Spita- lius. a Qv o d non eft arbitrio in compromiffo permiffinj, id iubere non poteft,tefte Alfeno l.arbiter extr.ff.de recept.Spieg. dSon purauerit , pratftet ivthatc verba accipide. beant, explicat leg.Digeft. de ann. leg, Spiege- lius. Q_y o D quisfciat,vel quod fcire debeat,pariacenfea- tur.Baldus in Aurh.ad hsc.C.de vfur.Sicut & idera iudicatur,quod quis rem aliquam habeat,vel hibe- re debeac 1.pen.ff.cum ita, vbi Bart.de aur,&arj, leg.Spieg.Prat. QvoD fi,denotat &iuris&fafii diuerfitatemlcg.i, Cod.comm.diuid.&' continuat aliquando prate- dentera fenlun; :aliq'jando vero aduerfaturleo.il, de conftit.pec. l.prarcipimus. verf. quodii.C.deap. peli.Spieg. Qvo d fine fraiide fua aliorumtjue fiat, Budceus> q« telligitjfaluo ruo,alienoque iure. Huiusperejuam elegantisclaufulbe fenfum Csfares noftriinDiplo. matibus^-S: quiden\,vt omnia,craffioreftiio,Gcex- primere fioient: Noftris tamen facriqne imperij,ac alterius cuiufcunque iuribas Temper faluis.Spieg;, Prat. Q_v o d ab initio non valet > tradu tempons son po* • teft conualefcerejregula eftlctorum. Q_v o d ftatuerit,cum effiedu accipimus,non verbote- nus , inquic \ r lpianus in leg.i,quodquifqueigr« Spieg. Q'V o d fuum eft.item quod meumjesponitur in leg, quintus.ffi.de aur.lcg.Spieg. Qv o d te mihi dare illis Calendis oportec,fipondes, quomodo fit intelligendum/habes in i.quifieftipu- latur.ffi.de verb.fign. Spieg. ■03 ° 15 turpirer,vel Tcelere quxfitum eftjad compen* dium h^redis non debet perunere.in fin.leg.aud diximus ffi.Qj.iod met.caufiSpieg.Prat. Ojro D viautciam , interdidum refUtutorinmdl, quo qui vi ant ciam aliquid rroliti funt,idreilitue. re iubentur,toto titulo, Qjiod vi aut clam. Biiffo- nius, Qv o d a m m o D o, id fignificat quod barbare dici* tur,aliqualiter,Latine aliquo pade. Notamautem effie improprietatis qui volunf,adducunt text,iofi. Cato. 1.4. ffi.de verb.oblig.Vide Bart.in i.quodline. /fifolut.matr.I.i.ffirer.amot.I.fi vt certo.fi.šnJlcO’ modZafiin paratitlisad tit.de rer.diu-inPanitS, S P ie 8' . . . . qj o d c v n ojv b ) mhil excipit. Cicero de leg. Quodcunque Senatus deereuern agunro. Spiege- lius; qjt o M o d ofinterrogatiue, in §. inuenieraus enim, in Auth.Vt iad.fine quoquo fufFrag.Aliquando pro quacunque ratione leg.fin. Digeft. de milit.teftam. Aliquando pro vt, vr in ST.liherto.1. fi aduhtrium. Adleg.lul.de addult.Spieg. Qvon dam, p ar ti cula , vt prsTenstc-mpusnoratin noftra lin gua/UVeiland, aliquandoTubauditur, ne difpofitio vitietur.pcr tex.In Teg.inTuia. de acqoir. rer.dom.ybi infula nominatur, qusiam dficcase* rat.Spieg. o n .d A M,hsč didio fignificat morruutn famS * liqucm cap.eum contra.de pignorib, loanJdl. E* tymol. O^ANTE V. QyoNUM QvoNJAMjC2ufaliscfl.vtinl.il rta.decodit.& demo- ftraU.nondubiumdelegat.tertio. 1. fi quis.de vetb. (iomf.S('ieg. Qv oqvE,diSio,anponatur pro etiatn,Baitol.differi6 inl.&. Digift. de eo quoa cetto loco. Quando veroimplicet.idemvraditin l.Labco prm.ff.de paft. qaibus locis n o let liniilicadinein, Albeticusindicac, Spicg. oi^ve , ablatiuils priore longa. VIpian. leg .r* de Aqucot:d. Itcm ii quis ait,duin putat icrtio quoque 13 die kaHere feius aqu£ ducendx.ldem de Gland.leg. Qno minujilli tettio quoque dielegeie. Sic Cice- ro m Verrern.quinto quoqueanno Sicilia tota cea- fetur. Qto uvo.calu auferendi,id cft,quocuquc- apud Scsc- uolam in I.Thais.tf.Stichus & Dama.Digeft.de fidsi- comra.libert. Qvo*vm bonorumintcrdiftum adipifcenda: pcffdfio- niieft,quod bonorum polfeffori accommodatur , e- iuiquevis& poteftas cit bate , vt quoa ex His boni. 20 quifqlie quomm pofftflio aiitui data elt,pro h .črede a.tpiopufTrirore poffideat, id ei cui boeorum pof- fefliodata,rdliiuete debeat.J. adipilcendse.Inftir.de imcijid.rubr. Q__orum bonorum.briff. AddeFor- cat.inNetyoinaHtis diai. 11.11.3. Qyo2VM legatorum viae col. pratced. CDiodlega- tor. OvoRiVMjid.eft, ad quam reo.velad quid.vtin I La¬ feto ait.de lupcildeg .S id Tubero.ibi. Nam tjuorfum (u«noraina,inquit 1 nili Vt demoiiffrenc voiiitacetn 3 ° dicentis-.Spieg. (Vota pa s.pro minima parte apud idoneosau tores: iniurenuftro modo ditnidiam,modo tertiam, modo (puma),velfimilem denotat.Spieg. QipTANNis.fingulisannisi.cum quidam. ff.de vfur. jclimil.iocis. Suni (amen qut inter quotannis ,& lingulos annos differcatum conitiiuanc ; quod quoianuis tempus & fpacium continuatum fignifi- cet: in fingulos vero annos non continuaium Ipa- cium, aut perpetuumffed pet intesuallaannoruBi le- 4 ° crctumlit.Catcrum Aic.ouieruauit, quod Vaila ali- cubi nctauerit,Pomp.atque Yip.quot menSbvs.vei quot diebus pto fmgulis menfibus, iingulis diebus (tripfiffe. Spieg. Qvot icib.' Dočtiffimi auiores Orthographise tta- dunt , Oldend. tefte, Cotidie , non quondie fcri- bendum effe. Quan.uisenim a qumo & diecompo- naturjVtiUtamen q. in ca.vert'-S(C & fecutus.diciair ifejtuor, non fecutus-.i tem love tus.a loquor, non Ic- qtmtus.Idque GKiinuhano pincet & Ha oander no* 5 ^ fierfequitur:quorum fententiam idem Old. ample- dinir,iquodiffentitGottioi-.nrub.ft.deaqua quc- tidiana. Qvo T i D i a n v m ,id eft,quod Gngulis diebus accidit. ftlinus in praoeniio Decretaiium cxpkcat,quomodo intelligendte i\ntdi&tones,quotidie,coj!tinue, fem- per,line ntetmiflione. Qvot i e s,quot vices requitat (vicessnimharc vox fi- gnatjBart. tradit.in l.eum qut certacum.^.fin.ff. de verbiobkg. Apud veteres quotiens per n. feriptum So fmffe.teftjntur antiqui codices sc A. A ug. in Iibr. e- i&endatien. §vot»i!$ totiesffgfdficžtt infinitatenj,vt notat Dy. 0 Alber.Bar !mo.& Alex.»n I.qui bona.$.vitim ff.de dam*in£$&.&, idem y©luit D.&l£x.ih l.ff Stichuni.-if, J.coLi.vei, necob,racio*Dfgeit.de verb. objig.& in ]eg.t*jr.ylnm.col*i.veiipww,q«od in tc-J:aiini,f£.qug f.uifd.cGg.Sčc©niilio i4)*quoniaiB abunde s cola.i.ver- ^cul.fedhoe nonobffance•libjr.M4€fl& v quoque tta- tiadicSoci»coi v pe.ver» vi tirat ff.qaifatird. c©g,& Fau.Caft.In l.duobus.^.quod fi xcus ,antc fm* 5 c ibi quo*que Iafon.eol.pcn.ff.de iniur.quo in icco ipic Paul. monetnorarium,yt promittere faciat de /ifiendo quoties toties,& ipfe idem Alex in d. i. qui bona. §.vk>m. Digefl.de dara.mfedl. & d.conf. 14$, an princ.libr.2.&alji quosinid citat Hippo.Marci.in l.v»ius.iT.cogni£urum.colu.7.vecl. item 5c vitra,cum multis ftq.ffide qusft.vtannotauitTiraq.in l.Boues. iJ.noc ierrnone.fF.de verbor.fignificat. 26. limit, nu, 2.& j. o tiEs c v sqjve proquotiefainquel. 2. me¬ rico. ff.pro fo^io. Qvo t menfibus 6c Qupt diebus eadem figura , qua tquot annis okun tur ; vakniqne in ftnguios nienfes- & dies.leg.S.^.ii cui non nurorrius.Digeft.de tranfa, čti o. kg-1?.. $f. n o u j ili iiVe.fF. q u an do d» e s lega e ce d. Ca to de re ruft..cap.43. Bt cireum capita oleagina quoc irieniibus vfque done© pruin£ eruntjcderc oportetu Sic & Vkruu.iibr.o.cap.4.& iibr.io.cap.7.]ocutus eft* £riCor..annotauit vero Sc id Brod^us Mifcelio libi^^ ca, i$, Ojo t- v pl v m # & admenfuram , 5tadpondus refej- tur. Qv o t v s,quo nurnero,quo oidine ftt,interrogat 0 vt fi ? Qu^oco gradu esiVidc cap.vitun. cxt.de conianguin« & afEn. QVot'v 5 autem quifque, cuiufcunque ftt oonrditio. riis&ordinis. Quotus enim ron tanturn ordinens dignitatis , fed čc minimum iignmcat. Sic Cata« nsusteftatur, inueniriapud Plin;os y£rofx]ue, Taci- tum, Senecam,Martial.in fccroirono geneie , huiuf- que tanturn , prore roiniroa annotaiut.pneter apu4 Oratium in Scrra. vbihora quota , figmBcai or- dmemiSc Ciccr.in Rhetor,Quarta ao^lis hora»Spie» gelius. Qvovs E,di Aureia ypcft^. z 353 R ANTE A. fint.Cuius rei teftes funt Cic.li.epift^.Macrob.Iib. j.ca.i.Varro lib. de ling.Lit.fi.Liuius lib.j.Eeftus v, Prat. R A. Ra bies Fefto lib.i6.eft morbus caninus-Transfertur & ad homines. pro impotenti furore Impp. in kg. 2.Cod.qai teftam.fac.polTpro imponentiimpetu v* furpant.dutn dicunt:Sed aut irapatiens doloris, aut 10 aliqHa furorisrabie conftričlus, (s prscipiiem de- dir. Rab v i,A,inquit Feftus,didtur multis intentus nego- ciis paratus ad radendii auferedfiq.:vel eft in ncgo- ciis agendis acrior, qttafi rabiofus:quaies funt cla- mofi aduocati pecunia a-rulcatores. nonnuoqnam dc pro aduocato,&pro caufarum patrono in foroac- cipi folettCicer.in orat. Non enim dedamatorem aliquem deltido atitrabulam deforo,fed dočUlfi-* muni &perfe£Hffimum q»2rimus. Idem i.de orat . lo Non enim caufidicum nefcio quem ( neque procla- matorem,aut rabulam hoc fermone noftro conqui- rimus.Necalia ratione putandum , quam quod ra- dantddeftmffendant aures, & vt ait Quintilia. ni- mia verbofitate feriant.Vnde & Cic.ibid.Qu.afi ra- bu[$,inquit, qui fibi deferti no videtur,nifi omnia tamulcu &vociferationeconcuftetint.Vide Barbar. caftigat.In Pftn.cap.i8.!ibr.i4.Ferrar.Momanus In- ftit.de iniur.defiderat quempiam Herculem , qui injgnam orbis partem rabulis hominum a:rufcato- 5 ° ribus,atque harpyiis eripiar.loan Bapt.in comm.e- pift.ApolIin.de Claudian.lib.4 i rabie difios airtEt cfte nugatores,locutukios,caufidicos,qui inter gar- riendum & velitandum finum confpuunt .iinguatn. rotant Sc dentes arietanc. Ra c h A,iis quiHebraiee caUent,interk£lio intelligi- tur fuifTe.animi indignantisj Quafi dicatur, malum tibi fcilicet eueniati diftortus,vcl iniqims es. Vide Auguft.tra&.lib.in loannem Chryfoftomum latius ir. Matth.>.Homil.n.cap.Diuu5 Baiilius ait effe hoc 4 ° verbum fu£ regionis populo peculiare,ltu ioris co uidi gratia aduerfus familiariores vfurpatum. Hicestin duodecim Tabulis eft vnguibus dilania- re,di!acerare.verba legis h£c,Mulkres genas ne ra- dunto.Radere barbara Litem Mela.ff.ud ieg.Aqtiil- tondere fignificat.Prat. Ra dere nummos,vide Lquicunquc. 3 ;ft.ad leg.Cor- nel.de falf. Ra dsc es vide paulo infra Ramorum. Ra d 1 c s s agere &porngere,item radices immittere. 5 ° 1 . 5 -S.de arboreff.de rei vindic.iT.fiT1ciu-.32.lnftic.de acquir.rerum dom. Ra d 1 c x t vs,a rad teč,vet vfq.ad radice: pro oronino ponitur.l.furtim.jLa.ftarbor.furt. c.e- far.Sic radicitus amputan in Li.C.deformul.flrhn- perrationibus ačHonum fublat.&radicitus excinda re in 1.7.jf.8.C.de cnr.furiofi. Ra d i i s maritorum corufcarc in libris noftris dicun- tur muliere$,m quibtis honor marki fulget > vclut quodam radio foiari , qui eas confpicuas facit. 60 Prat. Ra m e n t v m , tenuis cuiufque rei parricula* Ra- menta flummura,dicuntur minutulac aren« partes. Sp ie ‘g- . . 3 1 • RamOavm appellatione veniunt quandoque raai- ces proprer identiiatem rationis, Gothof.ad l.i. C. de interdivt.vide paulo ante Radicts. RANc o R ,quda Sorbonicis Canomftis, &vulgofi- ^nifica-tione ponirur, non eft Latinu,neq. Grscum, 1 554 ruqtioneue natus.Spieg. Rap adi CA-B,imitatione patronyrricorum,homine{ rapaccs appeilantur,iococomicofifti, vt Batista dicuntur ab ^Eaco.PIaut.in Auiular. X*pacidArum,inquit)Vbi tmumfet in Mus, Turneb.aduerfar.lib.6.c.26. Pa p a x nomen apud Cicer.in Lmlio non fonat iniu- ftum,ant qued ftudio &arte (iue vi quodam fua & natura'aliiciat ad fe quippum,cuini defiderio teneatur. Nihil eft enim, inquit, appe. tenfius fimilium ftii : nihil rapacius quatnnatura, j Prat. R A p u r e verbum plerunq. vim maiorem fignificat, j per vim.l.fin.ff vi bon.rap. Inft.eod.l. S-iT.no rantum.ff.de incend.Sed tamen pro re fubie- čka f«pius ad teuiorem & quafi vim,etiam eam,qat effedum fortita non eft,refertur > per L9.tf.de verb. fign.d.Lj.jT. non folum.l.fi quis exdomodfdefun, Nam fi quid frangacur,vel fciffum Cn, etiamfivi a. troci non fiat, raptum tamen dicitur,quia ruptum eft,de loco fuo mocum,d.l.j. jf.non folum,leg.j.tf.uc quis eura qui in ius voc.Rapere enim dicitur,quafi e manu capere,tollere,de aufcrre,fiuerem0uere,ii L1.L4.ff. ne quis eum qui in ius d.l.j.jT.nonfolam, VVefembec.lnft. de vi bon.rapt.ltauneisctianm« puifte dicitur,qui comiti vel mancipio perfuadet,vt fe abduci patiatur,aut a domino fuo fugiat,l.g*i}.f, comitem.ft.de iniur. cauf.fi. .36.qu. 1.l.fi quisexdo- mo.de-fart.l.vn. D.de rap.virg.d.l.4.ff.nequiseua qu>.Quo fenfu D. Auguft.Qu« i n u enift i,inquit,red- denda lunt: Qupd fi non feceris,earapuifti:cumk- ceri 5 ,quanrum potueris, vt fi plus inueniffcs, pias ra p uifTes, ca.fi quid inuenifti.i4.qusft.i, Gaddsjs ad 1. 9-nu.i2.13.de verb.fignif. Ra p e r e, ducere,trabere,inter le difterunt: Namdu- cimus voientem:trahimus nolentcm:at rapimuse* tiamcum,quem & ducimus & trahimus.etiam non reludantem:fiquidein eius Turnus animi,vtfifequi J n-oiit,aut le ducivel rrahi non patiacur , velisnus • violentiores man us iniicere,d.l.j iT.non folu mi.de inced.ruin.Deindeetiain eo difterut, quod&duce- re & trahere dicanturfine alicuius partis laefutae led ruptum etiam dicatur } licct nihil dudam.per* tračfumve fit, modoaliquid fit pet fraduransvel fcifiionem loco mocum.Vnde cft,vt fi quisin iusvo- catum faltem ita paliio retineat, vt inde rupturasi acccipiat, propter quam paliio in puhlico vri dob liceret,nec etus gratia comparere poffec, exenuif; credatur,per text.in L9.de verb. fignif.Dd.adI.i.Sc L4.Digeft.tlC qu is eum qui in ius voc.Goedd.d.loc, nu.16. Rap 1 R e in maieria de in ius vocando,nonfoium(le vi maiore,de qua Robert, cap. 1. libr.j.fentfnt.k tantummodo interpretatur, accipiendum eft , id u’ KhČLTft , 3c frequentius de moderara etiam vio- lentia.Eft enim verbum medium,quod tam in bo- nam quam in malam partem accipi poteft ; licet Raptus & Rapina faepius & prope Temper in malam partem trahancur. ldeoquefi qui$ vexandigraiii, quafi in ius ducendus,apprehen(useflet, licetnon abdučhjs fuiftet, attamen aliquid cfleteifračmvel rupt um,iniuriarumačtioni locusforec, I.imuru* ■ runi, Litem apud.jf.fi quis non debirorcm.if.de in* iur.Domin us Goedd«us difto loco numero dccimo feptimo. RA P e r e in peiorem partem, Don.uus apud Teren- tium interpretatur , pro vitio darc. & vimpc«- re. Z um vodilen trgjlen , oder gen. E in ius, id r.equeHebr«um:fed Raudenfe, vtfefliue dixit E- Rapere in ius, idemquodin ius vocarevclt«wrc; ralm. Latinisputor eft ex vetuftate ? putredine, cor- / p. Gcedd«us difto loco n.2.j„4.Ynde apud borat, 2j<5 R A lib.i.ferffl.fat.vitim. Rapit in ius clamor vtrinque. Etapud Piautum legimuSjRapere ad prastorem:& apudCicer.Rapere ad pcenam,pro punire , in orat« pro Fiac. Kap b R e vrrginem,eft ei viminferre & violare : cui Ponrificio iurelicet fuo raptori nubere.cap.fi.extr, deiurament.calum. Ra p e r e & furan,parum tpyt* differunt:atque al- terum pro altero promifctie frequenter accipimus. Nifi quod rapere,eft vi auferre:furari vero, eft rera , 0 inuito domino,& ignorante fubtrahere. Et Paulus .. libro iS.ad edidum.in l.duobus.jT- fi quis. de ture- iuran.contendit aliud efte rapuifle , aliud item fur¬ tum feciffe.Sed in §. i. I nft. vi 'bone r. ra pit o r. £c ri bi tu r raptum & furtum idero fignificare, Hanc quidem Antinomiam(fi qua fit)foluit Accurf.in d. ST.fi quis* vt intelligatur lurifconfult.voluiflefentire hisver- bis,aliud efle rapuifle,aliud item pofle. Quas mihi ieiuna quidem &fr;gida videtur folutio. Egofane veriu$exiftimarem furti Sc raptusdifterentiam ,ex 20 vi čcproprietace verborum oriri.Mulrum fiquidem intereft q»is rem de manibus peflidentis vi abftu- lerit,id eft,rapuerit,an vero clam & ignoranti do¬ mino,quod furari proprie appellandu eft. vide Do- minum Vulteium in commen .Inft.ad princ.debo- nisviraptis.n.2.Dicuntur autem immobilia inaa- diimobilia vero rapi,ST.pen.Inft.vi bon.rapt.& glo. inl.i.decond tritica.Brech.in leg. Marcellus.fF.de verb.&rer.fign. Kaphaet. bs lurifconfulti duo celebrantur , al ter p Fulgofius/Comcnfis aiter:qnorum -vterque Patauij iusciuile profeffus circiter annum 1420.Prat.Hot. Rapi aliud efie , Sc aliud amoueri palam eft.fiqui- dem amoueri aliquid etiam fine vi pofiit: Rapi au- terodnevi nonpoteft. Vloian.de incend. ruin.nauf. M. Kapi proprie dicuntur iuuenes, qitorumfunera funt iramatura. KapiF eftolibr.16. fimulatur virgo ex gremio ma- fris^aut fi eanon eft,exproxima neceflitadine,cum 40 ad virum trahitur : quod videlicet ea res Rcmuio cefierit.Prat. Kapi oculis in fraudem.hoc efbftatim re aliqua vi¬ to/fraudem aliquam cogitare. Cictr.de arufp.re- fponf. Kapi d 1 v s animal.L1.C0d.de quadrien* prasfeript. Kap i# a eft delidum,quo quis alicui inuito * cuius intereft,rem per vim rapir. Vu.lte.ius in com.lnft.ad tit.de bonis vi raptis,in prin.num.^. diftert autem i furto,i.Qm)d furtum latenter & clanculum fit : Ra- 5 ° pina impudenter & vi. ji. Furtum aliud eft manife- ftum,aliud nec manifeftum:Rapina non nifi mani- fefta,m.Furti peena non vna eft,fed modo quadru- pli modo dupli : Rapinas pesna vna eft tripli.iv. Furti adio Colam pcenam fine reipfa perfcquitur: Rapinas vero firmi! & rem & pcenam. v. Furti adio manifeftijprsetoria eft:nec manifefti, ciuilis:rapinse aftio totahonoria eft. vr. Furti adio perpetua eft: Rapinar vero J annua.ST.i.lnft.vi.bo-n.rap.^ - .ex male- fic.lnft.de adionib. Adde Peckium l.^.n.ž.ft’, de in- cend.ruin.naufr.Prat.Vult.d.loc.n.2. Kap i n a ad rem.Raptio,ad perfonam refertur.Bart. inleg.fi quis ex domo.. Digeft.de furt.difputat non inutiliter,an r 3 pina fit priuatum delidum. Itemne fit fpecies furti,inueftigat in l.duobus.jT. fi quis iu- tauerit.ff.de lureiur.Receptum eft,Rapinam maius furtoeffe dcljdum.l.fi cum exce.puQne.Sf. qui vim, ffiquod met.cauf.magis .enim rem inuito domino contredatqui vi rapit., quam qui clam .amouet Inft vi bon.rapt.Spieg. Prat. Kap in a m facerc in leg.88 . ST. 16. Digeft, de leg. 2 . NT E a: 435 5 cjuidam exponuntbona alicuius rapere : alij vero, vt PuIueus in lib.de rer.ahenanon.pro rapos fere- re.vel locum illis ferendis parare,quod muitis pro- batur.Sic enim feribit iHrifconfuitus : Scisvnum frairern tuum filiuin nofirura occidiflfe , dum ei ra- pinamfacir,&c. Ira enim augetur faaiuus interfe- floris , qui etiam de le bene merentem interfecit. Prat. Ra p iN T A committitur in rc-bus tantum mobilibus, cum immobilia inuadi dicamur.Vulc.in comment, Inft^d tit.de bonis vi rapris,in prin.n.5. Ra p in a fortuitis cafibus adfcnbiturj, 30.ff. ad leg. Falcidiaju. RA p i T,qui fcindit,frangitue vi adhibita i vel co a- nuno, vt fi prohibeatur, vim adhibeatjeg.4.Sf.fo- lum.de incend. Alioauin rapere,eft etiam de mani¬ bus aufcrre.L4.ne quis eum,qui in ius voc. Et qui v.erbis pu.ella.m £educit,eam rapuifle dicitur.c.fi.3^« q.i.per tot.Sed & furari,rapere eft.ltg.fi q u is ex de¬ mo de furt.ex commen.Alciat.in leg. Marcellus.de verb.fign.Spieg. nluftiman. appellat coiaphos, quibus csdi liberi cum man umitterentur,folebant.leg.vltim.C, .de emancip.& Nouel.8i.opinorquod abdicationis genus quoddam efle videretur,qua Gr^cos folos vri confueuifle,fu.o loco monuimus.iiuc tamen c$den- .di morem etiam inferuorum manumiifionibus fer- uari folitum,Ifid.orus.teft3tur,lib.Etym^L 51.cap. q a Cornutus in Perfium;Q£otics,inquir, manumitte- bant,eos alapa percuflos circumagebant, Si liberos confirmabant.Vnd.e mamimiflio dida eft,eoquod m.inus eis immitteretur.Ciaudianus in lib. 4. C.de Coniul.Honorij. - Famulufcjue iugoiaxatus htriti D učit ur ■>& gr at o remcat fecurior iftu-: Trifiis conditiopulfata fronte rtcedit In ctuem 3 rubuere gena^tergo^itc romoutt 'Verbera^promifi felitc iniurui voti. Hotcman. Balduinus autem in luftiniano fufpicatur>eo verb© potius fignincari ipfos idus vindid.a?,hoc eft ,vir- gul« prxtori^,quales conftat olim in manumjffto- nibus interuenifle. Nam & apud Grcecos plerunqucfignificat pstČJV^eip.vide Cuiac. 5. obf.ij, Goth.ad d.WoueL8i.in pra*fation. R a P se r £,antiquum vetbum , pro rapere Ctcer.de Iegibus Sacrum faerove commendatum qui clepfe- rir i-or.ro.-;.- — «-< rit,rapferitue,parricida efto.Spieg. R-Aptor proprie. dicitur, qui res alienas vi rapit as aufert.Eftaue improbior fure:ideoquc lulianus te- •fte Vlpiano raptores voca.t fures .imp.robiores, le-g. 2. ST.c 3 sterurn.ff.de vi bonorum.raptorurn .& lufti- nianus in princ.lnfti.eodem titul.improbos *, Ipfeq^ ‘Vlpianusin leg. 1. ff.de eifrad.& expilat. atrociores, "Vultcius ad sf.primum,n.5. Inft. de obligat. qu2.ex delid.nsfc. R A p r OR tum demum manifeftus fur intelligitur, ca folus vel coadis hominibus armatis vel inermibus palam rapiat & extc»rqueat rem fuam prsfenti & refiftenti vel reclamami,y ult.in comm.lnft. de bo¬ nis vrraptis in princ.n. ij. Ra p t o r cur dieatur mitius puniri quam fur, vide omnino Vulteium iam d.loc.n.13, Ra p t o R fpecialiter is dicitur in iu-re noftropunitur,leg,qui ceePa.j.tf.fi. Digeft.ad leg.IuUa.de vi puMic.leg.raptores Cod. de epifc.& cler.leg.vnic. God.de rapt.vi£g.Nouel!. iij.cap.4^& in Conft,Caronn.amc.ii8.&prsterea omnia bona ipfi adimuntur,dift. leg. vnic. q o vines clTe.Vid.Seruium luper illud > Multum adeo t raftris glebas qui frangit inertes.Spieg- Ra s v ra quando vitietur inftrumentum docet Bart. in l.fin.Jf.fin autem , C. de edičt. diui Adriani toll. Qaando vero pfopter teftamehtum lufpeSum red- datar,tradir in l-.li vnus.C.de tc-ftam.Spieg. Ras 11 * m. Lege Bidens. Ra TA , contingentem portionem fignificat,1.4.& 6 . Oigeft.fi pars hsered. petat.l.io.J. idemquarrir. ff. R a T a b precesjid eft,exaudita>.Bud. Ra ta teftimonia & krita opponuntur ,U. ^q u3t g quis.ff.de iniufto rupto. ^Ra iam rem habere,hoc eft* comprcbare adgnofct- reque quoda non vero proc-uratore nomine nota adura eft,i.i2.ff.rat.rem.hab, Idque non verbistaa- turn,fed & fafto expiicari poteft,I.$.Digeft,rat. rem hib.Etirain ftipulatione,quaprocurator cauetrem ratam dominum habiturum > hoc verbum accipi- mus. Quas &de rato eautio & fatifdatio de raiovo- c2tufjl.23.ff.de admir.ift.tutor.!,22.5.fi pater.ff.fo. luto matrimon. & ftipulatioderatohabendoin!.:. ff.rem rar. hab. qua promittitur, vt Theophilusii tit.de fa t ifdat. lo qu i tu r ,a j xv t&m n m duiv o Aazrivis },yHrt'xq. BriiTcn,' Prat. Ratam rem habere. Hic loquendi modus ftipala- tionem prsetoriam in Te potiffimuhabet. Hmnia ftipulatio interponitur audore Prxtore, vtidi. cium rat-um fiat, qua* exigitur ab eo, qui alienono- mine agit. Vide tit.de fatifd. lnftitut.Ubr04.Ver- bum agere hic accipitur late, & complcditurijto- quc- ftipulationes pr^torias l.non Tol um, tjt.de n- tione. Hcc accipiendurn elt,ii dubiumfit anistjui agit mandatu m habeac. Nam ab eo quem conftat procuratorem efte,dicitur in l.ne ratifdatiojtit.eo' de.no exigetur hsec fatifdatio,de quahic.loqiiimur ) quia,veredu 116 eft*vt ratu habeat domin 9 ,Noenini poft rctradare , femel mandaujt. Ide diciturini, . Cod.de proč. Hinc fic, vt nec a t»toreautcuratore exigatur in l-ador.did.tit.de raiihabit.Sumtanien aliqui cafus , in quibus etiam cogitur procurator rci fatifdare,fed & e£,iT Befefien . V e t e r e s ratare dicebant:vnde eftirrits- rCjContrarium.Spiegelius. Ra tihabiti o, approbario eius ,quodcumeo§e- ftum eft, qui egit procuiatio nominc.Prat. de in rem verf.l. 3, Digeft.de aiim.legatJ.i4.Digeft. ^0 Ratihaji tj o , feu vt vulgo dicitur, Ratificatio, qui portio in pign.Briffonius. Ra ta parte, quodvulgus ad aequippll'entiafn ftue contigentem portionem & etiam pro rata djcifjLa- tinam vocern vfurpans Vlpjan. in leg. fi feruus in fin. Digeft, ii quis caut. Verusnfi pro rata,inquit, vniiis offeratur p cen a,. Sic idem in 1 . in his veroj dc folutio.& ftmilibus loeis. Interpretantur autem pro portione, qus quandoque eftvirilis, qaandoque hsreditaria , de qiio Baldus in I. fin.C. de impub. jo & aiiis fubftitut.S-piegehPrateius. _ •> inftar mandat i eft, 1 .fin. Cod.ad Macedon. Bartolja l.Pomponius.Digeft.neg-geft.&Iandfr. Balb.deci- ‘fio.i2C-Centur.2.Eius autenTnatura eft,viretrotra- hatur,libr. 4 -^ 5. Codi.de nignorat. adio.ljzc(juz . cpererur lub pcena promifta. pulehre dedaratZaf. in jf.Cato de verborum obligatio. Generalitereffe« dusratihabitionis eft , vt voiuntatem noftraradc- clareaius , Sc negotium, quod alioqui ad n osnihil peftineret.noftrum faciamasrnon autem, vtappro- bare videamur auaiitatemgeftus. Quod quiratum habet habet geftum , is fioft ftatiffl probet id , quod dolo malo,vel lata culpa geftum eftl.Pompon.i. ff.heg#. geft.Spicg. Ratihabitio aiuffu&au&oritate diftinguitur; luffusemm eft confenfus negotium anteoedens;au- ftoritas eft cofenfus in ipfo negocij ačtu interpofi* ttft.s Ratihabitio eft confenfus , qui negotium per- feftum inletjuitur,l.ftn.Digeft.de bonorum pofteff. Ieg.fi quis č.jbiulfu .fr.de acquir.vel amit.poff. Dn. Vulteius in commenr.Inftitut. ad tic.de nuptiis, in princ. n.22. rati o triplicem fignificationem habet principali- ter:Primo namque accipicur pro vi illa animi, qua homoacseteris animalibus diftat.n, Ratiofignifi- cat cauram^us demonftrat verum eflfe id,quod in- tendimus breui fubie&ione.ni. Ratio fumitur pro refpeftu fcu confideratione eius , quod conuenit rei,vt in l.i.jbinterdum autem, fffi quadrup.paup. feciffe dicatur.Nonnunquam etiam ratio aceipitur pro foima,modo,via : Saluftius. At ego vobis (in- 20 quit) fi modo vultis effe viri, rationem oftendam, quatarnaiftafugiatis pericuia,Oidend.l.quod ve¬ ro, JE delegib. ratio dicitur certa& exprefla in l.vel ftatuto,qua- do vnica tantum poteft reddi,Eald. in 1. maximum vitium,in quarta colum. in princip. C. de lib. pra:- ter.argumento l.fundus qui locatus, & l.fequent.ff. defund.inftru(ft.Alexand,in l.fi conftante.in princ, inquinta colam.verfic.fomus,f£foIut.matriraon.& l.mutu.colum.j.verftc. Paulus de Caftro in confil. P 48.vifis&opportune digeftis,in 2-col.li.i. & confil. 2-4.animaduerfis,in vltimis verbis,in fecundo libro & confil.jo.vifi s a&i$,colunT.4,Ii.2.& confil.185.vi- fotitul.colum.i.circa medium libr.2. & confil. maturedigeftis,colum.penult.eo.lib.& io l.ferui e- Jedione^.i.col.i.de legat.i.Decius confil.15. col.5« verficul.2.principaliter,& confib^.col.i.Dom.Fe- lin.in c.^,ad fin.de conftitut.& in c.ii quando, col.8. verfic.confidera nono.de refcriptis,& Coru. confil. i),exquo di&us Erancifcusjcol.j.verficul.vbi enim vnica &‘c,lib.i.& in confil.217.Quiriacus de Aneho- na.col.vlt.li.3. HATio,eftcerra veritatis demonftratio.Vnde ratio¬ nem qusrere in his,quae ad fcnfum probantur,infir- rnitas rationis eft,vt pulchre dixit Bald.in l.i. C.de ftruis fugit.Lex vero,omne quod ratione confiftit. Salom. in jf.rcfponfa.lnftit.de iur.nat.rcnt.& ciuii. Prat. rati o,alia eft neccftaria , aliaprobabilis. Necefla- fia,qu£ vera,vel efficax eft: ver%qaturalis: cificax, 5^ legibus vel moribus probata.ProK&ilis autem,qu§ verifimilitudinem aucem habet, fecundum Boe- thium, & diuum Auguft.vt a Salomon, citantur. Spicg. RATI o acccpti atque cxpenfi computata in fine,leg. empror, fF.de pačt^Spieg.' Kat 1 o conftare dicitur, quando xq u a & legitima caufa reddi poteft.Ex Gatanaeo.Spieg. Prat. Ratio difputandi in iure,& rigor iuris,idem figni- ficare videtur.Vide lul. in menaorabili l. fi ita vul- 60 neratus,ad l.Aquil.in ea enim diferte ponit, Multa iure ciuili contra ftričtam rationem difputandi,pro vtilit3te communirecepta effe.Spieg.Prat. ratio implicita,cuius accepta atque expenfa non- dum func computata.Scseuola in l.emptor pr£ dii, jf. i.fF.de paft.Old.Prat. Rat 1 o,inquit Labeo,eft vitro citrogue dandiacci- piendi, credendi, obligandi, foluendi fui caufa nc- gociatio,i.fi quis c* argentariis, jf .rationum, ff. de ed.^ltague non dicitur ratio , fi quis fcribat priua- 70 lire.Petrum Cputa) foluifte decem tali die.Prat.vi- de Goeddsum ad l.#.ftt1.4.de vetbor.f Ratio legi s,eft idem quod mer.s legifteg.c^fn mn- Iier,&tbi Barr.ff.fobno matrimon. Q^anquam Al* ciat. indicac,difterentiam in commentariis ad leg„ nominis Sc rei,de verb.fign, Non eft autem ratio le- gis inueftiganda, vbi certa liquet legis difpofiti.o%. nifi agatur de proferenda lege ad cafus non expref- fos^tcllendague legum contrarietate,perbptimum tefte Salcmonio text.in c.2,C.de vet.iur.enucl.tuns Sc akfutdi , aut iniquieatis vitandae caufa, l.fcire.0- portec^.ali nd.ff.de excuf.tut. Spieg. F. A t 1 o legis a nima eius eft, nec magis lex fine ra- tioneftexdici poteft^guam cxanimatum corpus ho- roo,!.cum mulier.jf.iolur.mačrinion. Eberh. d M id- del.in loc.a ration. 1. lufta quoq.ue, ratio non pati- tur,vt legis mente defententia neglefta, nudiš, atq: adeo aridis inhareamus verbis,Domimis Gceddceus ad leg.nominis 6,iF.i.n.i2.de verbor. fign. Ratio non minus mouere debet iudicem 5 quam lex. Siquidem vbi lex non eft , ratio naturalis racita qua?dam Icx eft,inquit Pauias in i.cum ratio. ff. de bon.damnator.Spieg.Prat. ratio poni dicitur,id eft,inin,&computari 5 l.i.^.fi feruus,fffi quis tefta.lib. 1. 2. IT. quod de frumenta- ria,ff de admin.rer.ad ciuit.I^i.^.i.ff de euift. I.12. b15.jT.quod auusjff.de admia.tut.leg.8^. ff.de folut. Briff. Ratio putari dicitur,in aua- fumma fit pura,vtVar- ro lL5.de lingua Latin.feribit,vel vt Nonius Mar¬ cel.in qua fraudis, aut falfi, aut mendacij, aut in i* qui aliquid feparatur &expungitur.Sic inI.7. ff.de contr.empt.accipienda funt bare verba. Si rationes domini arbitrio putet Cato de re ruft.cap.c.Ratio« nem cura domino crebro putet.Plaut.Aulular. Ra- tio putatur cum.iagentario.Briff.. Ratio sraria apud Ciceronem in Quintian.eft, vc feribit Turneb.aduerf.li.7.c.i4. Cqm injaffium nu- merum fumma redigitur,vt verbi gratia,fi centuna millia st is deberi dicantur. Hoc eo per te ageban- Uir,inquit C:cero,quod propter serariam rationena non fatis erat in tabulis infpexifle, quantum debe- retur,nifi ad Caftoris quxfi{fec, quantum foluere- tur, decidis, ftatuifque tu propter neceftitudinem, qu2 tibi curn Scapulis.eft, quid i is ad denariu fol- ucreturPHsec Cicero.Fač igiturcentum millia sris debica fuiffe Scapulis ex ieraria ratioge: eam fum^ mam fibi in a?re numerari nolebat,in argento opta- bant:nemo eftenhn, qui non magnam fumrnam in argento,quam in minuto a?re habere malit.non re- cufabant debitores, fed aliquid deduci volebant, ft ad denarium folnerent. Erat enim denarius argen- teus,& in argento ratio,vel a.d denarium fiebat^vel ad feftertium. Volufius. Quare fi ad denariu ratio¬ nem c©hficies : Eu fi prius infpeXeris J ad quem mq- dum feftertiaria ratioconficiatut. Aiiter illum Ci- ceronislocum legit Hotom.Nam prohis yerbis,Ni ad Caftoris guEfifFetJegitjoifi.a q'tf^ftp r ik.qua?fif~ fes:tum Sc serariam rationem exp.om'tjdi ! 'Iimilitudi*' nem pecuni^ r omans a Gallicana. Bi illud ad de¬ narium,id cft,ad rationem pecunia* R^man^. Prat. r at 1 o fi non eft feripta in lege, non.pGi^umus nos fuper ea fundare,Bald.in i.fi defunčlus,C.clc iois Sč legit,Alexan.confil.55'Confideratis, in vit. col. v 7e ^“ fic.St ad hoc primo adduco lib.t.Maxime fi vigeret ftatutum,quod verba ftat x utoris intelligerentur ad literarn prout iacent,vt late declarat Anch.in c. ca- nonum ftatuta,col.fin.circa fin.de c^onft.Cotta.^ ratio pro cautione, N011.de nupt.jF-ficitaque in fi» accipiturgue de datis, Sc acceptis,hoc eft. Rationa- rio,quod vulgo regiftrum vocamus,vt in l.j. fi quis 'ex argentariis,iF.rationem, ff.de edend.l.eniptor.Sf* £ e ce n\9 R A N T E A. Titius.de pa&is.Viie fuprJtl.iber rationii.Ratio it e fro caufa, l.eas obligationes y ft'.de capit. dim. Item pro refpefluspropofito , feu confilio, vtapud Vlp. in l.clam poiEdere.de acquir. poffcff. Breuiter, ra- tionis vocabtilum muitiplicem habet intelledum, ■ Refpicit enim modam,viam, formam, morem,con- fnetudinem,ius,iudiciusi, gefta, & non gefta, tem- pus,comparationem-,&fiinilia. Interdum confilium &propofitum fignificat. Ratio autem & veritas cemiertuntur.c.fniftra 8.1>ift.& Baid.in l.nonom- i 0 nium.ffde Iegib.Spieg. Ra t i o, prorefpe&n, vt, Habita eft ratio dofirins. Habenda eft ratio rei famiiiaris, quam quidem di- labi (inere,flagitiofum eft,ait Cic.in a.otfic. Ra t topro fermonc dicit N0u.c0nft.2j.jr. fic itatjue denupr.Prat. Rat i o fupputatio a!iquando dicitur, velcalculus, feu expenfa. Ra t 1 o c in A T 1 o , dicitur ea princeps animi vis, Aijinaiui Graeei nominant. ao Ra t 1 o C 1 N AT oR.idem qui calcul.ttor. Ratioc 1N1 v M,in tit.de ratiocin.opcr.pub.ipfum rati*dnairdi, Itoc eft, computandi, quod dicitur a- člum fignificat,Spieg. Rati o n a 1 B,quod ratione vritur , velvtipotcft- Rationabile, quod cum ratione faflum, ditfumve eft. Proinderationabili dičto ita iudex permoueri debet,ficut lege feripta , vt dicit Andreas Efernita- nus in proosm. feu. Cum naturah? ratio vim legis habeatjleg.fcire.jr.fuflficitjde excuf. tut.cumvulg. jo Spieg. Ra ti o na 11A fubftaotiue-apud Vip.fi modo fyn- cera manerlečlio, in hi. jT.de feruis quoque detut. žerar. diffrah. interpretatur Alber. rationii inftru- Bienta. Nor.tex. indicat,& alias legi poffe Auftio- nali3,nimirum pro tabulis aufhonarits , in quibus annotabatur pretium rerum publice diftraftarum: quod fub hafta fere folebat fieri, vt indicaui in di- ftione,AuSionem facere. Auftionar-iarum tabula- rum mentionem facit Cicero in Catil.Spiegel.Pra- teius. Ra Ti on Al E s pofteriorumlmpp.temporibus ap- pellati funt, qui procuratores Csfaris antea dice- feanrur. Rnbr. de offic. procur, Csfar. vel ratio- ralis. Lamprid. in Alex. vbi aliquos voluiffe* »el re&ores prouinciis dare, vel prapofitos fccere. vel procuratores,id eft, rationaIes ordinare. Ad fi- fcutn itaque pertinentes caufas per rationalem de- cidi,& fifcalia negotia per ipfum expediri legimus, I.5. 1 . 8 . 1 .10. C.vbi cuufSfcahhvlt. C. ad leg.luliam maieft.l.vlt.C.fi adijerf.fifc.hvlt-C.de aduoc.fifc.I, s.C.ne vxor pro tjarito.l.i. C. de modo mult.hj.de »6nuenten.fifc.deb.li.io. C. h 4.defide inftrumenr. eo.hj.de bon. vacant.eo.Briff. Rat ionu e iv- fumm3rum in Notitia Roman. Im¬ perij ponuntjtr per prouincias conftituti,quos puto rationales fnmmre rci vocari, velut in infcriptio.l. 7-C.vbi caiff* fifc.Idem Atig ad Buleforum Ratio- nalem fumanT rei.At in infcriptio.l.7. de iure fifci, in C.Tb.tod. Verecundo Rationali fummarum,fcri- g ptotj eft.Alij eriam ftatuuntur Rationales priuata- rji.82.& ftmil, fF.de conditio.& demoflrat. Porro reddere rationem longe aliud eflquamede* re.Nam edere iuftus infpiciendi facultatemprftf« re debet, relt^mim reddere non debet. Reddere ve¬ ro iuffus hoc amplitfs eam pecuniam, qus ex reli* quis colLigitur reddere cogitur I.g^.ff.deverboM ftgnificationib.i.^^.ir.feruuSjDigeft^de euifiiosik i.31. ff. de ftatuii.b. Etenim rationes reddere effeftu nihil afiud eft,quam relicjua foiuere 5 I.j2.ff.decand. & dem0nftrat.L4.C0d.dc teftam.iranum.Quan)oli' rem reddendarum rationum conditioni feruusita demum fatisfacit, atque parer, fi librosrationuro edat,fi legendas, examinandas,difpungenda$,cQDi* putandafque rationes offerat, fi canrionesSinHra- men ta omnia a d us fui exb.ibear, & hoeredes notitia rationum inftruat, fidemconftare omniiuMjiiz ab eo gefta funt, doceat, ac deniquecum ftdeadut fui quod reiiquu eft foluat & reddat,Uo.Ui-l.jio. ffde cond. & demonftr. I.9, Jf.is qui reddere.fFde Iiber.leg.L(i.§.vlt.fFde ftatulib. Nec v ero. feriptam duntaxat rationem « fed & eam,quse lineferiprura ab eo adminiftraca fitAteddere debet,I.26. fijefa tulib. Suiftcit plane,fi ex 2equo &bonorationetfd dat,nec ea.vtique,qu* line culpa fuaperierint,red' dere debet, L22.Jf.Tlti.fF.de manum.tcftam, Sed ncc idreliquorum onuspertinene damna, qua? ita con- tigerint,vtnihiliraputaripoflit,1.4i.jr.Titius, ff de fideiccmm.libert. Qu$ tota fere lex de conditione reddendarum rationum traftat. Briflonius & Prat. Eftpmerea r3tionem reddere plus quarn edere, I. fy.«.2.l.cognofcere 56.de verbo.ftgniftcar. l.qui no- minibus 44.ff.de adminift.tutor.l.Lucius Titius 5$. ff.de teftam manumdeg.S.iT.is qui redderej. Aure- liuSjJf.Sticho^.filiaSjff.de liber.legata l.cum feruus 1 fo.l.qui fub conditione m .ff.de condit. & demonft. LfJ.Jf.fn.l.Sticho 40. ft.de ftatu liber. Edere eft co- piam infpiciendi deferibendi facere,dare, Scdifta- re,vtcognofcatur& per1egatur,l-i.JT.i. 1. 4. JF. cogentur,Jf.edi autem eft,I.argentarjus io.jf.i.ffde eden.Quid enim aliud eft: edere, quam proferre co- dieem, rationem monftrare vel diftare , aut exem- plum porrigere ? Qujnimo ne quidem totum ratio¬ num c«dicem is, qm edere iubetur, edere cogetur. Satis eft d a capite deferibatur, vel ea fola pars ra- 20 itionum,qu£ ad inftruendum aliquem pertineat, d. l.argemariusjjf.cdi. Ar rationem reddir, qui in hac nuda editione non fubftftit, fed prsecerea eam dili- genter computandam & difpungendam offert, vt is cui eam reddit, calculo adhibit© conferat > cogno- fcat & difpongat > quiqtie fimul id , quod relinqua - tur,pariac,feu ieliquum , quod , datis acceptilque collatisjdebitum m3net,foluitjDn.Ga*ddf us ad leg. bouesS^jT.r.n.j.ffde verb.fign. Kati o n e s referre,eft computumreddere:Difpun- >o gererationes,computum examinare.Bud«us in 1.<1 prior, depien. Ka ti on e s relatže olim dicebantur.vt Cicero libro J.Epift.ad Rufu m oftendit,quse ad srarium referc- bantur. Feft. Pomp. libro 16. R.R.duobus in com- pluribus orationibusjcum de aftis difleritur, id eft, rationum relatarum : quod iis tabulis docentur iu- dices,qus publicc data atque accepta funt.Brifton. Prat. ?AT 1 one S fubfcribere in I.S2. ff. decondit.Sc de-4^ monft.Hinc rationes fubfcripta; Sc expunfta: 1.13. ff. de aiuerf.& temp.prajfcript. Kation ib v s diftrahendis aftio appellatur, qua* aduerfus tutores , qui pupillum in tutela frauda- t«nt,in duplum darurd.i.Jf.rationibus, 1.2. in prin, & $• vit. ff.de tut-Sc ratio.diftr. L2.ff.de contr. Briff. kation ib v s inftrre , eft eamfummam , quse im- penditur,in rationarium perferibere , tefte Bud$o. s P ic g* .. PATioNU vs referre,eft inter recepta computarc. ' Inden Smpfang oder Einnom fiellen. Vlpianus in 1.2.de adminiftrat.rcrum ad ciuit.percin.jf.grani aiftima- tionem.Spiog. Kati on 1$ habend« caufa:boečft, vt curam habe- / ret,propofuitProetor y £w ^ 4 yjffeken oder Sorg %u ha~ ben.V lp.in l.i.in prin.ff.de poftul. Olden. »ati on v m appellatione non inftrumcnta tantum, aut codices rationarij,l.cum feruus, de cond.Sc de- monft.l.Pra?tor.Jf.i.ff.de edend. fed Sc Calendaria, & diaria, feu ephemerides Sc aduerfaria continen- . tur:itemq; ft qua in palimpfefto,feu deletitia char- ta,aut opifthographo feripta funt, l.charts, de bo- norum pofteff.conc.tab.inaicat Alc.in l.i.Cod.de e- den.Spieg.Prat, Kationvm reddendarum conditio quid conti- neatmota. in if.Srichus Sc Dama I. Thais ,de fidei- comm.lifcert. Vide Sc Vlp.in Lfi ftatulib.de ftatu- lib. Spieg. Rat i o n v m redditiono remifta ferupulofa tantum exadio rationum remitti videtur , non etiam rdi- guorum retentio, vel dolus ina^u gerendocom- trjiftus,1.7i./.Titias,ff.de cond.Sc demonft.l.io. leg. 29. iT.filias.1. vit. J. incer. Sc $.Titia,ff de lib. leg. 1.122. ff de leg.li.i.Ec ita de eo,qui tutores tt»fxAojfV«c ef- le , id eft , rationibus reddendis minime obnoxios voluerarJulian.refpondit, nift bonam ftdem in ad- miniftratione prsftiterint, damnari eos debere, l.j, 5.1ulian.ffdeadm.tut. Briif. Prat. KaTio vera^uam lurifconf. l.j.ff ad 1. Fale. noni«- nar.eft quam ^equitas fuadet,cuius fcientiam profi- tentur lureconfuiti, & cuius dieuatur facerdotes & interpreres.Goueanus dd.5. ut o tempore, id eft,deftinaro, vt Sc apud Cicero- nem de Diuinat.li.2.Spieg. E A ti s nauigiumeft temere fačbunt A inconditum, vt funttrabes connexa?, Sc line fabrica compaftž?« quže nauigij vicem prabenr. Poniiur tamen Sc pro ponte vel etiam loco-fluminis quoquo modo inn- čko ,Cicero ad AtticumtCircumuallatum efte Pom- peium ratibus,ctiam exitus portuš teneri.Et verift- mile eft,id genus na.uium primum fuiffe.VidePec- kium ad ieg^.jF.Diuus Anton.fF.de incend.Sc Bay~ fium in traift.de re nauali. Spieg. RATvm & irritum, contraria. Ratum id figniftcat, quod prsecedenti meditatione firmatum eft, & ideo ad efteftum ipfum referri;Irritum autem refte dici, quod effeftu firmum non eft, ji.qu.4.c.irritum. Alc. in I.quum pofteaquam,C.de paftis.Lege, Firmum. Spieg. ratvm Sc ruptum,contraria.Cie.de Orar.teftamen- cum ruptum, aut ratum. ratvm habere nihil aliud eft, quam approbare id> quod geftum eft,quodque fua in ter efte poieft,Vul- teius ad jT.religiofum 7.numer. fecundo.lnft.de rer. diuif. rAt vs eft, imperire pro cogitauit, Intcrpres accipit apud Vlp.in l.i.de poftul.qui appoftee, proprieque eius verbi fignificatione vlus eft,fcilicet,pro exifti- mauit: boe eft, quaft ab sftimatione ftatuit atque decreuit. Bft autem aeftimatio iudicijatque ratio-. nis,nec vfquam pro nuda tantum voluntate vfurpa- tur J quse non ftatim,quia minime apparct,in volun- tatem rapieda eft.ln iure noftro non tutum eft fem- per^quod vulgo dicunt,Sufticit pro ratione volun- tas,Spieg. . E a v c A vermis eft,radices arrodens. Eius meminit Vlp.in l.ex condufto.jT.nff locati:Si raucis aut her- bis fegetes corruptte ftnt.Sic Plin.lib.17.c-18. Olea* inquit > vbi quercus effbfta ftr, male ponitur : quo- niamvermes, qui Raucx vocantur , nafcunturSc tranfeunt. R A v n v g,fiue,vt in mancipationum formulis, Rau- dul^ulus aifem ftgnificat.Prat. RA v d v m cesjimperfeftum veteribus Sc rude. Vnde in venditionibus maneupi feriptum erat, aauda- fculo libram ferito i Vide Fcftum.Spieg. R E. R E,pr*pofttio non nifi compoftta reperitur,denotat- que refolutionera aftus interuenientis rei,cui adii<* citur l.i.if.elegatuer.ft.depof.cum fimilib.qux A.1- beric.adducit.Lege.Reddere. Spieg. R e, auferendi cafu;vt Re,non verbi.s augetur peculiu, l.peculium, ff.de pccul. Item re contrahitur obliga- tio.Inftit.quib.mod.re contrahitur oblig-Sc illic,Re nondum fecuta,tit.quib.mod.to!.oblig.Spieg. r e in te.gr a Ioanni And.c.vbi maius,de eleft.li.6. Al- beric.l.mandatumjC.mand.Sc alibi quando lis non eft conteftata, quandoque etiam ad fententiam de- ’ finitiuam vfque l.errore,C.de iur.Sc faft.ignor.ali- auando j rebus in eodem ftatu manentibus 1. quod Ecec 2 ^343 R fi minsr.ff. 4 e mi nor. quandoque re nondtim tradi - - ta,vel preiio nondurn foluto, j.fin.lnftit.quib.mod. tollrtur ob!ig.quandoque elečtionem celcbratam c. vbi peric»lum,de t 4 ec.li. 6.E.ts Integra eft,doneč in negotio alujoid eft cteptum.l.i.ff.de po!'iic. Prat.. r E jpfa,& fafio ipfo,eiufve exita prctftare aliquid,l-i. C.de rerum permut.& l.in minorutn,Cod. in quib. caufreftit.in integ.non eft nec. K e nondum fecuta.lnft.quib. mod.tol! oblig. R e fua fe abuti putare,apud Vlp.leg. fed & fi. jf.h$c verba, ff.de petir.hired.Spieg. 10 R 8, & verbo fieri pofte citationem, tradit gloda pra:- conia Baldi infignis.in l.fed etfiis, ff.de in ius voc. Spieg, ReaeoPTAr e, vel potius , vt in Haloandri editio- ne eft,redoptare,apud Modeftin.inl.fi pater filiuni) deadopt. Spieg. a E a s Dl I ic ar e, prorefarcire etiam vfurpatur. 3 tE al e vitium obircere,hoc eft, rem effe taletn, qus alienari,aut tradi non potuerit. Vide Oidendorp. Claflij.aift.j.Spieg. Prat. SEAllA, ea qus ob rem conceduntur,&nonperfo- namrefpiciuntjdicuntur. vt colligitut ex 1. cum v- nus,ffde bon.aur.iud.poflid.Spieg.Prat. *£aiia vitia dicuntur,qua; rebus, id eifoefTetlioni- busipfis inhsrent , remquc omnimodo a quouis pofTellbrevfucapiprobibenc , vt res furtiuae, vi, elam,aut precario pofTeiTK:,&c.l.vkium Cod.de ae- ^uiren.poifjf.furtiuai.lnftit. de vfoca. ad differert- tiam perfonaIium,qu£ perfonse certs infunt,& eius tantummodovfucapionem impediunt, vt mala fi- j 0 des.Prat. s e a l 1 a iura , id eft, ratione rei competentia, Con- nan.li.j.c.n.n.4. jeat v s verbum,vt auffor eft Fabius libr. 8 . Cice- roni aliifque antiquis fcriptoribus inufitatum , ac primum a M. Meflala confičlum fuit: Definitur- que ftatus & condiiio,in qua funt rei,doneč vel ab- foluantur, vel condernnentur. Olimintet reos re- Iati,in confpicua & miferanda erant calamitate,ca- pillo lubmiflo,vt PIin.li.7.ad Suram fcribens figni- ficat,quem non anre fas fuit refcindere , quam om- nium fentemiis abfoiuerentur. Squalore & illuuie cofedfi,promifla barba,habiru fordido,pannofo,&, vt inquit Budaus, rrifericordias aucupatore : Qui ftatus reatus dicitur.Ei bue refpeait Martini.li.2.E- pigram. dum dicit; £i det iniqua tihi trijfem fortuna rentam, itjunUita k/srebo,pnliidiore}ue reo. £1 ir.bta!fatria damrmtum exeederettrra , ‘Terjreta.perfiofu!oe,exuUtibo comes. (Juspropter omnino falluntur fcriptores poft Ac- curfium, eviftimantesa lurifconfuhis reatus ver* bum pr« ctimine vfurpari: eorutnque fementia re- futarur peri t.Jf.quod patcr.ff de mrn.&honor.No onimcrinunjed hebitum illuro pannofuro.ftatum- A N T E E. ^ autapparitorum commiffi , aut vadimociovehl dtbus obftrj&i funt aut exprqmi(roribus. luftinus Hfttoricus in 4. Breui poft tempere teuocato ai rcatum Alcibiade, dno greelia pcdeftm fecunda Niceas &lamachus faciunt. Sciendum eftajtea omnem reatum extingui, 1. aatepen.ff.de accufit, Abhactamen regula excipiuntur qu?dam erimil na,ob qu$ quis etiam poft mottem fuam damnatur cujufmsdi-eft crimen l?fs maieftatis,&trimeare' petundarum.lJn. ff, ad legem Iul maieftat.ffin.ff, 1 adlegern Iuliampteul. quodhodie etiam conftu». j tusn eft in hareticisl. 4. Cod. de haret, & apoftat. j l.p.Cod ,de apoftat. Corraf. a. MifteH.cap.t04j®, 5.Š.7.8. r>om. Vulteiits ad jf. per contranumftso, num.a.f.Inftit.de h3eredit.quse ab imeftat. r b at v s apud Theologos eft obfigatio expeccato, vel delifto:quo fenfu Tertul. t. adperfotMarek fcripfit reanuaanima:, & i.aduerfus eundem teata patrum in filios redundare »Gothofrcdusadlttu i in princip.Digeft.ad legemIul.maieftat. ° :e R ebe nets ,quamtamenvocemeruditiot£s,ptos[, 40 «jue«!emiffi m fignificat, lcg.fi nul. ffadleg. Inliatn Hiajcff.l.cumratiajiT.fra^disjfE Je portion. qu.v lib. dijBnat.ooBced.1. fi.jf.de'illodf.de bon.tor.qui ante fenren.morr fibi confciu. Vt dla vclit Modeftin. in 1. fidiotino.fF.de |xe*. e um tr.mus puniendam , qui {o diu in eo ftatu fuerit. Nam anunuis rr,jfer 4 ndi ha-c & d i ut urn 4 calamitas parsp«a.r,r,ec miuria , vifa eft.Solum Prblium Scipionem ftfiitanum iegimus cum Reuseflet . eique a ClauS. AfciHo Tribun* plebis di&a dies eflet, ad papulbm neqnebari»am radere,ncquenon candida veite vti dtfiille, mini- meque fuiffe cultu folito Rtorum: vreft apnd.Gel- liumlibro pcap.4. Hodie in reatu>funt,inqait Bu- daus , qui vel carctre detenti fordibus & illuuie eorumque furrepta Kcipit,occuitatque.Martian. in l.i.fif. deRcceptat. 4° Peifimum,inquit,genus eft receptatorum, fine qui- buslatere nemo diy poteft. Quamuis receptator, ^uicagnatum vel affinem conferuauerit,non eft fe- uerepuniendusjl.s.eod.tir. Hinc recept3culum, di- citurlocus,in quem Te improbi homines recipiunt. i Spieg. Prat. ilEcfiP T 1 generalitčr dicuntur,qui confenfu aliquo 'admifiilunt vel eledi.Hinc in Pand.tit.de receptis: boceft.admiilis Te-u elečlis illis,qui arbitrium reče- j permu,vt fentenf iam dicanr inter controuertentes. Reče p t 1 in iibris noftris a ppel lan tur, Arbitri: Teu iudices compromiffarij non ordinarij,!.pen. Cod.de recept,arbir.ex eo quod a Pra?tore ad arbitrandum. dele&i,receptfi atque admiffi funt:flqe quia ex- rece- pto,ideft,ex compromiffo caufas dirimendas reci¬ piunt,l.i.& paff.ff.de tccep.& l.ia.C.de iud.Hotom. Prat.Adetf.ntur autem vel cx pado nudo,aut confti- pulatione,vel ex iureiurando, I.4. C.de recept.arb. Sublata i luftin.N0uel.82. alias dantur a iudicibus, 60 Goth.ad d rubric.C.de recepr.arb. I Recepti inreos,vide Reum facere. Venul.l.n.Jf.i. ffde accuf Hoc benehcio etiam in reos recepti vti poffnnt.Item in fi.Cornelia imuriarum feruum non debere recipi reum, Corn,Sylia audor fuit. Prat. j Hotom. 1 R £ c e p__t i t t a adio olim vocabatur, qu$ aduerfus argen:arios,qui pecuniarn. aut aliud quippiam mo- bilevelimmobile etiam non debitum alieno nomi- ne coftiruerat,dabatur,1.2.C.de conft.pecu.l hcoph. in §. perfonam,Inftit. de adionibus a verbo opinor, 7° Recipere, quod nonnunquam promittere eft, quod TEE. 234Ž omnem omnino obligatSottČllMn fe reus lic confti- tuens reciperet. Vnde & ex recepto.id eft^compro- miftb.luftinian. interpretatur. Btfi autem inter a- &10nem receptitiam & conftitutoriam mulcs olim eflcnt difteremije:videbantur nihilominus inter Te efle ftmiles , doneč Juftinianus adione receptiti^ Tublata,& conftitutoria adauda & confirmata,vtra- que vnam effe voluit.Difterenti« autem,quae eranr, manifeft^ funt ex 1.2.C.deconftit.pecun.Receptum enim iuris erat ciuilis, vt quod fieret verbis Tolen- nibus,id eft,ciuilibus & dircdisjatque adeo non nu- do pačio; Conftitutum vero iuris pra?rorij nudo pa¬ do introdu&um : Exreceptoobligabantur foli ar- gentarij,q?ii recipiebant ad Te debita aliena;ex con- fticuto quiuis alij ; quod conftrmat Theophilus ln- ftitut.de adion. In conftitutum veniebant tantum pecunis,ideft,ea quse pondere,numero, 8c menfufa conftanr, vnde etiam titulus eft de conftituta pecu- nia:I n receptum autem o mnes res.id eft T & pecun i^e dčcorpora venisban r. vt receptum quidem plenius fuerit refpedu rerum, ftridius refpedu perionarus Conftitutum autem contra plenius fuerit, fi perfo- nasfpedesjftrtdiusjft res:quo vtroque plcnior & v- berior erat ftipulatio,vt puta ex qua omnes perfon j ob!igarentur,& in quam res quxlibee veniunt: Re- cipiebantur etiam nondum debita,puta fi argenta- rius dicebat, vendas ilii licet, nam recipio me pre- cium redditurum:at conftituebantur tantum debi¬ ta prsTentiaj vt olim dubitaretur, an debitum Tub conditione velin diem conftitui poflet : Prsterea receptum fiebat,& pure & in diem , conftitutum in diem tamumft.fed etfi i7.ffde conftit.pecun. Quod verbum etiam conftituti pet Te fatis indicat, confti¬ tutum quafi ad diem condidum,vt interpretatur Cicero in Epift.ad Atticum:Denique adio recepti- tia erat perpetua,conftitutoria etiam erat perpetua 9 led certis cafibus annaiis,qui quales fuerint,incertu eft,quoniam lunin.in did.l.a.Conftittitoriam omni caiu perpetuam effe vo!uit.Quamuis autem hx dif- ferentise non efTent exiguse, ait tamen luftinian. in §.de conftituta 8. Inftit.de adionib.adionem de co- ftituta pecunia fimilenv'adioni receptitias vifam fuifle, nempe a n te fuam conftitutionem , quoniam poft hanc non amplius videbatur effe finulis , Ted reuera limilisjimo eadem fada eft.Nam nift Tribo- nianus quid immutauit in 1.6.jJ\rationem ,ff. de c- den.exeo dicimus receptum fuifle conftitutum,etli non contra. Illud fane certum eft,Grxcos vtrunque cttTUpavticria^id eft,refponflonis appellatione copre- hendifle,vt Noucll.115.iT.fi. Hinc facile moueri po- tuit luftinian.vt adione reccptitia ta.nquafuperua- cua ceflare iufla , folam conftitutoriam remanerc vellet,in quam receptitia transfufa effet,flcut & Se- natufconfultum Pegalianum transfudit in Trebel- lianum ^ & adionem rei vxorižR in adionem ex fti- pulatu de dote.Quamobrem nihil in Digeftis repe- rias de Senatufconfulto Pegafiano,nihil de rei vxo- ris adione , nihil etiam de adione receptitia , de qua tamen abfque omni dubi© Iurifconfulti feri- pferunt plurima,vtpote ea, in qua plus eftet, quam in adione conftif utoria. Apparetenim ex-conftitru- tione Iuftiniani iam ante luftinianum mipus fre- quentatam fuifle adionem receptitiam, noii tamen omnino fublatam,qua qui vti vellet, id poflet. Qua ratione potillimum motus cfle videturluftinianus, vt receptitia,cum idem fieri poflet per adione con- ftitutse pecunia, fi in eam, quod plenius erat in re¬ ceptitia , transfunderetur , ab vfu recedere iubere- tur,Dom.Vulteius ad d.iT.in conftituta 8.11U.4. & 5* Inftit.de adionib. Reč e p ti tia do s ea_dicitur, g uam is ,gui dat, e e c"3" R ANTE E. 2547 mortem mulieris s marko ftipulatur, Ljr. $\fcd & dos, fif.de more.canf.don. Ec apud V'ipian. inlnfti- tut.tit. 6 ,BrifLConnan. li.S.c.to, Vnde Re ceptitivs feruus : de quo videpaulo pok in verbo Recipere pra?ter notas. Rbcep t v i canere hiftoricis eft in locum tutiorem redire.Milices i 1 q u i d e cum caftra tenuerint, pri af- quam exjrent in-aciem , cum figno dato in eadem redeunt, fele recipere dicuntur. inde canere rece- ptui eft tubarum,luuorum, aut cornuum feu tibia- so rum cancu fignificare militibus,vt a pugna in čakra auc mcenia redeanc. Rfi c e p r v m eft compromiflumd.^.jF.i. C. de iud. Goth.ad rubr C.de recept.arbic.. Recept vm. ek, quicquid i pierifque prudentium. approbatum eft. Bud.in leg.non debet,de dolo mal. Recipere enim quandoque pro approbare. Jnde ius moribus receptum,in aid.l.non debet; Et ius rece¬ ptu m i.in minorum,C.in quib.cauf.in integ. reftit. non eft neceflf.Prat. ip Reče p t v m non videtur,quod receptum non durar, gl.c.nam & exc.de verbor.fign. quod vtique verum eft,cum recipientis ius extindum eft. aiioquin ft non extindum , fed tranflatum proponatur , reče- iptum videtur ex refponfo Pauli, qui ait, Tub tit.de verbor.fign.Cepifte quis intelligitur,quamuis aliis acquiftuit.Spieg.Prar. Re c e f t v m & conftitutum quornodo differant* vi- depauloante Rcccptitia adio. Recep rvRvs,ad animi voluntatem referendum, 3° vt Valia de futuii,temporifque participiis tradidit; & Aleiat.fequitur,in leg.i.fif. ft certum petatur, per gloff. in I.2.eod.Spieg. Recept v s m ciuitatem quis. dicitur,qui cum fuf- fragio ciuis efticitur.Spieg. Re c e p t v s inter reos quis dicitur , quando reiedis excepiionibus dilatotiis, declinatoriifque pronun- ciat iudex ad vlteriora procedendum. Quod,vt at- teftatur Alciat.rede Bar.docuit in Lis qui.de publ. iudic, Igitur pok huiufmodi interlocutionem, qu£ 40 vim cuiufdam litis conteftationis habet,qui accufa- tus eft,incipit in reatu efletde qua voce Rtatus> vi- de paulo ante fuo ordihe. Receptvs mos eft , quem fponte alienum afciui- mus. Recessisse no videtur, qui extemplo rediit. Vide Magiftrum Pradica? jf.i.verf.i.de Salariis.Sed & a- nimo reuertendi abiens, recedere non videtur,per tex.not.in Ltiihil.ff.de capt. Spieg. Rec.es S v s a noftris,a Gr^cis dicitur,quando ab humihbus ad fublimia & ardua aicendit oratio, & hsc Theologis frequentior. Quandoquidem me¬ lis fubuedionem a litera ad fenfum fpiritualem , a terrenis ad ccelefti a>ctxa.‘y*>ylijj dicunt. Vtcurn domi- nus polliceturludafts terram ftuentem lade Sc mel¬ je, cceleftem fedem,& patriam deliciaru fpirituaiium copia redundantem inteliigunt:^^' »5» e 3? v,& v q 11 o 4-fu r fu m ftgniftcar. Eft cua- mentis furfum eleuatio, & receftus, quemad- aamodum fanguinis reiedionem medici, cu- 6 q ' /Ad1(§* id eft, furfum edudionera dicunt, > 34 $ infenus, In cuius poteftatem recafuri n®n funt. & rurfum fub fine eiufdem, 1. idem. dehis tpufuivel alien.iuris.Nepotes,inquit,ex filio.mortuo auo )t č, ciderefolent in niij poteftatem,Old. Prat. REciDBREin caufam,pro relabi,l.6.ff.de captiii. R e c 1 d e r e pro delibare & amputare. Eriff. ' Re c 1 d e R e flumen diciturinlcg-j.ff.de acquir.ter dom.id e{t,retroire vel retrolabi. REciPEKAREpro Recuperare paflim in PandeS, Florentinis, recipere, verbum eft peculiariterad materijo arbitrorum pertinens,qui arbitriu recipere dicao* tur. Vnde toties abfolute dicitur. Riecepit,proej quod eft,admific arbitrium in fe transferrUeg.P;, dius,in ft.l.fed fi in fertt-um,ff.de recept. Old. R a c 1 P E R E, inter alia fignificat pulehra phraftpro- mitcere,fufciperein fefe a!iquid. Cie. inepiftiic; dicit:Recipi me ventururo.ltem, Recepi roefaftu. rum.Oiden.Imo recipere plus aiiquanto fignificsr, quam polliceri vel promittere, cum in alienifaSi obligationem veniunt.Cicer.epilLfami.Sepatitia promieto , in mequerecipio fore eum tibi&vola. ptati & vfui:Et ad Atticum.De seftate poliicerisvd potius recipis.hoc eft,vt vulgo loquimur,capi$ L per re. Qupd nihil ali ud eft,quam alienam obliga- tionem loco veri debitoris fubire , & alteriuspro. mifti non fdeiufforem modo,fed reum feconftitut- re.Connan.li.6.c.6.n.3, recipere l.i.tf.mulier dotem, ff.de dot.prfteg.pf* cxcipere fumicur. Dotem enim,inquit Vlp.recepif’. fe mulierem magis,quam aecepifle : faluoeo,qucd ex commodo reprsfentationisab ea fideicommim potuit. Prat. reci i’ bre item eft,quod cauere:ftc accipitur abVl- pianom l.emptorem,§.qui autem, ff.de ad.emptA vend. Nift forte (inquit) ft quis omnesiftasfupra- feriptas conuentiones^eeipiat: quemadmo!lunuf« cipitur,vt venditor num*io$ accipiat, quauismers ad emptoremnon perueniat,recipitur, id dcaa- turfBudseo in foreftbus interprete.AddeBrechta in i.qui fundum,in verbo recepta, intit.de verbe- rum & rerum fignificat. re c 1 p e e e periculum,id e(t,cauerede perUulo>l.i. de adminift.tut. RECIPERE quum videlicet fanguis« pulftionibus tuf!], aut venrricuio,vomitu furfum educiturrvnde extuftire fanguinern, frequens apud Ga len um Sc Hippocratem loquutio. Rrechsusin I.Tugurij. appellatione,fFide verb. & rer.fTgn. Re c 1 D e r E , eft fui iuris fieri non pofte, heceft , de poceftate in poteftatem defcendere, vt eleganrer ienfum reddens Cantiuncula d,ixit, Inftit. quibu$' sno-d.ius patr.poteft.folu.in princ.VIp.in l.ftue cot. 7 ® liber.agnof.in cuius poteftatem recafurus eft. & prieteLnotas & vulgatas fignificat«- nes.in tradendo promittendove excipete&fibitt* feruare fignificat,l.io^.ff.de verbo.fign.l.n.ff.cos- mun.pr^d.l.ji.in fi.if.foiuto nratrimon.l.)j.f.yltf. de a dio.empt.L42.ff.de mort.caaif.donat. i. 29. jf,u fundtffF.de legat.j.L^.jLftipulstus, f£ devfufruS, l, 40 .Sf.fundi,&: If.cum fundus,ftTde contrah.empt. Catode re ruftic.e.64. Pabulum dominorecipitur. Piaut.in Trinum. Pofticulum-hoc recepit^umr- des venderet.Cicero Topič. Feciqae quodfipe!i- berales venditores folent, vt cum žčdes fundumvč vendiderint, rutis c$fis receptis concedanctamea aliquid emptori , quod ornandi caufaapte&loco pofitum videatur.Idem li.2.deorat.Bicettecun!!‘ des venderes , ne in rutis quidem csfisioliumpa' ternam recepiiTe.Eodem modo GeliiusIR17.capi. liunc Catonisin fuafione legis Voconis locum in- terpretatur. Principio nobis mulier magnamdc:« atturit,tum magnam recepit,quaminviripotell«J no-n committit. Eam pecuniam viro datmutuasi: poftea vbi irata fada cft,feruum rereptitium/edi- ri atque flagitare virum iubet.Recipit,inc]uitGel* lius,id eft,retinet.Item:quando mulier dote"manro dabac. tum quse exfui&bonisretinebat, virum tranfrnittebat, ea recipere dicebatur. Prat* R e c s p s.R B ; id eft^dmitttre & tolerare. '-$49 R A N T E E.' 1350 f.icipiRE vfucapionem res dicitur , qusvfucapi poteft,l.p. ff.de vfucap. UC ipe rs aquam, id eft, pati vel tolerare, vt per viam puhlicam aquafluat,1.2.if.ldem Labeo, ff. ne quidinloco publ. Rici p er b in edifio deferu. corrup. proprie eft re- fugiumabfcondendicaufa feruo pratftare , vel in fuo agro,velin alieno loco,sdificioque,l.i.jf .i.ff.de feru.corrup. recipere arbitrum,eligerearbi trum,pro adarbi- j trum compromittereiad partes refertmtur l.a.ff.i.l. litigacores,in princ.J.non diftinguemus,iT. de ofiic. ff. de recept. Recipere autem arbitrium, fufcipere olficiumarburandi: recipere auditorium, ad arbi- trum pertinenc. Spieg. Reci P er s ctiftodiam,I.i4..ir. ylt.ff.de furtis. recipere Taluum fore defurro,& damno intelligi debet,l.vffnaut.caup.ftabub Prat. R e c 1 p 1 etiam rei dicuntur,1.2.jT.i.ffde cuftod.reor. per legit,1.2.C.de fettt.exbreu.recitand. • RecitaRe teftator hseiedem dicitur, qui enm pa- fSm,id eft,lic vt a teftibus feptem cxaudiri poffitjU« cupat,vt in l.i.Digeft.de his qup pro non fcript.ha* bent. Qua ex parte me Titius haeredem feriptum in tabulis iiiis recitauerit, ex ca parte heres efto,Et in 1. iS.iT.vltimo.Digeft.de hasred. inftituend. Quaex parte a me Titium hieredem inftitutum recitaflem, ex ea parte mihi Setnpronius heeres efto.Cicero pro 1 Cxcin. Teftamento li recitatus effethsrcs pupillus Cornelius.BriffPrateius. Rb Ci tar 1 teftamentum dicitur, cum in publicum prolatum & apertum teftibus prsefentibus publice recitatur, l.i.Cod.quemadmodm.teftam. aper.l.4t. ff.ft cert.pet.l.ii.jT.1. deleg.a.l.fi. infin.fE de extra^- ord.crim.l.40.ff.deiur.fifc,i.2(j.ff.de manumiff.tefta. & apud Paul.iib.4.Senten.tit.(S.Plinius 7.cap.5i.A- pertoque teftamento recitatum haeredem minorena funeri inftitifie.Briftf.Prat. T3c.li.4- Cmrerorum qus mulra cumulabancur.re- joRrcI-vd ere, id eft,iterum indudere in I.11 in prin. ceptusc-ftreus,neque tamen peradus. Briil'. recipere in reos,vel inter reos,eft,accufatum noft debiionem legitime inchoatam in album reorum referre,&adnotare, donečcrimen peragatur,finia’- turque.Brifl'. Rb c i p e r a,id eft.hofpitio excipere inquilinum,1.2- i.j.vlt. if.de vfufrud. Recipere, id eft,celare & occultare.Brili'. ** Reci p i,ideft.probari vel tolerari.Brili'. reciP E r e etiam caufam rei aiicuius, dicitur ora- 50 tot, quieam ad fedelatam retinet, & vt vulgo lo- quimur,de ea ageda fe onerat.Cic.li.i.dc Orat.An- te condemnetur ij,quorum caufas recipimus. Brili'. RBC 1 pi inter reos dicuntur , qui in numero funt reorum,!.ii.jT.i. ff.de accuf.Prat. Recipi quoque nomen eius,qui inter reos refertur, batiniauftores dicut.Cic.4.in Verr. & alij,qui in- ter2. Di- geft.vfufrud.quemadmodum cau.leg.20. jT. vitim. Digeft.de feru.vrbah. K24.ff.de feru.ruftic. Item le- gitime & fecundum iuris ordincmj^.jbi.ff adVcl- leian.l.27.iT.rečle,Digeft*de liber.caw.L31.ff de mi- n0rib.L2.ff de;inGffic.teftam.l.6.in fin-Digeft.de iu- re patron.I.j.in princip.ftlde liber.& pofthum. Drif- fonius. Re c tb etiam eft fine vitio, id eft, non vi. non clam,. non precario»l. pen.ft.de itinere aduquc. His enim modis rederem non geri Donat.in Ennuchum Te- rentij notat.Brifif. Rb c te verbum non folum rei iuftitiam & #quka- tem,fed & legitimum cauf# ordinem čc fapientiam * tauitjJ.non quseuis,refutatur:cum in d. 1.2. Rede pro eo,quod in d.l.non putauit.jf.non cj trstu is Rite appe11atur,accipiatur,hoc eft,pro ritu iolenni,legi- tima & iufto. N ec refiftit Rite a ritu didum efte,& faera rite non rede peragi dici, item ritus patrios: cum oftenFum fit, rit e redi fpeciem eft e, n ec quic- tjuam tradatur ritihus,nifi redum credatur, autore Sichardo.Inmulrk quoque locrs Litiianis ^dab a- liis audoribus k$c coniunguntur,rede riteque fa~ era fieri, neque obfcurum eft , id etiam redr feri^ 1 t]UO d !uxt3 ritus,id eft,moreš parri-E faclumeft: ci moreš Sc confuetudines patri* pars juriš ciuiiis {i nt.vt l.de qujbus,cum (equentib.ff',de legib. vt ii jnegligantur. efficiant vitium, quia idoneum & iu- y 0 •ftum non eft.-quod contra ritus faetum eft. Nam ct td,quod tdoneum nnn eft,neque vtik r e a um n nequit,qma vitiofum eft.argum.l. a. vel per fe^vel per alium,fed cum fatisfadione: nec iitevi- detur rede defendi,qui quod iudicatum eft,nofol- uit,l.>.^.fin.ff ex quib.cauf. in poff.eat.l.refle^i de iudic.& l. 10.ff.de adminiftrat.tutor.Prat. Rb c te pecunia dat3 intelligitur , quandoloco& tempore congruo dacur,l.leda. fffi cert.pet. Spie* geli us. Rbctor proprie dicitur, qni prouinciam, ftuePrf* fedi Pr^t.titulo,fiue comitis,fiuc Proconfulis,liue Legati,fiue C«faris,fiue Corredoris nomineregin Vide Bartol.in l.i.C.de excuf.mun.li.ii.&AIciar.in l.principalibus,ft'*fi certum petat. CseterumRefto* rem fcholafticorum nomine continerijvr&epifco- pum, qui ftudiorum caufa in Academiafit, Bald, docuit in promm.Decretal.Sic appellationemilitu, Imperator , l>er oberjle FeldtkauPtmam, l.i.ff.demi¬ lit.teftam.appellatione populi, Senatuscontinebi- tur jf.plebs.Inftit.de iur.nat. Qua rationecum cu* riam dicimus, etiam de Cardinalibus:cummona- chos«de Abbate : cum Capitulum, de Decanoquo- que iRtelligemus ) c.quia,jra.deconcefllprjben.in ^.Spieg.Prat. Rectores ciuitatum &municipiorum, qui hodie exerceant,qu?e fint meri mixtiqucimperij,Bartol docet in Li.ff.de da m n. infe d. Spieg, R e c t v M jhonefti fpecies,diuiditur in iuftitiam,^- titudinem,prudentiam,&temper3ntiani. R s c T v m feud um, idem quod iuftum , id eft ,quod rede iure,iufto ac fegitimo modo conflitutti,mik a.uežmveftitura quatfitum eftji. *#J3 R ANTE E. titul.J.Jf.primo, & titul.tit.46.0bert.lib.2.tir. 8.Jf.2.pro re&o feudo dixit,Rem per beneficium re¬ de inueflitam.Prar. Rbc t v m iudicium,id eft>direčlum & principale, 1. iS.ff.commod. |ectvji ius dixit Iuflin.jT.i. Infl. de fi dei co m m ifT. h2red.Imprimis,ait,rciendum eft, opus eife, vt ali- quis rc&oiureteftamento ha>res inftituatur : Id eft, fecundum iuris ciuilis prsfcripta & regulas, atque adeo verbisdircčtis ac foIenmbus.Prac, io Rbcvperare id dicimus -,. qnod araiftum in no- ftrampoteflatem redigimus.Connanus li.4.cap. 17, num.8. Rbcvper atio efl>vt ait Gallus y£Iias> eum inter populum®em , nationefque & ciuitates pere- grinaslex conuenit , quo modo per recuperatores reddantur res, recuperenturque,ac res priuatas in¬ ter fe perfequantur.Hotom.ex Fefto. RbCvpeRaT orbs, iudices qui a Prstore in pri- uatiscontrouerfiis quacunquede reageretur, da- JG) bantur:quos a recuperando dičlos apparet,quod per eosfuum quifque ius recuperare pofiet. Hotomun. Corraf.Mifccl.lib.3.cap.i8.numer.^.Recuperatores appellatos fcribir,quod de bonorum inique ablatc- rum recuperacione,«j(timandifque iniuriis cogno- fcerent.ldque ex accufationis tertio in Verrem in- telligi exiftimat.Hotom.jT.fic itaque difcretis. Inft. deačt.vbi late de eorum officio:& Dn. Vulteius in comment.inft.eod.tit.ad jr.T.n.45. RbcvPeratorivm iudicium , quod per iudices datosexercebatur,apud Cicer.lib.i.de inuent.&a- pudSueton.in Vefpafian. & in 1 . Manilia ad 6n.& Plin.Epift pen.lib.3 Briflo.DifFerunt autem iudicifi' &interdidum recuperatorium. Quienim vi deie- duserat,interdido recuperatorio a Prsetore impe- trato, conuocabat amicos fuos, #: cum iis in fun- dumrecuperando pofteffionis gratia dedučtusjprae- fenteaduerlario furculum defringebat, folenmbus verbiscedereaducrfarium, vacnamque relinquere poiledionem iubens, defranuilam’que rei iudjcaue vim .aut eife&um fortiri aliquod interdičtnm foletJeg.35.de ad.empt. 5 c vend. Aliud eft, fi ncgjedo incerdido matueri? iudicio recuperatorio is qui dtiedus eft, in pofleffionem reftitui.Tunc enim non recupcruri duntaxat pofFefflo foietjed tanti ctiam aduerfarius condemnabatur,quamieares eifet ,hoc dl., in du- plumd.ri.in fin.de hsred.velad. vend. babita etia eius,quod intereft,ratione. Idque illud efl,quod e- g 0 didi quadam perpetui antiqua claufula , ficapud Valcrium Probum notis expreflum inuenio:Qu^an* tiea res erit, tantse pecuni« iudicium recuperato¬ rium dabo , teftil>ufque publicc duntaxatdecem denunciandi poteftatem faciam. Per teftcs eos in- telligit Pr*tor ciues Romanos ,*qui per vim deie- dionem fieri viderant. Rbcvperator 1 v k iudicium , inquit Corraf,3» Mifcel.i8.num,8.dicitur,quod de «efliman([isiniu- 'rib cum recuperatione habebatur:quo iudicio Tra ^ ^uiiLrefert Flauiam'DomicilUm, quam Veipafian.-' 2 3 54 pater vxorem duxit,ingerui3«i &ctuem Romanart; aflerence patre pronunciatam efle. Ri c v s a R E.dicitur , qui non vult adire hsrcdita- tem)l.recufare,fiF.aa S.C .TrebelJ. ReCvsare fideicoffirniffunijid eft,nolle prttftare , 1 , aa.fltde legatis. Rbgvsare in iudicio pro inficiari & denegare ; !. 48.ffi mandati. R£ o v s a R B,pro accufationem depcllere, apud Ci- ceron.Budaus obferuauit.Recufamus reipfa, & ta- cite,i.recufare,ff.de act]uirenda hsreditate, l.recu- iare.Ad Trebelfianiim.Item recufat,hoc eft,rcfutat,. reiicit impropric,quod fibi delatu no cft,l.filia,iF.dc auro_&arg'ent.Ugat. Prscerc-arecufat, quidtbitc rcquifitus,abfque cauia protendic executioriem-, vc notat.in Auth.de exaa.inftrument.dot.jT.iHud. A- ftipulatur lex,tutorqui repertorium^.fi dcponi.C de adminift tut.Obrcruandum,executorem recnia- ri non poffe 3 fiifpefti nomine , nec ab eo appeliari, ni(i in exequendo modum excedat,fecundum gloiH in l.apertifftmijC.de iud.Old.Prat. Rbc v SARE & Repudiare bsreditatem difftrunr. Recufare non modo hsres poteft , verum etiam ff. deicomnnfl'arius,leg.cogi,i6 jr.j.& JT.fi ieruo,ff. ad Trebell.Repudiare autem iolus hteres pottft;quip- pe cum alijnulli hireditas deftratur. Rurfus , Rc- pudiatio imiure tantumfieri potcft,leg.j.& 4. Cod. de repud.hsred.Recufatio Vero qnouis loco & mo¬ do rečle fu.ltaque rccufare,inquit Vipian.non tan- tum pra-fentesded ctiam abfentes,vel per cpiftolam poffiint,!.recufare d.fKad Trebel.& leg.recufari if.de acquir.hf red.Recufiri hrrediias non tantnm verbisjfed etiam repoteft,žcalio quouis iudicio vo- luntatis.Hot.Prat. Re c v sat ; o tft iurifdičlionis vel audicntis.fufpi- cionis caufa propofita declinatio,l.apertiffimi,C.de iud.Specul.titul.de rccuf. Id autem fiebat aut his verbitjHunc nolo:vt icribit Plinius in Panegprico: Sors,inquit,& vrna,iudicem affignat,licet reiicere, licet exclamare.Hunc nolo,timidus eft. Vel inter. pofiro iureiurando,his verbis:Eiero, iniquus efi(vc Afconius Pxdianus docet)alio nullo allato fufpi- cionis argumento. ludex autem ante litem conte- ftatam recufandus eft,dičl:.leg. a-pertiffimr. Si liter conteftata emerg3t legitima recufandi caufa,recu- fari quoque poft litem conteftatam poterit, glolT.in leg.penult.C.de confort.eiufdcm lit.gioff.in c.cum fpeciali deappellat.in antiq.Recufandi iudicis cau« fasrecenfet Angelus in JT.pra:terea,num.j. Inftitut. . de except.Alciat.refponf.369. n,decimo tertio. Vide item Cniac.j.obfer.aj.Prat. Re C v sa r 1 o,cxceptio-Cicero de inuent.lib.i.ludi- ciale eft,quod pofitum in iudicio,habet in fe accu- fationem & dcfenfionemjaut peritioncm &recufa- tionero.Hinc illud Celfi in 1 . 48 .(f.mandat. Si quis fufe vfuris creditam pecuniam (ideiuffiflet, & rc-us in iudicio conuentus cum recufare vellet fub vfuris creditam elfe pecuniam,fideiuflor foluendo vfuras poteftatem recufandi eas res iuftuliflet, eam pecu- niam a rtonon petiturum.Hotom.Pratcius.At C6- nanus lib. 7 .cap.i 4 .nu. 8 dfecufationem in dia.lcg. 48.accipit pro dc-fenfione.Recufare enim, quandu- e]ue fignificat defenderc. Idcirco Tullius accufatio* ni recufationem opponit > quo verbo nimirum de- fenfionem fignificat.At dtfendere turo prohibere & propulfare eft : tuni conferuare & tueri, vt defen-- dere iniuriam. Sic dičl, leg. 48.debitor recufat pecuniam fub vfuris elfe creditam, qu.od htrd elfet creditoris petitio & intentio , pecuniam non fuifle creditam fub vfuris,idque defendebat & reiiciebat infitiatione.Gonnan.lib.7.Iiotofla, 1555 kante e. perfe&a folutlo fit.Itemlib.“.Rtddete, eI\idquod debeas valerr« dare.Hotomann.& ante tam Duart. nus libro i.difputat.anniuertar.cap.^Pratfiui.Poi. ro incerverba,Reddere S: Edirationesroultumintt ! teft,nee is,qui hoc edere iuflus fit,reliquuum redde- re debet, nam & argentarius edere tationem igbe. tur,etiamliquod reliquum fitapud eum non foluat. Pompon.de verb.fign.Maffous. Re d dir e inl.4.C.nefifcus vel Refpubllca procur. id eft,foluere. RbdacTa pecunia.Vlp. intetpretas verbaS.C, quod relalum eftinl.item veniunt, Digeft.de pet. hae- red.Redadam, inquit,ficaccipiemusn6 folum iam exa&am , verum etfi exigi potuit, ncc exaffa efl> Spieg. Re d a c t a res in patrimonium dicitur , quz in rem patris vetfa vel telaca eft,*l.j.ff.quodcum eo qai in al.pot. Red a c tv s> pro perduftus.Vlpian.de in ius voc.an. Sedfiper poenam deportationis ad peregrinitatem t 0 redadus (it patronus,putat Pomponius eum amifide Reddi ačHones dicuntur a Prstore, id eft,dari.l.u, honorem.Eftautem redigere proprie^vi quadam, vel induftria ducere ad-aliquid.Sic redigit pr^tor per interdiiftum. Quod legat.l.r.Serui in dominium no- ftrum rediguntur , 8cl.feruorum,ff. deftatuhom. Spieg. RiBAtrv s,tuus,tui,pecusiaex frugibus ver.ditis re- dada:Sc2uol l,58.ff.r. ff.de vfufrud. Sempronio, do, lego,ex redadlu fruftuum,hoieris,& porrinzpartem fextam.Prat, 33 40 Red Ad op tar E,iterum,denuooptare,apud Modeft. in l.fi pater filium.ff de adopt. Re d de p b quamuispropriefignificetretrodare, Se quod acceperis,reftiruere,!eg.j.S'.i?'quis feruum, Se 1 . 3?. ff.fi harres, Digeft.de ftatu liber.ramen habet Se per fedandi (ignificatienem,1.94.vbiDn.Go:ddsus. ff.de verb.lign.quse ex 1.u. ff.de leg tib.i.id eft,ex li. 20,Digeft'oru Celil lumpta eft.ftaque Reddere iuf- fum fimu!& dareiuflum Cafcellius 8e Labeo pro. ban td.9S.ff.de leg.j. Ht ideo li quis alicui pecuniam reddi iufferit,Sc lidebitain non appareat,ex fideico- miffo lamen eaxeffepecctur,l.p 1.5.1. ff.de leg.;.Briff. Prat. Red d e r e Sc reftituere fzpe a noftrisconiunguntur, l.Caius Seius,ff,folut.macrim.Briff, Re d d e r e arque bonum , pro eo quod atque acceptu eft,l,cum quid.in fine.ff.fi cereum petat. ouemadmo- dura inmutuores equebonareddendaeft,ficutifeit mutuo accepia.Spieg. Redde R e ius dicitur magiftratus.com a',iquid dccer- nit.quafi quodei a populo commiflum tuit, vnicuiq. diftnbuenSjl.pen.ff.de iuft.Se iur.f rat- RE D D E R e pro Dare aliquando accipitur. Sicapud Cie. reddere literas protradere Sr dare literas. Quintii. fi ( inquit) vc-rum eft poft vecufta fecuia Se innumerabdes annos reddi rurtus aliis corpotibus a- nimasjforulfisin merenatus fitaiiquis cx illis.Red- di animas pro tiari intellexit tefte Laurentio Valla, libr.t. Reddere cxra dixit Virgil. Sed Sacerdotum verbo.ait Seruius.Rcddi enim dicebantur exta, cum probaraSc elixaarz fuperponebantur. Virgil. libr.t. Georg. Lmcibus &pMdisfummtia reiimus exta. At veroapud Ccllum in l.cum quidam vxori, ff. de legati! t.Cit vir dotem vxori fuz reddidiffet, & qua- draginta ei legare voluiffet, Se quanquam fc-iret do- tetn ei redditarr.hoc ramen prztextu ac colore ver- borii vlus tffetjfubeo quadraginta reddi vxori,quali dotis reddendz noir.ine eam lummam lega (Tet, qua- draginta legati non dotis nominedeberi coftat.Bre- cliarus in l.plus eft,in vetbo Reftitutiouis, ff.de verb. & rerum fign. p .e D dere ratior.es, vide Rationes reddere. e D D E R e, tem pro re dare.Seneca lib.de benefic.6. Curodicimus , Beneficium illi reddidi , non hoc dicimus , illud nos qnod acceperamus reddidifle: fed aliud pro ilio reddere. Eft enim rem pro re da¬ re, Quidni?cum omnis folutlo non idem reddat, fed tantundem.nam Scpecuniam dicimur reddidiffe, quamuis numerauimus proarger.to aureos,quamu:s 70 non interuenerint numi , fed delegatione & veffris 4 itt 11» O! Al »t« Si P iti S i i 11 io (t 1' P' ti t J Digeft.de przfcriptverb.l.jt.gldc rei vind.ff.reipet fequendz,in fin.In fin.Inftitut.de aftion.l.jpff.deo' bligat.Sc aa,1.9.ff.i.ff.quod fa 1 fotutor.l.vlt,m£o,{. li ventr.nom.l.ij.in fin.ff.commun.diu.BnOnt Re D n t interdiftum,id eft, interdifto agendi pottlls. tem permitti,1.4. Dig.de vi Se vi atma.l.i.ff. eft igi- tur,Sc 1. vitima,ff.vti poffid.l. i.ff. hocintcrdiffo,& ff .p ras terea.ff.de itiner .aftu 0,1«,l.t .lf.de Saluian, »> terdd.14.ff.is qui precario.ff.de furtis.l.t.ff. tem,Digeft.quorum legatorum,l.vnica,J. penol.f. ne quidin flum.publ.l.i.J.t, ff.de fonte,lcg (.inSa.f. quib.ex caufis in pofl.&apudPaui.lib^.Setenuit.j. Briff.Prateius. Red o r iudicium.id eftcoftitui iudiciutn.l.u,Digelii de prqfcript.vetb.!.4.Digeft.deaquacott,l.ptnii|| i quodcuiufque vniuerf.l j.ff.de bon. corumauiantt fentent.Brifibn. Prateius. Re d di panz dicuntur, qui ad panam fnam,qram euafct.inr , vel ad metallum aliaravealujuamrtuS. canrur.PJiniuslib.io.spiftol.Traianum confultnsfc feruii,qui ex damnatione in feruorum publtmm nutnerum irrepferatiNam & reddere, air,poenfrf longum tempus plerofque iam fenes,& quantin»)J. firmatur.frugaltter modefteque viuentes nimiilct- serum arbitrabar. Cui Traianusfic rcfcribit:Quiin- tra bos decem annos dam nati, nec vilo idontoat- Store liberati funt, hos oportebit opersfuitttt Apui. li-7.de Afin.aur.Quoad renafceaeidiefeqaenii deduftus ad-magiftratus.vt aiebanr, panj reddere- tur,Brifion.Prat. Red di prziudicium,leg.finali,fffi lib.ingen.effcdi; Prat. R s d d 1 t a res non tntelligicur,quaedeteriotteddkar, 1-3 S.i.ff.commod. Re d d j t a a vfurz,1. 17.ff.de vfur.Brilf. Rtoin agri,vt Hvgenus in l.b.de Rimitib. Se alii d genus auftores fcribunt,olim dicebantur,quivettii* bus poflVfforib.redditl erar.t.Briff.Prat. 50 Rs d D1 t 1 apoftoli,l,p ff.de iure fife. Re d d tv v 1R1 , veruftepro Reddicum iri. Protulas lcg.4S.in fin.Sed qui petem, ca u ere debebuntliht reditas euiffa fuerit,quod legatorum nominefan lir.reddituiri.fulianus leg 17. Digefl.ad Senatafsou- fulturo Trebellian.Ec c.iuii,quod amplius per legem Falcidiam liceret, cepiflet, reddituiri. Hoiomis. Prat. R a D e M P T 1 ab hoftib. quafi fpecies qnsedamfetuo- rum fint,dicuntur, qui precio pro fe foluroitanebis feru unt,vt tamen p gnoristantum vinculo, don« fatisfecerint,tencantur,vtappatetex Uj.ad fineci, ff.de legat.1 SeVe.ff de teftamen.l.i;.ff.decaptia.L a. 8 e toto prope titul.Briff - Rt. d e m p t i o n 1 s quantitatem offerredeg-ii-dtU' P 1 ' 11 **- , d e M P tor dicitur,quicerto preciooptis aliqaod faciendum fuo periculo conduxir leg .51.ff.fin.U0. 5 .lege diaa.Digeft.locat.l. 17.fpem1lt.de vliir.U«. Digeft.de rei virid.l. 13.ff.t. ff.de rebusaur.iud.inlrg. i.inquibus caufis pignd.33.jT.qui zdem,Dig.-* aI > I.38. in finCjDigeft. de verborumobligationibSl 11 P dO tal. 2357 R A N locat,vetufte Venditor:opu$ vero ipfum , Redem- ptoris bona;Hotomann.& Connan.libr>7.capite n. Briflbnius. Re de m p t o r caufarum dicitur , qui alienas lites mercatur pecuniaialias Quadruplator dičbus. Vide Alex.ab-Alex.Ubro 4.C.15. Re D e m P T o r litis dicitur, qui certa mercede pa¬ da iitis pcriculum in fe recepit,eiufque periculum prsftac.VIpianus L6,jT.6.fF.mandat. Videbaturau¬ tem mihi iudicatum folui fideiufti{Te,&quafi rede- 10 ptor litisexticiilec,velleti Daphnide' mandata iu- dicio.confequi,quod erat condemnatus. Prius ante dixerat,Ex euentu litis cauerat bi certam quanti- tatemdari.ltem Lfequenti,An euentum litium ma- ioris pccunis ptaenaro redemerit.Vide Cuiac.B. ob' rer.ji.Quintili3n.lib.i2.c.7.in fin.de patronis eoru- que honorario difpurans , Paciftendi quidem ille piraticus mos& imponcntium periculis precia,pro- cul abominanda negociatio > etiam a mediocriter improbis aberit. Imp.l. 1 5X.de procur.Licem te re- demilfecotra bonos moreš precibus manifefte pro- feftuses.Sic 1 .22.C.mandat. 1 .p. jF.primo, ffi. de oftic. proconf.Hotom.& ante eum Corraf. Micel. lib.i.c. 4./1.2.Prat. Red e m p tor in 1 . jj.fF.de pubLeft,qui Greta; coto- rias redemerac. Red e M p t o R oper.um dicitur , qui opera facienda conduxiU.2.jF.condučlore,l.fin.tf. de admin.rer.ad ciu.pm.L2.fF.de oper.publ.Briff. H-E d e m p t o t pontis dicitur,qui pontem fartum te- jo dum pecunia qua? pro m ere i um exporcatione fol- uatur,tuendum conduxit.Labeo Ieg.6o.jf.8.ffilocat. Vehiculumconduxifti : id quum pontem tranfiret, redemptor eius pontis portorium ab eo exigebaf. Hot Prat. Redemptor fyiua?,qui fyluam conduxerat, 1.2p, fF.iocat.Bn ffi. Re de m P t o R,vcčtigalium emptor in leg-Casfar-in principio, ff.de publ. & alibi. Dicitur & is,qui cer- to prečk) conducit vniuerfum aiiquod opus facien- 40 dum,a redimendo.Sed quarc?Quid enim redimit o- per.-mus?Huc,01dcnd.refpcndente,deferuit,nempe quod veteres promifeue omnem contračtum appel- larint emptionem.Qua prifca fimiikudine fir,vt re- dimere pro conducere dicamus in parandis operi- bus:emit quippe fibi,& torum in fe fufcipit opera- rius id,quod parare,feu facere debet, 1. item fi pre- eio,jf.fčcundo,ff.locat.leg.ea lege,jf. prim*, eodera titulo,leg.rn lege locationis.ibid.Spieg. Rede m p t o r e s,inquit Feftus, proprie atqne anti- 5 o qua confuctudine dicebantur,qui cum adfaciendu aut pratberidum quid conduxerant,tum demum pe- cunias accipiebant.nam antiquittss Ern ere pro acci- pere ponebant. Arij nune dicuntur RedemptoreSj qui quid conduxere prxbendum,vtendumque.Ho- die redemptores publicorum vel priuatorum operil dicuntur,qui opus aHqaod faciedum a puhlico aut a priuato fufcipiunt,Lcuicunque,§.Lab.eG.,d<-- InftL ačl.l.redemptoresjde rei vend.l.fi veotri.jF.i.de pri- uileg.credit.l.cum in plures , jF. lege locat, leg. 1.in 60 cjuibus cauf.pign. hypothec. Grabci fF.de verb- fign.n.^. Rb D e m p T o R e s rerum alienarura videri eos efie, qui cefiiones aiiis coanpetentium adionum in fe- metipfos exponi properant, inquit Imperator Ana- ftafius in leg.aa.Codic.mandati.Et abenas pecuniis j 0 pr^ftitis habent ačtiones,in leg.22. C.mandat. R.e dbmpt o s dixit Iaftinian.in leg.t4. C»de tefiib* TE E. teftes precio corruptos &fubornatos.BriC Re d e m p t v r A,redemptio, condučlio publicorum., Vlp.L5.ffi.de inftit.ad.Sx quis pecuniis ficenerandis ? agris coIendis,-mercaturis, redempturifque facien" dis pr2pofuerit>&c.Liuius.libr.5.bell.Punic,£xhor- tandosqui redempturis auxifficnt patrimonia , ve Reipubl.ex qua creuiffient 3 ad tempus commoda« renr.Hotom.Prat. Reoemptvs ,id eft,rnrfus emptusjl^uoties, ^.fer- u usdfi.de bnered.inftit. Dhibere dicitur venditor , qui rem venditan.^ fibi ab emptore redditam recipit.Plautus Me rcatc- re,Cod.quid fi igitur reddatur illi vnae empta eft? D.minirne gentium.C. Dixit fe redhibere , fi no n placeat.nam(vt ait Feftus)Redhibitum proprie di- citur,quod redditum eft,improbatumque:& qui de=* dit,idem rurfus coa&us eft habere id,quod ante ha- buit.Hor.Prat. Rr dhibere cftfacere, vtrurfus habeat venditor^ quod habuerat, & quia idiiebat reddendo , idcirco redhibitio fada e{f,quafi redditio,Vlp.in 1 , 2i.fF.de ajdil.edjd.1.8. &^.eod.l.rcj.ffide vfucap. leg^.^^ui bona fide,ffi.pro emptor.l.ij.iT.praterea, ffi.de acquir f pofl' Re d H 1 B1 T 1 o eft venditionis refolutioft. Pompon, iT.pr^eterea, ffi.de acquxr.poffi.Lii. $. redhibitionem, cuiTv5F.feq.ffi.de ačl.empt.leg.^.in fin.ffi.de diuerf.& temp.Oujntil.lib.S.c.j. An non pudeat certam pe- euniam crcditam periodis poftulare,aut circa ftilli- cidiaaffici , aut mancipi; redhibitionem fuadere. HancaGr^cis ^aya>yiiy vocari Hefychius often- dit.Sic enim deGnit,tui'ctya)yif h am cw’eTg^* OTcF 06v iyj>rrt>)v af tjuv Tiri-Briir. Redhibiiores Ifg.25.jr.!. Digeft. decxcepr. rei iud. Re d h 1 bi t o R 1 A aftio vocatur ^ qnaexperimur contra venditorem.,vt cogatur reftituere precium, Sc retro quod tradiaerat accipere,vt conftat per to- to tit.de cedUl.edičfi. Re d k i b i t i o eft,qua:dam in integrum reftitutio, 1. cum autem redhibitio,jFftubent, ffi. de nu.i.in titul, de exercitoria ad. IUd i t v s appeilatione comineri emnes' prouentus exiftimauit Card.in Člement.vnic* de exčeff. prs- lat.Spieg. Red i t v s ffuftuum > & vfusfru qui mox fuum poft illuftres obtinebant loeum > vide autb, de referend.facr.palat.Alciat.li.Difpunčl.3.& Bart, in Keo5pC.de excuf.mun. libr.io. in- quit Suidas j d^iee^Aa. fa^uifcov «^ay o ajdpoz&jC. Ex borum numero funtj qui referendarii dicuntur ma- ioris Eccleftaz , NoueK^.qui fpecialiter deftinati e- fantad maioris Eccleft® negocia principi referen- da. At ii qui referendi Curi? nominanrura Caffto Iib.$.Var.iidem nonfunt,qui referendarii, vt eiufde Caffiodori formula dereferedis in fenatu docet.Co- Ixus hanc vocem in babararum dičtionum claffem reiecit.Prar, R e je R re crimen eft accufatori crimen obiicere,.vn- de Relatiocriminu K5.iF.de public.iad.de q-ua pau° lo poft in verbo Relatio.Prat. Re f e R R e derealiqua5 pro eo, auod eft 5 proponere rem aguandam.Prar. Re f e R RjE in commentarium , id quod vulgo dicuntj Regiftrare.Monuit Bud.in Annot.prior. vt Alciat a in lo.Parerg.Dicimus aucem, ait, Referre ad Sena- tum.,Ferre ad populum.cuius locutionis plena funt 3 eodem tefte^aluftiftLiiiiijCSterorui-Rcpanrinuorum volumina.Spieg. Re f er r e in nuraeros Kex eo.ff.de mil. teft.i.vnic. ff de bompoftlff ex~ ceft. mil. Corraftus lifcr. 5. cap.f^^ num.4.interpretaturpr0to,qtiod eft in ordines per- uenire. Referre in reos^Vlpian.l.ij.jJ.i.ffad legem IuK de adulter.Legis lulise de aduheriis cap^.iu cauetur ? ne quis imer reos referat eum,qui tum fine detre- (ftatione Reipub.caufa aherit:neq.emm xquilm vi- fum eft abfentem Reipubl. caufa inter reos referri, dum Reip.operatur.Hotoman-.Prat.Vide R.eum fa« cere. Reee R r 1 inter ftatutGS.Iuftiniano in K^.C.de prcx. facr.fcrin.eft referri in numerum eorum,qui in fia¬ tu militis collocati erant,& aft:u (vt dicum)militia exercžbant.Vltra enim numerum deftinatum vni- cuique militise,erant prsterea nonulli extraordina- rii 9 nondum quidem illi miiites,fed defgnati, vt in locumde mortuorum fuo ordinepTubrtitucrentuji. ConnanJib. 4 .cap.i 5 .nu,i 3 . Ref e R s g iufturandum eft delatam aB adueifario iu- riiiurandi conditianemin eum transferre L 25. 1 , 3SJf.de iureiur.Bi iff. " ' Ref e p. re iufturandurr poteft is, ca i defertur; quod ■nifi fccer.it, aut lurare cogicur Kiufturandi.m & a čl pecunias, jf. praitor air, ff.de iureiur.leg.Manifefts turpitudinis,eodem titulo. Referre fuftuiandom,eft delatumftbi abaduerfa- ^ rio iiifiarandum in eum transferre. Pauius leg. 38, ^V Digeft.de iureiur. Mani.feft«, inquit> turpitudinis. & confefftonis eft , noile , nec inrare, neciufteran dum referre. Jc .t fx pe in l.iufitraudurf,<4.eodem, Hot.Prat. Referre rem iudicatam , retradare-Cie. pro Dom* fua.Si decemuiri facrairientum in libertatem iniu*> ftvim iufticaffem^ta-men qi otieicanccc , vellet quis Boc in genere fe rem iudicaram referre poffe vbftie- junt*Sic referre myfterxa dixit libr. D-e Orar.|.pro Itera re;& Ter.in proKHet.Referre comeedram, pr© denuo agere.Hot.P rar. Rif iCi-KE/ in interdi&c,de via reftcienda , eft -S ^3 R ANTE E. H <4 ga cuftodiat,l.r;. JT. penult. /f. de rt milit,Ttrtull.b lib. decultu fceminarum de auro agens, quodptr damnatos & noxios cffofTum in honorem omama, j torum venit. Et dč potna, ait, in honorem menili | refuga mutare. Eadem forma defugas & confu»as j in Cod.Theod.legimus.Briff.Prat. Refvou abfceflns funt sdium,&mterioraloci,!, , tj.if.fed fi aedium, ffide vfufr.Sed netjuediaus,ii- l quit,I.C.transformare velconiungere,autfepamt ' ei permittetur,veladitus,pofticafuevertere,Yt[tt. t fugia aperire , vel atrium mutare. Sicl.is.J.ijtii autem, de feru.corr. Vlpianusaliolocoupiimiu. ; cat.Prat. F v n D ER e inl.j.C.defund.patrimon.ellrdJt. 1 R re,vt apud Senecamtlderat non tamacciperel:«, ficium,quam refpondere.Et Plinius. Quodhtteii crapula ingurgitauerat, palam refundit, Co«. nanus comment. iur. ciuil. libro 7.cap,u. «*. ro 7. Re F v ta R E,renunciare, cedcreivt refucareftiit« vafallus dicitur ,cu aut patrono id cedit,quaSils. fruftuarius domino vfurofruSum, lib. 2tit.jM titul. j8.Au t agnato proximiori,fiue id de iatnijit. fitofeudofiat.vt lib.a. rit.2(i.df. a7.de titul.4j,(ittii fperatotantum,vt lib. a. tit. 46. Dertfutationth. patus extat infignis hiftoria in Chronic.AdbcrtiA:- gent.Prat. rEfv rarb iudicem,idem quodrciicere,recufareS remouere.Prat. priftinam formam & moduifl > iter,&a&um reducet re.fic vt ne dilatet quis vel prod ucat,aut deprimat, aut exaggerct.Reficit viara & qui aperit & qui pnr- gat,&omnes omnino qui in priftinum ftatum redii- cant,vt Vlpian.in t.i.in princ.& JT. 1. ff de via pub. ‘ fcribit.Et fic refečiionem accipimus in I-4.jT.fi quis mihi itineris, ff.fi feru. vind. Similiter in interdiflo, deriuis, reficere eft quod corruptum eft in prifti¬ num ftatum inftaurare. ltaqueregere,fubftruere, farcire, atdificare, aduehere, adportareque,quar ad eam rem vtilia funt,reficiendi verbo c ontiaentur 1. r.in princ.& jT.reficere./Ede riuis 1.u.ff.comm.prmd. BriiT.Prat. Rtnc E RE etiam.redigere eft S: eol!igere,l.8s. ffai leg.Fa!cidiam,vnde refe&am pro pecuniam pto re- da&a lurifconfulti dicunt Li. Jf.fi frater.Digeft. de collatio bonor.l. 5.JT.vitim, Digeft.de vfuris.BriiTo- nius. R e F i o i A T quis, an faciat, permultum intereft.vt »olligitur ex 1. quid tum. JT. 1. & jT.plame, ff.quibus J0 modis vfusfru&.amit.BriflF, Re fi e T1 o pro refeftione, lib. 1. J. deinde.’ Btiflo. Re F10BRE tribunos,&aIios magifttatus.pro reerea- re, & iterum creare.Vide Stepli. Robertum. Rg F1 G E R B,quod fixum eft labefadare, atque con- uellere.venu!eius,fE quod vi autclnm.l.fi vitem. Si foreris, inquit, Sc ego refixero. Paul. tit. deverb. oblig.leg.inter.Tabulm, inquit,refixiefunt. Venul. titul.adlcg.luliam peeul. leg. qui tabulam. Qu ta- bulam, ait, enim renxerit.Nebri(E V lpian.de vfufr. jo ReFvtatcriAe preces.l.i.C.de relat.l 18,C det. Sed & fi quid,ait,inatdificauerit, pofte3 eum neque pel.ludex,inquit Imp.aquo prouocatumerat d tollerehoc, nequerefigerepofle, plane refuapoife ■ • . . ... „ eum vindicare.Spieg. Rfformarb , pro denuo conftituere, tefte Budaso apud Hermogenem, in 1 . vedigalia ,de public. Sic etiam reformari, pro deTiuo conftitui ,feureuocari, apud VIpianum legimus, in 1 . iurifgentium,§.adeo autem, de pad.Spie.Csterum aliis reformare idem eft quod in aliam formam redigere. 1. prarcipuec.fF. de aedili.edid.leg.i.ff.deappellat.Ac iis reformatur 40 contradus,cum de rci fubftantia partes fecns,quam fecerint.conueniunt: quod eft eum praecedentis co- rradus forma fublaranoua componitur.eodem con- tradu permanentel. iurifgentium , JT. adeo ff de padis.Corraf.Miicel.libro J.capite 10. num.6. Reformarb contradum. Vid.fup.informarecon- tradum. Reformare pa dum 1 . interpofitiSiC.de tranfad. id eft.refcindere.Si vera funt, quz precib.comple- xuses,alia ratio padum reformat.Prat. Reformi dare, Schemhen. Alfenus. Sed fi quia 5 ° mulat aliquid reformida(Tent,muliones timore per- moti.&c.l.fi plagis feruus,ff.ad leg.AquiI.Spieg. Rhfractari v s,Senecse fignificat contumacem^df nimis in fua fententia tenacem.Spieg. Re F RA G ari obfcquiis , eft ea pratftare ronvclle, apudlmpp.ini. fin. C. de obfeq. pat.prmftand.Sc apud eofdem repugnares,in l.fi compenfandi, C.de hatr.inft.Spieg. Rit rsnare , lioc eft,cohibere multitudinem te- g 0 ftiuminl. i.ff.deteftib.Spieg. RefRenari iufiurandum taxationeapud Paul.inl. arbitrio.fi. de dolo. Refricerataks, caufa.accufatio, qus integra non eftihoceft, qua aliquid racitum eft,quod alio- qui exprimendum erat,Bud.ex QuimiI.tib.J.cap.de teftib.Spieg. Re f v g a e dicuntur, qui metallo ve! alii cui operi & potn.e.cui addidi erant, fuga fe fubducut, & fubrra- j 0 bunr,l,8.jT.inter eos, ff.de pcenis. Refugat operiš me- tallij.pcnult.in fine, Digeft.de extraord.cog.Refu- nionis fua: exemplum litigatoribus date debeb;t,S i adaederc. Quod fi cui minus plena vel cootraiu i viderentur, is refutatori3s preccs offtrcbi:. f. mul mittebantur,d.l.i8.Symm.ich.lib.i.cpi!tji.Ci- i ius meritum perennitas veftra ledis geftisit refa- tatoriis eob.erentibus arftimabit.Briff Prat. R e F v t a r orii a poftoli,vid‘e Apoftoli. RF.evtatorii libelli,l.;7.jT.i,C. deappclI.l.i.C. j Theod.eodem tit. REFvTatvm fcudum a patre & filio,retine: spjrl. , lationem feudi paterni,l.vnica, in fine, devjf.it- i crep.mtat.Spieg.Pr.it. r e g a l 1 a , nomen eft multiplex.nam eo plenupe I feuda omnia R egi s beneficio concefla intelliga- tur: interdum Ecclefiafiica duntax.it maiora&pii- maria, qualia funt Archiepifcopatus»Epifcopitss, Abbari2,qna; folius Regis conceilu & muntrtcM- ferebantur.Interdum ius ipfun’.atqueaufi 8 ritnrc- galia feuda &beneficia conferendi: c*tersqtcnn fifcalia.Interdum infignia honoris, quavaiiisrtfi' libus folemni more tnbuuntur.Prat. re G a lia pro feudis regalibus, qualia funt dneats;. comitatus,marchi£,vt lib.feud1.tit.14.jT. i.Slihi. • tit.34.jr.!. Radeuicus lib. 2. cap. 5. vbi de Friietito Imperat. pro Tribunali in Ronchaliis fedentelo- quitur:Deinde,inquit,fliper iuftitia regni,& dere galib. qu? logo iam tempore feu temeritateperol- dentium feu neglcftu regu imperio deperierat.fto- diofe differens,cum null 3 m poflentinueniredefto- fionemexcufationis,tam Epifcopi,q uam primamS ciuitates.vno ore.vno afienfu , in mamim Printp tcgalia reddidere, primiq; refignatiu Mediolantfcs exiitcre : Requifitique de hoc ipfo iurequidellet, adiudicauerunt ducatus,marchias,comitatiis,tM- fulatus,monetas,telonia,fodrum,yeSigali)iF»M(i pedatica^oledinajpifcariasjportus^mneitilini 1 ' liratem ex decurfu fluminum prouenienteinKt“ J terra tatum, verum etiam de fuis propriiscapiubus cenfus annui redditionem. Hifqoe 'omnibus mii- feum adnumeratis,tanta circa priftinospolfeflorts v!«« i)Sy R A N tAjs cft liberalirate,vt qaicun^ue donatione Regfi aliquidhorum fepoffidere inftrumentis legitimis cdocere poterat,is etiam nune imperiali beneficio ®ni nomine idipfum perpttuo poftideret , Ste. Hfs tjamen qui nullo iure , fedfola praefumptione ileregalibus /e intromiferanr, 3©. roiilia talento- rum,plus v minufae redicibus publicis per fingules annosacceffere. Ib o a 11 a pro maioribus Sc epulentis facerdotiis: cuius rei excmpla mulca exponit Hotom.cap.Difp. io feud.8.Radeuicus lib.2.cap.i5.Cum Hadrianus Pa- paaudiifet,quod regalia Principi tam ab Epifco* pis&Abbatibus,quam a ciuitacibus & proceribus recognita fuere 9 liceras fuper hoč negotio dirigit. EtinEpift.lmp. Friderici ad illum Papam apud Naucterum : Ab Epifcopis,quf regalia noftrate- nentjcur homagium Sc regalia faeramenta non exi- gamus?Aut igicur regalia noftra nobis dimittant, autqu.s Dei,L>eo,quae Ca?faris, Ca?fari perfoluant. prat. 10 R ec Aii a pro iure & poteftate conferenei feuda & beneficiarega!ia:quod per fceptrum fiebar. Otto fri/ing.Jib.Chro.7.cap.i4.0ccafio autem fceleris buiusha?cfuit,quod rege Romam tendence , inter ipium & Papam conuentio fada, ab obfidibus fer¬ mata narratur, vt fcilicet regalia eorum refigna- ret. Icaquedum Romam vemflet , acdPontifice promiflafolui fibi exegiflec, Papa,eo quod clama- tibusEpifcopis,ea qu$ petebantur, adimplere non pofler,tanquam nocens cuftodice mancipatur. Ec 3 ° mox:Ad poftremum pacem facere coadus eft:Epi- fioporum fcilicet inueftituras per anulum Sc bacu- lumlmperatori concedere. Quibus ex locis appa- ret,inaeftituram per anulum Sc virgarmfiue bacu- lura fieri fo!ere,cum regalia per fceptrum dari m os effet.Otto Fnfing.lib.Frid.2.cap.6. Tradit enim curia,& ab Ecclefia eo cempore , quo Tub Henrico Quintb de inuefticu ra Epifcoporum decifa fuit inter regnum Sc facerdotium controuerfia,fibi co- cellum autumat,quod obeuntibus Epifcopis,fi for- 4 č tein eligcndo partes fiant,Principis arbitrij efTe,E- pifcopum quem volueric,ex primatum fuorum co- filio ponere,nec eledum aliquem ante confecran* dum , quam ab ipfius manu regalia per fceptrum fufcipiat.Atque liinc fadum eft,vt Gallica confue- tudineregalliarum nomine pa-fim apud pragma¬ tičen intelligantur iura regis Galltae in maioribus facerdoris conferendis,aut eorumfrudus parte a- liqua fibi retinenda.Qua de re extat libellus ./Fgi- dij Magiflri Praecoris Parifienfis ad eiufdem ius S f - Regis aifereadum accommodaciffimus. Licet au¬ tem Regalia vno nomine generali appellentur,ha- betcamen vnumquodque Regale diuerfam origi- nem,&: caufam ab vno. Quod ex adibus regalibus clare perrpicitur:qui non omnes ad vnam caufam feu fpeciem relp.iciunt,fed origine, caufa & fpecie feparantur:immo & regalia in ipfo genere,a diuer- fo fonte proeedunt,quia aliqua a fuprema princi¬ pi* poteftate procedunt,vt creare tabdlioncs,& le- gitimare fpurios,Minera?,&c. Qua? Pariš a Puteo mere regalia nominar.Alia piocedunt ab vniuerfa- li domiruo Imperatoris^vt flumina,via? publics,ve &ig.alia,&c.Pro quo Andr.Ifernita ponderat £,fed quod principi.lnft.de i ur. nat. Prat, Regalia an venditione includanturtraditRoma^ conf.271.incip.vis tota prsefentis. Regal 1 A-pro infignibus St ornametisregise inau- gurationis Luitprandus Ticinenfis lib.2.c.7.Chun'‘ radus Imperator coronam,fceptrum Sc cunda, qua regalia funt indumenta,in mediu venire prcecepit, 7' & hscverba effudittH^redemtregi^iie dignitatis T E. E 2366 vicariu regalib.mftis o^namentis HČricu coflitueo Et mox,Ipfo mortuo,Principes coronam cundaque regalia indumenta Henrico duci conculeiunt. VVitichind.lib.2. Super altare regalia inf gnia pofica erant , gla- dius cum balteo,ch!amys cum armillis, bacuius cti fceptro ac diademate : Video etiam imperialia ea» dem dicitvt apud Abbac.Vrfperg.in Ghromc. anni no6.Ipfa parcis vtriufque conliliis annuens,rega¬ lia vel imperialia inf gnia,crucem fcilicet Sc ian- ceam } fceptrum,globum , atque caronam flij pote- Rati tradidir.Otto Frif ng.lib.7.cap.4o.Reuerfi ad f Iium oprimates, imperialia deferunt^ eumque re-. gcm cream.ldem in Chron.anni 1153. Volebac enim tenere imperium,cura in poceftate fua haberet in' fgnia imperialia,vtpote coronam &crucem Si alia 'qu2 attinebant.Otto Frifing.lib.7.c.23.1taqiChun*' radus Rex curiam in pradida ciuitate maximo conuentu Principum habuit : vbi omnes Saxones vitro fe duae ditioni fubdidere. Solus ex> Principi- bus Dux Henricus regalia feruans aberat, ad quae reddenda dies ei prsefigitur. Quo veniens, regalia quidem muitis illedus proraiffis reddidit,fedrame ea minime confccutus(id eft,recuperans ) infedo pacis negocio>fine gratia eius difcedit: tamen du' catus eiadiuaicatur. ojiibus ipfs rotidem verbis Abbas Vrfperg.vtitur in Chron.anni 1138.Prat. Re gem Feudiftce plerunque pro Imperatore nomi- nant;vnde regalia pro lmperatoris iura : ex quo quancum a Romana confuecudine abhorreant, in- telligi poteft.Liuius lib.27.circumfufi inde multi- tudo^fpanorum St ante deditorum , St pridie ca- ptoruih,Regem cum ingenri confenfu appellauit. Tum S cipi o flentio per pr^conem fado.f bi maxi- mum nomen lmperatoris efte dixit # quo fe milites fui appellafent : Regium nomen alibi m3gnum> Romje intolcrandum cffe : regalem animum in fe e(Te:f id in hominis ingenio ampliftimum duce- rent,tacite iudicarent: vocis vfurpatione abftine- rent.Interdam tasnen Regis nomine Langobardu*' Rex intelligitur ; nam Italiae Regum nomen Lan¬ gobardi vfurparunt.Illud autem pr^termittendum non videtur,cum innifum Roma? Regis nomen ef- fet,qui euerfa Republica dominatu arripueruclm- peratoris auc Principi* nome f bi fumpf fte.De Im¬ peratore Tranquillus audor eft:iteque Dio li.43.de Principe,Tacitus li,i.Lepidi,inquit, arque Anto¬ nij arma in Auguftu ce(Tere,qui čuda difcordiis ci- uilib.fcfla,nomine Principis fub Imperiu accipir.,. > Ec aliquato poft.Non regno tame,neqj didatura,fe principis nomine coaftituta Rempublica. Sed vbi de re conuenic,minus de verbo laborandu eftieum vere proprieque ©mnes Reges & fnc & appelleiv* turrfiue didatores,vt C^fanfiue Principes, vt Au- guftus:fiue Imperatores^vt ipfius fuccelfores : fiue Pontifices,fiue etiam Tribuni nominentur: cuius nominis acpoceftatis fuauis ad ridendum hiftoria extat apud Naucle.Gener.45.fub anno 1346.de Ni- colao quoda ciue Romano,qui papa autore totiuf ^ ©rbis dominat u fibi arrog.auic, proque eo iure Re- gib us 8 c imperatoribus omnibus diem dixit:cuius rei formulam ex eiufdem Naucleri commencariis cognofces. Prat. Regente s.id eft, gubernantes^ adminiftrantes^ pud Vlp.in l.illicitas^ff.de ofti.prsfid. Reg ER E eft gubernare , dirigerc, quafi rem a gete, Inde metapliortce regi dieumur fines:quia non vno tnodo de finibus iudicatur,fed aut difcc-rnuntur qui iam funt,aut ftatuuntur,vbi non apparent, aditidi- 5 catione^ondemnatione.Oldend. ^ Re g r r b n i> a-r i i* dicuntur ij»qui erant-a fegefti£ 23^7 R AN fiae , c?e quibus CaflTodor. lib. n. Var.apud qucm tamen corrupte regendarii legitur Jro.rcge- rendarii.Prat. Rbgere R e proiteruminiieere , 1 . 24.ad fin.ff-qui- bus modis vfusfruft.Sumitur & pro perfcribere, id eft, intabulas referreapud (Fuintii. librofecundo, cap.i2.& libro j.cap.g.Prareius.Hinc. Rb o e s t a, qu£ corrupro vocabulo Regiftra , quali egeftaria dicunt, funt afta tabulaique publicse,qua: Grzci iraniHul^aTct & \hmpixf. KtTia-jU&t vocant. lilo , o tamen corrupro vocabulo vfus eft Vopifc. in Pro- bo:vfus, inquit. eriam ex regiltris fcribarum porti- cus porphvretpcse.Prat, Rb g e s principio quomodo afTumpti fint,poft Alciat. iri commcnt.ad l.bona ciuitatis, de verborumfigni- ficat.vide Iuftinjibro J. Cseterum, Regis filium.ca- metli regnum non habeat,Regc-m vocari pode,cen¬ im t Scholiaftes in cap. vlt.24.qu.eft. 1. An vero ap- pellandus Rex lit, natus patre nondum Rege laiu- tato,Doft.traftant:Mirum eft,in dubium reuocari, 20 quod a lurecon('ult.aperti(Iime decifum eft 1 . Sena- toris,t.de Senat.Spieg.Prat. Re g i a Iex lata olim a populo de rege prfcipue:plu- ra tame capita cotinebat. Marcellus.enimin l.Ne- gat.de morr.infer.negac lnquit lexregia mulierem, quf prtegnasfit, humari antequa partus cxcidatur. Vetuftilfima autem fuicealex a primis initiisvr- bis, regio peream conftituto dominacutdeinde re- »ouata , vr fignificat Tranqui!lus in Caligula. Fer- retus innotisad Inftitut. de iure nat. genr. &ciuil. Quin&legescuriatas,cxquibus ius Papyrianum conftitutum eft a Sexto Papyrio quandoque leges regias nominatas, quod eas Romanomm reges tulerunt, tradit Connanus libro 2. capite 12. nume- ro r. Re gia manu gubernata omniaprifcis feculis fuiffe, id eft, nulla lege , nullo certo iute, vulgo dicitur. Rrancifcus Hotomannus. Re G 1 fines dicuntur,interpreteBoetio,quotiens pro- T E E. 1568 redigeretur fub impSrioRoftano.Erant !i* Cng “ !? -', n re S'° nes Cert3Sdlft l‘ b ‘<>*,ealquete 1 ° —. -, - - , — j. .-**7* a, 'JUC giones hb. 'decondit. agrorum definiuit ad butc modurn Siculus Flaccus. Regiontsautem dicjnm iritra quarum fines finguiarun, coloniaromautnia. nicipiorum miglftratibus ius dietndi, cohercenil. que eft libera pofeftas. Huiulinodi regionu®fin« interdum latiflimi fucrunt,adeo ouidem vtexprefie feripferit Plinius lib. 4. cap. 5. in Achaia regiom ' , Meffeniam duodevigimi montium. Nec ad rtu quam hasregiones Vlpianum refpexi(Te inl.lenp ] in ftipulationibus, Digeft. de regui. inr.exifticjt 1 Rsuardus ibidem. Romani vrbefaaminu, regia. nes diftinguebant, 1 .;. Digeft.de offic.priftj.™, exTacitolib. 14. & vide Tranquil. in Ang.cap^o, 1 Inde poftea regiones, plurab numero, cuperrati. : ci fines feu termini, rt Cie. pro Archia dictt:rn ( fpacium , exiguisregionibus circumfcriptonufi,. 1 Et regionibus agros diuidere, boe eft,certis'(du i & lipiitibusperpetuis diftinguere, vt quifque(«a t partem feraper habeat ,1. ^.flr.commun.diuid^L;. i Cod.eodem.Oldendorpius.Prateius. Re G1 o n e verbo vtimur loco aduerbii,vt e regini, * quafi ex aduerfo,reftis lineis.Prat. Regiones etiam in tundisftatuuntur,Mija regionibus diuiduntur.l^.ff.commun.dimdijid.l:, * Cod.eodem.t it.1.2. Digeft.fin.ftgund.leg.r.Coito- t dem,1.fi.ff. quemadm.feruit. amitt.l.jr. ff.de vfolril S leg.l.S.fF.de rei vind.lcg.rj.if.idem Celfus,fideaff. * empt.l.d4. ff. de euiftionibus, j.vlt Inftit.de oic. ' iud.Brili. Regiones ergo fundorutn partes funt certiiots- furis difpartitae 1. 8. & 1. 2 ?. £ de acquir. rer.ia BrifT., Regis filius,dicitur etiam natus poft monnašegi, argument.leg. emancipatum, Digeft.de Senatori- bus.Spieg.Prat. Re g 1 s otficium qualenam lit, vide cap,regin š- cium 22.q.).Prateius. priis quifque ager finibus terminatur.Inde,quodad 40 Re g n v m, eft Monarchia , feu vniusprincipatisii terminos conftituendos inter eos , qui confines agros poffidenr, datur , iudicium finium regundo- rum dicitur,&de finibusregundis, vr ff. & Cod. fin. regundor. Cicer. Topič. Si in vrbe de finibus tontrotierfia eft, quia fines agrorum magis efle vi- dcntur,quam vrbis, finibus regundis arbirrum adi- gere non podis.Et alias: Si in vrbe fines non regun* tur, nec in vrbe aquaarceatur. Idem lib.i.de legi- . busrnec Manilia lege finguli, fed ex u.tres arbitri fines regemus.ldem in Oratio.pro Mure.Imperato- S° ris &lureconfii!ti differentias recenfens.llle exerci- ratus eft in propagandis finibus,tu in regedis. Brif- fon. Porro Regundorum dicitur pro Rcgendorum imitatione vetuftatis in tit. ffifinium regundorum. Nec inconcinne dicitur finalis qusftio, in 1. (i con- ftiterit,C.fin.regund. Et limitis aftio in c.inter me- moratosiS. quaeft.;.Prar. Rs GIF v o 11 dies.Rcgifugium diem,quo exaftuseft Tarquinius, illum in pofterum Romani vocarunr. <^uts aute dies is fuerit,variant auflores,apud quos 60 plui-a & diuerfa refugia leguntur, prout late expli- cat Onuphrius Panuinius in Comment.lib. 1. Taft, Re g imen t v m apud Aur.Arcadium, de offic.prat- fečl.prstor.leg. vnica, pro regimine & adminiftra- tione. Regimentis, ait, Reipublicatad Imperatorcs perpetuo translatis.Spiegelius. Regina, regis vxor. An vero idnominisretineac viro defunfto,vide cap.ex parte , extr.de foro com- pct.& 24.qusft-1.eos Spieg.Prar. Regio difta eft a rego, quod initio regiones fub re' gibuS - - • • • • -- miniftrantis Remp. ad vtilitatemcormuumltii faftte funt conftituriones, decreta,feu planupria- cipu,quae funt in C.&in li.Nouel.Hscpoliliitn degenerat,hoceft,cum ad propiam vtilitatetendi, tune cor.uertitur in tyrannidem. Talesaliqiu»lt Deusorbi dedit , vt interim reipfa agfiofcerentcr boni principes. Quid enim aniTnaduertiflemRo. mani,&quid poft er it a s recordnretur,OftauiumAc- guftum fuifle oprimum modcratoreis. niliNcjo- nem quoque peiTimum experti fuiftentčIgiturre- gnum, eftiusquoddam confiftens in dignitutS bonore,prseminentia , poteftate, confilio.admioi- 3!I ftratione reipubl. vthi qui deregno & principala i,.. feribunt Eaiine, expofuere:a quibuslongearcea- tur fcetTiinv, de iure commiini, cum plefunque(t.'i aduerfuscommoda propria, earumconfiliumlate- ret.vt I.4.C. de fponfal. Extat C 3 p. leg. Sataro foaminis regno interdicitur. Argumenta cosia bane legem addufta, fcite diluit Pyrrliwfiogulari traftatu , quem de lege Salica, & regnifucceffioni infcripfit. Regnum etiam dicitur,quicquidaqao* quam polfidetur. Quinetiam vulgo iaftaturada- gium.fua quemque domi regem elTe: quodtamta abjpfa vfque antiquitate manalfe, Rorerod etHa- mero comprobat.Spieg. Rs G R ES S v M habere, Vlpianusnili emptorfi«- greitum ad bona fidei pduelforenihabent.traS ctfi. S- item ti res. ff. dc per. hsered.Spieg. Re g r e s s v s ad aliam aftianem.].y.lf.i.n.i , ®'’ ;l ‘ tor.BrilT. uiua «1 4 n. --"'r . 'O erat.&ab his regebantundonec inprouincias Re g VLA,inftrumentumappparet,quomoieitM 0 -vtebaniutj A. M f £ 10 tfo ' * &>i%itBr.VIp,ra l.fed ad- ies.iiltud nobis, <£aod fi regulis olea prematur , Sc preium ) &fuccu!aw,& reg 4 ilas,tympauft &:trochIeas s inibas releaatur prelura>domiiium prasftare oporte- re.ybi ioterpres,regnIas pro tabulis, Sc fucculam pr® tofculariaccjpic/vidc Budram in hunc locum.Spieg, Adde Forcac.in pena juriš ciutfis cap.u. prop-rie dicicucnorma , qua l£- neadiriguncur:quali regens men (uram. Per transia- (ionem aacem accipitur pro breui iuriš pr^cepcione, rjJ) generaliter concepra,yt is tit P £F.- Hanc regulam declaran; P. Decius, Sc PetrusFaber in cM.i.Prat. ^egvl 4 in iure noftro intelligitttr, qupdcompendi® retertar/nis antea rpeciatim Se fufius expoficum.Vn- denon fecus ex regula,at.que e cripode refpondemus. Nam km e? iure cotiftituto mutuata eftmec ipfa iurt initimn facic, vepulehre exphcat idem Fertarius s m«- terpretansPauli verba leg. i. de regul.iur, Quamuis lo jegula quxuis 9 pro varietate cir.cumftamiarutn ia inaliquo vitiaiur, atque perdic pfScium fuum.Spi.e- gelius. fiSGVL a eft, inqait Paulu*, qua: retn qu$ eft breuiter eaarrat: non vt ex reguia ius fumacur , fed ex iure (juodeft* reguia fiat. pec regulam igirur breuis re~ fum narratio tradicur $ Se vt ait S.ibinus, quafi cau£- k conie&io eft, qua: ftmal cum in aliquo vitiau terdn ofgcuim fuum.leg.i.D igeft.de reg.iur. Ho* toman, ^?gvla eft fententia quajdam generaiis, qu£ ex plu- riura legam mente a lurifeortfulris notata atque ani? madueria, paucis verbis i'um.mam earum comenlio- flem dc t3nqaam h-irmoniam couipleditur. DifFerr autem le? a reguia t quod illadicitur,quam popu!u§ «rt (5 & cognito ommb.mre conftituitrreguh veFO* quamlarifconfalci expluribus legum capitibus no ; ta? Cisiiiier feque comparads eiieuernat,vt non omnino iiKommoae dicere poiTimas,leges efTe tanquam vo ccsj&fonos fingulos: regulam vero efte taquam har- moniam & 5 oncentuni.yide plura apud Hot.4ib.Ob- ffrn./i.cap4iir. &tQVL 4 Catoniana quid flcjdiTces ex dc.de regu.Cato. Hac ad haered-taces, neque ad legata , guormn dies nomortis tempore,fed poft h^ceditatem cedit, neq., ^cotidmonales mftltutiones. I. esteta. § t trai'ižrf*ii adfitmatms, vel ncgg» srajseracontraftacn cauffafcjue Sciura pertinet,l.j.8c ." " ffff *37t RAN' I. ij. ff.de verb.lign. Sunt autem tres prateipua: huius vocabuli lignificadones, hoc Antonij verfu comprtl hemie: lmper':mn,liten>.,vtniremcur vtia notitre ;? > Vt de daabuf ,qu£ ni'ul id iu." peftinent,' taceam.Res prelite accipltut in !, 8 ,s.fi quis poft rem.ciBm s/eq.ff de inof.ced.Ef olim fumme dubitatum inter forma- larios fuiiTe Cie e. in Murenia oftendit, Rem an litem ; dici oporteret.Vnde in aftioaum ciuiliam folennibus verba fub difianclione hsec ita Varrone in libr. S. de lingu.tann.teire e(Ferebantur,Quam. rem fine lite n dicere oportet, Coniunctim vero protulit Imper.in Ij. C. de tois Sc iegit. vt Sc in to letini formula rerum a fceciali repetundarum,qu 9 a Liu.Iib.i.ponitur. ora¬ nim rerum,litium,cauflarum, condixir.pater patra- tus.ti) 'e rem amittere,litem amittere eft, leg .8 ffide reftit.in mtegr.l.ii.f.pen.ffrutam rem hab, Rem fer- uare pro debitum fuum-abaliquo confequi, 8 c vt alias zo dicitur, adftm n peruenirc,l.i.& I. 4 . Digeft.de do¬ li), I. 19 . DigeOt. ad Velleian. 1 , 1 . 5 .fiTitius. Dlgcd.de ber.vend.l.n.in fin.Sc l.u.Digeft.ad muuicip.l.J.ffde inllitot.l.^.s.fin.ff.locati,l: 4 .in fin.ff.de admin.rer.ad •iuit.l.fin.ff.rem pupill.l.jS. ff.de exčuf.tut.!. 10 . ff.de doli exc?pt. X.b 1 . feruandicauffain polTeflipnem mitti dlcuntur creditores, l,i,& 1.7 ff.quib.ex cauff.in poffeff l. r-5.fi. fr. de acqu;rend.poffl.n ff. quae in fraud. cred.l.ti.S.i. ff. de reiud.l./.'.fiplure.s. 8 c 5. poftquam.Digeft.vt in pofl.legator.l.j.S.creditores.ffvti polfid.l.r.S.Iulianus. ff.ad exhib.l.i£.Oigeft.ad manicipd.jo.Digeft.de pe- cu.I.pen.S.item dands.ff.de diuerf.temp. i.i.ff de fe- iiis, 1 . 9 ,ff.de ret vind.Etiam rei feruandac in poffelfib- aem bpnorum tutoris, qui ne alimema decernantur, latitat.pupiilas mittitur , l.p.S.prste rea.Digeft.de fu- ipect. tur. Sed & rei feruands gratia , fideicommiffi feruandigvatia.fignificat in,leg. $■ Digeft.de ann-le- jat. .quanquam a^ias ha; dua; milfionum in poffeffio- aem csul&.vtdiuerlae, leparentut,leg.i.ff.exquibus cauff.in poffeff. . „ Rei autem feruanda: cnuffa non poffidet, quifuoiure * vt pignus tenet,l,D ff.qua:ih frau.cred.Biiir. Re i.perfecutionem cominent aftiones, quibus petfe- quimur,quod ex patrimonio nobis abeft, leg.jj.ffde- oblig.Sc afl.Sc J.res perfequenda. Inft.de aftion. Sic rei perfecutionem continet aftip, 1 . 11 .ff.de rebauth. Tud.poffid.Brili’. Rei perfecutio.&pce.navindifta;., opponuntar.l.*o.$.r. ff.de ad adqtiit.vel amit.. Rei appellatione & totares & pars eius con(inetur,1.7. j 0 Digeft. de iureiur.I.-f.f.i. ffde damn. infeft.l.ij. f i.fi'. defa.Bd.dot. Endemque res peti intelligitur, etiiinff pars petajar eius, quodtotum petitumefti 1 . 7 . ff.de sxcept.rei iud. Ex re fru&uarij item bonae fidei pof- fellbtis efie videtur, quod ni feruo dsnauerint, vel concefferint, vel adminiftratione rerum, qux ad eos perci»et,compendij fecerint, leg j8.ffdevlufr. Sed & fi.bona Ude pofleffari vel fr.uftuario fecuus acceptum reget.vel pacifcatur, ne ab aliis petatur ex re eorum acquirere videntur, ciun eos iiberentd. 63 .ffde folut. , J. n.Digeft.de acceptil.Sed Se li ffsreditatem pofleflo- 0 lurn fruftuariorumve intuitu Sc contemplatione fibi reliffam iuffu c-orutn adeant, non operafua,fed ex te eorum acquififle intelligentur, leg.4y.in ftn.ff.de ac- rjuireod.hsr. l.ji.ff. de liber.cauff Atque hsc inter- pretatio pertinet ad id,quod dicitur fruftuario bone- ve fidei.poflVlT6ri,feruutii,quod ex operiš liiis vel ex re eorum ftipulatur, aut pet teaditionem accipit,ac- guirere.Briir. ■Rsi didintur omnes,quormn resaguntar, autoreTul- Jio.ttaque qui.ftipulatur , reus ftipulandi dicitur,qui 70 ( jro»i»t,reus promittendi habitur, l.i.ffde duobus r E e. i 371 1 ■ rels.Frequfintius tamen eft,maglfqiie vlltatum.vtdj. 1 bitoresnomineReorum fignificemus, quemadmo" ■ d ira inpublicis iudiciiseos qui accufantur:& Verei- 1 liusiConfticuam ante arasvoti reusfid eft, debitor Sc promilfor.Hor. Rei nomen pecuniam continet, fen non e comtario. pecunia tem fignificat.Qui ratione.rei nomen senc-' ralius eft qoam pecunis lii.ad fi.ficeti.pct.ff.8ea fot- fan obi:c : «s quare igitur dixeritVlpianus,peeuniai», pellatione rem fignilicari 1 Ego quidem refpondelo, pecunls verbum rem (ignficare, licut fpeciesfignifi. catfuutn genus: dicimus enim hominetn efjlani. malffed generalius eft aeimali« no n en quam homi-, nis, vt quia & ratione pratdita jtj suj*,' fea ratione carentia animalia fimul contineat: homotantumde pkribas namero differemibus & indiuiduis prsdica- ri folet.Sic guia rei appeUiuiopecuniam imercettta, , Sc alia mu lta eiiam continet,dicemus pecuniam tem s figiiificare.Vt ii quis dixctit,rem mea n Manina meo do lego, pecuniam quoque, aum teliqua patrimoiiij 1 fubftantia legalle cenfebitur. 'Si vero pecuniam lt«s- \ uerit, pecuniam numetatam , & ss fignatumforma j puhlica tantum legaffe dicetur. Re enimingenete . legata, teftator cenfetur reliquifl'e, non folum lab i ftantiam epi* in patrimonio fit, vtvala aurea, ar- gentea, &srtea, fed Sc (ignatam pecuniam. Bie. chaius in I.rei appelbtio.Digeft. de vetborum & is- ru,m fignif. REiippellatione;inquit Dn.Vuit.in prin.lnft.de rerum j diul(inum.4/;ntelligimusrem qu unuis, pratet pet- fonam , non quatenus vulgari modo Piiyficiisres je- , cipit,fedquatenusIurifconliiltus,& diuiliorei propo- ; nitur a rurifconfulto, vt rerum differentia indicemr, Sc ex differentia cognita.cogaofcaturiplarum qut- i licas. Re i appellatio non genus,fed fpeciem Ggniiicat. Ofta- Lienus ita definit:quod infeft.c quidem materij pon- dus,(ignatx veto numerum, facla; autem fpeciemdi- ci opottet.vida leg.fi m rem.ff.de rei vindic. Eft au¬ tem rei appellatio latillinia,Sc corporalia & incorpo- ralia compleffitur,Sc ad oranem obligationem,con. traftumque pertinet.Hinc aequitatem,neteffitatemre aliquando fign ; ficat:qiiandoqueS: verititemiplerun- que & adminiftrationem-.fedSrpro iudicio,contro- uerfia.fententiaaccipitur: habet enim negotijfignifi- catnm : pro rei quoque ipiius teftimationeanncacti. pitur,nune pro eo quod intereft.'liominesquoqnett- rum appellatione contineti,dubinm noneftl-omnia, in fi.de leg.: licut Sc delicbi , c*teraquequj infaeto conliftunt.Sed Sc ofHcia,re-s appellantur.Reftriiigitur autem exfubieft.l maieria.Hiec Alc.in com.ad tit.de verb.tign.Idein in Parerg.mdicat, & rem pro atrcci- tate faši dici.Spieg. Re i mortua: meminit Vfpia.in leg, 7 . 5 . 1 . dedonai.imtt viruui Sc vxorem.Quu non fit locupletior, quatran- tundem in re mortua impenderit. Accurf real mor- tuam interpretatur, qua mulier locupletiornonell; Connan.eam,quic periit,& iam non exiat,vtCicer.ad Atticum : Cx!ar cera vcnilfct moriuo planil!,cd, refrigerato Sc extin£to:Hot.cx Conn. Rm capitalis damnatus,quis dicatur.vide fffiquis caut. i led Sc (i quis'.f. r.l.edičto.S.i. de praefeript. rab,1,iti capitalis.de Pccnis.Spieg. Rei vindicatio eftaftio realis, contrapoffefforenrrei cotporalis, data ei, qui fe eius dominuin elfejffic- niatteocjue modo accipitut Digeft.Sc C.de rei vindic. Llcet enim etiamRei Incorporalis fit quadam Vi n- dicatio : illa tamen fpecialiter dicitur confeflbria S: negatoria.Rei corporeai vero fpecialitet Reiviodica- tio. Ex fupra data definitioneduo huiusa«ion:s-ex- JiCBia, len, vt loquaiKur, rcquiiiw adeo“ K ™^ a m K ANTE E. 2374 coKigaatur,vtfiaUerKtrum em'(! 5 tui Jatftip nulla ii£:qa£ rcquiutain libello ded trči, Sc ab a Sore pro- baridebemivnum eft exparteagentis, veiut do ni- niura direffum vel vtile vt aiterat fe eius rei, quatn petit.elFc dominam: alterttm ex parte rei, vtdeli- cetpo(TcfiTo,vt is rei petitse fitpoffeffbr, vide Dn. Vult.dd $■ i.n. 57.1 n ftit.de ačrio. Rei twor £aSioappeliabatur,qu:e Fcluto matrimo- »iodotisrepetendatcsufia dabatur,!.vnica.Cod. de rei »iur. aft. SJ.tuerat.inft. de ačt. iius meminere. 13 Cie pcffic.Qmntillibr. 3 .cap.i.Sr Geilius ;ib.4.cap-4. Ei»fque inL>(geft.nunquam fit meruio quia a luftm. ( 1 in aftionem ex ftipuiatuttar.siata Se transiula eft. ; Btiff. j RitECriNEvit dicitur quod ab omnibus reiici- tar. j Sttf ct i o iudieum quid fie , Afconius tre esponit, Moriseratcelebrata iudieum reteftione , & haberi 1 inofacio Prxtoris.Sc in arca reponi nominafeleelo- rumiudicum:K,eieSiostrtem idcirco dicitur, quia 10 tura ntult! iudices in confilio enm prartore fuo iudi- I catarieiTent,qut Quxfitor fuiffecin cae ffa publica, ve:bigr«ia,repetundarii, ambitus maieftatis.necef- fefuerat eos primum de dccuuia Senatoria confcri- bi, cum Stnatus iudicaret : deinde in vrnam for- tiromitti, vtae piuribus neceffarius numerus con- ficiperflet: tertici, id eft, poft vrnsrn,permittiac- cufitoriac reo,vc ex illo numero reiiciant , quos putauermt fibi aut iniquos, aut ex a!iqua re incom- modosfore. Reieftiane celcbrata, in eorum iocum jo JiiireieSi fuerantffubfortiebatur prarror a!ios,quib. ilierudrcum legitim us numerus compleretur: prima tnim fatcitio dicebatur.his perfe&is iurabant in le- iudices,vt obftrifli rcligior.eiiidicarent.Hotcm. Praš, . M 'iCEa e vetbum erar Iuris, quod fignificabat re- curare.feu repudiare Iudices. Sic etiam miles reiici nrilitiadiciturl.d.JP.quia ffde re milit. Sc reiici ca- Pitis 1. 29.fF.de Jib.caufa.Eriff. S Sbiic e a E calcem,id eft,retro iacere in leg. fin ff.il d® « quadrup.pauper. * Reiicere cauilam ad regem.pro referre ad regetnt quodVulgus diete remittere. Prat. E.ela r i o eft cum ad principem referturtapud Sym- mach.li.i.epift.41.Sc 44.Relationesin lcg.14.C0d.de j accufat.interpretot eIogta,qux ablrenarchis officia- .libufrjuead pesfides referabantur. Nam teferendi verboin haere vtitur Martian.in leg 6 . if.de cuftod. reor. Verbum etiam referre.in ratiociniis vfurpa- turl.?t,ff.dc cond,Sc demonftr. Vide in verbo,Ra- 50 tiones.Bnff. ^-t*r 1 o crlminiseft, cum ideo iure faftum dicitur, tpisdaKusante iniuria laceffietit. Cicero de inuent. šlirer in titul.Cod.de reUtionibus. Ouando Paper cainTa fupetiot confulitur, dicitur.Significat Sc apud idonees autores propofitionem criminis Sr rei. A li¬ ter vfiirpauit & quidem eleganter, Paul.in fin.I.pen. de iuftit.Sc iur.quum ait, telatione fcilicet fa&a.non ad id quod prstor ita fecit, fedad illud quod pt*- torem facere conuenit.Verior tamen eftrati«, vt So ftuoties tndcx principi vei maioti magiftratui cauf- fatn aliquam refert.vtinftruatur , quemadmodum itis dicere debeat.l eum quem.< 5 '.iudicibus.ff.de iud. •'n Auth.de itidicib.Sf.vkimo vel rem ipli maioti iu- dici finiendam rehnquat , quod quibufdam calibus petmittitur.in auili.vt iudices non ex peča. vbi no* ut.Spieg. RaciT 1 o ni s natura,ficut Sr demonilrationis, eft natura veritatis, ex coniunftione feripturarum pa- «ns Sc ideo ea qua veniuneper mod um relationts, 70 vijce Sc proprie ineffe djcuntui , italing. cqjal«lyic . Baid.in confil.iir.es gsž^enmnc.in vitim. iibr. vbi ■per boe infert,quod fideiufToj vere Sc proprie pro- mitiiteandemfummam,quam reusprincipalisdicet nonjfpecificct in inftrumeto fideiuflionis, nifi rela- titie ad inftrumentumprincipalis.Et hanc deciftone Bald.pro fing.refettD.Iafon.vbi tamen arguit in co- trarium, ir. I.vbi autem non apparct,§.i!!ud,in r.not. ff.de verb.obiig.quod bene nota,ad ftatuta.oua; pro¬ prie inreliigenda fiunt iuribus vuigaribustSraddr et. iam ad e.1 qure late tr3dunf,Modcftin.in l.ecrtu eft^ ff. fi certutn peratur.Ec in propofito bene facit no¬ tah.dičtum Angel.in l.prsstor ait.JT.r.ad finem, ffde oper.non,nune.cum his quac ibi late congerunt Mo- deft.S: D.pelin.in cap.transiato , in }. colum. poft med.deconftirut.& in cap.ctim direda in riuqs, tit.de incend.ruin.natifiag.Aiii inter deportauom;ni & ielegationemRan.- differetja E ff i i *.?75 R ANTE E. ftatuUitt,quodilUperp£tailm,h*CtemporarIiim exi- Hum contineat.Sed Sc in petpetuum fit relegatio.l.4, i. i8.in priac.[,j8.§. fi quis infttumemum.ff. de pcenis, feg.j.Cod.qai pec.tucor. & apud Plinium libr.j.Epift. ad Minutian. Alij in quibus eft ifidor.libr.p .capite 17. imet relegatum Sc deportatum iianc differentiatn ftatuunt, qtiod relegatum bona fequantur, deporta- tura bona non fequantur. Sed hie‘differentia perpe- tua non eft. Nam & ademptis bonis aut parte aliqua corum relegatos iegimus, l.i. ff.fi penden. appellat.i. 1 ii. $.cum'quidam,ff.ad legem Falcidiam,! 38.j. qui ab- ottionis, 8c $ fi quis inftrumentuin, Digeft.de pcenis. Quod in his dnniax.it . qni in perpetuum relegantut iute licito taftani,8c Paul.Sc Vlpian.teftes funt, tara- etli aliter pletunque feruabatur), l.j. I.7. $.ad tempns Digeft.de interdičt, lila certiffima differentia, quod fiue in perpetuatiufiue ad tempus quis relegaretur.a* liter, -;ujue cura deportabatut Se ciuitatera Roma¬ nam Sc pitriam in 1 beros poteftatem, Sc teftamenti ^7 S quid pet id tempns ex eo agro emolumeuti ptoueni. tet, VVardiam eum vfumfruaum noftti vocam " v . niufque inde anni eiufdem aeticenfus, quem Rele- uiara vulgo.aut Releuatum dicunt,vninetfa,cum he. tedisdote.fi nullam eius defponfationem viuens ter fecetit.cum in htereditatem admittitur, fifcopen. deremt tegio.Ptat. re licti nomine , tnortis caufa donatio continetur! fed Sc fi quid denetur.ffide vfufruct.leg Marceliniit legata,Si quid reii£tum Ut ciuitatibus, orane valenfi. ne in diftributionem relinquatur.fiue in alimenujj. uein eruditionem pucror.irn.Gue quid aliud.Spitg, Juuctvm dicitur,quod-teftamento datumdeoatmn. ve eft.Piat. Relictvm cuilibet ex fami!ia,de his accipienduni,qut intradecimura gradum funt. Alci.refeit PauiuaiCa- fttenfein fic reipondiffe.Spieg. religio quid lit, vide Ciceronem libro i.deinaent, pag.jia. fa&isnern.S: orania oinniao 111 ta fua , Sc bona,prte- 10 rjugioj relegendo au&ore Cicerone in li.denata. teiqsiam fi qua ei adempta erant.tetinebat. Tanuim Ihfula ei egredi nonlicebit, cuiusvinculo quodam- modo continebatut 1. 4.& I.7. (. hatc eft differentia, eum fequent.Digeft.de interdi&.Se telegat. Eaque ex ipfis condemnationis verbisdiuerfitas intelligebatur. Relegatis autem excedendi a przfidibus dabatur.Mo¬ ris enim erat ita pronunciari. Prouincia illa infuli(q. illis relego:excedčreque debebit intta iiliim diem.d. 1.7.$ hi qii:.Br.fllPrat.Notandmn autetn hic eft aliam feruorum.aliam liberorura hominum relegationem fuifle. Serui enim in agros, hominesvero liberi in prouincias folebant relegarf. Idque Apologia Dauid capite 14 teftatur euidenter Ambrofius:quem allegat Rzuard.in l.Ad ea.ffide reg.iur. Rfiecuio prodeportatione videtur accipi in I. vo¬ dečima,ffideteft.UH.i.J 7 .$.de Decuri»nibus,fEde pee- nis.Briff. Re legatorvm duo efie genetaVlpianas fcribit.Qui- dam enim in infnlam relegantut 1.4.1. 18; in princi- pio.Sc S.in exulihus ,$.gtafl > atotes J ! 30. Digeft.de pes- sis.Sunt qui fitnplicitet relegantnr , vt prouinciis iis interdicatur, non etiatn tnfula adlignetur, l.feptima, 0 gcft.de interditft. Vnde relegatos TEIius Gallus a. pud Feftum defini£.quibus ignominiz aut poenac cau- lanecefle eft abvrbe Roma aliovequo loco abefle, lege , Sen.itufique coafu!to,ant edifto magiftratuurn, Rriif Prat. S.E ievari l.tj.ft’.cecuftod.tecrum,I.4.$.i.ffde pcenis. Reietia:idebiti,qaantitas dicitur,in l.i. Digeft.de pig. Briff. KU.ev.ata iugera dicnntnr,qa,T eum effčm palnftria, Ef&a funt tcrrena.l.prima, de fdnd.parrimon.libt.il. Albericus. RELtvifvM diciturhonoratiorn , quodnonusvafallu5 patrSno intro'tus caufa largitur, quafi mortealterius vafalli.vel alio quo cafta fieiiduitvceciderit, quod iara a nouo fubieuetiir, LCo. Nouei. 15. ihJhvrtiu) n®mi- aac.Veteres intKiitum appellant, vtin l.penult $.alu- 40 ra deorum deducitur , quod teligiofi omnia,qiuij enlium deorum pettinetent,retraclatent,&t2iiqiiam relegetent. Sed in hac Etvmologia trdcturTuUinij ta£tantio,qui teligionem atbitratur dietam efle.quod eius vinculo obfttifti,8c religati linius li.4 de vera fa- pientia.cap.i8. Cum Lačt.uitio etiam facit AmbroCin lib.de virginibus.vbi virgines Deonuptas,qua(iteii- gatas oftendit.Manifeftius Lactatio aftipulatur,Hier. in Araos ca,9 dietam nimirum efie religionem,quod quafi in fafce domini vinefti Sc religati liraus. Veram Auguftin.nonnihil v.iriat ad Cicetoniserpofitiontm accedens.Nam in libro de ciuitateDei io-ta.a.liflnn eam quidera putat a religendo. allulioneaemiaufvt Viues putatjad raanii ex oecafione capta.Vetkiplius funt: Ipfe enim fonsnoftrs beatitudinis,ipftomnis appetitionis eft riiiis.Hunc eiigentes, vel potim reli- gentes (araiferamus enim negligenies)honcergo te- ligentes.vnde Sc religio difta perhibetur, ad eum di- leftione tenditmis.vt peruenie.ndo quieftairras tideo fceati quia illofine perfefti. Auguftinidetiuationem affirmate videtut Nigidianu5ilieapudA.Gelliu'vet- ficulusiReligemera efleopottet, religiofuraminime. Maffurius Sabinus (vt eft apud eundem Gellium li.4. ca 9 j teligiofi vocabulurn a rel »nquendodedueitili- cut cztimoniae a carendo.Scc.Transfetturaatemikoc religronis vocabulurn ad alfa quxque,r 1 us farama a- ninii integpute peraguntur, ad excefl"uni vfque.Re. ligio autein Laftantio lib.4.ea.i8.eft verieulrusiGon- nanus vero li.i cap.p. Religionem vocailacitameam cogrtationem, qua in animo fuo Deumqaifqiiecolit & veneratur. Qraa vero religio in metu.&eJ mera magna exparte coivfift t, ideo ea iiuetdmnfignifica- mus non quod licet, fed quod vetitumell, & quod non fine metu Isti numinis committatat: vemures tranfilire religiofum fult Romanis, id eff.noaton- ceftbmtSc in ilioTerentij.Nam nihileffe mihireligio eft dicere.id eft,inquit Calphurnius,nienis,&folliti- .. ., _ . _ tudo.Connan.diSto loco. tnn0.Digeft.de legat.i.Plin.libre Epift.10. ad¥raia- g 0 Rt iiGio.id eft,iufiurandum,inl.fi, Cod.de refcmcrtd, fo xrnn.De hoc releuio fit mentio in Conftie.Neapol.li j.titu.15. Receptover,mitamenaliquo teleuio, vteft moriš, quod quantitatem decem vnciarum auri non excedat,pro affignaiada poffeffione terrz concefla.Sic in empbyteu(i, cum fundus alienatuseft, domino quinquagefima prerij pars erogatur.l. j.C.de iure em- phvteutic.Sed aceibiora rcieuia illa funt,quil>us Sco- ti veternm Regum inftitutis oiim vtebaatur. Nam sum ab vno Rege feudaomnra recognofcetent, va- fallo mortuo, pizdiorum ftuftus omnes vfque dura Jiiiusvmim Scvicefirnum impleffet annum, Regibus 70 Kiesj caufa tribuebant.Hcfts: Stfdv.ltbr.n.Et quic- l.fi.circa med.Cod.de fideicommiff.Autb.qaod obli- net-C.de prob. reeigio Sc fuperftitroquidd;ffer,im,ofienditiachil‘ tius allegito li.4.ca.i8.8cConnandi.}.c.i.mw. re l igi o.veneratio.fides.recta confcientia, metBS,Iu> rif«on.Maximum remedium, inquit, espediendarnin litium in vfum venit iurifiurandi religio, l.i.ffde iu- reiur. Credendum autem eft, hominesquialiquici frontishabent ,diuini numinis teftimeniaranenb 1 - fo inuocaturos. <^uaqud boe feculo.vt orams torni* p:ad'Jxatae.viden:t;s,ficut iurameca temete defetau* t«c ia ciiufisjVt Old.deganter ait> obnlarib.se - ssintatu ■ iJ77 R ANTE E. 10 momefflinta pene non habetur vila folennitatis ra- tio,qux vtique malorum homtnum lsefam coufcien- tiam terrere peffent a periuriis fubeundis. Cžeceruai Relrgionis verbo fignificantiflime antiquitatcm v- fam efle ,Buda:us indicat: & etiam obftringere reli« gione, &obligare dixifte,pro eo quoddicimus,con- Jcientias metum incutere:exoluere autem religione, eflehuiufmodi fcrupulum eximere. His adde , qua? Viuesfcripdc in c.4X1. 10.Auguft.de Ciuitate Dei.Sp. Reiigio apud omnes ab origine mundigentes, pri- mum a:quicatis ordinem fibi vindicauiuvr,quoties de negocio incidente plures concurrerent fententia?, Temper prsferretur illa , qus religioni propius acce' derec, hoc eft.pietati Sc iuftas ergaDeum funčtioni pronoftro munere. Sic enim reiigio a reeligendo, quafidebitum officium dicitur.Cicer.lib.ofFi.In ipfa autem communitate , ait, funt gradus officiorum,ex quibus quid cuique prsftet, intelligi p-oceftivt prima DiisimmortalibuSjfecunda patrih,tertia parentibus, 1Q deinceps gradatim reliqua reliquis debeantur. Idem ieruit Auguftin. Pomp.in I-i. fF.de iuftit. Sc iure.Reli- gioergaDeum eft.Martian.in L4.fF.ad legem Iuliam pečal. Pap.in l.funt perfon^fF.ae relig.Sc fumpt.fun. Itaquenos muko magis vbioue Chrifttanm religionis opertecobferuantiflimos eiFe, cum de cenfura&qui- tatis traftatur in iudicio,vel estra iudiciu. Siquidem diuinitus edočti Turnus, quo lex velut pmdagogus nos ducatjnempe ad Chriftum.Galat.^.admonemur item Deo magis quam hominibus obediendum efle,Ačto- - ruiiFf.Et quondie oramus:Fiat voluntas tua,quemad“ modum in ccelo,fic etiam in terra,Luc.xi a Riligio fi puhlice reprobata eft, nefes cenfetur pri- uatis illatn admittere, vt li Chriftiano deferarur, vt pet Mahumetem impoftorem iJlum,vel per Apollo- riium magnum,iurec,vei per Dianam:quia exfibilatae funtidgenus religione? 3 l.nemo.C.de pagan. Fuerunt tempora Neronisnimirum Sc Domieiani,quibus per Chtiftum iurare Romano piaculum erat.TumVlpia- nusfufpirans identidem fuerunt,inquam,6 me mife- rum,qui veritatem tantam nunquam attigi, Sc Chri- ftianos ho mineš tam maleaccepi,eo folum imputan- diim,quod Tmperatori Alexandro fuerim a confiliis, quiaChriftianifmo no multum abfoorrebae t & Chri- uttrft habebat prxc : puum. Tune Hermogenianus, i- mo vero, Vlpiane ifta calamitas temporum noftro* rum infelicitati magis imputanda eft- Forcat. in Ne- cyomantiae diai.n.nu./. Reli g 10 proprie erga Deum eft, l-2.-fF.de iuftit.&iu- re>l*,?o.£amil.ercifcund.L/4.§.i -fF.de feruit.leg.ii.ft.de vfufru&u. Reiigio etiam lepulchri eft , L3.fF.fam.er- cifcun.Prat. Rsligio tenuis qux fit,vide cap.fi qua:ftiones,extra de Simon. Religio Iurifiurandi Lvlt.fF.de liberali caufa I.m.fF de dolo,l.i.l.$ (F de lureiur.Sic di&a quon?am diuini nu- minis teftationem habetjLi fFeod.l.i.C.de reb.cred. Religionis acceptilationes,varias receafecBart»in 1 . i.oppo^.C.de furn.Trinit. Religionis feu piecatis caufa:,qu*nquam ineptetra- ftencur.ad tria tamen capita omnes pertinenttvideli- cet.ad diuinum vecbum : ad bonas literas.-& ad pau- pettatem. Inhis confiftic vniuerfapietatis cxercita- tio,qus firm um in nobis fidei argumentum eft.Vnde in externis a&ionib.čuitanda funt, quae religioni ob- ftant.Sunt enim femper iniqua.Ole.Prat. JtiGiosA in rubric. fFde relig Sc Lumpe, funer.cen- fentur, quze teligiofls adhajrent l.qu«e religiofis, fF.de rei vendic. ReligioTum teftem, Sc religiofe.pro fide- liter teftimonium dicere,vr Sc pro fiddi.religionem, pro fide^ud.apud Cic.obferuauit.Spieg. Religiosaž domusjVtexc.de tcligioLdomibus. Sunt 40 70 monafteria.templa .hofpltalia.cap.de Xe«odochiis Sc oraioria quadibet, ac illa quoque ,qu* quis fibi au- tore Epifcopo ccnftituit, cap.oratorium^a.diftinft. Prat. Religi osi.noftris proprie dicuntur,qui paupertatem« obedientiam , caftitatcm perpetuam Deo vouerunt. Sed & ampliore fignificatu hi accipiitntur,qui aliquid ex ilhs.votis obreruant.vthofpitalarij & tempi rij:vc reiigiofi intelligantur, qui Gratcis dicuntur UaftisMi, de quib Strabo lib.ia.Per fummuni veto abulimi,qul- libet Chrillianus dicitur religiofus:& ita lentiunt Ca* Konifta: in rub. de regul .vide Alciat.in l.inter claras, C.de fumm.Trin. Religiofi quoque dicuntur,quivt- tam regtdarem profeffi funt.generali verbo, qul reli*' giofe in fais domibus viuunt, quamuis non fint pre- iedi.videcap.non dicatis ii.qure(l.i.Prat. Reli gios i dies Gellio li.4.c.i9.dicuntur, trifti omine infames,impeditique, in quibus & res diuinas facere, & reir. quampiam nouam exordiri temperanduni efl.Vide de hifce Sc Liuium librff. Religiosvm eft id facere, pro eo.vt vulgus drcit ,fa- cienda eft confcientia. Religiosvm GelliusexMafturiodicit efle,quod pro« pter fanditatem aliquam remotum ac fepofitum a HobiseftHotom, Reli giosvs lqcus,opponiturpuro. Inft.de rer.diuKj. rcligiofum 5 Sc l.i.S.Prator ait.fF.de relrg.Et lacro pro* fanus.BrilT. Religiosvs locusnon confecratione & verbis folen -1 nibus, fed illatione mortuorum efficiebatur I. tf.fF.de rer.diuif.& l.z.$.i. ft.de relig.vbi Celius ait,non totutn locum , qui fepultur* deftinatus eft.religiofum fieri. fedquatenus corpushumatum .eft. Patet autem ex Ciceronis i.De legib ea loca, in qus mortuus illatus fuerat,neque arari,neque coli ius fuifle.vnde reiigio a relinquendo difta putatur a Ser.Sulpitio, & Mafl". Sabino, nam in arando locus ille fepukura: relinquc* batur.Itaque fi Pontifices putum efle loctam aliqueta deccrnebant,exarari iubebant.Cicer.i.De legibus.fed cum multa in eo locofepulchtafuiflent,exarata funt- Statuitenim collegium,locum publicum non potuif- fe priuata religione obligari.Sic^Elias Gallus apud Fe- ftum ait. Rebgiofum lepulehrum dici, vbi mottuut fepultus.aut humatus fir.Hoto.Prat. R£imqjATVM , iuxtaNoric.text.proreliquatuma- pud.Paul.quum ait , Legatarius profcrebat.manu pa- trisfamilias relinquatum,'tam iuo,quam colonoruta nomine.Hsc eft germana iedio expediti sefus,quem. obfcurauit vulgata hadenussboc eft, ante Haloadruttt • prodrta editio. Accurfianum item fcbolium indicat fuiffe variam in l.Ofidius.in prin.de leg.i Spieg. Rel iNQjr.ENDi vearbum propriead vltimas volunta- tes pertinec,l.i.$.fi.fF' de tabul.exhib.Inde in l.a.C.dc liatural.lib. Largiendi Sc Reiinquendi vetba feparan- tur,vt hocad teftatoris legata,illud addonationes in* ter viuos referatur. Reli N qve*-e domi peeuniam.pecuniam domi inue- niri.Oppo.Pecuniam domi non relinquere, nec vf* quaminueniri,PauI.in leg.hsredeseius, S.fi.ff.famiU ercifcund.Prat. 1 Re lin o^Eiti item.eft aliquid pro fuo alicul legar? 0 d.l.batredescius.Prat. Re l i N B. e per praiceptionem , id eft, antecaptio- nem apud Paulum ad fi.l.hsredes,$C Gaium in l.reni pignorijfFfam.ercifc.Spieg.Prat. P.E LiNcjvoiVerbum ad vltimas voluntates pertiiiet.l. i.J.fi.fFde tab,exhib.Itaque adiedum vniuerfitati bo« norum , denotat inftitutionem 1 . diuusTraian.ff.de milit.teftariient.cum dicitiEgo te haredem facio.aut libi bona mea relinquo. Modo ramen hoc fiat in te* ftiun^io foi«uni,nam fiin codiciilb.aut in alia difpo* Ffff 3 2379 R ANT iitione , in q«a direčta inftitutio fierLnon poffet.im- 'S^rtaretfideicommifluni Bald. in 1 . 8 c in cpiftola , ad fin.C.dc fideico.Si vero cen«x rei vel quantitati adii- ciacut iftud verbum,Legatum fign ficat. Noii.vt cum. & 1 ioi.in fin.D.de legat.3.1.324, y«kLD,de vfufru&.Iegat.l.zo.Sc 1.27.$ ad fin.de inftr. vel infttu.&apud Piin.lib./ Hpift.ad Cahiifium, Reli- qiiis Aatem ačiorum vel colonorum. legatis ea lega* sa videnmr,qux de reditu prxdlorum in eadem cau- Q h manferunt, non etiam quac in aliam caufam verfa 5 Funt l.pi.de legat.3. Sic Sc rebqua condučtionis accipe in I.io-C.ad Velieian„.EtxeIiqua vecbigalis in 1 47»ff. dejurefifc. Etrebquapro reliquis cenfuurn debito- tum in rab. finč cenfu vel reiiquis. Reliqua collega- rumdn l.u.ff.ad municip.Brifl. sbž i 1 obiigatione.inpofleffione.Briffex if&Cod. Remakere venditionem ptononfjefa intttpretan- tur,ui l.cum autem,§.fi ffde sdil.edift.Prat. R.J m AN s OR .pro Emanlor. Artius U-S-ii.ffde re milit, Edionem esiit: licver- bu cnm fenfu dičlio eftfRes eft quf exptimiMr,& tx verbo diiftioneq.' declatatur.Vt ii intertogeiverbtim-, fi qnis,quid comp.telieditiSi quis;qnatenus imda pto- nunefa- j jjSi minciationempropter ferefpicit.Verbum eft:quate- ! nus fenfum habet,quem ego ante animo conccpi,di- dio eftrmafculi vero & fccmina: ex eo verbo figni- ficatj, res funt.Spleg. Re comrahi dicitur cb!igat!b,qusc re demum interce- j dentecontrahiiur leg.i. & leg fi.Digeft.de obligat. t &aftion.!eg.i.in fin. 5 e 1 .17.D.de pad.leg.8.if. r. D. de fideiufihnbus leg.i.D.de nouationibus l-2.iT. vit. 3 ).a.i Velician.Lij.ir.ls fideiuffori. D.de acceptiiat.I. 10 s1.C0J.fi certum peiat.vt fit rnatui datione , com- nodato^fpofitOjpignoris tradirione. Inlbt. qaibus mojfireconcrah.obiig. It a re fadum contradum , id eilnumeratione, d■ xit Vlpian.in leg.?. JT- quoniam, D ficercum perat Societas vero recontrahi , id eft, fommiiniratione bonoJUin dic ; tor in 1.4 D.pro loc. qu3nquam in ea nudo confenfu obiigatic onftitua • tunBrrlT. ***• Ri r-xclufus non videtur , quem Rraror fe in integru reft.tutunjm polliceturJ f D:geft. dereftit. in inieg. BnfT. 10 Re & verb ; s opponutur J.t.^.iniuria, D.de intOriis.Vbi iniariam re beri Labeo definit,quoties manus inferu- tur. S ; c reipfa Sc verbo op p o n ut ur, in L37.iT.per nun cium.rf.ad S.C Trcbell.Brili. Rsv. inbonis efle. vtdiftet abex bonis , vel de bonis, colligipote ft. in l.rem in bonis, ff.de acquir. rerum demin Alberic.Spieg. Rem gerere,pro peg-nar-e,# apud lor-ifcoff Sc alibs ob¬ ujam eft.Spieg. IvJtEM fuam fideiubet,ob!igaturque,qui pro fuo ne- * ^ goric &: in fuam vtilitatem fideiubcfcobhgari, velu- ffpro fuo procurarore 5 aut fi ad eum pecunia perue- nerit,& ipfe reum dederit vice ftjaipfo eoq. fideiuf- lerit 1 .22.D.aJ Vel!eiao.I.8.iT.>.ff.qui fatifd. cog. h '-5.ff.de pad.l 5. ff.de liber.leg.fn Rem fuam procu- rator datus dicitur,qui mandaras libi adiones lucro & commodo fuo eKercet.Br.' C Ren ir.tegram variis dici modisAzo in fummaoften- d.t.Cod. quando licet ab empt.reced. Proprieta- Q fficn intelligimus,doneč quid geri cccptum e£l,i.i-dT. 4 ccepi(le,fF de Poliic.Spieg. P.^M ipfam habere videtur,qui adionem ad eam reou • per.indam habet,!.i >. ff.de diuerl.reg.L143.ff.de ver- bortim-fignificat.Bnff. Rem habere,fucceffionem cbtinereeft,l.i2 ff. de iniu- flor41pto.L4.in fine, ff.de fideico>cmiff.l:bert.leg 83. ff.de acauircn. h^red.Vnde bonorum poffellio qu$* dam efle cum re dicitur nimirum cum is, qui acce- pit bona, ea cu effečtu retinet. Quadam line re cum alius eutneere iure čiuili baireditarcm poteft , veluti 5 ° fuus ha?res abinteftato fit,L 8 . jT.r.Digcft. de inof- fic.teftamd.25. C.eod.Et apud Vlpian.in inftituc.tit. iimi Re m iudicatam,nunc vulgo dicimus^ententiam defi- nitiuam.Spieg. Re m non e (te & non apparere,patia funt l.in lege , h Rimba PoJla.ffude cotrah empd.quoties.Qm fatifd. cog.cum vulgar.Spieg« 1 Rem non ncuain aggredi, ioitium l.fub titul de iudic. in Cod.Cur id lit verfum in prouerbiaiem locum, de 60 his qui vxo^es vetulas ducr,nt,Gloff. indicat, Sc Al- ciat.l. 4 de verbor fign-Spieg, Rem pupilu faluam fore cautio prietoria , quam Theoph.de farifdat.tut Sc de diuifto.ftip/ffc explicat*. O $ xctSt.iccte : & refutare.Prat. Re m v l c o trahere ILatinum effe probat Bavfius :r, libro de re nauali. Et latius de hac!oquecdi toima difputatFrancifcusFiorid. Sab. l.bro 1fu3.fin.lefi. capite 3. Remulco trahi naucsaffirmas , ' plus xquo grauatce,vel fraftse.vel uvutilp paruisna- uibusremigum pleniš aijigatsducuntur, vt quofc- pliciter a nautis duci non poflunt,aiioruni nauigv> rum adminiculo penieniantrvtiturhacdicendifin ma Liuiuslibro 37. Re m v n c v l v s nonnuili legunt in l.«9 jf.r. ad lege Aqui!iam , vbi alii Lenuneuhisi: alii ferracolum.aiii ferriculumralii feruaculumraiii gubcrnsculuai'. Vidi Gothofredum ad difium jT.i. B.EMVNER.ARE 3 m utuam gratiam iefetre,h(X ete, munere a!iquo munusaliud compenfare.benefitiO' quebeneficium reddere, Sr quodvulgoeft,adanti- dera obligari.Bart.in 1 . fed fi lege. Jf.conluluit.rr.ae petit.hsred.& inl.hociure, de iuft. &iur.pulchre djfferit,an natura lege ad remunerandum adfirin- gamur.Vlp.rnl.i fimenfor falfum modiuni diieritr Ideo autem,inquit,’nac afttonem{pr£tor)prcpo.un, qnia non crediderut veteres.inter roles per/onas ;c- catione effe,fed magis opera beneficii lcceprfbeiii Siiil quo 44 atur 3 eiadjemune;adudari,&i'' lleh& ' - 1 ---- ao«iiua 60 23^5 R ANTE E. 2385 norarlum appellar u>ttJtH&SVmhrtovg* Spieg. IUmvner ATio.proprie muneris alicuius , munere a!io cempenfatio ieg. 1 iam ciraco.Vtde Bar~- tol.& indica leg. fed fi ! ege, $. con fuluit, Sc Specu'.in tit.depof.Spieg.Cstterum remuneratio non folum vo- catur , quodquis aliquo beneficio prouocatus alicui donat,led etiam quod eius gratia donat, non alia de caufa,quam quod ei bene vale, feu volait fimpliciter' donare,feu fideiufforis id, feu rei c6modo,feu vttiuf* que cederet J l,Ideraque J Dig.inandat.Goiinanus Iib. 14, 10 cap.14.num.i4. Riniti, contradkere.l.renitentem,C. de iniur. Sic Re- niti matrimoniOjl.T fbC.de nuptiis. Ren o v ar e, n ots fignificationis. Scatcnthuius verbi cum apudlurifcofftum apud nlios auetores inimme* - ra exempla L4A n princ, de damn. infe conis in campo declarabantur fuffragio populi ded- gnati,vt Cic.7an Verr.Sc 2.in Ku(lum,&: pro M lo. Sc' Geli. hbro ii. capiieS.oftenduflt. Sed & ipleCon- fui iuccefforem luum populo renunciabat, vt Cicero pro Murena,& libro 7. Epiftol. indicat Brilfcn/us. Pratei. Ren VNc I AR e quilibet f nori Sc iuri pto fe introdudlo potefi:,l.pen.fi.ad S.C.Velleran. Renvncjare hofpitium dicitur is, quem contra&i hofpitii po?niter,ne hofpitii ius-violaret. Renvnciarf. legationem } pro referre vel nunciare, qu.d lit in legatione elfedtum vulgo R elation thm, ■ Spieg. Renvnci ARE nuptiis, Sc renunciarecoditionem,pro a S^afdia repudiare-1.17.$.vltimo, Dig.de rebus aud. ludd 1. Cod.de fponfalib.SicRenunciatam adfinitatem lponi-libus contraftam accipimus-iul,^,--i« psinc. £ 70 . dcvruristErifiCPrar, Renvnciare quoqtie rftodlnm menfores dicunturL i.in princ.be !♦vta fingulis interregibus binas aduocationes po- frulent.Sed Sc in leg.Mamilia:Et fi is vnde ea pecuuia petita erit,condenatus erit,ea pecuniaab eo vel abo-' nis eius primo quoque d'e ex gito.Vterque eriam ex ' contrahentibus reus 'appellatur, l.M« conuemionsles, fF.de vcr.oblig.Sed ditiereei^ caufa.qui ftipuiatur 5 reus ftipulandi:qui fpondec,reus promittendi dicitur l.i.Sc tototit ff.de duobus reis l.ij^.pen.ffde d/uerf.reg.I. fo.^.vlt.l ja.^.duo.Sc paflim in titul.de fideiufforib. ff 0 • ficuti qui credir,'eus credendi : qui accipit* reus de- bdidL*.qui fatisdat, reus fatisdandi: qui fat-s accipir, reus fatis accipiendi appellatur,! 34.$.quidam,Digeft. • defolutio. Biifibn. Sc Goueanus l.^.Digeft.ad Leg. Falcid, • REPAGVLA,Obiea nemine prouifa, apud Cie, de Diuin.lib,2.&: in auth.de Confangu.8e vter.frat.^./i igitur.RepentinOjfiue repence fieri etiam dici, quocf alteradie fiat, Compoftel.exiftimauit.Spjeg. Reperire Fefto lib.iŽ,quod amiftum eft tecipere,R c perioautem a re,& pario,vt repertum fit quafi repa^ tum in lucern proditum.Prat, 10 Reperire caufain,inuenire rationem,quaproptersli- quid fieri, a ut minus fieri debeat. Repertvm crjmen,adUlterinum, falfum,proeoquol palam,S: compertum eft. Rep-ertori vm quid ficdeclsrat Vlp.in 1 . tator.de ad- min.tut. Tutor , inquiens,qui repercotium nonfecit quod vulgo inuentarium appeilatur , dolo fcciflfovi* detur. Repetentes morbi,qui pcoft čaram renouatu 'Rep-Etere pro memorin repetere , L10.fF.dejpaftJ.i4, fF.de iur.codicil Prat.BrifT. Re PETERE,propria reftituendum petere. Interdumi- terare. Fmerdum tecordars,l.qiiidam,D igeft.de iurc codicii. Repetere, pro recordari,quod Sc Alberic.indicat.inl,' quidam,fFde iur.Codicil Sc l.rercriptum, depcenis.sic suet. Plin.-Tunior.tum alii vtuntur.Spieg. Repetere crimen, efterimen nd dgcntia abolitum ex incegro iterum perfequi, 1.7.fF.ad Turpij.BnfT. Repetere adioneni inchoatain, eft defertam antea- , 0 dionem denuomftituered.il. ff. de hvoBic. teftara^ 5 Briff. Re i eter e reum,eft iterato reurn facere,abolitionq. exemptum reuin denuo poftulare - l.ro. §. vlt.8cl.17, fF.ad Turpi ia. i.j § 1 & 1 iij.vlr.fF deac- -cuf.1.14 §.T.fr de bon.hber.Suet.in A-gufto,.’ ji.Diu- turnorum reorum,8c ex quorum fordibus uihilaliud quam voluptas inimicis qu^reretur,nominaaboleait, conditione propofita>vt fi quem t-epetere vellet par periculum pdenae fabiretJdeni in Domicia.ca. 9 -Reo 8 io qui antequ'nquen.nlutr> prc?ximum apud ftarium pe- pendiflent,vniuerfos dlfcrimine liberauit,necrepeti, »ifi 'mera annum pe r imfit. Prat B.ifi' Repetitto eft iteratio eius^ued rebdumeft , fiue quid addatar.fiue adimatur*fiue tranifer.uur 3 l.fi fic, ij.Lfi pure /4, 1 . in repeturidis 6 $.l.cum infubftitatio- ne77.de leg.^.l auia 77 -idihert:somnibusisS.fF. de « 6 d it.& de m on. l.l ega t . r5. ? .l i c e 17 4* fi qu • s a fili o 51.!, ferno.i ijj.i-de legat.1.1. bub conditione 13, fF.de hatr*- inftit.l.cum feruus Dig.de cond.t inft. F. c autem du« pliciter , aut generalibus verbis, aut fpecialibus. Ge* neraliterfit^quoties repetuntur pržecedentia legata, vel nftitutionis gradus per verba generalia,putapet verbum Amplius,vt d.l.iegatR 18.fF.de legatu-d.Idi pu* re f4- ft.de lega.j.d l.auia 77*d ldibertis io8.ff.de con. dit.Sc demon.vel quirquis,l.i. 5 -filius,lF.feq fF.de liber, 'Sc pofthum l.qu* conditio 5^«fl : de condit.Sc demon, vel fimili verborun genere dd.li.cet,d.l. in repetun- dis,!,cum feruujjftide cond. Sc demon. specialiteti vel res legata: aut perfonf nominatim repetantur,aut certis noti s repeiitae demonftrenturmfi dicat •.* quat pecunias legaui,quibus dies appofitus noneftannua, bima,trima,d!e haeres nTeus dare damnas efto,d.l. le* gata 78.fF.de legat.uvel,Quod Titio legaui purelega- tum volo:quod Seio legaui,ita legatum v.olo,fi dece hsredi deaerit, Scc.Do m.Gaedd^d 1 . in generali 80, n i.fFde verborum fignificationibus, Repeti in quxiiionem,e.ft in quxftionem iterum ped l.i 8.$.x. ft.de qua:ftionibus. Repeti quxft'o^ id eftjite- rari dicitifr in 1. 16.fF.de qu2efti0mb.PrifT.prac. REpe.ti dicit.ur vfusfruqu£ iam preterierat faifo pro prarfemi nominata: vulgo Ante datadickur.Sic in ad exhib. Proinde fi poft litem ‘conteftatam vfucaptum exhi~ 2>eat,non videtor exhibuifle: cam petitor intentione fuam pfrdiderit.Et ideo abfoiui eum non oportet,ni. fi paratus fit.repec.ta die imentionem fnfcipere,ita vt fruftus fecundum lege m zftimentur.lclem de dam. infeftd.fi fiiv.ta fit dies, § It e m videamusfti cautio er offeratur,pofteaquaffl m Hus eft m pofleffionem : an non prius decedere debeat,quam fi ei caueatur etiam . de eo damno,quod contigerk.pofteaauam miftus eft J o inpoffeffionein:quod quidem magis prbbatur.Repe- tita igitar die repromittenduro erit, id eft,referenda retrorfus c 3 Utjo,& in przteritum.Eodem modo acci pe in }.f.$.fiquis ipfi.Dig.de nou.oper nuc.I.i.§.pr£te rea.& $.fi tibi, Digeft.de it:fier.aftuque priti,Vide Bu- d*um in-annot.piior-ad d.ctam leg .$ §.quifitc, 3 č€ui: tiuin libro tiaccr&v tertio.capite ji.Tomo prirno. Re p e t 1 t r on em m Iegatis conftffci appellanthac fcri ptBtam,hocamplius ei hzres meus dato,veI kem da - 40 redamnas efto.leg. ip.Digeft.de legatu i.leg. 61. Di- geft.de Iegatis tertio. Item : Qute a fiiio meo legaui,heres meus dato,l.fi quisji.Ceodem.Item > QuqtiefciUTq'>e fructtiarius ca- piteminutus erit, vel Qooties vfusfruftus amiflus e- tit, ei 1 ego ,1 ./,fKqu i b. m od.yfusfr. P rat. Rfcpt tvnda r v m, vel de. re^etudis. ac-cufatur quis,vel damnsrur, qui inadmioiftrationemagtftratus pectr- nias accepk,vndesccipere non debuit. Tit.eft ad leg. iJS tf 3 Re r 2 tvs d a rvm no mine sgV pot eft cVuiliter 6: eri- minaliter.ciuiiuer in quadruplum,de qua adtione eft iex prima,Cod.eodem,criminaliter ad pcenam, qu« : eft plerunque exilii : fed repetundarum rei quandd« que durius puniunturpro admtfft crfminis qualitate ‘ 1.7.55.fiiufF.eod..D.Vult,Cdift.lozt) num.i©. RepetvndMvm iudicium indediftum eti% quod eo ' iudicio focii pecunias fibi contra leges ereptas repe- tebantjquasex condemnatorum litibus zftimatis do- nuim report.uefit 3 fecunduin Vallam &Pediantun.Ci cer. VesE.7.1taque res fuas negligunt r pecunias,quo * nomine iudicium hoc appellatur^non repeeunt.&pais lo poftjNon ex litih.teftiriiatis tuis pecuniam , domu, fed ex tua ca lami tat e cmeri atqtre offtbus fiJsi fui f6 latium vult aliquod reportare, Imelligendum eft au- tem hoc iudicium' o Irm in eos folos .magiftrdtus qua ; in prouincias mitterenturjlfiftitututn fuifte, quemad - modu Cicero in Diuiriatione demonftrat.-poft vero ' geoeraliter eo tenericcepertn:,qtticuqueih'in3giftra» tii,poteftate,cucaiionc,legatioiie } vel quo alio oHrcšo*, munere,minifteriove publico,pecunia ob iudicandii- accepHfent: qu:ve magiftratus vrbani a forde fe non abftinuiftem,!. t.Sc pafllfKad feg.IuLrepriund. Hoto»’ Vult.f.dift.loco.adda & exCornelioTacito li,- u.Cof- futianum Sc alios aliquos perfidoš aduocatos fuifle re ' petundarum reos , eo quod pecunia accepta a Suillio ’ accufatore, prsuaricati effent :inibique refert fanci- tum,vt qui aduocati ob caufam orandam denum Se- fternurn modum egrederentur,repetundarum tene-' rentur.Frat.& Dn.Yuit.ad§.fin.numer.^/&feq.lnflr/ de pubiic. iudic. R-epi g n er are eftftuere & liberarepignus, sduerfa- turqueverbo pignerare,leg.y.§.rem tibi dedi.ffte6ir,o da.feftdib.rč.Rduere, foluere.repignerare.Cfcilius in carmine,vt aurn Sc vefte quod matris fuit,‘reluat f quod vitia ipd oppofuit pigneri.Vc Replubare.Ecaiiis quoque fatis multis in verbis articulus re contrariam. fimplici verbo tribuit frgnificationem,alias vero ise- rationenijSc geminationetn fignificat, vt Retraftate interdum cftTefto quoque tefte,iterum traftare I.jt , ■ in fi.ffde iureiurd io.§.i.ff.ad Turpih§.cum quidam. ’ ft.de- recepr.qui arbit.L15.ff.de iurdifc.leg.4r C.de e- pif.aud 1.3. C. de cano.largi t.tit.Cic.li.4.de--btet.Deoc. Qui autem omnia quf ad čuhum deorum pertinenr 3 1 re; rafta rent, &>tanquam relegerent y hi difti funt Re- ligiofi. Idem ad Atticum libro 8. Atigemus crimen dolorem retraftando. Sic Tertuliia.in Apologetico Gaufas quas hoc exegerint»tetraftemus. 5 c alibi fiepe" Briftbn. Iul.ReDetundarum,de qua Martian.fic Icrib--t:Lex In- yo ar e de paftisJ.j.ff de pignorae.aft.eft rc i;>._- .J..J r.,( __ :.... lis repetundarum,pertinet ad eas pecunias, quas quis in magiftratu,poteftatifve coratione legationeve ac- ceperit.Nebriflenfty. Depecuniis repetundis primus legem tulit LuciusPifo Lucii Pifon«s praetocis in Hif- paniaritVius,quam poftca repetiit lulius Ca?fat*vnde& ' Iiiliac no m en habent. Repetunda? a repctendo dift^, quod iudicio repetundarum focii pop, Roman, pecu- nias fibi ereptas repetebant, vt 'conftat ex Verrina fe- pnma.VuUn comm.lnftit.de publ.iud,§.fin n. 3 ,p Scc. Porro, Repetundarum,Repetundis,hos-duos tanfmn 60 cafus habčtf&c Valia tefte,dtib;tari poteft,partičipium ncfit,fiue nomen,an geiundium,Quumdicitur 5 Repe tundarumjfubimelligendumjpecun.aruin.^uo aomi- ne pecunias jSeomaia quibus diuitie conftant,conti- neri dicimus. Caufam vero repetundatam muftipli- " cem cfte Qftntiiianu : scradit. ea enim muha crimina ■ continer,qu^ cau fx propriafint, vt videre eft d.titul. Accufare quempiam Repetundarum Plutarch.ita ef- feet;xpfaeiY m* repetundarum pecuniarum iudicio fubjic/.At ib$iwo4 cqcki¥oemt,HQtomaniius > Prat> ipl R Gtsci tčrmšfef)/? appellant. Rhetores vscare intetdum videntur firmamemiun,& continens.SIcu- ti Grzci avvi^ov qeod ius a&oris contineai.finnet ac tueatut.Baldumus in cotnmetu, fuper Inftitut.Iuftin. libro 4. titul. < 4 -de Reiplicat. Repu c ati oNTS.ait Vipian.nihi! aliud funt quam ex ceptiones,& a parte ^čioris veniunt : quz qurdem i- deo neceftaria: fup.t,vtexceptiones.excludam.femper enim Replicatio idcirco obiicitur , vt excepcionem oppugnet U.f.i.fFde except. Prat.Hot. 10 E. e p l.v m b A E. E,t ft adplumbata difFoiuere.vel pluinbu auferre de argenco.Vlp.de aur.Sc argent.leg.l.cum au mm.An replumbati debeant.vt fic appendantui?Ne- briffenfisiPrat. Reponere alicui, pto vieflim obiicere, quafireplica- re.recriminati.fiagfgttfn.Brat. repom ERE.pro reticer e,le. omnino.de impenf. in reb, dot.fac.ieg.sn fiuruna.f item Varus ait.de aqua pluuia arcend.Budteus. Re ponere [e in obiigationem.l.iUud.in princ.lF.quod 10 met.caufia. Repo s c iMvs,quod nobis debetur.vel quod a nobisac ceptum eft. proinde repofcendi tem fuam non red- dens.furti tenetur. ieg, Pompo, fub fin.de acquiren. retam doni.Spiegel.Prac. Re pgsitvjM frumentum, ideft.reconditum, legaS.J. itein cum.de iiift. vel inftrum, leg, Sic & repollta in horreis,& repofiti fruftus.BrifT.ex (F. Repotia appellamusea, quzadc6uiuiorum claffem percinent, de quibus Horat. licebit ille repotia, na- talesj aliofve dierum feftos albatus celebret. Fe- Ihis quoque Pompeius, repotia p®fttidie nuptias imerpretatur , cum apud notium maritu-m ccena« tur, quia quafi reficitur potatio : afFertque exem- piuiB Pacuuii.Ab hocdepullum mamma pzdagogan dum accipit repctialis liber,Et interpretantut Gram- tnaticorum tribules.feptimam a nuptiis diem, quo i- terum epulabantur: alii fecundum,quo virgo in mu- liebrem habitum componebatur. Sed crediderim ANTE E. 2391 50 gens, defunftas fit, an 'reprzfetuetut fidcicommit lum quinto decimo anno impleto-.id eft.ante temp«! quo decimum fextura implere potcrffetjprzftandmn fit.Item.Comra voluntatem teftacodsrepraefentjtio* neiKrfideicorom.defidergri. Sic leg. vigeiimatjaarrj, -T.quoties,ff.folut.matrimon.ieg.pritfia, leg. fecunda, ffide dot.przleg. Hot. Prat.& Cuttius efa^s-arlibro i.capit.j/.tom.r, . Repraesentare, pro locumalterius acnumfrani obtinere.vel cantundem valere.Vlpian.leg. r.S.i.ffi is qui tefta. Culpa dolo proxima dolum reprifemit, Hotomanus, Prateius. Ripr a e s ent are ius,przfes prouincigdicituriapra uinc!3,qui in eadem iudicis&t iurisvicem tenct. les, i.<£. vbi caufa fiat, Repraesentaei,}!! exhibere vi quadam iuris pa- fentiam eius,quod reuera prziens non e 1 !. Sic filius fraeris luccedendo cum pattuis reprzfcntatpstrcm fuum.Nouell.QmE jura adgna. 8c cognatio.frefi.itvt &tertium. Conftitut. 1 r8.Eodem modo pecuniate- przfentatur.quz in computatione vel folutionempe nnde adiniuitur,atque fi ftatitn deberetur, tjuurata. men rn diem fit debita.Vlpian in l.cutn hi.ffidetranf. a .Old.Prat. ret a AESiNTARE.alias fignificac ftatim oftenderetn - m leg.i-§.non autem fiis qui teft.lib.elFOld. Re pr aes ent ar e dicitur.aic Gotho.in not.ad l.i.f.r, f fi.de dot.przieg.qui jnte diem foluit:quieffcit 1 vtrcs fit prxfens,vrque quafi ad manum przfensdetur. Re pr a e sen tare aliouando compofitione fuama Re Sc Frxfento,prcprie explimit,hoceft,denuoprz- fentem exhibere eum,qui femel prqfensfuittvtGquis ptomiferic aliquem in iudicio rcprzfentar»,Nara]t. beratur fini la r que reum denuo iudiciptifeataue-- rit. Fviderambgegenvvertig machen.lt in fioc diftat ta lis ptomifibr ab eo,qut iudicio fiftipioajillt.lsenim vfque ad fentemiam fiftere tenetur. leg. finali. Digeft. fi quis in ius vocatus non ierit.Oldendorpius, Prat. etiat® repotia celebrari Eolita liberis natis:8c cum ma 40 Rs pr a e s e n t are fe.elt przfentia fai £»cere,I.ij.j.i, ritis noua quotannis prope foboles nafcatur.vt reno uauda (it epalatio,idcirco eaconuiuia repotia appd-' laratcui interpuetationi Pacuuii exemplum non repu gnat: neevero Auidieni perfonz conuentt nuptiale conuiBiumtea.nifi mefailit augnrium .dicere voluit Acto Gtammaticus, Sizifi* Grzce vocari,velut fublatis & fufceptis liberis 6 i parentibus eos alere de- cernentibus. Nam in Grzcoru poteftate erac liberos exponere,nec alere.Vtautera ita repotiainterpreter, mihi peufuadet Aufonius fic feribens: Comugieq'4t dapes &facra repotiapatrum. HzcTurneb,aduerfar.libr.j.capA.vide& Cuiac.iff. ob feruat./?. Repraesentare eft antediem folnere. Vlpian. in leg 8.iv-fF.de tranfac. loquens deiis qui de pecunia alimenrorum nomine legata tranfigunt.Eam, inquir, tranfaflionem Oratioirr.probat, quz idcirco fit, vt quis repizfcntatam pecuniam confumattid eft, ante- qtiam debeatur folutaro.Cicer.ad Atticum iib.a.Re' so liauz pecunia: vel vfuram Silio pendemus, dum a Fa So Rbpr a e st are in duobus locis in pand.Flor.inueni- , _ r;.u _L: ....1 .1 _ , rr _ berio vel aliquo qui Eaberio debet , reprzfentabi- mus.ldem pbilip.i.Ego corpus libenter obtuletim,fi teptzfentari mortemea libertas ciuitatis peflet: id eft.accelerari.Seneca libro epift. if. Ep.i.Petis a me, vt id quod in diem siium dixeram debereditterri.re- przfentem,S{ feribam tibi, an hzc pars phiiofophiz, &c. Hoc quoque ex Marcelli verbis aperte inielligi- tur tni.jd.f.primo fF.de cond. & deroonftr. vbiiuile tat teftatri.VjVt przdia.fi filius fedecim annosnon im* ffšad Leg lu!, de adult. Sic & reprzfentarefefeinl. C.quomodo & quaado.Briffbn. Repraesentari cognitiodicitur,I.j.fcailfecogni- tio.fF.de Carbon.ed.& Iv.f. Iulianus.de lib.exhib.qux non expeftato pubertaus tempote ftatim fulcipitur, & mature iudicatur.BrifTon.Prat. Rt pr AESiNTARi condemnaticnem, eft ficcondem- nari.vt in przfentiarum fit foluendum id, quodpix- terici aut futuri temporis eft debitum.l. (iconftante. f.quoties.ff.foluto matrimon. Tune dedufto,inquit Vlpianus, commodo temporis, condemnstiorefiiiui reprzfentatur.Sic idem Vlpian. appellat repr^fenta- tam pecuniam , quz cum annuo debeafut, ftatim v - na fmnma,quafi omnes anni przfentes effentautprz teriti,perfoluitur,l.cum hi.j.eam tranfaftionem.ff.ds tranfaft.Oldendorp. Rrpraes entat ; o n.is Ius,quibus in cafibus obtineae vide Vult.in C0mmentInftitut.T1t.de fucselT.cogtij- torum.num.j. tur,1.47.de ačt.empt.l.ii.S.i.ffladTrebellian.pro quo tem przftare.l.#. Drg. quodcum eo.vt PlamoS; Ca- toni & lurifconfultis refoluere eft,quod aliterrem foluete.prat.VideCuiac.j.obferuat.if. Ri pr e h ek d i dicuntur fugitiui,id eft, a fuga retrahi. Czfar lib.i.de bello ciuili.Reducitur ad eu repreben fus ex itinere Cn.Magius Cremona.VndeRepreHenfo tes,qui fugitiuos redur.ebaut, vide Budjutn inli a- pud.Dig.de przfctip.verb. Prateius. pleret.alteti redderentur. Quzfo,inquit,quuir, Seia 70 Re p,r Eme n s a .emendata.correda, L illicicas.fiideof: .4«cefietit« deiade fiiius quintuih decimmn anmitn a; fic.pt*fid,Piar, ' ' RiPRIi 25 ?$ r ANTE i» REPRESSAtiA poteftas eft implgnerandi contra Jibet de terra debitoris.data creukonpro imuriis& damifis l.{ipignetatione:-,de miux.dc damn.daUib.o, Zafiusrepreiraliarum vfum non vulc confuetudine uouitia receptum , quod Bartolus fenfit: fed a vetu- ftiffimis Romanis Iegibus radiccm funipfiffe. vide ed in §.&italegesquafdam. 1.2. de orig.iuris. Nec negat, vocabulum fcedtim e(Te > & barbarom,(ed nune apud lurifbs vfurpatum.Itaque repreflalii:- capi,eft alique ob alterius deli&um damno grauare. De repreffaliis fufius vide Petrum Gregorium 58. fyntagm. Š.GaiL in tra&.df pign. cap.i.num. s G.j.Sc Bart in trači.de Ke preflal.Gothof.in epigraphe'Noa..p, Repressali ae multum a pignorationibus d;fferunt» Namrepreftalis: obdenegatam iuftitiam antiqmtus publica autoritate Sc principis fuperioris confenfu co cedebantur s per tex.in c.dominus nofter 2 j.q. 2 .Burt.Še lacob.aCa.nibus latein la s tra&atib. de repreffaliis: icd pignorationes ob b. rbatam ijjtifdičtionem vel poflemonem fiunt, idque priuato atbitrio Gaihd.loc. 2.0 Reprobare teftes, ei: eorum fidem imminuere , Sc refellere c. Pracfeatium , de teftibus in 6. Ex quibus autem caufis refellantur,docent Spec.in td.de tc&.Sc Nepos Momalbanenfis in tračlatu rei fugient, quo ingenerecomra-onef čtum te velim , iureciuili Sc Pontificio teftes reprobatarios (vt cum vulgo loquar). pro reprobatoriorum,vel(vtLatinius rfc exprima)refa futarios refutatoiiorum admittendos ex fententia lu* fliniani Imper. fcribit Angelus Atetinus §. fi vero di- . catur,de teftib.Nouelhe coftit.^o.verba eius conftitu- 3° doniš haec fAi* tit a pr »s /j# p tv pav Trctpč,- ya>yns aSiiuv uy*i /j&pruptzis XP*& ci i- OiL 0 ^ ad quartam teftium refiitationem,reiečtionemque pro- duzirAugeius Refuraroriosecia refutatorioru teftiuro admittendos decreuerum Pontifices maximi ca. licec diledus, vbi gloff.& interpretes , deteftib. inantiq. Sc c, praffenuum eodem tit. in 6 ln ea quoq.fententia eft Speculator tit. de teftibus, §, faspe, veffic. item ačL Eandem fententia tenet Bald.fi quis teftib. C.de tefti H9'1f fet 3 eius partem dimidlafti^ed omnUi® c%c§iik ul- hil,Quid? tu n on exitum exa&icnis } ki ln\mm f«* promlilionis fpe&are debes.Rofci^s Fanaio ftlpulaml pecuniam cettam fpopondit, pro opera & kbt)te,qul in commnni indicio p£rfequendo ftifnp&ratl (ti Vi« ciftim Rofcius ftipulams ab eo eft 3 ditnidia *n ciU5 quod exigeret partem, promifter igitur fuic Aofcins prlere locO f£pfOffi'f(V fot Fannms , pofteriore ficuti ftipulator ptiore E.nniu3 ? reftipulator pofteriore Rofcius, HotOin. £% Connan.lib.^cap.i.namero i.Prat. Repromittere eft,nuda pollicitationeeaatlo8equ€ promittere,non fatisdatO|l*f»$.£ is cui.Djgeit. de honl operiš nunciat,l.$.£»quar{i£um 3 l.i3,ia ptihcJ.iA.jG&v* trum, lF.de damno infečU.3 Št fi fugit^lldc ' cond.cauf« dat.l.io. Digeft.de bis qu;e vt indig.PiOid- . de.reprom ft?o Sc fatisdatio opponuntur 3 l.fltini* §. (J ’ l£gatarius,ft.quod legator.l.h -§ t ftipulatianefrž fF de ' prostor ftipul.l « 5 .fF.vt legaio.notn.eau. I.23. ft". de vfuf * itučt.leg.Briin REpvdiare eft, ias nobis delatum repellere a KCpil-* diantur enim ea tanrum , quas tam delata funt 3 hi. §1 decretalis.iF de fucceftbrio edičlo.nee repudiare qui$ id poicft.quod fi veliš, habiturus non eft^ijjdF.de dh • uerf.reg.Siquidem repudiare eft reiieere a fs recufa- re-.Vnde lureconfulti h^reditatem repudiare dixerut, IsTetentiusin Andr.repudiare confilium,Quimil Air i.eap.io.Repudiata verba dixit,id eft, reicčla Šemi-’ nus probata.Et repudiationem dixit Cicero librii.Ip!, ad Atticutn.Sic repudiare vzorem dicimus pro dimiš tereSc remittere,reiieere,veniarn abeundi dareiquod Gi^cis ^77t»Ad«y d ; citur Sc Vm^vcrttj vt i® Euan.Matthgi 2$.cap. 44 ttV^pCiHGr® ’& 7 V^VGtL] r ibj) yUMCj čt&TS ' j&vd <®d,GT%v c^Tjatv. Quo loco Erafm. Rotero. hvouj pro repudiare liue abiicere cenfet pofitum: ; quod aiioqui etiam dimittere dicunt: Sc hoc verburn a Tranquillo in Tiberio C^fare pro reptadiaie poft- tu2Ti,Scc.Brechseus l.ituer diuortium/ub tit.de verb^ ■ rum & rerum fign. dus verfic.quxx-o,quot.qus fententia habet squitate, Ripvdiare eft harredisalieni, abftmere neceftarih <]iiod conftitutum eft, vt veritas elucefcat.Quo fit,vt fatis mirari non peftim pragniaticos quofdam Gallos diuerfam ius admififte. Na hac via falfandi anfa prs- betur.Nam fi refutatorii refutatoriorum nS admittu- tur,qui refutatorios profcrt,inftrudos teftes,fideo,in- dignos,falfaq. teftimoniaproferet.nifi Quatftor veri- tatem negotii acutiflime excorqneat, quo in genere partem dimi- diara inde Roldo me foluturum fpondeo. Ztcm^e 70 p^oinifiile Fannium RofciO', fi quid a flauio^eglh §.6.1nft,de hxred.qual.&: differ. Repvdi are proprie qu^:rendorum eftj no partosunij l.i.$ decretalis.de fucceftledičl. Repvdiatio nomine -alienationis noti venit , vff r - tradunt Bartol. & Bald. in leg.pupiilorum,Codice de ' repud. Repvdi at v$ is cui repudium miftum eft,ld$h -ff, fof 3 • matr.l.4 ff.de diuorc. Repvdivm generale nornen eft 3 -nec nuptiatum tan nf " tum diremptionem.reJTjntiationemve , fed Sc fpon- • ialiorum fignificat i.2..ffdediuorc. Nasi inter diuer- ierc Sc repudiare hoc imerefte , Paulus fcribit, quod * repudiari etiam futuruir. matrimonium pot eft : nos J rečleautem fponfa diueneredicitur Li^i &. de verb. - fign.Prat. Rejvdivm renunciare apudPhutum in Aulular« S&' Tetent.Phormien.ad. 4. Scen. 4-£t repudium mirte-* led-crigefimaodaua , D?g. fo-lutb inairiinoniOsL?.^* & S.Dig.dediUort.Prat, Repvdivm proprie eft , cum fponfus a fponfa dirimi- tui:DiUortium vero,vbi v.r Sc vxor matrimonio fo!- 4 ' uunrur. Repudium ergo fponfte mittitur. Diuortium : vero in coniugibus duntaxat eft. Vide Cantiun-- lam in iocum,Ab antecedentibus, vbi qu^dam a fon« - tibus pu-chre repetit de repudiis diuortiifqtle Spiege- iius-ez Akiato de verborum fignificarionibus, Fdeo- que dulcis Sc elegans lurifconfuftis neftris tropus quandc Paulus ir. J.j.ff.de diuor.tdeoque per caiorem miflo repudio fi breui reuerfa eft,necdiuerdfte vide«- Sur.Vlpian.in l.fiqua mih',12. Digeft. de ritu nuritift* “ ium, 'Si qua mihi Yzoi; ftiii, deinde a ffle ■5395 R ANTE E.’ ms ta rmpfit Še'c,S£c.Papin'antis m ieg.viro atqae vvore S j.ff.folutotnatrimon.Diočlet. Sc Maxim,l./. Cod.de repud.Theoci.Sc Valent.l.eonfeniu S.e.eod.repudium advxore referunt.eft enim Synecdochc generis pro fpecie cumRepudium generalius fit,etia apud alios la tinat linguat autores tefte Brecharo iid 1 . inter diuor- tiurn tjit.fF.de verborum fign, quamplurimis in earn rem teftimeniis citatis. At fi diuortium pro repudio fpcnfi :ponfeque ponatur.vt in 1 . Quod Seruius, ff.de condit.caufda r a,&c. id durius videtur, cura nonfit 10 fpeciei pro genere neque generis pro fpecie fynecdo- che, fed Ipeciei pro fpecie xjvr*xi»teis & tranfpofitio-. Ideoque raca Si inconfueta. Gcedd.ad l.iot. de verb, fign.num, r. rporro R.etv-divm vt notarFeft. esc venio hinc difttan eft,quod nc ob tem pudendam Conn. lib.! 5 ,c. ra. Pro- priu huias vocabuli domicilifi effe e.viftimat in matri ra-oniis,qu3e vix poffimt fine aliquo pudofe renunc a- ti,quum veniunt in memoriam ea qus tam per ama¬ ter 8c familiatlter inter fe & dixerimt,& feceiust, at- 10 .•aae-hinc natum,a.§.teftator.ff.lega.-s.Prat. SifvTATioNES fubRubr.C.de reput.dicuntur copen« Cationes qu? contra minores in integruvn reftitutos etnptori fiunt.vt n.iliis aduerfus-venditionem reftiru- ■tis, fundus cum fruftibus reftituuntur, ficilii ptetiu.m cmn vfuris reddunt.l.tr.inor 4o,§.i.I.tutor.tf7.§.vlt.ff. de minonb.Sic n.fumitut hoc vetbura l.idemqueff.i- dem Labeo ff.mand. Reputationes n.eo in loco ex» poni; Vip. cum fru&us rei reftituendte reptnantur cu ■fiumptu fado in ftu&ibus recipiendis. Similis coriipe- fatio reftituto minore aduerfus folutionem.d.l 40.£. aduerfus emptionem-l.patri.?.pratdmm. ff. eo- dem boe nomine etiacotinem ur s’ /jmvmaT* id eft, meiiorationes priedij,arg.l.fi pravi 11 u.,. Cod.de pratd. minor.Vipian.il. vbi pupil.educ.deb. Officio iudicis, qui tutela: cognofcit congtuit reputationes tutoris no improbas admittere.Prat. 1Reqvir.end-/s pro exquirendus apud Martian. inl.i, ff de recjiiir.reis. B.ECTVJRSR.E pro defiderare vt cum requirimusin te- fte quod effe debet, & non eft Spieg.vrat 1 ° S.HF.VM vocabul i funt immutabilia.hominom mutabi- iia.leg.j.ffde leg.i.prat. Rhrvm Italicarum , vel prouincialium fignificatione, qua; res accipiends fint explicat Vlpian.in leg. exfa- čio. paragrapho rerum autem. de hsreduin inftitut. Spiegel. o.ERVM fumraa diuifis in duos articalos deducirat: na alie funt diuini iuris,al/e humani,Diuini iuris funt.ve- luri resfaorae,& etiam religiofe ■ f,inctx quoque res, veluti muri & porta: ouodaminodo diuini iurisfunc. 60 Quod autem diuiui iuris eft,id innullius bonis eft:id vero quod humani iuris eft,plerunque in alieuius ho- ais eft: poteft autem & nullius in bonis effe. Nam res fiatreditatiaeanteaaam a!iquisha:res«riftat, nullius in bonis funt.HS"autem res , qux humani iuris funt, aut puhlica: funt,aut priuatx:quac puhlica funt,nullius in bonis effe creduntur. ipfius enim vniuerfeatis ef¬ fe creduntur : priuats autem funt,qus ttngulorum funt. Quxdam prsterearescorpotalesfuBt,quxdam 70 šneorperaiss .: Corporales h£funt,qusXuii'.atur^ tangi pofliint, veluti fuildus.hoifloveftls i anram argentum : & denique alix res innumerabilej, Tncorporales funt 1 qus tangi nonpoffum , qaale s funt ea qus in iure confiftunt: ficut heieditas , vfo^ vfusfru&us , obligationes quoquo modo contra- £tx. neu ad rem pertinet , quod in haereditate res corporales continen.ur. Nam & fru&jg, q U i CI fundo pereipiuntur corpotales funt ; & id qnod'exali,- qua obligatione nobis dehetur, plerunque corpotile eft.Veluti fundns,homr>,pecunia:.Nam ipfuraiusfoc. ceffioni 5 , 8 c ipfum ius vtendi,fruendi,& ipfura iusobli gationis incorporale cfr.Fodem nutnero funt & iura prxd;orum vrbanorum &rufticorum , qna etiam feruitutes vocantur. Paulus de rerum diuifloa, Ma ff. Re r v m auxdam naturali iure communia funt ottiniu, qusdam vniuerficatis, qux lam nullius,pleraqu« fini gulorum,qux variis ex cauffis cuiqueacquirumnr.Et' quidem naturali iure communia fant omniunioda aer& aauaprofluens,-&mafe,&perhoc lirtarania- ris, lapilli & gemmx,& estera qua- inuenimus in lit- tore,naturali iure ftatim Hoftra fiunt.Neir.o.igitutad littus maris accedrre prohibetur pifcandi caufia.dum tamS viilis Sc scdificiis.Sc monumentis abftineat,quia non funt iuris gentium , ficut id Diuus Rus pifcato- ribus Formiams S: Gapenatis rcfcripflt. Sed&fiu- minapene omnia,&potruspublica funt. Ricamm quoque vfus pubhcus eft iuregentiutn,ficut ipdus flu- mints:itaquenauein ad eas applicate,fitnesatbotibus ibi natis religare.retl.a fiecare,& ex mari deducete,Sc aliqucd onasinhis reponere, cuiiibet bberuin efr.fi- cuti ipfum flumen nauigare : fed proprietastotum eft,quorum prsdiis adhattest, quales ca e , arbores quoque in eifdem natx eorumdem funt.Inmaripif- cantibus liberum eft cafam in iittore ponete ra quam fe recipiant.Vniuetfitatis funt,non (ingulotum,velu¬ ti qux in ciuitatibus funt,theatra,& iffdia.&hisfimi- lia ,Sc fiquaalia funt communia ciuitattin.Sactstau- te res & religiofte,6j fanffe,nullius in bonis funt,Mar-, tianus titul.de rerum diuif. Maff. Eft etiam teina- men generalius quam pecunite. Nam rei nomen pe cuniam continet, fednon e contr 3 rio,pecunia tem fignificat,& ideo rei nomen generalius eft, feulatius patet quam pecuniaeplege priraaadfinem Digeft,fi cerrum petatur. Res diftio varias tn iure habet lignrficationes.NonnS- quam figr.incat negotium.materiam qu*ftionem,vt apud P.iulum in l.fi quis aliquid.§.qui abortiosis.ffde poenis.interdu «quum & bonum,vt in I.1.5 diitur.ff.ad legem Corneliam de ficariis. Aliquando coditionem, vt m tit.de rei vxot.a£t;oii.Quandoque probonhpo- nitur vt in leg.ex fafto.f.rerum autem.ff.de hafrrdin* ftitu. Ssepius pro hacredirate, vt cum dicimus, boito- rum poffeftionem aliam effe cum re, fi is qtii accepir, cum effeftu bona retineat : v fjnerecum aliusittreci- uili euincere haereditatem poteft: veluti fi fuus hs- res inteftato fit,vt ait Vlpian, cafit. Inftitut. vigefima rertio & vigefimo ocfauo.& fic acc''pienda lexptima f.penult.Digeftis fi tab.teftam nul.leg pofthu. n. Di* geft.de iniuft teftatn. Ita rem habere, fucceflionem obtinere eft,leg.ir.& n? ff delegat. prEftand, 1.n. Digeft. de iniuft, rupt. l.a.j.Sed fi fint fu! ff.adTerttfl, leg r.ff.de fecund.tab.l.r.f.penult.Digeft. fi tabul.ie- ft.un.leg,4, in fin.Dig.de fideicomm. Iib.leg.8j. Uide acquiren.ha:red:t. l.penuit.ff.vnde lih. Res quoqae fe- pius ponitur pro lite.vt cum dicimus,Res copertnd!* nata.id eft,inquitFeftus,iudicium in tertium dižcon- ftitutum.Vnde iilud Ciceronir comra Iurifconfultos in orationeMuraroiana :Tothomines tam ingenio* fos ftatuere non potuifle : verum rem an litem dici oporteat, Et in focroulis , vt Varro in (, de liugea ijs? R A N (ctil)it:Quam remfiueiitem diolopotterec. Hincil- Jad Vlpiarii in leg.8.«.primo. Digeft.de inofSc.tefta- meut. Siquispofttem inorficiofi ordinatam litem T E V. 239-8 duellionis.de aequir. hcered.Sp. Res ciuiles funt,quae ad remp. vel ciuftatem pertinem, veluti opera publicaj.fi aliquando. (?. de oper.pubfi, v, Secundum quam eft apud Caffiodorum li, 7. formula, ‘Sle competitor. Cuia.ad l.i. C. de petitio.bonorum fubiat. Res comrotierfa dicitur,quam nos contentiofam voca* mus,tefte Budiro. Et qua de re agitur s pro $o quod nuncdicimus, hoc de que nune qua:ftio eft , id eft; D quod maxime iudicanduna eft.Grabce, to Vjde eundem in annoiatio.priorib. ad i.i.de orig.iur. s pieg. Res corporalis natnraliter per fe infpe«ft 3 ,certe nihil a- liud prarftat,quam quod tangit 5 &: exceriore fenfu or"- ■ dinari poilitrvt fundus.aurum, &: tercT.Si vero exi- .|;aturad rationem politicam animi cogitatione ,tunc formula.iuris concipiuntur : per quas res corporales fic ordinantur ad vfum humanum^t nemini fiat in- iuria.Ht tales formula: dicuntur res incorporales,qu/a' fubftantiam non a corpore.fed ab aninro ducunt. OI- dendorp-adfert fimilitudine ab homine ^ qui paruus eft mundus.Quid valetJi^uitjCofpus^uod tangi po- teft 5 nifi animi ratione ad honefta officia tfahatur? E« leganter ergo,inquit,ficut homo corpus habet & ani mam:ita totum ius noftrum cenfetur circa duas res verfarr, videlicet corporales 5 : in*crporales. Qiaai-n neceftariam conliderationem Accai /jus cum fcis nd- quam inteIlexit.Spieg.Adde hic Cormah. lib. j.cap.z, num.5. Res credita qutcfiiot,vlde tit.ff.de reb. čred. 6c.paul.lf. - i.recept.fent.tit.f; Res datuTjCum transfertur dominiumifed traditur pu« io fafto,vt cmn equo traditur fella, auodpurum ta - ftumeft.Re/lituitur autem res commodata.dcpofita* imp ; gnorata,&:c. Vide Zaf. Inft.de aftio.$.fic itacjuc * difcrctis.pjat. Res doininic^edd eft,priuatie princip:s,qus eodem nui niuntur priuilegio quo res fi{'c3les &c ^rarii.C. ne rei dominica: dom.vel templ.vend. 6cc. Connanus hbre tertiOjCap.vltim.nu.^. Res exigua,qux accipienda fit,e-xponitglofta tnagna,in ' l.fi.C.fi cert.petat.' Res extare dlcirur,penes quemcunque exter 3 licet non. : penes reum.l.ll arftimatis.ff.rol.mat.’ Res fifcales, quafi propria: 6: priuat^ Pdndpis funt /L ~ Practor ait.ffne quid in iGc.Prat. Res geridicitur,lite iatn conteftata , quum iudev renči non poteft.i.nemo.C. de iurild.omn.iud. Iulianus ia I.& quia.eod.ticu. Antequam,inquit,res.geri cccperif. Spieg Prar. Res Integra vsrie dicitur , vc adnotat& obreruatAžo ' in fu m m a, C ,'.q u a n d o liceat ab empt.difcedere, 6 c Vi¬ de Barbacium conlii.47-^ Alexand.conb.i;8. volum. ■ 1. Proprtetamen intelligtmus , doneč quidgeri epe- ptum efl, 1 .j.§. ca*p;fte. ff.de pollicit.it. Re integra-Io- hanni Andr.cap.vbi tnaius.de elect.in 6 . Alberic.in L - mandatum. C.de mandat.& alibi quando lis non eft - conteftata:quandoque etiatn ad fen temi a m definici*. uam vfque,l.e^rore.C.de iur.& faft.ignGr, aliquando rebus in eodem ftatu manentibus,leg.quod fi minor. Digcft. dc minoribus.quandoque re nondum tradi- ta,vel pretio nondum foluto. §. finali, Inftitutis qui- bus modis t®llitur obligat:o,quandoque eleftione ce* leorata>capiruio vbi periculu.de eleft.ii.^.Res integra eft doneč in negocio aliquideft cceptum, J, i.ffl depollieit. Prat. Vide Connonum comment.iur, ciuil. li. 7. cap. i4.num. vndecimo, & Cuiac.lib.i, cap./i. Re s in nauem recept* qu* imdligcnd* $xp!lcat Vlp?, in I.3, in prin.ffnau5.cap,. - a AKTE E. »e sinrajfliuslsonis didt«? f»Blc‘p|icitet. Prime per ^naturam vtferar fy!ueftres»§.fers .Inft.de rerum duii fio.Item fafto hominis ve res pro dereli&o habita,!. peniilt. Inftit eodem. Item propter reueretitiam, nrt res facra:. S. nullius. Inftit.eodem tit. Item cafu, hoc e® euentu.vthereditas iacens.Ivacantfum.C.de bonis vacaut. li. 10. Item tempore , vel temporis 4iuturnitate,vtthefaari,qui inuenienti conceduntur, rum fuo ramen modo.de quo in g.thefauros. Isftitur, d.titul.de temin diuifion. Prat.VideDn. Vulteium in ro comment, Iijftitut. ad §. nullius. Inftit.iam dičtci. tu!. Jt.gs rntegt.’,aitDn.Vulteius ad princ. Inft.de empt.& yend.adhuc effe dtcitur.fi neque pretium (it foiututn, jieque res (it tradita. Horu enim aiteruti um fi quod ia&um fuerit res integta*amplius nou eft.Rn. Vuke- ms iana d.loc. num.71.7;. Hs& fumpt.in res dotffaft.fplSf, Res nobis cedi dicitur, qusndo «oi»if obligafta ad fetj oritur.l.cedete diemjT.de yer. fig. Res peribit.id eft f oblijatio foluetur.ir, Ieg.?i, ffidf/g- lutionibus. iudicata,ait Modeftin.in 1. r ff.de teiudic. dicitur, 40 ‘tju® finem controuerijarum pronunciatione iudicis accipit .- tjuod vel condemnatione vel abfoiutione eontingit. DitFert autem res iudicata a fenteu- tia , ,quod fententia per modam agentis vel in- fttumenti : Res iudicata per modum patietsris fe ha- betjGothofredus in not. ad iamd.l.r.Psrro res iudi- rata pro veritate habecur, Cuiacius libro decimo Pes¬ to, obferuat.trigefiina fecunda.Refque'inter alios iu- dtcata.aliisnpccrent»n poreft.idetn Cuia.it.obferua. ples O Clv.At* f&gs iadfcaca.aii Cuiac.in parar.i£de re iud.lis efi de qua iudc;x fentenpijun 4ixit, vel lis finita fententia iudicis compčtentis. P.bs iudicata aliqisaad quand.appel.fit.l.em J enim habere videtur* quia£li- šrsein acj.#£n.i ^esupera^dara habe*« Lr4j.ff.de verb 0 (Sg.-Bri® tnea oug eft.mea ampliur effici n o n poteft, i.no vt e* plutibus.Cde reg.iur. Iln.Vult.sd #.Q?d A tem £2» lnfiii>de leg.nu.t. g.E s miiitiris.tefte Vafturitj ea.ž.e® ciuilis qu»d|. patf, facuitafijiie bonoratiffima, ad re!iqussciiiiiis poten- fias pgrte's tuendo continpn.das , fccuaduin naturam aiaiime necgflaria, legitimeqne ad hoc ipfum varila (jiuprfij.runi temporum eKemplis, eleaior.e acfacra,. meRto adafta.Esttar fitui.Ede re miiitar.libr. 4« jlendorp.nofter in Refcurar. Policije cap.i f refte ad- fjjopgitapud pampon-in f.populo deinde au8co. leg, *..d*etig.mc.an!m*iuertefs4um cffe qnantaqlim lož fiškudine fab ipfo ftatim initin imperii ees mllitaris fcgrlt ordif!ata.P;imur^,quant magna deiiberatione fiffcipi endiinibellum. eiTet, ta n tu m iliud quod natu,- jtaji defctšanegefTet iuftifisari aduetfus'finit^pg- gp .fftm StftSAMB iffitffisiRtdeinde tje 4 sttiltufvis ceaie? ftesnhf Iberetur tpil.es, etfentsue jd hss d#figuatt mpfcstm * §tii wri» petstaf g diligtntlp d rnsm m mUml mdim tt§ie egpfiemtm soike* msM iBteMgtm nevim tome&m sl it belit gemii fmitmm- merime wWics, ibmitfim &m immti ftimmttlflM ' Mtš imtif/feakmšimtd* hffMUt ®4e itg*th *■> fas r.mlierif, d&dgfd!igitiU< h ajisiikhm §,Mi 79 Re s pro vi&effeftu.in 1. pen.ff.de ftatulib. Res pro derelifto habits funt illa:,qnas dominuseamj, teabiecit, vt eas amplius fuas effe nolit, Dn. y a l f te. adj. itetneaaua: e?hqftib. JI, fjijm./.Inft.dj diuif.rer. Res pvjs i.rcA, quafipopulica. lusenimimperiiRji mani ad populum pettinebat , doneč perlegent £>.heniiam populus in 4uguftum Csfaremmsomne trauftulit. I. r. de map- princip. Alc, 4c yerbq- rum fign. Nune autem dicitur ettam cuiufcuHque mumcipii.pet text.&gl.in l,procur.itores.C.de decur, li.ro. Spieg, Res redditai, in in e illa proprie Bon dicitur,qoared ditut deterior,!.? S.i.ffmandat.l.Labeo. ffde vertor, fignif. On.Vuhe.ad J.itejj» iscui VJUf. Itiftif, q U :i. niod.re csntrah. oblig. Res Romana.id>ft,imse£ium dicitur luftiniSBo.f.iu, r is pratcepta Jaftitut.de iuftitia8c iure.Sicut&r Vir«;), dix:t:Poftquam res Afi,e, Priamiqae euerteregrme. Se ibidem:*es Agamerp.nonias,viftriciaquearmii5- cutus. Aldobrandinus. Res faeras appellamus eas, qu<: uon ttmere , pecper quofi bet,nec quibuflibet,fed felečtis vetbis,jii£orto te publica,&ritu quodam fingu Uri adhibito olim pej gentiles illorum aberrantis steipubllc^dearamton- tifices, aptetiam per principero ipfum ponti^catt} mašimo decorarum, nun? autem pet religionisuo- Antiftites Deo coijiecratte fuut. In autheat, rt null.fabric.orat.donj. col. p. & in ainhent.deecclcf, cit.§.fi quis autem yoluerit,& 5 fi auis rdiScationem, col.?. Huius generis asdes facr® autalia Soča fant, %ux fiue in agro.fiuein ciuicate,publipe Dsodedita- ta funt.l.facra.ffide rerum diuif,’n hocetiam genecg computaiuur &anai;hemata,facfadonaria, vafajrtp £tes, qus fuis etiam catrimoniisplerum^uemagnia, a.rcaailque,diuins funt religionis miniftedo deputa- ca:atque ve vno vetbo dicamus, nuid.iuid olin' fai*. qaod deorum haberetur ; hodie quidquid rite Deo oprimo magim. dedic?tum eft s id bmnediuiniiucis rife.in tantum exiftitimatur,vt vna vel altera dontan xat escepta caufTa.nec alienati, imoijec obligariea, yel in pignas auc hypothecam rradpeonceffum fit.Er CaritiuneuU.Spieg.Dn.Vult.in cotnm. Iijft.ad pr.nu. jo.de ter.diuif, ftj Rej fanfta;. adfines funt facrU rc!igiofi%uerebns.aam ,& fia; qutjdaiii modo diuini iu tis funt, ptoindesjuein nul ius pajtrim.onio effe iudicanmr.Cuiusgenetissžt, muri i & psttie, n#n folum yrj?is Rom?|l’ed etiamrc- liquafutr. ctuirafum as municipiorum. 1. fanftam.f, vlt.& f.facraRmuros.leg vlti.ff.de ret,diui.C& lrmsr? fujjrtjin.C de rel g & fiitnpf.fun. Htrcadde Cicut*. Moris fuitvt creditores in argentariorum » apuff. quos fuas pecunias collocarant, tabulis expenium, alieniferrent , &argentario id nomendi&arenr* Debitores aatem cum eam pecuniam reddidiffentji eidem argentario, vt nomen expungeret, & pecu¬ niam in acceptum referret, diffabanr. Donatus irs Phormion.Relcribi,inquit,eft reddi,feu per meni«: feripturam dari.Cjuoniam ad numerationem pecu- nix antecedit fcripcura , Refcribere dicebant pro Renumerare.Per fcripturam,id eft , de menfde feri- ptura dari.Vnde hodie additur chirog»-aphis, Bo¬ mo ex arca fua: vel,Ex menf^ fcriptura.Vide Tran- fcribi:& Seruii locum in feptsmum ^Eneidos. Rescribhre dicitur Princeps ad epiftolas, v£ fub feriberč libellis; fed tamen etiam ad hbellos re- feribere dicunt Iurifconfulti leg.vigefima tertia,ff. de vfufruff.legat.leg.4.Dig.de aopel.recip. Q_uin~ etiam ipfi Iurifconfulti refcripfilfe dicuntur > quod confulentibus refponderint,leg.7j.Dig. de conrra- bend.empt. Sic le’g.ex contra&u 44.Dig.de re iud. Refcripfit pro refpondit.Sc iT.facrse res Inft. de rer. .> diuif. Papin.refcripfit: illo enim verno fignificatu^ liber refponforum. Hinc ReSCRipta principum dicuntur , quibus illi vel ad iibellos prfsetium, vel ad magiftracuum abfert- tium confultationes , quid fibi ea de re fieri place- tetjrefponderentjVt Li^.^.p.ff.locat. i.diui fratres* 17.ff.de iurepatr. tum &paffim in iib.ff.&l. referi- ptaiC.de preč.Imp. off & Pont. Max.tot.tit.de re- fcript.in antiq.& lib.tS.Dicitur &refcriprio,§.ii au- tem. Inftit. de eo cui libert. cauf. bon. add, SC leg.f*pe.& l.generaliter. Digeft.de offic.prxf.Pra- teius. escripti forma longe pulcherrima Si paucis id- modum verbis multa complečtens Pii Imp. eft apud VIpian. in 1.2. ff. de his qui funt fui vel alien. iur. .bscRiptorvm Pontificiorum quxdam func contentiofa & ad lites: de his accipiedus eft textus.» c.ftatutum.de refer. in 6. Quxdam funt qux facer- dotiorum , fiue, vt vocant beneficiorum nomine Pont. max. dat:& h$c memorantur in c.poftulafti. de refer. inantiq. & horum genera quatuor funt: Quxdam enim funt iuftiri? : quia ditscefanum ob- 5 ftringit iuftitia,vt clericis facerdotium primum va~ caturum conferat,c.non liceat.de prsben.in antiq. Ratio,ne clerici mendicare cogantur , nevediua- gentur.C>uedam funt in forma pauperum > de qui- bus in d.c.poftulafti.vbi vide interpp.& text.in c.fi pauper. de prxb.libr.6. Qurdam funt in forma & conceptione , c. cum fecundum de prxb. Nam qus alt 3 ri feruit,de altari viuere debet,d.c.cum fecim- dum:quod antePauius Apoft. conftituerat, i«Cor. ^.Quxdam funt in forma communi concepta,quod ius commune grauet dimcefanos clericis p rouide- re,d. c, non liceat. Porro referiptoram omnium SC ciuilium & Pontificiorum prima communifque lex G SSS Ho* R A N T E E. eft:Si preče« verltate nitantur:qu£ conditio,etfi no ■adiiciatnr , fubaudiendam tamen iubet Roman. T'ontifex in c.2 de refcr.in antiqu. Sed & eam adii- ciendam . alioquin refcriptum refpucndum Ženo Imp.conftituit,in Ieg.final.Cod.de diucrf.refcr.Ni- li autem preces ventate mtantur , ilhs parenrium Pra- non eft. Hsc obferua, quia funt quotidiana teius. he s erare fignum.Paul.!i.;.fent. tit.25. R E s E R o & claudo funt contraria. Accurf.leg.tefta- 10 mentum.fF.de teftam.Prat. HESiDEREin Ecclefia, eft in ea deferuire, eiufque curamhabere, capitul. conquetente. de cler. non refid. tesiBro pecuni a: dicebantur.g us apud eum , gui ' puhlicam pecnniam adnnmltrarat.fupercrant.cum. vel in vium pnhlirnm rrnpnri ■ vel in aerarium re- ferri dcbercnf .Paulus in l-22.fF.ad 1 . 1 ul.pecul. Lege lulia de refiduis tenetur, qui puhlicam pecuniam delegatam in vfum aliquem retinuit,neque in eum 2.0 confumpfit.ld eft,Refiduorum crimen, eft pecunia: puhlica: retentio,qt>a: apud aliquem ex adminiftra- tione refedit,in publicum non relata.Et I.4 Jl.t.eo. Lege lulia derefiduis tenetur is,apud quem ex lo- catione,emptiorfe,alimentaria ratione, ex pecunia quam accepit,a!iave qua canfa pecunia puhlica re- fedit.Ea vero pecunia,quam quis ctim prouincia a- biret,apud feefTead srarium profcfius rctinuit,an- te annumrefidua non eft : quia eam priuatus fifco debeat,I.p. lT.fin.fF.eod.Sic apud Liuium accipi de- 3 ° bet lib.j.beili Macedon. Omnibus,air, refiduis pe- cuniisexa., ^-- - - . , rium exequuntur,per Lfinal.fEde iurifdifiion.omn. 7° Re s t a c , n ar E,redundare, aquam non contmere, i ind.Falln quando exeq.uuntur vitra formam iurifi- j.jT.fedapud Seruij auditores.ff.de aq. &aqu.pluu. CoHinii. 2 4°5 Columfti.i.c.i7.Itaque*-fiqua palus in aliquaparte fubfiftensreftagnatftulcis deriuanda eft.Prat. Rest A v r ar e accufationem, id eft, ex integro in- fticuereL4.5f,i.ffUd l.Iul. deadulr. Re s ta v r a r i quseftioftd eft,ex integro agi dicitur in l.vlt.jf.adSC.Turpill. Brifti Res ta v R ar i točam debere litem apud Modeftin. in Letiam.jf.i.de minor. Erftatten. Eit &labefcentia feiiciterreparare,priftinseque tum puntati,tum vi- gori reftituere. Nofter Oldend.minimc ad fomnia nugamentaque fcribenda natus, imo , vt res ipfa manifeftatft. Deo miftus,vt quad magnus ilic Eraf- muspro Theologico ftudio repurgando pr^ftiiitji- pie quoque Old.in noftra iurifprudentia rečte tra- denda elficerer.cuius ftudium quantum aliquot ab annis corruptum ftc, vel ex Hifpanorum dodiffimo Iosnn. Ludouico Viue cognofcere licet. Si quis id negac, nift non lit communi fenfu praditus, intc-r perditilfimos nebulones eft habendus. Profedo qui nune temporis confultant de reftauranda religione 20 inlmperio Germanico, his ftmul etiam monitore fidcliiTimo Oldendorp. cogitandum eft dereftau- randoiuris ftudio,hoc eft, de incroducenda vera & finiplici iuris profeftione , per qaam iuuentus ad publicas fundiones quandoque in foro fufci- piendas conftanter erudiatur, abolitis commema- torum opinionibus,batbarie,periftblogi^,formula'. rum atque aliis id genus impofturis. Spiege- lius. Res ti g v. l v s> paruus reftis. Vlp.l.5.5f. vltim.ff.de p his qui cleiec.vel eftud. Si amphora ex refticulo fu- ; fpenfa decidifler.Legitur tam en Reticulo. Hotom. Prat. 1406 Sc reddere dicitur varronL Qiia?e inča caufaftor- majacceftione,#: quaiitate reddi deber, qu©drefti~ tui oporcer,in qua fuiftet ft nihil aduerfus id , cusus gratia reftitutio defiaeraturftadum eftet.d.Lvidea- mu5.5f.in Fauianaft.non enim.ff.ad Trebe!,d.i.prae- tcrj?a,d.l.ex diuerfo.d.l.reftituere,75.devcrb.figni. Uaque fi res reddita,vfurpata Sc vfucapta non fu-if- fet,ft non ceque apud petitorem,vti reum perihTec,(i reftituta prius,per eam petitori quid acquiii potuif— fetjid omne reftitui debct:hoc cfRvTucapionis com- modum refcindetur , rem nec pignori datsm-effe Cquia id etiam rei emolumentum Sc fr uči us-eft,leg, frudus 72.fR dereg.iur.I. fin.fF.de vfurOcaijebiturft* fi poftacceptum.ff.de rei vindic. aftimatio rei cum interefte Sc acceflionejetiamfi bona ftde ad iudiciu reus prouocauerit,pra?ftabiturft.illud ff. de pet. he* redd.fi in Afia.jf.fin.I.fi plures depof. Dd. adl.qui fine 63.& l.comradus iT.dn.fF.de reg.iur.Et heredi- tates & legata Peruo reftituendo rdida , Sc fi ouid ex operiš eius haberi iicoiftet,hac prsftarione con« tinebitiir,d.l.pr£terea fr.de rei vindic. Et iiiud eft quod Gaius in dft.pr^terea vol uit : Nec 'enim,in- quit>fuiiicit,corpus ipfum reftitui,fed opus eft,vc Sc cauFa rei reftituaturfid eft, vt omne habeat petitor, qucd habiturus foret,(i eo tempore,quo iudicium accipiebatur,reftitutus bomo fuiftet. Sicex edi do, quod metus caufaftta fiec reftitutio, vt res retrada- tur cum omni frudu Sc occafionemec non cautione interpofita,re.m deteriorem.non effe fad:am;& in o- bligationes,ft quže coharrebat acceptilatione fu bla¬ ta? aut feruitutes amifF« in priftinum ftatum refti- tuantur,leg.metum.y.iT.ex edido.fF.quod met.cauf. Nam Sc iura in reftitutionem veniunt, l.reftituere. R a N T E E: Rss r 1 p v L a R i ,eft ab eo cui quid ari te a nobis fti- pulanti promifimus,vici!iTm aliquid ftipulari. Cie, pro Comccd.Cur igitur decidit, Sc non reftipulatur neminem amplius petituruip. ;i Eoquicur de Elauio,a quo Rofcius tranfačtionis nomine fundum ftipula- tuserat. qu«rif igitur ft totiusfocietatis nomine fundum Rofcius ftipuiatus eft, quid ita Elauius re- 4 ° llipubtus non eft,amplius eo nomine neminem pe- titurmn ? Item, Recita iftam reftipulationem cla- rius.quid enim ftipulatio clamat ? Q_n.id hic porro nune reftipulatur , quod iam pridem ipfe exegit? boquitur de Rofcio , qui ftipulatur iam a f annio partc-m exadionis futura: dimidiam , cum antea ei- dem ftipulanti certam pecunis Fummam pro iufce- pta in Flauio perfcqucndo moleftia & opera , fpo« pondilfet. Stipularor igitur antea fuerat Eannius, reftipulator poftea Rofcius : quemadmodumpro- midor amca Pvofcius , nune promiftor Fannius. vt facile apparcat aiiud a Cicerone Repro- n\idionem, aiiud RePtipulationem appellari, quod vix afenbendum huic operi putafTem,nifi Francif. Conrv,li.6.c.i. mi ram in ea re hallucinationem ani- maduertillem,cum tamen in leg.damni,4piT.i.ff de damn.infed.Alfenus apertiiTimeReftipulandi ver- bo Sc in re fit vfus. Hotom. Alij viri dočti tradunt, ftipulari verbum proprium efte eius qui pecuniam .coliocat,reftipulari vero eius qui accipit.Alij econ- trario reflipulari idem efte quod repromittere, Connanus dido loeo. estitvbre non Folum iignificat re cxhibere fi- . ue prebere, Fed vt cu vniuerfa fua etia vfucapiendi caufa,accefftone,frudu,vTura,interefle,& omni c 5 ' modo ac emolumenro tam occafione rei,quam ex ipfa re proueniente reddat tirac pr^ftetur,1,22.leg. ir e fti t u c^r e. 35, i n fin. 1, nn. in ftn.ft.de verb.ftgn.l.qui reftituere.I,prxterea.l.ex diuerfo.fF.de rei vind. l.2. leg.v1deamus.5T.in tantum.ff.de vfur. Reftituere fi- 7 ° qnidem quafi retro ftatuereiiue confticucre,&darej Sc I. ftn.de verb.ftgn.did.l.prsterea J. quodft.24.iT. reftitmio.fF.de minor.I.videamus.i5?.l.qui fcit.aj.d. Lvideamus.jS.ffi-de vfur.Hinc eft vt ex edido prs- toris de mnioribus concepto reftituantur petitio-^ nes,ali-3eque adiones & iura,l.lulianus.i7.ff. ex qui - bus cauf.maior.in integr.Huc pertinet tot.tit.lnfti. de oftic.iud.l.4.C.depofit.l.Nefenmus; cum ibi no¬ ta. fF.de re iud.& ftmilia.Nam h?c adeo vera funt,vt ft h^c omn.ia ita dolo & contunjacia rei non prše- ftentur,quoties noftrum nobis quid reftitui debet, locus fit iuramento in litem, quo in infinitum iura- tur,vt arbitratu iudicis Fequaturcondemna.tio.leg, qui reftituere.ffvde rei vindic. 1 .4. 1 .5. Sc ibi Duar. fti de inlitem iurand.Dn.Gosdd.in comm.ad 1.22.n.n, &feqq.ftide verb.ftgn. Restitvti onis effedus,ratione rei, caufx, mo» di,accefftonum Sc ftmiliumjmaior eft quam exhibi- tionis:& plenior eft reftitutio in integrum quam ad exhibendum adiofteg.ftnal.de verborum ftgniftca- tionib.Nam exhibere eft prffentiam corporis pre¬ bere, hoc eftftnfpiciendi tangendioue copiam face- re;Refticuere vero eft etiam poffefforem facere, no folum videndi,tangendique,verum etiam abducen- di,habendi Sc poilidendi facnltatem pr^ftara , l.re- ftituerc,35.l.reftituere.75. de verb.ftg.frudufque,id eft,omne emolumentum 'Sc commcdum, quod ex re reftituenda fupcreft,l.fed Sc partus 12. 1 .item fi.14.^ quadrufdatur.fF.quod me.cau.reddcreft.quod ft mi¬ nor 24.5T.reftitutio.fF.de minor.Kait pr£tor.23. 5T. i* temei.l.nec non.28.5T.ft.ff.cx quib.cauf.maior.L3.5r, ex quib.& feq.ff.de alien.iud.mutandft.lulianus.17. 5T.i.l.preterea. 20.l.frudus.33. tf.de rei vind. Pleraq; 1 alia quoque reftitutionis verbo continentur, puta, Vt caueatur rc-m deteriorem fadam non efte ,ft.me- tum.p.J.eR hoc edido.ff.quod met.cauf.dolum ma* lum abefteft.fi poftacceptum.18ft.feq !. ft homo^j,, ff.de rei vind.vt lucrum ex re vel occafione rei ac- ceptumvna reftituaturft.cum autem. 52. Digcft, de G gg g 1 ^4°7 R- A N T £ E. vindic.vt vfucspiendi caufa reddatiir,d,l,fi poft ac- ceptumd. reftituere.37J.reftituere.75.fi:'. de verb.fig. . -« t-vi i n e- -rt i-vrr a i o £ rt A- M 4» Oi»#»n milf f.Tni 1408 kem interelle,legvan fin.ff.de alien.iod.niur.cauf, Vt deterioratio re(arciat«r,l.non folum.ij. ff.de ra Yind.l.j.tf«i.ff.commod.ommfque caufa reddatur.I- ta interpretandam cenfeo L22.de verbor.fign. Nam <41100. Brech^us ibid. exponit, quafi dixiffet iCtus reftituerejfignificare etiam reddere, Sc reddere effe veinti fimilem e£Scere,& reftituere domum pro re- iicere Ss reparar e:dc natalibus Sc priftins integrira- ; reftituere; Hzc Brechti interpretatio mihi di» fplicet, cum a fcopo iCti fit plan? aliena. No n e- nim quid in vniuerfum pro diuerfa re podit figni- ficare verbumreftituere ffatuebat ICrus in dieta lege 22.fed quomodo differret ab exhibitione : vc conftaret , quam muha alia reddi ab eo opor- teret, qui reftitui condemnatus eflet. quam qui tantum exhiberi,Dn.Gcedd.ad'did. leg.i:. numero t uus jpu čtnarius fuerit,pretenta caufa,prseterituin. (jae^fonnum farciatur.L3.ff.vk.fF.e0d.tit. Er>imuc- ref h) interdifto, Ne quid in loco publ. quo Pratot JuBet quod in lecopubiicefačtumerit reftitui,re- ftttuere in priftinum ftatura reducere eft, q uo d Si, fiuequis tollat quodfafium , fiue reponat id qi)od fublatum eft.l.a.ff.prstor ait.& j.Teftituas.Diaff, ne quid in loc.publ.Bnff & Prat. RES 1 [ T v e rt inintegrum , eft in priorem{latam reponerelapfos,captos,fraudatofque,vel perimbe. cillicatem statis.vei per abientiam, vei pernietuni aut delam calliditateinve aduerfarij, vel per ftatus irratatienetn,leg. 1. Digeft.de in integt.reftit. velt- tiam iuftum etrorem,vt fcribic Pau. lib. fent.r.ti;. 7 -S de co exemplum eft in ff.fi qui$ agens. ] n ft.de ad, Hinc Reftitutorium pro iudicio reititutorioS cognitione prstoria de reftitutione facienda.le» 7 , Bigeft.quod falf.tutor.L39,ff.de eui&.Prat. & Brili fonius. fecundo. sesti t vere is inteHigitur, qui fimulrem &cau- ao stnitvi si,vel,quod verius eft,Reftitutuiri, ve. fara a flori redčite,quaav k liabiturus eftet, fi ftatim iudicij accepti tempore res ci reddita fuifiet, id eft, vfucapionis caufam,& frufluum,& quodcunque a- !;udquodhabituruseffeta£tor , fi controuerfia ei ia&a non e1Tet.L35.L75.ff.de verb.ffgn.l.ib. ff.de rei vinffBriff Prar. * e s t 1 T v V. R e tuteiam curationemque pro tutels &curationis gefts adminiftrationis rationes red- dereJ.32.ff.de n3inorib.L21.ff. vitim. ff.Je alirq. leg. Brili'. Prat. 3 ® t s ti t v 1 dicuntur,qui in bona,dignitates,&ciui- tatcmreftitiiuntur, velut deportati,aut alias dam- siati.Rub.de fent.paff.& reftit,C.I.55>.& 1.104. ffde cond.Ž: demonftr.l.i.ff.deinde adiicit. ff. de poftul. l.fi.ff.pen.frlde iniuft.rupt.Briff. Prat. SESTiTviin integrum dicuntur caufat de quibus ex integro cognGfcitur.l.j.ff.diuus.&l.?. ff. de iure fife. U35.Sc L35.ff.de re ind.Briff.Prat. sestitvi in integrum dicuntur etiatn damnati. 1. Luciiislffad Trcbell.Briff. 4° »E st 1 T v T1 o inintegrum. datur centra contra- člum vi vel dolo initum.Dn.Vuk,in comm. Inftit.l. 3.tit.i4.ff.fi.n.20. SHSTITVII non qui folufn corpus, fed etiam qui emnem rem conditionemque reddita caufa prat- ftar,& tota rsftitutio iuris interpretatio eft. i.vlt.ff. vft.ff.de verb.fig. Quo fit, vt longe plus fit in refti¬ tutione, quam in exhibitione 1. 22.ft.de verbor.fign. Proinde bate verba ftipulationis,Eam rem retfte re- flituijfruSus continere minime ambiguum eft. 1.75. f® ff de verb.fig. Corraf.j.Mifc.9.11.1. Ec qui rem refti- tui iubet,etiam de fručlibus condemnatione facere debet.leg.jd.ff.i.ff.dereivind. Sed &cum verbum, Reftituas, in lege inuenitur , etfi non fpecialiter de fruffibus additum eft, tainen etiam funt reftituen- di.l.i34.ff.t,ffde diuerf.reg. Ex quo efficit VlpianJn Paulianam ačtione fruffus venire, propterea quod verbum,Reftituas,quo Prstor in eam rem vfus eft, plenam habet fignificationem, vt etiam fruftus re- jJituantur.L38.ff. in Eabiniana.ff.de vfur. i.i.ff quse So in fraud.credit. Inde adeo cum prtetor iubet vti 0- pusfaffum reftituatur,etiam damnum datum aiftor confequi debet, cum verbo reftitutionis omnis vti- litas afteris contineatur.L81.ff.de verb.fign. Simili modo cum deiečium ab vfufruftu in eandem cau.- fam pratoris rc-ftitui iubet, fic interpretamur, in qua futurus effet fi deieflus non effct,vt fi teni- ' pore interim finitus vfusfrnčtus fucrit, nihiloini- nus cogatur reftituere,id eft,vfumfruffum iterum eonftituerc.leg.9- ff.vltim.ff.de vi & vi armat. Aur 70 £ poftquam deieiftus eft , capite minutus vel mor- tufte pro Reftitutum iri,apud lulian.in I.jj.Digti de aft.empt.Et pr^tere^ cauere debet, inqi.it, quic- quid ex hsreditate libefti ad eum peruenerit.rcfli. tuiti.Sic & accipe apud Paul.in l.ja.in Sn.ff.de pc- cu.&apud Vlp.in l.j.ff.i.ff.de cond.cacf. dat. Prar. ex Hot. RESTiTVTio nihi! aliud eft quamrepofitioinpr;. ftinum ftatum,vt vnufquifqueiusl"uum recipiat.l- taque fiinvendendo fundo circumfcriptus redi, tuetur,iubeb\r emptorem praetorfunduracum fta- čtibus reddere & precium recipere, legjjuod C mi. nor.25.ann. Prat. rbSTitvtio integri, vt Paul. i.fent^.ciefinir, eft redintegrandre rei vel caufa ačlio:i.vr«ponidfid. f 5,Etym.cum res redintegratur, qusvi ablataat- que extorta eft : caufa vero , qu£ expleta non eft, quod eft,Reftitutione in integrum no tantom rem perfeff.im,vtpotedatam redintegrari.fedetijmim- perfedam,id eft, caufam, vt fi promiffafit res,non data.l.j.ff.fed quod pr£tor.ff.qaod met. cauf. Vel fic-.Reftitutio integri eft aftio reftitutoria,fioere- fcifforia,qua res nobis certa.vel ius veltjudibet3. lia caula redintegratur.Integriautemreftitmio(« idem Paulus aitjplus quan> femtl decernendanon eft : ideoque caufa cognita , & praefenteaduetlatio decernitur.Hmc item m rem competit,autinpend- nam,In rem ačcio competit, vt res ipfa,qaa deagi- tur,re-uocetur:in perfonam,aut quadn!plipoenam- tra annum,vel fimpli poft annum peti potcil. fra- teius. R es T I T v TI o NEM facere,id eft reftituere.leg.t.ff. fuit qu2fitumj.recufare.ff.fi fifco.l.feruo imnts.j, vlt.& in aliquem reftttutionem facere, I.faffo,feff. ad Trebell. » bestitvtio nataiium,Nou.78. Vide Natalibus reftieuere. restitvTio principis, quar ab exilio dicitur du- plexeft:generalis &fpeciaiis.H;tccum in infinitum concepta eft,veluti,ln integrum te reftituo,pleniffi- ma & latiflima eft, id eft, iura omnia compleditur, i.i.& 1 . fi.ff.fi.Cod.de fen?.paffI.i,ff.eod.& ideo pa* triam poteftatem,ius agnationis,aIiaque gereris e. iufdem reftituit. Cum autem rinita eft, id eft, ima qua;dam nominatim eontinet,vitra non valet, vt in fpecie leg.2.in Infulam God.eod.leg.:.Digeft. eod. Generalis vero reftitutio dicitur,qus veniamdan- taxat & reditum in patriam indulget : itaqncnc- que bona confifcata reftituit,1.4. C.de bon. damn,^ neque vllas affionesjfiuepro illo,fiue contrailluip' conceptse fint,1.4.& 5-C.de fent.paff.Rcftirutioau- iem Principis veluti poillirainiu cft,1.2.C.Theoie repu. 4 1409 R AN repud. Efttamen aliqua differentia : nam patreca- 1 ptiuo,filius teftaftientum facere non poteft, propter * ; iufpenfi iuris conftitutioncm : patre deportato de rebtu poftea quatfitis teftamentum filius facere po- teftmec reftituto patre, licet filius in eius poteftate reuertatur,irritum teftamentum fit,I.fin.C.de fent. palfnam fine capitis minutione ipfo iure in pote- flatcm reuertiturrfpes poftliminij omnia fufpendit: fpesreftitntionis nihil fufpendit.Iurifgentium fiuc poftliminij fpes certioreft quam iuris ciuilisrEt id- T E E. 241C jf circo receptum etiam eft , vt captiuus partem fa- ciat,deportatus non item, Liff.fi ex tribus. & ff.fi.ff 1 de bon.pofleff.contra tab.l.fi nečem.ff. fi patronus. ffdebon.libert. Prat. Rrm r v T o R 1 a a&io , qus in veteremdebito- remreftituitur mulierequai pro co obligationem fulceperat,nexu obligationis liberata. 1 .8. ff.Mar- cellus.6fjf.fi muleri.ffad Vellei.l.8.C.eo.tit. Brili". Prat. Rbstitvtoria interdi&a appellantur, quibus Pratorreftitui aliquid iubet. 1 .1. ff .interdiTp£itv aja^ot^h^n K? '&£/ 4 * ea pecuuia ab eo vel a bonis eius primo quoq; die e^igitOiMarcelU^^Ff.de fideiuff, TEE. 2414 Nec reus eft pro quo debeat,nec res vila q 'Jiombui lattcr tji tatr.tn patelia ?, Hic venit Accurfio in Prouerb. dicicenčtn,Qn*J ad rhombum^pro eo,quod eft ad fcopum,in A"“- iicet.C.Ue na t,ILvt ait Ak.li,4.de v€rbig- anvero - ji 1(CA 0J* RANTE I. 1 I pifcem eegitmrit AccBtf.vMerlt alk»s:at’Iurlfc(mf. in J.dcjttate.jT.quod antem.fF.de interd. a&. dicit, non videti rcfpondifle illum qui non rcfpondit G#V»V(&-,idcft ,ad carmen.idque ex vnlgato pro- uerbio,dequomagnus Erafmus citans iliud Lucia¬ ni in PhiJopftude: it/V v s.s7ros 'maju' tMcni i nec non inter Mofellam.Khenutn ac Mofam: a Fra- cis Ripuaria vocaea eft Neuftria.ie Auftrafia. Me- minete borum e noftris Regino Otbo Frifingtnfis, X.igurinus,8c alii. Vide Bilibaldum & Altbamar. Sp, Vide Cuiac.li.i.obf.ca.zi, Ri Sev m in 1 . t4-ff de aur.arg.eftarcula veftiaria.Tra- 60 dit Poliuxlibr.7. Onomaft.cap.19. & iibr.10.cap.51. auCanat w tre su’ifSfiett pivke? jTOPjETvic vses. CTgfK as j4&e/..Donatus in Eunuch. Terent. siomen id effe rhr^gium feribit , eoque fignificari ciftam pelle conrešam. At in leaico B. Germani Rilcus Kifmdc dcfinitur.Briff. Hotomannus Rifcutn. eaponit caplulam , in qua linteoia munda mulietes reponunt,quibus Jotam corporjs partem abftergunt: quod nfeus cum iauationeiungatui: «0 in ioco.Pra.. teius. 70 Rite aftiones intendett. Vipšanus Lptocuratore.ff de pro; ur at. H '9 R A NT E i & O. Rt t e & reftehocdifferimt, quod rite fignificet caaf- lx ordinationem & iufta folennia. ( Nam rite d ritu dičtum voluntLatini atiftoresthinc dicimus Čl¬ en rite peragi,non re&e, & ritus patrios, id eft mo¬ reš) Refte vero caufz, vel rei atieuius rationem at- que zquitatem.Barr.&glofF.in l.non putauit.§. non quamuis.ffde contr.tab.Idem Bart.cum gl.in 1.2.in verbo Rečte. (F. de inoffic. teftam.& in l.iufte pofli- det.fF.de acquir. pofFefT rečte enim a retfto deriua- tnr. Brechzus in l.h*c verba.fF.de verb.& rer. fign. Vide fiipra reffe verbum Dn.Goeddeum ad d.l.hzc verba.fij.nu^.Dn.VuIt.ad iT.pIane.i.nu.j.Inftir. de milit.teftam. Rit v,AiEslibri apud Hetrufcos,in quibusperferi- ptum eratquo rituconderenturvrbes,arz,a:defque faerarentur, qua fan&itate rnuri, quo iure portz, quomodo tribus, curiz , centuriz diftribuends ef- fent,exercitus conftituerentur, ordinarentur, cz- teraque eiufmodi ad bellum & pacem pertinen- tia.Maioragius Mifcell. libq.ca.14. exltb.iS. Ppm- 10 peii. . R a Y T h v s a metro hoc diftat Viui,quod metrum fe- quitur numerum pedum, Rhytmus tempora: ideo- que alterum fine altero efFe poteft.Rhytmum quic» quid fabaurium menfuram cadit , quidam putatj etfi verfusabfit.Tu vide M.Ciceronem. Rhytmico carmine vfos Hebrzos refert Hclias: ni I33J tip a: rvviPN .m i’fl' Zlitin "]{C3 Rit V s , mos eft comprobatus in adminiftrandis fa- crificiis;& generaliter ritus,mos & approbata con- fuetudo eft,quamomnesratam babenr.Vnde tit.de ritu nupt.ln eo traditur,quo more,quoiie inftituto nuptiz pcrficiends fint.Sp. Ri v A le s dicuntur, qui eundem riuum communem habent.Pomponius deaqua quotidiana.l. hoc iure, 14i0 quis. Digeft.ne quid in flum.pub. Hes fubterraneos Frontin.ficpiusapptllaun libr.de aquzdu&. BsiF Prat. RixA,etfi proprieverbofa contentio eft , ad faguu tamen etiatn refertur.lfi ex plagis.ff.t.adl.Aq. vip. in I.4.V1 bon.rapt. Et reftiffirae Labeo inqui t ,i ntfr ’ turbam & rixam muleum intereffe.NamquetU!bini multitudinis hominum effe turbationem,& caetnn: atriaam duorura.Paulusde Sicar.lcg. fin. Siintiu homo percuffusperierit, idui vniufcuiufqueinhtc colleftotum contemplari oportet. Recepturah, interiis rixs notionem fieri pofle. Spiegelius Pu- teius. R O. ROBVR.omnium retum firmitas. Claufula inrobtre fuo dutatuiafrequenter in diplomatis principalibus nullum tobur fumi tradidii Ang.in leg.eos.vcrf.fto robote.C.de przfctipt.30.an.Citat l.Fcripturas.Cod. Qui pot.in pig.hab.čc Auth. Qu_as a^iones.Cod.de Sacr.Eccl.Spieg.Prat. Rob o Rbv M.quod elt ex matetia robori*: roburneii, quod extoborenaicicur.Schard. Ro* v st a zras.pro militati,apud idoneos autoresac. cipitur.Kuic noftri tribuut imtium a.b cxcelfu anni 25. Vlp. in l.fi in acutls i.de Adult.J.lei lulia. N« enim vifuseft, inquit, idoneus accufator ,qui non- dum robuftzzcatis fit.Sc paulo polLMaioremvigin. tiquinque annis, & eum accipimus, quianniiravi. gefimumquintum ztatis agit.Dici.ur & robulhsi. tate.Sp. Prat. Robvs Tv.\i,quod eft multi valoris. Rob v S tvs animus,quo quis aduerfuspericula &dif- ficultates firmiter obnititur.Schard. Ro f red v s turtfconfultus nobilis , Beneuentanus iusciuile pubhce Bononiz, dcinde »Aretiiprofeflfus eft,circiter annum 1100. Dum ne fundum,inquit, domino,aut aquarium ri- usiUbus deteriusfiiciat. Ncbriffenf.ln reruftica ri- q Ro g a R 1 le* tum dicitur.cum de ferenda ea topulus Hales dicuntur u,quorumagros rsuus qu.s determi- + ye , plebsconiuhtur. Siquidem Quirttesve! I n nat,qut in cemtudtne, & mutationt crebra curfus, i:l .-t 1 .-o_.... d, u lites fspe inter eos fufcitat.Vnde & Vlp.in l.t.de a- quaquotidiana.Riualet,ait,qui per. eundem riuum aquam ducant, inter qito$ fzpe contentio eft dea- quz vfu.Sic Acron marcem Poet.Horatii. Rtuales, ait,dicebantur, qui in agris riuum haberent comu- nem,& propter eum Lepe difcrepabanc.Gellius libr. !4.cap.i.Quod ei forte de aqua;du quaftquam nonfatis in- telleftamrrei vero ipfius n ec vmbra quidem fequi- mur. .Igitur rogationes proprie funt,quotquot ro- ganturlegesifiue ex populo id fiatjvti leges fiitftifi- ueex plebejvr plebifcita.Rogationis enim nomine continentur lex,piebifcitum, & priuiicgium : eft e- nim quafi caput Sc fons totius iuris popularis.Nem- pt rogare populum,eft agere cum populo.In qua re hscerant verba folennia : Velkifne iubcatifne Quirites,vthoc vel illud fiat?At pro litaniis parum *© Latine vfurpantunre&ius fupplicationes .appellan- tur,vel(vtmagis placet Infulano ) facriflcia preca- ris/eu propitiatoria.Prsete-rea idem monet : Sebe- duk ) quas indofti fupplicationes vocanu, funt fup- pliceslibelii tiicendijde quibus & fuperius. Nota i- tem,efTe legem accipere,vt rationem perferre, pio legem perferre.Spieg. Rog at o R in comitiis is erat, qui cum comitia ha- berentur , ciftam deferebat colligendis per tribus fuffragiis. Ex mulriis vero locis apertum eft ciftam 20 deferre fol it um eum ipfum,qui habebat tributa co- mitia,prout oftendit Grucchiitf libr. 2. de comitiis Rom.ln ciftas autem populus tabellas fui furfragij mitcebat pet pontes tranfiens.Vide Turneb.lib. ad- uerf.i3.c.i3. Ro gat v R,pro interrogatur apud Caium, in Li.de Adopt.Spieg. Ro c o,ne alterius feruitium experiatur feruus m e us. Per hsec verba,dara videtur fideicommiff.libertas L rogo-ff.de Fideicommiff.libert. Ro g A R. e (impliciter intelligitur, qui neque hunc, nequelllumrogat,fcd tjuid deri oranino vclit , o- ftendit,iraque omnes rogare videtur Goueanus ad l.Eam quam.Cod.de fideicomm.libr.i.cap.i. Var.lc- dionum. ROMAcommunis patria noftra eft,ait Mod eft in us in leg.33.fKad municip.& vt fcite Athen»us'fcribis, sojTopiL Accurfius autem enarrans verba Modeftini in dift.lcg.33. Romam ideo communem patriam noftrara dici exiftimat, quod quilibet Ro' 40 marconueniri poftit.Cuius fcntentiam nantancum iuris Pontificij interprete* probant,fed etiam(vt di- cit Alcia.)nullus fere eft ex iuris ciuilis^do&oribus, cui lise interpretatio no« applaudat« Sed ipfe con- tendit eam verbis Modeft.rcpugnare, c.21. Oifpun. lib.2.Sp.Ideo eam jfic dičtam exiftimans quod om¬ nes, qui imperio Romano fubditi cffent, ius ciuita- tis Romana? haberent iuxta illud Pauli.ff.de fiat. bom. In orbe Romano qui funt ,ciues Romani ex eonftitutione diui Antonini effe&ifunt. Verum et-$° fi germana hsec videtur fententia,nihi!ominus cum ante confticutionem Antonini Roma lic nuncu- pata fit:MaioragioMifcell.li,4.c.5.ea etiam de cau* fa communis patria dida videtur,quod totius quafi faabit^ effet terrs compendium, in qua omnes pla¬ ne habitarent nationes. Quod verum efte ex libra primo capitul.i5.Dipnofopb. Athensei cognofcere licer. Roma duplex ftatukur in conflkutionibusivna ve- tus fcilicet quam Romu 1 us- condidit, altera noua, Co videlicet Conftantinopoiis, qua veteris &antiquse Roma? prfrogatiua 1 setari Impp.voluerunt.L6.Cod. . de facrofand,ecclef.leg.40.Codic de epifcop.če cle* ricis.leg.4. Cod.de operibus publc.leg. vitim. Cod. in quibus caufis pig. Zonaras etiam non femel hanc nvt i&plui vocat. Quinetiam Chalcedonenfis Con- eilij cap.22.ita feriptum eft , 1ri&poveo <7rp£j tsc vta^ papni ot^&jTOT« $pi>a.&k 6 ybic K&ivcums 'rUv Kj ovyxXtiPr 3 t» Roman o s Pontifices a Catfarib, ele videl. 17. ff. de ftatu hom. 1 . ;.de metallar.in C.Theo. Cafliodor. lib. 3. Variar, epift. penult. Augufti f!quidem temponbus orbis Roma- nus agris diuifus cenfuque deferiptus eft. Saluia Maffii. lib. 7. de vero Dei indici. Sed vbi apud nos emendatur , aut qu® pars Romani orbis corrigitur? Et alias.Sed hxc omnia prstermittantur ,quse & in loto ferme agentur orbe Romano. BrifTonius. Pra- tcitrs. 6° Ro m P hab A gladii genus eft, Thracicat nationistde quo Ennius 14.annal.apud Geli. »o. c. 25. & Valer. Flacc.Argon.6. At.qiinepte r.ecfirro bret:ior,nec remphea ligne. Rt licet Valer.Flacc.tr, ediam corripiae,ClaudianuS tamen produxit hoc carmine: ■ Sicprnat Geticas vltrix rompbeafngittas. Alii frameam feu teli longiorU genusinterpretan- j 0 -t.ur.Et propterea Vlp. lureconf, inter avma connu- Roncaliam fecundum antiquorum Irapcratorum confuetudinem pro iuftitia ac pace rc-gni compo- nenda confideremus.Et tir.;;.Dum ex praedeceflo- rum noftrorum more vniuerfalis curis Roncsiir pro Tribunali federemus,d principibus Italicisnon modicas accepimus querelas,&c. Abbas Vrfpergin Frid.pro reparando itaque iuftitia vigore, omni bus Lombardis & Italicis Roncaliam, vbi mosLo bardorum eft I uftitiam fuam requirere,& ab Impe ratoribus recipere diem certam & curiampublic ad pr.£fentiam principum qui tune aderant,eis dc fignauit:edi£tumque eftab Imperatote,vt de fin guliš Italiat vrbibus viri idonei Roncaliamcon uenirent,& Barones & alij qui caufas hakrtnt Prat. Ro r ar II milites , qui & Ferentarij. Vide Fe- ftum. Ro s A M.Pompon.in leg. 21. ct0TZM$™.ov P tahisv jrd 'ru-j/.-j.vvL .Et paulo poft : ^uX— f.--- i «.. , ,,„1 i,j»fi,;nonntRr . vel dc . _ _ . L . . . teSotio opereindudi. Prat. Rvdis animus luftinianoin jf.his igitur.Inftit.dtiu- ftit.& iur.dicitur nondum firmus, nec vila doStina imbutusificut & l.i.ff.fedeum perfpciimus.C.dtvc. tereiureenucl.Aldobr.j5'. his tgitur. Similiter&Ci- cero de Natur, deor, rudem vocat nondum čuta, fedignarum. Rv D t s maffa, impolita.jf.fi. quis ex aliena.lnft.de ter, diuifio. tem auodrubrtca: lutnatura aa iuuicqucincLu ~- referendoe funt,a quo vel reftringuntur , vel deda -wRv.il mater.a non fafta,neque ,n opeta comeSiig, . n- -1 ci nniApm deDarti- lO.jT.infečti. ff.de aut.de argent,Prat. , ^ . j ---... 19.5. infeai.ff.de aur.& argent.Prat. j^vDii feruus tit.de xdil.edid.cft , non quidiuma feruiuit,fed qui fempet eif babitusa venaliciatio.vt nulli minifter.o pra:ponereiur.HugoDoiiddtii61, edido. Rvd 1 TAS.pro impentia.Budius tudenrpto Rultito apud luuenalem obferuauit. RvDVS.iris , quod & raudus,proprie tem afperam & impctfeaam fignificat-Dicitur autein nounm &vc- tus rudus, fed diuerfo fignificatu. Nomtmrudus, materia pauimtnti eft.vti faxa de nouocontufa.feu telite confradce . cam calce, ad pauimenramfacitn- dum. Vide Vitrbuium hbr.7. Vetusredus eftnu. teria pauimentorum,qua: lapidibus & teilis confta- dis,calceque areni commifta conftat. Vlpian. in leg.j.de feruit.prid.ruii.ius elle ei,inquit, tertam, rudus,faza in fundum tuum uccre, &c. Spiegelius Pratsius. icicrcnaat iutsi,ct cjuv »v. * v*. a „ -- . rantur,l.alTe. Dig.de hered inftit.Si quidem de parti culi natura , materia fubfequentis dcraonftratiua eftjl.idem Pompon. Digeft.de arbitr.CaterumTt qusc rubrica: difponere videnmr, id nonei ptopria natu¬ ra, fed ex aliqua extrinfecus accedente ratione fit.-ve- luti quoties contextus integer non extat: in plerif- que Codicis titulis quibus fubiecerat ieges Grsecas luftinianus, qux hodie beneficio Tftf.SacJZmaiv ex- tattt fere omnes. Cumenimverifimilc fit.concor- dafferubricameum textu , probabditer ex aubrica 30 coniicimus,quid in textu oiirn fuerit. Verum rti- brica.cuius extattcxtus,non minusatque illeallegari poteft.vt Rubr.ieg.i.Codic. ne fideiuff.dent.licet ex contextu poriusagatur,quia iiieprincipalior.Sin au¬ tem rubricaclarior,textum fubfequentem ambiguu dedarat. Sicut enim vna pats legis aliam deciarat, l.fed Dcpofteriores,Digefl:,de leg.& ex pratcedemibus fubfequentiaexplicantur,l.fi feruus plutium.jf.En.ff. de ieg.i.ita ex titut. tex ipfa interpretationem poteft capereiattamen quam rubrica fpecialis, generalitas 4° R v D v s c v l v m non modo pro ire inftdo vul«as iextus patior habenda eft : quod voluit probata Giofla inauth. deinceft.nupt. in ver., iliicitas. Pra - teius. RvcTAre, Horar. Ducentos fepedicsveifus rufta- bat.ftans pedc in vno.in Catuiii emaculatioribus e- xemplanbuslegitur hic verfieuius. In pedc sdans Jixo carmine ruti at hians . Erudire quoque pto eo quod eft efferre & egerete de lnatumisleges.Io.Bapr.incomment.Epift Sido.A- pollina.libr.il. 5° Rvd e tedificium.in leg.i.fub fin.Digeft. deimpenf.in rebus dot.fac.iuxta vulgata exempiaria.Verum Ha- Joandcr legit, idificiuta ruens, fane ciariore fenfu. Spieg.Prat. Rvd* rik h exponit Buditts referente Turneb. ad- uetf.i .2.cap.j.ftatuniini fuperindticerecum calce &c aiena.vt rudere nouo red uiuo,ideft,ex veterexdi- jficio fumpio.non nuper effo(To,&quod conftat e ce- ^ mento. Vittuuius iib 7. Tune infuper ftatuminetur non tr.inorefaxo,quam quo 1 polfit manam tmplere: fiatuminibus induclis rudetetur.&mox. Infuper ex tefra nucl us inducatur. S računu na autein vocat la- pides & cementa iibralia & manalia, fine calce & a- rena.Prat. R v d b r at vs ager,qui veterum adificiorum mate¬ ria fcattt. Rv D e tt,tuderis,vide Rudus,fruderis. R v de tv m locum rudere copletum Cato vocat. Ru- derarium cribruaiVilius dr furfurarium Apuleius di- xit.Qui ruderapum cribrum facit&tudiora lintea- 7° mina, rudarius ille vocitatut.Io.Bap.in comment.E- vfurpat, fed et ; am pro fignato : vt quumdiciturin mancipando.Rridufculo libram feritoiid eft afte tan¬ gi to libram.Peft.Hot Prat. R v e R E,quod ad ftipuUcionsm damni infeefi attinet, in qua hic vevba, ft quid tbi ruerit,poni foiebantl. 18 ff.rem rat-hab.non videtur quod autvento,aut omnir.o aliqua vi excrinfecus admota c dat , [tl quod ipfum per fe ccnctdit.leg.43. [F. dedam. InftS. inf Briff.Prat. Rvr v 11 appellati funt tribun: mili tum,nonapopalo, fed a Conlule faSi,quad de eorum iure RutiliutRu- fus legem tulerir. Hi poftea mutatione vnuslitets, Rutuli iunt appellati, "Fcftus. Tribunotum autem miiitum , vt docet aftione fccunda in VcrremPi- dianus, duo gencta erant. Primum eorumquiRa- fuli vscantur. hš in exetcitu civari folebant. Ati fuerunt comitiaci , aui P,otna: Comitiis defigna- bantur. Putet itaque non omnes tribuno' mitra populi fuffragio creatos,Sr qui eteabamut primem creare coepiife Q Seruilm II.& 1... Genu Cio Il.confu- lib.Deiifdem tneminit Liuiusli.9. Rv 1 N a proprie calum irgnificat afreuius rti 001 con- cidit.vnde ruinam mmari apud lutifconf.in l.i.f.i, de Cloac.Nani Sccceium peftrlens,& ruinam mma- tur immundiciecloacarBtn. Eft autein Cloacanon Latrina.vc vufgo loquimur,fed vt ipfcIurif.definit, focus cauus.per queni colluuies qua:dam elani fisar. Vide lupra Cloaca. Pliniuspro morte, vfurpat.vbi ait.prodigium in noftro $uo Neronisptinttpistalna faftum. ra ec u tn. R v .it o R,tnodo pto nominis exiftimationc modo pro 1 'if \9 R. AN' fjma,hoceft ,difperfo>popuu*riqoe fermonc poni- tur.Vtraque vox in bonam&malam partem capi- tur. Spec.oftenditrumorem vanum > cui necobelTe necprodeffe debere tit.de inftr.edir. Vide & eunde iritit.de Notor.crim. Sanequantum fdmx vel ru- mori prsftandum fit fideLplurimum in arbitrio iu- dicis verfa-tur.plerunque enim vt Alciat.ait, repe- nunturrumufculi vero abeffe. Rečle autem inter- pretesrumorem feparant a farna. Farna e-nim eft comraunis qusdam vox & opinio hominum,multo 1 0 temporeprsdurans,alias in bornim alias in tnalu m afundofcilicet appetlata c. j.loco. de prasfumpt. 3$. q.6.c.Si duo viri. Rum or vero eft particularis fcr- mo in populo recens narus, vnde folct fx pe contra Veritatem fpargi l.fi.ff.dc baired.inft.01d. in Topič, legalibus in loco a fama. Rvmp en di verbo vtebatur Iex Aquileia.L quita- bulas.27.ff.de furt. I. furrum.7. jT.2. ff.arbor.furtim. csfar, Rvm p er e flagfis feruum in leg.^.JT.pen. Digeft.de 20 ifliur, Rv mp ere mulas onereJ.to.iT.qui mulas.ff. de loc. m: Rvm p e r e, id eft frangere. fic Rumpere denuntia- tionem.leg.23.iT. vitim. Digeft.de appellationibus & Rumpere fidem-vide libro fexto Briffoniut. item Rumpere pacem dixit Sili us Italicus.leg.i.fab ini- -tium.Briff, Rvmpi pedamenta vitium natiua,funt eius generis: vbiex arboribus in arbores tradučUs vitibus vinea jo fir,quos traduces,quidam Rumpos appellant. Bre- chseus inl.pali & pertics.flF.de verbor. &rer.fignifi. vide fapra Ridica. Vbi 4. pedamentorum genera indicantur. Rv M p 1 teftamentum dicitur, cum permanenre fuo inftatu teftatore cafu a!iquo euertitur , vel ipfius iusvitiatur, L3.5T.2. f£ de initrft.rupt.& Inftit.in prin. ti.quih.mod.teft. Veiuti adgnatione pofthumi ,ado- ptionc vel arrogatione filijSlisve , alterius tefta- menti fa&ione, dummo ! do haeres ex eo efife potue-40 tit.I(idor-us4ib.5.Eiym.c.24.Ruptum teftamentum. inde dičlum ait, quod nafcente pofthumo , neque eftmedato nominatim, neque inftituto rumpitur. Prat. Ryp2rtT im!.AquiUa , corruperit fignificat L27.iT. inquitlex.Digeft.ad leg.Aqui.LL7.5T.fi quis radici- tus. ffarb.furr.cyf.L32. in fin.ff.de oblig. &ačtion.l. 70.5T.i.ffiad Trebell.Et ideo qui vc-ftimenta fcidc- ntjSc qui inquinauerit, & qui nauem perforauerit, &qni vulnerauerit,& qui virgisjoris, pugnis ceci- 5 o derit,vel telo,aut quo alio fciderit corpus , rupiffe inteliigitur dJ.27.5T.fi quis teftam. 5T. fi nauem. 5 T. rupiffe.eo.Briff.Adde Balduini comment.fuper In- ftir.tit.de ieg,Aquil. Rvpj sse eum quoque videri docet Vlpias.in dičhl« 27.Cadleg.Aquil.qui oliuam immaturam decer- - pfit,vel fegetem defecuit immaturam , vel vincas , crudas,aut pratum immaturum,autfyluam c^d-uam immuratam catciderit,D.Geed.ad 1 .pratum eft 31.n. 1. ff.de verb.fign. 60 Rvpiss e item videtur,qui corrupit. Vlp. f.pranor. Vibon.rapt.Alphenus 1 .qui infulam.Loc. Qui ma- las ad čemim pondus oneris locarat , cum maiore oncreconducere eas rupiffet. Idem de tniur.Ofre- rendus eft fermis pra’fidi,qui eum rtimpat.I- dem:Si magiftratusmunicipalis feruum meum lo- ris ruperit.ex Bud.Spieg, Rv p itt as in ia.tab-.figni.Scat damnum dederis:ait Feftus.Hotom. 70 Rv p tv m teftamentum.Tria funt vitij , quibus om- nino teftamenta infirmantur. Vitium Icil.iniufto TE V. 2430 rupti & irritr.Quamu:s autem pofiimus,& quod ir- ritum cft,ruptum vocarcy&quod ruptum eft , irri- turnjSc quod iniuftum eft,aut ruptum , aut irritum, atque iis nominibus plerunque fine differentia vra- mur;commodius ramen vifum eft , fingulas caufas fingulis appellationibus diftingui : ideo qusedafn non itire fafta dicuntnr , quydam iure fačla rumpi,vel irritaffieri. 5T. alio. quib. mod. teftam. infir.Inftir.Qmd iniuftum,quidve irritum fit tefta- mentum 5 fuis locis diximu$.C£terum, ruptum illud eft teftamentum,quod,cum iure fa&um eflet, eode in ftatu manente teflat-ore , tribus maxime modis redditur inutile:Primo,adgnatione fini hseredis leg. 1 .ff.de iniufto,rupto,&: irrito teftame-n. fi enim pa¬ tri, poft teftamentum fad:um,fiiius in poteftate fu- turtis nafcatur,cius natluitate proculdubio r u trapi- tur teftamentum. Secundo , pofteriore teftamento iure perfečto pri us rumpitur,fiue ex eo adcatur h^- reditas,fiue non, jT. pofteriore.lnft.eod.tif. fufficit e- nim quod ex eo exiftere hsres potueritvd.Leo. Ter- tio,fi quis poft fa čl um teftamentum adoptauerit fi- bi filiura , teftamentum eius rumpitur , non minus quam adgnatione filijjT.T.eo.tirJnft.Anch. Rv p t v m inteliigitur a quod quoquo modo c-orru- ptum eft,ait lmp.5T.8-ad l.AquiL Rvra vcterc-s incultos agros dicebant, id eft fvluas Sc pafcua.Ex libro varior.aučlor.de limitibus : Nec dicuntur,vt vulc Varro lib.4Jtng.Latin.qu0d rur- fus ex iis percipiantur fručlus , fed a Gra*co ct&v&Ci prima lit era abiečla.Prat. Rv r estre, quod eft ruris,vel eorum proprium,qui ruri degunt.Rureftre opus.l. milites. C. Locati. Sp. Rv R s v s pro contra interdum vfurpari Seruiu«no- tatin illud VcrgiLlib.j.Gcorg. 'Murfus cura patrum zadere & feccedcre m at rum Incipit.---- Sic accipitur in leg^iuf.ii filio.&l. 88.ff ad L Fale, I.56.in fin.ff.de iur.dotAH.ft*. quando appeli.fit. Leg. 31.ff.ad Trcbell.5T.rurfus.lbft.de ačtio. vti rurfus cx diuerfo bis ujjd\i luftin.ofxit.Sic & apud Quin- til.lib.4.cap.'vltim.6c alias fypefixc vox accipicnda eft-BriftiPrat. Rv R s v Sjpro denuo; de bina etiam vke intelligen- dum eft ieg.prima.5T.fi cui.Digeft. Vt leg.nom.ca- •ueat.Bart.in Lfid.eicomm.jT.fi quis decem.de kg.j, Spieg.Prat. Rvs,eft omnis locus cxtra vrbem,vbi agri funt & vil- Is.inde Rufticari Li.C.Si curial.reličt.ciuiurus ha- bit.Rus non efle pr^ferendum ciuitati,obferuatum eft.In ciuitatibus enim legibus. ex sequo viuitur, ib agris licentius agitur.Spieg. R v s t 1 G i mancipia ab vrbanis non loco,fed gene* re vfus cognofcuntur.leg.vrbana Eft.de verbo.fign, Lferuis vrbanis 8c l.cum quyreretur de leg.3.leg, quemadmodu..ff.de fupel.leg. L fi praed-ium Cod.de prsed .min.or.Sic etiam vrhana prsedia i rufticis non loco fed qu.alit.ate , vfu, materiaque difce.mun.tur, L vrbana 2, ff.de verbor.fign.Neratius ta me n ea loco d-iftinguitur,l.2.ff.deferu.ruft. pratd»Leo Lure.ff.in quib.cauf.pign. Prat. Rv s t 1 c a tribus-.vide infra Tribus. PvvSticarivm quod ad ruftieum pertinet. R v s t I c a E feruitutesjid eft,pr-ediorum rufticorum. l.i.ft* dc itiner.aft,priuac Rv s t ici nuneupantur generaliter omnes , qui fine aobilitatis iure agr ieuburam ex er cent, fiue fi.nt fui iuris,fiue alieni, "sed vnde eft,dices,quod ruftieum nomen ad imuriam fype proferamus?Vt apud Yir- gil.Eclog-2. 'Ru fit cu: e s Corjdou, RefponJeo:Cum vita cultior a rudi invmucrftm efFet aliquo hominum exemplo declaranda , aitera nuncupata eft vrbana,quia ex virorum dodorum conuerfatione,moribus & lingua folet in vrbe for- marbakera vero ruftica, quadoquide ruri nulta eft educationis,nulla loquendi peritia. Inde dicimus vfbanitate qua? opponitur rufticitatb&ruftice !oq, eum, quibarbare Ioquitur,auc inculte. Cseteru per hoe nihil detrahitur dignitati agriculturse, quam nobilifiimi Romaniexercucrunt, &noftri quoque 10 nobiles exercent per aiiosftioneftiftimo lucro. Prat. •^•vsTiCitas eft (impliciraš animij line fraude & dolOjVtinbi.fFde interrog.ad. & in leg.ž.jf.i.ff.fi quis in ius voc.non ier.Vbi Patiius ICtus parcen- dum cenfet rufticitaii hominis. RvStiCvs quis dicatur docec Bart.in l.conficiun- tur.flF.de iur.codicili. R v t a csefa ,fine copula a ve,reribus pronuntiaban* tur,(icut & alia multa L5.iT.idem lul.flfad exhiben. I. $£.if.fin./F.dead.empt.Ea autcm dicuntur , qug to venditor pofleflionis,/ui vfus gratia,concidit,ruen- daque extraxit.Et ruta quidem qux eruta funt, vt arena,creta,& fimiiia;casfa,ea qux cxfa, vt arbores C 3 efas,&carbones,&his fimilia, eflfe vult Vlpian.L 17.5T.fi rutaifde ad.empt.Granaria item qua? ex ta- bulis fieri folent fi eorum ftipites fupra.terra funt* vt & tegulas,qua? nondum xdificiis impofita? funt, rutis & cxfis cedere>dicit Iauolenus leg.iS.flfeod.O^ Mutius Ruta cxfa definit,qux neque aaium i neque fundi funt;& in rutis cxfis ea demum ftatuebat,qu£ P terra non tenerentur,qua?que opere ftrudili, tedo- riove non c6tiherentur,i.66.in fi.ffirle centra.emp. J. 241.de verb,fign.Cicer,2.de Orat. Te,cuma?des venderes.ne in rutis quidem& esefis folium tibi pa- ternum recepiflfe. Ea folit3 fuifie in včnditionibus excipi idem in Topicis fcribit.His opponuntur fixa iundaque d.i.38. fecundum vuigarem feripturam, quam Florentince prcefert lac Cuiac. vel infixa inse 4 dificataque J l.cum fundus./F. de inftr. vel inftrum.l. quib.Liuius libr.$o,adiicit immolita : quo nomine 4 ^ quceque circa sedificij formam molita fignificantur, vt in legibus limitimr.Ne quis eoslimites decuma- nos obfepito,neve quid eis immolitum, neve quid ibi pofirum habeto.Prat. Rvtabalvm eft quo ruftici in proruendo igne panis coquendi gratia vtuntur, Fefto libr.16.Pra- teius. Rvt i l A N s fanguine,rubefce'ns ,t.milites C.de te- ftament. milit. Rv x 1 L 1 v s Maximus ICtus, librum fingtilarem , id $0 eft,/^ eji*klw Mfin Mrh ic 'tUo k-v&aka: *« J55x3» 3 ytpnx,CT!K ICJ'n? raCšam ytnnti %ou t tpyur, Sabbatum ab hebdomade fedis Dei diftum ait Tertuiiianus lib.aduerfus Valentinii- nos.Sabbatum diem commemorant Impp.l.n.C.de Iudseis.Prat. Sabbat v m ludceis fignificabattotum tempusfepte dierum:quod & Hebdomas dicitur. Vnde Hebrsis Septimanam nun>erabanr,veluti primumdiemfab- bati,fecundum,tertium diem Sabbati: iicutGerites ab eiementis idolisque , diem Lunx, diemMartis, Mercurij,6c esteros dicebant. Hos dies fenSi/ica* tionibus deftinatos. Ferias inluredicunt •, quo& cautum eft,ne fabbato iudcei conuenianttirleg.di* fabbatto.C.de Iudceismec ipfi Cbriftianos, cumob tequalitarem in iudiciis feruandam,cum qnod ipfi item non /eruarent ferias fuas conuenire poffunt. Abfurdum fane,quod pleriq; doft.tradunt,Iudaeos non pofle renunciare huic fauoriceu publico.Nao ilie in Iudafis locum non habet, quiieruifunt : & quicquid eis permittitur,a fola humanitateprofiti* fcitur;vnde nihil per boe vel iuris, vel fauoris pu- blici acquirant.perbonum,vtZaf.ait,text.inl.la* d^os.leg.fin. cf.ilIud.Cod.de Iudseis. Vide ipfumin l.nulla iuris ratio. ff. de Jeg.Obferuandum autem, quod hadenus parum vulgo cognitum ,Iud{isefle tria fabbatorum genera. Primum eft vulgarium fabbatorum,qux /eptirno qu0quedierecarrunr.Se- cundum eft magnorum Feftorum,vt primadiesSe- ptembris, Feftum propitiationis,primus diesfefti tabernacuIorum,prima diesfefti a^pmorum. Ter- ti um gen us eft fabbatum,quod ea fefta quse plurib. dieb.aguntur, concludit. Cuiufmodi eft feptima dies azimorum,6e odaua dies fefti tabernaculoru. Ec hoc genus^Sabbata rede dicuntur id eft fecundo plima quafi dicas,prima fecundario repetita.Porro eiufmodi f&n&tVčsoTuin nullofe- fto,prxterquam azymorum & tabernaculorun},ob' feruantur. Vnde apparet fpicas , quas Lucasait fabbato fecundoprimo fuifie e u ul fas, feptimo die azymorum fuifie decerptas:idque fortafiis eo in i« tinere,quo Chriftus a fefto Paichatis,cuiusleannes meminit,ex ludsea in GaliJaeamrediit. Namfccun- aoprimo fefti tabernaculorum fabbato >nullalpi- ca,nu!Iaque feges in vilo Iudxx agro reperiri po- teft. Igitur , quod nuc clare intelligimsupua Lučam capitulo fexto tefte Erafnio quid fr bi)- batu m fecundo primum ( qui locus badenus plerofque magnx farna? viro torlit cottigi- & tur,Ante R A N T E V & S Ante A. s m S ANTE A IO tur i Andrej Oftandrs qilod negacl no n poteft, referimns acceptum. P-orro magno myfterio acci- pienda funt in Diuinistabui is fcripta harc verba,diem (abbati fanftifices. Nam comple&untur vCrbi prsdi- cationem , Sc omnes cerimonias probatas ad cultum &honorem Deinos pctducentes, vt eas diligentec confccuemus, totumque fabbatifmum non nifi iii laude Sc fančtificatione diuini nominis tranfigamus, | iepofrtisoperib.cšuiiib.vide Gldendorp.in Dtuin.tab. prarcept.f.Spieg> adde-Tutnebum aduerfariorum lib. if.cap.19. Sabi N - /s not3s fcripferat,vt apparet cx L^f.ffde legat, j.k Sabinas & Caflius coniunguntur 1 .}.§. vlt.ff.de Ji- ber.e.vhlbend. Diflentit Procuius a Sabino in l.fi duo, in fi.ffde folation.Briff*. Sabini ami & Procuieiani Teto ficfamili* erantiu- rifconfultorum inter fe pugnandum , cum pria-s tam VAirium,tamque controuerfum ius effet, vt,quod vni placetet.akeri non placeret ICtOj quodCicer. muleis locis fuo tempore fieri conqucritur. Horum fit men- tioinicum ex aliena.Inftitut.de rer.diuifion. Briflb- n ius. SaccAR ivs.baiulus, qui facco defert, transfertque merečaaut quid aliud , vel qui Caccis geftandis cjua> ftuin fac;t. Et faccatia negociatio » qus circa faccos vecfac ir.-Paul. in 1 . qui fundum.$. venit autem. ft.de costrah.empt. Non magis^i-t, quam ft quid ex facco faccatij esciaiflet.Prat^ Saccones apudCicer.1ibr.7 ad Attic.epift.iJ.a faccis pecunia; vocabulum deduaffdi&am l.Sac- cularij.7. Saccvm 5 c Sacculum pto marfupio, loculis,crumena, repofitorio,& reconditorio nummotura dicunt lure- confulci in I.ro/.ffl de folutionibus.l.i*$. ft pecunia.l. Titius.Sc leg.i^. ff.deDoft.kvldm.Digeft.de leg. commifri.*o.$.quid ergo.ff.de vfuf.lo«§*fipIns quain. ffde ftatu liber 1 .ir,$.1,1.77. de futt. Horaftlibr.i. Serm.Sat./. Menfam poni iubet eit&nurnerare, opponuntur inl.h^; fi plus quam.ff.de ftatu liber.Briff Sacbllvm vulgusCapellam vocat.Ccnforum eratcu- . rare.vt facella non in domo cuiufquam eftent.C^updi cbtinetnunc ‘mre Pont. Varro de Sacellis librum edf- dit ,‘temporis iniuria amiflum penitus. De eo iibr® vide diuum Auguftinum cap. 5. fexti de ciuit. Dek Non approbat Aul.Gelliusomma qua: de Sacelli 110- mineaC. Trebatie 2. de Religionibus libro trad/t* funt. Peft.Pompon.de Veter. vcrb.ftgnific*lib.i7.Sacel- la, inquit, dicuntur jpca diis faerata fine tečlo. Hjftic confequens eft,tefte Camerte noftro 3 vt non idem fit facelium & sdicula, qua vulgo Capcllam vocitamu«, qnod non-fit de liuius rcdiculcc ratione aut forma fine tečto efte.vide^apella.Sp. S ac ek cognitor in kj.C.vbi Senator. 1 .^. C.quo« appell. non recip. cui. audiemiam cauf* vice fua princeps mandauir.^ui & faeri auditorij cognitor in C .The o« dof.vocatur. Et iudex faerarum cognitionum in qua- dam inferiptione Icalica , ex qua alia Romana inferi« ptio ex Therrais Conftantini deferipta emendanda eft,in qua iadex faerarum conftitutionum pro cogni- tionura legitur.Briff.Prat. SACEP.DCS dignitatis & honoris nomen Panorm.inc.' fi facerdos.de off.ordin.Prat. Sacbrdos,voxL adnafignificat miniflrumfaerorum^ koc eft hommetnDeo dicatum, confecratumque ad faciendum faera. Deriuatur enim vox a faeris. Sacra vero non funt, qu?e creduntnr effe faera faeri fina, arx & templa,veftes & vafa: fed qu*^cunque veniunt fub nomine religioms Sc iuftidas confideranda:, fa»» crs, in pritr.is leges,..Hinc & facerdotes iurisap- pellantur: quod fančEifftma res fit ciuilis fapientiao videBudaeura in lege prima de Iuftitia Sclure Spiegeg lius. Sacerdotes curatores faCrorum,quos maieftatiDek Sc faeris vacate oporter. Paulus in 1 . Non diftingue^ ^ 0 ams.$.Sacerdotio.ff.de recept, Old. S a c e rdo TIVM .Sc facerdotis dignitatem,& proucntu c ftgnificat. Nam conftat,apud gentiles facerdotium quoque dignitatem ftiiffe l.i.fEad leg.lul. de Amb.l. non diftinguemus.in prm.de Arbkr. Curabant etiam. ludos quos in bo no te deorum populus faciVbat.Vnae Syriarchis,Lyciarch : .3!,PhceniciarchirT nomen;y' k 'pro- uiaciis quibus prserant l.i.C.dc nat.lib.ki.C. de OfE Com,Orient. Hinc& facerdotis munus, quod pa- trimoniale fuiffetraditum eft.I.antepen.C.deMuner. patdtu.libr,io« Prsteua fueruatapudillos eaf^c^s^ «435 4 otia, quaiia*S£md Chrlftlancs Beneficia vocantur. s pieg. Sacudotivm nontantum honori perfonaram, led 8c maieftati Del 'indu!getnr,cumsfacri$ vacarefacer- dot^s oportet.autor Paulus l.nondiftingaemus. ff.de Recept, arh. Spieg, S a c hrdotivm in l.^.&faeerdotio.ff de pa&is.Sicer- dot'Utn e nam in prouinciis Sc munjcipiisl. i ff. adl. Iul.de amb1tuj.t7.de mimer.Sc honorib.l S ffde va- catio. rmmer. 1.8 ff.de excuf.tuto.Ki. C. de natur.hb. 1 * 10 vn.de peric.fucccfflib.ro. C Quod'patrimonij munus effe ait I.8.de muneribus patrimo.iib.io.Iul.Fit.lib.4. Mathef.cap.if.Faciet quoque nobili peteftate pro cit • matis geniiut* menfuca-gytnnaliarchas, prouincia- rti.m facerdotes. Verfabatur. autcm facerdotiorum munus.in adparatu , editione Sc exhibitipne iudo- rum,vt oftendit l.vlt.de expenf.ludor.in C.The lndc Facerdotiorum editiones inl.i.de fpectacul.in G.Th. BriffPrat. ^acerdotvm d'uo genera erant apad Romanos: Al- 10 terurn } quod ad plač mdos deos cORft;tuebatur,vt fa- cris prateffet folennibus: Alterum quod praedi&a va¬ tam,feu refpoufa , in quib.arcanum aliquid femper putabantlatere, incerpretabatur iis,quorum Fcire in* tererat. Sicautem dii,vel reuera dsraones, ftupidis Gentibus muhifariam jmponebam.~Quandoquidera ipfe £atanas(inquit Paul:i.Corinth.ri.)transfiguratur in Angelum lucis.Oid.Prat. Sacer-Iocus, qui rite per Pontifices confecratus eft. Gloff.l.i.ffNe qtiid in loco facto.Inftit.de rer.d;uif.$ # ^ Q nuIlius.Spieg. SacRA ala Czlius 13 annotat,Thebis fuiffe Upjv to^ov,id eftffacram cohouem , quam. Gorgidas initi- tuerit primus ex elevtpoLe in re nautica ma- gis vetfato,attcibuitur. Vertitur n. in cltuo Sc ancora totius nauisfalus 3 8c fine h ; s,vix eft vtpericulum eua- 40 dere quis poffit. Et hxc de faera ancora potiffimum intelligi debent. Duplicem n.ancoram vt plurimum bene inftituta*naues habent , quarum maximam ac validiflimam ancoram faeram vocant, eamque tum demutn mittunc cum extremo laborant diferimine. Hinc Lucianus in Drapetis ihquit, Vifum eft igitur reperpenfa extremam ancoram, quam nautar fa¬ eram nominant, dftnittere. vide Erafm. in adag.Sa- crarn ancoram foluere. Alterovero, eeiam fereno ecelo, Sc vbi ob receffum maris flu in' koc ad delečtationem pleraque Pra- teius. ^cra 1 ento dicere , fermo antiquorum , prout annotatBudsus in annotationibus reliquis adPan- dedas , exiftimans dicere in Liuio libro quarto, & a ' ,J,s firoilibus prodeftmare&d‘.care accipi, Vide 40 ibid, Sacramento r»gati,ideft iureiurando ada&i , & } utati.Spieg. ^*cramentvm veteres appellabantiufiurandum, - aut reiigiofam' obhgadonemiopinor , aitErafmus., guodhoc arcanis quibuf«iam ceremoniis peragere- tur. ^cramek t v m diciturea pecunia , quse in iudi- dum venit in ridbus, fucramenrum a facro dicitur. Qoi petebat, &qui inficiebatur, de aliis rebus vtrif- 50 auingentos «eris apud pontificem deponebant, de aiiis rebus kem certo ali© n-umero aflium:qui iu- tkio vicerat, fuum faeramentum a facroauferebat, vičtiad $rarium redi bat. Varrolibr. deling. Lat.4. At,vt Feftusinquit,facraraentum a:s ligniiicat^uod pcen^ nomine penditur,liue in rem agitur,liue con- tenditur.Id m aiiis rebus quinquagima affium eft,in 21 is rebus qumgentorum, inttr eot^ui iudicio inter (e contenderent, Qu_od lege Papin. Tribuni plebis fancitum efl h is verbis: Qujcuaque Praetor pofthac , fa^tus erit, qui inter ciues lus dicet, Tres viros capi' °° tales populum rogato:iique Tres viri quicunque cie- re la era m en ta exigur.to , iudicantoquej?odem iure lumo.vt quofuis cx legibusplebifve fcitis exigere, iudicarcvc optfrtct. Sacramenti autera nomine id £s dici ccsptum eft,quod & propter arariitationem, &facrorumpub!icca:um multitudmem confumeba- tur in rebus diuinis. Sicenim oprimi feriptoris di- aulfos mter fe locos reconciliare conatur Hotom. S A N T E A. t 43 8 eftab vtrirquc-Utigatoribus inuicem- fibi denuncia- tio in perendinum diem : namque cum in rem aii- quam agei.ent litigatores,& pesna fe faeramenti pc- terent, polcebant iudicem ikc. Quibus ex Vair®-» niSjPompeii, Afconii locis,quantum inter fatramen- tum &fponlionem interflt,ita, demonltrari polTe ide Hotomman.arbitratui’: Vt faeramemum fit certafe Jegitima pecunise fumma , qu« ab adore reo de- ponebatur in facro,vt qui vičTus vel damnauis eflet, is pecunia fua mnl&aretur, qui vicifiet, fuam recu- peraret. Sponlio autem dicebatur mutua litigato- rum promillio, cumaltcr ab airero certam fummam ftipulabatur , ni bonam caufam haberec. In hac i“ gitur Ibpulatio adhibebatur, & alter alterius Edem (equebatur:neuter de.ponebat:in iiloneuter alterius Ede f:quebatur.neuter ftipu1abatur,fed vterq. depo^ nebat. In hac vi&or ačimnem exfponfo habebat, L e.certicondičcioncm , vt fibi eam pecuniam esigere 6rhabere licertttln illo vič>i pecunia facro commit- tebatur, Sc in res dtuinas confumebatur.Ifidorus au« tem lib, Etym. 5. Sacramentum ek, inquit,pignus iponfionis;quia violare,quod quifque promifit, pet- fidiaiefi. Quod quam ineptum fit,id eft, plane I- fidoricura,nemo non videt. Nam faeramentum pi- gnusquidem eft,fed nen fponfionis : Verum bonae fjdei litigatoris. In fponfione namque pignus noti datur.Sacramentum autem inrerum capitalium iu- diciis vfurpari folitum putare plane abfurdum eft^ idque fuperior ille Pediani Jocus atter.te confidera- tus,fatisoftendet. Hinc vero explicari poterit,quod ait Tullius pro Rofcio Comoedo , legitim«e partis fponfionem fačtam. Nam faeramenti quantitas le«* ge definira erar. Huc peitinet elegans Ciceron.e- pifiolaad Volumnium locus,in quaita eft:Pugna g ’ fi me amas.nifi ridiculum jrcc^-^^t^it/^nifi cete- ra,qužedunt a me in fecundo de oratore,per Antonii perfonam difputatade ridiculis & arguta apparebunt,vrfacramentocontendas mea non effe«, Adde& illas exValerii Ptobilibellonotas,s.N.S»Q^ quae haec fignificabant,fi negat, faeramentum quse- rito.Item has Q.n. T.s.o^v.id eft,Quando negat,tc faeraniento quinquagcnario prouoco. O^ae fuiffe folenniafponfionis faeramenti verba verifimile cft. Prat Briff. Sacramentvm etiam dicitur militare iufiuran- dum,in quod militcs J qui nomina dabant,adigeban- turiGneci ofzov f-otTimiMv appeliant.huius autem fa-« cramenti fit mentio in leg.g.Čod de legat.leg.3. C, Th. de immun.concefi.Quq quiliberabantur,facra- mento folui dicebantur , leg.2.if.miles ff.de his qu£ not.infamJ.14.ff.de his quib.vt indignJ.fin.ff.de rei milt.Prat. SacramenTi vocem, ideoforteTheologi veterčs vfurparu.nt? quia per faeramenta nos Chrifto offeri- mus ac faeramus, pcnitufque addicimus. Nec illa quoque ratio nominis inepta videtur,quodl-atini o- lim , tefte Fefto, dixerunt faeramentum , quidq«id iurifiurandi interpofita faeratione gerittur. Nam in noftris faeramentis dup!ex iuramentum eft. Al- terum ex parte Dei , iuramento fefe nobis in filio, & propter fiiium obligantis , quod nen velit mor- tem peccatotis, fed fit nobis prepitius futurus pro¬ pter filium fuum. Ex,echielis iS. Hebrssorum^. Sc 7. Alterum vero iuramentum eft ex parte noftri 0 qui certo pollicemur, nos folum hunc Deum cul- turos, eaque rationc quam ille nobis praeferibit, ab eoque falutem temporsriam ac seternam per Sc pro¬ pter filium fuum exfpe&aturos hi petituros , as denique Satanac & mundo inirnicitias denunciatu- Feduaasautem CompereQdina(io 3 inquK, 70 ros. Tcrtia iti4<»apw conutniensqur ratio £iy- — - -- - HSihii i 243 9 SAN gi* ilUeffepoftet , qsod ficutolira milites feiara- tnento aftringehant fuoduci,q'tod illLSacramentutn vocauerunt : ita nos quoque in Baptifmo,8ca!tera facra c*remonia , no*Chrifto duci noftro plane ad Spiritualem militiaia , «Mtta Satanam, mundum, & omnem imp : etatem tddifimus & obligamus.Qu* *at>o ippellationis tanto fit verifimiiior , quod & hoc vitxgenus paifim in Sacris literis militi* somi ne infignitur : vbi nobis etiam vatia fpiri- tualia arma producuntur ae induuntur. & ali* t o cjuoque qusdam voces , noftr* profeffionis are »iiitati defumptatfunt : vteftSymbolum , Sta¬ li*. Sac k a m e n r v m militare, quod miiitesiurare folet, de qtto spod Vegetium libr.i.de Re milit, meminir, 1 .fin. Cod.de Veter&n.lib.ii Huicadde Connanum li. S.c j.nu A. Sag R a p uata gentis cuiufque fuiffe qu* diis pena-- tibas pater amilias ifaceret , conftat ex Ciceronis libr.de iegibus 2. Emancipati autem iiberi atbitrata 20 fuo facra fibi conftituebant. Hinc fiiii famihas in facris paternis effe dicuntut l.i.Cde bon. qu* liber. In facrismanere 1 . fili*,ia.C.de collation.l.pen.C.de adopt.ln facris paremum conftimti l.vh.C.de inoft". »eftal.vli.C.ad TertuU.vlt.C9d.de cur fur.fn facris pofiti l.in coniamSioneji-^.C.de nupt-In facris reti- ncri l.i. Cod.de bon.mater.Hinc adoptati qui in alte- rius gentem tranfibant, in eius gentis facra tranfire d.cebautur.-vt apud Val.Max.lib.7 c.7. Et qui pcr e- mancipationem de familia demigtabant, a facris pa- 50 ternis thmirti, & .ibfoIui.i.quidam,;i.C.de fideic.l. i.C de annal.exceptj.de emancipatis, 15_C.de legit. h*r.Hor.Prtr. Sacka r ivm & facer locus differunt: N.im facer lo- cus eftlocus confecratus: facrarium eft locus , in in quo facra-rep o nun tur, quod etiam in *dificio pri- Pito effepoteft,l.p. ff.de dtuif.rer.l.i,ff.ne quid in lo. fac. Sacrarium quoque appellatur illa pars, in qua funt clerici ad celebranaum propter facramenta,qu£ TEA. . 2440 annotauit Manmiusdelegibus Romanorum. Bu- dsus autem in poftefioribusannotat. Icsesfacta- tas diiS3s,quib.fanaum iubetut effe alicui Deotuni, quidquid aduevfus eas fecerit , ficut familia pecu- niaque.Sacrabantur vero leges.autcotitecrationeft obteftarione , autpoenarum fandione, Cicero pij> Cotnebo BalboJ: Dem de fan&iones facrand* funt, aut genere ipfo , vt obteflatione & confccti- tionelegis , aut pisna , cumcaputeius qui con. tra facit.confecratur. De hac eadem materia vidt etiam Conn3num in cemment.Iuris Ciu.lib.i.ca.u, n um. 3. Sacra vja , cur id nominis obtinuerit , indicant Varrn & Pompon.fitum eius rccitat Bar.Matiian.ci, iff. lib.;.Antiq.Xom.In ex Pomponio tefteje j e Orig.1ur.5f.fuit autem iirpriais Sctpioni tvaficqda¬ ra pubblieadomus in Sasra via, quo faciiiusccniu- It poff-t.Spieg. Sac R 1 affacus 1 . facri.Cod. dediu.relcr. ideftPrinci' pis refcriptum. Eodem fenfu facrum oraculum, It. cta adnotatio , facr* liter*, faeri vultus palEm in conftit. Iraper.legimus: fimiliiet & facra fonu. Prat. Sa c r 1 pici vm vifibile, inaifibile eft facrairentum, id eft, facrum figmm].c.facrificium,deconf£crat.di- ftin&.i Io.Beilo EtymoJ. Sacr il e g r funt, qui pubiica facraeompilautrant.l; 6 .Sc leg.j.ff.ad l.Iul.pecul.Seruiusin o.Edoga Virgil. Sublegere ait furari efhvnde & facrtlegus dicitut,qui facra legit,id eft,furatur.Brifl'. Sacriiegivm Impp.appellantfnstumconftitutio- num vioiatarum crimen 1. vn.fod.de crimi.facr*.!. ff.de appellatio.in C.Theodof. Sacrilcgiiquecrimen irrogant his, qui prscepta fua r.eglexrr»t, ye!fcita vioUrint leg.t.Cod.vt digni.otdo feroet.luiileg.ij. C,de erogatio.milit.anno.lib.il. &apud Caffiodot.in libris Variar.aliquotiens.De Koc videCcnnainimin fuis comcnent.fliper ittsciuile ii.J.c.t.nu.j Bnff.Prit, vide'& Cuiac.tj.obf.19. ibi confidumur,& quia in altari maiori-, cum foleat 40 S a c ri commiffi ex pontifieum legibus apud Rema. JO effe facrarium,includunturreliqui{.extra,de coniec, ecclef.vel alta.Old Eft S; Saorarivm principis in 1 . vTt. 5 Jegati.ff.de munerib. &hono.!.S.de legat.& decret.legario.in C.Theodof. Btiff. Sac r a Rt'M cognitiomtm iudex,& facrarium princi¬ pis 1 fi legati.ff.de mu.& hon.l.S.Cod.Jh.de Iega.& decr.leg. S A C R As res voeant Impp.ad fe pertinenres.Sic faeras domos , faeras htgitiones, facra ferinia , facrunT ftabulum,ficraai monetam , facrum cosiitatum in conftitutionibus accipimus. Sic & principalfs con- ftirudoites facr* d'cuntur leg. 5.5J. fitutor. Digeft. de adnviniftratione tu to Jeg,f.Dig.de manumiffioni- b s l.iy»Oigcft.de re iudicata l.4).Dig. de ad.empt. I.18.in prine.& (J. 1. ff.de iure fifc.l.t .5J. item- ff. qus icntrnt. fineappella. refc.l.4.& l.ff.ffide appella.re. cip.Prat.Briff. 2 A-sr a T i s s; m a e lege s in leg.leges. Cod.de legi. fiuc faerat*, quibus fandlum eft , vt qui quid ad-ffo uerfus eas fecerit, facer alicui deorum fit.Sunt qui eas faeratas dicunt , quasplebs iurata in mome fa- cro fciuent. De faeramenso Varto libr.4. ting. Lat> Prat- SacratA. lex apud Liuium libr, 2. dicitur, quodin faero monre lata fit. Vtrum autem vna tantum lex, an pfures in faero monte lat* fint,non fatis c6- ftat. Liuius Si Dionvfius vbi rem ipfam narrant,v- nam osminam. Sed Liuius alibi non femel faerat* leges dtxtt,vt i ffo libr.i.ficut 8c Cicero de prouin. 70 ciis coofulutibjii,& in oraflone prq C.Cornelio , v.E . nos arguebatur , qui ob deličtum nullopado tat temporeespiari poffet': Impie autem committtre qui purgari poffet.Crinitus ii.14.de hor.eftadifeipi, cap. z. In Sac r is paternis eonfi.ituti manerevedicurrtur,(iai in pattis poteftate funt leg. vlt.C.de inoffic.Ttftam. EtaSacrjs paternis abfolui, temittive, pto pcttSt- te paterna liBerati.leg i.5J.vltim.de ann.recep. Ht t autem locutio inde fluxit , quod fihifam. toren- dem cum parer.tibus , quorum pettftare comint- bantur , Sacrorum participes erant, lndt&ijai per adoptionem in ius alšcnum tranficrjnt , in familiam & Sacra tranfire dicebantur, Btiifo- nius. Sacr ista fiue thefaurarius is eft , ad cuius cona fpeftat cuftodia vaforum eejlefi* , veftimentorum, thefauri , qu*que ad luminaria lampadum fpt- Gant, fiue in cera , fiue in oleo. Sic diSas lactj- fta, quafi facris rebus prsfedus, vel affiilcns. At- que hoc modo accipitur facrifta.Dig.tn ti.de offi.fa- crift*,Etde hac materiadifferitur i(.dift.yltnis,in fine.Anch. SAcaosAKCTAE poffeffionesjprontafiis.&abonci iniuria tutis.apud Cie. in Catilinara. Ita faetofan- a* ecelefi* in i.tit.hbr.i.Codicis. Qusere,San 3 «m> Sjieg- - SA c r o s anc to s Magiftratus effe : quod fir,c cipi« tali piaculo attingi noon porerant, vt Liuius libr, 9, teftatur. Tum Pofthumius interea : Dedite, in- quit , prophanosnos , qua? falua religione pote- it;s, dedetis deinde iftos iacrofauftos s cum gifirirn ■ 244 1 S' A giftratuabierint. Hmc fiacrofan&a poteftas Liuio lib. ij.proTtibunicia,& facrofaraefi® Ecc leti# a Iuftimano Mat, in ouib.eft ius Afyli.vide Bud®um in prionbus annotat.ad Pandecfias. Sacrosanctvm Fefto lib.iS.dicebatur^uodiureiu- randointerpofito etacinftitutiim, vt fi quis vidlaflet id, mo rte pcenas penderet: Sic facrofan&a ecclefia in rubr.Codic.de facrof.EccIefitnde (acrofančla poteftas pro tribunltia apudLiuium.Cic.pro Balbo negat quic- quam fačroian&um effe, iiifi quod popuius plebsve ib fanxiflet,vide S ext. Pom p. Sacros anctvk idquoque fignificat,quod fine inex- piabiii fcelere v:olai% nemim prorfus iicet. Atque hoc fen'a muri ciuitatis facrofančfci dicumur , vt qui eosvialaret.morte pcenas penderet. Pom p. in Lfi.ff.de diuhio.cet.Si qais,iiiquit,violauerir muros,capitepu~ nitutOid, SACRVMffubftantiue , d/citur omne qucd deorum ha- betur, vide Aggenum ad fin. Coimnent.in lul.Front. Sc fupra,Sacecdos. zo Sacr.vm pro tempio.PaulusiSitnt autem,inqult,facri~ legi,qui puhlica iV.ctu compiiarint. At qui priuata fa- cra, vel ardiculas incuftbcLras tentauerint, amplius quam fures, minus quam facrilegi meientur. Spie- gebuf. Sacrvm cubicuIum.vide,A cubiio. Sacrvm cubiculum eft d ipies , AuguCti Se Augaftar, Citiadn Lprocemio titu.de praipofttis facri cubicuh.C. lib.n. Sacrvm patrlmonium vocatur v ul go dominium re* gSjVtannotauit Drofieus in methodo iuriš. Sacrvm quandoque plenias accipitur, vtSefan&um coniineat,iz.ff.oe qu:d in loc.facr.Pcat. Sacrvm Seprofanum opponumur inLOfacr® autem«, ff.de rer.diuifi Nevera inrerlocutio , pro afpetaincrepatlotte, apud Paulon L3.de Off.praef vigil. Saeveri s s 1 m a m dicere &ntentiam,Vlp.in l.i.&nun« qoid ergo.de P^ftul-Spieg. Saeverit ati s , hoc eft,crudelitatis, vel elementi® gloria 0011 e l ..ffeftanda Lrefpiciendnm.ff.de Pcenis. Seuericas, hoc eft aniraaduet fio legis^ongruentem habet ocenam. C. Si fetu. aut lib.ad decuc.afpiraueric l.i.lib.io.Spieg. Saevire, crudeliter in aliquem agere.§.fedhoc tem- pore.Infi.de i;s > qui funt fui,vel al.iu.Prat. Saevitia pro inconceffa caftigatione* PauLad legem Aquil.Praeceproris enim nimia feuitia culpe adligna- tur. Quia leuis duntaxat caftigacio conceffaeft do' cetui,vt tradit.Vlp.SpiegPr.it. & eft ®quipondium , hoc eft quod in libra appo- niiurad ®quiiibrium faciendum. Saga in l.n.Cde curfu pubiic.i« (trata equorum.Inter¬ prete;. BR(TiM3twy ta verierunt. vi de B.tvfiuin inli.de te veitiat.cap.xs ScCuiac.ad dičfi.leg.u.Porro Sagu m militare acbellicum geftatnenfufffe, cum ex Nonio , tuni exSuetonii verbis in Augufto intelligi- . tur: quod ramen inter familiam afiicnbitur ab Vlp. inl.procuratorisjff de trib.a&.RefertTurnebus lib.i. aduerf.cap i7.£agum Gallorum ge it a me n e ffe. Nam quemadmoduin palliatos Gixcos , Se togato.s Roma- 60 nos intelligimus, cum conftet paiiium Grascotum.Se togam Ro .nanorum habitum fuiiFe 5 fic idem Tutne- busfagatos pro Gallis pofiiit e veftitu gentem figni- ' fiejns. Sagaria dicitur quidam negociatio , vocabulo afa- gisinciinato : ficut ab argento,ar^entaria.& fagarius, quifaga vendit:vcquando faga,& aiia idgenus vefti- snenta emimus 4 Se diftrahimus iueri faciendi gratia. quod etiam innuitVlpian.in l.cum duobus.§.qu:datn. 70 Eigeft.pco focio.Se ibi gloflator nofter, qui exponit N T E a! 244-2 fagariamfid eft Tališ vel faIe,veiraecofum,vel viiium veftium attritarum.Sagum autem crat chlamys mili- tari s quadra.de qua Iuuenalis, *A>i fuga vendenti nubai caupone reliSh. Marcus Tullius in Antonianis auiftor eft , faga itmil folere in bello atque tumultu Se quando in fagis to- ta ciuitas erat, confulares viri rogati cfle folebantiSc propterea Iureconf.in I.veftrs §.veftimenta. de aur.Sc a rg. leg.intcr veftimenta vi rili a enunserauic taga.di- citur autem fagaria fimpliciter, Se fignificaiur huiuf- cemodi negociatio : ficut nomine linthearis, iinelli- gimus lmtheorum negociationem. Itidein abfolute dižerunt argentariam , requeftrariam,Se ficae fingu- lis.Proiude ccnfco caftiganda effe verba apud Vlp.iii i.Prbcinatores.$.fi plutes.tit.de tribut.a quoni;sm obfonia a putredine vindicat* & ci- bos pcrfufos astate donat,nec tantum penu; vtibs,fcd mirisquoque medicin? experimentis npb;ii$,vt exie- rit in prouerbiurR : Niftil fole & fai.e corporibus hn* manis e (Te commodius. Antiqui etiam ftcris falem 10 adhibebant mola faifa Iuante$,id eft farretofto Sc Ta¬ le eo n fperfo. V: rg. ALneid. lamefue eLes.infanda aderdt mihi facra par ari St [alf d fruges. &e (batne G* ego ri us c. fi redor.$. Ted cum reffor.dift, *3. faeras literas falem ipfum pro fapientiapaflim v- furpaffe.Chriftus quoq. Mattharif.ca.difcipulos Tuos falem tttrje vocat.nempe exemplaria fobrietatis,ca- - ftunoni r, 8 c fagjenriae.Ft Paulus A;oft.Sermo J inquit, vefter in gratia fic Tale .condicus,id eft modeftia. For- 20 cat.in penu iuris ciu.ca.19. Sat. Ammoniacus , prseftsntiflimus Sc perlucidus,tcfte Diofcoride,qui foftilem marino pr?ferr,in Oromeno India: monte csdiiur, vt lapis,ac renafeicur, ex qao regnum maius veriga! ccn!equicur, quam ex geui.- mis aurove:Forcat.d.lor. SaX amandr a in 1 $.$ alio.ff.ad 1. Cor.de ficar.eft ani- mal iac.erti figura ftellatum ac vari um, vt Diicor.lib. s.& Pli.liio.c^.fcribunt.cui tantus rigor cfl^vt igne tafta extinguat: vnde 5 c nota eft vulgi opinio exifti- mamiš igne eam vefci , nec vnquam eo abftimi, cu m pr« frigidirate quidem aliquo tempore in igne ill«- fa fub/iftere polne, eo tam en tandem confumatur^vt Gal.libidetemperamen.fcrihit.C£terum mter vene- nanumeratur. Nam hauftum eius Tequirur inflam- maiio lingus Sc cum corpore,reiblut;oneque aliqua treme* & fermonis impedimentum , Sc Jiuor totius corporis s vtDiofcor.lib.6.&: Piin.iib.2$.cap.a.tradunt. Briff.Prat. * 4, S;A l ari v m annuam erogationem fignificat,quafalicui fui tuendi exh’bendique caufa praiftatur leg.vk.ft.de in rem verdJ.§.fi inffngulos.ff de tranfaft.l.vk.in fi. ff.de obl.& aft.l 19 §.vlt ff.de annu.Iega.Salatium ve¬ ro Cornut. in Perfium viftum vnius diei interpreta- tur.Piidi.ji.ca.7.de Tale traftans.HOnotib.eclam Mili- ciaque interponitur faiariis inde diftis magnaapud antiquos audoritate.ficut apparet ex nomine Suhri? vite,quoniam ilia fai ad SibinOs portari confueuerar. Sdatiurn etiam annuas mercedes ftipend. ; aque, qux - ob liberalem artem vel medicinam prasftantnr.ligni* ficat.l.i^.i.dcalim.ieg.l.4. ffdecret.ab ordi.fac.l.ff. f.item Papin.fKpro foc.i.7.1.f6.jJ.faiariumj ff.mandaJ. iJk l.i8.C,cod.i 4,ffde offi.adfel.l.io.^.vit.ff.Ioc. Sa- i ari um quoqueprardij lurifconfuiti dicunt in 1. 4o..< : » hstes.de lega.i.l.8,ffde vfufr.& Sdarium pro lapidi- bus csdendis in l.i^.in fi.ff.commu.prsjd.Briff Salaria aitCuia.adl. 1. C. de prsbend. Talar. Iib.io, interpretamur rti Tfcthjj (iue vt jpluri- mum Grsc : vert refolent oimpicnz 5 c cVjabm Suidas g dhteints mTvpaitts pro tpfats. An igitur ratio no- mui.s hsc, quod Talana percipiemes inde Te alean :3 Qux falaria in l 6. Cod.de profcfl.Se med. ii.io.anno* »aria commoda in 1 p»C.eo.Adde Forcar. in penu iu¬ ris cinihs cap .-19 Erant autem tribunorum milita- rium &c ducum falaria,snnona: ipforu. Proinde ^«5» Gtsci interprttantui eimpinsv. Et fortaffis inde «ludum eft vocabu'um ? quod falaria percipienres in¬ de (c alant. Vopifcus in- Aureliano. Nam illi Romam veaienti fčlariafui ordinis funt decreta,& poftearPa- militares nuni. fedecirp,panes militares caftrefes 7 ^aadraginu , vini. mcnfaiis fextairos guadraginta E A. 144.4 &:c.E quibus intclllgitur annonsra cu!que deftinata & aflignatam,salariusn dici. Idem m Probo. Itemin /alario diurno.bubular ponds.porcinipondo.capiini penda decem, &c. Latius cainen patuit hoc voc.ibu- lam nec pro annona tantum, verum etiam pto com modo & ftipendio militum vfurpatum.eft. Plinius: Nec pudet tribunorum militarium ftlatiis emercJtj queaGra:cis exp]icattir rf^TiaTiKvo^ansv.entifiMi. 3e0}/,5: ef«e/*TiKc'r uidit,poftea a Francis,qui OricmSsdi- cunturdncolkur, Item alio locorFranciduashabent leges,plurimisin locis valde diuerfas. Significatau- teni eas, quse in volumine Barbarkami« legum vo- 0 cantur Salica & Frančiča , qus ipfa Francorumocci. dentalium propria eft. Tamen HermannusComcs in libr.de orig. Franc. Ripuariam nonFrancioam no*. minar. Du3s,inquit, Francos habuiffe Ieges,ipforuni autores teftantur, Saiicam atque Ripuariam: qui-. bas nuilus regum anteCarolum Magnutn adiicerc quicquam tentauit. Eft autem R- puana1 r egio, ^^Rheno 3 Mofela : & M»ofa quafi trlaiiguMTforuia con- ^ ^cluditurT& Neuftria, vel Auftrafla vocatur. Guli d* m us de Oangis Tub anno 410. Franci coeperuntlegi* bas vti, Sc legem Salicam diffatierunt pet quatuot gentis fu« proceres eleffosde pluribus:qui,'ficut!er Salica deelaraTjiuHicaueriint .-:£x quibus intelligi po« teft 5 quam ver um fic, quod nonnulii Claudi j Seylčl« li autoritate addufti difputant, Salicam Fegem men* dole dici pro Gallicam. Alij autem Salicam legem diffam volunt,qua S 1 a!iquam, a duobus verbis, si a« liqua a quibus hselei incipiebat, vt refert RebufE. * in com m en tar,in leg.i. D jgeft.de ve-rborumlignifiCi’ Prat. Salt cTVM,faIicetum ,'locus vbi fallcescoirjit«/Iin^a- pud Vlpian. in l.qu«ficum. ffde fund.inftru. & in 1 -^ fiindi.ffde vfafručt. . SAiTfK* s ANTE SuiitfrEsffontes tubul's, fiftulisve aquain funden- tesmomineab eo dedu exponunt»feu jtpa.oVid eft, Tst?at falcuque foIeniii:Suiu enim smnes Talca* tores, Sc la.udatoces armatorum Deocum , quorum Toicnsitas menfe Martio , fumptu puhlico agebatur per molcos dies, quib.choceas per vrbem 'duoebant. I-sdatum eft , fupra timicam inligneameuin peetori 50 tegme, cceleftiaque arina,qu? vocantur Ancylia,pot- tare ac pet vrbem canentes carminacum tripudifs Tolennique Tak u inoe dere: inftitutumque vt in fine omn/um carminum. fuorum Mamu.rium appellaret, Hsc Corraf.ConnanAib.u comm.iuf.CiU.ča $.nu *.in fin. tr.adic Siliorurn appellacionc GallosTubintelfigi: vide pauioante Siliča lege. S A l 1 nt a e locus vbi Tal fit, apud Caium Li.ff.quod cu- iufque vniu. Plinius autor eft^, Ancum Klartium re¬ gini falifmodia fex milliain congiario populo de- 4° di!Te,falinafque primum inftituiffe.Earum autemve- ftigal, exp;o!is regibus fublatum , itemrn impofuit Cenfor M.Liuius , ob id ipfum S dinator appcllatus. Aihenzusautem referc lib.j. ckiTrvecntirSr c.r. a Ly- fiinacho iani dim m Troade vc&igal lalinarum eon- ftitiitutn,$c natura ta m en id qaafi refugiente, ftatim exaruifl‘e Talinas.ac remiffo veftigali rutlus prodiifte. Pnt.ex Cuiac.j.obTeruat.?T. Talina e puhlica fuerunc,5c principis propriar.vt fere omnes“in Gallia,ex quibus adeo amplum Pcinceps fi- bi vecligal parar, vt Tu a: cuique regioni deputata fiat abena?, nec liceat aliunde inue&o Tale vti. Locantuc autem pubiicanis ad certum tempus: Sc ita tam ple- fiTuue in locis locati ccepere , vt certo pretio Tal a ^o condti&oribus emere fingali cogantur. quod li quis aT 244 6 minifterlum.ff.de peen.Btlff. Šali n arvm veftigai in d.l.17. 8 c l.i.ff. quod ouiufque vniuetf.t^.it.de hsred.inrr B ff. Sauna.rvm condudoces in Ln. Cod de veftigal. & comm.in quas oiim etiam ob malefic um pcene loco dainuari maxime fcemlnas confneulfte oftendied. I. 8.9. in rniniftenum.ff.de pcen. Sc 1. 6 , ft.de captiuis Sc poftlim.reu.Btfl.' Salinaria dicuntur, qua: dantur pro Tale.not.glo.m verbo, Pedagia.c.-uptr quibufdam.extr.de verb.fign. Io.BeJlo.Etymol. S A lis veftigal apud Rom.fuilTe conft^it.S.iIis meminit Liu.lib.i.Cum,ait, altero poft rege^ ex ftiios anno Ta¬ liš vendendi arbitrium , quia impen o pretio venibat ia publ cum , omni fumptu adempto conceftum pri— uatisjbelio Lunico fecundo veftigd nouuni a cenfo- ribus Nerone Sc Salinatore mft.tu um ex Sa aria an- nona.Etenim cum femnie Tal Sc Ro mre & per rorani Icaliam e(!et,Roms eos pretio eodem,u!ur : s in foris Sc coneiliabulis , &alioalibipr t o prrebendum lo- calfe,ac pretio Tališ tribus onerafte, vt idem refert li. 9-;.Prat. SAx,rTOR,qui Taiis tributum colligit.TnrerpresCicero- ris epift.ad Atticum li.4 e:rbor dičta,quod ea celeritate crelcat, vt Talire videatur.Paul.de ann.legat. 1 -Caius Seius.I^rseftari au, tem volo ex praediis Potianis s cx prxdiis Ludatianis annua arunaims mjllia trecema,Sc Talices mundi aa- nua librarurn fingula millia Spieg. Salonitanorvm portus in l.j-C.de nam foen.non i-is Ahica,vt AccurT.exiftimat, Ted in Dalmatia eft.BriT- fouius* Salsamemta dicl pifces Talfos ant laridum , aitDo- nat. rečVus quidam ouam AccurT. qui in Lquidam.ff. de triti.vin. Sc oleo.exponit falfamenta intin&um il- luna hetbulis qu\bufdam concinnatum, quam Mfam. vulgus vocat,non fine Tališ laude. Cum enim conftet variis ex oleribus,pipere etiam,tamen totum confu- Tum ab inditis modici Taiis micis nomen falT^ mue- »:t:quippe a nobiLfiimo deducens f vt in prooem.f.ac ne tertij.Virgil.in Moreto: H ne falts infpargtt mi c as a Sed profe&o huinfmodi Intlncftum luiirconfult. non Taifain,vt inaperiti, Ted erabamma, vocatl.fi quis vi- nuna.§.fi acetum s ffde tr/tico,vino Sc oleo, ^79 fictGrTtiv, id eft intingere s .quia cibi eo intlngi foleant. VndeApitius, Bmbanima, iHquit s »n ceruinam facies? piper s nardoftachium folium,api) Temen J liquamen s vuam paflam conFundes, hoc embamma mrin&um aate dixerat:nihil igitur cum embamraate ralfamcn- tum coinmune habet. Forcat.in penu mris ciuilis ca- pit.io. Salsamentvm. vide Gioffin L quidara h*rcdi.ff.dc Via.trit.& ol.leg ex iute Romano confitmare velit > in promptu elt L juter publica.ff.de verb.fign.l;fi quis fine. Codode ve- ftig.Sc comm.Sc l.liber hotno $.1. ff.de hsrea. inftir, Salsamentarn Talem vendentes,quos Gr^ci va^A- Sc m iihr is Feudorum inter regalia fftnarura quoque & v* piri fit s vocam.Brod*us,MifceU.Ub. 6.cap.8. Salti m part cula,quam habeat principalem fignifiea-' tionem, qua?que vocis iftius or;go fit 9 docet Aulus GelUi.ji c i4t $AL tvariv$, qul vel fruciiuum conferuandorum gra- tia,vel finium cuftod.endorum caufaparatus eft, au¬ tor« Vip.in 1 quarfitum,delnftru«ft. 6c inftr.kg.quem fequitur Cor*-.»filib-LMUcel c.ii.n.4* At lCtus in i.cit quiCciuic.flF.de kg.j.pro agri cuftode accepit. Neque u _„ r _ _ topiariuna,»nquit t orr.andi j ialtuarium tuendirundi i7.ffde vetbor.fignlficat.L Digeft.de pub icari. 1.4» jq magis qnam colendi saulaparatam Yideri. Item de ^laldu^d« cenfib.lj.^t.ff^e ieb.eor. aai. 1.8.§. in ' FtuidaaftiU.l. iniitumenta.Si vindaria, inquit,adfint H h h h 4 redituo computancur,tit. Qu$ fini regalia: Sciendu tamenjpriuatis quoque Rojnano iure i'aimas polfide- re licuiffe,!.forma §. Talina; ff. de cenfib.leg.f.5-1. ff.de reb.eor.qui Tub.tut.l generali.f. vxori Sc$,teQ ff.de v- fufr.leg. Nec omittendum,propnam olim fcemina- rum fjiffe pceuam, vt in opu5 falmarum dainn ren- '&fruduum feruandorum •gratia parati, vel ftnium cuftodiendorum caufa 1.8. in Sn.fF.de v Tu & habitat.Briff. §A r. t v e n >es vocantur qai faltibus adfcripti funt, l.».C defugi.colon.lib.ii*i.q.C.qui milit.non poffi. lib.i2« Saltvenshs fundi in rub.& l.ij.C.de fund.patrim. &SaltucnL- Principis dicuntur. Hi erant nemora paftioni deputata,id eft, fundi, qui pecoris pafcen- di caufa efocari folebac, cum in principis patrimo- nio con ' uarentur.Prat. Sa l rvs efb denfior fylua,ii}qup pafci, & £ftiuare,& 2Q hyemarepecudes folent.lo.Bailo.EtymoI. S alt v s appeliabant veteres pafcua loca & paftio- nibus accommodata 1 . penult. jLi.flF.fi feruit.vind.l. 8. ff.de inftr.vel inftr.l.^.ffide ldio- empJ.25.ff. de pigner a^io.Varr lib.4.de*lingua Lat. Quos agros non col: ban t rropter filuas aut id genus vbi pecits podit pafci,& pofšdebar, ab vfu fuo faltus nomina- - runt. h}£c Grsci <*.>.&& ^ vO ( «otc, noftri nemora di- cuht/fjinc faltus ab alendo ditftos putat Connan. li b r.j.cdhlmJ ur«ci uca-p :is u m.$„ i n fin.quod pa- fcendis & alendis pecoribus in feruirent. .ABlius ve- 3 ° 20 Gallus apud Feft.lib,i7*faltum definit vbi fyluš <%paftiones funt quarum caufa cafe quoque ibi finr. Et adiicio , fi qua particula in faitu paftorum aut cuftedum caufa aratur , eam rem non peri- rnere nomcn fattus,non magis quam fundi l qni eft in agro culto & eius caufa babet 3»difich'm , fi qua paruculain eo habec filuam-Brifton. Virgilius li.2. Georg. faltibus va uacuir- p p l e n n fe c uri d um Fivr/?im.—r - 4 ° Inae faltus pafcuus leg.r9.jL1.ff loc. Et Salt. pa.ftio siefoue in 1.8 FF de inftru. Et per greges-paftionc-s- tque rru&us ex faltibus percipi dicitur leg. 32- ff. de vfufru.l.f?. ff.de inftru. vel inftrp. In faltibus etiam vcnaridixit Trypnon.in I.^2.ff.do vfufru.Virjril.i. . Ceotgic. - *— Etmapjos canibus circundare fdltusMnfC. ■ ŠA L Tv S alii sefthu,alii hybern.i orat \.&y.u. delegat. ?J 5-iT-faltus.leg.44 jT.vltim.ff.de achju.pofte/r. A.- definit Vlpiatn quibus interdfi etiam hveme,' plerunq;a>uem sftate vtimur l.i, 5 T. 3 efFiu 3 .ff.deaqu. cotti.Brifibrjius. v o s v S loeusjfalribus plen us. $'Al v -a dignitate mea,verba ProciJi,quomodo acei- pienda fint^declaraTAlciit.in leg.Nepos Procul.de Verb.fig.&picg. Sal v a meliori fentcntialeg.Claudiuj.if Qui pot.in ^ pig.hab.Spieg. Sa l T i rationerečii fermonisl.PIautiuSjtKde Aur.6r arg.kgai.Spicg, Sai v a t or. Quun» feruator^vt ait Eraf.) idem fi- gnificet quod falua;or,feruare ide 5 faluare : quo- tia® (eruator eft apud idoneos autores.faluator n» ’ item:doftimaluerunt fet-uatorem , quam ialuato- Tera. Seruator enim proprie Latinis dicitur > qui an difcriraine confert falutem. Sic olim pri'nci- pibus, qui liberaffent proninciam aut patriara ab exitio>erefia ftatua, aut pofita columna , hono- Hbantiic appd Giatcos titulo sisT^®., apud iatinos 70 TE A. _____ 1443 leruatoris. IndeSf fetuotutn vscabulum , quodm btllo fetuati eflent, quora lure poiucnnt occidi. tn- uinitur Seruatotis votabulum apud orthodotas fariptcre;. dc poetas Chriftianos vetuftas. Spicge, lius. Salvs r i s finisdicirur , qui prtebet falutem , vtin Clera.dudum de ftpult.lo.Bello Etvm. Sa iv d r it as fundi confi lit in fegt tura. gramimim, aliorumau« ffuftuum falubri prouentu, D. Goti 0 incomment. ad l.quid aliu d 86. numeto de verfc. fig. Salvbritas prtediorum eft in tem fertilitate & qual;tate.Q lis n. nefcit agros lapidofos Scmontofot tantse bnnitafs non eflt , qu,tntaE funt,qui in plani, cie.folo Isto & puto?Gocd.in comtn. adi.qu:d aliad 8S.n.; de vetb.fign. Sal v i anvm interdičium a Saluio Iuiiannprcftftani eft, ds quo traftatut libro 4t.Pandeft.& hocdamr ad profequenda pignora, diaumque e ‘t aliisi bi- 0 uando, quiafuluat ius crediiorum & doimnotam, vt fcribit Zafius lnftitution,de aS:on. $■ Itera Ser. uiana. Sa l v i a nvm interdidum , ait Br»(f. adipifccn^pof. feffioni* eft t quo vtitur domin us fundi, de rebus co- lorvi, qu.is is pro merccdsbus feudi p‘gnori fuuiras pfpigitjiTJntetdi^um quoque.lnft. de interd. I.!. & 2. ff.de Salu.interd.l.i.C.eod.l.2,§, adipifcendž. ff.de interdid. Sal v 1 s vetbis legis £eri quid dicitur, qu^d fi r ab- fque offenfa verborumt. comca legem.z? ff.de legi- bus Briff. Salvo iuremeo ,verba funt magn$ efficacisivtcclli* gitur ex 1. fi debitot. jT. i. Qojbusmodis pignosvel hjrpothec. fol. cum aiiis per Albericumcifat,5. Spie- gelius. , , Salv o officio quem abfoluere,apud AfticanuminI. pen.C.deCon. S a L vs, ineolumltas, remedium Paulusdeoffic.pts- fec.vigtl J.3.Nam faluse m Reipub.tueri, nulli magis credidit conuenire , nec aiium fufficere ei rei,quasn Csfarem.Spies;. S a l v s communis ,leg. 2. Cod.de Hxad.tribut.lib.10, Sp^eg a S A lvs agitur.melius quam J agitur de falutc. Salvsti an 1 horti fuerunt lloms 4 qu,oru.mPlmitir ■libro feptimo memrnit. in conduorio., inq'.jit } Sala* fliatiorum hortorum adfgruabant. Aphr.c.deIcg.i.k Ide m luiianus. Si. SalufiipSjinguit, borios.j quiiunt A ugufii.NebrifT S A l v v m fore qui recipk , i^uuervvare-n, non folum a furto (ed etiam adamno rtcipere videtur, vt ait Ca- iusJ.nauta.ff.Naut.cauf' Sp. SaMabia ciuitas regalis in Ifrael , caputqu? & fe>:es regni domus Ifrnel,d quo tiota regio dfcem tribatiffi dida eft,Šamana‘.P-ofiea Sebafte dreta eft,abAogu« fti nofni-ne. dicitur"quoqne Sichar.- % Sc Sicbem,6:Sl¬ eherna. 15 a efl Palajftine? inter ludšam &: GaUtsam fiVa(.refereme A.Calepino > )a:dificaraq«je eft aSama- rite filio Chanaa.vnde Samaricani fe u -Sam a r i t.re - qui Samariam incolut.Et ipfi homineserant,quifciudi a lud^itjdiuerfa ab eis fentiebat,vt indicatSuidasia- collcdaneis Gra;cis.Vidc Sc D.HieronymumadAl- gadiam.C^terumJegitur quod , poft^uam diuifum fuit regnum ipfum ifraehfub Roboatojfilio Salonio» nis;(vide in 3.reg c.ižofuperbe adificata fuit,5rncbi- liffima sdificia fuerunt in eatnuncautem Deiiudi- cio conuerfa eft: in hortos olerum } vt vix ians aliqu2 fit ibi ha bit ati o. : S a mia ingenere dicuntur figlina , a Juto eiusinfule? fiSilibus eaRaenisattifsHis-; Vude apud ----- - ‘ ‘ iegMS j'44? S ANTE legitur,Agatlioc!qm regem cum fi 245 © San ctio legutn tfiple^.eft-.iumnia^nedia Sivmma-eft,qux idquod aduerfus legem commiffum eft.ipfa per (e ac vi (ua , id eft, fine magiftratus ope- refcinditiveluri $a oui commific multatur: veluti in lege Furra reftsmo- taria,qux plus mille alfi um legatum , rrtortjfve can- < ‘Fa capere vetat, Sc aduerfus eum qui plures cfprfir 0 . ' quadrupFi poenam eonfticuit.. Prateius' Hotoman- nus. San cti on es pragmati cx in rubr. Codico de diuerfi referip. dieuntur in quibus Princeps adhibito conft lio tradratu fufius refpondet ad prece?,rel5tionem,ve? fuggeftionem iudieum , vel aliorum, Sc aliis quidem referiptis preces,inferuntur non pragmaticis. Auguft, in collatione tertix diei cum Denatift. vide Cuia- ciurr Sc Gothofredum ad d. rubr.Godice de diueiF; referiptis. S a k c ti onb s vocamus eas Ieg.um partes quibus pcenss conftituimus aduerfus eos qui conrra leges fecerint* ■ ait fmpp. 5,8 de ter.diuifion. Papinian. I.41. Digeftis depcen. sančlio legum que nouifliine certam peenam irrogat iis,qui prsceptis legis non obterriperauerlnt 3 , ad. eas fpecies pertinere non videtur,quibus ipfa lege pcena fpecialiter addita eft. Eius fantftionis exem- plum puleherrimum libet ex reliqu>s legis Regie pro- pter fummam elegandam Sc vetuftatem adfcribere. Si quis huiufceR-gis ergo aduerfus leges rogation cs 3 . piebifve fcita , fenatusve confulta fecit/ecerit, fiue - quod cum ex lege. togatione , plebisvefeito s. -rf. c. facete oportebit, aon fecer.it , huius legis ergo ■ Id ei ne fraudi efto , neve quid ob eam rem popuia : dare debet ©,r ve cul de ea re aftio. neve iudicatio e- fto: neve quis de-ea re apud * cifinito.- Cicer. ad At- tic.Ji tertio Ep.23.Scis enim Clodiu fanxilTe,vt vix ausr omnino non pofTet nec per fenatu,necpcr populu in® fitmarj fua lex/ed vides nunqua efte obferuaras fan- ftione^ earum legum , qux abrogarentur. nam &i id eflVt } nu;la fere^abrogari pofiet. neque enim vUa eft j qux non ipfafe fepiat difficulrate abrogatio- nis. Idem Vcrrina 6 . c^uid multa ? nifi vehe- mentius homini minatus eflem, nifi legum fanAN£ivA 3 u vm principa libios atque , *45' S A N In q vl& agrorutn form* teferebantiif, autquodma° gis eft , locum ipfum Sc tabulariu n , in quo huiuf- modi libri reponebantur, figaificai.Sicul.Flacc.in li¬ bro de condit. agror. Quod li quis contradicat, fan- duarium Crefaris refpici folet. omniam enim agro- rum Sc diudorum Sc adfign.itorum formas, fcd & di- uiiionem co nmentarius & principatus in fanftaario habet. Qua!e r cunqueenim forma; fu-erint, liambiga« tur de eorum fide,ad fanduarium prmcipis reuerten- dmn erit.Hvgen. m libro de limitihus conftit.Omnes 10 fignificationes Sc formas xris tabulis in čribemus, Ii- bros zris &>fpum cotius perticre linteis defcriptiim, fecundu 'uas .'eterminatioues deicriptis adfimbusca- 'bular.o Cz i inrere us.Ec fi qua beneficia,aut c6« cefTa, aut adfignata colonig fueruftt‘liue in proximo, fiue inter ahas ciuitates, in libro beneficiorum ad- .{cribemus.Et quidquid aliud ad inftcumentu menfo- rum peuineDit.non folurn colonia,ied Sc tabularium Cl aris manu conditoiis tubfcriptum habere debet. Ira Sc S uiduarium M tridacis uro fecreto eius tabu- 10 lario dte.Piin. libro ji.cap.te odauo.Biiflbnius.Pra- teius. S&N.c tvm eft,aicTcebatius interdum idem quod fa- crum , idemque quod religrofum : imcrdum aliud, id eft,nec facrum nec religioforn : nnnirum incor* ; ruptum Sc inuiolatam.Hee pAaerob.hb.j.cap 3 Feft.«u- tem libro 16. Inter facrum Sc fanclum Sc tehgiofom diffetentias AElius Gallus belLlTi e refett.facrum, diiicium consecratum Deofandum , muium qui iit circa oppidum rehgiosum fepuhhrnm vbi morcuus $o -fepultU 9 ,iut humatus Cit. Sed illa portione quadam Sc ternpor bas eadem vlderi poffe. S quidem quod facrum eft, id lege aut inftituto m ai or uiti- fandutn •elle putant , quod vioiari id line pcena non pcff* iit.idem teligiosum quQque elie,qudd iam lit aliquid, quod ibi homini facete nonhceat, Sc quod (i faciat, aduesrfus deorum voluntatcm videaiur tacete, Si¬ ni liker de muro aut iepulchro debere obseruari , vt eadem Sc facra Sc fandi reiigiosa fiant« Ha^c Feftus. Proprie autem fanda dicuntur, qux ab inturia ho- 40 mirnim defensaarque m tanita funt: inquit Marr>a.i 1. 8,Dig de ter. d.uilio.Mumca autem propter pcenam propolkam ligrhficat. Nam fancire eft fanguine fuso confirmare:vt S: ruius Grammaticus teftatur. neque Martiano adencimur.vt Sc Hotomannus,quif Mama * nus)a lagminlbus boe verbum eo locededucit. Quin Fefto potius Sc Aggeno Vrbico in commenr.ad Fion- tinum adlripulamur,qui fagmina a laticiendo , id eft, confirmando deducit. A fanguine autem tonftdum elle vci cx consuetudine faerorum folennmm qunm Saliuftius in Catilinaria commemorat , intelligipo- teft. Fuere , inquit , qui dicerenr Catilinam cum ad iuliurandum popuiares-fceleris fui adigererflic enim iegendum non Addiceret ■} humani cotporis fangui- nem vino permidum in pater#* circumuililTe. inde : eum pod execrationem omnes deguftallcnt, žicuti in eommunibus faeris fieri consueuit , aperuifle conii- Jium fuum 5 §cc.Sanda ergo prima ea sunt, qua; c xsa. vidmia Sc exeeratione interpoSta, conHrmna funr. faerosanda vt vitic Hotomannus illa eadem pro gj prie quafi qus facco fado fancita funt. Sed liuius li¬ bro tertio quum idem prope fibi viden fignificadet, luriscbnmltis ramen aliud placere odendii : Cum in violatos Tribunos plebis , inquit , religione , rum lege etiam feceru-nt, fanciendo,vt qui eis nocuiffet, eiuscaput Ioui facrum effet : famihaad sedem Če¬ šem, Liberi Liberxque venutn iret. Hac tege iuris. incerpretes negant quenquam faerosandum effe, fed caput eius qui eorum cuiquam nocuerit,facrum «fle, id fanciri. Hzc Lmtiis. EamqueIurisconfulto» y 0 mm e^mologiam Fcftus iib. decimo TE A» 14ji ,tus. Sacrofandi, incjult , dienntur '» qui fanciun* tur vt (nit faeri, li facrum violem. Itaque facrofaR. da duobus inodis fiuirt rKehgione fme turekurando: Sc bege. ouorum vtrunuue Liuius eodemlocoli* gni€cat , hisverbis: Er cum religione inuiolaros eos , rum lege etiam fecerunr. Paulo autem poft teligionem iuliurandum interprecatur. Diony(in$ autem libro fexto Turarunt, inqu!t , pec facra om# nia , fe poderosque fuos hanc perpetuo iegem d), fer aturos *. addita execratione > vt qui.lege parerent, itadeos fupetos atqtie inferos propitios habecent: qui non parerent infeftos, Hune vcrunque modu® cxpon:t Cicer. in ea pro Corn. Balbo. '(^uid fuiti« ea rogatione quod ficrosandum v vidererur ? Pri- mum enim lacrosandum elle nihii poteft, mfi quod populus plebsve fanx!{Tet.dcinde lanctiones lacrands funt aut genere ipso,aut obtefratione Sc consecratio. ne legis , aut pcena,cum caput eius, qu:jcontrafacir, consecratur. Sic autem hunc locum emendari vult Hotomannus. A ut genere ipso,vt obceftatione k con- feeratione Leg-.s: aut pccna, cum caput eius, &c. Duos enim tantuni hos fu fle moaos,locusiHsei]ucns, vbi ex enumerarione partium argumentatur,perfpi* cue oftendu. (Vjd habes igitur dicere, inquit, de fcedere eiusmodiV trum capi tis consecratione 5 au obteftat one Legis faerosandum effe conErmas | h quibus copiose difputacis,eft peripiruaai ,hocinter Sandum Sc Sc Sacrosa?:dum intereOe, quod inter ge* nus Sc Ipeciem. Sacrofanda en m dicuntur ea,<]U2 fub capitis pcena fancita funt , vtinumlata & jncor- rupta e dene . Q_u inquit,R.egibus (deArrae. n;a loquitur J quoties in focietarem coeant,impti* eare dextras, poliicesque inter fe vincere , nodoque perftr n ,ere.Moxque vbi fanguiš in artus ex:rem>s fe etfudcrit lem idu cruorera eliciunt, acque in* uicem lambunt.Id fcedus arcanum habetur,quali mu tuo cruore b. eafque fic interpreta- tur:sangumea;,inquit■> virga; e fiinguincis fruticibuš crant,q!iibusca:cli iubentur parric-dse , vtaatterror rnefTet in cruento eorum doIore,aut ad horr©rem,vt voUmc quidam, cruentabantur : vt de Bellona feribit Maro: gham cum fangwneo fequitu> IZillonaflagdh. Dc iis feribit Piin.li.ip.c io. Sc lib 24.C.11 Hi n c Tangu i- nei hafti quse,qui i coloris eram cruenth ideo & iis 10 adbellum indiceodum feciales vcebanturthas voiunt c ji dam fanguine cruentatas ,quo atrox Sc cruentum btlium minarentuc.Prat« Sangvinolint vs 1.2.C de patr qui fil.fuos difir.fan guine materni vteri adbuc petfufiis,id eft,recens na- tus.vti.r.C.Th.de expoCsiquis>ihqiiit Conftantinus, propter nimfam paupeitatem egeftatemaue vicfcus eaniafilium filiamve fanguinolentus vendiderit: ita enim legendam eft eo 'n loco.vt in tir.de iwfant. ex- iQ pof& de his qui Fang.nutr acc. Hos Iuucnalis ruben- tes appellat,sat,7. — Mod« primos incipiertes Zdcre vajitus , & adhuc a matre ruhentes. Griči hjt-fiuHSk) serifi*V?c,us vocant. Prat.BrifF S ang vi s filiijfanguis patris eft,autor iCtus in 1 .4. fF.de inoffidof. teftam. Sangvis in iurelongealiud. eft quam confanguinitas, sangmš cognauo eft nat -ra!is,l fF. vnd. cognat. 1. vel fi/anguine iF.de manu.vind.lv qui in adoptionem, . Q fT.de adopt-l.fi adulterium.G i.lF.ad leg.Iul.de adultT. dotem. §. fi.de ciiftr.pec. 1.8 ff.dereg.1qris.l-.49.CTh. de his qui fuper rel.cont.Confanguiniras vero fpecies cftagnationis,id eft,fraternitas. § vulgo. Infi.de fuc- ceffcog.Nčque vero foli audores nofiri, fed etiani alii cu m Gtzci tam Latini haneverbi pronrretateni obferuanc. sophocles in Aiace v>fvTO{ , Anneus seneca Sc Valenu« Flaccusjfrattem: Frater dura; languide mortis fomne fratri fimilime letho. Idem scatius n.ftar confnngui- neutn ca m po fielus vnius ingens Bellum vteri. Cuiac. obferu.l.b.n.c.2.6.Sc ad 1 -Vacantia 4. C. de bonis va- cantib* SAngvi $ naturalem coniun&ionem fignificat.sic fan- guinis caritas l.f.§.i,fFde agnofc.Sc alim Briffi $anttas apud Cicetonem fere Temper animoru dici cor,necvhquam mfi femel aut iterum pro corporis valetudiiie vfurpauit,tefte Connan.in fuis comm.iib* 9.cap 4 dum.10. $ANos,ait C;cero,libr. 5 .Tufcul.qarefi.’inteirfgimus eos quorum mens motu s quafi niorbo pertubata nullo fit. lea fanum mente,accipc in 1. fanum. Cod. de donat. Briffonius. San vsnon eft.cullingua abfcifFa eff-I.fi cui Iingua.fF.de atdil.ed.spie.Prat.Vide Sc D. Gcedd. ad l.iuter ftuprta. ioi.$,x.nu.4.ff.de verb.fignif. Sa.nvs qui non longe videt. Sicpuereeia &.pragnans ICcis fan,-. efijcum idproprium fit mulientm officiu l.quasritur i4,fEde redil.edi&.Gcsddoin cornm.ad J,101. nuni.4 de verb.Sc rer.fignib§.2. Sata mufiam dicicur,vfque ad tertiam partem vel(vt quidam volant)ad dimidiam deco6:ui'n:& a fapidica* te nomen accepit De hoc Martial, E t Lafetama uigra laguna fapa, Gratce «4«/^ dicitur, ah t^iv, atiod efideconuere^ eius memmst VIp.in l.quafitum eft.^.fi qua parte. tit defund.infirum.Vvas ^inqu!ens)aeneam,in quo fapa coqueretur,& defrutmn fi ;t.qa?nvuis apud eum qui. M54 vt ferueat.Koniustsapa{inquit^quod nune metallaciu niuftum,ad mediani partem deco&am : defrutum,li ex duab.partib.ad tertiam redigatur. SAPiENsa populoprimus Pubhus Attilius ppellatus efi.vt Pomp.fcribit in l.i. §.deinde sextus. fF de orig-^ iur.quem tamen Cie. li. deamicitia Aciliutn vocat, H nc Sc fapientes pro iuris peruis,vt apud Komanosj prudemesjl. Feud. 2 .ti.?/, saper negocio ifio tale eft fhpiemum nctftrae ciuitatis confilium.videlicetObee- ti & Gerardi. Radeuicus li.i.ca 17 . At fapientes Sc le» gum periti perfuadent MedioIanenfes,licet improbos Sc infames,iudicis tamen ofHcio per legitimas inda* cias citandos efie:hoceftyiudicis edidam vnum,mox alteram Sc tertiam , feu vnum pro omnibus, quod - peremptorium nominatur. Exeodem namero qua- * tuor illi Principes luftinianei iuris interpreteafuere, quorum glo.ffis Accurfium magnopere adiutu fuifie conffat.de qarbus idem Radeuicus li.i.c./.HabensJn- quit(de Fridetico i.Impdoquitur)videlicet Bulgarum MartinumJacobumjHugonem, viros difertos Sc in 1, doctiffimos legumeue in ciuitate Bononienfi Do= čbores, & mul to rum auditorum piaiceptoies, &c a Prat. Sap ientia terreftris voeatur humana: deqna loaui- tur Paul. sapientia huius mundi ftultitia eff apud DeunijSic lib.sapientia c.8.sapientia iuris fucs culto res locupletat , Sc eorum thefauros rcplet.Loquitur Paul.ad Corinth.c.j.Nemo Fe decipiat.siquis videtur irster vos fapiens efFein hoc feculo, fiultus fiat,vt fic F 2 p : .ens.Loquicur Augnffin.in ca.qui fine. 1 6 . q./.Qui ! fine Deo Tapientiam quatrit,non fanus.fed seger :non - prudensfed ftultus 3 affidaa laborans xgritudine. Ta« lis fapientia voeatur a Gr^cis $f>6w7is rerum bonaru Sc malarum Fcientia: quam Iureconfulti in Pandečlis • Sc Pontihces Romani in Decretalibus epiftolis infe*' ruerunt.vt annotauitTaboetius in topijo militia; for. Sc legal.difeip. S A pienti am pro philofophia d':xit Fompo.in 1. 2 . §.' p®ft hunc maxime.fF.de orig.Iur. Sc sapientiam cini— lem Vipia pro Iuris Ciudis icientia in i. 1 . - §. proinde, fF.de extra ordin.cogniti-hinc fapientise ftudiofi apud ; Quintii.l'.i.8Ž; li. 7 .BiilF. Sar a bita e facerdotesapud JlLgyptlos in foraminibas petrarum- habitantes.induti porcorum Sc boam pel-" libus , chnfii funihus palmarum 9 -Fpinas ad calcanea 1 portantes ad cinguluui''Jigatasrde quibus plura C rini« nitus hb.j.de honeff.diieip.c.i/. €X Auguffmo Sc Hie- • ronvmor Saracen vs, Exratin iure pontificio tit. de ludafis Sc Saracenis.vbi iuris vtriafque titulorum e.Tpofitorj sa- raceni( ; nqait)dicuntur a šara vxore Abrahae , qunm potius Agareni dici deberent,ab Agar, ancilla Abra- h?,Sc matre Ifinaelišjex qu,o Saraceni defcendcrunr. De quibus feribit Ioan.Carion,Iib.?. Chr. saracenum regnum dictum eft primo r.egnum .Mahometis.Nam etii Agarenus erat natione , tamcu non fine magna caufa mutauit hoc nomen ; quod promiffio in feriptu- ris ad Abrahie fiiios ex šara prognatos pertinebat, Sc non ad Agar.Erant autem Agareni ex Agar.C^cerum cum prscexetet Mahometes fuum populum^De® gc.atum efFe, atque adeo'ad quem pertineret bene- diftionis promiffio , vt dominarentur in toto orbe (car-nalirer interpretabatur omnes promiffiones fcripturatu)mutato vocabuio de induftria , populuiu Fuum Saracenos appellauit v tanquam Sara; filios,Scn6 Agarenos.Sum autem hi Saraceni potentes , non in Aha folum,fed in Afirica qupque fačli.Inde Sc )n Hif- pariiam proFečti eios quoque magnam partem d;u tentierunt.Ibaliam etiam faepe pet^ncur-fionem ingre^ fi iunt.Anchor. 60 dam repo fuer ut, Vas ^neiun in q.uc rapa coqueretar, 70- S a p. qi* i a , cfi proprje rtenfi^ium fimui č 2 555 . JO rum. Paul.’m I. i.§. r.ad I. IUiocL r>d merces tranftu- lit.sarcin« inquit Cuiacius $ o ’ fermtionum i.in med. funt qu« oneranc nauem .A b bac voce sarcina- tor dicitur,noni. farciendo. Vide Ptafmiim expfican- tem parceLniam,sarcinatot fummum centonem.Ne- brili’. ^arcinator, sarcinatri*, qui qu« farcienda vefti- menta accipit. l.if. §. vir. n. loca. 1. r. § i ff.de tri- but. 1. /. ff. nautar.caupo. 1. 17 f£ depecul. I.f.f r. lF.de inftitor. 1 . 71. ff de furt. Non.Marceli. sarcina- torem futorem interpretatur, addito Lucdij verfu, sarc*natorein effe fummum fiiere centonemopti- me.prač H: id' Šarci R E inn.Tab.fatis faccre llgnificahat.audote Fe- ’ $.o,Inde farcire,noxam 3 id eff,darhnum pršftare. L*, rcum ar-etes.ff ti quadrup.paUp. 1. 14. ff de incend. uin.Et farcire damniun in i.jiJa fin.ff.de dam.infed; sicquenpud Feftum seruius sulpitiusj s-arctcoin n. Tabul.ejcponit damiiuin foluitOjprarftaco. sarcire eft eciam integrum facere.sarcireaedificia in J.7.$.vitim. lF.de iure delibcr. eft corrupta reftituere. Ob eam c.iufam opera publica,qu« Iocanturffarta teda locan- tur,vt idem Feft lib.itf.fcrrbic Ita sarta teda accipi- musin 1.7-ff.de offic.pr0conCl.7- lF.de vfufrud.Sc i.7. Ceod.tit.l.7 VUud ffad hlul.repetundJ.iJ.ff de vfu Sc habir.leg.i.C.decoitd.in publ. horr. li.io. Fiauius -Vopifc-in Aarel De proprio poffeffiones quas in Mau ritiania habuit,fartis te&is Capitolii deputauit.pratei. BrifT. Carcofagvs fepulchrurn Sc capulum (ignlficat,qaod ex farcofego lapide fiffili corpora celerr/me cofume te, qui in Troade plurimus nafcebatur, fierer, vt Ifi- dor.Ji.i6«c.4.fcribir etVd w rafta o dam fuere sardes, ante Hydae did«, ad Chay finim amnem,haud ita procul Tmolo monte. Quas, qu ; a Crcefi regia erar,cinctas obfidione.Sc ešpugnatas fuif fo feaCyro,libr.i fcripfit Herodotus.Romani Sc conue- tum sardibus tribuerunt,qui sardianus didus eft Pii* nio.Magnam vero vrbem,Sc ceiebrem fuifle, strabo indicat.Vnde Marceiius rede appellauit rempub.sar dianorum,in 1 antepen.ffde ann.Ieg.H« unt sardes, tefte Vadiano noftro,homine dodiffimo,quarum ec- clefiam inter feptem illas Afia? prarcipuas.Ioan. Apo- cahi.ccnfuit.spieg. Sard icensis fyuodus,non a sardibusffed sardicall- yrii ciuitace dida,de qua poit Epiphanium li.i.tom* 60 i.Vide Sc Vadianum inIllyria.hifi:or. r cripact.lib.-f.c. ai.Theod.li.i.c^.spieg. .SaRdi venaies. Tantum captiuorum Gracchusaddu- xifie fcribitur, audore Plinio de viris iliuftribus,vt longa venditione res in prouerbium veniret.sardi ve mlestCuiusprouetbii ratfonem Piutarchusin Roma »orum Problematibus aliam tamen adfert.Nimirum olim inoleuifle morem apud Romanos folennem,vt ,qui ludos in capitolio cdeient,sardos venales pronii' ANTE Ai _ ^ hincortum putat, quod Vefentes ollm diu cumRo- man is bellum geffiuenc, quodque vrbem horumpo- dremam Romuius expugnafiet. Vade 8c regem ipfS Sc mulcos.čapriuos Romam deduclos, venales pro. nuntiauit.Perro cum Lydi ab inicio fuerint Hetiufc/ Lydorum atitem C 3 put etat sardis,-indefaduin } vc Herrufcos sardorum nomine pronunciatit venales, Piuiusautem prouerbii meminit Cie ero quoqueii.7, Epift.fam.Sc expi>cat Eraf. in Chil, I(J Sar donY x,gemmaPlin.i : .)7.cap.^.nGmen corapolitu feribit ex Jarda lapide in s atdinia reperto,colorisru. bri>Sc Onyx,qns gemmaeft ad vnguss humani (imi« licudinem accedews. Vlp. s-ardonyca numerat inter gemmus magni pr^tii. 1.6.debon.damn.vbi tarnesjr donyc'hica iegitur.Hot.Ptat. SaRdonyx eft gemms ex duorum nominum focieta* tefic vocaca. E't enim ex Onyčhis candore& far- di>ubore mixta,aucvoic Ifidoro lib. i(J.£tymoloe.c. g Brin: , Sarcocalla in l.vlt.?.fpecies-.ffde public.eavidetur e(fe,qurE ab aliis audoribus sarcocolla vocatur.licut ibidetn saffirinus vocatur qui d Pjin.iib. $y. c.9, &r. fid. lib. Ld. c. 9 . sapphyrus appedatu/. Eftautem sarcocoila Iachryma arboris inPerfiie nafcent sthu. ri fimiiis, vt Diofcor. libr. ?. & Plin. lib. i$. c.ii, Sc lib. 14. c. 14. fcribunc* Nomenabeo habet, quod difiolucamSc Kiantem vulnere čarnem adftrin- gat Sc adglutinet.Brifion. p rat.Sc Gothofr. add-l.vl- Citu.§. foecies. Sarm ata E,fiue sauromatac , nam vtroquemodoap- peliantur,populi funt septentrionaies,alteriin Alia» alteri in Europa.Nam duplex eft sarir.atia. Luca.i.Et in iundo sarmaca velox Pannenio.Sc ibidem/Affinit sartnatu Mofcho De aur.Sc argen.leg.l.arg. sum,in- quit,nationes qu£dam, q.uap pellibus vtantur, vel uti sarmatarum.NebrilT. SaRmenta Sarpere antiqui propurgareponebant.va de 8c virgula: a^fcifi^farmenta dicuntur.l.ligniappe latione.ff.de leg.j spieg.Prat. ^ 40 Sarracvm vehiculum e£l,inquitFeftus,quoomame« ta portancur fcenicorum, freqnentius tamen ponitur pro vehiculi genere,quo bgna Sc laptdes deuehicon fueueruntjCorra.j.Mifc. 10.1.9.4, Sar t a teda Feftus fic interpretatur : sarte ponebant pro integre.ob quam caufam opera publica, quaelo- cantur,vt integra tecFa pr^ftaneur, farta te&a vocaa- tur.Etenim farcire efi: integrum facere. HscFeftus. Sedvideamus ne non de red:s locutio intelligatnr: ve.rum hoc coniundim pronuncietur , itera vt alia complura,in qaibus Sc coniundio fubauditur. vt ite agere,vt; frui Sc qua (unt generis eiufdem tvtfitsar* Sc teda quidem c Ifceram interponendam, putant, quoaa s.ircio declinatum fit.non asarrio. Charifuts lib.2.sarde,inquit 3 pro integre.sarcire enim eftinte* grum facere.Hinc saida teda,vti funt opera publica puhlice locantur.Vlp.1,7. ff.de ofEc. proconfiEdesfa« cras Sc opera publica cireumirt- in piciendi gratia,an farta reda qua? line, vel an aliqua -i efedoneindige* ant.Idem 1.7.$.i.ff.de vfuFrud.Hadenus tamen vt far* ta teda h beam item,Vnde Celfus'de modo farta ce¬ di habendi qurerit,fi qux vetuftatecorrueiun^refice re non cogitur.Item apud Macrurn in h7.f1.ff.de leg. Iui.repetund Hotom.Prac. Sarta teda eo modo locari, exigique folebant, vtte* dempcores fuo lapide, fua calce, acfua materij aedes fartastedas pra:berent,certo precio in finguios annos add do. QiJod fieri folebat Rom« minimo iiciUflU- bus Bud.in Annot.prior-in Pandedas. Sartok dicitur,qui velles facit,vel refarcit. ciarent prodiretque puer quifpiara , per ludibrium ?° Sa r,pro fatis,ante Cic.*tatem didum f«piuselfe,quam Bionili cindus,quam feullam ^cantjeumaue morem Cjc^etateA poftea ab emditis obieruatum eft.spi. Sativs 1(57 S ANTE Al Sati vs pro eligfblllus «qi mel!us,a-!uerbiutn eft na; paranji ab po iaoc l b. 6 1.(5 debitor. Satius eft eum,qtii ajnnuii 1 gatum onerar NebrifF SurAGiRH , eft vehemen er.fed rruftfSmeliri. Hu- iusverbi vfum ignorant Cancniftas. jati fr-.-to-ffdr vfur.l q U i fcir.S-l. satiO eft pec ; es quatta acceflianis induftrialis. Vult, JO j jncomra lnft.de rcr d uif.fai.num i. jATU rrovalde in leg 4,ff.de in mteg. reft- quemad modu :• Flore 's legitur,& in 1.7.$.belliffiine ff.quod tiaat elam.l.if ! 41 < penultim.fF.de fideic.libert.!.». S, poli hos quoque.ff.de orig-iur. Vbi fatis lupeilatiuo iui’g ; tut. si c fetiš mhumanum,satis inciuile, satis im- piorn in 1 . 6 . in fin prtoc.fFde p : gne.aft. 1. 10.fF.de ad- qQ.hrered.ld7 ffde leg.}.:.if.ffde'procur.l.6#.in fin.ff. de rim nupt.l.i.Cod.de ■omm.rer.alienat.l.ji.Cod. de kioff.ieftam. & in iliis Iuftin, conftitutioniuus Irepe. 10 Tatticula autem , satis.his verbis,dare,facere,pra;fta- re.accipete.petere. ofFerre , elegrmter coniungitur. , Briff.Prar. SATtSjdiftii.interdum a vetbis fuis difiungitur.Ita da» ii fatis,S: fatis ptoaliquo date,& fatis pro lite accipe- lefegimus in i.t.s merita ff de rip.mun l ji.ff.dcfide.. iuffi.t.§.fed & fi dubitetur. ff de iu.il. 16. §. fin, ff. de minot.i.n.S.Neratius.Digtft. de ačbemp. 1.;. C. de poftl.teuer.Ftfatis apofletTore cauendum inl. 10. ad fin.ff.devfufr.Etfatis d.finit effe cautumini.j.f Jo i.ffde legit.tut BrilF iatis, diftio, his v erbis, date , fjeere.prreftare , acci- pere,petere, ofFerre, elegaiuer coniurigitur. Briflb - nius. satis acceptio,inqnitPompon.inl.T.?.fdeverb. obiig. eft ftipulatio qua: ita obligat promiiFotem, vt adpro mi(Totesquoque ab eo accipiantur, id eft, qui idein ptomittanc.BtilF satis aceipere diclurn efteodem modo quo fatisface- 2 45 § Sa-tisdare damnl infc&l eft, caaere datis fideiuffo- ribus fe damnum ,fi quod accidat, ei cuius intererit, praftaturum.Hot.Prat. Sat tsd ati o in titul fF.qui fatisd. cog. & in omnibus prtttoriis ftipulationibus,quibus fatifdari iubcrur . fi. deiudlbrum dationem fignificat.Narn ne’ prgnoribus (juicfem in vicem Fatifdationisquis defungi poreft. l. 7.Digett dc pr.Ttor.ftip.l.i.& I ff.fi cui plusquam per leg. Falcid.Nec vero qui fatisdsre ptomifit, fidem impieflealiter inteUig>tur,quam fi eum dederit ac- ceffionis loco,qui vtiliter oblrgetur.Nam fi minorrm if.annis.vel iriulierem.vel fefuuin det, nonvidetuc fatisfecifie obligationi aliter atque fi non idoneu de- derit.1.5. ff.de fidciufforibm.I.S.?.i.ff.tjuifiatisdare cog. Non enim yideturfatisdatUm,fi.vltiofe fatisdatum eft: F i.s.ffeod.tit. P rifflPl at. ' * Satis dar 1 tutores vel curatores diuntur ttmc., eum ’ dant fideiuftores qui ipforum nominc promittunt te pupilli vel adolefcetltis faluam fore , id eft, perfonis pupilli vel adolefcentis refte profpe&um, & bona no diminutum iri vide Dominum Vult in comment ad'. ■ princ. nu.š.In ftit.de fatisdat.tutor. Sati s D are etiatn iatis prreftate dicitur 1 . 8 .t>igeft. de- e vfufr. earum rcrum qua: vfu confumuntui.MaitiaUi. - i.Epigr. Si de [iruitic greni ejHtremrur, ^ddfcnorvcnias [atisque pretfle:. BrifFonius. Satisd ari certaepeetmue inl.fi. in fin. Digeft. qnife„" mod. pign. Fideicommifii fatis petere. !.71.is. fF.de conditionib. £e demonftrat. 1, t.a.fi quis fit.I. 7. fF. vt lega.nomin.caaear.&pignori aceipere legati. 1. a8.fFf depignor .& InterpelJari traiecbiciar peeuni^ in leg. z. ff.de Biu». ; fenore.£c Totius dotis fatisfieri in 1 . 50. C devfur.feg.Bdft! S ati s d ati o cautio efl iidciufToria vel etiam iurato- ria 3 fi fideiufforiam cjuis dare nequeat. autem • castioni repromiffionique femper oppomsurl-. j, §> fi tp ul at i one m .ff.de p r ?cto r .ff Lp .B r i fl'.. rc.namquia id , quo qurs contentus evat, ei p radia- 4 o Satisdatio eodem modo appellata eff , quo fatisfa- baturfatisfieti diffum eff,d.2.satis aceipere aute dicitur creditot, legatarius aut alius quilibet cui cau- lioprsftatur 1.8.ff de vfufruff. ear.rer.l 17.ff.de teffa- ment.tut.L7.de incend. ruin.L30.de vfufinčt-leg-Lfin, • J.fin.quor.legat.l,/o.§.fin.ff.de ftat.lib.sic fatis de eui- dioneaccipere I.4S de euiff. Leg^ati fideicommifil v e fatis aceipere 1 ^ 8 . 1 n fin.ff de cond.indeb.l.hn, C vtin poffiegat.subauditur autem perGr^cifmum in ealo- cutione verbum nomine& integra oratione effer- mrinl.i. MiTitio. Digeff. vt in poff leg. Pratei. ex fo Brifibn. Satisageh p pro fatagere, čutare, apud Vip. in 1 . ha»c : conditio 10. ff.de cond & demonft. Sati s n proprie eft ei tpofores dare,qui fibi ade- bitote cauet. navn fatisdamus alteri, cauemas n ob/s. • Cauet enim. qui fatisace\pit.Cic. in Bruto,At vero ti bi ego Brate non loluam. nifi prius a te cauero amplius eo no,mine neminem peciturum. sed lurifconfuki eauere poftea d;xerunt pro cautionem dare.& Caue- refic diffinguunt a fatisdare 5 vt quifponforem,id efl, fideiufibremdetjSatisdate d-ieatur:qui vero chirograr phum duntaxat,Gauere.Hotomannus, Prateius. Satisbare proprie eft fideiuffotes dare , facisfacere latius patet. Verunr fatlsdationis nomine.interduin fatisfad o fignificatur 1 .fatis dationis Diglft. de ver- botum figinffcationib.vt in 1.2.pro h^red.Lpromiffbro' * Ivitim.de conff. pec. atque ita fatisdatioriis verbum Sn Lfolmam,de folut. accipi debet.Cuiac.in titul.quj- bus mod. tollofelig- Inffit.' libro i. fupervesbf solu- 79 lionc» dtio. nam vt fatisfacere dicimur ci cuius defidetium rmplemuSjita fatisdarc dicimur aduerfario noftro^ui ■ pro eo qnod a nobis petiir,ka cauit, vt eum hoc no- - mine fecurum faciamus ciitis fideiuftoribus.L^.ffquL : fatisdat. cog Hot-Prar. Satisdatio nihil aiiud eft 5 qaam cautiVpro eo, qubdi inter partes eft , vt de eo reddantur in euentum fe®- ' curiorestita defrnit Vulf.in comm.Inft.de fatisd.; r ' ^.Differt autem fatisdatio a fatisfaccione , quod h«C' -- • illa latius piteatjVt m l.^i.de verb.fign. Ieg.i.pro ‘ red.l.2i,$.fin.de co ftft.pec1m.L4jpdF.de foIut.Haic piu- resfub fecontinet fpe ci e s 5 r e p r o m i filon em , nignora, iuratoriam cautionem.acceptiiationeitljnoaationein,; eonftitutum , Sc fi funt alia : Satisdatio vero eff fa-tisfa ft io, &i da ti s fi d ei ufforibu.'. :vide omnino D. Vult.' in c'omment*Inft.ad princ.num.4. tirul.de fstis- dar.tutor.6e D11-.Gc3edd.in comm. ad d.l.Si.num.A.ff.d« verb.fign. S ati s b ati ^ iudicatum folul, eft qaum'quis fdpudnn ■ . tivt folueretur fibi quod faiffet iudicatum, datis fi- deruflbribus proraittitjaitImper.tit.de fati r d. in prin, • nam iudicatum foiui,antique dnftum eft,pro solutum ; izr.Sc s atifdat« iudicatum foluij dare fideiufibres lo- cupletes , qui ftipulanti rnffori * promittant. quamutu ’ iudiciofa&o folui oportet, fi retis damnaretur , tan- tuta fuo periculo folurum iri, leg.^-Sc paff. Digeftis iud:c.folui. Hotomaiinus; Pratei.vide fuie Guiac. 10» j obfif-. - , , # , Sati s d ati o neceffiria eft,cum iudice imminentefe- - cundum qualit4tem cau. f £ abinuilo exigiuu. llvi? fi ! > S A NT E T. M 59 non polTit a reo ih! ptaeftar! , vh! conueniturfpoceft audtri, fi iti alia-eiufdem prouincii ciuitate prsftare param.'. iit.Spieg. satisdatio nudac cautioni repromi(fionique fem- per oppanitur I. r . Fftipulatlonem.ffde pcztor. ftip. & in tit.de dam.inf.fspe.l.f.ff! de pet harred. leg.4p.ff; de procnr. l.f«. in princip. Digeft. de etuftionibaš. BrifFPrat. Satis-batio rem ratam dominum habiturum , eft quum quis ftipulanti a proctiratore aiterius vtdomi* 10 mis eius p roču ra ti onem rutam habeat, datis fide- iufTonbus promittit. vti doce- Imp.titul.de fatifd.it. in princ.&i. 1. Sc paffDigeft.rem rat.hab.Hotoman. Pratei. S a ti s d at 10 voiunrsria quam partesear conuestione iifci praftant J & podent euitare. 1 . interdum.Digeftis rem rat.habet.Vude non in alium loeum remittttur. Fli fideiufTor.$.fi neceffaiia.l.de dic.liubetur.& f.vlt. iEqui.fatisdar.cog Spieg. SAitSDATioNE releuare,l'fcprocuratorem.fFdepro- 10 curat.Spieg. Sat t sx> a r 1 o sr e s fecudum mancipiu Paulus Manurius fctibit eas elle, qua: de rebus mancipio emptis, pre- tio nondum foiuto fiant.nam et(i mancipia venditor poffidet ab ertmoredata , quia tamen ea fieri poffunt detetiora.vt deindeeiuSmodi non inaeniantut, qua- lia emptor promiferittfatisdatiouem fecundum man* cipiutn vetid torqusrit,vt ftbi de mancipiis caueatur, -Cicer. ad Artič. 5. De fatisdando vero te rogo,qnoad eris Rotni tu vt fatifdcs. & funt aljquot f.ttisdationes , 0 fecundum maneipium , in his Sc Memmianorum. Hotomannus Sc Ctriacius vndedecimo obferuat. 4. in fin. :Sa tis d ato aduerbialiter.vtTeflato dicirur.:-I^ide sa- tisdato cauere.proinittcre.id eft , fideiufforibus datis. leg.4. $ quatfimm.fF.fi quis cautio.l.4. f.addici.Digeft. Qefideicoimn.liberti!.7.de accuCl.56 fF.de emčlioni- bus. L18.in fin.Digeft.de caftr.pec. l.it>.D : ge ft.de offic. pracfid.i H fF.ad leg. Falc.l.j.5.1 fF.fi cui plusquamper leg.Faic. Briff. 40 Satisd ato debete, eft datisfponforibusfine fideiuf. foribus debere. Cicer.iibro iS.epift. ad Attic. PofFu- lnus enim vt fpon‘ores appellentur proruratotem introducere: neque enim ilii litem conteftabun- tur quo faflo non fum nefcius fponfotes liberar : . Sed Sc illi turpe arbitror , eo nomine quod fatisdato riebeat,procuratores eos non diffoluere:& softtf gra' ajitatis ius noftutn fine fumma illius ignominia perfe- qui Hot.Prat. Sati sd atvm verbum dicltur idoneam cautionem de J° fiderare.l.t.f pen. Digeft.quod lega. satisdationis ta- men appcllatione interdum quoque repromifiio con- tinetur, qua contemus fuerit is,cui fatisdatio debeba- tur.leo.tfr. Digeft.de verb.fign. Cuius rei exemplum eft in l.vltirn.j.fi legatarius.Digeft. quod legat, Brifli Pratei. S.\Tiseft , pro fufficit,Ieg.i. Codieede bis quibus vt indigu. Satis engere.l.ioj.(F.decond.& demenft.l.j §. vlt.lrj. ff.de adminift tut.l.i.$.vfque adeo.fF. de tutel. & ra-g 0 tion.diftr.i.i.§.!i prasfes.fFde magiftrat.conueni2dis,l. 35. }. vk.de legat. 3.id eft,fatisdationem exigere , vt in d.l.t. lficutatores.de magift.conuen.BrifllPrat. Satjsf ackre dicimur ei , cuius defiderium imple* mus,inqait Vlpian.l.i.ffiqui latisd cog. Et quocunque modo ab obbgatione receffum eft, dicitur fatisfactum efFe.vt exetnp!a funt in Ut rem alienam.lonmls.ffde pign.a&.l.io.foluitur.f.S vitim.l.fi deferente.!3.fFquib. mod. pign.vcl hypoth.l.quod venditur.Digeft. de aft. «mpt l.promiffor.u.li. Dig. de c0nftit.pec.F4 para y 0 graph. primo.ff. dc re indie, s^isfaftieaem euarofo- Š460 iucibnis verbo accipiendam (^uantloque placetj.folu- tionis lps.ff. deverb. fig.i.fdtisfadio. ya. l.folutioais. 84. ff.de Tolut.Dn.Vult in coramen.Inlt.ad ^.fin.au,^ de perpetu.&: temp.aft. Satisfachb-E 6c s duere tanquam difFerentia fepara. tur:vt apud Pompon.l. quod vcndtdi ip. ff de coutr. -empt.Qiio-d vendidi non aiicerfic accipientis, qu ani H aucprecium nobis folutum lit, aut fatis eo nomine fa^am.fie m J.sthicum./^ de ftatuHb.leg.fiiu 4i*§*i.Di'geft.de manumill'teftJ,Paul.38.:.i.Digeft.de liber.cauf* soluic enim proprie qui pretiumnume* rat/fatisfscit, qui pignuf, vel expromi{rotemyvelii(le'' ■'JufTorem prarbet.LlbUitiones. Djgeft.de verb. iigni£ l*4.§.i.ffde re indic, 1.6.ft\qulbus inodis pign,vel hy. poih.i. promiftbr.zi, $,i. Digeft.de conft.pecun.Hot. Prat. Sati s f ac e RE.eft tantum facere^uantumratlsiitira/ to ad vindidam: inquit Afcon.in illum j.Verrin* lo. cum:Video enim , &c exiis qus Iegi,8c audluiJntelli. go, in qaa -črnitate Jegatus populi Rom.aliqua expar« le violatus fit , nift publice latisfadamfi: , eiciui- tati bellum indici atque infetri folcre. Hotoihan. Pratei. Sati se acit^ui itloneura expromifforem volenti dat 1. 4 -§-ait prartor. Digeft.de re iud. Ineo itaque quod diciturjpignus foluta pecunia, vel (i eo no mine fatis« fadum ftt liberari. satisfadum gccipimus^uemal* modum volnit creditor ^ licet non folutum. sine enim aliis pignoribus fibicaueri voluit, vtabhocre- cedat,(iue fideiuflonbus, fitie reo dačo, liue pretio aliquo,fiue nuda conucntione , liuealiasquocunque modo receilccit,vel ii conuenerit , vt pro hypotbeca fideiuftor dec^^datumaue licet non idoneum čredi* tor admifcrit.ve! ft deferente creditore luraueritde« bitoiem non efte pignori oblig tam, fatisfadutn intelligitur.i,^. §.omnis.fEde pignef.aft.1.0. vitim. 1. i 1.j4 ff.quib.mod. pign. l./.ffde fideiuflbrib.sed & fi aceepro latum ftt, id proprer quod hypotheca etat obiigata,fat'sfa(ft:ionis nomen prcficiet l.^.ff.defolu« tron-&alias quoque fatisfaiftiim videtur exprom!flo« re.vel pignore dato.l.j; ff.de comrah.empt.^.vendi^i Inftit.de ret.diuif.Briff.Prat. SatisfACT ioeftpienorisvei fideiu{Iorisexhibitio,l. fi.ff.de folut.l. ip ff.de contrah. empt.Quodvoca'ou* lum j licet late p.iteat,tame: ; n refcripto Antoniniex- polito in l f.ff.vt in pofHrff. leg.ad exoluendumleg» tum refertur.BnffPrat. Satisfactio e-ftpars.pcenitentis : Nam partestre?j ContritiOjConlVffo, Sc Satisfaftio.Etintribusconlifti: satisEnftio, in Orauone,ieiunio & Elecmofyna. Brif* fon us. Satisfactio &c fatisdatio differunt.Nam etfifatisda¬ tio eodem modo appellata eft,quo fatisfaftio^conllat £aftien,iatlsdationem fatisfadionis fpeciem efle.li.ff qui fatisd.cog. satisfad:® plures fub fe continet fpe- cics:repromiftionem,pignora, iuratoriam cautionem, acceptilationemjnouationemjconftitutum > &fiqu2 funt aliai.ll tem omnis. Digeft.de pigner. aft.Atfa* ti'dat : o eft fatisfadio,qure fit datis fideiufforibus.d.U Goedd.in comm. ad ieg.či.numero i.de verb.& rer. fignificat. , Satis t ; bi.facio,fatis tibi fiet: fiet tibi fatisame, & 3 b hoc,&r ii!o:fatis tibi fiet a me,autab hoe,autillo. Ho- ram verborum fenfum aperit Imp. in Nouell.vtcum de appell.cognofcicj fin. spieg. Satisfieri voluntati defundi videtur4iiex frudibus vel aliuude fatisfiar.l.is a quo.ff.vt in pofflegac.spieg. Briftbn. satisfieri verberibus de feruo dicitur in 1.17.}« con feruus. cum 5,fequenti. ffi de iiuurJ.pen.fFili exnox. ‘ . “ ‘ um S AN TiE C. Satis offerre dlcitur debitor ia !#t vitim. fF.de requir. velabfcntib.lj.fF.de fufpečh tut.l. 6 . C.de teftament. man.Briff. Satis petere Sc s atis defiderare dicitur i$,qui caueri fi bi poftular.K14.fF de adininiftr.tutor.!.vlt.§.i .fF.quod leeator.L8ff.de p raetor.ftip-d.l.7.ff.rem pupilli falua fore. Inde iilud in l.fi in fin. ff.de iud.si petatur ft- deicommiffo fatis. Ec fatis legatorura defideret, in l.i.§.non exjgimus.l, $.$. i.ff vt in pofteff. leg. Briff. Prat. 1 © Satrapi a, di&io,neque Romana eft,neque Gr$ca,fed Perfica.Hinc.Herodotus ?.refert,Darium dinififfe re- gnum fuum in lo.satrapias. Sc iib. 1. Babylo- nlsavTfiTrihjj vocari tradit:Et suidas hbr. n. fcribit* satrapam Armenije quotannis 10000. pullorum mi- fiffead regcmPe.rforum,Huius di&ionis fic mentio in Nouel.conftitqi.cap./.§j.vbi Gotbofred.in not. SatRiani fundi meminit scasuola in l.patronus/j 1. delcg.j. SATR.icv.M,vrbs fuit antiquimma ItaUae.‘de hac Florus , Q debelin Laiino:satricum,inquit,atque Corniculum, ** auiscredatkuncprouincite fuerunt:Liu.li,b.ik* id eft, lex, qux de pluribus re¬ bus ioquitut. d*fta a copia terum, quali a faturitate, ffid.libj.Etym. Vnde in fan&ione l-egum adiicieba- 1 ° tur.Neve per facuram abrogato. C.Lasliusin oratio- ne quam pro fe dixit: Poftera die > quafi perfa- turam exquifici« fenrentiis in deditionem accipitur. Iuftinianus Kaper .in l.i-in princ. C.de Latin, libert. toll.latinorum > !nquit ) libercas quafi per facuram in- disfta remanetrldem in conftit.ad anteceOores:Opus quafi per faturam colieftum. Autor Panegyrlci Fla- uienfiani Conftimcino dicati :Neque enim quafi per faturam confundenda funt beneficia tua. Lucii. i.fa- 40 tur.per faturam aedilem faftam*Varro in veteti tabu. h^neaapud Apianum, Ercra quam ft quid in fatura foret.Feftus quoque in fatyra:Imperium per faturam dare.fementiain per fatvram exquirere , abrogare Sc derogare: addcDiomedem s.cap.^-Erafm.Chiliad^. cent 8, BrifT.Pcat.Sc Godiofr.ad d l.i .in princ. C.de Latin.libert. tollend. 1Axvm Tarpeium mir« alritudinis erat,a quo Lex duo- decim tabularum vult deiici eum, qui Falfum dixerit teftimonfu. sed hodtenon poteft quis fic datnnari,vt fo de faxo prarcipltetur,aatore Modeft.in l.fi diutino.ff. depcen.Eft autem aiiispcenis vtendum,pro quahrate adnufil.Mart.in l.i.in prm.Vlp.in Liege Corn.ff ad ie., Corn.de falf.l. Damus licemiara. C. cod. cit. Oid. Prat. S C Scab m t ,$cbeffe?i.Nih.i\ vetat omnino,qurn' iudices vul- go fcabinos, !nquit Infulanus, aut eiufmodi homines 60 vocemus iuraros:quo notnine etiam fcimus in plerif- que orbis terrarum pvirtibus 3 olebe tečen feri. Pro fert exemplum e C : ceronis de Inoenit.li.i. Religio- fum eft,quod lurati kg ; biis adiudicanerunt:Extar vo« cabulum in c.i fi.de ičnmu,eccl.lib, 6 . 8 c c.i.de alien» iud.mut.cauf.Fac.spieg. Scaii s.si } qut fcabie.hoc eft^cutisinfecbione laboranta de quali s , .Celfus:Non dubium eft,quin lurifconfult. lq.de «diledift.‘de his fenferit,quibus afperior eft ica bies,prutitque m 3 gis > qu«que-d’iiSciliu 5 .tollituj:s Sck jr*eis id cft,rera.spieg. 2461 Scabro dlcltur»qui dentesautglngmas lilunie fcabras aut fpurcas habct. VIpianus in l.u.ffin. ff.de aedilit. edift.Trebatius,ait,non cffe morbofum oš alicui ole» re 5 veluti hircofum, fcabronem. sicenira legi vult Cuiac.obfer.lib.n c.to. non s‘tVabonem,cun> hic ocu- lorum,nou oris vitio laboret. Hoc autem vitkim ve- teribus eft scabres, & scapres, nouis scabrities. Pa. cuuius Teucro,Qu2 defiderio alumnom ? pcenitudine fquale,fcapre atque inculta vaftitudine Varro Manio, Ager derelinqueretur,ac perirec fquale,fcabre; atqtie illuuie & vaftitudine.Coniungit fcabrem illuuiei , vt Trebatius, dumaithircofi Sc fcabronis vitium ex il** luuie oris aecidere. Quidam“Raponem legi volunt: fed rapo,raptor eft 3 non lurco : Sc fi quod in lurcorfe vitiu oris,hoc exanima interiore-c/bV^rv«^ no dicitur.Budsus autem plane hic ccecutit.pace ta¬ ci viri dixerim.Vide scaligerum in Varr. Prat.^c Go- thofr.ad Ln.f fin. Sc a en a, vid e sce na^ Sc a ev a dicitur qui manu ftniftra ftc vtitur, vt alii ho-- mineš dextra : Sc viciffim dexrra pro ftniftrarnam fi imbeciliitate dextr«, validius finiftra vteretur , non fc^iua,fed macus diceretur.vci docet Vlpian.Kiii§./.de »dilit.edift.Liuius libr.i.fcribit,Mjitio apudRomanos' inditum Fuiffe nomen s'c.TuoJa:,propter exuftam dex teram.Prat.ex Hot.Brifton. Scarvva^ dogma, pro peruerfo Sc improbato dicuni’ Impp.in l.hi qui fcteui.C.Th.de his qui fupcr relig.c6- tend.vt fcjeaitatem morutn , pro peruerfitate,ln l.i 7 0 - de pcen.in eod.C.Ita fcxuas libidinesTertull.in Apo- loget.cap.i 1 .dixit, Sc fcarvam re pro mala vfurpatam Feftus nocat iibr.i6‘.Prat.ex Brift,” Sc al AE,1 .7.C.de.aquas du^:.!ib.ri.traieicnnv 0Lyi>yS na us ra -f (MAKas &vct\icntiobTd .Tališ in regi.one fexca ica- la.sycxna , qux Tuftinianarum diciturNo* uell.^5 Grxee autem hs fčala? dicebarrtur,Pfac. &Cuiac.ad !.7.C.deaqu? duft.li.ii.Porro fcala a fcalis diftinguunc quida : vt fcala lic, qux huc arq* illuc tras-' fetri puteft, Caius;vel fcalam fciens accoinmodaue- rir ad afcendendu.scals vero iatiores habeat..gciadiLS, ■ &immobiies permaneac.sed hanc con fundi di^ereh- tram oftendit Pompon.in Lffn.ff.de dmif. rer.*A’pud Vlp.in I.quxfitum.?:c3na}es ff.de fund.initruft. fcalrc, quse ad lacunaria admouentur, dom us iuffrumtnta' funr.spieg. Scalae Gemoni« carceris qaoddam ge n ur fuitapud Romanos, vt teftatur Gothofr. adlegem o£taaatu.$. folent.. 9 .ff depccn. Scalprvm Corn.Celfus inter inftrumenta chirnrgica numerar ; licet eo dinerfi quoque artifices vtantur. - Nonnulfi fcalpra vocanr ferramenta futoria , priore parte curua,6c a ftexu procurrentia acie refta, qtiibus cocium'Fecant, Grxci o-pdj fcelus eft conftitutunijVel coni- niiftumivt fcelerata Cacrificia apudlmp.in I.vnic.Cod. de tbebur, !i. 10. Etfceleratiifiuiumconfilitatlin 1 . 70 poft diuiiS.iirptiucjg.ad Uul.iaaieftt ANTE C. SCEL ERITA 2454 a Martianoinl^, iF.de boniseor.oui ant.iefic. mor. eadem forma di&um c^a boaitas, fc malicaš pro malitia in 1 f.ff^uod met.cau. scelrrit« Igitur iačti eoinloco ingens depra .atio eft s & tas turpificati a nuni eius^ui iibi msnus infert.Prar & Gorhofr.ad d.i.f. Sc e l e Kosv s^proprie dicitur,vt alt Oonat.antorfcele- ris.Irap.m Li8.-C.de poen.In fceIeratos } inquiE,&:nexios prorcrri debet fententia. Scele’sta facHoarizd Imp.in L/.inprin.C.adfe^!, maiefttSc apud TLuiI.f.fem.r^.Li. S J C s L Ž-S‘T v m conturbernium,vide tii.nup. Sc E l es tvs comt3Sus,quo fcelus committitur,l,qai contradibus. C.de iur.fifc. Sc E LVS eft s -contra ius im-probe admiffum fici< . n us. . Sc-£N r a eft,qua: ludorum raciendorum caufa a quo!ibet loco, vbi quis cortfiftat, moueaturque fpečbacuJum fui p rebltu.ru s,polita lit,in puhlico, priuatoquevelin vico:quotamen lcco patlim homines fpeftaculicau- fa adnsncaBtur, 1. z.5.4. ft.de bis qui not.Aliamrdfrt huiiJs vocis e r ,ymologiam Gafiiod.iib. 4, yar. epift. vlt.Frons enim tae*tn,inquit,lcena dicitur,abvrnbra luči denfidima , vbi a paftoribus inchoanje verna diuerlis fonis carmina cantsbamur. Notujnautem eft a Gra:co cwhv« deduci., tk fcenafcrifcefliimrjr.on fcsna, licet Pandečt. Florent. fcriptura repugnet, Prat. Scent ci funt ludiones len iudii ,qui in fcenaludosa- gunt:alias hiftriones dičtirvt fufitomne$qui ''(jusflus caufa in fcena proaeunt notabiles,veluti mirni,hiftii- ones,autore Vlp.in d,l.i.§.bn.vidc tic.C.deipedlcca. Sc len.C racci thvmelicos vacant.sic fceaica veftimen ta dicuncar,quibus in fcena vtimur,1.117. deverb.ii- gn.!.i3.§.6c fi.de vfufr.Prat.Brifl' SceptPv-v.m aiiquando, & virgain eodemfenfuacce* ptajeft fymbolum regni , llcut & corona: quiareges fceptra geftare f®lebant 1 fiue ad iudicandam reditu- dinein } qux in regimine inefie deberetifiueetiamfe. ueritatem:quandoquidem fceptru teftu limuleft > & etiainfttumecu^uo percutere alique poflis,licut ; V- lyfies Thetfica percutit fceptro.ad vttuque icriptorj difta allu^t.Pfal.4f.& Hebr-a.Virga re6bttudinis,vic ga regni tui-,id eft, regimen tuum longeiuftifljmura, vtpote quod in folavera: iuftitis propagaiionecon- fiftat seueritatem vero per fceptrum denotari often- ditPfal.i.inquiens:s ceptro ferreo,qu.di vas figuli con« ftinges eos.Sc Pfal.no. Virgain pote»ti2 tujemittet Dominus de s ion, dorainarein medio inimicorutu tuoruin. Scheda foliumchart^,fiue papyrinondumcompadc Sc ligata: spieg. Dicitur autem scheda,incjuamta* belliones primum coatraftus referre extra ordineia foIeiKj^To to ftifetrtve 1 a fcindendo, vtqui finealpi- ratione leedam fcripuntjfentiu-nt, Caiac.inexpoHr.ad* N0U.44 & Gothofr-in nota.ad l.17.vecb.Yfii aicheda confcripta.C.de fide inftru. Sc h e d a in 1. contraftns.Cod.de fide inftpum.fignificat primam feripturam contraQ i uo<{ vulgus., 20 degradsre dicit , quando aliquis ex ordine eximi- tur; id quod maleftcis fa&itiam religionem pro- felfis, & per cpifcoros fieri folet, vt memorabili exemplo noftra memoria apud Bernates. Spiege- iius. jC he m A r A cognaticnum , non Stcrnmata legen¬ dam effe apud Paul.in l.pen.de grad.Alc.oftenait, c.p.fecundi Parerg. vocem vtranque tnibi expli- car.s.Legetamen^lptftafnt.vt in Pand.Flor. Gld. 2^X/c^^o5,inqoit Vlp. Grsce dicitur dux millehomi- 30 nsim.l.i.de teft.1mlit.H0t. "Ultvii non folum fcenam fed tentonum qnocjuc,&.ta- berriaculum & rabtrnarn flgniftcat. vnde Iuftin.in Nou.Conftit. Ta? ah' tntk%yjj )(j» r Jtiazcg mulieres 2p- pellat ea5,qu^in tabernis pudorem frtum qua?ftui habem.Connan.in comm.fuis fuper ius ciuii.li.S.c. 6. n.4 iMmktc-fM; eft eri me n in Arabia , de quo Vlpianus lare 1 explicat čc diligenter.l.9. de extrao;d. cognit. Brili’. ScaiSM at ic v s,Grmce dicitur a 5 d 5 »,quod Lati¬ ne fignibcat Bundo:# - inde fchifma , fciftio vel fcif- fura vocatur.Et ita appellabur fchifmaticus, qui fr- dei,fideliumve fcisidit vnitatem,, ac feparat:Quaiis fui? Nouatus presbyter , qui Romsecontra S.Cor- nelium Rom. epife. propriam fibi concilians eccle- iiamdocnit : lapfis forte poli acceptum baptifma, vel ob inrolerabilia tormcnca perfecutorum ad ho- ram negantibus,deinceps nullam vnquam vel dan- dam,vd fperandam veniam.Ideoquc fe fuofquc,te- fteRnfebio Ecclefiaft.hiftor.lib.dLcap^, g rseco/ed fuperbo nomine vocabat,hoc eft, puro* Sc fandos;q-uales hodicque retin&ores aliquot fefe ia- ftant meri Nouatiani. Quia vero Nouatus eccle- fiara difeidit , & opinionem dogmatis alienidimi tenuit,qucE non modo contra fidem, fed etiam Deo &’ hominibus (ir abominabilis: idcirco venita quod in hunc diem omnes,feu h*retici,feu fcnifmatici v- . 110 nomine g ermanis vocentur , quod ta- men longa die primum Ktetbcr,pol\ea Ketz^er pro-6° nunci.irunt.Quo nomine vocat etiam eos,qui con- - tr.i naturam Venere abutnmur,ceu praua opinione adfedos s Sc a communi hominumvfu difeiffos. sp.ieg. sceo l a didla efl a cr^co verbo^px^^w , ideft, va- co;quia aliis rebus omiilis vacare liberalibus arti- bus difeipuli debentivel a voce %<>k », id eft, a vaca- tione 5 .C.de aduoc.di- uerf.iudic. Briflf. s c h o l a gentilium apud Marccllin.li. 27. & in No - titia c um de Magiftro Officiorum tračtatur.BrifT©- nius. s c h o l a s militum vndeeim fuifte luftin.in I.vlt.Cc de loca.&cond. fignincat. Eft autem hoc veibum corruptnm in I.7.Cod. deaqu.Tdučtu. in qua vulg^ calculis pro fcholis legitur. BriiT. s c h o l a palatina.i.n-ir.fin autem.& $. illo procul- dubio.C.de iud.BrifT. Et s c h o 1 a fcutariorum & clibar.ariorum in I.p. de anno.ciu.in C.Th- Sc in Notitia Imperij Rom. Sc a pud Marcellin.lib.22.qui eorundem primam Sc fe- cundam fcholam memorat li.26 Briti. s c h o L a lilentiariorum.Ieg.4. Codic.de ftlentiar Ji« bro 12. Ec s c h o l a focietatis faerarum largitionum in ij, C.de paIat.fac.lat.li.i2.BriflT.Pl*jr3 de variis fcholis vide in l.i.a §. 10. ad finem vfque C. de offic. prsf. pr^ror. Afric. scholares miliiantcs funt in faero Palatio. Nam Sc fchola? militum funt,Vegetio,seuero sulpifiojra vita Martini,& ceteris-.ficut fchola literaruTn,aGr£- co eft,ab ocio. Alciat.in tit.Cod.de priuil. fchol. li.12. 4 ° S c h o 1 AR 1 v m ftt mentio in l.vn. C. Theod. qui a prscb.tyron.-l. 3.C.de oftic.magift.oftlc.l.fi.C.de de« can.I.3.C.de priuii.fchol, i.5. C-. qui milit.poft.Li4« C.de erog.milit.annon. s c HO L a RI s, conrinuis literarum ftudiis, boe vene- rando nomine,tefte Old.dignum fefe demonftrans a gaudet iure finguiari : quod Fridericus Imperator eiusnominis primus in gratiam ftudieforum pro- mulgauit celebri conftitutione habita.C.ne fil* pro pat.Non gaudent eo pfeudo illi fcholares, Sc vaga¬ bundi, quorum inAcademiis fere ommbus(vt idem nimis vere dicit) bona pars eft,quibus litera? in pa« tinis,quam in patinis,quam in pagiBis plus iapiunt« Quanquam eiufmodi inftgnia quoque nominajed. vana , ad patriam reportant : quod vt Viues rede monuit.nec vnquam iis ducentis annis reiečtis nu- meratur,qui verfatus prsterito tempore in fcholis, certam illam pecunsam dependerit, qoacunqtie a?- tate,conditione, ingenio, pc-ritia, moribus : contra mentem glof.in leg. 1. Cod.de Tyron.iib.12. Sc l.nec cui.fuper verb.locanda.C.locati.Prsediaum autem priuiiegiu.m fola ftudendi frequcntia, nen autem, quod fis in albo Sc matricula ftudentium , uefcri- ptus-meretnr : quem3dmodum de notariis Sc appa- ritoribus in fimili dicitur , in leg. feriniat ios. Go¬ dič. de teftamen. milit. Sc ibi per Bartol. Cb er- uandum autem,eiufmodi priuilegium , cuius capi - ta tria pulehre profequitur Oldendorp. non mti fcholis fummorum ppneipum auiorit3te corJtitu- tis, longanue conTuctudine rcceptis competerc ,vc lent it Bart.in paragraph.h?ec autem tria.i* promm. Pand. _ .. . In 1 S ANTE C. sCKOtiUS militia.l-5S.dc decurio.in C. Th, vbi legendum exiftimat Briffon.Scholari etiam quidam nomen dederunt militi*. SChOlaSter, vel fcholi.irchus refte dicitur , qui in collegiis facerdotum Scholtfticus barbare voca- tur.Vide Eraf.in de Pronunciationetguo loco com- memorat, quama oiim follicitudlne rum pubiicae. tum prhiats fchol* inftitutse fint.Spieg. ScH©LASTiCiin l.i. C. de lucr.aduoc. pro aduo- caus.Nouel.Sr.mauijpgf, vocantur. ita enim lulia- 10 nua hoc vocabulum vertit: De h is lev eft in C, Tb. in h*c verba : Non laret fcbolafticos vitra modom acceptis honorariis in defenfione cmfarum anno- nas Št fumptus accipere confueife. Et ira Sardicen- fis Conciiij c.io. Scholafticus exforo,id eft,Zonara interpretcte. o 'El Canhag.Con- eifij c.95) fvdiVvf Et in paffione Doro- the* viiginis,Theophilas gnidam aduocatus pratfi- dis,Scholafticus appellatur. Scholaftici autemno. mine,inquit T.icit .s libr.de orator.pnmum ntincu. 20 pati funt Rhetores & declamatores litium fifta- rumideinde afiftis litibus- tranrfiit ad vera?. Pitn. 2. Epiitol. Adhuc fcholafticus tantum eft. Pra- teius. s c 1 en s eft,qui alicuius iudicio rem cognofcit. Vi¬ de l.ait prstor.fFgu* in fraud.cred.Spieg. S c 1 en r E, in edi&o frandatorio fignificat,confcio & fraudem parricipante l.tD .ff.quod ait. Dig, qu*in fraudem crediror. Eriff. SCtrNIi a, eft alicuius rei cognitio.(.t.ff.fciemi 3 m. P Digeft.de tribut.ačfio.Hincautempgiiod obferuan- dumcft, fcienriam vel permiffum domini accipi- musmon gui habec voluntatem.fed pariemiaoi.Ad- de Connan. cemm. fuper Ius Ciuile.libr.i. capitu- lo 1. , j cien ti A,vt vult Herillus phi 1 ofophus,tefte Laer- tio,eft habitus ex fantafiarum acceptione, non ver- bis explic 3 tis. s c 1 E N t 1 A,id eft, notitia artis, ab enercitatione & profcffidnefeparatur.iol.Dei.tit tj. 40 s c 1 e N T 1 a interdum folam notitia m defiderat,in- terdum St voluntatem.veluti in l.Aquilia,qua do- minusteneri dicitur quo fciente fcru-us daranum dedit, fcientiam pro patientia accipimus , vt qui prohtbere potuit,teneatur,fi non prohibuerit. I 45'. l-46.fF.ad ! .Aqi>il.Similiierque in omnibus novalib. 3čiionibus,vbi fcientia domini arguitur.fcicntia fic acciplenda eft,fi cum prohibere poffer, non prohi- buit. Nam quod fcieme quidem, inuito ramen do¬ mino committitur,euir! non obligat.!.;.& 1 . 4. fF.de 50 noxal.Com huiufmodi fcientia cutpa vacet. [.37.fi-'. de diuer. reg. In edifto qusque, Sifamilia furtum feciiTe dicerur , fciente domino afamilia furtum fa&um accipimus,fi iciuit & prohibere potuit. leg. t.Jf .fcipnliam.fF.fi fatn.furt. fecilf. In edifiode Tri- buidria.ftieniiam accipimus,qu* habec &patien- tiam,nbn etiam volantatem Non enim velle debet dominus,fed non velle. Si igitur fciuir,& non pro- tcft.-.tijs iii r-c contradinerit, tributoria tenebitur tanqnam eo fciente negotio gefto.l.i. S. fcientiam. 60 ff.de tribiu. In edifto. Qu* in fraudem creditorum, ha?c verba,Scicnte re.fic accipimus confcio & frau- dem pirticipan.e.non enim fcire folum,fed St frau- dis participem etTe 0portet.leg.1o. in princip. &ff. 1 quod air Pntor.fF.quse in fraudem cred.In eo quod dicitur dies bonorum poffeffionis petends? fcienti- bus ccdc.e.fcieniiarr accipimus non qaat iuris pru- dennbus inlit, Jed eam , quam quis aurper fe lra- beat,aut confulendo peritiores adfeqni poffit.Ieg.i. $. -.-ltiro.fičguis ordo inbonor. poflefT. Briffon. Pra- 70 seius. 2-46S S c I E N t t a iuris eft non lgnorarr, q u i c qui <3 legibus fcriprum.moribus receptum. prudentumve autori. tate digeftum eft.ait Salom, in titul, de iuft, & ; ur Spieg. Sc t n 0 E R E h*reditatem,id eftniiuidere in l.t.C.ad SCtum Orfjtian. So I N D 11 v R aflio, id eft,diuiditurl.i,& 2 . C.fij. nus ex plurib. Sciotvu non debet fe quis fingere.ffdeminor.il in gl.& de adult.l.miles.£.i autem nefcit aCtionem.nonia. telligit ius,quod perfequi vult in iudicio. Spiegel, Prat. SCI r E , & fcire debere, idem eft,l.i C.dein iusy 0c . I.S.fF de- iur.di faft ignor. Hieronym,Franc.3ill,i| a i cutn alio 19. n. 34.ff.de reg.iur. Dn.Gmdd. ad U. m , io.ff de verb. fign. S c 1 R B,iuris-.poffe,fafti eft.l.pen, ff.de iuris &faS,i- gnor.Item paria cenfentur.vel quod quis fciat.vd quod fcire debeat.Baldi eft doftrina, quem videfn Autb.ad hsc.Cod.de vfur.sicut & idem iudicatur, quod quis aliquam remhabeat, vel habere debeit. l.pen.ff.cum ira.vbi Ba rt.de aur.& arg.leg. Alberi. cus allegai l.pen. ffad Maced. cum multisaliisfi. mil.spieg. s c 1 R E leges non eft veibi earum tenere.fedvimS; potcftatem.CclIus in 1 . fcire.ff.de legib. senatuftjae confultis. Old.Prat. s c 1 R E qtiis prsfutnitur i!lud,quod teneturinquirf- re.arg.I.regtila.fF.de rcg.iur.Old. Prat. S c i R e verbum generaliter , fumiturc.b.ocvidetur 22.qu.5. scire esplidte & itapiicitequid fitjdocec Panorm in gloff.rubr.de furnma Trinit. S c 1 R P v 1.1 pro frrupo legi tradit Crin.li.9.c.vhim. Scrupus vero pro snigmate,& amblguitateivcc- rib. acceprus eft, quoc! in eo anxietas puščam &a- fperi ras intelligacur. Scruposenim aIiquotiesve- teres pro afperis faxis accepere. Bine rem ferupu- lofam dicimus, quc? aliquid in fe afper^tatis fomi- net.Crinitus de honefta difciplin.difto ioco.Cuius fententioe accedit & Caftius li.12. C?terum vtruna; labi oftendit Brod^us li.?.. Mifcell.c.25. s C 1 s c E re & iubere quid diiferant,ex oratione C j- ceronis pro L.PUcco colligi poteft. Scifcere aurem. Sc iabere^funt fuftragio aliauid probare autimpro- bare. sed fcifcitp 1 cb< (vr.deappeliatafuntplebi- fcita)popu!us vero iuber; qaamuis etiam plebs in- beredicaiur, Cicero pro Corneiio Ba!bo:si tumfit fund ns^eum fcita & iuffa noftra,fija fenreptiacofn- probat.scifcere legem,id eft, ferre de iegefuffra- gium. Vide Badjura.Hoc verbu, quo 4 eft Icgisi:, Tabal.citat Pau l in l.qui res fuas. in fin. de folut. Quo loco Accurftus,nimirum verbi ignoransfigni- ftcatum,pro rcifcit,reparatim legit.ii feit-Ex Aicia. in l cigni.de verbor.lignif. Vide Plebificirum.spie- gelius.His adde Connan.comment. fupcriusciuil. lib.i.cap,i’.num.6.& Curt.«^5wy.lib.;.capitu,34. torni, s e 1 t a plebeia appcllantur ea , q ut? plebs fuofuffra- gio ftne patrih us iu dir, plebeio magiftraru interro* gante.Feftus.Vide Plebifcira.Prat, sc 1 t v m fciti,quodiuftufn,decretuni,fancitumcft:a fci/cendo. jcOLioN apud Grscos conuiuafe carmen. erat, ^ inrer pocula concmi folitum , cuius etymon tradit Orus Grammackusindcderia4tum,quod a temu* lsntif S A N T E C. lcmis quibu$ ferifuum organa turbata funt»& obli- quefe quodara modo habent,cantari foieat.Suidas a!iiquea contrario fenfu lta di&um annocant,quod limplexac facile lic >minimeque ambagiofum auc obfcurum s quam rationem vt faiiam reiicic Arifto- phani« interpres. Aliter Hefyčhius, pererudito & neutiquam vulgari, quodque non a quibuluis, fed adochs tancuai caneretur, exponic : quod če attin- git Plucarchus in Sympofiacis. Pluradehoc Ha- drian. lun. animaduerfionum libro tercio capiculo 10 feptimo. SC O p a r i v s minifter, cuius minifterium eft, vt de- uerrat pauimenta fordemia. Vlpian de fund.inftr. Si viha culcior fit , accedere inftrumento fundi a- trienfes & fcoparios. Spieg. huvthifffjsas criminis genu? in Arabia , cuius rei fie- bantij,qui inmimici agrum otmotVu*«, ideft*lapi- des pofuiftenr.indicio futuros, quod fi quis eum a* grum coluiftet , malo letho peric ur us elfet i'n(idiis eorum>qui eos pofuiflfenr:quo debat vt nemoad eu to agrumaccedere auderet, crudelitatem timens eo- f.um,qui fcopelifmum fecerant:huius meminit Vlp» in I.funt qu*edam. ff.de extraord.crimin. Hinc , id eft, lapides feu icopuios ilioi ponue,in d.i.funt qu2edam.Prat. sc o P vs ca-ufx in iure ciwili,eft initium, qupd caufa /equencium fueric , velur principalis pars negocij. Naui-cuiuUjue rei potilfima pars principium c ib i. i. ff.de origin.iur.Spieg. SC o r i a purgatnentum argenti eft , & per metapho- ramtum falfam doktrinam corruptamque religio- nem fignificar.tum &hypecritas, & pr#fercim de- generantes Chriftianos. Efaiae i.^Argenrum tuum verfurn eft in fcorias, id eft, religio ac homines de - generar»mr,corruptique funt. ibid. Expurgabo ad puram fcorias tua-:id eft } variis pcenis plerofque il- lo’. dcg?neres perdam , aliquos etiam ad (anitatem rt- u o ca bo. sc o r p i vs, vel vt alij legunt, Scorpus, feruus eft,a- pud Papin.in ieg.vxori.24.£'.i.Digeft. de vfu & v- -fufr.leg. sc o r t e v M dicitur omne id , quod ex pellibus fa- fium eft Fcftus. Dicuntur enim fcorta proprie pel- Ies animantium : quodque iis mereirices meuba- rent,& ea? Icorta di&a? fuere. sc c r r i nomine appcllantur omnes mulieres, quse alurius quam mariti coniuetudine vtuntur , vt te- ibtur Cona.m fuis comm.fuper ius ciuil,lib.8.c.i$. nu.r.Diogeni vero fcorta dicebantur efte regum re¬ gina;,quod peterem,quodcunque eis vidcretur.La- trtius in Diogene. sco r tat 10 donationis genus in Dacia vfurpa- tumjde quo c.2.de confuet. sc o r t a t 1 o omnem coitum illicitum fTgnidcat,fi- ue aduUerium fit, fiue ftuprum,fiue inceftus> fiue Sodooiia,fiue fornicaiio.Vulte.in comment. Inftit. de publicis iud. £.4.11-2. sc o r ta fiue Scrota aoud Paul.Ubr^.fent.tit.d. fu«nt rra errtSčfc r id eft, calcci detrici. sco- tra,inquit, Sc futor inftrumento continebuntur Prat. sc ri b a. Vide rab.C.de tab. Apud Romanos feriba- rum ordo honeftus crat.nam hominum erat fanetii- f .raorum & innocenuffimorum, quorum fidei leges & tabu!« pubiicae cčmittebantur , vt eft apud Cie. aft.in C Verr.5 Imperatores fuperatis hoftibas, o- ptime republ. gefta, fcribasfuos annulis aureis in concione farpe donarunt. spieg. scr 1 ba a dicuntur fcriprores,Notarij,qui circa prin- cipem vel aliosmagnos ludices , ačtis geftifq; con- ficiendis deputati funt. Alias feribz dicuntur 3 qui 40 5 ° 60 247® feribunt nominatos a d munera Se bon ores,& rribu- ta foluta,fecundum g‘.in d.rubr.C.de tab.fcrib.Iib, io.loan.BeIl.Etym . SGPviBAclariiTimus.de quo Nou.'^4. &'inConftan- tini Nou.quf eius ofiicium aperte de finit , e ra c in proumciis quafi pr^etor tutelaris quidam. Pra- t&ius. ScRib A E vettribus & librarios > & poetas (igniuca- bant. Nune vero ferib« funt librarij, qui rationes publicas feribunt in tabu!is:ftc 3 ccipi debent in ru- brie de l.i.C.de tabul.fcribis.Horum oftlcium quale fucrit,docet M.Ctcero in 5. Verrin.Prat. S c r 1 b a M,non cantum fcribendi agilitas, verum e- tiam folertia,eruditio & fides commend.it. Erat e- nim apud Grascoshonorificentiflimum munus. Va¬ de Euraenes, Philippi regis , Se poft Alexandri Ma- gni fcriba,dicere folebat:Se vitam potius pofiturum eile,quam Edem. Romani autem feribarum oiiicia, velut merccnaria>non lic honorabantj tefte Prob® AEmilio.Old. ScR ibar v m ofiicium apud populumRomanum quale fuerit, Cicero in Verrina 5. his docet verbis: pars opet« autopportunitatis in icriba eft,cur ei non modo merces tanta detur. fed cur cum eo ta- tse pecunise partitio fiat.^Ordo eft honeftus.quis ne- gatraut quid ea res ad hanc rem pertinet ? eft vero honeftus;quod eorum hominu fidei tabuls puhlica peričulaque magiftratuum commirtuntur. Diftri- buri erant in aliquot decurias,quarum in aliqua lo- cum fibi emerc conftieuerant, qui feribae fieri vol^- bant.ldem in Oratione pro doc:o fua : Scribse qui n o bife um in rationibus,monimentifq;publicis ver- fancur,nonobfcurum demeis m Rempubl. benefi- ciis fuum iudicium decretumtj; efte voluerunt. milius Probus in vita Eumenis ait fenbse munus muho efte apud Graios honoi incicentius, quam a- pud Romanos.nam apud nos,inquit, reuera , ficut funt.mercenarii feribs exiftimantur. at apud illos contra nemo ad id ofiicium admittitur , nift bone- fto loco. Se fidc Se induftria cognita-.quod necelfe eft omnium confiliorum eum efte participem. Hot His addeTurneb .aducrf.lib.n-c.ic. Sc ri bere, complures habet lingulares , & fumme notandas ftgnifirationes. Scribere enim eft feripto promittere.Scituol.in Lvlt.ff.de doli except. Homo rufticanus genero fcripfit quaE vfuris prarteritas. Plaut.AEn.Nunc fatagit.adducit domum etiam vi* tro,§: ferjbit nummos.Seruius in 7. ^En. Tranfcribi air,eft tradi.Sermo autem hic fumptus eft de pecu- nia.Nam feribi eft dari.Briff Sc ribe r e etiam proprium lureconfultorummune- ris verbum fuit,quemadmodum Se cauere, Pompon, in 1.2.circa fin.ff.de orig.iur.de lureconfultis agens. Sed aut iudicibus,aii Jpfis fcribcbant.aut teftaban- tur,qui illos confulucrant.In quo verbo fcite lufit Cicero Trebatium lureconfultum negligentia ar- guens ambiguo fumpto ex fcribendi varia ftgnifi- catione.Valde,ait ilic lib-7.epift. iam lautus es,qui graueris ad nos lice ras dare homini pr^fertim pro- pe domeftico* Quod E fcribere oblitus es, minus muhi.iam te ad .ocato caufa cadent. Vbi fcribere i vulgari fua fignificatione ad hanc quam trado traf- latum,iocum facit. Scribere formulam dicebatur, qiii in iudicio alterum prouocabat. Quintilianus libro fexto,cap.4.Colaphum tibi ducam & formu¬ lam fcribamjquod caput durum habeas.sed Si quod Grsecidicunt SskUu- tfZ inquit,de. bebit is qui dat libellos fe profeffum effe, velalius 10 pro oo,ti literas aefciat.Vlpian.ibid.l. fi cui crimen obiiciatur,praecedere debet in crimme fubfcriptio. Et de furt.l.vlt.Et eum qui agit in crimine fubfcri¬ bere.idem de priuat.delid.l. fin. Si extra oretinem eius rci pceham exercere velit^tunc fubfcribere eri. men oportebit.Seneca li.2- debeneficiis manifefte (ubfcriptionem pro accufatione pofoit, tefteCata* nso.Apud Horat.inuenies feribere pro rtftituere, Namqui mutuo accipiunt » chirographum folent creditori fcribere:qui recipiunt creditar« pecunia, 20 fubfcribere.Sueton.pro iubno:are vfus eft.Marcel, in l.no aliter.de adopt.pro confentire.ln quemren' fum frequenter &Vipian.vfurpat.Columdl.profa. uerc,libr.i.Quod ft voio,inquit,fortuna fubfcribit, agrum habebimusfalubri ccelo.Srieg. Scribere milites, feribere fupplementumexcrci- tui,pro confcribere,comparare j & colligerecrebro legimus. Duos Saluftii locos fubieciffe contentur ero.Sic autem ille in bello lugurthino. Igiturdifi- dens,inquit,cseteri exc-rcitui mrlites eligere,feribe- 30 re,prceftdia vndique accerfere. Et alioloco.Etta- men exercitui fupplementum fetibere abfociis & nomine Larino auxilia accerfere. BrifToniusPra- teius. Sc R ib 1 x v s i‘n Li.ff.de muner.& bonor. in editione Florent.inter munc-ra perfonalia 3 recenfet Hermo* gen.quod vt ccrruptum verbum quidam noiarunt; quo fic vt,vel vt patrimonium fcribatur.videndaeo loči 'rct^itcnM^ccenfeo 5 & confulo } qua“ quidam-pu* tator Tolofas fubticet non fine magno reipubi.in* 4 ° commcdo.Schard. Sc rini a in libris C.dicuntur capfse&loculi >in quibus principis ada , qu$ ad ius pertinent, affer- «antur:qua decaufa in l.omnium.19. C. deteftam. totum ius in feriniis Principis conftitutun; dicitur'. Eorum genera haec quatuor numerantur*inl.fin.C. de decurJ.i.C.de prox.facr.fcrin. Scriniura raemo* ri^ in quoannotationes principis afferuatur,I.G.C. de diuer.rcfcript.Scrinium epiftolarum ,in quoci' ukatum poftulata legationes recondebantur. Scrinium libellorum, qui Principi fupplr-ccs oblati eranr.Scrininm difpofitionum in quo cognitionts & decreta principis conferuari folebanr. sant& ferinia faerarum largitionum,videlicetexcepto- rum,I.5.C.de can.facr.larg. leg.10.C0d.de murileg. TabulariorumJ.fin.Cod.de veftibus hdob.nume* rorum fiue numerariorum , mittendariorum, auresmaffe , auri ad refponfum a miliaren- fibus , veftiarii faeri •, ab argento , a pecuniis. Odi- ciorum autem in eis feriniis dignitates & gradus °° quibus ftren^ debentur, veftes & annonsihitprimi* cerii,ducenarii & centenarii,epiftolares vel epifto- 5 arii,vt C. Theod.de saluianus 5.de prouidenr, Ve- niunt plerunque noui nuntii,noui epiftolarii,afum fnis poteftatibus mifftvbi vulgo male nouarume* piftolarum.Sunt & aEi gradus,qui dicuntur formf, primf fecud«,tertise,& vt inter minifterialesJa-C. de caftref.vide L7-C.de palat facr.larg.Rerunnu* tem priuatarum ferinia quatuor funt? beneficioru, rationum,fecuritatum,largitionum pnuataru^ood ' non tantum Notitia imperii Romani comprobat, 2473 fed&l.fin.C.Th.eod.tit.in quaita eft. Tam primi- ceriusoificij priuatarum , quam ali j quatuor reli- quorum primiccrij fcriniorum. Sunt & fcrinia fa- bricarum & barbaricariorum.Lr.Cod.de prspof.a- gent.in reb.Porro Bud.in l.nec quicquam. fF.de of- Sc.proconf.de fcriniis Ioquens ea lic definit.Scrinia funt plutei & armaria,quibus commentarij Sc libel- li literariaque monumenta concludi Polenc.Eaque s vtidemtradit,duorum funt generum. Obsedam e- nimfunt ftataria,qusdam viatoria.Stataria funt in 10 regia vel alibi condica in quihus monumenta anti- quaadimperium,regnumve pereinenria.& (vt ita dicara) inftrumentum imperij,regnive afTeruantnr« qualia funt Parifiis in receffu editiore facelli Pala- tini.thefaurus chartarum vulgo appeilatur. Grs- cechartophplacion, Sc Latine fcriniarium dici po- teft, Vnde qui thefaurarius chartarum nune dici* tur, rede appeilabitur chartophylax, feu prsfedus fcriniorum.Altera funt fcrinia viatoria, qus in co- mitatu principali circumferuntur,in quibus libelli 20 fupplices principib.poftulantibus porredi condun- tur,quoad fubfcribantur, id eft, quoad principi va¬ let libellis Sc pofiuiantibus operam dare, libeilifq; refponfitare.Scatariorum fcriniorum exemplum eft apud Plin.in epift.ad Traian.his verbis,Recitaba- tur apud me edidum , quod dicebatur D. Augufti ad Anniam pertinensjrecitats & epiftels D.Vefpa- iiani ad Laccdsmonios., & diui Titi n d eofdem* Sc Achseos,& Domitiani ad Auidium Nigrinum &Ar- menium Brothum proconfules, qus ideotibinon 5° mifi,quia & parum emendata.,& qu$dam non certf itdei videbantur, & quia vera & emendata in fcri¬ niis tub effe credebam. -Viaroriorum autem fcri¬ niorum exemplum eft apud Lamprid.in Ales.Pofl- meridianis horis (ait) fubfcripiioni Sc lečtioni epi- ftolarum femper operam dedir,ita vt ab epiftolis, a libellis & a tnemoria femper afiifterent, relegenti- bus cunda librariis,& iis,qui ferinium gerebant.i- tavt AIexander fua.manu adderet, fi quid effet ad- dendum, fed ex eius fementia , qui difertior habc* 4° batur.Hsc ille. Scrini v m auri ad Refponfum l-.7.C.de palat.facr. larg. Cuius Sc in notitia cum de Comite largitionu agitur,fit mentio. Ex hoc accipienda funt hsclu- ftin.verba in Nou.de prstore Pifidi s.g|et Tt Umrite r&MZTztjc A d refponfum. Et in Nou. de prst. Lycaonis s y. uh ^ Ad refponfum .»to/ % 7 VKg / t- vHL&Ksift&tTiujcropttiooTViUjj &>KC(rfJU(Lv .Etin Nouel. de prstore Thracis.^tf ait, fed Sc magifteriis poteftatibus fuifcriniarij erant.l« vitim. C.de teft.milif.Briff.Prat.Fox*cat.i2.auiar.2. feriniariis hodie comparari pode pucat feeretarios. Sc feribas ducum Sc Tribunorum.Habuerunt autem climfcriniarios prsfedi prstorio , magiftri mili- rum,comites vtriufque srarij,proconfui Afis Sc ca- ftrenfis faeri paUtij,item duces.Gothofr. ad L16.C. de teftam.milit. S C R 1 p t a e rationes pro fubfcriptis Sc fubftgnatis!. Thais.41.iT.ftnal.fF.de ftdcicom.iib.&: l.ft ita ftip.iT« Ghryfogonus.ff.de verb.oblig. Pro nonferiptis ha- beri Sc caduca fieri legata longe difterunt.Lvn.iT.5c cum triplici.C.de caduc.toll. Vbi craditur ea qua: his relinquebantur,qui in rerum natura tune tem- poris non effent, cum teftamentum fteret, pro non feriptis habita. C^uod etiam conf1rmacE2.de l.č.in iin.ff.de iure codicil.l.penulr. ffide his qus pro non feripto. bab. leg. 26. paragraph. pro non feripto. fF.de ftdeic. liber. Pro non feriptis etiam habeban- tur,qus feruis posns relinquebantur.lcg.3,ff.de iiis qus pro non fcrip.La5.iT.ft quis piane.ff.de acq.hs- red.Item turpia legata, qus legatarij magis notan- dijOuam demerendi ca«ufa icribuntur,1.57. de leg.r,, Itemque deportaris’ Sc peregrinis relinquuntur; J.r, C.de fisered.inftit. In eadem caufa funt Sc captato- ris inftitutiones , captatoriaaue legata, eaque qus ftbi quis mana fua in teftamento adfcripftt.Ieg.i. Sc 1. vlt.ff.de his qus pro non fcrip.hab.l.rj.^.i.ff.ad l c Cornel.de faifis.!.4.&l.$.C.de his qui ftbiadfcri- bunr. Et generaiiter quscunque iliicitc Sc contra leges in teftamento feribunturjpro non feriptis ha- bentur,&: apud hsredem remanentd.14. jT. fequens qusftio.& iT.vit.Digeft.adT.Corn.de falLl.vlt.ffde hss qus vt indign.L20.in fin.de hsred.inft.Briftfon. Prat. S c r 1 p t 1 hsredes qui teftamento inftituti funt, Sz opponuntur legitimis.l.controuerfta. ff. de tranfa« - čHonibus.Scriptus hsres non intelligiiur,cuius no- men confulto teftator induxit.L2.iT.fi confuito.ff.de fecund.tab.bonor.pofleff. ScRiptorvm nornine accipimus feripturas, qua- rum editiones requiri folent. Tria funt autem ge- nera;Primum,in quibus continetur formula adio- nis,quam quis intersdit aduerfus alium in iudicio:& ideo appellantur libelli iudiciales , de quibus lo- quitur Vlp.in l.i.in prin.de eden. EIuc pertin.enta- čla iudiciorum,hoc eft^feripturf continent-es ea,qu^ apud iudi*em de caufa cognofcentem aguntur. Lis apud quem. C.eo.tit. Secundum genus feriptorum, qus ih.hoc parantur puhlica fide , vel priuata fub- fcriptione,feu conftgnatione,vt res gefts per ea fa- čiiius conftent ac prebentur : vt funt inftrumenta tabellionum, chirograpHa, liters ftgillats, de qui- bus tradatur in did.l.i-iT.editienes.Tertium genus feriptorum , cotnpleditur rationem negotiationis inter duos plurefve. Sc hoc genus diredo pertinet ad adionem edidi de edendo. Addi poteft Sc quar- tum feripti genus,in quovltims voiuntates conti- nenturtvt teft:!mentum,codicillus.01dend.Prat. Scriptvarivs ager , apud Eeft. publicus appel- laturjin quo vt pecora pafcantur,certum tribui- tur : quia publicarius fcribsndo conficit rationem cum paftore.Prat. Sc p. iptvm facere^pro feribs nrunus exercere. Li- uius li.^.ad fin.de C.Flauio qui feriba fint, Inueni in quibufdam annaLbus, cum appareret ^Ediiibus, fierique fe pro Tribuno yfdiiem videret , nc-que e- ius nomers recipi, quod fenpeum faceret, tabulam I i ii 3 S ANTE C. M75 _ s poFuiffe & iuraffe nunqusm fcriptumfa&urum, Quem aliquanto antea defiifte fcriptum facere ar* guit Macer Licinius.Sic & Gell.de eottem agens li„ Gc.^.locutus eft.Prat.BriC So R i F t t m Ius„ Vetus eft dirputafio,vtrum magis expediat.regi ciuitates arbitriis gubcrnatorum, an fcripto iure.ConFenFus prudentum teftatur, melhis effe.,vti Fcripto iure, Atque ita pronunciat Arifto- teles. lic enim ait: Q^i legem vulc dominari,vu!t prseefTe Deum & Iege,s:qui autem hominis arbitrio I0 vult regi ciuitateni,fcEuifiimam beluam addit.Nam cupiditares & ira gubcrnarores arprauanr, etiamii fuerint optimi viri: quare lex eft mens fine cupidi- tate. Oldend. Scriptvra & Pičtura hoc differunt inter Fe, quod pičlura magis ad rerum verarum naturaliumque ftmilirudinem accommodatur,vt eas oculis tanqua pra?fentes ofFerat. Scriptura vero fatis habet, fi ani- mi alterius cogitata nobis declaret , & nobifcum tanquam vino fermone colioquatur. Connan.com- jo ment.de iur.ciuil.li.3.0.6.11,6.Geeddarus ad I.14. nu- 12.de verbftgnif Secundo difFerut quoque in hoc, quod Fcriptura, chartis feu membrance cedat, licet aures fine literte.Pičlura autem non tabul£,Fed ta- bula pifturs cedat.jT.litera? tpK^ue.cum Fequ. In- ftit.de acquir.rer.domin. ScriptvRa ve&igal dicitur , qu6d e pecore colli- gebatur. vnde illud Plauti. Nam aduerFum legem a me ob meam Fcripturam pecudem accepit.A.Fere idem quod tu facis,faciunt rem male gerentes: vbi p non eft feripturam vnde dentdncuFant publicanos. Sic Cicero in orat.pro leg.Manilia. Nam (inquit) wm hoftiom cophe non longe abfunr>etiamlj irru- ptio nulla fačralit, ramen pecora relinquuntur, a- gricultura deferinjr , mercatorum nauigatio con- tjuieFcit. Ita neq«e ex portu, neque ex decimis, ne- queex Fcriptura večtigal conFeruari poteft. Bre- chaeus in l.inter publica.fF.de verb.Čc rer.fign. vide & Cicer.in orat.pro Tlac. Prat. Scripvli in l.i. & l,5.C.de metaUar.lib.n.leg.i.de 40 ponderatoribus in C. Theodd.12.de metallar.in eo. Codd.vltim.de ann.ciuic. Latinis Scripulum idem valet quod Gr#cieftque vicefima quarta pars vneise amftore Volufio Medano. Brifton. Pra- teius. SciivPvlosa inquifitio.,dubia,anxia.leg.fi Feruus vetitus.de leg.1. Sc R v P v l O s v M dicitur , quod difftcile cft cogni- tu.Vlp.de iniuftis teftamentis, lege poftbumus. Li¬ čeč Juriš Fcrupulofitate, nimiaquc Fubtilirate tefta- mentum ruptum videatur. Nebr. Vide fupra in di- dione Scirpum:& Crinitum de honefta difcipl. Lb. p.c.vlt. Sc R v P v t i,funt minuti lapilli, qui inter ambulan- dum infiiiunt in calceos hominibus, ač pedem tor- quent. Inde irriicere fcrupulun dicitur, qui qui enim pro- mitcebant j iidem apud Fe cfle peeuniam a&tm- bant , quanqu^m proprie seculns FeuFequcftres funt,apud quos pecunia deponitur inter plures per quos inducitur pačtio , vt notat AFco. vide Gotho- fred.in not«ad rubr.Cod.de prohib.Fequcftr,pecuiv Atqueinde Faftum,vt dicere^tur etiam sculnsfea Fc-qucftres, quibus res poffdenda traditur interim dum de eius poFfedione diFceptatur apudiudicem, ideoqucolim Scuhiie & seculns nominati, vtrc- fert Geli. ex Lauinio. Vtrunque vocabulumafi* quendo dičtum mquit,quod eius qui ele^nsfit,v- traquepars fidem Fequatur:primam vt verbiorigi- nem Fecutus videatur Modeih & refte, pofteriorem rei vFum GelThis. Con n. in Fuis comm. fuperiusci- uil.li,7.c.4.n.č>. s c v L p e r E,cudendo ihiaginem aliquam eftingere, C.Nem.lic.ftg.Falu.Chr.Marmore leulpendo primi omnium inclaruerunt Dipcenus & scyllis,genitiin Creta inFula.autor Plin.cap.4dib.36.1n prin. jpk- gclius. s c v L p t o R e S in l.i.C.de c-xcuF. artif. Grscis)>,t- 7 T 72 q,quo nomine Grsco & Fculptores lignorumfi- gnificantur,& qui figna faciunt,fiue fignarij,&alij quiiibet Fculptores cxlatoreFque.Prat.cx Cuiac.ad d. 1.1. sCvrrae videntur priFcis fuifte, nontantum qui incularia &: Fcurrilia loquerentur, Fcd hominese- tiam vrbani,non ruftici^Fed elegantes,PlautusMo* ftel. Tuvrbanus vero fcurra,deliti* populi 1 \us mihi tu obieRa* ? Epidico. 'F.Scurra es. fciote ejfe quidembominenmilh' rem . 1 Scurra hic vrbami* eft non milit ar ii Trinmm - neejue periurius , Quam vrbam aftidui ctues> quos fcurrOf vocunt. Videntur autemftcappellati fuifte, qui a/li^nn vrbe eflent, nunquam in agris quod flnecuiai«- 2 4 ?S Iuda?a,qaa» in honorem Angufti Ca?faris, qui Grab¬ ce S ebaftos, scbafta eft cognorninata. devtraque tamen illarum in titul.de ann. leg*. i. libcrto. Ne« brin: S eg a r e proprie quis ferris dicitur , vt csdere i&L bus.Cuiac obfer.i2.lib. 3. Kincapud Paulum 1.5-flE *rb. furt. csef. S e c a R e proprie eft fubfecuiffe. non enim poterar cecidiffe intelligi,qui ferra fecuiffet: Alij fubfeca- re Iegunt,fed illa lečtio verior. Prateius & Cuiac, 5>,obf.ia. ? e c ar E,vt ex probatis conftat authoribus, proprie etiam fignificat,prscidere > excidere,amputarG, fuc- cidere.D.Gcedd.ad leg^i.Digeft. de verbor. ftgnif. num.t?. s b c e s s v s,rus amenum & fuburbanum,quo animi relaxandi caufa fecedimus.Vlpiah.L21.jf. c>. de re- cept v qui arb.Quid ramen (dearbitro loquicur) fi in * eo loco qui fit circa vrbem,adelfe iufferir? Pegafus admittit valere iuifum. Quod putoitaverum eflTe* fi Sc eius fit aučtoritatis arbiter , vt in feceifibus fo- leat agere, & litigatores facile eo loči venirepof- fint.Idem l.i6.ff.mandati, vt in hortis quo$ Rauen- habebat , inquos omnibus annii fecedere fole- batjfphserifterium faceret.Plin.lib.2.epift\i7..1uftif- ne de caufis eum tibi videor incolere , inhabuare, diligere, fecelfum, quem tu nimis vrbanus es, nifi cone upi fcis.Hot,Prat. Sbcessvs & feceftio differunt.Seceftus enim locum fignificat, ad quem laxandi animi gratia declina- mus,aut ipfam talem declinationem.Seceftio autem inteliigitur fieri ob ferias aliquas caufas tradan- das:& ita fere in malam partem accipirur. Budseus feceftionem verbum criminofum elfe dicit. Id enim eft in bello feceftio , quod defečHonem vocamus, Porro duas plebis feceffiones fuifte a docet hiftoria. Pomp.attigit in 1 . pofterior.de orig.iur.in jf.exa&is deinde regib.item jf.&cum placuiftet. Priorem jT. Accurfius hiftorise ignarus non eft alfecutus. Poft Zalium & Antonium Garronem , vide Oldendorp. in Reftauratione politi«,qui adfert lucern Pompo- nio.Spieg. segess ys caufa habere,&veftempropter fecelfum ihi depofitam. Vide Vlp. in l.qua=fitum. ff.de fund. inft.Spieg. j E c R e T a nobis communicata , diuulganda n on funt. Vlpian. Ego arbitror,inquit i Sc iniuriarum a- gi pofte , fi boe animo recicatum eft teftamentum quibufdam prxfentibus,vt iudicia feereta eius, qni teftatus eft,diuulgarentur. leg.}, paragraph.li quis tabulas DepofitiiSimpliciter etiam feereta dicimus. Spieg. s e c R e t a R1 v m locus eft , in quo iudices caufaš audiunt. Eft enim Secretarium ludicum , vt Confi- ftoriumPtincipum.Zeno in l.fi.C.vbi fenat.vel da¬ rili/sedendi quoque in aliqua lececretarij parte, quse iudicibus inferior,aItercantibus vero fuperior effe videatur:Et pauio poft- sedendi cum celebra- tur cognitic , in fecretariis iudicantium ius confe- quantur. sic in Lfi.C.de oftic. diuerf.iud.L12. C. de prox.facr. ferin. Prat. S e c R e ta loca , per qut:«unt fecul«, funt falces &fcyrpicu- h lunarise a h um e.dis,ho c eft vliginofis locis,&fen- ticofis emundandis,& extirpandis.scyrpea fimula- chra vocat Ouid.libr.Faft. 5. tom.prp Vimineis ar- gcds.Tunc quoque prifcorum virgo jiimulachra vi- rorum.Mittere roboreo fcyrpea ponfe folet. Falces 50 fcyrpicu-ls vocatte a fcyrpando , i.ab alligando.fic fcyrpicea dolia quafta. scyrpos etiam appellamus lingua Latina nodofa & ambigiofa poemata, inne- xa J implicata inftar viminum capreolatim Sc noda- tim^c^^rpata.boc eft,nodata. implicita Sc in fe con- iunda,vt enodari non po(lint.Gelliusli.ii.qu$Gr^- ci snigmata,Latini scyrpos appellarunc,talesGr^- cis itidem griphi vocitantur non gripi, vt in om¬ nibus fere codicibus mendi indoles inoleuit.Ioann. Baptifta in cotnm.sidcn.Apoll.iibr.i.Epift.ad He ronium. SE. st b a s.T Ajciuiias.cfiius meminit strabo libr.iC quo lo-co iudse£ extrema occidentalia defcribit,Augufti nomini ded kat a. SF-BAS T ANI , ftue s ebaftiani populi funt Sebaft^ vrbis incolse,quo nomine duas vrbes legimus, alte- 6 o '2479 s» riam principum !rrepfit.Hd>e vox fubftantiue poli¬ ta , idoncis eft autoribus res fecreta , id eft , nuHi communicanda,apudque nos tacite feruanda.Spie- geli us. 'Se c r e t v m petere,qusrere,eft mccum fecreto ccl- loqui. Se c T A.Grscis tuM®>f,ab eligendo,nanc in peilimani partem accipitur de falfa doflrina ac religione, e- iufq«e fe&atoribus. At oiim vox vtraque generale noraen fuit,tam ad malas.cpjarn ad bonas fc-fias, Ita »° -& fetSiae diuerfe lureconfnltorum fuerunt. 1.a.iT.hi duo.fEde orig.iur.vt & ftudiorum.leg.S.ST-Philofo - phus.Digeft.de vacat.& excufat. Eriffonius. Dieta autem eft Latina vox a fecando.eo quod ea faCtio iitabaliis refe&a.aut feparata:Diogenfs Laertius in protemio libri primi de iečlis diiftn:eiis eamfe- Sam,et aftorum fententia dici air,qus fationem a- iiquam iuxta id quod apparet,& in protnptu eft, fe- quitur,aut fequi videtur.Schard. Se c ta pro ratione »idetur fumi, J. vit. Inft.de legat. Huiufmodi enim teftatotum voluntates valere,fe- fta meorumtemporum non patitur, i,vtexponit Theoph.aVoTSrčr s £7 'de *Sitnem if/5 r /3vcn- Afia«.Sic Alexand.in 1.2.C.ad l.lul.maieft. & Gor- dian.l.i.C.de delat.Prat. SeCTatores , in lege Fabia de ambitu diceban- sur,qui Candicfatosfeftabantur, qtiorum ires par- tes facit Q.Ctcero lib.de petitione confulatus. Pra- teius. ;o ^Ssctio Latine dicitur, qute poftea confifcatio ap« pellari ccepta eft: epunn alieuius bona publicantur. deriuata ex eo appellatione , quod pradarri ex ho- iftibus captam milites inter fe feabant ac diuide- bant. Catfar libr.belli Gall.p.Poftridie eias dici re- fradtis portis quum iam defenderet nemo ,..atque intromiffis militibus noftris fečtionem eius oppidi vniuerfam Cijlar vendidit.Corn.Tacitus,Reliquias feftionum Neronianarum nondurc infifeum con- aerfas reuocatis ab exilio conceflit.Cic.de Inuent. 2.Hoc cotnmode reprehenditur.ii dici poilit ex ho- ftibu reus efle captas,cuius prsds feStone venie- rit. Alias fečtio,vt inquit Feftqs,perfecutio iuris eft. Prat.Hot. 5a c T o R s s. difti funt,inquit Afconius,qui fpem lu- cri fui fecuti j bona condemnatorum femel audio- nabantur,proque iis pecunias penfttabant fingulis: ac poftea pro cotnpendio fuo iingulas quaique res pecunij populovenditabant.Htec ille. Qoibus ex verbis Sedorcs a Sequendo drdos coniicimus. ar- bitror ab^ntiquo verbo Seco/ecas i quodidem ii- — gnificat vt fequor,vnde fedor,fedaris; &fečla,fe- £tz. nam & accufatores & iudičia fe&abantur, quo- niam daranatorum bona ipii atftimare , & eertam iumtnampromittere (olcbam. Hotem.Adde & Bre- chatum, 1. iudicaflfe. tit. de verborum & rer.ftenifi- D cation. Jb C T O R eft,inquit Hotom.Etftimator ac redemptor bonorum damnati, atque prsferipti, qui fpem fe- dans lucri fui,id eft fecutus fpem asftimationis fue, bona otnnia audione vendit, & femel infert pecu- niam yel 3trario,vei fociis. Veteribus Gloffis $/«»« dicitur,id eft vt exponunt Hefych.&Suidas 5 m'Jb- persiv. iiaB^e^ev.Prar. Se c v tvit.Hcbraic cdSV OlamjConaeniens fono.& pene etiam fignificatione.cum Latino Olim, quod ditierfis Latinis vocabulis expreflerunt, iam teter- m;,iam perpetuum.iara feculum ponentes.signifi ANTE E. 14S0 cat autemj tum perpecuitate.,tum lon^aro duratio ne,tum debitam rei d'urationem:aliquando etiam ^ ipfiirammidum denaiat^lia^ue iigniilcata-habeto. Latinis quidem vox Secutum plerunque fp a . tium centam annorum fignificativndeapudRoma. nos,Ludifeculares. Vfit3tiibme vero longumtem- pus declarat,vel pretentam,hac locutione,A Seču' lo:ve! in gemtiao po/itum , Dies feculi: vel etiam futurum,quf lignidcata Latinis iftisferme le.nt.Plura dc hoc vide apud Connan. commnient, fur.ciuiUib.trC.io.n.č.in fin. Se c v m poteffatem agendi facere. Lege, Venirta^ iu dici um. Se c v n dah tabulse dicuntur } quibus pupitlarisfol). fiitutio feripta eft flc dičls , quod poft paternasia fceunda parte tabularum,& in ima cera fiebam,leg, 2,iT.interdum.l.i2. fl\ de vulg. fubft. i. vitimi,aj Trebell.leg.pen.fF.de teft.quemadm.aper>vei etiam quia fubftitutiohsc paterni teftamenti qusedaia appendicula & recjuela eft,!. quiplures,in fin.ff.ij pupill,fubft.6c(vt ait Iuftin,)in inferioribus parti. bus fcribebatur 5 eaque pars proprio lino, propriaqj 20 cera confignabatur : & in priore p3rtc teftamesti cauebatur,ne inferiorestabulse viuo filio, &adbac impubere apeiirentur.^.fin autem.4Jnft.de pupil, fubft. Hor.Prar. Se b v n n AEjarumjtantum pluraliter membrana ilia, qua partus obuolutus vtero prociic:qum &fccundi- na vocatur.Diifta: fecunda?, quod nafcentem ir.faa- tem fequantur. Occurrit frequens apud Pliniura, Spieg. Sbcvndarvm nuptiarum nrnnine veniunt &ter» 30 tirjatojvlrcriores^ecundum Axon.in fumma.Cotl. de fecund.nupt.Attingitibi & Bart.Spieg.Prat, s s c v n d a R 1 V s.Lege,Primicerius. S s c an d 1 fruftus,vberc,copioftjPaul.in 1.infi.ff ad leg.Falcid-Prat. Hct. s b c vn e o loco fcriptum^iseredis fubftitutumfigni' ficatjCaius lib.2.Inft.tit.4.1.4.ft’ de Scto splkn.ad difFerentiam Inftitmorum, qui priore gradu & loco inftituuntur , quiideoprimo ločeferiptih^redes appellantur.Briftf. 4° SEcvKDOCERivsin I.7.C. de palatin.facr.largi- tio.lib,i2.& rubr.de primicer.& fecandocer.6d.vlr, C.de domeftic.& prote^orib-us.vbi fecundocerijlo. cum,non, vt vulgo legitar, fecundi primicerij ve- tus codcx habet.Eft & hoc verbumfrequensinNV firia Imperij- Rom.Eadem autem figura qua primi- ceriusjta & fecundocerius quifecundum in odi* ne fuo locum gradumque obtinetjappellatur.BriC Prat. s e c v k d v m> pro, Pro : vt fecundum te litemdo,id eft,pro te. Vlp.Et poft ediftum, feeundumprzfen« tem iudicabitur.Cic.pro A.Cecina. lam recupera* tores,nuIla dubitatio eft, fiue rem, fiue verba fpe* darc nultis,quin fecundum nos iudicetis.spieg. Jbcvndvm di&io non facit coitditioncm.texrrtfT vulg.in l.pen.& ibid.Bald.in feeunds not. C.dein* ftit.d’ fubftit.& cap.abbate fanfti s-vluani. extrade verb.fign.St ideo ftng.decidit Bal.in b3.pcrgl0.ibi. C de nuptiis.quod accufaui Tititum de aliquo crimine , S: peto condemnari fecundumftatutuff, .flfde teftament. vel/vt ait Boecius . Iibr.comment.in Topic.Cice.i.qui hceredi inftituto fubftituitur. veluti fi quis filium inftituat h^redem icribatque: Si is filius intra pubertatem deceflcrir, nepotem vel quemlibet alium hteredem efle opor- tere.Gaius libr. 2 .lnft.tit.4.&I.4. Digeft. ad Syilan. i< Is vulgo fubftitutus appellarur.GiceroVerrin.j.Ap- pcllat L. Annium,qui crat inftitutus fecundum fi- lium.Ec aliquant6 poft.Num eft eiufmodi edidum, vtquamuis intelligai non populo efle fcriptum,fed P.Annii fecundis hsredib.Saluft.in bello ingurth. Erat prsterea in excrcitu noftro Nuinida quidam Mafa'niffse nepos, quem Micipfa teftamento fecun- dum hasredem infcripferat.Suet.in lul.ca.85. Plures percuflbrum in tutoribus ft quis ftbi filius nafcere- tur,nominauit D. Brutum eciam in fecundis hsre- 3 dibus.P rat.Briff tac v r 1 t as in l.fi quando 35.§.s.C. de inoff. teftam. id eft apocha,vcl quitantia. SecvRitatis nomcn qi?fcd vfurpatur ab Vip. leg. i.ad leg.fuLmaieft.non accipitur pro eo, quod no’ ftri faluum condudum vocant.( VJpian.enimLatini | fermoni diligens obferuacor , dixiflfet potius centra fide puhlica aliquid efle comflum: formula lcque- diprobatis autonbuS vfitata)lfed «trn ir s apstie/sts, yj ajusg/fAv/uSjCu fc.ftatus Reip.ita compcfi 4 tus eft,vt nulla ex parce perkulum immiuere videa- tur,nec fit merces belli externi,auc inteftini. Budas. Prat. SicvriTat 1 s publicae coetera dicitur, quse pr^fta* I tur iter fucientibus GeUydt.Barbari faluum condu- ftum vocant.Oldend. | $ecvrvm teftamentuiB*firmum,& de quo nihil eft dubitandum.Secure teftarRin leg.Papin.fl.de inof- fk.teftamTSpieg. Sbc v RvS,eft diflo!utus,& fine vila cura,quem fupi- 5 ;■ nam lurifcofT.vocarefolentjboc eft focordem & de- fidem.Bud.in leg.plurimum de iur.& fadi i-gaor.& Duaren.H.2.difp.onmu.cap-22.Spieg. Se c vrv m cffefld eft liberari L7.ff.de mjnor-l.17.ff.de teftam.tuc.Sc lcg.45.ff.ad Senatufconf.TrebclLBrif- fonius. [ Se c vs,aduerbium alceri figmrkat,pr3efemm quando particuls negaciuse fecpjuntur.l.i.C.de Temp.ap- pdl.Spieg. $ECvs,male,l.fjliis matrem Cod.de inofflc.teftam.ali- 6 cjuando contrafl.fi resC.de ordin.cognit.Prat. Si.D patfticuladnterdum ponitur adiundiue. vc in 1 . quifedcbere Digeft. de Cond. cauf. dar.cauf.non fecut.in verfl.quoniam in ieg.2.in principoverf. fed Seruius quidem.& 2bi Gloff.Djgeft.ad leg.Rhod. de iaftu.Eft & frequenter particula aducrfaiiua. Vide Alber. Se d pro tamen, Lrefcriptum.iT.fi pado. ff de Pa&is L I -v 2. iT.quatnquam.fi. deaq.& aq.phj.arc.LPompon. ff. Acquir.Rer 0 dom.Briff. _ _ ^ -Sed, pro fed S^farpc iniibris neftris poni docet Ant. E E. 24S2 Auguft.lib.Emendat.a.c.i.Pm, Se c v tor e s,vide infra poft verbum fequella. Sed & fi.Vide Bart.in l.fed & fi.ff de perit. h*red. in in Lpatris.de vulg.& pupil.fubftit.& in l.pupilli. de Ncgoc.geft. Sed difti-o lunfta copul^ &,aduerfatur in fa&o, fed i- dentitatem iuris fignincat.l.fed & fi lege.ff.de petir. hsred.Io.Bello Etymolog.Adde Ccnnan.coniment. iur.ciuil.lib.^,n.6.cap.i. Ssdentari 1 qui dicantur,vide Gothofr.in not.ad Nou.^o-cap.i.in pr. Sede o,fedes,vulgarem habtt fignificationem:cui co- trariaeftiila verbi fto.Sed prasterea fignifica* Se¬ det,imperfonaliter idem quod videtur, vei, plaeet. Vlpia.l.fideiuffor > 7.iT.vlt.Si fatifdatum pro re mo- bili non fit,& perlona fufpe&a fit ex qua iatifdario defidcra£ur,apud officium deponi debebit 5 fi hocii« dici federit,donec vel fatii'detur,vel lis finem acci- piat.Sederitfld eft fi iudici vifum fueric,fi ita arbb tratus fit.Hor.Prat* Se de RR,pro placcre.Vlpiafln fi.l.fi fideiuflbr.ff.Qui fatiidar.cog.Si hoc,airfludici Cedcrit, Se deri dicitur Pr^tor, cum pro tribunali iuris di- cendi caufa fedet 1.2 .^.confeftim. ff. ad Tertyllian* I.7 ff.de in intvg.reft. Vnde dies quibus Prapor ius dixit, 5 eiiionum,appellanturJn I.51 .iT.Jatisfačlionis, Dig.vc in poflf.legat.vide infra in verbo Seflionum. Briff. Se de p e iudices dicuntur. Cicero pro Rabir. Poft. Modo vos iidem in A. Gabinium iudices fediftis. Plin.lib.6. Ad Roman.Sedebant iudices centum & oftoginta. rot enim quatuor confiliis colliguntur. iogens vtrinque aduocatio-. Briff. Sa de s ordinaria in L4 C.de iurifdi&.omndud, id eft, forum' ordinarium. Sedeš in iT.illis autem.Inft.de mijateftam. 1. vit. C. de rcftic.mil. Lfin.C.quib.non obft.long temp. prje- fcript-Sc apud Teget.li.3.ca.4.& ca.vk.pro caftris & loco in quo milites otiofi con>mcrantur..Prat. Vn» O de Cuiac.veluti oppofita facit. efle in c-xceditione, & efle in fedibus; Sbde t a in I.18.C.de epifc.audient.erant foftatafiue ftatiua;cefte Suida.Cuiac.c0nfulr.4p. notat eum qui in cxpeditione fuerir militem in caftris , in foflaro, in hyberno , in ftatiuis iurc militari teftari pcflbo Goth in not.ad I.18. Se d 1 ti o,eft quietis publicae perturbatio.Teg.i.C.de Seditiof Modeft.in Lconftitutiones.de Appel. Si re- lat.ait^damnatos ftatim pumri puhlice intereft. vt o funt infignes latrones , vel feditionum concitato- res,vel duces fačHonum,Bart.in Lcapitalium, jT.fa- mofos.ff.de F ur t.qui feditiofi dicantur,oftendit.Ci- cero lib.de Repub.fi.fcribit,feditionum diftam efle a diflbnfione omnium>quod feorfum eunt a-lii in a - liud.Spieg. Sidvlaria in L4.ff.deTupell.leg.1n fedilib. name- rantur;vt cathedraria in cathedris ; funte^e ea qu£e in rheda fedenti fubiici-untur 1 vel potius fedes in qiiiq.geltamur.Pi at.vide Seliauaftra^ o Se g Es,proprie fruges’eorum feminum,ex quibus co- ficitur panis, nondum demeffa, vr ait Vaila. Hare corrumpi & ramis & herbis, Iurifconf.eft autor, in l.ex condudo.iT.fi vis tempeftatis.Loeati. De fege* tum calamitatibus vide qua obferuauic Cuiac* 15. obf.28. Segmenta- pro ma-rgaritis & muren ulis,hoc eft tor«* quib.orbiculariter innexarum gemmarum capiun- tur. Sc-ruius credit gemmatum a Satyro cubile de- fcribi,cum inquit: 0 £* fegmentatis dfi/mtflet p ar nula euni$.\ SeG bi' e N IA fignificant purpurcair.Viifte S ANTE E. lanccoli^msandrisjlimis Sc orbi:culis varie intex- tam Ouid.hb 3.de arte amandji. Quid de vejte loc/uartnon inm fegmenta reefuire, ‘Ijee quA de Tyrio murice luna rubet. Circulos cceli climtaquc vt ita dicam, Plini as feg- menta dicit Ioh.Bapt.in commenr.sidon. ApoPina. Iib.8,Epift.ad Namantium. Adde Turnebum ad- uerfariorun) lib.4.c3picul. 25. Cuiacium lib.u.obf. 484 34 s E G N’ 1 T I A . ..... . „,tarditas ac negligenria ad agendum,in- 10 quit Donatus.Gloff.in l.fi nalla.ff.de pign.aft.fen- fit,fegnitiem fiue negligentiam efle in omitrendo, culpam in facrendo ; Snieg.vnde segnitia fraudi opponitur.in I 52.iT1.flF.de fideiuftbribus.BrifT* intcrpretatur Bud^us "^zo ko m m ,nou2s ta- buias;& seris alieni decifionem. quod teftatur Plu- tarchus in solone his verbis; C-j m infima plebs,in- quit,opprimerctur a diuitibus aeris alieni magnitu- dine,cogcrenturque alij aut certa fručtuu parte a- groš illorum colere , alij fefe illis ad imperatum io qaoduis faciendum offertc vt aut feruiret ipfis cre- ditoribus aut ab eis vsnirent extrancis,alij -iliorum fuorum feruitute fe libereatemcjue fuam redime- rent. solon trei induxit.cauitque vt nemo pofthac corpore addiceretur creditoi i. siquidem autem eam legem oi im rol; ffiv otyu>24/Mt to/; cfbLveifjiicnrricttvjid cft qui oppigno- ratis corporibus mutuabantur addicebantur ere- ditoribus Connan. Dičlavero cft 3 -eta TVcf)hvdej!raoj$ ra fi£pnr dUvejtev , ab eo quod fub- T 3 leuarentur,ac excuterent a?ri« alieni intolerabilem farcinam.Laertius in vita Solonis. 'Sievijftei&in legibus solonis tabularum omnium a- bolitio.legis verba harc funt:r^psZf ^ctikottUu miti- im t©^ vo- ' A - '?T-1 £ . v quc mit qua fx&’ i reiox 6 xJhx f{g.hej<&w. Hanc legem explicui libr. 2. veter, lurifp.l.i.Prat. e l i N1 S nomen eft duarum ciuitatum, altera nam- e eft Cilicise,de qua Lucanus libr.8. Quo portu ttitque rates rccipitque s clinis. Altera sicilif:de 40 a Virgil^.Georg.Palmofa sdinis.De hac Iurifc. tit.de cenfib.Nebriff. S e t. 1 Qjr astra, genus eft fedilium antiqui gene* ris, ait Feftus,d litera in 1 conuerfa Paul.in leg.4. de fuppell.leg.lnftrumenti f )gniScatione rhed.e & fclipuaftra in fuppellečlih adnumerari folent. se- duiaria legiffe videtur Turneb.8.aduerf.9.qua» in fedibus : ficut cathedrarta,qu£ in cathedris.de qui- bus.l.$.iam d.titul.Et idem Turneb.iS.aduerf. 23.vt rofaria rofa?:fedularia tanqi^am fedilaria, Goth.ad 50 d.I.4. j e l l A, a fedendo,quaftfeda dicirur,qua magiftratas oiim Romani,cediles &pr^tores per vrbem gefta- banrur fedentes:vnde Geftatoria fella nuneupaba- tur.Paulus de seruir.ruftic.prxd.Qui fella, inquir, aut le&ica vehitur,irc,non agere dicitur. Vbi mo* nente Old.fella* aut lečtica? fignificationem Accnr- lius non eft adfecutus, quod & a Nebrift. notatum eft. Vid e LečHca.spieg. s e l l a balnearis. vide apud Paul.lib.j.fent.titiil.^. Brilft sellak curules 4 ait Iftdor.lib.20. Etym.cap*r. erant in quibas magiftratus fedences iura rcddebam.Di- čt.v autemeurules, quia apud veteres Pnetores & Coss.propter itineris longinquitatem curru in fo¬ rum prouehebantut:sell* autem qu§ poft eos ve- hebantur , quibus fedemes iura dicebant a curru curul n s funt appellav^-BrifT.. s E l l A geftatoria qu£ fit,vide 1 . 4 ^.ff de leg.3.1.7. ff. de feruit.ruftic.suet.in Neron.c. 26.Biiftbn.hbr. 1 ,yz Ant:quit. S e l 1 a e prstori« fit mentio in li.lT.cafumff.de po- ftui.Qua de re vide qux libr.3.Antiquit. dixit Brif- fonius. Se llvlaR 1 i,dičHoperarij,quiin opere far.iendo fedenr.Hinc ars fellularia apptllata , quam feden* tariam appellat,tefte Syluio , Ariftotelis interpret in libro Moralium magnorum fecundo. Spit«, iius. Sbmel, de vno intclligendum.nam quod fcmelfir* nullam recipit diuifionem.l.fi ita fuerit.ff.de mi- numiff.teft.Spieg. S e m e L pro fimul pofttum videtur. 1 . fi libertus 161. iT.fi quis plane ff.de iure parronat.Si quis plane non femel alienaucrit,fed qu«fdamres ante , quafdam poftea,&c.Brifl'. S £ m e s,femi!lis,pro folidi,hoc eft affts dimidio.vtft quis ex femiffe rcličtus fit hxres,intelligendume(l) dimidium hxredi<:atis illi debere cedere. Hacvoce raro extra compofitionem vtimur.in qoa dimidium fignincat eius cui adiungitur.Labeo titu.de Vulg. fubft.l.fi pater.Vt vnus,inquit»femis apud te ma- ncat. Ec ibid.l/S: fi Per bonorum podeilionemfe- mis ei fit ablatus. Vide sextnns.spieg. semestres libri dicebantur, qui lex menfium ge« fta,& adminiftrara cxplicabant.not. $. Itemdiujj. de excuf.tut.in Inft.lo. Bello.Etymo), semestri a Diui Marci in libris noftris fsepius ci- tantur,vt leg. 46.ff.de paift.l. lin.ff.de feru. export.l. 12.ff.de acq.hereu.iccrn diuus.Inftit.de excuf.tut.Sic autem forte appellata funt,quae in femefiribuscon* filiis conftituta ab eo,& referipta eranr. semeftria enim confilia principum dicebantur,in quibu$cum aliquot senatoiibus .ad femeftre tempusaduocaris, de iis qux ad senatum referanda erant , delibera* banttinde opinor , dučlo nomineiquod hvbernis ae- ftiuifque menfibus fibi confilianosmuubantsucr. Augufto,sibique inftituit confilia foi tirifemeftria, cum iqubus de negociis ad frequenrem Senatum referendis ante tračbaret. Et in ClaudiojReruma- čtum diuifum aatea inhvbernos aeffiuofque men* fes,conitynxit.Xiphilinus ab Augufto tradit fenato- res quindecim foite dutftos cffe,cum quibas iudica- bat.fj inquit n jc/^c*A«- v vet: svvCe\isc s; i^ctjj.htjov m Hgj iS\>{g^t y.in aordSv Aduocabat quindecim sena« tores forte dufros,qui fibiad fex menfes in conliiio cflent,imcrdumque cum iisius dicebat. Zonarase- tiam lib.i.ira feribit:^' tu; Wi iMi aj 5^e>rnyv ha Trži ž>tg.igj i* red 'r Atov 7rhrj'ui 7n\'Tmg>A ouftCs/A#; h £jayUnoj onttiA^Saui, cio?z d’ duru" 1 vgj\ eram tm @,4}JAy$pA. o je Kgjifo/jitlji fj.in' cu/TcSv.i. Coniules etiam, ex aliis itc-m magiftr..ub-!s fir»gulo^.&ex fenatorum copia confiliarios auindcciru ad ftx menfes afciuinvt eo* rum opera cum vniucrfo fen atu ea qus deliberanda eftent commun^caret : nonnunquam etiamiusvna cunripfis dicebnt.Oburuatuseft etiam idemlocus apud Dionem libr.53.Hotoman.Prat. Semiar i i,heretici,qui lint vide Epiphan. 3. tonu. h x ref 73. SEMIČINCT i v M veftis quxdam preparatom eft, vi refert ex Auguftino Cuia.11obf.1S.G0t.ad l.aj.f. 1. ff.de 3 ur.& argent.leg. šemi mitra inter ornamenta muliebria ponitur ab Vlpiano in i.argumcnco. iT. ornamentorumft.de auro dc arg.l.Vide Mitra. Adde Tiraquellum in3. l.connub gl-i.partis 3. jEMimari v m appei/ant fruftus femenriscauhre- pofttos.sic seminarium conftrcndi agti caufapa¬ rat um in 1.9. {Tseminarium.rf.de vfufr.EfvStmifla- ria numero multitudinis inl.j.ff. de impenf.inr^ dot. 2485 S A N T E E. 2485 dot.Briflo-Dc hac didione vide latius Conn.Com- men.fuperius ciuil.libr.4.capitul.i.numer.nono in prin. ' S* mi NAR 1 v MjUcus eft fubad:us>in quo femina,aut vitium,autarborum panguntur,conferuantur , at- que abolefcunt,vt alio poftea ,-qjafi ex nutricula gremiojtransferantur. Grsce purtvrngstv dicitur Pr. & Goth.ad l.p.jf.feminarij 6.fF,de vfufr. Sc ad I.3. jf. 4 ff.arbor,furtim csfar. SBminari v m, eft locus ille;quem vulgus viuarium 10 vocat& de eo meminit Vlp.in L3.jf.qu0d fi quis£f. arborum furtim cffarum.dc Columell.Iib.$.C>ui vi-, neam vel arbuftum conftituere volet , feminaria priusfacere debebit:fic enim fciet,cuiu$ gentris vi¬ tem pofirurus fit.& paulo poft : Optimum eftfin- quit)e odeni agro quo vicem pofiturus eft , vel Talce vicino,facere feminarium.& de co merainit etiam Celfus in Litem fi fundi.jf.feminarios.ff.de vfufr.Ib eetinterpretes ibi aliter , Sc male intellexerint.& Vlpian.in L3.de impenfis in rebus dotal.fa&.Cot t. 2 o seminar 1 v m appellant frudus Te mentis caufa re- pofitos.Sic feminarium conTerendi agti ca ufa para- tum in leg.9. jf.feminarium Digeft. de vfufr. Sc Se¬ minarja numero muhicudinis in leg.3. ff.de impenfis in res docal.firifT. s h min e c 1 s lingua,i.mortua, vt in l.quoniam indi- gnum C.de teftam .Io.BelIo.Etym. šemi p lena probatio , Lege , Probatio femi- plena. sim 1 p v ll at i,dicuntur ij,qui pullis &anthraci» p nis ve.ftibus funt induti. Pullum riigrum Seruius interpretatur. Quinimo & Maro non fecus intelli- git Georgic0n.libr.3- Nigra fubeft vdo rantum cui lingua palato, Reiice , ne maculis infulcet vellera pullis.Pul/icies etiam Columella* nigredo dicitur. 3 oan.Bapt.in Comment.Epift.Sidon.Apoll.lib.i.ad Vincentium. s e m 1 s fex vncias continet,vt notam eft, Ex SemifTe hsres feriptus dicitur,qui ex media parte infiitutus eft qui Semiffarius appellatur in l.n6.jf.i.ff. de leg- i.Briff.Prat. _ 4 s £ m 1 s s a L g s v Tura pro femiffesjid efl cum feni au- rei.quotannis in centcnos penduntur. Modeftin.i. 10.ft.de pollicit lra pollicita eft,vci fors apud eam remaneat, .Sc ipfa vfuras femiffales ad proemia cer- tantium refoluat.Hot.Prat. Semissarivs hseresjhsereo ex femifTe:Eiorentinus lrn6.iT.i.ffde lcg.fideic.3.A coh^erede vero femif- Tirio,duob.extraneis concurrentibus, non amplius tertia parte.Hot.Prat. _ 5 ° se n 1 s s es vfura? funt,quarum menftrua cjuantitas ducentefima-pars eft forcis. In vfurarum enim ra- tione centefima affis locum obcinet , ad eamque o- mnes vfurarum fpecies rediguntur;itaque semiflcs vfurx funt,fi procentum aureis fingulis annis iex prteftentur.Briff. s^misses vfuras qaa? dicantur oftendit Heruiolaus Barbarus, in fecunda editione caftigationum Pii - nianorum libro decimoquarto in Alud Vfura mul- tiplicata Temiffibus:cx audoritate Columellse, atq; qu£ ternos. De femiffibus vfuris dixit Plinius: Vfura multiplicata femiffibus, quce ciuilis ac rnodica eft. Quod fi ft-x tantum 7 ° ftuotannis quinquaginta redderentur, efic profedo inciuilis Sc iniqua ; tam© mitiores > quse trientes Sc quadrantes appellantur. De trientaria vfura Capitoiinus in Alexandro fcripfit, excrcuiffe illum trieniarium foenus vt <2qui{fimurR Sc leuifftmum ad vfum reipub.De hac quoque feribit Paulus in tir. ad l.Falcidiam l.fi h^res. Sic etiam intelligendunj eft,quod Sc^uola de vfuris leg qui femilfes feribit; Qu^i femifles,inquit,vfuras promifit per annos fin- gulos>>& minores prseftitit, bsres crediCoris femifles petit,&c. sed vt liquido anteoculos ponamus,quid per vfuras femifles imelligendum ftt,libui| ad ver- bum transfeire,quod feribit Coliimella lib.4. dere ruftica:Vinitor,inquir,licet fit emptus fcx , vel po- tius odo millibus fcfteriiis, tum ipfum folum odo iugerum totidem millibus nummorum parrum,vi- neafque cum fua dote,id eft,cum pedamentis Sc vi- minib binis millib 9 fingula iugera pofitas duco.Fit tum m a0em confummatum precium feftertiorum 2p.millium.Huc accedun? femiffes vfurarum fefter- tia tria millia j Sc quadringenti odoginta nummi biennij tc-mporis,quo veluti infantia vinearum cef- fat a frudu.ftt in aflem fumma fortis Sc vfurarum. triginta duorum millium quadringcntorum odo¬ ginta nummip.Quod quafi nomen,fi vt fcenerator cum debitoreftra rufticus cum vineis fecerit, eius fumnaas vt in perpetuum praedidam vfuram femif- fium dominus conftituar , percipere debet in annos finguios mille nongentos quinquaginta feftertios nummos. Ex bis Columellse v-erhis euidentiflime colligiturex vfuris femiffibus non quinquagenos de cemenis,fed fenos duntaxat in annum redire credi- toribus,ficuti quaternos ex trientibuš , Sc ternos ex quadrantibus.Nebriff. bmisses ilJi homines a veteribus funt nuneupati, qui breuiculi atque minutiores extarent, quafi ad menfuram dimidii affis vt femodios &femuncias dicimus.Vnde Valerius ad Ciceronem. simius(in- quit)non femiffis homo contra me arma tulit, sed Sc pagani Komani , vt a Tertulliano proditum eft Chriftianos ridiculo nomine semiffios 8 c sarmen- tarios non alia ratione vocarunt,quam quod ad fti^ pitem dimidii affis reuindi,farmentis addidis con- cremarentur. Crinitus de honefta diiciplina libr.i, cap.13. E m 1 tam Gr^ci et^etinv vocant,vnde Gnllos atra- pare deduxifle putarur, quo'd fignificac fugientem capcre Sc affegui , quia fugitiui folcant non reda, neque regia fed obliquis Sc latentibus femitis eua- dere.Conn. e m i t a , diuerfa a plauftrorum via,quam regiam vocant.l.fi expbgis jf.tabernnrius.fF.ad leg.Aquil. spieg. e m 1 t a dida eft quafi femis via Sc anguftius fpaciu, quam vt iter conftci poffit.Eius vias quidem piuri- nft habent>vt quaidam fccreta per eas portent atq; reportent:ideoque femita faepe pro deuia vc-1 calli- da via accipitur:vnde Catullus dixic:omnes pufilli Sc femitarii(boc eft , qui femitas vias qu£runt)mce- chi.Male lgitur gl.in l.paries i>8.ffde verborJigni^ fentir^femiram eSe viam ex esemento conftrudam ^ iter vero quod fine c^mcntis:quoniam neque ‘ipfij vocabulis,neque aliis auiorum locis rcfpondet-.Dn GDsdd.ad d.Li58.num.igeft,deo- rig.iur.Anch. Senatohes pedarij dicebantur ; quod pedibusnon curru in fenatum veniebant : quia nulium curulem magiftratum ,vel dignitatem hadenus geffiffent, pedibus in fententiam ibantjDn.Gtrdd.ad l.ioi.nu. 2.deverb.ftg. SenAtorbs pr^teriti apud Feftum aicuntur negle* di a cenforibus, quod erat ignominiofum, Gotho- fred.in not.ad leg.i. Codic.de bonor^poifeffcontra tabul. Senatorbs Alexandrinac ciuitatis pro curialibus feu Decuvionibus.in I.59.C. Theod.de petitis& vir, daturBriftV magiftratum gerunt.Csterum, vt inter c«teros au- 20 Senator vm tria funt genera. Alij enim Senate thor eft Pomponius Lstusjin libello de magiftrati bus Roman.Romulus olim elegerat cent-um fena- tot*es,qui multitudinis patroni, id eft, defenfores, eiient.Et hos app.ellabant peregrini principes in ci- uitate.Poft cuiufmodi fenatores čemu TiillusHo- ftiiius ( populo Aibano Romam tradučto lex eius patriciis ordžnem fenatoriu fuppleuit. Poftea Tar- quinius Prifcus fenatus maieftatem centum viris ampliauit. Aft Tarquinius ille Supcrbus clariorem partem fenatus morte &exilio perdidit. Mox,exa* $0 člis regibus fenatus cfdibus regis dimtnutus,a Bru¬ to primo confule reftauratus eft. Primoribus enim equeftris gradus elečlis ad trecentorum fummam, patrum numerum eiepjeuit. Hi igitur a Bruto addi- ti,&ita fenatui aferipti patres confcripti appellati funt.Vnde in fenatum vocabantur,qui paires, qui- que confcripti erant 5 vt apud Liuiutn , & aiios au- thores legimus. C«far longe poft fenatum fuppie¬ uit. & irmltos tum ciues , tum cxternos praster ele- dum , fedmagis pergratiara fenatoria dignitate 4 ° donauit, vt feribit Riuallius lib. 2-hiftor.iur.ciuil. Vnde peregrinis & Gallis,& aliis in fenatum alle- dis libelius propolitus eftjfuadens ne quisienatori nouo curiam monftrare .veilet. Poft nečem quoque C«faris tot in fenatum per gratiam , & praemium alledi fune,vt fuper miiie fenatores eftenr. Sed ad modum priftinum & fplendorem eos Auguftus tan- dem redegit.Senatores autem triplicis ordinis fuif- fe Fenefteiia author eft : de magiftratibus Roman, alij enim patricij^alij pedarij>nonnulli vero confcri¬ pti appellabantur.Patricij funt i j maxime, qui cen - tum illis parribus a Romulo ledis geniti funt. Co~ feripti vero fenatores hi,qui regum,confulum, cen- forumue decreto in fenatum ledi funt. Pedarios autem fenatores,variis etiam rationibus appcliaios efte inuenio. Alij enimjquod hi non haberent fen- tentis didionem in fenatu , fed in aliorum fenten- tias pedibus irenc,didos pedarios putanf:alij, quod eftent picriquejqui magiftratus curules adepti Tella curuli in fenatum veherentur, qui vna pedibus iter 60 facerent,pedarij nominabantur. Vt autem Psedia- ntis ait,fenatoris prima adminiftratio erat quaefto- rem fieripiouincis?,curam gerere pecunis public?, jn diuerfos vfus eroganda?.C£terum,de fenatoribus de fenatu mulca copiofe & late admoditm Guliel- musBud 3 eusexplicar,in leg.hn.fub titulo de fena¬ toribus qu? iuuenes perdifeere,ac veluti vngues di- »itofque n o (Te velim ante,quam de fenatorum pri- uilcgiisjCžeterifque ad eos,& eorum hlios pertinen- t ibus>tradare quicquam incipiant. Nam vt fere in 70 50 rdifttns partibiis iuxis 5 ita fub titulo De fenatoribus res funt clariifimi, alij fpedabiles , alijilluftres. Cuia.in 1 . 2 . de dignitatibus C. ltb.12.6t hi)- fF.de ex- cufat.vbi addit>quod olim etiam plures fuerintor- dines Senatorum,vt patrici^confcripii,Pedarij fed praedi&a tria genera hodie tantum elTe in vfu. SenaTorvm iiberos(inquitVIpian.in titul.de Se- natoribus)accipere debemus, non tantam fenato¬ rum fjlios , verumetiam omnes qui progeniti cxi- p{is/v ; ei ex liberis eorum dicuntur , fue naturales, liu,e adopnui (int liberi fenatorum , ex quibusnati di«^untur.fed etft ex filia Senatoris natusf«,fpeda- re debernus patris eius conditionem , tefte Caflio Longino,qui propter turpitudinem amotuseftfe' natutnec refticutus iudicare non poteft: non ramen tefte Modeftino capite minuitur, fed morari poteft Rom«,tefte Vlpiano.Senatoris nlius nonfolumce* letur naturalis.fed adoptiuus-.nec refert quomodo, velaquo adoptauerit,an in fenatoria dignitateco- ftitutus,an ante Senatoriam dignitatem.Sed^uam- diu in adoptione manet & familia fenatoris eft fi- lius,emancipatus autem non eft fenatorisfiliuste* fte Paulo:quoin tefte datus d fen^tore patre,filius in adoptionem viro ir.ferioris dignic.atis^ramen eft filius Senatorisjficut Confulis filius eft confularis: nam dignitas fenatoria,vel confularis, non amittit adoptione fuum ius. Tefte Vlpiano,emancipatusa fenatore patre fiiius:quafi nlium Senatoris haberi placettcum tefte Labeone natus poft mortem patris fenatorisinuafi filius fenatoris habenduslit. Secus eft de eo,qui natus eft poft patrem de fenatu emo- tum.Si quis autem conceptus (it ex fenatore patre, & natus poft motum a fenatu patrem , nlium Sena- toris cenferi placuit , fpečiantibus terr.pusconce- ptionis. Si quis habuit auum & patrem/enarorem, fenatoris nepos & filius imclligitur. Sed fi pater ante conceptionem filij amilu dignitatem,cenletur ille nepos fenatoris propter auum : non autem fi- lius.Eodem tefte fosmin« clariflimardicuptunnupts clariftimis virisrat fili« fenatorum nuptže viris non clariftimisjclarifliiTif non cenfentur:Viri enim vso* ribus tribuunt dignitatem.Maff, SenAt v m confule, Turnebus lib.14. cap.n.arbitra- tur de republ.referre,efte fenatum confulere, quo- modo Refpubl.in annum adminiftranda fir> qui in prouincias mittendi, qui reuocandi > qui esercittis confcribendi,qui dimittendi,quid domi militi2que agendum. Senat v m Romanorum hodie reprsfentantinno- ftra Germania , Septemuiri Principes eleftores. Oldend. S e n a x v m eogere,eft confules Sc fenatores in confb lium S A M 1 Jium conuocare vel vocarc. Kam cogebantur ca- ptis pignorib.vel muita.OId- Senat v mouerc,Ex fenatu reiicerf^De fcnatu moue- rc, Amiuere dignitatem fenatoriam. Vlpin.l.eraan- cipatum.ff de Senatoribus.In quo Titulo Tribonia- nusmilil fcitudignum, fed quafdam inanes & arabi- tiofas depraeferendis Senatorum rr.ulicribus slterca- tionesconfarcinauk.Old. Sbnatv$>& locum in quo ipft fen.arores conueniunt* &{cDatores ipfos ftgnificat.De Romani ftnatusfeu- 10 iusfrequens eft mentio apud Itircconfuhos) inftitu- tione,principeque eius,& cenfuRečtione item,& de conuocatione,de cozdi one,dc loco & tempore , de numero legitjmo.de autcritate,& potekate , officio, nuieftate,dedimitTione, lege Budžeum in annot. ad l.vlt.de Senator,b. Qi:amu.shtec non latucrunt do- ftilfitnum Alcxandrum NeapoHtanum,qui plerague aut copioftusaut dilucidius tra&at. Spieg. Sehatvs alius maximus, aliusmmor ippellatur.Ma- ximus,dicitur antiauar Romae, & Conftanti.nopoli- 20 tanse Romaš,in l.fi.C.de decur.vbi de lure eius, qui tres filios habec agitur.vtft vnum ex iis qui decurio cflef/enatui maximo fGciaff-t,ei curiar liberationem pareret. Minor dicitur aSiarum ci u-taium curiae,&: qui in eum confcripti lune, conli.ii puhlici caufa, proprie curiales.liue decunones lune Caffiodoclibr. 9«non inaniccr appellauit minorem fenatum,ner.uos quoque vocitans ac vifcera ciuitatum.Hmc Im p. in J.omncsdudices 3},C.dc decur Quod fi quis fortc iu. dieum audeatdecurionem,& fuas curiasffi fic dici o- p pottet) fenatoremtormennsfubdere , & c. Prate- ius. Si \ T AT v s eft duplex, antiquasRoma: & Coftatinopo- litana?Roma*,qui dicitur maximus,i. vk.de decurio- ni.&fihiseor.C.hb.io.Cuiac.in procsm d-tit. dede- cur.& fil.eor. 5 enatysčons vr .ti forma dup!ex erat: Aliera , vt fingulifenatores per confulem mterrogati, dicerent fententias: quod temper de rebus grauifllmis( modo fitempusferret) fieri foiebat.Aitera,vt cum p:imus ^ diiiflet, difcedens mox in aliquam partem : časten tum,qui euifiem fenttnn^ eflent,eodem irent.Quod per difceflionem apptllabatur. Et, in fententiam ire, vel pedibns in fententiam i.re ,*ltem,in eandem fen- lentiam concuncre. Oitlendorplus Prateius, & Dn.Gcedd^us in comment.ad l.ioi.nume.2.dc vetb. fig. Senatvsconsvlt o intetcedcre,hoc eft , opponere fefe Tribuni poterant. Casterum , intrare cutiam Tri- bunisnonlicebat. Ante valuas autem pofitis fubfel-^ liisdecrctapatrum attcntiftiina cura examinabam,vc fi qnaexus improbaflenr.naca efte non finerent.lta- que veterib.SenatufconfnltiS T.I tera fubfcribi foiebat caque nota ftgnificabatur. illa Tribunos quoque cenluiffe.Valer.libr. x.c.i.O!d.Ptat. Sen atvs-cousvlt v m vocatur,quod fenatus fine ple- bisarbitnofacit, iubet. Nam cum populus difticile congregarerur,cuia Reipub.ad fenatum dedu£la eft, qui feinterponere caepic, atque rcrum fatagere. Id quo.qius vocatum fenatufconfultu.Etfrequenter ab ^ Confulis interrogantis nomine ipfa fenatus decreta dicebantur : vc fenatufconfultum Trebelliannm,a Trebellio rogante Confule, 5 cc. Quod vt fiebat.Gel- iiusdocet. In rebus momentolis, aut ad cxemplum pettinentibus,fenatores non minus centum fenatuf¬ confultum facere poterant, vt cx Liuii lib.9. de bello Macedon.colligitur. Ex Capitolino in Maximino co- ftat,quodduo fenatufconfulta vno die non fiebant. Spicgeli.Adde Coanan.coaiiu.iur. ciuil.lib.i^ap.14. E E. Senat vsconsvlTvm. Quis-ad reipubUcsgufecina- tionem leguinfandio fapraalias res pernecellaria vidcbatur,ius,quo ampliats funt leges pr»us lat*; & interdum.abrogatae fenatusconftituerc cocpit. id- que ius,quod adfenatus ficret confuitationeru,(cha' tufccafultum fuit appcllatum,vt fefibit A. Riuailius Jibro tertio hift iur.ciui). tfl naque fenatufconlul < funi ( vt iareconfukidefiniunt ) quod-fenatusro* game cofu le iubecatqueconiiituit.Et frequenter ab confuhs interrogantis nomine ipfa fenatulconiulta dicebantur.Hinc a Glaudto,L:bonio,Otftcjo,Hegafo, Sy)la,TertylIio,Trebellio , Turpilio & Velleio, lena. tufcofultu CUudianu ? Libonianum,Orficianum, Pe- gaftanum Syllanianum,Ttrtyllianum , Trebellia- num , Turpillianum & Veilciarum , &lunufmo» di. Senatufconiuirum tamen Macedonianum Vi- pianus libj^.Digeftoiam appdlat a Macedone ini- quo fccneraiore, de quo dixtmus fupra , Anch* Q^i fuerint au^ores S.C. Orficiani r vide apud Cuiacium fuperRubr. de S.C.Orftciano. In kit ut. lib.j. Se n at v s edr&usvel indidus erat, qui ob negociain¬ cidentu repente indieebatur.Old. Senatvs haberi feuconuocari non potuit, nifi per didacorcm,Confules,Practores,Tribunos piebis, In- terregen, Ptaefeftum vrbi. Nccalio m loco fenatus conueniebat , quam augurato , qua: Templa ap- pellabant. Quare primum cuiia Holiiiia , dein- de Pompeia ? poftrcmo luha,cum propbana e Rent loca, per augures ad hoc lunt tempia c6ftituta,vt in iis iufta fenacufc6fulta,moremaiorum. fieripollenc. Hasc ex Gel.lib.i^.c^.Oid. Adde Cotrnan. eomraenr. iur.ciuil.lib.i.c,i 4 .num,i.in prin. Senaxys mitu vel dimitti dicitur,cum datur fa cukaš fenatoribusabeundidomum.Old. Sen at v s paulo poft in duas velut faftiones, & ex cen- tenarjo ducenauus eft faftus.lnde masotum, mino- rumque gentium Senatores nuneupari cocpeiut.Ma- iorum gentium Senatotes dicebantur,qui ordinarie^ 1 &c ex patriciis duntaxat fenatui addicebantur. Mi« notum gentium , qui extraordinarfe in le nat um ex plebeiis quoque allefti tuerunt, & afciipti.Patres confcriptos id collegium appellans : quod nomea dignitatis plurimum , dcinuidi« minimum prst fe fert.Sed ab initio tantum Patresdidicpoftea adfcri- ptis in eum ordinem pluribus pairesicnknpti yo- catifunt. Old. Sen atvs Romanus, qui velut fupresni imperii ca- put , aliispoteftatem dabat, non fokbat appeilari 0 fimplieitcr magiftratus. Pzattoris tamen autoritas ad condendi iurib faftigium tandem confcendn, vt ex Pomponio conftat.l. poker, de origcn.iur, & OL dendorpius. Senectvs fcxta hominum atas dicitur. ^tasenim pnmaeft T5c r vtwv,id eft iuuenum , quorum quipjjniu feptennium 2 * atqtie ipfi quidem natiuita- ti proxiruum ,exceflit, grdidior dic tur: abHippo- crate 'SjofojSHoc autem toro primi feptennii 0 tempote , vujJio-, id elt paruulus , vocatur ipfi Hip- pocraci:Cum vero ftatim natus eftquem nos infantem d icimus. Quando autem actatis progreftu pucr decimum annum attigis , ab jplis Grsecis f*«Mo 7 rttfc vocatur. Tota ftqmdem impuberum ztas, cev^aCief. dicitur,a nobis puemia vlquead decimum quartum annum.Quo toto tepete puenfum aut ® puerili a?tate,puber^asa de- cimo quarto anno ad vigefimu quintii exteditUE: ? Sr delinit quod probat, ex Hippocrate Galenus i,n libru '° quint» AphorifiBorum.bt haec quidcm fccunda stas n S AKT Tercia vcro,cft Tft4i£pcH<»y t id eft adolcfcentulor G, qus decimo quarto iacipic,& in vigefimuta qjin- tum procrahicar.Qu.Ge autem ab hinc vique ad tri- gelimum qumtum, iuniorum muurivKM &l hsc setas qu£ quano loco nurr.eraci folet,i j ,cnca dicitur i- pli Galen.in libr. quincum Apharifmorum Hinpo- cracis.Quinta jetas inur iuuencjc*m & feneautcm eft pofici a Cictrone in libr. dc Anc&ute vocatur conftans & nacdia:a Greti ,m axime ub Hippocru^ & Ga[jQOK*bisv*' J i* dicfca, Vode qui aecarem con- 19 ftantum idcft,dotlm.incema uigču.>ioqujnto armo ad quinquage(imum habent. H.ppocrau dicuncur. oi /cpSifHtants tot' j'fi o» čb A«.Phtior%.o telte. Nam qui florcnre aetace v igtiu cuiufmodi diximus efteiuuenes nommantur. Thiicydidesr appellat ivvsčv rf ;yt9*57j#q‘«t secate vigemes, Ea eft vtrilis aecas , qu£ c* ruf/^.T1/0*71 «-$f iiKijuJvin starem medio eft confttcuta. At c um de¬ ti inas fic,jinqua~ gefimo ad fexageflmum perducittir. Secunda exor- dium facit a fexagcfimo & in feptuagefimum txte- ditur.Tercia,quod reliquum artatis conHcit, acque eorum eft qui urlft @ohQt dicutur ,7rstQ$i to 3 J 'dušiš aSLuj on m y-?rLu. qaaii eorum funebru pompa iam Orco dimittenda fit. Si k es qui dicancur,vide Bart.I.a.Cde excuf.tut. Pa- norm.in c.q ioniam frequencer verf^.principaliter qusro.cxt.vc lic.non conteft.Prat. SbnbscekTem hyemen Cic.lib.a.de natura deoru vocat foititium circumfcribens.Sic Ammian.lib.21. Autumno iam fenefcente profečfcus,yro quo 6 c pro- uečhim dicere non inepte potermius. Hadr.iun.a* nim.lib.i.ca.19. SeheschAllvs vetus dičlioeft, iuxata interim pronunciatione a Gallis Senonibus origo eft , quos Gailorum fortiflimos Roma aliquando experta eft, vtpocc quam expugnarunc,& Hecrufcos pepolernr, ab Aritmno ad Anconarn: vnde & Senogallia dičta eft,qua? deindc Gillia togara,vt fcribit M. Cato in fragmenro Origtnum : a qua quidem in Galliam Ciftrlpinam innumerabiiia fere vofabuia lcripfe- runt. vt Feudum . Soldata , Vafallus, & barbara piurima , de quibu$ in vfibus feudorum. Ergo Se- nefchalius quafi Senogallus vocetur : vel cjuaft , ideftfeuerus, vel venerandus Gal¬ lus , vt annot3uic Forcac.in Necyomantis dial.6x. E E. l 49i Sek I O a paffim in Iibris Fcudor. pro patrono , qui feudo dačo vafallum ftbi qu3efiuit. Docet autem Horom.difpu.cap.j.vocem efte barbaricam , Sigmr, qase Dominum ftgnidcat,vt in cap.Čaroli Magni c. tre.Nequc vero prstermittendum videtur q uo d a . pud Anto.Florentin.legitur hift.part.i.tit.if.c.j.j, 7-ln prouincia fyrcnfi eft quidam populus,caftclla decem habens.cum iuburbapis ruis.Eftquenumeriii eorum ad quadraginta millia virorum.it non here- dicaria podeifione fed mericorum prarogatiua ma- .giftrum fibi folent prstlcere. quem ipretis aliarum dignitatum nominibuSjSenem vocanr: cuitantoo- bedienriar & fubiečhonis vinculo loient fe obliga. rir,vt nihil fittam durum,tam dtrftcilejtam pericu- lofum,quo ad magtftri imperium non aggredian. tur implere.Prat. ^je N s V M eft, imperfonaliter,pro cogitatum eft,fen* tentia ftetit,placuir: Vlp.l«8.tf.dp acccpti.An inuti* lis acceptilacio vtile habeat pačt^ir,qua*r.tur:&ni(i in hoc quoq.contra lentrrmeftjh.iijei pa d um, id eft, nifi qui accepto tuliijcotra lenlit.fiuemeremacvo. luntatem,contra» iam habuir. Nam plus eft contra ientire,quatn no conicnure.Et nnprudens nonron- lentit,at nonconrra iencit, Locuin autemfielegen- dum, ea qus confequuntur,oftcndunt. Prateius ex H otom. Seksvs pro ratione apudlCtuminl.v. 5 .i.ff.fiqua- drup.paupcr.fecift' v bi animal ienfucarere, id eft ratione, vt apud luftinian 6 eod.tir. prin.Alioq uin falfum e (Tet quod Vlpianait.Nam vt Cic.lib.i.Of. ficior.fcribir, bellua quanrum itniu mouetiir^adU folum , quod adeft,quodque prsfens eft ,fe adeom* modat.Stc nullu fenfum infantis eflV dixit Paul,in l.ji. 5T.infans.fF.de adquir. poft' id eft nullum iudi- cium.Sic furore detentum fenfum non habere, ait Vlpian.in Ieg.22 ^.fi. maritus.ftV.ol.marr. Eralias /entire non pofte .1.8. § . v nius.ff.de opito-leg. jjriff, Prat. S e N sv s pro vol-imate teftatoris inIeg.15.Digeft.de de vino tric.leg.3. iT. conditio.ft.de adim.Ug.Briif. Prat. Seks v s communis.Cicero pro Domofua,commi;ne fenfum narurse appellat,quod is fehfusanarurada- 0 ^ tus omnibus (lt.Spieg. SeNtbntia eft firma & in dubitara refponfio. nor. glo.in verbo, 5 entemia. 5 T.refponfa.lnft.de iur.na- tur.genr,8f ciuil. Se n t h n ti A,alias accipitur pro eo , quodverba fo* nant:vt cum dicimus>Vlpianurn refpondiffe inhac fententiam.Alias pro luroine orationis,hoceft, pvo . claafula, qux breuiter infigne aliquid oftendat: vt Obfeqnium amicoš,vericas odiumparit.Alias pro animi crudelitate,quam quis opinioneiua cocipic: Vc,M.Portius Cato rogatus olim 1 enrentiam ,ora- tiane.longa occupauir rempus. Alias denique fen- t e n t i a , i u d i c i a 1 i s p r o n u n c i a 11 o a p p e H a r u r < 11 nu x Lcge,vr! : ex arq jo Sc bono iadicacur.Tumcnim lu* dex fancit,declarac,quid ius veli c, animi cpiada ce- fura . fc-cundum fačti quaiiratemi Qoopercinet, q;iod Paulus fF.de arbit. Sententiam,inquit,diccre arftimatur is,qui ea mente ui pronunriar, vt fecun- diim hoc difcedere eos’ , q ji iui'g.ini»itoU con* trouer (ja vel it .01 d. P ra r. 5 ° e.art.j.Vt nuilus coraparer caballuiri, boucm c' iu- Sent;nt i k aliquando verbis & feriprurar opponi- , .A drtnCrn* t u r fi č u t in l. Di u us §. & q u a sfft de* FaHis.S v en- **••?•’ - —-_ - ~ - , mentum,ve 4 r-alia, nifi illum hominem cognofcar, qui eum vcndidit,auc de quo pago eft,vel vbi ma- net, aut quis eft eius fenior, Albertus Kran = z libr. Dan.S.cap.j. Očloginta numero feniorum fccum duxic obfidcs.& Norman.lib.2.cap.2i. Quis ait i!lrsefcrip 5 iones.65. Cod.Thcod. dc appell.aut rariTme,cum fcilicet vim definitius habeat velut in leg.z.ff.de app.recipd.au prstor,^ 1 . permittitur.li de minor.Itla non nifi caufa cognita pronunciatur : ha?c vero etiam extra caufte cogni- jo tionem»leg.quid ergo.i3 i5‘-4.iT. de Kis qui not. infa. Prar, Sen t en ti a pro tudicato,hoc effcum ex iege,ex že- quo & bono fententia dicitur.Spieg. Semt e n t 1 A falla dicitur fine vila imuria iudicis, qus ex falfis Sc non vertsailegationibur,veI inftru- mentis viida fuerir,qua? ne nomen quidem fenten- tiimerctur , ac fine vila reftitutione confutanda dfdeteda fal(itatej.qui agnins.ff. de except. P ra* uiuš. 40 Se NT« N Tiam diccre cxiftimatims, qui ea mente >, qOid pronunciat , vt fecundum id difcedere eos a totacomrouerfia velit,leg.qualem.ic). 5 $\i. de arbit. Prat. SEntent iam dare,dicere,ferre,pronuRciare ICti pro co d eno ftepe dicunt. In co tamen diffcrunt fen- tfntiam dicere & ferre,quod iudex fert. fenator di- cic.Spicg. Sen ten r j a m diuidere cft fingulis de rebus fepa- mim rvferre. 5 Shnt b n tiam clam ferre.,eft notam in vrnam mit- tere:palam vero eft ore pronunciare;vide Cic.libr. j-de iegibus.vbi de his duprum iudiciorum gene- ribus difTerit-Sr-ieg. sep a r a T 1 o iure noftro eft bonerum h.rreditario~ rum ab his quaz h^redis funt autoritate Pržetoris vel iudicis fačta cUicreuo.Vel bonorum dc credito- rum aliorum ab aliis feorfumhabita ratio. Separa- tio autem proprie pertinet ad commifta J. cum au» rum.de aur.&arg.leg.l.prima.^. fed fi quis. de fe- par.bon.Porroficut feparario. bonorum suuiffirna eftjita maximaii) vtilicarem habec > litefque ante- uertit. Quibus autem modis permitri fbleat,tra- ftatur claii,quinta, adione 25. in fin-. Oldendor, Aparati o bonorum, vel creditorum gratia fir, qui feparari ab hseredis bonis dc-fiderant, qu* ali©- puin bzredis bon is iunda propter hieredis credito- resluffedura non eflent, tit.de feparatio. bonorum. leg.penulr.Cod.de hcered.vend. Vel feruorum gra » fia fit,qui a dominojqui non foluendo crat > cum li- bertate necefifarij h^eredes feripti feparari a bonis eius peculium fu»m» peftulant.lcg.prima. $. vitim. Digeft.de feparat. leg. fcxra. $. penultina. Digeft. de minor.Vel etiam aliis de caufis , de quibus d.tit. de fcpar^t.Prat.Brifl*. Separationbm e-‘iam bonorum Pra?ror ei conce- dit , qui patri ac poftea fratri ex fecundis tabulis h^res extitit,fi hceredjtatcm patris reieda fraterna retinere velir.lcg 12, Digeft.de vulg. & pupil. Brif- fomus, SE p e l 1 r e, in fepulchrum inferre , humoconieda conregere.Cic.de Legibus.Morruum in vrbe ne fc- pelito,neue vrito. Ibidern ; Non qui vrit(ir,fepcli- tur,fed qui humarnr.Plintus libro feptimo., capit.de Sepultura.Sepultus,ait,intci!jgirur , quoquo modo conditus : Humatus vero, humo contedus, Spie- g-eliiis. SfipoSiTO eo,id eft remo r o eo , vel etiam fi id non elf-.t: in rerdum quoque figni'icat excepto eo, vt in l.fi fimta.15.jT.illud quxricur,in fi.ff.de dam. inftčfc. BriiT. SEPSautSepes eft J qux obieda introitum prohibet in agrum.aut hortum.Lex duodecim Tabul. Si qui fepem, vel maceriam iuxt«a alterius regionem eflx>- dc-rintjterminum ne excedunto. & Columella Jibr. 10.Tali> humus vel parietibus , vel lepibus hirtis claudatur.Prar. Se p t a funt,ait Vlpianu$>qua? ad incile opponuntur aqu3? de riuandae compeliendsue ex Humine ca ufa; fiueea lignea fint, fiue lapidea , fiue qualibec alia mareriafint , ad continendam tranfniittendamve aquam excogitata>ieg.x.Digeft.d^riuis. Hotoman Prat. $ e p ta etiam eft oppidum Aphrics, Mauritanis , ex aduerfo MellariiE poficum,qua? nune eft Tarifa , il- lud Scpra vulgo dicicur.In Cod.tic.de ofii.Prgioris Aphrics.leg.m rtomine doirmi.Iubemus, inquit,m ■ traiedu>qut tft circa Hifpaaiam,qui Septa uicitur. Nebr. S e p t v m ,quod eft a fepiendo didum : comptura fi- gmficat.nam fepta dieumnr quas funt munita , fiue Iapidibus,fiue formaceis oarietibus , hoc eft , ter ra pauita,fiue ex lignis,fine etiam ex vepribus &fpi- nis Hinc dida Roma lepta in campo Martio. Ne¬ br iff. Se P r v m tranfuerfum , Medicis dicitur quod Gr;eci J icl<$ p^yy(Aa> KSH fieifo/uz nominant ; de quo pr^ter alios jBrodaius Mitceli.libro quimo,ca- pit.4. S e r T e m v I R A l E iudicium , quod a Septemuiris, qo,i e Ccnrumuirorum eram ordine, excrcebatur. H inc Pauli liber fingulari'. do Septemuiralibus iu- diciis notatus in tit.legis decimae ter£iif,& leg.28 .St leg.trigcfima? primse. Digeft. de inoific. reftamenc. Hotornannus. VideCuiac. teruo 5 obferuatione trigefima tertia Sc fupra in yerbo Centumuiri. SeptEM vili erant,qui faeris epulis prserant , cce- narumque Pontificum , qua? Adiiciales did* funt^ curam agerent-.Epulones appellati; qui fi qua iufta Sc folennia faeris deeftent ad Pontifices referebam. Alexan.de Alex.Genial.dier.lib.3.c.|6. Spieg. Pra- teius. S e p t 1 m o menfe nafei perfedum partum iam rece¬ pt um eft propter autoritaterr. dodiffimi viri Hip- pocratis. Sc ideo credendum eft eum , qui ex iuftis nuptiis feptimo menfe natus eft, iuftum fiiium efte. Pa ul us d? ftatu hominum.MafT. Se p Tva g e n AR ivs l-5.iT.h0c circaff.de iure im- munitatis. 70 Se p t v Nx,id eftjfeptcm vncis,not.iT.h$reditas.Tnft. de h^red.inftkut.loan. Belio. Etymolog. Septuncis 2-493 -S A N qiioque fitmentio In l.$o.jT.2. tfF.de haered. inftit.Se- prunx,inquit Volufius Mxtianus 4 tfunt feptem duo- dccimse.P rot. Se P v L c R a familiam dicur.tur,qu« quis fibifami- i&que ; fux conftituit Jeg^.Digeft.de relig.Hotom. Prat. Sepvlcra hsereditam funt, qu« qui$ fibi h«redi- bufque fuis conftituitrvel qu« paterfam.iure hžre- ditario acquifiuit.L$& fi.Dig.eodem. Hot«m.Pra- teius. 10 S B p v l C H r v m Iocus effin quo corpus,oflaqueho- minis fepulta funt.l.2.jT purus autem. ff. de reiig. & fump.funer.Er breuiecr , fepulchri appellatione omnis fepultur« Iocus continetur.l.prxtor ait,jT.fe- pukhri aucem.ff.de fcpulc.viol. facic lex fin. jT. fi quis proiedum.fF.quod vi,aut clam.Diiftum fcpui- chrum a fepeiiendo , ficut fimulachrum a fimulan- do.Non autemafeorfim & pulchro, propter recor- dationetn doloris:neque a femis,quia pukhrum fu - perficiejntus oflibus plenum eft;neque quod fine re 20 pulchra fit,aut quod ibi fine pulfu fine, id eft, mor- tuci:neque porro a feparando,quod illic anim« a vi- uis feparentur. Quod aucem ita (eri petim fic in le- gi.xm.Tabtil. Homini mortuo nc ofia legito-.appa- T E E. *496 HStj )ise>n'Jt vzn.ott ajpiov \nufytfh Jti jS p ra . teius. SeQ^ v h N s curator in L7.jT.cum dementis ff. de Cu- c*t.furiof.qtu in aiterius, remoti ab adminiftratio* ne.Iocum fubftitutus eft.Eeodem modo dicitur fe* quens fideiuflbr,fequens Iudex,emptor , inagiftra, tus,&c.BrifTex ff.čc Cod. Setven Ti ioco pofitum ardificium dicitu rinile. iT.fi fublato.fKde feruit.vrb. quod aiterius fublati Ioco pofitum eft. Sequens actioneSjid eft fcquenti Ioco propofits & poft aiias.l.ii-jT.idem Neratiusjf, de ači.cmpt.L$7.ff.noxalih->s.Sequens curator.in L7-.lT.eum dementis.ff.de cur.fur. qui in aiterius re¬ moti ab adminiftratione locum fubftitutus eft, Se* ret iura circa defunčtos fančta efie deberc,& homi- nes retinere debere pietatem erga morientes.Vnde praetoris edido aduertfus dolo malo fepulehra vio- lantes adio in fadum datur > vt ei, ad q ,em perti- neat negotiura,qnanti ob eam rem gquum eue vi- debicur condemnaci,eique,ad quem non penineat. centum aureorum adio detur. Quod fi fepuichro« rum violatores ipfa corpora extraxerint, ofiaue e- ruerint,humiliores quidem Pauli fentemia fiummo afRciiintur fupplicio,hoiicftiores autem in infulam deportantur aut relegantur, aut in merallum dam- ' nantur.Eiiam quod fepulehris extrahere oftanefus fit,Dido apud Virgilium his verbis oftendit, Non ego cum Danais Troianam excenderegentem lAulide iuraui^cUJJemve ad r Pergama mifi. .Necpatris ^Anchifb cineres^manefve reuclii. 40 Cur me a ditla negat dur as dtmittere in aures? De fepulehris etiam , eorumque violatione non- nihil C^Iius lib.^.c^.Anch. Sepvicr vm Gr^ceTaottV 7 »,quod dc- fodio fignificac & fepelio mutando vr.& fb in

tribui,& Fe fequi iuffic,^rc. Artemidorus li.de Fom- niis fecundo capir. M»yopa%fa{ varia gladiatorum genera nominans, horum meminit, $ cnx.aTn^i, quens teftamentu.m pro poftremo & nouiflimo.il),!. 3-jT.itern fi ipfe.ff fi cui plus quam per LFalcd.28.il. tcfta.ff.de libe.leg.Marcia.in L 29. rF- adTrtbel.fe* cundo Ioco fadum diy.is:Seqi:entcm etiam Prsto- rem.in lcg.26.jT.adic ff cx qmb.cauf.maio.Vlpian, voc.eum .qui fequente anno orat Praetor futurus* Britff.Prar. Se q^v e n t i a verba,pro poflerior« claufula oratio- nis accipienda,in i.vl-.jT.T itius.ft.de vulg. &.pupil. ex Old.Spicg. 5 2 q j e s t e R (pro quo vereres Seul nam qpa(i fecal- nani pofuilfe,teftatur Gel.in h-ilorico M.Varronis) dicitur,apcd qucm pl ures rem, de qua comrouerlia tft,deponunt 1.109 . 4 * ver.fignificat L5.jf.1d.6d, 7. ff.depofi . LiS.ff.de pr ac i cri p.ver .1 eg.5.- c-r/i fed fi nec ipfi.ftTvtin poff.leg.L21.in fin.ff. deappeilationibus i.5.C.quor.appel.non recip. Tertullia in hb. cieRe- furredio.carn. HicSequeftcr Dvi at que hominum appellatusex vtriufque partis de polito comn.iilb fibi.Idem in Iibr.de Patientia, Adeo Laris rdoncus pacienti« fequefter eft deus, fi iniuriam depofueris penes eum,vltor eft.Inuenitur & hoc verbumapud Plautum Mercatore Ačt.4. fcen.5. & apud(V intif. lih.12.cap.8. Ab eo autem fequeftcr didus,quod oc- curremi aut quafi ftquenti eos qui contenduar commit;itur,aut quod eius fidem qni deponunife* quantur.vt G.c]Llib s 20.capit.i.rcribir ) qazetymolo* gia Alciato fubdura videtur vt refert Corraf.j.Mi* fceLi.num.j.lfidorus lib.i©. Etymolog. Sequcfttr, air,eft,qui certanribus medius interuenir, quiapud Gr^cos o fAive 4 pendente Judi- cioU.in pnn.ffDepof.l.ft foluturus.ff.de Solat. QJJ?- dam vero eft contentiefa , feu (vt nonnulft vocant) io Neceifaria fe-queftratio,qux per iudiceni decernictir ciufa cog»itafetiam inuicis vtrifque litigatoribus,vel altero eormn petente £pieg.Prat. &qv;estr at to , ait Dn.Vulte. incomm.Inft.de a- ftion.in pr.nu. 67. eft traasfhtlo poffefTionis rei liti- giofe intertiam perfoaam facta colenfu partium vel aucoritate iudicis.ea eoiditione, vt eiqui vicerir,rC- ftituat a r S: redd.it ur. Diffe«:que a depofito. Pcimo namque,Deponuncur res duntaxit mobiles.non im- S A N T E E.' 2498 nis.if.de teb.au&.iud.l r/.qu«fttum eft. {f de (epra- tion. l.io.§.fiquidin fcaudem. ff.qu« In fraud. čred, Btiff.Prat. SECvvr lter,id eft accedere.l.i. §.refte.fffi feruv/ In die* BrifT. Seq.vi nuptiaspro contrahere leg. $ 4 .$.vitim.ff. de r-ttt nupt.leg.decima quima.Cod.ex quib.cauf.infa .itros, BrHf.Pr.it. Se 031 caufam ,*d eft confequi vel venire.l, y C.de re- rum permucat Briff Se q^vior em vitam fVugi V?p. eleg.inter oppofuit in !, tuin hi de iranfaftionib. $. Sed Sc perfonarusn con- templatio habendaeft.hoc eft, cmus vit« ftnt hi,qui- bus aiimenta relifta funt : v trum frugi vit«,Sc qui a- lias fufHcere fibi poflxnt:an feqiiiorj$, qn'i de aiimen- tis pendeant. Sequioris,id eft,deterioris-:Et ita vete* res gloft«,fequius ^r^».Ttanquiilus in Trto.Sed no« deerant,qui feq\iius imerpretarentur. Aram.Marcel. Ii.2,8 £i fortuna feqaior ingruiflet.Prat. mobiles: Sequeftrantur autem non res tantutn mo- l0 'Žr.p apud Seres gentem Indicam , vermicfcl-us qtiidani, biles,fed$: immobiles, imo etiam iura. Secundo.£e- queftratio fit vc plurimum tribus aut quati*or perfo- u/s coocurrentibus-.Depoftmm autem tam vnoquam piuribus.Tertio;R.ei depoftc« proprietas , itemque pofleffio rnanenc apud deponentem: Atil res iicigio- fafu fequeftrata,iam apud neucruni Iitigantium ma- netpoffeftio , fedilla cranftc ad fequeftrem. Etiamfi mhi! de poffeflione conuentum ftt.Dn.Vuit.ad §.pr«£- terea.j n.n ti.lnft.quib.mod.re conttah.obli.A qi*o tamen d.ffentire videtut Gcedd.ad L110.de verb.ftgn. 1111.4.6,Exiftiman$ Sequeftrum,nift hoc conuentione 5 agitur,non poftidere. hq_vg st r ati o regulariter prohibelur in titu. C.de Pioh;b.fequeftrat.Atcamen in quibufdam caftb.eft o- ptiinum,& fere vnicam remedium,quod opponatur fututis Iitigantium rixis & armorum infultibas.iuxta iegem «quifltmirin. in princip, ffde vruftučlu. Spie- gdius. Seqvtstratio perfons qaoque nonnunquam fieri poidite qaa traftatur in I.5 §. is vero qui patrem.S: 4.0 linhoc inrerd.fto. If de lrber.exhib.l.pen.ff, vbi pn* pill-educ.vel morar.deb.Sp eg. $eqvestrationis tutiftimum & pr«fentiSimmn elt remedium in re dubia , Sc fpečbante ad periculo- fun difcordiamift iudex vtatur eo fobri'e,& Cvaufaco- gnita.Ex diuerfo, magnum grauamen eft , ft quis tali prstettu fua pofleflione dcftituatur^vel vfu rei. Old. Seqv^estre deponere l.penult.ffdepoftti.BrifH $fiQVTSTRo pofitum apud Caton.vt-citat GelUi.io.ca. pen. pro apud fequeftrem depofuum. Per deos im- raortales ) ; nq u i t » n ob te vos f'equeftro ponere.Prat. ' 5 eQv^estropos itvm a depaftto hoc differt, quod rei depolit« proprietas apud deponentem man.ettfed & pofte(Tio : at fequeftropom« pofleflio ad feque- ftrem ttanfioid enim aguur ea depofttione, vt neu- trius poffeffioni idtempus procedat leg. decima fe* ptima §.primo ff.depoCIntereft tamen qua mente a- pud fequeftre.m deponatur. Nam Sc omictend« pof- feflionis caufa interdum dcponitur , interdum vero cuftodi« duntaxat caufa,l.interefle.}9.de acquir.poff. Hot.Prat. _ 60 is O^vESTRvMjDepofiti fprcies eft.Nam Paul.titu.De- poiiti. Proprie, inquir , in Sequeftro eft depolitum, quod a pluribus in fedidum certa conditione cufto- diendum reddendumoue tradicur l.v-.SHmitur etiam vulgo pro feripto iilo,quod de Sequeftracione confi- citur.Oid. namen alicutus, ve! fequi perfomm,eft adpro- bare,vel agnofcere Sc admittere, Sc fidem fequi 1.71. ft.de iur«dot.!,io. C. ad Velleian.I,^. Cod. (i turor vel 7@ ciiUc.l.i 4 £uauca:,caupo 8 I.i.ff de xeb.cred.l.i^,in bo- quar ^erieum inde procreat* Subfericutn vero eft,au” ius fubftamcn exferico eft : cuiufmodi fotcaffe vide- tur idquod fuperioris Germani« Bri/gifchen 'j. Scrabo Ii.fi, raitujru § Kf 7 u erngjbjJtUt, nv&v ftremiis d-refta ante fromem oppomtur hoffibus.vt 50 turbata ac.es teparetur.Tutneb.Aduerfar.li,8.c.7.Ser- ram ducere.ilio Vattontsioco,expoait,fttepeto(n & odiofum ede, non aliter quam ftndemem &'obftre- peiTtem ferram,euius argutiaaurib.moleftaeft.-Jofe- phus Scaliger fertam ducere,non-ferram Ieg/t,& fer- tam ii%»«<:» teftim Se fiiniculttm interpretator.M- ladius quidem Martio-SufjSendedi gtoffi es sKtifico linea ferta pemifimec em u I mo veiut fena vt hafcet vulgarod legendum eft.Jteni alibuCtiai ferta, qu.tap- penfa funt auferantur. Igifur tetra m ducere , iBqnit 4 Scaliger, idem qnod Terentio redim ducthare.Šal- tantes enim .ri j o^n-^pvnSp>fio)s,'n apud PoetasGrf- cos,fe tenebanr.alias leit-m tenenteshaereb.uit.Hor, er,iiu.6. .h ; er o.Huius vocispropria fignifičatio ed,vefpere,quod eft.poft occafum,vt ait Valla. Pro polt te.npus poni- curin leg.i.C.de Hjred vel aft.vend-.Ic4m p.o tarde l.citiitas Rhodiorum.C.de Otfic.priet. Sc 1 .fi verof ub fi ff.ne Adult A'beric Seriei a vetus poeta Pacuuius funes appeliauit.Vcrilo jo quium & notationem verbi Graci fecutus. Nam Črncedicuritur a feiedoivndaSc l'etilia,quod ■ cannabi linoque fferent:quamuis de fparteis illnd di ■ serif. Nec vila fubfcus cnhibet compagem .aluei, fed Sna lino & fparteia feniibus.Vc anntKauit Turnebus - aduerfar.Iib.17.c3p.7-.- frERMo.ptoclaufula in legatis.l.io ffi devfuris. Sermo aurem pro feriptura teftamentid.ii.-f.vIt.iT.dc leg.i-.l. 8f.& I.pž-ffde legat.;.1. p.ff. dean-nuis legat.L 25 .fF.de So h^redib.inftituen.BfifT. * Sf. a m o fuperior pro traftatti fuperiore vel fupetiore parteedičli i.a.&de cotnung cum emancip.Btiir. Sermonh pangere idem eft quod verbis pacifci.Con- nan.incommentanisiu.ris duilis lib.f.cap.i.numeto oftatto. Si rpbns, generale nomen eft, ad omnia quat ferpant citravfum pedum. Alb. in Schoiaftica hdtor. prodi- tum refert.ferpentem timete fibi,cum nudum homi- nem viderieteontra vero,in veffitum infiTire.Spieg. Sbrperastra \ 7 arro latinavoee appellatea inftru- rnenta, qu:b. adhuc infantes annicuii ad greflum fub- 70 liguenrA' ambuladofacilius pergunt,nc intom ertira TorfaJH digna frguipotms.J.HArn ducertfitmm, E-rat enim (i.nilii iu.ius puerorum, nn; dutfbiit fpartearn reftem.Sc tandiu trahebant,doneč.iattam- perenr,aut alteruier.omiffa funis preheniloue. in m. tea caderer,euiusludi meminit Arifhdes-fophifta:& ad hunc aliudit Plautut Ptepulo: — -- ttmtenetu fitenetis.ducds Caue dirutfijratis. Itaque verba ilia.fortaffis an tecum ferram duteret, expon ; t Scaliger, tecum particeps labor-s eilhivtprv- uerbialia (J n c, quotiefcgnque contemioacm mtette- dere cum a!iquo denotamus.Prat. Ss s v A id eft an.cill3J.f1ftuprum.fr.de iniuriis.l.inter.i I beras fr ad leg Iul.de adult.De fetua fic etiam men- tio in l.i.fF. de leruo corrupto. leg. ’9. fF. delutedot. l.i.S. 7 . ffide fuis& legi tim. Sic de ferua natus.lvit.ff, pro dereiicto Brili'. St rvar Eiintetdum pro meri,cuftodlre,accipin!t,vtia l.iorifgentium s 5.prstor ait.ftlde paft.Interdumfigni- ficat priftare priuatitmvt fetuare fidem. Seruaredf- nique accipitur pro recuperate: vt elegamer inl.fi mandatu meo.ft.de fitleiuff& mandator,Pra.ex01d. £ es var * procuftodire. Sic fetuare ventrem l.f.ffde ventr, infpiciendo. Qtjo fenfu edain dicunturdati pofteffiones dotis leruandi caufa.l.atfs.vlti.ffad nu¬ ni cip. vt Sc rei te ruanda: caufa, 18 Cod.de bonis auth, iud. 1 .7,$. prxtere*.£čie fufp.rut.feiuandi Icgnicaafa. l.f.C vt in poirefF&c.Briff. SirvAri ab aiiquopofl'e dieitur , qu-od exeiusbon-.s itd; ^ - redigl poteft.l.fin.ffde admln.tut.l.fin.fffi vent.nom. Sistem feruati dicimus. Ec feruari indemnicacem !. crigelima o&aua, §. fi.ff.de achempr.Seruari eriam per aftionemdicuntlCci^uod abeft,vel quoddamni da¬ tum eft,leg.i■'.in fin.fF.fi Teru. vind.Sc alibi tepe. sic feruaripceuaa focio,!.6.in fi.fftcom, diuid.Qnod ma¬ ter feruari filhe fuat teftauvento iuftit,eo'teporc pra * fjiarevoluiffe inteii : gitur,quo Idi iuris etat,!. lfi.ffi de aur.& argent.P-ra«. ex Brin. $eryari pro refcruai'. : .SscQuod mater filias Cux Tera- J o ritefhmento iiiffic,eo tempere prreftare voluifie in teliigitur, quo fui iuris ea lit l.iS rfde auro Sc arg. Si8.y ar vm feu auciilarum,quarum potiffimum in iu- renofteo fit memiojhrec funt nominaiThetis in 1 . vl- tim.ff.pro dereii. & de eui&ion.l.jS. eftautem.ffad exhibend. Prac.ex Br ffon. De a&ione Seruiana vide Dn.Vultei.adiJ. itern Seruiana. 6 . per . 0 tot.Inft.de adionib. * Serviana adio Sc Interdidum Saluiamim inter fe differre v dentur. Eft enim Adio Seruiana a Seruio &ilpitio difta ,vt n o m in e ipfo apparet, quem verifi- miieeft formulam huius ad onis primum confti- tuiffe.Nam quamuis £eruius , non gentis aut familias appellationem habeat, fed homfais tantum fitno- men:quod veteres prrenomen vocant: ramen quia id peculiare fuit Sulpici^ genti,vc Appius Claudi9:vix vt gensalia eo vter:tur:fadum eftfvt fepeid pienomen loconominis vhirparetur. Interdidum vero Saluia' num, rrSaluio quodam , ni Failor^prsetore. id enim magis crediderim quam a Iuiiano,aut aiio quouis Iu- rifconfulto ex familia Saluia- Vt enim Iurilconfuko- ruin ecat^ formulas cautionefque adionumteontra- duumq.componere.Ita, pnetorum proponere inter¬ na. Czterum vc adiones ad ipfarum rerum perfe- cutionem , ita interdida plerunoue ad pofTeftionem pertinent.eadem <“ft igitur aut certe fimilis inter hrec differcntia.Interdiduni itaque etiarr.fi in rem conce- ceprum fit, tamen in petfonam reddi videtur 0 eius nimirum apprshendendi gratia , quod pignoris caufa iam ante inuedum aut illatu , ex conduda do- moautfundo amotem Sc aue&um efttdiredum qui- dem in colonu inquilinuinve,qui amouit: vtile vero in ettraneamui vel ipfe aroouit, vel apud fe habet re amotam.l.i. ff.de interd.Sal. Eft autem veluti reftitu- torium.’necexigi in eo confueuit, expatrimonio in- quilini res ea fu-erit,nec ne, quat pignori in conduda domum illata eft.fed hoc vnum,vt pignoris caufa !n- duda fit. Quippe nec nifi ad nudam temporis poffef- y ionem pertmct,Quarc,» Sc fiin ici pccfecutione ver- fetur,tamen proplin eft,’vt aduerfus extraneum poft annum non reddatur. Quoexado ad Seruiaaum in- dicium,quod quamuls &ipfam poftefftonem auocet, tamen Sc in rem datur, &.quafi proprietatis cauffam continet: locatori dcfcendendum eft lege fecunda, fF.eodem , planum faduro in bonis inguilini^em eo tempore,quo pignus contrabebatur fuifie lcg.fi cuai venditor._ff.de pignorib. aut fl qu:d abud tale. Crete- rum pofleltione locatori ex interdido dimiffa, ordi- nario iure petitionem fuam inftiruere debebit, qui pignus vindicaturu.saut aliter perfecuturus.Qi^ia pro- prietaiis eiits aut ptioris obligadonis integram efie če laluam difceptationem opmor. Eo n im i rum qui poiTetTioni ineumbit fuperaturo , fi pecitor incentio- nem fuam probare non poffic.Cuiac.Ubr./.sbc^dj^ca. /5.tona.1. ^ Rvr dicuntnr 9 quibus Iibertas arbitrio fuo viuendr adempta eft. itaque Iiberis opponuntur, Sc ex eo ap- pellati funt, quod Imperatores captiuos vendere,ac per hoc feruare.necoccidete foient.^.i.d&iur. perfo, 1-4 de ftat.hom.l.i^.de verb.fignif, 'E rvx ettam Corpora a Grrecis dieti, cuius rationem vide fupra in voce Corpora. Sc Maiorag.libro primo, cap. n. irvorvm autem & addidorum differentia hoclo- co notanda,quam Quintii. lib.7.ca.i.declarat:vc cum qureritur ,an addidus q’iem lex feruire doneč folue- nt iubet,feruus fir:.altera pars fin/t ita : Seruus eft qui eft iure in ietuitutetaltera, qui in ferufiute eft eo iu- re,quo feruus,aut,vt antiqui dixerum,qui feruitutetn feruit,6c poftea,Seruus cum manumictitur,fit liberti- nustaddičbus recepta libertate eft ingenuustferuus in- uito domino libertatem non confequetur : addidus foluendo, citra volur.tatem domini confequetur. Ad feruum nuila lex percinet: addiftus legem habet, Connan.in Fuis Commeilcar. fuper iuris Ciuilis lib‘r- 4.cap.14 nu.5. 5 ervi ad manam apud Cice.lib.3.deorat.dicuntur, qui prazfto funt,in ptomptu Sc parati Quem feruum,in- quir,fibi habuit ille ad manum. Amanuenfes autem funt a manu ferui,vt excipiant fcilicet & fcribant.He- fychiusferuum Ad manum exponithoc modo , i’re>t/jj 3 S Prat. Se k vi adfcriptitijjccloni :unt,qui glebre vei terra? ali- cui perpetuo colendx,in lib.cenfuali, vel puhlico in® dicio funt adlcriptt Sc addidi doniinis fuis. Fenar.in- ftit.de iur.perfon.$.feruitus autem. ^pieg. Connan.i« fuis comment.fuper ius ciuile libr fecundojca.^o.nu® 1. Seruos adfcnptitios muitis in rebus a reliquo fer- uormii genere diftingui d cit, imo reuera iiberos fuiffe,fed certis conditionibus muha feruitutis Umu- lachra libertinorum inftar tetlouiiie , -ftirmat,ea ta¬ men longe maiora & expreffiora. Atoue inde eos fer« uos condinonales appellatos fuiile a luftiniano i.de- fenfioniSjde iure fife. £ e rvi agricolae duorum generum Fuerunt ; nam alij vere ferin erantJa dominovum mancipio vfque qua® quepoliti,leg.$ Cod.de agric.&c cenf. alij autem !ibe® riquidem erant,fed tamen itaadd-fti, vt quafi ferui numerarentur: quorum de conditione d.ximus fub voce,Cen liti :& patet in Lty.Sc i^.C.ilio tit. fsRvi atrienfes dicuntur, qui ftipeilečfrlem , einundaat redfum aut vilJre , Sc difponunt in atrio, fiirsu.lque a- trium o/nm ex parte munduin Sc nitidum vt fit,accu- rant In enim patres familias fupeilečitilefuani expofira:n habebat,veiati escaria & potoria vaia* Co- lamel it.Tu infiftere attienfibus , vt fupellečide ex- ponant,6c ferram^ta deterfa nitidentur atq.rub' , gine liberentm. Aciienfes igitcr funt no in vtbe tantd,icd 5 etia in vitlis,&.re6te in l.S.fF.de inftr. ieg.quu de cul- tiorcvilla agitu^atriefib.iunguturftopari^t^. Plauis Kkkk 1 2 . 50 ? SAN Afinaria atrienfis fcoparium, in quem atcienfi erat imperium,iicalloquitur rede: lufin ftelefle,ah ianua hoc ftercus hinc auferri? Juftin columnis deiecteroperas arauearum? lupin in Jplendorem d Ari buli as hasforibus no širiš? Dormitis interen domi t atqut herus in hura, Jiaud riTW «x 71/^^515 ovy^ttftfui, Brifl. Se r v 1 Topiarii dicuntur.non qui ornant & otdinant faltus fundi,vt male Accurf.in l.inftruroenta^.find, ff.de fund. inftručt.fed qui srtem Topiarii operiš exercetent,arbufculis dudiiibus diuerfas rerumfi. guras folerti ingenio effinge-.es, vt-conftat ex l.cum quacreretur,jj‘.fin ff.de leg.3 d. jf.fin.l.qu£fitum,$,o. ftiarii,ff.de fund.inftr.Plinius iunior libro j.epjft.a C^luifio Ruffo.Ineft,inquit,huic ceputationi fom- ptus fupelletftilis, furoptus Atritnfium, Topiarioiu, Fabrorum^&e.Vide Alex.ab AleK.Gen.dier j.Corraf, j.Mifc.ti.n. 3. S a rvi appellatio etiam ad ancillara tefertur. leg.40, ff.i. ff.de verb.figniftc.Proinde feruis Irgatis, etiam ancilif debencur.l.ioi.in fin.ff.de veib.fignific.canj qu 3 ficomuns nome vtrunq.fcxum contineat. autor Modeft in 1 .feruis legatis.ff.de legatis 3.Prat. Biiff. gjRviiiA nomina h zc in libris noftris referuntur; Pamphilus,Sdchus.qu^ vulgati fitna funt. I;em Da. mas,Eros,leg.i©5-ff de ver. oblig.l.161. jf. vi ti m. ff.de verb.fign.Lucrio.l.37 jf. pater.de 1.'3. Felicilfimus. 4! .jT.Feliciffimo.de L3. Pylaigirus. LiS.jT. vitim.de condir*& demo.Diphilus Lvh-ff de fideicom.liber. Parthenius I.41 ff de harred.inftit.Throphimus, Cu- pitus,Spendoforus,December,Seuerus,I.37.I.40 f.li- bertatem b41.jT.pen.de fideicom. bbeit. Antiochus l. 97.de lega.lib.j.Andronicus & Calenus I.2.1J.15-jL 1. ff.de ftatulib.Aith.1les.leg.x4.ff.ad i.Cotnel.defalf, Philor/icus.in 1 .vitim. ff.de reb.dub.Scephanus in !, 32.ff.eod.tit.Philocratcs apud Valer.lib.č.cjp.S.Phi- lippus inbs.ffde offic.prxtor J &apud Cic.in oratio. pto Rege Deiot.Clemens apud Suet.inTiber.c.zj.Br, i e r v x p ublici dicebantur & in vrbe & in prouin- ciis homines libertii.-i generis,quorum rainiiter;o& opera magiftratus vtebantur.Varro hb.de ling, La¬ tin.7.fign.ficare videtur, moriš ftifle, vt ferui qui- dam apopulo manumitreremur J eorumquevtlma- giftratuum Romanoru,vei municipio-rumnomina haberent,a quib.libertate donati efient.Vlp.ca.lnft, io.Seruus publicus p#rtedimidia teftaraenti facie- di haber ius.De vrbanis,qui cenfotib.operam dabant Liuius lib,4t.Cenfores,inquir i cx temploin atriu li* bertatis afcederunt,6cibi fignatis tabellisfoblignatis tabulislegit Hoto.)publicis,claufoque tabulano Si dimiffis feruis publicis^negarunt fe prius quicquam negotii puhlici gefturo$,quam ludicium populi de le fačfum effet,Gellius lifer.1x.c-3. Licio tran!uetlo,in» quit,qui magiftratibus praminiftrabant.cincf! erat» Cie. V errin.j.Cur hcc au&ore non Roma; ferui pu- blici ad veiftigalia accedant.ldem jphilipp ip Q^,os Antonius delitiaru eaufa loris in conuiuio csdi iu. bebata feruis publicis.Tacituslib annal i.Macipari fingulos adori publico iubet,fcilicet vt Libonem c t feruisfjluo SCto quaereretur.Hinc etiam ferumpu* blicusin municipiis dicebatur,queciuiraspuhlice e> merat,hoc eft,pecunia de puhlico furnpra : vteius minifterio vteretur.*queadmodum intelligitur ex L rer.diuif.l,i.jT.feruu.ff.deqd.3.§ 3 -ffde fuis& legitim.Et italibertus Reip.dicitur,in l.fed fi hacio. jT.3.ff.de in ius vocand.qui a corpore alrqua vel cof legio velciuirate manumiffus .eft,vtin dd-J-iT^b 1. ff.de libert.vn-iutrf. Serui autem illi publrti olim quide tabulispublicis prarficiebantur: vndcferuict- iiitatis appellaRtuvJn I.vlt.ffqucd cuiufq, vniuerf. Puhlici quoq.ferui tabufariam olim adminiftrabar, vt patet ex h18.ff.de adopt.l.2.C.eod.bi.iT-exigere. 4 ff.de magificonucn. leg.3. Cod.dcpoftlin3re uer 18 4,Cod.u€ r J505 ^ S ANI i ^C.dearbitr.l.vlt.C.de feru.Rčrp.Poft vero ab Arca* diolmp.in leg.generaie.Cod.de tabular.conftitutum eft, vrpublicis tabulis non arnplius icrui fedhben' prsficerentur Prst.Btiflbn.vide Sc Du. Vulceium in commenc.Inft.de adoption.in prin.nu.tf. I SsRvmvM munus obfequij cliemeiarisJih.Feud.i.tlt, I ;r.$.8. Similirer poteft feudum dari ad čemim ferui- j trum.Albert Kramz.bb.Dan, 7.c.tf.March o remitce- ' J rechomagiale feruit ium,quod habebat in quibufdam | terris.Proprie Seruitium officium eft feruiie Saluft. f Animi imperio.corporis fetuitio magis vtimur. Ica- que feu&ale officiuai vel obiequiu>m libemias appel- lauimus.Narn farpe feruitij nomine officium aflečta- tionis fignificacuc:vt illud quod imperij vafalli Impe- racori fao debent. Kramz.ii Dm.6.ca.i7.Vt deinceps Rex Danus Romano im peno iun&us haberetur,no» in ocenim vocatus accederet aut in exetcitib.ordines duft : m prin. l.t.fFadl.Aquibadco vt olitn dominis in f.ruos vita:, necifque poteftas cflet, nune vero pt^dura illa ferui¬ tus vita:, & necis, qu^ a brutorum conditioae nihil diftabat.abolita eft optima ratione.Sut autem exem- plapaffimin libris Pande^ftaruin de iahuman filma ieruitutis forma. Sed hoc tempore nullis hominibus lieet,fiac caufti legibus cognita 9 iu fecuos fuos fupra : E E« moduin fkuire.' sam e* confthotione Sinpetatori 5 Amonini ntmia domiptorum afperitas in feruos coer * cetur.Etiam cene ratio naturahs & ius diuinum prc" cipiunt relinquere feruis viftum s ficut ait I celefiafti«* £i. Afino cnusjpabulum 5 Se virgain : ita feruolabo* tem,V:člum ; & d;fciplinair».exped:t enim reipub licae, ne quis fua re male vtatur. S.in poteftate. de iis , qui funt fui vel alieJur.Inft. llb./.«JJgitur. Sc 1 . feq. de iis, qui funt fui vei alien.iur.ff.Sed & illud n©n omkten- dum,quodcunque per feruum acquiritur, id domino acqmri , d.S.in poteftate.Sc d.S igitur.ita , venemo* m en to ouidem penes feruum fubfiftat ? J. placet. de acqu.ha:r.ft.f'eruus enim cum in poteftate alterius lit, mhii iuum habere poteft.S.itcm nobis. per quas per- fonas cu;que acqairitur.inft- 2 .quod adeo verum eft 9 vt dominis nolentibus s ve! etiam inuitis, per feruos acquiratur,d.$.item nobis.Anchorau. P- kv i tv tis qu« 3 feruiendo dicitur,duo funt genera: auc enim perlonarum funt, aut reruni l.i.de feruit.flv Perfonales feruitutes futitjVt vfus, vfasfruftus,& ha- b:tat! 0 .addunt poft gl.in d.l.i. Dočtores feni®rum o- peras.Realis feruitus, qua* Sc praediorumappellatur ft nihil al;ad eft,quam ius prstdiisinha:rens 3 vujus vti- litacetrt adaugens, aleerius vero diminue-ns. Rcalem feruitutem non. qualicarem , vt Bm.licct id no n ma¬ le, fed ius.efle, ex luftinian.uiximus in fvnico , fub fi¬ nem.de reb corp.6c incorp.Inftit.i, Sertritutes enim pr^d.orura Sc fl corporib.accedunt, incoiporales ta- nien funt,l.feruit uics.de feruitute.fFAddidimusfprat- diis inh«rens y iquoniam fiaepratdiis conftitui ferui¬ tus realis non poteflnemo enim poteft ferultuteni acquirere vrbani vel ruftici prqdij,nifl qui habet pr^- diummec quilquam debere,nifi,qui pr^dium habet? §. ideo.de feruit.Inft.Adr;aximus(v»ius vtilitate adau- gens)eius fcilicet, cui feruitus debetur,aiterius vero, eius fciitcct,qui feruitjdimiriuens.H^e rerum feruitus rurlus duplex eft: alia enim vrban©rum-,alia ruftico- rum pratdiorum eft.Pra^diorum vtbanoium feruitu- tesiunt , qu* atdificiis inhaerenttideo pr^diorum vrbanorum dictx , quoniam ardificia omnia s vrbana prredia appeUamus,& fl in villa atdificata funt.Rufti- corum ergo pr^diorum feruittites funt,qux xdif!ciis non inhereiu,qu^que flne ardificiis funt.Earum ferui- tutum qux fine iura, abunde docet Iraperat.d.titu.dc feruit.Inft.Ex iis apparet, quam temere,atque etiamr quam prauo exempIo flt ab interpretib.noftris repre- henfus, Sc cum improprietatis, tu in infufficientia: da- mnatusMairian.in d. Ieg.i, de feruir.ff. Infuificientiae quidem , qued feruitucis generale Sc generieum no¬ men in omnes fuas fpecies non diftr;buerk ac diuifc- rit.Impioprietaris vero accufatur,quod eas feruitutes perlonales vocet, quas ipfl mixtas reeftius Scproprius dici affetunt Sc contendum. Volunt ergo interprete« noftr; feruitutisin genere tres efle fpccies,vt alia fci¬ licet lit perfona!is,alia mixta,alia realis.Et perfonalis quidem feruitusffl ipfii credercdignum[eft)ea eft,m qua perfona feruit perfon^.puta feruus domino.Qua- quam enim prasdura illa Sctoleratu nimis difficilig vita: feruitus.Sc necis,abolita eft, quemadtnodum di- xim«s ante, ipfa tamen feruitus perfonalis moderato non d/fcefltt ab vfu, 8c ne poteft quidem iudicio op- pido fano.Mixta,in qua res feruit perfona:: vt in vfu 9 vfafru(ftu,6c habitatione.Realis vero feruitus ea dici- tur, in qua res feruit rei,vt in feruitutib.rufticorun# & etiam vrbanerum pr*ediorum.Anchoran. Servitvs eft ius,quo adimitur aliquid libertati,quam dominus in re fua habet: ac concedisur perfona: veli rei aiien^.Duplic autem modo colligi poteft.Altero a cum perfona feruit perfona:, quam ideo perfanalem vocant. Alcero,cuni ad imitationem perfonarum is tcb.coaftituitut femitus;tdque dupliciter. Nžaulies Kkkk $ i5©7 * ANT immedlate feruit perfottae,vnde etiam pcrfcnalis ap- peliatur, vt vIus Sc vfusfcuftus :aut rebus d*refto comraodam adfert,&*dlcitar realis. Doftores reče- dentes a phrafi Romanorum,aiimt,feruitutes.aiia$ ef. fe petfoaales, alias reales,alias miictas» vt dicetur in verbo SerukutemiDo.&oreš.Spieg. Servitvs turu de hominibus dicitur, tu m de rebus.. Qaje de hominibus dicitur 7 eft^-ondkio eotumqui in ieruitute funofiue Conftkutlo iuris gentium , qua quis dominiodieno contra naturam (ubiicitur 1.4-ff. 10 de ftatuhomin. Q”x de rebus dicitur, effius quod • quis vel i-n re,vel ex re fua alteri conftituit«eaque eff. du'plex'.vna Perfonalis^vei-ati Vfusfruftus>Vfus,Habi- tatioraltera Real is, vt ferukutes pracdiorumvrbano- rum & rutticorum.ieg.i. ff.de feruit-. hoc effius in a' lieuo praedio aiiquid agendi, quod alteri agere no n licet,ab iplius dom mo permiffum i.i.Hot.Prat. §2Rvrxyš> adifici jnon deprimendi, vel sdificij ncn deftruendi.Eam vicinus vicinodare poteffne foi in acdes fuas deprefiius voluatuj:. zaf. 5= a?que, inftit.de . aftioc.; $<*rvit vs confonditur* Iabolenus in l.fi cum feruitus, fEqiiemadinod.rer.amit. Quia,inquic ,totiesconfun«- ditur reruitus,quaties vti ca ffad quein pettinet,non poteft-Spieg. R v.i T.v s concimiadickur, qua: caufam habet conti- nuam,vt aqu^dudus. Contra,qu^ caufam per inter- ualia habet, non contmua dicitur,qualis via,aftusj-. ter,qux non nifi poft hommum memoriam vfucapi- tur,cum continuadecem annisacauiri poffu. l.ferui- tutes.de feruit.Spieg. S&RVTTvs inquarto Prscepto dminaram Tabuiarum prob.mir,quam Ariftoteies in Politicis graui/fimis ra- tionibus defendie ex.natura caufam crahere, repte- foendes eos,qui contrarium adficmarunt. QujmquarD 9 ait Phinppus, q.uorfum opus eft tam fubtih difputa- tione?Ilia vox:Honora patre m & matremtfubiicito® mnes homines feruituti.Non ioquor de effe&ibus il- lis , contra otnnem humani ta ti s rafionem corrupta. natura introdučHs: Vt flc facKe conciliare poflis VI- piani fententiam in LmanumifIionis.li.de iufižScitu. cum tabulis diuinis.Inteliigendum enim ius eft gen- t?um pro iure humano, vt Liu-appellare folet:& fer- uitus,pro dura forma, Sc effeftu mtolerabiIi.Old.Pra. S.BRvrrvs inuafffpro incepit, vt apud Virg. \Atit aitcjuid mm dudam inuadtre mngrmm* V ip.invnlg.it a lege:Sed pofteaquam,iiKjtiit,Iuregen- tiara feruitus inuafff fecututn eftbenefi-cium marm- iniflionls. Noftriš dicitur feruitus, Ejgenm/tnnfchafft, Qna;re,Genitus in feruido.Spieg. - Ser vi tvs luminis,vide fupra s Luminis autem habere. ^ Vide Cuiac.i.obf.4.& x7.obf.3f. SeRvitvs perpetua refpicir fin.dem caufam , aatujalis mate rial e m , cominua & difcontinua fotmaletn v 'A dominls vero pr^dtorum, q'uo fcilicet animo confti- tuatu? feruitus, elfi.ciens cayfa, atquc ctiam fiuaiis ~ coniideratur Spieg. ^Eftvi tvs perfonalis eft , quando perfon^ conceditur habita folius perfonas ratione, l.Mela,§.qnidam. ffde alim. &cib.legat. 1 pecoris. Dig.de feruit. ruft. praid. Hiec feruitus Enitur morte eius cui debetur : ReaJis autem continua eft ac perpetua,l.foramen.fEde feru. vrb.Prat, ^Rvitvs proiic ! endi protegendive vrbanaefl,videli- cet cum e;t sdiEcio vel m€enium> vel t eft um exten- ditur, cum quod profpeftui ? Sc imerdum Iuminibus officitur. leg. i.fF. de.feruir, vrb. pt.xd.tum quod cce- ium,quod fupra cuiufque folum intercedit, liberum cffedebet,tefte Pauloinl.viti.de feruitu. Reftiflime aute erroris arguic eos Old.inter quos eft Sc zafius j 0 j & ego ha&emjs eum_ f^cutus, qui puuruat ' E E- 150$ P IroperatoreJn & lutcconfukos laqui-d€ fetuitute proiiciendi aquam velllercora: quod nequevesba ® patiuntur,nequefubieas-conuenit materij,quou:am de sedificiis Ioquuntur.£pieg> SHrv/tvs prefpiciendi ius vrbanum.id eft,habere pro. * fpeftum aliquanto Jatius^nonfolum vtcoslum videa- * tur, fed vt ptocul fpeftemus etiam alia sdifcjj, i Eft autem plus in profpeftu,quam in luminib.l.j.lju. * men.l.fi arborem.fF.de feruitu.vrb.prsd.Spieg. S-ervitvs realiselt, quandobabetarrefpedusptstij- 4 don-.iiiaiH s & pratdio impoaitur,leg. prima.tF.de fei. > uitut.tit.genetal.vide paulo ante Seruitutis qu^afet- « uieudo.Prat. Sbrvit vs tuftica, dicitut ius eiindtpet ftindum nu- > dumvicini, vel aquam per f rndum ducendi,inquo i non eft atdificium. Gzrerum fiin fundo dominami, i id eft,in prsdio,cui debetur feruitus, fit redificiuui. t tune ifta dicetur feruitus vtbana.za£5.fupta citata. , t Servitvs ruftica quomododifterat abvtbatM, vide s Cuiac.i4.obferuat.18. Et quomodo difTcrat feruitus i rnfticorum pratdiorum a fetuitute vrbanorum pr*, j dioruro.vide eundem 1 t.obfiS: ■ Sirvitvtem Dolores diuidunt in perfonalem,rta- lem,& mixtain , Accurfius adiicit quartum genus.vi j quod teftatot in vitima voluntate conftituat, allegas | ieg.Titium.i.Titio centum.lF.de conditio. & demon- j ftrat. Et l.Meuia decedens.fFde manumiff.tefta.Ve* titasfic habet. Seruitus duplici modo confiderauir. j Altero, vt pertineat ad iuftitiam difttibutiuam: qu* flatus & cotiditionem perfonatum conftnuit, dilfri- buens vaicttiquefuutn officium,quo aliusprilit,aliu, fubfit. Ifta conlideratione feruitus eftius,quoiutia- lieno quis inoderatc fubiicitur, licut in prima patre fF& Inftit.de iure perfon. Altero autem mojo ferui¬ tus tefertur ad iuftitiam commutatiuaunijuivitf liu- ius gratia, inter perfonas commuaicat omnes res 1- nualitate quadatn.Hac ratione procedit diuilio Mar- ciani,m leg.ptima, Digeft de fernitut. Nam aut res immediaie deferuit perfom, vnde etiampetlonalis appellatur: vt vfus & vfusftuetus: Aut (eruit rebus, quibus adfett direfto cointnodum , k dicitur reali.', Oldend. Se sevi t vt e m couftituere;VFQu'a pet fememiam non debet feruitus conftitui, fed qui.eft,declarati.Spie- gelius., Se rvi tvtes pr^iiiorum a!ix in folo, aliarinfupeifi- cie eoniiftunt.Paui.in Lferuitures.eo.tit.Old. Servi tvtes etiam appeliantar prcTdiorum iural. r, in fin.fF.de rer.diubl .50 $.in fin.fF.de aljenJud.mut.L quid aiind.deverb.Egnih.Li.ff.de feruit.ruuic.prad. Corraf.^MticelI.if.nmRer. 3 . qiiib. fundi perfonis vel perfon* fundis fubiicmntur* A qu*bus & feruumpre-- diiuu > &>feruiim fandum 5 qaod ferait dicimus, iibe- roque opponimus.leg.StDigefl: deactio.ernpt lfgno».v §. :,ffde adqu t rer.dom»C!cer.de leg Agr. Optimoc- nim iureea funt profefto pr^dia.qua: optima cohdi- tipnefuntdibera meliore mre funt,quam ferua.Cspi* se hoc omnia ous fesuiebanr,non feruient. Quarum aiia; perfonatum e (Te djcuntur,vt.vfu$fruftus&vfasi a]ia: reram:e^que ruftus vel vrbanorum ? veJ ruftb corum pfajdiorum. leg.ijf. de feruirutib.cum pro*> m is 3c coniunftis titulis. 1 j?^.,ff'de vfuffuft. In-rcm Vel in perfonam feruituies dixit Paul.in l.u-ffdean- nu.leg.Has etiam feruirutes perfonales v.ocant. i.8.1, tale iegatumsffde liber. lega. L$? .ff de feru-ruft.Ejhc=> minmn feruittues in 1 .1 jr. ff.de feruir, lio.in Hn.-if.de deruit ruff.Quoniam homi.nibus debentur &.cum his peEeunc.Btiff. >£Rvitvtes perfonales propterea dicuntur, quia& hominibus debentut‘5c cum iis pereum,atque exrin- guumurjLS.^.tale.ffdc ftrui.L2j.ff.de fer.i.toani-de • ta* r S A N T E E. 2$l0 feru.ruft. Bfcuntut* quoqoe perfonales feruitutes, cum res perlona , reaies vero cura res rei feruit. Prat. SsRvitvtes pratdiorum diuidi non poffuntj.flipu- lationes.de verbc.obiig.cn. us rei eam effe racionetn conftac es Pomponii ICci fragmentis. Nam harura vlasicaeonnexus e it, vi quieum partiatur, naturam eiuscorrumpaCiBart.& Dd.rn d.l.ftipubnonis.Prat. 'fc Rvit v te s reaies dicuhrur, quse prsediorura 'funt, ideo quod fine prasdiis conftitui.non poffunt. Nemo i -o enim poteft feruitutem acquirere vrbani vel ruftici pr 2 (iii } nUi qui habet pr^dium:nec quifquam debe¬ te, nifi qui prsdium habet, jfq.Inft.de feruic.leg.i.ff« ■commun.pr«dil:qsoties-iy.deferuit. Seruittites rem non ideo dicuntur reaies, 'quod-Xtanfcant in fuccei- forem:fed-quod rerum fint corporibus infeparabi li¬ ter iaksrences,Corraf.r.M.->fc.c. zi.nu.£. $e R. v i t v te s rufiicorum pr^dicrum dicuntur, qua- rum vfuseft in rebus rufticis duntaxat : veluci iter, a&u$,via, aqu3edučtus, hauftus aqux, pecoris ad a- 20 qu*mappulfu$,pecori$ pafcedLcretae eximendse,cal- cis coqeendse,l.t,& feqq,ff de feruit.ruft.Prat. $E r vi t v t-e s vrbanorum prsedtorum dicuntur prje- diaeiufmodi quaiitatibys affečta,qust ea fubiiciant prsrdus žlienisiharum tatnen vfus eft tantum in a** dibus,fiue iH* in vrbe,fine in agro fintj.i.ff.comm. praid. veluti altius tollendi 8c officrendi luminibus vicinLaut non extoHendr, ite ftillicidium auertendi in tedum vei aream vicini,aut non auertendi,l.i.ff. de feruu.vrban.prae&.Prat. j° ■Si r v it v te s,quae caufam difcontinuam habent, di¬ cuntur incett 2 :& ideo non admittunt vfucapionem. Se k v i t vt e s regulariter habere caufam perpetua, hoce/l.ad eum finem coniht ui dicuntur , vtfibi & hsredibus fuisperpetuo com petan t.Spieg. $fiR.viTvTisfpecies eft,non poffe de io$o difcede* re.Lz.ff.de lib.hom,exh. Sli rvi t v t v m prsdiorum rufticorum Sc vrbanorum natura b$c eft, vt con podim cedi, mft quando fer- uiunt prardiodominami 1. ergo.fF.de feruit, rufti. i- 4° dsoqueprasdiis,non psrfonf debentur l.vnus ex fo- ciif.ffeod.'Prat 0 Servorvm natura eft eadem 1.8e feruorti ff. de fiatu hominum.§.fin. Inflit.de iure perfonarum.varia au- tem corum artificia auc exercitia fiue minifteria : i- deoque funtferui To.piarii,Dietari! J Aquarii,Supel- Ie$icaris,Hcftiarn > Difpenfatores,a&ores,Ordinarii J> •& Atrienfes..Balneatores,Porn!catores > Muliones,Ve- natores,Vefl gatores : Monitores, Nomencalatores, Calcuiatores:Miniflratores,cubicuIarii,focani ,co 5° ci,Obfonatores } Textores,Geilarii,Viiiici, Tonlores, Notatii,Curfores,Ledicarii, Tabellarii, Villici, Sco- parii,Saltuarii. Permulta funtpra;cerea feruorum 5 c officia 8c noniina,quaspaifim occnrrunt legeritibus Digeftotumlibros.auamuis ergo officio , Čc cura Sc temporeinterdum d!fFerrent,tameomnesseque fer- u^eranr.Ferretiin commem.inflit-iuflin.tlt.de iuie .perfo.lfi Prat.inter feruorum fpecies ftietunt &SaI* tuarij,hoc eft,fyiuarum feu faltuum (fyluse quippe perio fpeciali ; idque tune acclderefolet,cum fcruus alicui negociationi praipofitus eft. Tune cniitj fuo arbitrio negotium domini gerit feruas, doneč iliud gerere a domino prohibeatur.Eaqu’e prohibitio , IjU bello propofito bac fieri folcnni formula p!erunq» foiet.CvM Ianv a R io servo m e o GERINE- GoTivM vb t o,vt efl apud Paul.ca.47. in princip« dc pccul. Se r v v m cicatricibusdeformare.Vlp.inl.locum.fF.de vfufru.Spieg. Se R v v s aciorjdem opinsr qui difpenfaiortid eft,cEt pecunia* domini curacio mandata efl.Papi.Ieg.x4.ff, depofiti.Centu numos,quos hac die comendafli mi- hi,ždnumerante feruo Sticho adore,Žrc.Hot.Prat a S e R v v s artifex.Paql.*.vli.de oper.fetuor.Cum inquie de operiš ferui artificis agitur. Ser v v s difpenfator,apud Alphenum inl.penult. ff*, dc fer.corrupt. S er. v v's fundus,qui feruitutem debet,liber,qui ab ea eft immunis. Vlpd.10.5".1. ff.de acq.rer.dorn. Si fer-= , uus fuit fundus,cum fetuituribus tranfit/fi liber, v ti ■fuic.HenijSi quis igitur fundum dixerit liberu , qu$ ■traderet eum qui feruus fittnihrl iuris feruitutifuii- di detrahit.Cic.pro leg,Agra.Optimo iure ea funt prefečlo pradia cjuse optima conditionefuntdibera Tneliore funt,quam ferua-Hot.Prat. Se R v v situčluarius cogi.poteft vt operCtur.j.fed 8 c ficuii.ff.de vfufručl. S e r v v s fugiuuns proprie non dicitut , ?qui fugam tantum cogitauit , atque idipfum facere fe vefle ia- ^auerit:fed qui rerpfa a domino fuo aufugerif.8<:qui huiufmodi feruutn vendiderir,a;dilitii pocna teneri non debet.Tum enim vitram animi dicendum erit B Ruando effedu aliqUo patere cGeperit. Quis autem fugitiuus dicatur,ampijffime tradit Vlp-in leg.quis fir.ff.de srdil.ed.Brech.in Lfugitiuus.ff.de verbor, rer.ffgnine, S e r v v s hsteditarius.C^šrejHsereditarius feruus,, ^ Se rv v 5 integrje opinionis : QUi cuflodiendus non eft* tefte F-aulo J fi ž bonse.princ.ff.de rei vind. Ser v v s medibftinus dicitur is, qui ad' percipiendum labore eft idoneus. Huiufmodi enim feruis infima tantum miniftetia & obuics quseque rerum domefti- : caru functioh^sattnbimnturj.ta vt ratio vitiu 8 cc or-' poris ii? eisliabeatur p,o,ttus 9 ‘quam ingenii aut iiidu* flriat.De hoc vide fuftusConna.comentJi.2.c.i.n.4 a Ss R vvs ordinariusefl ; quf domiuu agnoicit^&.prouin - cisE alicui pr^ficitur:in cuius labores fi alius fuerit fuff-dus arq. fubrogatus,is feruus vicarius appella- tur.Ferrarius.Spieg.Exiflimat aute Connanus lib.z* cap.i. inde ordinarios feruos di&os effe, quod crdi-. nem fuum Sc locum tenebant, in re famihari domini \ non item vicarii,qui in peculio erlt ordinariorum s vtordinarium rus vocamusab eo differer»s,qund ex- traerdinem datur. Vcariorum vero nulla eratcer- ta deftina;aque minitlerii.funčHo, fed omnium etii ordinario rum mandatis obfequi,Sc parerecogeban* tur.PeckiusLi.Jf.in poteftatenu.:.ff.deexerci-,ad D SBr v v s otigin3rius. Vid-e Originarii ferui. denfe & inuiar,faltus didas funt,qnod ibidem arbo- Se R v v s peculiaris.pro Vicario.Scauola Lxt.ff.de pe« resfaliant) cuftbdesff. uduumq.fylu$,aut finiu co- feruandoruragraiia parati, l.qužefitum,lT. faituariu. ff.de &jad.inftr.Corraflib ! f.Mifc.c.zi.nu»4. $2 R v o ?. v m porro efl dominorum imperio obfequi eo(que inde notnen accepiffe Cyp.rianus e^preffe •contendit,S>c enim in libro de fingularrtate clenco« 'furn feribit: Alioqain nec nos feruis adforiberernnrj, nec ipfe dominu.s haberetur.fi fecundum voluntaie cul.leg.Jii Sticho manumiffo peculium legatum dtTitio feruus peculiaristquantu peculio detradmm’ ctiijob id qucd domino debetur,tantum eiaccede« recm v-iearius legatus eft, Iulian.ait.Hot.Er 3 t enim ‘ pecuiiares fcrui > qui peculioillioruan-numerantur« Apud Suetonium ferui peculiares pro iis p nuntur qui ptopriffunt alieuius. Seruotum enimlulii C 32 ° fari s peculiarium meminit,vbi ait v C«fa/em prxpc- nofti-am permitrervmuc f impendere fetuitutem. Et fuiffeeos mnn?t$»publicifq.v-e^kig-life. Prat. •quamuis hscc ita fin c,interdum ta men fieri quacda 7 Sep vv§ pileatus i« vece 5 :ib,dicebatut,qui pile^ tččhug qoasda ^etferuosfuospaticbamur domini, ffije ali^uo im^ ftcmonflsa^tfc v^num dari exp< fitum guideuj, ' . Rrrr 4 S ANTE E- fedcuius norolne empteri vendicor nihil przftarer. Qai veto ferui fab corona vznikam.,itfre belli capti- ui er.mt.coroms infigniti.ad difcrimen eorum pilea- torum,qui fine coronisv$nibam.Bud.in annot.prior. Spieg. Prat. Servvs poenz efiicitur, qu> »nmetallusn damnatur>& qui beftiis fubhcitur.§.pcenz.Inft.quibus mod.ius pat. pot.vde pauio anre Serui pcenz. Servvs publicusfid eft 3 tabellarius,.ipud Vlp.fn l.non a* liter, ff de au&ionibus.in 1 fi pupiilus. fF.rem pup.fa). 10 for. Spieg. Servvs publicus diceb3tur>qirem ciuitas tabulis publi- cs przfiejebat. vnde Seru us ciuitatis appellatut in I. viti in .fF. Q_md cuiufiju-e vniuerf.vide pauio ante Ser- uipubliei. ^'er,vvs publicas Ii<^orj3pparitor.Cie.PhiIipp.i3. Qups Antoniusdelitiatum caufa loris in co.nuiuio cždi iu- fcebu fcriiis pablicis.IdemVcrrina f.Cur hoc aučto- re non Ro ms ferui puhlici ad večbgalia accedant? Loquituc C:c.ero de Veneti is . Siculis apparkoribus. 2.0 Hoteni. Servvs tecepthius etiam dicitur > qui vxorls^proprios efttvi queai pecunia receperat , neqoe dixerat doti, fed fibi recinuerat.Legej item Recipere ea rauber di- citur.Spieg. $:ervys vrbanus is cenfetur , qui ex vrbanorum feruo- ru n familia natus eft, etiamk dimiftus fuerit in vil- lam,vt i bi d e iti nutnrecur. Brechzus in Us qui natus. tit.de verb.ftgn.vide 1 feruis vrbanis.fFde lega.3 S^scvnoi A, c ft vncia cum dimidia. Vlpia.de leg.prz- 5<> itan. 1.filmar Vt partis,inquit, danidiz quanam id eft dimidum totius affis feTcunciam retineat. Idem in 1. Papin.$.quon veteris exemplatis lečtionem pro* bat difpiit. anniu.lib a..ca.i^.Pandelege Alc.iibr^.difpun.c-a. Seftertf®rmn autem no liine anrum non continemr.Spieg. S*sTflRTivs apud Romanes nummus erat, qui duos afies Sc femiflem initio cominebat, poteratque sftp mari decem -Gnilicis denariolis : quos appeliantTuro* nenfes.Poftea vero T- ft-rtiuszftimatns fuitquatuor afiihus. Sefi: ertia autem numero pl u rali 8c in genere neutro cnunciata continebant rrilienos TePienioj* haque nihil imeretat imet centum feflertia , Sc eea- tutn inillia ledeni um :vtraque aurem (umma 5 Ti pri- mam zftiuiationem Teftertiorum cxpendas,comple. ^ebatur bis raille & quingentos aureos coronatos, vel certequatuor millia coron :torum,{I eam,imuea* ris fefiertij numi zftimationem»quam a diftatura FabijMaximi receptam y verifimile efi in vfu fuiftt temporibus legis Papis. Porro vr a numis Tefiertiir, ad Teftertia tran-feundo mimerus millies multiplica- turfita cum ad eam locutionem ventum eft, quapet aduerbia numeraFa enuncfaturjcreTcuntTeftertialia' guia conduplicata,vt fi centum fefirrtia dicam,intel* ligis centum millia feftertiarn. Sic vbi centiesfefter- tiurn dicitur, imelligendum eft centies centenafe- flertia,fiue centies centena millia Teftertium , vran* notauit Balduin.in comm. Inft.de TuccefDiberto.vi- de & Cuiac.lib.10.0bf.37. Se v d : 4 fcxcratit*» Rbamnenfes fcillcet, Tatienfes, Luceres, primi,fecundi.Erant enim p; imi Lucercs, & fecundi, acficquoqueTatienfes,8c Rhamnenfes geminati erat. Hincininfcripnonibus ant;quis feni rum equitu Rom. ferecepitfe teftatur Turnebus aduerfar.lib.ii.capit.^. vtinhacTrib.milit leg. 7. gem,felic. 6 .viro equit.Ro. Sc in iila to.viro ftlitib. iud.6. viro equit. Rom. turm. Prat. V £bxagbn ari os exa&ores quofdam appellatos, qui a collatoriburfpcci-cs snnonarias fufcipjebant atributa- *° que exigebant,conftat cx i.i. C.de cxačtorib tribut. in €.Th. & 1 .^ de annon. & tribut.in C. Thcod. Brdloa. Prat. $&xagenarivs pofens eft, & virginem puellarove ducere poteft DnGoedd ad 1 . t 28. numero 2. dc verb. irxms dies fine vfuris credere pto credir? pecunia? pe- . cuniam,vt Glarcanus cxponit,'oluere, fine vfuris, per fexpartes ! fiueie)utiones,tiegan,j:er dixit€xf. Gonim, fibro tertio.spieg. 2.0 Sextans dus tonus affis partes funt,h-oc eft dua: vnci^, nonnulli feftans leribunt, Yide Akxand.Genial. dicr. primoeap. 1. $ 5 xtarivs, quaere Medimnus. ^xT.Pompon. gentis Pomponi* clariffimus fuit lurif- confu!tus,qai icripfitleg.z Digeftis de orig.iur. quam legem commcntacus eft poft Antonium Gacronem Zalius & 0 ’dend. Hic Pomponius magno in hono- re fuit,acfloruit fub Imperio Aiexandn optimi Prin- cipis. Sčxt v s Cascilius,l.z.Digeft.de donat.inter vir.&vxor. Briffon. Jutvs pedius.l.6,ff.de rebuscredir.Briifi Sexvs virilis hberos, & mafeulos iiberos,/iue snafculi- ni fexus nihil im er ft differunr. Et vero venus eft.ait salomonius ; nuiio modo verbis virilis fexus Fcrminas poffe conipreiiend«; vel uti ex contrario venire non poffunt mares appeilarione termini ni fexus. Nam vt dixit Pompon. in i.fi ita fcrlptum fit. de leg.z. exem* "pio peflimiim eft,feeminirio vocabuio eriam mafcu' bscontineri spieg. Sexvs mafeulinus femper fcemininum cominet. autor luiian.in i. qui duos.de ij. . s r. 'Mi&ione vti fblent Iurifconfirlti in denotandis atff-o flibus, exceptlonibus &: repl»catlonibus:vt in l.i.ff de condit trstU.2,$.illud.i.fundi.ieg.exceptioneš 4 zo.l.ex- ceptio.iz.fF.de except.Cic pro RoJao.si patfcteum da te.hccre eportere : si pacium non fit : fi foiutum :ti tranfaftum nonJit: fi ob metum non fitnata obliga* tio,fi praiudicium fundo nartive eius non fiatifi iuus non fit ,&c*f.2..1.9.in fia.ffde cxcept. ret.iud. d. leg. fundU.4S.item quxritur fi, $.Laheo etfi,§,fi a Titio,$. -metus cauf.ff.de dol.mal.except.Cuiac.cbferuat.34.ii. i-Dn.Gcedd.in comment.ad kg.primam,num.i?. ff.de verb-fignifi Si vetburn affui neceffarto euenturo adie&um .condi- 30 leg.legato generaliter in fi. Dig. de ieg.r. fi res.ffde mbior.AUquando pro ficut l.qua ratione.§,i. ff.de acq. rer.dom.Quandoque pro an.1,3. §.i.1F. de collat.boa. 1.5 §.r. ff.de edend. 1. f.§.udem lulianus.ff.de lib leg.l* l^.C.de vfufrud.lt g.l.z.Cod.commun. de leg. I.10.C. deadopt.& alias ftcpe.Vide Cuiac.3 .obferu.37.in med. Quandoque admonittonis nota eff f.mutuo.§.fub eon- ditione Šc eo loči Abericus.ff. de tutel. Regulariter Conditionem iacit,rubr. & i.a teftatore.ff.de condiir & demonfir.Sc toto fere nt. ex caufa diuerfum,!. ali- quando.ffeod.Prat. Si pro etiamfi vel ^^muis I.ita demum.de recept.arbr« tr Btiff! S„i Bifacere videtur,qui non operas eius loeauit , led’ quod opus conduxit expedit.Conn.commem.li. 4. c.$\ to 10. S-i certum petatur.Notum omnibus effe non puto, quid" certum in Hoe titul.C.fignificet. Certum hic rautuum eft , quod peti, id eft,repeti dicitur, cuma debitore mutuura repetimuSjpro quo nobis datur condičfio,. id eft,repet:tio certi,hoc eft, mutui, vt feribit Hegen- dorph.in Hxegefi.Anch. S 1 ccelumdigito non tetigeris. Cor.ditionem hanc itni poflibilem lugatiuam d.o&ri do«ftores appellant.l. in illa.de ver.obli.cum tefte Alciato re&ius neceffariam conditionem dicerent, qu^e pro pura habetur. N)fi For ‘ te de cg ccelo imelligantjde quo apud poetam oxV” motum,xidiculumque a;nigma:Dic quib.in terris^ Sč eris mihi magnus Apolio , Treis pateat cceli fpacitim non amplius vlnas.Vide 18.cap.libro i Parerg. Spieg. D. Gceddosus in comment ad lri.num.17 . ff. de verb, fignif- Si di s placet fermoni inferitur, propter rei indignitatey fiue temeritatem,tefte Donato. spieg. Sr eispro quoTerent.in Adelph.fis dixit Donatus in eu • locum Fac fis softrata.sis honorifice additur verbo , nequod imperatiuo medo pronuntiatur, fuperbum fit- dedučtum eftautem a senatufcofulti formulatvbi e »im al iquid Senatus Confulibus iniungi t, addit, .sl - e s videatur.Hxc ponatus. Hot.Prat. Si exteftamemo ad libertatem perueneris.pro eo fi be¬ reš te manumiferk.bferuomanumiffo.ff. de eondi£l, : - indebit : .S pieg.. Si feccnt.fi dederit in coditionibus teftamentariis ple* runquehanc fignificaticnem habent, si per eum non * ftet^uominns det aut fac at. 1,13. ff de condit. inftjt. fn ft.ipulat onibus quoque h xc conditio , fi Pamphilfi i non decleris, fic plerunque exauditur , fi per fe ftete- rit quomintis Pamphilum dares leg, iij.ff. deverb« oblig.Si'i'il'i.que modo hxc conditio » sicapitolium- afcenderit, fic accipltur, fi.cum primum potuerit,Ca- pitolium afcendetit.-i.z^.de condit.& demonft. & ex ••• diuerfo,si capitobum nonafccnderit.hanc recipit in- terpretationem, fi,cum primum fotuetit,Capitolium- non afce!iderit.l i7.de manum.tefbm. Pari ra-' tion-e tal : s conditio stichus, li - eum bereš non manu- n, iierit,hber efto,hunc fenfuni habet,fi,čum primum - potneritjfine magno incotnmodo. fuo manumitterCj > __ non manumrferit.Lzo in fin. ffde fiatu liber.Brifff tionemdficit.fspe taraen pro re fubieaa caulalis-fit, 60 S' pateret.Verba erant olim iudicii rccuperatorii. fwe confirmatiue ponitur.veluti in leg. videa m us. 4. ^ quid acciderit,abfoiute prolatum*, mor tem fignifi^ in princ. Ifde m lit.iur.Vbi fi pro quia pofitum inue- cas Si quis, tam mafculos quam fceminas compleditur , vt r videre eft in i.ait prxtor. $.bxc verba. Dig. de negot, 40 •iiitur,cum vlp.diciuEt quidcm ipfe puptllus, fidmpu* bes eft,non potefltsimiiis eft locus in l.Titrmn &; uium 47.5. a tnatredatus.verficul.fi manent res pu- pifti,vindicari.de adminiftr.tut.Item in 1.3.ff.de legat. i.l.qui Romx izz.§. Aggerius vbi DonNl.de verb.obli- gat.Veru cum ea fignificatio propria no eft,vt nee lla, . qu.mdo fi pro quamuis fk aute accipitur , vr late Barr, in l.i.n.i 4 f.$.de condit.Sc demonftr.& Dn.Goedd. d. 70 iQCra.17.Eft quoquevbi hoc vctbum pronouponitur • geft-. !.i,§.ait prxtc-r.Digeft. de conftir, pecti. Et apud ; Plaut. in Au»ularia: Dic tnihif inauit) fi audes.quis ea cft,quam vis ducere vxotem ? Et apud Terene, in Eli- nucho: Hune oculis fuis noftrorum nunquam vidit Pbxdria.Qus quidem amiqua locutio eft, 6c ' tefte Donato &: Ouidio: £i.ynu in htc- artem ptfufonon nohit Anandi, •. 15*5 ‘S ANTE K Me Ut4t,fy lettt tdvmlne.dottus amet ♦' Brech. in i.ver-bum.fub tit.de verb. &c rer.fign. .si quid in teftamcmo , quod ante hoc tempus feci,lega* ui, cui dare volui,peto ab his, vti tertiam partem pe- cunia: fil \x mcx t:eddant.leg.libmis.§.pofthumis.ff*de alimentdeg.spieg. $ i fciens faiio: Formula iurifiurandl,quam Feftus fic cx' ponit:Lapidem fiiicem tenebant iuraturi per Iouem, bare verba dicences:Si fciens fallo , tam meDiefpiter faiuavrbe areequebonis eiiciat,vt ego hunc japidem. 10 Al huuc morem allufit Paulus in l.rtf.Dig. de iureiur. -Qui idraflV djcitur,mhil refert cui-us fexus ^taiiive fit. ~ornni en ; • modo cuftodiri debet iufiuranduni aduer fuseum,qui contentus eo.cum deferrer^fuir,quarauiš -pupillus non videarar peierare, qu:a fciens fallere no ..vileatur.Huius eiufdem formula Polyb.libro a.men- tionem Facitued Sc Cic.ad Treba.Quomodo nmero ti* bi placebit Iouem lapidem iurare,quum fcias. Iouem. iramm efFe nemim pofferHot. Prat. „ c v Siq pro non aiio mod©. Eft enim particula demonftr.v ~ tiua forma: tc qualitatis: vt in 1.Gallus, in .princ.iunda gl.fuper verb.fi fic fieri voluit. Si c a fignificat ferreum cultrum. proprie vero diceba- tur breuior gladius , e'ratqne latronrbus apta , doloni •n.on d JEoiitis, vt refert Baldirn.lnftmit.de publ. in d. .Hui.us appel lati on e omne ceiorum genus comprebd- ditur.Cicero pro M’ione:Extorta eft s inquit, confitenti .£ca de manibus.Hinc <$ic ari vs',qui telum quocunqtieanimo occidendi ho- minem gertt.A inquit Feftus ex Ennio, miles yui- go ficilibus lads. videTurneb r^.aduerf. Si 11 licvs fn l.u.§,2.fFdc ann.!eg-eft vnela: pars qnarta interprete Volufio Mcetiano in li.de afie.vide & Bud. li.i.de sffe.Goth.add.f.2. T <3 Si c Lvs,^p\y, n omen ponderis,quafi dicas libffctonerat enim modus& reguia omnium pondcrum.Eft autem ■prima diuifione,siclas aureus Scargenteus. F-1 h.c ha- bebat vigintl obolos: & fecundum Gnečo rum ponde- fationem ponderabat tetradrachmum , id eft.quatuor drachmas: & fecundum noftra tnonete maiore vale- bat dimidiato loackimico Er hicquoque eratduplex, vulgaiiSjfeu prqphanus ) &: facer.,feu fan.idem Celfus, ff.de auro ^ argent.Et apud Plmium libro } 6 .cap.v gefirnoquarto: ^ Pedi culi s argenteisadiunčta figilla .in l.^i.ffde auroac « genr. sigillum candelabro adiedum , in i' rei fuac, Digeft.de rei vindic.Etpatefa: adiečta (ig!la, ii< apud Ciceronem < 5 /in Vere. Atnobius libro 6 .Bmforu | Pratcius. ^ I Sigillari a profigillis deorum. 5 ; etia o figillio^.Arnob.li.tf.Abftinetis.airja rifu cum pro diis i( immortalib., figilliolis ho ninu fonnis fapplicatisha- il man'is s quinimo deos ene ligillaria ipfa creditis. Tet- i tullianus in libro de Oiation. Cum -perinde faciant :J nationes adoratis figillaribus fuis riden.do. Brilfo« i nius. S 1 gt c l ar r 1 } vt antiqua? gloff. teftantur funt vtujjocrtt- i s^.id eft,circulatotes, qui imagunculas quafdamve- i nundant,qyc neruis ouibufdam & fidiculismouentur, perinde ac fi viuerem.Et hoc fenfu fumpfitTettulUu 3 de anima:Velut figillario,inquit , mottis fuperficiem 3 intus agitante. Itein aduerfus Va^niinianos duobus j locis. De his fic Ariftot. lib. de mundo : o /jjit»s § y d sl i itvpccrrarci) ypa$y , a. tua fignum efiiat anuli affixum fyngraphaz»fignaculu. Grarce piegel. Sign a lučlushsc ponuntur in L tj § hazc autem. fi'. de 60 iniur.Vt li Jugubri & fq.u dida vefte vtatar,8ceoha- bitu fequatur nosaffidue, vt Apud senecam propo- nitur jo-controuerf iib.o.vel fi-tmbbcelugeat condi- tionem noft“am,q d re; uidi c:o delati (imus. Item ft 1 demittat barbam»fubn ; .ittitve capillos, : d eft.fi hon tondeat:qucd etiam lučhis Sc meeroris futfie fignum, idem Senen eodem dedarat loc6:Ba.rb3,'inqair,de- T-iiira,(ordidatus ad vos veni: v.ide Cuiaciurn libr. obferu.f. si gn.a.*.j*- qu;d eft,nifi proprium aliquid ponere?Hoc 70 eft enim fignare,imponcie aiiquid,qucd uoh tor.fuu • datur cum-csECris. signarc sit fignum iei ponerc. E J. 2 ut Cuicunque rei poni fignum,ideo ponis fignum , ne confufa cum aliiš.a te non potlit agnofči: author Dl- uus Auguftinikj uadat.z5-.in Ioan.spiegelius. SiGnari eft figilloobfirmare. Vlp.inl. videamus. §, qui vinnm.it.locati.u ftivmv ficupoftos cna Campaniz vrbs.nota vini aufterira te. Vndevinum sigmnum Martial. • S t G n v m , quo quid fidei caufa o' fignamus,quod(igilH certum effe volutnus.Dicitur & apud IC.iti l j. j. hoc interd:clum.de tab.exhib.spieg.Vcl, io Sign vm eft res przier fpeciem,quam ingerit fenfibas, aliud aliquid obiiciens ex fe in cognitionem venire, c.fignum.deconfecration.diftinft.z.Et Ggnare,efili- gnu impriiuere,vt fupra exemplum eft hiipoffiint, Inftit.de tefta.ordin.Vbi dicituriPoffunr omnctttfifs vnoannalo fignare reftamentu,& fignatormsannu- lus eft,qui fignat,feu quo ad fignuvtimur:vtinl,6»na torius annulus. fF.de verb.& fignificatio rerudicitur demonftratio,vt in tit.przdia.Ioan.Bello.Ecymelog, Silani, velfyluani:vide fupra saliemes. jo Silenti ARn.qui audientiam faciunt, murmurvoce compefcunt & cohibent,quorum fcholainaulaCon- ftaiitinopolitana erat.vt ex Niceph.lib.iS.c. 24, appa- ret. De bis filentiariis faeri palatiiviris fpedabilibus rr.eminit 1.vit.C.de excufcut.l.4qd. vlt.ffdemoffic. teftam. Conftantin.' de adminiftr. fmpet. S)i iiiv Cto.U'1 tlenj m}.tvriafiai Hosinrei- iexit Claudianus, dum ait: iacroqueadhibere ftien- tiafoinno. Ambrof. n oration.de morteVaiem.Vefpe ri profeftus eft filentiarius, terno die manequzre- 4 0 bat.iamne remoraflet.At apud salman. Mafifi.iib.4. de vero Dei iudicio.cum ait,Pauerit quippeaftores, pauerit filentiarios, pauerit procutatotei. silentiatii accipiuntur,qut in familia czterorum fetuorum mut m ur cohibeb.int, vt s eneca qmdam epiftola ptobat. sed& procop.lib.2.debtllo nerfico:Imperateruad ea,qua* fut qiiietis,iuiniftros filetiarios vocari feribit. Erat autem filentiarii fub decurionibusivtvideteeft 1-1 -in fin,C.de filent.qui alias faeri conftftonidecuti- ones dictmtur.vt C,Tbeod.I.i.6,&vit. tam d. tir.&a- tts Jias faeri palatii.vt l.i.C.eod. prat. Si untiarii (vt inquit Procopius) minilfnfumaS ca,quz filentii,quietifque funt interiores in ptincipis domo,atcanorum principis confcii,qu»quefilendis,& arcanis principis con /t ii is interefle foicnt. Quidaffl cos atiricularios appeilant. Er horum pr^rogatinaste cenfet pociffimum l.j.C.de filentiar.& decuiiou.lib. 12. St l en t 1 o conuenifTe videtur,id eft,tacito confenfu,qui ex filentio przfumitur, vbi quis contradicendo aši impedire poteft:l.ft.fF.locati. sic filentio cotnptoba- re.paulus lib.r.fent.tit.io.Bnfn s il e n ti v m, id eft,przteririo,inIeg.io. Cod.de tefta- ment.milit. . siLENTirMlongum.in I.j.C.fi maior.faft.alienat.fad, interpretatur ibi Gothotr. quinqufnnium. sile n r iv.M.pro taciturnitate.i.ieptima. Digeffiamil, hercifeund. siLENTivM.pro interdiftione aduocationis. 1 . 8 . £ & poftulands. nz a d duas calcis tefpondeanc, tnortarioque cemen- sinic er.ni vm Latini dicebant.guodGrzci^i^^ 11 * tatu addi.froatinuslib.de a^uzdadtifans, Conciptua- ' ij T*«ei:dicU«rque filicernium,cum poli parencati- enes 1JM S ANTE I. 3 o ones clrcumpctatioaes fieb 3 nt,feu fanebreconuitiiu B'ech;E.in l.cum in teftamento.ff.de verb. Sc rer.fig. Et filicernii qt$dem veriuerbimn hoc videtur i ; ber gloflematoram anti ]Uus adferre, quod in ea nullo lumine accenfo iiien te? tantum vfflbrs cernantur* hisv-rbistsilicernium aVrž tv vi 7riv0 eas&i.iAt? Cuiac. obl. lib. n.cap.ii.Gothoi: ad L ft1neris.37.de rel : g & fumpt.fun. $ r li c arii. Lege, Zoženi. SUiGiNARivs^cuftos fijginis,difpenlafor acdiftribu- f Q tor Vlp.de furJ.fi quisvxon.si fiIiginario,inquit,quis d'ixerit,vtqui nomine eius(iliginem petiiflet. Ne- briffAdde Forcat.in penu iur. c;u.c,6. Prateius. Ho* tomannus. si ligo frumenti genus optimi, de quo Plinius libro i8.cap.8. Iulia.l.jo ffdencg.geft. Quendamad fifigi- nein emendam decreto ordmi-s curatorem conftim-* tum,Prat.ex Hotomanno. Siliqva erat primum & minimum pondus apud Ro- manos:de filiquis fi mentio in Auth.fed liodie C. de 2.0 epifc. & cler.Ioan. Bel. Etym. vide fufe Cuiac. 16. obiif. si lkvvaticvm eft mercatorum onu3, quod in nun- dinis ex!gitur ob vendit/onem proponendam , vt te- ftatur Cafiiod. lib.4,idem lib.i. Quj ita, inquit, com- mercium negotiationis exerceat, quatenus nec mo* Jiopolii, nec filiquatici, nec auratia? aliquid penfionis impendant, Grarci M(yLTi7(j.lv appellant. Prateius. Cuiac.fuper Rubr. de luftralis auricollatione.Codice lib.11. s j lanianvm senatulconfultum ad quasftionem fa- n»ilis pertinebat.Qujbus temporibus fa&um fit,ex P, Fabro Cuiac. docuitJibi.obftc.iS. Silvani quid imt, vide fupra in verbo falientes . ^ctvTap.fignafor.fignific. tor,a crn/uaJvaidigno , Cign : fi- co,quod eft tertium pcincipis vocabulum, ex quibus prmcipis proprietates colliges.supremus eft, ad que vt omnia referuntur , ita fubdirorum curam omitte« re minime quidem debe. .Rex eft, qui regere & cun. ft-t corrigere debet, signator vero Št fignificator eft, 40 legibus^ergo fiiis fignificare debet, quid agendum.Sč atjuo abftinenduin,quod vbi fiet, beata erit iefpubli- ca.Drofieus m Mcthod. iur. si.mili a dicuntur,fi fpc&atut E«ytBo!'.ogia > qtJafi fiinul «>vel eadem.similitudoa Gra:cis vocatur ifAOttom, . conuenientia. si M1L1 a dicuntur quadri£ariam. Primo quond fpecič, babitudines,difpo'fit;ones corporeas:vt dna muiieres forma, habitu, & nota nukhtitudinis fiuaUes,vel ho- ntmes duo quales fcripfit Valerius libro viden- di >docendi,& agendi , feni nonnihd operiš : Tertio simi Ha quedatn ffcutur,quo ad ftbturamffortonam, . conditioniseuentum,quo ad corporis effigem, & li- neamenta.^uarto dcnique similia qua:dara dieun- tur,quo ad pa/fionem,vt iigna diuetfa? fpeciei, quan- do combimratur quereu$ &: laurus, fimiles emittunt flammas Sccarbones relinquunt,duo. latrone?, quan- do fufpcndio fi-niunt vitam , iftcumur fimili ple&i fupplicio. Taboeč in topico militiae for. & legal* difcipl. a ex;ftimanda funt^eum vtrincue eadem eft ^ quitatis rado (quod vari is conftitudonibus edocebi- ^or) exquo argumentum a fimili duci debet: cu- ius rei nomine v.arii Topiča legalia fctipfcpe. Argu- »Rento autem a fimili quandd locus fit, docet iCtus inl.non poffunt omnes. ff delegibus.nec vilam fre- quentius kabent Iurifperiti argumerno a fimili. si- jq Ailiura , parmm, & co*mpaiatonun tud^donem fibi confcribere debet iuris ftudiofiffimus quilque Prateius. StAiij^iA non funt eadem,!. quod Nerua. ff.depof. fed^ quorum qua!itas eft vna .* at quorum eadem eft {ub-* ftancia eadem dicuntur, iuxta Bald. in !. neque leges, - ff de legibus.Kea quae.Codice de condiff.indeb. Qujs: origine funt diuerfa, eadem non funt, ait Salomon* 3 . Gallus,ffae li.Sc pofthum.Prat, Similia in diueriisperfonis.caufis vel rebus cenfen*»- tur illa,quaj habent vna m & quafi eadem perfonam,, Bald.in com.ad i.de quibus,colum. 13 -verfic. vifo dce caufis.ff de legibus. Si.vri li a non funt , fi pkires inueniuntur differemisj', quain confonantiar.B-iid.in l.i.in i.notab.&ibid.Iaft- in /.col.C.de iur.emphyt.Feli. in c. capitulum. col.z,*. ibi,nulium fimile. ext.de refeript. Simila , cuius meminit diuuš Hieronym.in c.gloriaJ. li.a.a. confici hoc rr. odo , tradit Cotta : Frumentum faftum^irjm frufta.vel molitum groffe in aqua j ia ■ cfiuerfas fubftantias diuiditar ^ per crifera extrahitur; furfur,&: farina fubtili/fima qu^ pollina dicitur : po- ftea remanet fimiLa,qua: diuiditur in groilam, fubtl-~ lem,& mediocre: de pogina fir panis papalis,de fub» tiliori fimila fit etiam panis,de refiduis duabus fiunt pultes & alia cibaria.Plindib.18. icribit, Africum tri- tieum prieftatuifiimum fuifte r ex cuius Earina primat fimilago, qu^ dt Umila dicitur Cibr.tenuifilmo &: pol line cernebaturftta vt ex poldne reftante fecunda- riam veluti fimilam eiicerent, & crafiiorem rurfusi- polline a furfaribus laxiorem in cerniculo fuccerne- rent.Celfus Iib.2..c.i7. Et trit?co 1 inqu:it, firtniffima fi* ligo,deinde fimila, &c.In Genefi quoquc legitunAc- celera, tria fata fimj]x commifce, St tac fubcinerk tios panes.Cotta. S1 m 1 l 1 medo,pro fimiliter.I.^.kfimul.S: $,fequenti.ft 5 . qu^ in fraud eredit. St m 1 litvd‘ 0 Ariftoteli eft vnitas qualitatum , quod? tefte salom.aperce liquet in l qui liberis.ffde vulgari, - & pupii.loan.Andr. in c.non poteft.de praeb.in 6 . si- milrtudo eft rerum interfe diffeLemium compa-^ rat : o. Simi li tv d o autem duplex eft. Aut enim expluribus rebus fimilitudo colligitur:vt fi tutor fidem pr^ftarev debet,fi (oc)u < 0 fi mandatarius: dtbet etiam procu^ rator. Aut vna sfs vni rei comparatur.Cicero ad Tre= batiumisi asdes exe i corruunt , vitiumve facinnt P = quarum vfusfručfiis legatus eft,bereš reftituere non « debet nec refi‘e *e;No)i magi? 3 quain feruum reft tue - re.fi is , cuius y,fusfruando quis vnlt daa re,aut acc^pete dona Dei, data autaccepta pecunia,- Cam(ce j:ei pulcherrimum habemus exemplura is>a 2 S*S S ANTE h A&isApoftolotum de simonem2go samaritane, homine nefatio a quo vulgares fimoniarn ipfam vo- cant.Hmc titulus libro i.Decretal. eft de fimoaia.si- monia an iure ciuili fit ličita , dilferir Bartolus in l.r. ff.ad legemlal.de ambitu.Sc in l.ifte autem.fF.de ha:- red.inft.Prat. Sim oni a m definit Goffredus in summa,vt Tit ftudiofa cupiditas emendbvendendi fpjtitaalia'« velh^anne- xa,toc.tit.de limon.in antiq.& tf.extra vel, Sc genera- Ims eft crimen eec!efiafticum,quoa Lpit hzrefin. c. io altare i.q.j.Pratei.Porro ftmomx pcena ex iure ca- .■nonuip varia eft. Pr im ura enim is,qui dedit, deponi- , tut, pura ex diuerfo: duplex pro fnllaci,quod ex fraude Sc dolo compiicatum fit. Inde duplices ho mineš dicimus Verfipelies. Oldendorpius, Pfa< teius. S 1 m p l p. x donatio,? o mera.in l.*o-$.G patet ff. Famil. eifcifc.Bri&Prat. anathemaie.c.reperiutur.i.qu.i Item interdum dam- i Q S im.pl f. x ačt.o quae in fimpium dator.l.tertia. C,vibo* natur,c.fi quis neque.i.q.i.&monachus fimoniacus de vno monafterio tramfertur in aliud, c. de regu lati- bus, c.diiedus.c.quoniam de limon. Iterr. reftituere cogitur,qu'od accepit,c.fiquis dator.i q./-6e interdum eius duplu m Cciuidiuimus.de limon, sed ex eo tem pore,quo in ciuihbus magiftratus Sc honores , Sc in jEccIefiafticis officia atque alia venalia efle cceperunr, i&aimo Reip.incomodo , deambito Sc fimonia qux- ‘ftiones aur nuila: funt, aut ranores, vt qux funt cri- norum rapt. Si m p le x inors ea dicitur a Iuftino libro 44. & Qnin- tilian. in declara. 6 . corpsris praiefti, qux alibi iua mors Sc naturalis dicitur.BrifT. Sim p le x iuftio, qu.x fit fine caufig cognitione.l.vitim. $.vl t.ffq u o d m et.cauf. BrifTTrat. Si m plex voftulatio.i.r.C.de lit.conteftat.& fuSitutio, qux m vnum duntaxatcalum conc{pitur,l.i.ff.devul gar.Sc pupill-Br.fi'Prat. mina iure, ex vfu pro criminibns non habejntur,qua jo Sim p i.bx exemp!um eft,quod vulgo copia dicitur,& 1_-11: _ ..._ _ n. J-, r •„ f:_ . . .. ri-- --- C.. CC .:. r__. _ r-.- . \. . i_ j 40 bene viderint illi^quorum eft difciplinam conltitue- re,honeftatem tueri, Sc abufo fublato vfum verum reftituere, Dn.Vulceius ad S.final. num.7.Inftitut. de publicis iudiciis. 51 m pl a & limplum idem funtmam fimpla promitti,& de fimpla caueri dicebatur.cum ob euictionem fim- plum rei pretium promictebatur,I.i §.finrd 1 . s 6 A. 6 o. ft'.de eu1S.Li7.iF.de inftitor. Varro l;b.i. de re ruftic. c.to.Canere debet de euiftione fimpli, quanti ea res -ftt.Indc qu^ cautio fimpla: dicitur , in 1 . jtf.IF.de doiia. int.vir.Sr vxor.eade ftipulatio fimpla vocatur in l.n. in fin. 1 , 17.ff.de euičt-Actio autem de euiftione inter dum fimpli,hiter d u dueli erar.fimpli erat cum didu non erar 3 quantum ob ca m tem prsftare emptorem oporteret,vel cum ea,quz empto fundo accefferanr, cuincebantur,leg.itf.&:i.tfo.ff.deeuidionibus. Dupli •vero erat,reKpretio-fis vel mancipiis venditis. Brifl’. Prat. Hmc Si m? lam &c duphm a Iureconfult.dicitur genere fee- mmino.Lf.ffde iure fifci.fed triplum 5 c quadrupium d«ntaxat neutro genere.Brifl'. $ i mp l a R1A e v^nditiones f vt in l.fi tamen.§. vitim, ff de xdii.edid.Xunt quibus adio fimpli ob euidio- nem dntur: vel pro quibus neceiFe venditor noja ha- het dupla emptori repromittere , qaarum meminic Vlp.ini. empfon.ff.de euidionibus.ltaenim fimpla- tix venditiones a Pompomo dicuntur ficut fimplari^ 2dkmes,&:,dup]ari;c , & quadruplarix dicebantur, qux in fimplum, dup!um 5 quadrupluin dabantur.Iti* dem fimpl$ria? res didx funtabantiquis qux nullius g > prope pretii effem,pro quibus (cilicet limplum tan- tum .venditori cautio deberetur.Old.Prat. Si-M plar.iae tesidem fignificant,quod respotulentoe &efculentx:vt ex libello Fulgentii-deprifco fermo- ne fuipicari licet.ln eo enim fieferiptum eft:simpio* nes dicuntur conuiuSjnam Sc amicus fponfi , qui cu. 40 per conuiuiaambulat.fimpiator disitur.Hxc Ful- gentiusttam fimplaria quam fimplatores a fimploni- bus pofle deriuari, non obfcure demonftrat ;Rxuar- dus in fuo comment. titul. Pand de diuerfi reg. iur. jo 70 j?.onnunquam fufficic.Ieg exempia. Digeft.de edend. Spieg. Simplices anni,primi, & qui fimplici r.uraeroeiFe. runtur,nempe vfque ad decimum. Simpuces fugitiui,qui nondutnproHbcris fe gefte* Eunc.li.ft.de fugitiu.Briff Prat. Si m p li cia interdida in quibus aleer ador ,'alter reu eft^.tertia diuifio.Inft.de int^rdift.Oa.dia funt inter dida exhibitoria,8comnia prohibitor-a de atboribus c & ad iudicem,cp?onutitur l:i7.ff.ad lege m Iuiiam,de adultenis.plura vide apud Briffomuin. simpliciter &‘fimplicius,in 1. i6.ff.de feruit. ruft.I. j, ff.de feruitur.id eft,non defignata parte tundi * qua: feruiat Briffonius^riateiuj. Sib p lic i v š 3 ape rtiuSjl in lege.ff.locati.cum Irmil.locis *o ab Alber.indicitis.spieg. prat. 5i.upylar.iae prifcis erant res minut2>nulliufquepre tii.VideErafm.explicantem parceanam,ln limplo.Sp. & Coraf.2-.Mii'c.2.4.0..? Sc feqq. SrMP vlvm vas quoddam exiguum eft, & minuti m fundens,cyatho nortdiflimile,quo P.Ro.diis immor- talibus lacrificabat.Nam Sc M.Varr© apud Non.Mac celin® ait, deos ipfos vili limpulo inuitari.Vnd-e mu lieres diuinis rebus dsdure, fimpulatrices, vt Feftus fcribicjvocantur.lnde quoque & illud diuesbium ir,a $*> nauit,Excitar< ftuftus in Uinpulo,quo Cicetro s. de le- gib.vfus eft.Dičebanc autem in limpulo fieri, quod veiclanculutmvel in re minuta aicjue humili fierec, alltgoru fumpta a puerorum lufu.tjuo in linlpulum perangaftum RftvAam in&mtes, qua fi Hučius quofdi- ■ excitare foIcnc-Cvraf.d.ioc. JruvL ac,q.iamprimum.lnff de rer.diuif.^ff qut's s-p. S;mvl atque,pro ftarI 7 n,iiue poftquam. fcre.de reiura diu;f.& de empt &: vend.m pr.spieg. simvl fieri qux dicamut,releu Bare.in 1 .operiš.ff./oca v„k in l.fuadus.$.U duo.de procur.gl d? procur.gl.d. f.opens.fenritfuiiui lig n alfe leftes.cainctii iuccc.liue fignarint. Alber. simvl in facculo loluere. Vide VipiJn L led fi qu : s.f. quid ramen ff.de vfufruct.spK-g. simvlare nihil aliud cft,luxta ont.mum, quam fub veritatis foecie velle decipere-Vnde & limulatio pro deeepcioae& circumuencione ponirur. Noftn tra- dunt, fidionem feu Imiulacio-acm regulariter non prasfumi.donecprobetur.l.cum prec.bus. C. depro- co bat.spieg. siMvlate, fide. C.plus val. cjuod ng.quam quod lim.- cofic.lu.p.in lcum ea.de tranfad. qure limulaie ge.- tun ur,pro infed s habftis. spieg. siMvLATRicEsffcnb^ Feftus, elfe muiieres fagas, Sc expiatrices,vei facerdfotes, qncT expiare funt iolitar, quod veibum puretn ex eo naturn 5 quod in lacris mul ta umularentuf,6c limulata puo vens haberencur, vt apud Maronem: Sptrferat latices fimulatvs fsntis auemt, go Alioqui muiieres rebus diuinis deditx limulatrices drecbdntur.fed & fimpulatricfs: vt annotauit Turne- bus aduecf,libr.i£.cap.2i. siMvlatvm dtc'tur,cam tacite aliquid agimus,expref limaliudfiinulamusivt cut. rceneraroc contradum fliutui colore vend-tionis ©blcurat,qao eufu venditio iproiurenullaedjcum con fen Pa m non habeat. H ne vulgatuin illud-.Plus valereqUod agitur , quam quod uniuiaie concipitur.i li ex p.eno. C.li cert.petat. si- Vjuiatione aute qui allegat is^eius formam probare 70 debet; Qua de te videtidus eft Pauius CafU-^nlis ioi iv 7 T . J 52 is Iuris gentiumj doio.ff.de pad.Breuiter,h^c ex iu di- ciis &c coniefturisjquemadmodum Sc dolus,praefunru lur.l.dolo.ff.ad leg Fale.l.li procuratorem.§.li jgriora tis.ffmandan.Nam in dmulatione fufficiunt conie- durx,vt docet B..1. in l.emptio. C. plus val.quod a g. spieg. simvlatvs contradas proprie dicitur ; quutn in fpecie siiquid agimus , caufamque iudam praitendimus, cum tacite aliquid illicitum agitur : vt quum fce- neraror,quod pignoris caufa acceptum ed,emifle vi¬ der! vultJ.j C.plus val-quod agifur.& vide B.CcepolL in trad.de limulat-contrad.Prat.Spiegel. sw autem,pro fin minus.scxuola l-j8.li.-ff deaunarg: leg.si mihi per conditionem humanam contigeric, ipfa faciam:lin autem , ab hetedibus meis £eri voio. Hot. 1'rnr. sime offenfaeffejpro nihifegiffe.quod dici pofl it offen difle.!eg.''e rgos.leg.teftamento centuiio.ff.de manu- miffreffament. sim E,voxpriuat,negar,excludit: quandoque t.imen hr- cludicjc.ad eius j.diftmd.Vide nota.in c.i.prxtei.ff dc pigncr.ad. Praieius. sime faeris hereditas.Vbi qua commoditas de imprcirl 1© prxcer fumpkum obieda effee, veteres line lacris heredit3tein vocabam.Etomnino quicquid citrano- ffram operam alicunde obtig;ffet lucri, quali prouer- biaiiter hxreditatem appelUbant:propterea quod ea quc lic obueniunc gr3tis ) qualique dormicntibasja For tuna donarl videntur,vt fentit Eraf a quo minimum dilfentit Alciat.lib.i.prxterrriiff. Cic.de legib.Ii.i.ex O^Mutii autorit.ite oftendit,quinque rnodis adftringi lacris hereditatem : quod 6c Alc.loco iam citato tra= dauit.Hjrum autem adorum alia erant totius genus communia,qux gentiliti a appellari poHimt:alia 5 qu«' nbi pareifamilias condiruerit. In iure autem noftro, qnoniam ad pagaif fmum pertinent,haudquaqua eft hoTum metlo,n.11 quod luperlunt adhuc tenues huius rej coniedur^ apud Modeltin.l. 1 . ff.de mtpt. cum in difdnitrone nuptiarum-.Diuini, i«qmt,8t humani m- tis funt communicatio.spieg. Sin en di modorelida legata dicebantur , qux ita da* bantur: lieres mi il-lum reni iliam libi habetc lioito* permittitOjS.i/Iuftit.de teftamet.l i.C. com.de legat. Caius hbr.L.rnftitut.tit.j.is lege iocatioms , qua Igei- pt fi er.u, redemptor iiiuam m e cediio,nevc quem cx dere linito>verbum niiendi hanc habere /igmhcatio- nem Vlpi.fcribit,vt non tantum redemptor, fiquem cafu cxdentem vident.prohibeatjled v i; curet,6c det operam.ne quis csdat.j.jo.ff locati-At in edičtis hoc verbum qua .n vim habeat,vide Alex’iab Alex. lib.i-, c. 4 Brili'prat. singlae noty funr,quibus in lerrbendo libr-arii vti fo lebannvide s igla. sin g v l are ius eft,quod coatra tenorem ; rae!tmis,pro pter aliquam vtilitatem audoritaie conftitueniiuni introdudum eft.l-J^.ffde legib;j.44^.1 ffde adquir. poff.i.4 a.§. n6dum.ff.de vfucapiGnibus.Conn.comm. Iib.z.c 1] .n.f Briff AddeRsuard.comment.ad tit.Fad. de diuerf regulis i uriš. 1 . Caius 100. Stngv uri numero firpe etiam pro plurali vtimur:li- cut contra faspe plurali pro lingularisUnon eft.148.-ff. de vetbor.ligniiicat. Sin g v i a ri a quxdam,id eff-cont-ra regulas iuris co m munis,in l.if.ffde reb.cred.Brilf. StNGVLARii,qui lin-giJlis icribuntj in not. l. i.Cdeoff prx£pr^t.Afr.6c'in Notit.Rom.lmperii, & in formu- lis Ca£Hodori:licut Notarii,qui in noriš fcribunt.prat. ex Ctiia£,u'obfer. 40 .in fin. singvlaRiteR leriptum edidum, quod vnitatis nu- inero-fcriptum eft, 1. 1. §. item hoc edidum.ff.quod faliUut. sic fingulatem p^r-foHa pio vnica disit Vipi , 15*7 S A N T E I. in l.M.anrtttadufrtemiura.flf.guod met-canfa. Et (in- gularescumcas.U8.ff.de aur.acg.leg.pro fiifguiis.BiUf. Ptat. Singvlarii titilitcs quidam olim appeUati.vt exCaf fiodoro libre u.variamm, Ec ex Nocitia Iulperii Rs- man.patet.Briflonius. ■ Sin G v L A., (um fingularis liters.vt A.Geli. IoguiturJi. i7.finecoagn5entis fyliabaruna, Srka Iicvras a notis feparat Manilitis illo loco, cui litera verbmn eft,Qui sure natis linguam iuperer, I-uftin. in orat. ad Ame- ceffores feripta, inhibst ffftrictc.ne librarii in deferi- bendis Infti!Ution!bus,Digeftis,vel Codice.vllis figlis vtamur,'!« avocans, vet fingla ev vt vin¬ ila & fecia.vt vigdias (iueescubias pottenores dixe- te viglas-Muitum autem fmguU dfftain a notis. No¬ ta; enim non funt literat, !. S. S. vit. ff de bon-poff. Vide Cttiac. n.obfer. 40. cjui exer»{>!a guadam pto- fett. •Sinvs proprie dicitur illa parscorpons,qu$ eft intra pedtoris brachiorumuue coroplexum. Pet tranflati- onem autem fini ul littora vocantur, quai cutua funt, ad limiiitudnem finus,&quafi btachiis tnare am- pleftentia.sinus igitur Iaftiniamis appeilat pattes, li- bros ac titulos, qui velati receptacuia guatdam te- rum omnium cinilium,ex omnibus iuris antiqui pat tibus eleftas definitiones continent. Drofaius in me- thodo Iuris. In s inv raco habui,in !.17. ff.de probatio. fignificat, in occalto.Lamprid.in Commodo .‘Pradam oranem in finufn contaiit.AlioJo.co : Qui etiam condemnati- ones in iinura vertifledicunturdd eft, in priuatas r« tiones.Tertuliian. in Iibr.de fuga in perfecutio.Pacif- cen s cuiu delatote, vel milite > vel miniftro aliquo ptarfidisfub tunica& finu,quod aiunt.sinus autem in hiš Tranquilli verbis in CajfareiToga c-apuc obuoluit itmulfiniftra manu fin um ad imaerura deduxit:vide turparsqujedam veftimesti laxior fuiftc,&:tanquam. excurrensin dextra lacinia veftis, vt cum corpus to¬ ga ami&uro,inuolutumque eflet, a dextra in fini ft tu humerum reiiceretur , Sc e finiftro humero in bra- 4° chium pletunque defcenderet, aut ftatim principio brachio finiftro exciperetur , autipfum inuolueret: tuwc enim fic fibi togam iniiciebant, vt &: in humetu finiftrum fibifinam reiicerent:quem Csfar.cum mo riendum videret,ne quid corpore renudaretur inho- nefte,dcdux;t ad crura finiftra manu , qua eum tum forcaffe gerebat.Quim.Hb. 10.Hlud veno referendum quod quidam releja in humerum toga, cum dextra linum vfque ad lumbos reduxeruntIi:erum:Nam ve- terib nulii finus,perquam breues poft iilos fuerunt. 30 15 1% 60 Et Macrob.de Hc*:tenfio Ioqoens,& eius mollitie: Sc ,finusexcompofito defiuens , modum iateris am* birer. Et ahis multis locis,qui a Turneb.i. aduerfe. z6.cxpltcantur.Prjt.5c Goth.ad 1.6. jj.i.ff.ad leg. Iui. pectil. St p h on us canales feu tubi ddcumur,a fono vocis,fi,fi, fi,quibus acetum vel aqaam incendiis iniiciunr.Hcfy ch. oi$tv inquit.o/>yeim«t ^oženv t*v rols g’*«- s®fHr/yj> 7 s. Vcicur hoc verbo Vip. in 1. quxfitum. de fund.inftr.vbj, Acetum,inquit,quod incendii excin- guendi caufa patatur.Ite Centones,siphones,Perticas .quoque,8cc.quamuis in vulgatis pro Siphones, fcopa: fupponantur, quje nulliusomnino funtvfus arcendis ignibus.PliniusadTraiajium:Nuilus vfquam in publi co fipho.nulla hama,nutlum denique inftrumentum ad incendia compefccada.Alex.Neapo!.siphones in- telligit fiftulas follibus iunčlas.feu ma&rinas l^drau licas»quibusagitatisj ad fuperjora asdium exhanriunt aquam.Prat. •Sis to plernnque fignificat ftare facio.Itaque cum pro ' niittimuSjant nos, aut alios in iudicio pecmaufuros, refte dicitur vna appellat!one,cautio 'udjclo Gftij u . cifconfulti enim promifeue dicunt iudicio fiftti, tam d&jpfo reo,quam de fideiufiore eius. Vlpianusinh, fffiquis caution.si quis,inquit,in iudicio le fiftl pro- mific.Ec infra:se fiftere non potuit. tdem ini.(igtjis quempiam.ffeod.tit. In eademdi^uit.caufa eum de¬ bet fiftere,I'Oquens de fidemflore. s ifto ptasteritun* habet ftiti, non fteti,quoda verbo sto eft.participa. li verbo catettniii a fto^niutuetur,authore Prifciane. [<5 Vlpianus m l.fed Sc fi quis §.:llud iciendum eft. ff.jj quis caut:onibus‘.Eum, inquit, qui idcirco nen ftidt, Št paulo poft:Ac per bc.e in iudicium non ftbt. Ne¬ rat.in l.penulc.eod.siprocurator, inquic,itaftipulai tiiSjVt fiftatduntaxat eum,quem ftipumreturinone- tiam pceaam.fi ftatus non effer, ftipuletur. Ibi illud, ftatus,a fto mutuatus eft. Prat. Sistere. eum in .dicio dicimus, quem exhibemtis8c reprsfentamus.l.itfi quis in ius voc.& I.j.eod.i.i.&^ ff.de in ius voc.l.i.C.de accufat. , Q SisrtRE reiim,& exhibere rcum.l.fieum iudicio.fffi quis caut.ad fidesuftorem pertinent.sed venireadiu dicium,vtin dj.fi eum iudjcio.in fi.fecum agendi po' teftatem facere.vt in L Sc fi poft ttes.ff.eod.lte.be in iustvel { fi.:ut nune loquimur) comparere in iudicio; ftare iuri,&: estera id genus , ad reum referuntur. .Vtrumque autem cpmpleditur cautiodiidicio (ifti,vt iam d!ximus;fiue quis pro fe, fiue pro alio promittat. Ciuus oppofitum eft promiffionem deferere. Vlp.ia l.fed Si fi qu;s.§.qu$fitum eft.fffiquis caut.Nos nun; dicimus,cautionem de ftuidoiuri.Prat. 1° sit A.cibaria etiam prmter frumenta,quibus fcilicetve fcimur:quo nomine eti mi oleum fignificatur.Home- tus:l.vlc.$. 2 . ff.de admin.rer.adciuit.Het. Didi autem funt cit tcS tov ctttov avuSa/, id tft, ab emendo frumento. De hts Pofteil.de magiftrat.At* hen.c.i7.Hnc Si ton 1 A.curatio frumento coemendo. vlp.U. ff.de vacat.6c immun. sextum decimum statis annura a- gentetn ad munus Utonite vocari non oportet. sicin rubr.C.de muner.sitoniaeJib.ro.Cuiac.i.obf.jpprosi toni£e»sitonici reponendum cenfet, itaque : inveteri- bus libris legi teftatur.Cura cn&vizcvt vocat Iuftinia t N0ueL.30.Et de cura-si tonici fcripfit Gregor, lib. 10. epift.59.prat.vide Cuiac.ad rubr. C.vt nemini.liceat in coempt.&ad I.j.C.eod tit. Sitostasivs erat,qui vendendofrumentopr^eratr cjtos frumentum fignificat,r<^jtf,ftationeir.Alc*inl* quicqu’iddecretG.C.de frument. Alex.lib.n. SitvlaM ciftam,qua populi fuffragia in crcafld/s ma- giftra- T. !j!$ S A N T E giftratibus legibufqud ferendis colligebantur : & vrnam fignificat , ad hauriendum e puteo aquam accommodam:vt apad Iurifconf. ff. de contrahend. empt.in l,qui fundurn vendebat.jT.fin. Alias Sitella dicitur,qua, qui legcfn ferebat, fortiebacur tribus? vteasin fufFragilun mitceret.Cic in Orat.pro Cor- nel.Dum ficella defertur:idem in li.i.de natu.deor. Sitrellae in fortiendo metio fit in vetufto legis frag¬ mente,quod citacur a Turnebo aduerfli. & c.13.his verbis: Ad fitellam Torti veniet, is in eam fitellam n)anumdemittito.& apud Plautum in Cafina.Prat. $ITVM in noftra poteftate dicitur,, quod aiiqua ex partefortuitum eft , dum id Tit eiufinodi, vtfaciie pollit pr$ftari,{i nihil accidat extrinfecus; vt fi af- cenderit Capitolium fiiius,qui Romse agir. Fieri e- flim potefi:,vt repentino morbo corrcptus decedat, ancequam id ei licuerit facere, Ted inopinatus iile cafus non atcenditur,qui a teftatore non potuit ta- toante prxuideri:fecus effet dicendum, fi fiiius e* rac Alexandria?, quia non ignorauit teftator , imo 10 vero ipfa rerum natura facit muka pofte accidere, qu£ impediant conditionis implementum. Ea igi- tur in noftra facultate effe dicatur conditio,quae fa- ftuperfe facilis eft,cum vero multis non volunta- riis,(ed forcuitis cafibus euenire poteft,vt non con- tingat,tum dicitur effe extra poteftatem noftram,vt refcripftt Alex.I»mper. 1 . 4. de inftic.& fubftit.quod cuiufque animo comprehendi potius, quam verbis poteft explicari,vt non (ir neceffe fufius id, & ma- gisfpedatim tradere.Connan.comment.li.io. cap, ^ 2.011.5. iir v s ,fq«alor, fiue incultura cuiufque rei a dedne- do di&us: quod negiigentia deferantur res , & red- danrurincuit£. Vip.de bon.pofT.fecund.tab.I.i.Ve- tiiftatejirigui^vel fini putrefa&um.Nebriff.Prat. 'ivEdidio, vtrnm eoninngat an diftungat, ponit Bart.in l.i.ffde public.oč Ieg.fi eum.iT.qui iniuria- rum.ff.fi quis caut.Bald.in I.cum quidam.f£de ver- bor.lign. Prač. I M & O. 2530 49 S M. ^'arag d y $ gemma eft , quaoculorum aciesre- c reatur,qua nihii viridius. Cuius meminit Suidas author Gr£cus > 2 ^a^ i yJ'(SHinquit)£raAt' 3 *yt až^tk/. A/$y mKvrifJte, id eft, Smaragd us fcemi- flmedicicur:eft enim lapidis genus pretiofi. Huius rnemimt lC.in h 21. fF.de aur.& arg.& in l.fin.if.fpe- cies.ff.de puhlic.Ifidor.lib.i6.c,7. Smaragdum a ni- ntia viriditate dičtum,ait, habereque principatum 5° omnium gemmarum virentium. Prat. Sm Y r n a a Graecis appeliatur,quam nos myrrh3m o- doracam dicimus,Lucret.li-2.C6tentus odor Smyr- ns melliCque fapores. ApudGalenum quoquein- terpres Temper Smyrnam verbum Graecum pro myrrhareliquit.Apud Marcianum tit. depublic.i. »nrerdum.jT.fpecies. fmurna pro fmyrna, vel isyr- rha legicur, S O. 60 Se b o l e s,pro propagine,apud Porrp.in l.i. fffolut, ra.1cr.Item pro liberis .1.2.C.de infant.expof. Spieg. Šobri e viuere,pro frugaliter.Vipian. 1. his qui.de tut. & cur.dat. Quamuis quafi indecorum fit, pa- Efem a filib regiiattamen D. Pius, item diui fratres refcripferunt,etiam filium,fi fobrie viuat, patri cu- ^corem dandum magis,quam extrancum. Spiege- lius. Sob r 1 n 1 ,funt confobrinorumfilij: autor Menand. 70 Aliisjde fororib^s fiati, quafi Terorini. Vfurpatui; tame pro quocunq; cognato. Haloander Tecuti fide Pandečtarum Florencinarum, fuppofuit in tit. de grad.&atfin .propius fobrino: no propior Tobriniis, itctn in I. Ofidius.de leg j.antorcFefto Pompeio,qui 3ta Tcribit: Propius Tobrino mihi eft confobrini mei fiiius, & confobrini mei filia , & patris m i confo- brinus, & matris mei confobrinus, Inde haud du^ bie didus,quod fobriimm gradu prcecedat:quod fi- gnificanrius dicerecur pripofito articulo.fi eius v?- fus eftet apud Latinos.Spieg. S OB R i n 1 Gri-cis dicuntur AvhpoF i%xAk9f, vide Cuiac. 4. fene* Paul.11 tf.b.Gothofr.ad l.io.jT.^.ff degradib. S ob R 1 n i qui fint,Caius in l.i.ff.de grad, & adfin.fic dcmonftrat: Item patrui, amitse magnae, auunculi magni,materteri magni, nepos neptis: qui ex fra¬ trih. patruelibus, aut confobrinis, aut amitinis vn- dique propagantur, qui proprie Šobrini vocantur, Sicenim emendandum ac legendam effe locum* qui vfq; adhuc foediffime corruptus iacuit, vel hinc licet intelligatur,tum quod akoquin Caius bis eof« dem numeraret:(neque enim ali us eft nepos magni patrui,ac fobrinus) tirm quod hic ipfe ordo eft, que idem Caius in cognatorum gradib.recenfendis per-* petuoferuat : quema-dmodum in obferuationibus planius exponit idem Hotoman. Legeretur tame« paulo concinnius vndique prop-agati proprie fo« brini vocantur.ltaque Paulus in l.io iT xo. Digeft. de gradib. quum patrui magni nepotes čc neptes c- numeraftet: Is, inquit, de cuius cognatione qua»r»- tur,his fobrinus eft : & inuicem huic žili fobrinu Hotom. Sob r in o natus fobrini mei fiiius.Paulusl.io.ad fi- hem.ffde gradib. Hi,s perfonis(id eft,patrui & ami- tse maioris nepotibus ) auus auia eius, de cuius c«- gnatione quxritur,propius fobrinis funt,pater,ma¬ ter,(obrinus,fobrina.Is,de cuius cognatioiie quseri- tur,fobrino natus eft,hic proxinYO nominedefinitur parentis fui fobrini,vt Trebatius ait;ratione quo- que nominis hanc reddit, quod vitimi cognationi, gradus fobrinorum fiunt;itaque Sobrini fiiius refte proximum nomen ab eo ipfo huius fobrini diceturt Čc ideo eos,qui ex fobrinis nati funt, inter fe proxi- mum nomen appellare:hos enim nullum proprium habere nomen,quo inter fe vocentur. Sic emendac hunc locum Hotoman. in fuis obferuationib. Pra- teius. % o b R1N v s eft,vt ait ^Elius Gallus,patris mei confo« brini fiiius,& matris mearconfobrinae fiiius Foemina iifdem de caufis appellat fratrem,&fratrtm patrue, iem,& confobrinura, 5 c propius confobrino,& fobriu nam: iidem gradus in febrina quoque funt, Feft 8 Hot.Prat. S O c b k locum parentis obtinet. Pomp. ait !.quia,2. fffoi.matri.Vide item i.cum pater.ad 1 . Pompo.de Patricidd.foceri.de verb.fig. cum fim.ab Alber.ci- tatis. lgitur eadem quse parenti reuerentia,plerif- que in rebus illi debetur, maxime durante affinita- te.Spieg. Prat. S o c e R 1 nomine, čc viri, & vxoris pater communi- ter demonftratur. Mater vero eorum focrus appel- latur, cum apud Grsecos proprie viri pater e)vjes>st matervocitetur:vxoris autem pater mater I.4.$.gradus. ff.de gradib. čc adf. 3 o- ceri autem čc focrus appeilatio etiam fponfalib.‘ad- quiritur.l.8.ff.de gradib.de adfin. Sed čc vxoris vel mariti auus,auia,proauus,proauia čc vlteriores,Jo- ceri čc focru* appellatione continentur. 1. 146.if.der verb.fig 1.3.5*.i*ff*de poftui. Quanquam vk vxoris fu* auuro,m^gnum foc^ium dicat,auiam,raagna»i klil * 53 l S AKTE O. fecrurmproauufn vero maiorem focerum,proauiam maiorem focrum appelietivt Eeft.lib.ii. &Modeft. in d.if.gradus.fcribunt.Qups etiam profoceri abfo- «erique nomine appellatione demonftramus, vt in l.^.iT.iff.rer.amo-t, Et apud Capirolin. in Gordia- ms,Originem maternam & ex Traiani Imp.cratoris genere habuit auo,proauo Cofif. foccro, prolofccro, & item alio profocero , & duobus abfoceris confu- lib.Bri{f.& Prat.«xt)^r,vt tradit Etymol.au tnr, jttc- tv *ii SiVivv nofbjj eiyHv:n 211 xv ££>,70 o^p. r n>’y- quod ratum facere, comprobare & decernere ftgnificat : ajrcrum,frui, potir/, & confequi,Buda:o tefte.JBrec-har.in 1 . foceri.ff.de verb.& rer.fign. s o c 1 a diuina? atque humana? domus,vocatur vXor,l. 4;Cod.de cn’min.expil.heredit. vnde & confortium ili ud,Societas vita? inter virum & vxorcm dicitur, m leg 52.Digcft.de re iudicata.leg.i-ff.de ad.rerurr. a- 30 rrjot.l.52. ff.de iuditiis. vt L 1. ff. de ritu nuptiarum. Briff. So c 1 a r e pro adiuuare dixit luftin. in 1* epift. ff. de 2 ® ritu nuptiarum Eriff. S o c 1A r e pro adiuuare dixit luftin. in 1. epift. Dig. pra?po/ita, Et iuftimus, quos probaueris, ad focian- dum laborem eligere. Prat. * o g i e t A s eft contradus bona? fidei,de alicuius vel rci vel negotiationis communione ftc inftitu- tus, vt eius & qua?ftus & damnbm ad vnumqucm- que communiter pertineat.Eius autem duo genera funt:Aut enim partes definiise funt, a ut indefinitce: &rurfus fi deftnita? funt, au^Bonorum omnium fo cietas eontračta eft,aut cefra? vnius, vel rei, vel ne- gotiationis,1.2.$.&feqq.ff.pro focio. Prat. SeciBTA$,inquit Vult.in com. Inft« defocietar. in pr.n i.eft contradus ex confenfu hontfte initus, de fortunis & operiš ad vberiorem qua?ftum, vfumque f commodiorem inter fe communicandis. SoCibtatis duplex eft confideratioialtera publi- «a,aitera priuata.Societatem puhlicam natura con- ftituit inter omnes homines,quo? nihil eft aliud,qua naturalis omnium homimim eognatio,cuius memi- nit Lj.fF.de iuft.&iure. Hanc eleganter tradat Ci- cero in offie.Ex hac focietate puhlica, veiuti fonte, oftendendum eflet ftudiefis, quomodo propter co- municationem rerum introdudi finr omnes con- tradus,omnia commercia,omnes ačtione's.Q_Jomo¬ do item ad coercendos raa!o^exerceantur accufa- tiones,& publica iudicia: totius denique iuriš fan- di® non fpc det alio , quam 2d conferuandam inter Jiomines natura? focietatem.Sed vix eam adgnofci* 'D* rt li.7.c.ij.n.4.Tulliushanc focietatem leoninam, ca- ' ptiofam vocat & indignam, quafi qui pro dignita- $ tccuiurque non fit conftitura.Connan.d.loc. 1 f o c 1 e T as etiam inter ab entes contrahitur, vel : ‘ r per nuntiuin, qui dicitur epiftola viua, vel per epU P* ftolam,quae dicitur tfle nuntius tacitus. D.Vult. ad ' ,! princ.t-26.de focierate,n.6. ^ Societas foluitur ac finitur refpečlu perfonarum, ^ rerum,voluntatis de adionis: Perfonarumrefpe&u difloluitur focietas, nimirumfi perfon$ fociamo- riantur:fiue mors illa lit naturalis fiue ciuilis,^. tione rerum diftoluitur,ft res,quarum contempb, tione focietas eft inita,efte de(inunt,hoc eft,cumvel omnino in natura rerum efle delierunt, v d.in fua quidem fubftantianon delierunt, focijtamen eas amplius non habent,ac proinde quod ad ipfosatti- net,effe dcfierunt »vel etiam fi res priftinamfua« conditionem mutauerint: voluntate feluitur focie. tas,cum non manet omnium confenfus integer,leg. tandiu,C.pro focio.Hoc autem fit vel omnium (q, ciorum diflenfu^ei vnius illorum renuntiatione,!. a virum 8c vxorem eft,i.i.ff. rer. amotar. 1.52,if.dere ■ iudic.Ex qua vxor rei humana? atque diuinat focia ! dicitur,in L4-C.de crim.expil.her.Bnft.Hrat. jociftatb vit« vxor quodammododorainahabe- tur,l.i.ff.rer.amotar. Societas voluntaria dicitur,qusconfenfu,trafta- J tuque inter foeios habito contrahitur ; yocaturque < proprie foeietasihuius meminit Vipianus in l.veru, i jf.in heredem. ff. pro focio. vbi focietas voluntaria feparatur apriuata & publicorum focietate, vt be¬ reš focij,licet focius non fit,ldcrum &damnum par- ticipet omne,quodcunque viuo focio aut poft mor. tem eius contigerit.Sed non limiliter obieruariait in voluntaria locietate., VidefufiusCuuciumic, obferuation.25.poft principium. societates etiamcollegia&corporavocamurjin l.i.ff.quod c uiufque vniuerfd.ji.ff.de fgrt leg.j, §.l municipib.ff de bon.pofl'.Quibus qui praerant,ma- giftri focictatum vocabantur.l.14. ft depaft. Brili. Prat. us, adeo fcquimur co.jGra?cis /rf, vel esrtae vnius rei atque negotiationis eft,vel omnium, totm umfc u vniucrfotum bonorum.Brift. Soe iETAi leonina dicitur,cumalterfociorum lu- y & cruin,altčr damnurn fentit,l.fi non fuerit. ff pro fo Rhenanus emendauit, Necefiitates. Coireenirafo* lebant publicani in focietatem conduftionis v.eži- galium,pcrmillumquehis erat corpus habcre,vtin d.I.i.ff.quod cuiufque vniueifit*Caiusferibit.Inde focietas vedigalium caufa coita,in leg.65. jf.pen.ft pro foc.& focij vedigalium,m l. rtt$ Tft&tHortas S &t~ w y ■ t k tb f 5 3 7 rvLpieLcn 7 rai> tu 4 eis t luJ v*&- nr.Uit fflttaj. Turnebus aduerfariorum libro n.ea- pite ijj. froSocio a&i© eft.qua» nafeitur excontra&u focie- tati$:Eftque vitro citro dire-fta: non ex vna par- 10 tedirefta.& ex altera contraria : qaia,vt ait Cuiac* inparatit. fr' pro foc. res communis eft omnium x- qua ac pari i ure , nec potior vnius focij ratio eft, (juam aherius. Ira dire&a eft vel ex formula, qua concipiebatur,vel ex materia,quod pierumque de- turdeeo,quod impenditur, & gefiit focius pro fo¬ cio,&communiter,l. a1ftione.65.ir.fi poft.ff.pro foc. &dicitur aftio effe generalts, i.38. eod. quia totius focieta is, quandiu confiftit, rationes exigic, licet (juan4Qqueetiam detur in rem fiue fpeciem aliqua zo cenam, puca vt communicetur aliquid ex focieta¬ te, quod repetit vnus ex focio,agatur aftione pro focio,vtreferatur id in focietatem. Intentatur hsec idioaliquando ad focietatem contraftam comple- dam, fciiicet vt fiat cefrio nominum & colledio re- rum in communi,fecundum conuehtmnem focieta- tis,f.j,in princ, pro foc. Quandoque datur^ad pra> ftationes per,f©nales,vt ad impenfas oefrudus &c£- tera danda.puta,fi feci impenfas in re communi, a- gopro focio, vt condemneris ad refundendum im- penfds pto tua parte,d. L38.if.fi. 1.2.C.pro foc. Qua- doque datur pro dirimenda focietate , Sc haoenda ntione lucri & damni,eaque inter focios diuideda, U54.fi cum caafa.l.65.jf.irem qui. ff.co, & notatur al.tandiu C.eo. Cum autem hsc adio fit genera- iis.qu2 focietatis totius, quandiu confiftit,rationes exigit,adionefque vero generales non dentur, ruft finitiscomrdftibus, inde etiam a&io pro focio non datur,nifi focietate finita , idque verum eft regula- 2534 dubitatum fuit,an a focio q«is pofTit eaigfre dolum & culpam.Et.prseualuit fententia arftimantium et- iam in adione profocio venire culpam & dolum,^. fxn.Inft.de focietatri^z.^.id^z.pro focio. Non ta- men omnis cuipa^ficut in mandato# commodato* fed cul pa lata & leuis tantum : non etiam leuitTima. Nam in re,quse ex parce mea eft , non omnis negli« gentia cuipave prsftairda eft:In re quidem mea in i o ] j d um omnino negligens efle poftiim, in re* qu£ ex parce mea eft. aliquatenus negligens efTe poftum. Pr^ftatur igitur ex natura huiusnegotii dolusjculpa lata & Ieuis.no leuifuma. muko minus cafus fortuitus,nifi ex conuentione. Requiritur au- tem in hac adione,Primum focietatem fuifle con« traftam.Secundo focietatem effe finitam,vcl fr aga- tur ad rem aliquam certam, 3liquid abeffe iocieta- ti.quod tamen ad focietatem pertineat.Tertio.qu3e exfocietate communia funt aut debentur, non effe omnia,vel non eo modo.vt oportebat, comtrmnica- ta & diuerfa.Ex Vulteioad jT.fequcns iiia diuifr«« 16.11.92.& feqq.lnft.de adionib. Socivs focij mei,meus focius non eft , quod nibrft cum illo contraxi, quod mei gratia focius non frt, quod conuer.tio illa perfonalis a perfona ad perfo- nam non extendatur.D.Goed.ad 1.105.n.2.de verb.fi«. So c o R ©1 A,l-i.ff de furt. So c R v s appellatione non tantum vxoris mex ma- ter,fed & auia & proauia intelligirur Connan.8# comment.5.n.7.Vulteius ad iT.focrum.5).n. 1. Inft.dc $0 nupt.vide paulo ante,Soceri. S o d a l h s dicuntur,qui eiufdem funt collegij. Gr3e-= ci «T3c//>«oderator:quem ideo ad©rabant^Egy ptii,vt anno- tanit Brecha? in l.vrbis.5.cuiufq; diei.ffide ver .fig. So l ac 1 v m. pro mercede & quafi pretio lapidum in , alieno fundo pro loči confuetudine exciforum. Na confuetudo quse ius id omnibus permifrt,fundi do- mino quafr pro Solacio aliquid nummorum folui iubebat.VIpian.in l.ij.jT.i.frlcommun. pr«d. & in 1. 53.in fin.fr*de adm.tut & k22.if.fin autem in f^uiffr- mo.in fi.ff fol.macrim. Atque adeo comtnoda & Sa« laria munerum ac miiitiarum, Solacia Impp.appel- lant.Li5.C.de aduocat.diuerf.iudicior.l.j.l j.l.b. C. de aduoc.diuerf.iudicuna.I.pen.C.de prsdTdecur.lio 10.I.3 C.de agentibus in reb Hb.ia.i.vlc.C. de frlen- tiar.lib.12. Inde Solacia annorum in l.vn.C.de an- . non.de capit.k17.de erogat.milit.annon.lki>. C.ea- dem eft inNouellis Iuftiniani vis verbi cundum h£ec,in 1,4. C.de nauicular.lib.n.vbi vulg® Salariis pro mercedula praeftitis legitur , veter e* feripti codices & imprefrfus TheodofriCodex inl.32. eod.titul.Solatiis feriptum habent. Brilfonius.Pra- teius. So l a R 1 v m. apricus locus in fumma sdium parte, foliscalorifruendo accommodatus.Vip.leg.17.fr.d3 . LiiL s '* 5$5 feru.vti5.pf3e3.35n vero helloeamino,vel folariodi« •endum eritjquia vmbVam facit in loco,eui foli fuit fiecefiarius cotra fe^uitutem impoficam fieri. Paul. sn milite. Nam četrte neque folarium apud no>$ eft, *eque hortus vlLus,neque feneftra. neque clatrata. Mucrob.li.s.c. 4. de Augufto.cum de Ty ivx purpa* ra?,quam emiiuiTerat , obfcuritate qaeiejetuf >di- -cente vendirore. Erige altius ac fu-fcipe his vfm eft falibus *, Qnid ego,vt me populus Rom.dicat bene S A N T E O. S o l b rn e fpatium|in leg.l.ff.pro dote.qu©d legaj, tabul.ad vfucapioAem prgftitutiun eft. Briflonius, Prateius. Solemnes a&iones certis formulis conplufae, leg« r.jLdeinde ex his legibus.Digeft.de orig.iur.Brjlf, Prat. SolemneS feris,ftat£ & certce, & quotanni$recur« rentes.leg.26.5.6 ferox. Dig. ex quib. cauf. maior, Briflf.Prat. «ultum,in folario ambulatOrirs fara ? Veteres enim xo $0 L e m n 1 a accttfationisi,in leg. 11. §. quidam.ff.de a. byberno tempore valetudinis gratia in foleapri- «ari,&,vt Sensca ait,in Tole percoquifolebant: ha- bebantque in sdibus ad eum vfum loca accommo- data. Qu£,tefte ifidor,li.i5,c.3. Solariorum indeno- snen acceperunt. Qnod & Imperator Leo Conftit. vit.his verbis tradir^ 7$; \ktraA&g&'i ! %$tj »V f&ČP&itUo:®'/ $f.a.Tr?£«*iV. k {JmLuj km >.*vtm *fhnwcirmi,j($b jbx, s:V&>ytqu/«tv sx n »Jus efMuptv »h/stH# 'nr^car&^ptivofM^A Briff. Prat; iSOlARiVM etiam inftrumentum id fignificat, quo 20 horae folis vmbra dechrantur vt inillis feftiuis Plauti vet;6bus,quos Gell.li^c^.citat.Vt illum Dij perdant,prim-.js qai horas repperit, Quiqueadeo primus ftatuit hic folarium Cic.li.2.de natura deo- r um; A ut cui folariu-m defcriptum,aut exaqua :on- templere intelligere dcclarari heras arte n©n cafu. Briff.Prat. S O L ARi v m etiam dicitur id, quod pro fclo pendi- rur,cum quis in puhlico a?dificauit.Vlp.l.2. jr.Ji.fF. dulter.L7.C-de calumniatorib.l.3.& 1.6. Cod. adex* hib.qu3E perftringuntur in 1.1 ,G.ad Turpil.Lj.ff accufat.BrifTPrat.vide ©mnino Cuiac.i3.obf.35, S o j. b m N 1 a iudiciorum , qus certis legum inftitutis. obferuantur.leg.7.ff.de integr.reftit. Vndeoraina- tis ibiemnibus,in leg.ii.6c leg.15. God.de liber.cauf BrifT.Prat. S o l b m N 1 A^muneradd eft,annua, quod flngulisan- nis pra^ftanda (intj.tutor fecundum dignitatemj, in foluendis.ff.de adminift.tut.Spieg. S o l b m n i A patrimoniorura ©nera,in leg.2. Digeft. de veter. Solemnia prouocationis.in l.n.C.deadminifbtut, l.io.in ftn.ff.de appel.L5.ffe0d.tit.in CTheodof.de quib.Iib.2.antiquit.dixir.BrifT.Prat. Solemnia tempora,in 1. vit. C.de excuf.veter.quin* quaginra dies funt, D. Marci conftitutioneadalle- gandas &xcufationes pr*finiti,1.6.&l.iB.C.de excu. t ut.BriiTPrat* nequid in Ioc,publ.&in L3B.5-4.ff.de leg.1. Bereš. 30 Solemnia teftamenti,leg.20.5.pen.&5.v!t.ff.qui lnquit ? cogitur legati prcedij foluc-re večfigal pr£- teritum,vel tnbutum^vel folarjum,vel cloacarium, Frat»& Balduin.Inft. deinterdičb. ^ © i D A T A dicitur,quia plerunque in foliciorum do- natione conftftit, quand©que autem in vino 6c an- nona CQnftftit.Ioan.Bellon.Etymol. IoLdata eftprzeftatioqucedam annu« gratuita,qu§ a neutra parte tranfn inheredem-.morte enim elan * «is,vel ascipientk interuemente ftnitur. 5- foldata. teftam.fac.l.2.C.de teftam.Prat. Solemnia veiba,in L23.tf.de manumiff.tefta.qus in manumiflione facienda pronunciari folebant ^ qas vel a domino ipfo manumittente,vt Feft.Pam« pon.indicatjvel a ličtore virgam capiti ferniimpo- nentejVt Boec.in Topic.teftaturjproferri co^fueuc- rant.Briff.Prat. So l h mn 1 s emancipatiojinl.p.C.deadopt.l.j.C.de emancliber.Briff.Prat. in titul.quis dicat.dux. Marchio.com. in vftb.feud. 40 L *m N 1 s numerus teftitim > pro feptem teftiusi loan.Bello. Etym 3 O l D A T A,vox corrupta,ex antiquitatis vfu proflu- DtitjVtfupra di&urn eft. Qu are, Fe ud um fpiUat^,D. ■Old.a f®!idato exiftimat acceptum efte,^ulgare,e/?» Soldn.er^. pro ftipendiato;& Soldtjpro ftipendio.spie. 41 o 1 d v r 1 i.De solduriis. Csfar lL3.de bdlo Galli- Ctt, quorum haecfuit conditio , vt omnibus in vita commodis vna cum his fruantu.r, quorum amicitia? fc dediderint.S i quid iis per vim accidar, ant eun- dem cafum vna ctftTi iliis ftrant , aut ftfei mor.tem ccnfciftcanr. Hoc genus amicitis Grsci coui«7ntQvu- ^Kav-rav. De hac dičlione vide lauus Connan.com- mentJi. i.c.p.n.6. SOlea vulgo cognita, «3 difta, vt air Eeftus Pom- pei*as,quod folo pedis fubi^ciatur.Cicero de Arufp. refponfts: Ciodius a crocota,i mitra, a mulieribus, fokžs, 6 cc.Ita planelias vocant; Hinc foleatus/oleis caleeatus. Cicer.m Verrcm,&čf7«&in oration.in Pilonem.Et frole«rius,folearum conft ftor.Piaut.in Aulul -S©lit A v R 1 1 1 A veteres appellab-ant faera qua»- dam ab imm©latione fuum,oi)ium,boum, (ic nomi- nara: koc g; nus fa-criftcij.Maronem putem ftgniii- «affe A eum fcripfit: _ --saditquin(t4 de mvrsbid.entes^ Totfuc firn^totidem mgrantes tergA iuuetisvs:, Vt annotauit Turnebu5aduerfariorum,li.i4.c.4. f ©L s mn b fignificat Anmuerfariu, leg-inmum,ordi- »anum.Briftl iotBMKE iuspro>ciuiIi& legitimo.L28.if.de diuerftyo rc g»iui. numero^qui teftamentk faciendis adhiberi deber, vt lege prseferiptus & ©rdinariusj.12.ff. quiteftan. fac. poit BrifT Prat. ^°lemnitAs dicitur certa obferuati© verborum, perfonarum yei temppris:inde nuncupata,qued fo" la feruatur,ftne qualibct.addit&ia mutatione. Le« ge,Materia & forma caufe.Spieg. SolbmniTaS etiam acceptilationibus,&verbo* rum obligationibus tribuiturJ.vlt.C. de bon.aučh gQ iud.poffidJ.7.C commun.vtriufque iud I.12.& I.14,, C.fT cert.petatur.l.i.C.de acceptiIati0nib.l.io.C.de contr.ftipul.L i.C.devfur.i.jdn ftn.C.de nolo. It a folemniter liberatienem prsftare accipe.L17.C0d. de ftdeic.BrilT.Prat. SolemkiTas adopti©nis,I.2).in fin.ff.de deadopt. I.13.1. 14-C.de prob3t.l.5,C.de fuis & legit.ideft, le- gitimus adop^andi ritus. Vnjeadoptiololenmiu 0 ris ordine expli£ari folere dicitur.l.4^ C. de adopt. Prat. £2 So L e m n 1 T a t v m neceflitas ex ipfa rerum expe- perientia deprehenditur. Noucl.de donat.prepter nupt. 5 . Verum enimuero quia.Conft.n^.Old. Solemnitsr cauere,eft facifdatione ordinaria & vfitata caucre.L28.ff.de admjnift.tut.L46.ff.de pro- euračo. Q_u-anquam hoc Tribonianum lureconfultis adfcripfiiTe facile crediderim , ex 5.fin autemper pro c U ra t o r e m. I n ft it. d e fatifda t ion.Bri fl-. Prat. Obfignatio folemniter fafta.l. 51X.de folur. Solemnivm penfttationum fru^uumque 6t tio in 1.4.C.quor.appell.non recip.& 1.27.C.deiur, l^,C.de rci vi»d ,Bri£ m S A N T E O. j^o t e r s,inerti contrarius. so le R t i a, non cautelam»Ted in omni re prudea- tiam & induftriam,perfpicacitatem, & ingcniorum acumenfignificat: in honamque, & in tnalam par- temaccipitur. Extat in l.i. C. E maior Fac.rat.hab. J Spieg. 1 *o i b T>pro confueuit,I.palam.ff.de ritu nupt. sol i da legata,id eft,integra,in ff.ad l.Falc. | Briff, Prat. ; so L i da p.roprietas dicitur,in qua vfusfru&us bneft, ro f LSempronius.26.Jf.i.ff.de vfufr.lega, 1 . a liberto.3$. ! ff.de bon.libert.Hot.Prat. i soud a menfa argento coopert* opponitur. 1.41. Jf. vlt.fFde contrahompt. Joti da pars & pars, qux dedu&o vCufrudu eft, op- p0nunturd.34.ff.de bon.libert. s o l 1 d a res,id eft,integra.l.decimaquinta. §.vlti.ff. de pignorib. j Sol 1 d a M viara petere,id eft,turam,l.decimaquarta» ff.de ferurtutib. 2 a ! ! Sol 1 da legata,I 23. ff.de dolo.id eft, integra, in I.14. tf.i.ff.ad I.F-alc.& non diminuta.l.20.^.legata, ff.de bonor. p offeff.c o n t r . ta b u 1 . j sol 1 do R v m. adulcerjn l.a.C.defalf.raonet. eftfal- J fus raonetarius. t soli d v m. capere non poffe dicuntur, qtii totu,quod eisreltnquicur,capere,& fibi adquirere no poffunt, L6.ff.de vulgat\& p upili ar. 1 . 72.ff.de heredi.inftitu. 1. 6.$>1. ff.de condit.& demonftration.l.7. ff de con- nium populorum coftfučt učilne e(Te veteri illi ftib- rogatum: & ideo quse de folido in ture ciuili cauta funt,ad noftrum hunc, cjuamuis leuioris fit ponde- ris,referenda. Praeterea in Parerg. adnQt3uit,efle Folidum in iure,nummum aureum,qu*em otava ov ali- qui Graeci,& dicunc , eius ponderis, cuius Latinis eft fextula velaftagium,id eft,odo oboli: ve latius ab eo deciaratnr in opuffculo, quod edidit de ponderi-biis & menfuris. Bud.ex verbis Lamprid»j, de Alexandro Rom.prirlcipe loquenMs,colligit,fQ~ iidos primum didos efle aureos nuramos, certi cu- iufdam,fuique ponderis,quafi integros. Spieg. Sol is dies,in l 3.C defcriis. l.io. & 1.13. de exadio- nib.in C.Th.k eft,qui hodie a Cbriftianis domini- cus vocatur,l.2.& I.viti- C.de feriis. ad quas perti« nentem Leonis conftitutionem Niceph.lib.15. hift«. eccI.c.25.meniorat Greg.Turpn.li.3.hift,c.i3.Ecce e- nim,ait,dies folis adeft.Sic e'nira barbaries diem do« minicum vocitare confueta eft. Qux verba Aymo« nus monachus in eadem hiftoria referenda tran« fcripfit li.2.de geft.Franc.cai.Die.bus porro namere a planetis antiquitas indidit.Aufonius in Eklyll. Namina feptem vertentibte apta ctiebuf \Annu* habet>totidem erratitesfeaeiv Tlaxetl.ii §.quamuis. I.14. teftimatio.ff.de feru.corrupt. Inde fi quis foliicita- uerit milites aduerfus Rempubl.vel Principemjse« foe maieftatis tenetur.l.i.in fi.fEad l.lul.maieft. Qui etiam fe follicitari ab alio paffus eft, vt fea miiitia fubtraheret,veniam non meretur,l.qui cum vno.jT. qui filtum.ff.de re milit. sol ličita r E, nit Feft. libr. 17. eft folo citare.loco mouere. Sollicitare etiam eft angere, contriftare, turam iniicere,l.i. fF.de extraord.crim.Prat. sol l 1 C 1 T A to R , tjui pro alio inftat, & negotium eius curat,item inftigat alium.leg.fi feruo.Jf. idem Pompon.ff.de furt.ibi, furti ačlione conueniri. Sol« licitatorem rerurn nomine.Et follicirator caufa re- peli it u r a teftimonio,c.cum a nobis. de reftib. so L l 1 c 1 T A to R ,qui feruum ad delinquendum im- peilit,l. n.^Ajuamuis. l.i4.^.ceftimatio. ff. de feru. corrupt.Prar.ex Briffon. Sol. LI c 1 TA TOR e S alienarum nuptiarum ( quos follicitatores ali.eni afFe^us,Cafi.lib,5.var.vocat)'i- temque matrimoniorum interpellatores , qui in- velut alliciunt fponfas matronafve ad alie- nam concubitum.Hi tametfi effeeft eum,qui alligarus fit, libcrum facere, Ledig %ehlen. Inde qui prsefi:ititqjoddebet ) !oluifle dicitur: quo fit,vt proprie folutionis vtrbum,libe» r.itionifque J eiufdem fit fignificitiotuSjl.foluuoniS) ffide folut.Vide Alciat.in 1 Jiberationis.de vtrbor- fign. spieg. so d v b R e dicirur is, ait Vlpian. quifacit^quod fa- cere promifit.b167.ff.de verb. fign. So l v e R e idem eft quod liberare^vf^.VndeVirgil, li,4. yEneid.de Didone loquens: ^Accipite hanc cmirnamjne^ut hif exoluite curif, Id eft, hoc me amoris vinculo iiberate. Itemdici- tnus nauem ponu foluere,id eft,eximere.Quofit,vt qui obligationis nexu diftriftus, pecuniamqu 3 E debet,fol uit creditori, tollatur ei obligationisvin- culum, Si difibluatnr.ac ideo liberetur debitorne- xu.Inftir.quibus mod.tollitur obligatio.adprincip, Paulus in !.folutionis.ff de foIution.S: liber. Solu* tionis(inquit) verbum ad omnem 1 iberationequo- quo modo fiidam , magifque ad fubfhntiam obli* gat/onis refertur,quam ad nummorum folutioncm. Nam etra m aeceptilatione poteft ficri folutio&H- beratio debiti^vt fi quis dicat, s^«c Ka&iflMV* 7 voTz;i^U l?4< i gat.l.BrcchaJus in l.Iiberationis verbum.ffide verb. &rer. fign. so j. ve R Ejlatiffime patet:nam omnem debiti reddi- tiQnem,& obligationis difToiutionem complečtitur« Spieg ' ■ j s o l v e r h paratus non videtur, aui iatildare para- tuseft,I.4. jj.foiuifte.lf.de r.e iud.Aibcric. Iol v e R b prccarium.l.i. fF. de precario. id eihreno- čare. Sol v b R E vnionem,apud Marcellum, LSeia.6.fF.de aur.arg.non pr^ftareiigniHcatj vt Accurfius puta- I uit ;fed de linea detrahcre & eximere : nam quum inicio lic locucus eflfet, Poftea vnionem foluit: ne- que vllum mortis tempore inter ornamenta fua v- nionem reiinquit: in fine legis fic inquit; Vt inte- rin}omittam,quod etiam diflolutione ac permuta- tione tali voluntas quoque videatur mutata. Hanc tamen lociuionem Macrobius U.3.C.7. proliquefa- cere vfurpauir.vbi de Cleopatra loquitur,qux ace to vnionem impofitum,itaquc Uquefač*um abfor- buk. Hot. Prat. SO].vi legibus dicebantur,quibus quid contra leges facerepermittebatur:vtcum Scipio ille Africanus, antequam per leges liceret,A:dilis & Conful fačrus eftdegibus eft folutus. Inde Imperatares , qui legi¬ bus teneri noluerunt, legibus foluti ab VIpian. ap- pellantur,in 1. 31.ff.de legibus. Afconius in Corne- lians argumento , Cornelius legem promulgauit. qua autoritatem fenatus minuebattne quis nifi per _ populum legibus foiuerctur: quod antiquo quoque i iure erat cautum. ltaque in omnibus SC. quibus tum aliquem legibus folui placebat, adiici crat fo- litum,vt deea read popuium ferretur.Hotomann, Prat. loivi matrimoniam , &efied.otem, funtduopu- gnantia, circa qux fe inuoluunt Do&. prstenim neoterici.Tu vide Zaf.fuper tit.fblut.matr.Spieg. lolv e R e TacrainentOjid eft,facramento,quo obftri- ftus quis erat,non amplius teneri: ficuti teluere le- 40 gibus 8 i canonibus. De qualoquendi formula Bu- dsusin annotationib.ad Pandedas. $otv 1 s s e, in tradat.de re iudicat. accipere debe- mus,inquit Vlp.non tantum eum qui foluit:verum omnem omnino , qui ea obligatione liberatus eft, qux ex caufa iudicati defcendit.l.5.^.5. fF. de re iu- dic.Hot.Prat, Sol v M proprie terra,vt ait Feftus in l.qui tabernas. ff.de centrali.cmpt.Dipitur etiam omne,quod fufti- net, & vnicuiqtie rei fubiacet. Cedit autem Folum 50 publicum aedificio, lcg.i-iT.fi quis.& ibid.Bart.fFne quid in loco publ.Spieg. 01 v m. appellant Iureconfulti aream^cui xdificium fuperponiturjl.n.fF-de pignorat.adion.l.2. Cod.de rei vindicat. quod & ideo partem eftegdium di- cunt.L494f.de rei vendicat.BrilF.& Gothofred.ad L eum qui.23.in princ.ff.de vfurp.& vfuc. Adde Bre- chxum in l.locus.fub tiuu.de verbor.& rer. fignific. Prat. In folo fieri opero? dicuntur,quc folo coniun&o? £ 0 funt :veluti li quis a?dificium ponat in folo:quod fi quisme{fem fac iar.vineas putet,arboresfuccidac,o- pus tamen in folo facere non cenfecur.Et hoc ita in operiš noui nuntiatione obtinet.l.i.tf.hoe autcm.fF. de noui oper. nuntiatio. Czterum in interdido, Quodviau c\am,quod ad ea folum opera, qux in folo fiuatjpcrnnct,etiam in folo fieri videtur,quod circa arbores fit, non etiam quod circa frudum ar- borum.ltaque fi vineas quis,vel arundinem, vel fa- lidum fucciderir,hoc interdido tentbitur, leg.i.jT* hoc interdidum, 1.7.iT.noiauimus. ff. quod vi aut 7 clam.Prat.ex Briff. 2541 In Folo confiftere dicuntur feruitutes, qux fole imponuntur,& folo debentur,quales funt iter,adu r „ viaft.j.fFde feruitutibus.Briff.Pr3t. s o l 1 res dicuntur *dcs,agri,fundi,8r ca?terx res im- mobiles folo coniundse , Li.lFde rei vendicatioii.l. 5.ff.de condi.t0t.L7.fF.de vfufrud.Li.iT.fi fundus. Sc L3.iT.pertinet.fF.de vi & vi armat.L7.iT.peculi0.fF de pecul.Lr.fF.de sdilit.£did;.1.5>.fFde donation. inter vir.Li.fF.vtrobi.Lp.^. quid ergo.fF. de vfucapiori.l; i.fF.vfufrud.quemadmodum caueat.l.12. iT.cellaru. fi.de inftru.vel infirum.L24.fF.qux in fraudem crc- ditor.Quse &folo cohxrere, & folo contineri dici- tur,I.ic.fF.quod vi aut clam.l.i. jT. hoc interdidum. ff de vi čc vi arrrat.Quod verbum vt Iureconfultis proprium Seneca notat.Sic enim lib.u,Natur.Qu?- ftion.Tertia pars de agris,terrisjfatis,arbufiis qu2» rit:&,vt lureconfultorum verbo viar, de omnibus, qux folo coHtinentur. Plin. lib.6.epifiol. Eofdem patrimonij partem conferre iullit in ea , qux folo contincrentur.BriCPrat. Soli pignora,in leg.15.iT.fi pignora.fF.de re iudic.& obligatio foli,in 1.25)-^. lcgatum.fF.de libl>£7< Digefi. de fo- liitionibus. s o L v m porro Seruius in 5.yfneid. e/Te fcribit,quod vnicuiquerei fubiacet. Vndenauiuni folum mar e, aer auium,fteliarum ccelum. Ex ouoab Ouidio di- čium fiCjAtira tenent coclcfte folum-Bi lit.Prar. s o L v m etiam Ttifcarum lingua fignificat tot um & ioiidum.Hinc Solitaurilia hoftiari m trium diuetfl generis immolationem fignantjTauri, arietis, ver- ristjuod oir.nts integri folidique corporis fint.Hgc Ptftus. sot. v s diftio licet taxatiua , tamen non operatur cotreflionem iuris:& idi o (ingul.not. Angel.in l.i. per illum textum,iunčla gloff.in verbo,folus.C.vbi & apud quem. epiod fi ftatuio cantunHic ,C]uod de adultero & furto omnes iudices ciuitatis podint co- gnofcere:deinde alio nouo ftatuto difponatur,quod de adulterio cognofcat folus capitaneus : perhoc verbum Solus , non videt.ur adempta iurifdiftio a- liis:quod eft nota dignum/ecundum Angelom ; & pro fingul.citat-D.laf.in l.quod in rerum.f.fi quis poft.ante finem.ff.de legat.primo.vbi dicit,quod eft iolennis decifio.fi eft verateam etiam approbat De- cius confi.pdiligenter pro tenui.colum.j.verfic.fu- pereft refpondere.& poteft confirmari ex alia fimili & fing.decifionc Bart.inl. ;.iT. eum Titio. in bonis lefturis.ff.de adim.leg. Tamen animaduertendum eft,quia hoc modo fecudum ftarutum nihil prodef- fet.fed fuperfluo membranas occtfparet: quod r.on eft dicendum , per ea, qus fcripfi fupra in verbo, Qualifcunq;.& qus tradit Corn.conf.77. licet mul- tum vrgeant.col.i.lib.i.ii.em cnm fit fpeciale, vide- tur,quod per eum fit a primo generali rcceffum-.vt in fimili quas{Hone conciudit* D.Alex.in 1 fi ab bo- ftib.in t.not.ff.fol. roatr. & eleganter decidit etiam Bald.in l.execu.torem.in g.col.vtrfi.or.redeo ad na- turam.C.de excc.rei iudic. quem late refero infra in verbo, Statuta contraria. Troinde hoc diftum Angel.apud me dubium eft. & poteft reprobari ex eifdem fundamc-ntis , quibus teprobatur opinia Bart.prsallcgata,prout fciirfi ir.fra in verbo,Tan. tum,fed tamen propterAng. auftoritatem , adde ad notata per Bart. 6t fcrib.tnleg.fi conftante.in princip.in nona qua?ftione prima; partis. Digeft. foluto matrimonio.Et vlterius . licet alij non refe- rant,addc.quod idem videcur cfle de niente Bal.in couf.jSi.Ioanes Sc Fedcricus fratres.in vlt.col.in vi. S A N T E o: 2543 S A N T lib.vbi elegariter eoncludit, qued vbi dičfcio taxata apponitur circa id, quod aliaseric a mre difpofitu, rnhfl debet operari.Sunt tamen,qui Angelum refe- rant loqui afiirmatiue;, &fic quoddičlk> Sodiis po- £ta in lege noua, corrigat antiquam , & ita Angel, refert D.Pelin.in c.paftoralis.in pr.c0L2.verf.limi- ta tertio.extr.de otbc.ordin.vbi fequitur. &i- ta dicit per Anna.& Bočl.Perufinos fuifle confui- tumdnfauorem ecclefiae maioris Ferrarknfis-.ita e- tiam citat Angelum Dec.in d.conf.j.in i.coi.Cotta. 10 ?bivtA 3&io,ideft,finita.l. 21.tf.de acceptil. so L v t a margarita,in 1.2$.ad fin.T.dc aur.& argent. & folucos vnionesjn 1.6.f£eod. tit. quomodo accipi ©portear,vide BriflT.li-2.Amiq. Šol v ta praedia,Cieero in orat.de lege Agraria»nul- li obligata vocat. His enim obligata opponithis verbis:Soluta meliore in caufa funt, quam obliga- ra.Sicul.Flac.in li.de cond.agror. Solutos aic,a qui- bufdam appellatos occupatorios 3gros,foIutos vero non efle.quorum fines demonftrari pofiint,& Aniti. 20 Brifl'.& Prat. Šol v tab ftipuiati©nes J ideft,fubiat£ J 1.6.T.deacce- ptilat. Solvti rei,id eft, liberati e vinculis vel cuftodia. 1. 10.fF.de cuftodia. -So l v t 1 o in genere eft quiuis a&us, quodebitor li- beraturab obligatione, q«a aeuinčtus eft credito- ri.Et hinc eft,yt Paul.dixerit, verbum libe »ationis tandem habere vim,quara verbum folutionis.l.47. de verb.fignj.54. de folut.adco vt etiam verbo fo- 30 sot. lutionis omnis fatisfa&io accipiatur,I.177. de verb. tfgn.l.52 .de folut.& folutio non per numerationem tamum.fed etiam per nouarionem fieri dicitur,in 1. 3J.iT.Luci1w.in An.de annu.legat. Solutio icain ge¬ nere accepta eft vel naturalis,iure tamen ciuili ap- j>roboca,vel eft ciuiiis tantum.Nacuralis folutionis modi funt dao,nimirum folutio in fpecie accepta,& t&nfenfus eontrarius.Solutio ciuiiis fit vel ipfo iu- xe,vei ope exceptionis. Ipfoiuse multis,fed tamen certis modi$,de quibus duos potilfimos luftinianus 4° yroponh,lnftit.tit.quibus mod. obligatio toll. Ac- ceptilationem nimirum & nouarionem. Relkjuos recenfet JBodinrrs in method.iur. Vulteius 1. Iurif- psud.Roman, Ope exceptionis obligatio tollitur modisoinnumcris,cum ipfa quidem obligatio reue- ra manet , fed exceptioni ©ppofita nullius fit efte« &us, ita vt potius efite&us obligati-onis , quam ipfa obligatio telli dicatur: quos eodem modo B'odinqs vel Vulteius dd.locis addidere; vide eundem V ul- teium lnftir.quib.momorbus fonticus nominatur, eum fignificari,Cailius ait,qui noceac: nocere aute intelligi, qui perpetuns eft, non qui temperefinia- tur.Sed morbum fontieum eum videri, qui incide- rit in h©mincm J poftquam ianatus fir. Sontesenim nocentes dieuntur,&c.Brechae.in l.Morb.fonticuJ, T.de verb.& rer. fign. s on T i cvs exiftimandus eft,ait lul.in l.fo.dereiutL qui cuiufque rei agenda imptdimcnroeft. Son t i c vs morbu.s-,apud i2.tab.intelligenduseftno vulgaristfed ta moleftus, vt reus non cogaturapud iudices comparere.Hinc &fontica caufa appellatur admodum grauis,vt ait Erafmus in Chiliad.Videi. i'iTodeinde.l.ob qu2.1.pen.Tde ^dfl.edift.vbi fiepe fit mentio de morbo fontico, & L qu2fitum. de rc iud.vt Pomponium sextum i.ntelligas, qui, veieres fonticamjid eft iuftam caufam, dixifle 4 .feribit: A um enim pratbet imgedimtatum.spieg.vide&D* j&bM* 1545 S ANTE o; Gaddjinneomm.ad leg.1i3.nawe r. z. de verborum flgnific. son t 1 c v S inorbus in 12.tab.qui cuique.rei gerun- dse obeftfteg.i. jT. fi quis iudicio. ff. fi quis caut.eius morbi vim explicar leg.60.flF.de re iud.eo enim dif- ferenda funt iudicia.Sonticum morbum(Feft tfgm(kare,ait ASlius Stil.o>certum,cU'm iufta caufa, Sc.In u.tab.qai accipiatur, docetA. Gell.Iib.ao.c. i.Vcrba legis h ar c funt,fi iudex, vel alter ex litiga- ’ j::. : J: i.C 2 54 ^ Sok os s b perpettu egeftatejaiuatI»pp;in 1.5. jf.i* C.ad leg.luftmaieft. S o r d e s ,pro auariua.,rapims. Vnde damnatus for~- diu.m,apud Plin.lib.2.epift.j2„Vip!'an. Dait prxtor, ihqtjsefitum eft.verfi.Et diftričte. Nifi aat Gerdej inquit,aut euidens gratia tutorum fine curatorum doceatur.ldem in l.fi fihusfamilias.fF.de rucftSi eui- dens,ait,arguatur eius gratia, vel inimicit.ia, vel e~ tiam fordes,spieg. torifeus morbofontico iropediatur, dies iudicij & molimen excogita- tum,ex compofit'oque adornatum , qu-o quis aduer- farium failaci certandi ratione vincat. Da. Gosdd. adi.i73.numcr.4.d everb.fign. 2pr[Aa cauillum,calumniam , & impofturam fignifi- Ctfrti'iaxicryh:TiXvei>'j[AaL } M. 3 is’yctv&p!Ljk 7 ra&t\oyiAp3«fd^S5,koc eft,fcite s do-:iofiuetiuore.Rurfus propter pevfonam čredi- 60 toris aliquando nih ili eft; folutio c-i rada. Vt fi nat pupillo fine mtore.Sed & fi debitor , cum eflet per- petua & fauorabili exceptione tutus,per errore vi¬ tro foluerit,non cogetur tanti redimere damnofam liberationem quinimo vcetur condidione inejebiti, Omnino enim vt rite fiat folutio, oportetfolnen-* tem non ignorafTe ius fuar obligationis. Poftremo ratione rei folutas,plerunqt!C eft: inutilis folutio : vt fifi foluerentur numi reprobi aut aduherini. Bal- duinus in commentJnft.luftin, lib.3.titul. 2^. quib. 7 ° suod.toUitur obliga tior vftim.Digeft.de recept.oui arbitr.leg. 3. Codic. de arbitr.leg.15.Digeft.de iudic.leg.26.jT.per magiftra- tum.Digeft.ex quib.cauf.maior.ieg.7. jf. quarfitun?’. Digeft.de mmo.leg.7. jT.comp.Digeft.de adminiftr. tut.leg.5j.de euidionibus. Nam quod.in illis locis dicitur,per fordes,hoc,p.ecunia accepta,dicitur in L prima.jT.i.Digeft-de magift.conuen.leg.S. $. vftim 0 Digeft.manda.fic interpretandum eft verbum (o r- dide in leg. 3. jT. nune videamus.fF. de fufped. tut 0 Schard.ex Prar.& BrifE •so roi.b v s moueri.Aggen.Vrbjjc.lib.de Hmitibus agror.In iudicando autem menfor virum bonum Sc iuftum ageredebet ,nulla ambitione aut fordibus moueri.Hinc >< 4 idilis fordidus,apud s ueton.inDo- mitian.capitul.8.pro pro auaro 8 c cor.ruptioni ob- nox io. s o r d 1 n h facere, apud eundem suetonium in De- mit.capite c).& fordide proconfulatum gerere,apud Plinium in Epiftol.Et fordide concionari^apud Ci~ ceronem ad Acticum, qui pecuniis fe corrumpi pa” titur.Ab omni forde fe abftineat,kg.eadem.Digcft 0 de leg. Iulia repetundirum. Damnatus fordium 3 non debet de aliis iudicare. Plinius epiftoh i2 e li- bro 2. 5 o r d 1 d a coneuftio,id eft,calutnmaa Ha-e a tranfa" dionis officio Ionge diftat.Tranfačlio enim gusrit pacem,& finem iitiumicalumnia difcordiam parit, Sc dtfpendium.Tranfaetio ex bona fide procedU^ca- lumniaex dolomalo;tantoque magis nocet ,quan- to latentius procedit ad noceadum.spiegelius.Pra” teius. s o R D 1 1 > a munera qus habear.tur in conftitutioni- bus,vide fupra in verbo Munus. $ o R di D A veftisjin I.39.1F. de iniur. fordium plena^ qualis olim crat reqrum habitus,qui inde fordidati dicebantur,vt cx veterum aučiorum libris no.tum eft.lSrifTPrat. soRDiDA B.ftipes , fplendidis Sc ingenuis natalibu^ f c ite opponuntur ab Irapp. Diocletiano Sc Maxir- m>an.l.fuper ftatu.C.de po?nis.. s o R D.-I.D2 agere,pro auare.l.3.^. nune videamus. ff. de fufpeSl.tut. SORDI33 agit ruror, qui pecunia coiruptus, rem pupilli negligit.ft3.jT. nune videomus.£ de fufped, tut.spieg. Prat. s OR J ta e dicuntur Eknchi 9 feu argumenrorum cor,geries,quibus ex stoicorum familia Chryfipp U s certnndo phirimum vtebatur,cum per multiplicata confequentia ratiocinati- +ics duxerat , ex his tan¬ dem omnibus aliquid velut neceflfnrio concludens, inducebat:& his quidem difputationum iaqueis, id eft,soritis,implicatum atque irretitum aduerfariu tenthat. Qu_od Cicero videtur intellexift‘c libro 1. de Orat.ad OJFratrem, his verbis, sroici vero so¬ dri difputationum fuarum atque interrogationum laqucis.te irretitum tenerent. Et Perfius in vliimo verfu,s ar/r.6^ Inv.entus Chrjfippe tuifimtor acerui. Jam vero qui Sc fopbifma, Sc (to^i^ihLu Sc leguntjhi non muftum aberram a fcopo noftri lCu 3 2547 SAN Brfehzusio l. aatura.!* tit.de verb & rer.fign. Non omnis So R ms cit cauillauo,led is tandem,qui aut aegmuocationcm gentrum non diftinguens, pa- ralogtiroum parit , aut m accidenu velatubut© peccat.D.Goidd.ad 1 . 177.au >.de verb.figmf. 2»<5t'i«f.Vlpian.l.i77.vbi Dn.Goeddaeusin commcnt. Djgeft.de verb rum ligniticacion. Natura cauilla- tiouis, quam Gr*ci ezopeirLu appellauerunt, bare eft, Vt ab cuidenter veris pet breui hmas mutatiorus di- fputatio adca, quse cuidenter taUaiunc , perduca- 1 catur.Sic in leg 6j Digeit.de regul.iur.Hotomansus, Prat. SoRoit,tcftc Labeone,appcllara , quodquafi feer* fum nafcitur,feparaturquc ab ea domo.in qua nata eft,&in aliam famiiiam tranlgrcditur. Cui difto aftipulatur tezt.in leg. mulieres.Cod.de incohhb.io. & m 1 mulieres.C.de dignit.hbr.r..tcxtm 1 . cum in adoptiuis. C. de adoptio. Barr.in 1 .fin.C.de ptiuiieg. tfchola?,Iib.u.qu2 iura probanr^muherem mutatio- nematiti priorem digrvitattm 3 conditionem,forum- TEO. 1548 dicrum petebatur,quo pod tricefimumdkm uul- ias fuas exeqm potuanc. ludieum autem nomina tabeihi infculpta, iaqut vrnam iičta per lot.em ptomebaiuut.PracteKaU. folcs,ProconfBieE,& Practorcs, prouinciasfoiucbjn. tur:vetabatqueicx cunata prouiacram exua fortta cuipiaiu cedere, hoc cit , ne akt t akti-us proatn- ciara inuaderet , led niiliis fortibus eas duet- lent. prpcipiebat, Citt. ; in tamilia.kpift. Appius.in- a quit,dixttlefe,li licitum effetj iegem cutiatam ftr. re.foiutuium cum codega elit- prouinciam, lnlu. pet ducendis legattonibus vtnatr. & fone veteti eij. p!o polnas fuille.ntc ambitioni aut inimicitiis locus iure comendit Marccllus Epiiusapud Tacitumlib. 10. In plutiinis aliis rebus veteces lorte >tebantur, qu£ nctln non lunt inllituti.Sciendum camcufottei in plurait proprie dici ipla tortis inflrumenta. Sots veroipfa lctntio efi. Hinc Ci.er.&lortes ipfas & cztetaqux ad lortem erant parata , diiturbaujf. Prat. q ue m ii tare. V ide Gell.Noa Attic.U.ij c.to. & Can-^ So » s.lumma eft.fiue «pitale,hoc eft prima pecunia, ** — . ... n.- qu* confertur mfocietatem , vtindelucium fiat, tiunc.in Topic.locoab Adiunčtis. Spieg SoRoa pro amKa,iiue leorto nonnunquam a cleri- cis flagniois appelldbatur : rem turpiffimam hone- ftiliimo nominc tegentibus Imp.l.eum qui, 19. C.de epifc-& cleric Eum qui prcbabiiera lecuio difcipli- fwm agit,decoiorariconfortio fororkt appeliatio- nis non decet.Sorores igitut appellabant,qua$ hodic Scurr* Commatres vocant.Hot.Prat.Yide & Cuiac. 2.obl.29. Soiokvm ali* confanguinez.ali* vterin* funt leg. pcnult.& vit.C.de legit.h2red.qu* vciba fuis locis a nobis ezponuncur.Schard.ex BriiT. Sor ori vs,cui foror mea nup/it. Sororius ffmiliter dicirur fr4teta8c fororufilius.Prat. SoRoRiARE,apud Pkutum^erinde eft atq. augeti & procrefeere 3i vhde mammaslororiantes vocarunt in puellis,vta Sezto Pompcio traditurcura exuberan* tes intumefcunt,quod iliiseuenit ex copreflo lačtc, Crmitus de honefta difcipi.li.u.cap.u. So rs Iignumeft fortitionis,quod vrn$ iromit-itur,fi- ue fuerit calcuius.fiueconcha , iiue afcia,liue anuli nota 3 fIuc etiam celpes viuus,iuxta Sophoclem , vel iimile quid,iiue ttftclls , & tallcols lsgne* Gracis d;c rur,isTo W! 7 a>A«y,a mouendo:alio nemi- ne KAij^S^ab euentuj quo eduda fortc , ad munens alicuiusadmimftrationem quisvocatur,a eft voco:aut pocius a ^.Aov, iu eft, Iignum,quod li- gnorumvfus fuerit potiffisnus ad fortes raciendas, in quibns fymbo!um /uum lefferamve incidcbant: quomodo Homerus liiad. 7. ea-voce vfus eft.ibi, oi 2 >iKnpfrJjrK z» '3 ?o«A«y x^e»j.Nocanda autem fottitionem oir.nem Merc urio fm lis attribu- tara,vt in ftiad. 7. annotat Euftath. Hinc Mercurii forsapua vtteres , qy^ fuit oic^ foiiura , quociin vrnam coniiciebanr pnruumquc cducebant m ho- norem eius Dencuius con uetuctudinis merninitim iEolo Euripidcs. Atque olim in eo Reipub, ftatu qui peues popuium erat , Jv.u.CKfctrtcM nominanr, magiftratus forte elečtos fuifte ; tum &, P 40 50 iudi- šo cesprinc;p;o cokriptos curia fenatoria,deinceps in vrnam fortito miftos,vta piurib. neceftarius;‘nu- merus conficj poflec.autor eft Patdianus : ka vt pri - mo deiečti moz forurenrur:quod ex oiation. Cie. Čepe dilceie eft.Ea ratione apud Vergihum fcxto neidos. 6 )luefiior Mmos vrnam mouct: £t apud Stadum. Arbiter hos dura verfat Gortjnius vrna. Seruius 11101® Vcigiki locumnegat auditasfuifle 70 caulas,nift per fortem ordinatas ordo autem ex fortc Ob{eiuandum,quod maz nium diktimen tft inter fonem, qu* controueifiab toiht, altns concotdiam prilentifiimadefinicione , in quam partes confen- tiunt libere(de hac inteliigend* iunt i.vlt.in princ. C. C6mun.de ieg.l.fi qu* cautiones.ff.fannil.ercife. l.fi cumambo.ff.de iudic.& jT.opiionii lcgatumln. ftit,de legat.(£t foi tem qu? auter. oons,parit mas, hoarncidia,& omne maxun.:qu2 item latentiumrc- rura oinnia , velalia^ luperlhuonescomplectitur. Huius auior Satan efttpnorem autemibrtem Deus moderatur.adconciliauonem diilidcnuum ammo- rum Spieg. SoRsaferic, pro dubio rei euentu:quicumDe/vo- luntate femper fit deitinatus, variasperducic iigni- ficationes.Vudciorcior,verburo,in vlu ioqucndi fre- quens.pro adquirere aiiquid Sortiri iudicera,Soriiri prouinciam, Somri iorum Vberkommtn. Nouell.vt oiiifi.obed.iudjcprouinc.$.arripiat. Oldtndorpius Prat. s o r s , alex, vel alterius rei,qu2 inftar fitalcsiudi- cium declarans in dubio,fcil cci honefto, voluntate D e 1 ,£;» gluckjdlL vndefolebant ohm,dc lam nune foienc inter t comur.(ftifiimos 3 Incidentes coimouer- fi* per lortem dirimi durcbeinloJJ'. j.li quse iunt gem Falcidiam.leg.58.tf.ame dkm. Digeft.ad Tre¬ bči.Briff. so r tile gia dicuntur, q nse pro inueniendis fur- tis,vel diuinationibus intendendis fiunt,per mifTio- nem fortis.Quomodo accipitur in titulo extra , De 5 o fortilegiis. Hinc fortilegi funt, qux fub nomine 6 čtx rtligionis per quafdam ( qu 3 s fandorum feu Apoftolorum vocant;fortes diuin 3 tionis fcicntiam profitentur,aut quarumcunque feripturarum infpa- ftione futura promittunr T cap.i.29. tjU^fc. 1. Quod autem huiufmodi fortes((unt enrm in duplici ne exerceantur anathematis in- terdido prohibemus.A Perfls autem ferrureflfe a- lata diuinatio . cuius Varro quatuor genera ponit terr.im,aquam,2erem & ignem.Hinc Geomantiam, Hpdromantiam, Pyromamiam & Aeromantiam di- 70 &aaucum.int. Anchora.c.igitur.2^.qu$ft.j.4. sob.tir. 1 eft fortito capere , hoc eft , per fortem O & p* z«o obtinere.Sort^ enim aliquid coftfequi, eft: fortuito rei euentu vel cafu acquirere.Prat. s o r t 1 r 1 pro forte dirimere in 1.5. if.fi omnes.ff.fi^ mil.ercifcun. s o r t 1 r 1 defenfores,obtinere & adipifci, l.i. C.vbi pet.tut. S o r tiri filium,pro fufcipere.Vlpianus l.j. jf. quin- to, ff.de bonorum pofl eontra tabul. Si emancipatus filius vxore non ex voluntate patris duda filium fuerit fortitus.Hotom. » o r tiri forum,pro aequircre. Sicfortiri prouin- ciam,fortiri iudicem. iortir i,per fortem eligefe,apud Caium in leg.fi quce funt cauciones.pam.ercifc.Spieg. ; o R T 1 h i prouincias dicebantur Pr2tores,etiam qui in vrbe ius dičiuri erant. nam defig.nati antequam magiftratum inirent,fortiri inter fe folebant * quis de pecumis repetundis,quis de ambitu, quis de ve- neftciis,quis ali is denique quieftionibus prsefuturus eflet. vt in Verrinatn 1. explicac Hotomannus. Prat. ; o r t 11 ion 1 & fubfortitioni iudieum Praetor vr- banus prscrac, boe eft , per fortem 8 t fortuitum e- uent.um defignabat ex deeuriis & ordinibus eo^,qui quoquo tempore iudicarent,illortimq : ue nomina in albo fuo defcribebat.Vnde Sortiriforum , Sortiri iurifdtčlionem,Sortrri effedum dicimus.Plane,fi re« iiciebantur iudices,feu,vt nune loquimur, recufa- bantur,fubfortitionem in locum reie&orum facie- bant.Oid.Prat. S P. p A e 1 ARi,Spaci3 facere & deambufare,Ieg.7.de Cer- uit.& apud Snet.in Tiber-c.14.Prat. p a c 1 v m, non folum de locojfed etiam de tempore dicitur.Ufieut in annos.0.idem Papin. fF.qnib.mod. vfusfrud.amitt.capit.ftnal.de nou.oper.nune.Prat. Spieg. s p a c 1 v M temporis nec maximum nec minimum.!. 13.fF.de folutionib. S f„a d o n v m nomen a Cr^co metu dedudum efte, dodi verius crediderunt. Ineptum enim eft ac val- de nouum,vt inejuit Cuiac.lib.17.obferu.24. in fin. d Perfico vico viraS* , quo loco primum nonnuilis virilia exeda efle rabulantur , vel a Spata , hoc eft nouacula(Ga!lorum lingun)qua inciduntur teftes, vt Accurftputabat,Spadones appellari.Refiftit huie poftremo fcribendi ratio. Erfi vero quidam arbi-* trantur eos demum Spadones efle , quibus -extradi funt *pt/wt&p*S*vel adempta Yirilia:quia tame o-rrclu non folum pro euello , fed eriam pro detorqueo contorqueo a Grscis accipisur:vnde tnretp/uhe, mor- bus,mediciSiSht' tv ^rrecvjd contradžone & contor- tu:cx eo rede Vlpianus in I.128 de verborum figni- fic.Spadonum appellationem generalem efle dixit, vt čc in l.fi ferua.jf.vltim.ff.de itrr.dot.leg.4,jf.item diuus.ft ad leg.Cornel.de ficar.jf.fed & illud.lnfti. de adopt.& i bi Theophiius, & Harmenopol. libr.2. tit.S.in prtn.Epitom.Cemprehendit enim non folu qui natura fpadorres funt,hoc cft,quibus natura va* /a fe-mitiaria & virilia funt diftoi ta^vel exada , a ut inutilia,iiem qai funt thlibiže.thlafi«:fed & fi quod aliud genus Spadonum eft, pura fi fine caftrati, vel auibus excifi,collifi,conrufitaqua calente , aut her- barum fuccis eunuch? fadi-.De herbis eunuchos fa- cientibtjs Paul.yPgin.Marcell.de medicam.Plinius libro. 19. ca p rt ul. o-čta u o , confulendi funt. Thli- bix 'tv J ab atierendo drdi funt : ficuri thlafi^ d 0A«t«,hoc eft,frango,quib.teftes fradi fun-t: Mynf.in d.jf.ied ^ illud. Qmb.igitur concortuseft ztft S A N meatus femin.iSjit.pt , opie'&W *tv svili Spadones di- cunttir,lulius Scallger exerc.277*fed.4.ad Cardan. At vfu generalior eius fignificatio fada eft,& figni- ficancurkac voce omnes, qui natura , arte, morbo vel alio euentu tales,funt>vc in complexu venereo ad procreandos liberos murna virilta rede obire nequeant.Et in fumma comprehendit eos, qui na C~ cuntur fine teftibns.Tecundo quibus omnino ablata eft virilitas;tertio quibus exadi funt teftes : quarto quibus ateriti vel contufi funt tefticuIi:quinto qui IO integris^S: incorruptis membris propter vitiu quod darofputa quod diftortus fic feminis meatus,vt Če¬ trten non rede egeratur, Diocles apud Plutarchum lib.^.de placicis Philofophorum)pr©creare liberos non polfunt, tametfi rem veneream grauiter exer- ceant.Primi,fecundi & tertij«generis fpadonespro- priecaftrati appeUantur.itemque eunuchi,quod 'vil $nb,hoc eft,ledum virgineum cuftodiebant ; quia nomen &nf THe^Jvnt acceperunt, Scaliger d.exercic.277.ied.4.quod ad oblernandum mulie- rum pudicitiam adhibebantur, qu*afiledi cuftodes; 2Q quod reliqui ledum vir virgineum ant pudicu per^ mi'tterem,liceftnihil generarent, Gcedd^us in com¬ ment.ad l.foadonum ii8.num.3. 4. Digeft.de verbo- rum fignificat. vide Sc Cuiac. libr. 17. obferuat.24. Vulteium in comment.ad jf.fed &illud 7. lnlht.de adoptionibus. £ p A do in fpecie is dicitur, qui aliquo corporis vitio impeditus generare non poteft, eo remoto poteft,!. a.jT.i.l.arrogato 40.in fin.ff.de manumifl', vind. Hi funt Thlafice,qui frados habent tefticulos., Sc Thili- 3 ° bix,qui attritos.Hi adopcare polfunt. Nam & ma- trimonio iungi, Sc pofthumum in teftamento hsre- dem feribere poftunt.D. Vulr.in comment.ad $.fed & illud.7. Inft.de adopt spaRta didio grazca,eft,Latine fata dicitur. Origo enim huius voeabuli fumpta eft averbo ervupu ),quod fero fignincat,vnde nomen verbale evupTot , quod fatus vel fatiuus appel!atur.Vnde Homerus lib.19. e.i.in neutro genere pluratiuo nuraero czrasTee di- Xit , vt annotauit Pec.Mofcil.in Gellium, libr.i7 # 4 ° ' ca P-?‘ S pa R r ac v s famofiftimus gladiator traditur , de quo fecundum aliquos imellexit Paul. Iurcconf.in 1 . 1 .$.(i feruus.ff.de acquirend.poftef.vbi tamenDd. fccuti vulgarem ledionem repofuere Spartanum, fed male.Extat enim hiftoria de Spartaco famofif- fimo gladiatore,qui ex Thracia oriundus fuit, ro- bore animi Sc corporis prceftans. Is fein Ijbertatem vindica ,it:de quo tališ fertur biftoria. Cum Len- tulus ludum gladiatorium adornarec Capua;, capta ©ecafione Spartacus, Chryfus, Sc Aenomaus fe inde proripuerunt,ergaftulos feruos armant,eofque pro- polito pileo conuocant ad libertatem.manuque fer- uorum hoc modo congregata, quaft iufto exercitu, bellum ingens excitauit:aduerfus illorum impetus comprimendos,mi{Tos aliquot doces oppreflerunt: &eonfulares exercitus.Tandem demandata eft ta¬ liš pronincia Cralfo,qui illos extremo bello profli- gauiv.ex quo inceftit per vrbem ouans, laurca coro na infignitusiinore ouationis prspoftero. Confue- uerantenim ouantes myrtheam coronam geftarc. Reliqua? Spartaci coniunxerunt fe cum Catellianis, quse pauloj^oft ab Odauio patre Augufti deleta: fuerunttextra Cone m demandato neg*ocio,vt ©biter tendensin Macedoniam comprimeret fugitiuos. A frugalbate Spartacum Plin.laudat,vtpote qni auro interdixerft exercitui fuo.Idem laudatur a fortitu- cfine„vt q.ui aeriter pugnans ceciderindc quoita ce- 0 cinrt Cordubenfis p®eca Lucanus: 'Vtfimilicauf* (aderejfiua Spartacus ht fiis. TEP. i 55 : Et de iftofenfitPaul.licet omries ad Spartanum* quem ignorant,maluerint referre. HiftoriaSpar* taci nota eft ex lib.75.96.Sc 97. Epitemarum Liuij. Cott. sp at HA.Vegetius gladios maiores ,fpathas v®cart docet,minores vcro,iemifpatbas. Extat in autkent, de a-rmis.jf .pen.Spicg. spbczale delidum videtur , quod dodoresno/lri innominatum dicunt:vt cum quis in ius vocatusno paret,l.2. Cod.de Epifco.aud.cum temere appellat, cum ius dicentem contemnit , cum in munere-fifej impofito per defidiam quis ceftat,leg.2.C.deSport. Eiufmodi enim fada pluribus verbis fpecialiterde. fignantur.non vno generali.Ex Alciato. Spiegelim Prat. S P b c 1 ali A iudicia in L38.ff.Uc3t. Sunt,quibi!sde vna certa re agir'ur:qualia funt comenodati, locati, depofiti.pTat.ex Briftbnio. s P e c 1 al 1 a iudicia,generaiibusopponuntur.l.jS.J pro foc. SpecialiS iudex, da tus , delegatus, ped^neus,leg. final.de offic.pr^tor leg.ftn.Cod.de iudic. Prat.ex BriflT. sPeciales adiones cenfentiir, quibus id perfequi* mur,quod natura fua,& quant um ad iuris interpre- tationem pertinet,fpeciale eft , etiam li accefloria qua?dam habeat:vc equus, veftis, domus, ftmdus,& eseterse id-genus res , 'in quibu$ fingularum rerum petino eft,leg. 1-l.28.tf.de rei vindic.Itaqueaftioni* bus de vniuerlitate fpeciales opp^nuntur, I.3. C. de praefciip .30.annor.Prat. spbcialitbr, idem quod fpcctaiim , diferte, mt aufsgetruckten vverten.Vl^l&n.inV.iSr auiscaut.Ni« fi,inquic,contr*arium fpecialiter pnrtibus placueric. 'Vocabulum iurecolf.familiare Ldefunfiai.arbores. Digeft. de vfufrud. Sc aliis muitis Jocis. Spiege- lins. SPtciALiTER & generaliter opponuntur.leg.i.ff quodiuftfu. Sic"fpecialiter & generaliter pignori accipere Sc obligare , leg.2.& ieg.17.C0dic.de pi. gnoribus. sp e c 1 ali te R pri^legare. Claudius inl.alimenta. ff.de alim.legat. Quia,inquir,deftinatjerat alimen- tjs,cius vfuras pecunis,quas fpecialiter ei prsdega- uerat.Spicg. S P e c 1 e communi contineri dicuntur,qus in gene¬ re fuo fundionem recipiun,t,ieg.29.Digeft.defolu. tio.Prac. speci e. in leg. qu$ftio. deverborum fignificat.pro pa rte vfurpanr. Vult enim dicere, agrum panem elie fundi,non,fpeciem.arg.l.fuRdi eod. tit. SicVI- pia.in 1 .1 .de Agnofc.lib. vbi SC-Plautiani duasefle fpecics dicit,cum partes debuent dicere tc-fteApei* loSpieg. S p e c 1 e s eft vox,qu£ de pluribus difierentibosnu- mero,feu indiuiduis dicitur. v c apud Apellumtute- la tcftamentaris,aditio hrrsditatis, doniinium di* redu m,emptiojfu rt u m,obl igatip ci uil i s, adio per- fonalis,poffeftio naturalis.Quanquam nonnullis vi* fum eft, vtatteftatur Cantiunc.fpeciem .indiuiduit c©mparatam,hoc nomine parum apte notari. spe* ciei namque nomen fola compararione ad genus videtur indittim:didamq?)C fpeciem efle,qnodcon* fufum Sc informe genus expoliret , & fpeciendum (fic enim veteres loquebnntur)ncbisexhibere:.Ob id Cie.in Topič.mauult formnm(dum a forma ge- neris locum ducit ) appeilare. Siquidemfpeciey indiuiduis comparaca non iam fpeeici retinet , fci generis potius accipit hciem. Ciceroni adftipub- tur Glolf. vitim.in leg.proponebatur. Dig de iudic, Red fpecies,iH,quit,id eft forma, luris Ciuilifinter- pretes r m prctes fpeciem paffim appellant genus & indiuidu-um ipeciem;vthominem,equura,bouem,genera:Titium, Buccphalum,&huncbouem, fpecies Sic loquitur,A- pelloindicante.l.i.in pnnc»& ff.i.J.fi certu pet.l. non videtarin iudicem. de ludic. l.fin. de Cond. ob cauf. leg.oftentum de verborum fignific.l. cum eertum.de aur.&argen.ieg.i. qutvxoriJ.fpecies eodem titu). & princip.inftnur.de donarionibus& iurifcoff. paflim. in tra&ationelegaiorum. Spiegelius. Adde Tabee- tium in Topico militar. for. Sc legal. difcipli- 13 n?. SPic jisfurifconfulti appcllant, quasvcteres Latini Frugesjid cft,vinunJ»oleum ? frumentum, icgumina. Arc.icg.vltim.ff.de mun<& hon.Cura queque cmen- di frumcnti,olei: namharum fpecierura curatores, quos crnuicts appelianc, creari moriš eft. lmp.Li6.Cde vfur. la traie&itiis autem contračh- feus vel fpecierum tceneri dationibus. Hotomanus. Prateias. Spicies apud lureconfultos fingula corpora fignifi- *o cac,l,j4.Digcft. de verborum obltg.leg.ja.Digeft.de legat.i.Scpataturque tnterdum a quantitate, id eft. abhis,quc pondere.numero & menfura conftant 1 . 5 . Digcft.fi certutn petat l.5.Digeft.de rei vindic,!. 54. .$.(e« fipondus. ff. delegat, r. Qu,* tamen ipfa etiatn certs fpecieHoco funt,cum certo loco circumfcri- buntur ac definirat ur *. vdati fi viuum quodinapo- thecis eft.pecqnia,qu^ in arca eft,legetur,vel promit - tatur l.jo.in fin leg. 34 jj. fed fi non corpus. de ieg.i. Schard.ex Br.fT. 3® Specie s nulla etfici poteft fine materia. 1 . j.ff^cum quis ff.de adquir.rer.dominio. Slb c1 e s & corpus pro eodem in 1. plane. ff. fed fiue pus.ff de legat .«. Spec 1 es proforma, qua corpus id effe adgnofeitut tjuod eft . leg. (eptima, ff. de fupellcd.leg.L75.ff.de iudic.BriffPrat. SpieiEs adžrat* »quarum fit menrioin leg.feptem. Codice de erog.milit,annon .ltb.xi.Vide iupra, Ad*- iarc,quod opinor nobis effe 5 diemachf ongeltJchla- 4 ©’ Itn. S*EeiEs adaeranda: 3 in l.fpecitfeus. C. de Cohortalib. libr.iz. SpjciEspro annon ariiscorporibus feu quantitati- businl.;o.& leg.11.C0d.de facxoLccdef.i.i.f.i.&leg. vitim.Cod.c de condit.publ.Horr. libro 10. ltg.i.de guiUis^munetibus vel prsftatio.libko.leg^. Codice de annon- & tribut. libio 10. legevn. Codice de algaiTio hoip. non prait. 24 alns infinitis Codicis Socis, SicSp ec 1 * s annonarise in l.fin* Cod. de collat fund. fifial.libr.il. Vegenus libr.j.cap.j.SolIers debet effe t&a&atus.vt pabula frumentum, c*ter*que annona- ri^ fpecies quas apiouinciaiibus coniueeud© depofeit,- maturius ex!gantur.Briff. Prat. S? e ci e s , pro concrouerfia, Ex eo dedu&a locutione quod fini tam qu*ftiontra Gr*ci hyp0thefin vocant. Vlpian.].i8.Digeft. de Slinar Diuuj Seuerw Sc Impe¬ rator Antoninuš non audiueiunt iacolotate reftirui defiderantem aduerfusfratrcm poft fpeciem in ad- 60 iutorio eorum finitam. Ste i. Latinus Largas Sj.Dig. de leg. ). LattBus Largus. .proxtme ex fadomcidit fpecies tališ. Recemiores videntur legisCafufnvo- ealTe. Qajntilian. autem thema, qua(i fafti pofitio- rtem , vel euentus. Sic fpecies vna pro vna quadatn eaafladnl.folet Prstoi. & 1. feq.f£de iunfci.Hotem. Prat. Ivbcies inplurali, pro aromatibusaliquando fumi- mr^fed obfoktum > žviacrbb. lib, vluSarurnal.Species S A TE P. ^554 Če acres& callidajfuperfaclcitt en« apponumurjeaul- cerant. Martian.in l.fin. ff.de Pubiiean. Species, ait, pertinentes ad ve^igal.Ex Thefauro.teph. Rob. Spie. Speci e s refiftentes, in eadem l pro reiiantes intelligit Rudx. q'uaf reliquamenti cauffa debentur,id eft, qua; ex pratteruo debentur,vulgo per reji aufsftendig. Spie. gelius. Sp b c i es fcmpcrgeneriderogat.Paul.de legat.j.in fin. l.feruis vibanis. Quancio ergo in aliquo cafu fpecies prarcedit,& genus fequitur,tunc fubintellignur di 6 .® ahus , feu copula ifiterceflerit feu difiun&iua,l. ha:c ftipulatio.fFvt legat.fcu.fidcic. lbi^heereditasjiu«^ i.fi« de aliud iu;, qu a haereditas ius eft Jege.pecuni*,#.!. ff.de ver.fi^.facit 1 Amiftius.ff ftn.de acq haer.ibt,per feruum , vel cum quem in peleftate habtt & l.i.jf. fi pecunia. ff depofiti. ibi s coram prsetore vel honeftts perfonis,Foicat.N-cyomamise dial.'n,nu.z. Sp e c i f i c a r j o eft quando tx matena llue eadem fiue diuerfa, atqueilla vel mea & aliena vel aliena tantum noua qua£dam fpecies , feu corpus-conftuui- tur, puta.fi cx auro vel cx auro Sc argento fiat pocu-. lum,fi cx auro Čc argento ftatpoculut-Ry.fi ex vuis ex^ primauir vinum:talem fpeciem fi qu!sconltituar, vel conftitm curet, is fpeciei lllias dicitor neri dominus fpectficrttione , non tamen fi m pl i citer,fed cum quada diftinčtione.Dn. v ulv.in commcnt.ad jjficum ex alfe sa.i 6 tiumer.i.de diuifione rfr. SpEciFiCATioNt mucatur forma,qusndo exaliena matena vei ipecie,ane & mduftria humana aliud pus feu fpecies conficitur,pnore forma mutata vel i«. b)ata,caque duplex:vna principaiis,ahera acc.flbrja. Principal is ipecifieatio piane nouam fingensfermaa neuam producit fpeciem,vt fiex auri vel argeti maf- fa fiat vas, vel annulus, aut contra ex pocuio vel au~ reo annulo fiat maffa:ex vino & melle n'tuliuni,8cc.ff. cum exaliena.lnft.de rer.diuif.Sprcificatio igitur il- la efficit.vt noua hac fpecies effe&a cedat,non mate¬ rij,fed form^ ftomino,qui prioris forni^. domine prf- ter materi* sftinjat-.onem nihil refund- tenebnut.d» Sf.cum ex aliena. 1. inrem.ij^. qu*cunque ff de rek vcndic.l.quicquid.17. ff.fi.ff.de acquu.rer. dom- mo¬ do ad priftinam materiam fiue materi* formam re¬ dna nonpoftit. Nam fi reduci poftitragetur ad exhi- feendum,vt redueaturpsius,dc deinae reftuuatur,dift. §.cum ex aliena. leg, qu*fitum.sS.ff.4,ff. de legat. 1.. l.j.ff.i ff.de rei vend.l.gemma.in princj.fequ,verfic. fed fi totam.& feque.ff.ad exhibend. Et hoc omnino verum eft fi,fpeaficaiio illa bona fidefačta eflet. Sc- cus autem.fi mala fide.Etfi enim reuetapropter mu- satam torniam res pnoi non exiftat, tamen doius &c muh fides fpecifieacoris.hcc efficir,vtneque prioreoa fpeciem dc fiiflcpo fidere videatur. ieg. quod fizi.l, fin autem.17.ff .ftd & is.ff de rei vind neque res in a- liam formam tranfiiffe exifttmetur ; & ideo in folid fi tenebitDr,ac fi fpecificatio nullaacceffiffet.l.de de eo, ff.fi quis ex vuis.ff.demque.ffad exhibcnd.d.l.fin au¬ tem .17.ff.led & is.ff de rei vend.Acceffotia cft,quan- do quid alterios rei augenei* Če ornandae caufta, ira adieftum eft, vt prioris ipeciei formam smitftat,& č- iusjcui acceffit,pars formaiis , vdiota forma effe in- cipiat, vr, fi purpura aliena iDtexia fit chiamydi alte* rius.ff.fi tamen ahtns ^^nft.de rer.diuif.l.ia rcm.ff.fi auis rei,§. Jtem qu*cunque.ff. de rei vend. vci tabuia ahena, meis coloribus pifta, ff.fi quis in alien. lnft.de rer.dmif.amitrich*t purpura,hic cclor, priorem fuam rudem f rmam, & itaiungitur , vt escludi non poffit, neque finspliciter iugiturjed ita iugimr, vt purpura^ pars chlamydis formaiis 9 če color totiustabuhe ver® forma nos cxiftat. Q.'uare snultuso h*c acceftbria *ws S ANT ipt«ifieatio(vtpote eattffa fortrtalis,per quam res id efle incipit.quo.d eft , v. ftimcnitmi neinpe piStim, pičfura.iiue imago)differta nuda quibus L umen in coe* nacula inferebatur, & fol admittebatur in xdes,vt hodie per vitreamina Si cliartacea fit:fic dičla.^uod t fpeculari lapide fiebanr,qui(vt teftatur Plin.Iibr. * 36.cap.22.& libro 5.cap.5.)vitri modo perlucidus,fa- cilinje in quatr,Iibet tenues Cruftas finditar.Vlp, in inftr-vel inftr.leg. Pegafus ait in- ftrumentum domus id eflf,q u od tdrrpcftatisarcer,- ds,a ur inccndn caufa patarur,non quod Voluptatis gra'iia:itaque neque fpeculana , neque vda &c. I- demleg.15.if 4.de vfufr. Idt-m & in fgecularrbuj (i donim vfusfrudtus legetur. Sic Mariial.libr.|,In. gramin. HAernis tlieSa netiš fieculana puros w ■idmittunt fine file diem. Seneca lib.ij.Epift. Quants nune aliquis rufticiti. tis damnet Scipionem, quod non in caldarium fuj latis fpecularibus diem adniiferat.Idtm libr.14.E- pifl.Qu:edam noftra dtmura manora . rodiilfefci. mus,vc fpeculariorum vfum prolucente t. fta clars tranfinittentium lumen. Muniebaniur etiam hii fpecularibus hyeme csnatior.is & duti aduerfos ventorum imbriumque vim;atque ita verni him- cludebantur,vt tamtn lumen habitantibus ttansfi- derent.Plin.epift.2. Egregium aduerfus tempefta- tes receptaculumtnam fpecularibus,ac multo raa. gis imminentibus teftts muniuntur Senec. dedm, prouid. Qu^em fpecularia f^mpera flatu vindica. runt.Prat.de vide Cuiac.iy.obf tj. Sficvusn apud Tarruntenum in l.finff. de iitr. immun.Sunt,inquit Alciatus,qui feneftris f ecula- ria componunt.Prat- SpacvcaroR lurifconfultus nobilis nomen ha. buit Guihelmi Duranditfed cum anno i27i.volumč illud de iure fcriplit, Speculatot vocatus eft. Vita fručttis traditur florente adhuc rtate ,cum vix an- ‘ num trigefimum exceff?ircr.Prat, SPBcvLvroRet , veter. GloC rjenVm, militera fpeculis lic difti:quorum munus erat d c rebus h«- ftium ad fuos referre quid percepiftent, iiueex fpe- cula, fiue in infis hoftium ca(lris,qjod Vergiltus lib.4 Geprgicon,videtur pulehre expreiiifl.e , vbi loquttur de iis apibus, - tjitibus adportas cecidit cufibdiafini, Intjue vicem Jpetulantur aquas & nudila c ali. Sunt tamen qui mtlitum quoddam genus cflev.- lunt,qui prjttergladium lanceas geftalf. videntur, exSaeton.in Claudio. Neque conuiuia inire aufus eft,ni(i vt lpeculatorescum lanceis cireumftarent. Et in GalbatDefcendentem Galbam fpeculatotim- pulfu turbae lancea prope vulnerauit. Speculatores itaquc legend um non Spiculatores,in l.diuus. tf.de bon damn.ficut & in libri. Flor. feribitur, & leg- 7 - C.de coKor.prin.cor. & in facrofančto Euangdio. tZo/ Kipihlcu doni, Si a Corne. Tacito ii.17.fe- cundum veterem fcripturam Cocceio Froculofpe- cuiatori:Et paufo poft.Barbium Proculum teffera* riura fpeculatorem.Nos pofterior *tas fcultatores appellauit quafi aufcultatc>res:quo fic vt no&urna* rum excubiarum tefleras tradent^ eo ordine qui tefterarii dicuntur.Sumuntur &exeo ordine } quiin capitis Rcos lege agant, vt Euangeiii locus aperte demonftra’-,& ad d.L diuus r interpreta* tio:Tio) ^Luj T« Čf TcS rc-jJatr^ o £tf9(/»v xžfi557 s A K T E p. > 55 * c.7.eonftar,ctifn medil mantes erint inter mcenia & caput Fontis.Ieaq; non male Vlp.a defpiciendo fpe«» cum difturn putat>quod fpecus locus eflfet vndique ipertus & in profunditatem demerfus.BrifF. Sp e cvs a cuniculo quid diftet,yide Cuiac. 16.obf.17. Sp e m fiuturse perceptionis deteriorem conllituere ii- cct.leg. padum inter h?redem.fF. de pačh Spiegel. Prat. , Sp em precio emere eft lucrum incertum & ineuentu fitum,eerto afFeftare dair.no. Exempium habesapud 10 Pompo.in l.nec emptio.de centrah.empt.ck.atar ab Erafnio Gent.4,Chil,x.Spieg. Sp end o p h o r v s,feruus.l.4i.tf.fpendopHorus. fF. de. fideicom.libert. . > IPE r are proexfpedareapud Vlp.accipitUjTinjleg. qui bona.13.in fin.fF.de damno infe&o. S p E R ar b pro tim.ere in L 3 .jf.fi legatarius. Digeft.fi cui plus quam pcr leg.Falcid'.vt in illo noto Verg. verfu. . ^Atfierare deos mtmores fandi atque ncfandi Prat. &BrifTon. IPE s aliqua durat.Vide luri/con.in leg,, fi vfus£ru vt in hortis eius Sphserifterium & hypocaufta,& quxdum 40 ipfius valetudini apta , fua impenfa faceret.. sic . Pii.in epift.ad Apollinarem.Apodyterio fu,perpofi- tum eft(inquit)fph«ri-fterium ,. quod plura genera exercitationis,piurefque circulos capit: s uet.in vita Vefpaf. Valerudine profperrima yfu$ efjt, quamuis adtuendameam nihii ;amplius quam fauces, cxte- raque membrafibimet ad ! qum.eru.iijq,fpb^rifterio defricaret. s pha ri-fte r iq eti a m antb^uj/vfijfum ad pila exercitium,quam GraciV?»««0«y appelfant.& i- deo Lamprid.in Alejcandro tradit>eum poft leftia-50 nem operam palaftrajaut fphserifterio, aut curfui' dedifle.vnde etiam seneca ,.5pharomachiam pila luForio? certamen appeilauit. Špica ille&a eft,qua de meftorum manu excidir,no autem, vt quidam exiftimant , Culmus, qui^dici- bus fegete a^empta tenetur,& folo cohar : ei>& pen- det^nec eft deie&us meffe ,quam vocamus calamu: vnde manauit Chaume,& inde Chaumer. Aaferiari quod dicitur. Chaumer^ab alio fonte 'fluit,riec enim feriatrs dftbus calamus ille ofiligitur. Ergo ftipu 60 lam ille&am co!Iigere,non eft , quod vulgo dicifcur Chaumer , fed quod vulgo dicitur Glanncr Brif- fonius. Špica nardi,qus Fpica quo.que cilifFa vocatur.Grse- ce dicitur stachis nardi. De qua inter'csetera lu- rifconfuitus meminit,in titul'de' public. leg.i n- terdum. Nardi ftachys., inquit, id cftVFpica nardi. - NebrifT. . SMCil e a ivMjillečl^fpic3e coric< 9 io dicitur V r ar- foni lib-5.de ling.Lat.& libr.primo de' re ruft. cap. - 70 S4.vidc vti^uefeptttagmta interprete! *. Deuteron^- c.23.&i4-nam Deus aduenis fpiea* illeftas relinqut iubebat : quod humanitatis gratia tadum docet Aug11ft.lib-4.de ciuit.Dei,c.8.BrifT. j p 1 c v t A T o r is,pro apparitoribus apud Calliftr- in Ldiaus.de poch.damn.vide paulo ante specula« tores. sfpiNoIVM aliquid in prato, prouerbialiter dixifie videtur Impp.in conft.de concept.dig.jf.6.quafi di- ceret in re puleherrima & venuftiffima turpe quid- dam immixtum efle,quod illam dignitatem ac fpe- ciem imminuat.vt fi in prato viridififirno 6: amos- niffimo fpinse & vepretula: inefient, quse inambu* lantium pedes ofFenderent. , Et hoc tamen perraro, inquit,ne ex continuatione eiufmodi lapfus oria- tur aliqutd in tali prato fpinpruiii. Loquitur dcie- . gibus inculcatis , in quo tamen.ei raos gtftus efle bon videtur.Hot.Prat. ■ spiritv vno contineri dieuntur,qua2 Gra»ci, rct,S( evppepvii vocant:homo, lignum j lapis.l.rerum mixtura.fF.de vfucap. sed & qu$, ex cohsrentibus' partibus,& vna eademque compagine conftant,vel- uti ftatua.leg.in rem aiftio.23.jf.1tem qusecunque.ff. de rei vind.Vidr.BrifF sp 1 rj tv s vitalis eft.veluti flammula qusedam ex fanjguine enata,calorem viralem reliquis membris miniftrjns:cuius vehiculum Funt Arteris.Eft nam- que ex Etymologia Gra?ciTermonis a.Feruando aere feu fpiritu ddifta arteria tii dig#,, }^«v.BrechKU5 in l.qui rnOrtui. titul, dc verb.& rer.fign. sp 1 r 1 t v m emitcere, pro mori , apud Marcion.i* leg.fed &inifld quxritur.Digeft.de rebu.dub.spie- gc.lius. sp 1 t h a m A Grxco vocabulo dicitur palmus maior, qiii- dubdecim digitis conftat. Budxus in Lfin.fF.il menr.falfimod.dix. s P on a appellabahtur pannicularia ea , quibus in° dutus trat quis, cum ad fupplicium deduceb.atur.l. pen.Dig.eificle bon is damnat.Vnde l.ocum V! illumfin q u o e x u i f o 1 e b a n t, S p o lia r i. u m a p p e 11 a t u m e fTe c r «> do.Vide paulo poft Spoliarium.Prateius ex briffio- nio,& Dn.Gosddeus in comm.ad leg^.jT.i.n. 13.fF.de v crb.fi n'g. S p o li a etiam,qux cui latro abftulit> vocantur in L. 31'. jTii.ff.depof. Bri {F. P^ra t .• / spoliar E,pro eiuere bonis.in l.i. Digeft.de donat. ' inter vir um & vx'orem. Transferbur ad iomma alia, , v t fp oliar e ; a u x i lii .^pr.o uincia,fam^,v i,t^ ft &c.. o d . imp.jf.fin.Inftituc.de a.či-ion.d 1 cit, : ;Exp4>.liatun? bo¬ ri is..’lurifconi.ijn leg fiia.iF.de his qu£ in Fra-jd.dicit, Exqtum bonis-.vt paria fint 3 ex'ui bon^is # expoliari bonis,id eft,iaifturam bonorum pati.Vide^afiin d. jf.fin. sp oiiAR e item pupillurh dicitur tuipr , qui male ^dminift r rpt,leg qui funduiii. jf.tutor.fF.pr© emptor. 'S'pieg.Pr'a't. jp.o i.iA R i v m docus vbi referuannir jfpoJia,eade«f. ' forma'qua dicim ,s armariijm.^ Lqn^p.ridius in vita ComrnpdiVpro loto vbi ; noxii n-ecaremur vfurpauit. • Gbdiatoris,inquit,cadauer t rabat h r :. gladiator^ cadauff.de redil. edicfc.leg.7. ff. de verboram fignificatio. Ahi IlbrijSpanfi.-corrupte.na fponfus dicimus vndea&io ex fponfmHsnc iiludSet- uijSulpitij apudGelLlbSe c*4*Si pod: eas ftfpulationss vxornon dabatur, am-aon dacebatur,qui ftipulaba* tur,~ex fponfu agebat,i‘jdices cognofcebaiv. Hoton*, Prač. Sponsio, pro certatione pignoru ni ica fe res habeat, vt quidepomt affirrnat.Vlp.ieg i7.§.f. ff.de prsefeript. iq verb.Si quis fpondoais caufta annulos acceperit, nec rcddidic vidori,Scc.Iicin apudMarcianum Ltertia.ff. de aleator.Hot. 'Sponsio e ti a m in inrercli&is erataat,fed aepofit‘s'pigttor5t>us:ficuci dol eet Budius in annat.ad l.J.de ocig.iur.De hoc fpo.n- fionis.genere habetur in l.fi tem tibi. §, fiquis ipon- fionis caufa.ff.de pra:fcripr,verb.8c in fa&.aft, StoJisoR eft,yt rečje Accuriiusexiffiinauit,qai fpote, & no n rogatns.pro alio promittit g!.$ primi in autb.. de fideiufl'or.Qued & ex Verrio Feftus cradit. Hinc fponiores dicebantur , qui pro candidatis promitte- bant,ne illi arabitus rei efTent.Aiciat.in Parerg. pi»- bat,»ifroritare Ciceroi)is,-Sc Piiaii lunior. Spieg. Si>ofJsoREs func,quicunquefpond.ent , maximepir# a!iiS)(iue rogati,irue non rogati,fine folenni ftipula- tione.fiue nuda receptione intercedmt.D Goedd. in comm.de vetb.ijgn.ad 1.7.11.17. Sponsorss dicebantur,qnos n^ffri frdeinfJorei pofte* nominarnnt.id eft,quibns fpondeuttbiK pecuriia; cui- piam creduntur,auc aliquid denique promittftur.Ci« cero pro Qninr:o.Cur esteri fponfores & creditores non conuenerint:idem ad Artic.libro primo, Tuliio« ia,deliciol® noSrae.tuum mnnulculum Sagitatjficme vt Iponforein a^pellat.mihi aute abiurare fatius eft, quam dependete.Hot.Prat, SpeNsvM.ačho erat ex lponfione qu® ab aduerfariir in priuatis controucrfiiis fiebat.oaca Cicer.pro 'Qiiia* tio Sponfionem facere maluit, fecit. Te iudicem C. Aquili fumpftt.ex fponfo egit.Hot.Prar. Sl>oNiVS.hoceft,qui nondum maritus eft.l.r.ff de dot, i.t:§.t.ff,pro fub. Sp oNsvs.Seruius in illud Ačneid.io.Gremii« abducete padaš,id eft,fponfas,inquit,nam ante vfum tabularS raatrimonii cautiones fibi inuicem emietebant , m quibus fpondebanc fe confentire in tura matrimonii 8 & Sdeiuffores dabant.vnde & admiffum efl.vr dica-* musviruin a fpondendo fponfum. Car.erum proprie_fpondere puells eft.ergo fponfus ■non qaia promirtitur, fedquia fpondet, & fponfores dat.Hot.Prat. £ tons vs,fu ; ,idem quod'/ponfio, vide pauloante Sp6« fio appeliatur. ferebautur in srarium.at in fponiionibus non depo- 4° SponT rBjaduerbialiter pofirum.in Rabr.Cod.de bisqus nebaturtfed tai.tain interpoiita llipularione promit tebantur. Aliis omnibus in rebus (imillima erat v- triufq.^racio. q iemadmodum ex its locis cognofei- imis,in qnlbus Sacramentum & in poffelfionis.Sc in proprietatis controuerfiis interpofitum diciturtvt in libtodeOrat. prim Sc in oratio.proMii. & apad A- fcon.Verr.tertia.ybi deampliatione lequitut. Hoto, Prat. Sponsionem facere in leg.penult. ff. deales lufu.il- gmficat.ftipulatione pignoteve depofito contendere, ’ vt qui ex certamine luperior difcedat, pecuniam in ftipulatum dedudam pignorivedepofitam ferat.Ma- crob.libro j.cap.17. Nec moratus fponlione conten- dit,pignus cuftodiente Munstio Planco. Sic & fpon- fionis canffa anulos depefitos accipe in vitim. ff.de prxfcript.verb.qui in hoc ex conuemionedepo» ftti erant,vt avidote autertentur.Nam in fponfioni® bus anulorum pignorifeus oiii* cettatum Plin.lib.j/, cap.t.docet. Quinetiam litigatores olim fponfionem facere cera pecuni* foiebant,quse eius iuero cederet, qui iudi.-io viciflet.Cuius ret cauffa vice mutua Kipuia- tionesinterponi folebant. Tcftimoniis quoniam a Budato fatis malta congefta funt,vfendum non pnu- ui.Papinianus iegem dennit communem Reipublic? fponiioneui,leg. prima.ff.de legibus.cxpriinete mco quidemiudicio volens vim verboram Grscoruin sr\-»» tu/jIMm JM/n),quib.Demofthenes in Iegis de- finuione.vt eft in l.z.eod.tit.relatum.Sc Atili, in ea- dem tc li,;.poli«v!5 funt.Scfaard.cx Briff, _ 6 9 h s 10 ludicta oimi eut.ea, qu* fciiicet abfqiie ia- 7 ' «0 fponte pubi.mun.fub. Sua fponte , fignificat voiun. tatepropria, & fuapte natura,fine hotninis labore. Spieg. Sponi* & coadus opponuntur.l.s.ff.ad fenat.Trebel- lian.l.^r. Sjonte veniffe,aliudeft,quam adfaifle.l.fi qnis ex ce. fenfu C.de epifc.and. Spieg. Sr o Rrv l AjCtat apud Roman. qttod in diecclient ; bus fuis fub liniine portte exhibebant ad vita vfumicuius loco quandoquepecunia dabatur. Hmc cum conte- ftanda iis effet, ador & reus pecuniam comnbue« bant » deponebantque : is autem qui in caufia fuccubmffet,omniapendebat.Atque ea pecunia fpor- tuia dicebatur, a fporia, Sportuls funt appellata?.Rubr.de fpom1Uud.L31.Jf, executoiib. Dig.de epifcop.Sr clerie.jf. tripli.Inft.de adionib.leg.4. Cod.de Caftrefiari. libro duodecimo, leg.duodecima.Cod.de proxim.fac.fcritU.vlt., C. de prxpoftt.aget.in rebus.1.vit.jf.vt autem.C.de re mi¬ lit.libro duodecimo. De quibu$ vide Alciat.lib.Difp.j.eap.i^aiiter enim his in locis hoc verbum accipiedum cenfet; itemque 10 Nowel.82.Brilf.Pm. S-P ort v l a e pro fa lariis annuis in leg.iao.flF.de leg. i.nift cui magis placeat municipales erogationes in¬ terpreta ri.Oup fenfu in antiqui$ infcriptionibus hoc verburh altquonens accipitur.Briftonius. Prateius. S-P o b t ae autem calathi funt de viminetexti.L3.Jf. vitim,{f.de penu leg.In quibus etiam pecunix condi folebant.vt Aicon-in Verrin.fcribit.Briflbnius.Sole- feanc autem fportulis & caniftris etiam ccenas ac prandia infc-rre.vnde apud Arrian. in-Epičfceto «oru- *o eAn fccef Brod. Mifceil.libro fexto.cap. decimo- feptimo. in leg.i.C.de vcter.iur.enucl.id eft,ftudio, a* more 3 curaque dignum.Prat. fp vr.c ar E,fcedare,corruirpcre , impurum reddere. PauLLt.Jf.i. ff.de extraordin.crimm. Fit iniuria con- tra bonos moreš ? velutift qui$ ftmo corrupto alique perfuderit, aqua> fpurcauerit. Vbitamen Correpto legendum fufpicor.Vlp.L27.Jf.11.ff.ad legem Aquil. Cum eo plane qui vinum fpurca-uir 3 vel effudit, vel l° acctum feckjvelalio modo vitiauit. Budxus inter- pretatur,aqua infufa diluie: vt fit antique pofttum. ied videamus ne id fubtilius.dicatur , quam verius. Hoto.Prat. At vinum fpurcatum dilutiim,& vkiatu aqua infufa fede dici teftatur Feftus & ita.veteres iocuti funt.Et Betum eft illud Athenaei d Wx«0Tstc rev cL-ov to vcfbio. Balduin.ad titu.de leg.Aquil. De Spurco vino vide etiam quid annotark ForcatuL.ia fuo penu. iu- ris ciuilis cap.9.vbi ftmiiiter afErmat^Spurcum vinu 4-° explicafle Granrmaticos aqua miftum,& fpurcare,a- qua diluere,& ita qu4dem Budsum fecutum efte au- loritatcm Fefti Pompeii.Addit praeterea v quod non ■abs re dici p&fiet,grauius efte fpurci fignificatum, quam vt aqua reddi pof(it,& magis agi Aquilia in a- quam infundetem in vini meri dolium, ex iila gen-e- ^aliclaufula.Veialio modo vMauit, quavt fpurcaf- /e videri: nec temere Feftum dixiffe, fpureum efte vinum aqua mifta>fed id tantu in facrificiis. Spurcu vinum igitar dicitur,quod faeris adhiberi non licct, 5° vt ait Labeo Antiftius libro Jo .comentarii Iuris po- iuften , euiaqua admiftra eft , defrutumve autigne , muftumve antequam deferuefcat, ergo non effet alioquin fpurčum vinum dilutum , n 1(1 faerift- ciisadhiberetur,argumemo eft,quod.defrutum dul- eifttma potiovi.ffn.jf.fin.ff.de triti.vino Sc oLSpurcft a,- Ilabeone vocatur vtique fderis deftinatum. igitur fpurcari vinum proprie dicitur ,ccene iutove vel ft. žaiili illuuie>,& ita aqua ipfa fpurcat-ur l,prima,.ff. de ©xtraori.crimin.id eft, immunda fit fordibus,fcd fa- crorum caufta augetur immunditia-religioni con- eraueies & fpurcitia dicitur: ita Imperator in 1. raar- tuerum.C.de relig. dixitfandum municipiorum iu's pollui, ft reliquix intraciuitatem c6datur;quo.d mi- rum eft pollutionem dici ex eo quod religiofum 3o* cu alioquin faceret.^.religiofum.Inftit de rerum di~ uif.fed in faeris &religiofts omnia ex formula ferua ;da funt. Sed Sc aqiix dicuntur fpurcari, cum corru- putur aliqna re,qux illas vitietjinieda.Paulus dc ex traordin.cri!nin.Li«Si aquas,inquit> fpur<4uent.Nc- briiT. P* 2564 Sp v s, 1 v m effe an probrusn flt, AuBium videti p etf it propter ilia,qu{ Hartm.Piftor.lib.,.qu£ft jutis.o.jo Mynf.obferu.31 cent.4.difputant.fed magis eft elfe nifimosregionis& populi iftios aliud ferat. £) n . Gffid.incomm.de verbor.fignif.ad L41.num.12. Sp vRl v s generale nomen eft,quodiis omnibus ton* Henit,qui lipe patre iuflo nati funt: qui etiam qusefiti appellantur.lcg vulgo.fti de ilat. bom. Pi« id quoque coliatione I.2.& 4. Dig.vnde cognat.sp. pellatur etiam liberi naturales paffim fubrubr.Clt natur. libr. Spuriorum autem quinque funt fpeciti: nam alii ex cšcubinatu nafciitur, alii ex Icortationc, alii ex ftupro,alii ex adulterio,alii ex inceftu.Dcna tis ex concubina. teftimonium eft in leg.cumtatu. lis iž.iT.J.fF.dehis quib. vt indign. Da natis exmeie- trice in leg.pala 43 ff.de rit.nupt.De natis ex virgine vel vidua honefta; exiftimationis in l.fi qua illuftris 5.C.ad SenatufciSfult. Orphit.l.priuignus 7-degrad. De natis ex adultera l.Imperatores de prob.Deime. fta,1.6.ff.de decur.De Spuriis Plutarc.fic fcribmSpu. rius primum nomen eft apud Romanos, vt Scxtus& Decimus . & Caius. Prima autem nomina noiuoia feribuntded aut vna lftcra-.vt T.Titum: aut duabus^ vt Cn.Cneui-n:aut tribus,vt Sex.Sextu.& Ser.Seruii Sic Spurius Sp.fcribebatur.eos autem qui line patre erant, qui iW™ptt Grace dicumtjt,S.& P. defigna- bant,quafi fine patre dicercntur. Ha&enus Plutarch.Holoman. vide & Crinititmlib h ao.capit.J.de honefta difciplina.Citerimiqoosvul. go Baftardos vocamus,interdum Spurii dicipoffuntj, interdiim no poflunr.vthi quos principes agnofttit folenniter folent,quafique adoptare, lntcrpretes le. gitimare,nullo aattore appellant. VideMaum in leg.vulgo concepti.ff de fiatu homin. Spurius proxi. mitatis no.mineffucceffores habet>quibonorum pof- feffionem petere pofftim.l.Spurius.&bModelHn.S vnde cognati.Spicge. S-P v. * 1 v s appcllatur , qui vulgo qu3tfitus & patre in. certo natns eft,qna(i lui conceptus.if.fi aduer- fus.in fin.lnftitu.de nupt.L25.ff.de rqptio l.j.C.foln. matrimon.l.2o..Sf.t.ff.de inofEc.reflamcn.leg,4.Big. vnde cognat.leg.6. Digcft.de decutionib. Caiuslib. i-Inftit.tit.4. Vlp.inlnft.titul.4. Qui trtatreq\iideni certa. patre auteinccrto nati funt,Spurii appcllatur. Itemque vulgo concepios fputios efle titul.j.fcribit. Quos & Fuuonioi antiquitus diflos Ifiaor.lib.p.Etjk snolog.cap.j.notat.Ev liberaetiamCoceptum&fer- uo,vclut ipurium haberi aiunt Imp.in l.felta,f. de fuis & legir. propterea quod ei licct certus pater eft,. is ramen eft qui iuftus pater effe non pomit, sriflo- nins.Adde Cuiac.ob'er[]atio.& emendatio.libtofc. 6 .& Curtiumdibro 3.a’)i!«^u*jcapit.S.tomo 1. Sp vr.ivs & Nptbus fič differre videtur,qnodiliono- mirit appcllatur,qui no ex sratrimonioffiutialloili*- ue iniufto natiis tftffea vulgo eft cocepttis: vtidocec Modeii.l.l .ir. de fiatu kom. Nothusvcroqaieimi- trimonio quid6, fed falfo,iniufto,veSstenim Gr^cis figmficat.Quintili.in libtj.cap.tJ.Kothumqui non eft legitimus Gtjci vocanttLatinuni reinomcoj vt Cato quoque in Oratio-ne quadam teftStnstfcno habettuis,ideoque vtimur peregrino. H*c Fab. fit - neralius tamen Ciraeci Notlios appellarunt,idque no¬ men in omnibus tis po ! uemnt; qni ex coneubituni* iufto nati cffent.Hefych.*oSo^»w, inquit ) CT)Hi',S»v to, oif/a mfA:, «w.’Sevt mpw ,» smM ajtiic,« V cCfuct. Ho t. Sp v r 1 v s appeilatur etiam is, qui ex iuftlsqtiiac’w. ptiis eft fufceptus, nitniru quum vxor ab hoftibuscu marito capta,in fčruitute enixa eft: verumfebdein- de cu fllio reuerfa cft.V.sc Marcianus leg.lj. Digeft. ds capt.& cetUimimreu.HotoSMi T m J^valtdvs ager,quafi exeolidus»inquiunt aittoresde i Jimkibus agrar.qu©d iam a cultura a exierit, ficut Ex- conful.Prat.ex Hot, $QJ.Uior rcorum 3 Agellius li«i.c*j>,£. S T io j Jtaivla veteres appellariit diuerforia,$cquas taber* nas vocamas. Sed Scha:cvoxpto feptis accipitur otiibusiumenta velgreges ftabulantur, Inpciorc lignificatu accipienda ett apud Vlp.ia 1. vrbaaa pra:- dia.de veiborum fignificationibus.In pofteriore fen« lil videtur accepifle Ncratius m leg. eo iure. In quibus cau/fis pign. tacit. contrah. Ex Alciato. Spie- gelius. ■ SrA3VLA qutd fiat Sc quotuplicia,vide apud D.Geedd. incomm.de vetb.fignif.ad l.$8.n.j. 1Q Staevlv.m tiar7n^. fubtemen non fubtegmen.Subteme enim id eft,ouodl fubeft ftamini:& ita Glolfe,fubtemen nfjftv poftuti, Et Lucilius apud Nonium(vt in manuferiptis iegitur.) Foris fubteminis pannus eft.Prat. S: vide Cuiac. ir. obfer.^. St ant es frudus.id eft pendentes I.7«J.interdum.ff.fo-> lut.matrin1.L17.ff de vfufr. Staphas Italivocat lora ilia quib.in equo fedendmm pedes vtrinq.innitutur ac fuftinetur.Silt qui ephippia ab antiquis nomiaata putet. S?d hi tota aberrat via. Puerunt.n.hiEC prifcis incognita 3 vt ex equcftrib. fta- tuis,tft ex asre fufis,tum e lapidefaftis colligere licet^ in quib.nihil tale vifitur.BiodamsMifceil.li^.c.ič'. S ta r e, pro manere Sc firmum efte.lcg.fancimus. C.de teftanaent. St ar e, de iitanimatis etiam dicitar»vt nauis , flumen s currus. Stare cum aliquo,pro partes eius fequi,& Ci fauere. Stari decreto,proobedire, Sc non ptouocare , Dem Vrtbeil slAtgeben. ^Tare per me,perte,per illurn,quo minus id fiat,cum nos,vel aliqui alii cauffi fumus,ne quid fiat.Vide leg-, id.no exigitur.l.vlt.§.fi.ff.quod ieg.l.fi per te non ftac, C.de vfur.Spieg. Stare fentemiat arbitri nihil aliud eft,quam id agere quantum in fe fit,vt arbitri fententiac pareatur.l 18.5. vlt.ffde recept.qui arbirr.Bnfl.pLat. Statanvm fiue StatinaDcu velDeam pueriti* pr$fi* dem f.icit Varro li.de li.educ.Nome,inde ttaxit,quod (vtide Varro feribit n.de viti pop.Kom )natus pues: fimul ac fublatus erat ab obfletrice , ftacuebarur ira terra.vt aufpicaretar teftus e (Te Ad ouem more for« -•fitan refereda funt harc verba Lj.C.de pofth.her.inft, Illico poftquam in terta cec!dit,vel in manžb. obfte« tricis.Certe fic poetas loqui foiem.Papmius i.Syluarus tellure cadentem, Exccpi fouique finu.Ei lib.f. mcus ille Natum protinus,atque humum per ipiam,Prililo murmure vagientem , Bir ndo Calliope finu recepit. Cuiacius obferuation.im.il. cap.io, State r A,iudicii *qualitas cap.primo de re iudic.libr. fexto.Prat* Stater,Sc ficlus eadem funt. Ant. Aug ad M.odeftin a Siclus pendit Semunciam.Prat. STATHMVs,id eft,manfio,miiiaria habetfefquinouern . _j- -,__ ... __ Sc viginti,f?^>»» vndtz^uuAn^ighalb VVelcfhe mtil x €in cft,qui Platonis leges interpretati funt: qno loco de 7 ® fofreyX» Cuius fit mentio,Nou.vt omn.piouin.mag, cmtendi iatione,Sc ludi*s 0 !ympicisdifleric. Pollio 0btemp.C0nft.6S.Prau M ra ni m % a« Statih.cuhi temperament« tempotis acciplendum in ceniš'uriš noftsi locis^Alhert.oftendit Eli vbi pro iiictrponitur.vt m ieg. Sn. Codtc. de bon, qua: liber. VideBact. in ieg. qui pignori obligari.^.final.Digeft. de author. tut. Spiegel. Prateius. Stati m a!iquando ide iiguificat quod perpeuto 6c : per- feuerantet, fine incenniflione, line laxamento. S:c e- nim accipi latpe in aliis auftoribus duo celebres Gtammatici notarunt, Nonius 8c Donatus. Cuiacius Obfetuat.Sc emendat iib.f. ca.it.8c lib./t.ca.ji.Prate- to ius Sar at t m atqn^tVIp ian.l.fi raatims.de aduItEtprimum inquit, Pomeonius putat, admitti.accufationem.ex. traneam poffe ihtim atqiie negauerit: cui alfentien- dum puto.Spiegelius. Statin a Dea, apud Tertulian.iib.de anima. Primae* nam conftit.itio infinds fupet terram ftatim Statinf (no 1 iSdex)Dete'C»crum eft.Htnc Vatro lib.de editc. liberbr.Statanom Deum facit pucritite ptatfidecn.Sed fiue ' tus, fine Dea.ltue vtrunque,fecundutn eos,qui j.o -rramina dicunt hermaphrodita,qutaincorpotea funt, & quod volunt aiTumunt corpus.trahit inde nomen, quod(vt idetn Vartn fcriplii ir. de vita pop. Rom. J natus pucr,fistul ac fublams etat ab obftetrice. llatue batuc in terr.t, vt aufpicarecur reSus čile. Ad quem morem fotfitan referend .1 funt haec v.erba, l. >. C. de potih,nered.inft.lllico poftquam,in tetram cecidit, vel in manibus obftetricis. Certe lic Poeta: loqut fo- iei!t.Tapin.t.Syl >ar. -- Tellure cader.tun jo ExcepifQttiqnc finu. - Etaiibi apudeunaem.Prat.8c Cuiac.rt.obfjo. «S,r ATio a ftando, vel ftatuendo appcllatur. Ea igitur appellatione is locus de,incnftratur,vbi quid ftatuitur ' &c fiat. Brid'. Str. a Tto,locus vbi quis fui muneris sbeundi S rafta-fc ii(i:t,8c ab inuensoribus appellari folet : vel: In quo homines adeffe frequentes & conueniti folem vel audiendi.vel confabubndi.vel tecitartdi aliquid, vel reficiendi animi cauffuGrtecisirtJrsunJ Sc stucMc, La- ^ tin : s etiam circulus. Vipian.l.item apud 15. S" comn- tititn ; fit de iniut.Idem 6c fi ad ftationcm.velraber- n.Vm ventunr tit,ptobari oporterefGeilius ii. 1/. c. t>, Qu*(i;um eile memiin in plerifque Romz ftatio- mbus ius puhlice docenf uiii.aut tefpondemium.Vip. quoque in l Fulcinius 7. f, illud fciendum quib. cx c.uitT.m polT. Denique eum quoque qui in toro eodem agat, fi circa coiumnasattt ftationes fe occul- tet, viden latitare veteres refponderunt. Sic luuena- EisSatyr fecunda: ' Com Sus,th>rtn&,Slationu imnt theafrum. Pliniuslib.i.Ep.ft. ad Senec. Picricjue in ftationifnls fedent,t"mpu!'que audiendis fabulis conferunt Ucm lib.a.Fpift.sd Anoliin.Itaqa.e pnshendo amicos, fttp- - plico.antbio,domet,ftat>one'qtfecircutneo. Eodem modo (špt ftationes dixitTertuilianus,loža demon- fttans/tn rjuibus Chriftian-i ftantes die dominico Do¬ minirat otab>nt(tiec enim eo fempore Deuni .vti tura !oqnebantur, de geniculis adorabant)idqde no- meh idem ipfe nit eflhb esempio militati ttanslatu in l b.de oratio.Et ita M ircellinus'quoque accepit in fin.!;br. r8. Hinc Stationes tabellionum dicuntur in Nou.de tabellionib.Prat.vide BriiT.Iib.i.antiq.Caia5. i.obi.vlt. Sr ati onim nautnra.Vlpia.imerpretatur vbi tuto na- ues ftare poffint.l.i.J.non ittitem.in fisir.de iiuminibj Sicapud Vitg.iE'neld.t. Stlatit male fiditidrini). Ei libro d.Gforgitv Si,it.# iunfumtt nnutisi 70 Inderottum ftattonem e (Te conclufam idem Vlpian, r dixit ind.jf.ff.de verb.iign.Brift.Pfat. Sr atio etiam iumentotum in l.ij.in fin.ff.devfuftuftj Et ftatio militam.leg.i. 5 .qui ftationis.ff.de te milii.Et apud Plin.li.10.Epiftol.Prat.Briff. Statio a!iquando accipitur pto vigilia. vtapudMo- deftin.de te mili tar. leg.defettorem. Qui ftation/j . inqu.it.munus reliquit. Stat ion e s fifcales.l.j.C.de compefatio l-i.C,netfe remquam vendidit eumeatJ.19.de fufceptorib.in L Theod. Bnfl'Adde Guiac.in d.l.i.C.ne fifeus retn.Scc! C.lib.io.vbLdicit,ftationes effe manfiones,inqa 4 i officia fifcalia confiftunt.l.i.C.de compenfat.& l.i.c, de folut.lib.il. vbi pro rationib.legendum ftation.bus”, vt & Accutfius iegit>qui umen tnale fingit, fiicnmn ca fpecie debfteti fuo eidemguecreditorifuccelifc, cutn fit ponendum duobus filcum fuccefliflTjdebitorl & eteditpri ex diuerfts tamen ftationib. & 1n.N0.9t. duo fifcalia debita fic accipiutur.duatumfifci ftatio. num debita. St at 1 on a r 11- fub rubt.C.de curiof- Sc ftation. pa cum Curiofis coniunguBtur (qui contra puhlici t«-- fus leges coitirnifla curiofe perueftigabanr)vi(lcniai fuifle apparitotes eettis locispervrbisviasdifpoSti, vel per_prouincias,qui magiftratibus llejuidčoinmif- fum efl’et,renutiarent.Vlpia.i.i.§.quies ff.deoffpaf. vrbi.Debet enim difoofitos milites Stationanosha- bere.ad tuendam populatium quietem,Sc adrefere- dum fibi quid vbique agatur-.rinppJnl.fi quis ji.Cod. Theod.de epife.Sc cler. Notoriisappaiitotum,qiios Stationariosappeilant. deferatut in notitiampate. ftatutn. Dicuntur etiam Stationarii, qui portotio exigendo praeerant, leg.vmuerii.[..C.de ve* ft g.& coinniiftiSic ftationaiios accipeJeg.aeguis S, C.de dign.Ne quij ex vltirais negociatorita.vei mo* nctatiis;,abreftiique officiis.vct defoini/lin minifte- riis.ftationar iis ominaue officiotumfece,diuetfif).. paftis turpibus iišcris aliqua frui digrsirate' pettentet, sunttamen oui hoc in loco ftatlonaties dici ex fti- mentdeiis, qui mercium vililfimatumapothecas fecuna deferentes, certis in locis aliquand u co«£. ftunt.einptorem operienteS,qui Sc ob eam reto apo- thecatii.dicBntnf in I ti cohoitaJis. C.tfe cohottalik. Cuiac.tnauuh dift.l.ne quis aceipi,vtleg,i.ff,deof£t, przf.vrb.Erat. St atipnar u ..milites apud paulum in 1 a.ffdefugi- tiuiis portuum praefidiislocati funt.Limeuarcba.ih- auit.žc ftaiionatii } fugitiadS'deptebenfot rtfiemnj. ftodiam tetinem.Prat. Stati on arii.' tabclliones,qut in ffotimrib. cum fub* aditmiš miniftrifque fuis morabantur.&inftromentil fubfc.tibebat.quos 7uftin.inNou.44 ■appeilat.id eft,s»ntraftuurn fcrib.is.qui &tibel!ionts dicuntur,Lege caput.ip li.S Paterg.Alciat. Spieg. it 1 on aRior vm nomine apparitotes FidiJair pet prouincias cosftituti fign : ficamur, quinetoria cii mina RuntiarfPtsefidib.iolebantgvt apparet eal.i, C. le curiof Sc ftationar.li.11 8cex I51.de epifc-Sc tlet, in C Tb.Statdnes autem tnilitum per Ital .iradipo* fulfte Tibbriurh Snet.in e,us vita ca.5v.lcr.oii.Brsiiu* nius. ( Stativa loca dicuntur,in quibiis aliquis moratur, 3 ftando dtfta. Alciat.inl.tfaftationes.Cod.de.ttaft. !t fiat.1 b.i i.ltaquc ftai ua.& ftatute,quafi ftationes i* cun ur,fiue munitiones.in quibus vt prdpuspujntV milites confidcut.Liuins libto t.Tenrata ies.fi penio impetu capi Ardeapofiet.Vbi idpatum procelfitiob- fidmne & munitjonibuiccepti premi hdftes. Inhij ftji.uisfvt fit) longo magis,quam aeri bello,fatuli- beri fcamme.itu 1 etont.ldrm Liuius lib.s.Statiuano* ftca munimento fatis tui.a (unr.Anch. STAT 7 YA,inquit P«t. ia tubric.Cvuic.de traft-S iicu»' vf9 ' dicuntur dluerforiaj !n quib.qui iuffu Principis curfu jublico vtuntur j & equos pubiicos fume're,& cibum capere fumptu puhlico folent. Stativa Euftathius dfatcpr interpretacur & re&e.Cu- iac.ad l.i.dc tra&oriis & ffatmis.C.fib.i2. ŠTATOR.ett,qui adftjt laccri reg is , & corporis eftfti- pator 5 vt fi quando opus {It,adimperium , nutumque regfs prsfto forec, tefte Aiexand.Gcniai.dier. Quo- modo maximc accipitur in 1.4, Dig.de offic.proconf. Vbi Vlpian.Neirio(ait)prGConfuIam ilator.es fuos ha- berepoteft , fed vice eorum roiiites eo minifterio in prouinciis funguntur.Lego autem ibidem pro ftrato- ribus ftatores^vt nonnuili legunt, fed pro fuperiore figOLŽcatii, non aiio.Sirator etiam is eft, quem prm- ceps varia neceffitate mittit ad pr«*nincias, vt nuntiec aliquid,cui tenentur proninciaies mbinde mutare e- qti9s,qiio ceierius eat.Vulgus vernacula liagua equi- tantem principis famuium vocat.Quofcnfs: accipien- duseft C.inftit.de Stratotib.li.il. teftimonio Aiciati, illic fcribentis,6c Buds.iirGriecse iingus Coirunen Et cenfent !j,iudicantque pro ftratorib.reponendum ef- ie ftatoribt-s, quod ex leg.vnica e^uidem tituli fieti debete.manifeftiflime coiiigitur. Jtratores quoquefunt carcerujn,aut sdium cufto- de$.Nam*Scare vetbum eft eius rei M'anil.iib*f. v- Immitis veniet,peeiut^ue minister Car cer is & duri cuRos^ho ji ant e fliper b<& ProRrata ia.ee ant mijerorum in išjnine matrtr, lil Priapeia: Jam primum (lator bit libidinofus x/i ! ternis ineundoj& exeunda Vsrtatefaeiet f> 9 tentiorem. Hi pofterioribus temponb. co m m en ta rien fes d/ce- bantut K al : as circitotes dicunmr,vc in Priapeia' Quid mecum iibi circitor moURel >Ad me (jutdprohibts vemre furem? ^ atob.es etiam videnmr dici ferui aut liber ti, qui prope h^rum aut patronum ftant,Sc ei prsefto funt,6c fiquem qu3euat, accerfunt,fiftutque.Petronius;Qas- dam enim fceminx fordib.calcnt,nec libidinem con- «{tant,nifi aut feruos videri»t,aut ftatores altius cin- * $os,pro quo difcin&os legi vultTurneb.aduecf.lib.^« ca. 19. Alias- etiam ftatores funt miniftri magiftratus, id eft,pr$fidum,aut proconfulumiita difti > quod Tem¬ per niagtftratui prxfto fint: vt apparitores ab appa- rendo.Vlpian.in I.io.ff.quib.ex cauf maior. In eadem cauffa func 8c qui a miUtibus, ftatoribufque vela rau- Hicipalib. minifteriis afleruantur, Cicer.epift.J^.libi« fam. Exiftitnaui effe faciundum vcad ftatores raeos & U&ores cum literis mitterem.Prat. * t atva dicitur opus fculptile & fufilein tit«C.de ftat. & ima^Eranc autem ftatu^e Principum,his qui ad eas /o confugiffent tutiftimuin afy!am» vt docet BrifF.lib.4 Antiq. Inde ad ftatuam confugere,id eft ad ftacuam CseCatisdegimus.l.i.Cde hisqui funt fui vel alien.l.i. inptin.fF.de offi.c.prasFvrbid. 17 . 5 . apud Labeonem fF. de xdd.edi(ft.leg.iS.§.ad ftataas.ff.de poen.l./.fFde ex- t-raord. crimd.vn.Cod.de his qui ad ftat confug.§. Ted & maior.Inftit.de hisqui funt Cai vel alien. fueton.in Tiberio cap.Tj. Nouilfime catumniatus, modo ad fta¬ tuam Augufti, modo ad exercitum confugere velle, Pandatariam relegauit.Plm.lib.i o.Ep:ftoi.»d T/aian. Milesquieft in ftatione Nicomedienfi fcripfitmim Callidromum quendim nomine cum detineretur a piftotibus > quib.operas fuas iocauerat, ad tuam fta¬ tuam confugiffe ^idon.Apoll.lj.i.Epift.ad Montium. Acprincipe poft d.em, vilo, in forum ex more de- fcehdo : qu.od vbi .vilam eft,Ulico .expauit,vt aieille, nihil fortiter aufa feditioiali) tamen mihi plus quam ANTE T. i$jo rum Ro man um ftatuis Sc columnis refertunr^ftfte- ideo etiam ■, qui clrca ftatuas Sc columnas in foro fc occukarent, vt occurfum creditorum effugerent 3 v:- deri lat:tare, probat 1. Fulcinius ^.iilud fciendum.ff. quibus ex caufin poffeff. eat. quamquam in omnibus exempl?.rib.iegitur ftationes non ftatuas. Vide Cuia.t. ©bferuar.ij. Porto ftatuit Imp.in tir. C.dc ftatuls 5 c|i- mag.ne iudices vel ftatuas vel imaginerfnu* viriuul prremia merehtib.olim fuere.vt appare t ex leg.vlt.C. di(ft.tit.)liae principis confenfu erigant:& ftatuit,vt ft quando principi ftatua erigatur , judex adfit ( nec vuk fubditos in ftatua principi facicnda vila pecuniafum cotlacionegrau&ri debere. Hxtar etiam Sc tit.Ii.LC.de iis, qai ad ftatuas coiifugiunt, Vbi Imperator ftatnit puniendos effe eos,qui line iufta caufta, fed duntaxae animo cteandUinuidiam inimicis, ad ftatuas principi confugerint.Qui vero fui defenftouisgrntia, aut a!ia iufta cauffa,eos effeiure & legibus vir,d:candos.Qmc conftitutio coiinetur in l.capitalium.§. fed & ftatuas. ff.de poenis-Vbi Calliftra.Ad ftatuas,rnquit.c6fugere, vel iraaginesprincipum in iniuriam alterius, prohi- bitumeft. Cum enim le^es omnib hominib- ^quali- ter fecuritatem tribuant.menUo vifum eft in iniuria potius alterius, quam fui defehonis grada ad ftatuas f Vellmagines principum confugere,nifi fi q.uis ex vin** culis.vel cuftodia detentus a potemioribus,ad huiuf- rnodi prxfi 3 ium confugčfit.His enim venia tribuen- da eft.Ne autem ad ftatuas, vel imagines cjuis confa- giac.fenatus cenfuit , eumque aui imagiccm Ctcfaris in tnuidiam alterius pramilifTee, in vincula puhlic?. coerceri,diuus Pius refcripfit.Anchar. Statva '&'affixx bafibus ftrud !.j.qui Sc a quib.manum. £t a tvl i b er eft, qui ftatmam Sc deftinatam in tem- pus, vel in conditionem , habet libercatem. leg.i.de ftatuliber.Spieg. St a tv iber, eft qui teftamento ccrta conditione 10 propofita iubetut cffe liber. Sc (i per hsredem eft, quo minus ftatuliber prxftare poftit, quod prsftate debetnih.lominus liber efte videtur.Feftus.Hinc fta- tnfberum erponunt vetcres g oda: rdiu tteufe , cum nondum fta.uiiberotum refta fic libertas,ltfd ;nftexa,quodammodo ) donec extiterit eonditio.vide Connan.commen.iib.i.c.^nu.io.Hoc. Prat. Stat vmin a Lege Pedarrentorum. £ TATVM.panicipium.a^etbo fifto, quod eft prx r ento, & quali p rx fen ti a m corporis exh-beo.Vipian.in l./.fi * ° quis in ius vocat.Cum qUiSjinquit,iudicio fifti promi. fibus etiam homines profcribi folcbanr. Vtitut hoc verbo Plin lib.S.ca iS.Vlpian.l.ficuti. ff. fiferu,vin.Stela-, columnas ftru&iles večat. A colu- mnis enim quat G?#cis wW; dicuntur,hoc differunt, JO quod hae vnofcnpoconftent,i. lapide oblongo per- petoo,iUce ftrudura.aut lapidea, auc cajmentitia.aut Uteritia.Bud.in l.veuditor.Dig comm. prsd. Fra- teiu s. Stellrvj diurn 5 cleganter vocauit Catullus Lucife- rum.vt hefperum nodiferum,Inde,mquit,vfque ad diutnam ftellam craftinam perpotabimus» Turnefe« aduerf.li. 1 Sc. 14 . Stellatvra in 1 . ii.Cod.de erog.mil.anno.muneris fpecies, forfttan ^ 775 'na i.e.mictendo,dedu< 3 :o 40 vocabulo*Septem dierutn,inquiunt Impp. per quos refiftentes tribuni emolamenti gr ati a foleniter ftel- laturac nomine confequuncur fpecies. non aliter a- dserentur , nifi vt in foro rerum venalium diftra- hantur. Confiftebant autem ftell»tura: in annonis dierum feptem,auc earum pretio.Valde autemad d, I.n.pertinet hic Lampr.in Alexand.locus.-Tnbur,os, qui per fteilaturas militibus a!iquid tuli(Tcnt,ca.p ta¬ ji pocna adtecit.Icem hicSpart.in Pefcennin. Nigro Nam k Imperatorum tribunos duos, quosconftituit $0 fteilaturas accepifle,lapidibus obruiab auxiluribus iuffit. Prat. ^ B LHo,animalcft verfutiffimum, quod vtait Plin. iib.j«.c.io,lacertae fimile eft,nuliumque fraudulen- ti us bominiinuidef.ob idque ftellionum nomen in maiedidum tranflatum.A (imilitudineflellarum £0 ' didus,vt volunt quidam, quia eius corium variutn eft.vt exiftiniauit Verrius, quod Virus itillcr cibo. Tert.de cibis Iudsor.Quis ftsllionem(comedit?)ied maculas execratur prardam de aliena morte quxren* 60 tes. Per parietem autem ftellio repit;&Grjecis <čox*- didus eft.Steilionem fuum veluti fenium more carterorum ferpentium temporibus flarutis emere Apuleius Apolog.i.fcribit.Mcmjnit fle Colu- mella 'ibr.^.cap^.Prat.Hinc StBLLIONAT vm Iureconfultiappellant , fraudem ODnem atque irDpofturam,qus propriam fignifica- tionf m non habet,& m proprium nomen non cadit.l. 7 .sS.t.fFad Turpib.velut 7 fi quis rem alienara fcicns obliget, velaliiiani pigfle.atam alii denuo 70 ®bliget,vel in pignois dsndo pro amo ssfubiecetit, ^<74 ftenion 3 rnscrimencommitt‘itd.i ff.nelUonatus,leg. h rtj.if.de pign.ad.Similirer qui lciens ftatu- l"ib e rum diffirnulata eius conditione venditj vel ere-., ditor numeražam iam fibi pecunia iterum accipics, (lellionatus crimine plečiitur.l.i^.jf.penulc.fF.man- da.l.o.iT.i^ff.de flatuliber. BtifTon.Vide Cuiac.io.ob* feru.i^.circa fin.& 1r.obferu.40. cognationum Paulus appellat piduram & deferiptionem graduum cognationis>in leg.9. ff de grad.& af£n.nam 5 -iufjMiu proprie dc imaginib.di* cuntur,qu3e in attio feruabantur. Martiai. ^Atrict ^Vifonum ftabant cum fiemmate toto . HotomannuSjPratcius. Etdeducitur quidem vocabulum Stcmma a verbe 9»a),i.e.corono,quia fueuerant Romani, qui fplen- dortm (anguinis oftentabant, in atr is maioru fuo^ rum imagines cereas pJerunque difpenere in fpccie corons , line/s quibuldam cc-gnauonum gradus£* gn •ficaotibus.iuuenal. Stsmmata cjutdfacium?quidprodeftiPonticcJong« Sanguine cenferi.pittofijue ojiendere vultus M aiorurn? -- Ab eodem verbo crs^defcendit ^itv^ji.e.corona« Alciat.de de moredireram inuertit,in 1.pen.de grad> cogn.nec ftemmata,fed fchemata,legi oportere vult Jib.Parerg.t.cajo.eo quod fchema iuiago & figura eft.Virruu.libr.$>.cap.i.figuram pičiam , exemplumq. fubiedurus oculisle< 9 :orum , fchema appellauit,vti- t tur Iudirna,jr.natura.&$.fi quis ergo quibus mod. nat.efF.fui.coI.7,Foreat.in fuo Cupidine lurifperi- to, n.4.c.2i. Stercolinivm quod & Sterculinium, eft recepta- culum ftercoris.Vlpian.in 1 . fundi de a^io. empt.In fierculinio,inquit,diftind:k> Trebatii probanda eft: vt ftquidem ftercOrandi cauftfa comparatum lit, em- ptorem fequatur:ft vcndendi,venditor«m.Alii fter- quiliniufcribunt,vt apud Alfenum in l.ft quando.ffI fiferu.vend. Secundum cuius,ait>parietem vicinus fterquilinium fecerat.Spieg. St e r c o r an D. 1 agri.Inft.de vfu & habit.^.fed (i pe- coris.Eft aucem ftercorare,pingue facere : quod fit ft fijnum agrisihfpergendo.l.quina.iT.ftipulatio.ff. de verWblig.Spieg. Stb r g bthrvm dicitur «Vt 9t0)«iy«qued amate fi- gnificat.Quo nomine Ceri bit Diofcorides libr.4.c.9j, Vmblicum Veneris fuiffe appellatum.qtia herba,in- quic,vtuntur & ad amatona. Tiraq.in i4.1.connub. glofr.1part.i4. Ste r 1 ti s pecunia,qu$ vfuras non parit,qu^ &oti‘o- fa dicitur, 1.3.$. vfuras ff. de contrar.& vt.Sic & fteri, Jcsnummi in de vfur:Et fterilis dos, fine cora- modo a!iquo in 1.4-in fin ff.de pačlis dotafib. Brift" Prat. e r j lita s,opponitur Vbertati.Papinia. refpodit: Si vno anno remifftonem quis colonodederit ob fterjlitatem,deinde feauentibus annis contingat v- bertasroihil obeffe domino lemiftionem , (edintegra penfionem,etiam eius anni,quo remiferit, exigen- dam autor Vip in l.ex condudo.Locau. Spieg. SteRneRe viam filice. Vi de VI pia. in leg.loci.ff.fi fer- uit.vindic. Spieg. St ib 1 v m id dicitur,quod officinae hodie AntirooniS vocant', quo muli.ercs ad'čuvam format Sc decoris„ prafertiro, oculorum vt?banrur,vt tradit Galenuslio 6 de finitate tuenda.C«’Piin.libr.?}.cap.6. Hincque Ljx.£iy Diofcoridt dičfcura eft,vt tradit Tiraq* in j.j.connub.gl r.parf.v S T j c m a t a l.?.C.de fabric.not« erant puhlica?, qnib* compungebantur beachia fabiicenlium ad jmita* tionem tyronum.Amid« nus 1 'br. 8, capit. f*} (4&T* 7 « vki t,rep?nte fpreto tribunitio auxilio,cetta- men conferendi eft ortum.Aufta &ditataRep.eiuf- snoeti tributum Scftipendium colonisnn agtis imponi ccepit,vt ex Liu.libr, 7.de fecundo bell.Punic.elucer. Atque ita initio nulla differemia intetftipendium 8f tributuetat,quia qisicquid tribmbatur,in ftipedium cedebat-Scparua pecunia fiue ftipes,qu* vbitim col¬ ligebatur ac conferebatur.ernt Cteterum cum iama- Sris imponi hoc onus coepiflet,& quida hacconditio- ne in publieum vcnirent,vt quamdiu fiipem empi«. res conferrent,pofliderent, uuida ve;o per cenfores locaremur.vt de Gatnpanorii agris ex Liuio lib-7.de fecuntj.bell.Punic.demonftratum eft,& ex Citer, in 5 .afiio.Verrin.patet:aliqua ttibuti & ffpendii diffe- senfla haberi coepitjde qua vide Gceddaturn d.l.47, n.ij 14 if.de verb.fign.confet Turneb.adiKrf.li.11.ca. J7.Cuiac,7.ebferu.j " t ip budi a decem,decem mili tise intelliguntur.Nam ftipendium non femeftie fo!um,fed arrnuummilitum talanum dicebatur.autor Varro. Incipiebantautem apud veteres facere ftipend-a iuuenes anno mtstis 17. C.Gracchus & I.egem tulit,de minoribusannis fe- ptem 8c decem ad militiam non cogendis. Spieg. . SnPBK D> A mercredicuntur,qui militant. 1 . i8.ff. dere. iud.Impleuiffe vero ftipendia dicitntur, qui legitima militiattempora impleuerunt,8c pleno ftipendiorum numeio funčfi funt. Rubric. de his,qui non impleu. ftipend.li io .C.l.S.ff.de re milir.Stiperdia porronon militi® tantum.fed & legationis dicimus.l.d.in fine.ff. de legationib.Briff. Prat. Siip BticiARia & tributariaprardiadiccbantur,qai- biasjtalijtius conctffam nen etat , fed ftipendia Sc , iiihiha- |* 57 T S AKTE T.' 557! | ttibarpenctefoftt Tmp.$. de rer. dluif. Vocamtu jratemftipencliana Sc tributaria praedia, quae in pro- i uinciis funtJn er quar nec no & Ttalica.prredia ex no fira confticutiorje rmiia eft differentra. Hotomanus. Prsteh/ $Hpeni>’ ari ae cm:tates':6ajfar coramenr.i. Reli- quafquec'uitates ftipendiarias haberent, ideft,tri« butarias. Stipendi ARI I Cfant, qui ftipendia railiVbus n o in r- ne Romano dabanttcfte B.Lato mo. Vulgus indo&e 10 ftipendiarios appellat eos',qui ftipendia accipiuM. j spieg. i Stipendi ar;i populJ s hi qui Hanc ftip em p en d eban t. EaoiasPceni ftipendia pendant. | Sjjpendi ari os milites vulgus vocaf, • qui ftipendia frciunt : cum potius mercenarii fiue aerarii milites fintnuncupandi:Vegerius ftipendiofos vocac: quam- uis& ftipendiofidicantur^ui pleni fant ftipendiis. Ueft,qui plntitha fecertint ftipendia. Cotta. StiPENDiARii reditusdicebančur prouentus enrum tctum,quac ad populum Roman, pertinebam. Bre- chsus in leg.imer publica.Digeftis dc verbor. S: rer. tigaif. : _ Sti pes modica xra appellabantur : vnde ftipendia di- fta Vlpian.fcribit 1.27.§.i.Digeft.de verborum fign. 1 . i.Digeft.de colleg. Sc corp. Vide ftipendium aes mili- tate Btiflon. Stips» ftipis, veterife- xs dicebatur,inquit Varro lib. 4» deling. Latin, a ftipando dedu&o vocabulo.* Nam quod afteslibrae pondo etant ,qui acceperant maio- rem numerum non in arca ponebant, Ted in aliqua fella ftipabant, id eft,componebant 5 quo minus le* e) occuparet.stipare iZettCuv fortaiTe Gr^co vo- tabulo. Id apparetquod vcalias , iijftitutum etiam nune Diis cum thefauris affes dam,ftipem dicunt.si- mile ferediftum eft in vita Lycutgi apud Plutatchu. &Porphyrium c f'iy { ct, ( vvw ttpuClvj &7D hm f f« y(tK »s cPu&otj'. H a n c p e c u n 1 a fic repoficam iacelia Dei,Feftus 3it 5 lmpenfam vocatam fui{le 5 quod nondum effet penfa , fecUantum ftipata. 40 Deftipe quam e thefatiris dabaruTic seneca in Epift. Colitur aute-m non taurorum opimis jorporibus contiueidatisjvel au.ro argentoque fufpenfo , nec in thefauto ftipe mfufa,ied pia Sc re&a voiumate v Bt Ouidius: Dic, inejunm^aruit^ur (Upe ejUdratopes. , Cor.tulit as,populv.s,d-e cjuo defabra 24 1\elluS' 2ecit.ait\dandA mos flipis inde manet. Sicftips pro pecunia leg.prima Digeft. de colleg- & corp.Prat. 1 Stipes e^vovsdue collatione fignificat, audoreTheo- philo in § tradita, Inftit. de rerum diuif. & argenti a- lisrumaue rerum collečbione or/ fiupov yt-'iop$jjv ttf>yvpis, Bcccb.in l.mter publica. fF.de verbor. & rerum iigni- fic. Adde Connan. comment,lib.^>cap.i'. numero 1. lic i. ‘ St 1 v v l a cu«ius naeminitTCiusin 1 . (1 vfufruift. quibus mod.vfusfruft.amit.dicitur culm-us cum fpica ^ non ^collečius fed in metendo dereliftustquem, cum ociu gQ adeft, ruftici deinde metunt.autor Aiciat. in comm. de verbor,figniFspieg. Stipviam porro a ftipa dici credunt,quod inftar fti- px,hoc eft,ftupx vri in agris foleat. Eft autem ftupa ketbacuius folia ac radices cum fručlu cremabant antiqui i eaq.'exhalatione ac farno diis litabant. Qua- ie ab ea^uam facerent exhalatione»quam bvy.Um Gmi dicunt , Thifia dcriuataeft; Meminit stipulae Vergil.i.Georg,s^epe etiam fteriles inc^dere profuit a&ros 5 Atque leyem ftipulam crepitantibus vrere fta* Rns. Gc^diaeus 8c Breebarus in 1 . fylua> $. Iticula ilk- ftb .M>d€ ve*b ( & rer.figa, STiPvi.AKi } eft p^omktetiu aftentlre. a ftipe hoc eft,pecunia:quoniam qui pecuniam obligat^fti- pulari dicitur. Stip v 1. ari ve.rbum commune eft , vt Sc Prifcianus Ji j.notat Sc Siietonii auftoritate exli.b. Bratorum confirmat.stipulari itaque dicitur.non is tantum^ui interrogar, fed etiam qui fpondet Sc puomittit, vt int : ; j.feptima.fF.quod cert.loco 1.2^.$.qui dece.fF.de con- - elit. indeb.l.f.§. rnipera*or. ff.de folutionib.f. penult. Inftit.qu!b.mod.to]l-obiig-3.1.35. ffde contrah. empro- - i.n.C.de .contrah.ftip.Ifido.lib. 10» Etymolog. Stipu- lafor'promifTohftipuiari enim promittere eft. ide.na lib j.Eiym.ca.i4.stipulatio eft promiflio vcliponfioc BrifTBrat. Stipvlari de aliqu©proab aIaquo lareconfulti di- cunt«l.f4. ^inter.ff.locar.Ieg.i^.ff.ad Veileian.leg.nob .. ff.de verb.oblig. l.ii.§.i. Digeft.de recept. qui arbit, . Brilf.Prat. Stipvlari ftipulationem pro interponere, ff. . iudic.fo5u.l.4t-.§. vltim.ff folut.matrimon.^ui autem ab eo cui fpopodit Sc promific vice mutuajftipula.tur, , Reftipulari dtcitur leg.43.^prii»o»ft.de damn. infeči. BrjffPrat. 5 T 1 p v l A T 1 o definitur contračbus nominatus verbis initns.interrogatione pr^cedente Sc congru^r : . interrogationem fubfequente refponfione^uo re/po= dens interroganti obligatur ad dandum vel faciendm : id , quod fe daturum vel fa&utum promittit.D.Vults in comm.lnftit.de verb.oblig.in princ,nu.2 ■ dial.73.n.4*Corr,i a .Mifc.vlt.n.7.S.5.8c: nouiTtrne Viilt. .. in comm.lnft.de verb.obl.in pr.vbi fufe Sc eleg^Rter^ Stifvl ATio eft inuentaa iure ciuili. videD. Vult. iu.o commJnftit.r.de verb. oblig-in princm.f, • Sti pv-latio in iure noftro dicitur committi duobuis • modis.*vno quando conditio ftib qua ftipulatio fa £ta < 70 . eft exiftit, ita vt id, quod anre fub conditione illa > incertuitt erat Sc fufpenfum , nune conditione exi-. fteat? eertu fit Sc .pr^fens^atq. adeo quod qw> 1 * 5?9 S AKTE T; 25*0 dir onem fcidfteiitffm nein defeebatur , nec peti po« terat.id nune conditione exiftente debeatur s & peti poflic. Altero modo ftipulatio in iure noftro dicitur committi ,'fi quid ante ftipulationem fa&um fiz , I. stychum ^f.ffde folut.quafi dicatur in ftipulationern committi, ficutin legem committi dicirur,cum ad- uerfus iegis volunrare aliquid fit,leg.non dubiu C.de legib.D. Vultei. in com.Inft.$.fub conditione.$. n i. -'Stipvlatio cur introdu&a fit, tra&atum reperitur diligeneiffime apud Caftrenf. Alexand.& po ft er o res *o in Lr.de vexb.obirg.vbi docent, ob vtiiitatem Sc ne« ceflttatem eam inuentam. Hic fiqmdem contradus omnium -firmrfiimns eft & fo 3 idiffimus,Cyn.in l.fi ex pretio.C.fi certumpetatur.Vc qui contra&i^us inno- minatis, ne peenitenua* locus fit; elficiat,vtque con- ob cauffamjad repetendum ceffet,!* cum pre- cibusX.de rer.permut. Bald.I-quarouisX.de traufteb. omnes nudas couentiones veftiatj.fiue apud ada.C. de tranfad.l.ex placito.C.de rer. pe-rmut. 'faciliufque •esetetis nounuonem faciat,Bart,m i.iingularia 6 . ;pe- 2.0 cial. ff.de reb.čred.'merico ergo iurisautores ftipula- •tidnem adinuenerunt,ne contrahentium fides v;oIa- •returffed effet inter ho nines fidei Sc prouuffi firmi- cas, Baid. ?n c.i. ad princ, de pad.Prbpter neceffka>e imierotž efte ftipulationeargurnet© lunt hi cotradus, qui fine ftipulatione--no cofifteret, vt obligationes fi- deiutfori2,qu2,nifi imerpofita ftipuIatione,iniitiliter iiunt,i.f.§,fatis acceptio.de ver. obl.l.blandit-us. C. de ; fideiaffpr£terqua fi'prodate fideiuffor incercedat, eruo cafu ex nudo pado aut etia pollicitatione obllga- ifiurj.fi.C.adVeJleianu.Promifliones demq.mdiciarias v l a ti o,ait Cui.ad laAn pr.de ver.ob!.duplexefc: Vulgaris,qu* fit fimpliciter, veluti Rem dari,vtre- deThal^us feribit 29 GeccnhtK&v ad I.i. C.de rei vxor. ad.Hacde iiireinutiiicer ftipulamur. blt&Laliaipe- cialis, qua: fit adieda caufTa,Quod adione reivxoria: dare f cere opor tet, dari: vei.quod ex cauiFa condU dionis darc'facete opottec.Praceius. exCuiac. dift. loc. St 1 p vl ati o cul deficit f®ttha,nlb : .i omnroo valet,nec vt padum quide l.i.§.fi quis sta.ff.de ver.obl.l. i.$.ed qui.ffde conft.pec. rat.o eft, quia magis ftiieiKmra reis exciplemib.qua >ts qui agunt,l Arnan.fF.de aft.l fiauorabiiiores, ff.de reg.iur.Forca.in Necy,diai.j.n,4. SrspvLATio A luliiana.ftipulat-o eft a C. AquilioGal- Jo pcodita,p.er quam omnium rer. oblig. inftipulaiu dedne tur.Sc ea rer accept lationem toliitur,cuius formula tognofce v-xl.i8.ffde accepti! Hoc Pm. Stipvlatio at ter h 2 m eft t qiiodensdifiundiuomodo du x res promittumur.quonšam non vtrunq; !edduo rum alterum dari oportet,vt puta, stichas autdece. Difiundio ipfa Ji>vf;is.k Iterar o, i&apfp}? dicitur.Cuiac.in comm.ruisad l.fi vnus.$..ed fiftipa- iatUs.ff.de padis.Prat, Stipvlatio iudseatum folui,tresclauFilas invnum colledas habet:de re iudicata, de re defendenda,de dolo maIo,autore Vlpian.in 1 . tudteatum folui.ffiu* dic.f0l.Qis2 verba ipfe explicat inl. iam taraenfidc- iuflbr.eod.tif. Stt?vl ATi'o,!uriseft':padum,fad;.per l.fivnus ^.p.t- dus.ff de pad.*quod vt accipiendum eft.Bartol.decla- rat.ibid.PraL St* p v l ati o mortls cuufla ex.ftimatur fieri,vt ait An« tiftius Labeo } qus j ta fic,vt morte proroifForisconfir- meturiaut. vt quidam dixerunt , cuias ftipulationis mors fuit caufta.Feftus,Hor. tione dedud^l.an i-nutiiis'&£.l.& vno.$.i.ffde aecep. 40 Sti pvl atio pr^poftera eft, auoties ftipubmur nobis 5 .i.q'cib.mod.coll.obl)g Corrra.d.loc.num.1.1.4. Stipvlatio hodie fit verbisquibuslibet inteliigibili- bus.ore proiatis,inter pr^ entes , quauis l;ngua,co- textu vnico,mterrogatione pnecedeme.&r ad eam co grua refponfione fubfequente. Dn. Vuk. in coinm. Inftie.tit. de verb.oblig.in prine nu.^. Sttpvlatio omnis, inquit Imp.autpure aut in diem, aut rob conditione fit.Pure , veluti,qi : nque aureos dare . r pondes,idque confeftim peti poteft. In d*em, cu adiedo die, quo pecunia foiuacur , ftipulatio fit; fo veluti Decem aureos primis kalendisdare fpondes 9 idq.ftamn quide debetur,fed peti priusqua diesve- nerit non poteft itatamen , vt totus is dies arbitr-o foluentis tribui debeat.sub conditione ftipulatio fit, cu in aliquem cafutn differtur obligatio: vt fi aliquid fadum fjerit,vel non fuerit,čommittatur ftipulatio; veluti,fijTitius Conful fuerit fadus, quinque aureos dare fpondes?$.omnis de vetb-obHg.Prat. Stipvlatio ft-mper in perlona eft. Gcedd.in comm. de vei:k.iign. 1 . 70X1.ii. f ■ 60 Stipvlatio aut certa eft^aut incerta. Excertadattir certi condi(ft'!o:ex incerca actio ex ftipulacu. Cuiac.ad I. A8.ff.de verb.oblig- Stipvlatio eftfpeciesefficae ; ffiroicontradus, vnde ad imbecillero innominatorum naturam droigenda non eft:quod ideo inuenta fit,vt vberius ex ea nobis, quatn ex illis confulatar. Quod copiofe lalon oken-' dit n l.quum mota C.de tranfad.spieg., pvlatio duplex eftjlegatorum & pa&orum.I.rga« torum vna eft,quia in ea lingula: res ve) liugula lega¬ la non exprimuntur,nec vfquam mueniuntur expref 7 ° £& icofijwhentibus.fi ti pulatio vero pastoru eft mui- dari ante euentum conditionis 3 aut diei r Gothof.a 4 J* zT.C.de teftam. SriPVLArro Tribunitia eft qu2 ex iutifd ftione Tri- bunorum venir.id eft,qu^ pro colbgioTribunorum, Tribunis ipfis aučtoribus interponitur. Eius meminit Vlp.tir.7. si maritus, inqu ; t,pro muliere fe obligaue. Titjvel in re eius impenderit,d : uortiO rafto eo oomi- necauere fibifolet ftipulat'one Tribunitia. Hotom, Prat.Tft autem ftipulatio Tnbunitia bonoraria, gaia, vt fupra diftum,ex iurifdiftione tribunorinn venit.vt pr2toria,ex iurifdiftione prarrotis,vel yEd-Iitia,exiu- rifdidione xdiJiumXuia. in notis fuis ad ti s7.Vlf.de iur ? donat.int.vir vx. Stip v la tiones per fefol^ non fubfiftunt , fed ex alils obJigationibus dependent , quod tociderafete verbis fcripfit Vlp.in 1 . ftipularionuro./. ff. deveibor. ob’igddemque m l.i.ffde pr^toriis ftipuladonib. af- firmatjOmnes ftipulat : one.s narura mi eife cautiona- les,id enim agi in ftipu1ationibus,vt quis cautrorfit& fecurior.ftipulatione nimirum interpofita.Dn. Vult. in com.Inft.tit.de verb.obligjn pr.n.19- St ipv i ati on e s antiquitus cet tis verbis fic concipie* bantur,vt eodem qu : s verbo refpondere cogeretur, quo eftet interrogatusrfiue pro fe,fiue pro alio vrllet piom!t,tere.Vt:fpondes? pbndeo:Prom;ttis ?p-omit- to:Dabis?Dabo;Fac'e-. ? faciam iSrd-fiže veiborii fole- nitateper Leone principem fublata,placuitetiaiu Itt- ftiniane , nihil referre,iifde r rme an diuerfis verbis, aut quibus linguis vtantur contrahemes frpulatione: dumirpdo vterquealterius mentem & confcnfatn fene intelligac, fiue perfe fiue per verum interprete, Hinc earura qux Gr^cis verbis concipiebantur, b« anno* o ih in 1 E, annotantur formul* apud Cuia.li,i4.c. vlt.Apud Ari- ftoph.in plut. f it!yis «»_» JV. $vUzyJ. Vel his verbis/MMviiJi tu\evu> Homer. Odyfi‘.6. iyo juiTBr ses cru aehivic- vel ho e verbo: jyfvtSfj.ti.vt in i. blandituš.C.de fideiuft.OT/ por A, ita enim legendu bafiiiča docent,vt ide Cuiac. obferuauit, Vnde qui fic accipit proiniftionem ab a- lio,ftipulator dicitur>Sc reus ftipulandi': Qui djitem annait Sc refpondec, promiflor vocatur, Sc reus pro« mittendi.a re in ftipulationem dedufta. 5 . i. Infiit.de 1@ verb.obU.!. fT.fi quis.6c S.vk.fF.eofitit, i. i. fF.de duob. reis.O'd.Prat.' SnpvLATio.prstoria.Tnl f de verb.oblig.dicltur Sd- pulationesSrartotias efte,q raz ex mero officio pTito- risproficifcuntur, h. e.qi>* praztoris impcrio Sc iuftii iiiter pon un t ur ,v t iti p ul a ti o da; ni infe&iiNam fi do mus vicini ruinofa lit,vicinus aditprsetorem vt alter rogatur incerponere cautionem dam ni infečb,&: pr? toria dicicur, quia iuflu praztoris Sc iinperfo inrerpo- nitut.Ali* ftipulationes funt iudiciales, quaz ex folo „ iudicisofficio proficifcuntur, vt cautio de dolo,Scc> **° Alisfuntcommunes qus modo praztoris, modo iu- dicisiuflu interponuruur,vt Cauti© rem pupilli falua fore,dequalatius fupra in di&ione Rem pupilli, Scc, Aiia: ftipulationes funt conuentionales,quaz pendent ex comiemionc conttahesjtium.stipulacionum pra^- toriarum tria funt genera in 1 . i.Quazdam funt iudi¬ ciales , qu* fcilicet non a indice dato, fed a iud;cio dicumur v quod propter iudicium in- terponantur , alia fignificatione dicuntur iu- dicijles acin d. 1. f.de verb.oblig. quiafemper apraz- tore imerponuntur. Aliquando enim ob iudicium vt ratum fiat iubet praztor interponi cautionem.Alije funt cautionales,quazdam communes.CautionaJes di cuntur caucionales cantum.N.tm alias generaiiter dir cendoomnes pr?tor ;e ftipulationes obcautionem intetponuntur.vt fecurior fit aduerfarius. Praztoriaz autem ftipulationes inftar a&ionmn habent l.acti- enis,de obIig.& a&.Communis cft ftipulatio iudicio fidendi caMaia&a. Ego puto eam dici propteiea co 40 munem, quo>l non po Uit dici Iudicialis,quod non in- terponaturvt iudicium ratum fiat : fed tamenquo- STipvl ationvm ali? funt'diuiduaz,ali2 indiuidu?,pro ratione rerum, quaz in ftipulationem dedu Ase funr. Rerum enim ali*poftunt diuidbid eft, pro partc pe* ti,pr2ftari,dati,foluf, v.eluti fummae eifque pro partc folutis,p>ro parte cotingit liberacio.lte fpecies certae,vt- puta stichus.partis diuifione Sclibcratione admittut,!,. 5 f.i. ff. de foluc.Pars folui poteft volenti ftipulatori, Aliaz natura dialdi non pofFunt,vt predioru iura } viv iter,2ctus,aquaz dudus , aua: diuifioneni non admic- tunt: Ali* natura poftunt diuidi, fed nifi totaz foluan«- tur,ftipulationi fatis non fit,vc fi horno fit'gencrali- ter promifTus. Nam nififolidushomo foluatur,nihil agitur.Patte igitur foluta v©lenti,pro parte non con» tingit liberatio, fedeonueniri adhuc promiftor po¬ teft,vt mcegtum hominem pr?ftet,Sr pars foluta co« di :i quafi indebita.Cuia.ad i.t .fi.de verb. obl.in prir?i s-T r pv.LAitoKVM qua:dam in-dando ,quazdam in fa- ciendo confiftunt l.i in prtn.ff.de v.čib.obUg.sumituc hazc diuifio a caufta materiali. Qooniani nihil expe, darepoftumusa proximo advtftitatem noftra,quod in ftipulationem deducamus,quam aut dationem rc rum.aut prseftationem fadorum. Nihil igitur eft a«, liud;circa quod verfetur ftipulatio velur materiam,, p.razicr h?c duoudque nos docet vniuerfa natur* con dicio,quaui nemo poteft inficiarj Old.PLatiVide Cor . raCi.Mif .i/ nu ST t pvlator. fere in iegibus dici folet is, qui interro- gat veluc creditor oblrgansalium. Promiftor vero ac cipicur,qui refpondens obiigatur.Quanqua m vlp.Sti- 1 ' pulatum appeliei promittenteinfin l.fi non fortem.f, fi derem.filde cond.indeb.Old.Prat-. s Ti p v L a tv s pro ftipulatio m l.B.de re iud.I» 7 ?.de co* d!.§c demoft.l.i/.dercb.autor.iud.l.io*§.partu:ffque m ftaud.cred. 1 . i 8 J.igitur.de iureiur. Imp.l.j. C.de inutil.ftip,super ftipulatu tuo adi prsfidem prouin- ci* Papin.I.pecuni*.^.de vfur.Pecuni? fcenebris intra diem certum deb;to non foluto dupli ftipulatum 'm akero tanco refpodr non tenere.scs.uoLl.vxori.i 3 .fF* de leg,?. Quicquid ad eu,inve ftipulatum eius concef fit. prat. sti pvLoR.verbum iuris eft poftu!are,fibi protnitti alt quid fofennibus verbis Cie.pro Rofc.Com*d. sripu~ latus es? vbi. ? quo die?quo tempore?quo.prazfente:quis fpopondifte me dicit?nemo.spiegcl. St ipvlvm apud veteres firmum avpellabant 3 fortei* ftipite defcendcns.ita inquic luftinian.Inftlt.de verb a oblig.in princ.PauLHb./,fent.& Ifidor.iib.io.Et/inol^ Vide Corrafix.Miicel.15.nu. /.7 2 5 >. St ir, pe s,funt ftrul* , leu virgulta , qu* de radicibus nafeunrurrea Sc gertnina dicumur ].diuortio §> r ». . .:_, O , A . ad obligationem: Sc confequenti nomine denoiauk,. foiut .matrimon.Fiinc Sc germinalis avboi. Accutlaiis; S ANTE T. • »5*3 qux ftttj»es funt.pedamenta eflearbitracur.contraM. Vatronis, &c CoIumelI;e,ceter«rumqueanciquQTuin autotitatem.s^ieg. . £t i R p es ,fi Granamaticis credimus, de Iiominc focni- niitum eft: de arboribus mafculinum. snccedere in ftitpes, &i* cap iti, id eft pro viiuibus portisnibuš, in 1. a. C ,de fuis & legit. harred, Videfiipra Ex ftirpe , excidete, pro radicibus .apud Vip. l.s.dearboib cx- dend.spieg. STiTiipratteritum a verbo firto, fupv.no caret, quod ta- 10 men a verbe fto mutuatnr, autore Prifciano. Vi¬ de Vip. ini. fed&fi quis. $. illud fciendum eft. ff. liquis caudonibus. & Meratiurn in 1. pen. eod. tit.IbiOId.annotaute iilu,d(ftatus)i fto mutuatus eft. Spiegel, us. Stiva vocitatuc manica-acatri qua regltur&capulus ' ceres & obiotigulus. Cie. in scauriana. Ab ipfa ftiua homines mecutn lo.quebantur. Maro Georg, li¬ bra pritno: S'iuitqut,<]u& currns a tergt toraunt imos. 10 loan. Bapt. in coni. Epift. Sidon. Apoll.ad Hieron. libr.i. Sto i c ae fapientiae fummum philofophum Chryfippu, Martianus in l.i.de leg.ideo appellare videtur,quod stoicidicebanr.sapientem infra fe omnia habere, ex lefeque ipfum.ncn aliundependeretvfque adeo, vt Horatius eorum verbis dicat: Ad lummum fapiens v.io minor eft Ioue.spieg. groicis m intieftigandisvocabulorum ptincipiis fuit perquam familiare, vt illa non tam ex verbis aliis, ja quain ex rebus ipfis repcterent.ad naturam nimirum propius accedentes. stoicorum autem difciplin* ICtiilii andquiores fefe conformarunt vt pluri- mum.Vuit. in comm. in princ, Inftit.de iuft. Sc itt- re.n.f. Stol A.veftis eratad talos demifta, matron.irutn fnfi- gne.Vip.de aur.Sc argen.Isg.l.veftis.Muliebria.inauit, funt veluti ftolx,paUia,tunicx.ideoque eam quidatn d vocauit; eefi ea Caligula & Heliogaba- lus vii funt.prat. Štolam vetetesdixeruntomnequodcotpus tegeret. autor Nonius. Hx autoribus a Nonio citatis, probari poteft.ftolam quoque virorum fuifte.de qua Bayf.de re veft.c.17. spieg Stola djcitur libra TOT£W9/(^,quod'Operire Sc induere ftgnificac.Brech.in l.Tugurii ffde verb.Sc ret. fignifSe idetn in l.veftis appeilatione.eod.tit. Sto lo pro Itoiido viurpatur in quadam Aufonii epift. Sc a ftolone ftolidi namen ornim efle videtur,vitro etiam origmettt proftteturfuam , fed iam nonpotes A štolo doceri : nifi fi quis pro vetefi Scantiquo 8c fene polituin putet , adiumfta tamen etiam figmfi- catione ftoliditatis Sc ftultitiat.Turneb. aduerf. lib.i. c.11. STR A E o nonnulll legunt in l.qui claiium §. is cui os o- leat.ft.de xdil.edift.vbi tamen aiii scabro.vide fupra scabro. str AG*vLA,non pro lcftioperimento tantutnifed ge. netajiter pro omni vefte^us infternitur, accipitur. ^ce>omne id eft quod 2 584 nfternitur.Alciat.6o de verbor.fignific.spieg-. Videtur vlpian. imeliigete fttagulam veftem,omne veftirrietum hominis quod 4 miciat:quaJe eft Grxcorum pallium.vt enim Roma*- ni togati a toga, {k Grabci a pallio palliati vocantur: & palliatae comcedia^uae feripta: funt fecundum ri- tus Sc habitus pallhtorum Grarcorum>vt feribit Do natus & Diomedes Grammatici. Laurentius Valia in lib.fuoElegantiarum dicit , quod non meminit re- periiTe fbragnlam veftem in hunc fenfum: led in o- pertiorum Ieftoni.-pGtiuš, vbi etiam dormiebant & difcubcbžt.quad Vatro lib. 4 - de lingbec viam ftratam dici, vt 58. Šetmhivj®v tit. h r ) praetoces figiuficantar-nonnunquam, vt no« uel.154% Dion.lib.fo.alias magiftri militum,vtNou. 21.38. Se 1/0 ali as Se quidem frequentifftmein libtis nofttjs magiftratus nrunicipiorumrLucan.re&eve* K tus interpres ?p*wpvt magiftratus interpretatur, quos idem diuinus fcriptor ap^ovras cap.ij.nominat. Cuiac.ad d.l.2.de excuf.in fin. strator Es,tit.C.de ftraiorib.lib.12. ii eranf,quorum munus erat equum Freno tenere, confcendetinia- giftratui opem fetre spartianus in Car2 cdh- Cuin illiim in cqumn ftratet eius lcuž£€t. Paulusftiaco' nus it fj8f S A N nosde geftis Largobar. Eqausquamuls hincinde ftratoribus , verbcrtbus caffus , non porerat ele- iian. Horum etiam etat , equos milirares proba* re,qm a proulncialibus confercbantur , vt leg. vn, Ceod.tit.indicat.& Am.Marceli. lib,i?.h:s verbis:C6- ftafitinu? ftrator paacos militares e.s(tcfvycev, qui etiam humanis ■ corporibovefci credebatm : 19 yv\v Lang©? • bardis Maica,hodi' Migsz.Prat. Strig are eftin iftrigam equos vel mulos iundos a-* » gere Sc reda dif-igerene diueifi abeam ,hi in bane ilii in aliara pauem.Eo verbo viuseft,qui parod.iam venufuftimam epigramroatLCaiulliamluficin vems- dium mu1ionem: Et 'nde to! per orbitofa ■milita Ivzum tul jfe laua fue dextera St; mulas.fiue vtrur.que (ceperet* De hoc Adrian Turncb. aduer(.iibv8 e.2. St rob YLi,tefte Dofcoj-.ac Gaieno » proprie arboreg funt nucleos pinecs fc-rentes Sc ipfi quoque »ucicl ' 0 frrobyd d cuntu-r quos etiam 3 coajt$t>,v/Asg-- GrSci ap- peilanr.Sc csrduus is q-ji wanduur , terc tam vbique : VKfo.vpit Grtrce dičk.vn Lat:no(yt ait Diofcor.)ftro bolus vocatur: ex hac limilitudine, quia micis prfcesr ' fpecieni pr^feruettvt etiam refert HermoI.Barbarus Scdehis ienfit Vlp. in l.ligui ppellatio in fi.de Jcg gpud quem ftiobeli mendofe legitur.Memin t etiarn Piimnutur.biftor lib.if. c n.fecundum Hermolai ca- (HgaConem Cott.Sc Gardd.ad Lcarbonum 1^7. nu.2 a 6c š.ff de.vcrb.fign. ; Stropha excufaiionem'dolofam fignifidat tefte Cata- nxo corn.i H ;c d.čfione vfus interdum Martialis, Bc Ptudentrus nofter ^ qui qumn,ficut Sc cateri veteres poetx noftrx pietatis Prorper,Paul.nus>Seduliiuš, le« uencus Sc Arator habeant res altiffimmas J & humano genen falutares , non funt omnino in verfcis rudes ' aut contemmndi. Muka habent,tefte Viue, { cuius iudicio cedat omms Ciceron^norum femichri: dana cobors ^quibus elegantia & venuftatecatnrims ter* tem cum antiquis nonnulla-^uibiis-etiani eesvincatj 0 3taque nonnifi ol dum okt , quod miper Etafmo* “ n afti*lik pronunckuiMkd paium ccmpsiss iiide^)- » 5 % S ANTE T: vnicum 1 Aftli :yncet! ad fumrnum Pontificem epi. gcanuna, plutis eiTe faciendum , quam innumeras' Prutienttetum, Atatotum ae Iuuencorum myriades, spieg. jtro iKif m fafcia eft peftoralis, qua: virginalem tu* morem cohibet pagillarum Mart. in Apaphore- tisa Fafcit crcftentts damin* compefee p/tpilUs, Ut /it sruod ctpia n«Ftra,tegatque mamit, Turpil'eus;M e miferara. quod mter vias epiftoia ex* to cidit mihi infelix, inter tuniculam ac ftrophium cel- locatam.Catullus. ^Kpn tern flraphit UBentis vitJa papillai. sr^tphia eciam teauiores coron* a vetetibus dčhe (vr in n.natur. hift. docet Plin.) ab inligni quod ira- ponebatur capitibus iacerdotum pro corona. quod "im at rphnijioc eft a verteado , flrophusvocaba* tur,De his Plin.in PrsEalieg.lib.-Tenuioribus (inquit) vtebantur antiqui coronis ftrophia appdlantes.Hinc Strvm a e»ccant'a qusedam ititetge: nem! mprdort gibbus h.ibctur. STvsA,veI stupba , vocabulttm pluribus nonridef« Latinum.Sed quibut hoc videtur , nec habemduiii, inquit Voiaius:qui & adnotauir, duftum vocakkun a stypo,quod & Grsci dicunt : airod e; iocio« calorem (eruandum ftypentur.Nam o.in v.Scoinb, vt mutetur; noti adeo itrftecjuens eft. spieg. Srvor a liberalia ,qti®dhomine libero digna fant, VI- pian in i.i.de var.8c cxtraord.cog.Libeiaiesattesnj peilat Rheroticam.Grammaticam, Geometriam.Mt. dicinam.Iurifperitiam.Vide l.oratione. C.deprofeff. & ftud.liberai.vrb.Ronr.seneca tor. m pbilofophiam fentit cfle (iberalem difciplinam quod iiberum facit hominem, hoc eft , f«pientem»fubhmem, fottem, magnanimum: csterapufilla,ac puerilia eife.s gieg. Stvdiorvm cauia alibi agere t.f. C.ad senat. M’cei studiortnn caufa aliquo loco morati, 1. 1 . Codicede incol. nota funt ftrophiola quibus in faeris vtebantur. Cor. 10 Stvdiosf. pro d it a opera,arte.propo{ito,& rmiiftjti, & BrodsusMifcel.Iib.4.c.ti. SrR . črna d icitur.quod manu conftrudum eft^&fa . brica conftat.Strudiiis riuus In l.jj i. fF.de riuis.stru* diles bafes in l.penulr.fFde verbo.(ign. strud les ca- nales apud Vitruu.iib.8.cap,7. strudilis forma apud Pallad.lib. 9.C.11. -str veri m opus dicitur,quod ex lapide quadrato,aut laterculis caiceqne conftrudum eft, cuiufmodi funt columme, pauimenta 5 fcpes, ICtus in K141.fF.de verb. figri.In rutk c*lis,iRquit, ea funt,quie rerra non čenč- }o tur , quasque epere ftrudili tedoriove conrinentur. Ccedd. in la^i.num.i. sic ftrudilis Sc terrenus oppo- nnntur in i.fFde riuis. STRvc tii.es coiumna: , qtue non vno faxo perpetuo conftant fed ex cxfi s laoidibus aut codilib. laterculis conftrudar funt Vlpian.1.8.6 i'eruit.v!nd,superque eu parietem colam nas ftrudiles imponere quat tečlutn porticus ambulatoris fuftinfiant.Columnas ex eo di- čtasquod cokimen,id eft, fum.mum faftigii percur- rens tignum fuftineantjViiruu.audor eft,lib.4.cap.i. 40 Hot Prat. 5 T rvctius lapis: non ille quadratus, atque adnor¬ mam cajfus, ‘.ed rudis Sc infonnis» quo vel reticuJata ftru<^ara,vel ordinaria iir.Vlp.l.^.$.4'ffsde feru.vend. Fotte vt refici.it lapide quadruo, vel lapide ftrnct.li, vel quouis alio opere s q«od in feruituce didrum eft. De reticulata Sc ordinaria ftructura lege Vitruu.lib.i* c.8 Hoc.Prat. Str v c tor es interpretamur ipdrmpp.id eft, ^difica- tores in i.pri<»re-de escuf. artif. C. lib« 10. TtTui9*ores jo etiam vocari pode eos.qui adprincipum menfasmi- ■nuutim, fuo n>ore,e cuienta confcindunt »Infulan. rečle putat.spie^* STKve torE£ bucularum in 1. vlt.fF.de iure immunit. iecundum Florem.le&.Alii enim codices habet bac- cularii ftrudores:Haio.bra£tearii ftručrores. Turn.9. aduerf.16. legit buceulanos, quo interpreratur galea- rum flrudores.VideGoth.m d.l.vlt.Et ftručlores qui- dem Tribomanusced ficatores interpreratur in 1 1 de excufat artif. lib.io. C.Veget.etiam.lib.i.c.irTn exer- citu ftručtores ponit.sic errim iliic ex vetuffis codici- bus legendum eft, non vtpaflim fenptum eft,lndru- ffcores. si«niiiterque in minifteriis militaribus llru- clores poni videmus in Epift.qux a Vopd.in Aurelia. refertut BriiFPrat. Strv ctvrae nomine intelligitur opus fačfum a cx- mentis feu laterculis Brechsusin LCatbonum. fF. de verb.&: rer fign. $trvctvm in l.j.§.vade illud.Dig.de minor. fignificat mackinatum s 6i: excogitatum.sed totum hoc ftru&u, 70 inquit IC.vt rnaiore eo fafto liberatetur.Prau • i.ff.de abig t -sic fludio,id eft|arte,mh 1/. & l,q.£ de fideicom.iibert.Prac. Stvdi-osi iurisolimh.s nominibusappellabantur.Pri* mo anno Dupondii>a dupondio suma diiobus afib. a:ftimato,quafi nullius adhuc in ciuiii difc.plinstfti- inationis 3 fcilicet inftiati taiitum itudiis: ficutrefpe- čfu Chriftianifmi infantesparuuli dicuntur* Poftea vocati funtIuflinianei Conftit.fF,r.§.&primoquidem anno. secundo anno dicebantur Edi&ales, abedi- do quod eisproponefeatuc. Ibid. ff. fecundo autem. Tertio anno Papinianiffce vocabantur,ab autore Pa¬ pin.cuius iibros iegebant.ibid.S. rertii denique anni, Qnarto anno nuncupabant.hocelbjfolucos, vt qui iam certa illa 8 c praifcripta ftudiorum rac ione ef- fent liberati.rbid.f.fed quia folitum.quinfo anna huT&f appellabantur, hoc eft , qui A uvqs erudirione prsilarent. Ibib $.quibusu bene* Poftquinquennium kaque confamraato iuris ftudio , dicebantur Orato- res maximi , iuftit'2e fatellites, iudietotum athlet^, gubernatoreique Hoc feculo Sc ordinem docendi 8c tituloruin Domina corruperunt infulfi commenta* tores.Coeperunt enim appeilareBaccalaureos, Licen- tiatos Dodores, iuris Ciuilis, : uris Canonici, Decrw torum , Sc (fi diis placet) vtriufque Iuris. Mirumcur non etiam Pretorii iuris DodoTes defignauerint, ne vllum genos Dodorum in Barbaro regno delidcre- tur.Old.Prat. Stvdi osi iuris pro iuris p**ritis f.i.fFde ofiic.aifefl'. 1. ^.§.i.ff.de pcen.l 4>ffde extraord. cogn ! tio. Et apud sueton.in Neron Gellium tib.iz c.if. Cur hoc me po* tius j ait, rogaš quam ex idis a!iquem peritis ftudio- fifque iuris,quos adhiberein con£xiara iudicaturifo- letis?sic enim lege te nislo quam vt vulgo, lludiolif- queviris.Nam iuris perici in confilium adhiberi.non quilibet dudio/Ifo!eb;int.Quanqiiarn & confulti ab- folme duHioh videnttir appellati in l.t. §. poft hunc masime it.cie orig.iur.Brifl'. studmfos turistk Cuiac. p.obfemT. ccndat pro juriš pofTefforibus Sc adfeilb- rib.com itibuIve iudieum accipi l.r.fE de offi. adfefFL mortis.^.folet.ff.de pcems.Eft: enim h^c appeilatio co- mdnistam prsceptorum quam difeipulorum 8 c ati« ditorum iuris Cuiac.d.ioc„ St v di os v m pro expetendum apud luftinianuConftit. fk.in princ, cum d*ixit: Nihil tam ftudiofum in omni¬ bus rebus inuenitur , quam legum autoritas, qu z Sc diumas & humanas res bene djfponit, Sc on\nem ini- quitacem expellit.sp t eg. St v d iosvs in eo loco vbi liter 5 s incumbitjneque pro ciuenequepro incolahaberi debet, nempe quoad munera& forum:nifi decem annis tranfedis eo lo¬ co fede 'fibi coftituerit, vd hocdixeik.l.i.C.demcol. &vbi K!« ■ rti a Btj * £ K k K i ti: »k i* 5 °y ' o Ante t, &vbiquis,&c.l:br.rc.Hora?.Luc!us de priuileg.fcho- jj® j la.priuileg.5. Goedd.ad l.i^o n.f.de veib.fign. j Sttl.ta eft opinie tua l.Domit. ff.de teft. jSmriTiA eftinconftantia fanitate vacans, vt tradit Conna.p.coimn.4»num.io. Rc£erturqae tam ad iuris impruderuiam,quam ad fačti er rečem i.fi per imgru dentiatr.lfde cui&ion.Albericus. STVLTVs,improdens.Nam & rnulti non inflpientes, a- Jiquando ftultealiquid vel agunt^ve) ioquuntur.Que admodum ftultuseft iCtus qui era it hiereditatem 4 Q lien foluendo U $.ad i.Falcid. & ftultiff imperator, probonoeLgens-malum.$.cicteram.Inftit.quod cum eo.spieg.Prac* JTvltvs impericum fignificat.in 1 9 .§. fi qui$ ius.ff.de iar.& laft.ignor.l.4.ff quod vi auc ciam. Prat. JrvPRATVs-. Vlp.i.i.f.remoaet, de p®ftu!.si quia men,inquit,vi pra:donum,Vd hoftium ftupratus cft^ non debet notari.spieg. itvprvm diftum videturquafiturpis ftupor,cum ftu- pidusbruto fimiils *ic 3 qui in Venerem ruit, Sc turpi* 20 tudineai longe deteftabiliorem, quam brutatra&ar, quidefloratiaaem virginitatis pudicitia:quenon fine ingenti ftupiditatemorum ingeniique appetit: Nihil profetto in vita mortaliu-m turpius f=. tior.Alius lenior.aliusacrror.Hic Peueiioreffille £e* ftiuor.Hic eruditior/ille Pandior. Hic copioftor, ille ueruoftor. Denique ne rem, inquit, infinitam proPe- quar, totius animi Plmaiacrum Pemel exhibet oratio«,- spieg. 5 Tylvm proferiptionis incurrere.in l.fin. C. qux res ven.non poff.l.j.de bon.vac.lib, 10. I.fi quis poithae* de bon.proPcriptione. Aiberic. ž^vtar-ntpia. alamen, ar^V^aaftringo.vI pian.de reb.eor* qui ub tutel.I-j.si iapidicinas,inquit,vel qua: »l'ia me talla pupillus habuerit,ftfpteri^e . vel cuiu flibet aJtt- rius ma;erie,vel ft crete argentifodmas,vel quid aliud haicftmile.Nec nouum noftžis videri debet fquod- Alciat.in Parerg.adnotauit) appellatione metalli e • tiarn alumen contineriiCum b^c vox omnia comprc hendat, qu.v P.b tetram effodiendo reperiuntur.- sic dieto,quia id eft,aliud poft aliud iuue- niatur.Vnde apparet.in metalium cenferi damnatos l.a-ut damnum.de pcen.quofcunque:non foium qui ar gentijierrive fodi nis opus faciunt, Ped etiam qui alu»- men,ctietamveeffodiunt,& fiqua fimilia.spieg. Sva mala menterad hoc procederejapud Vlpia. in-fin.K. quid ergo.de legat.t.spieg. sva d er u, fuauius verbis aiiquem hottari ad id quod intendimus l.i.§.perfuadere.de leru.corrupt.Ratio Se- ^quitas fuadent I.S7.§. lmper.de legata.suadetur prše svab st at is eft e, id eft,Peptem annos-impleuifTe, Ki S,5». 4.C.de i.ime deliberand. s va‘b poteftatks effe.id eft,fui iuris elfe. Vlpian.l, 17.ff.de- his qui net.Ea uotatur qus quum Pu^ poteftatis e-flet, hoc facit*Hotom. svarit, id eft,fuum & p*rcorum venditores.Alias Pua rti dicuntur-porcinarii,{iue por.earii 3 cuft-odiem<-s por- cos ciuium in paPcuis.-Quomodoaccipitur C. ;n tit.de fuariis 1. i.Anch. sva vi v m dicitur- lafciuus oris motus amorem alli- ciens,&: ad baftu vocans ,cum Pcilici rftguraturdaferis promisfisjatu ling.ua prolata,vt cu fuaua us amatores.Vnde ScPiautus in Afinatia feripin: .—9^? fic tuffiat Vt cutcfuam linguam in tstfJicKdc-proferat. Iterunio Tit labellum abftergas Bctius auum cnianam fuanium faciat.palam, id efKqtiam lic os comparet -Sc fonnet vt ad ha fiat '&■ dum aiiquem inuitet. quodtamcn PetroniOs fcribic, eft'e viuetur petms-fignum innuentis^Sc inuiratluncu« lam amoris fignificantis,quam ad baha vocatjs.Turn^ aduerflib i.c,\9.- svBpro. poft>!.i.ffde interd Sc releg.aiiquando pro co ram.l.generaliter.Kfin.C.deiureiur. Rehqua videia notjad 1 Mathematicos.C.de epiPc.audient.Pifae, svs conditione,pro ea lege,hoc pačto. s-vb corona vetKte.id eft,m Peruitutem redigi.Ahtiqui= tus enim mancipia iure beili capta coronis induta v© nibant,6c idcirco dicebantur Pub coronis venire.Nam. -cu.u.u, laiU VClO MUdJJ pMiuarn - -> " \ - C ■' fwi, 3 U 0 0Jua in t««is tftbul« Iciibsif.&^liciias *x 7° eotona Agnuw etat caftiuotum vcnaltu, lic vt gi.ctas S ANTE V. impofitusdetnonflrabat eiufmedi feruos venundar/, quotum nomine emptori venditor nihil pr.eftaret, Budzus in prioribus. annotadonibus in Fande- ftns. Sv s pedibusdurarejideo dicitur^uonhm milimra ten- toria pellibus obtegeremur. Vnde Sc i"ub peliibus ef- fe dicebancut. Liuius lib.j7. Ant fub peilibus mifites habendos fore. Huc fprftat Celfus de fiipeileftile legata, ff. loquens. Labeo , inquit. o.riginem fuifTe fupelleftilis put»t,qucd olim iis qui in legiooem pro , ( ficifcerentut, locari fclerent, quz fub pelhbusvfui forent.Cathus Iibr.17.cap.14.ieftiaii.antiq.Vide fupra pelles, jg v B tempus vendition's, Vlpi.in.interpretatur, hoc eft, biduoante venditione I.sdiles.i.S. vendedi.de zdi!, edift. Fere aute mngitur sub accufatiuo.cum tempus figinficatur:Itaque lab tempus,cum Haloand. & non fub tempore, vt in vulgatisjegendum.seruius expo- nit,sub tempus,8c fub idem tempus, heceft, circa. spieg.rrat. tc Svb titulo exeqtii,quopertraftare, apud Vlpian.in l.r.5. hocedifto.fF.de poftulan.spieg.prat. Šv b A D1 v v a E in 14./ & vit.C. de agentih, in reb. l:b. n.funt Adiutormn adiittGtes,quemadmodun) syne- fius in Epift. ad Hercullanum Endicat his vetb s: Ap 7 rtKptfrvi ®*' TtS HOXn\iltUIX TJtžlf t? jžoa 9 » ,yS trnCc tcOaf« AsJ« to 71 Ifplujiiiti jjjcsmtej. Eft plane iniigne in hoc verbo mendum apud studim.apud quem iti fub liter. C c iptum efl « fiaSsa Ct»3»«. Nam pro 3® cul 4 dubio in oidinem diftionuin a iuerae' mcipien- Cium voz iila transferenda eit pro ftfii-ts&ssevptf- et$* feribendum. Inuenirur autem faoc verknim a- Jiquotiens in notitia imperij Roman. Atque adeo vhi offieium magiftrioffic.orum recenfetur, subadiuua: adiutoresduopro.subadiuuar adiutoris legitur.BrilF. Prat.Habuit magiftec offietornm adiutorem ex f;ho- la agentium in rebus,vt dicitur in 1. n.C.de praspofi- tis laborumjib.u. Sc fubadiuuas adiutoris duos. ba- buit 8c fubadiuuasfabricarum,quas conftat fuifTe fub difpofitione magiftri offtciorum,& iubadiimasbarba ciotupd eft,offfcinarS,barbaricarioru.Et horufubad iuuaatiu meminit Marianus scstus.dc 1. agentes. in reb.C.de agetib.in reb.n.in qua vulgo malefubadiu- barum,pto lubadiuuarum legitur. De his & in i.j. C. Theod.de agenr.in reb.Periculum, inquit,te & adiu tor Sc fubadiuuar fubituros -eIlc cognsfcant, fi huiuf- medi fanftionis normam in fequentibus magiftris defieriBt inti mare. lidem, vt opinor, chartularii di- cuntur.in kg.,; Sc A.dift. tit. de agentibus in rebus.C. lib.n Cuiac.ad l.ex eo quo, iarpe iam alleg.tit. C. de agent.in reb.iib.12. Sv s AR ir a t r o fit annuli datione , S: aliis mod*;, not. cap.ii quis Vxor. s?.q.7.8c c.fin.de IponC. impub. Prat. CVB AVDrTio.trepus, Giammaticisnotiftimus eft. Se apud iCros.Nam fepe vei taxatiua,vel augmentatiua diftio fubintelligitur.In taxatjua exemplumeft apud VenuU.fin.iFde atdil.edift. eura morbum fonti.cum- dixit,quiperpetuusnoceret,nono.ui tempoiefin ire go tur : fubaudicur tantum. C.de poftulan. Vide Anton. Auguftin.iib^.emend.c.i.'& Thom. Linacrum, Qus diftiones fubaudiantur.indicat A.ibeiic.in Lexic.o.l‘ra teius. iv B c v R. A tor. 9 adiutor curatori cum tninore tamen poteftate datus, Iulian. 1. jo.denegot. geft._Quen- oam ad filiginem emendam curatorem decreto ordi »lis conftitutum effe : eidem alirsm fubcuratorem conftitutum figiiinemmifcendo cortupidc.&c.Hot. Prat. S 5 TEBERE k lefuentiat.in princ.! j.ff.iud. folui. 1551 Svb d 1A c o n v s ,qu i fubiacet ptsetptls Seoffleiis i t . uitarum c.cleros.u.diftinft.Eorum offieiumpon/tur in cap.perieclis.i/.diftinft.Erant subdiaconiB.igpjt, ttmpore, vt exeiusad Antiochen. Epiflok Jiquer, a \ ayui 7 ui Prat, SvBctAiiA comitiaapuo A henienfes eram ^ibu» puhlica jodicia vitro c : troq: e caulfis agftatis traftabj tura mille,autmiilequingentis primss notaeciuibus: Vide pofteil de rBagiftrat.Athenienr.c.u.Guciidice banrur »Maj tt. SvBDisrvK čtiv a coniunftio a Grair.raaticis Hcjtfi n tui,qus voee difiumftiua vtrumque adefieBgniJcat vei fimnJ-.veldiFcrste. vt A!-"xander fiue paraš :Nam qui prius vocabatur Alexander priaani filitis, politi cognorninatus eft Patis.domait vel difputaf.nim pa. tefi neutrum facete. sed de particula lubdifiunfttu* quauqua>n ad Grammatieam pei cineac difietete, co- pvofimme difputauit Proculaslurifconfultus m titul, de verbor.iigntfic.Lbzc verba,vbi Geeddsusincom* ment.Neiir.fl’. S. B diši vite ti ven v m duo funt genera.l.harcvetbj, U4.rEdeverboruin fignific.subdffiuftftiua diuerfadi- uiditsScc.d.l.htEC verba. Ptat. Svbdiivm teftamentum dicitur,cum veroteftamen* to occuitato.aliud clam fuit appofitum, pro farrogi* to.icu iuccelFore Paul.vfurpat.de lud. cum ait;Mor- tuo iudice. Prat. Sv s DiTvs.sicut fuperiores non debent nimia familr aritate cometnptos fe reddere l obferuandum. ffle «ffic.przfJ.ta fufediii non tenentur vitra anoduinob- fequi cap,Admo»end:.i qusft. 7. Sc 11. qua(t.;, c. Qopd ergo, & cap,fequen.Leuit. i^.Gal, i. Oldend. Prat. S VB d t r vs iudes interprete Fefto hb.ij.dicebatar qui doco mortui dabatur his , qu'i eum iudicem liabue* rane,in aliqua re vel litte.sic.inl.lo.fF.de iud. subdt- tus iudex ,is demorcui locum fufFeftus dicitur.BtiiF Prat. svbD iTvs ratione domicilii, gl.in členi. vn. in.vetb. fubditos.fF.de for. compet. Prat. subdoftorabAu. fon.dicitur,qui Gr^cis e^ow^sx«ordinani do&otis vicarius,Gothofr.?.d 1 . i.§. 8. C. deofKptstf. prat. A fr. Svbbol-e , caute , fraudulenter 1 . quifquis, C .k poftjl. S vb d 01, vs,occu!te declpiens. Svbd v c ere fe iudex,l.i.s.dies.fF.quadoappel!.fit.Cic. oratione pto doir.o fua. Quis in meum locum tudi« fubdidit. JO s v B d vc r r on s s,Cic vocat lib.i.de Orat.inanes& f» phifticas philofophorum argurias & difputationea fjualibus Sc nune vtuntnr. Oiden.tefte,tn iudicandis caufds.S: tiaftando iure,magno ftudioforutn ir.com* rr..-'do. spieg. SviDvcrvs leus.l.fi pende.appell. Sc fubduftBimor. te reus.l.j.C.fi reus vel aceuf. Svbesse caufia dicitur 1 . 7. S. fedcumnulla, ff d« paft. Svef evd A,Tio,nominatur vuigo * 4 jfttrhht»< Zali de feud.alien. s v bgrvnd ATio.ptominentium teftotum cotodia, de qua Vitiuu.lib. 4.Spieg. svbervnd 1 a, unt tegula; propendemesertratedutn domus.ad parietum defcnfionem, ne imbribuscor- .rumpaniur.Taboi de verb.fign.l.roaluir, nauis. Qca” lxa,inqu]t,moeniana 8 : fubgtundia effem,id eft, tefti panes impendctues ad parietum munitionem.Nebf. Dicuntur Sc subgrundar.vt Bud. oftendit sutontate Varr.Sc prasco.is ediftam probac quod Vip.intetpre- tatur,in l.fi vero plures. §. prattor ait.de hisqui del«. Spieg.piin.taoien fubgnusdas aeeip« pia tjgulis ‘“'fe- fiOiib, 4 ° fo riorib.Nam inte&orum ftru&ura duo funt ordincs tegularum : aker fupernarum , aiter infernarum, Scribens namque libro 25.de duobus. Sedi generi- busjhoc eft,maiori Sc minori: dicit minorem appel- larihppoftegon. &fuhdic cauffam cur lic appelie- tur,quoniara in fubgrundis fere nafcitur.hoc eft,in tegulis inferioribus; id quod vulgo videmus in te~ čris nafci, Nebi*. ikiBASTAR b cft fub hafta mittere,id eft,per incan- j tum publicum ve n dere. hafta yero erat virga, qu2 dabatur cum alicui poteftas daretur de aliqua zner- | ce.Ioan.Bdlon.Etym,, | $VBhafta venire dicuntur ea, quas iure haftse fifcalis, ideft,au&ionis,qua; ftt a ftfco de bonis caducis, vel conimiilis, vel obligatis, cuius (ignum eft hafta ir, foropolita, veluti fub corsna captiui, quod eor.um venalium fignum effet corona capiti impoftta. Fe- ftus:Hafta? fubiiciebantur ea,qu£ puhlice venuda- bant,quialignum prsecipuum eft hafta. Tercul.it! Apol.fub eadem voce praeconis, fub eadem hafta, to lab eadem annotationequt£ftoris diuinitasaddi&a conducitur.AdiečHones autem funt licitationes ii- 1 uepromifliones offerencium maius precium,vt in L | T.C.de vend.reb.ciuitdivii.l.a.de locat.praedi. ciuic. Lpen.de omni agr.def.C.eo.li. Addičliones funt pe- j nes eos qui pltiris licitati funtrerum fubiedarum vocipra?conis collocat;ones,hos 't&^crjtup ucrncj illas \zfyQifAcm(rp$$ vocant.Cuia-c.fuper Rubr.de ftde & iureJhafts fifcalis. C.li 10. Sv bi ac b r e v©ci prasconis dicebatur-cum ad lapi- J° ; des, ad quos pr$co afcendebat, in foro cuiufpiam I venaliabona fubiiciebantur.VideSyiuium proPu- J biio Qmntio. jhB 1 e c r a e fibi perfonVlpia. fiue per fubie ftas i hbi perfonas vfu adquifierint L item ait prsten ff. | exquib.cauf.ma?or, Spieg. JlvB 1 e c T v s partus,pro fubdito,fuppoftt® l.i.Cod' J defalf, qucmadmodum fubiicere teftamenta , boe dl,pro veris falfa fupponere. Spieg. hčer e,pro loco alterius ponere,apud Paul.in 4 3 Ieg.& qui natura. jT.cum me. dc neg.geft, Spiege- lius. Svbiicer s delntorem vel nccufatorem,iummirte- fupponere eft l.5o.jJ\i.ff de legat.i.l. 15. Dig.ad Turpill.l, 14. jf.is demum videtur. 1F. de bon.libert. Brilf.Prat. Sv b 11 c e R E teftamentmn cft pro vero falfum fup¬ ponere,in L2.ff.ad LCorn.de falf.&apud Paul. h.3, fent.tit.7.& li.5 tit.24.Quint.li. 9.c.2.Ream tuebar, ^ quxfubieciffe dicebatur marito teftamentum.Brif. > 0 Sicfubie&a teftamenta , & fubie&or teftamento- rirm,apudCic.f^pe. Prat. Sv b 11 c 1 etiam partus,id eft,fupponi dicirur 1.1. j?, fed & h feruus.ff.de vent infpic.L1.jJVvltdm.L3. if.ft mater.ff.de Carbon.edid.i.^.i. ff.de auafft. 1 . 16.fF.de his qua* vt indi.Suppofnum parfum dici't4-.2fCfti4e iur.ftfc.L9.ft.de Carb.edi.Prat.Brift. Sv b 11 c 1 beftift,pro obiici.in l.vh.Cod.ad l. fe.b^e plagia.l.j.ft.poen.ff.ad 1 , Corn.de licar.L12.C0d. de pozn.Pr.it.Brift. fto Sv b 11 c 1 qu£ftiopi i.ii.C.de tjuaeftionib. Prat.Brif . ionius. Svbiici fuftib.l.iŠ;iT.& vt generaliter.ff.de pesnis. Prat. Brift. Sv-811 c 1 pmnis leg.i.Digeft.ad Turpil. Prat. Brifto- nius. Svb 11 c r veftigaliura pr^ftationi dicuntur ea pro quibus vedigal prsftatur Sc penditur I.9. iJ.pen. ft. S vb 1 1 c 1 vfuris dicuntur,q.uibu? vfur* adplicantur L38.lF.de neg. geft. 1 . 54.ff.de adminillrat.tut, Briflo- nius. S v B 5 n u h, pro feequei?ter,a f C tis interdum v-ftirpa^ tu n in q u e m ten f u m Li.u m m, G o 1 u m c 1 1 a m ,. M a r t i a - :'em plerunrjue vfos , fed-in primis Tranqiuiltutn» Catanscus anriotanit.Spieg.Subinde agere & iubin- . dedamnum dare.l.iS.ftratam rem haberi. S v B, 1 n f R odv C T a m ul icr q uid lit , in Dečreth pontiftciis diftin.32.c. Interdixit per omnia. Sc rur- fus eadem diftm.Nuilus miflam audiar presbvterir quem fcu cencubinam indubitanter habere , aut fubintrodu^tam mulierem ( quia Gloftcmatarif prorfus ftfentio praetereunt J. late explicat Rhena- n us adiečto fcholio Eufebianš hiftor.ecclef.Spieg. Prat. Sv b in v bs ti tv s,eftvafa!lus vafalli.D.Old. de a- ftion'.beneftciariis,annotauit Feudiftarum loquen-- di formulas , ab vfu Latinorum abhorrentes , quas adfcribara.Noftri,inquitiDare feudum,Concedere teudum vkfaii©,nunc dicunt: Romani Daremanci- pio fundum,In ftdem fuam accrpere clientem. Ne« ftri,Auferre feudfim,Aperire feudum; Romaniju- iicere mamiš prsdio clientelario.NeftrijSubftitne- re aliquem in ločum fuuxn,Subinueftire: Romani, Emar.cipare prardium , A clientela fefe eximere in .gratiam alterius.Noftri.Feudum accipere. Inuefti'- ri de feudo:Romani manci.pio accipere,Fidem pa* troni fequi,ln ftdem fe coferre. Vnde natu eft,quod' vulg® dicifoletin epiftolisrloannes mancipiii tuu< Non enim ad bellicam captiuitatem, aut feruitutii conditionem pertinet,in quo militi falluntur. No- ftri, Seruire a Seruitutem.facere domino : Romani., Clientelam exhibere,Obfe.quium.prisftare. Npftri, Vendere feudum:Romani,Obfequium vel cliente- [am exuere alienato pratdib. Nollri.Vafallus ho® V u it feruire,Derelmquit domin« : Romani, Cliens non v uit dominum agnofcere , Inficiatur cliente* lam.Eacit fui controuerliam. Noftri, Feudu pater- num,Feudum antiouum.Romani, Tus gentilitium: quaii ad gentiles agnatofque traniiens. Exemplum citat e 5.Cic.ačtion.in Ver.Noftri,lnueftituram fa* cerejuramentum ftdelitatis recipere : Romani,O- fculo in ftdem recipere, Verba prseire, lureiurand® diftin & alteto mortuo. fiat is fiierit qui cedit fiue is cui cefFunveft, alteti fa/uum fit & integrum officium : q.>od rato foletconcedi a principe, ptopterea quod duplicatur iflo modo nurr»rus magiftratuum , vt fit ius hnnorum, pri 1 ,'iorumque vtriufque , evercitium vero vniusaut cxeratiutnquidem vtriufque, ficvtalteto abfente alter exequatar.Connan.commen!. lib. 4 .s, ij.& r*. S vb j c r ib t . R e , eft querel3m vna experiri.intfr. dum iudici ,m didare.vel aftionem, vt apud Paul. ' in l.sftionC.fF.pr« focio. Dicitur & edeieiudicium, ab Vlp.tit.tem rat.bab. Hinc fubfcriptores, Pedia- nus ait,eos appellatcs caufidicos, qui adiuuareac- cufatorem potetant fubmifSus. Er fubfcnberecau« fae dici poteft id , quod adiungete caufanon dirut. Dtr Sachen, oder dem Handel atiktngig. Quod&in' cagfaia dc-fse-ndere dicebatui. Vi \sm:3h'/Jjjj , & r 0 tTcxoyiuv. ldem Cuiac.ad l.j.C.de apochis publ. lib.io. SvfiscRiPTio,eft esempli ab alio feripti not arij, manus fignis fačla munitio.l.diuus.jf.item fcnatus.* D deFalcid.vbi Bart.paremque vim habet.cpjam Ho- lographa feriptura , leg.empt. jf.i.vbi Bart«Digeft. de pa ait Ifidor. libr.15. Ery- mol. c^p- 13. qua; futor dc materia prazfidens quaft fuperuacua abiicit. Indeque lubfeciuos agrosdi- &os,quos inPertica diuifos recufant quafifteriles > vel pdluftrcs, Itemque Subfccida.qu$ in diuifione agri non cfticium ccnturiam, id eft,iugcra docen¬ ta quaea fubfccante linea ita appeliara efte Pron- tin.in lib.de Agrorum qualit.fcribit.A tpio.ficut & ab e/us interprete Aggeno Vrbico Subfeciuorum duo genera conftiruuntur,Vnum ; quod in extremo aftignatorirm finium centuria expleri no-npotuir. A hud , qnoti in mediis aftignationibus & integris centu riis interuenit .* quidquid enim inter.4. limi- tes minus , quam interclufum eft , fuerit afiigna- tumjn hac remaner appellarionejdeo quod is mo dus, qui aflignationi fupereft , linea eludatur & fubfecctu-r.Et generaliter Sub r eciuum appellatum eft, quod inter menfuralem jineam & cenjurice ex- tremitatem minus quam vt centutiam explerer,fu- pererat.Ex quibus illucefcet hicTertulliani ex lib. I aduerf Marcion.locus.ln quo ita eft : Et viden- dum, ne q ua adhuc illi vacent fubfeciuajn quibus &tertius aliquis ftiparc fe Deus poffit. Steenim illic verbu hoc feribi debet. Similiter Apuleius li. 8. de Afln. aur. Ac me reiičfum folum & fubfeciuu cum faftidio plerique prseteribam. Sueton. in Do- mitia.c. 9. Subfeciua qu^ diuifts per veteranos a- gris carptim fuperfuerant, veteribus pofleftoribus vt vfucapta conceffit. Ouod etiam Aggen. Vrbic, in commentariis Fror/cini his verbis refert: Nam Domitianus per to.tam Italiam fubfeciua pofftde- tibus donauit^e/dičloguc hoc vniuerfis notum fe- cit. Briff.Prat. SvbsediSse pars foli dicitur , qus deprefta eft 1.14-lf.T.fF.de aq.& aq,plu.Cic.Iib.i.de Diuin. ver- bo Defidere non femel in eo ftgniftcato vfus eft. Briff.Prat. Svb fehabete pratfes prouinciat dicitur, quse pertinet ad prouinciam quam adminiftrat.l.i.^.i.ff. de in- terdičf.& releg. SvbselLia funt tribunorum,tnumuirorum , qua»- ftorum,& huiufmodi minora iudicia exercentium: qui non in fellis curulibus, nec tribunalibus , fed infubfelliis confidebant. Erant & fubfellia indicu, id eft , eorum qui publicis iudiciis difceptandis o- peram dabant.Bud.in annot. prioribj ad l.i. de in¬ dic.Vide Crinitnm lib «.cap 3. Prar. S vb s e o j /1 legis voluntatem 1 . 10. Jf.vic .ff. de C3- priu. 5 : Svbs 1 di a r 1 A ačlio ea vocatur,qu^ pupillo in fub- . fidiurn datur aduerfus magiftratu? qui rutoresde- derunt,l.i. in pr.if- non tantum.ff. de magiftr. con- uen.5T.vltim.lnft.de fatifd it.tutor. Inde autem ap- pellationem habet, quod in extremum fubfidium pupillo excuffis tutoribus fidciufforibufque eo- rurn daturd ^.Cod.de magiftrat. conuen. Pratcius. Briff. SvbsidiariAe litersp,qu^ a paribus ad pares vel * periore>. feribunt jr,petendo exhiberi transferri- quc in authenricam formam Ouoddam fcripti:C 3 publieum vel priuAtum.Sp^eg.Prat, S v b s 1 d 1 - m bonorum poffeffionis, inquit Imp. l.fi a ut nuliam.C.de iegit.h^red.Prat. Svb si div m vita?,id eft,alimenta,in L5.C0d.de patr* poteft. S / b si g N a r e ras in leg.18.ir-3.C0d.de adminift.tut. id eft, obligare. S v b s 1 g n AR e prsedia, legi operiš faciendi adfcri- bere qui predeš quseq; pr^dia pro redemptore op- • pigneraretur. vt inlapideamiguo. redemerit N n n n 2 1599 S ANT prsedes dato,prxdiaque fubiignate Dimmairum ar- v birratu.Et in cxtremo:Dies pecun.pars dimidia da- biitur,vbi praedia faiis fubfignata erunt; altera pars dimidia foluetur opere effečto probatoque.Hotom. Prat. S vBSign at AE fifco facultates coadučtorum ve- fligalium fifci dicunturjLpen.jf.condu&ores. fF de iure immunita. qux fubfcriptione obligats funt:, Qup fenfu & fubfignare res dixit Iuftin. in i.vitim. jT.defenfionenLC.de admi.turor. Subfignata etiam z 0 apud asrariam Sc Cenforem praedia, quse in cenfum dcferebantur, Cicer.pro Fiacco ftgnificat. Briffo- nius. ivBsifiNATVM dicitur , quod ab aIiquo FubfcrL ptum eft. Namveteres fubfignationis verbo pra lubfcriptione vti folebant,Paul. in I.39. vbi Gcedd. in comm.n,2.ff.de verb.fign.fcribit,&Feft.lLi6.con- firmat, Refignare 4 mquiens, antiqui pro, refči iberc ponebant,vt adhuc fubfignare dicimus,pro,fubfcri- bere.Briff.Prar. jo Svbsisterb prohxrede Sc dubitare ppnitur a no- ftris autoribus,quando a prarcipiti Sc temeraria ad- firmatione abftinere voItitlCtus in i^j.ffde procu- ratorib. Qu_antum,inquit J ad filiumfaipili^s« verum eft;in feruo fubfiftimus;sic l.pen.jf.condu&ores. ff. de iur.irnmunit.Vnde fubfifti potcft an prohibendi fint a prsefide,vel procuratore. siti Sc 1 . j2.tf.de reb. čred.Prač.& Briff. fvBsiSTsRBin LB1.jJ-2.Cde iur.deliber. id eft,vi- uere. ^ jg, S v BS 1 s ti t iuris ratione fententia , id eft valet & confiftirJ.14.Cod.de procur. s ic & fubfiftere iure teftamentum dicitur l.ii.C.de teftament.manumif* fione, S v B s o rti ti O in reie&ione fufpečfci iudicis quo- modo ficbat 3 puichre declarat Barr. Latomus item in Orat.pro Cn.Plancio. spicg. S v B s 1 an t 1 A,pro patrimonio l.h.C.de Verb.fign, spieg.Prat. iVBSTANUA generaliter defimtur, quae ad rei ef- fentiam nec.effatio requiritur;atque ha?c materiam> formam folennitatemque compreiiendit.Ex Aieia. spieg. s v b s t an tia pro bonis &facultatib.l.5i. ff.depet, jiier.L3.jf. vfuras Jf de contrar.tur.& vtil.a&. L14.iT. patris.ff.de b0nJibert.L3.jf.nunc videamus.fF.de fu* lped.tutorJ.40C.qui bon.ced.poff.& aliis loc.Prat. sic iVBSTANTi a ba?reditatis I.58. if.pen. ff. de admin. tut.subftantia pro iot-s t ijn L 9 .if.inde quxritur.fF.de * contrah.empt. Ec ideo materiam ipfam qua corpus 3 conftatjfignificar in 1,4. jf.fi ex lana.fF.de vfucapion; leg 9-iT.fi quis rerum. Digeft.ad exhib. sed & pro. corpore ipfo ponitur in leg. 20. fF. de contr. enrpr. Prat. s v BS tant 1 A Stres opinioni Sc exiftimationi ©p- ponuntur in 1.2 if.ft fub conditione.& jf. fi a pupil- lo.fFpro emp»o.Briff. Prat. s v bs tani i a pro fuftchcamentOj c. ft epiFcopus u. : q.3. Prat. sv B s T a N T 1A inanimata diuiditur.in rungibilenu vt eft vin-'m,zinxiber,pecunia:.non fungibiiem,vt eft ager,ffimen,arbor. sv Rs t a n ti ah a contra&us ea.dicimus, qu3e dant , eflc comračtui,! untque velut forma efFentialis,qua fublata contradum ipFum extingui necefFum eft,I. lulianus.jT.fi quis rem.fF.ad exhib. CorraL;^ Mifc., 10. n, 1. • r 4 ! ?. . 7 $ v bs r 1 t. vsN Dl verbum ea convprehem 4 icquaB Tub« o;d. .autbt^ueniadmod.um inftjtiipdicpnt.ur, qute 7Q principalitei ordinata fiuu;>& ftamta.Patetq.ue late E V« i^CO vtriufque verbi (Tgniffcatio. Nam Si vita inftitui dicitur,dum componitur. Ecleges inftitueredici- mur,dum ordinamus, ftatuimus. sic fubftituuntur procuratores, Fubftituunturiudiees, dumordinan* tur.Item ^ arbores Fubftituit vfufru(ftuariu$jnlo. cum deniottuarum Sc fi qux funt fimilia.fac.l.pcn. fF.ludic.l’olui.& Lagri.de VFufr. Cxterum inmate- ria vltimarum voluntatum verba inftituendi & Fubftituendi ex communiter-accidemib. vniuerfa- lem Fucccflionem reFpiciunt.Q^i enim hsresgene- raliter ordinatnr , inftitui: & is qui i"equentiloco iubordinatur,Fubftitui dicitur. In fingularifucctf- ftone quamuis verbo Fubftitutionis, vc paulo ante dičtum eft,ad legata Sc donationes caufa mortisac* commodaturtnon tamen inuenicur,quod inftitutio« nis verbo teftatores in legatis Sc donationibus vfi ftnt,quanquam ex verbi fignificatione legatarios& donatarios inftitutos dici , etiam Politus tradit. spieg. vbst i tver b proprieeft in eius qui iam certumlo- cum obtinet,alterum fupponere.sic Fubftituerear* bores 1 . io.ft.de vfufrj.45. jf.pen.fF.de iure file.in lo- cum mortuarum vel in frudtuofarum aliasrepone- re L14.ff.de impenf.in res dot.fubftituere pecoral. 69.ft.de vfufr. Hoc exemplo. vb s tit vi dicuntur hxredes, qui eorum in locum iufticiuntur, qui prius er ant» Sc fecundo vel tertio gradu inftituuntur Ls.ff.de vulg.& pup. Nec vero hgredibus modo,led dclegatanis quoque.rubftitui* tur,&his quibus mortis cauFa quid donatur l.jo.C de legat.2J.32.de legat.3. l.ic. ff de mort.cauf. don. Alias tamen inter Fubftitutum Sc inftirutum boe in- tereft,non quod hic primo, ille fecundo graduferi- ptus ftt : fed quod inffitutus paratus &defignatus eft ad locum obtinendum. subftitutus autemiam eum occupauittvt omnis i.nftitutus,c.umjixred«a- tem adir,fabftitutus prpprie dicendusfitj&inftitu- tus J qui teftamento nuneupatus aut feriptus eft-.fub. ftitutus quifuceeftit tita inftitutus in fpe, fubftitu- tus in re ac pofleftione eft. Vt cum/i Titiushsrcs non erit,hxredem inftitue mihi eu , non Titio fub- ftituo : & fi fubfti tutus dicentlus eft, meum in lo¬ cum inbftitutus dicendus eft, flon autem in illua Titij.Prac.Btifl' svbstitvti o dari, id eft quod fubftiturione fafta relittum eft,dari dicitur in I. fi patrom. S- ideo se- natus.ff.ad Trebeilian, eadem ratione qu» donati« pro re donata.BrilC sv bsti tvtio cft.qu?poftinftitutionemateftatore fieri folet,id eft,fecundi hasredis appellatio: eftque duplex. Vulgaris ii!a,Heres niihiefto (fiue hocfi- liofiue extraneo dicarur ) quod fi h&reditatem mcam adire no!ueris,illum fubftituo, ad quem hf- reditas mea debeat pertinere.Pupillaris fubftitntio fiiin tantum impuberib.dari poteft, qu$ ita fitdlle jFilius meus, fi intra pubertatem deceflerit,il- lum ei fubftituo. Hec Caius Iibr. Inftiua.tiM. Vel fic; ivasmttn o eft fecundi 'r.fredisin loeum prioris dpiincnus inftitutio- Ea autem duplexeft:vnaPu- pillaris, quq pupillari tantum jtati fit: hoc mod«) Eilius meus hatres efto.st heres erit,& antequamin fuam tutela.m venerit, id eft, pubes faftus fit, mo- riatur,Titius ei hjres efto. Altera vulgaris,quso- mtvi attati fit; hoc modo , Titiuslietestfto; si no* eri*t,Msuius eflo:llla tolis filii-Famiiias, hfccuiuij fieri foict,fiu£ filius fit;fiue extraneus;iUaheredem filio defignat,ha;c teftatori:itla proprie fubftitotio, ifc proprie inftitutio eft,vt ex voce Iuftituere co- gnofc.es j lege quinta, S: paHim. de vulg-& pupill. Prat. sv MII; iSoi S ANT j jvsf ti7 v-T i o» inquh Zafius,nihil aliud eft, qua j fequentiloco fa&a fubordinatio. Fumsus fic eam definir.Subftitutio eft in locum cuiufcunque infti- s . tuti h«redis deficientis fuppofitio, Ec rede quide, i cum fiat eriam fubftitrutio in Iegatis,& donationib. caufa mortis.tex.in leg. Vt haeredib. fF.de legat.2. & hsredisdencientis verbum, vti generale , compre- hendac omnes fubftitutionum fpecies, fiue deficiat ka?res in inft'itutione,quia noiuerit adire^vel no po- tuerit,propter «tacis vel fenfus defe&um, ant aiio I0 quouis modo deficiat. Sunt autem comrauni calcu- lorecept« rubftitutionum quinque fpecies; Vulga- ris,Pupillaris,Exemplaris,Breuiloqua,feu Recipro- s ca,& Compendiofa: qu« tamen Iure communi non eftfubfiitutio , fed propter militum multum fauo- rcm valet iure fubftitutionis. Iure autem communi s non valet, fed poteft fieri ioco illius fideicommif- fam.tcxt.in jf. fin. Inftit. de pupill. Vnde quifidei- commiffariafubftitutione voclt,vt & rečte monuic Fnm«us,terminos confundunt. Aliud eft enim Fi- 20 deicommiifum,aiiud Subftitutio. Subftitutio nem- pe,vt ipfe dixit, eft in locum deficientis fuppofitio: Inndeicommiftb vero rogamus h«redem,vt ah h£- reditate adita deficiat, & deinde reftituat, fic vc neceffe fit illum adire,qui rogatur reftituere L Co- gi. Digeft. Ad Trebell. Deinde in fubftiturione Subftitutus aiteri dire&e capic haereditatem ex te- ftamcnuo per manus hajredis inftituti. Oldendorp. Prat. »m ti t v t 1 o Compendiofa , fic difta, quod fub p S compendio plures fubftitutiones compleftatur,cum fubfthuitur dtre&e , cuicunque inftituco quocunq; tempore, certo vel iiuerco defecerit vitra pupilfa- rern 14.annorum.Quod de homine fano intclligen- dum .Nam fi furiofo,vel dementi il/o modo fubfti- tuatutjtum eam exemplarem vocabimus. Exempifi incerti temporis eric,fi teftator dicat; Inftituo A. & quandocunque morietur, F.hseres efto. Certi vero temporis fpecies erit,(i teftator dicat de iuo hazre- de:Si intra 2).annum fu« ae tat is dčceflerit, F. hceres 40 efto.de qua in 1 .Precibus.iT b.C.de impub. Sed ob- feruandum,vt habeat nomen compendiof« verum, oportebit eum, cui fubftituitur, excefiifi.e14.an- num ; intra enim illud tempus femper vocatur pu- t pillaris.leg.in pupilia.ff.de vul.Fitautem compen¬ diofa nortnuncjuam per verba direčta , vel obliqua, veletiam per communia,id eft,ea qu« vt direčta., 3 c VtobIiqu.a,falua redi ferm.onis propriecau , inter- pretantiir.Old. Prat.Vide fu.fi us Gui.Senedidum in c.Rainutius.extr.dG tefta.Vult.ad tf.fi.nu.i. Inft. de piipiil.fubftit. 5 ° Svb s ti 7 v T 1 o jdirede fačta tune dicitur, quando per verba fubftitutionis nulla fides, nullum mini- fteritim,& nullus ačtus alterius cuiufcunque requi- runtur.tex.inl.Omne verbum. C. Com.dt leg.Old, Prat. Jv bs ti T v t 1 o exemplaris eft illa , quse ad exem- plum pupillaris fit cniuis perfon« non valenti iure teftari, velnti fi fiat furiofo perpetuo, muto,prodi- go,cui bonis interdičhira eft.Di&a exemplaris,quia 60 eftex‘emplar & imrtatio pupillaris fubftitutionis. I Ex eo cerce , quia ficut fit pupillaris impuberi, non valenti teftari,quam diu impubes eft 4 fic fiat de fu¬ riofo,vt ei doneč relipuerit,podit fubftitui: quonia I interim prohibetur teftari dum furit. Atque ficut pupillaris fubftitutio ceiTat^ceftant.e caufa, fcilicet defeftus «tatis,fic'&b«c finitur furiofo refipifcen- te. Hoc autem nomen exemplaris finxerunt noftri doftores propter leges quafdani , quae voluerunt pefle fubftitui illis miferabilib. perfonis: cuius rei 7 ° tres tamum locos in iure ciuili Fumsus annotauir* E V. 2 g oS Old.Prat.vide V uit.in com.Inft.de vulff.fubftit.in pr. n.8. vbstitvtio pupillaris , eft ordinatio h«redis i patre , in teftamento filio irapuberi in poteftate conftituto,fada lub ea conditione,'fi impubes de- cefierit. Ita Fum«o erit exemplum , Titiusfllius meus na?res mihi efto filius meus intra 14. annum mcrietur,Seius hsCres efto, a pupillo,cui fic 5 iiominata.Qldehd.Prar.vide & Gcecid.in com.ad 1 » 116.in princip.ft.de verbor.fignific. Cuiac. ic, obft vlt.circ.fi.Vuit.in comm.Inft.de pupil.fubfti. in pr, nu.r. vbstitvtio pupillaris diufditu? in generalem, exprefiam,facitam,&: in aliam quandam partim ex° preflam J &partim tacitam. Old.Phat. vbstitvtio pupillaris generalis eft iifa quam fub reciproca contineri Lex declarauit in ieg. lam hoc iure.ff.de vulg.eadem certa rarione , quse fatis infra m vulgari explicabitur.Exprcffa erit illa; Ti- tius filius meus,h«res mihi efto:& il filius meus in° tra i4.annum morietur,Sei.us h«res efto. in jf.i. In¬ ftit.de Pupil. Tacva fub exprefla vulgari compre- hendicur,quia tališ dTege fubaiidituG 1 . Si quis, C, de impub.Q(j4rta,qu3e duplex eft,compofita ex ex prefTa & cacita j cuius exemplum affumitur ex fpe- cie l.fi.G.de inft.& fubftir.fub condi.fac.tametii o - ranes Accurfiani hoc non femiunt,contra quos Ftt- m«us illuhi cafum rečfe conftituit. Oidend. Pra- teius. vbstitvtio pupillaris opponitur vulgari, čum qua etfi nonnulla habeat communia , in plerifque tamen diferepat. Pila e mi m introdučia eft lege 12* tab.h«c mor1b.L2.ff.de pup.fubft. Sen iure Patri« poteftatis motib.introdu(fto,!.8.ft!dehis qui fui vel aiien.illa fit a quocunque,h«c a parentib.neque ta¬ men iis promifeue omnib.fed iisduntaxat v qui in- ftitutum in poteftate habent: lila fit hseredi cuiuis^ h«c impuberi tantum.llla hszreditatis adquifitione expirat, lisec pubertate eius , cui fubftitutum eft. Nam in illa de vnius nempe teftatoris agitur hefe- ditate,in hac de hereditate duorum,nirmrum & te- ftatoris & impuberis inftituti.Vult.ad d.tit. de pu¬ pill.fubft.n.2. vbstitvti o reciproca, feu breuiloqua, noua,& alia fubftitucndi forma breuis eft. ob id reciproca dičta,quod duob.fiat reciproce,vcluti fi quis cjuob. inftitutis h«redib,dicat, Vos inuicem fubftitu®. Sc tameefi duas a*jff tres pofiit continere fpecies fub- ftitutionum,non propter eam mixturam fiet tertia, feu diftinčta fpecies,non magis , quam fi quis dixe- rit , Hominum quidam albi: h«c enim accidentia funt,non fpecies.Dicitur autem reciproca,quafi re- trodučfa,repetita,rcflexa;quia ficut ftučius recipro- cantur in angufto mari, id eft, fefe repercutibnt re- ftuendOjita fubftitutio de vno in altcrum retrodu- citur 4 reileditur,&repetitur. Quin & fubftitutionu fpecies,qu« fub reciproca cantinentur , falu« ma- nent,nec vfquam mutatur eorum natura, & femper eft vel vulgaris, vel pupillaris: bene quidem alte- ratur,quia non tantum vim exprimuht,ac fi fpecia- licer expreffc effent. Itaque Dočfores magiftrali nomine, vt Zafiano verbo loquar, vocarunr breui- Iocjuam,propter l.cum in teft.iT.His verbis.Digeft. de h«r.inft.v'bi h«c fubftitutio dicitur breuiter fie- ri.Old.Prac, Adde Forcat. in Necyomanthi« diaU 26. n.i. vbstitvtio vulgaris eft^ qu* a quocunque, de quocunque , & in qucmcunque cafum concipi po- teft,nihil fpeciale habens. Salom.in 1 .Gallus. Vigl. Inft.de vulg.fubfti. Fum«us : Vulgaris fubftitutio cft,inquit, altera hseredis inftitutio direda in loc» N n n n 3 S ANTE V. 1603 non adeuntisprioris inftltuti.InteUigit autem alte- ?3m haeredisfubftitutionem , fiue 2 .fiue 3. aut 4-& deinceps,quot voiuerit teftator.Nam pluresg.radus inftitutionis facere poteft:& ilie omnis dicccursub- ftitucus,qui habet ante fe inftitutum,fiue fit primus inftitucus,aut fecundus primo fubftitutus,texan j L lnft.de vulg. Dire&a vero ideo dicitur, quod per feipfum,& non per manus alrerius capit. hseredita- tem:quo a Fideicommiffo diftert. Ejjempium huius fubftitutionis fumit ex Mod.l.i.de vulg.Luciush?- xo res efto. fi mihi Lucius hseres non erit ,tunc Seius »lihi hseres efto. Suftieiet autem,fi lit exprefia vel tacira hseredis inftitutio. Qualis eft illa-.Si, mihi le- gitimus hseres non erit,Titius hseres efto- vt in l.ft quis ita.Sc in l.Curn in teft.Digeft.de h^r.inft.Vul¬ garis autem fubftitutio 1. diuiditur in fimplicem:- cuius exemplum iam didum eft:& duplicem,veluti Tnius hseres efto:& fi Tirius hseres non erit,vel h?- res eric,& intra pubertatem decefterit, Scmpronius fit hseres. Vocatur autem duplex, quia in 1. capite 20 habet vulgarem fatis expreftam , & pupillarem in s.capite,Si intra pubertatem decefterit. Ita diuide- hat Mod.in lege prima,de vulg. Eft autem prseter kane & alia fimplicis vulgaris fubdiuifio : vulgaris generalis,vulgaris expreft~a, & vulgaris tacita , feu 2 lege fubaudita. Oldendorp.Prat. vid.& Gcedd.in leg.in viftgari i&z.in pr.& jf.i. ff.de verb.figmf. ac ©mnino Vult.in com.lnftic.de vuigar.fubftit.in pr. num. 5. IVBS1 T v t 1 O vulgaris generalis y eft Fuma?o > qu« 1 ° fit verbis generalih, cuiufmodi eft Reciproca fub- ftitutio,quam aliqui vocant Breui!oquam , duobus hseredibus inftitutis,fi dicat teftator : Vos hseredes meos inuiceni fiubftituo. nihil enim eft prseter ge¬ nerale nome Subftitutiosis; cuius fpecies funt vul- garis,pupiil 3 ris, & alise iam denominatse, & tamen fub illo genere continetur hsec fpecies , vulgaris fcilicet fubftitutio : tanquam fuiftet fpecialiter & »ominatim expreffa.text.in l.Iam hoc lure^Onod ais.ff.de vulg.quam tirni exprtffam non dixit Iurif- 4 ° confi. neque ita proprie poftumus appeliare , q.uic- quid noftro Bartol.placuerit. Plaču it enim,Expref- fum id rede dici quod generaliter veniret. in quo »pfum lapfum, Fumseus feite demonftrat: vt in eo qaod putauitjgeneralcm hanc fubftitutionem com- prehendi fub compendiofa. Oldendorpius. Pra- zeius. ivBS ti T v ti o vulgaris exprefta, qus fithis ver- hisrTitius hseres efto.Ši Titius hseres non erit,Seius hsres efta,Dixit Barto.fi diis placet,prudentior ad- 5 ° huc expreftiorem hac inueniri. veluti fi quis ita fubftituatSempronium hseredem inftituo.quod fi Scmpronius hazres efte nollet, Titius fit hsres. Sin- gularis enim cafus ille exprimitur , quo nollet efle kceres. Rede vero Fuma?us ait, quantum ad iilum cafum , expreftidrem fe non videre, quippe cum i > dem fit dicere, Si hseres non erit: cum enim renu-it efte hseres,euenit conditio tex.in 1 . Cum proponas., Cdehser.inft.OldPrat. * vis T 1 t v t 1 o vulgaris tacita , qwc non exprimi-^° tur verbis,feu ordinatione aper:*a teftatoris, fed ex incre'patione,deciaratione, vel ampliatione Eegis, fubauditur,qualis eft ea, qus ex compendiofa con- cipitur.de qua in l.Centurio. fF.de vulg.in leg. Pre- cib.C.de impub.&aMis fubftit.Gl.vlti.Jn l.Lucius^ ffde vulg. hanc nirllo modo expreftam , euicit Fu- m^us comra Bart.Old.Prat. S vbsti tv T 10 pupillaris & vulgaris quomodo dif- cernantur^ declaratum eft in verbo fubftitutio pu- pillaris opponituraquib.difterentiis adde,quod illa 10 &i in euentum adquifits ksrediucis & mortis» a ut in euentum mortis duntaxat , illa in euentumnon . f adquifitx hsereditatis. ltem fubftitutio vulgaris • plerunque aeftimatur ex ratione fuccelfionis, P u . ^‘ c piliaris vero ex ratione feripturse ^ftircatur, non - lucceflionis, proinde in ea ordo feripturs obferua- tur.Cuiac.in Notis fuis ad ti. Vlp. 23. quemaera in hoc verfu pofuir; Subulo qumdam m trimu prof ter aflabat t ----- acjiuu 1 Vt M- Varronotauic in libro de verbis poeticis. Huius,tnquir,verbi radices jiaud quidem in Lati©, verum in Hctruria petends funt. Sed illud inpri- ftis feruandum eft,hanc vocem & in ccenis Macro- I bianis haberi,quo loco de iocis ac di&eriis diflcrit, 4 ° 1 in camis Sc comporacionib. ad vrbanitatem Sc J graciam merico exiguntur. Neque illa,inquit, pro- ' terenda funt,qua2 planipedes aut Subulones folent. DeTubulis etiam nocum eft omnibus acceptas efte | pro mucronatis fpicuiis , quorum fic vfus in lanifi- \ ciisad peftenda vellera. Hinc illud ab Anneo $e- i neca dicicur: Indignum efte pro diis hominibufque j in aciem,fufcepia l’ubula,armatum ddcendere.PIi- j nius in ccruorum cornibus lubulas nuneupat, quse aGrscis TraUžMct appellantur. Crinit.l1br.18.capi- 1 ° tul.13. »VB v r b an a pofte(Iio.l.4i.ir.legauerat. ff de legat. I 3-Suburbana regio Italise Colum.li.11.pag. 3S1. item i fuburbana viUa.Lr.tf.dies ffquand.appell. fit alias j fuhurbanum pradium.l^S■iT*Iulius.fl r .ord,& jf. Lu- | cius Sc L93.ff.de legat.3. sv b v r b i c a r 1 a e regiones, & fuburbicaris par- | re$,qu<£ ab Itaka? regionib.feparantur in L9.de an-. no.& tribut.in C.Th.l 12.de excraor. mun. in eo.C. i L 12.de indulg.deb.co. Sc in notitia Imperij Ro. vbi I de Comite rcrum priuatarum per occidentem tra- ftatur. Suburbicarias. autem regiones dicuntur e- tiam vrbicaria?, in l.i C. Th. Si per obrep.fuer.im- ! per.Lr^C. Th.de ind.deb.leg.3 C. Th.quib.eq. vf. I.9.C Th de cxtra.mun.& apuci Caium & Theodo- fuauthores hmiturr,Tufcia vrbicaria Sc annona- fia, vc Piccnum aliud fuburbicarium , aliud anno- narium , d.Liz.C. Th.de ind.deb.de in Noticia Imp. Ro* Hinc & fuburbicarice Ecclefice apud Rufinum Aquilcienfem m canone fexto Ničem concilij.Pra- teius. T E V. s vcchdanea hoft ia otim dicebatur, qtiae in alte- riuslocum facriftciis adhibebatur,vt Gell.lib.4,c.6L Sc Seruius in S.^ineid.fcribunt.Apul.lib.S.de aftn<* aur.Sed poftquam non ceruam pro virgine fed afi- num prohomine fuccedaneum videre.Prat. 8 v C c e d ant e v s culpae,q.ui in culpam fuccedit,l-4< ft.de mag.conuen.Succedaneus damni l.io.God.qui da.tu.Succedaneus funčlionis,1.27. C.de decurion. Succedaneus folutionis,!.3. Cod.de fund rei priuat. Prat. S vc c h D an 8 v s alieni periculi , dicitur in queia incommodum periculi alieni, hoc eft cuius culpam alter fuftinec,redundat.Vlpian.l.?.ifi R. ff. de admi- niftrat.tut.Plane fi non confentiant riKores Prxco- ri,fed velint omnes gerere,quia fidem non habeanc ele< 5 to,nec paciuntur fuccedanei efte alieni pericu- li.Plaut. Epid. Men piacularem oportetfieri 90 Jlultitiam tuamt Vt meumtergum ftultitiatu» fubdcts fuccedaneunč Nam ftukicia* tuše dixit pro Tergo tuo, cui pdftcu- luma ftultitia imminet. Vlp.l.4. ft!de magiftr.coR- uen. Nam magiftratus quidem in orane periculum fuccedit.h^res ipftus dolo proximse culp£ fucceda- neus eft. Hot.Prat. i Y c c e s s 1 o dicicur,cum priore fubdudo de pote¬ kate fuo hserede, vlteriorin proximum locum fuc- cedir.l.iS.^.i.ff.de liber.& poft.Et Succedere,pro ia fui hseredis locum fuccedere fubfato de m< dio vel morte,vd pcena,vel captiuitate,vel emancipatione eo qui pr2cedebatl.2y.iT.videndnm.& iT-ille cafus, ff.de liber.& p0ft.L2.ff.de vuig.Sc pup.l.č.tf.i.Sc l.ij* ff.de iniufto rup. Plane quod in Li.jf.intcrdum.ffd^ fuis Si legit.dicitur.in fuis fucceilionem non efte, hunc fenfum habet, vt eo qui prim um locu mortis tempo^e tenebat mortuo, fequens vt fuus hsres no admittatur:aliter atque fi ante cum alij delata he- reditas non effet.Ouomdtlo Sc in haereditate legiti- ma fucceftionem non elfe,cum Pauio Ub.4. Sentent. tit.S.fcribit luftin.in tf.placebat .lnftit.de legit.ad- gnat.rucce{T.Biifl'.& Prat. svccessio generaliftime accepta,ftgnificat quam- uis in locum alterius conceftionem. Quomodocun- que enim quis in locum alterius eoncelferit,is Tem¬ per rečte dicetur fucceififte.llla conceftio ita fic in- terdum in locum alterius viuentis,interdum in lo¬ cum alterius defunčli: atque vtriufque illius ftue viuentis flde defunčti locum , nempe officij Teu di~ gnitatis vel rei.Sed illa quse fit in locum ofticij feu dignitatis,nullum tribuit dominium : Haec autem qu§ fit in locum alterius, conttmplarione reLita vt res , quže alterius illius fuit, in ipftus fuc- cefforem transferatur, Iijec demum illa eft , quar confert dominium, modo fiat legitime. Eft Sc fuc- ceifto qusedam rerum ftngulari um,eaque non eft v- niuerfalis fed fingularis,quod tot iuris noftri locis oomprobatur,quot locis fucceftio in ius vniuerfum dc fucceftio in rem inter fe fibi inuicem opponutur, vt fit in Ieg.fi. in fi.ff.de except.rei vend. I.7. in fin. Sc l. feq.de iureiur.l.24Tf.adiicitur de danm. inf. L i.jT.illud tenendum.ff.qu©d legat. Sc paftim, quibus locis fucceftio in ius fiue per vniuerfitate,fiue inbo- na vniuerfa diftinguitur a fucccftione qu^ fit in te. Ita fuccelTio vniuerfalis vna eft,alia fingularis ; illa proprie eft iuris,h«c rei:non i^uod per iliam non e- tiam acquirantur res , aut per hanc non etiam ac- quiratur ius, vtrobique enim ( nifi circumftanrias diuerfum fuadeant ) pleno iure res acquiritur , ita vt Sc res ipfa hnbeatur , aique omne ipftus ius, fed quod illa fit titulus fiue modus eiufmodi , in quo non fpe-ftatur , vtrum res aliqus fint in quas fuc- cedi poftit ( quoniasi Sc ei , qui nihil omnine in N n n n 4 2607 bonis habuptjfuccedi poteft,non q!iidem preprie in rem,quippe qu« nulla exiftSt, fed in ius, boe eft, in focultatsm liue poreftatem omni iilo iufre vtetidi, quod defim&us hab uit) hatc vero titul 115 fine mo - dus fit eiulmodi,vt niti res a.liqua fit,in qua fii.ccrdi podit,fuccclfio etiam nulla fit, jvCCEssio quxdam eft , de gradu in gradum 3 vt poft filium fuceedat nepos, qui eft in Tecundo gra- du } Sc poft nepotem Pronepos, qui eft in tertio : & qusedam eft de capice in capur,bocexplico:agnato~ rum.eft vnum capuMognatorum aliud,vnde vir & •vxor eft aliud ; exelufts agffatis vocancur cognari: exclufis cognatis vocantur vir Sc vxor.nou gloJL in rub.de fucceft'.edičhIo.£cllo.Etym. j v c c fi s s 1 o graduum dicitur,cum primo eoru gra- duu qui in ordine aliqao Tunt,omittente infequens admittitur s plures enim in ordinc fere vnoquoque reperiuntur gradus,l.i,ff.de TuccefT.edid. jT.cum i- gitur 7. Inft.de' bon.poffeiT. Hot. 1v.cgf.iSio naturalis eft ex parte matris-.Legitima, id eft, qu£E fecundum leges datur^ ex parte patris, gl.l.i.C.vnde vir&vx.Prat. ?yccessig ordinum,eft cum ordo perforrarum v- niuerTus,cui potiflimum pofTeflio cga« tariis.Inft.de teftam.ordin.& in locum hsreditario iure Tuccedcntcm leg.vitim.ff. pro fuo.qaos in lo¬ cum Sc in ius fuccedere ait Paul.in dičhleg.^jT.i.# 1.42.& l.i77»ff de diuerbreg. Qjj i autem pervniuer- fitatem Tuccedunt,vel ciuili,vel honorario iurefuc- cedunt leig.i-.in ftn.fFde muner.&hono. Vndequi- dam honorarji funtTuccefibres,veluti bono.poflefb &quibus ex Trebelbsc tohsereditas reftitutaeft.b 24. Digeft.famibercifcund. leg. 9.^. illud.Digeft.de interrog.in iur.fac.leg.7.in fin. Digeft.de cond.furr. Briff Prat. svccessorivm editftum Sc Sacceflbrium ca pat dicitur,quo inter bonorum poffeftbres TucceTfionfs gradusdefiniti funt ,Scvno repudiante vel omitten- te,vel tem pore exclufo Tequenres in locum eius ad- mittantur br.ffde Tucceff ed.leg.vltim.Cod.eod.ti. tubleg.LjT.pen.Digeft.de iur.& fac.ign. Vlp.inln- ftit.tir.i8.Briff.Vel vt Prat. succefforium ediftum eft id,quG-pr Laridiim. Svccinvm, gemmaeft ex gumni arbcris gicfTari^r congelata,quam diximus a (Srsecis appellari de&ru. luuenaUn cu.us mambus ceu pinguia fuccina tricas Cern s ephemacidas. Mart Indufit tenuem lucerna gemma feram. Plinius dt fuccino, deqae medica- mentis ex eo muha lib.37.Nebr. Svccinctvs pro homine ariDatG,& militiacftudiefo capitur,atque adeo pro omni.,qui eft alieuius virtu.-.10 tis& induftria?,contra qui eft moilis,ignauus,& mi-* liti* inhabi!is,difcinčt ,s nominatur.Perfius.- - Ncn pade* ad mor tem dife incii v iaere : N a£c&\ Et Li ui us ftb.7,bel ii P u n t ci: Dift not u$ g Udu s difein- dos deftftuu.At Hnrstlus. lAllius at nos p rAcinctii vnum, £cPlm lib.7. Bpift.Sicut in caftris-, fic in literis no- ftris piures culci.i pagano quos csnčtos & armaiOs reperias, id eft q uos plebeios & rudes literarum exi- fiimes,qui ta trn-n funt perudiii & magna: induftriz. 20 Conn.comm.lib,y.c.5.n.B. Svccisivis operi tier3 dicitur, quod horis quibu-f- dam quafi furtims agftur, vbi iacn crdmariis ac iegi- limisolficnsperfunCh lumus. Metaphora nadučta a roercenariis , aut feruis,qui prepu-r pa&as operas quas debent estra iuftas illas horas nonnihil etiam sperantur fibi, quod ccdat in peculium. Ex Erafti^i Spicg. Sv ^c v m b h r e , non obtinere, patia funt.l.Pola.C.de S ANTE V. . zffn vel ordinarios vel fuffe&os cteaait, tx&’naius ie»- tenna iibmmauit.Spattiadn Car.icaila,Heliurn, Pet¬ ri na ceru tuffe d um Čonfulem ob boe iolum quod fiiius eftet lmperatoris, occidi iuffit. Suet. in iulie cap.8o.Q^Maximo fuffečto rrimeftrjque confttb.ide in Aug-ufto c.i6.Die Kaiendatum lanuai.cura mane pro zde Capitolrni louispaululu curruli feliar pr«, žecftffet horrore ahiit/uffe&o alio in locum mu. Ab ordinariis autem Coli. non etiam a fuffeftis anni computabantur.Et idcirco minor cos honor, minoc laus fcauebatur. Aufo.in Graiia ačbo. Sed cenfula- rus ille cuiufmodftOrdmario iufFečtus‘b]m£.ftri fpa- tic interpofttus , in iexta anniparre ccniumptus, qua?rendum vt tehquerit tantus Orator. guib.Con- fulibus gefferitconfuiatuiii Bnff. Sv^P^-Rh e li,& cvmpanum,df trochlear, quibusrele- uetur prelum,dominum praeftare epottere Spiegel. Prat. Svdorem aqusc in leg ib us vocari Seneca lib.j.cap rf. Natur.Qua2ftio,fcnbft, qtia guttz ausdam vci pr'ef- futa loči ehdunrur,vel situ euocanrur. Qmc«dBriff. ad interpretatior.em 1 . r. iT.caput aqu$. ff. de aqua 5 ° cotfd. t:adit.in qua :ta eft. Plane h aqua fudoribus aanandoin aliquern locum efftuere atque ibi ap. parere incipit.Vitruu lib B.c.i.In terra autem nigra fudores & ftill* inusmuntur ex:les,qu£E.e2 hibernis tempeftatibuscoUe&ae mfpilfis& folidislocjs fub» fidunt.Quod ipfum Pallad lib.^.ca.B.rradcns, Nigra ait,terr.* humo.reš & ftillicidia non magna cx hiber¬ nis imbribus & bquore colle&a, & raox : Seguenti die aperto loco ft in eodem vafe fudores incrinfecus inueciantur, aut Aillae ? aquas ibi effe non dubites. vide Goth.ad d» i.i. §. caput aquse ff.de aqua quoti- dian.BrifT.Prac. Svss pecorum appellatione continentur , quia5chi gtegatim pafcuntur-quod Homeri autorirate probat Martian. in blegatisferuis. if. pecoribus de Icgat.3. Spieg.Prat. Sv? f b c t v s Conful ait Iftdor. lib.ro. eft, qui proa- lio fubftituitur. Sic enim appeilabatur, qui in de- mortui Confulis locum fufficiebatur \.i. §.Labeo.ff 70 deorig iur.Lacnprid.in Alex. Confules guofcungue SviucERE dicuntur frmftus quando comperenter fufficiunt.licet non extenfiue , e.cum M. Ferra.de conftit.Prat. Sv p p tc 1 e>is portio qux fit, vidc c. c.xtirpanda2. de ptzbend. PtaF. Sv 1 ei c ien s 'fui)ft'ari't ; a,ex q'ua qu.isfuften!aripctrft 1 tc-fte Papin.l.lixres.ffde pet.baered.Spieg. F fic it matitum indemnem prsftafi ? non etiam iu- crum fenrireJ.quotiens in ftne.ri dc iure dot.Suffi- cit patfO^no fi nihil de fuo in nečem eius hbertus a- lienauu.non ii non acquifiujt.i. 1 v trum autem verf.iu casteris ff.fi quid in fraud. patr. Sv f f ic 1 T,hoc verbum denotat,quod fteripoteft .non quod, debet. . ' SV'F ficivnT tibi vinete , vel fu.ndus fi feicemmiffum eft. gdoniam & illud fiddeommifturn efte atbitra- mur. Concentus efio iiia re, autorVlp.de Legat 3. l.fideicommifta.§ fi qu;s ita Spieg. S v p p 1 c 1 e n TP.K.,clate ic euidemer,c.pr<'5fent?nm. de teftjb.in 6.c.in noftris.de concef.prjtb.Prat. S y p p e a m en itis:!uuenal.Ncc res auerirur longs fuf ftamine litis.Prat. Svffodfu l.n. ff.de aq.& aq.pluuia. Svj frao JAfro voc bus & fc.tis.quibus vel in m3gi» ftratu mandando, vel, reo iudicando, vel lege, aut . rogatione fcifcenda , aliave qua reftituenda volun- tarem fuam quifque indicat.1.^2. ff.de legib.i.i. ff.de offic.qu 3 eftor. I.5. ff. auod cuiufgue vniuerfit.l.6.jT. 1, ff.de decurion. l.S■ ff. 4 e .munerib. 8c honorib. le¬ ge quinta fF.famil.crcifcund. l.vit. ft.de piacd.decu- ri6n. Brift. Svppkagivm diciturvoxilla>auavnufquifquefuam declarat voiuntatem, de aliquo ad magiftratum eli- gendo:Pomponius,in l.i.fj.iifdem ternporib. ff. de origine iu,r.Did»funt(ait)rribuni,quodolim in rres partes populus diuifus.etat , Sc ex fingulis finguli creabantur* vel quiatribuum fuffragio creabantur. luuen.Satyr.S. 26*1 SAN IJiU/MJi tlcHturfopulofuffragia^uis tam r Verdiius,vt dubittt Scmcam preferre ‘Heroni? Aliquando carnen luffragium pto auxilio accipttur, vtin cit.C.De fuffcagiis. Nam quod in Noueilislc-- gitur,Vc mdices fine quoqno fufifragio funt.mfulfif- fime vcrfutn eft e Gtzco luftinuni C. Sed a Grcgo- rio Haloandro,homine(tefte Oldendorpius.ii.Tab.) do&iffiitio,& derepub. optimcfcmper merilo, fic reftitutum eft , vc przfides ab'.que vila danone pe- euniz adofficia mittantur. Czcerum, fuffragia ab 10 initio palam & voces ferebantur, poftea legib. laris, per tabellam dari coeperunt, vc nimia fuffragatii li¬ bido in non boms caufis etipecetur poienciifimis. Primarn enim tabellariam legem Gabinius tulu , vt per fuffragia in tabeli ) delcripta m..giftratUs man- darenrur. Biennio poft lex Caffia tabellaria lecuta eft,quanj-iucius Caffius nobilis homo tulit, vt per tabellam, nifiin perdnellionis ctimme.populus iu - dicarec. Tettia lex tabellaria Carbonrs feditiofi.ac- que improbi ciuis,fuit,qua cautum eft.vt per tabel 20 lam iuberentur, fererntutque leges, ac etiam veta- tentur.Ettat etiam le* n. rab. huiufmodi: Gteacio magifttatuum,&: iudicia.populi iufla.vetita.cum fe natus fuffragio quum fcifcentur , opumatib. nota, plebi libera funta. Hacvero legelibettatis fpeues datur, bonorum autoritas tetineiur,& conteniioms caufa rollirur.Czfar poftmodum libera popuio luf- ftagiaabftulit. Vnde Mo.l. dicit lege lunam de am- bttu in vrbefuiseeiraffetemporibns ; quiatuncad ptincipis curam non populi fauorein,magiftrutuum jo creatio pertinebat.Anch. SvFf a A G i v m etiam in confiitutionib.fignificac im- petrattonem beneficii,quod quis alten, a quo roga- tus erat.a Principe,apud quem gratia va!eb.it,ell e- blanditus: fed auxilium & patrocinium honorum adipifcendorum caufa latum ac przftitum,l.vn.Cod. de fuffrag.l.i.fi cert.pet de fjflfrag.inCod.Thleg^. Cod.de aduoc.diuerf.iud.l. jSd.44.de dccurianib.in Codic. Th. Nou. Conftit.6. Lamprid. in Alex. Qu,od cum faftum c(fet,8c Thurin jS feffiragium pro 4 ° mifitfct, dixifletque fe qusdam (mptratoii d x.ffe cum nihil dixiffei, &c. BriiTomus. Ex L uii verbis li. t. ttiplicem fuiffe ferendorum fuffragiorum ra- tionem intelligimustpnmam eam, quam Romulus inftituit , altrrarii eam , cuiusS-ruius Tuliius au- fior fuit& inuentor,Vt gradus eflcnt ii,qnos iluius di&o lib.i.expofuit.tertiam qnam fua zrate ab fupe- riotio. diuerfani effe atfirmat. Qu_a autem inftituta m Seruio tatione, mfi vanaretur fentenfns incer e- quites, & prifnae clalfis pedites inf a non dcfcende- 50 retur, Liuius non exponit,f.-d nos ex Dionyfio lam oftendimus , nimirumhoc idcirco fieri folitum, quod illi vniuerfi reliqaas trib. centuriis fupera- rent. fd quodtamen loachimo Petronio lib. j. de magiftratib.Romanis non longe a principio falfum videtur.Nam cum fecundz clalfis viginti efienteen- tuciac,tertiz ;o qnartz t;. q'iintz jo. efficitur pro- feSo maierem’ baru ntimerum effe: quam equitum & primf ilalsis quz cx ipfius Dionpfij feraecia de- cem&octo centurias exp'eb.int. ltaque magisaa- ducitur vc credat,hunchonorem equi;,b is,& pri¬ rase claffis peditib.tributum efTe.vr fi in ferendis fuf- ftagiis vnum idemque fentirent , eorum valeret fententia. non diftitccur tamen Dionyfii rado¬ nom fententizeius de numero ccnruriatum conue- nire. Equiies enim facit explentes Jecem & ofto centurias , primam claflcm oftoginta , iecuii- dam doas & viginti adiunft s fabrn, tertiam viginti, quartam duas & viginti, quintam ja.&c. 7 ° SviifragiA emendicata dicu Imp. Gord.inleg. T E V. 2«u /inguli.C.de accufa.quae fcilicctprccib.&rounufcu- iis exorta & obtenca funt.Prat. Svffrag iv m q uoque , tefte Cuiacio, pccunia eft, qu£ fulFcagatoribus aulieis darur prommuurveho- noris adip fcendi caufa,quo nomine etat adio,fice[- tum peterecur de fufifragio : nec in honoribus,quii principe deferuntur, locus legi Iuli§ deambitu. eodem fufFcagii titulo principes etiam ipfi,quiho- norem deferebant,pccunias accipiebant,qu3c (ultra, gia AcoTOTtKO, vocantur in formula iurifiurandiNo. uellae luftimani o^auar, de pr^fidibus fubieda. Sef hoc omne fuffragiorum ^enus fuitulit luftiniaitut eadem Nouei!a,imitatus Nouelhm Thcodefii ,qm cx.at l vic. C.ad legem Iuliam rep &TibtriusNo*. i^i.generaliter vccans fuffcagii nomine quidquao» vel iuffr^gatoribus dari, vel publicis rationibus in- ferri. Cuiac. in cxpo(iuone ad d Noucl. Iuftin.8.de praefidib. S v f F v o 1 vm, locus ud euitandum imbrem,vehem- pe{fatem,aut calotem,vel aliud difcrimen, SuperE- cies.Spieg. SvffVLivRA fpecies eft aecefitonis , de qua vide Vult.ad tamen 17.lnft.de diuif.rer. Sv gg e jler. b & requirere opponumur ira, hocmagit fuggerencis eft quam requ*rentis.l.i § qui quseftio- nem.ff de qu$ftionibus. item fuggerere, id eft alle .gare.l % C.ad leg.Falcid Br;(T. Svgges rvM eft Paul.de legat. 3. in fio.1.0fidiusqui d.tm ait a parte legatarij fu^geftum eft, qujdam k colonis poft mo. tem patrisfamilias exada , hoc eft, pro legatario,velin gratiam & fauorem kgatanj.Sic vlurpacut a Cicerone in Sruto,quum ait: Vtnemo . contra ciuium perditorum popularem turbulentam- que clementiam k Senatu Sc a bonorum caufa fteie- ric conftanciustli.e. Senatui ftuduerit& fauerit.eu- quc tutacus fucrn. V detur auiem lurifcoff Sug- gčftum eft, pofuiffe pro relarum cft,Ratratum, £ue indic atum.Furgctragen^avge^eitgt Proptieenim fug- getere idem eit quod fubminiitrare,c.ptiu. vbi Ar. chid- 7 ^>diftin.Spieg. S v g g : l l AR.F. ,propne eft liuido colore inquinare:vt cum i[(' TOf^CU ‘ZJpZjgiHTOj, y{arH 7 nthc.Kf 7 a. psgfiT* ctinui %va*. Briff.Prat.vidf Bud.in annot.pnor.ad Pande^.Corrai j.Mifcel.cap, vlt.nu.11. S VGCRVN« itfij S ANI ; jT6eRVN©iAreliqaarunt preie&a qu* vet in te- I do yel qualibet alia sedium parte Tune, non folum profpiciendi,fed & ftillicidij,auertendi caufaidida I afuggrediendo , quod quafi latenter & pede- j tentimprogrediantur e parietibus & tečtis- Vide Gceddseus ad leg.242.if.inter proiedum.i. numero fecundo, svi hsredes defundo effe,apud Caium 1 .3 .flf.de petit. : hser.spieg. svi hseredes etiam agnati dicuntur Ieg.filius , de fuis io &legit.hxr.leg.i.C.if.i,de grad.affi.leg.de bonis.$. huicautem de Carb.edid.Scd differentix e3ufaie- s parantur fui ab agnatis. In ordine (uorum non fer- uatur gradus pra?rogatiua:quod fecus eft in ordine agnatorum.Bi diuidunt haereditatem in capita, illi inftirpes.ln his habetur diferetjo fexus, in illis non item.Hi fiunt hseredes aditione,il!i exiftunt.His ca- pite diminutis non datur bonorum pofTefti# vnde legicimi , illis tune etiam datur bonorum pofleflio vnde liberi.Agnati & fui dicuntur etiam legitimi. 10 Cuiac.in notis ad tir.lnftit.de legic. agnato.ruccdT. 1 Vide & eundem Cuiac. 14. obferuat. n. circ. med. *vi quoque haeredes abextraneis diftant hoc modo: Extraneus implcta conduione poteftatiua integru eft repudiare vel adire.eo enim res tantum condi- tioni parendo deducitur.vt inftitutio propura ha- ; beaturleg.fi pupillus, de cond.inftit. leg. prima de cond.cauf.da.Sui autem impleta conditione pote- ftatiua ftatim ipfo iure hseredes exiftunt, leg-5.de 3 ° cond. & demonftr. nec abftinendi beneficium ha- bent,cum fua fe fponte in h§rednatem coniecerint: 1 Id vero beneficium cis tantum detur , quinonfua fponte ha?redesextiterunt. Nec buic differentise 1 quicquam obftatdeg.eum bonis, de acquirend.hx~ ! red.Hoc enim ex ea lege tantum colligitur. Qua exre extraneu$ pro hxrede geffifle non videtur,nee i fuum fe mifcuifte videri , quod& in hoc trada- ■ tu procedit. nam conditioni poteftatiua paren¬ do fuus fe mifcere non videtur , hxres tamen exi- 4 ° ftit ftatim, nec poteft abftinendi beneficium im- petrare.Idem Cuiac.ad legem8<».ff* dehatred. infti- tuen. ir it as apud Dd.noftros eft fui haeredis qualita$. Sunt autem qui cum apud veteres probatofejue au- tereshanc voccm non legerint-', vt infolentem Sc parum Latinam refugiant. Sed cum Cicero Ap- pietatem & Lentulitatem dixerit, Pollioque Ti- tum Liuturn Patauinitatem quandam fonare , feri- pferit:noftcrque Oomitius Vlpian.peregnnitatem, S° Ieg.fed fi hac paragraph. liberos. Digeft. de in ius vocat. egd etiam Suitatem libere dixerim ( ait Corr.j.Mifcell. 16. numero nono.) nec in his quse paulatim vfu recepta funt, ad docendum tamen a- pta Crammaticcrum reguiistam fuperftitiofe iuris profeffores obftringi,nec tam anxie folicitos efte o- portet.hsec Corraf. - SY1 t a s eft ius quoddam intelleduale & dire&um propter parriam poteftatem, & quandam domefti- citatem domini bonorum afcendentium, continua- tionem ad fuccelfores proiimos poft mortem im- tnediate inducens.Ieg.pofthumorum. Digeft. de in- iufto rupto.d paragraph.primo, Inftitut. de hsered. qux ab inteft.vide omnino Corraf. Mifcell.2.nunvi. 2.J.& feqq. *vi hseredes appellantur , quia domeftici hxredes funt.jf.Iui autem.lnftit.de hsered.qualit. 5 c dift' To. Bello.Etym. haeredes non fiunt fed eviftunt hseredes, quemad 70 ®od*un ipfc demooftraui in tu-ul.de h*red. qual.& E V. 2C14 diffnec adquirere bona dieantur , fed retinere: ideoque fuorum conditio tališ eft,vtretro paterna bona obtinuifle videantur.Cuiac.ad 1.2.ff.pro haer. vel poft’. v l c 1 aqii3rii, qui Grxce appellantur. Vlpian.l.de aqua.Spieg.Adde Forcat.in penu iuris ciuilis c.5.. vlphvrari A,Sulphuris fodinam fignificat ,1.8. if.in calcariam.ffide poen.l.ij.$.inde eft qu^fitum.ff. de vfufrud.leg.52.if.fi Sulphurarise.de furt. Briflo. Prat. v l p H v r a t a funt fomenta ad ignem fufcipien- dum fulphure in fummo oblita. VJpian in leg.Car- bonum 167. de verb.fing.Sulphurata, inquit,de li- _ gno eandem habebunt definitionem. Idem leg, ligni appellatio 55.paragraph.odauo.de leg.^.Mar- tial. Hoc quod trans!yberinus ambulator Qui p allenti a fulphuratafračtis Termutat vitre is. Venduntur enim in fafciculos colleda,& quafi gre* gatim permutantur.Francifcus Marius Grapaldus de partibus sdium libro fecundo,capirulo quarto,& Cmddseus in comment.ad did.leg.i67.nu.i.de verb. fignifi. v lpvrata de ligno, id eft ligna fulpure illita in leg.55-if.vltim.Digeft.de legat.j.leg.i’^. Digeft.de verborum fignific.Plinius libro 3<$.natur.,hift.capir, i^.Cuiufmodi funt quas allumetas vocamus, Brif- fonius. v m E(tefte Seruio 5 -yEneid. ) verbum eft lurifco«* fultorum, quo vtuntur , quotiens legatum non ab hserede datur,fed eft in accipientis arbitrio. Atque itafumiturleg.fi fic ftipulatus 93.de verb.obfig.Si lic ftipul3tus fuero,Per te non fieri, quominus bo- minem ex his quos babes, fumam ? eledio mea erit. Cuiac. ad leg. 53. Digeft. de verborum obligatio- nibus. s v m 1 dicitur iudex arbiterve , & caf i, qui ex con- uentione litigatorum aditur.leg.4. Cod.de dotere^ leg. Sic fumptus ex interdido iudex. leg. 21. Digcft.qiiod vi aut clam. Sumptus ex compromif- fo in leg.5c.Digeft.de recept.qui arbitr.leg. penul- tim. Digeft.de iudic.Cicer.pro Flacco. Q^Nafoiu- dex fumitur. Valer.Max.libro odauo , capitulofe- c.und'o,de C.Mario.Nam cum C. Ticinius Mintur- nc-nfis Fanniam vxorem , quam impudicam de in- duftria duxerat , eo crimine repudiatam dote fpo* liare conareturffiumptus inter cos iudex in confpe- du habita quxftione fubdudtim Ticinium monuit, vt incepto defifteret. Dicitur 5 c adfumi qui aliis additur.lcg.17.if.fi in duos.if.de recept. qui arb.Br, Prat. s v m i.t o verbunvvfitatum in legati*, i v m m a generaliter accipitur pro colledione omnih rerumquxvbi de valore fuerit quf fitum , in fum- mam folentredigi pecuniariam. Oj^ippe cum is fit vfus pecunise, vt omnium plane rerum corpo- ralium & incorporalium precia & ^ftimationcm reprxfentet.leg.fi in duabus adionibus. Digeft. de re.iur. Alioquin autem fpecialiter Sumrria,de quan- titate pecuniarum certa intelligi folet. leg. qua?re- batur, Digeft.qui potior.in pign. bab.l. diligenter. if.feruo quoque.ffimandat. Aliifque iocis fere infi- nicis.Old.Prat, s v m m A condemnationis leg.3. if .penult. Digeft. vti poffiBriftoniuSi s r m M a dies,noaii1ima,L7.if.Papinianus. Dig.folut.' matrim. i6k S A N T E V. z&g s v m m a ftiuifioprimam & pracipuam acgeneralio- rem diuifionem fignificat.leg.;. Dig.de ftatu horn. leg i.Digeft.de rer.diuifio.ff.i. lnftit.de a&.Briffon. Vrat. i v m m a pecunia quantitatem fignificat.leg.19. ffde verborum ob!igation.leg.45.if,fifcalibus. Digeft.de »ure fifc.kg.2z.leg.j8.ff.de re iud.& alias fope.BrilT. Prat. — * V m M A pecuniat,non de qttantis fummis tanturn,fed , 0 etiamdevna fola quantitate intelligcnda eft.leg. qu$rebacur ff qui pot.in pig.hab.k-g. diligenter.Jf. feruo quoqu e mandati. Vide lupr. Quanta fum- ma.Spieg. S V m m A pignoris id fignificat quanti pignns valet, vt farama debiti, pecuni* dobit® , in quam pign ss obligatum eft, fummam.Ug.87.ff.de furt. Brilf.Pra- teius. * v m m A poffeffionis.l.j.jf.at ex contrlVio. ff. de acq. pofr.Briff. 20 * v m M A prouidentia.pro naturali ratione,in l.t. ff.de legit.tut.imerpretanturmn re&e, fubfifto. Cicer.de Inuent.Prouidemia eft,ait, per quam f :turum ali- quid videtur, antequam eueniat, quod prudentiae proprium efttcuius fpecies prouidentfa eft. Spiege- lius. s v M m a qu2ftionis.Ieg $z.f. pen. deobligat. & aft. Briff. S v m m A Reip.Locutio eft idem fignificans,quod fta- tus & firmamentum Reipubl. Vlpian.leg.i.jf.ic.de j 0 exercit.aft.Ideo autem ex voluntate in lolidum te- nentur,qui habent in poteftate exercitorem,quia ad fummam Reip.nauium exercitio pertinet,hoc eft, ea re fublata Rei.p.ftatus euertitunftare Refp. non poteft.Florentini tarnen Iibri,fummam Remp.quod ego abiudico.Paul.Sent.5.0.sj. Qui de falate Prin¬ cipi*,vel de Tunama Reipub.vaticinatores confulit, cum eo qui refponderit,capite punitur.Hotomann. Prat. S v m m A fumnaarum apud Piaut.in Truculent. eft cu 40 in rationibufmulta nomina & capita in vnam fum¬ mam rediguntur ac finaultis fummis faftis om- nia tandem in vnam confummantur. Nam vt ca¬ pita in fummam,fic fumm? in fummam fummaram rediguntur.In Lucretio autem futnma fummarum immenfitatem ipfam vniuerfi fignificat. Pra- teius. s v n mAm efle rationem,qura pro religiofis facir,Pa¬ pin, ait in fin. l.funt perfonte. ff.de relig.& V[p,f e q. tit.l.i.Quia religionis intertft, ait, monumenta ex- 5 ° 1 trui,&exorna;i.Spieg. S v M M ari 1 dicuntur quifaciendx rarionis fumma¬ rum quaruncunque periri funt. Nam & fummis tributorum faciendis adhibenrur Nou.jo. Cuiac.in expofit.ad Nou.luftin.64.de hortulanis.Numeran- turautem fummarii inter officia Comititn.a. Idem. Cuiac in expofit.ad d.Noucll.Iuftinian.jo. de Pro • confule Cappadocira. vide & Gothof.in notis ad d. Nou.;o.& 64.c.1. jvmmariae , non aliud eft , quam breuis enar- go ratio omnium qu£ decidantur. Ab eo quod fum- m3tim , breuiter & enueleate , omniaque expli- cat. Salom, in kg. Gallus & quid fi ? Alciat, ait. Summaria nobis, qura luftin.ra^TiV?.« vocar. < Spieg. IVMMAhvm kripto. Vlp.ad fin.l.fi feruusplurium: sed & mens, ait, patrisfamilias, & legatarij digni- tas, & charitas & neceffitudo : item earum qute pr.rcedunt,vel qu$ fequuntur, fummarum feripta s funt fpeftanda.Spieg. 70 SVmmaTES , qui & optimates & primates appel- lantur.leg.quinque.t)igeft.de decur.libro decirao, Prat. s v m M a T 1 m cognofcere Pritor iudexve diciturin kg.15.jf.fi fuper.ff.de reiud. l.i. in fin. fff. deprptor. ftipuU.j.J.fciend.im ff.ad exhib. 1 .j.Sf-caufacognil tio.ffide Carbo.ed.l.j.Jf.t.ff.vt in pofleil.legat,lee, p.J.illud qu:eritur.ff de interrogationib. in iurefa- ciend.kg.i.ff.fi ea qute.ff.de ventr.in poff.mitten.l. 7. verfplane.ff.de petit.hsredd.40.ff. adkz.Aonil Briff.Prat. SvmmAtim exiftimattdum iudicid.fi quis,J.pl an5i ff.de pet.hsred. svmminiSTRAr B.leg.j.Jf. nec non. ff. de in tem vtrfor. svmmittbre de!atorem,eft accufaroremftbiice- re & fupponere.kg, 9 .Sf.vltim.Digeft.adleg.Corn, de falf.l.5, ff.de iure patron.leg.i.Jf.incidtt.iun&al, 15.ff ad Turp.Quintil. Decljma.281. Qu,inetiam li permittitur ifta defenfio,& ille poteft dicerefenoa occidifle,qui percufforem fummikrir. Nam itae. mendandumeftjvbi vulgo.fuutn miferit. peroeran legitur. Sed & apud eundem auftorem Dedamj, J5).in hoc verbo aliud mendum eft. Inueniffe illos rationem, qua mutuo dolore diftraherentur, funt- miftetjue q;ti dicerenc mak traftaras a tutore ratio- nes vbi, fummififle , kgendum eft. Btiffon. Pra. teius. svmmittbre vim in I.9 jf. animaduertendum.ff. quod met.cauf.Et Summictere qui vaciferenturin- terpretare in kg 15.if.conuitium.ffde iniur, Briffo. Prat. Svmmittbre fafces. Hinc ekgans prorepfit ih- gium^vteum damus ) & herbam quodammadopor- rigimus,vincique nos plane fatemur , fummittete fafces dicamur.aftipulante Ciceronc in Bruto.Por- ro fafces fummittere Cathus hb.12. leftionum anti- qu.cap.7.inrorpreratur,non furreftostenere, vt fo- lebant, prius liftores , vt vifendos eos prsberent, oftentarenrque ad terrorem increfcentis audacir, fed deprimere , & antepedes quodammodo deii- cere. svMMiTTt dicunrur pecora , cum propaganda: feboli: gratia matribus fupponuntur, atque alenda prjtbentur : vel cum inlocum demortuorum capi- tum fubftituuntur,vc eo modo grex fupplcatur.leg, 65.I.7 .fKde vfufruft.kg.58. jf.liarreditatem.Digeft. ad Trtbell.kg.10.jf.ferui.Digeft.de iure dot.Britf, Prat. > V m M o iure agere.eft non ex squo Sc bono,fed in- ttutrere quodam prsfrafto iure.s ummum eniman- tiqui ius,fummam purabanr crncem,annorauit Bo- dsus in leg.prima.de iufti.ft iur.Obferu.mdum au- tem.fumtmira ius Sc squirateni,difterentia quidrra effe,fed non diuerfi generis. Nam atquirns ius eft, non illud quidem Lege feripta comprehcnfum.fed praftanrius meliufque. Nec enim in feriptumre- digi aequiras poreft,cuius ratio ex fola deliberario- neanimijfecundum negotiorum circumftantiasde- pendet. Qjranquam ius aliquod , de caiu fpeciali ad squitatem redaftum , poffir kripto compre- hendi. Vide , Iuris ftriftt vocabulum. Spiegc* li us. v M M O iure agere , tum dicimur, cum quam ma- xime poftiimus duriter & praffrafte cum aduerla- rio conrendimiis , eumque quam afperrimo & ve- hementiffimo iudicio poftumus , perfequimor. Prat. vmmovbRs dicebantttr magiftratus , quum quempiam extrudi iuberent. Confules quidem S prstores per liftorfm , Tribuni autem per viato- rem.a; JO 2617 S AN rem.atilli quidem ita fumm&uebant , vtquinon pareret,prehendi iuberent. hi vero non pro impe- rio/ed comiter verbis fumm©uebant,Si vobis vide- tinvdilcedite Quirites. Cicer.prxrQu.intio, Aut fa- cifdare , aut fponlionem iubet facere.dc interea re- cufantes noftros aduocatos acerrime iummoueri. De Dollabella Prjetore loquitur Inde dedu&um ad noftros vocabulum eft , vt Summoueri dicantura- ftores per cxceptionem, quos ita rei perpulit exce- ptio,vt a Tribunali quodammodo fummoti vi- j 0 deantur,Hot.Prat. S? m m o V e ri aftio dicitur prsefcriptione pro ex- cludiJ.2i.C.de eui&ionib. Summsueri pro repelli.l.j. C. de repud. vel abftin. hžred. S v M m v m pro pr$cipuo potioreque,a qu» nullum fic fuperiusjvfurpatur. Sic lmp.lnft.de a&io.in princ. Sumroa,inquit,diuifio in duogener3 diducitur : vt pote ageneralilfimo capite produčta, quantum ad maceriam aitinet.Spieg. ^mmvm digitum,apudjuftinianum fub finem Inft. Accurfius indicem digitum intelligit. Rečiius Al- ciatus putat,pofle de tabula,feu.,vt Gržeci dicunt,e- lencho,accipi.Prouerbiaiiter autem dicimus ^ Ex. tremis attingere digitis,pro eo quod eft ieuiter at- tingere.Vnde & Imperator prouerbialiter locutus videtur.Spieg.Prat. S v M m v m ius,fumtria iniuria,E»g recht*vveit vnrecht, Item i^Al/o fcharffvvtirt fchertig.Darumb mufs maniji bejdenfeiten einfchL.hen , 'und die bittigkch lajjen alies rechtens mejfterinfein.V ide Mart.de Vfura.Spieg. Svmmvm fupplicium mortem f1gnificat-l.38.iT.qui abortionis, ff. de poen.l.pen.fE de condi.caufa da.l. vlt.ff.de fepal.viob.Sc apud Pau!.lib.5.Sent.titul,2i. Callift.in L28.ff.dc pcen. Stimmum fupplicium efte videtur zd furcam damnatio,item viui crematio,& capitis amputatio.Paul.li.5.Sent.tit.i7.Summa fup- plicia fant crux,cremati®,decollatio. Ad btftias.et- iam damnatio ex hoc genere eft. leg. 29. Digeft.de pan.vt PauLlib.5.Sentent.tit.23.oftendit, Briilon. Prat. Sv o r v m appellatione venit fingularis amicus. ita fing.Bald.in leg.i.col. 11.verf.qu1d de fingulari a- mico. Codic.qui accuf.non pofl. cum fimilibus late traditis pc-r D.Aiex.in repet.Lfxpe.eol. 5-o.verfic.f. poteft ialuari, &c.ff de re iud.& cum his qu$late retulit fupra in verbo Amor. Vitra ea addc,quod Bald.fin.in rej\et.c.fi pater.in 29.colum. verft. quid fi teftator dicat,il decefTerit fine fuis,&c.de tefta.li. f.decidit, quod appellatione fuorum continentur ornnes illi, qui poffhnt perfequi iniuriam illatam attinentibus fuis,quod pro mirabili citat And.Sicu. in commento 1. cum acutiftimi.col.42.verfi. 6.iftud fummariucn.C.de fideicomm.& latius vtrumque di- čtum reaffumit idem in 51.col.verf. quid li teftator dicar.vbi examinat, quiveniant appellatione fuo- rum.& vitra e um in pulchra quxft.confuluit Bald. confilio 78,defcendentibus in 4.1ib■& tangit D. Jel. in c.nulIi.tf.i.coLpen.verf. generalitcr autem. ex- tra de refcript.& Alex.in l.ex fačto.tf. fi quis roga- tus.l.i.ia 2S. col. ff.ad Treb. & quod fcemins non 60 comprehendantur^confuluit Aretin.conL 39. in fa- fto dicitur.per totum, ¬3 quod verbura Suus tft poflefTIuum,# propterea non compreh^ndit ju¬ ra, neque a&iones.per fing. di&um Bal.in l.i.in pr, deftata hominum.Cotta. Sv o r v m appellatione,Ac*urf.in l.S.feemina.Codic. adTurpil.eos intelligit , pro quibus teftimonium dicinon poteft , qui filnt vfque ad-feptimum gra- 40 T E V. ' 2618 S" 0 ’ hzredcs accipere debemas fiiios.hiiafve, (iue naturalesjiiue acioptiuos.vt ait VJp.de iuis & lt pit. ha?red.Maf£ ° Sv m p T vs 7 impenfa. Hi n c fumptuaria Lex , qua? de moderandis fumptibus lata eft.Haloan.in leg. pen. fFde via publ .a fe in Latin um verfa. Q_uod fi quL aitjin condudis sedrbus habitant.quod žtdium do- mmus eas non reparet,ipfi reparauerint, eum fum- ptum in penfionem reputabunt. Paul. de rei vind. Sed fumptibus,ait,petitoris,qui extra cibaria in ites^ vel nauigationem laciendi funt. leg. fi res mobilis. Spieg. Sv M p t IB v s inanibus vexare.leg.i. Digeft.de inofF teftam. $v peubcticar ivs quis fit,vide Celfum in leg, cju^fit um.jT.Celfus quoque. Digeft. de inftručt.vel inftrum. gvpfi l i e c T 11 e m Pompen. definit efte domcfti- cum patrisfum.inftrumentum,quod neque argento, aurove fačto,vel vcfti adnumeretur.l.i .ff.de fupeL leg.qu°d tamen de reb.mouentibus, non animanti- bus intelligendu eft ex 1.2. ibid.de qua definitione vid.Alex.ab Alex.Gen.dier.lib.i.c.i9. Alfenus fup- pclle^ilis eas res efte fcribit qus ad vfum comntu* nem pairLfam.parats, nomen fui generis feparaiu non habent.l.d.ff eod.tit.Tubero fuppellečtilem ef- fe diCcbat inftrumentum patrisfam.rerum ad cotti- dianum vfum paratarum , quod in aliam fpeciem nori caderet.vt verbi gratia,penum, argentum , vt- ftem,ornamenta, inftrumenta, agri, aut domus,ieg. 7-eod.tit.Supeileftilis ergo appellatione veftis non continetur:quoniam proprio generi adfcribitur.l. 4.fftde legatis li.i.BriflVvide & Gced.in comm.ad L 93.n.i.de verb.fign. SvPEUtcTi Li legata fecundum Paul. in 1 .3. in princ.de fup.leg.hxc continentur:Menfx , trapeze- phora,& delphica.Sunt tamen qui in hoc loco lure- cont.aliter legendam putem,hoc modo;Menfx,tra" pezx,amphoi adelphica. Sv p b l L e cir 11 is originem fuifte , traditLabe© in leg-7.ff.de fuppell.leg.quqd olim his , qui in le- gationem proficifcerentur,locarifolerent 5 qux fub pehibus vfui forent,qua dere v.Alciat.li.i.difpun. cap.5. Svpeilbctui s,ait Papin.titul.de fuppell. leg. menfas euiufcunque generis,fcilicet,vei argenteas, vel argento inclufas placct. nam & argenteos le** čfos, item argentea candelabra fupellečtili cedere, pofterior xtas recepit.& Vlyftem ex auro & argento iečtum inuentis arboris truncis sdificatum ornalfe, quem Penelope recognofcendi viri accepit, yt vo- luit Homer.Maffeus. Svpel TECTiii s(ait labol.eod.tit. ) non efte vafa xnea falientis aquse poftta.ltem,fi quid aliud magis delitiarum,quam vfus caufa paratum eftet^non effe fupelledHlis^Labeo de Trebacius purane. Myrrhina autem vafa,& vitrea,qux ad vfum edendi,& bi.ben- di caufa parata eflent , in fupeliečfili dicunt elfe, Maffeus. S v f e 1.1 ex lice t videat ur tantum dici de ftragula^fi- ue iodice,ab eo quod fuper lečlum imponat ur,ad lia tamen domus vtenfiiia eius figmficatio fe exten dit,imo & ad alias res , quse funt aut poffunt alieBs ornamemo effe:fed ad veftes non extendi.tur,l.qui , veftem. ff.de fupel.leg. SvpeRAE <±v a no perperam legitur in vulgatis codicibus in 1 .fi quis deferta.C.de omni agro defer. lib-n.Legendum enimeft^Sub perxquationis iuie perceperit.Old.Prat, dum,Liege lulia.Digeft.de teiiibus Corraf^.Mifc. yo Svperambnta materiarum^apud Vlp.in leg.lig io.n.7. appellatio.55.ir.2.ff.de Lj.dicuntur, qu« in parar. materia , iuftam magnituiinem a-lt longitudinem excedcntia, refecantur.caiufmodi funt vitiumftir- pes,& radices infrugiferac.Old.Prar. StpejcuU, inquit Hygenus, funtloca et piano in breui ciiuo deuexo intra pedes latitudinis jo. alioquin iam collis eft.Cuia.io.obfi. Svperdicer.e eft priter id quod di&um eft, fub- iungere diftis,apud Cicer.i.de legib. Svpeidici pro pridicari per ptatconem: i.e.eiut voce Sc(vt eum Apuleio Ioquar)boatu pronunciari & proclamari. VIp.in l.fi duo ij.in fin.ffde iureiur. Fuftib.eum c.iftigandum dimittere, & ita ei fuper- dici, m&mms pl> 'iy.ni : hoc eft,temerarie ne petu- lanter lures. Sic in l.fuftib.C.er quib.cauf.infa.Fu- flib.cifum cui per prseconem ita diftum , ievM?«• Tttrac.Sunt tamen qui fuperiore Vlpia.loco p jo Su- perdicifuper indici legant, ha:cque iliius verba re- ferenda exiftiment ad veterum morem, qui cum de damnato homine fupplicium fumebant in loco fupplicij confpicuo ’ffoypx C.de aduoc.dioer.iudicum, S v p e R f l v v m preti;, id eft, quod deeft iufto pre- tio, in 1 i.C fi maior f.iftusalienat. Sv p b R 1 1 v vm. Vlpian. Sed & hunc in cafum puro , fi dos ( quia pcrmodica fun ) in funus non fufticit: Sc in fuperfluum, in patremdebereaftio- nem. S v p E r.f l v v s fumptus reftituendus. Vide Pap. in Lfumptus.ff.de rei vind. SvPERFOetAt ro.fecundarius conceprus eftpra- 1 ■ gnanti,rquam Superinprsgnationem vulgus appel- lat. Lege £uda:um inannot. prior-, ad 1. antiqui. 4 i Si pats I— i6u SAN Si pars hajfe 3 .pct.SpJeg.Prat, S v p e r 111 v s t r e s,fcnatores>confules,didatorer, not.in i.i.fFde offic. eius cui mand. j $vpeR iND 1 c t v m extraordinarium munus vlrra ' folitam & canonicam collationem indi&um ftgnifi- catftd eft,augmentum in didionis,l.i.Cod.de indi- ftionib.Lio.l. FC.de fuperindi&i. 1 3. Cod.de excuf, nsunerieo.l.^.C.de iilemiar.-lib.12. Appellatur Sc fu- perindi&io in l.i.de priuil.domLAuguft.lib.il.Vn- de Superindiditii tituli in leg.vitim, eodem. titul. 10 queraadmoJum ex fcriptorum librorum aučtotita- te emendandum eft.BrifF. Cuiac.tamen difcrimen facic inter fuperindidionem & fuperindidum s & di- citfoperindičtionem pro indi&ione illa canonica haberi,idcoque ab ea neminem excu(ari, vt ipfere- fercadd.l.i.C de indidionibus.lib.io. Interdi&ura vero efle augmentum indi&ionis, Sc efFe munu.s.ex- traordinarium,a quo excufentur plerique allegat adhoc l.j.C.T.de col.fun.pa.vbi dicitur aA ugmen- ti&fuperindi&itii. Marceilinus 27» fndi&ionale 19 augmentum, Athaiaricus Rex 9. quod a nobis aug- menti nornine qua;rebatur,illuft:rem virum comite patrimonii noftri nune iuftimus remouere. .& alio loco accuf.non poff. Sv p b r fomnum,Buctao eft apud Curtium, feruusd cubiJi.Spicg, Sv p b r st ES,duo,vt opinor,Ggnificat.video enim &pro reft-e &pro prsefeme vlurpari. Feftus lib.17. Superftites,!nquit,teftes pr^fentes fignificat. cuius rei teftimonio eft, quod fuperftitibus pia?fennbus iegtss inter que>s controucrfia eft,vindieias fumere iubet.Plautus [n Arttmonc,Nunc mihi iicet quid- eis Ioqui,nen3o hic adeft: fuperftes Seruius sutem lib.^neid.3. Super-fte 5 , inquit J pr^fente ftgnincat. vtCiceroin Mursntana.Suis vtrifque fuperftki-- busid eft,pr*rentib.Q2i®d tamen poftremum ver- bum apud Cie. e glofta in conimm irrepfit, Hot. Prat* T° T E V 2621 -Sv ps Rst 1 T1ONCI4 inducit » qui noua vel vfu vel rarione incognitas religiones aflfert, ex quibus animi hominum moueantur,Paul.5..fent.2i.iT.2.Su- perftitioni impictas eontraria. Eftautem religio veri cultus,fuperftiti9,fatft,4. Ladantius 28. fuper- ftitio minimis eriam in rebus Deos irrferit. Liuius libr.a7.E*orum,inquit,vafrjcie angetur,quibus qu^- ftui funt capti fuperftitione animi^vid.Gothdn noc« ad 1. 30jfF.de pernis. SvPfiRsriTiosv s,vano &inani metu t)ei affe- Us enim 1 icet Fupparum intendere ^ quod in alto'-omnes habent naues.nulla enim res q que adiuuat curlum ^ q« 3 m fumma pars veli. ! illinc maxime nauis vrgetur.i (, taq; quoties ventus inerebuit , maiorque eft quam cxpedit > antemna Fummittitur • isainus habet 2Č2_j SAN virium fktus exhutmii.Cum intrauere Capreas & promontorium,ex quo Alta procellofo fpeculattf? vertice Pallas,cxterx velo iubenturefte cobtemfj fupparum Aiexandrtnarum infigne indicium eft. 'TurR?b.adiierf.iib.2x»c.4‘. Svpp&tbre praiter tritas fignificationes eft fubie- da fua perfona^pro alio petere,!.52.^5. fF. de furt, pro quo quidam ibi iegont,Sic peteret, vt Haloan- der,qui hoc verbum eo fignificatu non intellexit. Prat.BrifT. K st p p t en T h S omnes defedus taro iuris quam fa~ diClaufula,qux quotidie appom folet in diploma- ribus Ro. Pont. Sc Impp.refpicit tantum defedus iuris poiitiui,non autem naturalis.vt eft tex.in Cie- ment.paftoralis.jT.csererum defedus.de re iudi.SpL Eft inter fupplere & interpretari difFeremia q«ft- dam.Supplemus fpc-cialia,intcrprctamur generaiia, leg. Gallus.jT.quid fi qui filium.& jf.feq. de libe. & pofth.Supplere eft extendere &qaafi emendare. jT- 5. Inft.de bon.poft'Interpretari neque extendere eft 2 c neque emendare.Supplere non poffumus fine lege, interpretaripoflfumus fine lege.Cuiac.ad lcg.com- modiftime.fF.de li.& pofth. StPpleRS gregem,id eft in locum capitum deFun- dorum iummittere. leg, 69. Sc 70. Digeft. de vfu- frud. §vpplere de ture vel de Fafto 5 quando pofiit Iii— dex, vide tit.Cod.vt qux defunt aduoc.part.& Spe- cul.de offi.omn,iud.part.i.iT.6.Prat. S v p P L b R E iudex dieitur ea qux defunt aduocatis ^ partium.Briff. Svp p l e R 1 etiam dieitur portio non ea cui quid de* ficiebat,fed cui aliquid additur,in i.quod bonis. iT. vlt.čfiad L Ealc id, Brifi' Svp p~i. e T 1 © quam ponit Papa in referiptis , ad quid referatur,docet Panor.in e. illa.de eled. S v P p t. etvr quod deeftjca.i-in pr.de facr.vnd.I. oratio-iF.de fponfalib.Prat. sv ? ? l e t v R vnum ius peraliud, Panor.in c, fuper quxft.de eicd.Prat. S v p P L j cAr E,proprie eft paulo demifius orare, ob - fecrareque:dudo mere a miferis,qui plicatis mani- bus fere rogant.non autem ficut aliquando>non ta- men abfque erroris duce,putaui a gensbus popliti- bufque plicatis. spieg. Cxrerum , de fupplicap.di modis varie apud diuerias gentes obferuacis, vide Hadria.lun.animad.lib 2.C.11. $ \Tp p l 1 c 4.T 1 o, eft venise petitio prioris errorisfi-* tem remedium iudicialis grauaminis. quod Cano- ni(tx vocant Reuifior.em fententix.c.ex literis : de in in/egr.reftit. Ea vtimur aduerfus fententiam eo- runi,a quibus appellare non licet propter eminen- tiam.l.i. Digeft.de offic.prxfeft.prxt.leg. 1. Cod.de fentent.prxfed.prxt.leg. fi quis aduerfus. Sc Auth. Qiis fupplicatio.Cod.de prccib.Imp.ofFerend.prx- terea.Vel eft qusdam benignitatis ipfiu«; fuperioris imploratio. Qua etiam ad alias expeditiones vti¬ mur diuerfimode.Vide,Expiicatio.spiegelius Pra- teius. svp pliCationEs etiam erqnt, cum aut ex colia- tione , aut certe de bonis damnatorum facrificare- 60 tur.vnde Sc fupplicia dicuntur,Ifid.in 6-Sc meminit Feftus-.supplicationes qus funt de bonis paflorum Fupplicia.sahmfiis:ln fuppliciis deorum magnifici. lfid.lib. 5 * S upplicium J inquit, proprie dieitur , non qui quoquomodo punitltr,fed ita damnatur,v£ bo - na eius confecrcntur , Sc in publieum redigantur. Nam fupplicia dic'ebantur,fopplicamenta. Etfup' plicium dicitur,de cuius dam,natione delibatur ali- ^ quid Deojvnde Sc fupplicare. 0 sv p ? * 1 c 1 0 R v M Amt,aiia mediocria, T E V. z6 H alia minima. sumtna Funt f crus , cretnatioj decollarjo,Mediocria,metallum, ludus, deporttaio Minima,relegatio, opus publieum , vincula. Hu Paul us lib,Sent.5.c r L7.Hoto.Prat* Svppucivm QuintilJn r>edamat.ait,efiepub/ie^ animaduerfionis crimen.BrjfT. Sv ppli-c,iv M } noftris pro peena familiareeft. Vnde Sumere fupplicium , I.in magiftratib.ff.de iurifd. 1 . tem Summum fupplicium, de quo in L capitalium, ' fF.de pmn.& vlt.fuppl.in Lvlt.eod. Sv P P 11 c 1 v m vltimum,ait Ceifus,elTe mortemfo- lam incerpretamur.leg.21.fF de pcenis. Hotomann. Prat. Sv p p on e re teftamentum,id eft, Falfum teftaroen* tum fuppofita perfona obfignare vel potius falfum teftamentum loco veri fubiicere & producere. au- tore Cicer.in de Legib.Paradox.& pro Cluent. Sic fuppofiti partusjhoc eft,falfi Sc adulterini,in l.cum fuppofiti.Codic.ad legem Cornel.de falf, Spiegel, 1 Prat. Sv p p g n e r e pro fubiicere leg. 9r.Digeft.deFolu* tionibus boe etiam Fenfu appellantur Fuppofiti fi' lij.BrifT. Sv p pove p b hjpothecam pro pignorare. Hinc & tit.fF.de reb.e©r.qui fub tutel.vel cura funt,finede- creto non alienandis,vel fupponendis. Efi enimhic fupponendis,pignori obligandis, Cornut.in illum locum. Me tibi fuppofui:tanquam aliquod pignus, incjuit.Prat. , Svp p osi 1 a perfona, Hermog. deiure fifedn l.au- tercur.Quqd 3 inquit,a prxfidt,feu proetiratore, vel quolibet a 3 ,in- firmato comradu vindicatur.ldem in pnncip : eiuf- dem l.qui cum , ait , hxres inftitutus efTct,vr filius poft mortem eins,qui pater dicebatur/uppofitusde claratus eft.Spieg. Sv P p o S 1 t 1 o n e s,funt pofiriones, efieaut non eft fe fignificantes, Ex fignificant efle, qux funt propo- fitiones affirmatiux:n<3n e (Fe vero, qux funt nega- tiux.Drofxus in metbodo iuris* SvppositvS aftor pro falfo Sc fubornato,1.2. §.cum placuifler. Fde orig.iur. SvPPOsrTVS iunfdicuoni.Vlpian.autor eft in leg. i.fi quis in iusvoc.non ier.Non fuppofitum iurifdi* člioni i!lius,ad quem vocatus eft, pro non datofi- deinfibrem haberi.Spieg. S v p p o S 1 t v s filius , in princ iam citat® leg. au- Fertur. Svppraedes dicuntur fecundi Sc teni j fideiufibres, quos Galli in caufa fifci Sc publ 1 ca Comrapiegios dicunt , vtannotauit Co Iinan 'libr.!T.capit.7.circ2 finem. Svpprimere teftamentum in lege Cornelia teh- mentaria intelligitur,qui fciens prudensquetabir las ceftamenti in fuaudem hxredum,iegatariorum, fideicommiftariorum,aut libertorum non profert, Sc qui cum habeat,& proferre pofiit , nroferre eas non curat.Paul-libr.4.$entent.tit.7.vbi Cuiacrtra- dit,quod is qui taliter itipprimir teftamentum , te* neatur lege Cornelia teftamentaria,6e interdifto de tab,exhibedis.Ifidor. ex Paulo muruatus fupprefsu teftamentum lib.5.Etymol.c.ip.24.definit, qnod in fraudem legatariorum feu libertorum non efr pala prolatum. ojiod etfi non lacet , fi ramen perfonis fupradidis non proferatur,fupprimi videtur. Sup- - primere ergo celarc eft , quod crimen in teftjmen- t is a d 1 . Corn.de falfis perrinet.l-2.fFad 1 . Corne.de falfis.Et ita suppreffos accipe in l.io.in fi.fF. quead. tefta.aperianr.l.^. fF.de iud.l.pfi quis dolo.fi- de rab, cxhib.l.^. fF.de dolo.L7.fF.de falf.sueto.iu Caiigula. wp.i 6 . S A N T E c.tf.Ugata ex teftamento Tiberi! quanquam aboIAo, Liui* Augjaftar quod TiberiusfupprefTeratjCU fideac fine calumnia reprzfentau perfoluit. Sup- ! primere etiam mancipia dicimus. leg. 8i.$.pen.D f g. 'I defutt. VndeS .?. vitim. Digeft. de munecibus &: honoribus l.vn.Dig.de bon.poft.ex te- 4® ftam. mil. I./9. fF.de pigne.a&Jeg $6.§. mi les .in fupre- mis.fF.de milit.teftam.Corn. Tacit.lib.i Nihil eo die fenatus agi> niri de (uprem isAugtifti,cuius teftamen« tum in ! atum eft per virgines Veftales. Quintilianus 'S)eclainat.i.Neque ego graaitftmum patrem fua iti- 'tfeni fa&afle crediderim. At quod idem au Idem e©. Študirani **j Cršfpus tabulis,Fžtu{Une opremiš ^{pti dedit %)Xtru Brifl.Prat. 5 stpaemvs non is demum,qui poftaliquem/ed etiam poft quem nemo rit^ 8c cjue^n nemo feq*uatur , mtel- IigiturJ.i4 fFde valgar.& pupil.I.^ž.ff, de verb.rig. 8c J.qtii daos.^. fK de reb.dub quod ramen (ic-accipien- dum eft.vt non reftricfta Larini lermonls confuetu- 00, fed zquitatis ratio feruata videatur.Sic Supremas tabulas fecu ud um qu as fe Przior bonorum poflef- fionem daturum poibeetur , accipimus nouidi-tnas, poft quas aliz nuiJar fad.e funt J.i.f i.I.penJ.plane.flF. de fecund.tabul.^ed de 1 llx fuprema habentur tabur \x qu^ fol^ funt.leg.i^t. fFde vetb.rig. In vulgari quoque fubftitutione 5 qua ei,qui fuptemus morietu^ hasresfubftitu2tur,re«ft.e bzres fubftitutus etiam vni- cointeliigitur.i.-i^y. fFde ver.fig.I.9. fF.de reb dub. Cu. vero plures iunt,ei qui n.oui/fimus decefTerit, ex his rebus fubffitutus fuccedec.d 1 (.14.in fin.ff.ad leg. F.dcid.Brifl.Prat.Adde Brecbid Li^.fFde ver.5c rer„ rig.Vide Sc .Goed.iii comment.ad l.proximus ^1. fF. de verb.rign. Svrda teftimonia dicuntur, quz feruntur per taBu- las , propterea ^uod hs rogatz nihil refpondeant, Vnde PcOr.explicante, furdis agere teftimoniis pro- uerbio dicuntur , qui vel procul abfentes, vel ita de- fun^ros modo citant,ne queant deprehendi. Spiege« lfu s. Sv r d a s t e R,hoc eft,mfnus audiens,tut©r e (Te poteft, 1. pen.fic vlt.fF.de leg.tut.Prat. Sv r dvs quomodo probetur’, declarac Bar.in l.i.fFde hon.pofFPrac. S vr r & n t vm ,Uem S urre n tirnim vinu-m .'Lese 9 Vr aa- lia. Svrrepere,& Obtepere.Nicol. Perottus,Budzo a»- notante, ab obripiendo 5c futripiendo difta exifti- mat. Obreperequid fic,paucisindicatum eft. cuius vim verbi haud refte intelleftam, idem explicat in pofteriotjAnnotat. ad l.fi quis obrepferit.ad l.Cotn. de falf.Accur.exiftimauit, Obrepferit,eodem admo- nente Bud.ri ab obripio efte. vt preces obrepticias Sc furreptitias. Qua de re non inutiliter Dcftores noftri,in leg.& fi, legibus Cod. fi cont.ius vel vtilit. publ. Sc inter Pont.iur. Intcrpretes, Felin.in rub. ca« dilečlus /.cap. poftulafti. de refeript. tumaiiialiis locisdifterunt. c^uod bucprbprie pertinet , defa-' tis e verbis Vlpiani colligitur, Obrepimus, cumta* cendo aliquid impetramus,quod exprimere necefte erac, exprefTumque principem a conceffione aba- lienafFetiSurrepimus vero , čara a Principe per faU fam rei narrationem aliquid extotquemus.Puta Re- fcrrptum,PriuiIegium,Beneficium } Feudum, 6cc. Sp, Prat. S vs c e p r 1 funt clieme$,qui fe &bona fua omfiia tu'en«» da Sc defendenda potentioribus addicunc firaudan- dorum publicorum tributorum caufa.qua fpecie po - tentiores vicanorum 8c rufticorum bona ribi vindi- cabant vel reiinquebant fufceptrs fub pattocinii mer- cede certa,quod damnatur tit.God.^nnemo ad fitum patroc.fufcip.vlcos vel rufticanos eor. Sc tit de padt. vic.Cod.T.& Iuftin.N0u.17.Sc Tiberii de diuinis do- mibus. Saluianus s-de prouidentia Dei: vtvimjn- quit , exačtionis euadant, tradunt fe ad tuendum protegendumque maioribus, deduitios fe diuitum faciunt,& quari in ius eorum ditionemque tranfcen- dunt. Nec tamen graue hoc efiet, ri pot en tes'■pa«* trocinia ifta non venderent, hac lege tueri pauper« videntur, vt fpolient. Oin^.es enim ii, qui defendi Tidcntur, dcfen* r oiibus fuis omnem fere fubftantiam O o o o “70 %6l 7 § ANTE V* faam addicaist. Nimi iufceptls tribuuat.fed libi no¬ vam genus venditionis Sc eniptroms. venditor nihil iradit.Sc totum accipit. Etnptor uliilaccšpit^Sc io- euai penitus ammit. Vocat igitiar icufcepios,yt Ser- aius lib.8.Ai,neidos,id eft.clicutes. Sc Augufttus in qu*ft.miftis : Nunquid fi mal-e vit* fit Aduocatus,. eon-tra fufceptum eius prcnunciabitur! hoc eft offi. c j ti tu aduocati 3 vt fecundutn iuris ordinem fufcepti fui caufam perorefNunquid poterit vita eius,(i tur- pis eft, obede caufa: fufcepti ! Palacmon Grammati- jo eus V.R, in gdoflis: Affecla, cliens , fiat fufceptus. Sie fufceptum accipe l.r. Cdeprincip.agent. in tek, Neve Tub vnius perfona fufcepti fraudequadam alie- na negocia inferenda efle pertetnent. Prateius adde Cuia. cd leg. i.Cod. vi nemo ad finim patro. fufcip. Scc. Svs cei>tores,vi ttadit Poftellus in lib.de mjgiftrae. Athemenf.cap.ij.funt, ejui Galiice receptores auxi- iiorum dicuntur, qui a!iquando cogunt resfifct ma- iori menfura aut pondere, nomine regio perfolui, 10 flon quidem vt regi reive publica: profint, fed vt fub regii nominis tenarerem maxime augeant. Briflb* »iuse«s effe dicit, qui folutionem auri Sc fpecieruin aecipiebant . Sc modulu iugationis poffefforutn Sc fpecies .ftugulas defcribebant.per leg.^.Codic, de de- fenf.ciuit.lcg.f.Codad.ieg.Iul. repet.l_r.Cod.de exa- ftor.tributor.i.pen.{,ilIud.Cod.de canon.largit. tit. 1. ij.Cod.de decution. leg.i.i.Sc tot.titu.Cod. de fulce- ptor.Cuiacius in cubr.Codiam d.titul.eos boe modo definit:Sufceptores,inquit, funt, qui annonis St tri- butis vtriufque srarii recipiendis,prapefit.i lunt.leg, cura poffeflor.in fin.ff decenfibus. Horurhmunus anneum erat,leg.4.C. defiuficept. nifi more citiitatis foleant fieri in bienmum , vel nifi rarreas hominum /fic enim legendam, non auftoritas. Griče mirni) eosin bienntum creari cogat,vt eft l.u. Cod. Thod. eo. ttt.Jubehantut autem hi pracfentibus defenlorib. eiuitatutqui quali quida Tribuni plebis etat, perferi- bere modam iugationis cuiufque, & fpecies (ingulas, ejuas fifco infetri opoutebat , vel earum quantitate. Sunt & alti vini fulceptotestCratcisnamAst difti , de ^ quibus lib.ii.C tit.de fuar.& fafcept. vini,in quo de lllis nulla fit mentio, Hi vero fufcipiebant vina fifca- !ia 8c popaiovendebanr. Popuio enim Romanoo- leum, panis.porcina gratuita pribebautur , vmum fittn nifi perraro , vt Vopifcus-fcribit m Aureliaao. Prat. 3vj c e I 7-9R Es,qui folutionem auri Sc fpscierirm ac- cipiebant,& modum iugationis poftefforum & fpe- *ies fingulas defcribebam.leg.p.Cod. de defenforib.. eiuit l.quinta.Codic.ad legem Iul repet.legi.de exa- ftarib.tribut.lib.ro.C.l pen. fullud.de cano.largit. tit. eod.Ieg.ij de decurion.ltb io.Cod.leg.i.& & i.Jtitde fufceptoribus eo.Brift.Poftellus in li.de magiftr.Ath. eap.ij.putat per fufceptores intelGgt, qui Gajliee re- eeptores ausiliorum dicuntur,qui a!iquando cogunt res fifci maiori menfura aut pondere nomine regio perfolui, non auidem vt regi reive publies profint, fed vt lub regi: nominis terrore re maxrme augeant. - Cuia.fuper ruib.C.de fufceptor prspof.8tc.lib.io. de- Snitifufceptores effe,qui annonis Sc tributis vtriufq, ararii recipiždis prspofiti fant,l.euin poffeflbr in fi. ff. de cenfibus. Prspafitos vero effe, qui horreis,m : apaibus fpecies fifeales deponuntur leg.i.h.ti. vel pa- fis,dequibus dixi inl,j.fupra li.eod.de iur.fiie. Cuia. in fupra d.Ioco.Sufceptorum autem.munus annuum eft.idem Cuia.ad l.i.d.tit.C.dc fufceptoribus.lt. pr*. aMegato. Sv-sc*proRis s qui luferesrecipiunfci.i.S.idemnotan« dum.ff.de ale* lufu Btiff. 7® -1yscs?rvs pro Ciieme.Ampnian.Marcel.li.j'«. Svscr e ere proeelare.Sfc rufcipere furem.^-Bj ex. ff.de furt.item pro re.cipere.fic lufcipetein fi]. n l.S.C.quod curn eo.Interdum tame idem vdetouod concipereJ.exfaao.17.ff.adTrebellian.inde f u p C{ . ptuspre editus Sc natus.Sic fuiceptus filiusiij; ff J e rta Nup t Briff'. Svsc 1 ver e aliquem 1. ni.ff.de verb.eblig.id eft in S- dem Stclientelam accipete.Ouidatndn^uitiCumli.j; al enum lufciperet.Prat. Svscr pere ssalienutn , id eft conftituere fedebito- rem,altcrius nomine leg. jj>{. vitim. JF, de iuttfdift Brd'. Svsciperi cognitionetu ini.S.Sc l.j.ffde offic.pt*. fid.Pli.li.tf.Epift.adCornel.Hsiedescum Csfat effet- in Dacia.comtiiuniter epiftola feripta petietant, vt fufcipetet cognitionem Brili'. Svs c ipsre h^redit.uemtfidcicomntiffumadnocstiti. nem,admin,ftrationem.Bnff. Svs c 1 pere delationes,i.e.onus denunciandi8c defe- rendi.l.a.in pnnc.ff.de rute fifei.Briff. SyicifERi iudiciumfeu excipetc reusdiciturI.7,ff. de pet.hsted.l 7.{,vlt.l.j.{.ei tutori. ff de tut.Sc tat*. diftr.Et fufcipere litem l.^+.ff.de procuratonbus-Sci Sc iudex qui iudicandi in fe neceflicatem recipit, fu- fcipere iudicium dtcitur.l penult.ff.de vacat. moti«. S.chard.ex Brifl'. Svs c 1 p er. 2 &bljgationem.leg.4(.Digeft.mand.Brifii« niu«. Sva cip e RE in fe peticulum , non eft.tcneri de-cafu fortuito.l.opus.ff.locat.l.fed & fi quis.{.qusiiium ffff quis caut.Spieg, Svsci pere pro accipereficfulcipereancillam teoy porarii minifterii caula leg 1.Cod.c. cotmnodat.Brit- loaius.. Svs p e c r a p vit* pater.l.filiusfamilias.f.fed & filiafa- mdias.ff.de procur.Spieg. Svs pe c ti crimen.id eft, criminatio & accufatio id- IpeS .Vlp.fin l.i.{ i.de fufped.tutor. Sciendunt eft fufpe&i erimen i exl.iiiTab.de:cendete.! > tat. Svspjer o decedere d:citur,quem non fuamorre fed violentia deecfliffc fufpicaniur.leg.poiI;ooc5.ii,fiiulapr fcripca.Et fufpenfis air.ici bonis, inqmt,Ii- I beli u m deiicio,creditorib. eius me obligaturus. Sic 2 Tranqmllus,Lege prardiatoria in vacaum pepende- u rit.Prat. SrSPEns 1 « d''citur difpofn : o ,vt in c. querenti. de ver bo fignif.&fufperrfus depoficus diciitur.Io.Bello. Etytn. . Svspeksio poens genus 3 pud ?ontificios c-verita- tis.de dol.& con f Prat. ( Sv s pen sio eft duplex:vna cotporaMs,fpiritualis alte- ra.Corporalis qaa qu. - s in Furcas toilitur c. fi non li* r ceti}.q.{.& c.fi ead.cauf.& qu-.rfticne.Prat. Ivsp e n s 1 o fpiritaalis canonica.vel eec!efiaftica,qu$ • contingic in officio,veJ bencficio.,vel vtreque.c.eos, ! qvii p.difiin J^jrat. iv s p e n s v m dicitaridq'iod excedit domos,vel vitra e.is extenditur.quod /i ceciderit, & alicui nocuerit, / vel damnum intulerit in via publica euenti tene- j bitur domin us domus illius, de qua damnum illatu i eft, vt ff.de his qui deiec. vel effud. per tor. Olden. ■Prat. Svspicto , a s fufpicor , fufpicari , quod fignifi- catcum ti m or e q 11 odam ea adfp cere,de quib. dubi- tatur.eft ipfc fufpicandi aftus.Quare panftum cum ■Venio, Temper accipitur paffiue.vt Venit in fufpicio- nemdufpiciofus, aftiue& pafiiue Old.Prat. ; Svsp rc 1 o ne m itaque fic defioiemus: Eftaftusper quem in dubitationem trahimur, timetes de aliquo., nelffionem adFerat,priuatim,autpubiice.Prat’ Svsp icio autem eft triplei i.Cum debitoresnoftros abeno sri obnoxios,fufp!camur abiticnem medita- ri,ne carcerimancipentur , auoniam foluendo non funt , vel quod incipiunt dilapidare & diftrahere omniafercbona. H«cnuneupatur fufpicio fugae. OH* (olet priuatum, nec adeo magnum adfcrre dc- ttimrmum in Repub. id-,oque non ccnfetur cri- men. Vlpianus ff.de priuileg.credito.Vide l.ait prje- tor Jf.fi debuorem.ff.quse in fcaud.cred.I.fi.C.de fe- ri.Ec vcrobique Rart.VI.Eft qu*dam fufpicio aduer- fusiudicem non folum delegatum, verum etiam or- dinariom.Nam cum magiftratus f$pe religionis fus 60 obliti, perniciofiflimd iud cando noceant,fečliffi- mt conceffum eft. omnes ex fufpicioniscaafa recu- fari:De iudice delegato tradarur in l.apertiffi/ni.& l.vlt.C.deiudic. De ordinario autem extat NoudL Vt prifides,qui in-erpellan.^. q ;od fi vluueniat, Couft^.I II. Eftq!]jedam deniquefufptcionisfpe- cies ex eo na.ra.quod tendit ad Isedendu publice.aut priuatim^uae pertinetad atftionem^depoftulatione f ufpefti.old.pt at. »niSN r ari fej.c.atere.J.j.ff.de ventrc in poffeff. TE V. išj* SvsriuBiiE^to diffeffe.JsfetusM.reiitiie.Calliflr«. 1 .JS. fF.de iud. Ex iufti« caufis,& ex certis petfoni« fuftinend* funt eogaitiones. ikid.Humaniim eft io ftmilib. caufis cognitioBem ad aliquem modum fu, •ftinere.Hot.Pr. S / ftineke ačtiones,differre ,fufpendere.Pamp.!.^ d.de iur.fifc. Vtrum ius fiTci ance excutiendum itc v &fuftinends aftionetcseteroruno.&c. Vlp.I.i..J-5. fF fi faro. furt. fec. Tandiu alioruro nominea- lo ftio fuftineri debebic, quamdiu priore iudicio pu- teft ador confe^ui.sic pocnam fuftinere.ldero I.fi quis,S.iT.quid tamen,7 fF.de iniuft.rupt.Poena ta- roen fufiinenda eft qaoad priueeps referipfetit ad literas Prffidis.Her.lTat. Sv s T in * R e partesa^oiis & petieoris.id eft, gerere. 1 . 7 .§. vlt.ft.de Iib cauf.Briir. Svstinere capitis deminutioaera, id eft patid.i.C,. delegit.tuc. Svstineb.e etiam ftgnificat ferre.vt fuftinere onera- 10 item reprafentare perfonamtitem pro exhibere,*le. rt, fuftentare.fumitut.BrifT. S.v st INEB.E controuerfiam fruftra, id eft iniufte eoft- oeniri.l.i.C.Ne fil.pro pat.BriiF. Svstine«. i.difFerri & inhiberi ad tempus ftgnificat. Ste Suftineri iudiciumtprsftatio dicitur.1.14. S. vit. fFde lrb.cau.l.J.J.vlt.l.p.iJ.i.fF. de petit.hered.BriC Svsvm verfus , antiquum efle puto : fi modo no« fallir,qi,ia tamen alta emendatior hafienus non eft, Halsandri editio,p,re futfum verfumtin vulgatisle¬ ja girur.spieg. s vsvr r. o,qui occulte matedicendo odium itta!iqueai aut diffenfionem moiitur. svvm verbo,dominiumfignificar.i, St ea tarnata quas vindicarid nobis pofldnt.non etiam qus in nomini- bus funt ftiorum appellatione contineri traditurin l.ip.Jf.argemo & l.j4,fFde auro.arg. Goed.in comm. adl.ijj.n.9 de vcr.tign.Sednec qute pignori tenem- tur, fuorum appellatione veniunt.l 9 5.vit. fF.de fa- pell.leg.l.74.de legat.,. Ambiguum vero efle cum quis fuum dicit,vtrum de toto, an de pme fignifi- cet,Pompo.in 1.2j9.ST.vlt.fFde verb.fig.fcribit: quo- niam & id noftrum eft, quod nobis cumaliocom- rauneeft. Cum quis.fuos feruosdicit, hi defignati videntur,quos paterfam.fuorum namero habuit Sc, quiplenoiure eius fuerunr. fn his verofru&uarii ferui non continebantut ,nec venales habiti ferui. Serui plane cu alio communes & bona fide poflefC, & quorum vfusfruiftus alienus fit, continebuntur.l. 71.1. 7j-l.74.fF.de leg.j.Briflbn.Prat.Vide & fupta in verbo Mcorum , 8c Gceddttum in l.meorum 91. de ver.fign. Sv v h confequi & recipere creditores proeo, quod fibidebetur,confequiIureconfulti elegamer dicut. Vndc Vlp.in l.7.ir.apud Labeonero.ff. qusc infraud. credi.tum ait qui fuum recipitt,nulUro videri faee- re iniuriaro,hoceft,eum,qiu quod fibi debetur re» ceperit.Sic &tn f.tt.lT.quod fi resfFde re iudic.l.9tf. lT.j,ft'defolu.I.44.fFdecond. indeb.l.4 0 idem Iu- lianus.ff.de doli except.l.n.ff de nou. Lj7.ff.de iure fif.i.7. de ceffio.bon.In ean> deniquefententiam ad fuum peruenire d!Cunt, 1 ,i,ff.qutt 5 J certo loc.l.r, ff.il- illud verum.ff.fi quis teftam.li.Rr ff.Prat. SV a e ^tatis effedieuntut.qui mtnorem ptatem excef- ferunt.l. 17.ff.de neg.geft.l.j.lf.keni ipfe tutor. ffde au^or.tutor. Si tamčteftator altcut ita legauerit,cu fus attars erit faftus , fafti quscftionem efle VU pianusfirbit , vtrum de pubertate, andeij.an«. nisfenfum fit.I.jo.in fin.ffde legat 5. Hoc esempl* čredo Tnboninnu in Aleaandii rtfcr pto vetba htec, Suaestatisfaausfir, interpretatum , fip pillate* O o o e a 40 f® 79 S ANTE V&T. Ciccronis filius’ hit« eft patris cenftimtus. Saus enim dicitur ad difcretionem illius, qui fecunduiu iegts fuus non eft , id eft , fub poteftate patris na¬ turah* conftitutus : Ste & fujm hzredem acc.pe in leg. vltiiu. Digeft.de eollac. bonorum. Briffonms Prat. {vvm effe, & ius fuitatis babere inter fe differunt. O- mnis enim cjui fuus eft, ius habet fimaus, non itein omnis is, uni ius habec fuitatis,fimseft , Vulte. : " 2^4 Vindi &a pvfiefUAm rrnus a pr&tore reetfr, luftin $.nad S.C.TertyIl» fed 6c Hlirefusmoctissfi- lius vel fiiia pracpomtur : id eft , qua? fui iuris £eft, fuxque poteftafis. Sic Piam. in Perl?, vbi 1 eqonetn inducit , qui ancillam manctiniferat : ita snedla mea q«jc fait hodie , nune eft fua. F.t apud Ciee. Iibr.de republ.p Eft enimgenus iniuftac icruitutis, cum ii funt akeruis,qui fui pollunt cfie. Hotoma«, Prač. differ. Inftit.ad $.c*ter.nu.3.Inft.de hxred.qualic.Se iiiec aiiunde accitus eft,qua(ique fui ipfius hacc-es. Hanclaftin.elie exiftimat ftiium, fiiiara , nepotem, neptetnve ex filio.Se deinceps cacteros liberos,qui in poteftate moiienTis.Fuerunt,& p rimum Jocum obti- nent, £t quu hi v.uo pwre quodammodo domini bonorum exiftmiantur , Sc poft inortem-pattis li- fceram bonorum adminiltrationem confequunttir f 'fui hacredes appeliantur. di-cuntar etiam i Iurifton* fultis uev-eftar.i , eo quod afe inteftato , ČC ex ec* ft unento inuiti haeredc; fiunt ex huiufmpdi leg. ft. Tab. Iiueftatorum hacreditates pri.no fuorum hac- 5 redum vti nv;noiintve B funtu'. Hisdeficient.busad- gvutus prux mu;, fairnlia-t-habeco. P rstof tam«! feeundukiCaiuin, & alio-s legam hzoccs , pocefta* tem fac/t boeris;pubert>us/juer impubenbus <<- -h- ftinendi ab h^reditate , qa i-nuis mre emu; c?e- ditoribus hsreditanis teatamur , i.i > eh .n to% { ir velint*rdrinquete h^fedicatem ) aft o noh'detui-,Vc •sutem Diocie.6c Maxi. fcnbuut, Jexipfaia* Tah.ia pofth. Cao obtinec. Vnde il quis polthu. 5c agnatam ielinquat.pofthumns ab imeltaco pr^fertut Obrn¬ imo (i fihus , & ex altero filio ^ q o mortuusiit, nepos ex.ftat , euidenter iege n.. Tab. 5 auen» pracduft: Imperatores Ftontmi relcripferunt, vt pari¬ tet in teftato defumfto luccedant.A oftolus quoque dixit, Si filius eft , ergo hseres. Q^ od (ifuus h^sres -non exiftac adgnatus proximus, hoc eft,quocquol funt m eodem gradud (ic enim ptar.lare Iuftin. in- terpretatus eft,(tue alius adgnatorum gradus exiftat, iiue nonexiftat. Nam proximus adgnasu« in ipfa Icgen. tab. etiam iblus habe ur , vtPomponms ^ ' cnatrat.lib.vltim. Panded.) hazreditatem capiunt. Quemadinodum igitur teftandi caufa ex voluntatc ieimquentis bona (ua dependet,ica fucce/Iio ab mte- ftato gradushabec 3 ne tora cegnatio ftinul irruat in bona.Ne igitur de iis plura feribamus , iam apparet abunde quis dicatur fuus h^res.De cuius vocis ligni- :£carione aSocino Angelus Polmanu^ lnterr^gatus ©bmiltuic^cum^arnen gioriatus eftet in gi.mr. ciuib le vel A c c ur fi u nifap er a re p o (Te ,qu e m ad mod u rn re- fert Alc.in ftn.Iib. 4 .de ver.figiCsterum s de huius vo- 0 c*s vfu multa eleganter viderc eft apudBud.in Gr?c. ling.Commenc. Svvs na:res eft , qui in poteftarepatria teftatoris exi- ftens,proximum ab eo gradum obtinet hacrednati* temporejpnta ftiius,filiayatque his remotis J nepos,ne'’ ptis,8c in fumma pet-virilem fexurn deicendentes omnes,qui in poteftate defun^i * mortis tempere -proximi FuecuntvVaitedn Commcnt.Inftit.dc hfred. qualic.§;i.nu.i. Svvs,Ca* potcftaus,vt Mcus upad Pcrfium. modoexiftens, ex quo dicitur Suicas, qnseftha;- redis fui quaiitas , .do*iimi concinuationcm , ne* ce!(uatemque fucceftionis ipfo iure indueens. Vulte« in Comiqenc. In'ft. de exh*ied. iiberor. in pr. tm« mer.;. Svvs etiam.pro eo qui in fua poteftate eft , aI : o modo dicitur vetufte:id eft.fana: mentk.Vip.i.Fuicinus, y.§ „ adeo-ff.qurb.ex cau.in p

Sc coetcentur:ait Vlp.i.io.ffde extraord.cricnin.Hoto« Prat. Syc oMORvs,ficus i i Egypti, Fatua Sc fterifis, Turifcon.de ex fignjficatq.it sjpera fy!udi Lnppd^ue tribuliaMe^ntcr^ nitentU culta * I?ifcelix Idmm^ HeriLts dominemtur duena, Et O uid-lib i i. M eta mor ph» - SyUifqnepaluHrtbus exiU Et ide m li.jjvderamofph. duo magnvum viriii coeuntia Jylua C odpora ferpentum. Qujbus iocis fyiua herbam virentem fignificat &: la- Xuna*te>n.Huiciam d.fententiae adftipulatur etiam 2 -® Cuiac.obferuat.lib.io.c.ipvbi aliegat ctja^n cxemplu ex.Cicerone,vt ibi apud eum eft videre. Syluas ec* iaui de vinbus dixifle Virgdium, teftis eftSeruius eo loco a vbi ait ivfe Viig- Syluarumque altaprejjh propaginii arcus* Propria camea lignificatiORedcarborum conficione djcuur.Virgili.li.i. Georg. Concujfaejuc ftmem fjluis[oletbere qnercu< Quamuis autem generalis fylua: fit appeUacio, id ta- snen di/criminis ponunt imer fyluam,iucum , ne^ nius,& faltum,quodSvlua csdua fit , quar excifa fci- Iicet,repaliuiat.Lucus vero ca?duusnon eft,quin po- tius maau confitus feIigiofusque acque aiicui De o, vel hominisaJicuius cinerib.confcpcacus.OuidJib.i« Faftor. -~—■- Muhifque incdduus annis lunonis rnagnd nočnine lucus erat, Kfimus(quod ectam a Gra:cis vt/j^s -diet* tue,quod in eo greges armentaque paici ioieantf eft 40 iocus amoenitatis ac voiuptatis plenus Virg.lib.4. /E- neid. Iti nemm in p dr ant,v bi primos craHtnus ortus £xlulerit Tiian t radiisque retexerit erhem*. Marti a lis lib.jo. Epigram* E? ieiicatd Laureum ntmni Fltrd. Ut itei um libro nono. Tii colt$ elyfios, ncmorifrpv.e hab it At or drncem . faicus au*em elt fylua imiia^nec peruia tranfeuntib,. vbi pafci aique apftiuare pccudes foient : aut fi locus fO aerq. puiatar, hyemare.Sk Ferme Laur. VaJ.libr.4. Varg. iib.^.^Eneid. * Tum trepidant ald,faltujque indagine cingunt.Et alibi - i»"-* m & a!tujc[ue peragrat Vjftdos-ljttret Ut eri letbalis arundo. Scc. Btech^us ScGaedd.in l.s^lua credua e^.lf.de verb. & rer.ftgH. S.TtvA p«la r is,qui V^s profett.apud Vlp._l. fi fundi. >. fin. d £ j c viurrua.Spicg. Svlv A. pafeua dicitur, qt« pafeuis pecudum,puta fuu, 60 ouiurn , dcltiiiasa cft. leg- fyiua.D geft.de vcrb.fig. Gccdd. in teftamenris funt as, & Ubra.Cuia.ad B>ubr. ff.de verb.oblig,Prat. S.Vm sola quoq»e d'punwpe a *3 ua: omni .aflu le- gititno fere interuePtuPt.Tt in etnancipattene alapa; iamancipationess &bbra: in cretione digitoium crepitus.vidc Cniac. & Gorhofr.ad Nou. Si. in ;prat- far.. S.y m * o l a vulgo comeffitli* di«uRtur c. non opottet. 2.44-diftin. apud luftlnianum inN.uelUCosft. 81. dicun- tur Codicilli. Sunt atuem diplomata, quaeconu. nem reftimomum collati a Principe publici mu , nens.vtiturque hacvoce in eadem fignificationeoo- fier Hermogeniauus.Etapud fuetonium m Claudio legimus codicillos datorum orficiorum. Balduin.ce. ment.Inft.quib.mod.ius patrix pot.folu. Sym LHONiA.chorus (ymphoniacorum,ideft,eotiinj qui concentum eiEctebant.Cic.Verrin. 6. Cumintit conuiniisfymphoniacaneret , rnaximil"que poctiUt miniftraretur.Pt.it. Symi>hohiaci ferui eranthi, qnibus antiqui vtebas. tut , vt in claffe c.afficum pugnantibus canetent vt docuitAfcon. referens, cani reinigibus ceieuma ' pet fymplioniacos teruos foiitum olim efle.Vfpian.I. ledetfi qu:d.l./.ff.de vfufruiftu, vbi adfert abufionit exempla,vel de fyphoniaco,inc)uit atrienfem Pau/.in Lit.f. i .ff.ad leg.Aqui, Veluti li quis, inquit, exCo- moediis aut Symphoniacia, ant gemellisaut qoi- doga, aut pati mularum vuum vel, vnata occident. Cie. in libr.de Diuinatione, Ab hac, inquit mulitte prifeftus Antonii quidajn fymphoniacos ieruos ab- ducebat per iniuriam , cjaibus ie in elaffe vti velle dicebat. Briftonius vidc Buds.in leg.t.Dig.naut.caup. ftabul. ffNAGOGA,acongregsndo di£fa , vfitatifirme dicitur Iocus aut dotnus in quo ludzt docend.e ac difcend* iteligionis gtatia,prxrettim extraleiafoiymam,con- gregabantur. Nam Ietofolymx id in ipfo templo fa&itabant: in quo folo offerte , ac facrificare cit Hccbat. In hac ftgnificatione’ vox hxc valde crebta in Euangeliftis & aftis legi tar. Raro pto ccetu ipfo ponitut , vt Atfto. 13. Sol uta autem fynagoga len congregatione iecuti funt tr.ulti Iudxi Pauium , o* rantes, &rc. Htnc fij vgx , alienusi Synagoga, qux expommiLnicatum fignificat: quod vulgatainepte veptit. Ioan.9. Vt qui confiteictnt eum , extta iynagogam fieret. Et multo ineptius ac obfcutius [o. iS. Abfque £yn.igogis facient vos. 1 cum fenibs proptie (it: Excludem vot ex ctrtu ac populo Dei: habebunt vos-pto Ethnici! ac puhlica* nis. Hitic potro obtinuit, vt apud Theologos Syna- goga coctus Iudxotum & etiatn aliorum impiotum vocetut. licut Ecclefia', populus^ Dei. fynagogas tautum loca conuentuum ludaicorum , & £ynedria Grscorutn aut gentilium qu;dam volttnt vocari, fed falfo. Nam f>nedrii crebra fit memio in nouo[TC“ ^atnemo, vtMatt.y:to.t£. Marc. tj. tc alias. Sci- mus autem Mofen cum cmeri non .iufficerec , 70. libi afciuifle iudices , qui populnm vna cum ipfo tegerent: Exod. r8: lam veroludzi a Babylonico exiiio reuerii, Synedr:on habuerunr, quodcoi»a* pte Sanedrtn vocarunt, exyo. iudrcibtis. Vx. autem fieri iolet in tabbus numeris, cum de Synedrio fet- mo erat, tarnurn dicebant 7o.iudice.-:ac cos ex por fteris Dautdis eleftos fuiffe.teftis eft Philo, vt pote- flas aiiqua tlianerer in Regta ftirpc. Videtut ramen aliqt»indo appeilatitie accipi.pro quouis mdicio, aut coniefttt iudicum,vel Senatsrum,vt Matbiio.. Tra- denr vos in Sy.iedtta.Sic Matc.ij.Ttadent ves in £y- nedria Sc£ynagcgas. dioitur a ciuj , qaocT'eft fimul, & vidnim,& veibo a»»XKj delcedit.quod mutatevul- go fignificat:quali contta fcu viciffim ačlum , id eft,, tnutuum fadum obligatotium. Eft ergo Synalia» gma,cum vitra verba conttaftus ali^uid vttmquca- gitut:quories fctlicet ex vttiufque patte aliquid fit, quo vtetque ebiigaius eft.Vt, Do tibi S:ichum,vt Pamphilum manamittas.vip.i.7.ff.de paft.Dedi tihi rem mihi aiiam darestdedi vt aliquid facias: cupd\. cfle,&hj»*&*.}(& Gr*eu negotlum geftum & vlvo dtro« que obiigatior.cm fignificat.leg-7. D ’■■%* de pa&.Brii^ ; fon in s. Suw^7nt>fl , in Nouell.if ».obreptift.Prat, hutioaivii mulieres vocabantur,qua: apud Epifcopos, diaconos , presbyteros, & carteros rcligionis noftrs antiftices vel miniftros,vita omnem fuam manebai: io 4ion illae auc maitimonii ant turpis alicuius libidinis .& voluptatis, vt dicebant, caufa, at ne obfequii qui- dcin vllius domeftici, fed vt lills tanquam fua: pudi* titi* cuftodibus ac obferuntoribus Letmnque f-uanl omnium tutoribus Sc condliariis vreremur. Conn. Vide Hiecouy.in Hbr.ad Ruftictim momchum de vi- uendi forma;& in libro de vitando lufpečto oomu- kmio., 5 c ineodem fermeae Ioa.Chryfoft. Sc Aaci- ranucn Concii.ca.i8 Gotb.in noc.ad l-n^.C.de epifc.Sc clcr. $ync er a exiftimatio pro veritatehabenda eft,maxi- mevt lit fiuis ličnim.I.vk.fF-pro fuo.Sp. SvtfDic ATvs.Iudices olj in tunfti officio Xuo teneban- tur in eadem proumcia, vel ciuitate, cui prarfuiflem:, .A hp ntUelcs proprie diccbanturtfiui 6 c,vt Scjuoia fcri- bu ,vniueria etiasn veftis,quod,vt opmior.compoli- tain veftrario eifet.Pcr traflutionem i.-ptcnaria fyn- thefis paguntia Martiale dicnur, cumieptem vala, ŽSanganfma fiffilia intelligar,& a Pup nn* .A*! vu. m d.pe J)ntheJin,quid horret? ^Alborum calicum atqne caccatorum . Hsc Tum. aduerf. lib.ij.cap 2 . cuius erpofirionem improbat Hat. dr center fyi!thefin,.conicru ationena ciTeveft um, n.on velfis genustS: m cam cofcruar.o. nem non cuiuluis generis velfes adhiberi iolicas, fed tas duntax 4 f,qud>.pop.Rom fictraordinem vri, j 0 . certis & paucis ditbus lieebat pu atq; Scacuoiae ver ba fasis plane&perfpicue oifendeie , hyuificfin de omn.b.veftimentorurn genenb; qu$aceru:mm cq^ ferua»antut,vfurparam fuiffe Alc.libr.i.pareig.cap. » t.alitet hanc diftioncm e*p«nii:vide & Brud.Mifc.. lib 6 ’Si»r besih i u ris ronfuiti vidcntucaccipere f>ro v- niaerfa velut feriear. coiapofitione quadara veiiium in 1 j3.§ i.ff.d aur.& arg.vuigo autcni difimr veitis, cubtculaiis& cce latot.a.Brifl So 3«a ii loroitin , alii concubinam , alii e facro fontefu.ce, tam imeip.re antur.B ifatno accipir pro maitc f.ifccptae in fynbdi Trub. babine c,53-.piat.vi-- de & Cuiac 2.obl. r.mcd^. jt RiAR c hi A.iacerdoui genusinSyrial.r.C.dena» tur.li.l vu.Cod.de off.comit.ot.ent I. roj.de decur.in Cod.Tha ■ Nou i‘). vode Sjpar*h*in i .vit. de ex. jcnf.ludor.in Cbd.Th.qui id facetdotii munerisge- jebat.irriasaare muli tuJims numero nominari m . I. 7 J, iiuetdiccrc, Digtft. de interdis.&in i-j.ff.it 70 if>4& oenfib. nrmini mitom effedebet.Ou* naBtmiirii,. tur in l.r ff.de cefib.vna t qus Cale.aiterat)!« pj,^ niče diceretur. In notitia quoque tm.perii R.6.Spri* lalutans ponitur fed & Sytiie nomel tiffiacpaiu.f-' fe GuileI.Tyrcn.fis Pontifex tradit li.it. debtliohc e.r.Brif.Prat.Vide & Cuia.l.obf.ij. Sim dicuntur ferui ie&icarji,ftatuifofi , cotptltmi abdomini nati,nonpfa!mos,non coekftesmtdinnl. tescatiicnas.animo eotum velut athlttarumfitm. tor ell Hippoc.Screpetitum eft Hieronymolnmil| u . perum, diuinum, iitgcnuatum.cogitantc.Cuffljti 0 . tus res diuinafitjS harmonicus edeentus,fupttqiia. re multa Boetius in Mufiča.Gellius.Cenforinus ,n annotauit lo.Bapt.in com.Hpift.Sjdon.Apol.adČj. didtan.li.t. Syr m A veftis eft flux 3 & proli*a hunmmqoeytrrei qualit erat tibicinum & fidicinum vtapud Fiictum, traxitque vagus pcr pulpitaveftem. Eandem&On pbeo tr^bait Marot, Necnon Threieius longa cum Veflefactrdti, Eam euam veftemTibul us lignificaffe videtui,Cilffi eecinit- Ima videbatur tališ illudere p ali a*.. Vt annotauit Adrian.Turn.aduerf.li.iž c.jf. SVR ffs ROivtantum mare breue 3 r vadofum ,ar&nif» quc Scaggeribus infeftummaaib;l]gnifičanr,vt in^. frica*.fcd etiam f^tialenteb fie^renofosrojnud nistrji (Sus.* quod iinniitudmc qaadam creditf iftuTum. cum & Syrtesvn Aftica 4 renoiac v effenc,& arenotai^ late longequc dclercam^ue oram porrigcrenr.Prudo. iaHeiu. šprstiijfc tradunt-criminum frec/uentUm - Caflofauentem fjrtium filenUs^ AHrian.Tu/n.a i cf.li. 17.C.10, Sy rte s(.ait Prjc JapUti Harmwnop.in hiY,quar fxTu- liano archite^o rctul ; t,runtveU,q'*»b: lies rautuu- tur , aducrfasdbnfpei^^n) alYrum lic di&s, quod trahi,obduci & reduci foleanr; qu’b. eramcancellos iungit* & ita l.cattera.§ fed (i cancelli. fr ^ lcgar. i. 40 cancellis iunguntur vela. Prat Guia.ij obf jo.or fi*.. Sy$S iTOS,L»itine fodalis.Sodales Tunr qurtiufdfru col- Jegii fuat.Gr«ci rvsvkTviti vocant.autor Caiusl.vlr,. fF.de coUeg.& corp.Sp. 2^5:M/(^J«sniati{us,manf20,ClefT} Jn J\jo zno#T<£,Pr. Cuia.ramen ad l. 3 '.inc - nemopof- feflbriim,C.deannon»& tr.ibmi* in hocdifTnrii.Na manfiones dicitvocari proprse u&t/jd' fiue diuer» fotia^in quarfej'ecipiiint nUlites cspeviitjoms tem* pore,vel etiam facer coiiiitarus.. Pvfteriores ditcit tnanfus, vtrunque a manend« y & inde manenres in hi/loria Helmodii, & GaJIiš MjiToDs- ViHas vno pofTe appellari ov>pjp£tvs v-aiJegat emldcrn Ciem ifi' Prtro.iocum fup.rcnptum, fed pro «s^cooriareprre- dum eft , quod tribuni* pb intrare cunam nwn li« ccbat s anu* Taiuas. auiem . poiiua juhfellm detreta.i ) TANTE a; dccretrpatram attentifBtna čuta examinabant. ve fiqua exeishnprob >fFcnt, rata effe non finerent.Ita« que vetrribus SCt:s T.' littera fubfcribi folebatf caqae nota fignificabatur ilia Tribunos quoaue ceafu'ffe:qui quamui*pro commodis plebis excu*ba- i>ant,inque impeciis compe-fcendis occupati erant.in- ffrui tamencaargenteis vališ, Sc annulis aureis pu- blicc prxb’t ! s patiebantur,quo talium rerum vfu au- toritas mag ftrauium cfTec ornattor. Hotomannus. Prateiujt, io» T,8c D^literas. cognatas fciibn M.Fabius libr.i.c.i,quod fepe : n Pmd Flor. videre l;cet,vt adquin pro atquin, I . 19.ff Je neg.gcft.S :hard.ex Pr.-- Tafardvm voMiit Pontifices epithogium, veiHrnen- tigenus m Cie n. vale. de- vit. Sc honeft. cler. Pra- te us.. Tabe confumi m f.i C. de cuftbd.re.non eft putredine coulumi.vt Alber.au tu n at, fed colliquatione & ex- tenu.itione corpor.s ex curae diumtnitate , vt apud; Vngl bro* ALneid.-. *G Htc ejuts durus amor crudelt tabe feredit « EtOmdlb 9 Meta 'orph. +AmbuHdquc fonant ntrm^acaquc tnedulUs T*be L qnefnčfis.. Prat... Taje j.l AF tresolim md'cibus diri folebant, in qua- ru./ vna A littera inferipta ermquic mip.decretum recitare, fed curialiti. vel maioris part scuriar relatione currente. Pratei. Accurlius pro funčbon*? deiegatt iudicis accipit, fedperperam ,,,vtoitenda Eudaeus. in ppfter, an* not... TABEiLARfAE leges quatuor iatx fuerunt quibus $a- 40 ciebatur,vt pop. Rom. non voee,vt antea,fed tabella fuffe 'gium in comitiisf«rret*vt ita omnino I berum iudicium fojm in magtftratib.creandlš haberet. De hac tab.ita Cic.in Pianeiana 16 quiiHr: Frontes,inquir, apent hominum,memes tegit,eamque dat libertate, vtquod velintfaciant.pron/iccant autem quod rogati tur,Pra?=. Tabela aris fententfajBud.annotar, quodolim futr modus genuinus ferendi fuifragii in coneibis Sc fen-’ tencix,deinde in iudiciis t imerdum n-vocejnterdum yo- tabelijc- eo munere.fungebantur. Spicg, ^bh l A r i v 5 feruusjeg.penult. Dig. d« 1 adq* - rcr.domin. iiteraram geruius* vc ioquitur Calfiodo* ruj.. Tab uuonis fumpublici contrač^uum Priptores, L i.vt nemo ad uum pati.C.lib.ij, 1,2,. Cod.de eunuchis, J. Comra&us,de fid. inftiu.C, lib.io. Vel teft imenco- mm 1 ambigintates.C.de teft.Cuia.ad l.vuiuerfos. C. dedecur.lib, ki & Gothofred.ad l.i,G.de eunuchis.Sc tc ad Nd» 44.in ep.graphe. Vel,vt vult BrilF. dicuu- 6 g- ! - gniE 2Š4& 44 * c^t v ffy/^flX.cU6>piit4)«v, exqHa IntelligUiar bab^J c eosftaciones iuas,quu Sc gtadus & fcama Gred Sc miniftros fiue difcipuios>:temque ad:urorem fitJe fubfticutum eonfirmatu apnd ačta nagiftti cenfus. Et I eonis Nou. rtčet 9 t §c naberem s-cfd ad:a a vel proceffus expedire Sc iudicia ordiijarc; 3 Vult. ic co.nni.Inftjt.de aift.in pr.n.}2»; Ta berna dicitur quod tabulis clauditur. Donat. di^ dam exifti:nat fcabernam ^quafi trabeam a validio* rib.tradibus quibas fuperiora fufpenfa funt.Brcch.iia I . tab e rn^. ff.de ver.Sc rer.ftg. Tabeb.nae appellatio omne vtile ad babiranduna aed ficium demonftrat,. ex eo-quod tabulis daudaturo Vade tabetnacula Sc contubctnales appellanturd.iSjcr eum l.ftq ffde vetbUigFi. Diomedes Jib. ?. Secunda fpecies togatarunr,q.uar tabefnarisdicunturj.bumili- tate perfonarum Sc argumencorum limriitudineCe?- mcedii^pares in qirbusn6'magiftTatus regefque fed humiles Sc pnuata? domus ii'Sf rcr. li» ■ tur, qui ihftrumenta formam»conficiunt,Sc con eri bunt nonnunquam.ff.de pcen.i.14.f.his tabel* libn.b.C.defacrof. eccl l.t^ l. ^*.§.i 1 .49.C.de epif. Sc cler N^o ;eKy: Su■d-T&btffit&v o ret- 1? ypci$tov • 9UuCoxziz b 'St^TOie mrc^ots vcyjn2sS,7rnft- i m rs >.«"■ T*' n aro K nui ypct^/tATtTct s 'w?9y zv tw oi~ H 4 jhlS 4 7n Qpuyi£'j[y ypd(AU*djet dicutur,d.N6u,7^. TAbhrnab argenrarioFum eranrquje drc»m forum '•> erant:Harum meminit Liuius lib. afi.Sc Dionff lib./, - qui eas a Tarquimo rege mioro p9fitas.ait.EfJ.31.lf« de contrah/emps;^ Ta bern a cauponia. Huius tnftrumefito legato ^u« ’ veniantjPaubrefert inl.tabfix.nse- canpcmiae.ffide fund« * Atfltru* - • T a b '* R N a cafearia". Quxre , Caleariam taber^ - >17,145 & edifto7 Forelia liue puhlica 1« čopa- 70 Ta bern a feriai^ap^d $c*«of»-in ].|cardC'iegati 3 s v ?iuone$ 3 de £d* anftioCili,i©.d§ ei 3 Jp?v,aiis ^ff Nou> fe«ttn 4 o>' JO 2 * 4 S T ANTE m Tah j.ua inflrtifta I V!pian"eft,qoai JffebusSthomi- ntous adnegotiaNonem parata conitat , quod tam vet umeft, cum tabernam pro vnitterfitate viriutn i- ipfius negotiationis , non autem pro loco fimpfieieei accipimus.Prat.AddeBrech.inl.infttuftam fub titul, de veib.& rer.fign.n.i. Tabijna meritoria, ftabulum.Gue diuerfotium eft Perotto, Vari* aatem funt fpecies tabernatum me- ritoriarum : dequibusvideG0edd3eumd.l0c.numt- _ to quilKO. 1 10 T|A ser.nacvi.vm eftcafa, tabulis, vel corio, Vel etiam arborum tamisfeu fttamentis fa&a, tefta. ,que 1 acqux 1 oco moueri huc aut iliuc craf- ,ferri: 4 c eo in caftri? Imperatores vtuntur aduerfus ambiends aeris-j^ofets^sH-oc ac cceii iniurias.Plin. 3 i. isinat.hift.c. /t.ideo pauidi altiotes fpecus mtiflimos iputant: aut tabernacula e peliibus bclluarum , quas vitulos marinos appeli.un, &c. Etquoniatn in pr*- toriotmp. locari iolcbat tabernaculum Auguftale appellabatur.TraditXenoph.lib.8.Pidi,e Cyri,taber- 10 naculum ipfius C.yri fempet tum hyeme,tum vero $• ftate orientem verfus fftum fuHTe. De tabernaculo- 'tum Caftrejtifium fabrica varia, apud diuerfas gen- ites fcribit eleganter A!ex. ab Aiex. libro primoGe- ntal.dierum C3pite u. lam vero tabernaculum,quod d Gr^cis mdw>> d eft.fcena Latinis.eft fons theatri,feu rrtedium Theatri hoftium , vt fctiptuin eft a Caflio- ■dor. in e^iftol. ad Symmach. vbi de theatri origi- netra&at. Brechatus in leg. taberns. 18$. Sc Gcedd. in leg.indetabetnacula.t84.Digeft.de verbot. & ret. Ggnif. 'TAsiRNAM negotiatoriam ,& cauponiatn & purpu- .raiiž dieimus l^i.ffide rt.supt l.i.ff. de iisftitor. 1. sr. S.pater.de leg./. Tabernas quoque Suid. yj -mVTo%eik intcrpretatur.Tabern-e etiam ar g -ntaritc in leg./i.ffde contrah.empt.fit mentia.Tabernam au tem qui pignori dat,merces,quae in pa funt, obligaffe videtur 1.54. fF.de pignot.Tabern; inftrumento iega=l to loči duntaxat non etiamtotius negotiationis in. fttumentum legatum videtur. .Proinde inftitoresle- 4 ° •gato non cotttinebanturtAliter atquefi inftrnaa ta- berna legetur l.iS/. fF.de veib fign. 1.1/. ff. de inftru. . vel inftrum.Inde Tabernarius in I./i. $.1 .ffiad 1 . A- quil.Prat. BrifT. . 'S. tTAs es in agris.apud Vlnian.ln l.excondudo.'.i,fF.!o- cati,quidfit,declarat Plin.hift. nat.hb. 17. de vitiis & motbis arborum difTerens dum refert quafdam Ioco- tum feu tentporum caufas.efle , qute proptie morbi appellatttnr,quoniam protinus necant: ficut tabescu snuaferit arborem, aut vredo, vei-flatus alicuius re- f° gionis proprius vteft in Apulia Attabalus,& in Eu- teea Olympias.Hic enim fiHauerit circa brumam , eturit frigore areftciens; vt nullis .poftea foiibus recreari pofsint.& harcPlin. verba tranfcribitTbeo- phraS.in 4,de plantis. Declmatur tabes.tabis.Verg.Et tetram tabo mactiiant. licet Seruius ibi dicat efle fe- ptimi cafus, vt fponre non amitto,quod in libris im. preftis apudlC.in ioco pt£alleg.ito labes legitur.nOH tabes. quae tamen icftio non conuenit fequentibus: quia poftea ale tcrrs motu fubdit. Vlpianus. 60 Cotta. 2 , Asf.iNVMXattae eft, '.c.i#.Se Gohof-ad d.l/ 4 . 5.I, Cod.de epiicop. ' Tab v ca e mftrumentorum Reip.l./T^i.Dig. defutr. žudient. iabuisptoquib«pecuniaj>romitr»eiat,i.io4-f I ’ff delegat. 1*45 : delegat v. Pralci, Bri/Fo»iu*. Iaivl ae noux appellantur, quando creditores drbi- taspecunias cum vhiris petfoluere no n cogutur ipfis creditoiib. & abolitis prioribus debitis, n©ux tabulz conficiuncar. Sp. VideCoelium lib. iz.c.zo. lcčt.an- inviAi nupc?alestnl.$i.£dedopat.& h'9- C.de nu- ptiis.&apud rertull.in lib.de pudicitia,& Apul.Apo- log i. Sc Auguftin.lLz.de morib.Manicheor.Q^a5 ca- kulasMattimdniales vocatlul.Firmic.li. 7 Mathef.c. IO 7.TabuIx rera faluatn bore cautionis l. j.ff.de fuip.tu- tir.Prac .Brifl'. • Tabvlae pi&z, i.e.ftatuz*Sc pi&urz. Romani quippe expugnatis oppidis quicquid ornamentorom inuenif fent 1 tr:uphantes > max-imo apparatu ferebant.atq.vrbe nouis ftatuis,pi | figa. Tabvlae venditionis 1. %. C. fi mancip. itavenief; ScapudSenec. li. 4. controuerf. Et xabulz empti* onum inl.i.de his quiveniam xt. Impett.iA C. Th» que adhibeantur,vel vt pro imp eritis literarUm feri- berent aut fubfcriberenr,vel vt pro ftipulari nequeu«^ tibus ftipularemur,quafi perfonz publicz, vtexmub- tis locis pater.Hzc Cuia.nd l.vniuerfos decuriones. C. de decurio. Porro fuerunt primum ferui puhlici*. quod feruirent perfonis contrahentibus l.non aJiter, fF.de adopt.l.fin.C.de feru.reip.man.Capitol. in Gor- dianis.Nonfcribx.non ferui pufrlici 3 non confnles lis ačtib. interefTent. Seruos publicos tabularios ve¬ čat. Poftcavero Arcadii Sc Honorii conftitutione fancitum, vt nulli deincepsad id officium pacereta- ditus i qui obnoxius elPec feruituri. Hi autem con- ditionales eram, rdeft., huic conditioni sadičfi &. mancipati* adeo, vtnonpofient afpirare ad mili« tiam vel dignitatem , vti patet ex 1. feriptura. C„ qui potior. in pign. 1 .3. $•' j. 7. 8.C. Tb.de nu-m.a&o Prat. ^AivLAR.IVM pro archiuo,ideft,loco, in quoinftr&s- niemajiterz tabulxque publicz recondebamur , i&i. quibus omnia pafcua,prxdia, večtigalia, portoria 3 cmi, tatis redemptionefque publicanotu perferipta eranu Cie. de nat. I>eor.li.3.Sed exeamus e theatro:yenia- mus in forum : feffum ite precor. quid ? vt iu.» dicetur , qui tabularium incenderit. Virgil.Georgia li.z. T AN TE £ Tabvlae fupremxquxdicamur , vide fapra supre- mus. Tabvlam figere 8c refigere quidfit apud Venuleium in fin.l.ff quod vi aat clam.non fatis explicatum eft abinterpp.quod vt & in multis aliis, qu^fafirit yece>' 30 lumconfuetudodgnorarunt.Videtut autem eafuilFe tefte Alc. vteumdebitor abeflet , priufquam ex edifto bonorum eius pofleffionem ceu contumaciS', ! fcfn fraudem latitantis, prztor concederet, ad eius doinum cum teftibus credicor accederet, ^ eo non inucnco.eius zd.bus tabula prxfigeret, forte ne quid isiterim afportaretur,eamque tem in tcftationem te- j digerer.Sp. ITabvl a e etiam apud architeiSurx profeffores-funt 1 slleres fei^iles authore Fefto, a quibus etiam & afia- ^5 j menta Sc allulz dicuntur. A tabuiis tabulattonem Sc tabulata accipiunt loan.Bapt.Albertus lib 7-rei | catotix.cap. p. vt annotauic Brechxus in 1. rabernz. fub.tit.de verb.Sc rer.fign. TA8vlarii., qui Sc rabellariones, funt, qui inftru- menta publica teftationcfque confcribunt 1. n- C. <]uipotio.. in p : g. 1. vit. $. bi quoqiie. ff. detnune- |ib.& kono t l.3.5. fitabulx.fi. de v tabn. exh.l. vlt./F.de j iuteemphyt. 1. 8. C. de teftam. tut. 1. vit. §.fui au- ; tem. dubius. Gi.de. iur. fife. 1. o.C.de defeniotibxiuit. | l-vn.$.fancinus itaque.C.de Lar,lib.1. vn. C- de armaii j fxcept.l.i.de exaftorib.tribut.l.io.C Rub.de T ibul.li. | 10.C.& Lz.de iur.fifc.eod.l.z de confcjcniend.fifc.deb. I 1 >i de his qui ex pubi. ratiocin.eo.l ib.ui.de immun. ji ucm.cosced.it.il. Tabularius etiam pro calculato- ! ; lC)quem Gtxci. dicuntiH: , qui ciuitatum aut prouinciarutn ; chanasSc rationes tračlant,ac fupputant, aui prxfunt tahulario ciukafum,m quo pleLaque puhlica S: pr i- ■ uatarum reconduntur , veinti debitoium obfignatz ; peeun.a*. Et de cliartis liquet ex 1. ven- C. de tabu • bt.l.fiu.§ i iji quoque^ff’. de raun. Sc honor. I 3 § ffde tab.exh:b.De rationibus veto exi.i.& i.miffi.,C.. deexaff;tribut.l.z.C.de numej.i.C.de imma.ne.eon «d.U.uC.de cenfibJa reb.umen piiuatowmvpkju^ ■ Infanum^uc forum jaut populi tabularia V idil. Vbi seruius, Tabularium in xde saturni : & xrario fuifie fcribit:cum tamen Liuius li 4?.ita icrrbat. Cei ^ fores ex temp!© in atriti Libertaris a&enderunt,&:ibi fignatis tabulis publrcis claufoq. tabulario,&'demiffis feruis publ.negaruMt fe,Scc.sumitur aute tabular.l.^j, fF.de leg.^ipraioco in quo priuata cuiufque patrisfi infirumentajemptiones, feu nomina debitorum fet- uantur. In fundo autem vno{inquit Paul. exhisqui prxiegati Innr,tabularium eft,inquo funt Sccomplu, riuin mancipiorum emptiches., fedSc fundorum Sc> variorum contractuum inftrumenta, prxterea & iiomina debitorum.Pr.adde Corraf j. Mifc. n. n. pd . Tab vlas tefiamentt in pratoris edlc^o quo fecunda tabulas bonorum poficffio deiertur, Sc in-imer-d d-e tab.exhibendis, accipimus ooinem m a etizfigu- ram. Siue igitur tafc&lx-iint lignez , fiue cuiufčuque " aberius materij.iiue chartx>fiue membransjfiuc co ■ ti um animalis alieuius tabuiarum appeilatione coa- tinetur Li.ft.de fec.tab.Pau.li 4.fent.tit.7. rabulx pla = ne teft.imenti non inteliiguntur in quibus hxtes fer« p tus non eft,inagifquc codicilli, qnam teftainentuiTa inteliiguntur Lvlt.ftide rur.c^dicil.Btifi\Lt no.a,quo-publici 3 n6 cenfuales 1 His ačbi■ Hiterefient.Seruos publicos tabularios vocat» Inde I. vlt.C.de feru.Reipub. man. tabularii adtus argumen- tum eft feruitutis.Vide Cuiac.L3.de tabui.fcribir. C» f .1 o. •Tabvlatvm opusquidfit,videf.2.1. C.deoperib.pu= blicis. TAB v lis obfignatrs agere cu-pa&io. in tabul. relata ef=> fct.Cic.i.de Orat. tu tnihi cum in circulo decipia&c aduerfarii ftipulatiuncula , Sc cum obfignes tabellas ciientis tui,quib.in ta-bellis id fitfcriptu^quo ille capi- aturiego tibi vilam caufam maiorem committenda putem?Item Tufc.j. tu quidem obfignatis tabellis a- gis mecum,Sc teftificarisquod dixerini aliquando,aUt feripferim.Nam de teftationib.locus hic cxQumtiana document-o eft:Nxokis puero circum amicos dimit- tit.ipfe feruos necefiarios corrogat^veniunt frequer.^ testeftificantur ifti P. Quintium neiv/litifieiSc iefti- ■ tifife. tabulz maximx ngnis ■ hominum nobilium eoitfignamur. Idem m Pdoniana: Iftc slatidti« 2647 , auonvoio aiunt pilam eet!ftere:qa»i! aeccpecac, tefti. ficarr.cabufas oblignare velle Hot.Prac. Tackns , an & quando vidsatur confemiredecfarat Bait.l.in adoptionib.tf deadopt.prat. XacER 8 eft ediurti inte* confcritire fc reprabare. Catd.ia clcm.fspe.Wi ta man. devcrborum fig.spitg. Prat. ■ ust a BafilciSn mterpp.ad J.8. C. decutfu pubi. aapcda.itui eqni puhlici cutfu. les,veredi. Cuiac. ad Rabe. C. decurfu puhlico , angatiis,& perangatiis C. li.ii. Go hof.ad 1 . iS $. 11 . ff. de man;ritms& honor. • Tacita fi leicommiffa fuat,qu2 quis n 5 capienti taci te rogaču; eft reftitueare.i.rS.m prin.& č.i.lvli.ff de .bis,q is n indlgn J.ij.ff.ad l.Falc.l.j.C.ad l.Falc.i.17. $,in tito.ff.de vfur.l.j.ffde ptobat.i.i.dedelat.lib.ij. . C.Quint.lib.j. c. i.R.ea tuebat qnx fubiecifte manto tefta netitum dicebatut.Sc chitographum marito tx : pirante batredibus dedi ire,8c verum erat. Nam quia pet leges inftltui vxi>tno« potetat hsres , id fuerac r ~ _c . tj.;_..T- 1 T ANTE A; maneant inpriotis poftefforis dotninio. Prat, « Briff Tacita iudiciaerant, cum fenatus decetntbat, ni* candidatos on eorum contentienem difci,lin* & j* ftitutis patriis legumquc iuflis repugnamcrnjopnli- quetribus & centonas corrutnpentem, it>dicntn ta- ti tu m fieret,quO vel a«ie damnaientur aoibttus, vel eorum cotniciis ratio non h2betetur,quodmotenu iorum petifle non vider< niu*i.De hec g' nere itdcii fic ad Artič.loquitur Cicer -^euatusdeueuiuvttaci- tum iudicium ante comiti ii ret,.ib is confiiiis,quae eram omnibus Tonita in fingulos candidatoi: mi* gnus timor csndidatoru H nt& illud eiuTdcinj off. Quamuis e«im demei x fimleges aiicuiusopibus rac & Briin •j* a e it A' fides eft,cnmquis non p.ilam rogatus in fran- dem iegis promittit,fe id, quod fibi rel nqunut refti- tutumiu pet To n ^,qu<^ legib.ex teftamemo caperc pro qJ2 licet veib se^preifa non (it.iure tamen compe* tii l.vnum ex fa.nijia^v.^.de leg.2.. Tacita S 'ta qu* olim appeliaremnr,etpl/eafCapi* terinus m i b. de rcbus.geftis GordianoR j*rat. ex BriC Taci ta veritate & falfitateTugefta^uomodolntelli- gendum fit,vide lnnoc.c. iuper litciis.|. cxuade re- Tcript* hibetur. due h^ogtaphum eo nomine dedeirdiue ^eTACiTE plur Fariam a!iqua jn unt. Autdirefto ; i8eft audapollicitatione repromiierit.l.in fraudem. lo.if. deh st autem in ea delibris Tuis'Rhetoricis,quos pro vui go qnsiicis.iiberis haber. Et tamen perindeatque iu- ftor& iegitimos eos compJečtr Tcribit, vt pro iufto- rikiiv loco eos ac lubens fic habiturus, nifi leges, aer^s Tum iagenuitatis patronz,rcpugnarenr. Iraque ideosdemumexbonis fuislaturos, fcribit,quod clam &: tacite in eos fic coliaturus. Verba^eius, qui- busninc poftrem.Tm rationem-exprimit, harc funt: Prat ex^o Btift: Aiifidem contra leges accommodareintelligt- tur,qui veb:d,qaod relinquitur,vcl aliud tac.te.ideft slan, , videiicet dotnefticacautione, &chirogra* pbo, ^vel nudapollicitatione, pronuttit Te reftitutu- lum perfon ex obliquo -ex Vi re-atori^tunc taciti &ex prefti non eft -eadem opetatia:qma quse exprelTe ft* eri noripoftunt,exadiundOjexjeiatione ex obliquo tacite recipiuntur. B.templa propomt Zaf.in i.cum qu;d.ff ii cert.pet.Sp eg Prač . T« citb fit,quod fir do ni, vel nuda pollicitat'one, vel cauiiene vei chirographo, s Gorbofied.in not.ad i ioJ. ff.de legat. 1 !, Tacite ieličtuTTTvidetur.cum neque TcftamentOjtre que coviic-I/is palam datum eft , itd th rographo ca- uitis , cuius fides el gnur, qAii5d ad fe ex bon : sde* funcbi perue»‘er ; t id e ,qut al oquin cap endi ius non habeat.reftituiumm.l id. 3. in princip, tftdc lur.Fifc;. Brili'. Taciti & exprefti diue ft rat o: quia t.TCitum non^an- nullat,exprcftiim annullat, f..jc pu'cher, v. zaf. air, tex. n l.nonnunquam.ff de cond čk de^ onft, cum di cituf.Nonrmnquam expreira noceut,qua: non expref« fanon nocenuVide Fei r.rn Reg.l:cxprefia nocem.ff. de reg.iur.S^reg. Tacito ačtum (mtellige^n^entione contrahentium^ ptocau-o, ire. pro exprefto babetur.vttiaditur in 1» cum q 'id.fffi cert.pet.sp eg. ' Ta c it o iurc iranfirc,apud Vip. in l.fi pateifam.de TACirrM i n. in i E Iaciivm & Sxprefftim fi vtt!ufque par fit potentla,^- qm'parantur,fecundum B a Idam,in I.de qOib.iF.de leg. .. Sjfieg.Prat. - ^aci t v m tempus/id eft,diIatio , qu* ex re ipfa ineft promifiiosi-.hoc modo dicicur cacite tu obligatione tempuscontineri ,quas per rerum naturam pneftari non poteft ! 73.iF.de fideiufi.Bcifi. Tacitvr.nitas in l.z.S.pen.iEad munic.I.hohores. $«. vlr.de decur.pro voiuntate accipitur Sc confenfdfPj;. ex Cirac.iJ ob r ./4> 10 feiciTVRNiTAs.obferuantis genus in filentio conftU tuta*. Hsc praec.pua virtus eft corum qui fumm&f-urn principu in res noriš fcribunt- Zifue vocantur inaula. S? ic £- TacitvRNvs qui naturaracile tacet.Quanquam nu:us nu lam exemplucn reperitur apud idoneum- autore. Spiegel. TAC-t tvs adiae,qui tacet, Sc quod fecretum eft, opri¬ me nouit tenere če tacere. Contrari o fub qqo tace- tur j vt tacita fides-,per quam tacetur quod illicite vel 10 ptsftatur vel contrahitur apud Paul. in 1 . ordine. §. • penult. ad leg.municip. če leg. pen. Cod. de refcind. : vend.- Tacitvs , tacita,tacitum,opponuntur aperto , expref- fo.lic tacitus coiiienfus.1. ifbC*. de locato če. conduc„ Briffon/ Ta e d i o vh* fibimanus inferre. Vlpian.in l.i.ad SylJ. $ fi fibi item l.fi.S.fi quis aute.ff.de bon.eor. qui mort. Ubi confc. Si quis,iuquit,in iam d.§.fi quis,t*dio v te, vel itn p at lenti a dcloris alicuias vicam fimeiit.Huiu $c f na odi tqdium vitje.senecafaftidiu n vita: voeauit.e- pift. 24.45. Tahnia, voxeft Sr;eca , fignificat fimbriam feuvic- tam« Tag.axs ta agendo, quo veteresvn funt,id eft, Furun* culus, vt Feftus interpretatur.Cic.č.ad Attic.Quaefto- rem nea.o d i gnu m putat,.etenim eft leuis,hbidinofus tig,ix.vuljro male-fagax iiue rapax.Prat» 'tifi&.in l.i.ffde mil.teft. mslle hominum multitudi' nem interpreiatui Vlp.Prat. - Talesih natura comprehendit genus non fpeciem : vt colligi poteft Cod.de verb. fign. l.i. in pc.ibbTst.ein babere, Če vetf.i.iW,Niilla fpec ali.Alberic. Aliud au. tem eft efle tale , aliud habeti pro tali l.mercis S: ibi intcrpres de ver.figm Bart.in l.ft.maricus. h$.iegis la- li2.ff.deadult.Spieg.Prat.- Taiea pro exactione barbarom prorfus vocabulum, na um in fchola impecitorum Latinitatis, cui muha • idgenus fimilia debemus. Tales , vt & colie&ae in ea funt exa&ionum fpccie , qus non habent ccrtam yo. & perpetuam pr*ftat ; onem,intetque perfonalia mu ncra tefetuntur. vt Alt. fuper ver bo extraordina- rium,in l.placet.Codice de facrofanct.ecclef Če lafon aliqu«ndo cbpiofius ibi dem colieftarum macenam ttadidu.Latinis talea eft fruftum Jign/ prjecifum ex vtraqueparte,vun tetra inferatuc.Spiegel.hoc yerbo vfuseft Specuhtitide c\ct.coniuga.per to:um,eoq. vtuntur pontifices aceocmu. interpretes fspiftime. Prat« Talen tvm Euboicuui quid ut, docetFeft. his verbis; Euboicuni talenrum nuramo Grsco feptem miilium &quihgentorum ciftophorum eft, noftro quatuor millium denariorum , de quo plura Budil .z de Afte, vbiannot.it diftum Fefti minimo conueniie cum.ra- tione Liuiana /quae talentum fex milbum denarm n facito.. } TAu icu taxili,qui in I. 6 ^.S.fF.d-e pcen.ot^ATfltAorvo- canturex off-ulis čarne nudatis finu< : di ,< lil a tef- ...fcris qu**JCc^.Talns enim qua»uor:Cubusfex. late- iil' f .c.oii(lai l Gathof.in nor.ad d.5.8, - • 60 Ar z60 T a l t o ius eft,quo def.'nquenti par pcenVihftlgitur:ma- x;meprobatuin a Pytbagoricis x (ic dicerefolitisflus reftum Fuerit.ftuStis ii perferat squa.Hebrsi,qubque funt v(i iure tal:onis,t)eo autore.Ariftateles vero ca° le ius eleuat 'indelidlis, i-n commerciis admittit per analogiam, hoc eft, per ftmilitudibem fen propor- t i o n e »n, no ri p er eq u a 1 i t a t e m .Ta 1 i p eingleiehe vvid er- gelthuvgdssgetbanen Schadens^h\yiug : t>rhb •siug % Hand£ vmb Htindt.Olč. - , ■ Ta tro ait Ifid.lib. fTc.zj.eft ftmilitudo vindicts , vt ts* : - . .liter puniatur quis vt fecit-BrilF T a li o.pcens genus eft,ex u.tab. quo dammum ižlatut ftmili dam no penfabf.tur: veluti fi oculus eruatar ei» qui o cul um excuflerit alteri. Vnde retaliare dicimus cum par pari refertur.Adi Perrar.enarraiitem, ^.poe= na a ut ?tn iniuriarum. Inftit. de iiiiur. če videinfra iii fchohis ad eafdemTab.Spieg; Tali o in J.n tab. ftmilem fiue rec!procam:.perpeffto< nem fignific.at I;hpp. dixere reciprocam pc^nafn in h 3.C. Th.de exh.rei- 1 . hi quos. C. Theod.de accuf.Ver" ba 1 . iz tab.hiteč, funr.fi membrum rupit, nifi cum eo pačit,talio efio.Sic enim ea lex cum in Gellio.šum id Sex. Pompeio reftituenda eft. Lex ait pacic, ab anti- quo verbo pačo,quod eft pacifco-r.Cuiac.not.adlib,^, Iuftit t.de Iriiuriiš.' • Ta r. ion r s pečna a quo in ft Tuta , deque eius ratione dubitatum ruit, fuperiorib. diebus : propter^a pau- cula hscadiicere ,inconueniens vifum non eft. Ta=> Lonis itaq-ue pcrnair. tabuhs conftituta eraGfedpO’ ftea prstorii iuris clementia reuocata eftm in ip N® oniuetudo hodje eontrarium obferua : t,vt firmat Bar.in‘d.l.fi cui.lii pr. cum fuis concord. Ec tališ confuetudo v-alet,vt per D 0 Eel.late in c. fuper hiš c0l-4. de accuf nepropcerlm- t quorum ngorem accufatoteš‘retfahantu'r,&- fic de* hči remaneant impunita contra i. ir-a vulneiatus. §* pen.fF.ad ]. Aquil.cum vulg Cott. - Tam, ait Feftus 1 ibr» 18. figmficationem habet prspofi H ' tiuam quAndam,cui fulMungimu: Qnarn,pro fic i ita ahquaudo ex eontrario fobiungimus Quam : vt tam bonus Homefus quam.' Cherylus- malus po v ‘ta efto • Prioire fignuicatii pro ita vel fic,apud Vlp-i.non folti; ff.de iniur.l am etiam pro Tanien atcipi.tu'rapuB vf° - teieš, vt 6e apud ICtoš in PaiidTlor Prat.' Vid; če^de hac dičhpue Gcedd.in l.vetbuhi oporteBit.šv ntim.i^. . de v- rb.fig ' ‘ "T' . Tam če quam inter fe diuerfef^efa ajquant.Vlp.inl.hon folum de iniur.Si, rihu tjihandato meo fcčha lit alicui iniurhi , pleriqiie'aRfnt , tam me qui mandauis • qua/n eum qui.fufcepis , iaiuriaru-m' teiicri. Spie«> ‘gel ius. Tam d:i v,quamdiu,apud Vlp. coniunčlim ?n l.fT : fi; fi li 1 j sfa m fF fa m. er cifc.S e d fiho d di a 1 n t a ih d i u, q • < diu peculium patitiir iremapCid fulian.ha dr'prarcar. • fed di .dim: vt & apud Cičm Verrin. Ignomihia^u- ieih gr *uis ra.mdiuin ?!»’o homhie Fuit, ^uamdi^i, i«« fie in proumcia maniit.če apud Vlpian.in l.isautem 0 Ex.qViibus"c'auf. major, cum - * ait : Tanidiu i^ituc o m feruitute eflV Nidcbitur , qu3radiu »on eft “ frnoii KsC*pta, Jpiegfiiilš; 5 *4 m \ 3 iy Rcip.caufa »belTe quis viiebititr, quam(jiu oiRiio a!ic-ui prseft:quod fi finftum fuerit officium, "ta™ defiu'4 abcfle Rdp.eaufs.Vlp.l. ficui. ff. exquib. cauf maior- Spi.eg Prat. Tamdiv pa o donec,c.exIitem, Digeft. deoffic. deleg. Rratei. Tamen,, pro nMomUius, prifertim apad Ner-itium i« l.exhxre»litate, fam. ercifc. accipiendum. recla- .mant n.particu!a: pra:ccdcme>,quia eciamfi , ta>rren /o f\-o qma , vt vulgo receptom e*ft. Eius vis a fafto ple- runq. iut difcern't,vt docec Bart.in I.i.fffi quis ius di- ecnti no i clitemp.Spicg. Xa m en Ets r P ro Quamtais vfurpatur, vt a M.Tullio io epift.ad Planc.Scd tamenetfi antea fcri.pfi,quae cxifti- tnaui Icribi oportere , tamen hoc tempor-e bteuirer oommonendum put ui.Cuiac.obUibro i.atap. 14. in princip. T"AMENn;s!partici]la eft orstionis vrgens cnm inter- rQgatione,Ci.cctoni ftequens. vtTufuu. perexempla 10 commonftrat,Spieg. Tam iute legeque Vetus locutio , qua lege aftum ali. ouidfuifle Tigrt.ficabam, quain rogari ius fuiffet.Rio- cuU.fi is q li 44. ff.de adop. Sed ii fic adoptautt , vt tam mre legeque nepos iutis efiet, qu.im ii ete-locio juta filio fuo natus effer.Ailudit autem ad »rrogatio- ni.s.formulain, quain Gel.lih. 5. capite 19. exponit, Velitis, iubeatiSjVtii. Valerius L. Titio tam iureie- geque filius fiet,quam fi ex eo patre matreque fami- lias eius natus effet.Hinc Cic.locus in Otat.pro domo fimend indus eft.Fueris fane Tribunus pl. tatn iure, * ejuam Iege,qua fuic hic ipie Rullus. Legendum enim apparet.tam iure ac lege, vel tam itire iegeque.Hot. ¥rateius. *ta.p£vt > ceilarium , Nou. idarcisni de indig. telig. Hinc Taimac A.ptardia rubr.C. depraed. tamiac. poffeffio- nesetant in Cappadocia Sc domus proptia patrimo- aii Ptincipisj& in eiscoloni xque Sc inquilini & fer- tii equitia eiufdem mris, condinonis.nominis, homi- 40 nes.puta tamiaci pofTe(ruanesque tamiacsc,qui qua:ve omnes eram fub iurisdiftione Coinitis duorum, I. vit,C, Vbi fifc.cauf.Nou.io.quod mutatur Nou.i t.& transfiindmir in P.oconfulem Cappadoc te. Hi au¬ tem poffeffiones dicuntur tamiacx,quod harum red" ditus deputati effent cubiculo Sc ccllario lacro,quod proprie, vt diximus, rapslas eft.H.ec Cuiac.Nou. 30. Ale.arbitratur fundos tamiacos effe qui difpei?fatori publicopraeftabarit annuos fruftus veftigales,quibus šllepoftea in domo imperatoria difpenfabat ali- jo rr.enta. nam TOfu'« difpenfatorem figmficat. Pra- teius. Tangert. alkjuid,pro deferibere Sc mentionem fa- cere not mn tft minus forte,quod & circumuenire iignificat,& imeiligerc. Cic.Poftquam autem confilia eius omnio tetigi.Spieg. ■TAie*qv am, pro quafi,fiinilitudinis magis eft , quam veritaris.c. dudiim. t..extta de eled.quandoque veri* ratem fignificat, š.lacra.in proocin.dccret c.cum pto eaufa.de fent. excotn.VideBernar,,c.folit£.de inaior. So & obed.Ptat. Tantisper quod fignificat pet tantum fpacium , fiue petraetaru teropus, vt inquit Valla.fem.peu fere de- fiderat iur,gi huie patriculz Dum. pto doneč. Teren, in Heaut. Ego te meum efle dici tantisper volo.dutn sjnod te dignum eft facias.Gell.lib fi.loco Dum aequi Valens pbfuit.Quoad tantifper , inquit, quoad fietet jiermutatio Vlpun tiude tutelis,l.qui tutotem. Duin sr.agis jetati.guam demenci tancilper fit confuledum. Nebriff " 70 TANif^id eftjtam muhi f/. ff.de lej;, r« quod fi minus T A N T E A. fuat, in tantot floasti inueniatttut.id eft,in tor, qusr inueniantur Iuftin.l.ij.C.de legat N Vi ipecialiter ex- preflerit, & dixerit eeftator , cantas quid«mpart« velie vnum tanras autem aleerum habete. Ptatei.et H o to man. ^anti condemnetur, ^uanti a^or in litem lotauerit. Paul.in I. ha-rum.ff.fi leruic.vindic Spieg: TANTVLVMjtara paruum inrelligkur: 5c tantulumad- uerbiumjtam parum.-Iabcle.de leg. 3 .1. qui concubi- nam.§. cum ita legatum elTet: Titia vxor mea tan- tulam partem habeat, quanculum vnus harre^Spug, Tanivm didio taxadua,polica in l.noua.non eltfuffi. ciens ad mducendum corredionem alterius 1. ita ling.concludit Bart.in I\cum Ticio.lf.de adim.l.vbi per hoc fing.decidit quod (i ftatucum pro alkoma« leficio imponat pcenam centum 5 Se alio Batutocaue- tur pro eodem delido pcena in quinquaginta ta;um, .ccrte primum ■dtatutum feiuabitur: quia per didio- nem tantum^ non inducitur 1 i. co r r edi o 11 eir.u Lob-. a:s.iunda glolfC.de prjed. minorum. & ahadequ b. ibi per eum: f cet Jedura:‘Bart impreflar, comnAim- ter in hoc defediua: circumferantur. 5 c eius decifiu nem fimplicitet lequiturD.Aiex.inl. fi con^ame in .princ.inj.coLDiged lol.mat. & Dec.^onf.no. vere vc puto.in z.col.poft. A r et. conf. 27. propomtur ex fado in vic.col.& pro (ing. citat D.Ialivbi tamenea«n reprobatin i. i.in princ, in 1 o.coiverf.J.conclufio.lF. de off eius cui mand. ed iurilH, jSc in i.i.in i.col fEG _qu,i-s iusdic.non.obtemp, &: in d-1. fi conftaatein pr. {uper gl.magna.in vl(.qus'ft.verr. 4. adde vbidicit, quod putat eam falfam:quamuis durum elfetinpta- dica obtinere contr ^ Bart. quia eum fequitur Imol, in I.fi vero*§ de viro.,ff.iol.matr.circa 6 . col. & Petr. de Ancho*,in c.r.in 8.col.in '4 q.de cotift.&rD.Alcz* in l*i.in i col.C.de bon. poff.contr tabuLEt vitra eos _ poteft confirmari,qui 3 quando didio Tantum taxa» tiua apponirur circa id quod aliasin iu-re dilpofuum reperitur , tune nikil operatur. ita eleganter inquit ^Bald.in conf,^i.Ioan.& Feder.in vltiin. col.in f.li&ra Secundo confirmo ex alia fingul.decifione Angel, in l.i.C.vbi dr apud quem.prout negatiue loquitur:tame ilia deciflo laborat eodem morbo , quo h^c Bart. i- deo apud me dubia eft,vt feripii fupra in ve/iboSolus, ■&: contrarium firmat Corn.conf.zo. videtur in pt£- fcirt-i cafu in i.cc*.ad iin.in /Jib.Cotta. Tantv-vt , d.ftio non rol lit ea qua? deccnfuetudine no bis competuntrpropterea ling. decaditBart.in 1 . viros perilium tex. C. dediuerf, omc. lib. u.quod fiberet ftatutum quod epifcopus tantu cognofcat inter fcho- laresjnon.perboc impeditur rečloris iurifdiftio^ua! sfibi de confuetudine co-mpetit: fecu« /j a lege 6bi da- retur. allegatcot. i‘n c.i.dc conftit, lib,6. & hanc de- cicifionem com m en dat P.la f. in J.ii mor^dn quarto . not.&r in 1.6 cosftante. in princ.ad fin.gl.magnae^Dig. fol.matr. & de ea meminit in 1. 1. in 10. col. verli 1. concl- d.de ofkc.eius.& in I.i.in j.col.flf.ii quis ius d!c* non obtemp.Sequitur etiam D.Felin. in c.paftaralis, in princ, in z. col. in j. lim. extra de off. ordina. & confuluitDtcius conf.3. diHgenter pro tenui. in pli¬ ma col. Tan.jtvm quandoque adicčliue ponitur , quandoqtiC fubftantiue.Ahquando exciudnir. de ferui. 1. ii is. 1. ib 1 utum.§.ii in fortem.ff depign-a^. Quandoquein* cludit l.cum teftamento.ff.de verb {ign.mterdum re- ftringir.Sr lirmtat.1 properandum.^.r.-G.de iudic.ple- •runque temporis qualitatem fignificat.l. fin/Cde e* d;ct d*:ui.Hadr. toll.Aliquando ilmilis' caula: exclufi* na eft.1.ob a?s.C.de prsd.minor. ~Aliquando excludi? quofdam-cafus,fed non otunes Liicet.ff.de vfuff.Iega« qtfandoquefubauditur 1 ccs.m fponfus. ff. depublica.I. n on cnun* Sad 3C. Trcbcll. - &o I.ftn.C.de epif. & cler, Plerun quancicunque , fimiliter tod* deni,pluris,minoris,iuDgucur veibi.*precium fignifi- cantibus r qualia frequentrr in iure noftro occurrunt, emo.vendojveneo.mercor, comparo, aeftimo, con- ftat,conduco,loco, fceneror,.pacifcor,pango, pepigi, J0 condenino,poftulo J 6c (i qua fant iimiliadulianus ran tam aafepille inteliigendus eft.quami ishomo veni- repQtuiftet,in i.-: or tis caufa capirtius.if.de doiicaiif. moit.Ctecerum notum eft.tancum, aduerbium, fo- lura fignificare. $. idn fiae Inft-.de ftipul. ieru. Ni- hiitanci eiTc pro nihii tanti aeftiman. Ex Btid. spifg. Iantvvi quod pro nifiimerdum vfurp2tur. Cicer. in Ver.Tantum quod hominem non notninar,id cft,i*i- . fifjuod hominem non nominat,vt refeic Tutneb.ad uerQibr.bcap.i8-. ~° IbTakt.vm vt,pro,adeo. I./j.fF. de rituNupr. T-antvmmodo, refrringiti.i. C.de patr.b. qui ftl d;- ftraxet. An autem oranem exciudat aditfticnie,Do* ftores variis in locis attingunr, quos ullegac Alberte« Spieg. Iantvni&.e M,asqu0 tantum figa frcat. Vi jkl.f*de dem. sj camudum Slius patri debuit,quannam promific^va dere donatio imelligitur.spieg. Tavjt.vlo ve-nire iu primHiuo dioitur tanti ve¬ nite. }o fAPiTAjid eft,au!a:a , quibus fubfellia & catbedrte in- : Serni folent, venire fupelledihs vocabulo , iila au¬ tem qufbus inftcrmincur v(hicuh,pot'us uiftsunied j viatorii efte.Paul.cenfec i f.de supeil.leg. Vo^antur etiam tapetes , & tapet a. Vide. loannem Pettum j VaUanr in P.cenulo Piud.. Budin pofterio-r. adnot. spieg. TiApinom ata.H iunilitstes fen reatus pet humum dlt cuntucfade Sguta t ztrnivam fiue,quod Euphrates,eft 40 Aftrologi no-men honorifici feu quod ar;en.vs ftru- usuin geneth'liacos,magos,gymn0'ophiftas, caecerof* quepu,iofoph©s inceIlcxif.Io.Bapt. in com.efijft. Si¬ don. Apol.ad Claudianum lib.4. plima Pande&arum pars nunoupatur.hoc eft, pnmaria,qua nihii eft anterius..Comiuet enim prin- tipia Iuris,quod a iuftitia homini diuinicus inftta vir tute defcendit.voftend.ens omnium magifiratuum & prudentium citca tra&undas leges ofikia , vtque his rede imperantibus obcemperetur. Old.Prat. yo Taraxo p o l i d e s a Philone aduerfus Finccum dicu-r 1654 tar,qui plebem conrra Remo. audent colligere, Go¬ tho fr. m not-ad iubr.C.de ledino fis. Tard a nomina Romani eos vocabant,qui iam in mo. ra erant.Vide Bud.in comment.iing. Gixcxi spieg. Prat. Tardos menfes,'Marolumutn Sclulium appellaaitreo q«od hotx tanc lunt longilSmae. Hmc in Euangeiio habetur, Nonne duodecim funt hot? diei?Ex Aic, in la.deverb.Sgn.Spieg. 'Tdf&s Remus interprete Bafiyo in lib.de reNaua, unTrtSi pal mu/as remorum adpeliat L* Poll‘ux ln • J.c.5 trš&fMgcp'} Tascodr VGiTAE,h^retici funt,vide Epiphan.i.tom. i.b*ref.48.& Gothofr.ad I.5.in prrn.C.de hsret. ^avrilia iudi Scappeliati abimmolaticxnetauford, 'vtdecet xurneb.lib.aduerf.i3.c.4. T.avrvs pars.efl obfccena,vt apud 'Feftum infolitauri- iibus:atque harum hofliarum omnimimfnolati funt tairri, qux pars 7 n caSratione casditui; inde caftami. TUiafib.adueriU-«iiM7. Taxar-h pco preti o aeRlmare apud FJ^nitim.HIneta^a- tio dicitur ; Feibo tefie>qu$ fiteert^ iunmia:quatn iu de^tetiam poli principale negotium deSnrrurn faccre poteS i.tetminatio. C.dc frud. Si lit. expcnf. Spieg, ' Prat.& Raruatd.ad i.2.4.Ede reg, iur. 7 .AXftTA quamitas ini./. Cod.de inutii.ftlpulation.id eli cer ta. T ax a ti o fumitur,vt ruSinianus autoc eft in Nou.^ Š£ Nouel ^2. MTiiijs £>nijs mezTUTis w eft,pro fui-nma quadai-nf'pecuaix;ab eo qui iudicio prseit s defin;ta. id quod pierunque St iu® riliurandi in litem refre.ia^idi cau/a,Evideamus >§. r*»- ff. de in lit. iur.l.$. § pranerea.ff ad exhib.Larbitrio<, §. 1. E de dolu. 1 . qai reftituere. E.de rei vind. Veii> autore Sext. Pompeio. cum arbitro prafcribitur vS*- que ad quam iaminam iui ci ftatuendi Sc. Taxati« ©nes etiam dicuntur imteftamentis & contraftibus pr^fcriptiones qusedam verborum , qaibus orati© aut coercctur aut dilatatur: na plerunquetatationes efficiunt,vt minus quam didum Stjdebeatunvt ecce S quis v^ndat p.ondo olei quod natum erit, funt hsse veiba: Qucd natum erit,loco taxationis: Sc Ide® 10* gondo emptori, niSnata fint,non debebuntur : Sc fi quinque duntaxat nata Snt, harc fola debebuntur,,i.S debitor. $, vedfimile. E. de contrah, empe. cui. ? . vt & inferiptionum Smiiitudo fuadet, optimel.eum certus.ft.de trit.vin. 3 c ol.legat.comungetur.Nennan" quam vt plus debeatur quam didum ruerir.^uemad^ modum li qais vendac 18. iugera fundi,&: quod eius admenfum eiTet,ad Sngula pretium canftituat* funt: ha»c vetba : Quod-eius admenfum eftet, loco taxad« oms:6c ideo ao.inuentis pro ?.o pretiuin debebitur,!* qui fundum.$.qui agriun.Ede contrah. empt. Sic ali¬ bi ttadifur,hec verba : Quidquid ad te p.eruenit,ha 1 >e ri loco taxac onis.&i nihii ex eo quod peruenit, pror- fus deduci, diftimilit er atque S v ir vxori dotem rele- galTetj 1. Mceuio.š.vlt E de leg i lilud eiiain quod vc teres in v mo diis oEerendo foitti eran-tdicerej Ma« de vino inierio efto , taxationis vim habuit: ac ita ceni uide Trebatium icnbit Arnobius li. 7. aduerfus. gentes. Inferio 3 inquit rrebatiusi verbum, ea caufa eft additu, eaqje rattone profertur,ne v ki um omne omnino quod in cellis ac apochecis eft čonditumveK qu.bus illud quod eEunditur fumptum eft, efte facm.. incipiat,& ex vlibus eriipiatur humaois. Addito igi- 6ac h‘oc vetbo folum er;t,quod iivferetur.facrtinio l J r 0 Bt :(T.ex Cuiajc.i.obferuaun. &; Gothofr.in not.ad 1 ^. 39.;.:*.l. Ede comrab enjpt. T a x a t 1 v av dvdro,« o 11 ra to fubaudftur in iarenoftro. Hoc Aiciatus cxem v bs p.robat,in l.rmniculusjde verbo fignific.Hui us autem eft propne,quod minus cft.eR’ cludcre,vt patet ex Alpbeni refponfo leg. cum sefta- memo eod. ALciatus tarnen illud-in ea quidem Ipe-.- cie-p.opcer auaritiam quauuidam facerdotum , ho» die minus obleruan.dum exiftamat-per text. taxans hvc ouataam induda conftuutiombus, Pomiftcum 0 s P‘«-g. Ta x a tor ,prout vulgo in Cance llariis accipitur,nuiia habere exernplum idoneum putant.Taxatores(Feftu6 Co inquit) a ftenicis dicuntur 5 qui altetutrum^ maledift« > iangunt Spieg. T E- Gra:ei appellant,quos Latini proprie natos ditRt- Et habet vtrunque nomen eandem origmem , quod : illud a 'm'm ) id eft, pari©, hoc autem ajnafcor veib® Latino ducnur, vt fine caufa repteher.dat eum a quif- quis £uit,qui legem hac moddeg.104.de verbor.figm« Ec.eft mterpretatas jjt Ti|»ra> : ."Miuciu appeilau* & aahcpu^c? 2655 T ANTE extenditur.Conn.comment.ilb.io. cap.i .nu.u Tecta- farta,vide 5anate. o } TO%iv f/j1 ra. ef ivjiaj, TT^ibots K) i/Vo/.Hi« unnodi, inquit, rela ab eis hahebantur^ancese/piculajfundstplurimis autem Sc fagittJE.I,ta telLverbum accipe vi l.i. §. occiforom. fFad Syikmian.6c in iegeCornelia de ficariis & in $. item lex Cornelia.Inftitut.de pabl.iudic.Piat.& Gozd- d.xus tn d.l.fi caluitur §.z. Telvm proicn-fe Sc gladio vfurpauit Virgilius liisvei* b s: 1 At non hoc telum,mca cjuod vi dextera verptt Ff» g: e s nefte illud ftgn ficat,quod infert paulopofti Confurgit in enfem. Breohsus in I. fi ca/umnietuM, Teltim.fF.de verbor.figmfic. Telvm , ait Bart. rn L. r. &rin. dev» public. pro- prie fignificat ea, qu£ alterius itedendi caufa haben- tur. Telvm pro confilio ac ratione & via gerendi pofuit Liuius li.io. Et Erafmus admonuic in prouerbio,Tn- gen:, telum neceffiras. Tem e r ARE,violnrefacra finquitJreftusJ8c ebnrami- nare Liuius:Sepulchra maiorum vuiia.temerata ac vi olata. Spieg* Teme r ar ivs dicit ur, non qui plus audet,quam ®por ret : fed qui facile , nullo adhibito conlilio , erc- dit. Papin, ait , temeritatem facilitatis veniam cominere , &inconAiltum calorem calumnia: vi* tio carere. Sc ob id hunc nuilam pcenam fubire 0- portere autor Martianus. l.i. adSC. Turpillianum. Spieg. Temeraaivs litigator intelligitur , qui neqaein- tentionem fuam nrobat , nequc allegationuro cau- fam habet. Not^s eft tit. apud Imp. 4. Inftitutio. de Pcenatemerc , id eft abfq.ue eaufa, litigamium. Spieg. Prat. Tem er a tor, pro falfariojn l.fiqiiSs obrcpferit.ad le. Com.de falf.Spieg. Tem e r e, id eftinconfulta facilitate aliquidfacere.h 41 fF.de recept.lic temere sdificare. 1.7.$. exdiuerfo. .ft.de acquir.rer.dom. ‘TEMIB.S jj(?47 T ANI ffiMERi non eft,pro non ab re.Suet.pre fere pofutN j In quej2 fenfum panter Piinius fenior freaaenvi.ts vfarpauit. Spieg. i tem er e autlitoriism recipere s apud Caliiftrac.um cumiege.ff.de recept.Spieg. TEM e R e valet vuigo paflim, alio loco forruito , no ! gligentčr,Fabius in Flaccojcur no fub alno vel p;.- i tanojvel hac pinu iacentes fic temere? Temereeft fine arte, Liuius. Icaqueingens vi^coačta n3uium eft,lintriumque temere ad vicinalem vfum parata- 10 : rum. Turneb. ii.n.c.28. TEmere lirigare controuerfiamque rnouoredice- baturador qui per calumniam quid petit, aut fine | itiftacaufa experitur , quique nullum litigij titu-* lum,(iue iuftam caufam proferre poterat. Brift. Ec erant quidem olim caufse iufta»-expenfi latio^menfg racio, chirographi exhibitio , tabularura obfigna- i tio,tefiium imereedio , ex quib. fi nulla repetitam pecuniam d. beri p r o baret u r, d i mit ti reum oporte- bat,adoremque de calumnia in decimam litis par- 2 o tem condemnarhauftore Gellio, U.14.C.2. & Iujftin. autem.Inftit.de pcen. tem. litig. fic accipe !. 1 ap.tf.i.ffde liber.caufleg.79. ff. de iudic. vide Rse- uard.m l^.jf.hsec ita.de reg.iur. -3 Tbmbritas eft,cum quid facimus propria vol rin¬ ete,& citra fuperioris au&oritatem.Gcminia.in c, , eum,qui jf. inCuper.de pr?.bend.&quando fit adus 2 probibitus,vt idem ibidem fcribit.& vide Bart.in 1. i-ft.ad Turpiilia. Prat. Tbmbr.it a s accufatorum ,tribus modis detegitur, p & tribus pccnis fubiicitur.Aut enim calumniantur, aut prseuaricantur,aut tergiuerfantur.Calumniari, eft faifa crimina imcndere. Prazuaricari vero , eft vera crimina abfcondcre. Tergiuerfari in vniuer- fum ab accu/atione defiftere. Martian.a&tor in pr. leg. f. ad S. C. TurpiUianum. Spiegelius. Fra- ( teius. jemes itatis vocabulo Bud. pro f©rtuitis caftb. 3 eleganter vtitur. Spieg. tem on AR 1 a fundioj.t4.C.Th.de extraord,mun. 40 ex qua & prohari poteft capitulariam fundionem eandem efie. Sic Temonaria onera , l.i.G de palat, • facr.iargit.lM2.6c 1.4-C.de dignitd.pra'Pc 3 tio ryro- num,equordrn J auri tyronici. Temonarij enim di- cuntur,qui atirum tyronicum a tyrones,equos exige- bant,l.?.C.de priuil.eor. qui in facr. pal. in qua ta- I men vuigo male turmariorum legitur,aut, vt cme- dantaIij,telonariorurRjquod vitlom fatis perfpicue exeo deprehenditur, quod eo in loco Capitularios eos vocari lmpp.aiunt,& ex Symmacbo ii.2.epifto- lar.vbi capitularios taxationem tyronis poftulafle 5 ° legimus.Hos protoftafise fiue prototyp£ onere Rin¬ gi indicat L2.C0d.Th.de deferi. Si temonarius,in- quit,prodiderit dcfcrtorem,protQftafise onere bien- nio releuetur.Prat. \ temonariv M,i.vt ait Synefius in epiH-flc^T^e s’vy ru&ovutš. Impp.Va- ientinian.& Valens in L7.C0d.Th.de tyron. Si au- runij inquiunr, fuerit pro tyronib. inferendum . v~ numquenque pro modo capitacionis fu$ debitum 60 redhibere oportet, 6c ne aliquod dubium relinqua- tur/olidorum numerum,qai temonario inferendus eft,aefignamas Prat.& Cuiac.ad d.l.4. C.de digni- tatibus. TEmonss inter prtedationes fdrdidas 6c munera referunturin i.maximarum C.de excufmun.ec I.4. C.de dignir.i.4.C,de prox.facr.fcrin.Prat,&Temo- narij qui hoc tributi genus exigunt in !.2,C.de pri- uil.eor.qoi in facr. Palat.Brilf. * Em peramentvm idcrn eft qood temperatio,? 0 leu moderatio. Arcadius in Ude minore. de C^uceft* E E.. 2.^48 Tormentadnqulr,habenda funt rton quanta accufa- tor pe)ftulat:ted vt moderats rationiš temperament ta deti ‘eram-Canonica decreta, in pcenis ir roga n- •oMobent ^ ex lemtate & feritate fieri .quoddam nperamentum.45.Diftinčl:. cap.dc difciplina. Sic «mp.Conftantinus in ieg.fi q u is in ea cuipa.Cod.de cuftod.reor.vult adbibendam iudicibus, immodicc fsuientibus,freni temperiem , hoc c^l coercionem. Spieg. r £ m p b r ar E datiuis iunčhim ; abftinere fignificat e Vlp.in leg.i,iT.quc»d autem.de ofKc.Prsf. vrbi. Sic temperare Jegato 1 . 41. flp.de bon.libert, JBrifT. Pe¬ terca curare debebit Pr^fec. vrbi, vt numrnularlf probe fc gerant circa omne negociunl:6; tem.perent hi? 5 cjii^e funt prohibita. Rem vero fu-o ordinc ac menfura adminiftrare , potidimum cum accufatiuo iungitur »denotat. vtapud Impp.in l.i.de Pr^pof. facr.fcri.C Ji.12.Vt inter eos,aiunt,merito dignita« tishabeantur, qui prsefefti dicecefes fibi creditas temperarunt.Sic temperauo reipubi. i. moderatio f apud Cic.in legib.Spieg.Prat. e m p e r a e s ve&igalia , pro minuere , apud Pli¬ ni um in Panegyr.Prat. emperatvr A,vocatur argilia ad maceria? ftru- «pt(3&i\ov liKoio. Prat. E M p L A R 1 1 Jnter militares ordines:vnde 5 c pršeči- puum hoc nomen fortiti funt, 6c fimul initium ha- buere,Volaterranus li.21. Anthropolog.indicat.Eo= rum & Aibericus in hsec verba meminit: Templa- rij,inquit,erant magnus Grdo in Ecclefia, & eranc milites ftrenni beats Marise : & deftručtus fuit ille ordo , tempere Clementis paps V. ad procuratio ■ nem Regis Francise.Et ficut audiui ab vno,qui fulc examinator caufse & reftium,deftruftus fuit cornra iufticiam. Et mihi dixit, qtiod ipfe Clemens protu- lit hociEtfi non per viamiuftitiaj poteft deftrHi,de- ftruatur tamen per viam expedientise, ne fcandali- ■zetur charusftlius nofter Rex Francij. Attamen di- dus Volater. feribif, templariorum ordinem itiftis de canfis deftruftum,eorum bonis Rliodiis militib. conceflis.Spieg. T E M P l A Augufta,augurio condita dixit Ouidius li. i.Faftor. Sančta vocanr Augufta patres : Augufta vecantur tempia facerdotum , rite dicata man#. CorraC3.Mifcel.22. n. 7. B M p t v M vna & altera fignificatione dicitur. Ete- nim a Paulo Apoftolo , corpusnoftrum templum fpiritus fančti appellatur.An(inquit) nefciiis,quod tempium Dei eftis?Et beatus Hieron.in quadam e- piftoia ad Paulinum de vita eremitica.Vcru Chri- fti templunijanima credenns eft : illam exorna, il- lam vefti 3 2 i 1 x offer denaria, m illam Chriftu.u fi4" fcipe. Templum etiam ipfe Chriftus fuum corpus appellauit.AviraT?(ait)Te»ysto7 ,? rior^i ev Tetrn »>£- rev.At ille,vr teftatur'D-Iohannes } di-» cebat de templo corporis fui.Qooa fi variasj&mui- tiplices templi ftgniflcationes perfequi liceat^ tem¬ plum rurfus dicitur locus in terra, augurij, aut aiu fpicij cauifa quibufdam concepus verois rinitus & confecratus. Et apud Romanos nullo alio in lo- co,qaam in templodicebat cum popuio agere.Nam Gomitium forum , Campus Martius, erant tempLv: id eft.,confecrata loca. Ccdum ctiam dicitur tem¬ pi um,quod omnium vndique pateat afpečhii,.vt ex Ciceronis verbis in fomnium Scipionis videre eft. Vbitemplum coelum appellauit,& vacnum iilud o- mne,quod vndicjue circurnfpicitur & patet: in me- dio cuiirs, tanquanB in media mundi fede, globum terrs locauit. Eft enim tcmplum a cuendo, vc M. l Varroni placet, autacontemplando di&um. Quo- ties augures ex arceaugurium petunt> lituu cenene fine nodo aduncum,q.uo c celi regiones & certa fpa- cia,quibus videnda ad fe pertinere, volebant, tue- bantur:.qua? templa dičfa funt. Quapropter tempJu tribus modis dicebatur, tefte Varrone: ab natura, ab aufpicio,ab fimilitudine, ab natura in coelo : ab aufpiciisjin teriamb fimilitudine, fub terra. Tem- plum etiam tigillum fignificat , q.uod in cedificio iranfuerfum ponitur fupra Canterios prominemeis >o adextremam fuggrundationem , aučtor Virruuius li.5. Verum interim 3 nobis Templu accipitur vul- go pro sede faera & domo,vbi Deus adoratur. Idem etiam a Gra;cis.vfurpatiir vt feribit Hefych.optim. lingu# Gra?ce au&Gr:?^^ (mquit) s Viha. Qto t ‘KpG non viuunt: & fic perpetuitas ilia vetus ad 30. iuges annos vulgo eft reftnda & coardata,vt quam longiffmi temporis. Et fic perpetuam communirer vocamus, in 1 .3. de Pr&ffcription,p.annorum,ad'fimilitudinem perpe- tuše illius&antiquse adionis , quae fupra hominis vicam edim extendehatur. Qu,are omnes adiones qua? antiouitus perpetu# fuerant, nune remporales ad c ertum tempus per Conftitutiones*coar- data\Spieg.Prat.Vide Dd.in coram.Inft.de perpet. 7 ° & tempor.adioni i6p 1 » m p o k al e 1 ejtceptiones , atque dilatoriz funt. tjuz non femper locum habent, fed euitari poffnnt: qualis eft paši conuenti temporalis. Caius ial.Ei. ccpciones.ft.de except.prafcr.& praciud. Old. Pfar. Hot. temporaii anione teneri.in 1 . vitim, ff.de Minor Spicg. temp or ali s,pro temporario,hoc eft, non perpe- tuo,fed ad tempus durante,apud Pautum inl.fitibi fiiius.de Adopc.Et Labeo putat, nullam dfea&io- nem. Nec enim moribus noftris conucnire, nliutn temporalem habere. Spieg. temporalia coercitia,qu3e defcenditex fenten- tia,poense eft abolitio. leg.fratres.ff.de poenis.Hoto« man. T b M p o r A r ia res , quae ad tempus durat,&»on in perpetuum. Paulus, Quibus ex caufa l.adcogni- tionem.Exilio,inqu it, remporario.Papin.de Pcenis l.feruus,Cum feruus per errorera in opus tempora- rium fuiiTst datus,expleto tcmpore dominoferuum efle reddendum.NebrifT. tempo ra« ivs tutor,id eft,datus ad ccrtum aefi- nieum tempus 1.2.ff de tut.& cur. dat. apud Alberi- cum temporaneus eft : fed reclamante fenfu. Eft fi¬ nim temporaneum, quod ad tempuspertinet,liue quod fubito & in tempore fit.Spic-g. Prat. T E M p o R e eodem fieri inteliiguntur,quandoquce“ tiam^fi non fimul, aut fubito, eodcmve panffo,fcd fuccefiiue fiant.l.antiqui.ff.Si parsh*red.pet. 1 . A- refcufa.de ftat.bom.Spteg.Prat. T b m p o r b, figurate , hoc eft pro tempore Iurifcon- fulti interdum vtuntur leg.verbum erit.deverb.fi- gnific.de quo Bart.in la. C. 'de leg. l.quiRoms.^, Augerius.de verb.oblig.l.fin.CQux res pigoblig, poft- Spieg. tbmpore etiam fraudem fieri, autores funtlurif- confulti in l.ait Pranor. iT. fi cum in diem l.omncs, if.fi. Qu2e in frau.čred.gl.in l.fraus.ffdeleg. Albe^ ricus. T e m p o R e fit iniuria,fi in ludis & in confpeffuPr^ roris.l.Pr^tor edixir,f£de iniur. &famof lqui tempeftiuitatem aut ignorat,aut conierr.nit. Quis no videt agriculturam,fatioResjmefles,vindeuiiaS) infitiones, propagationes in tempore vtiliter exer- -ceri: at contra, negleda opportunirate,omnia ifta> aut calore,aut gelatione prorfus interire? Q^orum exiftimabis fine periculo nauigatufum, nullo tem¬ poris diferimine obferuato? An non palam conftar, vfum optimarum herbaraim } adde ctiam quotidiani cibi,prorfus nihil prodeffe nobis,aut etiam nocere, nifi in tempore fumamusf- Quis icem principcs fcli- citeradiuuerit extra tempeftiuitatem? Sicut Hora- tius,mittens olini Augufto Ccefari librum, dilig^n- ter monebat portitorem, vt tempeftiuiter adirer,ac iBollifiima fandi tempora obieruaret.Quo fere per- unetv T A K T E E. rinet,qnod Imperatores in l.Ciuitas. C. de offic. re- čto.prouinc.Ciuitas(inqaiunt) Rhodiorum iniuria fuam non tam decenter,quaHi fero conqucfta eft.ln fumma, omnis humana ačtio fuam expofcit tempe- ftiuamocca(ionem:quam nifi mordicus retineamus, resipfa vnumquenque docebit, quam verum lit, quoddici folet:Nofce tempus: Poft fcftum venite, miferrimum eft.Aiioq-ui videbimus,quam farpe no- bis ex lucro damnum,ex voluptate moleftiam,ex a- micitia fimultatem adferet negleda tcmpeftiuitas; 10 vtmihi infanire videantur,qui nihil referre putant in rebus publicis ac priuacis,quid quoquo tempore liat.Old. Prat. 1 g M p o r is prarfentis vel prsteriti vet ba,an retra- hantur ad futurum Bart.difterit, in 1 . tališ feriptu- ra.ff.de leg.primo.Spieg. Temp or v m difciplina,pro bonis morib. &eorum obferuatione, accipiendumeftC.de pad.l.vlt.in ft. - Spieg.prat. # - TEM p TAT,pr© ten tat dicere & adfirmare nititur.in 20 Lik.ffde verb.fign.l.3. ff.quib. mod. vfusfr, amitt. leg.ii.ir.quo d ait prsetor.if.quod vi aut clam. 1. i,$. & Afričanu s tf.ad Tertyll.leg.so. ff. dc acquir.pofT. Briff.prat. Tempvs, eftexooeli fblifque venigine dedudum fpacium,quo rerum omnium agitationem viciffitu- dinemque metimur. Quo reipiciens Chriftus ipfe, mutatienem rerum nobis ob oculos pofuit > quum diceret; Vnius diei,fcilicet breuiufcull temporis 12. boras efte, quse hominem fxpe in aliam fententiam perrrahunt.Nulla eft quaiitas, quse in rebus huma- nis maiorem vim habeat, quam temporis viciffitu- do. Tempus enim dat rofas, & muratomniat cuius I qui rationem non habet,is plane nihil poreft in lu- i re fecundum ® pe,tempus a quo,& tempus ad quod.Tempus a quo, i.quando incipiat ratio haberi aeftimationis, a quo tempore.Sed tempus ?.d quod, id eft, quando finia- turconfideratio atftimationis, vfque ad quod tem- pusduret aeftimatio. Et fic tempus a quo, refpicit i- nitium:fed tempus ad quod 3 finem, Zaf.in l.vinum. •ffii cerr.pet.Spieg. p rat. temp v s iegitimumquoddicatur,videl.j2.Dig. de iud. Temp vs modieum , quanaoque trium aut quinque 60 dierum eft.l.fi p 0 ft tres. if. Si quis caut. cum fimil. Quandoqne de io.diebus accipitur, vt in Lpromif- for Sticjhi de conftit.pec. quod Sc Euftath. in lib. de var.obferu.temp.annotat efe*' j »utpci?. Interdii dies jo fignat.hi.Sf.j.de Itin.aduque pri.Interdum duo* rum menfium fpacium hfancimus.C.de fideiuff. cu fimil. idfcjue Euftath. obferuauit.eo. lib. tipt Quandoq.11 e trium. 1 .de operiš. C- de atdifie. priuar. Eft &aliquado quadrimeftre.l.fi debitori.ff.de lud. j c|- 4 miLQuadoq; to.menhu.l.a.C.de nupt. Quado- que qaTendodeduftum , eft rem incertam 53 T 2 % TsrgbMiN vm Honotem Turneb.aduerfiar. Ii. 3.c. id. pro nuximo & ampliflimo interpretatur, velati cum populus ingentem tolUt plaufum r aliquem ho- rtorans. S$pe etiam in hac norione hoc verbum a poecis rritum animaduerti.Martial. . Tergeminum mugiat ore fophcs. Id eft,maxima voce fucclamet jfophos. Item Tibal- ius, lllum tergemin autor Modeftin in t diji fr-atr^s.de reiig. Plane vfurpat arcuiam pro loculo, quo cum mortui conduntur ia terra. Spieg. terra integra , apud Caium in leg.fylua ccedua.de verb.-fignif. intelligenda, qus? nondam depafta eft; licet ibidem,vt adnotauit Alciat.pafcendi verbum, pinguefaciendi,contra rationem fermonis, Accurf. intellexerit.Li.de Glande leg. Spieg. Terra profcifla dicitur, qus primum aratrum ex- perta eft,grandioribus glebis relidis ; Catoni, Pii— nio,& c^teris. Spieg. terra SaIica.Quxre,SaIicam Legem. T s R r a m pro terra, Prouerbiali figura,in hominem ex’jlem,erronem & incertis vagantem fedibus. rafm. T E r h A m., territorium aliquand'0 fignificare, & pro- uinciam,feu regionem etiam, apud Oicer.tum alios probatos autores,obferuarunt Grammatici.Bart.ia l.i.rf.devia publica.Spieg. T e r r A M video.Qjji molefti^tefte Erafmo,prolixique laboris finem adeife fignificat,dicere foiet ep«, id eft,terram video. Spieg. ^ T b p. R e n A via, Sabulofce opponitur.Vlp.I.r, de via publ-iT.fi quis.Neque humiliorem,inquit,viamTub nomine refedionis, is qui interdicit, poteft facere, vet in viam terrenam glaream inii€ere,aut fternere viam lapide x qu2E terrena fit:vel econcrario,de ftra- ta terrenam facere.Spieg.Prat. teRrerb,& terrorem incuterp. V nde apudVlp.ps- teft Proconful dc piano comminari etiam,&terre- re filium a patre oblatum,qui non,vt oportet, coa- feruari dicatur.leg.nec quicquam.de offic.proconf. Sed fubmouere fignificat:vt exponit Caius in fin.L pupillus eft.de verb.fig. Terror armorum, fatis ar- guit quem effe dciedum.l.idem eft.rf.de vi & vi ar- mat.Spieg. TERRiBuiS iudex , item terribiles Leges dicun- tur,quod terrorem iniiciant delinquentibus,quem- admodum & diuina eloquia.l.vnica. C. fi red. pro* uin.Authcn.de mand.princ.iT.talem.Aut Conftitu- tio qua: adfcript.^.pen. spieg. tERRiTorivm & gleba fcepe pro eodem fumun- tur,vtl.n Cod.de oper.pub. L3.de nat.lib.l.nulli.C. deepifc. & cler. sicut & municeps & curialis pro eodem 1,5.C.de omni agro deferto.C.lib.2.leg.i. de fug.colo.C.lib.2.eod.L4i.C.Th. de oper.publ. Cu« iac.ad l.iubemus.Cdib.n.d. tit.de omni agro defer- to. Vide etiam in Lpupillus.verfic.temtorium.rf.c* verb.fien. pppp .» T ANTE E. z6?7 T ANTE E. TiRRl' 1 'OUV M,inquit Pompon.in I.239. H.8. ff.de verb.fign.eft vrnuerfitas agrorum,intra fines cuiuf- que ciuitatis : quod ab eo di&um quidam aiunt>. quod magiftratus eius loči intra eos fines terrendi, i.fubmouendi ius habet.Briff.Vano autem Er/mo- logiam territorij hanc conftituit. Tertia dieta ab eo (vt vElius fcribit) quod teritur.Itaque Tera in Augurum libris feripta rum R. vno. Ab eo colonis loeus communis, qui prope oppidum relinquitur, Temtorium,quod maximetericur.At Siculus Flac- Iff cus sliunde huius appellationis originem deducit. tic enim in libr.de conditio.agror. Icribir. Ab his populiš,qui fedes in aliqua fegione conftituerant, eorumque agros occupauerant, prSrncnfum quod vniuerfis fuffe&urum videbarur iblum terriris fu- gatifque inde ciuibus territoria dixere. Etalias. Bellis enimgeftis vidores populi terras omnes, ex ejuibus vidores eiecerunt, publice atque vniuerla- liter territorium dixere,intra quos fines ius ducen- di eflettvhi malim,iuris dicundi ius eilet. Huic co- 2 '9 Tentit, Frontin.in libr.de agror. qualit.his verbis: Quidquidenim ad colonia municipiive priuile- gium pertiner, territorij iurisappellanr. sed fi ra- tionem appellationis huius traftemus, territorium eft quidquid hoftis terrendi caufa conftitutum eft. Atlfidor.in aliapenitus iententia eft. Territorium enim vocatum ait,quafi Tauritorium,id eft, tritum babus &aratro, ab eo quodantiqui iulco dudo & poffcffionom & territoriorum limites defignabantr. Briflf.Cuiac.adl.duuaivirum.de decur.C.lib.io.ter- 3 ° ritorium a terra mauult deducere, quam a terrtn. do. Nam Scpro fundo ftepe accipitur, 1 .5. C.de nat- lib.l.nulli.C.de epifcopis & clericis. Terbitokivm oppidorum & ciuitatumj.j.^.non perpetuse.fftde fepuLviol.1. 41.jT.fi quis ad opus.ffde leg. 1.Territoriumiudicis,!, fin.ff.de iurifd. Eriflan. Prat. 7 ER r o R armorum dicitur, & folo armatorum ad- ue«tu,licet armis vfi non f1nt.K3.tf.qui armati.ff de vi & vi arma. Prat. 43 Ter tiar b , verbum ruftieum, ad cultura; agri ter- *iam man um,vel tertiam operam ipefianstquemad- rnodum lterare,ad fecundam.spieg. Terti ocerivS eademforma, qua primicerius& fecundocerius dicitur , qtii in ordine fuo tertium locum obtinet.l.r.Cod.de prsepofit.agen.in reb.Iib. j2.K7.C0d.de palat.facr.!arg.)ib.u.ibi& quartoce- rius eadem figura effertur. Inuenitur & tertiocei ij nomen aliquoties in notitia Imperij Rom. Briffon. Prat. 50 7 e r ti v m edidum.pro tertio capite. K1. tf.deind« adiicit.ff.de poftulando. T a r t v l lian o senatufconfulto matres ad legiti- jnam filiorum hsreditatem admittuntur. tit. ff. ad SCtum Tertyll.K34.ff.ad Trebell. Briflf T E R v N c 1 v s,nummus a ttibus vnciis diftusicuius vtilitas in Prouerbium abiit. Vid'eErafm. in Chi- liad.& Bud. in Alfe. TEssARESCAiDfi CACiDABin I.y. C.de haeret.& Jtfjf mentarium, quod qui enhibebat, fmmetitiinipro portione Roma; a Principe accipiebat , vthodit quibufdam in locis nummi plumbei vel srti, vel quid fimile,quod pro fymboIofit.Vlp.l.5:.ff.i.(f i( j 6 iudic. si libertis fuis t cifer a s frumehtarias emivo- luerit, quamuis maior pars hareditatis emivelue- rit,&c. Paul us 1.4p.fffde leg. 2.J. 1. si Titioftumen. taria teffera legata fit,& is decefferit.Iuucnalissj. tyra7- Summula neperee.t qv.et 'vilii itjferti venit Frumenti. Turneb.aciuerf.ii.i9.c.2Č>. hastefleras frumentarias exiftimat didas a Grsco T&sagft , & furffefruftilla lignea quadrata , certa infignita & notata forma, qua? dabantur iis quibus ius erat petendi frumenti publici,quanquam & rotunda ctiara fuerint,cuma Dione dicantur,id eft globuli & pilulae.Ita- quein Tito ftc feribir: su'&a %vMva piK$t «*f td ne confufione diflraheren- tur,& vt juter feab Kojftifeus cognofcerentur. Vet vt ait Vegetius li.a.c. 7.' Teffera dicitur prseceptum- duei‘s, quo vel ad aliquod opusj vel ad bellum mo- netur exercitus.P©lybiusde teffera militariferibes w 7 \u f TH 0 v appellat,q,pod taleola efTetjveltabella la- . ra inferipta. fed & (ithk&tv ab eodem vocari vide- 7 © E&&teffera6:maaemam fjgnvun fcilicet fru.* Nicomedenf. Aliqua pars,ait,vt mihi videtur,tefta- ceo opere agenda eric.id enim Sc facilius Si vtilius. prat. tbstaRI generaliter apud Iureconfultos dicitur^ qui aut teftes rogat,aut coram iis voluntatem fuam cxponit, etiam fi inter viuos id fiat, vt annotauit Balduin.in fua Catechefi iur.cii^l-c.j, T e S t a R 1 non modo teftamentu racere. 1. S.f-i.lf.dt tranfadionib.fed Sc teftibus adbibitis quidliberde- clarare,denunciare,notumvefacexe fignificat.1.20^ & de aeqiunhser .BrilJ *£>T 4 ^ T A N j bstari , inrcr alla fignificat etiam fententiam /Ham exprimere. Vnde T eftimonium & Teftamen¬ tum deducuntur. Ec Inteftabilis, qui nec teftimo- nium dicere,nec teftamentum facere, ex tcftamen- tovealiquidconfequi potcft. Hinc & Inteftatus. Alciatus de verb.fig. Adde Connan.lib.comm.p.c. i.nu.2.. TBSTAR i pro eo,quod vulgo dicitur proteftari. Sic teftari domiaum, id eft, proteftari, feu teftato de- mmciare.l.j.if.cum inquil.f£vti potfid. I C IBS ta R i is dicitur libera voluntate poffe , qui in bonis certis,h$redem'quem vult, inftituere poteft. vt Bald.& ali; tradunt.in Min. Cod. de pad. Spie- gelius. tbs tari, proiurare &.precari,vrurpari ceeptuimab eo, quod teftes per namen aliquod folebant aifir- mare verba fua,quo maior fides adhiberetur. Vnde vfitatius,Deteftor,idem eft quod dcprecor , & abo- minor.Spieg. I estar i, eft teftificandi alicuius negocij caufa ta- 2 o bulas obfignare.Venul.l.i2.ft;de teftib.Curcnt ma- giftratus cuiufque loči teftari volentibus Sc feipfos &alio$, teftes vel fignatores prsebere: quo facilius negotia explicentur j Sc probatio rerum falua fir. Hot. 71 s t A R i apud praefe&um , eft tcftibus produdis raaledcium admiflum oftendere. 1. ca.5. infra ad 1. luliam,de adul.Peckius comment.l.7.n.6.ff. dein- cend.ruin.naufrag. TestambntaRia appellata eft >Cornelia lex de 33 falfis,quod de his,qui teftamenta fubieciflent, reli - i gn.3irent,cela{fent,fupprefli{rentjfaifave fignaffent* j recitaftent,/cripta eflec: Latius vero teftamentaria; I feges qua?cunq l( >e ad caufa m teftamentorum perci- 1 nent,accip/unrur in i.i. S. lex Falci.ff.ad I. Falcid . ] Brili'. Prat. : T es T a m en T a R i v s , id eft,qui teftamento darus elltutor,excludic legitimum, 3 c datiuum. Legiti- musfi eftjdatiuum excludit. cum, vbi legitimus fit iatus a iudice tntor,ipfo iure nullus ftt.leg.fororis 4$- tux,C.qui dar.tut.polf.Dariua tum deraum ad tu- telam vocantur,fi nullo in teftamento datus fic,nec legitimus quifpiam quitutelam fufcipiat,ex agna- tisfuperfir. Dn. Oid. monuitjdiftinguere dodores multas executorum fpecies : & quidem fubtiliter magis,quam cum vtilitate fori,rixantes de nomini- bus & negiigentes rem ipfam. Porro Teftamenta- riusadiečtiue,quod ad teftamentum pertinet. I 7ESTAMEN tari v s vulgo acdpitur pro exccu- ‘ tore teftamenti,pefiimo errore. Alias enim penitur 5; o 1 adieftiue:& tune fignificat quidquid ad teftamen- 1 tum pertinet, vt iteftamentarius executor, Tefta- mentaria lex, Teftamentarius fcriba,ficut in l.i. ff.fi quisaliqucm tefta. prohib. Alias fubftantiue legi- tur pro co , qui teftamenta fulfa conficit Sc fuppo- nit. Qupcirca noftrates folent etiam ignorantes fi- gnificacionem rei declarare/noc modo ; teftamen- tžriusj Tf.fie'{u vvcvs daifi. Cic.lib.Oflič.3. Neque e- nim de ficarns,veneficis,teftamemariis,furibus,pe- culatoribus hoc loco difterendum eft.Eodem modo apud Calliftratum eft imelligendum } in l.diuus. jT. liquis duob.tf.ad leg.Cornel. de falf. & apud Pau- lum in leg.impuberem.jf.fi teftamentarius.ibidem. Oldend. testa m en t ar 3 v s teftamenti feriptorem figni- ficat,qui didante teftatore id excipit.l.9.jf.i. flF.de hsred inliit. Briff. tbst ame n ti ordo hic eratapud veteres.vt primo capitehaeredis fiat inftitutioj fiue vnus ,ftueplures Ant, qui in vniuerfum bona ex defundi voluntate capian:.Sequenti capite Sc in ima cera/ecundi h<£- TE E. 2,6(5» redes legata,& reliejua teftatotls votuntas 8 c difpo- ficio ponuntur: fiue aliquos onere grauare , aut (i quibus dari fierique oporterc, teftator pro fua vo¬ luntate arbitratus eft:qui non h$rddes,fed Legata- rij funt didi.Alex.de Adex.Genial.dier.lib. 5.cap.1. Certe qui hodie obferuatur ordo in vltimis volun- tatibus conicribendis , excepta claufula genera'li f qua? poftrernum locum fortita eft,ab zAccurftanis, &mere formulariis intToduda,tum vfu infulforutn recepta norariorum) improbandus non eft:videli- cet, vt primo loco prsfatio , fecundo legata, tertio inftitutiojquart® fubftitutiones, quinto caeterje te- ftatoris difpofitiones,inter quas exhxredationes re- ferri folent,ponantur.Spieg.Prat. tbstambnti fadio eft i us teftamenti faciendi,aut ex eo capiendi aliquid:illa adiua,hsec paftiua tefta¬ menti fadio dicitur. Omnes autem quiadiuam Teftamenti fadionern habcnt,habent etiam Tefta¬ menti fadionem paftiuam, non vicillim omnes qui habent paftiuam, etiam habent adiuam. Vulte. in comm.lnft.quib. non eft permiff.teftam. in princip, num. 3. testamenti fadionem habere dicitur non is fo- lurn,qui teftamentum facero poteft,fcd & is, qui ex alterius teftamento capere,&ftbi vel aliisadqui- rere potcft.leg.16.Digeft.qui teftam.fac. 1 . vltim.ff. pro h$rede.l.ji.l.4p,& 1 . feq.ff.de hsred.inftit.Brif^ Hotomannus hanc veterem locutionem eflfe vult, Si a 12, T ab.manafte,in quibus tamen feriptum fuif- ie opinatur;De iis,quibufcum teftamenti fadio ha- beretur , non qui teftamenti fadionem haberent, arg.l.vitim.ff.pro hxred.i.3i.& 45.Digeft.de hsered. inftit. te s t amen T 1 itaquefadio cum his efte dicitur, quibus vel hsreditas vel legatum relinqui poteft.l. 7.ff.pro legat.i. 21.ff.de teftam.tut.l. ff.de ferui.leg. jf.feruus autem.Inftit.de hsered.inftit. $. teftes. ln> ftit.de teftam.1.82.51".vitim. Digeft.de leg.2. Brilfo- . ni us. Testambnto r. v M, hoc eftjverborum, quibus te¬ ftamenta codita funt,interpretatio latior eft, quam rei ftipulatoriae.l.quicquid aftringends. ff.de verb. oblig.fac.Lveterib.ff.de pad.Nam recepta pridem fententia,& pium, & publice vtile eft defundorum elogia,interpretatione iuuare. l.mulier. 1. fi mater. & leg.fi ita e(fct.Digeft.quan.diesleg.ced. Spiegc- lius. testa m beto r v M fubiedor,idem qui Teftamen- rarius. Vide Gic.li.de offic.3. Spieg. testambnto dati tutores videntur,qui codicillis teftamento confirn.atis dati funt,leg.3. ff.de teftam. tur.Prat. testambntv M,inquit Imp.Tuftinianus in princ. Inftit.de teftam. ordinand. ex eo apptllatur, quod teftatio mentis fit,fecutus nimirum magnum illum ICtum Seruium Sulpitium,qui lib.2. de teftam. or- dinand. id totidem verbis feripferat , vt teftarut Geilius lib.6.nod. Attic.c.i2.Quod axioma ibidem Gellio improbatur , & poft cum Laurentio Valla: libra d.elegantiar.capitul.36. Cuius vtriufque au- toritas apud nonnullos etiam Dd. iuris in 1 .1. Dig. de acquir.vel amittend.poflf.& in leg.2. (T.appella- tur.ff.de rebus' crcd.tantum ponderis habuit,vt Iu- ftinianum Imperatorem in hoc reprehenderint: plerifque tamen ICtis probatur, & nonnullis adeo, vt teftamentum his verbis a Iuftiniano definiri e- tiam exiftimauerint. Dubium Gne non eft , quin teftamentum fit teftatio mentis: non facile t-a.men cončefferim : teftamentum eo modo effe defi- > niendum. Aliefius non fum ab his, qui hanc tefta- menti etymologiam elfe arbitrantur. Eft enin . *66* ' TA N ksc notatio nominis a forma teftamenti defumpta, non tamcn otnni fed quadam eius partc : quafi di- cac I uftinianus,teftamentutn appeliari ab eo, quod quis teftibus adhibitis in eo mentem fuam dechirtr. Sed obftai ex veteribus Gellius, ex recentioribus Laurentius Valla, Hicenim fupra d. loco fcribit; ^ ur a menre potius dicatur tefta rnentum , quam i. mcnto vel menta^ Qifia nihil ad hanc fignificatio- nera rnentum mentave facic, inquies : Quidergo mens ad armentum,ad faifamentum, ad condimen- IQ tum,&ad huiufmodi infinita ? Non eft ergo vera h^c etymoIogia,neque a mente,neque a mcnto,ne- que a menca,led potius hsirc nomina ailumunc Tum fyif&bam , cum exircnr anrea in Men , vt veftimen, calceamen , regimen , quibus adiečta iyllaba Tum, fit veftimenturr),ca]ceamentum,regimentum:ita te- ftamen adiečta fyllaba Tumjucit tefta m en c um. H 2- denus Valla. Verum enimuero in fcholis Gramma- ticorum h^c ita difputantur argute : fed habent iCtorum nocationes ab illis rationem longe diuer- fam.Grammatici enim de verbis agunt, ac notatio- z0 nes fuas ex iifdem deducunt. ICti non tam ex ver¬ bis quam ex rebus ipfi$,de quibus agitur, vt ex ver- bi notatione non intelliganir verbi proprietas, fed natura rei. Hoc ICtisadmodum eft familiarc*, oec mirum, fiqutdem in pleriique philofophos scoi- cos,qui rerum maxime,non verborum ftudiofi fue- runt,imitati funt. It a enim 'uss a iuftitia appellatum dicit Vip.in leg.i.ff.deiuft.& iur.cum umen Gram- matici ea de re interrogati refponfuri fint,vocabu- ium iuris efle fimplex, a quo iuftitia, non a iuftitia ‘ 3 ° ius appellaretur.ka paulus m 1.2-lT.appellata. ff.de rebus cred.mutui daiioncm, vel vt Iuftin..loquitur an dne principi;|nftit.quibus mod. re contrah.mu- tuum appellatum efte fcribit , quod de mio tuuisi iiat, cuiufmodi.notati® Grammatico ne in mentem * cjuidem vtneric. Ita dona.eionem idem p aulus in 1 . 35* iT* i. fr'. de dom mortis caufa dičtam efte fcribit a dono,quad doni dationem,&c. si igitur qusras,cur ha? notarponcs ita fiant , rationem afFerre poflfumus ex Connan.cpmmentdibr.^.cap.i, vbi ait: Quja v- 4 .° nius verbi imagine totius rei informatio fieri non joterat, additum al-terum eft, quodad proprieta- tem eius nominis,de quo ageretar,deciarandam fa- «ere vidv bacur, Eadem rarione de teftamenr-o di- žemus,quodxeftamentum d-idum fit quafi teftatio x|neniis, qu« notatio non eft grammatica , ex verbi €tymofed exipfa lurifprudcntia defumpta. Rečte igitur luftin. teftametum ita appellatum efle dicir, in fchola lOorum verfemur : rede quoque Geli. Si Valla: fi in Grammati-corum fchola agamus. Et’ quemadmodum luftiniano nulla fuiftet repre- hendendi ratio,fi nctationem teftamenti Gram- sraticam reprc-htndiftet : ita Gellio & Vall^ nulla f-iit Iuftinianum reprehendendi ratio , cum teftamenti notationem iuridicam attulit. Artes e- nim ftnguloe fuis limitibus funt coercend« , extra quos , fi quis. euagetur , is in melbm alitnam fakem immittit. s it igitur nobis, qui in fcholis 'iGtorum verfamur, iliudcerto pofitum, teftamen- tum appellatum qua(i teftatio mentis, & Gellio ac Vall^ argutia^ fuas grammaticas rehnquamus : ex Vulteio in comm. kift. ad princip, de teftam. ordi- nand. n»i2.!5. It B s T A m e N r v m vari; varie definiunt: Receptior eft definitio Modeftini in Li.fF.qui teftam. fac.polf. quam cum accuratu?> tradet Vulteius iam d. loco. n • 4 & feqq afcribemus. T.eftamentum, inqu*it Mo- deft. eft voftiiuatis noftrce iufta lententia , de eo ^ guod quis poftmortem fuarn Seri veiit. Accurfius 7 « f lofeor legum ahoqui ftudioftlEmus definitionenv TE E. U6 t hanc.vt non fat peifeftam.improbat, cui conmJi, cit Bartol.ftribcns eam effe pčrfe&iflimam.&Cula. eius in paratit.fF.cui dcfimsio illa videtur efle per- fefira.sane itcxtibus iuris recedere,mihi temper tj rdigio,nec cjuicqtjam eft,quod in InEerpretemagis improbem quam fl ve! ad craendandum.vcladim- pugnandum textum , modo probabilis eiusdtfra. dendi ratio adfern poftit,nimis ftt facilis. sed ii\ veris rerum detinicionibus ibueftigandis tanmm abeft,vt quis conura iuris principia fiue textusquid faciar,vt ea multo magis confirmetatque illufttet, quemadmodnm is, qui in vera bomims definitione eruenda laborar,hontinem eiufve naturam nonde* ftruit,fed qui& ftt,oftendit, Eft igitur in defiaitioai iftam Modeftini quam vocant, inquirendum accu- ratius.Verifllmum eft teftamentum eife nofttsvo- luntati' iuftam fententiam de co quod quis poft mor tem fuam fieri veiit: Quseritur,2n teftamemum ita etiam vere definiatur:id vulgo exiftimant:cgo definitionem efte nego-. Vcque id negem Tacit deli- nitionem natura. Docent Logici quod cmnis ded- nitio,qiice definitio fuo vel latior vel angufboreft, vitiofa ftc.Hanc dennicionm,fi defimtio eft, dicov* troqueillo vitio Iaborare. Propolitio argumenti huius certifftma eft ex Logicorum fcholis repetica. AlTumptionis paries dus? funt, prior eft , quod h^e definitio fit latior : pofterior , quod ftt ang.uftior, quodvtrumque vitium abfurdum nem eftineade definirione diuerfo refpečtu concurrere,. QuodU' tior lit,ita oftendojLatior eft lila definitio, qus 3 lii etiam, quam definito competerc potcft;quod idem eft Logicorum axioma:at definitio illa euamalij, quam teftamento conuenire poi'eft:q,uod fic proba- tur,-Si codicillus,fi mortis caufa donatio , fi qusuis alta vlr.voluntas eft iufta lententia voluntatis no- ftrs?,de eo quod poft mortern noftram fieri v-elimus, definitio illa etiam ali;,quamteftamento conueni- re poteft.At prius eft:& pofterius igitur. Propoli- tior)is cenfequentia per fe ipfa patet. Alfumptio probatur inde,q.uo-d qua?libet vhim.voluntas eft in- fta lententia voluntatis noftraj.Ac codicilius, mor* tis caufa donatio,&c.funt vit. voluntates. Hicnec propoiitio nec alfumptio negari poteft. Veranta- raen Inrerpretcs ne hoc,quod in difceptatione pc- fitum eratjcontr.a fe ipfos concedere viderenturjce- fugium qua?runt in voea-bulo Iufta. Cstera enim 2 yIodeftini verba,cum nimis fint manifefta, nec ne¬ gari' poffit,quin esteris etiam vltimarum volunta- mm- fpeciebus accommodentur,in hoc folo amnem .teftamenti vim poficam efte exi ftimant, vt teftame- tuma esteris vit. voluntatis fpeciebus diftingua- tur.Verum ft hoc ita eft, ca?teras omnes voluntatij fpeciesiniuftas eftenecelTe fuerit. iniuftum enim opponicur iufto,nec per Logicorum regul.ts aliter fieri poteft,quum vt eius, quo res a re diftinguitur: contrarium fit in illa,a qua difting.uitur.A tverbni. fi cxterx vltimarum volum.fpecies iufts fint, iuris efedum nqn habentr : cum autem ^qusfuum ha* beant effečl..matque teftamentum,etfi non omnino eundem,negari non- poteft,quin & ipfe iuftam ha- beant fententiam. Hune nodum cum Interpreres viderent,vocabulum Jv.Jla interpretantur perfeftafi* lii malunt folennh,idcpie autoritate Vlpian. infrag* raen.titul.20. vbi air.Teftamentum elfe mentis no* ftrse iuftam conteftotionem,in id folcnniter faftam, vt poft mortern noftram valeat. sed vt ha?c Mode¬ ftini fententia fuerit , debuitcerte in definitione eiufmodi verbis vti , qus eflt nt propria & perfpi- cua,qqse interpretatione eiulmodi non 'mdi^ercnt } prsfertim cum Modeftino tam facile fuiflet d/cerc PerfefiA, am>vt alii malunt ifiltnnis, quam dicebat iufi U* m tufa. Car enim Mode/Vnon dixi(fet perfifta ,aut cur non dixtffer folennis ? Sed iit fane ita, admntarausin- terpterationem>& tamen ne fic quidem res espedi- tafuerit. Nara codicillos C£terasque vir, volunčatis ipccicsea -.dcm in fuo genere habere perfc&ionem, quatu in fuo genere habent teftamea, nullus lCtus vnquam negauerit , vt iam pridem demonftratum eft A Viglo Zuichemo in princ. Inftitut- de teftsm. ordinan. num. 14. Quod fi vero iuftsm fententiam interprctemur folennem , videamus , ne dum te- ftamencum a catteris vit. voiuntatis fpeciebus di- ftinguere voiumus , nimis angufte teftamentum ftffin;amis,exdudentes teftamentum militis,quod ¥tmaxime lollenne non fit,teftamenti! tameoeft, autjVtdum teftamentum a cacteris vit. voiuntatis fpeciebus diftinguere voluraus , genus diftingua- ausaipecie. Sed fpecies a fpecie dtftinguitur, non agenere,quf)d ii ? i incft. Teftamentum enim mili¬ ta rcsque ceftamenrum eft . & &que eft iuftura at- qur paganum, tiurieifi non fir. foienne : folennitas 20 fpcciei eft hi>c pagani,iufititia eft ge- ncrisomni teftamento Romano cortueniens. Quid igitur eft quod Modeftinusdicit lufta ? Hocnimitn vtteftamentum debeat efle naturah x quitati Sc ci ailiconaenieos , & quodque in fuo gencre fecun- dum regulas & pracfcnptum iuris fa&um , quorum prius ad m ueriam teftamenti pertmet, pofte ius ad forma. Nemo.n facere poteft, quo minus leges in fuo teftaraento iocum habeant,!. nemo 1. fi quis m.in fin fr' de l.i. Oftenf im eft hanc defi utione 5 ° d.finite fuo e 11 e lauorem eiTe vero & anguftiorem nimir-ura quod ad i^ftamenta ipfa attinet, oftendit Vuhems hoc modo. Sunt teftamenta qu*dam in- iufta , cuiufmo.ii funt teftamenra peregrinorum, j hoeeft,eorum qui non funtcinesRomani, quorum I meminit vjpian in ffagmen.titio.iT.Latinus* £ 3 $c teftamenta non funt nulia , fed fuarn etiam vira & j robur h?bent, veauntamen quoniam non fafta funt fscun ium prsferiptum legum Romanarum > iufta non funt. funt quidt-m dla teftamenta , fed quo- 4 ° niamaciuibus Roma-ns fačta non funt , iniufta, atque hoc qualit i tem teftamenti fignificat : illud autequatenus quse-' itur an 'cftamentu, (it denotat fubftatta.Sicut igitur diftunfta eft i. b.ftaua re>a qua- litateeius, ita diftingmtur quspftio illa an fit tefta- menium,ab ea,qua qu^ritur J quale fic teftamentum, quod propterea adao,ne qu sfortt putet,concihari hanc rem poffe,fi dicatur , teftamenra illa iniufta efTe. Sedquoniam Modeftino propofkum crat do- £ereduntaxat de teftamentis ciuiam Romanorura, $ 0 anguftia hzc exc ufatur,latitudo defimtionis excufa- tionera nonhabet , multo vero minus interpre¬ te!. Non eft igitur illa teftamenti definitio. Duas teftam*enti definitiones qu£e afferuntur , iam ptoftgauimus : profliganda etiam nobis nune eft terna tx Grseorum mterpretum commentariis dtfumpta : dicebantilh , teftamentum mhiief- fealiuj, nifthsereditacis chtionem Hiec definino ft vera eft, neceiTe eft , vt vbicunquc eft teftamen- tom.ibi etiam decur hsreditas, Sc viciftim vbi deiur 60 haredits.h.-ered3- tiOne hsreditas adimiturm^ceffe eft vt filius eaprius habuent. Qu,od enim non habetur,idimi non po¬ teft : Si veto habetur , dari etiam amplius non poteft,eo ipfo qnod iam habetur : at ex teftamen- to h^reditatem filius non kabebat , quia.filius non erac inftuutus hsres. Econtrario , dari etiam nonnanqua.n hereditatem , vbi teftamentum non eft , ex eo eonftat , qu >d haereditas dari poteft eoara in codicillis per fideicomroiftura , if.dircdo* Xnft.de codicill.l.i.§.fin. ft.de iur.codicdl. Si dicas hoc fieri oblique , illud ver« in teftamento fieri di- rečlo refpondeb.o pnmum , e {Te hanc quacftionem de obliqua & direda kžered’tar;s datione.ab ea,quf nobis eft propofica , aliam : Noftra enim quxftio fubftanti« eft , h*c qualitatis : qu£erirausemra Timplicirer , an alia etiam vlt voluntate , quara teftaniento , hseteditas dari poflic : direčto , an oblique non qusenmus , nec locum habet qufftio i illa poftefior,mfi prior illa fii expedita ad fubuer=| tendam enim Grsecorum definitioncm i a tis eft,hoc 4 ' obtinere , etiam codicillis hserediratem dari , quo- ii)odocunque etiam detur. Refpondebo fecundo, q od miies in codicillis , qui tamen teftamentum non funt,heredein diredo inftituere poftit, l.militis Dig-. ftis de teftament.miiit. Qjjjd igitur? Proba- bam aliquando,ait V u lte;us, vr definitio teftamenti repeteretur ex 1 quxrebatut 15. ff.de teftam.mift.& teftamen.um dehniretur hacrediS inftitucio : confir- tnab if me in eo etiam , quod omms vis ac peteftas teftamenti in hsredis inftitutione effe pefita 5 §. ante heredis lnftit.de lega. ).quod per man us io.ff, iur.codicill.Vlp.in fragm.tit 14. praefertim cum vi- derem etiam Impp. ita argumentari , ex eo quod quis h$redem inftituifTet.non codicillum,fed tefta- mentum eum facere voluiffe , eamque ad rem au- torem habebam magnuna illum Accutlium quiin gloffa ad Modeftinum , vt definit!p-peificereuir,ad» didit,cum hxredis inftitutione. Sed animaduerto, non effe nulia,qu 3 e & huic definitibni obftent. Njir in codicillis etia , etiaii non femper , interdu tamen hxtes inftituirut, & vero etiam in codiciliis militis interdum direfta eft hsredis inftituuo. Sed queni- am ex natura codici]!or ;m hoc non eft, vt in iis di- re£o hrres inftituatur , videor mihi teftamentum ita abfolute definiri pofte , fi dicam : Teftamentum eft vitima voluntas direčta ex fui natura inftitutio- nem haeredis continens. Hasc Vuheius d.loc. ius. 15. 16 .dc feqq. Test amen ti fumma d ftributiohxceft,quod aliud eit iuftum,aliud iniuftum , qua? pratterquam quod per feipfa latis patet, comprob^tur ex rubr.ff de in- iuft.irnto Sc leg.t jj.i. ff.quemadmbd. teftam.ape- riant. Teftamentum luftum eft teftamentum fa~ čluma ciue Romano-.ijiiuftum contra fačlum non a ciuc Romano fed a petegrino. (Accipimus aurenv peregtinuni, non qui a patria fua peregre abeft,fed qui ciuis Komaous non eft , fiquidem peregnnari fiuc peregre abeffe qu!s pofiit, qu-- ramen ciuis Ro/ manus fit, & maneaOeur iurtum Sc miuftunvtefta« memumaciueRoniano Sc peregnno , non au- tem ex regulis circa teftam&ntum ordinandum a a iure pi »feriptis, metiar, caufa hcec eft , quod fieri po(ftr,vt quis peregrinus omnes condendi reftamg- ti (olennitates a iure requifiras©bferuet,qui t3men teftamentam iuflummon condat , eo quod ciuis Romanus non fit : ciuis Romanus autem e con- trano fi vel minimam folennitarem a iure m tefta- mexo faciendo reguifitan© obferuauerit,propteres T ANTE E. T ANTE E. tamen teftamentum iniuftum non facit, eo quod ci« uis Romanus eft.Nam fi Tolennitates in Tuo generc non obferuauem 4 omnino nuLlum eft. Teftamen¬ tum autem nullum cum teftamento iniufto 'idem non eft: quod declarari poteftexemplo vxori$ in- iuftse & vxoris nullius. Vxorem enim iniuftam di- cirnus efte vxarem 4 vxsr nuila ne vxor quidem eft, quod patet ab effečlu , cum illa accufari adulterij podit,hxc non item,leg. ft vxor D igeft.ad I. lul de aduh. Et vero teftamentum nullum ne vilo 10 qnidem modo vnqua^miuftum efte podit ; attefta- mentum iniuftum,iuftum efte podit. Nam ab alio, quam a ciue Romano teftamentum Tecundum Tua ciuitatis leges fačlu,tametft in Republica Romana iniuftum ftt & habeatur,in ea tamen Republ.Teu ci- uitate,cuius ipfe ciuis eft,iuftum Tuerit, Vnde non temerea Caio libro lecundo Tnftir.fcriptum , & a compilatoribus in leg.quarta,Digeft.qui teftamen. fac.polT.relatum eft, quod ft qua»ramus , an valeat teftamentum, in primis animaduertere debeamus, 10 an is qui teftamentum fecit , habuerit teftamenti fafrionem-.dcinde ft habuerit,requiremus,an Tecun¬ dum regulas iuris ciuilis teftatus ftt:cumCaius ad qaaftionem illam decidendam ftmpliciter refpon- dere etiam potuiflec, id teftamentum valere , quod fecundum regulas iuris ciuilis fačlum ftt, Ted quo- niam fteri poteft , vt quis fecundum regulas iuris ciuilis teftetur,is autem ciuis Romanus non ftt, ftu- diofe ad duo tila Gaius attendendum monet. Ita teftamentum nullum tancum ftt in Republ. Roma- P na,non extra illam;&' Temper teftamentum quod ftt extra Republ.Rom.iniuftum eiRftue in fua Repub. valeat, ftue non valeat. Sed quoniam teftamen- rum ini-uftum ad aliam quam ad Rempubl. Roma* nam fpečlat,de eo teftamento, quod iuftum efte di- ximus vidc.ndum eft. Dixi teftamentum iuftum ef- fe teftamentum fačlum a ciue Romano : Ted cum mulci ftnt ciues Romani , qui teftamenti faciendi poteftatem non habent,aut vt habeant, non tamen ea rečte vtantur,definitio hac ita Tupplenda eft , vt 4 ° dicamus 4 teftamentum iuftum efte teftamentum fačlum fecundum reguias iuris ciuilis, a ciue Ro- mano,teftamenti fačlionem habente. Hoc iterum fimplex eft vel mixtum:qua diftributio ex princi- - palicaufa teftamentorum efficiente deTumpta eft, hoc eft 4 ex iure. Simplex eft,quod vna iunsparte conftitutum eft * & hoc rurTus eft ciuile vel praro- rium. Giuiie eft teftamentum quauis alia iuris parte , quam edičlo pratoris conftitutum : atque hoc iterum Tacio duplex. nimirum legitimum , vel 50 imperatorium. Legitimum eft quod lege aliqua, populo Romano lata,conftitutum vel 'approbatuirt eft. Qj>od iterum eft vel vetus vel nouum. Verus duplex eft : vnum quod fiebat tempore pacis , & alterum quod debat tempore belli. Id quod tem' pore pacis debat , dicebatur deri comitiis casatis, quaquolibet anno bis celebraoantur per pračo- nem,vniuerTo populo Romano conuocato,vnde et¬ iam calata dn^a funt to ^x«v,a vocando : co- ram populo ita conuocato is,qui teftamentum fa-o° člurus erat,voluntatem luam voce,vt putOjGcdara- bat,dne vila alia Tolennitate vlteriori:quippe pra- Tentia & autoritate populi omnemfoiennitatem , d qua dedderaretur,fupplente. Hoc teftamenti ge- nus dmilituciinem quandam curn eo habet, quod nune paganum dicimus ; non tamen cum eo eft i~ dem. Hoc enim debatscoram toto populo; paga¬ num dt nimirum coram feptem teftibus: hoc a ma- ribus tantum debat : illud a maribus & fceminis: 70 bocbisdunux*tinanno debat : iliud(paganum) 1666 quotiefcunque teftatori lihem; hoc dne folennira- tibus expediebatur : illud folenniter : hocaboli- tum eft:pagano etiamnum vtimur. Tefta.rcmp or e belli dicebatur deri in procinftu , cum mil/res ar- misaccin&i , & ad pugnam comparati iamiam ii- lam inituriftarent, quo tempore tantum abeft, V c Toiennia dedderata fuerint, vt ob miiitum imperi- tiam & ob periculum inftas de itlis ne cogitari qui. dem potuerit. Hoc cum eo quod milicare nune appellamus,aliquid habetcommune,fedcumeo j, dem non eft , quippe quod illud Tit multoanti- quius etiam ante legem 12.Tabul,receptom , cum militare Tub imperatoribus demum cocpcrit ; Fi e . bat autem teftamentum paganum a paganistatum militare tantum a mihtibus. Pagani i pagis (p a . gus aute diftus eft a voce Greca eft,fons,e» quod conderetur in iftiuTmodi loco, vbi aquaTup- peteret ^olim erant ruftici dcut & hodieex vulga- to loquendi vfu,qui agriculturx duntaxatoperam dabant,& a militia arcebatur, ne armis alTueti con* tra ciuitates inTurgerent : Ted pofteaex vfuiuris fa(ftum eft, vt appellatio iiia extcnderetur ad oro- nes,qui militiae faeramento adftrifti nonerant.vbi* cunque etiam habitarent.due in vrbibus,dueextra eas,iiTque opponerentur milites,vt dt in leg.prima iT.primo.Digeft.de Teruis fagitiu. leg. 7-iT.dn3l.ff. de donat.ieg.38.in dn..de teftam.mil. leg, final. Dig, ad lc-gem Falcid. leg.14. Digeft. de pan. Miiitum autem 3 ppellatione etfi generaliter contineantur omnes iili , qui in negotiis ad Reipub. vtilitatem pertinentibus occupati Tum;ex quo milite? quidam atmati,quidam rogati ab ofdciis fuis vel foris vel domi praltandis dičli Tunt.In doftrina tamen de te- fta.illos Tolos milites accipimtis, qui in armis mili- tant J neque tamen eos omnes.fed hos duntaxar, qui ipTo aftu militant , ac in expeditione degunt, Sedcumh^cauo teftamentorum genera ita elTent comparata, vt ciues Romani omnes ad teftandum alioquin etiam habiles iis vri non p©(lent.Tiquidem fcemina comiciorum < 3 c bellorum nullum omnir.s habebant commercium,non vero omnes etiam ma* res,ob id quod comitia in anno duntaxat bishabe- rentur,atque adeo morte Tspepr^uenirentur, aut alias etiam teftandi curam non haberent,vtrunque illud teftamenti genus paulatimin defuetudinera ahiit,ex quo tamen hoc remanftt,vt hodie eriamte- ftamentum alind dicatur paganum, aliud militare: Timi le tamen teftamento-, quod Te bat calatis comi* tiis:etiamnum eft illud quod nt coram Principe,aut fačlum Principi oftertur, idq;propter poteftatem, quam omnem a Te populus in Imperatorem Teti Principem tranftlrlit,cuius mentio /it in l.omnium. Co dic.qui teftam.Tac.pofTSucceftit itaque nouum teftandi genus,omni perTona omniq; tempori con- ueniens, qnod dicebatur beri per zs & libram , id eft,per mancipationem. Maftcipatio autem eft ven- ditio. Per venditionem igitur.Hoc occafione anti- quiillius moriš Romani introdučlum eft, quo om¬ nes dirpoiitiones interviuos fiebant per venditie- nem,accommodato eo etiam ad dilpofitiones, qu^ hunt mortis cauTa : Qu^oniam vero antiquis Ro- manis xs non fuit Tgnatum,Ted rudse , numusille appendebatur libra. Vil de hoc negotium ita per as agebatur,vt necelfe eftet accedereetiam libram, quo ces illud apperideretur, atque hinc phrafts illa per as libram. PerTona,per quas hoc negocium a- geretur,eranttres : Vna qua tenebat libram, inde libripens dicebatur:altera vendebat familiam ftue bona Tu a , qua t eft a tor erat : fktertia emebat 4 qu£ emptor familioe dicebatur. Adhibebantur autem #7 jatem neceftario teftes minimum quinque ciues Komani, fiue Latini luniani puberes, ob fidem rei vt notar 2668 Bart.in l.naturaliter,«.a5.de vfuc.que refer-t Gail.a. ©bf.pračhio8.n.io8,Hoc iterum duplex eft.Fit.n.vel ab eo qui pefte iam eft correptus vel ab eo qui*pefte correptus nondu eft.Porro legitimis illis teltamen- tisabvfu remotis fucceftit teftamentum praetoriti, id eft,teftamentum,cuius faciendi forma a prsetore intredučta eftTublato nimirum lfto mancipationis ritu,a!iifque folennicatibus., earumque locoTidhibi- tis tefttbus,non vt ibi quinque,fed feptem, eodem* que teftium ftgnis. Cum autem paulatim, inquit Imp.in jf.fed cum paulatim.Inftit.de teftam.'ordin.- tam ex vfu hominum , quam ex conftitutionum e- mendationibus ccepit in vnam eonfonantiam ius ciuile Sc prsetorium iungjftntrodučtum eft teftame* tumaliud , quod Vulteius ex iunŽfcione veriu/aue illius iuris appellat teftamentum mixtum , id vero eft teftamentum,cuius condendi forma ex pluribus iuris partibus conftata eft. Qupd iterum eft vel commune vel peculiare. Commune eft teftamen¬ tum fačlum fecundum prteferiptum iuris ciuilis, pr^torii Sc conftitutionum : Sc ius. quidem ciuile pr£fcripftt,vt adhiberentur teftes, & teftamentum vnico contextu in teftium illorum prsefentia fieret: ius vero pr^torium,numeram teftium,eorundemq; obfignationem : ius denique conftitutionum tefta- toris teftiumoue fubfcriptionem , cui luftinianus addidit,vt per manus teftatoris vel teftium nomen iia?redis exprimcretur,leg.iubemus.Codic. de tefta. quam tamen neceffiratem poftea idem luftinianus Nouel.ijp.jr.quia vero , ex quo defnmpta eftAu- thentica.Et non obfcrnato.Codic. de teftam. remi« ftt 5 ataue voluntati teftatoris liber^,fubiecit. Pecu¬ liare teftamentum id voco,in quo ftngulariter ali- quidrcceptum eft , & quidem vel minus vel am- plius,quam in teftamento communi. Minus ratione folennitatum receptum eft in teftamento fafto ad piascaufas, in teftamento fa&o.inter liberos,l.hac confultiilima 21.5T.ex imperfeeto. Cod.de teftam.in teftamento fačto aruftico,leg.fin. Codic.eod. in te¬ ftamento fačto ex oblatiš Principi precibus ^ l.om- nium.Cod.eod.Amplius aliquid,quam in teftamen¬ to communi denderaturin teftamento fačlo a ese- co,leg.hac confultiilima. 8- Codic. qui teftam.fac. pofl.ltem in teftamento fado a fordo & mino,leg, difcretis.Cod.eo. Ex h is omnibus apparet antiquif- ftmis temporibus teftamenta voce poridimum nu- cupari folita jtc-mporibus pofterioribus in feriptis magis celebrari:tametft & in his & illis in arbitrio teftatorisfuerit »teftamentum fuum vel voce nun- cupare,vel feriptis conftgnare. Vnde ab hac forma accidentali teftamentum diftribuitur in Scriptum & Nuncupatum, 5 T.fnal.Inftitut.de teftament.ordi. quod vtrunque ira diftinguitur non ex feriptura, fed ex voluntate teftatoris. Neque enim exiftim.an- dum eft , ft teftamentum in feripturam redačtuni eft , id teftamentum efte fcriptum , ftquidem id- quod voce nuneupatur, Sc feripto teftamento oppo* nitur,non minus ac t eftamentum fcriptum in feri¬ pturam redigi poteft. Sed feriptura illa in tefta¬ mento feripto de ipftus eft fubftantia; in teftamen¬ to nuneupato feriptura in eiim duntaxat tinernftt, vt rei geft« veritas probari poflk. Prout igitur teftator voluerit ita , vel fcriptum vel nuneupa- tum habebit teftamentum , nuneupatum tamen fempereft, fi de teftamento quidem fačto conftet, fed nulla feriptura proferatur,neque vilam fačlam efte probari podit. Hinc teftamentum fcriptum eft teftamentum in feripturam redafturn eo voluntate teftatoris ex animo , vt teftamentum .eflet feri- ptum;Ttftamemum nuneupatum eft teftamentum> T ANTE E. riuavtrcei teftaeore faftum,quod fi in fcripturam rcdigatur, nuncupatum nihilominus maneatfcri- ptufa retngeftam comprobante. His confequens eft teftamencummixtum & teftamentum prsetotiu non nili in fcriptis ficri pofle.eo quod vtrunque il- lud a teftibus.fuis fignaculis fiue figillis' obfignan- dum eft,quo 4 fieri non poteft nili in charta , mem¬ brana,aliave mareri3 fcripturam recipieme. Tefta¬ mentum igitur nuncupatum eft esfolo iureciuili, quodexpreffe pet jf.fin. infticut. de teftam. ordia, probatur, atque iuri pratorio eft incognitum , niti quoad vtiie bonorum pofteifioncm fecundum vel contra tabulas dandam,1.2. Cod.de bon. poftTecun. Cab.Ieg.i.C.de bon.poff.contr.rab.l.fin. C. de codi- cil[.& deindenumerus feptem teftium iurepraato- rio introdučlus non minus in tcftamento nuncupa- to,atque fcripto regulariter cuftodieudus eft , vtfi cuihancrem fubtiliier examrnare placeat, videri polile , teftamentum nuncupatum efte quafi imer- medium inter limplex teftamentum Sc mixtum , at- • , que participate aliquid de tcftamento ciuili legili. mo & aliquid de teftamento ciuilt pr^torio. Htrc Vult.ad d-pr.n.2i.2i.& feqq. lnftir.de leftam.ordin. Te s r a m E n r v M autem iiiud proprie dicitur quod iure perfe&um eft.-fed abufiue Teftamentu quoque appellamus,qu«e iniufta.irrita, rupta , vel imperfe- čta funr.Nam horum quoque infpečtionem erstor permittit leg.2. tl.Dig.de teftam.tjuem.aper.Briflo- nius. Tbstamjntvm holograpfeum , inquit Ifidor.St Valentinianus Nouel.2.de teftam.eft manu autoris totum confcriptnm atque fubfcriptum.Vnde &no- men accipitTn koc non enigitur fubfcrrptio tefta- toris excanftiturion.luftin i.cum 3 ntiquitas. jP.fin. Codic.de teft.1m.N0n e'xiguntur teftes ex Nouella Valentiniani,qu3r ramen non obunuit.Prat. TeStamentvm imperfečtum eft , q-uod non obfi- gnatum eft feptem teftiu fignis, quod Africunus in tettio tračlatu euidenter demonftrat,du teftamemu T A K T E E. , ep Tbstamehttm pupilJare eft pars St fequelatefta- menti paterni; Vult.in Comment.lnftii.de pupilj. fubft.in prin.n.ji. ^esiau non modo teftamentum facere/ed&teftb bus adhibitis quidlibet declarare,denuntiare, no- tumve faccre lignincat,leg.20. in princ, deacquir. b ered.Et ideo folenc teftari liberi, qui tiectffarije- xiftunr,n.on animo hteredis fe gerere, qu$ gerunt. Eft ec de quocunque negocio tabulas, qnjadpro- bationem valeant corificere,quod & Teftificari di- citur.Tranquillus : Cum quid per idcumteftindi gratia fign.irent.Cicer.pro Quincio.Teftifkanmu- fti P.Quintium non ftetifle,& fe ftetiffctubuljtm- txims fignis hominum nobrlium confignantur.Pra. telur. jstiATio 6t Teftificatio , aftus ille teftandi confi- gnandique Cic,Verr.7.1pfe in tabellas rcftrt,ebfi. gnat fignis amicornm prouidem homo : vtcontra Esc crrmen,fi quando opus eflet,bac videlicertefti- 1 ficatione vteretur.Vlpian.leg.p.jT.r.ffdeptrn.Soltt & ita interdici, ne inftrumenta omnino fomcnt, neue libtllos conc1piant,vel teftationes conligncrs. Sic in I.j.ff.deconcub.leg.7.ff.de fponfal.leg.i. ff.de tiaut.foen.l.vlt.ff de cuft.reor.Cicer.in Qui(ii, Ipfe fuos neceft.iriosab atriis Licimis, & afaucibosma- celli corrogat,vt ad rabuiam Sextiam fibi adfint,bo¬ ra fecunda poftridie-.veniunt frequentes,teftifica- tm ifte P.Qjrintiuni r.onftitifie, & feftitife.tabolz maximx fignis hominum nobilium confignanror. Morem huncOaid. libr. de Ponto a.his lis>nif, verbis: 8 Ccnfiteorjeftare licet-fignatc Rubite s: i\il opus eft hgum viri&usšpfeUefMr. Kotomannus. Ta s tA .t i o pro conuentione & denancutione tefli- bos a d hibi: is fa chi. leg.$. Jf. vhiro.rftde adminift.tut. leg.i.$.fed& (i^uisconira.ff.uuod vi aut clam. Te- fiacio pro teftium depofitione , vtloquimur inl.21. ffi.de his qui oot.infu.E: iff Prat. perfedum opponit non fignato,& 1. hac confultiifi- 40 T e $ t a t i o fcripturam teftibus commu.niram (igni- (o T ma,iT.non fubfcriptum. Č.de teftam.fi modo vt in .veteribus. & C. Theodofi; in eo ita Iegatur : Non fiubfcriptum a teftibus ac non fignatum teftamentu pro imperfe&o haberi conuenit. Perfe&um ergo teftamentum eft , quod fignatum eft non minus qu5m feptem teftium fignis,Cuia.in tertio tradatu Afričan.pag.pen. Testament v m improbum eft contra leges : Tn- otficiofum contra merita : Inhumanum contra pie- tatem. Afconius.Not. Prat. estamENTa ingrara generaliter funt ea , in quibus de nobis bene merjtis nihil relinqurmus,fi- ue liberi fint,fiue extranei. Non tamen omnibus de ingraco teftamento queiilicet, Cuiac.j.obferuat.S. in fin. Te s t ameNt v m iniuftum atque irritum Vlpian. afiinnat efle id,fi bonorum pofleflio data fuerit ei, ifluircm ab inteftato auferre po(Tit,Conn.io.comm. C-4-Iirita vero fiunt teftamentaveluti capitis de- minutione,vt fi quis teftamento fafto poftea fe de- derit adrogandum.Ferret.in comm.lnft.titu.de hse- red.qaae ab inteftat.defcr, Te s T amen tv m inofficiofum eft, quod certis per- fonis immeriro eThaeredatis non ex ofticio pietatis fadutn videturfteg.i.fl.cle inofF,teftani.Paul.4.fent. 5 .Nonenim dicendumeft inofficiofum o fi tantum de eo controuerfia fit,& adhuc agatur,fed fi femen- tia iudicis declaretur inorficiofum effe , & contra ficat.ieg.7-Digeft.de fponfaiib.l.vltim.ff.decuftod. re0r.leg.3 ff.de concubin.l.22.ff ex quib cauf raaio. leg.20,ft'de optio.leg.Ieg^.ff.de aflig.iibe. l.i. Dig. de naur.fcen.ieg.£.$.j.ff.de noui oper.nunt.leg.39.jj'. vltim ff.de legat.3.vbi teftatione complefti,in te- ationem redigerefin teftationem referre > proeo- dem dicuntur : In teftarum eriam redigere ait VP pian.in leg.i.^T.retfte autem.ifivfufru. quemad.cau. BrifT.Prac. Xe s tat 1 o priuata feu adnorar io.kg ^.C.deproba- cio.Teftatio habita.I.4'.if de fide inftr.I.ij.C.eod.tit. Brifi-Prat. Tbstati o vacux pofte /1 ioni?.I,i2.C. decontrahen. empt.Brifl.Prar. Te s tat 1 o,Teftamentum dicitur:& econtrario. V* bi enim non eft teftatio . ibi non eft teftamentum. Vigil.Inft.de teftam.ordtn.Require,Proteftatio. Tbstati one M,hoc eft, vt vulgus ait, difta teftiu recitare,& fidem non haberet reftationi,apud Paul. in ieg.Lucius Tiiins.Digeft.de his qui not.infam., Spieg. TestatiON e probare,apud Paul.inl.finautem.in prin.ff.de rei vind.Spieg. Test a ti on e s vocabant teftimonia per tabulas dida^cum confenfu fignatorum,& teftes iureiuran- do niti.aitQuintil.HriC T e s t A t i o n E s cenfignaredeg.p. jT. nonnunquam. ff.de p cen. pietatisofficium ex liTredationem fa&am.Vulteius j 0 -j-estationibvs conuenire arbitrum, nefenten- in comment.Uiftit.-ad tuul.de inofiic. teftam. inpr. ' nam diceret,hoc eft,apud atbitrumadbibitistefti- nupi.2, ’ bus proteftaruvulgo appelUtjCu notario & teftibus requirere. l(p ANTE E. i €jz reqairere. Paulus in i.non cliffinguemus. j*. cum ijtiidam I 4 .ff,deducitur;a noftris pro ipfius afteueratione , in Scripcura n6nunquarn’prp lege & dočhina Dei ac- cipitur. Pro teftimomo dicere, olim di&um , quod nune dicimus Deponere, Bud.annotauit in leg.t. de orig.iur.vt & teftimonia confufa dici, quse turma* tim teft>ficanrur;quas -Latine turmas,vocamus.Item refellere teftimonia.,quod nune contradicere,& ele- uare teftimonia, noc eft, viha leuiaque verbis de- monftrare.Subleuare a ute m teftimonia pro eo quod vuigo exonerare dicitur. Huic contrarium eft, Pre¬ mere teftimonio , teftimonium denunc;are. Lege, £> enunciare. Ob Ter u a,tednu o ni um dicere.dare non ferre,d Cicer.dici folitum Opus non e det vt admo- ceremus,niii ferre teftimoniuffi, vt vuigo,ita indo- dc dicUož.tum , cognofceremusait Syluius in ora- tione pro L Llacco.Quamuis id dixerit Calidr.tit.de tedibus.An eiininiicus d:, aduerfus quem teftimo- n um ferr? idem Sy!uius annptauit in oratio. pro L. Corn-Balbo Graicorum morem fuide , vt prius dice- redt tedimpnium, poftea iurarec: a nodris contra« deti foiere.Spie. Tist imohivm denunciare , dicere , perhiberettem falfum tedimonium prebere leg.27.Diged. de leg. Cornel.de f^lf Bnf. T E s t 1 M o n 1 a furda Lege,Surda tedim. Tisti moniA abfentium redium d;daSc tedationes fenptis comprehcnfas dgnidcant: & a tedibiis lepa- rantur l.j.^.idem dmus.ftde teftib.Li.ifde £de in- ftrutn BrifT.Prat. Testimoniorvm modus dup?ex:manifedus & cs~ cus.Man-feftus ed,qui ec-rtes tedes, 6 c prasfentes ha- bet. Ca:cus in quo multitudinem aut ciuita.tem du cim us fcire.Ciccro, Te&is, ait » ed Sicilia tota. Prat. Test at vm relmquere apud aliquera. hoc ed , reta Te stimon i alb s in Lpen.C.Th.de veter. & tituLde certam facere, &: teftimoniis coroprobare. Bine te- data res, pro teliibus confirmata & approbata Spie- gelius. Testatvs Scintedatus contraria. Tritum enim eft illud.Nemo poteft tedatus& mteftatus decedere. Spieg. Test im excit3fe,quod vu^go dieuntj facere furgere. Vide* 5 ylaium. Tis te n inteTTogare,refellere,dare.Bri{f. TiSTisi reftando.id eft , fencentiam noftram espo-50 nendojdtdi. quod ea quee de rei gtdae veritate fen- tium,in iudicium proferant. CaLiitratus teftiurn fidfm,conditionem, v p i e g. 7istes proprie dicuntur,qui de rebus & negoriis ho- minumftdemfaciunt ; cum dubitatur.& veritati pa* trocinantur Inde sppellati, quod tueantur datum caufiejn Auth.de teftibus.m prin.Prat. Testibvs honos habetur, quum vera dicerecredun- tur. His enim fides non abrogatur,nec de forum te- ligione dubita-ur. ideo conuici) loco Cieeroni Cio- -diusobiecit.quodeius corura fe teftimonio iudices aonctedidiftent.VideTislmum in orar.pro MJ?on* teio.Spiš g. Tsetisvs prsfentibus aliquid facere cui contrarium 70 cdClam aliquid facer®,. 60 ttftimo.exhib.funt miflionis honeft? epiftolje. *e- get.hb ii. Contubetnalibus , compkns' ftipendiis per tcftimoniales ex moredianftis. Eihatcfunt in- ftrumenta 9 de c abusin leg. ft folehnibus. C. dc ftd, inftrument. Sunt&abac lit era: capit. fin. detemp, ord Adde Cuiac.adl.vh.de ptofeflorib. & medicis C.iib.io, Tistimonivm legitimum eft, quod duorum fide comprobatur> etiamfi mulieres lint 5 aut peregrtni & non rogati-Conn.lib.? comment.c.^.n.i.in žn. Testis a teft^ndo,id eft, fententiara exponedo, quod ea, qu* de re gefta fc ntiunt.in iudicio dicunt,&pro ferunt.Vide Ifid.lib.5.Etym.c,i3. Testis appeilario apud veteres latius patuit, ftquide vt in Parer. Alciat.atteftatur , qui turne teftis eft,o-, li n fuperftes& amiftes eft dnftus,c.focus ext.de ver. fign.quia fuper ea re,qua de agebatur , ftabat Plaut. Aftn. Nune milu licet quoduis loqui:nerno adtftriu- perftes. idem limpliciter pro re pr^fente accepit. Superftitem vtrunque monui, ne iniuffi abeant. £a- dem rationedičtus eft Antiftes , & Antcftutus. & Anrcftor verbu,& Antiftitar, pro tcft.fitatore.Caius Inftitur. quibus mod.fiii;ex de pot.pat. qua eman- cipatio feu manumiftio folebatante prsefinern £ed, modoante cur-iam facienda eft : vbi qumque teftes ciucs Romani in prcefentia er-unt, prc iilo qui J«bri- bens-appeilatur,id eft,ftateram tener.s : Sc pro c o qui Anteftatus appellabatur, alijduo : vt 7 .teft um nu- . nierus impleatur. Exempla addu cit in capit.2,0. jj i. V are r. Le x quoque tab.teftes,fuperft>tes appella« »it;buptift;itibus prffentibus vindiciagAimuntur.Sp Ti st n corrupttfs, nontantu pecunia, fed qui etiam preče,vel pretio, falfum dnifle proefumitur, accipi- endus eft.perapertum ceit.in l.diuus Adrian.ff. de re iud.Spieg. T s st is domefticus Lege.Domefticus teftis. Te s t i s incertus.id cft,qui audmit, Namquiremvi» dic,certus teftis eft:qui audiuitiincertus. Itaque au- tore Plaut9,Pluris eft teftis oculatus vnus,qu3m au- riti decem Testis immicus. Calliftratus vt ad dicendum tefti- ro monium negat admirrendum tum, qui lucri caufa dičturusfiriitaetiam teftem cum,qui inimicus fit,& aduerfus quem diffurus fit teftimoniura,negat ad- mittendum. Vide elegantem iegem j.ff. de reftibus. ^ SpiC? ’. J e s t es iurati, qui iurarunt. Nam iureiurando teftes i iudicibus aftringuntur , fe nihil contra quod ve- rum efle fcianf, diffuros. Paulo aliter hoc.Tislino tefte.Graeci faciebac;quibus mos fuit, quum teftimo- nium diiiflent.iurandi caufa ad aras accederemimi- tum quoa ptius teftimonium dicerent, poltea iura- 20 rent. Huc illud etiam fpeftat , quod iuratus eft mihi , proiutauit, pafliue dixit Plautus in Perfa. Spieg. Testis locupics.Multos fieri falfos teftes,egefta« coe- git.Itaque fideles teftes a Ciceronefcepe appellantur Jocuple tes. T bst e s Claflici dicebantur ii,qui fignandisteftame- tis olim adhiberentur. Solebant autetn locupletif- (imi quique adhiberi teftes, quod ii maiotis efle fi- dei cenlerentur,nec proptet egeftatem in ipfa tefta- J° tnenta faifi quicquam commifluri, ldeo apud Lati- nos teftes Glaflhi,locupletes,&alfidui dicuntur, qui funt Integra: opinionis & Sdei.Nain qui eratpriroa- rum clailiuiu , ditiflimi ennr omnium. Conn.lib.j. coinment.c.j n.i. Test e s mercenani.Vide Merc.teftes. Te s t e s omnicxceptionc maiotes, qui nulla penitus exceptione fubmoueti poflunt.l.opinionem Cod.de contrahend.Sccommit.ltipul. fubfin. Vide gloff. in dT.item vetbotum.Inft.de inutil.ftipulat.Isan.Tisli- nus,qu£ in tcftibuscofideranda finr.hoc eleganti di- fticho compleius eft ; Conditio, foriuna, fides. dif- ctetio,fexus:Fama ztafque boms :eftibus efle volunt. Alii hxc his čomprchenduntivita , dignitate , & moribus. Testis quot capitulis dicatur in habilis, vide Batto. in I. filmsfjmil.ff.de doio.Prar. T e s T es reprobatorii vocantut, quibus cum res aliter oftedutur.necefle eft repu:. bari priores teftes. Quod ftcut ab aduerfatio conuento eicipiendo , it a ruifus 5 ° ab udore replicando fi-,ri poieft : & tu. c vulgo di- eumur reprobatorii reprsbarorrorum.Spieg. i E s r i v m vini naturaii raticneaDeo Opt. Max. quoque probotus.huc iolum ipeflat, vt puhlice pro¬ fit omnibus ad tuendam veritatem aduerfus menda- ciamalorum.Prat. T is t i v M officio fungi dicuntur in teftan.entis, qui Tigilla imponunt.Gothof.in not.ad leg.9. Cod.de te- ftam. ... g 0 testVDINEM ( de qua & Liuiuslib ib. ) t urnebus iib.9.aduer. eap.il. intelligit ei,quafaciebat exercitus {e tegumentis fcutoruni vndique opcriens,vt teftu^ doluotbduda eft putamine,eaquefpecie teferebat teftum jedificiorum- Sicautem feopetiebatcrate perpeiua clypeorum aduerfus fagittas hoftium , & aduerfus omnia rnifilia 1'uperne cadentia ,cum vrbe oppugnabantiHinc Maro feribir. — .Obfeffumqut a&a teftudine Umen, T E ,T v D t N t s iegatis, kfftiquoque teftudineipedi- 7 ° bus iiiatgentati-debžtui,ieg*emefima,in jin.Digeft, de legat tertio. Ex quo adparet veteres fupelle£ti/j ex teftudine vfos. quod& Celfus lege fcptimaDig. de fupel.leg. tradit. Primus autem, vt Plinius libro trigefimo tertio,capitulo vndecimo,auaot£f},Car. uilius Pollioteftudines fecare inlaminii, leftof- que & repeliteria his veftire inftituit Btiflbnius Prateius. Ttepsteft , quod quarto quoque arino inftau- ratur,agontetractericus dicitur eodem tnodo.vt trietericus a Virgilio pro triennali,Goth.innot.ad l.lo.ff de pollicitation- TbtRarchae. Rtgnaaliquain pattes quatuot ii. uifa erant .^eorum quaitz parri quipresctaut,ft. trarcha dicebantur. T e t B.vM,quod tum ad men tem, tu ad citerosfenfivs pettinet,maium,fo:dum & pollutum , & infuaue Ii. gnificat.I.i.C.deemend.feru.Spieg. T ex t R 1 n v m, 1 ocus in quo trxicur. 1 . qui textrinutn. C. de murileg.lib.u. Alber. Spieg. TH. thalamvs oculi eft cauftas oiiibut conftant; atqoe ex eo tunicam appellant conlolidatiuam Sr con. innaiuam. Venasfecum deportai in oculnm tx fronte &temporibus,per quas defluit fanguts, vnic generaturOplitalmia.Btech.ini inter Ituprum J. verum eft motbum.ff.de verboium & retum /ignifi. carionibiss. Thalassvs dicitur Hymenatus nuptiarum Dtus, nuncupaius a ftamine ieu a Thalafio ,cuius nomine Sabina exportata fuit in Paupetioris domum felice euentum fortito coniugio. Autor» s Plurarchus,Li- uius, dsteri. Hymen& liyrnenat U ni Grarci d/cunt, cum flt Hymen autore Donaio ea pdiicula,qiUE pti- mo coiiu difrumpitur.Io. Bap.in comment. Epift. Sid.Arol.ad Heronium lib.i. thamiacA pratdia vide rair.laca. T h A R es, pater tu t Abraha;, 'qui primus monctam fabricauit, vt opinatur Alber in diffionario, k Cet- raf.j.Mifc.ij.nuin.i. theatra & Amphitbeatr3,tum opera illaosmium in vrbibus maxinca ) qux lion tempotaria moto,ve- rum etiam atrernitatis deftinationc fieri fclentjadeo funt Vniueifiiatis,ac non fiiigulorum : vt fi quid V- niuerfitati debeiur, fingulisnon tlebcatnii& contta q' oddebet vniuertitas,ftnguli non debeant.l.ficut T^fi quid.ff.quod cuiufque vniuerfo nomine.Vide Cantiunc.in If.vniuerfitans Inftitut, de rer. diuif. Qu*re fuprajSpeffacuia,Spieg. Sunt autem diuerfa Thcattum.& Amphitheatrunijl. 7.ff. dediuif. ret. l-3.de ope.pub.quid alrerum ab aiterodiftet, expo- nit Cafliod.lib.4. Var.epift.& lib.{. epift.ad Maxim, vbi rheatruni vifotium interpreiatur. Prateius# Er ftbnius. thb at ra dicuntur fpedacula,viforia:iniT. vniuetli- tatis.lnft.de rer d ; uif.lo.Bel.Eiym. The ga . vocitaturChorytus phatetri.eo qLod fit ca- ditorium (agittarum.Maro: Chcryuqucleues humeris & lethifer arcus. Etiamfi Matcellus arud Vergftiuis Chorici legat, ccnfensCboricum cffe leuc miffilc in modum fagit- tarum. Statius pro pharetra Theb.tid.li j.vfutpauitl Carleftib. implet Choryihon teliš. Papin, imerpres hiec fuper cnpryto:Choriton theca atcusfoliusdici- tut ficut pharetra lagittarum. lo. Bap.in comircnt. Epift.Sidon.Apol.ad Agricol.lib.i. * t hbu a t i v m, forma diminutma propofitionem fa- fium.cafum.fpeciem.fignificans. nam his omnibus, tefte dočtift’ Haloandr o, vtuntur veteresconfulti huiusverbi !oco,lnde Vl.ad l.Aq.dixit fpcciem pm ponere, #5 T A K T E H. ponere, idquod Caitis referre cafum de condi^.in., deb.Spieg.Prar. Ii£Mif.Gr*cis,iuris *cjuiquc dca credira cft , quac luadcret heminibus id petere quou f*s eflet : ean- decnque efTeipfam,atque fas exiftimabant. Vnde Themiftes,oiacula,& confilia confultaque & Leges fancits dicuntur,Euftathio tefte. Alii Theminius& iufiitiam efle putant. Prat. Bud.in annot.prior.Sp. Prat* Jbbnsae facra vehicula erant audoribus Seruio Sc fefto;Tranquillus in Csefare : AmpHora etiam hu- manofaftigio fibi decerni paflfus eft, fedem auream in cyria,& pro tribunali thenfam de Ferculum Cir- Tbbodoram v^orctmluftinia.ob infigne raram- queeius prudentiam^ad confilia Reipubliea? adhi- buit.in Authen.lufiurandum quod pr;eft.arg..Sf.ha:c autem in Auth-Vt iud.fine quoquo FufFrag.fac.leg. tene a Zenone Codic.de qu-adricn. praefer. Verifi mile eft quoque,huius afredu datam celeberrimam illamConft.luftin.cui caput eft , Maximum.C.de antiquo iure emendato,mulierib*fuC' 2676' appellamus Dorfigus in metbod.iur, ThErMaE Achilleoe nuneupabantur Rom* in l.o* mnis.de aqucedud.i2. Cod.ab Achille quem Thecis mater aqua ftygia abluilfc memoratur pr*tcr ra¬ lu m, v t annotauit Forcat.in cupid.iurifper.c.io. Ta es avr v s eft, vt inquit Paulus , vetus qusedam depofitio pecunia? ..cuius non extat memoria,vt iam dominam non habeat.BnfTSic enim fit eius qui in- ueneric>quod non alterius fit.l.nunquam nuda.flf.de acquir.rer.dom.ficquerumitur.leg.67.de rei vind. 1 .3.jf.mercatoris, L44.fF.de acq.pof£l.i .I.3.jT. pen. & l.vlt.fifde iur.fife.leg.3i/.jJ\i. flf.de aur.& arg.l.Grabci thefaurum dicunt pecuniam , quam quis in mirne, rato & ad tafus repentinos repofiram habet. Vide Alciatum lib.4-de verborum fignificar. & Ferrar.in $. theFaur.lnft.de rerura diuif.Spiegel. In Panded* Florent.perpetuo legitur Thefaurus : quod ramen non probat Caper Grammaticus, vt neqi Donatus-; nam Thefaurum,inquit, veteres Fecundum Gr^cos, fine N.litera proferebant.Prat. Thesavrvs non eft quseltbet pecunia recondita, Fed vt Paulus IureconFultus eum deFcribit, eft ve¬ tu* qua?dam pecunia? depofitio,cuius memoria non extar,vt iam nec dominum nec pofTcfForem habere cenfeatur.Vult.in Comm.Inft.de rer.diuif.if.25.nu- mer.i- Tbbsavrvm Caftiodor.libr.fexto,definit, depofi- tiuam pecuniam,quse ionga vetuftate competentes dominos amifit. Ii.pr2ter.qaa ...... n -• A r- t a\try P ad vetus joThesavribnses clafljs, quorum fit mentio inter currit.Quamuis ha?cuibus .0 .• P yide 5 officiales faerarum epiftolarum,l.fi.G. de diucrf.of- ias relabi videcur.padis ftatutis & priuilegus. V m fiCiiidem vidlib. Sp Prat. The o l o o v s binc dicitur,quod de Deo loquJtur. itaque Tbtologi non Funt : qui nihil crepant nifi phiiofophos & /ophiFmata. FraFm inquit, Theo- loguseft virpius ^ de diuinis loquendi peritus.dt^ Theologia eft pieias cum ratione de diuinis rebus loqutndi coniunda.Spie; Conftantinopolitani Sc Comites.l.pcn. C.demuri- ltgul.lib.n. 1 .vitima, C.vt dignit.or.Fer. 1 . Fecunda, C de palat.facr.largit.lib.\2.Et TheFaurarios.cufto- diae tbeFaurorumFuorum pr^pofitos.leg.prima , de cano.largitiot.it.lib.io.CBriFf. v s citatur in I. 3 . flf.de legibusqu*4° T h k s a v r ^ n s i s. Imp.in leg;.nullus theFaurcnfis,de ISBOPHRAST accrpa eft ex h3.fF.fi pars harred.pet Brift' iB£RiAjid eft,animalia.Verum nonnunquam ea vo- cevfiluntveteres,pr«terquam in bcftiis,& venčna- tisiis,quse idu morFuue venenum relmquunt, & in quoexiguo corpore maxima noeendi vis regnat. SP«?- v „ Ti e R 1 A.c A,S>i0 vt & i o cjuarimdam gentium etiam nune eft ,vtvirgmes v uit um velo tegerent.oTrl/ig^c« Philoftrato etiam di- cuntur,& eitd)(&hv 7 n*i&i*:Vnd£ ille Antipatri iocus, qui cunj deformem duxiffet vxorem, rogareturque quando daturus effet tustK&KvM&ia. Quin potius qu«ritis > inquit ,quando iyj(jx?,v 7 r% Prat. in l.ft.fqu« Gtseca cft)de veter.iur.enucl. La¬ tine vifio. Prat. Th LASiAE,fiue Thlibix,La:ine dieti funt qui ha' bent tefticulos attrito$,a fiue quod eft 19 frango:quod fotu aquoe calid« debat, & manuu at- tmione,vt hoc pado pretiodores effent, Sc in prin- cipum deliciis. Hi propter hoc vitium liberos gi- gnere non poftunt, fed vitio fublato poffent.ideoq; adoptare hispermiffum eft & matrimonium con- trahere,quia fanitatis fpem habentrleg.fi lerua.2T.fi fpadoni.Digeft.de iure dot. Vlp. de verbori.m fig. i.fpad©num.Thhbi£,inquif,&: thlafiae.ied Sc fi quod Sc aliud g§nus fpadonum eft.Item Paul. ad l.Gorn. de ficar.l.hi quoque.Hi,inquit,qui thlibias fsciunt, 30 ex conftitutione D. Hadriani,in ea funt caufa, qua hi quicaftrant.Nebr.Vide Spadonum genera. Spie¬ gel. Prat. Thvmeligas faIt2tiones, apud Iuftinian.Noucl. de confulibu5.if.ac primus qmdem.VJde Tragccdi. Spieg. Tb x m g e 1 c x fiue Thumeficijol ;h vffBttg/crgi mb tv^vh? tm$'HMVfjSpMi inquit Suidas , id eft s qui perlonari artem oftentant eft enim locus editior , vbi a&ores faltabant.l ui.,Pollux 'libro quarro, 40 fdjU ubrefcg^T&H' IcPiGV.il c fi X°P* 1 Č* » - @Yiy.&Tižerujm @>co(aoc. Scena, inquit, propria eft hiftrionunKorcheftra vero chori : in qua eft Sc 3 *y^t^H,qux vel tribunal eft,vel ara:id eft,locus edi¬ tior, vt dixi. Vitruuius lib.de archit.quinro, eapitu- lo oftauo.Apud Gr«cos,inquir,tragici Sc comici a- €to'x.cs in fcena peragunt : reliqui autem artiftces fuas per orcheftram pr«ftant ačHones'.itaqueex eo fcenici & thymelici Grsece feparacim nominantur, 2 G45 dat.BrifTon.Prafc.Hotcm.Bc Corraf.4. Mifcel.24. n. 1 6. Sc 15. * Thimelita Ejleg.zi.C.Th.de piftorib.l. j.eo.C. de Scemc.Prar. Th y n ni pifces prasgrandes traduntur , .ceruicc& abdominein precio apud antiquos ^ atqueiugolo tantum recenti:c*tera pars plena pulpamentis,fale a{Teruatur > quse Melandri^ appellatur, caefisaftulis quernis fimilis.& ideo Lucilius in primo Satyraru lib.Abdomina (inquit)thynna venientibus priua dab0,cephaleamque c*arnem. hi pr« ninha pingus- dine dehifeunt. neque plus quam biennio poflunt viucre.Caufam tradit Ariftoteles de Natu, animal. libro d.capit.decimo feptimo , vbi etiaro de eorum coitu,partu,& adolefcentia Čarne tantum pafcan* tur,pariunt in Ponto,nec vfpiam alibi.Ariftotel.li. 5.capit.decimo Gregaieš funt,dc amid inter fe,vtin ^.tradit Ariftotel.c.2. Agitantur afilio, exoriea:e canc:& omnium rnaxime pifcium, gaudentteporc. ab his Thynnofcopi.didi homines, qui ex fuperio- ris littoris parte thynnos fpeculari cenfueuerut.La- tine t-hynnarii vel thunnarii vocitantur, y m uco* uerfa vc moriš eft.prout etiam venit LatintGme- que doftifs.Theodorus Gaza,in iibr.de Ariftotel.4. de Animal.eap.10.Et f«peCinquiens)thunna;iicir- cumretiunt thunnos dormientes & inaliis iocis A. riftotei.fuperius relatis.De thvnnis meminit etiam Strabodi.j.addens,thunnos plurimum glandegau- dere,cuius cibo eximie pinguefcant.&: fecundumi- fta debet caftigari locus apud Vipian.in leg.vendi* tor in princ.lf.comm.prjedio. apud quem mendofe fignara legicur.Cotta.Adde Forcat.in penuiur.ci" uil.c.20. Vide Plinium lib.p.c.15. T I. Th cTuva^.vi ipfa,non direčro , non difertis verbis fed idem valenc ibus.Vlpiandeg.29.ff.de arbitr.Qui ab arbitro damnatus,non areo fed abeius fideiuffore petit TH Sv\kwu a reo pecit:id eftjverbo quidem a fi- deiuffore petii;re ipfa a reo.Sic enim Cice.frequen- tiilime hanc effert locutioncm. Prateius ex Hoto« mann v TH,S«v»ahtrabe«,ornamenta Confulum, NouelI.ioj.& apud Appianum,Artemidorum,Suidam Sc Mofcho* -pulum.Adde Cuiac.ad l.i.Cod.public« l«titi^ vel confulum nunciacores,&c.lib,i2.Prat. Ex his apparer,Thymelicoru.m nomine intelligi lu - ? 0 Tiberi s,Albula prius,a colore,non a Tiberio Nero* dios,mimos,citharcedos,tibicines, cirhariftas, lyri- ' ftas:& qui funt in eodem gcnere.Specialiter autem videntur dici thymilici, cantatores , qui modos fa- ciebant,&faltationes : de quibus etiam intellexic Vlpian.leg«quart9. ff.de his qui nor.infim.Ec gene' raliter,inquit, ita omnes opinantur , Sc vtile vide- tur,vt neque thymelici,neque xyftici,neque agita- t©res,nec qui aquaxn equis fpargunt J caeteraque eo¬ rum minifteria,quicertaminibus faeris deferuiunt, Be,in eo,vt Aiberic.ait,fubmerfo,fcda Tiberi rege Albano,ibi prscipitato.cognominaiijs eft. Ex Suc- tonio conftac , crudeiitlrm« beluš corpus puhlice cremarum : tametfi Tiberium in Tiberim,parspo* puli clamitarent.Spieg- iJBi,&ate.necad rem.necad dignitatem,fed perfo* nam duntaxacreferuntur : vttradunt Interpretes Pont. iuris cap. mandata. extr. de prffump.&c.ti- bi.&v.fi pro te.de refcript.lib.6.Spieg.Prat. gnominiofi habeantur.Gtsci enim ad d.leg. quar- T 13 1 a l E,velamen tibiarum:quinetiam arma , qui tam,ita vertunt: in cjj 3 gIti^ TliU 'h TO? c< 9 XhTOV ^ T AS^-aVTOV C? QhVU 7 r'tQlS •m, ifidorus quoque libro decimo oftauo, eapit.47.Thymelico$ muficos fcenicos interpretatur, qu,i organis Sc lyris Sc citharis pr»cinebant:fic diftos, quod olim in or- cbeftraftantes cantabant fuper pulpitum , quod 5 qc.(«Xjjvocabatur.Phrynicus etiam & u&oyri aUziŠv fiifA&ruv 6y/x«AHV,ait diftumjToTTtJvčfT&l 0««^« a vel eorum nomina in litem pritendunt. App elJantur Sc fig^a Sc rub.infeq. Moris autem fuir c um prajdium aliqqo..d caducum , id eft , &ko comm.lfiim eflet, vt cames ptiaatarum rerum ei Jrincipis titulos teftaro. , pubhcis perfonis adh»bi-JO 'ff* * Tolenniter affigeret* Valent, leg.j. Codic. de bo 11 is vacamibus. Trtuli vero , quorum adie- čhone praidia noftris funt confecranda fubftas- tj is , non nifi. puhlica teftificatione proponamur, Qaantarn aucesu ex Nou.30. De Froconf Cappad. *xiftimare iicet , tabuja: titulortim erant ligne;e. Cum enim ita fcripfiflets 'StuUhtt ydvarl^^ztj - ny>j)itw ti,-Sv s 9 %isozts w uril ,mor infert: Tk-s/^o mi VtTAOVS (J)j77VTB T OlfAHffeitM dy«0 £vdj , »y-. SvSdfieAfmgi 'mjstcivci&iniav MV&hctjsiPrat' TiTVLi ptunura eraat certa:fedes eiericis attributa:, in quib.nium munus exercerent. Foftea eo nomine prardia iis ad Vi&tmr culcumque aflignatajib. feud.i. tiu£:-$.i.Si Epifcopus vel Abbas vel Abbatifla.vei Go- lmnm plebis feudum dederit de rebus E.ecleiiatum, q.yasjis fubie&s funt, Sc tituli vocantar. Jn Chalce, don.Coneil.Ma^K^ X vjmv -ju»7c i 6 Ti Jidusvov , (Mm o \us Ttvd 'iiv i&zKv , wix?iK& -myfjtff.rt , u (Mi.fvdixere. Hincfaftum ttiam ▼»noftti* in traftatu polfdfionum,quodveteres cauffam dijt- ntm.ipti titulum vocem.Qnem Theophilusnon /sc . legmtet lib.Infttt.4 defenbit. Ou^a quidem fignifica- tione & Domitrus Vlpianus l.prima.ff.pro dote Ti. tulus eft fintjuit/vfucapionis, & quidem ialliSmus qui appcllaiur prodate. Ec Marcellus in Epift. s-uipitium Si coior vel titulus , vt fic dixcrim,dona- tioni qtia:fitus eft nihil valebit traditio.I.Sulpitiu Sl d t donat. iuter virutn. Curtius libto i. cap,41, tom.i. Xt tv rvs quod alicai rei. vt libro.operi.vel ftaco*,fa. perfcribitur.ad etus.cognitionem. Vnde inllatuis, J. uepifturisTitulum dicimus,litetas qus vel artificis vel eius cuius ftatus.fiue imago eft.nomen demon. ftrat; vel tempus qao faftum eft opus declarat. Ha. bet & alias titulus iignificationes,quas Gloflaeindi. cam inl.non ambiguum.C.famll.erc.&.in Nouddc mandat princ.^.titulos. TiTvlvs pro Caufa,iuxta quod vulgo loquimur,Cer. ruptus titulus pro non titulo habetur. Item Titulus. ntalus non telcuattvt in furc.ptscdonejraptore.Tj. rsnho,& i:milibus,vbi nulla ciufafaltemiuftaaddu- ci poteft.per text. valde elegantem in 1. qui imerro. gatus, cum l.feq. ff.de petit.batred.Batthol, in i.Ca. ger.de rei vendte. facit difterentiam imet mulum vniuerfalem & titulum fingularem.Sed reftittsindi- cante Apeilo diftinxift'et inter contraftuinfic modti acqu»rendi domiaii.Vide caufam apud eundetn.ca.j. D n. Oldendorp. hauc culpam condonat nonabs te Bartolo.Vide eum in inttoduftoriociaff. j.Spieg.Vi- de Rsuardum de autoritate prudentum c.7.Ambro, fium in fermone^o- Aftonium in orationeCtceto- nispro Milone Manumilerat etos.inqutt, quod cap« fuum viti elTent,8sc. Ti rvtvs fal 1 us.Quemadtnodum-per rerum naturam, vbi poft titulum nihil fequitur mateti® ve! operiš, aut vbi materia len opus non refpondet tituio,ibi va- nus & falfusdtciturtitulus,ita quivett>is duntaxat poffidendi caufam & prscextum allegat,quem reue- ra nen habet,is nihil facit aliud, quam quod famos vendic, & titulum mentitur fus poflellionis. Spie¬ gel i us. Titvlt etiam fiftales & largitionales leg.t. defufce. pxorib.laulum leg.tertia.ff. deful erigere.Lfi aibatem.J.per cotrarium.ff. de Setuitut. vrban.pratd.Spieg. Idttt id eft diffoiui & finiri.leg.jj. Digeft.de diuer.' reg. Alcera a&io alreram non toliir.l.z.jf, vtrague. Digeft.de tut.&ratonibus. . Toll ivfu id eft confumi.leg prima. Digeft. de vfu« fručt.ear.ret. To li iss e ,pro fuftuliiTe3Bpud. Vlp.inl.15. J. 4. ff. de acceptil.Hotoman. To M e siv« Citcenfe hoc vocabatur.auod fortaffe s- /c nitio Circenfibus fpeftaculis fibi fubfternerefolerer. Strabo de hoc tomštolic fcribit, ri etvnil.tf Ti 77D/X;i TnnafuHs ;h iiw f xfj.bj>, Schard.ex Turnebo iib.s.c.14. Tpmentvm Circenfe , vocatur triuiale coromuae pauperibus:& eft ; quicquid puluillo infarcitur, fiue illud fft de lana,pluma,ftrame:o,caricibus ve! iuncis. A TOft« incifionercocidebantur enim quq puluillis in- fatciebantur. Vlpianus in I. fi cui lana lanas ap- pellatione.quinta.Digeft.de Leg.tertio.Lan3-,inquit, jo appeilatione,tomentu noncodtinebitur.NebriiT. Xon so R radebat. Vide Vlp. in prineip.Utcm Mela fcribit.ffad !eg.Aquil. T o N s v R A oviVM.l.legata.in 6 nff.de lig:). T o P1 AR 11 fetui in leg.So.J. vlt.de icgat.lib.j.J.ri. ff. idem refpendit.££ leg.i7.in fi.ff.de inftr.vel inftrum. Et apud Plin.lib.j..Epiftol. ad Caluif. Sunt qui edeta geftaribnisconueftiunt.formas ex piantis.fruticibus, arbaribus,faciunt,variafque ex his fubtilitercompo pell.leg.corrpte dici Hotomann. exifli»at pro To. ralia imperuia,id tft.de non tara IbftphusSca« liger in fuis in Varro.de te tuft.coieftaneis vere rem- leftionem tuetur,toraiiaque imperia vocari d Patilcs cenfet.vetetum more. a in e !nuiato,imparia,quzS{ parerfamilias fibi fercat .prsrer ea qu$ funt quoti- diani vfus: eadem forma quatrapetes impareseffe oportere prscipit Ca to: hoc eft.frzier illoSjquoram ouotidie vfus efiet:vt fi in illis, quotidianisa'iq'jii fračlum fit aut aliguid reficiedum fit.eapr^ftofint, qaar in iliorumlocum fufficiantiir. Ttapetes,inquit, bonospriuos ictpares efie.oportet. Ideft.oportti efle vnos trapetes przter ilios quotidianos inlinga* lis torcularibus. Pariaenim vocari debetu,quse ha- fcer.tur quotidiani vifionitimparia ergo,quf pti.ttr iiSaadhibentuE.Ideogue idem* Cato lit.n.ouzfupra imparia.dixit fu.peruacanta.Prarla,inquit,temperaia quinque,fuperuacanea ttia.Ite ibidem&icuias quin- que fuperuacaneatn v ni*. Addidit igitur IGtusim- pa^ia.ne tatum ea.giisein vfum quotidianum infttr. nerentur.comprehenderet. fed & ea.quoqueintelli- gercr.guf aiiquandoad eofda vfusdepromi pofientj Prateius. To R a l : v H duo fuiffegenera Paulus fignificatinl j.ffde fuptll.leg. vnum quod ftraguli nominecoti. neretur, aiterum quod non comintretur.Hocaatem plagam appellatum Noniusteftatur, grandefcilicet iinteumtegmetob eam(vt coniicit Hirt.) taufamita diftum , quod plagis.id eft, foraminibus peruium . fitis &plicatis figuras exptimunt & reddont. Vnde €0 . ac peUucidum eftet.Prat.eiHot. quidam TypUrios efTe efferendos contendunt a tj. pis.ideftformis ac figuris,quatetprimunt. Hos ele- panter hoc verborura ambitu Iulius Firmicus libro oČlauo,Mathefiuscapite decimo ddignar: Ve! qui, ait,buxeas atb.ores tondens in belluas fingat aut viri- des portičus in cireulum fieris vu.ibas faciar ah ope. re topiario quod ip.fi focere ftiunt, di&i- Topiarium 1 vetd opus e topiis, qus a funiculis nomen obtinue- suntjquibus frutičes Scaibufcul* tonfiles in anima. or e.v 5;-AR,quod & torculam.tarn oiearium, qaaa vinarium apud antiquos legitur,quod &Bud,adat>, nuit.Spieg. * Tor c v laeli Aj funt tnachiriEžpremendis vuisapts. PrscU enim dicuntur trabešin torculari, quibci vca calcata pteaaitut. Vlp. in 1. fundi.de Aftion. empt. cenfuit torcularia inftrumenti magiseffe.guam adi- iicii, eriamfi sedificio cpharent. Sic Holoandsr haq bet, Sti fenfus ipfe riguirit , vt fine negaticne lega- iiuiafpecKSSUt terum hiftcriasluculenta varietate ?s tur.Spieg.Addefofsas.in Penviiuns«uilist-7. * . ■ ■- . .. . - _ Torov- $7 T A N T E Tej.cvLARTvs , a, um j qiio<3 ad,torcu!ar perti- O. 70Rm ata dieuntur ©pera argentea, lineaticne o- . pjficioquecircumcanli ec vndiejue ‘fecas ,mundjtie ambiente polita, cadata,fculpta, baccata 3 pro vafis vti quepreciofi$ Epigrammatico Poeta accipitar hxc di- ftio.&impreiFis & anaglyphss.In hanc pene fignifica^ tionem toreuma Lucius accipit in ptimo Plbridoru, deflesuaTopsJa verbo grdečo quod figniftcat sulpo fcelaboro, mde rofH-tt Hellanicas fculpturam dici- 10 mus. Prsrbepuer calices. 3 tepidique toreumata Nili,cecmit epigrammatographusPoeta loan. Bapt. in comm.: Bpift.- Sidon. Apoliina.ad Agricolam. 'iib.i. Torment a fidicularum^nardicanturjVjde 1.-4.C.ad 1 . lul.Maieft. iormenta feruorumft. x.&l. 4.'ff. de qua&ftioni- bus. Tormbktvm , Sc cruciatum qui inftigitur alicui ad . pecnofcendam veritatem, fign;ficaf.&: pro bis etiam -o ponitur,qui cruciatiiur inierunt> 9 vt apud Ciceronem pro ClaentioVEft quoque generalevocabulum om- . nitim inaehinarum,faxavtela & id genus alia torquč- tium J 3tque immittentium. Vulgo Bombarda, Sc Ca- nones appeilantur. De priori ■iignificantia- vide 1 . diuus Pins. ff.de > Qj£Šeftio'.'8t 3 ar.in l.r.eo.tit.puichre ■ diflerentem quifc>.modis,' 3 c contraquos tormeta fint adbibenda;Qamtilian.quoque in li;io.fcribic,qua ta- tione tra&ari debeanrtormentack quxftiones. Sunt autem probationes inattiffciales.sp. ~ 3 ° Torneamenta vulgo dicuntorqtračdam nudili^,vel fer.ar, in quibus milites ex condi&o cuueoire folent, & ad bftenfionem-virium fuar'uEri,& audacia: teme* lecongredi&aggredi cap.i. ext.de torfieament. Et hacfprohibentur /ieri quod hinc pericalum anima- ium 1 morfque hoimflum pioaerriat. vt ibid.notatur. Sedquod morcuo in eis ecclefiaftica denegetur fe- pultura 3 ratione>n adfert capitnlum de torneamentis nullam 3 neque vilam elfe idoneam exiftimo , cum hocctudelitatem potius qqam;humanitatem fapiat. 4 ° Andi. Tor'qjati milites',quibus t<3rques vrrtutis-pttemriim fiiic.cap.ius militare.in princ.Decret.Torquatos puto refteappellaueris.qui ab Imperatoribus virtute me- -ruerunt ius militare.Germani talcs,T^irter kali Equi- tes auratos^ppelianttforte quod olim equites fpien- didi epitheto infigniuit Hircius , .nimiium ■ ab auri fulgote Sc virtutibus : Cecidere 3 inquit, eo praslio fplendidi ac illdftresoviriinonnulli Equites -Romani. Quem iecutus in hiftoriis Tacitus , illuftres F.quites * pariter appellauit, cefte Catanaso: Caeterum torque$, eolli iaduuias & otnamenta 3 tam Tnafculino , quam fcerninino,idoneos quofdam, 3 č pne cteteris illuftres Latina:lingua: autores-protiiiifteftib.ro. Vulturius o* 'fteadit. "ioiiQVEATi etiam hodie vocari poffunt Proceres li¬ ne Equices aurei ve!letis,qui vulgo,Diieg.torrens, ait Feftus libro 17.tigniftcat fttiuiiim fubitis imbrib.con* citattimvqui a'ioquin ficcltatibus exarefcit. Horadus n u m e n h i b e r n u m voc a u i t: P ra t. TORRERgjiam vfurpatur pro igne vrere. Proculus (£ vulgari codices cateiit menda) in l quidam Iberius, de Icruit.vrban.prard.De tubolis-, inatsrr, eo ainplius veti.DonatustTorquemus hominem , extorquemus veritatem.InrerpretesTorturam vocanttab eaque do. cent noa efte mcipiendum> Bar t.in l.i .de quaeft. . Prat. Tor qy eri dicuntur de quibus quxftio habetur.Paul. lib.5.ientent.tU.6 l-.vlt.fF.de decurionibus. Torqver. e ius per irausiatiGnenvpro auertere , ant peruertere.Cicero prorCtecinnailntis retinere fente- dam i & a?quitatem plurimusiTvalere oportere , an ycrbo , ac litera ius o m 11 e torquere , vos ftatmte iudices,veriatquiores efte videantur.Sp : eg.Prat. to8 > R.aNs,SuuiusquLnoHdefonte,neque de viua a- boe Juriš eft:quia per eos ftamm-a torretur parie§,s- l:asinflainmarctur,vtapud-HblaaDdftim.Spie(r. tortoR, ex vfu dicitur is,qui torquerin equuIeo,nia- gis quam qui excremo fupplicio afficitivt tradit Syiu. Hine torturaftuppliciunt ^preg. Ad torturam inferendam qcrs: extgatitur, vide 1qo» 3 *& ibi Cyn.Cod.de quxft.&: Hippol.de Matfil. traJ. quseft. Tortvr a poteft quandoque fieri in domoTnon in iu- •dicio,quando tabulre teftamenti patris eorain filio* rum,qui a farnilia inrerfeftus dicebattu , priufauam qu3eii o de feruis haberetur,apertx Sc recitaise funt. vt in 1 . 5 i ea quteft.Cod.de b:s,quib.'vc indi.& jbi noti d.oct.circa glofl.i.Old.Vide Parid.Puteum intract.de tor.Prat. Tota deceirijuliaii.l.fi tibi.fF. de vfufrndt.ear.rer; qute vfu confum.Fient quidem ait s tria tora decefted mi hi quiiique numerari debebunt.Sp. foiA idatua vno fpiritu contineturi' Paul.in'fin;§.item qua:cunque Lin rem adio fF.de rei vend.Spieg. Tota vitaitotum vita: tempus. tot vM,figurate,pro-ftngulis fuis partibus-pOnittir, vt, Quo anno';pro ) qua'anni parte. Quotempore id eft, ■ pro quacuiKjue temporis parte.Sic Sc eodem die di-* cimus,pro eius diei quacunque patre,l.qua de tota. ff.de rei vend.Spieg Adde Forcat.infuo Cupid. luris perito, n. 6. c. 9. totvm fundum noftrum rede dicimusienm eiTe' et* iam,cuius vfusfrudus alienus eft : quia vfusfrudus aiondommii parsfted fcru;tutis fif.vt via,& iter. nec falfo dičtum eft,meum efFe hoc:& Iulianus ait-.& eft verius quod , Qmntuš Mutius ait , par tis appellatione rem pro indiuifo fignificari,ait Paulus in l.tede dici- mus i-S-vbi Cccddrcus in commentifF.de verblfign. totvm ibtegrale>n:hil aliad eft, quam inregrii«qu6d- dam,ex pluribus inter- fefe cohsrentibus conftans: quodqusdem ariificiale dichur vtxdiiicium*aaul r , fundu.spra*dlum l.rerum mixtnra.fF. deVfucapion* H oc alienarrprohibito, Sc pars alienari prohibita vi« detur lege dotale.£.pra:dii 0 fF.de Fund.dot.Vbi Vlpia« . ait:Proindeftue tot urn ptardium in dotem fit da tu, fiue pars prtedii,alienari non poterit,8c boc iure vti- mur.DifFert aute ab altero corporu genere, quod i« d.l.rerum mixt.P6ponius,N2turaie nuncupauit,quod fciiicet vno fpiritu c.otinetur:vt homojl^pisftrgnu. Vi¬ de Plutarchum in dePraecept.cpniugalib.Claud.in^o- pic.Legal .Sc fupra,Corpora Spieg.Gcedd.d.loc. naiwc„ 3.&C-6. TO-TV-M in modo',aLogicis ideonominatur , qti!ade-» terminatio adiefta duftioni limiiat eam , 8c fa- - cit velut partem.Vnde didtio ftmpliciter funipta t 'ft seferaturad eandenrdičlionem cum determinartio- ne^tunc qux ftmplex eft , -diciturrotum in modo; qux determinationem habet.pars 111 modo. • Homo enimfti teferas ad nominem album,totum .eft7& to- tum in modo quandoquidem itta dece minatio ( al- bus)quia adiicitur cidem dictibni,pattent facit: re.e* a:a a diefcione reiinquit totum. Atque adeo umiles d e t e r m i n a ti o n e s, e a n d e m d i dettadoriis & ftatiu. libro duodecimo. C.Sic enim eam Rubticam emedandamcenfeo,eodemque col- iyrio etiam leg.1X0d.de defertoribus.libr.is.St leg. penult.de cnrfu pub.eod.libr.jnedebimur, in quibus Traftatoriz pro rraftoriis perperam ac mendofe vulgolegitur.Sed& in lege.i.C.de traftor.& ftat.vbi impreffi codices -rfaftatores cum ftariuis, teftiusSc Rubricz conuenientius fcriptorum codicum aufto- ritate freti legimus Traftoriz cum ftatiuis. Huius noftrs fcripturz veritatem przrer veteres libtos.et- iam imprefti Beati Auguftiui codices comprobantii* quibus , Epiftol.if.ita fcriptum eft,Tr.iftotia adme deuuo ldib.Nouemb.venit.Quz Sc mox traftoria e- piftola ibidem appellatur Et in lib.poft coilatio.con- traDonatift. cap.14- A primatu fuo per traftariam funt euocatrFormulam traftoriz legatoram ex an- tiquo libro/fcnpto fumptam, bane refert Btiflo- mus. lile Rex omnibus agentibus ( locus } Nos in Dei nomine Apoftalico viro N. necnon & illuftsi vito N.partibus ilUs legationis caufla dixerimus.Ideo iubemus,vt locis conuenientib.eifdem a vobis ene- ftio fimul & humasiitas miniftretur.Hoc eft veredos fiueparaueredos tor, panes nitidos tor, vini modios tot,ceruifiz modum ratuum, lardi libras tot,porcos tot,porcellos tot.verueces tot,agrsellos tot.phafianos tot.pullos tot.oua tot.olet libras lot, gari libras tot, mel tantum,aceti tantum, piper tot,g,rani roaftiches. tos, daftylas tantas,peftafras tantas,aniygdala tot, ce- recs tor, falis tot. olera , lego men, carra.tanta, fa _ culaid eft.tra&oria^ua? propter iniflbs-reci- vpiendos dirigitur. Et alio loco/Vt mifli n 0 ftri acci- piant fecundum quod fua tra&oria corinctur. Eu- fthatius ita definiuit Ii.de tcporib.Tg^«7 Tazuaj. qkcri Zjcacv •{fyof/ l iK'JifyjQL${J(U- l cit KSV iCttjuCh&C h a/jTti y\u'cstc ^$c- },£ (w/^Mv' tot’ ipcwjQhf4&Tu. Prat. ex Briflbnio. adde Corraf.i.Mifc.n.n.y. 10 Trač tat v s pro quxftione & artictflo in l.^.inpr, & jf.pen. ff.de pr^Fcrip.verb.l.vlt.fFfi pars hsr.pet. Iji.^.odic.fFdc arbit.Sic Tra&atu habito in I.9. fF. de gradib. & adfi.At in leg.23. fF. pro foc. tra&atu "kabico eft,conuentione habita.Briftb.Prat. Tractat vs dicitur preprie 1 ocus communis Sc long , e.& late patens.vt fi qua?ratur, qu£ a&io com- petat ex caufla-obrera dati: quat quidem qu seftio jninores ampleditur mu ; lt 3 s, vel fi quseratur de fa- fto, 3 ut de a?quitate. nam & harum qu£'ftionum va- 1 tijjonga.-diificilis definitio eft. 'Cuidn i. tradatu ad Afričanu m,poft princ.Prat. Tractatvs apud Dialedicos dicitur quidquid conftituimus verum efte , & falfum reperiturcverbi :grana *. Quj ouadringenta habebat, trecenta lega- uit, deindefundum tibi dignum C.auteis fub hac conditione'lega ur.: Si lege Faicidiarin teftamento fuo Iocus non etTet: qu£ritur quid iuris ? dixi hanc quxftionem e (Fe , qus tradatus apud Dialedicos dicitur. Namq^fi legatu tibi datum valete -dicamus, 5 Legi Faleidiae Iocus etit:ldeoq; deficiente coditio- ne no debcbitur;Rurfius fi qaa conditio deficiatje- ga rum valicutu non fit^Falcidiar Iocus no erit.Por- to fi Iocus legi non fit exifteme conditione, legatu t'\bi debebitur. Cum aurem volutate teftatoris eam fui(Te appareat,vt propter tuu legatu c^teroru lega¬ ta minui noiletjd magis eft , vt ftatuere debeamus tuilegari conditione defecifle^Aphncanus adl.Fal- cid.MafFsur-o Tract vs.pro amplo fpatio terrae, quam regionem 4° appellamus. Iractvs temporis 1 . 12.L43.if.vlt.fF.de procuratorib. Iqo.rf.de diuerf.regul.iuris.Tradus pro plaga & ra- gione,l.a.C. de fumma ttinit.l.i.C. de offic. pratf. prst.ValI.libr.7.capit.i.MauriranirE & Numidiae cg- tcrarumque illius tradus gentium. Front, lib.i. de Aquredudib. Ea namque eft , quam omnes tradus eiusper vicem in moduios certos difpenfatam acci- piunt.FrifT.Prat. •Tradere, non eft dare propriejed tantum porrige- $0 tc. Sictradit deponens, commodans & venditor, quinon eft merers ipfius dominus.Sic tradimus mi- niftrisnoftris pecun'am,vt nobis aliquidemant.jf. ficitaq je diFc.lnft.de ad.Spieg. Traderb verbun>,non fignificat proprietatem dare, fedpoftlftionem tramferre l.fi non trad.iF.de verb. oblig.lo.BelIon.Ety m. ITradere ptoprie de fado intelligitur nondeiirre, Sicl.fi rem tradi.fF.de verb.obl.^c l.Fi re tradi.fF. de T ANTE R.' 170» tnod.si quis Fundum perEpiftelam donet el. qui i# co fundo fit, Fulficit hoc ad traditam polTefnonem,, Idem eft & fi a fundo abfit,fi t3men qut donat^ab conducat,vel vfumfruift. retineat, vel fi eius nomi- ne conftituat poflidereJ.77.ff.de rei vindicatJ*35.^« Sed fi quidem.fF.de dona-t.Briflf. Tradi tAe videturtrabes, quasemptorfignauerit^ 1,14-in fin.ff.de peric.& commod. Tradita quoque videmur vina cum claues celi ae vina-riae emptori adie&a? Funt.l.i.V. fi iufierim.lFdc acquir.poff.vbi etiam adiicitur eas res quse propter tnagnitudine ponderis moueri n q poftunt pro tradi tis haberi,fi in re praefenti contrahere confenfcrint, Tr a d iTro rerum corporalium eft. Incorporales e- nim tradiTicmem non recipiunt } 1 .43. jf.i.fF. de ac~ quir.rer.domin. Sed in his vlus iuris pr# traditione polTefiroms cedit,!.20.Digeftis de fieruit. £oque mo do traditio Feruitutum accipienda eft in l.i.in fin.ffi de feruit. ruft. & traditio vfusfručt. in l.ij.jf.i.fFde public.BrifT. Tradi t i onis nomine ICti omnes acquifitionum Fpecies complečfumsr, vt ftipulationis verbo obli- gatio-nes omnes. Ide-oque Fsrpe ftipulari & per tsa- ditionem accipere coiungunt, cum omnem obK- gationem & dominii acquifitionem fignificare vo- lut,vt in L12.if.de illo.fF.de vrufr.l.27.iT.i.ffad Tre- bell.l.12.^".i. fF.de capt.& poftlim.l.r4.&i5 ir. fi Fer- uus.de caftr.pec.L14.fF de vFu Schabit.I.2).iT.licet.fFp de liber.cauF.Jl.J33. Sc39. in fin. fF.de acqu.rer. dom, L86.if.cum Feruus de leg.i.l. 12.ff.de aut.tut. Ex co- trario in 1 . 6 . fF.de verbor.oBlig.nec tradere nec pro- mietendo obligari Boc continer,nec alienare,nec ex aliquo contra&u obligari.BriflT. Traditio Theophilo noftro eft traniflario fipc manu in manum,Fed de ea traditione videtur tantum intelIexifTe, quK cx vna tantum parte fit , veluti de manu mea in manum tuam, non de reciproca. Quse tamen definitio vios traditionis perfeifte non explicat. Fieri enim po- teft,vt res cuiustu poftefTornon es^de manu tua im manum iream tranfeat,me etiam mox forfitan red- dituro eandem ipfam re»aut dereličlurbrnec tamem fit traditio.Verior vt vult Cui.11.obfer.19.haec defi" nitio eft: Traditio eft datio pofleflionis.L3.ff.de a& 0 empt.l.fi rem tradi,de verb.oblig.vbi eft ele- gans.du aitreum qui tradi ftipulatur tantum tradi* ftipulari id eft, poffeflionem dari, non proprietatž? etfi tradere nonnunqua pro dare vFurpaturtnam im vFu eft,ficut ait d.l.in rem , vt in?elligatur fadum tradendi verbo non ius. Porro fi quis tradendffi rem numeret precium ftatim,vt Charondas Sc Pla¬ to fieri iubent W atistCoAaJd eft,-abFqu« dila- tione,vel etiam fi eademratione rerum petmutati® fiat dante Sc accipientc fimul vno aiq; altero. H^c eft Ariftoteli tov tihi* ei^^Tgpc^in qua benefi-centiae nulla laus meft Thef- Falus: g y nrJ 'Gfiafi&jTHtc* Y\' f m/djfJoK a.7m^ d7nhtu. aft.cmpt. Pro dare tamen nonnunquam vlurpatur, 60 Tr a d i ti oeft modus res fingulas iure gentiu acqu£ i..?-. *r_.j. -- j:.:- ~n — - J * rendi,cu cauffa Fubeft.-id eft titulus.veluti cum ven- ditionis,permutationis,legati, donationisve caufia j.t-Sf i.Tradere autem dicitur quafi transdare:& ita inlegibus feriptum prodidit Feftus.Tranlque dato: & Accrus apud Nonium vcteri lečhone : Remifque nixi properitei nauem in fugam tranfdunt.Prat. Tradi t A tesvidetur ,fi cum apud rneefl*etex ali- quacaufla,po'ft emptionem apud me rcmaferitj.n. U fi fluij rem.ft.de p&bl.Lči.fF. dc euift.l.9,^f. inter- dum.ff.de acqu.rer. dom. Non videtar traditus Fer- Uto,quem doneč pretium Folueret, a venditore em- ftor coduftum togauit, cum eius polfeflio per loca- 7 ® ^one i venditore re tineatur>l,i^.ff.depecicul.& c6* aliquid rraditur J qua ratione,9.§.3. fF. de acq. rer, dom. olim autem Traditio proprie crat alienatio rerum nec mancipi.vti FcribitVlpian.cap.lnft.xiX. vbi etiam adfcribit, Nec mancipi rerum dominia, ipfa traditione apprehenai:Fcilicet fi ex iufta cauf- fa tradita fint nobis.Eft aute traditio mod*us acqui- redi dominiu iure naturali inter cacteros oes potif- fimus, adeo vt cu iure gentiu dominiu trasferri di- citurjd dicatur fieri traditiombus,c$tcris nimirusa 2 7°3 T ANTE R. modisper fynccdociien fub hoc oceultatis.ficot iure ciuili domini a transfierri diciintur vfucapionibus.leg. traditionibus.C.de pa&is.Vulcei.ad S.per traditioiiem ifi.n.i.I&ft.dedruif.ter., Tip.^jti.OKsu corporalium, quafi traditionem ta* corporalium efftsdpcet Specitit.de empt.&.vend. §.t, fuper verbo Tc?.d£t£,& verf.fed & fi plures. Diuidi- tur in d.itionem^Šc traditign.eai £fi.c itaque.di(čretis, Inft.de aftton. . ■Xaad iti o n is verbo in l.traditionibus.Cod. de Pači. i Imp.vtitur impropriemempe pro datione. Viciffim, in 1 fi vt eerto. $, nune videndum , . fumi{jac.Yerhu.m dare,pro tradete.Spieg. JltADI ti a ex legi tima caufa, feu titalo»pi-oducit p.of* feihopenij & { rurfus pafleiHo producic vfucapiooem Sc domkiimn:qo ss £ g c oB se r e nt-., vt imeliedumcis feparari ne n podla;, (icor.ftare debeac yfucapiqjeg« t ra 'itio.infin,fEde : Ač<]uit:.rer.dopi. Falfum eft enim Acc rfii €p:nment.um,.qjiod v e eh a pex hanc 1100 re- 2 3°4 Tr asohd i ferui.l.n.ff.de fideicom.libett. & trapic« veftis tit.de vfuf. Ta agvla dicitur tanquam trabula.vt tradtTurncbtit libr.n.aduerf.cap.ij.Erant vero traguia: jduplicis »e- neris:quxdam enim tarnienus mittebantur,qusdam vero manu.vt.idero Turneb.libr.7.cap.it.ttadit, Uli atrsciter fauciabant,ac plerunque fcutum aut cotpus tranfuerberabant.Vnde Sc tragularii difli, quieasč tormentia taciuntiVide .etiam proueibiumTHgulan iniicere. .■ Trah ere., id eft,protrabere &differre.Sic traherep xecutionem fenter.tis.i tutor prin.de vfufr.Tra bendum decretunj s id eft,protrahendum. legJ-i.fF.ad- JfCTrebell. Trahere reltqua dicitur, qui re!iquatuseft.ieg.fer* uus.ja.S.Imperatar, &J.quid ego. Digeft. de itatuli- bet. Trakbre, id eft,deducere,fic traxitoqmen,inl.i.J. vlt.ffde teftairj.milit.Ttahere. ptt>tapete,ficitahiad ferancur ad poffeiltone.n^Vnde fitiquod alias dicitur 10. poenani.in l.j.f. i.ff.ad i.Iul.maieftat tituiu: poffefiionis,alias tituhss vfuca-ionis Vip.in 1 t.in princ. Pro1uoex.01d.5pieg.Prat. Adde Er.BaL- duin.Cacechefia,fuper Ius Ciuile,c.j. IftADiito alia vera eft.alia cuafi.Vera cofiftit in fa- čtoitradftio quaficoufiftit vt plurimum in patientia, qua pitnirum permittimus aiiauid fieti in reb.corpo- .ralibus.in quibus res iila: incotporales funt conftitu* t.ci&l hxc patientia fucpedit in locum fafti, quod ita fae« in ieruitutibus textus funt expreffi in l.omnium. j.ffde vfdfrščt.Lfin. de fecuf!*ieg.£.$,i.fi.feiuic.vindi* jo Vuiteiusd.16c.iiu. j. TR a di ri on Es humani. Vide , Humana traditio- nes. Tradiho n,uda dicitur, cuiusnulla efteauffa. Spie- gelius. Tr,aditv.ir i.vetufteproTradicum iti,PauI.!eg : 47.ff. . de rei vind.NPn aliter litem zftrmah a iu-tfce,qftam fi cauetit aapr'quod per fe noti fiat pofleffionem e- ius rei nopittadituiri Iuii'an.l.47.§.i. de fid.lib.Quum fub conditicne legato feruo liberus datur, ndii ali* tar fideieommiflario tradi debet, quani vt caueatur exifteute conditipr.e tradituiti.Hot.Prat, TR;A do tibi 1 pra:ftotibi,& fitniiiaverba , propiusvero eft, vt inter Latine loquentes , doeri.inium traniia- tum non cenleatur, quia verba id non mferunt,au- torAiciatus , citans i.it fundum. certum.de verb.o • biig.^pieg. ■ TRjAovcere,& pro infatniaafficere,&v.t vulgo !c- tur ieg r.Digeft.uauts caup.Btiilo. Prst. Ta a 11 c 1 etiam pecunia,. qsie trans mare exportatur I. 39. s. patruus. ffl.de. adm. tut^Jčt.ffadleg.Iui.pecub BriftlPrat. Tr an Qoyi l lit as fesu! i.l.vit.Cod.ne fifciis 5c noftri ttantjuilluas,l.i.C.quando ijbellus, , Tra.vsacta finitaaue in Senatufctmro!toTertylliano lic accipiinus,iudiCLO terminata.traniaiftioiie compo- fitadongiorifaue temporis lilemio finita J.i ■$. vitim, ffiad SCtuin TertylUeg.iJ9.& 2jo.vbi Goeddatus in commcnt-ffl de verbor. fign. qux ip ! a inferiptione iiyijbnre eo referenda eft.Paulus vero libro- ffngu* lan deracitis id quod seuuuni videni?, vt uačtacur in L l.de Recept. - ib.Spieg,. .. 40- Transa c rvAt autem cbdtur fine /kj bi liana- ff : pula- tione,fiue pačfco fit tranfa&um leg 2-ffide tranfa&io» ' vtroque enim modo tranfačfioncs ftunt l.s>.C.eod.t» Brili Pr at. Tr.\nscen'derf, muros leg.vlunmDigeftij dediuiC * rentah Ut ‘an sc -Ri bbr & pius fuuvn in altetum transferrerefe- * rinaca locudone ex eo s 'quod veteres C vc feribis Do- r nat.):nfoco Sc dc menfae ferptura-, magis quam cx a-ca domoqne pecunias mimerabant* nam quod jo- atgenrarius Ticio acceptum-cuierat, id fiTitii volim- sate Msruio accepctim- fercce,Tmiq*T de tacr.ccck Poffčflionem' eccleiiafiicam tanquani Bulloiuretranlcriptam , in iureipfins'arquedomi- .niapermancre.Vipd.4i.?.^.0e leg-& tid. libr. 5^7 A- ^ > gti piagam qua; eitin regione illa Mxuiis..tranferibi vo-lo,precio ?ado viri boni arbitratu.sic accipeTran- feripta prardi'a>inl fin; Cod.de pra^d.namc.. /imbrofi libig.Epift Denique tranferiptis in aboruni iura pne- diis virum. fequitar.Symmach.lib.i.Ep;fhCum ad Ib- liditatem tranferipts iiinouum^ dominurti pofief- fionis canfta'ex more celebrata fint; Sic zs aiienmn • infe.tunfcribere.id e(t ) tEansfcerre,I.J/-nd Vcliei.Ser- uius in illud iineid.7.' St fm D ar dami s tra&fcribi fciftrafrrcnh?' j® Tk*u$chiii , in^uitjid eft uadi> Sermo autem hit? - 2JGČ? tračlus etide peeunia. Aatn Scribi eft dari^ Hora- tius. tirih e decem mn efl /atis,adde cicuta .' Refcribi 5 reddi.Horat. Diffahttscfuodtn mnqudm referiberepofsir, Hotonr^. ■ , Praieib Vide & Bads.irr aiinoc.prior^ad d. f.ri.ffTdeprarferip^ verb. Tel ANstfvct diciturgrex.l.4.?.r.Cde feruit.S: rranfouc ci vites in arbores.E^.icem fi.Digo-vti potfid, Sc alias tranfducere aquar dmSum. Tranfdučtus ad aliam v> fum I. 6 .ff.delegat.j 0 Tkansdvcta iinea ieg.i^i Digeft.de acqtiirendf.rer. dom,. Tkansenna' Nonio marcello Fencftra eft r cams verbs qaibus craniemram apud Cicero.dc Sililuft, exr- plicar, fu b fc r i b a m, t r an fe n n*a non , vt qaidmn putant tranlltus, fedfeneftra eft.Cic.nanc pete a Graffo-, vc illam copiam orna m.e n toru im iuorum quam- coi¥* ftruv?icf' 7 f 6 (Grctfi% t&j' 9?^5,- ■■ : c X35T»^ovr&. Nam epidromun. funem e de conftat, Sc m venatione ficeurn appellant ? qu| : e (i fum m us- 8c iiruš in refibus-, quoqae imendur?- tur.Plfmus/vt annulbm hoitiinrs cum epidromis tržb firent.Fauet Sc Sefui imerpretationi ffidoms qui tr£* ‘ fennam fer bu extentam effe funem. Nune quifpi;x putaretjve m Salkiftio fic Sc iirCic* per ttanfemiam prsterire eos qui machina qaadam , vraftolct in lu- dis fiefficelerrime tranfeiirit-per funem'renfum in- ? threatro , id eft.per funem ferunrur , Sc pra?cereun& : theatri fpacium.Ita'que cumTcr-.bit Hofatius: lile per ezrtentum funem mihi ptjfi videtur- %-r e poeta"; -■ IiTe poteft cranfenna^dbft'e:?feh.%s ftrnis quena‘" vehi n peramhulet Rirtambuid-poeta rerum miracu- fo perfim'iiis:videtur tamen in C : cerom s exetnplo efi fe tranfenna rranfiuis qusfi t p; 5 (le n r. a: c r a nib um aiz* tem intelligb peruium fpaoiim inter conclauia, cti= bicuta, aut cocn-ationes.Si’ enim per tratiicndam prsr-> -• terienšjin Veftiario perfores eiusvidefes v eft e puK •* cberrimam conftruŠam dc co m p o fi t ani 5 . n c n acqai« efceres in tam brent afpeeFu.- fic vfivrpa': tranfennam Fahlinuf;ift epift.dd S e u e r n. H c nro u i j, b a f i i i c a inba- Ulica memorati confeftovisjoperitur trinis arcabus 3 p ti r ib u s ; pt r T u c e n t e t ra ti fen na, p e r qu a vic \ firm fibi t e - acfpacia bafilicfe vtriufque iungiihrar.Iteru: fntra ipfam vero tranfenaam,qaa breueiJlud s quod pro« pinquas fibi batllicas potius difeludtbat iruerual- lum continuatur.Eft etiam trahferrha furiis, vr in Sal® ' Juftii exemplo. Itaque cam ad illaqueandum aucs ’ intendantur funes, * 2 ^unc ktran\enna bitiurdus lumhruvtinpeciK Flautus dixit:nam- in auium pedicssfunicultis- eft: ' cr&rtzitTiov vocari dicit Foliutj eum funiculum ; arguc adeo pedicam t&tam PisusBsiranfthsiam vocamt.Es^ -* T ANTE E: & 7°7 vt .aiflfidtsruc lit tr*'ie&u ftiraioruin qua pontones funt.traieftus funis,quem ait tranfennam vocari,quo modo aptiffMarceHinum libro vigefitnoquinto acci- pi videtur.pum air, tanquam« tranfenna fimul emiifi fpecitius ripas occupauere : melius tamen fit intelli- gere.velut pedicis 8c laqueis emiffos. Nam eis aucs libetatte eelerrime auoiant & feruntur ocyifime, Schard.ex Tarneb.ii.i c.ji. Tr.ansferre in ture aliquando retinetpropriam fi- gnificandi vim, vt fit ferre aliquid de loco adlocum, ■vel de perfona adperfotumevel de temporead tem. pus.lnde diciraur transferre dotn cilium , transferre .iegatum, hoc eft,in aiterum conferre.fFde adimen- dis vel transkrend.legat. Transfetre al as figntficat i- ea transfandetetvt quod nriuserat. prorfosperinin- Ctir, vt transfundei,eobligationem , l.i.in ptinc.fF.de nouat.Transferri alias dicitur id qaoquequodnon o- mnino recedit a transferente,vt in l.ft is cuius Homi- ne.fF.de interrogat.l.i.jJ.qui mandatam. & leg. feq. ff.de offic.eius cui.Prat. Transferri etiam dicitur condiffio inalium Sena- , >tum 1 cp.ffdecondičkfurt.TransfertiirtAomicilimn re & fa&o l.,o. ffiad municip. Transfigvratvm apud Vlp.l.quid tamen.ffqutbus mod. vfusfručt. Proinde & ornamentum , air, diiTo. futum aut transfiguratum extinguit vAimfrudum. Notum transfigurare, efic in aliamfiguram vertere. 'Verbum Plinianum , quod &c apud Suetonium legi- .tur. Interpres diui Matthati capit,denimo feptimo, v- fus quoque eft eotpro quo Erafmus maluit transfor* jo matus dicere,mmirum ditium Hieronymu fectttus.cu ius Scholiutn fie h^bet. Q,iiod autem dicit, Tranffigu- latus eft ante eosmemo putet priftinam emn forma Sc faciem perdidifle.velamifilFe corporis veritatetn, & adfumpfiiTe corptts,vel Jpirituaie v.el aereum : fed quomodo transFormatus fit, Euangeltfta demon¬ tirat , dicens : Ec tefpleaduii facits eius. Spiege- 1 i us. Trans form are. Vlpia. Sedneque dietas transfoi* mare.ve! coniungere.easve feparare ei petmittitur 1. fi cuius f.fed fi adiumiff.de vlufiuft. Vide transhgu- ratum.Spieg.Et transfcrmare quidein aliud nibil eft, quam in aliam formam rcduceie,quod Tm.ifcon.iii L mulieris.fEde verb.fign. dixit transfigurare. iic apud Virgilfum 7.iEne d. Aletfto: vTuriali* mttnhra £xuit itt vultus fejt transfirmut antltt. TR ANS.E v g a r.an is folum accipiendus eft ,qui ant ad hoftes, aut infbello rtansfugit, fed.8c qui per mdu- ciarutn tempos.aurad eos quibus cum nulla amicitia eft.fide fiifepta transf !gir,maloquc confiito & pro. ditotis animo patriam rel. , nquic l.ij.j transfugte.ffde captiu & poftl. Feftus Iib. r^. Gallum i£liutn perfu* gam,qui & transfuga-dicitur, definifle fcrtbe , qui liber aut feruus aut hoftis fuivoluntate ad hoftes tranfierit.Sic in 11:4-. ff.ex quib.cauf.maior.5c 1. jS.S.i. ff de. poeti.Lj.infin. ff.ad 1. Cotn.de ficar.BrilF. H nc Cniacuransfugam defimt, quod fit proditor, qui fide mutata adlhoftes tranfit,!. trasfuga.fF.de capti & poft. *7of dem accepifle:qi!Gb)«w« ablehen. Sicut agere dicitur qui petit quod fib, debe- tor.§ 1 Inftitde adion.ItaTranfigere, qui prartet for¬ mulam aftionis Tuže , aliquid accipiendo litem fop> •Uit, iAbtadtgen. Qti3muis‘'&: r-eus tranfigere fedbn- proprie , dicitur per Glofl^Sc Dd. in leg.^. Cod. de tranfačNon. Trans 1 ge R.-E,ait Gotb.ad rubr.C.de tranfacbeftcau£. fam feu litem.1.16. fF.eod.rem,l.i.ff.eod,conuouer* fia,l.i4.ff.eod. Vel furuia 1.2..C.eod vel pendenteaut motam,l.vlt.C.eo.dubiam tamen ^l.U.C.eo.incertam nondiim finitam,d.l.i.conrenru , 113. l.^i.C.eod.l^ C.eocU.cp.l.certa conditione,l.ij.C.eod.certalege.L -14. fF.eo.id eft,aliquo datod.^f.^.i.lf.de cond. indeb. 'retenro.1,37. C.de tranfa&.vei accepto.L14 C.eo. vel promiiTo,l.i.l.37.& jfc.C.eod.^nirc, leg.10.16. C.eo I.i-fF.eod^decidere.l. 8.1.i7.C.eod, Transi g f.re verbum &c genera!itervfurpatur,5cfpe cialitei:Generalit-er pro quauisconuentione,vt quo* cunque modoadiinem perdueatur a!iquod negociu, tranligi dicatur:idque bifariam.-primum vbi nuilaeO: ccmtrouerlia,fed fpoKte negodum aliquod contrahi- tur.velun in legfi.$.i-ff.depačlC6uemionis verbum geaeraleeft ad omnia peitmens ,dequibusne°ocu contrahendrtraniLendique caufla conientiuntt &.C+ Hine illud Ciceronis in orat.proCluent.M.viiiiius rera .cum Gppinaico tranfig't,pecuniamabeo accip:t.De* in de cum orca controuerfia deciditur.vt L 1. iLde te ftam.quemad.aper.'L^.fF.sie tr n 3d. ; taque TranlTge* re Sc D-ecidere Cicero pro eode vfutpat.veluti Vem iv.Qyod vnquam muufmodi monftrum audiuimus? qui rum reo tranfigatnoft cum accufatore decidat? Sic ki ca p-ro ComcedoiCriminaii-o rua quseft ? Ro* fciu cu Fiaui® pro locietafe decidille. Defenlio mea qux eft? R.ofc:um pto fu.vparte cum Flaujo tranie- g iTe^Sic iureiuraodotranligi negocium d.citur in L l.admonendi /1. ff.de lureiur. Sl fententia tranfi. gi,l.i|.§.pcena grauior Dig.de his qui not. intam l,i.§, ficur.Sad Turpil.l.t. ff.de decur.I.i/-ff ad municip.Sic Paulus I 46.fi; rei Vindic.Tranfegiffe,!nquit cumtOjSc decidifie videor,eo prccio quod ipfe conflituit.Hot« Trateius. Transigendi verbum generale eft , Sc ad omnes fpeciespertinet,qu.bas comrouerfia: decidunturatg, finiuntuf.Biiff' T^ansiger* vero fpeciatim Sc peculiariter fubtmH. De tranfačt accipitur,pro de lite iam m-ot.i velmo* uenda aIiquo dato,vel retentoj-vel promrfib decide- red. tranlačtioiC. illo titul, dem que in hac fignifica* tione tranligi gratis non peteft.Prat Hot, li.qtiiidem dicitur Sc perfuga v.tex ^Elio Gallo, Sex. t ransigeke & pacifci hocdifferunt,quod isqui tra- Po m p eius refert Cuiac. obfetuat. lib.^.c p & lib.tf. c. iigir,quafi de re dubia Sc lite incerta neque finita tra- 16. Vide etiam Alexand.ab Alex.lib.4.cap.7,& Blon. dumli.7.Rom2 tnumphantis. Trans fvga metalli qui ex metallo refugitin deportatum.ff.de capciu.& podlim. qui alias refuga dicitur.BrifTPrat. fRANSFvsionEM a Traslatione hoc difi:are,glof fius Tjr.anfuectionem hodie monftram vocjr -* inus,cum equites folenniter recenfentur.Prat. a-nsve-c tionis autem vorbointelliguntur anga* li^parangarias^paraueredi. 1 . ii.de excur,mu. C. lib»« io.Cuiac.ad i.i.de q-uib»mu.vel p^refta. C.eo^.lib»vi 4 e-' & Corrafii.Mifc€l.u..n^C.W)d.li^ »7« ‘T ANTE Ta.vtf s vs rs At e s »cjut exti-ar.fuerfo,iiae a idtereco- SttiiiH funtivt firjtiss , & fororcs , eorumaue liber?. Xntt.de gtadib.cognat.Spieg. Tr-ANsversas.!fm rni.iiibirstoTes.fflocat. videmr fumptum.pto aduerfa rmtn- Prat. Tr ansversvs agit, qui vi 5: imgetu quodam ab i»- ftitatod.:fleftituT.Erafm. * Trapi s,etis,raafc.gea. mola o!earia,a voluo feu verto.Trapetus idem.fed antiquc. Vtraquevox extat apud (J.roneni de re ruftic r; V® Trapbivm in i.'19.5.illtid.ffloca.mola eft q»£ in altu. fublat .1 deprimcbatur,qua ole® confnngebantur:vi- deilid.i'''. vlt.Etymol.cap.14 In Lexiro B.Germani rrapetfi itizfarpvMs, reddtur.Plin.lib. c jj.cap.S.de£i’eis agens,Pofteu.ait.inKeritu.vt iauartn , jur vtique fertrcnti a,qua, proiinus prtelo iubiiceten- tur Iblida: (itaemffi amurca exprimitur) moxtrape- < tis fračtse premerentur.CokimeUib.n.c jo.Oleo au. s tem conficiendo, inquit s maJz vtiliores funttrspe- tib.hoecondr.ebat: vt rtttituta hireditate Sdeicom. miflario,& in fideicommiflariuni ačtioneshzrediu- rilEtraniirent, Vip. inSnftit. tit. ai.S.refiituta.fnft. de fideic.hered. Sed luftiniaHus ie hocSCtum enam Pegaiianum quod de quarta: detračt one fctiptum e- rat tranftulit : Hodie igiturt* 'rrebelliano noa tantum traniite ačtiones,fed & quartam detiaUdtci mus.BrifTon. Trebe l 11 a»v! ‘fideicommi(Tjriuš.l.if. f.i.fF.vt lega- tor.id eft.iscui ex.Trebeliiano SenatulconfultoieK. tutabft heredita*. Trecentvm pto sttecentfflruni.I.89.5. i.fFdefolnt. Treme re, proprie corporum folidotuni eft : tum proptet ftequentem commotionem ita cocutiunmr, vtftateloce nefciant. Hinc fit , vt, rremor pro rigcrc acci.piatur.Auth.. lufiur.quodprxlt.abhisS,i, SR ie g- are m is ,vti'femis apud Imper. Anaftaliuminl.vide- mus.C.de Erog.milit.annon lib.u. tc#.Trapeti concinnandi 8c zdificandi tationem vi- ioTremisses 1 .pen.in princ.C.de excoftio & tranflatio. de apud Gatenem de re ruft.tit.io.& niPtat.Bi iffon Inaiiatatrten fignificationeaccipitur, fecundunKili- ■qtios,apud Paul.in l.detrapetis. fF.de fupel.leg. fed i. bi.cncbcio meo , caftigandiuu eft Tapetis.de tjuibus : 7,ianial.'£pigfair.. altim.StraguIapurpureiš igcent vil iofa tapetisvCotta. TRA pezi T a s,id eft menfarios, getnmarumque,&ar- genti, & veftium dift.račtores,mercatores,omnefque apotheca£io? r &q»ibufctinque ergafteriis adhseren. ces.d dignitatibus,8c militia Lex fubinouct.C.deCo. 5 ° ciot t. lib.n. Tr AREiopaoit A in I.j. flCdc fupel.leg. PolIux lib. 10. onomaftic.cap. r9 St’ S t* atmfJ&Ta rs-- u-rfrjtetnaT id eft, menki in qua vuia potoria collocaba ta!,^'-i 7 ri^'j

mari.De tremiifibus meminit etiani linper-aror/m L per hanc diuinam-jcirca princ. C. de erog. miii.ann® lib.u.qui fecundum prredicba deber mtelligi.S: his co uenit vulgata paroemia, Homo ireirisdeconteraptjf- fimis.Cotta. Tre p 1 bati o.Charifius lib.fingulari de teftib.' 'Pluri- Hiunj^aitjin excutienda, veritcte,etiam voxipfa,d:co gnitioiiis fubtilis diligetnia adfert.Na & exfermoHe s & ex eo,nequa quis c6ftatia,qua trepidatione quid*di cetet^vel cuius exiftimationis quifque in ciuitste iua ^ft»q u^da m. ad i 11 mn i r^andam ver itate m, -in 1 uce/11 emergunr.s pi.eg. Tre s facere coiiegium exiftima’tN ratius PrifcusMc boe magis feguendum eft. Marceiliisde verb. tign. ' MafF. Tress r s fiinttres aurei rCai.ic.l!b.o5Feruation.7.c.»j. ■Prat.& Gothofr.in notad nou. Tr EVGA,pro indiiciis,recuritas eftprreftita perfonis,8c rebus ad tempus al/quod,bello nondum finiro, vt di* Cit gl.in c.r.de treug.& pac. Interpretes aiunt, indu- cia: funtad modkum tempus , treugain longum ex- tenditur.l.poftiiininium.^.induciaE.ft. de cap-v&poft- lim.reuerf.& not.fFde pačl.Eft autem treuga barba- rum vocabulunrr,a leguieiis tamen recepturi), tria iunt*quar habemus:iibertatetn,ciuitateip*famiiia. Vide 1 vk.fFde capit.minut*spieg. o Tri arh milites qu|-tribusvexillis. f^oriftarentLiuio libro 8 . A u g. ad-M od e ft mu m 1 d e excuf. tut. Prat. triboni ANvs,nauone pamphilusjmper. luftiniani Paredt^s Fuit:quem magiftratu RomaniQua:ftorem, . Latini iCtum-vocam.vir fuit morib.&artium omnia difeipiina nulli fecundus.. Iuftum.fečbabatur lacrum: . fingulis diebus leges 2iiquas aut antiquabar,autcon- debat,vt exvfu eftevidebat.ingenio ita miti &man- fuetudo fuit, vtmhii a quodam ingratiis iit pailus. Ifque monbusac doftrina fingulari vnieum auar his inorbmn obfcurabab H*c Procopius libro debeilo , Pcrficj.PriiC* TR 1 B m TA NT# n? TribvAMVM atrifm, Vt-trlbutatiuina tributo.Spie- gtlius. Trie ver e, id eft.ffate.fie tribucrB aftiones.l. i.J.per- iie^iffe.ff.de hitred.vend. TMBvijtum accipiendum eft, cum excaufTa a iudice, quod alias non competerer a conceditur,arg.M.5.i.C, depcc. bon. fubla. Zaiius in leg. ex diuerfo ff. falute raatrimon.mtellečf.Spieg. Tšuvi.Es,i-e de mea ttibu.Tribules meos.tuos/uos, nofttos,& veftros dicimus non contribules.vide Syl- ukim. TgiBVLi.vel vt Grzce.-ef/^sAof machinule funt ferree, dolofe,uigona,a'Jt tetragona forma, qus in quacun- que raahcm incubuerini 1 , vnutn aut plures .aculeos intrdos portendunt.Plurarahus in Apopbiheg.KaTB- r.mipa] en 7 »psi.CKSrMj fs.v Sfii&pšpims ol 0*3- titm «§w l tt« , ;£OVTcq te ! eft.Spargere tri- bulosfrrreos uehoftos aggerlbus infiftenres. pugna illinc ciere poffent. Hoc autem verbum perperam iegitur in l.quidaBn Iberius.ff.de feru. vrb. pried. pro to Tabuli.Dc tribulis eaam fit mentio apudVeget. & Front.Tribuli inquibufdam tegionibus: vtFerrarias Včnetiifottp vocitantur beftiolas qusdam, formam habentes Tribulis feneis fimilem qua colliguntur iuxca ripas fluminum.vel maris,vel in paludibus.Tri buli prarterea hcrbie quardam inter frugura vitia cnuinerantut a V-erg.Ceorg.primo: Subit afpertima fylua,Lappreque, tribuliqut. & a Piin.lib. 18. Lcdium &tribuium Sccarduum lappamquqnon minus qua rubum,inter frugum motbos,quam inter ipfius ter- , Q rspeftes numerauerim.Etboe voluit figniiicare Vi-' pian.in T,ex condutfo .5 i.ff.locati.cum refertidamno colono effe , fi herbis fegetes corruptr l 7 nc. Tribulis etiam pro vehicnii genere , quo excutiamur in area fuiges matura, vfiiunt fcriptores,Plin.in preallega- to lib.18.dum inquit: Meflis ipfa alibi tribulis in area, aiibi equorum greflibusexteritur,alibi perticis flagel- lamr.Verg. Georg. i. Trie v moue'r$,erat ef ima tribu ir. aTlanr nota: cauf* transferre.vt patet exLiuio:Negau», inquit . Član" dius cenfor fuffragii lationem iniuflu populi certfo" rem cuiquam homini , nedum vniaerfo ordini ad' insere poff~neque enim fi tribu mouere poflet,qcod nihil fit.aliud.quam iubere mutare tribum.ideo om¬ nibus quinque Sc ttiginta tribubus mout-re poffe. E* quibus verbis manifeffnm fit, mouere tribu effe , ex boneftiore tribu in minus honeftam transferre , vf ex ruftica in vrbanum , aut ex ruftica in rufticam. Vnde PJinius dixitinvrbanas trib.tranjferri.ignomi- niofum fuiffe.Prat, X* is v n i arrarirdicebantur, u»qUit Varro libri' 4. ftngo •> Latin.cjuibus attributa erat pecunia.,yc militi reddc- rent.Et Pedianus Verrina$.Pec'unia attributa eft,qus£ ■in ftipendium militam de srarioj a[cribunis xrariis adnumerari.Qua:ftori folet.Hi ihagiftratus q uide m non eram : fed^ui pocurationem puhlicam habe- bat,ideirco in hunc ordine relati funt 3 eo magis quod Cicero Jlb.de legib. /. vbi de magiftratibus fe leges dare profitetutjbunc quoq.adferibit s 6c minore ma- giftraturo appeliare vidctur>his ve rb is.' mino res ma° giftracus penit iuris plu-res in plera funto.' Militi# quibdufiifi erunt imperanto. Airariiq.tribuni funto. Domi puhlicam pecuniacuftodiuntoiOuam leftione manufcriptorum libroium autoriratecofirmati, mi* hi magnopsre placuit. Ordiniš autem nomen 'hoc £uifle,magnumque illorum numerum extiffe,vel čx eo imelligi potel^guod in lege Aurelialatum erat 9 vt iudicia qus penes folos SaSatores erant , cum e- quitibus & tribunis arrariis communicarentur. Quod fi quis difFerentiam inter tribunos arrrarii Quxlto» res arrani requirat,hancme refpondebofuifie arbi- trari, qued Tribuni pecuniam rn vrbe iignatam cu- ftodiren? Oiiaifiores,«,^ vecFigalibus quasfitam.iHi tribuebant atqae adnumetabant Quarfiorib. in pro° uincias abeuntibus: hi pectinias arrarii tura acceptaSj tum expeniasin tabulas publicas retercbam.Hotom, Prat. Tril)iildij.trahe4qne > &in:fuoj>Mdereral??i.CQtta* . TR;iBv>,'AL 5 quorum apud priicos Romanos fuent iu- 40 R2 svN-vs Celerum aKomulo primum creatus -- dietsm,Afconius docet.Formam eius Vit-nuiius Iibr* vtLiuius Ijj.teftaturjvbi rcribitdlhun trecetos arnia- ^.dficnbit.Hoc hodie ordinariis iudicibus tribuunt interpretes vt Romanis Principibus,hoc efi: Pot.Max. & Impera!ori,confiftorium ?,iliud.Aut, de /ippeil.& inter qus temp.Bart.in I.i.C.de Confefi”. indicat,quae iudici pro tribunali a &-quj£ n©n expedieda fum:ap.e- ritquc quo fenfu-id^iiod vulgo receptu m efi , Loco iBarori debet iudex iedere. Tiibvn AL,vt Ifidor.dennit,locus fublimis Sc editus, in quo confidentes magiftrat-us ius dteunt. leg. pe- nuhDig.de lufiit. & Lur.ProTribunali enim loli ma- giftratus fedebant.Vndc ius diceniem hac periphiafi nonnunquam Iurcconfulti demonfirant, Qm tribu¬ nali prsefi, quipro tribunali CGgaoFcitjl.r.f; pen,f£ deiud.l.i.fF.dc re iud.Bri’lFP;:at. Tmevnali pr2:erant m2giftratus curules duntaxat; quibuscumlis feli^ ius erat: veleti ConfuleSjPr^to- res £diles:&: in prouineiis Praiftdes as Proconfules. Minores auiem magifiratus ex fubfelliis , vt feribit Afconius,ius dicebant 3 velutiTtibuhhOujsfiores/rri- ^0 ttmvtri.Vitruuius li.^.c.i.debafilica lulia loquens.Ite tribunal eft in ea xde hemicycli fchematis minore curuacuraformatum. eius autem bemicycli in fron¬ te eft interuallum.pedum 4^.intxorfus curuatura pe- dum ij.vtieos qui apud Jiiagiftcatus ftarent, nego- ciantes in bafilica ne impednent. De tribunali con- fulišR,qui Macedonibus terrori erat Liuius Iibr. 45". • fic foquitur:Aflaetisregio imperio foimam teiribi* lem prasbuit tribunal: fummotor aditus, pr;xca } aice- AiSjinbeta omniav&c. Prat.Pro tribunali,& de pla- aoiopponuntui ialri^. ^bglluo EadTarpiliianr 2® tos ad cuftodiam corporis, qu©s Celercs appellauit, non in bello foium fed etia in pacehabuifie Fefidi.ro Celeres, inquir, antiqui dixerut,quos nuc equites di» cimus 'j, a Celerc interfe^ore Remi , cui ii>icio aRomuio iis ptjcpofaus fuit,qui primitus eieeli ftic- runtex fir.gulis decuriis deni j ideoque omiiino tre* centi fuere.Idem etia Dionyfius lib« Tecundo feribit, & hoc ampiius, Celerum a lios equites,al.;os pedites fuifie. eorum Tribunos-tres fubieftos centuriones fuifie, rurfufque his hisalios: oranefque per vrbem hafiatos-Regem comitatos efie } eiufque mandata o- biifie.In militia vero antefignanos fuifiejprimospn-. gnani iniifie,pollrernos difcdlifle:equites ouidem in plani tiar, pedites vero in afperis Sc in^qualibus locis pugnafie Paulo aliter tamenPomponius in leg>.fF.de origdur.Regum tempoiibus > inquit } TribuntimCele- rum fuifle , codfiat-: is autem« erat, qui equhltifes prajeratj^ velut fecundum locum aRegibu; ! obr]nb- bat:quo iniiu-mero firii^unius'Brutuš 3 qu-i autorfuis Regis eiiciendi.Et paulo poftait.Magifiros'equijum' itaDičlatoribus effe iunftos.vt Regifcus tribuncsCsT lerum Ouiddib.Faftor e 4. Hoc Celer vrgel opus. ciuem Ttomulus ip[e v ccaržt: £intque'Celer curčsdiKeratš&a iua. ^£Jei>e ^uisautmuros.autfadam V cmere fojjdt?? Tra,vfiat : audenfemtalin dede mci> Prat. Tribvni militum tetivi Cofulari poteftatecreatl anno vrbis^ioscum orta inter patfes Sc plebs diHen* fi*o efiet,propter C.Canuleij Tribuni pleb,legem,qu 3 -■ Co^ukalteio dc |>leb$ cr^aiid^ agebamriPlsc^ ' 1715 T AN igitur, vtpto ConCulitius^ribuni militam ex parri- tiis cerm,totidemque e* piebe createntur: qui Cou- liilati ac fummo Imperio Reip. fummam admini- ftrarent. .Verum term tantum iique patritii črtati finmplebs e® cementa fuit , qaod fui ratio in comi- tiis habira ftnflct.liu.ius libro 4.8c Dion.!i.i,I'ompo- niusl.i.'.i4.de orig.iur.Dcindc cum pofl aliq'Uot an nos pleb' cum patribns conrenderet.& vcilet ex fuo quoque corporeConfules creare,& patres tecufarec: faftum eft.vt Tribuni militum ctearentur partim ex ro . piebe,partim eapatrib.cofulari poteftate: hiq.c6fti- t-uti fiat vario namero ; interdum enim viginti fue- runt,interdum.plures ) nonminqu.'tm pauciores. Prar. TribvnT militum m leg:onibus,inquit Varro , qusd terni ex tribus tribubus, RamniunvLacerum , Ta- tienfium.oiim ad ctcercitum mitrefcantur. Pedianus autem Verrin » Tribunotum,:nquit,miIitarium duo funt generatptimum eorum qai Rufuli dicuntur :-lii in exercituctean folenttalti funt Comitiati, qui Ro¬ ma: Comitiis deiignamur.Zonarasautem lin. Icribit 18 ■ eosfic appeJlatos,quiimperium in milit virosobti- nerrnt.Cic.lib.j.de legib. munuseorum his comple- ftitur verbis : Militia: ouibus iufli erunt, imperanto. Polyb. in S. de Repub. Dcfignatis confulibus poftea Tribunos rr iliiu creant.fSc qu.ituordecim quidtm ex -lis faciutlTr.bunos.qui habentannua quinq.ftipedia. his deinde adticiunt decem quos creaiit cx its quar fu pra quinq.vtq-ad dece habem annaa ftipendia: equi- -tes qnidem qui decem'omnino .habent ftipendia, pedites autem qui fex,fc eo ampiius habent annua 1° ftipendia.Liuius lib. 7. Et cum eo anno primum pla¬ čili (Ter Tribunos militum ad legiones fuftragio fieri {nam Sc antea ltc :t nune, quos Rufuios vocant Im- peratores iplrfaciebanr ^lecimdum infcilocis te- nuit. Idem Jibro 9. Ecduoimperia eo anno dari ccepta per popuIum,vuaque ad tem militarem ptr- tincntia-.vnum.vt Tribuni milini (enideni inquatuot legiones .a populo creattmut;qnsE ante perqua pan« cis Fntfragio populi reliftis locts Dičlatorum bc Con. fulum terme fut.rant beneficia.Tulenint eam 1 r.ga- 43 tionem Tribuniplebis L.Attilius C.Marcius. Idem lib. 41.inTribun smilitum nnuatusn eo anno pro- pterMacedonicu beilum, quodConililes exSCto ad populum tulerunt,ne Tribuni militum eoanno fuf- rragiis crearentur.Jed confulum Pnrtorumqtie in iis faciendls iudiciam aibittiumque-efl'etH nc illud a- pud Suetonium in Cxfire Tribunus militum cui pri- mum-Romani reuerlo per fuffrag ; a populi honor ob tigit aatorer reftituendas Ttibunitis poteftatis eni- xiffime iuuit.Item apud Plutarcbum in Carone Vt: • fO cenfiftn petitiene Tr bunatus milita ris legem qua: ca didato nomtaclatorcs adefle vetabat.folu'Cato fer- ■u.iuit, per feipfum appehans populum.Plinius autem libro jr.capitc 0. itfaro Nni prsttocj. TER* i 7 i< i. 4-Cod.df applf.magi-ft.mH.lrifr. Tri bvni plebis p rim um ita cceaci funt: anno tfac* plcbs ex vrbe ad equ0ruin beilum edufta , propter nobiliu foeneratorum impotentiam,Confulibus reli. &is trans A ničnem : am nem collem occupau:t,Heque eo anno in vrbem reuocari potnic,vfque dum Sena* tus ei per decem legatos promifit ius ipfi fore,magi* ftratum £ fuo corporc concra Tatriciorum potenci creare.primum aucem duo vel,vt tradunt alii, ^. que crc.iti funt: fed anno a^.Horat o MinutsoColT. decem effeA *Liu.l ; .3.& Dion.L.6.5c io.I.i eandeita tentia Pompoirin U.§.i.de orig.mr. lifde tčporibos, inquk,cu plebs d pacribus fecelTiiret, anno ffredeči* mo feptimo poft reges cxa&os tribunos fibi in mon- te facro creauir,qui ellent plebeii magiHratus. Di* tribuni quod olirn in tres parres 'populus dinifns erar,&;ex fi.-guliš iii guii cre-manturivel quia tribuu fufFragio creabancur.fic Vatio li.de ling-Latin^.Tri- huni plebeii, qui ex Tributiis miLtum primu Tribuni ■plebeii f-t&i,qui piebe derenderent in feceffioneCrit flemerii : ’,Cicero lib.de iegib.'te£tio potedatem eo¬ rum his dedarac verbis:Plebs quos pro fe contra yim auxilii ergo decem crealfic,Tribuni eius funto.^uod- que ii prohibeiIinc 1 quodque piebe rogaffint ratume* fto,iančlique funco : neve piebe orbam TribuHis re- Iinquunto. Erac enim hic m^gikratus facrofanftus. •iimus libro tertio ipfis quo4 u eTribunis vt Sacrefan- čbi viderentur,cuius rei propcie ia merroria oboleue rat, relatis quibufda ex magnointeruallo ceremo- niis i renouarum.& tu religione inuiolatos eos,tule« g? etia fecerunr,fanciendo,vt qui tr bunis plebis, dilfbusdudicibus, decemuirisnocuifTet^eius caDUtlo« ui faerum eflet, familiaad sdem-Cereris, 1 beri, ii- feera^jue venum irent. Idemque cradit Dionyfms libro fex:o. Ti viacorem qurdem k prehenfionem habebant , vocationem vero nequaquam : nam (vtait-Geirius)antiquitus cre2tivi(lenmr,non iuridi- cundojirec caufi5,querelisque de abfeunbus nofcen* dis,feu intercelfiombus faciendls qu bus ptifentes fuifTent.vt iniuria quar cora.m fieret,arceretur.acpro* pter ea ius ad fe vocandi adempt4 : quoniam vt vim iieri veta rent afliduitate eorum , & prxfentium oculis opus erat.h^c G^llius iib.13. c ij Scribit etia m hanc fenrentiam libri cap i,7.his verbis: Tribuni meque aduocant patricios,neque ad eos refetre de re vllapofluntt Ita ne ieges quidem propric, fed pltbi* fcrta appellantur,quar tribuais plebisferrent accepta: Plutarchus aurem in Catone Vtic.ius inquit,Tribunb poteft ms magis ad impediendum quam ad ag£* dum : qnippe estens'Omnibus c ollegis volemibus, vnus,qui noiit & interccdac plus poceft.Idetn in pro blemat.Cur Tribunus plebis pur.pura uon vtitur,cum esteti tnrgiftratus vtanrur? an quod magiftratus non e(l . ? na. ne in Tella ius dicunt, nec ineurue annoiie vc reliqui, magiftratum ineunt, nec Di&atore crea- to fe abdicant:imo quafi magiitratus non -vbi corrupte legi putamus Narnienfis.- Nam lapjs antiquus quem Vulfiniis in templi parietib.vidit Pia- teiuii,cxpieflam Arnienfis mentionem cominet, Clavdi A.Liu.lib.2.Virg.lib.7crDionyfius Hdlicar.liby£> antiqu^ infcriptiones. Civstvmin a.Ciccio pro Plancio # pro BvUbo,antiqu« inicripciones.' C01 lin A.Varro lib 4 de lin^.Lat.Pliniu« lib.iŠ,c./Jeft s antiqua? infcriptiones. Co rnblia. Liuius lib.jSvanti^usrinfcriptiones. Esc^vili n A.Varro lib.4^1e ling.Lat.Plin.lib./8.c.3.Feft<,’ antiqua: infcript.Eft & in ^dibusGentilisDelphiniiRo mani fragmentum antiqui Japidis cum hac tribu. Fab.i A.Horatius epifl.tf.lib.i.suetonJnAugufl.aiuiqase infcriptiones. Ta l er in a. Liuius lib. 9. Neapoli, vt refertPrat.anti«- quus lapis eft ita infcriptus : C. Piftorio c. f. fal* FIR?s4>0 A-B D I Lil.VIR. CVRAT ORI.O PSR..PVBUa- eoR.itemlofephus.žV tu! iy.xzq>a.\y'i%* ° . Gaieri A,L;u.!ib.i7,Plin.li.7.c.4^. ctii pro Galetia le- gitur GaleriusJed corrrgendus locus ex aatiq^o libr©- Francifci AfulanijS: antiquac inferiptienes. KtO-RA TiA.Scriptum in libris de hac tribu nihil eft: i®- lapidibus.tamen nouies nominatur- : deduftam fatis conftat a veteri familia patricia , vt alias non pa«» c as. LEMONiA.Cic.pro Planc.Phil.^Fefl:us > antiqqa: inferi- ption. Mae.c i a. hanc in Iapidib.duob.inuenit Vrat. c.ocr-A- TIO.CtE.MAEG.VBRO.C.HBRBAClO.MABC. Ry©» M-an o.oius meminit Tuil.lib.4.ad Attic.epift. 14.Li¬ uius lib.8.6e 29.Valer.Mrax. lib.i.c. 4. te Feftus- Men ti n A.Cic.iib.ii epift.fam, lolephuss’? tbI mJJpMtu:Xcyi^ hQ.yp.ry cum quib. lapides tres conientiunt.c.v alerio.c.f.mb-n .dol vt i o* MARCI AN O AMVNIO.A F. M E N . E V ARI S TO C .C A. XI O. C. F. M E N.B ALBO. C.C AT LVS.C. E, M EN.Gallus T &c epift.^.lib.i/.Cic.epift. fam.puto tamcn hanc tribu fuifte Meneniarp, potiusx|uan^ Mcminam, tc corcn- ptuin ellc Iolephi locumjd:educetuc.enim ab'antiq.U3 ■ familia,patricia,vc aliae oftOjAcinjlisi.ClaudiasCorne- lia^ab.a.Horatias-PaprrmjS^rgia, Veuma.nam PubiU lia-aomen accep.it.a plebeia gentey Ovflnt. na Liu.Lb 9?Feftus. antiqux infeript. P a l a t 1 n a . Cie. in Verrem. Pčdianus’,V-arro-lib;4.de ling.Latin.Piin.lib.iS.capit.tercio.Liuius-lib^o.FcftuSj ant qu* .micriptiones;- Pap i ria.Lvu. lib.B.Feftus^ntia.uae infer-ipte Pop ULiA,quaz demde Pu.bhlia feripta eit, {icuti,exPo^ bi us pubiius f-des eft,reperitur in lapidibus&: pvb v & P v e l.čcp vE.Lii..&:?.OBNLiu'.lib.7-3ntiqu? inferipr^ PUxo hanc eiTe quam Feftus Popiiliam nominsat, de qua Valerius lib.9.c-.io.&:antiqna:J»jfcri^tiones. • Po 1 li a Liu Jib.29^valet.Max.l:b.2,c *.& lib.9.c. io,aa- tiq,u2MnfcriptiG»es. Pom pxiNA.Cieer.ad Attic.lib4.Liu.lib»7.FeO:us, ant 1» quas inferiptiones. Pv yi ^lA-Cic.ad Quint fratr.lib.j.Liu. libr*- 16 Feftujj dua antiquorum Upldum exempla extant, alterom Ca*Hiar,D.viBbDi.D.F.PVB. nig m.aheuim patAuii CLEVŠIO.C F.EVE. Qvirina. Cie. pro Qu,ia^. Afcoiu Feft. antiqu» infciipt. t 0 RoAiiLiA.Cic.ln Verremddemque in Agrar.i.Afcenius^ V&rio UM.de li»gJ-auJwFefti*s, setumsin comm.^. - 271 ? tT ANTE 4 Eneid.amiquat fct iptien«; eff etfam • Fecrar iz femi- fraftus lap'*i,in intimis fummi tepli Patietibus inftra- tus, inquoicaj feriptum viditPrateius Icrro r.F. ROM, Sas ATiNA.Liu.ltb.S.Feftus.lapis antiquus Ro.ma: ih ar- dibus Cardinalis Carpenfis,c N. C« RN elio.cn, F. SAB.MVS AEO MANCIPI.VIAE.APMAE. sc APTiA.Liuius libro ofteuo, suetoii. in Aaglifte, F e- £tus,lapidii antigui exemp!tsm. Roma; extatin regi« one Pamheonisic.AVREii vs.e.F.s ca.severts. io 8 c item«aiiu& c. crantanivs s c a fti a. ma¬ ser. SERGiA-.Afcrnius, antiq,infcrip. Stel l ATiNA.Liuius life. 4 .antrqua;;infcršpt. Svbvrana. Varro libroquarto de Jing. Latin. Cicero etiam Agrar.-z. cjuoin loco videtur corrupte legiab Ocriculaha.: cum in iibris quinque antiquis legatur ab vfura.nam inde mihiortacoaieftura eft legi pof- {t,A fuburbana.inutatione fere nulla. Plinius lib.iRc, J.Feftns, antiqux;nfcript. & alibi. , Ter j-n tin A.Cicero proPlancio,Liuius lib.io.aatigasc ~ inferiptiones. trombntjr A.Feftus.Liuius etiam lib. S.fcripfir, Tro- mentiha vc opinor.non.vtimpteffum eft , Promer.ti- na,antiquz inferiptiones. Veientina Pro Plancio. ' VelinA.C iceroad Acticani lib.a.Sc in Bruto , Horac. epift.ff.lib.i.Perfius, antiquar inferiptiones. Vetvria hoc lapide notata C.Caisivs c. f. vet .Sc lise S EX A PVSITS SEX.F ,VET,&hoC-SEX.C ALPVR NIVS SEX.F.VETVRIA. 5° VoLTiNiA.Cicero pra Piancio,antiquxinfcriptionesJc in antiquo lapide, qui eft Venetis in turri S. Vitalis CN.NVMER IVS CN.F.VOL.FRONTO. Ex hoc numero qnatuor fantura vrbajne fuerunr, PaIatinifEfquilina,Collina, Suburana, in quas,vt in- quit Plinius transferri igaominise effctjdiftz a parti. bas vrbisjjtn quibus habitabant.Reliqux omnes rufti- , car,laudatiflimas.,eorum,qui ruta haberenc: qui pro- prix ingenuorum eram , cum vrbam libertinorum 4 ° effentivr in Afconipj &in epiteme Liuiana libro ao. Afconium autem vbiiilud in Verrem expenitquin- li &-capitis, 1 . vk.ff.de cenfib.Capitisfunt qui ftipendia vocant. Tertulliamts in Apologet. Si agti tributo onufti viliores.nominfi capita ftipendio cen. fa ignobi 1 iete.Conferunt autem &annonam&tfi« buta pofleflores,i.domini prxdiorum prouineialiuin euocannis, vel ipfi prsdierum conduftores.leg.fine hxred«»?Xucius.ff de admitut.per cauffam tuendie- xercitus l.z.de exaftor.trib. C.lib.fo. Cuiac.ad rub tit.de annonis iz tribun s, C.d. lib.io. Tr 1B vt A ,poftquarrrAugaftus cum populo prouincias partituseft , appellari cceptafunt, qusbel!oviSs prouincix populo quotannis pendebam : qux veto Cxfaris prouinciz ad bolii fubfidia inferebim, ftipe- diafuntvocata.Eacauffa eft,cur tributa a ftipendiis, tribntariaque prxdia a ftipendianis feparentur,l.j.ff. de impenf.in reb.dotal.faft.i.4^.f.qui compenfatie- iaem.ff.de iur.*fifc. S- pez traditionem vbi Theophil. Inft.de rer.diuif.Briff Prat, Trisvtoria a&io eft aftioperfonalisptatoria, data ex contraftu ferui vel filiifamilias aduetfus domifti vel patre.de merce peculiari in qua feruus veifilius- familias iciente & patiente domino vel pstre nego- tiatus eft,pro rata debiti inter dominum patremve & creditores squedietidenda.Vnde etiam fributoria difta eft quafi diftributoria.Hic enim buius aftionis eft fcopus.vt diuifio a patre dominove inique emendetur.Nam hzc aftio praefupponit diuKionem feftam,8c cnm diuifio ilia fit iniqua ačtor adiquali' tatein Geometricameam reducicupit , vtprobmur ex S.introduvit i.Inft.quod cum excoHtraft.eft.btl. fin.ffde ctibut.aft.Datur autem hatc ačlio tamum tx eontračlu rili o rumfaniiiiis.be teruotum noftroruiri, vel proprietate,vel vfu,vel fruftu.;quin etiam borni« 'mim libctoruru & feruorum aliorum , fibona /ide r.obis ferutam,excontračhi de mercepeculiari cele - ferato,f«icnts vel paciente damino 1 patrevf. IJI tanter. merce orani,ft omnis mercis intuitu contradus ce * lebratusftt,vel cantum parte eius 5 quatenus nego- tiatus fuerit,jLaliquando. ff.quod cum eo qui in a- lien.$isquoque.Inftitut.eod.tit. Non daturhsec a- flio in folidum,fed quantum rationib. peciftij fub- du&is cuique creditori pro portione rata debitum faerit»|.procaratoris.$. jf.fin.ff.eo. In ha n c adionem non dcdudtur id,quod domino patrive ex pecuiio debetur/ed omnes eodem funt loco:Vulteiusad d. Jf.introduxit. io jr ib v T v m ftipendium eft,quod appellatur ab in - mbucione,vei ex eo qiiod militib.tribuatur, vt ait Vlpian.inl.agerfF.de verb.fig.Varro lib.4.a tribu- bus didum vult, quod ea pecunia , qux a populo impcracaeratjtributim a fingulis pro portione ccn- fus exigebatur,vide Feftum lLi7.Tributorum aute duo erat genera,vnum perfbnarum ftue capitis, al- terumreijfiue foli,id eft,agris impofitum, vt nota- turl.j.& 1 . fi.ff.de cenfibus. Neque eorum fenteatia improbanda,qui perfonale,proprie ftipendium ap- 20 pellandum putant ,'cum fcilicet atirum, argentum, se$penderetur,.Reale vero.fiue prxdiale,cum equi, veftes, cxteraque ex eodem gen ere pra?ftabantur. Hinc illud Tertull. in Apologetic. Siagri tributo onufti, viiiores : hominum capita ftipendio cenfa, ignorabilia.Prat. tri C e n N i v m eft tempus 30. annorum. Inde tri- cennalis prsefeript. vt in c. V^gtlanti, de prsfeript. Prat. IR 1Cl 1 n 1 v M> locusjtribus conftratum iedis, ad difeumbendt« n. Lforamen.fF.de feruit.vrban. prced. Hinc trichnaria veftimenta;, quibus in tricliniis v- timur;qu£e & Rccidipna vocantur.Paulus in Lapud • Labeonem.de Opt.k-g.cum i<*a legat um eft : Velti- menta qux vo/ec triciirraria,fumito.Sp. Adde Forc. inpen.iuris ciuilis c.z6.n,i.rebel.I.eius.Fiduciarium,inquit» reliquit b^redera trierarchum.Item de bon.poff.l.i.Nauar- cho$,ait,& trierarchos claflium:&apud M. Cicer.3. & Verr.&Tacitum,li.i8.qui trdremibus prseeft.Pra- teius. 1722 TRI e R e t i c v m in leg.Septicia.ff.de pollicit.falfo legitur pro T/I&tm&zov, vt in Pand. Florent, qul* driennale cercamen ftgnificat Prat. tri fa ria m, in tres parces, i.i. jf.fi.ff.de mun.& hoti. Prač. T r 1F 1 n i v M, locus in qnem tres pofleftores attiti- gebanr # id eft,in quem tres diuerfcpofGfliones ter*, minabant. Sicul.FIacc.in li.de cond.agr.Prat. tr i f v R^plus quam fur, vel maximus fur. T r 1 g a, trigx, TgitV^^^uafi triaga,a trt-bus equis iundis. Currus diciturquia. tribus equis'trahicur« Vlp.in l.xdiles, ff.de xdil.edid.etft triga vxnieritj, redhibenda erittota.fed etft quadriga redhibeatur« Hinc. Trigariv MjT^/TTTrs/evjCuruIe cereamen. Plin.lib. 37.cap.13. Ne equos quidem in trigariis inferri vllof vernaculis animaduerto.ApudMartianu quoq;Ca- pellam li.^,qui de Muftca inferibitur^ Trigarium r inquit,fupplicantis femper gsrmanitatis adueniat: hoc eft , crigemin 3 ,inquit > illa mulier, ftue tres in vnius nominis vocabulum confpirantes. Prat. TRiGARiv s,trigarij. '7^/5T7rax«m,trigarum agita- tor.plin.lib.28 c.16'. Feruntque &Neronem princi« pem hac potionereereari folitum , cum fic quoque fe trigario approbare veliqt. Prat. TRIge m int, tres vno partu editi,quales fuere Ho¬ racij temporibus Tulli Hoftili; R0m.Regis.h7.flf.de reb.dub.l.j.ff.ft pars hered.pet.1. 137.ff.de verb.figan BrifT.Prat. tri m o di v m, quod tres modios continet. 30 tr 1 n e p o s,abnepotis ftlius; quod fit poft tres ane« pote. T R iNi>£,a,nomen eft diftributiuum,quale illud bini & quini & deni, ftgniftcatque cuilibet compecerc tria. lungiturque vtalia eiufmodinomina^nomi« nib.pluraliter declinatis.Martialis: Tranjiermt birm. forfan trin&ve Caienda, Sillius li.i^.Punicorum: Qui[ita nunc trinii deducurit agmina caftris. Marcia.lib-5'o.de legat.l.fciendum. Praecipitur,iti-_ quit, edido Vefpafiani omnib. ciuitatib* ne plures quam trinos legatos mittant. Accurftus in errorib. pertinaxeft. namquibinos expofuit pro quatuorji quinos pro decem, donos pro viginti, hocinloc® trinos pro fex exponit,cum exponcndum fuerit tri- nosftd eft,qaxlibet ciuicas tres.Sed quxro iatn,non ab illius amatoribusjan rede didum fit, quod om¬ nes ciuitates, non amplius mitrere debeant»quam, fex legatos?ftgnificaretur nair.que, quod omnes ci- uitatesftmui fumptx non 3 nipiius efTent miflur-s quamfex legatos , quodeftper quam ridiculum. Neb. T R 1N v m edidum^id eft,trina citatio:qux & Perem- ptoria nominatur. De cuius effedibus abunde fatis Dodores.Sed poft omnes,& conciftus & dilucidius Zaftus tradat,in hcontumacia.ff.de re iud. Spieg, Prat. TRiNvNDiNVM-Si quid fuffragiis pop.Ro. feren- dum erat,id per ternas nundinas recicabatur: & id tempus Trimundinum, & duobus vocabulis tnura nundinum dicitur.Spieg.vide Gothof.adJ.io.C.de public. iudi^. tripartita liber ^Elij.leg.i.jT.deinde. ff.de orig. iuris. t tr 1 P ar Tita diuifio-hoo. ff. de cofiditioniD.&’ de- monftr. TRiPART it vm ius.jr.i-inft.de teftam.ordinana. T Ri P e R T 1 t ae nomine cur Sext. ^lij Iurifconf. liber inferiptus ftt.indicat Pomp.in jf. deinde Qu, Fabius.verf.polt.bos fuit Tiber.C0runcanus.h2.de orig.iur. Vide Rutitium in vita hui us Sesti,paula ante finem. Spieg. Rrrt 70 2715 Tri partiTVm, quod in trespartes cHuifum eft. Inftit.jTfed cuip paulatim.de teftam. Alb. tx i p H v s quid fignificet apud Vlp.in l.idem Ofti- lius 10.JF.5. ff.de sedil.ed i 61 . fsepe dubitatum eft. S ut qnireferant Tein Panded.Flor.Atypus legifle; ta- m.en.ingenue fatentur, quid morbi lit, non inueni- re,neque inucnturos Fe fperare. Sed ab ecymoiogia voeab.ili putat eos efte Atypos,qui no iatis expe'di- to pledro lingua? vterentur. Nonnulli Aphtbiphu corrigendum afterunt. Aphthse enim funt,quaš non ro aliter fere Plini.quam oris vlcera in infantib. nun- cupat.Sunt Sc alia oris vlcera,fed minus vtique fse- ua, atqyein adukis maxime. &ideo Aphthiphum lureconfultus vocat,eum qui aphtis, ho c eft vlceri- bus laboraret.Ego exiftimo eam lectionem quže cir- eumfertur, non miprobandam efte. potuit enim lu- reconfultus Triphum eu'm appellare , qui Grsecis Tr»phonius dicaturfncc eft,eum qui ob lingus ce- leritatem ita confufe loquitur, vt vro tempore tres ftmul voces videatur emittere , Sc idcirco intelligi zo non poffit;quales quotidie videmus.^av« enimGr^- cis vox eft, Sane Triphonius etiam nomen Iure- conf. fuii, cui forfitaji a prsedida caufta nomen in- ditum eft.Aliqui funt qui legant Tvphlum, hoc eft C 2 eeum.quam ledionem is cui placuerit,probet;mi- hi quidem non applaudit. Cott. & Gothofr. ad d.l. io. jf.j. TRipnoNiNifit mentio in leg.vltim.Dig.de iure fifci. JliiPtSCATi 0,eft fecunda adoris defenfio , con- p era rei duplicatiooem oppofita. jf .1. lnftir.de repli¬ ka t. ijuafi enim Replicatio, cariduplicatio Sc gemi- . natio fuiftet;fic quod tercio poft adionem loco re- ferretur, atque in iudicium obiiceretur, Triplica- tionis nomine ftgniftcatum eft. At in leg.2.fF.de ex- eept. Triplicatio reo tribuitur , quafi Replicationi opponatur, vbi,vtvere klicam, mendum fubefte ar- bnror.&ex Imperatoris verbis corrigendum. Hot. 'Prat. liRiPONDi ym , pondus trium aftiumfnft. dehoe- 40 red.inft.jF.& fiplures. Vel tripondium eftquodin triginta Fex vneias diuiditur. XB.ipvd.ivm augurium accipiebatur ex pullis gallinaceis quos in cauea inclufos afFeruabant pul- lan;, quib. edudis obiicebatur paftas., tumque ex pafcendi rationeaugurium capiebat pullarius, idq;, ad magiftr.num deferebat cum , aquo iufTuserac captare augurium.Si enim pafcerentur, bonum an- gurium erat,ft non pafcerentur,malum. •j r 1 R e M 1 s,a Grxcis fteoipng dicitur ‘retv, na- uis princeps fiue, vthodie voc4tur,Patronus: quo 5 ° vocabuiojVt & nauarchi ceu Tarinitate donato, vfi Funt Iurifcolf.Lege Bavftum de re naual. Spieg. vi* de Trierarchus.Porro ad Triremes poena, frequen- tiftimumliis temporib.genuseft Tupplicij.cuius me- minit Valerius lth.&c.vlt.fcriben?, rjuendam iuftu Augufti qnod Fe O&auise Fororis vterp genitum (1- mul ret,remo pu.blFcž triremis afSxum.Suidas hu- ius etiam meminif.d u^ TohfAtmuov mSivrsJ’, /A- •rvtfu I-: kvfatro 'tef/t Ttvg 7 Pj'KIVZC, , 0^3' 60 o 3 ■-* loiephu^ li.l7.Prat. -y,R IBT E auxilium s Marcian.ait 5 eft,3pp.ellare,l.Ferui. deappell. Seohocob ftatum Ferui didum put©; quum appellandi vFus ftt Sc freC|uens ^ Sc necefta- rius.vtCiicitVlp.l.i.eo.Spieg-i" tristo licera Cicesr. appellat 8,ralatarem *rquod ha c abfolueretur reus, iila damnaretur. dequo E- ra fm .i n P r ou e r b. Thet a p rsfige re.Spieg. t R 1 s jr i s Fentemiaapud Oiud.iibr.^.Metam. Tri- 7^ hiores cafas mtinenb.^ honorib.. 2724 triStega , tri-um contignationumadificia^liue tres contignotiones. tr 1 ta v v s eft patrisdc matrisatauus,auivelaui$ ab auus,pro.aui vel proauis proauus,abaui velaba- uiž auus, ataui vel atauis pater , didus quafi ter« riusauusj^.l.vlt.tf.^ ftde gradib. &adf.Scribitur autem in d.l.j.Triauus Triauia in P.Fiorent.Brilft P rat. tRiticari condidio (tametfi nullo in loco repc- riatur,vnde didta^fic, tefte Accurfia) dici tamenpo- teli: aflumpijfte nomen a Truicio authore,vc&Pu« bliciana a Publicio Inftit. de denat. Fed qoiafa- ne.Pljec vero iocum habet pro omni re,exceptape- cunia nnmerata,fiue certum,fiue incertum, Fuedo* miniumVftue pofteftio petatur. leg. 1. Sc ibi Ban.de cond.triticar.fF.Anchor. T R 1 t 1 c v m in iure ciuili videtur quam Fspiffime pro toto frumenti genere vFurpatumJ.triticum. fij de vel-b. obligat. vbi AccurF. generale nomendTe dicit omnium qus in areaterumur: ouodfatiso- ftendit IuriFconFulcus,ftc inquiens:Triticum dario- portere ftip ulatus eft aliquis, fa6ti quseftio eft non iuris. lgitur fi de aliquo tritico cogitauerit^ id eft, certi generis & quanticatis„ J id habebitur proex- prelFo : a!ioquin-ft cum deftinare genus Sc modum vellet,non fecerit,mhil ftipulatus videtur, nec vn6 quidem modium.Si igitur tritici plura genera funt, ergo tritieum pro frurneto in genere capitur, quod rurFus in genera quas Fpecies vocamus diuiditur. 1 . 2. rt.fi cerr. petat. Cajterum nihil probibet tritieum fpeciem frumenti efTe in d.i.triucum,vt leg. (i quis vinum.fFde tritic.vi.& oleo. Sc mox plura elTe triti¬ ci genera.Colnmella lib.i.c.6. Prima,inquit,& vri* liHima funt hominibus frumenra ) tntic(im,dfFemen adoreum.Tricici autem genera complura edgnoui- mus, verum cx his maxime Ferendum eft, qiiod re¬ bus dicitur.Secundum eft filiginis, tertium eft tri- meftre, quod & genus eft filiginis. reliqusfpecies fuperuacu« Funt.Hsc ille.Cornelius Cdfjs, li.i.de re medica.Firmius eft tmicum,quam milium, idi- pFurn qua hordeu;ex tritico finniftima /i!igc^Qua- propter poteft non verum efte j nuod vult gloiT. in d.l.tritieum.pro toto genere frumenti tritieumle- gi:quia ipfuminalia genera fubaiuiditur.ldemdi- ci poteft in i.ftdeiufTbrem. fF.man. Atqui in rubr.ft, de trit.vi-& ole.l.exprefltim eft trjticum tantum,& J.i Sc rubr.de triticaria ačtione : proprer excellen- tiarn frumenti,quod eft optimi alimenti,-?c commu- ne vbique,prseterea mir^e fenilitatis. Forcatulus in penu luris Ciuili?. c. 6 . m princ. T-RiTic v m quod in horreo eft J eg. 75. Jf.illud.ft.de verb,oblig.& Tritieum Africum. 1 . 74. Sc L75.ft.de verb.oblig. T^u^Tribus.eft pars rertia.Hinc Pollux li.-S.O^n^u £/[h Ts"oy;scp£( vimv eri <$vh*(,eis fA* fyp>i 7 C.ty 79 tSnj St&hilro %< 5 b dicebatur^o rrotUvlSb if^v.Prat, TrivmPhAli scurrus forma neque beilico cur« rui,quo Heroicis temporib.Troiani &Thebam bel¬ il , homines vfi funt, vt barbariBritanni Sc Bclgs Couino:neque currui Circenft, quo Rom« ludis e- queftrib. quadrigariis vtebantur , Sc agiratorcs O- lympia?:fed'rotunda? turri affimilis erat, vt Zonaras ftrlbit his verbis:«' jj o.py.A «n us 7 rvf>y% Prat. T r 1 v m P H A n d modus tališ e-rat: Vidores coronay primum Iaurea,deinde aurea redimitti,curru inau- rato, quem quatuor equi albi trahebant, Romam- inuehebantur.Pržecedebat Senatus:fequebatur po«- pt)ius:peft kune wdo milicaris.-Ame currumvidO' ris ibaai*c T A N T E R. T A N T E R. rifibant Duces vifH,catenam ferream collo gefta- tes.Etprimum omnium ad templum louis Capito- Jini,deinde per vrbem atque domura reduceban- tur.Cicer.in Pifonem : Quid tandcm(inquirjbabet ifte currus:Quid vid:i antc currum Duces ? Quid fi- mulachra Oppidorumr Quid aurum ? Quid argen- tum. : Quid Legati in equis & Tribani^uid clainor militum?Quid to ta illa potopa? Qnid vehi per vr- bem?Vnde funt,qui triumphum a tribus ordinibus r o Senatus,populi,& milit um dici exiftimanr.M.tame Varroli.s.de ling.Latin.Triumphum dičlum vult, quod cum Imperatore milites redeuntes clamicant pervrbem in Capitolium euntirlo triumphe,io:id- queinquit , aifiafiC« Gržeco Liberi patris cogno- mento poteft dičtum effe.Prat. Inv m viri capitales,feu Treuiri,vel Trefuiri(in- qiritPomponius)creati funt,qui carceris cuftodiarrj haberet.vt cum animaducrti oporteret, id interuč- tueorura fteret.Salluft.in Catilin. In eum locurn poftquam demiflus eft Lentulus,iudice$ rerum ca- 20 pitalium,quibus pra?ceptum erat,laqueo gulamfre* gere.Hioftos ličtorcs habebant, qui eorum luffu in damnatum animaduertebant. Plautus Amphitr. Qnid faciam nunc,(i Trefuiri me in careerem com- pegerint ? Inde cras e promptuaria ceila depromat ad Hagrum.Nec quicquam fit,qui no me omnes ef- P • 40 fedignum deputent.lta quaft inču de na me miferu homines odo validi ciedei.Et in Ahnaria:vbi ftepe caulfam dixerispendens aduerfus očlo, Aftutos.au- daces virosp/alentes virgatores. Et paulo pofbVbi fspe ad languorem tua duritia dedevis očlo yali- dodiftores vlmeis afte&os lentis virgis.Et in eade; bo ego ad Trefuiros,vcftraque ibi nomina faxo e- runt capicis. Veram illi de viJibus, & abiečtze tan- tumcondirionis hominibus ius dicebacrvt furibus, fcmis nequam,& apud column.im Mženiam cauftas cognofcebant.autor Cicero in diuinat. Et Afconius ineandem:Memorahile autem eft , quod Valerius Max.li.5,c.$.commemorac de muliere quadam, qua Prsetcr damnatam Triumuiro in carcere necandam tradidcrat:quam receptam is qui cuftodia? prserut, non protinus ftrangulauit.-aditum autem ad eam ft- li*dedit:quam poli animaduertit exerto vbere fa- niemraatns lenfcntcm.Itaepae res ab ipfo adTriu- uirum,a Triumuiro ad Pr.Ttorem,a Prsetore ad Co- fulura indicium perlata,remi{fioncm pcen£ mulieri impetrauitddem etiam 1 ib.8. cap.4.de L.Calpurnio Triumuiro mencionem facir, a quo feruus quidam ^ crucem eft a&us.Apud Feftum aurem Tub verbo, Sacramentum,lex Papiria legitur de Triuuiris ca- pitalibus.Sed fufpicor de mendo.,& Monetalibusle- gendnm jvutem.Prar. Tri v m v i (OREpulones.De bis Triumuiris Cicero, libroj.de'orato>iica fcribir:Sed vc Pontiftces vete- resproprer facriftciorum multitudincm tres viros cpulones clle vo!uerunr,cum cflent ipfi a N uma, vt etiamillud ludorum exulare facrificium facerent inftituti. Ac pofterioribus temporibus Sepremui* rosepalonesfuifle intelligi poteft.ex Gellij lib.i.c. n.Meminifetiam Septemuirorum epulonum ,Pli- nius li.2.epift,ad Arrianum. Et Lučan.libr.i.canit: Septemuirque epulis Feftus,Ticiique fodales. Tu v m vi r 1 moncta!cs,qui & Treuiri,auro,argen~ to,£rc-flando, fcriundo conftituti funt : vt fcribit: Lompondn 1.2.^. 16. fF.de orig. iur. Itaque hos lic infcribebant: A.A.A.E.F. Horum igitur munus e* Mt^numilmata probi a uri & argenri, iuftique pon- deris examinare.Hinc iilud Ci ceronis lib.dclegib. i-dis,argentum,aurum,publice ftgnato- Ite ad Tre^ y' batin de Treuiris Gal lis iocas,Treuiroš vires cefeo: j 3 udiocapit'ales cfte,malle auro,cerc,argento eftent. Z*) 16 de illis enim Gallis populus loquitur, qui cum ca- pitales, bellicofique eflent, ludit cum Treuirorum, tum in capitalium verbo.ldem enim eft, a c (i dice- ret:Malem hos Treuiros pecuniofos eflc,quam bel- licofos:vt CaTare eos vincente,tu ditelceres. Apud Sext.Pomp.fub voce Sacramentum, lex Papiria re- fertur de Triumuiris capiralibus , quam potius ad monetales pc-rrinui/Te m bitrarer. Prat. T R 1 v m v 1 R 1 nočburni inccndiis arcendis p rsrF;? fe dicuntur apud vetuftiores,i Paule in l.i.fF.deof- Hc.prcef. vigii. & ah eo, quod excubias agerent,no- čburnos dičlos efteiinteruenifte etiam nonnunouara & -didiles & Tribunos plcbis, fuifteque familiam puhlicam,circa portam & muros difpofttam , vnde ii opus eflet.euocabatur.Dio vero li.55.ita fcribit:« '5 SW 07 T 0 l 097 S^>,MTe~V TfV£>'V lit TK ^ 5 ^ , 0 - •Tračem K&T* i&fiTi -rfi )&j pst/3L»^ciC tT vo cv cwr:,?s rol; %a)p;ot£ ra/ ctv ce/>%coaiv , »~ Turi s)ym Truevv r ttim* us fjcisu y itgt vv? Dio vocat,qui vicoru magiftri dicfban- tur,quos no femper praftexta vfos, fed eo tantu tč~ pore,quo ludos co^ iiatitios faciebar.Cic.in oratdn Pifon.&: Afconius in eandem ligniftcat. tametft ad Auguftum haec potius referenda funt, de quo Sue- tonius ita fcribit:Spatium vrfeis in regiones:vicofqi di uiftt, inftiruitque vt illas ar.nui magiftratus for- tita tucremur ,hos magiftri e plcbe cuiufq.ue vici«- niae ledi. Valerius autem Mnximus lib.S.c.i. de M. Militio, Cn.Lolio, L.Sextilio Triumuiris comme- morat, qui quod ad incendiu,m in faera via exortu, exringuchdum tardius venerant, i rribi noplcbis dic dida ad populum damnati funt. Item de P. Bi- lio Tiigmuiro nodurr.o , qui a P.Aquilie Tribun® pleb.accufatus, iudicio eoiicidit, quia v i g ilias ne - gligentius circumierat.Prat. uivncivm , qu©d trium vnciarum.eft , Auth.de trient.& femift'.Spieg. TROChiba apud ICtum Vlpianum in 1 . fed addes ivj.tf.iliud nobis,2.ff.locati varie defcribitur : quo- niam & ipfa non vnius generis ch:vide Bud^.in an- not.prior.NebriiTfcribi^trochleam inftrumenti-m efte,cum orbiculis ad eleuanda & deprimenda one« ra.Tympanum,inquit,& trochleas,quibus eleuaiur prelum.vide Catonem c. 136.de re ruftic. prat. TROphaeV M,monumentum dixcre,nunc marmo- reum, modo sneum, cum inferiptione & titulis že- uo perpetuo duraturis. Interdum,ft materianon fuppetebat , lapides in ingentem cumulum agge- rendo, vel infignem arborem excifis ramis , ibique hoftium fpoli3 ftacuendo ,, in memoriam pofterita- tis , bonis & forubus viris pro trcphžeis erigebant. Alex.de Alex.Genial.dier.li.i. c.21. T R o p hi m A, merces nutrieum eft. 'hvuv fignificat alere : nutricationem,feu nutricium. Alc(at.libr.i.Difpund.cap.io. Exiat in vulgati, e- xemplaribus inl.publia Maria.^.ftn.ft.depofit.Sed Haloander hoc in loco eam non agnofcii- Spiege- lius. T R o p v s,fecunduro Scaurum,Quinciliannm &Dio- medem , eft , cum ft rmo a principaii & naturali fi- gnificatione transfertur ad aliquam (imflii udinem: vel a propria fignifteatione, ad non propriam-pro- pterornatum, neceftitatem , antafteuer.-.tioncm: quae & Errphafis dicitur. Hinc cmetgun, ullcgo- riže, quse potius theologi T , & oratorij , nuam irrri ) conferunt.quod & Zaf.indicauir.Quauis,ipfo tefte, puritas Latini fermonis in lurc noibrociuili,q'joad 9 fieri poterit,affereda eft.arg J.plautiiis^iF.dc Pvrrr 2 Z? 2 7 & arg.Ieg.Spiegeiius. T R o x i mA vua - qu» matura & comeftibilis, inepta vino.T/iffl^jUi^jmacuruSjeomeftibiiis, Iurifconf.de verbor.fign.Lqui fundnm. Et quse ciufdem generis efTenificjuas non vini caufla habercmus; quas Grabci. Troximas appellant. Nebr. Prat, tT R v l l A,vas eft,qu© e cuiina in lauatrinam aquam fundunt,atque ad a!ia eiufmodi minifteria con;pa¬ rat ura.P omp de aur.& arg.ieg. 1 .& li. Veiuti paro- pfidasiinquit, tabuIaSjfruiias.Paul.de fund.inftr. 1 . taberna?. Trull^ait, quse circa ocenam foienr traii- ci Nebr. Alexandro Neapolit-ano trulla , eft: poculi genus; ficut fcyphus,Hercuhs : Canrharus, Liberi, modidiclus,& phiaia.li.j.Gtn.dier.c xc. Qu,idj hoc vocabulum a tranfuolando dedueunt,quod per eam aqua traftfuoleutamenfaduntur qui eam vas tantu aquarium pucarunt.Cicer.Vemn.6. Erat enim vas vi^anum tx v na gemma pra;grandi,cru]ia cxcaua- ta cum manubno aur.o & iuatnil. Satvr. j. vide Cuiac.ii obf.7.Gothofr.m d.l tabernai. l0 , Tr v p ha to r e s.Rhodig.in n.c.B.lib.n. adaotauit dignum fcitu: pallim plebeia,vt rentur mulci, voce impoftoreSjderiforefcjue dici mipharorcv; inuicans id ex media Grcecia verbum effe. Spieg. Tr v t i n A,Grzce: animo, r Bey ihm er vite gen >vx. ; apudimp.in Lgeneraliter.C.de reb.cred. Spitg. Trvtjnari vna eademque Jance } pro pari iure cf- fe luftin.prouerbij figura dixii in l.cum quis ic. C. de natdib.in l.fi.C-de ludic.eft cognofcere. Prat. Tpv^iTheophilo in jj.i-nterdura, lnit.de obiig,qu2 ex delid.pro lafciuia. Prat. "TR y P h v S,delicatus. nam 'Tpvpii delicias , & t pv$6i» ddicior figniiicac.Vlp.de ardil.edid.leg.idem Odi- lius. Bulbus,inquit, & blaftus.,# tryphus iique qui 'tardius Loquitur. Vbi tryphum pro blsefie , & qui quodam modo cx deiiciis fic loquitur. Nebr. qui corruptom non animaduertit bunc locum , quem Bud.cum eilet Plorenriže in Pifanis Pandečtis,vt i- pfe aitfita legit.An balbus,& blsfds,^ atypus,ifq; qui tarAius !oquitur , & varus Sc varius fanus lit.- 1 Not.text.fubfcribu. Hic autem lurifconf. tria lin- guce v.itia blsfitatem , balbutiem h^fitantiaraque expretfit;& quartum,quod atypi nomine vocauit:e- xiitimat Bud^us ab etyniologia vccabuli eoseiTe Atypos dičios, qui non fatis expedko pleSro lin- guae vtereniur J quafi'acrem non ferientes,vel quafi non fatis verba exprirnemes,conformantdve.Spie i T ANTE E & V. 272? 5° T V. T v A non intereft. Exceptio exduforia.Siquidcm a- čtio non datur>nifi agentis interfit.Spieg. Tv a pecuniapro tibi dcbita.l.fi pecuniam.Cod.neg 0 geft.Alberic.Prat. T v A s res tibi habeto tuas res tibi agito. His verbis, 70 V6 Caius 1. a. de ditiort. ofiendit , diuonium apud Veteres agcbatur-.quorualterc reddit doten^altcr« abdicit a fe tutoris mumis in reb.vxoriis. Hicaute forma verborfi perfcripta eft , vt Erafmus nofter io Gbilia.inclicat.-ne vel no tatu cfttt diuortiu,fijj u jj ls folennibiis verbis perageretunvel in aufpicatum & odiofum,fi verbis inciuilib. Uidem, eodemau&ore Caio^did.leg.in difcutiendis fponfalibus, vifumeft vti his verbis, Conditione tua non v tar. fkcvero quomodogra;iarn protierbij habebant /Mtnts pulchre demonftrat.Spieg. Tybi,& per diminutionem tubuli,funt canalesfidi’ lesjpcT quos fumus Vitra parietem conducitur. Ds quibus meminit Iureconfult.in Ieg.quidam Hyber- rus in prine.ft.de feru.vrb.praid. cium refert,non lb cere tubulos ha bere admo-.os ad parietem comrau' nem. Ita enim fchben d u rft eft,n o n cribulos, vtin vulgatis codicibusji^ refert Serke.14.ad Lucil.an- tiques parietibus tubos immififte,per quos circum- fundererur calor,quo ima fimul & funiraa ^uali- ter fomentum caperent.De tubulis fičlilibus memi¬ nit Vitruoius in 8.DučtOs(inquiens)aqu2 fiuntge- neribus tribus-.riuis per C 3 ndles ftručtiics,aut fifru- lis plumbeis,feu tubulis fičtilibus , eos etijm ada« liosvfus parari coniuetos inuenimus,vt illi quifub ftiilicidiis ponuntur,imbrium colligendorum gra- iia j vt ad cifternas fimbi ducantur,dc tjuibus Pii, Pinus3pice£e,&: a!ni,ad aquarum dučlus in tubos ca- uantur.Atticus apud Cicer.in fecundo ck iegibus. Tvb v l a R 1 v s apud Marcel.in prifi lib.28. Patretu« bulario Prarfidialis otftcii,Prat.Vide Turneb.y.ad- uerf.16.Gothofred.ad icg»6.ibi tubarii. Dig.de iure immun. TVB v Li,machinu!^ funt ferre«, dolofs, retragona formula,qu3? in quamcunque partem ineubuerint, vnum aut plures aculeos infeftos protrudunr. Bud. in annot~ad leg.quidam lberius.eodeiruitul.Spie- gelius. T VBVSjfiue fit fičlilis,fiue ex alia materia,fiftula eft s per quam 3qua deducitur. Vlpian.de Cloac.leg.n Cloacse appellatione,&- tubus fiituls contiiien- rur.Hinc tubulus per diininutionem , eodem figni- ficatu.Paulus alieubi pro cimiculofubterraneo po- fait:Hi coiores J inquit,in eifdem tubulis inueniun- ur.Adde. Porcat.in Auiario iur. ciuil.capit.decimo tersio.Prat. TvEri feruitutes pro conferuare apud Vlp. in l.i.ff. de itin.aduq.priu. TveRi fe pro eo quod eft fuftentare, rolerare , esHi- ‘bere fe>& alere in lcg.pen.& leg.vkim.ft.de in rem verfo.l.i.^.fed nonnuullos. ff. de tutel. & rar. diftr, Notandum eft autem hoc verbum et-iam pafiiua fi- gnificatione contra grammaticorum regulasvfur* pari a lureconfultis non femel,vt in deeu* ratorib.fur.Confilio,inquit lureconfultus, & opera curatons tueri debet non folum patrimonium, fed dt corpus ac falus furiofi.Sic I.17.ff de iniufto rupt. l.^o.ff.de liber,cauff.lo.jF.ad eam aurem.l. vit.in fi. ft.de leg.prkft.L17. in fin.ft.de noxaIib.l.3- C. de fer= uit.L15j.de deCurionib.in C.Th. Sic & Varro libr.j. de re ruft.c.i.Et in pace a Ruftiris Rom.alebanturj & in belio ab his tuebantur.Vitruuius li 8.Resoru- nes non alii fine elerrrentorum poteftate,neque cre- fcere^nec tueri.Briff.Prat.AddeCuiac.ad Ieg.fin.de iniuft.rupt.& irrit.fad.tefta. T v G v r 1 v m eft omne sdificium , quod rufties ma- gis cuftodia? conuenit,quam vrbanis sedibus, a te. do.audore Oftilio, faquanrtegularium didum ea- dem piane ratione,qua toga quod ea tegamur : ait lurifconf.in leg.180.de verb. fign.hoc eft;T urguriu eft cafa feu domun-cula ruftica, vimineis autligneis cratibus sdificata,imextis ftramentis aut arudinib. teguli s y T? T ANTE V. i73o teguliVčulmifve temere congeftis te&a, non vt ibi habitef paterfamilias,aut ruftica farhiliaV vel man- cipia', ‘autfniihis inftrumemabe rccondantur cu- ' ftodia’ cauffci t fed folummodo vt qaz ibi fu*nt,ab imbrib. ac pluuiis, vel nimia folis impreftione de- feridahtot.Eilifmodi funt cafa; opilionuni,6rqua:Hi fundo pafcuovaut vbi iiis aquandi habemusftiaben- tur pecoris recipiendi gratia , li aut nfmitjs seftus mole(lusfrt,aur hyems vehementer premat, I. 6. in fin.ff.de feru.ruft. prard. quo fenfu etiam apud Vir-i o gil.i.F.ctog.Melibae-us: Et nunquampatries longo poji tempore fines* ‘Taupcris & tuguri congejlum cejpite ctUmen , ‘ToJi aliquot mea. regna videns, miraoorjtnjfas. Eiisfmodi funt &caf* pifcatoria?, & eius generis a- lix quas in littore ponerelicet,l* v de rerum diuif. nifi ijuod cafarum nomen generaiius: quia 8 C vrba- nx efte pofttmf.tugnria autem fola iint ruftica,ru- ftico vfui inferuiehtia. Eft igitur tugurium fpecies caise,at<[ue ira fpecies zdificij ruftici, non omne se- a -3 diffcium rufticum. Nonne haec cum Pomponio,qui dicit ,tugurij appellatione omne zedificiura rafti- cum fignificari,pugnam ? Hoc Alciatus in d.l.iSo« arbitnotur. Sane,inquir, Iiirifconfultus videtur tu- gurium accipere pro quacunq; domo ruftica : quod itafimplicicer verum non eft, qu£ enim parietibus &tcgulis latentiis(ordine difpofrtis fciiicet)ccftat, tugurium non eftifed fallitur. Non enim hxc erat mens Pomponij-.verba enim.illa omnesediftciu fta- tim reftringit,&adformam tugurij reuocat his ver- p l>is,qu« ruftica magis,& quafl dicat, tugurium dl omne sediticium rufticum,quod ruftica magis, qua cuftodia vrbans conuenit > feu qaod nuilam adift- cij yfbaniformam h a bet. Vrba ni ždificij proprium eft,vt vrbano \ fui inferuiar. forma igitur eius eft, qux magis advfum vrbanum habitandi & cufto- diendi a furibus* raptoribus aliifque fimilibus , ftt apta,quam vt folummodo ab a e ris iniuria defen- dat:At ruftica cuftodta foludefenftone a piuuiir,«- ftu &gelucontenta eft : fulius vide Goedd&um in- 4 ® commen.ad d.I.1S0. n-4-5.de verb. frgn. ?ViTv$ vocabulunj raro inuentu. Paulusraniende vac.mun.j.legat-o : Ojfi publicum,inquir>negotium tuitusfic. Caeteri lurifconfulti frequenter dixere Tuitionem. Spieg. t vlLianvs locus carcer quidam fuit apud Ro- manos,vt refert Gotli. in not.ad leg. 8.5?. Digeft.de pan.. TViLr Hoftilij Romani regis (quem quidam ful- niinecuni tota domo conftagrafte icribunt. ali; in- ccnfam eius domum ab Anco Martio , qui poft-ea fCgnauic.afttrmantOVlpian.de offic.qnxft.metlnnit Hisverbis : Sed ficuti d ti bi um eft,an a Romulo Sc Niioi3fegnan-tibus,Q\Kxftorfuerit:ita a tuIIoHo- Edio rege Cftj^ftores fuifte,čertum eft. Et fone ere- biprapud veteres opinio eft, Tullum Hoftilium prim um in Rempublicam induKiife Quseftores,'& X fc^n-re ou rrendi CjuaRores initio didos 'Sc luni us, &Trebatius,& Fe n eft el la icribunt. tv 1,i £ , cognomento Ciceronis oratoris , omnfum Latinorum facile principis,de Republica quos fcx ffripiic libros , e auibus S. Auguftinus nonnuiia in juamCtuitatem tranftulerit, non extarenofter Al- beric.in diftion_e Tuili) 3 d ngulariter indicauic. Vi* ue.v non dubitat,quinopds fuerit admirabile,facies tx!r.v fragmetuis,qux vidit,conie,aiunt Catonem Pr^rorem iudičium Scauri,quia seftate a- gc-batur, fine tunica exercuifie camptftri fub toga rinčhjm : in forum quoque fic defcendifte, iufque dixiffe,idque reperifle ex vetere confuetudine , fe- cuirdum quam & Rommli a?tatis ftatua; in Capito- lio,& in Roftris Camilli fuerum , togatte fine tuni- cis.Hotom.Prat, T v N i c A m palmatam Perionius vna eum Bud^o di- 20 ei exiftimat a palma in ea intexta. At Teftus pal¬ matam dici tradidit,a latirudiae clauorum, qui fe- re palma? orbcm sequarent.Eft enim tunica palma- ta,& latus clautis idtm.Grseci tirnicam hanc palma¬ tam , fiue Iatum clauum Platy{emen appellabanr, quafi la tis fignis aut clauis fignatam,&c. Vide La- tus chuius Sic. t v rb A,multitudo efttturba; in pluralhmolefti3?,con- tentiones.Vlpian.in L4.de turba. Turbam aucem, inquit 5 appellatam Labeo ait, ex genere tumultus: jo idque verbum ex Grsco tra&aium,7vp,f?>».Si duo ri- , xam commiferinc,vtique non accipimus in turba id fačrum ; quia duo, turba no n proprie dicuntur. Si ver® fuerint decem autquindecjm hormnes 3 rurba dicetur. Vide Alciar.paulo ante fin.li. 4. de verbo- rum fignif.Spieg. 'j. v rba & rixa multum differunt-.ait Vlpian..nanque turba multitudinis hominum eft turbatio & cce- £us:Rixa,etiam duorum.1.4. jLi. fr. vi bonorum ra- ptor. vbi lurbam appellatam Labeo air cx genere tumultus: idque verbum ex Gr^co tračhim , httc to 3 t)py^ 6 iv.Hotom'.Prar. Ica in cdičto a Prietore de da¬ mino quod in turba datumeft propofitofin turba fa- 6um accipinms,quod dcccm aut quindecjm boini- nibus coa&is fa&um c-ft,1*4.in prin.& jf.i.ffvi bon. raptorum. Brili', Tv RBa^ E pofleflioncm alicnam quid fit, explanac gl.in leg.vim facit,Digeft.dc vi & vi armata. Spie- gelius. TvRBARE figna ? eft confundere Sc permifcere, fic 53 vt adgnofci iam non pofPnr.Ieg.22.iT.fi figna.ffqui teftam.fac.Quinti.li.n.c,8. Denique linum ruprum aut turbata cera,aut fine adgnitione figna frequen- ter inuenies. Prat.BrifT. tvrbare rationem fibi comrrkftam eft conturbare l.i.in fi.fF.de feruo corrup.ErifT. IVRBAR 1 dicitur ciuitas, quando ratione alicuius caius homines re!inquunt artes , Sc miniftcriafua, ita elcganter Bald; in leg.ebferuare. $. antequam. Digcft.de ofF.proconf. & l.inferens ad qua?ft. ftatuti Elo&emini, vt per eum. quod putat notandum.. Cott. y v r b a s s i t, verbum duodecim Tabularum . anti- quum,pro turbaucrit. Aft qui tnrbaiiit in agendo> fraus atitoris efto, Spieg. Prat. <3? v r b a t o ordine morialitatis.Lnam etfi.fl.de iaof. tefhm.Spieg. Tv RBO^qui & Prefter vocatur ab Ariftot. lib.2,* Me- teor.inter violentos ponitur ventos:a lurecoft' Fub *©raine Vis diuinat ^ atque maioris etiam^ua? non 70 debet condučtori damnota efle. de qua vide leg,(J. mere«. J.vismaior.Klocati. Bud.m i.ex cond 0 a 0 , if.ied &fi labes.Hoceodem in tit.Tnrbinis meni- nit luftiniaii.m jT.aut arboribus. lnftit. dctmpt.if vc-nd. Spicg. ‘ T v R B o quoquenomen viri eft , apud PauUmint, t6.fi.qui poiior.in pign. Turbo,inquit, apudalium indicem vi6tus appellauerat quertbatur, vtrum tertius creditor etiam Turbonem fuperare dtbe. ret.&alibi in eadem leg. T v rev L e tli v s,pro irato,connnoto. brli quis Imp, nialedix. T v R de T an 1 A, eadem qua: & Beticah nuncGtana. ta,de cuius opultntia Strabo li. j. tniranda. IVRma quafi terma jo.equites, hoc cilj. Decuriat recipic,qui honore prsftant, & ordine. Sed turna proprie ex equitibus : Centuria vero fit ex peditib. Alex, de Alex. Genial. di,er. libro primo,capitulo quimo.Has quoque tribus veteres nuneuparunt: & qui his prateffentjTribunos dixere,Spiegtlius,Pta- teius. rvtMARii 1.2. C. de priuil. eor.qui in lae.pal.mil, qui turmas tyronum cogebant. Prat. T v R p Bjcontratiuni pulchro, ad corpus & ad animu reftrtur.Pro inhonefto apud noilros Dod.crebrum cft.vt turpis qusftus, turpiter in feudum concedi. tur. Itaque redit exiftiit,at Zaf. neutiquam feren- dum efle,quod quidam Pralati Feudum conftitue- runt ex.qua-ftu luforio , vulgo Scholder, Einfigckc ui nec admodum probatus videtur redirus ille , qui prouenit ex EpiTcopalium figillorum qua(io. De quo vide eum titul.qu£ res in feud.dari polf.Spie- gelius. t v R P e lucrum dicitur , quicquid illkidsmodis ac- qu:ritur,adeo vt ab haircde quoqtie exiorqueatur. Spieg. T v r p 1 a quoque lucra Funt obfalfumteftimonium, ob gratiofam fenientiam,aut aiias turpiter & (cele- re qucdita,Kge quinta, ff.de calumniat.l.i6.jl.YU.£ qcod met.caufa.Prat.BnfT. T v R P s s coirditiones , qu« inbonefts Sc contrabo- nos moreš Tunt. 1. 6 3. jT. fi fub conditione.ffadTre¬ be! 1 . 1 .112.iT.pen.ff de leg.li.T.ErifT.Prat. T v R P b s perlona funt famofa? & inhonefts perfonf, veluti lenones j meretrices, vifpilliones, harenarij, hiftriones,painomimi.l.j. fF.fi quisa paren. 1.72. §. pen.ft.de Tolutionib.l.27.C,de jnofF.teftam. 1. 7. & 1. 63■ jf.fi Tub condkione.& jT.fi vero nominis.Digeft. ad Trebell.1.22.5.nec non illud fTfol.matrim. I.12* de Tcenic.in C.Th-5; ita in l.i7.ftide tefiain.tur.l.12, ft.de fponfalib-Lj.^.lulianus.in fin.ft. dehb.exhib,. Sed & aiias turpepierunqae fignificat famofum Sc quod infamiam irrogat. Sic Turpes ačtiones , T urpiaque iudicia, appel- lantur,quse damnatis infamiam inferunt.iTT^OT/o^ kynyi f vocat Theophilus in 5 -ex quibufdam. Irdh de poen.tem.litig.O^ales funt iniuriarum,vi bono¬ rum raptorum,ferui corrupti,rerum amotarLim,tU" tcl^jfiducis,mandati,pro focio,depofiti,1.5^. ft.pro Toc.l.i.fT.rerum amot.leg.i. fF.de his qui not.inf.Ita Turpe tutelar iudičium dixit Cic.Iibr.i. de orat. Et pro Caecinna, Turpe iudičium dari aduerfus eum, qu>i tutelam fraudaflet.ldemque Turpia mandati, pro Tocio, depofiti, iudicia appellat. in oratio,.pro RoTc»io Com.Sic turpi iudicio damnatos apud eun- dem in oratio.pro Ciuen.interpretare, qui eo iudi~ cio damnati Tunt,quod infamiae notam inurit.BrifT. Prat. 7 v R p 1 a legata dicui}tur,qu* denotandi rnaghle- "atarii caufa fcribuntur,leg. quinqu22efimaq'J3r- ta. £ * J 7 j3- ' . T A N T H ta.ffde legat.i.Prat.Briff. to* ttr P i s inftitutio,leg.c>.f£de liber.& pofthum. pra¬ ni’- . teius. '4 rYRMs pa&io, h7.ff.de his qui natant.infam. Pra- teius. T d mPi$ arbiter,id eft,pecunia corruptus. 1 . fed & fi e feruum.$.funt 3t ali j fF.de arb.Spieg.Prar. « m pi s $ i m a vita paupertatis obtentu non excu- ^ fanda. 1 .palam.ff de ritu nupt.Spieg. Prat. Tvrpite R datur quod meretrici datur: Item quod 10 |. datur,vt male iudicetur.l.3. 1.4. $. fed quod mere¬ trici. ff.de condičhob turp.cauff. Prat. Briff. '• IvRPi TEr aecipitur quod in hoc aecipitur, vt res depofita,vel commodata reddatur,leg5.ff.de tut.& * ration.diftrah.Uvlt.ff.de cond.obturp. caufT. Briff. > Prar. rvRPiTER feciffe dicitur,qui in dando auro fubii- » cit2s.h36.ff.de pign.ačh i tvRpiTvlo, fignificat deformitatem , Ted animi fere tantum. Graecis paulo latius patet vocabulum zo corpore quoque dicitur. Proinde , vt maxima noftris eft. Turpitudinem fuam , hoc eft, cjuod turpiter,inhoncfte,indecoreque fecit, nemini licet allegare.leg.palam. fF. deritu nupt. 1 . tranfa- ftioneftnita.C.de tranfa&.cum fimil.Qua de re la¬ tius commentantur Bart. St Dd. in Ui. de cond ob turpem cauff.& in Ututela.Cod.de in integ reft.fed copiolius in leg.iufiurandum quod conucnt.jf.pro- curator. Haud tamen perpetua eft. nam in quibuf~ dam cafib.faliit, quos recitat Belin, in capit. lator. 3 ° in pri.de re iud.Spieg. rv r r 1 s Stratonis , PtoIema?o quis dicatur , vide Goth.in not.ad 1 . 8 . jT.7. ff.de cenfib. ivs d cundendo,fine afpiratione, dicitur. Sofipatez^ lib.i.p ag.yj.lulius M&deftinus v* $uhv tračium dicit. ita Thus feribendum eflet* Tv s C 1 a e, ltalise regionis cclebris meminit Albe* ric.quo loco indicat Fe in Tit.Liuij, tum aliorum id T genus autorum libri* effe verfatuni,Sc3suola in l.v- xorem.jT.codicilIis.de leg.^.Spieg. 4 ° fvse v lan v s fundus.l # 74.& U75.jT.vlt.ff.de verb. obli g. tvrt t A^pro confcruatione Florentinus l.vt vim.de luftit.& iur.quod quifque ob tutelam kji trrettung* corporis fui fecerit,iure fecifte exiftimctur.Hoc lu- rifconf. diftum pulehre explanat Salomonius in Comment. ad hanc leg. tametfi uuaedam a vulgo traditisdifcrepentcfed quse veterumjurifconfulto- rumtefponfis confirmantur. Tranflate pofitum pro luftencatione,refe qtii fucceiTione fperarent-bona tuerentur.Adgnatis quide fpeciali« ter St nominatim, fed p3troms per interpreratione, čc corifequentias hžereditatu delata eft,vt eleganter di&i luftinianus St Vlpianus oftendunt.Poteft ita- que pater filio tutorem,& fubftitutum eidem tuto- rem d3re,vt e verbis Pauli luri&onfulti fub titulo, de excuf.tut.interpretes iuris ciuilis colligut. Si ta¬ men aliqua fit fufpitio , ne fucce-ffuri pupillo inft- dientur. tune iuxta .mentem huiufmodi legis x 11, Tib.Sufpedi tutores remouentor.Anchar. v t e L a e ačlio eft ačho quae datur tutela finita, quia abfurdum videtur rationes adminiftrationis defiderari ab eo,qui adhuc adminiftrat,l.nifi fini ta, l.fi tutor §.abfurdum,ff.de tutel.& rat.diftrah.quod hodie fecus eft;fiquide durante tutela fingulis an- a iis tutor rarionem reddere compelli poteft , ficut quilibet adminiftracor alius,per Clem. 1. de relig. domib.& c.i. de cleric.sgrot.in 6. quod ide ftatuit Carolus V.in Comitiis Auguftanis anno 1548./» der ‘Toličey ordnung ,repetita poilea a Rodojpho 2.anno 3577. Francofurti. Et datur hsec ačlio intei eos qui fuerut tutores,& pupilli,& in Codice vocatur arbi- triu tuteloe, qu« & ipfa ex vna parte dircčla eft, ex altcra contraria Direda datur pupillo aduerfus tu¬ ro rem ad reddenda adminiftrationis fua? ratione, Sc foluendu,quicquid reliquoru nomine debet,I.tuto- rem,C.arbit.tutel. St quod dolo a ut culpa cius lata vel leui amifsu eft,vel non acquifitu,l.i. ff de tut.& rat.diftrah. In quo venit, vt ratione« ačlus fui con- ficiat,6c pupillo reddatjVt fi non fecit,aut fa^tas no exhibčt,eo nomine tutelae iudicio teneatur. Cotra- ria datur tutori aduerfus pupillu cius rei nomine, quod ipfi ex tutela eiufq; adminiftratione abeft, de qua vide t. tit.ff.de tut.& rat.diftrah.& li.e. C. a cit. 51 .vCq; ad tit.5o,Quare fi tutor bona fide litem mo- uit,& funiptus fecit,aut fi quid aliud geffit pro vti- litate pupilli,hoc i udicio contrario indemnitatem confequetur,atque adeo de omnib.aliis,quce ei pro- < ptertutelam abfur.t.Ita tamen repetuntnr fumptus fi expediat pupillo ita tutelam adminiftrari. Sufficit autem bene St diligenter negocia gefff- fe,etiamfi euentu aduerfum habuit, quod geftu eft, l.i.l.quid ergo.ff.de contrar.tutel.ačlio. Vultei. ad jT.ačUonum 2>.n-32.& feq.Inft.de aft, R v r r 4 Z73S T A N ' 5¥TtiAE & tuf®differentfa hsec eft ; Intela tft perfonarutn,cura vero bonorum. Cuiac. Not. ad libr.i. lnft.tita.de excu.tut. & curat. $, pupillorum tutela. ■r v T E l A e affečiate ill* videntur, feinper, qu? rne. diesrei funt fine vilo, autlane exiguo curn .oncrc. Cuiac.ad 1 . fecundam de excufat. IvlBLiit rcddere,tutels rationes redderelurcco- -fultis fjgnificat.l.2.5.ei quoque.ff. de iud. l.-i.ff.de tutel.de rat.dift.fivnic.in fin.ff.fi penden.appeli.Di.to eunt & eodcm fenfu,reftuuere.tutelam.l.7.Jgvlti.l. »8.in fi.ff.de adm.t-ut.l.i. Jf.vlt.ff.de vfiur.l.ai.in fi.ff. ide. annu.Ieg.l.i.J 5 \ex illa.ff.ad I. Corn.de falfil.ic.ff. repi pup.fal. fo.leg.penuliim.Cod.de ftifp.tutcr.Sic ti; tel ara exigtre & tutelam rc-poficc-re pro tu-telae rationes repolcere.in Lj3.ff.de tut,& ratidifir. 1. p.-. ff.de adqi.tut.Er recipere tutelam Snet, in Glattcio, cap.2.Diu etiam atq«e poft tutelam receptam. ulič¬ ni iuris & fine pcedagogo fuit, id eft, poft puberta- tent. _ 20 In iuam tutelam venite, & fnae tutela cffici , eft ad pubemte peruenire,I.7.ST.i.ff.dc adtnin.tut. 1 . 8 . jLi.ff.de/ecun.tabul.L39.ff.de vulg.& pup-l.54.ih fi. ff.de hsred.inft.Lvlt.ff.de iure del1bd.j2.ff.dt icg.i, Sic in c-dtčl« prstoris de mifiione in poueffioncm verba bate, Si-pupilliis in fuarn tutelam venerit ac- cipitnda funt.leg.5. jf.ait prsetor. ff quib.ex cau.in poflcffeat.Proip.de fi filicEfanuiia legat um (it.rom in tutelam fttam per-u-enerit , tune debebitur , cum viripotens fačta fu ejitd.31.ff.de leg.lib. j. N ec verojo lureconfultis tantum , fcd & aiiisiatinis auftorib. biiiulmodilocutio placuit- Ctceroquidem cum a- Iiasftpius,tum in lib. deorato.ita locutus eft. Ne- garettjue nifi psfthumus & natus , & antecjuam in fuam tutelam veniflet,mortuus efltt,hsredem eum effepofle , quifecundum poftumum & natura &' mortuum effet hsrts inftiturus. ldcro iib.2. de In- uerttio. Quidam pupillum hatredeni fecit,pupillus autem ante mortuus cft,quam in fuam tutelam ve- niret. 40 Porro interdum ea verba fignificant>Gum in fiuam tutelam & poteftatem peruenerit. Qtaod ex conie- Cturis erit a-ftimandt.ro. lnrerdum euam 25. snncm hac verba dtmonftranr,fi ca mens fuerit loqueniis teftatoris.Ieg -;$.in fin. ffde legatis tertio. In qua VJpianu« ex volumate tfftautis aliam atque aliam hac verba recipese interpmationcm docet. Brili. Prat. T,vtb-ia mulieris mulrujn differt apupi!!ari,& id- ctrco fimul atqaeviripotens efte cceperat fiii.tfarni- lias,& per hocutela papiliari liberari, tfte ea quo- 5 0 damtnodo in ffanr. peruenire tutelam diccbatur. Jdque ad Sjbi.nutn libr. 4. fibi videtur Paulus vo. - luiffe cap.51.de Jegat.j. Nec id adeo mirum. Nam mu 1 it r iy tutores non geffifte negotia,led audtori- tatem duntasat.intcrpofuifle,aufior eft in fragtrre, tis,Vlpia.tit.n. Teftatnr.etiam pro Murena Cice- ro,genus queddam fuiffe tutorum, qnod pottftate mt-liernm conrinebaturffatis per hoc indicans quo- damrr-odo n liram tutelam mulieres vinpotentes 69 peruenire. Ridet enim lurifconfultM Cicero , qnicum aufto- res fiierim mulitbris tutela:, illud eflicere non po- ruerunt.vi mufteres m rutorum pottftate eflent,fi. qiiidem in mulierum pateftate tutoces potius vi¬ dentur fuiffe , quam fuerint in tutorum poteft.tte mulieres. Rsc.atdur leg.17.adt1t.Pand. de dtuerf. rjeg.iuris. Tv r p 1 AR J 5 ca t! fia , lis eft quam tutor pupilli no- mine intentlit.VSpian.fii 4 df.de in lit.tur. Videamus 70 rn tuteiaM catiflaquisiuraie. & aduerfus auesn. T E V. podit.Hotom.Prat. In Tv t o efle djcit‘ur,cumin ftipulatisnubus res de quia agitur eo modo accipitur , qui noneftiuri comnnini repugnans,aIioqui fubuerceretur ilipu- laiio,auod autem euerti poteft,non eft in tuto. Sic Cicero at HurenntumtTute viujD,qui honefteviuit. Connan.lit>i,(S,cap.de.ftipui . cer; & ineert. & tafi,, num.;. ' T v t o R,defenfor pupilli,qui ante omnia perfongat- tribuitur pupilljrri,vc eum alat.l.dunt plures.J. com tutqr.ff de adminift ,tut.& rit.C., de alimen. papil, prsrftan.Deinde ne.res pupillares neglefls ptffum ean:,aut vitientur,ad tutoris oflicium pertintt.kff. propter litem. If,!icetda:us,de e xc uf. t ur .Et diuerto Cur.itor in prirnis confticuitur,vt rebus rriir.oris.fc- dulo profpiciat:deinde,vt perfonis opera fua adfit, iuxta Udtuus Marcus.tf.de ofic.pratfi. cum fimilib. Vnde fit,quod appellatiorte tutoris a!iquan(iacen- 'tincatur curator.vt in l.j.ffffe tut.&curat. dat.ab his.Et in 1 .pater.jf.conditiojium verba.ff.de condi- tioue & demonft.nihilominus etiam tutorem eum appcllamus, qui magis negligit , qtiam pupillum tuetur.Vide Alciatumia commcn.ad leg.inde ta- bernacula. de verborum fign.Spieg. T v T o r dari poteft.non folum prsefens pratCenti ,fed etiam abfens praffenri,& contra,l.;.de tuto.&curat. aat.ab his.modo is;qui datur,eiufdem fit prouincif vel municipii.l.i.i.j.ffeod.Praffenti & abffmi, mo¬ do int,ra.centeqrniim lapidetu h*reat. Tutori dato quinquaginta dies ad excufandum fe conceduntur; vitra vero centefimum lapidem abfemt adbuc co¬ li iimerantur in fingula vigtnti millia paifuuin fin- guli dics,ecque atr.plius triginta.D.Gcdd.in com- men.de verb.fign.I.7j.If.i.n,i, T v t o r & curator quomodo differanr, exponit Mo- dcftin./.differentiarum.Primo narr.que ventri ca- rator datur ex edičio Prstoris, non tutor:quia nec prit or tutorem facere potuitiSecuttdo tutorem ha- benti tutor non datur: Curatorem autem babenti curatordari potefticuius diff-rentise rationemtra- dit Cuiac.lib.;. C.tit.jd.vide eundejnCuiac.ip.obf. 7,vl)iplures difte-rentias tradit. T v t o r e s funt qui vim ac poteftatem in pupillos habent.exque re ipfa nomen ceperunt. itaque ap- pellantur Tutoris. quafi Tuitores, atque defenfo- restficut ^Editui dicuntur,qui sdes tuentur.bt.fWe tutelis.Eorumautem tria.funr genera.nam ali) di- cuntur Teftamentarij, alii Legitimi, aiii moribus indučli. Teftamentarii funr, quos paterftm. i.mpuberi fi- liofa.itemque nepoti,quem tamen non patris . fed fuse poteftati reliffurus eft,in fuo teftamento con- ftituir.leg.i.&paffffdetcft.tut. Legitimi funt(vt attVlp.in Inft.)qui ex lege aliqua defcendunt,per cminentiam autem Legitimi dieumur. qui ex lege 12. Tab.introducunturffeu propalam,quales funt a- gnatitfeu per coniequentiam,quaies funt patroni.I. i.& pafl.ff.de legi.ttu.Morib.indufti, vide . Tutor Prsetorianus Hot.Prat.Differentia autem tutorum hic eft,quod tutores teftamentarii & datiui dentur. legitimi vero non dentur L5.ff.de leg.tut.Cuiac.ad I.13.de excuf. r v T o R e s Attiliani dicuntur , qui ex Attilia dati funt:quae iubei mulieribus,pupillifve non habenti- bus tutores dari a prastore & maiori parte Tribu- noriroi plebi».Ylp.tit.2.Hot. rvT O R Čeffcus appellatur is,cui in iure tutelacefla eft,qui fiue mortuus fuerit, fiue alii tutela cefferit, redit ad Irgitimum tutorem tutelatfed &fi legiti- mus dccefferit,aut capire minutus fuerit , Cefto a quoque tutela exiinguitur.yJp,c. lnft.ii Hot.Prar. XV TO RIS- v !737 T A N T Iv T o R bS< 3 atiul appe!lantur,qui teftamento nomi- aatim dati funt : hos enim lex i2.confirmat,vt aic Vlp.c.Inft.n.Datiuum tatnen pro Atriliano aut Iu- liano Modeft.pofuic in l.j.ff, rem pup. fal.for. vbi Teftamentarii,qui proprie Datiui funt a Datiuis dK fting>iuntur.& Iuftinianus in 1 .4 .C.de epifcopis & cleric.vbi Teftamentarias tutelas a Datiuis feparat. Kot.Prat. " T v t o R falfus eft,qui vel tutorem habenri datus eft, vel fi furiofus datus eft & ob eam rem autorifatem pr.rftare non poflit.vel ft ad aliam regionem ftt da- tus.Eiufmodl tutor perinde habetur,ac fi tutor non det,vt traditum cftab Vlpiano in l.i.ff. quod falf. tuto.autor.geft.effe dice.BrecIraeus in 1. Pauiusre- fpondit.ffde verbor,fignific.& Gmddceus in eadem lege. 7 v t o r fiduciarius dicitur,qui liberum caput man- cipatum fibi>vel a parente, vel a coemptore manu- mil)t:idque per fimilitudinem patroni. Vlp. c.Inft. n.vel ficiHot.Prat. 10 rVTOR fiduciarius, proprie eft pater fiduciarius * rui pater naturalis filium emancipauit, c-a lege vt ma- nuraitteret:vel pater naturalis,qui in emancipatio- nemanumiftor exii‘cit contra&a fiducia,quod nome tranfmittit in liberos fuos fratres impuberis eman- cipati,& permanet in eis etiam hodie.non in eroan- cipatore,qui cmpit habc-ri pro legitimo tutore,qua~ iipatronus.-Cuiac.ad Afričanom tračt.4.fol.40. T v T o R fiduciarius is proprie dicitur,qui cum pater KTet fiduciarius filium fibi mancipatum ma-30 numifit,ncc remancipauit.hcec Vlpianus in lnftitu. Ponamus ergo contra&am fuifle fiduciam,id eft,vi¬ tro citroque fadam emancipationem,patremque fi- iudarium vero patri filium remancipafle .Pater ve- i rus,quoniam alter fidem limilicer eiusfequurus eft, fiduciarius eodem modo dici deberet, at quoniam verus eft pater jfuam retinei meliorem appella- tionenLFraterea tutor etiam fiduciarius , item vt alter.dici deberet, fed qu©niam qui legitimi funt h$redes,ii tutores funt legitimi,pater quem lex ad 4© »anumiifi filij hžereditatem vocat,finim hoc i lege noraen retinebit,dicet.urque Legitimus. At quo- niam emancipati frater hseres non eft legitimus, quemadmodum d»ocet Caius in lnftit.& Vlp. in l.i. ff.fi a patre quis manum.fu.Tutor teghimus, vt pa¬ troni filiu 5 ; appellari non poteft.Patroni enim filius vthatrescft legitimus, lic tutor legitimus appella- tnt.Quod ignur agnatus lile proxirnus filii manu- mifli frater,eum ad tutelam vocabitur,nomen habf- bitiParer fuum nomer fiduciarii ttitoris, quo vfus 5® non eft,in illum iransferet, diceturque Tutor fidu¬ ciarius.Hot.Prat. ItTOR honorarius dieitur,qui non adminiftratio- nis&onerjs.led honoris tantum čaufa datur.l.j. jT. rif.de admin.tut.vbi Vlp.aic,eos non iccirco extra periculum effe, fi pupillcs negligant. Nam prius quidem exculiis eius qui gederit facultatibus , con- ueniri oportere. -Boto.PTate.Honoris caufifa datus tutor non videtur,qirem pater a caiteris tutoribus, Mtionesaccipere voluit,lcg.z6. tf.i.de 'egitim. tut. go Briff. TV T o RES luliani dicuntur,qui ex lege IulialSe Ti- tia dati funt,qute iubet mulieribus ptipillifue non habentibus tutores dari in prouinciis a pr^fidibus earum, Vlp.c.lnft.ii.Bot.Prat. TvIorj s legitimi qui dicantur, vide tutores funt (juivitn. jVt o it Prsetorianus,VIp.cap.Inft.ii. Moribtis tutor datur mulieri pupilloue, qtn cniu tutore fuo lege autlegitimo iudicio agere vult, vt audore eo agat (ip.fe enim tutor mremfuaaudorlieri non poteft) E V & Y. 2738 qui Pratorianus tutor dicitur,quia d Prtetore vrbis dari confueuu.Hor.Prat. T v t o R fofpedus dicitur(qnantum ad crimen quod ex l.az.tab.defcendit , attinet)qui fraudulenter Sc negligenter in reb. pupilli vel adolefcentis verfa- tur,l.ji.ff.de rebus audor.iud.pofif.Vuir.ad prin.nu. 1.Inft.dc fufpečhtut. T v T o r & Protucor inter fc* difterunt. Tutor enim non tantum bonorum fed etiam perlona cuftodiam habet,cuius etiamnum oiiicio ineumbit conditio- nem pupilfi fui quaerere: 5 t omni inre parum abeft pati is poteftatc Ik reuerentia.At in protutore nihii huiuftnodi eft q ul bonorum geftioni pratefl ,in eo- que operam fuam vitro accommodat. Connanusli. 8.c.de inutil.nupt.6.0.7. t v T o r E autore fadum,vt accipieodum eft, Iurifc. exponit in l.certia de autor.tutor.& Iuftin. in para- grapho penoU.eodem.Spieg.Porroaliud eft tutore autere,longe aliud per tutorem aiiquid fierr.Tuto¬ re quippe autore^id e(t,iipfo pupillo adeunte, ac fo- lennia peragente.Per tul orem.i.adeunte tutore atq; agente folenniatvide Coiacium.i.oblet.34. T v T o re m efle alicui,eleganter dicitur , pro prar- fcribere,atque imperar(.:iuxta Perfianum illud,Ne fts mjhi tutor.Snieg. T v T o R 1 s officium.Vide,Curatoris officium. Notitire vero caufa tutores dari olim liberti/olebar, quod in familio vetfati cognitas ac perfpečtas pupilli facultates haborent, & ideo tutores earum noritia inftruere poter.ant.l. prima, paragraph.fi pu- pillus.ft'.detute!.& rai.,diftr.l.tr.&^,1. ff.de teft. tur,- l.i.C.de peric.tut.Brifl’. TV r v s !ocus,in quofecure verfari,aut quidpiam a- gerepoffumus.Caius in Ieg.plerique,de Jn ius voc. quia domus tutiftimum , hoc eft maxime fecurum cuique defugium , ataue receptaculum fit. Huic fententite r.on abfimiliš eft fiententia illa.ous apud Gratcos circumfertor, oT*®- , cTh@-«£ tv©':id eft,Domus amica,domus oprima.Vide Hegendorfi- num in eandem l.Spieg. T v v m eft quod vendicare potes: vel cuius dominiu, ad tefpeftat.l.quintus.jr.arg.ento. J.cum aurum, & .Sf.fi eni de aur.& arg.leg.Tuum non eft , quod ti bi cafu auferri potefl.^.i.l.aSiones.de regul.iur.Spie- gelius. T v v m quoque non eft,quod tibi debetur.Spec.tit.de decim.Tmim,id eft^tus iurifdiiftioni rubie(ftuni,c.a„ de iisqu® maio.part.capit.c.a.de auftor.Sf v fu pall.Prat.vide &hac diftione Goeddsum inl.meo- r.utn pi.de verborum fignificatione. T Y. T tBE p. ivs Csefar.liuii Drufi ex Liuia Drufilla fi- lius Augufti deinde prruignus. Ab illo-ea lege eft adoptatus,vt ipfe Germanicum Drufi Neroni fra- tris fui filium adoptaret.Ex Snetonio in vjta Augu¬ fti,Tyberii,& C aii Cafarum.luftinian.lib.i.lnft ti, de adoptio.Nebriff.hic valde reprehe-ndit Accur» finm quem vide &c. ybrr s s fluuius Italis eft,a media fere longitudi- ne Apennini Aretinorum fimbas defltmns. Sicdi- Suš a rege Tufcorum huius nominis, q«i piraticam exercens,iuxta eum in bello pcriit. Quod , przter Virgilium,fenfifle videtur Ouidius li.a.Faftcrum, ^Albula^uem Tjberim merfus Tjheritius invndis T,eddzditJ:yi trnu fortc tumebat aqv.il. Sunt alii qui alinnde hoc nomtn trahant. Sed r.e in minutiisabinftituto noftro alienisimmoiemur, i Tybe'ri,feu in poemate Tyberis, fit Tyberinu<,na, num:vt pifcis Tyberinus, & naota Tybcrinus, !>oc eft,in Tybcri verfans.Qgo modo aedpitur C.intit. de nautis 1 yberinis.lib.ii.Anch, *739 Ti/f*j 3 o* funus dicitur, c8 ia inccnfum eft cadaucr,& ardet. E*equi2tlum Funus ipfum effertur. Cu vero tam crcmacum eft.,reliquiz 6cbuftura, quafi vftum quoda Grzcis Cicero gppellari purat Tii^or. Tv]a- 0®“ j Jitjiiaj OTC©e ririptSl , quod vri fignificat Brechzus in l.cum in teiiamento. ff. de verb & fer. lig.Gothofr.in not.ad l.fi ex re i8..sr.4-flf. de ftipula- tion.feruor. Tjm pan v M,rot* maiorisambitus, qu«abhominib, orbem eius introrfum cakantibus verfatur, VIp.l, iQ x9.£.K.f£iocat.Quod fi regulis olea pr£matur,& pr^- lum,& fucuia,& regulas,& tympanum J & trochleas, quib.reieuatur pr*lum.&c.Lucret.lib. 4 . Multaque per trochhas,& tympanapondere tnagn* Cor»mouet J atqne leni fufiollit macbina nifk, Hot Prar.& Forcat.in pena iur.ciu.cap.i/. Tvm pan a margaritx:de qnibus Plin.lib.nono 5 capi te trigefimo quinto. Craffefcunt etiam in fenečta, conchifque adha?refcunt,nec iis aueili aueunt,nifi lima:quibus vna tantuni eft facies, & ab ea rotun- 10 ditastaduerfis planicies, ob id Tyrnpana nominan- tur.Paul.l.$2.tf .vit.ff. de aur.& arg. Cum quaedam ornamentum mammillarum ex tympanis margari-* tis triginta quatuor JegafTet.Prat.Hot. Tv mpah v m etiam pro quodam tortur* generein- terdum capitur. Nam in tytnpano apud Gcsecos bo- mines torquebantur. Ht hinc is qui (tepe in eo per totmenta cruciatus eft , a Pluto apud Prifcianum tympano tribam vocari,crrditur verba funt Plauti in Truculento, Tympan $ tribam amas hominem non nauči. Ac videtur a r tvy. 7 mva f T&t^{ formari , vt eft *izo / 7 &'P‘ Vel tympano/.r;bam vocare videtur eum qu* tymp2aum pulfabat,vt in facris Khez:&in mul tis initiationib. & f&crh tympana gerebantur, vt e Lyfiftrata Ariftophani?. conftat. Tvmpnnum autem illis in facris gertre paruth virite videbatur, cenfe- baturque muUebre , atque hanc imetpretaiionem meliorem effe putat Turneb.aduerf.lib.17. c. Tynnaria pifcatio,l.venditor.fF. comm. pr*d. qua pifcaotur Tynni pifces prtegrandajs Budalo ind.l. ven ditor.Plin.lib.y.ca.15. Prat. Tutt®*, forma,figura,adumbratio eft. Imperialis Can- ceilaria Romana, venuftius olim typum aureu ap- peilabat,tjuahodiedicitur,Bulia aurea, fine Sigiihl maieftatistTc^.^ p afpirato > inflationem ftgniftcat & fuperbiam. lnde videtur Volzio deduci Typhon ventus,de quo ačHon.27.qui,tefte Plinio, pr^cipua nauigadum peftis eftiSturmvvmdt.Hoc ideo adfcri- pfi> quod non raro fcriptura reperitur,pro typhu?, 5 ° fine afpiratione typus.Spieg. Tv P v m pragmaticum, qui fvro chartula , feu indice, quod feri debeat, accipiunt in Auth. In medlo litis non fer. facr. form. f Jdaloandri yerfionem lege- rint,quainab luftiniani lenfu rccefferint,deprehcn- dent.Spieg. Tvr AN n i-vocibtilum , de communi !oquendi vfu, qui etiam proprietate potemior eft. l.anniculus.bin vfu.de verb. fgnif. de malo principe intelligitKr: cum ©lim fui natura qualemcunque fgnificaret, Vlpian.in 1 . Fulcinius. Quib. ex cauf.in pofl'.eatur, evplicans,quid ft Latitare.Poteft,inqui( J quis Lati- tarc non turpi de caufa : veluii qui tyranni crudeli- tatem timet, aut vim hdftium, aut demefticas fe di- tion^s, Plato, & Ariftot. appellant tycannos 5 eos qui Remp. ad fuam no ad eorum qui ipfs comiiTi funt, vtilitatem adminiftrant. Latini vero appellant eo s, qui libera ciuitate dominaiionem per vim oceupa- ucrunr. Cum huiufmodi tyrannis fcedera ,aut bc-lla fiebant.Tvranni qui dicantur,vide Bart. in L16.C0. 7 ® dc; facrofEcclef. T ANTE Y. 1740 T y a an n i s/^uus.riolentus ac atrox dominatus.De bac^f ngulati libro,cfuem de Tprania infcripfit Bar* t@J. plurib. difTerit Melanchthon, Iieeatnepfiuatis interfcere tyrannos , libro philofophia?Moralist, non inutiliter attingit. Zaf us nofter cefuittvranni- dem tyrannide illudendam , tyrannarrquetyrann# opponendum.SpiGg. Ti ran ni de M,qua? ncque diuturna eft,nequefelu cem habet exitum,reiicit Jex 11 . Tabularum: luft a Imperia funto. Er quamuis olim inter tyranidem& iuftum imperium nihil intereflet, cnm tyrani dic e . rentur domini & Reges,qi^« plena haberent inf^. ditos poteftatem, qualeserant plcrunque virifpj. ctatse virtutis,yt apud Virgil. ‘Tars miki pacis erit y dextrot» tetigijfc tyrmni. Tamen cu poftea crefcente botrinf militia,vi aua« dam & ex animi libidine , non vero Ture &Iegibu$, plerique regnare cocpiflenT,ad eostantum Tyranni nomen reftriftum cft:& quo magis patella dignum haheret operculum, quale fuit Imperium, tališ erat fubditorum amor & obedientia. Exemplis fcatent omnes hiftoris.Old.Pra.DetyrannideBafilifci.vi. de 1 fin.C.incefkDe tyrannide Ovienati,vidc 1.4.C, de ingens roamim.de Auidii Cafii,1.7.C.ad leg.Iul, maieft.his adde Bartoli tradatum de tyrannia,&vi* de Cuiacium 1 ib.t.obfer.r^. Ty r a>? n 1 c 1 d A,ty ranni percuflor ,accepr©confili» Rt ipub.liberandse. 50 T vrannoctonv s,Ciccroni efl vindez&oppreffor tyrannidis.Spieg. T y Rs b jVox apud Iurifconf.inleg.praEtor aiM.vi bo- nor.rapt.Graecis ef ,quod nobis tumultus.-vndetur- ba fačia eft t vt cx S/ilajSullaiSr Xy flico, Xy(}icus f & alfa permuita,y in u noftrum verterut.aucor Bud. in annotat.pofter.Spieg.Prat. Ttron E-s,id eft,nouitii,opponunturveteranismili- tibus:hierat iuniores,qui publici^ ftipediis in mili- tari difciplina inflituebatur,& militi*defignati,ad pugnam exercebantur : qui deinde,vbifatisvide. bantur tnftrudi,in n um etos referebantur, necanu tea priuilegia militi* habebant. vt plane conftat dc milit. teftamen.cz VIpiani refponfo,vbi ait : Exeo tempore qušsiure millitari incipit poffe teftari, ex quo in numeros r e! at us eft non ante,& qu* ic-quun- tur. C*terum,vt tyro ad omnemarrem refertnr, ita tyrecinium pro prima aiftione , in quacunque arte accipiedam efhouod & tyrocinium facere, & pone- re rudimentum dicitur. Siquidem Tyrojextra mili- tiam,rudem s & inexercitum fgnifcat. Obieruandu autem , quod Venuleius Tyrocinium animi pro (im¬ plicirate,&: i-udimento>pofuft eleg.ater,in 1.vit.de 5- dil.edičl.ibi Nouicium autem,no« tyrocinio animi, fed condit.one feruicutis inteiligi.Spieg. T y R o čč gregarius miles pro eodem dicitur, & iunio- res fatpe in C.Th.qui & caligati. ad 1 .vitim, de mili- rari vefte C libr-n. Tvrvs.Soi H braice.Sur vnlgo,vti ait Munfter.pattia Vlp-l.i.de cenfib.metropolisin Syria Phoenice-l.vni- ca de metrop« 'Beryto.Cdibr.ii. Splendidiiftma quo- dam popul; Romani colonia.eius m libro lofueme* tiotiem fscit Scriptura , & i(ai.2.j.& Ezech.a^. de ca multa dicuntur.quod olim regia fioruerit dignirare, vtfacilc inde vetuftatem apftimare liceat. Vetusite hiftoria Tyrum,vt mukarum vrbium parentemce- lebrat. Iofephus 24°. annis ante templum Hierofo- ly m ita n um conditam putat. Hodie nec obicuraeft, nec infrequens, Vadiano tefte:fed ante omnia chra fepulehro Friderici Sueuorum ducis & lmperar.Ro- manorum , quem Itaii Barbarolfam cognoiaiuant, s P ie fr TZ. J 74 i T ANTE Z T Z. XiAK€ARVM,vel Tzangarum(eft enim qusedam in icriptura varieta$)tit mentio in l.$,& i.vltim.Quo quemque habitu effe op.in C/fh.Et ita forte apud Vopiic.in.Ciaudio verbum hoc pro zanchis, quse inrer veftimenta numeramurXubihtui debet. Ge- n-us aucem quoddam calceamentorum id fmfle, ad- du&us libelli Grseci de ofticiis auis Conftantino- politans vcrbis,fufpicor,qus iia habe pot e?/©- vtroJ' nyj 67 Zt)rj 3 i)( 2 tXvv 7 tej T^cty)iicc , £ftovTUf*. 5!Aap<«^tTtt'Taf t TUpe-a it as-raj dik x<8»v ftfifrstpceVi&TivoL yjtj $opei o $cLinX$J{ et $t* 'rise «j%A77xt- ns^-Ttcs .^f a 'Tcuj ,7tt{ o (žcLCrihi&f tTl'TVS 7rČJ)&C CLUTV \J5TOf HL$jJXS 'čmHp/.a.cn v,ait, tTrti- tgems Kst-mket^eitT* @x7i\etx; cfjct^o^ov tpu$f*noi m- Jif.a fAinSiduKet K& (žsunAa. tJifctKH ai*.yop&fe(b£. E: ahas,TrJ/uh v>z?o-ttK<>',Ti ffitatv A*«£;©- ;oVs To o '■o/jct y 7 rvppug/J & ftereefauci mkihuis epudaok \s®v~ ittcbfij)et$tiKi>{& (ruv&pvu&i&cuoi , iTrnvtj ^5 Auroi.^cTtvp BLnyop&jtTQ. jBriftonius. Pra* teius. Tzani quorum mentio fit in prsefatione Nouells 40 prims in princ. Sune populi in Armenia Perfame- riam verfus,primum Macrones, poftea Tzani nun- cupati.Hos Arrianus auiftoreft ante Adriani Imp. terapora fuiffe Romanis tributarios, fed poftea ob incultam nimis,barbaramque vitse rationem defe- ci(fe>.doncc iterum a luftinianp prinaum perSittam, deinde per Theodorum deničti fuerint, fed magno eorum bono.Hac enim ratione reliČtis ferinis illis fuis moribusChriftianam rebgionem amplcxi funt. & V Ante A, I 74 ^ Vacare h^reditas, in l^o.ftde vulg, &: pup. qux h^redibus feripris adita non eft. Vacare quoq; por" cio dicitur,quse teftamento nulli data eft,l.vlt.fedc fecund.tabui.jf.yideamu5.lnft.de hsered.mfti.Quo- modo & vacuam pamm intellige in ff.de h^red.inft.Ec vacuum fexcantem,in L8.ff.de fecun. tab.Hrift.Prac. v A c A r b, id eft, feriari , fic ruftici ftipulas illečbas n t Izusti 'in-io cum vacauerinc,toiligunt,L3o.jf.i.Digeft. de verb. fignifi. vacare fru&us dicitur,qui non colligitur.La.jf.vl titri.ft'.quib.mod.vfush\ -v a c a r e a legatione^id eft,immunem efle, leg. 6. ff. de legat,lic vacare culpa,id eft,carere,l.j.ff. de ma- gift.conuent. vacare hberis alendis,id eft,operam dare. leg.j.jf. demonftrat.^ de iur.immunit. vacare dicittir pecunia,qu2 non occupatur, neque nominibus vel in emptionem prsediorum colloca- turJ.12.in fin.ff.de admin.tut. v A c a r b operam dare, leg.non diftinguemu«,^. fa^ cerdotio.Digeft.de arbiir.Vacarejdeficerejleg.pri- ma, Digeft.de vacac.mun. Vacare id eft , ctftare. Prat. vacare populo,procul elfe. Budsus citat Giceron, in Tufcuhn. vAcARfi poftulationibus,tefte Bud. dicitur pro eo, quod Gali i expedire requeftas:nos, Supplicat^en er - UJigen dicimus.Adferc e Piinianis epilioiis teltimo** ni um, in annotat. Prior. Spieg.Hmc v a c an s,participium,qui ociatur. v a c an tem mulierem pro vidua pofuit Martian. in leg.5«jf.2. Digc-ft.de vi publ. Qui vacantem , in- quit,mulierem rap'uit. Et Quintil. declam. Siue fi¬ nim iudices, maligmtas eft perfualioni. humanse, fasminam vacantem vocare meretricem. Pra r teius. v a c an t R s in leg.2.Codic.vt dignitas ordo feru.& Cod.Theod.de comiiib.vacantibus funt,quos Grar- ci-^tfsrvc vocant , qui fcilicet nulla iam dignitate fungantur,fiue munere excefllrint , liue riunquam g< flerintjid eft konores imaginarios gefferint Hi c- nim dicuntur adfcriputii & adk&i & opponuntur honorariis Lamprid.in Alexand. Ne quem adicri- ptum id eftjvacantium , haberer. Vacantes etiam Tribunos apud Marcellin.libr 31. Sc Vcget.libr.^.c. i7.iegimus.Prat.BrilV.& fulius Cuiac.adl.i. Ced.de primicer. ldqaod pluribus verbis fcribic Procopius libro 3 ‘ V A c an- Ti A bona dicuntut eadem qu^ Sc caduc3 ? 7-ni Iv&Uavž KTKr/ucLnov .Horum meminit Iufti- nianus in Nouel.iS.iačtans fuo principatu primum Ttanorum gentem Romani lmpcri maieftatema- gnouiffc,& in Nouel.i.ftatim principio, Sc apertius Agathias li.5.qui deferibens viftoriarum Iuftiniani aduerfus Tzonosprimsc.Nouellf conftitutionis me- minit,palamque aflerit in ca fieri mentionem Tza- neruni B.ilduinus. Tzetzes di&io tria ^ vCfig -hv ig.ad ofeib.Et nimirum q ux illius fuerunt,cuius heres nuli us eft, leg.prima, Codic.de bon.vacant.Hcec olim quidem publicabantur,tefte Vlpian.capit.18.lnft. nune vero lege lulia eon6fcantur,& quadriennium iis nuncia- dis prsefcribitur,leg.ic.jf.intra dediu.dčtemp.pr^- fcr.leg.96.jf.i.leg.ii4.jf.qux inteftato de l.i. leg.50. ff.de manum.tefta.lcg.6.ir.eft fifco.Digeft.ad Treb. c.leg.6. jT.certe.ff.fi quis omifta caufa tcft.ieg.i.jf .r. lcg.vltim.ff.de fucceiT.ed.leg.i. jf.diuus.leg.41. ft.de iur.fifc.leg.18.ff.de vfucap.leg.lo.Digeft. de diuerf. temp.leg.;O.Codic. de inoftic.leg.22. Codic.de ap^ pell.leg.1X0d.de quadr.prsfcr.leg.iXod.de dona. int.vir.leg. pen.de leg.vlum.de vacatio.libr.icXo- dic.V^acantia auteni dici qu^ Sc caduca patet ex l.fi; Cod.Theod.de bon.vacant.leg.2.cum aliis pluribus titul.feq.Strabo kAa&om voeat libr.17. Gtograph. quod domin um, id eft hseredam non habeant. Con- ftantinus vero Sic vacantem hsredi- tatem accipe in L13.jf.ire fi quis a fifco.ffde pet.hs- red Et vacare bona,in leg.?.,in fin.ff. ad Tertyll. Sc in leg. 38. Digeft. de iure fife. quorum nequehae- res 5 ncquc poffe-flor extat- , ab eo quod domino J745 -V AN vacua iacent. Vacantes ares qus nultum vfum ci- uitatibns omatumque pra:bc-nt.l.4(.C.de operibus publ.Briff.Prat. v ac at caufe probauo, id eft , fuperflua eft , apud Modeft.inieg.ficonlentiente.de manam. Spiege- lius. V A c ati o,prTcipue pro immunitate , exemptione ponitur , i*em & folutione ac ceflatione.Steph.m Thefauro citat teftimonia q'uibus accipi vult vaca- tiones mili.i;£,quas barbari treugas vocant fignifi- 10 care.Spieg. tacati o,munerum publicorum excufationem fi- gnificat.ieg.j.ff.vltim.in fin.ff.de muneribus & no- nor.tit.de vacat.&excuf.muner. Sueto.in CUud.c. 55-Cum dccurias rerumaftu expungeret, eum qui diffimulata vacatione , quambcneficio libetorum Jiabebat,rcfponderat v vt cupidum iudicadi dimifir. Plin.lib.io.Epift.Cum citarera indices conuentum inchoaturus.Archippus vacationem petere ccepit, vt Philofophus.BrifT.prat. 1C V A G AT i o muneris publicinon pr 3 tft,it,vt ne tnagi- ftratus quis creetur.l.io, ff.de muner.& honoribus. Ea vero omnia,qute extra ordinem ad tempus indi- cuntur.abhis qui vacationem meruerutit,exigenda non funt.BrifiC prat.Eft autem inter vacationem Sc excufationem differemia a!iqua. Esicufatio enim caufam habet Sc legitima eft.Vacatio nuda eft , nec legem nec caufam ali 3 m habet quam inautgendam principis,qus etiam ab extraordinariis tantum mu¬ neribus Iiberat,non ab ordinariis & legitjmis.Prat. ^ w & Goth.ad rubr.ff.de vacat.& excu. r mun. Pacati o ex lege lulia papia dari dicebatur his perfionis-, qua? ncceiTitate matrimonii conrrahendi ad tepus liber 3 bantur, 5 ; interim mhilettiinus.e* a- iiorum.teftamemts perinde atque nuptiis deumftse capere poterant.Vlp.in I11ft.tit.t4. Feminis,ait, lex luiia a morte viri anni tribuit vacationem, a diuor- tio fex men(ium,&c.Suet.in Augufto cap. 54.de leg. Iulia,de maritandis ordinibus.Hanc inqnit, cum a- liquanto feuerius,quam catteras emendaftct.prf tu- multu rectifantium ferre non potuit,nifi adempta demum lenitaue parte pcenarum & vacattone triennii data.BrifT,Prat. Vacationem accipere.Vide C.de his oui aprin. vacat.acce.iib 10. vacationem dare.ltem vacationem habere. Vi» de Doletum. v ac at 1 o Legis, pro folutione Lc-gis, Budaio atte- ftante. v A c I L 1. an S teftis,qui inconftantia & diuerfa tefti- monia dicit.Vide tex,& glo.fuper vc-rbo VaciHat.l, 1, Digeft.de tcftibus.& Vallam lib-5.Eleg.1nt. Spie* gelius. v A c v am donium habitate dicunttir, ntiifpeciem rei magnificam oftentant , quum ipfi bonovacui funt.Sententiam vulgo iačlatam Eraftnus indicar, ad finem Ce-nt.fi.Chiliad.Spieg. v acva m mulierem Cornelius Tacitus libr.ij.appel- latviduam eodem fenfu quo vacantem mulierem , paulo ante in leg.;.ff.2.ff,ad ieg.Iub.de vi publ. no- 6 tninoii dixitpus.Trat. v A c v a parsd.19.8t I.5p.«.i. ff.de h$red,inftit.qua: te- ftasnentonuili data eft. v ac v A pecunia,id eft,otiofa,fnutilts, infru&uofa, qu3t in arca fterilis & otiofa manfit, Ieg.28. Digeft. depofit.Qu!bas vt primum profpiciam^ne vacua ti. bi lint t id eft,vt vfuras eorum accipias, curae habe- bo , ieg.24.Digeft.dcpraefcrip.vcrb.Icg.ii.in fin. ff.de adminift.tot. P rat. 7 ® TEA. in fundi pofieffionem liberam,& a nemine occupa- tamintroducitur.I.j.J.i.ff.deaa.empcdeg.j.ftidcv. fur.leg. $2. 5. arbitri. Digeft. de recept. qui arbitri« Ieg.18.ff.fi venditorem !eg. 55.I.J4 D'geft, deatfq u . poli. Vacua autem pofifeflio emprori trudita non in- telligitur.fi alius vel ventris, vel legatorumnomi- ne in ea fit,vel creditores bona poffideant,l.j,J; v lt. ft.de afl.empt. Quanquam hi r.on pofiideant, fed < magis cuftodiendt & obferuandi caufa in pofftflio- " ne (int-BnlT. prat. v ac v a traditio,pro, vacua pofteffionistraditioml. ao.ffde feru-Briff. P rar. v a C v 1 agri,fiue vacant agri,qui nihil proferunt,vel non exčoktntuf,,cg«-fi».Sic vacua p radia, pro nihil centim 1 arih us accipimus.Spieg. v A c vi nummi,Sc2iiol£,qui funt fine vfuris.L Qoia- tus Cacilks.Depofiti.Spieg. v A c. v v m proprie mane fignificat. Ita vacuuslocss vacuus vterus pleno opptinitur. I. jo.J.pen.Uj.fE > de adquir.hxred.l.2.$.i.ff.dc decur.Ifa vacustabu- l$,id eft, nihil fcripcumhabentesdeg.si.ff, deiniuft. rup.ErilT. v A c v vm tninifterium dicitur eius, qui cerrampro curationem habet nullam,fed primum 'quodqueiI- bi impofitum munus obire cogitur. Vlpian.deme- diaftino loquens,l.i7.ff.i.de vfufr.Si ferui vfusfru- fius legatus eft,cuius teftator quafi micifterio vi- cuo vtebatur,fi cum difeipiinis vel arte inftituetit vfufručluarius, arte eius vel peritja vtetur. Koto. ’ prat. v A c v v s fundus,qui 3 neminedetinetur & occupa- patur.leg.jj fflocar. Cctrnific.4. Rheto.ad Hercnn. NecelTe eft' cum confter iti umfundumnoftruoieffe o/}endas te aut vacuum v/u tuum fe- cifTe.Eodč mque modo vacua poflltfio, qu*a nemi* ne detinecur.l. i8.in fin .1.68.fn fin.it. de contralien. empt.L52.in 60.1.75.^.0111 id quod tf. de verb.obli. l.V jTihoc interdičtun'. it.de itin.a^luque,l. pen.infi. ff.de adq.i:ofi'l.^. Cod.eod.iitul.1.4.§.fi tu raevi.ff. 3 de yA1c3p.I-15.ff’. de vi Si vi arm.Cicer.libq de orat. Nofha effinouam, omnis ifta prudentife doftrinae- Cjue poffeffiojin quam homines quafi caducamatq; vacuam abundantes otio nobisoccupatisinuolaue* runr.QuimiLDeciam.i2.Vndecunq;oftulfitlucrum, fine refpedu falus puhlica addicir ur, & in vacuam pofTeifioncm farne s veni.J 3 nfI Prat. v a c v v s ad agendum. ad narrandum, boe eft , cui vacat narrare aur agere.Stepb.Rob. v a c v v s fextanSjVide leg. 8 . Digeft.de fccund. tabul. Prat. v a da r i,pro vadimon/o obftringere, fwc diemiudt- i cii ex compa&o conftituere, Si in ius vocare : pro- 1 pne ramen ffltf b certa pccna fe iudicio ftaturum 1 proroittere : quod qui multae 6d?i pofleflornone^ i ra?,vadem,id efffdtiufibrcm dare tenebatur. Vide i Vallam lib^^Elegar.t.c^s.Spieg. vadari dicebatur is,2e cui vadatio denunciabatur, I Sc is qui eam dcnunciabat.Cicer in Orar.pro Qiiin- l tio: Vadari vis^promiitit.in ius vocas?fequitur.Ho- rat.Sa,tyr.lib.i.Sacyr.i. Ventv.m eft ad vefi<& q v. ar tet tam parte diei Praterita:^ cdfu tune reJpo?idert vadato Dcbcbat. Ergo qui litem intendere alicui volebant.i prefore poftulab.2nt,vr eum vadari liceret.piaut.in Ai/liil. ‘Pulmentumpridem ci eripuit miluius : H orno ad HPratorem plorabundus deuenit . bifit ibipoftularespiorans^eittlans* Vt Liceret rniluium Vadari er.' In v acva m pofte/ftonero Hlini introduei dicitur,qui Ve Euclione !oquitiir. Eft autem vadari , vades i 7 pofiulaie, i/45 V A N poftukfe,id eft,Ioct!plete$ fideiufiores, qui aliquero cena pecuni# fponftone vadimoninm ©bituru prx- ftabant.Hinc Liu. lib.3. T©c vadibas accufator vada- tus eft reum.Prat. Vadatio denunciatio eratilla,qu£ fteba^vt iam di~ dum eft. Prat. Vapere vulgo vfurpatur pro i.re : Alii tamen in re violenta aut difficiii, tefte SyIuio , vlurpare folcnt. s P ,e S* VADEsproprie dieebantur„vt A.fcon.in Monofy!!ab. 10 & Feftus libr.vlt.oftendunt, qui rcum capins lifte- dum'fpoodebant,qualis fuitiile Damoir, de q-uo Ci- tcro libr.$.Ofticior meminit Sed iamen quicunque pro alte/o vadirr.onium eua in citiili caufa prorait- tebat,vas appellabatur. Porphyrion;Vades» inquit, fponlores dici nocum eft:quod qui cos dederit vade- re,ideft,difcederc mtcnm liceat-. Quae quanqu?ra propter diflitmiera fylubarum quantitatem , dubi- tatioois aUquid habeant 3 lllud tamen demon- ftrsm , morem hunc v-ctenbus fuiffe , vt qui iitem , 0 velIetincen'dere,aduer{ario denunaaret,vtin ms ve- niretrfi nollec, ve'atm cogeret , vel fponforem ac- ciperet,fore, vt conftitut' fe d e iifteret. lilaaurem denuntiatio,vadatio dicehatur. Nam 5c qus dcnun- ciabai.&c cui denunciabatut,Vadari dicebatur. Oce- ro in Qujnuana: Vadari v is? promittit, in ms voca>? fequitur.Horat.Seimi.kiryra 9. Vtntum eft ad vejta } qaarta iampa.rte diei Praterhan^p čaju tune njpondere vada.to Debebat. 3 ? Ergo qui litem alicui intendere volebant, a Prstore poftulabamur,vt eum vadari liceret.Piaut.in Aulul. Piilmentum p: id era ei eripuit miluius, H orno a d ‘Trteforem piorabundus deuenit: Inft ibip-fjtulare.pioranssiulans, . Vtliseret miluium vadarier . DcEclione loquitur- Eft autevadari,vp.despoftula- re,id eft locupletes frdemffotes , qui aiiquem ct ris pecimiar ipontione vadimonium obiturum prsfta- bani.Hinc apt.d Lmium. Tot vadibvs acculatot va- 40 datus eft reum Horat. lile datis vadtbus.cjtii mre extrafius in vrbem eft, Solos felices viuentes clamat in vrbe. Quod ft quis vades t ptxt0r.5J.item Sc in e remodiciis.ff.de minor. viginti.quinque ann. d eft« nn cfle fatiidationem iudicio iiftendi caufa;vbi fub iicit differencias quafdam eremodicii de vadimonii 9 . Ex eremodicio, inquit,iis amittitur. Ex deferte vadi= monio lis nonamutitur. Defcrit vadimonium reus non 3nec a.vagor deducitur,vt volunt quidam.$cnfus vero legis hic eft:fi teftis ei defuerit, qui litem ha- 'buit*ei licere comperendinationis die , id eft , die tertio,ante eius $des(pottus enim pro domo,vt vule Feftus & Donatus)!ibere conquc-ri,& implorarete- •ftimoniu conuitiumq; recufami facere.Ob vagula-- tione autem didum antiqo© more, pro ad vagula- tionem. Alii ad hsc Plauti in Aulularia referunt: It a me bcne amei Lanerna^tu tam mfi reddi Mihi vafa iube$>pipulo hic diffcram te a??te ades, 3 Id eftjconuitio a pipatu pullorum , quod eodem vi- detur recidere.Sunt tamen,qui Ohuagulatum ma- iint]egi,Ob interpretantes Circum. prateius.Vide Cuiac-7.0bferuat.15. ■V a g v s vir ad militiam non accedatfteg.prima.Cod. de Tyronibus.libro decimo.Sic fcholaris vagus, vc ibi commod.um refertur,non fiat magifter.Obferua- uit & Albericus. Vale r E,prcgvireshabere>Vulgato didorSi non va¬ let iure teftatnentijvaleat iure codicillorum. Refer • 4 tur & ad.pretium. Vnde valor & valitura, pro pre- tio.C.ncm.lic.in compar.fpeft.ibb.io. Cod qua? fit long.confuet.L2.de liber.leg.leg.3. Sed euidenfiora h sc funt,quam vt hic proferancur exempia. Vide Aiciatum.Spieg. vale AX,verbum adefte&um refertur,cum afSrma- tiue poniturft.vniuerfa.Cod.de precib.Imper.offer. Spieg.Prat. ar E R h teftamentum dicitur,quamdiu ex eo adiri hereditas poteft, nec ab inteftato deferrur hercdi- 5 : tas>hoc eftftegitimus admitcitur : quam din valere polfit teftamenturnjC.39.de acquirend.hsred. Eft & iiiud certum de inofticmfo teftamento, aNifque hc- reduariiscaufis centumuiros cognouifte, cap. 13. & 17.de inofticioCteftamCnt.capit.fin. Codic.de petit. bere d it, valere vtlegem, Cicer.de legib.3. Tamenerant m more eorum,qui tura vt iex valebat, ■7 AL e s i 1 apud amiquiores dicehantur? qu« poftea ( lit.era(vt in plcriftjue aliis)in r literarmnutatajV.a-fio lerii ftrnt appeliati-Fuit autem Valeriorum farni ji a Rc-ma? difta a Valefio viro prsclaro , nec minus !o* ( .cupletejin gente Sabina J qui poftea Manius Vale- rius Terentius cognominatus eft,a Terentio , loco antiquis prim us ora- jiiummonftrauit.Oujntilianus libro primo, vt Va- lefii 3 inquic,&Fufi?,in Vai.erios & Furi.os vpnerunt, ^ta a.rbos »tatis fuit.ldem quoque Feftus Fompeius* j 0 l fcribitin didione^Aureliafamiiia. pompcniusin .titiilo de origmeiuris^l.^ecefldiiuni.au^or eft ; Ap- T E A. pium Claudiutn csecnm fuifte audorem s vt in ilj/s nominibusf litera in r tranfiret ^ &c. Nebrif* fenfis. valbtvdinariv Mdocusfin querr. aegrori vale- tudinis curandx caufa diuertunt : h.nc CoimnelU libro fecundo,capite primo , Siue alter languidior cft^in valetudinarium confeftim deducat, &conue- nientem ei c^teram curationem adhiberi iubeac:& lib.i2.cap-.3.Valetudin3ria quoque velfi vacentab imbecillisjidentidem aperire, & immundiciislibe* rare,&c. Kot. Prat. v A l e t v dinariv s,qui frequcnter segrot 3 t.Mar« tian.de re milit.Ofticium ) iaquit,tribuni eft^elifta militum fec-andam fu* autoriratis modam caftiga- re,principiifque frequenter interefle,querelas cm~ militonum audire,valetudinarios infpicere. Atta- men in i ad-perfonas.fF. de iureiur. Vaietudinarii funt intelligendi,qui graui morbo laborant, nec peiTunt fine periculo domum egredi: vt elegantem difiinitionem ponit Marcellus in 1 , qu»fitum,£ de re iudi.Spieg.Prat.Vide Panormit. in c. quomam. verf.quarto quxro.vt lit.non cpnteft. Cuiac.ad 1.8, 12.flf.de excufat. Valetudinarios definit e©squi perpetua &perrinaci valetudine adficion- tur.l.i.C.qui mor.fe exc. v a L e t v D ! NAR! v s medicus,qui valetudine affe- $pitaUrtltt Arcadius l.nn. de iur. immunit. Et quibufdam,ait, a^iquam va c ati o nem munerum grauiorum conditio tribuit:vtr finr men- fores,optiones,valetudinarij, medici^apfarii, & ar- tifices > & qui foftam faciunt:&qui fequuotur.$j>ieg. Prat. valetvdine impediri,leg.fecunaa.^. fi veroJf, fi quiscaution. VALETVDiNJ perpetua reneri,l.vnic.C.qui morb. fe excuf. valbtvdo eft 'rab (jLta-vr. nam aut eft integra, aut aduerfad.vit.if.de iniuft.rup.Brift. valetvdinis impendia, ieg.45.ff.de vfufruft.feu impenf£e.Ieg.ig. i jf.2.j£ commodivocantur eti.un Va- lefudinis fumptus,id eft,in falutem &fanitatemfa- ?Mirum variccs correpta prima profeiri, cum varus,a quo trahunt originem , primam' longam intendat.io.Bapt.in comment. Sidon. Apollinar.e- pift.ad Sigerium lib.5. V ide Gceddseum in commtn. ad I.prseuaricatores.2i2.n 2. ff.de verb.fign. 'ARico svs,quem lulianus de aidil.cdičl.fanum no efle dicit^Accurfius ftuitum interpretatur,fed haud rečle,qui modo huc, modo illuc vadit:& varicem, tibiarum fppnforibusa vadtmonio: quod promittit is,qui ad iudicium prGuocatur,cer- to die affuturum.Vades ideo di&i,quod qui eos do derit,Vadendi habet poteftatem.ldem ceofuit Por- phyrio,quod tamen a quantitatis raticne difcrepat: prior enim in Vado producitur. Q_uidam in pačlis conuentis & mancipiis hoc nominis prius vfurpa- tum volunt,hincque in leg.venditionis cautum, ne venditor vadem daret,ne emptor vadem pofceret, fiquandores euinceretur. Vas tamen interdum vi- 1 detur fimpliciter pro fponfore vfurpari. M.Cicer.e- pift.ad Brutum. Maximo autem,cum ha?cfcnbe- batn,afficiebar doiore,quod cum me pro adoleicen- iulo,ac pene puero Refp.accepiflet vadem, vix vi- debar,quod promiferarmpržcftare pofle. Prat. Vide ftipr.in verb. Vades proprie. v as A vinaria proprie vafa torcularia efle placet, ait lulianus in 1.vinaria. ao6.ff.de verb.flgn.in qua leg. Alciatus varia vaforum genera explarvat. Sc-suoU ' 7)1 quid in fe recipiant, etlehdi bibendnjue caufa para. tum.fc-d & quat alitjuid fuftintant. Et ielcofctitejlas vei promulfidaria repofitoria quoque eontihckn- tsnl.19.jT.argeato.ff.de aur.arg.Vafctum Mlni „ e , neralis appeliatio eft. Dicimus vafa vinaria vali naualia.B1i1T.Prat.Hinc VAStviaRivs , qui vafa argcntea &anreafacit. Sunt enim interaitifices vaTcuia.ii,ca.Tatore<,inau- ratorcs,& braficarii.in leg,apud Lab. de pr^fctipt. verb.Si cum cmere argcnuim vt Hes,vafculaiiusad te detulerit.Sic 1 pen.ffide aut.de argent.l. vlti.ft.de oblig.Se aft.Spieg. vasor v m appcllatio generali* eft : dicimus enim vafa vinaria,& naužiia,l.cum auruum.ff.argentum. ff.de a aro & arg.legat. vas sv s generali nomine dicitur cl-ien$,quiprobene- iicio accepro fidenr, fua aučtori beneficii obligauit; cuius vocabuti 01 igo Gerinanica eft, pro quoYiil* gattrm illud benefici3tus.Prat. de legat.j.in leg.Lucius Titius.if. collegio.exponit 20 v assvs Regiu$>qui datum a Rege beneiicium obti- Vafa vinaria,id eft,cuppa? &dolia,qu2? in celia de- fixa funt. v A s A concinnator.ia.Vide fup .Concinnare. V AS a cruftata dicuntur , qus vitreis cruftis intečU funtjCorraf^.Mifecl.i^.n.^. v A s a fl cui legata fijnr* non folum ca continentur, quce aliquid in fe recipiant,edendi bibendique cau¬ fa paratum,fed eriam qux aliquid fuftineant, &i- aeo Icutellas vel promulfidaria contincri. Repofi¬ toria quoque continebnntur:nam vaforum appel- 30 latio generalis eft.Dicimus vafa vinaria & nauaiia. Pompcn.de aur,& arg.leg.Maff. VASauagivm , lialicum vocabuium, idem eft, quod bomagium GalJicum.Vide Speculat. defeud. Jf.2.verfi.quid autem,&feq. vas Al lv m, vel Fidelem(vtnunevocamus ) olim clientem dicebant quafi colentem dominum , vt ab eo defenderetur,& qui viciflim dignitatem domini t utaretur propterbeneficium.Ex Cldcn.qui & rro- nuitjCli' ntelam efle obfequium ipfum , quod bo- 4 ® magium vocant,& feruitium pro beneficio pr-^ftan dumffubfcribens Budceo , cuius verba in di&ione Ciiens,retulimus. Sed Sc Akiaf. feribit, Cliencum hodie inftar ©btinere,requo 5 barbara voce Vafallos vocamuspin leg.patroni.de verborumflgnific.Spie- gelius. v A s A l l 1 dicuntur foldurii a p ud Gallos , quorum olim ha?c erat conditio ,vt omnibus in vitacom- modis vna cum iis fruereni ur,quorum fe amicitia; dedidiflent : qued fl quid iis per vim accidiiTet, f° st h eundem cafum ferrent ipfifaut mortetn fibi con- fčifcerent.ConnanJibr.s.cap. debonh libertorum. 5.nuro.6. v as a 1 l v m effe , non eft ftattis perfonffi , vt doeet Zaf.in l.funt qui.ff.de re iud Spieg. vasau 1 ambignidicuntur, dequcrum feudo con- treuerfia eft. Zaf. vASallORvm varia efte genera conftat. Alij enim fidem & hominium debent, ali j feruitium , ali j pa- cem,alii piiuium,vt lo'quuntur, id e'ft , vt domino 0 capto ab hoftibus pro eo obfides dentur, aliifunt Jidftalij non lidi,ftue plani.Cuiac.obfer.lib.odauo, capit.x4« v As AR 1 v M.Alciat. elucidans 1 . inter domum. ff. de verbor.fignjfi.expemt efle pršmitim, quod reduci- bus magiftratibuspropter geftum apud exteres ho- norem,impendittir. Reperio in Thefauro Roberti Stephani Vafarinm»vt veftiarium,calccarium dici, net.Aympni(JS libro 5.cap.56.Abbates eriam,& re- gni primores,ac vafuRegiifc lili commendaue« runr,&facramento , fecundum morem,fidelitacem prornifcrunt.ltem in legibus.Saio^r.cit.j. SiaeRe* gis Vaflus,fiue Ducis, omnes ad placitum veniant, Prat.Hinc vA s al L v s \jwvkoč,i?ik$$ diminuriuonomine, infe* rioris ordinis cliensjid eft,qui in Va:fi ade & clien n tela eft.Sunt,qui a Gennae.ico Gtyc//dtdacam,quo nomine fo c i u s, c o m e s, c o m m iiitpfi gn i nca t u r, for- tafTeiamen in priivistiuis rociusquamin deriuati- nis etymologia q ; :-^rcr.da eft : quadt rc copiofein difput. feud. cxponu Ilotomanr. Deindt loan- ne$ Auentinus lib.hiftor^.Gefalos Germaniceno - min^t,quos Latine verFerones interpretatur ,ge- nusbominum nouf fuperftuiorm / qui ad vmbili- cQin nudati fl^gris & veibcribus fefe in puhlico pro templis ac aris cruentabant. Nauclerus Gciier, 45 .Flagellabanr,inquit,ft bis in die,& femelquili* ‘ 0 bet cbm in de liccntia vxoris fua?; &de- pofitis veftimentiš habenres in med um branchs camiflas a femore ad talos protenfas, Tanta erat Gmultitudo,quod nemo poterat numerare Prat. vaša L Lvs per faeramentum , quiproprievafalius eft,& domino per iuflurandum fua m fidern adftrin; xit,libr.fendor.2.tir.47. Dici poteft 'Vafalius iura- t(is:vteLqui iniuratus eft,opponTr--:r-,qui neauef- deliratem,nequc feruitium deber.de qyo lib 2.tif. 24.if.Sum enim(ait)qua > dam fcuda it a dat3, vt pro his fidelftas non flt prseibandajtem libro 2 tit.3^. quatto.Prar. vasaliagivm ,vsfalH obCequi!im; Itaque hotna- gium Se vafallagium pro flnonymis vfurpantunvt in Neapobconft bb.2.tit.;}6.Si q«ando altquisfue- rit ab aliquo de homagio Knpetitus,&c. Et in ex- tremo:Qua? omnia in militihus & baronibus deva- fallagio conuentis volumus obferuari.Et apud Pe¬ tram de Vineis Iib.epift.6. cap. 9. Abfoluenteseos ab omni fidelirate vafallagii feu homagii iurame- to.Dicitur Sc vaflfatieum , vtinfragmcntisTheo- dulphi.Pipinus rex ten uit placitum fuumin cora- pendio , ibiaue venit Thaflilio Dux B-iioarionmi in vaffatico fe commendans , Sc per manus faera* ir.enta iurauiti& fldelitatem promifit Regi Pipi- no,& ftliis eius,quod reda mente,& firma deaotio- ne.flcut vafTus domin is fu is effe deberet.Prat. vascvlari v s,qui vafa.conficit,1.20.if,vlrim. ff de pifšfc.verb.Brifl! boe eft, vaforum fupelledilemSpieg. Sc Oldend. 7° vas s ali t i vM,clicnteU vafalli,Rhegino lib.Chro. vas 1 s legatis,non folum ea continentur , qu«eali- 2.anno 852. Perengarius cum filio fuo Adalbeuo Revis » 7 « V ANTE B. Regi* feperomnia in vaffallitium dedlidonationi. Prat. rJSTATto,! vafto,quod tft q»aff »acuum reddo, in r. Iitiusteud.de pace tenead-S.vit.& in Auth dc Leno. nib.in princip.ipieg. vatu func,q'ii pedes emorfus obtortos habent: iide, vt atbirratur Budteus, qni vaigi : Meminit funfcon- fulrus in leg-tem Offilius.J quxfiuim eu. ff. d“ srd.l. edift.Varto li.i„de te ruftic.de can b.!oques:S nt cru- rb.reftis, aepotius variš,qua vatiisiid eft.in le potrus ■<> & introtfus intortis quam extrorfus. Valgos, inquic Feftus Aurelius intelligi volu;t,qui diuerlas futas ha- tem, ficut e conctario vari dicuuiuuncuiua crura habctucs.Prat. tius videretutliifircsnfuUus.Pr«,' v E. : *754 'VB, V8ia es prouentus.prg copiofis.Vlp, is l.annonam at teatare.fEde excrao«d,cri.Qa> 4 ain,- 2 c mai-or pars.ho 1Q diefine afpirationefcr bit Smeg. VflERrvs T opponitur ardiori. Iaholen.de verborum fi¬ ga firat. Inter filam.ait, coaditipnem cum fari po- tuerita& poftquain fari potueritv multum imereft; m»n pofteripremferipturam vbcriorem c(fe coftat: cum fari notueriCjardiorem Spieg. VBert as fterilitati opponitiir,1.8.ff.Io^ati.6c leg.ij.J.fi P.ipinianus.fF.ecd.BrifF. VJi,Sc continuare,8c aduerfati, Sc pro apudquem r fu« , m ; ,Alberic,irid i cat.Spicg, Vir.aduerbium ioci,fignificat,m quo loco. Tnterroga- tiue aliquando pronuntiatur.Relati.ue nonnunquaut, Sc infinitraliquand’o.Spieg. ti i , in proptio figmficato nuflam parit conditionem, te-te Aiberico,qui ailegat l.fi ita fcriptum,$. finali. f£ de I ega r.*.‘Prat. VB r inftrumentum do tale confcriptam ed, l.exigerc* ffde ludiciis. VB r primuin.Romanis eft , quod incontinenti Barba¬ ru. TH,pro pofiquam,l.poftliminium in principioSc &pri- mo.de captiuis Sc poftliminio reueriis ind-carunt In- terpretes Albericus. VBF,pro qu.mdo 1 fi quis in legatione. Dig. deiudiciis, A beritus. VB r prnnum potuit leg.fecunda^.conFeftim.ad $ena- tufconruh.Tertuhian.leg.nepcs Proculo, de verooru fign ; ficat. Albericus. vbi tu Caius.ego Caia"Vide fupra Caius. VBi voluerit:H;ec locutio varie recipit temperamentu 1 9 exantecedontibus,ex ;ubfequent/bus.ex adiundis>ex~ circuNffiftantus,vt-ex Do&oruin refp6n(is,vulgo con- filh vocant.conftat.Spieg. Vbi voluerit,mater morietur.Harc verba Iurifconf. in- terpreutur in 1. quintus.de aon.legat. VBicvNQjE aequitas iudice mouerit,poteft interro^ gare,!«vb!cunque.ff de interrog.ad. Vbicvnqv-£ efienc lapidicina:,!i-excipiantur ha?,pra*- fentes tantuin denotant,I.in lege.Digett. dccomrah. g Q empt. v BiQjE,generica vox J reftringitur aTtibieda materia, Mex Gornelia.J.(i tamen fF.de iniur-.Spieg. VbiQ|VH, pto vbicunqae.Iauolen.in i. 77.fF.de contrah. cmptien. in lege fundi vendundi lapidicina? in eo fuado.vbitjue e{Tem;except* eram.Pauius l.quod ni« fiio.in fin.fF.de.oper.libert. Non effe iniungendam neceffitatem liberto vbi- queeum fequi.Sic l.vrbana.r tf.Digeft.de verborUm figniScac, Veiuti is , qui ruft-carum rerum ačfiones dirpenfer,vbique habitet, non multum abefi: a vilii- co. S c en : m eo m loco l^gendum v detur,.non ibi-X® ^uc>vt ift vul^at.C.habeiuc » ahoqui fibi ipfi contu« VE,d fiunftiua coniunftio ert,id fignificans qtioJ, alk« Geminata eleganter poftpomtuc negatiu* , lege pri. ma,ad legem ful.peculat. VE.par.ticula quandoque priuatiua eft.Labeo,vt a Jauo- ieno alfegururti.malum.S.vjdiiam.de verbor. figmf. quafi vecoTS.vefanus.qUi finecorde, ^aut finefamca« te efiet. V de GelbI.br f.čap i‘R.egulariter d fiangit 8 id figmficans qnod , auu Congent -exe«npla A:ter- s rdeg.- Vb c t ES,inquifBud^us , baculi funrvafid : , per me- d.aan machinam tra edi,quibus mana dučti$,inachi- na dum verfatu^funem-dudarium aduoluit.Ab his ve&ibus Vediarirdičti ‘fam,iq«iu&ccuiaria preinunt ■ veftibu^rroir^r.Spieg.Prac. VECti galis nomen.ait Goedd.ad leg 17.namer, i/.de verbor.fignific.generale efi. Sc fign ficat , qu;cquid emolumenciiac compendij e-xcjuacunque re ad pu- blieum vrnm-capitur; r 8c exig rur ; in tantutn;- vtetiaim quadragefimam JitišiCuiac.obfer.iSrlsbr^o viceliiila hetreditatis,Sc fimilia.tefte Dione lib.-^f.in adis anni 7p.cuius etiam meminit Pompon.in ].i $.exhisifF:de ong.iur &: Iuftinian.in l.final. Cod.de ed.čb diui Ha* drian. tollend figmficct. Dejvečligalibus videfufias Goedd.in'd : i'r7. vectigal eft, quod pro rebus ciiiitati inueftis vel“e- ueyw.& a I i a * uett yxy{K a fa ■» cit Veteresaucem^uain in pt uatorum pto^entibus hoc verbo^vtebantuf.Paulus L59.fi.de vfufruft.Casfas arundmisvebpali compendluin.fi m eo quoque fon¬ di ved gal efie confueu tad f uduatium penifler. Sic apud Ciceronem in Paradox.Ex meotenti vedi, £al/td cft,Bgtotura mcicc rune, neque his,qui indocum corune inter mfttumentum taberne, & inftrumcntum cau- pomae ikdticrhnen:vc tabernanon.nifi:loci inftru= menta fint.vc doliatia,vafa,veftiones,ancones , &e, Rbod ginus,Veft: one3- (inquit) apud ICtoslegi m ust easjfunc qui vegetes lateUigancga veheudo nuneupa* tas. ve ctoRšSc is,qui in aliena nauhvel equo~,vel plaufito vehitur prcno,& is,qui venit,diciturffu.de exercit.l f . 2 .deiaamictdegi7; ff commun, diu.d.I.2|^j.ffde aqu.Sc aqua pluuia.i.fj. bonorum, ffvti in p0ffbon.iegat.Prac.vide Gcedd.ad i.27.n. 1$. de verb.fign. ve c ti g a lis pccuBia,qu«e ex ve&urs. reditibus pro- uenit. VsctiG-Ali a noua,ficut nec,nouas> exaftiones , nifi de rei vendrc.BcilV. vict.vra tam mmentorum^oam camtl0rum,&n»* uium e{U.2.^.ffdepetit.hered.l.6r.ffderei vindic.l* if.^iteimcptn quidam.ffiocat.l.vlt.ffde leg. Rhod.l, fi quts e% fociis.ff.pro ff.de lA.hsJ.d fručlibus.ff.de-aft.empt. Prat. VI^tvRam facere apud Iurifconfultos dicunfur, qui vedaris vidum quxritabant.Vidc Alexandrum libro tertio capite decimoquano. confuito Imperatore, nullas pcinceps imponere po- 40 ve g Er a ri, pro reereari,llue fanum tueri,apud Pnp. seft.Si quilqaam vero fupenorem neminem agno fcit,ex caufa hoc poteft;dum tamen memineiit,fi ob prodigalitatem iuam pecunia indigcat, vel iufritiam fubdicis non miniftret,poiTe eti3tn fibi tributa dene* gari,6c de fado refifti.Lucas aPenna I nCod.de Supe- rind.libr.ro. vectigAL iA,quarT«Ajfdicuntur, proprie funt por* toria,qu$ in itinete praftari folent, leg.fi quis pro vxore.ff.de donat.inter vir .Sc vx.qu# fruftunm one ra non efif conftat. Phauorinus. yjjptus to Ctti? jo tvcI^icu; h y\s. Tthos vmpvii r«jUTsX«*.£unt ramen & ai.ia veftigulitun ioco , ve- ]uti vicefima hereditatum Sc manamifibrum, cente* fima ; ducetefima,quinquagefima rerum venaiiu,qiia- dragefima litium,quje onera prardiorum non funt, 2tem reditus ex metallis,faiinis, picari>scretarfodi- jus.cotoriis.l.inter.ffde-vfrborum fignific.quar etiam oneraprsediorum dici non pcfiunt.cnm fint in iure populi Romani aurprincipis, nemini autem res fua debet onera-At fano večbgalia pr^diorum empby- 2euticorum,onerapra*diorum effe videntur, quia in eis pratdiis ias,e0rumque vindicatjonem cmphyteu- iicarius habet. Item fcFipturse & decumarvon veftigalia , on£ra fruftuum fiue pr^diorum funt. Sed hxc pubbcanis Joeantiari& prsdia eznphvteunca emphyteuticarais. dantur.Cuiac. obferu.I-b^.c.^.poft prinerp. VE cT* gali ar 1 i*qui & publicani Sc telonar dicun* tur-jproprie ii fuht,!qui veftigalia P.R.aut principis ve- ftantinmn i.i.de eufiod reor.Nec vero,inquit,Ce¬ diš intjms tenebras pati debebit inclufus,fed viurpat* luce vegctan.^pieg.Prat. veh ic v l Ajcarruchas interpretamur Lnpp.l.vnic.C.de hono.vehicul.hb ij.eo verbo vfus eft auftor feudor, ca.vnico.§-mercator,depace tenen.m vfibftcud.Pra* -t&G s« VEHicvtoavM a ute m ,c:u rrnumquediu eria fui fib ge* ■ nera,non vna facieapud autores iegirnus.Nam & fcf* iedum Sc Petoritum.Cilium.CarFUcajCarper.tumjPt^ JcntumjArcera,PIauftruiTj y Rheda,& iarracum ,Epi« redium,quod baibarum eft } Carii,Couini)m,&:Ardr* ina.Licet diuerfi genens,omnes tame/i vehiculorum numero fueie.Petontum enim Gailicum fuit,rotarŽ quafuor,Couinum Britannoru.Efieda Beigaru, car rucsGermanorum bcGallotuni.Arcera infirmerum, . Erac cnan piuffrum tectum vndique. Eas quidem Carrucas etiam in Italia frequeates fuiffe' comperif mus, QujppeHero Csfar nunquam minus nuli e carrucis iter feciffe proditur,longo femper agmme impcdimentorum incedente.Pilentum Veneti colo« ris er.& aqua pluuia arcend.Brat. '^ Ex carteris, formula infeudi conce-lftone quidfonet, docerrt int^rpfetes in rubr.de eo qui fibi vel hered. Lis. in vfib.tead.Prar. ^ 2L cstcris, quos fecum haber^f >rmula,in l.qui itir-if- didioni.fF.de iunldift comungit, vt cx lečhone eiirs legis conftnr, Sc v ide cap.i.extr.vtUt.non canceft. & c.i.de &oio & contura.Prat. . Q ^la appeU-ab-amur,qu^ in adibus vel vmbrsgratia, 5 vel atcendifrigoris, ventique excludendi caufa ob- tendeb.jntur. 1 , i7X.qua piftar.Digeft.de ačlio.emp. 1 . 4 iX«irem hoc p rob ib e rur:0 igdft.de feg. libro pri- Tno.l.duodecima.^-.fi domus.Digeftis de inftru&.vel inflr.vbi etiaai vela cilicia ideo p ara n fctibitur , ne ^dificia vento vel pluuia laborem.Martial.hbro 14. fpigrammat. $ !t Hcet &-vcntusjc tua vela tegent. Scneca !(bco quarto Nacur.quxllio. ftaque quara- 40 uis canaiionetn veliš a c fpecularlbus muniant, Sc i- gne muho doment byemem. Sueten.in Caligul. ca. :( >* Redučlis interdura ffagrantilFirr.o fole veliš eaiicti quenquam vetarent.TertuUian.iri lib.de habi- tunjuliebri.de Parthis & Mediš !oquens-‘ Sed & pa- rietes Tyr;is & hyacinthinis,& lll sregiis veliš, qu* vos operofe refoluta transfiguratis pro piftina abu- tuntur.Sic velurn in mceniano immifTumdrj l i. tum quidam.fF.ne quid in loc puhlic.& cubiculaob- tJuclfs relisopacajapud Plinium libro (eptimoepift. $o Cornutum. Fonbus etiam obtendebantur vela. Suetonius in ^buj.Prorepfic ad fola rium proxtmum : intcrcjue pritentaforibusvela feabdidit. L.impnd.in Htlio- gab. Qui fubito mditum ftrepitu ey.territus in an- giilumfecondidi[:ob;ečtuc|a: veli cubicalaris,quoJ inintcoica etatcubiculi fe tešit.Sic l.f Cod. do nau- frag.leuato velo,id eit, patente velo,aperta fore.Br. Prateius. VEUcilicia,difl:a,quod ex hircorum vel capcllarnm pilit fiebant. Vlp.de .fund.inft.l.quitfitum.VeIa aute, inqui!,cilicia,inftrumcnti cflfe. C iliusait; qujE ideo patentur.nesdificia vento vel pluuia laborent. Spieg. ViLAiegia.appeUanmr iniignia Catfarutti , qua: do- mibus &c prjdiis principis imponebantur. Alciatus Patcig.Iil 5.c,i4.Anchar. .VtiiBnv M,locus,m quo vela obtendebantur , fub qa.bus olearii vendere fo ebant: Velabra, ventilabra effeaic Adri-an.Iurneb Ub.5 adueri.c.5.idqu« 7 ° (Mtovocabulo eicrita fjdlaba.Frat, Vet a quoquenauis infttumenU funt,qua in legibus Rhodiis Gratco verbo tu/jiim vocantur, in fin. legit z. quam vtpote cumis ftudiuliffirao obuiam,non ts- fero.Prat. Vb n a tnultifiliciaefie.ait gloir.J. velamen. vigcfiiso. qusftione 1. VELAMFNTvM.I.i.C.de repud.hered. Vb l amen r v m pro prsteatu.vel colore qualitop«- fuitcor.ftitutio prinripalis l.velamento.C.de podu!. 1 Velamento abientiac patroni cauf* , turfiis ad finitas quae(tiones quisftullra redire cona tur. Sic Seg.i.C. de quibus mun.vtl pcsfta.Prateius. Vb l a u N 'r v m in leg.rum duobus.p. J.li in coeuB- da.fi. pro iocio.ouod velat.&fupplet.Si in cceuda,in- quit VlpianuseK Ceifo , focietate, artem operamve q>olliciius eft alter, veluti cum pecus in comuue pa- fcendum , aut agrum pol it or i damus in coromune otnrer.disfrudlibus, nimirum fibi etiam culpa prs;- ftanda rfirpreriuna enim oper* artis eft velamčtum: id eft,vt enponit Duarenus, pecunia, quam accipit is qui operam confert.fupplet & vdat, quod in arte ve! opera deeft : ideooue ptcuniam conferenti de 'culpa tenetur.qui operam confert. Velo(vr Hotomannus vultipretium quod artifeiac 'C‘pit velat ac abfeondit ipfius artem,facitque vt nul- la eius ratio ducatur:ficque i Ilc , qui pecuniam con 1 * •tulit,non minus quam hic focietatem inuet, ac eius pecunia loeo oper* fit.CuiaciusLeuamentum legir, & illadipretiu oper* artis, tesen' amuAnv diftum » Celio putattvt fit fenfas.ln ea etiam focietate,quan» <)uis ita contr.ixir.vt ipfe pecuniam,altet operam ar- temve confcrret, ab ipfo culpam pr*ftati,quod {fti- matio.fiue pretium artis, vel opetac ei fit leu.tmenta non mediocre, atqtte adeo , vt ita contrafta focietat ipfius quo!.ati.”Simili modo.Colonusrecon. duxifle videtur vtriufqueparcis taciturmtate , 1.15.5.. ?A.& n.Graici inteepretes cum nou,i.ui., iureiiige ec, rjuid fignificaret non nolle in hac regula iuris, cuius, tenor fonat.eius eftnolle,qui poteffvelle.negacione BtiflU v e n a e metallorum & lapidicinarum in l,tj.J.indctft qujfirum.ff.de vfufr.vt v n j faxorum.in 1,*. leg.ie.de metaliar.in G.Theod.prat.Briir. vena tetri in leg.ude fabricenfib.lib.ii.Co. vbi tamen. vulgo mendole venetabds.pto vena nobilislegitur, quemadmodum arguitut ex leg.t.eodem tit. in Cod. Theod.Sc exCaifiodoro: Seculis fiiis prodacit nobdis vena primarios.prat.Briff. reiecerunt,& fic legendam eam pofteris reliquerm. 30 ven as cenere,traiislate,pro pernofcere naturam & in. Eius eft nolle,qui poteft.velle.Florentina 1 ‘andeftaiu gcuium.homiu.s.quod non eft nifi acutoru, hoceft, editio,quam ego Gratcorum aucloritati longe pratfe- rendam cenfeo,rxprefle feriptuin coatiner, Eius eft non noile.Reuard.in eommemj.i.ad tit.Pand.de dir uerfireg.iur. ■ vt rt r non creditur infans,pupillus,futioius,prodigus: item ts,qui impetie patris vel domini o'afequitu , r 1.4. 1 40.& 1 1 S9.ff.de diuerf.teg.iur.ltaque in lege Papia. fi impubes fic pattonussvoluntate eius non videtur li- eorum qui in,-ptouiptudcguftaiu mentes,lenlufque eorum,quibus cum agunt. VE N A lb m formam exh bet nuilier formela qtix cot- potisfui copiam facit. fefequeproftituit, ditio ceniebitur , cum in ea permucatione dominii transiatio requitatur. Atqui vendido oranem auk dem controftumpjuo rei domininm crafisfcrtlpoifit, late compleftitur. Etquidem venditionis veibum, modo ftrifttorem,n;odo latiotem habet fignifica. tioneraivtannotauit glo.in l.ftatuliberis.'$. (jaimiis, fub fiiiem.Brech.ini.alienatum.Dig-deverb. &rer, fign. quamuis contrarium tenuerint Imol. Lud.l Roman. quos tefett D. Aiex.m conf.a. vifo mftrumento in i. tol.lib.i.vbi camen non audet eorum opinionem ap- probare , proptec auftoritatem Bart.qui videtur te. nere cotrariuoa.viibiper eum.Et hoc bene nota,pro limiratione eius quod dicitut , quodvbificn entio predi,icnfetur venditiotde quo lateponit D.laf. in 1. i.in ti.col poft med.C.de iute emphyt. & in ieg.i.ad fin.pt inc ff.fi cert.pet. 8 c in 1 .vit.in a.not. ff. de cond ob caufam poftD.Alex.late in leg. fi quis ante-in vit. vEHDitto in affem.apud Modtn !.Titius.Quib.ir.od. Botab.ft.de acq.poff.5c Corn.conf.; 8 .quamuis m pra:. fenti in ucol.in a.!i.če ad pr*dičta,quod verbum Ve- didit exponaturt,id eft ,locauit ratione fubiefta ma- teriat ( vide D.Iaf.in l.fi tibi pecuniatn.in t.col.ff. fi iet.pet.vbi etiam dictt,quod exponitur,id eft,permu* tauit. cum tamen venditionisappellatione non ve- niat permutitio.vt not.figu.Baltf.in l.dedi. per illura *,ext,vbi B.Alex ScD laf.in j.not. ff de cond.ob cau¬ fam.Sc icribit Corne. c@nf. 71 . quamuis videatur in a. col.in vlt.lib.Cott. venditare fententiam l.if.J.idem.ff.de iniutiis, id i° eft venalem habere. Briff*- vend 1 tare fefe alicui, eft per aflentationem ope¬ ram fuam vitrofpondere,quaiique venalem oftenta- re.Btid. VENDiTroNE & emptione.veteres in appcllationibus promifeue vtebantur.CaiUs.ff.de aftt.empt.Origo au* tem emendt vendendique a petmutationibus ccepic. Paul in l.i. ff.de contrah. empt.Old. ven ditio pro te vendita aocipitur in l.eum quUde in ^ diem addift.Sic Scemptio Sc donado Sc furtum ac- cipimr.Br ff. v.enditi o donationis cnufafieri videtur,fivno num. mo res vendita fit, 1 . 4 S.ff.locac.l.io.in fin. de acquir. poffitem fi viiiori pretio,l.i 7 .ad Veiieian.vel mino* ris,!.f,jjj ff de don.mtet vir & vx 1.8.5. i ad leg. lui. maieft Gothofin not.ad l.S ffpra donat. VENDiTi o imaginatia eft, e m nomen venditionis,con- du&ionis Sc fimilium adfcribiturJeg-i.C.de contrah. empt.l.^S.ff.locat.leg.fiS.in fin.ffde iur.dot. Paul.t. fentent.jM.+.Godiofr.in nor.ad leg.rj.Cod. de do- >0 ' nat. v SND trio omnem dontrafhtm , qno rei dominium cransferri poifit,late compleftitur.vt traditBald.in 1» fciendum, 5 . emptorem.ff.de atdil.edift.per l.ftaruli- beris a cattens.5-G>nntus. ff.de ftatubberis. Bart.in le. ficut 5.venditionis.ff.quib.mod.pšgn.veI hypo.fol.Sed boe eft imp.rop.ria Sc htilfima figmficatione,ac^t7a- ^HTOtAts. Non enim in ftatutis, quz. ftriftions at* que exaftioris funt interpretationis.permutatio ven- ditionis iure ceniebitur. Et quidem venditionis. ver- “° bum modo ftridiorem.modolatiorem habet figni- ficationemivt an-notauit gl.in d,l.ftatuliberis.5.Qoin- tus.fub finerr.Btech.in l.alienatum.fub tit.de verb-Sc ler.fign Addc Biid.in com.fuper Inftit.Iuft.libr^.in impeSiufla. tit.ij.de empt.Sc vend. ■TiNDiTioNES fimpularis vocamur rerum humjliu, minutarum Scvilium,quainnullo£ermefum pre- tio.Corr .2 Mife.i^.n.ž. visditioNi s vetbum,compleftitur osmem aliena- 70 t!oneni.ltaque fieuine vsendst qaid,proliibituni-«ft, pign.vet hypo.inteUigitur,vt Alc.fentit,cumcjuis tan- ti tem pignotauetit,quanti vendi poteiat,ca.jj.libt.t. paterg.Oid.Prat* ven ditio perfefta dicitur,quam fecutaeft traditio.fi venditae.Inftitut.de rer.diuif.proin,vt ptonon fanda, cenfeatur.ab ea tecedi poteft nudo coienfu l.abern- ptione. ff- de paffis.leg.i.ff. de pecic.Sc commodrei. vend.Old.Prat. venditor , quandoque ponitur proemptore , Sc viceveria leg.veteres.Codic.de aftisnibus empt. Vt vendito pro emptoleg.iedhocnomiiie. Digeft. de euift. Alberic.annotat lecutus Accurlium , cjui pu- tabatquod olim doSiifimi legisiatotes confiiderint fignificationem EmptorisScVenditorisiquodnon eft verum. Vide Oldendorpium ciaiU^.acftj.Oidendor- pius. VENSiTORliberalis. Tullius infiti.Topic.adXrcba! tium.venditores liberales eos dici affitmatJjquicuni -xdes tanduinve vendunt, ruris esets teceptit , ali« quid umen emptoticoncedunt,quod ornandicaufa apte 8 c fuo loco pofitum videtur.ConnJibr. 7 .cap. 7 ^ num. 7 . venditvm reftedicitur etiam quodindominioven" ditionis manet , nonautem aiienatnin,!eg.ž 7 .Dig, de verb.iig.faifum igitureft, quod. quidam aiunt, vendereeftiufto.preiior.em date. Nam darcelido' minium transferre, f.fic itaque. Inftit. de aftionibus. Prat. veneficvs venerarius Sc maleficus eft, Calliftratus de poenis.l.capitalium. V'enerarii, inquit,cap:te pue niendi funt. Nebriif Venerarios hocioco iegit Ac. curfquodB.ipf.Pius in poftei.annotat.probatscap.ic, Msa quidem,inquiens,fentčria, doi3:iifime Accuriius venenarios exponit eos qui planetas colunc. Olden« dorp. vFNefic vs,qui venenaconficit, &qui incantationi- bus casterifquemalisartibus vtitur. Cie. in Catifii. Quis tota Italia veneficus! Hma veneficium ipfe 1 - ftus venenandi, cuius certeconfcli capfte punitndi funt.1, capitalium.de potms. Etiam.veneficu :n 1'er- fispoena huiufraodi legibus vindicaturiAmplaeftpe* tra,in qua capita eorum impofita alia petra fenunt, quoad faciem Sc caput infregerint.Hoc maityr:i.ge- nere Gyges interiit,tefte Plutarcho ir. viti Artaaet. Anch.Vide Vuit.ad5.item lex Corneha.de ficar.j.ln; ftit.de publ.iud. VENE nvm. dicitar,qaadoitointr^ venas-eat.Vnde po*- ta: frequcnter accipium ve-nenum pro amoae.Virgdi, aj.^neid.Vulnus alir veniš.Sc cseco carpitui igni.Etli. i.Occultum infpiras ignem,faJ’itque veneno. Bredi, & 6 «dd.inl.q.ui Teaeamn.ff.de verb.Sc ret.fign,. VENInt« v Vekbhvu t!?y ptimvtfjt vt fecundum VIp. inl.i-.sr. perfuadere.ff de feruo corrupt.loquar,id eft, mediS namen eft: q.iemadraodum apud Gtatcos, ideoijae qui venenum dicit.,adiicere debet,vtrum bo num.au malum. Nam & medicamenta venena fant, eoquenominecontinetur otnne , quod adhibitum -tfl.murat fiue id ad fanandum, fiue ad occidendum paratum eft .'.jfi.ff.de verborum (ignification.l.j.sT. i.ad Ieg.Cotiel.de ficjr.Vnde apud Oc.lt.j.offic.vbi vulgo , Qui vinumfugiens vendit fciens,in vetuflis ia todia. re&ius fecundum Eriffoniumvenenurnfu- giens,legiiuc,id eft,medicamentum NoitiusMedici¬ nam, ait,& venenum dicimus-.traftum a Griecis,qui Tcnenero ^kiuttrni appellanr. Ouo.l amifjuoruni eismplis comprob.u. Sim.btet Setuiusini. Geor¬ gie. adilla veriia tile malum virus, B ne,ait, addidic malem . ad difetetionem. Natr. virus Sc bonum Sc malum eft , ficut venen um quod idem eft. Venit autera a Grseco. Nam :ili p ap/jjp>ui medium habent, ideft,bonu & malum. Inde adeo eius veneni quod io nocet, mali adteffione diftinffio fit l.s.ff. ad leg. A- quii.l j?.ST.veneni mali.ff. deconttah. emp l.7. ff.de faind.ercifc.Et huiufsnodi venenu.ii Quintil.detlam. Jjo.interpretaiur potionem mortis caufa datam.In- ter venčna autem cancbaridas Tertull. lib.i. aduer- lus Marcio.ponitiNec diffentit Marcian.in l.j.Sf.alio SCto.ffad 1. Cornel.de ficar.Briff. Prat. Veren v n eft vel be-nnm vel malum. Bonavenena lunt,que nur.quam fua natura funt mala-.Mala funt duplicia : aut enim nullo temperamente adhibito fa- J® liibria effici poflunt.vt eft aconicum,cicuta,mar.dra- gora,Gasdd.ad l.:j6.nu.i.de verblignif. ,1’enenab.i 1 intosicatores ,& qui venčna mifcentl. 2J i? venenarijffi depocnis Tertullia. in Apolog.c. 4;. Nam fi qui forte vere de fterilitute Chriftianoru conqueri poffunt.primi eruntlenones.perduftores, aquarioli,tum ficarii,venenarii, magi. Idem in lib. de pudicitia;Vt Tragacdias omittam , fciunthodie venenarii,fciunt magi.Sueton.ihNeroncap.jj. Bri» lanieum veneno aggreffus eft,quod acceptum a qua dam Locufta venenariorum indice , cum opinione tardius cederec, verre modo Britannici moto,muIie- terafuaitsanu verberauit Quod idem Cornel.Tacit, lib.ii.tefect. vtitur erram hocverbolul. Firmic.bbr. fi.captt.19.Haec eo pluribus exemplisconfirmo,quod in huiusverbi intecprecationelapfum Baptiftam Piu in poflerior.annne.video.BtifTon.Prat. vin er a 31 LEsdomos tocofque in conftitutionibus tecentiotum Impp.exaudire oportet, Ecclefias, xe- jo nones.ptochotrophia , nofocomia , brephottophia, orphanotrophia , &'alia id genus 1 i8.1i9.C.defa- K0f.eccM.j3 &1.J7 C.Sc epifc.Sccler.O^orunj verbo- tum interpretatione ex Iuliano Patrrcio hic adicti- bamiXenodochium,ait ille.eftlocus venerabilis, in quo peregrim fufcipmntur. Apptilant etiarn Xeno- nem Ptochotrohium eft locus venerabilis,in quo pa rentibusotbati pueri pafcunrur.Geronrocomium eft locusvenerabilis, in quo pauperes & propter fene- ftutem folam infi mi homines cutatur. Brepbotrop- ^ hium eftlocusvenerabilii.in quoinfamesaluntur.vt “ orphanntrophium interprete Mofch in »'bro ^Esliif,iiSw oi iffjuoi ififonttj. Bt.fTor.ius.Pra. teius. 'uner.anda domus.profacrt aede. Auth. conftit. ex afleript. veneramdab legesla.Codice.de bon.qus li» beris. Venerand a Refpub.l.quodreip.ff.ite m.ur. Vehe s a« jr a feneffus ,cultu Si venetation« dignal, 7 71 ANTE E« s.676 fetnper.ff.de iur.inifinh.Spieg. Vene um verbumeompofitum e*venla & oran’ do.ait Pcflus Iib.to.Pcar. Vene r ari opottet patrem & matrem Ia.ff.de obfeq, pat.fraft. Ve n 1 a statis, be . ucium.indulgentia, permiflio. G. de his,qui vemam stat. impetr. per totum. Harc au- fert aliud beneficium , nempe Reftitutionts in in- tegrum.per Bart.ibid. Venia camen in ačtione edifii, de in ius vocando , non eft incelbgenda generalis il- lepermiffus magiftratus, cum peftulanti iuftitiam, decermtcitauonem , vt aduerfatius in iusvocetur. Nam venia eft folenniter impetranda adaerfus per- fonas reuerendas, hoceft, primum defignanda eft qualitas petfonz ,quxnam reuerentia illt debe- atur.Deinde fumma controueriiz eft exponenda, quare velit talem perfonam conuenirem iudicio. Turn fi iudex caufa fummatim cognita, permittat jreum vocari in ius 1 dicitur impetrata venia id fieri: & in Ačlis deferibendum eft.Olden.Ptat Vide Goed. in com.ad legem vigeffmam primam.nu.19.10.ff.de verb.fign. Venia pro permiffu intit.de in ius vocan.Briff. Ven 1 a st in ante ačium dare apud Vlpian.ini. 1. ff. de fugit.Spieg. Veibntanae gemms meminit 1.19. jf. pen. ff. de auro.argent. eaque numeratur inter lapillos non pcilucidos. Eam Plinius & Ifidorus ltalic .ro gem- mam efle a Veienribus repertam.nigtara tacie.albis intermicantibus notis,fcribunt Br.Pr. Ven 1 r e verbum lCtis ffequentiflimum eft.Sic veni- xe dolum dicur.t cum dol us ab a!iquo pisfiandus cft.l-4f.ff.fam.ercifc.Sic & frudlus venire dicuntuc in ačhonem qui cum ex vi & natura aftionis pe*i poflint.l.jfi.fffamil.ercifc. Sic venire in »fticiatto^ nem, in culpam.Briffon.exff. Ve jsir e pro ir« & ingredi.Sic venire in pofleffia. nem.l.jj.jT.vlt ff.de adquir. poffeff. item pro adirc Sc accedere .-pro petucnire Bnff. Venire ,pro portsri, deferri, noftris familiare eft, Sic pet metonymiam venire commeatus ,qui affe- rantur.dicimus: vide Quintil.li. 5 .c.fi.Sp. Viniri incrimen,proaccufari. Venire diem,diftatacederedietn,vtfupra indicaui.' in verbo Diem actionis cedere.Sp. Venire ad mdicium , vtin l.fieam iudicio.infin. ff. ii quis cautio .Item fecum poteftatem agendi face- ■re, vt in l.etfi poft tres.ff.eodem tic. Item, Ire in ms. Vel ficut nuncl8quimur,compaiere m iudicioiSta« reiuri,&csteraid genus,ad reum releruntur. Sed exbiberereum, d. 1. fieum iudicio in princip. Item Sifl«rereum,adfi«eiuffortm pertinet Vtrunque ae tem compleffitur Cautio iudicio fifti, fiue quispro fe.fiue pro alio promittat. Crtius. oppoiitum eft, ptomiflionem defeiere Nos nune dUimus,Cautio- nem de ftando mri. S^uacomma incautum faltere poflent j ficut Acurfius ertauit. Oldcndorpius.Pra- teius. VE N 1 T in mentem,& pro fuccurrit,quod notum eft, & forte pro pro cui cft.vclfert animus, accipi pof- fe videtur apud Mate 1 .in 1 maximeq;de artmmiftr. tut vbi dicittnam periniqaumeft,eum forte,cui poft; vicefirnum t^num^vetampliustn rntntcm vtnii^tli- tu".lam repofctre.Spieg. Ven e,' ?o perueniffe,apudPompon.umde verbof tun Ven ("cg- ■m,indui’ Pomron.de verbotum s'inv iži r.r., f,mfi tj dudioterealie 2,7^7 VAN y*MTER pre »uiifrepffgname.l.i.jr.i.ffide ventr.in poff.mit.Hinc ventrem mittere in pofleflionem hs- ieditatis,id eft,muSierempr& ven- triculatorem darfdiciim 5 c vacHUm ventrem I.7,.Jf. adeo.ffiquib.excaufin pollef.BiifF. 'V t R EMferre , id eftprzgnansefle poteft mulier totosdecem menles, & duos dies ,pcr Gloffam not. in Noneti. Conftu.de Reftitut ff.Mulier.& in l.inte- °° ftato.Jl.fin.Dig.de Su i s &legit,ha:red.Spieg. Ve Nvizivs Saturninus , lurifconfultus , is eftqm- Qutmus Saturninus voeatu»iri 1 , tj, JT. Marcellusff. de Senatorib.BrifT, jy B Rfacrum pro teltgiofo ( vt inquit Nanius Marcel- las)aSufennaacc qui maioretiiligentiaatque ftudio Romanos titusac inftitutiones pettpiiiunt, Petr.Grinitus li.14.de honcft.dilcip.cap.8. Vere v M, eft pars orationis fignific.ins incerepofi. tum prardicatum vt Diogenes, vel ficut quidam vo- lunt.elementum.orationis fine cafu, fignificansali- quid conftrucbom de aiiquo , vel a!iq.uibus vtlego, fetibojita Laertius lib./.devita Diogenis. Ve r s A,ideft.vocabula abfolute polita,proprie,leti- abufiue accipi debent.ptr l.ealege .fF.de teftaiej.no alitct.de leg.j.l.nepos Proculo. de vei borum lignif, nifi non ita voluifte. autorem prtefumamus. tune enim e.vconieftura reftringuntut: qus affumuntui modo ei re,modo ex perfona,amicitia,item affinita. te,odio,paupertate , tum exnegotu qualitate,vtlatt indicat Alciat. in princ, comment.de vert.fign.Sp, Vers A,funt notae paflionum anion & voluntansl.la- beo.de fuppell.leg.leg.ille aut ille.jf.cuni verbis.lcg. non aiiter.ffide legat.j.Bart.in l.contta legem ft. de. legibcum fimil.Spieg.Prat. Verba funt notte rerum Vult.incommem. Inftt. de lega.jf.17.nu.!. Vs R BAcum efreSu iup.t aecipienda, 1 . pen.ff. netjais eum.l.i.jf.hsc vetba.ff.quod quifque.iuf.quod qui Se Politofubfcribens, non recipit diftin« Sionem Bartoli, de verbis ciuiliterSe direifto dire« čfis.vtpote commentitiam. vocantur etiam hsEC dire&a verba , ciuilia , vt cum vlpian.titul, ij. dixir fideicoramiffum nen relinqni verbis ciuilibus filio puberi fubftitaiionem m fceundum cafum fruftra Sc inutiliter fieri, I.verbis ff.de vulg. fubftirtit.Ciuilia autem vocantur quoniam ralia funt , qnalia legum ciuilium verbajVt puta Katrcs efto.damnas efto.Dii- nas funto,Dato,Facito,PraccipitOjCap:io,Smnito,Ha-« beto,id eft,imperatiua. Cfsero pro.B.ilbo , fBplicans- illa federum verba imperkim mareftatemoue po¬ puli Romani comitcr conferuato : qu® ita p r aferi« pfit Liuius iib.jB. verbi,inquit.genus hoc , cotjferua. to quo magis in leg : bus quam in fscder.bus vti fo- lemus imperantis eft non precantis. Et Porphyrio ad hsc Horatii verba feribentis ad Tiebatiom, Tranfnanto, habemo, Dirccris [hqnit, verbis vtitut propter lurifperiros.Obliqua atitem fen inflexa,cum- teftatot iubet,rogat,mandat,isiiungit haeredi vt re- ftiruanturbona Titio. vnde vetbum Reftitui ve¬ re obliqnum eftjicut Se alia.verba diftriburudi : vi cum teftator dicir, Bona sseindiSriljuamur,reddan, tur,diuidamur,partiantur,Se fimiiia: qua per difctir- fum iuris inueniri poffunt Se maxime ifta vetba, JAogOjVoloimand©- quib,us v c 1 *is fideicomniiftmils s?7« _ ____ V fubftit«t *6 conficitot qUam Segrecariam nommat lurifcontukus-in 1 . qu£tebatur. ?. R.efp. ff. de tella- mento militati.Vetbum iubeo interttum precarium ■ eftoptantis & adubntis fign fcatum habens Scidem quad volo.vt ram dicimus.mfee® laluefe.& i« i. Au~ te! JUS S.fi.fEde lib.leg.‘Reddi iubeo,ddei'tommidum e£t Communia, qua: vttique fignificationiconueni- »nt.boc cft,qn;£ el Te d recVa , alianando pofldiu e de & oWiqita. nam (i vniuerlitati bonarum adiiciantur drre&.t funt; 1 ? rem ccrtam refpiciant, obliqua iux- 10 ta dofti iijm Ba d.ca e erli £af demonftrac eam non effe perfefiam. B rtdlus complura inmverat verba camaiunia,Intiouffiraa leg. Centurio devulg.Quž- ,quam & aba .-dnuEreramuc inter com' nuni-a: videi i- cecpertineat.r nrnreat, redeat,r?.uettatur, de-uaiua- tur.tfrferatur, hubeat,conlequatur.Item verbum de- puto, reliusjuo, co petat maneat,& mufta id genu« cam feru» fuo occulte rem habere detegicur capitali fen- tentia fubiugecac , tradendo ignibus verbeto- ne. V-ERBr gratravernicaufa , quod e^rempii gratiadi- Citur, m eandem'fignificationem in fin, §. penuk.i, verum.ff.de minorib.i.* ff.ločatuLi. Vcd-jgnitatisor« do ieruetur,Cod.Iib. iž-.ad iegemRhodian.deia^a« 'i.nau.s.^.fin.inftTt de except.in princ. D;g. de fupei- iectili.leg Labeo.dc-de pene & coirurei vend,Ui per emptorem.Spieg. Ver bi s obligamur cum prscedit interrogatio & fe- cjuitur congruarefoonfioj Modun 1. obligamur.fT.de i 70 a&ion.& oblig. Prar. Ver bi s contrahi obligatio dicitur,qu£per ftipulatio- Jieoa ceocipitur :quianon quibufuis verbis conera* • diebamr, fed folennibns duntaxat 5 & certis:qsotum formula? a ICtis confcribcbantur. itacjuevtimerro- , gatioconcepta erat 5 ita fubfequi refponfionem opor« tebat,lobligamur } ia. fF.de oblig.&aft.Pauliib. fent. i.capit.8,Obligationum firmandarum gratiaftipula- tiones induto funt , qu^ quadam verborum folen- nitate concipiuntur. verborum autem obligationis tre s funt fpeciesrffipulatio , leg.cum patrem,Codice de iure d&t.&c de qua iam dixtmus. Didio d@tis,qu£ verbis quoque folennibus fiebat ntflla interrogatio« «e prjecedentomam Caius u fnftitut. feribit didionč .doti s fine interrogatione treskat um perfonas obii- gari mulierem qux nuptura eftjdebitorem mulieris, parentem muirens virilis fexus. Tercia fpecies eft, lufiurandain liberti iuramis fe domurn, munus, o- peras patreno daturum .• nam v-t idem Caius feribit lihettus fine interrogatione promittens verbis obii- ga;ur. Alii duas tantum conftjmunt: vnam qux es- preffis verbis fic vtrogue loquente,fefeque exaudien- .ee.ieg.primaDigeffis de verbor.obligat. Aiiam taci- tam,quam lex fingir. Lvnie.Codicede rei vx or.a£L PrarekAdde Cuiae. ad Lfi vnos $* fi acceptil. Digcft. de pa<5f. ■ Verborvm fubtilftatem Tulianus accipitpro fummo iurc,in L fi tib« pecuniam.fF.fi cent. pet. coqdi&. Sed hrec(inquit) inteiligenda funt propter fubtiiiratem verborum. Benignius ta me eft,vtrumque valere.Ad de l.fi fundus.j;fi pluris.fF. de pign. Sc hfporh.Schar. ex Prat. v.fiRROR.VM fuperficiem tenere,noK fatis eiTe adinue- ftigaiionem Iuns^memmifTe oportet , fed interius refpicie-nda eft mens iegišlatoris, qua ratione mo- tusfuerit ad ftatuendum aliquid.ScH-e leges (inquic Celfu-s.) non eft verba earum tenete>fed^vim aepo- teftatem- in leg.fcire ieges.Digeft. de legibus. Non quod vOiuerit Celfus negl.gi prorfus verba//AA£- id L8.de curfu puhlico,angar.&rperagar^ Cod liber.iz Procopiusn debello Perfico. 9 3 /nro/s To7sJ)) / uoen6{s ja^isjuiyos , vs o/A«v,interpretatur veredorujcurfu. Inde qui iulfn principfi hue atq; lilnc curfu puhlico mittunrur^vere- darii ab Hieronymo in hiftoria Efther t quos lofephus 11. Aj}yajfo\oyaj; angaros,8c ad Euflochium, elerieus vagus veredarius vrbis.Procop.de bello vand.hrT«j c7A(JC5tr o^s di} ckv šs c Pn CžptJkgSvs »&- X«cn.Prima origo nomims veredoru,quod vehat fiuc ducant redas,au< 51 :ore Fefto, qur Sc ipfar curfuales di- cuntur l.^.C.Theod.de legatis.& dec. leg. Ifidorus-a- liam affert notationem 5 quod fcilicet vias puhlica ; currerent , : pex quas & rhedas ire folitutn erat. Qui feribunc reda,veredos fcribunt-Oui rheda verhedos 3 vt 3 nPancLFlor.Lvltim.ff.de mu.&honor.Sed cceperc etiam veredi appellari fine reda. vtebantur etiam adcurfum pubiieum bobus l.i»C.Theodof.eod.tit. 3 C .pjiuiis atqueafinis.quod ruffulifle lulianum socrates feribit iibv?. ca piti*. Caroium Magnum iter feciffe catp.ento iunčlis bobus 5 c bubuk^uuftico more agen te, Eginliardusferibit. Paraueredi videntur eiTe maiores equi agminales , quos pofferiore parafre- vocaranr,vt in lege Baiuuariorum ; parafredos •donentaut ipfi vadant vbi e-s iniun&um fuerit. eft- que ea hodieequo-rum appen'atioGall.orum,ItalG- rum,Hirpinoruinque communis.Cuia.ad'Rubr.C.de curfu puhlic.ang.»r. 5 c perangar.libr.it. De hoc vide etiamTuai.adnccfar.Ub.iS.cap.i.Brat.Carraf.i r.Difc« n.niHr?;4b. v-erend a neut. gen. plur« mim. dičuntur cot- poris parces,qua: non nifi eum vetecundia nominan- tur.Lcge epift. Pli.i^r lib. 5. <$ua exemplo Macedonis. monetjiion debere dominos erga fcruosmices efie«. s 'P ie g‘ ve r e Ri,dubitare,1.2. f fr.de damn. iure^:. 1. potior.ff.qui por.in pign.Prati v-s rilo m idem quod Etym'ologia eff ', quod k Cicerorte m Topič isNo£atio, & ab Atiftotele appeilatur , quod Latine, eodem Ciceroue te- fte, eft Nota > vel vt quibufdam ali is placet ligeum, indicium eff , quando ad veram verbi interpretati- onem, vocem traducimus. Ipfe Cicero feribit argu®- memum duci a notatione , cum ex vi nominis argur mentum el crtur : eam que^ffe notationem, quam Grarc}yocan't,id eff 3 ■ (inquit) verbum ex- verbo,venloquium.Bfechxus in l.Tu gurii.ff.de ver- bor.fignif. VERrsiMiLE,idem quod ffmile vero: tioverborum. Secundo fi-ht, quando profertur a v e r 1 s rw 1 ji e no n eft, quod eft a vero difffrnileiVtdick reftatorc: verbi grat:a : fi ha:re> moieft .uer.t vxo- rem meani ,'priuerur harreiitate. ita el ega n ter Bal, in L.ge prima circa cq1. 7« C. de his qme poenre nom. quem ita citat Frinciic. Crem.not. 7* tu fcis Veritas humana eft notitia rei/inAuth.de inftr.cauc. Sc fid.in princ, v eritas qmndbque »ppitHatur fubftan- tia,l.t.: 5 «ii fab co nditione.ff.pro empt.veiitas an prz- Haleat opinioni.docet Bart.& A.ret. in l.isqui putat. ffde acq.hsred. Prat. 10 VaiUvs puto.pro zquius&iuftius interdum vfurpatuc iCtis.vt apud,vlp.l.i.de fundo dot.Sc aliislocis. Hoc etiamBudzus monuit, spieg. Vsrmina dicontur dolores corporis cu-m quodam minuto motu,quaii a vermibus lciuHatur. hicdoior Grzcis ar dicitur.Prat. Verna, ieruus domi noftrznatus exancilla noffra autfetuo.GrzcisouMj^iiis l.fetuus. 5 , fin. de leg. 5. 1 . cumfemper vernis.C.de reiyind.Paul.in L feruis vr- banis. . Si verna: alii, inquit,alii cutfores legati fint, j 0 S quidam & cutfores & vctnz lunt , curfo- rib.cedent.vt ait Feft.li.15.qui in villis vere nati funt: quod tempus duce natura.feturz eft .Sc tune rem dt- uinaui inftituericMartiNutna Pompilius, pacis con- oordizveoStinendzgratia ineer Sib inos Romanof- que,vt vetu? vincerem.Romanos enim vernasappei- . iabant.id eft.ibidem natos:quosvincere pernicioluin arbittium Sabinis , quiconiuačti erant cum populo Rom.Hzc Feftus.Vernas veteres appellaffeNon.Mac cellus fcribit,qui vere faero fueranenati,- & habitum versari in rem vero , diferetiua eonlunftio, variis «nodi>-famit« r . vt Albetieus oftendit. Iunftapronominiego, noti tam diferetionem interim fighificat , quam ( vt Hermolao placet ) confirmationem , proquiae. tiam , veietiatn. Czfera requirc d Steptano lob berto. j vero vetms.prouerbiaii tropo dicimus,quodptorfa. indubitatum ha beri volumus.vlpianus hauii diffimi li forma dix!t,Cer:o certius: quanquam nihilprofei- bet aliud alio certius effe l.teftameato dates tutotes. i.de teftam.tut.Spieg. veron a ciuitasvenetiz,iBrenno duce.Brennonapri. mo.deindemutatis literis, veronadifta eft.vthlftr nus reffert iib.10. Alb.nefcio quz fecutus Chtonicl!, veroniam dicendam tradiditiquod vt ait, confectau fuit(forte conftrčfta legendum) a Romanis expn!fis contra Romam Sc ibi umt muita zdificiafimilia Ro. mz.fcilicet Arena , 8c aha. veris faeri mentio fit apudLiuium iibr.it, &librJ4. vbi fcribitur:ver faerum videri pecus,quod natura tf. fet inter Calend.Matt.Sc pridie CalendAlaias.vetum Feft.id fic evplicat: verfaetum vouendi mosfuitlta- lis. Magnis enim peticulis addufti vouebant, qua:. cunquevere proximo nata effcntapud fe animdia, imir.olaturos. Sed cum crudele videretur-puerosao pucllas ianocentes interficere, perduftos inaduka ztatem veiabant , atque it 3 extra fines fuostjige- bant. Idera SexcusPompeius in Mamertino , vtit vellent (inquit) eo malo libetari, ver faerura vow- rent,id cft,quzcunque vere ptoximo nata effemira- molaturos. Plura de hoc Pithceus aduerCfubf.libr. i.cap.^. -VERSARi maleintutela .prononrefte fungimu- nere tutorio i.j.S.r.digeftUdcoff.prsfefti vib. Spieg. Prat. versari in munere fuo , fuo munere finigi. Eft autem verfari , in aliqua re alfiduum efle 1. /. 5 .r. ff.de oflic. przf. vib. Spieg. Adde Conn. lib,7.c.t. nu.j. Prat. fuiffe hoc nomen pro vitabili Sc malediftu Brili". 'iSfERN-Aliftff.de aur.& argent.famiturpro libetto.non fetuo. In hac enim lege teftatot vetnis fuis legat: quod fi de feruis intelligeremus.inutiliterfierct. Li- bertos autem vernasetiam antiquf infcriptiones no- bis refeiunt.v.t hzc:Fortunatus Augufti iibettus.ver¬ na. At vero iignificantur ea appellatione, qui in zdi* bus noftris nati lunttvt.vernarum aprorum , & lupo* rum Martiali,qui In viuatiis Sc pifeinis noftris. Mar- cus 1. 'i itsix-Jtiv , .Latinam cum Greca appellatie- ne coniunx!t, hoc modo : eiiu^oh sefv*x>.«i nam vr feruum & feruulum.ita vernam Sc vernaculum dici- mus : qu® nomine & Ttibunorum plebis miniftros quofdam,aut fetuos pubiicos Euidas appellat, eunde quem Cedrinusde Februario ScCamillo,fiuehiftoria (iue fabulam narrans. Prat. , VbRn Acrv.M,quod vetearatum eft.Diftum a tempo ris argumento.Interdum pro eodem accipiuntur.vet siaftum,& nou.de.Budzus tamen Noualerr. tum dici 60 fentit.&Nouale.cumagerpoft meffemtotus quiefcits tum autem vernaaum.cum vete tena profeiffaeft. Greceviarac, Sc vret , Sc viapift Latine etiam imet. dum Segesdicitur.cum iterata & exculta eft adfeme tem.Spiegehus. ver n a c vLVM,omaequoddomi noftr? nafeitur ,.vel in noftta patria.vt,vernaculum vinum,aurum. vnde vernacula lingua dicitut.vel fetuilis.vcl plebeia,qua canquam coramuni ac natutali , omnes vulgo lo- quuntur. , Linguatn matetnam hodie vocamus. pro veni. 1. 17. ff.ad 5 enat.vsl , id eft effe. I. j. ff. de vi Sevi 7 ° Ieian. versari. in lucro atm. ve rs ARideliftum in aftione, id eft venite & ptzftati in 2 vdtiile inteibgitut l* 7 .§:pecuni^cajn $ feq.i -46.1 f 4 . ft.de adrnin.tutor 1 ./ 8 . ff.de neg geft,Quod fi tuior ,n vfus fiios pecuniain conuertent, indealiqmd n rem . pupilUrem impenderit quantKm impenderit, ver tLfredefinitbj. ..plane ff de>comrar. Sc vt. ad. BtiC Prati.. VftRi.AG os veteres appellabant Chnes vitro in vena tion.e.ra exeuntes Bald in commenc li-ift f Iuft n.lt. • 1.titul.i,§.quidquid aiiterri.de rer.diuif-De hac d fto- ne vide;:latius. Turncb.: adaeif.' i*bro 18. capice fe* cando: , . 70 VERio.N,velfcuonihabctuiinDecret. Pontif. ■ vxor VER v s pro xquo 8t iafto,non ir-mam Cic'ero’, fed etia iuriiconfulti viurpant Lomne .de in in-eg.teftit. l.fi fiderufl n fin.de leg. 3 . Inftit.Ex>quib cauf.maior.non lic.ernel.SpiegrPrat.Btšlfon me verura fiirum , pro iuftb Sc le^itiiBo dixit ICtiis Labeo.l. vlt.Digeft. de iur fibert. vervs procurator quis.dicatuf } vi-dei. vero. Digeftis de foluf. vep-vtvm teli genusv fimile veru , a quo nomen ea adbae fir.Mera sni t eiusL cretias lib./.vix etiam cur- fus quingentos lx$e : vermj.& Salultius libr.i, hiftc= 1779 V AN riarum maitfkanttft modum veruti militans. ves anvs& veeorsTauoIeno l.mftum^i.S/.Dig.de •ver. fignif.qui finecorde aut fanitate eft,quo Ioco Al- • ciat-us a'dnotat,ve,vocem efle priuatiuam, vt ? rs^HT#- kih pjifUi. Gelliuslib-.j.c.n. Prat. vesi c a vitiofa, 1 quaritur.fF.de adil.edičt. Caper pro- ferri eenfet pern.venfica , quod non fitfi-ne vesto. Spiegel. K Ves pehti lio , i.fi fta quis.fF.de eu‘ •de fo£ut.vt legit-Btid-.e/i q- i interdiu exiliter videt,8c vefperi iuftam acie habe : , /xvcs^ Grarcis,8c Latine lu- fcitioiuSs afera mu m vefpeaiiiouum fimijuudine.Alii proeofu n nt quiinrerd;u more vefpertiliorfts la- titer, nočfeu prodeat,quod fugiuuos quofdara vei de- bitores olitn'fecifle non eit dubium , neindomi- ■■m? m j v tl in -noto? 5 vel m creditores inciderent-Alii -tamen BVpellio legunt.alij VeiJ>illo ) aIii Verfipeliis. ■de quibus vide luis-locis. Prat. vespil.lo in amiquo Lexico fepulchrorum violator zo dicitur,Gra;ce tame per antsphr^- fin mtelligi debet,quiii nen fepeiiat, fed nudet.cum ■ v efpi l lo' fu ner are foleat« A i i as vocatu r San dapi la r i us* H s anaumecari vtilt Budsus noftros -quos anteambulones atratos Latine vocare podu- :mus*Quiburdanv vefpillo idem eflevidetur quod-vil= pc-i l:e. vide VMpeliio.Prat. Ves TA,quafi focus vrbis, Dea reputabatur,cui colend? virgines ptsrrant , -vt-vigilarctur-diligeruer ad cu- dfcod&m ign-is, autore Cic.iride enim virgines-vefta- 30 les dicfea* (untauibus magnus babebatur honor pre- cedentibus etiam facibus cura prod*r>”nf.adeo,vc da- mn3tu ?d mor tem :fortefoi tuna obuium liberarent a peena.Ttiginta autem annis virginitarem feruabac., exind .Jid quamctjnque vita condirione n hbe ra^.Oi- dend.Pratt •irESTAt enim ignisperpetuus dicatus erat,a faeris vk- girdbtss cuftoditusiEam autem terram eiFe quidam eredunt.alli vere-veftam nihii aliud efT? . quam pu- lum ignem. arbktarmai.Alii porro-eanaem , qua: &: Opu &r Gybeie ofhnmm Deottim mater dicitur efTe opinat' iunrt. Civius faera v ; gikm fcilicet jgneih>cum visginibss , penatibus & Falladio, iEneas ex Tro* iain Latium tulit -Sc condito Laoinio , v e fta: a: dem facrauit , w quaetism h.TC faera condidit.de quo vi- de piuražpud Onuphriu-m in emirate R.omana,fub c. de virginibtrsveftalib. VESTEM,qus eius caufaempta,parata eft.Iabol.deda- rat in Lqui concubiir&m.in princip. Digeft. de leg. 5. s P ie S- . fo v estem qux mea et-it Hune fermonem m mortiste pus eoliamm, flnedubio pro conditione accipiend^. cfTe Pompoii.putat, ieg.nuper.Digeft.de leg. f. Spieg. Pratei. vestt.m quoque-viftas habere vicem ; Labeoait^ingak Vlp I.45. ff.de verb.fign. vestem mutare.veten hqmderamore 3 non rei dunes* xat, fed etiam cognati,atfines »liberti eorum Sc fa- sniliar.es veftem mutare.capi!lumque (ubmittere co fueuerantj vtprarter Liuium teftaturPlm.epift. 7. It .Ime refp«xit .venui.l.?9 fF.de inmr.vbi aitveftem -or didam re: nomine in puhlico haberejCapillumve fub mittere nulli licee,n-fi ita coniuiiftus fitafiinkate,vt inuitus in reuin teftimonium dicere cogi non pof .fit, de quovideIac.Rteuard. varior. libro tertio ca- pfte fexto, ^■esths paragsudes indumentafuntex lino,viriIia } ve- ftjbus aliis fubiici confueta } vt annctauit Drofteus m nvethodo i-uris* VESTiARrr in 1. j- ff.deinftitor. veftiarius negotia- tor in 1 4j.ff.de oper.I ibert.&vtftiaria pro veftituin 70 fF.de cond.& demon. Sc quamuis.iF.fi cui T E E. »785 plus,.quam ^et 1. I.rS.cma. {uh S.J.fEde alimen.leg. 1.1. fF.de tranfaa.Briff.Ptat, V‘Estiarjvm inpoftremis librisCodicis,& mJifero Noutiac Ireperii B.om.accipe in quo veftes principis conduntnr.f- reponantur.MofchopuMn llh,cu: titnL. 4 t 1 ikSi itCf/j/Tm,$iri',nrpJTHi ifiAmi i-'tu yji vjljMfui(/ *<&#:>* ^ ibv<>bros & viire.nnina, Sc ve- ffifpicam habuerat. Aldus pro hac voce legit, v^ffi- plici: & vulgati codices h ibonr.fed c«rrupre,vefticu 60 dam. .Qu'd .lucern tit veft cula in Boren;.'nis libtis vion difpicio.P ulum autein de mancipio loqui, te- ^menti vetibaoieclarant. Norica.q'.ipqtie editlo, vt fclnter reres Plauci Nonianam comprobant ledf- ° 15 em.S - .prat, . Vfstit v s Chtiftianorsim^cuiufmodi oli m, vi de, P tila. ^TaRB >c0 ntra.riu n iub-i-e,boceff nealiquid fi itjm- P®«rc, t in ed člo Pe*toris,vjin fierivero. Tari er (i vetare videtur,qui no n confentit. 1. qui vas.^. v ?Wre.ffde furt.s p i v g. Prat. 70 ^Ajv&vsjpaiticipiam futuri tempdusjnon vetitu- rns.valla. veterana manclplavocat Martianu? , ad differe*i 5 - tiam nouitiorum,qu? anno continuo in vrbe, non io : agro feruierunr in l.interdum.$.quodes. ff. de publi- can.vocantur 6c veteratores. Prat. &-vide Cuiac.34» obf 3. veter an z funt qat-miliiia boneffe dimifil & faera** mento foluti funt.Cuiac.ad leg.B.^.io.n.&ii.Dige^ de excufat.in princip.Adde Connanam libro 5.cap.6", numero fecundo. Vete ran i milites funt , qni per viginti annos in le= g ione,vel vcxillatione militauerunt. Hi oninid one- rum,feu munerum perfonalium vacationem habent ■ leg.vereranis.C.quan. prouoc. non eff neceff. Prrte- rea nec ipfi,nec eorum liberi primi grad .s,hoc eff fi- liijpoena metalli,vel operiš publici afffciuntur: nec fuftib.csduntur, fed vbi atrocitas crimiaiš ita ejregC« - rit,relegandi j2« obf ip. v ft r tv s rationes reddere: non hoc comečjuitur , vt c nec apud eum Cm , &: reddat & lucrifatiat: fed ne ferupulofa inquifitio fiat,hoc eft,vtnegligentiar ratio 1 non^abtatuiv i.«d tantum fiaudum«autoi Mart. -J.il 6 fcruus vetitus.ff.del.i.Old. P rs-t. VSTiTORVM obligatio maior effe Temper folet,quam iuffbi am.-qu.a magis delinq it Mie qui prohibiuis fa- cit aliquid,qi a qui iuffus non obtemperat tnandaris. Huic enim yd error.vel gnorantia, vei iocord'a,ad fummum negligentia miputari.poteft : iilefLčto luo tanquam raanum affen leg., b. Connan. iib. piitno.c. j.n.7. Varvs, inquitSulpitius Apoll naris apnd Gelliumli. v A N T E I. & in Kotitia Ttnpsri! Rom. Apul.il 7,de AiiaoaurTo_ ta den:que faflione militariuinveaiHatioiiemhiAiH., -tu contefta.Biill.' * - V I Vi poffidere e um definlendsm eft , qni erpulfo vetrre poffrflbre, adqnifitam per vitn peffeffionem unct vlp.m J.i. ff.de vi & vi aitnata. I^c.f abartatas magnitud ne compolitum elifutnque 10 vlA cutn adlit,’emitam qua:rete Conuenit, inouitEraf ^ v P t*n: rr> ifl Mi h ic iniPitrlir A i A-i _ i _r_ . _ • r ^ * J« 40 eft.ve enim in dičfroae h^c intendit, & alte ra ditfti- onis pars eft;stas,aiia. Vet vs foiU dicatur^ide aqu.pluu.acc. Spiej.. Vetvs dici folet id,quod a neftra memoria remotum eft.Connan.Ii.i.c.io.n 6 . Vetvs ius in librisnoftns varie accipicur. Interdunt e« zum hoc noinine lexn.tab’.hgn-Hcaiur,qaa: alias lex antiqua appelUturd.^lr de prt’.ha;ted.l.i.$.i'.fEde-no . Kalibus.: hirerdum vero vetuiaius inceliigitur quod-2.Q cunque ante nouam-alignam lege m , vel conft tuti* ©nem obcinu t , vt in ki.ffi mater hatredicatem^ff ad^Tertyll.3ci. i ?..G:eod.tit • lus-vetus eft, quodante SenatufcenCTertullranum feruabacur. similitjue mod0'in4.$2.* r 5.{i diuornuin,- fF.de donat, inter vir« eft, quod ame Orationem-Antonini in v 'u • erat i« 1.8.$. f$d ll curator. ff. de teb.eor. v itus ms intelbgendum eft, quod Orationem Seucri anie- ceftir , qu» ptsdia eorutn , qui .fubtuteUcura- sre ddent,nncde-.rcto ai:caari oblig-irive pcohibuit. ■ Br.Piat. • Vetvs opumoiio^opponitur.liiL^ft quis : ff deoper.no- • uHnraciat.Bn/L v btvs vinnm ex vfu teftaroris a;ftimatur,i. e. quotafl¬ uor um vino pro vetere vtebatur Si id non ar parear, . ^retus accipietur, quod non eit nouum, id eft, anni /fjrr terr t* vinu m. 1 .10. l.n. ff.de muco,vino vel oleo, •Brdi. Ve tvst a pro lo.ann ; s,l"& 1 - 2 - in pr.iff. de aq, 5 c aq,pluu.arcend.exAlbenc Prat. ^etvst as in libcis noftris infinitum tčpus.id ft.quod . homuiuiD memoriam excedJt,lign;fi<;at. .1 $.vu.ihde aq"Sraq. pluu- Vet v stas -vicem' I egis- ren et:a utori b. - v Ip.in 1 .1 J.'h t de aq. pluu. arcen.& Paulo, imdem in Idein 1, beo. Qirae In ri Teo n ftiko ru m re ponfa lx d.ligenter coaferas ,• videbis qaant;urr vim babeat tempus in viciificud ne rerum morraliuin- 0 Ed enim vice Jeg s, vicecGuftteui 1 , t It ioco confenfus. Bteui- ter , n.hil non *ouMi muiare, vt delinant quidam ,j 0 nitrati, quomodo d.tetftum doimnium tnbuat. -Ol- dend. Vitvst as in 1.7 C.de Fund.rei priuat.li. tt.pro qo.an- ms:quandoque id tempus lignificat, quod memoria homtiium cxcedit.l.' §.fin.& 1 z.& fin.ff.de aq . 6 c aq. plu.l 4.C de aqu:e duft. Prat. Vstvstas fideliffima. 1. .Tcilamentaomnia, C.de tefta. Vb tvs tat e : sm deterius fiftunt rel!nquere.vde Po- ponium i gel ius. \ r EXARtin l.t.fci.ffdevacmun I.t.in fi.ffdeteftib.l.an- nonamt ff.de estcaord.ctim.l.i.ffadleg.Iul.tepetud. elt ferri. raptari, huc. & illucdittrahi, dequovide Geli lib. t-cap.A. Prat, y , x tL L ati on e s equitumal.it dicr veget ii.i. e; f.fcri- bitab eo quod veliš, id tft, fljmmulis vtantur. Qu* podremo verbo Leo. Pv.per,in libr. De remilitari non femel vtitur. Ita accipe vexiliationes in i.i.C.de Jiired. decur.l.9. Cod. quando prouoc. non eft nec.l. g.de ciog.milit.analt.u.C.U.de boa.milit. inC.Th. adagium in te»gtuerfat*res:qui quo przfemnegoci ftiffugiant.dioerciculacaptant. 'S.-tnuaen.mdmttlj eft a via pIauftrorumvquam regiam vocant.vislefu. pra,Iter,& Seruiutu in 4 .afneid. continent.diffcn. tien etn a iurifconlul.l.i.ne quui in loc. pi bi. Alciat. in l.quantutn ad ius pettinet. ff. de veib.fianif.Con devia loquimur, ir>quit, quatenus(eruitutis fpeties eft. Inftit. deferuit. in ptinc.ab itinere.adnijue diftat. Qttum vero de ieruuute non aecipitur.aii- ter viim imelligimus, rominetouenon iobuniiter, fed etiam femitatn. Hocauiem diftat iteta emita, quod iter latius eft,femka anguftior,& quidam qua(i caHis.Spieg. via, ingoit patiius, conftitui vel latior oifto pedif-as, vel anguftiorpoteft,vt tamen e.iin latitud ncmha- beat,.qua vehiculu ire portftial oqui iier (it.Fajipj.i, non via- Attamenvia imerdum difcend iu.11 ie- rum rationein M)»ni(icat,iGta:ce fttbtji*. vade : Methodici d cii ,-qurrat'onem ariis diicendi compeodkt iequurtut.ik Amethodij hoc eft, a via & ratione docendi difced;que aihorientrs,quaiujuea- uii.Autore Bild. in annot. ad 1 . pofter.de ung.iuris Snntautem vlpiano illae triuin-.generuai. din publicie., qusdam priuats ,qu*daoi virinales dicls.Paulus & tm/icates vias mejimainlv zvici- nales. de loc. & itiner. pub. Abiiffue .aocem via pro omni loc per queir, habere itei omnibus liter. -Etini ge 1 de orig.ii r. onpon us vturpet pto vera atque utfto ordifir toiMi ate docendi tatione, qm • Grazo-i ■ votaturMctiiodus., npauloame drimus. ' S?eg. via a v ihendo d fta e ll,qu'fi veha.varroi.Dere ruli. vil iicus agri colend caufa.conftituius,atqueappella. ius a v il., , quod ib eo in eam conuehumui fiuftus, & euehuntufia quo ruft-ici etianunc quoq. via veham appell.mt.propter vc« too-thj $ /£j ?rt£s 'fm tUju toapLuj.kTaMv. Sicul* Flacc.in li.de condit.agror. Vicinales aucem vio?,qu£ de pu- blicis diuertuntur in agros , & ftepe ad aiteras pu¬ hlica? perueniunc, aliter muniuntur per pagos, id >0 eft,per rnagift; os p,agorum,qui operas a pofleftori- bus ad eas, tucndas exigere foliti funt, aut, vt com- perim is , vnicuique pofteftori per ftngulos agros certa ipatjia adiignantur , quae fuis impenfts.tuean- tur.JDi iOT:Prar. ViAreftah^c quoque diciturqu? per obliquura ducit,non tantum illa,qu» rečta, quaft linea du¬ da &.ad amuftim^Gcedd.incomm.ad l.j.num.15. de verb.fig. 60 v 1 ifaera rnultis rationib. dicebatur. Primum,quod augsutes per eam proftcifci;deinde,quod omnja Ro- mano.rum ^fendofaera per cam vehi;denique quod trimnphi^innes hac aei folerenc , V^rrone tefte Oid. viam aperireait VLpia.in l.i.ff.de via public.eft ad veterem alutudine-m laticudinemque reftituere. Sed & purgare refeaionis portio eft. Purgare au- tempropriediciturad iibramenrum proprium re- digere, fublato to quo tkium , arapiiorem fummam fportularum nomine «xigerenr. Nam de apparuoribus fentire Iuftin. conftat etiamex \.p jT.5-C.Je epifcop.&cler. -Vip. l.^.jT.si.fF.vt in poČlega. MiiTus in poftefiionem fi non admittatur , habet imerdidum propofitum: aut per viatorem , aut per officiakm pra?fedi, aut per magiftratnm introducenduTeft.Plin.lib.i8.c.3. Aranti quatuor fuo iugera Cincinaro,Viator attu- 10 lic Didaturam, &quidcm nudo plenoque puiueris. etiamnum ore. Cui Viator, Vela corpus,inquit, vt proferam Senatus populique Roman.mandata.Ta - les tum etiam viatores erant, quod ipfum nomen inditum eft Fubinde & ex agris fenatum ducefque accerfemibus.Kotomannus.,&Prateius. Feftus a vi¬ tem ftc: viat o. R e s appellantur , qui magiftraribus appa- renr.eo quia inirio omnium tribuum qu.ii m agri in propimjuo erant vrbis,atque atfidue homines rufti- 2-© Cdbantur, crebrior opera eorum erat in via , quam vrbe:quod ex agris ple.rdnque homines vocabantur amagiftratib- Sc frequ,ens eorum eratab agris ad vrbem via. Hac de re vide Columellatn !in prsefa- tione libri i.Ciceronem de Fenedute,& Alex.ab A- lexand li.i.cap.27.Hot.Prat.&Cuiac. in not.ad tir. lnft.de ad. in v er bo viatores. & Vultcius in com- ment. lnft.eo.tit.in princ.ri.3$.& ad jf.omnes autem adiones i^cum fequent,n 17, v 1 a t o R 1 v M vas, quod per vJath dtferebatur, Sc 30 cubilia viatoria. VIA tor v m varia FuifTe nominaconftat cx variis iuris articalis. AIiqu r fndo enim minifteriavocan- tur,l.3.^.tutor. fF.de/iifped.rur. Aliquando appari- tio,i.n t $.£.ff.quat m?t.čauF, Fa?pifftme apparifores, l.fi pignora.fF.de euid J.nrerdum ofcia } l.illicirom .JT.ne tenuis.ff.de offic.pro:fid.nonnunquam oificia- les,rubr.& l.i.C.de filiis offic'i3l.& c.nullus 4. q*4. fagpcin Nouellis vocantur interdum cxecutorcs,l.s.C.de fport«3liquanfto miiii,cap. l.de 40 immun.EccleF;& ibi gkErant etiam viatores,vt te- ftarur Turneb.ex prifcis titulis,in quibus ad fadio- nescirc/, j Sc ludos circenfes nomina perrinentia pl uri m a repcriuntur, qui miniftri curfitabant huc iiluc , vitro citro iufiu agitatorum, ft qua forte re egerenc , ac illis pratfto Femper erant. Pra¬ teius. V I AT o R bs iudiciorum luirin.in jf.tripli, deadio- nib.appeilat executores }itium,nunc vocamus nun- cios vel cur(ores s Herichts botten><\ ui,vt Cuia.in d. jT. 5 © tripli,ad verbum>viatores,deftnit,2n ius vocam,qui iudicata exigunt,quib, imminendi litibus Folicitu- do iniunda eft,quia ac.cedunt omnium inftmi, qui pedelli vocantur. Vuke. in comment. Inftit.de a> dionib.in pnn.33. vic A.N a l 1A v-uIgo appellantur, quse ad' pagum a- liquem in vniuerfum pertinent. Prat. V 1 c an o 5 in rub.vt nulluš ex vican.interpre/fntur quidam ex vico natos.Hinc etiam Cicero li.i de di- ninat.Aftrologos vicanos vočat, qui in vicis & pa gis arufpicinam exerccbant, qui vaniffimi Sc men- daciffimi erant.Prat. v 1 c A R i v s a vice vulgo dic-itur , eftaue is, qui vi¬ cem aherius obriner,&in locuro cius fuccedit,quod Sc ad res alias refertur. Cicero. Vicaria folutio re- rum credita’rum > id eft , vicem reddens creditc*ri. Hinc Sc Quintilianas vicariam operam vocat.Sic L viri. C.de.feriis, Subeat animos vicaria patnitudo. Prat. vi ca r 1 v S interprete Theophilo.in if.cum autem. 7 ° žnftit. quod cuai eo ? appellatur & tb 2-7^8 Sic inU$*if # c6m. dtuid. 1 .5. ff.i: Cde tributd^.jf. vlt.fF.de nqxaribj.ii.^'.firi.cum l.feq, iF, depecul. ]. 4.in f1n.U7.jf.in peculio.fF.de pecul.kg.17jj - in rejn verfl.jf.fF.de contrah.empt.I.17.5.item ait lexd.44.fF.de idil.edidJ.71.in ftn.fF.de I4.leg.12.jf. Ceifus.fF.de inftr.vel inftrurK.legJ.4.1.6. jf.fi vica- rio.l.pen.fFde pecul.legat.Lio.ff.de mafl.tcft.Brif- Fonrus. c ari v s feruus ille dicitur,qui in Familiaairien. fi feruo,id eft,maiori Feruit:id tft.inrcrpreteTbeo* philo 0 . Ta cizinv oiaiTMc. Vlpian.l.frruos 73. ft aele¬ gat. 3. Vrcarios autem feruornm fuorum numerono contineri Pomponius hb.5. fcribu.Paulus 1. fi in re 1^. fF.de noxakad. Si feruus tuus nauem exercuerit, eiufque vicarius Sc idem nauta in eadem naueda- numdederit.Vicarius &ordinarius nominaferuo- rum inter.Fe conferuntur : nam ille in huius, (juaii domini,peculio feruus eft.Vlpian. 1 . 17. fF.de pecul. Si feruus' meus ordinarius vicarios hab^at, id quod vicarij mihi dcbent, an deducam ex peculioferui ordinarij^Martralis: Ejfk fat eft feruum* iam nolo vicarius ejje. Sed Sc Jatrus hoc nomen fumitur : nam vica¬ rij imerdum dicontur , qui m vicem aiiorum exitio peftique deuouentur, vt in eorum caput expetant ea mala , qu?e aliis erant eueniura , vt in carmme deuotionis:Eofque ego vicarios pro mefi- de magiftratuque mco Sc pro populo Romano e* xerciubus Iegionrbufque noftris do^deuoueo.Pra- teius. v 1 c a R 3 v s fub.titulo Cod.de offic. vicar. erat vir fpedabilis praefedi praetorlo vicarius, qui ex man- dato principisin dieecefem aliquam ,ftue traftum mittebatur.multas habentem prouincias, l.^.C.da annon .Sc trib.Ieg.i.C.de proxim. fscr.fctin. i.i.C.vt omnes indices,l.i. jfia pr^Fedo.ff.de Iegat.j.Propria igitur iurifdidionem habebat,npai prscfefto man- d atam, quod Sc de legatis proconfulum aiftrmatur. Quat autem fuerint vicarij,tum in Oiiente,tumin Occidenre , notitia Romani imperij his verbis in- clicatJn pr^fedura prsetoriana Orienri^ tres c-rant vicarij,quorum ftt mencio in leg.vltim. CoJ.de di- uerf.ottic.li.12. Vnus dicecefeos Aftan^,quiprouin- cias odo adminiftiabat,Pamp hyliam,Lydiam, Ca- riamjLpeijmjLjrcaoniarmPiiidiarnjPhrjfgum,! 9 ;!- catianam ) Phrygiam falutarem. Aker erat vicarius dioccdfeos Ponticce , fub cui us difpofitione erant prouincia? n.Eithvnia, Galatia, Paphiagcnia, Ho- norias, Galatia ialutaris,Cappadocia vtraque,He- lenopontus,Poncus Polemomacus, Armenia pri- ma . & fecunda. Temus erat vicarius dicece* Fe os Thraciarufn , cui fubcrant Thracia , Hat- mimontus , Rhodopo , Mcefia Fecunda , Scy- thia. 'In partibus vero Occidentis vicarius vnus eratvr- bis Roma?, cuius ftt mentio libro 4. Variar. Calfic- dor.Epift.ad loannem Archiatrum , Cui fuberant Confulares Sc corredores luka? Sc Prsftdes Sardi- ni«, Corftcse, Valena?. Aker vero ante iuftiniani tempora vicarius Africa? , cui fuberant confulares Byxacij Sc Numidi^:& Praeftdes quoque Tripolita- nz & Mapritania? vtriufque. T ertius'crat vicarius Hifpaniarum,čuius ftt mentio in infcriptione leg. v!t.C.quor.bonor.& l.ifr.C.de donat.an.nupt. & a- pud Suipit.Scuer.il. 2.Sac. hift. Huic iuberant con¬ fulares Betlcš,Lufttan^Gallici£:Pra?M*cs Tarra- cenfisjCarthaginenfis, Tirigitania?, infularum Ba- Fearium.Ec h^c ita anre Iuftin.obtinuere.Cčterum Iuftin. vicarios Aftanic Sc PonticiE diceceFeosabro- gauir, 8 c vtrunaue in vnics prouincise, nempe Ga- fatia: Pacatiana? , adminiftrationem commutauit Nouel. J7*9 V A N Noucl.6.& K0u.20.Tdem vicarium Afric^ in pr#- priam prsefeduram prsetorianam tranfmutauit Briff.Prat. tiča Riv s alicni iuris.Cicero pro Csccin. Q^ii Ie- gitime procurator dicitur omnium rerum eius, qui in Icalia non fit abfitve rcip. caufa , qu'afi quidam pene dominus,hoc eft alieni iuris vicarius.Spiege- lius. Ti c ar i vsa Suffedo quo difter,Alb.docet in I.2-C. de off.eius qui vic.ak.iud.obtin. vic a Ri v s Proconfulis , Proconfulatum obtincre cenfetur : tametfi Proconfulis nomine abfti- neat. Ticari o s aliter Tumi iure ciuili aliter iure cano- nico,faiis arguunt TT. C & extra. de off.Yicar.per tot. Spieg. ticaria hdes. Cicero de mandati iudicio Ioquens, pro Role.Amer. Propterea, inquit, quod q.tibus in rebus ipfi incereffl non pofflmus, in h is opera; no- ftra; vicaria ndes amicorum iupponitur. Spitge-20 lius. Ticb, pro loco accipitur: vt vice mea, vice tua, pro tuo & meo loco. Alia vice,vfitatius> pro aho tein- pored.pcn.ff.de praffcript.verb. 1.2. Sc ibi not. C.de adopt,& 1 .palam.ff de ricu nupt.Spieg* fr c e c o m e s deoffiC.vica'.dicitur,cui dominustem- poraSiscommiccit executionem iurifdidionis fuse inaliquib. caftris, & fic ciufffiodi vicarium adpel- lar.t Langobard. Prat. yic e n o m in a t v s, i us pat ronatuSjC3p quia. de iur. |o patr. ?tcE d o .m 1 n v s qui vice domini res ipfius admini- icrat,eique vicariam operam prarftar. Apud Cano- niftas,vicedon)inus, OEeonomus, qiii eclericorum numero Epifcopatum idjriniftrar,cap. volumus. Sc c.Diaconum Sc c.fcq dift. Proprie tamen OEco- nomu$,qui res canonicorum adminiftrat: Vice do* minus qui Epifcopi,cap.c©nfulere. extr. de Simon. Prat. vice mutua,pro vicifilm: locutio eft noftris familia riiliraa:vt in 1. pen.ff.de prselcript. verb.leg 6 ff fi cerr.pet.l.qui non militabar, 78-ff.de hsered.inftit.l. fiiius qucm , •^-O.fam.ercifc.Hot. Prat. vicem iudicis fupplere,k>co iudicis effe. vicem noftraro dolere, eft propter rncommoda pri - uata dolore. Vicem autem puhlicam, eft, quod vul- godicunt.zelo reipubl. Eli autem cefte Prifciano, ngurata iocutio. Spieg. vicem tenemesjliue gcrentes,!idem qui vicarij, qui alterius iudicis vicem gerunt. De kis vide Barto- S 9 lum in legdi 1 ius.DTgeft.dc Iegatio.& in Ieg.fugge- fente.Cod.de ofiic.eius J qui vic.ait.ger. Sc in leg.2. Pigeft.de tu tor. Sc curat« dat. ab his. ItemZafium noftrum in lcg.more.de iurifdičt.omn.iudic. vbi e- bganter trac!it,eoseffe in tripiici differentia.Spie- geiins. vicema auri pondo fifco dependere. l.i. in fin.C.de canon.largit.tit. C. Ii.x7. Vice n a mili i a paffuum.Li.fi quis caut. Vide gloff.i- bid. Spieg. vic e n v s ji dem nuod všcefimus. ViCbsim a bsereditattim quse Sc lex vicefima voca- fir,& lcx lulia''de vicefima, ve čl i ga 1 fuitab Augu- ftododipletandi a?rarij caufii inftitutu: quod extra- neii ha?redib. n-on inopib. imperaretur. aučtor Dio li- 55 -eius mentio fit in 1.2.C.de trafsd. Sc in l.vl.C, At edid.diu.Hadr.to 1 l. Paul.4. Senr.cn. 6 . Sc Plin.in Paneg.& ita lib.^Epift.ad Corellia.vicefima acci- 'piendaeft,vr exalia eiufde libri epiftola ad Faba~ fuin conltatjiion de vicefimn rerri venaitutn,vc vo- lunt. Eft &eius mentio Si in aliquot inlcript. vhde T E 1. 2 79 ° 40 6 o conftat &milhw Macrum duos de ea libros feri- pfiffe. Fuit Sc slia. v iCEsiMA.de qua Pompon.fcribit A.Qfflium pri- m.um /cripfifte.l.2.jF.ex his, Dig de orig.iur.lt d)vt opir;or)i!la fuit de qua Liuius lib.7. ita fcribit;Cn. M mlius Confui legem de vicefima eorum qui ma- numitterentur,tulit.Patres qui ea lege haud par m veftngal inopi cerario additumeffet } auftoresfue- runt.Hot.Prat.Biiff } v 1 c e s 1 m a E varise hinc inde ab aučloribus memo- rantur. Erat enim vilcefima rerum venditarum qiice ad fifeum perrinebat,de qua Plin.lib.7. Epift. Sc Iač..Ržeuard lib.j$.Varior.cap.i6.Fuu Sc vicefima eorum qui manumitterentur introduda ex 1 . Man- lia.de qua Liuius lib.7.Huius meminu $c Cicea*.ad Attic.libr.2.quamuis Blondusin fua Roma trium" phan--e,vbi de vigalibus difputat, nefcio cuius au~ doritate fretus,Ciceronem in eo loco d,e vicefima quadam loqui fc rib at, tj.ua m ex rc frumentaria La¬ tini Romanis prcsftiterint.Fuit Sc vicefima haeredi- tacunijintrodnda lege lulia vel Papia , qua cautura erat^vt fi quis liaeres extraneus infiitut us fuiffet, is priurquam h^reditatem adiret,vicefitnam eius par- tem fifco daret v qua lege filij Sc proximiores h$re- des non tenebanti: r.De qua Alciatus Lbr. Ditpcin- dionum.j.c.^.Zafins in catalogo ltgum aniiquam, de lege lulia vel Papia de maritandis ordinibus. H-inc Gratianus Imperator, vt tradit in gratiarum adione Aufonius penitusLuftulit. vicesimarii ex radores.i vicefima parte : vt «- dauarij ab odaua.Prat. vicesimarivm aurum,quod ex vicefima collP gebatur.Erat autem vedigal, queniadmodum L>e- cima.Spieg. vici adpellari incipiunt Eefto iib. ie.ex agris , qui i- bi vilias non habent ex vicis parrim habent jem- public.& ius dicitur. pariim n i h i 1 eorum. Sc tanua ibi megiftri vici.Altero cutrt id genus adificij quc continentia funr ii ,oppidifque,uineribus,reg.ioni,- bufque diftributa diftant, nominib.ufque diffimili- bus diretiminis caufa funt difpartita, quod Sc pro. bat varro lib-4-Ling.Latin.-aiens vieum ex domi* bos conftare.Tertio c um id genus ^dificiorum de^ finitur qus in oppido priuo in fuo quifq; loco pro- prir ita sedific.it « vt eo a^dificio peruium fitquo icinere habitatores ad fuam quifque habitarionem habeat acceffum,qui non dicuntur vicatij(alias ibi eft vicani,nec inepteffed rcdius)ficut ij, qui aut in oppido vias,aut ij,qui in agris funt , vicaniadpel- lantur. v 1 C 1 pro pagis in i-2.iT. vitim. ff*. de vacar. muner.l. 30.fr.ad municip.L19B.de verb.fignif.vnde Vicanei* qui ex eodem vico Sc pago funr.L4.de cenfib.Et Vi- cinales vise,qu^ vel ex vicis vel in vicos ducunt. de quibus.fupr.in verbo Viaduximus. Briflon. Prat- teius. v 1 C 1 a R h vinf7tn.Vlp.Cum c o plane, 2 ir, qui vin ura fpurcauit,yel cffjdit,vel acetnm fccit, vel alio mo¬ do vIciaun(hoc eft corrupit)agi poffe leg. Aquilia. Cclfu-s air:quia S: effufum.vel aettum fadum cor- rupti appelbtione conrinearur.nec negar fadum Sc vftum contineri corrupti appellatione.l. feruus fer- uu m ffiad LAquil.Sp.Prat. y 1 cin 1 funr , quorum pršec!ia non linča , fed paries communis difterminat.nam in vrba.nis pra:diis, Vi- cini:in rufticis,Confines appdlanrur. Paulus L4.iT. vitim.ff. fin.regund. Hoc iudicium locum habetin confinio pr^dtor u m rufticorum. vrbanorum difpli- cuit:neque.n.connnes bi, fed magis vicini dicun- tnr:Scc s i commurubus, parictibus pkrunaue difter- mina nt ur. Hot. Prat. T t tt 2 v i.c i,ašt l.fi tertius.1r.tle aq,pltiu.dicun*' tur , quou(que vox hominis aeclaraamis exaudiri „ potjT.eodem.ff.ad Tertyl.quod de voce com- snuni accipiendum eft,non nimis gracili,'nec(vt ait) tubali,auc ta urina. Prat. v i c i n i A,locas vicinus,feu ipfa vieinhas, De qua vi de Bart.in I.i.jDhoc i udici um. flf.fr n. reg on. inier qu-s G!catur,in l.fi tertius.in prin.ff.de aqua plu.ar- eend.Sp. v i C i ni a & confinitim difterunt, vicinia enim eft j© vrbanorum prardiorum , confinium eft ruftičbrum. Vuite.in Comnient.lnft.de aftionibus. 5T.iB.nume- ro 25. v 1 c 1 n v M,proximum fignificat & adfine.Sic vicina dicitur effe emptioni permutatio in 1.vit. ft de rer. permut.Sic vicinus traftatus. I.5?. §. fr m c Vicinus.ff. de vfiifruft.Vicinae fčriptur« in i.ao. jT.i. ff. qui te- ftam.fac. Brili'. Prat. v 1 c 1 N v m Bialum habtre, vel non, multum inter- eft.lfde contrah.empt.l.quod ftepe 5T.fi. & de leg.2. 20 l.fi cui fundus.Solut.matrimon.l.i.Refp.2. C. de a- gric.& roancip.dom. & fifcalib.LvIt.iib.il. Proinde fcitum eft illud Thcmiftoclis apud Plutarchum:qui cum prcedium quoddam venderetjhoc quoque pr£- conem adde/e iuifitjov/ ^ d eft, tquod eriam vicinosfraberet bonos. Adi Chiliades jErafmi.Spieg. ViciN vs pro conforte,Lfi de ffieo. If. cootfn.diurd. J.vicinus. ff.de aq.pluu.arcend.& aliq’uahdo pro fo- jcio,l.damni JJ.cum parietem.ff de damn.infeft.Pra- 50 teius. G 1 N v S fundns,& confinis,quomodo diftent, tra- dit Paul.in jT.fi.l.fed A' loci.fin.reg.Spieg. v/cinvs locus catenusaccipirur,quacenus claman- cts Vox audiri poteft. JBar.in l.fi tertius. in princ. if. de aq.pluu.arc.Spieg. v 1 crs legata perindelicere capere , atque ciuitavi- b'js,vt ait Caius,refcripto Imperatoris noftri figni. iicarur.Vicus platea vocatur,qua? fit ex niultiplica- •tis domibus,ex plurib.vicis ht vibs. Et eft duplex: vrb 3 nns 5 qui angiportum continet, quafi anguftio- tem plateam fine exitu: £k vicus paganus, cum plu- tes rufticanže domus coniunftce funt extra muros. S P ic £* Vici s Sim pervices, hoc c-ft, viciffitudinem,fiue al- ternationern.l.Papin. ff.de fenten. ( V1 Crs s 1 t v d o, akernatio>mucatio ex alio in aliud> - ,inquit Cic.leg.iubemus nulli.Codic. d'efacrof. ec- cleft yxč om agis r Ri in defcriptione vrbis Conftahti- nopolitanas, quibus per noftem tuendse vrbis cura ' mandata eft:quos D10 rt 07^’-^ vocat.lib.55. P;a- »eius. vic ta LiciAiLeibdingtn.vocabulum barbarum. v ic tim a omne anrmal,qucd diislmmolabatur, di- ftum eft.Hoftia ab hoftiendo, id eftjferendo ; O ui- dius. 'Vifitfna > qua dentra cecid.it vifrricesuocatur; HoftJjirt a domitijsJ)oftia nomcnhnbet. Oldendorpius. vic tima M fElius apud Feftum ltb.1_9.ait efte vitu- lum ob eius vigorem. Alij autem qus vinčta addu- catur ad ahare , aut qus ad hoftes vičlos immole- tur. Prar. Vic t 1 m A r 1 v S j& qtii viftimas vendebat,& viftima- rio.rym niinifter erai,de quo Valerius li.i.c.i. Extat vocabulum in l.vlt.ff.de iur.im.mun.Sp. Vici oRiOsvS vir ni fi autore inuemorequc Cafo- ne recipuur.Anlo Gellio annotante. Prseterea pu.- tant,induftnus,non Induftriotus dkendum, Fat.e-7© l^rat- V AKTE 1 . i 79 s tur Infulahus illud quidem verutti Hperfonam de- fignes.Vak-rius MaX.autem,certatn aftionern dixit induftriofam.Sp. vic tri c £ s litera; vi&oriam denunciantts. v 1 c T v s verbo continentur qUs efui,potui, cultuic^j corporis, quxque ad viucndum hominifttcdfaria funt; veftimenta quoque & cartera, quibastegendi curandive corporis caufa vtimur, eadem appella- tione continentur. Verbum itaque viuere,nonad folum cibum pcrtinet,fed & veftimenta &ftramen- ta eo continentur, cum fine his viuere nemopoffit. Briff. ^ - Vi© t v s verbum,cum i voce viuere deduftum fit, e- ius appellatione compr-ehenditur , quiujuid ad tuendum conferuanduriique hominis YUam necef* farium eft:lcaque non foium cibus potufque vičlus dicitur,verum etiam veftimentu'ra,ftramentuftjte- gumentum,habitatio, minifterium, famuiorum ac reruorum,& fi qux funt eius generis alia. 1. 45. &1. feq.bin lege.2:3.1eg.quos nos hoftes 234 . 5 r.verbiim viuere.Digeft.de verb.fig.Lfin.if.de alim. &cibar. l.hi qui.if.de tranfačt.l.fuo viftu.Digeft.de oper.li. bert.l.folet. 5T-fin.ff.de oftic.proconfl.fin. jT.ucnar- chx.ff.de mun.&hon.l.refcriptoeod.Caius quoque ICtus viftus appellationem extendit etiam ad ea, qua? non folum tuendi, verum curandi etiam cor¬ poris gratia adhibentur, cuiufmodifuntpharmaca tam euacuantia , quam confortantia, Brechxus& Fornerius in 1 .& caetera 44.de verb fign. f^cit leg, in rebus. 5r.poftLnt.ff.c0mmdd.Llicut. ff. devfufr.i, ficum dotem. 55 .fi autem.ff-folut.matrim. Nec red. ftit fi quis dicat,p^f^.^/'icrnud eft/purgan- tiajdetrahere ac nocere:etfi non nihil corpus, debi- litent & detrahanr,vt tamen vita a no.tiishumori- bus defendatur , maxime profunt. Reftequoque ^Zafius ad leg. fi viftum.ff.de re iudic. notat, viftus appellatione contineri etiam amiftum , ficuti Afpeciesafuo genere,cu miilto etiam plura, vedu¬ ti reftumjhabitationem , & fimilia compreliendat. Quin barbarum putat,fi quis hsec coniungac,\iftd A amiftum,cum bis irem dixeric.Quanquam ambi- guicatis tollendi gratia vtrunque optima t 3 tione coniungi fimulq; exprimi vtile exiftimauenm,arg. l.non folent 94.de reg.iur.viftus quoque & alimen* ti fignificationem per omnia exxquatam effe tefta- tur.Paul.in Ln.ff.de blim.ft cibar.legar.vide Gad* ad d.l.A cxtera 44.de verb.fignific. victvs cu{tufqueappellationeveniunc quoqueo* mnis generis miniftratores,pura difpenfarorcs ,in- fuTarij,viUici,atr!enfes,teftores,oper3rij ruftici, co- cijvnftoreSjCubičulari;,rarcinatores.agafones, ma* liones,leg.cum quxreretur ff.de leg.3.Hi e- ni*n ea curanr,conficiuniue, que adviftumft cul- t!/m corporis fpeftantiaut ipfius corporis dominici curam h’abenr,puta medici,Sc vnetores Abalneato* res,Gced.ad Lioj.num.^.de verb.fign. v 1 cvs,p;Trs vrbis eft^ejute ex multiplicatis domibus fit,& ex plurlbus vicis vrb", eonftau. Diuiditur enim vrbs in vicos,quifi in merabra minora. Vicus ruri, fine rufticus dicitur, cum plures fimul vilice , qus Pagi dicuntur.jhoc eft,plures-rufticance domus con- iunftx funt,& ali.quo fpacio remotx ab vrbe , dum* modo non fiat claufx mcenibus.Vide qu^ not.C.de epifc.& der.Lfi in ecdefiis.ff.de legat.j.l.fi hsres.f. vicis.Spieg. v 1 o h L i g £ T,Yerbum,quamuis regulariter ponitur dedarariuejVt per multa iura ramen injktcmpus,£ te m p us.ft.de re iud.ponitur limitatiue, & fignincat temptrameHrum,pulchra loquendi figura^Oldend. T iDBRI m Vider verbum eft interdum,vt in 1 . r. $. fi.f£ad Turpil.Vide Bart.in I.fi duo.fFde acqu.h«r. > & in l.j jf.idem Fcribit. fF.de pecuf. Vide & Bud.in pofter.annot. Alicubi veritatis eft,vt in l.Titio. IT. Ticio genero.fF.de cond.& demonfl.Ieg.tale.de hx- red.inft.& in fimi.Hoc verbum luriFcoff. elTe Cice- roatteftatur ad Trebat.li.Epifl.7.Hocquemadmo- dam, inquit, vos Fcribere foletis in veftris libris, i- dem OJDornelio videbatnr.Sentit autem, IuriFcofT sffirmareFententias Fuas,aiiorum autorirate. Oid. 10 Prat. Vi det v R verbum improprietatcm fignificat , vt not,per Dd.in l.i.§. deiecifle.ff.de vi & vi arma.Bar. & alios in leg.il is qui pro emptore, fFde vfucap.& probatio.text.in leg.fi quis fundum. flF. de contrah. empt.Tiraquelius in tra&de mortfaifit le ^/.declar. 52.part.11.15. Vider 1 verbum,& efTe diuerfa Funt. Nam nomina Fcriniariorum videntur efTe in matriculis militari- bus,non Funt tamen : id eft , videni ur milites, non 20 funt tamen vere.Gothofr.in not.ad L16. Cod.de te- ftam.mil. Vi d s r 1 fecifTe, formula qua veteres in Tementiis vtebantur.Cicero libro Academ.quxftion-2.Quam rationem , inquit, maiorum etiam comprobat dili- gentia,qui primem iurare,&c. quxque iuraii iudi - ces cognouiCent, vt ea non efle fačta , fed vt videri pronunciarent. Idem Verrina 4.Vix ille hoc dixe- rat,quum ifte pronunciat, Sthenium literas publi- cas corrupifTe videri. Item alibi,Fecilfe videri pro- 50 nunciant. Idem lib.de finibus 1. Reque cx vtraque parteaudita , pronunciarec eum rion talem videri fuifTe in Imperio,quales eius maiores fuiffenc.Sexr. Pompe! us libro 14. Pa rum cauilfe videri pronun- ciat magiftratus, quum de condlij fententia C3pi- tisquem condemnaturus eft. Hotomannus. pra- teius. Y1 o 1 m v S.Lege,Originale. vidvae notatio varia a Grammaticis tradita eft. Quidam ab antiquo verbo iduare, hoc eft, diuide- reducunt,vt Folam eam mulierem fignificet, qu*i. marito Fuo diuiFa fit morte aut diuorrio: quod pla- cet Alciato in i-242.iT. viduam de verb. fig. Contra iCti Antiftium Labeonem Fecuti tradiderunt, vi- duam a duitare per priuationem dici.Ea enim natu¬ ra eft coniun&ionis encliticac ve,vt priuet, ficut li- teraa apud Grxcos: quanquam interdum videatur augere,vt A.Geli.li.5.noči. Attic.c.n.docuit. Dein¬ de arguit hoc vFus verbi viduare, quod nihil aliud eft.quam priuare, & diueilere, Feparare, Feiungere, 50 advnitatem reducere.Sic Manilius,viduata,inquit, volant pennisrEt Sueton.vrbe ciuibus viduata.Ho- ratius. Et foliis viduantur orni , Sc Virg.8. JE- neid. F mer a, tam multU viduajfet ciuibus vrlem . Deinde vFus ipfius nominis vidu«.Nam non Folum ad fceminam , qux aliquando nupta fuit , Fed Sc ad virginem,&ad eam,qu« quidem nupta eft , verum rnariti vfu caret, ac fi diuortium interceftiffet, aut nunquam virum habuiftet. Quo Plautus in Sticho. Čredo ego miFeram FuifTe Penelopen , Foror, Qu.se tandiu vidua viro Fuo tar uit. Et apud Ouidium, Deianira. Ipfadomo vidua votis operofa pudicis Torc>ueor>infejio ne vir ab hojle cadam. EtSeneca in Agamemnone: Decem per annos vidua refpiciam virum. Vidv am igitur quafi fine duitate di&am efTe tradic Tabeo:i ve Sc duitate,ficut vecor a ve Sc cor: Vefa- Dus a ve & Fanus:quafi dicat fine corde, fine Fanita- 7 ° tv.Cum enim matrimonium fic neque plurium ne- 2794 que pauciorum quatn duorum, Li.iF.de rit. nupt. iT« 2. Inft.de patr.poteft.conFequens eft, vt quse fine ea duitate eft,vidua habeacur. Contra bane Labeonis Fentcntiam nititur Aleiatus, quatuor potiflicnum argumentis fretus. Primo quia prior in vidua Fyi> Jaba corripitur : in vecors Sc vefanus primam pro- ducimus. Secundo argumentum ab etymoiogia tž» tum negatiue,non autem afFirmatiue procedit Ebe- rhard.i Middelburg.loc.4. ab etymol.nu^.ad hsc notationis ratio aifirmatiue precederet. Tertio mouetur autoritate/. item lex Iulia deadulteriis lnft.de publ.iud.vfei vidua per difiunftiuam parti- culam coniungitur cum virgine. Quarto mouetur autoritate c.vidua 54. dift. vidua inquitD. Hiero- nym.eft cuius maritus mortuus eft.Adde Ifidor.lib. 9.etymolog.c.8.Vidua,inquit,vocata,quod cum vi¬ ro vno fuerit,nec circa cofo rti um, alt eri us viri pofl mortem coniugis primi adh^Ferit.Nam qux alt eri poft mortem prioris viri nupFennt, vidu^e non di» cuntur. Adde quod Gellius d.cap.i2.1ib.5. fcripfit, particulam ve &augend^e rei Sc minuend« valere s ficuti ali« particulse plurimae;Vtide conFeques fue- rit hanc etymoIogi« rationem falFam , incertam & dubiam efFe.$ed nihil mouent. Nam cum encliti- ca h*c coniuni^io natura Fua corripiatur,miru non eft,eam quoque(vt regulariter fit)in vidua corripi^ licet in vecors veFanus producatur. Regula qui^ dem eft,vt deriuara primitiuorum quantitatens re¬ ti neanr: Fed hsec regula multas habet except!ones 0 Multa Funt vocabula,quoru primitiuain principi* vel aliis Fyllabis Funt longa>deriuata autem corri- piuntur,vel vice verFa:admonente Gellio ii.12.cap. j.Cuiacius obFeru.iodi.5«licet in exemplis vterque lapfus fit.Sic laterna a lateo nomen habetiat primi in laterna producitur,qu« in lateo breuis eftjSic fe- de-s-a Fedenio dičta eft , primamaue producit, e- tiamfi Fedeo primam habeat breuem.de qua re pl a.« ra apud Murmelium Sc alios g rammaticos.Qno Fa^ čile prima obiedio diluitur ,Ad fecundum reipon- detur , negandaefTe propofitionem.Nam non Foiu negatiue Fed Sc affirmatiue a vera notationč pre¬ cedit argumentum , vt nec inuitus fatetur Ebe- rhard.a Middelb. Et plenius docetur a Ramo in Schoiis Diai.& eius interpretih. Deinde aliud eft notationem traaere,aliud argumentum a notatione Fumcre.Ad tertium refpondetur rarum non efle,v t ’ ambiguitatis tollend^ gratia fpecie pr«mi(Ta,Fub- iiciarur genus vel idem pluribus verbis exprima- tur,vt Fufe tradit G csdd.in com.ad l.i.de verb-fign. Quartum ab autoritate Fumptum ideononadmo- dum vrget,quod D.Hieronymus non etymologia, Fed vFum vocis vuIgarem,non artificialem tradide- rat.Idem refpondetur ad Ifidori autoritatem : :dq; eo magis,quod in eodem cap 8.libro nono,lubiicit: Item,vidua,inquit, dida eft,quod Fola fit, nec circa confortium alterius viri coniugalia iura cufto- diat. Hsc etymologi« ratio seque in virgines ca d it : vti in eas , qu« aliquando nupt« fue- runt. Poftremum eodetn modo tollitur, quo ad primum argumentum reFponFum eft : neque ex eo , quod pro diuerFa rc Fubieda vna eade-mque vox diuerfas admittit fignificationes, d eri u ato- rum inde defcendentium originem reddit in¬ certam : cum F« p e deriuata etiatn a primitiuo¬ rum fignificatione augendo minuendove rece- dant,c eedd.ad ieg.242-iT.viduam. Digeft. de verb* fignif. idvalitER viuere dicitur etiam ea , qu 2 r'eli- gionem ingrefTi eft : & ideo legatum fadum vxori doneč cafte Sc honette vixerit, Si vidualem Vitam feruaueritj pertinet etiam ad eam quas rčligionem T 111 5 V A N T E I. V A N 1 / 9 b ingreditur.ita fing.Batd.in leg.Deo ltobis in 3. col. verf.iibtta ptaditta.C.de epifc, & clcr. & pro fing. comendat Crem.not,i42.maritus.& fequitnr Dom. Alexand.in l.mulicr.jf.cum proponeretur col. ?.ff, ad Trcbell.quibus adde qu$ in fimiii fcripfi iupra in verb. Conditio adie&a. Nunquidautem lega- tum fafium mulieri, fi vidna remanferit , reauirat perpetuam viduitatem,conluluit eleg.Bala.confii. 42.praemittendiim eft.in 5.I1. Cotta, Y 1 e n n a duitas eft Aliobrogum in GaiHa Narbo- nenfi, ciiius mtmir.it iurifconfultus titul, de cen- fibus. tUTOiEt, qui vitilibus, id eft, flexibi!i|>us, quos vulgo circulos nominant, vala vinciunc, circumli- gant pro fencentia Donati in Terent.Nam viere fi- gnificat flexum effe, ant poffe facile fleSi, tefttbus Marcello, Varronetnos cupparios, K itffer vocamus, vt aZal.praeceptore noftro accepimus,quum eiuci- daret aliquot titul. Pande&.Vlpian. in fi.jT . l.fi ftr- uus feruum .ff.ad legern Aquiliam. Item.air, (i vie- 10 tori locaueris lacum vino plenum curandum.Spie- gelius. vlotsiMiSn exaffores, a vigefiraa parte ; ficut OSauarij,ab oftaua difti.Lege Aiciat.in l.enm qui vedigal.de verb, fig. Old. vioitANTiA,diligentia. Hermogenianus: perfo- nale munus eft,quod cam corpoiibus, tum labore, acfolicitudineanimiacvigilantia exiftit. 1. j. tf.de mun.&hon. Old. Prat. v 1 G 1 L an T1 s s 1M1 iudices, pro maxime prouidis jo & intentis.l.j. C.de otfic. Redor.prouinc. Spiege- lius. v ; G 1 ia R Bjvigilanter proU(deJnquit Seruius, iiue ftudium & diligentiam adbibere. Hinc quod fre- tjuens in ore caufidicoruin eft , Vigiiantibus iura ftibuenire folent.Spieg. v 1 G 1 l AR E fibi dicuntur creditores,qui de fuo con- fequendo folliciti func,& in eo exigervdo aliis dili- gentiores. Sic vigiiantibus ius fcriptum effe dici- tur. Brili' 40 v. 1 g ir. a x,pro vigilansfindnftrius, folicitus, Caius leg.i8.ff.desdilit.edid. Si cenftantem.aut laborio- Tum.aut curacem,vigilacem efte,aut ex frugalitate fiua peculium acquirentem adfirmauerit. Hotom. Prat. v 1 G 1 L e s nodurni excubitores vocabantur, qui no- du incendiorum arcendorum caufa vigilias age. bani ex Augufti inftituto,qui per fingulas vrbis re- gione> eos diipoftut . prafedo eis ex equeftri ordi- ne viro fpeSabili,qui prsfedus vigilum eft appel- 5 0 latus leg.r.j.& i.ff.de oific.pnf.vigil. 1. vitima , flp. de condiff. ca u. da. 1.2-if -i.ff.de fugit.l.58. ff de furt. Prat. Briffon. Hjnc Cuiacius dicit in Noriš fuis ad titul. 2. Vlpiar.. de Latinis, jf.militia, quod fe- ptem vigilum cohortes D. Auguftus conftituerit i- ta , vt binas regiones vrbis ynaqu 3 :que cohors tue - retur, Conftat enim 14. fuiffe regiones vrbis I.3. de - orEc.pr.rf.vigil.lmer eos,qui Latinus fex annis mi- litaflet , ex lege Vifdlia ius Quiritium con!eque- batur. So V I C ! I tA.Sf frequentius vigili* , numero multitu- tid ni',Excubi.e dicuntur. Sed ramen hoc inrerfe diffcru.it, qunj vigilia funt tantutn nofturns : Ex- eubis autem.,am nodurn2e,quam diurnoe. piujde- b.tntur a ut e m in qu '.terna horarum f. e. c i a , ita vt prim? , fecuml., tertla & quarta vigilia diceretur. Interelum d vigiimrnin notriiue ipfos cuftcdes, qui v igija ut, a ccc ri «"•«• Adi Tbefa ar.Steph.Robert.qui indicei & annd Plaurn -e. t.periri vigiliam,pro eo die q,d f. filtru diem ptsčedit. .Decreta Pont.non 70 la udarit vigilias•inuHod.cat,quibjis fenfus integri- tas corrumpatur,de confecr.dift.j.c. nen mediocri. ter.Spieg. v 1 G 1 n t 1 aureos pro libertate retinenda depen- dcrc.i.ii mulier.ff.de minor. v j gin t 1 millia paftuum,quomodo accipienda.de- ciarat Alc.in commtnt.de verb. Ibgn.in l initinere faciendo.Spieg. vigintiq_vAtvor hors.Paul.in leg.raoitB.o- mano ff.de feriis. Quicquid,air,in iis vigintiom. tuor horis,id tft,duabus dimidiatis noftibusJdu. ce media affum eft : perinde eft , quafi qualibtt hora lucis a&um effet.Spieg.Prar. vi gin ti vir at v s cauiis diitidicandis fuit: quod munus magnE inciolis iuuenibus conferri folebit. Jllinc enim gradum adreliques honores aufpi. cabantur viri exculii iogenio Sc dodrina. Et ctntumviri, ampliffimum iudicium , qui populo iura aliquandiu dixere : a quibus nulla erat prooo- catio: quorum iudicia Centumviralia dicebantur. Alex.Neapol.Genial.dier.Ubro rertio, capitulode- cimo fexto. v iginTiviri erant Triumviri capitales, Trium- viri monetales, & Quatuorviri curatoresviarum vrbis,& Decemviri, qui haftam centumviralemco- gebanttDio li.53.Prat. vigo R.Impp.in l.prohiliiium eft.de iure nfci. C.li. 10. a d fin. Cum lireris noftris cognouerit ,nonex arbitrio fuo , C.efarianosatlcapicndaseafdemve- niffe facultates,fed iuftitis vigorem id fieri ftataif- fe. Imerpres vigoreffi,.id eft , Principem exponir, quod fit vigor iuftitis,& animata Lex, Sed appa- ret, effrenats officialium cupiditati oppofitara ah Imp.perpetu.’.m,& conftantem iuftitif voluntatem, vnicuique fua tribuemem. Siquidem quodfitmum & integrum eft,rede vigere nuncupaiur. Spiegel. Erar. v i g o s cenfurae noftrs abfumat,ml.iuftiffimos. C, de offic.red.prouinc. v 1 g o R 1 s veftigium in 1.4.Cod,qui teftam.fac.pcff appellare videtur Diocletian.habiiiim,Goih€fr, in not.ad l-3.C.quand,tutor.vel curatores. Vile dicitur,quod garuo precio cmit-ur. Noftri rem viletn dicunt,qu® no excedit valorem;. aureorum. l.fi oleem.ffde dolo.leg. diuus.ff.de bon.damn.Ve- runtamen viriiis alicui res dicitur, qtiampronihili haber,& nthili facit. Špieg. Vi l E s perfonas A!c.recitat,in comm.ad l.metcisap- pellarione.de verb.fign. v 11.1 TAs,opponitur caritati.l.a.de iur.haft.fifc.Cod. 11. 2. v 11.1 p e n d 1 v m , &hoc in barbarievocabulum.ff, natumeft. Vil e a, a vehendo quafi vebilla dicitur,quodineam ruri fručius conuehantur ex agris,ficut donius pro- prie in vrbe eft .Em Meyerhcff. Caius Villam appellat Cal3ml.riparum. if. vlti.ff. dcrer.diuif. Tht opbtlus xsifižti/,Theocritus '>• jSa-r.vt refert Balduinus m comment. Inftit. libr.2. tit, 1. Vitla figniftcat sdilicium fundU.fi fundum. S.ic legat. 1. Y > L L Ajfundi acccffo efttproinde diruta ea, viiisfrt!- fius non extinguttur. autor Vlpianus!. fundi vfa- frafi.ft.qu ib.mod.vfusfrudfamitt. Pompon. inl.fi ita.ff.de inftr.stel inftr.leg. vitla, inquit. parsfundi fine vila dtibitatione habetur, Prat.Spieg, v 1 l l A. fundijnon agri,pars,inqoitGceddž adl,:p num. 8. v 1 l L A etiam eft feceffus Sc fseretumf & iti begom invilla.ff.de man. vind. tn villa dum dicitur rede ma.mmiffionem fieri apud prEtorem fine iidore. inter. i797 V AN inter parietes &fecrcto eam fieri pofle fignificatur, necpuhlicam conteftationem requiri.Cuiac.obr.Ii. 6.c.20. prope finem. vil la diuidirur in vrbanam.l. plenum, ffide vfu cC habit.ruftic.l.videamus Locaci. & Fručtuariam, in quam fruSus deuehuntur : vnde & a vehendo villa diaaColumells^uafi vigilld.Spieg. til l a dicitur quod in eam, & ab ea conuehantur frudus,& euehantur cum veneunt.A quo ruftici e- T E I. 2?pS vi m aci A,grana vus compre{Ts.Tu1iah.l.i4 in fin.ff de cond.furt.Idem iuris eft vuis fubrepus; nam & muftum Sc vinacia iure condici poffunt. Vlpian.l. 8 ff de furt.Idem eft & in vuis, & in mufto ,St in vinačeis.nam & vuaf um,& mufti, & vinaceorum nomine ftirti agere poteft.Hor, Prat. v i n A L i Ajferis $.Cal.Maij, deguftandis vinis infti« tuta?,tefte Plin. Ec altera Vinalia, quae aguntur ad rCal.S e ptemb. tiam nune quoque viam veham appellant propter io vinaria vafa,inquit luiian. proprie vafa torcula- veduras:& vetfctm»non villam>quo vehunr,~& vnde vehunr.Brech.in 1 .vrbana.ffde verb.&rer.fig. Ad- de Connan.li.4.c.io.n.5. \ till a fru&uaria dicitur, quz fru&ibus condendis parabatur.Prac. V 11 la ruftica,eft ea pars villz, quam villicus, colo- nus,Yel vinitor,Yel arboraror habitandam fibiob- tinec,&faniiliže viilacicae, acque inftrumento omni fuftico condendo aut continendo. Vipian.in leg.li coiiis.ffde vfufru&.Ita fundi,ait, vfusfručbus lega- 10 tus eft; non debet neque arbores frugiferas excide- re,neqj L villam diruerc.Vide Bud.in icg.videamus. Vi llA vrbana, quse eodem tefte, & Prztorium dici- tur,eapars elt^juam domisusfibi recepit:qu£ qtiia elegantius amcBniufque sedificari folet,& inftrui., i- deo vrbana vocatur,quafi vrbani nicotis & elegan¬ ci* plus habensjtjuam ruftica?.Spieg. Vili, am vrbanam.Viiruu.Ii. 6.c.8. Pfeudourbanam videt ur appellare , qnod ea inftar sedihciorum vr¬ tiš,domos haberet,& vrbis domos veduti ementire. tur,&c.Brechceus in 1 .vrbana pr^dia. ff de verb.& rer. fignif. Ti / l ANi,inquit 13 ud«us,dicuncur,quod villa? (vnde Vi Iliči dičlf jjfcripii,& colonarice condicioni addi- fti,autipfi fine,ant eorum maiorcsfuerinr, quarum rerum veftigia non obfcura muliis in locis extant: fjuoci -tam e n noraen loquentium inieitia in contu- mcliam iam vertit. Villanum enim,& vilem,verna- culafimplicuas confundit. Vide eum in prior.an- notat.¬.in l.non patimur.C.de curf.publ. li.12. 4 ° Spft g. Tillic A,vxor vi Iliči. Colu medi a: Nec tamen infti- tuendo villicam , domefticarum rerum villico re- miitimus curam , fed tantummodo laborem eius, adiutrice data,leuamu5. Spieg. vil lic v s aicVarro li-i.de re ruft.agri colendi caufa conftiiutus,atque appellatus a villa;quod ab ea in eamčonuchuntur fručtus , Sc euehuntur, cum ve- neunt. Horat. Vittkc jyluarunh& t me reddentu a ge UL 5 ° Iuuenal.in 3-Satyr. Vine iidentk a.mans,& culti viliicm borti « C0l11m.lib.12. Villicus Temper caueatj nefmproui- dus ab opere vincatunrts eft agreftis,]nfidioftftima cun&anti. Dc villico etiam meminit Alph.in leg. cenforia.Digeft.de verbor.fignif. 5 t Vlp.de villica. in 1 qua?fitum eft. §, itemfabrum.ff.de fund.inftr. Cotta. vil Licvs eft is,qui prcepofttus eft rationib. rufticis, ~ fručtibus percipiend.is,vniuerfoque operi ruftico,!. 0 8-ft.de inftr.leg-l.filio.ff.de adim.leg.l-fi cum villi¬ co. iij.vbi Gothof.in notis.ff.de inft.ačh Sed poets liane folent appellationem transferre ad prsfečlo.s ftuollibet.vt luuenalis ad praefe&um vrbi feribens de Pegafo lurifconfulto: Tegafus attonitapofitus modo villicus vrbi . Etad przfe&um srarij Patauina inferiptio: Villicus ararij quondam*nunc cultor agelli. Cuiac.obfer.li.ii.c.37.in prin. Prat.& omnino Ga?d- 70 da?trs ad l.i66.in pr.n^.cide verb.fign. laria efte placet.Dolia autem & ferias, tandiu in ea caufa efte,quandiu vinum haberent:quum fine vi¬ no efte degnerent,in eo numero non efte:quoniam ad alium vfu m transferri poflent.velur i fi frumen'* tum in hisaddatur. Eandem caufam amphorarum efTe:vt quum vinum habeant,tum in vafis vinariis: quum inanes fint, tum excra numerum vinariorum fint:quia aliud in his addi poftitd.2c6.ff.de verb.fi* gnifi.Hot.Prat. vinariam nauem vlpia.in 1.21.jT.j. ff.de furt.eam interpretatur, in quam vinumieffunditur , &vnde poftea hauritur.BriffiPrat. V1N A ri v s,pro vinofo & ebriofo. Vlpia.in Lob qus: de zdil.-cdif 3 r.Item,ileatores & vinarios-non conti- neri edičlo>quofdam refpondifte,Poinp.ait. Ibidem in 1 .cediles reputa fi iir-itatione conferuorum apud emprorem tališ fačfus eftjaleator forte,ve'I vmai ias velerroneu.s fit. Eft etiam Vinarius vini vendnor. Vnde Lampri.fcribir,Imp,A'lexandrum conft it uif- fe corpora vinariorum, & caligariorurn , & omnino omnium artium.Spieg. v 1 n c e r E,pro obtinere. Paul.de publica. Locatio vedigalium( ficenim legendum ) qux e dore lici- tantis vitra modam folitce conclučtionis infiatur,i- ta deruum admittenda eft,fi fidtiuftbrcs idoneos,& cautiones,is qui licitatione vicerir ,-offerre paracus fir.Spieg. v 1 n c t v s >pro feriio 5 t compendito. In conrpendib. enim vinčli ferui ad agricuhuram . deftinabantur. Porro>vinčlum effe,hoc cft^onftričttim , '& in vin- culis efte , diftare , Albe.annotauit,per leg. fi ta¬ men. iT.ei qui feruum if.de cedilit.edičl. Spiegelius. Prat. vinc Tvs,quod ad leg. Aiiiam Scmiani attin-er,non videtur fuifle feruusdicet carcere claufus fucrit , fi vincula corpori eius non fint addi.ad 216.vbi Goed. in comm.ff.de verb.fig. Et apud Vlp.inlnftit.tit.i. Briff.Prat. v 1 N c v l a appellat lurifconf.cuftodiam, compeclcs, latumias , atque omnem denique corporis coercio- nem.l.fuccurritur.quibus ex cauf maior. Quid fic,e vinculis caufam dicere,fupra aičcum eft in didione Cauf.Spieg. ViNcvtA & cuftodia,tanquam genus & fpecies dif- ferunt.-vincula v.trunque vinculi genus convinent, & priuatum Sc publieum : at cuftodia puhlica tan- tum vincula fiue puhlicam cuftodiam , Gcedd.ad 1 . 224.n.1.de verb.fign. v 1N c v L o rvm geriera funr,Spieg. tincvLvm ftipulationis.L6.Ciifirae.Hi ab exigendis Cano- nibus canonicarii: 1II1 , auodab Anaftafio decur- ionum iniquis c-x aflionibus oppofirifuerint,appel- lati funt vindices.Cuiac.obieru.lib.3.cap.14. V mn 1 c 1 A E V et.glofl. ei « at corrupte enim vmdigeftž.Ojibus adftipulatur Fe- ftuslib.i9,vindiciz,inquit,appellaturreses,de qui 4,0 Bus controuerfia eft: aut potius vindicise dicuntur imer eos qui contendum.Struius tamen in fingulari extitlit,vindiciam effe dicens rem,de q»a tontrouer- fia erat ab eo quod vindicnbatur. Atquc hinc pa tet vindicias olim aliud mbil fuifle,quam poffeffionem tei controuerff alicui magiftratus decreto vfque ad finem iudicii aitributam.Liu.libr.j.de Virginii filia loquens ab App. Claudio decern viro adumata-.Mar- coClaudioclienti negouum dedit, vt virginem in feruitutem afferem,nt que cederet fecundum liber 50 tatem poftulantibus vindicias.Ite paulo poftiPoftu* lantfaduocati puefls)vt rem integram in pairisad- uentudiff,rar,lege ab iplo lata vindicias det fecun¬ dum libertatem.ttennHoc tatom fciar, fibi.fi huius vindiciis cefferit conditionem filis quanendam ef- fe.ldcm Posnp.l.t.de orig.iur.de eod. Appio loques, Etlecundum eum qui in feruitutem ab eo fuppofi- tus petierat(vindicias)dixiffe.Poftulare autem vin¬ dicias fecundum libertatem eft poftulare vt interim quis libertate potiretur : nam date vindicias fecun- 0? dum libertatem,vel a feruitute.eft decernere,vt in¬ terim du uuseftio agitatur in poflefltone ipfafui ac libertatis quis effet: cuius contrarium eft dare vin¬ dicias a libertatepvel fecundum feruitute,qua phra. fi etiam paulo inferius vtitur idem Liu. De lite au¬ tem vindiciarum fic Pzdianus in verrin.5, Lisvin- diciarum eft,cum litigatur de ea re apud Prjtorem, cuius incertum eft, quis debeat efte poffeffor. ideo- que qui eam tenet fatifdat pro przde litis vindicia¬ rum aduerfario fuo. quoilli fatisfaciat is , nihil fe 70 detesius in goffcihonefa&uruia de quaiurgiu effet Rurfus fponfioneipfa prouocatut ab aduerfari«,cer> , tje pecunis aut a-ftimationis auam amittat, nififua fit h»reditas,de qua conteodit. Prades autem vocat fatifdatores iocupletes- Hanc reeredantiam vocari vult Budieus.vindicise item dicebantut,quse ex fun- do in iusafferebantur.vindicandi caufa: Atque ha- rum vindiciarum feu rei vindicationis lisca Cicero nerefertur formula in orat. pro Mursen. Fundus qui eft in agro qui Sabir.us vocattir : cumexiute meunr effe aiotinde fibi ego te ex iure manu confer- tum voco. Is autem,vnde petebatur, hsc refponde- battvnde tu meti iure manu conferium vocafti,in- de ibi ego te reuoco.vindiciae item manus correptio nem fignificant: itsefmv/rcoe a elemente vecatur.i Charifio 'imprncna. dicitur. Cellius 1 vindiciie corre- ptione manus in re atq. lečo prsefend apud Pracic- rem fiebant.vindici* autem verbutn a vindico vide- tur dedufl:um,vel tefte Liuio,vbi fupra: Appius.m- qtiit,cum virginem no defendi ab lci!io,fed inquie tum hominem locum feditionis quierere dicerctno pratbituru fe illi to die materiSj&c. Et paulo poft:A Marco Claudio petituru vt deccderet iure fuo vin- dicarique pucilam in pofterum diem pateretur.vin- dicari enim puellam dix:t, pro vindicias puellas ie- cundum libertatem dari,hoceft,afle.ri interim in h- bertatem,& in poffeffione libertatis efte. vindiciam ferre dicebatur, qui ren» decreto fententiaque ob- rinebattdicere vero vindicias,iudex. Sedfivindicia lile tulerat, qui non debuerat, tribus arbitris datis, duplione damnum luebat. Eex enim erattSi vindi¬ ciam fttliam tulit, rei fiue litis arbitros tres dato,eo rum arb rrits fručtus duplione damnum decidito. Prat.Alcon.in cotra Verrem Oratio. Vindiciarum, ait,lis eft cum litigatur de ea re apud prattorem,cu- ius internim eft quis debeat elfe poffeffor. Et ideo qui eam tenet, fatifdat pro prsede litis vindiciarum aduerfario fuo,quo illis fatisfaciat, nihil fe deterius in foftelfionefaaurttm effe quaiurgium effet Briff. Vi n di c iarvm nomine nihil aliud intelligi, quam affertionem , Cstlius libro dectmofeptimo cap. 29, leftio, antiq. tradit, qi x fi a feruitute ad liberta¬ tem foret tvinficia feefidum libertatem dtcebantur 0 Si vero a libertate in feruiturem , Vmdicise fecun¬ dum feruitutem pronuntiabantur. A qiiibnsminime diffimiiia Vide apud AIexand.ab Alex. libro 6 . cap. lO.Pracipue autem videnotata a Turneb. lib. 13. ad- uepfar.c.i3.Vbi variashuius diiftionis fignificationei effe oftendit. Cjterfi quia Ft.Horo.lib i.obferu cap, ji.Hermagoreo arrificio locum Liuii libr.j.valde ob- fcuru , infigniter explicuit,idco eius explica;ionem adfcribere non pacnitebit. Puella virginea, qusin poteftate patris abfentis erat,in feruitutem peteba¬ tur. Cum affertores vindicias fecundum libertatem poftu!arent,aduerfarii contradicerent, caufa ita eft conftituta.lntemio: Vindicise fecundum libertatem decetnenda: fant. Depulfio. Non funt.Q. An fint?R. Quia nemo idoneus auflor exiftj,cui addicaniui.Na fi fui iuris puella eifer « tutores adeffent.iis dectrne rentur.darentur etiam pairi.fi adeffet atque defen- deret. At nemo pro ea qus in patris mauu fitftuftu* eft auflor prseter patrem.F.At lenindefiniteferipta eft, neque intet filiamfamilias aut matrem familias diftinguit.D.An lc-x ita demum vindicias fecundum libertatem decerni iubeat, fi quis idoneus auftor *- siftat^rui addicanrur.Hoc enim Appii verba,(aus a- lioqui obfcura.fignificare videntur. In his, inquit, qua: affetantur in libertatem,quia quiuis lege agere poffit,id iuris effe,in ea, quse in patris marm fit, ne- minem effe ali um , cui dominus poffeffione cedar, Quafi diceret.filirfamilias non afferuntur in libet- taiem ,fedpetuntur fihz.l.i. Digeft. d« rei vindic. << !° 2S03 V ANTE Prseterea no quiuis poteft lege agere, pro filiafami- lias,(ed folus pater, lsautem abeft, quare nemo exi- ftit,cui vindiciaš fecundum libertatem artribuantur, quod necui abfurdtus videatur: Vlpianilocum aferi- bam,ex leg. Pomponius 40. Digeft .de procur.it« vbilicak : Poraponius fcribit,non omnes a&iones per proouratores quem pofle inftituere. Denique vt liberi,qui in poteftate abfentis dicuntur, ducantur, imerdičtum non pode dedderare aU,nifi,vt.Iulianus ak.caula cognitajd eft, fi & norainacim ei manda- 10 tum fit,& pater valetudme , vel aha iufta eaufaim- pcdiatur.His adde Turneb. aduerf. libr. 13. c.27. V 1N D r c o concrecum effe verbum voinnt 5 a vira & dico,vt iudico,quod Vatro li.4.de ling.Lat.a ios & dico deriuat. nam in vindicationibus manu* conleri & vim quandam adhiberi folitam , quam Feftucaria Geliius, Quotidianam Cicero appellatjVt oftendic Motomannus in orar.pro Csecin.Prat. V1N D 1 c O , Diomedes lib.i. vfurpac hoc verbum non pro defendo , fed pro animaduerto de poena : vt apud Saluftium,vindicatum fuit in noxias.Sic quo- que vindicare delidura iudex dicitur in Li.ff.de ob- feq.parent.Brifl' Vin d 1 g t A,pro vltione apud Paul de iniuriis in lege quod reipublicie vcnerandac.vt habet vuIgata,le£ho: fiue vindicandee.vtBud. legendum exiftimat» Quia tamen,.nquit,non ea mente roagiftratus facitjVt in- iuriarn faciat, fed ad vindi&am maieltaris publicae refpiciat.adione i.niuriarurn non tenetur.Spieg. Vindict Ajinquit Boetiusin Topiča Ciceronis, eft, virgula qu^dam,quam lidor manumittendi feru.ca- pici imponens, eucieni feruum in liberrate.m vindica- bat, dicens qusdam verbafolennia. atqueideo iJia virgula Vind:da votabatur.Plutarcbus de iis qui tardius-a Deo puniuntur. us ptuv kpMgfovT&j , cuJtu)' teTriov ’6fcQkfat>UJl t vis otoV&cn Romani, inquit, corporibus quos in liber* tatem efferunt,tenuem feftucam imponunt. Feftuca igitur vindida nominarur a Vindice,vt (cribit Liuius libro 2 .qui fetuuus cum adolefcenrum nobilium co- iurationem patefeciffetllibertate & ciuitate donatus cft.quare vindida idem eft vt feftuca; nec alio feniti d X't Perfius, V indici a poftguam meus k pr At or e receft quam alio loco, Non infefiuca /tffor quam geflat mani. Hot. V in d 1 c t a m imponere in Lpenuit.jT.pater fF. de ci- ftr. pecul.I.14. in fin.ff. de manumiffio. & L12.if.po- teft. Dig.dc liber, cauf.l.5. ff.de manu. vid.L2.C0d. -fiaduerf.libert.Briflbn. Prateius. Y1 n D 1 c r a libertatem imponere l.io.C. qui teft.fac. Et vindida manumicccre 1*33 ff.de dolo tit.de manu, miff.vindid.Briffon.Prat. V in D 1 c t a liberare 1 .122. Jf. FLiuius.ff.de verb,obI ig. hr5.ff.de manumiflionib.l .5. ff.de manum.vind.l.vit. ff.pro derciid.Brifl.Prat. Vind ictam fecere,eft cedentem fugientemve in- fequi,ait Salomon Paulus in l.quod reipubl.ff de in- jur pro animadaerlione & delido fumit.Spitg. in Dl v s f. 7.tf.iS.ffdc pact. j n e Adocus eft vitibus coniitus. Caius de in ius vo- can.Sed etiam a vinea ait,& balneoSc theatro nemo dubirac in iusvocare licere.Vide Bart.in leg.eerto ge neri. Digf.-ft.de feru.ruft prsd. & flmul Gloff. quam Albericuscommendat.Spieg. Vi n e t v m in jj.manifeftus.lnft. de oblig. qus ex de- lid. Vini appellationequxverliam.docent Iurifcoff.I.r.& 3, l.fi qui : s. vinum ff.de Trk.vin. & oleo leg. Pi < videdudum volunc ncnulli^ouod vim inferat men- ti.Notum ex Plinio in ptouerbium cefliffe ? Sapienti2 ^ • 2,^04 vino obumbrari.Vnde noftri, VVeinl )e . 40 6 o rau.f. in prouerbiis item Eccidiafticis duorefenin, tur,qu* iapiente-m etiam denientem,vinum Peres.VideAlberic.in l.i.C.li quis Imp.malcdix.Sp Vi ni vitia edeferataduo in pr.mis fuftt,acoi&mucor' de quibus in l.fi quis vina ff.de petič* &co.reivend. Bud^us in i.in venditionibus. ff. de contrah. empe,. Forcat.in penu.iur.cinil.cap,^. Vi n i genera quacdam enumerantur in L9.ff.de uitic. vino legat. Seriarum aotem, cadorum , cupparum cuileorum, in quibus vinum diffundi folebacfttme¬ tlo in Liy.iT.pcoprietatis.ff de vfufr.l.93 ^-peruff.dc leg.lib,3.1.3.'iT.i.l.i6.Li4.ff,de trit.viao.Briff. Vi n 1 t o R.rufticus vinearum cultor. appeliaiur. &de loquitur Vipian.in 1 . inftrumenta fundi.ff.de fund. ‘nftr.(nam ita feribendum eft,ex antiquis exempla. ribusmon monitor,vt in impreflis codicibus legitur) & ideo Coluni.lib.i.refert, quod feparandi iuntara- ‘tores a vinitorib.«& in 4.1s,inquit, vinitor , licetfit emptus fes vel potius odo millibus fcxtertiis.Virgil, Georga, lam canit extremoj eff&ttis vinitor anteu Sedulus poeca Chriftianus: Sordidus imprejf.ti cslcabit vinitor vnos. Cotta. Vin o legato,' .* demum vafa fequuntur,qu^ ita diffu-. fa runt,vt- nqn ad perpetuum vfum vafa referuaren* tur:veluti amphor£,& cadi.verba funt lureconfult. in 1.vino ff.ne trinc vino ,oleeque leg.ift quo loco amphora pro va(e vmario paruo habetur , vt pote contmens erninas non3g nta Lx. Hennna autera meniuraeft vnciarum 12.itaquod amphora adme- dietatem vnius metretae MtdioLnon afccndit:Ca- - dus autem excongiis decem conftauCongiusiiemi- nas doadecim cotinet.& flcimer amphora &: čadu m non mulcum inteceft. Simile refponfum habetur per Vl^.in l-3.e0.tit. tamen cu ex f.fto incidiffet in pro- rniflione fadadedudbus ampullisvini ,-cottannis prseftadis epifcopo Torrelano. confuluitlulg. conf. 231.in quodam inftrumemo , Ampullas non debeti, atg.l.veteribus.ff de pad. I argior enim fic interpre- tatio in vltimis voluntatibiis, quam in contračhbus Prohibet faera feriptura vinum regibus dari : quia nuilum ibiarcanum inuenfaiur, vbi regnetebtittas. vnde inprouerbium abiit,ln vino veritascdc quoE> rafmus m proue/bits, Cotra. Vino legato U omne, quod ex 'inea natum jvinum per man.(it acetum quoque,quoci vini num^ro pa- terfamil.habuerit, cominerur. Mnlfum vero,&de- 1 Tutum, 6 c 2.ythum, & eruifla, trd de-his quoquetc- ftator fenferit,non continentur. l.r. dci.9. Digeft.dc triticOjVinoibfc.in ftn.Digeft.de oprio.ieg. Viniau* tem genera q«^dam enumerantur in d.l.5>. & vinum Talerr.um , Čampanum ? Aftaticnm , d Vini vetens fca vetufti fit mentio in 1 . cum quid. ff ft cert.pet. v in v m cum vafts ltgatum. Proculus 1. pen.de crir. & vindeg-Illud verum efle puro, cui vinum cum vališ legacum erit^ci amphoras,c ulos,in quibus vina dif- fufa reruamus,legatos effe.Oid.Prat. Vin v m Aminsumeft prsftant (Titnum^e quo Lfi.Sf. fi.ff.de crit. vino &oleo, qiiod & Falernum appella- tut.Llegatum.iT.fin.ff. de annu. lega a loco vt refte fufpicatur Accur.a Falerno enim Čampam^ agrofcu ir.onte di&um eft. Martialis, Ncc in Falerno raonte maior auttimnus. Forcat. in fua penu iur.ciu. cap 7. Vi^vm doiiare omnes fere apud Vlpianum in l.i.ffde peric.& commodrei V'.nd.exponurit, quod in dolio conditum eft,advini pcndentis difcrimen:prsfertiia cuni vinum pendens', ipfas vuasfignifi.cet, & vinde- miam non dum collefiam.Nam vinum pro vuis dic/ 5 locus lile PUuti cl ariift m e mdicat. Tum vinum priuf* M v N T E I. 2806' 5 ° prhif^osHO .coa&utn pendet putidcm.Sed Turncbus aduerfariorum lib.i.c.i.vinum doiiare potius putac diciad difcriitien vini diffufi, cuius rci teftem citac procuiam lurifconfultunr.ls quidem ego ( inquir) etfidolia in vafis vinarih non funt, non tamen non concederem Trebatio,quod in dolii&j bp.>fbuj st-tficetepov e* -md* mwtiw : id eft, ifto veteri & mili 20 vino reiedo durum Sc irr.mice de dolio bibidu$,cu- licum turba perftrepens.vide Caton.c. 148. Conna. lib-.7,c.io.n-2. v invm difFuffum c-ft, quod in amphoras Sc cado* a- pothecarum ad afferuandiim fufum eft. Plinius a- poihecas fuifle.dc diftildi Toliča vina,ann.D cxxxm. vrbis apparei indubitato Opimiani vini argumen- to.De difFufo vino ita Tcribi tHoratius. Vina bibesiterumTauro diffufa: Ec Iuuenalis: Ipfe capillatG dijfufum confule potat. Defundere autem vinum eft de dolio in craterem auc de cratere in paceramfundere. In Horatio igi- t. r rede coiicit vir do&iffimus Lambinus feribedu. Etniji mutatum p ar cit defundere vinum. Id enim eft in par eram vel trullam fundere Sc hibe- re.Ec lih. 2.de finibus:Quibus vinum defuTum fit e pleno Oinophoro, id eft , deorfumin pateram aut poculum fulum.Et apud Maronsm: Hcec ait,& liquidum ^Ambrofia defudit honorem. Schardius ex furneb.aduerfanorJib. i.c.i. vine a & vices differunt,quod vinea eft ager ipfe, vi- tes vero qu£ fru&u* ferunt : dcnique inccr vineam & vices hoc intereft,quod interarua& iegetes.la- uolenus Lcerto.fF.de feruit.ruft.Certo generi agro- rum acquiri feruitus poteft,veluii vineis : quod ea ad folum magis,quam ad fuperficie percinet: ideo Tublatis vineis,feruitus manebir. Quibus verbis o* ftendit vineam folum ipfum effeivitem vero iuper- frciem.Sic I.4.fF.dc cenfib.vinea cjuod vices habeat, oliucE quod arbores.Prat. vin v m diffufum. Vide Dolium. vin v m paternum 1.fi quis vinum .§. vino autem. f£ detrit.vin.& ol.leg. Vini falerni,quod domi nafceretur,quotannis in an- nos fingulos binos cullcos h^res meus Attio dato. Etiam ero eo anno,quo nihil vini nacum eftec, de- beriduos culleos,fi modo ex vindemia ca?terorum annorum dari polfunt.labolenus refpondic 1. lega¬ tum ita eft.deann.legat.Spivg- vINvm fi qu*.š legauerit,omne continetur, quod ex $ ° vinea natum, vžuum permanfinfed fi mulium fadu fit,vini appeilatione non continebicur proprie:nifi fbrte paterfamiLetiam de hoc fenih. Cerie Zythu, tpaodin quibufdam prouincih ex tritico vel nor- deojvel ex pane conncit*ir,non concinebitur.Simili modomec camum, necceru-itia coniinebitur : nec bydromeli quMen: conditunv.nec hoc puto,nili aha n\ens teftantis fuic. OEn-o-meli p i a n e ; i d eftjdulciau mum vinur.j & paftum,nili contra.ia ftt mens> con- ^ tinebitur: Dcfi ututn non continehitur, quod potius ' conditur^. loco fuic.. Acmaticium plane vino* 40 50 continetur. Cidoneam, & fi qua alia funt, qua? no« ex vinea fuerint,vini appeilatione non continebih tur.Item acerum vini appeilatione non cominebi- tur:Hffc o,mnia ica demum vini normne no cotine- burur,fi modo vini numero ateftiuorc r,o finthabi- ta.Aiioquin Sahinus feribit,omnia vini appellacio- ne contineri,qua? vini numero pate«fannl.habuit:I- gicur Sc acetum,quod vini numero pau i fa.habuir, Z vthum 8 c camum,&ca?tera quaeque pro hominum aftedtone atque vTu vini numero habtbuntunHec Vlp.d-e tritico,vino J u!eoque LMaffa>us. Addepor- car.in penu Tug iur.ciu.c.B.in prin, vI n v m fscatum dicitur vinum ex f"^ce fadum.Nam cum e doliis no muho poft vindemia m in alia vafa transferna' vinum , refider in doliorum fundof£ex qtia in ftfcinas f^carias conicdaj torejuendo vinum ficcatum exprimicur. V 1 N-v M nar d ih um eft,quod vel nardo , vel vnguen- to nardino conditum eft.veteres enim , vt Theo- phraftus audor eft,vnguentum mifccbant vino, id- quenonnulli in compotatione ipfa fubito facie • bant , alij autem iam ante medicatum & curatum habebant.T urneb Jib.2x.29. v 1 N v m Surrentinum.Lege,Vinalia. v 1N v m fpurcare.CHusre Spurcare vinum. v 1 N v m vetus,dicitur anno lapfo. Si enim muftum, ait Alciat.a Calendis Nouembribus, quotempore defecatum efle incipit,nouum vinum dicitur l.iu- bemus.C.de erog.mil.lib i2.Apparet non prius ve' rus appellari,quam aliud nouum colledum fir.le£. Vctus.de trit.vin .Sc ol.leg. Vult tamen hac in re ad confuetudinem regionis effe attendendum. Adi Sc Bartol.in l.cum quid ff.fi cerr.pet. Sc in d.l.iube- mus.Oldend.Prat.dč CorraLj.Mifcell. i?. n.3.&feqq, Vinvm veruftum, Eius meminit Scseuola de leg.j. Coiumella libro tertio d& decorum vide- tur.IdeftJbrtiter.Viri namque animus fortžs eife debet* m 1 o L a e inter ornamenta mulierum enumeran- tur ab Vlp.in leg.argument©. jf.muliebri.ff. de aur. &arg.leg.&'a Scaeuola in 1. vit im. jf. vitim. eod. titul. &puto diminutiuum effe a viliis., minorefque anu. los figniHcare,quos vulgus corrupto vocabulo ver- geras nuncopat:& de hi s meminic Plin. Nar.hift.li. jj.cap.^.vbi etiam de armillis mentio eft.de quibus etiam lureconfult.in loco fupra allegato. & diuujs Hieron.Addc Tiraquellum in I.j.connub.gl.i.part. 3,nutn.27.in Efaia:llla,inquien$, auferet Dominus, , ornamentum ca!ciamentoru,& lunulas, & torqires, & monilia, & armillas. Dicuntur etiam ornamenta ea,quaj militares viri ab imperatoribus donari , in finiitris brachiis gerere confueuerunt : quae Prifc. brachialia vocitauit.de de armillis militaribus. li- uius,C;£farj& esteri. proin.de eleganter Iureconful. viriolas & armillasfimut enumerant. Cocta. y[RiPOTBNS virgo dicittir matura & nubilis vir¬ go,& qua? iam virum'virum pati poteft. Ieg.j3.-Dtg. de verbor.fignific.l.ioi.ff de cond.& demonft.^Brilf. Prat. vir 1 p o T a n te s vocantur foemina? , vtmafeuli puberes.lrft.de nupt.in prin.&apud Vlpian. tito.5. Reg*& de curationibus, vc m a/culi impubere$,fcc- mina? Vero nondnm viriporentes.I.i, jf. impuberes. Digeft.de SC, SiIan.Foeminas tamen tam impube¬ res quam pubcresdixit idem Vlpian.titul.2.Regul. Brilf. viri s legatis,& pueros deberi cenfuit ICtus in leg. feruis legatis.if.mulicribus.ff.de leg. 3. Pr at. V1RGATORE S jlorari j,carnincesj qui virgis e^dut. Apud Romanos morti addi&us virgis csdebatur: deinde necabatur. Interim cum facinus non erat graue,fatis habebmr,virgis csedere-Tum etiam qui creditoribus addicebanrur,multa turpia & mifera- dapatiebantur,nexi apud creditores,multafquefer* uilimore in tergo plagas. Huic modo fubuenere Leges Porcia & Sempronia : qua» liberum corpus Romani ciuis,virgis,aut aliis verberibus ccedi ve- tant.Spieg. virgil n reftimonium , appellat Martianusin l.in tantum.adfin.de diuif.rer. Viues crediteam Iulio Caefari nec cognitum nec vifum, ,neque item Cice- roni:& refte,mea quidem fententia. Sunt ex rečen- tioribuSjtjui Vergilium non Virgilium feribi debe- reautument. De hoc vide Caftigationes Pierij in Virgili um^Sp ieg. VIrgo, a virtute videtur originem vocabuli trahe- re:vtexipfo n o mine femper fe admoueri cogno- fcat.vt Fulgentius refert Epift.3.ad Probam.Vlpia. 60 Quod fi ego me virginem emere putarem, cum ef- fčt mqlier,emptio non valebit.Caererum per virgi¬ nem intelligimus puerum , ftue mafculus^flue fce^ mella isfuerir,qni adhuc incorrupuis eft/& Vene- tisvfumnon expertus. Dicittir aurem & de aliis rebus tllibatis ) mtawfis & incorruptis.Vnde-Ma-rtia- lischartam nondum contredatam inuu!gatamque vocat virginem.Et Piinius terram dixit fynceram & intačhm,neque a metali is refeffam , aut attami- natvim.Spieg. 7 ° T1* O o nonnuoqu>rn ftiam pro muliere secipitut. vi »idese tffapudTereritium in Adelphis^ui vir- N T E 1. iSio ginem pro muliere disit Donatotefte. Virgo(inquit)eft cum matre. Er idem paulopoft ačt.4.Sccn.7. Virginem vocauit.cju* etiam cum vi. ro fuit.lliinc(ait;huc transfertur virgo , hic virgi- nem(vt autor eft Donatus)pro muliere corrupta pofuit;vt apud Virgilium. Ah virgo infe!ix ! Sic A- thenis Erechthaa Kcgis filias Cieerolibr.5. de fini- bus bonorum & malorum per quandam šjo ^Uu trap- * 3 «(Kf,hoc eft ,virgines appcllatas fuifle fcnbit. quse pro patri® Taluts mortem feruntur conteir-pfifte, H®,inejuam,virgines Hyacinthides cognommaba. tur,qu® quidem quanquam virgines appellatf fint, nonabftinere tamen virorum concubitu. Ere- chsus fn leg.mulieris.in titul, de verbor. & rerum figriific. v 1 R <3 in Es Dci, & virgines hominum qu® appeh lentur.annotauit apud Tertullianum Dn. Rhena- nus in Argumento libri de Virgtnibus velandis. Spieg. virgines Veftales.vide Oldendorp.in c.5.titu.i,I* tz.Tabul, VIRGIN2S in leg.licet. C.de nupt .accipe. quenon fqnt faiftaf puerperx,qu«e nullos liberos fufceperut. Sic loquitur Marceliinus comts & Paulus Diaco* nus,de Honorij nuptiis agentes. Virginis appella- tionem non vna .aufert. Qujmil.declam. pag. 175. Vnde Cieero apud Macrob. Cras mulier ftet. BriL fonius. v 1 r o 1 N 1 t as eft in čarne corruptibili perperua incorruprionis euitatiojB.Aug.lib. de nupt.dt con- cupilc.Beatus Ambrolius ftc dednit.eft expers con- contagionis integriraš.Prat. v 1 r g 1 N ar 1 ,hoceft,virgines agere , vocabulum a- pud Tertullianum deprauatum reftituit Rhena- nus.Prat. v _UJULiB l A jleca %niftc ant virentib us h erbis gra - m 1 n ibttfqjAeJk -axhiiiiis^Q.n.fi ta.1. 26. ff. de inftr. vel inftr.Etapud Vlp.in Tnftit.titul.6.Et Sueton.in Ti- bcr.cap.60.Et Lamprid.in Heliogabalo. & Veget. lib*4.cap.6.Appellantur & Virdiaria prout in Pan- dcd.Flor.fcriptum eft in l.ij.jf. fruftuarius* & jf.ft »dium.ff.de vftifručV.& in leg.8.in fin.ffdeinftr.vel inftr.Et viridia in 1 .79.in fin ff.de verb ftgn leg.15. ff.de feruit.L12.ff de Rruir.vrb.Et apud Vitruu.lio, 6.cap 6.& lib.>.cap.p.& Sence. JBpift.15.Iib.i. Et lic cifternam viridibus fubditam apud eundem ačupe lib.ij.Epift.Et Ambulationes preftis ac tonfts viri- dibus vmbrefis apud Plin.lib.5. E : hift ad Apollina- rem,Macrob.lib.i.Satur,cap.4.viridia cum serr/ šot- •S-feT is accipiunrurjgenitiuum in ium facium, vt vi- ridia prara, viridiu prarorum.Cum vero ipfam lo¬ či viriditatem fignificare volumus, viridiorum di- cimusevt cum dicitur, Formofti facies viridiorum. Apparet autem ex d.l.26.etiam in- d o 11 is defodi vi- diaria confueuiiTe aggefta terra. Qu.in & in fene- ftris amanitatis gratia interdum habebantur,vt ex Martiale J & ex Plin.lib.ip.c. 4.inreiligimus. Supra »dificia quoqoe viridaria habuifte Rom. oftendit. 1 . j 2 .ff. d e fer u i r. v rb. prced. B t i ff. Prat. viRrDARii ferui dicuntur VI piano. qui viridario- rum curam habent.Sunt autem labolcno viridaria, arboribus virentib-us ioca confita, qu«e viridaria i- t em dicimus.Spieg. v 1 R 1D1 obfcTuantia,Valero, pro femper in fuo vigo- re permanere.I. Arriani.C.cie Ber. v 1 R 1 a E, in q uit Hi oor.fi m v irorum armil‘ 1 « ; diciin- tur tamen etiam de mulicribus. Septirniui florens lib.de pallio : ytique ftcut veftigia c^ftuum viria occupauit-.ita & endromidis folocem, &c. Ambro- fiusi.de Abraham: i n Hirt-s habebat,qua.’ nograua- rent aurem,f.-d demulcerenr: eirias,qua? iti a rm rti no 40 50 aSu V AN' materiili auro onerarent.fed fpiritali a&u leuaret. Prat.Hinc. V i r i o l a ornamenti genus ex gemmisl.r4. Digeft. de comr.empt. Dirmnutiuum autem eft^a verbo vi¬ na; quo vtuntur Tertullianus in libro de Paliio, & Piin.iibro 33.cap-3.Bnff. V R I o l a E>aimills erant ex gemmis, margariiisq; auro caelatis,quibus vtebantur Celiat,i. Gaiii. Dice- ba ur item Virix:atqueiis vtcbaiur Cdtiberi,i.H if- pani. Vlp.deaur & arg.lcg.l. argumento. Armilll*, 19 inquit,virioi*,annuii,praeter fignatorios.Et infra 1 . medico. Lineasduas cx margariris & viriolas ex fmaragdis. Paul.de opt.leg.ff tibi.Si ex^juatuor. in- quit,viriolis dua:.Nebriff.& ibi.Bart.vide Alciat.lib. 4.parer.cap.i8Plin.lib.33.c.j. V 1 kt v s,vis ilia qua res cuius eft virtus.perf.čta red dicur.Cicer.de Einibus; Atqui in enfibus eff & lua cuique virtus.Spieg. Vi Rtvtis definitionem Ariftotelicam Philippusdr commendat & cxplanat,lib.i.Philofoph.Moral.Ipfe i0 breuiter,fed txa&e dcfinit, virtutcm effe habitum qsi inclmat voluntatern ad obediendu reda; racioni Spieg. V1 ktvtem efte iuftitiam quandam , Plato diflerit quia ffc concordia viri um hommis in er fefe,hoc eff obedienas appetitioni m ad rationeni.Ht ecorra vi tium , feu iniuftitiadefinit tile harum viriu dificor dia & feditionem.Vidc Philippum lib.i. Philofoph Moral. Spicg. ^ y IRTVTEM omnem in (e corr.ple&itur iuftitia. v ki e 30 Erafm.in Chiliad.& Melanth.Epir.Philofoph. Mo¬ ral.in prin.lib.2 &c in comrrentar.ad Ethic. Ariftoc. vbi agitde vniuerfal iuftit.Spieg. vis verbum eff anceps: quod etiam accipi bonam in pariem poieft:quam Magiftratus retfe infert, fcili- cec iure licito & iure honoris qne fuftinec, 1.3. quod ir.et.cau.vis eff tune quo:iesqms id qu«d debeti li- bi putat,non pet iudicem repolek l-13.ff.ecd. v 1 s,inquit Paulus lib. fent.i.ti.7. eft maior rei impe- tus , qui repelii non poteft Gr^ci autem fic vertunt, 4 3 fjjZyihov i77i^A)\ ftio pulebr; do t er Old.Prat. tis accipitur pro virtutc quadat» efHcaciJioc tft,qu£ pocens eff produ cere erTcčt mQuo fenfu Cic.ro di- xit de finih. Atque in feniibuseft Sc fua cuiq.virtus. ^ Sic in cit fF.de lrgi.Mudeftinus,Legis virtus,inquir, eff,impetate,vetare,permitiere, pun re. Et Celfus. Scire leges,ait, non eff verha carum tt nere,fed vira & poteffatem.Et in i. O^i decem. Stichum ff. dc folutionib.Hac \ hrafi promifeue dicere iolemus, vi concelffonis.aut virtute conceffsonis. Irem , in vir- tute obedientia?,pro vi obcdienti^.Eodciu modo in- telligenda eftdefiniiio tiitdap, Inftitu.de tuttl jT.t. & in l.i.ffeo tit.Oid Pra v 1 s apud noftratcs, ait Alciat. ius ip.fum ffgnificat, Vi>dc tutela definitur , v:s atque poteftasmeapite r E 1 2g:J libero. Cuius mio tfl quoniam iure Pentium ex vino. iura metiebahtur. Vnde accipitur & quando- que pro effc&u teporali.Paulus 1. i.de Statu Jib FiiV inquit, ftatuliberi,vel coditione expreffa vel vi ipfj, vt cil creditoris fraudandi cauFa manumiuuiur,&c. A3iqtiado pro vero effečtu, vt apud MaTceUum,l,q u i decem.jT.Stichu ff.de fol.Ec qui hominemftipulatus eff,promiflbr eu dando, qui tuc illi feruierat,litera¬ tur vi ipfa-, Dicitur autem viša Gra?co /Sfn^cuius co- trariumjSc^tat eff ius. Vnde sd differenut eius, quod ipfo iure Jic , dicimusaliquidintffe6u vel vi ipfafaftum. Soler autem vis vari is modisde. duci in iudicium.Alia eftenim. v 1 s abiatiua, curn quis ab inuito aufert:vn.de affiovi bon.rapc. prodira eft^dc puhlici iudicii lex luliade v..Eff & qux vocatur* v 1 s atrcx &c armata Vlp.in l.t .ff. Quod met.cauf. Vis enim, inquit> fiebat rnentio , ptopter neeeffitateim- poffiam contrariam voluntati. Corapulfiua vistft, cu quis inuitus corr.pellitur vt alii confentiat. Ad- uerfurhac muita introducantur remedia.l.Coftmi. tio diui Marci,in l,cxrat.ff quod roetus caufa.Etto- tus lile tituIus.H l.pen. ff.de vi priuat Ol^ d.l.Erur. Craffus ciponit. Ill.S quis in taram.C.Vnde vi,IV. l.Miles.jT. ludicati.ff. de re iudicat. V. Conftitutio- Maxiroiliani,Anno t49>-Vormati^.Vt.Conffitutio Caroli V Anno ifii.VoOrnutiK.Vil.Coftitutio Fri- derici,tit.de ftaiut.&conffjetud.contra iiberr Ecde. ffa. V ill.1.Hi qui xdesahenas.ff.Ad leg.Iuliam de vi puhlic.In C.Thcodofiano, eo.tir.eft elegansconfti- tutio aduerfus illatam vim Old.Prar V is diuina dicitur, quxfato ac-cidit fupraomnemho¬ minum cuftodiam.Ec proprerea nucupaturvis ma¬ jor jn i ex codu&o.l.ff mer cts,$.vis maior. fEl ocac* i.ffuminum Seru ius quoque.ffdtd linfcd.Old. vi s cxpulfiua,qu£e, fi cum telo fiat, etiam vis armara amiq iis dicitur: qua fundodeie&um poluffoiem interdičlo vnde vi,Prostor ab!que eiceptione,quod alterab altero vij clam vel precario poflldeat, lefii- > tuit.Alio c ft v 1 s «. xturbatiua,cum v f crque litig.tntium pofuderefe affirmat.au t ali um cxpugnare nitituL Cui malo vt obaiam eac Prxtor,Vti poffidetis, ua poiliJeatis,in- tcrdicit.dum ramen nec vi, nec elani , nec precario altera ab altero pofffdeat.l.r.vti poliid. v j s fluminis eiiam line tempeffate accipienda eft,ait VIpion.l(em,vim fluniinis,inquit,intelj'!gimus fi magnitudo eius impedimc n?o fit, fiue pons folutus lir,vel nauigium non ffet.l. 2 . jT. quod dix mus.ff Si qtiiscaut.Spug. y v i s eff inquietatiua , vt cum in meo žedificas': vnd? Prarror, quod vi aut chm Fadum eff, reffitui iubet. Aliaeft vis imminenjjnon ipfa tanti.ni percuf|iojfed armoru terror, ffgnaque, ac aftus man.feflx voluntar s no* cendi,accipienda eft.Baldušexiffimauit-, lictread- uerfarium prx'!enicndo caedere , quando videt prz- porarrienta ad offVndšdum. Accutfii, Baldi & Ange¬ li Aretini fenrentiaeff : Vbicunque periculola eft cundatio , prsuenire/emper iuftae dt-fcnfionis efle, Caiusa'd Legcm Aquil. Si feruumtuum latronem mihi infidianiem occidcro,fecutus ero.Nam ad'ier* fus periculum naturalis rano permittit ie defnde- re.Spicg. vi s maior eft,inquit Caius , auam Grseci pellant.l.: f.jT.^.ff locat.id eft,ea qux confilio huoa no neque prouiderf-nenue virari poteft. &' eft ani- mnduerfto Dei in bornines, cuius cuirandz ipfefa- cultatem adcnr.it: vel ut i fulgura,gradines.C'cdbff 2 in uen.Defenforis,inquit coqueftio calannptis eiuy, quxnon culpa.fed vi maiore quadam accider;f,&c. Plinius jSij V ANTE I, Plinius lib-iS.c.iS.in fin. Ante omnia autem duo genera coeleftis iniuriae meminifle debenius. Vnum ijood tempeftates vocamus. in tjuibus grandines, procdla?,cj 5 teraque limilia imelliguntur : quf quu accidcrint,vis maior appellatur. Ha?cab horridis fyderibusexeunt,veluti Arduro,Orione , Hoedis. Alia funt ilu qu?e filente coelo,fercnifque nodibus fiunt,nul!o fentiente nifi quum fada funr. Puhlica ha?c & magna? dirferenti miliš ratio eft eius , qui Rtum vindum detinet ne Roma? ad Iudicium adfit h8.ff.ad leg.lul. de vi pu- blic.ltem fi vis aliqua atrocior & qua; Rempublicl magnopere turbet,admittaLur, veluti fi quis cx in¬ cendio aliquid rapuetit pra?ter n1ateriam.ltg 3.eo. Quiftuprum a licu i per vim intulit.leg.3.5. & 6.eod. Necfolum punitur is qui ftupri caufa vim intulit mulieri.fed ctia qui n^rtrimonij caufa, eam quauis volentem parentibjrš inuitis abducit & eri p u it tir. Cod.de raptu vi>ginum;idque luftiniani conftitu- 6 0 tione cui Ilire pontificio derogatum eft c.cum cau- ft.de raptor.Irem tenetur nac lege qui mora fedi- tione incendium fecit.Qu,i hominem dolo malo in- du(it,quive fecit quo minus iepeliatur,& c. 5. t od. Hadegeetiam tenetur qui conuocatis hominibus vim fecerit,quo qnis verberetur &pulfefur,&c.l.io. fad. Duaren.in comm.& ft ad leg.Iul.de vi pubi*& j pfiuat.c.r. ! vi s priuata dicitur, qu35 coa&is hominib. fine armis ’ fit]veluti,fi quis fine armis alique deiecerit de agro 7 ° ft0.h5.ffad I.Iul.de vi priuat.Si quis ccetu aliguenf 2 Uf & concurfum fcceritquo minus quis in tus produ- catur ab eo qui in ius vocat leg.4,eod. Si quis con- uocaris hominibus vim fecerit quo quis verbere- tur J &c.ieg.2.ft eod.titu.bx quoapparet eadem ad- mifla vtraquc lege vindicari.quod nouurn non eft. Ve/um non ideo vrraque lege accufare quem licer. elečlio enim accufatoris eft. Duarenus in comment, ad tit.ff ad leg.iuliam,de vi publ.& priuat.capitife- cundo. De pccna vis publicte & priuat® vide Dn. Vulteium ad jT.item Iex luha de vi 8. Jnft. de publ. Goed.ad leg.4i.numer.2.3. Si 4. de verborum fign. v I s,qnx ad interdi&um ne vis fiat ei,qui in pofteflio* nem miflus eft,pertinet,accipienda e/t pro qualibet priuata temeritate,ne quis ad decretam poffefiio- nem perueniat, vel ne ademptam quieteretineat. Oidend. Vis turbatiua dicitur, cum vterque pofleflionem af- ferens.ab aherutro dtturbatur, Quo pertinet tit.ff. vti polftdet.Ciccro eleganter appellat vim quoti- dianam,quod pofttftores indies folent vrrinq;pof- fcflionem vindicare.Prat. vide Vis exturbatiua. v 1 ipfa,id eft,non reuera,&aftu ipfo, vt vulgo loqui* murfted facultare,-rf /aost/;.« , vt alibi loquuntur. veluti quum quid nominatim dičtum non eft, fed aut verborum,aut ipfius negotij vis h^c eft.Marcel- las.leg.72 ff.de folut. Viquidem ipla & hic ex his dari ftipulatus eft,qui eius non erant. id eft, quam- uis id non exprefierit,fe ftipulari hominem tx iis qui fui non funt,tamen ex vi negotijfatis intelligi- turmeminem fcilicet quod fuum eft ftipulari.nam erant pro era t legend um opinor.Hot. v I fačiurn id videtur efle,ait Muiius, qua de re quis, quum prohxberetur,fecit;eIam,quod quifque quum controuerfiam haberet , habiturumuefe putaret, fecit leg.73-iT.2.fF.de iur.Hot. v 1 fa cit,qui prohibitus facit,fiue a domino, fiue ab al o ipfius nomine prohibcatur.vu conftat eft l.j.ff, Qfiod vi aut clam.Hot, v 1 poifidere in interdidis prsetoriis dicitur , qui ex- pulfo veteri pofleffore fiue iure is , fiue mala fide po(ftdebat,adquifitam per vim pofTeffionem obti** nettaut qui in hoc ipfum aptat us & pra?paratus ve¬ nit,vteontra bonos moreš auxilio , ne prohiberi pofiit ingrediens in poflefiionem,ficit. Sed qui per vim pofleffionem iuam retinuerit, aucetiam erepta fibftin ipfo congreftu recuperauerit , vi poifidere non inteUigitur.Li.jT.vi poffidere.fF.de vi & vi arm. h41.5T.fi tu me vi.ff de vfucap.Vi poffidet & ille,qui abfcnte domino ingreffus poffeffionem venientem deinde non admifit.leg.fi.in fin.fr. de adquir, pofl* At qui vacuam poficffionem occupauerit , quan'- quam deinde venientem dominum prohibuerit, vt non poffidet,leg.4.jT.penul. ff.de vfucap. Viporro poffidere a me videtur& qui ab aučtore mco vi pof¬ fidet I.3.$.fi quis ab audore.ff.de itin.a&uquc,vim- que facit qui non finir poffidentem co quod poffi- deat,vii arbitrio fuo,fiue in ferendo,fiue in fodien- do,fiue sdificando,fiue quid omnino faciendo,quod liberam pofteffionem aduerfarij non relinquit*l ii. ff de vi Sc vi arm.Briff.Prat. v 1 fa&um in imerdido. Quod vi aut dam,videtur. finirore Mucio Scceuola,quod quis cum prohibere- tur fecii .leg.74-iT.vi fadum.ffde diuerH reg. iur.l. 1 5T.hoc inxtrdidum.ft.quod vi aut clam.Sed&qui vel minimi lapilli iadu prohibitus facere perfeue- rauerit,vel contra teftationem denuntiarionemque fecerit, aut^eum fe fciret probibendiim , per vim moluus eft,ne prohiberi pofTet,& quominus prohi- beretur,confccutus eft pc ricufum denunciando ad- uerfario aur ianua prarclufa l.i-iT.hoc intcrdidum. čc h19.ff.quod vi aut clam.Briff.Prat. »«ii V ANTE I. 2§ J( j Vi m facere videtur quominus reficiatur, qui neceffa- ria refe&ioni afportari non pacicur.h4.Cde itin.a- <3:uque priu.bjon videtur vim facere } qui iure fuo vtitur,& ordinaria ačtione experitur.Li97 paragra- pbo primojDigeftis de diuerf.regu.iur. Alia caufa eft eius,qui quod ftbi deberi putat, non per iudice repolcit.l.očtaua,Digeftis quodmet.cauf. leg. pen. Digeft.ad leg.lul.de vi priuat. Csterum omne em* nino quod per vim fit,ant in vis publicce aut priua- tz crimen cadic.leg.i^>.Digeft.de diuerf.reg. Brili. Io Prat. Vim facere moribus.Cicero dicit in orat.pro (^scin- na perfape.Moris enim erat vt quumde agroquo- piam controtierfia inftirue.Fetur J quia propter com- moda polfeffionis magna iurgia,& pugns interdum acca:des oriebanturjitigatores amicorum fenten- tia diem inter fe fumerent, qua die in rem prsefen- tem,id eft,in agrum illum vna venirent, & in eo a- gro vim aliquam alter aheri dicis caufa facerer;id eft,non veram &folidam , fed fičtam 6 c fimularam: quam Cicero in iila Oratione , vim quotidianam appellat;& Gellius libro vicefimo,capite nono , ci- uilem ae feftucariam.Hot.Prat. vim accipimus atrocem, & eam,qua> aduerfus bonos moreš Far,non etiam eam , quam magiftracusre&e intulit,fcilicet iure Iicito & honoris,quem fuftinet« Ca?terum fi per iniuriana quid fecerit magiftratus, vel prouincise pr£fe$,Pomp.fcribic hoc edičtum lo- cum habere,fi torte, inquir, mortis, aut verberum terrore pecuniam alicui extorlit.VIp.de verbor. li- gnifi.Maffeus. Vim nullam feci,cum Martianus diceret: Csfardi- xit: tu vim putas e 11 e folum, li h©mines vulnercn- Cur: Viseli enim Sc tune, quociens quis id, quod de¬ beri libi putar,non periudicem repofeit: quifquis igitur probatus mihi fuerit rem vilam debitoris, vel pecuniam debitam non ab ipfo fibi datam fine vilo iudice temere poffidere,vei accepiffe , ifque li¬ hi iusmeam rem dixilfe , ius crediti non habebit. 40 Calliftrat.de verb.fign.MafF. V 1 M,boe eft/violentiam atque iniuriam propu. libre* non aliud eft,quam inftantem,imminentemve vim, aut iniuriam expellere,Spieg. y 1 m vi repellere Gicero pro Seftio : Non verebar,ne quis aut vim vi repuftam reprehenderet. De quo Salomonius lati us atque pjraFclare difterit in i.7. de Iuft.& Iur.Sp. y i m vi repellere licet,periode eft, ac li dixerit. Vim, hoc eft,vi©Ientiam , licet pellerč viribus. vt Jurif- conf.bifariam vfus lit voce Vi. Quod Appellus ex Laur. v alia? DiaiečL in d i ca t. Sr ieg. v lsčEitiA lex aduerfus iibernnes ingenuitatis iura & murna vfurpantes Sc fibi vindfcani.es feripta fuit,titX.ad leg.Vifcellia.l.vn.Cod.vi&um ciuilit. criminalit.ag.Prac. y 1S c e r a hominis ex fe mouere I.j.Cod. de Qua?ft. Seruius tradit,Vifcera non tantum inteftina 1 3 g n i - licare,fed quidquid fub eorio eftnd eft,čarnem quse eft inter offa & cutem.Spieg. Y 1 s c e r A;pars vifcerum matris, ait Quint. Declam, j^S.-Seneca in Očtauia , Ouid.in metamorph. Vtcri pars baec eft feptima noftri.Sic vilcerum porrio,par- tus antequam edatur.l.i.#.ex hoc ff. de infpic.ven- tre.Vifceribus vim infcrre.i.fi mulierejn.ff. ad leg. Cornel.de licariis. vis CER at 1 oftargitio carnis, _qua? publicis epulis fiebat Poraponius b54.De legat.&fd.Jibr^i.L. Ti- .tiusplebi quina fnillia dedir.boc amplius Seius vi- fcerationem, Cicer.lib.de oSic.2. Prodigi qui epu- ]is & vifcerationibus , & gladiatorum muneribus, 7 ° ludprum venatiotiumque apparatu pecuniaspro- fundunt.Paulus in L22.De leg. li.30. vifterationem intelligere videtur, quum ait quod ad diuilfoncm /ingulorum ciuium relidum videtur.Hot.Prat, v i- de Blonddib.2.Romže triumph. Meminitobiccr Ci- cer.2dib.0lfic.ri.De duplici liheralitatisgenere.A- Iexander quoque ab Alcx.lib.5«c.7« Sc lib.j.capitul. odauo. visi o,conlideratio,qu^ftio,prudens cogitatio.lmp* de compof.digeft.Et in his partibus in quibus per- fečtiilimevifiones expofics5 vererum fuerant,q«od partieuiatim in easfuerat fparluin.hocfepararepe • nitus erat inciuile.In Gr^ca conftitutione mi natur : m tv M kxis td ^ cX«c Sw. arivjt^iz , &c. liue quod ica plerunque obfer- uari totius vilionis continuationem o po rte bat, &c. Vlpian.leg.vigefima quinta,jT'io.ftde haered.petit. Sed in propolita quceftione tribus vifionibus rela- tis,vna prima deinde alia , poBedici totum quod fupereft reftiiuereeum debere. Idem in!egXtf,2. Digeft.ad S.C.Velleian. Proinde fecundum bane fuam diftindionem in prima vilione vbi quafi de- bitrix delegata eft,excepticnem ei Senatufconfulti Marceli us non daret.item apud eundem in lege vi- gef]ma nona,iT.quarto,Digeft mand.& lege vigefi- ma quinta,^.primo, ff.de probat.Hotom. Vision £ s,vc Anto.Anguft.aninjaduenit, Iurecon- fulti appellant quod Grscibuepnp&iu & 8 (uyaiL 2y JJ’ .adeo.fF.de petit.hsred.Infpedionem etiam di* cunt iurecontulti nonnunquamin eandem fenten- tiam.lji.ff.depoft.' v 1 s 1 t a t 1 o,ait Prat. eft exp!oratio vitiorum ani- maf:um,quarum c ura Epifcopo co'ncredii3e^l ) c.^e• pifcopuv tf.de otbc.ordin.Hinc vibtatores,eii;/'modi expforatores,c.procuraiiones.de cenfib. Vi s 1 ta T 10 eft qu^ a Grscis vocatur,quod in lummibus Iuht verbom frequenti{Time vfurpatur aGr.tcis.Viiruuius libro nono. Vilitationem, in- quit,facit renuem extremx rotundationisddeftjte- nuiter & exiliter eius extremitas cernitur. Vtan- nota uit T urneb.aduerfar.Iib.22.c.2& v 1 s p e 1. l 1 o vilium & ignobiiiidn cadauerum ek- torem ligmf. Et ica hoc verbum in Pandečtis Flo- rent.fcribitur in l.31.lf.de euidionibusl.^.ff adTre- bcl1ia.leg.72.iT.pen.ff.de folmionibus. Vbibiipel- lionem vhtata iirterarum b §c v.inter fe commuta* tione feriptum eft. Q| viuaria murenarum,oftrearum , cochiearutnidto Plin us lib.9.e.;4 fi.pi.BnlT.' v ivEre verbum,inquit Caius,qt*ldam putant ad cibu pertinereifcd Offilius ad Atticum ait, hisverbis & veftimenta 8c ftramenta contineri: fine his enim vi. uere neminem pofle, 1 . 1J4.lT.de verb.fign. VivERe dicituraaio.lnft.de perp,8c ten,por. aftl.i, C.de annal.except.Cuiac.18.obferuat.j7.Gothof.adl. j.C.deprmfcript jo.vel 40.annor.8c adl j.C.de tem« por.8c repar.appellat. 0 v I v v M fulphur.vtTurneb.libi.Aduerf.ca.ts. erplicat, auaorePlinio,qood ignem non eft expertum,i?OTj;s Gr?cis vocatum.natn reliqua genera coftioneparan- tur.boc glebofum,gelidunsque effoditur, auid;ilirae' que flammam corripit. v ix pro raro,!.alienationis.ff.de verb.fign, vix vscula.cii.i atqae eadem quidem eidiameltopu- gnantia fignificac.Vno namq. modoponitutpro ee, quod eft,etiam l.vix certis.de Indic,Alio modo, pto eo quod eft.nulio modo l.tutor.inptin.l.fin.mptinc. o ad S.C.Velleian.Vide Bart.in l.i.ffde Tmel.Spiegelius Prat. V> U * vtcisc-i.vindicare eft.Sciniuriaffl non impuuitam te-' linquere l.fcientiam.J.cum aliter ad Leg. Aquil. Et dicimus.Vlcifcorte etiaM),pro Vieifcor meSp. VLCvs.fanies concreta,intra cutem iatitans 1 . ob qui , vitia.l.fin.ffide lEdilit.edhft. vlcvs tangere.cft mouere doloremreiuftj. rei faccre m čtionž.Tjua: nos magnopere vrat. V de Prou.Erafm. noftri annotarunt vlcusdici mnatum , vulnus iliatu. A nonnullis vlcus feribitur cum h,quod Giatce hm dicatur. Sf ieg. vliginosvs ager eft femper humidus.humidasenim dicitur,qui aliquando ficcatur.Ho. vugo, terrs naturalis humor»ex ca nanquam reče- dens autorSeruius. t vi. L vs,aliquis.qua§ vnus aliquis. Nunquam autemaf- firmatiueponituttled ponitur , vel negatiue vd in. terrogatiue.velfubiund;ueixempla pete cx.AIic- rico.Prat. vin A.Vide.Menfutarum nomina. vln AM,vetetes,ex quidem melius.Alciato-tefte.vtil- que manam fimpliciter exten r am appellant: quoSt, vt idem fit quod cubitus.ant du^ fpithama:.Spieg. viP i Ano adfidente,PTxtorem interlocutum efle leg« meum autem.Efcd cx fafto,(F.Quod met.caul.Spiegc: lius. viTsiuoR. familiaritas , jronimiaae modum p«- 1 ° ati 'V ANTE gredientAapud Galliftratum I.obferuandum. deof- lic.prafid.Spieg.Pra. Vit im v m fupplicium efte mortem folam interpre- tamur, aitlex vigefima prima de poen. legepen. Cod.Th.de offic.rcft.prou.!.;!!. Je patn. vbi Callift. fcfcribit.Sumtnum fupplicium effe videtur ad fur- cim damnatio.viui cremntio,capitis ampuratio:Sic vliimam pcenam Plin.libro fecundo Epiftolae ad Ar- riamim dixit, & Suetoniui in luliocapituiodecimo- nono Prat. Vitim v m teftamentutn.CJuintilian.mterprmtiir pri- muniipoft quod tatnen atiud fadum erat,quod iure con valebat: hocque ex voluntate Legis effe autu- nut.licet non ex vetbis.Spiegeliuts. Vitim v s quiscenfetur,qui poft fe neminem habet, etiamfi a nemine quoque ptaccedatur: quod fatius etponit Alciatus in Commetu.de verbotum fignif. Spieg. VtT is.doloris confeffio eft. Seneca.Vltio quid pras- flet.oftendit c.n.Iib i. de element. VideBart-inl. 1 deuotura.C.de Metat.& epidemet.lib.12.tit.41.Sp1e- gelius. VtTio,vlcircendi aftus.de quovide Batt.in I.de Me- iat.&Epidem.C.lib.n.Spieg. Rtis Tyberim, pro vltta.apud Pomponium.de otig. iur,inl.j.$'.8cquia magiftratus. Vi to* s gladio puniri , locum fupra indicaui- rons. Vita A,pra:poiitio,prxter & trans (ignificat.Sine ca- fuaduerbium eft.Vide Bar.in l.Celius.ff devfueap.Sc in l.cum ita.ff.de dot.releg.Se Alc.in 1 . fi quis ffc di- icrit.Digeftis de verborum fignificationibus. Spie- {clius. Iitra quandoquetemporis nots eft, c.fi Paulusji. q.;.l.cumduobus, jT.idem refpondit Digeft. pro fa- eio:abquando medium tempus fignificat,capit, lite- u,de dilat. < 4 uandoque inclufionem fignificat ,1. tumvltta.Cod.de nen num.pec.l.eos. Codic.de vfur. Aliqnando puefinit Sc , vt vulgo lsqu]mur. taxat, Itgeptoperandum in princip. Codic.de ludic. Pra- itius. Vitja in teftamentis quidfignificet, docetl. Celfils. ff.de vfucapion. Prat. .Vitra dimidtum(vt dicunt) iufti precii deceptus di- citui venditor, aui nec dimidiam partem veti pretil acceperic: vt fi res valeat dueentis, quam vendidit nonaginta & quinque. In emptore vero alia tatio e®. Nam is non poteft decipi vitra dimidium iufti precii,praterquam,fi plusduplo emat :puta,firem ttmumaureorum iufti valoris emat dueentis, Sc ali- quantopluris.Vide Dn.Oldenin aft.i.Clafl.4.Spie. Ptateius. Vitro diftio vatias in 'iure fortitur fignificatio- ati.Intetdum fignificat vitra,vt annotauit Dorutus in Tetent. Adelph.aft.4.Sen.j.& Setu.in libtum fe- cnndum dineid.lntetdum fignificat ex vna parte, Vade,vitro citroque valet,Hinc inde,Ex vtroq.lare- re.SicČicero pro Quintio, Tune appcllat vkro Mat- nium, vt quoniatnTuipicaretur fib, a]iquid deberi, &c.Cotne. Tacit libro v ndecimo. Deindemetune g Q adpetniciem vlt.ro traherentur, defiftunt. ldem li¬ bro quinro.Coniu!tufque Catfar, an feptliri fineret conetubuit permiijtere, vkroque ineuiare caius.qui Kum abftuliffent.idem eo.lib.Vltroque damnatur, !tquevrbe exigituf. 'Htpofte-a : Non deipeftum ■ffapudBasbatosvltro^ue potentiam habet , Pli- niuslibroitrigefimo quinto capite fexto. Qui adul- 'vrantvero iudicio fitercora columbina vel annula- ii»m vltto inficiunt.ldem libro quinto, -capituto.no- M.Caufashuius inerememivatias prouidere ,fed 70 4=> : ^ z8tz malimi ptobabiles itefiarum io temporž ex aduer- foflantium repcrcuffutn, vitro in Ota afto ir,ari, I- dem libro vigefime nono capitulo primo.Quini m* tranfit conuitium & intemperantia culpalur,vitro- que qui periere arguuntur. Accius Phaeniflšs incu- fatvltroa fortnna opibufque omnibus defertum, Suetoniusin Tiberio capitulovndccimo.Sed neque impetrauit, vltroque etiam admonitus eft , dimme. ret oranem curam fuorum.Apuleius Apologia feefi- > da. Sed nec quidquam tentara eius grauitate, vitro, leuitatis & inconftanna: inetepitusreportat. Augu- ftinus in libro de Seft.cum Emerito. Ab eo Impera- tore,ad eius examen (timinationea (uas vitro aceu • fando miferunt.Briff. V'i. t Re,pro prius.Paulusl.fi in emptione,j4 iJ item ff j.ff.de cont. empt. Nec tamen ex vendito quicquam confequitut,nifi vitro quodconueneritpr^ftet.Afri- canus i.fi ptiufquam 15.ff de op.no.nunc.Cauere iu- beret non priusfe adificaturum, quam vitro egiffet ius fibi effe altius tollere.Nam vitro abundat hoc lo- eoivtl.i.iP. interdiffum.ff. vtipoff. affio nunquam vitro pofleffori datur,quippe quum Vufficiat ei,quod poifidet, Sic apud Papinianum l.i.in fin. ff.de vfur. Tutor vitro conuenit pupillum,eique pecuoiam of- fert.id eft,priusquam a.pupillo conueniatur.Hotto- manus. Adde Cuiac.obl. lib.j.cap.i.circa medium. ■Prat. VLTRo,pro ipfo iure, 6c fine aliquo fafto aduentitie, Paul. leg. i.ff. delegeRhod. Imo etfi non retineat merccs magifter, vitro ex locato babiturus eft aftio- nem,id eft,etiam fine retentiane.vox tamen Non in libetis Flor.deeft.Vlpian.leg.j. Digeft.de cand.cauf. dati. Quinimo etfi nihil tibi dedi vt manumittetet, placuerat tamen vt darem Vitro tibi competerea- &ionem,quac ex hoc eontraftu naCcitor.Hotomanus Prat. Vit R o,(uafpome,Sczuol.l.cum quis,57.ff.nuptuta,4. ff.de leg.Sc fid. li.j. An mathus doli mali exceptione fe tueri poffit: &an vitro eicaufa fideicomiffi affio ei competat, id eft,fua fpote id ab il!o polfit petere, quodper exceptionem retineret. Papinianus l.i. in fin. ff. de vfur. Plane fi tutelz iudicio nolentem ex- periri tutot vitro conuenerit & pecuniam obtuleri^ &c,Iteapud Paulum l.Ergo,at.Digeft.ex guib.cauf. maiorHot.Prat. Vmocinoov! .'.Hzc verba vt spud aliosau- thorespeculiarcm habent fignificationem , vtpste, Hinoinde , exvtroquelaiere , &c. Ita inbaciu- ris noftri arte a communt fenfu piane remotam hac habent vt vitro cittoque idem fit ac fi diceres.nego- cium fiue cauiam habens leg.7 Digeft.mandati.ff.2. lnftitut.de obligat. quz quafi excont. nafe. leg.19. J 3 igeft.de verb. fign. Hinc eft vt quod ita fit Sc agi- tur,vitre citroque fieri dicatur, Sc negocium voce- eurvD. Gotdd.ad leg.19 de verborum.fignific. num. i8.& sji. Vltrorea voluhtas, neiftris oblatadicitur,fiueno requifita.l.fin.C.de Crim.lacrileg. V M. Vm e ra, pro corpore. (Tupties aliquis magnum qnid- dam videbitur aftecutus, cum nihil tandem auferat prater titulum au; tpes rnctas.Erafmus. Vme R A & unagojcui upponitur Solida Sc expreffaef- V m B R a veritatisjfpecies quzdan»j Sr quod verififfine dicitur, V v v v s. JO zSzs VAN VMBR-AiipfOtterbialiioco dicebjntur clim ij,qui ve- jsirent olim adconuiuium,non ipfi quidem vocari, fed comites eorum, , qui vocaci fucrant , fic illos fequentes,veIucvmbta#orpus vitro (equirui". Adi Chiliad Eraf. Vmb s a t a qui;s,apud A!beric.inurabrata,!egenckm; vt habent fynceri codices l.fi qaod meo neiaiae.J.li furiofo.tf.de acquir.poffefflSpieg. Vm3H.atii.is mota^uae in-vmbra fit. Vms&atiljs fuffragiorum pafiio,apud Iuftin. in I. 10 vniuerli.C.de legat. Vat s lu a regio itahae.incipit ab Appennino Sc vitra, vfque ad finum Adriaticom extenditur, multis prat- clara vetuftiffimis oppidis. Rationem noniinis pete a Plin.lib.j c.M.Scatuola, Vmbriaeft regioin Pičeno l.vTotemjjf.codtcillis.deLega.j.Sp. VitB i aici, in ter p tete P or p hy tipne, ornameta quz-~ damoflVa,aut lignea corneave, vmbicili noftri for¬ mam imitan:ia,qu* voluminibusjiam abfolutis ad- debantur.Hinc prouerbialisfigura, Ad vmbilicum^ dueere^uodfignificat.fibrum finite atq;abfoluere. 10 Erafmus. VMBit icvs jfignifioat quicquid in aliqua re eft medi«. V N. vn A,aduerbium,acuitur,fignificatque fimull. imo ff. de Vfu & habit.cum fim.quas Albe.mdicat. Haloan- det in iam citata l.pro hoc,vtiq.cum vir vnafit,legir, Curo vito iun&a fit.Spieg. vnam domum in duas diuidere, pariete medio aedifi- cato,apud Vlp.t fi quisduasffComm.praed. y na tescenfetur,fondu;,& fru&us etus ,fiue maturi lint,fiue non l.fin,jT.penult.ff.Qua: in fraud. credit. Spiegel. vs AR..E,fimplexverbum TettulHanus vfurpat. Vnde nos Adunaredicimus,& Coadunate.Rhen.Pr. v N an i ME.quad vniuseft aniroi, & eiufdem fetuen- tiae cum altero Canonifts quod vnanimi confenft! fafium,.eft,Vnammttcrf.n 3 :um,voce parum Latina 40 dlcunt.Quorum nonnulliid etiam intelligunt, re- clamamibus quibufdam,modo pars maiot coafen- tiat.Abbas diffenrit,quod verbi vnanimiter vis.haud vllum diferepantem exigat,pcrtex.c. bonarmemo- riae.z de Poftul.PratUt,&.c,vnanur.iter. eodem tit. Sp>eg. vneti eft totius fiue affis pars diiodecimatvnciardu?: fcxtans,quafifextaparsaffis. Vr.cits cres; quadrans, qua!i pars affis 4-Vneis quatuor;rriens, qui eft affis pa; -ertia. Vncia quinq, q'.iincux.Vnc;2 fex:femis, 5 ° qe totius affis pars dimidiajSeptemffeptiins. O- So, b Nouem-.dodrans. Decem,dextans.Vndecim, deu . ..tandem duodecim vncise fimul &in vni- uerfuat colle&z.totum Alfe m conftituunt.vrrcia an¬ tena iri minotes qooquepattesdidueitur ,pnta in fy- munciam , cuius menttofit in 1 . PapinianosS. ff. qi'0niam ff.de inotfic.teftam.I. idem quod Sabtnus, I7.ff,i.ff.dehtered.inftit.& femunciaru rurfusdiuidi in ttesfextu!as, & rurfus vna.fcxtuia cura dimittia dictbaturficiliens,cuius nsentio fit in l.libettoit. ff. 6 t> filium.ffde ann legat.&apud Feftumlib. 17. vide D.Vultei.incomm.Inft.ad ff;hareditasplerunqiae j,.. nu.4Jnftit.de hsred.inftitucnd. VNCIA auri,aurei fex A.Ai3gufti.h.».c.?.&: es.li. c. vit. deciarat vnc.amoedis. Prat. vn c 1 a a 1 a ftitps,duodecima affis pars,omniu na mina¬ ma raoneca. VN ci a r IA s vites,quod inter quamhbet vitem vnius luger* vneta,intcruaMur. *quatefaeetet.Sp. V N ciariae vfttt* 1.47.§ pt2fefi0sff.de admi, »uto. 70 quaiingulos aminmos ©. ccncenis quotanis efficiunt,. TEN. Eudeo interprete apud A. Auguft.libtofecundoE- mend.ca.dectmo.Ptateius. vnci AR.IVM fccnus.omnium uiininjurn^nodeicen. tum, vnciam tantum in aureum reddtbit Tacit,l.b. quinto, iotr.us vinciarium duodecim tabulamni Is- gibus conftitutum fuiffetradit. Decennioaatetn poft hanc de vnciario ioenote latam legem, SemU unciarium tantum ex vnciariofaftum tribunuiis.vt inquit Tacitus,iogationibus.Sed cum ne fic quiten foenus toierari poffet.L. Genutius ad pltbetul\t,ne fotnerare liceret. Veru cum conftrifia effethifcele. gibus auaritta 3 ,aperceque graflati metu legutn non auderet.ad fraudes fe conuertit. Via ftaudts hfciuit, vt nomina in focios,qui hifce legibus uofi teneban- tur.tranfcriberenr.atoue ita libero feenotedebitotes obruebantur.Deprehenfaautem hac ftaude.M.Sem- proniusTribunusplebis exaufioritate patmra Ir. gem rogauit..plebfque fciuir, vteum fociis acnoaii- ne Latino pecuniae credita idem ius effet,quod cum ciuibus Romanis. Vnciariuro vero foenus diatur rj. tione maxime vfut2,quyin affis partes diuidi poteft, as enim , qui duodecim vncias continet, prototoS integro vfurpari folet, vt tradidit Zafius in caralogo Leguman!iquarum. Aquonec Sigoniu; diffemire videtur ,dum de iure ciuium Romanorum liktofe- cundo.capitulo vndecimoferibit; Veteresvnciatiam vfuram dixifle,rcfpicientcscentefimam, quam ma- simam vluram exiftimanit, qus eft,cum pars ioitis- centelima fingulis melibuspeditur,id eft, cum quo- tannis duodeni pro fingulis vfur$ nominenumera- tur. Hanc vero quafi vfuratum affem qutndam effe vo! uer unt. V nde ali* minores vfuta, quafi affis pat* tes,aut partrcnls fluierunttiemis cum dimidia pars centelimarin menfesfingulos toluimr, quadranscii quarta,vneiatia,cum duodecima, femiunciaria cum viccfima quatta.Adde Fr.Baiduin.comm.in 11. tab. c,x;. v N c 1 a x i v s fesres.ei vncia fcriptus,l .54.5 .mde di- citur.tf.de le g.t. v N c T o R e s,i>,«WiU , ferui funt, qui in balneis domi¬ nam vngsbmt, atqoe illi muneri deftinati erant. Confuetudo cn »ndudiug:|w« longigs fu.q» Vors v ram foluere.Etaf.indicat prouerbialitervfur pari de eo,qui lic eptzfentibus.malis estricat lefe,vt aliis grauioribusimpsdiatur. Nam Donato votfoti facere.eftzsalienum alieno ziel0luere,aut minoie focnore maiorem acceptam pecunia oCcupare.Hint. duifta voce,vt autor eft Feftus Pompcins,qu8d ver- tant creditotem.Spieg. Vossissatores lepidevocatEtafmusnofter , qui barbarosiecuti vnum multitudinis nuroerocompel- lant,preter veterum conluetudinsni,Quadere fufe differn in de Confcribtnd.epift. Vorvsitil alicuiusfaciendi.vel non faciendi. verfus Deum dehberata & iufta promiffio Vnde Cicero eleganter aixit votumfponlionem,quaDeo obiigamUr. Nobis przcipiia voiu eftquodinbapti- fmatefecirau!. Dequo illud eft/.Pfalm.Veta redde Dco lacob.De votis exut tiru. De voto & votiredc- ptione.Sokbant autem veteres quani pluriaiavota pio principe nuncupare.vt vota anniuerlariaobdi* cm imperij ,cum fcilicet ad imperium ptinceps 15 - ptus effet:quorum Sc in iure met o babetur.l omnei C.de fetiis. Item vota concepta , obfalutcm piinci- pis.a facerdotibus,confulibus,idq.poft tertiumdtena Cal.lun.authore Caio,in l.fi caluitur. asj.jf.i.vbi 0. mnino v>de D. lohan. Gaddzum, ff. de verborum figriificatione. vo rvM captandzmortis in iure noftro dicitur,aides illud denderium, nuo flagrjt imqui hominesexab terius morte lucrum fperantes,vc lliius vitainfiiiiis parent.l.dc fideic.C.dc tranfaft.Cor.Iib.5.Mile.cap. u.n.i. vota quinquennaliaideceDnaIia,vjcennalia &iw- tur,qu*ore , vel priuato alicui fiat,votum vero principi,vel Deo,excaufa principis, vel impeni.aut ob ob fortunam regis , CsfanSj Sc fi- qui cafus fimiles. Von reusdicitur,qai diis in euentum conditionrs pro 10 mntit,aut vbi conditio cuenit, tum etiam damna. tus eft voti.vide Aiciatum in l.nominis Sc rei.de ver. , fignif. V*Tvm aliud eft munificum , aliud honellum, aliud turpe,Munificum eft, veluti votis elle iiberalem , ac diuieem:quod tr.ulto facilius eft,quatn ex re demum iuxta Ouidian. illud, PoHicitis diues tjuilibit ejji fttifl. De hoc videndus eft Eralni.in Adag hoaeftum vo¬ tum eft,quod lit fuper re honeft3,veluti, qnodin i- 50 pfisiicitis nuptiis legitime celebracis fit.Turpe vero eft, quod fit lupet re turpi.vt illud efiet.fi quisvoue- ret fenunquam nuptias contrafhirnm.Et hoc quide, etiam luramento firmacum, non/ffe ieruandum re- fte teadic Za/ut s aduerfus Asdream E/ernitanum , !■ generaliter.ffide verb.oblig. Vori v vs,va,vum penult.ptodu&a dicitur, quod ex vo* to dati promittitur.Horat. 'Tafcitur in viHrum reditum votiua iuuenca. ^ Aliquando votiuum fignificat,quod vota defideratn eft.Apuleius libro 6.Tota emu,is ad votiuum confpe- ftum effunditur. Etiam votiua verba dicimus,quibus in faciendis votis vtirnur, & votiuas preees , quibus aliquid cum voto pofeimus. item & votiua legatio, pro eo, quod barbare dicitur, ad benepIacitum,.hoc eft,qua: pro voto ac voluntate,vei voluntatle fufcipi- tur.HuiufT.odi autem locutionutn exempla apud Ci ceronem Plinium & rehquoscla(Ecosauthores mul ta reperite faciUinaum eft, tdaoque hic minus ad- ferenda.Anchor. Votvm pro chrritate,& indulgentia paterna.l.fcripto 7.fffitab.teft.Liberos nacurx,li;nui & parentum co- rnune votum , ad batreditatem parentum admittit Sicin leg.ij, Digeftis de inoffic. teft. Propter vo¬ tum paietnura , Scnaturalem erga liberos charita- t cm. Prat. Votvm pro confenla.cap.i. de eieft.in 6. Votvm id eft,oratio,l.denunciamus.Codic. de lis qui adEcd.confug.Prat. 6q Vox,vt Atchelaus primus definiuit eft aeris percuffus, Laeitiusinvita Atchebi. Diuiditur autem in duo , eft enim anisnata alta,alia in m:mata.Animata quide- aaimantium. Inanimata vero ionorum atque etepi- tuum : idem Laertius lib.j.circa finem in vita Plato¬ jih. Alii vocem definitntes dicunt taro fonarn effe: £x fignificandi propofito edttum.Interdura tam e vo- . tis veibo Termo fignificacuGvt cum Manial. adCac 1 ' farem di:eb„t: Vox dtuer fafatmt feputcrumsjl Von tami)! Vita, Cum virus patrta diceris ejjtf atir, yideCoiEafit.Milcel.8«n.j,&. Vox. patris voxfili!. qu!a pater & ffllus vna cenfentut perfona.l.fin.C.de impub.& al. fubftit. 5. Sc qui iuri'* 4 vbi D. Vultei.. inft.de inutil.ftip.idem Vult.adpr- Inft.de ftipul. feruor. num.i. &ad5 fin.numer. t;. lnft.de oblig, vos viua.Martian.rus honorarium, quafi vina vox eft iurisCiuilis.i.nam & ipfum. ff. de iuft. & iur. Spie" geli us. vox validior Sc exigui©r,l.i.5.1roc autem,Dig. adSC.Si* 10 lan.Briflbn. vocem rapere, I. v.Cod.de quasft.BrilT. voce appellate i.j.S.vlt.ffdeappei.Briftl voce tenus. J. i.§. accufationem D. adSC. TurpillJ. Briftbn. VOx eadem ex diuetfa re.cui adhibetur.diuerfas habe« re poteft fignificationes. Dn.Gced.in comm.de vetb, fignif,adf.T!S.nn.d. V P. VPii-io.paftor ouium, opilioqu! vulgo dicitur. Aife>' nus 1.6o. in fin.de leg Sc fid.lib.31. Item oties qti$ ftere corandi fundi caufa paiarentur.item VpiIionem.fi ius generis oues curaret.Virgil. Venit Vpilio,tardi vemrt bubultt. Hot.Prat. V R. vab an a ancilla.Paul.de leg. 3. Ed m qui natus eft fi n- quit)ex ancilla vrbana,& mifiusin villam nutriedus^ interim inneutris efie(puta invtbanis& tufticis) quidam putant,videamus ne in vtbanis effe intelliga tur, quod magis placet.l.reruis vrbanis, eum qui, Spieg. Prat. VRBANAfamilia a rufticanon loco , led genere vfijs diftinguitur.poteft enim diTpenTator non effe vrba- norutn fetuorum numeto.fi tufticarum rerum ratio> ne difpenfct.l. 1S6.ff.de verb.fign.l.it. ff.de fupel, icg,- } Q,ua in te vfus ptscipue teftantis fpeftari debet, vi» dendumque eft quo quemqueferuum locoacnu- mero is habuent. E: cettequos circa fe habetpa*- terfam.Sc fui vfus minifterlique vrba ni caufa,noni poflunt non in eo numero efle.Qjuod plenius expo- nitur in in 1 og ff.de leg.},& l,i».§.idem tefpondit.lfi de inftru.vel inftr-).4. j.pen.ffde pe-Ieg. Atq. ita vr- banorum vel rufticorum pratdiorum ferurtutes, pro genere & cjualitate praediorum quibus debentur ftimamus Nam Sc aqi!s du(ftus,qui per vrbanum pr{ dium tranfii quoque per vrbanum prsdiusn, vrban^ feruitutes funr.i.u.j.i. ff.de puhlica. 1.14.fficom, prted.. B iCPrat. Vrba na mancipia qu2 fint explic.it larifcoff. in leg;., feruis v rbanis.de. leg. 3.1» is qui notus. de fupell. leg. Spiegel. Vr b ANApratdia acpellari {dlfičia etiasifiin vlila fint, R.oftica vero fumlos Vlp-an. fetibit in.leg. t.Digefc coinm. ptsd. & in fragmenti* Inftjtut.tit.J5, Etiffi . Prat. vblb an A-prsedia aRbfticfs nenloco , fedmateriafe qualitate duet rnuntur, Vrbana fiquidem accipimas- atdifio omnia, non lelum ea , quac fint in oppidis 3 , fed & fi fotte ftabttla funt in eommentibos ^dificiis, vel alia memoria in villis & in vicis, vel fi praetoria volupiati tamum deiieeuientia . horti quoque aui amcenitatis gratianon reditus liabentur. leg. 58., ffldt vetb.fign J.t6 G.de prrEd.minot i.f4ijn En. ffde her.l {ie.ffide comrah.empt.1. 1/, $. fi in locatn.ff. - . . J.r_.J I .tl_ , JO pr .. .. . de actton.empt.tit.de/eruit.yrban.pr£d.l.4, ff.de p_aft, B, Tt-Prai. 7 p vr k a n a penusEc f(ipeilex, ad.vfum vrbanum non adi ‘' losom vrtaaom.aat jeregiiaKin. diiijtadaefti,, itn- 2 §35 v quit Iabol.!.quemadrnodum. de fup.leg Prat. vrsanae Cohortes.Dio iibr.pl. ANTE Rs toribus C.de epli!& clet.Et noaa Roma, Zoaarasttia vim ptly.lw iij CacnAi 'Ja Wxiv, Imperatatam eiemplo Vre an as tribusappeHabant.vtaitFeft.lib.vIt.in quas vrbs erat cbftribiita a Ser.Tull.rege,id eft, Saburana, Valatina,Efquiliiia,Co!lina. Prat. Vrbanvs qui in vrbe habitat, cui tufticus opponitur, Vide aptrdEral ptouerb. Vrbanus nihil atqui'sogitar. Spieg. vreanvs Prator. Vide §, deinde cum placuillet.in J. 10 i. Digeft.de orig.iur. & fupra in verbo Prartor vrba- nus. Vrb ANv.M,etfi ab vrbe deriuatum fit.nontamS ad lo- cum vc vrbis fignificacio, fed ad vfum ac finem cuiuf- que rei refertur.vc annotat Gmdd.ad l.z.in princ.ff.de verb figmf.ac pater ex 1. 4. §.fi ita lcgetur. ffdepen. ieg.I.pp.de leg.j.I.r. comm.pnd. 1.11. de fupell. ieg. Nam cum eotum qui in vrbe verfantur moreš fint longe elegamiores,& maiore fuauitate pr?diti,quam qui femver turi yixerunc, 6 c alius cultus aliudque vi- 10 ta: genus fit vrbicorum , quam agreftium: inde fa- &um eft. vt iilud vrbanum proprie diceretur, quod magis ad ciuilem & humaniorem vitam apnim vi- deretur. quod vero magis agreftibus ipfisque agris ac fru&uum cu tx conueniret.rufticum haberetur-Hinc Labeoacutus verborum interpres: Quemadinodum, inquit,vrbanus fetuus 8c rufticus diftmenitur no lo¬ co,fed genere vfus(hoc eft a fine &vfu)ita vrbana pc- nus & fupellex ad vrbanum vfum non ad locum vr¬ banum aur peregrinum ditigenda eft,multumque in S° cereft,penus& fupe!Iex ea quš in vrbe fit, an vrbana legetur veljpromittatut d.l.n. d. leg.4J.fi italegetur. Neratius in leoiute.ff. in quib.cauf.pign. Vlpia. inI. vrbana i^8.l£de vecbcr.lign.Sc Paul. in ieg.leruis vr- banis 55.de i.j. VideD.Gcedd. adI.iSff.num.*.Dig, de verb.fignif. vrb ani c 1 Ani milites, ve! ( vt vuigatis in Sibris legi- mus)Vrbanici,dicuntur, quiin ptsffdio vrbis locati funt.UtJ.i. ff.ex quibus cauf. maior. Et Vrbamciani vocac.Bnll vfr Bi c v m, id eft,vrbanum infcript.legis.s. ff, d e oper. nouinunciat. Brili! vrbica tutela.1.8 J. fed fi ignomin.ffde excufai.BtiC, vrbica procuratio Vlp. in l.n.j.i.de minor.dicuutta, qux propter certam eiuitatis controuerfiam mandi- ta effet.Hic ait.cum curam adminiftralTet.Scbentfi- cio principis vrbicam procurationcm efletadeprus. Spieg.Prat. vrbica ribi regiones l.vnic.C.Th.fi per obrept. fue> imp!. leg, tertia.Cod.Tii.Trib.in ipfis fpecieb.žcalibi. Pratei. vrbis & eiuitatis difftrentiam facile cognofces er his veibis Ciceronis in orat.pro P.SeftioiCum conuenti- culahomiamn quaspofteaciuirates nominaueram: tum domicilia coniunfts^nas vtbes dcimus.Hacigi- tur rationepoffic diciciuitas quxcunque vniueifujs populorum, cosnmuni lege ac ritu vniemiumivulgo Communitas.vel eommune. Iufulanus. Vrbs pro ipfo loco rantum mcenibus conclufo accipi- tur,quando rei in vrbe';defignatir qualitas extrapor- rigi non patitur.5i enim dixenr Titius.vrbanaui mea omnem fupellcftilem do lege: cenfebitur fenlifle de omni ea fupellečhle,quam in ciuitate,& fuburbiis, & vfque ad centefimum lapidem habet.Text.eft in le¬ ge prima,5. cum vrbem.de offic.prxf.vrb. Namqua- litas fupelle&Uis eaeft.vt ruri, & in c ; uitace haketi polTU,Qiiod fi bona,qux vrbis habitati oni rantum co- tnoda Sc deftinata funt,qu.s legauerit, non ad eaq»i- dem,qtiae extta verbis mcenia iunt,protrahentut:cum idqualitas rei legatx non patiatur ,qux rem ipfani veluti vmbra corpus,qaocunque ingrediatur loco.fe- quitur,nor.gloir. in 1.frater a fcttre.de condichindeb. & argum.i.Iulianus S.fed & fi quis.& quxibinot, ad exh:bend. cmn fTmilib.Brechaus in l.vtbis appellatio ffde verb.& rerum fignific, Adde Conn.li.t.c.demte Ciuil.7.nu.r. officiales in l.t.C. Th. de cond.inpubl. hor. Prat. & 40 vrb v m fiue vruum, eft curuatnra acatti,8e vtbare fiue Hotom. vRbem ab vrbo appellatamPompon.tradidic in l.r;s. $.vrbs.ff.de verb.fign.Qnod & Seruius in s.sEnejd. Et Tfid.li.rr.fcribunt. Brili! Vejem fimpliciter cum legimus, Komam v’ intclligimus,qux olim imer altas tantarn capin ex. tulit vrbes vt ait virgil in Bucolic.Quantum lenta fo- lem interviburna cuprelfi.Et ita in l.i.ff.de lenatorib. l.i.ffad Unl.de amb. l.pea.5. negotiatores.ff. de tnu- nerib.&honorib. 1.7.5.conftituturo.ff. de imerd.& re 1 ° leg.l.T.ff.deoffic.pr.xf.vrb. Vrbis tamen appellatio propiietate ferinonis anguftioreft , quam Koma:: vrbs enim muris,Roma vero continentibus demum a:dificiis fimtur.l.i. ff.de verb.fign.Eadem a Conftan- tino in l.i. C.de fuariis libr.u. appellatur vrbs a:ter- na, vt aSymmacho lib.t.epift. farpenumero, & Am- mia.Marcellina.Et ita in I.4. C. de operibus publicis. Impp.-Valentinia. & Valens, Intra vrbem sternam feripferant Cuius loco Intra vrbem Romam vetere & nouam fuppofuit. TribeniaHus eiusque collegx,vt So & alia in libris ff.&c C.Iuftimani vt ex eornm & vete- rum collatione liquet, immutarunt.Briff.Prat. vrbem regiam in Conftitutionibus Conftansmopolin accipere debemus.l.vlthn.C.de adlefforib.I. u. C. da iud.l-i4J.lane.C0d.de factofieccl.l.tf.C.denupt.l.BI. C.de teftam.l.s.Cod.de hisqui ad eecl.cosf.l.ji ■§■ in hac.C.de epifcop.& eler.S.vlc.lnftit. de fatisdatio.Ea- dem Sc inclyta & flpttotilfima vrbs appellatur. 1. vn. Cod.de contraftibus iud.leg n. C. de afiefloribus 1. vitim. Cod.de sdific. priuat.in Epift. Pandeftis prx- pofita S.illud veto.Et vrbs magnifica in l.|t. 5. execu- 7 ° vruare eft arare,aratroque definire.l.pupillusj.vrbs. ffde verb. fign. In condendis enim vrbibus olim ara- tra vtebantur, quo futur.2 vrbis magnitudinem.pts- portionem fitumque muro cingendum defiaiebant Ciel.Rhodig I1.r4.ca4. Forner. ad I.r.de verb.fign.rx M. Muhilio:iifdemque deftruendis inductum eodent modo aratrum ,adhibebanr,vt eodem , quo definiti ellent vrbes,modo rurfus delerent,expungerent, e- uerterent,deftaierent,iuxra l.nihil tam.ffde reg.int- vide D.Gcedd.ad l.i. in princ. n.dl.ffde verb.fign. vr.c H o LijVafcula parandse potioni accommodata, a- pnd Pompon.I.ii, ffde aur.arg. VRČE vs vas erat anfam habens lateri app!ambatam,ex aere.vt ahenufiebat.vt varro ait,fed & ex quauis alia materia,nam Martialis fiftilem ponir.hunc anguftoS: gracili collo.in patulum definente ore pingit vir do- fliffimusLazsrus Bayfius , quem Forcatulus impro- bansin Iiog non feqnitur,cum vrceos picatos poaarli. u.Columeila in quibus torba condiantur.Eodem,in- quit, tempore torba manu lefta curiofe in vreeolos picatos adiicito.&opercula picataimponito.SaneCo- luraella vafis conditivis bane formam paulo ante de detat,vt vfqae ad imuni xquaiia efienc, neventrem facerent, vt exemptis,inquit,ad vfum falgamis,quic- quid fupereft,xquali pondere vfque ad fundum de- primatur.vrceis prx:erea aqua in ahenum infunditur l.cutr de lanionisj.afinaro ffde fun.inftru.cui rei x- qnabtlitas necellaria eft , anguftoenim S c gracile- fcente eollo ■ mora fir hauriendo. Adde qnpd 8c ftu- iftus vrceis componuntur.l. quxfitumj. conferusndi. ff.de fund.inftru.Cato in torculario vreenm vnum $37 VAN ponit quod capit quadrantalia qumqu«,id eft. ampho ras:nam quadrantal & amphoram idera fmffe Feftus ait , fcdBudacus dubrtari pofle fctibit. Pct.Lentulus Spintet vrceum habuit ex Onyche *iarmore , cadi magnitudine igitur vrceus certam formam , non certam menfuram habebat. Fo.rcat.in penu Inri-s ci- uil.cap.i/. Vrbdo qua beibs ,frutice 5 ,arborefque perculia: are- feut,quam s fiijpu'/ vocat Theophraftus, Vlpian.l.excondu£Io.i;.$.i.ft'.iocati.Sed G vredo fru- 10 ftutnolea: corruperit,aut folis feruore non afiueto idacciderit.Plin.lib.i8.cap.if.vredinis caufam negac effstorem inuftura fole acri, omnemque vredinem frigore tantum conftare.fole innoxio,quod his pro- batrationibus.Hoc enim nifi no&ibus Se ante iolis atdotem euenire deprehenditur , totumque lunati ratione conftat,quaniam tališ inuiria non fit nifi in- tedunio.plenave luna.hoc eft,pr?ualentc:vtroque e- nimbabitu plena eft.vt fiepe aliis in locis obferuauit idemPimius.Sedinterlunio omne lumen , quoda fo!e accepit.ccelo regerit.DifFerentia vtriufque habi- "° tusmagna.fed manifefta.namque interlunio ^ftate calidiflima eft,hyeme gelida:F. diuerfoin plenilunio aftatefacit gelidas noŠes,hyeme tepidas. Caufa c- iiidens efttjtftace enim interlunio neceile eft, cum folenobis proximo circulo currat,igne eius cominus tecepto candens;eademqne intgtlunio abfit hyeme, qnando abfcedit Se fol.Item plenilunio aeftiuo procul abeat aduerfa foli:hyeme aatem ad nosper iftiuuin circulum acoedat.Itaper fe tofcida quoties alget,in- (initum quantum illo tempore cademes pruinas con 5 o gelat.Igitur boe genus creleftis iniuria: .filente corlo, fetenifque nočtibus fit.nullo fentiente,niii cumfifta funt.vt idem fctibit Prateius.adde Cuiac.tf.obferuat. t8.in fine. Goifiofred.ad dift.ieg.ex conducto.if.^.r. ibi aut folis feruore.ffiocati.Cott.in memoral.m ver, vredo. VophoTRophivm di£Ho Gtasčaeft , locum figmfl' cansadinfaates nutriedos paratum,/ 3 pfp»J enim Gtq- ci infantem dicvint.Huius merainit lmp.in'l.'Ilud,$. 40 r.Iicet codices ibi mendoii fint.C.de faorof.ecdef. Cotta. Vrgere ius.Cicer lib.offic.t-Ius Craflus vrgebat:quod vittum venditor non dix.flet fciens,id opottere pra:- ftari.Spiegelias. Vrcere etiam bonafides dicitur .leg.t. Codic.de com- mod.Briffbn, vrget etiam aes alienum. 1 .;.§. fi ses.ff.de reb.eorum.l. 7 - 5 .jilane.ff quib,cx cauf in poffefllBriiT. Vrgens neceiGtas.leg.i. Cod.Nem.licer.in comparat. yo fpec.lib.ro, Vrinam facere.pro meiere.Vlp.Item deeo qui vrina facit,qua:titur,(ubaudi ) an morbofus fit.lqa2ntur.v- biPedijfententiamprob.it: nonquia vrinam in le- fto facit,fed quia vitieiam veficam habet, redhiberi pofle.Prar. Vrinatores in I.4.5 1. fF.de l.Rhod.dicuntur ,qui in caput merguntai.Se fub aqua natat,ab vrinare,id eft, nitrgi in aquam. Quo verbo vtitur Firmicus lib.8. cap.rj.illorum minifteritnn egregie his verfibus de- 60 feribit Manilius lib./. Aftronomic, lllis in Tmto itsetindum eft, qu*rere pnntusn C irpcra qui mergunt vndis ip[utrgat fub antris ^{trea ttquoreas conctniurvi[ere Jp^prnpha ;, t'xpirtnntqHe muns predaš & r/ipta profundo atqut imaš av.ids ferutantur hartnas. Na.;) per vrinatotes naufragio raerfs,Se ril,mar« na- uis ieuadat,caufa ia£tq res extrahi folebant.Inde vri- nandi attifex apud Symmgch,lib.i.epift.if. Br.ireC nius, 7 ° Mgenot hominuin vano natatores imerptetatur, T E r. 4838 non quidem iupcfficiales tantum illos, <]ui abluendi corporis gratia natan t,fed qui (c flumini marive co- mittentes ) exf‘undo.quantum fieri pote(l,iniečla ex- trahunt > oraque ne flučlus intrein communiunt>6c merularum in morem iid aquarias inquifitiones l©n ge oculatiflimiiunt.Hine &c Plinius Phocas ranafque iub aqua diu vrinari dixit,e.^7.1i.i. Horum alij aliis longe perfpicaciores fuDt, & diutius fub fluminela- tenr,&: beilo nauaJi admodam neceflari j funt, vt qul hoftilem claiTem perfodiendo multum diminuere poflent.Ex iis autetn omnibus qui bac in re plurimu valuerunt , pr^ecipuus fuifle traditur bomo quidazn (vt eleganter Alexander ab Aiexandrs fcribit)cui 4 no=_ men Colan inditum ferunt cognomento pifcis , fin™ gularifato feu fortuna genitus, qui plus in aquis de- gere,quam in terris viditare folebat,cumque diebus finguiis mare,6caquas petere neceflum haberec, ita- que inter marinas beluas coniplutes dies verfabaturj, Sc conuiuebnt ilLvfuSjhaud aliter,quam fi ex eis vna fuifier. Penetrabat maris intima 6c remotiffiinajre- 1 uertebatur larpe ad littus , Sc nautas de futuris tem- peftatibus pr^monebatjVt apud Volaterranuni quo- que latifiime delcribitur. Sane illi boe an fato an ii- dere euenerit,in ambiguo plerique omnes relique- re. Nam tantum eum nand© profecitfe aftruitur, vt maxitna pelagi incerunlla rpaciaq.immenfa CCCCC &c vitra ftadiorum.fceda tempeftate Sc reludantibus aquis excellenti vi &velocirate natatu peragraret.id« que non femel facere confuefie. Donec(ii?quit Aie- xanderjfefto annUo folennique die in Siculo freto effufa multitudine ad fpedaculum,in portujMeflaK?, experiri čredo volens quantum pr^ ceteris vrinado valeret:dutn pateram auream munus natantibus tua a Rege in mare deiedum , ab imo eripere conatur, cum fe in mare merfifiet, dum illius Rudio profun- da exquirit vada,diu expedatus ab imo maris fundo, in quod fe deiecerat > nunquam emerfit,neque poftea inuentus apparuit.Creditjr in concauas illius pelagi cauernas,quibus totus Ule finus refercus eft, incldifta: ipfumque in imaš voragines vorticibus mpidis femel deiapfum,cum fe recipeie vellet, Sc ad fuperiera ni- ii»reuctti nequiffercumque diutius reludatus, refpi- rare nequirctjimer occurfames fcopulos,vnciiqtie in® undantibuf aquis oppreffumvvitam interiiTe. Petrus Peckius in iuis comment.j.4,$,fed fi naais nu.i.tit.ad l.Rhodiam. ^Vrn A^menfurže genus quatuor capiens congios.Huius hxc nota quis fuit.Sic autem-dida eft , inquitVarro ijbr.quarto,ling.Latin.ab vrinando, quod vrinant m a q u a k a u r i e n d .r. P r a t e i u s. VrnAlbs vrcedvrnatn contincntes. ha:c eft menfura fexcarioium v ginti quatuor. Vide Alciatum in i.vi- naria vafa.de verb.fign.Spieg.Prat. yRNA LiAjProculus in Lfi.de trit.&vin.leg.Qni vinum, aitjSurrentinum in vrn.dibushabebat difflifmn.Sui> rencum oppidum ru 11. Ca!r;,paniae, Sinum guondam fedes.Hinc Surrentinum vinum,quod , quumquintu fupra vigefimum excefterit annum,potUi efte incipit« nan. cum minime pingue ac tenue fit, vix mature- fat-6c quum ad vetuftatem peruenerit, terme folum perpetuO vtennbu-s gratum.Spieg. Vide de hac voce Anc.Auguftindib.i. Emend.c.ji. VR.NARVM 3 menfa quadrata,fupcr qua vrnar aguapie* nsjinculina reponuniur. VRsvs>beftia eftjnecnumero peendum continstuT.au- tor Caius in Li.in fin.ff.ad iegem Aquil. Sp.Ptac. Vrv v M,fiue vrbum,eft curuatura aratri:&: vruare^fiue vtbare 5 eft arare,aratroque definire Da.Gced.in cem, de verb.fing.ad prin.1.2.. V £ vs 1 A/Grsea vox ( pro^t!bftantia,apud.vlp.in l"'m vesdi- 2839 V A N T tionibus de contrah. empt, vide Bud.in priorib. An- not, Vs to,idem guodvfusapud veteres.autor e Nonto. At- fen.in l.£o.S.i.ffde leg.?. Etvip, 1.17,5.4. fF.de aur. 8s arg. siue,inquit vlpia.idfu Sc fiftionepotim, quam veritate fuftinetur , ita vtiusratione efftftus fiegat pofleftionem imerruptam,6c,vt ita dicam.dif- continuatam effe,cum tamen.fi faftum ipfum fptfte- tnus & ver/tatem > pofleffio iifa adhuc fit continoa & Integra. Dn. Vult.in comm. Inftit. tit.de vfucap. nu 48 svc apio inde difta eft, quodpervfum aliqaidcapit 8c anfert.vfus enim per iapfnm temporis ad mit res corporaies priori domino . Sc transfert in afuin. S c Pignoricapionem olim d icebant,quam nunecaptio- -nem & ablationem pignorum noncupamus.Gell.hb. 7. exiftim.it, vfucapioiiem & Pignoricapione^uplica- tis ex integro vocabulis, dici opo/tere.Interdn tame excra compofitionem.interieftaqualibet voce.pro- fertur.vt eftapud Paui.In l.nunqua. §. vit.ff.de vfuc. Si defunftus,inquit,einit:bztes aute ptitat eutn ex do liationis caufa poffediffe , vfu Cii capturu btiinus ait.* Intetpretes vfucapione & przfcriptione in fignificati one cofundut,in qua vtiq diferimč efhrurfus in tti- fafzpe differentiam conftituunt.cuin 1;n'h fit.Ptimu enim vttiufque verbum tuiigunt accufatiuo ,vtVu- capio domum,przfcribodotnutn , veffein.funduni: non animaduertentes, quodprzfcnbendi fignificatio magis ad exceptionem pertine.it, etiamfi effeftusre- tinendi dominii plerunque fequatur. Deinde vluca- pionem trahunt ad resmobiles, przfcriptionem ad res immobiies per legem fecundjni, Cod.in quibns caafis cef.long.temp.przfcript f.in feruorum.cijmta men Impp.ibi,Przfcriptionem.feuesceptionem Ion* gi temporis appellantitraSantes folum de propricta- teferuorum,Sc ficrerum raobiiinm.vndereftecolli- gicOld. Ptzfcriptionem non peninere dunt. sitad res immobiies, ficut nec viucapionem femper ad res moSiles.per l.furtum.l.quare l.nunqaa n vfucap a- nibus. in princ.ff.de vfucap. Itaque V'iicauio refertur genuma fignification.s vi ad acquifit:onem rerum mobilium Sc iinmobi!iuni:quod vel indicatRubrica j.lib.®*.qui ttaiftat de acqtiir rer.doni.Ptzfcriptioau- tem ad ius ezcipiendi principal.ter pertinet-vudet/t. dediuerf. ficcempor. Prsfcr. lib. 6 . poft relitjuas excepiia* except'omira fpec!es,generai;ter fubiungitur.Spieg. irsvcAPio prsrfctiptto,funt modi acqutrendi do- jninii.Qm>propter isqui vfucapit.vel prsfcribit.priuf« qnam complet viucapionem , ve! prštfcripttonem, non eft dominus , fcd quafi dominus. Spiege- lius, vsvoapio currere 8r procedercftiem impleri dicitur, leg. 1 p.l.i8.Digeftis de vfusap.l.i, ff.pro donst.Bnff. vsvfk vctvari vs.altas accipitur fubftantiue pro eo nbi habet vfumfruftum regulatiter : alias adicftiue, pra re in qua eft vfusfru&us, leg.l.arborib.f. fin.ft.de vfufru. Vfuftu&uarius autem re aliena boni viri ar- bitratu vti frcii debet Lite fi fundi 9. ff.de vfufr. l.i.ff. vfuft.queinadmod.cam.id eft,vti frui debet re quead- modu bonuspater familias ea vfurus eflcc.nimirum nequid rei incomodetur.Non enim eft dominus rei, fed tatfi habet ius in re,cuius iuris beneficio in re ii!a plusfacete nonpoteft,qua ipii fit cocefliim.Sed quid- naconceifum eft vfufructuario ? Hocnimirttm.vt re 10 vtaturfruatur.non vt abutatur,& ipfam male vtendo perdat,leg.fed & li quid i/.Digeft. de vfufr. vel ad a- litim vfum,quans in quem res eft comparata conuer- tat.l.rj.Se 54. §.1. Digeft.de vfufru.Male autem vtitur vfufru&uarius fi fubftantiam & formam rei imrou- tet,aut alias rem deteriorem fieri patiatur.bnmuta- tur autem forma etiam tutn,cum per immutat''onem illam res fit melior.l. vfuftuftaarius t4.ft.de vfufr. L fi. Djgeft.de vfu & habitat.Nam quod vfufručtuarius meliotem caufam proprietatis f.tcere pode dicitur, j Q in L fi cuius 1 j.Lfru&uarius. ff.de vfufr.id inteiligen- dutn eft slon de fubftantia feu forma rei, fed de qualitate fiue adiunfto , quo mutato vel de nouo in- trodufto rei ipfius fubftantia fiue forma non quam primum immutata effe in:eiligitur.Quodfi ergo lub-^ ftanti.1 rei murari ve! minuinon deber,tnulto minus prorfus debet toili.vulteius in comm. Inftit. de vfu. fr. in pr.n,i6.& feqq. vsvR a.fortis acceffio eft, qus proptet mutuo dat* pe¬ cilnim vfum, vel etiam moram exrg>tur. Cur hzc in 4l imituolure diuino prohibita fit, attingunt Doft re- ceptumaue eft,qttod dicitur : lure veteti devfuris, hodieadid quod intcreft produci, qua de relatius Alc. in Com.de verb.fign.&in de rebus cred.item. que Corraf; Mifc. n.aa.-j.&L (eqq Sumirur etiam pto reditu & ftufiu qui pete p. tur e st vfu aliarum quoq. rerum Catanasus citat Fapin.& V'p.Comm.6.Spieg. vsvra ab vtendo dicitur , 5c ad ai.as quoque res ac- commodatur,quibus ad terapus vtiiisur. aliud autem fonat vfura.quun> vetamur dare proximo ad vfuram, EaGrscts Tcx»sdiciturjid eft, partus: quod pecunia ’ mutuo data, pariat lucrum ei qui dedit.Arift.cenfuii preter natura efte, vt pecunia pariat pecuniattametfi veteru leges moderatione ptobarfit vfttras, vitra ve; tuerai.iudfis permifium erat aliemsadvfuraam dare mutuum,iuis popularibus nequaquam.At Chtiftiana: leges in totum damnant vfuras,hoc eft , quidquid in ftenore forti acccdit. An veroexetcere foenus.pu- gneteum iure natur*, vtqu'dam erudfti rationib. contendunt, eleganter excutit, & dilucide.vt pierun que folet, qus traftanda fufcipit Philipp.lib.Epit.Phi- 6 lof.moral. l.ibid.vtilter admonens Vfuras immode- rataseffe vitiiperanda3 quiainiufte exhautiunt alie- nas favultates.Adde Curt.libro primu t/aas-Ss, cap.tr. tom.i. V.5VB.A apud antrquos duplex fuit.terrefttis & nautl- ca.terreftrir,id eft menftrua etat. Nautica iterum duplexfait:yna,x pattefortis centcfima,fieta apudGr^cos Dtacfe- snalis S Otacbma,quar pars eft foitisad minam reda’- centefitna nomen imiemt. quapropter eam Plu— 1- saxeitnslAl.ttCttUo ssjcToržcoiajpeliat.EiBs^mpJtta.. »84j V ANTE - puJ Paulom extat in l*40«ff.de reb.cred.Tunc eo am- plrus quo poft (oluam, pcenz nomine in di es triginta inque denarios cemenos denarios fin-gulos dari fti* puiatus eftP.Maruius vidcl.4. £.vlt. ff.de naut. fcenJ. 8.Cod.fi cert.pec.l.vlt.C de iur.dot.l.vnic $ cum autč. C.de rei vxor.aift.l.i St i-C.de vfur.rei iud Coftan. ii. i Epicomcit.^l^cTos-šfi^av -Tt>y.os to 7 < h* o-tov VOfAlTi&cn t£ nv<&ep o\g>Scq iviavrZ cf)si to &?,7 ' 1 * 7 ; Ik&vov iit&s-GVjMvst /; sv.Et harcaui- fQ dem fuitvfurz cehtdims vetus definicio. Alia enim 'fait tmper.uoris' Con fantini temporibus definitio. vt videre-cft exverbis Ammiani 1 . i. C. Th. devfur . qui vfuranvceniefimatn efie ait, cum cres fiiiquz an* . nuz in fingulos feiidcs przftamur :nam cum vigi«- tiquatuor iiliqu^ folidum efficiant, in finguia cen¬ jena duodec m folidi, Sc duodecim fiiiquz przftari debebunt,& iic vfuca cetefima duodecim fohdorum erLt, Sc femis, cuius etiam fit mentio in-Nou. 150. : SuccefSt Sc huic ncux dcfinitioni alia amplior, quz lQ tnnoceies feIido6 rcddiM^.femisjScquatuor'fiiiquas, hoc eft,in libra auri,qu£-eft7*.fo!jdorum duodenos. .Autor Hatmettop.j.-Epit.ScZonar.N!cenz fynodi 117. Vt nune Ubra: J inquit,funt folidorum ji.ita olim cen- . cesaric erant Sc -roo.Tolidor. vfura erat.12.qu2 Sc ob id dicitur ccntefima,quod de forte ioo.exigatur Cu- Jac.in expofic Nou.Iuftin.ji.de his guipecuniamcre- dunt agricolis. Eft autem vfura centefima legitima, ideo cuilibet petmiffum eft tandem ftipular.. Sc hoc .oftenditl.fi pro mutua.C.fi cett.peta. item 1 . le&a. ff ■ de reb.crediEc ita conftitutumeft in Cod.Trv. fub trt. 30 ■ de vfuris .IgLfcurfi ftipra centefimam folutz funt vfu* rar,non repetentur quidem , fed in (ortem iinputa« buntur:Sc fif®rtem expleuennt,repetentur quafi in- jdebjtz L£ non fortem;§.i. ff.de condit. indeb.Cuiac. ad [ul. Pa ul. recept, lent. Jib. 1.titul. 14.de vfuris.S.v- •fiurar fupra. ViVRA quadrans eft,qunm pars centefimz quartaquo tannis foluitur,hoc eft, ex centenis quaterni : apud Scaeuolam leg.n. §.4-ff de ann.leg.Hor.Prat. VSvrae quincunces.quum pars centefimz quinta ouo -X an nis. pend it u n h c c eft,ex centenis,quini:quHouPrat. -Vs v r .4 matitima. vide Feenus nauticum.Hot. ys vr.a maxima Sc grauiflitna,imelligitur centeftma in in 1.7. §.8.&l.ty ff.de admin. tut. Sc 1 . /8.ffde negot. geft Hot.Prat. v^vrae maiores remiffbuspriuatisnon dsbentur ex conftitutione Iuftiniamqu« edicaeft ip^o n.Cof.Sed neque fifto e-x hac conftitutione.Semifi.es Iuftiniano .Sc ciuilesiSc moderatz vifie flmt.Ex hac conftitution-e femiffes forfitan Tribonianus fubfcnpfit in 1 .1. C.de iis quib.vt indig.S: l.cum quidam §.fidebitores. ff.de rvfur.Cuiac,ad 1.5. de file. vfur.lib.i >. Y svra etiam poenam compleSlitur & id quodintereft i.vlt.ff.de-eo quod certo loco.Atcum vfurz, ait a 1 * jQiat.inl.leji.miilium quadrin* T E S. 1846 ttonis.Nam cum aliquid accedit ad fortera , cum de» bitor efficacem caufam damni dedit,illa acceflio no ed vfuraria,aut illicita,de qua pacifcimur propter ofi- ficium mutationis,& cum debitor non dedit eiRcacS damni alieuius caufam.SpiCg. Vs vr arvm Sc fortis ratio in ter est te ra vel in eo , d:- uerfa eft,quod propter fortem chirographariam pi» gnus retineri poteft,per cxceptionem doli,vt eft co- ftitutum in tit.etiam ob chirograph.pec.pig. Propte? vfuras chirographariam non item,3.4 C.de vfur. Tune vero vfurse funt chirograpbarire,cum p>gnus contra- dum eft in fortem duntaxat.Vidc Cuiac.j.obfer.i^f V s v R-A r 1 a pecunia eft 9 qu« fub vfuris debetur.Vlp.Io • n.ff.de compenf.Quum aker alteri prcuniam fine v- furis 5 aker vfurariam debet,€oncurrentis apud vtrun° • que quamitaris vfurae praeftanda? non funt,& l.n.Sed 1 fiinuicem fitvfuraria pecunia,&:c.Hot.Prat. V-s v r ar 1 a vxor,pro vfuariarid eft,qua quis pro yxor€ ‘ Vtitur Plaut Amphit. • 'Vol-o deludi illum,dum cum hac vjurarid < *Vxore nune miki rnSrigero. Iupiter fic Ioquitur de Alcmena , A.mphitruonisy° xore propria,ipfius vfuraria.Hot.Prat. V-syramvm debitum,cuius vfur« debentur. IulianX tf.in fi.ff dcneg.gcd.Eifi forte non fuerit vfurarium debitum,mcipit efle vfurarium.Hot.Prar. Vsvrari vm negotiumjlegfi pupilli in £n.Djg-dene° - got geft. vsvii ar 1 vs debitor,qoi fub vfuris p.profe£tus.(Ede admi.tut. Ha: enim duodechnam partem centefim* velut affis Tncia ex- plent Briflf. Adde Btech.in l.vfuia in t.t.de verb.čc ter.fign... Vsvr a m pra pcrm.&: poenam pre vfiira poni ( indicar Aibe.PonoVfur* vetbtim non eft fcedum.tefte Oid. fed non babete vfii[ar.tnodum,& honeftam ratione, 7 ® eft turpiffinium.Eft aurem-vfura proprir lucrum fil* f #usa HaSmnjtamum jfofi« efEccaffl snw : uenda tft.Spieg. vs vs. as permittunt leges.tit.D.& C.de vfur. Canones vero prohibent.c.j eod.tit.vtimur re ipfa hoc tem- porenon minus,quam olimmominis autem (nefci© qua rationejnos pudet.Old.Prat. vs v e. a s lex diuina prohibet.Odiofum autetn vfurarCL nomen eft,quo fit, vt vfurarum novnen in interefle mut.uum.fit vnde ClemensMato in Saty. V on ne preHe plus a vfure, Mais k mierefl tAnt veut. Haiufmodi cotnmenta iudicium conniuentia fiunt non fine magnoHc p.in ommodo. Ferendi tamen non funt,qui foenus illud improbum exercent.Prateu & Corr.j.Mif n.num.t^. vsvris Chriftus contraflum rnutui contaminari ve* t uit,Luc S.Exod ii.c Confuluit.De vfuris.Per hoc au tem non improb.mtur merderatae vfutar.fi fub forma err.ptionis & venditionis exetceantiir,ficut confuetfi eft,Tune enim& cred tor agit ingenue,& debitor in* celliglt negotium,quoi agitur.Longe enim differunt, cocipere Ipcciaie cotrafiu;ad vfuras,v,el(vt nfievulgo dicut7Retas,quod iicet:& accipere vfuras cotta mu* tui cotraftus natura,quod iliicitu eft.CerreJverbu v* fura non eft foedum: fed non habere vlutp .modum 3 & honeftam rarionem,« ft turpiffimum.Quod com- menratores aut non iiucUigunt.aut calumniofe diffi* niulaht.Old Prat. VSVRr AB-nTurifconfultis cft,vt & Alc.indicat, vfuca. pere,&eifdem interdum praterius vti. vali* vera eft,frequenti vfu babere.fiue vti.tum verbts.tum fa» ftis. Spieg.. vSVRRARE oratovibus eft frequenter vri :lurifconfui-' tusvfurpare eft interrumpere po(Teffionem,,quod v- tique fit etiam fi qojs frequenter nran vtatur: etfi ex agro cantum furculum defringat , vr M.Tullius in j, de orat.Cuiac.ad l.i.ff.de vlurp.& vfucap.in fin. vsvr p are & vfucapere.vetba funt interfe contrarie relata.n.im vfucapere.eft vtendo acqnirere:vfutpate vero,vtedo retinerePaulus leg.a.fF.de vfurp.Sc vfuc. vfurpatio,inquit,eftvfucapion\s interruptio.Oratorcs . aai6vfurpa,tioJis fjequ«t 4 vfan1.vocar.H5c fitaniifia , V A N T E S. a? 47 poflHftofieante tempus complendse vfucapioni fint- tum,vel ii!terpe!!atione,aut vfu domini a Grxcis de- fiaitur ji Ji j tŠ^:'vs, >lyzv to/jm kj i !iaxni. I urifcon- fultietiaui veteiem cotviueuidinem rctinuerum in Icg.natutaiieer, j fF.eo.Sc alibi perfepe. Mjgnopere autem notatu d gnuin e(t,quod Cic.lib.de oratore 5. ligriificat i moriš fuiffe in polleffione vfurpanda ,vt iurculus d eft ingert'lur.Ec:am,inqiiic.iiac Inffituendo diuifionc vtutuurticd ita,non vt iure.aut iudicio, vt denique recapetareamifTim poffe fionem.fed vt e* ro iure. črnili furculo defringendo vfurpare videantur. Quo ramen in locofvt hoc obiter admoEeam Jooce Uhettrcs omninodefidersti aibitror : vi fic legatur, Rhetores etiam hac inftituendo , Src.locum autem ficaperi.am. PeripatcticiJc Acadamici omnetn ciui- le queftioneaucfin:ta aut infinita effeaiciit. Rhetores etiam qui foli res iftas olim traftare coaiutuerant, nune vero a pililo fopViis de pofleHione depulfi funt, dum f«os inftituum.hac quidem dimlione vtuntur, docetq.qarEftione aliii finita.alia infinita efle.Sedita io ramen docent,vt non t3nquam in diiputatione artis fux propria quafifuo iure verfentur & aperte ptofi- teantur.philofophos nullum in eaius habete: litem- que iis intendant,quod in aPcnam pofTelfionem lt- ruerintcverumquemadmoduin folent ii,qui fuosa- gros ab aliis poffided fciunt ac videnr.fic ifti Rheto res,ne longo tempere res fua vfucapiantnr, polief- .■500601 inte.rrumpunt.&cuod in illa re viltatum eft, farculum defringunt. Nair. fimtamquuieroqu2- ftionem obtinent: verum lacinia, id eft , patuaa- jo iiaua ex patre.PhiSofoph enim Academici ,qui nune apitd Philonem fe erercent.pratcipuehas canfas tra- ftant.Infiniram autem iidem dicendi magiftn notni, nanc tantum,& canquam primoribus digitis leuiter atttngunt. De vfurpationibuslibrum fcripfcrat Ap- pius CIaudius,tefte Potnponia in l.ide orig.iur, Vsvrpare honorem , vti honote. Maitian 1.7.ffde mun.8e hon.Eum conttaquem ptopter hohotes ap- pellatum eft, fi pendente appellatione honorem v- futpauetit,eoercetut.Hot. Vs.vR.pna.E ius,pto eo quodvulgo dicuntCaperepof- feiGonein.Bud.ldem monuit,Vfurpare ciuitatem, id eft.dicere fcciuem,5c agere. Spieg. Vjvrpari etiam feruitus dicitur,qua: vtendo retine« tur,!,tf.$.t.l.8.in fin.l.p.Sc ttf.fi fetu.vind. Vs-vKVAtA mulier,apudGellium lib./.c.i.&Mactob. lib.i.c.i.&Macr.lib.i.c.j.quid,cxp!icat Mutius ICtus. Prat. vsvRpatvm etiam pto vfu adqulfitum in I.40.ff.ex quib.cauf.mai.Sic vfurpatura r vs, id eft, vlureten- tum l.itf.Digeft.qnemad.ferult.amit. tsv«.p»xs lex.l.i.J.i.ffde adminift.rer. vaTVM.lege,vitiare vinum. vsvs diciturtquando ius vtendi alicui datur, quod vti poffit prredio,vel domo ad necefficatem. vfus rruftus vero pleniot efttauia datut in e® ius & facuhas vten« di & fruendt prsdio vel domorHabitstio autern/er- uitus eft.feu ius habitadi in xdib.alicuius,firniie vfui. Zaf.in $.reque.Inli.de aft. vsvs fignificatius vtendi re alienafalua rerum fub so ftantia , & ab vfufcuffu d.fFerr. Namcuivfusre’i- eft,vti poteft.fiui vero non poteft.l. ».ff.de vfu & hab.minufque eft vfum legari , quam fruftum. Quandoquidem fruftui S; vfus med , vfui fruftus de- eft.l.iod.r 4.5.1. fF.de vfu & hab. Etvfus quidem ne- ceffitate petfon* circumfcribitut ac dffinitut.fru&us nori itera.Namqui viumfruftum habet.non tanvum advfum fuutnvti poteft,fed & ad qusftum 5 c com- pendium.Omnis enim rei vtilitas ei conccflaeft.rn- 40 eomif!« vfL*! pecnnlac, qqod 'ftuftuj.l.j.iniinJee.io. ffde vfufr.eat.rer.Btjir. Vs v m Gra;ce ^»tnt appeliari Vipia.iignificu inl.io.ff, I.ffde vfu & h.ibit.Quanquam aptid Cic,\ib.7.Epift. profručtu Cutius accepit.Prat.& BcifT. Vsvs appellatione veniatne proptietas,differit Bitt.is 1. donationes.ff.de donat. Vsvs feruuutis genus pto itinere. Setuius ad lib.i. Aineid. Lvnentrat ctpratjuffores peruius vfus T tel or uri Tnamii Vsv s,inquit,verbutn iuris.via.adus.vfus. videturdi- ftnm pro confuetudine eundi.i tat. vsi b vs puellre res relidtzproprietacematguunt. vide Alber.in !.donationes, 5 .fpecies.fF.dedonat.Prat, vs vs & vlus fructus licet muha inter fe habeant com» munia , nec vllus (it vfusfruftus.cui vfus noninfit. Sunt ramen non pauca,quibus inter fe diffetara.Fri- mum enim invfuftuftu non eft fimpiex vlus tei.fcd eiufmodi , quo vfuftuftuatius omnes omnino iti co m m o d i t a t es, qu o fcun o u e etiam fruftus.fiue natu- rales ilb iint, liue ciuiles ,hoceft , flue ex ipliusrei corpote,(iue ipfius occafione proueniant , pcrcipit, vfus autem tam late fe nen extendit,ideoqueftuftui vfus inefte.vfui truflus deefle dicitiit.leg.fihabitatio ro.I.pet feruum.14 š.i.ff.de vlu& hab t. 5 e;undovfus tantum eft r.eceftitatis.vfusfruSas prstet Htceffita- tem etiam eft voluptatis. Nam iute vfus vfuatiusex re vfunj debente.plus percipere nonpoteft, quami. pfi ad fe , fuamque familiam fuftentandatn fatislit, pto vita fiuc conditione Scdignitate, ita vt ipfinec delit qu ! d,nec etiam abundeuiute autem vlusftuSot vfufnuftuarius ftuftusrei percipit,etiarafi ftu&but opus non habeat.non tantum ad naturam (vel liecei- ficatem;fed etiara ad lucrum. Tettio vfas prior eft, fiue Ipeftes naturam vfus.fiue vetčtis acimumivfus- ftuclusautem vfu eft pofterior.Hmcq\iattsilocoat, vt vtufruftuarius ius fuum poffit transfer tem aliutn puta locatione,venditione,donatione)&c. vfuatius etfi poflet td,quod percipit iute vfus,(i genium fuum fraudare velu,transferre in alium.ius tamen vtendi in alrum tranrfette non poteft l.plenam n.S.fivfus, ff de vfu & bab. Q_dnto,vfus e ufdem tei pluribus competete.Si quidem fobdus poteft,(Inimitum illa resomnium vfui fufficiat vlum ftuftum autem.duo habere integtum non podlim,diuifum.poffuut,Con. nan.lib.i.cap.f.Sexto vfuftuSoarius motirns fruSus petceptos ac colleftos tranfmittit ad hitedesi&de- bentur prstetea fruftus hsredi ftuftuatii pto seta tempotis eiusanni quo vfusftuiftus conftititjj.f.fin. IF.fi vfusfr.petd.ji j.pcn.ft.de vfufr.leg. vfuariusa*- tem non trafmittit,fed quidquid fupet eft fruftoatn fine perceptorum , (iue percipiendomm, id reditad dominum proprietatis , Connan. d. c. p. vultei.in comm.Inft.tit.de vfu & habit.in pr.n.i.i.Sc fequtn. vsvsetiam po/Teftionem fignificat, vt lauol.in l.uj.ff. dever.fign.fcribit.Etiti Alias Gallus polufbonemv- fum definit apud Feft.Pomp.lib.M.Sicque in u.ub, fumitut in his vetbisivius & aufontas fundi bienniu cfto:cxte,arum retum annuus vfus efto.Sic & Horac. inSermonib. Q_uxdain,ait, fi credis confultisman- cipat vfus.Snft.Prat. vs vs & Abfumptio.funt contraria. vnde reperitetn, Abufus.pro confumpttone.tvusreiAbufus. vsvs domus item,& vfus fundi,qux tontincat,tradf(Di IurifcoflLtit.de vfu & habit. vsvs equitis in I.plcnum.j.fed fibonum.eod.tit. vs v s f R vervs eft ius alienis rebus vtendi fruendiiai- ua retum fubftaBtiad.i.ff.dc vluft.Hot. SO terdum tamen viulegato etiam vfusfruiftus , datus 70 vivsvrvctvs eft ius ex fetuitute qusiitum. /.vti inteliigitur > veluti fi pecunia; vfus legetur,vfus ap- frui.j.fffi feru:t.vind.atque ita intelligesdii ed,t]Uod pcllatione etiam fruftus contiaetur .ouoniam idem dicitur.vfusfruftes eft mamam reuera vlusfruftus eft feiiMfls z?45> v a n feruitus/ed ius & feruitus relatiua funt. Cum igi¬ tur vfusfrudus feruitus rei fit , ius vero perfon«. relit?quirur vfumfrudum elTe ius in feruitute qua?~ fitum:alioqui colonus & comtnodatarius ius habe- rent vtendi fruendi rebus alienis,fa!ua earum fub- ftantia .*non minus quam vfufruduarius. Verum inter illos & hunc ea differentia eft, quod neque a- ger coiono, neque equus commodatario feruitute debet,fruduario vero debet. Vnde intclligitur,v j fum ab vfufrudu hoc'diJferre>quod iile ad neceffi-io tatem , hic etiam ad vtilitatem ac voluptatem re- fcmir,nam cui vfus, eidem omnium generutn fru- &u$,duntaxat qnantum ad ipfius neceffitatem fatis eritjdebebuntur. veluti ex fylua J quantum ad cg- quendurn Srcalfaciendum opus eft : ex frumento, vino,& baccis arborum,quantum ad ipfius familia alendam:ex oleo,fosno,& ftrametis, quantum fimi- Iiter alias ad res opus eric, debebitur. qua ex re in- telIigitur.quod Vlpian.fignincat.Jn i.per ferunm, ijpjT.i. ff.eod. nimirum vfum ab vfufrudu hoc, dif- i0 ferre,quo pars a toto.Deinde vfus eft ius vtendi re quapiam , quatenus ei cui conceditur necefTe eft: Vfusfrudus,ius vtendi fruendi aliena re, quanuim eiusfalua fubftantia ferre poterit, Vlpfan.Ieg.per ferutim,i4..0\i. Digeft.de vfu & hahit. Vfusfrudus an frudus legerur,nihii intereft, namfru^ui Sc v- fusineft : vfui frudus deeft. & frudus quidem fine vfu non efte poteft: vfus fine fr udu poteft. denique iitibi frudus fine vfu legatus fit, inutile eflfe lega- tum Pompon.fcribit. fed fi frudus fine vfu,videri p conftitutum qui & ab initio conftitui poteft,Hoto, De dijteremia vfusfrudus & vfus. vide paulo ante V(us& vfusfrudus. t*vs f R v c t v s areliquis feruitudbus difterr.Nam in feruirutibus prsedialibus non vtimur , nec frui- murre,fed vtimur duntaxatfe j ruitute , qua2 rei in- hxret,quod minus eft,qua vti re ipfa, quia res,qure debet feruitutem pra?dialem,nobis non craditur, fi- cuti fit in vfufrudu. Prseterea folus vfusfrudus eft diuiduus5reliqua? feruitutes omnesfun: indiuidu£,^ 0 I5.ff.de vfufrud.l.etfi.6. jj. 3-ff.fi feruit.vind.I.i.tf.fi vfusfrudus.Liege.7. l.fed vfusfrudus. 81. ft- ad leg. Falcidiam. Ratio differentia? hsc eft, quia vlVfru- dusconfiftit in fmendoj.i. fF. quando dies legator. Fruiauiem eft frudus percipere,qua? res eft fadfac proinde diuifionem reeipir^ficut frudus fundi pro parte pofifum capere , pro parte poffum repudiare. Atreliqua? feruitutes non confiftunt in fruendo, fed tantum in vtendo. Du. Vulteius in comment. Inftit.tit.de vfufrud.in princ.n.12.14. v Svsfr v c t v S in multis cafibus eft pars dominij, 5 o non quod dominium ex eiufmodi partibus conftet, in quibus etiam fit vfusfrudus, fed propter rei vfu- fruftuaria? commoditates , quas omnes vfufrudua- rius fibi vindicando,domino rei perfimilis eft.,& re illa vtirur,iure vfusfrudus, haud aliter atque fi rei ipfius eftet dominus: idque,vt lurifconfultus Pau- « iusinL4.ff.de vfufrud.ait,fic in multis cafibus,non autem in omnibus,quod elegancer explicauit glof. in iam dida Lvfusfru&usjd eft,iuris fibi conftituti^ 0 vfufruduarius reuera eft dominus,ac proinde vi il- lius dominij,fi vtifrui impediatur,vfumfrudu vin- quicquid ex agro emolumSti percipi poterit,debe-73 ! tur;Huit',vfuario, duntaxat cjuantu ad ipfius vidu T E s. 2850 culiufj; nccefTe eft.Hinc ill.id Ciceronis in primo de ofhcii,:Expetutor aut diuicis.tu ad vfus vitje necef- fariosjtu acl Dšrrftuedas volaptates. Aleera difFerecis eft,quod Vfuarius ius fuum tranfferre in alium norj poteft:at Fruduarius poteftJ*vtique eo.t t. & 1 . ple- r^um.u if.operas.fFeodem. Cum enim vfus ex per- sons certa? conditiorse atque qualicate metiendus fit ob eamque caufam Sc crefcere & decrefcere pouic: transferri in alteram perfonam non poteft: quippe cuius quantitas ineerta fiu:nam vfuario plus debitur , fi vzorem ducat , aut liberos habeat, qua^i cum coslebs erat:& viciiTim minus, fi viduua fit> Iiberifque careat, quam cum dr maritus & pater erar. Tercia difterentia e(i,quoa vfuarius fundi per fe colendi ius non habet: id enim fibi proprietarius retanet : at fruduariushaber, L fi habitatio. 10. ia fin.cum l.fequen.fF.eodem. laftinia. autem inlnfti- tutžonibus etiam hanc differentiam comtnemorat, quod vfuario fundi frudus naturales rantum , non etiam elaborati debentur : vfufruduario vero viri- que debentur,id eft,non tantum ii, quos terra fua fponte profert,verum etiam ii, qui arte Sc induftri^ culturaque adhibita nafeuntur ; veluti poma , cx~. tera2quearborum bacece : item focnum,ligna,& ■ sera,qu$ funt generis tiufdem,vfuario pro modo Sc ratione fu^ nccefiitatis debentur' : at frumentu m, oJeum,vinum non debentur.In quo iicet Tribonia- m negligentiam admirari,qui pueriS,quorum difei- plinam fufcepit ; Nerux fententiam inculcat,quam x SabinOjCaftiOjLabeonejProculo , Vlpiano Sc Paulo repudiatam atque explofam m Pandedis,?eftatur I. plenum. (2.if.r. Sc ].fundi. 15.ff.eo.vbi Paulus icribir s fundi vfu legato, licere vfuario-^ ex penu^ qued in annu^ de verborum obhgationtb.lcge fi cum teftameto. jf.penFLde exccut.rei iudi.Guiac.ad LsS.žFde verb* oblig. Vs v s f a. v c T v s ab vtifrui deri natur,tes qua? noftra non eft, fed perinde cx ea frudum atque vtilitatem capimus,acfi noftra efifcc. Recidit tamen interdum in Diminii nomen,ficut quatlibet aJia fer iit usd.ter- tia.ff.fi vfuifrud.pet.adftipulatat l.fed Sc fi pofteffo- ri.if.itena fi iuraueso.de iureiurad.Vfusfrudus quo- que nomine, ficut Sc vfus appellatione interdu pro- prietas co uinerur l.fin £F. de vfufrud.earum rerum. i.fpecits.ff.deaur. & arg.cu fimil. Quafi vfusfrudus in tis cenfetur, qux vfu confumuntur,l.i.cum fuam diuifionem oranesfercln- 10 terpretes receperum , cum ramen ea tora commen* titia fit, ar a ICtorum traditionibus aliena , qoi v- fumfru&um deSnientes, dicunt ius effe alienis re¬ bus vrendi:quGe verba diligerer perpendenda funt* Nam cum derinkionem rei definita? fubftantiam continere oporreat, eandemque cum dennito-con- uerti,euidens fit,vnum effe vfumfru&um, qui in v- fu Sc ter um alienarum fr udu confiftir: & quod fi a- liusdetur , nempe confiftens in iure vtendi rebus propriis,accufari merito potuerunt infcicis & ine- 20 ptis legill^fores: lila verba, alienis rebus, contra rei veritatem.diflinkioni vfusfrudu.s infareientes; cum & viusfru&us in rebus propriis refideat. Sed qui Dd.commenta porius , quam ICtum Paulum rueri maluerit, eum vix faris mentis exiftimat Coraf. Qmapr@pter vfumfrudum cum Iurifcon' fulto vnum facio,& eum in rebus alienis. Quod &. apertiflime differit Triplio. leg. cum in fundo. in principio. Digeft. de iuredotium. Cum in fundo marki , inquit, mulierhabens vfumfru&um, dotis jo caufa marko eum dedič,quamuis abea vfusfru&us difcefterit,maritustamen vfumfrudum non habet, ■fed fuo rundo qnaii dominus vtitur.Exprimitidem Vlpian in I.vnfrui.in princip.ff/J vfusfručt.pet.dii rradir,eum folumftus fibi effe vtifrui intendere p of- fe,qui habet vfumfrudum:quare dominus non po¬ tem,cum vfumfrudum non habet:Q_uid quod,cum vfusfrudus feruitus fir, Li. ff.de feruit. nec res pro- 'pria cuiquam feruire potTit,d.Lvti. L in re commu- ni. ff.de feru.vrban. prsed. dici non poteft vfumfrii- dum effe in rebus propriis. Coraf.5. Mifčel.3 n.1.2. y. s v s fr v CT v s bifariam fumitur. Piimum pro fruduum perceprione:deinde pro iure percipiendi: vt colligitur,Alberico indicante,ex 1 . quod fi pen- dcnte.ff de p~eric.& comm.rei vend.& l.fi vfusfr. de iure dor.Spieg. 'fSVSFRvCTvs fungibilium rerum proprie non eft, fed quafi vfusfrudus, ff.de vfufrud. čar um rer. q-ux vfu confum. lurifconf.tamen in I. fed & fi pof- ieffori. de iureiur. appellat Vforafrudum etiam 50 quaft vfumfrudum , nempe rerum fungibilium. Spieg; v svs f r v c T v s ex fruendo confiftit,id eft, fado a- liquo eius qui fruitur Sc vtitur^ait Vlp.in prinv.l.v- nicže,if.quando dies vfusfr.leg.Spieg. vSvsfrvctvS Sc fr udus re jpfa non difteruntini- ft quod compofitum iftud verbum vfum quoque in frudibus compleditur.Differentis tamen caufa fic diftinguuntur:Vfusfrudus magis eft fa&i,quam iu- ri‘s, cum in perceptione confiftat, nec ante frudus acqu?*ratur fruduario,quam iple eum perceperit. 1. i.quande dies legat, ced, jf.i s vero.Inftku.de rer.di- uifion.lVfus vero magis eft iuris-qua fadir & ob id etia vfus indiuiduus, vfusfrudus diuiduus eft.Cu— iac.rradat.5.ad Afric.fol.75. in fin. Porrolegare v- fumfrudum,& legare frudum,nihil diftant; quera- admodum fi ftmpiici verbo dicas , Alimema,vi*- dumiauc duplici,neceflaria vita ad alendum.Vide Old.ad.i.claff.j.Spieg, r s v st R v CTmorte fcil.aut čapitis diminutione.Unftip u { a . tione.cum feq.ff.de vfufr.ear.rer.qux vfu confum.i ft vfusfr.nomine.sf.cum vfusfrud. ff. vfusfr^uem^ ad.caucat.Spieg.Prat. v S v s 1 tciprocus, qui frcquentiffmus eft interrufti- cos: vcjcommodo tibi bouesmeosad arandumter- ram tuam , certos dies, vt tu vicillim commodes tuos,cum ego araueromon caditfubafiionemCom- modati,fed prsrfcriptis verbis. text. in 1. fi tibirem infpiciendam.§.i.ffde praffcript.vcrb.Ex Zaf.Spieg. Prat. v svs ferui.l.plenum. jf.fi vfu$.& jf. feq. v s v s fui caufa, Sc vfu fuo duci ca demum mancipia vicJentur^ius ad patrisfam.corpus tuendutn,atque iplius cultum deftinantur : veluii cubicularij, coci, miniftratores,obfonatores,&alij eiufmodi vfus cau¬ fa parati.h203-ff.de verbor. fign. qux vfualiaman- cipia vocantur,in 1.vit.jf.quoticns. ff.de publica.Si quis argentum, quod vlus fui caufa paratumeflet, legauerit, id duntaxat debebitur, quod vi&usfui caufa ad cotiidianum vfum parauerit , non etiam quoa commodare ad ludos fkezteras apparationes folebat,I.28. ff.de aur.arg.leg. Legatisvxoriferuis, qui vfus eius caufa parati funt, ad ea no pertinent hi ferui,qui non proprij iplius, fedcommunisvfus caufa parari funt.L35.tf.de leg,2.his vero verbis ea, qux poft teftamentum faftum vfibus eius compa- rauerunt,continebantur.1.33.5.1.deleg.3. Brilfon, Prat. v svs fuus,quid Sc hoc ftr,itidem explicatur a KS. in J.cum in teftamento.de aur. Sc arg.legar. Qui vfus domusjin I.j.& 3.de vfu Sc habit. Q uid fundi vfus, l.ft habiratio.jf.fi vfus fundi. eod.Quidpccoris.leg. plenum.5.fed fi pecoris.& ibidem ofienditur,quid equitis vfus fit. jf.fed fi bornim, ficut & Cerut vfus. jf.fi vfus. Sc jf.feq, v s v s vulgatus loquendi ', accipiendus ilie eft, qui paffim recept us fit ab omnibus.Abfurdum namque foret, fi ex abufluo loquendi, aut intelligendimo* do , rudis tantummodo vulgi introduci diceremus communem vfum ioquendi: fecundum Bald.inLi. C.de fucceff. ediči. Spieg. vSvs etiam pro confuetudine ponitur. Sic in vfu, id eft, in vulgari Sc cottidiano fermone,in communi vita,&,vt dicimt)s,in.praxi in leg.45".& l.52.5.quod tamen.ff.de legat.3.6C L3.ff.ex quib.cauf.maior.l.i. jf.impuberi.ff.de Senatufconfult.Siianian. 1.755. fed fi Iegata.ffadLFalc.L7. jf.cum hoc edi&um.ff. ex quib.cauf.in poff.L48.in fi.ff de *dil. edid. I.158. l;2ii.ffde verb.ftgn.Eriff.Ex vfu,pro vtileeffi 1 .^. in fi, ff.de folur.Prat., A- V T. V T. Huius paniculse proprium eft , finalem dicere caufam , vfumque eius varium Aiber. per exempla demonftrat. VT,modi notam effe,adnotat Bart. leg.i.ff de cond.Si demonft.C.de cond.qu^ fub mod.quandoquefignb ficat conditionera,l.cum tale.ff de cond.& demonft, quandoque ftgnificat fecundum.l.i.C.de iis qui pa- rent.vel lib.occid.plerunque caufatiue & azateSM ponitur.Caufatiue quidem in c.ficut. 47deg.fi tjtiiS temere : .ff.de legat. 1. vero Sc confccutiae, Lin ecclefiis.de epifc.& cler.Li.ff.de feruit.&ocum li queat.i.qusft.i.quandoque fignificac quam,c.lo- cis.<>3.diftin.quandoque aduerfatiue,profedft.c!*'n 3 poft.G.de appell. Aliquando prota»qusni,l.ifg es vtgens- V A K T E S. v A vt generales.Cod.de legib.Qn ; andoque veritatis fi- gnificatiua eft, 1 .cum aliis.C.defecun.nup. Quan- doque pro quamuis.,Ieg.(ed an vitro. ff.de neg.geft, Prat.Adde Curt.li.2.«i«aesTify,c.i'7. rom.i. TT,pro quando,l.fi cum dies. $. fi arbiter, ff. de arbi- . tris.Plerumpje fupercft, Li.ff.de parricid.interdum Ordinisnota eft. Prat. Yr>alias fignificat čaufam , alias fimilitudinem , pro iicui.Vlpian.in Lfi cum dotem.$\i.& iT. fin autem, ff.folut.raatrirn. Old.Prat. YT,aiias pro quodaccipitur. Marceli, in l.poftulan- te.in pr.ffad SC.Trcb.Poteft tamcn, inquit, eueni- re,vt reftitutionem dittulerit heres.OLd.Prat. VTVT.figniticac virunque, fine quoquo modo. Paul. vtutheredicatis petitione contineatur,l.& non tan- tum.ff.de peiit.hsred. Spieg. vt habeant vnde fe pafcant, Aburnio exponente, leg. pen.de aliment. legat, lisec adiedio magis ad cau* fampržclegandi,quum ad vfumfrudum confticuen- dum pertinet. Spieg. vt inftruda eft cum omni iure fuo. Vide Iurifc.in 1 . qusfitum.de fund.inftru. Spieg. vt dt inftru&us fundus: exponicur a Scsuola in leg. prsdia.de inltru.vel inftrum.leg. Vtfic dixerim.Si quid (tradit Qtnntil.) periculofius finxiffe videbimur , quibufdam rtmediis praetnu- niendum eft ; Vt ita dicam.Si liceret dicere. Quo- damraodo. Permii.ee mihi fic. Quo'd idem ctiam iiSj qus licentius tranllata erum>proderir,qu£ non tu* to dici poflunt.ln quo non faili ludicium noftrum, follicitudinc ipfa manifeftu erit. Legicur hsc clau- fula commode repeuta a Marcello* in l.poftulante. adTrebell. Annotauic Erafm.in explic;uiene Pa- rfed qua- libufcunque verbis fignificare , ac notare verius, quara eloqui. Spieg. VT vifum fuerit sequum & iuftum , quomodo acci- piendum fit,explanat Bart.in leg.fin. C. de fideic. Spieg. vt in l i general is eft appel lat io. VTendvm dare,proprie eft Commodare, Plauttis in Trinummo: l^am betuficium homini pnfrium quod datum, proprium erit. £hiod datum vtendum eji 4 id repetendi copia eft, cum veliš . Sumitur autem ctiam pro d^re mutuumrvt in 1.2.ff. N T E X. 2854 ue,aliquando infinitej.i.ffde rer.permutat, &1. v, er ex fratribus.de conditJnft-&l in Falcidia .adl # Fale. Vide Bart.in l.creditor.if. Lucius. ff. mandati, Spieg. v r g r ab vtro euerfus fit, apud PauLin 1 . fcientiam« ff!ad I. Aquil.Spieg. v T e r prior iudex ludicaret , apud Alfenutn leg.is a quo.ff.de rei vend.Spieg, v t R,vtri«;.pellis qua vinum aut oleum deferri fo* let.L3.ff.de f rit. vin. &-ol.leg. Prat. v te r v s.I.3. ff.de condidion.indebit.l^.iT.eft autem. ff.de fuis & legicimis.& 1. qui in vtero.ff.de ftat. ho- min.& invtero geftare.L4.ff.de Senatufconf.Silan, In vtero habere,1.30.$.6. ff.de adquir. V n ° vtero cres edere.I.3 jT.icem lulia4ius.ff.de fta* tuliber.id eft,vno fcetu,vt loquitur lex feptima.ff de reb.dubiis. vtero graui.leg.qui graui. Digeft.de iure codicil. Briff. 20 vte RlNvs,qui ex eodem vtero prodiit.Iuftin.Inft, de bon.polf.Frater.fororve^confanguinehvel vteri- ni.l.confanguinei.Spieg, vte r l ib ET 4 aherex duobusboc eft,vter quem ribi capere libet.La* bor.iT.de vcftibulo.ff. comm.diuid. l.qui duos.ff.de procur.Spieg. v T E R qj/ b, vox pler unque coniungitJ.fi quis duo- bus.ff.de k-g.2.quandoq; diuidit.l. Pompon. Dig.de rei vind.Prat. V T e R q^v E,fignificat arr.bo«;.'differunt tamen , quod cum vtrunque-aliquid fecifte dicimus, &ab hoc , ČC ab iilo feparatim fasftum intelligimus 4 cum vero ambos dicimus fecifte 4 ab vtroque conuiundim id fačlum oftendimus.De tribus etiam.dici > fentit g!o. in if.non folum.2.Inftit.per quas oer/on. nob.oblig. acquir.L3.in prin.ff rer.amoc.Bud.annbtat, Vtrique de pluribus etiam dici,fed duo facientibus genera. Cic.in Catilin.Quos ego vtrofque in e.odtmgene- re prsdatorum,direptorumque pono,id eft,qu^ duo genera ciuium.Spie.& Prat. 40 v T e r q j/ e fexus.Vlp.Sed<& vtrnnque fcxum pr»- tor complexus eft , Lfi quis id.de iurild.omn.iud. Plaut.neutro genere protulit in Rudentc. V T i 4 didio,ad aliud relatiua eft,non ex fe difpofitiu.ij l.prima. Vti poflidet.ex Alciat.in i.fi cum rundura. ff de verb.fign.Spieg. vti fspe ponitur pro q , uocunque modo. Nam !ex t?.. tab.aitrVti legaflit fuper pecunia tutelave fus rei, Vti,id eft,quocunque modo faluis legibus. Cuiac. ad l.2.ffde exeuf 1 . j . . --—... uu i.j.ii uc neui. p ta um. Si gratuita pecunia vtenda data fit, &c. jo v Ti a me pofteffa,Vti poffedi,vt accipieda, IC.often- -Labeo vero in Li.ff.commod.Vtendum dare,genus * * - * .. ‘ faciebat: & mobilibus a*quc atque immobiliff. reb. attribuebat:Commodare veroffpeciem : čc mobiliu ■duntaxat propriam.Sed 4 vt apparet,inquit Vlp.etia res foli commodari dicitur.Sic l.i^.& 1.2i.iT.i.ff illo tit.OJjCžeuol. li.de iure ciuil.16.Qupd cui feruandu datum eft,fi ue quod vtendum acceperit 4 fi ad aliam rem atque accepit vfus eft , furri fe obligauit. Hoc ex Geli.lib.7-c.15.vnde vtendum rogare,pro com^ modato rogare, i.15. ffdepofiti.Plaut.Aulul. Cul- 6o trumffecurimjmorrarium, qus vtenda vafa femper vicini rogant.Hot & Prat. V ‘f e n s 1 l i a funt Columellse,quibus aut alitur bo- minum genns,aut eciam excolitur. Vnde gioff.in 1 . eos qui vcenfilia, ff.de decurionib. non rede de iis tantum accipit,qux ad efum potumque pertinent. Sune autem exc-ipienda fecundum communem cum loquendi,tum teftatoris vfum, leg. fi certus nume- rus.de leg.j.cum fimil.qua? Albcr.allegar. Spieg.& Prat. ‘ 7 ° ^ t E r >qui ybus ex duobus: poniturque interrogati- du ntJ.Seia?.iT.fin.de fund.inftr.l.quisficum. iT. proe- dia.cum fequent.Lqui habebat. (T-peto.kem, Vti i me poffeffa funt, &qusecunque ibi erunt, cum mo- ria.l.Lucius Litius. iT.quidam.de leg.3.Spieg. VTI optimus maximufque eft, quomodo accipiendu fit,fupra indicatum eft in didione,Optimum trude re.De quo & Alciat.in Lfi cum fundum.de verb.fi- gnifi.Spieg. vT 1, verbum,pro vtilitatem capere , de omnibus re¬ bus dicitur,exceptis amicis & familiaribus,de qui- bus pro conferuari accipimus. C^teriim,municipes vtuntur foro,bafilica 4 & fimilibus,non pofftdenc.l.i. iT.nn.ff.de acq,poffSpieg. v T i,inquit Valla,eft alterius rei.gra*tia, frui,nullius, fed vt fic dicam,propter fe:in illo iter eft , in hoc meta:hoc alterius finisad quem illud tendit : qui hoc habet,quiefcit J & c.ofitentus cft;qui illud fem¬ per vlterius tendit.ldeoquc reprehenfus eft Hanni- bal,qui cum poffet vti Cannenfi vidoria , frui ma- 1 uit. Ita enim interpretamur Afdrdbalis didum, Yincere fcis Hannibil,vidoria nefcis vti.Dicimus, X x x x 2 šnqaic, ramen nonnunquam vtimur , pro fruimur, verecundfe caufa,vt v tor pane,v£.or paln»uiis,qua- fi viuendi potius caufa edamus-,quam edendi viua- mus : denique frui eft deledacioncir/capere ex v - tendo. H ato m * * v t i ,non vfque ad eompendium/ed advfum,nc'r> a- bufum.vide Vlp.leg.plenum. jT.i. ff. de vfu & hab. Spieg. vti -frui , h$c compofitio verbi emnem-vtiiuatetn rei fignificat, Ted cum modcramine , oiiippe filua J0 rerum fubftantia. vide O. Old. declarantem obi- ter definitionem Vfusfru&us in ad.d.claff. 3. pie. V T i & Abuii lic differunt.Vtimur, inquit Boetiu ,iis rebus, qu£ nobis vtemibus permanenuiis autem a- butimur, quae nobis vtentibus pereunt. Cicer. in Topič, Non debet ea mulier , cui vir vfumfrudum bonorum fuorum legauit, celi is vinariis & ojearns pleniš relidis,putare id ad fe pertinere. VTus enim non abufus reltdus eft. ltaque quarum rerum vfus feparari ab eorum corporibus non poteft, earum v- 10 fus conftitui non poteft.L2.1f.de vfufr.ear. rer. qua» vt.vcluti vinijfrumenti,olei,pecunis,&c. Donat.in Andr.Vtimur,mquit,frudibus rc;,qu£ abamanti- bus faiuo vfu nobis -fubminiftrancur. Abutimur, quando deperdimus &rem Sc fruduminam vlui eft ager,domus:Abufui vinum,oleum, & caecera huiuf- modi. Hot. Prat. T T i rem,pro vti re veteres dicebant. Q_Se&uoLlib; de iur.ciu.Lb.id. Quod eni feruandum datum eft, iiue quod vtendum acceperit , ii ad aiiam rem , at- 50 queacccpit,yfus eft,furti fe ob!igauit.Hot.ex Geli. IL7.C.15. v ti via populi, Cic.dixir, prp populi more cuiuili- bet fententfe,fine vilo ludicio aflentiri; Sc n umero vocum potius, quam veritatioperam dare. tti pro viuere a Latinis vfurpatur. Terent.m Adel. - Siquidem porro Mitio,Tu tuum officium tacics,at» que huic aiiquid paululum prše manu Dederis, va¬ de vtatur:reddet tibi cito,&c. Dixit Terent.Vnde vtaturjpro vnde viuat,ftcutDonat.hunc locum in- 40 terpretatur.Brech.in Lin lege Cenforia, ff.de verb. Sc rer.fignif. v T 1 l E,quo vtimur,quod nobis confert. 'V Ti i E,quod rem meliorem facit, & derenorem cfTe non ftnitdeg.quod dicitur.jf. fin.ff.de impenf.m res dotaLfad.cun? feq.leg.impenfe.de verb.fign.Spic- gelius. v t 1 L e eft, rem iufto pretio habere poffe.Lfi cui fun- dus.de legat.z. v.TilEj nifi & honeftum lit,non appellandum, per texr.& gl.ab Alberico indicatam. f T 1 l e eft,perpetua phrafis eft iCtorum, qu©d vbi voluntfignificare aliquid bonum &aequum cffe,at- que iure feripto procedere: ibi vtuntur appellatio- ne vcilitatis longe pulcherrima,fcil.refpicientes ad id,quod eft in Li.jf.i. ff.de iuft.& iur. Nam ms nihil aliud cft quam honefta vtilitas,deferuiens human § focietati ad tranfigendam hanc vitam. Pomponius in Lfi rem meam.uigeft.de verbor. obligat. Si rem imeam,inquit,fubconditioneftipuier,vtilisftipula> £ 0 ti o eft , fi conditionis cxiitemis tempore mea non fit.Prat. TT 1 l b per inutile non vitiatur , quando taliafunt, qua» natura , lege, aut conienfu feparari commode poflunt,l.fancimus.C.de domc.vrile.de reg. iur. in (LLi.G.fed etfi mihi.ff.de verbor.obligat.In lis vero, qua? feparabilia non funt, quia vel repngnat natu¬ ra, vel legis authoritas , vel contrahentium volun- tasrvtile corrumpitur per inutile,Li. iT. Trebatius* ff.de aqua quotid.Ratio huius differenti^ eft, quia 70 j^riore cafu nemo isditur ; pofteriore vero femper fc,queretur feilo alterius , d totum nejojium non eor r ueret,inci d en t e v i t io . Et Iferet fere *; n hac n - tentia Bart.quicquid alij rixentur,in l.Gr2ce.(f il. lud.ff.de ftdciuff.Prar. v T 1 l e eifejvel vtilius effe, id eft, ir.agis ejvfuefle pro ratione decidendi legimus. , I.3- if.hoc interdi- člo.ff.ne quid in loco public.L5.in fin. ff.fi pars he- red.pet.LS^. in fi.ff de folution.Prat. Eriff, vti LEtempus & continuum opponuntur jleo.jud kg.Iui.de adnlt.leg.i. jj. li mulier.ff.de lib.agnofc, * Prat. v t 1 l e s ačtiones dicuntur,qua: non ex lege ipfa,fed interpretatione contri iurisftričli rationem, vtili- tatis,id eft, sequitatis caufa concedumur : indequc nomen inuenerunt.Lquia aftion uni.fr.de pr^feript, ve-rb.Lferuitutes.jT.fi fublatum.ff.de feruit. vrban. pr$d.l.fi lengius.in fin. ff.de iudic. Veluti Aftioa Pra?tore conftituta eft aduerfus eos , qui feruum a- lienum corruperint , in duplum quanti ea res erit: quserebatur,an fi quisfilium filiamve famil.corru. peric,eai ačtio dari poilic.Rcfpondetur,vtilem dan. dam efte:in qua ofticio iudicis žtftimabitur, quanti noftra incerhtfteg.vt tantum.14. ff.de feru corrupt. Hinc Pompo.l.quia aftionum.u. de pr^eferip. verb. Supplet Prator in i.Aquil.quod ei dee ft ; reddendo ačtiones ih fačtum" accommodatas legi Aquilix: id- que vtilttas eius legis exigir. Hinc vtilitas ftrido, iuri opponitur a Paulo,L feruitutes.20. ff.de feruit. vrb.& ab Vlp .l.fi longius.15.in fi.ff.de i tfd.JSicetia vtiles ačtionesdirefiis oppomintur, qu$ reda ex legis verbis defcendunt, cum vtiles tanqu 3 m ex o- bliquo veni an;:quare etiam a Theophilo zAupasi- K&fvocant ur.His autem verbis demonftramunple- rumjuejOuaftjvelutijad exemplijm,exemplo, ad fi* miiitudinem.Hot.de Prat. v ti lis ačtio autem muiris modisaccipitur. Plimo, vtilis aftio appellatur direčla,qu^ defefturomina- tee adionis ex bono & eequodatur. Ciiiufmodieft actio prsefcript.verbijr.Lcum mota. C. detranlačL 1 . quotiesJ.quia.ff.de pržefcr.verb.Vnde e-x vtilita- te aliquid conceflum dicimus,id c-ft,ex atqaitate,ri- gore iuris no obferuato. I.iufto.jT.pcn.ff devfuc. L pereg4'e.jf.quxlitum. ff.de acquir.poff. Secundo.a- idam & glandu- la carnca,id eft, pellicula, quae vue inftar in ex:re- mo palato dependet: cuius me-minit Vlpianus in 1 . 14.ff.2.ffde atdilit.ediflo.Vide Celfnm libro S.cap. 15.& !ib.7.cap.i2.Piin.lib.io.cap.i7. Tonfiilis quo- que & vuismedetur,& capitis doloribus. Prat.Ho- 3 ° roman. V v A Ecrudr.VIpia.ad l.Aquil.l.(i fenfus feruum. §. fi oliiiam.Crudas vuas nondum maturas vocat.Cic. deSenečb .Er quafi pom3 cx arboribus, fi cruda funt, vi acielluntunii matura & c očta, decidur.Sp. v y as duracinaefunt , quae propter acinorum duri» tiem tutaefuntafrigore,ita vt velfufpendi,velalio modo efui referuari poflinthyem3li tempore , fe- cundum Hadr.luniutn ca.de menfisfecundis &fru- ftibus.indc etiam Suet.in epift. Auguft. c.76. dixit: 4 ° Dum leSfca ex regia redee,panis vnciam cum nau¬ čiš acinis vuse duracins comedi, D.Goedd. ad 1 . qui fundum.io5.n.2,de verb.fign. *.v vas purpureas interpretatur Alciatus vuas ante perfe&am maturitatem decerptas, cum adhuc ru- befcunt, in oliis reponendas. Goeddatus iam duSo 3 oco.Quod tamen rečtius de vuis paiTis dici poteft, qus,dum purpurafcunt,decerpumur,ac quafi raor- tificantur ad folem.vnde padat dicuntur,fecundum Plinium. Eiufdem generis funt vuat vnciarite, vrne -’ 0 Corinthiac*. Goedd.ibid. VVA 0 iv m pignus.Guntherus li.8. Si quis habens feti- dum pretiofteu vendere totum,feu dare,feu vuadio fupponere cogitur.Quod erat in Imper.conftit.lib. feud.2.tit.5;.vel vendere,vrl pignerare.Capitular. Carol.artic. 20. Et (i non habet pretium in vuadio, perfetunm femetipfum donet , vfque dum ipfos bannos foluat. Prat. vvarvm ifta funt genera , Aiirnca, afinufca,atrufca, -alb )ierus,aibena,apiana,apicia.bummacnmia, aut, do vt Grseci dicunt, duracina,labrufca,me- !.impliihla,maronia, mareotis, numentana, praecia, prannia, pfithiajpillielata, rhodia, ftephanitis, ve- noncula.variria.lagea. Macrob.j. Saturnal. vitim. & Gothofr.ad leg.qui fuBdum.205.ff.de verb.figni- fičat. v va s, quas non vini caufa habemus, fed efus ( quat GratcU T^>i;/fW(,hoc eft,efcariat,comeftibiIes)ponia dici pofTet.paulus auffor eft in iam d. 1.205. v v i g A R e imerdum fignificat vfltatum, communs, 70 folennejordinariuaijciuile, Iegitimum, vtvulgares E T & V. 2ftj 9 aftiones appellantur aftlones legibusproditt, vlT. ordinati*, 1.1 ffde p r x f c r . v e t b. 1 .4. A. i n tfn ff" de her.inft.Briff i jat. V v L c a r e paftum,vulgo & comnnmiicrcotm-afiib adfcribi folitum.l. 30.tf.de paft.dotaUuiiaa L5df.de diuort.l.j.C.depign.a&.iunčla 1 .i.C.depaa.pjg. & 1.4.ffde pig.a&.BriffPrat. vvegaRE prvmium propofitum delatoribus prse- mium fignificat.ieg.ij.jf, extat.ff.de iur.fifc,Biiff 0Di Prat. vvLOAREsanes , qu$ vulgo MechanicE dicun- tur. v v L o ari A opponuntur his,qus in pretio funt.l.pff, de fuppell.leg.vt vulgaria tentoria quidam, J, pa- rietem.ff.de feruit.ruft.prsd.Spitg. vvi. o ar 1 a nomina, pro vfitatis, 1,2. ff. depratfcript, verb. vvegaria tedoria , pro gtegalibus tefioriis , vt cum Seneca loquar,in leg ij.in fin.ff. deferuit.vrb. prrd.Brifl. v v l G ar 1A vafa,!C.definit,qua: non funt proptio loco aitributa.l.fupelledili.de fupell.leg.Spieg.Ei, Vulgaria verba.ordinaria, & cautione de rato ha- bendo comprebendi folita,in l.j.ff.rem rat.hab. Et, Vulgariscautio U'gatorum,qu 3 ; legatorumin dier.i veliub conditione relifiorum nomine vulgoin- terponi fokt,in l.nj.Jf.iidem principes.if. de kg. 1, tit.vt lega.feu fideic.nom.cau.Briff. Sic vulgari modo legatorum dies proferridicitur, iob4.ff.dote prslcg. quiea claufula prorogatur, qu* refertur in b30.ff.de leg.i.Briff.Prat. v v L o a r 1 modo lcgari vxori dicitur, quod vfitato modo legatur.in leg.108.Digeft.de legat.lib.prime, Brili. v vi ga R 1 s amicitia, quae ex leuinotitia contingit, & inter improbos quoque plermqueeft: vt colligi- tur ex Paul.in l.lats culpf.de verb,fignif,Eft Salta amicitia,quam Paulusin d.l.defcribit:dequapro- ditum eft.leges accipiendas efte, qu$ caufa amici- tiEaliquid indulgcnt,vel vetant, bfcisndum.jf.fi a- licuius.ff.de legat.Spieg. v v 1 g .v ri s exceptio rei iudicaK.b3.ff.de populari- bus aftion.B-ifT. v ve G v R1 5 formula,in i.44..ff de furt. proaftione vfitara de peculio,cuius formula eft ciHnadieftione nox?.Prat. v v l g A r 1 s perfona.leuisiea honefts p erfonsabVl- pian.opponitur.in 1. legitimos.de legit.tut. v v L g ari s quot modis in iure fumatur , exponit Bart.in bi.ff.de vulg.& pup. vvlgaris fubflitutio poteft videridifta,quatex leg.12.tab.defcendir.nift cui magis placeat,inde di- čla,quod a quobbet teftatore,S cuicunque heredi fcripro neri poffit. Nam & in vulgarem cafum fa- dam fubftirutionem dixit Mod.in 1.4.ff.i.ff.devul. &pup.Briff.Prat. v vi c v ris vxor Buasoplcbeia eft , qu* matriifa- miliasnomen obtinet,Vlp.in l.fi vxorjj.J.i.ff.adl. lubdeadult.Sed &,inquit,inea vxerepoteft mati- tus adulterium vindicare, qu£ vulgaris fuerit:qna- uis fi vidua effetjimpune in ea ftuprum committe- retur.Non enim relatiuum Q_v A e ad vxore,fed ad verbum Mulitrem,quod fubauditur , referendum eft,vt fit fenfusši qais vulgarem mulierem, id eft, quae vulgo corpore quxftum facit, vxorem duxerit, poteft in ea vindicare adulterium:fi tamen eoraor- tuo rurfus ad ingenium redeat,impune, vt in vul- gari ac publica meretiice libido verfabiiur. Sicque Duar.& Hot.exponunt.aliter Alciat.libr.2.paraj. c.40.Prat. vvteo concipete»& vulgo parereaccipimusesm, V ANTE V &X- iUi qu* vulgo fui copiamfacit.l.j.verf. nccin- tereft.fF.de ftat.homin.I-f ft.de in ius voc.t 4. jf.co- gnationis ff. Jegtadib. & cdfinit.l.ii.C.de adultcr. ieg 77-J.matc-r.ff.de leg lib i.Btifl.Prat. Vvlgo q:i*fiti cognatos habenc,non agnatos.l 4.(F. vnde cognati. Vvl g o qu*fici fi ue vulgo cocepti dicutur,qc>i paffim Sc jncPjctHui, Si in cer to patre cone ep ti funt, qui & fputii vocannit.lcg..9 fF.de Itatu hom. leg. 4.in fin. ff.de in ius ?oc.leg. 18. ff.de bon. libert. 1 . i.jf.i. fF.de 10 Jibert. agaof. lcg.jS J. penul.fF.de his qute vt indig. Ieg.t.$tfed & vulgo.fF.ad Tertyll.l.t fFad nninicipal. Caius Itb.i.fnfl.tit.j.tnodeft. autem vulgo conceptos definit , qui patrem demonflrarenon poffuntive) qui po (Funt quidem , fed eum habent,quem tebere non licetd.xi.ff.de fiatu hom.BriiT. v vig o autem puali i, tx iuflis nuptiis qu*fitisop- ponuntur,l.i.ff.ad Tertyllian.l.i8.ff. de bonis liber- tor.dift.leg.j. Nam hi paremem fuum dcmbnftrare {tciere poiFunt.vt Tzene$ iibr.hifior.chiliad.;. ca- 20 pit 17-fignificat his verbis : Ns/uuSen; 3 >tu>rai;< ra« lOLuuM.c, £0 a'v TT&jfit eytax jeetr tu«' r/ba & heiedipet*. Vvlva, Latinis non eftobfcoeua vox,non magis qua mumx,qu uconcipirur foetus :qu* cum dcftitmtut v atttahendi aetetinendi femen, fterilefeu mulicr. Nec eft,vt indoaum vulgusaccipit.pudcndum mu- liebre.vlpian.de 3cdiht.edtft.Qusritur, inquit, de ea mulitre, qus 1'empt r mottuos parit ,an morbofa fit. Sabinus: fi vulu* vino hoc contingjt,morbo- fameffe ait. Vide Rotetod. inunnotat. adc. 4. n. R.oro.Spieg. VX. y X0x. ab vngendo fic di£la,qu* in matrimonium co- uenit.Couenic autem duobus tnodistaut coeniptio- ne, aut vlutnam confarreationem , qus ptopria Pontific um arac, omtuo. CoemptSone , cum vir & iceuiina fe inuicera emebant:vt Seruius feribir in il- !ud Virgilij;Tcq. (ibi genetum Thetys emat omni¬ bus vndis. Vcteri autem Romanorum lege, vt Var- ro fetiptum reliquit, nubsntes mulieres tres ad vi- tum alfe« ferre folebant:atq; vnum quidem , quem in manu tenebanc , tanquam emendi caufa marito dare:alium,quem in pede kabebant, in foro larium familiarium poncre:tcrtiuiK in facciperio cum con- didifTent.compito vicinali folebant refignare. Hinc euensebat,vt muher qu:de in manu mancip;oq.ma- riti efi'et 5 auteius, cuius in manu mancipioquema. ritus erat,ruaquc illi heres fieret : quemsdmodum Boetius in Topič. &V)pian. inftic multis locis tra- dunuvir autem non in manum.id eft,pote(]atem v- xoris erat;fed quod coemptus erat, id ei fui heredis ius tnbuebat:quod Gell.li,3.ca.2.& li.18. c. 6 . & Boe- tiusin Topicis teftantur : itemque Dlon.hacdere {.ribensliq.anriq.2.Motisautem etat, vt vir mulic- rem mterrogaret, an libi siaterfamilias efle veiiet, viciffimq.ue h^c virum,an (ibi patcrfamilias efle Vel« let,nam fl vterque reCpondebat, velle, mulier ma* terfamilias voci»batur;quomam (vt ait Geli.) non in matrimonium tantum, led in familia quoq. marki, 6 c in fui,vt diximus,heredis locum venerat.Cicer.in Topič. Cum mulier vira in manum conuenit, o- mnia,qua: mulierisfueruntjViri kant dotis nomine. Seruius etiam in li.d£neid.7 s per cončeptionem , in- quit,fado matrimonio , libi inuicem iuccedebant. Teftari tamen arbitratu Tuo poterantmam a tutoris poteftate liberabatur, quar materfamili^s fiebat:ta- metfi quibufdam etiam in rebus tutoru potekaš, fed multo leiiior y permanerec,quod Cicer. in Mur^nia- na exagitat* Vfu vero lieri matrimonium diceba- tur,cum tutoribiiS a^oribus mulier in matrinionia alicui conuenieb-3t,quo cum ea confuefcebst, quafi cum iufto perfe&oque marito : adeo vt fi vfus ille intraannum non intetrumperetur, pro vfucapta iam habereturtei tarnen intra annum vfutpare , id efl, vfu,m inftingero ex lege iz. tabularum liceret, qnod ni faceret,quoad in eo matrimonio maneret, matrona , inquit Gellius, dicebatur : & fi fibt libers. nati non forent, a mavrisfcilicet nomine , non ade- pto iam.fed cum fpe & omine mox adipifcendi.H^c neque in manu mancipioque raariti, neque fui iu- ris erat:led femper in tutorum potekate permane- bat: quod fi inteftata moreretur , agnatus prožimus famiiiam habebat.H^e ex Ciceronis Topič, oratio« pro Fla.cco,Boecio in Topič.Gellio libro tertio cap. fecundo & lib. 18.cap. 6. Qb* fi verafunt, videamus, ne ir« illa oratione pro Flacco mendum fubfit, his verbis,quaefubiiciam:fn manu,mquit, conuencrat, sS 6 ) . V A N T E X. nune audiotfed quatro,vtrum vfu, an coemptione. Legendum enim videcur, In matrimonium conue- nerat:de quo tamen do&iorum hominum fententia exfpe£labo.Illud minime prstermittendum eft, ta- jnetfi Iurifconfultorum noftrormn tempore , quo- jrum ex feriptis Pandeftarum libri coagmentati funt, Materfam.& Matrona plerunque pro eadem vfurparentur,quemadmodt,mfuperiiis a nobis de- monftratum eft:tamen conftat,eodem ipfo tempore Conuentioncm in manum vfurpari folitam fuiflfe, 10 Matremquefamiliasproprie appellatam tfle , quat in viri manum conuenerat:id quod ex Vlpian.Inft. c.22.intelligitur,vbi interfuos heredes numerat v- xoremqqus in manu eft ,Sc nuru,qu® in manu eft fi- lij,quem in poteftate habemus:quod eciatn cap.29. perfpicue inculcatur:vt mihi dubium non flc, ver- ba hatc Fefti,qu$ fubfcribam, eodem pertinuifletef- feque,fi tempus illud fpeflemus, non abfurda , ve quidam exiftimauic , fed &certiflima & veriflima. Materfamilias,inquit,non ante dicebacur,qiiam vir J0 cius paterfamilias di&us effettnec poffunt hoc ma¬ mine ptures in vna familia prceter vnam appellari. Sed necvidna boe nomine, necquse fine filiiseft, appellari poteft. Qaem locum fic intelligo,vt qu§ filiofamilias nupta fit,non ante eo nomine vtatur, quam is fui iuris effeftusfit: neque confentaneum fit,vt fi focrus viuat , qu® materfamil. appelletur, nurus eandem nominis dignitatem obtineat:& cuna illud nonien ex mariti familia, in quam(vtait Gel- liits)afcita eft,confecuta fittptofefto qu® vidua eft, Jo materfa.proprie dici no poteft. Vtru aute ante iibe- ros fufceptos non ita diceretur,equidem aifirmare non aufim:cum JJoet.ad ftipulationetn coemptionis illud verbum adfcribat:nifi forte dicamus, ftipula. tionem ad omen,nsn ad veritatem referri oporte* re;atque adeo contra&o matrimonio etiam ante li- beros fufceptos eodem modo matremfa. efte dičta, quemadmodum Matronam dici fuperius docui- mus.Hotem.& Prat.adde Conna.lib.5. c. j num.i V x o R iufta dicitur , qu$ vere vxor, & perquam fo- 40 lenniter du&a eft,non qus (implici fponfione vxor eft,tametfi legitima fit.Alc.in Parod Iib 4.c.7. v x o R dnobus modis olim habebatur, vfu mmirum, & in manum conuentione. Qme in manum venie- bat,hsec tranfibat in familiam & poteftatem mariti fui.H®cvxor mari;o fuo defumfto inteftato fucce- debat tanquatnfuush®res,& debat liberis fuis in- ftar fororis confanguine*,quoniam cum liberis fuis in eiufdem erar poteftate.D.V uit.in čaram. inft. in . pr.tit.de SCto Tertyll.n.4.&5. y x o R E m appellat maritus dominam , apud Scaruo- iam in l.vxorem.de legar.j.eiufmodi , Alberico te- fte,funt multi,qui non modo eas dominas vocant, fed pro dominabuš obferuantes, eis etiam feruiunt. Quodcerte vitio dandum eft. Id vxorij nomine in- dicat.Quamuis poffeffiuo epichcto ab vxore, mun- dus dicatur vxorius,dos vxoria,moni!e, vxorium,& imperium vxorium : vbi maritus rtihil facit , niii quod vxor itibet,Quu tame vxor in familia viri efle^ 0 videatur,qui habet dorninium,id eft,quandam prf - eminentiam in illurn,!. pronuiTtiatio.fi.fam. appcll. de verb.lign l.quicunque.C.de remift.Spieg. vXOR alia iufta dicitur ab Vipiano.alia iniufta, in l. fi vxor.l5.lf.i.£f.de adulter.Patet autem, iuftam dici eam , cum qua matrimonium legibus contradum cft.vt in l.ji.lf deritu nupt. Si fenatori, inquit,in- dulgentia prineipis, poteft iufta vxorefle. Quod cum ita fit,fcquitur,vt iniufta ea vxor dicatur,cum qua matrimonium no fecundum leges cotraftu eft: j 0 veluti fi tutor puptlla,aut fine principi« indulgetia fenatot Iibenina,aut£se patrisiulfu filiusfamilias 3 % vxoremduxerit. Itaque Vlpian.in d.i.fi V xer.jT.r. cum iniuftam vxorem nominaffet, moxqualečun* que matrimonium idappellat. Ec Maceunl.mari- to.24.in fin.ff.eodem.Vxorem contraleges nuptam hanenominat. Sed non propterea putandum eft Vlpianum nouam vxorem diuilionemtradete Šii¬ ta earum fpecies partiri,vt alis ditantur iufta,alie iniuftstnam qu£ iniufta funt, perineteac finontl- fent,habentur. Itaque(vt ait Vlpian in I.2 ff. dete- ftament.quemadmod.aper.)cum iniuftum,aut fal- fum,aut irritsm teftamentum dicimus , abufiue& non proprie loquimur,vt ctim iniquum a u t fiifum modium nominamus,inquitPaulos in 1 .221 .de ver- borum fignif.aut quoduis aliud falfum inftrumen- tum.in l.fi quis.fi.ffde falf. Quare abfurdura eflet exiftimare,diuifionem vxerum,quam Cic.in Topit, tradidir,vt ali® matresfamilias dicantur,alt®tan- tummodo vxores habeantur.ad iiiam iuft* & iniu- fts vxoris partitionem abufiuam pertinere. Etre- ctiflime veriffimeque a Boetio declatatum eft,ge¬ nerale vxorum nomen iis fpeciatim attribui , qui nondum matresfamilias fum,fed intra annum vfu- capionis habemur:qu® ramen interea iuft® vjores funt,quia legtbus dučtee funtitametli nondum ple¬ na vxorum itira confecut® funt,qus poft vfucapio- nem abfolutam funt adeptur®. Qi^od igitur Vlpia, de iufta & iniufta vxure dixit,no diuifioni,fedabu- fioni potius tribuendum eftiquafi addidifiet, vt ita loquar,vel verbi gratia.vcT tale quippiam. Liuius 1 ibr.39. Campiani petierunr,vt fibi ciues Roraanas ducere vxores !iceret:& fi qui prius duxi(Trnt, vt habere eas , & ante diem nati,vt iufti liberi here- defque eflent.Prat. vx o R e s efle in poteftate maritorum, &lhuhorum aučioritate non pofle teftari,aut contraherc,optima fane ratione mihi videtur receptum čile. Nam & Mofaica iex olim per nia rirr.oniumexemit filias a parentum poteftate,transferens eas in maritos ,Le- uir.22.& Num.jo Apoftotus Roman.7.&i.Corn.7. Mulier,inquit,q jamo tempore viuit vir cius, alli- gaia eft legi ipfius. Etenim rnulier vere compofita ex-iftimare debet , moreš viri dTe legem vita fuat, impofitara fibi i Dco, V'ndefmp.vocar inaritiimdo¬ min um-i n 1 .pen.C.de inotfi.dooar, Adde l.ea qu,r. prin.flide donat.inr,vir.& vxor.E- l.Lucius. Jf.qua: marito Dig.de legat.-.Ephefi;. Mulieres virisfuis fubdit® fint.Et Colof.pltem i.Cor.ii. Vir eft caput mutieris. SicSarailla fanfta mulier de Abraha- mo viro fuo loquens : Dom)nus,inquit,meusvctu- luseft.Gen.18.Qupd repetit D.Petrus in fua i.epift. c.3.Denique Deus ipfe mulierem alloqucm,Genef. j.dicit;Sub viri poteftate eris,& ipfe dominabitur tui.old v x o R e s impropriaejd eft.contubernales, leg, qiu- fitum.lTvxore.(Fde fund.inftrudt.Prat. v x o R. 1 A E rei ačlio eft , quotics poft diuortium de dote contentioeft , inquit Boer.in Top. Cicer.vbi Cicer.huius in a&ionis formulaVirba iila folennia fuifle ait,quantum ®qnius melips, q*od idem m;, Offi.commemorat,eiufque rei veftigia funt ;n fin.1. pen.ff.folut.matr.l.fi cum Corn.82. ff. dcfolut.Prsr. vjoriS nomen in clericis & facerdotibus honeftif- fimum appellatur,in l.eum qui.i9. C. de epifcop,& cler.Neque enim,inquit,clericis incompetenter ad- iunčlEfunt , qu® dignos facerdotio virosfuacon- oerfatione fecerunt.Hot.Prat. V x o R18 appellatione an contineatur fponfa q»rf' turn eft:quidam,aiunt,contineri perl.Labeo.f.il.de grad ib.& l.Seruius.Vide Eart.l. fitie-C.de bon. qu® liber.& an fponfa de futuro. Vide Panor. inc l.de cleric.coniug.&an fponfa dc prsfeniipoffitdici v- xor,vt iS<$5 X A N T E E. & Y. Y A ‘N i E n.. xor, vt Jucrefur dimidium lucri conftante rna- trimonio-Vide PanormJn c.ex publico.de conuerf* coniug.Barbat.in rubr.& c.i.defponfal.Prat. X. X Ii t e R a illa ceu vaftior , fcquenre confbname in S a veteribus mucata eft:vt ex mendatione Ha- lonndri d^prehendere licet.Spicg. X Goth.adl.fi quis ad decliHandam.45.jF 3. C.iam d.tit. Xeno p aroc hvS, id e(l, qui puhlice munera lio- fpitibus contribuit.*£«v©-hofp es . 7 ru(yx<§b dator eft, feu tributor.Arcad.tit.de muner.l.nuinerum.Tabu- !arij,inquit,vel xenoparochi,vt in quibufdam ciui- tatibus.NebrifTXenoparochi,qur peregrinis res ad vi&um neceflarias pra?bebant:iiaem fere qui paro- 60 chi,qui prsebent ligna faiemque , vt ait Horat.lib, ferm.i.Hot.Prar, Xbrol©ph v m-> 1 ocu? Conftantinopoli celebrisju- jftin.4Jnftit.tit.de public.iud. Admoner nos,inquit, epigramma in xerolopho fcriptum.NebrifTSed hoc vocabulum,quQd Alciar. putat adulrtrinum apud Iuftinianum loco iam citato , pro tumulo a Suida ponitu?, ex congeftis lapidibas fačfo. Tripo- des in eo fuifle , in quibus epigrammata feribi ib- Ierent,Prircianus anthor eft lib r. Tub tit.de accide- 7 * tib,liter*,fol.7.Spieg, aridus tumulus, tvJ it) De hac didione videetiamA. pellum in membro,de adionib.& Balduin.in com. mc-ntar.fuper Inlt .luftinian.lib.4. Xf>»37?,id cftjvfus.Vlp.Sed fi ait, fil rclida , 3p vfus fit,videndum,l.fi habitatio. SF.i.dc vfu & habir. Spieg. Xe/^'OQ ®- appcllatur , qui in Alexandria frumento rufcipiendojdi cxcutiendo prsfedus eft , qua]em & apkd Opuntios fuifie Plutarch.rcferr in Hclenicis. Cuiac.ad Ki.de frument. Alexandria»,Č.lib.u. eft Balluca, vt Tribo.expofuir,qufe nuper eftofta eft e rerra.Sic a d 2.Gr*ci 56 .B«9ihtx<£v ti.2. « d>«F6iO'». Pollux:T Cw^vn- Ja ^affc/^ov^vocac Cuiac.ad i i.de mecallariis & me¬ tali. Čd. lib. n. , . . X Y. Iignum,l.ligni. jF.lignorum.fKde leg.j. SyA/^cM,naue3 lignorum vedrices.ibid. Si/Aa ligna codilia^interprete L.Bayfio libel. de re veftiar.c,2v.Prat. Xy loči nn a m o m i de quo in l.vl.jf.fpecies.ff de ^»ublican.fit mentio.DiofcJib.i.diuerfam facit fpe- ciem a cinnamomo:efteque lignofum cinnarnomum tradit,quod farmenta longa,robuftaque ferat, & o- dorefiilonge cinnamomo inferiori. Meminit d! Piiaius lib,i2.c.i9.Brifl. Xy s t A r c H e s,qui xyfto prserat. vidc pa u lo poft Xyfticos. Xy st v s autem & Xyftum cum apu 4 -Gr*cos idem hgnificent , apud Latinos tamen nonnihil habere eifcnmiaisjdocuit Gulielm.Phil.ander in Anno. in Vitrunium.Nam Xyftos,inquit.Latini vocant por- ticus tedas,ybi athlet* per hyemen exercebantur: Xyfta autem fubdiales ambulationes, vbi (udo črn- lo fuas excrcebant palasftras.Vide Vitruu.lib.j.c.ir. & lib.6.c.ic.Hot.& Prat. X y s t ic o s pugiles dičtos patet , vel ex eo quod in xyftis & longis porricibus exerccbantur : vel quod haftis decernerent,a Graeco verbo,Jt'r®c quod hafta fignificat.quare Xyfticos,ludiones, quod haftis de- pugnaret,velut gladiatores:& xyftarchas,qui gym- nafio prceeflent, nuneuparunt apud Vlp.in l.athle- tas in prin.ff.de his qui not.infa.xyftici & thymeli- ci inrer eos athletas connumeramur , qui in thea- trum prodibantjad edendas in fcena operas.^ quia virtutisgratia hoc faciebant,inter ignominiofos no 'sut habiti.de quib.plura fcripfit Alex.Gcnialiu,li.3, c.9.vbi etiam de paneratiftis , &aliis ludatoribus tradit:&'de paneratio etiam Vlp.in l.qua adione. jj.fi qiiis,ff ad l.AquiK Cotta. Xyfti^orum meminit & Sueton.in Galba.cap.15.Tertull.in fib. de fpeda- culis.Etenim ipfi adores & adminiftratores fpeda- culorum ,quadrigarios, fcenicos, xyfticos, harcna- rios illos amentiftimos.Prat. Y. Y n«^»(n?/dilatio Gr*ci$ interpretibus.l.fcicndum. ff.de verb.obl.Prat. g9v/x» K6.ff.de excurtut.prouinciale munus. Anr.Aug.interprere.AddeCuiac.ad leg.6.jF.Gram- matici.ff.de excuf. Y7ro f CoAcy eft inerementum dotis.vel quod mortuo ma- rito vxori fuperftiti redditur fupra dotem kv Sed Jegen- durn.firw b^uStcvovrt^ t etfd/bor ».G&tlj &7mf,Tvr&j tto- gpcV ^rty«xic. Nam vt quac in Harmenopulo fub eo i3®r$6\ov fequuntur>aperte demonftrant,no mortua vxore,fed mortuo marito bypobolo locus cft.Quod & lis verbis adnotatum repen in Harme- nopulo Biblioth.regis.«^ yS rč '&£Ftvi vmy 0 ura»c» t« cu/cfpo;. Confirmatut iis,qua! de hypoboio kripii: i<3 Georg. Phobenus hoc modo : tv v&o&oiov o [AtMst yjt,\eiTttj Jkfisk tSict 7T? GV/AVcena, ogir. u>Tp«Sž/ro *[/.icnj mr eipvudn; at&HdetfijtTU}. ^\tiTUj j nvn Z) *©£? >*- /ewy eftypgct,cT/6n <©g?^Fjse.acu ffvfj.

5< //£ui krn^Tvrn t \sm@oKM.)b , deijcias nimias,quih,fc.infoIeIcimiiS če erfeiamur ad infere- dam iniuriam conturneliamgutj JBaivin.in com. fu- perlnft.luft.li 4»t.4.de iniurns. T^M0«57«<»f,i.diminutiua forma aliqivid proferre. kv? t $\kmx£ejityi quodfignificat n6nunquaro per dimi- nutionem loqui,Vlp.in l.cogi i^.:n prin.fF.ad Treb. Et li iubftanuam racami fi peculium meum tefta- 40 tor dixecit,quia plerique vmvzc&^Kas patrimonium fuum,peculium dicunt.cogendus erit, fcilicet adire. Prat. T7rovH ,; folero hvber- num fpečtansiita conftručtum.vt per heliocaminum vaporem acciperet. Alex.Neapol.Gen.d er lib j.c.f. Super hac diftione quidcompererit Caten^usre- fert plurlb.in comm,ad t.lib. Plinian. epift. Olden^ dorpius. Zetar.ii apud Paulum Iib.3.fcnr.tit.^.iidemqoiDie- tarii dfcuntur 1. qua:ficum. §, idem r efpondit.ff.de i rtftr.vel inftr.leg.ex quo apparet Zetam, &dixtam idem valere;fictU zabolum Se diabolura: zacyn- thum & diacynthum, zaconum Sc diatonum. Pia- teius. z e v g mvt 1 š genus eft , quandoaduerfus res prsce- dentes,neutro adiediuo omnes terminamus, vteum dicimus.vxoti veftem. ornamenta, mundum , au. ru£n,argentum,quod eius caufa paratum elTet, om- ne lego:inreiligitur legata etiam veftis 5 eius caufa no parata I.h^res.iT. v xori.de leg.j.Spieg. Zola, Latine Fa-x dicitur.Connan.lib.S, capitulo tertio nu.i.m 2 e v x 3 p P 1 porticus in I.iS.C.de operib.pub. In de- fetiptione vrbi$Conftantinopolitana;,cuius incerttis - •. eft au&or , Therm* z cuxij>pi in fecunda re^ione ponuntur zonarasTom^. in loftiniano. Kznvfi*- ’pjv 7» te^uSfrjov £ 4 j%'i 7 izirov. Et in Phiiippico: Kaj ct TiJ tv ^d>^/ 77 Wi?u vj} 717 dyu\* X*- Tf^.BriflTPrat. Zv{aia in legib. Solonis apud Demofthenem &Plutar. p-oena Sc ad morte, & ad aliud poense genus pertinet. Prat. riS0< ZmpUMki&KtSuit de mulftis aeriis , titulus eft apud Hacmenep.quem Cuiac.10.0bf7. re t fc erendum putac ad illud genus večtigalispro aere exadi,deqtio Cc- drenus in Michael. Paphiagon. meminit h is verbis: 7T0Q / i l UO)<9aTDS «v f lu> st/ 77C, id '77 'r yjiXl‘JT,7rCLCiTU l p?y ocflv iTRKavet Tt},itoueniens,quod timeas.ne adfit alteri, quod Plut.pccnam infligere,& irrogare muldam.Prat.Cu- cn ngmiflcvclig habere comrDunc. Želotypig fpiritu iaciustamenobfera. lib.^.c.15. negat^w,ideefte " quod 2S/7 Z AKTE I, Src. quodp«namfeu mortern infligere , fc-d tanium mulčtam infligere fignificare oftendit , idque pro- bat 3utoritate Gellj; , qui fimiliter mulčtare non necare,dixit. illt 0 ibb ti i in l.vlt. jT.fpecies.ff. de public.imitatio- ne Grecat fcripturf. Nam Gratcis dicitur, eflque interprete Saida «V©- afAf&nt. Det|uovi- 2 S''g fignificant iumentorum capitd dib.lib.u-Old.Prat. Zygocephala iugo iliigata. luft.ramen in Nou. iuxra editionem Haloandrinam de 0Sic.prxficl.C0nflitut.17.5r.c0m- peIles etiamjvfurpauii: hoc vocabulum , pro qund iundi bouesvno die exarare poffjnt. vt lugerum appellaiio apud Varronem,& alios.Oid. dendus eft Diofc.lib.i.^c Plin.Iib. 1 2R.7. Brifi.prat. 2ygos tata e ,libripendes, qui c-xamim po nderum UzakiA in cxtrauag. fliper cathedram , £\.ab olim. prsefedi funt,vel quo'rum iudicio nummi probari defepultpsra^o^Ktfc primam’Adx declinationem fignificat,vt ibidem dicit gloflcmatar. qui eam pro fcandalo accipi fcribit.Prat.vide ^.zyzania. % on A«cingulum duplex, pecuniae quam aliquandiu conferuare vo 1 umu s,geft a n da? idoneum. Vlp.l.Gif« debo.damnat.Nec fs zonam circa fe habuerit, pro- tinus aliquis vindicare debebit.Gracchus apud Gel. Iib.15.c-i2. Itaque Quirites,quum Roma profedus fum,zona$ quas plenas argenti extuli , eas ex pro uinciainanes retuIbHoto.Ca?rerum zona: appella- debentjita ligna ponderum nummi; imprimi. Ho- rum iudicio,Paul.Caftr.cenfuic , eatenus liberari dcbitum,qiiatenus de liq ideo 1 guo.d ZygoftaTTča libr a irFpublfce in ciuitatibus fufpenfa ; Hinc £,oyo lib^S.Bctcn.MjrfsTviVf te fiat ur Cuiac.l.Cif.Grammati- i. fl.de excuf.dicuntur ponderatores & libripendes. ™ .. .. —. n .. f. _: i..- •. - •. tione quid intdligatur veterib.rdatum a Rhod.li. 20 Z it h v M/poius tft,quem efrugibus exc og itauit JE^ l „ £i _• „ . _ _ _ ~ : o. Al J "ŽVfTTStt' \r 1,, * .J, ... i ^ o, J /T rCTT - " 1 lefl.antiq.22*c.i9.Spieg.& Old. iona m foluere dicitur maritus in ledo,cum nupta virginem deuirginat.Catulius. Nec quxrendutn a- liaa foret ncruofius illud,Quod zonam poflet fol- uere virgineam.Ouid.in epift.Phyil. ad Demoph. Cui mea virginitas auib.libata finiftris Caftraque fallaci zona reuinda manu.Prat. dicuntur,qua? mediam naturam interfenfi- bilia & vegetabilia,b.abent-vt oftrea,fpongi a?,& fi- milia inter inimalia.Nos forte.inquit Budsus, Pla- tanimes dicere polfumus,vei Plantanimaiia. Z'iWTa petia dicuntur,animalium figuris intčxta. zo x e n i^operarij,qui in.d iem viuunr, ro vTuefč fignflicat in bofpiriis:ipfi autem op črarij,qui in jquzdučtibus laborabant 5 Sihcarij dicuntur.Alc.in l.ad reparationem. C. deaquxdu- 3 ° g pptus.V lp.t.de trit.& vino leg.l.fi quTš z^Hrumpin »jfuItiBč cxcera pro hominum afledione. Ant. Nebr. Cld.Fit ex hordeo in aqua refoluto>maxime in JE- gyplo.Diofcorid.iib.2.Hor. Z y T h v s vini appellatione non continetur, fecundu Vlp.in l.fi quis vinum.ff.de vin.rrit. o!eoque leg.& ex frugib.pr^paratur apud vFgyptios, vt a it Colu. vel ex hordeo,fecundum Suidam, vel ex tritico aut pane.l.cj.ibid.in Hifpania vero Cerea appellatur* de qua,fecundum aliquos,fenfif etiam Vlp.in ea l.fi quis vinom auibus non aflentio.Cotta. Z yz AN i A.adulterina femina,quse frugibus f^pe mi- fcentur. In faeris lieris quidim zizania interpre- tantur fedas d ha?refes:atque inde colligunt , non efle poteftatis ciuilis, hsrčticos fuppliciis adficere. Spieg-Vide fupra 7 .izani.a> F i N I S, * / / / / COMPLEMENTVM L E XI C I PERFECTt CORONIDIS VICE,NE Q_V ID OMN1NO D E E S S E V I D E A T V K, adiectvm: in q_vo conti- nenturfequentia > l Liber [mgularis ,T)e vocthus &* Ortbographia,Syntaxi,&for¬ muli* quibu(dam in ture ciutli Romano plane fmgulartbus, ant omnmo imfitatis,ex Briffo.&alm\cum Indice Alphabetico. II, Formula Anttqu£ fenfclennia hodie inuftata Populi Rom o verba. III. Ve var/is tum Verborumjum vero &* rerum formulk & anti - qu‘ttatibus i qusxw pojavu vertitur.Hoc am- 10 plius Florentini libri Culcitas, non vt alii Cufcitras efteruntd. 3 _.lf.de fupelled.L g.l.*f.$.Culcit£. ft.de aur. argen,Eamqdctiptura in Lexicon B. Germani in quo Culcita tvAd redditur.Apud ifidoru etia li.i9.Etymo- log.ca.17.1ta fenpeum eft,Culcit* vocat« quod cul- centur,id eft.farciantur plutna fiue tormento , quo moiliores caiidiorefque fint.Coercitionem quoque 7. Florentin« Pandedac.non vl vulgus loquitur Coer g, ttone Temp er enuntlant.Ia vero Fauia lex &.Fauiana adio rede in iitidem Pandedis Sc Pauli fentemiar.li¬ lo bris in Cod. Tlmodofii F ;bia Sc Fabiana dicitur. Eum autem errorem , qui diutina poirelfione cum v>t o Codices omiies occupau:t,ex ea q'..'as inter hčera5 B, ScV.olim extitit*cognat'one ortum cet to certius eft. Na cu in pronunoiando Sc feribendo promiftue atq. indifterenterhisliteris vterentur^o fadum eft,vtv» na in aliam multis in d dioiiib.degenerarit Qua» res non paucos ertores i» audcui libros inuexit,quoui ne longe exepia petantur,quam m uiti Codices velle qu*ri,pro Belle quxri ante hac feriptu habuertlc. in S o U.S.vkfFde fuis Sc legit.Quin^tiam^x hac promi- fcua literarum mutatione Celfi nomccorruptu fuir. Is enim non in legum medo !ib&is,fed Sc in plini E» piftolis Iubetius appelhuur,qui iuuenus dici debet 3 queadmodu rede pandadar Florenca: ediderutinL lo.J.practcr.ff.de petit.hacred.1.7. Sc i. & de mre AA * i PAUERGON. f>atron.8eainiqmim illadvetufti fibetlid me lib.j. Se!eft.Am!quic.reUti monurnentum ceftatur.cuius luuentius Celfus (ubfcripfiffe traditur. Cuiufmodi tiominis pnrfc&us quidam vrbi a Symmacbo lib.i. Epift i 9 memoratur.Nec abfimili errore Iauolenus in Iaboletsum tranfiit, 6 C Hauicusin Mabitum : vn- de vmatl fplend ; dr orationis Cketonianj infcri- ptib fuit,quim pro Gluentio Auito diS im earunde PadefUrum fctipturapatefecitjficuti lacob. Cuiac. 8 iaxer.l74.de decationibuj.Sc aliis infinu«loeis Ve & in Lexico iam faepius citato.Suboles j tefium viderur.vt a Sebolefcedo, id eftdubcrslcen. do,vox h$cdetiuaca fit.Eam enim apud vetetcs ver" bara olefcere fignificationero habuiffe Felius notal uit. Adalefcentem quoquc ibidem femper l e t- as " Adolefcentem nufquara. Et Virubi.non VtrobiU. tc Rubr.ffvtrubi.1.9. ft.de revind. V:rubique,no n Vtrobiquel..).ffde pafi d0talib.U5.ffde legat.lib j. de noftra (ctenrittoptimemeritm,aliis quoqueeiuf j 0 1 t5.ff.qua )o diestcg ced.L19.ifl fin. ff.de iud.l.n.j' dem generis mendis dete&is admonuit ; quibusad. datur licet emcndatio Icg.fecundse Codicede cenfi- *opibus.&persquator.l u vbiFcetas vetaucrit.pto, Hcbeta icrit feriptum eft : quemadmodum patet ex leg i.eodem titu.inC,Theod.exquaampUus,vthoc Cbiter admonea,patet Tribonianum capttale fuppli eium a Grada.& Valeminian. irrogatum.tn compe- tentem indignationem transforma(Te.Atquc sx hac literatu m mu«t'ione*cr*atam illarn le&ioniš varie- jatžexiftimo 5 qui inter luftiniaheu & Tbeodofii- J0 ftrumcn.Sic etiam Hoc. pro Huc,(quod veteiibui in nu Codicš intercedit in ieg.n.C.de fufceptor. Ubr. vfu fuiffe Scruius in 8.Ai.neid.notat) iegimus in leg. officium, ff.de aqu a & aqu.pluu.l.|6.ff.pomitim. de -kgat.Iibro priraoVarietatem autem bane feripture, qua interfe codices dlflident cx antiqualiterarum O Sc v quam in fermone recipiebant , fun&ione fluxiffecr?do. ex qua vulgo 8c rolgoindiff.rtnter feritn in veterum libc-ris leimus. lnde adeo qui paf. fini Opilio , Florentinar Vpiiro dicitur in leg. 4 o.in fin.ff.de bga!.j.qu3nquair ouium cuftodes, Ouilio- nea appelbntur inleg.ifdn fin. ff.de infitaa.velin eg.i jo.Vbi Vini fufceptor.bus legitut,cu in leg.tS.eode tita.in Cod.Theod.binisfufceptoribus feriptum fit. In quo Codice etiam innumerabilibus prope in lo¬ čit voces hse Conniuere Sc Coniuentia deprauata: 1 funt, in earuq. locu cohibetc & cohibentia ittepfe- runt,vt in I.71. Sc I.77 de decunonib.l.to.-de rauri- legul l.t.quorum appel. nontecipd.39.de epifcop. &cleric.Inde quoque manauit errorVlle, qui apud 6.ff. de vfu & habit. Latinutn porro VGracai^idi reprgfentare,eiufque loco in referandis di&ionibus Graecis antiquitus fufficifolitam,noncftignoty(n. f. Hinc illa Mufia,pto,Myfia in lc-g.16.5f. 1 ltun.ff.de poenis.Sc Tumpanum in leg.19.ff.iHud ffioca:i,pto, TympaRum,Affurius fermo.pro Aflvriusinleg.i.ff, vitim. ff. de vetborum obligat. SuHa,pro Syilain leg.a.ff.deinde Cornclius.ff de orig.inr.Et Purtkus Caflio lib.f.variat.Epift. ad vniuerfospoffeffor. cer- JO pro Pyrrhus in l.i.ff.j.ff depoftulando.Et Pal niturrin quoS'gn»m albei ,proSignini aluei cam vitio legitut.vt lic apud C1cer.orat7.1n Verrem cir- ca finem , Llgede iudiciis iudicibusque nobispro- mulgata,pro,fuiicib'jsquenouis.Seddebil fatisiad inftituta pergamus.COjod vulgo fu!phur,in Pande- SisPifanis fulputfcribiturl.ij.ff.indeeftqa*fiin. -ff.de vfufruft. Qupmodo & in muftis Catonis ca. dicib, verbum hoc feriptum offendiffe fe Vifforius I0 teftatur Inde fulpurata in leg.35.ff. de legat, iib.3. U P»- fus.cro Polypofus in leg.u. ff desdilit.edift Con- traCentyrio, pro Centario in leg. 26- Jf.conue. nit.ffde paiffir dotalib.lege.a^.ffde adminiflr.nil./, if .ff.de vufg.& pupil.Vt Lyfitania,pro,Lu/itamaiir l.vltim. ff.de cenfibus Fuit ena olim Latinoi.magoa & ad commutationeea procliuiscumvocaliY,co. gsatio. Inde adeo quod hodie Recuperarc,anti- ! t quitus Reciperare didum, non ex PifanisPandc- •ftit tantum , fed ex aliis vetuftisomnibus codicib. l.!47.ff de verborum fignific. & Sulpuarii pro ful- 41 intelligimus. Ex diuerfo Duploma.pro Diploma, — . _ iT - JI-.*, - — 1 *. n* " — if 1 1, l.n 1, ar < m ft d — Iliri n n Ari 1, m .it u —— I — _ — .1 1 a n' 1 1 * . 1 . ■purisfodinis in leg.52.ff.fi lulpuatis.ff.de furt.Eode 41 que modo Sc Calpuraius in iildem Pandefttfcribi- tur in leg ra ff.de offi-.procof.qui in aliis libris Cal- phurnius. Sed & Ballifti-atiosesdem Pandecls nfi- cnpantiquos alii Balliftariosl. vitim.ff. de iureim- rnunit.Qnam fenptutam etiam Lexicon Latinogr^. cum B.G rmani fequitar, in qua ita eft, Balliftra, Qaa poftremo v*rb a, vt hoc in iranfeurfu adtnoneatn, in Koc fignificato Leo Im- Adfimulatur, pro, eo ouod vulgo Affrailaturia iifdem Fandeff is legimas* Et plane Adfimulare di- X'£f9-fSfiflitiflPid*** -- - ••• Mii ceffere pro.Euocare feriptum, vbicuque id occur. rit,repe.-i: licet Grammaritnrum diftinfiioni hac feriptura repugnare non ignorS qui Acceilerein ca fignificarione dicendu cotendunt. v nde m I.7; Cod.vbi caufiE fifcal.quo loči typis impreff libri, Accerfendis veteres mei arceffend ; s feriptu habet itidemq’ie apud Cicer proA. Cluentio primi qui ex venetorum oScina prodierc Codices, Arceffit j e fine caufa puerum. non vt recentiores,Accerfit,Mf diderunt. Defrudetur vero, qucdeft in leg. 45. in fin.ff.folut.matrimon.euius loco hodic Defraude- lut.fcribimus, germanam antiquitatemolet. De- frudo enim,non Drfraudo verere« dixiffe, vt reli- quos omnes taceam • Nonius Matcellus notat, & Boc Plauti in Afinaria verfu comprobar: Tenego defrudem cui ipfi nihil eft inmanu? Subdir & Tetentianu ex Phormione Aft.i. £cf»i 1 verfam: 9 libeu SINGVLAR is: Pifanis fetlbftur.l.#8.1.s8.in fin.fF.de folutionib.l.34. it /F de negot. geftis. Et Coaftiteremus, pip Con- fifteremus in leg. > S. Digeft. de iudiciis. I-uue- nalem etiam facilitatem , non vt aiii libri,luuetii« lem esdem pandeftte fcribunt in l,ij.$.lex lulia. IF, jj ad legetn Iuliara de adulter.S: Sycamionem arbo- rem in l.penultima.fFde excraord,, ctiminib.vbi alii ta Sycomorum. Ec Perfocat in 1.4-de iiber.adgn.vbi a- ii lii Frafocat.Setibunt Sc etedem p.mdečbe vc pluri- XG ccptioroi indi&.leg jpi.penultiffi. RUtfusPCtitiom', pro Petitione in leg.Š.Digeft.de rei vindicar.Et Fer- ruminationi, pro, Ferrutniriatione in leg ij-J.item qua:cunque.fFeod.tit. Adfinitati.pro , Adfinitate in Ieg.39.ff.de iniur. Cuiufmodi Infiuita exemp!a in eorum librorum leftione verfantibus occurrent, qua hincadmonitus fibi quifque fuo ftudio obfer- uabir. Eft & ex antiquc loquendi moretepetenda & quorundam verborum a vulgari forma diffidens mum «quin non Atoni.bz^.pem.lt ffde legat. a. *° ftcf F cor b Apifci enim,pro.adip,Tei , & Cludo, pro 17 1. mi tt nf»crnr . 1 co fr aHTrAhnl »!► J ,..,1 .._ m.' « , . . _ _ _ _ r * - -r---• Claude, non raro in fllis Pande&is iege.> Nubfitet- >* iam & fcribfit, qus? paflim per P, feribumur aliquo- tio« inueniesin tit. De condition. & demonftratio. At ejf contrarioOp. , iere,OptuIit ) SuptiIe,Suptil!tas, in iifdem libris, vc plurimum per P,nonvr in aliis t> r ~~!i- - > * * - ni. v.fFdenegot.geft.l.fj.fFadTrebel.l.vlt. delfidei- comifldibert.l.i^.ff.ad lege Ijl.de adultcr.P-efiaio- nem itidem,pro,Refc&ioijein aIiqi!otics fcribunt i. i; ,i.$.cloac3.ff.de cloacis.l.9.J.v!t,& l.vlt.ffde riuis. Ac Vtguc,e,8c Tinguere,addito,V,in cateris temporib. conftanter fcribiutt.l.vlt.ffde iudiciis,l.n. ff. dc nc- got.gefti-.l. 7j.fF.de legat.j. Sc aliis innumetabiiibus locis. Qua: verbi Tiliguo fctipturaCapro Gramatico _ __ probatur:8c in huBCquoq.raaduni Vrguet in Lexico Muciana, Veualiciaria, Conuicium, Solacium ^ Tra- B.Getmani feribitur & vertitut {, so icaicia.Pigneraticius, Pigneraticia, qus dno polhe. Mrkim]. Placec etia Frobo artis luae peritiffimo, ita maetiamnum in codice Iuftimani eorrupta funt, uient & illi libri fere lempet in compofitis ver- j, fetibenduin Vnguo.Piane meram antiquitatem fa- pit,quod Prsgnas pr3gnatis,teIiquofq.deinceps ca- fus fimili forma eardem Pandečt* efrerunt. Cui di- ftioni vt pofteritas litera N T ,:siferuit,ita de quibufda aliis vocibus dettaxit,qa;bus cuphenias gratia olim s? ea interiici Sc intetpeni confueuerat.Nanftus enim Sc Th,enfaurus,t5aotiens 1 Qu0tiefctlque,Vicen(unus, Quadra2enfimus,Centefimus,& alia id genus hsdie ir'- ° _:.. c..:, r-:_j.... ma < aetiucni ct mi nori tere lempet in compe bi iijtegras vtrinque voces. Itaque Exat , Ex-4» fpedat , Exfoluere, Exfequi , Exilrue'rp, Exfpi- rat. tam crebco Iegiraus, vc nimia: fit & putidce di- iigentix looa proferre. Eadem forma Ttanfaucere <•"- habent,non Traducere, in leg.aj.S.i.Digeft.de Pubh- cia.leg.tf;. Digeft.de legat.lib.j. ieg.ji.Digeft. de p ce¬ niš. Et tranferibere, iti leg.9a.Digeft.de diuerf. re- Ene N,pronuntUntur.« - A. - . V’ .O i ^0. i.S O: — : _ ij.J.fi quis homineni.lf.de acceptiiationibus.Et Obl - 5° iratnMfoJ fftMKfo^iijuojiifcTsSivvoiTOJ J Simi nuern in Ll.J.i.ff.de extraord.criminib.Sed vt nudx antiquitaus reliqua in Pandeftis impielfii veltigia perfequar, non omittendum cit, quod Vxorei, pto, 33 Vxori legimusiii i./1. ff.de vlufruct.l.Ipicis,pro,Ipfij, in l.i.ff.be feriis 8c Beneiuoietia pro benmoletia in l.Si.ff.de heted.inftit. Cuiusgeneris in vrtultis fa- 34xismonumentifque exemplatunt frequearia. Plo- ftrum item & Clodium illic fetibi obieruabis, qux liter citra afpirationem verbum Tus lcnbitur, non modo in leg.3 J.penult.fFde penu leg.vetum etiam in eode.nxdis B Germani Lexico. Quani feriptu- ram reeftam efle Iliodorus iib.i6.Ftymolog.capit.8 a tundendo huius verbi originetn dedueens, docet. Item Pattos Pandeftas efFerunt non partbos, l.io ff. de condit 8c demonftt .& Ederatn in leg 3.fr. arbor. fur.cxf.& Vmorem leg.j7.fflocati, leg t8.ff. de fer- nuntper aueffetuntur. Item,Neglegeie,InteIlege- uitunbus vrb.Et Vmetalc in leg.14 5.vlt.lEde te mi, le.Detudicate, Delenimentum.Deuerliculum, De- lit Et Redam legfio.J.penultim.ff.locati. Trockas I. ftrifte, Defperite,Deminutum,qux nune per i. enu- tiantur. Cui mutationi facile ipfa literarum affi- nitas locum dedit,qua: actiquis temponbus fine vi¬ lo difetimine inter fe commutabantur , quemad- moduna Fabius libr.i.cap.n.Sc Gell.l1br.10. cap. >4. ScDonat. in Phormio.Terentii admonent. Maxi- mevero eain in dičtionum fine licentia vteban- jj tur. Vnde Noxale, pro Noxaii, in leg.17.in princ. Digeft.de euiftionibus. Defenfionc,pro Defenfia- t9.J.illud.Digeft eod.tit.Renum in leg ii.Digelt. d» eu ftionibus. Aenum in leg.u, ffide inftru. vel in- ftrum. Casterum m loco PH.afpirati in multis prte- fertimque peregrinis diftionibus F,pomtur , fic Fo:- nicest.Elefantos, Filippos, Orficanum , Chirografa, Sifenes, Efelum in Florcfltinis libris Iegimua.leg. i.8c leg. vlt.ff.decenfibus I. i.in fin. ff. ad legem A- quil.l,S ff.de acquireii.hered.l.n,JJ.ffdt feruo cor- rup.l.jj.ffde inftruSt.vel inftrumen.l.i37.§.cum ita. ni in leg.jj.J.t.ff.de noxaltbus. Exceptiojie,pro Ex- ye ff.de veib,oblig.Infupet.guspdam vnicis literts con- A A 3 11 PARERGON eeptavocabula in illis!ibris'occurn1t,qu<; nos gemi- liatis ac tepetitis fcribimus,vtConubium:quam ean- 46 dem fcriptaram Lexicon B Germani fequitur vt fu. pta li.9.de verb.figaifio.docuhtrem conexa.l.i7-ffde negot. geftis.l 74. fF.de rei vindicat. i. i.S.penult. ff.de fuis Sc legit.Litus 8c Utora l.i.l.j.ffde rer. diuifio.8c alibi fsepe.Copettoria in 1 j8 5.1. ff.de aur.argen.qua: vulgo Coopertoria.Ilico.Vilicus, Vili ca 1. ff.de vetb.fignific.8c aliis infinitis locis. Pedilcqua 1. de liber.agnofc.vt & apud Vatto.lbt.it it cuffibca. 8.tn partu & alimonio Et ii./.c.iS. mellis alimonio. Leftus item 8c Leffu in hi; S.item Celius. ff.de aur. Sc argent.Papyrus & Papyium in l.ft.J.chanidF. de legat.li.j.Denarii & Denaria hij.$.i.Ue.$.i.ff.devet,’ borum obligat.TeguIar 6c Tegula tegulcrum in legi po.5 Eabeo.ffde vfucapionib.i,S.ffquodvi amcUm, Caftella 5c Caftelli in 1.41.5. item hoc prahibetut. ff.de legat.I1.1. Confortium & Confortioconfoms- 12 Sf.ffde iegat.lh1.Britanica.h4S.ffad Trebellianum. I o nis in l.pS.j.cum eodem.ffde folatio.o^uod vetbuia Podremo.'Snulunr.jtdilesCurules.Oportune,fine i terarum geminatione in illis libris vel indiligens leftor offendet. Vice verfa geminantur in aliquat diftionibus litera:,quarum tepetitionem'communis 47 ac trita fccibendi rado repudiat.Ham Sc Querellam, Seqnellam,& Sol!emnem,Litteram,Imm j,Quinim- mo.Gomminus.Repperic, Mercennarius perpctuo inuenies.Et certe in Lexico B.German' eodena mo¬ do Querella feribitur. Sc redditur Bracch VeIlelusquoque Patercul.liO. pofteriortvfurpat,v’t & Tribuniciz poteftatis confortionem Neroni co- ftitueret.Alia etiam ex ludlio 15 & ex M.Tullio ii, j.Otfi.Sc ex Liuio depropcateflimoniaNoniusMar- ceUuppeditat. Przterea lupanar & lupanarium k* gimus,1.4j.ffide ritu nape. i.u,5.(ed fiinaliquem.ff. de recept.qui arbitr.U7.ffde petitio.heredit.Exem' lar Sc exemplarinm k47.fF.de legat.hbr.i. I.10. ff.li quis omiffcaukteft. k18.ff.de teflamet^ceidmodii etiam iidem libri fcnbuntl.it.J.item quatcunque ff. 10 aper.l.i 5.G quis mduob.ff.de bon.pofleff.fectiiid,ta- de rei vendicatio h'1.ffde zd lit.edift.Et Eollerua I.1.4 ffex quib.cauf.miior.Sc Maffurium l.i $.his et¬ iam. ffde orig.iur.hiot.ff.de verborum obligat.l.144. ffdeverborum fignificat.Ei Catillinam 1.8.ff. adle- gem Iul.maieft. Recidere k10.k40.ff deadoptioni- bus,i.7.in fin.ffquod cuiufque vn uetfit kff.ff.de ca- ptiu.hij.ffde optio.l.Summi oblšuKcumur.Morari Papinianusin aiimoniorum in ffdeiure doti.k 4 .ffi vtlegatoi.nomi.au.SiperitioiiisdiesinoiaretiibP 1 ® t; LIBER S r N mardaretur,& differretur.Paul.in 1.85-jT.vItim. ff dcdiuerfis regulis iuris.Quoties £quicate defiderii nacuralis ratio »ut dubitatio iuris moraru r. Exfe~ compre- 4C heditur.Scseuola in L155.ff.de verbor.oblig.Na ficut &ipfius heredis caput,ita ipfius vis vel fa-pius fačla comple&itur. V^p.in 3.3jT. fed lllud ff de appella- tion.Et quorunda,ait,nomina libellis fintcoplexa. Sic in L30.jT.in futiofi.ff de fideic. libert. Decretsu interponerur,quod id ipfum comple&atur , id eft, 58 contineatur & comprehendatur. Poftremo & Fce- nerari pecnmam ab dtquo,pr0, mutuam accipere Paul.dixitinl.35.ff.de folut. Iam,vt ad nomina veniam,eoru in numero mul' 5 ' titudinis genitiuos coplures a coramuni fermone pronunciationeq. abhorrentes,in noftris libris vel 59 minus attcntus le&or deprehender. Na memu $c- -*per,non ite menfium fcriptu inueniet L40.ff.fi cer- tum pctatur.l.7. jf.ex cotraric.ff foluto matrimon. I. 2.ff quando a&io de pecuLl.60.ff de legat.lib.3.L J. jf.fausfačtionis.ffvt in pofflegat.l.7.jf.vfurse.ff. deadm tur.l.ioi -ff de diu/rf.reg.iur. Quo etiam modo in Codice Theodofii idem genitiuus fcribi- tur vbicfiq is occurrit^vt 1. ic.de appellatio. & I.4. C.dereparatiouib.appellatio.probant.Deinde no* 60 minum borum,Ciuitates,H3ereditates, Quatitates, Facultates^ftatesjSeruitutesjEarentesffi temper ger\itiui eduntur, Giuitatium.Lvlt.jT.epifcopi.ff.de munerib.& honoribus, 1.23.§. vlt.ff.de oper libert. Hsereditatium 1 ?.ffde legit.tutoribus & in infcri- ptione l-68.ff.ad legem Fslcid.aliarumq.fimilium. Qu^antitatium in Fvlr.in fin.ffquod met.cauf. Fa- Cultatiu in L?8-M.ffde legat.li^.^Eftatiu I.i.jT. £' {latem.ff.de aqua quotid,Seruitutium in l,6.jT. et-, jam.ff fi feruit.Yindic.& L72.ff.de verboiu obliga- G V L A R I S. H tion.Parcntium in I.^.Sf.penulr.ff.de ritu nupt. 1. penulc.fF.de rponfalib. Bufaucn etiam dicunt lure- gl confulti pro boum,& t>uu pro Duorum.Sc Eduli u pro Eduliorun^l.sj.fFde Iegar.?.1.7,J. vfur*.ff. de adfn.tut.l.6.in Fn.de ofdc.pioconf. Sune etiam in iifdem Pandeftis qufdam contra tritum morem literarum inci^mento produ&a vo- cabula.Nomenculator enim illic dicitur quialiis g. in librisNomenclator,vt Fapra lib.doodecinro pro bani.Vbentas item pro vbertas in I.15.J. Papinia- nus.fF.locati.Facilitas item pro Facultas l.j.in fin. fF.de appellai i©.Figulin*,pro,figlinis,in leg.fi.fFde feruituiib ruftic Secutio,pro,Setii«,in leg.85.ff.de verborutn obIigation.D[icitum,pro,Duiffum,in 1.1. (Ede teft.milit. Valide,pr« valde,in leg.27.ff.qui te- ftam.fac.polTvbi valideffultam Celfus dixit. fiest vaiide fapientem Vlpianus in 1.4.5.ide Poponius. ffde 3tdil.edift.C»ntra Lamna,pro,Lamini,in Itg. 117. in fin.fF.de aur.arg.Domna,pro,Uomina. in 1 , j 8 . 5 .Lucius.fFo iugunt,quod a- 6} blatiuo fecundum Grammacicorum tradiiioncs fe- ciari debcret.lta prorr.iffioni concinenturdegimus in 1.57. ff.de iuredot.Et alias.Conditioni continen- tur 1.4i.5.Stichus.fFde fideicom.li.vt & alias, O- mnes cafus qui huic ftipulationi cotinentur. 1.3. fF. vfufru.queadmodu cau.Similiter in 1 .2,fF.ex quib, ciuf.tnaior. Hoc ediQum,quod ad eos,qui ei conri nerur.Et in 1.3 $. ligna.fF.de penu leg.Pcnori lcga- to Cont inčam ur. Verbu etia Conrentus datiuo co- pulant.Vnde.vni contentns effe debet,ain-nt in 1 . 8 . 5 .i-ff de legat.lib.j.Et contema effe doti in 1 . 61.fF. dehered.inllit.At in 1.37.$. nupt ura.ff de leg.j.Po- pularius drcut Coientus partis dimidiat dotis.Fun- gor etiam datiuo ab iis iungitur. ltaque magiftra- tui funguntur,iouenies in 1.vit.in fin.ff.ad munici- i pal.Et muneri defungi in l.i ff.praEuaricatorem.ff. ad Turpil.nifi Muneri pro Munere, illic ex litera- ^5 rufamiliari,mutatione de qya ante egimu;,fcriptu dicamus.Sic & pecuniam conditioni coptehenfam dicant in F54.fF.de conditio.dt demonftr. vt Otbi terrarumcomprehenfosCicero li-4.de Repub No- nio referente. Verbo quoq. Antecedere datiuu no 66 ftri au&ores tribaut in F92.fF.de verborum fignifi- catione.vt & verbo infequi. Hinc infequcntes iib* adgnatos dixit Vlp.in l.;. 5 .vtiq.ff de fuis & legit. ) Nec non verbo patnitere eundem calum adplicat. Na prioris voluntatis fibi pcenituifTe dicut in I.22. fi.de legat.3.Quinetia vti exceptione dixit paul.in 6,y l-7.5.procurator.fF.pro empto. Quod nunus nouii raihi Diomedes fecit,qui an'iquos datiuo iunxiffe vetbu Vtor li.i.tradit.Similiq.modo Abuti dotem in 1.2i.5.fin autem.ff.foluto matrimonio.vt Abuti £8 opera in prologo Andri?. Ite,AgereHypothecaria, £9 pro,Hypothecaria legimu-in I.57 ff.di legar.i. Et f’ubfequi ačlione in l.J9.ffde noxalib.& habitatio- .n.econducat in I.t2.5.qui legatorum. ff.vtirr.pof- feflegat. Atq.vt ad particulas & voces reliquas de- fceda.multos eis Gramaticoru pratceptis repugna- tescafus tribtii videas.Na fatis tepus bafeeat, dicut in F19.fr.de oper.libert.Amplius fui dobiti in 1 . 51 . in fin.iF.de codiftio.indeb.Sr Amplius legi concef- foe portionis.in \.6z. ff.i.ff de condition.&demčftr. Sub čonditione datus fextans in 1 75.ff. de acquir. hered.Sub conditione datu legatn in F7.ii) fin.ff.de 71 legač.li.3 Sub co.litione manumiffum F79.ff.de co- ^o ditio.S; demonftratio.Sub conditione reddendaru 72 rationulibet tfle iuffus in F3.e0d.tku, Artictdnm A A 4 PARERGON qii0qBe,In, fine vila motus fignificatione fspcnu* mero accufatiuo iungunt. In Praetoris edifto ita fcriptum erat,ventrem cum liberis in poffelfionem effe iubeo.lm.ff.de legat.lib.i.l.nj.in fin.ff d« ma- smmiil'.reft.Qup loquendi genereipfi iCti Pr2to- rum verba fubfequentes vtuntur in 1.1, ff. i. ff. de Garbo.& I.3 ff.penultim.ff.de iureiurand.l. 7. cum Rubrica.Jf.i. flF.de aftionib empt.Etdem figura, & in poffeffionem remanere ditunt in I.32.JT fi mari- tus.ff.de donation.inter vir.Sc vxor.& in l.u.ff. fa- fti.ff.de captiu.ftem in feruitutem remanere I. 14. IF.de fideicem.libert.In fugam effe in 1,14 ff.pro eo autem.fF.quod met.cauf.In moram effe in 1.8. ff. de nouation.ln relegationem effe in l.ij. ff: de bonor.u Poffeff. In fruftum effe 1.40.JT .cum fundum ff. de contrabsi.emot.In poteftatem effe 1 i.ff. quis ordo inbnnor.poffcff.& apud Vlpian.in lnftit.tit.28.Cu- ius lacutionia exempla ex antiquis auftoribus pro- IS pr^tereunda vocis Ad,ex mente loquent!s eipreffa fignificatio in le.18. J... ff. de manu.teft.i„q„ 0 annum idem accipiturquod Poft annura, Aliubi,pro,Alibi,ponitur in 1 . 64.ff.de condit. £77 demonft.l.-.ff.de cadauerib.puni;ar.Q^ 8 infigni- ficato eadc-m voce vtuntur Varro li.i.de reHaftic, cap.44.& Tertull.in lib.De fpeftacul. Autem,pro,Enim in 1 -to.Jf.vlt.ffJe diuerCtem. ,8 pot.pra.fct.pro Igitur in IT6j.jr.pecorib.fl6 delega ,' j.Elcgantiam vero & ornatum habet h$c particu. la fubdita voci Et,vt in I.ff.jf.i.ff.ad Trebellia. Et generaliter aute ln l.j.j.t utcU.ff.de oblig.& aaio- nib. Et hoc aucem cafu. Cui non abfimile eft illud Senecs Epift.59.l1b 8.Et lt*cautcm qu* non funt rerum natura conapleSitur. Proinde valet,Perinde in lcg.1j4.in fin. & 1 . 137 ff.cum quis.ff.de vctborum ebligation.l. 49.ff.de e- uiftienib.i.i: J.ff.de dtuerf.reg.iur.Fuit enim vox pta Gellius fuppeditauit. Sic & in feruitutem faftu 2 o nec veteribus fimilitudinis nota. Aique eo fenfu deliftum inl.11.ff.de minorib. In hereditatem dc- prehendi in 1 .18. jT.feruus.ff.de ftipul.feruor. Et vc breuiter abfoluam.eiiifmodi alia exempla occur- runt in leg.45 itrfin.ff.dezdilit.edift.i. 40.ft.de a« dof tionib.l.JS.ffad Aquil. K6.ff.de feruo corrupt. i. penult.ff.de fugiriu.l.zp.ff.ad Trebellian. 1 . 41. ff. pro locio 1.2 ff.de lege Rhod.L32.ff.fi maritus.ff.de denat.in.vir.l.it.jT.penult.I.27.I ji.ff. locat.l.78. ST. cum vir .ffde legatis I1br.jj.j4.ff. de negot. geftis. 7? Nonnunquam etiamcutn motu,fexto cafui vox In, Ji ab iifdem iungitur.veluti in poffeifione mitti , In ij^ftium poteftate peruenire. Incarccrerecipi, C6- mitrere in aftione,& hts fimilia l.ij.ffvt in poffeff. Jeg.l.i2,ftiqui teftam.fjc.L6.Jf. eius qui.fFde iniu« flo rupt.legefexagefimaquintaff.Labeo.ff pro foc. I. j4.Jf.Cajiis.ff de leg.Iibro fecum!o, 1 . 8 S*ffde lega. libr.3-l.j2.flF.de liber.catt.l.Ž.ff.dc pollicitationibus. 74Hisadiuftgam& alias in eandem clafTem teuocan- das phrafes-.Ou^ales funt nr.pridie scquiooftium 1. t. jr.aftatem.ff.de aqua quotid. Pridie vindemias 1 . 7 ff.foluro matrimon.Plus quart2 l.t1.jT qtiod vul- go.in fi.ffad legčFrlc.Er plus debiti li.2.C.ex qui- bus caii,inn,irrog.fecundu libroru feriptoru lcftio ne.plus pretili foluat in le.iS.jT.i.ffde vfufr.Muito minus fruftum percipiat in 1.14. rf, vfufručt. nifi fruefum illic concifepfo fruftuum pofitum magis 75 placeat,vt & in leg.58.iT.penult.ff.ad Trebcll. item Abunde p.itrimonium reliquit.in l.vlt.JT-i.ff. de le. lib.2.Pauciores centum dietum non funt dandi., i. Tertntio Heauton.fcen.i.&in Phormio, &aVar- ronc apud Non. Marcellumin verbo Vnd^ilatum particulamhanc vfurpatam reperies. vt & apud Quintilianum Drclamatione 13 cum ait. An vimi- nis modo texti pretium formula taxaff s m, &pro. indeagerem quafi inanes perdidiffem. Cum,pro,Quia in 1 . 4 i.ff.teftamento,verf. qu2fi- tmn.ff.de leg.jd.62.fffoLmatr.leg.27.ffdecond.Sc dem.1.5. ff.qu?ri.ft'.vt in pofEU.29.ff.vlt.ffde adul. Dffpro.Veru.in Lt.ff.ite qupfuuin fiffdcaq. q. Sic,pro,Deinde 1 , 15.ff.de prsfcrip.verbd.i, ff. in . belbiis.ff fi qaadr.paup.L9 ff.i.ff. dedon. incer vir ?I 1. 54 ff.qui iufiurandum ffde iureiu.l.25.ff.vl.ffde 2dilit.cd.vbi cx abundanti,Sic deinde,legimus. Si,pro,e>uamuis. 1 .71. ff.pr2dium.ff de leg.2d.124. in fi.ff.de ver.ob!.Super,id eft,prpter,fl: vitra,in I. pen.ffde peric.&commod. Inpubertatem,pro,lntra pubertateinl.i. ad fi.ff. de vulg.&pup.In annes.pro Poft annos inl.41. ff. 40 berede.ff.de fideicom.liber. In tempos,pro,Poft tenipus in Ls8.ff.iiunfto Jf. feq.ff.ad Treb. Quafi,pro,Veluti in l.ii.ff quando dies leg. ced, 83 lecundum Florentinam vtiqtiefcripturam. Quam,nouo fenfu pofitum inuenies in i. 13. ff.Js liber. & poft.žr 1. pen. ff.de leg.3. Tam,pro,valde in Laj-jT non femper.ffde mino- rib.Cuius fignificationis aliud quoquemihi tefti- Hionium,Petr.Faber meus proculit ex l.i.in fi.ff.de i.ff.de iuredelib.Parpum vini in kg.21.ff. de furt. ^ J cur.furio.Vbi Florentin* rfi.-Si tam probusfit, id Et,Paruum inter hanc fpeciem intcreft,in le.n7.ff. de legat.lib.i.Et non ratum admodu.pro.raro. in 1 . ■2. ff.fi parshrre.pet. Verum quoniam de articalis dicerc corpi, fatius fuerit qu2 deiisnotatu digna col!egi,abfolucre,vt 76' ad ali3 gradum deincaps faciamus.Iauenio autem, Ad.pro,Apud,pofitum in I.61 ff i ffde cond.&de- monftrat.&l.i.in fin.ff apud eCi a quo appellat.l. 4r. ff-fororfffde leg j.Quam fignificationcm Seruius efffifobrie viuatjvt inl.n.ffde tutorib.dat. Addi- dit & Plinium eodem fenfu koc verbu vfurpaffeli. 7.ca.49.0ratores quidem ambo.fcd ta difpati eue- tu.Et VelleiitPaterculum libro pofferiore.Na Di- cfaturam,quam ei pertinacitet deferebat populus tam conftanter rcpuiit Et aliasiNec mir.ora confir* qui potuitffed non tam concupioit. Veram,pre,Tame inl.9.ff.licet.ffquod tnet,cau,8j i.2.ff,de hts quf in teft.delent. in artflGrammatici Donaii notat.S bac anftorita- g 0 Vel,pro,.Vel in. 1 .177.ffde diuet.reg.iur.in qua ita ... n.,t , J c.«..,.c ait ..a,, c:- eft,Quiinius domini.vel alterius. Tametfi,pro,Quamuis ponitur in 1.56. ff.de indi¬ cih.!^, ff.interdu.tf.de SC.Macedonia. qui duo lo¬ či ad eu,que lac.Cuiac.lib.i.Obferuationom nota- uit.commodiifime addentur.Ac milsi vox hsc Ta. tle li mutata videtur in L18.Jf.vl.ff.de iniur.vbi lo¬ ge aptius quam vti vulgo legitur.legsretur,Qaod fi fciffet Sliumfa.effe.taaeerfi nefeiflet cuiusfilius effet,dicerednquit,patre fuo nomine ininriaruma- gere poffe. Quanquametfi in l.i.ff.Vk.ff.fi legat.nom; Cae¬ re coprebatjDcce fifcos ad Senatore illu paftos. Sic & Gicero Epift ad JBruruHi,Mi.-ffalam laudem pra- fertim ad Brutum,cui non minus Virtus illius qua mihi nota eft.Idem ad Attic.lib.io.Commodum ad te dederam literas de plurib. rcb. cum ad me bene mane Dionpfius fuir.Liuius li.ro. Minus cladis.c^- 'terum non plus armorum ad hoftes erat. Atque ali as idem auftov hoc in fenfu voce illam vfurpauir. Vt & PUnius libr.7,Epift.cum aniEgo quoq;ad me habeo decietum p‘ o eincit. Contra Apud,pjo,Aj,accipiturin l.ii.ff.de offic. 70 ffcconf.&inl, 27.ff.de ftatu Ubere Neaeft etiam. Oui« eniiainl.2j.ff,cleejiceptic?irci.iud. Enimttero re|etuS; 7 L I B. S I N G V L A, R, ',g repetuntur plc^unaue per pleonafmum fine aliqua fenfus neceftitate veces mulsse>vt in l.i6,in fin. Dig. $5 qui ceftament. fac. polf. Nam etiam Compotibus mentis perfonales a&iones etiam ignorantibus ac- quiruntur.Et in 1 ,3. ff.fi parshercd.pet.Ideo,aitPau lus,q'uia fcire non potaerunt quod nafci poftent-.i- deo tam mulca de hmufmodi re tam varia Sc incre,- dibilia trididerunr.&c.Eodemquemodo J vox , An in 1 . f2.fF.de pecul.Et in 1 40. ff. de acqu.ir. ^ Hered. Quificum eft-ait Vlp.anlicet qui$ paterna: 10 eoru fFde iniufto rupio Et meliuseft fenfura magis hcreditatis nihil attingat,aliqmd tame prop^erpa' amplc&i qua vcrba L3.jf.c0nditi0.ff. de adim. legat. vcniflfct,dixit 73.10 fin.de de codlc.& demenftr. Et magis facihores voiuntates in 1 . 67.iT.fi rem.ff.de lega.?.q u emadmodu Pa!ladius,Lqngior magis qua lacior lib.i,c«i7.dixit Ma : or natu quam 25.annorum Li4.fFd‘e bonis libertor.Minor quam :5.annis natu. L12.ft.dc minorib.L102.fF.de lega t.li.i. L8.fF.fi quid in fraud.patro.Minor- quam viri potens Lpen.fF.qua do dies legat.ced.H uc pertinct,& iliud , Mori ma- gis qtu damnari maluerut.L6.jf.eius qui veti.L Na. tris voluntacem habcat vel faciat,an creditorib.pa ternis cogatur refpondere.Pomponius in L77.fi' eo- dem titu.Iliud dubitari poteft,an li cum teftamen- to hseres inftitutus edem ab eo,qui etiam fi intefta- tas decedilTetjlegitima hereditas eius ad me pterti- neret, an fimul vtramque hsreditatem repudiare podim. Scsruola in 1,78-jf. Macuia.l.aiF.adSC.Treb. O^fitum efi,an Septicio filio defun-čto intra vice- Et melius eft pofiidere pofius,qua in perfona expe- riri.Li.jf.J.ff.de fupcrficic-bus. Longe mag-s Gram- gg.. maticos turbabit Cjuod in L156.iT. cum quis.fF.de di- uer.rcg.iur.fcriptu oifendenr, in a ? ii locuro fuccelf« ferut.Et in l.i.in fi.fF.de fec.tab.pars vnLpro mus 0 Ec in l.i.in fin.ff.de in rem verfo Domus fm. Et in g.^. L 0 o.ffiprofoc.Ex duomillefimis parcib. in Lvlc. ff.de reb dnb.legitur Cu quifq..eor u ad tricefirnum iimum annum fine hberis, boe fideicomrmfium v- 2o^taiis annum petueniflen^fimilibus aliorum aučto- trumpro portionibus hereduariis ad fratrcir« &fo tore eius pertineaLIde Pompon.in L3.fF.de verb.o* blig.An etiam fi me non prohibeas,vx©rem autem- meam prohibeter ? vel contra vxore mea ftipulata, me prohibeas^sn cGmittatur ftipulatio^Hisaccedet es-PetriFabri beneficio & alia particularum rrapiK- Konrt exepla,qu* fubieci.Triphoninus in Lpenul. fF.de vi če vi atm.Qmanqua ego moram fecero , quo minus interdičto te conuenirem, fubtra&U t 3 men rum locis confumatu,minus nouitatis habtbit. Nž & apud Plautu legere me memini/vbi quifq;videt a eut obuia Er apudOuidiu>Veftras quifq.redite do- mos Et alias Fi!giuncq 0 pe,nates quifq; fuos.ApulJL 8, de A fino 3ureo;$arcinuiis quifq; fumptisfuis via capeffut.Hic ego qua? e Gr^co dicedi genere elfi&a expreflaq; in ff.inueniuntur fubiicerem, nifi hie Io- cus vberrime ab Antonio Auguftino libro 2.Emen- dationum trajat us efier, a d cuius copia etfi vixali- mortalitate feruis,aut pecorib. aliisve interciden* 3^ quid addi pofTe videatur,cumub tarre loco IJaucu- tibu ? ,tuum tamen onus nihilominus in hisreftitu dis efTcjPaul. in leg 38.iT. in Eauiana fF. de vfur. In Fauiana q.uoque adaone &Pauliana,per quamqua? in fraudem creditorum alicnacafunr, reuocanrur, fručlus quoque refiftuuntur^ Vlp.in Li.fF. de extra- ordin.cognit.Si-imprecatus efi,fi,vulgari verbo in>- pofiorum vtar,exercixauit.Paui.in I.45. iT.eiusibo* na fF.de iure fifc.Eius bona qui fibi mortem confci- uit non ante ad fifcaro coguntur , quam prius con- la quseda adiicia.Ad eas igitur phrafesfin quib.ve>-' bu caufa,vel Nomine vel Gratia.Grseco more reci- tetur,has infuper addemus,Rei feruanda? pofiidere in L^.lT-poftqa3m.fF.vt in pofTJega.fideicomm. no teatri L77.jf.qui dotale ff.de Iegat.2.Si quis euita- di crfminis id egit,vt Reip.caufa abefiet l.Jj.jf.i.ad 1 . Iul.de adult.Damni no amplius’ parte fua cenfe ' cuturn Ln.^.officiu.in fi.fF.de aqu.pluui.Dani infe- di mifTus in poffef. L15.jf.fi quis dani.fF.de dano in« fiiterit, &c. Adde & h^c VIpiani vetba quse funt 47, fedo.Et Dani infedicauere,fatisdareq-,Ln. Sc alias in 1 1. jf.Labeo fF.de aqua quotid- nequidinillo- fspe ff.eod.tit.faiifdare legatoru L4.Sc L lo.ffivt ie- fundo faciat, onare ex ea re aqua mq.uinetur. Sed iam fatis f.iperque in fingulis voculis h^fita mus,ad dicendi genera inucncu rara vel acommu- nibus Grammaticorum regulis abhorrentia^ue in 86 Digcfiis reperiuntur,trai?fea?nus.In;tio autem An- tiptofes qu.}fdam a me obferuatas'adfcribam. Cu- iufmodi eft : quod ia kg.27.jf .frquis feruum.fFad L Aquil.fcribitur.Si quis mulionem condudum ad gatoru nomine ca?i.legati fatifpetere, l .7 ft.eod.tit. Rel3quisGraccifmi5 funt # hi lungendi, inhabi- 95 -’ les tutri in I.i*.fF.de decurionib.Ius non habet in* tercedere.1. 2 . jf.fi filius.de munerib.ScHonor.Cum quida repeceretur mercecie,qua aceeperat l.ifi-jf.i- te cu quida.fr.locati.Non difiimu4aio fe libertu efic ' 1 1 >.fr.de ;n ius vocand. id efr,cu non diffiraulafTer. tnatre fua inrefiato decefliiTejd efbcu co- regendum mulum,commendauerit ei mulam Pom 50 periiifet L86.jT.vlt.fF.de acquit.hercd.Ncb!! minu pomus in 1.8.1F. de libcratio. LNon folum nofteum debitorem fed &: heredis nofiri,vt hbereturjegare pofiumus.Simile huic.eft Terentianu iliud inA.del J pbis,Illum.vt viuat optant.Infolens quoque efi h^c > locutio,Nec transferri perfon^ purariohecn ex per fona filiorum ad ^os poteft,quam Pa ah vfurpat .in Li8.$,fi imperia. fF.de iniuriis. Nec -minus diua ple- rifque videbuntur h^cjubere eum debebit Proco- ffiljVt idonee caueac.L4i.D1gefi.de petit.hsered.^E- pro.Nihiiornmus Grsecorum exfpio qui ■d&v-jii "d’cunrjinuenics in 1.37 jf-.pater in fi.ft.de legat. 2.£x- eodefonte črediderim & hsec quae fequuntur,ha^- fia.Ex eo tepore quidquid f ftimattir ouodrrDuiilimC foluipotuit L z i.ffde re iud v bi (Tuod pro,Qno di-' - ČUieftJ m i ra c i o n e G i $ c 61 ft q.u i p 1 c r u q; f u b ^ u cl i u c, ■ ■ Simiii moc/o in !.p.fi\dc liber.& poft.her.lnftit. Ad ' id tepus referurtur^uod tefiament ura defiituitur- no auod morjtur £t m l, 12. jf .vk.fF.vr in pofifef. le- ‘ ^ ir - ^ ^ i j • 'J:.:. _ fiimarionem eius quod interfit ad id tempusrefer 6o gat *rtl fid. in efifc.casu quod fideic.coduio extirf rcndumd.i2.fF.fi quis omifTa ca-.fFartcfi.Er denegan dizrn efi aduerfus eum exccptionem.lcg.15j.if.de no uarionib.ItemjSed 1-uliani fenteptiam fequendu efi, Li5-jf .fafti ff.cle captiu. & pofilimi.A capite ratio- nemreddendam m leg. 15;.jf r. ft.de neg.gefi. pete- bam*resjeftiTnatas,quarum preti um in dot em er at. L78.jf.pent.1l fF.dr legar.3.cuiqu' peričulofum efie fidem fuam Li.ff.nd Treb.Pro non feripto ea con- ditio eft,}.22. jf.i.fF.quandč» dies kg. id cit, vt alias Er in L15.jf*non aute fiarirn.fFdc damn.L-fefi.Ergo interuallum aliquod debebit inrercedere ? quod a u Z ' pro derelifio ^des longo filentio v>ideafur hab- Hle. Certum rempoiis V}pianqs dAic in l 8' jj.vr.de /i quis.fF.de inofiicio.teftament. Vt Multum temporis in I.22. jf.fi hčrei..fF.dd Trebe U.l.Gjf. a barbitris.fFde' re milit.Cen o loči in l.i 9 'jf-ifi de iudiens. Ahquo ,: loči in Li.fF.de ieruis exporsandii.Eo loči m L52.in fine.fF.de iudiciis. 8-7 pro non feripta Lio.fFde cond.infiir.Grammatitr- 7 ° Canerum pura puta latina funt ifthkc,Nihft 5 3 > ' J««.ctkaur4duiomb4s.fpret4s Fapinuaus, m Afia- erii l.i37.jf*x._ftde verborum obligatione.Omdifii 1 P A R E R G fit.LiLLiS.ffde rd3.dubJ.4tff. deverlorumobli* gatione.Quod ačti fir.i.57, ff.de obligauonibus Sc a ft i o n 2 b u s. A1: q u i d ius L15.ff.de dam. infeči.i.ao.ff. de noxahfe. Aliquid mancipium l.jl.ff. de bonis ii- bertor.Impendium aliquid L 6j. iT.fi fabscondi.tio- ne.ff.ad Trebel.Aliquid e-molumentu. i.i2-jf.funus aute.fF.de rcligiof,& fumptib.Si q U id iacerdoiiu na di-l.pen.ff.de vaearione munerum.Quo pro, quod, in quibufdam locis pofitu obfcruaui>vt in !. 35. ff.de neg.geftis.Non effe imputandnm quo no folueric. 1 Et in 1.14.- §.$eruius.ff.de damn.inf. Rarionem ad- iicft quo &hoc non admittatur,iniqiium erit.Quo enim taflfrirmLim ardificium eft vt fT^minisj&c.Ec in I.40 ffdecontrahen. empt.Quo poft diemtrige- iimum renuntiaffetnjhii ci profucurum. Notanda? funt & ha? phrafes, abundat mandati quantitatem.l.J5.ff.mandati Pignoris obiigatio et- m inter abfentes rede ex contradu obligarurj. 23. ff.de pignorib Quj nauis nauigands ca,ufa in naui funt.Li.iT.i.ff.naut.caupJ.i.TT.i.de exercitor.Sicuti Sc agi de adio diciiur in L23.ff.de pr9Tcr.ver.Et quo xua nuliu hic ordine tenere propter vadetate locu- tionu inftituiffupeKorib.accedant Sc quT fequutur. ✓ Annu iafuga fecera^pjo.cofumpfem Li4.jf.vlt.ff. de ftatu L.No inuiiu huius foiucioni* forc in ]. 2-ff depofiti.Spote ftipulatoris 1 . iy.ff.de euidionib.Spo te tutoreL3.5f.ice qua?ri. ff.de reb.eoru.Largiter tf fe,pro intereffe in L81.ff.pro focio.Verbu autč ipsd, intereffe.nouo genere coftru&ionfs VfurpaiUa Pau O N legat.;. I.5.C.de inEffdift. rastri Coneiffiffe ven.

  • i,&c.l.sj.tf.i. (f, ji legem lul.de aduh.Eo morau \ bt l^.circafi.Čdt ahrm.legat. Etga parietem adSxa: fiatu? 1.14;.ffde vc-rbotu fignificatione.Arr.bedit agtu flamel ;8. £ de a c q .1 i r. r:ru domin.& Deletus ager vi flumitiisi 01 1 . II, ff.vlt.tf.de aqu. & aqua pluu. arcersd. Ad infi. tias tre 1 . 44 .sf.quifami!i®fKfarai!.ercifcund.A qui bus inftruSus ut fundus,pro, Quib inftraftas in 1 , 28.ff.qu.indQ dies legat.ced. E laiutt Serui fcništia in ! 6.jf.efii.:f.fi feruit.vindicet. Dando le in adro- gandum leg. penult.ff.de fec.tab.Data adbocopera pro,de induftria, l.>j. 5 ". penul.ff.adlege Aquiliara latitans patronum.1.8. ff.de conditionibus &demo- ftrationibus.Faftus in poffeffione, ero affus.&mif-i^ fus.l.n.ff.vt in poff-flio.legat.vet fideicomm. Mul- tarn a Juerfus alique dicere in I. ;i. ff. Ci it fjciar.ff. de recept. qui arbitr.ln notr.e fuum prsdia cmere, quando ex fačto tut t-Occapabit coditio in- ftirutione, pro eo, quod eft, commiuet, & ei faciet I0cumd.t7.ff.de condttio.inftit. Pertinet ad ar.imuioj tneii Sepronia 1 . 6 o.J 5 t.ffmadati perrepfefit rumor 1.2,ff.quis ordo in bon.poffetu. Pareiesri aiieno, la obferuaui in l.ii.in fi.ff.quado dies lega.ced.nec J° pto ses alienu eiffoluere.l.j. ff.no paffim.in fi.ff.rcb. vn ii.*tn air inrprpfl> mIp Ipit itn ih line /1 licrno ort- Cia... £"•> a..,, »/1 ... I - . /f . ait,inrereffe rale legatuub hoc,.fl heres eri dato.lde verbu fcitc difiuxit Sc difparauit Mocieft iius.in L 6 .ff.dc pubJica.inter crjminis f ait,rcos&frau dis participes multum ftatuerunt,id ^ff,muft;ipn in tereffe.Cuius generis alias difiunčfiones, q •ado in hunc fermonem ipfa nos deduxit orauo^rcbrre pla cet.Vlp.in L12. 5T.i-ff.de iure dotium. Si mulier cir- «um in hoc venta eft,id eft,in hoc circumuenta eft. Idem ia L25.ff.de religiof. Lucti do:ž faciat. SatiC dare autem fatisfacere &- fatispetere f^penuraero 4 eo modo difiungi.adiiotaui.Nec abfirtiili modo Sa- tis egerit, pro,Sategerit idem Vlp.dixit in 1 . 10.ff.de condition.6: demonftr.fecutus veterum moi e, cjui Satisagere,pro,Satagere dicebant aučlore Charifio Sofipatro lib.i.Inftuution.Grammatica. a quo Ca- tonis cx !ibr..Dierum diftarum de cofularu fuo ver ba hfc citantur:la noftri apud vallum fatis agebat. Citantur & ex Pacuuii Atalanta Sc Plauti Bacchi- dibus ide comprobantes verfus.Quibus ego Apule- eo. Sicut parere peiionibJafiffacereeftjin I 54.if.r. ff locati. Adirus pofticafve vertere I.15.U ftd fi ediui04 ff. de vfufrusft. Propagationes facere in 1.24 ^ fi do ihus.ff.focati.Pulfatus eftec,pro expulfusinl 54.jT. 1 .ffeod.tit.Pefi infocietaie fumptus,idcft,Expefil. 25.5T.ft quis ex fociis ff.pro focio.Proiicerepecunia, id eft^Profundere,perdere & d■ flipare l-25.ff.de pro bationib Proiicere re vili pretio in L50.de euiftio- nibus, id eft,addicere,& adiudicarc,&:,vt vulgolo- quimur abandonser. Reti.neo,me dixiff;, pro Me- 10 )- mini in L92.ff.de codit Si demonft.Facere Drocura- tore,pro,dare,in 1.8. 5 T.fi quis mandauerir.fr. madati L4,5".vit ff.de appellationib.Srarc fentetia &fente* ti;£ promifeue dicunt ICri in cit.derecept.qui arb. recepe.Refpondere m^ftes dicit Paul.in 1 . 8 -in fi.ff* foluto matri Sicut Sc Virg.Ii Georg. Ula feges de ioi mu votis refpodet anari Agricola?. Ratafcceritfo- lutione 1-7-ff de dore pr^k-g.Subferere vites.l. 13 §■ de pr^tefir is.ff.de vfufr.Suppliciufumere a ftruo.l. ium adiungam libro 8 . de Afino aureo ita loquen- 12.ff.de iurifd.oamifi iud.Subdicipcena,pro,Subiici t£; Coloni multi-udine noftram latrones ratiffarif- agentes rerum fuarum , eximieque trepidifedre- liquas dicendi fpecies notatu. non indignas exequa mur.Maius delinquit,prc.Magis,iegimus in I.5. 5 f. 57i.ff.de de feruo corrupt- Crimen quod delinquitur in ).38.5f.f iverfic. fratres denique. ff. ad legem lu- |ia de adult.Cum erit annis 25.in heredum. & 5J.r0gatus.ff.ad Trebeil.Periculofe efle ex perfo- na rei hoc metiri.l.^i- ff. de iudiciis.Diftat aliquid parna? L1 jT.incidit.ff.adTurpiil.Stipuli qug in tnef- l"e iacetJ.L3.ff quib’.mod.vfusfr.amitt,Qiiod fupera uerir,id eft,quod iupererir.l.Gffde reb.amftor.iud, pofftd.vnde fuperamenta mareriaru in L^^.iT.lignu ffde lega.3.Superare vira in L78 5T.heredu.ff.ad Tre bell.Trafire ca?terosiq I.13 .ff.locati.Vefte qua vefti tus eft I.14.5T. no folu.ff.de furt.Nec praetereuda eft familiari? ICtis locutio: Cum in eo efl.er,vt,qua v-107 tuntur in 1.24.in Fne.ffou^ in fratjd.credJ.44.ff.de 58 doli exceptione.l.4.5T. pen ul tirno, ff. de doli exce-^° pa&is.& I.7.5T funt & alia? .ff.de libe.Cauf. Necharc -r. _ r--: 1 .0 .c _ : j - _ • _j.t__i . ptio.P«na digna fus perfona? pati L18. 5T.be eos in £.ff de iure fifc.Cuius locutionis,fi quem infolen- tia off-ndet, fciat is Sc ita Balbum in Epift.ad Ciee- rone locuru effe.Obfecro te,ait Cicero, fufcipe cu- ram &cognitionem digniffimam tuae v iroutis. Da- mnatus in crimine capitali leg.i3.5T.vIt.ff.qui tefta- menrum facere poftunt. A. marito puella? iuratus, pro,iureiurando adaiftus ini.14. ff.de dote prarleg. quide omittenda.In re agenda,qua i!!i vfurpat, in I.27. de rei vind. L2.ff.de folutionib.difciplinč tra- ditus & in difciplinam,id eft.magiftro erudiendus atq inftituedns datus 1.1 6. ffde iditit.edia.l.78. id eft, fabrilem artem in 1 . i6.§.vltimo,f£mandati. Inrricare peculium 1. lj.vltimo, ft.de feruo corrup.t.leg.ir. ff.de :>e- cul.Inconditutn eft,pro . durtim Sc inciuile in 111 Ieg. 9 J- 5 -additio.ff.de lolutionibus. Durarea- nimu in tormenta leg.18 £.1. Digeft.de qua:fti- onibus Annum ageretetatis vincenfimutn leg. i.D:geft.de manumiffionibus.l.ijj* minorem. ff.ad legem Iuliam,ffe aduiter. ReIiquorum N G V LARIS. dadoptare in 1 .41 .ff.de adoptiombus.Adui^e- rit in I.70 ff.de adimend,lega. A:quiperant in I.104.ffde diuerfis Tegalis iuris. Co-uftimabi- tur in 1 6 j.§ 1. ff.de furtis. Confanauerit, neu» traliter,vt Graramatici loquuntur,vt>n l.io.ff de adiLr.edičL Lucr.fit in 1 .3. § Ta qu. fF.d e aqua quotid Reumci m LjJ. tu-tor.fF.de JiuFpečt.tu- ul toribus.Qnod verbum Sc apud Apuleium li.8. de Afino aur.inueni. Quod aitffmulamer re- 10 ui&acharide lufcipit.Reficere teftamentu pro iterum condere in 1. 51.fF.de militar.teftament. Compl/tnare in 1 /J.fi vicinusfff.de aqu&aqu. pluu.Coanguftare in F19J.fi inquilinus.fl%o ii 7 cati.l.ioi.ffde verboru fignificatione.Caifita- rc in L10 J.ii antea fFde feruitutibus vrban . Compare-rein 1. 7 . fF.de fecund.tabul. Prieocupare in I.19 fF. de poenis. Pona-fnuSj, pro^fingamuSj&r vt vulgus barbarorum loqi’ «?- tur,ponamus .cafumJ.7,fFde ineffic tefta.l.i7 e nomine defolutum eft,pro,exfolutum in 1.41. io fF.de legat.l.Li.finter ipfum,& 1.3.ffde con X ff J. _J- _ _ - ‘tl 1 , C _ §.item quarro Ff.de fideicommiff.lbenatibus. Vfuras refoluat , id eft,exfo:u-it m 1.!0*ff.de pollicitationibus.Nimium eft licere in leg, 1). 111 §. ntmium.ff.de adminiftr.tutor. Nimia circa maritum 1.1.3.5 eo autem ff.foluto rnatrimon. Palmarii nomine,id eft.vičtorhT.Ieg rj.fi cui cautum.ff.de extraordinar.cognt.Rurfutn re tradatur,l.j8.ff,/bhuo mattimo.Sic retro red* dat in 1 . 67.fr. d'e folutionib. Retro reftituere. iungend.cum emancipat.lib.l.i J.funt qui pu- tčr.ffne ouid in fiumin ; public. Trstetmittedij & Prsmifiorum verbo in eundem cum iater- n » pretibus fcnfum vtuntur au&ores in 1 -i.D. de iur.&faft ignorantiaj.5 fF.de ciftren.pecuiio. Pr.-rgra.uo in l.jJ.i.D.de/blution. Participare furtum,lucrum,confilium fraudis.l.i.in princ. Digeftis fi familffecifie diea.lege $ 6 . Dlgeftis de ff. de diuerfis regulis ‘uriš 1, 8jfff.de c6ditionb.& deironftrffajiabfi exhaufilFe.integtare in 18 .fi de’ tutei.Sc ra- - 0 in l.i-J.fed & fi vt certis tf.de inftitor.aaio,C6 1io-nib.diftrahcd1I.11J.pen.ff.de Senatufe.Si- militium in lege decimaoaaua digeftis dc» Uniano Sc apud P-auliUib.i.S^iuem.ut.i j.Rcr caftrenfpccul,Quo yerbo eiia Velieiifc Cate^ PARERGON eulusfcr Ouldius &Tacittis vtuntur.Curiofitas in 1 . 6 .fi.deiur.&: fac.ign. Cxtcroquinin l.j; 5 . teru.Digeft.de hered1b.inft.L15.ff de iure fifc. Certe ramen in I.iS.in fi ff.de noxalib. aftio. ni Defedus conditionis in 1.17 in fin.ffde co- Domše a ditionib inftituc.l.f. ff.de iniuft.rupt.Determi - la. Dam natio in l.ij.in fin.ffde teftam n.militar.Diui- nulus, ditas inl.So.in fine,ff.ad lege Falcid, Duicitudo Lampendia in leg ji.ff.de donatiositsusItiter 117 vir L.itigium in leg.49.ff.de recept. qu> atbitr. recep.Loricationes in 1.75.10fin.ffde vetboii fignification. Longe aouum in leg.4.5.Labto, D geft. de doli except. Longe vtik leget.S.i, ff.de fuperficiebus.Leguli in leg.ij j.fi tamen. ffdevlufruft Lunaticus in 1.4J.5. aliquJttdo.ff. de xdilit.ed : ft.Lucro(a bona in 1 . 8 ,ffqui tefta- H inl.io.Lfiquidinfraude.ff.qux in ftaud.credi- mem.fac.pofl'. Leuamentum in 1 j.£.vlt.fffi tor.vtPinguitudo in l.t.$.vkimo,de aqu.&aqua 10 quis teftaraent lib, pJuu.LicetSeruius in j.Georg Virgil.id no meti Latinu effenrget.Duplano in Ljt.D.de noxaL Dubioproculin I.11 §.vkimoD.ad Trebei.vt Adhuc noadit in I.5 ff.de liber. cauf.Delegstu, pro.delegationein 1.4 j,qu* in tutore.ff.dejjo 1 l eicept HcutRefp6fu,pro Refponfione ir. 1.1.5. vetbis, ff.de obligation.Sc a&io.Domu vero in fextocafu & Do>ni in fecundo,perfxpe dicunt, leg.18.ff locati.L41.ff.de negotiis geftisi./o.ff Maiitas in Ly.ff.qnod memscaufh,pro Malt- u| tia.Med etas in l.j fffi pars hcredirar.petat.quo in ienfu alias Med.ocritas dicitur.l.7.ffvt legat. nomin.cau.MifTa,pro,miflione in |.j$ § n»pt.ff. de adulter.Metipfie in lege 61. a.ptimoDigeft. de vfufrufbvbi Florentin* legitur vel fibimct- ipfx inciderini, pro fi ibi met ipfr inciderint. Morio in leg 4,J.idem Pompomu ..ffde tedili edičt. Mortalitas in l.penultima ffde vi &vi de euiftionibus.l.n.D.quibus modisvfustf.ua. 10 arm. l;-g. 6 . 5 .ficut medico.ffde 0ffic.pr2fid.Lt. amitt.l.4 f.fed fi quis ad opus.l. 6 y. 5 ..vltimo,L di 5 .vlt.ff' de legat.i.l.Sj.Dig.de procuratlege penaltima, S.Lucius, de legt.i.Ero.p.ro hero. Exter , & Extrarius pte Extraneo inl.65.5. ptidium.ffde legat.i.Ieg*ty.$.Seruius, ff.de ca- ftren.pecul.l.yy.D.ad Trebell.leg.17.ffde quj- ifionib.Extremo aduerbialiter in leg Sj.ff.de , legat.libro j. vt Hiberno iu lege vitim,«, 5 .pe- nultim.ff.qux in fraud.sreditpr. Sufpefto ia ^ l.n.ff.de h.;s qux vt indigo. Fcedus.pro.fceditate in 1.47-ffdetitu nupiar frugi vita m lege j.f.fed & petfonarum , ffde tranfaaionife.Fere plerunq;in Lvlt.ff.de fpon- falibus.yt bene beate in l.vloffde nundinis.& Bene mane apud Ciceronem. ,tly Gibberofi in l.j ffde sddit.edičb Guttotofi in l.ii.5.i.ff.eod.tit.Generatirn in l.j;.ff.ad Tre- bellian.vt Minutamn in l.j.ff.dcal.menr.iega' tis.l.j/.f.idem libro l.ff.de legat.j. Gallicana ffde paftis dotalibus.l.n.verficul. decieuiffe.ff adTrebelli.1n.leg.14.ff. qux in fraud.credit.l. 15.ffde inoffi-.reftam.l.ig.ffde fideicomiffar. liberrat.le.105. ffdediuerfis rcguiis iuris. Mor- tifere vulneratus leg.«s, 5 .t.leg,ii.ff ad legem Aquiliam.Ieg /.Digeft.de condi&ion.triticiar. Momentaria cutainleg 8.ff.de alituent legat. Mercaturisfaciendis i.t.ffde inftitot.Minutul* fumma.fup.num.no. Nundmasfid eft.epulas in L65.ff.pto. foc. 119 Nuttitia.pro, nutricu mercedibus in l- 5 .pe- mikim.fF.de extraordin.cognit. Nondubiein leg.50,ffde legat.r.ieg.71.t.d Tkio,leg.$i.ffde condition.& demo« ft.L/4-5 1 JFaiandati. Ne- ceflarie,pro,necefiario in i.yr.ffde pctio.hered. Ominis.pro hominis. Opitulatio in I.t.ffde minor.Offuaria ia U. ffde fepu.viol.in qua Ic.mortui ofia iacent. Poftumus pro pofthsmus lingua in lege 11.ff.de lega.j.Galiicanares in 1 . 4 ° Proteruicas in Li.ff.fi is qni teftam.lib.Pig-i/o mcotarii in l.tj.J adieftio. Digeft. deficatiis. Phafisnarii in leg 46 .ff.de leg j.Paruni eft vt,]. loi.ffde diuetfis regulis iuris.Pat mulatuml. it.ffiad legem Aquiliam. Poculorum paria duo leg.j.ff.de legat 3. Porticationes in l.j 7 -in fin.ffde teligioi.Prunginofi in Lj.ff.de idilit. edid. Piauftrarius in i.l7.5.pe.nu!tini.ffad le¬ gem Aquiliam,vt piftrinarius in leg.r.§.fi qais ieruum.ff.de poff.Plurifariam in l.i.ff. de mi> ff.in.fi .ff.de legat.i. Herones in I jt.fffocati.Hircofus in l.n 5 .t. ffdexdilit edift.Iinpetiglnofusin 1 . 6 . 5 .de xdi- lit. edid. Idonior in Lt8.ff.de tefta.tutel.Ie.i.ff.de po- puiarib.adionib.Indubitater in 1 . 1.5 .fi confulto ffde fecund.rab. [mmutabiliter in leg 55.ff.dc verborum obligation.Ln prufent.a & m pr^se- ti.arum leg.t .5 penaltimo.ff quod vi Uut dam. Icg.ij7.§.. ffide verboruobiigati 6 . 1 .tt. 5 .excau- io noribus l.penultima. S.penultimo.ff de iute r «rj_:-:—:i— c ...— 1 • < - imaiunit. quo verbo & Anuleius libro 8.vfus, &,vtErafmus quoque adnotauir, Tranquillus no femel.Peregre efle in le.i0.vl.ff.de hered. inftttut.Pergub in ]eg,i 8 . 5 .proinde , ffde >U- dic.Lf. 5 .v!t!m.ffdehisqui deiecer. Pugillares in 1.6 ffde fupeiled.Li7,5.ficut.ff. commodatL Ieg.J4Sffde verborum fignificatione.Porcam leg t .5.1.ffde abigeis. Polia inl.j8.infin.ff.de xdil.edid. Peruicaciter.in l.j. 5 .qui pecuma.t. fa.ff.de uiterrogationibus in iur.facien.l j.5 e xigete,ffde magiftr.conuenien.l.t.S.i.ffde ta¬ beli. exibend.In cotum,pro.omnino,in leg.t.f.i. ffdefuis& legit,m.!.77,ffde diuerf.reg.iur.l. 6o.§.pcnulti J.-ff.de ritu nuptiar. Incaute.pro, inconfulto.Ieg.i.ff de bisqnx in teftam- delen. Incolorate,in l.'8.ff.de miuoribus. In recenti, pro,reeens,leg.iy.ffdepa:nis. Inftar quoddam operiš,in leg.n. 5 .opus atitem,ff.de operisno. nuitciatio.Indiligemia,leg.5 5 -earum rerum.ft, ffde fufped.tutot Punica lingua in leg ti ffde de publican.Indeuotio in l.i.in fi.ff.de penu le gat.quod tamen verbum Triboniani efle facile crediderim.Intertriturain l.vk. 5 .vlt.Digeft.de pigner.aftio.Inrercapedo in leg.yy.in fin.ffde adminiftratio.tiitor.Ininiinutum.pro.non mi- nuto,inIeg.44. ff.de bonu libertor.Sicut infcri- ptum pecus,pro,non fcripto,8c quod quis apud publicanos non eft profeftus.Varro dixit lib.i. de re Ruftic.c.i.lnuinftus pro valde vinfto tu 1 , lc.gat.5.Pcenus fetmo in leg.i.§ vltimo , ffde verborum obl:gat.Prxrogatiua iu leg.5.in fin. ffde iureiur.l.i.ff. de veteran.lj.S.ft quis.ff.de itin.a£tuque,Prxualemia in l.ij. 5 .fed&id quod. ffde rei vendicatio. Perfundi oculus in i.j.irt fin ffad legem Aquiham , & cffundi dicitur in l.rj.J.item Iulianus fflocati, pro erui.Putatio perlon* in lege decimaoftaua 5 -fi iniuria.ff. de iniur. Prceftaturus , exfhturus , ob- penult.ff.de IegeFabia.Impr2ftationesial.t1. 70 ftaturus femper in Pandeiftis fcribitur , li- f.vltim.ff.famili*etifcundx. cer Grammatici obltiturus & extiturus Scprslfituros, EARERGON Sc praftituriis dlcendum ttadant. quae, quia fingulis pene in paginis Pande&arum deprc hendi poflunt, idcirco Sme exempiisiton confirmantur. /ji Qu!ngenas,pro qu!ngecas (ingulis ."f. Abuti dotem cum acoftatiuo. S7 Acceder.it pro acceffetat.17. Acccrlendis pro Arceffendts.it. AdpfoApud. 76 Adhuc nondum.id eft,nondum,ni Admuauericpro adiuuerit. 23 AcipuKctt pto Appuletit. Adulefcens pro adoiefccm.il Adificare Sc. Aid facere.jj atddes Curufes pro sdilescurtules.45 Aiquiperare.rif Ačitacium pro A datum.Sl Affi.ntaii pro ao&nitate. j; Ago hypothecariam pro bypothecaria.s8 Albei pro AIuei.,9 Alii pro 4Ims.it.8c 1j8. Alimonia,ar,8c Alimonia,o.rum..ja Aliquidpro Aliquod.^j Aliquo loci.^i Aiiubi prp Aiibi.77 Alecrius pro Alterius ius.ijS Alteri pto alterius.ibid. Amocflitas pro Amenitas.48 Anpečuliaritervfurpatur.Sf Angularis 8c Angularius.rj Antecedo cum datiuo.ss Anulotn & annulum.^s Antiptoies quadam inufitats,8S Apifci pro adipifci,tS Applicitus morbo.AppIicari ad munera.ieS Appofitaautoritate, id eft.imerpofita.107 Arbicrari pro Arbirrium feni .sy Arceflere pro Euocate.j; Arceflit proArceifit.it Arceftitis pro Accerfitis.ip Aflurius pro dflprius.i^ Atquin pio Atqut.ll Aiuemipro Ennn.78 ^ B Balliftarii & Balliftrarii.i 1 Benebeate.bene mane. 124 Beneuolentia pro benniolentia.jl Bracchium pro Brachium.^ Britanicapro Bntcnnica.So Buum proboum.6i. C. Ctecus pro Csecus.to Carlom pro Cosium.jo Carnum pro Cmnum./o v Calda pro Calida.7f Carenaum habere.id eft catere.t 07 * Caruspro Charus.44. Cafliiare.a 7 Caftel la & Caftellitt Catillinam pro Catilinam.47. Cencgninnus pro Centefimus.i/. .CentyrioproCenturio.i4 Cettiorare. us Certum cemporis certo lori pl CefTumdsnt rnular.ioj Chirografa pro Chirogtapha. 4f Cis pro citra.4. Ciuitatium pro Ciuitatum, So , C!udo pro Claudo.j7 Cmope pro Quippe.i Comminns pro Comimis.47 Complefti pro comprehendi.17 Comprehendo cum datmo vttcamprehendocoiiimo’ Concordium pro Concordit.u »i.Sj Conexa pro Connexa.4S Confunderant pro confuderam.it Conhibete & conbibemia,pra Connmere 8c Conniuta- Coniur.&io Sc Coniunctus /4 tia.j Confanari neutraliter.il/. Confortium & cen!ortio,onts.ft Copertoria pto Coopertoria^S Conftitit proCoiififtu.17 Canftitererr.us pro confifteremus.17 Conteinuscum dariuo vttconrentus doti.Sj Continerecum Datiuo.vc continetecouditioni.O. Contingerur.r pro ccncigerunt.Sj Centra Apud pro Ad-44, .Cotmubium pio Cotmbium. 45 Cuius pro cut ius.138. Culcitapro Cu'citra.S Culeipro Cullei.47 5um pro quia.8o Cupx pto Cuppa: 47 D, Damnatus in crimine pto criminis.s8 Decederit pro decefferit.17 Defrudetur pro.defraudetur. r£ Defungot cum dariuo.Vt defungi muneri. 84 Deiudicarepro Diiudicate44 ' Delenimentam prodclinimentum.t4 Deminutum proDiminutum.34 Demolire St, Demoliri.f«. Dena.id eft.decem finguli.ijr Dtnarii & Denaria.f Deprehendere pro Deprendere. 4,p IJepretari.ii} Defolutum pr0exrolutum.n1 Delperirepro Difperire.34 Deftnfte pto Diftri£ie.j4 Deuerticulum pro Diuerticulum./a Digaus cum genit.vtidignus pcena.j8 Diftat eaceptione pro ab exccptione.s7 Domi Doma:.m Demnapro domina.Sl Ducitum pro Dudutn.Si Dum pro verum.80 Duploma pa-o Diploma. 14 Duplare.i:4. Durare animum in tormema.ill. Duum pro Duorum.di B Ederam pro hederaai.44. UeteptoJbltre^i Eduiium pro Eduiiorura.fi Efefum pro Ephefum.41 Effimdi.130 Eius pro Ei ius.138 Eiefantos pro Elephantosl Ea pro ibi.roo Eo loci.91 Ero,pro bero. Epiftnla pro Epiftola.n Eroditapro Erudita.48 Erroresquidam in randečlis Florentinis.j7 Effc pro IntereiTe $s Efle.id cft.verfari in aliquo.io7 Eualuit fementia id eft, prrrualuit.roi Eiceptioue pro Exceptioni.jj Exempiar& Exemplariam.fi Exinanire patrimonium.id eft, exhaurire.iij Isituspro fine.105 Expeni'are pro expendcre.H4 Exfequi pro exequi.ij Eiftaturus.ijo F Fabricam docere.hoc eft,fabtiiem attem.sio Facere pro confumere.3 s Fa&usin pofleffionem.id eft,miflus.ioi Facultatium proFacultaium.fi Farnetator pro fenerator.50 Facnum pro foenum.fo. faenuspro fosnus.io Falfare.114 Fauia,ana,pro Fabia,Fahiana.S Femina pro famina.48 Ferruminatieni,pro fenuminatlone./s Fetus pro Fcerus.48 Fig«lin?pro iigu/inis.fi Filippospro Phihppos.4; Fluftrum pro fulcrum.51 Eungor cum datiuo.Vtifungor magiftratui 64 G-’ GerflRdiortim conftruftio particularis,8f Grarcifoi varn.90 H Karena pro Arena.47 Harenarii pro Arenatii. 4 f Hatundinetum pro Arundinetura.41 Harunde pro Arundo. 45 - Hauituspro habitns.8 Hereditas pro hneditas^E Koc pro huc.n Moluspro OiUs.43 KEberno.nj 1 1 lanolenus pro Iabolenus.8 Idoneipro Idoneen 7 lllopro illic.100 lmmo pro Imo .47 In pro poft Sc intra.81 . Inarare.114 Inaugeri.114 Inceftus Sc inceftu m-f 4 Inconditumud eft.tiurum, inciuile.too ; Ad inficiasire.101 Iniu.iai doraui infula.io? Iniunfta do rau area. 109 lnlacrvmari pro il!aerymari.4t In poreftatem rife pro in poieftate.jl In solleffioEe mitti.7# Inrogare pro Irrogate.4i Krftčguoi cum datiuo,vc infegui fibi.ff Infinuare.id eft,notam facere.H4 Inftrufius ab aliquo,ideft,aliquo.roi Inregrare.iif Intellegere pro intelligere.fj Interefle variis modis vfurpatur.sf Intricare peculiurn.no Ipfeis pro ipfit.87 lubentius pro Iuuentius.S luflus & iu(Tum.f4 Iuuenalem pro Iuuenilem.18 L Lamnapro Lamina.fi Latinifmi varii.j; Latitans patronum.toi Leiftum pro leftus.fi Litterampro Iiteram.47 Licus pro iittus.4S Lupanar & Lupanarium.fi Lyfitania pro Lufitania.14 , M Magis quandoque abuudat.87 Magnjficiebatpro magnifacrcbat.f? Maius pro inagis.97 Malicaš pro malina.128 Mailurium pro Mafurium.f7 Meliorareuj Menfum pro menlium.fj Mercenariuspro Mercenarius 47 Miliare & miliarium.fi Minorare.113 Minutarim.in Minutula fumma.no MufiaproMylia.i4 N Namftusprona&us. is Negiegerepro negligere.3} Nihilminus pro Nihiloroinus 51 Nomenculator pro Nomendator.f?- Notificare.114 Noxale pro noxali./f Nubfit pro uupfit.j8 Nuptum csilocare 6c nuptui.55 O Obidire pro Obedire.48 Oblisiuerit pro Obleuerit.if Obftaturus & ol>ftiturus.i;o Obtingerunt pro Obtigerunt lf ' Occupare varie vfurpatur.ioi Olefco n Omiriis pro hominis 119 Oportune pro Opportune.4f Optinere proObtinere.^8 Optulit pro Obtulit s% Orfitianum pro Orpbitiamim.4) OuilioproOuium cuftos.11 P Paine pro Pene.48 Parnitcntia pro Poenitentla.fo Prenuiapro Pcnula 4* Penuriapro Penuria 48 Palmarijnomine,id elt,vi17 Populitati pifli.ie pro populirl-f & Poftumus pto I’odhunms.44, Prsgnjs prEgiutis.14 Przgrauare.ti8 Pruliesj 1 s - H FORMVLi ANTIOJ1, SEV SO LEN NI A ET H O D 1 E INVS1TATA PO- PVLI ROM. VERBA, E X VETERVM inonumencis coliečfca. mvlae antiqus , qu£ & A- &Jšity&iones dicebantur,erant folcnnium |quondam verborum conceptiones, f^>gquibus eadem in re populus Rom, l^vjkvu ccnfueuerat. Vulgus hodie fty^ •_ J amjfor-mulariumve appellat. Earu _ i autem ICtos principes Sc tanquam Archire&os fuiffe , nemo nefcit. Has ex diuturna veterum fcriptorum obferuatione coliigere licct. Sunt autem pocilfimura ta.les,quales fequuntur. I0 Abdič ationis L tt Manlij. Cvm Silan v m filium meum pecunias a fociisac- cepifle mihi probatum fit, Sc Repub. & domo mea indignum iudico a protinufque e confpe&u meo abi- reiubeo.Et Valer. Max'.li.$.c.8. Adccptilationis Agutliana. Quicquid te mihi cx quacunque caufla dare facere o- portet, vel oportebit, pr*fens, in diemve, aut fub conditione : quarumque rerum mihi tecum ačlio, qu*ve aduerfus te petitio vel aduerfus te perfecu- 20 tio eft.eritve: quidve tu mectim habes, tenes, podi- des, quan;pqu£que earu m rerum res erit, tantam pecuniam dan ftipulatus eft A.Agerius: fpopondit Numerius Negidius.Qu.od Numerius Negidius A. Agerio promifit,{pbponditve,id haberetne a fe ac- ceptum,Numerius Negidius A. Agerium rogauit: A- Agerius Nuraerio Negidio acceptum fecit. Ex Inftitutio.luftinia.li.j'.tit.quib.modis tol.oblig.-jEx D.li.46 de acceptilationib. A&ionis in perfonam. 30 Ato te mihi dare facere oporcere. Val. Probus Sc lu- ftm.jf.fic žtaque De Actionibus. ASHonisfurti adiuti . Ope, confilio tuo furrurn fačtum efleaio. CiceroDe natura deor.li.,3.4.Inftit. Ačtionis in rem . ‘Tetitcr. fundus qui efl in agro,qui Sabinus vocatur,meus efi: eum ego exiure Quimium meum efTe aio.inde ibi tgo te ex iure manu confcrturn voco. 43 Is vndepetitur. Vnele tu me ex iure manu confertum vocafti,inde ibi ego te reuoco. 'Tmtor. Vtrifqu£fuperftitibus iftam viam dico; Inite viam:& redite viam. apetit or* Quando te in iure confpicioipoftulo ante ie es audor. Is vnde petitur* Auftor,fed anne tu difis,qpa caufTi vindicaueris.Hfc ex Oratione pro Murena, pro Csecinna, Sc Valerio 5 Probo. A Sito ni s, Qu 3 inrem, fiue litem dicere oportet. Varrolib.de ling.6, Et Cic.pro Murae. A ddičlimis in diem . Mefundus centum efto tibi emptus t nifi quis intra Calendas lanuarias proximas meiiorem conditio- nem feccrir,quo res a Domino abeat>lege prima,D. de in diem addid. Anuli aurei in c one ione donandi. Quandoquidem tu in pr*lio,in libelio, in re milita« mihi nunquam defuifti, omnibufq>qe in periculis mecum verfatus es,ofe hafce res hoc anulo aurco te dono.Hxc fere ex Verri.Orac.j. Anteji andi. Olim qui anteftabantur , auriculam teftium contin« gebant,hifque verbis Ioquebantur:Li c er ante. start? fi iile refponderer: licet: iniedionc manus aduerfarium fuum in ius trahebat. Horatius Ser- mone primo>Satyra non5i& in eundem Acroncuttt Porphyrio. Ar h it rij fiducia . . , Vt inter bonos bene agier oportet,&fine fraudatione Cie.in Topič.in Oiiic.$. Arrogationis. Velitisjiubeatis Qujrites, vti L.Valerius L.Titiotattt jure legeque hlius fn , quam fi ex eo patre matreq; familias eius natus cflfet; vtique ei vit* nccifque in eum poteflas het, vti pariendo filio eit : hoc ita, vC dixi,ita vos Quirites rogo. Ex Geli j j lib.^.c. ic>. Su- ' fpicor autem legendum pro Pariendo , Patriendo: vt lir.Endo,pro,ln, vetufte. quam opinionem locus hic Orat. pro domo perfpicue confirmatČredo e- nim , quanquam in illa 3 doptione iegitime fadura eft nihibtamen te elfe interrogatum>aud;orne efles* vt in te P.Fontetus vitae necifque poteftate.m ha- beret,vt in filio. AJJerendim libertatem . Hune ego hominem ex iure Quiritiiim liberali ailero caufa manu. Terent. Adelph. Plautus Pcenulo , Sc Curcul.Donat.in Ter.vide,Liberali caufa. Belli indice',idi. Legatus vbi ad fines eorum venit, vnde res repetun- tur,capite velato (filum lan* velamen eft) Avr>t I v pit e Rjinquit,audite fines) cuiufcunque gentis funt,nominat)audiar fas.ego fum publicus nuncius populi R.iufte pieq; legatus venio: verbifque meis iides fit.Peragit deinde poftulata, inde louem tefte facit:SiEG o iniufte,impieq;illos homines,illafque res,dedier populo Rom.mihiq; expofco,tum patrih compote me nunquam finas efTe;H2ee,cu fines fupra fcandic,h*c quicunque ei primus vir obuius fuerit, haec portam ingrediens,h*c forum ingrelTus,paucis verbis carminis, concipiendique iurifinrandi mu* tatis, peragit.fi non deduntur quos c-Kpofcit^diebus tribus Sc triginta(tot enim fotlemnes funt)peradis, bellum ira indicit ; A v ni Iv pit e R ,&tu luno, Quirine, diique omnes cceleftes, vofoue terreftres, vofque inferni audite. Ego vos teflor populum il- lum(quicunque efl nomin.at) iniuftum efTe,neq; ius perfoluere, fed de iftis rebus in patria maiores natu confulemus, quo pačto ius noftrum adipifcamur. Cum is nuncius Romam ad confulendum redir, confeftim res his ferme verbis patres confultbat: Qu:irum rerum , litium cauffarum condixit Pater patratus populi Romani Quiritiuin , Patri patrato prifcoru Latinorum,hominibufque prifcis Latinis* BI 35 R F L I CL.V I M. quas res nec dederunt, nec foluerunt,nec fecerunr, quas res dari heri,folui oportuit: dic finquit ei, quem primum fementiam rogabat)quid cenfes? Tum ille : Puro pioque dueilo qu3?rendas ccnfec, itaque confentio , confcifcoque. Inde ordine a lij rogabantur:quandoque pars maior eorum qui ade- fant, in eandem fementiam ibat, bellum er.ic con- fenfu fieri foliram : vtfecialis haftam ferratam,aut fonguineam preuftam ad tlnes eorum ferret.,& non iubeat, vt cum i collf gse vi prohiboaMu}, & q uo <| contra collcga poftulauit, n.- fibi intfrcedamus quo minus (uapte potiftaie vti liceatidccareno' flrum fententia omnium data eft: Si L. Corneliu* Scipio Afiaticus, collcga; arbitfatu prideš dabit collcga;, ne eum in vincula ducat,intercedemus: fr cius arbitratu predeš non dnbit, qnominuscolie- ga fua poteftate vtatur,non intetcedeinus. trem* minus tribus puberib- pradentibus dicer.t, Qv o d ic Cum L. Cornelius Scipi« Afiaticus rriumphans,ho p o P v r. i prifcorum Latinorfi, hominefcp-e priiti Tatim aduerfus populum Ro. Quiritium fecerunt, deliquerunt, quod populus Ro. Quiritium bellum cum pnfcis Latinis iiiftit effe,Senatufq.populi Ro. Quiritium cenfuir, confenfit, confciuit, vt bellum cum prifcis Latinis fierer:.ob eam re ego, popu!ufq« Ro. populiš prifcorum Latinorum, hominibufane prifcis Latinis bellum indico , facioque. Id vbi di~ xi{fet, haftam in fines eo-rum emfttebat. Ex Liuij lib.t. Belli mdicendi. Qtfod populus Hermundulus , hominefque popul Hermunduli, aduerfus populum Ro.bellum fecere deliquereque: quodcjue populus Rom-populo Her mundulo, hominibufque Hermundulis bellum in dico,facioque.Ex Gell.lib.16 cap.4. Cautioni* de dolo malo. Vti ne propter te fidem tuam captus,fraudatufve (im. Cic.3.@ftic. Cefionis ininre. JO la iure conceffio fithocmodo : Apud magiftratu po¬ puli Rom. vel apud Prartorem , vel apud prsefidem prouinci^, is cui res in iure ceditur, rem tencns iti vindicat : 'H v N' o b go ex i vse Qj/i r i- tivm h o m i n b m m b v m esse ai o. De- inde pofteaquam hic vindicauerit, Prše tor interro- gat eum qui cedk,an contra vindicet:quo ncgante aut tacente,tunc ei qui vindicauerit, eum addicit. adque legis ačtio vocabatur.Boetius in Topic.Cic. «X comment.Caij. V Cingult a Traiano Imp*prafeflop rut. d ati, Accipito hunc enfern , vt fiquidem rede atque e Rep. jciperaiuero > prome,fin fecus^contra me vtaris. Ceemptimu in matrimonio. 'Vir in coemptior*? Cie ftipulabatur: Vilne mulier mihi materfamilias effc:illa refpondebat,volo:item mu¬ lier interrogabat,Vifne vir mihi paterfamilias efle? ille refpondebat, volo *>kaque mulier viro conue- »iebat in manum: & vocabantur hženupria; per coemptionem. H$c Boetius in Topič.Ex Vlp.Inft. §3 Conteftand iniuffupopuli Rom. Qujriiium fcedtrs ičlum iri rpoponderunt,atqueob eam rem noxam nocuerunt;ob eam rem quo popu- lus Rom. fcelere impio fit folutus, hofcehomines vobis dedo.Ex Liuij lib.9. Deditionis, Rex interrogauit:Es ti s nb vos legati Oratoref- que miffi a populo Collatino, vt vos populil Colia- tinum dederitis P Sumus. Eftne populus Collatinus fua poteftate* 1 Eft. DedirifnevospopolumColAvti- mjm,vrbem, 3 gros,aquam, terminos, delubra ,vten- ftlia,diuinn humanaque omniainmeam populique Rom.ditionem ? Dedimus. At ego recipio.Ex L i 1. i j Ilb.l. Defercndi nominis- • Cum in ius ventum efter , dicebar aceufaror apud l^^rorem reo, A10 te St c v los spolias- s b , fi tacuiftetjlis ei «ftimab2tur,vt vifto: fi nega- banir , petebatur a magiftratu dies inquirendorum eius criminum, & inftituebatur accufatio. Afcon, in Ven.2. Deferendi ne mini s, Conful & dies apud illum Pr^torem vel proconfu. lem L. Titius profeftus eft, fe Marniam legelulia deadulteriis reara deferre ,'qiiod dicat eam cum C. Seio in ciuitate illa , domo illius , menfe illo^. confulibus lllis. aduiterium commiftffe. Paul^.D. deaccufat. ‘Deuotienis vrbivm & exercituumper irnpia nomm deorum Ethnicorvm. Dis pater ,/iue louis, manes, fiue quo alio nomine fas eft, nominare , vt omnes illam vrbem Carrha- ginem cxercitumque quem me fentio dicere, fuga, formidine , terrore compleatis , quique aduerfus legiones j exercitumque noftrum arma,relaquefe- ret, vti voseos exercitus, eos hoftes, eofqueborni- nes,vrbes, agrofque eorum , &qui in hisi©cis r rcgionibufque, agris, vrbibufque habitant,abdu- catis lumine fupero princeps, exercitumqiie ho¬ ftium , vrbes agrofque eorum, quos _ me fentio di¬ cere. Vti vos eas vrbesj agrofaue, capita, fftatef- que.eorum deuotas ^ confecrata(que habeatis.illis iegibus , quibus q.uandoque funtmaxirre hoftes - deuoti, eofque ego, vicarios pro me fidevniagiltra- tuqu€ meo,& pro pop.Ro. exerdtib.legionibuf|iie noftris do,deuoueo vt me meamque fidem,impe- riumque legiones, exercitumque noftrum,q»i in his 57 V ETER V M F O R M V L A R V M. kis reW gerundis funt, bene faluos fi nat is efle. Si tacita faxitis, vc ego fciam, fentiam , iutelltgam: Tune quifquis votum hoc faxit, vbi faxit, rede fa- dura eft,ouib.atris tribus, Tellu , mater, teque lu- piter obreftor.Ex Macrobij li.3-c.51. Deuotionu qua Deaus ejl vfut more Ethntco- rum, vt fupra. Iane,lupiter,Mar$ pater,C>uirine,Bellona,I ares,diui Nouenfiles, diui Indigetes, diui, quorum eft pore- n - rt • Duurnuirortim cjui-dc perduellione ludi- cent faciendorum. Duumuiri perduetlionem indicem ; fi a Duumtriri« prouocarir,t>rouocatione ctrtato:lr vincent , caput obnubuodnfeiici arbori ^tfte fjfpcndito. verbera- to vel intra pomcerium j vel txtra pomcerium. Ek E iuij lib.r. Edidi a?dilitij,vide in l.i.& {.3S-D.de aedil. edičl. 5 c pud Gell.lib.4-c-i. il-r „ /l , n • 0 ' . . ’ W1, r w ‘ w ^uu \»eil.UD.4.C.l. cor v-in/f 01 ^ 17 «* ° lam ^ U r’ u< ^ ue blanes, vos pre- |$ Edičli Cenforum de coercendis Rhetoribus< cor,veneror,veniam peto,feroque,vci populoRom Qinriti,im vim vidoriamque profperetis: hoftefq; populi Rom.Quiritiu terrore,£brmidine,niorteque alficiatis.Sicut verbis nuncupaui,ita pro Rep.Qui- ritium , exerciru , legiombus auxiliis populi Rom. Qijiritium , legiones, auxiliaque hoftium mecum diismanibus, Tellurique deuoueo , Ex Liuij li- bro S. Dimittend a concionis a Tribpleb. Sivobis videtur diicedue Qujrites, Liuius libro fe~ 10 cundo. ‘Dim ittendifumris. Corona populi tandiu ftabai^rcipondens fletib, pra*- iicaEjid eft,principi plančtuum 3 quandiu confumpro cadauere , &. collcčiis cineribus , diceretur nouiifi- mum verbum II i c b t : quod ire licet figmficat. vnde eft. - D,xitque nouifima verba • Seruius li« /£neid.6. Dimittendi iudicij. JO A&um eft , ilicet. Donatus in Phormion. Sic iudices de confiho dimfttcbantur, fuprema dičla cum pros¬ to pronunciaiTet, Actvm e s t, 1 l 1 c £ t : id eft, irc licet. Dimittendi iudicij. Moris fuit veterum,cum futis vifum efifet fi >xifle ver- borum , hanc fibi neceftitatcm finiendoe Oraiionis imponere,vc dicerent ad vltimum, D 1 x 1 ; quod e- tiam ab vtraque parte Oratione confumpta , vt in confili-jm dunittertntur,Prostor foleret pronuncia xe, Di x e R v N t , Aiconius in 2. Veri. Cic.tamen Verr.4 Pra:co, inquic, dixifie pronunciat. Dimittendi Eenatus. Nihil vos moramur P.C-lul. Capicol. in Ant. Philo- foph. Dimittendorum mani um. Dicebatur V a i e , poft tumuli peračta follemnia. Seruius j£ne.6. Idem in libro 3- Mortuis etiam di- citunvt, — £aluemaxime Dalla y 53 JUternumtjiie vale. Item in cod. - anhnamque fepulero Condimus & magna fvpremum voce etemus. boe eft, inauit, Seruius , Dicimus more follemni, Vale. Diuortij. Tuas res tibi habeto.Tuas res tibi agito. Ex 1.2-D.de diuortiis, Donationis caufa mortis. IR donationib.quo» mortis caufa fiunt,h*c verborum follemnitas cuftoditur, illum agrum, aut illam do- mum me milo babere, quam te: te, quam heredena meum.Htec Arrianus Pauli $ent.interpres,ii. Senc. n.c.3. Dot is duenda. Dec eni doti t ib? erum.*quod mihi debes,doti tibi er it, J.4P-46. 57.K59.de iur dot. Doiis legata. Qu^ inftrumento dotali conferipta funt,do lego.Bre- 70 dcrod.ea ll.ff & C. ReM v n c i a t v m eft nobis eflt* homines,qui nouui* genus difciplina: inftieuerunt, ad quos iuuentu> in ludum conueniat : eos fibi nomen impofuifte Lati- nos Rhctoresjibi homines adoicfcentulos dies totos defidere.Maiores noftri qui liberos fuos difcere , & quos in ludos itare velicnt,inftituerunt. H^c noul qu^ pr^ter conluetudinem ac morem maiorum fiuwt,neque placent , n t q u e rečta videntur. Qua- propter & Us qui eos ludos habent,& iis qui eo ve- nire confueaerunt,vifum eft faciundum,vtoftcnde* remus noftram fentenuam,nobis non placere. Ex Gellij Iib.i5-c.il. Edičli Pr^toi ij exemp!a pafiim in Pandeiftis extant. Emaneipatienit. En a ute m emancipatio.irnagmaria qu^dam venditio, quod ipfum ius proprium Romanorum eft. Eaejuc res ita agitur adhibiris non minus quam quinque teftibus ciuib.Romanis, puberibus & pr«eterea ali® ^iufdcm condiiionis,qui libram a?neam tenear, qut ^ppellatur Libripens.Is qui manciptum accipit , xs tenensita dicit.Hune ege hominem ex iure Quiri- tium memn efie aio. Ilque mihi empeus eft Hoc ^re ^neaque libra. Deinde azre percutit libram, idq; xs dat ei,i q U o mancipium accipit, quafi prccij ioco« Ex Ca ij iib. Infti. Emptionis, Eundus Sempronianus,quicqu»d Sempronij iuris Fuit* *rit tibi euif.ustot nummi .-tlrederod.ex ff.lib. 19- t-i.l.48. 40 , Suocationis 'Deorum. SiDeusjfl Dea es-tui populus,ciuitafque Carthagine- fis eft in tutela,tcque maxime ille , qui vrbis huius, populique tutelam recepifti,precor,venerorque ) ve- niamque a vobis peto,vt vos populum ciuitatemq; Carthaginenfium deferatis,loca,templa, faera , eo* rumque vrbem relinquatis,abfque his abeatis: eiq; populo,citiitatique metum,formidincm, obiiuione iniiciatis:proditique Romam ad me, mtofq; venia- tis:noftraque vrbis Ioca, templa , faera , vrbs acce- ptior,probatiorque fit,mihi quoque 5 populoque Ro* militibufque meis prspofiti fitis, vt fciamus intel- ligamufque,fi ita feceritis,voueo vobis templa, lu-_ dofque fa(fturum.Ex Macrobij lib.j c.9. Exccptioni$. Extra quam fi quid itafačlum fit,vti lege fieri lic uit, l.i.tf.Labeo.D.de fiu. Extra quam in reum C3pitis pr^iudicium fiat,lib.2. De inuent. Si non vi,non tUm,non precario feceris,l.fi vitem.D quod vi aut. Si in ca re qua de agitur pneiudicium heredicati non fiat.l.i D.fam.en ifc. Si in ea rt- nihil met.caufa fačlum eft,1.4.^.vitim.Db- doi.exčept. Si non volu^ tare creditoris f< ndus venit,Kficut.D. quib. modis. pign-Si non mihi mandatum fir , vta debitoribus peterem,l.itaque 4S.de procre a čl. Excrcitus cv.oca.ndi. Si efifet tumulus,qui fuerat dučluru* exercitum , ibat ad Capiiolium & exinde prof.iens duo vexilla , v- num rofeum,quo pedites euocab.it , alterum čaru- leum,quo equites,dicebat:Qui vuft faluam Rcmp. me fequatur.Seruius A-neid lib.8. Cicero poft redi- tum in Senatu .• Quid magnificentius , quid pra:- I 5 B s R E L I Q V I JE. clarius mihi accldere potuit , quam qucdiilo pcte- te vos decreuiftis,vt čudi ex omni Italia quiRemp. faiuam vellent, ad me vnum hominem fradum Sc prope diflipatum reftituendum Sc defendendum venfrent? vt qua voee ter omr.ino poft Romam co- ditam Conful vfus e (Tet pro vniuerfa Repub. apud eos folum cjui eius vocem exaqdire poffem. Idem pro C.Rabirio.Fit SC.vc C.Marius,L.VaL Coft'o- peram darent, vt imperium populi R, m?ieftafque conferuaretur,qui Remp.faluam efte vellent, arma 10 tapere, Sc fe fequi iubcnt. Fideiubendi. C b k t v M Qj; a b mihi Caius debet,eadem mihi da- rc fpondes ? fpondeo. Stichom aut decem fide tua iubes? iubeo. Quantam pecuniam credidero > fide tua eflfe iubes? iubeo. Mille modios tritici fide tua cfTe iubes?iubeo-Si reus quadraginta non foluerit, fide tua effe iubes?iubeo.Ex trad.de fideiuf.in P v an- dedis. Fiduci ijte- nent.quibus Antiochus dedi t, ex iis pranidia dedu. cito:vtique rede tradantur,curato. Argenri probi Attica talenta xii.millia dato intra Xti. annos pen- fionib.fquis.talentum ne minus pondo lxxx. Ro¬ manis ponderib. pendat;& tritici d l x. niilliamo* dium.Eumeni regi talenta c c c l. intra quinqaen- rtium dato:& pro frumento , quod ^fiimationefiar talenta cxxvl i.Obfides Ro.xx. dato , &triennio mutato, neue minores odonum denurn annorum neu minores quinum quadragenum. Si qui focio- rum populi Romani,^vitro beli um inferent Amio« cho,vim vi arcendi ius efto : dum ne quam vrbem, aut belli iure teneat,aut in amicitiam accipiat;con trouerfias inter fe iure ac iudicio difcepcenc, aut fi vtrtfque pIacebit,bello.Ex Liuijlib.jS* Heredis inftituendi . Heres rede inftitui poreft his verbis, Titius heres (it. Titiumheredem efle iubeo. lllaautem inftitudo, Hcredem inftituo 5 Heredem facio.pleri.fijue impro- bara eft.Ex Vlpja.Inft.c.21. Heredis mjlituende ac fubjikuendi. Heredes feripti funt, velut,Titius heres efto cernitooj in diebus proximis centum,quibus fcieris po tenfcj;; nifi ita creueris,exheres efto:tunc Msuiui heres e- fto,cernitoque in diebus,6c reliqua. Similiter &de- inceps fubftitui poreft.Ex Vlpian.lnft.c.is.Siue vi- uo me,fiue mortuq natus fuerit, heres efto. Titius heredbatts mes Dominus efto. Exceptofundo^x- cep^o vftjfrudu,heres efto. Que hcredem codicillis. ^ fecero,heres efto.Titius ex parte dimidia heres efto* Seius ex parte dimidia,ex qua parte Seium inftitui, cx eadem parte Sempronius heres efto. Publius, Marcus, Gaius , inuicem fubftiruti heredes mihi funto. Quos ex difparibus partibusheredesinfti* tui,2:que htefedes f >nto>Brcderond.ex 11.C Injhtutionis captaioria:. Qua ex parte Titius me heredem inftkuerit, exea parte Mzuius heres efto.quanta ex parte me a Ti- tio heredem inftitutum recita(fem,ex ea parte Sem¬ pronius mihi heres efto,Brederod ex 11. fr. Indicendi compita.Ua>. Die Noni poft Kal.lan.Quiritib.compitaliacruat.Ex Macrobij lib i.c 4 .Sc Gell.lib.io.c.24. In litij, vocandi. Quod bonum, fortunatum , felixque falutarequeft populo R.Quiritium reiq; pjiblicz populi R.Qui- ritium>mihique collegžeque meo,fidei,magiftraru2- que noftro,omnes Quirites,pedites, armatos, priua- tofque curatores omnium tribuum , fi quisprore, fiue alter® dari rationem volet, voca inliciumhuc ad me.Ex Varr.lib.de ling.latXiu.lib. 40» In tercetom s T ribunitia. etOjLiuius lib.6. InterdicU de bonisprodigi. Quando tu bona patern.! auitaq; nequitia tua difper- dis,liberarque tuos ad egeftatem perducis, e-beam rem t i bi ea re commercioq;interdico Ex Paul. Sen. lib.j.tit^. I.ocum a n tem fic correximus, cuman- tea legeretur,H a b i ta qjvas. Noftrz corre^io- nis teftes funt ante bienniu clarifiimi viri Eoni.a- cius 4 i VETE RV M cius Amerbachius , Paulus Mantitius: ad quos de communibus ftudiis, vt fit, fcribens, ea de re mtn- tionem inieci. Interfuit etiam corre&ioni Iacob. Calonius, adolefcens eruditiftf. mihique amicilfi- mus. Poft eadem ICto doftilfimo Iac. Cuiacio in mentem venit, boe tamen teftari nune opera: pre¬ ritim putaui , &fimul confiderandum , an pro £ A Rs,Iegendum potius eiTet jtu.CoMsincio- Hjb. vt intelligatur , ei ©mni negotio quod per as & libram gerebatur, interdirium efle.Aliorum 13 Interdi&orum Pratoris exempla in Pandeftis ob- uia funt omnibus lib.Pandefl:.x L11 i. Intcrrcgationif,qut Cenforesin folemni iurtiit- randede vKoribut vtcbmtur. Ettu exanimi tui ftntentia vxorem habes ? Ex GellijXi,4. C.20.& li. De Orat.2. luiicandi. Videpofterius.fub formula fententia: ferenda. ludicis di.ndi. i.Oftauius iudex efto. Si apparet fundum Cape-ao natem quo de agitur ex iure Quiririum, P.Seruilij efle,nequeis fundus reftituatur. £x Verr.4.. ludicij remperatorij. Sipateret eam fe & fua Ventrisefle dixifle. Cie. in Diuinat.Si pateret iugera eiufmodi fundi efle plu- ra, quam colonus effet profeflus, rum Xeno dam- naretur.Si pateret aduerfus ediflum fecifte.ExVer- rina 3. Sipateret H-SID3>fiarioportere« Ex Orat.pro Qu. Rofcio. P Si apparet eumdare oportere. Ex $.fic itaque,De a- riionibus. ludicij T.Manlijin filium. Quundoquidem tu, M.Manli, neque Imperium con- iulare,neque maieftatem patriam veritus.aduerfus edičtum noftrum,extra ordinem in hoftem pugna- fti, ic quantum in te fuit, difciplinam militarem, qua ftetit ad hanc diem Romana res.foluifti: meq; in eam neceffiratem adduxifti, vt ant Reip. mihi aut mei,meorumqueobliuifcendum fit, nos potius 4 ° noftro delirio pteŠemur, quam Refpttb. tanto fuo damna noftra peccata luat. trifte exemplum, fed in poltenim falubre iuuentuti erimus. me quidem cu ingenita caritas liberum , tam fpecimen tftud vir- tutis, deceptse vam imagine decoris, in te mouet: fedeum aut msrte tua fancienda fint Confulum impcria,aut impunitate in perpetuum abroganda: nec te quidem,fi quid in te noftri fanguinis eft, re- cufare cenfeam,quin difciplinam militarem, culpa tua prolapfam,pesna reftituas.I ličlor.deligaad pa- 5 ° ium.Ex Liuij li.8. Iudiciorum bciu fidci. (Juantum exbona fide illum dare facere oportet. Ci- cer.Otfic.li.2.in Topič. lurifiurandi. Maiorum diligentia hatc fuit. Primum iurare ex ani¬ mi fui fententia,quenque voluerunt: demde ita te- neri, Si fciens falleret:quod infeitia multa verfare- turin vita.Cic.lib.Academ.it. idem de ofii.3. Non enim falliim iurare,perierare efttfed quod ex'animi 60 fententia iuraueris , ficut verbis concipitur more noftro , id non facere, periurium eft. Liuius li. 32. Ex animi mei fententia iuro,vt ego Remo.non de- feram , neque alium ciuem deferere patiar. idem libro 43. Ex tui animi fententia ex edičto C.Clau- dij, Ti.Semproaij Cenforum in prouinciam Mace- doniam redibis , quod fine dolo malo facere po- teris? lurifiurandi k r P. Scipionc conupta. FORMVLARVM. ^2r tiar. P fciens fallo ,tum me i upttcr Opt.Max.do- mum , fumiliam , remtjue meam peilimo letho afti- cias. Ex Liuij li.22. lurifiurandi a L.Hrutoob Lucretiam raft iti. Perhunc caftiftimum ance regiam iniuriam fangui« nem iuro,vofque di.j teftes facio.me L.Tarquinium Superbum cum fcelerata coniuge & omni iiberoru £i‘irpe,£erro,igni, quacunque dehinc vi poflim, exa-= čirurum : necillos,nec alium quenque regnare Ro¬ ma palfurum. Ex Liuij li.i. lurifiurandi per lauem lapidem . Si fciensfallo, tum me Diefpiter falua vrbe * arceque bonis eiiciat, vt e^o hunc lapidem, Feftus libro io c Plaut.Aulularia.Cic.Epift.fam.7. Plutarch. in Syl- la.Polybius lib.Hiftor.j.rem fic explicat: -ptinp&jve 'J optvv^Vj^.Ti Trctbcudv %■ S - ®-, ^ 1 nogcf.^nUjUitf •ntUTtov a fa.ee v cv vaf? ifi&is 7rai&nv , or TDK tSiois vofiLC4g '6$n r iS /«'y izgfpvTct V©- iKTrtffttfJA 0UTW(C*S O A A/9©- VUV H&j TCUJTU U7TW ■jfoni «t M* 5 o> en lurifiurandi milit ar ts. In magiftratu C. Lxhj C F. Cof. L. ve Cornelij P.F, Cof.in exercitu , decemque millia palfuum propc furtum non faciesdolo malo,fotus neque cum plu- rib. piuris nummi argentei in dies fingulos. Extra haftamohaftilejlignajpabulumjvtremj foliem, facu- - lam, ti quid ibi mueneris fuftulerifve, quod tuum non erir,quod pluris nummi argentei erir:vti tu,ad C.Ladium , C.F.Cof.L.ve Corne. P.F.Cof. fuead quem eorum iuiferit, proferas, aui profitebere in triduo proximo , quicquid inueneris, fuftulerifve dolo malo,aut domino fuo,ciuium id cenfebis eftc v reddes,vti quod rede fadum efte voles.Deinde ita concipiebatur iuft urandutn,vt adeftent, his additis exceptionibus,nift harunce ali*qua caufa erit:Funut familiare-.feria: vindemiales: calendseque qux non eius rei caufa in eum diem collatse ftnt , quoi$e« die minus ibi eflTeti morbus fonticus, aufp v iciumve anniuerfarium , quod rede fieri non poflet, nift i« pftus eo die ibi lit,ius, hoftifve, ftatus, condidufve dies cum hofte : P cui eorum harunce qu^ caufa e- rit, tum fe poftridie quam per eas caufas licebit eo die venturuni,aditurumque eum , qui eurn pagum, vicum,6ppidumve delegerit.Ex Gellij lib.16.capi- tul. 4. Legis ferenda. Velitis iubeatis Qu^irites , &c. Ex Cicer. Orat. pr« Demo. Qukunque poft hanc legem. Ex Oratione pro Poftu- mo,& l.i.D.ad l.Falc. Conful (vel Prcetor, vel qui populum rogarat) popu- lum iure rogauit,populufque iure fciuit. Si quid ius non fuit rogari,eius ea lege nihilum roga- tum, Ex Philipp. 1. Valerio Probo, Fefto Pomp.O- rat.pro Domo,pro Cxcinna ) lib.Epift. ad Attic.j. Si quid contra alias leges,huius legis ergo latum lit, & qui in hanc legem rogaflic,impune efto. Cic.luj* ad Attic. Legis tubendrtvel antiquand&. Vti rogas:vel antique.moris erat vt populo in comi- tiis legum duae tabella; darentur, quarum in altera V.R.in altera A.fcriptutn erat.paiet ex Cie. lib. dc leg.2.Efift.ad Att.i. Liuio &aliis. Legis fancienda,. ’ non defe- Ne per Saturam abrogari, derogarive ius efto , Ec- Ex mei animi fententia iuro.vt ego Remp.non aeie ?0 1 r- » ram , nequealium ciuemRotnanum — er P BB j 43 R lujfu mctndatucjtie iegk mi Ut ar is. r P. T{. 'Cos.Imp.Trib.miles Tiro, commilito armare , quif- quis es,manipularive Cenrurio, turmave Legiona¬ rje hic fiftito, vexillum finito , arm.a deponito, nec citra hunc amnem Rubiconem figna,dudum exer- citum , commeatumquetradueito. Si quis huiufce iufiionis ergo aduerfus prcecepta ierir feceritveud- indicatus efto hoftis P.R. ač fi eontra patriam ar¬ ina tuk’rir,pcnatefque e facris penetraiibus afpor- tauerir.S.P.Q_R. Sančtio piebifciti > S. ve Confulti vitra Kos fines ar¬ ina ac figna proferre liceat nemini. £x Epigr. Rom. Legati tejiamentarij. Legamus quatuor modis:per vindicationem,per dam- nationem ,finendi modo, per prceceptionem. Per vindicationem,his verbislegamus: Do,lego,Capi- tOjfumitOj fiue habeto. Per damnationem his ver- bis:Hceres meus damnas efto dare^dato^ facto.here- zo dem meum dare iubeo. Sinendi modo ita : Hceres meus damnas efto finere , Lucium Titium fumere illam rem,fibiquehabere. Per prceceptionem fic:L. Titius illam rern prcecipito.E* Vlpiani In&ii.capi- tul.24. Libancli dijs vini. Madushoc vino inferio efto.Arnob.iib.cont. gent.7 . infra vide, Sacrincij portm. Liter ar um ab Impp.ad Senatum incolumi exercitu mittendarum. 3 O Si vos Sc liberi veftri valetis,bene eft: ego & exercitus valemus.Dio CaiT.in Adriano,Sc Cie.in Epift.per- (zpc, aliifque complures. 1 Lujirandi agri. * Mars pater te precor,quHbque,vti fies volens propi- tius mihi,domo, familiceque noftrce, quo ius rei er¬ go agrum,terram,fundumque meum fuouitaurilia cireumagi iuffi. vti tu morbos vifos inuirorque, vi- duertatem J vaftitudinemque,calamitates, intempe- riafque prohibe{fis,defendas,auerrunt:elque J vtique 40 tu fruges,frument 3 , vrneta, virgultaque grandire, beneque euenirefinas. p2ftore> , pecuaque falua feruafiis,dicifque bonam falutem, valetudinemque mihi,domo,familia?que noftra?. Harunce rerum er¬ go, fundi terrs,agrique mei luftrandi. luftrique fa^ ciendi ergo ficuti dixi, made hifce fuouitauriJib. ladentib.immolandis efto. Mars pater eiufdemrei ergo,made hifce fuouirauriiib.ladentib.efto.Item cuitro faciro ftruem,& ferrum vri adfiet.Indeo ob- moueto. Vbi poreum immolabis, agnum vitulum- que,fic oportec. Eiufque rei ergo made hifce fu o- urtaurilib. immolandis efto. nominare vetat Mar- tem neqae agnum,vitulumque. ii minus in omnes litabit,fic verba concipito : Mars pater,fi quid ribi in iilifce fuouitaurilibus ladenribus neoue fatif- fadum eft,te hifce fuoyitauriiibus piaculo. Si vno, duobufque dubitauerit, fic verba concipiro: Mars pater , quod tibi illue porco neque fatisfadum efir, te hoc porco piaculo. Ex CatoneDere ru- ftica. Mane?pij fatiendi . Vide nexus faciendi formulam. Manumittendi Jerui. Manumitti feruus dicebatur,cum dominusaut caput eius ferui , aut aliud membrum tenens dicebat: Hunc hominetfi iiberum efte velo : & emittebat eum e manu.Ex Fefti libr.n.Extat etiarn in Biblio- theca regia fragmentum indicis Latinogrceci , in quo feripeum ira eft:B/vc fhiTa, nco %€tn ri.o i mp.ad r r r JtC‘ tUL tb ng^ctxbubi7rafov i 70 cum inter pr« - fidia Romana Accoli efTent.ahorum, qui compare- bunt,intra dies ccntum Corcyr«orum magiftrati- busfine dolo malo cradantur. qui non comparc- bunt , quando quifque eorum primum inuemus fuerit, reddatur. Obiides XL. arbicratu Confulis Romanis dato,ne minores XfI.annorum, neu ma- ioresXL.Obfes ne efto Pr«tor,Pi«fe&us equitum, fcribapublicus > neu quis qui ante Obfes fuerit a- pudRomanos. Cephalenia excra pacis legcs efto. 10 Ex Liuij li.38. Precatienis ob bellum Macedonicum. Quam rem Senatus populufque Romanus deRepub. deque ineundo nouo bello in animo haberet,ea res vti populo Rom. fociifque ac nomini Latino bene ac feliciter euenireu fecundum rem diuinam, pre- cationemque, vt de Repub. dequeprouinciis fena- Cum confuierent,Ex Liuij li.31. e Trecationis T? .Scipionis. Diui,Diu«que,inquit,qui maria terrafque colicis,vos 20 precor quasfoque , qu£ in meo imperio gefta funt, geruntur,p6ftque gerentur,ea mihi,populo,plebia; Roman«,fociis,nominique Latino, qui populi Ro¬ mani ,quique meam fedam,imperium , aufpicium- queterra, mari amnibufque fequuntur, bene ver- tant:eaque vos emnia bene iuuetis: bonis aučtibus __ auxitis: faluos incolumefque vidiš perdueliib.vi- dores fpoiiis decoratos , triumphantefque mccum domos reduces fifiatis:inimicorum hoftrumque vi* cifcendorum copiam faxitisc qu«que pepulus Car jo thaginenfis m ciuitatem noftram facere molitus eft , eavtmihi populocpje Romano in ciimatem 'Carthagintnfium exempla edendi facultatcm de- tis. Ex Liu.li.25?. ^Precationis qua in principi# pampa Tomani Impera¬ tor e s triumphantes , in Vaticam vtebanfur* Ds , N v t v , & imperio quorum nata & a uda eft res Romana, eandem plačati, propitiatique fer- uatc * . r ' 40 In fine vero in Capitolium afcepaentcs^hac. Gr A ti as tibi Iupiter Optume Maxume , tibiqi?e limoni Regin«,deeseteris hužus cuftodibus,h.3bita- toribufque arcis Di lubens l«tufque ago,re Roma¬ nam hanc dienr'& horai-n per manus, quod vohu- ftis,mtas feruata.,bene geftaque eandem d feruate, vtfacicLjfouete, protegite propitiati, fupplex oro, Ex Macrob.Saturnaliorum li. 1. ‘Trecationis Herfilia . Neria Maruš,te obfecro pacem dare,vt liceat nuptiis ^ propriis & profperis vti,quod de tui coniugis con- iilio conrigft.vti nos itidem integras raperent, vn- de liber os lihi &/uispofteris patri« pararent. Ex čell.li ij. c. 21. EPrecationis Confiularis , in Confule re* mmciando . Qja o p bonum,fauftmn 5 felix, fortunatumque flt mi- lii magiftratuique meo, populo, plcbiquc Roman« L.LiciniurnCof.renuncio. Cic.pro Mursna.. ‘Praconjj in facrificiiš. ^ Koc AGE.Plutarcbus in Numa,& Coriolano*Faue- t-e Iinguit Gic.j,& 2.de Diuinat.Plin.li.28.c.2. Prafandi -omnibus in rebrn* Qv o d bonum,fauftufii,felix f9rtunatumque fiteCic. ii.de diuinat.i. T gfihumos nepotes mfiituendu Eilivs Me v s heres efto. fi filius measmeviuo 4 * De liber. & pofthum. T^g'is *b viter rege rogandi. Qgr o d bonum,felixque fit,Quiritesregem ereato.i a patribus vifum ed.patres deinde,fi dignum, qui fe- cundus ab Romulo numeretur ,crearitis, audores derent. Ex Liuij li.i. 7 \egis inaugurandz, ivpiteR Pa t e k , fi eft fashunc Numam Pompi- lium,cuius ego caputteneo , regern Romae eflc, vti cua figna nobis certa acclarafiint inter cos fines, quos fcci. Ex Linij li.i. %elegmdi. iti vm P R o vin cia ilia, infulifque eis relego:eX- cedere debebit intra illum diem. Ex Vlp.inI.7. jf* his qui.D.de interd.& relc-g. %ehuncia?idi Confulis defignati db ipfo Cof. Qj£ o d bonum faudum,felix,fortunatumque fit, mi- hi magidratuique meo,populo, plebique Roman«, N.N.Confulcm renuntio.Ex Cicerone in Orat.pr* Mursena, T^eplic ationis. A v t Si mihi mandatum ed,vt a te peterem, I.itaque, 41.De procurat. Avt Si res iudicata non fit, leg, 24. De exccpt. re£ iud. A v r Si damnatione interpofita fecundum decretam vendideritjl.confilio^. De curat.fur«, itgpudij. Con diTion e tua non vtor , ex leg. u. D.dc diu'o. & rep, Itggandi iud.icis. Itsque prsclarum a maioribus accepimus morem ro- gandi iudicisj fi eum teneremus; Cfg ae Salva Ride facere podit. H«c rogatioad ea pertinetj&Cb Cic.li.de Ofiic.3. 7 \pgationis ~Attilia . Omnes Campani,Atelani, Calatini,Sabatini,qui fe dediderunt in arbitri um ditionemque populi Ro¬ mani Fuluio Proconfuli, qu«que vna fecum dedi- derunt,agrum,vrbemque,diuina humanaque,vten- filiaque , fiue quid aliud dediderunt, de his rebus quid fieri velitis,v,os rogo Qujntes. Plebs fic iuffit: Quod Senatus maxima pars cenfeat,qui aflidetis } id volumus iubemufque.Ex Liuij [1.26. r Rogationis d.c Trzbuniiio mdgifiratu . Si Tr ibvn os pleb.decem rogabo, fi quos minus bodle decem tribunos plebis fecerint: hi tum,quc$ fibi collegas cooptaiIint,ita illi legitimi eadem le¬ ge Tribuni plebei fint,vt illi,quos hodie Tribuni plebei feceritis.Ex Liuij li.3. Salutationis mat ut in a. Auc. Vefitertind. Salue.Dio Cafiius in Adriano. Salutatimis patru patri A. Qv o D bonum , fauftumaue fit tibi, domuiquetu* C«far Augufte,Senatus te confentieos cuni populo Rom.confalutat patri« patrem.Ea Valerius Mcfla- la vfus traditur a Sueton.in Augufto. SalvJattonis.in Epifiolts, Seneca li.Epift.2 Epift.15.M05 anriquus fuit,yfquead mcam Senatus aetatem,primi? Rpiftol« verbis adii- cere,Si vales,bene eft,ego valeo.Re^c 6c nos dici- xnus,Si philofo pha ris,bene eft, dec. Sahitationii in Epifioiis Irnpp. rs bene gesla. Si vos liberiq«e veftri valeris,bene eft.Ego quidem 3 c exercitus,valemus. Xipbilinus in Adriano,& in c- moriatur,tunc quis'mihi ex eo nepos, fine qu« ne- ptis.poft raortem meam in decera menfibus proxi- pift.Cicer.paftim. . ^ mis, quibus filius meus moreretur , natus nata crit, 7 ° Sacrificj porca pravdama ante mepem. heredesfunt©. Sc«uol-a ex C«Aquilio 1 . Gallus 2^. Priufquaxn meflem iacies, porcam 1 pr . ti 15 4 47 KELTOVA VETERVM F6RMVLARVM. snodoheri oportet.Caeteri porca prsecidanea , por- cam fceminam, priufquam hafee fruges condantur, far,triticuro, ordeum, fab3m, Temen ra.piciamjthu- s.e,vino,lanojoui junoni prsfato. Priufquam por- cam fceminam immolabis, ianoftruem commoueto iicilAN b Pa t e a,te hac ftrue commouenda bonas precesprecor ,.vti lles volens propitius mihi libe- riique meis,domo famiii*que me* mačtus hoc Fer¬ do. Eerftum loui moueto,& mačtato fic: iupitcrte isocferčto obmouendo bonas precor preres, bene I precatus Tum , eiufdem rei ergo mačte vino iiiferio efto>poftea loui fic:I •/ p i t e r Mac t h fcr&o efto, ~ sna&e vino hiferio efto.Poftea porcam prscidanca immolato.Vbi exta proieda eram, ita lano ftruem £ommouero>mačtatoque item vti pri us obmoner-as. loui ferdum obmoueto , madatoque vti pri us fe- eeras.Jtem lano vinum dato,&Ioui vinum datOjita vti prius datum fuit, ob ftruem obmouendam , & fer&um iibandum,poftea Cereri exra & vinum da- to.Ex Catone De re ruftic.c.134. apud quem tamen 20 ina&us perpetuo legendam, iocus ille ex libro Ar- nobij contra gentes 7. Fgniftcare videtur. Opera precium eft,verba ipfa depromere, quib, cum vinu datur,vti ac fupplicare confuetudo eft.Ma&us hoc vino iaferio efto.In£erio J inqu2t Trt batius,verbum «a caufa eft addirum, eaque ratione profertur; ns Vinum omne omnino quod in ccllis atque apoihe- cis eft condicum , ex quibus illud quod effunditur promptum eft,efle facrum incipiat,& ex viibus eri- p.iatur humahis. 3 ° S. Con fuit or um d r Plebe- ccmprobanderum* lf£upd Senatus maxima pars iubeat, qui ailidetis * id volumus iubernufque. Ex Liuij li.26. SC cfuo cjtlid. Confulibus mandatar. 13 G NA T v s in Adeiph.Terent. Fac lis Softrata. Sis». inquit,honorifice additur verbo,ne quod imperati- uo triodo pronunciatur.fuperbum (it: deduftum eft autem a Senatufconfulti formula, vbienimali- quidSenatus Confulib.iniungit,addit:S i Eis vi- B a A t v r.Heec ille. Et eft hoc o bfcru.it a m a Cice- 4 ’ ronein illisSC.auasin Philippic.legiinus, vt Phi- lipp.p. v tique C.Panfa,A.Hircius Coftlalter,am- bove,fi eis videbitur, Q,u*ftoribus vrbanis impe- rem,&c» Senatufconf fcribendi. <§uid de ea neri placeret,de ea re ita ccnfuerunt. Cre- Kus in Epift.fam,7.& °hbi perfepe. Senatufconfulti fummi. 7.1 E B AN T Confulcs.nc qiiid Refp.detrimenti acci- piatvSalluft.Catil.Cic.in Catfti.Liuius libr.j. Tan- J° tumque terrorem incufTere patrjbus,vt (quae forma Scnatufconfulti vb. im* femper neceifitatis habira efUPofthumic alteri confulum negotium daretur: videret,ne quid R.efp.detrimenti caperet. StntentU in ferdueVionis damnatumferendie. Jil C T os, colliga manus, caput obnubito, infelici. arbori refte fufpendiro.Cic.pro G.Rabirio, Liu.li. Gell.li.1j.c3. Sententiis in iamnatos (rommciandti. >N cauf, maiorib.is indices in ciftatn tabellas conir. °° eiebanr fuas, eafque infcnlpras lireras habenrcs, A. ahfolufionis, C.condemnalionis : cum de alicmus capiie ag-batut.N L.aropliationis. his enim lireris fignificatant non liotirre. Pcdian. in diuinat. De. formula N I Cicero in Duenr. šintenti* in priuatisiifibus ppsnpmciand/e> C 1 c b R o li.De Fimb.il Eriuatarum litium iudices furr us. nihil enim pnftbmus iudicarc.nili quod eft r.oftri iudicij in 01,0 fr-..ftra iudices folent, cu fen- tentias pronumiant,addere; Hi quidmei iudicij ele, 70 Si enim Rcnfiit toruna iudicij , nihilo magis> hoc non addito,illud eft iudicatutn,&c. Sententu prontmcianda. C v m conftet Tilium Seio ex illa fpecie quinquais. Qmid aFlauio abftuleroj partem dimidiam indeRo* fcieme foluturum fpotiaeo.Ex Cicsr.Oraticnepr* Qu.Rofcio, Sponfienis :v iudicio, NeTe Apronius in Decumisfocium effe dicat , « Verrina 5. Sponjhnis in arbttrio. NiVir Bonvs lit.Cic.Hb.j Oific. Stipulationis in emptiom fuum. 1 11 . A s s E fues lanas efle,habereque refte licere.no- xifque priftare , neque de pecore morbofo effe. fpondefne?Varr.lib.2.c. 4. Stipulimdi , Spandes'fpondeo.proniittis?promitto.fideiubes?f)de- iubeo.dabis?dabo.facies?fatiam. mftinianus If.i.de verb.obl. Stipulationis in caprarum tmptimi, nl.AS capras bodre refteefTe,&biberepoffe.habe- reque refte licere.htec fpondefne ? Ex Varrdibr.De re ruft.2.c.3. Stipulationis in ouium emptiont. Gvm emptor dixit: Tan t is s v n i mit n j.m* p t a b?& illerefpondit,Sv n T, & expromi(itnum- mos.emptor ftipulatur pril ca formulalic: 1 u.as- C E oues,qua de re agitur,fanas refte dfe, vti fetus ouillum,quod reftefanum eftextralufcam,furdam, minam, id eft,ventreglabro:neque de pecore mor¬ bofo e(Te,habereque refte licerc, hac ficrefte fic-ri ffondes^Ek Varrone libr.de re ruftica.c.j. Stipuiatiommin bottm aut imcncorum emptienc. Eos cum emimus domitos.ftipulamur lic: 111 osGb bouesfanosefle noxifque pr$ftari?Cum emimus in- domitos,lic: itiosct iuuencos fane, refte, deque pecore fano efle,noxifque pr^ftari fpondefne?Vatr. lib.2,0.5. T cjhmenti nuneupati. Tae tUS teftamenti teftator rcnens ita dicittHA ec vt in his tabuli^ cenfvc feripta funt,ita do,ita lego, ita tc-ftor. 1 taque vos Quirites teftimonium pra- bitore.Ex Vipiani inftit.c.20. Tefiimcnij dietndi. Maiorum ha-c fuit diligentia. Voluerunt,vtquiteSi. monium dicerer. ArbiT rar 1 fediceret,etiam quod ipfe vidiffet.Cic. Academ.2. idem_ pro Fon- teiorPrimum illud verbum confiderariflimun’, no- ftrf confuetudinis Arbi t r o r, quo nos etiam tuc vtimur,cum ea dicimus iurati,qu$ comperta hsbe- mus,quse ipfi vidimHs,ex toto teftimonio fuftulit. Templi ccnciptendi. Varrolib.delingtia lati.6. Com-ipiturremplum ver- bis,non iifdem vfquequaque. in arce ita : itftaque meta funro,quoad ego eas relinquam , nitncupaue- ro ©Ua ver arbor,quicquid eft,quam mefemio dr- xilfe,templum,teftumque:ferto in liniftrum. Olla ver arbor,quicquid eft,quodme fentio dixifle,tc m ' plum teftumq;:ferto in dextrQ, interea cocretioae coBfpicione^conumione, vtiqueea reftiffimeicirl 11 Vjtitmtp 49 Vaticlnij Metrtitni. Amnem Troiugena Cannam Roma fuge.ne te alie- nigen* cogant in Capo Diomcdis conferere manus. Sed nequecredestu mihi,doneč compleris fangaine campum:multaqs miliia occifa tua deferat amnis in pontum magnum ex terra frugiFera,pifcibus auibus,- fertfque qua incolunt terras:iis fiat efca caro tua: na mihilupiter ita fatus eft.Hoftes Romani fi eipcllere vuItis,vomicaq.qu3t getium venit loge,Apollini vo- uendo5Cenfeoludos:quiquotannis comiter Apolli- to ni fiant.cuai populusdederit espublico partem pri- uati vti conferat pro fe fuifque.His ludis faciendir praeerit Pratot hic,qui ius populo plebique dabit fu- mum. Decemuiri Grsco ritu hoftiis facra faciant. hfc fi rette faxitis,gaudebitis lemper,fietque res ve - ftra meiior: nam is dius eitinguet perduelles ve- ftros,qui vefttos campos pafcit placide.£x Liuij lib. Vejlalu a PontifMax.cjipiundx- SacerdotEm Veflalem, qua? facra faciat, qua: ius 10 fiet facerdotem Veftalem facere pro populo Rom. Quiritibus,vuquoJ optima lege fiat, ita te Amata capio.Ex Gellii lib i.c.u. 'Voli ob bellum o v. m Ttege ^Antiocho . Sl D v e el v M, q uod cumAntiochoRegefiimipa- pulus iuflit, id ex fententia Senatus populique Ro¬ mani confe&um erit, tu m tibi i upiter populus R. ludos magnos.dies decem cotinuos faciet: donaque ad omnia puluinatia dabuntut de pecuma,quantam Senatu? decreuetit, quitquis magiftratus eos ludes, quando vbique faxit,hi ludi refts datifumo.Es Liu. lib.jS. Voti concipiendi. Tv c duftu,Pythice Apollo,tuoque nucuineinftiniftus S* perga ad delendamvtbem Veios tibigue hi« deci- mant partem prsdat voueo , te fimul luno Regina, qux hunc veios colis. precor,vt nos viclores in no- ltram,tuamque morfututam vtbem fequare:vbi te dignuifr asnplitudinc tua templum accipiat Ex Li, lib. p. Voti de vere faero concipiendi. velitis iubeatifne hoc fic geti ? fi res populi Rom. Ouiritium ad quinquennium proximuHi , licut ve¬ lim eam , falua feruata erit hifce duellis,datum do- num duic populus Rom.QuJritium , quod duellum populo Rom.cuen Carthaginenfi eft,quxq. duelia ciim Gallis funr,qui cis Alpes funj:quod verattuieric ex fuillo, ouillo,caprino, bouillo grege , queq, pro- phana erunt,loui fieri,ex qua dieSenatus populufg. iuftcrit.qui taciet, quandovolet, quaque legevolet, facito:quo modo faxit,probe fadum eflo:Si id mo- ritur,auod fieri oportcbit.prophunum efto, neaue fcelus efto. liquis rumpet. occidetve infciens ^ne ftaus efto. Si quis clepfet, ne populo fcelus efto,ncve eui cleptum ent,fi atro die faxitinfciens, probe fa- ftum efto, fi nočtefiue luce, fi fetuius fiue liber fa- xit, probe faaum efto. Si ante id ea Senatus popu- lufque iufferit fieri,ac faxit, eo populus folutus liber efto, Eiufdem rei oaufa ludi magni voti atris jjjjsiU libus,triente:pr*tetea bubus Ioui ;oe>. mulcis aliis diuisbubus albis,atque citeris hoftiis. Ex Liui. li¬ bro iz. Voti Pmtifictim. Pont i i i C v m votis annuant Dii Roman* Reipubl. arcanaq. morbis prsfidia Apollinis luflufumma ve- neratione ex hoc Palladisfcppho faeramenta liba- runt,annuant quorum ritu Romano imperio regna ceflere.Es Antiquitatib.Rom.c. 3 i LEGES X. V IR AL E S. FINI S. DE V ARI IS VERBORVM A C R E R V M F O R M V L, i S E T A N X 1 Q V 1 T A- TIBVS, <^VaE in RE&Il a c D E C E M v I R. A L I - bus,aliifqucprifcisRomanorum Legibus,Senatufconful- tis 3 8S Magiftratuum creatonbus, officiis>ac difKs- rentiis concinentur. lega funt : fintes>e quib. prtcipue ius tiuile mtyA- 7HU LEGES REGI I O* LEGE S X.VI RA LES, 1. Lipfit opera colleLht. DE REGI IS LEG1BVS, Ef QJ/I RECESQVAS TVLER1NT. Vs omne Publicum aut priuatum eft. Publicum,Diuinum,aut Huma- num. Diuinura,quod ad facra & fa- eerdotespertinet: Humanutn,quod ad magiftratus & puhlicam admini- ftrationem.Ex his Romulus Rex hu- manura praccipue ; Nuina Diuinum conftitnir. Etpublico qnidem iuri pauca aut Reges carteti^autR.viriaddidertmt. Supererat Priuatu:quod in Naturale,'Gentiusri, & Ciuile ttibuitut. Naturatius Romoli fereleges pr*ferunt-- Nama Gentium addi- dit, Romulus de eoucatione liberotum, de matrimo« niis.de parentum iure fanxit: Numa de homicidiis,de bons fitlei contraftibus , defepultura guadam tulit, L E G E S X. V 1 R A L E S. Iuris ciuilis prseclptius auftor eft Seruius Tullius, qui aučloret>iony(5o de ContraSibus & iniuriis Cjuinftuagir.taLsgesrogauittitem de fffinore, dene- xi$,3:reaTieno,&a!ia,quscompluria in fuas tabu- Jas X.viri:ranftulerunt. Nan aliena abhac origine iuris Ariftstelis diuifio eft Iuftitis parricularis in JV^KfuiTOZco flue Diftributiuam , & ŠMaKT uUd Ciui Conam utatiuam. Prtorem illam iuftitiam Romu- lus maxime,& ex parte Numa : pofteriorem caiteri l3 fpe&arunt.Romuli leges, quarnm verba ipfa perie* runtjfententis ex antiquis prtecipue Dionpfia col- liguntur,fic coqcipi poilunt. X. Deospatrios colunto:externas fabulas autfu- perftitiones ne admifcento. Nc quid inaufpicato puhlicegerunto. NoSurnafacrificia, priui!egiaque amouen- tor. Rex facrorumpr^fes.legum cuftos eftotiudicia eiiercetotbelli imperium habeto. Patres facerdotia & magiftratus capiuntotple- beiispatroni iumo. Populi fuffragia i"unto : magiftratus creanto: leges icifcunto : pacem bellumque iuben- to. Matnia fandta exiftimantor. Vxor Farreatione viro iunfta in facra & bo- , na eius venito:ius deuortendi ne efto. Si ftuprum commiitt, aliudve quid peccaffit, maritus iudex & vindcxefto : deque eo cum cognatis cognefcito. Temetum mulier ne bibito. Quod natum erit,parentes tolluntotmonftto- fos tamen partus fe fraude exponit fas efto. In liberos fuprema patrumauftoritasefto,ve- nundare^occidere liceto. J 1 ! i. ii i. IV. 20 VII. VIII' 31. X I. XII. ČETO. CL.V01VS A V S P I C I O , tlASSl PBO- C I N Ct A,OP E I M A SPOT. 14 CAPI T!f . TVR , IOVI EBRETMO BOVEh CAEDITO. O.VBI CBPiT )v a i8is DVC tNTA DARIER OROUTbto. SBCVNBA SP0UA , IM MARIis-ARak IN ČAMPO SOLITA VRILiA vir 4 V O L v B R I T CAEDITO. TERTIA SPOLIA I AN O QViRi n oa. GNVM MASBII CAEDITO , CERIVH C^VI CABPHRIT AERE dato. V. Q_V I tebhinvm exar assit , I p S v i P.T BOVES SACRI SVNTo. VI. SI Q^,I s HOMINfM LlBEROM Don SCIENS HORII Dul, PARtClDA ISTO : SI IMPRVDENS, TVM IX CONCIONE PRO CAPI-1 occisi ET NATIS El V S ASlETEM OFFERTO, VII. PEL L E X ARAM IVNONIS NE TACI- TO : SI TACIT, IVNONI CRlNlBfS DlMlSsli A G N V M FOEMINAM CAE¬ DITO. VIII. Sli HOMINIMFLvmINI I 0 v I OC¬ CISI T , N H SV P RA O E N V A TOlU- TO. HOMO SI FLVMINE OCCISVS ESII,El ivstanvua eh r i o p or teto. }=> Serifa Icgumijl, a. IX. X. XII. Verbaipfarum legu.m. Siti. , 40 XVI. SI PATER, FlI.IOM TER V E N V M OVIT , F1LIVS A PATRE LIBER. ESTO. SBI P V E A PARENTEIS VERBERlT, AS T O L O E PLORASSINT , P V ER Dl- V E IS P AR E N T V M SAC E R ES T ®. SEI N V R v S , S A C R A D-1VE1S PAREN- T V M ESTO. PATRONVS SI CLIENTI TRAVDEM FASIt , SACER ESTO. D v V M vIRI PBRDVELLIONEM IV D I - S ® CENT : SI A DVVMVlRlS FRovG- CARIT PROVOCATIONB CBRTATO. SI VINCENT C A Pv T OBNVBITO, AR- toil 1 N E E LI C I SVS P 2 N D I TO : V E R- BEt ATO VEL 1NTRA POMOEUVM, VEL EXTRA POMOERIVM. Numa Tompilij legel. Numa,ait Dionyfius,Romuli leges firmauit, nouas i- do pfe deritibus & ininiftris facrorum adiunxit : Cu- rioBes-,Flamines,Augures,Feftales, Salios, Feria- Ies.Pontifices inftituit. Legum aliquot verba hsc reperiunrur. j. E l s Er IMPVTATA vite ne LtBAN- T O. II. VINO RO G V M NE RBSPBRGlI°. III. PIACBIS QvE; soji A m OSI jion SVNT Deis fruge & mola falfa fupplicanto. 'm contračfibus fides feruator: Fideimime* omnes metuunto. Si fiIiusfamiI.vxorem duxit, patri rendandi eius ne vitra ius efto. Mulierem,li praegnas mortua ftiat,nifiexcifo partu,ne humato:qui fecus faxit, quafi fpem animantis peremerit ita čilo. T o/l/ Hopiiij . NBI PO L V ČETO .MNEIS p rab ter : SQ_V A S A C RV M N ON a M o S SOS o- POLI V- 73 N A Ti trigemmijdonicumpuberes efunc, de public* aluntor. Ve X. virorv.m hgibus epuando <£r qmmoi» fcripta. Re g i ar leges partim fcripr*,p3rtim infcriptl aduf- que Tarquuaij fuperbi tempera valuerunt.Printus iile & Scruij leges omnes- abrogauit,&priorii Re¬ gam p!erafquecontempfit,ad vim omnia referent, & libidinem dominandi. Tarquinio veropulio,d Bruto &Va!crio Cofl.reuocatas itennn Setuianas aliafque leges Diony(ius adfirmat. Quafdam & ipli CoiLcoftea Tribuni aadiderunt tuendi libertaris, vt funt Valeri3E,Sactac$,Icili$ ‘eges. Sed h* omnes ius publieum fpeftabanttžc priuato iuri nulla fsda accellio ante leges X.virales.A.V.C.CCXCU.pro. mulgata aTribunis !cx T^erentia eft de Quinqueai- ris.vt Liuius.Vel Dccemuiris,vt Dionpfi«,Legam Scrib.creandis.EaquC'lex plebi volenti fuit. Nam ad id tempus loco regum CoiT.ius dicebamtCoafu- les autem ex Patribus eran:. itaque in diflenfuor dintim,cum Patres occaiione iuris prscipue vtere- tur ad premendam plebem, nec plebcio contra pa. tricium ius vllum $quum efler: omnibusconcioni- busia&ata & flagitata lc-x Teremiaeft. Reftitt-re tamen y.3nn8S ipfos,Patres.Frafli denuim contef- fere,miiliqtte legati in Grceciam ad Solonis in clias leges, aliarumqueciuitatum inftitjta murefq;no- fcenda} n 53 L E G E S X. V I R A L E S, fcendos addidit Dionyfius etiam in Grsecanicas I- tali* ciuitates. Biennium plufminus legati abfue- runt. Reuerfi funt A.V.CCCI. Statimque plebs peruicit vt fcribendarum 'egum inititum fieret, Patres tenuerunt,vt X.viri e Patriciis tantum crea- rentur.Creati Ap.Claudius.T.Genutius, P.Sextius, Spieg.Veturiuš,C.iulius,A.Mani ius,Ser. Sulpicius, P.Curiatius,T.R®mulius,Sp.Pofthuniius , omnes Confuiares.Inierunt magiftratum ftne prouocatio- neA.V.CCCU. finequeanni propofitcE decem ta- 10 bul*.Duše reliqu* fequenti anna addit*. inGrae- cis interpretandis vfi opera funt Hermodori Ephe- lijPhilofophi.Tabulas vocareplacuit exemplo A- thenien(iam,qui Solonis leges dixerunt Aparat, ra- bulis ligneis incifas,quamuis iftas arreas fuifle con-* ftsr.diflemiente Pompo. Perlatj funt comitiis cen- luriatis,Sxx in foro ad curiam Hcftiliam,manfe- runtque,qiiamuis poft varia incend'a vrbis , vitra SeptimijSeucn imp.tempora.Dediuifior.e tabula- rum ex fragmenris difficile iudicium. M*do tamen to & ordine fcriptas fuifle non.cft dubium.Leges Re¬ gi* & Solonis,decem primas tabulas occupafTevi- denturidu* poftremat de facris fuerunt , eafquea Falifcis petitas Seruius eft au&or. Certatltges re¬ gij ex m.tabulaaFefto cirantur.Lex Romuli de vendendis filiis a Dionyfio in qnarta ponitur: Fragmenta,quj fuperfunt,h*c £unt. *• 1VSSVS POPVll ET SVTFRAG1A SVETO, QVODCVMQVE POSTREMVM POPV- LVS IVSSIT , ID IVS UIVMHVI. II. EStO. PRIVHEC IA NE 1RROGAN- TO. III. DE CEPITI C1VIS NISI PER mn* MVM COKITETV« NE FERVNTO. IY. EORTI SANATIQVE I D E M I v s B- 8 T O. v. Qui hoftcm concitauerit,quive ciucm hofti tra- diderit,quivecottus noSurnos agitauerit, ca- 40 pital efto. vi. Sodalicates& collegia funto : aft ne in leges publicas commodave peccanto. TU. Qjrl F R V G ES EŠCANTASSIT , CER ERI S A C E A ES T O . VIII. Qvl F R V G E M ARATRO Qj’AESITAM PAVII S E C VIT V E P-VBES CERERI SA- CRATOR. IMPVBES PRABTORlS AR- IITI AT V VERBERATOR, NOXAm- VB D V P Dl O N E M V E PRABSTATO. JO it. Si in alieno pecus pauerit,aftio efto. i. Quiiniuria alienas arbores cisciderit , in fin- gulasxXV. sris luito. TI. Arborisimpendentis ramos XV. pedesaterra circumcidere ius efto. Til. PATEB.F AMIIIAS VTI 1EGASSIT SV- PER. P E C V N I A TVllLAV« SVAE R El * ITA IVS BS TO. ■IMI. SI INTESTATVS MORITVE. , CVI BEREŠ NEC E S C I T ; A G N A T V S P R O - (O X I M V S F A M I L I A M HABeTO : SI A - GNATvS NIC E S C 1 T , GENTM.ES FA- MIHAM H ER CISC VH TO. SIV. SI FVRIOSVS ES S B INCIPlT , AONA- TOR.VM G EN T I LIVM IN E"0 P B- CVKIAOJ! E1 V S POTISJAS £* STO. SV. HOMINEM MOR TV v M IN VRBE NS S E* PELITO, NBVEVRITO. j 0 xvi. Hac nvs ne f a. cii o : rogvm.as- CIA NE polito, XVII. MVLIeRES GENASME RABVNTOjNE- I I LE S SI M F V N E R 1 * F E G O R A* BENTO. XVIII. HOMINI MORTVO OSSA N® LE¬ GI TO , Oj’o post fvnvS facias, Nisi Belli pekegfeve ittiR- T v o. XIX. Qy,I COROnAm parit , IPSE PD* CVNIAMVE E I V S VIR TV TIS CAV- SA ASPVITOl. XX. NEVE AVRVM ADDITO. XXI. (VVOI AVIO D E NT ES VINCTI E* SVNT , ASTIM CVS O L 10 SE PE- lIKI ET VRERB SE PRAVDE iS- STO. ix II. Seruilis vnSura tollitor, omnifque circum- potatio. x x 11 l.Rogum buft umve n8imm,propius LX. pe- des,alienas sdes ne adiicito. XXIV. F O R V M BVSTVMVE NE VSVCAPI* T O. XXV. Sl IN IVS VOCIT , ATO.TR EAT. XXVI. SI M O R S v S EVITASVE VITIVK II* cit: qji in ivs vocassii ; iv* men tv m dato. si volit arce- RAM,NE STBRNITO. XXVII. SI QV1D horvm Fvit viTivm iv- DlCl, ARBITROVE , KROV« , Dl E S DIFFISvs ESTO. XXVIII.Sl VIS VOCATIONI F V A T , TRSTA- MINI : IG I T V » HM CAPITO. XXIX. SI CALVITVR PBDEMVE SRVIT. MA" N V M ENDOIACITO. XXX. SI 0JTE1 IN IVRE manvm con- SERVNT , V T RI Q^V E SVPERSTlTl* SV S VINDIOIAS SVMVNTO. XXXI. SI VINDlClAM FALSaM TVLITREI Sl V B LIT IS ARBITROS TRES DA- TOT HORVM ARBITRllS FRVClVS D V P Dl O N B DAMNVM DE Cl D IT OR. XXXII. IRM VRHI P A C V N T , ORANTO, N El P A G V N T , ANTE ME RIDIE m IN FORO AVT IN COMITiO CAV" SAM CONIICIVNTO. POST M E- R I * Dl 8 M PRAESENTE A M B O B V S LI¬ TEM ADDICITO. SOL O C C A S V S S V P R E M A TBMPRSTAS ESTO. XXXIII. ABRIS CoNFESSi , REBVSCLVe IV " RE IVDICATIS TRIGINTA DIES IVS T 1 S BVNTO : P OS T IDEA M AN VS E^NDOIECTlO B S T O : IN IVS Dv- CITO : N El IVDlCATVM JAClT, AVT Q_VIPS EN Do IVRB EM VIN- DiCIT , SBCVM D V CIT O. VINCI* TO AVT N BRV O AVT COMPEDI- Ivs Q_v_ INDECIM PONDO , NB MINORE , AVT SI VOLET , ul. IOSE VINCITO. si VOLET , SVO VIVlT © , N[ SVO VIVIT , OVI EM VI N C T V M HABEBlT libras FARRI5 ROD DIRS DATO. SI VOTET, PLVS D AT O. XXXIV. TERTllS NVNDINIS PARTEs SE*. CA N TO : SI PLVS MlNVSVE SE* CVERINT , SE FRAVDe ESTO, XXXV,ASSIDVO VINDEX ASSIDVVS ISTO! PRODETARIO OJTIVIS VOLET vin; DE X ESTO. S5 LEGES X. V I R A L E S E T ROMANI XXXVI. QVI SE SIERIT TESTAR1ER, LIBRI- PENSVE FVERIT , NI TESTlMoNl« FARIATVR, IMPROBVS INTESTABILIS- QV£ ESTO. XXXVII. CVI TEST1MONIVM DEFVERIT, IS TERTIIS DIEBVS OB PORTVM OB- VAGVLATVM ITO. XXXVIII. Qu,i falfumceftimonium dixerit,faxo Tar- peio deiicitor. XXXIX. Si iudex arbiterve ob rem iudicandam j pecuniam acceperit,capital efto. XL. Qui mala »arme incantaflit,Cereri facer efto. XLI. QVI IN1VR1AM ALTERI FAXIT, XXV. AER1S POENA5 SVNTO. XLIL SI QvIS CARMEN OCCENTASSIT, AC- TITASSIT, CONDIDISSIT , QVOE) AL¬ TERI FLAGITIVM FAXIT,CAPITAL E- STO. XLIII. SI MEMBRVM RVPSIT , NI CVMEO pačit,talio esto. XLIV. SI NOX FVRTVM FAXIT , ETIM ALI- , 0 QVIPS OCCISIT', 1VRE CASVS E- LVII, STO. XLV. Interdiu Ufe telo defenderit,iure csfus efto. L Vlil. F I N I S. XLVI. SI ADORAT FVRTO,QVOD NEC MA- NIFESTVM ERIT, DVPLIONEM LVI' TO XLVlI.Furta perlancem liciumqueconcepu, n U jfj mafufefta vindicator. XLVI1I. Defurto pacifci liceto. XLIX. TIGNOMIVNCTVM ADIBVS, VINEjE- QVE CONCAPES NE SOL VITO. F VRTIVA; REt STERNA . AVCTO R1TAS ESTO. VS VS, A V CTORIT AS FVNDI,B1ENNIVM ESTO. ADVERSVS HOSTEM STERNA AV- CTORITAS ESTO. Lin. QV1NEXVM FACIET MANCIPlVMOTE, VTl LiNGVA NVNCVPASSIT ,1TAIVS ESTO. Vindici* fecundum libertatem dantor. Ne ijuis vnciario fcenore plus exerceto. Patritijcum plebeiis connubia ne iungua- to. Via in porre&um yIII. P.in amfradua XVI. P.lata efto. Ir. finibus irtra V.pedes vfutapio ne efto. L. ’li. Lil LIV. IV. LVI. DE LE G IB V S ROMAN1S E X PAVL- M A N V T' L I B- V L A N I 1 QV 1 T A T V M ROMA- narurii, &aliis Ptim a omfiium , atqueaequiITI- ma natw.se Iex eft,quse tum nihil cuiquam dee(Te,tum ea,quf quif- que habet,seterna iubet elfernam quemadmodum illa: , qu* caele- ftibus corporibus prsefunt, beats mentes iuftiffim* funt , &fnum v- > ~ qu*q; corpus iuftidime regit: fic ipfa natura,quse de fuperioribus illis mentibus deri- tiata,&in vnuci colle&a vis eft,aequi(Iimum in agen¬ do ordinem feruaoit:eaque qus egit,patere omnibus, nec vnq.uam non efte vult;itaque & eafn partem ae- ris,qus fublimior,eoque purior eft.oculis traiicientes, Stdfpeftu coeli iucundiffimo omnes fruimur:&inferio- tem mixtamfpiritu haurimus;&I‘uftinemur,atqueali- mur terra & aqua ad ea,qu J cuique commoda; ac ne- ceflaria fum,vtimur:nam etfi horum fingula vniani- mantium generi tributa ad vfum ac vidlum prscipu* videntuntamen ita vni generi proprium vn«mquod- que eft,vt diuerfi generis animantibus nihil denege- tur;alitibus aer,mare pifcibus, quadrupedibus terr3, certa cuique animanti ftdes, ac naturale domiciiium efbomnia tamen omnibus commonia runt,ncque alie- ni alimenti vfu animal vllum perpetuo caret.Hac fua lege natura,communis omnium mater , ita conftituit ac fanxit:cuius ad fimilitudinem quo propius acce- dunc human* leges,eo certior ac laudabilior ea vit* ratio cft,quamiiominum generi prsfcribum,neqj ad aliud excmp!um fpeftarunthomines illi,quos antiqui feriptores diuinis iaudibus extol!unt,qui fuas ciuita- tes optimis inftituti,,ac faluberrimis legibus tempera- runr. Celebraritur pr*teresteras Lacedaemoniorum leges a Lycurgo latarAthenienfum a Solone,Comme- morantur & ill*,quas Locrenfibus^alcucus, Thuriis Carondas.Getis Zamolxis, Pythagors difcipnlus de- dit.Laudat etiam Cretenfium leges Plato, Carthagi- 10 nenfium Ifocrates.Romanas vero-Poiybiusantepone- re omnibus non dubitar. H*c cum ab iis,qui cateris hominibus ingenio ac fapientia prfftiterunt/uir.mo- perc laudata; pr*dicatrque fint:quid aliud,ni(iprar- claras fuifte, čreden dum eft,at dilfimiles inter le, & ii diftimiles,quomodo omnes pratclars ? quianirairum ad eundem finem,eandemque quafi metam, noneade tamen via,omnes tendut.lus natur*,in quo nihil inf- quale deprehenditur,primi conditores legum anteo- culoshabueruntteius imaginem in fuas quifq; leges, 2 ®qtiantum imit3tione licuir,tranftulerunt; qui cum ad iuftitiam parirer intenderent , eandem tamen in tradendo iure rationem ideo fecuti non funt, qui non eiufdem loči,non eiufdem cffi!i,non eiufdem homini¬ bus ingenij leges ferebant : bate illi cum animo cit- cumfpicercnt,atque cogitarent, modo perficerepof- fent,qi.o legum impcriura maieftatemque ne- gkxit.Quare prudeccr iudicat PoIybius, quod auabus potentifiimis ciuicaiibus,Catihagine Sc Roma,multo- lara annorum bcllode imperio decertantibus, ad ex- tremum fuccubui{VeCanhaginem,& vi&am conditio- nes accepifle,ob eam masime caufam putat,quod,quo tempore inter eas incidit contenti©, tum & Carthagt- populis probabiliora videbaritur inftituta >delegtrir 3 Rom«que legibus fanxeric.A Laccd^moniisetiam no nulla, ab Athenienfibus muha ad ius conftitucndum video d eri u ata: n a m fcre,qusecunque in duodeeim Ta- bolis Decemuiri fcripfeiunr, de Solonis legibus trans- lata funt:& earu Tabu laru lupplemeta RomanosaFali fcjs coHegiRc‘,apud Seruiu Honoratum fcriptu eft, cu- itis in Coramentario a Cretefibus etiam aliquid fum- ptum,animadaertimus.Maiores,inquic,noftri fedenrcs ne muho quam antea negligentius : & Romae muko to epulabamur:quem morem feabuerunt a Lacon-bus Sc quam vnquam dibgetius leges colebantur: nihil erim line iure perpetuum eft. Lus autem iplum nihjl aliud eft 3 qua bc ne viuend; norma,legibus tradita atque prg- fcripta,q«am qui cenene, žoli duas maximas res maxi- meqiK* optabiles adipifcutui: primu ipft cotidie m?gis in fua ciuftaie čari iunt J atque honorati, intercogna- tos dari, inter hommes viri,inter viros heroes: dein- de jd qi,od vdle bomtatis eft,pe)ficere virtutis ,facile confequuniur Yt eorum parria ciuibus rrequens, pace tuta,opibus beata kr t Ex hoc genere fuifte legimus XhebisEpuminondam,Spartse Ageftlaiim ; Athenis Ari- - ftid vin,Rom g ramillum,Fabios,Decios.Scipiones,Ca- tones innumerabiles alios: nulla enim ex omnium le- culoruaimemuria magis ad oranem laude ciuitas ex- celluit.Er paulo pofttltr igitur orane aut a natura eft, aut a confiiccudine v auc a legibus.Ius natur« ipfum per fCjfiieconfuetudtne ,&lcgibjs,ad optimam vita; con- ditionem fatis erar.iatis enim beatc /luerimus, li na¬ turam dueem kqueremur .*■ Ted qui3,quod iuftu &lau- d.ibile eft,mulci,vel quia funthebetes, no intelligunc: vel lun- improbi , dimni ulantkdcirco,ne peccantibus daretur excufandi locus,kripta lex eft,qux,quid age- dum,fugiendumve eftet,perpetuis literar etn notis te- ftatum atque expreflum ante oculos ponerec; is erim> qui le geni fere, h modo fua at voluntatem ciuitatis co- raodo mitticur, tria /pe&at, vt poenam fadis dignam perdiri homines lu«nt".vr eseteri , exemplo admoniti, pocnaquc deterriti, rneliores eflici3ntur; vc vin boni, fublatis improbis , tutiorem ac iranquilliorem vitam Cretenlibus, vt Varro docet in libris de gen e populi Romani,in quibus docet,quid a quaque traxerit gen- te per imitationern.Nee vero ab ingenio p^uca, acque aprudentia elfe deprompta,credcndum eO:^ pr«fertim in Republ.cum in magnis opibus imperij,pro vario re- rum euentu , noua iura temporum netdlitas exige- ret. Regum stare non mukaš in vrbe leges fui(fe,exi- ftimauerim:non folum,quia Regum iuflV pro legibus eram,ad cos grauiffima qusque ceferebantur : corum omnCs dido annuere,imperio parere cogebarur : Ve- ruetia,quia ciuitas, neque dum populo iatis frequens, ncque opibus locupIts,legum multitudinem non deli- derabat.Inter paucos,& atiidnis bellis esercitos, non- djllicetia,n6du plane vis emerferatmo luxuries, no il- la,qu« fere opes confequitur,roalaru artiu lues in vrbe inuaferat,regibus exačci',fimul cum pubiicis opibus,& nata noua vnia func,& ea qu« fuerant^aučla : tunc» vc ad varios morbos diuerfa medicamenta inUcftigata, inuentaque funt, fic ad ea mala , qti« manare c cepe¬ tam iri ciuitate,comprimenda atque lanada, varia ie- gum genera peperit necelfitas.Neque tamen regesipii leges neglexerunt:poterant omnino,quicquid vellcnt, fed voluit nemo,nifi quod liceret:quin ^ vr nit Liuius, ab ipfo ftatim vrbisprimordio Romulus-,diuinis rebus ricc perpetraiiSjVocata ad cocionem mulcitudine,qu« CGalefecre in populi vnius corpus nulla re, prsierqua legibus , poterat, iura dedit;quem Numa fubfecutus, muito etiam magis ciuitatem legibus cxcoluit , & ab armis ad religionem,bonofqae moreš totam traduxit. agant.Eft igitur iex tanquam prarco. qu« fuggerente 4° Omnefque deinceps,pr«ter Superbum,ita regnarunt, natura,iuftkiam ciuibus denuntiat: cuius voceni qui vt quod idem Liuius alio loco tradit,Brutus idem,qui volentes aunbus percipi unt, eamque fideliter animo cukodiunt,ita viuunt,vt vircuterr, a vitio facile diitin - guant,& ab altero taquam a peftttero anguc,rehigiat: alt tram amplexantur , & amabilem yrx ceceris rebus exiftinKnt. Verum quia puhlica res ita cum priuat^. ceh«ret,vt altera aleerrus comraodo nitatur, nec fere, niii vtrique reffce fit , diu vigere k itare ciuitas vila poffit.:propterca qti£e vtrique confulerent leges. ali« pro ftatu Reipublicae ali« pro fingulorum vti- litate, diuerfis temperibus lat« funt : fuit igitur & ius publieum, & ids priuatura. Rurfus, quia publisa funt infirma,fi feparentur a diuinis,pubiici iuris fačla diuiii© eft,vc altera pars ad eligionem , altera ad res humanas pcrtinerec. lus priuatdne iofura quide lim- plex eft,fed leges quidcm omnes de rebus humams,a- lias tamen de iure ciuili,atias de criminibus continet. Primu igitur nobis agendum eft de iure publico 5 dcin- ceps de priuato*.& primum de puhlico diuino ; deinde de humano.item de priuato : primum de eo , quod ad ius Ciuile pertinet, fecundo loco de eo,quod crimina perfequitur.Romans leges aut a regibus lat« funt.aut ab iis magikratibus J quos,regno fublato» alios aliis te poribus creacos »ciuitas habuic. lllas leges magna ex parte aliunde defumptasfacile crediderimjno n.dobi tadu eft J quin cu. ea tepeftate in Italia & Albini Sc Sabi- ni,6cpreter efteros Etrufci Roruerint,cuq.a!b« Rornu- !us,in Sabinis Numa,Prifcus etiam cnatre Etr-ufca^pa tantum glori«^ Superbo exado,meruit, malo publico vel maximo id fačturus fuerit, E libertatis immatur« cuptdine priorum regum alicui regnum extorfiE'et J quare cum ipfos moderati ingenii , optimique exesn- pli fufle conftat^tum leges habuiRe, quartum ad pr«e- fcriptum vniuerfos ciues viuere voluerunt. Legii Definitio, Et Jong© pok intetuallo; Legem Ateius Capito de- finiebat his verbis Lex eft generale iuflum populi,aut plebiSjrogante ma-gikratu. Lex igitur fuit, non modo qu« con.i c iis Ccnturiatis, in Čampo Martio »ferente fufftagium vniuerfo populo,id ek,patritiis Si plebeiis, in centurias diftributis,roganie maiore magikratu>fe- rebatur : Verum etiam , qu« tributis Comitiis in foro, ferente fuffragium plebe,{Ine patritiis.in tribus diftributa,roganre minore magiftratu^id eft,Tribuno p Iv bi s. Nam folus tributis comitiis legem tulit,fol us autem inter minores magiftratus : qnia Confulesj etiam tributis comitiis, legem tublfe conftat. In iis verbis nonvkfetur Capito plebifcitum aleg e diftin- sifie. At Larlius Felix apud Gelliura : Tribuni a inquit, neqae aduocant patricios, neque ad eos referre de vi¬ la re pofttimjita ne leges cjuidem proprie, fed Plebif- cira appellantur, qu« Tribunis plebisferentibus ac- cepta fum: qu.ibus rogationibusame Patritii nen te- nebantur , doneč Qu, Hortenfius didator eam legem tulit,vt eo iure,quod plebs ftatuiflet . omnes Quirites tre m Gracia mto , ih Etruria educato, genitus dftt, /o tcnetentur.A quo ego tepore Plebifcita Leges appel- adfuam i« in iis-. kn cospta.qy«andoquidemiegu vim Hortefia l.ia ob- 0 D E LEG1BVS. tineretfacikercdUerimtna antca quj tributis comitiis ferebantur, plebifciucoftac eiTe notntnaia. Varroqui- de,quo nemo diligettus antiquitatis vfurn retinuit,Le- ge tatne vocat, qua Tribunus ple.M. Pretorius tulcrat: quod appellari plebifcitum, multispoft annis Cenio- tinus maluit.Scdde plebifcitis,qu* Latbus,eadem tere Feftut. Scita plebei appellamur, inquit, ea quac plebs fuo futftagio line patribus iuflit.pleoeio magiftratu ro- game.Verum & Ladius & Feftus pioprie loquuntur, tor.habebant: proptereatum vocandi,acprefifnden- di iiire, quod Conlul & Prsetot habtbam uometiam prehentkndi, quod vnum tribuni pltbis trat, omni- nocarcbaot : qui vero potcftaitm ncquevocitionit haberenc, neque prehenfionis , eosmagiftrstusipri. uato quoque in ms vocari pocuiflfe , & M.lstuirnjm atdilem cur. a pnuaio in ius edučtjmefle,tradidit Varro libro vigelimoprimo rerum humanarum. Vs- rum qus dodtrin-e caufa i me ttuduntur, veterumte. ji »tu te. ■ r Vi 1 u *** * • c— 1 * *" p [ ” j r | X I ' 'it* ad prifcaiila tempora fpechntes:nam poftea paulatmi ftimomo fingula conhrmarc , &exemplorum obttnuic confuetudo, vt legis aoinen de plebifcitis e- “* J V * L ‘" r " . a tiam vfurparetur. Eodemque modo contra definitio- nem Capitonis,qui generale iuflum legem appellauit. qua* de vno ciue popuius iuflit, Leges di&ar> licet pri- uilegia verius, vc tflent,fic etiam appellari poflent, cu- ius generis erempla,de iraperio Cn.Pompeij,de redi- tu Ciceronis,de csde Clodii qua?ftio, Gellius comme- morat,in quo illud animaduertendum eftjcum in x n. Tab.eflet fcriptum.ne de ftng!ilis,nifl centuriatis Co- mitiis, ferri poflet, quod in lege redim Ciceronis ob- 10 feuiper; plus omnino dignitatis atque aufioritatisin - . . nuilti« tudine librurr infercqu3nquamfrequetiusomnino, dequo- cunque populi pkbifue iuflu in antiquotum leriptis Legis noraeD inuenitur. Leges a quibu$ & vbi ferrentur. Ce nturiatis,fed poteftatis non minus etat in tributis, ffque enim popuius vniuerfus tenebatur iis legibus, qu$ tributis Comitiis fereb intur,atque iis,qua: Cen- turiacis,ldque fancitum eflelegea Qjdorceniiodida- tore lata, cum anteiure co, quo l ftaiuiflet plebs, pa- tricij non teneremur, L«ehj teftimonio hm probaui- mus Hortenflus,qu 2 rogata plebsfanxiflct,ideoper- tinere ad omnes Qujrices voluit, vel, vt iuraplebir augcretjCum plebeius ipfe eflet,vel, vtili Reipublic* conflho , quod in libera ciuitate difTimilem ciniura conditionem,difcordixve Temina ptitaret. lnquodif- fldentes veterum opiniones licet agnofeere : na^uod Hortenflo didatori a L^Ijo tribui TcriJjvt Gellius ,id ad Qu.Publ.Philonem didatoremLiuius refert, qui multis annis anre Hortenflum dičlator fuit. Rur/us neque ab Hortenflo,neque i Philone, Ted multoante aL.Valerio Poatio, Sc M.Horacio Barbato Coff.eam legem efle latam , Dionyflus tradit, qua in varietate verum internofcere diflicile flnmfl fl,qued res dl, ro tanquam nouam legem efle latam,Ted quafi veterem i duobus Dičtatoribus , Philone Sc Hortenflo,renoua- tam imelligas.Scripflt etiam idem Lxlius,cum Tribu- nus plebis popuium adefle iuberet, non comitia, led confliium edicere debuifle, cum non vniueiium po* pul um,Ted plebem tantum,qii$ pars populi eftjaduo- čare Tribun us pofllt. Verum hoc, qood i Lžliofcri- pium in Gellio Iegimus,obferu3£um flt, n ec ne, haud iane mihi certum eft ; quin quo me indinat conieflu* ra,eo me dare fi velim; comitia, quse Tribunus plebis Leges autem nec mfl a mugiflratib :s,nec nifiComi- haberet,dida crediderirn, non Tolum poft legem Hor« tiis ferebantur,idque probandum exemplis non ex fLi- mo,ne,quapipTa per Te fatis aperta res eft,in ea demon- flranda Tuperuacaneam opera Tufcipiam, Ted quia nec vnus magiTttatus,nec vn-a Comitia eran;;vtrum ab v- no,an ab omnibus magiflratibus, Sc vtrum vnis ab o- mnibus comitiis ferrentur, aperiendum videtur. Fere¬ bantur leges a m-igiftratibus maioribus quatuor , vno fKiaore,a maioribus Praetorc dt Confule, qui ordinanj magiftratus erant , item a didatore Sc intev rege,qui maioxesquidem^ordinarij tamen non eranr,neque po puli comitiis crrab ntur,cenfor autem , etfl magiftra- tuSjius tamenfe enda? i.-gis,aur habendorum comuio rum non habebar.ldeo dixit Plini js libro ^ capiie ij, Lex Metilia exftat 1 Ful!oi!ibus dida,quam cefores de dere ad popuium ierendsm,miner mag^jftratus ; qui le¬ ges fetreGTnhunus plebis erat, nam sciiies cur. qua:- Sores, xdiies plebis,! I L Viri capicales. I). S. Viri mo* netae cudrnda?, tribuni militum ta n Rufuiili , o.uam tenflam, qu£ diferimine Tublato , tribunitiis rogatio- nibus ciucs omnes pari iurc Tubiecit : Ttd antea quoque čum plebifcitis pairitij non parerent; quid enim ? nonne tributa comitia dicebantur , delign3ndis minoribus magiflratibus haberentur? ar tribura comitia non a Tribuno plebi' habeban- tur •> An igitur eft,qui,cum Tribuni plebis eflentde^ flgnandi,eius rci caufa confliium a Tribuno ediftuin legeritr quod fl quis , vt omnin® Lseiij diftinflio con- flrmetur,non de eo populo,qui ad aeflgnandos magi* ftratus , Ted de eo, qui ad TciTcendam legemad- uocaretur, accipi velic : ne boe quidem adienfe- rim : cum aliter efle , ipfo Cicerone magiftro, didice- rim.Vocat enim luc noft^r libro Tecundo, de Diuina< tione,comitia ,Sc in legutn iure, & in iudiciis populi, & in creandis magiflr tibus. Prsterea in Oratione pro Scxtio : Veino,inquir, ad comitia,(me niagiftra- tuunb tiue legam. Ec Liuius libro trigeflmo primo; RogatiO}inqujr, de bello Macedonico primi s comitiis Rt)fui!i,quam Gomitiati, etfl magifttatus eram , le g*s tamen non ferc-bant, nque neque viatorem, 7° ab omnibus ferme centuriis an;iquata eft. & lbidcin, vc tribunu* plebis, ncquc Uti orem, vt Con(ul,& P/*- Profcquoque Confulem hortari,vc deintcgrocorai- ihrogj- 6i R OMANI S 6z tia rogaticni ferenda: edieeret.& libro 45. Macedoni cusexercitus imperatori erat negligemer affuturus comitiis ferend* legis. lam vero & dereo iudican- do comitia di&a,qu* Tribunus plebis haberet,cxem- plateftantur,vt in terno de legibus,fecundo de diui- natione, & apud Liuium quatuor libris , 3.26.40.43. Quanquam h tjuis ipfa L*jij verba paulo attentius confiderec intelliget,nec ab ipfo traditumid, quod nos,c]uafi rradicum, exemplis redarguimus : au enim, 10 quid non vniuerfam populu, fed partem aliquam } o- puliadeffe iuberet,eum non comitia, Ted conftlium e- dicere debere. Qmbus verbis, non quid fieret , led quid fieri deberet,(ignificat. Notar igitur,& quodam- modo reprehendu deprauatam confueiudinem;ficut eodc-m loco,cum infert: ltane leges q ni de m proprie, fed plebifeita appeilamur,qu* Tribuni« pleb.feremi* bus accepta funt?quo in loco,appellantur,accepit pro, appellari debent:quod enim tradidit, obferuatum no efle,qu*que Tribunis rogantibus pltbs iuflit, ea tum plebifcita,tum leges,& a Liuio & ab aliis dici,f*pe It- 20 cet animaduerrere:(icuti & confilium plebis, & comi¬ tia de reo Pofthumio apud eundem Liuium iib.2<>. Inferenda lege quid obferuatum[it. Legem autem laturus magiftratus feribebat eam dbmi,& cum periiis confultabat : ne quidcontra po¬ puli rem,aut voluntatem fanciret,ne forte pugnantia capita fimul ferret:neve quid,quod vetus aliqua lex, fi ferretur 3 inane inflrmumque iuberet eflc.*( etfi qu* poftea ferretur lex,fuperiores omnes,pr*ter Sacratas, 30 abrogabac)ne curationvm , poteftatem,commodumve aliquod ipfe libifualegeautcollegis,cognatis,afii- nibus mandaret.’quod leges du* , Licinia & AEbutia, fieri vetuerunt. Contra quas leges fecit P.Clodius: tulit enim,quod in oracione pro domo traditum eft,vc fibi Ciceionis ardes lice ret poindere. Etiam illud in feribenda lege cauebatur,ne pluribus de rebus , qu* non eiufdem generis videreniur , vna rogatione ferretur .* quod beri cum lexC*cilia Sc Didia vetabat, iraque a CIodio faftum aceufat Cicero pro domo fua, 4 < tum facicndum non efle , indica idem in iuarum le- gum libro tertio,his verbis.*Quj agent, non plus qua de fingulis rebus c©nfulumo:nam,confuIumo, eft po - pulum roganto. Confulitur enim popuius, cum lex fogatur:itaque in Oratione pro Milone;Nihil,inquit, deeius morte popuius confuhus, nulla qu*ftio de- creta a Senatu eft:& pro domo fua.-fi popuius de ifta re confultus eflet. & Feftus:Rogario eft , cum popuius confulitur,etiam in Senatu,Confulerc,eft rogarefen- tentias.Ad Atticum lib.12.Hic me laudat,inquit,quod f c retulerim,non quod patefecerim,quod cobortatus fim, quod denique,antequam confulerem , ipfeiudicaue- rim.Addcbatur illa exceptio:vt, fi quid ius non eflet rogari, ne e (Tet rogatum:quod in Oratione pro domo notauimus.Item, fi quid contra alias leges eius legis ergo latum elTet,vt ei,qui eam legem rogafletjmpu- ne effct:quod fuifle tian(latitium,hoc eft, feribi folitu in omnibus legibus,tradit Cicero lib.3.Epift.ad Attic. H*c igitur,quse propofui,qua(i legitima a bonis viris in ferenda lege omnia cauebantur. Sed vbi rarionem^’ vicit libido,fpreta bonorum confuetudine , nihil pr*- ter fuam potentiam & vtilitarem in lege fpe&arunt. Ideo f*pe leges Clodij,aut Vatinij,alienas a more ma* iorum.acerbe reprchenfas a Tullio videmus. Scripta lege,Legiflat©r bene de Republica fentiens, anrequa cam promu!garet,rcferebat ad Senatom , vt quo plus ponderis,maioremque v im lex haberet, de Senat us ea fententia ferretepopularis vero , ac feaitiofu magi - ftratus,vt VatiniusTribunus plebis,Cflare C6fule,no modo pr^iermifTa Scratus audoritate , fed interdum ? etiam contra S en a tu s audoritatem legem rogabat. Promulgabatur deindelex,id eft, in publico poneha. tur:eft enim promulgare,vt ait Feftus 4 quafi prouui' garc-:id autem eo fiebat,vi infpiceret, qui vellet , in■* fpedam confiderareu-non folum vi iutcrccdi po{Tet> antequam ferretur , verum etiam vc aliquanto ante ftaruere cuiuis licerer, vtrum cum ferretur,autiquad& fuffragiis,an accipienda lex eflei.-addo etiam illud, vc quiuis monere l.giflatorem po(fct,vel de corrigenda, vel omnino de non ferenda luge. Spatium promulgationis . Sparium autem promulgationis > vr cx Macrobio? Dionyno>Cicerone,Qn^inul.d aliis pattt, quacunque de re ferretur lcx,erat trinundmum, id ttt. per trmas nundinas. Cum enim nundinarum cauia ex agris in vrbem ciucs conuenirent,per trinundinum leges, vt a ruftica plebe ter legi cognofcique pofienc, patere vo* liierunt:quod cum M.Antonius non feruaflet,inuehi- tur in eum Cicero Philippo.his verbis .• Vbi lcx C*- cilia & Didia ? vbi promulgatio trinundinum ? Et idem pro domo fuajHora forte fexta diei qu*ftus fum in iudicio,cum C.Antonium collegam meura delen- derem,qu*dam de Republica,qu* mihi vila funt, ad illius miferi caufam pertinere:h*c homines improbi ad quofdam viros fortes longe aliter,atque a me dida funt,detulerunr.-hora nona,illo iplo die tu cs adopra tus.-(i,quod in c*teris legibus trinundinum cffe o or- tet,id in adoptione faus eft trium efle horarum, nihil reprehendo:ftn eadem obleruanda funt , vt dcereuit Senatus,M. Druft legibus, qu* contra legem C^cilia & Didiam lat* e(Tcnt,populum non teneruum intel- ligis,omni genere iuris,quod in faeris, quod in aufpi- ciis,quod in legibus lit,te Ti ib un um pleb.non fuilfe, Ei,vtaliudex alio , trinundinum non folum in lege ferenda , fed & in magiftratu dc/ignando video efle feruatum.ob eam fcilicet caufam,vt confulereturcan* didatis pariter &. populo.illis ad magls conciiiandos flbi plebis animos, huic,ne aliquem imprudenter re* pente crearet,qucm creatum poftea nollet.Locum au- 3 tem Sc in lege Sc in magiftratu fuifle trinundino , mi- nime miror/qui videam a Cicerone, Oratione fecun- da in Rullum,appellari legem ca comitia,tjuibus ma- iores magiftratu* crearencur:nam fi comitia !cx funt, fequitur,vt quod in lege,idem in comiuis obfcruet -r, & quod rationi confentaneum videtur , id exempla clarius oftendunt. Decemuiris creandis , inquit Li- uius libro 3.in trinundinum comitia indičia funt.& in Epiftola ad Tironem Cicero: Ad confulatus petitione fe venturum, ncque iam velle abfentis rationem ha* > beri fui:fe pr*fentcm trinundinum petiturum. Quod ta m en non nifl tranquilla Republica feruatum exifti- mo.Nam Punico bello fecundo QmFabius Maximu* Conful , tertium Romam comitiorum caufa profici- fcens,in eum,quem primum diem comitialem habuit, comitia edixit. lderrque fecit anno proximo C.Clau- dius Cento , didatot comitiorum confularium caufa creatur.Sed nimirnm,quod dici folet,fllent leges in-^ terarma:&ad Rempublicam , cuius caufa lat* leges ipf* fant,omnia teferenda. Seruabatur pr*terea in iudicio populi trinundinum , cum fcilicet a populo reus iudicaretur. Vnde illud pro domo : Cum tam moderata iudtcia populi ftnt a maioribus conftituta; primum , vt ne pcena capitis cum pecunia coniunga- tur;deinde>ne,mli pro dičla die.quis accufctur.-ieriio, vt ante magiftratus accufec intermifla die , quam mul&am irroget,aut iudicei/qu3rto , flt arcufaiio tri¬ nundinum.Conftat igitur,in omnibus plane comit>is, de legibus,de magiftratibus, de rcisftrinundim ratio- nem efl*e du< 5 tam.Neq; vero trinudinum ita interpre- tor,vt, ipfo tertiaru nudinaru die,vel latas,eflc leg^s, vel defignaiu magiftratU/Vel rtu a populo uidicatu,} Šf ' DEL cxiftimein:euiti & Macrolsius lib.i. coroitia nundinis haberi aon licui(fc,vecerum teftimonio probet:& Fe- ftus.nundinas non foium inter ferias, (cd etiam inter nefaftos dies apudantiqaos fuifle dicat: interferias, ne cum populo agi liceretunter nefaftos dies,ne lege. Nundinas,inquit,feriaram aiem effe voluerunt anti- qui,quo rufttci mercandi vendedique caula in vrbtm conuenircnt,euiTique nefaftum,ne, (i liceret cum po E G I B v s fubiieiente fcriba,recitaflet > turo primum plebis reficiendis,L:^ii'js & Afričanu«.’ Atquehanci- pfam confuetudinemjVt priuati legesa fuaderent,aut difTuaderentjindicat Liuiu« libro 45.his verbis : Ita traditum eratjne quis prius intercederet legi , quam priuatis fuadendi, d fluadendique poteftas fadta eb fet : quo meiiusaut commoda iegis apetirentur ,aut vitia. Quo perfaspe venit, vt aut tj, qui adinterce- dendum venerant-dcflfterent: aut inrercederent,qui non profelji eflent fe interceflhros: & codem libioin* fra.-Cum in Čapitolio rogacionem eam TiberiusSem* pronius ferre yellet,& priuatis lege diccndi locusef* fer > neque ad fuadendum^vt' in re rainime dubia quif* quam proccderec,Seruius Galba repente procefiit. I« tem Cicero in oratione pro Cornelio. cuius extant reliqui£ qusd^m , cum Afcoruj commentariis editsei Eft,mquit,ius verandi,dum priuati dicunt, dum fteU la deferturfdum aequantu.r fordes,dutn forritio fit.qui> bos m locis cum & Liuius & Cicero de folis priuatis menrionem fecerinrmon tamen eam pot- ftatem iolis priuatis fuifle,debetnus exiftimare:'partem enim pro quidem is,qui legem promulgarat, populo fuadebat, So toto pofuerunt , quia prioati &fspius & plures,. vt rogationemacciperet,fed eum alij, non priuati -- • • modo , quibu$ ab aliquo magiftratu concio daretur, (nam alioqui concionandi poteftas priuati.s non etat) verum e/iam quandoque magi/frarus , pro fuo quif- que fenfu., ytl fuadebanr,vel difluadebanr. Suaforem rogationis eum , qui rogabat, fuifle , ita verifimile eft,vt exemplis,quse muka fuppetunt, mihi elte vten- dum in re minime dubiamon exiftimem.Quod autem minus vertfimile eft,vt aliquis eius rogationis, quam -"/frc’ : f[ e _ di 5“ a : fot f “. e . rit ; i K 4° h«»qu* paulo longmš,v7niuftrioia’fi7Knt, produ"" .,quam magiftratus,aut pro lege,aut contra b gun dicere fo- lerenr. Magiftratuum porro,vei fuadčnii. m vel dif- fuadentium legem exempla habemus ba?c: M.Portius Cato , tile maior, Conful rogationem de abroganda lege Oppia.C.L^lius lile fapiens, prastor bicimam de cooptatione iacerdotum ad populum transferenda diiTuaferunt;legem Maniliam pržetor Ciceroluculcn- ta,qus extat,Orationefuatif.Agrariam Ruliiiis,qu£ extanr, Orationibus Conful idem difluafit. Verum crejdibiie non erit : atque hoc turo fiebat , cum ma* giftratus non e fua,fed e fenatus fententia rogationem f"erebat,neque enim prphibebatur dilTuadere ad po¬ pulum , quod non probauerat in Senatu. Pifonis Confulis exemplum habemus in Epi/tok 5 Vereor, ad Atticum iibr.j.Pifo,inquit Conful,lator rogationis ,ir dem erat diduafor ; quodAttico, vtnouum&mi- quum,fcripfit CiceioŽuadere reliqui fuas rogationes folerent. Vnde illad Attici apud Ciceronem libr. 2 ximus,paucisadmodum verbis libro delegibustertio> Cicero comprehendit:Populum,inquiG docento, do- ceri a Magiftratibus priuatifque patiuntoninqao li- gnificatur,vt 6c ipfi magiAr*Eus,qui legem ferent,do- ceant.hoc eftjde ipfa lege dicant,& dicere alios quo- tfuetum magiftratus,rum priuatos patiantur. Infra vero,libro eodem,cum dixit , De promulgatione, de lingulisrebus,de priuatis, magiftratibus audiendis: priuatos poftiit ante magiftratus, cum fupra primum de legib.Suade igitur,(i plačen,iftatn ipfam legem , vt 50 magiftratus,deinde priuatos nominaffet , quodfiad egOjVti rogas,poiTim edicere : loquitur enim Atticus cum Cicerone,vti cum magiftratu legem rogante : & quemadinodum in eo libro perfonam Cicero fufti^ net MagiftratuSjlegem rogantis, quod fuperiora pro- xirna v#rb.i dedarant; Si qus forceleges a mehodie rogabuntur,quse non fint in noftra Reipublica, nec fiicrinr«tamen erant fere in -more maiorum, qui tum vtlex valebatiftc Atticus ciuem agir,deipfa legefuf- fragiumferehtcm,quod indicat illudtvti ego,vtiro- veritatem ordo referatur , priusnommari priuatos, deinde magiftratus oportuit: prior enim priuatis lo- ■cus in fuadenda dift/jadendavelegeideo dir us eft,ne, f1 eos,qui magiftratum gerebanRante audiftent,abiis diilcntfrenon auderent.Idque Dio hiftoris fus inli- bro trige/imo nono fcriptum reliquit : quos autem fuadere aut diftuadere leges folitos fuifle diximus, eos in ea pro Flncco legis viučtores Cicero appellat*. cum aučlores inteliigat vel accipiend« legis, velan- gas^poffim ediiere^eftrt enim morem illum tabula- go tiquknd*.H*c de fu^entibus.difluadcntiburoue le- rum,quibus fckcebatur kx : qua? his-duabus erant li- gem. * teris flgnatf,V.R.id eft,vt rogas;cum ez, nafbus iex - - - - reiicicbatur,vna litera A,eflTent infcriptce : qu^ vale bat,Antiquo,hdc eft, nihil nouari volo,antiqua pro- bo,^,vt explanat Feftus,in morem priftinuffi reduco. Vereor autem (vt a re proponta paululum digrediar) ne mendum lareat in verbo, Edicererciii, quantumex 3nciqua Latina loquendi coofnetudine coniicere, ac meminiffe poifum , in hac fententia locus non eft. Sedadrem. Priuatus legem C: & muneribus 5 Qiunt\ Fabius Locus,in quo fuadebat ur lex,aut dijfua, debatur. Nuc de Ioco,vnde fuaderet,aut diftuaderer,3ddendu quidda eft.Nemo ad popu!u,nifi de loco fuperiore co cionabatur,liue his priuatus eftet,fiue niagiftraruad- miniftraret. Id autem ob eam caufam,quo longius a ftantibus concione tum exaudiri vox, tum intelljgi verba poflent. Concionab.mtur igitur,ll inforo,de linciam de doniš - Roftris,qus ad Comitium fuifle ? prope iurtfta curis, Maximus fuaftt. Praediumus in campo Martio, vel alibi, de fag- geftu,aut 65 R O M gcfta,autedrtTore aliqua loce.Con-ctonari autem mi- gftratibus pro ea,quam habtbant.poteftate, omnibus Jicebat:pr:uacis,quod iasn d ximus,nifi coitcior.em, id el.ccnciomtndi poteftatem, a magiftratu aliquo acci- perenc.non liceb-u, Sc,quiafepius in toro, bi Roftra 'fuille dix:mus, quam in campo ieges ferebantuttideo frpius de Roftris, quam in campo.couciones habebau- rur-.tnulto enim plures tributis eomitiis,qua5 legij qui dem caufa in foro.interdum & in Capitolio habeban A N I S. 6$ tado fuir,cg neq inrereedetc Tribuno, neq.es.qUi pro- mulgauerat.confilium mutante,comitiales dies.id eft, eos,quibus agi cum populo liccbat , GonihI nimebat, vel fupplicationibus decernendis,vel feriis indicendis, non folura iis,quat Latin« dicebamac , qi Us indicere foli Gonfuiespeteram, fed etiam iis,quqfimperatma:, quas non modo Cnnfulibus,vcrum -etiam Prtecor.bu« ipforum arbitratu licebat iinperare;quo genere vfum , , eHeCn.Cetnelium Lentulum Marcelltnum Coniule, tur,quam Centuriatis,qux in campo.lataseffeconftat, i 0 vt C.CatonisTribuni pl.legib.obfifteret, videmus i» cum Tribuni plebis,qtti comiciatribuu,non cenmriata habebant , facillimead leges rogandasadducerentur, quippe qui leges non terrenc ex Senates auftotitate: quod neceffe etat de legibus centuriatis.Dixi pnuatos aon nili poteftatea magiftratu accepca concionari po- tuifle , magiftrstus autem cunčtos fuo iure potuiffe; quod cum ita effe nune etiam confirmem, tamen illud addo/ummum in eo ius, lummamque poteftatem tri- bunorum plebis fuiffe,qui,fivellent,nonpriuatos mo- Epiftola.Pkcicurutn li.i.ad Qu.ftattem. Quartam cau* fam,qus & ipfa cormtiis,quacunqne de te iiaberemur, impedimento eflet, aufpicia inuenimus: quotum duo genera reperio:Vsum,quo maeiftrattis tautum vteba- tur,quz Spedtio dicebatur.vel ae c celo feruare: quo de geuere teftes locopietes habemus Tullium in fecunda Phihppica,& Varronem apud Noniumijalteruin genus ad augutes pertiaebar,cum ex auiam fignispd eft , vo- Jato,cantu,Sc tripudio folliftimo, aufpicium faciebant do,veram & magiftracus ipfos, a:que etiantConfulem, 10 nam fi quid aduerfi videram.aut audierant,«dnuntian- qaifu minus etat magiftratus.prrahibeteconcione po terant. Itaquc ciceronem Confulem extreme magi- ftratusdie Qu.Metellus nepos.Tribunus plebis concio- ais habendz poteftate priuauit če Qu^Mecellutn cele- tem cenluiem a L.Flauio Tribuno plebis in carcerem dedu‘ftum,annoque proxime confecuto M-Bibulum, item Cenfulcra.a Publ.Vatinio Tribuno pieb. hiftoriz iiarranttnon enim de Roftris modo concionantem.at- que etiam de curru ttiumphantem detrahete Tribu¬ no pleb.licebat : Verum,& quo quo vellet deducere, css.comitia impediebant: quod Cic.lib.1 de legib.rt a- l;a emittatitur exemp!a,fignificat. lilo autem priere genere,vel fi aduerfi nihi! eflet,ipfa tamen per fe fpe« ftionem impediebat:quod a Dione lilo. j8.traditum a, nimaduerti. Obnuntiatio autem , quar augurum etat, duatum tern obferuatione fiebat.vel cu de coelo ful. fiflet,3ut conaffettferat enim in augurum dilciplina , ve Ioue fu!gciite,toname,comitia dimittetentur ) quo ge« nete impedimend Pompeius idagnusin fecundo con- fulatu,cum Prztorem cteafj, virum omniu integetti- velad fupplicium.fi liberet.ptopterea quod,cui vellet, * ° mum.M.Catonem videtet,ipfe autehominem flagitio- manus iniicere.vetufto Sactatatum legum mre , pote- ’tat:ip(i cum Sacrofanftus.eflet,tiemoporetat. Vetum Tribuni plebispote/latem fuo loco,id eft,libro de Ma- giftratibus,refetuemus:imet!m,quod in manibus eft, ipfiim agamus. cum fuafetant, diffuafetantve legem ptimo loco magifttatus, qui legem fetebat , fecundo priuatijtettio reliqui magifttatus,tum praefentibus fa- ccrdotibus.vt Dionyfius feribit, Sedmina exponenti- fiffimum P,Vatinium,Cxfatisgratia,vellet,comitiadifi. foluitivel cum auesaduerfa portenderent.Auiii autem tria genera:alites,qua: volatn:ofcinesqux cantu : pulli, qui tripudio dabantfigna tetu futuraru.Nec omnide- iat eade figmficatio.cu quxda a dextta,quseda a finiftr® yolates,aut canentes ptofpetos euetus oftedetentihiac illud li.i.de Diuinat.Iupiter ne cornicem a lzua, cor- uum a dextra caneteiuffiflec. Et Plaut.in Afin.Pieus, fc bus.fitella vel vrna (fitellam ciceto , vrnam Lucanus Cotnix eft ab lzua.coruus porto k deittera.Et in Epift. ■vocat_! deferebatur; in quam fiue ttibuum, fiue tributis eomitiis lex ferretut, fiuecencuriarum , fiue centutia- cis,nomina comiciebanturideinde fottib.xquitatis,hoe eft, ita agitata fitella.nc qua fors fubfultaret,atque exi- !iret,fed paritetomnesxquatx iacetet,(ottitio fiebat, qumque pritna vel tribus, vel centutia, anx fecunda, qum tertia fitella ex ; flet, eundem,quem fors dederat, infuffragiofetendo lo;um atque ordinem ebtinebatr bmcdum agetentur, fi quis Ttibunus plebis legi vel¬ let intercedere , locus etat , nunquam autem an- te fuafionem d.fFjfionemqne legis interceflionena fuiffe,declarant illa proxime recitata,qur Liuius libro 4;.c icero in Oratione pro e.cornel.tradiderunf. Et, quoniam de !nterceflione,qu* legem impedtebat,me- tionem facimus : (neque enim legitamum, verum ScSctis,& prtrtorum dectetis,au-t iudiciis iHterceflum effe animaduettimusjomnibus-de caufis, qux quo mi¬ nus promulgata lex proferti poiTct,impedimento fue- runt,nobis dicendum eft. * Interceffiotus mtdiquatuor. Kr quatucr ttadunturiptima imerceffio, cum Tri¬ buni plebis, qu®rum ptoptie mtercedendi ius erat, e- dita voce tila,Veto,de qua mentionem facit Liuius,in- tetcedebanticuius genens exempla non defunt. Alte- ra,cnm is,qui promulgatat^el araicorum precibus ad- duaas.velfer.atus auSotitate commotus, vel ipfe fua fponte confilium mutabu:quod C. Manilius,& L. Cx • cilius,vterqueTtibunuspleb.diuetfis temporib. fece- Ilira 1 ra - ra raj 1 1 n «- r I r-, n *•! V lit C 11 t+r d CX . ! C 1 C 1 Tl /»A ad Czcinnam-.Non igitur cx alitis Volatu.non ex canta finiftto ofcinis.nec ex tripudiis folliftimis ribi augurot, Aues autem vtriufque genetis, id eft.alitcs & otemes. perfeqnitur Feftus 13.141.Et quamquam finiftraRoma- nis Imta.vt Gticis dextra:iifdem tamea)Vt li.i.de Diut- nat cognouimus.finiftrum fulmen ttifle omen fuit a i comirta.cum ad cztetas res eflet optimum 1 Sc fi bub® volaret ad finiftramtprzclareLucanushac de genere li.3.cum neglečtam veterem comitiorum rationem it- gniiicaret.iil.i pronuntiat: - -- fingit folemnia cttmpus, Nec ceelumjeruare hcer,t' Sip aitOiJlV 1 rt m I fl ► TV* f lil r, n l>i, /1 m,, a f.. , - ^ _ f. , 1 ’ 1 . . ' O _ direntur,tmpofita6ejTe:ex quibus tabellrr populo mi niftrarentur:quem-motem Cicera in epift.qaadam ad Auicum,lib.i.decIarat,hi&verbis:Ope«e Clodians po- tes o£Cuparam,tabeli2 miniftrabantur, ita vt nulla da- retur,Vtj cogas.Etlib.y.delegio.Pontesiex Maria fecit ssnguftos:quam legem Plutarch.etiam in Mario fignifi- sat.Libro autem i.Rhetoric.ad Herennium : Coepio.vt Saturninum contra ŠC.legem de femiiflbus ge trlenfib. aduerfus Retnp. ferrevidit.-cu viris bonis impetum fa-, fitmant illa pro domo fua : confuiari hominiP.Cio- dius,euerfa Republica.ciuitatem adimere, confilioad« uocato, condudtis operiš non foium legemium, fed et- iam feruorum, Sedulio principe; dixit enim, Sedulio. principe, proprimo omnium fuffragium fereute,quoi apertius proxime oftendit.cum ait. - Sin autem is pri- musfciuit , erat enim quodammodo legisomamen- tum, cum iseam fcifcebat primiis,cuiusin ciuiiatenon leuis eilec audoritas, quodetfi fatis clare indicaut ea, ait,pontes difturbat,ciftasdeiicit,impedimeino,quo le- j 0 q.ua: ex Oratione pro plancio tecitauimus : tamen in c, i... n.:.j.-a f " ! - :J - hacipfa pro dotno fua idem firiliuftrius: fubiungit e- nim poftea , qute ptoxinie ad exempium attuli , noa magno.interualloiTu hnius, vtafta tui pratclari tribu* natus heminis dignitate honeftes, auftoritatem am- plecteris:quaii ciodius Sedulii, tanquam clari hotni nis,nomenpubiicts in tabulis ad iegem honeftandam fcripiiffet, aut fortafle etiam in ms lun ut cum ipfa lege incidil!et,nam,]vt dicam^juod fentio,.fufpicor demen-. do.vbj eedulij mentio lit in ea pro dsmo fua: quode< cius feratur Iex.Deinde cum a-fefto fetiptum videam. fufftagia rer pontem comitiis ferri lolita.adducor in ea lentemianiiVt exiftimem, tabellas in etfruin pontium capite miniftratas eire,8c in extremis pontibus aiias ci- ftas fuifte.in quibaabelias quifq.fuas deponeret;quod eratfuffragiura ferre:quod etfi ex duobus locisCicero- nis,& ex.li Rhet.ad Heten.fatis licet inteliigereitame, quo res patent illuftrius,Fefti verba reciiabimus: , tempere,inquir,primumper ponteta cisperuntcomi ttis fuffragium ferre,iunieres conclamauerunt , vt de 60 nim legitur:Quidteaudaeius, qui in eius nomeninci« ponte deitcerentut lexagenarii,qui iam nullo puhlico deris! id non-placet:non enim*cum audacia cafus coa- gruit: nam Incidere,verbu m eft in cafu pofitmn;. auda- munere fungerentur, vt ipfi potius fibi,quam illi deli getent Imperacotem.Vanam autem opimonem depo-.' te Tiberino confitmauit Afranius. E: idem aiio Ioco:, Depontani fenes appeliabanutr.oui fexageuarii de po¬ te deiiciebantur.Quo Tpedtaffe Macrobius videtur.cum ait Stat.lib.i .His ne tam doftis viris, cjuorum M.Cicero & Varro imitatores fegloriantur, adimere vis in ver- borum comitiis itisfuffragandi, &tanquam fexagena- eiavetovciuntatis eft,non enim qui mcidit,audax,fed: ■ impudens & iafcitts;quivero audax,isnon incidit.fei incurrit 4 cirruit:quare aliter (ufpicot a ciceronefcri- ptum effe,&forte fic : Quid te audacius, qui,in zs namen eius inciderts; iegesenimin ss incidi.fali- tas,paulopoft docebimus.curri igitur abeo,quemma- giftratus ipfe primum delegiflet, deinceplque abali/ss riosde ponte deiicies;Tranfibahxigimr per eos pontes jo ciufdem tribus, aut centuutt , periata fuftragia etaot gd latior.em fuffragii, tabellis acceptisui jtima poatis' tem fuffragiis in v!iamque fententiam dinutneratis,& - - . ~ ' “~’š ■ eexaa 69 R O M A N I S. eorum nuftieris p u n clo fiotato,eius tribus.aut centurig voluntas eognofcebatur 5 eaque d przcone tcnuntiaba- tur.:St,eadem in reliquis tribubus sut centuriis ratione faruata,ex maiore tribuusn.cenruriarumve numero.vel antiquabatur,vel fcilcebarut IexAoc autem , Dirimete fuffragia, 5 c Diremptio fuffragiorum dioebatur. iraqut vetera habent eseplaria Varrenisde re ruftic.lib 3.D& dirimuntur fuffragia , vis potius villae publica: vtamur vmbra, quampriuati candidati tabella ? quod aperte declatat Lucanus,quem lecum depTiri tiari,Šr, vt aliis in ločil,Diribet,pro Dirimit,reponerc,facile non fuic, in iiio yerfu libri quinti: Et non admifTv dirimic fuffra- gia plebis.Sc ad Qu,inr.Fratre libri tertii, Epift.4. legoi Diremptis tabellis.non, vt vulgo !egitur,&, vt habent libri quoque vetere', Diruptis. licm , in Oratione pro Plancio,Diremptio ,non Direptio. Diremptis igitur fuffragiis.vel de antiquata lege.vel de accepta cogno- feebicur: ac de antiquata , id efl fuffragiis impro-bata, (Feftus enim Antiquare, exp!anat,in morem priftinum teducere)nihil e id dicendum. lureiurando confirmabatur Ux, Scitana autem atque acceptam , omnium ciuium iu- reiurando confinnari folitam legimus.Itaaue Qu.Me-r teUus,ille Numicidins.ne in legem Saturni per vim la¬ ta iararet,in exiliu ire raaluit.flbiaue potius de patria, quam de fententla, detedendum putauit : quem anno polt 4t.itnitat;is non eft M. Cato,is, quem Vticenfcm fciltorici nominant: qui cum leges P, Clodii nullo ne- que iure neq;more rogatasputaretjin eas ramen iora- mt.cofilio vfus optimo, vt Cicero ait in ea pro Sextio: nam ab eo,quod omnino ne fiat,fieri non poteft,cuni peticulo diflentite.temeritatis videtur efle. Leges quamioin £S incidebantur. Poft iufiurandum in a :s lex incidebatur: quod indi- cat Liaius hbro h is verbis.-Priufijuam vrbem Confu- l:s egtedcrentnr,leges decemuirales,quibus tabulis duo decim eft nomen..in zs incifas inpubhco propafuerut: atque hoc libro 10. Dionyfiuseonfirmat: &Cicero in Oratione tenia.in CatiHn.Memotia,inquit,tenetis Cot ta,& Totquato Colf.Complures in Capitolio turres de c«'o efle percuflas,- cum Sc fimulaera deorum immor- talium depulfa funt:& ftatus vetetum hominum deie- &$,& legum cera liquefa£la: uuod iprum verfibus de- inde perfecutus ell in fecundo de Confulatu fuo.vt li¬ bro primo & fecundo de diuinatione paretteadem con- fuetudinem probant illa, qu$ in prima Philippica feri- pra funtiForum fcp:etur,omnes claudžturaditustarma ti in przfidiis multis in locis collocabuntur: quid turo? quod eiit ita .geftura.id lex erir, Sc in ats incidi iubebi- tis?quod ctia non muho antedixerat:qua ide in zs in- cidit, in quo populi iu(Ta pcrpetuafq;leges efle voluir, pro ni bilo habebuntur?cxemp!is non egemus: fed vnu Suetonii,quod in C. Csefaris vita legirous, quod aperta rem multo etiam illuftrius oftendit, apponemus : Mat- cus,inquit, Claudius Marcellus ConfuI,>-dicto przfatus defumma felteip.aaurum , retulit ad Senatom , vt ei fuccederecur ante tenipus:quonUm bello confe£to,par effet, ac ditnitti debetet viŠor exercitus:& ne abfemis ratio comitiishaberetur, quando nec pFebifcito Pom incidebantur? an inciderit CSodlus !e|žs hohdu® ia- tas?dicamus , quod omilit Pedianus, interpretes qui in arte Ciceronis indicida parcus nimis eft,ltcut in ex- ponenda hiftoria fatis libetalis,notat Cicero confiden- tiam Clodii .hominis audacitlimi, qui dotni ftise leges r,on modoferiberet , fed etiam qualilatas inciderir, quas , quo iure , quave iniuria , cum fuis ope¬ riš & feruis omnino perferre conflituerat. Et cfl O- ratoris artificium, ad odium concitandum,ea de inimi- 10 co dtcere,qu* etiamfiforraflefafla no funt, fieri tame potu lile,eins,in que dicitur.ante afta vita declarat.ni- hil erar,quod in Clc dium,quamuis atrociter excogita- tutn,no verifimiiiter videretur, ideo incidebantur po¬ tius,quam fcribebantur,dixit, vel verc,quod magis pu- to ihSffioMKnc., Sc tamen verifimiliter , vtde Publio Clodio quem omnium audaciilimum efleconftabat.Ne iliud quidem prsetermitta, non in tabulis modo atneis, fed etiam in columnis incifas eflc leges, de tabuhs du- bium nun eft, quas etiam aiiquot in hunc vfque diem 10 feruatas, ipfi vidimus, de celumnisautem Cicero pro Balbo lic,Cum I-atinis omniibus feedus ifium Sp.Caf- fiOjPofthumo Getninio Cofl'.quis ignorat ? quod quide nuper in colurr.na tenea meminimus poft Roftra inci- fum Sc perferiptum fuifle , qua ipfa de re Liuius libro fecundo , fic , Tantum fua laude obftitit fams Con- •f a lis Marcius.vt , nifi foedus cum.Latinis ,coIumna anea infeulptum , monumento eflet,ab Sp.Caflio vno, quia Collega abfuerat, ičlum.Pofthuntubellum gefltf- fecum-Volfcis memoria ceflifTet,& Varro,vt apud Ma- S 0 crobium legimus, antiquilTimain legtm in columna x- nea fcripfit incifamfuifle, cui mentiointercalarisad- feriberetur, nec deefl; Dionis in hifloria reflimoniunt-, qui libto 4i.coIumnas, quibus incifse leges legerentur, de ctslo taftas .memoria prodidit. Scriptaiam lege, promulgata,perlat 3 ,in tis incifafhis enim quafigradi- •bus ad id,qucd in lege vltimum acfummum eft.pcrue- nimus)vnum reftat , vt, vbi cuftodienda reponeretur, oftendamus.Scite igitur oporret.non tandemlegum o- mniu fuifle rationem.fed aliquot, roaximeque tabulis reneistncifas.in puhlico proponi folitar, vtoculis ciuiS paterent,quod excmpia domonftrant: quar vero anelis in tabulaseflentincifsejeas ad zrarium delatas, quo fcilicet Sc Senatulconfulta , ita cum publicispccuniis, omniumque publicarumrationumlibrisconditf afier- uabantur.Erat autem Zrarium, tualiorum.tu maxime Fefti,Macrobii,&Plutarchi in problcmatibus teftimo- nio, in Saturni Opiique templottemplum autem in vi- co Iugario,ad Capitolii radicet.vnde fepties millies H. S,a Csfarc di&atore depofitu,poft illius interitum M. ?0 Antonius Conful abftuiit. Etfi tantum Opis in Philip¬ pica prima Sc fecunda , vbi hac dere Cicero loquitur, mentio fir,puto, quod duabus ccllis fimulacta Opis & Saturni feparatim dedicata colerentur.Sc ad Opis cel- lam pt.opius, quam ad Saturni , eam pecuniam Catfar locaflet.primisenim Reipublicz temporibus,legem I- ciliam in templo Dianz,quod inAuentino montefutt, repofitam efle, legimas in hiftoria Dionyfii. Qu* ad rationem peiferends legis attinerent,quz fere ponde- iis alieuius efle viderentur.omnia.vt arbitramnr.perfe- peius poftea abrogaffenacciderat autem,vt is, legem 60 čuti fumustnam in quo d fferrent legum fe.endarum ' - ferens, eo capite, quo a petitio- conHtia,d ezterts Com.ttts, vt demag.ftratu «eando. 40 de jure ma^iftratuu ^ ne honsrum ab^nt^s fummouebat, ne Cariarem quide cxciperec per obliutonem ; zc mox lege iam in inci- fa,&in zrarium condica,corrigerej errorem. Hic iliud occurrit:Si tum denique in arsleges incidebantur,cum perlata eiTent j quod proxima Suetpr.ii verb.i Cur in Oratione pro Miione,cum delegibus nendum latis, fedquas Clodiu.s ferre cogirarac., memionem fa- de reo iudicando ,qu ja conuenire magis in libram de Comsriis hac trajati 0 videtur , qui poft hunc dc lc- gihus exibit,hic omittinius. Locusfcrenda legis. . Locum ferends legis interduna Prata pl a m im a 5 qui poftea Circusplaminius didtus eft,interdum etiam Lu- cum Petilinum,quandoq u ^ CapitoJ^iusn, fed pl£rumq. cit,Encideb4tur,inquit,i3ro domi leges,qus nos noflris 70 f 0 rum, aut Campum feruis addicerem^sur nonfertbe-bantur potius, quam tis Flamiaiis, Luco Petthno, Capi i C C 2 ji DE L E G I B V S, de Foro dccIilfSnt lila f to C.Rabirio Pofthumo:Silex fertetur, couolaretis ad R*ftra;erac enim Roftra in fo- lo. dixit autem,conuo!aretis ad Roftra, cum hoc intel- ligetec,vt inde legem difliuaderetis. Et apette in Ora- tion* prima in Antonium,& in V. & pro domo , Sl vbi nonpde Capo,inde conftat,quod,cum legescenturiatis comitiis fppe latp finr.centuriataporro comitia in Ca¬ po eflehabita,omnes hiftori* narretimanifefte fequi- tur.vt leges centuriatis comitiis lat*,in capo lat* fint Regillum,farna exierat,locumque 5 naugurari, vbiau- fpipato cam populo agi pofletivt quicquid vi tribuni- tia Rom* rogatum effet, id comitiisibi abtogarctur, Inter leges aute, quf in foro,Sceas, qu? in catnpofer- rentur,dixi iam hocinterfuifle , quod mforo tubutis comitiis ferrentur,in campo comitiis cencuriatis. Lega centuriatis cemitiis latu. Nuncadiungo primum illad,centutiatiscomitiiseas efle !atas,qu* e SC. ferebanturideinde illud, qusectn- Hic oritur alia confideratio , iocone facro an profano 10 turiatis comitiis ferrentur, eas.fi e SC. non ferrentur. fecretur.Sacro potius,qua profano crediderim: primu, qued in Roftris,qui locus erat auguratus, Templum- q»e dicebatur,f*pe a magiftratu ferretur : Itaqoe pro Sextio;Princeps,inquir,rogationis Qu.Pabricius tem- plumaliauanto antelucern occupauit.occuparat enim, vtlcgem ferrot:quod illa verba pro Milone declatant: Potuitne Fabricio.viro optimo,cum de reditu meo le¬ gem ferrec, pulfo ? ocrupatat autem Roftra, non tem- plum alicui deo facrum : quod ipfe Cicero declarat in patribusquidem au&orihus femper efteiatas , q u «d non aprimis Reipublic* temporibus,fed tantumpoft P.Philonisdi&aturamobferuatum eft ,hunc enim di. ftatorem legem tuiifte, vtlegum ,qu*.comitiis cemu¬ riatis ferrc-ntur.ante latum fiiffragium patres autlores fierent.fctibit Liuius libro očtauo, quo figi ifioatur.no omnes antea leges, qus centuriatis comitiis fertentur.e. SC. aut pattibus auftoribus efle latas: quod li fafiimt nunqua antea non erat,confuctudine feruata, qu* in Fra in eadem pro Sextio,fubiungens, Tribunos plebis jo-Nama Rege creando eft induaa,itfcil!cet,anteqaam c - 1 ° ! '"~ J - ' r ~- ^populus fuffragium iniret, paties in mcerturoraifiotu euemuau&ores fierer.Publiusin plebe prope:us,quia plebei* gentis erat,quod Ser.atui libetu erat,id necelfa riu fecit,quodque more faffuerat, id vt lege fieret fua 5 lege fanxit. Neque vero quod ait Liuius, patres aufto. resfierent, ex piano,patres Senatofconfultumproba- rent: fiebant enim de re & rtlata & difputaraSC, quid- porro referri & dfputari opus tratiti quodotnnin8. prebari a Senatu Publiiia lex lubem? nade quofitSC. ferro e Roftris a Clodm puifos, Eabricium inteiligens;. fedciatiflimein Vatiniumhis verbis : Cum Luciusa- Vettium iudicem in Roftris,in illo, inquam 5 augurato temploac lococollocaris. Et Liuius libro8. Naues.in- quit, Antiatium,partim innauaiia Rom* fubduft*, partim incenfae: Roftrifque earnm fuggeftum in foro exfttuftum adornari placuit: RofttaqueidTempIuia appellatum. Altera eft ratio , quodleges a P. Glodio, Tribuno pleb.in teplo Caftorislatasinuenio: quod in. dicat illud in Pilon. Eodem in templo , eodem & loči 1 ° ideiufmodieft.vt improbari & abiici potueriticft veftigiojSE temporis.atbitraria nonmei folum, fed pa¬ tri* funeris abftulifti.Sieeniminterpretor illud. Eode in templo, quo in templo legem de mea pernicie tuie- rat Clodius, eodem in templo de Macedonia ribi tra- deoda ftatim legem tulit: qUam tu prouinciam ad ar- bitrium tuum pro meo funere,quod idem funus pstri^ fuit,ipfc pa&us eras.ltaque prouinciam lege ttaditam, quafi pr*raium a Clodio debitum abftulifti: 8c aper- ttus in Orationepro domo fua:Cumarma,inqutt,in *- ptobasum & acceptum , quia maierparsSenams ks fenferittatin hoc non,vtrumvis licere,nequepluriuiB Senatorum voluntatem fpetlari, Publiliusvoluit,fed quafi ab vniuerfo Senatu probatum elfet,ita,vellentj nollent,patres aufiores elfe. Etgolic eaiftiaiaredcbe- mns,qu* leges centuriatis comitiis ferrentur, eas poli. legem Publiliam,aut e-Senatufc. aut ccrte pattibus au- ftoribus elfe latas,qap vero ante legem Publiliam cen¬ turiatis comitiis lat* eram,alias eiC.aliasfineSC pa¬ dem Caftoris comportabas,nibilaliud,nifs,vti ne quid 43 tribus ramen aufl:oiibus,aiias neq.. iSC.oeqjpatrib.aa- per vim agi poffei.machinabare.In iibris autem de In aentione,Elaminium> inquit,eum , qui ConfulRemp. Siale geffitbello Punico fceudo,legem Agrariam per feditionem ad populum ferentem , pater (tsusde tem¬ plo deduxit:accerfitur maieftatis.&apud Liuium,an.- tc.quam Roftra in ioro esftrufia eflent , de Tribunis pleb.legum regandarum caufa in templum coeuntibus sion fenael .*n.cntionem fieti videmus.Fercbat ergoma- giftratus legem inremplo : ferebat fuifragia de lege fioribus. Nibilne igitur interfult,dicer a!iquis,ir.tet ie- ges,qua: pattib. auftoribusiSe.eas qu* eSC.ferretiir?m- hil, meafentcntia , ante legem Publiliam : namfiue e SC. fiue patribus aufioribus ferrentur,e Senatus vo¬ lu ntate fe.reban tur. Poftiegem antem Publiliam mul- tum imer.huiufclodi leges interfuit, atque ždeo tan- tum, quantu inter fecundam žcaduerfam voluniatein- tereft. Nam fecunda fenatus voiuntate ferebanturts !eges,qus-SC.probac*iam erant:aduerfa vcro.nonnu- populuscirca templamilosuna enim tant*muhitudiniS o quam e«, quarum patres aufiores fiebat.Probabant.n. vilo in templo fuifte,credibile non efbcum vero Iex 4 . magiftratu ferretur, eodem in Templo alios quoque niagiftratus affuilfe, eos nimirum, oui cum magiftra¬ tu legem ferente eoafentirentdegimusin Oraticne ad Vjtinium:Q;i? quidem leges,inquit,anno poft ieden- tibus in tsmplo duobus non Confulibus, fed prodito- libusbuius cinitatis,ac peftibus,vna cum aufpiciis.cum ifltetceifionibu 3 »cu omni iure publico coftagrauerunt. Oftendi latuin Teplo lege,cum in foro ferebatur, hoc eft, tributis comitiis t quid cum in-campo centuriatis? sumintemplis deorum non exiftimo , qua:.in campo nulla fuifte legimus:quo tam e in loco a magiftratu frr- retur, eum locum ante augaratum fuifte crediderim. TMam.fi tributis comitiis femper in templo , cur ccntu- liatis,qH* maiorum rerum caufa kabebantur,profano in loco les ferretuilfed fortafle videti poifit inftrma co addamusesemplum, Yt dubiares teftimonio 60 ir.uiti.lsge coa&i, ltaque honotincetius babrbatutid, quod eSC.ceturiatis comitiis laifi efler,qua id,quod iif- dem comitiis patribus amftoribus, fed extretnisReipu. bi. temporibus nuilam legem centuriatis comitiis line SC.patribusauSoribuslatam inuenio,permultas aute e SC.iifde comitiis, litje quod abtogata flt Publiiia lej: fiue,qi!od cum idem Pnbiilius eode tepore, pofteaqni QmHortenfius,difi:atorlegem tb!iflet,yteo iure,quod plebs ftatuiflet, omnes Qu'tites tenerentur, nihilatti- nuit patresauCforc-sde co nen,quo, ve! ft.auftoresip!? non fierenr,tamcu omnes cioes atque tenerentneitsa. magiftratns apr eSC.centuriatis comitiis, aut fideua- tus diftcnrirec, tributis leges tulerunt: { quauquam & leges muh* tributis comitiis ex Senatufconf. lat* iitit) cum thiabus icgibfls,5ubl lia &, Hortenlia,eande vicr-haberent leges tiibursj: snitiis lat*,qu3m habae rune ante-! leges e*,qu* ceturiatis comitiis,patribusau- č>.rribus,iat* crant:n6eni ., jtK tiait CiccroPhilip.io. icčtura: probetur.Ltuius igitur libro tertio. Tribuni, inqui:,vt impediend* rei nuiia fpeserat,dt proferendoeit :rt ; tii 7C Legem Panfa comiti's cenrutiatis ex auflocitatenoftra agere, eo magis, quod Si auguresiuffos adcff« ad.lacti' laturus eft leo.fenfti diftij e>:i.ftiniO;q>'od taiegepatri- bsiiati-. $ ' ROMA au&oribas ?lfa Satu'lis effet,fed,& aučtoeitace noftra, e* piano e SC.!oquitur enim deCarfaris affcis:quslege coaficnari & fanciri Senatus cupiebaticum porro cu- peret,miniram SC.potius,quam alia quauis ratione de- c!atatet:quodfi cai s aaaoritatem SenatHS pro S.C. v- furpari.nouum eftmihil errabit, fi, vt de recite Latine eonfuetudineloquendiiudicare podit,Ciceronis libros diligcnter eusluerit. Leges^mts Senatu:fcrri cupisbat.ctr, ie SC. ferrentur. Hicfortafleqna;retar,aute pubiiliam legem,omr.eft veleges, quas Senatus.iiue centuriatts.fiue tributisco- mitiis,fet(i cupetet.fetrenture SC.an vero alis e SC. slitc vero (ineSC. tantum patribus aučtoribus. Vtron- quefa&urrf efttnara neque omnes e SC. neque omnes patribus au&ocibus latae funttde latis e SC. teftimonid resnon defiderat:exemplorum enim plena funt om- niaipattibus autem auftoribus minus quidem ranit*, fed a!iquot tamen latx funt,vt Petilia de ambitu.aTci H I S. 74 Ka!,Sextii.fuifle,L‘uius docet r!b- 4 .ldemque fubiungit, teiigiofum diem fuifte poftridie etiamIdus Quint.'cuj Gell.iib.7c.t7.Macrob.Ii i.Saturn.affentiuntur:exqu b. & id cognofcitur,quodVarroquoq.!i.s'.& Feftus docet, Liuiufqtie fignificat.dies pofttidie omnes Kaledas, No- nas.Idus arros cfle habitos,vtneq prxiiates:neq,comf. tiaies eflent:itaq.quod ad Kaledas attlnet, egitur iliud Afranii apud NomumtSeptembtis beri Kalendar,bodle ater dies :quod fi dies atri co m itiales non funt : Etg« diebus atris ferre legem non licuit, Dies autern,qubus tnandus p.itebat.aiio loco Feftus nominat,& aitfuifle, poftridie VoIcanaiia,tcrtio Nonas Oftobris,Sexto Idus Nouembtis:& poftridie yoicanaIia fuir nonoKaiendas Septembtis.vt apparet in Kalendario Romano. His addunturdies,quibus penuspatebaf.de qua fic Feftus: Penus voeatur iocus intimus ina:deVeft:3r,tegetibusfe- ptus,(fic enim fortafte legetidutn) qui certis diebus cir- ca Veftalia apecituttii dies religiofi habentur. Vitatos etiam a pierifque,vt orninis aduerfi, 4,Kaler.d. Nonas, buno pleb.tributiscomitiis lata.de quaLiuius li.7.Qu$- i0 Idus,Gellius & Macrohius tradidere. Quanquam vnius titut etiam fpergam enim dubitando,quo non folum veterum librorum obferuatio.fed ipfa me comectura ducit^ vtrum centutiatis comitis leges a maiore tantu aiagiltratu.an etia a minore feuentunfaciamus quod Otatores folent, qui cum teftibus tem probare non poffunt,argumentantui a fimili, & hos genete Čepe fi- demfaciuHt,item nos,cum centutiatis comitiis a mi- tiQte magifttatu leges latac fint.necne, affirmare n n podim Us,cjuia neutrum ab antiquis ttaditum ett, fimi Gellii mihi auidem fufficit au&oritas : aquo Macto- bium , & iu hoe loco . & alibi totidem verbis eadera fucnpfifle conftac.Dieb.autem teligiofis exetcitum co. fctibere.legiones educere , mantis cum bofte confere rc.fponfaba inre.peregre proficifci,deniq.puhlic* veS primita: rei quidqua moilri non licuit:quod his diebus aduerfus retum exicus confequutus edet.De dicb.hsc. Horx vero,quib.agi cum pcpuio poffet, omnes erant intra ottum folis.& occ3fum,reliquis non licebat,ante lttudinem fequemur,& quod in creandis magiftratlb. primam enim hoia nihal agi lieuifte cum pomilo, cum fieti folituni eft.idem in ferendis legibus obferuatum srfledicemusitum fi creandis magiftratibus centutia- eacomitia iiunquam, nifi a maiore magifttatu habita fumutidem fetendis 2egib.nunquam nifi a maiore ef- fe habita,sonfentaneum eftjllud autem eft.-Efie igltur & boe dicemu<.Neque enim cur non fit,aut tatio.fua- det,aut exempla dert.onftrant. Leges quibus temporilms^iebuifiarisfer* rentur. ait Dio in extremo li.;p non ex piano,ante prima hora Romani diei cuius initium a medianofte iumebatur, fed ante lucern,ame auroram, quod ipfe quoque Dio lic interpretatur, his verbis: o TJ},C ds l Hpms iipvfeti K) usm Ttuj fa cgjtTOyšrrov -LUspir rtmv tSbKt VJM tnp iv* s|ov Im. mr ri/jMt esf'n -©pairlu)ojutv Tfaji&ui, b Ttf Siya it mS>inq. Q_uod fi non ante primatu fequitur, vt nec poft exttemam , ideft, eam , qux diem claudit, agi cum nopulo licucrit s fiquideui ncque vefpertina De Iegum tempore,qux notaaimus.hsc funt:neque 4° SC. tata fuifle neque prstoti vrb.ius dicete poft folis ! J -s is : /T*_ 1 - C t m — 1 1 * .. C 1. —: /T~ J;.i ___ril. tl-. * ' omnibus diebus licuifle legem ferti,neque quibus li- ce.tet,per omnes hsras,licebat faftis tautum diebus,tie- faftis no licebatmec faftis vero omnibus,fed comitia- libus duntaxat.Comitialibus autem ita !icebat,fi nemo deccelofetuaret:quxduabus legib AUia 8c Fufia, fanci- taerat:idannis prope centum ante Cieetoais xtatetn, V; fctipfit iofe mOrat.in Pifonem.inrtitutum.ad extre- mafetemanfitReip tepora Pilone ametn & Gabinio Coif.P. Clodius Ttibunus Pleb.Cicetonis acbonroum occafum licuide,ttaditum eft a Citetone in Philip.!, a Cenforino de die namili,fient igltur non omnib.diebus ferre legem licebat, ita nec omnibus horis:quibus au¬ tem horis.iisita Iicebat,fi neque fulgeretlupiter, neq. tonatec. C Mfafireniarum Iegum. Nune de caufis agamus, quz ipfa quoq. promifii no- ft'ipars eft a corruptis moribus manaffe leges,nemini dubium eft,nam vbi contmenter & fobrie viuitut, vbi partiiiinimicus.vt armaret immoderatalicentia tribu f o coli tur pieras.vbi iuftiti* loctis cft:quorfum ibi lrx fe- niciam poteftateni.dietuin diferimen , & aufpidorum impedimenta fuftuiit:neque enim tantum , vt otnnib. pline faftis fetri lex poflct.veru etiam,ne quls pet eos dies,quihus cum pcpulp liceret agi, de stela feruarer, sogationem tulit:idquepoftea/etuatum eife, videntur illa fignificate,quz fetipta funt in Orat. de prouinciis: Jlatftatuendurn vobis eft legemiEliam manere,legem Fuliam non efteabrogatam.non omaib.faftis lege fer- li licetCjCu lex fetatur.de cceio fetuari.obnuntiari, in - tatutinec fanis corporib.quefita medicina eft: nec qui lenitet & fedato curfu amnes fluerent, fed incitatis, extraque tipaš diffiucntibus aggetes obieifti. Vetuftiift. mi nTGrtaiium,prorfusomnem-vim,atqueomnem lu- xum ignorantes,tranquilIam vitam , ipfa natura duce, Viuebanfpoft erupit inluria, & quod quifque pomit,id qaifque velle.neglefla ratione, cceplt : tune neceffatio leges*!at*,& iniefta licentia: quafi ftena.qu*,ii quis re- fte avere fua fponte nollet, eum pcens metu in offi- tetcedi licete.Ergo ante lege n (llodiain non omnibus, cio continerent. Itaque conletuand* augenda:que ci- {ed faftis,noti omnib.fuftis,fed comitiaiibus.nec comi- uitatis caufa, 5 c v: eftet bene viuendinonna.legem in- tialibus,fi quis de calo feruaretdus fetend* leg's erat: poft legem Clodiam non omnib.quidetn diebus.ied o- mnibus tamen faftis,quod ante non licuetat , etiamfi de ccelo feruatetut,ferti lex pot^t.Ooinot etiam , qui dies Religiofi vo^cantur quotu in numero Atti etant, iisnon pocuifle legem fetri:de quibus bsc legimus in FeftotDies teligiofi.auibus nifi quod necefle eft, nefas haberetur facete:quales funt fex & trig:nta,Atri, qui uemam,mariifefte cognofcitur.Neque minus ad hunc finem fpeaitunt,qux de religione, quam qux de bel- lo leges latxfunt:quaefitapietas in Deosvidetur,quae- fita populo voluptas.vcin ludist omnia tamead puhli¬ cam vtilitatem referebantur: Cuius autem legis vitio- fa ac turpis origo fit,ea lex nominanda non eft. Nam legis caufa iuftitia, 5 c lex ipfa iufta ac faufta debet file. Inde enim publicutn exoritut commodum , publieum appeUamut,& Allienfis,atque ii,quibus mundus patet. 70 dico,&quo munitut imperium aduerfushoftilem vim, AUienfem autem d;cra,quam Feftus non nominat l X\ r .' &quo pernaticiuej,fuaquifque bona,fuurn quifque ius, 7 5 DE LIGIBVS aduetfinpriuitoramln;ut!as’tuentat t quod(lhoc in omtiibeneconlUmtaciuitate.muIto magis agnofcitur inRepufeUcaRomana:quse,dum opcimis Iegibus paret malas autem vel abrogat fuffragiis populi,vel tollit Se- natufconfult.orbem terrartun pene vniuerfum impe- tio comprehendit:quseque ciuitates aut malas leges ha- buerunt,aatbon|s non tefte. funt vfattalis vi ,ex!ema, alis domeflicafeditione casciderunt : quod6c apud veteres fepe aceidifle legimus,& noftianon femel ta,- peftatevidimus. LegispittHaSr. Supereftde p0teftatelegis:ea,qu*ritur prltnum V- Kam tnaxima,deinde, fi raaxima, vtrli perfetua: quod pto noflra confuetudinebrcuiter oftendemus. Erat in lege l'uujma vis^ion folum,qui huiafmodi Iegibus noj obtinuita .videni po- pulum teneri,Senatus decerne’-at, quiu, comra- aufpi- cia latas ! dIe,augures.mon-uiftetTt.^anta P.om® fuit in euguribu^ audoritas, de quibus libr.*. de Iegibus h ate a cicerone feripta !egimu-:Qo_id relig.iofiuš, quam cum populo,cum plebe -gendi i«s jucdare,aut non douare? quid,leges non iute rogatas tollere? nibiidomi , nihil anilin®, per mag ftratns geftum 3 fine augurum a udori • atque hoc quidem de genere apud Liui. libro nono. P. Sempronius Tribun us plebis aduerfus Ap. clau. dium cenforem inconcione ita difputat 3 Ideo mik® potins legi paruerunt,quam ilii antiqu® ,• qui 2 > bane poftremum populus iuiTerat,&rquia,vbi di.arco- trari® leges fumjemper ant;quam abrogat noua, It etiam m a.deInuemione feriptum. Indhibus contra- riis iegibus,vtra pofterius lata fit,confiderare oportet;_ am poftrema qu®quG grauifiima eli«. Omnino cvuod.: 11 - 1 ' TJ,'.-.-. rtT rt TJ. t— ?( / - . - i /1 n .7 . T. \ r. .-v .. ! ! .. ^ rt I, . . n • 1 taie poffe caiqaam prob*ti3quis ipf’ & »lil in lihto de 7° Jegrs vun rttaxiuia fuifle dixi,eo dixi.no lblu,quis n.hii. Rti g oas u*aAbimtis. Tcmurn de legum- dsiagatio-, effist lege■gt^uius^fc'in pabiicis a€tisaiilUobferiiaretiis: .. ■ " %'4't' 77 HOMA magi^verum et'am,qu?a leg*s fententia pertineret ad omnes ciues,&: omnibus aequa tura defcriberettpraTer.. 'tinva quo temporc Ojrlocferifiijs did nor rogationen tuhCjde qua a me-Kionem fecimus,vr,quod plebs fan- xi{Fer,eo res o;nh« t enerenttvr. Verunta-men dno genera legam acc p.io:alt ' a® s quod non ornnes ciues, akeru.n,qaod omnes qaide'ii } fed difpari iure eornpre bfn.iereczpritnti n emu dludapad Ciceron.Ii.?.ad At- ticuni cmferuaui , auam legem akqui$ Tkibanus pleb. fcrret#ea lege col legaš eius obftridos m.nime f. .(Te, 10 deinde,vt cmittam leges a!us,qmb.$enatorps teneba tur.carreri a a te m. eram ordihes lbe*rati:quam lege, ne quis ittdicio circumuen.r:tur } C Gncehus tulit, ea pro plebe,n‘>n n plebe o efte lata n, declaratur in Otatio- ne pro Cluemio.*pofteaqueL.Sylla Fehx, cum ems rei qQ*ftionem (ua lege conft:tuecet>populum Rom. que ab hoč genere liberum acceperat,alligare nouo qu.f ftio flis genere apfus non eft.Ergo hac lege- , qua? primmn Setnpronla kiit,de Gracchi Uzovis nomine,deinde Cor- nel.a.pofteaquam L.$ylia,ftge lat *,qua:ftionem Sc Ipfe 10 ciufde.m rei conftkuit.*qua deinde potius , quam Se:n> prtoma,eius generis indicia funt admiuiftrata: hac , tn- quau),lege,vc eft in Oratione pto Cluentio, fenatores, Sc ii,qui mag : ftratUm gelT-raru/oli tenebantur:vt,que- admodum rečta agentibus plura pr«emia,{ic plura pee- cantibus iudiciorum pericula propoflra eflent.Lege et- dain lulia depecuniis r?petundis>» equcftrem ©rdinem non fuific alhgatum,legimus in Oratione pro Rabirio N I S. 78 Pcfthumo:'n Oritlons vero pro Cluentio, qna !cx ;tS Cor- tteiia L.Syllse:ex tjtia mulca in fuam legem polica Cae- Car ttaaftuli*:de«|ua lic in ea pro Pofthumotii efthoo nouum in Lege Jaha,ficuti multa funcfeuerius icripta, quam in antiquis iegibus & fančrius iudicata: fatie et- iam conluetudo buius generis iudiciorum noua : lia hoc tocidem vecbis translatum caput-eft,quod fuit non modo in Cornelia, led etiam ante in lege Seruilia: per Deos itnnmrtales quid agimus,iudices,aut quem burtc morem nouorum iudiciorum in Rempublicarn indu- cimus ? Reliquum eft.vt de legeagamus , qus omnes qu dem ciues.diHimili tamen conditione addringc ret: at hoc quidem, cum multis exemplisprobare pelfim, vno contentus ero.Fuit igitur huius generis Tullia de ambitu:qua lege aliam plebi,alia Senatori' bus irrogatam effe poenaio.conftat ex ■Oratione pro Mu- ■rzna. L E G V M ROMANA R Y M A C- GOMMODATA AD LITER A- rum ordinem enumeratio. Quid autem in boe legum (yntagmate hac poftrema editione pr^iteri - mus 3 docebitte epiflola ad LcHorem 3 Pnefatiom admnela. A CniA Minucia,de pace Gmkagi' nen(ium,Tu)ere M 4 Acilius,8c .vlmutius tribuni pleb.Cornelio.iR • 3 Co(T. Arino ab vrbe condita OLIl.Vellentne iebereutne £ena- cunv dececnere > vt cum Carthagi- nenfib.pax fiei et ?bc qucm eam pa- cem dare, quemq. cx Africa exer- citus depoaare iuberem? De pace»vti roga;,on»nes trib.iuden.int pacem d;;re P.$c!pioneni,cudem exer- citus deportare.Liuius lib.^0. Acilia,DE colontisDedvcendis Tulit.C.Acilius Tribunus plebis,Cornelio , Mmutio CodC Anno ab V.C.DLV[.vt quinque Colon-rp m oram maritimam deducetenturrdua* ad oftia ftuminum Vulturni, Li- teniique;Vna.Puteolos,vna ad Caftcum ^-derni his Buxentum adieftumztriceme famiiise in ilngulas co- lonias iubebantur mitt? Liuius li.fs. Acilia Re petvn d arvm. Talit eam M Acilius Gla* brio.patet eius,qulVerris in caufa praetor Fuit ; S: cum c.calphurnio Piibae poft biennium conmlatu gef- {it:quxabeo ineribunatu plebis lata eft,vt vult Ma- iintius. Vt repetundarum cauf- vna atT*c nrm ademere,qiiata c6nchplii,iat ei alt« otk aduefta’ aues. iEmiua, De CensvRa. Tulit M.^miluitDiftj.' tor,Anno j:o. Ne ccnfura.qus vfque eo qu'mquen'. rulisfuerar,plus quasnannua ar femeftris effet.Liui- us lib.4.8£s.Huiusettaia meminiiFeneftella cap n " de Cenfonbus,latamque feribit lulio virgilio.M.Ap p o Confulibns.cerruptse tamen.fi Liuiichtonolor.j eračle coniideres. 10 Aliiena.DeTerminis. Tulit. Eiushec canut legitur in lib.de agrerum coditionib. vald e eotruptum fed ti R.cfcia,quam fuo loco defciibtmus, lic c.ftigat eam Hotoman. Qua colonia hac lrgededuSa ,quodve municšpiuni conftitutum erit, qui limitosdecuma- ni, qusecunque foffa: in eo agroerunt:qui ager hac lege datus, aflignatus erit, ne quis eoslimitesdecu. manos obfedico, neve quod in eis imtDoliium,nere quid ibi politu habeto, neveeosarato, nereeajfof- fas obturato , neve quis fepito,qoo minus itinttea* t? qua ite fmere pogit.Si quis aduerfur ea quid ftceiit, in res fingula?,quotiefcunquc fecetit,I“I ,n 11 co- lonis, municipibufve iis,in quorum agroidfaflim erit,dare damnas eftoipecunue qui volet petitio hac legeefto. Am p i A I.ae lENAideCn.Pompeio.TulereT.Ampius, T.Labienus Tribun.p!eb.Mettllo,Affcanio,Coir. An- no dpj.vt Cn.Pompeius viiftor ex Afia 1 ndisCircen- fibus cotona aurea, &omni cultu triumphamiuvte- returifceiaicis autem pr 3 ttexta,cotonaque autea.vel- 5 ° leiuslib.2. An N a Ria Le x dicebatur ab antiquis ea,qua dnina* tur anni magifteatus capiendi.Feftu's,vide viHia. An t i.a Svm P t v a ri a. Tulit Antius Reltio. Pe fumptu in couiuia.&,vt qui magiftraius cfo, migi- ftratum vecapturuseflet.ne quoadcanam,nidad certas perfonas ttaret.G ell.lib.i.c.s4. Macrob. lib.j. c.17. An t 1 s T 1 A, De Satricanis.Tulit M.Ami&iasTnbut. plcb.Foffio (vt opinatut.Hot.)& Plaurio Coff.Anno djj. vti Senatu - de Satricanis cimbus Romicntemis ferendz ius effer.Liuius iib. 16. AntoniaIvdiciARia.T ulit MAntoniusGof.cu C.lulio Anr.o 705, yt tettiaiudicumdccutiaeten- turionibus antefigqanis,al,iU'iis, mnnipulariinufie- rer.Cic.Ph lip.i.& t.Sueton.inAuguil.ei quoetiam intelligi pottft.hanc no fuifle abrogaiam ,cum iUe hoftis 1 udirat us eft, vt vultZalius: fic enim feribit: — Adtres iadieum decu-ias qu2rt?ffi »aaidius islie- rinre cenfu,qu3t ducenatiorum vucaretut,iudicaiel- que de leuioribus fummis. Anton ia,D E 15 1 c T at v ra. Tulit idem TrinnauirR, P.C. Ne quis vilam ob caufaro de Diftatotetieanlo referretmeveDiftaturam ofetatam ncciperet:qui fe- cus faxit,eum vt secareius fafq;cflet. Appian. bffljt hplion.hb.j. Antonia M a 1 e st at i s. Tulit idem Triumair, quž dammatisde Makftate, vt refert Manutius, preuo, cationem adpopulum dabat:quod anrea in vno per- duellione, omnium de maieliate criminum granit mojicebar. Antonia,DEN o min e Ms nsis Tulil. Tulit idem ,?t qui mtfii antea Op^intilis vocabatur,quod a Martio, qui prilcis temporibus primus fuerat, quintus eflet; is a C. lulii Ctefaris nomine Iulius deincepsdicerc- Iur:qnod hoc mctife ad 4 idu; Qnintil. Iulius natu; effet.Macrob.lib.Satur.j.c.n. Antonia,O e sv ir ra C iis pop. Tulit L.Antoniuuqua cum Caio Caefare magiftratus partaus eft. Cie. Phi- lip.7. flor eft Nigidiutificut gIircs,quos Cefonia: leges prin 70 Antonia. Ds Sacub o t i i s .Tulit idem , vtirate* aepfgu: suitnsin confala« ? non alio modo ossflis e|>Mni«tam Sageidouun-a populo ad illoruju <*&•’ $i ROM g!um iterum tfansfertetsk. Slo li./7. Apvie e a Oe colonis. Tulit Appuleius Samrnlnus Tei. ban* pleb.C. Mario.Cl.L. Valerlo Coli.anno Sjr.vc its lingulas colonias ternos ciues Rom. C. Marius facere poffettCicero pro Balbo. Appuleia Agra?, a. Tulit idem eodem anno-Vt quetn • agtum C. ManusConf.in Galija pulfis Cimbrts, in dl“ tionem popuI.Rom.redegidetds populo Rom. diui- deretLir,& fi ita iex fciuifTet.jntra diein quintum a fin guliš Seuatoribus in eam iuraretur: qui non iutafiet, 10 ei mulfta pesna elTet.Appia.lib.de bellociuil.i. Appuleia M aiEstatis .Tulit idem. Meminit Cie. lib„ . de Orat.i. vbi de caufa Norbaai loquitur, quetn de- fendit Antonms maieftacis Appuleia lege poftulattitn quod fedicet/ednione populi concitat.!, quodad ma : ieftatem pertinuit,Qu. Seruilium Caspionem inno- centem damnaflet. Apulei.iDE METEtto.Tulitidem, VciQU. Metelio ■■ Numidico Coniuli,quod legi ipfius agE.ir!te,qua: intta quintum diern iurari in eam iubebat, non pacuiflet, 10 aqua& igni intetdicetetur.Appia.lib.de bello etuil.i, Cicero pro Sextio,&pro Bomo. Ač^vi lia.De Damno iniuria dato. Tulit C. AquiliU3 - Gallus Tt turnus plediis.vt fetibit Vlpian.l.i, D. ad le¬ ge® Aquil.exquo plebifcitura verius appellatur.Hius - tria capita fuete, quotum prjmum & tertium his ex^ tat vetbis: Qut feraum feruarave, alienum alicaave, quadrupedemve pecudem iniuria occidetit:quanti id in eo anno plurimi fuit,tantum as date domino da- mnas efto. Caterarum retum prater hominem Se i° pecudem occi,os,fi quis alteti damnum faxi.t, qjod vflerit.ftegerit, tuperitiniuria:quanti ea res in die- bus trigimaproximis, tantum as domino dare danas eftotAdnerfus inficiantem in dtiplum aftio efto.Hac autem putac Hototna natis effe legcm, de qua Ciceto iirtSrmoHc Ioquitur: Atque eodem tempere accufa tor de plebe L. Ciefidanus tV.it, quem ego audiui iam\ fenem cum ab L.Sabelio mulčfea leg.Aquilia de iufti- tia petiuiflet.Vult enim legi D A mni ■ Imivri a: Sf mulftam intelligi quantiplurimi aftimationem. Se- cundum caput,quod in deliietudinena abiit, videtur fuifie Cuiacio, de quauis alia tatione damindati.etia linonfuerit Jafa res nalita,fed inteicepta nobis for< te vtilitas quidam. Vt aduerfus pifcatotem focium a 1 Pliuio ptodimm eft lib s.cap S 9 qui Anthiam conci- liatorem capturz Srducem eseperat, cum is intna- cello aguitus efTet albcio, cuiu, iniuria crat damni datieditam formulam, condemnatumque zftimata lite 'o. librisiconfirat enim , focium pro focio teaeri . lege A.juilia 1.47- D.pro focio. AEERia mMFia de Mvl c t A.Tulere Sp. Tarpe-' ius Montanus Capitolinus,A.A Srius Coff. Arnio as8. Vt omnibus magiftratibus mulčtzdiccridz ius cifer, cum antea folis Confulibns idliceret: itacamen-, ne vel duos boues,ve! triginta oues excederet. Vt cum jnulfta pecotis armentioue amagiftratib.diceretur-, boa centulliSjOuis decuflis sftimateiut Dionyfius 1 ib. io.Gell.lib.ir.c.i.&:5elt.lib.i4-te voce Pcculatus.No- tandum autem legem hsncfzpe Tarpeiam tantum Sq vocari.apud Feftum loco przeitato : alias enim A te¬ rjam,vt apud seli.vbi tamen corrupte Aterina legi- tur.Adhuius autem priraum caput tefpexiffe videtur Vlp. l.vmc.D.fi quis ius dic.nen obtemp^lum ait: O-’ imubus magiftratibus fecundum ius poteftatis fuac ; conceffum eft mrifdifticne pocnaliiudicio defende- te. KtiA i De SACERDorusTuilitT- Atius tdbienus '■ Ttib.pleb.l.lulio, M.Matcio ColTanno Ssf.Vt popu Ius facerdotia , (quemadmodum olnu /.egeDotnitia) mandatet cunv antea facerdovs lege Gomelia ab-70 Jsuuifcum.collegi!? cseatlfgtOiO A N 'M. g. g Atili a,D a DEBlrrTtrs Tulit ti AtiilusTrib.p leb, Claudio,Va!etio ColT.Anno F4?.Omnes Gampani,Atq teilani,Calatini,Sabatini , qui fe dedidetunt inarbi-' trium ditionemque populi RomanijFuluio Procon» fuli, quaeque vna fecum dedidetunt, agrum vrbcm= que,diuina humanaque vtenliliaque, fiue quid aliud dedidetuntide his rebus quid fieri velitis, vos rogo ■ Quirites,Plebs fic iulfit: quod Senatus maxima pars ,, cenfeat,quiaffidetis , id volumus iubcmufque. Hse ; Liuius lib.zif. Atili a M« RTr a, de Tribunis nailitum Tuiere I,j£- iius.C.Martius Tribun.pieb.Iunio,Amiiio Cofl'4 mo ■ 54tA r tTtibuni milirum fpni deni in quatuor legio- nes a populo ctearentut-Cjtia: antea „.perquam paucis fufFtagio populi reliciis locis, Diftatornm & Confu« lum ferme fuerant benefiiia Liuius lib.j. Atilia , De Tv teli s. Tulit, Vt mulieribus pupilEfve ' tutores nouhabentibus.a Ptattore & maiore Ttibu- norum plebis parte darermir.Vlpiauus capice Inftitu- - tio.ri. Imperator, de Atiliano tutore Liuius libro jjl ■ Hatc tamen poftea a Claudio Trn peta tare abrogata fuiflevidetur,cum feribat Suetonius fauTiffe Claug- dium,vt Confules pupillis vttmfque fexus tutores da - renttquodviciflim ab Antonio Pbilofopho fublatura tum refert Capitolinus,ab eoque tutorem tutelarum ■ inftitutum.Hixc autem , vt volunt quidam, Rom® ■ tantum locum habebat. 1 ^linia.De vsvcAJioNiSvs.Tulit. Tt quod furre» ptum effet,eius qui atterna aučioritas e(Tet,nifi fi in e* " ius cui furreptum elTet.poteftstem reuertilTet.GelI. 15 y’ i7C-7-Paul.l 4|.4.-D,de vfurpat. Iulianusleg,>j, eiufq dem titui.J.furtiuz Infirit. vfucap.Cic Verrin.3. Adnia.DE Trib.Plie, Talit.Vtqui Tribun, pleb-e. 1 ^" fet, i.dem Senator ellet; dicendaeque in fenatu lentšq • . tiz ius habetet.Geil.Iib 14-c.vIt. A v reli a,De Trib.P leb. Tulit Ci AVirelitrs Cotts? 1 Cotl.cum L Odfcauio, Anno 678.Vt Tribun, plebis li“ cetet pofteaalios magiftratus capete:quod legeSyU - ( las iis etat ademptum Pasdianus in Cotnelia in verr a • 1.Liuius Hb.97-velleiuslib.*.' Avre li a Ivdic i ari a-T ulit C. Adreflus Cotta Pr.-e-'- tor,M. Ctaflb,Cn.Poinpelo primum coff Anno ( gtf -. vt iudici.i,quat penes foios Senatores eram, inter Se- natores & equeftrem etdinem.Sc Tiibonos irarios commumcarentur.Cic.in Vetrinis fepe, Atonius itt' eaidem.in otatio.pto cornelio Scjin Pifonem.Elorus vero Epi tora e S/.Vclleius Lbi-vbi tamen Tribunos-i statios nonnominat.- BAibia.De pr a e tor ib vs, Tufit.Vc AhernisannSis ’■ quntern: Ptaetom crearentur.L’iuiusii. 40 .Jeftwa©"' mšnatii.Te. in voce,Rogat, C, • CAtivc ARiA.Vlde, infra lalia eaducaria ’ CAicttiA.Bs rvu.es> b v s.Tulit CsciliusMVtel«' lus,c.Flaminius.L,-jS-milius csNS.dedere ad popu« lum ferendanneum illis non licem. Plmius libro «j>. cap. 17.' CAicun ®id>A,BE leG iBvSiTuierunfOjLcžci- lius Metellus.T.Didius coff. Anno 6 fj Nemuitis de r eb.coni un čti m v n a rogatione ad populum fen e tur ’ ne populo neceffe effet in coniunclis rebusconspla- lib. autid quod njlet accipere ,'.-urid'quod 'vdies‘ r repudtate.ltem vt in legib. promuigandis triuiilntinfi u 'fetoaretBi Crc.Pililip J pro Domo fua,& ad Anieum Epift.' j. ivIaiivuiKS ;.utern csdli 3 m Didiarn ntAi v- asiaiegein e i I e <0 u tc nci. t, i r d' d ul s-iiuctUier.ii^urr a «3 L E G E S lat 23 ,vt’priniutn qu‘dem capnt ad prioremipofterius adiilam teferatur, CaccIua.DE c ens oUb vš.Tiilit Qu'.Cscilius, qu.F. Metellus Pius Scipio COffcum Pompeio Anno 701. Vt Cenforiapoteihs qaam'P.Ciodiut Ttib.pleb. im- minuerat.reftitueretur D o lib.40, C*«Uia tepetuadarBm. Tulit Qa.CseciliasTribun.pIeb. ao:uinatuca Valetio Mix.l; b.6, c.ip-li. hacgueL.Len- tulum,qui 0 o fr c a Cenlbt fait.damnaium refert. Lata eft.vt cenfetMamitius,L.Marcis;L.MauiIio Cofl. An- I0 no6oi.quo anno iex Ca parma lata eft, vel certe Sp. Pofthumio.L Calaurnio. C*eilia,Deiv*.E It * mas, & tributis tollendis. Tulit (TCatcilius Metel lus Nepos prstor J. Afranio,Q;M.e- telio Gelere CoffAnno 6?i. Vt Italia a veftigalibus immnnis effet.Dio lib.J7.Cic.lib.i.Epift.ad Auicum: Portoriis Italite iublatis.Agro Campano diuifo,qttc*S vedi galfupereft dsmefticum , praeter vicefimatn. CAECiLiA.delufftagiis Tulit Ogoli us Ttibu.plebis.CL_ Catctlio.T.Flamiiro ColTanno S30. Vt eciam in pet to duellioais iudicio , quod Cofli 1 lege Tjbeliaria exce- ptum etat populus non voce, fedtnbeila lenteiuiasn fertetCiciHb.de leg;. Calci Dt A,De Meceilo reuoc.-.ndo.Tulit Qn.Ca!lidius Trib. pleb.Vt Qu Meteilas, qu4 quod in S iturnini le - gem iutare noluerat, exi!io darmaatus etat, in cini- tatera reapcaretut,Valet.M.ix. lib.^ca.iiCiceto pro. Planejo. CiLPVRNt* repetutidarum. Tulit L.Calpurnitts pifo - Ttib pleb.L.Marcio.L.Manilio Coff.Anno 604. nulla^® .antea cum-fuiffetivt quib. in proulnciis magiftratuj populi R.eoirumve coraites pecnn.as coutra ieges ce- piffent.earnrn prouinciarmn-ho ines iudicio Riou te .conftituto fuas pecunias repeterent Cie. de offic.i.ia Bruto & verrina s- Calpurnia.DE a m b i tv.T ul it C. Calpurnius Pilo Cofli čura M.. Glabrione Anno tfSš.Sigonius 68;.vt ambuus damnati ®mnl honorispetitione ptohibereutur eerta que pecunia rnulfrarentut. Dio iibr-16. Cic.pto Mu- lena,pro Corn.&r in eam. A": in.Hac-lege accufarori- bil: pratrnium fiiffe tete: t Manutius, vt fi ipjt damna tieflent,eliorurnque eodem in genere cul pare de- inonftraffent in inte-gojm reftittjerentiar,ex Č> r at pro Ciiieatio,quam poft Calpnrniam legem Sun.um i- dera cenfet. Caipurnia, Di c 1 vitate Cifenna hifto. 4. Mditesvt iex Caiputnia coBcelletatvirtutis e>go ciititatedona- ti. H*c Nonius refert in voce.Ergo. Ganvliia de patrutn connubiis.TulitC.Camileius.Tr. pleb.M.Genutio,*c C.Curtio Coff.-.nne jop.aduerfns jo leg.XII.Tabti.qua catitum etat,ne hceret Patririis co iungi connubio citm plebeiii.heius referuntur eapua Vt plebi cutn patrib. connubiorum ms efftt vt tribu¬ ni militum confulari poteft.ite promifeue ex pattib. ac piebe etearentur Auguftinus lib.de ciuitate Dei./. e.i7.Liuius hb.4. Cassia ag r ari A.TulitSp.Caffms Conful cura vir- »•inio:Annoa67. vti ex agto Ketn cis,quibus couj fte dus iSum eratadempto , dimidinm Latinis.dienidin plebi diuideretur,Lex ramen non tenuit. Liui.hbr. 1 So valer.libT.c.S- Ciffia>De Senatu-Hanc tulit-L.Calfius.L.F.Longinns,Tti- bunus pleb. C. Mario,C. Fiauis-Coff. Anno 646. vc quem popuius datnnafltt.cuiue Impetium abrogaf- fet,in Senatu ne eflei A con. in Cornel. Tulit aotein eam Caffius maiime ptoptet flmultaies.cum Qu,Ser- nilio Ca;pione,quiame btennium Coidn: fuerat, & eni populns impetiumabtogauerat, ob Bialegeftnm belium. CAstiA De fnlFragiis.Tulit L.Csflitis.Tnbunus pleb.Le 70 pido i: Manclno Coff.Anno 6t«,vt iudices fententias, H quas voce dicebant tabellis fetrf ut: Inhis etiam po¬ puius ipie duntajcatjeii 1 de mulftis iudicaret , non decapite nimirum in perduellienismdidoCiter.in Lslio.vb. hanc 1 -gen: bienniopafbGabmiamlatam fcribit.item in Bruto,St lib.de legib.f. item Alton, in. Cornel.anam & verrnam it. Caffia,de Pauli triom,bo Tul;t Qu. Caffius Pia« *. Jio, Iunio Coff Anno s&6l v; raulo.Aruiicto.&Oftj. uio ex Brile M c. ‘doa co v.ftoi -a redeuntibus, quo die vrbem criiin phante- inuebere.:turampetiumet let Lšiuus lih 45 Caflia , De Senatu :appIendo.Talit C. Caffius pnttor, Dietatote 1 ulic- Ce; :e vt irt numemm Patriciorum, qui Senatu deeff nt,: r lublegereiur. Tacituslib. ir, Suetomus autem in Iulio Catfate fetibit, tum sena- tuni lunpletiUre.patridos 'liegifle, Piattorum.iLdi- • guaeftorutn,mino tum etiam tnagifiratoum nuutcruui amp.iasfe. rttum autem iilaCaffialeg*, an ali - mcettuin eft Črnci a.De -rodiš & mu.neribus.Tubt M. CinciusTri« bunns pi. r Cornel.o.semptonio Coff.Anno749, y, ite plus iucent s ure s donare iicetet: exttsqnimfi coninnS-is perlo' is doimenu, qnodeoampliusd9. T ituni effet ratu o nor. effet.argiunen, i. fanetmus C, deaon tio.vlp.in c.tnft • ‘.4 Se p.C. Theo-dedoni-’ tio.nl*. vt m donatiane bu'cunque perfonis tafta mane patio ttadittone adhiberetur,exceptislibetota & parentum perionis quibus cu:n donatuin , hwfo. lennitas non eft acccffada.ii.l. 4.S: 1 Ne quis ob cau- fam orandam donum tnunnfvecapetei. Liuiuslib. 44. Tacit. libro i;. Cie.in Catone.ad Atiicum 1. & de orat. Feitus hanc muneralem a Piauto rocari l«i- bit, r X(caat moneralem legem, mtjut Urnim, T{eg ata fuent necne flacct aHirho. -Quod artem haccautam tenbit: necui liccretma^ nus accipeie.non de orr nib. genctatim , led de p.ttronis tantum accipiendnm eft. Idem lege Titia cautum fu.tde qua Fuo loco.sed ptinms ornnium ob delen Tum negotium , vt a it Ammianus libro j epe - cuniam accepit Antipho Rbamnufiiis. Poftea CUu- dms Imperator vtque ad XH S.capi perm:lir, quod 8c Nete confirmauit.: vt refert sneronius ,cui adftlpu- latur.T .citus bb.ri Et Plin. in 6.Epift adR.ufum,ICtis permilihin videtur capere vlque ad 100, aureosln. {. (leni ad cautum.D de var.&e.xt.cogn. CiAvD.t A De iiberait caula,Tulit Ap.Claudiusdecem-' uir, c, im coilegic, Anno >oi.vt cnm quis in leraitu. tein uiretetur.vindicia fecundum libertateindaten- tiir.Liuius lib,j.D;©nyf.l:b,i0. videtur autem hxc lex deiumpra e Soionis lege v -dam,in qtia fic fttiptam eft: 26 ( L{56T0i ttrifel.si« Irt - tvCtiz!'/r ciyčti/-p‘e ?;! TiuJtteuStpUr. titodrot gubaSlmu zil. fist tftuj Jitnt. Ct av-dia,D e seu •tor&qt!*ftu.TaRt-Qu.C!audiosTri- bu.pi.P.Cotnel.T.Secspronio Cofi Atino.f/f.adiuuJ- te viio patiuin C. fljnain.Ne quis fenator, quiueSe. natoris pater fuiilet, mantimavo nauem , qui plus qnam trecentaram amplioratn cffet,h.ibere. Idftiis habitum ad frucFus ex agrisveaados:quiEftusoniiiis patribus indecorus vifus eft. Liu. libr.ii&Cic.ver- rin 7. videndum etiam , n nquid ad bane c.audiaui pettineat, quod Pedianus (crfhkin cotnebanam,his vetbis; Antonms teden ptas habebat abaerario vedi- galesquadtigasquam redemptionem S. natori habe- relicet petiegein. Hanc autem legem poftea in I11- liam de tepetnndis cafar Dičhtai tranftuiit:namex lege. Iulia repetundarum Senatoiibus habete nauts non licuitjinguit ^caeuola in l.his qui naues.de mun. c lav di a,D e Scnbarumnegotktione.videtur, inguit Han«; $5 RO M'A Hotoq>roxima; Claudi* pars fulfTe.Sueto.m Dorniti- ano,scribas qua:ftorios negociantes ex confuetudine, fed cotra €laudialege,venia in prateritum donauit. Aliud ea de lege nihil reperitur. Clavdia De socn s Ac No-Minis Latini Tulit G Claudius Cof.cum T.SemproniOjAn.576 Qui focii ac nomimsLatini cenfi eflent,vt omnes in luam.quif- que ciuitatem ante kalen,Ncuem.redirent.Vt Dičfa- tor,Conful Jnterrex,Cenfor,PnEtor,qui nune eflee a- pad forum,darem operam,vt qui maaumittererur, ?o inlibertatem vindicaretur,iuliuranduin daret , qui eum manumitteret , ciuitatis mutandac caufa mana non mittere,qui id non iuraret,eum manumittenda . non cenAierunr.Liuius lib.41. CLAvDiA,De comiciis. Tulit M.claudius Marcelini cofeum Seru.SulpitiOjAnno 609. Ne in magiftra« tuum comitiis abfentium rati© haberetur.Suetomus in caifate. Slavd 1 a,De colonia NovicoMi.Tulit idem KL Marcellus:Vt coloms , quos rogatione Vaunia No • uumeomura Čsefar deduxifTet , ciuitas adimeretur; quod per ambitionem,Sc vitra prslcriptum-data ef- fet Siieion.in caefare» CiAVDiA,defcnore.Tulit claudius ca:far. Ne čredi« tores m morcCm parentum pecunias filiisfa. fenori darem. Tacitus l.n.vbi aperte legem latam afRimat. Ct avd i A,de re nummaria.Tulit.Vt vi&oriatus iium- mus,qui exlilyrico adue&us metcis loco habebatur, Roma: percuteretur : čc eadem vi&oria: nota obfi- gnareturJ?iini.3i.c.5. 30 clavdi a, de tutelis.Tulit,vt ne agrati mulierum tu telamlegitimam recipgrecogeremur. vlpia.tit.ncSc Imp.l 3 c .de legit.tut. c l o d i a FRvMENTARiAjeu de annona.TulIr p.clo- dii.s.Tnbu.plebis, p, fon e,Gabinio cof.AnnoD c xc v. vt frumenrmii popufo,quod anteafenis a:ris, c rr:e- tibus in fing los modios dabatur , gratis daretur,Sc Sexc. claud;o ftum-entaria ptocuratio mandaretur. Afcon.in Pif©nianam,cicero pro Seftio 6c in Pifone, Sc pr o. Domo. 4Q clodia,DE'c OMiTiis.Tulit idem NequisperC' s dres, 1 quib.cum populo agi Iiceret 5 de cceJo ferdaret. vt o mnib.faftis legem fieri iiccret : qua de caufa iegem iEliam Sc Futiain-;propugnacu!a Sc murostranquil.fi* tatis , a clodro fublatam toties c ceto qua:ntur , in Sextiana 1 Piforiiana:& m hanc AR nius, & Dio clodia,D2TN 1 vri 1 s PvB lici s Tj' st idem, led de -■ eanihrl me 'egi de puro,pra?ter h .-c c ciceron.s in ca proDomorAttu etia legem de imurib publicis tuli- ftbAnagnino neicio cuLMenulia: pcigrasiam, qui ti bi ob eam legem flatuam in mers aedibuš po:uit, vt J ° locus ipfe in tua tarna iniuria legem Scinfcriptionefti . refelleret. clodia,Ds vi.Tulit idetn.vfde iis,qui ciues Rom.fine iudicio-populi, iridictaque ca.u ' nec.ffen: , quxfho • h.iberetut Tu! t autem ob c :ctronem, Sc alios,aqui bus necati e ■ a\ c uilenarii ,qaa ; urs norm nat: m de'. cicerone mibam fr.ee tet mentionem. velleius hb.2, ■ Dio 3 % cic.ad AttkuroJlI. elod' .DeM.Tvlli o-Tulit dem. ve M. Tulim cic ro. r quod falfum S.c.ietuliflec quod ciues Ro.mdemna- tos necaflet,aqua-& gn mtcidictum eflec , neueei « imr.. quingeta padu. in millia hceret efle ; nequ s de ipliui tediiu ad Senatum referrer A ne qujs entemiam diceietme dilputa et,ne >que< etur , ne pedibus iret in Jent^nt ar^ne'criden lo adeflet. c c. pro domo fua-.Poft »editum in Sen.Sc li. d Arric.tU 6cDio.li.38; cledra.DETRo vinc 1 is.Tu t deu .v. G./bm.o Syiia 3 B bylon > Perii*tPiibn , i M;.t do n a,A.haia , Theflal a, Gra£eU,oiBm!que Boe a proconii iari imperio ma- fc dat.€SW£iiifq^qcu£U measpto^iacias iinijs,7.0- N M. pecunia ex*rarIoattrlbuetetUi’. eleero pro Domo Sc in Sextiana. : lodia,DE Interc essione. Tulit ide clodius.Vt li« bera Sc foluta in fetendis legibus Tribunorum plebis poteftas eflet 3 neque interceffione impediretur.cice, in Seatiana. Nouem enim Tnbunis vnus obfiftcrc poterat.P:o lib.38. lodia,DE c o lle g us Tulit idem.vt collegia, id eft; couecus att fieum a Numa inftituti,Sc magna ex par« tepartim legib.partimS.c fublati,rertitueretur,mul«■ tique alii conftituerentur.cic.in Sextiana, Piloniana# ■ pro domo fua.Pedianus in c orne. Sc Dio'libjl.Pluta, autem de collegiis a Numa »nftitutis h^c refert : Ex : pleriique ) inquif J eius inltitutis,diftributio multitudi« nis per artificia maxime ..dmiratione digna habeturs .uam cum ciuitas exqui aL.Syl]a, opptei us profugcrat,HJ- vrbe reciper emr; v-elleitftdi. 1 2. App. . corn eli A’it;dic : ar;a.Tu :; r L e:rr.eiim Sy!ia ditodr- - o Sc eor.cu .Metdlo a Ai3KCi ^7i> ! /U'udicia eque/tii - ! 87 L E G .E 'S« otdini adempta,in|(blum ordirem Senatotmm tras- fe.tentur. lta quadrat annorum tatio ab Alccmo tiat.ita,cum ait : Equites a lege Sempronia ad bane legem annos quadraginta iudicafte.cum Cicero ora- tot.o more dicat ptope quadtag'nta.Fior.Epit.89 AC- cou.in Dluin S: Cicero in eadem. Huitis eiufdenr fnilegats videtur.caput illud quod Cic.Verr -4.com- niemorat, Ne cui extra ordinem Senatormm reii- ciendi amplius ajuam ttiumiudicum poteftas effet. Cornelia Repet.vnd Aitv.st.Tulic idem. Vt in repe- tuadaram iudicio reus arrmino comperendinaretur, necvnaaftione ca caufa ab olueretur. Vtcerci dies prouincialibus magiftr,uibus,quibus fucceffum eftet, decedendi caufa pratftituti effent.Vt legatis fumptus prsfcnbereiur.Vtaccufatori liceret omnibus tefti- monium denunciare,prqtgrquam defeafori: item o- mniaclaufa rei otfignare.&diteras omnes ,tum pu- bljcas tum priuatas , quibus infttui poffec accufatio prreter literas publicanorum,Romam deportare li- cetet.Che.Vcrt /.& 4 pto Pofthu.lrb. Epift. r }■ i0 epift.«.&: io.Item.Vetr 4 &in eam Afconius. Co tn *l>j AGRA-RrA.Tulit idem.Vt profctiptorum a- gti pubiici effent:quod. maxime de iis agris imelli- gendum eft,qui in Thufcia circa Volaterras ac Fefu- j s s erant:quos militibus fuis Sylla Arnifit.Cicero con- ttaRullam. Sum enim muhi agri lege Cornelia pu» blicati, nec cuiquam affignati , neque venditi,qui * paucis hominbus impudentffime poffidentur.ldenr pro RofcioAmerino,c6traRul!u.S?.lluftius inCatilin. Carneba Sv m p r v ari a.T ulit idem.vt Olendis,I dib. pionis,diebus ludorum,& fenisquibufd m folemni« feus H S.tricenos in coenam infumere ius poteftafq. cffet.catteris autem aliis diebus omnibus.no amplius eernosiunt & minoraprecia rebus impofita.Gell.lib. i.c.2,4.Macrob.lib.Satur.5 c. 17 & Plut.in Sylia. Cornelia.DeMvNicipii s.Tuiit-idem. Yt raunicipiis omnib.iusciuitatis agtique adimeretur. Cic.pto do- mo (ua,pro Cscinna,Appianus belii ciuUis lib.J. Cornelia,!) e MAG istr ATisvs.Tulit.vt opinaruiHo- 30 iiqne ex veter! mote tribatis comltiis eooptJrenuc Dio li.j7.Et A (con,in Diuinat. C®rne!ia.DB qvabstortbvs, Tulitidemvtviginti Qu.eftotes fupplendo fenatui crejitentur, cui iudicia tradiderat-.Tacitus lib.s. Cornelia,D proscri PTis.vide Valetia. Cornelia Maiest at is TuLtjdem.Ne quicutn imp t . rio pronincias obtinetent , populi fenatufueiniuffii exercitum de prouincia depertarcm , bellumuefut fpontegererent.Cic.in Pilon. Aha capita fuetunt,qux Periianus in Corneliana fignificat. Fuit&t illud.vta ptiaftionibus vel cruentis nullius drgnitas ercipere- tur,Ammian,Marcel.lib.;s. Cornelia,D e sicariis et vem e F ict is. Tulit ide« vt qui hominem occiderit.vel vencnum pararit.ha- buc-rit,vendiderit,cuiulquedolo malo inccndiumfi- čtum erit,quiue hominis occidendbfurtiue faciendi caufa cum telo ambulaserit,iudicio publico damne- tut fdarcia.lib.i.D.ad 1 . Gotn.de lica quo fub titula multa huius legis capita enumerantat. Ea lege ex- ccpti erant , qui profcrlptione Syllana ob relata ci- uiumRora. capita pecunias ex srario acceperant Sueton.Ctefare. Eiufdem etiam hoc fuit.vt cum in confilium iri opottetet , Qua:fitora reoqu«etet: dam an palam de fe fentendam feni veliet. Cic.in Ciuetia Item.vt (iquisdomi lun necatus erit,ei qui leruos,qui Jute quqft;onem Fugetint,perueftigarit, 5 c indicarir,in fingulos feruos,qucs eius esdis conuicc- rir,qu';nos atireos ex honis occifi.ant (i inde tedigiea quantitas ron poffit,ex puhlico accipjat.Vt de his,qui atitequa:ft;6nem babicam fugerint, fi aperto tefta- mentojliberi fctipti ;nueniStur,iudiciumimer(ica- nos fiat: ta vtcx vinculis caufam dicanr,Sc conuifti perinde ac ferui puniantur:£c ei qui conuicerit.deBt aurei pra-rniinominedentur exbonisdamnati.Caius D.ad SC.Syllan.Haius Ieg : s ineminit Senecali- bto i.de prouidentia , Sc libr.Declam.j.item inlu- do , quem de morte Claudii Dadaris compo- fui t. to-idcm. vt qui cum imperio in prouinciam profe- 4 ° Cornelia, D e Ini v rus. Tulit idem.vt Venuleiusie- dus eflet,tamdiu illud imperium retincret,q ioad in vrbem teuetfus ellet: cum antea certo ac prpfinito tempore imperium illud terminarctur:& fi fucceffot non mitteretur.noua rogatione ad imperium pioro- gandum opus efiet. Ttem vt triginta tantum dies, poftquam fucceffot miffus efiet,magiflratui ad dece- dendum concederentur.Cic.epift.j.ad Lemulum,& Ii.j.ad App.epill.a. Cornelia, De svmptibvs fvnervm. Talit idem Plutat.invica eius. f° Cornelia, De tri ivhis p ti e is. Tulit idem,Ne tri - bunis pleb.ferendarum iegum , concionandiue ius effet,neue ad eos ptouocaiio efiet, vt ne iis interce- dere liceretmeue iis,quiTribuni pleb.fuifient alios poltea magiftratus capere liceret.Cic.de legib.j. Cx- far.cominent,Gail.li i.Plutarebus in eius vita. Flotus inEpit.Appia De bello citfili t.Afcon.in /.verrin. Corneiia,Del-B.oviNCiis.Tulitidem. Ne quisplus anno prouinciae pttteflet.Cic.ad Appiam.lib.Fam.5, Item vt Senjtus quafdam prouinciis decetneret. 60 Cornelia Dl m agi str ati e vs. Tulit idemivt iis,qui fuas pattes in tituli bello fecuti effent, honores ante tempus capere ius effet.vc li quis magiftratum pete- ret,quem anteiniuiffef,mfi decennium interieclum efiet,eius.tatio non haberetur.Appia.de bei-ciu l.vt proferiptorum liberi honormn petendorum pote- ftate priuarentur, Plin.lib.7.Quinti.libr.n.cap.i.Cice¬ ro in Pifonia.Dio lib.41. Cornelia,D e sacerdot 1 iSeTulit id c m. v t ius crean- dorum (acerdotum apopulo(Cuius hatc lege Dumi. ' tiapoteftaseratjad collcgia lacerdotutn tasferretui; ftatur.ini. hoc accufare.u.in fi.D.deaccuf vt in eos, qui quempiaBi pulfaffent , verberaffent domumue alienam vi introiflent.iudicium datetur.vtin eoiu* dicio non effei,cini ei qui agerer.gener,focer,vitri- cus.priuignus , 'obrinufue effet , propiufueeatum quenquain er cognatione,afSnitateue attingeret,qui- ne eorum cuins.parentifue eorum cuius pattonusef- fet,vt !i filius famil.ex orr.ni caufa iniuriarum agat, vt ačloti iufiurapdiim deferte liceat reo,aii iniunam fecerit.Si quis librum ad infamiam alieuius peitine- tem fcripferit.compoftierit.ediderit , dolouemalo feceiit,quoquideotti fierettetiamfi alter us noaiine cdiderit.vel fine nonvne,vti de ea re ageie Iiceret:& fi eodenatusIh,oni idfec ; t,inteftabilis ex l.ede iube tur.vlpian.i.f D .le iniu.& f/ed 6 dex.Inftit.de iniur. Cornelia, Di FALSo-Tuht ideir.DB omni falfitatum genere,qua in numm:s,teftatDcnt : j,partibus,iudiciis, tabulis pubiicis,anifqne rebus comai.ff*, pubiiciiu- d cii pcenam mererentutide quibus ICti copiofe fub titu.a 3 Teg.Corn.de faif.Crimina enim fere funt in- nnmeta , tjuihus quod pečna effet conftituta nul- la , huius leg's pcena,partim S'-natulconfuhis,pjr- tlinPriacipum refcriptis,partun eciamlCtorum re- fpofis atttibuta eft.Meminh Cicero vertin.j.Denat, Deor i.& sueion.in Augufto .Pompo.lr.De orig. iur.Paulu«sent.4>cap.7.& lib.(.c.-.4.Neq.verilimile effe,quod Zafius putat.id folum falium hac lege co- erceri,quod in teftamentiscommiffum efTet:exl.y. pacet.D.defalfis,vbi lege Cornelia c.iueri aii, vt qui inaurum vitii quid addiderit. qui argenteosauni' mos adulterinas flauerit,falfi etimine tencatur Sc,. s Cornelia, %9 r R O M cornelia JeTssTAMENT»s’.Tulit idem vteorum te- ftamema,qui in hoftium poteftate eflent, pe rinile tata eflenr.ac fi hi, qui ea fcciflent, in hoftium po- teftatcm non perueniflent:& hereditas ex his eodem modo ad vnumqaemquepertineret.Iulia l.n.D qui teft.fac.poft.Vlp. c. Inft. z). Iauole.iu 1 .tj. de iniufh lup. & Iuftin. 5 .vlt.quib.non eft permifT.fac.teft. Atq. ex hac lege mdufta fidtio eft ,vt qui captus apud ho- ftcs decederet, mortuus eodem raomento quo ca¬ ptus tfl’,*t,putaretur.Eiufdem legis capat opinatut il- 10 lud fuifle Hotom quod in edičto Verris fignificarur, apud Citeronem lib; accuf. I. Non minus tnultis fi- gn's quam e lege oporteat,cautumque de numeto te- ft!um,quos in teftamentis adhibeti oporteret,fuifle, Cor.ncl,s De r.vsv.Tulit.Nequisin pecuniam luderec fponfionemve eius rei ergo f.tceret.nifi qai corporis exe cendi caufa fufceptus efl". t.faceret. Veluti licer-- tatetut d fco^afti.pilove.iaciendo, currendo.falien- do, lufhndo,pugnando, qu» vittutis caufla licbant. Vtrum autem hatclex R.eipub.an Imperatorum tem- 10 poribus lata (it, vixfciripoteft. Hoius Marcia.l. j, de aleato.r.mentionem facit, Cot.neba.de iisqui leg bus foluuntur,Tulit c.cornelius Trib.pleb.quem c icero defendit. c .Pifone.M.Glabrio ne cofT.Anno 68«. Ne quis in Senatu legibus folue- retur.niG cc.. affulflent: neve quis, cum folutus tflet, iatercederet, cum de ea re ad populum ferretur. A- fconius in cornelianam , quod eo pert.nebat, vt ef- fet quidem in feriatus poteftate dare extta ordinem imperia,legibufque foluete.fed ita vt poft ad populu Jo veteri more de eo referrecur.Dio lib.jS. ©orneKa ) de iurisdi&ionepiatorum.Hancidem etilne mo repugnare-aufus eft . tnultis tamen inuitis tulit, vt eodem loco fcribit Afconius. .Vt Prxtores ex edi- ifis liiisperpetuis ius dicerent: qux res tum gratšnn ambitiofis Pratcotibus qui varie ius dicere aflueue- ranc, fuftulit. Soiebant enim antea Prattores ne- gletftis ediffis fuis perpetuis.vt quifq.auaritia aut am» bitlor.e ducebatur, varie ius dicere : hacque ratione 4Q fleb-t,vt fingulis annis noua edifta proponerentur.i- piumq. ius prartorium ob ediftorum varietatem tur- barctur. Dio lib.iff. coiturn a.denataii vibis.Tulit P.cornelius Dolabei- la coif ftutim poft catfaris nečem , vt demceps is diesnatalis vrbis haberetur.Appianus lib. DeBello ciuilifecundo. csrnhia, De M.Tulilo cicerone. Tulit centuriatis comitiis P. cornelius Lentulus , conful Qu. Mete! lo , Anno dcxcvii. & cum omnibusmag ftrati bus.pratter vnum prsetorem App. claudium ? P,clodii fratrem , & duos Trib.pleb.Sex.Artilium Serranu n, & Numerium Quincium,pridie Non.Sextiles. vt M.' Tuil.o ciceroni redite in ciuitatem venireque in Se« natum liceret.cicero pro Domo.pro Sextio,in Pifo- nem,in Epift.fam, 8c alibi. 50KN1 n a De limitibus, Tulit.Vtper afluaries Iinv- tes populo flcut pet viam publicam itineris faciundi ius eflet.Hyginus in libello De limitibus conftit. c.vRiA,de patrom auftoritate.Tulit M.curiusDentatus Tfb.plet). M.Fr.iuio Pxto,T.Maiio colfAnno dc lv. Vt ante co mitia magiffratuum.patres auftores fie- rent, boe eft.vt probarc fefe dicerent,eos magiftratus > quos populus creafles.Hrnc legem cicero in lh.de Claris Oratorjbus , A.'p>o claudio carco interrege- comitia habente : Liuius autem lib. io. P. Sulpitio la¬ tam efie tradunt. de quo hoc tantuin dicam , ab eo qui ptimns interrex eflet proditus,comitia ncn habe ilfolita efli-Ouare fi duo intetreges prodni funt, a poftcriore htbita efie comitia necefleeft. Priorem efleprodituro App u '. Liuius afletit, Cicero Sulpi- fiaja ?U«at cailtissaftie. Hmus-legis etiam m trni- A N M. 93 nitProbus De viris iiluft. idem in lege čublilia catl- tum de comitiis legu m f«it, Gvruta lex dicebatur olim s ou^ in curiatis comitiis^ id eft,vnmerfi popuii fuffragiis curiatim in forum c6* uenientis,de eorum imperio feretatur , qui in pr©* uincias mittebantur^videlicet quid cuiqu« impcrii } at- que ornamenti attribui placeret. Foftea vero non ab vniuerfo populo, fcd a XXX.liftoribus ad fpeciem at« . que vfurpationem vemftati?, hoc ea s adtrjginra vete- res curias repr^fentandas confticut?s,iubebatur.liuius lib.s> Cic.2. Ag.raria in IUillum»Ferri autem folitam a Gonfuiib. hanc Iegem idem Cicero in eademOtcatio- ne fignificat ius verbis:Confulib.legem Curiatam remibusa Trib. pleb. fx pe eft interceHum- idemque confirmant illa verba in epift.ad Lentulum Legemt Guriatam confuli ferri opus efte , necefle non eftv Nam quod in fua lege Rullus pofuerat } vt a Pr^tore ferrettor, extrcordinarium fuic: quia videbat adduct Confnles minitre pofle, vt eam ferrent , vtpote qua nullum X.viris imperium dari v.ellent: itaque Cice- ronis exrant Oratienes adueiPus legem Ruili de^Dc« semuirist,- - 0 * D e ; cem v r ral e s,de 12.tab. Tu lit App.CIaudius decl^ uir cum coilegis anno cccn. Vt leges iz. tabularuna ratx eftencjeisqu.e populus pareret. H tenerentur.Macrob,lib. 3 .c.i 7 ^ Domitia de facerdotiis„Tuiit C. Domitius ^Enobhrbus Ti^b.pleb.Neronis Imp.atauusjponciftcibus oftenfior^ quod alium quam fe fui patns in. locum cooptaffent 3 C. Mario 3 - 1 . Atirelio Coft.Aftno Dd.Vtnon facer- dotum collegia , vt antea, quem vellentcooptarenr 3 fed pop li id bencftcium eftet. Cuimautem populi^ per religionem facerdotia mandare non poterat, ro- gauitvt minor pars populi, id eft, trib. feptemdecim vocarentur: ab ea parte qui eftet fatftiis, is a Collegio cooptaretur.Sueton.in Nerone.Velleius lib.2,Cicer.in 1 Agra.z.£pift*f.;ad Brutcm' &:pro CorRelio, Afcon. in eandem.Dio lib. 37 Addc etiam, vt cenfet Mano* tius,- hac lege permiftum , vt abfentes quoque pof-* fent petere facerdotia: de ea hunc iocum Ciceronis adBrutum exponens:Cjceronem noftrum,inquit,in ■ veftrutn collegium adoprari volo : exiftimo omnino abfentium rationem haberi iacerdotum comitiis pof le* nam etiam faftum eft antea. C. enim Marius cum in Cappadocia eftet,lege Domitia faftus eft au* gur. nec quo minus id poftea liceret lex vila lanxir. Sed ScPatercuiusautor sftj C.cacfarem cum in Afta eftet,populi Ronie fuftragiis pontiftčem creatu.H^nc aute legem poftea L. Sylla rerum potitus, abrogauir, vt teftatur Aico.fpolijuitque populum arbitrio,crea“ dorum facerdotumtcuius tamen legem.aliquot poli' annis T. Arius Labienus trib.ple.abrogauit,Domitiao quereftittnt. Dri h s a ,de magpftratibus^Tulit M*Duiliu*-Tsib. pkb ; • s Valerio HoraViO ColtAmio CCCITH.Vt qui pjebc-fine Ttib.pleb. reHquilTet,quique inagiftratum fine pro- uocatione creaflet tergo Srcapite puniretur. Liuius. li, 4.Dionyf.Iib.io. Dvilia M ABNiA.de coitionibus. Tulete de Odlegli ,quive in ea re focius erit : iudieio poenaeue pecuniana damneturj.penult ,& vitim.©, ad LFabiam.Item ne feruus,qui plagium admifit, pro quoDominus pcenam intulit.intra decem annos ma-}° numittatur.leg.u.D.de manumiffCic.pro C.Rabirio •An de fetuis alienis conrra legem Fabiani retentis, pluradicenda fum?Ec Iurifconfulti in PandeS. item . Pauius Senc,lib.f.«.7. ?A,si a Lex. pro formula dicitur.apud Paulum /i.Sen. j.c./.improprie,cgm e?. iex non fuerit : fed ačtionis formula. Similiter autem Cicero Manilianas vena- liumvendendotumtcgesdixit,innb.de Orat.i. pro cautiones. Jaei A.de terminis. Ea legitur in libro De agrorum 40 condiciorvbus his fere verbis,qua; paucis quibufdam locis.caftigauit Hoto.-Qn: h.ic lege colcniam dedn- jterit.municipium.praJedturinn/oruta , ccnciliabu-. lum coaftituetit,in eo agro,qui ager inera fines colo- n\x e:u J ,municip:;,for;,conc !:abu!i,pra'feciura: erit, limites decumani vt fiantTtermiuique ftatuantur,cu- rato:quiquefines ita ftatuerit , hi fines eorum funt, dum ne extta agrum colonicum , territorium fines ducat:qu:qae termini hac lege ftacutt erunt, nequis queni eorum eiicitomeve ecmmoueto , fciens dolo (O ni aloji quis aduerfus ea fecerit.in terminosfingulos quos eiecerit , locave mouerir fciens dolo malo XXV.in publieum eormn^juorumintra-fines is a- gOrerit.date darnnas efto:deq.ea re curatoris,qui hac lege erit,mri fdia.o,reciperatoruq.datic,addift,o,eft. Si curatot hac lege non erit,tuc quicfique magiftra- tusin ea colonia,munic.'pio,pr:cfe£bur3,foro , tonci- liabulo iuri dicundo przerit.magiftratBs de ea re iu- rifdifti®,iudicifque ditio addi&io efto:inque e trn ,-r it qui hac lege iudičiumdederit.teftibus puhlice du- 60 taxat in res fiugulas JC.deaunciandi poteftatem f:• to.ita.vt e Rep.fideque fua videbitur. Er G is vnde pecuniapctita erit.condeinnatus erit, eam pecunia. . ab eo.devebonis eius,prim0 quoquedie ex g to , e- ' itifque qnod recegtum erit partem dimid.id eius cu- ius vnius opera ma.vime is condemnatus erit.parieni dimidiam m. publieum redigito.Quo ex loco rermi- nus aberitji quis in eum locum terminum reftitue- rc voietjine fua fraudejicet faceremeve quid cui is ob eam rem hac lege damnas efto. 70 FAiciDiAjdereftamentis. TulitP. Falddias Trib. pleb.Domitio,Af!n!o Coff AnnoDCOtltElms f,ic quatuor capita memorantur : Qui ciuesR.funt,qui eorum poft hanc legem rogatam teGarotntumfi. cere voiet, ei quem pecuniam quafque res,quibufa. darejegare velet Jus poreftasque efto. vchac lege licebit. (Juictmque ciuisRo. poft hanc legemmgj. tam teftimenturn facier,isquantam cuiq. cinikom, pecuniam iure puhlico dareiegare volet, ius pore- ftafque efto , dum ita derur legetar, vt ne minm, quam quartam partem hereditatis ex eo teftatnta. to heredes capiant. Eis quibus ita datum legamm e. rit,eam pecuniamiine ftaude fua capete liceto ; ifq, hcttes,qui eam pecuniam debetodare,quam damna tus eft.Si quis aliterquam hac lege liceat, pecilniata dederit »legauerit,heredi quartam pariem eiuspe- cunis qupdata legata erit,ex eoteftamentdtetinete liceto.Paul.l i.D.ad leg Falcid.Hieronymus inEufe- bii Chronicis,qiji tam en latam iia fuille feribit, vt quartapars tuni heredibus fupereffet, fi quatuot jut minus eflentifi autem plus quatnot, medietas qnod in lurifconfuhorum libris nufqum reperias,tum & liuius hac verba refert ,D;o lib. 48 Vt heres quatta partem bonorum fibi reliftoram, fi gtauiter oneta* tus fit legitis accipiattciteralegatariis relinquat. assiA fumptuaria,Tulit C. Fannius Cof eam M. Melfaia.Anno DLXXX'rX Vt ludisRomanis.piebeis Saturnalibus, & ahis quibuldam diebuscentenoss- ris in lingulos dies im pendete iicetet: decemqnei3 liis diebus in fiugulis menfib. trcer.osceterisautem omnibus diebus, denos. Me quid voluctum pone* retur , pratter vnam gallinam,qaat non effet altilis. Plin. lib.10.400.Geli. li.i.c.14. Mactob. lib.j. c.i7'A. then.eus autem libri fexti exttemo,lege fic exaonit, cafKiVi JI l t6uoi,rptav tvAfefovsts vdr 7»; e y itiaf «» 'iTrvJi^fc Srq yct.rd dyo(a.i q T®r rtrn.Tsnfl rp/r oy .as is iy r x&GSj ^isur.i pij e'g‘7vete riv/^efref.reufeiV '* av ycfjjry.xrw.et' ne.Tulere,v!: opinatur Hot.P.Furius Camillus,C.CanHinius Gal. cofi Anno DCCLii.Vtinteftamento extribus feruis non plures quara duos manumittere liceat, vfque addecem, di- midiam partemta decimo vfque ad trigima, tectiam partem,vt tamen adhuc quinque manumittere lice¬ at xque vt ex priori numero a criginta vfque ad cen¬ tum,qyartam parte.stjtie vt decetn exp*i0rž nume- £0 libersci po(Iem,a cen rum vfquead qujngento$, partetr quintam fimiliter,vtexan,tecedenti numero vigintiquinque poftint fieri liberi. eademq. p ras čipk* -ne plures omnino quam centum excuiufquam tefta- mento liberi fiant.Eadem lex eauer.vt libertates fer- uis tcftameco nominatim deJitur.H.T£ e^Inft.VIpian. 40 ^‘ C 'P C0 ... ~ rtuMArn /Trni t abeliam fuffragium ferret, £r.quo id liberius effer, cautum eft.ne quis infpiceret tabeilam , ne roga ret, ne appellaret, ita ab omni parte liberum iudicium finim in magiftratibu3.creandispopulushaberet.Cic, de leg.iib.3 Et in lib.de Amic.idem pro PJancio,de tabella populo data,Fr@ntes aperithominamfinquit., mentes deregit,eamque hbertatem dat, vtquod ve- lint.faciantjpromittnnt autem quod rogantur. Gabinia,de piratis perfequendis.Tulit A.Gabiirras Tn«i bu.pleb.Me-telioMarcio, Coff.Ann. dclxxxv. Eft autem is Gabinius s qui Confui cum Pilone fuit,atqae Confulatu Sytiam adeptus,regem Ptolemasum in re* gnum reftituitjpulfo Acchelao_Cappadoce: notiffimus etiam Cicerouis iniraicitiis,& Pompeji fingulan fa« uore.Hnius h^c funt capi ta : Vt bellum -aduerfus pl«* ra^as Cn.Pompeio in triennium ita mandaretur , vc toto-mari quod eft intra columnas Herculis , & in marifiniis prouinciis vfque ad quadringentefimuwi a niari ftadium poteftatem haberet imperandi regi- bus, prafidib.ci'jitatibus, vt ie rebus omnibus adc- ius belli adminiftrationem necefiariis iuuarent, Pie« • dia.in Cotneh Velleius lib.z.Dio lib.38.PJutarch.rm • Pompeio , &-CiceroneDe lege Manilia. & in O- rat; - p.oft redit, in Senatu. Appian. in Mithsi- dat. Gabinia,de fenatu habendo. Tulit. Vt ex Calen.Febr.ad ’ Cal.Martias quotidie Senatus cogeretur , Sc lega ti s exterarum nationum dareturiCic.in fipift.ad. QTr lib.i.Epift.n, 30 Gab 1 ni a, de v Tur is. T ulit.Ne ius diceretur de iispeett- niis,quaj verfura fačta eftent fuirpt^ : ne fcilicet pro* uinciales homines a Romanis exhaurirentur:ne gra-' uior vfura quam centefima exigeretur,fed Sc prastec ami 4 !am fortem cettam pcenam lancjebaGCicer.liA« Hpift.ad Attic.^» - GblliaEt Corneli A,de ciuitate,Tulere L.Gelliuc Pubiicola , Cn. Cornelius Lentulus Cofi! Anno* d c LXXxi.Vticiues Rom.fint ii, quos Cn.pompeius de-conliiii fententia fingulatiov ciuitate donauerit^ tit.Paulo Sentent.4-.caij inft.qmelex fublata eft a Iu- ftiiiiano Tpeciali t.qui habetur ii. 7 .c. BVsiAjde co.mitiis.Tulit Furius fiue Fufius confui cum Sexio Attilio,Anno d.C'Xvii, vt vult Hotomannus: . Vtcerris diebus,qui tamen fafti eflent,agi cum popu¬ lo non liceret.Cic.in Sextiana, in Otac. poft reditum, D.e proninc.confui.Sc alibi fi eqiu > ntiifime. Latam il- lotempore cic in Pifonia.teftatur.-qui centum annis dixit,pro circiter ceutum annoSjVt idem cenfet.Vtde AEiia de comitiis. j-o Fvs 1 A,decomitiis.Tulk (^Fufius calen.Prc2tor,c.c^' fare,M.B;bulo co.ff.Anno Dcxciru. cum in tributis comitiis omnium fimuiiuffragia confiinderentur, i- t-aqne fietet,vt fingula genera de fuffragiorrum euen- toficiiuer fe concenderčtjVt qucd rečle ftatutum ef- fetjid fuo fuffragio faftu dicerem:quod Cecus,in alios reiicerent.-TuiitjVt fingula genera fuffragiorum leor- fim fierent,quo fententia: internofci poffet. Hoc mo¬ do fingalorum generutnviuffragia fe orliin renuncia- bamur-Dio lib.38. Zo Gabi n i A^de n o&trr nis cestibiis. T ul’ t. Vc qui ’c6cfone^ vllas ciandeftinasin vrbe.confl uffcc,moic maioru capi tali fuppliciO mulSi:aretur.Ex declam. Pore. La- tronis in Ca ti uide m ausem prius lege XlI.Tab. cautft erat.vt idem teftaair, GAB.iNiAjde luffragiis,Tulit A Gabinii sTnb. pleb.Pi- ion>7,Popilio coff.A;!iiO d cx -3 11J -Vt comitiis quibus cceA.i:ent.ur^opuliisri©i3 vose- 3 7 Genvtia A:.milia,declauo pangendo.Tulere ex S,C° Cn.GenutiuSjL.iEmilius Coft'.Ann,c c xc .Vti qui pr^« tor maximus fic,Idib.Septembr.clauum pangat ,Liu 0 ii.7.vbi addic , Lege.m letate lua fuiffe prffcis literis^ veibi ;'que Feriptam.clauumqiie quia rane pet ca tem« pora literac eram s notam numeri annorum fuiffe p , eoque Minerus templo dicatam legem,quia nutne* rus a Mi nema muentus fir. Genur a,de fenore.Tulit L .Genu ti us Ttb.-pleb.C.Ma-r« - t o 4 Qu.Seruilio Coff Anno c E»'xi* Ne fenerare li- cerei .Liuius lib.7. Genutia,de magiftratibus.Tulit iden:,Mart:o 3 Seruilio Coff Anno c d xr.Ne quis eundem m.-giftratum in-, uadecem annos ca;.'eter, neu duo magi/lratus vno anno g< reret,vtique liceret j Ccnfuies ambos Ple- beios creari.Liuius iib.7. Glici Ajde ratione inducenda? querels iniKciofi tefta« mentitTuliT MarcusClaudius Glicia u * tefia &Cornei:'a v Hortef ScCornelius didatores. ULus jjtmentiO apud Suetonium iaTiberio c.z.Sc Florum in Epitpme Liuii li.j9.6r j n Faftis Capitolmis his ver- bis :M.Cl.tudi'Vs C.F.Glicia,qui feriba fuerat, dičtatpr coadns abdfcarefine Mag:equkum. Scripfit'autem Caius librum fingularem ad legati. Gliciam, ex q"o viia tantum nobis (uperc-ft fententia šn lege. quar^ 3 - D. de in oSi'left.qt}X rationem indnčendte^uerela^ .. leu fer : enda:tegis Gilciae eontinef.fic enim eius 1.4» ■ inferiptio editaeftin P.Flotentinis.Sc ita legendum. ■■cenfetIac.Cuiac.Obferu.'i.2..c.ir.&Tio3,c.i4.Appellata' autem ha:c lex eft a cognomine, quemadmodum &c lexNdrbana , Peduca:a , Sc Poppa:a : h^c enim. N 05 bW 5 ? P§duc?eiis ? Toppa:.us , cognpmiaifeus 95 L E G E S.’ fcribuntuc.Si quis umen inufitatum id eff; dicat.po- tetit 8c a nomine ducete.nam Glicii Galli apud Ta- cirum li.rj.fit mentio , Sc Auguftie Tauriuorum in hoc titulo am.qifo:QA;licio P.F.Atiiio Ajcicois Cof. vitEpulonum icgato propritore imp.Neruce Caef, Prouincise betica: !eg.l,6.Ferrat.citerioris Hifp. P cx- tori aEdiii cur.Iui.Vefpauani Tribunicola: X.viro A- licifaus tud. Praetorem autem etiam leges ad popu- ltrm tuiiffe ipopuiumque rogafle,Liuius indicat lib. i7.Sed v ide: ur potius adi&atore appellaca. Vide jo c uiac.in iocis prjscicatis. ■H Hn H.ONICA frumentarla.Tulic Hiero Tyrannus.Hu- iusmeminit cic.Verr.quarta , quainteratatores.Sc decumanos iudicia fačta dicit.Hac enim fuit confti- tutum ,vt refertZafius,quantum frumenti, aut quO pret'0,quove tempere arator fmmentuin decuma-r no,id eft puMicano,qui decimas tedemerat , daret. 1Q Quod itadiligenter Sc cauie fcriptum erar.vt nec a- rator decumauura fraudare.nec decumanus plus de- cimaab aratore aaferre poflet. Atqae ob bane legis xquitatem,Romani Siciiia potici,mhil mutauerunc. Memorabikhocetiam in lege fuit,quod numerus aratorum quocannis apud magiftratus puhlice fub- feribebatur. Hitciatde Poinpeianis,TulitiA.Hircius,qui poftea in pa- gna ad MutTiara cecidit : Vt Pompeiani ad jdigni- tates nqn admitterentur. Ex epift. Anto. Philip. tj. Kokatia Valerla,de plebifeitis. Tulere L.Valerius, M.Horatius coniiAnn.cccinr.Vt quod tributrm plebs iuffrfiit.populus tenerer.-Liuius iib.ij.Dionyfa.Quod poftea iege Kortenlia & Publilia conflrmatum eft. Ho rat i a, de prouocatlone.Vide Valeriade prouoca- tione. HoRATiAjdemagiftratibus facrofanftis. Tulit idem. Vt qui Trib. pleb.Ašdihbus iudicibusnocuiffet, eius 4 ° caput Ioni faerum cflet : familia ad aedem cereris, JLiberitiberacque venum iret.Liuius lib.j. Dion.yfi lib.y. Kor ati A,de Caia Tarratia.virgine veftali. Tulit. Vt cetti honores e is tribuantur,iu his vt teftabjlis eftet. Vt fi quadragitita annos nata facerdotioabire. ac nu- btrevoluiflet.ius ei poteftafque exaugutandi atqu-e •ntibendi eflfettmunificenti* St beneficiigrada, quod campum Tiherifmm.iiue Mrrtium populo Ro. con- donaflet, Geli. libro feito capite feptimo. Plu- JO tarchus in Publicola , vbi eam Tarquiniam appel- lat. Hortevsia , St Bundtnls. Tulit. Vt nundina qux priui eraat feria , fafta efler.t vti ruftici, qui nundinandi caufa in vrbetn veniebanc , li- tes compoMEfnt. Macro.in Sacutncl.libro primo cap.ifi. Horte*isi A.de.pdlblfcitis.Tulit Q^Hortenftus Dieta* tor feditlonis fedanda caula creatiis.Anno cdlxvii. Vt eo iure uuod plebs ftatuiffet, oinnes Qnitites te- 0 Berentuncum antea Patdtii non tenerentur. Gell.li, Jf.c.17. Florus epit.rr,Plin.lib.itf.c.io. luftin.in S.ple- bifcnum.de iure nat.gent.Sc ciuili.Potnp.l.i.de orig. iur.S.deindecnm eftet in ciuitate.Auguft-libro tertio De c'uitate Dei , c.17. quod antea lege Horatia fancitum etat ,Sc poftea lege Publilia confitmaturii eft. HosTH.iA,de furtis.Tulit A.Heftilius coni«! cnm A. Atilio.Anno t»ixxxiu.Vt furtiagete licereteoruei siominc,qui apud hoftes efset.autReip.eaufa abeflent, 7 ° atove m e»nvn,cums tutela ellent..lttft;nianus de iis 96 P er quos ag.pof Hineill* Hoftilians aftiones.hac eft,formula apud Cic.Ufe.Dc Otat.i.vbide militir t ff . ftamentoagitur. IciLiA,de Auentino. Tulit L.Liciiius Trib. pltt.M, Valerio.Sp.Virgmio CoffAnno CCxcvii.Vt Aueati'. nus mons plebi ad aed ; ficia cocederetur.oraittfiif.J. eajTrvsr«^«v čn. Jhetpt nvtm/t/^ioi.-mtSranCt laifim o«1 T/VŽJ S xxe®ii XajZimt tfKoJbfAjmivi , lu/Mm/Mtas 'reti £ nians & Sextiana intelligirur. Ne cui, qui in pro¬ uincia cum potcftaie, irnperiove elTet, pecuniam capere , conciliare licerec: extra auam liadtem- plum momrnenturaque capiat. Cicer.epift.r. ad Q^ frat.de epift.idib.6, ad Attic. Vt ab iis exigerecur pecunia , ad quos ea quam is ceperit qui damnatus lit, peraeneric. Vtmagiftratus cum de prouincia decederc-nr , rationes in prouincia? duabus ciuita- .'tibus qua? ipfis maxime viderentur, relinquerem, & totidem verbis adserarium referrent. Ne^ui^ 1 cumimperio eftent, iniutfu populi aut Senacns de prouincia exirent, exercitum educerent, bellum fua fponce gererent, in regnum alienum accede- rent. Cie.pro Pofthum.in Epift.lib.5. epift.20.& in pifoniana*. Item, Ne quis in magiftratu,poteftate, curati-onc, legatione, vel qu© alio ofHcio, munere, snimfteriove puhlico , quive ex coborte cuiuseo- ruro eft,pecuniam ob iudicandum,decernendumve accipiat, vel quo magis aut minus quid ex officio fuo faciat : ne quis ob militem legendam, mitfen- > durove, ssaccipiat: nevc quis ob fentemiam in le- n je. natu confiliove pubiico dicendam, pecuniam acci- piat: vel ob acciifanducn,vd non accufanduffi: vtej; vrbani magiftratus ab omni forde (e abftineam. ne plus doni munerifve in anno accipiant 5 quam quod fic aureorum centiiine quis ob iudicem,arbitrumve dandum v raucandum,iubendumve vt iudicet: neve ob non dandum.non nmtandutn, non iubtndum vt iudicet :neve bominem in vincula puhlica conii- ciendum, vinciendutn , vincirive iubendum , exuc viac-ulis dimittendum , neve quis ob hominem c 6 - demnandura, abioluendumve : neve ob litem sfti- mandam iudiciumve capitis pecanis faciendura, vel non faciendum aliquid accipiat. neve in acce- pvurn feratur opus publicum faciendum, frumen- tum puhlice dandum , prxbcndum f approbandum, (alias appendendum)farta cefia tuenda, antcquam perfečta probaca, prsftita lege erunt, vt venditio- nes locationes eiusrei caufa pluris minerifvefa- £3?,irritae fintineve vfucapi ea res poffit,h®redifve eius veniat. H>:c ex pandeflis tit.de lege lulia re~ petundatum. Adde Sc cx Tacito lib.n. Vtquiad- uocatiob caufam orandam denum feftertium ms- dum egrefii effent, repetundarum tenerentur. L. autem pifo legetn de pecuniis vepetundis tulit, nulla antea cum fuilTet.vt feribit Cicer. lib.i.offic. IvtTA., De ProVingiis. Tulit idem. diftator. Ne prouincia prstorii plus quam annum, nett plus quara biennium Confulares obcincrentur. Cie. philipp.i.&3.& 8 .item Dio lib.4;. Iulia.De Lesisvs Csfaris. Tulit idem. V rei qui i* fuas leges aon iuraffet, capitale effet. Appianus de bello ciuili.2. lulia ,DeFenore. Tulit idem. Vt difieSa noua- rum tabularum erpeSatione, qus crebro moueba- tur , debitores creditoribus fatisfacerem perosfti'' mationem poifefdonumj quantt qnaique ante ciui- le bellum comparaffent, deduSa fumma *ris alie- na, fi quid vfur« nomine nu-meratum aut perferi- ptum fuilfe. :qua conditione quarta fere crediti deperibat. Suet.in Csfare.Cefar lib.j.De bello ci- uili. Atque hsc fortaffis ex Solo-iiis legibus,in qui- bus lic legitur : 'imMirbji Ttmei&ui, KPj >.u- ort) (A rjijo vo/aec 2 «trup(, 9 «i Eadem etiam de malo cre- dendi poffidendique intraltaliam cauebutur. Ta- cit.lib.5. lulia, D b Co.tONiis.Tulit idem.Vt ager Campa¬ nus viginti millibus, ciuium extra fortem diuide- retur,coque coloniadeduceretur.Saeto.in lulio Sc > Augufto. ] u lia, Da Vi Pvbi.ica it Privata. Tul« C.Iul. OSauius Auguftus : Vt qui aliqua poteftate prsditus ciuem Romanom antea ad populum, nuc ad Imp.appellantem necarit, necarive iuflcrit,tor- ferit, verberauerit, condemnauerii, in puhlica vin¬ cula duci iuflerit, humilior fi lit, pocna capitis,bo- neftior vero infuls: deportatione coerceatur. Paul. lib s.Sent.cit.a6.i.7.D.ad leg.lul de vi publ. Et ita l.S.D-ad PIul.de vi publ.accipienda quoque efl de 3 magfftratu , qui reum prouocantcm vinciat, impe- diatve quo min'us Rorns intra conftitutum tempus adlit. Lege aute Iul. de vi priuata tenetur,qui que armatis hominib. polTtflione, domo, agro.villa dc- iecerit,expugflauerit,obfederit.incluferit,vel vt id feret hominescommodauerit, qui costu, concurfu jncendium fecerit,qui funus diripuerit,diftraxerit, fepeliri prohibuerit,qui cum telo in fero.concione, comitio fuerit, qui templa portafve vrbis armatis obfederit,tenuerit,ocCupatierit.Paulur vbi fup.Sed to altj posnam lulia? de vi puhlica ftatuut.vt l.pl.4.1.5^ 1 to.D.ad l.lul.de vi pub.& generaliter vi m sjmata SD ' 99 LEG 'vinfpublicam definiunt,vt vira iine armis,vim pri- tiatam. Alij vero haec fic diftinguunt, vt legem lu- liam de vi puhlica fimilem omninofuifte Valeriis dicant &(vt Paul.cl.tit-26.in principio fcribit) pcc- nam fanxifte tancum aduerfus pubikarum perlo- narum,id eft,magiftratuum m ciues Romanos im- »oderat3m vim. bege autem Iulia de vi priuata pceriam eft e fancitars aduerfus priuatorum vim. Ec fane fic ut eodem inrerdi$a vis fačla conuocatis ar- inatifque hominib. comprehenclicur, ve videre eft apud Paulu ii,}. Senc.tit..6.cur ficut vis fa&a couo- catis hominib.iegi lulžae de vi priuata non fubiici- tur,!.2.1»4 .1 f.D.de vi priuata,no fubiicietur etiam ea,qua; armatis hominib. infertur?Vertim fuit fcepe Vel conftitutionib.vel S.CC.legib.luliis derogatu, ©brogatum,fubrogatum: nec vila fere lex puhlico - rum iudiciorum fyncera remanfit: fed retento folo Jegis nomine,ei aptata funt 3 qu 3 ?cunque poftea ali«e vel 11 .vel conftitutiones inuexerat.Sic fačlum eft,vt emnis vis armata ad panam legis lulise de vi pu-io blica i*edigeretur,confequens vero eft , vt ea quoq: ad k*gcm luliam de vi puhlica redigatur , qua? fic conuocatis hominib.fine armis;quandoquidem h§c quafi paria coniungi folent, conuocatis armatilve hominib. Si quis igitur vim Večerit conuocatis ho- rninib.ei vtriufcjue legis crimen obiici poteft-.quod fieri quandoque ex eodem fa&o oftendit lex,fi prq- fes. D.de pcen. Atque ideo in Pande&is haec verba, Hac legecenecur,qui conuocatis hominib, vira fe- cerit,quis verberetur,pulfetur J neque homo occifus 30 tam fub tit.de vi publica,quam fub eo qut eft de vi priuata,reperiuntur. Petna autem legis 1 uliae de vi publica,erataqus & ignis interdičfio.Hinc notan- dum quod fcribit Paulu s libr.5.Sentenr.tir.26Jeg£ l-ulia e um etiam teneri, qui eum , -cui aqua 8 c igni iF»terdičhjmeft,receperit,celauerit,tenucric -.inter- dicitur enim & aqua fimul,& igni & te&o. Cicero pr© domo fua:id non ademptione,inquit,ciuitatis, fed tedi & aquae & ignis interdidione faciebant. Vide Florum Epirom.120.Sueton.in eius vita. Has 40 Jeges luliam publicorum,& iuliam priuatorum ap- pellat Vlpian.in l.fi praefes.32. D.de pcen. &leg ( . 1. D.vnde vi. Eadem prseterea lege caucbatur , ne rem vi pofitffam vfucapere liceret. 1 .33. $\i. D. de vfurpat. 'Jjulia M a i^s taTi S,Tulit idem. Quatenetu.r is,cu- ius opera dolo malo confilium initum erit, qua ob- fides in iuiTu principis intercideret,qtia armati ho- rnines cum teliš lapidibufve in vrbe fint , conue- »iantve aduerfus rempublicam,locave oceupentur ^ vel templa,quave ccstus,conuentufve fiat,homines ad feduionera conuocentur,cuiufve opera , conft- liojdolo malo confilium inieum erit, quo quis ma- giftrarus populi,Roraarri,quive imperium pecefta- tem e habet*, oecidatur, quave quis contra Rem- pub. itrna ferat, qui hoftibus populi Romani nun- cium literafve miferit, fignumve dederit fecetitve do-lo malo , quo hoftes populi Romani confi- lio iuuentur aduerfus Rempub.quive milites folR c-itauertt, concitaueritve , quo fedicio, rumultufve aduerfus RempubLfiat. Quive de prouincia cum ei fucceffum efiet,t>©n difceftjt,aut qui exercitum de- feruii,yel priuarus ad hoftes perfugit, quive fciens falfum confcripfit j vel recitauerit.in tabulis publi- cis: nam & hoc capite primo lege maieftatis ens-* ineratur. Quive in bellis ceflerir, aut arcem tenoe- rir, aut caftra concefTerit: quive iniuftu principis bellu gefle-rit, deledumve habuerit, exercitu copa- rauerit.quive cu ei.in prouincia fdccefsuefTet,exer- ^ rum fucceffcri non tradiderit. ,quive imperium e- xercitumve populi Romani deferwerit, quive pri- E- S uacus pro poteftate magiftr atu ne qnid/cicnsdol9 malo gefterit.quive quid eorum,qu* fupra feripta funt,facere curauerit. Cuiufque dolo malo iureiu- rando qais adačlus eft, quo aduerfus Rempublicara faciat,cuiufvc dolo malo exercitus populi Romani in infidias dedučfus hoftibufve proditus erit* fa&umve dolo malo curus dicitur , quominus hoftes in poreftatem populi Romani veniant; cuiufve opera dolo malo hoftes populi Romal nicommeatu, annis, teliš, cquis, pecunis*,aliave q.uareadititi erunt, vtve ex amicis hoftes populi Romani fiant. cuiufve dolo malo faftum erit,quo res esrer* nationis populo Romano minusobiem- peret, cuiufve opera dol© malo fačfum erit , q uo m 3 gis obftdes, pecunia , iumenta hoftibuspopuli Romani dentur aduerfus Rempublicam. Item qui cohfeffum in iudicio reum,& propter hoc in vincu- la conie&um emiferit.Vipian.l.i.& 2. ff. adleg.lul, maieft.I.3.eod.Scseuola i.4.eod. iulia, De Am B IT v. Tulit idem. Vt qui petiturus magiftratum,vel prouinciam,vel facerdotium,tur- bam fuffragiorum caufa conduxerit,fer.uas aduoca- uerit,aliamve quam multitudinem conduxerit,co- yičfus vt vis publicse reus in infulam deportetur. Suet.in Auguft.Paul.Sent.5.cap.32. & lurifconf.in Pand.Diuerfura tamen Dio tradit li.56.Yt qni ma- giftratum ambiiflenr,quinquennium a magiftratib. arcere»tur.quod ipfum Zonaras libr.n. fecutuseft, Hanc autem legem ideo O&auius Auguftus tulit, quod per Triumvirorum tempora ius creandorum magiftratuum a populo ablatum fuiftet,ipfiq;Triu. viri magiftratus Reip.daret. Poftea tamen creatio- ne magiftratuu ad curam Principis delata,ceffauit Roms Jisc ltx,vt ait Medeftinus D.eo. Hinc Quin- ti.de ambitu io.quensJi'6.Hoc'genus,inquit,noftris temporibus totum pene fu blatu m eft, cumomnia tutelse,curx-que vnius innixa periclitari nalloiudi* cij exitu pofTint.quod & notat A mmianuš li.14. iulia, De Mar i t an dis Or^dinib vs.Tulit ide. Necmlibes,nifi qui genere effent proximi,quicqua ex teftamenro cijiis Rom.caperent; neve orbi pluf- quam dimidium eorum qux relija effent. Hsecex Eufebio,Nicephoro,Sozomenej & 1 1. Cod.de infir. pcen.coelib.Ne coniux coniugis teftamento nifi de* cimam relidorum partem caperet: fifeus reliquas Rouemi Vlp.c.lnft»i5'.hi.C.de.his quifedcf.li. 10. 1 . 2.C.de Infir.pcen.ccelib.FajminiSjinquitVlp.iex iu* lia 3 morte.viri anni tribuit vacationem: d diuor- tioRex menfium.Lex autemPapia,c morte viri,trie- nij:a repudio,anni dcfsx menfium.Vlp.c.i4-SuetoR. in Augufto. Vt priori ex confulibmrfsfces fumeudi poteftas far, qui plures liberos quam collegaautin iua poteftate habet,aut beli© amilTc: fed f par vtri- que numerus Jiberorum eftet , maritus, aut qui.in numeromaritorum eft, pra?feratur :fi veroambo^ mariti & patres totidem liberorum funrrille prifti- nushonos inftauretur , & qui maior natu eft, prior fafces fumat-Gdl.li.2.cap.i5. vtfi liberta ab inuito patrono diueneret, alij nubere inuito parrono non poftet. vt.jufiarandum quod liberto impofitum eft,nevxorem ducat.ei remitiatudl.6.^.3. Deiure pat.l.i.fEvnde vir & vxor.Ne fenatores eerumvc li- bcri,Iibertinas,& quse ipfa?,quarumve pater mater* ve artem ludicram fecerk, item ex numero corpore qu$ftum facientium vxorem ducant.G^teriautem ingenui prohibentur ducere knam,d Ieoonelenave manumifFam a žC in adtilteriodeprehenfsaij&iniU' dicio pubhco damnatam ,.&quse artem ludicram feccrir.PauU.44.fF.de ritu nupt. Marctanusautem in I.i^.eod. fcribit,cap.35.fuifle. v t liberos (]uos liahent in poteftate 3 injuria v ' prekibuerint riores Joj ROM yxores džcerč, vel nubere, d magiftratib. cogantur in matriraonium collocare,& dotare.Vc pacritiis li- ceret libertinas vxores ducere:pra»tcrquam fi fena- teres fenatorumveliberi effet,ne qua fponfalia ra- ta efient, nifi ftatim exa&Q biennio nuptia? fierent: hoc eft,ne puellse decem annis rnineres ducerentur, quarum annus cetatis duodecimus maturus coniu- gio habebatur,Zonaras lib.n. Hsec autem lex in li- bds noftris interdura lulia tantum , interdum Pa- i pia,interdum fulia Pappia, interdum Pappia Pop- pa?a dicitur. I ulia,DB_Vic b s i m a. Tulitidem.Vt quse har-redita- tes,legata čcdonationes mortis caufa ad alieno 5 ,auc locupletes peruenir.ent, earum pars vicefima ad fi- fcuni pertineret.Vt reftamenta in municipiis, colo- niis,oppidis,pra?fedura, vico, caftello, conciliabulo fada.in forovel bafilica, praefentibus teftibas Vel boneftis^viris inter lioram fecundam & decimam diei recitencur,exemploque Fublato, ab iifdem rur- fus magiftratibus obfignat©,quorum pr^fentia co- 2( ftat apertum. Vt teftamentum ftatim poft mortcm teftatoris aperiatur,hoc eft,a prafentibus intra t-ri- duum vel quinque dies : ab abfentibus quoque in- tra cos diesjcum fuperuenerint. Vt teftes,vel maxi- ma pars eorum adhibeantur, qui fignauerit tefta- mentum 0 ita vt agnitis flgnis rupto lineo aperiatur & recicetur. atque ita defcribendi exempli fiat po- teftas , ac deinde figno publico obfignatum in Ar^> chiuum redigatur, vt fi quando exemplum eius in- terciderit,fi vnde peti poflfit.Dio li.38. & Paul.Sent. S ( li. 4.tit.6. lulia,D e Iv d i c r is. Tulit idem, qua formam iudi- ciotumtum publicorum rum priuatorumprsefcri- pfit.Gdl.li.i4.c.2.Vt qai nomen alicuius deferreot, locum^annumjck menfem,quo crimen admiiTum e- rir ) de{lgnent.leg.}.de accuf.Ne eodem tempore de duob v reis quis quereretur , nifi fuarum iniuriarum caufa.bia.eo Ne inuitd denuncietur, vtteftimoniu dicac aduerfus focerum, gencrura, vicricum, priui- gnumjfobriniimjfobrinamjfobrino natu, eofve qui 4. priore gradu fint. item ne liberto ipfius, liberorum eius,parentum,viri vxoris:item patroni,patron$,& vt ne pJftroni patronce aduerfus libertos, neque li- berti aduerfus patronum cogantur reftimonium d-i- cere.l.4 ff.deleftib, Vt inter priuatos qui in iudi- cem con fen fi Ten t, iuris dicundi ei iudici poteftas efu tn^.^.i.Tdeiudic. Ne cjui iudex fit,arbitrium recipere eius rei de qua iudex eft , inve fe promitti lubear,l.p.de arbit.Ne minor annis viginti iudica- re cogatur,Lcum lege^i.ff.arbitr. Vt Saturnalibus 5 ' triduo feria? feruarentur.Macrob.lib.i.c.io. Eadem etiam latum opinatur Hotom.vt certus patrono- rum numeru-s effet.Meminic Afconius in argume- to pro Scauro. St fi quis reus vel accufator domum itidicis ingrediatur, per legem luliam iudiciariam in legem ambitus committit,l i-ff-de ambit.Item ne iudices fuo anno in alienas žedes ingrediantur. Dio !i -S 4 - lulia Ca D vc A RiA.Tu 1 it(vt exiftim.it Hot.)idem:& ciufdem legi hsc duo fuere capita; Vt fi nemo fit, ad q:iem bonotum poffcffio pertinerepoffit: aut fit quidem, fed ius fuum omiferit, bona publicentur. Vlp.c.lnft.i8.Idem 1.4 J.eo.fb.de fideic.Ubere.Qua- re & fi caducariis legib. bona delata fint, idem eric probandum.Sic enim locum hunc reftituit nobis la- cob.Cuiac. Eandem legem fignifica* Iulianus I.96. U.j.de legat.& fideic.li.i. Quoties lege lulia bona vacamia ad fifeum pertinentj& legata & fideicom- miffa pratftantur. loilia.DE A d v l T b R ii s. Tulit idem. Si quis ftuptu, adulteriumque tacercc.(cicns,dolo malo. Suetoa.in ' ANI. lok Auguft.&Iurirconr. titul.adlegentlul.de adulte. Cornd.Tacit. li.i. Huius caput etiam hac fuit, Me maritus dotale praditim icouita vxore alienettnev* id etiam eius valuntate oppigneret. Paul.lib.Sent, a.capitul.2i.&Iuftin.fub titul.qui'»iis aliena. licet. in princ.&de eo plene Cuiac.ad leg.fi marito.žf.dž fund. dot. lulia Ta ha t ral 1 s. Tulit idem. Vt equitibus Ro- 0 ma.auib. ipfis psrentrfive equefter cenfus vnquatn fuifiet , in qttatuordecim ordinibus lege Rofcii Thearrali conftitucis confidere licerct.Suet. in guft.PJin.li.33»c.2. Iolia S v m p t v a R i A. Tulit idem. Vt profeftis die- - bas ducentos nummos in c©nuiuiis confumerelice* ret:Calendis,Idibus, Nonis, & aliis quibufdam fe- ftiuis trecentos, nuptiis autem Sc repo-tiis H-S mil« lies.Geli.I1.2. c.24. I u lia, De- Ma nvmissionibvs. Tulit idem. Ve Imperator,cum feruum manumittit,non vindidam y imponat,fed (impliciter liberum eflfe iubeat. Paul. l.apud eum.14. ff.de manumiC Q^a lege tam raa. numiffQris,quam manumifli setatem dcfiniuit,iyra- que quibus patroni aduerfus liberos vterentuia conftituit.Dio li.55. lulia ,Db Ven b n o. Norainatur i Suetonio in Ne¬ rone. lulia P e c v L at v‘S.Tulit idem. Ne quis ex pecunii facra,religiofa,publicave auferat.neve inrercipiat, ne ve in rem fuam vertat: neveraciat quo quis ati- 3 ferat,intercipiar, vel in tem fuam vertat,nifi cuiqj vtique lege licebic : neve quis in aurum,argemura 3es publicurn quid indat,neve immifceat: neve qu« quid indafnr,immifceatur, faciat fcians dolo malo^ quod id peius fiat. Vlp.I.i.fF.eo. lulia,D e Re si d v 1 s. Tulit idem.Ne quis eam pe« cuniam,qu$ in vfum publieum erogari, vel in xra- rium inferri debuit,priuatim reiineat,1.2. ff.adlego I ul.p ec ul. Iv l 1 a Ti t 1 A, de tutorib. Tulere.Vc prouinciarum o prcefides mulieribus pupillifve tutores non habea- tfbus,tutores darent.IuftiR.Inft.de Attil. tut e Sc Vt- pian. c. Inft.11. 1 v 1 1 A,dc ceflione bonorum.Tulit. Vt qui linedolo fuo malo seri alieno fatisfacere nonpofi.ee, bonis fuis cedendo liberaretur,1.4.C.qui bon.ccd.poiT. SC in C.Tbeo.ii.4.titul.quiboni$cx lege lulia cedere pofiint. IviiaEtSempr oni A,de limitib.Tulere,Vt per aduarios limites populo eundi ius efifet, ficut per viam puhlicam.Hyginus in li.de limit confti.Apud Fr.ontinum autem Tiberij Csef. conftitutio legitur* ex qua hsec fumpfimus : Eft Sc aliud monumer.tum. quod non longe ab iedibus vel itinere publico con- ftitutum:id eft,iuxta legem Semproniam & luliam, quod cardinibus & Decumanis confiituuum effe monftratur. quod rationem finium recipere vidc- tur:id eft,cocurrentium linearum,arquc fecantinm fe inuicem,& ordinem in vtroque cuftodit,iimituni rationem difcernens. IVLiAMiScELLA.de teftamentis.Tulir.Vt coniu- gi fuperftiti legatum fibi a demortuo ea lege, ne i- te.ru m nuberet ita capere ius cifer, fi intra annutr? (lučtui nondum erat prjefinitus annus)iuraret fe li- berorum quserer>dorum caufa velle nubere. luftin. in tra&atu de indida viduitate Sc lege lulia Mi* fcclla tollenda.li.C.^.tit. 40.de Noucl.conftir.22.v- biluftin. Iulium Mifcellam huius legis audorem nominat.Alij ramen Mifcellam mnlunt dičla,quod id legis lulia? caput,tam ad virum quam fesminana pertinebat,leg.3.C.de indid.vid.tolienda, C 3 pit i- gitur ex ea lege vir mulicrvc h^reditatem , auc loj L E G E S legatum jutra annum, etiarnfi fecundum motrimo- nium contrahat , Car a coniuge, fi ne ab ex; raneo heeredicas aut legatum reličhitn fit iub contlitione viduicatrs.Poft annum non capit, nifi prisilita c;.o- tione M ucian i,qu£ folet interponi In omnibus co- dirionibus,qu 3 : morte legatariorum fitiiuntunfiue qusf ionon faciendocencipiuntur , qtii,caueat fe non coic-.irum fecundas nuptias c Sc ii coicrit,reddi- turam legatum cum fru&ibus medij temporis, leg. Mutianse.leg bereš. jf.quipoft.l.Titio fundus.ff.de io cendit.& demonflr. 1 cum filius. $. qui Mutianam. ft'de leg.j .Je hac lege eiiam eft.i.vltim. if de ftacu lib Hanc aucemfuffulit luftinia.dacit.de indid.vid. tollen. Ivua Pl A v T i Ajde vfucapionib.Vide Iulia dc vi, & Plati; ia de vi. Neretvi poffcffas vfucapere vilo tempore iicevet.ltiftin.de viucap.lt. Jnft.t. Iv.v i A, de Rcgio & Confulari lmperio. Tulit L.Iu- mus Brutus folus Confu!,An.24j. Vt imperiuinTVr- quinio abrogaretur, vt ipfeidt-m cum coniuge ac J0 liberis , itemque omnes Tarqt)inix gentis cxu!a- rent.-Vt capir.tle effet.fi quis de iis rettocandis men- t-ionem faceret: Vt regio Imperio afcrog.«o,Confu- les duo regia poteftate quotannis camitiis centu- riatisa populo crearentur.Uionyf.lib. 4. Liuius li¬ bro 2. JvN,! A De Trib.pleb.Vide Saorata. 1 v m a E1 c 1N1 A.de legib.Ttslere D.Iunios Silanus, & L.Licinius Murtena Coff.Anno ab vrb.cond.691. Vtiis, qui trinundinum in fcrenia lege non fer-, 0 uaffent ,grauiores quamlex Ctecilia & Oidiafan- xiflet poenseirrogarentur.Cic.Philip.j.Vbi, inquit, hex Cscrlia & Didia ? Vbi pramulgatio trinundi- num^Vbi pcenz recenti lege lunia Sc Liciniaffdem Epift.ad Attic.!,i.& 4>& Vatiniana interrogariose, & pro domo ftja. Ivnia Nor bana , delibertir.is. TudereM-Tunius Silanus L.Norbanus Balb.C0ff.An.77t, Vt ij ferui, quineque cenfu,neqae vindi&a,nequeteftamento, fedaur per Epiftoiam, ant inter amicos„aut conui- uij adhibitioue liberi fierent,non.ciues Remani,fed ^ eedem iure,Quo Latini colonieffent.Vt.fi Lat.Vius ciuenvRomana,vel Latinom vXorem duxerit,:efta- rione intei polita, quod liberoru qu2renderu caufa vxorern duxerit, poftea filio filiave nato narave, & anniculo faffo.poffir apud Prstorcm vel Prsfidem ptouincis: caufam probare, Sc fieri ciuis Romantu, tam ipfe quam filius filiave fius §c vxor.,fefi & ipfa ' Latina fit. Vt latincrum legitima fucceffiones mil¬ ji prorfus eflcntffed eorum bona manumiffores.ta- - g tjuamfcrttorum peculia fibi haberent.Vt liberti ius ciuitaMs Ro. non ante habc-renc. quam iusaureoru annulorum. aut statalium reftitutionem a principe impetralfent, Vlp.in Inft.tit.j.Iuliinia. jf.j.deiuc- celf.liber.ldemN0uel.78. l’v N i A annalis.Vsde Vilija annalir. Tv N1A Vbi l b i A,dehsredum inftitBiione,ralere, vt qui teftamentura faceret. omnem vrrilis fexus, ' qui ei fuus heres futurus erit,' cum nafcetur, infti- tuerK*i,exhercdandi-ve poteftate m bab tret, Cliamii viuo teftator« nafceretor.Item.vt ft quis ex luishc redtb.fuus hasresefle defineret.labtri eius,& cmeri in locum fuorum fui lieredes fuccedetenr. Scsuola LGillus.29.de. liber.-&pofthu. Velfic: Vtquitefta- Htentum faceret, omnes eos v i ril is fexus neceftario inftitueret lieredes, qui cum nafcerentur, c-i here- des fuifutori effent,eorumque in locum liberi fuc- sederent:qui nifi.inftituti eflent,aut fi exh2redati, ad esemplumpofthumorum, ellent, teltamentum ne valerer. Duplex itaque in hac lege caput fuir, 7 ° pricnufii Yt športno-filio 7 nepotes nonduna naši IC^ polhar inflitui:item, vi viueme filio, nafcituri nt! potes poffintinftitui.fi auo vi-uente, & mortaofiljn nalcaticur:ne fajli fui,cum nafcentur, fifeprzreri- tos tnuenerim.rumpant teftsmentum. AlterocaptT te cautuni eft.vr nepotes iam nati, viueme filio.sb auo b^redes infti^.ifintur,vel nominsum exhcrede» cutnne forte mortuo poft teftamcntum,filio, fifi, heredes ad excmplu pofthumorum teftamentu ir.it- menr.Cuiac.pro Iuma,Iulia legendurn cenfi-t,cotru- pteq;ybi h-iju fit mcntio.Iur.U Lgi.ad 1, Gallus If. eod.vide if.pofthumorum.Inft.de exh$re.liber. Junia pBTR0NtA.de hbertate.Tulcre C.luniu,Ce. fonius,Pftronius Turpillianus Cefti Anno8ij. Vt fi diffonantes prres iu dieti m exiftant fententi* , rro libertare pr0nuncietur.Hermpg.U4.ff.de manuoif. Ab eodem quoque petroniokx Petroniidftferuis' infra fuo lečo nuir.eratur. L. 60 LABi£ttA,de facerdetiis. TulitT. LabienosTrib plebffirerone,Antonio CoffAcno 6 - o.Vt ius crea- dorum facerdotum penes coikgiaeffet , ex veteri lege Domitia.ouam lex Corneha abrogarat. Dio lib j7.Vtde Doir.iria Lex. L AE TO s I a, de minoribus.Tulit.vt iis,qui furiofivd prodigi effent curatores darentur : qureos cireum- MripfiQcnt,iudiciopublico teneient ur.Cic.de oSic. j.de natur.Deor.j Sc Capito in Anto. philofi Nea minoribus viginti quinque annis ftipolari liceret: hoceft.ne ftipulatione obligari poffem.Sueton.in tjuarto prserorum apud prifcianum,lib.S.Ethocil- lius capur,vt exiftimat Horominus.plautus figniS- eat in pfeudolo.vbi Callidorum fic Ioquenremfa- cir.Nimis fum mifer: nummum nufquam reperire argenti queo. lta mifer & amore pereo & inopia , argentaria.Perij,an non. ? tuni lex meperdit (pli¬ nu viceneria , Metuunt credcre omnes. profertur in eandem fententiam a Conftantinoin 1.2,C.Th. de don. Lae tokiA , de plebeiis magiftratib. Vide Publicia Lattoria, Li Cinia , de fenore.Tulit C.Licinins StoloTri.ple. Furio,C.LKlio,&c.Trib,mili Ann.j76. Vt dedafto eo de capite,quod vfuris pernumeratum eflet , id quod fupereflc£,triennio s?quis portionibus pcrfol- ueretur L > ius lib.fi.Eft &alia Licinia dc-fcnore,la¬ ta a Lieinio Lucullo,Ali* proconfule.ad leuandam Kr$ alieno prouinciam lata. Nefupra ceritefimam icrefenorisfolueretur : Ne maiores effent vfurz, quam quibus veteri iurepecunia; antea credeban- tur:Ne creditoribus a debitore fenoris nomineplus' omnino liceret accipere quam quanta fruftuum creditoris quarta pars effet. LictNiA.de magiftratibus e plebe creandis. Tuliti, dem C.Licinius Stolo.Ne tribunorum militumco- mitia fierenr.fed Gonfulum, Sc vtique.alter exple- becrearetur.Littius lib.6. Licinia A e R a s i a.T ulic idem.r£milio,Valerio, Scc, trib.mil1.An.377. Ne quis plus quingenta iugeraa- gri,centum pecoris maioris capita, qurngema mi* noriš poflideret , Varro lib.de rerufttc.i.Columel. Lt-cap.3..Liu.ltb.6.Appia.de bel lis ciuilibus t.Gel. lib.10.cap. i.Valerius libr.8,cap.6. phn. lib. tS.c.j. Veileiuslib.2.Plutarch.in Camillo&m Gracchis. videt-ur de feptem iugeris viririm diuidendiscauif- fe:Nam Columelln lib.i. Poft exaftos, inquir, reges Liciniana illa feptem iugera,qu£ plebis Tribunu! viritinr diuiferat,maieres quarftus antiquis retule* are,quam nune nobis amplilfiraa veruafta. Licinrs IOJ ROMAN/E. io'lm cit vo (UsfAov it) va S 1^5T)got, Al$-uv‘at Tt lic' «0? jfsjiSf dlufoifti um •nfiT , iyp?iQ!n. :©- Tm* Kffi »- yta/Aiiv iia ts s' 3-®- oOap odbiuac aieddUjui ’iyfnm\a~ ^acuf.Cum perid tcmpus propter fuperiores fedi- tiones vix trecertti fenatores eflent, totidem exe- queftri ordine arbitratu bonoram virorum dele- ftos ipfis adiunxit , vti deinceps ex hifce omnibus iudiccs legerentur: vtque depecunia obremiudi- C 3 ndam accepta caufam dicere cogerentur : quod crimen confuetudine iam pro nulio numerabatur, cum largitiones fine vilo pudore increbuiiTent. Hxc ille Ii.de bell.ciuil.i. Liuia Agraria.Tulit idem. Vt Sempronia; Iegesde a« gris populo diuidendis valerent. Liuia Frvm e n t a r 1 a . Tulit idem. Sempronia lex defrumento plebi ex publico viricim dando va- leret. crearentur , fed Confulum Pnetorumque in iis fa-Liuia , De ColoNiiS DedvcbndiS. Tu ciendis iudicium arbitriumque eftet. tiuius libro lit idem. Vt lex Sempronia ea de re vale quadragefimo fecundo. liCiniaEt MvTiA.de . pcregrinis. Tulere L. Licin. CrafTus, & CJAlutius Scauola CofT. Anno StS.vtfocij Latini, Romanat ciuitatis iure priuati, fuas in ciuitates redigerentur.Afcon. in Cornel. & pro ScaurojCicer.in Bruto,& Iib.de offic.3.de Orat. 2. pro Cornelio Balbo. & pro Sextio. Appianus 1 ib.i. L 1 c 1 ni A, de fodalitiis.Vt in fodalitiis iudices ab ac- 50 cufatore ex tribubus ederenrur. Cicer.in Orar. pro Plancio.& lib.Fam.Epift.8. Licinia Aebutia,de legumlatoribus. Tulere. Vti po- teftasnulla curatione non modo iis, qtti dealiqua curatione aut poteftate tulififent.fed nec corum col- legis, cognatis, a.Tinibusmandaretur.Cicer, in O- rat.2.contra Rul!um,3cin Orat. pro domo fua.Sunt tarnen qui duas leges cor.ftituant,alteramLiciniam, alteram Aebutiam, qute eiufdem generis fue- rinr. , Licinia rogatio,de facerdotiis.Promulgauit QT.i- cinius CrafiTus. Vt facerdotum cooptatio ab ipfo- rum collegio ad populum transferretur. Cicero in Laiiio. Licinia Iunia.de Iegibus.Vide lunia Licinia. LiviA,decoloniisdeducendif.Tu!ic M. Liuius Dru¬ fus Trib.pleb.Domitio, Eantiio Coff. Anno 631. Vt duodecim colonis deducerentur,& fiugulis tria ci- uiummiilia afiignarentur Plur.in Gracchis. Ljvia, de decemuuis. Tulit. Vt decemuiricrearen- 7 ° tur.qui agros diuidcrent, Eft autem lata poft capta Liuia, De Sociis. Tulit idem.Vtfociisomnibusius ciuitatis Roman® daretur:quod ariteipfum M.Ful- uius Conful tentarat. Liuius tamen in perferenda lege occifus eft,Appianus de bello ciu.i. Florus, 5 c Cicero de legib.tertio'. L v t ATiA,de vi publica. Tulit QJ-utatius Catulus Coflf.cum C.Mario,Anno 647. Vede fediciofis coa- fceleratifque ciuibus, qui armati Senatum obfede- rint,magiftr3tibus vim attulerint.Remp.oppugr.a- rint,quotidie etiam diebus feftis, ludifque publicis qu®reretur. Cicero pro Ccslio.Hac damnati funt. qui de Catilins fociis in vrbe remanferant , vt idem in eadem teftatur. ideoque in Orar. qu® in Cie. Salluftij nomine inferibitur forte pro PlauciatjLutati® legendum, cum eo loco de coniu- ratorum damnatione verba fiant poft eiusconfu - latum. M. Mami lia, de limitibus. Eius aiiquot locis mentio^ fit in libro de agrorum conditionibus, conftatque ex Aggeno Vrbico,& lib.Cic. de legib. 2. & Bruto eam in finibus agrortitn quinqueaut fex pedum latitudinem prstfcripfifle^uos vfucapi vetaret. In likello vero variorum auftorum eidem volumini fubiečle,Mamilia,Rofcia, Peducea, Aiiiena, Fauia naminatur : fed capita tria duntaxat poftremarum legum referuntur : quia ncque de quinque pedutn DD 3 207 LEG praefcriptione memio vila fit: etiam Wx nota- K . 1 . v item 4.& 5. caput legis tertia?, quarta; & quints fubfcribi tantum figniiicanr: quas fuum in iocum Teferemus.^ Ex Ciceione apparet> bane legem ni - bus regundis iingulos arbitros conftitui{fe. Tulit C- Mamilius Tribun, pleb. qui propterea Lirnica- nus feu Limetanus didus eft- Salluft. inlugurth. hunc Marmlium Trib.pleb. nominat, & in nummo' argenteo fic feriprum teftatur Manutius in Šali. C. M A M I L L I M s T AN. IC Mam iLia, De Senatoribus a lugimha corruptis. - Tulit idem S. Pofthumio , Q. Minutio Coff. Anno 6 43. Vti qua?reret'jr in eo>,quorum confiiio lugur- tha Senatus decreta neglc'xiffet, quiquesbeoin iegationibus autimperiis pecunias accepiffent: qui elephantos, quique perfugas tradidiflent., item qui de pace aut bdlo cum hoftibus pa&iones fecilTenT; Sallud.in Iugurth, M ANiA.Vide Menia. M a Nti.iA,de bello Mithridatico. Tulit C.Manilius to Tribunus pleb. M.Lepido, L.Volcatio Coffl Anno «87. Vt belli Mithridatici adminiftrario Cn,Pom¬ peio mandaretur. Vt prouincia vniuerfa , cui Lu- cullus prasfuerat, omneque iplius imperium , exer- citus&copis Pompeio darentur: & hoc areplius Bilhynia adiungeretur. cui Glabrio prteerat: claf- fis item & čopi* omnes maritims, quas ipfe in ir ia belli Piratici habuerat. omnes praeterea prouincia;, quibusfolis iegeGabinia non prrfuerat, Phrygia, Lycaonia, Galatia , Cappadocia, Cilicia , Colchis l- s fuperior & Armenia.Gicero pro lege Manitia,Plu- tarchus in Pompeio, Appianus in Mithridat. F!o- rus Epitomes centelimo. Dio libro vige-fimo- fexto. Manilia, De fuffragiis libertinorum.. Tulit idem. Vc libertinis in omnibus tribubus fufFragium effet. Vide Cicer.in Miloniana & Afconium. Manilia leges venalium vendendorum , ab Anto« nio dicuntur in lib. de Orat. i. pro Cautiones, vt apud Catonem, Lex vini vendendi, olea fa- 4 ' cienda?, Manilia,de vieelima. Tulit C.Manilius Cofilcum C. Martio Anno 396. Vt ij qui manumitterentur, for- tunarum fuarum vicefimam arrario darent. Liuius lib.7. Manilia, De Sacerdotiis. Tulit P. Manilius Tribun, pleb. L.Furio, M. Marcello Coff. Anno 557. Vt propter facnficiorum muhirudinem Trefviri Epu- lones crearentur: cum effentipfi a Numa, vt etiam ludorum illud epulare facrificium facerent, infti- SO tuti. lus praterea toga praetextse habc-ndse, item *t Pontifici eifdem eifet. Gicer. de Orat. 3. Liuius 33. Vbi tamen pro P. Manlius, T.Romuleius legi— tur : quod Car. Sigonius ex conieSura emen- dauit. Manlia ,Dc C.Mario.TulitL. ManliusTribun.pleb, C Mario, L. Caffio Coff. Anno646. VteidemC. Jvlario prouincia Numidia mandaretur. Martia Atinia,De pare Macedonica.Tulere Qu,Mar- tius, C. Atinius Tribun.pleb. Furio, Claudio Coff'. °° Anno;>7- Vellcnt iuberentne cum Rege Philippo pacem effe •> omnes quinque & triginta tribus , vti rogaš,iufferunt.Liuius lib.33. M A s tia , De Magiftratibus, Tulit Marti us Cenfo- rinus, Ne cui bis cenfuram gerere licerer. Plutar- chus in Coriolane. Martia, DeStatellis. Tulere M. Martius Sermo, & Q Marti us Sylla,Tribun.pleb.Popilio.rElio ColT.Aii- no jjJi.Vt qui ex Statellis (Liguria populis)dc-ditis in libertatem reftitutus ante Kalendas Sextiles 70 Jionefier,cuiusdolomala is inferiututem venif- E ^ ic8 fet,vt iuratus Senatus decerneret, qui eamrtm qu$reret, animaduerteretque. Liuius lib 42. Maria,D efuffragiis. Tulit C.Marius Tribun.pieb, L. Cacilio.L, CottaCoff. Anno 634. Vtpontesj per quos fuflragia in comitiis ferelsantur, angul ftiores fierent. ne quis illic qui luffragiumfemt confiftere poffet ad appellandum rogandumm«! Ciccro delegibas f. Plutarchus in Mario. Maria De re nummaria. Tulit M. Marius Gratidia- nus Prstor,L. Sylla Didatore. Vtnummi ceru tum excogitata ratione probarentiir. laSabatut enim temporibus illis nummus fic ,vt nemo fcire polpet,quid haberet. de Offic. 3. Plinius lib.jj.cap. 5>.qui legem hanc nominatim appellat, cum Cicero Proetoris edifium de Roftrispromulgatum fuilTe feribat. Hic autem ille Marius eft,cuius captit Ca- tilina per vrbem tuiit: quod ei inuidiofiifime obii- cit Cicero. Maria Porcia, DeTriumpho. Tulere L. Marius,M. Cato Portius Tribun.pieb. Vt pmna afficerentur ij, quiauthoftium oeciforum in prslio , aut amiffo- rum ciuium falfum numerum literis Senatuiretu- liflent. Vtcum primum vrbem intraffenr, apud Qu$ftores vrbanos iurarenr, de vrroque numero vere ab iis Senatui icriptum efle. Valerius lib.i, cap.de iure triumph. Me m mia, de lugurtha Romam euocando. Tulit C. Memmius Tribun.pieb. P.Scipione Nafica, L. Be- ftia Calpurnio Colf. Anno 643, Vti L. Gaflius pr$. tor ad lugurtham mitteretur, eumquc interpofira fide. publica Romam duceret, quo facilius indicio Regis Scauri & reliquorum , quos pecunite Mptz arceffebant, delida patefierent. Salluft. de bello Iugurth. Memmia de reis poftulandis. Tulit, vteorum,qui Reipub. caufa abefienr, nomina ne in reos reciperen- tur. Vt calumniatoribus pcena conflitutoiudicio interponeretur. Valerius Maximus libro tertio cap. 7. Calumniatori autem hac in lege infroiue imprimebatur litera,qua indicabatur calumnia. tumeumelfe. Cicer. pro Sexto Rofcio, literamil- lam , cui vos vfque eo inimici eftis, vt etiam ea- lumnias oderitis, ita vehementer ad caput affi- gent, vt poftea neminem alium, nifi fortunas ve- ftras accufare poffitis. Huius etiam meminit pa- pinian.l. 13. de teftib. lege 1. $.1. Ad SC. Turpill. 1 -egitur etiam Remmia. Plinius in Pantgprico de delatoribus loquens : Neque vt antea exan- guem illam , & ferream frontem nequicquam conuulnerandam praebeani pundis, ¬asfuas rideant. Menenia SexTia, demulfta. TulereT.Mene. nius, p.Sextius Coff. Anno jci, A udor Feftus lib. 4. cuiusverba ficlegit Horo. Peculatus furtum pu- blicum dici cceptum eft, d Pecore, quia abeo ini- tium eius frauais effe ccepit, (iquidem antea as aut argentum fignatum ob dclifta pcena grauiffima erar duarum ouium , & triginta houm : qua pecu- des poftquamsre fignato vti cffipit populus Ro- manus, Tarpeia lege cautum eft, vt bos centufo opis decuftis asftimaretut. Eam legem lanxereT. Menenius Lanatus,& p. Sextius Capitolinus Coff. Menia De aufioritate patrum. Nominatur a Cice- rone in lib. de Claris Oratorib. Eaqne videtur effe , qua; apud Feftum lib. 14. Minia nominatur, in didione, Prorfus : & apud Nonium fortaffe, in voce Sugillaretvbi ait,Sugillare,occludere. Varro Geminis, contra lex Mania eft inpietate, ne filij patrtbus luce dara fugillent ocolos. AUudere vi¬ detur ad patrum nomen , quo lex Menia.P.atritios imelligebat. Meniiv i°9 R 6 M Meniš,de CiuiMte. Tulit. Vt ex alterutro peregrino natus deterioris parentis condicionem fequatur, Vlp.c.lnftit.5, Et ad hanc idem in l.Iex naturse.24. de ftat.hona.fpecial.legem inteiligit. MeteHa,de-fullonibus,Vide Ca?cilia,de fullonib. Min v K4, Merainit Fetr. libro 1;. in voce Ofi funt. Min v tiAi deTriumvirismenfariis. Tulit Minutius rrib pleb.yEmilio,T erentio CoffiAnno iJ7.Vt pro- pter pesuriara argenti Tmmiviri menfarij crea- j 0 rencur. Liuius li.2j. Mvne r a lis lex vocata eft, qua Cincius cauit, ne cuiliceret mnnus. accipere, Feftus, de-nexu,vide Petilia. Fapiua, De dukate.Tulit L.Papirius Pr. Vt A« cerranis ciuitas fine fufrragio daretur , Corneli<} 5 Domitio CofT.Anno 22i.Liuius,Iib.i8. PA p 1 r 1 a, de fuffragiis.Tulit C. Papirius CarboTri- bunus pleb.Popiiio, Rupilio CofT. Anno DC XX£. Vt in iubendis legibus,aut vetandis,populus tabel* la Tuffragium ferret.Cicero de legibus tertio. Papir 1 a, detriumuiris capitalibusaut potiusMo'* necalib. Tulit L. Papirius Tribunuspleb. Vt qui prator f?eret,qut interciues ius dieeret, Tres vir»s Capicales(Monetales legit Hoio.)populum roga- ret:qo: facrame-nta lirigatorum exigerent , iudica- rentque eodemque iure e(Tent,vt quos ex legib.ple- bifve facris exigere iudicare ve oportet.Hsc ex Fe- fto in lib.17.voce Scftertius, Papiri a,D econfecratione. Tulit idem. Nc iniuifu, plebis sedes,terram,aram, aliamve rem vilam con- fecrare liceret.Cicero pro Domo fua. Pa p 1 a 1 a, de refedione Trib.pleb. Tulit C Papirius C r. do Trib.pleb.L. Cornelio Scipione , C.Lželio Coff.Anno 56^0.Vt eundem Trib.pleb. quoties qui- dem velier,creari liceret , qujc tamen perlata nos eft.Florus libj.59.6c Cicero in Lžlio^ p A piri A>De re nummaria. Tulit, vt cenfet Hotom. idem L.Papirius Trib.pleb.Vt ailes, oui vnciales e- ranr/emunciales fierent.Plin.lib.^.c.3. Pa P 1 AjDe Ciuitate Tulit C Pappius,Trib.pleb Cot- ta,Manlio ColTAnn.DCXXCIIX. Vtperegrini vr¬ be Roma pellerentur.Cic.de OiEc.3.pro Balbo, pr® Archia^Dio lib.37. Pap p 1 A,De Veftalis capiundi ritu. Tulit. VtPonr. Max.arbitratu vkgines e po.pulo viginci lcgantur* fortitioque in conc:ioneex eo numeio fiat.Geli.lib. I.C. 12 * Pa p p i A,t)e Sociis.Tulit. Vt focij Latini in fuas ci- uitares rcdigerentur.Vt iudicium fociis & ciuitatb bus exteris conftitueretur^repetundi eius caufa,qui in ciuicatisJR,ccnfum irrepfiiTet. Vaierius lib.3.c.4« Cie.in Corneliana^ P A P pi a decimaria.Tolit Auguftus. Vt fi quis extra-* neus heres inftitutus fuifiec,is priufquam 'heredita- tem adiretjvicefimam partem fifco impenderete- neretur : qua lege proximiores beredes non tene- bantur.cuiusetianimeminirlu-ftin.l.vltim Cod.de edid.diu.Adria.toI.qubd in totum fuftulit Gratia- nus Imp. vt atfirma-t Aufon.in Gra.iarum adione^. Aliud eius caputerat.vt fi hsres inftitutus vinente teftatare, vel ante aditamhereditatem decefiifter, fifco bona addicerentur.Et hoc ab luftiniano ftjbla- tum rit.Qod.de caduc.tolL Tertiurn , vtVir&V^ Xor r mdlis ex eo matrimonio axtaimbus liberis, de- cimam ex teftamento matrimonij nomine cap ere pofiinf.fi vero exrent liberi ex alio matrim©nio,pro vnoquoque ex liberis aliami decimam , 3 c pro com- muni filio poft o o n um diem amiflo aliam:pro duo- bus poft non um diem amiiiis duas r q uod explicat Vlpian.in fragmen.tit. decimoquinto , Sc 1 6, Vide Cuiac.Obfer.lib.$.c.i2. PappiaPoppae Ajde maritandls ordinibus. T u- lere M.Pappius Mutilus, Q. Popp^us Secundus ColTluffi Augufto Imperatore:vt conftat ex Dione, apud quem Popilius legitur , pro Poppms. VD 4 '311 L E G E S Vt qui Senator cftet,quive S!ius,nepos,proneporve ex Sito vel ex RIU natus.cuius eorum effet, ne quts eorum fponum vroremve fcfens dolo nulo babe- ret libertinam.sut eam qu£ ipfa,cuiufve pater,nu- terve srcem ludicram facit,fecitve, neve Senatoris filia, neptifve ex filio, proneptifve ex nepote, filio n 3 ta,nat 3 ,liberuno,eiu 5 qui ipfe.cuiufve pater ma- terve srcem ludicram facit fecitve,fpon!'a nupcave leiens dolo malo eflet. Vt ne quinquaginta annis i minor fexager,ario nuberet : aut vir hsc cecate iu- nior quinquagen 3 riam faminam ducerec in vxo- rem: Vcpatronis,qui iustriam liberorum habeant, eontra teftamenri liberti, sur ab inceftaco contra fuos h.eredcs non nacuraies bonorum poflfeffio de- tur. Vt patronat ingenua duobus liberis honoratce, libertina: trtbus idem iuris detur, quod patronis ex edtfto. Vt liberis ingenuse trium liberorum iure jhonorarse idem iuris ,quod ipli pa.rona: cribuacur. Vt omnibus ingenuis, prater Senatares, eorumque liberos,vxores libertinashabere liceret. Tacitus li- J bro tertiojlutifconfulti fubtit.de risu nupr.de vulg. fubftir.de mre paeton. & aliis locis innumeris. VI- pian.capit.lnftit.14.St 29. Dio lib. quinquugefimo fexto.Vide lcg.Iul. de mar.ordinibus, vbi plura di- Jtimus. Vide item Laftantium libro fecundo. Inftit. cap.decimofexto.Sueton.in Cl3udio.capitu.24.Vbi Claudium refert caput vnonj htnus legis edifto abrogafie, ciuod de fexagenariis loquitur : quod fe- cutuseft Iuftin.l.fancimus.2.C.de nupt.Vide Alex. ad Aiex.li,4.c.22. ?ap P cA.de iure patronatus.Tulit idem. Vt ex bonts eius, qui H-S. eentum millium patrimonium reli- querat,& pauciores quam tres liberos habebat, 5 ue is teftamento fafto, fiueinteftarus mortuus fuerat, virilis pars patrono deberetur. Irague cuni vnum quidem filium re!iquerat hatredem libercus, perin- de pars dimidia debebatur patrono, ac Ris fine vilo filio filiave inteftatus deceffiflit : cumveroduos duafve heredes reliquerat, tertia pars debeba¬ tur pitrono : fi tres reliquerat, repcllebatur pa- ; tronus. Item, Vt libertus, qui duos libertos in poteftate haberer, operarumque obligatione ii- beraretur.Iuftin.paragraph.de fucceflf. liber. Et in Pandeft.fubtit.de bonis liber. aliifque locis com. pluribus. $>g D a. De vi & Catfaris interfeftoribus.Tulit (VPe- du.s Cof.cum Augufto C^fare Anno £11. Vc qui C. Catfaris csdis suftores elTent>iudicio conftituto rei fierent,8c d,amnatis aqua Scigni interdiceretur.Ap- pian.libr.de bello ciui!.j.Suecon.Nerone Sc Galba. 5 Velleius li.2. P e d v c t a De inceftu.Nominatura Ciceronede na¬ tur. Deor.p P B D v CiA , De terminis. Tulit. In libello variorum auftorum , De agrorum cor,ditionibus,his edita eft verbis,qure ramen a!iqua ex parte correximus.Qu£ tolnnia hac lege dedufta,quodve municipium,prp- fcftura,forum,conciliabulum conftitutum erit, qui agerintrafineseorum erit, fi termini in eo agro ftatmi non erunt, quo in loco terminus non exla- bit,in eo loco is,cuius is ager eric.terminum defti- tuendum curato:vtque refte faftum efte velit, ma« giftratus qui in ea colonia , municipio, pratfeftura, ioro, conciliabulo iure dicundo praterit .facivo vt fiat. P| s v t ANt A>de damnoa canibus illato.Tulit.Vt li taniš pauperiem feceri.»damr>umve dederit,in do- jrincmaftio detur, vt aut damni iftimationem fubeat,au,t canem noxae dedat. Paul. Sentent. lib.i. capicul.15. In quibufdam tamen exemplaribus Pe- j Q foloma legitur.Cuiac. Soloma reponit, vtadSoIo- nem referatur, de qao fic Plutarchus : a Km TSTgjtTroif m* vžptov, it S *u ilt TO <5>£3Csf ottoett UMI® j/IA- (užrov. P E til ta Pa pi si a,D eNekvjVidePoetiu. Papiria. Pe ti l i a, de peculatu. Tulit Qu^.Petilius Trib.pleb o dEmib'o,Flaminio ColP.Anno sscS.Vellent iuberent- ne,qu$ratur, quee pecuniacapta, ablata^oaftaal, rege Anriocho eft , quique fub eiuslmperio fne- runt, quod eius in publieum relatum non eft,vci de ea re Ser. SulpitiusPrstor vrb. ad fenatum re¬ ferat. Omnestribus vti rogat iuCerunt. Liuius li. bro 38. Pe T R oni a,.D e feruis. Tulit, vt exiftimat Hotois, Petronius Turpillianus Cof.cum Cslomo Pito. Anno 813. Nedominis poteftaselfetad beftias de- pugnandasfuo arbitratu feruos fuostradere. Vt o ei, qui iure viri del 3 tura adulterium non peregif- fer,nunqiiam poftea hoc crimertreferre liceret.Mo. deftmus l.i.ff.ad legern Cornel.de ficar.Impp.l.ij, Cod.adlegemIul.de adulte. Ab eodem Petromo Sc collega lunio ^ fupra Iunia Petronia numera- ta eft. Petronia,D e peregrinis. Tulit. Vt peregrini vrbe Roma expellerentur.Cicer.lib.de Oifit'.3.Hanc Fe- ftus Ub.16. in voce, Refpublicas, eo loco fignificat, vbi nuncP.Ennij de peregrinis legitur , vt vult o Hotomanus. Pina ria, de arobitu.Tulit L. pir.arius Trih.ail.cum collegis Anno522. Ne cui album včftimentum ad. dere petitionis caufa liceret.Liuius li.4.Lex tamen non tenuit.vt ex omnium temporum confuetudine imelligitur. PiNATiAPvRiAde intercalando.TulcreL.Pina- tius.L.Furius ColT.eam antiquiffimam,cuimentio incercalarisadfcribitur , in columna areaincifam fuifi Varro feribit., tefte Macrobio, libro i.capi- 0 rulbi3. Pi A v t 1 A ludiciaria. Tulit M. Plautius Siluanus Tribun.pleb. C.Pompeio Strabone,L.PorcioCato- ne Colf. Anno 064. fecundo anno belli Italici, cum equcfter ordo in iudiciis dominaretur. Vttribui finguls ex eo numero quinos denos fuflragio crea- rent, qui eo i.t.mo iudicarent. exeo faftum eft,vt Senatores quoque in eo numero eflent. & quidam etiam ex ipfa plebe. Cie. in Orat. pro Cornelio.E- pift.ad Anicum libro quarto, & Afcen. Ex quo in- > telligiinr,cum equites foli iudicarent XXX. tribus deduTe fingulas XV. iudices. itaque iudices4;o. fuerunt : & iudicia inter tres ordines , fena- torium , equeftrem , Sc plebeium communicata funt. _ Pla v r iA.De vi publica. Tulitidem. Vtdeiis,qni vim puhlicam arm.,tis hominibus feciffent,quarliia conftitueretur. Meminit Ciccro de refponf.arufp, pro Milone,libr.Epift.ad Q_Fratrem 2. Sc ad Attic. Salluft.in Catili. Afcon.in Milon.Sc CssliusadCi- ( ceronem,libr.Epift.oftauo.Itcm. Ne rem vi pofifef- fam vfucapere liceret.lulianus leg.;3.paragraph. >. Digeft.de vfucap.paragraph.furtius. lnftitut.de v- fucap.Lex Plautia & lulia ei demum vetuirlonga polTeffione capi,quce vi poftlif. luiifent: non etiam ex quibus vi quis deieftus fuiflfet.Huius legis men- tiofit,inea Oratio quse Salluftij noraine in Cicer. inferibitur. corrupte tamen, meo iudicio , Scpro Plautiat, Lutatice legendum. Vidtitftatia, De vi publica. Piavia Papirk, deciuitate. Tulere M.PlautiuJ Silna- H3 R O M AN M. 20 Silaanus, C. Papirius Carbo Trib.pleb. Cn. Pom- peio,L.Catone Coflf. Anno 664. Vtciuitasiis da- retur,qui faderatis ciuitatibus adfcripd fuilfent,fi & cum lex ferebatur, in ltalia domicilium habuif- fenr, &fexagmtadiebi)S effent profefli, Cie. pre Arch. Plast o ri a,V ide Lactoria. PiAETOEiA,De iure dicundo.Tulit M.Plitorius Tribun.pleb. Vt Prstor vrbanus qui nune eft, qui- que pofthac fuerit,duos lifiores apud fe habetotif- que fupremum ad Soliš oecafum ius inter ciues di- cito, Cenforin.lib.de die nat. cap. 19. Varro lib.de ling. 5. Sed poftea lex Platioria id quoque icmpus lubet elTe fupremum , quod Pmor in Comitio fu- premam pronuntiauit populo. P L o ti A,De exulib.Tulit Plotius Trib.pleb.Vt qui Lepidum, ciuili bello fecuti, poft nečem Coli', ad Sertorium confugerant, impune inciuitatem redi- rent.Sueton.in Ctefare, Gell.lib.13.c j. Pl o ti a Et Ti, a v i a Agraria. TulereTrib.pleb. Vt vel agri,quos a Senatu locupleces emifient, red- dita poflefToribui pecunia.plebi diuiderentur: vel, finetninem vetere polTeflione moueri Senatusvel- let,alij agri ex pecunia ,qu2 ex nouis ve&igalibus per quinquennium reciperetur, emerentur,& plebi qutc agros non haberet,partirentur. Cie. lib.ad At- tic.i. Has ideo iunxi, quod vtraque idem fancitum fuerit. Pl o T 1A Agraria. Nominatur a Cicerone lib.Epift. ad Attic.i.Epift. Nihil mihi, Agraria, inquit, pro- mulgata eft aFlauio-.fane leuis, eadem ferequ^ fuit Plotia. PoETsLiA.de ambitu prima. Tulit C.Pottilius Trib.pleb.C.Eabio & C.Plautio ColT. Anno 395.Vt ne ambiendi magiftratus caufa nundmas & conci- liabula obirelicfret.Liuiuslib.7. Poetblia Papirja, de nexu. Tulere C Pcete- lius L.Papirius MugilUnus Coff. Anno CDXX 1 X. Ne quis, nifi qui noxam meruiffer, doneč poenam lueret, in compedibtn aut in nemo reneretur: pe- eunis creditse bonb debqoris, non corpusobno- xium eftet, & ne quis in pofterum nečtemur. Li- uius lib.S.Et de eadero lige C.Maniius in Epift.ad OJVlarci m-eonfulem.apud Salluft.Catilin. Etita Solon :'ffijfttcSi MTfuaintstj 1 mtjts-tn tu quam legem ap- pellabat,vc feribit Plutarchus. Pompe! A, De Trib.pleb. Tulit C. Pompeius j. Conful, cum Ma.co Craflo , Anno 683. Vt ad Tri- 0 bunos pieb. prouocandi ius effet: (quod lege Cor- ' nel. pronibitum ruerat) omniaque oinmno,qua: Trib.pleb.ademerat Sylla,illis reftieuerentur. Plu¬ tarch.in Pompeio,Afconius in Verrin'.i.& 2.& Cs- far de bel.ciuii.lib.i. Po m ? e 1 A,De iure coloniarum. Tulit Cn.Pompeius Strabo Conful. Vt tranfpadanse coionia?, eaque quat extra Italiam /initima: Pado in agro Gallico erant conftitutat, petendi magiftratus graiia ciui- tatem Romanam adipifcerentur, & hereditates a , populo Roni.capere,reliquoque iure ciuium Rom. vti poftent. Afcon.vt refert Zafius. Pompeia, De Pr o v i Nciis. Tulit Cn. Pompeius Cof.cum Q. Cascilio, Anno 701. Vtfibi Hifpania prouincia in alterum quinquennium prorogare- tur.Dio li.b.jS.& Plutarch.in Vit.qui tamen, Qua- driennium feribit. Pompeia IveiciarIA, Tulit idem Cof. cum M. Craffo iterum, Anno 69). Vt ampliifim® ex cenfu, ex centuriis aliter quam antea, lečli iudices,ex tri- bus tamen ordinibus,quibus Aurelia lege commu 70 jiicata erant iudicia, Senatorje fcilicet, Equef»i & J Tej: Tribunis srarij res iudicarent. Item vrquinque & feptuaginta iudices, caufas cognofcereut. Cicero in Pifonem,& Afcon.in eandem. Pompeia.Di PaRRiCidiis. Tulit idem. Vt qui cognatos vel affines,qui parentum liberorutnve nomine continentur , fratremque autiororem ne- caflet, is fanguineis virgis verberatus, in culeum infueretur cum cane, gallo gallinaceo, vipera Sc fimia , deinde in mare vel profluentem proiiccre- tur. Modeftinus I.o.fFad legem Pomp. de parricid. Vbi ait,more maiorum eam fuifle conftitutam pce- nam. Florus autem Epitome 68. de Publicio Mal- leolo loquens, qui ob matrem interemptam pri- mus lioc fupplicij genus fubiit, culei tantu memi- nit,vt & Valenus Max.lib.i. c.i. de Tarquinio rege feribens: tum & Cicero in Orar.pro Sexto Rofcio. Seneca vero libro de Clementia primo, de Catfare Augufto loquens: Non cuIeum,inquit,non ferpen- tes,non carcerem decreuit. luuenalis etiam de ier- pente dclimia loquitur. At Conftantinus inlege prima C. de parricid. canem & gallum gallina- ceum adiecifTe vidctur:qua tamen omnia luftinia- nus legi Pompeia in Inftitutionibus attribuit. Vt . vt fitjlioc videtm Pompeius inftituifle, vt cum an- tea Prator certus ac proprius non eflfet, qui de parricidiis ius diceret, fed lege Cornelia, qui inter ftcarios quacreret,deiis quoque quarerei(quemad- modum ex Rofciana intelligitur) deinceps certus huius criminis quai 1 tor cfTet: nam quod ait Vlpia- nusin lege prima. ff. de parricid. lege Pompt-ia candtm potnam particidis efle conftitutam, qua lege Cornelia de ficariis: lic accipicndum eft,qua lex Cornelia ad parrietdas pertinebat. Atioqui perobfcurus videri locus poflet. Pompeia,D e Vi Et A me i t v. Tulit idem Conful folus creatus,Anno DCC 1 . Vt piiufquam caufa de vi ageretur, teftes per triduum audirentur : difia eorum iudices confignarent, quarta die adefie om- nes in diem pofterum luberentur, & coram accufa- tore ac reo pilae,in quibus nomina iudieum inferi- pta eflent,squarentur : dein rurfus poftera die for- titio fieret vnius & LXXX. qui numerus cum forte obtigiflet.ipfi protinus feflfum irtnt: tumad dicen- dum accufator duas horas, reus tres haberet, reuf- qae illo eodem die iudicaretur : prius autem quam fentemiat ferrentur, quinos ex fingulis ordinibus accufator, totidem reus rciiceret t ita vt numerus iudieum relinqueretur , qui fementias ferrent, quinquaginta &vnus. Afconiusin Milonianaar- gumento.Dio lib,40.Cic.lib.4.de finib.St ad Attic. lib.io.Catfar de bello ciuil.lib.j. Pompeia, De Pecvniis ob rem ivpican- B a m c A p T 1 s. Tulit idem,eodem anno.Vt de iis qui a fecundo fuo confulatu ad hunc vfque diem. ob rem iudicandam pecunias cepiffent, quseftio conftitueretur.Appia.de bello ciuil.lib.2. Pompeia Ivdioiaria. Tulit idem eodem anne.Ne reum in iudicio laudare liceret. Plutarchus in Pomp.& Cato Vtič.Valerius Iib.6.c.2. Pompeia,demagiftratibus. Tulit Cn. Pompeius ter- tium Conf.curo O^Ctecilio, Anno DCC. Necuius abfentis in magiftratuu comitiis ratio haberet ur: vno Csefare excepto.Dio li.40.& Plutarch.in vitis. Pompeia, Da Magistrat ibvs Bithvnio- r v m. Tulit idem. Ne quis annis XXX. minor magiftrarum caperet, in Senatuve effet. Vt qui magiftratum cepiflfent, eis m Senatu elfe liceret. Ne Decuriones in curiatn a Cenloribus le< 3 i, pe- cuniam pro'introitu darent. Vt Senatores cer- tis de caefis a Cenforibus ordine mouerentur. Vt Eithynicis ciuitatibus adfcribere fibi qu®s •**5 LEG vell.ent.ciues liceret, damne ciuitatis eflfent aliens, fed earum quifque ciuitatum, quxeffent inBitht- nia.Plinius Cscil. lib. Epiftol. io. Epiftol, 84. & 117. P o p 1 L1 a, de Veftalis capienda: ritu. Vt fi quis hone- fto lcco natusadeat Potificetn Max.atqueoffc j rat ad facerdotium filiam fuam,cuius duntaxat, falais teli gionum obferuationibus,ratio haberipoflit-.idper feratum fit.Gcilius lib.i.c.12. Po*.cr a, De iute ciuitatis.Tulit U.Porcius Cato Tri-10 bunuspkb. Valerio, ApuleioCofl". Anno CDLIV. Nequis magiftratusciucm Rom.virgiscatderet.ne- caretve:fed damnato exiUum permittere t:cu antea nudorum ceruix intereretur furcse, corpus virgis ad nečem catderetur. Liuius lib.10. Cicero pro Rabi- rio perdul.Salluft.inCatil.SBc-to.in Nerone. Pvb lici A, de ceteis. Tulit Publicius Trib.pleb.Vc Sa- turnalibus cerei non nifi ditioribusmttterentur.Ma- crob. lib.i.cap-7. PriLic 1 A,delufu.Tulit.Neqais inpecuniam lude - 10 ret, fponfionerp.ve inludo, mfi qui Virtutiscaufa fufceptus eflVt,faoeret: vel uti fi quiscertet hafta, vel pilo iaciendo,vel curtende faltendo, luftando, pu- gnando.Marcianusl.j.ft". de aieat.ldem lege TitiaSc Cornelia fancitum fuit, vt Idem refert. PvHHia Lztoria de plebeiis magiftratibus. Tulit Volero Pnblilius Philo, Sc Lstorius Tribuni plebeit Ap.F.Sc T.Qu,inv P 1 a, De Senatu habedo.Tulit Ne Senatus a XVIII. Kalendas Februarias ad vfque Kalendas Februarias haberetur.Ne ni/i peifei 3 is,aut reieftis legatiombus aliis de rebus Senatu , habetetur. Cicero Epiftol. ad ientulum.4.ad Qu.Fratretn, lib.2. epift. S: Catlius 8. Epift.ad Cieeronem. Vbi hac lege folutos magi- ftratus letibit. CC.facere oportebit,no fecent,Legis biti us crgo,id ei ne fvaadi eftoine quid ob eam retn popuio dare debeto, neue cui de ea rc adio.neue iudic.uio efto, neuequisde ea re apud ie agi finito. H sc exepigrammafuman- tiquorum lib. v lpian.autcm in l.t.u.de conft.prin- cip.hanc ltgem fignificat, cum itafcribit : Quod principi placuit,legis habet vigerem : vtpote cum lege Regia,quat de tmpecio eius lata eft, popuius ei Scineumomne imperium & poteftatem conferat. Q.;od iuftinia.to titieni ver bis m tit.de dure natur. & gent.tranfcripfit.Hanc autem Alexandcr Impe. rator lege imperti appellate videtur in lege tertio Cod.de teftamentisSc a Strabone in fine pofirtmi libri fignificatur hisverbis, vbi de Cafare Augu¬ fto loquens^ imimi rbi>,inquit,it imrfk M ■tivj -ni; (»biti •tir}! 4 'ict (st4ii,Scc. 5_e g I A, de mortuo inferendo. Tulit. Ne mulier,qu2 prsgnans mortua fit, humetur antequam partusei excidatur. qui contra fecerit, fpem animantis cum grautda peremifle videacur^arcia.I.i.D.mort.in- fer- Hanc autem legem fuperioris partem fuifle, ridiculum eft: dicere, tametfi eius auftorem nomi- nare dtiiicilc eft , cum fatis conftet, Jtegis verbum cognomen fuifle, non nomen. Eijftimat Hotoma- nus Romuli aut Nuntii Pompilij legis altcuius, de qua Marcianus antea difpiuarat, partem bane fuifle, cum prtefertim ad faera h*c lex pertineat, de quibus qu$ legesaNuma conftitutte fueranr, femper obfcruanda: funt : vt tulius quoqueCapi- tol. in Antonio Pio teftatur. Similtm Diodorusa. pudaTgyptios Gncofque prope oir.nes iegem de muliertb.grauidis rei eapitalis damnatis li.a.come. mm h* ROM morat. itemque CIcmens Alevand.libr. i. Strom.Sc Piutarchus de Atgyptiis , libro de fera num.vind. ailianus de Athfnienfibus lib.Varr.hift. 5. R.EMMiA,vide Memmia. Re m mi a, De iačlu Latam opinatur otom.ARbo- diis,& a Caifaribjis receptam : Vt fi leu3nd£ nauis gratia ia&us mei-cium faftus eft.omnium contribu- tionefarciacur,quod pro omnibus datum eft Paul. J.i.D.de lege Rhodia.Sumpfere tamen videntur hac legem Romani , vt & alias complures nauticasa 10 Rhodiis,quorum difeiplina naualis, & gloria tune maxirne.excellebat.-& in D .de lege Rbo.e- leganter Antoninus ait.terramfuis legibus . mare legibus Rhodiis regi,quatenus nulla eis fuarum lc, gum aduerfatur.Nili fone hsc de Rhodiis lata eft: & Rhodia (ic dicatnr,vt Cypria lex(qu£e de Cypri rege lata eft a Claudio)nominatur in Sextiana : & Tribunitiajde Tnbunorum potellate , in fecunda Verr. Ro m v l BiA,De facerdoti‘s.Vide Manlia. 40 Rofcia Theatralis. Tulit L.Rofcius Otho , Tribun. pleb.L.Metello, QTvlartio Cofi. An. DCLXXXII. Vt in Theatro Eauitibus Romanis , qui H.S.qua- dringenta poffiderent. 14. gradus fpeSandi. gratia a(fignarehtur:exceptis iis,qui fiue fuo fine fortuna* vitio decoxiflfent,cui generi certum locu aftignauit, prana irrogata fi in i4.fediftcnt,Cicero Philip. z. Af- conius in Cornelianam. Flor. epit.99. Dio libr.26. Plinius li.7.c,jo.Suuenalis Satyr.t4- Et Tacit, li.15. qui legem interpretatur hanc habuifte vim , vtE- 50 quites non ante plebem.ac feparatim, confufe tan- tum quatuordecim ordines haberent. Rosci A De terminis. Eius caput in libro variorum au&orum.de agrorum conditionibus aroiflum pu- ro.-vtin Mamiiia legeexpofuimus. Rvpix.ia , De iure Siculorum.Dedit P.Rupilius Conful cum P.Popilio.Ann. DCXX 1 . Cicero V er. rina quarta.Siculi boe iure funt.vt quod ciuis cum eiue a.gat.domi cerret fuis legibus:quod Siculus cu Siculo non eiufdem ciuitatis,vt de eo Prator iudi- 40 cet ex P.Rupilij decreto,quod is decem legatorum fententia ftatuit T quam legem Siculi Rupiliam vo- cantjfortiatur. Qupd priuatus a populq_psiit,aut populus a priuato fenatus ex aliaua ciuitate qui iu- dicet darur,cu alternas ciuitates rciefis funt. Quod ciuis Ro.a Siculo petit,Siculus iudex datur , quod Siculus a ciue Roma no,ciuis Roma n us datur, esete- rarum rerum feleSi iudices ex ciuium Rom.con- uentu proponi folcnt Vide Afco.in eandem Grat.St Valer.Max.lib. 6.ca.io.apud quem tamen Rutilius 5 perperam legitur. Rv T1 l 1 a, de trib.milit.Tulit C.Rutilius Rufus.Fe* ftus.Rufuli appellabantur tribnni militumacon- fule fačti non a populo;de quorum iure , quod Ru' tilius Rufus legem tulerit, Rufuli,ac poft Rutuli funt appellati. S. Sac RAT a militaris.Tu!it,vt cenfet Hot.M.Valerius e ° CoruusDiSator,Anno CDXI. ebmilitum Capua- norum fecellionem. Ne cuius militis icripti notne, nifi ipfo volente.deleretur : ne quis vbi Tribunus militum fuiile,poftea ordinum duSor effet. Liuius Iib.7. SacratiS legibus IVcftalibus prana incefti confti- tuta eft,vt viust drfoderenturiDionyf.lib.ij Sacr at aIv ni A, de Trib.pleb. Tulit E.lunius Bru- tus Trib.pleb.primus creatus,Caiiio,Cominio Cofti 70 Aano CCLX.Vt plebi fui magiftratus effent faero- ’ A N AL. 10 fan£i,quibus auxili; iatio aduerfus Confules’ effet; neue cui pairum capereeum magiftratum licerer,- Vt neque priuilegijjm irrogari, neque de capitč ci¬ uis,nifi comitiis centuriacis>rogari liceret. Liuius lib.2.& Cie.pro Sextio & pro dorno. Dionyf.li.6.le- gis ver-ba h^c referc; ^v etkorj« aormoh* tfoA'' ■fcofvj/MHef« f fxpJfcT«V 6 TW, (Ai, icTfe- Ss^rO)CTWV£/y £kv cA Tip TW> cV 7 TY\y^\)^(£\ , rti •jntmo-in i i%kyisttK ru cajni h~ o « 7 e/v«p uvot T«v tojutu Uoyto-/jO^*av. Ks&st- &s Wt».i d eft,ne quis Tribunum vt quafi priuatum quicquam facere cogitojneue virgis csdito , neue c^di iubeto,neocciciito,neue occidi iubeto:qui ad- uerfus ea feceritjfacer cfto:bonaque eius Cererifa- cra funto;eumque occidere ius fafque efto. Liu.au- tem lib.^.hoce rogatione carmen edit:Si Trib.pleb. decem rogabo,fi quis minus hodie decem Trib.ple- bis fecerit:hi tu quos f bi collegas cooptafTint, illi i- ta Jegitimi eadem lege Tribuni plebeij (int, vt illi quos hodie Tribuni plebeij feceritis.Sacrata* autem leges dicebantur,rhquit Feftus , quibus fancitum e- rat,Vt fi quis aduerfus eas feciftet, facer alicui deo- rura eftet. Sunt qui efte dicant Sacratas, quas ple- bes iurata in monce faero fciuerit.Hsec ille.Cie.pro Cornelio maieftatis reo, Tanta igitur in illis virtus fuit,vt annis XVI.poft reges exaftos, poftnimiam domžnacionem potentium leges faeratas ipfi fibi conftituerent.duos Tribunos crearent, montem il- Ium trans Aienen,qui hodie mons facer appellatur, in quo armata; confideranr^Kterns memofi* caufa confecrarent.H^c Cic-Oubit v ari • autem poteft,.ve- rum ne illud fit quod feribit Diodor.lib.12. in Aue- tino fcedere comprehenfum hoc fui (le , vti Tribun, pleb.exa^o fui magiftratus anno , moX totide alios in annum fequentem defignarent: quod fi pra?ter- mifilfent, illico viui comburerentur. fin aliquantO diutius cos in defignando diffenfio tardatet , in- terea poteftas cis prorogaretur , dum alios crea¬ rent. SAt y r a Lex.Feftus,Sarura eft cibi genus cociiti, 5 c eft; lex multis aliis confefta legib. ltaque in fari čl ion e legu adfcribitur.Neue per Satura abr.cgato aut de- rogato.Annius Lufcus in ea qua dixit aduerfus Ti- berium Gracchum,Imperium quod plebs per Saty- ram dederat , idabrogatum eft. & C.Lselius in ea, quam pro fe dixit,Dein poftera die quafi per Saty- ram fententiis exquifitis in deditionem accipitur. Quidam dicunt efte genus carminis, vbi de multis rebus dirputatur.H^c Feftus.DiomcdesGrammati- cus;Satyra lex nome Accepit agenere cibijex variis rebusconditi. Saliuftius in lugurthinobello iifde verbisiDein poftero die quafi per Satyram fenten- tiis exquifitis,in deditionem accipitur. quod Sallu- ftius de Iugurtha dicit,nec ibi quifquamaderat Lf- lius.mendum igitur fubvft in Fcfto. Legem itaque Satyram fuifle putantfin qua coniunftim multis de rebus vna rogatione populus confulebatur. Quod lege Gscilia & Didia vetiium fuilfe, Cicero in O- ratione pro domo fua teftatur. Et fententias ferri per Satyram,cum ex multis capjtibus, etfi quxdam comprobantur,qusedam improbantur , iniicitur ta¬ men tabella,V t i R o g a s.luftinianus in pr^fat.ad antecefiore.s.fT.i.Et primi anni hoc opus legentibus tradebatur non fecundum edičli perpetui ordina- tionem,fed paftim,quafi per Saryram colle^iira , & vtile cum inutilibus mixtum,maxima parte inutili- bus deputata,id eft , iSJutlo ordine , fed confiiTe ac^ perturbate,dum modo hinc modo illinc aliquid'dc“- ccrpitur. Vvide Eraf.GhU.4«cem.8e «9 L E G E S S c an Ti ni a, vel Scatinia,de pueris isnpudicis. Ta¬ lit C.Scantinius Ariciaus Trib.pleb. Vt qui prppo- fteram vel adueril vel auerfi vene rem exercuifi'ent: ve!,vtqui alienam pudicitiamfolicitaftent,aut fua ipfi proftituiflent,paina X.millium numum coerce' rentur.IuuenaI.Sat,2,$ueto. Domitiano. Aufonius, CicrPiiil^.Fabius lib.^.c.z.&lib^^.Cslius lib. E- pift.fam.8.epift.i2. Hic Scantinius cum Marcelli vi¬ ri illuftris fiiium de impudicitia appeilaffer , dam- natus eft,vc Valerius!ib.6.c,i.teftatur;Tertullianus 10 Ii.de Monogam.Prudentius in Romam. Pofteata- men huic fc el eri p osna gladi j a Cbriftianis Impe- ratoribtis conftituta eft, quam primum ianxerunt Conftantius& Conftans ,vt habetur in i.cum vir nubit.C.ad 1 . lul.de de adulr. So rib oni A agraria feu viaria.Tulit Cad.Curio Trib.pleb.Caslius Epift.fam.lib.8. Scrib o N i A,de feruitutibus vrbanorum prsdiotu. Tulit fortaile ille. Ne vrbanorum pratdiorum fer- uitutes vfucapi liceret , vtique earum feruitutum to libertatem vfucapere ius eflet,leg.4.in fin. D. de v- furp.vbi Cuiac. Ad ciuitatum dignitatem ea iex pertinuit:vfque eo vt eriam fine bona fide & titulo eius iibertatis vfucapionem ferret,l.fi sedes 32. D.de feruit.vrb. Sempronia, Agraria. Tulit T.Sempronius Gracchtis Trib.pleb P.Mutio Scatuola , L.Calpur- nio Coif.Anno DCXX. Ne qtiis ex publico agro plus quingenta iugera paffideret : quorumtamen dimidiam filiis habereliceret, Vtfi quis latius a- 1 ° grum patefaceret, Triumuiri quotannis lata opera creari,iudicarent,qua publicus ager, qua priuatus eflet,Appian.lib.Emphyl.i.Plutarch. in Gracchis. Vell.lib.2.Auctor libri de vir.illuft.Cic.in Sextian. & de arufpic.refiponf.Florus epitom. 58. & Siculus Flaccus in lib.de condit.agror. apud quem tamen Ducenta legimus,cum alij omnes aperte Quingen- ta predant. Sempronia,de sere alieno. Tulit M.Sempronius Trib. PlebX.Cornelio,Qu.Minutio Cofl.Anno DLX.Vt cum fociis ac nomine Latino pecunite ereditte ius idem quod cum ciuibus Rom. efiet. Liuias libr.35. Cic.dc o file.a. SemproniaD Rbgis AtTali HaeREDita- ti Tulit idem:Mr»c m m/Ai&ina, tv7c rUil ftctpm J)a*cty%iOsm muTroMiaf , V7mpyot 'afftK&mjH.SMo Z) y(ttpyla; ke IvIagist rAtib v s.T>ftit idem L $extius, M Fiitio Diičat* rx v. An 110386. yc conlul vnus e plebe crearetur : qua de cauia viciu m coscelTu^n a plebe nobilitact,vt prsetot vnus qu.'. tusin vibe dice- ret,ex patribas crearetur Liuius hb.6. Sy l P 1 ti A,dG iure ciuitaiis.Tulit P Sulpir:Us,Tri ple. Q_Pompeio,L Sylla CoiT. Anno 66$ vr ezoles reuo- ^ caremurivt nou*i ciues l»bertiniq je diftcibuerentur in tribus.florus epit.77. Plurarch in $ylia £0 emm temporenouieiuesin tantum tribubus luffra- giutnferebant 9 audore Appiano , & propter rcli- quarum tribuum nw»ltitudincm nullius momenti erant. Svi piTiA>de C.Pontinio. Tulit Ser.Sulpitius Galba Pr?to« JM^nn© 699- yt C.Pontinio Proconfuli, quo die vrbebrtriumphaRS ingrederetur, imperiumcT- f^t.Cic.lib.4.ad Atuc.Diolib.40. 5 Sulpiriajde ssre ahene. Tulit idem. {M Mrmir.it etiam Cie. Philip.i.legis de aleatori Titia , de triumuiratu quinquennaii. Tulit P.Titius Tribun, pkb. vt Trefuiri Conlulari poteftatecon- ftitaendaeReij ub.in quinqucnnium crearentur, O- iftauius Caelar.Lepidus & Antoniusi Appiao.De bel, eiufi].4,& Flprus Epit.CXX. TitiA, dedonis&muneribus. mlit t.Titlus. Ne ob' orandam caufam pecuniam donumue patroni acci* perent. Tacit,lib.2.& Aufonius. lurifconfulto eni nubit adultera eeninttas^ r J J ap:a lexplaenit-hilta dtfpluun. §£uaritis vnde fit htte diftinTialfemiuir ivfi, ScAntiniAni metnem,non metuit T utam. Eum aotat, qui a clientelis ii.ops , needonutnnec munusab vilocapkbat.Idem fuitfancitum Gincia lege.de qua fupenus remlimus, Titia Ao rar ia, Tulitvt vult.Hoto. Sext. Titi tis, Tri.ple.M,Antonio A.PofthumoGoll.Anno 654, vt m L H € Vedigal agrispubiice affignatis impofitum Qjag- ftor colligeret.Cic.lib.2.De orat.pro Murena. Va- ler.lib.8 .c.i. Trebonia, de Tribunis pleb.T ulit L.Trebonius Trib.pleb.Herminio , Virginio Coff.Ann.je;, Vt qui plebem Romanam,Tribunos pleb.rogaret,is vf- que eo rogaret dum X.Tribuno,s pleb.faceret. Qua lege Tribunorum cooptatio collegio adempta , in ■populum Rom.tranflata eft.Liaius lib.j.& 5. Tmbonia , de CarfarefTulie A.Trebonius Trib. pleb.Pompeio Magno & Craflb iterum Cofif. Anno 698. Vt Ctefari imperium in Gallia in aliud quin- quennium quam quod ei Vatinia lege conceflum erat.prorogaretur.lra Trebonius Senatui fucceflo- ris mittendi poteftatem adimebat. Cic.libr.ad At- tic.7.8.9.ioJtem Florus epit.105.Plutarch.in Pom. & Catone Vticenfi.Dio lib.jj. Tr 1 B oni A.dePompeio. Tulitidem. Vt eifdem CoifSyria & Hifpania prouincif in quinquennium darentur.Plutarch.in Pompeio. Tribvnitia kxdicittrr,qus de Tribunorum po- teftatelata eft,Feftlib.i7.~~Homo facer is eft,quem populus iudicauit ob maleficium,neque fas eft eum immolarbfed qui occidit,parricidij non damnatur. Nam lege Tribunitia cauetur prima. Si quiseum, qui eo plebifcito facer fit,occiderit,parricida ne fit. Quibus verbis Feftus Sacratam Iuniam. quam (uo loco expofuimus,fignificat.Aliafentemia dixit Ci- ceroVerrina fe c Linda. Viderit adhuc poft legem Tribunitiam vnum Senatorem vel tenuiflimum efle damnatum.Qmbus verbis Pompeiam legem intel- ligit,de Tribunitia poteftate reftituenda , nondum tamen latam.,fed in concionibus oftentatam. 19 20 53 Tr ib v n 1 tl a Iex nominatur, a Pomponio dicam, an Triboniano^in 1.2 Deorig.iuris,fereinitio:Exa- dis deinde Regib. lege Tribunitia omnes leges h£ exoleuerunt.At lata ea !ex eft ilunio Bruto con- fule,non Tribuno.vti Liuius teftatur.Rurfus quod nonnullis placet,a C.Ttrentio Arfa Tribuno pleb. latam e(Te,Lucretio,Veturio Cofi'. An.290.quo an- no fcribit Liuius latam fuifle legem ab illo , Vt Qu,inque viri crearentur legibus de iroperio Con- Lulari fcribendistnon fatisfacit. diferte namque Li¬ uius perlatam eam legem nun fuifle a tfirmat. Cef- fit,mquit Liuius,ad vltimum maieftati Tribu.pleb. & deftitittVidendum ergo vtrum apud Pomponiu mendum fit,& legendum L e G e Brvti Ivnia: an potius Pomponius 3 Liuio diflentiat, & a Bruto Celerum T ribuno legem latam eviftimet. nec dum Confulatumadepto.nam eum Celerum rribunum fuifle,in ead.!.#.8.confirmat. TV t ti a, de legationibus iiberis. Tulit M. Tuil.Cice- ro.Conful eum Ant.Anno 690.Ne ficut antea infi- nitum.fed annuum tempus e 3 rum eflet. Idem de Legib.2. T nllia,de ambitu. Tulit idem Ne quis munus gladia- torium biennio quo magifitratiun petierat, petitu- rufve erat,edcret:nifi ex teftamento priftštura die, vt fenatoribus ambitus damnatis, aqua & igni ad aonos X.interdicerttur. vtin plebem pcena gra- uior eflet,quam lege Calpurnia fuiflet. v r reis mor- bum excufantibus,pcena certa eflet.Cie. pro Murse- na.pro Sext.in vatin.Diiolib.'j7. 40 5 ° do V. Vit e R 1 A,de prouocatione & libertate populi.Tu¬ lit P. valerius Poblicola Cof.folus, Bruto collc-ga mortus,An 24;.Vt aduerfus omnes magiftratus.ad populum prouocatio eflet.Ne quis magiftratus cfue 7 Rom.adueffus prouotatienem verbetvre, ant neca- E § n 4 re,aut peeuniamul&are vellet. NequijR 0 msi m . periumhaberet,nifi cuia populo datum eflet, (1. crumque eflet eum bonis capnt eiiisquiregnioc- eupandi confllia ineflet. Vt capitale efftt.fi q D i s iniuflu populi magiftratum adiilfet. Vt quinque boun; & duarum ouium mulda eflet.Vt puUicipe. cunis in sde Saturni reconderentur,duoque atttij Qaa;ftores crearentur.Vt plebs a portoriis & trik- tis prarftandis liberaretur.Liuius lib.2.Dionyf. likt, 5.Plut.in eius vita. Valer.Max.Tib.quatta,capit.pti. mo.Potnp.de orig.iur. Valeria de prouocatione.Tulit L.Valerius Conful eum M.Horatio,Anno5o4. Ne quis vllum magi- ftratum fine prouocatione crearet:qui creaffet, eua iufquefafque erte occidi , neue ea esedes capitalis nexa> haberetur. Liuius lib.j.Dionyfius.io. Eodem anno lata fuerat Duili3,qua de Confulibustamum cauebatur.Vocatur etiam h*c Horatia. VA l e r 1 a, de prouocatione. T ulit M.Valerius Conf, eum O-Appuleio.Anno 65;. Nequis qui prouocaf- fer,virgis cideretur. fecurive necaretur:fiquisad- uerfuseafeciiTet,improbe fadurum. Liuius lib.io. Diligentius,inquit, quam alise fancita eft : tettio tum poft Reges exaftos lata,remper a familia tade. \iAleria , de xrealieno. Tulit L.Valerius Flaccus Cof.cum C.Cinnafin Marij demortui locum fulfe- ftus,Anno DCLXV 11 . Vt eteditoribus quadrar.s foIuereiur.PattrruUs lib.i. v Alf, RiA.de Syll? dičlatura.Tulit L.Valerius Flac¬ cus Interrex a Senatu proditus,deftitutaConfu!ibus ciuitate , Carbone & Mario interfefiis.Vt L.Spila perpetuus Dičtator Reip.coftituend* caufa creare- tur,& quaecunque is aut tanquam Conful, aut tan- qu3tn proconful gefliflet.rata effent. Cie. Verr.4.« Rullum.Appian.de bello cittil. VitiRtAide proferiptis.Tulit idem.At eorumbona veneant qui proferipti funt,aut eorum qui in ad- uerfariorum pratfidiis occifi lunt. vt proferiptiones vend'ittonefque ad diem Cal. luniarum fant,Cie. pro cxt.Rofeio,vbi contumeliofein Syllam,vtt 3 valeria an Cornelia dicenda (it , nefeirefefcribit In Verrina j.caput Cornelise memoratur. Nequis teft amenro proferiptum iauaret. Sed ego nequc a valeria,quas nemine diceb3tur,cum re ac Veritate eflet Cornelia,id abiudico.T.equead verba.fed fen- tentiam legis id refero.r.a fi aqua & igni eis interdi- 6um erat, nihilo magis tcftamento,quam inter vi- uos eis largiri licebat. Vitu t A.de iure ciuitatis. Tulit Q_-y alet-ius rrib. pleb.Martio,Sext.l;i!io Coff.Anno 662. vt de iis qui focios ius ciuitatis clam paiamve iufliflenf. que(lio haberetur.Appia.Iib.de bell.ciuil.r. V Al e R 1 a, de defedione militum.Tulit M. valeria! Coruits Didaror,Anno fi:.Ne cui militum fecedio, quam metu fupplicij f;cerant,cum de Capua, qus ipforum prefidio commifla erat , occupanda con- fpitaflent.eorumque confilium detedum efiet,frau- fli eflet.Liui.lib.?. v A l R r 1 A.de iure fuffragij. Tulit C.valerks rrap- po t ri.pleb. v alerio,Liuio Coff.Anno 565. vt For. niianis,Fundanis.Arpinatib.fuffragijlatio(nam an- te fine furfragio habuenmt ciuitatcm)efiet. liuius lib.;8. V ar 1A maieftatis. T ulit Qj arius.proorer obfcu* rum ius ciuitatis Hybrida cognemtnatus. T rib. pleb.aduerfus intcrceffionem collegarum. vt qus- rereturdeiis , quorum ope confiliove focij contra populum Roman.arma fumpfiffent. Afcon.in Orat. pro Scauro & pro Coraelio & in iitdem Tullius. valer.M4x.Ubr0 odauo, capitul.CCicer.rufc.i .& in Bruto. V AtJ VIA n s ROM 7 at i ff l A,de Caefaris prouinciis. Tulit P. vatinius Trib.pleb.C.Caefare,M.Bibulo ColT.Anno 614. vt Cajfari Gallia Cifalpina cum Illyrico in quinquen- nium,fine Senatus decreto,& extra fortem manda- retur. vt ij quos in lege nominabat , Legati fine Senatus decrero cum C« far e proficifcerentur. Vt cidem pecu nia ex 3 >rario ad exercitum attribuere- tar. Vt idem coioniam Nouum cbrnum deduee- ret.Tranquillus in Csfare, Cicero pro Ealbo, & e- pift.ad Lentulum,Salluft,Iugurth. Plutarch. in vi- tis,& prsefertim Cicero in Vatiniana hoc loco , Eri- puerafne Senatui prouincia?,&c.quo ex loco conie- fturam-capit,Hotoman.iocum illum in medi.a Ora- tione corruptum efle,vbi fic legitur , Eripuerifne partes illo tempore carifiimas,partim a C?fare,par- lim a publicanis. legendumque partim a $60210,71 partes imelligantur fubminiftrandae pecuni« , cum Senatus serarij difpenfationem haberet , publicani Lepe R.empubl.pecunia iuuarent. Mendum tfx no¬ ta fe,ortum videtur,pro qua imperitus fcriptor C?- 10 fare repofuit. Vat 1 n 1 a, de repetundis. Tulit idem. Vt qui rcpe- tundarum reus eflfet,ei alterna confilia reiicere li- ctrer.Cicer. in Vatin. vbi commodiorem conditio- jaem reiedioais, pro Contentionem legendum vi- detur. Vbll b 1 a, de heredum inftitutione.Vide Iunia Vel- leia. Vi lli a annalis;Tulit L.Villius Annalis Tribun.ple- bis L.ManliojCLFuUno ColT.Anno 574-Quot annos nati,quemque magiftratum pcterent, caperentque. Liuiusltbr.40.vbi tamen corrupte legitur ab L.lu- lio Trib.pleb.latam, vt annotat vir Do&iflimus C. Sigoniu*'Et in iib.epift.Cadij 8.pro L.Iulio Annali, in manufcriptis eft,L.Viliio.& a p ud valerium lib. 5>.L. Tullius Annalis, pro L. villius.Quod autem Liuius loco fupra citato hanclegem eo primum ati- so latam fcribit,mirum prorius eft, cum Irbr.25.ira de Scipione tradiderit : Huic petemi asdilitatem, cum obfiflerent Trib.pleb.neganres rationem eius 4 0 habendam efie,quodnondum ad petendum legiti- ma setas elfet Poft autem libr.22.in confulatu man- dando T Qujntio Elaminio , quem nendum annos jo.natum fuifle Plutarchus prodit , huius legis ne verbum auidem fecerinimo vero ita fcripTeritiPa' 1 tfes cCnfuerunt qui honorem , quem fibt per leges capere liceret peteret, in eo populo crcandi ouem velitjporeftatem fieri #quum eflfe. Hanc autemle- gem fignificat Ouidius in Eaftis,cum ait*. Jura dah at populi fenior>finitaque cer tis . Legibus efl (eta$>vndepetatur honos . Annus autem iuit (^usfture qnidem non ante XXVII. Tribunatus XXX. ./Ediiitatb XXXVIL Vrset-ura* XL« Confulatus XL 1 II. Et quod de Qp,Tftura diximus,apte congruit cum eo quod Po¬ ljub.lib.6.fcribit,legem fuille,ne quis vrban - m ma¬ giftratum gereret,nifi decem ftipendia confecifter. Annus autem ad militandum legitimus fuit 17. vi- s de Cic.Phil.5. v 1 s ex l 1 A, de Iibc-rtinis , Tulit L.vifcellius Varro 60 Cof.cum C.Eonteio,anno DCCLXlil. Oiui Clau¬ di j temporibus. N-e libertinis hominibus ^.qui ius anulorum aureorum adepti non erant.,eos honeres, qui ingenuorum propripfunt,capere liceret. Imp.l. vilic,Ced.ad tegem Vifcel.Ieg.i.Cod.quando priu. ačt.crim prsiud.Vlpian.cTnftit j. vifcellia ramen vbique iegitur mendofecum v ifelliorum familia nota (Ic,cuiu5,erat C. vifellius varro , Ciceronis _ Csonfobrifius^t conBat ex Bruto« ' A N JE. ni vNCiaria 1 . exdfcl corptaeft ,quam $ylla , & Q. Pompeius tulerunt,qua fancitumeft ,vt dc-bitores dccimam partem. *•* Harc apud Feftummec plu- - ra leguntur. v o c o n 1 A, de mulierum harreditatibus. Tulit Qu. voconius Saxa Trib. pleb. Cspione & Philippo CofT.A nno 594.Ne qui cenfus eflct,id eft, centum millia feftertiutn poflideret,vt jf.Papian. lnftit.de fticcclT.libert.virginenijneve mulierem, lupra qua- drantem fuorum bonorumid eft vtip fv° » /aimj ftu&tifas, vitra z$. millia. Seftertiufn, vt ait Diolib. 56.ha;re-dem inftitueret : plufue cuiquam iegaret, quamad haredem h ef/T»TO|e< o ,£tjiav qui cum abHannone Carihaginenliamlm- perarore,cuius prtefe&us fuerat,dignitai.e fua fpo- Iiacus efter,Agrigcmum Romanis prodidit. Liuiiis lib.27. Lex,de Diclatore.Ne Bi&atori equum confcenaere liceret.PIutar.in Fabio Maximo. Le x,de C.Scruilio- Tulit QsuSenulio <, C.Seruilio* Coff.Anno ffo.Ncilli fraudi elle r, quod patre qu* fellacurali fedi{fet,viuo>cum id ignoraret ; Trib* pleb.atqtie ALdilis p leb.fuiflfet» contra quam fanci- turai legibus erat.Fuerat aucetn C. 5 eru>lij pater an- nos io.apud hoftes Boios captiuus. Liuius libr,27. & 30. Ljex, de Comitiis.Ne in Comitiis magiftratuum ab- feritum ratiohaberetur.Suet.& Plutar in Cxfare. Le x j n e q u is p r x fi d um m u n us,do n a m c a p e r e t , n i ft e(ciilentuin,pocu!enrum J quod intra dies prosfimas prodigaturjag.plebifcuo i8-D.de oftic.pr$fid, L e x,Augufti tempore Iata,vt prcefe&o £gypti impe- rium par proconfuli daretur : commemoratur ab VlpJ.i.D.de oiSc.prajtor.Auguft. Iex Agrariapaulo poft C.Gracchi npcfisn lata, T&d yvv ump #!£$£(>?vw*%6t\cu mir gpeV **iv n7s ntih ;ito ’ iK - <&č?ripxy Wfe.Id eft, vt li- ceret iis,qui agrum lege Sempronia poflidebant^ve- dere.Hoc enim Iex Tib.Gracchi vetabat. Appia.li. de bello ciuil.i. Le x lata papirio,Garuilio Coflf, Anno 440. Vt qui iuniorum non conucnilfet ad Imperatoriuni edjfiu, quique iniuflTu al»a(iet , caput loui fa era tu m eflet. Liuius lib.io. Lege s,de Comitiis.Ne is qui Comitiis pr^dTct , fui^ 0 rationem in magiftratu petendo haberet. Liuius li. j o.N e quis infpiciac tabellam,ne roget,ne appellet. Cicer.De legltb.3. i BX } vt rei frumentaris procuratio Sex.Clodio a* deraptajCn.Pompeio,mandaretur.Cicer. pro domo fua.plutarch.in Vitis.Dio lib.35?. L e x de repetundis. Vt euntibus in prouincias inqui- rendi in eoseauib , quos repetundarum reos fece- rant,certus coii;icubT'^amerus efler , Vtliters ex prouineia deportats triduo ad prietorem dtferren- tur,iudicumq« iignis obfignaremur.Vt accufato fex 7 ° iantumhors darcntur,Cicer.pro Flacco^vbi rečen- tem hanclegem appellat.vnde apparet jat«?r Cor^ neliam & luliam aliquam fuilfe: cumid de neutra intelligi poffit. Le x,de vini potu.Vt neque libera neaue fetaabibe- ret vinum,neque vero clarorum virorum qaifpiaia a pube vlque ad 35-annum. ^Eiianus Romanotua veterum hancfuille legem teftatur.lib.2. Le x,de magiftratibus.Vt numerus libeinul 3 abaG Cicero ad Atticum l1b.12.Epift.33. Lb XjP.$cipione,C.Liuio CofT.lata ,pervnumeTn- bun.plcb.Ann.DCVI. Vt beiii p uniči ftcundiad* miniftratio p.Scipioni mandaretnr,vt ex delefiibus fupplementum confcriberet, voluntarioi- quoiquoc poftei d fociis acciperet,& ad reges ac ciuitatesli* teras dare^inferiptas populi K.omaninomine, Ap- pia^De beli. p uničiš. Lex Caftrenfis apud Romanos. Qnx pro defertore habetjft quis vlt.erius reccdvit } quam vnde figna au- diri poffint.Appi.in L'ibyco. Le x 5 de Tribunis pleb.E/ cvdVoi ? na/f 7rtt(yiy' >SA/£M5,7dv ifc 7 TCl 97 t€i iTTJhi^iSfr. \ r t Cl TribU" nus nondum. promifta pra;ftiterit,eius in primis ra- tio d populo Comitiis Tribunitiis habeatur.Appia, de beli.ciuil.i. Le x de triumpho.Ne quis triumpharet,nifi quiho* ftium quinque miliia vna 2cte eseidiflet Vaier. Max.lib.2.c.?.& Dio lib.37. Vt lolis Confulibus & Ducibus triumphare liceret. plurarch. in Potnp.& Caro.Vtic. Ne qui triumphacus erar. antetrium* phum vrbem introiret.plurarch.in pomp. Le x 5 de trigeminis,2’«žX6i>£ra, oh yhov 7 rq A^ocrid 1 U( Tforpkt T&)S 7 TC g«rt»'V _£!■$%&! ».&<(• Vt quibsjs trigemini liberi ni ti erani 5 iis adalendos pueros fumptus de puhlico ruppeditecur.Dionyfius lib.3.qui propter Horatiorum laudem^m laraffi) ruoque adhuc tempore obferoatam feribit. Lb x,de Vacatione.Appia. De bello ciuil.lib. licftrb . bitiOuTZti/i^Ti vo//a tov *reixc Lpeav K&i ‘J/ssovtov šyyQ$t inquitip« ( <<^To/ ftiaajj JhicStJVi.att ijiiaj 97t>M» irrraiir^S EčvrCaAomJ. s’|f 'onim 5 K) 10 QifM.it t iisfjj>i,irt' tis thep fpaitint ris Upiste, nfJUu tl f/A ycKArtxis mt\ti ms^tjuasAd ell,Quos ma¬ ntise Rom. m metuifle viciemur,quippe a qu:bus vr¬ be pulfi a!iquando fuer nt, ac iam legem tulerant, vtv.icatio militi* facerdotibus eflet, pr*terquam fi rutlus bellum Gadicnm exorft®tar. Item in Camil« ioisTO 3 St » ®o/3oS iv i^upisjittt Ss<9cq lifMI^U^Of v S ROM. tjo roils lepii; Tpartiut, yapts at /j.i pmn.tfjjts. id eft.Tantus etat Galiorum metus.vt legem Roma¬ ni tuletint, vt facerdotes militi* vacatiooem habe- tent , pra:terquam fi bellum Gailicum exoriretur, Tumultu,tamen,non bello Gallico, h. ncfuifle con- iuetudinemCicero Phiiip.S.doeet his verbisrGrauius autem efle tumultum, quara bellum,hinc intclligl- poteft,qi'od bello Gallico vacationes valent,tumul- tu non valent. Huius legis etiam in ea pro Fontei« meminit. LEs V b c ti i v 11 c i , fiue, vtin manufcrip, codic. VeftiiLibyci , qua manuiniffas a Rep. Ro¬ man. ciuitatemRoma. confequebatur : cuius pote- ftas poftea fenatufconfulto lubentio Ceifo itetum & Neratia Marcello co(T. fačto , ad prouinciat porrefta eft.de qu* leg.vltim.Codic.de fetuis Rei p manumic. F I N I S. DE SENATORlBVSj SEN A TV, ET SENATVSCONSVLTIS, EX FR. Hot. dc aliis. * En at o*, bs aRomulo pflmum ln- | ftitutos efle,Liuius,Bionyfius, Plu- 1 otcliu*, aliique auftotes traduut. > Liuius quidem in libro primo lic: 1 Cum ia viiium Iiaud poeniteret,co- j filium deinde virifeus parat.Centum , cteat Senatores,fiue quiais nume- rusfatiserat,fiuequia foli centum eram,qui ciere Patres poflent. Patres certe ab honore, pattitiique progenies eorum appellati. Dionyfius aute libro lecundoiRomulus autem his conftitutis , ftatuit continue fibi Confiliarios coopcate. V irofque centum ex patritiis Iegit,quibus cum Remp adminiftraret.Eoru autem hocdifcrimenfecit:Ipfequidcmvnum ex om¬ nibus pracftatillimum defignauit,quein exiftimaret vr- banis rebus praeefle oportere.fi quando ipfe cum exer- citucxtra vrbemeiTet. Deinde iuflit vnamquamque tribuni tres viros *tate,prudentia & nobditate generis prseftantes deligete. Poftillos nouem fingulas curias iuflit denuo tres viros c patritiis maxime idoneos deli- gere.Poftquam ad primos ilios neuern a tribubus de- fignato?,ift©s nonaginta,quos cutiac crearant, adiunxiC- fet,8c lis iilum pr*fcciflet,quem ipfe antea decreuerat. centum Senatorum numerum impleuit.Is confeflus fi- ueconfilium, verbum pro verboGracce expreffum, , id eft , Senatum fignificat : 8c vfqueadhuc eonomine a Romanis appellatur. Vtrum autem pro- ptet feneftutem eorum,qui cooptati fuerant, anpro- ptet virtutem nomen illud repererit.non habeo certu, quod dicam,quippe prilci hommes lolebat eos qui na- tugrandes,&boni viri efient, ideft lenesap- pellare.qui vero in eo confilio eram,Patres cohfctipti vocati funt,Sc vfque adhuc ea appellatiosem retinue- runt.Plutatchus autem inRomulo fete in eandem fen- tentiam fcribit:Necenim excur(Ione, tiec.faltu, nec e- minus haftis vteretur ( de SeneScipione loquitur) fed confilio, tationc,fententia:qu* niii efient in fenibus.no iummum confilium maiores noftri appellafient fena- natum.Seneca autem, a qua astate non cegerentut Sc- natores in fenatum venite,duobus locis coftituit:quo- tam vnuseftlibto Declamationum primo : Senator, inquit, poft fexagefimum quintum annum in cutiam venite non cogitur.nec vetatur.Et in fine libri De bre- uitate vit*:Lex.inquit, a quinquagefimo anno milirem non cogit: a fexagefimo Senatorem non citat. Zonaras autem libro vndecimoin hunc modum , Romuluse* iis,qui tum amplitudine generis, tum prudentia , tum etiam inftituto vit® clatiotes effent,centum defignauit Confiliarios,eofque 1’atritios noniinauit.Eorum autem conuentum vniuerfum, Senatum appellauit : quem ■o Gr?ci ytpa,tum corrigiarum implicatione , tum liter* vnius forma infignitos dedetunt, vt ab illis Cen¬ tura viri,qui a principio Senatores fuerant,fluxifle vi- derentur.Literam autem R. fuifleaiunt, fiue qucd nu- meium illorum centumuirorum fignificet (nam apud 10 Gr*cos fS eft numerus centenariiJfiuc quod ptima fit litera,qua Romanorum nomen feribitur. Nuncqui Senatores effent,quique in fenatu dicend* fententie ius haberent, breuiter ex antiquorum aučlo- ribus ordine expofitis ap'eriendum eft.Saliuft. in Cati- lin.Delečli,quibuscotpusannisinfirmuin , ingenium fapientia validum etat,Relp.confultabant:hi vel *tate„ vel curafimilitudine Patres appellabantur. Liuius ii. bro vndecimo:Deindequo plus virium in fenatu fre. quentia etiam ordinisfaceret, c*dibusRegiis diminn- 4 o cum patrum numerum , primoribuseqiiefttisgradus leftis.ad treccntorum fummam expleuiit, traditumque £ £ DE SENATOR! B. SENA TV inde fettut, vt iti fenatum voearemur,qui pattes, qui- que confcripti etT-’tu. Confcriptos viddicec m nouu« Senatum appellabam.leftos. id mirum, qaamum pro- fuit adconcordiam ciuitacis , iungendo(que patribus plebis animos. Feftus libro primo-.Patres dicuntur, qui funt patri« generisiConfcripti, qui in fcnatu funt fcti- ptis annotati. Aileftiantcm dicfbantur apud Roma- nos, q ji propter inopram ex cqueftti oriine in ienato- rum funt numerintfi afiumpti.idem libro decimoqtiar- to.- Patres Senatores ideo appellati funt, quiaagro; rum partes attribuebant tenuioribus ac filiberis pro- priis. Idem libro decimoqnnto : Qu; patres, quod confcripti vocati funt, incuriam, quo tempore Re- gibus vrbe expuliis, P. Valerius Conful propter ino- piam patcitiorun ex plebeallegit innumerum Se- natorutn centimu & fexaginta quatuor,vt exp!eret nu- itlerum trecentorum. Sic duo genera appellauere.,1- dem libro decimo feptimo : Senatores a fene&ute di- ei, fatis conftat , quos in : tio Romulus elegit centimu: ¥ nit.cenfusin cattris ordinem ptomoBet.Cfltfii : D f 0[0 iudex legitur.Cenfus autcm Senatoriusquantusfiierjt Sueto. in Augufto his demonfttat visiSenatorium cen' fum ampliauit, acpro o&ingentorutn miliiutnCumrna duodecies H. S. taxauit, fuppleuitque non baktmj« bus. CAP. II. gvj m v s de \evrs s a- tus cegnijitrtt, D Tonvsivs Hali«, fibrofexofcribi!,legemabvr 3 be cond't • Romar fuiflc, vt Rcfpubbca omnisin in poteftate fenatus eflet, prteter magiftratuum črta- tionetn, legiu»’l 3 ttonem > & -belit pacifve atbittium.l. taque PoIybius libro fexto arrarium veftigaliaque om. nia in eius manu fuifle,in-.pendiaquede.publico eiufde quorum conftlioRempub. adminifttabat. Itaqueet- arbitra« fada efie teftatur. priin,um eos demum Senatores fuiife, qui a Cenforibus iečti in fenatum eflent, vt de fum ara Reipub. fententiam rogati loco Čc modo dicerent. Deinde fuiife et¬ iam a!ios,qui quamuib a cenforibus ledi non fuiffent, taroea pro iure uiagiftratus quem aut tum .gerebant, aut ante ge/f^rant, fementisin Senatu diccnda: ius habebant. De quibus verba Gellii ex libro fertio,cap. iS. fubfcr bam. Videtur, inquit, eos fignificare , qui nondum a Coff in S natum lečti., fenatores quideoi non eranc :' fed qui; honoribus populi vil quidem e- tant , m fenatum veniebant , tefententi* lus habe- b mt: nam Sc Curulifeus magiftratibus'fundi,qui non¬ dum a cenforibus in Senatum ledi erant, Senatores tus ;pfe curabat ac prouidebat. f^r^rerea qutd de lega- non eranc Et quia in poltremis feripti erant, non ro 4° tionibus extecarum genuum , qua jh vrbem venerint, gabantur fementias : fed quas principesdhrerant , in agendum, quid eis refpondendum , in fenatus voiun- tas defcendebmt. Hoc fignificabat edidum > quo nune quoque Čoff cumfSen.itores in curiam vocant, feruanda: eonfurtudinis caufa translatnio vtuntur , fe- natores quibus in fen atu fententiam d:cere Iicet. Hzc Gellius. Huius autem ed-di metionem Liuius facit in libro 2/ Confules, inquit, edixerunr, quories Sena¬ tum vocaiftnc, vti fenatores, quibufque in Senatu di- eere fententiam iice:et, ad portam Capatnam , conue- cateacque afbicrio pofitum erat. Hxc PoIybiusqua:ta- men,vbi de iud ci s loquitur 5 obfcura funt.-non enim fe- natum de rebus Capital bus iudicaffejegimus. Nam etd Ojiarfitores ex fenatotibus'Crcarentur data opera,qui de cnmine.aiic] o cum coniiiio, hoc eft, adhibitaiu- dicam aliquot eodem ex ordine decuria quare* rent , re vero mdicata priuati eflemrnon tamenfena« tum idcirco iudicaiie.fed Senatores tantum.dicendum nirent.Qu > in libro, paulo fupra.ea qu* modo diceba- y 0 eft.f aque pofterioribus temporib.cum etiam Senato- musjplaniffirne confirmat.Didator,inquit,eecitato ve- tere senatu,inde primum in demortuorum locum le* .g:t,qui poft L.^EmiIium,*&: C.Fiaminium cenfoies cu- fuletn mag : ftratum cep:flent,necdum in senatum le¬ di eflent,vt quifque eorum senator primus creatus e- cat.Tum legit, qui %d \les Tribuni ^T>ractores, dorefve fuerant.Idem libro ^cum profana ill.a Io* ca fuifle n: »tempi a. e fle per augures conftituta: vt in iis $enatufc6(ulta more malorum.iiifta- beri poflent. Ser-« uius in.illud neidos lib.Xl. A It a bnra limina topi. Qaarritur, inquit, cur ad priuatam domum conuo- pianus libr. De bellis ciuilibus prirno, legem a L.Syl- cetur Senatus,qui no niliad publica 8c augurato codita la latam^commemorat, vt nihil ad populum referre- * - 1 T ' tur,niliquod anteaconbrmatum a fena:u > fuifTet 1> qu(^ admodumAnquit,antiqualege iubebuur. Hxccum ita fint, facile imeiledu eft, quam tidicule Tribonia- jnus, Sc in legefecunda,De orig.iu. Sc in Inftit. feribat, cum audus e/Ter populus Rom.in eum raodum, vt dif* ficile e(Te c in vnura eum conuocari legis-. fancienda? caufa,fenatum vice populi confultum effe. Non enim loca conuenire confueuit. Sed 1 cim us domum Latini augurato conditam , Sc eandem tam templum fu^iie- quam curiam. Namque in fuperioribus legimus tc- dum auguftum, id eft^au^urio conditum. Item paulo, poft: Mine [ceptra acc!ptre,& primes dttollere faftts T^egtbus o/nen erat.hoc dli Chria^ templum. Mento ergo ad domum Regis quafi ad locum pubii« propter ciuium copiam populi poteftas ad ienatum _ ^ __ ^ translata eft > fed Caifarum altutia, 8c calliditatc , qui Q clJm conuocatur S.enatus v nam, vt ait inleptimo, in Senatus augenda potentia, lu;e feruiebanr. Tacitus n libro primo : Tum prim um e Čampo Comitia ad pa tres tranflata funtinam ad eam die Sc fi potiilima pita cipis arbierio J qua:dam tamen lludiis trsbuum fiebant neq.populus aaeptti ius queftus iaani rumore sueton.in Caf.Comitia cu populo part tus eft,de exce ptis confulatus competitorib.de c^tero numero candi datorum pro parte dimidia» quos populus vellet, pro nunciarenturtpro aleera parte, quos ipfe dediflet. dem in Tiber. Nequc tam paruum quicquam , ne- quc tam magnum puhlici priuatique negocii fuit , de quo non ad P.C.referretur. Idem in Caligula: Tenta- uit Sc comitiorum more reuocato fulFragia populo leddere^ CAP. III. gVOS S E N ^AT V S MO 7 ? E M Jr iorum haberetur 0- ton(nleretur. P ERquos autem senatus more maiorum hab eri c6- iulique foleret, Gellius bb.14.ex Varrone kis expo. nit verbisiPriinum ibi ponit,qui fuerim : per quos mo¬ re maiorum Senatus haberi ioieret, eosquc uominat Didatorem, Con ules, Prattores Tribun.plebis >Inter-* regem, Prajfedt- vtbis ; neque alii pratter hos, ius fuiiTe dixit facere ^enacuf. onfultum.. Quptiefque vlu venil« fet , vt omnes ipd magiltratus eodem tempote Ro- iHie elTen;>tuin quo iupra ordine fetipti effenc , qui corum prior abis dlet, ei potilTimam Senatus con'u- lendi iusfmfle. A.ddic deinde , extraotd:nario iute tribuno? quoque militares * qui p to ConCuiibus fuif Tali inttu templo diuum patriaque Latinu^ Sede [edem. Idcirco etiam in palatii atrio,quod augurato condi- tun? eft,apud maiores confulebatui Senatus-.vbi etiam arietes immolabamur, quod ( vt in feptimo diximus^ Virgilius ad Latini tranfluiit domum. Multi dicunt pe- ritc Virgiiium nectempli nec curia: hoc loco fccilFe commemor^tionem , fed tantum dixi{Ie s intra te&a regia:vt oltenderetconfilium quod initur,non efie ca- plendum,quia nec rite eft inchoatum.Ea enim quac di* cet Latinus efteftu carebum.Ha:c Seruius. Loca autem ea,in quibus Senatus.cogebatur,fcnacu* la vocabancur Senaculum, inquit Varro, fupra Grscco, 1 * ftadn, vbi ardes Concordi* Sc bafil ca Opimia, ienacu- lum vocatum,vbi Senatusaut ieniotes confiftc rent:di- d:um vt apud Gr^cos.Feft.libro decimo fepti- mo. Senucula tria fuifle Romar, in quibus Senatus ba* beri iolitus lit, memoris Nicoftratu s in libro, qui in- fer bitut^de senatu babendo. Vnum vbi nune aedes eft Gcncordia:, inter Capitoliuni, 5 c forum:in quo folebat magiftracus, vt dicii Titinnius,cum fenioiibus delibe- rare:alteium ad pottam Capenam,tenium imraatdem BelloniCv jn quo extcrarum nationum legatis, quos in vrbem admittetenolcbanc , senatusdabatur. Bare iile. Animaduerti etiam magiftratibus qui ad vrbem re- d.bant , datum in eo templo senatum fuifle Liuius libr.,8 de p. sopione lo^uens 1 Ipfe, in.qu.it , decem 7 ° nauibus Romam redile , 8c senatu e_xttf. vtbem dato in a:de Bellonas, quas tes m HifpanjageiTiil-t cufleruit, ££ 2. i?5 DE S E M A T £t lib.49.Lucius, inqu!t,Manlius proconful ex Hifpa- nia redterattcui poftulanti ab fenatu ia sede Bellonat,. triumphum.rerum geftarum magnitudo impctrabilem iaciebat,M.emotabi!eeft etiam quod Piinius lib.8.c. 4 f. fcribit.cum eflet nunciatumbouem locutum(quod fie quens in prifcorum prodigiis fuifle ait)Senamm. fubfi- Sio haberi (olitum fuifle, CAP. V. §JV Q TEMTOT^E senčit v s haberetur. P Or ro autem Senatusalius fuit !egitimus,alius in- di&us. Legitimus dicebatur, qui vel lege vel more certis femper diebus habebaturtCalend.Nonisildibus, Suetonius in Augufto:Sanxic, ne plus quam bi' in me- fe legitimus Senatushaberetur, fcdicet Calendis & I- dibus: neve Septemb. Ofiobrive menfe vllos adelTe alios neceflfe elTet, quam forte duftos, I.ndi&us autem ■ dicebatur,qui reliquisdiebus men(is,qui modo comi- iiales non erant.Magiftratuum vocatu cogebatur, Ca.' pitolinus in Gordiano.Non legitimo, fed indičto se- flatusdie Conful iam domicenuentus.cum Prtetoribus jEdilibus, & Tribunis in curiam venit. Comitulibus autem diebusidcirco s enatus non indicebatur, ne fe- natoresa luffragio ferendo auocaretur.pratterea G 1- liusllb.i 4 .docet senatufconfultum necanteexottunt, nec poft oecafum folem fa&um,ratum fuifle: opuset- iam Cenforium fecifle exifttmatps, pet quos so tem- i pore SC.fa&um eflet. Seneca veto de traquillitate vi- tatlib.i.Maioresnoftri, tnquit,nouam relationem poft horam decimam,in senatu iieri vetabant. Quin Sc menfem tocum Februatium Iegattonibus eiterarucn gentium audiendis attributum fuifle, multis ev locis eonftat.Ciceroad Lentulum.senims haberi toto Fe- bruario non potefti>ntG petfečtis aut reie&is legatio- nibus.ideadQeFratrem,Ub. 2 .Epift.Etquod lege Ga- binia fanftum lic ex Calend.Feb.vfq;ad Calend. Mar- tiaSsLegatis s enarum quotidie dari. . CAP. V I.’ OR. S E N A T V s pattem.id eft,in eam.in qua fedet qui cenfuitfe/e^an- dos.Ex quo manifeftum eft ,nen poffein eadetn patte" remanere eos, qui tntetficiendos atbitrarttut, q u j a [j, omnia animaduettitis , vtnon contenta lex dtcetee Alia,addiderit, Omnia. numergodubium, AVn 0 ” mnia fentire eos qui occidunt , quam qui rele»j&t» In illam partem ite , quam fenticis, Nonnevidetti- ipfa lexeos qut dijfentiunt,in contrariam pattem vo. sare,cogere,impeilere!num eonfulete etiam,vbi quif. io que remanere , quo tranlgredi debeat , nnn umu« folemnibus verbis, fed manu , geftuquedemonftrat: Hatc Piinius. Eodem autem tila qucque pettinent qut£ ex Geihj libro tertio, capit. decimooftauo , feti. bemus. Non pauci funt, qui opinantur Pedttios Se- natotes appeilatos , qui fententiam in Senata non verbis dtcerent , led in altenam fententiam pedibusi. rent. Quid igitur, Cum Senatufconfult.per difceffio. nem fiebat: nonne vniuerfi fenatores fementiam pedi. busferebant?-FeftUi libroprimo : Pedarium Scnafij- Km fignificat Lncilius, cumait: Agipes vocem mit. tertcotpit;quiaita appellatur,quod tacitus tranfeun, do ad eum,cuius fententiam ptobat,quid fentiat.indi. eat. Gtcero libro ad Atticum i. Epiftola decimaoftaua, Cum eft aclum,neque ammaduetfum eft, ad tjuosper- t:nerec,& raptim in eam fententiam Pedariiconcurte. runtAlmiui libro Epiftelarutn st,Sed cum fieretdifcef- fio qutfelliscurulibus aftiterant, in Cornuti femetiam- ire coepcrunt. tam illi, qui fc collegaeannumerari pa- tiebjntur,in diuerfum tranfierant. Seneca devitabea. ta libro priona , capir. fecundo. Cum de beata vita a» gitut , non eft quod nvihi illud difceffionum morere. fpondeas.Haee patsmaior efte videtut.Haftrnusde Se- natufconf.quod pet difceifionem fieridicebatut.Nunc de eo, quod exquircndis fingnlorum fententiis fiete; bteuiter eiplioandum eft. Moris etat,vt poft comitia Confulatia.GonfuIes deiignati, primi fenttntiastoga- rentur, & eorum is prior, quipnorelocodeclaraiBs eflet. ante comitia vero , is qui e-Cenfoributprinceps Senatus lečlus erat, jjdeinde, quos confulibusvideba- tur: ita tatnen.vc ne Prtetorium Confu!:ir' ; /fdihiMjc: Practerio.Tribunttium jEdilirioantererrent: cpjemad. modum ex Saliuftio & Gellio inteiiigirous.Ciccr.Phi- lippica 5. Sed qui ordo in fententiis rogandisfeniari foiet, eundem tenebo in viris fortibuthonorandis. a %JV O M O D O S E N T E NT 1 JE IN SE - MM & rogarentkr dicersn- tur. ^>EnAi‘ vscons v l t A duobus modis Beri. folita, OG c fld ! b't 4 -docet:aut per difCeffionc'm,fi confenti- returtaut fi rts d.ubia efter.per finguiorum fententias *xqU'Ctas:finguloi autem debete confuli gradatim.in- «ipique žconfulari gtadu:ex quo gradu fetr.per qui- demantea primum rogari folitqm,qui princepsin je- natum leftus eflet. in senatufconfulto per difceflione faciendo , moriš er t (quem.idmodum Feflaislib. t;. fcnbiO vt prateo dtceret:Qui hoc cenfetis.iliuc tranfi* te:qui alia omnia, in hanc partem. Omnis autem cau- fa fic pnibat, ne dtcetet:Qui non cenfetis, Hinc illud Hircijlibro o&auo , de hello Gallico : Difcef- 1 fionem faciente Marcello,senatusfrequens in alia o. mniatranfiit-sueton.inTibeno. Cum Senatiafc. per> difctiEonem fieret, tianfeuntem eum in aleeram Partem in qua pauciores erant.fecutus eft nemo. Plin. autem in Epiftolaium lib. oftauo, confuetudinem il- Sam fie explicat:Qu;d?lex non aperte docet dirtmi de¬ bele fententiasoccidrMis Sc relegantis, cum ita dif- ateffionem fieri iubet?ijui hsc femitis,in hanc partem, qui alia omnia , intllam partem tte quam fentiris. Ssamina fingula -verba Ss expende, Qui hso • s*af«u«hos idegandos putatis ; ia bane Bruto igitur Confule dtfignato mote taaioram ta- piat»us exordium. Memorabile autetn eft f tjuou Suetonius fenbit in Iulio Cteiare,moriš fuifle,vtq*na otdinem rogandarutn fententiarum Conful Calendar. lanuartis tenuififet,eundem totoanr.o vfutp.iret- Fcib 0 ncuam.affinitatem,inquit, Porepeium prtmjitn rogate iententiamecepifle : cum CraiF. s foleret , efletque confuetudo, vt quem ordinem inteirogandi ienien tias ConfulKalendis Ianuariis inftituiffet , eum toto anno conferuarer.Cuoi autem rogatus-Senatorfenteti* tiam dicere vellet, afliirgf bat, ftansque dicebat. Ci. četo ad Attičum libto ptimo. Locutus ita eil itvSe- natu,vt omnia ijlius ordinis ^uircaf laudaret: mibique vt afledit , dixu fe purare,fatis ab le etiam de ifttire¬ bus refponfum.Stans autem non modo de ea re,de qua a relatum fuiflet,vetum etiam qaacunqut dere volebat, & quamd:u volebat,dicendi poteftatem habtbat: admodum Grllius teftatur-.Tacituslibto tertiOiDrcre« tum ne vafa aurofolida miniflrandis cib s fierent, ne tfeftis fettea viros fotdarer: escefiit Fronto,ac peftulai uit modum argento,fupeiledili,famili$. Eratquippe adhuc frequens fenatoribus fi quid e Republic, črede, rentjfententialaco dicere.ldem lbro decimoteniode bsllo & paceinquit,de veiSigahbtiS& leg hus,quibuf* quealiis Romana continentur-, iaadere,diffuadereve licebat patribus, quoriestus dicendse fententir acce- piflens , §i mjs. vellens cioromcre telationeni#^ " *.*• *- _ K7 ET SEKAT V S CONSVLTlS. 13 * in eo poftulare.Gellius Iibr.4.ca.io.C.C*fat Confol M. Catonem fententiam rogauit: Catonem quat confule- batur,quonram no e Repub videbatur, petiici nolebat« Eius rei gtatia ducendat, longa Oratione vtebatur,exi- mebatquedicendo diem. Erat enim ius ienatori, ve fententiam rogatus, diceret ante quicquid vcllet alius rei,& quod relJet.Cifer Conful viatorem vocauitreu- quecum finem non faceret ptehendi Ioquentem, Bc in tutam:qu* dum ibiuatur.pignora capiant.*..'quemad- modum in 5 pen.infh.qui fatifd.cog.legituus pignori- bus captis coerceri tu!©res,qui non iatifdant, mulftairt enim.redafta ex pignorum vendittene pecunia ,Qine- ftores atrarii capiebant.Cice. deOrat.li.j.An tu,cum o. mnemauftotitatem vniuerfi ordinis propignore pu- t >res,eamque in confpeftu populi Ro condderes, me hiš pignoribus exiftimas pofle terretiinon tibi illa funt carCerem duci iuffit.fen.itus con(urrexit, & profeque- j 0 c *deuda,(i crafium vis coercere, hxc tibi eft excideda batut catonem in catcerem.H.ic, inquit,inuidia fafta, C*far deftitit.Sc mitti Catonem jufllt.Hanc autcm hi- ftoriam etiam Plutarchns in Catone commemorat. Forma autem fententite dioends, quemadmodum exPhtUppicis Orationibus apparet.fete hxc erat’Quod verba fačKfunt de literis.&c. de ea te ita cenfeo. Ne- que vero practereundum illud eft,quod Pedianus do- cet in Milonianatcommentariis, cum aliquisdicenda fententia duas plutefve res complexus eiTet, c; (i non lingua,qua_vel euulfafpiritu ipfo libidmem tuam liber* tasmea refutabit.C£uo ex loco exiftimareconcidi,fran- g ! que pignora iolita fu;(Te,tidiculum eft.Cirdere nam« que veteres pro coofumere dicebant : VtNoniusde- monftrat ex illo JE^ucilii: Lana,opm omneperit:f]ualor,tinC£tmnUc*dunt. Qutre cum cedi pignora lex »etus dixi(Iet pro, ita ci¬ pi,vt auftione diftraherentur>& confumetentur, ludes Ctaffus ancipiti fignificatione vocabuli , lic loquutus omnes probarentur,poftulad folitum a tjuouis fcden- cft.'!im:iiter vt Cicetoui ea pro Sex RofcioiNefcimus, te.vt diuidatud eft.vt de rebus finguhs referatur. De quo more mulca Plinius in Epiftola ad Ariftonem libr. Ipiftolarum S.vbi fcribit,cum in Senatu relatum ellet de libertis Confulis interfefti.B: pars abfoluendos.pars mortemul&andoscenfuiflet , eum qui libertos rele- gaftdos, feruos fupplicio afficiendos dixiftet, coaftum effediuidere fententiam:quoniam,inquit, duas res čo- ptehendebat. Eius rei etiam exemplum extat in E- pifto.Ciceronis ad Lentulum.Itaque, inquit, cum fen. per ifta tempora eofdem fere feftores fuifie collotum, & bonorum > non enim le&ores bonorum ab Codein verbo , quo feftores coilorum appeliatos efle . cuiuis perfpicuum eft.Icaque idem in eode libri tertii prooe- mio,paulo fup.erius (ic fcriplit: Non tulit ille.& gtaut- ter’exarfit , pignoribu r que ablatis Crafium inftuuit coercere. Et Gellius li.14.ca. t.Prattot haec quoque de pignore capiendo difierit,deque mulfta dicenda Sena- tori,qui cum in Senacum venire deberet.non adefiet. tentiaprima Bibuli pronuciata effet.vt tres legati rege jo Atquehzc quidem haclenus. Certum autem Senatorii reduceret.-fecuda Hottenfii, vt tu fine exercitu tedu- ceres.tettiaVolcatii, vtPompeius reduceret: poftula- tum eft.vt Bibuli leirtentia diuideretur, quatenus de religione dicebat;: Sc rei quia iam obfifti noh potem, Bibulo afienfum eft. CAP. VII. DS ‘}^UMET {0 SEN^ATOT^VM vdD SC.fatiendum ntciffitria. S Enatores primum aRomtilocentum , deinde aBruio confule ducentos creatos fuifle , fuperius e* Liuio docuimus: eumque trecenrorum numerum advique Gracchi Tribunatum duraffe , patetexDio- nc, libr. t4. 8t Epitome Liuii 60. Vbi tamen, quat de aufto Senatorum numero legutur, mihi plane obfcura ibnt: quemadmodum in lege Seruilia lignificauimus. Ciceronis quidem tempere CDXV.reperio numerari, •__j a*- __1 _ numerum ad Seuatufconfultum faciendum neceflatiu fuifle, multis exlocisconftat. IcaqueNvMERA Se¬ nat VM.dicere folebat quiuis Senator Confuli , cum impedimentovolebat efle , quo minus fieret SC.fi tor noa c (lent Senatotes,quo numero liceretSC.fcribi, vt expeftaretur: quod ex li.ia Sex.Popeii didicimus. Ve' rum qui numerus in omibus Sc.lcgitimus fuerit,con- fiderandum eft.Dio fene in fine libri f4.qiiadringento- rum numerum ptodidit. Nam de Augulto ioquens: 40 “es”* 0 ,TS iicuH oiiftiei to f'iynjrn cuhiis nsya/ mfaiuoitits j iyitčba]. Ou jŠtfit* trna in ixvpS 3 tti. cum videret fienatum non femper frequentem conuenire , decreuit vt eius confulta etia a paucioribus quam quadtingčds fierent. Prius enim non aliter,quam eo numero conftante ta¬ ta effepoterant.Oupd auidem tum de poftremis tem- poribus,quibus vfque adeo Senatus creuerat , intelU- gendum eftitum demaioribus rebus de quib. Senatus confuletetur.Nam fi fupetiora fpeaemus,Eiuius li./3. ineiusprimoad Att-Epiftolatum libro.Dio veto libr. fO vt, i de Bacchanalibus loquitur,fcribit Sc. cautum fuif- 45. Cafaris ztate feribit nongentos fuifie ,& Sueto. in Augufto , poftetedem catfaris amplius mille fuifle teftatur, fed Auguftum ad modum priftinum redegif- fe:qui modus, quemadmodum intelligi debeat, mihi non fatis conftat. Dio namquelib,f4.ea de re feribens, ait, eum in animo quidem habuifle, ttecentos dunta- xat ex antiquo moreconftitaetededoffenfionis vitan- da caufla , numerum fexcentotum expleuifie : vt verifirn ilius fit , modum illum priftinum ^ Sneto- nio non antiquiiSmum , fed qui ante cortuptiifima tfo lerib-it: fe.vt 15 quis taiefacrum.iieceflatium efle duceret.apud Prattorem vtbanum profitetetut: Prator Senatum co- fuleret, fi eipermiilum eflet, dum in Senatu centum non minus effent.ita id faerum faceret , cum ne plus quinquefacrificiointereflent. Pedianus auteji dere non ita magni momenti loquens, in corneiiaiia feti- bit.Iege corneiiacautum fuifie,ne quis in Senatu foi- ueretur legibus.nifiducenti adfuifient.Obfetuatum eft etiamTrudentium trecentostantum prodcreiSic enim H it confulta patrumfubfljcrt ctnfcripttrum, ‘Upn aliter Itcitum prifcoful/ tempere,quam fi Trecentnm Jenfijfe (enes legerenlttr in vnttm. tempora fuerat , intelleftum eife. Vtcunque fit, il¬ lud conftat, fenatori qui non aderat, autcaufamaut culpam fuifie : quemadmodum in Legibus Ciceto io- qultuc , id eft, aut legitimar excufationis eguifle, aut in culpa fuifie. nam, vt idem air,grauitatem res habet, cumfrequenseft ordo. Culpaautein pignoribus ca- piendiscoercebatur. Itaque cum Antonius intermin;« tusefietjfe Ciceronis domum,qui in Senatum non ve- netat.publicis operiš difturbaturum: Q^is vnquam,in- quittanto damno Senaiotem coegit’autquid eft vitra 7° {N SiNArvscoNsvi.T rs feribendis primum moriš pignus & nsulSamihoc eft,extra m«lftatn legeconfti. lerat.vt eares,dequa ro^at* fententia; fuerant, fum- EE s CAP. Vili. «!/ >iyi yveofju\ ?tuj£•)$'■* $iTQ, 8 /uSp* S E NATVSGON L T A CAP. I X. 140 F^CUNDIS Sc. 1MT> IVU mcnla ejjinf.zzr fif!trent,vbi Ajjiruartnmr, S Vmma Senatus voluntas ceniš de eaufis imerdum. fic impediebatur, vt Seti Se.non poffet. Ptimum, iinpedimemum reperio, fi Legitimus Scnatotum nu. 10 merus non adcflct.-quo tempore cuiuis fenatocidicere Confult licebat , Nhiua i En At v m : vt fuperius docuimus: alterumcum dies, tolleretur hoc eft, cura trni s adufque foiis occafuu O.rationem pro- ducebat:qno tcmpore Senatufeonialtum fien non po' teratrvti fuperius quoque demenftrauirnus, vbi de Ca. tone diem eximente commemoraaimus : eoque ille. giiarta: Vt rrina iocus pertinetiEo d>e ttanfiginihilpo« tu t,quod & .id temporis etat, & ille pater iftius inue. nerat horaines,qui dicendo tempus confumerent. Tet¬ ivni) Tihos t< ,‘t >uyju(?>/jd-n tAaf/jStutr, ctVuu ra g/«,; o ram, cum quis T.ibuniis piebis motam intetponebat; - --- ; - .- * — - - — " veluti cura Attilius noftein fibiad cieliberandum po-. ftolauit,quo tempote de CiceronepeuocandoinSena- tu agebatur, vt eft in Oratione pro Sextio. Quaminj, cum qqis imercederet-mam (vt licribit Gelbus libr.14.) mtercedendi ne iSc.fieret, iusfuit iis,qui eadem pote* fiate,qua ii qui Sc.facertvellent.maioreveeffent.Me. roorabile autem eft,quod Valerius li i.fctibit,vetuftis temporibus ius non fuifleTtibunis piebis eutiam in« traretante valuas autem pofitis fubfcllis decteta patri TOtejepvira . tim ( pttrtcov rt .T v)ixnt y!p tj» ^u/jttfjus av los ^H' 6 ( eVt lujiartj yS cuIto «V tu 5 »iti» oči., tc 3 Tiin K) it mn a tou-u nii jxi ViMfUtr/MVaji -A/Mltt/M 'Jl '6 , S iy ’%-U Vr{M!J.% m - gfzyyi\l/&TrjS Cm airisJhf jiSpe/^ifettv. ii iy cra.T twv t tvaiv. Tt fbt hFujjhZh fjiuj j yvdyluj orpnv Cmju^Jov Quod fi torte viuueuinc.vt non tam tnulti, qua.n opus etat, conuenirent, , fenatus quidem habebatur , decre- tumque perfctibebatur , no* tamen quaft ratum, ef- jo examinafi :vt fi qua: ex eis lKtprobaflent.rata efle non finerenc. Itaque veteribus Senatufconfjltis T.literanv lublcribi folitam:qua nota lignifieabatur.illa Tribnnos quoque ceufutfie.Iam veroLiuiusli.i.auaot eft.amio ab V.C,^04.inftitutum -aValerio &HotatioCptTfuifi^ vt Senatufconfulta in xdem Ceteris ad fcdiles piebis defcrrentur:qucqueaitte arbitnofofulum (iipprime- bantur, vitiabanturque : poftea tamen adatatiora ea delata feaffie & Cic.rhil./.&Sueto.in ticis,. li.j.teftamur.Hactenus de Senatu. . 4 a fedum habebat , feti er.it autoritas . v ti Senatus fententianora ac teftata effet. Tale enim quiddam Vis huiusvetbi declarat , quodvno verbo Gtace ex- primi non poteft. ejmod idem etiam obfcruatutn eft , fi quaudo in loco aliquonen legitimo , aut die non idoneo , aut.nort legitimo edifto.fedambitio- fe Senatus coaftus eflet, autnonnulii Tribuni piebis iutetcefliffent. Tune enim Senatufconfultum fieti non potetat. quidtumen placuiflet, teftari reliqui vo ■ lebant. Ojibus verbis illa (unt apud Cicetonem con- fentaneatvt libr.i.ad .Lentulaqi.de his rebus Senatus aueloritas grau fttma intercefferat : cum Cato & Ca- nttiius intctcefiident, tamen eft perferipta. Pricter- ea lllud animaduettimas, notari nommatim illum oportuille, cuius in fememiaro Senatufconfultumcf-, fetfačlu n. Cicer. iihr.ad Attic.4. Epift. 1, Faftuin eft; decretum in meam fententiam. vt cum Pompeio age- retur : vt eam rem fufciperet, !exquc fetretut, quo. SC. recitato , cum concio more boe infulfo& nouo plaufum ,meo nomine recitandodediflet, habuit con- .50 ci.onem. Huc etiam iilud pertinet,quod Eeftus feri- bit, Ašlium Gallum lurife. Senatus decretum a Con- fu’to fic diftinguere, vt id dicat particulam quandam cfle Senatutconmlri : vt.cum prouincia.alicui decer-. nitur,quod tamen ipfum Senatuftonfulti eft. Scripto. Senatufconfu|to , primum eorum omnium pomina,. qui tutn affuiftent, adferibi folebant. Cslius ad Ci- ceronem, Senatufconfultum faiftum , aufteritatetque. perlčripta:, pridie Id. Očtobris in sde Apollinis £cti« bendo affuerunt L.Domitius, cn.F.ttnobatbus , Q^_f 0 Cacilius O^.&c.Cic.in proajm.libri de Orat.j Et eun- dem,idq iodinauftoribuspetfctiptisextat , SC. feri- be*do affuifle. Moris autem fuitle videtur , vt ad Cpnfulis pedes id fieret.Eampridius enim m Heboga- balo lic feribit : Dernde vbi primum diem Sena- tus habuit.matremfuam in Sen .tum.vocaii iuffit: qua čara veaiflet, vocata ad Confulum fubfellia.fcribendo sijuit.id eft,Senatufconfiil- ti conficiendi tpftis.. 7 » DE SENA TVS CONSVLTIS. Senatufconfultorum qua:dam funt,qua: proprium na¬ men h.ibent:,qtwdam funtanony.tna) qui ptoptia nomine donata nonfuere : Propno nominedouata harc funt: Sp./E m 1 uanvu, deitdeicommiftariislibettatibns. faftum eft ^linilio Se lulio Sneto Coff. .Vtftqws« his, qui fideicommiffam iibettatem e*quacunquc . caula deberent feruo,qui mortisretnpoteeius, qui rogauit.noi) fuerir,ifque adeffe.negabitur.Ptetotco« gno c.it.Et fi m ea caufa eflCe videbi tur: vt fi pnefent eflet,manumittere coge deberet.id ita effe pronun«. c.et.cumq. jtaefleprormnoaffet i lemiuris fit,quod effet fi ita|vt ex fideicommiffo manumitti deburl- fet.manumifius eflet,l.fi eurn feruum.i 8 .hfi quis.D* de fiaeicom.liber:.. Sc.Aer.oNi an vm , de fideicommiffiriis hiredinti-. bus.f.iftum eft M.& L.Antonims Imperatotibus, M pro.niano.Paulo cofliAnno occ cexxiu,Vt omnii bus ciuitstib. quc fubimperio populi Romani funt, reftitni deberet & poftet fideicommifla haereditas.. Sed & act ones in eas ex Ttcbelliano transferretur, ouin Sc.municipesard eas adnjitterentur. ita tamcir vthis,qujbus reftitueretur hireditas.aaorein elige-. rent,& ad agendum,& ad excipiendas aftiones ,1.0-. ninib.i«\& l.feq,D,ad Trebelh Sc- AirrevuiANVM, de libertafifeus ferocd rum, faftum imperante Traiano.ipfo & Atticuleia P*to csfl Anno v cc pi jx. Vtquacunqueinpro. ' »incia dibcjus let up rel.čia tefins.tto fu;tit,Pr2in cm. «4r R O M ^ft ynica d;tit.deSe* natufconf.Claud .toll. SC. Ciaudianum, de qu^ftione fami!iff» cum SC.Sila- niano coniungitur , fub tit.de SC.Silania,& Claud. Vide SC.Siianianum SC. Ciaudianum fuper colle- gio arufpicum: Vidtrenr Pontifices,qus retinenda firmandaque arufpicum. Huiu$ meminit CorneL Tacit.lib.n, SC.Das v miakvm , delibertatibus fideicommifla- riis ; Vt fi ex iufta caufa abfit, qui fideicommiflam libcrtatem feruis debet,aut pupillus bi, Sc hoc pro- nunciatum fuerit , perinde liberras competatler- uo atqueb,vt oportet, cx caufa R 'eicommifsi nja numifTus eflfet. Item,vt fi cum, eofvc, quicunque b' deicommiflam Iibertatemex quacunque t caufa de- bere.pronuntiati fueriat^befle centigerit, perinde Habeatur is, qui manuraitti luflfus eft,atquC fi,vt o- portet,ex caufa fideicommifiimanumiflus efTct.l.ne- que 3^. & l.non tantum (i.ST.Senatufc. D. de fideic« 1'bert. populil plebeve lato opus efTet,vtSer.Sulp.M.Mar- 40 SC.Fann i anvm > De Philofophis & Rbetoribusfa^ cellus ČofT.prseto.Tribuni ple. anibuseorum vide¬ retur,ad populum p!ebemve ferrent.auod ii non tu- di(Tent,vti qu£cunq,detnceps efTent,ad populum plc- bemvc ferrent.Cselius ad Cicero. Epiftolarum iibro očlauo SC. Ciaudianum , de mulicre feruo alieno coniunčta: vt ea mulier,qu£ fe alieno feruo iumerat, domino fcruicum bonis fuis omnibus addiccrctur, I.i- C. de 'SC.Claud.tol. vbi Iuftin.ait,denunciauonibus fen- • tentia iudieum opus fuide.vlp.c.Inft.i.Maxima ca 5 -pitis diminutio, i n q ti i t dicitur, per quam ciuitas & libertas araittitur,vejuti cum mulier alieno feruo .le iunserit.denunciare domino,.& ancilla fada fue¬ rit,ex SC.Claudiano.Huius et cctiidimum veftigiu eft,lege Lucius i.C.depobti idem aut dicitur de in- genua mulietc,qii2e fe ad gyn^ccanum applicauit, l.j. C. d e murilv,Q^.arc a.ijt hoc CUudianu SC.voce- tur,fatis conftituere non poflum. NaClaudii imp. nominefic appdlatu.dicere,nu!la ratio e.ft ;cu fatis conflet Senacufc. no ex imperatorum led ex confulu .referentium nomineappellata futlTe. Locum igitur Corneli) Taciti li.n.confid rans, in quo expolitam SC.fententiam feribit Pal!ante,que Claudij libertu & apud tl!um gratia .&auilo.rirate mirabiji pratditu fuiffe cort-ftac,editu ac nommatim a Claudio reper- torehuius relationis,ac^pterea proria inbgnia ; , & cemies quinquagiesH-S-ei deereca fuilTe: Venio in opiruone,Ciaudianu ex iliius liberti nomine appel- latueffe. v ~rba Cor.ne!'j h?esut,tnter qu£,.inquit, j-efercur ad paires de pcena fcem«naru,quse feruis 70 coniungescntur, ftatuiturque , vt ignaro Domino 60 dum C.Fannio Strabone M, Valeno McfTala ColH Ann.DCXlI. Qupd M.Pomponius Prartor fenatum confuluitde Philofophis Sc Rhetoribus. Deeare ita cenfuerunt , vt M.Pomponius Prattor animad- aertere;,curaretque,vt Re Rep.fidequefua videre¬ tur,vti Romae ne eflent.Gell lib.ij.c.TV SC.Iuncianum,de libertatibus fideicommiflariis: Vt R bceresrogatus Rt, non hsereditarium led proprium feruum manumittere,is feruus poR prenunctationč, ad Kbertatem perueniat,fiue ex iuRa caufa dominus abfit,Rue latitet, fiue prsefens non vult manumitte- re, liae etiam dominus eius ferui emptor Rl, 1. non tantum ji. jf.fed R.D.de fideic.liber. Alii Vincia*- num vocant. SC.ivNiANvM.de collufione detegenda,fadum Do- mitiano imperante , Cafare Sc App. mnio Sabino ColllAnno DCCCXXXlX.Vt qui per domini & fer¬ ui , aut patrohi & bberti collulionem fadam pro- ba(Iet,vt vel feruus ad hbertatem , v&l libertus ad ingenuitatem proclamaret, liberque aut ingenuus prpnunc.iaretur , is feruum quidem in poteftate ac dominio fuo, libertum autem in patronatu fuo ha« berct,l.i.D.de coll.detegd.i. C.eo.l.adoptiuum B.D. de in ius vocando.In Bafilicis tamen,vt teRatnr lac« Ciiiac.in Parat. SC.lunianum dida-leg.a. Codice dc col.deteg.vocatur Ninnianum^ Aiii Numianum dici aiunt. $C .lulianum, de petitione h£ereditatis,diflradis rebus hsreditariiSjdclo pr*tcrito,£c frud:ibus fadum,Ha~ driani temporibus Q.IuIioBalbo , P.Inuentio Cd- fo. T. Aufidio Frontone , Arrio SeuerianoColT. £E 4 143 SENATVS C O.NSVLTA Vt fi antequam partes caiuest ex bonis defunfti fi- fco peterentur,hi fe hatredes exiftimantjhatreditaie diftraxerint, ne redafta: ex precio rcrum venditatu pecunitevfur2exigantur,idemquein fimilibus eati' fis fieruetur.item,vt a quibus heceditas pttita fuiflet, £ aduetfus eos iudicatum cifer,ii precia, quz ad eos letum ex hxrcditate vendttarum perueniflent,;& li Sar ante petitam baereditatem depetiirent, aeminu- axvefuiflem,reftitueredeberent.rtem,vcii, quibo- na inuafiflent,cum fcirent ad fe noti pettinere.etiali ante litem conteftatam fecerint,quo minus poflide- ter.t>perinde condemnaremur,quafi'poflidereiit: ii autem extra- neis hsrcdibus eorum in bonis hbertinornm prspo- nerentur. Veluti, Lilius liberis fuperftitibus obiit, Thracius eiuslibettus teftatoeutum fctipfit, libique extraneos quofdam hsredes inftituit. Senatus vo¬ jak , vt hxc hasreditas inftkutis haredibus udi. meretur,Itberifq. Lx!ii rribueretur.fi modo a patre exhxredes fafti non effent. Nam fi effent, parerno 5 o iudicio indigni omni emolufnento videbatur, quod patris caufa vndecunque proficifci poterat.S. vit. de fucceiriibe.l.i.Sc pafllC.de lat.lib.toll. SC.Liboni ANVM,defalfis, faftum opinatur Hot.Ha- dfianolmp. L.Nonio, M. Annio L.bone CoiT-an. CCCXC.Vt poenaiegis Cotuelia: de faliis teneatltr, qui obinftruendara aduocationem , teftimoniaVe, pecuniam acceperit.paftufvefuerit, focietatem co- ietit,ad obligationtm innocentum qui fibi eive qui in fua poteftate eft, iegatum fideicommilTumve ad- 4 ° fciipfetit in teftamento miiitis, aut etiara alterius : dummodo id (ignaturn perfeftumquefuerit: qui le teftamento pupilio tutorem fcripfeiic : quihxres inftimtus exhaeredationeni nominatim fiiii.vel ajia- tum petfonatum ad/eripfefit, qni libertatem mana Sna aderneritleruoteftatoris, & maximecut a fe le¬ gata,vei fideicommifla daia erant Vt fiieruus domi¬ ni fui iuflu teftamento , codicitlifve libcrtatemdt- fei abfcripferitiob eam rem,quod iplfus manu adferi- ptum eft,minus liber lit: fed iiberfas ei ex fideicom- 50 fnilTa caufa ptsftetur, ii modo poft fctiptura manu fua teftator,teftamento, codicilisve fubfctipferit, i, !.& paff.D.de falf.Sc l.is.deieftam.iut.S: l.i, D de concufl*. SC.MACEDeNraNvM.defiliorum fam. atre aiieno. Vefpafiani ivt op natur Hot.) tempore faftum eft: Necui,qui filiofam. mutuo pecuniam dedif et, etia poft monem paremis ems, cuius in poteftate faif- fet,aftio,petitiove daretur:vtfcirent,qui peffimoe- xemplo fencrarent.nulliuspoffefilufam.bonum no* 6 o men expeftata patris mortc fieri. leg. j. D. ad Ma- tedo. inquadus obfcura funt:quo tempore fit fa- čtumA vtrum Macedo..q:uSC.caufam deda , ado- lefcensperditus fuerir, vtTtieophilus exiftimat,an fenerator vetus m nob.iis, vt eruditi omnts putant, Qnodad priorem dubitationem attmet , conftat iegem Lxtor:am antiquifii.uam fuiffe, qua vetaba- tur,ne ob pecuniam minotibusviginti quinque an- ais čredi,tau’:fiue »i filiifans. fine l-ui mris elfenr.iut diceretur , nam quod ad locum iilqm Tcte.tuu m 79 Photmtone peuinet; Hi Otlap quifquam atdmttt Vml Non ad vilam legem fed ad filiifa.ius tefetfadum puto.Iatn veto Tacit.li./t.Vbi de Claudio loquttur: Lege lata, inqgit,fxmtiam creditorum coettait ne in morteparentumpecuniasfiliisfa.fcnoti ditent quo in loco M o rte m legendum pmat idem Hot’, quafidixerit obligationem non prsfemem, fed ij dient collatž in mortis tempus fuifle.hoc medo:Ce. tum qux tibi credidi,poft patris mertem dare fp6, desfSnetonius autem in Vefpafiani vita ca.tt.fic fcri- bit:Auftor,inquit,fenatdi fuitdecetnendi.nefiliot« fatn feneratoribus exigendi crediti ius vnquam ef- fetihoc eft,ne poft patrum quidem morttm , quod M.icedonianum efle SC.plane videtur,qnia Tacit.no de SC. fed de lege nominatim loquitur,venioque in fufpičionem ealege Claudiacertas quafdam caufas exceptas fuifle:veluti ftudiotum & aliashoneftas ac necellarias.Macedonem autem,cum exemplo peffi- mo,malifque motibus hoc eft comtabonos moreš, pecuniam adolefcentibus ctcderet, caufam ntutua, tionis non adfcripfifle,atque illud efle quod legimus d.l.z.lNc imi s No m in tB vs:quod vetbum eade in re Cic.Verri. j.pofuit : Ex omni pecuniainquit quam aratoribus foluere dcbuifti /cettis nomin.bus deduftiones fieri folebant,priinum,profpeftatioBe & coliybo,deinde pro nelcio quo cerario. Macedo autem,cuius nomen etiam in Epigrammatis Ro.te- peritur.pa.is.in fepulchro C. Modeftii Macedonis ienetator fuifle videtur, cui mos etat filiisfam.cte- dere tacito fenore,fub tunica, vt dicitur, &finu, in perniciem parentum finauLac liberorum: cuius & fimillum quicunque talianominafeftaremur, odio hoc SC.introduxit Sen.tus.Seueca quoda.lsco,quaf- dam pecunias, de quib. ius creditori non dicitut.de- beri,fed n on exigi,harum riumero funt pecuniecte. ditx filiisfani.quare eleganter VJp.iu hctedetefilio- fam.effe perdere alt. Sc. N E r o n 1 a n v m , de fimulatis adoptioni- bus Nerone tmp. faftum eft:Ne limulata adoptio in vila parte muneris publici iuuaret.ac ne vlurpand s quidem hereditatibus ptedeflet. Percrebaerat e- nim eatempeftateptau lflmus mos,cum ptopinquis comitiis.aut forte prouinciarum pletiqueorbiafci- fcerent Siios,pt2turafqne &• prouincias imet partes fortitijftatim emittcrentmanu, quos adoptauerant. Qui magna cum inuidia fenatum ade. nt.iusnatn- r.ie,laboies educandi aduerfus ftaudem U Srtes & breuitatem adoptionis enumerant. Satis ptccii efle orbis,qnod rmjita'/ecur;tjte, nullis onetibus.gtatia, honores.cunfta & prompta & obuia haberent. Ši¬ bi promifia legum din expeftata in ludibrium veni, quando quis fine folicitudine parens , fine iuftu etbus , lougapatrum voia repenteadaquaret.Ta- citJib.11. SC.Nb ronian v.M,de quxftione familia:,vide SC.Ji- laiianmn. SC.Ninni ANVM.vide £c.Iumanum. SC.Nvdi a n VM.vide SC.lumanum. SC.Or PHiTi an vM.de materms hereditatibus elitam ftores eius fuerum Marcus & con,modus Iinpp.ora* ciotie-in ienatu habita, aut perlcindidatos rccitata, Orphitio & Rnfo CofllVt fiiius & filia, quauis patns in poteftate fini,ad bona mattis imeftat* ante con- fangumeos veladgnatosvocentuf.fiue mater inge* nua lltjfiue libertiaa : item fiue liberiLgfttmi lint, fiue vulgo quxfiti , leg. i.& pen. D. adTertyl. k Orphit.fpurios ramen matri qux illuftris fit , non fuccedere.fi medoextent ex mftisnuptiis prccrea- tilBnp.fcribit in Ipcn.C.eo. S^iin & illud .ntcilige- dum eft.ex Impp.conftitutiombusnepotes & neptfs a 4 (Uiis.inteftats. iaK«flioii?ia admi&ij, — r - ' ; " #, 145 ROM effe , I. fi dcfunctus 4.de ieg.hzr. in C. rheod. & ffed curB.de fenatufc. Orphic.Aliud huius SC. capuc extatapud Paulum,lib.4. Sentent.tit.14. S C. P£g asi ANVM.de quarta fideic.retinenda faftum vefpafiani Augufti temporibus, Pegafo & Pufione Coff. vt oi,qui rogatus eflet hzreditatem reftituere, perinde iiceret quartam partem retinere atq. exlege Falcidia ex legatis retinere conceditur. quarn fi reti- uuiffet tuni omnes aftiones, quz in haeredes hztedi- bufque dati folent, in eum eique daremur-Fs autern ‘ qui partem hzreditatis ex fideicomnufia reciperet legatarii loco eiTet,ha:reditati!que tum commoda, tura in-commoda intet hzredem,& eum.cui reliqu£ partes effent reftitutz, communicarentur/merpofi- tis ftipiiiationibus , adexemplum partis, &pro par- te ftipulationum. Sed fi bereš fcriptus bzreditatera adire recufaret, ob td,quod diceret (ibi eam fuipe- a)d in Papyrii Prztextati honotem faftumiVti pueri prptextati de- inceps cum patribus in cuTiam nun introirent, pri« tet vnum illum Pa.pyriutn : vtque eipuero pofrea ’ Prltextati cognomtutum honotis gratia impone- retur. Nota eft hiftoria ex Macrobio libro Satur- nal. primo,capite fexto, & Gellio libro pnmoca- pite zj. sc. Rvb RI AN v m , de fidcicommiftariis libertat bus, faftum eft temporibus Dim TraianuKubr.o G.llo Sc Ccelio HifponeCoff.arittoDCCCUX.vt fi h ■ a qui* bus fbettarem przftati oportet tuocati a Prztore adefte noluiffent, dum hi neque infantes lint,neq«e , furiofi , ncque ab haftibus capti, ner.ie hi,quos reli« gtc.au t lioneftior caufa,aut c..lainicaš airqua,vel ma- ior res familiaris.aut capitis famaeve per culurn.aut fimilis ciula moretur: ac ne pup.lli qii;dem , qui tu- totem non habent,am eos habe.|nt,quos earum .] ■ z caufa detinet: & caufa cognita . Prztor pronuncraf- fet,iibertatem his debeti,eodem iure ftatus feruare. tur , ac fi dirrfto manumilfi Client, 1 . cum vero 20,5, fubuent.& l,neque j (J. leg. fi filius /j.D. de fideicom. libert. SC.SA.Bim ANVMideeo.qui ettibus maeibus. arto- ' A N A. 14(5 gatus erat: Vt qu! vnum e tribus alterlus liberis ma- ribus adoptafiet.ei non minus quam reliquis ado- priuis relinqueret,videlicet quadrantem hzreditaris fuz,l.t.& pennltim.š. quz autem.Cod.de adopt.& §, fed ea onima li.Vtii Theoph.de hzred.quz ab inteii. Videtur etiam exeodem SC. manafte, quod Iufti- nianus commemorat in leg.vltim. Cod. de decurio- nibus vt qui tres marcs habetet, fi vnum exiis, qui Decurio eflet in Senatum max'mum id eft , Roma- num allegendum cutaret , ei curiz libetationem pareret. SC. Jr l r. ant ANVM.de guzftione familiz augufti te- poribus faftum eft, Dol3bella8c Siiano Colf anno DCCLXII vt cenfet Cuiac.Dbferu.ii.i. cap.iS. Vti dc feruis eius.quidoini funt necatus erit, qui quidem fub eodem tefto fuetint,neque opem ei tulerint.nifi q.ui irrpuberes fuerint qupfti©publica habeatur:& co uifti fiiranio fupplicio afficiantur : qui vero non fub eodem tcfto.fed in eadem regione fuerint, non ali- ter puniantur,quam fi confcii fuerint : vt quod ad caufam teftamenti perdnens reiiftum erit ab eo, qui occifus effe dicitut, id nequis feiens dolomalo apet iat,tecitet,defcribat,vel aperiendum.recitandu, defctibendumq. ante fupplicium de noziis fumptii, & quzftionem de feruis hahitam.curet, qui fecus fa* xit, quod eo tcftamento ei reiiftum fuerit, pubiice- tur,8c in eumqui id fecerit.cetitum aureotum iudi- cium detut,quodpopulare eft leg.i.iM4,& lf.D. ad SC. ,Silanian. Fuit&poftea dc quzftione familiac fiftumalitid SC. Nerone A. n. & Pifone CofT. vt auftor eft Tacitus.libro i / & 14. quod Pifonianum dicirur in legSC.Silania.Sc Neronianum a Paulolib. j.Sent.Putat etiam Cui.icius hoc SC.Claudianutn ap- pellari in titul, de SC. Silani. & Claudia neque enim nouuineft.vtSC. Neronian.dicatjr Claudia. Czte- rum fuit etiam de quzftioae famiflz faftum SC. Aliud fub D.Marcu vt indicat Iex penultim. Cod de hisqu'.b.vt indign.neque rem cam Adrianus pr^ter« mifit ,vt spattianus auftor eft, adeo fuit Impctato- ribus cutz dominorum fecurit.is. sC.iTs ti n ANVM.velDomittanum, dequinquennii pr2’ctiptione Augufti temporibus faftum eft.Tauro Si Lepido Cofi Anno DCCl.XIII. Vt in cognitione teftamenti eius,qui afanuliafua occifus elle dice« tur , ante habitam de fannlia qu.xftionem apetti qninquennii tempus hzredibus conftituatur.l.m co* gnitione li.D.ad SC. Silanianum. SC.svm M VM.fiue fupremuni appellatur , quod fum- mis Re p.tempotibus fieri folebat, de quo Liuius J : . j.Tamum inquit,terrorern Hernici incufiere patri- bus, vt quz forma senatu conful«.. vitimi (emper necellitatis habita eft, FoUhumio alteri Confulum negocium daretur.vidercr ne quid Reipub. detri- * mcnticaperet saluft. in Caiilin. Iraque ( quodple- runque in atroci negocio lolet) fenatus decreuitida- rem operam confules,ne quid Reip. detrimemi cape ret.Ea poteftas per Ss*:atum moieRomano magiftra tui maxiinapermittitur exercitum parare , bellum gerere.coercere omnibus modis focios atque ciues, 0 milit>zque imperiuin,atqiie iudicium luminum ha- bere.aliter fine populi itiffu nulli earum rerum Con fuliiu.seft ,Czfar de bel.ciu.ieg.i.Quotieicunque fie decretum jdarent magiftratus operam , ne quid Relp. detriu.enti caperct:qua vo.e& quo Senatuf- ■ conf. populus Rom.ad arma fit vocatus •• faftum in ptrniciolis legibus , in vi Ttibuniha, in feccffio- ne populi > tempiis , locifque cditioribus occu- patis SC.TREBEr.LiANVM.de aftionibns ab hzredibus in 'o fid^icommififarios transferendis, faftum eft tein- 147 S E N A T V S C poribusNeronis % 8.Caleno- mifit j qut chirographum ob accufandum ckd-it, pa« : ftionemve aliquam mterpofuir. autqu;d acccpitab raduerfariojposna quhtque iibgarutn auri mul&eturj, -p-rima &: paflf. C. &: Digeflis ad Turp;li:anum M. in fin. D*de prsuaric.& l.ferui Codict ad ,cg lul. de d u r. <$C Te rt vi l i ANVM.de liberorum hereditaribus ma- j tri deteren.dls ,..D« Pio, qui adoptionis iure-Adrianus dicfns eft,imperante, factum eit Tettulla & Sacer- „ . numittatut : hi autem,qui eos manumiletunt, predi nomineperinde fratrfbus & cohi’redibus fuis obli- . gati fim,atque fi ob eam rem ex iudicati caufacum his agi poflit.Nam ante fi plures hatredes eram infti- tuti, & imet eos,qui fari non poftunt., fed nonipfe rogatuserat feruum manumittere.uon oporiebat in tetcidere l;bertatem. ob boe, quod cohcredibusfiiis .vendere cum mfans non poifit.l.cum quafi. jo. 5. fi plures-D.de fideic.libett. ■SC.Vigin;tivir a le »faiftum eftAuguftoImper. Ti* berio & Varo Cofi’. annoDCCCLI. vt viginti viri ex quibus conftituerentur, quoruro deiuceps nulius in fenatum allegeretur,nifi quem etiam alium mig i- 'ftratum cuius ratione senator pofiet fier* geffifiet Hi viginti viri inlocum »S, virorum (uccefferam :quo- rum ties capitafibus iudiciis.al i ttes pecuniqfignan* dre pracfeifti funt:quamor viis vtbis,decem iis iudietts qux ad Centura viros forte deferuntur, vt fjuoniam s nemo facil.Tt bunatum ple.pecebat.forte exiis,qui Q^_rftores fuiffent, dem quadrageitmum annum at tigiflent.deiigerentur.Dio iib.f4. So vatvs ianvm, de coitione m litem,vtouiimpro- be in afenam litem r.oeunt.vel in accufauonem in- nocemum, quidqutdex condemnatiopein temi- piins redacinm fuerit, iuter eos co-ninunicaretut, iege Iulia de vi priuava tenerentur I.S.D. ad i.iuli.de vi priuata.& 1 r D.decoucuf. , PB.OFRIVM NOMEN Hit C NON H A E E N T. Vnum Corollio Panfa,& Acilia Aaiola cofi faftuml). Adtiant temporibus,de asdium demolitione, quodi- .tui quid ex Aiiificiis negociandi caufa diftrahiveauc logar: prolatbetutJ.ji.fFde conttah,empt.lib.4o.D. de ieg.lib.i.l.vl.D.dedam. infecl. dequo acctpiendi funt, 1 .45 D.dedon intet viui.si.S.fi quisi!licite I.ir. ž.vlt.Digeft.de Ieg.y. Nec de co intelligi debet leg, i. > " Codicedexdifi.priu.vt notat Cuiac. Obferuat. libro f.cap iS. Aliud Cotta Sc Meff' la cof. faiftum de vxoribus pro- confuiuin Sc pralidum.vt !t quid vxores eorum, qui ad offieja pro.ficii’cuniur,deIinquetec,ab ipfis ratio Se vindifta exigeretur.De quo 1.4. f.proficifci,D.de:offi. p.roconf-8c Tacit.lib.j. & 4. Annal. Alterius etiam eiufdemfafti meminit lcxra, paragrapho fi feruus D.de accuf. Aliud Modefto confule.de fugitiuis feruis faflum o r.cad.deferu.fugit. (Juod intelligi putat Briffon. in 1 , 2 . S 49 Dl MAG I STR ATI B. l.i.in fi.l.D.adteg. Pab,].3f.§.i.de contrah.empt. Altenus quod Neratio.Vero,& Aaaio Prilco colf.fa&u eft,memimt 1.6.Dadleg cornehde ficar 0 . Senatufconfultum de iilicitis collegijsJ.i.D. decolfeg« illicit.de tutorum &pupiilarum imptii 5 > 1 . 4 .c«decx' cufat. tu tor. $enatufconfulca de tutelis,l.pen.detut.l.i/.D. de tefta- mem.tut- Senatufconfultum de comitibus !ibertifque eorum,qui prouincias.regunt,in l.i£.D.de offic.praefid. Senatufconfultum de re funerarlafin leg.ii.fi. de r e li¬ gi o fi s domi, Senatufconfultum de tabulis fignandis,apudPaul.j,fcn- tent.tit.17. Senatufconfultum de his,qui voluntate dominorum in libertate.marati funt,1.4.c.de fideicJibert. Senatufconfultum de proclaraantibus adiibcrtatem# in- ,b#.Digeft.q,uib.ad libert.procla. SžnatufconfuUum de bis,qui poti manumiffionem ori- ginem repetunt,in l.i.c.de ingen.manumiffde quo 20 accipienda eft l.^.fF.filibert.ingen.efte dicat.qu^ eius * fenatufconfulti verba quasdam exponit, l.i j.D.defit* ber.cauf. Senatufconfultum,quod in pecuniam lucLre vetuitfieg. 1 de aieator. Aluid luuentio celfo iterum Sc Neratio & Marcdlo coft.Hadrianl ten potihus fa in Lvltim.de fetv reip.manum.quo Iex,Ve£bbulici*vel Ve< 5 bi Libici.f'vc eftinmanuf. eod.Jq«a manumiffi a rep*, ciuitatem Komanam-confequebantur , ad prouincias porrečta 30. eft. Senatufconfultum* quo pecunis v.fusfru&» conftitutus eftjpcr cautionem Li.c.de v;ufr.i.D,.de feru leg.. »enatufconfultuHi de cenfuum vecerum Sc.mo.numen- taram fidc,l6.cod.d e probat. Senatufconfuhatn de hmoCis . epigtammatis Sc . libel- Ls , l.f.fvlt.D.de miur. Li8,$, vlt.D,. qui teftam. fac. Senatufconfultum , de mortis caufa donationibus.l.jf. • Digeft.dedon r.cauf.mort. ^ Ahnd icem^uo calunmi^ caufa puhlico judicio danati poftulateapudpedaneos iudices prohibencui: s L,x.§,ite Senatufconi.D.de poitul. Aliud de i&u.l.rf: c.ex quib.cauf.infa irroget. Aliud quo piurib.iegib.ad idem.crimen rei fieri prahi« bentur.l i4.Dcdeaccufat. Aliud de his.,qui matrimonii caufa manumictuntun, L 18 D qui Sc a quibus.. Aliud aufto.te H dran.. fačtum de, natis ex ciueB.om, cuius Vlpian.in Infi.it.tit1.4nenfiinit.Al1-.ud item , quo prohibentur legati ante peife&am leg-atione negotiis vel priuatis rebus bb.ftringi,Lii:iEde legationib, Quo referenda eft I.J-in fin.eodrit. Senatufconfultum quo cautum eratjVt mulier pofletin fua re quem de falfo accufare,I.f. cod.qui accuf.non pofr.Memiiiitl.i^de.accufation.&:J.2. cod.de calii' mniatorbus. S?itatufconfu!tum,in leg.15.fi quis fe fcribat.ffde mili, . teft.Sc l.i-t.in princ«!. is $.item fenatus.ff.ad 1. coro.de f^L.i Lvit.cod.de his,qui fibi adicrib.Liboaianu accipjendum eft«. Senatufconfultum AElio Tuberone S: Fabio Max cofif. . ne circum aqute duetus qua? per prsdia priuatorum deducumur.aibores aLter habeantur , quam dexcra . la:uaque mtcrmiifis ped bus ij.vt refertluh Fronti- nusjibr.de aqua5 do&ibus. Abud.ne quifqua.rw s qi»i a fi ca aliquid peteret, afia in- ftrumenta.delurori cogatur edere,quam quae ad eam . eaufam pert-ue-rentjC^ qua fe dcfeuc piofcfias^fict* Lbte edcndo., ISO DE M AGI ST R AT IB V S R O M A N X S. flUl M a g i stratvs extraordinarios & ordinarios Ca fa¬ lus Sigonius in Liuiutn fic exponit:Eft,inquit, inteili- gendura m.agiftratus omnes cum poteftate fuifc cum is-iperio vero non nifi- eos, quibus nominadm mandatum efiet imperiumiauftore enim FeftojCuta poteftate efie dicebatur ilie^ui alicui negocio prx- fe&us efiettcum imperio,cui nominatim imperium delatmn efiet. Maridab.atur antem imperium hi s ^ duntaxat magiftratibus cum vfusReipubl. pofttila- bit , D.idatori , Confuli ., Prajtori. Brat autem ; imperium rei militaris adminiftrandre £aculus.Qpa a ' leCicero dixit in Philip. Demus' imperium C 0 ■ Cašfari , fine quo res militaris adminiftsrari non poteft. Necjtie vero eodem tempore 'mandabatur magiftratus , &: imperium » neque iifdem comi- tiis.Nam imperium-primum , de.nde preuincia cum j imperio deferebatur^Sc magiftratus quidetn vt can- fulatus ac prastura centuriatis comitiis , imperium ' vero curiatiso - Sic.emm Liuius'libr.p, Comitia cu- irata , qoa? rem mi.bta'rem continent : centuriats quibus confifies, tribunosque mihtes creatis.&r li.j?« ti leaem curiatam deimperjo ferenti tnfte o-men diffidit , quod Fauciar curiat fuit prindpium dua- bus infignis clad bus * & Cicer« ad Appium , Ap° pius dixit , fefe , G licitum efiet. legcm curia*- tam ferrc, fortiturum efie cum coilega prouinciam 3 » fi le^curiata non efiet , fe com.paiaturum cum coi¬ lega , fibique fucccfiurumjegem curiatam confula ferre o us efie« necefienon efie , fe quoniam ex SC, prouinciam haberet, lege Cornelia imperium habi- turum,quod in vcbem introiilet , libr.tamen 2tT.aiS ' liuius : luffi deindeinire fufFragiqm 9 ad vnuni omnes non centutirs modo , fedetiam ho mineš P«-’ Scipiom imperium efie in Hifpaniam iufierunt. At- que hxc quidem ita Ehftitutum eft e*iam, vc confu« libus Sc prjetonbus poftquam magiftratu abiiftent 0 pijorogareturji tem pora Reipubl. pofcetent , im- perium.iiaue pro coniulibuspro pr^toribus rett4 gererem; Q«i prim us pt.o Cof.r em geflVrit proro- gato exconfu!atu imperio OJ^ubhiius Pililo fuit,qui idem etiam primus procof. rriumphauit. vt Liuius lifi.8.eft audor Q.autem Valerium F.iitonem propr« primum exSicilia triumphafie 'nuenioir. triumpJiis Capi to li nis , eunhem vero pr a'tor cm etiam rem in S : ciiia gefiiflefcrtbit Valerius de iurc trjumpha'ndi 0 • Fieri etiam potecar vt ex prastura pro confulemitte- retur , id eft , cum imperio confulari , 8c cum •• X TI. faicibus vt Cof. non V I. vt prair. vt L« A.milius ex Plutarch. E. Gčllius ptimo de leg® . Cicero. Adde , quod imperium etiam priuatis ex- tra ordinem mandatum eft. quibus autem manda.* tum erat , ii pariter pro col'. pro piaec. rem gefieruut. Primus j cui mandaiuin eft hocjioedos . T. Quintius. fuit , de quo Liuius libr. feribica . Vifum eft pro Cdftfule T. 'Oiiintium fubfidio caftris • cum fociah exercitu mitci.Panter P.Scipio in H-fpa- niam priuatus cum imperio miftus eft,’atque ali; qui- da poft eu.donec eo pranores cu imperio mitti Cer¬ uti funt.Item.Očiauius de quo n.Philip.Ci'cero 0 1 „ ■ perium Caefari extraordinarium meafententiaded•, nam prop.vt efFet,decreuerat.F.x his intelligrpoitiC. proconfules aut proprartores, vel fi eum prorogato > tx magiftratmvel fr cum extraordinario efieftrt im- perojine m-Tgiftratu fu-fie,’ cjupd item er Cice-ro- nelibi.a.De diu.confifmatur. Beiiicam remadmi- niftrari maiores noftri non nifi aufpicato voluerunt;, mani fan-t-aimr. 3 / i5* D E M A G ribusSc ptoconfuliirtis adminiftrlmur, quiaufpicia non habent?Neque enim nifi, magifttatus habebant aufpicia vel maiora.fi maiores.vel minora , C mino« res effenr. Quiavero haftenus ttiumphus non erat clecretus iis,qui priuati cxcra ordmera rem geffiffent, propterea P. Sctpioni ex Hifpanianon eft decrecus, Priinus L.Lentulus exhis,vt ouins vrbem iniret, ob< tinuit.poft Pompeius eram de Michridate eriumpha- Uit.De L.autem Lentulo fic Liuius hb.41 Res trium- pho dignas effe cenfebat Senatus , fed e.vempluma , 0 raaiotibus non accepifTe.vt qu; neque Diftator , ne- que Conful,neque Piaetor res.geffiffec, triumpharet, pro confule lllum Hifpaniam.rion confuiem.aut prj- torenr ebtinuifle.decurrebatur tamen eo , vtouans vrbem iniret,inrercedenteT.Sertipronio Longo Tri¬ buno pleb.qui nihilo magis id more maiorum , aut nullo cxemple fututumdicebat , poftremo viftus confentu patrum uibunus$ceffit,8c ex SC.L Lentulus ouans vrbem ingrertus eft. Eadem raiione quxftori aliquando imperium datum eft.vt aitSaIluft.it; Ca-, til.Poftea Pifo in citeriorem H fpaniam qttaiftor 'pro prstore miflus eft adnitente Ctaflo.Poftremo infti- tutum eft etiam,vtquotannis confuIare$,& prattori^ prouihciae decerntrentuc , in quas confules.aut prs- tores poft magiftratum accepto imperio mitteržmr (quemadmoduinexOrat.de proconfal.inteiligi po- teft)iidetsque paritet procoufules.S: propritores di- ceretur.Faftum eft autem,vt arjt proxime poftquatn magiftratu abii(Tent,aut aliquotannis interpofitis, m prouincias irent Si autetn (ubito ibant,vt P.Lentulus in Ciiicia.tum ordinario imperio vtebantur.fi fpacio i 0 annorum iuterpofito.vtin eandemCicero,extraordi- nario.ltaque ipfede femetipfo ait ad A: tic.libr.p F a- ciam vt fiimma mocieftia,& (umora abftinentia mu- nus hoc extraordinarium traducamus.idem de Pro- »rrttoribus etiam iudicandum eft. Quqd CjeKus ad Ciceronem docet,his verbistSenatui placere in Cili- cia prouinciam ,inque reliquas ofto prouincias,quas Pretorii propta:t.r)btinueiunt,eos,qul Prattores fue- runt , neque in prouincia cuui imperio fuerunt, 40 quos eorumex SC. cum imperio in prouincias mitri oporteret.eos fottito in prouincias mitti opor- sete.Ne autem mendtlm effe librorum quis putet, a- lumaduertere oportet.Prattoretn iijpe propropreto- re poili.Vt C.VerresSicilie prirtor.id eft, cum pratto- rio imperio,poftquam praetor vrbanus fuerat. ltem Pretorem pro proconfule.VtC.CefarGalliže pr^tor, P.Rupiiius Siciliae , in quas prouincias ex confulatu miffi funt.Item confulem pro proconfule. vt cum ait Liuius P.Scipionem Coufulem in Afrjca bellum gef. jo flffe,&alia eiufmodi,cum tamen Scipio in Afticam poft confulatu venerit proroga to confulari imperio. Magistratvs apud qeum legis aftio eft.vidc Legis aftio. magistratvvm roma. norvm i n d e x alphabetico Ir tr ar um ordtne deferiptus. alDtiES plebis duo primum creati funtanno CCLXI. auftore Diouyf Hallcarnafleo libr.ff. Curules ve. o anno CCCLXXXVil 1 .Vc Liuius in fine l;bt.(Lteftatur. Vtrique magiftratum Cal.Ianllir. nibant.vt Cic.Ver- !in.2.eftauftof.CuruIium autem triplex fuit ptocu* ratio,primum vt ludos facerent , deinde vt atdes fa- cras,pub!icafque,item vias publicas tueretur,poftrr. roo vtnein mancipiotum venditione & menfuris fraus admitteretur,quod ex Vcrr-7.& eaifto Curu- iiuni intelljgitur,qaod extatlib.Pandeft.11.His ergo de rebus quemadinodLiin anno fuo ius difturi čficnt, ISTRAN 152 Ptattorum exemploedicebant,de!nde!nfella curuJ/ confidentes,ex edifto fuo ius.reddebaut^amVeilain curulem eos±abuiffe,idemCiteronis locusoftendit. Plebeiorum autem quadripartitam Dionyf, Halic. pracurationem facitm bbt.S.Vt efibatTribunoram pleb.admimftri.cum tes poftularet. De rebusad[j ab illis delatis iudicafent.loca faera & publica taett- tur.annon? curam fufciperent.Cum autem curulibat Cicero faerarum & publicaruni sdium procutatie- nem attr buat.atbitror diftinftam poftea corum cu¬ ram itafuifle , vt curelcs ludosomnes ptarterple- beios.hi plebeios folos curarent : iifi tnquit,arftius& AEdilmapoteftas,ftatutun;qae quantum curules,& quiiitu m R O M quantara piebeSI pignoris caperent.Dio lib.fj. in fin. Anno 73i.c£dili cutdam plebis mortuo C.Calpurnius qui tapen ant« AEdilis Curulis fuerat.fucceffit, quod alias fictum fuiffe,mcmoriaeproditum nufquam eft. Peftus Pompon.Aidilis initio d:ftus eft magiftratus, «|ui atdium non tarnam facrurum , fed etiam priua- tarumcuram gerebat.Poftea hoc nomen & ad ma¬ giftratus translatuin cft. Difiuseftautem j£dilis„ quod fiicilis ad eum plebis adnus effet S^dSc c£di- latus dicebatur eadcm dignitas , ficut Pontifcatus. Cellius hb.t j.cjpite 14. Qui poteftatem neque voca. tionis populi virititn habent, nequeprehennaals,eos magiftratus a priuato in iusquoque vocarieft pote- ftas M.lepidius /Edilis Curulis. a priuato ad pratto- xero in ius eft eduftus: nune ftipati feruis publicis non modo prehendi non poffitnt : fed etiam vitro fummouent populu.Plutarchus in Mario. Poft Tri- bunatum maiorem Aedilitatem petiuit.. Duo eniin etant otdines Ardilium alter in quo ipfi eEdiles in iuredicendo fellis mcuruos pedes. habentibus vte 1 bantuttSc htenomen magiftratus retinebat, alterum plebeium magiftratum appellab.mt. Eodem die de' vtroque comitia fiebant.Liuiuslib.a- Inftitutum effe etiam abeifdem confulibus, vtser.atufconfuitainz- dem CeretisadjEdilespleb.defertcntur , quzante arbitrio-Conlulum fupprimebantur , nunciabantur- que. 'AEdiles Cere albs . Pompd.i.fEdeorig.iur.Deir.J de C.lulius Czfar duos AEdiles creauit, qui frutnen« to preeflfent.St a Cerere Cereales conftituit,Dio I.4J. ; in fi.Ann.ab V.C. DCCX.primum fex AEdiles lunt eonftituti, duo patritii,qui Cereris AEdiles diceren- tur,qnatuar plebeii,isque m os ad noftram vfque vt equites qui per legitinutm temptts militaffent, equum per meatum forum coram Cenforibus ducerent : St a- ptld illos Imperateribus fub qutbus fripendia meruif ient,nominarent. Vide przterea Gellium bb.13. car^ 'O' i^.Plutarchum in Flaminio,& in Catonc Maiore.Li- uiurn lib.rj. qui curam publicarum tabularum Ce- forum propriam fuiffe feribit, Siius fartorum trifto- rum exigendorutuad eofdemj/ertinuifle.quodidem Pedianus in Verri },confi:mat. F.tdenota Cenfoiifr Val.Max. item Cir.in Cluentiana.Liu.lib. 13, Cenfo. lesMatcus Porcius & L.Valcrius metu mtzta. cxpe- čtatione senatum legcrunttfeptem mouetunt fena- tu,ex quibus vnuia inlignem Sc nobtl.uate & hono- rib. L. Quintium Flaminium Confulatem Parnim, & memotia , tnquit,inftitutum fertur, vt Cenfores motiš e Senatu adlcciberent notas , Catonis &aiiz quzdam acerbz Orationes extant in cos quos aut Senatorio loco mouit, aut quibus equos ademit. Longe grauiflima in L.Quimium oratio eft,qu3ft ac- GUlator ante notam non cenlbr poft nota vfus eftet, retinere Qutntium in Senatu.fi tum cenlot eflet pe« , emflet. e e n r v m v r r R >■ Csktvmviri Magist.rA rvsquidem 116erant.fed' cum a Cic.lib.de legib. j. it qui lites conttaifias iudi- cabant,hoc eft.vel centumuiri, vel certe decemuiri in minorum magiftratuum ordinem teferantur, de' iis quoque hoc loco dici poffe , non incommo® de iudtesutmus. Feftus libro i, Ccntumuiralium. iudicia, a Centum vitis funt difta. Nam cum effene Eomx XXXV.trib.quz & Cutias funt difta, terni ex. fingulis tribubus funt elefti ad iudicandum,qui Cen* tumuiri appellati funt,Sc licet quinque amplius qua- eentum fuerint, tamen quo facilius nominarentur, Centumuiri funt di&i. Cic.lib.de Orat.r.Nam volita, rein foro, bzrete in iure^ac Pratorum tribunalibus. iudiciapnuata magnarum rerum obire, in quibus. fzpe non defa55 D E M A G folk.i fant, quod ms!u$ argamentum , quam quod caufs Centumuiraies, quxnunc • ■rimu.m obtment locursi acieo fpleadore aliocuifn iudtciorum obcue- I ban tu r, V t ntque Ckeronis, neque Cacl'aris,neq B'tu- tyiequc Csi;i,neque Calui.non demque vllais tna- gni Oratoris liber aptid centumuiros diftus, legitur, exceptisOr3i!onibas Alinii.Piin.lib.Epift. i.Difttin- gor centumuiralibus caufis,qux me exercent rnagis ciuam delectmc. Suni enim plera*que paruat, Sc exi- Ics.rara incidn vel perfonarum dantate.vel negoni t3 raagnitiidine in(ignis,ad hoc perpauci cum quibus iu uec dicere.Cattetiaudaces atque etiam mag n a ex par ■ adolefcentuli oblcuri declamatum faac tran- ieunt,ia irrenerenter Sc temere,vt mihi Attilius no- fter erpreile dix fle videatut,fic in foto puetosa Ce. tumuiral.bus caufis aufpicari.vt ab H-omero inScho- Iis.Auftuseft autem poftea Centurnvirorum nume- rus mgnente umen fempec nomine , diuifusque in quatuor Confiiia.Piin.libk tpift. Foenrna fplendide n*ta,nupta Prattorio viro, exheredata ab octogena- ro rio patre intra vndeeim d:es ,quam iile nouercatn ei amotecaptusinduxerat>qn 3 druplici iudicio bona paterna rcpetebat. Sedebant iudkes centu.m & ofto - g Uta ( tot enim quatuor Confibis confcribuncur.) H s autem prastorprscrat, quemadmodum idem li. i. fignificat his verbis: Hoc fačbo Ncpotis commotus Pr*tor qui Centumuiral bus pra:fidet, delibeiatarus 311 :eqseretur exemplum , inopinatum rtobis otium dedit. Erant autem Centumuirorum coniiiia qua- tuor in quadam bafiiica inter fe vfqueadeo pr©xiiria jo vt adiones vnius Tribunali* ab aho exaudiri pofient, vr ex eodetn Plini« l b. z. intelligimus. Quintilia- nuslib. ii deTnchdlo loquens:-ccne»inq.uic »cum in lulia bafilica diceret primo tribunali, quatuor au¬ tem iudicia(vt moriš eft ) cogerencur,-xitque omnia clamoribus fremecent, & auditura cum & intelle- &um,$£ quod agentibus estet;s coiuumebofum fu.t, laudatum quoque ex quatuot uibunaiibus me¬ snini* C O N S V L E- S* 40 Con s vi E S exa&is Regibus duo creari ccepere anno c cXLV.Vt Liuius in fin.-libri i. tradit:& Im.a Omnia iura , inquit, omnia infignta primi confules tenuere, id modo cautum eft,ne fiarnbo falces habereu^du- plicatus tetrqt Y'deretur. V rro izbi. 4. Confiil n‘- irnnatus,quod cofulere populuir h ■ debet: nifi illinc potius s vnde Adi us in B uto -Cm ' ; ;ecd fulat, confui fiat. cic. d*feg?b j. Regi o ■ - - - oduo fO funto:iiq.prseundoJudicado,con:akndo, : coito, iudices,confu!es appellancor,miIitis iun,r.-u us — bento» neraini parento. Oiiis falus pou H faprema !ex efto. Pompomus l.i.$ 8. de org. >ur. Csniules ab eo didi funt,quod phuitmim Retp^bličas «.:onfu)e- rent. Lege lata fummum eis ius deiatutn eR , ppo- uocatioabiis papulo conccfla, proh.bitu e:* ne poffent ja caput ciuisRom.ansmaduerterc .niuflu po pull.fbluR) feiičLum eft iilis,vt coercete pofient in vincula puhlica deduci iuberent. Nonius Marcel 6"~o lus,Confulum & Prsrorurn proprietas , quod con- fulant, & prseant populis ; au^oritate Varron;s o- ftenditur de vita populi Rom.libr.i quodi;dem di- cebantor Confules & PrstQres,quod przarent popu- lo , Praetotes, quod confulerent S^natui, Confules, Poiybii»sbb.^.Confulesantequam ex vibe itgioncs cducanr,vrbanarum rerum omnium ius arque impe- rjum habent. His enim esteri omn.es magiftratus, I->rstor,TribunL'spleb. parent ac fubiedi funt. Hi ie- gationes incuriam introducebant : aua: ceieriter 70 S T R A T I b: jj* ftatuenda funt, decernunt: qu* k deli(»itanda funt t ad fenat-nm referunt, qus vero a Senatu dcereta limf, ea vi perficiantur , ipforum offtciuin eft,quia- im o & qux de Republ. per pbpuhim tranfigenda & perficienda funt, eorum officiutn eftperpendett,ac diligenter examinare,concionem , quotie$ opo.u^ aduocare, Seuatulconfulta ad populum referte^uic quid maror pars mfTerit, exequi. Qujnctiam in hit q,u* ad-beUi apparatum 5 c caftrenfem difciplinam pertinem,hi fummum imperium habent.His inseft Jbciis quicquid vifum fuerir, imperare.Tribunosmi« litum crearejdelečium habere,ad hsc de iis qui fub imperio eorum funt , incalhk atbitratu fuo fup- plicium fumere. His prarterea licet eos cotnicante (^usftore , ac fedulo imperata faciente, publici*- ris quantum res ipfa tulerit impendere. Hxc Polyb. Con fiat autem exCicerone Philip ;. Legitimum con fulatus amium fjiile 4? ex Mursuiana & iib. Epilt.7. Sc Liu. iib i.centuriatis comitiis eo.s creari cofdeuifle ex pediano-in verr.a. dierncomitiosuni cor/ularii fuifTe 6 , Cal-Sextil. ex Philip. 2. 8č Piutaicho iaCu cer.Confules captis piguoribus Senateresqui nt-ca- derant,& qu.ibus caufa non erar,coercuiffe.ex Lluii li. 42. cum ad bellum proficifceren f ur,vot;s in Capito- lio irScupatis paludatos e* vrbe exdVe ) omu;b.oxdini* bus eos comicatibus,,ex Vecr.j.defignatoi in comitiis confules domu a multitudine deduci folitos ex iocis innuiiierrs^eofdem Cal. tanuaris magiRratum mi fle pomptmqueinfignem adhibitarn fuiffe 5 quadere verfuc Ouidii pnltherrimos exi;b. 4-de Pomolub* feribemus: £,rgovbi l.ine &:cepi longunt rsferuaiteris aa»um% P atfus, & 4 faero menfe 'December ertt., *P u * p ura 'Tompiium furntn' veiabit honorii, tituHs quie.6fuum debeat ilie jiuis. Čemer e %&m videor rump pene atria tarU,' Bi Hpp. ium iadi defietente loca. Templa^ue Tarpeio-prtmum tM fedis aditt,, E’ Ecnfaciles m tna vata T)eos, C ati a beues muco s cer ra prabere fesuri, Šfuos aluit camfts herba Phahjcafuis* Curia teexctpict patresque ex more Vocati Intendent aures ad tua verba fnas. Jnde domumrepetes toto eomiiante SenAtU* Offictumpopuli Vtx c.ipunte doma* Elegia IX. D um (j h e latus cinget fanSti tibi- t urita SetiA tUSy Con jul s ante pedes tremberet equ<:s. St cfuancfva cuperemfetnper tibiprox‘tmus ejje t Gmderem tatsrisnon habuijp locum. cfuerui- sp ur b a ejuarnuis ci.dererpjfemv Sed fon ■ d popuio um mihi dulce premi. Proffucersmgaudens cfUantusfont agmims or do, Den[aq .j tjtiam iongumturbeiteneret iter. (guocjue magts m ra quam mevulgana tangant, Sfe Stare m q.u*lts p ur pur a te tegsret. Signa qmque infelia nojfem formata curuli, Et totnm Numida fcu-ptile dehtiš opus. i/£t cum Tarpeias ejfes deduEtus tn arces, Dum cades it iuffu vietčma ftera iu*. M e quoqie feerrto grates fibi magnus agent em A ud){Jet t medio- qut fsdet tede Dcus, Idem etiam Eiegia fequenti de extr mrdinariaConfulij poteRate,nonnulla fcribit, qua: quia nufquam alibi me le gl de meminij lubiiciam: A ut reget Ule fuos dicenio tur 4 ff^irites, Confpuuur/ifigms cum premet altusebur: ,AHtpopuli reditus popram componet ad baHam » Et mnsi I O M ANIS, H 7 i 5 g St minul magn* non (inet Tjrlts tpes i < iAh* vt eruntpatres in luiia templa vocati^ D I C T ATORES. De tanto dignus C cnfule rebus aget: Ji-At feret iAmuBo (elitam naioaue Calutem^ Dicr AToR inde nomen inuenit 3 quod{ vt Inqu!t Vat- D eque pcttrum noio^confulet ofpei 6 > $:em E legi a IX. B&< modo te populo reddetitttn iura i/idtbii t Stfefecretssfingetadejje tuis. <}fj4nc longi redit us ha ji a te cpponere lu&ri^ Crtdet 0 1 exatta em&a Iccarefide. Kiinefacere tn medie facundum verba ienatu , ^Tablica fjuarentem tjuid pet at vtilitas. §Junc pr.o Cafanbus fuperis deeeme^e gratet 9 ^Albetve opimorum coUaferire boum. §vu trrpidos ad iura dectm citat hafl 4 virorui&i Ztfftnureiubet eenteno iudice caufaSo decemvirl 2,0 Dscemviri Reipukadminiftrandas primum creati funt,mortuo-Romulo. Patres enim centum a Ro- rculocreat »decem decuriis fa&is,finguliique in fm- :gulas decurias creati : ,qui fummar rerum praelTent, confociarunt. Decem imperitabant: vnus cum inii- ,gnibus imp^rii , &: ličtonbns erat'qumque dietam fpatiofiaebatur impertum , ac pet omnes in or- bcm ibat. Hic Liuius libro primo. Dionyfius au* ietn libro fecundo fetibit, dacentos paues fuifTe, & impenum decuriis flčfcis vni,eodem modo commi- * fitTe. Dhcemv!Ri Reipubl.adminiftrands fecundo creati funt arino 'CCCII hac de caufa.plebs de nimio C011- fulum impeao ^ucrebatur^ui in s rion e certis legi- bus,fčd arbitri o tuo d cerenc.Petitis igitur e Griči a Jegibus fenatufconfulto &c plebifcito confirmatutu eft,vt omnibus abtogatis magrftraubus ,'Decemuiri xu'm fumrao hnperio createmur:qui decimo die ius popu!o fingulr reddetent , Sceodie penes PrarFe- čtum iuris FafcesX II. efient : coHeg s nouem fin 4 ° guli accenfi apparerent. Liuius libio teitio.D'onyf. libro decimo. Pomponius in leg.i.§.:/ dc orig.iur. 'Etcum placuiflet leges quoqueierri , latum ed ad populum , vti omnes magifiratu dif» cordia: ciuium pofcunt.Diftatorefto ne amplius fex menfes^fi Senatus cr-eueritudem iuns quod duoCen® fules teneto. Ifqueaue finiftra d etus , populi ma- gifter efto Dionyfius eius imperiun' !»b c fic exponit: *0 uroDS r&pfir&s b jao:af>%G( dmS s^-v« 7 r.e if/.z T£ X) uplu*ns> p Ovs- .fj& <£b\Ms , di ety«y 7 ft) c/o^< «.Pom^JO.n!US 1.1. de orig.iur Populo demde au&o , cum crebra Drirentur bella,& aua:dam aer-iora a finitinvis infer- «entur : interduin re exigeine p.Ucuit maioris po«te« ftatis magiftratum conftitui. Itaque D Aatores pro. diti funt,a qulbus nec prouocandi ius fuit > & quibus ^t am capitis animaduerfio data eft.Hunc .magiftra- tum quoniam/ummam poceftatem habebat , non etat fas vitra fextummentem retinere. Feftus , .prima lege-CLun.dicebatur in magiflro popuii.facieg - do , qui vutgo Dietator.dicitur, quam pleniiii- •mum pofle ius lignificabarur J^raeter fuperiores cau- fas , quibus.Drftator creabatur , ^ijmitum Rei ge^ rendaz 6c feditionis fedenda: : inuenio creatum.et- iam fu ffe cimi in peftilcntia figendi caufa. de quo> LiuiusJib.-7.com men,orat.item Gam iti os um haben* dorumjeodem auAore Iib .7 6c ^. C^usftionis cxer~ cendaj , vt apud eundem Iib .9. Ludorum facien- dorum,Senatus agendi ,.feriarum latinarum ,rvt pafi fim apud eundem legimus. Tantum autem illius ,erat imperium,vt eoxreato magriliacus omnes pr?- ter T.ribuno.s pleb.impetro iefe abdicarent: audore Plutarch.in Fabio Dno vero ede Dičlatores non po- .terant, .c ne Dictaror quidem fine ma.g ; ftro equitu > aučtore Dionyf.bb..^ Liuiorfp neque cxtra Ro.a* .grunijho^c eft ; Italiam.d ; ci poterat.: vtidem libr.17«. lcribit. Nonnun^uam &:‘šenatus populum rogari decernebat vt quem veilet Di^latorem iul-erets, ,qai deinde a Confule dicerecur : cu-us rei exem~ .plum extat apudL U’um iibr.2.7. Qain& C.Corne - - j i u s Syil .Ddator.a L.Val,eri© Flauo-Jmerregedičhis eftraučlore Appian.libro de bell.ciuJ.Caium autem lulium Carfarem Senatus Dictaiorem .creauit %5 V v£ JUttcaichin eiu^ vita fetibit. iD V V M VT& 5 L DvvM-vntrj Ca? rf Ar?, es 'dijebantur^uf efe perSueL lionis crimine iudicabant.Liuius li.i.De Tu lo Reat?- ioquens Duuuiros,inouit,qai HorAtio perduellior/r iudicent fecundu legem^facro.L^^horredi carminis .•erat,Duumuiri,perduf llione iudu-Et: fi.'aDuanuiiu2; -prouocarit.prouocatione certato ,-fi Vincenc , .©ksubiiofin^iici. luipenilsio.i 1,9 ROM vel intta pamcetiarct.vei extta pomcerium.Durauit hic raos ftante femperRep. ItaqneC Ribitius alu- Uo Czfare , ScL.Czfare Disumuiris perdiellionis damnatus eft.fedad populuin prouocauit: vr exCi- ceronisOratiOne pro eo Sc Suetonio,Sc Dionis lib.jr. notutn eftomnib. Ciceroin Oiatote,Plane Dmim virotutn iudiciutn * aut Triumuirorum capitalium dico nunquain.DuainID1CVS ALEX AND RI.€. SvRIDICVS AIexandriz appe!labatur,qui A!exandrise iun dicundo tam przerat,quam Prztor vplianus Ro¬ ma:.Nam Vlpian.in leg.i. ff.de cff.iurid.A!ex.lcribi t ei legis adionem datam fuifleifibi Sc, vti quzcunque lege agi poffem,3gere apud cum liceret.Sranianus fo in Seuero,deinde,inquit, Alexandrinus ius Buieuta- xum(id eft.Senatorumjdedit, qui fine puhlico confi. lio.ita vt fub regibusame viuebant, vno iudice con. centi,quem Czfar dedifiet.Stribo libr.17. de AEgy- pco loquens , quam cum prouinciam Sc vedigalem populi Rom.dixiffet efie.ad eamgue regendam mitri cum fummoimperioPrzfedum.qui Pr-ncipis ioeft obnneret. vw' aCnJ 5 , inquit . trry e tFiv^tfeTut.o 'f Kfiinm x»£Mt:id eft,fub co eft Iuridicus.penes quein iuris dicundi poteftas eft. 6 o MAGISTER, eovitvm. Magister equitum,dicebatur,inquit Varrp , quod fumma poteftas huius in equites, & ad cenfos,vt eft fumma in populum Ro.Didatoris: vnde ii quoque Magifter populi appeilatus eft.Moris autera erat, vt a Didatore diceretur,nodu,fimul atque creatus Di- eiator fuerat.Liuiusiibr.4. Didator a Confule dici- cur r ipledeinde C. Seruilium Ahalam magifttutn 7® ANI. E(jnitum dicit.Ttem,& Sena tus Didatarem dici Ma- mercurn & AEmiliu iufiit.Ii m3giftrumlqai tu j, r Quintium CincinnatSm dixit. Item,Virginij { j urn ' collegam confuleret, moratus permittente to.no- fle.Diftatorem dixit.Is fibi magiftmm equitn foft. hamtim dixit. Pomponius I a. de Otigine. fetiš Diftatoribus magiftri equitum iungebar.tur.fic ^ 0 j Regibus Tribuni Celerum. quodofficiam feretale erat,quale bodie Przfedorum ptatorio.AureU.i.ff, 0 deoffiprasf.prietor. Cum apud veteres diftatoribut adtempus fummapoteftas crederetur, Sc magiihos equitum fibi eligerent, qui afiociati patcicipes cun militlat gratia fecundampofi ees poteliatem gete- ten t. PRJEFECTT jERARII. Pr a e Es c ti atrarii primum ab Auguftoinftituti funt, vtfcribit Dio libr.jf.Cum enim aerarium conficiendi rado excogitari non poffetiipfe certum ac ptopimm •ere fu® eonftituit , quod Miiitate appeilauit : e* iufqueadminiftrationem tribus Prstonis forte it- Sis ad triennium mandauit : qui binis liftonbns, a- lilsque miniftris vterentur.poficum neque ipfius pe- cnnia , nequecaqu2a Regibus Sc populiš mine- batur , fatis locupletati iranum poflet , confti. tuitvtpars bsreditatum ac legatorum vicefima eo referretur :pr3terquam qui proximis cognatisanc pauperibusrelinquetentur. Poftremis autemtem. poribus eofdem PrarfeStos a principe deligi, & JJne 1 liftoribus creari folitos.eodem loco fcribit,Vlp.L8,j, i.flF.de tranfad apud Procuratorem Caefaris iranfigi de alimentispoteftifcilic fi a fifco petanturalimenta. Secundum qux Sc apud Przfeftos atrarii tranligipo- rerir. Suetonius in Augufto, vtqueperperuo ,ac fine difficultate fnmptus,ad tuendos eos, pro(equen- dosque fuppeteret,aerarium militare cum veftigali- busnouis conftituit : Quodautem ad hoc ararium Dio Prartorios refert, id Suetonius alteri attribuere > videtur. Auftor fuit Senatui,inquit,vt cura aratii a Opsftoribus vrbanisadPrastorios Pratoresve ttan- fiiet:n;fi forte in vttoqne hoc fadum fit, cum idem lib.4/.fctibat,publica:pecuniz adminiftratione qui Fabio , Caninio CofT. adAEdiles translata fuerat, poftea Quicftoribus redditam nonefie,fed Praetoriis viris commifiam.quod ipfum etiam ex Gellil lib.ij. cap.*j,inteileximns.C5 l uodautem,inquit ) pcr Quifto« tem dixi pecuniam ex prasda: venditione contrabi, intelligi nune oportet Praifeftum zrario fignificari: nam cura zrarii a Quzftore ad Prifedum translata eft. PRAšFECTVS VRB !. Praefectvrab vrbis triplicem video rarionem fuifietaliam enim Regum.aliam Imperatorum, alia mediis temporibus eius magifttatus procurationem fuifle , animadueuo.nam prinus temporibus prz- fedus vrbi a Regibus ereabatur. Liu.lib.i.L. Brurus imperium in vrbe Lucretio Przfedo vrbis iam aate 2 Rege mftituto , reliquit. Er paulopofl duo Con- fuies mde Comitiis Centuriatisa Przfedo vrbis ex commentariis S. Tullii creatifunt.Tacit. lib.j. Sed przcipua ex eo gloria , quod Przfedus vrbi recens, continuarr, poteilatem , & infolentia pan grauie. rem , mire temperauit, namque antea prefeffis domo Regibus , ac mox magiftratibus ne v.bs fine imperio foret,in rempus deligebatur, qui ius redde- ret,ac lubitis mederetur,feruntquea Romulo Den- trem Romuiiuni,poft a Tullo Hoftiiio NumaniMar- tium,&aTatquinioSuperbo Sp.Lucietimn impofi- to s. 'i6i ROM i tos.Dein Cenfules mandabant. Duratque fimula- crum,quoties ob ferias Latinas pra»ficitur,qui con- fulare munuj vfurpet. Hžec Tacitus: cx quibus fe- cundahuiufce magiftratus forma'intelligitur , de qualoquitur Gell.lib.-14.cap. vit. Prsefe&um vibi 5 inquit, Latinarum caufa reiičlum Senatum habere pofle, negat Mutius : quoniam ne Senator quidem fit, neque ius habeat fententiaz dicend^ ; ciim ex ea State Praftečfus fiat,quae non lit fenatoria.M.autem Varro & Atteius Capito ius e£fe Prsfedo Senatus io habendi dicunt. Deque ea re aflfenfum Capitonem I Tuberoni,centra fentenciam Mutij,rcfert Pompon. L2.iT.17.ff de orig.iur. CEipties,inquit,pr©ficifcun- cur extra Remp. magiftratus, vnus relinquitur, qui ius dicat- is vocatur P:$feftus vrbi. qui Pr^fe&us ©iim conftituebatur : poftea vero Latinarum feria- rum caufa introdudus eft,& quotannis obferuatur. Latinse autem ferise dicebantur, qu$ quotannis is Albano monte a quinquaginta Latinis ciuitatibtis, Romanifque magiftratibus qtiatriduano facrificio t 0 Ioui Latiali eelebrabantur.vnde facrificium Latiar diccbatur:in eoque Latini a Romanis čarnem pere- bant.Macrohius libr.i. Conceptiu$ ferig funt,qu£e quotannisa Magiftratibus, velfacerdotibus conci- pi ,ntur,in dies certos vel incertos, vt funt Latince, Seraentins- Item, Quare nec Latinarumtempere quo public^ quondam mduci^ inter Rom.populum P Latinofque firmatse font>inchoari belium deccbat. Bionyf.autem lib.6. tradit, has per vnum dicm ce- lebratas a Superbo regefuilTe,exadis autem Regi- 30 bas per biduum: tandemque poft feceffiotiem in fa- eram montem, per criduum. Pintar, autem in Ca-* milloprepter patrum & plebis concordiam diem quartum addirum fuifte teftatur. Verumhfc q ui¬ dem hačtenus de Przfe&ura vrbis , qu£ ftanre Rep. vfurpata eft.Poftrerais vero tetrporibus imminuta eius ratio multis in rebus, videturque magiftratus hic ab Augufto primum renouatus.Sueton.enim lic feribit Quoque piures par.tem adminiftrandseReip. caperent, noua officia exco’gitauit, curam operum 4O publicorum,viarum & aquarum,alaei Tybcris,fra- menti populo diuidundi, Pr^feduram vrbis. Ego has fere video ab Vlpiano partes ipfius procura- tioni attributas efte. Vc feruorum de dominis qus- rehs,vicifTimque horum in iLlos criminationes au¬ di ret. Vt patronis de libertis ingratis querentibus ius dicerer. Vt de tutorum curatorumve crimini- bus cognofceret..Vt numulariorum argentariorum- que fcaudes coerceret. Vt fpedaculorum difciplinae prsefTet.Vt carnis curam gererct.Vt in quietem in 50 populo procararet, iiIicitaquecollegia coerceret. denique quicquid non modo intra vrbem verum e- tiam intra centefimum ab vrbe lapiaem commif- fum efFet, animaciuerterec: 'fic vt & vrbe, & Italia interdicendi poteftatem haberet. itemque in iafu« lam deportadi.1.6. ff.de interd. & releg.I.rei capita- con{lat.ffde p.oen. Quod autem Vlp. de carnis cura feribit,inuenio in Epigrammatis vrbis Rom? fionfirmatum , in edičto Aproniani Prsef. vrbi, de čarne occiii pecons apprdenda & vendenda. Quod de criminibus video e'ti a m ad puhlica pertinere. 1. 1. ir.generaliter.fF.de p cen, vt fcilicet eas pcenas qu^ legibus conftitut^ funt, imponat. tameth estra or- dinem cognofcit. leg. ordo. DigeR.de pub. iud.de extraordmariis autem arbitratu fuo ftatuebat.leg. 1. Digeft.de efiffa Pro me : fin fecusdn me vcere. Quam vt ego mihi perfuadeo , vocem fuam in Panegyrico Plini; fignificansjita loquitur.Ego quidem in me ft omnium vtilitas ii l a pofceret, eriam Prajfedi mvi- m;m armaui. Suetonius & Plinius bane Prs-fedu« ram equitibus Romanis mandari folitam feribunt. lile his verbis,Vefp^fianus,inqpit, Pr^efedura quo- quo Prftorij fufcipit nunquamad id retnpus , nift ab equite Rom.adminiftratam. Plinius autem Ti- tum alloquens , Et quod hiš dobilius feciftij dum illud patri pariter,& equeftri ordini prffta«, Pr^fe- ^:us prstorio eius. Haec autem poteftas vfque eo pofteriorum Celar im benefifiis creuic,vt etia po- ftremis ternporibus ad prouincia> regendas cura fnmmoimperio milillint,vt ex illis luftmiani con- ftitutionibus incell!gitur,de orficio Pr.efečli prst. Afric|,de ofticio praf.przt.Orientis. Cafiiodorus V i' tčl D E etiam epifl.lege fejcta. Poteftati Prsefedi praerorio, inquir,nulla dignitas eft aequalis,vice facra iudicar, nullus ei miles fori audorirate prtefcribit, excepco Officiali magiftri militum. Gviriales enimeriim verbcrat.in otficio fuo.ius retinet fingu!are.& tali- bus tantifque nofcitur iubere, quos etiam prouin- ciarum non auderent ludices in qualibet parte contemnere. Militia perfundis , Tribunorum & notariorum honorem tribuit, & milites fuos iliis ex*quat.gratanterimplet Imperator qua; illecon- ftituit. PRAIFECTVS VIG1LVM. A a f i c t v s vigilum inftiturus eft ab .Augufto. nam cum feptem cohortes opportunis locis confti- luiflet, vt binas regiones vrbis vnaqu*que cohors tueretur : praspofuit eis Tribnnos, & fliper omnes fpedabilem virum,qui Praifedus vigilum appella- retur.Iscognoicebatde incendiariis, effradoribus, 10 furibus,raptoribus, receptatoribus; nififi qua tam atrox, tamque famofa perfona in, vt prtefcdo vrbi remittatur. & quia plerunque incendia cuipa fiunt inhabitanrium.aut fuftibus C 3 ftigat eo?, qui ncgii- gentius ignem habueruntiaut feuer-a interiocutio- ne comminatus, fuftium caftigationem rcmittit. I- dem per totam nodem vigilare debebat, & coerra- te calciatus.cum hamts,& dolahris,& curare omnes inquilinos admonendos,.ne negligentia aliqua in- eendij cafus oriatur; prsierea vt aquam vnul"quif- 3 ° que inquilinus in coenacalo habeat.Hac ex l.j. ff.de effic.prxf.sdgil.Dio li.55.*Veidfm vt tti? ;^6em nurtt TtfoiiTVf rnham met sji?> 3 U)*£?ic ' 977a %? ra$ 'čfaitmigjlat turni; t(ctrtxi^ttn ti) itp%oY- to Ivrtrtu avni; rrgcr-fm^sca; 6i hiyn crfa; J'ia~ *6euv,i {jjfmtjgsj imitm rim. Kurctf^Sdi/ }d' »k rit; migu ■/jtmJMtTUvjjj , tliuyu/y:ru-dw riw mf tuirdi Qai,i)eicvi.%aw,ir«itiovi thi rit. 1 tj tiri yjtj mi ti 1vxnpvXctxi; Sto 1 i^ioi rrttt 'kimii/, ixr krnK^t^tti tri fM>o»,i»Xa ncpj ik tw> afcm cg^nvo//{»o;, i&j t«^ 46 71 iv tjT7 t4xh tfoiar.i&l '/torov tx to d o/m: tri* vipounv. Id eft : Gum per id lempus mnlta in vrbe incendio periiffent, hbertini generis homines feptem inlo- cis, incendiis preenrandis delegit r etlque Equitem vnum praefecit eo confiiio , vt perexiguo tempere illorum opera vteretur. Verurn cum cxperiundo cognouiffer prsfidium illud & vtiliflimum & maxi- me neceffiirium efTe,retimiit. funtque vfque adhuc nodurn* quodammodo excubi* militares, non cx libertinis tantum, verum etiam ex aliis conftitutm: j o quat muris in vrbe praefunt , mercedemque de puhlico accipiunt. In eandem fententiam Suet.in Augufto, aduerfus incendia excubias nočlurnas, vigdefque commentus eft. ltem, libertino milite, pr; ;erqnam Romi incendiorum caufa , & fi tu- m uit us in eraniore annona metueretur bis v- fits eft. M A Gl STR AT IB VS ,* + prstendebatur :leuamtque apettis bofreis pretia frugum, multaque in vulgu; grata vfnrpaurt, fi ne milite incedere, pedib. mteftis, S? pati cum Gracis amidu,P.Scipioms smulatione,quem ea 4 em fafii. tauifle apud Siciliam , quamuis flagrante adhuc pcenorum 'bello.accepimus, Tiberiuscultubabitu- que eius lenibus verbis perftrufto, acertiraeia lte . puit,quod contrainftituta Augufti.nofponteptin. cipis, Alexandriam introiffet, nam Auguftus imtt alia Dominationis arcana.vetitis, fine permiiluirt- gredi fenatorib.aut equitib.Rom.illuftrib. fepcf u ; s Aigyptum, ne farne vrgeret Italiam, quifquis eam prouinciam ,dauftraqne terr$ ac maris, quanmis leui pnelidio aduerfus ingentes exercitus infedif- fet.Sirabo lib.i7.deA;gypto loquens,s'OTfj ( ;otyuuJb' ) ;ogFt« l ra* nXouirct d'it/Qyi $, vati eufgfim j at’ifw', t toiKtuutiV) f 7 nuvruA' o v i'rus>y/tv a ti. i fth oiw m/. p$eif ftw to / 3 *77XiM! i%ft ril-tr: ld eft,Aegyptiisau. tem nuncprouincia eit,Veitigalis populi Ro. regi- turque a viris fapientibus,qur eo cum impeno mit. tuntur.Qui mittitur principis loco eft. Dio prteter- ea li.51.in eandem fententiam cum Suetonio&Ta- cito loquitur, ybt ait, Auguftum proptergentislt- uitatem,&: regionis frugumque omnium vbertatem & copiam noneffe aufum eam prouinciam vili Se- natori committere : quin Scproficifcendi in Aegy- pium poteftatem , nifi ipfe nominatim alicui con- cefliflet, nemini fuifie. PRrEFECTVS avgvstalis. 60 ■JjtAB F 8 CT v s Anguftatisjfiue Pratfeftus prsetorio Aiigufiali5,dicebjrur is,cuiPrinceps fummum im. perium & proconfulari par in jtgyptum dedit: qm-niadmodum Vlp.fcribit Ieg.i.ff de off.pratf.Au- guft.Tacit.lib.ia.nam O.Auguftus apud Equeftres, qui yEgypts prsefiderent, legeagi, decrctaqueeo- rum perinde haberi iufferat, ac fi Romani magi- ftratus conftituifient.Idem lib.i.M.Silano, L.Nor- bano CofT. Germanicus in dEgyptum proficifcitur eognofcendf antiquitatis caufa,fed tura prouincij P R AŠS IDE S PROVIN¬ CI a r v M. PRitsiDis prouinciarum dicicccpcrunr,poftdiui- fionem prouinciarum ab Augufto faftam. Sic enim prouincias diuifit.vt ali* Cjfaris, ali£ populidice. rentur.C*faris,qux validiores er3m,& cjuasannuis (vt Suetanius fcribitMagiftratuum editti, regi,nec facile,nec tututn erat. Has igitur iple fufcepit,in eafque Re&ores miitere inftitiiit.viros (vt ait Sna- bo}tum Prxtorios,tumetiamequites. Quas&ille generali nomine (f/mariTO? & lurifconfulti in pan- dedis prsfides appellant. Nomen (inquit Mater) praefidis generale eft,eo quod & proconluies, dele¬ gati CsfarisjSe omnes prouincias regentes licetSe- natores fint, Prsfides appellantur. Vbitamen Si- natorss Non Sint cum negatione legen- dtim videturtvt equites figmficaret, de quibushoc irfuni Strabo teftatur. Populi autem prouinciis qui prxeram,Proconfules, (vt ait Suet.) diceban- tur. Vndecaput ettin libro Paridedarum i.deof- ficio Proconfulis:quod ad populi prouinciarum fo* los redores pertirter.Nam erfi populus infuaspro- uinrias T£ftr>tyv! usti viarunu (vt Strabo appeliat) id eft,prstores tj: Confules(quibus nominibus abu- fus eft pro,proprxtort s & p roconfules, vt continoo poft demonftratltamen vtrofque Proconfulum no- mine appellari folitos, & Suetomus teftatur, &ex pandedarum libris facile intelledu eft. quumfci- licet extraordinarium eftet eo temporepropeom> nitim in prouinciis imperi im, eoque generalino- mine , Redores omnes appellarentur. Nam vr in eiufdero Imperaroris vita Suetonius feribir, Augu¬ ftus audor fenatui fult,ne magiftratus depofito ho- nore ftatim in prouincias mitterentur, prafides autem maius imperiuin in fua protiincia habebant omnibus poft principernjege quatta,de offic. prs- fid.& omnia prouincialia dc-fideria, qux Roma va- rios iudices habebant , ad ofticium prafidlim per.inebantdege fecunda,eodem.demque omnium Rom* magiftratuum vice Sc ofticio fungebantu/, lige koma Jege duodecitsi > eodefli. Plurade iisfnb verbo, f roconfules. pr^tgr vrbanvs. ?RAbTor Di&us, inquit Varro, qui praftret iure, & exercitu,d quo id Lucilius.Ergo Prstorum eft anre preire.Hinc Feftus,pr«torem maiorem (inquit) L. C«far pucat dici, Vrba n urn; cseteros, minores. ximum prstorem dici putant alij eum,qui maximi imperij fit : a!ij qm «tatis maxim« pro collegio: quia Augurum decretum eft,quod in falutis Augu- rio prstores maiores & minores appellamur : non ad «ratei»,fed ad vim imperij pertinere. Hinc a- pud Liuium libro feptimo. Lex vetuftis £c ripta verbisjvt qui Pr^cor raaximus eflet,Idib.Scptemb. claeum pangeretftd eft, qui fummum imperiura < 3 c poteftatem haberet veluti Conful , aut Dnftator. Verum hoc comnuine verbum tandem eius pro- -prium fačtum eft, qui in iure dicundo prseeftet. de qao pomponius in lege fecunda,de orig.iur. Gum- que Confules auoc •rentur beliis žinitimis, neque eifec, qui irt ciuitate ius reddere poflet :fa čilim til Vt Prsror quoque crearetur qui Vtbanus appeila- tus eft, quod in vrbe ius red *;'ret, Liuius libro 6. & 7%fcribit anno ab V .C 5conceffum a plebe no- bilitati de prsetore vno,qui ius in vrbe dicerct, ex P atritiis creando, eumque iibi honortm p 3 tiitios qu^(iuilTe , pro concefto plebi altero Confuiatu. ^ K$c iile. Moris autem erat ,vc is creatus comiuis Ccnturiatis priufqnam ui' diceret vt cuique no- tum eft e c , quemadmodum anno fuo ius di&urus efifec,in albo: edičhmi conftnueret atque propone- rer,quod abedicendo ,id eft, anre denunciando ac yr&dicend& dsčtum eft: quaii ;anto ante populo de- nunciare,qu«e eftetir, iure dc.ndo obferuaturu-s. Hoc autem mito magilfratu , habita^-concione & iuraius in leges,faciebat. Cie. de ti. 2. Qujd enim mereri veliš iam, quum mnglftrattim imens, & in 40 concionem afcesderis ( eft enim nbi edicendum, qu« fis obk-ruaturus in iure dicendo: & fortaffe e- tiam Ci tibi erit vifum, aliquid de maioribus tuis Sc de teipfo dices more maiorum ) quid merearis igi- tur , vt te dicas in eo magiPiratu omnia volupt3tis canfa fačlurum eflefturifdicundi autem munus tri' 'bus hi-fce continebatur verbis, Do >dico , Addico. Dabm bonorurn pefleflionem ex legibus > ex edičto fuo,ex Senatufcoofuhis, Dabat iudicium Recupe- tatorium , icemque Arbkros, cum priuaii poftula-^ 0 b.mt, Dicebat viam in formulis, iftam viam dico. Dicebat tutorem ex lege Attilia , dicebat fenten- - tiam quibufdani in caufis, maiorib. vt inliberalib. in popularib.in executionib. fententiarum, in ap- pella;ienibus,& aliis prreterea nonnullis. Dicebac ctiatn iiucrdicendo, cum de poflbflione, interdum ctiam cum de proprietate ageretur : quod ex lib. panded. 43. cuiuis facile eft intelligere. Dicebac piajterea indicendo veluti, cum ferias indicebat, GcU.Ubr.ic.capjtul.24.& item Macrob.lib.Saturn. f.demonftranr. Suetoniusin Claudio,obfcruauit- •que fedulo , vt quoties terra in vrbe mouiftet, Fe¬ rias adnocata concione Prstot indiceret. Addice- bat auaem cum in iure conceflo fieba:;cuius rei ri- tum in formulis expofuimus.Cic.li.de legib.j.Iuris drfceptaior qt» priuaca iudicet, iudicarive iubear, preeter efto.Is inris ciuilis cuftos efto.Polyb.autem , ScPlutacch. ei fex Liftores datos tradunt. Vode ap^kosl^^f^pappellant^id eft,fex fecurium.No- tandum etiam quod Cicere feribic lib.fam.Epift.r2. Placuit nobis, inquio vt ftatim ad Cornutu pr^to- ■jem vrbis has lite^as deferrem qui ) quod Confuks 7 N I S, 16 $ aberant,Confu!are munus fuftinebat more maiortc, Gell.li.i3.c.i4,Pr2tor etft collega Confulis eft, neq; Pr^iorem neque collegam iure rogare poteft,quia imperium minus Prattor, maius habet Conful:& i minore imperio maius, at,a minore collega rogari iure non poteft.Sed &collcgnmefle prsetorem Co- fuietn, Meffala docet quod codem aufpicio crean- tur.H unc Centumuirali-bus iudiciis poftremis tem- poribus pr^fuifte.Plin.libr. Epift.5, his demonftrac verbis : Hoc fado Nepotis commotus Prsetor,qut Centumuiralib.pra j fidet,deliberaturus an fequere^ tur exemplum,inopinatum nobisotium dedič, PR^TOR P E R E G RIN V S. Pr ABt o R Peregriiuis,vt Pomponius fcribit,creatu£ eft propter magnam peregrinorum turbam ^ vt ia- ter eos ius diceret:cum Vrbanus preror fatisfacere vtrifque non poftet.Eum autem reperio in Epitome Liuii lib.19.anno 5io.primum crear.um fuifte & pe- regrinum di Umi Pr«c-orem,qui ius inter peregrinos dicebat ,d Gr«cis in ius edučlum efie.n-6 i.gitur Repetundarii iudiciu iilud trat, fed iniuriarnrn pouus qu« eda- trociores efttut, dignae vif* funt, dequibusPrx« 'FF z i£S \6j DE MAGISTRATI BVS tor ipfe inter ciuem & peregrinos Grzectfs homi- .nes,cognofceret. Tertia differentia eft,quod Prse- tor vibrnus edi&um in albo prof one-bat,quibus de rebus unno fuo difturus effet: cum alter nuiquam, quod fci.im,legarur prqpoiuiife;ied (vt opinor) ex / vrbano edičto ius dicebat. PRATORES P R O VIN CIA L E S-.. 10 PliEloRES prouinciales creaii funt circa an- num 5iy.Sicilia S. Sardmia captis, atque in prouin- ciarum.formam reda&is.quemadmodum Solinus c. H.& LiuiusEpir.20. prodiderunr. Pomponiusau- tem in.l.2.De orig.iur. Capra Sariiin:ž,inquit, moX Sicilia, iiero Hifpania, deinde Narbonenfi prouin- cia, totidem Pttetores, quot prouincia: in ditiontm ' »enerant . creati funt. Polt autem moriš fuit, Vt cum armis tutandse prouintia: videcentur, eo ftatim & Cunfules & Prztores inito magiftratu mittercnrur. Tandem etiam inftitutum eft,vt qui 10 Confulatuaut p r«ura abiiffcnt , eocumfummo ' Imperio proficifcerentur; illique procor.fules, hi sroprxtores(tametfi.verbis hifce nonnunquam ve* teres abutantur)appeUarentur,Den!onftraui etiam in Verrinarum commentariis maris fuilie,vc cum a Senatu deereta: & Confulares & p-raetori* prouin- ci* fuiflfenr,tum Confules inter fe, itemque prieto- res prouincias fortirentur,aut vero inter fecompa- rarent.Cenfules autem idadnuc defignati,& ante- quam magiftratum inirent facere foiebant : quem- 3° admodum ex Orat.de prouinc, Coniui. Salluftio in Iugurth.&innumeris Liuij locis intelligitur. Prat- tores vero, quo tempore magiftratu abibunt, id fa- fiitalfe fignificat locus Verrins 4. C>ui,fimui atque ci forte prouinciaSicilia obuenit, ftatim Rome, 8c ad vrbem, antequam proficifceretur, q;isrere ipfe fecum & cogitare cum fuis rotpit,quibuinam rebus in ea prouincia maxmum vero vno annapecuniam &tere poftet. PPvATOR FI D EIC O M M l S- SAIIVS. 40 3>&aE to* e s fideicommiffariosduos a Claudio C{* fare inftitutos efle qui fideicommiius ius dicerent, fcribit pompA1.jT.17. D.de orig.iur.ex iifque vnu a Titio Cffifare deiračhsm efl'e. Suetonius autem m CUudio, lutifdiclionemde fideicommiffis, inquit, quotannis & tantum in vrbe delegari magiftratib. iolitam in perpetuum, atque etiam per prouincias, 50 poteftatibusdemandauit. Sedhsc facile ex Pabij veibis explicare qui li.j.c.6.fic fcribit.NS debet a- pud Frstorem petere fideicommiffum : fed apud £onfu!es,maior enim ?rz oria cognitione fumnia eft.quseritur an maior fumma lit, &c. Qeo ex loco intelligitur, fideicommifforum iurifdiftionem ita , partitam fuifle,vt pr,hoc addidit quo celerius feda ■ tte & quierp efle poflcntteo fe maturius illas depofi- turum., Atqueeoprimum tempore fenatores&m te i< 5 p R O M A N I S. fuas & in fetmas prouincias cum imperio milit: przter -rEgvptum, quam folara eauiti Rom. iis de caulis quas fuperius expofuiinus,atrnbuu:Poft de- inde hzc conftituit:vt eorum prpfedura effent an- au 3 J,forteque legeremur,nifi quis vel propter libe- rorum miikitiidinem, ve!proptervxorem dudam ius a!iquod prscipuum ac lingulare haberet: Vt cx Senatufconfulco mitterentur, & nequcg!adiis ac- cin&i,neque habitu militari effent: Vtproconfules dicerentur noti modo illi duo,qui Confulatu effent *0 fundi,led etiam ceteri viri pmorij,quive pro prs- tore mitterentur: Vt tot lidores verifque darenrur, quothabere in vrbelegibas licebat:vt imperij inli- gnia,quamprimum Pomario egrefli effent, accipe- rent:eaque dom ex ptouincia decedcrent,perpetuo retinerent.Reliquos vero a fe deligi, fuofque lega- tos etii Confulatum geffiffent, tamen proprztores. nominari volunt. duo namque h$c nomina valda floruerunt tum.cum penes populum imperium ef- fet.Is enim iam inde a primis temporibus Prstoris propter Confulu --- - ■ nonnitnnnam rrpamc ntl- T :;U ,, 17® rio funt.Hoc enim nomine rede i!los,fi officium il- lorum fpedemus, appellabimus: cum alii legato- etiam illos apptllent. Sed de nomine fuperius fa- tis didum tft. Hos igttur alfcffore, fibi quiquede» ligunt,vn’jm quid. m prstorij ex fui aut inferioris ordinis hcminibus.tres vero confu!ares,ex eiufdem dignitatis viris , quos ipfe Imperator probauerit. Quanquam hatc ratio innouata cft. Sed quia breui interiitffatis etit fuo loco indicare. De prouinciis igi-ur populi ita fe habenr. Mittuntur vero &itt alirs prouincias, qus imperatoris dicuntur, ab eo ipfo prslides pluribus legionibus inftrudi : pluri- mum ex praetoriis, interdum ex iis qui ausefturam, aut alium magiftratum intermedium gefferunt. Hzc ex Dione. PRODICTATOR. nomen tanq'jam rei militari maxime conueniens, attribuit eis,quos delegiffet:& propratorcs eos ap- pellauit: reliquos autern quali vocabulo ad pacem magis accommodato e nomine Confulum procon- fules apgellauit. Hsc enim nomina prztoris Si confulis in Italia rctinuit : qui vero extra Italiam 'erant,qua!i horum locum obtinerent, prrfedoso- mnes appelhuit.Effecit igitur, vt quot ipli delige- rent non propvattores folum dicerentur, verum e- tiam &p!ures annos cum imperio effent, & habitu. aiilirari vterentur, & gladium animaduertendique • in milite* poteftatem habcrent.Siquidem nulli ne- que proconfuli, neque proprztori, neque przfedo ius gladi; geftandi permirtebarur, quin Itmui eade aniraaduertendi in milites poteftas legibusconcc- dsretur.neque vero Senatoribus tantutn, verum e- tiam equitibus Rom. qui eam poteftatem habent ius illud permittitur. Atque hac quidem ita fe ha¬ benr. Iam vero lideribus fex omnes vtuntur pro- prstores,& qittcunque Confulares non fum,ex co- que Lidorum numero nomen inaenerunt; vt Ii-a- dicerentur.Imperij etiam inlignia,poftqua in prouincias fuas peruenerunt, vtrique accipiant: eaque vna cum imperio deponunt. Hoc eodem mo¬ do leges etiam iubent,ex pratoriis & Gonfularibus viris praslides in Senatus & imperatoris prouincias tnitti:quos Imperator & qus in loca volebat,& quo tempere volebat,mittere confueuerar.ita multi no modo Prattores, verum etiam Confules prouinciis przfuerunt, id quod hodteque nonnunquam fieri S® confueuit. Senatus autem & feorlim quidem Con- fularibus Afričani atqoe Afiam conceffit: & przto- Tiis reliquas omnes diftribttit. Omnibus autem at- quabiliter inte^dixit , ne quis quinquennio ante, quam magiftratum in vrbe gefliffet,prouincias for- tiretur. Sic temporis progreffu , licet maior eorum qui fortiebantur quam prouinciarum numerjs ef- fec, tamen ad imperium omnes perueniebant. Po- ftea cum male nonnuili magiftratus gediffenr, illz , quoque prouincise Imperatori adieds funt, lic vt ° eas ipfe quodammodo diftribueret, cum tot lortiri iuberet,quot effent prouincij. Alij autem Impera- toresetiama fe deledos in prouincias miferunt. - iifque annos complures prorogarunt. Alij vero e- quitibus fenatorum loco prouincias mandarunt, quo fere tempore hsec legibus conftituta funt de fe- natoribus qui ius necis in eos,qui imperio fuo fub- iedi effent,haberent.Mittuntur enim; etiam quibus ius illud non permittitur in eas prouincias qus populi & Senatus cffe dicuntur , & proqu$ftores •jo quGsfors dederiv,& affeffores eorum qui camimpe- m abfentiatis. nonnunquam creacus eft,Liui.lib.jr. itaque ad re- medium iam diu defideratum, nec adhibttum, Di- datorem dicendum.ciuitas confugit,& quia Conful aberat,a quo vno dici poffe videbatur, nec per oc- cupatam armis Punicis iraliam facile erat aut nun- cium , aut litteras mittitnec Didatotem populus creare poterat: quod r.unquats ante eam diem fa- finm erat, Prodidatorem populus creauit Qu.Fa- bium Maximum,& Magiftrum equitutn M. Rufuns Minutium. OJsESTORES rERARII. Qjr a s stores (inquiteVarro)a quatrendo: quf con- quirerent pecunias publicas.Corneiius Tacitus lib, si. AnnaUam, apud maiores vittucis id prsmium fuerar,cundifque ciuium, fi bonis artibus fiderent, licitum petere magiftratus: ac ne setas quidem di- ftinguebatur, quin ptima iuuenta Confulatum ac Didaturas inirent. Sed Quzftores Regibus etiam tum. imperantibusinftituti funt: quod iex Cttriata oftendit i L.Bruto repetita. Manlitque Confulibus poteftas ddigendi , doneč eum quoque honorem populus mandaret,creatique primum ValeriusPo- fthutmus,r£milius Matnercus šj.anno poft Tarqui- nios ex r ados,vtremmilttarem comitarentur. Deitt glifcentibus negotiis, duo additi qui Rom$ cura- rent. Mox duplicatus numerus ftipendiaria iaml- talia, & accedentibus prouinciarum vedigalibus, Poft legeSplIs viginti creati fupplendo Scnatui cui iudjcia tradiderat. Et quanquam Equites iudi- cia recuperauiftent, qusftura tamen ex dignitate candidatorum,aut facilitate tribuentium gratuito concedebatur, doneč fententia Dolobellz venun- daretur.Afconius Verrin.i. Qu$ftorcs vrbani sra- rium qusrebant, eiufque pecunias expenfas&ac- ceptas in tabulas publicas referre confueuerat, Li- uius autem lib.7. teftis eft,eofdem Ousfttires figna ex zrario prompfiffe lmperatoribus ad bellumex- euntibus.Pompon.l.a.jf.ii D.de orig.iur. Deinde cum zrarium populi audius effe ccepiffet, vt c-ffenc qui illi pr*eftent,confticuti funt Qua(lores qui pe- cunis prseffenf. Didi ab eo , quod inquirendat & conferuands pe.cunise esufa creati erant.Vlp.in l.r, D.de offic,qua:fc.Origo Qusftoribus creandis anti- quiilimaeft,&pene ante omnes magiftratus. Gras- clianus dcnique 1 unius Si.7.de Poteftatibus etiam ipfumRomulum & Numarn Pompilium , binos Qu^$ltores habuiffe,quos ipli non fua voce, fed po¬ puli fuftragio crearent,rc-fert.Sed licutidubium eft anRomulo &' Numa regnantib. Quaftor fecrit,tta •II 5 i.ji D E M A G 1 S Tuffo Koftilio Rege QuG tres viri mc in carcerem comp.gerin;!lnde cras in piompruaria cella dtpromar ad flagrum. INec quicqnam fic, qiti non me omnes eife dignum deputcnt. Ita quafi incudem me miferum homines o£to validi czdent.Et in Afinaria Vbi ibepe cau/am dixeris pendens aduc-rfus oblo Aftuto. audaces vi- Rosvalentes virgatores. Et paulo poft.vbi Lepe ad languorem rua dur.tia dederis 0A0 validos lifro- Tes vlmeis aff. £tos lentis virgis. E. tnead.:m, !boe- go ad Trcfuiros veftraque i bi nomina Faxo erit ca- 40 pitis. Verurn illi de vilib. & abieS* tantum cortdi- tionis hominib.ius dictbam :vt furibus & l'etu:s nc- quanri, & apud Columnam Meniamcaufas cogno- fcebant, au&or Ciceroin dioinat. ■ c Afconijs in eadem.Memorabile autem eft . quod V.tlehus M.tx. lib.J.eap.J.eommemorat demulicie qna iam, quam Prsctor damnatamTriumuiroin carcer; mcaodam tradiderat:quam reeeptam is qui cftcdi e praerac, non protinu! ftrangulauit: adirun. auf- m ad eam žili* dedit : quam poftanimaduertit exerto»bere jo pud vetuftiores, a Paulo in ltg.t.D.de ofF.ptaf. vi- gil.Sc ab co quod excubias ageremsnofturnos dt&or efle. interuentfleetiam nonnunquam& jEdiles & Tribunos plebus fuifleque familia publicam , circa portam Jc rourosdifpofitam,vnde fi opus effeteuo- cabatut.Dio veto lib.jj.it a fcribit. oi j R#to» nvafv in pulucn damnati (unt.ltcm de P. Bilio Triumuiro noai!rno,qvii a P. AquilioTribuno pleb.accufatos.ividicio concidi,quia vigilias negli- gentius cireumierat. TRIVMVIRI MONETALES. TBivm vi p.t monetales,auro,argento,*ri flando feriu- d ' conftituti funttvt Tcribir Pomponius in leg.j.j!'. 16.Dc orig.iur.Hinc illud Ciceronis lib.de leg.Aes, argentum, aurum pufcbce fignanto.ltem ad Treba- tium d« TreuirisGallis tocans, Treuiros vilescefeo; audio capitales eiTe , mallem auro,ere , argento effent.. T I N 1 S. DE VERBIS FE VDAL I B V S , PR Al- CIPV^E NOTABILiBVS , A VT ALI AS MINVS vfitaus, ex Hoto.Cuiac-Vulte. Roienth.& aliis. BbaSj qui feudum conTtrre peffe dtcitur.li.feud.iau. i.& rit.: p.Sl.;, is cft,qni in Monachoruni foda tate. ac caenobio p'incipatum obunet. quia luftiniano Archimandttta, a nonnulluCornobiarcha.ve! Archi n»o»ashusdisituf,luft.no>4,C.XV.?t \zn‘hermi Sancimus , vt abbastfine Archimandrita fing..lt? mopifteriis prstponatur,quem nionacht ex vit* probimte ntaxime idoneum delegerint,& qus ab Epifcopoconfirmetur Leg busautem Langobar. doiumfaecitum tfl.ne Abb/s minus quinquaginta monacbos fibi iubieflos babeat,qui cum eoregula- riter viuant.ln Lombarda )ib.2.tit.J4.1. 18. Sed po- fterioribus fosuKs. m D E V E R B I S lSo .Abbates etiam difti fant procerej.fiuees vocabulino- tatione,fiue quod.ibbatiarura prouentu ftuerentur. Hin« Hugo illeCapetus, Galiizregnum arte ade- ptus, Abbas Hugo dicebatur. 5 ymphorianusCham- periusin Genealogia Regum Francorum : Cumque S.otharij frater Carolus afpiraret ad Regnum,cuius antea contemptum pr® feculerat, ab Hugone Ab- bate(eo qui Capetus valgovocabatur) editus, vt a- iunr,exfamilia Comitura Parifienfium ,captus eft: &incuftodiam Aureiiis pofitus. Alb. Ktantziusin Saxonia,lib.4.c.i2.De regno Francorum per ea te- poramagna contcntio fuit,cum Carolus Lothatii defunifti frater illud peteret.Hugo Parifiorum Co- ir.es cognomento Magnus.Sc itetn Abbas,illud fibi vendicaret.Suidegerus in Chron Dionifiacis:Qui in Ghronicis Abbacesdicuntur, non funt monachi fed Batanes & Prcceres feculares, qutbus rex Abbatias. fiuendas ad tetnpusconcedit.Gulil. Paradinus fcri- ptot Annal.Butgund.lib.i. fub anno iioj. Tcribit.fe rtionitnentavidiffecotnplura perantiqua, in quibus ProceresGallite his nominibus vtebantur : Dux& AbbasiComes & Abbas. Vnum etiam profert, quod fubicribemus. EgoH.debello iocovolo vt prae- fentes & futuri fciant,quod Guido Comes Forenfis, nepos ineus E.Dei gratiaRegi Francorum,qujndo rediit de Podio fandt® Marise.cum fecnm daxit ca- ptos Vioecomitem de Pollignac & filium eiiis He- raclium.donum quod ei dederat, fcil. Abbatiam Sa- nigniaci,qu® anteceflorum & mea temper fuerat, & effe deber,fui gratia mihi eandem per virgam reddidit Montebrifonis, in Fcclefia iančhe Mari® Magdalen® extra viUamivbi Rex miffam audtuit: his leftibus defamilia Regis,Guidone de Garfanda, G.Pincerna.S G.Cbeurufa confanguineismeis. Ite in Append.Aimoini.lj.50.j4. Quinediam,iHquir,vf- que ad tempera Roberti Regis, ea qu® Abbates - accipiebant, fibi addixerunr,& ftatuentes Decanos monachis,fibinamen Abbatis vfurpauerunt. Quem locum Paulus /Emiiius, Hiftoricus Pontificalis ve- lius, quam Gallicos.in Carolo fimplice fic imitatas eft, vt multa pro fno mote ad Patroni fui potentiam amplificandam infarcicet,Airabnius li.;.c.i.Ordina- uit autem per totatn Aquitaniam, Comites, Ab- batesque:nec non alios p!urimos,quos vaiTos vulgo vocant,ex gente-Erancorum:e!fque commiJic cutam JS.egni.Aimoin.eod.lib.c.;'?.Ludouicus quospotuit, coneiliauit fibi,dins eis Abbatias & Comitatus.ltem Audiuitrcgni Primotes tam Abbates quaOi Comi- tesindignatoi,quia qu ibufdam honores dederat, iine ipfocusn confenfu.Ucm: Cotifecratus eft,& ooronatus in regem Ludouicus ab Htncmaro Rhe- morum Epifcopo : Sc Epifcopi fe fuafque Eccle- fias ad debitant defenfionem Sc debita prtuilegia fi¬ bi feruanda,commendarunt. Abbates etiam a c Re- gni primotes,ac vaffi Regiifeilli accommodaue- runt,&fa.eramento fccundum morem , fidelitatcm j>ronufetunr.quoex ioco probabilis conieftura duci poteft.nomen boe in pontificaii Romano, in fpirmu - la Regis inaugurandi, hacipfainre pofitumfuif- fc.Pontificibus quoque (inquit J Ecclefiasum Dei condignum &canonicumhonotena exibere, atque ea,qusj ablmperatoribus & Regibus Ecclefiis col-. Sata & reddita funt,inuiol.tbi!itcr obftruare : Abba- vibus.Comitibus & vafallis meis congruum hono- rem fecundum confilium fidelium pteorum pratfta- te Nauclerus Gerterat.j;. Hugonis Capetti pater, inquit, primum Abbas diefus eft,quod ipfe & Ro- bertusComes Parifienf.primi fuerunt , qui reliefa monafteriis przdia proueatufque oceupauerint, ea fibi fuifu-' militibdottribuftes,fcque j Abbates apnet • iamesutcjucimpartietcs Bioiiachiis, proutvob ar, adbibito moderamine viftusSc veftimentorum. .Abbat es quoque nonnunquamhiftotiisacciplun. tor pro Nobiiibus, quod nomen etiam Kodie reti- nent in mootibus Pyren®is nobiles quidam-.Ethcc (enfu.qu. Baptifatis SaXonibus,& ingenuitate Sc alodo firmi- tas fide^roborata , fi amplius amiffa Chriftianitate in perfidiam relaberemur,ideft,fub poma libertatis & patrimonii amittendi. Rerum igitur duo genera Barbariči feriotores conftituerunt : Aliodia, qu« pleno patrimomiiure fic tenebantur,vt eo nomine nulla neque grntia,neque merces, neque opera de- beretun& Feuda,quai beneficio aleerius fic teneba- tur,vt eorum notnine.gratia & opera ousdam de- beretur.Helmodus in hiftor.Sjau.libro fecundo ca- pitul.6. Nobile illud caftrum cum omni attinentia fua obtinuit. Allodii infigne exemplum extat apud Ke&orem Boeticumhiftor.Scot. libr.16. Inter re- 7 ° ii^yam.pr«edam t inquit.diploma donati a Rege agri iiiuencum eft, h is verbis exaratum *. Ego Rex Adel- Ranus dono tibi Pauline Oddani Roddan predla tam bona,tamque immunia, atquc ipfe ea poffedL Verbi autem iliitis notionem derdonftrare, in tanta caligine perdifficilc efte arbitror.Verifimile tamen videcur,primai*n verbi origine cx eo manafle > quod nationis bello fubačts prsdia bipartito diuideren- tur:& melior pars militibus fruenda in beneficij la- co attribueretur:altera pars plebeis,nc reliqu^fnai» titudini:quod etiam Germani dicunt »Alsiev D, quafi quis dicat,vniuerfte plebi. Nam Leudes & Leudi paffira apud Germanicos & Francogallicos hiftoricos dicuntur,qui vulgo fubiedi appeliantur, vt apud Georg. Turon.Jibr.5. in padione Childe- berti & Gruncchranni.Conuenitrvc Leudes illi,qui domino Gruntchranno faeramema pržebuerunt, fi poftea conuincuntur fe in parte alia tradidifle , vt debeant remoueri. Et paulo poft. Similiter conue- nit,vt nullus alterius Leudes nec follicitet,nec ve- nientes excipiat. Item alio loco:'Conuenit vt Leu¬ des,qui domino Gruntchianno faeramenta primi- tus prxbuerunt. Arque in hanc fententiam primum me Gallorum noftrorura fermo Sc confuetudo in- duxit,qui pra?dia huiufmodi nominant Alieud:eaq; longilfimo interuallo ab iis,quiE in his libris Allo- dia^vel Allodes appeliantur,feparanr. Nam illo no* mine eos demum fundos appellant^pro quibus cen- fus,fiue pcnfiuncula foluitur. vnde Fundi liberi allodii fiefs de franc.alleud;quorum nemo donator agno(citur:pro quibus nemini gratia debecur,& qui eo nomine immunes funt.-quos more Romano dice- bant,Optimo iure pofiideri. Verum hsc quidem hadenus.Nam omnish^c polita in diuinatione di- fputati© eft:aliquanto concinniore fortaiTe , qu.am quod Guil.Budius in Annot.in Pandečt.fcribfc,A- laudia a laudandi,hoc eft.nominandi aučtorisver- boprofeda:quod qui prardia eo iure habeant ^lau- dare auslorem fuum neminem teneantur : vt qui nullum foli dominum agnofcant,nec Patronuin , id eft^qui in nullius fide fit,quafi Bud^us Alaudia cu- iunčium yerbum putaret ex a, particula priuatiua, & laudare : quippe , quorum nomine laudatio non debeatur. Ncque fertafte probabilius vidcatur« li Aiodem ex A eade particula priuatiua, Sc Lodes ti- ftum vocabulu dkamus,quafi fine lodc,id eft, vaf- fallo:vtcum Arne n s dicitur, quafi finemente: nara nequc A particula illam apud Germanos priuandt vim habet, Sc Lodes prascifevaflallum nonfignifi J cat:fed quemui$ , ( vt ame dixi)principis duioni fubie&umifiue is miles fit, fiuc non fit, &fiue feu¬ dum alterius beneficio renčat, fiue non renčat. D-o* člores autem vulgo Alaudium definiunt proprieta- tem,qus a nullo recognofcitur: quod non abfurde dicitur,fed quod feuda qužedam allodii liberi fin^ xerunt,qu:t Galli FR an c Alevd appellarunt, totum eft(vt iam ante diximus)ab inftitutis Germa- nicis alienifiimum. Sedecce rurfus alteram huius vocabuli-notionem.Beatus Rhenan.ReruniCerma* nicarum libro 2,Alodia(inquit)proprii iuris erant^ fortaiTe Germanico vocabulo fic dičla , quod fami» lix velut coagmentata fint,& coniun&a.hoc eft,,in* feparabilia afamilra-.EIi^A N L o t>.’vnde plerunque negligebaiicur beneficia rcgia;Alodia curabantur: Vt autem Koc fit,feudum Allodio opponi conftat ex c.1. If.fi de feudo defunčli contentio fitiEt c.i. in fi- ne:de eo qui fibi Sc hceredibir fuis, Sc pluribus exe* plis &hiftoriis confirmant Cuiac.Hoto.& Vult.vbi de hoc vocabnlo agunt. An g a r i a e Sc P a r a n gAriaeiHiTcc verbis Hoto. fcribit fignificari operasextraord!narias,quce jPptc<* rep.entinti-alicp negotitmiad folius Imp.eratoris edi- nSj DE V E R B I S fiumprsftantur.&paucorum quorundam, quibus lege hoc ita tributum eft,L.Iudicibus Cod. de curf. publ.Vulgo hsc ita diftinguuntur,quodangari£ fintmunera perfonaiia,quarpr$ftantur Imperatori fumptibus Sc expenfis Imp etatom/Paranja rij; fint munera mixta,quando quis Imperatori feruitia.ex* pedit fumptibus propriis.Vulr.de feudis lib.i.cap.;. num,6.Vtriufque,tam Angariarum quam paranga- riarum prseftatio irner vcftigalia , qu® Regalia di- . cuntur,recenfentur!ib.Fetid.2,tir.5&. Vult.difi.loc. 13 quodeaRegis aut Imperatorja iura propria finticii olim eo nomine fignificarentur munera oncrum ve- hendorum prouincialibus impofita, VndeAnga- riari naues dicifolebanti, quibus onerum tranfinit- Cendorum neceffitas iniungebatur.l.penul.D.de ve- ter.nonnulli interpretantur poieftas:qua de re vi- de Cuiac inl.fin.C.defabr.lib.ii.Sc in titul.de curf. publ,lib.i2. Aperirifeudumalicui dicitur, cum ei lege defertur: veiuti Domina,cum ei ob Vaffalli morteni,autcul- pam cotnnutti;:ur,id tft,ad eum reuertitur, lib.i.ti. i8.J.2.1ib.i.ttt.i>.&tit.26.J.4.Committi enim.Sc in commifTum cadere veteres dixerunt, qu$ ptopter delifiumaliquod amittuntur. Aperiri etiam agna- to feudum dicitur , cum ob vafalli crimen in non dominum commifTum agnato lege defertur. Iibr.2. lfy no foluat. Gregorius Turon.lib.;.c.i5.£a/! fl0 s i u f. fit exigl proeo, quod tnexercitum nonambifiaf- fent. Vnde Heribannum ciuo quoqtie fignificat, tlt.JI. Armandi®,vel,vt alij volunt,Armannis, funt, vt qui- damexpon,int,littora pnblica;qu£ ita di&a dfe pu- rantab artditateialii interpietancur vefiigal, quod * a ex' armentis animalium foluatur , Ifern.Aluerat. Bald.& alii in c.i,quse fint Regal. Quidam dicunt efle ve£igal, non tamenex armentis animalium, fed quod pendatur ex licenria armafaciendnpro vt anterfores fcribere dicitRofen.c.Jmum.rp.Aiii de. nique interpretaotui fabricas & publica irmame- taria , qua principem Romanum femper fibi foli vindicaite apparc-t ex nou.85.6c Sc l.i. C. vt armoru vfus.Hanc poftremam Cuiacius ample£litur lib.5. feud.pag.jp2.eamque intetpretationem efie omniu 40 veriffimam.teftatur Eorch.dičbc,i.num.4i,vt refert Vult.lib.i.feud,c.;.n.6. Aftalium ab aftu diftumfidem eft quod Felonia. Afta¬ lium facere,eft fruftrari & decipere, Vnde fsrpius in legibus.afto animo eft dolofo & callidoj.4. de fur- tis.l.i;.qual.quis defen,fe deb.l.j.de hom.ltb.ho J.i. de dam.iniar.Ad huncmodum Plaut. loquitur in Psnul.Mea iorot ita ftupida eft fine animo afto.Et Accius apnd Nonium:Nifi vt afta ingeniutn lingua ' laudern.Cuiac.lib.i.feud.tit. 2 . fo A ftilire,pro vim a£ferre,adoriti,oppugnare,!ib.feud.i. eit.J-jLi.Similiter fi dominum affilierit.vel caftrum domini fcien? dominum vel dominam intus eile.Et eod.lib.17.Si fcienter fenioresaffilierint. Auiaticus.ncpoj.lib.feud.j.tir.r. tf.5. Si vero filios non habuerit,& Auiaticum exfiiio mafculo reliquerit. Fiftum nomcn ab Anus vel Auius , quo nomine in legibus barbaricis pro auus fcepe vtumur.Nepotetn vero feudift® intcrdumfratri; filium appelliant, vt tib.i.tit.S.iT.i- B. Sannus fiue Bannum.duo fignificat.-Ediftum, qaa die vafalli equis armifque mftrufli ad comitatum adef- fe dcbeani .Scfanflionem.hoc eft,muham edičto no parentis.Capitul.Carol.Si hoc non impleuerit.bene- ficium perdatrScqui bencficium non habucrit, ba- num foluat. Et alibi: Qui hoc feccrit, tantas vices bannii foluat quata mancipia vedir, & fi non habet y 0 pretium, femetipfum donet, vfque dum ipfos ban« de qno infra fuo loco:generaliter mulftamomncm quae domino debet ut, qaafi ab Her SCBannusifte.’ ciaiiter tam , qu® pro militi® defertione penditnr* quafi ab H o e R e , quod cxercitum fignificat. Et bannus mulfta,i egu Franc.lib.4.cap.7r. Quicun. que liber bomo in hoft .m bannitus fuerit.Sc venite contempferit, plenum heribannum, id eft, folid, LX.pciuclu.it: aut fi non habuerit,vnde illam fttm. mam perfoluat, femetipfum pro vuadio in ferui- titiro pr -ncipis tradat, doneč per tempora banani fit perfolutas. Et q .i propter heribannum fe iti feruui: ... a.adi: ,ii moriatur,heredes eius de ipfo bannoobr.oxij non fianr. Hotoman. Lex. feud.in voce Bannus,& in verbo Heribannum,eft edi&um, ait, quofeudatarij ad militiam indiemcertume- Uocantur. Hinr 0 Bannitus,intcrdum euocatus.leg.Frano.5.cap,d4.Qui- cunque noftros habens honores, in hoftem banni- tusfuerit.Sc adcondifium placitum nonvenetir, Src. Leg.Franc. hb.4. cap,72. Vt non pet alitjuam occafionem, neque pro vuadia,nec de fcara,nec(ie vuarda , nec prp Heriberigare, nec proslid banno heribannum apponet ei fuatn tertiam p 3 rteo. Item , ipfe heribannus non exaftetur neque in ter- ris, neque in mancipiis, fed in auto atqueargento, &c. \'nde nonnulli FrancogaUicum verbum cor. ruptum putant A R riek eb an : Vfurpacurenim pro pcena non refpondentis ad exercitum,ab Ho e- r b , vel H e e Re , quod exercfum fignificat, & Ban n v s , multfta, vnde HesisUtiv m, pcena deferta: fiutdetreftatrt militi®. Leg Franc.lib.4, cap.71. Quicunque abfque licentia vel permiiJionc principis de hofte reuerfus fueric: oaodfsftum Franci & Alemanni Heriuiu dicunt, volu- tnus,vt ar,tiqua coaftitutio, id eft, capitalisfenten- tia erga illum cuftodiatur.item in CapitulariCaro- li,& in Lombarda lib. 1.cit. 15. Siquis dimiflbeser- citu abfque licentia Regis domum reuertatut ,& quod nos Theudifca lingua dicimus Eft 1 s litz feccrit. ltem,Ex eo die fit bannum reiciflum, quod Theudifca lingua Er isl i u, id eft, armorura de- pofitio vocatur, vbi depofitio pro defertiopofi- tum videtur. Beatus tamenRhen. lib. German. 2, Deferuifle,inquit,exercitum, inter capitalianume- rabatur.Id Flagitium Franci vocabantHerifchlitz, quafi dicas,exercitus fciffionem. Bannitus intcrdum eXi[io damnatus, lib. feud.4. rit, 17-dominum excommuntcatum , vel ab Regeban- nitum.non eftobligatiisvaffallus ad adiuuandum. jjaro in libris quidem feudifticis non nominatur: fed apud alios leriptores barbaricos eo nomineappel- latiir , qui inter nobilrs offibus & potentia ancecel- lit: quem Satrapen Perl® appellabanc. Denique BaronesSc optimates pro iifdem vfurpantur. In Append.Aimonij lib.j.cap.pi. Archiepikopot,Epi- fcopos, Abbates quoque, plures ettam optimates Sc Barones iui regni congregari fecit.Et cap.feq. Qui- dam quoque fuifraganei ipforum, nec non optima- rum ScBaronum regni Franci® non minima pars, Ec cap.51. Qu® perniciofa fačtio zelo Scdiuerfitate Baronum, Comitum atque Optimatum regni ranta terram calamitate extinxit,&c. Otto Ertling. lib.7. cap.i;. Leopaldus Marchio fufcepto a Rege ducatu Notico , omnibus pene Baronibtts ad eum perti- nent!bus,amoreque, feu terrore ad eum confluenti- bus, feJem duca, us Ratilboham fu® dttioni fubie- cir. Vndeautem nommishuius origoAuxerit,non fatis conftat.Plerique eam deducunta Grseo/Stq«, quoi i§5 fevdalibvs. quod eft grauisjEguin.Bar.s.feud^nimirum mori- J>us/A 1 ij a Gra?co jSetp®- , quodLaiinis fignificat ponciu«,quoQ nimirum aliis corporis pondere Sc na¬ tura ameire debeant.Borch.irad.feud.cap.$.voluit: dičtos efTc a Gcrraanico Banner . Nonnulli appti- Jationem illamab Hebrxoruir5,Bar.quod eft filius, repetunt,de quo videatur Mo’txi : dehis qui feud. dare pofT.num.17. Plures notationes videre licet a- pud Vult.de feud.libr.i.c.4.num-i4,. Apudveteres quidcm Latinos audores notum eft , pro bardo & ftupido vfurpari : Ted in legibus Barbaricis. Ho* tomann. Baro patfim pro mare Teu viro vfurpatur:vt legis Sali- ca^tit.j*. Si quis Baronem devia hortauerit ^ aut impinxerit,&c.Si vero mulierem hortauerit y Scc.I- temin Lombarda lib.i.tit.9. Si quis homicidium perpetrauerit in Barone liberojvel fertio.,vel ancii- laj&c.O^jre non abfurde fortaflfe difpucari p©fTec, eum barbari fcriptores vulgo pro valfallis Homi- nes nomincnt : quemadmodum pofterius in voce 10 HomojeTiponeturifad.im^t Burones dicerentur ii- dem,qui alibi vaili dominici: Sc Homines fiue vaf- falli Regij:quo nomine Regni Capicanei,(iue Pro- ceres omnes,hoc eft,Ouces, Comices, Marchiones continentur.Sjgcbertus in Chromcis anm 1560.Ca- pitales Barones fuos cum paucis Tecum duxit : ioii • darios vero milites innumeros.FIauius Biondus tib. 5-dccad.fecunda. Nam primarii vrbis, qu os nune Barone?,nune Capitaneos appellabant, Imperatori obfequcntes , dcc.de Friderico BarbarofTa loqui' ^ 3 tur. Sic in Lombard. lib1.tit.14.Si quis ex Baronibus no- ftris ad nos venire voluerit^fecurus veniat, Bi iila» fus ad fuos reuertatur. Sic apud Ottonem Frifiiig- Marcbio in Bironum nuinerum ref-rrur , Jibro Frid.-i.capi.ri.Inter quos VVilheloius Marchio de . MonteferratOjvir nobilis Sc magnus , Sc qui pene fo- lus ex Italise Baronibus ciuitatum eflfugere potuit imperium^grauem conqueftionemfecE ltem capit. 16. Vicinorum Baronum,qiiorum vnus Marchio O- ^ pitiusjpržefidiis munita. lure autem Gallico B^ro dicitur,qui fuo territorio fumma?,mediš , Sc mfiiraj coercitionis, atque etiam nundinarum ius habet. Veluti virgis caedcndiftufpendendi, exilio muida- dijceruicis amputand2,cremandi,not;e inurendaj.l- „.taque patibuli quatuor tignis erigendi poteftutem habet:vt eft apud loh.Buciler.in fumma Rurali. A- pud Scotos autem Barones vetuftis temporibus ii- dem,qui apud Germanos dicebanrur-.nimirum vafli Regii,equires Regii.Hedor.Boet.hiftor. Scot.libro ii.Jf.Teq. Conuenienti eo nobilirati condido die, regno in partes,quas vocant Barcnias,diuifo,cuda$ opes agrofque regios meritorum habita ratione di~ uifit.Barones vero ( ita illius temporis equires no- ftrorum annalium monumetaappellanOne no fup- peterent ad-Regiam maieftarem facultates^ vt cu- iufcunque agrrdominoexcedente ex humanis, he- res fiue mas,fiue fcemina , vfque ad alterum fupra vicefimum aetatis annum Regis effet Tub tu- tela. Baronia.,pars Regni iure feudi concefTa. Hečtor iam d.ioco. Beneficium generali fignificatione,prout definitiir ab Oberto cap.i.de beneficio q\iid fit, Sfc. ex Seneca, mhil aliud eft quam b.eneuola adio, tribuens gau- diu capieiibus,capienfq;tribuendo in id,quod facit, prona Sc fponte Tua parata. Speciali (ignificatione Latine noilri appeHanc crebro , quod fba lingua Feudum:vt in p»Tput.feudor.c.2.expofuimus.Sic li bro feudorum j.tit.i.Jf.t.Sciendum eftjfeudum^ue foeneficium non in rebusTolijScc.conTuLere.Item iib- 60 feudor.2.tir.^2.Jf.3.Goniperjmus milites fuabenefi- cia padim diLrahere. ltem , Milites fuos omnibus bencticiis exutos.Item:Nemni licerc bcneficia,qu^ a Tuis Tenioribus habent, fine ipforum permifftone diftrahere. Et ab hac confuetudme non abhorret 5 quod C«Tar libr.de bello ciuiil. 2. fic fcribit:C«far ? etfi multis necefTariiTquc rebus in Italiam reuoca- batur j tamen conrtituerat nullam partem bdli in Hifpaniis relinquere 3 quod magna efle Pompeij be« neficia,Sc siagnas clientelas in citeriore prouincia fciebat.Sic cum populus Romanus LanteReipubli* ca,honores Sc magiftratus mandabat, eique foli ac° cepti ferebantur,Beneficia dicebantur. Cie. Philip, 14.Eft ille quidem ConfuLfedaherumnomenbene- ficii eft populi Romani,alterum, Scc. EtAgraria 2, Rt vnuiquirque ftudio Sc TjfTragio fuo viam C.bi ad beneficium impetradum munire poTfit. Et pro Mu- r«na.*Vt eiaTdem hominis voce & declaratus Con» lul,Sc defenfus,beneficium populi Romani cum ve- ftra atque omniura ciuium falute.tueatur. Beneficium igitur,propr.ie fic didum,idem quod Feu* dunuvnde Bcnehciarie. pro lnfeudare , vel Eeudum alicui tribuere.Sigv^bert.in Chron.ann.ioc7.Poftca Imperator Teditione Tuorum coadus , Valentianas Kalduino Comiti beneficiauitivt fibicontra motug fuorum auxiiio eftet.Eline Be n eiiciatus 3 pro Beneficiariu5,qui feudi beneficio af- fedus eft,libfteud.2.titul.55.Jf.1. BeneFciati eorunv ieuda,quž ab iis tcnebant,obljgauerant, vendide- rant.Otto Frifing.lib-Fnd. z. cap.i2.SinguIifingu- los beneficiacos Tuos per prsecones expofcunt.ltem i> Sicque omnes omnium beneficia> qui-fine bona vo- luntate dominorum Tuorum domiremanferunt 5 in feudis condemnentur, Cief.de bel. ciuil.i. Petreius veto non deferit fefe,armat famili.im , cum hac & pratoi ia cohorte cetratorum , barbarifq; equitfbus paucis beneficiariis fuis,quos fus cuftoditE caufa ha bere confueuerat,ad vallum aduolat. ltem lib.j. E- uocatotum circiter duo millia, qu£e ex beneficiariis fuperiorum exercituum ad eum conuenerant, qu« teta acie difperferat. Btneficiarios apud i-Cefarem, 1-ac3.de bello ciuil. vt Scapudalios paifim repcrics.Hot. Benericium Sc heredit3s fic opponuntur,vt Feudum Sc Allodiumrnam illo nomine appellantur, quie bene- ficic alieuius adepta funtihoc % r eroyqu£e legitimis hereditatibusjVt in teftamento Caroli Magni apud Nau.cleium Sc fdutium.Praecipimus, vt poftnoftru difedfum vnufquifque accipiat beneficia in regno domini fui,Sc non alterius,&c, Hereditatem autem fuam habeat vnufquifque illorum hominum , abfc^ contradidioncjin quocunque regno hoc eum habe- re contigerir. Breue teftatam deferiptores feudoruminterpretantur Inftrumenium pubiieum , vt in c.i.f. fi cum.Sc Jf.fi autem inueftitura.Qi^id,fit inueftitura Scinftrume- tlim publice confedum s vt in c.i.in fi.fi defeud.vaf. ab ahquo interpell.fuer Vult.lib.i feu.c.7.num.42. Latinis modo leftatio.nem 3 modo tcfhficationemj appellari fcribit Hor.in Lex.fuo feud. in ver. Bre- ue teftatum , ad hoe allegans Cicfronerain Ver- riii.7. Breuis autem,breues,breue,breuia,Sc breuiculum,funt chartula? fiuelibtlli breues , quce cum per fe folas ■ fidem non faciunt,vt probat Cuiac.in l.inter char- tuias.C.de conuen.fifci debit*lib.io,perl.inftrume~ tura.Scl.exemplo.C.de proba. merito adiedum eft in dodrrna feudali huic Breui epitheton illud te- ftatum,nimirum vt ifto adu innuatur , debere Boc Breue efte eiufmodi,quod ad probandum fiuetefti* Ecandum lit idoneum Sc fufficiens.Vult.fupr.d.loc^ iS 7 D E l Buceliarij, atteftanteCuiac.lib.j.feud.tir. 7. dicuntur mtlites corporum cuftodei, fiue protedom^uipa- trorns fuis alfiftut femper.l.vl.C.ad l.Iul, de vi pub. videpluraapud Cuiac.d.ioco. C. Cambium,quodabantiquoverbo Cambire originem trahit,permutatio,fiuerei alteriuspro altera fub- ftitutio.lib.feud.a.tir.ij. Vaftallus cambium feudi io idominopetit.Et!ib.i.tit.4.if.2. Vel cambiura pro- prietatis nomine illiusfeudi habuerit.& li.j.c.r.iT 4. Camera pro conclaui,in quo pecunia feruatuc : vnde feudum deCamera,!ib.2.tit.i &.2.&C tit.i. Jf. 2. pro (tipendio,qnod vaffallo dactir a domino.Sic in tefta- mento Caroli M.apud Eguin3r, Incipit defcriptio atq; diuiiio, quam perfecit de thefaurisfuis, atque . pecunia,quat illa die in Camera eius inueta eft. Ant. Elorentin.part.hift.j. in extremo:Annouo4.i :! errus Arragonienfis Rex obtulit regnum fuum Innocen- 20 tio Paps:illudq;fibi ac luccefforibm fuis conftituit cenfuale,vc annuatim de Camera ipfius Reg s 250. naftemuntins apoftoliete Teda redderentur.Feudum de Camera & Soldatam ide efle arbitror.e* 1 b.feud,- 2.tir.io.in fin.Pct.de Vineis Epift_2.cap.j8. Nec non feudorum noftrorum, & Cameris feudatariorum in ipfa colle&a: fubfidiis computatis. Gampio,certator prs alio datui in duello: a campo di. tftus,qui circus erat decertamibus dtfinitus. Sicltrge Langob.titul.H2. N uHus ca-mpio pratfumat, guando 5 3 ad pugnandum contra alium vadit,htrbas, qu*ad •maleficium pertinent/uper fc habere. Item in cap. •Otthonis.leg Franc.lib.j.tirul, f.Si fcuus liberum de vocaserit^liceat domine campionem d ire,fi mor bus ant tetas eum pugnare prohibuerit. Er Fri/ionu r.i4.inhactamen contentione Ucet vnicuique pro fe campionem mercede conducere. Cspitanei dicuntur,qui Latinis limt principes.aut pro ceres:quod tanquam cnput reliquo corpori, fic illi reliquis ciuibus pratfunt Horum duat fpcciesnume- 40 raturtnam alij funt Capitanei regni, quo verbo Du- ccs, Comites,Murchiones intelliguntur : ac proprie Capitanei numeranrur.Iib.feud.i.tit.i.ff. 1. & rit- 7. Alij vero improprie,qui vrbium prsfs&t funt, qui- bus plebs ab aliqua fuperioruhi gubernanda com- miffa eft:qui Sc vaiuafores regij,ant maiores appel- Iantur,li.fe!id.i.t.i.Jf.t.& t.7 Sc t.17. Ouena?,vox barbara eft,&placet nonnnllis magis vt feribatur non cauena.fed caneua. Nonnullis eciam canua,vet,vt eft apud Ardiz,onem,caneus: quas vo- f 0 ces feribunt Longobardis fignificare ctllam : vnde feudum decauena in Iib.2.tit.r.jr.2.& tit.2.Jf.2.ero- gatio annua vini,frumcnti,alteriu(Ve annonae, qua: militi ttibuitur.ltaone verifimiiius eft pro cella , fi¬ ue cellario di£tam.libieud.2.tit.2, in fin. feudum foldarasfignificatut eflefeudum de camera vel ca- uena:quia plerunq.(inquir)in foiidorum donatione confiftit:quandoque autem in vino & annona. Do- člotes,inter quos 0 . Vult.malunc cauenam dičt3m quafi cameram auenf.auena fynecdocb;ce accepta, pro omnis generii frumenio. Atque, iterum pro 9- mni eo,quo corpus hominis fuftentatut,vt ita dicete poifimus,camera m eftr cauenam pecunia: principis, cauenam efle cameram frumenti principis. Clerus,a.\ib©-, Latinis fors, generale norma eft pro vniuerfa Ecclefia , Hebratorum ir.»re , apud quos nario Judrernm eo nomine a iinellatur.i.Pet.j vbi Presbyreros admonct, fcnift’ »t x24igjw,non vt dominantescltri-.Hrnc Clericus, de quo fiepe in i 1 bris feiiaifticisraentio fit / nadefinitur nb Hieronvmo in epift, ad Nepotian, / E R B I S 1S8 Igitur clericus,qui Chrifti feruit Ecclefise.inrerpre.’ tetur primurn vocabulum fuum, & nommisJelini- tione prolata , nitatur efle quod dicitur. Sienim ClerosGrtece,fors Latine appell.itut, proptereivg. cantur clenci, vel quia de fortc funt Domini,ati quia ipfc Dominasfors, id eft, pars dcricorumeft, Conftanrinus aucem ciencos ita d.Silit, qui diui- ne> cultui minifteria religionis impendunt.j.t.Cod. Th.de epifc.Sc cler.nimirum presbyteri,diaconi,le- ftotes,exorciftac. Separantur aurem ab Epifcopis. lib feud.2.tit,j5.5č in tit.C.de epifc.& cler. Clientes & clientuli, in bis iibrisintcrdum dtcuntar, qui paffim vaflalli ant militcs,autfeudatariiappcl- jantar,vt lib.i.tit.ij Improprie autem iis h*c appel latio ttibuitur. Nam clientes olim duorumerant generum, alti namque ciuts Romani erat hemints lenues, qui fe in porentioris alieuius fidem dicabat, quem Patronum nominabant, qui eos abiniuriis defenderet.Eius neceifitudiniscerta eraniiuia,quj in Comment.verb.lur. !ei Dionyf. Halicarn.lib.i, cxpofuimus,& rurfus in fragment.XH. rabul.ad ib lam legem.Patronus ficiienti fraudem faxit, facer efto. Eorum mentio fit in l.j. D.devfu & habit.l.p. jf.i.D.de iis qui effud.l fi libertus.89 D.de furt.l.j. j.fed quod. L>.dc pen. leg. Alii prteterea clientes eramiiomines prouinciaies , quife lmperat.pop. Rom.declarant, ac propterea parte aliqua fuorum agroruin donati tuersnr, quorum condicio propius ad vafTallorum fimilitudinem accedit. Quadere copiofe cap.Dbpur.z. expof-.imus.de quibus imel- ligi poteft l.non d1.bito.7-D.de capt.& poft. Comu.es in libris feudifticis dicuntur ludices ordi- narii,qui in pace & o;io ius reddunt, itemquept3;. feifti vrbium.Itaque lib.fiud r.2 titul 27.Jf.quin> t.ex difiiiseft, item comin uo poft Comes appella- tur. Comes eandem in reditatem Regia; ditioniaf- lignet.S: ff.4. Si Comes hereditate Regi* , mediti confignei. Et J.12. Comes qu,into preiio fecundom qualitarem temporis fir annon 3 vendenda, vtibter prouideat. Et JT.t 6 . Comes fiue Iudcx ineuius regi- mine Guerram Fecetim.Sic legis Franc.libro ir. de Ad uocarione ad comites,c.6. Monemus veftram fi' delitatem.vt memotes fitis fidei nobis promi&,in pace & iuftitia faciend 1, &c. Et in ediSoreligiofo Catolomani apud Auetinu !i j.Prtefeftu!,q e Ftan ci Grapbionem vocant.fummo ftudio adniiatnr.vt incantatiisnt-s impune non abeant. Graff igitur,mo¬ do Pntfe&us.modo Comes Litine dicitur. Hclmod. in hift.Siau.c.68 Super bosomnesfunftus eft Comes bonore Comeu.Tifecitouc iuftitiam populo. Otto Friling iib.Frid.i.c ii.oftendn, fingulas Longobat> dor itn ciuirates fuos habuiife Comites, i.e. Iudiccs a c prsefeftos iu-i dicundo prtepolitos.vbi de Lango¬ bard in Gailia Cifalpina fedib s.moribus Ji inftitil* ris loquitut.Ex quo fi i ('inquir)vt teta illa terra inttj ciuirates ferme diuif.i,finguL? ad cemminsndum id eft,(in ius vocandum) fecum diGccefanot compule- rinr,vixq aliquis nobilis,vc! vir tam msgnus , tam ma.'no ambitu inueniri qucat,qai ciuitatisfuznon feqba:ur imperium. Confueuernm autem fingdi fingula rerriroria cx h3C cominadi poteftate, Čarni- tatusfuos appelDre. Comites,etiam dicuntur alieuius regionis prstfefti, Greg Turo lih.4 Nam femper Briranni fub Franco, ni poieftate pnft obiram R cgis Chlodotiei fuetunt: Se Čomues non Reges appciiati funt.Alb Kranti. in Vanja!ia.ltb.i.c.i8.!tquidem atbitror,qui, cum Se. nat us Remo.admir.iftraret,rex ere proumriasProco- fuies.Sc fub AngtiftIs inde Imperatorib. ptouin- ciaru prorlides indc dicerentunaut pržfefti pritorii; hi puftea fub imperatorib.iam imperio decHnante, Comitct i$9 FEVD Comites diccrentur. Erat(inquit)Comitatus Impe- ratorisMediol.Qujcl vult iufinuare aliud , nifi quod publicum Imperacoris confilium ibi quieuerat?Co- mites ergo in prouinciis habehantur,qui in quaquc prouincia publicum fouebant cofilium. Hoc ipfum Sc Epiftolse Augaftini fonare videmur. JEtaie aute noftralongeaiiud prsferc Comitis nomeminferio- rem fcilicet nobilitatis gradum/ub Duce,fupra Ba- rones.Hsec ille. Comites ftabuli fucrunt prsefečli equorum regiorum, qui deniquc corrupte Concftabli tam in orientis, quam in occident is imperio appellati funt, Comites prseterea duodecim circiter Caroli Magni tempora,fub vno duce f uifle folitos, dccuimus fub vocabulo,Duces 1 ,Qupd tamen neque vbique, neque perpetno obferuatum eft Albertu* Krantz.lib.Dan, 8.cap.37.Comi:atum quoque Holfatia: atque Stor- mari^,ittnda ditionc Thiermarfi^ in Ducatum ver- ti depoCcit. Non grauatus Imperator, moxannuit poftulati3,Comitatus titulam extinguit>& cx tnbus 20 memoracis ditionibas vnum creac Ducatum > Rc- gemque prsfentem il!o folemniter inttcftiuit. Comitatus,pro Iurifdičlio > territoriuni,qui alibi diftri, 6lus dicitur.Otto Frifing.lib.Frid,2.0.13. de Longo- bard.Confaeuerunt ainem finguli fingula territo- ria ex hac comminandi, id eft, in ius vocandi.pote- fiate comitatus fuos appellare. Commendare Tejdicebantur VafTalli.cum fe in fidem & clientelam Patroni dicabant,more(vt videtur)ab antiquis Romanorum & Aihenienfium inftitutis tra6lo.Terent.in Eunucho: • ■‘Vna ejl dimu s: Thais patri fe eommendauit in clientelam fidem . Aim©in.iib.4 cap.64.Hiuc &-Taiiilo cum primori- busgemis fug venit : 8c more Francico in manus Regis in Vaflaticum manibus fuis femctipfum co- mendauit.ltem Ub.$.c.i6.AbWtes euara , & Regni primores.ac Vaffi R.gij-fe illi coramendauerunr, & faeramento fecundum morem fideliiatem protnife- runt.Čoramendati tamen,& recommendati diceba- tur,non iidem qui vaflalh,fcd tantum qui fe in ali- cuius potenrioris fidem &tutelam receperant : vc diximas in voce, Affidati. Confortes dieumur Domin us 6c VafTallus: quafi mp- /uat.%01 eiufdem militi^ focii,eiufdem fortuns parri- cipes,!ib.feud tit.3. Si contigerit feudum negle&ii fidelis conftmibus applicari : id eft, dominiscom- mitti, 5 c aperiri.Alibi coniuges appellantur, quafi coniugalesjeodem iugo aliigati,lib:2.tit.58 jTi-No- nunquam etiam Parts appellantur.-vt fuo loco dixi-jo mus cx leg.Franc.4 c.65. Confultum dicitur idem quod pignu$,vt lib.feudorz. tit.8.jT.3.Nam nepignus > quod confukum dicitur a fieri poteft ex feudo. Conuerfus di£uur>qui a communi hominu m confue- tudine ad monachalem vita abdu6tus,depofico viri- li habitu veftitum cucultarem induit, Hb. feudor.2, tit.30.Hic pnmus eft admonachifmum gradas. Ai- tereft eorum, qui poft conuerfionem pronietur fe. ab hominum confortio abfcedere,& Profefti appel* w lantur.Poftremus monachorum.Cenuerfio non fpo- liat patrimonio:profe(Ko fpoliat, cum bate formula pronuntiata eft.-Do me & mea vni Eccleiix.glofT.in cap.vt lex concinehtiac cau.27.qusft.i. quod toturrt ex antiqua gentium confuctudine proftrčlum eft,vt ex illa Verrin.i incelligi poteft:Dixit & fe & omnta fna Veneris effe:fi pateret eam fe & fua Veneris cf~ fe dixifte. Iuftinianus T^oueli.3. Si quis ( in- quit ) monachus iieri vult , non ftatim mo- nacbus fiat , fed per triennium tonfura quidem70 Jk v-efte laicorum vtatur:& narratur cauias^ropter; a L 1 b v s. m quasad folitariam vitattl migrate copiativtfi per triennium tališ appareat.vt dignusvideatur tonlu- ra,& veftereligiofa, tune tondeacur, & veftem mo- nachicam veftiat. Conuicani,quorum mentio fit in l.i. C. non lic. habit. metr.funt cognatt confottefque noftri. Credentia arcanum vaflalli fideicommiflum.lib.feu* dorum i.tit.i7. Velfi credentiam ad eorum dam. num fcienter mamftftauerint. Cucurbitare dominum.pro, vxori domini ftuprum af. ferre.lib.feud.i.tit.5.J.i.lib.j.tit.i.ir.<- & lib.2.11.57.. & titul.38. Barbariča videtur origo vocabuli, cum in legibus longobard.corbita pto ftupro vel infa- mia vfurperur.Vnde Cucurbitam dicebant, vxoris adulterio infamem.'quam Argarn etiam appellabatj vt in Lombatd.lib.tit.de conuit.quod tamen aGra:- co c dedu&uro videtur.'quafi qui eiufmodi con- tumeliam patituGilt iners,aique excors: nam apud Paul.Uiaconum de geft.Longobard.lib.6.c.8. Qua- do tu(inqait Dux quidam Ferdulphus)fortiter alt— quid agere potetis.qui ab Arga nomen deduiSum habes?Corbitare autem video Plautnm dixi(Te, pro ventrem implere,in Caffina : Noui ego ambas illas eftrices. Corbitant vbi commcfle poffunt. Fiftum videtur a Corbita,qu$ nauis or.eraria eft: vnde il- lud eiufdem in Pccnulo : Tardiores quam corbit* funt in tranquillo mari,vt csrbitare facile dici pof- ftt non modo adultera,qu£ ex alio prsgnans fit.-fed etiamadulter,qui alienae vxoris ventrem implets quem vulllo cuculum appellant. Cucurbitare autem v*orc-m domini vafallus dicitur, non tantum fi cum ca adnlterium perfecerir.fed et¬ iam fi id dumaxat attentauerit , quod variis modis fieri poteft,vt feribitur in 1. apud Labeonem 15. J.(i quis virginis.fEde iniur.puta,conando,ad projtimu aftutn petueniendo : Item turpiter cum ea lueodo, turpiter ofculando,&c. Curia & curtis idem.ltaque lib.ftud i.tit.ji.jT.i.^ui« dam Cipitaneus inquadam Gurte fua beneficium dedit militibus.Sc poftea eandem c.uriam vendtdit. Curia autem proprie ac refttifte,eft area nvuro cir- cundata,in qua adificium infulae modo pofitum eft, vt in diplomate Ludouici apud Ioannem Auenti- nnm : Ludouicus diuinafimentegratia Rex Baioa- riorum,Gotzbaldo perpetuo dono in villa Engol- ftat duas Eccleiias curtim dominicatam,cum sdifi- ciis defuper pofttis. Abbas Vrfperg.in Frid. 1 .de pa - ftione interipfum & Placentinos; Precepit muros & follata deiicere,& turresciuitatis c-uertere:&qua« tenus in vna curte non confiftat plus aedificiorum, quam vna domus.Item in foimula Pacis Alfatic® a* pud £.Rhenanum,tib.Gcrman.rerum i.Quicunque aliqucm rapina,aut incendio,atit captiuitate, aut a. !iqua temerariaprJEfumptione infra-curtis(mendo" fe legitur Coni s^aut domus ipfius conceptum, aut conclaue inuafettt , aut aliquem ad fanguinis tfFuffiont m percuflerit,liber capitali fumma punia 4 tur,vbi legendam eft Se n tbn Tl a: vt lib. feud.tit. a7.^T.2.Hinc Cuttis pro Pretorio , fiue ampla Sc magnifica domo frequenter vfurpatur : quam Gallice dicimus La m ai s G-N Se i G n oriaie. Hclmodus in hift. Slau.lib.i.c.ia.De vrbibus vero,aut priediis,aut cur. tis numero,qus ad pofledionem Pontificis pertine- bant,&c.Et cap.14.lpfe quide vilbs ampliflims pof. feilionis accepit; & pradia colonis exercenda *di- ftribuit:Eabuicque prjeer aiias curtes duas trobiles, ad quas fapius diuerlatus eft.Vnam in via publica, quse dicitur Buzu.&c.Item cap.18. Praterea curtes illa noti(Timai_Buzu & NeZcnna,& catera poflfeffioi ne, ia terra Vagirout Epifcopo reftitute sut rurfuc DEV incolendse.ltetn c.ji.Miffi ergo A Principibus vene- ■funt ad Regem,qui tumforte conliftebat in cette Regia Hilgelefteiti,&c.Latius tamen hoc nomen v- furpatur pro territorio ?c finibus eius dominii, cui vaffalli fubfunc. Vndefeuda in curte,vt libr.2.tir. 5i.Qnidam Capitanens in quam curte fua benefidu dedit militibus,& poftea eandem curiam ventlidir, tion nabita mentione beneficij.Hinc pares curip,& pares curtis paflim in iibris noftris promifcue ap- peliantur.Htciiin legibus Baioar.titulus fit,De eojo ,qui fcamdalumin curia Ducis comniifit,mox in tcx- tu lic legitur : $iquisin curte Dticis fcandalum .csmmiferit.ItemtNullns prsfumat in curte fcanda¬ lum committcre. Differtint autem Curia iiue Cur¬ tis &Domus.Aibert.Argeminenf. Itaque de Spira reuerfus,Argentina in curia Dominorumde Qch- fenftein decuffibens,diem clauiir cxtremum. Do¬ mus eft zdificium, in quo dominus habitat , quod lurifconfultorum more Prjtorium appellacur.Cur- tis vcro,idem opir.or,quod Romanis cohors.In vil-10 la(inquit Varro)cohors eft, ex eo dičla ,quod circa eum locum pecus coberceatur. Vnde cohortales a- ues, quz in villatica cohorte aluntur • cuiufmodi funt gallinz,vt de v ulpe in Faft.Ouid. lAbjlulerat mvltis sila cohortis av.es . Hinc in legibus Baioar.cap.14 Si quis in curtem a- licuius per vini comralegem iatraučrit, cum trib. folidis componat. Ec mox:Si autem in domum per violentiam intrauerit,cum fex (olidis componat. I- tem in legibus Aleman.tit.io. Si cjuis intra curtem p R^ifcopi concra legem intrauerit,iS. folid. compo- nat.Lingua noftra dicimus JBiftam cohortem : quz jion ita mumta eftfe folet.vt domus,fiue caftruni do¬ mini. Itaque paulo ftipra,quafi cohors leui m im, vel maceria claufa dTet,fcriptum in lifdem legibus ita efttSi cuttem diffipauerit , aut irrmnpcrit liber liberi,cum tribus folidis componat, &reilitua- ’a- mnum.Verifimile eft autem, Patronos ihCohV fe locum habuifte,iurifdiclioni Sc caufis cognolcendis defignatum. Alienare autem curtemdominu-,fi- 40 tnulqueconftitutafeuda poterat.Tacite ramen ge- nerali curtis alienatione feuda noti con rinenrur. libro 2,feudorum,titul.if.^.ao.titulo ?i.jT.i.Et/i a n- tem curtis & domus ita differant, vt cohors S vil la: tame vtfzpe ex podore parre res appeilan;ur,ftepe- numero curtispro domus parte mimeratlir,vt in le¬ gibus Baioar.tittilo decimoquarto : Siquisintra curtem Ducisaliquid inuiolauerit,quia domus Du- cis puhlica eft.trinigeldum componat. Hinc feudu in curte dicitur,& feudum extra curtem.lib.feudor. , 0 i.tit. 5 .J. 5 .& lib.i.tiru.Si.J.i .Et pares curtis aut cu- rice, aut domus pro iifdem nominantur.libr.primo tit.io. D. pefenfto in libris dup!ex eft.Turiroria & armata : De- fenfio iuratoria eft,cum deficiente vtrinque proba- tione iuliurandum cum x 1 1. facramentalibus de- fertur.lib.feud.2.tit.;8,lT.R Faitorabilior autem is eft,cui defertur.iib.feud.2.tit.58. $■ 4. Rurfus hzc ^ iuratoria duplex efi:vna,quE reo piincipali conce- ditur,vt iuretfe fecifte,vel non fecifteialtera , quz fšieceflori permittitur.vt iuret fe neque fcire,neque crcdere fadium a decefforc feifte dicto tt.jS-ff.J.De- fenfic armata eft,qu? per duellum & fitigulare cer- tamen inftituitur,vt libr.tj.tit.j.JI.i.Si quis fuoruni parium per pugnam eum fatigare voluerir, vt per pugnam fe defendat^dicimus.&lib.a.titul.jd.JT.j. Sed de vtraque defeniione plenius in difputatione feud.difleruimus. , . 3DeIinqutre feudum,pro co.mmittere, v Ox comtnitterc E K B I S 160 culpam,q»iamobrem alteri debeatur,lib.feud. 3 , f / f 31. Vaflalli fundum delinquentis lice: ad a->natos quandoque -pemneat,filius ramen ad id nullatenus afpirabit. D€ftri>S:io,vide Diftriduf, Deneftire,«Sc mueftire,contrana funt.Nam vtlnuefti- re eil poiTcdionem tradere;(ic Deueftire, poflelfuj' -nem aufcrre > liue ea prius infcudatienis nomine tradita litjfiuc quo alio ciuili iure adquifita.Veft.e- nim,(iue veftitura Barbaris fuit pofleffi©:vt in ver- bo inueftkura docuimus. Deueftire.prolnueftitu- ram feudalem adimere,vfurpatur in libr. feudor.i« tit.7. Si Princeps inueftierit Capitaneos fuos de ali- qu©feudo,non poffit eos deueftire fine culpa , pro, quamuis poifeffiontm adimere.-in lib.feudor.j.tit.i. jr.4.iilis vero,quae tenent proprietario iure,aut per hbvllumkiue precariam , nemo eum deueftire au- deat iniufte.Helmodus in Siau.hiftor. Querxi meti- tum inueftiuimuskmmeritum quare non deueftia'- Hius?flatimque(loquitur de aliquot Epifcopis &In> peratore Henrico lili ) Regem ag^reffi funt, cique coronam de capite abruperunt:deinde Tubiatum de fede purpurea,cjeteri(que,qu2 ad facram inueftitu- ram pwrtinebt,funditus exuerunr. Di’Bdare,fiue diinduciare,cft feid 3 m,hoc eftfbelluR'., jndicerč,hoAem'dedarare,vr. in voce, Feida, expo- fuimus.Fvider.lib'.feud.2.£it.<9 jf 4.Perpetuadam« namusinfarniajdiBidamus atq ;c 'bannimus. Sica- pud Pc-rrum de Vineis iib-Epift.pcap,g^, Penitus denegCs opportunitarem , quam tecum folHi funt habere,& diHidcs eos r«inquam iaimicos iioftros & Iri>pe,rjl, poni tur ctiain,pro,priuatas inimicitias de- buptiarerqdeioa 4 tr.o.duih m v-oce,Fei da,clocuimt!S, &: e^eiiVpla protUlimu^ Populi autem Pvomani in- lii u e kmlcitU t ‘nuntiabatur, & domo mterdice- bati-.r S :?i;ofikn Claudio: Ac ne tune quidem vitra progr arn vt ainiciuam ei renumiaretiman- dar.- tcpie dom /licis vltionem, fi quid fibi accide- ref. T-i-'--us lib.<.Sed CsrGr miffis ad Scnatum 11 - teris' cii;fe.run,morem fuilU' maioribus^uoties diri- merenc amieitias^interdicere domo, eumque finem gratia? ponere-At Conradus 1211 . Imperator insu- rea bulla cap. 18. iubet dibidationes priuatas fieri per triduum^palam ac teftato. Non liccre(inquu) pr«textu difiidationis quempiam tnuadiperincen- dia 3 rp0iia,vei rapinas , mili ditiidatib per tresdies naturales ipfi difddando perfonaliter s vel in loco. quo habitare confueuit , puhlice fuerit intimats.- poPitque de intimatione eiuTmodi per teftes ido* neos fieri plana fides. Dingrauii & Gograuii fuerunt iudices pedanei.Cnia. l.i.tit.2.fenid. jkftri&usjfiue Diftridio,coercendi potefias, fiueiu- rifdi&iojquaj magiltrarui cum imperio mixto imra certae regionis ac terrirorii fines co-nceditur.Sicuius Fiaccus:Regiones,irrqiiir,dicimus,in£ra : qnarum fi¬ nes magiftratibus ius dicendi coercendioue eft li- bera poteftasdibr.fendkBit.5.31.4. Si quis feudum extra curtem detinaerit^ dominus diHriiftum ha- buerit^&c.Et lib.e.tit.54.Q£,i aliodium vendidrrst, diftriccum lurifdiclionem Imperatoris vendere non prajfumac. Fičrum nomen eft, a diftringendo, quo noftri Scriptores vfi funt,pro coercendo , vt in Capital.Caroli M,igni:A miniftris Reipublics di' ftričH,fex folidis componanr. Item libr. Brane.leg. 3.cap.4.Difcutiatur,quis edubbus con.ra ius fic, vt pacati fiant,& diftnngantur ad pacem.Et I.Baioar. tir^. Si talis homo potens hoc feccrit-yquem sile Comes diftringere non poteft.tum dicat Duci fiio, Sc Dux illum diftringat,fecundum legem fuam. In- terdu pro Territorio vfurpatur.Antoninus FJorent. hiftor. i n FEVDA hiftorpart.S.tit,»o.c,8 J.ij.CiuitasFlorentia jo.millia bominura in fe continebat aptos ad arma, 8c diftri- ftus eius LXX.millia. Dpmeftici.de quibus tračlatur in CodJuftin tit.17. Di- cunturlmperatorisprote&ores-domeftici.in 1 . 8 . C. Theodof.de domefticis 8c proteftoribus.&v': loqui- tut Calfiodor.lib.i.variar. In aula Imperatoris iugi* tet excubant pro defenfioneSc^uitione corporis & honoris Imperatoris,c/iurs)«/ cp«Ti»7Jt/, id eft, do- medici milites appellati a Sujda, & cimoi JbfvpS^i, id eft.domeftici haftas gaftantes,a Socrat.lib.i.ca.ij. Oupruni aliospedites, alios equites fuiffe , ptobat Cuiacius in l.i.C.de domefticis & protcčtoribus, pet l.final.C.eodeai Sc apertius pet I. reftituend*. §. li« eentiam.C de aduocat diuerf.iudic. Dominas,pa(Ti;n appellatut is,qui feudumin te fua al- teri fruendum conftituitndcirco, vt vulgo ereditur, ,quia rei in feudum da.tacdomimum bcprpprietatem retinuitilolum vfumfručtum feudi nomine concef- fit:li.feudor.2.titul.8.5.j.Ego batbatico nomine Do* 10 riiinmn eodem modo dici no dubito,quo Sc Siguor, fiue fenior appeliatur: quafi vaflailus Patronu futim honoris caula Dominum appellatet: vt in formula iurifturandi,lib.feud i.tit./.Ego veto,quod ero fide- lis ei,vt vaftailus domino.Sic domina patroni vxor appellatut,'libr-i.tit.xx.$.j.8c Ieg.Franc.lib.4.tic 4S. Promitto me domino meo Carolo.žc filiis eius fide- Jem.futurum.Ex eodem genere diud eft,quod vulgo in fcholis di&itsinc.direftum feudi dominiu manere penespatronumsvtile vero in vaflallum ttanfirc. * 5 o Dominicum,patrimonium domini.Hinc domini* Ec- clefii, lib.feudon titul.jj.lt.Epifcopi Scclerici, ea fluae in domlnico habent, olim dederunt, &hsdie dam.Sic in.Append.Ajmoini lib.f.cap.ii.Cum omni¬ bus viflis m eo confiftemibus.tam domimcaris , qua etia.mivaflailorutn.hemtSc Abbatias Pramra Sc S ta¬ bo lam cum omnibus villis dominieatts Sc vaflaUo- ruindtetn tn mftrumento Ptiuilegii fanfti Germani PantienfisiVine.is quoque inprttfata villa decreui- . mus ab eildera excoii,vindemiari,a quib.olitn cult$ fuerunc,8c vindemia-ar.fiue fint indominicatac, fiue in beneficium quibuflibet datre.Hinc Dominicali ,,pto Regalibus feudis.vt apud Radeuic.li- l.ca.30.In capitulis pacificatioms oblatiš ab Adriano Papa Imperaton Friderico 1 deDotninicalsfeusApo- ftolici fodrum non elle colligendum , nili tem pore fufcipienda coronar. Potalitium.vfusfru&us partis bonorum mariti, quem VXori proprer nuptias dat, vt eo poft Ram inortem aJatur.Vulgus doarium appellatiHarcnenopulus Hy- f o polobon.v.Morganatica ex Hotom.Saxon.8pec\rl. li. }.atticul.74,Diuortium fiid mrefuerit celebramm imervirum Sc vxorem, mulier dotalitium.id eft,vi- ta: ptouilionem,fibi in propietate vin danatum co- tinebtt.Sigebert.in chron.fub anno 1178 VVillelmus Rex Siolirc fecitcbattam fieri [ohannre Regina: fua: VXori de dotalitio fuo : cuius partem hicpofuimas: VViftetmus Rex Sicilia: diuina faueteclementiaj per hocpra:fens fctiptum darnus,Sc indotalium conce- dimuslohanns Regina: chanilimacvxoci noftrs ci- 60 uitatem montis S.Angh,Scc. .Dotarium.faiii Doanum.v.Morgmatica) Idem quod dotalitium. Neapol.conft t.lib.j.tit.t/.&: tit.ii.Sc tit. itf.vbi mulier cogitur iurare fidebtatem ei, qui feu¬ di propnetarius permanfit.Contraaute, quod ab v- xote confertur, Maritagium appellabant: quam vo- cem m Francogaltia rctinuimus Petrus de Vineis e- piftol.lib./.cap.j. Aggreffus eft eas in lectro nudos: & furgere non permiflt, doneč eos in manibus eius omnedote Sc ius.de quib.tenebatur eis pro marita- gio.refpodetc opottuit ncceflatio temififlc. It libt. L I B v s. m .f.ca.tfi.Etideo cum pro macitagto filise ltoftra: cha* riflimrt^uam filio N.Marchionis Mifnenfis decreui- mus copuiandam,&c. Dos interdum etiam dicitur,quod maritus vxoti dat.v, Morganatica ex Ho:. Ducesjab antiquis femper quidem pro du&orib. exer- cituum dicebanturded tamen tribus modis id nom 4 vfurpatur: nam interdum duces appellabantur, qui fummum in militia imperium obtmebant:qui,fi čo • miflo prrclioviftoriamtabtiiiuiflent , Imperatores conclamatione militum appellabantur.Liuius.lib.j, lam primum vt ordiar ab ducibus comparadis, haud equidem abnuo. egtegium Dncem fuifle Alexan- drum luterdum autem Dux appeliatur,cui pars Im- perii ab altero fuperiore mandata eft.Cic.Oftic.i.M Attilius Regulus.pum Conful iterum in Africa ex in(id>is captus eflet, Duce Xantippo Laeaedemonio, Imperatore autem patre Anmbalis Amilcare.iuratut iniftus eft ad Senatum,8cc.S‘C in l.conuemionum, f. D.paft.Publica conuentio eft,qas fit per paee ,quo- ties inter fe Daces beiliquaedam pacifcuniur. Sic i C*fare Duces perfepe appellantur, qui legati ipfiut erant, qui Imperatore abfente fummam poteftate habeb.mtivtLabienus apud Csfarem libr. 5 . Pcifta- te candem aobis Ducibus virtutcm, quam faepenu- ineroltnperatoripršftitiftis. Hirc.de beli. A trie. Qujbus rebus cogniiis, Itiba, cumnon longe a Sci- pione atque eius Ducibus abeffet. Prius autem Im. perator ex prasbo quodam appellatus fuerac Iuftin, I1.br.x4. Multisnobilibus regnum Macedonisc af- fcčlancibus.Softhones ignobilis ptapon tur:j& cum R.ex ab exercitu appellatus eflet, ipfe non in Regis, fed Ducis nomen iurare milites čoegit. Idbm lib.j. Gum Honoratum infuper ducatu aduerlarium vi- derat.Et li-jo.Agathodes Regis l. teri iun&us ciui- tatemregebat : tribunatus, przfefturasfic ducatu* mulietes otdinabant, Tacitusde mor.German.Re- ges ex nobilicate-.Duces exvirtute{umunf. n ec Re- gibus infinita aut liberapoieltas: Sc Duces exemplo potius, quamimperio,fi prompti,G con!picui, fi an- te aciem agant, admirationeprsfunt. Interdum ta- men Duces dicuntur, qui fummum imperium ob- t/nent:qui vero cum poteftate funt,id eft,quibus im¬ perij pars mandata eft,Comites,Ctcero pro Marcel- lo:bellicas laudesfolent extenHareverb''S,eafque de trahere Ducibus,communicsre cum militibus , ne propri* fint Imperatorum. Et ahquanto poft. Hic enim res vnius eft propria Cstfaris: ccctera: duce te geftx magns iilx quidem,fed tamen muho magno- quecomitatu. Huius autem rei tu idem es Sc Dux ScComes.EolocoCsfarperfpicue Sr Dux& Impe¬ rator appeilatur.Idcm in LcelioiDe Sclpione dica li- bentius:quanta illi fuerit grauitas, quama in Oratio- ne maieltasivt fscile Ducem populi Romani, non Comitem diceres.Liui.lib. 4.Ea rite opima fpolia ha- bentur , quxdux d uci detraxetit:nec ducem noui- mus,nifi cuius aufpicio bellum geritur. Ca:lat com- mentar. Galiic. v n. Comites familiarefqae eius an- gufto in loco,equitum noftrorum vim paulifper fo- Itinuerut.-dc Rege Ambiotigeloquitur.Cic.pto Ra- bir. Callifthenem doftum hoininem comite magni A!exandri abAlexandro necatum.Pofteavero Du c e s difti lunt,quibusRex aut populus regionis aiicu- ius admimftranda poteftatem dederativtin leg.Ba- ioar.Iib.i/.c.i.Si quis contra Ducem fuam, que Rex ordmauit in prouincia illa.aut populus eleglt Duce de morte eius confiiiatus fuerit, 8cc.Specul.Saxon.Ii. /.atticul.{J. Quxlibet prouincia Theutonic* terrs fuum Habet Palatinatum : Saxonia, Bauaria. Framo- j»ia.8c fueuia:qus, ,antequam a Romanis luperaban- tur,Regna fuerunuaauibus ipfa in Ducaius nomina 'm DEVE Bi B I S veteres Latini virgam, fureultfm, viniiftam lignifi. cabant ; eaque in feruorum manumiffionibus vte- bamunCum igitur inueftitura,feftuca, aut(ci^ions tradendofieret.tnfeftucaredi&iFm eft.pro Inucfti- re:Sc exfeftueare, pro deueftite.Ottolibj.Fniuc,- 8. Conditro pacis fuit, vt Benoltus Ducatum h. feftucaret,fic tamen , vtTuregum a maimlmpeta. toris ei tenendum remaneret, E.dnaniri feudum, dicitur, quod deferitur ,quodeua- nefcit, cttius co.nftttutio irrita Sc.i.aanis eft.^ibr.t.iit, »5-S-' fuettnitpermatata.Mtamen illufttes raffillos Sc ve- sillorum feada refecrarnnt.Animaduerfione autem dignum ell,quod circi'er*tattm Čarali Magni Du-. ees dicebaturtcui duodecim Comites ftiberant:quod ex infra fcriptts locis tntelligetur. Theodulphus fub. anno 84 j.Talfilonem Ducatu Bsioarioru.m colloca- liit per lunin beneficiutn.Gtifene veto partib. Neu- ftrii mifit,& dedit ei duodecim Comitatus, Na hoc iliius fragmentarni cum aliis nonnullis rnihi Stepba aus Pafquerius communicauittvir eruditiffimus, & in Frarrcicarum antiguitatum doftrina piane fingu. laris.Eurn autem iocum aimoinusimitatus eft,libro 4.capit.fi.Ta(lilonem (inquit) n Ducatum reftituit, Grifonem more Ducum duodecttn Comitatib., do- nautt.fed ilie tali beneficio contentus non erat. Ide eodem libr. cap. na.Baldricus Dux Foroiulienfis ho- noribus,quos habebac.priuatus.S: marcha, quam fa¬ lus tenebat.inter quatuor Comites diuifaeft.. Sic e- »Lm feparatim legendum eft.fnter quatuor ,.id eft, xn.Tt Ec in.eiufdem Append.li,f.ca.n.Itrdem Baldri- l ® to Duci Foroiulienfi.dum obiiceretur, Sc probatum eflet, eius ignauia 5 c ininria vaftatam a Bulgaris re- gionem noftram.pulfus eft Ducatu, Sc intet quatuor Comitatus eft eiufdem poteftas dtflefta. Quem locu P.Pitheus fingulatis ingenii, Sc omnium literarum laude pratftansdam pridem emedauit. Otto FriGng. Ji.Chromc./.ca.td.At PipinusThrlfilonem inDuca- tum reftiruit;frattiq.duodecim Comitatus reftituit: quibus i]Ie non.cpntentus ad Ruaifarium Ducem A-. quitaniat fugit.Ado in Chron.Eique per benelicium 5 ° • io.Lotharjus vero,cum fecundum patris iuifione in Facere,iuftitiam,pro fiftere fe in indici®,iib.feud.s. tič ti.&c tit.t^ §- 4 - Si Dominus ei iuftitiam facere vo- luerit, poteriteum depr*d«re.EfUbt.t.tiuM.j,4.6 ; fuo domino iuftitiam facere voluerit, fciido fpo» lianduseft.Sic enim Iocum .illum interpretot, vt in - legibas Baioar.cap.rS.tituLt.it quis liber alcerilibe- ro,qui euru mallat, (in iusvocat) dedignabituriufti tiam facere. Item', Ecpoftea tefpondeat fecundum legem.Sc faciat iuftitiam.Interdum tamen facere ia- ftitiam eft legib.vindicare.vt ii.feu'd.it(it.i 7 .§.&Do- minusjcutus caftru ideffe cognofcitur,ad faetendam iuftitiam illum producat. Intetdum ius reddetevel iurifdtftionem excrcere- Adeo inChronic. Legatoi regios, qui tune ad iuftitias faciendas cum eisver- fabantur, comprehendunt,A : moinus libro quart»,c. Baioariam in Ducatum commificfGrtfoni quoque in partibus Auftrts: tu. Comitatibus dedit. Djices rurfus & Comites apud feriptores barbaricos.it* diftinguuntur, vtDuces fint totius Regionis nrife- £li.'Comites,vrbis ranmm.Grcg.Turpn.lib.j; c. 7. £11- »odius.cum Ducatum vrbiumTuronic? a.tque Picta- ux adminifttaret, adhuc 8c vici IaVienfts atque Bc- narns vtbium principatum accepit. Sed euntibus ComitibusTuroriica: 1 atquePiftaua: vrbis.ad Regetn Italia Iuftitias faceret.id eft.ius redderet. Helmodui in hiftor. Siau. capite lexagefimo oftauo. Super hos omnes funftus eft Comes honoteCotneli*,fe. citque iuftitiam popula fuo,id eft, ius teddidit. Ho- toman. Feudum.Germaniea vox eft.vuigo vfurpataprobene- ficio.cuius nomine opera quacdam gratij teftifican- d z caufadebeturtvt multis expofuimus cap. .Difput, feud,i.aitHot.Lex feud. childebertum.obtinuerat.eum a fe remoueri.Idem Feodum profeudu dixerum multi,& inhis Angiitfors Jib 8.c.t8. ItaqueNicetius a Co.micacu Aruerno-fub- motus.Ducatum aRege expetiit,datis.pro eo imm£- fis muneribus. hemtTheodolphnm AndegauisCo- mitem efte. decreuit ItemtGondobaldus autem Co- mitatum Meldenfe.m,ingreffufquevrbem,caufarum . aftionem agere c«pit.Item lib.fi-cap +t.Mifitque ad Duces & Comites duitatum nun.ti®s,vt muros com- ponerent vrbis. Dnltum facere, idem eft, quod dimittere. Tbeodul -. phus:Saxones baptizati more fuo omnem ingenui- yo tatem Sealodemfuam manibus gurpierunt, &c dul- tum fecerunt. . Eqnes interdum pro:vafl"ai!o ponitur. EquitesRegiSj Vaflalli Regii.Cuiac. Exerci tališ, idem qui nailes, vaflallus, feudatarius.Lom - bard.lib.i.titul.ij.Si quisde exercita!ibus Ducem fud . eontempferir.ad iuftttiam facicndara xx,folid. Du. 60 ci fuo & Regi componar. Jrfeftucarc,. verbum ad.feuda pertinet. fignificate- nim idem quod Deueftire, hoc eft , hosorem alreri abrogare,aut ipfum.abdicare.Octo Frifing. Chron.lt., 7-ca.j4.At Eugcnius Papa cum Romanis boe tempo* - jre pacem fecit.vt patritiatus d gnitatem exfeftuca- ient,8c Prsefeftum in priftinam digoifatem recipe- xcnt f igebcrr.in Chrpn.ann./ttu. Concilium Romat -■ celebratur. - pax intet regnum Sc faccrdotima refor- tnatur.St ius inueftituratfi Epifcopaliu ab ItnperatO'y 0 seestftftucatuf.fiftam videtur ex feftusa^juo verbo tafleab illa notatioiieGermanicjvocisFEiD.de^ua diximus eodem Difputat.cap. Itaqaevulgariiingua feribunt Et i : longtdimetamen d Longnbardici iu- ris ratioiie Sc infticuto. Feoda namqtie gtneraliter appeilnnt prsdia- omnia, qus perpetuo ture tenen- ttit.etiam Allodta^ua: a patentibus Sc tnaiarib. bs- reditate reli5-vtrum fit iufiuradum fidelitatis vaflalliticz^uafi imperium a Papa reco- gnofcatjcap i.deiureiur.in Clem.an vero iufiuran- dum faederis,aut fidelitat s iudicialis ,quali Impe¬ rator fimpliciterfeEcclefixChriftian* fidelemfo- re promittat. Fideles interdum fpecialiter dicuntur iidem,qui vaf- falli:quif«udo accepto, in Patroni fide& clientela funt: viciffimque fiiam eiccrti obfcquii nomine fide aftrinxerunt. Cicero in Oratione pro Sei.Rofcio: Oi^zres in cuius fide fint & clientela,lib.feud.i.t.14. J.j. Si ergodomino & fideli plaeuit,vtpacifcantur cum fida.&c.Et libri.tit.4.Sf.<.Tune oportebit fide- lem inerementiveftituram probate.ltemiSi vero fi. deliš in poffeflione incrementi fuerit.Scc.Et tit.f. Si contentio fuetitinterdominum Scfidelem deipue- ftitura fcudi,&c. Fidelitatem dicimus(dnquit ObertUs)iufiurandu,quod vafallus przftat domino,lib.a.tit.j.f.4 It v- bi quot heredes (unt,tot fidelitatem habentihoc eft, tot debent fe domino eihibere, vt ei fuam fideln & obfeqHium interpofito iureiurandoadftringant.Iuf* iurandum fidelitatis videtur Latine non inoommo- dediciExecraiio poflfe.Ciceto Verrin.7 vbi fides,v- bi execrationes,vbi dextrsc eompIexufqudvide Vaf- failitium. j: 0 dtu,quod a Germanico vocabulo Futer deriuat eu- iacius.pafCm hodieque in cauponis Germani* pro pabulo equotum vfurpatur.In legibus Franc. Tem- potehyemis,quando marefchalcosiilarum adfodru dirig mt.Paffim vero vfurpatur pro annona milita- ri:vr lib.feud.j.titul.i.tradere volumus.Item lib.t.t. 5S.Et tit. 61 ,Nobis intrantibusLombardiamfodrura confuetum & regale pr*ftabunt:Otto Frifing.l'..Fri- der.i.cap.ij.Mosenim antiquus,ex qi'oimperium Romanu* ad Francosderiuatum eft.ad noftra vfq; deduftus eft rempora. vt quotielcunque Reges Ita- liam ingtedi deftmauerint,gnatos quoflibet de fa- miliaribus fuis przmittat,qui fingudas ciuitates, feu oppida peragrando.ea qu* ad fifeum r^galem fpe- ftant,q:i* ab aceolis fodrum dicuntur, exquiranr. Huiuscollationis,qu* ob tranfitutn eiercitus impo- nitur;mentio fit in 1 fi pendentes,u.Jf ,fi quid D- de vfufrud.Sr apud Petram de Vineis Epift.lib.a, c.2j. vbifodrum interpretatur frumentum.hordeum 8C res alias vidui opportunjs,ad cxcrciiuIinperatonit. GG i iS9 DE VERBiS: io® Sicul. Čkccas Je coni agrer. Nam k quoties militi prattereunti, aliive cui Comitatui annona puhlica pratftada eft.fi ligna aut ftramenta deportanda,qute- renduin, qu£ ciuitates, qu;buspagishuiufmodi tnu- sera pršbere Polita: fint. Appendix Aimoini lib .j. cap./. Inhibent a plebeiis vlterius annonas militares (quas vuigo Fodrum vocantjdari.Fuit enim hoc an- tiquioris quoque confuetudinis. Guntherus: Id Cjttedftirum vnlgttri mminc dieunt, El capitoHmtm certafuli tim f trt tinfum , IO H*c Ligurts facro trtbutrunt tmniafifat. Ammianus Marc. in fin.lib. n. Eiqtse vehiculo infi- denti (de Ioaiano Imperatore loquitur) vt Principi« bus Polet, aiinons militurs offerebantur indicia, vt ipfi nominant, proh-a, Quod fane eiufmodi (it. non intelligo. llludconftat, annonas illas militares ple- rumque aeftimari, & pccuniam pto tis pendi lolere: quodinftitutum ex antiquis magiftratuum Roman. moribusfluxit: qui cum ftuinentum in cellam ab aratoribus exigendi ius haberent, facpe pro frumen-to to pecuniam, quanti.frumenturn erat, accipiebant. Qiu decaufa genusillud frumenti Ašftimatum ap- pellabant, vt in VerrinasCiceron s Otationes multis locis docuimus. ait Hotom. lexic. feud. ivetbo Fo¬ drum. videibid, verbo MarePchalcus. Seraius Ho- neratus in I. Aineid. Cellatium (inquit) dicitur pau- corum dierum. Vnde & in cellam dicitur impera- tum frumentum. Penus vero dicitur longi temporis OttoFrifing, libr. Fridetic. a. cap.J/. peračtis ibr aii- quotdiebus, cum fodium a vicinis ciuitatibus, Sc jo caftellis, Sc oppidis exquiteretur, Spoletani indi- gnationem vrincipis incurrunttdupliciter enim pec- caueraat, cum o&ingentarum librarum fačli eflent obnoxii, partim defruando.partim faffam monetara dando. pr.-t c'aru m e/ia utoni, quod Cicero de Puo fodro & annohis Pcribit in Epift.ad Atticum.Nos A- fia excepit mirabiliter. Aduentus nofter ne mini- mo quidem fumptui fuit. Scito non modo nos foe- num, aut quoa lege iulia dari folet.non acciperetfed ne ligna quidem:nec priter quatuor ledos, Sc tedu,40 quidquam:multislocis ne tecfiim quidem,Scin ta- bernaculo manere pierunque. Sic in prouincia nos gerimus,quod ad abftinentia attiner, v t nullus teru- čius infumatur in quenqua'm. fd fitetiam legatotu, & tribunorum.&prsfedotumdiligemia. videMa. relcbalcus. lorbannum, proRelegatione.vel ctrtarum regionum interdiftione.Et Foibanniti, interdidi. Legis Franc, cap.fo.vtComes, qui latronem in Forbannum , mi- j 0 fmit,vicinis fuis & aliis Comitibus notum faciat.eu- dem latronem a te forbannimm.vt ilU eum non re- cipiant.Et ca-4j.de latrone fotbannito^vt nemo cum recipiat. Forancia.eius amplitudo, diuifio : vide Salica lege vxe- rcm ex Hotoinan. C eallia^Germania.vide Salica l.ex Hototn. go Gaftaldus,v.Guaftaldus. Geniculus, in quibuPdam feudorum libris dicitur pro Generatio.fiuegradusgenerationisivt lib.t.tit.uj. j. I-icet moderno tempore v(que ad Peptimuna geni- culum fit vPurpatum.Uč iniomb.lib.i.tit. 14 O-mnis parentela vPque in Peptimum geniculum numere- tur. ;Se(TeI voxGermanogallica,qua fignificatnr comes, qui nobis feruit mercede certa.vnde & Geflatas populos Cailica linguanuncupatos,Polybius 11. & Pl mar eh us in Marco Marcel!© Pcribunt. ' jo Gografii fuat iudites pedanei* Grauio,vel Graphio.appelUtur !udex nfcalis.tjul & Ca. mes dicitur. Guadia eft pignus.vnde Inguadiareverbum , dttjuo pofterius fuo locodicemus.In Lombard.libr.itir.ip. Si non habuerit.vnde fumma perfoluat, femeiipka £er guadiam in feruitio principis tradat.Itein libt.i, titul.n.Si quis alii guadiam & fideiufforem dederit, omne quodper guadiam 8 c fideiuflorem obligauit, adimpleat.ItemiSi quis alti guadiam dederit, & satu recipere neglexetit,&c. Guardia.pro cuftodia.vetus vox Gerraanica.nr/anievel vvarttn : qua fermo quoque Galiicus hodie vtiturt vnde feudum Guardia.cum quis ptatdia cuftos im* ponitur.Hinc tenere pro feudo,& tenere get Guat* diam opponuntur.lib.feud.i.tit i.&t;t. n. Guarecare.velfvc eft in aliis libris)Guaretifare,pro cau. sa aiterius (ufcipere, defenloie fe profiteri zvalim, bevvuhnn.PuCcamVtancomm verbum,quod in Fra. cogalliam inueftum eft, Guaient:quo fignificituris, qui Latinis Auftor dicitur, Sc euifttonem ptarftat, li, feud.a.titul.J4.$.2..in Lombard.tamen libro. 1. titulo jtf.de euitftton.Latine adpefiatur Autftor. At in fpe. cul.Saxon.dicitur VVarandator, articul.p. derdt h. vvabnt var fibadinjibndhi hilt. Quifquis alteri ante refignationem 8 c infeudationein , bonorum poflef- fionem tradideri:, ipfeeiufdem debet effe VVarau- dator, quotiefcunque emptorem ipfius VVarauda- done indigerecontigerit.ltemanic.i/.At VVatantla emptionis lux producere potuerit.&c.ItemtNifiper defeflum in teftibus.aut VVatandafitccufcuetit, Aliis aute locisVVarada pro fatifidatione padim vfurpatur. Guaftaldus, prafeflus.fiue cuftos curtis, qui & aftor dicitur.Latnbard. libro fecundo, titulo decimofeptb mo.Si Guaftaldus, aut quilibec adta Regis.poftfufcc ptas Sc commiffas (ibi ad gubernandum curtes, aut cafas Regis,aliquid per donationem conquilierir. Et mox Concedimus etlam Guaftaldis noftris tuties noftras prouidentibus. Item Lombard,lib.t. tit.ji, & Ljngobard.leg.titul.is-S.j.Si quis Guaftaldus,vci ASor Regis curtem Regiam habens ad gubernandu, exipfacurte alicui fine inilione cafam tributatiam, vel terratn, fyluam,vites, vel prata aufusfuerit.do. nare.Sic libro feudorum 1.titul. 10. Nifi Vafillilifit Guaftaldus, Vel aiftor Domini. Item leg.Longobard. titul. 101. $. 17. Si mancipium cuiufcunque in curte Regis confugium fecerit,&Guaftaldus,autaiftoi Re¬ gi* poft fecundam Sc tertiam comeftationem red- dere dilatauetit. Gnaftaldotui* quoqtse munus allqaod erat in te mili* tatiivti patet ex Lotnbard.libro primo, titulo ded- moquinto Si Dux exercita!etn fttum ineleftaucrit iniufte,Guaftaldus eum folaciet,vfquedum ad pri- ientiam Regis eum perducat. Itc fi Guaftaldus exer- citalem fuum contra tationem moleftaueritiDuieii folaciet,quoufqueveritatem fuam mueniat. Paulus Diaconus degeftis Langobard.libro / cap. n.Ipftiai- quepet Alzeconem mutatodignitansuomine.pto Duce Guaftaidorum vocitari praecepit. De Gualtal- do Vfitus Amerbachius in Capitul.Caroli stag.ficfcrl- biuGuaftaldus fignifieat ceconomum,id eft.procur?- totem domus.Sc rei famiiiaris. Puto faftum nomen aGuaft.id cft.hofpitium , vel potius a Gerroanorum ■ ^ajf.holpes, bofpitio receptus .veteri Germanicai: Gallica lingua.Sc Flaiden.id eft,tenere. Sic enim ia quibufdam Getmanim locis adhac verbum ptonun- tlatur.Feudi Guaftaldia: exempliim extat apnd Petri de Viiieis.lib.epiftol fi.capite if.Iratame (inquitFri* dericus)quod caftrum ipfam a nobis 6 c hiredib.no- firis inCapitaniam teneat,Sc itnmediate a uoftta cu- ria recognofcaciviuens iure Francorum,in eo videli; eet>quod m-iie: um ia ipfo ftjscedsJ. soi FEVD. Gaerra/iue VVerra.rion tanttim dicitur bellum, quod Imperatoris nomine puhlicegericur : veram etiam ouod priustus aliquis fufceperiticuBi fuaS inimicitias perferjuicur, vt libro ¥eudorum i.titulo iS S.i. & a. & apud VtfpergenfAbbatem in kg.Frideric. Impe¬ ratorji liber homo, ingenuus, minifterialis, incen- clium commiferiGpro VVenaprogtia, proamico, gro paren:«. , H. 1 Haukertlcam feudum^Gallicalingua vnlgo dicitur.pto Ioac.itum, id eft,dačam Vaffallo ea conditione, vt adedi&um loricacus , fine cataphraftus przfto fic. Nam vt Lotica Latinis.ptopcie & minus vihate eft tegn.en de faro facfcum,quo maiores >n bellis vte- ba,i-in-:qaernadmodum Seraius Honoratus fcribit in libr.iEneidn.frequentiflime autem pro sreaarma- ' turaincegra vfurpatur.Sic apad Galios Haubeit.pt o- prte locca.n anaulis contextam figtaificat, qua vul- ic gusGorce dcmai!ie,appeUat. Vnie vetas proaerbiu Cailicum. De rnaille a mailie on faift le hauber- geon.Poft vero integu equ;tis armatura eo nomine appeliats eft: videča.q.te Notcmannieum verbum fuiilercum in eaCaliizpatce freqaentius illud ver¬ bum vfurpetuiivnde Frdfde haulaert.feuda Lorica:. Sigebertus in Ckronic.ann.itoo. InNortmannia de feudo vniufcuiufque Loricz, 6c dereliquis omnibus tam m Nortmannia, quam in &r.glia,& re!iquis fuis cerris H.-lmudjs in hiftot.Slauorum , libro i 'capit. }a £8. In hunc moduni tebus compofitis , profectus eft Dux in Langobardiam, cunrmille ( vt aimjc) loricis, habens in cotnitatufua Adolphum Comite, &c, Idem libr® fccundo,sapice i). Filius quoque Regis ex concubma nacus, Chriftophorus nomine, cum miilefvc amnt) loricis, venit Aldenburg , Sc percuffetunt matitima eius, Feudum 'lg.ttrt lortc* e(t,qaod militi aflignatut, ea lege, vt ad edičtum przito in armis fit, Landulphus libr.hiftor.Mifcel- lan. zi. VfqueadYigmti icaphas temanferunt ha- 4 bentes centenos loricatos.ad has cuftodienda. Ec libro vigefimoiMific tria milila loricatorum ad cie- cundandum eam nefugeret, AntoniusFloreminus biftor.part.i.titu. ltf.cap. Inaenti fant habere peditum fexcenta millia:eqaitum vero loricatorum centum millia.Item tit.i7.ca.S §.3. Inlolo domini Imperatoris comitatu equitum loricatorum erat ad LXX,millia abfq. peditum copiis. Helmodusin hift. Slau.c.;z,£legn de exercitu milleloricasos,abiitqae in occurfum exetitus.Sic Liuius Latine loricatos in- 51 terpretatur,quos Gratci cataphračlos appellant, libr. J7.His (inquitj tria rnillia peditum loricatorum (ca,- taphraiftos ipfi appellantj adiunxit. Heievoxgermanoruantiqua:qua fignificatur exerd- tUS:quo fenlu Sc Heris-lit.dixeruntli.if.Lzngius de cxercit.ii.17.de eo qui alii anteft.defertionem exer- citas. Hcresm iure feudiftico ptopiiefilius intelligitur.Ica- que fine heredeldecelfiffe distcut,qui fine filio decef- fit.ltbr.I.tic'.iJr.&lib i.tit. /4. g Mbtedicas autem pierumque allodfa fignificat, Vt in fpecul Saxon.articul.;. Qua:cunque bona defun&us poft le relinquit,vocabu!o vniuecfali hzreditatis co- plečtimur ( itifi feudum fuerit. Hetedes acceletantes, Gahntrbtn, in fpeculo Saxonico, articuls 17, appeliari videncur, quos Ftancogallica linguaappeilamus, Habiles a fucceder. Quando, inquit,hateduatem neque fotor,nequeftater adear, osnnes qui fe iti pari gradu cognitionis exiftere pto- baucrint,sqaam hereditatis percipiant pottionem. ? Etcmnin fsxum non difcecnatnusjifiedes accele- ' i L 1 B V S. 20 s rantes eos appellamaj. Heribannum, edi&um, quo feudatari! ad militiam in diem certum euocantunvt in voceSannus expofui- mus.Hinc Non refpondet ad ed.iSum,apud Vipiaml,- 1.4.D.de re milit.vbi tamcn nonnulli maiuerum de- liftum.Liuius Iib,j.Qai vbi ad edičkuni Romani te- gis ex omnibus populiš ecnuen:re s &c.Idem Iibr.19. Vt qui iuniorum non conueniftet ad Imperacoram Ediclum,quique iniuflu abiiflet,cepat loui facratuns erat. Herifchulda.eft pcer.a non refpondentis ad delearum. Cuia.in prafatio : feud. Idem fignificabatantiqus Germanorum vox R.aifovueldum, Kerislitium,vitle B.tnnus bgtnnitus. Hotno,hominium.homagium quid fit,ex'pofuimiis es, Difput.in.Albertas Krar.tiius videtur hocpofterius illo-facere, in VVandapa libro ;.cap. jS.Apud Cala* rem.inquir, immenfo auto in fatisfa,£ GG i " tOj jo treslibettatis gradu« Vlpiandn Fragmentts expofuit ciutum Romanorum, Lacinorum, Iunianerum, aut Ded titiorum, autqui Dedititiotum Humero erant: qui ciuitatis Romani ius nulio modo aflequi pote' rantivt Caius in libro Tnftitutionum primo expon t, Quare non refte Vaflallus omnis dediljtiusappella- tur.MuIti enim vafljih !unt,qui in fide tantum funt: cum dedidtiifvt modo diftumeft) eciam 111 ditio- ne ae poteftate eflent. Et.vt de dedititi'« femel di- camus, apudRomar.oshoc nomine appellabantur, qui arinis populi Romani terrici,fefe,fuaqu« omnia Imperatori exercitusdedebant > mqueipfius fidem 8c clientelam permi«ebanf,fefeque imperatafa&u- ros promittebant.Dedititionis aute forma bzc erat: ' vtdediti arma traderentr deinde vt oblides daret, tum vt iurarent , fenequidquam contra populum Romanam conliiii initutos , neque oblides repeti- turos , neque recufaturos,quo minus perpetuo fub populi Romani ditione atqueimperio eflent. Piura Vide in Hotomanni iam di&o loco : Sc ibidem, 10 quoddedititii meiiote conditione quam ferui s de- 7 etiorequamliberi fine. Liuius libro vigelimo a- ftauo : Mos vetuftus erat Romanis, cum q.uo nec fcsdere,nec legibus iungeretur amicitia, non prius impetio in.e um tanquam pacatum vti,qBam omnia humanadiuinaque dedidifleutiobfides accepti.arma adempca, przfidia vrbibus impofita forent. Idem libr. l. Deditifque Collatinos ita accipio, eamque deditionis formulam efle:Rex intetrogauit: Eftilne vos legati, oratore(que m.ffi apopulo Collatino, vt vos populumque Goilatinum dedcreiis? 5 umus.Eft- nepopulus Collatinusin iua poteftaie?Eft.Deditiine vos,populum Collatinum, vrbem, agtos , aquam, terr,iinos,delubra,,vten.ftiia, diuina, humanaquto- rnnia in meam populiq.Romani ditione? Dedimus. Er ego recipio.Idem lib.7. ex formuia Campanoru: Itaque populum Campanum,vtbemqueCapuam > agro', ielubra deum , diuina humanaque omnia ut velita m P. C. _populique Romani ditionem dedi- mu«, qaicquid deinde patiemur.dedititii veftri paf- 40 fiari. Deinceps xel:qua videamus, Czfar libro a.Car- far refpondit.fe eorum ciuitatem conferuaturum.fi, priu.lqua aries murum attigiflet, fededidiifents-ied deditionis nullam efle conditione, nifi armis. tradi- tis. Idem alio loco: C*f3r abiidibnsacceptis , ar* mifque omnibus exoppido traditis in deditionem Suefliones accepit. Et libro I. Heluetii iegato« ad eum de deditione miferunt.Cacfar oblides,arma,fer- uos, qui adeos.perfugiflent, popofeit- Itcm : Hos Catfar redučtos in hoftium numero habuit.Rehquos po omnes obfidibus, armis, perfugis, traditis, in dedi, tionem accepit.Idem lib.p.Tertio die miflisex op- pido legatis de ded tione.arma proferri , iumenta produci.fevcenios oblides dati iubet.Liu. j^.tertium fmderis genusefleait, quo bello victis leges dicun- tur. Vbi enim sinnia ei, qni armis plu« poflet, de: dita eflent, quz ex iis habere viflos,quibus muliftari tos v-elit. ipiius ius atquearbitrium efle. Latini de Campanis apud eundem:Gair.panorum aliam con- ditionem eflejqui non fosdere.fed per deditionem 60 in fide veniflent.Jtem de Apulisilta in focietate cos cflcacceptos.vt nen arquo fced.ere, led vt in ditione populi Romani eflent Quod autem de ariete Czfar ieribit,quod fane memoratudignttm eft,idem Cice- ro li.Offic,i.confirmat:Et cum iis,inquit, quos vi de- uiceris,confu!endum eftitum ii,qui armis poficjs ad Imperatotu.m fidem confugiupt , quamuis murum ariespercuflerit.recipiendi fiint. Cum igiturhello viai,aut captiui omnes eflent, aut dediiitii : captiui ouidem viftorum ferui fiebant:dedititii vero melio DE V E R B I S Hoftis, proerercitUj caflris,militia. Vhdevox Fran- cegallica.fhoft.lufeudor.i.titulo io.Si inSmul fte- nnt, vel in Regem hoftis adquifierint.! te in Vlito r, tiiul.7. Tune emm poiTunc deueftiri, nifi fecetinc hollem Romi, id eft in exercitu & comitattttai- perators Romam ptofedi funt. Sic libr.leg.Franc.4, De non cogendo bibece in hofte : vt nemo parem fuum bibete cogat.Aimo.Hoftem direxit,t.exerciui-. ( Sc quicunque in exercitu ebrius fuerit.ita excoirmm- nict-tur.vr in bibendo fela aqua viatur,doneč (e ma> le teciiie coguofcat.Et apud Aimoin,Ii,5.ca.i8.Vnde hoftem quanimaximam potuit.cum Carolomaana direxit.Hinc Hoftendiciz dicuntur (vt Eeudifta feribit) adiutotium quod Vaflalli faciunt Dominis, Romam cum Rege in hoftem pergentibus., Verbi grada, in Lombar- dia, dimidiam, in Teutbonica tena , tertiam par* tem fru&uum eius anni, ,quo hoftem faciunt , li*. bro feudorum i.titula 4o.Eidum vocabulumabho¬ fte,quod exercitum autcaftra fignificac, Sc quo ad- huc in Francogallia vaigo vtimur.perfacile intelle- dueft.Cum autem paflim in legibus Barbariču Ht- riflitium pro defettione militiz dici videamus, ab herc,quod exercitum fignificat: facileadducot , vt corruptum verbum exiftimem,pro Hoftelita., vel Hoftelitiz-Rurfusaliud Hoftelidas.aliud.Hetisliiiu efle atbitror,-nam Henfl.tium capite pleditut. In Lombiib i.tit lf.l.fi quis coatamax-quippe.cum bel¬ il c,ufaediftum ptomulgatum eflet. Hoftelidzve- ro pccuniaria multa eft.etiiFfiderici conft. li.feud, i,litu.ff.quia edičlumnonbeHi.fedhonorad comi- tatus caula faftum (it:cum Imperatore Romam «d petendamcoronam pr .fi.ifceiue, euocantur. t- talifeuda Imperii tenentes.vt in faucibustuli* Im- p.eratori.przfto fint,cum equis Sc armis, se conditione quam feiui,detsiiore quam iibai*. 70 rN antea,pro delnceps,pofthac,in pofterum :quaS)fu- turum tempus non a tergo iequaiur , ledamenos ccdat.l.b : feud.t.tit. 5 .Iuroquod a modo in antea e- ro. lidelis ei.Et iitu.7 Honotem quem nunchabes, vel m.aniea habebis.id eft.deinceps; Incnlpatus.pte culpatus,asctifati», lib.feud.titit.ijiji.fi vnus inculpatus fuerit, vna de hisnominatisculpis. Sic LSalic.tk.4uS1 cuius feruus 111 furtum fuetit in¬ culpatus,ii ulis caufla cft.Sce.ltem ieg.Burg.tit.S.de ingenuis inculpatis. p n capillo puella dicitur,qus.nupta non ell:quia coma- tz.finc vilo capitis tegmine incedebantinupt*capi¬ te velato eranr.lib. feud.t.tit. »4. §.}. Rurius fi Bo- minz vel liliz, aut lorori in domoadhuc roaucmi, quz in capillo dicitur,fefeirr,mifcuer : t, 4 ic.In Lomb, li,ii.c,io.qui filiam in cafa habueri.'ucapillo,& filii non reliquerit,&c.EtNcapol.conft.j.titul, ij. Etf»- rores in capillo fuccedunt. Coniugatz autem &do- tatz d fratrum fucceftionibus excludumur. Et mat: Filizautem in capillo poft mortem parrrs in doma manenies, maiores iorores coniugatas , & donatas de bonis pat ris cxcludunt.Leg. Langob.dt.4f. De eo qui filiam in capillo in caf. habuerit, 8c filium r.BS ieiiquerit legipimum, &c.Fuit autem apud amiquos confuetudo hzc , vtnouz nuptz aines foiuerent: quod in iecundis nuptiis non fiebar.. OptatusAit contra Donaftitas fenbens. Inueniftis (aitjbuiuf* modi vitginas, quz iamfpiritsalner nupferant:qua- flfecundo cocgiflis adnuptiastvr crines itetum fol- uerent.imperaftis.Hoc nec mulieres paduntur,quz earnaliter nubunt- Ex quibus fi.alicai maritum n\u- tare contigerit.non repetitur illa temporalis feftiur sas.Hatc iileifaifle.tafnčhoc quoq; luflus & mortar/s ar^umentiiia, io5 FE V D ALI B V S. 206 argamentum, l»ultisex locis conftac.Ouid.Trift.t. lila ctiam ante lares Jparjitprsftrata cafiUis, Centigit extručtos ore tremente Jocos. Liuiut 1. Soluit Ofinss.df flebiliter nominefponfum morruunfappellat. Notatu eriam digora eft,motil fuifle Francorum Regibus.vt filios exephebos Prin¬ cipi alicui vicino tondendos micterent, qui eorum pofteaquafi Patronus dlet. SeruOsenim Romano morečimi libcttatem acciperent , tonderi folitos, nemo ignorat.Paulus Diac.de geft.Langob.lib 6 c. 10 }7- Circa h*c tempora Caroltis Francorum Prin- ceps,filium fuum ad Luitpi-adum mifit.vt eius (iux- ta morem) capillum fufciperet : qui eius c.*faricm incidens.ci pater effečius eft: multdque Regiis mu- neribus ddnatum genitori remifit. ^Snuadiare pecuniam, eft, vel ex eommiffo, vel ex con- demnatione deber«,! ib.feud i.tit.a7. J,4. Quicun- qi iudicifuo pro exce(Tu viginii bbras inuadiauerit, ptidium fuum pro pignere illi tradat:& mtra qua- tuor leptimanas inuadiar.im pecuniam perfoluat. 10 'lnuadiare,pro oppignerare. Sigeb.in Chron.ann.1160 . Vvbihelrr.us Comes Pi&duienfis inuadiauit eandem ciuicarem Raimudo Comni, propter pecuniam,qua idem VVilhcimusin expeditioneexponir.Sictr.ul- tam,inuadi.ire,eft obligare dato pignore. Jnuadiare homincm, pro obfidem dare in Lombar, li- br.i.tmsl.ij.l.fi quis liber.Semetipfuminuadiare ftu- deat,vfque dum plenam compofitionem adimpleat. Et paulo poft : Si non habuerit vnde fumroam per¬ foluat, femeripfutn prt guadiam in feruicio Princi - JO pis tradat. Inueftire eft poffe(Fonem traderetvide fupra deueftire . ex Hotom. 'iaueftitura.barbaricum nomeji.barbarieam quoque no tarionem habet. Narnfvtaitfcudifta librofecundo ttul.i.) Inuellftura propi‘e dicitur, poflefsio :abu- fiuo autem modo dtcitur >|uandehafta, vel al ud corporcu traditur a domino.ltaque 111 legibus Bar- baricis.vcftitura proprie pro ipfa poflcflione vfurpa- tur:& veftitus,pro pcflfelfus.Leg. Frač libro 4.in ca- 4 ® pitulis additis, c. 4. Vt.omnis liber bomo,qui qua- tuor manfos veftitos de pr pno fuo, fiue dealtcrius ■-beneficio habettid eft, qui quatuor mafos aut in al- lcdti,aut feudi nomine habei,tenet, pr.ffidtr. trem cap.ir Si quis proprium noftrum, quod in veftitura genitoris noftri fuit alicui reddiderir, &c. Hincin rjuibufdam Fracogalii* noftr* rcgionibus Veft,De- ueft.fičla vocabuia: Ni Vefte & bcuefte hodie quoq. Germani dieuc,pro cofirmarc &ftabilire.Queadtno- dum ergo Romani iuris inftituto nuli* alicnatior.es 50 fola conuentione fiebant, fed vel folcnni mancipa- rione, vel naturali traditione, ramen vt iidem cer- tamverboruna formulam ( quam ftipulationem 3p- peliabant)firmandi & ftabiliendi cauffa inftiper ad- .hibebant.l.i D. de prarror. ftipulat. fic Langobardi ritusa aliquem,vexilli,,gladii,aut hafts, prster co- uenrionem adh.beri voluerunt. Veluteiufttem leg. Eran.lib 4. c.it.De lilis libertatib.& rebus reddedis, qu* in dominica veftitura funt. Sic leg. Franc.li.4. c.tv Aut propter veftitura Domini Caroli genitoris r.oftrieadcn-i macipia cotradicere no audeat. Qnod fi a vefte , vel veftimtnto deduftam inueftii ura no- men effet, primum infeudarioriis infigne genus ali- quod veftis fuiflet. At fuo lečo demonftracum eft.no veftimčto.aut inneftintetoifed gladio vel hafia , Re- gnum:vexi!lo Ducatumivirga & annulo.EpifcopatS: hafta vero inferiora feuda conft tri.Dein.de intelligi oportet, inueftiruram non effe fymbnlum infeuda- fion:s proprium : ncque in fcudorum poficffioivbus tradcndistanuim adhlberi folitam fuiflet nam in o- mnium eriam rcrum traditionibus adhib:batur,qus abfentes erant: id eft,quaruai prafebtiuni pofleffio non dabaturjvelur in Lombard.libro z.titulo tS.hoc eft.tirul.de vitim.voluntat.I.penult. vbi Imperator Ludouicus ftatuir.vt fi quis exrra fuum comitatum , torte in caftris.aut paiatio Rcgis de iisbonis, qu® in illo comitatu lunt.teftari velit , coram teiiibus traditionem faciar.&fideiuflbrem conftnuaticui in- ueftiturs poft fuam mortem faciend* poteftatem prabeat. Nam quamodo moriens extrafuum Co¬ mitatum & patriam,terum in ea pofitarum tradi- tionem faciet?nim:ru per fymbolu& notam inuefti- tlirs.Qa,od autem delideiuflbre ftatuit,c6fentant* eft iuri Romano,de quo in 1.4.D. de euift. vt in a- lienationibus.inrer vtuos eriam fecundus au&or ad- hibeatur .Guagninus in vita Caroli Magni:Quibus benrficiis vt Ponrifex gratii aiiquid repedetet, Ca- rolum multisoraauit priui!egiis.Quorum illud ma- ximum fuit,donare Ecclcftas idoneis facerdotibus poffe.Id a facerdotibus. Id vtftttura vulgo appeila- tur,qua fine Ecclefiam,vel(vt nune loquimur) bene- ficium nemo pofiidebat. Recipiebat enim a Rege, qui beneficiuadepturus efTet,annulum , aut fimile quippiam,lnueftiturse'notam, argumentum fcilicet Regi* in eiiru gratitudinis. Intereft eriam Regent nofle,qui luaiorcs maxin’.e Ecclefias admin'ftrcnr, quarum ipfi tutores funt. Adieftum priuiitgio eft, Romanum quoq. Pontificem fine Caroli mffu eltgi non debere:idq.in Synodo.aiBdenribus Rom* centfi quinquaginta tribus Epifcopts atque Abbattbusfir- matum eft. Inueflita igitur res dicitur.de qua Inneftitura fafta eft: fiue Infeudationistitulo, fiue alio quouis:vt modo diximus exleg Franc.Si quis quatuor manfos vefti- tosdepropriofuo.veldealtcrius beneficio habcat. Jtem lib.feud.2.t.8 Reiper beneficium inutftitz.Et t.-,7.Rci probentficiodnueftita.SiclN v B s tit v s dicitur.cui quid folemniter traditum,& quafi man- cipatum elt,quamuis id feudum no fit,vt in formu¬ la conuetion-sLugdunefis apud Guil. Paradinun, in Annal.Burgud.li.z.fub Ann.tiif.Et clauib. vniuer* faru munittonu 8c portaru d, Archiepifcopus fuit in^ ueftitus.Sic Re v b s tit vs.cuires altqua reddita eft,cuiufcunqu« generis illa fit.vt in ConciboCaro- lomanni Imperio coaSo,apud NaucletumCener.if. Ecclcfia cum propria pecunia reueftita fit, & iteru fi princepsiubeat.precarium remouetur. ludicare,pro teft imento legate, in legibus Aftulphi Rcgis Langobard.tit. 4. & in Lombard.hbr.i.ut.4. Si quis Langobardus decedcns voluerit vxori fua vfumfruSum de rebus fuis iudicare , non amplius iudicare poffit.ltem in Lombard.ltb.i. tit.4. Si quis Langcbardusdecedtns volueritvxori fusvfumfru- ftum de rebus fuis iudicare , & filios & fiiias e* ea rehquerit.&c.Hinc Iudicare feudum pro anima ,id eft.Ecclefi* addicere, vellegare fubcenditione precationum,qui prodo- mini conftituentis anima ficri debear.t.libr. ftudor, 2.t.9.JT.2.8e t.(W5 , .Lar.gobard,Luitprard.t.3.Siquili- bet Langobardus sgrotauerit, poteftatem habeat pro anima fua iudicadi vel difpefandi de rtbusfuis. Iugerum eft nienfura agreft.s qu*elt in longiiudinž pedum ducentorum & quadraginta, in latitudinem centum & viginti.Eandem menfuram glofl* arui- pendium vocanr. Iufinrandum in ft r-dorum libris aliud eft fimplex,fiue folitarium quod foius litigator,fiue Dominus,fiue vaftatlus ) r*ftat:ahud conittnflum, fiue commu- e, quod ego Sacramcntalitium diftingnedi caufa norni- naui.proprcrea quod coniuratores ceno nurai.o v- y 0 na id pr*ftant,qui Sacramentalcslvt fuo loto dixi- mus)appcUantuilibro feudorum i.titulo4. Jf.i GG 4 60 ia 207 D E V E R B I S & tit.tfi.Sclib.i.titalipj.i. Rurfu* aliud eft liqui- - dum,quodfeudalitii fcriptores appeliant,fine me- tione confcientiSieum quisiiquido fa< 9 :um,atitn 6 faftum iuratide fuo videlicet fa&o affirmansialiud fortaflis Arbitrarium diciporeft : quia perverbiim #mqux Rominorura formul® Asts 1 tror, conci- pitur:cam quis iurat Te arbitrari non faftum, qnoi iidem fcriptores dicunt. Iuramento confctentiam folam apponere,!ib. feudorum 2.titul.j}.jf.i.& tit. $8.Jf.6,qujre fidelitatem dicimus,exHotom.De iu- rifiurandi veteris formula, diSum eft in libell. de formul. antiq. itemque in Scholis noftris ad Iibr.4. C.fub illo tit. »ftitiamfacere,vid.Facere Itsuiia«. L landtgrauii funt prouincis comites fiue iudices. Ian o o r AR ni A.quam LatiniGifalpinam Galliam appellabat,de qua in feud.lib.freqaenti(lima men- tio fit.vndedi&a lit, Otto Frifing.lib.Frid.a. ca.i). t3 his demonftratverbis, Barbarotum (inquit)incttt- fionibus ac doainationi, qut a Scanzia infula cum Albone Duce venientes,Pannonias primo inhabi- tarunt fubiacere incipiens ab eifdem, eo quod ad agendum exercitum , fasminis, refiexis ad mentum crinibus.ficquevtilem,&barbaramfaciem imitan- tibus,&ideirco Langobardis d longis barbis voci- tatii,& ipfa.Langobardiaappellari confueuit. Hic Otto.Quod idem fctibit Guntherus.poeta eximius, qui Ottonis hiftoriam verfibus perfecutus eft. 'Dicittu- A hupi en Lanp>bxriia barbit ■ Sed Aibertus Krantiius libro Dan.t cap,at. Notatto- nem illam improbat , ScaBardis di&os putat, q«ipoftea Saxones appellati funr,ve!a iongisbar" bis.pro Batbatii.Probabiliorautem videtur Pauli Diaconi conte&ur*,quiliVde geft.Langob.t. cap. o&auo.ita fcribit-.Certum eft'Langobardos ab infe- čfsferrobarb® longitudine,cum prius Vinnulidi- Si fuerint.peftmodum ita appellatos. Namiuxta šllorum linguam.lang.longam : & ba;d,barbam fi- 40 gnificat. Langobardorum porro mores‘& inftttuta iopiofe eodem loco Frifing.c-xponir,caufamq.BeI- lorum intet ipfos k Impp. Getmanicoi efle fcribit, quod parte Italia: armis Aj'ba&a,& occupara, liber- tirem retine«,fuifque legibus vrnete,neqoe fe lni- peratort! potc-ftati fubiicere vellent, mulrofq. pte- feeios,Sc infinitae conditionishomines in faam c-iur- 20S satem lta reciperentivt eos neque a militi® cingulo neque a caneris dignitarum gradibu? eacluderer.r. Ex quo faftum eft,inquit, vt ceteris orbis siuinti- bus diuitiis &poteniia pr®emineant. laudum p!erumque dicitur, quod re abquandiu deli- berata conftitutum eft,f$penumero etiam pro Ar bitrio vfurpatur. Vnde Laudamemum fapientum, quodICrire inter fedifputata & deliberata can- ftituerttnt.lib.feud.l.tit.19. tf.i, Nam laudarepro- prie eft , re qusfita & agitata,commam confilio Sc eonfenfu conftituere ; quod noftra lingua dicimus, Accordenvnde LaUdimi*,accordements,paftim in legibus Galli® municipalibus,quo nihil aptius, ne- Jjue commodius fingrpotuit. Helmod.in hift.SJau. cap. vigefimofeptimo. Cumque non longe abeftet ypgna,fa&um ex confilio vtriufque partis, vtiau- olaretur pat, vfque poft biduu, id eft communi fen- fuconftitueretur. ltemcapir. quinquagefimopri- nto.Nec tamen retineri potuit , fed licut laudatum fecerat.oceurrit ad locum placiti, comitatus tatum ajuatuor viris.Sic lib-Fead.i.titul.it- U.rertio. Nifi eonuifta culpa , quz fit laudata pet iudicium Pariu fuorum. Item titu.vigefimsoftauo, Viri prudentes 70 žiediolgnenfes laudautrunt. It lib. fetundo, titu. ao.Sed laudatum fzpe, id eft,csmnmni confilio co- ftitutum:quod Gallicedicimus.Ac c o rdi Hine »audamentum,lib.Feud. uit.«. Per Uudamtmum Panum fuorum.Et libro j.tit.i.Parium laudations benc-ficium amittat. Helmodus in hift. Slau.lib.t.c, 91. Laudatum amem fuit, ne quis transfugamalte’. rius reciperet,id eft conuen't.Et cap.84.Abnt Epi. fcopus ad 0ucem propter coll8quium prouincia. le,quod laudatum fuerit in £tthoncburg,id eft,co- muni conlenfu indičtum & conftitutum. Radeuic. lib.t.c.io. Laudamentum a Papa Adriano acceptft meraoratur, vt fcriptura & pi&ura de medio tolle- retur.ldem I1b.2 c.11. Acceptadehacptobabilipt- titione fideli laudamento , ad ptopria reuerfuscft: id eft,conuemione (cripta 8c obfignata. Laudo.. fiue Laudimia , vulgari lingua los velpotiut Lauds.dicere folemusifummam pecunis,quarn'no- uus Vaflallus patrono praeftat , quafi beneficiia. gnofcendi caufa , quapropter tit Aienaav a Leone Nou. XIII. appc-llatur, quafi eius fufiipieudi caufa delati!, vt cum emphvteuta nouus quinquagefima, pteciipartem prteftat.l.j.C.de i..remphyt. Etquia non fcmper certa fumma eft,d: boni vin arbittatu re qusfita Sc deliberata coftituitur Latine Atbitti* dici poftunt. luftinus lib 2. Aleiander iua fibi dari refcripfit,iuflitquefupplicem venire, & Regni Ar- bitria vičfori permittere. Itam lib.aj. Precibus Amilcarem exorat, vt inter fe & Syracufanos pacis arbitria fufcipiat. Cicero poft reditum in Senatu, & in Pifoniana,Arbitria funeris dix t,pro mereede Pafta,vt in earum comment.oftendimus. Leodes.fiue Leudes,fiue Leudi Principisdicutur, (jui eius tmperio ac ditioni parent. quod iam pridom Srephanus Po/quicriut vir doc!;: h ni j s , jn fuisFra- cogallicis Difquificionibus elegantiffime demon- ftrauit.Aimoin.lib.9. c.9c. lmerca Leudi Theodo- rieum hortari coeptrunt, vt fratri reconrilisretar. Item libro 4 capite oSauo.Omnes Leudi bonitatem eius cernentes vshementeramauergDt.Et capit..ij. Ieudes,qui max!meindignabantar,3d fe vocat. Et cap.Fines regni illius Leudibus fui.s probatiffimis viris & illuftribos in fide difpofuit. l-ex Salica,ride Salica Jex. Libeilariuscontraftus, eft conuentio de re vtendadata in perpetuum, fubannua paucorum dcnariorum penfione. Obertusfeud.a-tit.9.Jf.2. vbi contračfutn huncaperte interpretatur fraudulentam alienatio- nem,qu's fub nomine & pritextu locutionis fierifo - let.Et lib.feud.t.tit.sjdS 1 1. Obligauerant, vendide- rant,quadam collufione nomine libelli alienauerat. Siclib.feudor.a.tit 42 mentio fit certz penfionis, quje quotanr»is bbellariz cmptionis nomine prafta- tur.Vnde autem fiiftjm nornt-n fit, non facile dixe- rimmam omnium quidem vt-tetum Doftotum vul- gata opinio eft,eo fic dici,quod contraftus in libello fiue breut charta perfcribatur:qaod vetiffimum effe arbitror.Fuit tamen tcmpus,cuFn dubitarein,an a li- bella(quod fuifle minuti numi Romani genus nemo ignorat)potius deduiftum cftet: nam Obettus viliflt- »atn duorum denariorum penfionem appellat: qua- fi diceret,aIiquot libebis, qi,i quotannis pcnduntuf quafi bentfitij teftificandi caafa. Cuiufmodi fere conuentio lila eft,de qua eft apud Liuium lib, 41. Confules agrum zftimaturot: & in iugera aifes viftigales,teftificandi crufa publicum agtum eiTe impofiturosivt fi quis, cum foluete pofftt populus pccuniam habere.quam agrum mallet,reftitueret a- grum populo. Sed vfitata feudiftarum confuetudo repugnatiapud quos paffim libeHusmafculinogene- te nominatunvt I1b.feud2.tit.44. Per libellum alic- sate.Pio libello agtu tencie.Atllibeliu dare. Et t.y. — - 6 — u. 26> -F E V $.».Perlibellutn, vt dicirtlt, venditio.Et titul Si libellum vnus aiteri fecetit de feudo paterna.non eft libellus, fedqaafi refutruo.Quibuie:t ioeis perfpl. euum eft, libellum facere nihilaliadefle,quam illo leui libellarurn,(iue denatiorum annuorum pretio veudero;fiueifeudum,fiueallodium vendatur. Sic H. feudor. i. titulo 44. Si feudum-adlibellum domi¬ ni vcndidit , fi quidam pto libella ei datut fingulis fortc annis , & hoc iure feudi cenfebitur. Et paulo polt, vbi pto feudo, & Pro libello retinere , perfpi- cuatanquam contraria oppenuntur. Sic in 1 . Lan- geb.tit.rf7.§.prlmo& in Lomb. libro primo titulo ?,Si quis homo in aliena terra libellario nomine re- Jidens homicidium fecetit,habeat fpatium ad'conqui rendum.&c.Etf ».Quod Unec hoc voluecit facere i- pfe.cuius terra eft,dare debeat libellario nomine i- pfam terrara ei.cui homicidium faftum eft : vt red- datei exinde,ficut ille reddebst, qui ipfum homici¬ dium fecit:(ic libro feudor.(.titulo i.?.quarto. InfuJ per omnibus modis prohibemus , vt nuilus Senior 10 debeneficio iuorum militurn cambium, aut preča, riam, aut libellum, fine eorurr, aftenfu facere prifii- rnat.Quod interpres in tit.de lege Conradi.bbro feu- dor. i.tit. 34 §. y.ita expofuit : Ex eadem lege defce- dit, quod dominus fine voluntate vaffalli fe^du alie nare no poteft.Eode pertmet text.Feud.i.ti.j 4 .$..?.No tarius vero,qui fuper hoc tali conuafiu libellum, vel aliud inftrumentorum confcripferit.Rurfus alia Li- belli natura & conditio notanda eft : quam aperte demonftrat lib.i tit.u vtres de coloni ftirpe & fa j 0 rnilia non exeut.atque hac extinifta,continuo ad da- torem reuertatur.lbi enim feudum idcirco vetatut ad libellum d.rri Ecclefia?,quia nunquam ei heres efi- fie definit:quod idem de coilegtis dici poteftiargum. ieg.proponebamr,D.de iudic.hic cum ita lini, per- fpicuum eflearbitror, hbeftarium contraftum non tfte venditionem , qmanuUo!uftoptertores^fVi- rrratur, ac venditur:fied potius emphyteufim : quia tionpretium foluitur: fed veft ga! annuum minutu pro feudo alienatoponitnr. Ac plane fic rnilri per- 40 fuadec , cum Doftorun? prope omnium confenfu, feriptura in contrsiftu emphyteutico ex Zeaonis co¬ fi,tutione requiratur:l.r.G.de iure emphvtcu.proba- bile efte, Langobardos pro emphvteufi libtllarium tomraftumdijriire.Videoenim , Atdifonem aperte teftari permultis Italii locis,atque adeo Veroni in patria fua , Llbjllum pro Contraftu emphyteutico dici atque vfurpari folere.Reliauum eft, vt libella- rii definitionem exponamus, boe modo: Libellarius efteonuemio inlibelloprifcripta depretio in per- 1° petuum fruendo,ea,lege, vtcolonus,eiufque pode¬ li quotannis večfigahs nomine certam penfiuncuiam praftent, vfque dum ftirpe eretinčta prpdium adau- ftotem reaertatur, Vide libellaria apud Hotoman, Hinc libellaria ero Allode , fiue Aftcdio oaffim vfurparur. Ver um (vt epmor) pro eo-tantum,quod fub illa leui- cuia penfione annua locatum eft,ve feud. 1.titulo te. S.fecundo.vbi feudum Je libellaria opponuntur. A- gnatis feudum, fiiia vero allodium , fiue libeliariam e ° efte afterentibus. Item,domino feudum, fiiia allodiu fiue libeliariam effe aliegante.Et libro i.tit.5.5.2. Si fidelij feudum libellario nomine dederit. Item: Eoftquam ad libeliariam dederit.Refte igiturB.ildus Je reliqui,fine vila varietate, Dofioresin rubric.C« de iure emphyteu. Libeliariam contraftum defi> r.iunc, couceftionem fub vili penfions fačlum , fiue defuperficie.fiaede fundo.fiue iacenfum fiue in em D A L I B V S. 2 0 gent. in Chfon.Ini** Friflcipem ScEcancutr, mtec- pofitis iuramentis &confeidem Comes fcilicec de feudo Ma- iifcone,quod Comes VVilheimus de dido Comite Stephano ligie tenebat , conceffi eidem Comiti Sce- phano , quod quando heres Iegitimus, qui Comita- tum Burgundia; tenebit,venerir,& honragium mihi fecerit/upradiftus Comes Stephanus , abfque fide mea in homagium Comitis Burgund ce, de pr*d člo feudo reuertatur. Qnod vt ratum habeatur,pra:fens fetiptum figillo meo confirmaui.Aftum eft hoc apud Lariam.Anno gratias izoo.menfe Octobri. sedmen- dofe formula illa delcripta eft. i-oricadoricatusjoric« feudvim*Yide H ubertieum feu^ dum. M. I^agifter curiaf, qui domo & farni Ha principis aut no» bilis fecundum dominurti prima$ tenet: qua in rc d ffert a Paribus Curiaft qui parem &: a:quabilem Co uailallorum d/gnitarem obtinent: Albertus krami, libro Danije.cap. 1. Grauis fimultas inter militem quendam Regi ptoximum : qui Mag\fter Curia ll- lius dicebatur:& alium quendam militem.Ad quera cum Regis fufpico in MagVftratum cuiise memora- tum permana 0 ec : &c.ldem appellatur ab aliis Major domus: qaemadmomodam Sc pares domus dicun- tur Sed de Maioce domus plura in Francogallia no- ftra diximus:quam fi quid otii fuppeceiet me ad exitum perdneeremus. Mallare,eft in ius vocare: vidc Hotoman.inIex.feud.in včtb. facere iuftitiam. In Mxillo,id eft,in iud l cio:Hotom.Lexic.feud.verb. Plai cirum. Mamburgusjdem fere,qui aduocatus. Itaque qui Cura- tor Reip.in libris Pande&arum dicitur, Mamburgus Teudifticis temporibus appellatus eft. Vnde Adam- burgium,curatiodn formula regni accepti a Boione apud Guill.Paradin. Atinal. Burg.libn. Omnibus j vt monuiftis, legem,iulticiam,& rečtum Mamburgium auxiiiante Deo,conferuabo Dicebatur & Mandibur-’ dium , vt paulo fupra in formula regni deiati;de- fenfionem 8 c Mamburgium fingulis exhibentes. Er apud ioh.Tritem pag.88.Vnus aureus Romaš perfol- uatur quotannis,vt coenobium fub Romans Ecclefiae mandiburdlo 8c maieftace fccurum lemper ftabilia- tur & defendatur. In quibufdam locis Manibourgus* mendole legitur. ^anclpi res qux fint,.in commentar ver.iur.copiofe fa* tis expofuimus.Videntur vfurpaue pro rebus allodia- libus apud Sigebcrcum, fub Anno ^6i.quidquid m re mancipi habuit, per teftamentuin Ecciehis fau libro fecundo auiculo,f4.Neminili mas fuas Ecdefis, fuoq.prouifoti perfoluere. abbas Vefp.snLothario Saxon.Cuius Curi^ mille .& eentum manfus fimt.vno vaiio co.mprefienfi.Item fub Philip- po , Vt videlicet quilibet manfus ruftiemorum ptx- diorum folueret maltate vnum auer.x. Placet igitur eorum fententia , qui a AEenfura duftum vocabu- lum putant , ouiafi agereft certo modo pratlcri- ptusfvt illa lexoftendit} necefie eft certi tnemut* fuifte.lib.feud. t.tit. Styri*,Morao:x,in Germania, & in Itaiia.Taruifina.AnconitanaMvIantuana.Fetratienfis: Sc fiquz fiest aliae Matchiar.Hzc Albenus: Ex qaibus intelligi poteft,quam diffimilis huios dignitatis ratio fuerit apud Italos.de quibus Niceph.Gregor lib.-7.ita J0 Iccrbit ; » 5 -di /ref 718 Tiči: s 'Q~t ZatTrverj.rt Vi’ 08755 ep tv?s Vuf^lcci sv VTsd/CVrarf o tjoj jž/tsiklului G^harivcis yjL(iU- mos.lcanes Brodgus Milče/.2.ca,2j.G.iJi’y'inquJt y f qu6- da(vt fcribit Pauf.)equuMarch appellabac-.vnde Mac- chiones.vt opinor.didti.Nomen retment hcdie Bti- tones,quotnm idioma nifi Hunnica barbstie poilu- tum effet.ad veterem Gallorum lmguam prope ac- cederet:nam Getmantcam fuiflenon čredo , cum 40 Cafat inCommentariis Atiooiftutn Germanum Gal- lice loqui didiclfle commemoret.'qaa de te alio loco lucuietuer difTeruitnus. Maritagium.videDotarium cx Hotom. M.itfchalcus.vetus vox Getmanica.pro Equitum Magi- ftroiMarch enim veter e iliorum lingua proEquo di- cebatnr L-g. Aleman.tit.So.Si Marfcbalcus,qui fuper duodecim cabailos eft,@ccidit,x t.fol.componat.Vbi de Senefcalco ctiam mentio fit: guz voxin Franco- galiia vfurpata eft. Albert.Kraniz.lib.Saet f.cap.41, f® Gubecnatoretn appcllauere,ex optimis miiiteni:qui conuocandis regni ccetib.Sc omnia vice ptincipis ge- rendi habet poiefiatem.Marlchalcum noftri voeam: GalliConneftabulurn , Magiftrum Eqi!,’tum dixete Romani^tmorum dtiftorem interptetaates,qui & equeftr:s ntiliti.T Princeps arbittium habeat educen- di armatum Regni evetcitum-Hatc Krastzius. Latini autem eum,qui fvb R.cg : s imperio exercitu prateft, Magiftrum rei militaris appellanc. Liuius libro i\.. de ^yp'nace Nuroidarum Rege ioquens : Orauitiin quit ) vtduoiegationem teferrent ad Imperatores fuos: vmis apud fefe Magifter tei militaris remane- retiLothariusfmp.& Caro!usRexin '/alentianis.o. zj, Vt cniffi in iliorum miffatias curam habeant, ne homines noftri,aut sin quilibec vicinos fuos maiore« vel minores tempere zftatis , quando ad herbam fuos cabailos mittunt,vel tempore byemis, quando Marefchalcqs iliorum adfodrum dirigunt , depra:- dentur Brouprimam Ec an fic egennt.hoc etiam (vt prsdiximus)veraciter miffi noftri inueftigent.Se 110- ~ 0 bis rfnasK«--.-r j «infeoiorchoe fic emendemiis, Vt qaatenus homines-iuos in poteftate babsac(,& C01J , tenti fintdebitis , Se indebita iniufte r.on appetant. Beat.Rhenan rer.German.lib.i.docet, Uqr'clijl cala fičtum vocabulum efle ex f»larch,quod equum ficat:& Scha!c,pstens:quafi equorum Mrgiftrami; eo pertinetrvidetur inftkutum Aute? Bulii.cap.t ( , vt DaxSaxonix Imperii Archimarefchakas,ia Co- mitiis imperialibus arenam diftribuat, Poneturfin. quit)ante Seffionem imperialen! acerausauenatan- ta: alritudin is,quod pertingat vfque ad petos.vel an- telam.equi,fuper quo fedebit ipfeDux, & habebit in Htanu baculum argenteum.vel menfuram :Sc prima menfuram eandem de auena pienam accipiet, & f a . mulo primitus venienti miniftrabit eandem : q U0 fado figer.do baculum in auenam recedet ,-Že Vice- marefchaicuseius auenam difteibuet, ^eiiores pro Proceribus,fiuePrimariis:eadem ranone, ' qua femores.Tacit lib.ij.Et commotus his Auitus,pa. tienda meiiorum imperia.Id diis,quos impierarent, placitum.vt arbittium peres Rom. aianetet , Greg, Tnron,lib.6.c.4S.Ccnuocaiis meliotibus Francis reli- quifquefidel!bus,cuptiascelebrauit filis fuz. Hot. Lex.feud-verb.meliores,vbi videplaraex alii s, exem pla.Otto Frifing.lib.r.capit.20 Gladio excrto iatne- liotem & nobiliorem omnium RaučnatenCum ma- num Hiifit.Apud Radeuicum ho.fecundo, capite tri- gefimo- Uominus Imperator rnagr.a eft in gloda: qnofdatn de melioribus ex Mediolano ,-ScBrixaia viaculis retinet.Idem cap.S-f. Q£ofdam occifos.ies- deci.-n captos.de fuis meliotibus ibidem peididetSt, Albetc.Argenti.in Chron.Mifit Rex pto melioribur in Italia de vtraque parte Gib llinofumic Gueiph;- norum.tentans fi quomodo poflei imet illosconcoi- diam ordinare. ^'Jesin libnVfeudifticisSe Vafiallus fynoaym» funt, Itaque Miles Sc Senior tanquam relata opponunrui: vt ltbr-|.tit.i.$-i.Ad teconciliandos animosfen:orum & militufn.Et robatum(vt fupra ) 8c doftum domi oc- ciderit, componat folid L. de aiio vero feruo mini- fteriali, quod fecundus eius inuenitut elie, tantutn nomen mmifteriale habet fiquis occiderit , cornpo- nat fot.XXV. Minifteriales interdum dicuntur homines liber!, qui in Potentiorum familia munere Sc procuratione ali- 1C qua funguniur, vt lib.feud. ».titul. 17Ap.enult.Si mi¬ nifteriales alieuius dominii inter fe guerram habue- rinr,.Comes ffue Iudex,in cuius regimine eam fece- rint.per leges & iudicia ex ordine p.rofequatur.ltem libro/.l.Fridericus: Deconfilio Frincjpura Sr aliotti fidelium noftrorum talibetorum quam mjnifteria- lium.ltemtSi liber homd.ingenuus.mmifteri.jlis,vel cuiufcunque conditionis fuerit, &c.Orto Fi mig.lib. Chronic.7.cap.8,Orta feditione Sc Sigehardus Čofneš a famila Principum , qui minifteriales dicuntur, eo quod iuftitiam eotuta iuftingere diceretur, oecifus eft.Idem libr.Frid.i.cap-fs Conradus hnp.ad propria rediit, & illic. quofdam ex pro.piiis minifterialibus fuispre bonopacis boni iudicis exercens officijim, fufpendja peremit, Mtnoc Longobafdico iure dicitur is d,emum,qai depem Sc otfto annis minor eft-.nam poft eam annum teras iegitima dicitur,in Lomb.de prohib.alien. min.l.i,§. i.Sc l.de puero. Monachu'fqui ieudum adirni propter njonachaturt; di- 40 citur inhjslibris frequentiifime) Latine fingularis, vel folitarius diet poteft , cap.placuit.iff.qujcft.i .Ijdo- . nachorum,inquit,con,uerfatip Sc vitafecundum ety- mologiam nominjs ob omnibus di(crepat,Mon;ichas enim Grsce,Latinis fingularis dicitur. Vnde Mona« ehum per omnia fingulariter agete opartet ,Hrero« : nym.ad Paulin. Si cupis efle,, quoddi.cens , Mpna- chus,id eft, fo!us,quid facies.in'vrtubus . qu* vtique non funt foiorum habitacula ,fed muitotutji?ltaque memorabile eft , quod fetibit Theodoretus Eccief. 50 hiftor. lib.4.cap.i2.Monachum fuifte,qui totos fexa- gintaannos neque aquoqttam vifusfit, neque cum quoquam collocntus. Mirum eft sutern , cum ir.fti- tur« fodalitatibus, qus Gt*ee coenobia dicuntur, Sf legibus iatis, vt Moiiuchi vna in eadeiji domo habi- tent, vna cibum capiant, v is a cantionibus affidut? o- ' petam dem, vna etiam ex lufiiiifani conftitucipne dormiantivt Nouel •;.& Nou.ity &c'Nou.i;;. 8c cap.fi eletieus i£.q.i.c.Monachum to.q4.quamobrem Mo« nachorum illisnomen reiiftum lit?eum nulli toto genere humano minus foiitarii fint^c minus foli vi- uant: nili tortequod re mutata nomen tetentu,vtl. infula rfi.in fin D.de adq.ter.domin.R.epugnat igitut Monachus Sc fodalisiMonachum e!Tr,& in cosnobio ^tatem agere. Morgangheba,eft Longobardorum iure,qtiarta parsbo- norurp niariti,l.n,.Lang.de iis,quar a vito m mul.danr.. Komanorum aurem moribus fuit tertia , non quride bonorum, fed d o t r.vt H .1 r men o pu i ‘J s obferuari re- fctt 4. Lpito.8cc.ex.cpnftitutionibus.Neapolitanis eft FE V D ALI B V 5. 218 confuetudineNortmannisr,’ _ Morganitie3,vuIgo corrupte pro Morgengabe : quod Germanica vulgari lingua. matutinum murius figni- ficat.Munus erat,q.uod fpon/us die nuptiarum mane fponfam falutans.ei coram propinquis 5c amicis, ante nuptiale epnuiuium donabat: dsfquo mentio fit in li. feud.r.tit. jj. Latini munus nuptiale illud appellatlt. LiuiusUb.30. Huncnunrium acfimul venenum fe- rens, minifter cum ad Sophonisbam venifletiAcci- pio, inquit,munus nuptiale nec ingratuunfi nihilma- ius vir vxori prieftarej>otuit.Hoc tamen nuntia.me- lius memoritura fuifle,fi non in funere meo nupfif- fem.Tacitus vero dotem hanc interpretaiur.LFam in lib.de moribus German.his feribit verbis: Dote non vxormarito , fedmafitus vxori offerr. Imerunt parentes & propinqui,ac munera probsnt. Itaque cu m Speculo Saxon. artic. 10, ita feriptum eflet: Nun vernempt,vvas etn ieglich Man Ven Hjitersarih JWs£ [ti- ntm VVeib sej* JAorgenogabgebe^.des mergem ah er mip ihrJulifchgekit ver tjfins.lntevpces ita conuertif. Nuc inteliige, quid vnufquifq. vjr miiitaris in fuam vxo- rem fine heredum aftenfu nomine doris podit ero- gare : antequara cum ea ad prandium difcubnetiG ‘Gieg.Turomlib.p.tamin dotje,quam iirmorgengabe, hoc eft,matutinali dor,p,ceuum eft adquifiile. Leg. Langobard, titulo 4. & ih Lombard, libro i. ertbio qtiarto.Si quis Langobardus Morgengab.coniiigi ftia darevoluefit s quando eam fibi in coniugio fociaue- rit.ita decernimus, vt alia die ante parentes & ami- cos fuos oftendat per feriptum cum tefttbus robora- tum,&dicat: Qu_ia eccp quod coniugi meseMorgen- gjb dedi.Albert.Argemin.in Chron.Iobannes autetn afterens dominium ad fe fpečiare,tanquam m.itri L;e per Rodoiphum Regem olim morganatico iure do- natumlibehterhabmfTet fua.Morgengabe videtnr t- dem apudGermattosTuHre^uod Germanolatini feri- ptores dicete folent DotaUtium,nonnulli Doarium, Gr*ci hypobolomhoc eft,vnde le tueri mutiermor« tuo marito poflit, qua de caufa Vitalitia quoque apl pellantur , quafi qurE vrenda fruenda mulieri in ©- mne vit* fuse tempus attribuuntur. Albert,Kramzius libro Daniac 7. capite )}. Infuper Romulus acciperet lngeburgam filiam Alberti Ducis in coniugetn. Dos eiTet oppidum Lentze,cum termoriofuo Romulus pro vitalitiis daret (ponfa: Arusberg, Vuerten.Parel- berg suni atrinentiis.Item lib.8.c.jS.Dorothea R.egi« na mblffie ferens querimoriiarn Dorotlifa: relnftie Adolphi.rem omnem fufcepit comparandam. Nam acceptis eius vitalitiis, foluit de reftantiir duo millia aureorum,& pafta eft in fingulos annos. videDpta- litium.& salica lege vxorem ex Hot. Mundiburmum Langobardis idem tpuodLatinis črnela fiue cura Cgnificat. 60 N. Nepos profratris fflio, libro f. titule/. §. n,Sc titulo 13, in fin. Noua inutftitnra eft, quando feudum prim o qu,xritur, libre 1. titul. 31. Nouum feudii eft.qucd ei primum quod de agitur , at- tributu eft.cui oppor/itur paternu , quod eius vel pa- rentibus,vel maioribus concefium fuitii r.tit. 14. i 3-. Sc lib.z. tit./o.P.iternum,inquit,veco, quicunque ex fuperiorib. idadquifierit. Nos Profečtitium app|el» lauimus ; nomine , vt videtut , non ineemn}0» do. jKtia bonotum nuiitijibtoj. tuuL if, 5^ es 70 ©bn®xii dicuntut eommode pto Vai&Uls. Alberta* DE VERBIS Krantr.ius t.ibe,l>aa._if.eap,4t Splendidos equites na- peta fe fuis' facramehtisdimiffos Abfrioni mittitut, iufiutandum prxftatur,ille nihil motus »on. effe ait, , cui debent tantj viri obngxii fieti. i P. . Pagenfes.ciuitatis aut pagi eiuidem incdls, lib. feud. i titul. 68. §. j. Adhibeat (ibi de pagenfibus fuis, & qut per eandem legem viuant, duosteftes idoneos. Sic jo < Gregor. Turon,l;b,8.c3p, rS.Nam VVintrioX>ux a pa¬ genfibus fuis depulfus,ducatu caruit.Et lib. 10. cap. 5. ; Regalis.Epifcopus; cum elericis & pagenfibus vtbis ■ £ix fimilia facramenta dedit. Sic legis Franc. libro lertlo.capire quadragefimotertio. Cancellarius tame i tališ effe debet, qui pagenfibus loči illius aotus faif- fet. Et in Capit. Conftit.,vlt. Cemites autem reddant rationem de eorurri pagenfibus. 5J?arentes,pro cpgnatis: qnod iingux noftra vernacuiae comtnune eft.!ib.feudorum t.titul.' 14. Non reuoce- 10 , tur ab vilo exparentibus fuis. Et libro t.tituio jj.Vaf. : failus cum.fev parentibus carteros G vu!t habeat ex- 1 traneos. Et libro ;. tltulo-i li.Cum dnodecim pro- paiquiorifcus patent bus fe defendat. Hieronymus in . Apdlpgiafficunda contra Rufinum: Nifi fotte paren- tesmilitan vu!garique fermone cognatcs&affines nominat.Sic lulius FirmicusMathefeos j. cap. tj.Pi- gros faciet huini!efque in omnibus aftibus, & in o- mm fortuna:& qui cuei parentibus vel atlnibusaffi- duas inimicitiss exerGeant. I® v3?ares. euriar.fiueCurtis,fiue Domus, dicuntur Conuaf- laltijfme compaces ,,qui.ah eodem Patrono feudum , receper'unt:quafi eiufdem P.ptroni dientes lib,£eud,i. ..titul :j.& :?.8f rtf.Sir pares exponuntnr,-qutab eode . domino feudum renent iibroprimo titul.16. vbi ec- iam Pares de demo gopellantur. Dicuntur etism Compares libro focpn.dc. tit,-i Item Pargs.de d o m o domini ii.i.tit^^.plnteKluin etiamParesdicuntur, . qui neque coilegx,nequefocii,neque copfortes ■ aac eiufdem dignitatis participes funt: fedqui in pari ta- 43 men ac fimiii iure, & tmperio funt: Vt in fcederein- rec,Ludouieum,filium paroli rroper. Sc Ludp.picum filium C.rrdoasicinRegis.apud Airoo. : n.iib. f c.iS.Vr ne- mo fuo part Vitam, Regnum auc .fidelcs fuos difru- piat,aut forfconciliet:hoc eft,fubducat,fuhtrahat Ite: vterque veracirer fuum parem,.vbicuuqueneceflitas fuent,adiuuet,Itern:etjiboc acciderit, ad tempus v- terq,pari fuchoc tefcifcere factat,ideft,alreralteri. pariti m Cunx tria riti lic munera reperio,cum paragiu facerem.hoc eft,dura'Coi!egium obirenf:Pmnum,vt.f.t> . nouorum vaffallorum cooptationi fiue inueftiturae arbitri adeffentieonim enim ne.cdTaria-prcfentia eft, lib.-i.tit..»'.'8etit.ji..#/.},i.Alrerum,vt rogati de inue- ftiturateftimonium dicerent : quamuis controuer- fix tempore pares effe defiiffent. ii.t.tit. 19. Tertium . vt Feudalium ca u far um iudtcia exercerent.ltb.i. tir. fi.& tifcjf. §.it& l;6.i.tiwa.S,t.,& tit.n.E/. : Paradogtum,6a!dus & Aluarotusnobiliarem interpre- tantilt. Cuiac. i.feud tit.to. I?aragium ijih;s.quidem duobus fcudorum'libris.nttf- 60 quam nomina:ur:fed tamen feudale vetbum Sc no- tationedignum eft.Paragium igiturbarbarice dičtu arbitror.propatiatiorie.Sc ea,q.uam Feudifts Adx- quationeiri hereditatum appellanc : vt fuperiusfuo loco di&um eft.Etfi autem propter jrtatis praroga- . tiuam fenfim moribus quibufdam inftitut.um eft.ne tpartes xqualesftatnbus dtniderentur, fed,natu mi- ,noribus minot.es attribuepemur,tamen vt aiits qui- .buidam in rebosre fubista nomen.retenturo, eftd.in ,fula,yS. in fin.D.de acouir.rerum domin. Hiflcillud 1 jiii Surama Rurali & cttnfoet, Norman. Para^iiinte ac titulo feudum poflidete dlcitur, qn’i eSufdem tis fiue ftirpis eft.cuius is,a quo feudum peiBitt™;. pe cum.feudam a communi ipfotum generis iiSta. tegc parcnte profeffum fit,velut in NortmannU'x()j in paternorum feudorura fucceffionibus filiiis n ltll maximus pr?cipui iure magaam fibi partemaufote r.imirum beflem:ccteris omnibus triens relinquitur. ifque paragii iure poftidcri dicitur.Nam in feudifucl ceffione pares funt,quamuisnatu maximus miioreta partern aufcrattfed alii paricum .ipfo iute , Se titulo xque nobih poflident:& ftitpe acgcnete pares fant. [ure tamen conftitutum eft, vtnatu minor parjgii nomtne feudum fuum a maiore poffideat vfq.ad»ra. dum fextum. nam pofteriores tenentut fidelitatem Sc hominium ei, qui befiem ■obtinet.iurare: ac tum non paragii,fed homagii aominepoffidetar. Qdibus ex verbis perfpicuum eft.paragium effe titulam, quo feudi pars minor a fratribus natu minoribus.eorum- ve poilerisita poilidetur, vt mamri fratri maiotem pattem obtincmi eo notmne neque fidelitatem, neque hominium debeant:quippequi pati iure ftir. pis, & pari titulo patern* auits hireditstisid obti. neatit: dummodo intta fextsm Genealogisgtaduia , coBtineamur. Patronus in przdiis Ecclefiafticis dicitar is, qai eumin Ecdefiam intigne beneficium contulit (veluti tem- plum xdificamx,aut magnoca!iquo prouetuu illam locupletauitjius fibi beneficiarii nominandi rttinuit: . hoc eft.elericos atbitratu fuo diIigendi,nominandi,& apud Epifcupum produceudi :vtfme illa produftio> ne conferendi beneficii ius nuliumEpifcapus habeat. Juftinian.Nouell.CXXIII, 5 . h Ti/fMTilfMv, iubet tj. men,fi Patronus minus idoneum producat, Epilcepi poteftatem effe aiternm rdoneum eligere-.Ture Cana nico pfzftitum eft patrono laico nominandi benefi- ciacium tempus quatuor menfium , Ece le It dlco fer; quibus esaftis,integta Epifcopo poteftas relirtqukur. .de iure patron.in foluraquoque patronatushxcfunt: - yt tlerjcum in officio peceantem apud Epifcopum. . dercr.it, cap fibis.fo .q.7. vtinegeftatem lapfus exeo proueRtu alatur, c.quicunque 1fi.quxft7.cap, nobii. de iure patromt.vt iddonarepermutarevepoflitivč. dere tamen non poffit.ca.nemini jfi,quxft.7.caexin- fi n u a t: o 11 e- ca p. exli te t i-s ca.cum feculum extr dciur. patronat.vt Vis nominandi in heredes ita tranfeat, vt Sr in foltdum Patrovi fiat, & vniuerfi tamen nomi¬ nandi ius habeant,cap.i.eštr de iure patronat, ele¬ ment i.eodem.AIbei tusitramzius libro Danix t. ca,' r.. Vri de Vaidemaro Dani* Rege, Sc Epifcopo Rof. childienfi creando loquitur:Equidem,inquit, Sc fi vi- deretur maiorum fuorum opibus fundatam Eccle- Citti itt Patronatu tenere,iurifque plurimum in deli- gendo Pontifice fibi poffepnefumere. Patronus,pro eo,qu.ifeudi aaiftcr eft: qui modo Domi- nus, modo Senior appcJlatur: a qud is Viffallus no- ininatur,qui feudi beneficium accepit,qm' propterea .Client,imerdum etiairvCHentiilusappellatur.ldqne ex antiqua fereconfuetudine. Nam(vrait Cicero in Offic.i.)qui ciuitates aut nationes deuiftas belio in fidem recepiffent,e.irum patronl erant mote maio¬ rum. Sic Marcellus ‘Siculorum Patromfs dicitnr in Verrinis : Sc Allobrogiim Fabius. Docnimus tamen ih comment.verb,iur.ex lib.Dion Halicarnafft.qua- lis inter patrenum & Clientetr, neceffitudo, & quod cuiufque inter ipfos offiemm exifteret. Idautem Cicero Verrina i.his demonftrat verbis : Ad rnearn fidem confugiunttfde Siculis loauitur J aurilium. fibi per me a vobiš perur>r,me defenforem caiamitatum (uarum, me vltorem iniuriarum , me cognitorem iuris fui , me .a&orem caafic totius effe volue- ,xunt. * Tei Sl i FEVDALIB V S, Pcf chartam , vel Chsftarbeneficio poffidere, eft tefta- menti iure,& fecundum tabulas poffidere. Gregor. Turon.libro 4.eap.n,Erat enim rune temporis Ana- ftjfius preft>yter,quipet Chartas gloriofi memoriae Clftothrldis Reginac proprierarem aiiqyam poffide- bat.Albert.Kramz.lib.Dao.a.cap.!,Equidem atdes,a- gr 0 !,vinea 5 ,&his fimilia tellumento dari audiuimus. Regnum autem prsftare chartre beneficio prodigii loco habitum eft. Ricaris funt,c,quibus foditur pix:nam & picem foffile i® inueniriPlr.fcribit nf.c.n.It referutur inter regalia. Placitu interdum conuenrus Procerura Regni , velfm- perii,quod8tCaria dicitur.Gregot.Tuion.libro fepti. mo,cepite deciinatertioiPetUTius.vt vfque in placito, quod inter fe Gtuntchrannus & Childebcrtus Reges habent,fuftineatis.Et mox:Igitur adueniente placito, direfti funt d Ghildeberto Rege., Ste, Aiinoin.libro qtiarto,cap.io5. Medio menle conuenti s generalis apud Theodonis vrllam magna populi Vrancorum frequentia celebratur.Et mox:Eminuic in hoc plači- to piiffimi Imper.nsifericotdia fingularis. Interdum pto foto& iudieio.vt in Cap.Carolirv: nullus ebrius fuam caufana inmallo (id eft,m iudicio ) poffit con- quirere,nec teftimonium d.cere, nec placitum Co- mes habeat.mfi ieiunus, O^od igitur veteres Cou- uernum .rut Forum agere dicebant,id noftri Placi¬ tum tenere d,rterunt. Leg.Ttifien.tit.14. Dicat illtr qui homicidam illllm inietpellauit.fein placito pu¬ hlico etati iiiterpellate vellerScrca faciat. Interpellet etfrri in placito,coram iudicibus. Hinc Francogalli- 50 cum.nomen.LE s PLAiTt.Placet autem Germano- rum notatio a voce Plat z , qua: Plateam fignificat. Radeuicus libro i.cap.46. Deinde generalem suram omnibus (talicis riuitatibus,&primoribus apud Rob- ca bas infefto B. Marr/ni celebrandam indjcir. At in lib.feq.3b evordio lam dies placiti affuit, qu? Roma- num Principem ad campeftriaRoncaVta , ficutcon- diftum inuitabat. Sic in Lombarda libro i. titul, de fetiis.49.l.i.Etiam domimcus dies honoretur.Sc eum colere omnes ftudeant, vt hocpoffint libenus ficti 40 omnia mercata Scplacita a Comiiibus. Gonfideran. dum autem,an cum Impetatorum leges non Rili in comitiisfierent, vt eas popnlus fcifcetet,an formula vfitatarCAR Tel Est No str E Plat s ih ,inde nata lit,pro Qjda tale eft noftru placitumrid eft.Čomiticf- rum decretum.Carolus in Capitaiar.articul. 10. Quas bonar memori^genitor nofter placita conftittnr, & nos conferuare volumus.Sed multo plenius aliquan- to polliVt Populus inietrogetur de capituirs, qus irt legenouiter addrta funt,& poftquam omnes confen- po ferim.fubfcriptiones Sc manufirinationes fuas in ipfis Capituiis faciunt. Et in fin.leg. Aleman. Hoc decre- tam eft apud Regern & Principes'eius, Sc apud cunftum populum Chriftianum, qui infia Regnum Meruuirgorum confiftunt; Plačita, lites.In formula faederis cum Mediolanenfibus apud Otronem libr.Ft ider.t. cap. 41- Legati Impera toris in Palatio fedeant, Sc f lacita ad eos delata ad hohorem Imperij definiant. Hinc Rlacitare , pro litigarc, St caufas agere, vnde Gallicum verbu Plaider.Catolus Magnus inDonatione Mena- 60 fteriiVlmefis.apudNaucleru.Si aduocatus in praedifta villa placitare voluerit, vt non pluribus quam itigin- ta eqm$ ad plaeitandum veni.tr , Sc tale feruitium, quale tunc iequiritur, eidem Aduocato.Abbas de- center Sc hor.nefte exh>beat. Et mox,Quidqu'd piaci tandolbidem adquirat ( tertia par-te rečema duas Ab- • bati reddat. Poffefltonis nomen feudalium agrotunv maaimepro > prium eft, primum ,quia Feudrfta: fetibunt. iblam ■ pofleltionera ad vafallum pettineret ptoprietatem y Q . Hi veto manere dotnlni.libro a.tlt.S A.vhimo.deinde, qqia vetuftiffimis moribus Pofleffiones a Romanis dieebantnt pra:dia,qua: non prpprietatis,fedtantum dluturme aut perpetua: pofteffionis iure tenebantm: de quibns Iauolenus ita feribit in leg. quarftio.115.de verbor.fignif.polTeffipnem dici,cuius ptoprietas ad nos non pertinet.aut nec poteft pertinere.Et hoc ab agro differre',quod pofteffio eft vfus-.ager proprleras loči clbQuod Feftns planius fic esponiiiPoftbffioncs appellantur agri late patentes puhlici , priuatiqne: quia non mancipatione.fed vfu teneamur :quoper- linet l.cotem.rr.Lagri.D.dc puhlic.Sc veftig.8c lege item praedia dicumur non efle noftri patrimonii. At in libro Variorum Aučlorum delimitibus.poffeifio- nes dtfiniuntur agri late pVtehtfs J*pbllci,priuatiqiie, quos itiitio non mancipatiopie, fed quifque , vt po- tuit.occupauir, atque pofTcdit : vndeSc imneupati. Carfar tamen libro ciuil r.cap.r. alia etiam figtvifiča- tione vftirpare boe verbum videtur; Militibus, in« quit , in concior.e agros ex fuis pofteflionibus polli- cetur:quaterna in fingulos iugera.Ciccr Pro Flaccos Agros habent Sc natura perbonos & diligentiacul- turaque meliores.in bifce agtis tu pradia liabere vo - luifti, Agros igitur Ianolenus efle vult,qui nexu & rsancipio aliove iurc Gnili , vduti ceffione&ve* fucapione alicuips proprii fafti funt , ( quod vere. res doniinium iuris Qujnt>ui» appellabant.rPoiTef- fiones autem efle qua: vel ad tempus , vclinper« petuu alicui vtendre ftrjcdf datar funtrpro quibus,ve» ftigalal;quod teftandx Suftoriratis caufa penditur, Sicul. Flac. Horum ergo agrorum nullum ss, nulla fotma , qu* publlcrt fidei poflefloribus teftinro- nrum reddat. Quod fi cultura: Sc meliorationis les' adhibetetur , linpcr. Ženo Emphyteufim appel* iatl.r.C.delur.empb. mihique vehememerplacetj vt eo poffeffionum nominc fcudaiia prardia vočite« mus.Cicet.Agt.s.Venit mihiin mentem , Ttib.Sc C, Graccho plebe in agris publicis c6ftituifle,quiagti ž prruatis antea pofifidebamur.Eibrat.i qui agrumRe. centorieum poffident .vetuftate pofteffionis fiK non iurcrmilericordia Senatus, non agri conditione de- fendunt: nam ilium agrrim publicum efte fatenturi fed tnoueri pofteffionib.negS‘oportere.rtem: Amea cu erat a Tribun.picb.rnžuo legis Agrarix fafta, co- tinuo qui agros publicoS, aut qut pofttflioues mul- diofas tenebam.pertimefccbant.Item Orat./. Siifti agri partem aliquam' iuris' aliqusm firtrrlitudlnein propria: poireiTiouis,aliquam fpem diututnitaris ate tingunt rnemo eft,Scc.Item Imniunia commodiore conditione funt,qu»m iHa qux penfitant.Ego Tufcu- lanis pto aqua Grabra veftigal pend'*m:qiiia a muni elpio' feodutn accepi'. Sedbarcon-nia optrifie legis ipfilrs Arrariae verbo oftendunt. Qtii puhlice-data, donata, concefia.vend ta.Patior.aud o,quid deirtdc? Pp’s se ss A.Hbc Tribuiiufpleb.promulgare aufus eft- vt quod quifqtie poft Mariunr SC Catboiiern Cofi', poflerferit,id eo iure renerer*quo fatis* fadum fuerit credirori. Sdnluseft Pg'turtftudtofos daturos libros pignori.-fed crednotes eis libros pte- ca-io concefliiros Item Frideric.in prtuileg. ciuitati Viennenficoncefla , in ViennaLazu libr.z.cap.;, Vt iudex nullus taliam,(eu precariam in przdidos ciues facere audeae. Przceptum,liue Przceptio.pro fcriptura.vel inftrumž- tojvt in LorEbard.libr.z titu! 17.S GuaftaJdusa!iquid perdonatio-nem adquilierit,fit illi ftabiie.fi per ptz- ceptionem indulgentiz Regishocilli fuerit confir- macum.Et titul.fequen.Reddant oštui teoipote, le- cundum domini fui ptzceptionem Aimoin.lib /./itn, jS.Riehitdis compendium ad Ludou cum veniens, attulit ei przceptum , per quod Pater luus ilir Regnu ante morcem fuam tradidetat. Przpolitus.militatis quis fit,expo(itum eft in Difput.ca. j.AGrzcis fimiliter dicitur /o?»5*v»J,ipud Xenoph.ia Lacedzm.Repub. przpofttus Ecclefiafticas Latine didtur , qui a Grzcit oeconomus.hoc eft, qui prouentus Eadeliaft cos »d- miniftcacSc fecundum Epifcapuin plebi przeft.ltbr. feudorum ;.tit.i.§-i.Abbas,PrzpolitU5 , fiantiquitus confuetudo eorum fuerit , feuduin dare pofliint. Lombard.lib./.tit, jz.Si quis ptzpoiitus aut Minifte- rialis aliquas res Eccleliz,quas prouidere debet, ali- uo infctiptionis titulo cuique concefletit, quodad amnuro alicuiusecclefite pertineat pro Cactilegio computetur.Szpeautem Abbas.cuftas , Pizpoliius con.'unguntur,vt m Loinbard.ljb 2,tnul.j4 4 : li.5.titul 10 l.r.Canoh-ftz in cap.Saluator.i.^u^ftio.p. j.proferunt locum Auguftmi in lohannem , vb. h?c ecclefisftica procuratiotanquam profana damnatut. M-minit luftinianus in Noue.47.5.z.vbifi Epilcppus diutms ' Ecdeliam delerueiit , večat, aeconoovam quidquam eiprouemum ftrpp. ditare : ac iubacos potius in pios vfus conferri. Primogeniti appellatione Iute feudali non venit Pri- mogenita.C uiac«feud.cit.n.fin> Prodamator,qui cauflam ag t, qui litem intend t libr. feud.z.titul.z7 § 4,Proclaniaton etiam damnum re- llituar.Sic libr.leg.Franc.4.cap.7,Declainatonbusvel caufidicis,qui iudicio Scabmorutu adquiefcett no- lunt,$tc. Cicero de Orat.t. Non enim caufidiaum nelcioquem,nequeproclan!atorem , aut labulani hoc fermoneconquiriraus. S c in capit.Caroli : Si autem de poflefiiombus fuis fuper eos clamor ad iu- dicem venerit , mittac iudexclamantem cam mif- fo fuo ad epifcopu.n. Liuiusrtul.az, Animumad fpe« liberalioris formnz adiecit,togaque & forum piacuere.proclamando pro ford.dis hominibus cauf. fifque aduetfus rem & famam bonorum in natitiam populi peruenit. Profeftitium feudum , vide uouum feudum ex Ho- tom, P;oprium,liue proprietas dicltur,quod abis iocis pallim Allodiam , propterea quod eius proprietas folidl penes dominum eft,neque aheri eius viiisfruftus eft conftitutus libro fcudor z.titul.i7.& tit.zj.& lurilconfulti modo proprietatem cum vfufruftu, modovfumfruaum proprietati mixtum appellant. 1.4 D.li vfusfrud:.petat.l.4.D.vfufrua.adcrefcend.Sic leg.Franc.libro primo ca.izS.Vt vnufquifquede fuo beneficio fuam familiam nutricate feciat, & de fua proprietate sropriam familiam nutriat:& fi Deo da* te fuper fe,& fuper fttniliam /uanijaut in beneficio, Jut 1 F E V D A L i r> v , c ; aut in Alode annonam iiabuerit,&c. Et lib.4. c.ti. I teme, .e in Capirulur.Carol. Audiuimus ( quod ali- qui reddant beneficium noftrura ad alios homines in proprieratetn, & in ipfo placito d ato pretio com- parant iplas res iterum fibi in Alode,8:c. Quaternatum feudum, cuius in Conftitutionib. Nca- politanis mentio tefte Cuiacio 1. feud. titul. 10 9. quod in (Tnaternionibus Doam inferiptum eft. R. Recognefccre feudum , eft beneficij-fui aučtorem a- gnofcere, eique illud acceptum referre,eoque no- ir.ine fidem ilii & obfequium deferre lib. feud. 2- tit. 17. & tar. 54. ff.Dicebant & recognofcere de mami. Alber. Krama. lib. Dan.1S.cap.17. lbi tum 20 Catfar caufari ccipic, qu®d Rextardius adueniiler> Imper-io Rom. deuinStus obfequio, quod regnum iliius de manu recognofceret. Idem hb. 7. cap.41. Ita ramen vt iuxta regni iura feudum acorona recognofcat,& inde prteftet obfequia. Reftum feudum,idem quod Iuftumtid eft,quod refio iure, quad iufto & legitimo modo conftitutum, quod iufta inueftitura qusefitum eft.lib.Feud.a.tit. i.ff.i & trt.;, jf .r.& tit.20.8c tir.4(>. Sic Iuftin.jLi.de fideic.hered. Opus efie, vt aliquis re&o iure tefta- 3 ° mento heres inftituatur, id eft,fecundum iuris ciui- hs prsferipta & regulas, atque adeo verbis diredtis & folemnibus, Oberrus lib. i. tit. 8. JT. 2. pro Re- . čin feudodixit, Rein per beneficium rečte inue- ftitam. Refutare,renuntiarc,cedere.vt Refutarc feudum Va- falius dicitur, cum aut P ati ono id cedit, quafi vfu- fručluarius Domino vfumfruftum,lib.2.tit.. Regent Feudifta; plerumque pro Imperatore nomi- nant;vnde Regalia pro Imperatoris iura,exquo ouanrum a Romani confuctudine ifti abhorreant, intelligi poteft. Liuius lib. 27. Circumfufa inde mukitudo Hifpanorum , & ante deditorum, & pri- die captorum.Regem cum ingenti confenfu appel- lauit. Tum Scipio filentio per prateonem fjflo.fibi maximiim nomen Imperatoris effe dixit,quo fe rni- lites fui appellaficnt : Regium nomen alibi ma- 5 ° gnum 8 .oim intolerandum efte, Rcgalem animum in fe effe : li id in hominis ingenio ampliffimum ducerent, tacite iudicarent: vocis vfureatione ah- ftinerent. Interdum tamen Regis nomine Lango. brrdicus Rex intelligitur. nam Italiae Regum no¬ men Langobardi vfurparunt: cuius rei monimen- tum infigne fublcribemus , quod eatat in vrbe Viterbio : vnde Adriani Papte & Dcfiderij Regis nobilitate multorum feriptis inimicitiar ir.teili- 60 Decret;im,DeJiieri.Tiegii.ItiiU*. Rcuocamus. Statuta. Regis.Aftulfi. Vctulanos.edita, vt.lacus.non Tirenfium. Sed. Vetulonum.fit.quia. lacus.m.ignus.ideo.ltaliat. quia. eorum.ager. prius. eft. Italia. dičla. ab. ibi. fede.Itali. &.vt.fuam.Lon- gulam. non. Longubardulam. fed cognomine.fui. ampliatoris. Tirreni. Terbum. vocent. &. vt. fub. vno. muro. cingat. tria.oppida. Longulam. Vetuio- 7 mi. Tirrenam. Vole urnam, diftam. Etruria. totam- i 16 q!ie.vrbem.noftra.adie?ond.Viterbum.pronuneiet, vt.de. Rodj. &.ciuita. Ealnorcgium. dici.iuflimus. permittimus.pocuniis.in primi.F.A.V.L. fcd.amo. ueri.Herculem. &.poni. Sančlum. Laurentium ea- rum. Paironum. vt. facit.Roma, &.Bononia.Iube- mus. quoque. reparari. Cortaniemam.Dardanum. Dardanum. Afiium. Foranum. Cornietum. Tufcu- nellum.Nos.enim.non.fumus.Tufcif.deftruffores. vt.Nos.apud.Gallos.accufat.Adrianus.Papa. nam, in.Tufcia.sdificauimus. a.fundamentis.vobis.qui- dem. Velturrenis. Caluellum. vieum. Orefianum. Bilneriam.Barbaranum.&.Cariofiluan. Sentinatib. aurem. Aufdonias. &. Rodacofanum. Volaterrt, Rodacomalum. Lune. Srergianum. Petram. San- ftam. olim. Fanum. Feromae. Forenfibus. Sandtos. Geminianum. &• Miniatem. Fcflulanis. oppidum, Munionis. in. quod, vagos. fparfos. Arinianos. Palantes. Fluentinos. Collegimus. rtirfus. pliires, antiquas.nobiles.Vrbes.smp!iauimus.&.muris.cin- ximi.is. Et.nunc. tbidem.agimus. circa. Lučam. Pi- ftorium, Aretium.Orbitum. &.Etruriam.nunc.Vi- terbum.cuius.nomen. aut. a.nobis. conftituta. De- creta. fi quis. violauerit, aut. capite. puniatur.aut. laqueo. ftranguletur. Hoc. itaque. non. eft. Etrs- riam. deftruere. vt. Nos. arguit. Adrianus. qui.pa- cem. vitro. a. Nobis. oblatam. refpuit. Quare.tibi. Grimoalde. PrsfeAe. Vitcrbienfis, pratcipimus. vt. quam. diu. dubia. pax. perfeuerat. iubeas.omnes. Tufciat.milites. paratos.efle. in.armis. &.commea- tus.ac. ftipendia. fine.auaritia. in.promtu.habeas. vt.rron.folum.occurrere.hoftib. (ed.etiam. illos-in, uadere.ciues. non. grauabis. nouis. exa&ioni- bus.cx. Papia.venient,... Viterbienfis... Atqu« hscquidem haftenus. Illud autem prsetermitten- dum non videtuf,cum inuifum Romat Regis nome elVct, qui euerft Repub. dominatum arripuerunti Itnperatotis aut Principis nomen fibi fumpfifte. De Imperatore, Tranquillus auflor eft. itemque Di» lib.XLHI. De Principe, Tacit.lib.t.Lepidi,inquit, Antonij arraa in Auguftum ceffere, qui cunifta dif- -cordiis ciuilibus fefla, nomine Principisconftitu- tam Rempub. Sed vbi de reconuenit, minus dc vetbo laberandum eft.cum vere ptoprieque omnes R.eges & fint & appelLentur: fiue Didatores.vt Ca- farifiue Ptincipes,vt Auguftus, fiue lmperatores,ve ipfius fucceftores: fiue Pontifices.fiue etiam Tribu¬ ni nominentur. Regalia,nomen eft multiplex.nam eo pletunque fea- daorania Regis .beneficio conccfta intelliguntur, Interdum Ecclefiaftica duntaxat maiora&prima- ria,qualia funt Atchiepifcopatus, Epifcopatus,Ab- batis , quae fokus Regis conbc-ffu & munere confe- rebantur.Interdum,lus ipfum atque auSoritas Re¬ galia feuda &beaeficia conferendi.ca:teraque Iura fifcalia. Interdum infignia honoris,quai Vaftis Re¬ galih. follemni more tribuuntut: quorum ezempla fublcribemus. Ti egalta, pro feudis Regalibus: qualia funt Ducatus, ČomitatuSjMarcbia, vt lib Feud.i.tit.i4.5'.i. & lib, 2t.cit.34. if.T. Radeuicus lib.2. cap.5. Vbi de Fridc- rico Imperatore pro Tribunali in Ronchaliis fe- dente loquitur: Deinde (inquit) fuper iuftitia Re¬ gni : & de Regalibus. quse longo iam tempere fen temeritate petuadentium, feu negle&u Regum im- petio deperierant.ftudiofe diffetens, cum nulla pof- fent inuenire defenfionem excufationis tam Epi- fcopi,quam primates, & ciuitates, vno ore, vno af- fenfu, in manu Principis Regalia reddidere,primi- qne refignantiu Mediolanefes cxtitere. Requifitiq. de hoc ipfo iure quid eflet, adiudicauerUnt, Duca- tus.MatbhiasjComitatuSjConfulatuSimonetaSjtelo* HH t!7 DE VE jn 3 ,fodrum,ve&igal]a,port«s,pedatica, molendina, pifcarias,portus, omnemque vnliracem ex decurfu ftuminum proueniencem,* n ec dctcrra tantum, ve- srum etiam de fuis propriis capitibus cenfuS annni redditionem. Hiftjue omnibus in Rfcum adnuroe- *atis tanca circa priRinos pofteftores vfus eft libe- ralitate 4 vt quicynque donacione Regum aliquid horum fe poiRdere inftrumentis lcgitimis educere poterat, is etiam nune impetiali beneRcio, & regni nomine id ipfum perpetuo poflideret,&c.His tamen io qui nullo iure» fed fola pr^fumtiene de regalibus fein.tromiferant:.XX.millia calencorum plus minuf- ve reditib.publicis per Rngalos annos accefterc. R^galia pro maioribus & opulentis facerdotiis; euius rei exeropla muka c.Difpu.8.expofuimus- Radeui- cus Ii.2.c.i$.Cum AdrianusPapa audiflcr,quodRe- galia Principi tam ab Epifcopis & Abbatibus, qua a ciuitatib.&procerib.recognica fuere.literasfuper bcn. negocio ding.tr. Et in Epift.Imp.Friderici,ad illum Papara a apud Nauclerum : ab Epifcopis qui Regaha noftratenent, cur hom3gium & Regalia facrament3 nou exigamus ? Ant igitur Regalia no- jflra nobis dimittanr.aut qu$ Dc;*, Dco, qua? Cla¬ ris,Csfari perfoluam. Regalia pro iure & potekate «or.fcrendi feuda & be- neficia RcgaIia;qaod per fceptrum debat.Otto Fri- f1ng.li.Chron7.cap.14. Occafio autem feeleris ham fuit:, quod Rege Romam tendence, inter ipfnm & Papam conuentio fada,ab obfidib. Rrmata narra- tur,vtfc.Rex Epifcoporum inueftituras remitteret, & Papa ipd Regalia eorumrefignaret. Itaqu£ dum Romam veniflet,ac a Pontifice promifta libi perfoi- ui exegiilet,eo quod rcclamannb.Epifcopis,ea qu* petebantur,adimplere non po{Tet,tanquani nocens, c um per omnia eftet innocens, cuftocliz mancipa- tur. Videm hoc&c. Et raoxiAd poftremum pacem lic facere coadus eft; Epifcoporum fcilicet inuefti- turas per annulum & baculum imperatori conce- dere. Quib. ex locis apparer,lnueftiruram peran- nulum & virgam fiue baculum dere folere , cu Re 4 ^ galia per fceptrum dari mos eftet : vt aho loco do- cuimus.Otto EriRng.li.Frid.2.c.6. Tradit enim cu- ria & ab Ecclefia eo tempore quo fub Henrico V.dc Inueftitura Epifcoporum decila fuit inter Regnum & fac-erdotium sontrouerfta, fibi concelfum autu- roat*quod obeuntibus Epifcopis., d forte in eligen- do partes fiant ,.Principis arbitrii effe, Epifcppum quem voIuerit } ex primatum fuorum coadlio pone- rc.nec eie&um aliquem ante confecrandum,quam, ab ipdus manu Regalia per fceptrum fufcipiat.At- 50 que hine fadttm eft,vt Gallic3 confuecudine Rega^ liarum nomine paflim apud pragmaticos intelliga- tur iura Gal lis Regis in maioribus facerdotiis con- ferendis, aut e.orum fru&us parce aliqua dbi reti- nenda, Oua de re extat libellus i?-gidij Magiftri Prs^oris Parifiends ad eiufdem ius Regis afTčren- dum adcommedaiidimus. I^egslia pro indgnibus & ornamentis Regis inaugu- racioni^Luitprandus ^i^inends I1.2.C.7 Cunradus imperator coronam,fceptrum 5 c qusecunque Rega- 60 liafunt indumenta, in medium venirc precepit,& bare verba effuditiHžeredem Regali$que dignitatis vicarium Regalibus meis ornamentis Hertricum conftit uo. Et mox:lpfo mortuo Principes coronam> cunfiaoue p.egalia indumenta Duci contulerunt« V Viti čili n d. Ubro 2. Super altare Regalia indgnia p odta eranr, gladius cum balreo , chlamys cum ar- millisjbaculus cumfcepiro ac 0iademate. Video etiam imperalia eadem dicirvtapud Abbatera Vr- fperg.in Chron.dnni 1106. Tpfa pa.rtis vtriufq; con- 70 iSliis amiuens.Regaiia, vel Imperialia indgniacru- R B I S llo cem fcilicet & knceam , fceptrrfm , %\o\>um*tq U c coronam dlij poteflati tradit.Otto Frifing lj.^c^p^ 40. Reuerd ad dlium optimates, Imperialia d.fe- rutit > eumque Rcgem creanr. ltem in Chron.anni n53.Volebat enim tenere imperiumeum infua^. teRate fua haberet indgnia imperialia , vtpotcco, ronam & crucem,& alia quse attinebant. Otto Pii. fing.li.7.0.23. Itaque Cunradus Rex curiara inptj. di^ca ciuitate maximo conuentu Principum ha- buitivbi omnesSaxones vitro ft fuie dicionifubdu dere.Solus ex principibus , Dux Henricus Regalia feruans aberat,ad qu$ reddenda dies ei prird^itur. Quo veniens Regalia qnidem niultis illeRuspro- miiiis reddidit,ied tamen ea minime confecutus(ki eR recuperans^infedo pacis ncgoeio.,finegratiae- ius diiceilit- tandem Ducatus tiabiudicatur. Qui- busipfis totidem verbis Abbas Vrfperg. vtitur in Chron.Anni 1133. Reifa,obfolcto Germanico vocabulo,excurdo aDilita- ris dgnidcari videtur Cuiac.j.feud. Releui^im dicitur honorarium, quod nouus Vaflalliis patrono introitus caufa largitur. quad morte alte- rius Vaffalli, vel alio quo cafu feuduni ceciderit, qu©d iam a noro fubleuetur.Nou.Leo.ij. xov nominac. Veteres introitum appdlabant, vtin l.pen.jJkalumno.D.de legat.i. Plin.lib. Ep.R.deci« mo^adTraian.De adiečtione buleucarum.Lex Po- peia, Domine, qua Bithym & Pontici vtuntur, eos qui in bulern a Cenfonbus Ieguntur, dare pecur.ia non iubet.* fed iis quos indulgentia tua a quibufda ciuitatibus fuper legitimum numerum adiicere permidt,6c fingula millia denariorum &. biaa imu* lerunt.Anicius deinde ma^imus Proconfuljeos etia qui a Cenfotibus legerentur, duntaxat in paucillk mis ciuitatibus aliud a lih inflit inferre.Superell er- gOjVt ipfe difpicias,an in omnibus ciuitatibus cer- tuffl aliquid omnes, qui deinde Euleut^leguntur, debeant pro introicu dare. Nam quod in perpetuu manfurum eR, a te conRirui decet, cuiiisfaRisdi- difcpue debetur arternitas.Traianus Plinio. Hono¬ rarium decurionatus omnes, qui in quaqueciuita- te Bithynise decuriones Runt. inferre debeant, hcc ne, in vniuerfum a me non poteR Ratui,. Id etgo quod temper tutiflimum eft, fequendam cuiufque ciuitaris legem puto,fcilicet adfuerfus eos qui rnui- ti fjunt decuriones, cxiftimo id aduros, vt erogatio caiterispr^feratur. De hoc quoque Rcleuio mentio Rt m Conft1t.Neapolit.lL3.tit.25. Recepto verunta- men a!iquo Rcleuio , vt eft moriš, quod quantita* tem decem vnciarum auri non excedat, pro afti- gnanda poffelBone terrat ccncefla. Sic in Emphjr- teuR cum rundus alienacus eft,domino quinquage- Rma pren-j pars erogatur,!.?. C.deiure emphyteut. Sed acerbiora Releuia illa funt,quibus Scoti vetera Regum inftitutis plim vtebantur.Nam cum ab vqo Rege feuda omniarecognofcetei,Vaffalloffiortuo, prsdiorum frudus omnes vfque dum nlius vnum & vigeiimuiF. implelfet annum,Regib.Reieuijcau¬ fa tribuebantjHedor Boeth.lib.17. VVerdas autem vocanr,vt cum parentes anrequam liberi ad iuftam peruenianc anatem,id eft 2i.annum,vita decedunr 5 Hum Rex omnes reditus, cmneRjue ffudus, qui ad eum vfqut heredis setatem prouciiiunt^profRisha- bet,occupatque,hcradifqueinterea curamfufcipir, Ircm li.ii, Et quidquid per id tempus ex eo agro e- niolumentiprouenirer. VVardiameu vfumfiuftuj noRri vGca.nt,vniufq; inde anni, eiaidem agri cen- fus quem Reieuiam vulge aut Reieuatiim dicunti vniuerfa cum heredis dote, R nullam eius defpon- fationem viuens pater fecerit, cum in hereditatem admittitursRfco.penderetur.regio, Reueflih« 2i9 F EV DA 3 Reueftitu$(vid.iauemta Igitur res)cui res aliqaa,ca- iufcuHque generis, rcddita eft.- quafi cum quis re, quam amiferat,rurfum veftitus & inftru&us eft. Romaniola , fiue Romandiola , qus in Feudorum li- bris aliquor(es nominatur , ea pars Iralise eft, quh Ariminum vfque produčfa , olim Flaminia, & ab Arimino ad Rauennatn & Bononiam Afmilia vo- citata eft : quondam Gallia Togara : pofterioribus temporibas Rauenns Exarchatus. Otto Frifing. iib.Frid.2.cap.7. EX quo comigit,vt circa Exarcha- io tum Rauennateafem artatis antiquis Ciufdem pro« uinci$'incolis,ea pars Italih 3 quh antea AEmilia di- cebatur , nune Romaniola ( quod diminutiuum l Roma tra&um nofeitur) vulgo vfque hedie diet folear, Flauius B\ondu>> lib.i. Decad.2. Langobar- dorura gencem t3m muitis Italije populiš, affinita- tibus j ac faftguinitate coniun&ara , nec eiicere tu« tum,nec deiere humanum videretur; Pontifexlm- peratorque conftituerunt, vbi fedem , diu & ftatus iui fundamenta hafeuerant , genti Langobardih *o nomen 0c folum patrium conferuare,vtque propin- quior coniun6Horque nominis Romani memoria fines iliis faccret certiores, baberentque illi proha- m erga Romanos fidelitatis vicines, quibus cura eftet ant motus eorum compefce-ndi, aut magiftra- tus renunciandi, quicquid Exa-rehatus Rauennatis fines complc&nmur, Romandiolam placuit app el- lari.Item in lib.de Italia illuftrata: Quam longi .u- dinem & nune habet Rauennatis Ecclefih Exarcha- tus prouincia, euius tota id Romandiolh nomen o- i° litnobtmuit:quod qu.idem nome oftendimus in hi~ ftoriisjCarolum Magnum & Pipium Adriano Por- tiF.Roma.poft oppreiTos,dominoque priuatos Lan- gobardos 3 maxime ex caufa indidifle quod toto La- gobardorum cempore Rauenna cum pr opinejuis a- liquot ciuitatibus &populo Romano fidem cca- ftantitfime feruauit. Scitum eft autem,quod de P v o- mandiola feribit Antoninus Florentinus part.hi- ftor.3.tit.20.cap,3.Rodolplius(inquir)ele6fus Impe¬ rator obiigauft fe intra tempus venire Mediolanu 4 ° fub pcena exeommuRicationis: quod tamen no im- pleuit in partib. Alemannih guerris fibi fufcitatis. vndenec coroo3m, nec benedi&ionem Imperialen* ab Ecclefia fufcepit:& exc6municatus propter feoc s prd«effu temporis, rcconciliationem recepit ab Ec- clefia, & in fatisfa&ionem Ecclefih ipfi comiratum conceftic Romandiolh. loannes Nauclerus, Gene- rat.27.Itaquc Poniifex Imperatorque ftatueruntjVt vbi fedem ducentos Čcamplius annos, ac ftatus fui fundamenta kabuiflent,Paph,Mediolani,& in qui- bufdam locis aliis trans Padum genti Langobar¬ da nomen 5 cfolum patrium maneret, & vt propin- epulor coniun{očlejVettiJh)rum debent ex more parmtum\ *At cjuicunque domiSDemino ?io!en : e relittut JDefuerit-fcudo pritiar-i Curia cenfet^c. Loiharius Imperator lib. Feud.2. jT.i. Dum •apud Roncaliam fecundum antrquorum Inrpera- torum confuetudinem pro iuftitia ac pace Reg ni componcnda confcderemus. £t titulo $<. Dumex prhdecefforum noftrorum more vniuerfalis curic ■Roncalih pro Tribunali federemus, a Principibus Italicis non modžcas accepirr.us querclas.&c. Ab- bas Vrfperg.in Frid.i- Pro reparando itaque iufti- tih vigore, omnibus Lombardis & Italicis Ronca- tiara,vbi mos I ombardorum eft iuftitiam fuam re- quirete,& ab lmperatoribus recipere, diem certam Ši curiam publicam ad prhlentiam Principum qui tune aderant,eis defignauit:Ediftumque eft ablm- peratore, vt de finguiis Italise vrbibus, viri idonet Roncaliam conuenirent, Barones & alij qui caufac liaberen«. S Sacramentales Coniuratores, vna iurantes a faera- mento,id eft,iuramento dicebantur ij> qui quamuis rei de qua ambigebatur, teftes non fuiflent, temen ex eius euius res agebatur, animi fententia , in ea- dem quse ille verba iurabant! ipfius videlicet pro- bitate,& innocentia confifi. Nam tum demum ad- hibebantur,cum teftes nulli exftant.lib. Feud.i.tit. 4.^.3.&tit. 10. & tit.26. Vafallus autem in Sacra-. mentalium fuorum numero minimum fex cogna- tos adhibebat: DominuS pariim cognaris, partim VaftaiH-s, partim extraneis v ti porerat. lih. Feud.2. tit.33. Plura cognofccre ex 11 . Langob'rdotum tit. 4i.DeVVadiis de faeramento fngiemib. f ic:ipuft Gregoriu Turonenf.Apu i Parifios pater quida pro filia? pudicitic iurar. Tandejinqnir,ne crimen con- furgat vlterius, innocentem eam facia faerament©: eleuadfq; manibus fupet akari, iurauit filiaAi non efife culpabilem. Forrr.iautem huins lurifiuradi fic exponicur i-n ieg^b.Aleman.tit.d, Deluratorib-Ifta vero Sacramcra fic debe.it fieri, vt illi coniuratores manus faas fupra ca p G m ponant . 8 c ille foluseui C3ufa requiritur 3 verba rar. tum dicat, & fuper om- nium manus fuam ponat, U fic e um Dtus adiuuet, vel illh reliouih, & illas manus quas comprehe.nfas habetjVt de illa caufa vnde interpeilatus eft,culpa- bilis non fir.In Lobardia autem p 1 .eumqueIurato- res voca^tur ,!vt lib.i. titul.io.Lfi qnis exleui, $i HH 2 DE V E R B 1 S Jiulus fa&i teftetaan habuerit,cuffi Xii. luratorib. legitimis perSacramentum affirijiet, &c. Video e- tiam boe nomenapud Senecam,inirio iudi Claudia- ni;Si libueritrefpondere,dicam quod mihi in buc- cam venerit. quis vnquatn ab hiftorico iuratores exegit ? Vbi Iuratores meo iudicio pro teftibus po- fuit.Neque reponendum eft veritatem, vr quidana extftimatunt,propter illud Ciceronis de leg. r. Fa- ciunt imperite,qui in ifto opufculos nem ve apoe- ta,fed vt a tefte,veritatem exigant. Qup ipfo loco 20 vereor ne vox Delbctationem abiitihoc mo- do:Non vt a poeta dele&ationem.fed vt a refte ve. ritatem exigant.Nam ftatim ita fequirur: Qmppe, cum illa ad veritatem referantutdn hoc ad dcle&a- tionemplera que vide lufiurandum. Salica lege vsorem accipere dicitur,qui ea lege aeci- - pit.vt ei mane diei nuptiarum munus Iponialitium aflerat:quod munus Morgengabe vel Morganatica dicitur,lib.feud.titu.jo.vide fup.Morganaticu. Eft autem Iex Salica eorum Francorum pror#ia , qui 20 Franci Orientales difti funt, a Sala flumine deno- minata Eguinarthus in Carolo Magno. Ac Salam fluuium qui Tnuringos ac Sorabos diuidit,poftea a Francis,qui Orientales dicunrur incoliturjltem , a- lioloco:Franci duashabent leges, plurimis in locis diuerfas.Significat aute eas qux in voiumine Bar- baricarum legum vocantur Salica & Francica:qui ipfa Francorum Occidentalium propria eft.Tamen Hertnanmu Comes in libell.de Orig Franc.Ripua- riam non Francicam naminat.Duas, inquit, Fran. 30 cos habuifife leges,ipforum authores teftantur, Su¬ licam atque Ripusriam : quibus nullus Rcgum ante Carolum Magnum adiicere quidquatentauir. Eft autem Ripuaria Regio,qu£ Rheno, Mofella & }rlofa,qua/i trangulari forma concluditur. Sc Neu- ftria vel Auftrafia vocatisr.GuilUelmus de Nangis (cnius libri nodum editi lunt)fub anno CCCCXa. Franci cosperunt legibusvci,& legem Salicam di» dtauerunr per quatuor gentis fute Proceres Eleftos de pltiribus qui,ficut lex Salica declarat, iudicaue- . 0 runt.Francicam autem legem abfurdum eft adGai- los noftros,fiuepotius Francogallos referre ; cusa Francorum nomineplerunq; apudiftius feculi feri- ptores generalitet Germani omnes intelligantur.vt alio loco puto me docuiflfe.Sic apud Petrurr. de Vi- neis libr.Epiftolar.d.cap.tJ. Viuensiure Francoru, in eo videlicet,q'uod maior natu exclu(is minoribus fratribus & coheredibus in caftro. ipfo fucceda-. inter eos nullo rempore diuidendo , loan. N-uu- der.Gen.27.CarolusMag.nus Rex Francorum di- 50 febatur:quod iiem erat ac (i nominatus fuiftet Rex Germanist &G:i!li3e.Nam clarumeft, quod eo tem- poteomnis Gallia Tranfalpina dc etiam Germoma a.montib.Pjrreiiscis vfque in Pannonias Franciadi- eebatur.llla,id eft,Germanica, Francia Oricncaiis,- altera,id eftjGallicana, Francia Occideiualis. In quos vera? hiftoria: concordant omnes. Sapientes,pro lurifperitis,vt apud Romanos,Pruden- t es lib,feud.2,ti.2?.Suptr negotio ifto tale eft fapie- ^ tum noftrat ciuitatis confilium.videlicct Oberti Sc Gerardi.Radeuicus lib.i.c.27. At fapientes & legam periti perfuadtnt.Mediolanenfes.licet improbos & infamesjudicisnmen officio pet legitimas indu- ciascitandos effeihoc eft, Iudicis edi&um vnura, mox alterutn Sc tertium,feu vnil pro omnibus,quod perempcoriom nominatur. Ex eodem fapientum- tnumero quatuor illi Principes luftinianici iuris in- rpresfiere , q lorum glolfis Accurfium mugno- erc adiutum fuifle conftat , dequibus idem Ra- eeuic.libr.t.cap.5. Habens , inquit, ( de Frider. 7 <> |> 5 sldmpJoquituE)videi!cet SulgarumjMartinum, la-; 23 2 cobum,Hugonea,viros oiferros.& in lege doai/ii- mos,legumque in ciuitate Bononienii Dofiores '& mulcorum auditorum Prxceptores,&c. Scabinorumnomcn eft ludieum ex Hebraica lW M deflexum , vfuque in Germania pallim recectom Cuiac.i.feud.i. J.i6. f ’ Scara.vid.Bannitusin Hotom, Scutiferoru,id eft, Valualiaorum feuda ad libitumdo- minorum non poftunt adimi, dum umen feruiant laudationem curiiv. Senior,paffim in libris his pro Patrono , qui feud* dato Vaflallum fibi qu$fiuit,iicet prouefta: aetatis non fit,ea forma qua fenatores Sc presbyteros dici- mus , morum potius quam aeta-is babica ratione. Nomen igitur fenioris mite Doannus feudi habet, quamuis adolefcensllt ant iuuenis. Docuimus au¬ tem cap.Difput. feudal.j. vocem eCTe barbacicam, Signor,quodDominumfignificat , vtinCapitul, Caroli Magni cap.S.art.3. V; nullus compatet ca- ballum,bouem,iumenium & alia, nili illum homi- nem cogaofcat,qui eum vendidit,aut de quo pago eft.vel vbi m3net , aut qui: eft eim Senior. Albe, Krantz.lib.Dan.S.c.j.Oclogima numero Seniorum fecum duxit obfidcs.F.t Norman.lib.2.cap.31. Quis, aitille,vcfter eft- Prmceps.aut Senior? Nullus,re- fpondent illi. Nam$quoper omniaiure impera- mus.Et cap.vitim. Nam Senior nofter, vt vidifti, claudus,non veniendi ad te veniam deprecatur.lo- quitur de Arnutp ho Flandria- Comite. Sic Britan- nici Armorici in libris Confuet.Brit.Iuigneur dicut pro iuniore fratre.Carolus Magnns in concil.Mel- denfi c. 2.Honor.etiam regius Sc obtemperantia Se- r.iori debita,nobis exhibeatur.Etc.7. Videtur no- bis ii fideliter vultis regnare.vigorem regium aefe- niot.ilcm optatis habere. Neque vero pr^terrame- dura videtur,quod apud Antonim. Florent. lrgitur hift.part .2.tiv.17.0.9.5.7. In proaincia Tvrenfi eft quidam populus,caftelia decem habens,cum fubur- banis fuis.Eftque ntimerus eorum ad quadragima imllia virorum. Ij non hereditaria poife(lionc,fed meritorum prsrogatiaa magtftram fibi folent prte. ficere,quem fpretis aliarum dignitatum nominibus Seoem vocanticui tanto obedienti* Sc fubiefiionis viilculo folent fe obligare, vt nihil fit tam durum, tam dilScile.tam peticulofum , quod ad magiftri Imperium non aggrediantur implere. Petro non abfurde dubit.tri pofifet, vtrum-prifcis temporibus hic Gallica vox fucrit , an quod maiores natu im¬ perium tenebant.Cailorum principes Seniores ap- pellati fint.Liuius lib.49.Lc-gatis Romanis tranfal- pini populi benigne refpondcrontrSeniores eorum mmiam leuitatem populi R.caftigarunt.Et lib.j.S- rant qui extempio Romam c-undemcenferent. Vi- cere Seniores.vt iegari pri us mitcerentur. Vtrobilj; de Gallisl oq uit ur. Seriiire pofle feudtim dicitnr,qui eiufmodi eft,vt mu. nuf,fiue feruitium feudi nomine debitum pr.vbere domino,ac nauare poffittveluti qui nulcs eftjibr.2. rit. j4.rT.4- Ac munis/urdusjccecus, claudus, ftruire feudum non polTunt.lib. 2 tit.3S.Hinc. uiti um,munus obfequi clientelaris lib.feudor.:.ti. 5r._ST 8.Similitor poteft feudum duri ad certumfer- fiTtium.Albcrtus Krantz.iib.Dan^.cap.jS, Marchio remitteret homagiale feruitiunn.quod habebatin quibufdam terris.Proprie feruitium eftoificium fer- uile. Salluftius : Animi Imperio,corporis feruitio magis vtimur.ltaquefeud.ile officium vel obfequiu libentius appellauimus. Nam ftpe feruitij nomine oiEciu efferaionis fignincatur.vt illud quod Imperij vaftalli imperatori fuodebent.Kr.imx. libr.Dan.S. tap.27. Vt deinceps Rex»Danus Romans Imperb iunflus m FEVDALIBVS. iunčtus habetetur: Jicn vt in toetum vocatusacce- deret,autin exercitu oidinesdučlicaret, Principum aliorum more : fed magis fpecie, quam re Imperio fociatushaberetur. Seruitutum tria ge.nera Stoicis. Vnum qnod definiunt s-ifucn aortri^itjiaf.^uotiesnoii eft poieftas viuendi Vt veliš,vt it liber hotno carcete contmeatur : 'Alte- lum či kthitei, vt ea,quaquis dernimoaiitno contra naturam fubticituriTertium « vt ea quatn feruiunt mercenarti, obzrati, addifti.vafaili, clien- ro tes,&c. Seldaca.ftipendium militi conceffbm in pecunia vel annor.a,lub conditione fidei atq ic obfequii. Fidum vetbum a voce Gcrmanita S o i D,auz ftipendiu vel mercedem lignificat. Abbas Vrfperg.de Philip- po Imperatore. Hic cum non habeiet ptcunias,qui- bus ialatia>fiue folda przberet militibus’, primus coepit diftrahere praedia,quz pa.etfuus acquifierat: vnde Soldutii milites didi. Feudiftte autetn a foli- dtsno.menhocdeducunt.libroi.tir. 10. Soldaia eft 10 przftatio quzdamannua gtatuita.fic dida,quia ple- runque in folidorum donatione cotsliftic, quando- que autem in vino & annona. Et iis fufFragatur Ca- rolomannusin Edido Rciigiofo,apud auemmum li. j.Propter crebrj bella pars Lcckiiafticat pecuniz, nempe duodedm denarij,quem lelidum vocamus,- contribuantur mihi,quo militibus noftris, przmia condigna laboris foluantur.Paulus Diacon.de geftis Langobard.iib.5.cap.8.Hoc tempore Mauritius im¬ perator Childeberto Regi Francorunr. quinqnaginta 50 millia foiidorum per legatos fuos dono milit, vt cum ctercitu fuper Langobardos irrueret,eofque de Ita- lia cttterminaret : quicum innumera Francorum mulcitudine in Italiam fubito introiuit, Langobardi vero in cfrjitaubus fe conuenicmes, imercurrenri- bus Iegatis,oblatifqtte muneribus pacem cum Cbil- debmofec<.tunt,qaicum ad Gailias teuernffet.lm- perator Mauritius foltdos,quos et dederat ,repttcre capit.Hinc Solidarii,Qui & Soldurii dicumur militcs alienigenz, 40 mercede condudi.Otto Friling.libro Fnder.i, cap, lo.tjuo aduerfus Guiliielmum Stculurn largitione pecuniz milites, qut Solidarii vocantur,colligerent„ Item cap.u.Omnes pene tetri (do Hungaris loqui- tur)tetris in armis procedunt,mli quod jam ab hof- pittbus,quos nuncSolidatiosdicimu5,cducati,Prin- cipes & holpiies noftros in armorum Iplendore mirantur. Sigebertus in Chron.ann.11d9. Captales Barones fuos cum paucis fecum duxit:folidarios ve¬ ro militesinrutmeros.Solidarios opinor appellauit, jo. mercede conduSos : quos alibi feruientes dici videoivndc Landtmecht , qu?li patric feruientes, Hincin legibus Caftrenfibus. Friderieiapud Orto- nem lib.Frider.i.cap.26. Statuimus & fit miter ob- ieruari volumus.vt nec miles ncc feruicns litem au- deat moiiere.Czfatlibr.de bell.Ciuil.^Adcantuan- nus cum fexcentis deuotts.quos illiSoldunosappel- )ant,quorum hzc eft conditio, vtomnibus in vita commodis.vna cum his ftuamur,quotum fe amici- tizdedidermtj&c. g 0 554 fpontaneo confenfu noftre & ipfius Ecdefiz regni noftri. Tenor , pro padione comtpuncm feudi naturam ac rationem incontradu interpolita. Iib. feud,2. titu. Tituli primum erant certz notz fedes Clericis-attri- butz,in quibus mtinus fuum exercerent. Pofte3 eo nomine przdia iis ad vidum cultumqne affignata. libr.feudor.i.tir.d.jf.i.Si Epifcopus, vel Abbas, vel Abbatiffa,vel Dominus plebisfeudum dederit de re bus-Eccleliarum,qux iis fubiedz funt, & tituli vo- Vantur. In Chaleedonenli Concilio : Mmfev/ 'Šm- Mhvp/dpoc; ‘Xtptme!£ui , f/.in ^ tafuTtpat, (url Sik- xc*o» , j mts mk , t« nil ž’xxMivjsisixwTAq/^!TJ,si pul iiSmat t* ;čxxMtv?a OT/iscot »' *&pmt S H&pvig/a »’(magnetiti ver- ba Canonift^ tranftuierunt in cap. neminem, dift. diftina.70. vbi tamen PešsEssio-NzS proPA- G&vitiofe legirur. hcmefp.3. Sanfiorumcano- num ftatutis confena fandione decernimus, vt li¬ ne titulo fafta ordinatio irrita habeatur ; & in qua ea perpetuo EcclefTa quilibet intitulatus eft , in- perfeueret. Trimarchifia, antiquum fiermanorum vocabulum, lignificat eqflfftris pugnq Inftitutionemide qua vh de Cuiac. t.feud.tit.i. Taliz,Exftit in Conftit.Regura Franciz titulus De ta- liis,& ineoB.I-udouicilexnotatudigna hisverbis, Exaftiones & onera grauidinia pecumarum per cu- nam Romanam Eccleliz regni noftri impofita,qui- busregnum milerabil ter depaupetatum exiltic, (ea etiam imponendadeuari & colbgi nu!iateni)s volu- musinili duntixat pro rationabili } pia & vrgentif- 7l £mavel itteuitabil* neceffitate, ac de eaprclTo & Vaffusfvt in Difputat.feudor.c.i. Jocuimus ) generali nomine dicitur cliens, qui pro bt-neficio accepto 13 - demfuam auftori benc-ficii obligauit.Hinc. Vaft'usRrgius,qui datum a. Rege benelicium obtinee, Aimoinus lib s.c.jfi.Abbates etiam & Regni Primo- res ac Vafli Regii fe illi commendauerunt, & facra¬ ni ento, fccundum morem lidelitatcm promiferunt. Item inlegstus Baioar.tttu.j.liue Rcgis Vaffusjliue Ducis,omnes ad placitutn veniat,Vide Brro,ex Ho. Hinc. Vaflallus diminuto vecabulo,inferioris ordinis cliens. Sur.t qui a Germanico Gc-ftel deducant,quo nomine focius,comes,c6milito ligniticatur.Fon alfe tame in primituis potius., quam in diriuatiuis Etymologia quzrenda c-ft, qua de-re copiofein Difpot. feud.ex- pofuimus. Deinde video Ichannem Auetinum libr. Hift.7. Gefalos Germanicenominare , quos Latine verberonesinterpretatur,genus hominum nouz iu- pcrftitionis,uui ad vmbilieum nudati flagris Sc ver- beribus fefe in puhlico Pro teplis atque aris crue- tabant.NaucIer.Gener.45, Flagellabant (inquit)le bis in die, & femel, quilibet clam in nofte: & de li- ccntia vxcris fuz: & depofitis veftimentis habentes in modam branchz camilias, a femore ad talos pro- tenlas. Tanta crat multitudo , quodnemo poterat numerare. - Vallltllus pctSacramemum , qui proprie vaCallus eft, & Domino per iuliurandum fuam fidem adfttinxit. vt,quoties deleiftus edicitur , velipfe in mtlitiam eat, vel vicarium mittat, vel detnque certum cen- fum domini zrario inferat: quod Heribannum ap- pellauir,lib. feudor. 2. tit.47, Diciporeft Vafallus iuratus,vt ei qui iniuraf us.eft,opponatur.qui neuue lidelitatem neaue feruitium debet. Qijalis videttir effe cliens,cui onusmilitis anneaum non eft. Ctiia, r.feud.c.i.De ot:o libro 2j.titij-4.jf. 2.Sunt enim(ait) cjusdam feud3 ita dat.a, vt pro his fidelitas non lit przftanda.Itero*lib.2.rit,3 6 . j. 4, Vaflallus ealatns.dicitur,cui feudtim ad ccrtum ferui- tium datum eft , puravritčr domini officiofe co- mitetut.vel vt domi focique dominz miniftret, Sc rem eius familiatem accuret, HH 3 -J 5 DE VERB3S f E V D A L I B V S. VaifaJ53ginm,Vaflailiobfequium. ! trque homagium & valTallagium pro Synonymis vfurpantur. & in Neap.conft.iib.t. tit.36.Si qua'ndo aliquis fmerit ab aiiquo homagio impetitus,&c. Et in extremo:Qu2 omnia in militibu s & baronibuc de Vaflallagio co- ' uentis volumus obferuari. Et apud Petrum je Vi- Beis,itb.Epift..6.c.9.Abfoluentes eos ab omni fideli- tate VafTallagii feu homagii iuramento. Dicitur & Vaflaticum.vt in Fragmen. Theodulpbi : Pipinus Rex tenuit placitum fuum in compendio : ibiq; ve- io nit Thafliio Dux Baioariorum in vaflatico fe ccm- mendans,& per manus Sacramenta iurauit, & ffde- litatem promifit Regi Pipino,& filiij eius,quod re¬ dita mente & firma deaotione ficut ValTiis dominis fuis efle deberet. VaiTal!itium,c 1 ientela vafalli.Rhegino !ib. Cbron.2. ann.851.Berengari.us cum filio fuo Adalberto Re- gix fcptr omnia iOT&aflalUtiu dedit dominationi. Valuafores,qui fint,ex^ofuimus ad lib.i.eap.j.Vaiua- foruta alii maiores Itue Regii funt , qui fecundum feudorum gradumobtinent:& a Capitaneis Regni feuda receperunt , qfli & Vaffi dominici appetlan- tur.AIii Minores,q ; ui ab eis feuda receperunt. Alii Minimi,quibu> ab his tradita feuda funt.lib.i.tit.i. jf.t.& 5r.4-tir.r5 & lib.2.tit.io.jT.i.Fridericuš i.apud Radeuicum lib.i.c.ji.Nos in pr^Gentia &teftimonio omnium Theutonicorum & Langobardorum,& E’ pifcoporam,& Laicorum Principum,& Baronum Si Valuaforum omnena iuftitiam atque confilium ob- tulimus , &c. Eorum in Gallia noftra qualis con * habet:(Vn Gentil bomme qui afeigneariedcbaa. teiuftic<)eftque Barone inferior, atque ateo feu- dum fuum obtinet. Valoafini,diminutiuo vocabulo dicuntur,moJoMi- nores,medo etiam Minimi vaiuafores,lib.:,m.K,.j, i.& lib.i.tit.15. Vtft/eu veftitura,barbaris eft peffeflio. Hot.in Dem. ftire , & in voce Inutftitnra. vide fupra Lombari, lib.i.titul.J2. Si quis proprium noftrum , quodi« veftitura genitorisnoftri fuerit > alicui rcddiderit, & c. Vicedominus,qui domini vice res ipfius adminiflrata eiqire vicariamoperam priftat. Apud Canoniftas, vicedeminus,«:conemus, qui a dcricorum numero Epifcopatum adminiftrat,cap.volumus,& c. Diace- num.& c.feq dift.9-Proprie tamen atconomus, qui res Canonicorum adminiftrat:Vi»edoKunus, quiE- pifcopi,c.confulere,c>;tr.de fimon. Vitalitia.v.morganatica. YVadium,pignus.Guntherus lib.^. Si guis habeus fettitem pretit feu Venitre totim Sen ttare,feu "jvadio Jf.ppanerl cegitur. ■o verbo veteres dominium inrtllige- bant)legc 12. Tabularum delignati erant. Neceffa¬ rii autem dicuntur,quoniam eadem iege cogeban- tur hsreduatemfetinerj}. 1.2. ff.de libe. & ppfthu.f 57.de acqjit.h3ere.Hot.Pra,.. Sv i,pro Noftri.Pauff 20.ff. de nouat.Nouare poffu- 5 ° mus: aut per alios qai voluatate noftra flipulacur. Hot.Prat. Sv 1 rus.vide I.is fui. Atque inde eftquod Svi dupliciter dicutur , qgod quidarn fui funt in pri- mo gradu,vt fi‘it.i,quida vslterioris gradus, vt n.epo- tes; q -i rson cpui dem fui funt, fed efte poffu nr,fil iis fciiicet mortuis Gonn.li to.c.pn 4. Sv i pofthumi dicuntur, qui tempore teftameri fi n.i- ti h:nt,habtntur in fuis hsredibustvt poftnusrrus fi- lius, aut inortuo filio pofthumus nepos. Connan. So liU.io.Cv 4 .nft'>. Sr 1 1 at Em , vulgus vocat fui heredis qualrtatem: Graci autem j-r^nivura , in qua definienda valde ntfnnulli iaborat.in l.qui fe patris. Co.vndeiiberi. cum exconiu^.tp vocabulo, hoč eft, fui, fatis eiqs fignifteatio liqueat. Qpiamquam Suitatem nuftjua aptld Vetereš reperias., fed ramen in hrs qu® vfu paulatim reetpra, &addo£,eiKium.apta funt, non Jtitnis fuperftitiofe Gra nnrrajicorue, canonib.ob E V. ^ 1 ftfifti. efft,de.bt.m.us.:Akia. . .5aitati> vose >. quam i ?o - divHofie Sui »interpretes deduxerunc , ^on-sarovtj folet:eamque fic re^e finir:S u itas, eft h^redfs litas, qui primutn in poteftate paterna iocumobti-* nemr,continfiatlonem dominii,neceffitatem(jue/'u c ceffionis inducens jT.fui autem.Inft.de hsercd.fjuaft Videntur aut-em ii hceredes quodam modo.fibiiphs fuccedcre, cum vruente quoque patre domini cen- feantur.Kg. in fuis Digeftis de libens & pofthumis & ideo fui appeliantur. Spieg.Prat.v.& C-rraf.i, Mifceila.2.n.i.2.3.&reqq.& ^.Mifc.i^.n.cj, Vultei.ia comm.Inft.ad tir.de exhereda.hber©r.in pr.nu.^ Sv o Marte. Lege,Marte fuo.: S v o nomine agere.l_.54, ff de doli mali except. Suo quoque nomine pater vel dominus eonueniri ditu- tur,quando in rolidum 5 non de peculio> vdinrem verfo in eos a&io intenditur.1.6. §. in , fraud.cred. Žtophvg cauillationis genus,qua ab euidenterveris ad euidenter falia gradatim & per breuilfimasniuta- tiones deducimur.l. 177 ff.de verb.fignif.Abailiisa- cernus vocatur: Inuentu a..Cliryfippo,Diogtn.Li. ertffcribit.Briff. S v .o k v Ai,vei meorumadpellatione, nonfolumin- telligenda ca lunt,qu^ noftra funtifed etiam ca in . quibus ius aIiquod habemus.gloff.& Bald.in 1.2.ai prin.de orig.iur.gloff.inMi & me & Titiwra.fi cerr pet.in l.i.fub fim S v or v m duc^funt genera.nam a! i i naturafuirunt v nimirum.fiiii,fili3e'ii'e.-alii fiucceffone , nimirum ne- potes aut pofteriores, qui infiliorum non etiam fi. liarum locum vacuum & dtft.iturum fubeunr;ve!u- ti ll vnd frlio mortuo( nam ex ftliabus prngnati fui effe no poffurit)nepotes ex illo eius in gradum fuc cedant.JLex enim eis patris fui ius fieattribuit,. vt iiii patrem fnum reprcerenter,tametfi ne idem om- nino ius eis conceflerit.l.^. C. de fuis & legit.l.i jf. fi filius^.eod.l.^.Scl.j.C.de legit.li,l.Gailus, 5 .feq* ft.de li.& pofthum.Hot.Prat, Šv O s-in I,8..H.%i*.C.qui accuftnon poff. accipimus parente$,liberos J patronos J parronas,eori!ir)0 1 ;fi!ioij, filias,nepotes , confobrinos & propinquos,l.i. ff.de accuf.Prat.Briffa S v.o s in legatis pcipue ftr uoj> ve! ancilfas, eos acci- pimus,atito»e Vlp. qui runi- pleno iure tefta ris, in- ter quos fru Člusrij non eontinemur , fed qui bona ftde teftatori feruiunf, I.fnos autem. fflde le.j.Prat, ^ v 6s hsredes liberos in poteftate pofitcs-vocamnsj qui primum poteftatis locum obtinent) quafi dome fticos čcfamiliarcs barredes , cum viuo quoque pa¬ tre quodamraodo domura h a bere exiftinetnr juec tam in nouum dor»' inium fuccedere o.uam vetus • continuare videantur , magisque adpropriaaut debita, quamadaliena bona vocemur.jT. fcdfiif Inft. de hsredum quaMtate & diftertmia. l.n.fF. de liber.&poftb.l.ia.ff.quiteftam. face. poff Ht a- pud Pii. in Panegy» Q.ua de cauftVfui heredesifti- co apparent & exiftunt ip(o iure^arederdepre*-- liendunturBnec aditiorie egent,l. pen^if; fi patro« nus.ff.de bon.lib.L14., ff. de fuis & legit.fuoshere* des ait Vlp.in l.i. jT.fuos ff.de fttis. & legir.accipere debemus ftlios , filiasftue naturales-fiueadopti- uos.Callift.in L220.ff.de verb.fig. Liberoru,ait, ap» pellatione nepotes & proncpotes,c$terique quiex htsdefcenduntjContinentur. Hos enim omnesfuo= - ram appelLitiont iex i2.Tab.comprčli :ndit. Caius.. 3ibi2jnftit. titul. 8. Stili h^redes f unt filius, filia, nepos velneptis, pronepos, rroneptis ex ner9te.& & o-mnes per virilem fexu defce.ndcntes. Si ir. iliTt 1 p > ofthumi,qui ft viuo patre na-i tuifl-int.mjtoitfia- teffuturj eranf.fui h^redes fW;t, X > iifci3.’b.'i7«S ltus Cicu r oiws,:v