KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 77a (4)
INDUSTRISKE SVOIINE
IZDAN 1 MAJA 1937.
PATENTNI SPIS BR. 15298
Dobos Istvan, Budapest, Madjarska.
Propeler koji se može podešavati pri radu.
Prijava od 14 marta 1936.	Važi od 1 decembra 1936.
Ovaj se pronalazak odnosi na propeler koji se može podešavati pri radu i suština pronalaska se sastoji u tome, što u kutiji, korisno iz dva deia, koja je utvrđena na motorovoj osovini nalazeće se ose obrtne kutije za vretena propelerskih krila imaju diametralno nalazeće se nastavke ili palce, koji svojim zakošemm površinama naležu na isto tako zakošene površine kliznog organa koji se nalazli u srednjoj osovinskoj ravni, i koji se sastoji iz dva dela, čije podužno pomeranje u jednom ili drugom pravcu povlači za sobom uvećanje odnosno smanjenje nagib-nog ugla propelerskih krila, u cilju, da se let na više i let na niže, kao i horizontalan let izvodi sa takvim propelerskim krilima, čiji je nagibni ugao na odgovarajući način podešen
Pronalazak se dalje proteže: na podešavanje kosih površina koje utiču na palce; na način njihovog kretanja, kao i na fiksiranje propelerskih krila koje se može podešavati. Sve ovo sa ciljem, da se ureađj znatno upros,ti, da se rukovanje olakša i da se dejstvo može sigurno postići.
Na priloženom nacrtu je radi primera pokazan jedan oblik izvođenja pronalaska.
Sl. 1 pokazuje delimičan vertikalan presek, a si. .2 pokazuje vodoravan presele.
Na konusnom kraju pogonske osovine a je utvrđen cevasti deo c kutijine polovine b, pomoću navrtke d. Obe kutijine polovine bj, b2 koje su pomoću zavrtnjeva e uzajamno vezane obrazuju takvu kutiju, u kojoj su postavljeni kugličasti ležaji g
za prijem centrifugalnih sila i kugličasti ležaji h za prijem bočnih sila. Sa malim hodom koreni propelerskih krila f su u-šrafljeni u kutije k za vretena koje su postavljene u kugličastim ležajima i iznutra su osigurani protivnavrtkama i.
Na unutrašnjim krajevima kutije k za vretena su dva diametralna palca m, čije se kose površine m,, odnosno m2 naslanjaju na kose površine n,, odnosno n-, kliznog organa za podešavanje koji je postavljen između obe kutije za vretena u osnom pravcu pogonske osovine. Klizni organ za podešavanje se u samoj stvari sastoji iz dva dela n’ i n”), koji se održavaju u vezi pomoću zavrtanjskog vretena o provedenog kroz njihove bočne ušice. Pomoću čaura p koje su između ušica oba dela navučene na zavrtanjskim vretenima o se određuje rastojanje između kliznih delova n’, n” za podešavanje. Čaure koje su dovedene u vezu pomoću zavrtanjskog vretena vodene su u otvorima r predviđenim u kutijinim polovinama b,, b2 i na krajevima propelerskih vretena okrenutim pogonskoj osovini a je utvrđen prsten s za podešavanje koji je snabdeven umetkom koji se korisno sastoji iz vulkan-fibre. Zavrtanjska opruga z koja je postavljena na kutiji v našrafljenoj na kuti-jinoj polovini b2 naslanja se na kotur u koji je pomoću zavrtanjskog vretena t utvrđen na kliznom organu n” za podešavanje. Na zavrtanjskom vretenu t je dalje našraffjena kutija w za podešavanje koja se može pomerati tamo i amo u otvoru kutijinog poklopca.
Ako se propelerska krila f ušrafe u kutije k za vretena i ako se tako podese,
Din. 10.—
da imaju odgovarajući nagibni ugao, to se ista uzajamno fiksiraju jednim delom pomoću ušrafljivanja konusne - čaure y za natezanje. Između ove čaure za natezanje i korenog dela propelerskog krila nalazi se čaura x iz dva dela i konusni utvrđeni položaj se zaštićuje protiv labavljenja na poznat način pomoću spoljnje navrtke.
Gore opisani avionski propeler dejstvu je na sledeči način:
Propelerska krila se podešavaju tako, da se ona nalaze pod na jpovoljnijim uglom za vodoravni let, t. j. kad su ista zavrtanj-skim oprugama z držana u položaju Dokazanom na si. 2. U ovom slučaju klizni organ n', n” za podešavanje zauzima levi krajnji položaj. Pri startovanju i uzletu, t. j. kad se želi, da propelerska krila pri malom nagibnom uglu razviju veću snagu vučenja, prsten s se na pr. pomoću poluž-nog kraka koji je postavljen na motoro-voj kutiji, i koji na svom viljuškastom kraju nosi valjke koji se naslanjaju na prsten s, kreće u aksjalnom pravcu udesno, pri čemu kose površine kliznog organa n’, n” dejstvuju na odgovarajuće kose površine palaca m i proizvode pomeranje propelerskih krila. Jednovremeno se sabija zavrtanjska opruga z koja se nalazi u kutiji v. Mera ovog pomeranja ih obrtanja propelerskih krila se određuje čaurorn w za podešavanje, na čiji unutrašnji kraj nailazi unutrašnja glava zavrtanjskog vretena t.
Mera kretanja kliznog organa n’, n” za podešavanje između ušica oba klizna dela koje se održavaju u vezi se utiče i dužinom čaure p postavljenih na zavrtanj-skim vretenima o, usled čega se ova dužina tako bira, da se mogu proizvesti željeni nagibni uglovi.
Kad se prsten s za podešavanje ostavi slobodno, to se klizni organ za podeša-vanje pomoću sabijene zavrtanjske opruge z pomera nazad u početni položaj, koji najbolje odgovara propelerskim krilima za vodoravan let i za sobom povlači položaj koji obezbeđuje najveću brzinu leta.
Patentni zahtevi:
1.) Propeler koji se može podešavati pri radu, sa u kutiji iz dva dela koja obrazuje propelersku glavčinu obrtno postavljenim kutijama za vretena propelerskih krila, naznačen time, što u na motorovoj
osovini utvrđenoj, korisno iz dva đela kutiji postavljene i oko upravno na motorovoj osovini nalazeće se ose obrtne kutije (k) za vretena imaju približno diametralno nalazeće se nastavke ili palce (m), koji svojim zakošenim aktivnim površinama (m,, m2) naležu na isto tako zako-šene površine (na, odnosno n2) kliznog organa (n’, n”) za podešavanje koj leži u srednjoj osovinskoj ravni i koji se sastoji iz dva dela, čije podužno pomeranje u jednom ili drugom pravcu povlači za sobom uvećanje odnosno smanjenje nagib-nog ugla propelerskog krila (f).
2.	) Propeler po zahtevu 1, naznačen time, što kose aktivne površine (np, m9) palaca (m) uzajamno zahvataju tup ugao.
3.	) Propeler po zahtevu 1 i 2, naznačen time, što su oba dela kliznog organa (n’, n”) za podešavanje uzajamno vezana pomoću zavrtanjskih čepova (o) i vođeni su u otvorima (r) kutije.
Propeler po zahtevu 1 do 3, naznačen time, što su na zavrtanjski čep (o) navu-čene čaure (p) koje određuju razmak između delova (n’, n”) kliznog organa za podešavanje.
5.	) Propeler po zahtevu 1 đo 4, naznačen time, što je na krajevima zavrtanja skih čepova (o) koji strče iz kutije utvrđen prsten (s) za podešavanje koji okružuje motorovu osovinu i koji se može podužno pomerati.
6.	) Propeler po zahtevu 1 do 5, naznačen time, što je za automatsko pomeranje propelerskih krila na najpovoljniji nagibni ugao za najveću moguću brzinu leta pri vodoravnom letu postavljena zavrtanjska opruga (z).
7.	) Propeler po zahtevu 1 do 6, naznačen time, što je za regulisanje aksijal-nog pomeranja kliznog organa za podešavanje postavljena čaura (w) koja se može podešavati, i koja služi kao organ za ograničavanje za klizno kretanje.
8.	) Propeler po zahtevu 1, naznačen time, što su kutije (k) za vretena za prijem. korena propelerskog krila korisno snabdevene unutrašnjim zavrtan jskim za-vojicama sa malim hodom.
9.	) Propeler po zahtevu 1 i 8, naznačen time, što su za osiguranje u kutije (k) za vretena ušrafljenih propelerskih krila (f) predviđeni sigurnosni zavrtnji (i) koji mogu biti ušrafljeni u dna kutija za vretena.
Ad pat.br.13298