KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 63 (3)
INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1. JUNA 1929.
PATENTNI
SPIS BR. 5956.
Osterreichische Siemens-Schuckert~Werke, Wien.
Kola sa motorom sa unutarnjim sagorevanjem i električnim prenosom snage. Prijava od 22. oktobra 1927.	Važi od 1. maja 1928.
Traženo pravo prvenstva od 23. oktobra 1926. (Austrija).
Pronalazak se odnosi na kola sa motorom sa unutarnjim sagorevanjem i električnim prenosom snaga (energije), na pr. dizel-električna lokomotiva, i odnosi se naročito na puštanje u rad motora sa unutarnjim sagorevanjem. Do sada je za to uvek služila dinamo mašina spregnuta sa motorom sa unutarnjim sagorevanjem, koji dinamo ima serijski namotaj za puštanje u rad, i napaja se iz postojeće pomoćne baterije kao motor. Dinamo lako savladjuje prilične efekte pri puštanju u rad i ovaj raspored pruža gotovo najbolje iskorišćavanje električnog uredjenja. Ali je ovo lažan zaključak.
Po pronalasku se postiže bolje iskorišćavanje električnog uredjenja i znatna ušteda u težini pored drugih koristi na taj način, što motor sa unutarnjim sagorevanjem lima svoj električan motor za puštanje u rad.
Ali ovome protivureče opiti sa električnim uredjenjem za puštanje u rad i osvetljavanje automobila. Kao što je poznato, spojena mašina za svetlost i puštanje u rad lakša je od dveju razdvojenih mašina. AH ne srne se prevideti, da kod automobila odnosi leže sasvim drukčije, jer jnihovo električno uredjenje ne služi za prenos snage, već samo za osvetlenje. Efekt svetlosti je sličnog reda kao i efekt puštanja u rad i dinamo je približno isto iskorišćen u obema primenama, a baterija je odredjena samo obimom svetlosti, a ne efektom puštanja u rad. S pogledom
na težinu trebalo bi oba spojiti. (Upotreb-Ijeno odvajanje motora, za puštanje u rad kod automobila jeste iz drugih razloga). Kod pomenutih kola znatno je veći efekt generatora nego efekt puštanja u rad. Kao motor za puštanje u rad radi generator sa znatno gorim koeficientom dejstva. Ali najveće opterećenje za bateriju jeste efekt puštanja u rad; veličina istog odre-djuje se ovim efektom i sve poboljšanje koeficienta dejstva pri puštanju u rad znatno smanjuje težinu i troškove baterije. Osim toga motor za puštanje u rad potrebuje najmanji napon baterije, da bi se dostigao potreban broj obrta pri puštanju. Ovaj je broj obrta znatno veći nego kod benzinskih motora, i iznosi tamo od prilike 50% od broja obrta za rad.
Ako se motor za puštanje u rad ne može slobodno dimenzionisati za svoju svrhu, već ako se mora uzeti generator, koji se u novije doba pravi čak kao mašina sa visokim naponom, onda je potreban suviše veliki napon i broj ćelija baterije. Ali su baterije malog kapaciteta i velikog broja ćelija vrlo neekonomične i osim toga se rdjavo izoluju. Poznati rasporedi potrebuju naročito uredjenje za puštanje u rad i otpore za puštanje, koja nisu potrebna za mali motor za puštanje u rad. Na dizel-električnim lokomotivama' i sličnim kolima usled odvajanja motora za puštanje u rad, dobija se ušteda u težini, suprotno automobilskim uredjenjima, kojima su dovoljne baterije sa 6 ili 12 ćelija
Din 5.—.
i kod dvostruke primene dinama bez naprave za puštanje u rad.
Ovim rasporedom po pronalasku znatno se olakšava rukovanje motorom sa unutarnjim sagorevanjem, koji ima električni prenos snage. Motor za puštanje u rad uključuje se sa udaljenog mesta preko elektromagnetskog organa, najbolje sa sedišta teraoca i to sa kontrolerom. Isključivanje se može vršiti centrifugalnim prekidačem ili preko jednog prekidača, koji zavisi od momenta obrtanja, pri čijem smanjivanju isti prekidač reagira posle prvih bodova motora sa unutarnjim sagorevanjem ili samo mehaničkim putem pomoću slobodno pokretne spojnice, koja se tada isključuje, kad motor, po puštanju u rad, ima veći broj obrta od motora za pu-
štanje u rad. Električno isljkučivanje motora za puštanje u rad vrši se rukom posle puštanja u rad pomoću jednog stupnja na kontroleru.
Patentni zahtevi:
1.	Kola sa motorom sa unutarnjim sagorevanjem i električnim prenosom snage, naznačena time, što imaju podesan električni motor za puštanje u rad motora sa unutarnjim sagorevanjem.
2.	Kola po zahtevu 1, naznačena time, što se motorom za puštanje u rad upravlja sa kontrolerom električnog pogona.
3.	Kola po zahtevu 1 ili 2, naznačena time, što imaju poznatu slobodno pokretnu spojnicu izmedju motora za puštanje u rad i motora sa unutarnjim sagorevanjem.