130 let esperanta 

130 jarojde la lingvointernacia 
Iz vsebine te .tevilke: 
Delovanje dru.tva v zadnjem obdobju Zakaj Pre.ih? Ob izidu knjige Doberdo 
Zakaj izginjajo jeziki? Alma M. Karlin je bila tudi esperantistska Nekaj o Londonskem esperantskem klubu Usoda esperantista v Rusiji Esperanto, skupni jezik Japonske
olimpijade 
8. marec Esperanto na Vzhodnem Timorju 
Azijska karavana na 6. Afri.ki kongres esperanta Iz preteklosti. 
Zakaj se ljudje ne ueijo esperanta? 


Poletje • 2017 • somero 
La vorto de la redaktoro Beseda urednika 
Komence de la Informilo ni informas vin pri la agado de
nia societo en la lasta periodo kaj pri partopreno de niaj

membroj en diversaj okazajoj. 
La centra kotribuajo de la autoro Vinko Ošlak rilatas al 
eldono de la traduko al Esperanto de romano Doberdo 
de Pre.ihov Voranc. La libron eldonis eldonejo Pre.ihova
ustanova el Ravne na Koro.kem kune kun la Esperanto­
Societo de Maribor. La kompleta financa kosto estis
kovrita de la eldonejo kaj la slovenaj esperantistoj estas
taskigitaj ke ci tiun romanon ili distribuu tra la mondo. 

La sekva kontribuajo estas dedicita al la 20­a datreveno 
de la ekzisto de Asocio por Europa Konscio, kiun fondis
kaj plejmulte konsistigas la mariboraj esperantistoj. 

Jernaja Jezernik atingis novajn konojn pri Alma M. Karlin, 
pri kio si raportas en sia kontribuajo. 

Virineja Kajzer tradukis el la rusa artikolon pri la sorto de
rusa esperantisto. 
Aliaj kontribuajoj atingis nin el eksterlando. 

La unuan el ili sendis Anica Page el Londona E­klubo
(LEK) kiu priskribas aktivadon de tiu klubo. 

Sekvas kontribuo de la jurnalisto Amir Ferkri el Teherano 
kiu proponas Esperanton kiel oficialan lingvon dum la
sekvaj Olimpikoj en Japanio. Plie trovigas tradukoj al 
Esperanto de poemoj de seiko Mosleh­od­din Sadia, unu
el la plej gravaj poetoj en la persa lingvo (naskita en 1184
en Shiraz kaj mortinta en 1281 samurbe en Persio).
Tradukis dr. Keyhan Zanjani el Teherano. 

Nova redaktorino de Revuo Esperanto Anna Striganova
(kiu redaktas la revuon kune kun sia edzo Dima
.eveenko) verkis pri la 8­a de marto (Tago de Virinoj). 

La akompano de Heidi Goes komencisas en nia Informilo 
per raporto pri la kongreso de tri najbaraj landoj,
Indonezio, Australio kaj Novzelando en Bandungo
(Indonezio), kiun por ni verkis Ilia Sumilfila Devi, la
indonezianino kiun Heidi instruis pri Esperanto. En tiu
numero Heidi mem skribas pri sia instruado de Esperanto
en Orienta Timoro. 

Ni trovis kelkajn tekstojn el la pasinteco, kiujn ni
republikigas por vi. 

Mario Vetrih Tradukis Zlatko Ti.ljar 
Enhavo 
Agado en la unua duono de la jaro ...... 3 Kial Pre.ih? .................. 7 Kial malaperas la lingvoj? ........... 13 
Alma M. Karlin estis ankau esperantistino …….. 15 
Kiom signifas 130 jaroj de lingvo internacia? .. 17 Iom pri Londona Esperanto­Klubo .........21 La esperantista sorto en Sovetio ........ 23 Esperanto la komuna lingvo de la Japana olimpiko 25 La 8­a de marto .................. 27 Esperanto en Orienta Timoro ........... 29 Azia karavano en la 6­a Afrika Kongreso de Esperanto .....,... 31 El la pasinteco .................. 34 Kial oni ne lernas Esperanton ............ 36 En memoro de Zlatko Malek ........... 37 
Na zaeetku glasila vas seznanjamo z delovanjem na.egadru.tva v zadnjem obdobju ter udele.be na.ih elanov nadrugih dogodkih. 
Osrednji prispevek avtorja Vinka O.laka se nana.a naizid prevoda v esperanto ­romana Doberdob Pre.ihovega Voranca. Prevod je izdala Pre.ihovaustanova iz Raven na Koro.kem skupaj z Esperantskimdru.tvom v Mariboru. Celotni finaneni dele. je bil pokrits strani Pre.ihove ustanove, slovenski esperantisti pa sozadol.eni, da ta prevod posredujejo esperantistom .irom sveta. 
Naslednji prispevek je posveeen 20. obletnici obstojaDru.tva za evropsko zavest, ki so ga ustanovili in gaveeinoma sestavljajo mariborski esperantisti. 
Jerneja Jezernik je pri.la do nekaterih novih spoznanjglede Alme M. Karlin, kar je zapisano v njenem prispevku. 
Virineja Kajzer je iz ru.eine prevedla prispevek o usodiruskega esperantista. 
Ostali objavljeni prispevki so prispeli iz tujine. 
Prvi prispevek iz tujine nam je poslala Anica Page iz

londonskega esperantskega kluba (LEK), ki opisuje delo
tega kluba. 
Sledi prispevek novinarja Amirja Fekrija iz Teherana, ki

predlaga, da bi naj slu.beni jezik na predstojeeiholimpijskih igrah na Japonskem bil esperanto. Ob njegovem prispevku je .e prevod v esperanto pesmi.ejka Mosleh­od­din Sadia, enega najveejih pesnikovperzijskega jezika (rojen leta 1184 v .irazu, umrl leta1281 v istem kraju ­Perzija/Iran). Prevod je delo dr.Keyhana Zanjanija, esperantista prav tako iz Teherana. 
Nova urednica revije Esperanto Anna Striganova (revijourejata skupaj z mo.em Dimo .eveenko) je zapisalasvoje spomine na 8. marec. 
Sled o Heidi Goes se je zaeela v na.em glasilu sporoeilom o Kongresu treh sosednjih de.el: Indoneziji,Australiji in Novi Zelandiji v Bandungu v Indoneziji, ki gaje za na.e glasilo napisala Ilia Sumilfila Devi, Indonezijka,ki jo je Heidi ueila esperanta. V tej .tevilki Heidi pi.e osvojem poueevanju esperanta na Vzhodnem Timorju. 
Na.li smo nekaj zapisov iz preteklosti, ki smo jih za vasponatisnili. 
Mario Vetrih 
Vsebina: 
Delovanje dru.tva v zadnjem obdobju ...... 3 Zakaj Pre.ih?................. 7 Zakaj izginjajo jeziki? ............ 13 Alma M. Karlin je bila tudi esperantistka .... 15 Kaj pomeni 130 let mednarodnega jezika? ... 17 Nekaj o Londonskem esperantskem klubu ... 21 Usoda esperantista v Rusiji .......... 23 Esperanto, skupni jezik japonske olimpijade .. 25 
8. marec .................. 27 Esperanto na Vzhodnem Timorju ........ 29 Azijska karavana na
6. Afri.ki kongres esperanta .......... 31 Iz preteklosti ................ 34 Zakaj se ljudje ne ueijo esperanta? ...... 36 V spomin Zlatku Maleku .......... 37 

Poletje • 2017 • somero 
Agado en la unua duono de la jaro 
Dufoje monate okazas konversaciaj renkontigoj, kiujn
gvidas Zdenka Rojc kaj fojfoje Izidor Golob. La
renkontigojn partoprenas antau cio membroj dedauriga kurso, sed ankau aliaj membroj de nia societokaj ec du membroj de la »frata« fevojiosta E­societo.La celo de la renkontigoj estas ke la progresantajkursanoj de la dauriga kurso ankau aktive uzuEsperanton – do por laueble paroli. 
El inter kelkaj pasintaj sed ankorau nepriskribitaj
okazadoj necesas mencii viziton de la prezidanto de
Europa Esperanto­Unio, irlanda diplomato doktoroSeán Ó Riain en autuno 2016 en nia societo. Li 
priskribis al ni kiel Irlandanoj perdis sian lingvon kaj
atentigis nin ke io simila ne okazu ankau al ni. 

fondintoj de la E­societo): Srmena kaj Cvetana Krstev 
> 
Dru.tveni dogodki v zadnjem easu 
Dvakrat meseeno potekajo konverzacijska sreeanja,ki jih praviloma vodi Zdenka Rojc oz Izidor Golob.Sreeanj se udele.ujejo predvsem slu.ateljinadaljevalnega teeaja, kakor tudi drugi elani na.egadru.tva in dva elana "sestrskega" dru.tva .ED (.elezniearsko esperantsko dru.tvo). Namen sreeanjje, da bi napredujoei teeajniki tudi aktivno uporabljali esperanto . torej, da bi eim vee govorili. 
Od nekaterih minulih .e ne zabele.enih dogodkovvelja omeniti obisk predsednika Evropske esperantskezveze in med drugim irskega diplomata dr. Seána ÓRiaina v jeseni 2016 v na.em dru.tvu. Slednji nam jeopisal kako so Irci izgubili svoj jezik in nas opozoril, dase ne bi kaj podobnega zgodilo tudi nam . 

Meseca novembra 2016 so dijaki Prve gimnazije izMaribora v Salonu sodobnih umetnosti pred .tevilnimobeinstvom predstavili svoje projektno delo o Mariboruin dru.inah med obema vojnama. Med drugim so dijakiraziskali zgodovino slavne mariborske dru.ine Haas.O dru.ini sta tudi govorili heeri Herte Haas ­sestri dr. Srmena in dr. Cvetana Krstev. 
> 


Fratinoj Srmena kaj Cvetana Krstev | Sestri Srmena in Cvitana Krstev 
Poletje • 2017 • somero 
En decembro Literatura Societo de Maribor (Literarnahi.a) gastigis gravan kroatian esperantistinonSpomanka .timec, kiu prezentis sian novan libron,
ci­foje ne en Esperanto sed en la kroata lingvo »La 
Domo en Mezeuropo«. 
Meseca decembra 2016 je Literarna hi.a imela vgosteh vidno hrva.ko esperantistko Spomenko.timec, ki je predstavila svojo novo knjigo, tokrat ne vesperantu ampak v hrva.kem jeziku Dom u srednjoj Evropi. 


Bo.idar Brezin.eak Bagola prezentas la verkon de Spomenka.timec | Bo.idar Brezin.eak Bagola predstavlja delo Spomenke.timec (Foto: Zdravko Kokanovia) 
La saman monaton sekvis prezento de la traduko deromano de Pre.ihov Voranc Doberdo en Esperantoneldonita per la mono de la eldonejo »Pre.ihova ustanova« kune kun la E­societo de Maribor. La 
romanon senpage tradukis Vinko Ošlak, kiu ce la
eldonejo Voranc en 1997 eldonis sian slovenlingvanlibron Klarigo al amiko pri Esperanto. La prezento okazis en la kastelo de la urbo Ravne na
Koroškem. La ceestantojn salutis nome de la urba
biblioteko direktorino mag. Irena Oder kaj la urbestrode Ravne na Koro.kem kaj direktoro de Pre.ihovaustanova, doktoro Toma. Ro.en. 
Obiskovalci v Literarni hi.i | Vizitantoj en la Literatura Societo (Foto: Zdravko Kokanovia) 
Istega meseca je sledila predstavitev prevoda Pre.ihovega vojnega romana Doberdob v esperanto,ki sta ga izdali Pre.ihova ustanova in Esperantskodru.tvo iz Maribora. Roman je brezplaeno prevedelesejist, pisatelj, filozof in prevajalec Vinko O.lak, ki jepri EZP Voranc .e leta 1997 izdal knjigo Pojasnilo prijatelju o esperantu. 
Predstavitev je potekala na gradu v Ravnah naKoro.kem. Prisotne sta pozdravila v imenu Mestneknji.nice njena direktorica mag. Irena Oder ter .upanobeine Ravne na Koro.kem ter predsednik Pre.ihoveustanove dr. Toma. Ro.en. 


mag. Irena Oder kaj d­ro Tomaž Rožen salutis la ceestantojn 
| mag. Irena Oder in dr. Toma. Ro.en sta pozdravila prisotne 
La centra evento fine de la pasinta jaro estis prifestode Zamenhof­Tago la 10­an de decembro 2016. En
la prifesto ceestis 34 esperantistoj el Maribor kajproksima kaj malproksima cirkauajo. 
Jerneja Jezernik prezentis al ni slovenan verkistinon
Alma M. Karlin. Ci­foje si klarigis siajn novajn eksciojn
pri la verkistinaj kontaktoj kun Esperanto. 
Vinko O.lak prezentis al ni sian tradukon de Doberdo milta romano de Pre.ihov Voranc en Esperanto, kiel
oklazis, kial guste ci tiu romano... > 
La prezenton garnis muzika grupo Hedera Vento kiu kantas ankau en Esperanto | Predstavitev je popestrila glasbena skupina Hedera Vento, ki poje tudi v esperantu 
Osrednji dogodek ob koncu minulega leta je bilaproslava ob .Zamenhofovem dnevu. 10. decembra2016. Proslave se je udele.ilo 34 esperantistov izMaribora ter iz bli.je in daljnje okolice.. 
Jerneja Jezernik nam je predstavila slovensko pisateljico Almo M. Karlin. Tokrat je pojasnila novaspoznanja o pisateljieini povezavi z esperantom. 
Vinko O.lak nam je predstavil svoj prevod Pre.ihovega vojnega romana Doberdob v esperanto,kako je do njega pri.lo, zakaj prav to delo... > 

Poletje • 2017 • somero 



Inter la ci­jaraj okazajoj indas mencii renkontigon kiunOd leto.njih dogodkov velja omeniti sreeanje, ki ga jelige al 100­jarigo de la morto de L.L.Zamenhof la 15­anob 100. obletnici smrti L. L. Zamenhofa 15. aprilade aprilo organizis Slovena Esperanto­Ligo sub laorganiziralo Zdru.enje za esperanto Slovenije ztitolo Tago por Esperanto. nazivom Dan za esperanto. 

Udele.enci dogodka .Dan za esperanto., Ljubljana, .tefanova 11 
Ankau ci­jare ni partoprenis en la centra eventoTudi letos smo se udele.ili osrednjega dogodka»Semajno de tutviva lernado« ­Parado de lernado, .Tedna vse.ivljenjskega ueenja. ­Parade ueenja, ki kiu okazis la 17­an de majo 2017 en Vetrinjski dvor. se je odvijala 17. maja 2017 v Vetrinjskem dvoru. 

Prezento de nia Societo dum Parado de Lernado | Predstavitev dru.tva na Paradi ueenja (Foto: Zdravko Kokanovia) 
Samteme okazis »Semajno de amatora kulturo«.V istem easu se je odvijal .Teden ljubiteljske kulture..Ankau en tiu okazo ni preparis (la 18­an de majo)Tudi tokrat smo (18. maja) pripravili predstavitevprezenton de la Societo en la ejoj kie ni kutimedru.tva v prostorih kjer se obieajno sreeujemo ­vrenkontigas – ejo de la Kvartalo Center, Kacova 1 prostorih Mestne eetrti Center, Kacova 1. 
La ci­jara konsulta renkontigo de slovenaj Leto.nje sreeanje esperantistov s posvetom se jeesperantistoj okazis la 20­an de majo en Pol.evo.odvijalo 20. maja na Pol.evem. Sreeanja in posvetaPartoprenis 23 esperantistoj. Dum la konsultiga se je udele.ilo 23 esperantistov. Na posvetu smokunveno ni traktis skriban materialon »Programaj obravnavali pisno gradivo .Programska usmeritev. v evolu­direktoj« > osnutku. > 
Poletje • 2017 • somero 
Ni interkonsentis akcepti la iniciaton de Peter Grbecellabori logotipon de Slovena E­Ligo, kiu pligrandigosla rekonecon de la aktivadoj. 
La diskuto pri la proponita dokumento kaj kolektado
de proponoj por la logotipo estas daurigata gis autuno. En la dua parto ni pridiskutis proponon por Europa
Esperanto­Unio »Starpunktoj pri la uzo de Esperanto
en Europa Unio”. La proponon prezentis Tomaž
Longyka. Kelkaj partoprenantoj donis siajn rimarkojn(labora .oficiala lingvo, transira periodo, precizeco deEsperanto, Esperanto en la negoca sfero). 
Dogovorili smo se, da se sprejmemo pobudo zaizdelavo logotipa ZES, ki bo poveeal prepoznavnostdejavnosti. 
Razpravo o dokumentu in zbiranje predlogov 
nadaljujemo do jeseni. V drugem delu je bil obravnavan osnutek predlogaEvropski esperantski zvezi »Stali.ea o uporabiesperanta v Evropski uniji«. Osnutek je predstavilToma. Longyka. Nekaj udele.encev je .e podalosvoja gledanja (delovni ­uradni jezik, prehodno obdobje, preciznost esperanta, esperanto na poslovnem podroeju). 


Partoprenatoj en de la renkontigo en Polževo | Udeleženci srečanja na Polževem (Foto: Zdravko Kokanović) 
Post la konsultigo la partoprenantoj vizitis kamparananPo posvetu in kosilu smo se udele.enci sreeanja inbienon de Josip Jurčič kaj malgrau la pluva veteroposveta odpravili na ogled domaeije Josipa Jureiea indaurigis agrablan amikumadon. kljub de.evnemu vremenu nadaljevali prijetno 
dru.enje. 

Jureie en siaj verkoj fundamnetis slovenan literaturanprozan verkadon verkinte la unuan slovenlingvanJureie je s svojimi deli postavil trdne temeljeromanon »La deka frato«, aron da longaj noveloj, laslovenskemu pripovedni.tvu; napisal je prvi slovenskiunuan slovenan tragediteatrajon »Tugomer« kaj aronroman Deseti brat, vrsto dalj.ih pripovedi, prvoda malongaj prozaj rakontoj. slovensko tragedijo Tugomer in vrsto kratkih proznih
pripovedi. 

La bieno de Jureie estas nuntempe etnografia muzeosurkampe. En la Domo trovigas kvin ejoj kunJureieeva domaeija je danes etnografski muzej naekspoziciajoj; Nigra kuirejo kun forno, »hiša« (domajo),prostem. Hi.o sestavlja pet opremljenih prostorov:»kamra« (kamero) kaj aliflanke de la kuireja spacove.a s erno kuhinjo in ognji.eem, »hi.a«, »kamra«, na».tibic« (...?) kaj »klet« (vinejo). ¦ drugi strani ve.e ».tiblc« in klet. ¦ 

Panorama rigardejo en Pol.evo | Razgledna toeka na Bieno de Josip Jureie en Muljava | Domaeija Josipa Jureiea Pol.evem (Foto: Zdravko Kokanovia) na Muljavi (Foto: Zdravko Kokanovia) 
Poletje • 2017 • somero 

Okaze de la apero de la granda slovena primilita romano Doberdo elplume de la slovena klasikulo Lovro Kuhar . Pre.ihov Voranc en esperanta traduko en komuna eldono de »Pre.ihova ustanova« en la komunumo Ravne na Koro.kem kaj de Esperanto­societo Maribor mi kiel la 
tradukinto volas al la interesitoj klarigi, kial mi antaujaroj komencis traduki guste tiun ci autoron kaj tiunci lian tekston – kaj kio min spronis tion ci traduki enla internacian lingvon Esperanton. Tiujn ci pensojnmi cetere diris dum ciuj gisnunaj prezentadoj,arangitaj en Ravne na Koroškem, en Mariburgo
(Maribor) kaj en Slovenburgo (Slovenj Gradec),
tamen la valoro de la libro kaj de gia autoro meritastion ci kompili kaj redakti en la formon de tiu cinotajo. 
Kial Pre.ih? 
Mia unua memoro, de kiu mi neniel povas »liberigi«atingas la trian jaron de mia ago, kiam miaj gepatrojmin duone portis, duone trenis sur la negplena vojoel Fara ce Prevaliso (Prevalje) gis Kotlje, por tie
reverenci al la memoro je la tiam mortinta verkisto
Lovro Kuhar. En mia memoro trovigas neniu vorto,
sed nur la bildo de tiu longa peniga vojo kaj la
scenajo de la aspergado, por kiu mi ne scias, cu ciestis adresita al la sepultita korpo au nur al tiesfotografajo, kiel niatempe restis preskau la nuraformo adiaui de la mortinto antau ties entombigo. 
> 
Ob izidu velikega slovenskega vojnega romanaDoberdob izpod peresa slovenskega klasika LovraKuharja . Pre.ihovega Voranca v esperantskemprevodu v skupni izdaji Pre.ihove ustanove v obeiniRavne na Koro.kem in Esperantskega dru.tvaMaribor, bi kot prevajalec rad zainteresiranimpojasnil, zakaj sem se pred leti lotil prevajanja pravtega avtorja in tega njegovega besedila . in kaj meje spodbudilo, da sem to prevedel v mednarodnijezik esperanto. Te misli sem sicer povedal na vsehtreh dosedanjih predstavitvah, ki so bile pripravljenev Ravnah na Koro.kem, v Mariboru in v SlovenjGradcu, a veljava knjige in njenega avtorja sizaslu.i, da to zberem in uredim tudi v obliki tegazapisa. 
Zakaj Pre.ih? 
Moj prvi spomin, ki se ga nikakor ne morem»znebiti«, sega v tretje leto moje starosti, ko so mestar.i pol nosili, pol vlekli po zasne.eni cesti izFare pri Prevaljah do Kotelj, da bi se tam poklonilispominu na tedaj umrlega pisatelja Lovra Kuharja.V mojem spominu ni nobene besede, ampak samoslika tiste dolge naporne poti in prizor kropljenja, zakaterega ne vem, ali je veljalo naparanemu trupluali pa samo njegovi fotografiji, kakor je danesskoraj .e edina oblika slovesa od umrlega predpogrebom. 
> 


Tradukisto Vinko O.lak kun la libro Doberdo | Prevajalec Vinko O.lak s knjigo Doberdo 
Poletje • 2017 • somero 
Sed car ni pri tio poste ofte interparolis, mi kun
certeco scias, ke temis pri la morto kaj entombigode la verkisto Kuhar. 
Mia patro, ce kiu mi kreskis, kaj mia duonpatrino,
kiu por mi estis modela kaj eduka patrino, ne legisla librojn de Kuhar. La duonpatrino bone konis laedzinon de Kuhar kaj pri tio ofte rakontis, kaj la patrohavis estimon por la »komunisto, kiu pledis por lakamparanoj, kiujn la komunista povo cetere tre
malbone traktis«. Tiam mi ankorau ne sciis, ke lagrandulo el Kotlje distingigis ankau kun aliaj belaj
homaj trajtoj. Tiel mi pli poste de la homoj, kiuj tion
travivis, eksciis, ke li el sia malsanuleja cambro en
Slovenburgo ne permesis depreni krucifikson, kielsuper tiu kristana simbolo agresis la germanaj
okupatoroj, kiam ili dum kvar jaroj ekregis en tiu ciparto de la slovena teritorio, kaj post la milito baldauankau la liberigantoj. Nek la unuaj nek la sekvaj sur
la vandoj de la publikaj institutoj toleris la krucifikson
– kaj finfine tiel la unuaj kiel ankau la duaj estisforjetitaj sur la tombejon de la historio, sen krucifikso
kompreneble, kiel por ili decas. 
Pre.ih atestas, ke li komunisto vere estis kaj tion ne

ludis, ec malpli tion uzis por propra intereso. En tiu 

senco li estas elstara fenomeno en Slovenio kaj en

la tuta Europo kaj li valoras honoran kaj dankeman 
rememoron. Per tio mi ne laudas lian 
mondpercepton, kiu estis la aperajo de certa tempo

kaj cirkonstancoj, sed lian koron, kiu estis, kion en

gin deponis lia pia patrino kaj kion montris al li lia

honesta patro. 

Kial Doberdo? 
Okazis dum la 70­aj jaroj, kiam sidis kune en la
kafejo de la hotelo Orel en Mariburgo la poeto
Vladimir Gaj.ek, Ante Trstenjak, la filo de renoma
pentristo kun la sama nomo, kaj mia sensignifo.
Kompreneble ni interparolis pri literaturo. Ante
Trstenjak estis nekredebe instruita kaj inteligenta
homo. Parte li vivtenis sin per matematikaj enigmoj,
kiujn li sendis publici en la mondon. Cetere li
posedis ekstraordinaran informitecon pri literaturo
kaj historio. El interparoloj kun li mi kiel literatura
komencanto lernis pli da historio ol el lernejaj
lernolibroj. Mi ne scias, kiel ni atingis la temon, sed

subite Trstenjak jetis sur la tablon surprizan aserton,

ke por li la plej granda slovena prozisto estas Lovro
Kuhar. Kiel do, ja ni per la lerneja normado tamen

ciuj estis adeptoj de Ivan Cankar. Ne temis pri tio,

ke oni Pre.ihon prenis por malgranda, sed por preni

lin por la plej granda, tio debatigis de la 

defendomuro de la lerneja scio. 
En tiu tempo mi tiun por mi novan kaj surprizan

rigardon al la slovena prozo ankorau ne povis
akcepti, sed dum ciuj jaroj pli poste en mi audigis
kaj min defiis al konfrontigo kun mia renoma
samgentano kaj preskau samlokano. Mi bezonis
multan maturigon kaj elprovojn por finfine hisi la

blankan flagon de kapitulaco kaj rekoni: Jes, kiel
ajn, Pre.ih estas la plej granda! 

Ke mi elektis inter ciuj verkoj de Prežih guste
Doberdon, tio ne okazis pro la proksimiginta jubileo
de la terura okazado ce la fronto de Soča / Isonzo,

kiu faras la objekton de tiu granda romano, tiam tio

ankorau ne staris antau miaj okuloj. 

> 
A ker smo se doma o tem .e veekrat pogovarjali,zagotovo vem, da je .lo za smrt in pokop pisateljaKuharja. 
Moj oee, pri katerem sem odra.eal, in maeeha, kimi je bila vzgledna kru.na in vzgojna mati, nistabrala Kuharjevih knjig. Maeeha je dobro poznalaKuharjevo .eno in je o tem veekrat pripovedovala,oee pa je imel spo.tovanje do »komunista, ki se jezavzemal za kmete, s katerimi je komunistienaoblast sicer zelo grdo delala«. Tedaj .e nisem vedel,da se je veliki Hotuljean odlikoval .e z drugimi lepimielove.kimi potezami. Tako sem pozneje od ljudi, kiso to sodo.ivljali, izvedel, da iz svoje bolni.ke sobev bolnici v Slovenj Gradcu ni dovolil sneti kri.a,kakor so se nad tem kr.eanskim simbolom zna.ali nem.ki okupatorji, ko so za .tiri leta zavladali v temdelu slovenskega ozemlja, po vojni pa kmalu tudiosvoboditelji. Ne prvi in ne drugi na stenah javnihustanov in krajev niso trpeli kri.a . na koncu pa soprvi in drugi bili odlo.eni na pokopali.eu zgodovine,brez kri.a seveda, kakor jim pristoji. 
Pre.ih preprieuje, ker je komunist resnieno bil intega ni igral, .e toliko manj, da bi iz tega iztr.il kaj zase. V tem smislu je izreden pojav na Slovenskemin v vsej Evropi in vreden eastnega in hvale.negaspomina. S tem ne hvalim njegovega nazora, ki jebil pojav easa in okoli.ein, pae pa njegovo srce, kije bilo, kar je vanj polagala njegova pobo.na matiin kar mu je kazal njegov po.teni oee. 
Zakaj Doberdob? Bilo je v sedemdesetih letih, ko smo sedeli v kavarnihotela Orel v Mariboru pesnik Vladimir Gaj.ek, sinznanega slikarja Anteja Trstenjaka, tudi sam Ante,in moja nepomembnost. Govorili smo kajpada oliteraturi. Ante Trstenjak je bil neverjetno izobra.enin inteligenten elovek. Delno se je pre.ivljal s tem,da je v matematiene easopise po svetu po.iljalmatematiene uganke, ki jih je sam sestavljal. Sicer pa je imel izreden razgled po knji.evnosti inzgodovini. Iz pogovorov z njim sem se kot mladliterarni zaeetnik naueil vee zgodovine, kakor pa iz.olskih priroenikov. Ne vem, kako smo pri.li na totemo, a nenadoma je Trstenjak vrgel na mizoosupljivo trditev, da je zanj najveeji slovenskiprozaist Lovro Kuhar. Kako, saj smo bili po .olskiformiranosti vendar vsi cankarjanci. Ni .lo za to, dabi imeli Pre.iha za majhnega, a da bi bil pravnajveeji, to se je odbijalo od obzidja .olskega znanja. 
Tedaj tega zame novega in presenetljivega pogledana slovensko prozo .e nisem mogel sprejeti, a vsaleta pozneje se je v meni ogla.al in me izzival vsooeenje z mojim znamenitim rojakom in skorajsokrajanom. Potrebno je bilo precej zorenja inpreizku.enj, da sem nazadnje izobesil belo zastavopredaje in si priznal: Ja, kakor koli .e, Pre.ih jenajveeji! 
Da sem se odloeil med vsemi Pre.ihovimi deli pravza Doberdob, ni pri.lo iz bli.ajoee se stoletnicestra.nega dogajanja na so.ki fronti, ki je predmettega velikega romana, tedaj mi to .e ni bilo predoemi. 
> 

Poletje • 2017 • somero 
Parte kuntiris min en tiun ci verkon peto de latradukistino de gi en la germanan lingvon (cetere si
ne estas notita kiel la tradukistino, la subskribitatradukisto, vere ekscelenta konanto de la slovena
lingvo kaj literaturo, sian laboron reviziis kaj tie tie
plibonigis kaj tiel li validas por la tradukanto), ke mi
helpu al si elenigmigi tiun kaj tiun karakterizan
esprimon de Pre.ih, pri kiuj nuntempe havas
malfacilajojn ankau liaj samlokanoj. Mi ne scias,
kiom mia modesta helpo okaze de la germana
traduko utilis, ciukaze tio min proksimigis al tiu ciproza verko. Tiam por mi ankau desegnigis la
konstelacio de tri grandaj literaturaj verkoj, kiuj
estigis sur­baze de la oka­zado dum la unua 
mondmili­to. La romano A Farewell to Arms (Adiau armiloj) de Ernst Hemingway, Im Westen nichts Neues (Nenio nova en Okci­dento) de Erich MariaRemar­que . kaj la pri­milita romano Doberdob (Do­berdo) de Pre­.ih. Du el tiuj tri romanoj rolassur la sama lo­ko: Adiau armiloj kaj Doberdo. La 
diferenco inter Hemingway kaj Prežih trovigas enilia stilo, sed ec pli en ilia persona rolo kaj statusoce la fronto de Soča / Isonzo, kie ili samtempeceestis sen scii unu pri la alia. Hemingway apogis
sian verkadon sur siaj senperaj spertoj kaj oni povaslin preni por genia diletanto en la pozitiva signifo de
tiu ci kutime false komprenata latina vorto, ja la
verbo deligo signifas »mi amas, mi aprezas«, kaj tio
signifas, ke la verko estis skribita el amo. Cu senamo gi povus esti tiomfoje nove skribita, carintertempe plurfoje perdita au de la autoritatojkonfiskita? La amerikano ce la fronto de Soča /
Isonzo mem ne partoprenis batalojn, kvankam
lauraporte li estis vundita, siajn rekonojn pri la irode la militado li ricevis kiel soforo de la ambulanco de Ruga Kruco dum interparoloj kun la vunditajsoldatoj. La sloveno mem devis batali en la tranceojde la austra­hungara armeo kaj li cion, pri kio li en
sia verko raportas, travivis de proksime kaj sur
propra hauto. La rakonto el la romano Nenio nova en Okcidento de la germana verkisto kaj pacifisto
Erich Maria Remarque okazas lau la okcidenta
fronto inter la germana kaj franca armeoj. 
Tiu ci verko estas tiel pli malfacile senperekomparebla kun ambau aliaj verkoj, parolantaj pri
la fronto de Soea / Isonzo. Mi ne volas la menciitajntri librojn ordigi en la hierarkian ordon de la
literatura valido, sed ciukaze mi volas la romanon
de Pre.ih envicigi en tiun la plej gravan literaturantriopon pri la temo de la unua mondmilito. Hazardo 
au ankau io alia volis, ke la tuta laboro de la
tradukado kaj eldonado de la romano Doberdo de
Prežih rezultis en bela libra eldono jus je la centadatreveno post la okazintajoj, priskribitaj en tiu ci
libro. 
Preskau miraklo… 
Nuntempe en Slovenio estas escepta evento, se
aperas libro en la slovena lingvo sen la stata
subvencio. Sed se aperas libro en la lingvo, kiun en
tiu stato komprenas nur kelkcent homoj, kiel tio
estas la internacia lingvo Esperanto, tiam oni
preskau povas paroli pri miraklo. Kaj tamenmalantau tiu ci evento trovigas vivaj homoj kun
nomoj kaj funkcioj. 
> 
Deloma me je v to delo povlekla pro.nja prevajalketega dela v nem.eino (sicer kot prevajalka nipodpisana, podpisani prevajalec, sicer res odlieenpoznavalec sloven.eine in slovenske literature, jenjeno delo pregledal, ga tu in tam popravil in veljaza prevajalca), da ji pomagam razvozlati pomen teali one znaeilne Pre.ihove besede, s kakr.nimiimamo danes te.ave tudi njegovi rojaki. Ne vem,koliko je bila moja skromna pomoe nem.kemuprevodu v prid, vsekakor pa me je to pribli.alo temuproznemu delu. Tedaj se mi je tudi izrisalakonstelacija treh velikih literarnih del, ki so nastala na osnovi dogajanja v prvi svetovni vojni. Hemingwayevega romana Zbogom oro.je (A Farewell to Arms), Ericha Marie Remar­qua Na zahodu nie novega (Im Westen nichts Neues) . in Pre.ihovega vojnega romana Doberdob.Dva od teh treh romanov se dogajata na istem kraju: Zbogom oro.je in Doberdob. Razlika med Hemingwayem inPre.ihom je v njunem slogu, .e bolj pa v njuni vlogiin statusu na so.ki fronti, kjer sta bila istoeasnoprisotna, ne da bi drug za drugega vedela.Hemingway je svoje pisanje naslanjal na svojobogato novinarsko prakso in ga lahko .tejemo zagenialnega profesionalca; Pre.ih je svoje pisanjenaslanjal na svoje neposredne izku.nje in ga lahkoimamo za genialnega diletanta v pozitivnempomenu te navadno napak razumljene latinskebesede, saj glagol deligo pomeni »ljubim, cenim«,kar pomeni, da je bilo delo napisano iz ljubezni. Ali bi moglo biti brez ljubezni tolikokrat na novonapisano, ker vmes veekrat izgubljeno ali tudizaplenjeno po oblasteh? Ameriean se na so.ki frontisam ni udele.eval bojev, eeprav je bil menda tudiranjen, svoja spoznanja o poteku vojskovanja jedobival kot voznik vozila Rdeeega kri.a v pogovorihz ranjenimi vojaki. Slovenec se je sam moralbojevati v jarkih avstro­ogrske vojske in je vse, oeemer v svojem delu poroea, do.ivljal od blizu in nalastni ko.i. Zgodba iz romana Na zahodu nie novega nem.kega pisatelja in pacifista Ericha Marie Remarqua se dogaja na zahodni fronti med nem.koin francosko armado. 
To delo je tako te.je neposredno primerljivo z obe­ma deloma, ki govorita o so.ki fronti. Omenjenihtreh knjig ne .elim razvr.eati v hierarhieni red lite­rarne veljave, vsekakor pa .elim Pre.ihov romanuvrstiti v to najbolj pomembno literarno trojico natemo prve svetovne vojne. Nakljueje ali tudi kajdrugega je hotelo, da se je vse delo prevajanja inizdaje Pre.ihovega romana Doberdob izteklo vlepo knji.no izdajo prav v stotem letu po dogodkih,ki jih knjiga opisuje. 
Skoraj eude.. 
Danes je na Slovenskem izjemen dogodek, ee izidekak.na knjiga v slovenskem jeziku brez dr.avnesubvencije. Ee pa izide knjiga v jeziku, ki ga v tejdr.avi razume le nekaj sto ljudi, kakor je to zmednarodnim jezikom esperantom, potem lahkoskorajda govorimo o eude.u. In vendar so za temdogodkom .ivi ljudje z imeni in funkcijami. 
> 

Poletje • 2017 • somero 
En la jaro 2015 grupo de slovenaj entuziasmuloj prila kinoproduktado el Triesto sub la gvido de la
regisoro Martin Turk filmis ekscelentan dokumentan 
filmon kun la titolo Doberdo . romano de la 
ribelanto. La filmo estis prezente projekciita ankauen la kulturhejmo en Ravne na Koroškem. Car mihavis bonsancon ne maltrafi la prezentadon, mi post
la projekciado kun glaso de gastigado interparolis
kun la cefo de la buroo de la urbestro kaj prizorganto
de »Pre.ihova ustanova« (Institucio de Pre.ih)Vojko Moenik. Li demandis min, kion mi tiel faras
kaj mi pretere respondis, ke mi tradukas ankau la
romanon de Pre.ih Doberdo en Esperanton. Li
demandis, cu mi jam havas eldoniston. Mi diris, ke
mi tradukas por mia tirkesto kaj ke cetere mi vidas
nenian eblecon gin eldoni en libra formo. Li diris: 
»Do ni eldonos.« Mi ne komprenis tuj, kiu tiu »ni«estu, ja mi sur la kampo de eldonado ne estas tute
sen orientigo. »Prežihova ustanova« sonis mallonga
klarigo. Mi kredis en sinceran pretecon de miapartnero en konversacio s­ro Moenik, helpi ke lalibro aperu, sed mi ne kredis, ke tio estas realigebla.
Tamen mi akcelis mian tradukadon. Por almenau 
demeti la laboron finitan. Dume mi komencis pensi
pri provleganto, kiu nepre devus tion ci lingvekontroli, ja ciu esperanta autoro kaj tradukistosenvole ensovas en sian laboron solvojn el propra
lingvo, kiuj ne estas nepre en kongruo kun la 
esperanta maniero esprimigi. Tiel validas la neskribita regulo, ke la manskribajon revizie legu iu
el la tute fremda lingva grupo. Sed kie tian homon trovi? Nome, sen mono, per kiu oni tian laboronpovus pagi. Rapide kaj vere bonrezulte helpis al mimag. Zlatko Ti.ljar, mia malnova esperantoamikoel Zagrebo, kiu post la disfalo de Jugoslavio vivaskaj laboras en Mariburgo. Por la lingva reviziado likonsilis al mi la tradukiston kaj leksikografon JózsefHorváth el Hungario. Ne estas tre facile la nekonatan homon peti, ke li akceptu tiel ampleksan
laboron kaj faru gin sen pago. Se mi tradukus al iu 
ajn alia lingvo, mi tian komplezon ne povus elpeti.Inter la esperantistoj tio estas alia afero. Ili ne
laboras por lingvo, kies portanta nacio estus rica kaj
potenca kaj tiel oni povus prave atendi por sia laboroadekvatan salajron. 
La esperantistoj laboras el profunda konvinko, ke lavalida lingva (mal)ordo en la mondo estas bazemaljusta . kaj tiun maljustecon oni povus helpe de la
neutrala internacia lingvo eble forigi kaj tiel kontribuial pli bona interomprenigo inter la unuopuloj kaj na­cioj. Tial ili cetere ne malakceptas pagon, se gi eblas,sed ili estas pretaj ion fari ankau sen mono, kio
sendube montras la moralan potencialon de la inter­nacia lingvo. 
Sinjoro József Horváth kun sia gisfunda kaj preciza
laboro savis la adekvatecon de la traduko. Ne estis eble pagi lian ekscelentan laboron, sed la komunumoRavne na Koro.kem kaj Pre.ihova ustanova sendisal li plurajn ekzemplerojn de la presita libro Doberdo,kiu sen lia kunlaboro ne povus aperi. Aparta problemodum la tradukado estis specifaj terminoj ne nur de la
militista slango, sed ankau de la neformala soldatajargono, kiel gin dum interparoloj uzis soldatoj kajoficiroj, kaj la verkisto ilin peras lau proksimuma nota­do, kiu ne ciam estas konsekvenca. 
> 
V letu 2015 je skupina slovenskih filmskih navdu.encev iz Trsta pod vodstvom re.iserjaMartina Turka posnela odlieen dokumentarni film znaslovom Doberdob . roman upornika. Film so predstavili tudi v Kulturnem domu na Ravnah naKoro.kem. Ker sem imel sreeo, da predstave nisemzamudil, sem se tam po projekciji ob kozarcupogostitve pogovarjal z vodjo .upanovega urada inoskrbnikom Pre.ihove ustanove Vojkom Moenikom.Vpra.al me je, kaj delam, in tako mimogrede semmu omenil, da prevajam tudi Pre.ihov romanDoberdob v esperanto. Vpra.al me je, ee .e imam zalo.nika. Rekel sem, da prevajam za predal in dane vidim nobene mo.nosti, da bi to res kdaj iz.lo vknji.ni obliki. Rekel je: »Bomo pa mi izdali.« Nisemtakoj razumel, kdo naj bi bil ta »mi«, saj nazalo.ni.kem podroeju nisem povsem brez orientacije. »Pre.ihova ustanova«, je bilo danokratko pojasnilo. Verjel sem v iskreno pripravljenostsogovornika gospoda Moenika, da pomaga knjigido izida, nisem pa verjel, da bi bilo to mogoeeuresnieiti. Kljub temu sem prevajanje pospe.il. Davsaj odlo.im to delo kot opravljeno. Medtem semzaeel premi.ljati o lektorju, ki bi nujno moral tojezikovno pregledati, saj vsak esperantski avtor aliprevajalec nehote vna.a v delo re.itve iz lastnegajezika, ki niso nujno v skladu z esperantskimnaeinom izra.anja. Tako velja nenapisano pravilo,naj rokopise pregleda kdo iz povsem tuje jezikovneskupine. A kje takega eloveka dobiti? Namree brezdenarja, s katerim bi tako delo plaeal. Pri tem mi je hitro in .e kako sreeno pomagal mag. Zlatko Ti.ljar,star esperantski prijatelj iz Zagreba, ki .e odrazpada Jugoslavije .ivi in dela v Mariboru. Zajezikovni pregled mi je svetoval esperantskegaprevajalca in leksikografa Józsefa Horvátha naMad.arskem. Ni prav lahko eloveka, ki ga nepozna., prositi, ee bi hotel sprejeti tako obse.nodelo in ga opravil brez plaeila. Ee bi prevajal vkaterega koli od narodnih jezikov, bi eesa takegane mogel prositi. Med esperantisti je to drugaee. Ti namree ne delajo za jezik, katerega nosilna nacijaje bogata in mogoena in torej upravieeno prieakujejoza svoje delo ustrezno plaeilo. 
Esperantisti delajo iz globokega preprieanja, da jeveljavni jezikovni (ne)red na svetu v osnovi krivieen ­in da je to krivienost s pomoejo nevtralnega med­narodnega jezika mogoee odpraviti in tako prispevatik bolj.emu razumevanju med posamezniki in narodi.Zato sicer ne odklanjajo plaeila, ee je to na voljo, a sopripravljeni kaj narediti tudi brez denarja, kar nedvom­no ka.e na moralni potencial mednarodnega jezika. 
Gospod József Horváth je s svojim temeljitim innatanenim delom re.il ustreznost tega prevoda. Ni mu bilo mogoee njegovega izvrstnega dela plaeati v den­arju, a obeina Ravne na Koro.kem in Pre.ihovaustanova sta mu poslali vee izvodov natisnjene knjigeDoberdob, ki brez njegovega sodelovanja ne bi moglaiziti. Poseben problem pri prevajanju so bili specifieniizrazi ne le voja.kega jezika, ampak tudi neformalne­ga voja.kega .argona, kakor so ga v pogovorih upor­abljali vojaki in oficirji, pisatelj pa jih podaja popribli.nem zapisu, ki ni vselej dosleden. > 

Poletje • 2017 • somero 
Trovigas cetere plurlingva militista terminaro, interkvin aliaj lingvoj ankau kun Esperanto, sed en gi
mankas multaj vortoj, kiuj en la romano aperas. La scipovo de la revizianto helpis min multe. La even­
to, preskau nomebla »miraklo«, estis ebla, car enSlovenio certe trovigas almenau unu komunumo,kies urbestro (d­ro Rožen) kaj la cefo de ties buroo
(V. Moenik) siajn promesojn estimas kaj la aferojn
pretigas gisfine. La samo validas por la eldonejo
CERDONIS (A. Golob) en Slovenburgo, kiu la li­bron formis kaj presis kun plena profesia kvalito kaj
en la antaukonsentita limtempo. 
Kial Esperanto? Unue kompreneble simple pro tio, ke Esperantoestas la sola lingvo, kiun plenkreska homo, kiu en
gi ne estas naskita, povas lerni tiel, ke oni en gipovas paroli, skribi kaj en gin traduki. 
Por la traduko de Doberdo en Esperanto trovigas pli profundaj motivoj. Doberdo rolas en la 
cirkonstancoj de plurlingveco kaj ankau montras lalingvan aspekton de la maljusta ordo en la austra­hungara imperio, kiu grandparte kontribuis al gia
fino. 
Por la traduko en Esperanton trovigas ankorau unu
motivo, kiu ne havas idealisman karakteron, sedestas en la servo al la nacia intereso. Kiam aperas
tiu au alia slovena libro en la germana, franca auangla traduko, kio povas okazi nur surbaze de stata
subvencio, la libro cetere estas presita, tamen
lauregule gi ne trovas vojon al la acetantoj. La
libromerkato estas tre fermita merkato, interesitanur por la libroj, kiujn la naciaj eldonejoj mem
detektas, dum ne trovigas granda intereso por lalibroj, kiujn en la angla eldonas tiu au alia eldonejoen Labako kaj provas ilin proponi en la angla au 
u s o n a Sicer obstaja veejezieen voja.ki slovareek, medpetimi jeziki je tudi esperanto, a v njem vendarmanjka veliko besed, ki se v romanu pojavljajo.Lektorjevo znanje mi je bilo tu v odloeilno pomoe.Dogodek, ki bi mu skoraj lahko rekel »eude.«, je bilmogoe, ker je v Sloveniji zanesljivo vsaj enaobeina, katere .upan (dr. Ro.en) in .ef njegovegaurada (V. Moenik) obljubo dr.ita in stvar izpeljetado konca. Enako velja za zalo.bo CERDONIS (A.Golob) v Slovenj Gradcu, ki je knjigo oblikovala innatisnila s polno profesionalno kvaliteto in tudi vdogovorjenem roku. 
Zakaj esperanto? 
Najprej seveda preprosto zato, ker je esperanto
edini jezik, ki se ga lahko elovek, ki v njem ni rojen,
nauei tako, da lahko v njem govori, pi.e in vanj
prevaja. 

Za prevod Doberdoba v esperanto pa obstajajo globlji razlogi. Doberdob se dogaja v okoli.einah veejezienosti in prikazuje tudi jezikovni vidik nepravienega reda avstro­ogrskega cesarstva, ki jev izdatni meri pripomogel k njegovemu koncu. 
Za prevod v esperanto pa obstaja .e en razlog, kini idealistiene narave, ampak je v slu.bi nacionalnega interesa. Kadar izide kaka slovenska knjiga v nem.kem, francoskem ali angle.kemprevodu, kar se lahko zgodi vedno le na podlagidr.avne subvencije, je knjiga sicer natisnjena,vendar praviloma ne najde poti do kupcev. Knji.nitrg je namree dokaj zaprt in je zainteresiran le zatiste prevode, ki jih nacionalna knji.na produkcijasama odkrije, ni pa prevelikega interesa za knjige,ki jih v angle.eini recimo izda kaka zalo.ba vLjubljani in jih potem sku.a plasirati na angle.kemin ameri­


interkonse 

La soldato Prežih en forpermeso antau la domo en la jaro 1939 >
nton: > 

Vojak Pre.ih na dopustu pred domeo hi.o leta 1939 
Poletje • 2017 • somero 
Legu la libron kaj post tio sendu gin kiel donacon alvia esperanta korespondanto au amiko en la mondo! 
Tiel la pli granda parto de Doberdo de Prežih baldau atingos la alcelatan publikon, sen ke por tio devus
trovigi aparta libromerkata reto. Dum la anglaj, fran­caj, germanaj kaj aliaj tradukoj pliparte trovigas en
magazenoj, la esperantaj libroj iras tra la mondo kajtiel plenumas la bazan taskon, ke ili estas legataj. Tiel 
estus bone, se ankau aliaj slovenaj komunumoj ko­mencus imiti la modelon de Ravne na Koroškem. Ciu komunumo havas cu pli klasikan au pli modernanautoron, kiu estus inda esti sendita tra la mondo. Kajciu komunumo havas tiom da mono por subteni el­
donon de unu en Esperanton tradukita libro por don­aci ilin al la slovena esperantistaro . kaj ili tiujn librojnunue mem legos kaj poste ilin kiel donacojn dissend­os al siaj amikoj en la mondo. Pli belan kaj simplankolportadon de la slovena literaturo oni ne povasimagi. 
La lasta motivo por traduki la romanon de Pre.ih enEsperanton estas la penso je estonto. Nuntempe
Esperanto estas ankorau juna lingvo, apenau 130jarojn aga. Kalkulante, ke la slovena lingvo bezonis pliol mil jarojn por estigi oficiala lingvo en la stato, do tielEsperanto trovigas ankorau en bebovindoj kaj la tutaperspektivo ankorau trovigas antau gi. La nacio, kiunun, kiam ankorau ne estas denseco, almenau iomete 
investos en prezentadon de sia literaturo en la
internacia lingvo, havos en la estonto, se tiu ci lingvoeble tamen estos akceptita kiel la dua lingvo por ciuterano, neimageblan avantagon antau la nacioj, kiujpri tio nuntempe ankorau ne pensas. Jam nun estasen Esperanton tradukitaj kompare superaverage
multaj slovenaj literaturaj verkoj. 
Ni havas en Esperanto du plenajn verkojn de Cankar:Servisto Bartolomeo kaj lia rajto kaj La domo de Maria Helpantino. Ni havas ec du ekscelentajn tradukojn de la Sonetkrono de Pre.eren kaj de pluraj sonetoj de lasama poeto; ni havas antologion de la modernaslovena prozo sub la titolo Sunflanke de Alpoj. Ni havas en esperanta traduko multajn unuopajnpoemojn de unuopaj klasikaj kaj modernaj slovenaj
poetoj, sed ni havas preskau la kompletan poeziankolekton de Srečko Kosovel, kiu antau kelkaj jaroj
aperis dulingve sub la titolo El la ora boato. Ni havas tradukon de la romano de Boris Pahor Pilgrimantoj inter ombroj. En manuskripto trovigas traduko de la 
romano Morgau ek transjordanen de Rebula, same la rakonto de Josip Jureie Georgo Kozjak, la slovena janicaro. En preparo estas la traduko de la romano La kroniko de Visoko de Ivan Tavear. Same en manuskripto estas esperanta traduko de la unuaslovena libro el la jaro 1550, la Katekismo de Primuso Trubero. Jen nur kelkaj titoloj, kiuj venas en mian
penson, sed trovigas ankorau pli da tio. La slovenojtiel havas bonan sancon en la tempo, kiam Esperantoestos eble rigardata alie ol nuntempe, ektrovi sin ce lapinto de prezentigo de propra literaturo en la internacialingvo. Kaj ankau se tiu tempo ne venos, ni jam nun
havas certecon, ke en Esperanton tradukataj slovenaj
libroj iros tra la mondo kaj estos legataj kaj ne kusosen magazenoj. ¦ 
Vinko O.lak 
Klaudiforumo, kristnaske 2016 
La teksto en tute estas sur retadreso 
http://esperanto­maribor.si/prezihov­doberdob­v­esperantu/ 

Knjigo preberi, potem pa jo po.lji kot darilo svojemu
esperantskemu dopisovalcu v svet! Tako bo veeji del Pre.ihovega Doberdoba kmalu dosegel ciljno publiko, ne da bi za to morala obstajatiposebna knjigotr.ka mre.a. Medtem ko angle.ke,francoske, nem.ke in druge tujejeziene izdajenajveekrat le.e v skladi.eih, esperantske potujejo posvetu in tako izpolnjujejo svojo osnovno nalogo, da jihljudje berejo. Tako bi bilo dobro, ee bi tudi drugeslovenske obeine zaeele posnemati zgled Raven naKoro.kem. Vsaka obeina ima kakega starej.ega alinovej.ega avtorja, ki bi ga bilo vredno pokazati svetu.In toliko denarja ima vsaka obeina, da lahko podpreizid ene v esperanto prevedene knjige in nakladopodari slovenskim esperantistom . ti pa bodo te knji­ge najprej sami prebrali, nato pa jih bodo kot dariloposlali svojim esperantskim prijateljem po svetu.Lep.e in bolj enostavne kolporta.e slovenskegaslovstva v svetu si ni mogoee predstavljati. 
Zadnji razlog za prevod Pre.ihovega romana vesperanto pa je misel na prihodnost. Danes jeesperanto .e mlad jezik, komaj 130 let star. Eeraeunamo, da je sloven.eina potrebovala vee ko tisoelet, da je postala uradni jezik v dr.avi, potem jeesperanto .e v otro.kih plenicah in je vsa perspektiva.ele pred njim. Narod, ki bo zdaj, ko tu .e ni drenja,vsaj nekaj malega investiral v predstavljanje svojegaslovstva v mednarodnem jeziku, bo imel v prihodnosti,ee bo ta jezik nekoe morda vendar sprejet kot drugijezik vsakega zemljana, nepredstavljivo prednost prednarodi, ki na to danes ne mislijo. .e danes je v esperanto prevedeno primerjalno nadpovpreeno .tevilo slovenskih literarnih del. 
V esperantu imamo dve Cankarjevi celoviti deli: Hlapec Jernej in njegova pravica, in Hi.a Marije Pomoenice. Imamo kar dva odliena prevoda Pre.ernovega Sonetnega venca in vee posameznih Pre.ernovih sonetov; preveden je izbor slovenskesodobne proze pod naslovom Sunflanke de Alpoj (Na soneni strani Alp), veliko posameznih pesmi klasienih in sodobnih pesnikov in skoraj celotna zbirka Kosovelove poezije, ki je pred leti iz.la v dvojezieniizdaji. Preveden in izdan je Pahorjev roman Nekropola (Pilgrimantoj inter ombroj), v rokopisu je preveden Rebulov roman Jutri eez Jordan (Morgau ek transjordanen). V rokopisu je prevedena Jureieeva povest Jurij Kozjak, slovenski janiear; kmalu bo preveden tudi Tavearjev roman Viso.ka kronika. V rokopisu je prevedena tudi prva slovenska knjiga, Trubarjev Katekizem (La Katekismo) iz leta 1550. To je le nekaj naslovov, ki mi naglo pridejo na misel, tega je .e dosti vee. Slovenci imamo tako veliko mo.nost, da se bomo v easu, ko bodo na esperanto morda gledali drugaee kakor danes, nenadoma zna.li prisamem vrhu zastopanosti nacionalne literature v mednarodnem jeziku. In tudi ee tega easa nikoli ne bo,imamo .e danes zagotovilo, da bodo v esperanto prevedene slovenske knjige .le v svet in bodo branein ne bodo oble.ale v skladi.eih. ¦ 
Vinko O.lak 
Celovec, o bo.ieu 2016 
Tekst v celoti se nahaja na tej spletni povezavi: 
http://esperanto­maribor.si/prezihov­doberdob­v­esperantu/ 


Poletje • 2017 • somero 

La 4­an de novembro okazis en Maribor festo de 
20­jarigo de Asocio por Europa Konscio, kiun fondisesperantistoj kaj daure konsistigis plimulton de ties
aktivaj membroj. Dum tiuj 20 jaroj la Asocio organizismulton kaj pri tio mi eble verkos alifoje. Nun mi volas paroli pri tio kion mi lernis dum la okazigo de la tiucele
organizita ronda tablo "Slovena lingvo je vojkrucigo". 
Nome nuntempe la universitata lobio forte premas al
la slovena parlamento akcepti sangon de lego prilingva regimo en universitatoj. La nuna lego permesas
instruadon en ne­slovena lingvo nur se paralele
ekzistas la sama studo ankau en la slovena. La nunajgvidantoj de la universitatoj volas tion sangi tiamaniereke oni rajtas instrui en fremda lingvo "se estas sufica nombro da interesitoj" kaj se la stuobjektoj "almenau parte estas instruataj en la slovena". 
Dne 4. novembra 2016 je bilo v Mariboru praznovanje
20. obletnice Dru.tva za evropsko zavest, ki so gaustanovili esperantisti in stalno sestavljajo veeinonjegovih aktivnih elanov. V teh 20­ih letih je dru.tvobilo zelo dejavno. O tem bom pisal ob drugi priliki.Sedaj .elim pisati o tem, kar sem se naueil medokroglo mizo "Slovenski jezik na razpotju", organizirano v ta namen. 
Univerzitetni lobi v zadnjem easu moeno pritiska naslovenski parlament, da bi sprejeli spremembo zakona
o jezikovni ureditvi na univerzi. Sedanji zakon dovoljuje poueevanje v neslovenskem jeziku samo, ee vzporedno obstaja enak .tudij tudi v sloven.eini.Sedanji voditelji univerz bi radi to spremenili tako, dabi imeli pravico poueevanja v tujem jeziku "ee bi bilo zadovoljivo .tevilo interesentov" in ee so predavanja .tudijskih predmetov "vsaj delno v sloven.eini". 


Ronda tablo "Slovena lingvo je vojkrucigo" | Okrogla miza "Slovenski jezik na razpotju", z leve: Tone Partljič, Melita
Forstnerie Hajn.ek, Melita Cimerman, Seán Ó Riain, Maja Cimerman 
Tio praktike eljetus la slovenan el multaj teknikajfakultatoj. Car ne estas klare kio estas "sufica nombro" kaj kio estas "almenau parte". 
La universitataj estroj vidas en tio sancon por ricigi kaj lakontrauuloj komprenas ke tio estas komenco de 
malapero de slovena popolo. 
En la ronda tablo kiun gvidis jurnalistino Melita Forstenrič
Hajn.ek, parolis Seán Ó Riain, irlanda diplomato kajTone Partljie, slovena verkisto, teatrologo kaj iamaparlamentano de slovena parlamento. Sean parolis primaniero kiel malaperis la irlanda lingvo kaj kiel
malfacilege estas gin revivigi kaj Tone pri la graveco de
slovena lingvo kiu estas portanto de slovena historio kajkulturo. 
Estis vigla diskuto poste. 
Kion mi lernis estas interese: Neniun popolon au
popolgrupon povas detrui perforto el ekstere. Ju pli tiuperforto estas kruela, des pli forta estas la rezisto de lapopolo kaj batalo por la plua ekzisto. Per perforto oni
povas malgrandigi iun popolon, igi gin minoritato au ecsajne malekzistigi gin provizore en la publiko. Sed gidaure plu vivos, ilegale au kase. Kiam la perfortomalfortigas, la popolo kaj la lingvo reviviogas. 
> 
Praktieno bi to izloeilo sloven.eino iz .tevilnih tehnienih fakultet, ker ni jasno, kaj je "zadovoljivo .tevilo" in kaj je "vsaj delno". 
Vodje univerz vidijo v tem mo.nost za bogatitev,nasprotniki pa razumejo to kot zaeetek izginjanja slovenskega naroda. 
Na okrogli mizi, ki jo je vodila novinarka Melita FostnerieHanj.ek, je govoril Seán Ó Riain, irski diplomat, in TonePartljie, slovenski pisatelj, teatrolog in nekdanji poslanecslovenskega parlamenta. Seán je govoril kako je izginilirski jezik in kako te.avno ga je o.iviti, Tone pa opomenu slovenskega jezika, ki je nosilec slovenskezgodovine in kulture. 
Nato je bila .ivahna diskusija. 
Kar sem se naueil je zanimivo: Noben narod ali skupinanarodov ne more biti unieena od zunaj. Kolikor bolj je taprisila kruta, toliko moenej.i je odpor naroda in boj zanadaljnji obstoj. S silo se lahko zmanj.a nek narod, sega naredi majhnega ali povzroei, da celo navideznoizgine v javnosti. Toda narod .ivi dalje, v ilegali ali skrit.Ko se prisila zmanj.a, narod in jezik o.ivita. 
> 

Poletje • 2017 • somero 
Sed la lingvo kaj poste ankau la popolo malaperas nur
se la popolo mem tion volas. SImpla ekzemplo: lairlanda popolo vivis sub la brita rego de la 12­a jarcentokaj la lingvo estis oficiale malpermesita de la 13­a
jarcento, sed tio ne malhelpis gian ekziston kaj evoluongis la mezo de la 19­a jarcento. La premo de la britoj
neniel sukcesis detrui kaj ekstermi la lingvon kaj igiirlandanojn angloj. 
Jezik in narod lahko izgineta samo, ee narod to .eli.Preprost primer: irski narod je .ivel pod britanskooblastjo od 12. stoletja. Jezik je bil uradno prepovedan v
13. stoletju, toda to ni .kodovalo njegovemu obstoju inrazvoju do srede 19. stoletja. Angle.kemu pritisku nikolini uspelo unieiti in izkoreniniti jezik in narediti iz IrcevAngle.e. 
Sed post tri­jara malsato pro terpoma malsano kiam
mortis preskau 2 milionoj da irlandanoj , kaj montrigis kemortis malricaj irlandanoj kiuj ne konis la anglan, dum tiuj
kiuj konis la anglan havis pli da mono kaj sukcetis travivi,
la irlandanoj ekkredis ke la angla estas dia lingvo, car dio
helpas al anglalingvanoj, dum la irlanda ne. Ekde tiam la irlandaj gepatroj mem malpermesis al siaj infanoj uzi kaj
paroli irlande. Dum trideko jaroj dauris la epoko de
silento. Infanoj kiuj lernis en lernejoj la anglan kaj pasive
ciam pli gin komprenis, tamen ne kapablis longe ankorauaktive gin uzi kaj paroli kaj tial ili silentis. Kontraue la
gepatroj batus ilin. Tiamaniere la irlanda malaperis dum
malpli ol unu generacio, gis la komenco de la 20­ajarcento. Sekve ne la premo de la angloj detruis gin, sedla irlandanoj mem kiam ili cedsis kredi pri gi. 
Kiam la lingvo estas sekura kaj kiam la popolo, kiel ajn
malgranda, sukcese evoluigos gin? Kiam estas evoluig­
ita forta ideologio pri valoro de la koncerna popolo, fortaideologio kiu portas kredon ke la popolo estas grava en
la mondo. Kiam tiu kredo cesas, la popolo kaj lingvo
malaperas. 
Alia ekzemplo estas slovena minoritato en Suda Austrio
(Karintio). Komence de la 20­a jarcento tie ekzistis pli ol
100.000 slovenoj. En tiu periodo la premo de austrojkontrau la lingvo estis tre forta sed la lingvo kaj la popolo
prosperis. Post la dua mondmilito tiu premo iom post iom 
malfortigis kaj malaperis. Tiam komencis rapidemalgrandigadi la nombro de slovenoj. Nun tie vivasmapli ol 10.000 slovenoj. La cefa kauzo estas ke jumalpli da premo kontrau la sloveneco, des malpli da timokaj tiam plimulto de junaj slovenoj edzigadis al 
neslovenoj kaj en la posta generacio la infanoj perdissian slovenecon. Pensu pri judoj kiuj dum sia tuta historio estis atakataj
kaj ekstermataj. Kaj tio neniam endangerigis ilin, car ilia
kredo pri valoro de ilia popolo (elektita popolo) estis tielfortega, ke tion neniu povis detrui. 
Ekzistas multaj tiaj kazoj. Laste mi menciu esperan­tistojn, kiuj estas eta popoleto de kelkcent mil homoj dise
tra la mondo sed tute ne malaperas malgrau la grande­
gaj premoj. La esperantista ideologio, kredo pri lagraveco de E­agado (do de E­popolo) estas difinita kielinterna ideo kaj estas nedetruebla. En Sovetio estis
dangere esti esperantisto dum pluraj jardekoj. Sajnis keesperantistoj preskau tute malaperis, sed tuj post laceso de la premo, aperis granda movado. Do, gi caimekzistis sed estis kasita. Esperanta popolo ne povasmalaperi,. car ne videblas signoj ke gi mem povus rezign
pri si mem. Nuntempe pro la enorma propagando de el usonanglapopolgrupo oni trudis la ideon ke la internacia monda
lingvo definitive estas la angla kaj ke do la nura sagaafero estas ke ciuj popoloj en la mondo en siaj lernejoj
lernu nur la anglan. Plia konsekvenco de tiu nova kredo kiun vere grandega plimulto de eleitoj en malgrandajpopoloj akceptis kondukas al postulo instrui en universi­tatoj praktike nur en la angla, do al situacio en kiu la elitojde la popoloj mem rezignas pri sia lingvo kiel ilo por
esprimi cion kaj levi la popolon al kultura ivelo monda.
La elito rezignas pri sia popolo pro mono kaj tio povasrapide konduki al la rezultoj, kiujn havas irlandanoj, se
neniu klare kontraustaros. ¦ Toda po triletni lakoti zaradi krompirjeve plesni, ko jeumrlo skoraj dva milijona Ircev, so ugotavljali, da soumirali revni Irci, ki niso znali angle.ko, medtem so kotisti, ki so znali angle.ko, imeli vee denarja in uspelipre.iveli. Zato so zaeeli Irci verjeti, da je angle.eina bo.jijezik, ker Bog pomaga angle.ko govoreeim, irskogovoreeim pa ne. Od takrat so irski star.i sami prepovedovali svojim otrokom uporabljati in govoriti irsko.Trideset let je trajal molk. Otroci so se v .olah ueiliangle.eine in so jo pasivno vedno bolj razumeli, vendarje niso bili sposobni uporabljati, zato so moleali, da jihstar.i ne bi tepli. Na ta naein je ir.eina izginila prej kot veni generaciji, do zaeetka 20. stoletja. Iz tega sledi, dair.eine ni unieil pritisk Angle.ev, ampak Irci sami, ko sonehali verjeti vanjo. 
Kdaj bo jezik varen in kdaj bo ga narod, kolikor kolimajhen, uspe.no razvijal? Takrat ko bo razvita moenaideologija o vrednosti tega ljudstva, moena ideologija kinosi vero, da je ta narod pomemben v svetu. Ko toverovanje preneha, narod in jezik izgineta. 
Drug primer je slovenska manj.ina v ju.ni Avstriji(Koro.ki). Na zaeetku 20. stoletja je tam bilo vee kot
100.000 Slovencev. V tem easu je bil pritisk Avstrijcevproti jeziku zelo moean, toda jezik in narod sta uspevala.Po drugi svetovni vojni se je pritisk zmanj.al in izginil.Takrat se je zaeelo hitro manj.ati .tevilo Slovencev.Sedaj tam .ivi manj kot 10.000 Slovencev. Glavni razlogje, da kolikor manj pritiska je bilo na slovenstvo, tolikomanj strahu in toliko vee mladih Slovencev se je poroeiloz Neslovenci in naslednja generacija otrok je izgubilasvoje slovenstvo. 
Velja opozoriti na .ide, ki so vso zgodovino bili napadaniin zatirani. To jih ni nikoli ogro.alo, ker je njihova vera ovrednosti njihovega naroda (izbrani narod) bila takomoena, da jih ni mogel nihee unieiti. 
Veliko je takih primerov. Na koncu bi omenil esperan­tiste, ki so majhno ljudstvo nekaj tisoe ljudi raztresenihpo svetu, toda ne izgine kljub velikim pritiskom. Esper­antska ideologija, verovanje v pomembnost esper­antskega gibanja (torej esperantiste) je definirana kotnotranja ideja in je neunieljiva. V Sovjetski zvezi je bilonevarno biti esperantist vee desetletij. Videti je bilo, daso esperantisti skoraj popolnoma izginili, toda po prene­hanju pritiska, se je pojavilo veliko gibanje. Torej jestalno obstajalo, toda bilo je skrito. Esperantisti ne more­jo izginiti, ker ni vidnih znakov da se sami ne morejoodreei sebi. 
Sedaj zaradi velike propagande iz ameri.ko­angle.kejezikovne skupine .irijo idejo, da je mednarodni svetovnijezik vsekakor angle.eina in da je edina pametna stvar,da se vsa ljudstva v svetu v svojih ueilnicah ueijo samoangle.ko. Dodatna posledica te nove vere, ko res velikaveeina elit v majhnih narodih zahteva poueevanje nauniverzah praktieno samo v angle.eini, torej v situaciji vkateri se elite narodov same odpovedujejo svojemujeziku kot orodju za izra.anje vsega in dvignejo narod nanivo svetovne kulture. Elita se odreka svojemu naroduzaradi denarja in to lahko hitro pripelje k rezultatom, kotjih imajo Irci, toda nihee se odloeno ne upre. 
¦ 

Zlatko Ti.ljar Zlatko Ti.ljar 
Poletje • 2017 • somero 

esperantistino. 
Antau jaroj, kiam mi ankorau laboris kaj vivis enKlaudiforumo (Klagenfurt / Celovec) en Karintio(Austrio), en la redaktejon de la semajngazetoNedelja venis afabla sinjorino el la vilago Radiše.Kun nekredebla gojo kaj fiero si diris al mi, ke si
havas por mi apartan surprizon. Nome, jam dumkelkaj jaroj mi esploris la vivon kaj laboron de la
mondvojaganto Alma M. Karlin (1889­1950) elCeleo kaj kompilis ciujn eblajn informerojn pri siankau lau la busa tradicio. La sinjorino el Radišekonfidis al mi, ke sia avino, kiu post la fino de la 19­a
jarcento kaj post tio vivis en Celeo, kune kun
amikino frekventis lernadon de Esperanto ce tiugrandskala, nekutima kaj kuraga virino, kiu disponis
pri ofice faritaj ekzamenoj el ok mondlingvoj. Tiam multaj intelektuloj kaj idealistoj kredis, ke Esperanto
farigos nova granda tutmonda lingvo, kiu alportos
al la homoj pacon, interkomprenon kaj samrajtecon.Dum la esplorado de la vivo de Alma M. Karlin tioestis komplete nova informo, kiu malfermis aldonanpordon por kompreni tiun grandvaloran urbaninonde Celeo. 
Dum la verkado de 


Ob pisanju nove avtor­
nova autora libro Mi ne 
ske knjige "Nisem le 
estas nur duone homo 
napol elovek ­Alma M. 
– Alma M. Karlin kaj siaj
Karlin in njeni mo.ki"
viroj en la manuskripta
pa mi je v rokopisnem
sekcio de la Nacia kaj
oddelku Narodne in 
Universitata Biblioteko 
univerzitetne knji.nice
en Labako (Ljubljana)
v Ljubljani pri.el pod
mi povis trovi la publike 
roke tudi .e javnosti
ne jam konatan 
neznan Almin tipkopis,
tajpskribajon de Alma,
ki v nem.kem izvirniku 
kiu en sia germana 
nosi naslov "Im Haus 
originalo titolis "Im 
der Menschen" ali po
Haus der Menschen" ­
slovensko "V Hi.i ljudi". 
En la domo de homoj. 
Alma M. Karlin je na
Alma M. Karlin gisnavis 
Tajvan, ki je bil med
al Tajvano, kiu inter la
letoma 1895.1945 pod
jaroj 1895­1945 trovigis
japonsko oblastjo in se
sub la povo de Japanio
je takrat imenoval 
kaj tiam estis nomata
Formoza, priplula ob 
Formozo, je la fino de
koncu leta 1923 iz 
la jaro 1923 el Fuzhoua
Fuzhoua na Kitajskem.
en Cinio. Sia ago estis 
Stara je bila 34 let, na
34 jaroj, survoje cirkau
poti okrog sveta je bila
la mondo si estis jam
.e od novembra 1919. 
ek de Novembro 1919. 

Alma M. Karlin v japonski no.i 
En la haveno Keelung,V pristani.ee Keelung,
antaue Julong, en laekstreme norda parto de la insulo venis sin serci siajapana gastiganto, sinjoro I., kaj li kunprenis sin perrikso en la cefurbon Taipei, iam Taihoku. En la tn.Domo de Homoj, kie li logis, li proponis al si laportempan loglokon. La nova hejmo de Alma starisen la kvartalo Daito­tei, konstruita el stonoj. 
> 
Alma M. Karlin, velika svetovna popotnicain pisateljica iz Celja, je bila tudi esperan­tistka. 
Pred leti, ko sem .e delala in .ivela v Celovcuna Koro.kem, se je na uredni.tvu Nedeljeoglasila prijazna gospa z Radi.. Z neverjetnimveseljem in ponosom mi je povedala, da imazame posebno preseneeenje. .e nekaj let semnamree raziskovala .ivljenje in delo svetovnepopotnice Alme M. Karlin (1889­1950) iz Celjater zbirala vse mogoee podatke o njej tudi naustni osnovi. Gospa Radi. mi je zaupala, dase je njena babica, ki je po prelomu stoletja.ivela v Celju, skupaj .e z eno svojo prijateljicohodila ueit esperanta k tej veliki, nenavadni inpogumni .enski, ki je imela opravljene uradneizpite iz osmih svetovnih jezikov. Takrat sonamree mnogi intelektualci in idealisti verjeli, dabo esperanto postal nov veliki svetovni jezik, kibo med ljudi prinesel mir, razumevanje inenakopravnost. V raziskovanju .ivljenja Alme
M. Karlin je bil to popolnoma nov podatek, ki jeodprl .e ena vrata v razumevanje te velikeCeljanke. 
nekoe Jilog, na skrajnem severu otoka jo je pri.el iskat njenjaponski gostitelj, gospod I., in jo v rik.i odpeljal vglavno mesto Taipei, nekoe Taihoku. V t. i. Hi.iljudi, kjer je bival, ji je ponudil zaeasno streho nadglavo. Almin novi dom je stal v eetrti Daito­tei in jebil zgrajen iz kamna. 
> 

Poletje • 2017 • somero 
La antaua parto de la domo estis starigita en la stiloeuropa kaj ekipita modeste kun meblaro lau europa gusto, la korta parto de la konstruajo estis japanstila. Alma logis en la antaua, europstilaparto. Sub sia cambro trovigis lernocambroj, kieokazis instruado por cirkau 150 malricaj infanoj de
Formozo, kiuj nenie cetere povus frekventi lernejon. Samtiel en tiu domo povis trovi konsilon,
helpon au azilon ciu, kiu tion bezonis. En gi ofte sin kasis ankau gejsoj, kiuj volis forlasi sian sklavecanvivon, pro tio la policaj trasercoj vicigis tag­tage.
Cetere la vivo tie iris "silente kaj simple kiel enklostrejo". Ciuj logantoj devisklopodi supervenki rasajn kajreligiajn diferencojn, iliaj dubazaj principoj estis amo kaj 
paco. Tiuj valoroj trovis ceAlma fortan impreson, tial si
bone fartis en tiu Domo de Homoj kaj apude multon lernis. 
Kaj vidu, sinjoro I. ankau estis 
fervora esperantisto, kiel oni
povas legi en la manskribajo
"En la Domo de Homoj"! 
Alma verdire falis en 
enamigon al sia japana gasti­
ganto, kies nekutiman person­
econ si ciun tagon pli ardeadmiris. Si estis plene kortu­sita, kiam si eksciis kaj ankau
mem spertis, kiel lerte la sin­
joro I. forgis audacajn planojnpor pli felica mondo kaj per
siaj paroladoj apelaciis al laamo por la homoj en la tutamondo. »Tio estas la nura ja­


pano, kiun mi ekkonis, kiu neNekdanja Formoza, dana.nji Tajvan Japonec, kar sem jih spozna­
edzigis, sed sin dedicis por lahomaro. En sia domo li instruas 150 malricajninfanojn de Formozo, savas etajn deacetitajngejsojn kaj ilin edukas, vestas, prizorgas por iliedzon kaj tiel helpas al felica kaj deca vivo. Al lipovas veni ciu malfeliculo, kaj super la enirejo
staras grandlitere skribite: "La domo de homeco".
En tiu »fabele bela lando« si nun finfine renkontis sian "fabelprincon", sian "eksterteran feliciganton
de la mondo". 
Tamen la emocioj de Alma baldau »dissplitigis kielfecplena lignopeco«. Unuflanke si estis preta reali­
gi la amrilaton kun sia gastiganto kaj resti en Tajva­
no, sed sia dua parto deziris daurigi la vojon cirkaula mondo kaj artiste realigi. En sia pensmaniero la
unua afero ekskluzivis la duan, tial ilia amafero 
finigis jam antau ol gi vere komencigis. Ciuj, kiuj
sopiris por io plej alta, devis sur la nevidebla altaro
oferi sian felicon, sian vivon; ili devis kompreni, keili pasas sur la solecaj, dornaj vojoj, sur kiuj ilin
kondukas, prilumas nenio alia ol la neestingebla
interna lumo ­Alma notis fine de sia ankorau ne­
publikigita romano "En la Domo de Homoj". 
Sed sia sperto kun la esperantisto el Tajvano kajkun Esperanto restis al si por la tuta vivo. ¦ 
Esperantigis Vinko O.lak 
Sprednji del hi.e je bil postavljen v evropskem stilu inskromno opremljen s pohi.tvom po evropskemokusu, dvori.eni del stavbe pa je bil japonski. Alma jestanovala v sprednjem, evropskem delu. Pod njenosobo so bile ueilnice, kjer je potekal pouk za kakih 150revnih formo.kih otrok, ki se niso mogli .olati nikjerdrugje. Prav tako se je v to hi.o lahko zatekel vsakdo,ki je potreboval nasvet, pomoe ali zatoei.ee. V njej sose pogosto skrivale tudi gej.e, ki so hotele opustitisvoje su.enjsko .ivljenje, zato so bile policijskepreiskave v hi.i "na dnevnem redu". Sicer pa jetamkaj.nje .ivljenje potekalo "tiho in preprosto kakor 
v kak.nem samostanu". Vsi stanovalci so si morali prizadevati za premagovanjerasnih in verskih razlik, njihovitemeljni naeeli pa sta bili ljubezen in mir. Te vrednote soAlmo moeno nagovarjale, zatose je v "Hi.i ljudi" zelo dobropoeutila in se poleg tega .eveliko naueila. 
In glej, gospod I. je bil tudizavzet esperantist, kot je brati vrokopisu "V Hi.i ljudi"! 
Alma se je na vrat na noszaljubila v svojega japonske­ga gostitelja, eigar nenavadnoosebnost je vsak dan boljgoreee obeudovala. Popolno­ma jo je prevzelo, ko je izve­dela in tudi sama do.ivela,kako spretno je gospod I.koval drzne naerte za boljsreeen svet in v svojih javnihgovorih pozival k ljubezni doljudi vsega sveta. "To je edini
la, ki se ni poroeil, ampak se je posvetil elove.tvu. V svoji hi.i poueuje 150 rev­nihformo.kih otrok, re.uje majhne kupljene gej.e in jihvzgaja, oblaei, jim priskrbi mo.a in jim tako pomagado sreenega in dostojnega .ivljenja. K njemu lahkopride vsak nesreenik in nad vhodom je z velikierkami zapisano: Hi.a eloveenosti." V "pravljienolepi de.eli" je zdaj koneno sreeala svojega "princa iz pravljice", "nezemeljskega osreeevalca sveta". 
Toda Almina eustva so se kmalu "razklala kakor smolnat les". Po eni strani je bila pripravljena uresnieitiljubezensko razmerje s svojim gostiteljem in ostati naTajvanu, drugi del nje pa si je .elel nadaljevati potokrog sveta in se umetni.ko uresnieiti. V njenemnaeinu razmi.ljanja je prvo izkljueevalo drugo, zato seje njuna ljubezenska zgodba koneala, .e preden se jepravzaprav sploh zaeela. Vsi, ki so stremeli k najvi.jemu, so morali na nevidnem oltarju .rtvovatisvojo sreeo, svoje .ivljenje; morali so razumeti, dahodijo po samotnih, trnovih poteh, na katerih jih nevodi, ne osvetljuje nie drugega kot neugasljiva notranjalue ­je Alma zapisala ob koncu svojega .e neobjavljenega romana "V Hi.i ljudi". 
Toda izku.nja z esperantistom s Tajvana in zesperantom ji je ostala za vse .ivljenje. ¦ 
Jerneja Jezernik 

Poletje • 2017 • somero 

Cu ni tuj komencu kun bona au malbona novajo? Ni
komencu kun la »malbona«, nome en tute aparta senco.
Cent, ducent, ankau tricent jaroj en la historio de lingvoestas tre mallonga periodo. En tiu senco ankau la paro­
lantoj de la idiomo de Zamenhof ne povas sin komforte
apogi kaj diri: La plej malbona tempo estas malantau ni,
la afero esence jam estas akirita! La lingvo latina bezo­
nis jarcentojn, gis la parolantoj de gi decidis en gi poezi­umi, prozumi, verki traktatojn kaj spiritajn meditajojn. Al Cicero kelkaj riprocis, kial li tradukas la grekajn filozofojn
en la lingvon, kiu tamen estas tiel vulgara kaj konvena
nur por la aferoj militaj kaj ciutage profanaj. La lingvofranca bezonis cirkau 800 jarojn por farigi la lingvo de lafranca reglando. 
La germana lingvo estis »Amtsdeutsch« (ofica lingvo)nur en la kortego en Vieno, dum en Berlino oni en lakortego parolis france. Kiam Mozart komponis sian unu­
an operon surbaze de la germana libreto (La sorcasalmo), liaj samtempuloj pro tia profanigo de la operaliteraturo skandaligis, ja la lingvo germana en la percep­
to de la tiamaj uzantoj estis bona nur por la aferoj en la
cevalstaloj. Kiam Primuso Trubero (la patro de la slove­
na reformacio, 1508­1586) finfine akceptis la persvadonde Vergerio (iama katolika episkopo en Ajgido/Capodistria/Koper) kaj poste verva protestantokaj konsilisto de Trubero, traduki la Biblion en la lingvon
de sudslavaj triboj, ankau la iama stiria­karintia landdukoUngnad, poste protestanta fuginto en germanaj landoj,
kaj la landduko de Würtemberg Kristofo pledis flanke de
Vergerio kaj kontraustaris la obstinon de Trubero, tradu­
ki la Biblion en la lingvon de liaj samlandanoj, do la
lingvon slovenan kaj ne en ian lingvomiksajon iliran, kian
pledis la italdevena protestanto Vergerio. Tiel la slovena lingvo pro la obstino de Trubero en launuaj tagoj de Januaro 1555 dum la interparolo en lagermana urbo Ulm nur je la dikeco de unu haro super­
venkis kaj nin tiel gis nun difinis kiel slovenojn kaj ne nur
kiel lokan dialektan identecon de la fantaziita komuna ilira popolo. Oni ne devas pretervidi veran miraklon,ligitan al certe la plej grava lingvo de la homaro, laklasika hebrea, per kiu estis skribita la plej granda parto
de la Biblio, nome preskau la tuta Malnova Testamento.
Tiu lingvo estis en la senco de la konversacia kaj skribauzo morta jam en la tempo de Jesuo, ja la samlandanojde Jesuo kaj li mem parolis la lingvon aramean, kiu tiamen la Proksima Oriento estis iaspeca lingua franca, kieltio nun estas la lingvo angla. Kaj tamen okazis mirakloen tiu nura okazo, ke la lingvo, estinta pli ol 2000 jarojnmorta, krom en la liturgia uzo, kiel la latina en la eklezio
de Romo gis la II­a vatikana koncilio, merite de unu nurahomo kaj lia familio, litova judo Ben Jehuda, antau la finode la 19­a jarcento komencis revivigi, kaj okaze de lafondo de la juda stato Israelo en la jaro 1948 gi kune kunla araba lingvo farigis la oficiala lingvo en tiu nova stato. 
Ivrit, kiel la revivigita hebrea lingvo nomigas, nuntem­pe estas moderna lingvo kun ciuj bezonataj esprimojankau por la plej moderna tekniko, scienco kaj hu­
manistiko. Tio pri la lingvoj en la historio . kaj neniel
alie povas okazi pri la lingvo, estiginta lau la rekono,
spirita momento kaj volo de unu nura perspektivrigar­danta homo d­ro Lazaro Ludoviko Markovie Zemen­hof. Sub tiuj mezuroj kaj tia lingva historio ne estas
socia surprizo, ke tiu lingvo ne havas (jam) generalanenirrajton en infangardenojn, elementajn kaj mezajnlernejojn, kiel iom da enirrajto en la universitatojn gi
tamen havas. 
> 
Ali naj zaenemo z dobro ali slabo novico? Zaenimo s»slabo«, namree v zelo posebnem smislu. Sto, tudidvesto, tudi tristo let je v zgodovini jezika zelo kratkadoba. V tem smislu se tudi govorci Zamenhofovegaesperanta ne morejo nasloniti in reei: Najhuj.e je zanami, stvar je v osnovi dobljena! Latin.eina jepotrebovala stoletja, da so se njeni govorci splohodloeili v njej pesniti, pisati prozo, razprave in duhovnapremi.ljanja. Ciceru so nekateri oeitali, eemu prevajagr.ke filozofe v jezik, ki je vendar tako vulgaren inprimeren le za voja.ke in vsakdanje reei. Franco.eina je potrebovala okoli 800 let, da je postala jezikfrancoskega kraljestva. 
Nem.eina je bila »Amtsdeutsch« samo na dunajskem dvoru, medtem ko so v Berlinu na dvoruuporabljali franco.eino. Ko je Mozart napisal prvo opero na osnovi nem.kega libreta (Earobnopi.eal), so se sodobniki nad tako profanacijooperne literature zgra.ali, saj je bila nem.eina vpredstavah tedanjih govorcev dobra v glavnem leza stvari, ki se dogajajo v konjskem hlevu. Ko jeTrubar na koncu sprejel Vergerijevo siljenje, najzaene prevajati Sveto pismo v jezik ju.nih Slovanov, sta bila tudi baron Ungnad in würtember.ki de.elni knez Kri.tof na Vergerijevistrani in sta nasprotovala Trubarjevemu vztrajanju,da ee .e, potem bo prevajal v jezik svojih rojakovSlovencev, ne pa v nekak.no ilirsko me.anico,kakr.no je zagovarjal Italijan Vergerij. 
Tako je sloven.eina zaradi Trubarjeve trme v prvihdneh januarja v letu 1555 na pogovoru v Ulmu za laszmagala in nas do danes opredelila kot Slovence inne le kot lokalno nareeno identiteto izmi.ljenegailirstva. Ne smemo prezreti pravega eude.a, pove­zanega z gotovo najbolj pomembnim jezikom elove­.tva, staro hebrej.eino, v kateri je bil zapisan najveejidel Biblije, namree skoraj vsa Stara zaveza. Ta jezikje bil v smislu pogovorne in pisne rabe mrtev .e vJezusovem easu, saj so Jezusovi rojaki in on samtedaj govorili aramej.eino, ki je bila tedaj na Bli.njemvzhodu nekak.na lingua franca, kakor je to danesangle.eina. In vendar se je zgodil eude. v tem edinemprimeru, da je jezik, ki je bil vee kot 2000 let mrtev,razen v liturgieni rabi, kakor latin.eina v rimski cerkvido drugega vatikanskega koncila, po zaslugi enegasamega eloveka in njegove dru.ine, litovskega JudaBen Jehude, pred koncem 19. stoletja zaeel o.ivljati,ob ustanovitvi judovske dr.ave Izraela leta 1948 pa jepostal skupaj z arab.eino uradni jezik v novi dr.avi. 
Ivrit, kakor se o.ivljena hebrej.eina imenuje, je danesmoderen jezik z vsemi potrebnimi izrazi tudi zanajsodobnej.o tehniko, znanost in humanistiko. Tako je z jeziki v zgodovini . in nie bolj.e ne more biti zjezikom, ki je nastal po spoznanju, duhovnem utrinkuin volji enega samega daljnovidnega eloveka, dr.Lazarja L. M. Zamenhofa. V teh merilih in ob takizgodovini jezikov, tudi najmogoenej.ih, je esperanto.e vedno »dojeneek«, zato tudi ni nikakr.no socialnopreseneeenje, da (.e) nima splo.nega vstopa votro.ke vrtce, osnovne in srednje .ole, kakor nekajvstopa ima na univerzitetni ravni. 
> 

Poletje • 2017 • somero 
En tiu senco 130 jaroj tamen ankorau estas malbonanovajo, ja unu jarcento en la historio de la lingvoj signifastre malmulte. Esperanto en sia ankrigo daure estasnestabila fenomeno, ankorau gi povas dum longa perio­
do eksilenti, kiel en sia fama eseo pri la esenco kajestonteco de la lingvo internacia (1910) d­ro Zamenhof
jam antauvidis kaj tamen antaudiris, ke ec post tia eksi­lento iam poste gi estos denove malkovrita kaj revivigita,ja la racia kaj morala bazo de tiu lingvo gian promovigonper la homoj de bona volo kaj racieco sencese postulas.La parto de tiu malbona novajo estas ankau la serio de
vere ne tre honoraj kaj morale fundamentitaj kompro­
misoj, kiujn la esperantistaj unuigoj kaj aparte UEA en la
historio akceptis en renkonto kun la mondo, kiu la
lingvon internacian cu senpere persekutas, gin ignoraskaj en la senco de sia senscio kaj antaujugoj humiligasau gin simple provas utiligi por la celoj, kiuj ne estas
koheraj kun la baza ideo de Zamenhof. 
La plej granda tento de esperantoorganizajoj estas, ke ilipro sia malpacienco antau la malrapida progreso auankau periodoj de stagno en la historio pozicias sian
esperon al la »sukceso« de la lingvo internacia sur tiujn
fortojn, kiuj kun sia autoritateco au rekte krima tiranecopromesas rapidan, neburokratan, efikopovan solvon anku
por la internacia lingva demando. Tiel multaj esperantistoj
kaj iliaj organizajoj okulumis kun la iluzio, ke Esperantopovus en momento farigi internacie rekonita lingvo helpe
de diktatoreca dekreto, kian povas promulgi nur 
nedemokratia regimo. Pro tio la nekomprenebla fialiancado kun fasismo, komunismo kaj
nacionalsocialismo. Neniu el tiuj diktatoroj Esperanton
promovis, sed la esperantista movado ce ciuj kompilis
moralan kaj politikan honton, kiun oni ne povos tiel rapide
forvisi. Bedaurinde, koncerne tion, ankau en niaj tagojoni ne povas observi pli grandan sagecon. Mia konvinko 
estas, ke la pli granda parto de la esperantistaro estuspreta ripeti la hontajn kompromisojn kun la malamiko de
tio, pri kio d­ro Zamenhof pravis, se iu el la nuntempaj auestontaj diktatoroj promesus enkonduki tiun ci lingvon enciujn lernejojn kaj instituciojn per dekreto, kian demokratiastato ne povas promulgi. En tio mi vidas unu el la plejgrandaj dangeroj por la lingvo internacia ankau en laproksima kaj malproksima estonto, ec aparte enkadre deEuropa Unio, kiu malrapide kaj por la plimulto nevidebletransformigas en diktaturon. 
Sed fore la plej malbona »malbona novajo« estas lasubaveraga nivelo kaj ec pli la spirito de la mesago, kiujn
la esperantistaro en sia lingvo pliparte elsendas. Neniuplu povas dubi, ke Esperanto pro sia konstruo estas pli
elasta, en niansoj pli rica kaj samtempe multe pli facilapor lerni, almenau sur la nivelo de la ciutaga konversacio,
korespondado kaj gazetaraj artikoloj . sed tre pravigiteoni rajtas dubi, ke Esperanto estus la heroldo de la vero,
justeco, autenta belo kaj fundamentita espero. Kaj lingvo,kiu ne povas montri ceeston de tiuj ci sole gravaj kriterioj,perdas sian perspektivon, ec estante tiel logikekonstruita, ec tiel elasta, ec tiel belsona, kio Esperantocerte estas. Sed la lingvo, kiu ne mesagas veron, la
spiriton de justeco kaj la fundamentitan esperon, estas
kiel nutrajo, havanta sufice da mineraloj kaj kalorioj, sedne ankau vitaminojn. Kaj nun tamen ankau bona novajo. Oni pripensu, ke
Esperanto ekzistas jam proksimume duoble pli longe ol
dauris la mondkomunismo, por ne paroli pri la tremallongtempa fasismo kaj nacionalsocialismo. 
Samtempe Esperanto ekzistas proksimume duoble pli
longe ol ambau Jugoslavioj trovigis. Kvankam 130 jaroj
en la historio de la lingvoj estas tre mallonga epoko, kiu
ankorau ne povas certigi stabilon kaj ec malpli kreskon,tamen en la senco de sociaj fenomenoj tio estas suficelonga erao por povi diri: La fenomeno, kiu sencese kajkun du mondmilitoj intertempe atingis agon de 130 jaroj, 
> 
V tem smislu je 130 let torej .e vedno »slaba novica«,saj eno stoletje v zgodovini jezikov zelo malo pomeni.Esperanto je v svoji zasidranosti .e vedno nestabilenpojav, .e vedno lahko tudi za dalj easa povsem zamre,kar je v svojem znamenitem eseju o bistvu in prihodnostimednarodnega jezika (1910) dr. Zamenhof tudi predvi­del in vendar napovedal, da bo tudi po takem zamrtjupozneje nekoe znova odkrit in o.ivljen, saj razumna inmoralna osnova tega jezika njegovo uveljavitev v ljudehdobre volje in razumnosti neprestano zahtevata. Del te»slabe novice« je tudi serija prav nie eastnih in moralnoutemeljenih kompromisov, ki so jih esperantskazdru.enja in posebej .e Svetovna esperantska zveza vzgodovini sprejemala v sooeenju s svetom, ki mednaro­dni jezik bodisi naravnost preganja, ga ignorira in v lueinevednosti in predsodkov poni.uje ali pa ga preprostosku.a uporabiti za cilje, ki niso v skladu s temeljnoZamenhofovo idejo. 
Najveeja sku.njava vseh esperantskih zdru.enj je, da vsvoji nestrpnosti pred poeasnim napredovanjem ali tudiobdobji stagnacije v zgodovini polagajo upanje v »uspeh«mednarodnega jezika v tiste politiene moei, ki s svojoavtoritarnostjo ali naravnost zloeinskim tiranstvom obljubljajo hitro, nebirokratsko, ueinkovito re.itev tudi zamednarodno jezikovno vpra.anje. Tako so se .tevilniesperantisti in njihove organizacije spogledovali z iluzijo,da bi esperanto v hipu lahko postal mednarodno priznanjezik s pomoejo diktatorskega dekreta, kakr.nega lahkosprejme samo nedemokratieen re.im. Od tod nerazumljivo pajda.enje s fa.izmom, komunizmom incelo, kar je najveeje protislovje in najveeja sramota vzgodovini esperanta, z nacionalnim socializmom. Nihee od teh diktatorjev esperanta ni promoviral, pri vseh pa sije esperantsko gibanje nabralo obilo moralne in politienesramote, ki se je ne bo tako lahko znebiti. .al glede tega tudi danes ni videti dosti veeje modrosti. Prepriean sem, da bi veeji del esperantistov ponovil sramotne kompromise s sovra.nikom tega, v eemer je imel dr.Zamenhof prav, ee bi kateri od dana.njih ali prihodnjihdiktatorjev obljubil uvedbo tega jezika v vse .ole inustanove z dekretom, kakr.nega demokratiena dr.avane more sprejeti. V tem vidim eno najveejih nevarnostiza mednarodni jezik tudi v bli.nji in daljni prihodnosti,posebej pa .e v Evropski Uniji, ki se poeasi in za veeinonevidno spreminja v diktaturo. 
Dalee najslab.i del »slabe novice« pa je podpovpreenaraven in .e bolj duh sporoeila, ki ga esperantisti v svojemjeziku zveeine oddajajo. Nihee ne more vee dvomiti, daje esperanto po zaslugi svoje zgradbe pro.nej.i, vniansah bogatej.i, obenem pa veliko la.ji za ueenje, vsajna stopnji vsakdanje konverzacije, dopisovanja ineasopisnih elankov ­zelo upravieeno pa smemo dvomiti,da bi bil esperanto glasnik resnice, pravienosti, pristnelepote in utemeljenega upanja. Jezik pa, ki se ne moreizkazati po teh edino pomembnih kriterijih, izgubi svojoperspektivo, tudi ee je .e tako logieno sestavljen, .e takopro.en, .e tako blago zvenee, kar esperanto sicernedvomno je. A jezik, ki ne sporoea resnice, duhapravienosti in utemeljenega upanja, je kakor hrana, kiima sicer dovolj mineralnih snovi in kalorij, nima pavitaminov. 
In zdaj vendar tudi dobra novica. Pomislimo samo, daesperanto obstaja pribli.no dvakrat vee easa, kakor jetrajal svetovni komunizem, da ne govorim o zelo kratkemeasu fa.izma in nacionalnega socializma. Esperantoobstaja prav tako pribli.no dvakrat vee easa, kakor staobstajali obe Jugoslaviji skupaj. Eeprav je tudi 130 let vzgodovini jezika zelo kratka doba, ki .e ne morezagotavljati stabilnosti, kaj .ele rastí, pa je v smislusocialnih fenomenov to vendar dovolj dolgo obdobje, dalahko reeemo: pojav, ki je neprekinjeno in z dvemasvetovnima vojnama vmes dosegel starost 130 let, 
> 

Poletje • 2017 • somero 
sen fine de tiu tempo montri signojn de vera mortado,
kvankam kelkaj tradiciaj formoj de gia vivo formortadas,
estas en la socia senco tamen jam tiom stabila, ke oni
povas kalkuli kun sekvaj 130 jaroj de gia ekzisto, se tiutempo al la homaro estos ankorau disponigita. 
ne da bi ob koncu kazal znake resnienega umiranja,eeprav odmirajo nekatere tradicionalne oblike njegove­ga .ivljenja, je v socialnem smislu vendar .e tolikostabiliziran, da smemo raeunati vsaj .e z naslednjimi130 leti njegovega obstoja, kolikor bo toliko easaelove.tvu .e dano. 
La jam gis nun atingita dimensio de Esperanto tamen plikaj pli metas en embarason siajn kontrauulojn, kiuj ek degia naskigo profetas gian pereon. Se ili en tio insistas, iliper tio farigas pro sia blindeco antau la evidentaj faktoj
en la okuloj de objektivaj observantoj pli kaj pli strangecaj
kaj malraciaj. Se dum la unua periodo la strangeco antaucio estis la karakterizo de la esperantista movado, ja enla okuloj de la mondo ciu nova aperajo estas stranga, kajankau en realo por novaj aferoj pli facile varmigasstranguloj, kiuj ciukaze ne povas plu kalkuli per sia bonarenomo en la mondo, tamen per ciu nova esperantajardeko montrigas la strangeco de giaj kontrauuloj, janeniu el iliaj »profetajoj« plenumigis. La strangeco de tiuj,kiuj Esperanton primokas, igas tiel per ciu jardeko pligranda, kaj tio estas la sorto de ciuj, kiuj primokas lapionirojn de grandaj inventoj, malkovroj au verkoj kaj tiella kontrauuloj de Esperanto ne povas esti escepto. 
Al la kategorio de »bona novajo« apartenas ankau ciujdisravigoj super la »solvoj« de la monda lingva problemo,por kiuj ekflamigis kaj daure brulas la lastaj stranguloj:
super la angla kiel la venkinta mondlingvo, super la digita
tradukado, super la politikaj konsiloj de Europa Unio prigenerala trilingvismo de ciu europano ktp. Neniu negas,
ke la angla speciale post la venko de Anglio kaj Usono
super la germana nacionalsocialismo kaj japana fasismokatapultigis kiel la lingvo de ambau venkintaj
grandpotencoj en la orbiton de la momenta mondlingvo.Tamen . mondlingvo ne estas lingvo internacia! Pro tio
la angla, ec se ciuj teranoj gin parolus, kio cetere neniam
okazos, ne estas konkuranto de la lingvo internacia kaj
tial cia neurozo ce la esperantistoj pro la angla lingvo
estas signo de malforto en ilia esperantista konscio. 
La mondlingvo estas lau sia esenco la lingvo de potencokaj dominado, do ankau de malegalrajto, kaj tiel gi ne
povas satigi la moralan postulon de la homo favore aljusteco. La digita »tradukado« jam dekomence 
elmontrigis blufajo por tiuj, kiuj ne komprenas multe pri
la funkciado de komputilo kaj pri la funkciado de la homa
lingvo. La komputilo povas nur proponi sablonajn,antaupreparitajn solvojn sur la nivelo de pli kompleksavortaro, sed tio esence distingigas de vera tradukado. La tradukado, kiel ankau la origina parolo kaj verkado estas
laboro de la spirito, ne nur de memorkapacito, tial la
komputilo, kiu povus spontane paroli au skribi, adekvate,ne nur ekvivalente, ne nur kuntekste, sed ankau
kunspirite traduki, principe ne estas produktebla. 
La europuniaj rekomendoj pri principa trilingveco de laeuropanoj unue estas morale nesinceraj, ja mi konas
neniun okcidentan politikiston, kiu eklernus kiel sian trian
lingvon la hungaran, estonan au albanan, au nian
slovenan. Kaj se la rekomendo kiel la unan lingvonrekomendas la gepatran, kiel la duan la anglan, por la
tria lingvo ne trovigas konkreta propono, do ec en la kazode obeemo al tiel saga konsilo, la europa lingva gangalodaure restus gangalo kaj ne la solvo de la problemo. 
.e doslej dose.ena easovna razse.nost esperanta pavse bolj spravlja v zadrego tudi nasprotnike, ki so mu odrojstva naprej prerokovali propad. Kolikor v tem .e vedno vztrajajo, postajajo s to slepoto pred oeitnimi dejstvi voeeh objektivnih opazovalcev vedno bolj euda.ki innespametni. Ee je bilo v prvem obdobju euda.tvopredvsem znaeilnost esperantskega gibanja, saj je voeeh sveta vsaka nova stvar euda.ka, a tudi v resnici seza nove reei la.je ogrejejo eudaki, ki z dobrim imenom vsvetu tako ali tako ne morejo vee raeunati, pa se danes z vsakim novim esperantskim desetletjem ka.e euda.kost njegovih nasprotnikov, saj se nobena odnjihovih »prerokb« ni izpolnila. Euda.tvo teh, ki seesperantu posmehujejo, je z vsako dekado obeutnoveeje, a to je usoda vseh, ki se noreujejo iz pionirjevvelikih iznajdb, izumov ali del, tako nasprotniki esperantane morejo biti izjema. 
V kategorijo »dobre novice« sodijo tudi vsa razoearanjain streznitve nad »re.itvami« svetovnega jezikovnegaproblema, za katere so se ogrevali in se zadnji eudakizanje .e vedno ogrevajo: angle.eina kot zmagovitisvetovni jezik, raeunalni.ko prevajanje, politienapriporoeila Evropske Unije o splo.ni trojezienosti vsakegaEvropejca itd. Nihee ne oporeka, da se je angle.einapredvsem po zmagi Anglije in Amerike nad nem.kimnacizmom in japonskim fa.izmom katapultirala kot jezikobeh zmagovitih sil v orbito svetovnega jezika. Vendar . svetovni jezik ni mednarodni jezik. Zato angle.eina, celoee bi jo res govorili vsi zemljani, kar se nikoli ne bozgodilo, ni konkurent mednarodnega jezika in je zatovsaka nervoza pri esperantistih zaradi angle.eineznamenje .ibkosti njihove esperantske zavesti. 
Svetovni jezik je po svojem bistvu jezik moei indominacije, torej tudi neenakopravnosti, in tako ne morepote.iti elovekove moralne zahteve po pravienosti.Raeunalni.ko »prevajanje« se je .e od vsega zaeetkaizkazalo kot potegav.eina za tiste, ki ne razumejo niti,kako deluje raeunalnik, niti kako deluje elove.ki jezik.Raeunalnik lahko ponudi .ablonske, vnaprej pripravljenere.itve na ravni bolj kompleksnega slovarja, kar pa jedalee od vsakega resnienega prevajanja. Prevajanje,kakor tudi izvirno govorjenje in pisanje, je delo duha, nezgolj spomina, zato raeunalnika, ki bi spontano govorilali pisal in ki bi adekvatno, torej ne le ekvivalentno, ne lekontekstualno, ampak tudi konspiritualno prevajal, naeelno ni mogoee izdelati. 
Evropska politiena priporoeila o naeelni trojezienostiEvropejcev pa so prvie moralno neverodostojna, saj ne poznam nobenega francoskega ali nem.kega ali angle.kega politika ali diplomata, ki bi se v tem smislunaueil mad.ar.eine ali eston.eine ali alban.eine ali pana.e sloven.eine. In ee priporoeilo kot prvi jezik priporoeamaterin.eino, kot drugi angle.eino, pa za tretjega nienotnega predloga, torej bi bila celo v primeru ubogljivostipred tako modrim nasvetom, evropska jezikovna d.ungla.e naprej d.ungla, ne pa re.itev problema. 

Estas vere, ke ankau sen Esperanto oni povas vojagi traRes je, da se tudi brez esperanta da potovati po svetu,la mondo, nome kiel diplomato kun pagita servo denamree kot diplomat, ki ima plaean servis prevajalcev,tradukistoj, au kiel turisto, ja tiu baze ne havas intereson,ali kot turist, saj tega v osnovi ne zanima, kaj bi mu imelkion al li povus rakonti la hejmulo de la lando, tra kiu lipovedati domaein de.ele, v katero potuje, in tudi samvojagas, kaj ankau la turisto mem ne havas enhavon pornima vsebine, s katero bi se z njim hotel sreeati. Brezrenkonti la hejmulon per gi. Sen Esperanto oni ciamesperanta se vedno da nekako, s poudarkom na nekako,iamaniere povas, emfazo sur iamaniere, trabatigi, sednikakor pa ne optimalno, sporazumeti za prehod, zaneniam optimume, do ricevi informojn po trapasi, travivi,pre.ivetje, morda tudi za re.evanje iz neprieakovaniheble ec por solvi kelkajn malfacilajojn. > te.av. > 
Poletje • 2017 • somero 
Sed ciam nur iamaniere, ne tiel, kiel tion oni povas farien propra lando helpe de la al ciuj komuna nacia
lingvo. Diplomato restos diplomato kaj nenio lin pelasfari ion pli bonan por la internacia komunikado. Turis­
to restos turisto, lin ne interesas ec nur la fotografajo
de fremda regiono, sed nur plu selfie, la plej novaeltrovo de la homa narcisismo kaj de la turista bana­leco, la fotado de si mem helpe de teleskopa bastono,
fine de kiu trovigas »saga telefono«, plej ofte satatace la malpli sagaj homoj, tiel oni ankau de li ne povas
atendi kontribuon por pli bona komunikado en la mon­do. 
Tamen ekzistas minoritato de tiuj, kiuj scias, ke eblas
ankau pli bona maniero, ke en la kadro de la homaesto estas ebla ec optimuma maniero, kaj tiu maniero
trovis sian realigon en Esperanto de Zamenhof. Tiujhomoj cetere faras minoritaton, sen potenco kaj povo,tamen komuneco de tiuj, kiuj tiel gravan demandon,
kia la justa arango de la komunikado inter la homoj kajnacioj ne ignoras, sed gin intense, en ekstrema kazogis riski propran vivon, preskau ciam riskante propran
renomon inter la diplomatoj kaj turistoj, pledas por tiu
ci nura racia kaj justa solvo, kiu posedas aldonanavantagon, ke gi estas principe alirebla por ciu racia
homo, senrigarde al cetera edukiteco kaj ceteraj
talentoj. Cu tiu ci bona novajo estas pli granda kajforta, ankau pli dauripova kaj obstina ol la malbona,
tion mi ne scias kaj eble oni tion ne povas scii. Sed oni 
povas sin, senrigarde la rilaton inter la forto de ambaunovajoj, starigi flanke de la bona novajo kaj forjetitransdorsen la malbonan. Tiu ci simpla regulo havasvalidon en ciuj moralaj situacioj, tiel ankau en la kazo
de internacia komunikado. 
Sed se ni komence parolis pri la »malbona novajo« sece la fino ni trovis la plej malbonan mesagon, nome lamisuzon de la lingvo en la senco de gia profanado,
krudeco, mensogado, instiga fipropagando kaj negadode la nura konvinka argumento por tio, ke ne estasegale, kiamaniere oni vivas, agas kaj kondutas, nome
Dion, do ni devas ci tie, surlistigante la elementojn de»la bona novajo« samtiel preni tiun parton de tiu bonanovajo, kiu estas la plej forta kaj per tio ankau la plejsendependa de aliaj motivoj. Kaj ci tie ni ne bezonasfari ion alian ol nur sangi la matematikan antausignonantau ciu el la jam konataj premisoj. Tiel anstatau
profana parolmaniero ni komencu lerni sencohavan,kultivitan parolon, tiel en nia gepatra, kiel en lainternacia lingvo. 
Neniam mi forgesos, kiel jam delonge mortinta autoro
de la esperanta­slovena vortaro Otmar Avsec pro unumaldeca vorto forlasis kunvenon de la tiamaj gvidajesperantistoj en Labako. Tiam mi pro lia »trosentemo«miris, sed nuntempe mi lin pro lia gesto admiras.
Anstatau malveroj kaj mensogoj ni permesu al nialango, cu gi movigu en la tono de la gepatra au de la
internacia lingvo, nur plu elparoladon de veroj kaj
konfirmitaj informoj. Anstatau disvastigi antaujugojnpri aliaj nacioj au homgrupoj interne de propra nacio,cu temu pri politikaj dekstro au maldekstro, cu pri lamondpercepta elekto inter la religia kredo au ateismo,
nia lingvo prefere ekzercu per objektivaa prezentado
de la faktoj, sparante moralajn jugojn, en skeptikasinteno pri cia pausala markado de aliaj homoj auhomgrupoj. ¦ 
Vinko O.lak 
A vedno le nekako, ne tako, kakor to lahko storimo vlastni de.eli z rabo vsem skupnega narodnega jezika.Diplomat bo ostal diplomat in ga nie ne priganja, da bikaj storil za bolj.i naein mednarodnega sporazume­vanja. Turist bo ostal turist, njega ne zanima vee nitifotografija tujega pejsa.a ali zgradbe, ampak samo .eselfie, najnovej.i izum elove.kega narcisizma inturistiene banalnosti, fotografiranje samega sebe nadolgi teleskopski palici, na koncu katere je name.een»pameten telefon«, najbolj priljubljen pri manj pamet­nih ljudeh, tako tudi od njega ne moremo prieakovatiprispevka za bolj.i naein komuniciranja na svetu. 
A vendar obstaja tudi manj.ina tistih, ki vedo, da jemo.en tudi bolj.i naein, da je v okviru elove.kegamo.en celo optimalen naein, in ta naein je na.el svojouresnieitev v Zamenhofovem esperantu. Ti so sicermanj.ina, brez moei in oblasti, a vendar skupnosttistih, ki do tako pomembnega vpra.anja, kakor jepravieno urejena komunikacija med ljudmi in narodi,ne ignorira, ampak se zelo intenzivno, v skrajnemprimeru do tveganja lastnega .ivljenja, skoraj vednopa do tveganja svojega ugleda med diplomati in turisti,zavzema za to edino razumno in pravieno re.itev, kiima .e to veliko prednost, da je naeelno dostopnavsakemu prisebnemu eloveku ne glede na sicer.njoizobrazbo in posebne talente. Ali je dobra novica veejain moenej.a, tudi trajnej.a in vztrajnej.a od slabe, tegane vem in morda tega ni mogoee vedeti. Mogoee pase je, ne glede na razmerje moei med obema, postavitina stran dobrega in vreei eez hrbet to, kar imamo zaslabo. To preprosto pravilo velja v vseh moralnihsituacijah, tako tudi v zadevi mednarodne komunikacije. 
A ee smo na zaeetku, ko smo govorili o »slabi novici«,na koncu na.li to najslab.e sporoeilo slabe novice,namree zlorabo jezika v smislu profanacije, grobosti,la.i, hujska.ke propagande in zanikovanja edinegapreprieljivega argumenta za to, da ni vseeno, kako.ivimo, ravnamo in se vedemo, namree Boga, potemmoramo tu, ko na.tevamo prvine »dobre novice«, pravtako nazadnje seei po tistem delu te dobre novice, kije najmoenej.i in je v tej moei tudi neodvisen od vsehdrugih motivov. In tu nam ni treba storiti nie drugega,kakor da samo spremenimo matematieni predznakpred vsako .e znanih predpostavk. Namesto profanega govora se zaenemo ueiti smiselnega inkultiviranega govorjenja, tako v materin.eini, kakor tudi v esperantu. 
Nikoli ne bom pozabil, kako je .e davno umrli avtoresperantsko­slovenskega slovarja Otmar Avsec, zaradiene nespodobne besede zapustil posvet tedanjih vodilnihesperantistov v Ljubljani. Tedaj sem se njegovi»preobeutljivosti« eudil, danes ga zaradi te gesteobeudujem. Namesto grobega izra.anja se zaenimo ueitiobzirnega, mirnega in prijaznega pogovora. Namestoneresnic in la.i dovolimo svojemu jeziku, pa naj sepremika v tonu materin.eine ali esperanta, samo .eizrekanje resnic in potrjenih vesti. Namesto .irjenjapredsodkov o drugih narodih ali o drugih skupinah znotrajlastnega naroda, pa naj gre za politieno desnico ali levico,naj gre za svetovnonazorsko izbiro med religiozno veroali ateizmom, naj se na. jezik raje vadi v stvarnempodajanju dejstev, v zadr.anosti pred moralnimi sodbami,v skeptienosti do vsakega pav.alnega oznaeevanjadrugega eloveka ali druge skupine. ¦ 
Vinko O.lak 

Poletje • 2017 • somero 

Londona Esperanto­Klubo (LEK) ekzistas jam
113 jarojn, kaj jam preskau 30 jarojn mi estas
membro de tiu klubo. Mi estas Slovenino, kajlernis Esperanton en Koper, kie mi tiam laboris.
Sed antau 50 jaroj mi foriris al Anglio, kajedzinigis kun angla esperantisto Terry, kiun mirenkontis en 1964 ce TEJO (Tutmonda Espe­
rantista Junulara Organizo)­kongreso en Am­sterdam. Esperanto estis nia familia lingvo. 
Klubaj renkontigoj okazas ciun vendredon ves­pere, krom festotagoj. Pro diversaj kauzoj nidevis sangi klubejon plurfoje. En Londono es­tas multekoste kaj malfacile trovi taugan lokon. 
Antau jaroj la klubo havis multajn membrojn,
sed nun ni havas nur 40. Tamen pluraj estas
foraj, kelkaj estas maljunaj au en ne tre bonasanstato. Kutime ceestas 10 gis 15 membroj,
foje pli. 
> Londonski esperantski klub obstaja .e 113 letin sedaj sem .e skoraj 30 let elanica tega kluba.Sem Slovenka, esperanta sem se ueila v Kopru,kjer sem takrat delala. Toda pred 50 leti sem.la v Anglijo in se poroeila z angle.kimesperantistom Terryjem, ki sem ga spoznalaleta 1964 na kongresu TEJO v Amsterdamu.Esperanto je bil na. dru.inski jezik. 
Klubski sestanki potekajo vsak petek zveeer,razen ob praznikih. Zaradi razlienih razlogovsmo morali veekrat spremeniti prostore. London je drag in je te.ko najti primerno mesto. 
Pred leti je klub imel veliko elanov, zdaj jihimamo le 40. Vendar, veliko je oddaljenih,nekateri so starej.i ali ne prevee dobregazdravja. Obieajno je prisotnih od 10 do 15elanov, veasih vee. 
> 


Inter ci tiuj LEK­anoj, ceestantaj la prezenton al Grietje, trovigas homoj naskigintaj en (interalie kaj alfabetorde) 
Brazilo, Japanio, Nederlando, Svedio, Slovakio, Slovenio, Ukrainio kaj Usono. 
Tial en klubaj kunvenoj oni ege malofte uzas la anglan lingvon! 

Med temi elani LEK, ki so se udele.ili podelitve Grietje, najdemo ljudi, rojene v (med drugimi in po abecednem
redu) Braziliji, Japonski, Nizozemski, .vedski, Slova.ki, Sloveniji, Ukrajini in Zdru.enih dr.avah. 
Zato se v klubskih sreeanjih res zelo redko uporablja angle.ki jezik! 

Poletje • 2017 • somero 
Ciun duan monaton ni eldonas kluban bultenon Vsak drugi mesec izdajamo klubsko glasilo skun programo. Dufoje en monato ni auskultasprogramom. Dvakrat na mesec poslu.amoprelegon, ni ankau diskutas pri diversaj temoj,predavanja, pogovarjamo se o razlienih foje ni ludas ian ludon, foje nur babilas. vpra.anjih, veasih igramo kak.no igro, veasih 

John Wells prezentas UEA­atestilon al Grietje Buttinger, kiu pli ol mil fojojn gastigis vizitantajn 
esperantistojn en sia propra londona domo. 
John Wells predaja potrdilo UEA Grietji Buttinger, ki je vee ko tisoekrat gostila esperantske obiskovalce 
v lastnem londonskem domu. 

Kelkaj famaj kaj konataj esperantistoj estis, kajNekateri slavni in znani esperantisti so bili iniuj ankorau estas membroj, de nia klubo. Ennekateri .e vedno so elani na.ega kluba. Vfruaj jaroj unu el ili estis tre talenta kaj kapablazgodnjih letih je bil eden od njih zelo nadarjenHarold Bolingbroke Mudie. Ivo Lapenna, kiuin sposoben Harold Bolingbroke Mudie. Ivovivis en Londono dum multaj jaroj, estis mem­Lapenna, ki je .ivel v Londonu vrsto let, je bilbro de la klubo kaj li plurfoje prelegis tie. elan kluba in je tam veekrat predaval. 
John Wells farigas membro de la klubo dum John Wells je postal elan kluba v svojihsiaj studentaj jaroj. Li iam estis prezidanto de.tudentskih letih. Nekoe je bil predsednik UEAUEA, kaj prezidanto de LEK dum pluraj jaroj,in vee let predsednik LEK ter je .e vedno elan,kaj li ankorau estas membro kaj li ofte prelegasin pogosto predava pri nas. Letos sta pri.la val ni. Ci­jare Renato Corsetti kaj Anna Lowen­London Renato Corsetti in Anna Lowenstein,stein venis en Londonon, kaj tie nun logas. Ilikjer zdaj prebivata. Oba sta se velanila v klubambau aligis al la klubo kaj ili ambau farasin oba delata predstavitve. 
prezentojn. Torej na na.o sreeo pogosto prihajajo v Lon­Bonsance por ni, do, ke ofte venas al Londonodon obiskovalci iz drugih dr.av, in tedaj lahkovizitantoj el aliaj landoj, kaj tiam ili povas parolipripovedujejo o tej dr.avi in svojem esper­al ni pri tiu lando kaj pri sia esperanta vivo. ¦ antskem .ivljenju. ¦ 
Anica Page Anica Page 
http://www.esperanto.org.uk/lek/lek.htm http://www.esperanto.org.uk/lek/lek.htm 
En la ago de 92 jaroj, s­ino Grietje Buttinger forpasisGospa Grietje Buttinger je v starosti 92 let umrla 28.la 28­an de februaro 2017 februarja 2017. 
Poletje • 2017 • somero 

En la letero de V. Orlov estas parolo pri la tragika enplektigo
de la parenco, pedagogo N. Usov, kiu en la 30­aj jaroj de la
20­a jarcento igis viktimo de la reprezalio pro sia entuziasmo
por Esperanto. 
La reprezalioj meze de la jaro 1930 akiris nomon »Granda

Teroro« ­ne hazarde. Ili tusis la grandan plimulton de la
homoj. La akuzoj estis antaumetitaj pro la plej neatendeblaj

motivoj. 

Tiel mia onklo Nikolaj Pavlovic USOV (1900­1938) suferis
pro sia entuziasmigo por Esperanto. 

La afero okazis tiel. 
Ek de la Septembro 1935 li estis instruisto en meza lernejo

en la vilago Aleksandrovka en Kirgizio (post tio la vilago
nomigis Kirovskoe – por la distrikto de Kirovsk; nun centro

de la distrikto Karabuurin en la regiono Tallaska de la
respubliko Kirgizio). 

Nikolaj Pavlovic entuziasmigis por
Esperanto kaj praktikis largan

korespondadon kun ekster­landaj

esperantistoj. 
En la somero 1937 li venis al 
Leningrad (nun Petersburg), kie
vivis liaj gepatroj. Kune kun li

alvenis ankau junaj instruistoj el

Kirgizio. Granda deziro de Nikolaj

Ivanovic estis, montri al ili la
vidindajojn de la urbo. 

Okaze de tiu alveno li lasis sian 

taglibron kun notajoj, komence de
18­a Septembro 1935 gis la 28­a
Januaro 1936. El tiuj notajoj oni

povas multon ekscii pri li kiel homo. 
Mi citos kelkajn fragmentojn el lia
taglibro: 

23.9. Hodiau mi ricevis de mia hejmo sendajon kun miaj ajoj,inter kiuj trovigis leteroj de 
eksterlandaj esperantistoj, adre­sitaj al mi. Tiel kiel inter la instru­istoj, same inter la gelernantoj ili
kauzis grandan entuziasmon. 
Kelkaj instruistoj jam ion sciis priEsperanto, sed la gelernantoj pri
gi sciis nenion. ­Cu iu elinter viaj trovigas eneksterlando: parencoj au konatuloj? 
­Estas neniu, mi simple trovis adresojn kaj mi skribas. 
­Kiel, kie vi trovis adresojn? 
­En la gazeto, kiun eldonas esperantistoj. Ciu, kiu deziras

korespondi, lasas tie sian adreson. Kaj mi legas laadreson kaj skribas leteron, kvankam mi tiun homonneniam en la vivo vidis. 
­Kaj kio Esperanto estas? 
­Internacia lingvo, universala por ciuj nacioj. 
­Cu ciuj gin komprenas? 
­Kompreneble, tamen nur tiuj, kiuj gin finlernis. 

La instruistoj kaj la gelernantoj decidis organizi lernorondon
por lerni Esperanton. 


19.01. Niaj »novbakitaj« esperantistoj jam komencis ricevi

leterojn el eksterlando. 
Kelkaj leteroj alvenis por la instruistino, kiu komencis

korespondi pli frue ol ceteraj, poste si foriris el Aleksandrovka. Hodiau la unuan postkarton ricevis Ulja – el Francio… Kia 
entuziasmo! Pro gojo si estis preta salteti kaj danci. Dum la instrutempo si skribis sian respondon. Tiu okazintajo entuziasmigis ankau la ceterajn. Tiuj, kiuj
neglektis la instruadon, denove revenis al la lernolibroj. 
Dum la tuta hodiaua vespero mi sidis kun Asja, kiu en lakomenco rapide »malvarmigis«, sed nun si decidis atingi laamikinojn kaj si dum unu vespero sukcesis lerni duparagrafojn kaj duonon. > 


V pismu V. Orlova je govora o tragieni udele.bi sorodnika,pedagoga N. Usova, ki je 30­ih letih prej.njega stoletja bil .rtevrepresije zaradi svojega navdu.enja za esperanto. 
Represije sredi 1930. leta so dobile naziv »Veliki teror« ­ne ponakljueju. Dotaknile so se velike veeine ljudi. Obto.be so bilepredlagane zaradi najbolj neprieakovanih povodov. 
Tako je moj stric Nikolaj Pavlovie USOV (1900 . 1938),nastradal zaradi navdu.enja za esperanto. 
Zgodilo se je tako. 
Od septembra 1935. leta je bil ueitelj v srednji .oli v vasiAleksandrovka v Kirgiziji (nato vas Kirovskoe . Kirovskegaokoli.a, danes center okraja Karabuurin, obmoeja Tallaska . Republike Kirgizije). 
Nikolaj Pavlovie se je navdu.il za esperanto in je vodil ob.irnodopisovanje s tujimi esperantisti. 
Poleti 1937. leta je pri.el v Leningrad, kjer so .iveli njegovistar.i. Skupaj z njim so prispeli tudimladi ueitelji iz Kirgizije. Velika .eljaNikolaja Ivanoviea je bila, da jimpoka.e znamenitosti mesta. 
Ob tem prihodu, je pri star.ih pustilsvoj dnevnik z zapiski, ki so prieenjali 18. septembra 1935. letain trajali do 28. januarja 1936. leta. Iz zapiskov se da veliko izvedeti onjem kot eloveku. 
Navedel bom nekaj fragmentov izdnevnika: 
23.9. Danes sem od doma prejelpo.iljko s svojimi stvarmi, medkatere so bila vlo.ena pisma tujihesperantistov, naslovljena name.Tako kot med ueitelji, so tudi medueenci povzroeila zelo veliko navdu.enje. Nekateri ueitelji so .enekaj vedeli o esperantu, ueenci pa
o njem niso vedeli nieesar. ­Ali je kdo od va.ih v tujini:
sorodniki ali znanci? ­Nikogar ni, preprosto sem na.el naslove in pi.em. ­Kako, kje ste na.li naslove? ­V easopisu, ki ga izdajajo esperantisti. Vsak, ki si .eli
dopisovati, pusti tam svoj naslov. Jaz pa preeitam naslovin napi.em pismo, eeprav eloveka nikoli v .ivljenju nisemvidel. 
­Kaj pa je esperanto? 
­Mednarodni jezik, splo.en za vse narode. 
­In ga vsi razumejo? 
­Seveda, vendar samo tisti, ki so se ga naueili. 

Ueitelji in ueenci so sklenili organizirati kro.ek za ueenje esperanta. 

19.01. Na.i »novo peeeni« esperantisti so .e prieeli sprejematipisma iz tujine. 
Nekaj pisem je pri.lo za ueiteljico, ki si je prieela dopisovati prejkot ostali, nato pa je od.la iz Aleksandrovke. 
Danes je prvo dopisnico prejela Ulja . iz Francije. Kak.nonavdu.enje! Od veselja je bila pripravljena skakati in plesati.Po pouku je pisala odgovor. 
Ta dogodek je navdu.il .e ostale. Tisti, ki so zanemarili pouk, so se znova vrnili k uebenikom. 
Ves dana.nji veeer sem presedel z Asjo, ki se je v zaeetku hitro»ohladila«, sedaj pa je sklenila, da bo dohitela prijateljice in jev enem veeeru osvojila dva in pol poglavja. 
> 

Poletje • 2017 • somero 
22.01. Hierau mi el Leningrado ricevis miajn albumojn kajfotojn, kiujn mi en antauaj jaroj ricevis el eksterlando. Mimontris ilin al Marusja, Ulia kaj Tosja (kvankam si la lastaforiris de ni, si en tiu tago revenis). 
Longtempe ili tion spektis . la rezulto estis, ke la unuaj dudeziris de mi havi novajn adresojn. Tosja tuj prenislernolibron en siajn manojn por atingi la malfruitan lernadon.
En la tempo, kiam ni okupigis pri si, Marusja skribis okpostkartojn. 
De ili mi foriris je la unua horo postnoktmeze. 
Hodiau mi montris la albumojn ankorau al kelkaj. Post la
tagmango mi estis atestanto de jena scenajo: Marusja kun Asja sidis ce la tablo, plenigita per paperoj porenvolvi kajerojn, el kiuj Marusja eltrancis kovertojn (en
Aleksandrovka oni kovertojn ne vendas). Asja, veninta al ilihelpi, skribas sur la kovertoj adresojn. Tosja sidas en
angulo, antau si lernolibro de Esperanto – ek de la frumateno ili skribas kaj gluas – mesagis la patrino deMarusja (hodiau estas »Tago de Lenino« kaj ne okazasinstruo). Asja min petis doni ankorau novajn adresojn, carsi ne atingis jam la interkonsentitan minimumon. Mi ne povisrifuzi sian peton observante sian klopodon. Tosja havissufice da lernado – si tralaboris nur du paragrafojn. 
Generale morgau el Aleksandrovka forvojagos en la
mondon tridek, pliparte internaciaj leteroj! 
En la vintro 1938 la alvenado de la leteroj kaj mongiradojde Nikolaj Pavlovic al liaj gepatroj en Leningrado subitecesis. Je pluraj demandoj pri la kauzo el Aleksandrovka
neniu respondis. 
La patro, ekscitita, riskante arestitecon kiel iama marnaviga

oficiro kaj nobelulo, en autuno sin turnis al la centralo de
NKVD* en Leningrado kun peto klarigi, kio okazis al la filo.Ili lin afable akceptis kaj respondis, ke lia filo estas arestitakaj kondamnita je dek jaroj de karcero »sen rajto korespondi«. Tiam la patro ne sciis, ke tio signifas esti pafita.
Pavel Aleksandrovic mortis en la jaro 1940. 
La patrino, Irina Aleksandrovna, mortinta en la jaro 1958,
en la tempo de la »varmigo sub Hruscov« denove petis porklarigo pri la sorto de sia filo. Si ricevis respondon, ke sia
filo N. P. Usov, dum li sidis sian karcerpunon, mortis 8­an
de Augusto en la jaro 1943, laudire pro la infarkto miokarda.Sed la dokumenton pri lia morto ili ne donis al si. 
Nur en la jaro 1994, responde al mia petskribo, adresita al»Komisio pri la renovigo de la rajtoj de la rehabilitaj viktimoj
de la politika reprezalio« venis mesago de »Stata komitato
por la popola sekureco de la respubliko Kirgizio, el la urbo
Biskek« kun jena enhavo: 
»Via onklo – Usov Nikolaj Pavlovic, naskita en 1900, el

nobelula . grandposeda familio, filo de oficiro en la marino,en la momento de arestado instruisto en meza lernejo en la
vilago Kirovskoe, en la distrikto Kirovskoe, SSR de Kirgizio,
kiam li finlernis Esperanton, korespondis kun reprezentantoj
de diversaj fremdaj statoj (Germanio, Usono, Kanado,Francio, Japano, Anglio, Nederlando, Austrio, Svisio k.a.). 
Arestis lin la distrikta departemento de NKVD de Kirov, enla SSR de Kirgizio, 8­an de Februaro 1938 pro la
senfundamenta suspekto de spionado favore al iu alia statokaj de kontraurevolucia agitado inter la logantaro kontrau lasovetia autoritato. 
Lau la reglemento de la Popola komisario de internaj aferojde SSSR kaj de la statakuzisto de SSSR ek de la jaro 1938Usov N. P., akuzito pro krimagoj lau la artikoloj 58 – 6 – 10 
de UK RSFSR**, kondamnita je la unua kategorio (estipafota). La kondamno estis realigita 4­an de Oktobro 1938.La loko de enterigo nekonata.« 
Kaj plie: »Lau la decido de la Stata militista vicakuzisto de
la militista regiono de Turkestano per 28­a de Septembro
1990 Usov Nikolaj Pavlovic estis rehabilita.« 
Al vi je eterna memoro, onklo! 
Kandidato de agrikulturaj sciencoj V. Orlov»Scienco kaj vivo«, N­ro 1, 2005Kandidato estis en SZ scienca titolo. 
* NKVD . Narodni komisariat notranjih zadev . »Popolakomisarejo por internaj aferoj« (1917 . 1946) 
** UK – Punlegaro – RSFSR – Rusa soveta federativa socialisma respubliko ¦ 
Esperantigis Vinko O.lak 
22.01. Veeraj sem iz Leningrada prejel svoje albume infotografije, ki sem jih prej.nja leta prejel iz tujine. Pokazalsem jih Marusji, Uli in Tosji (eeprav je zadnja od.la od nas,se je ta dan vrnila). 
Dolgo so si jih ogledovali . rezultat je bil ta, da sta prvi dve.eleli od mene nove naslove. Tosja pa je takoj vzela v rokeuebenik, da bi nadoknadila zamujeno. V easu, ko smo seukvarjali z njo, je Marusja napisala osem dopisnic. 
Od njih sem od.el ob enih ponoei. 
Danes sem albume pokazal .e nekaterim. Po kosilu sem bil priea takemu prizoru: 
Marusja je z Asjo sedela za mizo, zasuto s papirji zaovijanje zvezkov, iz katerih je Marusja izrezovala kuverte (vAleksandrovki kuvert ne prodajajo). Asja, ki jima je pri.lapomagat, pa pi.e naslove na kuverte. Tosja sedi na vogalu, pred njo je uebenik esperanta. ­Od jutra pi.ejo in lepijo, ­je sporoeila Marusjina mama (danes je »Dan Lenina« in nipouka). Asja me je prosila, naj .e njej dam naslove, ker .eni dosegla dogovorjenega minimuma. Nisem ji mogel odreei z ozirom na njeno prizadevanje. Tosja je imela dovolj ueenja . predelala je samo dva paragrafa. 
V splo.nem bo jutri iz Aleksandrovke od.lo po svetutrideset, veeina od teh mednarodnih pisem! 
Pozimi 1938. leta, se je dostava pisem in denarnih nakazilNikolaja Pavloviea star.em v Leningrad, nenadno ustavila.Na veekratna vpra.anja o vzroku, iz Aleksandrovke ni niheeodgovoril. 
Vznemirjen oee, ki je tvegal aretacijo kot biv.i pomorskioficir in plemie, se je jeseni obrnil na leningrajski NKVD* spro.njo za razjasnitev, kaj se je zgodilo s sinom. Vljudno soga sprejeli in odgovorili, da je sin aretiran in obsojen nadeset let zapora «brez pravice do dopisovanja«. Takrat oee ni vedel, da to pomeni ustrelitev. Pavel Aleksandrovie jeumrl 1940. leta. 
Mati, Irina Aleksandrovna, ki je umrla leta 1958, je v easu»hru.eovske otoplitve«, znova prosila za razlago sinoveusode. Dobila je odgovor, da je njen sin N.P. Usov, ko jeprestajal kazen v zaporu, umrl 8. avgusta 1943. leta,domnevno zaradi infarkta miokarda. Niso pa ji dali mrli.kega lista. 
Edino leta 1994 je, na mojo pro.njo, naslovljeno na»Komisijo za obnovitev pravic rehabilitiranih .rtev politienerepresije«, pri.lo obvestilo »Dr.avnega komiteja za nacionalno varnost republike Kirgizije, mesta Bi.kek«, ssledeeo vsebino: 
»Va. stric . Usov Nikolaj Pavlovie, leto rojstva 1900, izplemi.ko . veleposestni.ke dru.ine, sin oficirja pomorskemornarice, v trenutku aretacije zaposlen kot ueitelj nasrednji .oli v vasi Kirovskoe, Kirovskega okraja, KirgizijskeSSR, si je, ko se je naueil jezik esperanto, dopisoval spredstavniki razlienih tujih dr.av ( Nemeija, ZDA, Kanada,Francija, Japonska, Anglija, Nizozemska, Avstrija, .vica indr.). 
Aretiral ga je Kirovski okrajni oddelek NKVD, KirgizijskeSSR, 8. februarja 1938. leta, zaradi neosnovanega sumavohunjenja v prid druge dr.ave in kontrarevolucionarneagitacije med prebivalstvom proti sovjetski oblasti. 
Po naredbi narodnega komisarja Notranjih zadev SSSR injavnega to.ilca SSSR, od 5.septembra 1938. leta, je bilUsov N.P., obto.enec zaradi zloeinov, po elenih 58 . 6 . 10 UK RSFSR**, obsojen na prvo kategorijo (ustrelitev).Sodba je bila izvr.ena 4. oktobra 1938. leta. Mesto pokopa neznano.« 
In dalje: »Po sklepu namestnika Vojnega dr.avnega to.ilcaTurkestanskega Vojnega okro.ja, od 28. septembra 1990.leta, je bil Usov Nikolaj Pavlovie, rehabilitiran.« 
Tebi, v veeen spomin, stric! 
Kandidat kmetijskih ved V. Orlov»Znanost in .ivljenje«, No 1, 2005
Kandidat je znanstven naslov v SZ. 
*NKVD .Narodni komisariat notranjih zadev (1917 . 1946) 
** UK . Kazenski zakonik . RSFSR . Ruska sovjetska federativna socialistiena republika 
¦ 
Iz ru.eine prevedla Virineja Kajzer 

Poletje • 2017 • somero 

La olimpiko estas unu el la plej grandaj interna­
ciaj eventoj. Dum tiu ci evento la sportistoj
kunvenas en la gastigantan landon de diversajnacioj kun diversaj lingvoj por fari sanan
konkuron. Lau la filozofio de la olimpiko, nurvenki dum la vivo ne estas la cefa afero, sedpenadi. Venki konkuranton ne estas la cefa
afero, sed partopreni kaj bone batali. Efektivela sporto estas ilo, kiu servas pacon, amikecon
kaj sangon de la mondo. 
Olimpijada je eden najveejih mednarodnihdogodkov. Med tem dogodkom se .portnikiraznih dr.av z raznimi jeziki sreeajo v gostujoeidr.avi, da bi tekmovali. Po olimpijski filozofiji ninajbolj pomembno zmagati, ampak tekmovati.Zmagati ni najbolj pomembno, ampak sodelovati in dobro tekmovati. Dejansko je .port sredstvo, ki slu.i miru, prijateljstvu in spremembam sveta. 


Do, la celo de la olimpiko estas kreo de pli pacakaj pli bona mondo. Tio sendube estas altega
celo. Sed cu nur havo de bonaj ideoj suficas?
Kompreneble la homaro, dum sia historio, nesentis manhavon de bonaj ideoj kaj pensoj.
Jen estas la demando: Cu la ideoj kaj la pensojper si mem efektigas/os? Nu, estas multe dajaroj, ke ni estas atestantoj de la ceesto kaj
kunveno de la atletoj, nomata olimpiko. Dum
tiuj ci kunvenoj, kiom da profundaj amikecojinter la sportistoj estigis? Kiom ili proksimigisunu al la alia? Ili kolektigas, konkuras, sed io
grava mankas. Dum la olimpikaj ludoj la spor­tistoj preterpasas unu la aliajn kaj iliaj solaj
vortoj povas esti "saluton" au iom pli, "kiel vifartas", angle au alilingve, car ili timas kaj ec
hontas, por halti kaj pli interparoli pri diversaj
aferoj inter si. Tial vi ankau samopinias kun laskribanto de ci tiuj linioj, ke la naciaj lingvoj tutene taugas por la intenaciaj rilatoj. 
La celo de Zamenhofo ankau estis estigo de pli
bona kaj pli paca mondo surbaze de komuna
kaj facila lingvo. Tial ni suldas lin multe, car li
estis klerulo, kiu konis unu el la plej grandajproblemoj de la homaro, la solvon prezentis kaj
komencis gin disvastigi. > Torej, cilj olimpijskih iger je ustvarjanje mirnej.ega in bolj.ega sveta. To je brez dvoma vzvi.en cilj. Toda ali zadostujejo le dobre ideje?Seveda elove.tvu v njegovi zgodovini nemanjka niti dobrih idej niti dobrih misli. Tukaj je vpra.anje: ali ueinkujejo oziroma bodo ueinkovale ideje in misli same po sebi? No,veliko let poznamo sreeanje .portnikov, ki seimenuje olimpijske igre. Koliko globokihprijateljstev med .portniki je nastalo na temsreeanju? Kako se drug drugemu pribli.ajo?Zberejo se, tekmujejo, ampak nekajpomembnega manjka. V easu olimpijskih iger.portniki hodijo drug mimo drugega in njihoveedine besede so "pozdravljen" ali malo vee,"kako ti gre" v angle.eini ali drugih jezikih, kerse bojijo in celo sramujejo, da bi se ustavili inkaj vee govorili med seboj o raznih vpra.anjih.Tako se verjetno strinjate s piscem teh vrstic,da nacionalni jeziki sploh niso primerni zamednarodne odnose. 
Cilj Zamenhofa je bil tudi ustvariti bolj.i inmirnej.i svet na podlagi skupnega in preprostega jezika. Zato smo mu veliko dol.ni,ker je bil ueenjak, ki je spoznal enega najveejihproblemov elove.tva, pripravil re.itev in jo zaeel.iriti. > 

Poletje • 2017 • somero 
En unu el la lastaj tagoj de olimpiko en Rio de
Janejro 2016, Brazilo, la perskanalo de BBC
hazarde montris intervjuon kun iu japana s­ino,
en kiu si indikis interesan kaj gravan punkton.Si kiu sajne estis unu el la sportaj respodecu­linoj en sia lando, esprimis, ke sia lando por laolimpiko 2020 bezonos almenau 75000­perso­nan armeon de tradukistoj, kaj tiu ci afero estas
grandega defio por Japanio. Vi mem kalkulu,
kia estos tiu ci armeo de tradukistoj! Kian ko­tizegon gi trudos al Japanio. Pri aliaj aferoj plu ni ne parolas! ¦ 
Amir Fekri 
V enem zadnjih dni olimpijskih iger v Riu deJaneiru v Braziliji leta 2016 je perzijski kanal BBCpomotoma pokazal intervju z japonsko gospo, vkaterem je poudaril zanimivo in pomembno toeko.Gospa, ki je oeitno ena od odgovornih .portnihfunkcionark v svoji dr.avi, je izjavila, da bo njenadr.ava za olimpijske igre leta 2020 potrebovalavsaj 75.000­elansko vojsko prevajalcev, in to jevelik izziv za Japonsko. Sami izraeunajte, kak.navojska prevajalcev je to! Kak.ne stro.ke bo imelaJaponska. Da ne govorimo o drugih zadevah! ¦ 
Amir Fekri 
Tekst je bil prvie objavljen v Irana Esperantisto .t. 19. 


Floroj el .La Florejo de Sadi. 
Tradukis: 
D­ro Keyhan Sayadpour Zanjani 

En la reto de malforta fisisto kaptigis 
forta fiso; li ne kapablis teni gin, do la 
fiso levigis kaj forprenis la reton kaj 

Foriris. 

Li igis sklaveto portanta river­akvon, 

la river. inunde kunportis la sklaveton. 

La reto ciam kunportis multe da fisoj, 
Cifoje fis’ iris kaj kunportis la reton. 

Aliaj fisistoj bedauris kaj riprocis lin: 
”Kial kaptinte tiun casajon vi ne povis 
teni gin?” Li respondis: ”Ho fratoj, 

kion mi povas fari, kiam la sorto diktis, 

ke mi nenion casu kaj tiu fiso alian 
tagon pasu?” Kontrau­sorte fisisto el 
Tigriso ne fis­kaptivas kaj lau­sorte fiso 
ec sur la tero plu vivas. 

Stelisto diris al almozulo: “Cu vi ne 

hontas, kiam por ricevi monon vi 

etendas vian manon antau ciun avaran 

personon?. La almozulo respondis: 
.Etendi sian manon por ricevi monon 

Estas preferinde ol steli la kvaronon.” 

Bildo "Sadio en roza gardeno", proksimume el 1645 
Silka iz .Sadi v rozariju., pribli.no iz leta 1645 

Poletje • 2017 • somero 

Tiel okazis, ke en mia lando tiutage estasfestata tago de klasika ineco, febla, tenera,
dependa. Stranga moko por ambau inaj
flankoj. Festo de virinoj, kiuj volis esti liberaj,
egalrajtaj, personecaj festata lau la plej bonaj
tradicioj de tute alia socia regularo. Tio naskas malsincerecon de festo, jen kial dum multaj
jaroj mi petis ne gratuli min, okaze de gi, sed... 
Sed estis, ciam restis en tiu festa tago io varmetusanta mian memoron. Vidu, marte en Rusiodauras la kvina monato de vintro, la kvinamonato de nego sen herbo kaj folioj, sen Tako se je zgodilo, da v moji dr.avi te dnipraznujemo dan klasiene .enstvenosti, .ibkosti,ne.nosti, odvisnosti. Eudna .ala za obe .enski strani. Praznik .ensk, ki so hotele biti svobodne,enakopravne osebnosti, praznovan po najbolj.ih tradicijah eisto druge socialne ureditve. To rodi neiskrenost praznovanja, zato.e vee let prosim, da mi ob njem ne eestitajo,toda ... 
Toda bilo je, za vedno je ostalo ob tempraznienem dnevu nekaj, kar se toplo dotaknemojega spomina. Poglej, v marcu v Rusiji trajapeti mesec zime, peti mesec snega, brez 


argenta sonorado de pluvo. Nun mia urbo tre
similas al aliaj grandegaj buntaj urboj de lamondo, sed kiam mi estis infano, mia Moskvoestis griza. Somere kolorigita per aro de di­
versspecaj floroj, vintre gi entute ne havis kol­
orojn. Grizeco de humidaj domoj substrekis
grizecon de malalta cielo kaj malpura urbanego. Kaj la 8a de marto estis sola mirakla
tago, kiam inter tiu grizeco aperis peco de
ankorau malproksima printempo. Tiam, dummalfacilaj naudekaj jaroj, floroj en vendejoj
estis tro kostaj por ordinaraj viroj, sed ja okaze
de ina festo ili devis aceti florojn. Tial, intergrizaj muroj, starantaj en griza nega kaco cie
aperis oldulinetoj en grizaj paltoj kaj grizaj lanu­
gaj kaptukoj kaj ciu oldulineto havis brilan
varman sunon en la manoj. Ili vendis mimozojn(mimozo estas suda floro, kiu aspektas kiel
forta branco, plena de etaj flavaj florglobetoj).Mi multe vidis, multe vojagis sed neniam vidis
koloron tiom sunan, tiom brile flavan, kiel estistiuj mimozoj. 
> rastlinja in listja, brez srebrnega zvenenja de.ja.Sedaj je moje mesto zelo podobno drugimvelikim pisanim mestom po svetu, vendar kosem bila otrok, je bila moja Moskva siva. Poleti obarvana z nizom razlienih vrst cvetja, pozimisploh ni imela barve. Sivina vla.nih hi. jepoudarjala sivino nizkega neba in umazanega mestnega snega. In 8. marca je bil edini eude.nidan, ko se v tej sivini pojavi ko.eek .e daljnepomladi. Takrat, v te.kih devetdesetih letih, jebilo cvetje v trgovinah predrago za navadneljudi, toda ob dnevu .ena so morali kupiti ro.e.Zato so se med sivimi stenami povsod pojavile,stojeee v sivi sne.eni brozgi, stareice v sivihpla.eih in sivih volnenih rutah in vsaka stareicaje imela sijoee toplo sonce v rokah. Prodajaleso mimoze (mimoza je ju.ni cvet, ki izgleda kotmoena veja, polna drobnih rumenih cvetoeihkroglic). Veliko sem videla, veliko potovala, todanikoli nisem videla barve tako sonene, tako.areee rumene, kot so bile te mimoze. 
> 

Poletje • 2017 • somero 
Kiam mi audas la vortojn “8­a de marto”, mi
remomoras jen kiun momenton: mi ­trista kiel 
ciuj adoleskuloj, vagas tra la stratoj kaj jensubite vidas oldulinon kun kruela seka vizago 
– kaj unuajn printepajn mimozojn en siajmanoj. Al mi sajnas ke teni ilin en manoj estassame kiel teni sunon au ies animon, au mal­
grandan kokidon... Mi demandas pri prezo, sed
el miaj posaj monoj restis nur duono de gi.
Oldulino malkontentas, sed elektas por mi la
plej malbonan, cifitan branceton... 
Do, por mi mem mi proklamas la 8­an de martotago de mimozoj, de la unua suno en la urbo,kien vera suno venos nur post multaj longaj,grizaj tagoj. ¦ 
Anna Striganova 
Kun la permeso de A. Striganova elprenite de Vizaglibro. 
Anna Striganova kaj sia ed­



zo Dima Sevcenko estas 
novaj redaktoroj de la re­vuo Esperanto. 
La estraro de UEA lau 
gazetara komuniko intervjuis
ankau du aliajn bonajn kandi­datojn antau ol elekti DimaSevcenko kaj Anna Strigano­
va. .Ni estis tre impresitaj de la propono, per kiu Dima kaj 
Anna kandidatigis. Ili kune 
disponas pri granda gamo dekapabloj, ne nur pri la enhava
redaktado, sed ankau prigrafiko kaj enpagigo kaj pri la
reteja flanko de la revuo. Tiu
kombino de fortoj sajnas al ni 
tre promesplena. komentas la prezidanto de UEA, MarkFettes, en la sama gazetarakomuniko. 
Lau la gazetara komuniko de
UEA, la novaj redaktorojtransprenos la revuon ekdela aprila numero 2017. Kunekun la preparado de sia unuanumero, ili planas krei moder­nan retejon de la revuo, kiucelos interagi kun la abonan­
toj kaj autoroj, kiel ili proponis
en sia kandidatiga letero. Dima Sevcenko estas denaska esperantisto kajdoktorigas pri jurnalismo ce la Universitato de Amikecointer la Popoloj en Moskvo. Anna Striganova doktorigaspri literaturo ce la sama universitato. 
En Esperantujo ili estas konataj kiel la gvidantoj de lagrava eldonejo Impeto, kiun fondis en 1992 la gepatroj
de Dima, Aleksandr kaj Elena Sevcenko (kune kun
Dimitrij Perevalov). De tiu tempo la eldonejo aperigis pli ol 300 librojn enEsperanto kaj la rusa lingvo. Post la forpaso de lafondintoj (Aleksandr en 2012, Elena en 2015), Dima
Sevcenko kaj Anna Striganova daurigas ilian laboron. 
Ko sli.im besede "8. marec", se spominjamtega trenutka: jaz ­.alostna kot vsi mladostniki,se sprehajam po ulicah in nenadoma vidimstareico s kruto suhim obrazom ­in prvespomladanske mimoze v njenih rokah. Zdi semi, da so, ko jih dr.i v rokah, enake kot da bidr.ala sonce, nekoga du.o ali majhnegapi.eaneka . vpra.ala sem za ceno, toda vmoja .epnina je bila le njena polovica. Stareica je bila nezadovoljna, toda izbrala je zamenajgr.o, scefrano vejico ... 
Torej, zase razgla.am 8. marec za dan mimoz,prvega sonca v mestu, kamor bo pravo soncepri.lo .ele po .tevilnih dolgih, sivih dneh. 
¦ 
Ana Striganova 
Z dovoljenjem A. Striganove sneto s Facebooka. 


Anna Striganova in njen mo. Dima .eveenko sta nova redaktorja revije Esperanto. 
Vodstvo UEA se je, posporoeilu za javnost, pogo­varjalo tudi z dvema drugimadobrima kandidatoma, predenje izbralo Dima .eveenka inAnno Striganovo. 
"Bili smo zelo navdu.eni nad predlogom, s katerim sta Dima in Anna kandidirala. Skupaj imata .irok spekterznanj, ne samo glede urejanjavsebine, ampak tudi glede grafike in oblikovanja ter ureditve spletne strani revije.Ta kombinacija znanj, se namzdi zelo obetavna" jekomentiral predsednik UEA,Mark Fettes, v istem sporo­eilu za javnost. 
Glede na sporoeilo za javnostUEA, sta nova urednika prev­zela revijo z aprilsko .tevilko2017. Skupaj s pripravo njune prve .tevilke, naertujetasodobno spletno stran revije,ki si bo prizadevala za sodelovanje z naroeniki in avtorji, kakor sta predlagala v
Dimi .eveenku je esperanto materni jezik. Doktoriral jeiz novinarstva na Univerzi prijateljstva med narodi vMoskvi. Anna Striganova je doktorirala iz knji.evnosti naisti univerzi. 
V esperantskih krogih sta znana kot vodji velike zalo.beImpeto, ki sta jo leta 1992 ustanovila Dimova star.a,Aleksander in Elena .eveenko (skupaj z DimitrijemPerevalovim). 
Od takrat je zalo.ba izdala vee kot 300 knjig v esperantuin ruskem jeziku. Po smrti ustanoviteljev (Aleksander leta2012, Elena leta 2015) Dima .eveenko in Anna Striganova nadaljujeta njuno delo. 

Poletje • 2017 • somero 



Instruado en Dilio, Orienta Timoro, Timor­Leste 
Fine de novembro en la jaro 2015 mi alvenis enDilio por trisemajna instruado, petita de kelkajlokaj esperantistoj. Mi instruis en tri lokoj: UDS(Unite Develop Serves), UNTL (UniversidadeNacional de Timor­Leste) kaj Ailok Laran. 
La loko kun plej multe da lernantoj estis ?e
UDS, neregistara organizajo, kie infanoj kaj
junuloj kutime lernas la anglan. Mi estis ren­kontinta unu el la gvidantoj hazarde kaj li petismin veni 'saluti la infanojn'. Fine mi instruis al tri grupoj: tri fojojn al la posttagmeza grupo, kajpo du fojojn al la matena kaj vespera grupoj.Pro tiuj aldonaj lecionoj mi havis du foje kvin
lecionojn en unu tago; pli versajne ne eblus en
du malsamaj lokoj. Mi lasis flagon kaj kelkajn
librojn por tiuj, kiuj volas memstare daurigi la
lernadon. 
La plej amuza loko estis en la kvartalo Ailok

Laran, kie mi logis. Mi instruis al tre miksita
grupo de najbaraj infanoj kaj junuloj. Por poviinstrui al la infanoj mi devis studi la tetunan(kiun mi estis neglektinta post mia reveno elOrienta Timoro en 2014). En la lastaj tagoj mine plu instruis, sed kantigis ilin kaj precipe
dancigis ilin lau du kantoj de JoMo: 'Cu vi volas danci' kaj 'Lernu nun'. En la tago antau miaforiro mi filmis ilin, kantante kaj dancante. Lafilmetoj spekteblas ce goo.gl/aocqBX. > 


Poueevanje v Diliu, Vzhodni Timor, Timor­Leste 
Ob koncu novembra leta 2015 sem pri.la v Diliona tritedensko poueevanje, ki so ga zaprosilinekateri lokalni esperantisti. Poueevala sem na treh krajih: UDS (skupna razvojna pomoe),UNTL (Nacionalna univerza Vzhodnega Timorja) in Ailok Laran ... 
Najvee ueencev je bilo pri UDS, nevladniorganizaciji, kjer se otroci in mladi obieajno ueijoangle.eine. Slueajno sem sreeala enega odvodij, prosil me je naj pridem in 'pozdravim otroke'. Poueevala sem tri skupine: trikratpopoldansko skupino in dvakrat jutranji inveeerni skupini. Zaradi teh dodatnih lekcij semimela dvakrat po pet lekcij v enem dnevu;najverjetneje to ne bi bilo mogoee na dvehrazlienih krajih. Pustila sem zastavo in nekajknjig za tiste, ki .elijo samostojno nadaljevatiueenje. 
Najbolj zabaven kraj je v eetrti Ailok Laran, kjersem .ivela. Poueevala sem zelo me.ano sku­pino otrok in mladih iz sose.eine. Da bi lahkopoueevala otroke, sem morala .tudirati jeziktetuna (ki sem ga zanemarjala po svoji vrnitviiz Vzhodnega Timorja v letu 2014). V zadnjihdneh nisem vee poueevala, ampak pela z njimi,predvsem pa z njimi plesala po dveh pesmihJoMo: "Ali .eli. plesati"in "Uei se zdaj". Na dan pred odhodom, sem jih posnela pri petju inplesu. Video lahko vidite na goo.gl/aocqBX. > 


Dancado de la infanoj en la Ailok Laran, kie mi logis. | Ples otrok v Ailok Laran, v okolju kjer kjer sem bivala. 
Poletje • 2017 • somero 
La plej grava loko por la movado estis UNTL,
nacia universitato: mi instruis preskau ciutage
(krom festotagoj) al studentoj de la nacia uni­versitato, precipe de la agrikultura kaj jurafakoj. Mi havis tri grupojn: unu grupo de ko­mencantoj, kiuj sekvis 12 lecionojn po 90 minu­toj, duan grupon da komencantoj, kiuj sekvis 5lecionojn po du horoj, kaj mi instruis tri fojojn alkelkaj progresantoj. 
Najpomembnej.i kraj za esperantsko gibanjeje bila UNTL, nacionalna univerza: poueevalasem skoraj vsak dan (razen praznikov) .tudentenacionalne univerze, predvsem kmetijske inpravne smeri. Imela sem tri skupine: skupinozaeetnikov, ki so spremljali 12 lekcij po 90minut, drugo skupino zaeetnikov, ki so spremljali 5 lekcij po dve uri in po trikrat nekajueencev na vi.ji stopnji. 


Dua leciono en la kvartalo Bairro Pite. 
Druga lekcija v ertrti Bairro Pite. 

En la posta tago ni havis ceremonion en kiu midisdonis atestilojn kaj librojn kaj ricevis donac­
etojn. Ni ankau fotigis kaj praktikis kantadon de
la himno. Post tio ni iris festi Zamenhoftagonen unu el la parketoj de la urbo. Krom kanti la 
himnon ni ankau spektis magiajn trukojn de unu el la lernantoj, auskultis poemonlautlegitan de alia lernanto kaj mangis kaj trin­
kis okaze de la fino de la kurso kaj de Zamen­
hoftago. Venis ankau du jurnalistoj kaj staketo
da revuoj estis disdonita. 
> 
Posttagmeza grupo de UDS, post la leciono. 
Popoldanska skupina UDS po lekciji. 

Po teh lekcijah je 15 slu.ateljev sodelovalo naizpitu. Naslednji dan smo imeli slovesnost, nakateri sem razdelila sprieevala in knjige terprejela darilca. Smo se tudi slikali in vadili petjehimne. Potem smo .li praznovat Zamehofovdan v enega od majhnih mestnih parkov. Polegpetja himne smo gledal tudi earobne trike enegaod ueencev, poslu.ali pesmi, ki jih je bral drugueenec ter jedli in pili ob koncu teeaja in obZamenhofovem dnevu. Pri.la sta tudi dva novinarja in razdelil smo majhen sve.enj revij. 
> 


UNTL ceremonio ­post ricevo de la atestiloj. Zamenhoffesto ­dum kantado de la himno. 
Sveeanost na UNTL ob podelitvi sprieeval. Ob Zamenhofovi proslavi ­petje himne. 

Poletje • 2017 • somero 
La klubo nun havas du biblioteketojn en la hejmoj
de du estraranoj. Teofilo De Jesus kaj mi ankaulaboris pri la vortara parto de la slosilo (tetuna­
Esperanto), kiun ni esperas en ne tro fora eston­teco eldoni. 
Antau ol fini ci tiun raporteton mi volas kore dankas
al BEL (Brazilo), ESE (Svedio) kaj KAEM, kiujdonacis librojn. Kaj por fini: mi esperas ke la
movadeto kreskos kaj fortigos kaj ke almenau kelkaj
orienttimoranoj povos iri al la Universala Kongresoen Portugalio en 2018. Se vi volas kontribui al tio,
ekzistas konto ce UEA kun la nomo ‘timoro’. Koran 
dankon! 
Heidi Goes N.B.: Detalajn, tagajn raportojn eblas legi ce:goo.gl/t4Ru7G. ¦ 
Teksto estis unue publikita en Esperanto en Azio N­ro94. 
Klub ima zdaj dve majhni knji.nici na domovih dvehelanov vodstva. Theophilus De Jezus in jaz svadelala na slovarskem delu kljuea (tetuna­esperanto), za katerega upamo, da ga bomo izdaliv ne prevee daljnji prihodnosti. 
Pred koncem tega poroeilca se .elim iskreno zah­valiti BEL (Brazilija), ESE (.vedska) in KAEM, ki sopodarili knjige. In za konec: upam, da bo majhnogibanje raslo in se krepilo in da bo vsaj nekajVzhodnih Timorcev lahko .lo na svetovni kongresna Portugalskem v letu 2018. Ee .elite prispevati ktemu, je na UEA raeun z imenom "timoro". Hvalalepa! 
Heidi Goes P.S.: Nataneno poroeilo po dnevih lahko preberete na: goo.gl/t4Ru7G. ¦ 
Tekst je bil prvie objavljen v Esperanto en Azio .t. 94. 

Io pri Orienta Timoro 
Orientan Timoron en la 16­a jarcento 
konkeris la portugaloj. Gis 1975 tio estis 
kolonio de Portugalo Timoro. Orienta Timoro unuflanke deklaris sendepende­
con la 28an de novembro 1975. Nau 
tagojn poste (7 decembro 1975) in­
donezia armeo okupis Dili (cefurbo de Timoro­Leste) kaj 17 julio 1976 aligis la Orientan Timoron al gia teritorio. Orienta Timoro rezistis la okupacion, la konflikto kauzis 
multajn viktimojn. Post la masakro en Dili en 1991, oni renovigis internacian subtenon por la sendependecmo­vado. Ekde 1995 Orienta Timoro estis sub la superrigar­
do de la Unuigintaj Nacioj. La 20­an de majo 2002, Dilo igis la cefurbo de la denove sendependa Demokratia 
Respubliko de Timoro­Leste. Krom Filipinoj tio estas la dua kristana lando en Orienta Azio. 



Nekaj o Vzhodnem Timorju 
Vzhodni Timor so v 16. stoletju zavzeli Portugalci. Do leta 1975 je bil kolonija Portugalski Timor. Vzhodni Timor je enostransko proglasil neodvisnost 28. novembra 1975. Devet dni pozneje (7. decembra 1975) je indonezijska vojska 
zasedla Dili (glavno mesto Vhodnega Timorja) in 17. julija 1976 prikljueila Vzhodni Timor svojemu ozemlju. Vzhodni Timorci so se uprli okupaciji, spopad je povzroeil veliko .rtev. Po pokolu v Diliju leta 1991 se je obnovila mednarodna podpora gibanju za neodvisnost. Od leta 1995 je bil Vzhodni Timor pod nadzorom Zdru.enih narodov. Dne 20. maja 2002 je Dili postal glavno mesto ponovno neodvisne Demokratiene repub­like Timor­Leste. Poleg Filipinov je to druga kr.eanska dr.ava v vzhodni Aziji. 


Heidi Goes: Rodila sem se 15. marca 1976 en Oostende, Belgio. Mi eksciis pri 
Heidi Goes: Mi naskigis la 15­an de marto 

1976 v Oostendu, Belgija. Za esperanto Esperanto en la lasta jaro de la bazlernejo 
sem izvedela v zadnjem razredu osnovne (1987­1988). 
.ole (1987­1988). Ko sem koneala sredn­jo .olo v Belgiji, sem .la za skoraj eno leto Post kiam mi finis la mezlernejon en v Indonezijo v programu kulturne izmen­Belgio, mi iris por preskau jaro al jave (AFS). .ivela sem to leto pri dveh Indonezio kadre de kultura inter­indonezijskih dru.inah v D.akarti in sangprogramo (de AFS). Mi logis preskau obiskovala tam visoko .olo (SMA 34, jaron ce du indoneziaj familioj en Gakarto Pondok Labu, Jakarta Selatan). Tako kaj frekventis tie la mezlernejon (SMA 34, sem se naueila indonezijskega jezika in Pondok Labu, Jakarta Selatan). Tie(l) mi tudi veliko o lokalni kulturi in islamski veri. 
lernis la indonezian lingvon kaj ankau Po vee kot dveh letih raziskav v knji.nicah multon pri la loka kulturo kaj pri la Islama religio. En la jaro 2009 en novembro mi denove iris al 
Indonezio kaj daurigis la esploradon surloke. En 2010 mi faris duan instruvojagon al Indonezio. En tiu unuaj jaroj mi sercis lernantojn kaj helpantojn per Couchsurfing kaj Facebook. Entute mi instruis au enkondukis Esperanton al centoj da indonezianoj de diversaj agoj en tiaj diversaj lokoj kiaj hejmoj, klascambroj en bazlernejoj kaj 
mezlernejoj, universitatoj, kaj aliaj. En junio­julio 2012 
sekvis la tria instruvojago. Dum la ok tagoj en Orienta Timoro mi ankau sukcesis intervjuigi kaj instrui, kio 
instigis min en 2014 viziti la landon pli longe. Mi restis dum ses semajnoj en la malgranda lando kaj instruis 
precipe en la cefurbo Dilio. 
Pli pri Heidi Goes: 
http://edukado.net/biblioteko/panteono?iid=147 

in arhivih, sem se novembra 2009 ponov­no vrnila v Indonezijo in nadaljevala raziskave na kraju samem. Leta 2010 sem naredila drugo in.trukcijsko potovanje v Indonezijo. V prvih letih sem iskala ueence in pomoenike z Couchsurfing­om in Facebook­om. Na splo.no sem ueila ali predstavila esperanto stotinam Indonezijcev razlienih starosti v razlienih krajih, kot so domovi, razredi osnovnih in srednjih .olah, univerze in .e drugje. Junija in julija 2012 je sledilo tretje in.trukcijsko potovanje. V osmih dneh sem v Vzhodnem Timorju uspe.no raziskovala in poueevala, kar me je spodbudilo, da sem leta 2014 obiskala dr.avo za dalj easa. Ostala sem .est tednov v tej majhni dr.avi in ueila predvsem v prestolnici Dilio. 
Vee o Heidi Goes: 
http://edukado.net/biblioteko/panteono?iid=147 


Poletje • 2017 • somero 

Dek unu koreaj esperantistoj partoprenis la 6­aAfrikan Kongreson de Esperanto. 
Pro la mistrakto de la flugkompanio en Nairobi deKenjo, la karavano ne povis alveni en la celita tago.
Ni apenau povis atingi la urbon Mwanza en sek­
vanta tago tra Kilimanjaro, kio signifas, ke ni mal­fruis unu tagon. En la flughaveno bonvenigis nin duesperantistoj kun komforta buseto. 
Ankau portistoj, kiuj ne parolasEnajst korejskih esperantistov je sodelovalo na 6.
afri.kem esperantskem kongresu. Zaradi napake letalske dru.be v Nairobiju v Kenijiskupina ni mogla priti na naertovani dan. MestoMwanzi smo dosegli komaj naslednji dan mimoKilimand.ara, kar pomeni, da smo zamudili en dan.Na letali.eu sta naju pozdravila esperantista zudobnim minibusom. 


Tudi uslu.benci, ki niso govorilinian lingvon, varme bonvenigisna.ega jezika, so nas toplonin, dum severaj estis la do­pozdravili, bolj stroga sta bilaganisto kaj kontrolisto de pas­carinik in policist. 
porto. 
Po kosilu smo se odpeljali zPost la tagmango ni veturis peravtobusom v kongresni centerbuso al kongresejo en Bunda,v Bundi, tja smo prispeli .ekaj ni alvenis tien jam en ves­zveeer. 
pero. 
En la kongresejo multaj

V kongresnem centru nas je
pozdravilo veliko esperantistov.
esperantistoj nin bonvenigis.

Prelego de mi kaj mia fratoMoje predavanje in predavanje
maltrafis la malferman 
ceremonion, kiu devas okazi hodiau, sed felice LKKprokrastis tion gis sekvanta tago, pro kio mi kaj mia
frato devis prelegi en la vespero de la alventago. 
Mi prelegis pri la progreso de Azia movado deEsperanto kaj detale klarigis la strategion de Aziamovado, kiun mi mem faris dum mia mandato dela estrarano de UEA. 
La prelego dauris ekde la 9­a gis la 10­a kaj duono.Afrikaj samideanoj tre atente auskultis kaj ce la finokelkaj serioze demandis por audi mian sperton. 
La prelego de prof. d­ro SO Jinsu, la novaprezidanto de Komitato de Azia Esperanto­Movado,estis preparita el la filmoj pri E­kongresoj, kiujnafrikaj samideanoj ege deziras partopreni, sed prola manko de sonsistemo oni ne povis vidi. 
> 
mojega brata, ker sva zamudilaotvoritev, ki je morala biti danes, so na sreeo lokalniorganizatorji prelo.ili na naslednji dan, tako, da svamorala predavati naslednji veeer. 
Govoril sem o napredku azijskega esperantskegagibanja in nataneno pojasnil strategijo azijskegagibanja, ki sem ga sam naredil v easu svojega man­data v upravnem odboru svetovnega esperantskegazdru.enja. 
Predavanje je trajalo nekje od devete do pol enajsteure. Afri.ki somi.ljeniki so poslu.ali zelo pozorno inna koncu resno spra.evali, da bi sli.ati moje izku.nje. 
Predavanje prof. dr. So Jinsuja, novega predsednikaodbora azijskega esperantskega gibanja, je bilo pri­pravljena iz filmov o esperantskih kongresih, ki so gaafri.kih somi.ljeniki zelo .eleli videti, vendar ga zaradinedelovanja zvoenega sistema ni bilo mogoee videti. 
> 


Poletje • 2017 • somero 
Oni decidis pretigi bonan projekciilon kun sonsiste­
mo por alia tago kaj li nur skize kaj buse komentis
la resumon. jam estis la 11­a horo en la nokto. 
Lasta programero, prelego de prof. d­ro SO Jinsu,
okazis tre malfrue ekde la 10­a gis la 11­a nokte. 
La uzado de projekciilo ne estis glata. La prelegan­to mem devis pagi uzokoston parte, kio estis neat­endita afero. 
Tamen la prelego estis tre sukcesa, car la gvidantoj
de nia movado en Afriko povis vidi la filmojn de UKNitra, Azia kongreso, Korea kongreso kaj Japanakongreso, kio estas vere malofta okazo por Afrikaesperantujo. 
Ce la fino mi diris mian impreson pri Afrika
kongreso: .mi miris pro la fakto, ke lingva kapablode afrikaj esperantistoj estas tre alta, kaj tamen laprogrameroj de la kongreso neniam akurate 
komencigis.” Partoprenantoj ciuj konsentis. niajkaravanoj multe guis la interparoladon kun afrikajsamideanoj kaj tiel finigis nia partopreno en AK. ¦ 
Prof. So Gilsu, Koreio estrarano de UEA pri la azia agado 
Youtube: 
https://www.youtube.com/watch?v=WXRYlsGNdco 

Blogo: 
http://blog.naver.com/sokoguryo/220920387369 

Odloeili so, da bodo drugi dan pripravili dobroprojekcijo z zvoenim sistemom in so na splo.no inustno komentirali povzetek, eeprav je bila ura .eenajst zveeer. 
Zadnji del programa, predavanje prof. dr. So Jinsuja, se je zgodil zelo pozno, nekje od 10. do 11. ure zveeer. Uporaba projektorja ni bila tekoea.Govornik je moral sam plaeati del uporabnine, karje bilo neprieakovano. 
Vendar je bilo predavanje zelo uspe.no, saj solahko voditelji na.ega gibanja v Afriki videli filmesvetovnega kongresa v Nitri, azijski kongres,korejski kongres in japonski kongres, kar je zeloredka prilo.nost za afri.ke esperantiste. 
Na koncu sem povedal svoj vtis o afri.kemkongresu: "Eudil sem se dejstvu, da so jezikovnesposobnosti afri.kih esperantistov zelo visoke,vendar se program nikoli ni toeno zaeel." Udele.enci so se s tem strinjali. Na.a skupina je zelo u.ivala vpogovorih z afri.kimi somi.ljeniki, in tako se jekonealo na.e sodelovanje na afri.kem kongresu. ¦ 
Prof. So Gilsu, Koreja elan UEA za azijsko gibanje 
Youtube: 
https://www.youtube.com/watch?v=WXRYlsGNdco 

Blog: 
http://blog.naver.com/sokoguryo/220920387369 



Komuna foto de esperantistoj el Azio kaj Afriko. 
Skupinski posnetek afri.kih in azijskuh esperantistov. 

Poletje • 2017 • somero 

Popolna slovnica esperantskega jezika 
Priredil, izdal in zalo.il Ljudevit Koser, Jur.inci priPtuju na .tajerskem. Tiskal C. Albrecht (Moravia i
dečak), Zagreb 1910, 8° 112 + 11. str. Cena K 1,20. 
Tako je naslovljena knji.na ocena v junijski .tevilkiLjubljanskega Zvona iz leta 1910, v kateri s kraticopodpisani dr. J. .. (domnevno dr. Janko .lebinger (1876­1951), znameniti slovenski bibliograf,pomemben elan Slovenske Akademije znanosti inumetnosti, v letih 1927­1946 ravnatelj NUK in vletih 1910­1916 urednik revije Ljubljanski Zvon)predstavlja prav tedaj natisnjeni prvi slovenskiuebenik mednarodnega jezika esperanta. Sicer so v tej .tevilki eastitljive slovenske revije, ki po obno­vitvi v Celovcu leta 1983 .e danes izhaja v Ljubljanipod naslovom ZVON pri celjski Mohorjevi, objav­ljene recimo pesmi Vojeslava Moleta, danes poza­bljene pesni.ke velieine, Alojza Gradnika, ki je svojsloves ohranil in ga .e danes utrjuje; Pugljevaertica Osat, Moletov esej Dedi.eina po antiki (Rim),Josipa Premka ertica Sorodni du.i; L. Pintarjaelanek Ertice o krajevnih imenih; Ivana Cankarjaertica Veeerna molitev; Ivana Laha esej Romantiki;dr. Fr. Kidriea elanek Paberki o Korytku in dobinjegovega delovanja v Ljubljani . nazadnje pazapisi o knjigah, glasbenih dogodkih in drugihumetni.kih prireditvah in prikazih. 
Najprej je treba povedati, da so to .e bili easi, ko sose najvi.je glave humanistienih in jezikoslovnih vedukvarjale tudi z vpra.anjem mednarodnega jezikain je bilo povsem naravno, da je temu vpra.anjutudi osrednja slovenska literarna revija Zvon pos­vetila prostor in za prispevek zaprosila enega na­jbolj kvalificiranih recenzentov, ki ga je sploh moglanajti, saj je bil dr. .lebinger odlieen poznavalecslovenskega, vseslovanskega in nem.kega slovst­va. Danes bi te.ko na.li kak.no slovensko literarno revijo, ki bi temu vpra.anju posvetila vsaj kraj.izapis. Dana.nji Slovenec, pripadnik anglo ameri.ke kulturne kolonije pod Alpami, jeprepriean, da je to vpra.anje re.eno s trenutnodominantno vlogo »nareeja vojne mornarice ZDA«(Chomsky) in se s tem vpra.anjem ni treba veeukvarjati. Dobro, to je tema za kak.no drugo obrav­navo. Nazaj k .lebingerjevi recenziji Koserevegaprvega slovenskega uebenika mednarodnega jezi­ka! 
Ali naj recenzentu zamerimo, ee esperanto imenuje»umetni mednarodni svetovni jezik«, ko pa se je tapovr.na in nikakor ne ustrezna definicija pri mnogihsomi.ljenikih ohranila prav do danes? Imamo .tirikoncepte nenarodnega jezika: svetovni (veerajfranco.eina, danes angle.eina, jutri najbr.kitaj.eina.), pomo.ni (lingua franca, pidgin), uni­verzalni (za unifikacijo filozofskih in znanstvenihpojmov . Descartes, Leibniz, Komensky itd.) inmednarodni (kakor volapük, esperanto, ido.). 
.e slovenskemu avtorju uebenika pa lahko oeitamopretiravanje v oznaki »popolna« esperantska slovnica. 
Prvie sploh ni .lo za slovnico, ampak za uebenik.Drugie pa niti najveeji in najbolj ugledni jeziki nimajoniti popolnih slovnic niti popolnih uebenikov. 
To je obljuba brez podlage, in potem ni eudno, eese marsikdo ob takih neresnicah in pretiravanjihspotakne in podvomi tudi v to, kar je na stvariresnienega in dobrega. Nauk za danes: Za bo.jovoljo, ne pretiravajmo; ne, kako je esperanto lahekza ueenje, ne, koliko nas je, ki ga govorimo, ne, kajvse bi bilo z njegovo splo.no uvedbo re.eno. 
Recenzent svoje predstavitve niti ne zaeenja vslogu zanieevanja, ko pravi: »Zanimiv je esperantov tvorbi besed, in v tej preprosti konsekvenciobeudujemo njegovega izumitelja.« No, dr. Zamen­hof v resnici ni »izumil« v esperantu prav nieesar,ampak je vse to na.el v .e obstojeeih narodnihjezikih. Kar je naredil, je bila le konsekventnasistematizacija jezikovnih prvin in mehanizmov, kiv nedosledni rabi .e obstajajo v jezikih, iz katerih jepredvsem erpal gradivo za svoj mednarodni jezik,to pa sta predvsem gr.eina s svojo slovnico inlatinski slovar, presejan skozi sita peterih sooblikujoeih jezikov: franco.eine, nem.eine,angle.eine, polj.eine in ru.eine. Prav Slovenec,sicer latinist prof. Franjo Modrijan, je v svoji knji.iciElementoj latinaj en Esperanto pokazal, kako pravnie v Esperantu ni »izmi.ljeno« ali kar »izumljeno«,kakor vse do danes ponavljajo nepoueeni kritiki. 
Seveda pa tudi sicer tako kvalificiran recenzent,kakor je to bil dr. .lebinger, ni mogel strpeti, da nebi dal dr. Zamenhofu nekaj »dobrih nasvetov«,kako naj bi svoj novi jezik oblikoval, da bi slovenskiprofesorji imeli mirno spanje. Tako se postavlja vEehove copate in »ugotavlja«, da bo ta na. slovan­ski brat imel preglavice zaradi stalnega akcenta napredzadnjem zlogu. No, ee je tako, bi bilo trebareformirati tudi franco.eino, ki ima stalni akcent nazadnjem zlogu, pa tudi kar sosednjo polj.eino, kiima stalni akcent tudi na predzadnjem zlogu, pokateri se je poljski Jud Zamenhof tudi zgledoval.Nemec naj bi se jezil pri glasovih . in d.. No, kozapi.e besedo Journal, prav lepo izgovori . kakorSlovenci in kakor tisti, ki govorimo esperanto. In ko na Ba.aar.iji v Sarajevu kupi bakreni kotlieek zakavo, prav lepo izgovori besedo d.ezva in si pri temne polomi jezika. In Francozu se prav nie ni treba
»premagovati«, da dvoglasnikov au in eu ne bi
izgovarjal po svoje. Njegovi problemi v esperantuso eisto kje drugje, a glede tega se je bolje posveto­vati kar s Francozi, kakor pa z dr. .lebingerjem. In recenzentu, ee bi .e .ivel, bi lahko zagotovili, da seAngle., ki se uei esperanta, prav nie ne krem.izaradi nekaterih besed, vzetih iz nem.eine, kakor knabo ali knedi, kakor ju navaja recenzent, saj jebrez vsakega krem.enja kar v svoj jezik .e davno 
> 

Poletje • 2017 • somero 
sprejel tako izrazito nem.ko besedo, kakor kin­dergarten! In .e veliko bi se jih na.lo, le nekajangle.eine bi veljalo znati. 
In tudi Italijanove izgovorjave s popaeenima ci ince (v italijanski izgovorjavi domnevno ei, ee), sine velja izmi.ljati, saj je prvie prav izgovorjavaitalijanskih esperantistov zelo dobra in jasna, znavedenima glasovnima dvojicama pa ima Itali­jan te.ave ne pri esperantu, ampak pri latin.eini 
. ali je recenzent torej hotel ukiniti latin.eino? 
Ne, na to je bilo treba eakati do novih oblastnik­ov, ki so po vrsti ukinjali vse osnove evropske intako tudi slovenske civilizacije in kulture, tako sovrgli iz .ol tudi gr.eino in latin.eino. In recenzent naravnost prerokuje: »Vsi esperantski nadzornikine bodo mogli prepreeiti teh prirojenih razvad.«Tako se zgodi, ee kdo kak pojav ocenjuje napodlagi lastne fantazije, delujoee v kabinetu,recenzentu pa niti na misel ni pri.lo, da bi obiskalkaterega od esperantskih dru.tev svojega easa,ki jih je bilo tedaj .e dovolj, da bi lahko ugotovil,ali njegove predpostavke sploh dr.ijo. Seveda jeres, da fonetika materin.eine nujno vpliva nafonetiko nematernega jezika . vendar pravvsakega in ne samo esperanta. Ker pa je espe­ranto tudi v pogledu fonetike med vsemi jezikinajbolj dosleden, preprost in jasen, so tudi vplivilastne fonetike tu najmanj moteei. Recenzentprerokuje dalje, da bi bilo uvajanje tega jezikamed najni.je sloge utopija. .e nikoli nisem sreeal esperantistov iz »vi.jih slojev«, najvee je mednjimi prav teh, ki jim recenzent prerokuje neizv­edljivost ueenja mednarodnega jezika. Seveda jetu mogoee zavonjati pridvignjen nos akademskeimenitnosti, ki pa ne more biti kriterij resnegaobravnavanja tako pomembne teme. 
Ob koncu je recenzent spet spravljivej.i in neka­ko celo priporoea ueenje tega jezika, a za tiste, ki».ele gojiti jezikovni .port«, obenem pa jimpriporoea dve »trezni razpravi«, ki z idejo inizvedbo mednarodnega jezika seveda polem­izirata. Danes .iva du.a ne ve vee, kdo je bilueeni profesor K. Brugmann in kdo A. Leskien, ki sta polemizirala z Zamenhofom . jezik pa danes.ivi bolj kakor kadar koli prej, eeprav ne na enak­ih prizori.eih in tirnicah. Recenzija sicer takozaslu.nega slovenskega bibliografa dr. .lebingerja je danes zanimiva samo za primerja­vo, kako malo se je metoda psevdoznanstvene­ga zavraeanja .ivega Zamenhofovega jezika vdobrih sto letih spremenila. Eehom pa ni trebaglasno povedati, da se nikoli ne bodo moglinaueiti polj.eine, ker ima ta stalni naglas na istemmestu kakor esperanto. ¦ 
Povzel in komentiral 
Vinko O.lak 
Sadjarstvo, vinarstvo, vrtnarstvo 3/1957 
Zdru.enje »Prijatelji kaktusov« 
Zbiranje in gojenje posameznih cvetic kot tuli­panov, krizantem, gladiol, dalij, orhidej, kaktusovin drugih ni nova zamisel. Znana je tako imeno­vana tulpo­manija. 
V angle.kem mestu Baary je bilo junija 1956ustanovljeno zdru.enje »Prijatelji kaktusov« (Amikoj de kaktoj), ki uporablja kot uradni jezikmednarodni jezik esperanto. Namen zdru.enjaje povezovati ljubitelje teh nenavadnih in za­nimivih cvetic vsega sveta ter dati mo.nost med­sebojne zamenjave izku.enj, semena, sadik innasvetov v zvezi z gojenjem kaktusov in sokui­lentov. Zdru.enje izdaja svoj bilten, ki prina.asplo.no zanimive elanke in napotke, obenem paeitatelje obve.ea o raznih novostih na tempodroeju. Bilten izhaja eetrtletno.. Doslej sta iz.lidve .tevilki, ki med drugim prina.ata tudi naslovetistih esperantistov, ki bi .eleli dopisovati o kak­tusih ter ob.irno klasifikacijo kaktusov s pojasnilistrokovnih izrazov. V biltenu so objavljeni tudistrokovni elanki n.pr. o karakteristikah pos­ameznih vrst kaktusov in podobno. Zlasti je za­nimiv elanek Francoza V. Vajda o gojenjukaktusov v hranilni raztopini brez zemlje (hidro­ponika). Pravi, da ima kaktuse, ki so vzkalili, rastliin cveteli v vodi. Eeprav je to nekoliko eudno, kerso kaktusi doma v suhih predelih, je vendar res,saj .e leta uspe.no goji kaktuse po tej metodi.Zdru.enje »Prijatelji kaktusov« ima svoje elane vAngliji, Argentini, Bolgariji. .vedski, Ee.koslova.ki. Braziliji, Nemeiji, .vici, ZDA,Danski in drugod. ¦ 
I. Golob Sadjarstvo, vinarstvo, vrtnarstvo 4/1957 
Ali kaj veste o delu Dr.avnega vrtnarskegaposkusnega zavoda v Alnarpu na .vedskem? 
Glavna postaja »Dr.avnih vrtnarskih poskusnihzavodov« (.vedsko: Statens Tradgardsforsok) jev Alnarpu, ki le.i nekaj kilometrov izven Malmojana jugu .vedske, toda mnoge podru.nice so poraznih krajih vse dr.ave. Delovna poroeila izdaja­jo veekrat letno in jih razpo.iljajo univerzam,knji.nicam, poskusnim vrtovom i.dr. po vsemsvetu. Poroeila so v .vedskem jeziku, povzetki(izvleeki) pa v angle.eini in esperantu, ki ga ta ustanova rabi .e od leta 1953. To je hvalevredno,saj tako posredujejo svoje izsledke tudi drugim inne samo tistim, ki razumejo .vedsko in angle.ko. 
V laboratorijih in poskusnih nasadih delajoposkuse s sadjem, z jagodiejem, okrasnimi rastli­nami in zelenjavo. Delo obsega naeine kultiviran­ja, nego, gnojenje, .kropljenje, namakanje,cepljenje, obrezovanje, preizku.anje raznih pod­lag, tehniene probleme in .e marsikaj. ¦ 
I. Golob 

Poletje • 2017 • somero 

La plej multaj homoj trovas Esperanton neinte­resa. Ne indas trudadi la lingvon al tiuj, kiuj ne
volas audi pri gi. Prefere ol propagandi, indasmem lerni la lingvon bone kaj uzi gin en interna­


ciaj kontaktoj, skribas Liu Xiaozhe. 
Komencantoj de Esperanto ofte fervore propagan­
das tiun lingvon al cirkauaj homoj. Ili sentas, ke tiu
magia lingvo por ili malfermis la pordon al la mon­
do. Do ili esperas, ke ciuj aliaj homoj guos tiunrarajon. 
Sed tre ofte ili ankau senesperigas. 
Oni trovas, ke multaj informitoj, eksciinte pri la
ekzisto de la internacia lingvo, nur surprizigas pri laartefareblo de homa lingvo, sed ili tuj forgesas gin
turninte la atenton al alia afero. Iuj scivolaj forlasasla lernadon post nur kelkaj kursoj. 
La komencanto denove estas la sola lernanto en la loko. 
Kial? Kial oni ne varme brakumas tiun bonan lingvon kun bela interna ideo? Kial ilin ne interesastiu lingvo, kiu povas forigi la lingvan baron en lainternacia komunikado? 
La kauzo fakte estas simpla: multaj homoj tute neinteresigas pri la lingva problemo! Por ili, krom sia
gepatra lingvo, la aliaj lingvoj, per kiuj oni povasinterflui kun nesamlingvaj homoj, estas tute super­fluaj kaj nenecesaj! 
La amatoroj kaj interesatoj de iu afero inklinas
opinii, ke ilia celitajo estas la plej grava afero. Multaj
subtenantoj de Esperanto ne konscias, ke por aliajhomoj estas aliaj pli gravaj aferoj ol la lingva prob­lemo. 
Jes, Esperanto alportas al vi gojon kaj guon, sedmultaj homoj ankorau baraktas por la mangajo kaj
vestoj, do ili ne havas tempon kaj energion pripensila bezonon je spirito. 
Jes, lokaj esperantistoj multe helpas vin dum via
vojago en aliaj landoj, sed multaj homoj ec neniamforiras el siaj naskigaj vilago au urbo. 
Jes, per Esperanto vi povas konatigi kaj interflui
kun homoj en diversaj landoj, sed multaj homoj
kontaktas aliajn nur en la ciutagaj vivo kaj laboro,ne havante aliajn konulojn ec en sia urbo. 
Jes, per Esperanto vi povas legi informojn el diver­saj partoj de la mondo, sed multaj homoj ne povas
au ne volas legi jurnalon ec en sia nacia lingvo. 
Jes, Esperanto estas lingvo kun bela ideo, kajpartopreni en la Esperanta movado estas kontribuoal pli bela mondo. Sed multaj homoj opinias, keestas multaj aliaj aferoj pli gravaj ol la lingva prob­
lemo en la mondo, ekzemple, malrico, malsato,medio, akva ricfonto, klimato, homaj rajtoj, ktp. > 
Veeina ljudi esperanta nima za stvar, ki bi bilazanje zanimiva. Nima smisla vsiljevati jezikatem, ki zanj noeejo sli.ati. Bolje kakor delatipropagando bi bilo, ee se ga sami dobronaueimo in ga uporabljamo pri mednarodnihstikih, pi.e Liu Xiaozhe. 
Esperantski zaeetniki eesto ognjevito propagirajota jezik ljudem okoli sebe. Imajo obeutek, da jim jeta earobni jezik odprl vrata v svet. Tako upajo, dabodo vsi drugi ljudje u.ivali v tej posebnosti. 
Pogosto pa ti ljudje tudi izgubijo vsako upanje. 
Ugotovijo, da se .tevilni, ki so bili informirani in soizvedeli za obstoj mednarodnega jezika, le zaeudijonad tem, da bi bilo mogoee elove.ki jezik umetnourediti, a nanj tudi takoj pozabijo, ko se obrnejo hkaki novi zadevi. Nekateri po prvi radovednostizapustijo ueenje po nekaj urah teeaja. 
Tak zaeetnik je znova spet edini, ki se v svojemkraju tega jezika uei. 
Zakaj? Zakaj ljudje ne objamejo vroee tega dobre­ga jezika z njegovo lepo notranjo idejo? Zakaj jih nezanima jezik, ki lahko odstrani jezikovne ovire vmednarodnem komuniciranju? 
Vzrok je dejansko preprost: .tevilnih ljudi sploh nezanima jezikovno vpra.anje! Zanje so, razen materin.eine, drugi jeziki, s katerimi se je mogoeepremikati med ljudmi drugih jezikov, povsem odveein nekaj nepotrebnega! 
Ljubitelji in zainteresirani v kak.ni zadevi so nag­njeni k mnenju, da je to, k eemer so sami usmerjeni,najbolj pomembna stvar. Mnogi podporniki espe­ranta se ne zavedajo, da obstajajo za druge ljudidruge bolj pomembne stvari, kakor jezikovno vpra.anje. 
Ja, esperanto vam prina.a veselje in u.itek, a mnogise .e vedno spopadajo z vpra.anjem, kaj jesti, kajobleei, in tako nimajo easa in moei, da bi premi.ljali
o duhovnih potrebah. Ja, esperantisti v svojih krajih vam veliko pomagajomed va.im potovanjem po drugih de.elah, a mnogi
ljudje nikoli ne odidejo iz vasi ali mest svojegarojstva. 
Ja, z esperantom lahko spoznavate druge ljudi inse gibljete v raznih de.elah, a .tevilni ljudje imajostike z drugimi samo v svojem vsakdanjem .ivljenjuin delu, in nimajo drugih znancev niti v svojem mestu. 
Ja, s pomoejo esperanta lahko berete informacijeiz raznih delov sveta, a .tevilni ne morejo ali noeejobrati easopisa niti v svojem narodnem jeziku. 
Ja, esperanto je jezik z lepo idejo, in sodelovati priesperantskem gibanju je prispevek za lep.i svet. A mnogi menijo, da so tu .e .tevilne bolj pomembnereei kakor jezikovni problem v svetu, recimorev.eina, lakota, okolje, izviri vode, klima, elovekovepravice ipd. > 

Poletje • 2017 • somero 
Iuj homoj ne lernas Esperanton, car ili neniamaudis pri gi. Sed plejparto de homoj ne havasintereson al Esperanto, ec jam detale informite pri
tiu lingvo! 
Ciuj havas propran intereson. Altrudi la sian al alia estas ne­efike kaj ofte malsatate. Estas tute nor­male, ke oni ne interesigas ce Esperanto kaj nelernas gin. 
Do, kion ni faru? Cu ni cesu propagandi Esperan­
ton al aliaj homoj? 
Propagandado nepre estas farinda laboro, kiu pov­as varbi latentajn lernantojn. Sed se oni ne 
interesigas pri nia lingvo, ni ne daurigu proponi ginal ili. Kaj ni ne tro senesperigu. Car ne ekzistasafero, kiu povas altiri ciujn homojn. Suficas, kecirkauaj homoj sciu pri Esperanto, kaj ili mem elek­tu cu lerni au ne. 
Fakte, estas pli efika rimedo propagandi la lingvon
Esperanto, nome, ni mem lernu kaj uzu gin en la
internaciaj kontaktoj. Vidinte, ke Esperanto estas
utila, la veraj interesatoj lernos gin. Ni influu aliajnhomojn per nia agado, sed ne per sencesaj ripetitaj
vortoj. Kiel oni admonas iujn religi­anojn: ne nur
deklaru vian religion paca, sed ankau agu pace! ¦ 
Solis (Liu Xiaozhe) 
La teksto unue aperis en la blogo de Liu Xiaozhe 
Zlatko Malek naskigis la 3­an de januaro 1969, igis elektro­
teknikisto kaj post la invalida
emeritigo en 2015 aligis al E­
kurso en Maribor. Dum proksimume unu jaro li estismia nura E­lernanto. Pli sindonemam lernanton en mia pli ol 50­jara instruista sperto mi ne renkontis. Li ne nur tre 
atente lernis, sed ankau hejmeserioze solvadis taskojn, ciam
pli ol mi postulis. Li lernis avide
kaj sincere gojis pri ciu sciakirajo. Ni jam planis unuaninternacian E­renkontigon. Li estus devinta vojagi kun mi alla Germana E­kongreso ci­jare.Ciam ni babilis tre optimisme.Nur antau du monatoj, kiam mi
demandis lin kial li estas tiel juna (malpli ol 50­jara) emerita,li konfesis ke li malsanas de hereda malsano je korokaj ke lia koro funkcias per nur 20%! Mi estiskonsternita, sed neniam poste li menciis tion. Mi tre
antaugojis vojagi kun li kaj vidi lian praktikan lingvan
progreson. Subite li mortis en marto 2017. Mi perdissinceran amikon kaj ni perdis entuziasman movadanon. 
Zlatko Ti.ljar ­Pajo 
Nekateri ljudje se ne uee esperanta, ker zanj nikoliniso sli.ali. A veeina ljudi nima interesa za esperanto, tudi ee so sicer o tem jeziku podrobnoinformirani! 
Vsak ima svoje interese. Vsiljevati svojega drugemuje brez ueinka in pogosto ljudje tega ne marajo.Eisto normalno je, da se taki ljudje za esperanto nezanimajo in se ga ne ueijo. 
Kaj naj torej storimo? Ali naj nehamo propagiratiesperanto drugim ljudem? 
Propaganda je nujno delo, ki lahko pridobivalatentne ueence. Toda ee se kdo za na. jezik nezanima, tedaj ustavimo svojo propagando med temiljudmi. In ne izgubljajmo pri tem upanja. Ne obstajanamree stvar, ki bi lahko privlaeila vse ljudi. Dovoljje, da ljudje okoli nas za esperanto sli.ijo, sami panaj se odloeijo, ali se ga bodo ueili ali ne. 
Dejansko obstaja bolj uspe.en naein, kako propagiratiesperanto. Namree, da se ga sami ueimo in gauporabljamo v mednarodnih stikih. Ko bodo ljudjevideli, da je to koristno, se ga bodo resnienozainteresirani zaeeli ueiti. Na ljudi vplivajmo s svojimravnanjem, ne pa z neprestanim ponavljanjem besed.Kakor ljudje nekaterim vernikom oeitajo: Ne oznanjajsamo, kako je tvoja vera miroljubna, ampak deluj vmiru! ¦ 
Solis (Liu Xiaozhe), prevedel V.O. Tekst je bil prvie objavljen na blogu Liu Xiaozhe 


Zlatko Malek se je rodil 3. jan­uarja 1969, bil je elektrotehnikin po invalidski upokojitvi v letu2015 se je pridru.il esper­antskemu teeaju v Mariboru. Pribli.no eno leto je bil moj edini ueenec. Bolj pridnegaueenca v svoji vee kot 50­letniizku.nji poueevanja nisem sreeal. Ni samo predanoposlu.al, ampak je tudi doma resno re.eval naloge, vedno vee, kot sem zahteval. Vneto se je ueil in iskreno veselil vsakega uenega dose.ka. Naertovala sva prvo mednaro­dno esperantsko sreeanje, z menoj bi potoval letos na nem.ki esperantski kongres.Vedno smo se pogovarjali zelooptimistieno. .e pred dvemamesecema, ko sem ga vpra.al,zakaj se je tako mlad (mlaj.i kot 50 let) upokojil, jepovedal, da ima dedno bolezen srca in da njegovosrce deluje samo z 20%! Bil sem preseneeen,vendar tega nikoli kasneje ni omenil. Vnaprej semse veselil potovanja z njim in da bom videl njegovpraktieni jezikovni napredek. Nenadoma je umrl marca 2017. Izgubil sem iskrenega prijatelja in
izgubili smo navdu.enega pripadnika gibanja. Zlatko Ti.ljar ­Pajo 

Espero izdaja | Eldonas Esperantsko dru.tvo Maribor | Esperanto­societo Maribor, Pod vinogradi 4, 2351 Kamnica 
Uredil | Redaktis: Mario Vetrih, lektoriral | kontrollegis: Vinko O.lak, oblikovanje | dezajno: SATIS Design. 
Izhaja dva krat letno. | Aperas du foje pro jaro. Izvod je brezplaeen | La bulteno estas senpaga ­ISSN 2463­8323 
G: 041 27 57 31, E: info@esperanto­maribor.si, W: http://esperanto­maribor.si 
Matiena .tevilka: 5007992000, TRR: IBAN SI56 0451 5000 0790 670 (Nova KBM d.d.), Davena .tevilka: 35897163