Narodna in univerzitetna knjižnica ▼ I.iubliani_ 102584 A ET TATI TA SYNODI DIOECESANAE, Praepositus ecclesiae s. Mauritii et s. Magdalenae Frisaci in Carinthia, caes. et reg. Capellanus aulicus, Imperii austriaci Senatus Comitiorumque Ducatus Styriae Sodalis Perpetuus, s. Theologiae Doctor, Collegii Doctorum theologicae facultatis in Universitate scientiarum A T indobonensi Membrum, Numis- quam anno Domini 1896 constituit et celebeavit Michael Napotnik, Princeps-Episcopus Lavantinus. mate bellico Condecoratus etc. etc. Marburgi, 1897. Snmptibns Pr. Ep. Ordinariatns Lavantini. Typis typographiae s. Cvrilli. /m££h 102584 'je sr^J ^ S1 Dieta Doetorum. 1. Quid agirnus hodie, fratres in Domino dilectissimi ? Ad quid liunc in locum convenimus ? Videor aliquos respondentes audire: Facimus, quod iam a mnltis annis facere consuevimus. Sancta pro- fecto et laudabilis consuetudo liaec est, ab ipsis apostolorum pri- mordiis ad baec nsque tempora Špiritu saneto dictante ac promo- vente deducta: et utinam sic nunquam, ex quo primum induci coepit, intermissa fuisset, quae sicuti adeo efiicax et potens fuit medium ad augendam, promovendam ac stabiliendam ecclesiasticam omnem disciplinam, sic eius intermissio origo fuit atque principium tantae ruinae ac perniciei spiritualis. (S. Caroli Borromaei, Concio I. ad čle¬ nim in synodo dioecesana XI., liabita anno 1584. — Acta eccles. Mediolan. Bergomi, 1738. Tom. II. Part. VIL pag. 1165). 2 . In svnodo dioecesana omnia tamquam in speculo uno intuitu videri, examinari, revideri, corrigi emendarique possunt; ubi sa- cerdotum cum Praelato suo cor unum et anima una invenitur, ibi fraus, ibi dolus et deceptio exulat; cum quod oculus unus nequit, plures simul videre queant, assistente potissimum Deo, cordium et cogitationum universarum scrutatore. (Jo.d. Hildebrand in Synodo Sedun. anno 1626-. Gap. 12. § 1. — Iosephi Hartzheim, Concilia. Tom. IX. pag. 401). 8 . In episcopali synodo non est iuvisdictio propria et legislativa distincta a iurisdictione episcopi, quia inferiores, qui in sinodo cum episcopo conveniunt, non liabent iurisdictionem propriam, episcopalem aut legislativam, sicut episcopi convenientes in concilio l* provineiali, et ideo inferiores clerici, cum episcopo convenientes, non liabent potestatem conferendi illi svnodo specialem iurisdictionem ab episcopali distinctam et quasi ex natura rei resultantem a tali conventione et consensione omnium. (Suarez, De legibus. Lib. VI. cap. 15). 4 . Quid plura? Ad celebrandam episcopalium svnodorum ma- ximam utilitatem abunde foret illarum acta pervolvere. Notissimae sunt dioecesanae synodi habitae et a sancto Carolo Borromaeo arcbiepiscopo Mediolanensi et a sancto Tkuribio archiepiscopo Limano et a sanctae memoriae Benedicto XIII., cum Beneventanae praeerat ecclesiae, ut alias innumeras praetereamus, quae fere ubique post Tridentinmn coactae sunt . . . Quae Tri- dentinum praecesserunt . . . cjuamplurimae leguntur ant,iquae syn- odi dioecesanae per Italiam. Galliam, Germaniam et Hispaniam celebratae. lam autem si quis eorum omnium statuta et decreta vel cursim pervolvat, illa deprehendet sumina sapientia et pru- dentia referta, loco et tempori opportune accommodata atque ap- tissima ad clericos continendos in officio et depravatos populi moreš reformandos; ac propterea fateri cogetur, dioecesanas svnodos va- lidum esse fulcimentum ad nutantem in dioecesi disciplinam su- stinendam. (Benedicti XIV., De synodo dioecesana. Lib. 1. cap. 2 de synodi dioecesanae utilitate num. 4. — Romae, 1755. Pag. 7). 5 . Iure tibi laetandum in Domino est, quod eius auspice gratia legitimam cleri synodum, quam iamdiu cogere optaras, cogere tandem potueris feliciterque perficere. Nos quoque tecum et cum clero tuo laetitiam coniungimus, quippe de ea re agitur, quae, ut per se ipsa est in munere episcopali gravissima, et valde potest ad salutaria cleri populique incrementa. Nos item proxime attingit, qui universi Christiani gregis habemus euram concreditam. (Leo PP. XIII. venerabili fratri Friderico Episcopo Cerriensi die 15. Ianuarii 1893. — Friderici Foschi, Episcopi Cerviensium, Synodus dioecesana. Romae, 1893. Part. prim. pag. XXXVIII). EDICTUM indietionis seeundae Synodi dioeeesanae Lavantinae. --S—t—i- £Qichael, Dei gratia et miseratione Prineeps-Episeopus Lavantinus et s. Theologiae Doetor, cuneto clero venerabili ae dilecto salutem benedictionem- que a Domino et omne bonum! i duo ex vobis eonsenserint super ter ram}' ait Do- minus ac Redemptor noster Iesus Christus, „de omni re, guamcuncpie petierint, fiet illis a Patre meo, qui in coelis est. Ubi enim sunt duo vel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum.“ (Matth. 18, 19. 20). Cul promissioni dominicae firma fide et fiducia invicta stantes, in eo versamur, ut consulto Reveren- dissimo Capitulo nostro cathedrali secundam Synodum dioecesanam Lavantinam divina gratia adiutrice indica- mus et eonvocemus. 1 ' Praesens „Edictum indietionis 11 in folio periodico dioecesano „Kirch- liches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diocese 11 V. de die 1. mensis Augusti 1896 Nr. 2240 promuigabatur. Origines synodorum dioecesanarura concilium pro- vinciae Viennensis, anno 1858 celebratum, perspicue explicat: «Quum inter episcopum et sacerdotes,» incjuiens, «quos in commisso grege pascendo adiutores habet, intimus nexus intercedere debeat, ex antiquissimis ec- clesiae temporibus antistites suae dioecesis clericos, praesertim in animarum cura laborantes, frequenter congregaverunt, ut eos salutaribus monitis instruerent, desideria patefacta paterne exciperent, corrigenda corri- gerent, et quae dioecesis rebus prodessent, decernerent et promulgarent.» 1 In alma nostra dioecesi Lavantina a priscis tempo¬ ribus svnodi dioecesanae celebrari consueverunt. ut de moribus moderandis, de abusibus tollendis et excessibus corrigendis deque omnibus, quibus animarum salus pro- moveri posset, negotiis in honorem Domini ordinandis deliberaretur et constitueretur. Ex historicis monumentis clare constat, iam anno 1418 ante festum s. Jacobi apostoli, annis 1456 et 1549 ante diem 18. mensis Februarii celebratas esse svnodos dioecesis Lavantinae, cuius ultimae acta et statuta unacum statutis caeterarum dioecesium provinciae Salisburgensis eodem anno in librum collecta sunt. 2 Testantibus libris parocbialibus ab anno 1657 usque ad annum 1790 per St.yriam celebratae sunt plurimae synodi dioecesanae et quidem in diversis civitatibus. Haud raro binae quotannis svnodi, verna et ati t. umna lis, convocabantur, sicut Alteserra observat: «Nec semel, sed iterum in anno vocari svnodum episcopalem, antiqui iuris fuit.» 3 Sensim sensimque vero hominum iniuria temporumque iniquitate usus svnodorum exo!evit. 1 Acta et decreta concilii provinciae Viennensis. Vindobonae, 1859. Cap. XI. pag. 80. 2 Floriani Dalliam, Concilia Salisburgensia provincialia et dioecesana. Augustae apud Vindelicos, 1788. Pagg. 170, 237 et 330 sq. 3 Tract. de iurisdict. eccles, Lib. II. c. 9. -S- 7 Post sat longam annorum seriem et finibus dioecesis anno 1786 et anno 1857 noviter circumscriptis primam Svnodum Lavantinam anno 1883 congregari fecit praema- ture denatus princeps-episcopus Jacobus Maximilianus, vir piae memoriae felicissimaeque recordationis. Gesta et constituta huius Synodi eodem anno 1883 in lucern prodierunt Marburgi. 1 Postquam Deo favente et assistente canonicam totius peramplae dioecesis visitationem et episcopalem inspe- ctionem atque circuitionem peregimus, praesenti epistola edictali secundam Synodum Lavantinam anno dilabenti celebrandam indicimus et convocamus, ut ita proprio desiderio cedamus nec non Vestris votis, fratres et filii in Christo dilecti, obsecundemus atque temporum loco- rumque indigentiis respondeamus. Iioc edicto synodali satisfacere nitimur pervetusto ecclesiae, dilectae matris et magistrae nostrae, mandato, quod sacrosanctum concilium Tridentinum renovavit verbis notissimis: »Synodi quoque dioecesanae quotannis cele- brentur, ad quas exempti etiam omnes, qui alias cessante exemptione interesse deberent, nec capitulis generalibus subduntur, accedere teneantur; ratione tamen parochia- lium aut aliarum saecularium ecclesiarum, etiam annexa- rum, debeant ii, qui illarum curam gerunt, quicunque illi sint, synodo interesse.» 2 A providentissima hacce concilii Tridentini sanctione prouti etiam ab aliis sacris canonibus utilitas synodi episcopalis sat superque evincitur. Svnodum perbonam et salutarem rem esse, ut Dei gloria animarumque salus promoveatur ac stabiliatur, historice notum exploratumque 1 Acta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae sub auspiciis Celsissimi, Excellentissimi ac Reverendissimi Domini Domini Jacobi Maximiliani, Principis- Episcopi, Solio Pontificio Assistentis, Suae caes. ac reg. Apostolicae Maiestatis Consiliarii intimi etc. etc. Doctoris ss. Theologiae, anno Domini MDCCCLXXXIII celebratae. Marburgi. Sumptibus Pr. Ep. Ordinariatus Lavantini. Typis Joannis Leon. 1883. 8°. Pagg. 86. 2 Sess. XXIV. cap. 2. de reform. -£- 8 - 1 - est. Ubi pietas et disciplina floreret, frequentes fuisse conventus synodales; ubi cessarent, pietatis studia et disciplinae vigorem emarcuisse, historia ecclesiastica at- testatur. «Salus ecclesiae», animadvertit synodus Colo- niensis. anno 1549 habita, «terror hostium eius et fidei catholicae stabilimentum sunt svnodi, quas etiam rectis- sime corporis nervos dixerimus.» 1 S. Carolus Borromaeus, Dei spiritum habens, ad nostram rem apposite adnotat: «Est generalis quaedam visitatio svnodus; alias enim per annum particulares quasdam ecclesias dumtaxat visitamus, hic vero generatim sacerdotes omnes et clericos ac in ipsis suo etiam modo populos eis commissos.» 2 Et episcopi, in concilio pro- vinciae Pragensis anno 1860 congregati, svnodi praxim instaurare toto corde peroptabant, cum persuasissimum šibi haberent, nihil frequenti animarum recognitione et synodorum celebratione veteri disciplinae constituendae et saluti tum cleri tum populi šibi concrediti promo- vendae accommodatius esse. In synodo dioecesana epi- scopus clerum šibi commissum iterum recognoscit, tum paterna illum charitate simul universum complectitur, tum salutaribus monitis instruit, tum quae pro recta universae dioeceseos administratione necessaria cogno- verit, generatim statuit, sancit atque decernit. 3 Nostris potissimum diebus, quibus rerum adiuncta tot ac tantas subiere vices, svnodum dioecesanam peru- tilem atque relative necessariam evasisse, nemo est, qui addubitet, quodsi quieto animo consideraverit, quantopere necessitas urgeat, episcopurn clero suo arctissime uniri, ut viribus unitis regnum Dei defendatur, custodiatur, ex- colatur et amplificetur, ut retundantur assultus et insultus, quos portae inferi indesinenter pertentant. «Nulla cura, 1 Josephi Hartzheim, Concil. Germ. Tom. VI. pag. 548. 2 Concio in synod. dioec. XI. Act. eccl. Mediol. p. VII. vol. III. col. 859. Mediolani, 1892. 3 Acta et decreta concilii provinciae Pragensis. Pragae, 1863. Pag. 207 sq. -I- 9 -f- episcopo maior neque uberior,» scribit sanctissimas Pater noster Leo XIII. die 3. Martii 1891 ad archiepiscopos et episcopos imperii austriaci, «illa est, quemadmodum di¬ sciplina et rectio clericorum sacris in seminariis ad Tri- dentinas exigenda normas, quibusnam praecipue rebus alenda in eis pietas et generosa virtus, quaenam maioribus doctrinis, ut congruenter temporibus floreant, incitamenta adiicienda, in omnique clero quaenam ad ampliora animo- rum lucra sint providenda.» Quae quum ita sint, superfluum ducimus et super- sedemus, uberiori verborum et argumentorum apparatu utilitatem synodi dioecesanae eiusque salubritatem mo- rnentumque adumbrare. Profecto, institutum, quod sancta ecclesia, nostra mater amata, et summi Pontitices adeo urgent; quod vigilantissimi ecclesiae pastores episcopi in suis dioecesibus prosperrimo cum successu semper ad- hibuerunt; quod doctissimi et celeberrimi viri ecclesiastici omnium aevorum tantopere commendant; institutum, in- quam, haereditarium tot saeculorum, sanctum et salutare sit oportet. Persuasum autem habemus et confidimus, Vos, fra- tres filiique dilecli. probe nosse veram doctrinam eccle¬ siae catholicae de synodo dioecesana, quippe quae a celebratissimo Papa Benedicto XIV. defmitur «legitima congregatio ab episcopo coacta ex presbyteris et clericis suae dioecesis aliisque, qui ad eam accedere tenentur, in qua de his, quae curae pastorali incumbunt, agen- dum et deliberandum.» 1 Vos porro minime ignorare, indubium mihi est, veram doctrinam de iuribus clero competentibus et non competentibus, de votis et suffra- giis emittendis aliisque rebus in conventu synodali per- tractandis. Maximi momenti pro re nostra est cele- berrima constitutio «Auctorem fidei» de die 28. Augusti 1794, per quam a Papa Pio VI. damnatae sunt pro- ’ De Synodo dioecesana. Lib. I. c. 1. num. 4. pag. 4. Romae, 1755. — Synodus ex Graeco interpretatur comitatus vel coetus. (Can. 1. § 7. Dist. XVj. positiones 85 pseudosynodi Pistoriensis, contractae anno 1786. 1 Ut sana principia de synodo congreganda in me- moriam Vobis revocetis, commendamus omnibus assiduam et attentam lectionem classici operiš Papae Benedicti XIV. de svnodo dioecesana lib. XIII. Quod attinet scripta, in quibus de synodo episcopali recta principia traduntur, laudari merentur inter caetera, quae sequuntur: Dr. J. Amberger, Der Clerus auf der Diocesansynode. Regensburg, 1849. Dr. Jos. Fessler, Ueber die Provincial-Goncilien und Diocesansynoden. Innsbruck, 1849. Georg 'Phillips, Die Diocesansynode. Freiburg in Breisgau, 1849. Vincenz Maxim. Sattler, Die Diocesansvnoden. Re¬ gensburg, 1849. Cuncta haec opuscula superat vastum opus, cui titulus: Aloys Schmid, Die Bisthumsynode. I. Band (pagg. 404). Regensburg, 1850; II. Bandes 1. Abtheilung (pagg. 234), 2. Abtheil. (pagg. 319). Regensburg, 1851. Novissimis diebus in lucern prodiit eximium opus, quod inscribitur: «Synodus dioecesana, quam novis tem- porum necessitatibus accomodatam scripsit, constituit et celebravit in sua cathedrali ecclesia Fridericus Foschi, Dei et apostolicae Sediš gratia Episcopus Cerviensium die XV., XIV. et XIII. Kalendas Novembris anno 1892. Romae, typis Vaticanis, 1893. I. vol. XL1V + 572 pagg. II. vol. XXII + 392 pagg.» Dolemus, quod nimis sero acceperimus egregium opus. His praemissis et respectu habito ad articulum IV. Concordati austriaci de die 18. Augusti 1855, ubi «archie- piscopis et episcopis id omne exercere liberum relinquitur, quod pro regimine dioecesium sive ex declaratione sive 1 Henrici Denzinger, Euchiridion symbolorum et definitionum. Wirce- burgi, 1895. Edit. VII. nuni. 0XIV, Pagg. 310-338. ex dispositione sacrorum canonum iuxta praesentem et a sancta Sede adprobatam ecclesiae disciplinam ipsis com- petit, ac praesertim . . . convocare et celebrare ad sacrorum canonum normam . . . sjjnodos dioecesanas earumque acta vulgare« — indicimus in nomine Domini et convocamus secundam Synodum Lavantinam, celebrandam a vespere diei 28. mensis Septembris usque ad antemeridiem 2. Octobris anni vertentis in civitate nostra residentiali Marburgensi in sanctuario s. Aloysii, ecclesia seminarii alumnorum clericalis. Ad indictum conventum synodalem peramanter in- vitamus et decenter requirimus Reverendissimum ecclesiae nostrae oathedralis Capitulum, saecularem Abbatem Ce- leiensem nec non Praepositum Petoviensem, utrumque plurimum Re veren dum Dominum usum Pontificalium habentem, item omnes decanos, professores s. Theologiae, institutionis religiosae professores c. r. gymnasii, c. r. scholae realis et c. r. paedagogiae, totum clerum civitatis nostrae residentialis, porro omnes parochos, provisores vicem parochi gerentes, beneficia quoque obtinentes simplicia, nec non regulares, qui iurisdictione parochiali curam animarum gerunt, atque omnes et singulos, qui de iure vel consuetudine svnodo interesse tenentur et de facto primae Svnodo, anno 1883 celebratae, interfuerunt. Cunctos hos viros ecclesiasticos ordinaria nostra episco- pali potestate et auctoritate sollemniter et publice advo- camus, monendo eos in virtute et sub merito sacrae obedientiae, ut statuto tempore ad sacram Svnodum compareant, nisi iusto et legitimo impedimento detineantur. Specialiter invitamus Perillustrem et multum Reve- rendum Patrem Abbatem Trappistarum monasterii beatae Mariae Virginis de redemptione Reichenburgi, insuper omnes Reverendos ac Venerabiles coenobiorum in dioe- cesi nostra Lavantina existentium superiores, nec non omnes animarum pastores, quibus ob gravem quamdam et urgentem causam litteris singillatim per nos scriptis -*S— 12 —i— propositam in Domino Synodi celebrationem denuntia- bimus, ut quantum fieri poterit, ad Svnodum conveniant. Caeterum vellemus universum clerum dioecesanum. omnes omnino operarios et cooperatores in vinea Domini in Svnodo nostra congregare, si id fieri posset sine damno curae pastoralis, si id permitterent adiuncta temporis et locorum personarumque circumstantiae. Ut vero secunda Svnodus Lavantina salutares et proficuos adferat fructus, qui pastoribus et gregibus pro- ficiant, communes preces effundantur oportet. Propterea in Domino mandamus et ordinamus, ut post praesentis epistolae invitatoriae et convocatoriae publicationem in ecclesia nostra cathedrali nec non in cunctis ecclesiis decanalibus tamquam insignioribus quinta cuiuslibet heb- domadis feria, usquedum Svnodus finita fuerit. Missa votiva de Špiritu sancto celebretur, iisdemque feriis quintis ab omnibus sacerdotibus, sacrificium Missae pera- gentibus, Collecta de Špiritu sancto. salvis tamen rubricis, interponendo persolvatur. De caetero paterne confidimus. non fore, ut sive in piis precibus sive diligenti et obedienti comparitione quidquam in Vobis desideretur. quod ad pro- movendam sancti piique operiš intentionem et obtinendos uberiores fructus coelestium gratiarum, sine nostra etiam admonitione, conducere ipsimet facile iudicabitis. Quoniam vero consiliorum et actionum, quae in sacra Synodo tractantur, emolumenta spiritualia non solum ad clerum sed etiam ad omnes omnino ecclesiae nostrae Lavantinae subditos pervenire ex animo optamus. multum proderit, si plebs lidelis cum clero ad hunc finem preces et vota coniungat, et Deo ter sancto, qui plantatis et rigatis solns dat incrementum, intentionum et actionis futurae successum commendare salagat. Mo- nendi sunt igitur christifideles, ut et ipsi preces suas cum nostris iungant, eoquod ipsorum saluti et prosperitati col- latis nostris consiliis piisque studiis in dioecesana Svnodo providere intendimus. -f- 13 -f- Commendet ideo grex dioecesanus communem cau- sam fervidis precibus Deo, ut Svnodum nostram visitare, disponere et benedicere dignetur, ita ut actio dignum sortiatur exordium, felicem progressum ac plenum au- spicatumque effectum et exitum. Unde volumus et iubemus, ut Dominica decima octava post Pentecosten, immediate Synodum nostram praecedente, in omnibus ecclesiis parochialibus Sanctissimum publicae adorationi exponatur, et Litaniae de omnibus Sanctis unacum sacratissimo Rosario persolvantur. In ecclesia nostra cathedrali et in templo s. Aloysii, ubi actiones synodales pertractantur, possunt fideles post praeviam confessionem et sacram communionem aliisque solitis conditionibus adimpletis plenarias quoque indulgentias durante Svnodo šibi ac- quirere. Priusquam Synodi sodales itineri ad propositam congregationem accingantur, visitent infirmos, si quos habent, simulque eorum et si qui infirmitate corri- piantur, curam vicinioribus sacerdotibus aut religiosis commendent. Generatim praecaveant pro viribus cura- tores, ne ipsis absentibus cura animarum detrimentum capiat. Si qui forte legitime impediti fuerint, quominus se lixo tempore ad congregationem synodicam sistere possint, vel scripto vel per confratrem procuratorem, sufficiens ad hoc mandatum habentem, excusationis causam probent. Praeterea Synoditis praecipimus, ut in eundo et redeundo a Synodo honeste ambulent et honesta quaerant hospitia et in eis circumspecte se habeant, ne quid statui clericorum vertatur in oppro- brium et contemptum. Ad spiritum pietatis et zeli religiosi in Synodi soda- libus excitandum pia quoque exercitia institui curabimus, quibus mediis spiritualibus participes sacrae Synodi se praeparare possint ad lucrandas plenarias indulgentias. quas ad finem Synodi concedemus vigore specialis facultatis, a Sanctissimo Domino nostro Leone, divina -*S— 14 —i— providentia Papa XIII., benigne nobis commissae tenore subsecjuentis Brevis apostolici: »LEO XIII. Universis Christi fidelibus praesentes litteras inspec- turis salutem et apostolicam benedictionem. Cum, sicut accepimus, in cathedrali Ecclesia La- vantin. sacra prima Svnodus prope diem benedicente Domino celebranda sit: Nos, ut opus tam pium maiori cum animarum fructu fiat, omnibus utriusque sexus Christi fidelibus vere poenitentibus et confessis ac sacra communione refectis, qui memoratam Ecclesiam die, qua dieta prima Synodus inchoabitur, ac in omnibus ac singulis actualis illius celebrationis diebus devote visita- verint ibique pro christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, peccatorum conversione ac s. matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effu- derint, plenariam semel tantum omnium peccatorum suorum indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Praesentibus post dictae Synodi celebrationem minime valituris. Datum Romae apud S. Petrum sub annulo Pisca- toris die 16. Maii 1890 Pontificatus Nostri anno deci- motertio. M. Card. Ledochowsky.« Notanda demum veniunt et succedentia. Pridie eius- dem diei, qua Synodus proprie inchoatur, id est vespere, die 28. mensis Septembris, a sexta vespertina ad ho- ram septimam campanae ecclesiae cathedralis omnium- que ecclesiarum in urhe Marburgensi existentium sol- lemni ritu pulsentur. Ecclesia s. Alovsii modo festivo et -I- 15 -|* forma sollemni ornetur. Ordo in actionibus svnodalibus servandus in proprio, tvpis imprimendo. libello describitur, cuius exemplar traditur in manus omnium. qui Synodo interventuri sunt. Tandem denique volumus et mandamus, ut praesens edictum synodale in valvis ecclesiae nostrae cathedralis et sancti Alovsii tempore constituto affixum omnibus pateat. Schedula, manu cancellarii subscripta, valvis affigenda, dictante Caeremoniali episcoporum , 1 sit huius- modi tenoris: «Synodus dioecesana per Reverendissimum Dominum Nostrum Episcopum Michaelem indicta hoc anno 1896 mense Septembri die 28. Deo adiuvante in Ecclesia s. Alovsii Marburgi inchoabitur.» 2 Quo publicationis modo omnes et singulos, qui ca- nonice indictae Synodo interesse obligantur, sic adstrictos esse declaramus et denuntiamus, acsi nominatim et singillatim vocati intimatique fuerint. 1 Lib. I. cap. XXXI. nuni, 3. pag. 115. Edit. typ. Ratisbonae, 1886. 2 Textus schedulae, valvis ecclesiae cathedralis affigendae, praeter textum latinum: „Die von Sr. Fiirstbischoflichen Onaden, unserem Hochwiirdigsten Herrn Fiirstbischofe Michael, angekiindigte Didcesan-Synode wird in diesem Jahre 1896 mit dem Beistande Gottes in der Kirche des hi. Aloysius zu Marburg am 28. September beginnen. Wahrend der Feier der hi. Diocesan-Synode werden die Beichtvater in der Dom- uud Stadtpfarrkirche wie auch in der St. Aloysikirche Beichte horen, die Glaubigen aber des von Sr. Heiligkeit Papst Leo XIII. fiir die Dauer der Synode mit Breve vom 16. Mai 1890 gewahrten vollkommenen Ablasses theil- haftig vverden, wenn sie innerhalb dieser Zeit die heiligen Sakramente der Busse und des Altares vviirdig empfangen und in der St. Aloysikirche als Synodalkirche andachtig fiir die Einheit der christlichen Fiirsten, Ausrottung des Irrglaubens, Bekehrung der Siinder und Erhohung unserer Mutter der hi. katholischen Kirche zu Gott beten.“ Textus schedulae, ecclesiae s. Aloysii valvis affigendae, praeter textum latinum et theodiscum: „Cerkveni zbor za lavantinsko škofijo, katerega so napovedali milostljivi gospod knezoškof Mihael, se bode z božjo pomočjo pričel dne 28. meseca septembra tekočega leta v cerkvi sv. Alojzija v Mariboru. V dnevih cerkvenega zbora ali škofijske sinode bodo spovedovali spoved¬ niki v stolnici in v cerkvi sv. Alojzija, verniki pa zadobivali popolni odpustek, podeljen od sv. Očeta dne 16. maja 1890 onim, ki bodo vredno prejeli zakra¬ ment sv. pokore in presvetega rešnjega Telesa in pobožno molili v cerkvi sv. Alojzija za edinost krščanskih poglavarjev, za uničenje krivih ver, za spreo¬ brnjenje grešnikov in za povišanje matere sv. katoliške cerkve.' 1 -I- 16 -f~ »Ei autem, qui potens est, omnia facere superobun- danter, quam petimus aut intelligimus, secundum virtutem, quae operatur in nobis: Ipsi gloria in ecclesia et in Christo lesu in omnes generationes saeculi saeculorum. Amen.» (Ephes. 3, 20. 21). Datum in residentia nostra Princ. Episc. Marburgi, in festo s. Jacobi apostoli, die 25. Julii 1896. f Michael, Princeps-Epi3Copus. Pars prior I. Ordo et proeessus in. actionito-u-s s^nod-stlibrns. II. Instruetio d.e officia-libu-s si-^e mlnlstris S 37- n. o d. I. 2 I- Ordo et proeessus in stctioanifo-u-s S3r:n.od.suLrb-u.s . 1 Notiones praeliminares. ctiones Synodi dioecesanae, cuius faciendae norma secundum rubricas Caeremonialis Epi- scoporum nec non Pontificalis Romani hisce explicatur, auxiliante Deo expedientur in Con- gregationibus et publicis Sessionibus omnium ad Svno- dum convenientium. Gongregationes habebuntur 1. particulares seu consultationes Sectionum, prae- sentibus videlicet illis Synodi sodalibus, qui pro sin- gulis Sectionibus consultores constituentur. 2. generales, quibus omnes Svnodi sodales et ofticiales interesse iubentur. Sessiones publicae illi vocantur omnium Synodi so- dalium sollevines consessus, in quibus servato ritu sacro per Caeremoniale et Pontificale praescripto, quae ad Synodum pertinent, peraguntur, et quae in Synodo decreta sunt, sollemniter promulgantur. ') Ordo et proeessus in actionibus svnodalibus typis impressus est sub titulo: Ordo in actionibus secundae Synodi dioecesanae Lavantinae, anno 1896 celebrandae, servandus. Ex mandato Celsissimi ac Eeverendissimi Domini Do¬ mini Michael is Principis-Episcopi Lavantini. Marburgi, 1896. (8°. 40 pagg). Sumptibus Pr. Ep. Ordinariatus Lavantini. Typis typographiae s. Cyrilli. 2 * -I- 20 -f-' Expedientur vero actiones svnodales tribus Sessio- nibus publicis, quibus quinque Congregationes generales praemittentur, pridie cuiuslibet Sessionis publicae habendae; Congregationes particulares seu consultationes Sectionum autera locum habebunt tempore libero. Sessiones publicae et Congregationes generales cele- brantur in ecclesia s. Ah g sip Congregationes particulares sive privatae vero in seminario clericorum episcopali vel in aliis locis convenientibus. De prima Congregatione generali. Ad rite praeparandam actionem primae Sessionis publicae pridie hora pomeridiana quarta habebitur prima Congregatio generalis. 1. Omnes ad Synodum vocati, saeculares veste talari et chorali cum birreto, regulares habitu sui ordinis et superpelliceis induti, congregantur in ecclesia cathedrali s. Joannis Bapt. Exinde procedunt cruce ecclesiae cathedralis praelata in aulam episcopalem, unde fit processio sollemnis in ecclesiam s. Aloysii. Ordo in processione: 'Clerus, Reverendissimus An- tistes, Capitulum cathedrale. Preces in processione recitandae sunt: Hymni: Veni sancte Spiritus. — Ave Maris stella. Psalmi: Exultate iusti in Domino. Ps. 32 in feria 2. Deus misereatur nostri. Ps. 66 in Laud. Dom. Exsurgat Deus. Ps. 67 in feria 4. Quam dilecta tabernacula. Ps. 83 in feria 6. Fundamenta eius. Ps. 86 in feria 6. Ecce quam bonum. Ps. 132 in Vesp. feriae 5. Nota. Qui crucem in processione fert, clericus saltem sit superpelliceo indutus, servet in omnibus decorem tanti vexilli, quod praefert, apte, decore et recte ferat, graviter et religiose incedat. Acolythi hinc inde cum candelabris accensis et in angustiori loco prae- ->§- 21 - 1 - eant, crucifer sequatur. Glerus ordine sequatur cum reverentia et religiosa devotione, ut exemplo suo excitetur populus ad pietatem. Salutationibus non vacent, colloquiis inter se abstineant, oculorum va- gationem vitent. Bini aeque procedant et ne minimum quidem ab ordine discedant. Certum spatium semper servent inier se. In via nunquam subsistant, nisi iussi a Praefectis. Hymnos et psalmos cantent ad prae- scriptum et de libro, ne errent. 2. Ouum processio in ecclesiam seminarii clericalis venerit, synodales loca ibi parata occupabunt, quae durante Synodo tenebunt. Quando processio non fit, Synodi sodales veste talari cum birreto, regu- lares habitu sui ordinis, officiales vero, exceptis ludicibus synodalibus, Praefectis hospitiorum et Con- fessariis, veste chorali induti in ecclesia apparebunt. 3. Gelsissimus Antistes accipit štolam rubei coloris et flexis genibus incipit hymnum: Veni Creator, quo alternatim recitato post Oollectam de Špiritu sancto dicit orationem: Adsumus b Dein allocutio salutatoria Reverendissimi Praesulis. 4. Praelecto mox decreto de officialibus Sijnodi Pro- motor, Secretarius, Notarius et Procurator cleri loca designata occupabunt, demandato šibi munere functuri. 5. Accedit Promotor ad sedem Episcopi instans, ut actiones primae Sessionis publicae indicentur et praeparentur. 6. AccepLo Praesulis mandato praelegit Secruarius summarium istarum actionum. 7. Sequitur Promotoris instantia de constituendis et approbandis in Synodo Examinatoribus cleri. 1 Pag. 28—30. 8. Praelectis per Secretarium nominibus eorum, quos Ordinarius constituit Eacaminatores ordinandorum, proponuntur per Celsissimum Dominum Eimmina- tores promovendorum ad beneficia curata in Svnodo approbandi; facto dein per Promotorem, Secretarium et Notarium scrutinio, publicantur pro opportunitate nomina eorum, quos Synodus approbavit. 9. Sequitur Promotoris instantia de constituendis Secti- onibus pro deliberanda Svnodi materia. 10. Exposita per Antistitem methodo, qua consultationes in Congregalionibus particularibus expediendae erunt, . praelegentur nomina eorum, quos singularum Sectio- num Praesides, Consultores, Referentes et Notcirios elegerit; quibus mox materia deliberanda exhibetur. 11. Facta dein indictione primae Sessionis publicae fit gratiarum actio *, et Congregatio dimittitur. 12. Eodem vespere ab hora sexta usque ad septimam campanae ecclesiae cathedralis, s. Mariae, s. Mag- dalenae et s. Aloysii sollemniter pulsantur. De prima Sessione puhlica. 1. Hora septima matutina omnes Synodi ofjlciales et sodales convenient in ecclesia Alogsii, et cum rile parati fuerint 1 2 , ordinatur processio ad valvas ec¬ clesiae, adventum Celsissimi exspectatura. 2. Ordo Processionis sequens erit: a) Praefertur crux ecclesiae cathedralis; t>) Clerus ad Synodum vocatus, el quidem praeeun- tibus illis, qui non sunt beneliciati cum cura ani- marum, parochi rurales, sequentibus mox decanis; 1 Pag. 30. 2 Clerus ad Synodum vocatus superjpelliceis et birretis indutus sit in sessionibus publicis. 23 — 3 * •** c) Seminarii dioecesani Superiores et s. Theologiae Professores; d) P. Abbas Trappistarum vel eius Vicarius; e) Praepositus Petoviensis et Abbas saecularis Ce- leiensis; f) Clerus ecclesiae cathedralis; g) Caeremoniarii, Acolythi et ministri pro faciendo Sacro; h) Capi tul um cathedrale in corpore procedens. 5. Ecclesiam ingressus occupabit clerus synodalis sedilia, quae in ecclesiae navi a dextris et sinistris posita sunt; prout eis per Magistrum Caeremoniarum assi- gnabuntur. 6. Mox c.um Celsissimus Antistes sedem suam occu- paverit, persolvitur Tertia. Oua finita et paratis omnibus, quae ad Sacrum requiruntur, procedit Episcopus ad Altare, et intonat hymnum: „Veni Creator Spiritus 11 . Absolutis dein versiculo, respon- sorio et competenti oratione celebrabit Missarn de Špiritu sando b 7. Finita Missa Episcopus depositis paramentis accipit Pluviale rubrum cum mitra, accedit ad altare et genuflexus incipit Antiphonam: Exaudi, et persol- ventur preces, prout Pontificale Romanum pro prima Sessione praecipit. 1 2 8. Recedentibus dein Acolythis inchoatur Sessio concione sgnodali. Oua finita Promotor more in Synodis usitato instat pro publicatione decretorum, ad formam Synodi pertinentium, videlicet de aperienda Synodo; de emittenda professione fidei; de ministris synodalibus; de praeiudicio non afferendo; de modo vivendi in Synodo; de servando secreto et de non discedendo. 1 Glor., una Orat., Čredo, Praef. de Špirit, et uit. Evang. s. Ioannis. 2 Pag. Sl-39. -I- 24 -f* — Singula decreta annuente Praesule per Secretarium Synodi vel per eius Lectorem praeleguntur. 9. Promulgato decreto de emittenda fidei professione Episcopus deposita mitra, conversus ad Altare, genu- flectit, et manu libro Evangeliorum admota, voce elevata professionem fidei emittit, caeteris Eum com- muni recitatione sequentibus 1 . — Dein sedens ac- cipit mitram et librum Evangeliorum; moxque omnes in Synodo congregati trini ac trini accedunt, et manu libro Evangeliorum admota formulam iuramenti finalem dicunt: Ego ulem spondeo, voveo ac iuro. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia. 10. Ad instantiam Promotoris promulgatur per Secretarium decretum de constitutis Examinatoribus ordinando- rum et de approbatis in Synodo Examinatoribus promovendorum ad beneficia curata , qui, si prae- sentes fuerint, statim accedunt ad Antistitem, sollemni iuramento devinciendi. 11. Promulgatis dein, quae Antistes in ha c Sessione prima promulganda decrevit, sequitur instantia Pro¬ motoris, ut proxima Sessio indicatur et de Sessionis habitae actione instrumentum conticiatur (instantia pro rogitu Notarii). 12. Quibus actis Episcopus sollemnem benedictionem impertitur. Dein depositis vestibus ordinatoque re- cessu synoditas in valvis ecclesiae dimittit. De Congregati on ilms partieularibus. Actiones Congregationum particularium expedientur per guatuor Sectiones, quarum singulis Episcopus pecu- liarem materiae synodalis partem committet deliberandam. 1 Pag. 54—56. -I- 25 Sessiones harum Sectionum habebuntur tempore opportuno. Pro qualibet Seclione parabitur in aedibus seminarii clericorum episcopalis peculiare conclave, in quo eiusdem Sectionis consultores hora accuratius adhnc determinanda ad faciendam actionem svnodalem convenient. Actioni praemittuntur preces b dicendae per sodales et Praesidem, cuius erit, consultationes optimo, quo fieri poterit, modo dirigere, et curare, ut de actione Sessionis per Notarium, quem ipse designaverit, conficiatur instrumentum seu protocollum finita actione praelegendum et Episcopo, cum eodem die ad faciendam Congrega- tionem generalem venerit, exhibendum. — Ad Praesides harum Sectionum pertinet quoque, ut Procuratori deri in scriptis exhibeant vota seu desideria singulorum Con- sultorum, quatenus isti petierint, ut de his suis desideriis in Congregationibus generalibus annuente videlicet Ordi- nario publice agatur. — In fine Sessionum persolvetur gratiarum actio. 1 2 De secunda Congregatione generali et altera Sessione puhlica. I. Secunda Svnocli Congregatio generalis eodem die a meridie habebitur hora tertia. Adveniente Antistite persolventur Vesperae cum Completorio; quibus finitis more solito incipit actio synodalis. Habebitur prima meditatio. Deinde Episcopus, prout opportunum duxerit, dilucidabit singulas propositae materiae synodalis partes, quibus actis ad instantiam Promotoris consilia et desideria cleri per illius ProcuratoremQx ponentur. Deinde Ordinarius instruit clerum de Testibus syno- dalibus, porro de Iudicibus in partibus, sique ei placuerit, clero renuntiat, quos huic obeundo muneri divinciendos 1 Pag. 28—30. 2 Pag. 30. -*-l— 26 —§*■ statuerit. Pari modo, si ei in Domino consullum vide- bitur, eligit nominabitcjue viros. quos Iudicii sni eccle- siastici in causis criminalibus et civilibus nec non matri- monialibus constituerit Consiiiarios. His actis ad Promotoris instantiam praelegetur per Secretarmm summarium proximae Sessionis publicae, qua indicta preces pro gratiarum aciione 1 fiunt. II. Die sequenti celebrabiiur altera Sessio puhlica. Hora septima convenient omnes Synodi sodales el officiales in ecclesia ad s. Aloysium ibidemque paratis parandis exspectant Antistitem. Qui quum post horam septimam Cappa indutus venerit, clero in locis designatis disposito persolvitur Tertia. Sequitur Missa pro defunctis per unum e Canonicis ecclesiae cathedralis celebranda 1 2 . Missa finita induitur Episcopus paramentis nigris pro facienda Absolutione. Ouibus peractis inchoatur Sessio altera puhlica precibus, quae pro secunda die in Pontilicali Romano describuntur . 3 Sequitur sermo sgnodalis et lectio eorum, quae Ordinarius promulganda decrevit. Si Antistiti placuerit, advocantur constituli Testes sgnodales, ludices in partibus et Iudicii dioecesani Con- siliarii ad praestandum iuramentum per tactum Evange- liorum. vel vero per tacium religuiarum Sanctorum more antiquo. Indicta Sessione proxima Episcopus sollemnem bene- dictionem impertitur. Depositis vestibus factoque recessu clerum in ostio ecclesiae dimittit. De tertia, quarta et quinta Congregatione generali. I. Hora tertia erit tertia Congregatio generalis modo supra praescripto. Habebitur secunda meditatio. 1 Pag. 30. ‘ Cum unica Collccta „Deus, qui inter apostolicos“, Epist. et Evang., quao in Missali habcntur in prima Missa pro defunctis. — 3 Pag. 40—43. -f~ 27 II. Die sequenti habebitur quarta Congregatio gene- ralis, acl quam cleras svnodalis eadem hora et eodem modo, sicuti priori pagina describitur in altera Sessione puhlica, conveniet. Absoluta, cum ad ecclesiam venerit Celsissimus An- tistes, T'ertia, celebratur per Canonicum aut Dignitarium Capituli Missa de die, cui Episcopus assistet indutus Pluviali albi coloris. Infra Missam recitetur Rosarium gaudiosum et persolvantur Litaniae lauretanae. Peracta Missa inchoatur congregatio precibus ad hoc praescriptis. Dein habebitur meditatio tertia. Qua absoluta publicantur constitutiones, quas Illustrissimus Antistes decreverit. Quibus actis preces fiunt pro grati- arum actione. Deinde tempus liberum pro facienda con- fessione sacramentali. III. Hora quarta habebitur quinta et ultima Congre¬ gatio generalis modo supra descripto. De tertia et ultima Sessione puhlica. Die sequenti celebrabitur Sessio puhlica finalis, ad quam clerus synodalis sexta hora et modo, sicuti priori pagina describitur, conveniet. Absoluta, cum ad ecclesiam venerit Antistes, Tertia, cantatur per Antistitem Missa de ss. Trinitate 1 , sub qua congressores assumptis stolis rubeis accedunt ad sacram communionem. Peracta Missa inchoatur Sessio postrema precibus pro die tertia in Pontificali praescriptis 2 . Praemisso sermone sgnodali publicantur, quae Antistes decreverit, et absoluta actione excipit clerus monita Episcopi de observantia statutorum synodalium. Pontifex 1 Addita oratione pro gratiarum actione sub duplici conclusione. 2 Pag. 43—45. -I- 28 -£► sedens alloquitur Synodum, si velit, verbis: Venerabiles et dilectissimi fratres, eonvenit . 1 Dein praelegitur elenchus sive catalogus omnium et singulorum, qui huic Svnodo dioecesanae praesentes adesse debent. Absentes notentur. Demum Pontifex, si placet, congregatos admonet sub verbis: Fratres dilectissimi et Sacerdotes Domini, Coope- ratores ordinis nostri estis. 2 Postquam ad instantiam Promotoris lectum fuerit decretum tum de Svnodo finienda, tum de illa, quae proxime habenda erit, et decretum de dimissione synodali, Episcopus subscribit statutis. Postea slans versus altare more solito intonat hvmnum: Te Deum laudamus, quem clerus alta voce prosequitur. Hymno finito Episcopus dicit orationem fmalem: Nulla est Domine . 3 Dein fit dedicatio et consecratio dioeceseos Sacra- tissimo Cordilesu . 4 Quam sequitur publicatio plenariarum Indulgentiarurn et sollemnis clero impertienda benedictio, qua data persolventur Suffragia . 5 Tandem primus Diaconus Pontifici assistens alta voce dicit: „Recedamus in pace u , cunctisque acclaman- tibus: „ln nomine Christi“. Episcopus sacras vestes de- ponit ordinatoque recessu clerum in valvis ecclesiae in nomine Domini dimittit. Preces in Synodo persolvendae . 6 A) In Congregationibus generalibus et partieularibus: 1. Ante ,‘ictionem synodalem: Veni Creator Spiritus — Mentes tuorum visita — lmple superna gratia — Quae tu creasti pectora. ’ Pag. 45. — 2 Pag. 45-49. — 3 Pag. 49. — 4 Pag. 49—51. — Pag. 51—53. 6 Cfr. Pontif. Rom. Ordo ad Synod. -I- 29 -i- Qui diceris Paraclitus — Altissimi donum Dei — Fons vivus, ignis, charitas —• Et spiritalis unctio. Tu septiformis munere — Digitus paternae dexterae — Tu rite promissum Patris — Sermone ditans guttura. Accende lumen sensibus — lnfunde amorem cordibus — Infirma nostri corporis — Virtute firmans perpeti. ITostem repellas longius — Pacemque dones protinus — Ductore sic te praevio — Vitemus omne noxium. Per te sciamus da Patrem — Noscamus atque Filium — Teque utriusque Spiritum — Credamus omni tempore. Deo Patri sit gloria — Eiusque soli Filio — Gum Špiritu Paraclito — Nune et per omne saeculum. Amen. if. Emitte Spiritum tuum, et creabuntur. I£. Et renovabis faciem terrae. Oremus. Deus, qui corda tidelium sancti Spiritus illustratione docuisti, da nobis in eodem Špiritu recta sapere, et de eius semper consolatione gaudere. Per Dominum nostrum lesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus per omnia saecula saeculorum. Amen. Adsumus, Domine sanete Spiritus, adsumus peccati quidem immanitate detenti, sed in nomine tuo specialiter aggregati; veni ad nos, adesto nobis, dignare illabi cor¬ dibus nostris; doce nos, quid agamus; quo gradiamur, ostende; quid efficiamus, operare. Esto solus et suggestor et effector iudiciorum nostrorum, qui solus cum Deo Patre et eius Filio nomen possides gloriosum; non nos patiaris perturbatores esse iustitiae, qui summe diligis aequitatem; ut sinistrum nos non ignorantiae trahat;non favor inflectat; non acceptio muneris vel personae cor- rumpat; sed iunge nos tibi efficaciter solius tuae gratiae dono, ut simus in te unum et in nullo deviemus a vero; quatenus in nomine tuo collecti, sic in cunctis teneamus cum moderamine pietatis iustitiam, ut hic a te in nullo -f— 30 dissentiat sententia nostra, et in futuro pro bene gestis consequamur praemia sempiterna. B- Amen. 2. Post actionein sviiodalem: Antiphona: Confirma hoc Deus, quod operatus es in nobis, a templo sancto tuo, quod est in Ierusalem. S- Benedicamus Patrem et Filium cum sancto Špiritu. B. Laudernus et superexaltemus eum in saecula. Oremus. Deus, apud quem pro perceptis doniš gra- titudo secura est alterius beneficii impetratio, da nobis dignas Tibi pro collatis beneticiis gratias rependere, ut misericordiam Tuam ad impertienda nobis nova bona provocemus. Per Christum Dominum nostrum. B- Amen. Sequitur oratio ab omnibus recitanda : Sub tuum praesidium confugimus — sancta Dei genitrix —- nostras deprecationes ne despicias in neces- sitatibus nostris; sed a periculis cunctis — libera nos semper — Virgo gloriosa et benedicta — Domina nostra — Mediatrix nostra — Advocata nostra — tuo Filio nos reconcilia —- tuo Filio nos commenda — tuo Filio nos repraesenta. J. Vultum tuum deprecabuntur. B- Omnes divites plebis. Oremus. Defende, quaesumus, Domine beata Maria semper Virgine intercedente nostram ab omni adversitate familiam, et toto corde Tibi prostratam ab hostium pro- pitius tuere clementer insidiis. Per Christum Dominum nostrum. B- Amen. Divinum auxilium sit semper nobiscum. B- Amen. B) In Sessionibus publicis: 1. In Sessione primae diei: Pontifex ante faldistorium šibi paratum genuflexus, deposita mitra, incipit schola prosequente Antiphonam: Exaudi nos Domine, quoniam benigna est miseri- cordia tua, et secundum multitudinem miserationum tuarum respice nos Domine. Incepto Psahno, sedet Pontifex, accepta mitra, et sic manet, quousque finiatur Psalmus et Antiphona repetatur. Psalmus 68. Salvum me fac Deus: * quoniam in- traverunt aquae usque ad animam meam. Infixus sum in Urno profundi: * et non est sub- stantia. Veni in altitudinem maris, * et tempestas demer- sit me. Laboravi clamans, raucae factae sunt fauces meae: * defecerunt oculi mei, dum spero in Deum meum. Multiplicati sunt super capillos capitis mei, * qui oderunt me gratis. Confortati sunt, qui persecuti sunt me inimici mei iniuste: * quae non rapui, tune exsolvebam. Deus tu scis insipientiam meam: * et delicta mea a te non sunt abscondita. Non erubescant in me, qui exspectant te Domine, * Domine virtutum. Non confundantur super me: * qui quaerunt te, Deus Israel. Quoniam propter te sustinui opprobrium: * operuit confusio faciem meam. Extraneus faetus sum fratribus meis, * et peregrinus liliis matris meae. Quoniam zelus domus tuae comedit me: * et op- probria exprobrantium tibi ceciderunt super me. -I- 32 —s- Et operai in ieiunio animam meam: * et factum est in opprobrium mihi. Et posui vestimentum meum cilicium: * et factus sum illis in. parabolam. Adversum me loquebantur, qui sedebant in porta, * et in me psallebant, qui bibebant vinum. Ego vero orationem meam ad te Domine: * tempus beneplaciti Deus. In multitudine misericordiae tuae exaudi me, * in veritate salutis tuae. Eripe me de luto, ut non infigar, * libera me ab iis, qui oderunt me, et de profundis aquarum. Non me demergat tempestas aquae, neque absorbeat me profundum: * neque urgeat super me puteus os suum. Exaudi me Domine, quoniam benigna est miseri- cordia tua: * et secundum multitudinem miserationum tuarum respice in me. Et ne avertas faciem tuam a puero tuo: * quoniam tribulor, velociter exaudi me. Intende animae meae et libera eam: * propter inimicos meos eripe me. Tu scis improperium meum et confusionem meam * et reverentiam meam. In conspectu tuo sunt omnes, qui tribulant me: * improperium exspectavit cor meum et miseriam. Et sustinui, qui simul contristaretur, et non fuit: * et qui consolaretur, et non in veni. Et dederunt in escam meam fel: * et in siti mea potaverunt me aceto. Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum, * et in retributiones et in scandalum. Obscurentur oculi eorum, ne videant: * et dorsum eorum semper incurva. -S- 33 -g- Effunde super eos iram tuam: * et furor irae tuae comprehendat eos. Fiat habitatio eorum deserta: * et in tabernaculis eorum non sit, qui inhabitet. Quoniam quem tu percussisti, persecuti sunt: * et super dolorem vulnerum meorum addiderunt. Appone iniquitatem super iniquitatem eorum: * et non intret in iustitiam tuam. Deleantur de libro viventium: * et cum iustis non scribantur. Ego sum pauper et dolens: * salus tua Deus sus- cepit me. Laudabo nomen Dei cum cantico: * et magnificabo eum in laude. Et placebit Deo super vitulum novellum, * cornua producentem et ungulas. Videant pauperes et laetentur: * quaerite Deum, et vivet anima vestra. Quoniam exaudivit pauperes Dominus: * et vinctos suos non despexit. Laudent illum coeli et terra, * m are et omnia reptilia in eis. Quoniam Deuš salvam facis Sion: * et aedilica- buntur civitates Iuda. Et inhabitabunt ibi, * ed haereditate acquirent eam. Et semen servorum eius possidebit eam: * et qui diligunt nomen eius, habitabunt in ea. Gloria Patri etc. Sicut erat etc. Finito Psnlmo et repetita Antiphona, Pontifex surgit, et cleposita mitra, versas ad altare dic.it: Adsumus, Domine sancte Spiritus,. adsumus peccati quidem immanitate detenti, sed in nomine tuo specialiter aggregati: veni ad nos, adesto nobis, dignare illabi cor- dibus nostris: doce nos, quid agamus; quo gradiamur, 3 -S- 34 ostende; quid efficiamus, operare. Esto solus et suggestor et effector iudiciorum nostrorum, qui solus cum Deo Patre et eius Filio nomen possides gloriosum: non nos patiaris perturbatores esse iustitiae, qui summe diligis aequitatem; ut sinistrum nos non ignorantiae trahat; non favor inflectat; non acceptio muneris vel personae corrum- pat: sed iunge nos tibi efficaciter solius tuae gratiae dono, ut simus in te unum, et in nullo deviemus a vero; quatenus in nomine tuo collecti, sic et cunctis teneamus cum moderamine pietatis iustitiam, ut hic a te in nullo dissentiat sententia nostra, et in futuro pro bene gestis consequamur praemia sempiterna. Respondetur ah omnibus: Amen. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui miseri- cordia tua nos incolumes in hoc loco specialiter aggre- gasti; mentes nostras, quaesumus, Paraclitus, qui a te procedit, illuminet et inducat in omnem, sicut tuus pro- misit Filius, veritatem; cunctosque in tua fide et charitate corroboret; ut ezcitati a temporali synodo, proficiamus ad aeternae felicitatis augmentum. Per eumdem Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen. Finita oratione Pontifex, aceepta mitra, procumbit supra faldistorium praedictum, aliis omnibus genufleden- tibus, et dicuntur Litaniae: Kvrie eleison. Christe eleison. K vri e eleison. Christe audi nos. Christe exaudi nos. Pater de coelis Deus, Miserere nobis. Fili Redemptor mundi Deus, Miserere nobis. Spiritus sancte Deus, Miserere nobis. Sancta Maria, Sancta Dei genitrix, Sancta Virgo virginum, Sancte Michael, Ora pro nobis. -I- 35 -s* Sancte Sancte Omnes Omnes Sancte Sancte Omnes Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Omnes Omnes Omnes Sancte Sancte Sancte Sancti Sancti Sancti Sancti Omnes Sancte Sancte Sancte Ora pro nobis. Gabriel, } Raphael, ) ss. Angeli et Archangeli, Orate pro nobis. Sancti beatorum spirituum ordines, Orate pro nobis. loannes Baptista, Ora pro nobis. Ioseph, Ora pro nobis. sancti Patriarchae et Prophetae, Orate pro nobis. Petre, Paule, Andrea, Iacobe, loannes, Thoma, Iacobe, Philippe, Bartholomaee, Matthaee, Simon, Thaddaee, Mathia, Barnaba, Luca, Marce, sancti Apostoli et Evangelistae, Orate pro nobis. sancti Discipuli Domini, | sancti Innocentes, j Stephane, I ' Ora pro nobis. Ora pro nobis. Orate pro nobis. Laurenti, Vincenti, j Fabiane et Sebastiane, loannes et Paule, Cosma et Damiane, Gervasi et Protasi, sancti Martvres, Silvester, Gregori, Ambro si, Orate pro nobis. Ora pro nobis. 3 * -*§— 36 —I* Ora pro nobis. Sancte Augustine, Sancte Hieronvme, Sancte Martine, Sancte Nicolae, Omnes sancti Pontifices et Confessores, Orate pro nobis. Omnes sancti Doctores, Orate pro nobis. Sancte Benedicte, Ora pro nobis. Orate pro nobis. Orate pro nobis. Ora pro nobis. Sancte Antoni, Sancte Bernarde, Sancte Dominice, Sancte Francisce, Omnes sancti Sacerdotes et Levitae, Omnes sancti Monachi et Eremitae, Sancta Maria Magdalena, Sancta Agatha, Sancta Lucia, Sancta Agnes, Sancta Caecilia, Sancta Catharina, Sancta Anastasia, Omnes sanctae Virgines et Viduae, Oratejpro nobis. Omnes Sancti er Sanctae Dei, Interceditei' pro nobis. Propitius esto, Parce nobis Domine. Propitius esto, Exaudi nos Domine.- Ab omni malo, Ab omni peccato, Ab ira tua, A flagello terraemotus, A subitanea et improvisa morte, Ab insidiis diaboli, Ab ira et odio et omni mala voluntate, Libera nos Domine. A špiritu fornicationis, Libera nos Domine. A fulgure et tempestate, Libera nos Domine. Per mysterium sanctae Incarnationis tuae, Libera nos Domine. Per Adventum tuum, Libera nos Domine. Libera nos Domine. -Hi— 37 — Per Nativitatem tuam, Libera nos Domine. Per Baptismum et sanctum Ieiunium tuum, Libera nos Domine. Per Crucem et Passionem tuam, Libera nos Domine. Per Mortem et Sepulturam tuam, Libera nos Domine. Per sanctam Resurrectionem tuam, Libera nos Domine. Per admirabilem Ascensionem tuam, Libera nos Domine. Per Adventum Spiritus sancti Paracliti, Libera nos Domine. In die ludicii, Libera nos- Domine. Peccatores, Te rogamus audi nos. Ut nobis parcas, Te rogamus audi nos. Ut nobis indulgeas, Te rogamus audi nos. Ut ad veram poenitentiam nos perducere digneris, Te rogamus audi nos. Ut Ecclesiam tuam sanctam regere et conservare digneris, Te rogamus audi nos. Ut domnum Apostolicum et omnes ecclesiasticos ordines in sancta religione conservare digneris, Te rogamus audi nos. Ut inimicos sanctae Ecclesiae humiliare digneris, Te rogamus audi nos. Ut Imperatorem nostrum custodire digneris, Te rogamus audi nos. Ut Regibus et Principibus christianis pacem et veram concordiam donare digneris, Te rogamus audi nos. Ut cuncto populo christiano pacem et unitatem largiri - digneris, Te rogamus audi nos. Ut nosmelipsos in tuo sancto servitio confortare et con¬ servare digneris, Te rogamus audi nos. Ut mentes nostras ad coelestia desideria erigas, Te rogamus audi nos. Ut omnibus benefactoribus nostris sempiterna bona re- tribuas, Te rogamus audi nos. Ut animas nostras, fratrum, propinquorum etbenefactorum nostrorum ab aeterna damnatione eripias, Te rogamus audi nos. —§— 38 ■—§*■ Ut fructus terrae dare et conservare digneris, Te rogamus audi nos. Ut omnibus fidelibus defunctis requiem aetemam donare digneris, Te rogamus audi nos. Pontifex surgit, et baculum pastoralem in sinistra tenens, stans versus ad Sgnodum, dicit: Ut hanc praesentem Synodum visitare, disponere et bene f dicere digneris. Te rogamus audi nos. Producens signum crucis paritev super omnes, quo facto, iterum occumbit, Litaniis perjiciendis. Ut nos exaudire digneris, Te rogamus audi nos. Fili Dei, Te rogamus audi nos. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Parce nobis Domine. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Exaudi nos Domine. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Miserere nobis. Christe audi nos. Christe exaudi nos. Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison. Quibus dictis, surgunt omnes, et P J ontifex deposita mitra dicit stans versus ad altare: Oremus. Et ministri: Flectamus genua. I^. Levate. Da, quaesumus, Ecclesiae tuae misericors Deus, ut Špiritu sancto congregata, secura tibi devotione servire mereatur. Per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum: Qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. I£. Amen. Deinde Pontifex, accepta mitra, ascendit ad sedem šibi paratam in piano altaris, ita ut in ea sedcns dorsum suum verta.t ad altare. Et imponit incensum in tliuri- bulum, et benedicit more solito. Diaconus dalmatica in- dutus, praecedentibus thuriferario et duobus ceroferariis Subdiaeono tunicella induto, paramentis rubeis, benedictione accepta a Pontifice, cantat in loco convenienti: Sequentia sancti Evangelij secundum Lučam. -i— 39 In illo tempore: Convocatis Iesus duodecim Apo- stolis dedit illis virtutem et potestatem super omnia daemonia, et ut languores curarent. Et misit illos, prae- dicare regnum Dei et sanare infirmos. Et ait ad illos: Nihil tuleritis in via, neque virgam, neque peram, neque panem, neque pecuniam, neque duas tunicas habeatis. Et in quamcunque domum intraveritis, ibi manete, et inde ne exeatis. Et quicumque non receperint vos, exeuntes de civitate illa, etiam pulverem pedum vestrorum excutite in testimonium super illos. Egressi autem cir- cuibant per castella evangelizantes et curantes ubique. Quo finito, liber Evangeliorum apertus per Subdia- eonum portatur Pontificiper eum osculandus, qui et deinde ineensatur. Quo faeto, Pontifex ipse ante sedem suam praedictam, deposita mitra, versus ad oltar e, atgue alii omnes in locis suis genufledunt. Tum Poidifex sic genu - flexus incipit cantando, schola proseguente ligmnum: Veni creator Spiritus, mentes tuorum visita :* imple superna gratia, quae tu creasti pectora. Finito primo versu, Pontifex surgit, stans versus ad altare, sine mitra, usgue ad finem hgmni: similiter omnes alii eum Pontifiee surgunt. Qui diceris Paraclitus, altissimi donum Dei: * fons vivus, ignis, charitas et spiritalis unctio. Tu septiformis munere, digitus Paternae dexterae: * Tu rite promissum Patris, sermone ditans guttura. Accende lumen sensibus, infunde amorem cordibus, * infirma nostri corporis, virtute firmans perpeti. Hostem repellas longius, pacemque dones protinus, * ductore sic te praevio, vitemus omne noxium. Per te sciamus da Patrem, noscamus atque Filium: * Teque utriusque Spiritum, credamus omni tempore. Deo Patri sit gloria, eiusque soli Filio, * eum Špi¬ ritu Paraclito, nune et per omne saeculum. Amen. 40 -§- 2. In Sessione secmulae tliei: Pontifex, paratus ut supra, proceclit coram altari Diacono et Subdiacono, paratis ut supra, ipsum associan- tibus, et ibi in faldistorio ante medium altaris iuxta in- feriorem gradum šibi parato genufiexus, deposita mitra, inchoat, schola proseguente, Antiphonam. Propitius esto peccatis nostris Domine, ne quando dicant gentes: Ubi est Deus eorum? Finita Antiphona et ineepto Psalmo, sedet Pontifex, reassumta mitra, usgue ad finem Psalmi. Psalmus 78. Deus, venerunt gentes in haereditatem tuam, polluerunt templum sanctum tuum: * posuerunt Ierusalem in pomorum custodiam. Posuerunt morticina servorum tuorum escas vola- tilibus coeli: * carnes sanctorum tuorum, bestiis terrae. Effuderunt sanguinem eorum tamcjuam aquam in circuitu Ierusalem: * et non erat, qui sepeliret. Facti sumus opprobrium vicinis nostris: * subsannatio et illusio his, qui in circuitu nostro sunt. Usquequo, Domine, irasceris in finem: * accendetur velut ignis zelus tuus? Effunde iram tuam in gentes, quae te non noverunt: * et in regna, quae nomen tuum non invocaverunt. Quia comederunt Iacob: * et locum eius desolaverunt. Ne memineris iniquitatum nostrarum antiquarum: cito anticipent nos misericordiae tuae: * quia pauperes facti sumus nimis. Adiuva nos Deus salutaris noster, et propter gloriam nominis tui Domine libera nos: * et propitius esto pec¬ catis nostris propter nomen tuum. Ne forte dicant in gentibus: Ubi est Deus eorum ? * et innotescat in nationibus coram oculis nostris. Ultio sanguinis servorum tuorum, qui effusus est: * introeat in conspectu tuo gemitus compeditorum. Secundum magnitudinem brachii tui, * posside filios mortificatorum. Et redde vicinis nostris septuplum in sinu e o rum: * improperium ipsorum, quod exprobraverunt tibi Domine. Nos autem populus tuus et oves pascuae tuae: * confitebimur tibi in saeculum. In generationem et generationem: * annuntiabimus laudem tuam. Gloria Patri et Filio etc. Sicut erat in principio etc. Deinde finito Psalmo et repetita Antiphona, Pontifex deposita mitra surgit, et stans versus ad oltar e dicit: Oremus. Nostrorum tibi, Domine, curvantes genua cordium, quaesumus, ut bonum, quod in nobis a te re- quiritur, exequamur: scilicet, ut prompta tecum sollici- tudine gradientes, discretionis arduae subtile iudicium faciamus; ac misericordiam diligentes, clareamus studiis tibi placitae actionis. Per Christum Dominum nostrum. p. Amen. Oremus. Mentibus nostris, quaesumus Domine, Spi- ritum sanctum benignus infunde, quatenus in nomine tuo collecti, sic in cunctis teneamus cum moderamine pietatis iustitiam, ut hic a te in nullo dissentiat voluntas nostra, sed semper rationabilia meditantes, quae tibi sunt placita, et dictis exequamur et factis. Per Dominum nostrum lesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. p. Amen. Oremus. Et ministri dicunt: Flectamus genua. p. Levate. Deus, qui nos iustitiam loqui, et quae reda sunt, praecipis iudicare: tribue nobis, ut neque iniquitas in ore nec pravitas inveniatur in mente: ut puro cordi -I- 42 -s- purior sermo consentiat, ostenclatur in opere iustitia, neque appareat dolus in lingua, sed ex corde veritas proferatur. Per Dominum nostrum lesum Christum Filium tuum: Qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. I£. Amen. Post haec Pontifex, accepta mitra, ascendit ad planum altaris, et sedet in sede seu faldistorio ibidem šibi paralo. Tum accedit Diaconus cum thuriferario, et Pontifex imponit incensum; deinde Diacono benedicit, qui proce- dens ad locum consuetum signat, incensat et cantat Evan- gelium, ut beri, Pontifice ante sedem praedictam sine mitra verso ad Diaconum stante. Sequentia sancti Evangelii secundum Lučam. In illo tempore: Designavit Dominus et alios septua- ginta duos: et misit illos binos ante faciem suam in omnem civitatem et locum, quo erat ipse venturus. Et dicebat illis: Messis quidem multa, operarii autem pauci. Rogate ergo dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. Ite: ecce, ego mitto vos sicut agnos inter lupos. Nolite portare sacculum, neque peram, neque cal- ceamenta, et neminem per viam salutaveritis. In quam- cumque domum intraveritis, primum dicite: Pax huic domui: et si ibi fuerit filius pacis, requiescet super illum pax vestra: sin autem, ad vos revertetur. In eadem autem domo manete edentes et bibentes, quae apud illos sunt: dignus est enim operarius mercede sua. Nolite transire de domo in domum. Et in quamcumque civitatem intra¬ veritis, et susceperint vos, manducate, quae apponuntur vobis: et curate infirmos, qui in illa sunt, et dicite illis: Appropinquavit in vos regnum Dei. Quo finito et per Pontificem libro osculato et ipso incensato, Pontifex sine mitra ante sedem praedictam versics ad altare, ac aliis omnibus in suis loeis genuflexis, ineipit, schola proseguente, hgmmim: Veni Greator Spiritus. Et dicitur totus, ut supra pag. SO, quem sokola proseguitur , -fr- 43 -fr ut in primo die. Finito primo versu, •Pontifex surgit stans versus ad altare, detedo capite usque ad finem ligmni. Sunili modo faciunt omnes. cdii. 3. In Sessione tertiae tliei: a) Ante Sessionem: Pontifex paratur, ut lieri, assistentibus šibi Diaeono et Subdiacono potratiš, genefiexus in faldistorio iuxta in~ feriorem gtradurn ante rnedium altaris šibi parato, depo- sita mitra, incipit, sehola proseguente, Antiphonam. Exaudi nos Domine, quoniam benigna est miseri- cordia tua: et secundum multitudinem miserationum tuarum respice nos Domine. Psalinus : Salvum me fac Deus: * quoniam intra- verunt aquae usque ad animam meam. Et dicitur totus, prout habetur supra, in primo die pag. 31. Deinde repe- titur Antiphona. Ineepto Psalma, Pontifex sedet, et aeeipit mitram sic manens, quousque Psalmus finiatur et Anti¬ phona repetatur; qua repetita, deposita mitra, surgit , et stans versus ad altare, dicit: Oremus. Ad te, Domine, interni clamoris vocibus proclamantes, unanimiter postulamus, ut respectu tuae gratiae solidati, praecones veritatis efficiamur intrepidi, tuumque valeamus verbum cum omni fiducia loqui. Per Dominum nostrum tesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. 1^. Amen. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui sacro verbi tui oraculo promisisti: Ubi duo vel tres in nomine tuo congregati essent, te rnedium fore; adesto coetui nostro propitius, et cor nostrum illumina misericors, ut a bono misericordiae tuae nullatenus aberremus, sed rectum iustitiae tuae tramitem in omnibus teneamus. Per Do- 44 -+■ minum n os trum lesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. B. Amen, Oremus. Et ministri dicunt: Fiectamus genua. B- Levate. Deus, qui populiš tuis et indulgentia consulis et amore dominaris; da spiritum sapientiae tuae, quibus dedisti regimen disciplinae; ut de profectu sanctarum ovium fiant gaudia aeterna pastorum. Per Dominum no- strum lesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. B- Amen. Post haec Pontifex, accepta mitra, ascendit ad planum altaris, sedens in sede seti, faldistorio ibidem šibi p ar ato. Tum aceedit Dicieonus cum thuriferario, et Pontifex im- ponit incensum; deinde benedicit Diacono, qui procedens ad locum consuetum signat, incensat et cantat Evangeliuni, ut heri, Pontifice ante sedem praedictam sine mitra verso ad Diaconum stante. Sequentia sancti Evangelii secundum Matthaeum. In illo tempore dixit lesus discipulis suis: Si pec- caverit in te frater tuus, vade et corripe eum inter te et ipsum solum ; si te audierit, lucratus eris fratrem tuum. Si autem te non audierit, adhibe tecum adhuc unum vel duos, ut in ore duorum vel trium testium štet omne verbum. Quod si non audierit eos, dic Ecclesiae. Si autem Ecclesiam non audierit, sit tihi sicut ethnicus et publi- canus. Amen dico vobis, quaecumque alligaveritis super terram, erunt ligata et in coelo: et quaecumque solveritis super terram, erunt soluta et in coelo. Iterum dico vobis: quia si duo ex vobis consenserint super terram. de omni re, quamcumque petierint, fiet illis a Patre meo, qui in coelis est. Ubi enim sunt duo vel tres congregati in no- -§- 45 -> mine meo, ibi sum in medio eorum. Tune accedens Petrus ad eum dixit: Domine, quoties peccabit in me frater meus, et dimittam ei? Usque septies? Dicit illi Iesus: Non dico tibi usque septies: sed usque septuagies septies. Quo Jinito et p er Pontifieem libro oseulato et ipso incensato, Pontifex sine mitra ante sedem praedietam versus ad altare, atque aliis omnibus in locis suis genu- fiexis, incipit schola proseguente kijmnmn: Veni Creator Spiritus. Ed dicitur totus, ut supra pag. 28. Finito primo versu, Pontifex surgens, stat versus ad altare deteeto ea- pite usque ad finem hgmni. Simili modo faciunt omnes alii. Expleto hgmno omnes sedent. Pontifex seclens eum mitra Sgnodum liis verbis alloguitur, si velit: Venerabiles et dilectissimi fratres. Convenit, ut ea, quae ecclesiasticis officiis et sacerdotalibus gradibus, vel etiam canonicis sanctionibus propter diversas occupa- tiones, aut (quod negare non possumus) propter nostram aliorumque desidiam non tam plene, ut oportet, executa sunt: omnium nostrum unanimi consensu et voluntate requirantur, et humiliter coram charitate vestra recitentur; ut quae digna sunt emendatione, ad meliorem statum, auxiliante Domino, perducantur. Et cui fortasse aliquid, quod digestum est, displicet, charitati vestrae eum beni- gnitate et modestia intimare non differat; quatenus totum, quod synodali conventione nostra statutum fuerit vel renovatum, absque omni contrarietate, concordia sanctae pacis ab omnibus aeque custodiatur ac teneatur, ad augmentum aeternae beatitudinis omnium nostrum. iJemum Pontifex seclens eum mitra admonet eongre- gcitos, si placet, sub huiusmodi verbis, quae samoto Udal- rico, celebri episcopo Augustano in Vindelicis (023 — 973), adseribuntur : Fratres dilectissimi et Sacerdotes Domini: Coopera- tores Ordinis nostri estis. Nos quamvis indigni, locum Aaron tenemus, vos autem locum Eleazari et Tthamari. ♦§- 46 - 1 - Nos vice duodecim apostolorum fungimur, vos acl formam septuaginta duorum discipulorum estis. Nos pastores vestri sumus, vos autem pastores animarum vobis com- missaram. Nos de vobis rationem reddituri sumus summo Pastori nostro Domino lesu Christo, vos de plebibus vobis commendatis. Et ideo, fratres dilectissimi. videte periculum vestrum. Admonemus itaque et obse- cramus fraternitatem vestram, ut quae vobis suggerimus. memoriae commendetis et opere exercere studealis. In primis admonemus, ut vita et conversatio vestra sit irreprehensibilis. In domibus vestris mulieres non coha- bitent. Officium vestrum horis certis decantate. Nullus. nisi ieiunus, Missam celebret, et non in vestibus com- munibus, sed sacris et nitidis, amictu, alba, cingulo. manipulo, stola et casula, quae ad alios usus non serviant. Missas religiose celebrate: Corpus et sanguinem Domini nostri lesu Christi cum omni reverentia et tremore sumite. Corporalia mundissima sint. Vaša sacra pro- priis manibus abluite et extergite diligenter. Nulla femina ad altare Domini accedat, nec calicem Domini tangat. Altare sit coopertum mundis linteis, saltem tribus diversis. Et desuper nihil ponatur, nisi reliquiae ac res sacrae et pro sacrificio opportunae. Missale et Breviarium unus- quisque habeat. Ecclesiae vestrae bene sint coopertae et mundae. In sacristiis sive secretariis aut iuxta altare maius sit locus praeparatus ad infundendum aquam ab- lutionis corporalium et vasorum sacrorum ac manuum, postquam sanctum Chrisma aut oleum Catechumenorum vel Intirmorum tractaveritis. Ibique pendeat vas cum aqua munda, pro lavandis manibus sacerdotum et aliorum, qui rem sanctam et officium divinum sunt peracturi, et prope linteum mundum ad illas abstergendum. Atria Ecclesiae sint bene munita. Nullus extra Ecclesiam in locis non consecratis celebret. Nullus in alterius parochia absque proprii Sacerdotis licentia Missam cele¬ bret. In celebratione quisque calicem et oblata non c.irculo aut digitorum vacillatione, ut quidam faciunt, sed iunctis et extensis digitis cruce signet sicque benedicat. Calix et patena sint aurei vel argentei, non aerei aut aurichalcei, vitrei vel lignei. Quisque Presbyter elericum habeat vel scholarem, qui cum eo Psalmos cantet, Epi- stolam et Lectionem legat, et in Missa respondeat. Ipse quoque Presbyter infirmos visitet et reconciliet et iuxta Apostolum propria manu communicet, oleo sancto in- ungat. Per negligentiam vestram nullus infans sine Baptismo et adultus sine Communione pereat. Nullus vestrum sit ebriosus aut litigiosus. Nullus arma ferat. Nullus canum aut avium iocis inserviat, nullus in tabernis bibat. Quisque vestrum quantum sapit, de Evangelio Dominicis et ceteris festivis diebus suae plebi annuntiet. Verbum Domini praedicate. Curam pauperum, pere- grinorum, viduarum et orphanorum habete; ipsosque peregrinos ad prandium vestrum vocate. Estote hospitales, aliis exinde bonum exemplum praebentes. Singulis diebus Dominicis ante Missam aquam, qua populus aspergatur, benedicite, ad quod vas proprium habete. Vaša sacra et vestimenta sacerdotalia nolite negotiatori aut tabernario in pignus dare. Facultates vestras post ordinationem vestram acquisitas non alienate, quoniam Ecclesiae sunt. Nullus etiam res et possessiones Ecclesiae vendere, com- mutare aut quocumque ingenio praesumat alienare. Nullus decimam alterius recipiat. Ouisque fontes baptis- males lapideos habeat bene mundos; quos si habere non poterit, vas aliud ad hoc opus solum deputatum teneat. Omnibus parochianis vestris Symbolum et Orationem Dominicam insinuate. leiunia Ouadragesimae, Quatuor Temporpm et alia Ecclesiae mandata signilicate obser- vanda. Tribus temporibus in anno, id est, Navitate Do¬ mini, Pascha et Pentecoste, omnes fideles accedere ad communionem corporis Domini nostri lesu Christi ad- monete, et ne omittat, quin saltem in Pascha commu¬ nicet. Nullus vestrum rubeis aut viridibus vel laicalibus vestibus utatur. Diem Dominicam et ceteras festivitates absque opere servili a vespera in vesperam celebrari -S- 48 docete. Cantus et choreas mulierum in atrio Ecclesiae prohibete. Incantationes super mortuos nocturnis horis fleri consuetas sub contestatione Dei omnipotentis vetate. Cum excommunicatis nolite communicare: Nec quis vestrum in eorum praesentia celebrare praesumat, quod etiam plebi nunciate. Et nullus ex plebe uxorem domum ducat, nisi prius nuptiae temporibus ab Ecclesia permissis puhlice fuerint celebratae. Ouod nullus ad raptam vel consanguineam accedat, aut alterius sponsam ducat, omnimodis prohibete. Porcarios et alios pastores saltem Dominica die faciatis venire ad Missam. Patrinos ut filiolos Svmbolum et Orationem Dominicam doceant aut doceri faciant, exhortamini. Sacramentum Eucharistiae, sanctum Chrisma et oleum Catechumenorum ac Sanctum seu Infirmorum, in Ecclesia in loco mundo, condecenti et securo, sub sera et fida custodia diligenter servate. Quisque vestrum expositionem Svmboli et Orationis Do- minicae iuxta orthodoxorum Patrum traditiones penes se liabeat. easque atque Orationes Missarum et Epistolas, Evangelia et Canonem bene intelligat, ex quibus praedi- cando, populum šibi commissum sedulo instruat, et ma- xime non bene credentem. Introitum Missae, Orationes. Epistolam, Graduale, Evangelium, Svmbolum et cetera non secreta, alta et intelligibili voce proferat. Secreta vero et Canonem morose et distincte submissa voce legat. Psalmorum verba et distinctiones regulariter cum Canticis consuetis intelligibiliter pronuntiet. Svmbolum sancti Athanasii de Trinitate et fide Catholica memoriter teneat. Exorcismos et Orationes ad Catechumenos faci- endos, ac reliquas preces super masculum et teminam, pluraliter vel singulariter respective, distincte proferat. Ordinem baptizandi, et ad succurrendum infirmis, recon- ciliationis et commendationis animae, et in agendis exe- quiis defunctorum, iuxta modum canonicum observet. Exorcismos et benedictiones salis et aquae pertinenter legat. Canticum diurnum et nocturnum sciat. Computum etiam minorem ad inveniendum litteram Dominicalem, -I- 49 • g~ tempus intervali i diei Paschae et maiorum . mobilium lestorum non ignoret. Volumus autem, fratres dilectissimi, qaatenus quae nostra percepistis traditione, bonis stu- cleatis operibus adimplere, praestante Domino nostro lesu Christo, cui cum Patre et Špiritu sancto est honor et gloria in saecula saeculorum. b) Oratio post Sessionem flnalem. Oremus. Nulla est, Domine, humanae conscientiae virtus, quae inoffense possit tuae voluntatis iudicia ex- periri, et ideo, quia imperfectum nostrum vident oculi tui, perfectioni deputa misericors Deus, quod perfecto aequitatis fine concludere peroptamus; te in nostris prin- cipiis occursorem poposcimus, te in hoc fine iudiciorum nostrorum indultorem nostris excessibus speramus, scilicet, ut ignorantiae parcas, errori indulgeas, ut perfectis votis perfectam operiš efficaciam largiaris: et quia conscientia remordente, tabescimus, ne aut ignorantia nos traxerit in errorem, aut praeceps forsitan voluntas impulerit, iustitiam declinare; hoc te poscimus, te rogamus, ut si quid offensionis in hac Synodi celebritate contraximus, te miserante, indulgentiam sentiamus: ut in eo, quod soluturi sumus aggregatam Synodum, a cunctis primum absolvamur nostrorum nexibus delictorum; qualiter et transgressores venia et contitentes tibi subsequatur re- muneratio sempiterna. Per Christum Dominum nostrum. P. Amen. Dedicatio et Consecratio Sacratissimo Covdi lesu. 0 dulce Cor lesu, boni Pastoris et Sacerdotis in aeternum, Domini et Regis nostri, divini Salvatoris et Reparatoris generis humani, in quo infinitus miseri- cordiae et bonitatis divinae thesaurus nobis revelatur, en, nos in sacra Synodo congregati vehementi accendimur desiderio, Tuam maiorem curandi gloriam omnesque Tibi illatas reparandi iniurias. Proinde nos nostraque omnia, 4 50 - 8 - clioecesim nostram Lavantinam, universum clerum cum cuncto populo curae nostrae pastorali commisso — Tibi, amori nostro, vovemus, dedicamus et consecramus, ut ex illo uberrimo donorum coelestium fonte et origine omnes hauriamus, gustantes et videntes omnibus diebus vitae nostrae, perquam suavis ac clemens sit Dominus iis potissimum, qui sese Ipsi offerunt. O lesu, mitis et humilis corde, fac cor nostrum sicut Cor Tuum, quod amare, colere et adorare cupimus. Dulcissime lesu, non sis nobis iudex sed salvator. Serva. humillime Tuam precamur misericordiarn, incolumes et in Tua dilectione cultuque Tuo perseverantes, quos ad gregis Tuo pretiosissimo sanguine redempti curam ac custodiam elegisti. Salvam fac plebern Tuam Tibi speci- aliter devotam, et benedic liaereditati Tuae. Confirma, quod operatus es in nobis mediante hac sacra Svnodo. quam Te opitulante celebravimus, ut ad maiorem Dei gloriam, ad ecclesiae regni Tui decus et ad aeternam pastorum oviumque salutem proficiat, atque in perpetuum nostrae erga sacratissimum Cor Tuum ferventis devo- tionis et pietatis maneat monumentum. O lesu, dulcis memoria, in unione illius divinae intentionis, qua Ipse in terris per sanctissimum Cor Tuum laudes Deo persolvisti et nune continenter Eucha- ristiae Sacra m ( mi to ubique terrarum persolvis usque ad consumrnationem saeculi, nos Lavantini ad imitationem purissimi Cordis beatae Mariae semper Virginis Imma- culatae Tibi libentissime pro futuro offerimus omnes nostros affectus, omnia nostra desideria, consilia et pro- posita, omnes nostros labores et sudores, omnia nostra opera et verba et cogitata. Effunde super nos gratiam Tuarum illustrationum, ut semper, quae vera et recta sunt, cognoscamus et opere impleamus. Imple nos Tuo amore, ut omnes unum simus, sicut Tu et Pater Tuus unum estis. Adveniat et propagetur regnum gratiae Tuae cliem de die in dioecesi nostra, ut omnes dioecesani -1- 51 ~S~ laudent et glorificent sempiternam Tui melliflui Gordis charitatem. V. Cor lesu, flagrans amore nostri. R. Inflamma cor nostrum amore Tui. Oremus. lilo nos igne, cfuaesumus Domine, Spiritus sanctus inllammet, quem Dominus noster Iesus Christus e pe- netralibus Cordis Tui rnisit in terram, et voluit vehe- menter accendi. Oui Tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus per omnia saecula saecu- lorum. Amen. Suffragia in fine Synodi persolvenda. Quum acelamationes ex instructione Caeremonialis Homani in sijnodis diocesanis parcius adhibendae sint, hinc in fine huius ultimae Sessionis percida per Ponti- ficem oratione: „Nulla est Domine“ } prout supra exhibetur, persolventur Suffragia. — Sedente videlicet Episcopo in throno Secretarius Sgnodi proeedit ad altare, et conver- sus ad Sgnodum alta voee dicit singula Invitatoria, et post Besponsoria deri singulas Orationes o rdi ne sequenti: Invitatorium : Oremus pro Beatissimo Papa nostro Leone XIII. Respons. cleri: Dominus conservet eum, et vivi- licet eum et beatum faciat eum in terra, et non tradat eum in manibus inimicorum eius. Oratio : Omnipotens, sempiterne Deus, miserere lamulo tuo Pontifici nostro Leoni et dirige eum secun- dum tuam clementiam in viam salutis aeternae, ut te donante tibi placita cupiat, et tota virtute perficiat. Per Dominum. Invitatorium : Oremus pro Celsissimo ac Reve- rendissimo Domino Michaele Antistite nostro vigilantissimo. 4 * -*§- 52 Respons. cleri : Salvum fac servirni tuum, Deus meus, sperantem in te; mitte ei auxilium de sancto, et de Sion tuere eum. Oratio: Dens omnium fidelium pastor et rector famulum tuum Michaelem, quem pastorem Ecclesiae Lavantinae praeesse voluisti, propitius respice; da ei, quae- sumus, verbo et exemplo, quibus praeest, proticere, ut ad vitam una cum grege šibi credito perveniat sempi- ternam. Per Dominum. Invitatorium : Oremus pro omnibus Presbyteris, Diaconis, Subdiaconis, Acolvthis, Exorcistis, Lectoribus, Ostiariis et Clericis; pro omnibus in Svnodo congregatis et pro fratribus nostris absentibus. Respons. cleri: Memento Congregationis tuae. Domine, quam possedisti ab initio. Oratio : Omnipotens sempiterne Deus, cuius špiritu totum corpus Ecclesiae sanctificatur et regitur, exaudi nos pro universis ordinibus supplicantes, ut gratiae tuae munere ab omnibus tibi gradibus fideliter serviatur. Per Dominum ... in unitate eiusdem Spiritus. Invitatorium: Oremus pro Augustissimo Impera- tore et Rege nostro Francisco Iosepho. Respons. cleri: Domine, salvum fac Imperatorem et Regem nostrum, et exaudi nos in die, qua invo- caverimus te. Oratio: Quaesumus omnipotens Deus, ut famulus tuus Franciscus Iosephus, Imperator et Rex noster, qui tua miseratione suscepit regni gubernacula, virtutum etiam omnium percipiat incrementa, quibus decenter ornatus vitiorum monstra devitare, hostes superare et ad te, qui via, veritas et vita es, gratiosus valeat per- venire. Per Dominum. Invitatorium : Oremus pro universis huius civitatis christifidelibus et pro coetibus nobis commissis. • 133 * i- Respons. cleri : Salvum fac populum tuum Domine et benedic haereditati tuae. Oratio : Praetende, Domine, fidelibus tuis dexteram coelestis auxilii, ut te toto corde perguirant, et quae digne postulant, consequi mereantur. Per Dominum. Invitatoriuin : Oremus pro fidelibus defunctis. Respons. cleri : Requiem aeternam dona eis Do¬ mine, et lux perpetua luceat eis. Oratio: Deus, qui inter apostolicos sacerdotes fa- mulos tuos pontificali seu sacerdotali fecisti dignitate vigere, praesta, quaesumus, ut eorum quoque perpetuo aggregentur consortio. Deus, veniae largitor et humanae salutis. amator, guaesumus clementiam tuam, ut nostrae congregationis tratres, propinquos et benefactores, qui ex hoc saeculo transierunt, beata Maria semper Virgine intercedente cum omnibus Sanctis tuis, ad perpetuae beatitudinis consor- tium pervenire concedas. Fidelium Deus omnium Conditor et P»edemptor, animabus famulorum famularumque tuarurn remissi- onem cunctorum tribue peccatorum, ut indulgentiam, quam semper optaverunt, piis supplicationibus conse- quantur. Qui vivis et regnas Deus in saecula saeculorum. Amen. Finitis his Suffragiis Fpiscopus stans in throno dicit: Totius Svnodi clero pacem, concordiam et gratiam a Domino! Respons. cleri : Deo gratias! Amen. -I- 54 Forma professionis fidei. Ego N. firma fide čredo et profiteor omnia et sin- gula, quae continentur in Symbolo fidei, quo sancta Romana Ecclesia utitur, videlicet: Čredo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem coeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium. Et in unum Dominum Iesum Christum, Filium Dei unigenitum. Et ex Patre natum ante omnia saecula. Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero. Genitum, non factum, con- substantialem Patri, per quem omnia facta sunt. Qui propter nos homines et propter nostram salutem de- scendit de coelis. Et incarnatus est de Špiritu sancto ex Maria virgine: et homo factus est. Crucilixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato passus et sepultus est. Et re- surrexit tertia die secundum Scripturas. Et ascendit in coelum; sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria iudicare vivos et mortuos; cuius regni non erit finis. Et in Spiritum sanctum, Dominum et vivifieantem, qui ex Patre Filioque procedit. Oui cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur: qui lo- cutus est per prophetas. Et unam sanctam Catholicam et Apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum. Et exspecto resurrectionem mortuorum. Et vitam venturi saeculi. Amen. Apostolicas et ecclesiasticas traditiones, reliquasque eiusdem Ecclesiae observationes et constitutiones fir- missime admitto et amplector. Item sacram Scripturam iuxta eum sensum, quem tenuit et tenet sancta mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero sensu et interpre- tatione sacrarum Scripturarum, admitto; nec eam unquam nisi iuxta unanimem consensum Patrum accipiam et interpretabor. Profiteor quoque, septem esse vere et proprie Sa- cramenta novae legis, a lesu Christo Domino nostro instituta, atque ad salutem humani generis, licet non omnia singulis necessaria, scilicet Baptismum, Confir- -I- 55 -s- mationem, Eucharistiam, Poenitentiam, Extremam Uncti- onem, Ordinem et Matrimonium; illaque gratiam con- ferre, et ex his Baptismum, Confirmationem et Ordinem sine sacrilegio reiterari non posse. Receptos quoque et approbatos Ecclesiae Gatholicae ritus, in supradictorum omnium Sacramentorum sollemni administratione recipio et admitto; omnia et singula, quae de peccato originali et de iustificatione in sacrosancta Tridentina Synodo defmita et declarata fuerunt, amplector et recipio. Profiteor pariter, in Missa offerri Deo verum, pro- prium et propitiatorium sacrificium, pro vivis et defunctis; atque in sanctissimo Eucharistiae Sacramento esse vere, realiter et substantialiter corpus et sanguinem una cum anima et divinitate Domini nostri lesu Christi, fierique conversionem totius substantiae panis in corpus et totius substantiae vini in sanguinem, quam conversionem Catholica Ecclesia transsubstantiationem appellat. Fateor etiam, sub altera tantum specie totum atque integrum Christum verumque Sacramentum sumi. Constanter teneo, Purgatorium esse animasque ibi detentas fidelium suffragiis iuvari. Similiter et Sanctos una cum Christo regnantes, venerandos atque invocandos esse, eosque orationes Deo pro nobis offerre, atque eorum reliquias esse venerandas. Firmissime assero, imagines Christi ac Deiparae semper virginis nec non aliorum Sanctorum habendas et retinendas esse, atque eis de- bitum honorem ac venerationem impertiendam. Indul- gentiarum etiam potestatem a Christo in Ecclesia relictam fuisse, illarumque usum christiano populo maxime salu- tarem esse affirmo. Sanctam Catholicam et Apostolicam Romanam Ecclesiam omnium Ecclesiarum matrem et magistram agnosco; Romanoque Pontilici, beati Petri Apostolorum principis successori ac lesu Christi Vicario, veram obedientiam spondeo ac iuro. Cetera item omnia a sacris Canonibus et oecumenicis Conciliis ac praecipue a sacrosancta Tridentina Svnodo et ab oecumenico Con- —S— 06 —I* cilio Vaticano tradita, definita et declarata, praesertim de Romani Pontificis Primatu et infallibili magisterio indu- bitanter recipio atque protiteor; simulque contraria omnia, atque haereses quascumque ab Ecclesia damnatas et reiectas et anathematizatas, ego pariter damno, reiicio et anathematizo. Hanc veram Catholicam fidem. extra quam nemo salvus esse poteši, quam in praesenti sponte protiteor et veraciter teneo, eamdem integram et invio- latam, usque ad extremum vitae spiritum, constantissime Deo adiuvante retinere et confiteri, atque a meis sub- ditis vel illis, quorum cura ad me in munere meo spe- ctabit, teneri, doceri et praedicari, quantum in me erit, curaturum: ego idem N. spondeo, voveo ac iuro. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia. II. Instruetio d.e officlallloin.s sive m.i:mlstris Synodi. 1. De officialibus sen ministris suam operam Synodo praestantibus. ?n Caeremoniali Episcoporum x , ubi sermo fit de synodo dioecesana, habetur: »Officiales quoque et ministri necessarii deputandi sunt in huiusmodi conciliis, veluti Notarii, Ostiarii, Magistri Cae- remoniarum et alii, ut habetur in concilio Toletano quarto, canone quarto«. Eiusmodi officiales singillatim enumerat clarissimus Gavantus in sua praeclara Praxi exactissima synodi cli- oecesanae * 2 , quorum aliquos eligendos affirmat ab episcopo ante synodum, alios in praesynodali congregatione con- sultorum, priusquam incipiant synodales sessiones, in prima sessione postea promulgandos. In subsequentibus singulos recensebimus eorumque officia et munia expla- ' Lib. I. cap. XXXI. num. 18. 2 Barth. Gavanti, Praxis exactissima synodi dioecesanae. Ven. 1668. cap. 18 sqq. — Idem, Enchiridion seu manuale episcoporum. Ven. 1669. — Henr. Bottaeus, De synodo episcopi et de episcoporum statutis synodalibus. (Tract. iur. univ. 13. 2. 377—407). — Massobrius, Tract. de synodo dioecesana. Ro- mae, 1627. — los. Al. Asseman, De synodo dioecesana. Romae, 1786. — D. Bouix, Tract. de episcopo et synodo dioecesana. 2. vol. Parisiis, 1873. — Lud. Thomassin, Vetus ac nova ecclesiae disciplina circa beneficia et beneficiarios, Parisiis, 1725. (Part. II. Lib. II. c. 73—76). — Lucius Ferraris, Prompta biblio- theca canonica. Monte Cassin., 1844. Sub voce Synodus dioecesana. — Praxis synodalis. Neo-Eboraci, 1883. 58 nabimus, ut instructior accedat clerus ad nostram Sy- nodum ac sollicitudinis studio inflammatior sit ad eccle- 'siasticae disciplinae rectam executionem atque obser- vantiam. Oflicia Promotoris Synodi. Grravissimum munus Promotoris Svnodi paucis ver- bis exponit Benedictus XIV., docens, eius esse, urgere actiones svnodales seu insistere, ut omnia, quae in Sy- nodo facienda sunt, celeriter et fructuose perficiantur 1 . Promotoris ergo erit, debito more instare, ut ma- teria in congregationibus generalibus et sessionibus pu- blicis opportuno tempore parata et bene ordinata sit. Porro eius erit, providere, ut, quae formam actionis sy- nodalis in sessionibus potissimum publicis usitatam con- cernunt, servato sacrae liturgiae ordine, expediantur. Oflicia Secretarii Synodi. Eligitur Synodi Secretarius, ait Benedictus XIV. 2 , quem decet esse aliquem ex Canonicis ecclesiae cathe- dralis, cui additur socius, Lector appellatus, eo quod isti onus incumbat, clara et intelligibili voce legendi Sy- nodi decreta. Ad Secretarium spectat, curare, ut pridie, quam sessiones publicae celebrentur, edictum celebrandae ses- sionis vel puhlice praelegatur vel vero valvis ecclesiae synodalis atfigatur. Dein ad eum pertinet, decreta ad formam synodi spectantia prornulgare ac materiam in congregationibus et sessionibus publicandam praelegere. Oflicia No tari i Synodi. Deputatur insuper Notarius seu Actuarius Svnodi, cuius principale onus erit, conficere instrumenta om- 1 Op. cit. lib. IV. Cap. 1. num. 2. » L. c. -I- 59 -§- nium actionum svnodalium. Hinc in fine cuiuslibet sessi- onis rogabitur a Promotore, ut de iis, quae acta et gesta sunt, instrumentum conficiat (instantia pro rogitu Notarii). Ad rite conticienda instrumenta seu protocolla aliquos de clero vocat in testes, quorum nomina in ta- bulas refert. Instrumentorum tenorem in fine congre- gationum et sessionum promulgabit. In fine Synodi in¬ strumenta exhibebit episcopo pro subscriptione. Officia Procuratoris Gleri. Ad evitandas turbas et praecavendos tumultus, sic sapienter adnotat sapientissimus Papa Benedictus XIV. 1 , qui certe fierent, si singulis de clero venia daretur re- clamandi adversus decreta, quae in Synodo promulgantur, solet episcopus aliquem constituere totius cleri Procu- ratorem, qui omnium nomine ea tamen, qua decet, mo- destia et reverentia dicat in Synodo, quae clero displicent quaeque ex iis, quae aut statuta aut statuenda sunt, clifficiliora et aspera videantur. Omnia vero, quae nomine cleri petierit, scripta tradat Synodi Sec.retario. Officia Iudicum querelarum et excusationum. Officia Iudicum querelarum et excusationum ad sequentia potissimum redeunt. Iudicum erit, examinare excusationes tum eorum, qui ad Synodum rite vocati, iusto tamen impedimento detenti, non comparuerunt, tum illorum, qui eveniente fors času necessitatis libello supplici ad Praesidem hu- ius iudicii scripto deferendo postulaverint, ut Synodo nondum finita in Domino dimittantur. Ad eosdem lu- dices pertinet, quaestiones circa ordinem sedendi seu praecedendi inter congregatos forte excitatas brevi manu, prout Benedictus XIV. ait 2 , ita componere, ut nulli ’ L. c. num. 4. 2 Op. cit. lib. IV. cap. 2. num. 3. -f- 60 --*• praeiudicium inferatur. Attamen decreto de praeiudicio non afferendo provide cautum est, ne quid de cuiuspiam iure vel maioritate detrahatur. In reliquum Lavantini sacer- dotes querelas de iure praesentiae vel praecedentiae non movebunt. Ad forum Svnodi spectat, de praecedentia, in Synodo habenda, omni recursu prorsus rescisso pro- nuntiare. Praesidis dieti iudicii erit, curare, ut aeta iudicii in peculiari instrumento seu protocollo consignentur, et ut finita Synodo relatio de actis episcopo exhibeatur. Officia Praefecti eiusque Coadiutormn pro hospitiis. Praevie ante Svnodum destinari debet Praefectus hospitiorum cum Coadiutoribus, quorum interest, omnem adhibere diligentiam, ut clerici ad Svnodum venientes honestis excipiantur hospitiis aut diversoria in civitate inveniant, eorum statui congruentia. Officia Magistri Caerem omaram eiusque Socioruin. Ofticiales itidem Svnodo necesarii sunt Caeremoni- arii, qui cum suo Magistro curare debent, ut omnia, quae in Svnodo fiunt, debito ritu, cultu et maiestate per- agantur — secundum ordinem et processum in cele- branda Synodo servandum et alioquin tvpis datum et in manus Svnodi sodalium traditum. Officia Ostiariorum. Necessarii porro reputantur in Svnodo Ostiarii, qui praesint ecclesiae synodalis ianuis et laicis sine strepitu ingressum prohibeant et, cum incipienda est Svnodus, ecclesiae fores obserent. Eiusmodi Ostiarios esse debere viros graves, notat Gavantus b quia ad ipsos spectat, sessionum tempore clericos, quos forte videant ecclesiam pervagantes aut secum invicem colloquentes, admonere. 1 L. c. cap. 29. -S- 61 -s- Offtcia Directoris spiritualnim exercitiorum. Munus eius grave erit, suis medilationibus Svnodi sodales avertere a malo et convertere ad born im et ita ipsos optime praeparare ad peragendam confessionem sacramen- talem. Qua in Domino peracta Synoditae lucrantur ple- nariam indulgentiam, a sancta Sede ipsis misericorditer concessam Brevi apostolico de die 16. mensis Maii 1890. Otlici a Confessariorum. Inter Synodi officiales enumerat Papa Benedictus XIV. Confessarios, ab episcopo pro Synodo destinatos, quibus valde congruum esse ait, ut episc.opus praesertim in sua prima Svnodo totam deleget potestatem, qua ipse potitur, absolvendi videlicet a casibus reservatis. Quam facultatem hisce concedimus Confessariis synodalibus, sicuti et omnibus rite approbatis sacerdotibus, qui durante Synodo confessiones fidelium audient vel excipient in ecclesiis civitatis nostrae residentialis Marburgensis. - ; - ; •«- 2. De officialibus in Synodo eligendis, ut in po- sternm adhibeantur. jg^raeter officiales Svnodo inservientes alii eliguntur in Svnodo, qui posthac munere fungantur. Praecipuum inter istos locum obtinent: Testes svnodales. Ab episcopo in Synodo designantur Testes svnodales, viri probatae fidei, ut custodes quodammodo sint decre- torum, quae a Synodo eduntur. Eorum quippe officium est, dioecesim subinde perlustrare atque animadvertere, an quidquam alicubi contra Synodi decreta fiat, et omnia episcopo candide, aperte et veraciter referre. ■*§— 62 -l— Concilium Salisburgense, convocatum anno 1420, sancivit: »Sacro approbante concilio ordinamus, ut omnes et singuli nostri Suffraganei in proximis ipsorum synodis... studeant personas idoneas, probas videlicet et honestas in Testes publicos sive synodales ordinare, qui per totum annum simpliciter et de piano absque ulla iurisdictione sollicite investigent, quae correctione et reformah one sint digna: et ea fideliter referant ad ... svnodum episcopalem. ut, correctione digna, animadversione congrua puniantur.» 1 Ut Testes svnodales sine mendacio doloque munus suum expleant, antequam illud assumant, iurisiurandi religi- one obstringuntur, ad omnia. quae resciverint et emendanda existimaverint, ingenue ac sincere episcopo renuntianda. Nemo profecto est adeo liebetis ingenii, qui non videat. quantum Testium synodalium opera ad rectam conferret dioecesis administrationem; multis siquidem malis obviam iretur, si episcopus ex relatione hominum integerrimae fidei illa praesciret. Peccandi licentia multum invalescit ex eo, quod crimina superioribus plerumque celentur. Et nihilo- minus Testes svnodales fere ubique desueverunt, in eorum- que locum suffecti sunt Dečani, prouti animadvertit Papa Benedictus XIV. in opere praelauclato. 2 * * * * * Itaque volumus at- que mandamus, ut Testium svnodalium defectum in nostra quoque dioecesi suppleant et compensent Dečani, quos omnes viros doctrina, pietate, prudentia et experientia nec non zelo religioso perspicuos habemus et aestimamus. Ut vero ceu Testes synodales per districtus suos gravi suo munere in Dei honorem animarumque salutem fungantur, iuramentum supra sacra lipsana seu Sanctorum reliquias in praesenti Svnodo praestabunt. 8 ' Collect. Harduini tom. 8. col. 960. 2 Lil). IV. cap. 3. nuno. 8. „Episcopus in Synodo residens post congruam allocutionem . . . ma- tunores, honestiores atque veraciores viros in raedium debet evocare, et allatis sanctorum pignoribus unumquemque illorum tali sacramento constringat: Amodo m antea quidquid nosti aut audisti aut post modum inquisiturus es, quod contra Dei voluntatem et rectam christianitatem in ista parochia factum sit 63 -l- Iudices in partibus. „Sedis apostolicae, cuius auctoritate maior non est,“ ait Papa Nicolaus I. in epistola 8. ad Michaelem Imperato- rem, «iudicium a nemine est retrac.tandum, neque cui- quam de eius liceat iudicare iudicio. Siquidem ad illam de qualibet mundi parte canones appellari voluerunt, ab illa autem nemo sit appellare permissus.» 1 Est autem eius- modi appellationum ius adeo necessario connexum curn Romani Pontificis iurisdictionis primatu, ut nemo possit illud in controversiam adducere, nisi et liunc velit per- fracte inficiari. Etenim cum primatus praerogativa Roma- nus Pontifex sit supremus in ecclesia iudex, cuique datur per appellationem ipsius implorare tuitionem; ab inferioris quippe sententia superioris tribunal adire, omnibus con- cessum esse, ipsa naturalis aequitas dictat et persuadet. Hinc appellationes undequaque ad Sedem apostolicam semper delatae sunt. Verum optime perpendentes summi Pontifices, non facile esse, de rebus in longinquis regio- nibus emergentibus rectum Romae institui iudicium, diversas causas Iudicibus in partibus delegare consue- verunt. Ne autem apostolicae delegationes vilescerent, non aliis causas comrnitti voluit Papa Bonifacius VIII. nisi personis, in dignitate ecclesiastica constitutis aut personatum vel saltem canonieatum in ecclesiis cathe- dralibus obtinentibus, a quibus praeterea non alibi causas audiri et definiri mandavit, nisi in civitatibus vel locis insignibus, ubi possit commode copia peritorum haberi. 2 Bonifacii Vlil. constitutionem renovavit Concilium Tridentinum, nonnulla sapientissime addens: «Quoniam» aut futurum erit, si in diebus tuis evenerit, tantum ut ad tuam cognitionem quocunque modo perveniat, si scis aut tibi iiierit indicatum, synodalem causam esse et ad ministerium episcopi pertinere, quod tu nec propter amorem nec propter timorem nec propter pretium nec propter parentelam ullatenus celes episcopum aut eius missum . . . Sic te Oeus adiuvet et Mae sandorum reli- quiae.“ (Can. 7. caus. 35. q. G). ' Collect. Harduini tom. 5. col. 167. 2 In cap. Statutum , de reseriptis in Vito. ■*! • 64 • %*- verba sunt/Tridentini, «ob malitiosam petentium sugge- stionem et quandoque ob locorum longinquitatem per- sonarum notitia, quibus causae mandantur, usque adeo haberi non potest, hincque interdum Iudicibus non undequaque idoneis causae in partibus delegantur; statuit sancta Svnodus, in singulis conciliis . . . dioecesanis ali- quot personas, quae qualitates habeant, iuxta constitu- tionem Bonifacii VIII.. quae incipit Sfatntum , et alioquin ad id aptas designari, ut praeter Ordinarios locorum iis etiam posthac causae ecclesiasticae ac spirituaies et ad forum ecclesiasticum pertinentes in partibus delegandae committantur. Et si aliquem interim ex designatis mori contigerit, substituat Ordinarius loči cum consilio C.apituli alium in eius locum usque ad futuram . . . dioecesanam Synodum, ita ut habeat quaeque dioecesis quatuor sal- tem aut etiam plures probatas personas ac . . . quali- ficatas, quibus huiusmodi causae a quolibet Legato vel Nuntio atque etiam a Sede apostolica committantur; alioquin post designationem factam, quam statim episcopi ad summum Romanum Pontiticem transmittant, delega- tiones quaecunque aliorum Iudicum aliis quam his factae subreptitiae censeantur«. 1 Itaque inter graviora negotia, in dioecesana Svnodo ab episcopo tractanda et expedienda, recenseri debet deputatio Iudicum in partibus, quorum nomina ad Sedem apostolicam subinde transmittantur. Non est tamen ne- cesse, ut in praefatos Iudices ab episcopo in Synodo deputatos ipsa Svnodus consentiat; quoniam non dixit Tridentinum, eos designandos a Svnodo sed in Svnodo; quapropter Tridentini decreto satisfaciet episcopus, si Sy- nodi consilium exposcat, etsi ex causis šibi notis illud amplecti postea noluerit; quemadmodum cum aliquem ex deputatis in Svnodo mori contingit, debet quidem episcopus, priusquam alium in eius locum substituat, exquirere Capituli consilium, sed non tenetur illud sequi; 1 Sess. XXV. cap. 10. de reform. •S- 65 -1- quia non consensurn sed consilium dumtaxat Capituli Tri- dentinum exigit . 1 Iudices in partibus designandi sunt in Synodo. Quamvis a Tridentino facultas episcopis data sit, Iudi- cibus in Synodo electis et mox decedentibus alios cum consilio Capituli substituendi, duraturos usque ad novam Synodum, quae ceteroquin tempore a Tridentino statuto sit habenda, nulla tamen iisdem potestas facta est, novos Iudices deputandi, cum aut nulli in Synodo de¬ putati sunt, aut nulla habita est Synodus, in qua de- putari potuerint, aut effluxit iam tempus, intra quod iuxta Tridentinum decretum nova Svnodus fuisset ha¬ benda. Verum, observat Benedictus XIV. 2 , ne dioece- ses suis synodalibus ludicibus diu careant, eliam in his eventibus modus suppetit episcopis, illos nominandi; si enim potestatem, quam ceteroquin non haberent, a sacra Congregatione Concilii petant, eique simul causas ex- ponant, propter quas Svnodum celebrare nequeunt, haec facultatem iisdem impertietur, Iudices synodales cum consilio Capituli designandi. Consiliarii Iudicii ecclesiastici dioecesani. Ne disciplina ecclesiastica enervetur et sacrorum canonum auctoritas infringatur, episcopus demandato šibi gravissimo iudicandi et coercendi officio inhaesi- tanter satistaciat oportet. »Illud primum episcopos ad- monendos censet sancta Synodus Tridentina, ut se pastores, non percussores esse meminerint. atque ita praeesse šibi subditis oportere, ut non in eis dominen- tur, sed illos tamquam filios et fratres diligant elabo- rentque, ut hortando et monendo ab illicitis deterreant, ne ubi deliquerint, debitis eos poenis coercere cogantur ... Sin autem ob debeti gravitatem virga opus fuerit, tune cum mansuetudine rigor, cum misericordia iudicium, 1 Benedict. XIV. de svnodo dioec. lib. 4. cap. 4. num. 5. — 2 L. c. num. 7. 5 66 cum levitate severitas adhibenda est, ut sine asperitate disciplina populiš salutaris ac necessaria conservetur, et, qui correpti fuerint, erriendentur «. 1 Quo tutius autem in arduo huius sui muneris exer- citio secundum sanctiones canonum procedat episcopus, Tribunal ecclesiasticum dioecesanum constituat necesse est, cuius consiliariorum est, cognoscere de causis, quae pro tenore sacrorum canonum et secundum praesentem eccle- siae disciplinam a sancta Sede approbatam et caute attentis legibus civilibus ad forum ecclesiasticum pertinent . 2 3 Vigore adductorum decretorum, iuxta quae in sin- gulis dioecesibus constituenda sunt tribunalia ecclesi- astica pro sacrorum canonum auctoritate et ecclesiastica disciplina tuenda et roboranda, in nostra quoque dioe- cesi Lavantina tale Iudicium ecclesiasticum dioecesanum constitutum est: pro diiudicandis causis ad forum con- tentiosum pertinentibus nec non pro deliberandis causis matrimonialibus. Assessores cum suo Praeside huius Tri- bunalis in Svnodo eligi consueverunt. Examinatores ordinandormn. Sacrosancta Tridentina Svnodus decrevit, ut episco¬ pus, priusquam ordines conferat, aliquot šibi adscitis sacerdotibus aliisque prudentibus viris, divinae legis pe- ritis et in ecclesiasticis sanctionibus exercitatis, ordinan- dorum genus, personam, aetatem, institutionem, moreš, doctrinam et fidem diligenter investiget et examinet. a Cuius dec.reti debito respectu habito in nostra Syn- odo eligi volumus tales idoneos viros, qui in prae- 1 Sess. XIII. cap. 1. de reform. 2 Concil. Trid. sess. VI. c. 1. 3. de reform. — sess. VII. cap. 14 de re¬ form. — sess. XIII. c. 1—8. de reform. — sess. XIV. cap. 1. 5. 6. de reform. — sess. XXII. cap. 7. de reform. ■— sess. XXIV. cap. 20. de reform. — sess. XXV. decr. de regul. et mon. cap. 14. et decretum de reform, c. 3. 10. 14. — Con- cord. austr. art. X. et XIV. Lit. — Plenip. c. r. Maiest. ad Plenip. s. Sediš de die 18. Aug. 1855. art. 10-13. 3 Sess. XXIII. cap. 7. de reform. -S- 67 HS- scriptas ordinandorum qualitales inquirant et de huius- modi inquisitione rite facta nos scripto certiores reddant, ut nobis tali modo innotescat, qui habiles et digni sint, ut ipsis manus imponamus, quique ceu inhabiles vel indigni a sacerdotii sanctuario sint repellendi. Examinatores promovendornm acl benetioia cnrata. Animarum saluti maxime expedit, a dignis et ido- neis parochis gubernari. Ut id diligentius. ac rectius per- liciatur, Concilium Tridentinum edixit, vacantes ecclesias parochiales illis dumtaxat esse ab episcopo conierendas, qui in experimento seu examine, coram eodem episcopo aliisque examinatoribus non paucioribus quam tribus instituendo, fuerint approbati et idonei renuntiati. Iussit praeterea, sex ad minus examinatores ab episopo in dioecesana Synodo designari et proponi, qui Synodo sa- tisfaciant et ab ea probentur, e quibus, adveniente paro- chialis ecclesiae vacatione, tres ab episcopo seligi voluit, qui una cum eo examen perficiant. Addidit vero sacro- sancta Synodus: »Sint hi examinatores magistri seu doc- tores aut licentiati in theologia aut iure canonico, vel alii clerici seu regulares etiam ex ordine mendicantium aut etiam saeculares, qui ad id videbuntur magis idonei; iurentque omnes ad sancla Dei Evangelia, se quacumque humana affectione postposita tideliter rnunus executuros. Caveantque, ne quidquam prorsus occasione huius examinis nec ante nec. post accipiant; alioquin simoniae vitium tam ipsi quam alii danles incurrant. a qua absolvi nequeant, nisi dimissis beneliciis, quae quomodocumque etiam antea obtinebant, et ad alia in posterum inhabiles reddantur «. 1 Ad quod decretum Tridentinum adnotat Papa Bene- dictus XIV. subsequentia: »Sex ad minus ab episcopo in Synodo proponi voluit, non tamen vetuit, ne plures propo- nantur, quin immo ex tali loquendi modo et plures pro- 1 Sess. XXIV. cap. 18. de reform. o* -S- 68 poni posse, et ut plures proponantur. se exoptare, satis aperte Tridentinum innuit, quemadmodum observat Bar- bosa, 1 ubi tamen a sacra Congregatione Concilii decisum refert non esse ultra viginti proponendos, fortasse ob peri- culum, ne nimium aucto eorumdem numero, minus dili- gens sit personarum, quae proponuntur, delectus. Propositi ab episcopo, officium non assequuntur, nisi approbentur a Svnodo; unde necesse est, ut maior pars eorum, qui Synodo intersint, in illos consentiat, secus alii ab episcopo erunt proponendi, qui a maiori parte acceptentur. Posse autem hance acceptationem fieri per suffragia tum puh¬ lica tum secreta, respondit sacra Congregatio Concilii . . . die 11. Tubi 1592«. 2 Episcopus ergo eum modum in probatione servari facit, quem magis expedire iudicaverit. Ad praecavendas et obtruncandas controversias circa incertam designationem personae, cuius doctrina, pru- dentia et probitas ignoratur, consultum est, ut synodales Examinatores sub proprio et expresso nomine et cogno- mine ab episcopo proponantur et a Synodo approbentur. Electi Examinatores iurare debent, se, omni postha- bita humana affectione, munus suum fideliter executuros. Hoc iuramentum in ipsa Svnodo est emittendum, si electi Synodo adsint, sin minus, coram episcopo aut eius vicario. Iuramentum praestandum est vel ad sancta Dei Evangelia vel supra sacras Sanctorum reliquias seu lipsana venerabili more antiquo. Synodalium Examinatorum olficium durat usque ad novam Synodum, quae intra unius anni spatium ad Tri- dentini normam celebranda esset. Si autem vel omnes vel aliqui ex designatis in ultima Synodo decurrente anno moriantur aut e dioecesi se subducant. tune si sex saltem ex designatis remaneant, cum adhuc tune nu- merum exaequent a Tridentino statutum, istorum opera episcopus utetur, nec alios in demortuorum aut longe 1 In collectan. ad cap. 17. sess. 24. num. S5. 2 Op. cit. lib. IV. cap. 4. num. 3. 69 absentium locum substituere poterit; si vero sex non supersint, tune Clementis VIII. decreto, relato a Garcia apud Benedictum XIV., 1 facultas data est episcopis alios subrogandi, modo iis qualitatibus praestent, quas Triden- 1inum requirit, a Capitulo approbentur et una simul cum superstitibus ex electis in Synodo senos non excedant. Quid, si annus elabatur et nova Svnodus non cele- bretur? Certum est, reponit Benedictus XIV., statim ac effluxit annus ab ultima Svnodo, cessare officium Exami- natorum, qui intra eiusdem anni intervallum in demortu- orum seu absentium locum torte fuerint ab episcopo suf- fecti. Quoad non subrogatos sed in ultima Synodo eleetos hoc censuit sacra Congregatio Goncilii: »Quamdiu sex illo- rum superStites sunt, omnes perseverant in munere et episcopus in concursibus ad ecclesias parochiales illis uti poterit; sed si vel unus ex illis decesserit, ita ut ex electis in Svnodo sex non remaneant, omnium officium exspirat, neque post annum datum est episcopo in demortui locum quemquam su tli cere«.' 2 Ergo, si nova Synodus in tempore a Concilio Tridentino statuto non celebretur, Examinatores in nostra Synodo secunda electi in suo ofticio manent, usque dum ex illis sex saltem supersint. 3 Proinde ut elapso anno et non existentibus sex Examinatoribus in Svnodo electis institui valeat validum examen concurrentium ad vacantes ecclesias parochiales, necesse est, ut episcopus vel novensiiem Svnodum cogat vel facultatem petat a sacra Congregatione Concilii, no- vos Examinatores extra Synodum deputandi, quam fa¬ cultatem, uti animadvertit Benedictus XIV., sacra Congre¬ gatio Concilii nunguam renuit petentibus concedere, probe sciens, non facile ,esse episcopis, singulis annis snas Syrio(los cogere. Accepta hac facultate episcopus 1 Op. cit. lib. IV. cap. 7. nam. 7. 3 Op. cit. lib. IV. cap. 7. num. 8. edit. cit. pag. 102 sq. 3 Prosp. Fagnani, cap. Cum sit ars. n. 54. — Frider. Foschi, Synodus dioecesana. Romae, 1898. Part. prim. pag. 174. -I- 70 -§*- sex Examinatores seligit, omnibus praeditos qualitatibus a Tridentino requisitis, eosque Capitulo proponet . 1 Tali modo deputati nominantur Examinatores prosgnodales. De Examinatoribus tres ad minimum vocandi s urit, qui coram episcopo vel eius vicario concurrentes ad bene- ficia curata examinent. Priusquam autem hos approbent seu idoneos renuntient ad animarum curam, non solum experiri debent eorumdern scientiam sed et praecipuam rationem habere probitatis morum, prudentiae, aetatis et caeterarum qualitatum, quibus praeditum esse oportet, cui animarum regimen committitur. Id quod satis manifeste ex verbis Tridentinis superius allatis 2 liquet, quodque ad- huc clarius et saepius sacra C.ongregatio Tridentini inter- pres explicuit, uti refert Benedictus XIV. loco signato . 3 Peracto tentamine Examinatores sua suffragia ferre debent, priusquam a loco examinis discedant. Nec quid- quam refert, an suffragia secreto vel palam ferantur. Gon- gruentius tamen sacrae Congregationi Concilii videri, refert Benedictus XIV ., 4 ut Examinatores secum in vicem suffragia communicent et deinde iubeant Notario, ut in acta referat iudicia. Si torte Examinatorum vota sint paria aut singu- laria, integrum erit episcopo vel vicario, cui voluerit, acce- dere iuxta verba Tridentini: «Omnes, qui descripti fuerint, examinentur ab episcopo sive eo impedito ab eius vicario atque ab aliis Examinatoribus non paucioribus quam tri- bus; quorum votis, si pares aut singulares fuerint, accedere possit episcopus vel vicarius, quibus magis videbitur «. 5 Absoluto tentamine, idem Tridentinum observat, re- nuntientur, quotcunque ab his idonei iudieati fuerint aetate, moribus, prudentia et aliis rebus ad vacantem ecclesiam gubernandam opportunis; ex hisque episcopus eum eligat , quem caeteris magis idoneum iudicaverit . 6 ' Op. cit. lib. IV. cap. 7. num. 10. — 2 Sess. XXIV. cap. 18. de reform. — 3 Lib. IV. cap. 8. num. 3. edit. cit. pag. 204 sq. — 4 Op. cit. lib. IV. cap. 8. num. d. — 5 Sess. XXIV. cap. 18. de reform. — 0 Sess. XXIV. cap. 18. de reform. Pars altera. Gesta synodalia. Gesta synodalia. Prima Congregatio generalis. t actiones primae Sessionis publicae ex ordine praepararentur, pridie, die 28. Septembris, in testo s. Wenceslai Martyris, Congregatio gene¬ ralis coacta est et hora quarta post meridiem magna eum sollemnitate peragebatur. Omnes ad Svno- dum vocati nec excusati aderant, sacerdotes saeculares veste talar! et chorali cum birreto, regulares vero habitu sui ordinis et superpelliceo induti, ex ecclesia cathedrali s. loannis Baptistae ad Celsissimum Ordinarium usque ad aulam episcopalem cruce praelata progressi, inde una cum Eodem in sollemni processione versus ecclesiam s. Aloysii, ordine praescripto, clero Reverendissimum Prae- sulem antecedente, Capitulo cathedrali sequente, proce- debant recitantes hymnos: »Veni, sancte Spiritus« et »Ave maris stella«, atque psalmos: »Exultate iusti in Domino« (32), »Deus misereatur nostri« (66), »Exsurgat Deus« (67), »Quam dilecta tabernacula« (83), »Funda- menta eius« (86) atque »Ecce quam bonum« (132). In ecclesiam s. Aloysii cum venissent, residuae par- tes eorum, qui recitandi erant, psalmorum persolutae sunt. Quibus finitis Celsissimus Dominus štolam rubei coloris et pluviale accepit et flexis genibus incepit: „ Veni Creator Spiritus et schola cantando eundem prosecuta est, doneč signo dato Illustrissimus reliquas strophas alternatim cum clero ad finem usque recitaret. Post Col- lectam de Špiritu sancto Idem orationem: Adsumus alta voce dixit. -§- 74 Depositis stola et pluviali. et resumptis muzzeto et pectorali splendidissimis, Celsissimus sacrum ambonem ascendit et dara voce allocutionem habuit, quae modo sequitur. -A.lloca.tI o salin/ta/torla,, habita in prima Congregatione generali svnodali, in festo s. Wen- ceslai, die 28. mensis Septembris. Laudetur Iesus Christus! Amplissimi, Reverendi ac Venerabiles fratres liliique in Domino diledissimi! JPprJSSesiderio desideravi. congregare Vos in Svnodo dioecesana, quae inter primarias functiones epi- scopales merito numeratur. Ingenti gaudio nune afficior et glorior, quod me electissima circumdatum con- spicio corona virorum, eruditione, experientia, pastorali sollicitudine nec non magnis meritis in agro Domini paratis clarorum, quippe qui e tota, qua late patet, dioe- cesi properarunt, nec provectae aetatis molestias nec necessariam laboribus et sudoribus quassati corporis quietem neque sumptuum dispendia aliaque multa incom- moda curantes, ut meae Svnodo dioecesanae, bene- dicente Domino hodie aperiendae, intersint eamque con- siliis suis maturis adiuvent. Cor meum diktatur et anima mea magnificat Do- minum et spiritus meus exultat in Deo salutari meo, quia fecit mihi magna, qui potens est et sanctum nomen eius. Benedictus Dominus Deus Israel, quia visitavit et fecit redemptionem plebis suae. Eia, felix dies illuxit mihi hodie, qua cum fratribus et filiis in Christo dilectis congregor in unum. „Ecce, quam bonum et quam incun- dum, habitare fratres in unum . . . Quoniam Ulic man- davit Dominus benedictionem et vitam usnue in šaeculum. u (Ps. 132, 1. 2). -S- 75 *-§*. Pro me non datur momentum, credite mihi, iucun- dius praesenti, quod in tribulationibus et doloribus, in multis ac magnis laboribus et oneribus, muneri meo episcopali iunctis, consolatur et fortem facit, animum meum. Vix sum par exprimendis cordis mei deliciis, quum Vos, ,.fratres meos carissimos et desideratissimos, gaudium meum et coronam meam“ (Philipp. 4, 1), video mecum coadunatos, Vos inquam, quos a primo instanti, quo licet indignus divina providentia solaque divina miseri- cordia vocatus fui ad tantum munus, ad onus angelicis humeris formidandam, 1 paterna prosecutus sum dilectione et cura anxia custodivi, ita ut fas mihi sit cum divo apo- stolo Paulo loqui: Testis est milu Deus, quomodo eupiam omnes vos in visceribus lesu Christi.“ (Philipp. 1, 8). Salvete igitur! Denuo dico salvete! Omnes univer- sim et singulos singillatim ex intimis praecordiis saluto in sanctissimo corde lesu et in purissimo corde Mariae, quibus nostram Synodum consecratam et dedicatam esse volo et cupio. Cunclis quaecumque felicia faustaque a Domino Deo Uno et Trino atque ter Sancto ex toto corde exopto et suppliciter comprecor. Respiciens in venerabilem notabilemque hunc con- gressum, recordor memorabilis conventus presbvterorum, quippe qui superveniente s. Paulo collecti sunt ad s. Iaco- bum, fratrem Domini et episcopum Hierosolvmorum. „Se- (juenti autem die introibat Paulus nobiscum ad lacobum, omnesgue collecti sunt seniores (presbgteri). Quos cum salu- tcisset, narrabat p er singula, quae Deus fecisset in gentibus per ministerium ipsiusd (Act. apost. 21, 18. 19). Aestimatur hicce conventus quasi prototypus Synodi dioecesanae. Simili modo Vos, Venerabiles presbvteri. convenistis ad episcopum Vestrum, successorem apostolorum, ut enarra- retis, quid Deus fecisset in dioecesanis per ministerium Vestrum. et ut prono animo exciperetis, quod Deus factu- rus sit per Vos in futurum. Trid. Concil. sess. VI. c. 1. -f- 76 -t- Accedatis itaque magnis animis acl secundam Syn- odum Lavantinam. Non enim est, quod rei novitate aut difficultate deterreamini. Etenim in sanctissimo no- mine lesu, quo assistente omnia bene incoepisse ac fe- liciter prosequi et prospere exequi valemus, incipiemus opus tam sacrum et pium quamque grave, utile et necessarium. 1. Re sane vera, opus sat sacrum piumque aggre- dimur. Sacrum et sanctum est, eoquod ad maiorem Dei gloriam illud agere et perficere intendimus, Gloria Dei suprema nostra lex. Pium et religiosum est, quoniam ist.ud ad devotionem pietatemque in nobis et in fidelibus non conservandam solum sed promovendam etiam et augendam atque ad zelum religiosum inflammandum pertractare cupimus. Adsumus, ut, quae sit voluntas Dei bona, beneplacens et perfecta, intelligamus. (Rom. 12, 2). Sacrum et sanctum est, quia sancta sanctorum ingredimur, quoniam in ecclesia, loco sacro, congregamur. Hic est aula Dei et porta coeli. Hic vere et realiter et personaliter adest Christus, et cum Christo adsunt millia atque millia angelorum et coelestium spirituum. Hic hab e n tur sacrae cruces, sacrae imagines et reliquiae sacrae. Omnia hic sacra sunt, omnia spirant sanctitatem, omnia instillant sacrum timorem et indigitant, quo simus et coram quo conversemur. O si adaperirentur nostrae mentis oculi, et intueremur invisibilia hic occulta, uti conspicimus visi- bilia et aperta, quantam maiestatem quantumque splen- dorem et quales ministros Dei videremus! — Inde haud miror, quod beatissimus Pater noster Leo XIII. ipse de- signat nostram Synodum sacram eamque vocat opus pium in Brevi apostolico de die 16. Maii 1890, cuius tenore plenariae indulgentiae cum svnodalibus tum fidelibus misericorditer conceduntur. 2. Negotium grande et perutih inchoamus. Verum enim vero, institutum, quod celebratissimi viri omnium saeculorum tantopere commendant, quod optimi pastores -f- 77 -§- et patres episcopi in suis dioecesibus prosperrimo cum successu fructucjue uberrimo adhibuerunt, quod sacri canones et conciliorum decreta severe praecipiunt quod- cjue summi Pontifices studiose inculcant: institutum, in- quam, antiquitate venerabundum 1 experientiaque com- probatum grave ac salutiferum sit, oportet. Svnodus in id praesertim incumbit, ut cleri disciplina collapsa et christianae plebis depravati moreš in antiquum revires- cant splendorem, ut lites componantur, abusus tollantur, scandala vitiaque evellantur, virtutes serantur et excolan- tur, ut vita ecclesiastica refloreat et perfectio Christiana eo altius crescat. Exinde exundat Synodi momentum atque utilitas. 3. Quid ultro agimus, fratres filiique in Christo di- lecti ? Rem excellentem et eminentem. Agimus enim Syn- odum, quod nomen congregationem signiflcat, conven- tum atque coetum denotat. Et quarum personarum? Episcopi et membrorum ei coniunctiorum, canonicorum, praepositorum, parochorum, animarum curatorum, sacer- dotum, clericorum. Qui sunt hi, qui huc conveniunt, quaerit ille sanctissimus in Christo Pater s. Carolus Bor- romaeus et ipse respondet: »Oh, hic deficit sermo; quis enim mente concipere valeat, ne dicam verbis exprimere, quanta sit horum dignitas et excellentia? Hi sunt con- dimentum omnium horum populorum, patres huius ple¬ bis, duces et magistri harum animarum, spirituales me¬ dici, in militia hac Christi divini imperatores, soles, sales tantarum gentium. Licet enim Christus sit iustitiae sol, his tamen quoque proprio ore dixit: Vos estis lux mundi. Pii sunt nubes praegnanles et onustae imbribus gratiae Dei, qui eam populiš deferunt universis. Hi sunt sancti, Deo consecrati, hi sunt pupilla ipsa oculorum Dei. Hi 1 Non seme dignitate inter sgnodos, ait Lud. Thomassin, at certe antiqui- tate praestare videntur eae. quae dioecesanae dicuntur. (Vetus ac nova ecclesiae disciplina. Part. II. Lib. III. cap. 75. n. 1. Tora VI. pag. 522). — Similia habet Lupoli: Synodi, de quibus hic, ni dignitate, antiquitate certe caeteris omnibus praestare videntur. (Praelec. iuria eccl. Tom. I. pag. 268). — Videsis. Bened. SIV. de svnod. dioec. Lib. 1. cap. 1. n. 6. sunt Christi Domini, hi denique clii sunt. Magna profecto est haec congregatio; sed non hi soli conveniunt, verum quod muho magis est, cum ipsis etiam convenit ipsemet Dei Filius Dominus lesus, nisi ei nos obicem ponamus. Si enim ubi duo vel tres congregati fuerint in nomine ipsius, in medio eorum se adfuturum pollicitus est, quanto magis in medio erit non duorum sed centum amplius.« 1 4. Opus haud supervacaneum, imo maxime neeessa- rium exordimur. Navis, quam Dominus mihi gubernandam commisit, magna est, impletur fere quingentis millibus animarum pretioso sanguine Christi redemptarum, ingens est procella, qua agitatur, periculosae sunt rupes, inter quas iactatur, ego autem solus nimis debilis sum et im- peritus gubernationis, nisi Vos omnes mecum vigiletis mihique auxilium fidele praestetis. Unitis viribus copu- lemur necesse. Opus est, ut vinculum charitatis episco- pum inter et clerum arctius ac firmius connectatur, ut animarum pastores ad invicem amore, amicitia et fiducia accendantur, ut correctio ha terna, a Christo lesu non tam consilium quam potius mandatum instituta, amiciter exerceatur. ,,Reges gentium dominantur eorum, et gui po- testatem habent super eos, benefici voccintur. Vos autem non sic, sed qui mcdor est in vobis, fiat sicut minor, et qui praecessor est sicut ministrator . . . Ego in medio vestrum sum , sicut gui ministrat. (Luc. 22, 25. 26. 27). Surgite ergo, et ascendamus in Sion ad Dorninum Deurn nostrum! l (Terem. 31, 6). 5. Cum Synodus dioecesana adeo sacrum et pium, adeo grave et utile ac necessarium negotium sit, minime miror, quod laetissima ecclesiae Christi illuxerint tempora, quibus floruit institutio synodorum, quae praecipua agri Domini cultura et insignis schola curae pastoralis a cano- nistis dici solent. Luculentissimum exemplar nobis prae- 1 Cone. I. ad clerum in synod. dioec. XI. (Act. eccl. Mediolan. vol. III. colum. 857. Mediolani, 1892). stitit s. Carolus Borromaeus, lile illustris antistes ecclesiae Mediolanensis, qui durante suo episcopatu (1565—1584) sex concilia provincilia et undecim synodos dioecesanas congregari fecit, quibus cle.rum suae archidioeceseos de vita inhonesta ad culmen vitae sacerdotalis tulit, ita ut forma vivendi pro clero aliarum regionum factus sit. 1 Ex adveršo autem, ubi synodorum celebratio incuria homimim aut temporum iniuria in desuetudinem venit, ibi et vigor disciplinae ecclesiasticae lugubre emarcuit. Nostris diebus ubique locorum, Deo bene iuvante, spiritus bonus spirare et vita ecclesiastica mirum in modum reflorescere coepit. Idem valet de nostra quoque.alma et perampla dilecta dioecesi Lavantina. Nostri muneris est, laeta haec exordia et conamina laudanda concorditer adiuvare atque stabilire, ut diem de die crescant et uberes fructus ferant salutares. Idcirco redintegramus intermissum synodi celebrandae usum. — Numerosa praesentium multi- tudo, principalior pars deri, contestatur, quam clare Vobis illucescat, nullo tempore fuisse opportunius, com- munibus votis et collatis consiliis deliberare, quid con- veniens sit ad clerum et gregem in sacra disciplina con- tinendum, ad ipsius fidem corroborandam et spem ac charitatem augendam fervoremque pro ecclesia Dei exci- tandum, quam nostris diebus, praepositis et subditis tanlopere infestis. Huc referendum, quod doctissimus Papa Benedictus XIV. asserit, debere episcopum in sua synodo constituere, quae ad vitia coercenda et exstirpanda, ad virtutes plantandas et promovendas, ad depravatos populi moreš reformandos, et ecclesiasticam disciplinam aut restituendam aut fovendam necessaria et utilia esse iudi- 1 Acta et statuta synodorum a s. Carolo Borromaeo celebratarura plurifa- riam edita sunt. Ita Mediolani anno 1582 et 1599, Bresciae anno 1603, Parisiis anno 1643, Lugduni anno 1682, Bergomi anno 1738, Patavii anno 1754 et Medio¬ lani annis 1843 — 1846. Nuperrime evulgata sunt sub titulo: Acta ecclesiae Mediolanensis ab eius initiis usc[ue ad nostram aetatem opera et studio Presb. Achillis Ratti. Vol. II. Mediolani, 1890. Continet tomum primum actorura ec¬ clesiae Mediol. a sancto Carolo conditorum, et numerat 1972 columnarum. Vol. III. Mediolani, 1892. Exliibet tomum secundum eorundem actorum cum columnis 1630: -I- 80 -s- caverit . . . Sciscitetur, quaenam praecipue quoad ad- ministrationem Sacramentorum, verbi divini praedicationem videantur corrigenda et emendanda. 1 6. Perdilecti in Domino! „ Reversus est Mogses de monte,“ legimus in libro Exodi, „portans duas tabulas testhnonii in manu sua, scriptas ex utraque parte et fcictas opere Dei. Scriptura quoque Del erat scutpta in tcibulis . . . Gumgue app rop inguass et ad castra, vidit vitu- lum et choros, ivatusque valde proiecit de manu tabulas et confregit eas ad radicem montis, arripiensque vitulum, quem fecerant, combussit et contrivit usque ad pulverem. 11 (Exod. 32, 15. 16.19. 20). Jehova vero volait Movsi novas tabulas tradere et propterea praecepit ipsi: „Praeckle tihi duas tabulas lapideas instar priorum et scribam super eas verba , quae habuerunt tabulae, quas fregisti. Esto paratus mane, ut ascendas stativi in montem Sinai, stabis- que mecum super verticem montis . . . Excidit ergo duas tabulas lapideas , quales ante fuerant ;■ et de noete con- surgens ascend.it in montem Sinai . . . portans secum tabulas. Gumque descendisset Dominus per nubem, stetit Mogses eum eo . . . et ait : Dominator Domine Deus, misericors et clemens, patiens et multae miserationis ac verax, qui custodis misericordiam in milila, gui aufers iniguitatem et scelera atque peccata, nullusque apud te per se innocens est“. Et dein curvatus est Moyses pro- nus in terram et adorans: „Si inveni gratiam in con- spectu tuo, Domine, obsecro , ut gradiaris nobiseurn . . . et auferas iniguitates nostras, nosque possideas. Respondit Dominus: Ego inibo pactum videntibus cunctis . . . Scribe tibi verba haec, quibus et tecum et eum Israel pepigi foe- dus.“ (Exod. 34, 1. 2. 4. sqq). O fratres, o filii! Hic locus sacrae Scripturae nos attingit. Confractae sunt tabulae legis Domini. Prostrata est obedientiae sacra virtus. Laxatae sunt cupiditatibus habe- nae. Profanata sunt sanctuaria Dei. Mandata divina et 1 De synodo dioec. part. I. lib. VI. cap. 1. num. 1. 81 -i- leges ecclesiasticae a multis negliguntur ac contemnuntur, et statuta dioecesana haud raro non observantur. Et Deus patientissimus in sua infinita misericordia dignatur tabulas legum renovare, antiqua decreta memoria inscul- pere et indicare, guomodo observari ea velit. Et nostra Synodus est Sinai, ubi haec tlunt. Et nostra civitas residentialis lit pro dioecesi civitas supra montem pasita. (Matth, 5, 14). 7. Ttaque, fratres et lilii in Christo charissimi, con- gressi surnus in nomine Domini, ut viribus unitis et collatis consiliis feramus bonas leges, condamus salutaria statuta, renovemus et obfirmemus lata sed obliterata decreta cum mconcusso proposito, obedienter servandi leges latas, statuta data et decreta edita. Convenimus in generali conventu dioecesano, ut actionibus et constitu- tionibus synodalibus laudem Dei, honorem Sanctorum, incrementum fidei et ecclesiae, dioecesis decorem eiusque bonam famam ac profectum promoveamus, et ut pro- priae saluti ac gregis, spirituali curae nostrae commissi, felicitati coelesti et terrestri invigilemus et consulamus. „Quod perierat, requiramus, et quod abiectum erat, redu- camus, et quod confractum fuerat, alligabimus, et quod infirmum fuerat, consolidabimus, et quod pingue et forte, custodiemus.“ (Ezech. 34, 16). Hisce dignis de causis et ne me feriat vituperium seu reprehensio Papae Benedicti XIV. sic disserentis: »Neque illos excusamus episcopos, qui, cum nihil sit. quod eos impediat, ex sola socordia et negligentia syno- dum facere praetermittunt, eosque magis redarguimus, qui cum plures annos dioecesim gubernaverint, ne de cogenda quidem synodo unquam cogitarunt« 1 — bisce relevantibus de causis, dico, secundam Synodum dioecesanam convo- cavi eamque nune constitutam et in nomine Dei inchoa- tam declaro, prouti istius initium mox sonitus campanarum nostrae civitatis residentialis sollemni modo indicabit. 1 De synod dioee. part. I. lib. I. c. 2. num. 5. 6 8. Venerabiles consacerdotes et fratres mei charissimi. ita alloquor Vos cum verbis Pontificalis Romani, oportet, ut ea, quae in Svnodo vobis fuerint dieta, cum charitate et benignitate unusquisque vestrum suscipiat, summaque reverentia, quantum valet, Domino adiuvante, percipiat. vel quae emendatione digna sunt, omni devotione unus- quisque fideliter studeat emendare. Et si cui forte, quod dicetur aut agetur, displiceat, sine aliquo serupulo contentionis propalam conferat, quatenus Domino adiu¬ vante et hoc ad optimum statum perveniat; ita ut nec discordans contentio ad subversionem iustitiae locnm inveniat, neque iterum in perquirenda veritate vigor nostri ordinis vel sollicitudo tepescat. Quum porro non satis esse rear, reete vivendi for¬ mam aliis praeseribere, nisi ille ipse, qui leges dictat, sui ipsius parem vel maiorem etiam rationem habuisse videatur, unumquemque Vestrum, qui huic speclabili Svn¬ odo aliquid consilio et prudentia attulerunt, per frater- nam charitatem obtestor, ut libere et candide in apertum proferat proferenda. Omnes deliquimus culpamque ad- misimus. Ctrato et prompto animo respiciam consilia fra- terna, non nesciens, coelitus illustrari a Špiritu veritatis humiliores quandoque et minores quosque, et per eos nonnunquam refundi non parum luminis in superiores. Pandatis ergo desideria Vestra et vota Vestra per Vestrum Procuratorem ad id deputatum. Quum forsan nimis difticile foret, in deliberationibus et consultatio- nibus synodalibus linguam loqui latinam, fas erit unieui- que, suo idiomate vernaculo uti in proferenda sua sen- tentia, in voto suo et suffragio emittendo. Meditationes spirituales pariter habentur in lingua slovenica, ut Deo dante vivus linguae maternae sermo sit efficax et pene- trabilior omni gladio ancipiti et pertingens usque ad divisionem animae et spiritus, compagum quoque ac me- dullarum et diseretor cogitationum et intentionum cordis. (Hebr. 4, 12). 9. Superfluum demum duco, Vos speciatim monere, ut omnia fiant secundum ordinem, qui est dux ad Deum sicuti disordo ad satanam, et ut porro cnncta agantur modo nobis omnibus digno. Versamur in ecclesia, coram altari- bus, coram sacris statuis angelorum et sanctorum, stamus coram episcopo et pastore animarum nostrarum (L Petr. 2, 25), movemur coram pastore magno ovium (Hebr. 13, 20) — coram Domino nostro lesu Christo, vere, realiter et essentialiter praesenti in tabernaculo. Spem foveo, tore, ut totum corpus cleri dioecesani assimile sit, uti s. Ignatius Martyr in epistola ad Ephesios c. 4. obser- vat, citharae, cuius chordae consonant harmonice. Spi- ritus Dei non est spiritus dissensionum sed pači s et unitatis. Spiritum Dei autem omnes ad memorabilern hanc Synodum festinantes adtulimus. Spiritus ecclesiae est spiritus charitatis; charitas vero colligit, unit, com- paginat. Itaque est spiritus ecclesiae spiritus unitatis, de qua essentiali et salutari ecclesiae proprietate glorio- sissime regnans sanctissimus in Christo Pater Leo XIII. praeclaram encyclicam »Satis cognitum vobis est« die 29. mensis lunii anni volventis misit in mundum. Hinc haud ambigo, quin spiritus synodalis foret spiritus bonus, spiritus omnino conveniens ecclesiasticae disciplinae et svnodalis actionis dignitati et loči venerationi. Haud ullus aliquid proponet, quod praesenti Synodo sit impertinens, eiusque gravitati refragetur. Si vero quis certandi studiu m in Synodo quaereret, quod Deus avertat, talem amiciter arcerem cum edicto s. Pauli apostoli: „8i quis autem inter vos videtur contentiosus esse, nos talem consuetudinem non habemus neque ecclesia l)ei.“ (I. Cor. 11, 16). „Servum Domini non oportet litigare, sed mansuetum esse ad omnes, docibilem, patientem.“ (11. Tim. 2, 24). * * * Ad finem imploremus cum omni fiducia čoeleste auxilium pro deliberationibus nostris synodalibus. „Om- -f- 84 - 3 - nis enim , qui p elit, accipit; et qui quaerit, invenit; et pulsanti aperietur.“ (Matth. 7, 8). Ideo bonorum omnium parens et auctor Deus, cuius Špiritu totum corpus ecclesiae sanctiticatur et regitur, adiuva nostra coepta et pia conamina pro nostra et nostri devoti gregis salute tua gratia! Esto in medio nostro, divine Salvator! Promisisti enim paucis personis etiam laicis, si consenserint super terram, exauditionem petitionum, et si in tuo nomine congregati fuerint. tuam praesentiam in medio ipsorum; multo magis id speramus nos, qui qua tui ministri in tanta multitudine in glorioso nomine tuo aggregati su- mus, ut de rebus sacris consilia inter nos communicemus! Veni, sancte Spiritus, prouti super apostolos olim descendisti in linguis ignitis, et illumina nostras mentes et move corda nostra, ut sapientia et religiosa sollici- tudine pertractemus synodalia! Intercede' pro nobis tu, praecelsa Virgo Maria, ma¬ ter sacerdotum, cum tuo sponso beato Ioseph, patrono ecclesiae et patre sacerdotum! S. Michael archangele, cuius festum praeveniendo colimus, tu, princeps militiae coelestis fortissime, defende nos in proelio contra nequitiam et insidias diaboli! S. angeli custodes nostri et omnes sancti nostri patroni succurrite nobis! Imprimis tu, s. Andrea apostole, protector dioecesis Lavantinae, et tu s. loannes Baptista, tutelaris ecclesiae cathedralis, et s. Alovsi, titularis huius ecclesiae syno- dalis, necnon vos, sancti patroni ecclesiarum, unde ve- nerunt Synodi sodales, et omnes sancti Pontifices et Sacerdotes, orate pro nobis! Amen. — Et nune procedamus in negotiis nostris devote, graviter et exemplariter! Allocutione illa paterna simul et gravissima finita Reverendissimus Praesul Lectorem Synodi decretum de officialibus Svnodi, i. e. de Promotore, Secretario ac Lectore, Notario ac Procuratore deri publicari iussit. Ut enim actiones synodales servato sacrae liturgiae tenore et venerabili more traditionis ecclesiasticae rite et ordi¬ nate peragerentur, hi Synodi officiales sive ministri in praevia consultornm Congregatione destinati sunt: 1. Pr o mo tor Synodi. P. T. Rev. Dom. Franciscus Ogradi, Abbas infulatus saecularis, Consiliarius consistorialis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Danielis Celeiae. 2. Secretarius Synodi. P. T. Rev. Dom. Iosephus Pajek, Canonicus eccle¬ siae cathedralis, Consiliarius consistorialis, Doctor. s. Theo- logiae, Canonicus theologalis. Secretario qua Lector additur Rev. Dom. Iosephus Majcen, Secretarius consistorialis et Capellanus aulicus episcopalis. 3. Notarius aut Actuarius Svnodi. P. T. Rev. Dom. loannes Mlakar, Canonicus eccle¬ siae cathedralis, Consiliarius consistorialis, Doctor et Pro- fessor s. Theologiae, Rector Seminarii puerorum dioecesani. 4. Procurator cleri, qui ad episcopum defe- rat, quae clerus e x o p t a t. P. T. Rev. Dom. Iosephus Hržič, Praepositus in¬ fulatus, Consiliarius episcopalis, Archiparochus et Decanus ecclesiae s. Georgii Petovii. 5. ludices cjuerelarum et excusationum, P r a e s e s: P. T. Rev. Dom. Laurentius Herg, Decanus Capituli cathedralis infulatus, Consiliarius consistorialis, Decoratus cruce pro Ecclesia et Pontifice. -S- 86 Con suito res: Adm. Rev. Dom. Ioannes Skuhala, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. loannis Baptistae in Luttenberg. Adm. Rev. Dom. Franciscus Dovnik, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Hermagorae et s. Fortunah in Oberburg. Adm. Rev. Dom. Iosephus Fleck, Consiliarius episco¬ palis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Mariae in Jaring. 6. Praefectus eiusque Coadiutores hospitiorum. Praefectus hospitalitatis: P. T. Rev. Dom. Carolus Hribovšek, Canonicus eccles. cathedralis, Consiliarius consistorialis, Canonicus poeni- tentiarius, Prodirector Instituti theologici dioecesani et Director Seminarii clericorum episcopalis. Coadiutores: P. T. Rev. Dom. Ioannes Mlakar, ut supra. Rev. P. Callistus Heric, Guardianus O. S. Fr., Ad¬ ministrator parochialis ecclesiae s. Mariae Marburgi. 7. Magister eiusque Socii caeremoniarum, quibus omnes obediant. M a g i s t e r: Adm. Rev. Dom. Bartholomaeus Voh, Consiliarius episcopalis, Archiparochus et Decanus ecclesiae s. Georgii Gonobizii. Socii: Rev. Dom. Iosephus Majcen, ut supra. Rev. Dom. Iacobus Hribernik, Director spiritualis Seminarii clericorum episcopalis. 8. Os ti ar ii, quibus p ar e ant omnes in eorum officio. Rev. Dom. Ioannes Vreže, Catecheta scholae pue- rorum et puellarum Marburgi. ■*§— 87 —f— Rev. Dom. Matthaeus Štrakl, Vicarius chori ecclesiae cathedralis et Catecheta scholarum elementarium. Rev. Dom. Antonius Cestnik, Vicarius chori eccl. ca¬ thedralis et Catecheta scholarum elementarium. 9. Director exercitiorum spiritualium. P. T. Rev. Dom. Carolus Hribovšek, ut supra. 10. Confessarii. P. T. Rev. Dom. Carolus Hribovšek, ut supra. P. T. Rev. Dom. Ioannes Rosina, Canonicus hono- rarius eccles. cathed., Sacerdos iubilaris, Consiliarius consistorialis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Mariae in Drachenburg. P. T. Rev. Dom. Tacobus Meško, Canonicus hono- rarius eccl. cath., Consiliarius consistorialis, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Collibus slovenicis. P. T. Rev. Dom. Antonius Hajšek, Canonicus hono- rarius eccl. cathed., Consiliarius consistorialis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Rartholomaei in Windisch-Feistriz. Rev. Dom. Mathias Koren, Parochus ecclesiae s. Ni- colai in Sachsenfeld. Rev. Dom. iMathias Wurzer, Parochus ecclesiae s. Mariae in Rast. Rev. Dom. Antonius Ribar, Parochus ecclesiae s. Viti prope a Montpreis. Adm. Rev. Dom. Henricus Verk, Parochus et Deca¬ nus ecclesiae s. Ruperti in Videm. Rev. Dom. Ioannes Prešern, Parochus ecclesiae s. Mariae in Kopreiniz. Rev. Dom. Franciscus Javšovec, Superior domus mis- sionis sacerdotum s. Vincentii a Paulo ad s. Joseph Celeiae. Rev. P. Callistus Heric, ut supra. Adm. Rev. P. Gregorius Jenič, Consiliarius episco- palis, Guardianus PP. Capucinorum Celeiae. 88 -§- Rev. P. Odoricus Kreiner, Guardianus O. S. Fr. Runae. Adm. Rev. P. Victor Jerančič, Consiliarius episcopalis, Guardianus O. S. Fr., Administrator parochialis ecclesiae s. Mariae in Nazareth. Rev. P. Nazarius Schomvetter, Superior O. S. Fr. et Administrator parochialis ecclesiae ss. Trinitatis in Collibus slovenicis. 11. Schola cantorum. Rev. Dom. Ludovicus Hudovernik, Vicarius Parochi ecclesiae cathedralis, curiae parochialis Magister et Regens chori. Rev. Dom. Iosephus Čižek, Cooperator ad s. Mariae Magdalenae in suburbio Marburgi. Rev. Dom. Aloysius Meško, Doctor et Professor s. Theologiae, Praeses societatis operariorum catholicorum. Rev. Dom. Matthaeus Štrakl, ut supra. Rev. Dom. loannes Vreže, ut supra. Rev. Dom. Iacobus Tajek, caes. et reg. Capellanus militaris Marburgi. Dom. Rudolphus Wagner, Organista et Choralista ecclesiae cathedralis Marburgi. Hoc itaque decreto perlecto Promotor, Secretarius, Notarius, Lector Synodi ac Procurator cleri loca šibi designata, munere suo functuri, occupaverunt, et mox Promotor Synodi ad sedem Episcopi accessit ac institit, ut actiones, in Synodo pertractandae, indicarentur et quae ad eas necessaria viderentur, in tempore praepara- rentur. Reverendissimi Praesulis iussu igitur Lector syn- odalis conspectum illarum actionum clara voce praelegit, ut modo sequitur. Conspectus inateriae in secunda Synodo dioecesana dilucidandae et elaborandae. 1. De flde catholica servanda eiuscjue tuendae cura. — 2. De clericorum circa res politicas agendi ratione. -I- 89 -§- — 3. De quaestione sociali expedienda. — 4. De libris prohibitis deque editione et lectione librorum. — 5. De agendi ratione circa ephemerides. — 6. De cultu san- ctissimi Eucharistiae Sacramenti. — 7. De casibus iuris- dictioni episcopali reservatis. — 8. De cantu ecclesiastico et mušica sacra. — 9. De colenda arte Christiana. — 10. De confraternitatibus et sodalitatibus. — 11. De sacris missionibus piisque exercitiis laicorum. — 12. De vita et honestate clericorum. — 13. De colendo studio sacrae scientiae. — 14. De clericorum exercitiis spiri- tualibus. — 15. De collationibus seu de conferentiis pastoralibus ac de elaborationibus theologicis. — 16. De conditionibus et praecautionibus, sub quibus curatores animarum in statum quiescentiae transire possunt. — 17. De testamentis clericorum deque clericorum ab in- testato defunctorum baereditatibus. — 18. De iuribus et ofiiciis Decanorum. — 19. De sollemnitate Anni- versarii creationis et coronationis summi Pontilicis obeunda. -— 20. De Anniversario pro Episcopo proxime defuncto c.elebrando. — 21. De precibus pro Imperatore et Rege. — 22. De Seminario puerorum episcopali. — 23. De Libris chronicis parochiarum. — 24. De Museo dioecesano instituendo. — 25. De synodalium constitu- tionum promulgatione et obligatione. Quo facto Promotor Svnodi ad Celsissimum instans rediit, ut Examinatores cleri constituerentur. Ipse deinde Reverendissimus Ordinarius Examinatores ordinandorum promulgavit. Quorum nomina haec sunt. E x a m i n a t o r e s ordinandorum. Praeses: P. T. Rev. Dom. Carolus Hribovšek, ut supra. Consultores: P. T. Rev. Dom. lacobus Rohinc, Canonicus eccl. cathed., Consiliarius consistorialis, Parochus ecclesiae cathedralis et Decanus. -I- 90 -§*•- Rev. Dom. Martinus Matek, Doctor Rom anus in iure canonico, Professor s. Theologiae et Prodirector Seminarii clericorum episcopalis. Rev. Dom. Iacobus Hribernik, ut supra. Lector Synodi vero nomina praelegit Examinatorum promovendorum ad beneficia curata, quos Celsissimus An- tistes clero svnodali approbandos mandavit. Approbatio schedulis facta est et haec sunt eorum nomina. Examinatores promovendorum ad beneficia curata. P. T. Rev. Dom. Laurentius Herg, ut supra. P. T. Rev. Dom. Ioannes Križanič, Canonicus senior ecclesiae cathedralis, Consiliarius consistorialis, Doctor et Professor s. Theologiae, Defensor matrimonii et voti. P. T. Rev. Dom. Iacobus Rohinc, ut supra. P. T. Rev. Dom Carolus Hribovšek, ut supra. P. T. Rev. Dom. losephus Pajek, ut supra. P. T. Rev. Dom. Ioannes Mlakar, ut supra. P. T. Rev. Dom. Franciscus Ogradi, ut supra. P. T. Rev. Dom. losephus Hržič, ut supra. Adm. Rev. Dom. Leopoldus Gregorec, Doctor s. Theo¬ logiae, Canonicus Capituli collegiati Strassburgensis in Carinthia, Vicarius perpetuus et decanatus Administrator ecclesiae s. Leonardi in Neukirchen. Adm. Rev. Dom. Ioannes Skuhala, ut supra. Adm. Rev. Dom. Antonius Suhač, Doctor s. Theo¬ logiae, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Annae in Kriechenberg. Adm. Rev. Dom. Franciscus Feuš, Doctor et Professor s. Theologiae, Consiliarius episcopalis, Praeses societatis opificum catholicorum. Rev. Dom. Martinus Matek, ut supra. -I- 91 -l- Cum ad scrutinium, Promotori, Secretario atque Notario Synodi perficiendum, longiori tempore opus esset, publicatio approbatorum ad Sessionem puhlicam, sequente die celebrandam, dilata est et quia tempus iam finem urgebat, Reverendissimus Dominus congressorum votis annuit et a Promotoris instantia decretum de consti- tuendis Sectionibus, quarum esset Synodi materias supra indicatas, examini subiicere et si quid opus fuisset, in eis emendare vel etiam adiicere, Lectori Svnodi praele- gendum mandavit. Ex boe decreto quatuor Sectiones sive Commissiones Celsissimus nominavit, quarum singulae Praesidem, Con- sultores, Relatores ac Notarium habuerunt. Sodales quatuor Sectionum pro deliberanda Synodi mat eri a. L Sectio: P r a e s e s : P. T. Rev. Dom. Laurentius Herg, ut supra. Consultores: 1. P. T. Rev. Dom. Martinus Strajnšak, Canonicus honorarius eccl. cathed., Sacerdos iubilaris, Consiliarius consistorialis, Archiparochus et Decanus ecclesiae s. Georgii in Kotsch. 2. Adm. Rev. Dom. Bartholomaeus Voh, ut supra. 3. Adm. Rev. Dom. Michael Lendovšek, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Andreae in Maxau. 4. Adm. Rev. Dom. Antonius Šlander, Consiliarius episcopalis, Parochus ecc.les. s. Pancratii in Altenmarkt. Referent es: 1. Rev. Dom. Martinus Matek, ut supra. 2. Rev. Dom. Franciscus Korošec, studiorum Prae- fectus in Seminario puerorum episcopali. -f- 92 N o t a r i u s: Rev. Dom. Iacobus Kavčič, Magister institationis religiosae c. r. gymnasii Marburgi. II. S e c t i o: P r a e s e s: P. T. Rev. Dom. Iacobus Meško, ut supra. C on s ul tor es: 1. Adm. Rev. Dom. Iosephus Jurčič, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus eccles. s. Leonardi in Collibus slovenicis. 2. Adm. Rev. Dom. Franciscus Jug, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Mariae penes Erlachstein. 3. Adm. Rev. Dom. Augustinus Hecl, Parochus et Decanus ecclesiae s. Michaelis in Mahrenberg. 4. Rev. Dom. Josephus Žičkar, Parochus ecclesiae s. Petri et s. Pauli in VVeitenstein. Referentes: 1. Adm. Rev. Dom. Franciscus Dovnik, ut supra. 2. Rev. Dom. Ludovicus Hudovernik, ut supra. N o t a r i u s: Rev. Dom. Alovsius Meško, ut supra. III. Se c ti o: P r a e s e s: P. T. Rev. Dom. Iacobus Rohinc, ut supra. Consultores: 1. P. T. Rev. Dom. Ioannes Rosina, ut supra. 2. Adm. Rev. Dom. Iosephus Fleck, ut supra. 3. Adm. Rev. Dom. Iosephus Tombah, Consiliarius episcopalis, Archiparochus et Decanus ecclesiae s. Rartho- lomaei in Rohitsch. -I- 93 -f- 4. Adm. Rev. Dom. lacobus Lempl, Consiliarius epi- scopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Georgii in Skališ. 5. Adm. Rev. Dom. Iosephus Kralj, Consiliarins epi- scopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Nicolai in Sauritsch. Refer entes: 1. Rev. Dom. Antonius Medved, Doctor s. Theologiae et Philosophiae, Magister institulionis religiosae c. r. gvmnasii Marburgi. 2. Rev. Dom. Franciscus Janežič, Doctor s. Theolo¬ giae, Magister institutionis religiosae c. r. gvmnasii Celeiae. N o t a r i u s : Rev. Dom. Ioannes Vreže, ut supra. IV. Sectio: Praeses: P. T. Rev. Dom. Thomas Rožanc, Canonicus honora- rius eccl. cathedr., Sacerdos iubilaris, Consiliarius consi- storialis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Magdalenae Marburgi. C o n s u 11 o r e s: 1. Adm. Rev. Dom. Mathias Stoklas, Consiliarius epi- scopalis, Parochus et Decanus eccl. s. Mariae in Frasslau. 2. Adm. Rev. Dom. lacobus Caf, Parochus et Deca¬ nus ecclesiae s. Thomae penes Groszsonntag. 3. Adm. Rev. Dom. Georgius Bezenšek, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. loannis Bapt. in Čadram. Referens: Rev. Dom. Matthaeus Slekovec, Parochus ecclesiae s. Marci prope a Petovio. N o t a r i u s: Rev. Dom. Iosephus Zidanšek, Professor s. Theologiae, Proregens Seminarii puerorum episcopalis. Methodus, qua in Congregationibus particularibus consultationes expediendae et qaae praecise in singulis Sectionibus deliberanda essent. per Reverendissimum Antistitem exposita est atque plena libertas, si in qua quid addendum vel emendandum esset, Congregationibus concessa est. Singulis Sectionibus itaque Celsissimus Or- dinarius materias, quae Eiusdem iussu iam praeparatae erant, deliberandas tradidit. Ad instantiam Promotoris Reverendissimus Pater authenticum instrumentum singularum Congregationum generalium et Sessionum publicarum Notarium Svnodi ex ordine conficere et testes šibi in hoc negotio eligere iussit. Hi iam ab eodem designati sunt: Adm. Rev. Dom. Dr. Antonius Suhač, ut supra, et Adm. Rev. Dom. Antonius Lacko, Consiliarius episcopalis et Parochus ec.lesiae s. Crucis in Čampo Muri fluvii. Secretario Synodi instante Reverendissimus Episcopus primam Sessionem puhlicam in diem 29. Septembris, festum s. Michaelis archangeli, hora septima matutina indhrit et precibus, post actionem svnodalem persolvendis, clara voce recitatis Congregationem dimisit. Marburgi, die IV. Kal. Oct. 1896. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Antonius Suhač, Antonius Lacko, Testis. Testis. Prima Sessio puhlica. n n prima Congregatione generali Celsissimus Do- minus primam Sessionem puhlicam in diem 29. Septembris, in festum S. Michaelis archangeli indixerat, et hora septima matutina illius diei omnes Svnodales veste talari et chorali vel habitu suae religionis et superpelliceo induti Reverendissimum Ordi- narium ad valvas ecclesiae s. Aloysii exceperunt et in processione ad altare maius comitati, sedilia sua in navi ecclesiae eis assignata occupaverunt. Mox Tertia, incho- ante Celsissimo Principe atque Episcopo, persoluta est. et accepto pluviali rubri coloris Reverendissimus Dominus intonuit Hymnum: Veni creator Spiritus, schola vero eum ad finem cantavit. Missa de Špiritu sancto cum sollemni assistentia celebrata, inter quam Schola cantavit: Intro- itum: Spiritus Domini Gracluale: „Beata gens“, Offerto- rium: „ Stultas et sine disciplina quaestiones devitamus, scientes, quia generant lites.“ (II. Tim. 2, 15. 16. 23). Aureas regulas super sacra praedicatione exhibent litterae encyclicae Leonis Papae XIII. iussu desuper ad omnes Italiae epi- scopos atque ad omnes ordinum coetuumgue religioso- rum praesules die 31. Iulii anno 1894 per s. Congregatio- nem episcoporum et regularium datae. 1 v Praedicemus igitur verbum, instemus opportune, importune; arguamus, obsecremus, increpemus in omni patientia et doctrina. Est enim tempus, cum sanam do- ctrinam non sustinent, sed ad sua desideria coacervant šibi magistros, prurientes auribus, et a veritate guidem auditum avertunt, ad fabulas autern convertuntur. Nos vero vigilemus, in omnibus . laboremus, opus faciamus evangelista,e, ministerium suum impleamus. Sohrii simus.“ (II. Tim. 4, 2 — 5). „ld enim facientes, et nosipsos salvos faciemus et eos, qui audiunt nos.“ (I. Tim. 4, 16). II. «Sic nos existimet homo ut ministros Christi et dispensatores mysteriorum Dei. Hic iam quaeritur inter dispensatores, ut fidelis quis inveniatur.» (I. Cor. 4, 1. 2). Iesus Christus Deushomo in sua infinita miseratione instituit septem sacramenta ad communicandam homi- nibus gratiam, in ara crucis promeritam. Et nos felices constituit administratores sacramentorum suorum, nos fecit adiutores Dei in sanctificandis hominibus,- nobis contulit secundum suum munus sublime, munus scicerdotale. Ex hominibus assumpti pro hominibus constituti sumus in iis, quae sunt ad Deum,' ut offeramus dona et saeri- licia pro peccatis. (Hebr. 5, 1). O honor, o dignitas, o altitudo divitiarum status sacerdotalis! „Audite jilii Levi! Num parum vobis est, quod separavit vos Deus Israel ah ' Citatae litterae reperiuntur: Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Dioecese. Marburg, 1896. num. VIII. Pag. 1 sqq. 7 * -§- 100 —S*- omni populo et iunxit šibi, ut serviretis ei in cultu taber- naculi, et staretis eoram freguentia populi, et ministraretis ei.“ (IV. Mos. 16, 8. 9). O fratres, o filii! Revolvatis mente, quid tractetis administrando sacra sacramenta, quibus quasi instru- mentis gratia, passione et morte divini Salvatoris acqui- sita, confertur; quibus mediis praestantissimis cultus Deo dignus et pietatis plenus exhibetur. O tanta quanta sacramentorum utilitas atque dignitas! Nihil in mundo datur sanctius, nihil pretiosius, nihil efficacius ad con- sequendam beatitudinem in coelo et in terra, quam sa- crosancta a lesu Christo instituta sacramenta. In specie quid dicam de cultu erga sanctissimum Eu- charistiae mvsterium, quod est centrum religionis, liturgiae et sacerdotii nostri? Quid enim de sacerdote catholico sublata Eucharistia ? Nonne et ipse evanescit ? Si magna nimis est nostra auctoritas, si coelum nobis datum est aperire inferosque claudere, si ille, qui, ut cum s. Augu- stino loquar, creavit nos absque nobis, creal se median- tibus nobis in Missae sacrificio, si nos ipsos ac lideles nobis commissos saginamus et inebriamus cibo potuque coelesti, nonne omnia haec ab Eucharistia? Eucharistia, optime quidam asceta dixit, est arbor nosque sacerdotes eius umbra. Tollite arborem, iam umbra non erit amplius. Si ergo ab ineffabili mysterio altarium nostrorum omnis nostra pendet dignitas, auctoritas, potestas, cha- racter noster, quis non videt necessitatem pro sacerdote, ut devotidnem erga tam mirabile Sacramentum, in quo Salvator noster divitias sui erga homines amoris velut effudit, memoriam faciens mirabilium suorum, 1 in corde suo foveat, nutriat et augeat? Et hoc magis ea de causa, cum in Eucharistia thesauros omnigenos pietatis et sancti- tatis, tam necessariae ecclesiastico viro, inveniat. Est vide- licet hoc Sacramentum revera ager ille evangelicus, in Concil. Trid. sess. XIII. c. 2. ♦I • 101 • fr¬ cnili;; sinu thesaurus absconditur immensi valoris, pro cuius adeptione dignum est, ut homo, praecipue sacerdos, homo Dei (I. Tim. 6, 11), vadat et vendat universa, quae habet, et emat agrum illum. (Matth. 13, 44). Cultum igitur erga divinum altaris Sacramentum in corde sacerdotis fovere, sanctus, imo dicam, plane di- vinus scopus est. Et ego magno gaudio afficior, cum in visitationibus meis experiar, permultos sacerdotes La- vantinos libenter horas in adoratione coram sanctissimo Sacramento impendere et superimpendere. Item me non mediocriter delectat, quod perplures animarum pastores magni habeant et propagent pro parte virili sodalitatem perpetuae adorationis ss. Sacramenti, et quod sint mem- bra associationis sacerdotum adoratornm nec non asso- ciationis perseverantiae sacerdotalis. Quid miramini, si beatus Paulus, servus lesu Christi, deposcat a dispensatore mysteriorum Dei tidelitatem'? »Hic iam quaeritur inter dispensatores, ut fidelis quis inveniatur.» Fidelem expostnlat, non levem, non negli- gentem, non distractum, non tepidum, non murmurantem, non turpis lucri cupidum, non peccatis inquinatum et vitiis obratum. Ut fideles inveniamur in sacris sacra- mentis ministrandis, instemus orationi et meditationi, praeparemus et disponamus nos interne et externe ad sacram rem, quam acturi sumus. Dispensemus mvsteria Dei puro corde et pio gestu, morum honestate intrinseca et decentia extrinseca. Ritus et caeremonias praescriptas religiose obser- vernus, memores Concilii Tridentini canonis, sic statuentis: «Si quis dixerit, receptos et approbatos ecclesiae catho- licae ritus in sollemni sacramentorum administratione ad- hiberi consuetos aut contemni aut sine peccato a mini- stris pro libito omitti, aut in novos alios per quemcunque ecclesiarum pastorem mutari posse, anathema sit.» 1 Ut Sess. VII. can. 13. -*§— 102 —§♦■ autem in sacris ritibus et caeremoniis adhibendis in- offenso pede procedatis, pervolvite assidue ac legite attente et sequamini ad unguem novam Collectionem Rituurn dioeceseos Lavantinae 1 nuperrime editam Vobisque missam. Devote et pie tractetis sacramenta, ut populus quoque intelligat, non vulgarem rem a vobis agi sed sacram, sed divinam, et ut a vobis ministris ad parem erga divina salutis remedia devotionem, pietatem et re- verentiam abripialur. Sacrificium Missae potissimum celebremus summa devotione ac sunimo animi ardore. «Quodsi necessario fatemur,» aiunt sanctissimi Patres Tridentini, «nullum aliud opus adeo sanctum ac divinum a christifidelibus tractari posse, quam hoc ipsum tremendum mvsterium... satis etiam apparet, omnem operam ac diligeritiam in eo ponendam esse, ut, quanta maxima fieri potest, in- teriori cordis munditia et puritate atque exteriori devo- tionis et pietatis specie peragatur.» 1 2 Si quando valet istud, sacerdotem decet sanctitudo , valet praecipue hic quoad omnium sanctissimum sacrificium, quoad dignam et reverentem oblationem Missae. Hic coniunctim repe- ritur omne bonum et omne pulchrum ecclesiae, uti habet. Zacharias propheta: „Quid bonum eius et quid pulchrum, nisi frumentum electorum et vinurn germinans virgines (Zach. 9, 17). O frater, o fili! An mundus es in celebrando ab omni peccato, non solum mortali sed etiam veniali de- liberato, atque ab omni affectu erga peccatum quod- 1 Collectio ritunm dioeceseos Lavantinae ex venia sanctae Sediš retinen- dorum in administratione sacramentorura, in benedictionibus et exorcismis, in processionibus aliisque ecclesiasticis functionibus. Iussu et auctoritate Celsis- simi ac Reverendissimi Domini Domini Michaelis Principis-Episcopi etc. etc. edita. Marburgi. Typis Typographiae s. Cyrilli 1896. 4°. Pagg. 484. — Ex qua Collectione depromptum est: Officium defunctorum et Ordo exsequiarum pro adultis et parvulis una cum Missa defunctorum. Iussu et auctoritate Celsis- simi ac Reverendissimi Domini Domini Michaelis, Principis-Episcopi Lavautini etc. etc. Marburgi, 1894. Tvpis Typographiae s. Cyrilli. 4°. Pagg. 65. 2 Sess. XXII. de sacrif. missae. Decretum de observ. et evitand, in cele- brat. missae. -i • 103 cunque? «Ouo non oportet esse puriorem tali fruentem sacrificio? Ouo solari radio non splendidiorem man um, čarnem liane dividentem ? Os, quod igne spirituali reple- tur? Linguam, quae tremendo nimis sanguine rubescit?« 1 An, quia contritus tibi videris, imo etiam non contritus, negligis forsan confessionem peccati etiam lethalis, illam differs ad plures menses, ad dimidium anni, vel vero ad annum et ultra ? «Nullus šibi conscius mortalis peccati, » sunt verba Concilii Tridentini, «quantumvis šibi contritus videatur, absque praemissa sacramentali confessione ad sacram Eucharistiam accedere debeat. Ouod etiam ab iis sacerdotibus, quibus ex officio ineubuerit celebrare, haec sancta Synodus perpetuo servandum esse decrevit . . . Quod si necessitate urgente sacerdos absque praevia con¬ fessione celebraverit, quam primum confiteatur.» 2 Concilium provinciae Salisburgensis, anno 1569 ab archipraešule Ioanne lacobo convocatum, decrevit haec: »Si sacerdos aliquis repertus fuerit, graviter sive mor- taliter Deum offendisse et proximum scandalizasse et immemor doctrinae apostoli dicentis: ,Probet autem se ipsum homo et sic de pane illo edat, et de calice bibat. Qui enim manducat et bibit indigne, iudicium šibi man- ducat et bibit, non diiudicans corpus Domini 1 — absque suae conscientiae discussione, sacramentali confessione mediante, hoc tremendum sacrificium celebrasse vel quomodocunque communicasse, ut haereticus omnibus spoliatus beneficiis, si quae habet, acerrime puniatur. Nam qui tale scelus audent perpetrare, profeeto ab in- fectione haeresis alieni non possunt esse, praesertim qui in eodem scelere non erubescunt perseverare . . . quos acerbius omnino volumus atque praecipimus a locorum Ordinariis puniri, omnibusque beneliciis et officiis pri- vari, et a divinorum celebratione usque ad Ordinarii beneplacitum suspendi, qui cum illis haud dispensabit, 1 S. Chrysost. hom. 60. ad populum Antiochenum. 2 Sess. XIII. de Eucharistia cap. 7. 104 -f- nisi prius condignam in talibus cognoverit emendationem et contritionem.» 1 Eheu, quoties ingreditur sacerdos domum Dei, ad- ministrat sacramenta, celebrat Missam, peragit sacras functiones, at ipse manet in peccatis. Quoties persolvit exequias, sepelit mortuos, videt et audit, quantis malis obruat homines peccatum, at ille non convertitur: „Terra saepe venientem super se bibens imbrem et gene- rans herbam opportunam illis, a quibus colitur , accipit benedictionem a Deo; proferens autem spinas et tribulos, reproba est et maledicto proxima, cuius consummatio in combustionem. 11 (Hebr. 6, 7. 8). Verba formidanda. „Con- jidimus autem de vobis, dilectissimi, meliora et viciniora saluti; tametsi ita loquimur . . . Cupimus autem unum- quemque vestrum eandem ostentare sollicitudinem ad ex- pletionem spei usque in finem." (Hebr. 6, 9—11). O sacerdos frater, qui debes sacramenta conferre aut Missam offerre, ast peccato obnoxium te sentis, accede ad thronum divinae misericordiae, confitens peccata tua et negligentias tuas, ut veniam consequaris et remissi- onem peccatorum. Quid, quaero, tibi prodest, si alios sanctitices, ipse autem sanctificatione careas; si arcam Noe et filiis eius aedifices, ipse vero eam non intrans diluvii aquis mergaris? Quid tibi prodest, o bone pa- roche, si omnes parochiae tuae animas lucreris, animae vero tuae detrimentum patiaris? Horribile dictu, si sa- tanas irridet te: Alios salvos facit, seipsum salvare non valet. Vae, si primus fias novissimus; si piscator ani- marum foras mittaris inter pisces malos; si operarius in agro Domini alligeris ut zizania ad comburendum: si dux et pastor ovium statuaris ut hoedus a sinistris. Domine, porrige nobis dexteram tuam et trahe nos ex abominabili vita! 1 Constit. XLVII. cap. III. Floriani Dalliam, Concilia Salisburgeusia. Augustae apud Viudelicos, 1788. Pag. 498. -I- 105 -f~ Quoties sacramentaliter confitendum? S. Carolus Borromaeus in concilio quarto Mediolanensi sequentem regulam sacerdotibus dedit: »Singulis saltem hebdomadis, atque adeo saepius et omnino semper, cum peccati mor- talis conscii estis, confiteamini.« Ipse s. Carolus quotidie confessione sacra ad Sacrum faciendum se parabat. Concilia et synodi frequenter sacerdotes hortantur, ut regulariter octavo quoque die peccata confiteantur, nun- quam vero ultra quindenam differant. Synodus Ratis- bonensis anno 1588 constituit: »Sacerdotes, quo purius ad divinam rem faciendam accedant, singulis hebdoma- dis vel saltem et ad minimum decimo quinto die peccata sua confiteantur, nisi eos ob mortalis peccati culpam frequentius id facere oportuerit.« Sacrosancta Svnodus Tridentina decrevit, ut alumni, militiae sacrae adscribendi, singulis saltem mensibus confiteantur pečata . 1 Philippus II. princeps-episcopus Lavantinus (1708— 1718) mandavit per litteras suas pastorales de die 17. men- sis Decembris 1709 clericis suis sacramentalem confes- sionem singulis quatuordecim diebus peragendam. 2 ) Ego ardentissime opto et in hac Synodo plena decerno nec non sub merito salutaris obedientiae mando et praescribo, ut omnes huius dioecesis clerici quolibet die octavo vel saltem decimo quinto vel ad minimum tricesimo die seu quolibet mense peccata sua confiteantur, nisi mortaliter peccaverint, quia tune praecipiente Concilio Tridentino quam primum confiteri tenentur. O praeadamati mei consacerdotes, obeamus in futu- rum sublime munus sacerdotale pie et iuste, sanete et religiose. Nos enim vices gerimus summi Sacerdotis, qui et noster supremus iudex est. Omnibus viribus conten- damus, ut adimpleantur in nobis verba Christi, Patrem suum coelestem exorantis: „ Volo Pater, ut, ubi sum ego, Ulic sit el minister meus.“ (Ioan. 12, 26). ’ Sess. XXIII. cap. 18. de reform. — 2 Karlmann Tangi, Reihe der Bischofe von Lavant. Klagenfurt, 1841. num. 37. Pag. 310. m. »Pascite, qui in vobis est, gregem Dei, providentes. non coacte sed spontanee secundum Deum, neque tur- pis lucri gratia sed voluntarie, neque ut dominantes in cleris sed forma facti gregis ex animo. Et cum apparuerit princeps pastorum, percipietis immarcescibilem gloriae coronam.« (I. Petr. 5, 2—4). Tertium nostrum munus est munus pastor is. Bonus pastor autem, uti illum describit Pastor aeternus, cum pro- prias oves emiserit, ante eas vadit; et oves illum sequun- tur, quia sciunt vocem eius. (Ioan. 10, 4). Pastor is est igitur, ire ante gregem; et gregis, sequi pastorem. Pastor, gregem sequens, non tam regit oves, quam potius regitur, non tam ducit eas, quam potius eas quasi baculo compellit ire, non est tam gregem amans quam potius in grege do- minans. Optima pascendi oves methodus est, si pastor gregem praeit verbo et exemplo; si eius vita est omnium virtutum paradigma; si est speculum, in quo ornnes fideles videant, quomodo sit vivendum. De divino Pastore scriptum est: Coepit, facere et docere. (Act. apost. 1, 1). Tales pastores expetit ille pastor, cui primo dictum fuit: »Pasce agnos meos. Pasce oves meas« (Ioan. 21, 16. 17), expetit, inquam, s. Petrus, dum clamat: ,,Pascite, qui in vobis est, gregem Dei, providentes non coacte sed spon¬ tanee secundum Deum, neque turpis lucri gratia sed voluntarie, neque ut dominantes in cleris sed forma facti gregis ex animo.“ (I. Petr. 5, 2. 3). S. Petrus requirit, ut simus forma gregis ex animo, quod fit, si vita et honestate praebeamus fidelibus nor¬ mam vivendi rectam et iustam, firmam et facilem. Idem praeclare exprimit pastor et doctor gentium divus Pau- lus, scribens Timotheo: „Exemphim esto fidelium in verbo, m conversatione, in charitate, in fide, in castitate. 1 ' (I. Tim. 4, 12). Esto exemplum fidelium in verbo et conversatione! Hoc est externe: sermone, gestu, incessu, vestitu, se ge- rendi et agendi modo. Perpulchre commentatur hoc ille celeber canon Concilii Tridentini, sic sonans: »Nihil est, quod alios magis ad pietatem et Dei cultum assidue in- struat, quam eorum vita et exemplum, qui se divino ministerio dedicarunt. Quum enim a rebus saeculi in altiorem sublati locum conspiciantur, in eos tamquam in speculum reliqui oculos coniiciunt, ex iisque sumunt, quod imitentur. Quapropter sic decet omnino clericos in sortem Domini vocatos vitam moresque suos omnes componere, ut habitu, gestu, incessu. sermone aliisque omnibus nil nisi grave, moderatum ac religione plenum prae se ferant; levia etiam debeta, quae in ipsis maxima essent, effugiant, ut eorum actiones cunctis afferant ve- nerationem.« 1 Esto exemplum fidelium in fide, in charitate, in casti- tcite. Tres hae virtutes sunt quasi nucleus, sunt quasi anima boni exempli: quoad Deum fides, quoad proximum charitas et quoad seipsum castitas. Tantum debet pastor virtute praecellere ac praestare iis, quos regendos sus- cepit, quantum naturae etiam dignitate pastor homo brutis animalibus rationis expertibus antecelbt. 2 Erga Deum et quae Dei sunt, sis imbutus viva et firma fide, quae bona opera operatur et parit pietatem, sui oblitam et soli Sancto, soli Domino, soli Altissimo adhaerentem eiusque solius gloriam quaerentem et pro- moventem. Fide pietateque plenus pastor instruit suo vivendi more fideles, quomodo Deo servire, ipsum colere et glorificare eique placere et ipsius gratiam mereri va- leant. Ule cum Christo plebi suae dicere potest: Exem- plum dedi vobis, ut, guemadmodum ego feci vobis, itci et vos faciatis. (loan. 13, 15). Sive orantem illum vident fideles. sive sacram Missam celebrantem, sive sacramenta ministrantem, sive alias sacras functiones peragentem, habent sernper in eo vivum s. Stephani, inclyti Diaconi et 1 Sess. XXII. cap. 1. de reform. — 2 S. Gregorii Mag., Lib. regulae pastoralis. Part. II. cap. 1. Ingolstadii, 1822. Pag. 23. -I- 108 -§- primi Martvris, instar et splendidum speculum, de quo s. Lucas adnotat: „Et intuentes eum omnes viderunt faciem eius tamquam faciem angeli. 11 (Act. apost. 6, 15). Profecto! Date mihi, in Domino dilecti fratres et filii, animarum pastores et curatores, plenos viva fide et vera pietate, et facies ecclesiae Lavantinae inopinate renovabitur. lustus meus ex fide vivit. (Hebr. 10, 38). O quam saepe pius et fidelis animarum pastor sine que- relis et lamentationibus parochiam suam in silvis sitam mutat in paradisum amoenum! Fide plenus pastor non sua quaerit, sed quae Christi suni Ule omnibus fit omnia. Pro nobilibus est loannes Baptista, pro Aegyptiis Movses, pro criminosis Phinees, pro idololatris Elias, pro avaris Elisaeus, pro mendacibus Petrus, pro blasphemis Paulus, pro sacrilegis Christus, pro omnibus pater et mater. Ex adverso, o bone Deus, quantas in parochia clades excitat curator infidelis et impius, iners remanens et ignavus, mundana sequens et orationem negligens, sua officia obiter et festinanter peragens! Parochiani ora¬ nem mox erga illum fidelitatem, reverentiam et obedi en- tiam obiiciunt, persuasi, talem ministrum non ex fide sed officio agere ad lucrandum panem quotidianum. „Quid proderit, fratres mei , si fidem quis dicat se habere, opera anteni non habeat . . . Et daemones credunt et contremiscunt.“ (lac. 2, 14. 19). -—- „Domine, adauge nobis fidem E (Luc. 17, 5). Esto porro exemplum fidelium in charitate. Charitate Iesus Christus factus est salvator et pastor noster. Cha- ritas nos quoque facit salvatores et veros pastores ani¬ marum. Charitate efficitur, ut feri et immansueti man- suescant, duri emolliantur, contumaces cedant, insolentes modesti et moderati fiant, ut lubenter excipiant monita, qui secus ista molesta recusaverint. Vix datur alia ratio mitigandi parochianos durae cervicis et incircumcisi cordis, quam benignitas et humanitas Christiana. »Era- -I- 109 -f- mus enim aliquando et nos insipientes, increduli, errantes, servientes desideriis et voluptatibus variis, in malitia et invidia agentes, odibiles, odientes invicem. Cum autem benigni l as et humanitas apparuit salvatoris nostri Dei . . . salvos nos fecit per lavacrum regenerationis et reno- vationis Spiritus sancti, quem effudit in nos abunde.« (Tit. 3, 3—6). Quid non valet et pollet sancta charitas? »Charitas patiens est, benigna est, charitas non aemulatur, non agit perperam, non inflatur, non est ambitiosa, non quae- rit, quae sua sunt, non irritatur, non cogitat malum, non gaudet super iniquitate, congaudet autem veritati; omnia suffert, omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet. Charitas nunquam excidit.« (I. Cor. 13, 4—8). »Induite vos ergo, electi Dei . . . benignitatem, humilitatem, mo- destiam, patientiam . . . Super omnia autem haec cha- ritatem habete, quod est vinculum perfectionls.« (Col. 3, 12. 14). Egregie observat s. Bernardus in epistola sua secunda: »Bona mater charitas in pastore. Cum arguit, mitis est. Cum blanditur, simplex est. Pie solet saevire, sine dolore mulcere, pati enter irasci, humiliter indignari.« Estote igitur exempla fidelium in charitate! Superest demum castitas. Esto exemplum fidelium in castitate! O castitas, virtus summe aestimanda, quae angelum de homine facis. Quis mihi tribuat, ut te ada- memus et diligamus, uti dignum et iustum est, aequum et salutare? Si te possem nuptam dare praedilectis meis sacerdotibus dioecesanis! Factis his nuptiis libenter morerer vel eo libentius laborarem. Pro pace conscien- tiae Vestrae, boni mei amici, pro gloria sacerdotii. pro aedihcatione populi, pro mea salute et Vestra — Vos- metipsos castos custodite. (I. Tim. 5, 22). »Turpe«, ita clamant Patres Tridentini, »ac cleri- corum nomine, qui se divino cultui addixerunt, est in- dignum, in impudicitiae sordibus . . . versari.« 1 Nil 1 Sess. XXV. cap. 14. de reform. -I- 110 -§- hocce verius. Nam quid turpius, quam decidere infra brutum, quem decebat esse angelum? Quid clerico in- dignius, quam esse sortem satanae, quem decebat esse sacram dotem? 1 »Monstrosa res«, ingemiscit s. Bernardus, »gradas summus et animus infimus, sedes prima et vita imma.« Ouid maius infert damnum, quam immunda sacer- dotis vita? Inde homines šibi sumunt tiduciam peccandi. Quid, quaerunt, si non dedeceat sacerdotem habere pel- licem, ecquid hominem saecularem dedeceat? Quod de- cuit sacerdotem, cur mihi turpe putem ? Sacerdos incastus incassum laborat. Omnem eius operam et sudorem sub- ruit et vanum reddit eius vita inhonesta. »Qua enim libertate«, recte animadvertit Concilium Tridentinum, »lai- cos corripere poterunt sacerdotes, cum šibi ipsi facile respondeant, eadem se admisisse, quae in aliis corripere volunt.« Cuius vita despicitur, eius etiam praedicatio contemnitur. O commiserandum gregem, qui pastorem habet incontinentem, impudicum, luxuriosum! Quid boni praestabit vir mollis, vir carnalis, vir mulieriosus ? Vae, vae sacerdoti, per quem scandalum venerit. Vae sacerdoti, qui a bono caeteros deviaverit adinstar filiorum Heli, de quibus dicitur, quod ercit pecccitum puerorum grande nimis, quia retrahebant liomines a sacrificio Domini. (L Regg. 2, 17). Si tempus permiserit, multum iuvaret hic, canones poenitentiales e iure canonico alegare, ut ex poena vitii eiuceat eius turpitudo. Legite ipsi canonem 33. dist. 50; canonem 5. dist. 82; et canonem poenitentialem 2. Perle- gite poenas, contra absolventes complicem et in sollici- 1 Sacerdos communiter explicatur sacra dos, sacra dans. Derivari solet etiam e graeco ay (to v.‘;oq, piaculum, sacrum timorem importans, S-pov sacrum, revereor) et epoco facio, perficio, oblationem potissimum facio. Spiritus asper in derivatis mutatur saepenumero in sigma, et o c, est in graeco sjdlaba derivationis. Ergo oajspSog. Graecum '( est cognatum •/., cui correspon- det latinum c. Inde sacerdos idem ac 6 Ta a/p.a sp§wv, sacra faciens. -§— 111 —§*■ tantes ad turpia statutas et paucis abhinc mensibus multo severiores factas Quae decreta. proh dolor, non satis attenduntur et debite urgentur. Hinc illae lacrvmae. Hinc turpissimi illi lapsus, qui deifico sacerdotio notam inurunt foedissimam. Utinam confessarii confessariorum officio suo intrepidi fungerentur! Utinam omnes confra- tres uterentur fortiter correctione fraterna, quae non est de consilio sed de praecepto! S. Patres non noverant crudelem illam mollitiem, quae connivet, ut perimat. S. Basilius nullo modo tulit, ut presbvter quidam septua- genarius secum haberet mulierem šibi servientem, non quod senis lapsum sed scandalum metuebat. »Eiice eam de domo tua«, scripsit illi, »et viri tibi serviant, ne no- men Dei per nos blasphemetur.« Nec veritus est celeberri- mus Cappadox, repugnanti poenarn perpetuae suspen- sionis atque excommunicationis minari. 1 2 Ego de sacerdotum vita inhonesta et impudica affligor vehementer et conturbor, ipsamque amare deploro et de- plango. Affligor et conturbor in his, quae iam patior; doleo et detleo, quia ipsis imminet ruina aeterna. Qua- propter tales infelices sunt praecipua instantia mea quo- tidiana. Ego libentissime impendam et superimpendar ipse pro animabus ipsorum; licet plus ipsos diligens, minus diligar. (II. Gor. 12, 15). Sic s. Paulum imitabor, qui nihil unquam omisit, quod facere potuerit ad fratrum procurandam salutem. Sic cum Augustino sanctissimo, quando coram severissimo iudice lesu Christo, astantibus angelis omnibus et sanctis, ad rationem reddendam vo- cabor, magna cum animi fiducia et cordis mei laetitia intrepide dicere potero: »Domine, tu scis, quia dixi; scis, quia non tacui; scis, quia ex animo dixi; scis, quia flevi, 1 S. Poenitentiaria die 19. Februarii 1896 declaravit: Excominunica- tionem reservatam in Bulla „Sacramentum Poenitentiae" non effugere confessa- rios absolventes vel fingentes absolvere eum complicem, qui peccatum quidem complicitatis, a quo nondum est absolutus, non confitetur, sed ideo ita se gerit, quia ad id confessarius poenitentem induxit sive directe sive indirecte. 2 S. Basilii epistola ad Gregorium presbyterum. -I- 112 cum dicerem et non audirer.« 1 Caeterum hac de re quominus ulterius pergam verba facere, prae dolore et horrore impedior. Sub finem coniuro per Deum vivum omnes praesentes et absentes confratres et flexo poplite eos exoro, ut detesten- tur maledictam vitcim inhonestam et alios istam abominari faciant. Est enim via recta in infernum. Omnes obtestor in nomine lesu crucifm, ut ament et vivant vitam castam et innocentem, ductricem in coelum. Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. (Matth. 5, 8). Libenter cru- cior pro jiliolis m.eis, doneč doloribus meis formetur in ipsis Christus. (Gal. 4, 19). * * * Tandem demum. propono Vobis perfectam sacerdotis imaginem, quam classice delineat s. Bernardus Claraval- lensis: «Eos bonos sacerdotes esse, incpiiens, qui praeter Deum timeant nihil, niliil sperent nisi a Deo. Qui sint compositi ad moreš, probati ad sanctimoniam, parati ad obedientiam, mansueti ad patientiam, subiecti ad disci¬ plinam, concordes ad pacem, conformes ad unitatem. Qui sint in iudicio recti, in consilio providi, in iubendo discreti, in disponendo industrii, in agendo strenui, in misericordia non remissi, in otio non otiosi, in hospitio non dissoluti, in convivio non effusi, in cura rei famili- aris non anxii, alienae non cupidi, suae non prodigi, ubique et in omnibus circumspecti. Qui legatione pro Christo fungi, quoties opus erit, nec iussi renuant nec non iussi affectent. Qui quod verecundi excusant, obstinatius non recusent. Qui missi post aurum non eant, sed Christum sequantur. Qui orandi studium gerant et usum 1 S. Augustini contra Cresconiura. Lib. I. cap. 80. -I- 113 habeant, ac de omni re orationi plus fidant, quam suae industriae vel labori. Ouorum ingressus pacibcus, molestus exitus sit. Quorum sermo aedificatio, quorum vita iustitia, quorum praesentia grata, quorum memoria in bene- dictione est« 1 Tales pastores, curn apparuerit princeps pastorum percipient immcircescibilem gloriae coroncim. (I. Petr. 5, 4) Amen. Synodali concione ad bnem deducta hora nona et dimidia, Promotor synodalis institit pro decretis, quae formam Synodi dioecesanae respicerent, publicandis, ad quam instantiam Celsissimus Ordinarius Lectori Synodi decreta enuncianda mandavit et quidem a) de Synodo aperienda et incoepta, b) de servando secreto, c) de modo tempore Svnodi vivendi, d) de non discedendo, e) de professione fidei emittenda, f) de praeiudicio non affe- rendo, g) de ludicibus excusationum et querelarum. Quibus perlectis, Reverendissimo Ordinario praeeunte, omnes flexis genibus emiserunt professionem fidei forma, a Pio PP. IV. praescripta et Concilio Vaticano aucta; trini ac trini postremo in manus Celsissimi Prae- sulis s. Evangelii libram osculantes iusiurandum prae- stiterunt. Secuta est instantia Promotoris Svnodi pro enun- ciandis Examinatoribus synodalibus promovendorum ad beneficia cum animarum cura, qui pridie in prima Con- gregatione generali a Reverendissimo Antistite propositi et a Synodalibus approbati erant. Celsissimus Princeps annuens Lectorem Synodi decreta huc respicientia pro- nunciare iussit. Quo facto electi Examinatores in manus Celsissimi iusiurandum ediderunt. 1 De consileratione lib. IV. I- 114 Hi- Reverendissimus Episcopus exinde legendas curavit constitutiones synodales et quidem 1) de fide catholica servanda eiusque tuendae čara, 2) de clericorum circa res politicas agendi ratione, atque 3) de exercitiis spiri- tualibus clericorum. Neque vero ulli mirum fuit, quod Congressores istas constitutiones magno cum gaudio ex- cepissent. cum eas moestis temporum nostrorum circum- stantiis opportunissimas esse conspexissent. Ad instantiam Promotoris Synodi Celsissimus An- tistes indixit secundam Congregationem generalem in tertiam horarn post meridiem, et Synodales benedictione Celsissimi Episcopi accepta in silentio discesserunt. Marburgi, die III. Kal. Odobriš 1896. Dr. Ioannes Mlakar. Notarius Svnodi. Dr. Antonius Suhač, Testis. Antonius Lacko, Testis. k Secunda Congregatio generalis. ora tertia post meridiem, in festo s. Michaelis archangeli, die 29. Septembris, Congregatio generalis secunda in ecclesia s. Aloysii 1 habita est. E praescripto omnes Synodales in portis ecclesiae Celsissimum Episcopum exspectaverunt, veste talari et birreto vel habita sui ordinis indnti, in pro- cessione Eundem ad altare maius comitati, sedes suas occupaverunt. Statim Vesperae et Completorium, incho- ante Antistite, persolutae snnt. Breviarinm preces syno- dales ex ordine praescripto secutae sunt, et Director exercitiorum spiritualium Dom. Carolus Hribovšek, bene- dictione Episcopi accepta, primam meditationem de sacer- dotis vocatione hab uit. Haec erant puncta eiusdem: Finis sacerdotis, si cum fine hominis generatim conferatur, magnam dignitatem, ad quam Dens sacer- dotem elevavit, demonstrat, et gratiae abundantiam pa- tefacit ac benedictionis, quam ut aliis communicet, illi commisit, atque perfectionis, ad quam ut summo opere tendat, illum obligavit, necessitatem in omnium quasi conspectu collocat. Meditatione pellucida absoluta Reverendissimus Prin- ceps conquestus est, quod materiarum copia premente 1 Synodus dioecesana in ecclesia catliedrali, principe omnium dioecesis •ecclesiarum, de regula est celebranda. De loco eelebrationis nostrae Synodi valet id, quod clarissimus Bouix de more in Gallia usitato habet: „Hodie in Gallia Seminarii ecclesia ad Synodi celelirationem plerumque anteponitur, et merito. Cum enim clerici, qui episcopalem civitatem non incolunt et ad syn- odum vocantur, in Seminario soleant hospitio recipi, ne eos per vias et plateas circumcursare necesse sit, in ipsa Seminarii ecclesia synodus celebratur." (D. Bouix, Tractatus de episcopo, ubi et de Synodo dioecesana. Parisiis, 1859. Tom. II. part. G. pag. 856). 8 * - 1 - 116 -> alia adhuc decernenda mandare deberet sicque, licet in- vitus, vim sermonis quodam modo infringeret. In exsol- venda Synodi deliberatione unicam tamen constitutionem de casuum Episcopo reservatorum absolutione Lectorem Synodi praelegere imperavit et Claris verbis simul etiam explanavit modum, quem sacerdotes confessarii servare deberent, ne popnlus fidelis damnum magis, quam aedi- ficationem ex ampliori absolvendi ab eisdem facultate reciperet. Simul vero adnotavit, hanc constitutionem tum valorem accepturam esse, cum gesta et statuta huius Svnodi, typo expressa, puhlici iuris facta essent. Promotor Svnodi postremo institit, ut Celsissimus Or- dinarius secundam Sessionem puhlicam indiceret; quare decretum de altera Sessione puhlica, in die 30. Septembris, festo s. Hieronvmi, hora septima matutina celebranda, praelectum est. Decreto de Missa de Requie pro epis¬ copo proxime vita functo, fel. rec. Iacobo Maximiliano, et sacerdotibus dioecesis Lavantinae notificato, Congregatio- nis generalis celebrandae finis factus est. Hora vero quinta Svnoditae, paternae invitationi Celsissimi Ordinarii obsecuti, in episcopales aedes se contulerunt, ubi frugali ut vocatur refectione et amicali colloquio inter se et cui occasio daretur, etiam cum Reverendissimo Domino fruerentur. Marburgi, die III. Kal. Oct. 1896. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Antonius Suhae, Antonius Lacko, Testis. Testis. Secunda Sessio publica. um hora septima matutina die 30. Septembris, in festo s. Ilieronvmi Confessoris et Doctoris ecclesiae, in templo s. Aloysii omnes Synodi officiales et sodales, veste talari et chorali cum birreto respective habitu suae religionis et superpelliceo induti, convenissent, Celsissimum Ordinarium in valvis ecclesiae praecise septima hora advenientem sollemniter exceperunt et ad altare maius processionaliter comitati, Eodern intonante, horam Tertiam persolverunt. Qua finita Dom. Carolus Hribovšek, Gapitularis eccle¬ siae cathedralis, Missam de Requie pro episcopo proxime defuncto felicis recordationis Iacobo Maximiliano, cuius auspiciis prima Synodus dioecesana Marburgi celebrata est, et pro defunctis sacerdotibus, qui illi interfuerant sed post hanc vita functi sunt (48), assistentibus parochis Dom. Iosepho Žičkar Vitanensi et Dom. Marco Črnko Sevnicensi celebravit, cantante Schola Missam pro de¬ functis cum Responsorio Libera in cantu Gregoriano. Missae sacrificio oblato Reverendissimus paramenta nigra induit et assistentia sua »Absolutionem« peregit. His paramentis depositis Idem peregit paramentis rubei coloris indutus preces, quas Pontiticale Romanum pro secunda die Synodi praescripsit. Quas cum persol- visset, vestibus sacris depositis hunc sermonem syno- dalem, hora oetava et quadrante incipiens, elata voce habuit et sub magna audientium attentione. -S- 118 -S- Sermo s^noda-lis, in secunda Sessione publica, in festo s. Hieronymi Con- fessoris et ecclesiae Doctoris, habitus die 30. mensis Septembris. Melior est obedientia quam vic- timae, et auscultare raagis, quam offerre adipem arietum. (I. Regg. 15, 22). Venerabiles fratres et filii in Domino dilecti! otissima est historia, qua occasione grandia et gravia haec verba fuere a Špiritu sancto prolata. Quum nempe Saulus rex Deo mandanti, ut Amalec ad internecionem excinderet nullique rei viventi parceret, non obedivit, sed meliora de spoliis in sacrificium reser- vavit, tune propheta Samuel Dei nomine Saulo inobe- dienti nuntiavit: „Numquid vult Dominus holocausta et victimas et non potius, ut obediaiur vod Domini .? Melior est enim obedientia, quam victimae et auscultare magis, quam offerre adipem arietum. Quoniam quosi peccatum ariolandi est repugnare, et quasi scelus idololatriae, nolle acquiescere.“ (I. Regg. 15, 22. 23). Hune sacrae Scripturae locum elassieum, quo miri- fice commendatur virtus illa, qua obsequimur iussa maiorum, quia praecepta sunt, consuete allegant sancti ecclesiae Patres et Doctores, ut ostendant, quantopere obedientiae virtutem Deus aestimet, dum illam victimis et sacrificiis praeferendam edicit. Certe, verba modo allata perspicue declarant, quantum bonum quantaque felicitas sit obedientia; et ex adverso quantum malum quantaque miseria sit inobedientia, cui soli tribuenda est magna illa maiorum laborumque congeries, quae post mandati divini transgressionem protoparentum obruit universum genus humanum. Insignem obedientiae virtutem Vobis, in Domino di¬ lecti fratres et filii, recommendare praesenti sennone syn- -f- 119 -§- odali eligendum statui, probe sciens, qui hanc virtutem tam excellentem cjuam necessariam assidue coluerit, ille et omnes alias virtutes exercebit; intime porro persuasus, quod ab obedientia et a statutorum synodalium iusta observatione dependeat nostrae dioeceseos salus et pax, meum ac Vestrum gaudium et ornamentum, mea et Vestra salus et sors, mea et Vestra tum terrena felicitas cum beatitudo aeterna. In sacra ordinatione unusquisque Vestrum a d Pon- tificem accessit, et ante aram genuflexus, sacris indutus prima vice vestibus, vix sacra synaxi refectus, posuit manus suas iunctas inler manus Pontificis, dicentis cui- libet: Promittis miki et successoribus meis reverentiam et obedientiam? Et ille coram Deo et hominibus respondit: Promitto. Tune Pontifex, tenens manus illius inter suas, osculatus est unumquemque, dicens: Pax Domini sit sem- per tecurn. Et ille respondit: Amen. Ad ingressum in vineam dominicam Lavantinam quilibet Vestrum, id quod ne momento quidem ausim addubitare, optimum concepit consilium, leges ecclesiasticas et statuta dioecesana ac- curatissime exsequendi. Quo in laudabili proposito ut magis obfirmemini et ad maiora excitemini, succedentis meae orationis finis est, ubi de obedientiae excellentia, necessitate deque eius gradibus sermocinaturus sum, in- vocato prius divino auxilio per intercessionem magni ecclesiae Uoctoris Stridonensis, s. Hieronvmi. Caeterum quae in medium prolaturus sum de obedientia, in prima linea et prae omnibus valebunt de me, tangent ipsam meam personam. Ad Vestram obedientiam ego nunquam provoco, nisi ut munere meo apostolico salubriter 1'ungi valeam. „Venite RIU, auelite me, timovem Dei cloeebo vos! 11 (Ps. 33, 11). I. Virtutis obedientiae excellentia haud difficulter per- spicitur: -J- 120 Primo ex tristissimis inobedientiae protoparentum sequelis. Quum e philosophorum adagio eadem contra- riorum sint consequentia, patet, quot ex vitio contuma- ciae oriuntnr mala, tot ex virtute obedientiae enasci bona. Arboris in paradiso fructus ex se malus aut noxius non erat, sed bonus et amoenus. Qui omnia creaverat valde bona, nihil sane mali in parad isum induxit. Sola mandati divini transgressio mala imo pessima fuit, ex qua omni- gena damna pro homine promanarunt. Deus punit tot iam saeculis in Adamo et posteris eius unias hominis inobedientiam. Inde elarescit, quantum malum sit inobedientia, et vice versa quantum bonum obedientia. Haud ullo un- quam sermone sufficienter dilucidari potest, qualia bona qualiaque dona elargitus fuerit Deus homini, si steterit in mandato. Obedientia coelum generi humano tenuisset apertum, quum illius portam rursus aperuisset, quam inobedientia clauserat. Secundo. Apprime nostis, perdilecti in Domino, quanti fecerit lehova arcam illam Testamenti. Collocata fuit in Sanctis Sanctorum inter alas Cherubim; in ea Propitia- torium constitutum erat, unde Maiestas divina responsa praestabat et oracula pandebat. Historice constat, quid Philistaeis evenerit, quando eam captam locarunt in fano suo. Dagon idolum coram ea semel atque iterum corruit, Pliilistaei vero mariscis et muribus percussi sunt. (I. Regg. 5, 3 sqq). Vulgatissimum est, quid contigerit Ozae, qui arcam temerario ausu tetigit. Repente concidit iuxta illam mortuus. (II. Regg. 6, 7). Cur, quaeso, tanti eam duxerit Dominus? Ob legem divinam, respondent sancti ecclesiae Patres et sacrorum Bibliorum commentatores, quam intra se custodiebat, talem honorem extraordinarium illi exhibere voluit. Si ergo Deus tanto pretio aestimavit cistam istarn ligneam et exanimem ob legem materialem ibi reconditam, quanto maiori in pretio illum habebit Optimus Maximus, -4- 121 - in cuius corde scriptam et bene custoditam opereque adimpletam legem invenerit. Utinam quilibet nostrum dicere posset: „Lex tua, Domine, in medio cordis mei. In corde meo abseondo eloquia tua, ut non peccern tibi.“ (Ps. 118, 11). Tertio. Obedientiae praestantia ac dignitas quam ma- xime relucet in Dei Filio, qui obediens fuit mandatis parentum suorum. „Et er at subdiius iliis.“ (Luc. 2, 51). Deus, Dominus, Creator subditus erat hominibus, servis, creaturis. Admirare, imitare, o frater mi! Deus obedit homini. Et tu homo non obedis Deo? Deo, inquam, cuius minister es ? Inobediens non est minister Dei. Nam psaltes habet: „ Ministri eius, qui facitis voluntatem eius.“ (Ps. 102,21). Iesus Christus expresse pronuntiaverat, suum esse cibum, ut faceret voluntatem eius, qui misit se, et ut perficeret opus eius. Eapropter »obediens factus est usque ad mortem, mortem autem crucis; propter quod et Deus exaltavit Illum et donavit lili nomen, quod est super omne nomen, ut in nomine lesu omne genu flectatur coelestium, terrestrium et infernorum.« (Philipp. 2, 8). Sequamini itaque Christum, perfectissimum exemplar perfectissimae obedientiae. Sexcenties Vobis id rependi- tur iuxta promissionem: »Amen dico vobis, quia vos, qui secuti estis me . . . sedebitis . . . super sedes duodecim.“ (Matth. 19, 28). Quarto. Obedientia nobilitat atque exornat hominem, ita ut speciali iure et peculiari titulo sit Dei. Quaerit Doctor Iiipponensis, divus Augustinus, cur David se esse Dei specialiter affirmet, quum tamen Dei cuncta sint. „Domini est terra et plenitudo eius, orbis terrarum et universi, qui habitant in eo.“ Unde non solum David, sed a minimo usque ad maximum omnes nos Dei sumus. Quare ergo, quasi specialiter David Dei sit, asserit et congaudet, se ob id fieri salvum ? Et respondet ille Sapiens Hipponensis: „ Tuus sum, quoniam iustijicationes -§- 122 tlias exquisivi, non voluntates llieas, quibus fui melis, sed iustijicationes tuas, ut essem Hinc obedientia efficitur, ut homo specialiori iure tituloque sit Dei. Deus exigit non nostra sed nos, vel saltem non nostra sine nobis. Domino non placebis, quam- vis ei offeras, quidquid habes, si te non offeras, quod fit per obedientiam. Servare mandata et timere Deum, hoc est omnis kom,o. (Eccl. 12, 13). Si vis ad vitam ingredi, serva mandata. (Matth. 19, 17). Quinto. Singularem virtutis nostrae eminentiam uno ore clamant theologi, contendentes: in obedientia caete- ras virtutes inclusas esse. Profecto, si vere fueris obediens, eris et pauper špiritu et humilis et patiens et mortificatus et immaculatus, at- que adeo omnes omnino virtutes assequeris. Hoc non est,. dilecti confratres, hvperbolice loqui, sed simplicissimam edicere veritatem. Nam virtutes per frequentem sui ip- sarum actuum exercitationem acquiruntur. Talem autem exercitationem nobis suppetit obedientia. Omnia enim praecepta nobis iniuncta, cuncta statuta nobis imposita et omnes leges nobis datae et omnia superiorum iussa ad nos directa, quid sunt aliud quam quoddam virtutum exercitium ? Arniče, ab obedientia erga sanctam ecclesiam te duci sinas, et quaecunque eius exercendae tibi sese offerunt occasiones, ex animo amplectere; quia modo in patientia, modo in humilitate, alias in mortificatione, subinde in temperantia, deintus in castitate, deinde in charitate mutua te exercebunt. Quo fiet, ut tantum in omnibus vir- tutibus profectum facturus sis, quantum in obedientia profecturus es. In hac vero proficis tantum, quantum tibi vim infers. Haec virtus dum tloruerit, florebunt insimul et re- liquae. Qua de veritate s. Patres testimonium perhibent, obedientiam appellando virtutum matrem atque custodem. »Obedientia maxima est virtus et. ut ita dixerim, omnium -I- 123 -f- origo materque virtutum«, docet Doclor gratiae in civi- tate Dei, 1 cuius ipse fuit civis optimus. »Sola virtus est obedientia, quae -virtutes caeteras menti inserit insertasque custodit«, asseverat s. Gregorius Magnus. Egregiam de virtnte obedientiae Iratribus Societatis lesu s. Ignatius de Loyola scripsit epistolam, in qua obedientiam šolam virtu- tem praedicat, quam residuae virtutes comitantur. Indubie, obedientia est basis omnium virtutum. Uti peccatum nihil aliud est quam inobedientia, ita virtus nihil nisi obe¬ dientia. Pro reliquis relictis audiatur s. Laurentius Iusti- nianus, rem nostram praeclare commentans: »Obedientia hominem ditat, laetificat ecclesiam, pacem tribuit, mentem ornat, animam castificat, coelum aperit, vitam felicem homini dat omnesque virtutes gignit atque custodit». Ita, illa est sanctorum lac, quo ablactati ad per- fectionem venerunt. O frater et fili charissime, si breve aliquod compendium perfectionis et viam salutis certam desideres, amplectere ambabus ulnis obedientiam: haec est via. Ambula in ea et obtinebis omnimodas victorias secundum illud sapientissimi Salomonis: „ Vir obediens lo- quetur victorias 11 . (Prov. 21, 18). Quia dum alienae voci humiliter subderis, temetipsum in corde superas. Obtinebis, dico, finem optatum ct exspectatum docente Bibliorum Doctore s. Hieronvmo, cuius festum hodie recolimus: „ Ob¬ edientia simplici ingressu hominem ducit ad Christum“. II. Excellentiam obedientiae qui profundius contem- pletur, non potest non cognoscere insimul necessitatem celebrandae virtutis. Verissime! Primo. Obedientia mundus conservatur. Mundus enim existit, eoquod sequitur leges, ipsi a Deo insitas. Ponamus hoc. Astra relinquunt cursum suum, ignis amplius non ardet, aqua non fluit, vis et gravitas, corpora subter C Lib. 14. c. 12. -S- 124 -I- trahens, cessat — tune brevi corruat necesse est tota natura. „Ordinatione tua perseverat dies, quoniam omnia serviunt (Ps. 118, 91). Prouti in regno naturae, ita et in regno spirituum obedientia absolute est necessaria. Non datur familia sine obsequio, non communitas neque civitas absque obedientia et submissione. Quemadmodum in qualibet societate rite ordinata requiritur auetoritas, consimiliter necessaria est etiam obedientia. Haec duo sunt correlativa. Huc referenda sunt verba oris aurei s. loannis Constantinopolitani: »Magistram ducemque et reetorem non habere, malum est. Est argumentum multarum calamitatum et principium defectus ordinis et perturbationis ac confusionis. Nam veluti si choro choriphaeum sustuleris, non erit amplius chorus congruus et ordinatus; et si a phalange exercilus amoveris imperatorem, non erit amplius ordinata acies; et si navigio ademeris gubernatorem, navem demerges; ita etiam, si a grege pastorem abstuleris, omnia evertisti.« Cimeta haec valent mutatis mutandis de amotione obedientiae. Quid est, quaeso, choriphaeus cum canto- ribus recalcitrantibus? Quid bellidux cum phalange exer- citus repugnantis ? Ouid navis gubernator cum rebellibus remigibus? Sine obedientia communitas perturbatur, ordo labefaetatur et omnia susque deque evertuntur. „ Discipli¬ nam qui abiicit, infelix est“. (Sap. 3, 11). Ad praecavenda haec infortunia obediendum est Deo et omnibus, qui loco Dei nobis dant praeseripta, quique aliquando pro anima- bus nostris sunt rationem reddituri. Quae doctrina innumeris fere fulcitur locis antiqui novique Testamenti. ,,Et qui superbierit, nolens obedire sacerdotis irnperio, qui eo tempore ministrat Domino Deo tuo et decveto iudicis, morietur liorno ille“. (Deut. 17, 12). Sat dara dictio. Et mundi magister divinus Salvator monuit Iudaeos: „ Super cathedram sedent seribae et pharisaei. Omnia ergo, quaecunque dixerint vobis, servate et facite.“ (Matth. 23, 2). Et gentium Apostolus exhor- r -I- 125 -f- tatur Romanos: „Omnis cmima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas nisi a Deo, quae autem suvt, a Deo ordinatae sunt. Itaque qui resistit potestciti, Dei ordinationi resistit. Qui autem resistmit, ipsi šibi damnationem acquirunt“. (Rom. 13, 1. 2). Norme, fratres mei dilecti, si ullo umquam tempore necessaria fuit viris ecclesiasticis obedientia, id sane diebus obtingit nostris? Magna enim calamitas, qua modo premitur genus humanum, laesio est legitimae auctoritatis, sine qua fnndamentum societatis humanae nullo pacto potest sustineri. Adversarii laborant et siimmo studio desudant, ut in ecclesia quoque Dei concitent dissidia ac discordias. Inobedientes superioribus extollunt encomiis tamquam viros ingenii et virtutis incompara- bilis. Quodsi praesules eiusmodi renitentes officii commo- nefaciunt ac debitam obedientiam exigunt, qua opus habent, ut rite fungantur munere suo, diffamantur ut immites. Bone Deus, perquam facile hodie creditur res politi- cas agentibus, quamque avide consuluntur diaria eorum- que placitis assensus praestatur, at superioribus assentiri eorumque benevisa monita recipere, quin omnigenis suspicionibus locus detur, tantae quantae moliš est? Subditi, qui a praepositis dissentiunt iisque renituntur eorumque monita flocci faciunt, nescientes, filiorum esse obedire patribus, non autem iis praescribere normas agendi, hodie magni coluntur. Verum eiusmodi reluctantes maxima damna inferunt ecclesiae fomitemque dissensioni subministrant. Errant et errabunt, qui dignitati suae consulere arbitrentur, si a superioribus independentiam appetunt. Magna dignitas est, superioribus obsequi. Proin nos Lavantini omnibus viribus enitamur, ut in ecclesia sancta Dei membra capiti arctissime connexa sint. Con- servemus filialem pietatem, reverentiam et obedientiam, qua sanctae Sedi devincti simus, integram et illibatam. Insimul simus imbuti observantia et veneratione, fidelitate -I- 126 -f- et submissione erga nostrum praeadamatum Impera- torem augustissimum! Secundo. Manifestum est porro, neminem posse spi- ritualiter vivere abscjue obedientia. Nam summa vitae spiritualis non datur alia, quam quae est divinae voluntatis execatio. Prorsus idem est, spiritualiter vivere et divinam voluntatern sequi. Quid prodest, callere ornnes artes et scienlias, si deficit obe¬ dientia? Non sufficit nosse, qnid nobis incumbat, sed id opere exequi oportet. „Non auditores legis iusti fiunt apud Deum, sed factores leges iustificabuntur (Rom. 2, 13). „Beatus vir, qui non oblit in consilio impiorum . . . sed in lege Domini voluntas eius, et in lege eius meditabitur die cic noete.“ (Ps. 1, 1. 2). Habere autem voluntatern et medilationem in lege Domini, quid significet, explicat splendidissimus genius africanae et universae ecclesiae s. Augustinus super Psalmum primum: „Voluntas in lege non solum in studio, sed potius in facto est.“ Habet igitur voluntatern et meditationem in lege Domini die ac nocte, qui divini mandati memor vult legem, ut illam adimpleat. Tertio. Obedientia summopere necessaria et cjuasi propria et essentialis est ordinis sacerdotalis, qui status est perfectionis exercendae. Obedientiae virtute ligamur nos omnes, qui ex mil- libus hominum electi sumus in sortem Domini, ut eva- damus ministri Dei perfecti et boni animarum pastores, qui apostolico fervore et fortitudine promovemus salutem millium atque millium animarum. Hinc. quo maior eorum, qui ad maiora vocati sunt, debeat esse perfectio, eo et maior et amplior oportet sit obedientia. Qui ad subli- miora eliguritur, eo solidius et firmius in virtute fundatos esse oportet, ut hostium impetus et luporum in gregem fidelem ingredientium ausus queant sustinere. Cordi nostro inllgamus istud: Qui praeesse debet, subesse discat; nescit enim regere, qui non didicit obe- 127 -f- clire. Nunquam obliviscamur moniti s. Bernardi: „Ut secure praeesse possint sacerdotes, subesse et ipsi, cui de- bent, 7ion dedignentur.“ Nolite itaque, fratres et filii mei dilecti, nimis in proprio arbitrio confidere, sed audite etiam aliorum iudicia, quod est obedientiae. Aemulamini charis- mata meliora et sequamini vestigia eius, qui gaudio šibi proposuit, obediens esse Patri suo coelesti. „ln capite libri scriptum est de me, ut facerem voluntatem tuam, Deus meus l ‘. (Ps. 39, 9). Voluntas vero Dei Patris fuit: Filii sui mors ad peccata hominum expianda, de qua Filius ipse dicebat: „Descendi de coelo, ut faciam voluntatem non meam sed voluntatem eius, qui misit me, Patris (Ioan. 6, 38). Et in monte Oliveti ter orabat ad Patrem: „Non mea voluntas sed tua fiat 11 . (Luc. 22, 42). Et apostolos snos docuit orare: „Fiat voluntas tua sicut in coelo et in terra.“ (Matth. 6, 10). Sed si te, o Salvator generis humani, quaeramus, per quam scalam de coelo descendisti, indubitanter nobis repones: per scalam obedientiae. Per obedientiam in mundum venit Redemptor noster et per illam e mundo discessit. »Pater, venit hora, clarifica Filium tuum. Ego te clarificavi super terram, opus consummavi, quod de- disti mihi, ut faciam. Et ego ad te venio.« (Ioan. 17, 1. 4). Haec itaque scala aurea est, per quam et nos ad coelum ascendamus oportet. Quod ut tutius fieri possit, quosdam gradus illa habere debet. III. Excipite, in Christo charissimi, eliam hoc postremum de obedientiae gradibus punctum tractans corde bene- volo et patiente. Patienter patiendo palmam vobis para- bitis et animas vestras possidebitis. Viri, in arte ascetica probatissimi, perplures obedi¬ entiae gradus dispescunt. Et quidem: -*§— 128 —I— Infimus grad us est, opere tantum praeceptum ad- implere sine voluntatis submissione. Huiusmodi autem obedientiam mere externam verae virtutis nomen minime mereri, adnotant theologi moralistae. Ego crederem, resi- stere in corde. exterius vero implere, quod iubetur, non esse virtutem obedientiae sed velamentum malitiae. Altior gradus est, obedire libenter. Id quod est, non operiš solum executione sed voluntatis simul submis¬ sione obtemperare, sicque idem velle, idem nolle cum praecipiente. Sola voluntas est, quae operationem red- dit virtuosam et meritoriam. Propterea ex voluntate sus- cipienda sunt ecclesiae imperia et voluntariis reflexi- onibus sunt proponenda, doneč propria voluntas quasi mactata diligat mandatum superioris imperantis. Quo facto incipit vera virtus obedientiae. O quam multi et fors a multis abhinc annis in societate sub superioribus degentes — ecclesia est so- cietas perfectissima — nondum gradum hunc obedientiae ascendunt, quippe qui non libenter sed coacte et fasti- diose obediunt. Tales nolunt esse discipuli magistri obe¬ dientiae, Salvatoris divini, qui dicere solebat: volmitarie sacrificabo tihi (Ps. 53, 8); tales recusant attendere ad effatum Paulinum: Obediendum est ex animo, cum bona voluntate , serviendum sicut Domino et non hominibus. (Ephes. 6, 6. 7). Perfectior tertius gradus est, obtemperare simpliciter, id est, obedire cum proprii iudicii oblatione, sicque sine discussione idem sentire, quod sentit ecclesia, quod sentit superior. Quia iuxta priscos: longum est iter per prae- cepta, breve et efficax per exempla, collustretur tertia obedientiae proprietas exemplo magni illius patriarchae, qui fidei lumen, obedientiae forma et iustitiae princeps praedicatur. Abraham audit ab Omnipotente: „Egredere de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui et veni in terram, quam monstrabo tibi-“ (Gen. 12, 1). Et ad -I- 129 unius iussionis vocem dulci solo natali valedixit atque aliorum fines ingressus est, nesciens, quo iret. Porro iussus circumcidere se et suos, eadem die se et Tsma- elem filium et famulos omnes circumcidit. Ulterius, cum in provecta aetate accepisset filium, in quo totius mundi benedictio erat cumulanda, praecipit ei Jehova: /Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis Isacic, et offer miki ilktm in hnlocaustum.“ (Gen. 22, 2). O tanta quanta inest huic edicto amaritudo! Iubetur filium occidere, os de ossibus suis, čarnem de čarne sua, filium magnae pro- missionis, extremae senedutis, propriae uxoris. Et hanc acerbissimam iussionem extemplo exequi paratus est, non quare quaerens, non reluctans, non lamentans, n on murmurans. Sed eadem nocte, nemini re communicata, excitat filium eiusque humeris ligna imponit, accipit ignem et festinat in mortem filii. O plane admirandam obedien- tiam simplicem, sincerissimam! Incede et tu, bone amice, simpliciter in mandatis obedientiae, quae tibi dilecta mater ecclesia per sua organa proponit. Nec te moveat imperitus fors magister nec indi-screta potestas. Reminiscere, quia non est po- testas nisi a Deo. Simpliciter obediens in tali cogitat času: Non haberes in me potestatem, nisi desuper tibi fuisset datum. Qui perfecte didicerit obedire, ille nescit in praesidum intentionem inquirere, eorum decreta ad iudicii sui trutinam revocare et malevole examinare, sed in id unum tendit, ut, quod šibi praecipitur, ope- retur. Huiusmodo homo novit monitum divi Pauli, Ephesiis datum: „Servi, obedite dominis . . . in simpli- eitate eordis vestri sicut Christo.' 1 (Ephes. 6, 5). Congrue ad rem nostram observat s. Basilius, mag- num Cappadociae luminare: »Quemadmodum pastori suo oves obtemperant et viam. quamcunque ille vult, ingredi- untur, sic, qui' ex Deo pietatis cultores sunt, moderato- ribus suis obsequi debent, nihil omnino illorum iussa curiosius perscrutantes, quando libera sunt a peccato.« o Hicce loči digredi et brevissime excurrere lic.eat raihi in obedientiam. quam caecam passim appellant moralistae. Quid dicendum de ea? Consistit in eo, cjuod subditus mandata superioris sui, in quo Deum ipsum šibi exhibet, prompte exequatur sine ulla sive intrinseca sive extrinseca discussione, totum se quasi quoad intel- lectum et quoad voluntatem subiiciens, ideo caecam vocant, parum convenienter. Exemplum habes in Ab¬ raham patriarcha et in sancto Ioseph, sponso virgineae matris Mariae. qui ad vocem angeli consurgens accepit puerum et matrem eius et secessit in Aegvptum. Gene- ratim s. Ioseph erat vir iustus, qui sciebat silere et ope- rari. Ne unum quidem verbum, quod locutus fuerit, re- ferunt nobis sancta Evangelia, sicuti eius prototvpus Joseph aegvptius, qui divina providentia ita disponente nullum nuntium misit ex Aegvpto patri et fratribus de sua exaltatione. Unde si quem delicatulum hoc nomen »obedientia caeca« offendat, ipse poterit nomen mutare, non tamen rem illo nomine significatam. Incorrecte dieta caeca obe¬ dientia est alias reete simpleic vocata. Nonne et milites simplici obedientiae adstringuntur? Et tamen nemo cor- datus hoc obsequium irrationabile obiurgat. De simplici obedientia erga sanctam ecclesiam valet omnino verbum Paulinum: v Rationabile obsequium vestrum“ (Rom. 12, 1), quia taliter obediens divinitus institutae ecclesiae, matri s. Pauli et omnium ei similium (Gal. 4, 26) — Deo praestat obsequium. Exinde quid mirum. si eadem obe¬ dientia in deliciis fuerit sanctis ordinum religiosorum fundatoribus, qui ipsam suis in constitutionibus ab ecclesia sollemniter approbatis magnopere commendarunt! »Ausculta, o fili, praecepta magistri«, ita incipit sanclissimi ac Deo acceptissimi Patris Benedicti abbatis in suam auream regulam prologus, »et inclina aurem cordis tui, et admonitionem pii Patris libenter excipe et efticaciter comple, ut ad eum per obedientiae laborem redeas, a quo per inobedientiae desidiam recesseras. Ad te ergo -§- 131 -§- nune meus sermo dirigitur, quisquis abrenuntians pro- priis voluntatibus Domino Christo vero Regi militaturus, obedientiae fortissima atque praeclara arma assumis.« 1 Et in capite quarto admirabilis regulae, numero undesexa- gesimo, inter instrumenta bonorum operum reperitur instrumentum: Voluntatem propriam oclire; et numero sexagesimo: Praeceptis abbatis in omnibus obedire, etiamsi ipse aliter, quod absit, agat, memor illius do- minici praecepti: Quod dicunt, facite; quae autem faciunt, facere nolite . 2 lile Sanctus a Lovola ipse habuit et socios suos habere voluit simplicem 'vel incogrue sic nominatam caecam obedientiam, quam frequentius in laudata sua epistola »de virtute obedientiae« memorat et magni aesti- mat. S. Ignatius adeo sanctae Sedi devinctus erat obedientia. ut dixerit: »Si summus Pontifex mihi prae- ciperet. ut mare traiicerem, et si navem paratam non invenirem, mare ingrederer.« Simplici obedientiae inae- dilicavit magnus vir suam celebrem societatem. Scribit enim: »Ab aliis religiosis ordinibus facilius patiamur, superari nos ieiuniis, vigiliis et caetera victus cultusque asperitate, quam suo quique ritu ac disciplina sanete suscipiunt — vera quidem ac perfecla obedientia abdi- cationeque voluntatis atque iudicii maxime velim, fratres charissimi, esse conspicuos . . . eiusdemque societatis veram germanamque sobolem hac quasi nota distingui, qui numquam intueantur personam ipsam, cui obediunt, sed in ea Christum Dominum, cuius causa obediunt. Siquidem superiori, nec si prudentia, bonitate caeterisve quibuslibet divinis doniš ornatus instructusque sit, propterea obtempe- randum, sed ob id solum, quod vices gerat Dei eiusdemque auetoritate fungalur, qui dicit: ,Qui vos audit, me audit, et qui vos spernit, me spernit 1 ; nec contra sive consilio aut 1 Regula s. Patris Benedicti secundum editionem congregationis Casi- uensis denuo typis mandata. Einsidlae, 1877. pag. 3. 2 Edit. cit. pag. 25. 9 * -§- 132 -§- prudentia minus valeat, quidquam idcirco de obedientia remittendum, quatenus ille superior est, quando illius per- sonam refert, cuius sapientia falli non potest; supplebitque ipse, quidqnid ministro defuerit, sive probitate aliisque oma¬ men tis careat. Siquidem disertis verbis Christus Dominus cum dixisset: ,Super cathedram Moysi sederunt scribae et pharisaei 1 2 , protinus addidit: »Omnia ergo, quaecunque dixerint vobis, servate et facite, secundum vero opera eorum nolite facere .« 1 Quae cum ita sint. non improbanda imo laudibus ac praeconiis efferenda est obedientia, simplic.iter prae- standa sanctae matri ecclesiae. Utinam fieret communior et universalis, sed quia deficit amor, ideo et obedientia deficit, ingemuit celeber moralista Petrus Scavini. Obe¬ dientia simplex! „Non omnes capiunt verbum istud, sed quibus datum est .. . Qui potest capere, capiat 1 . (Matth. 19 , 11 . 12 ). Nobilior quartus gradus est, obedire liilariter, idesfi mox, impigre, naviter et expedite, alacriter sine querela, prompte sine dilatione. Serenitas in vultu et dulcedo in sermonibus, scribit Doctor mellifluus, multum colorant obedientiam obse- quentis. Quis locus obedientiae, ubi tristitiae cernitur aegritudo? Indicant plerumque voluntatem animi signa exteriora et difficile est, ut vultum non mutent, qui mutant voluntatem. a Si progredi veliš in virtute obedi¬ entiae, cum magna vultus alacritate suscipe iubentis imperium. In ecclesia tales subditi, quales queruli et su- surrantes et cum morositate et obnubila facie et cum tergiversatione solent obedire, aequiparandi sunt membris corporis infirmis, quae necessario deberent moveri et tamen sine magno dolore moveri vix valent. Obediamus itaque, fratres in Christo charissimi, prae- positis nostris et subiaceamus eis. Ipsi enim pervigilant, 1 Thesaurus spiritualis Societatis lesu. Roeliampton, 1874. Pag. 687 sq. 2 Serrao de obedientia. 133 •-§*■ quasi rationem pro animabus nostris reddituri, ut hoc faciant cum gaudio et non gementes. Hoc enim non expedit nobis. (Hebr. 13, 17). Ex quibus verbis apostolicis recte colligitur, magno gaudio esse superioribus obedientiam sub- ditorum hilarem. Sed cur ita? Numquid ea de causa, quod videant, šibi subditos subiici et parere ? O quam inepte! Superiores non quaerunt vanam gloriam et honorem pue- rilem. Ratio tališ gaudii est, quia vident, subditos per obedientiam profioere. »Quando laborat«, quaerit s. Au- gustinus, »cum gaudio operarius in agro ?« Et respondet: »Quando atlendit arborem et fructum videt; quando atten- dit segetem et ex fructu areae prospicit ubertatem; et quod non sine fructu laboravit, non sine causa dorsum curvavit, manus attrivit, frigus et aestum toleravit.« Idem igitur est, quod ait apostolus nationum, ut cum gaudio hoc faciant et non gementes; non enim expedit vobis. Plane mira verborum constructio! Num- (fuid dicit: non expedit illis, id est, superioribus? Minime, sed: non expedit vobis, id est, subditis. Nam praepositis, quando contristantur de malis subditorum, expedit illis, ipsa tristitia prodest illis, sed non expedit subditis. Praestantior quintus gradus est, praecepta adimplere viriliter. Manum misimus ad magna et fortia. Agendum igitur est magnani miter, obediendum est fortiter, neque in ter verborum asperitatem regalis illa semita obedientiae est relinquenda. Quid sit viriliter obsequi, explanat s. Bernar- dus Claravallensis: »Si tribulatio intonat«, inquiens, »si persecutio resultat, si hostes tibi laqueum ponunt, si maligni tuum iter praepediunt, tu obedientiae viam non deseras, sed dicas cum psalmista: Paratus sum et non sum tur- batus, ut custodiam mandata tua«. Ergo viriliter agite, et confortetur e,or vestrum, omnes, qui spercitis in Domino. (Ps. 30, 31). Quandocunque aliquid arduum nobis esse videtur, aspiciamus Salvatorem mundi in cruce pendentem, qui -S- 134 obediens factus est usque ad mortem turpissimam insimul et dolorosissimam, quique sacris litteris nobis porrigit Ieremiae prophetae (48, 10) textum: »Maledictus, qui facit opus fraudulenter», seu negligenter, uti interpretantur Patres Tridentini. Eminentior sextus gradus est, obedire humiliter. Ubi arescit humilitas, et vera obedientia florescere nequit. Sic iam Samuel ad Saul locutus est: »Nonne, cum parvulus esses in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus esf Et unxit te Deus in regem Israel et misit te Dominus in v iam et ait: Vade et interfice peccatores Amalec et pugnabis contro, eos usque ad internečionem eorum. Quare ergo non audisti vocem Domini, sed versus ad praedam es et feeisti malum in oculis Domini? « . (1. Regg. 15, 17 sqq). Humilem obedientiam quam maxime reful- gere in lesu Deohomine, attestatur beatus Paulus in epi- stola ad Philippenses: »Semetipsum exinavinit . . . humi- liavit . . . factus obediens usgue ad mortem, mortem autern crucis.« (Philipp. 2, 7. 8). Obediamus igitur humiliter, ne deficiente humilitate pereat obedientiae virtutis vis omnis ac dignitas et merces. Altissimus demum gradus est, obedire integre et per- severanter. Perseveranter sine taedio, id est, continuo. indesinenter, non tantum una hebdomada, unico mense, ab initio muneris suscepti, sed a principio usque ad finem. Non qui inceperit, sed qui perseveraverit usque ad finem, hic salvus erit. (Mattli. 10, 22). Integre, siquidem nulla obedientia parvi pendenda. Qui offenderit in uno, factus est omnium reus. Moyses, vir, qualis nullibi in antiquitate reperitur, dux et legis- lator populi foederalis, ob unam inobedientiam apud Aquas Contradictionis, quia non confestim obsecundavit Deo, ut percuteret petram, sed prius populum obiurgavit, ab in- gressu terrae sanctae exclusus est. Et rex Saul? Nonne de praeda facta delevit multa et meliora reservavit non šibi, sed ut immolaret Deo, et tamen locutus est Dominus -*§-* 135 —§*■ per Samuelem ad eum ista verba nostra introductoria, ad- dens: »Pro eo, quod abiecisti sermonem Domini, abiecit te Dominus, ne sis rex«. (I. Regg. 15, 23). Plurimum reprehen- sus et misere abiectus est a Domino rex infelix, eoquod quaedam spolia ex caede Amalec contra Dei praeceptum reservavit, licet id fecisset ob honestum finem, nempe ut ex iis spoliis Deo in signum gratitudinis sacrificaret atque hostias offerret. — Et prineeps apostolorum beatus Petrus, parum inobediens Christo Domino, lavari pedes suos ab Eo recusans et id ex magna reverentia, audivit statim: »Si non lavero te, non habebis par tem mecum». (Ioan. 13, 8). En, quam graviter errent quantamque culpam admit- tant, qui quoad res leviores obedientiam infringere audent! Peccatum non tam in ipsa re quam potius in inobe- dientia consistit, quae etiam in transgressione rei minu- tissimae invenitur. Ouum ergo tanti sit valoris obedientia, ut eius laesio etiam in minimis excludere possit a regno coelorum, quis nostrum adeo gravem virtutem non toto cordis affectu diligeret ? A primo itaque gradu incipiendo et altius ascendendo necessarium est, ut in ipsa praecepti executione quam diligentissimi et exactissimi simus. Sit igitur obedientia nostra voluntaria et simplex, hilaris et fortis. humilis, integra et constans. Curramus, ut certo comprehendamus destinatum bravium vitae aeternae. Caveamus, filioli mei, ne simus ex numero illorum, de quibus conqueritur s. Bernardus, obedientiae praeco, hisce ver bi s: »Multos quidem videmus post praecipientis imperium multas facere quaestiones. Cur, quare, quis hoc consilium adinvenerit ? Quamobrem hoc praecipitur ? Unde hoc venit? Ob quem finem hoc iubetur? Inde murmu- ratio, inde verba indignationem sonantia, redolentia ama- ritudinem, inde frequens excusatio et simulatio impos- sibilitatis. Vere obediens non attendit, cur praecipiatur, sufficit ei, quod praecipitur. Scientis obedire parum inter- est, Petrus ne eius superior sit an Ioannes, cuiusne sit naturae. Evidens imperfectionis tessera est, ab huiusmodi ■♦§— 136 —f* rebus dependere, timere mandantem et ob timorem obe- dire?« Et s. Chrysostomus ad illud Pauli (Rom. 13. 3. 4): »Vis non timere potestatem, bonum fac et habebis lau- dem ex illa, si autem malum feceris, time.« addit: »Timo¬ rem non fecit princeps, sed subditorum malitia.« In reliquum, dilecti confratres, si natura societatis cuiusdam sana est, nonne per se intelligitur, eam sponte sua tendere ad cuncta, quae in praecedentibus de obe- dientia in nostram memoriam revocare adnisus sum ? Et tališ ordinata societas, Deo sint laudes sempiternae, est nostra dioecesis Lavantina. De exceptionibus non loquor, sunt enim exceptiones et quidem rarissimae. In audientia. habita die 24. mensis Aprilis anni 1891, quaesivit ex me inopinate sanctissimus in Christo Pater Leo XIII.: Ha bes ne sacerdotes rebelles? Attonitus fui de tali quaestione, potui tam en sunimo Pontifici gaudens respondere: Deo gratias, tales sacerdotes ego non habeo. Ad quod beatissimus Papa reposuit: Gratulor tibi! % Sed lenipus iam urget, ut finem perorationis meae sat prolixae accelerem. Permittatis adhuc pauc.a tantum verba. Deus avertat, ut in futuro inter sacerdotes Lavan- tinos existerent, qui perfectioris vitae studium carperent in aliis, quippe qui non modo bonum ipsi facere nollent, sed et ab eo reliquos confratres distraherent, dicendo: Quid facitis ? Ad quid tot reformationes, tot constitutiones ? Ad quid admonitiones ad hoc illudve observandum? Vae, vae huiusmodi fratribus! Falsi fratres sunt, a quibus se- dulo cavendum, alioquin eorum sermones et exempla optirni quoque confratris moreš corrumpent aut saltern eum seducent ad vitam otiosam et tepidam, quam corni- tatur summum salutis terrenae aeternaeque periculum. Ad rem loquitur s. Clemens Papa I: »Quicunque obediunt episcopis suis, videntur quidem aliquid gratiae conferre -I- 137 -s- Deo; qui autem eis non obediunt, indubitanter rei et reprobi existunt«. 1 Hinc si quis vestrum deprehenderetur in observandis statutis dioecesanis parum sollicitus bonae famae dioe- ceseos aut nostrae omnium reputationi uti impedimentum aut, ad quod tamen alludere revereor, uti farina, quae brevi tempore totam massam corrumpere posset, tune strictissimi officii esset, adhibendi severiorem disciplinae modum. »Sapientissimi medici«, ait s. Chrysostomus, »ubi vident, ulcus egere ferro, admovent quidem sectionem, sed hoc non faciunt sine affectu et commiseratione; verum et moerent et gaudent non minus quam ipsi, qui secantur. Moerent ob dolorem, quem secando inferunt; gaudent autem ob sanitatem, quae hoc modo comparatur». Idem et Paulus fecit, sapiens ille animarum medicus. Gorinthios enim aeriori obiurgatione, cum opus haberent, inerepans laetatus simul et tristatus est. Contristabatur, quod dolorem intulit; laetabatur, quod profuit. Vae superioribus nimis indulgentibus! Superiores, qui hinc inde severiorem aliquando disciplinam urgere detrectaverint, apud Deum procul dubio fierent culpabiles, imo hac iam vita graviter a De o punirentur, sicuti pu- nitus est Heli sacerdos, quippe qui, licet monuisset filios immorigeros, tamen non castigavit eos aerius, uti opor- tebat. Inde Deus contra Heli et familiam eius hoc san- civit decretum: »Dixit Dominus ad Samuelem: Suscitabo in die illa adversus Heli omnia, quae locutus sum super domum eius , incipiam et complebo. Praedixi enim ei, quod iudicaturus sum domum eius in aeternum propter iniqui- tatem, eoquod noverat, indigne agere filios suos, et non .corripuerit eos. Idcirco iuravi domui Heli , quod non ex- pietur iniguitas domus eius victimis et muneribus usque in aeternum«. (I. Regg. 3, 12-14). Decretum horribile, cuius executio infaustissima a nemine Vestrum ignoratur. 1 Epist. coli. conciliorom oecumen. Tom. I. pag. 120. -I- 138 -§*- Caremus igitur, ut severior disciplina non sit adhi- benda, ut fugiamus terribilia iudicia Dei. Servemus ordi- nem, et ordo servabit nos, docente Ecclesiastico: »Si volueris mandata servare, conservabunt te«. (Eccli. 15. 14). Qui ordini vivit, Deo vivit. Resideat inter nos dulcis illa et iucunda relatio, quae interesse solet amicos inter et amicos, patrem inter et filios, pastorem inter et oviculas. In praesenti sacra Svnodo traduntur Vobis statuta, quae sunt quaedam lineamenta vestrae sacerdotalis conversa- tionis. Excipite ilia ea charitate, qua vobis porriguntur. Alta mente omnia, nune audita et posthac crebrius lecta, tenete, ut omnes ac singulas ordinationes sciatis observare. Spiritui illorum studeatis, genium imbibatis, et quae šibi velint, statim intelligetis. Ut vero, unde exorsus est, ibidem terminetur sermo meus, Vos per Christum Dominum nostrum, qui sese nobis non modo praeceptorem sed etiam exemplar prae- buit obedientiae, coniuro et obtestor, ut ad eam virtutem toto peetore ineumbatis, et gloriosae vietoriae avidi Vos- metipsos superare studeatis, quo beatitudo aeviterna ob- tineatur. »De eetero fratres,« ut cum verbis Paulinis finem faciam sermonis synodalis, »quaeeunque sunt vera, quae- eunque pudica, quaeeunque iusta, quaecunque sancta, quae- cunque amabilia, quaeeunque bonae farnae, si qua virtus, si qua laus disciplina e f kaec cogitate. (Philipp. 4. 8). Et quicunque liane regulam secuti fuerint, pax super illos et misericordia Dei. (Gal. 6, 16). Et pax Dei, quae exsuperat omnem sensum, čustodiat corda vestra et intelligentias ve- stras in Christo lesu«. (Philipp. 4, 7). Amen et ita fiat, fiat! -- Gum sermonem suum hora nona et dimidia finiisset, actionem synodalem aperuit Celsissimus Episcopus prae- cipiens, ut Lector Synodi decreta a) de Testibus syno- dalibus, b) de Iudicibus in partibus atque c) de Consiliariis —I— 139 —§— Iudicii ecclesiastici ac pro rebus matrimonialibus legeret. Lector igitur huic praecepto obsecutus praelegit decretum de Testibus synodalibus, quos Celsissimus ex more De- canos dioecesis constituit, et cum quae eorum officia essent, ipse exposuisset, decretum de invitatione eorundem ad iusiurandum per sacras reliquias, de ara maiori ecclesiae cathedralis ad hoc asportatas, praestandum legi imperavit. Ouod cum omnes praesentes 1 in manus Ordinarii praestitissent, decretum de Iudicibus in partibus lectum est. Instructione de eorum officiis data, quos nominavit, Celsissimus ad iusiurandum per sancta Evangelia modo invitari iussit. Hi vero sunt creati: I u d i c e s in p a r t i b u s. P. T. Rev. Dom. Laurentius Herg, ut supra. P. T. Rev. Dom. Ioannes Križanič, ut supra. P. T. Rev. Dom. Carolus Hribovšek, ut supra. P. T. Rev. Dom. Josephus Pajek, ut supra. P. T. Rev. Dom. Ioannes Mlakar, ut supra. Qui omnes iuramentum praescriptum praestiterunt praeter Dom. Ioannem Križanič absentem, qui posthac die 3. Novembris idem fecit. Exinde decretum de dioecesano ludicio ecclesiastico pro rebus cleri et etiam matrimonialibus iussu et expo- sitione Celsissimi lectum est atque omnes, quos Idem consiliarios nominavit, ad iusiurandum praestandum in- vitati sunt. lam hi sunt: Consiliarii Iudicii ecclesiastici dioecesani. Prae ses: P. T. Rev. Dom. Ignatius Orožen, Praepositus Capi- tuli ecclesiae cathedralis, Protonotarius apostolicus ad in- star participantium, Consiliarius consistorialis, Director Cancellariae princ.-episc. Ordinariatus. 1 Absentes serius et quidem die 3. mensis Novembris anni decurrentis in Sacello episcopali aequale iuramentum in manus Praesulis emiserunt. -I- 140 -f- Consiliarii: Laurentius Herg, ut supra. Ioannes Križanič, ut supra. Iacobus Phiiippus Bohinc, ut supra. Carolus Hribovšek, ut supra. Iosephus Pajek, ut supra. Ioannes Mlakar, ut supra. Franciscus Ogradi, ut supra. Iosephus Hržič, ut supra. Martinus Strajnšak, ut supra. Thomas Rožanc, ut supra. Iacobus Meško, ut supra. Iosephus Tombah, ut supra. Franciscus Dovnik, ut supra. Bartholomaeus Voh, ut supra. Quorum iuramento suscepto Reverendissimus Dorni- nus constitutiones synodales et cjuidem 1) de quaestione sociali expedienda atque 2) de studio sacrae scientiae colendo ad instantiam Promotoris praelegi imperavit. Quae cum perlectae essent, Promotor pro indicenda tertia Sessione puhlica institit, et iussu Celsissimi decretum de tertia ac ultima Sessione puhlica, feria VI. die 2. Oc- tobris in festo s. Mariae de Cervellione hora septima ma- tutina habenda, praelectum est atque benedictione Reve- rendissimi Episcopi accepta sub silentio, gratias agentes, Synodales discesserunt. Marburgi, pridie Kal. Octobris 1896. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Svnodi. Dr. Antonius Suhač, Antonius Lacko. Testis. Testis. Tertia et parta Congregatio generalis. i. ie 30. Septembris, hora tertia post meridiem, Congregatio generalis tertia Svnodi habita est, ad quam Celsissimus Princeps-Episcopus in val- vis ecclesiae s. Aloysii modo praescripto a Synodalibus exceptus, Vesperas cum Completorio una cum Congressoribus persolvit et precibus, in Pontificali Romano praeceptis, fusis Directori exercitiorum spiritualium, ut se- cundam meditationem haberet, benedixit. Hic e sacro am- bone gravem de sacerdotis peccati gravitate sermonem multa cum facundia et, in Deo speramus, magno etiam effectu per unam horam produxit. Grave scilicet esse sa¬ cerdotis peccatum, ait, ratione sui, non minus vero etiam ratione speciei, cum esset scandalum vix unquam repara- bile et sacrilegium dirissimae notae. Meditatione fmita Celsissimus Antistes annuntiavit, se litteras encyclicas „Fidentem piumque animum“ de die 20. Septembris 1896 Leonis PP. XIII. modo excepisse, quae de sacratissimo Rosario beatae Mariae Virginis agerent, quare Synoditae, voto Suae Sanctitatis obsequentes, die prima Octobris intra Missam synodalem sacrum Rosarium recitaturi essent. Deinde constitutionem svnodalem 1) de arte ecclesia- stica colenda praelegi imperavit, qua finita adhuc 2) con- stitutio de cantu ecclesiastico et mušica sacra Synoditis patefacta est. Interim nuntius venerat, sacerdotem Ignatium Haupt¬ mann, in quo optima spes iucundissimae operationis in vinea Domini praesumi potuit, graviter decumbentem, pa- rochum quemdam, in Svnodo praesentem, rogare ad sa- -I- 142 -l- cramenta moribundorum šibi conferenda. Antistes. paterno suo corde contristalas, eidem licentiam abeundi concessit atque Svnodales rogavit, ut pro infirmo fratre orarent. Tum Procurator cleri, a Reverendissimo Praesule in- vitatus, quinque preces ad Eundem patefecit, quarum du- abus Reverendissimus Dominus, de Rosario scilicet lina cum Litaniis b. Mariae Virginis inter Missarn svnodalem, in die sequente celebrandam, a Synoditis recitando, et de tempore pro exercitiis spiritualibus cleri dioecesani, quovis anno subeundis, non ante diem 15. Septembris praefi- gendo, quantum fieri potuisset, simpliciter annuit, ad reli- quas vero se die sequente, in Congregatione generali quarta, suarn sententiam esse dicturum pollicilus est. Quod cum Svnodales gratis animis accepissent. preces, post actionem svnodalem dicendae, persolutae sunt et linis Congregationis generalis factus est. Marburgi, pridie Kal. Octobris 1896. II. ane diei 1. Octobris hora septima, in festo s. Remigii Confessoris Pontificis, Congregatio generalis quarta celebrata est. Celsissimus Dominus in portis eccle- siae s. Aloysii a Svnodi sodalibus exceptus, cum ad altare maius sedem šibi praeparatam occupavisset, ad Tertiam recilandam Antiphonam dixit et cum Svnodi clero eam absolvit. Quo facto Missae sacrificium Dom. Laurentius Herg, Decanus Capituli cathedralis, assistente Reveren¬ dissimo Episcopo in Pluviali albi coloris, celebravit. Inter illud Celsissimus cum Synodalibus sacratissimum Rosa- rium et Litanias b. Virginis Mariae, secundum formulare in »Collectione rituum dioecesis Lavantinae« (pag. 464 -I- 143 sqq.) praescriptum, recita vit atque sacrificio finito, para- menta sacra indutus cum sua assistentia Synodi clero henedictionem cum Sanctissimo in ostensorio impertivit. Mox paramentis rubei coloris acceptis, predeš ante syno- dalem actionem una cum clero absolvit et Rev. Dom. Directori exercitiorum spiritualium ad tertiam meditatio- nem proferendam benedixit. Hic sacrum suggestum ascendit et miti sed gravi voce sermonem per unam horam de peccati sacerdotis poena atque eius reparationis suavitate habuit. Poena enim delicto adaequatur atque summum cum sacerdotis sit peccati delictum, summa etiam sacerdotis inpoenitentis poena in inferno sit necesse est. Ouanta ex hoc causa est, dum adhuc poenitentiae tempus et locus est, poeniten- tiae non simulatione, sed veritate agendae! Sermone finito Celsissimus Praesul actionem svno- dalem fieri iussit constitutionibus praelegendis. Hae iam praelegebantur: 1) De cultu sanctissimi Eucharistiae sa- cramenti. 2) De agendi rafione circa ephemerides. 3) De Libris chronicis parochiarum. 4) De Museo dioecesano instituendo. 5) De Anniversario depositionis episcopi pro- xime defuncti celebrando. 6) De testamentis clericorum et de eorundem ab intestato defunctorum haereditatibus. 7) De collationibus sive de conferentiis pastoralibus et de elaborationibus theologicis. Prima constitutione enunciata Reverendissimus An- tistes occasionem habuit, ut rogationi Synodalium, pridie in tertia Gongregatione generali propositae, pro modo sufficeret: ut scilicet Romae licentia expeteretur, qua sacerdotes, cum sanctissimum Eucharistiae sacramentum populo extra Sacrum dispensarent, ex antiquo more lin- gua vernacula uti possent, licet id «Collectionis rituum dioecesis Lavantinae« rubricis prohiberetur, Celsissimus Ordinarius iam respondit: Eiusmodi petitionem, ait, cum approbatio illius »Collectionis rituum« peteretur, Romae exhibitam atque veteris etiam consuetudinis, quae ad hoc HI - * 144: •—§*- usque tempus in dioecesi Lavantina vigeret, mentionem factam esse, nihilo minus vero sacram ritunm Congre- gationem respondisse: »Non expedire.« Caeterum Rituale quoque archidioecesis Vindobonensis, ab eadem sacra rituum Congregatione anno 1888 approbatum, latinam tantum formam dispensandae sanctissimae Eucharistiae exhibere, Reverendissimus Pontifex conclusit. Huic dissolutioni deinde adiecit Idem Gelsissimus Episcopus responsum suum ad aliam rogationem deri, in eadem Congregatione Ei per Procuratorem exhibitam, videlicet de applicatione Missae, in festo s. Michaelis archangeli parochis pro populo fadenda, sed cum in Synodo congregati, Sacrum non fecissent, necessario omissa. Se quidem, ait, non posse auctoritate propria parochos dispensare ab applicatione sacrificii necessario pro populo in festo s. Michaelis archangeli facienda, prae- sumpta tamen licentia apostolicae Sediš huic cleri syno- dalis rogationi sufficere velle. Ad illam tamen, ut acilicet facultatem parochis concederet stipendiorum pro Missa in diebus festis chori, non fori ad alios sacerdotes trans- mittendorum, negative respondit. Quae cum Reverendissimus Praesul Synoditis ex voto expediisset ac constitutiones illae, non minus graves quam practicae, cum ad finem usque perlectae essent., preces post actionem synodalem dicendae ab Ordinario una cum clero persolutae et Synodales ad confessionem sacramen- talem faciendam paterne dimissi sunt. Marburgi, die Kal. Octobris 1896. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Antonius Suhač, Antonius Lacko, Testis. Testis. — -i-a-s- Odiinta et ultima Congregatio generalk m fora quarta postmeridiana, die prima Octobris, \ Congregatio generalis quinta et simnl ultima, Episcopo ut ordo praescribit excepto, precibus ante actionem synodalem incepit, deinde vero Reverendissimus Ordinarius ad materiam synodalem conti- nuandam constitutiones praeparatas legi praecepit. Igitur lecta est constitutio 1) de sollemnitate Anniversarii crea- tionis ac coronationis summi Pontificis obeunda. Hac perlecta Celsissimus Princeps telegramma per Secretarium Synodi Sanctissimo Patri Leoni PP. XIII. mittendum praelegi imperavit et cum Svnodales unani- miter acclamavissent, telegramma hisce verbis ad Suam Sanctitatem missum est. S um mo Pontifici Leoni XIII. Roma e. Vaticano. Episcopus Lavantinus cum centurh septuaginta sa- cerdotibus in Synodo dioecesana cras finienda congre- gatus, ul Sanctitatis Vestrae constitutiones in praxim traducat, manifestat affectus illimitatissimae venerationis et inconcussae obedientiae erga cathedram infallibilem, erga Patrem et Doctorem omnium, erga visibilem hisce in terris Vicarium lesu Christi, pro cuius incolumitate crastinam general em communionem oblaturus est. hu- millime ad .pedes Sanctitatis Vestrae provolutus implorat benedictionem apostolicam. f Michael, Episcopus. -I- 146 Altera iam die responsum Celsissimo Domino re- nunciatum est, quod sonat: Illustrissimo Michaeli Napotnik, Episcopo Lavantino, Roma. Marburg, Austria. De filiali oflicio Tuo, nomine sacerdotum Tuae dioe- cesis oblato, gratias agit Summus Pontifex, atqne petitam apostolicam benedictionem amantissime impertitur, uberes adprecans fructus Svnodi feliciter expletae. M. C ar d in ali s Rampolla. Pro clementissima responsione humillimae actae sunt gratiae sequente relatione: Beatissime Pater! Humiliter subsignatus Episcopus Lavantinus nimio affectus gaudio de apostolica benedictione, quam San- ctitas Vestra ex meis precibus primae meae Svnodo dioecesanae. nuper feliciter expletae, clementissime im- pertiri dignata est, simulque obsecundans gestientis cleri mei votis, humillimas atque ferventissimas Sanctitati Ve- strae ago gratias, sperans, optimos tore huius Synodi fructus, utpote in qua viginti quinque statutis ea, quae a Sanctitate Vestra in sapientissimis constitutionibus atque encyclicis nobis mandata sunt, indigentiarum loči respectu habito in praxim deducuntur et quidem cuncto applau- dente clero. Pro qua gratia maximas rependens grates, qua par est reverentia et obedientia, et ego ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus benedictionem apostolicam enixe exoro. Sanctitatis Vestrae humillimus ac devotissimus servus f Michael, Episcopus. Marburgi, die 3. mensis Octobris 1896. -I- 147 h§- Exinde Reverendissimus Pater de calamitatibus, qui- bus dioecesis Lavantina anno currente pressa est, speciale votum synodale tum deri cum populi fidelis in perpetuum duraturum proposuit, quo divina misericordia moveretur, ut miserae plebi christianae parceret, et annuente Synodo decrevit, ut in Dominica V. post Pascha coram Sanctis- simo in hunc finem Rosarium mariale, Litaniae omnium Sanctorum atque Oratio ad repellendas tempestates quo- vis anno in ecdesiis parochialibus recitarentur. Constitutio deinde 2) de precibus pro Imperatore ac Rege praelecta est et simul ad caes. et reg. apostolicam Maiestatem sequens telegramma, devotissimum homagium Principis-Episcopi et deri synodalis exprimens, missum est. An Seine kaiserliche und konigliche Apostolische Majestat Franz Joseph I. Wien. Anlasslich des bevorstehenden Allerhochsten Namens- festes Eurer kaiserlichen und koniglichen Apostolischen Majestat wird der Fiirstbischof von Lavant mit 170 Dio- cesanpriestern, die auf der Diocesan-Synode versammelt sind, um entsprechend den Constitulionen Seiner Heilig- keit Papst Leo XIII. das Wohl der Kirche und des gelieb- ten osterreichischen Vaterlandes wahrzunehmen, morgen bei der Generalcommunion fur das Wohl Eurer kaiser¬ lichen und koniglichen Apostolischen Majestat und des Allerhochsten Ivaiserhauses Gott dem Allmachtigen seine Gebete aufopfern, und fiihlt er sich machtig gedrangt, Eurer kaiserlichen und koniglichen Apostolischen Majestat seine treueste Huldigung in tiefster Ehrfurcht gehorsamst darzubringen. Dr. Michael Napotnik, Fiirstbischof. 10 * S- 148 -i- Responsum Gelsissimus altera die accepit: Cabinetskanzlei Sr. k. und k. Apostolischen Majestat an Seine furstbischdfliche Gnaden Dr. Michael Napotnik in Marburg. Budapest udvar. Seine k. und k. Apostolische Majestat danken aller- gnadigst Eurer furstbischoflichen Gnaden und der Dio- cesansvnode fiir die anlasslich des bevorstehenden ah. Namensfestes auf telegraphischem Wege dargebrachte Huldigung. Im ah. Auftrage: Papay. Tum vero constitutio 3) de iuribus et ofliciis De- canorum enunciata est. Cum tempus urgeret. Episcopus omissis aliis, licet optimis. constitutionibus, constitutionem 4) de Seminario puerorum episcopali proponi iussit. Con- stitutione denique 5) de conditionibus et praecautionibus. suh quibus animarum curatores in statum quiescentiae transire possint, praelecta Celsissimus Antistes Procura- torem deri invitavit, ut, si quae eiusdem vota habuerit, ea proferret. Hinc ille benignissimae obsecutus invitationi, proposuit haec vota: 1) de licentia ciborum esurialium condiendorum omnibus diebus ieiunii per annum larido sicuti lacte; 2) de decreto pronuntiando, ut Dečani visi- tatione canonica sacerdotes poscerent, locum šibi desig- narent, quo testamentum suum reconderent; 3) de ien- taculo clericis in Seminario maiori dando; 4) de eligendis in residentiali civitate viris artis ecclesiasticae peritis, qui occasione data parochis consulerent, si novas ecclesias aediticarent vel quas habent, ad leges artis reficerent; 1 5) de Collectione rituum nuper pro dioecesi Lavantina, 1 Desiderata Commissio constituta est, et nomina 1’raesidis et Consultorum )iublicata reperiuntur in folio dioeeesano: Kirchliches Verordnungsblatt fiir die Lavanter Dioecese. 1896. num. VIII. pag. 10. 149 -s- a sacra rituum Congregatione approbata et sumptibus epi- scopalis Cancellariae eclita. per sacerdotes etiam singulos emenda; 6) de cantu in Missis cantatis sine ministris lingua vernacula permittendo atque 7) de Sessione ultima publica hora quinta matutina incipienda. Hoc ultimo cleri synoda!is voto Celsissimus Praesul, necessitate quadam vel opportunitate perpensa, annuit, reliquis vero pro eorum natura et sua facultate renuit vel annuit, et cum tempus discedendi iam pressisset, precibus post actionem synoda- lem persolutis, huic postremae adeo memorabili Con- gregationi generali finem dedit. Marburgi, Kal. Octobris 1896. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Antonius Suhač, Testis. Antonius Lacko, Testis. Tertia et ultima Sessio publica. elsissimus Ordinarius cum votis Svnodalium ob- secutus, die 2. Octobris, quo in dioecesi Lavan- tina festum s. Mariae de Socos celebratur, iam hora 5. matutina in ecclesiam s. Aloysii advenis- set, omnes Synodales, veste talari et chorali cum birreto vel habitu sui ordinis et superpelliceo induti, Eum in portis ecclesiae devole exceperunt et in sollemni proces- sione ad altare maius comitati sunt. Ex quo Reveren- dissimus Dominus, Tertia cum clero alternatim recitata, Missam de sanctissima Trinitate cum sollemni assistentia et cantu chorali 1 celebravit, inter quam omnis clerus synodalis ad sacram communionem accessit et plures quoque laici fideles ad mensam dominicam admissi sunt. Sacerdotes etiam haustum vini pro ablutione acceperunt. Inter hanc Venerabilis Patris Missam plures quidem laici fideles sacra synaxi refecti sunt, multo tamen plu¬ res, cum in hoc Sacro ad sanctam communionem se accedere posse non sperarent, vel in sacello s. Alovsii post vel inter Svnodi actionem in ecclesia cathedrali aut etiam in ecclesiis suburbanis, quo indulgentias ple- narias ex apostolicae Sediš indulto 2 ) lucrarentur, divina sacramenta susceperunt. Paramentis porro albi coloris depositis Illustrissimus Dominus mox Pluviale rubei coloris ad preces, ante 1 Concentum sacrum peragentes cantaverunt Introitum: „Benedicta sit“, Graduale: ,,Benedidus es“, Offertorium: „Benedktus sit“, Ordinarium: Missa in festis solemnibus. Cuncta in cantu Gregoriano editionis offieialis et autlien- ticae sacrae rituum Congregationis (Ratisbonensis) comitante organo. 2 Litt. brev. „Cum sicut accepimus" de die 16. Maii 1890. -S- 151 -§- Sessionem puhlicam in tertia die Pontificalis Romani praecepto dicendas, induit et cum preces essent perso- lulae, hanc svnodalem habuit allocutionem. -A-llocTO-tio ■va.led.ictoria,, habita in tertia eaque ultima Sessione puhlica synodali, in testo s. Mariae Cervellensis, die 2. mensis Octobris. Ornatissimi, Reverendi ac Venerabiles fratres filiique in Christo charissimi! e Deum laudamus, te Dominum confitemUr. . . In te Domine speravi, non confundar in aeternum! Ita nune clamo corde iubilante. Gratiae immortales et laudes perennes sint Deo Optimo Maximo, cuius favore licet immerentes nostram Synodum, ad quam in nomine Domini conveneramus quamque propitio Numine divino prospere et rite pertraetavimus, hodie feliciter complemus ac terminamus. „Beati sumus, Israel, quia, quae Deo pla¬ cent,, manifesta sunt nobis“. (Baruch 4, 4). Corde dilatato dico gratias reverentes et quam maximas Vobis. qui tam copiosa multitudine in mea Svnodo comparuistis eamque opera non mediocri pati- entiaque ineredibili iuvistis, id quod de Synodi ministris potissimum valet, quippe qui omni laude digno labore extraordinario functi sunt suis muniis et otficiis. Porro grates meas pastorales pando et exhibeo fratribus nostris absentibus, qui durante Svnodo pro Vobis assentibus libenti animo exercuerunt spiritualem animarum curam. Omnibus hic praesentibus viris providis et absentibus probis salus, benedictio et retributio a Domino! Omnibus messis multa, felix et fausta! Et ipse Deus merces magna nimis! -*§— 152 -f De caetero, fratres et filii mei in Domino dilecti. optimas et iucundissimas Deo perpendemus ac referemus gratias, quodsi, quae in svnodali conventione saluberrime edicta et statuta sunt, exacte et sancte observaturi simus. Studeamus igitur pro viribus, ut statuta et decreta svno- dalia sollerter in exitum deducamus, et quidem omnes indiscriminatim tam nos praesentes quam nostri fratres absentes. Optimae leges nihil valent, nisi inviolate ob- serventur. Collatis in unum viribus maximaque volun- tatum conspiratione et concordia tulimus leges synodales, non ut ipsas transgrediamur ac negligamus, imo multo magis ut eas studiose et accurate observemus omni tergi- versatione amota et fraude seclusa. Adimplete, o fratres dilecti. sedulo, quae Vobis in- iungunt statuta svnodalia. Vigens dioeceseos status de- pendet a vigente disciplina cleri dioecesani. Excellens clerus, excellentes quoque fideles. „ Fratres, vos estis pres- hjteri in populo Dei, et ex vobis pendet onima illorum 11 . (Iudith 8, 21). Pro Deo et propter Deum si tis lux mundi et sal terrae; estote lucerna super candelabrum posita r ut praefulgeatis omnibus, qui in domo Dei sunt et qui foris versantur; estote genus electum, regale sacerdotium. gens sancta, populus acquisitionis. (L Petr. 2, 9). Deus det, ut repleti bono špiritu revertamini a Synodo ad fideles, prouti ab ordinatione rediistis domum, aestuantes špiritu sacri fervoris et ardentes zelo religioso. Hoc ictu oculi recordor sollenmium verborum beati Pauli apostoli: „Nos gloria vestra sumus, sieut et vos nostra: in die Domini nostri lesu ChristD. (II. Cor. 1, 14). S. Paulus nil frequentius asserit et fortius aflirmat, quam quod Christiani gaudium, spes, solamen et salus virorum apostolicorum, et hi laetitia, expectatio, consolatio et bea- titas christianorum futuri sint in die Domini. Virtutes tidelium sint oportet fontes vitae et gloriae pastorum. Sacerdos salvus fiet ob pietatem, iustitiam et ob bona opera fidelium, et fideles vivent in aeternum ob fervorem et sanctitatem sacerdotum.. In die Domini oviculae cum pastoribus et pastores cum oviculis comparebunt, et sors unius cum sorte alterius ita erit coniuncta, ut las sit dicere, utrumque fore salvum aut utrumque damnatum. 0 quae ratio quaeque causa ex hoc pro sacerdotibus, ut oves et agnos suos pascant charitate, ut pro ipsis ponant vitam suam; sed et quam potens impulsus pro fidelibus, ut pastores suos ament et honorent, ipsos audiant atque sequanlur! Quae attenta dictaque multo plus valent de me et de Vobis. Nos gloria V estra sumus et Vos nostra in die iudicii. Vestra sors est mea, et mea Vestra. „Tunc enim vivimus, si vos statis in .Domino 11 . (I. Thess. 3, 8). Ideo Vos omni amore amplector et persequor, cupiens Vobis- cum pati, Vobiscum vivere et mori. Utinam omnes sal- vare possem moriendo pro singulis, lubenter id facerem per gratiam Dei, quam supplex invoco et sine qua nihil possum. Maneamus in Deo una anima et unum cor. Adiuvemus nos invicem orationibus atque laboribus. Et perpes corona nostra erit in die Domini: Dominus ipse. Ut nobis hocce obtingat, statuta svnodalia debent esse immutabilis norma agendi tum pro hic congregatis cum pro illis, qui huic ornatissimo coetui synodali intervenire nequiverunt. Quibus absentibus promulgate, quaecunque svnodaliter fuere pertractata et perfecta, condita, decreta, ac sancita, salvis dogmatibus legibusque ecclesiasticis el sacris canonibus in suo robore ipso iure manentibus. Domum reversi estote apostoli nostrae Svnodi, quae quasi fuit, quod sunt alibi conventus catholicorum; re- nuntiate confratribus et cooperatoribus in vinea Domini actiones et constitutiones svnodales, excitate et movete eos fraterna charitate, ut et ipsi pro viribus studeant, statuta svnodalia probe tenere, fidelissime observare et perfectissime exequi. Hic liber mandatorum Dei, et lex, (juae est in aeternum. Omnes, qui tenent eam. pervenient ad vitam, qui autern dereliquerunt eam, in mortem. 154 (Baruch 4, 1). Fili, serva mandata mea, et vives. (Prov. 7, 2). Fax multa diligentibus legem tuam, et non est illis sean- dalum. (Ps. 118, 165). Velitis imprimis Vos, admodum Rev. Dom. Dečani, qui ab antiquitus episcopi oculi et aures, manus et pedes compellari consuevistis, Vos, qui Testium synodalium vices geritis, omni conamine diligentiaque in id iugiter intendere, ut clerus decanalis dirigatur statutis svnoda- libus. Consimiliter etiam Vos, Rev. Dom. Parochi, sol- liciti sitis, ut adamatos confratres, cooperantes et adiutores in agro dominico, verbo moveatis et exemplo non re- pellatis, sed trahatis ad statuta svnodalia stricte et pun- ctualiter observanda. Clamate et dicite ipsis, uti Iosue clamavit et dixit suis: „Confortamini et estote sollieiti, ut eustodiatis cuncta, quae seripta sunt in volumine legis huius ... et non declinetis ab eis neque ad dexteram neque ad sinistram“. (los. 28, 6). Legite et aiios facite legere attentissime egregiam et gravem exhortationem, quam Patres s. Udalrico, illustri episcopo Augustano (923—973), adscribunt quamque Vobis tvpis cusam et evulgatam suppeditat ordo et pro- cessus in actionibus svnodalibus. Venerabiles fratres, si omnes omnia haec monitoria verba posueritis in cordibus vestris et in anirnabus vestris (Deut. 11, 18) atque stricte ista observaveritis, vinea Lavantina, a Deo mihi concredita, uvas, non vero labruscas paritura, et ager Lavantinus, a Domino mihi commissus, triticum et non lolium proJaturus est, et ovile nostrum acceptum erit pastori magno ovium, Domino nostro lesu Christo. (Hebr. 13, 20). In Deo confidens, clilectum meum clerum ita esse acturum, in nomine Domini et in osculo pacis dimitto nune Svnodales, eommendans eos, ut s. Pau- -I- 155 -f~ kis suos commendavit, Deo et verbo gratiae ipsius, qui potens est aedificare et dare haeredilatem in sanctificatis omnibus. (Act. apost. 20, 32). Corpore quidem nune seiungimur, ast animo coniuncti et špiritu semper coadunati manemus in sacratissimo Corde lesu, cui nos ad calcem sacrae Svnodi offerre et vo- vere, dedicare ac consecrare volumus. Modo discessuris ultimum vale defero et ex pleno animo exopto, ut Gabriel cum Maria et Raphael cum Tobia ac Michael cum tota coelesti hierarchia sint Vobis duces et comites in via. Redeatis, filioli mei, fide firmiores charitateque fervidiores ad gregem dilectum, ac custodiatis eum, ne fures neve lupi neque aliae bestiae rapaces noceant agnellis et ovi- culis Vestris. Ad tinem Vobis et Vestris oviculis ex vi- sceribus cordis mei in pignus coelestis benedictionis, in signum gratitudinis rneae episcopalis et in testimonium benevolentiae meae pastoralis peramanter impertior sa- cram benedictionem. il. Sit nomen Domini benedictum. I£. Ex hoc et nune et usque in saeculum. Ttf. Adiutorium nostrum in nomine Domini. 1)1. Qui fecit coelum et terram. Renedicat vos omnipotens Deus: Pater et filius et Spiritus sanctus. Amen. Laudetur Iesus Christus! Q,uam allocutionem cum Celsissimus Episcopus, non sine lacrimis ex parte loquentis Praesulis et audientis quoque cleri, finiisset, ad instantiam Promotoris decretum a) de statutis Svnodi servandis praelegi imperavit et clero acclamante elenchum eorum, qui Svnodo interesse de- buerunt, cum, qui aderant, nomina sua manu propria in speciali catalogo inscripsissent, praelegendum esse non censuit. Neque temporis angustia permisit, ut gravis ad- monitio s. Udalrici L praelegeretur, sed Reverendissimus Ordinarius cum Svnodi officialibus et sodalibus pro eo- rundem cooperatione gratias egisset et omnes statuta dioecesana stricte servare et speciatim Decanos, ut in universa dioecesi eorum accuratissimae observationi in- vigilarent, sollicitos esse facundo sermone et sancto ardore iussisset, decretum b) de Svnodo flmenda et c) de pro- xima Svnodo contrahenda per Lectorem Svnodi enuncian- dum mandavit. His peractis Celsissimus orationem post Sessionem puhlicam fmalem dixit, quam hvmnus s. Ambrosii Te Deum secutus est. Quo persoluto Reverendissimus Praesul. ut dedicatio et consecratio totius dioecesis sacratissimo Cordi lesu renovaretur. instructionem praemisit succedentis tenoris: In Domino Dilecti! Q,uamplures e toto orbe catholico ad Papam Pium IX. felicis recordationis episcoporum postulationes ac pene innumerae christifidelium petitiones advenerunt, quibus enixe rogabatur, ut Ipse ad fovendam augendam- que pietatem erga sacratissimum Cor lesu universum mundiim eidem sanctissimo Cordi consecrare dignaretur. lam vero sanctae memoriae Papa Pius IX. rei gravi- tatem coram Deo animo reputans, ut aliquo modo pientis- simis votis satisfaceret, Orationem approbavit illamque quocunque idiomate in versione fideli recitandam propo- suit iis omnibus, qui sacro Cordi lesu se ipsos devovere voluerint. Sacra rituum Congregatio per decretum de die 1 Praeclara admonitio reperitur typis cusa pag. 45—49. -I- 157 -8- 22. Aprilis 1875 omnibus locorum Ordinariis praefatam precationis formulam transmisit, ut, si ita in Domino iudicaverint. et ovium šibi commissarum bono expedire censuerint, eam edendam curarent, ac fideles ipsos hor- tarentur, ut illam vel coniunctim vel privatim die 16. Iunii 1875 recitarent, qua die secundum centenarium recu- currit a revelatione facta ab ipso Redemptore beatae Margaritae Mariae Alacoque, devotionem erga Cor lesu propagandi. lacobus Maximilianus, pius praedecessor meus, lit- teras circulares die 19. mensis Maii anni 1875 direxit ad clerum dioecesanum, quibus illum admonuit, ut enun- tiata die 16. vel vero 20. mensis Iunii praedicli anni fideles ad sese divino Cordi lesu vovendum moverent. id quod factum est per totam peramplam dioecesim. 1 Nos itaque in hac sacra Synodo congregati, solummodo renovare ac repetere volumus praelaudatam totius dioe- ceseos consecrationem sanctissimo Cordi lesu. Persolvamus igitur coniunctim orationem, ad hoc a me compositam etVobis propositam: O dulce Cor lesu! 2 Oratione cum piis cordium affectibus et sub magnis animorum motibus persoluta, cum e speciali indulto San- ctissimi Patris Leonis PP. XIII. indulgentiae plenariae Svnodi sodalibus et populo christiano dioecesis Lavan- tinae concessae essent, a Celsissimo Ordinario forma prae- scripta in fine promulgatae sunt. Deinde praelectum est d) decretum de Svnodo dimittenda. 1 Videsis: Litteras circulares ad clerum curatum dioecesis Lavantinae de die 19. Maii 1875 Nr. 1195, ubi reperies menioratam Orationem in trans- latione tlieodisca et slovenica, qua fideles sese Cordi lesu dedicare possunt. 2 Oratio reperitur typis cusa pag. 49—51. -S- 158 -§- Suffragia. in fine Svnodi dioecesanae persolvenda, ordine praescripto cum magna animorum commotione facta sunt, post haec vero Reverendissimus Praesul, ad Synodales versus, dixit: Totius Sgnodi Clero pacem, con- cordiam et gratiam a Domino! Cleri vero responsio: Deo gratias! Amen — laetum finem et uberes fructus Synodi quasi anticipando per vasta ecclesiae s. Alovsii loca resonuit. Faxit Deus! Diaconus postremo exclamavit: Becedamus in pace, cui Congressores responderunt: In nomine Domini. Itaque cum quae in hac Svnodo expedienda erant, Deo adiuvante expedita essent, Celsissimo Ordinario Plur. Rev. Dom. Laurentius Herg, Decanus Capituli cathedralis infulatus, totius cleri svnodalis nomine hisce ferme verbis gratias egit: Celsissime ac Reverendissime Princeps-Episcope! Synodus dioecesana, quae ut telici cum effectu cele- braretur et ad finem faustum adduceretur, Amplitudo Tua omnia, quae ad eam necessaria vel utilia erant, eximia cum industria praeparavit ac disposuit, ad finem suum modo properat. Quem antequam accipiat, mihi quaeso liceat Capituli ecclesiae cathedralis nomine omniumque etiam Synoditarum Celsitudini Tuae pro summa sollici- tudine et mira quadam dilectione, qua nos paterno plane affectu amplectitur, gratissimi animi sensa humili, sed sincero verbo pandere. Ecclesia catholica iure ac meri to .pastrorum acies ordinata“ (Cant. 6, 3) dicitur eique spiritualis semper „adversus principes et potestates, adversus mundi rectores tenebrarum harum, contra spiritualia nequitiae“ (Eph. 6,12) pugna est. Atqui ubi pugna est, milites quoque et duces. -§— 159 —J» necessarii sunt, qui acies ordinent, dirigant certamina. Milites in ecclesia catholica Christi fideles sunt, baptis- matis sacramento in familiam, confirmationis vero in militiam Christi conscripti; duces autem sunt Romanus Pontifex, Christi vicarius, et Episcopi, successores aposto- lorum: ille pro tota ecclesia, hi in sua quisque dioecesi. Ut igitur Sanctissimum Patrem Leonem XIII. supremum ducem omnium lidelium, ita Te, Celsissime Episcope, dioecesis Lavantinae supremum ducem laetis animis agno- scimus et reveremur. »Dominus namque Deus, qui miro ordine ministeria angelorum hominumque dispensat« (Orat. in festo s. Michaelis archangeli), Te, Reverendis- sime Princeps, rectorem benevolum et custodem vigilem nobis dedit. Sub Tua iam directione et cura provida, quo modo legitime nos oporteat concertare pro gloria Dei et animarum pastorali curae nostrae commissarum salute, Dei favente gratia istis deliberavimus diebus. Pro legi- timo tamen certamine disciplina accuratissima opus est, quippe cum sine ea de hostibus triumphus sperari non possit. Ad disciplinam istam in nobis et in dioecesi Lavan- tina generatim restaurandam in hac, quae ad finem ac- celerat, Synodo decreta sunt condita et statuta composita, quibus fideliter observatis bonum certaluri sumus certa- men, quia Dominus ipse nobiscum erit et „si Deus pro nobis, quis contra nos“ (Rom. 8, 33), vel uti Tuum episcopale In- signe seu Emblema gentilitium habet: ,,Quis ut Deus, forti- tudo mea ?“ Hoc vero modo bene speramus fore, ut Deus nostro in cura animarum labori benedicat et nobis legi¬ time certantibus immarcescibilem coronam largiatur. In hunc igitur finem ac tesseram inconcussae fidei nostrae et obedientiae iuramentum, in die ordinationis nostrae emissum, sollemni hoc momento renovamus uno- que ore edisserimus: Celsissime ac Reverendissime Princeps-Episcope! Ad praelia Domini Sabaoth praelianda parati sumus,. -I* 160 -§- sub vexillo sanctae Crucis, Te ducem sequemur, Tua nunquam deseremus signa, ideo obedientiam Tibi pro- mittimus ac reverentiam ad ultimum usque halitum vitae. Fiat, fiat! Quo sermone cum alteri Synodo dioecesanae laetus finis datus esset, Celsissimus Ordinarius de effectu gau- dens, non dolens de labore in Episcopium se contulit, et Synodi clerus „špiritu mentis sucie renovatus“ (Ephes. 4, 23) atque „confortatus in Domino et in potentia virtutis eius u (Ephes. 6, 10) ad s.uos quisque fideles recessit. Marburgi, die VI. Non. Octobris 1896. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Antonius Suhae, Antonius Lacko, Testis. Testis. Synopsis sodalium Synodi dioeeesanae, quam celebravit Celsissimus ac Reverendissimus Dominus MICHAEL, Princeps-Episcopus Lavantinus. I. Dom. Ignatius Orožen, ut supra. » Laurentius Herg, ut supra. » lacobus Phil. Bohinc, ut supra. » Carolus Hribovšek, ut supra. » Tosephus Pajek, ut supra. » Ioannes Mlakar, ut supra. » Martinus Strajnšak, ut supra. » Thomas Rožanc, ut supra. ». Ioannes Bosina, ut supra. » lacobus Meško, .ut supra. » Antonius Hajšek, ut supra. Nota. Plur. Rev. Dom. Ioannes Križanič, Capituli cathedralis Ganonicus senior, Synodo interesse non po- tuit, cum ad Congressum antimassonicum generalem, diebus 26. usque ad 30. Septembris inclusive Tridenti celebrandum, dioecesis Lavantinae ablegatus abiisset. Rev. Dom. Iosephus Majcen, ut supra. II. Plur. Rev. Dom. Franciscus Ogradi, ut supra. » » » Iosephus Heržič, ut supra. Plur. Rev. » » 11 -S- 162 -S* m. Adm. Rev. Dom. Franciscus Feuš, ut supra. Rev. Dom. Iosephus Zidanšek, ut supra. Rev. Dom. Martinus Matek, ut supra. » » Alovsius Meško, ut supra. » » Iacobus Hribernik, ut supra. IV. Adm. Rev. Dom. Caf Iacobus, ut supra. Adm. Rev. Dom. Janežič Franciscus sen., Consiliarius con- sistorialis, Professor institutionis re- ligiosae in c. r. paedagogia Marburgi. Rev. Dom. Janežič Franciscus iun., ut supra. » » Kavčič Iacobus, ut supra. » » Medved Antonius, ut supra. VI. Rev. Dom. Arzenšek Alovsius, Parochus ecclesiae s. Crucis in Trbonje. Adm. Rev. Dom. Arzenšek Mathias, Consiliarius episcopalis, Parochus eccles. s. Pancratii in Griže. » » » Rezenšek Georgius, ut supra. -I- 163 -|~ Rev. Dom. Bizjak Vincentius, Parochus ecclesiae s. Philippi et s. lacobi in Laporje. » » Bohanec loannes, Parochus ecclesiae omnium Sanctorum (Svetinje). » ■». Borsečnik Antonius, Parochus ecclesiae ss. Trinitatis in Gornja Polskava. » » Brezovšek lVlartinus, Parochus ecclesiae s. Martini in monte Pohorje. » » Cilenšek Aloysius, Parochus ecclesiae s. Antonii in Stoperce. » » Cilenšek Blasius, Parochus ecclesiae s. Ni- colai in Monsberg. » » Cizej Franciscus, Parochus ecclesiae s. Martini penes Schallek. » » Črnko losephus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Vuhred. » » Črnko Marcus, Parochus ecclesiae s. Ni- colai in Sevnica. » » Dekorti losephus, Parochus ecclesiae s. Elisabethae in Ljubno. Adm. Bev. Dom. Erjavec Petrus, ut supra. Rev. Dom. Ermenc Franciscus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Luče. » » Ferk Franciscus, Parochus ecclesiae s. Margaritae ad fluv. Pesnica. » » Fischer Antonius, Parochus ecclesiae s.Ia- cobi in Collibus slovenicis. » » Fischer Andreas, Parochus ecclesiae s. Mariae in Zagorje. » » Frass losephus, Parochus ecclesiae s. Chunegundis inferioris. Adm. Rev. Dom. Frohlich Antonius, Sacerdos iubilaris, Consiliarius episcopalis, Archiparo- chus ecclesiae s. Crucis penes Slatina. » » » Gaberc Simon, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s.Annae in Fram. n* -I- 164 -§- Rev. Dom. Gajšek Ioannes, Parochus ecclesiae s. Viti penes Ponikva. » » Geršak Vincentius, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Vransko. » » Gmeiner Carolus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Širje. » » Govedič Ioannes, Parochus ecclesiae s. Michaelis penes Schonstein. » » Grušovnik Adam, Parochus ecclesiae s. Mariae in Eremo. » Heber Franciscus, Parochus ecclesiae s. Stephani in Spodnja Polskava. » » Hirti Franciscus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Slivnica. » » Horvat losephus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Bizeljsko. » » Hrastelj Franciscus, Parochus ecclesiae s. Bartholomaei in Ribnica. » » Hrastel Gregorius, Parochus ecclesiae s. Margaritae in Selnica. » » Hrovat Paulus, Parochus ecclesiae s. lu- doci in Kozjak. .» ' >>•- Irgl Franciscus, Parochus ecclesiae s. Ma¬ riae in Sladkagora. » » Jan Ferdinandus, Parochus ecclesiae s. Petri acl fluvium Savinja. Adm. Rev. Dom. Jazbec Antonius, Consiliarius episco- palis, Parochus ecclesiae s. Elisa- bethae in Slovenji Gradec. Rev. Dom. Jurkovič Martinus, Parochus ecclesiae s. Petri penes Marburgum. » » Kapler Ioannes, Parochus ecclesiae s. Cru- cis supra Marburgum. » » Karba Mathias, Parochus ecclesiae s. Ae- giclii in Zreče. » » Kelemina Mathias, Parochus ecclesiae s. Aegidii in Collibus slovenicis. -f- 165 -f- Rev. Dom. Klepač Franciscus. Parochus ecclesiae s. Danielis in Razbor. » » Kocuvan Antonius, Parochus ecclesiae s. Iacobi in Lembach. » » Kolarič Iosephus, Parochus ecclesiae s. Martini ad fluvium Paka. » » Kolednik lacobus, Parochus ecclesiae s. Martini in Haidin. » » Koren Mathias, ut supra. » » Kos Alovsius, Parochus ecclesiae s. Mar¬ tini in Rožna Dolina. » » Košar loannes, Parochus ecclesiae s. Ia¬ cobi in Galicija. » » Kotnik Iosephus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Olimje. » » Kozinc loannes, Parochus ecclesiae s. Magdalenae in Slivnica. » » Ivragl Martinus, Parochus ecclesiae s. Ni- colai in Polje. » » Kralj Martinus, Parochus ecclesiae s. An- dreae in Leskovec. » » Kreft Aloysius, Parochus ecclesiae s. Mar¬ tini in Ponikva. » » Kukovič Blasius, Parochus ecclesiae s. Mariae in Dobje. » » Kunce loannes. Parochus ecclesiae s. Ge¬ orgii ad fluv. Ščavnica. Adm. Rev. Dom. Lacko Antonius, ut supra. Rev. Dom. Leber Franciscus, Parochus ecclesiae s. Viti penes VValdegg. » » Lednik Antonius, Parochus ecclesiae s. Spiritus in Loče. Adm. Rev. Dom. Lenart loannes, Consiliarius episcopalis, Parochus s. Crucis in Poličane. » » » Lendovšek Michael, ut supra. Rev. Dom. Lipold loannes, Doctor s. Theol., Parochus ecclesiae s. Petri penes Svete Gore. -I- 166 -§- Rev. Dom. Marinič Iacobus, Parochus ecclesiae s. Ia- cobi in Sobota. » » Merc Iacobus, Parochus ecclesiae s. Petri et s. Pauli Reichenburgi. » » Merkuš Antonius, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Žitale. » » Mešiček Iosephus, Parochus ecclesiae s. Laurentii Runae. » » Meško Martinus, Parochus ecclesiae s. Magdalenae in Kapele. » » Murkovič Franciscus, Parochus ecclesiae s. Rarbarae penes Bori. » » Ogrizek Franciscus, Parochus ecclesiae s. Maria e in Črešnjice. » » Osenjak Martinus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Wurmberg. » » Pajtler loannes, Parochus ecclesiae s. Ru¬ perti in Collibus slovenicis. » » Pečnik Iacobus, Parochus ecclesiae s. Bar- tholomaei in Radvanje. » » Pernat Antonius, Parochus ecclesiae s. Mariae in Dobova. » » Pignar Franciscus, Parochus ecclesiae s. Mariae ad Nives in Velka. » Plaskan Vincentius, Parochus ecclesiae s. Bartholomaei in Zibika. » »• Plešnik Michael, Parochus ecclesiae s. Pauli penes Pragwald. » » de Pohl Iosephus, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Pišece. » » Presečnik Gregorius, Parochus ecclesiae s. Udalrici in Podgorje. . » » Prešern loannes, ut supra. » Raktelj Rudolphus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Kalobje. » Rath Franciscus, Sacerdos iubil, Paro¬ chus eccl. s. Laurentii in campo Dravi. - 4 - 167 ►*« Rev. Dom. Rath Paul us, Parochus ecclesiae s. Ae- gidii penes Turjak. » » Ribar Antonius, ut supra. » » Sattler loseplius. Parochus ecclesiae s. Mariae in Črna Gora penes Pe- tovium. » »- Selič Valentinus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Kostrivnica. » » Sinko losephus, Parochus ecclesiae s. Wolfgangi penes Biš et Trnovec. » » Slavič Franciscus, Parochus ecclesiae s. Antonii in monte Pohorje. » » Slekovec Matthaeus, ut supra. » » Smrečnik Franciscus, Parochus ecclesiae s. Aegidii penes Schwarzenstein. » » Sorglechner losephus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Cirkovce. » » Sovič losephus, Parochus ecclesiae s. Laurentii supra Marburgum. » » Sparhakl loannes, Parochus ecclesiae s. Petri in Medvedje Selo. » » Srabotnik Adolphus, Parochus ecclesiae s. Primi in monte Pohorje. » » Stajnko loannes, Parochus ecclesiae s. Petri et s. Pauli in Htinje. » » Strnad Mathias, Parochus ecclesiae s. Cantii in Rečica. » » Strašek Michael, Parochus ecclesiae s. Io- annis in Vineis. » » Štuhec Marcu s, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Stranice. Adm. Rev. Dom. Suhač Antonius, ut supra. Rev. Dom. Škorjanc Franciscus, Parochus ecclesiae s. Stephani in Gomilsko. Adm. Rev. Dom. Šlander Antonius, ut supra. Rev. Dom. Šoštarič Ferdinandus, Parochus ecclesiae ss. Trinitatis in Mala Nedelja. -I- 168 -I* Rev. Dom. Schmid Michael. Parochus ecclesiae s. Mariae in Solčava. » » Schwarz Franciscus, Parochus ecclesiae s. Martini in Kamnica. » '» Tamše Valentinus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Prihova. Adm. Rev. Dom. Trstenjak Iacobus, Consiliarius episco- palis, Parochus ecclesiae s. Marga- ritae prope a Petovio. Rev. Dom. Tomanič Ioannes, Parochus ecclesiae s. Urbani prope a Petovio. » » Tomažič Marcus, Parochus ecclesiae s. Mi¬ chael is in Pilštanj. » » Trampuš Ioannes, Parochus ecclesiae s. Wolfgangi in Kog. » » Tribnik Carolus, Parochus ecclesiae s. Mauritii in Jurklošter. » » Vidmaier Franciscus, Parochus ecclesiae s. Valentini in Žusem. » » Vidovič Iacobus,Parochus ecclesiae s. Le¬ onardi supra Tiberium. » » Viher Philippus, Parochus ecclesiae s. Martini penes Wurmberg. » » Vračun Franciscus, Parochus ecclesiae s. Nicolai penes Wiederdries. » » Vraz AntoniuS, Parochus ecclesiae s. An¬ tonii in Collibus slovenicis. » » Vraz Ioannes, Parochus ecclesiae s. Flori- ani ad rnontem Roč. » » Vtičar Georgius, Parochus ecclesiae s. Annae in Prevorje. » » Wolf Ioannes, Parochus ecclesiae s. Le¬ onardi in Zabukovje. » » Wurzer Mathias, ut supra. » » Zdolšek Andreas, Parochus ecclesiae s. Ste- phani penes Žusem. -f- 169 Rev. Dom. Zdolšek Franciscus, Parochus ecclesiae s. Georgii sub Tabor. » » Zmazek Franciscus, Parochus ecclesiae s. Benedicti in Collibus slovenicis. » Zupanič lacobus, Parochus ecclesiae s. Os- Avaldi in Draivvvald. » Žekar Martinus, Parochus ecclesiae ss. Trium Regurn in Studenice. » » Žičkar losephus, ut supra. » Žmavc Georgi us; Parochus ecclesiae s. Ge¬ orgii in Remšnik. VII. Rev. Dom. Škrbec Martinus, Expositus ecclesiae s. Margaritae in Planina. » Mikuš Valentinus, Provisor ecclesiae s. Georgii penes Reicheneck. Vlil. Rev. Dom. Cede losephus, Capellanus in suburbio s. Magdalenae Marburgi. » » Cestnik Antonius, ut supra. » » Čižek losephus, ut supra. » » Haubenreich Aloysius, Pr.-Ep. Censor rationum ecclesiarum Marburgi. » » Hudovernik Ludovicus, ut supra. » » Korošec Franciscus, ut supra. » » Sver Aloysius, Curatus in c. r. carceribus publicis Marburgi. » » Štrakl Matthaeus, ut supra. » » Tajek lacobus, ut supra. » » Vreže Ioannes, ut supra. IX. Rev. Dom. Javšovec Franciscus, ut supra. Rev. Dom. Cajnkar lacobus, Presbvter ordinis equi- tum Teutonicorum, Administrator ecclesiae s. Spiritus in Središče. -I- 170 -f- Rev. Dom. Gliebe Andreas, Presbvter ordinis equitum Teutonicorum, Administrator eccle- siae ss. Trinitatis in Velika Nedelja. Rev. P. Heric Gallistus, ut supra. Adm. Rev. Dom. Jenič CTregorius, ut supra. Adm. Rev. Dom. Jerančič Victor, ut supra. Rev. P. Kreiner Odoricus, ut supra. » » Pavec Ioannes ordinis s. Benedicti, Vi- carius ecclesiae s. Georgii ad fluv. Pesnica. » » Schonwetter Nazarius. ut supra. Rev. Dom. Schwinger Albinus, Presbvter ordinis equitum Teutonicorum, Administra¬ tor ecclesiae s.Nicolai penes Friedau. Rev. P. Vagaja Rudolphus, ordinis. s. Benedic.ti. Vičarius ecclesiae s. Andreae in Svičina. Rev. Dom. Venedig Willibaldus, Presbyter ordinis equitum Teutonicorum, Administra¬ tor ecclesiae s. Iacobi in Friedau. Eorum igitur, qui alteri Svnodo dioecesanae actu intererant, numero 184 recensentur; caeteri vero, qui de iure Svnodo interesse debuerunt, absentiam suam vel scripto per se vel ore per Procuratorem deri rite excu- saverunt. Causas ab eis prolatas Iudices querelarum et excusationum examini subiecerunt atque Celsissimo Or- dinario cliscutiendas proposuerunt. Quae cum canonicae et ideo legitimae e. gr. senium, adversa valetudo, morbi in plebanatu grassantes, urgens providendomm necessitas, exequiae pro defunctis persolvendae, officia parochialia, quae moram non patiuntur, et generatim cura animarum, cum qui parochi vices gereret, non posset inveniri, ab Episcopo approbatae essent, frequentia Svnodi clero dioe- cesis Lavantinae omnino digna declarari potuit. Pars tertia. Decreta ad formam Synodi speetantia una eum formulis pro praxi. Deereta ad formam Synodi speetantia una eum formulis pro praxi. 1 I. Deereta synodalia. Decretum de Synodo aperienda et ineoepta. n nomine sanctissimae ac individuae Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen. Nos MICHAEL, Dei gratia et miseratione Prin- ceps-Episcopus Lavantinus, s. Theologiae Doctor, ad Dei omnipotentis ac beatissimae Virginis Dei matris Mariae et Patronorum nostrorum s. loannis Baptistae, b. Ioseph et s. Andreae apostoli laudem Svnodnm Nostram 1 Barth. Gavanti, Praxis exactissima synodi dioecesanae. Part. IV. cap. lo. — D. Bouix, Tractatus de episcopo, ubi et de synodo dioecesana. Parisiis, 1859. Tom. II. pagg. 413 — 422. uum. 1.—XXVIII. Sub num. XVIII. reperitur formula capitum perpulehrae orationis mentalis, quae aliquantisper in synodis fieri solet sub finem uniuscuiusque sessionis publicae. — Vinc. VIaximil. Sattler, die Dioecesan - Svnoden. Regensburg, 1849. Anhang der iib- lichen Formularien. pagg. 340—391. — Pii Martinueci, Manuale sacrarum caeremoniarum. Romae, 1880. vol. V. lib. G. cap. 41. de synodo dioecesana. pagg. 387—427. — Angeli Lucidi, De visitatione sacrorum Liminum instructio sacrae Congregationis Concilii. Romae, 1883. vol. I. cap. II. pagg. 218 — 235. — Synodus dioecesana Pistoriensis et Pratensis ab Illnio et Rmo D. D. Marcello Mazzantio episcopo Pistoriensium et Pratensium SS. D. N. Leonis IT. XIII. praelato domestico et solio pontificio Assistente habita Pistorii in templo maximo anno 1892 diebus 12. 13. 14. Octobris. Pistorii. Ex tvpograpbia epi- scopali Fratrum Bracalium. 1893. 8°. XXIV-(-298 pagg. (Constitutiones syn- odales conununicantur in: Archiv fiir das katb. Kiichenrecht. Mainz, 1896. Toni. LXXV. fasciculo II. pag. 228—260; fasciculo III. pag. 430—461.Tom. LXXVI. fasciculo IV. pag. 55 — 83 et sq. fasc.) -«- 174 HI- dioecesanam hac ipsa die 28. mensis Septembris, inci¬ dente simul die festo s. Wenceslai, aperimus et incipimus atque modo apertam et incoeptam declaramus. Faxit idem omnipotens Deus pro sua misericordia precibusgue beatissimae Virginis et eorundem Sanctorum aliorumque, ut, quemadmodum speramus, ex hoc sacro coetu lumen et Spiritum omnes reportemus ad officia nostra secun- dum voluntatem Dei peragenda. Per Christum • Dominum nostrum. -- Decretum de professione fidei emittenda. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Sacrosancta Tridentina Synodo illud gravissime san- citum est, ut quicunque ecclesiastica beneiicia obtinebunt, qui item ad dioecesanam Svnodum convenire debent, omnes in ea ipsa Svnodo, ad quam primo convenient. professionem fidei faciant et observent. 1 Idcirco sacri Concilii ordinationem pie venerantes imperamus et prae- cipimus, ut omnes in hac Svnodo congregati et actu praesentes professionem fidei secundum formam, a Pio sanctae memoriae Papa IV. sancitam 2 , una cum ad- ditamento oecumenici Concilii Vaticani, a Pio felicis recordationis Papa IX. praescripto, 3 palam et publice emittant. Deus autem det nobis fidei, spei et charitatis augmentum, et, ut mereamur assequi, quod promittit, lpse nos faciat amare, quod praecipit. Per Christum Dominum nostrum. - # —-— 1 Sess. 25. cap. 2. de reform. 2 Bulla „Iniunctum nobis“ de Idibus Novemb. 1564. 3 Formulam tradit sacra Congregatio Concilii die 20. Ianuarii 1877. Affertur in hoc libro pagg. 54—56. ■*§— 1 ( 5 — Dečretum de servando secreto. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Gum in actionibus synodalibus et in materiae tra- ctandae modo varia evenire possint, quae ad notitiam aliorum delata tum sinistras rei interpretationes cum ma¬ ligna praeiudicia, imo et procaces cavillationes nec non exinde oriundam rerum ac personarum vilipensionem provocare possent, idcirco omnes et singulos Svnodales officio servandi secreti quoad dictos casus devinctos esse declaramus et palam pronnntiamus. Promittemus itaque per fidem sacerdotalem, fore, ut celanda religioso silentio celaturi simus. -^- Dečretum de praeiudieio non afferendo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Traditae a Patribus providae ordinationi, ut pecu- liari decreto de praeiudieio non afferendo occurratur fragilitati humanae, decernimus et declaramus, si cui contigerit suo loco non sedere aut incedere aut vocari aut aliud quidpiam agere; propterea nemini novum ius acquiri nec quidquam de cuiusque iure possessioneve detrahi, sed in eo ipso statu permanere, in quo ante hanc Synodum esse reperiebatur. Dečretum de modo vivendi. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Ouoniam nihil fere saepius et divinis litteris et eccle- siasticis monumentis commendatum est, quam clericalis -I— 176 -1- ordinis hominum vitae integritas, innocentia, fides, religio. pietas virtutumque omnia ornamenta, quibus domus Dei potissimum extollitur, ideo clerum Nostrum hic prae- sentem monemus et per viscera misericordiae Dei ob- testamur, ut cum semper tum maxime hoc tempore in verbo, in conversatione, in charitate laicis hominibus praeluceat omni virtutum splendore. Ordinem igitur in actionibus synodaiibus servandum omnes et singuli Syn- odales religiosissime observent. Volumus enim et desi- deramus ex animo, ut in nomine Domini collecti Illum ipsum in medio nostri experiamur, qui cum Patre et Špiritu sancto vivit et regriat in saecula saeculorum. Decretiim de non discedendo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Dum a Domino supplices precamur, ut omnium, quos in hac Synodo congregavit, exitum quoque custo- dire dignetur, omnes et singulos charitate paterna monemus et obsecramus, imo cunctis more vetusto poena excommunicationis proposita vetamus, ne vestnim quispiam a civitate Marburgensi discedat, antequam haec Nostra dioecesana Synodus de more absoluta ac dimissa sit: sed huic Svnodo synodalibusque actionibus, sessio- nibus ac conventibus quibuscunque, qui indicentur. omnes et singulos vos interesse iubemus eadem excom- municationis poena proposita. Si vero fors cuipiam iusta et legitima evenerit discedendi causa, mandamus, ut eam prius Iudicibus querelarum et excusationum proponat examinandam et a Nobis probandam. - - -I- 177 -f- Decretum de Iudicibus querelarum et excusationum. MICHAEL, ‘Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Cum secundum antiquam disciplinam etiam in Syn- odo dioecesana constituendi sint Iudices synodales seu ludices querelarum et excusationum, qnorum est obortas fors querelas praeiudicium concernentes componere, porro eorum excusationes examinare, qui ad Synodum vocati non comparuerunt, vel qui in Synodo praesentes urgente tamen aliqua causa gravi discedere cupiunt, antequam actiones Svnodi finitae sint: Nos, ut pia disciplinae vetustae servetur memoria et ut actiones synodales sine retardatione et singulorum gravamine expediri queant, consultum duximus, constituere Iudices querelarum et excusationum, quos hisce electos declaramus. Quorum nomina allegata sunt supra. - #- Decretum de Synodi officialibus seu ministris. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Ut actiones synodales servato sacrae liturgiae tenore et venerabili traditionis ecclesiasticae more rite et ordi¬ nate peragantur, constituimus sequentes Synodi officiales seu ministros et quidem Promotorem Synodi: ut supra. Secretarium Synodi: ut supra. Cui qua Lector additur: ut supra. Notarium Svnodi: ut supra. Procuratorem cleri: ut supra. Iudices querelarum et excusationum: ut supra. 12 ♦§— 178 *-!-•- Praefectum et Coadiutores hospitiorum: ut supra. Magistram cum Sociis caeremoniarum: ut supra. Ostiarios Synodi: ut supra. Directorem exercitiorum spiritualium: ut supra. Confessarios cum facultate Nostra absolvendi a casibus etiam Nobis reservatis, durante hac Svnodo, pro clero in confessione audiendo, ut quisque redeat ad propria bene purgatus et Deo magis coniunctus' ad utilitatem quoque populi dioecesani: ut supra. ■ - Decretum de propositis in Synodo eligendis Examinatoribus promovendorum ad benelicia curata. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Sacri Concilii Tridentini decretum 1 de eligendis in Synodo dioecesana Examinatoribus promovendorum ad benelicia curata exequi volentes, vestrae liberae elec- tioni proponimus et commendamus sequentes viros ec- clesiasticos, qui munus hoc in Nostra dioecesi gerant, quoad altera Svnodus habebitur. Eorum nomina ut supra. Publicatio Examinatormn iam electorum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Noturn vobis facimus, quod per vestram liberam electionem sequentes viri ecclesiastici qua Examinatores synodales promovendorum ad benelicia curata constituti fuerunt. Nomina eorum ut supra. 1 Sess. XXIV. cap. 18. de reform. -S- 179 -f- Decretum approbationis Examinatorum synodalium. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Electos in hac Nostra Synodo dioecesana Exami- natores synodales promovendorum ad beneficia curata, quorum nomina vobis iam in hesterna Congregatione generali svnodali innotuerunt, auctoritate Nostra epi- scopali approbamus, mandantes insimul, ut designati et a Nobis approbati Examinatores svnodales accedant, qua tales coram Nobis iusiurandum praestituri ad sancta Dei Evangelia, se fideliter munus executuros esse, uti sacrosancta Synodus Tridentina praecipit. 1 Formula iuramenti pro Examinatorilnis synodalibas. Ego N. N. promitto, spondeo ac iuro, me Exami- natoris synodalis officium, quod suscepi, quantum in me situm est, fideliter et sincere secundum decretum Tri- dentinum esse executurum. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia. —i—. Decretum de Testibus synodalibus. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Munus Testium svnodalium, quorum principale offi¬ cium est, dioecesin subinde perlustrare atque animad- vertere, an quidquam alicubi contra decreta synodalia et statuta dioecesana fiat, et omnia Episcopo veraciter re- ferre, demandamus et iniungimus singulis Decanis pro districtu cuiuslibet decanali. 1 Sess. XXIV. cap. 18. de reform. 12 * -I- 180 -S- Ut munus suum rite expleant, iurisiurandi religione adstringendi sunt ad omnia, quae resciverint et emen- danda existimaverint, ingenue et sincere Episcopo renun- tianda, et quod nec propter timorem nec propter prae- mium nec propter parentelam Ordinarium celaturi sint, quod contra voluntatem. Dei aut rectam christianitatem in territorio ipsis commisso factum sit vel futurum erit. Invitatio Testium synodalium ad praestandum iusiurandum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinns. Mandamus, ut designati et deputati a Nobis Testes svnodales seu Dečani hic praesentes accedant, coram Nobis iusiurandum qua tales praestituri. Formula iuramenti pro Testibus synodalibus. Ego N. N. promitto, spondeo ac iuro, me Testis syn- odalis officium, quod suscepi, quantum in me situm est, fideliter et sincere cum debita diligentia esse exe- cuturnm. Sic me Deus adinvet et hae Sanctorum reliquiae. .. : ——-#- Deere tum de Iudicibus in partibus. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Inhaerentes Concilii Tridentini decreto, quod iuxta constitutionem Papae Bonifacii VIII . 1 statuit, ut in Sin¬ odo dioecesana aliquot personae, dignitates aut perso- natus habentes seu ec.clesiae cathedralis Canonici desig- 1 Sess. XXV. cap. 10. de reform. nentur deliganturve, quibus praeter locorum Ordinarios causae ecclesiasticae ac spirituales et ad forum eccle- siasticum pertinentes auctoritate litterarum Sediš apo- stolicae vel Legatorum et Nuntiorum eiusdem commit- tantur: sequentes viros, quibus causae delegentur iudi- candae, doneč altera Synodus habebitur, eligimus et electos declaramus, quos etiam, prouti oportet, Sedi apo- stolicae commendabimus. Quorum nomina ut supra. Invitatio Iudicum in partibus ad praestandum insinrandum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Mandamus, ut nominati a Nobis Iudices in partibus accedant coram Nobis iusiurandum qua tales praestituri. Formula iuramenti pro Iudicibus in partibus. Ego N. N. promitto, spondeo ac iuro, me Iudicis in partibus officium, quod suscepi, quantum in me situm est, fideliter et sincere esse executurum. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia. Commenclatio Iudicum in partibus Sedi apostolicae. Praefatos Iudices in partibus propriis litteris de die 3. mensis Octobris anni labentis Sedi apostolicae com- mendavimus. Sanctissime Pater! A die 28. mensis Septembris usque ad diem 2. mensis Octobris anni dilabentis celebravi in civitate mea resi- dentiali Marburgensi in ecclesia s. Aloysii, Seminarii clericorum episcopalis, Svnodum dioecesanam. In hac Svnodo ad normam sacrosancti Concilii Tridentini (sess. XXV. cap. 10. de reform.) designati sunt subsequentes Iudices synodales seu Iudices in partibus: Laurentius Herg, ut supra. Ioannes Križanič, ut supra. Carolus Hribovšek, ut supra. Iosephus Pajek, ut supra. Ioannes Mlakar, ut supra. Rogo nune enixe, quatenus Sanctitas Vestra hanc designationem ratam habere et in casibus obvenientibus praefatis Iudicibus causas ecclesiasticas ac spirituales et ad forum ecclesiasticum pertinentes, in partibus dele- gandas committere dignetur. Ad pedes Sactitatis Vestrae procumbens benedicti- onem apostolicam devotissime efflagito. Sanctitatis Vestrae humillimus et obsequentissimus servus Michael, Episcopus. Marburgi, die 3. mensis Octobris 1896. -—^- Decretum de constitutis Consiliariis Iudicii ecclesiastici dioeeesani. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Insistentes decretis Concilii Tridentini, iuxta quae in singulis dioecesibus constituenda sunt tribunalia ec- clesiastica pro sacrorum canonum auetoritate et ecclesia- stica disciplina tuenda et roboranda, notum facimus omnibus: Nos tale ludicium ecclesiasticum dioecesanum pro causis cleri contentiosis nec non pro causis matri- monialibus diiudicandis sub praesidio Praepositi Capituli ecclesiae Nostrae cathedralis constituisse et sequentes viros huius Iudicii Consiliarios elegisse. Quorum nomina ut supra. I -S- 183 -S- Invitatio Consiliariorum Iudicii dioecesani ad praestanduin iusiurandum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Mandamus, ut nominati a Nobis Consiliarii Iudicii dioecesani, hic praesentes, accedant coram Nobis iusiu¬ randum qua tales praestituri. Consiliarii absentes, qui in Synodo ex praescripto iusiurandum non praestiterint, illnd praestent opportuno tempore; aliter munere suo fungi non permittuntur. Formula iuramenti pro Consiliariis Iudicii dioecesani. Ego N. N. promitto, spondeo ac iuro, me officium, quod qua Iudicii ecclesiastici dioecesani pro causis cleri contentiosis nec non pro diiudicandis causis matrimo- nialibus Consiliarius suscepi, quantum in me situm est, fideliter et sincere esse executurum. Sic me Deus ad- iuvet et haec sancta Dei Evangelia. -- Decretum indictionis primae Sessionis publicae. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Decernimus et indicimus, primam huius Svnodi dioecesanae Sessionem puhlicam fore crastina die, quae erit 29. mensis Septembris, mane hora septima. Cum ea ipsa die festum Dedicationis s. Michaelis archangeli cele- brandum sit, gaudeamus in Domino, pie precantes, ut intercedente s. Michaele archangelo, principe militiae coelestis, Synodum praesentem visitare, disponere et be- nedicere dignetur. Datum in testo s. Wenceslai, die 28. Septembris 1896. -S#- -S- 184 Ht- Decretum indictionis secundae Sessionis publicae. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Decernimus et indicimus, Sessionem proximam et secundam fore crastina die mane, quae est 30. huius mensis Septembris, hora septima. Cum ea ipsa die festum s. Hieronvmi Confessoris et ecclesiae Doctoris celebretur, laetemur et exultemus in Domino, suppliciter rogantes, ut intercedente maximo in exponendis s. Scripturis Doc- tore actiones nostras prosequatur, ut, quemadmodum de telici exordio gaudemus, de fausto quoque laetemur profectu. Datum in testo s. Michaelis archangeli, die 29. men¬ sis Septembris 1896. --' Decretum de officio mortuorum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Decernimus et edicimus, cras pro episcopo in Do¬ mino requiescente Iacobo Maximiliano et pro omnibus clericis, qui post ultimam Synodum obierunt (48), sol- lemnem commemorationem lieri. -#- Decretum indictionis tertiae eiusque ultimae Sessionis publicae. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Decernimus et indicimus, tertiam eamque ultimam huius Svnodi puhlicam Sessionem fore feria VI., quae -S- 185 -i~ erit dies 2. mensis Octobris, mane hora sexta. Insimul incidet festum s. Mariae de Cervellione. Virginis ordinis b. Mariae Virginis de Mercede Redemptionis. Quam dum in Proprio Lavantino Virginem flagellis et catena corpus domantem, silentio et abstinentia animam cuslodientem et orationibus incessanter instantem praedicamus, exore- mus Dominum ac Deum nostrum, ut ea interveniente actiones nostras, quas aspirando praevenire dignatus est, adiuvando propitius prosequatur, et ut cuncta nostra oratio et operatio per Eum coepla fructuose finiatur. Per Christum Dominum nostrum. Datum in festo s. Remigii Episcopi Confessoris, die 1. mensis Octobris 1896. Deere tuni de fmienda Synodo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Actis et absolutis omnibus singulis, quae, prout Spiritus suggessit, gerenda et constituenda videbantur in Domino, ut viva fides, pietas et disciplina ecclesiastica in clero et populo huius Nostrae dioeceseos, Deo lar- giente, conservetur et augescat — humillimas Deo omni- potenti, qui nos adiuvare et confortare dignatus est, gratias reddentes, Synodum Nostrain dioecesanam con- cludendam esse decernimus et conclusam enuntiamus, ideoque omnes et singulos, in Svnodo congregatos et abhinc sanctissimo Cordi lesu consecratos et devinctos, dimittimus in nomine Domini. Datum feria VI., quae est consecrata sanctissimo Cordi lesu, die 2. mensis Octobris 1896. '-'v-.,;,-- _-#- -1- 186 H- Decretum indictionis futurae Synodi. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Legi moricjue in sancta Dei ecclesia vigenti toto corde insistentes pro officio muneris Nostri episcopalis omnibus et singulis hic praesentibus notum facimus et declaramus, prozimam Synodum, si Deus omnipotens et misericors permiserit, celebrandam tore anno futuro, prouti Concilium Tridentinum 1 sancit et urget, et quidem diebus a Nobis designandis et annuntiandis. Quodsi autem anno proxime sequenti supervenientibus impedimentis vix haberi possit, eam opitulante et miserante Deo alio haud praepedito anno contrahere intendimus. Deus ipse pius et clemens, qui dispersa congregat et congregata conservat, benedicat nobis, ut prout in hac, sic etiam in futura Synodo exultemus et laetemur. Per Christum Dominum nostrum. Datum feria VI. infra Dominicam XVIII. post Pen- tecosten, die 2. mensis Octobris 1896. - ^ - Decretum de dimissioiie synodali. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Ad gloriam omnipotentis Dei, ad laudem beatissimae Virginis Mariae ac sancti Michaelis archangeli, Nostri Patroni, et in honorem aliorum Patronorum decernimus Synodum dimissam. Hortamur autem omnes vos, fratres et filii dilectissimi, ut tales vos praebeatis in ministerio vestro, quales maxime decet sacerdotem ab omni munda- narum cura segregatum, illudque maxime, cum redieritis, praestandum erit, ut populus omnes vos ab hac Synodo 1 Sess. XXIV. cap. 2. de reform. ~f~ 187 -> non mediocrem fructum reportasse intelligat, id quod fiet, si novo Spiritus sancti lumine illustrati, quae magna Syn- odorum est vis ac virtus, caeteris in omni opere vestro in posterum praelueere studueritis et in omni parte officii vestri omnem diligentiam adhibueritis. Datum in festo s. Mariae de Socos, die 2. mensis Odobriš 1896. __ II. Formulae synodales pro praxi. Formula instantiae Promotoris pro fidei professione. Reverendissime Pater et Domine! Cavit sacrosandum Concilium Tridentinum, ut omnes, qui beneficia eccle- siastica consecuti sunt quique Synodo interveniunt, fidei professionem faciant et praestent, prout illa Tridentina sanctione expressum est. Ideo ego N. N. huius Synodi promotor humiliter peto et requiro, sanctionem illarn legi et ad praescriptum ab iis, qui tenentur, omnia et singula praestari. Respondet Episcopus: Ita fieri decernimus ac man- damus. ^ ' -— Formula instantiae contra absentes, quam repetit Promotor, necessitante negligentia vel contumacia ad Synodnm comparere obligatornim. Reverendissime Domine! Cum iam dies et mensis venerit, quo tempore omnes et singuli ecclesiastici ordinis homines huius civitatis et dioecesis ad praescriptum legitime moniti Synodo huic iam praesentes esse debent; cumque multi non paruerint, sed usque adeo vel negli- gentes vel contumaces fuerint, ut neque praesentes ad- sint neque vero iusti impedimenti excusationem causamve aut nuntium miserint, ideo pro mei muneris officio N. N. huius Synodi Promotor eorum contumaciam ac- cuso hocque iuste ad Reverendissimam Amplitud inem -1- 188 -f- Tuam, ut cum iisdem tamquam cum inobedientibus agi iubeat, ut canonicae subiiciantur disciplinae, prout iuris est, et sacrorum canonum ratio postulat. Respondet Episcopus: Ita decernimus ac declaramus. -#- Formula instantiae Promotoris pro rogitu Notarii faciendae. Ego N. N. huius Synodi Promotor rogo Notarium synodalem, ut de omnibus et singulis in hac Sessione peractis unum conficiat Instrumentum iuridicum. Respondet Episcopus: Conficiatur. Respondet Notarius: Conficiam praesentibus testibus N. N. et N. N. - #- Formula instantiae pro electione Iudieum et Examinatorum. Reverendissime Pater et Domine! Concilium Tri- dentinum Ronifacii Vlil. constitutioni inhaerens decrevit, ut in conciliis dioecesanis aliquot personae, dignitates aut personatus habentes .seu ecclesiarum cathedralium Canonici designentur deliganturve, quibus praetei' lo- corum Ordinarios c.ausae eeclesiasticae ac spirituales et ad forum ecclesiasticum pertinentes, auctoritate lilterarum Sediš apostolicae vel Legatorum eiusdem committantur. Decrevit insuper alia constitutione, Examinatores in dioe- cesana Svnodo ab Episcopo ad minus sex proponi debere, ut in parochialium ecclesiarum vacatione tres ex illis ab Episcopo deligendi cum eo examen perficiant. Quamobrem ego N. N. huius Synodi Promotor hu- militer peto et insto. tot personas, quot et quales con- stitutiones praedictae postulant, et alioquin ad id aptas a Reverendissima Amplitudine Tua designari, ita, ut in hac Synodo pro huius dioecesis amplitudine Examinatores et Iudices deligantur, qui huiusmodi munus examinandi iu- 189 dicandive ex praescripto decretorum Concilii Tridentini praestent omnino. Respondet Episcopus: Ita volumus ac mandamus. -- Formula instantiae pro decretorum lectione. Reverendissime Pater et Domine! Quo diligentior et cumulatior sit dioecesanorum omnium decretorum iam editorum et adhuc edendorum observantia ad huius ec- clesiae Lavantinae rationem bene gerendam, ego N. N. huius Svnodi Promotor a Reverendissima Amplitudine Tua peto atque insto, sive rursus promulgari, sive mo- nita eorum executionis de suggestu, ut moriš est, et alia omnia edici et enuntiari, quaecunque in hac Synodo dioe- cesana pro prudentia et charitate Sua dero huic dioece- sano edici aut promulgari constituit, quo idem clerus in- structior in dies fiat et sollicitudinis studio inflammalior sit ad omnem ecclesiasticae disciplinae rectam cnmulatamque executionem perpetuamque observantiam. Respondet Episcopus: Ita lieri decernimus. - # - Formula instantiae pro continuanda lectione decretorum. Reverendissime Pater et Domine! Cum ea, quae coepta sunt legi, clero sint valde utilia neque potuerint angustia temporis absolvi, ego N. N. huius Synodi Pro¬ motor peto et insto, ea legi, quae desiderantur, antequam dimittantur Synodales. Respondet Episcopus: Promulgari iubemus. - # - Formula instantiae pro conclusione Synodi. Reverendissime Pater et Domine! Cum omnia, quae in hac dioecesana Synodo agenda et tractanda erant, 190 divina auxiliante gratia ad praeoptatum finem perducta sint, illud a Reverendissima Dominatione Tua peto ego N. N. liuius Synodi Promotor, ut ipsam Svnodum con- cludere et cum benedictione dimittere dignetur. Respondet Episcopus: 1 ta decernimus et declaramus. - # - Formula instantiae pro indictione futurae Synodi. Antiquo canone cautum est, ut proximam Svnodum dioecesanam in publica Sessione finali Episcopus indicet, ideo ego N. N. huius Synodi Promotor humiliter insto, Svn¬ odum dioecesanam proxime futuram in hoc svnodali con- ventu omnibus, qui interesse debent, pronuntiari et indici. Respondet Episcopus: Ita decernimus et ordinamus. - #- 1 - Formula pro Prosuratore cleri. Reverendissime Pater in Christo et Domine! (Pro rebus a clero propositis formet Procurator libellos sup- plices, et legat modo conformi). -#- Libellus supplex Procuratoris cleri secundae Synodi dioecesanae. Reverendissime Pater in Christo et Domine! Accedit cum fiducia ad Paternitatem Tuam clerus Lavantinus et cum debita modestia et reverentia exponit vota et desideria sua. Sunt autem haec. 1) Cum hesterna die Dedicationis sancti Michaelis archangeli nonnulli parochi, quibus incumbit officium applicandi pro populo huic officio, utpote in Svnodo con- gregati satisfacere haud valuerint, quaerunt, an obligati sint proxima libera die applicationem supplere an non? Quapropter ego Iosephus Heržič, Procurator cleri, humi- — I * 191 —f- liter peto et insto apud Reverendissimam Amplitudinem Tuam, ut de hac re benignissime decernere dignetur. 2) Synodi sodales quaestionem moverunt, possintne Missae pro populo applicandae in sic dictis festis abro- gatis ličite aliis sacerdotibus ad persolvendum dari? Hinc ego tosephus Heržič, Procurator cleri, hanc quaestionem humiliter Reverendissimae Amplitudini Tuae propono at- que pelo et insto, ut decisionem procurare dignetur. 3) Pro exercitiis spiritualibus tam salubribus, imo et necessariis tale tempus definiatur, quo clerici aliis non detinentur negotiis utique etiam expediendis. Hinc ego tosephus Heržič, Procurator cleri, humiliter peto et insto apud Reverendissimam Amplitudinem Tuam, ne respectu praeprimis catechetarum scholarum ruralium habeantur ista exercitia ante diem 15. Septembris. Quoad locum peto et insto, ut Reverendissima Amplitudo Tua alterna- tim seminarium clericorum episcopale Marburgi et balneas Aquarum acidularum ad Rogandum pro exercitiis institu- endis benigne designare dignetur. 4) Cras instat prima dies a Sunimo Pontifice Leone XIII. toties commendatae devotionis sanctissimi Rosarii marialis. Quapropter ego tosephus Heržič, Procurator cleri, peto ac insto, ut dignetur Amplitudo Tua Reverendissima statuere, intra sanctam Missam privatam cras celebrandam a prae- sentibus sodalibus secundae Svnodi Lavantinae clara voce recitandam esse ss. Rosarii partem primam nec non di- cendas esse Litanias Lauretanas (absque Kyrie in line), adiecta tamen Oratione praescripta in honorem sancti toseph sponsi R. M. V., dandamque esse in fine a Cel- situdine Tua benediclionem cum sanctissimo Sacramento, in ostensorio custodito. 5) Tristis experientia docet hinc inde sacerdotes sine scripto testamento decedere et exinde dolendas ad- modum exsurgere difticultates. Hinc ego Iosephus Heržič, Procurator cleri, humiliter peto et insto apud Amplitudi¬ nem Tuam Reverendissimam, ut occasione canonicae visi- -I- 192 -§- tationis singulos sacerdotes interrogare dignetur, utrum testamentum legihus ecclesiasticis et civilihus conforme paratum habeant. Locum repositionis testamenti sciat Decanus districtus illius, utpote cui incumbit cura de testamento vi »Instructionis« pro Decanis exaratae (pun- ctum sextum) nec non cura pro persolutione Missarum nondum persolutarum. 6) Nonnulli svnodales in votis habent clericis alum- nis ob conservandam firmiorem valetudinem dandum esse ientaculum calidum. 7) Quoad institutionem in arte Christiana et archeo- logia ecclesiastica magni esset momenti, si aliquot Mar- burgi degentes sacerdotes experti quasi Commissio desi- gnarentur, quorum consilium expetendum esset pro času necessitatis a sacerdotibus in negotiis huc pertinentibus peragendis. Hinc ego Iosephus Heržič, Procurator cleri, humillime peto ac insto apud Amplitudinem Reveren- dissimam Tuam, ut talem Commissionem pro arte Chri¬ stiana fovenda designare dignetur. 8) Cum in diversis ecclesiis Litaniae omnium San- ctorum cum aliquibus additamentis recitentur, quae in aliis ommittuntur, hinc ego Iosephus Heržič, Procurator cleri, humiliter peto et insto apud Amplitudinem Tuam Reverendissimam, ut benigne statuere et decernere dig¬ netur, ne qualiscumque disparitas in Litaniis persolvendis permittatur. 9) Sessio puhlica bnalis pro die 2. Octobris hora sexta matutina indicta est. Cum vero plures clerici syno- dales, qui via ferrea domum reversuri sunt, vota sua exposuerint, ut haec Sessio bnalis eadem die hora quinta aut saltem dimidia sexta matutina inchoaretur, quo commodius domum reverti possint, hinc ego Iosephus Heržič, Procurator cleri, peto et insto apud Reverendis¬ simam Paternitatem Tuam, ut hoc votum perpendere benigne dignetur. Pars quarta. Constitutiones synodales. 13 Approbatio sollemnis Constitutionum synodalium. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Prineeps-Episeopus Lavantinus et s. Theologiae Doetor. uum divina favente clementia Synodum dioece- sanam diebus synodalibus 28., 29. et 30. mensis Septembris nec non 1. et 2. mensis Octobris anno ab Incarnatione Domini 1896 cum maxima cor- dis consolatione celebrasse Nobis conligerit, Jaetabundi Syn- odi istius Constitutiones salutares hisce approbare et publi- care volumus, in quantum canonicis non obviant institutis. Unica Nos novum vitae spiritualis fontem aperientes timoris subit cogitatio, ne scilicet, qnae ad fidem amplifi- candam. ad pietatem fovendam, ad cleri populique salutem promovendam, generatim quae ad bonum fundandum et ad malum eradicandum condita sunt, ullius culpa fru- strentur, adeoque illa ipsa, in quibus a Domino potins remunerari desideramus, incuriae reatum et damnationis periculum provocasse videantur. Quod utinam nunquam eveniat! Cui provideat Deus! Ideoque monemns in Domino dilectum clerum, ut fidelissima Constitutionum synodalium observantia prae- Iucens tum propriae sanctificationis augmentum tum reflorescentis agri dominici solamen ac meritum acquirere connitatur. Item commonemus et adiuramus per charita- tem Dei perdilectum gregem, ut quod pastores ipsi sugge- r unt ad salutem, gratus docilisque accipiat, non ut ver- bum hominum, sed sicut eloquium ministrorum Dei. Itaque exquisito auditoque collegialiter congregati Capituli Nostri cathedralis consilio nec non accedente as- 13 * -I- 196 -i- sensu totius Svnodi, ita ut facilius et efficacius ad executio- nem deducantur statuta dioecesana, quibus cleri univer- sitas assenserit, in nomine sanctissimae et individuae Trinitatis Patris et Filii et Spiritus sancti, Nos, aucto- ritate propria utentes, ad Dei adorationem et gloriam, ad laudem praecelsae Virginis ac Matris Mariae et in honorem nostrorum Patronorum s. Michaelis archangeli, s. Ioannis Baptistae, b. Ioseph et s. Andreae apostoli pro Christiana moram disciplina reformanda, qua clerum po- pulumque curae Nostrae episcopali concreditum eminere in Domino vehementer cupimus, in Synodo Nostra decer- nimus et declaramus, sancimus et constituimus sollemni ritu, praecipimus, iubemus ac mandamus sub merito salu- taris obedientiae, haec, quae sequuntur, statuta. Omnes et singulae leges in Nostra dioecesana Synodo latae plenam obligandi vim consequentur a die prima mensis Maii anni venturi 1897. Constitutionum svnodali- um exemplar peculio singularum ecclesiarum curialium acquirendum esse iniungimus. Insuper in votis habemus et desideramus, ut clerici statutorum synodalium codicem šibi emant. Ne autem editae Constitutiones in oblivionem veniant, clericos paterno affectu hortamur, ut synodalia decreta crebro pervolvant, memoriae mandent, Nobisque dioecesim et Decanis territoria sua visitantibus exactam de illis rationem reddant. Qua in causa vestigia sectamur Antonii Mariae Gratiani, episcopi Amerini, qui in sua Syn- odo anni 1695 idem statuit, addendo: »Nam quemad- modurn magnopere illi collaudabuntur, quos studiose in eorum (statutorum) lectione versatos intelligemus, ita quo- rum notabilis negligentia tarditasque viša fuerit, pro eorum merito acriter a nobis corripientur atque obiurgabuntur«. 1 Dabamus in residentia Nostra Princ.-Episc. Marburgi, die 2. mensis Odobriš 1896. 1 Bened. XIV, de syn. dioec. lib. XIII. cap. 5. num. 14. — Bomae, 1755. pag. 483. -i Constitutiones synodales. Xotio praevia. enediclus XIV., Pontifex post hominum memo- riam doctissiraus, quaerit in absolutissimo suo de synodo dioecesana tractatu, quonam nomine dioecesanae synodi statuta et decreta sint ap- pellanda? Adducens sententiam, illa non posse nominari constitutiones, ipse respondet: »Plane non videmus, cur constitutionis vocabulum nequeat cum omni proprietate aptari decretis, in svnodo editis ab Episcopo. Quare con- cludendum est, synodos . . . dioecesanas, modo nomen canonis non adhibeant, nulla ratione prohiberi, ne sua statuta et decreta Constitutiones inscribant, quas quidem Constitutiones, quod a plerisque factum deprehendimus, expedit, ut ad maiorem legentium commoditatem in con- gruos titulos distribuant, et titulos in capita dividant.« 1 Cui sapienti consilio obsecuti Nostrae Synodi Con¬ stitutiones in sequentes titulos discernimus hosque in succedentia capita dispescimus. Titulus primus. De fide et doetrina eatholiea. Caput I. De fide catliolica servanda eiusque tuendae cura. niversa, qua late patet, dioecesi sexennio episco- patus Nostri perlustrata cum iucunditate acce- pimus, populum Nostrum in fide catliolica bene Op. cit. lib. I. cap 3. num. 5. — Edit. Rom. 1755. pag. 10. I -*f— 198 -3- esse instructum hancque altas in eo egisse radices, quo fit, ut ab eo Dei serventur praecepta, sanctuaria frequen- tentur, sanctificentur sabbata, sacramenta suscipiantur, tota etiam dioecesi singularis erga sanctam Deiparam Mariam veneratio celebretur. Nihilominus cum plura in dies et graviora fidei pericula populo christiano undique imminere videamus, neque in ipsa dioecesi Nostra deesse, quorum moreš non ex ,-jide, quae per charitatem operatur“ (Gal. 5, 6), sed „ad desideria carnis“ (ibidem 5, 16) instituantur, omni fere die experiamur, pro pastorali, quo Dei favente cle- mentia potimur, officio omittere non possumus, quin in ipso capite Constitutionum Synodi Nostrae dioecesanae animarum pastores sollerter moneamus et in Domino adiuremus, ut his fidei periculis adiumenta fidei, cum sint multa, pro virili parte colligant ac suis quisque ovibus ex animo praestent. Quo in munere ipsurn imitabuntur Christum, qui cum viveret, „circuibat omnes civitates et castella, docens in sgnagogis eoruvn et praedicans evangelium regni“ (Matth. 9, 35); et cum modo moreretur: „ Pater sancte, inquit (Ioan. 17, 11), serva eos in notnine tuo, quos dedisti miki, ut sint unum, sieut et nos“ , neque cum coelos ascenderet, alio consilio apostolis suis praecepit: „Euntes in mundum universum, praedicate evangelium omni ereaturae. Qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit; qui vero non crediderit, condemnabit,ur A . (Marc. 16, 15 sq). Ex quo per- spicuum est, uti evangelium Christi discipulis suscipi- endum, ita ministris Christi esse dispensandum. „Hic iam, inquit ad rem apostolus (I. Cor. 4, 2), quaeritur hiter dispensatores, ut fidelis quis inveniatur“ — fidelis doctrina Christi ministranda, dispensandis mysteriis Dei. »Quoniam vero«, ut Patres Vaticani 1 docent, »sine fide impossibile est placere Deo, et ad filiorum eius consortium 1 Sess. 3. de fid. cath. cap. 3. -S- 199 -§► pervenire; ideo nemini uncjuam sine illa contigit iustificatio, nec ullus, nisi in ea perseveraverit usque in finem, vitam ae- ternam assequetur. Ut autem officio veram fidem amplec- tendi in eaque constanter perseverandi satisfacere possemus, Deus per Filium suum unigenitum ecclesiam institnit suae- que institutionis manifestis notis instruxit, ut ea tamquam custos et magistra verbi revelati ab omnibus posset agnosci». Atqui de hac utriusque necessitate. fidei scilicet, qua salus subiective inchoatur, et ecclesiae, qua obiective prae- dicatur, multi et varii errores in orbe christiano circum- vagantur et licet in dioecesi Nostra non multos esse gratulemur, qui eis inficiantur, curare tamen debemus et praecavere, ne simpliciores qui sunt fideles illorum exempla imitati, in fide periclitentur ac ,,suave Christi iugum“ abiiciant et „leve onus eius“ dimittant. (Matth. 11, 30). Neque enim hoc fidei periculum parvi quisquam ducere debet, cum id voce et calamo in dies augeatur eique libri, scholae, comitia ipsa adminiculum praestent. Cui ut in tempore occurramus, armis, quae ipsa iides praebet, atque in primis verbo Dei animarum pa- stores uti oportet, quo e sacro suggestu, sive in concione sive in catechesi, animos fidelium positive veritatis chri- stianae robore imbuant, et negative, quae ei opponuntur, rationis humanae commenta in errore convincant. Quod ut šibi prospere procedat, sacrae Scripturae vel sin- gulas paginas, ss. Patrum volumina, sensum ecclesiae dogmatum ac genefatim rerum divinarum scientiam probe calleant necesse est. 1 Quemadmodum vero in his lectione sua et continua meditatione diu noctuque versari debent, ita etiam maxima cum utilitate scriptis virorum, qui pietate et doctrina in ecclesia praecellunt, uti poterunt. Circumstantias etiam et indigentias tempo- rum et locorum evangelii praecones negligere non licet, 1 Syn. prov. Ultraiect. an. 1865. tit. 3. cap. 5. — Acta et decreta sacrorum conciliorum recentiorum. Collectio Lacensis. Friburgi Ilrisgoviae, 1879. Tom. V. col. 807. -I- 200 -§- ut quae peculiari ratione šibi exponenda atque inculcanda sint, vere sciant, quo mala, quibus ii, qui audiunt, magis inficiantur, magis strenue etiam propulsent. Ad rem Pius PP. IX. concionatores monet, ut »san- ctissima religionis nostrae dogmata et praecepta, iuxta catholicae ecclesiae et Patrum doctrinam, gravi ac splen- dido orationis genere, populo clare aperteque annuntient; peculiaria singulorum officia accurate explicent, omnes- que a flagitiis deterreant, ad pietatem inflamment, quo fide- les Dei verbo salubriter refecti, vitia omnia declinent, virtutes sectentur atque ita aeternas poenas evadere et coelestem gloriam consequi valeant». 1 4t Ne vero sacri oratores res, quae saecularia respi- ciunt et inter laicos non sine partium studio tractari solent, et personas vel generatim parochianorum vel spe- ciatim ipsorum attinent, sacro loco pertractent, stricte prohibemus, quippe cum vel turpe lucrum sapiant vel rixas causent. » Multurn enim, s. Paulus (II. Tim. 2, 16) inquit , projiciunt ad impietatem». Unde etiam »omnino a christianis suggestibus vaniloquia illa arcenda sunt, quae de theoreticis potius rebus quam practicis pertractant; de civilibus potius quam religiosis; maioris videlicet speciei quam fructus; quae proinde ephemeridum palaestris aulis- que academicis apta forte erunt; at vero a loco sancto prorsus absona». 2 »Nos autem , cum apostolo (I. Cor. 1, 23 ), praedicamus Christuni crucifixum «, quin potius »Ghri- stum Dei virtutem et Dei sapientiam«. (Ib. 1, 24). lam signum quoddam huius intentionis et quasi documentum publicum ea est fidei professio. quam ut animarum pastores data occasione emittant, decreta ss. conciliorum et summorum Pontificum 3 constitutiones exigunt. Igitur Nos decreto concilii Tridentini 4 insistentes 1 Litt. encycl. die 9. Novemb. 1846. 2 Litt. encycl. Leonis PP. XIII. iussu die 31. Iulii 1894 editae. 3 Pius IV. „In sacrosancta“ die 3. Novemb. 1564; Leo XU. „Quod divina“ die 26. Sept. 1825. — 4 Sess. XXIV. c. 12. de reform. -I- 201 -# statuimus et praecipimus, ut professionem fidei catholicae, forma a S. P. Pio IV. praescripta et concilio Vaticano aucta, emittant a) promoti ad canonicatum et dignitatem in ecclesia cathedrali, antequam puhlice installentur; b) provisi de beneficiis, quibus cura anirnarum con- iuncta est; c) Examinatores synodales, Rectores seminariorum, Professores s. Theologiae, institutionis religiosae Professores in c. r. gymnasiis et generatim in scholis, quae ad ea secundum communem aestimationem proxime accedunt. Utrum vero alii etiam sacerdotes, e. gr. qui in episcopali cancellaria suo munere funguntur, professionem istam fidei emittere debeant, in singulis casibus decernemus. Neque vero anirnarum pastores fidem catholicam theoretice solum et e sacro ambone, sed practice etiam et quasi vita sua in sua quisque parochia servare ac tueri debent, secundum illud: verba movent, exempla trahunt. Jgitur Christiana pietas, sacris verbi Dei prae- conibus necessaria, etiam in exteriori agendi ratione ful- geat necesse est, neque quidquam in eorundem vita cum traditis e suggestu documentis pugnare debet; »secus enim«, ut s. Thomas Aquinas 1 animadvertit, »si doctrina est bona et praedicator malus, ipse est occasio blasphe- miae in doctrinam Dei». Unde anirnarum pastores, ut ipsi eorum, quorum fides vel moreš suspicionem movent, necessitudine non utentur, sic subditos suos, ut ab eisdem, quantum cha- ritas Christiana patitur, arctiori praesertim commercio abstineant, cum prudentia commonefacient. In primis vero eosdem hortabuntur, ne ulli religionis actui, quo in rebus fidei participatio vel communio in sacris cum haereticis exercetur, unquam intersint, ideoque ne quis haereticorum concionem audiat, patrinum in baptismo eorum agat, matrimonium quod vocant mixtum contrahat. 1 Coramentar. in Matth. 5. -§- 202 -i- Vehementer etiam optamus, ne fideles ulli ex eis fa- mulentur, qui in fidem catholicam linguam acuunt, divino eos cultu prohibent vel generatim, quominus praeceptis ecclesiasticis sufliciant, eos impediunt. Sancta namque mater ecclesia, etsi nunquam rogare desistat, ut »regnum Dei adveniat« (Matth. 6, 10), et »urnim ovile et unus pastor fiat« (Ioan. 10, 16), ab eo tamen hominum con- sortio, ex quo fidei detrimentum capere possint, filios suos ex industria arcet atque aegre fert iniuriam vel legis vel consuetudinis, qua parentes liberos suos eis in- stituendos tradunt, a quibus ne eisdem fidei periculum immineat, ipsa iure timet. 1 Gravis quoque fidei iactura eis saepe imminet, qui Iudaeis inserviunt. Hoc ecclesia vetat 2 et rarissime, cum scandalum et perversionis periculum removeatur, tolerari posse declarat. A diversoriis Iudaeorum et nego- tiationibus, nisi forte necessariae sunt, catholici fideles abstineant, contra semet ipsi mutuis adiuvare auxiliis debent, cum domestic.i sint fidei. Id etiam animarum curiones cum diligentia et cir- cumspecti cavebunt, ne sodalitates. quae cum finem cul- turae popularis promovendae habere videantur, hunc vero parum curant, sed ad choreas magis agendas et laetitias communes aliaque bonorum morum pericula offerenda vires intendunt, a parochianis frequententur. Nihil enim eis praebent, nisi occasionem temporis terendi, pecuniae proiiciendae, salutis terrenae vel etiam aeternae perdendae. 3 Denique cum aevum nostrum libris abundet et foliis periodicis, invidia rei catholicae pleniš, nullum inter fideles fugit, quanta ex eis, nisi arceantur, et fidei et morum pericula evenire possint. Cum vero a lidelibus 1 Syn. prov. Ultraiect. t. 3. c. 2. — Edit. cit. col. 801. 2 Bened. XIV. encycl. „A quo primurn" die 14. lun. 1751. 3 Cfr. s. Congregationis Episcoporum et Eegularium instructionem „Qmbus Hungaria" de die 28. Maii 1896. art. X. -f- 203 -f- vix vel ne vix quidem arceri possint, animarum pastores suos non solum, ne pestifera huius modi volumina emant et legant, adhortari possunt, sed etiam, ut eis boni libri e. gr. in bibliotheca parochiali praesto sint, omnem na- vare operam ac folia, si quae frugi sint, legenda eis vel etiam emenda curare debent. Quod ut obtineatur, ad- modum etiam expediet, si catholicae consociationes, iam pluribus in locis utiliter institutae, latius propagentur. 1 In primis vero, si quae institutioni religiosae mutua quoque auxilia materialia iungunt, hae e. gr. collationes s. Vincentii a Paulo, sodalitates opificum adiutorum ac generatim operariorum catholicae ut in originario vigore conserventur, et si cui opus est, quam primum restitu- atur, magno opere desideramus. Haec si aliave adminicula lidei animarum pastores opportuno tempore adhibeant atque assiduam eis pro suis orationem iungant, in Deo sperare possunt, ut oves suae suam vocern audiant seque continuo sequantur, neque eas quisquam rapiat de manu sua. (loan. 10, 28). Caput II. I)e clerieorum cinca res i)oliticas agendi ratione. criter ventilator hisce diebus quaestio, utr um sacer- dos, in cura animarum constitutus aut alio munere puhlico fungens, res politicas agere debeat et possit, annon. Divergentia de hoc themate circumferuntur placita. Sunt, qui putent, res politicas omnino non tangere sacer- dotem, imo pro ipso quasi non existere debere. Dantur, qui affirment, vocationi clericali haud adversari, si sacer- dos more ac modo laicorum absque discrimine negotiis occupetur politicis. 1 Ibidem artic. V. — (Juoad bibliothecas parocliiales cfr. Lavanter Con- ferenz-Schluss-Protocoll de die 6. Decembr. 188/. nuni. XXXIX. pag. 1 4. -s- 204 -i- In medio virtus. Sacerdos, doctor et ductor anima- rum, penitus partium studio se tradere nequit. »Nemo militans Deo implicat se negotiis saecularibus, ut ei pla- ceat, cui se probavit. Nam et qui eertat in agone, non coronatur, nisi legitime certaverit.“ (II. Tim. 2, 4. 5). Beatissimus in Deo Pater Leo XIII. scribit in epistola de die 8. mensis Decembris 1882 ad episcopos Hispa- niae: »Profecto, sacerdotes tradere se penitus partium studiis, ut plus humana quam coelestia curare videantur, non est secundum officium. Cavendum igitur šibi esse intelligant, ne prodeant extra gravitatem et modum.« Itaque sacerdos ne sit adeo deditus rerum politi- carum studio, ut hocce evadat obiectum eiusdem curae atque occupationis principale, sicque eurn in explendis of- ficiis status sui et ordinis impediat. Grex enim tidelis a pastore suo non in rebus profanis, sed in sacra fide vitaque Christiana potissimum instrui vult. Caveat igitur fidelium pastor, ne occasione functionum ecclesiasticarum loquatur de causis civilibus, neve ulli politicae factioni adhaereat neve plus iusto et aequo uni alterive parti patrocinari videatur. Attamen sacerdos, quamvis illi non expediat, prae omnibus se immiscere rebus politicis, indifferens pror- sus esse nec debet nec potest quoad rerum politicarum statum. Vigil sit oportet animarum curator, ne falsa iudicia principiaque in parochia propagentur et dominentur; sollicitus sit necesse est observator, ne malae ac per- versae sentiendi agendique rationes irrepant, religioni catholicae haud minus, quam ordini civili periculosae et nocivae. De iis autem, quae religionem attingunt, disponit et statuit ecclesia catholica, quae dux hominibus debet esse ad coelestia. 1 Romanus Pontifex est Vicarius Christi totiusque ecclesiae caput et omnium christianorum Pater et Doctor, Encycl. „Immortale Dei“ de die 1. Novembris 1885. -I- 205 -S- et qua tališ gaudet plena potestate. pascendi, regendi ac gubernandi universam ecclesiam; erga quam potestatem pastores atque fideles oflicio hierarchicae subordinationis veraeque obedientiae obstringuntur, non solum in rebus, quae ad fidem et moreš, sed etiam in iis, quae ad disci¬ plinam et regimen ecclesiae pertinent. Haec est catholicae veritatis doctrina, a qua deviare salva fide atque salute nemo potest . 1 Romanus Pontifex totius ecclesiae magister est et princeps, Episcopi autem rectores et capita sunt eccle- siarurn, quas rite singuli ad gerendum acceperunt. Eis in sua cuique ditione ius est praeesse, praecipere, cor- rigere, generatimque de iis, quae e re Christiana .esse videntur, decernere. Participes enim sunt sacrae potesta- tis, quam Christus Dominus ecclesiae suae reliquit. Ex quibus elucet, adhibendam esse adversus Episcopos re- verentiam praestantiae muneris consentaneam, in iisque rebus, quae ipsorum potestatis sunt, omnino obtemperari oportere . 2 Ex sequentibus facile desumetur, quaenam a legi- tima potestate, nempe a romano Pontilice et ab Epi- scopis, de clericorum agendi ratione circa res politicas et generatim de regimine ecclesiae statuta sint. Quae ex litteris encyclicis et epistolis sanctissimi Patris nostri Leonis XIII. allegantur, verbatim huc trans- lata sunt, sola interdum ob contextum interruptum con- structione immutata. Hinc quoad civilem vivendi disciplinam ex doctrinis, quas ecclesia catholica probat, sequentes normae ad con- scientiosam observationem proponuntur. Maiestatem imperii reverentia civium honesta et libens comitabitur; pollent enim, qui imperant, auctoritate 1 Cone. Vat. sess. 4. cap. 3. 2 Ep. encycl. Leonia PP. XIII. „Cum multa“ de die 8. Dece.mb. 1882. -S- 206 -s- a Deo data. Spernere potestatem legitimam non magis licet, quam divinae voluntati resistere . 1 Sancta ecclesia catholica, quamvis ex hominibus constet, non secus ac c.ivilis communitas, societas super- naturalis est, genere et iure perfecta, cum adiumenta, ad incolumitatem actionemque suam necessaria, omnia in se et per se ipsa possideat . 2 Erronea ergo est doctrina dicentium, civilis potestatis esse definire, quae sint ecclesiae iura et limites, intra quos eadem iura exercere queat . 3 De iis igitur, quae religionem attingunt, videt eccle¬ sia ipsa et statuit remque christianam iudicio suo ad- ministrat . 4 Itaque Deus humani generis procurationem inter duas potestates partitus est, scilicet ecclesiasticam et civilem . 5 Inter utramque potestatem quaedam inter- cedat necesse est ordinata colligatio . 6 Quidquid est in rebus humanis quoquo modo sacrum, quidquid ad sa- lutem animarum cultumve Dei pertinet, id est omne in potestate arbitrioque ecclesiae . 7 Catholicorum hominum operam rerum urbanarum administrationem et adolescenlium ad religionem atque ad probos moreš informationem nec non ipsam summam rempublicam complecti utile est atque honestum. Nullam velle rerum publicarum partem attingere esset in vitio; catholicis ipsis otiosis facile habenas accepturi sunt ii, quorum opiniones spem salutis haud magnam afferant . 8 1 Encycl. „Immortale Dei“ de die 1. Novemb. 1885. — Sanctissimi Domini nostri Leonis Papae XIII. Allocutiones, Epistolae, Constitutiones aliaque Acta Praecipua. Volumen I. (1878—1882). Typis Societatis Sancti Augustini. Desclee, de Brouwer et Soc. Brugis et Insulis, 1887. — Volumen. II. (1883 — 1887). Ibidem editum 1887. pag. 148. — Volum. III. (1887—1889). Ibidem 1893. — Volum. IV. (1890—1891). Ibidem 1894. 2 Ibidem. edit. cit. vol. II. pag. 150. 3 Syllabi Pii PP. IX. de die 8. Decemb. 1864 propositio XIX. — P. Clemens Schrader S. I.: „Der Papst und die modernen Ideen“. Vindobonae, 1866. Tom. I. pag. 23. 4 Encycl. „Immortale Dei“ de die 1. Novemb. 1885. Edit. cit. vol. II. pag. 151. 5 Ibidem. vol. II. pag. 152. — 0 Ibidem. vol. II. pag. 152. — 7 Ibidem. vol. II. pag. 153. — 8 Ibidem. vol II. pag. 165. -g- 207 -§~ Catholici utantur institutis populorum — nempe ad- ministratione communitatum, collegiis ad scholas susten- tandas et gubernandas destinatis, societatibus ad scientias colendas determinatis, collegiis artificum et scriptorum, comitiis pro legibus proponendis, societatibus literariis — dentque operam, ut ad christianam formam omnis res- publica traducatur . 1 Si cjuaeratur de rationibus mere politicis, de optimo genere reipublicae, de ordinandis alia vel alia ratione civitatibus, uticjue de his rebus potest honesta esse dis- sensio . 2 Statuere vero, quae sint doctrinae divinitus traditae, ecclesiae docentis est . 3 Concordia animorum requirit et voluntates postulat ecclesiae romanoque Pontilici per- fecte subiectas . 4 In constituendis obedientiae finibus nemo arbitretur, ecclesiasticae auctoritati parendum in eo tantummodo esse, quod ad dogmata pertinet; sed hoc est praeterea in officiis christianorum ponendum, ut potestate ductuque episcoporum imprimisque Sediš Apostolicae regi guber- narique patiantur . 5 Non pauci fallaci studio permoti, res in ecclesia geri suo ipsorum iudicio vellent usque eo, ut omne, quod secus agitur, moleste ferant. Hoc est non sequi potestatem legitimam, sed praevertere . 6 Haec dispositio tanto magis valere in Christiana republica debet, quanto Pontificis politica prudentia plura complectitur: eius enim est non solum regere ecclesiam, sed generatim civium christianorum actiones ita ordinare, ut cum spe adipi- scendae salutis aeternae apte congruant . 7 Ex quo apparet, praeter summam sententiarum con- cordiam et factorum necesse esse politicam potestatis ecele- » Ibidem. vol. II. pag. 166. — 2 Ibidem. vol. II. pag. 167. — 3 Encycl. „Sapientiae christianae“ de die 10. lan. 1890. vol. IV. pag. 15. 1 Ibidem. vol. IV. pag. 15. — 6 Ibidem. vol. IV. pag. 16. — 6 Ibidem. vol. IV. pag. 21. — 7 Ibidem. vo). IV. pag. 22. 208 -I* siasticae observare in agendo sapientiam. lam vero christianae rei administratio proxime, et secundum Pon- tificem romanum, ad Episcopos pertinet: qui scilicet, quamquam pontificalis fastigium potestatis non attingunt. sunt tamen in ecclesiastica hierarchia veri principes. Prop- terea quemadmodum Episcopis necessaria est cum apo- stolica Sede in gerendo episcopatu coniunc.tio, ita cleri- cos laicosque oportet cum Episcopis suis coniunctissime vivere, agere. Nemo privatus arroget šibi circa negotia Episcoporum personam iudicis, quam Christus Dominus illi imposuit uni, quem agnis et ovibus praefecit . 1 Ut summum in gravi aliqua conquerendi materia concessum est rem totam ad Pontificem romanum deferre, id tamen caute moderateque, quemadmodum studium suadet com- munis boni, non clamitando aut obiurgando . 2 Convenit porro in causa gravi et nobili, nempe in defensione veri rectique, modum adhibere defensionis aeque nobilem et gravem. Scilicet pulchrum est eos, qui catholicum nornen defendunt, prae se ferre veritatis amo- rem constantem; sed simul oportet nihil eosdem susci- pere, quod bono cuiquam viro iure displiceat, neque ulla ratione temperantiam deserere, quae cunctarum comes de¬ bet esse virtutum. In quo defensionis studio nemo sapiens probaverit aut stilum vehementem plus, quam satis est, vel quidquam vel suspiciose dictum, vel quod temere a personarum obsequio indulgentiaque discedere videatur . 3 * Hinc illis tantum ecclesiasticis viris tribuemus ve- niam adeundi populares conventus, in quibus magno animarum aestu de causa publica disputatur, in quorum potissimum sapientia confidimus, et in quibus maior 1 Ibidem. vol. IV. pag. 22. 2 Epist. Leonis XIII. „Est sane modestum 11 ad arcMepiscopum Turonen- sem de die 17. Dec. 1888. vol. III. pag. 185. 3 Epist. Leonis XIII. „Cognita Nobis“ ad episcopos provinciae Mediola- nensis, Taurinensis et Vercellensis de die 25. lan. 1882. voi. I. pag. 252. -I- 209 ~f~ aetas ac usus rerum effecit, ut prudentia, consilio et auctoritate possint multitudini duces esse. 1 Munus vel officium mere civile e. gr. in communi- tate, in districtu, nemini sacerdotum licet suscipere, quin prius facultatem ad id ab Episcopo obtinuerit. In electio- num negotio vitandum, ne sacerdotes eorum partes se- quantur, qui tamquam filii inobedientiae auctoritatem sper- nunt ecclesiasticam. Serio praecipimus in Domino, ut quicunque de clero sive ipse aspirat sive proponitur ab aliis, antequam candidaturam pro tali eleetione ad assem- bleas legislativas suscipit, Episcopum de hoc gravi ne¬ gotio certiorem reddat, et nihil ulterius attentet, prius- quam illius consensum et actionis veniam obtinuerit. »Quod in muneribus suis insumunt operari, qui sunt ex ordine cleri, tum sciant maxime fructuosum šibi proxi- misque salubre futurnm, si se ad imperium eius nntum- que fmxerint, qui dioecesis gubernacula tenet«. 2 »Vir obediens loquetur victorias . . . Nun est sapientia, non est prudentia , non est oonsilium contra Dorninum. Equus paratur ad diem belli, Dorninus anteni salutem trihuit«. (Prov. 21, 28—81). Hac ratione et via sacerdotalis ordo tamquam in specula communis salutis et in praesidio reipublicae ab Antistite collocatus, magnas patriae utilitates in iis, qui- bus iactatur fluctibus est allaturus. 3 Nihil agant sacer¬ dotes in negotiis politicis ad salutem animarum cultumve Dei pertinentibus nisi consulto et annuente Episcopo. 4 De selectu ephemeridum recipiendarum tum clerici tum laici consiliariam adhibeant fidein; respuendas autem 1 Epist. Leonis XIII. „Novum argumentum" ad archiepiscopum Dubli- nensem de die 1. Ianuar. 1883. Edit. cit. vol. II. pag. 3. 2 Leon. XIII. epist. de die 8. Decembris 1882 ad episcopos Hispaniae. — Acta et statuta Synodi dioecesanae Lavantinae . . . anno Domini 1883 celebra- tae. Marbnrgi, 1883. pag. 58. 3 Epist. Leonis XIII. „Novum argumentum“ de die 1. Januar. 1883. Edit. cit. vol. II. pag. 3. 4 Cone. Provinc. Turonense celebratum anno 1849. 14 210 * 1 - meminerint tum illas, quae a Sunimo Pontifice vel ab Ordinario loči fuerint prohibitae. Ut ab ea corruptela lldeles arceantur, parochi aliicjue animarum curiones omni cura et severitate invigilabunt. Bonae ephemerides calamo. consiliis et aere iuvandae sunt. Eiusmodi scriptis opti- mis multum sane in omnibus gentibus est tribuendum ad utilitates rei sacrae et civilis, sive quod eas proxime tutentur et augeant, sive quod adversariorum in ipsarum damna nitentium elidant scripta et contagionem impuram coerceant. * 1 Quae praemonita teneri atque observari mandamus in virtute sacri obsequii et sub meri to salutaris obedien- tiae. „Fidelis ciutem Deus est, qui confirmabit vos, et custo- cliet a malo. Conjidimas autem de vobis in Domino, quoniam, quae praecipimus, et facitis et facietis. Dominus autem dirigat corda veštra in charitate Dei et patientici Christi“. (II. Thess. 3, 3 — 5). Caput III. De quaestione sociali ex])edientla. socialis, quae orbem commovet et »exercet a doctorum, consilia prudentum, conciones x x legumlatorum iudicium, consilia princi- pum», 2 non ordinem tantum attingit oeconomicum et socialem, sed cum in principiis primis tum in ultimis consequentiis moralem quoque et religiosum. »Nihil si- quidem socialismus cessat in religionem et in rempubli- cam turbulenter moliri; humana aeque ac divina miscere iura, atque evangelicae providentiae excidere beneficia quotidie contendit«. 3 1 Encyel. Leonis XIII. „Cum multa sint“ de die 8. Decembris 1882. Edit. cit. vol. I. pagg. 305 — 307. 2 Leonis XIII. litt. encycl. „Rerum novarum" de conditione opificum de die 15. Maii 1891. 3 Epistola Leonis XIII. ad episcopos Belgii de die 10. Iulii 1895. Ipuaestio □J i n g e ni populi ■*§— 211 - 1 - Urgentissimam effecerunt quaestionem: »rerum no- varum semel excitata cupido . . .; nova industriae in- crementa, novisgue euntes itineribus artes; mutatae do- minorum et mercenariorum rationes mutuae; divitiarum in exiguo numero affluentia, in multitudine inopia; opi- licum cum de se confidentia maior, tum inter se necessi- tudo coniunctior; praeterea versi in deteriora moreš.» 1 In misera et calamitosa fortuna prae caeteris ordini- bus indigne versatur infimae sortis hominum pars ma- xima. »Nam veteribus artificum collegiis superiore saeculo deletis, nullogue in eorum ioco suffecto praesidio, cum ipsa instituta legescjue publicae avitam religionem exuis- sent, sensim factum est, ut opifices inhumanitati domi- norum effrenataeque competitorum cupiditati solitarios atque indefensos tempu s tradiderit. Malum auxit usura vorax, quae non semel ecclesiae iudicio damnata, tamen ab hominibus avidis et quaestuosis per aliam speciem exercetur eadem. Huc accedunt et conductio operum et rerum omnium commercia fere in paucorum redacta potestatem, ita ut opulenli ac praedivites perpauci prope servile iugum infinitae proletariorum multiludini impo- suerint .« 2 Quod malum sanationem importune postulat. »Ut- cunque sit, plane videmus, quod consentiunt universi, infimae sortis hominibus celeriter esse atque opportune consulendum, cum pars maxima in misera calamitosaque fortuna indigne versentur« . . . »Accingendum ad suas cuique partes, et maturrime quidem, ne tantae iam moliš incommodum fiat insanabilius cunctatione medicinae .» 3 »Ubique iam deveniendum est ad actus, et quin amplius perdatur tempus sterilibus in discussionibus, id operetur factis, quod continetur in principiis.« 4 1 Litt. encycl. „Rerum novarujn". 2 Litt. encycl. „Rerum novarum 11 . 3 Litt. encycl. „Rerum novarum 11 . 4 Leo XIII. in alloc. ad peregr. oper. Galliae. 1891. 14 * 1. Ad expedienclam liane cjnaestionem aeque diffici- lem ac periculosam quamvis opera et contentio deside- retur tam ecclesiae quam reipnblicae, dominorum ac locupletum, denique ipsorum, pro quibus contentio est. proletariorum, tamen maximas hac in re partes habet ecclesia. »Illud tamen sine dubitatione aftirmamus, inania conata hominum futura, ecclesia posthabita,» et »c.ausae huius exitus probabilis quidem nullus, nisi advocata reli- gione ecclesiaque, reperietur.« 1 Habet autem ecclesia hac in re gravissima ducem ipsum Vicarium Cbristi, stipatum episcopis, milites vero pugnatores seleetos omnes illos sacerdotes, qui minime rerum quaerunt, quae sua sunt, sed unice, quae Cbristi lesu. Quam intimam coniunctionem cum superioribus et confratribus solliciti sint omnes sacerdotes servare in vinculo pacis, nec opus aliquod incipiant inauditum, prorsus novum, iriconsulla auetoritate dioecesana. Meminerint omnes, qui ad liane causam expedien- dam sese accingunt, necessarium quidem esse laborem, sed inerementum pendere a Deo. „Nisi Dominus aedifi- caverit domum, in vanum laboraverunt, qui aedijicant eam . . . Vanum est vobis ante lucern surgere; surgite, post- quam sederitis.“ (Ps. 126, 1. 2). Postquam sederitis et in oratione Deo vacaveritis, adiutorem habebitis eom, qui fecit coelum et terram; potentes eritis verbo et opere. Habeamus ergo primo zelum super nosmetipsos, et tune iuste zelare poterimus etiam proximum nostrum, 2 et ut veri sacerdotes, ut sal terrae et lux mundi, ut operarii inconfusibiles, cum omni fiducia adire plebein, »nemini dantes ullam offensionem, ut non vituperetur ministerium nostrum.« (II. Cor. 6, 3). 3 1 Litt. encycl. „Rerum novarum*. 2 De Imitatione Christi. Lili. II. cap. 3. n. 1. 3 F. X. Godts C. Ss. R., „Scopuli vitandi in pertraetanda quaestione de conditione opifieum". Typis societatis sancti Augustini. Desclee, De Brouwer et Socii. 1896. Editio 3. pag. 5 et 345. —§— 213 —§*• Haud minus, ut ecclesia id, quod in ea est, con- lerat ad solvendam quaestionem socialem, desideratur in ministris eius scientia opportuna. Sacerdotes enim, parvi pendentes errores, nostris diebus grassantes, nec satis cognoscentes eorum naturam intimam, quomodo eos refutabunt? Oportet autem, ut homo Dei „potens sit exkortari in doctrina sanct et eos, qui contradicunt, arguerd 1 (Tit. 1, 9). »Sacra vero scientia sacerdos eo vel magis fulgere ipse debet, quod aetate praesertim no- stra nefarii homines, falsi nominis scientiae studentes et tenebras magis quam lucern diligentes, nihil non mo¬ li untur, ut, 1 umine evangelicae doctrinae extincto, mun- clum operiant caliginosa nocte erroris atque impietatis.» 1 Iiinc accjuirant šibi sacerdotes constitutionum Leo- nis XIII., hanc quaestionem attingentium, 2 ac praesertim constitutionis »Rerum novarum« notitiam completam intelligentiamque, quantum fieri potest, perfectam. Legant eam attente et iterum iterumque perlegant, et studeant et meditentur, doneč mente teneant hanc apostolicam doctrinam. Nullus sacerdos se ab hoc studio excuset praetexendo, in eius parochia non dari socialistas; rne- lius enim est, ut plebs veritatem accipiat ex ore sacer- dotum genuinam, quam cum falsitate admixtam a seduc- toribus socialistis et praviš foliis. 3 Studium hoc eo magis necessarium est, quo causa est ad expediendum difficilior, nec vacua periculo. »Arduum siquidem metiri iura et officia, quibus locupletes et proletarios, eos, qui rem, et eos, qui operam conferant, inter se oportet con- 1 Concilium Ultraiectense an. 1865. Tit. IX. cap. 1. 2 Ad rem faciunt constitutiones: „Rerum novarum" de conditione opiflcum de die 15. Maii 1891; ,,Diuturnum“ de civili principatu de die 20. Iunii 1881; „Libertas“ de libertate humana de die 20 . Iunii 1888; „Immortale Dei“ de civitatum constitutione Christiana de die 1. .Vovembris 1885; aliaeque, in quibus opinionum fallaciae refutantur. — Necessarium insuper est studium pliilosophiae christianae, praesertim ethicae, iuris naturalis, so- cialis et puhlici, aliorumque, quae, ut quaestio socialis rite expediatur, plu- rimum iuvant. 3 Godts, op. cit. pag. 47 et 49. -I- 214 -i- tineri. Periculosa vero contentio, quippe quae ab homi- nibus turbulentis et calliclis ad pervertendum iudicium veri concitandamque seditiose multitudinem passim de- torquetur.« 1 Oportet autem, ut medicus animarum et praeco ac defensor veritatis sciat etiam distinguere inter lepram et lepram, errorem et errorem. Non enim de omnibus so- cialistis, summatim sumptis, ea asserenda sunt. quae quibusdam particulariter sunt propria. Hinc in refellendis erroribus exemplum sumamus ab optimis apologetis chri- stianis, qui, antequam errores contendebant refeilere ad- versariorum, hos ipsos errores dare perspectos habebant, ne viderentur in eis refutandis aerem verberare. 2 2. Eeclesiae praesto sunt remedia efticacissima contra socialismi errores eiusque conata infensissima. »Ecclesia enim tota in eo est, ut ad disciplinam doctrinamque suam excolat homines atque instituat: cuius doctrinae rivos, episcoporurn et deri opera, quam latissime potest, curat deducendos. Deinde pervadere in animos nititur flecte- reque voluntates, ut divinorum disciplina praeceptorum regi se gubernarique patiantur . . . Civilis hominum communitas funditus est institutis christianis renovata: huiusce virtute renovationis ad meliora promotum genus humanum, imo revocatum ab interitu ad vitam, auctumque perfectione tanta, ut nec extiterit ulla antea, nec sit in omnes consequentes aetates futura maior. Horum autem beneficiorum Iesus Ghristus principium et finis: ut ab eo profecta, sic ad eum omnia referenda . . . Quare si societati generis humani medendum est, revocatio vitae institutorumque christianorum sola medebitur«. 3 Nam »in hoc posita malorum sanatio est, ut mutatis consiliis, et privatim et puhlice remigretur ad lesum Christum, 1 Litt. encycl. „Rerum novarum". 2 Godts, op. cit. pag. 14. 3 Litt. encycl. „Rei'um novarum". -S- 215 christianamgue vivendiformam,". 1 »Declinare ab instituto, corraptio est; acl institutum redire, sanatio«. 2 Hinc quaecunque revocant homines ad Christum et vitam Christiana m, totidem sunt remedia contra socialis- mum. »Haec est vic.toria, quae vincit mundum, fides no- stra«. (Ioan, 5, 4). Omnibus ergo viribus adnitendum est, ut reviviscat, crescat, floreat tides catholica, fides practica. Sunt autem hac in re alia, quae omnibus sunt appli- cabilia et quasi praeservativa, videlicet ea, quae in genere ad spiritum religionis et pietatis fovendum, servandum vel excitandum inserviunt, alia, quae inprimis ad con- futandos et convellendos errores socialistarum opportuna inveniuntur. A. Ad retinendos homines in officiis vel reconciliandos Christo et ecclesiae adhibeantur primo media ministerii sacerdotalis tam ordinaria quam extraordinaria. Edoceant sacerdotes et iuventutem et populum cum omni diligentia et doctrina veritates religionis; nam veri- tatibus religionis primariis e. g. de Deo, omnium rerum creatore et line, de anima immortali, de statu naturae lapsae alte mentibus fidelium impressis, in tuto quoque collocata erunt principia fundamentalia societatis. 3 * * * Sedulo dirigant pias congregationes non tantum puellarum sed et iuvenum; studiose propagent et tueantur tertium s. Francisci ordinem. »Nemo dubitaverit, quin Iranciscalia instituta magnopere sint aetate hac nostra profutura. Quemadmodum saeculo duodecimo, ila nune non parum deferbuit divina charitas; nec leviš est-olli- 1 Leo XIII. in litt. encycl. „Exeunte“ de die 25. Deeembris 1888. 2 Litt. encycl. „Rerum novarum 11 . 3 Theodorus Maver S. I., „Die Arbeiterfrage und die christlicli-ethischen Socialprincipien", iiberarbeitete und erganzte Sonderausgabe der in den Jahr- gangen 1871 und 1872 der „Stimmen aus Maria-Laach“ veroffentlichten Kr- orterungen. -dl— 216 -|* ciorum christianorum, partim ignoratione partim negli- gentia, perturbatio. Simili animorum cnrsu similibusque studiis, in aucupandis vitae commodis, in consectandis avide volaptatibus plerique aetatem consumunt. Diffluentes luxuria, sua profundunt, aliena appetunt: fraternitatis humanae nomen extollentes, piura tamen fraterne dicunt, quam faciunt; feruntur enim amore sui, et illa erga tenu- iores atque inopes genuina charitas quotidie minuitur «. 1 2 Praebeant animarnm pastores fidelibus occasionem confitendi peccata non tantum diebus Dominicis vel fe- stivis, sed et infra hebdomadam; špiritu charitatis visitent infirmos et senes; spargant honesta diaria et pias lecti- ones. Quae opera erunt quasi imber continuus, fructi- ficans agrum patrisfamilias, ne fiat ceu terra deserta et invia et inaquosa ac prorsus sterilis. a Sed et alia adhibenda sunt media. Coelestis enim ille medicus, qui singulis quibusque vitiis obviantia ad- hibet medicamenta , 3 diversorum quoque temporuni mor- bis non desinit remedia opponere opportuna. Opportunius tamen vix invenitur contra socialismum remedium cultu et devotione erga sacram Familiam, cuius consociatio in nostra quoque dioecesi introducta est . 4 Quam plurimum enim confert haec pia consociatio, ut revi- viscant fides, pietas et omnis Christiana laus in familiis, in quarum excidium quaecunque moliuntur socialistae. »Nihil magis salutare aut efficax familiis christianis cogi- tari potest exemplo sacrae Familiae, quae perfectionem absolutionemque complectitur omnium virtutum domesti- carum . . . Singuli enim Christiani qualicunque conditione vel Joco, si ad eam animum advertant, facile possunt cuiuscunque virtutis exercendae habere causam et invi- 1 Leo XIII. in litt. encycl. „Auspicato“ de die 17. Septembris 1882. 2 Godts, op. cit. pag. 186. 3 S. Gregor. M. homilia 32. in Evangelia. 4 Litt. pastor. „Prišel je zopet čas“ de die 21. Ianuarii 1894. -t- 217 Hi- tamentum. Habent revera patresfamilias in Ioseph vigi- lantiae providentiaeque paternae praeclarissimam normam. Habent matres in sanctissima Virgine Deipara amoris, verecundiae, submissionis animi, perfectaeque fidei in- signe specimen. Filii vero familias in lesu, qui erat subditus illis, habent divinum obedientiae exemplar, quod admirentur, colant, imitentur . . . Quapropter curent pastores animarum, ut familiae quam plurimae, prae- sertim operariorum, in quas insidiarum vis maior inten- ditur, piae huic consociationi dent nomen«. 1 Haud minus commendamus devolionem erga Dei- param Mariam, praeserlim per recitationem sacratissimi Rosarii, cuius efficaciam contra suos hostes ecclesia saepius experta est. Oportet tamen vacare meditationi mysteriorum eaque vitae domesticae et christianae ap- plicare. Mariaie enim Rosarium opponitur tribus teterri- mis malis, quibus laborat hodierna societas, et quae sunt: tastidium vitae modestae et actuosae, horror patiendi, oblivio futurorum, quae speramus. 2 Quotidianae ergo Ro¬ sarii consuetudini in domibus privatis, sed et publicae ac frequenti recitationi in ecciesiis, processionibus reli- giose et constanter est insistendum. Remedium extraordinarium, contra exitiosa commu- nismi et socialismi commenta valde efticax et malis curandis aptissimum sunt sacrae missiones, quas omni data occasione suis fldelibus procurent animarum pastores. s Austriae enim episcopis a Pio IX. felicis recordationis ita commendantur: »Gum autem sacrae missiones, ab idoneis operariis peractae, summopere conducant ad tidei religionisque spiritum in populiš excitandum, vehementer optamus, ut illas in vestris dioecesibus agendas curetis.« 3 1 Leon. XUI. „Neminem fugit“ de die 24. Iunii 1802. eiusdemque „Quum nuper* 1 de die 20. Iunii 1892. 2 Fusius haec explicantur in Leonis XIII. litt. encycl. ,,Laetitiae sanctae de Hosario mariali de die 8. Septembris 1893. 3 Litt. missis de die 17. Martii 1856. -I- 218 -S- Zelum specialem atque sollicituclinem singularen! habeant sacerdotes erga viros eorumque reconciliationi Christo et ecclesiae omnem animum intendant- »Sane hoc aevi nostri opus praecipuum reputamus, viros videlicet quam sollertissima industria et quovis indefesso zelo provocare, ut ad meliorem vitae christianae rationem instituendam, ad exeqnenda integrius cuiusque status et conditionis officia, tandem se reeipiant«. 1 Ad quos reconciliandos Concilium Burdigalense hoc medium com- mendat: »Sive rure sive in urbe sit parochus, sciat viros šibi commissos tempore opporluno, aut domi, aut in agris, aut intra officinam invisere et compellare: tum paterno affectu sciscitari de iis primum negotiis. quae ad manum, quae quisque pluris habet, quibus promptius mutuum intercedit commercium ac reciproca benevolentia; ita ut, si qua infirmitas obfuerit, si qua immineat calamitas, si quid fausti contigerit, in limine pastor bonus statim adsit, dolenti condoleat, gaudenti collaetetur, sublatisque sensim obicibus, cum prius Deum inter et peccatorem chaos magnum tirmari videretur, postmodum quasi lene fiat ad Deum iter et proclivior vel desperatissimi ad religionis gremium reditus«. 2 Doceant eos, socialismum esse haeresim pestiferam, imo apostasiam horrendam a bde. «li nimirum sunt, qui, prout divina testantur eloquia, čarnem quidem maculant, dominationem spernunt, maiestatem autem blasphemant.« 3 Propterea sedulo devitandi sunt socialistae, nec nomen dandum eorum societatibus vel votum in electionibus eorum candidatis. „Si quis venit ad vos, et liane doctrinavi non affert, nolite recipere eum in domurn nec ave ei dixe- ritis. Qui enim dieit illi ave, communicat operibus eius malignis. 11 (II. Ioan. 10, ll). 4 1 Cone. Burdig. prov. 1856. Coli. Lac. T. 4. col. 711. 2 Cone. Burdig. prov. 1856. Coli. Lae. T. 4. col. 711. 3 Leo XIII. de secta communistarum die 28. Decembris 1878. 4 Godts, op. cit. pag. 299 sq. -i- 219 -* Quae ab hominibus seclitiosis frustra promittuntur, iura vera, iura Christiana in ecclesia tantum invenient, praeprimis libertatem. »Libertatem dicimus jiliorum Dei, per quam nec satanae, nec cupiditatibus, improbissimis dominis serviamus,« 1 sed obediamus mandatis Dei et ecclesiae, libertatem, quae non est in diabolico špiritu rebellionis, superbiae et inobedientiae, sed in gratia san- ctific.ante, in victoria relata de passionibus et tentationibus, in amicitia cum Deo, in qualitate hac ineffabili adop- tionis in iilios Dei. „Creatura liberabitur a servitute cor- ruptionis in libertatem gloriae jiliorum Dei 11 . (Rom. 8, 21). „ Ubi spiritus Domini, ibi libertas.“ (II. Cor. 13, 17). ., Christus nos liberavif. (Gal. 4, 31). „Curn enim servi essetis peccati, liberi fuistis iustiticie“. (Rom. 6, 20). 2 Huic ordinariae animarum curae medijsque eidem inservientibus ne minimum quidem detrahant animarum pastores propter opera extraordinaria, quae secum fert quaestio socialis apte expedienda. B. Praeter remedia exposita alia quoque in ecclesia in- veniuntur, quae ad convellendum socialismum sunt mire opportuna. Sunt autem: doctrina, praecepta, instituta. a) Docet enim ecclesia contra socialistas, ipsa na¬ tura varias esse hominum conditiones, idque in bonum cum privatorum tum communitatis vergere. »Sunt enim in hominibus maximae plurimaeque natura dissimilitu- dines: non omnium paria ingenia sunt, non sollertia, non valetudo, non vires: quarum rerum necessarium discrimen sua sponte sequitur fortuna dispar. Idque plane ad usus cum privatorum tum communitatis accomodate; indiget enim varia ad res gerendas facultate diversisque mu- neribus vita communis; ad quae fungenda munera po- 1 Leo XIII. litt. ene.vcl. „Humanum genns** de die 22. Decembri« 1887. 2 Godts., op. cit. pag. 113. tissimum impelluntur homines differentia rei cuiuscjue familiaris.« 1 Sed datur sane et vera aegualitas in ecclesia. Etenim prorsus ignotam antiquitati »primus omnium Iesus Christus asseruit aequabilitatem iuris, veramqne inter homines germanitatem; et apostolorum suorum resonuit vox. non esse ludaeum, neque Graecum, neque barbarum, neque Scytham, sed omnes in Christo fratres.« 2 Quae tamen sit aequalitas iusta atque inveniri possit in ecclesia, et quae sit impossibilis etiam in natura rerum, rite exponatur. Admittenda esl enim inter homines aequalitas naturae et finis. »Ex evangelicis documentis, ea est hominum aequalitas, ut omnes eandem naturam sortiti. ad eamdem filiorum Dei celsissimam dignitatem vocentur simulque ut, uno fine omnibus praestito, singuli secundum eamdem legem iudicandi sint. poenas aut mer- cedern pro merito consecuturi.« 3 4 »Sunt omnes homines hac in re (imagine Dei) pares, nec quippiam est, quod inter divites atque inopes, inter dominos et famulos, inter principes privatosque differat: ,,nam idem Dominus om¬ nium“ (Rom. 10, 12). Nemini licet hominis dignitatem, de qua Deus ipse disponit eum magna reverentia , impune violare.« 4 „Omnes jilii Dei estis per fidem, qucte est in Gliristo lesu; quicumque enim in Christo bnptizati estis , Christian induistis .... Non est servus neque liber . . . Omnes enim vos unum estis in Christo lesu 1 '. (Gal. 3, 26. 28). „Etenim in uno Špiritu omnes nos in unum corpus hap- tizati sumus . . . sive servi. sive liberi , et omnes in uno Špiritu potcdi sumus". (I. Cor. 12, 13). Reiicienda vero est aequalitas iuriurn et potestatis. »Inaequalitas iuris et potestatis ab ipso naturae auctore dimanat, ex quo omnis paternitas in coelis et in terrci nominaturr (Ephes. 3, 15). 5 1 Litt. encycl. „Rerum novaram.“ 2 Leo XIII. litt. encycl. „Libei'tas“ de die 20. Iunii 1888. 3 Leo XIII. litt. encycl. „Quod aposto!ici“ de die 28. Decembris 1878. 4 Litt. encycl. ,,Rerum novarum.“ 6 Leo XIII. litt. encycl. „Q.uod apostolici“ de die 28. Decembris 1878. -I- 221 h§~ Insuper numcjnam desinit ecclesia inculcare, hominem ad laborem natum esse — ..posuit Deus hominem in paradiso voluptatis , ut operaretur et custodiret illum“ (Gen. 2, 15), et „homo nascitur ad laborem, et avis ad volatum“ (lob. 5, 7); post lapsum vero originalem laborem in poenam culpae evasisse arduum. »Et ad corporis labo¬ rem quod attinet. in ipso statu innocentiae non iners omnino erat homo futurus: at vero quod ad animi delecta- tionem tum libera optavisset voluntas, idem postea in expiationem culpae subire non sine molestiae sensu coegit necessitas«. 1 „Maledicta terra in opere tuo : in laboribus comedes ex ea cunctis diebus vitae tuaei' (Gen. 3, 17). ,,In sudore vultus tui vesceris pane, doneč revertaris in terram , de qua sumptus es“. (Gen. 3, 19). Nihilominus labor molestiis suis et maledicto reme- dium quoque est contra peccatum. Ad Deum enim redire non possumus, nisi per humilem agnitionem propriae culpae, quae nobis iterum iterumque inculcatur molestiis et maledicto laboris. Item per assiduos labores repri- muntur passiones malae et inclinationes perversa e.Muham enim malitiam docuit otiositas“. (Eccl. 33, 29). Ad quantum autem in nova Lege honorem elevatus sit labor, ad quantam dignitatem conditio operariorum, patet vel ex eo, quod lile, qui est splendor gloriae et figura 'substantiae Patris, portans omnia verbo virtutis suae, voluerit fieri faber, fabri filius, veniens ministrare, non ministrari, et esse in laboribus a iuventute sua . 1 2 Simili modo ecclesia non intermittit, persuadere hominibus, acerbitates, peccati consectaria, tolli non posse. »Finis enim acerbitatum in terris nullus est futurus, quia mala, peccati consectaria, aspera ad tolerandum sunt, dura, difticilia: eaque homini usque ad ultimum vitae comitari est necesse. ftaque pati et perpeti hu- 1 Litt. encycl. „Rerum novarum". 8 G. Diessel C. Ss. R., „Die Arbeit betrachtet im Lichte des Glaubens* 1891. Verlag von Friedrich Pustet. — Godts, op. cit. pag. 35 sq. -S- 222 • manam est, et ut ho mineš experiantur ac tentent omnia, istiusmodi incommoda evellere ab humano convictu penitus nulla vi, nulla arte poterunt. Si qui id se profi- teantur posse, si miserae plebi vitam polliceantur omni dolore molestiaque vacantem et refertam quiete ac per- petuis voluptatibus, nae, illi populo imponunt, fraudemque struunt, in mala aliquando erupturam maiora praesen- tibus. Optimum factu res humanas, ut se habent, ita contueri, simulque opportunum incommodis levamentum aliunde petere «. 1 Denique ecclesia omnes indesinenter docet veritatem, locupletes et proletarios debere harmonice conspirare. «Est illud in causa, de qua dicimus, capitale malum, opinione fingere alte rum ordinem sua sponte infensum alteri, quasi locupletes el proletarios ad digladiandum inter se pertinaci duello natura comparaverit. Quod adeo a ratione abhorret et a veritate, ut contra verissimum sit, quo modo in corpore diversa inter se membra con- veniunt, unde illud existit temperamentum habitudinis, quam svmmetriam recte dixeris, eodem modo naturam in civitate praecepisse, ut geminae illae classes congruant inter se concorditer, sibique convenienter ad aequilibri- tatem respondeant “. 2 Sane non opprimendi sunt proletarii, sed nec sper- nendi locupletes propter divitias. De iure enim proprie- tatis, dummodo divitiae iuste sint acquisitae, inter ca- tholicos controversia esse non potest; quia ipse Vicarius Christi declaravit: »possidere res privatim ut suas, ius est homini a natura datum «. 3 Sed e contra omnibus viribus adlaborandum est, ut operarii flant proprietarii praesertim domus, etsi angustissimae. Remedium enim 1 Litt. encycl. ,,Rerum novarum". — 2 Litt. encycl. „Rerum novarum“. 3 Litt. encycl. „Rerum novarum", in quibus ius proprietatis quatuor argumentis magistraliter probat, videlicet ex hominis necessitatibus et legi- timo frnctu propriae industriae, ex officiis et iuribus patrisfamilias, ex au- ctoritate triplici, nempe consensu universali et auctoritate legum 'tam civilium quam divinarum. Godts, op. cit. pag. 22 sq. -I- 223 -I* temporale contra socialismum iure proprietatis efficacius non reperitur. Ad reconciliandos animos utrique classi in memo¬ rialu revocetnr, quod altera alterius indiget; nam „dives et pciuper obviaverunt šibi; utriusque operator est Do- minus“ (Prov. 22, 2); insuper qnod „omnis cenimo pote- statibus sublimioribus subditci sit; non est enim potestcis nisi a Deo; quae cmtem sunt, a Deo ordinatcie sunt. ]taque qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit^. (Rom. 13, 1. 2). lam vero divitiarum quoque possessionem earumque salutares effectus quoad charitatem oportet revereri. „Reddite er go omnibus debita . . . cui timorem, timov em; cui honorem, honorem. Nemini quidquam debea- iis u . (Rom. 13, 7. 8). Ex altera parte certissimum est, exempla divitum magnum exercere influxum in plebem, sive in bonam sive in malam partem. Locupletum autem exemplum, etiam optimum, prorsus erit inefficax, quamdiu inopes loči odio vel invidia in eos erunt aflecti. O, quantum adla- borandnm est clero zelanti, ut alterum ordinem vicinitate proxima amicitiaque alteri coniungat! Coniunget autem eos charitas Christiana, cuius fructus est misericordia. lam vero divites facilius moventur misericordia erga pauperes, sed quis pauper cogitat de commiseratione erga divites et proceres habenda? Hinc prudenter expo- natur proletariis, quod revera, secundum fidem et aeter- nam realitatem, locupletes saepe saepius sint pauperibus miserabiliores. Etenim veritas est evangelica: „Beati pau¬ peres 11 (Matth. 5, 3) et .. Vae divitibus 11 . (Luc. 6, 24). Ve¬ ritas etiam: „Omni cui multum datum est, multurn quae- retur ob eo; et cui commendaverunt multum, plus petent ob eo. 11 (Luc. 12, 48). Veritas denique: „Judicium durissi- mura kis, qui praesunt, Jiet. Exiguo enim conceditur mi¬ sericordia ; potentes autem potenter tormenta patienturd (Sap. 6, 7. 8). 1 1 Uodts., op. cit. pag. 95 sq. -I- 224 ~f« b) Acl dirimendum certamen sociale ipsasque eius radices amputandas multum confert ecclesia etiam prae- ceptis. Inprimis praecepto iustitiae tam proletariis et opi- ficibus quam divitibus et dominis officia sua obligatorio modo proponit. »Tota disciplina religionis, cuius est inter- pres et custos ecclesia, magnopere potest locupletes et proletarios componere invicem et coniungere, scilicet utroque ordine ad officia mutua revocando, inprimisque ad ea, quae a iustitia deducuntur«. 1 Quapropter obligationes mutuae, 2 scilicet proleta- riorum et opificum erga divites et dominos, et vice versa dominorum et divi tam erga opifices et proletarios qua- cunque data occasione, absque acceptione personarum, et abiecto orani respeetu humano, nec dudi inani desiderio popalaritatis vel conniventia erga proceres, a sacerdotibus aperte omnibus proponantur et inculcentur. Nam obtem- peratio his legibus vel sola poterit extinguere vim el causas dissidii. Praeterea ecclesia utrumque ordinem etiam prae- ceptis charitatis coniungit. Monet enim homines, vitae praesenti aeternam succedere, quae vera vita est, et qua dispecta etiam mortalia intelliguntur atque aestimantur ex veritate. »Neque enim Deus hominem ad haec fragilia et caduca, sed ad coelestia atque aeterna generavit, terram- que nobis ut exulandi locnm, non ut sedem habitandi declit«. 3 Ad hanc vitam non conducit possessio rerum, sed earum usus et labores patienter tolerati. »Acerbitates varias, quibus vita mortalis fere contexitur, lesus Christus copiosa redemptione sua nequaquam sustulit, sed in vir- tutum incitamenta, materiamque bene merendi traduxit: ita plane ut nemo mortalium queat praemia sempiterna capessere, nisi cruentis lesu Christi vestigiis ingrediatur. »Si sustinebimus, et conregnabimus«. (II. Tim. 2, 12). 4 No- 1 Litt. encycl. ,.Rerum novarutn 11 . 2 1’roponuntur in litt. encycl. „Rerum novarum 11 . 3 Litt. encycl. „Rerum novarum 11 . — 4 Litt. encycl. „Rerum novarum. -S- 225 titia, spes, amor et consequenter assidua huius coelestis patriae recordatio et praedicatio magnum est contra ter- restrem socialismum remedium. »Quare parochi, in eru- diendis fidelibus, numquam intermittant, praemiis aeternae vitae propositis, eorum animos accendere; ut quaecunque vel difficillima Christiani nominis causa subeunda esse docuerint, facilia, atque ideo iucunda existiment, prom- ptioresque ad parendum Deo et alacriores reddantur«. 1 Non intermittit insuper ecclesia docere populos amorem etiam erga terrestrem patriam, quara volunt de- struere, imo et nomen eius delere socialistae, semper gloriantes, se non habere patriam. »Givitatem, in qua editi susceptique in hanc lucern sumus, praecipue di- ligere tuerique iubemur lege naturae usque eo, ut civis bonus vel mortem pro patria oppetere non dubitet«. 2 »Post Deum est homo maxime debitor parentibus et patriae. Unde sicut ad religionem pertinet cultum Deo exhibere, ita secundario gradu ad pietatem pertinet exhibere cultum parentibus et patriae«. 3 Proponit praeterea illa magistra populorum fidelibus doctrinam de usu rerum temporalium, quae saluti obsunt potius, quam prosunt, et quae hominibus commissa sunt in levamentum egentium, docens, veras divitias, veram hominis dignitatem atque excellentiam in virtutibus po- sitas esse. »Si illud quaeratur, qualem esse usum bo- norum necesse sit, ecclesia quidem sine ulla dubita- tione respondet: quantum ad hoc, non debet homo habere res exteriores ut proprias, sed ut communes, ut scilicet de facili aliquis eas communicet in necessitate aliorum. Unde Apostolus dicit: divitibus huius saeculi praecipe . . . facile tribuere, communicare «. (L Tim. 6, 1 Catech. Cone. Trid. P. I. cap. 13. 2 Leo XIII. in litt. encycl. „Sapientiae christianae“ de die 10. Ianu- arii 1890. 3 S. Tliomas Aquinas, Surama theolog. II. II. q. 101 art. 1. in c. — ■Godts, op. cit. pag. 292 sq. 15 -I- 2Ž6 17. 18). 1 »Ubi necessitati satis et decoro datum, officium est de eo quod superat gratificari indigentibus. „Quod superest, date eleemosynam“. (Luc. 11, 41). Non iustitiae, 'excepto in rebus extremis, oflicia ista sunt, sed charitatis christianae.« 2 »Huius (Christi) divinitatem exempli intu- entibus, ea facilius intelliguntur: veram hominis dignitatem atque excellentiam in moribus esse, hoc est in virtute, positam: virtutum vero commune mortalibus patrimonium, imis et summis, divitibus et proletariis aeque parabile: nec aliud quippiam quam virtutes et merita, in quo- cunque reperiantur, mercedem beatitudinis aeternae se- quuturam«. 3 Quae divitibus et pauperibus rite proposita ad con- ciliandos animos plurimum proficient. »Quarum cognitione rerum tacile in fortunatis deprimitur tumens animus, et in aerumnis demissus extoliitur: alteri ad facilitatem, al- teri ad modestiam tlectuntur. Sic. cupitum superbiae in- tervallum efficitur brevius, nec difficulter impetrabitur, ut ordinis utriusque, iunctis amice dextris, copulentur vo- luntates«. 4 * Quos imo, si christianis paruerint praeceptis, amor etiam fraternus inter se coniugabit. Sentient enim et intelligent, omnes homines fratres esse, quia eundem habent Patrem in coelis, ad quem ut ultimum finem tendunt, eundem magistram et redemptorem, Fratrem primogenitum in multis fratribus, Christum Salvatorem, et unum gratiae thesaurum simul et gloriae. „Unus est enim. magister vester, omnes anteni vos fratres estis. Et patrem nalite vocare vobis super terram; unus est enim Pater vester, qui in coelis est“. (Matth. 28, 8. 9). 5 1 S. Tliom. Ar[uin. II. II. (j. 66. art. 2. in c. — Litt. encycl. „Rerum novarum. 11 2 Litt. encycl. „Rerum novarum. 3 Litt. encycl. ,,Rerum novarum.“ 4 Litt. encycl. ,,Rerum novarum.“ 6 Godts, op. cit. pag. 118. -I- 227 -§- Quae omnia si in civili convictn valerent, nullum dubium est, quin perbrevi tempore quieturum sit omne certamen. c) »Nec satis habet ecclesia viam inveniendae cura- tionis ostendere, sed admovet sua manu medicinam . . . ut emergant proletarii e miserrimo statu, fortunamque meliorem adipiscantur. Atque in id confert hoc ipso operam non mediocrem, quod vocat et instituti homines ad virtutem.« 1 Gum enim socialismi hodierni praecipuae causae sint depravati moreš, Iuxus, prodigalitas et neglectus vel transgressio tertii Decalogi mandati, his ecclesia opportuna opponit remedia et virtutes contrarias. Vitae delicatae obiicit poenitentiam saluberrimam, »quae est bonorum et humilium fidelium poena quoti- diana, in qua pectora tundimus, dicentes: dimitte nobis debita nostra« 2 in memoriam revocando fidelibus, totam vitam christianam perpetuam poenitentiam esse debere , 3 et mortificationem »esse non consilium, sed officium, neque eorum dumtaxat. qui perfectius vitae optaverint genus, sed plane omnium .« 4 »Poenitentiam, quaeque pars eius est, voluntariam corporis castigationem, non sine causa primo commemoramus loco. Nostis enim morem saeculi: libet plerisque delicate vivere, viriliter animogue magno nihil agere. Qui cum in alias incidunt miserias multas, tum fingunt saepe causas, ne salutaribus eccle- siae legibus obtemperent, onus rali šibi gravius, quam tolerari possit, impositum, quod vel abstinere certo cibo- rum genere, vel ieiunium servare paucis anni diebus iubeantur. Hac enervati consuetudine mirum non est, si sensim totos se cupiditatibus dedant maiora poscenti- 1 Litt. encycl. „Rerum novarum.“ 2 S. Augustinus in Ep. 108. 3 Concil. Trid. sess. 14. doctr. de sacram extr. unct. 4 Leonis XIII. litt. encvcl. „Exeunte“ de die 25. Decembris 1888. 15 * -I- 228 -i- bus .« 1 Hinc »qui ad populum dieturi sunt, diligenter et enucleate doceant, quod non modo evangelica lege, sed etiam naturali ratione praecipitur, imperare sibimetipsi et domitas habere cupiditates, unumquemque oportere: nec ezpiari, nisi poenitendo, posse delicta .« 2 Contra luxum in vestitu exquisito, qui in infima quoque plebe passim grassatur, ante oculos operariorum et praesertim puellarum ponit genuinam et christianam de vestitu doctrinam. »Meminerint fideles vestem šti¬ pendiran esse peccati, eamque praeter tutamen corporis contra inclementiam aeris solummodo ad conditionem cuiusvis designandam destinari, ita proinde in eius usu decoris et convenientiae rationem habendam esse, ut nihil contra modestiam et verecundiam christianam peccetur .« 3 Prodigalitati deditos tam in protracta potatione quam ludo immoderato et expendioso, quibus magnae pecuniarum summae, mercesque plurimorum dierum brevi temporis intervallo perduntur, esuriente interdum tota fannlia, debitaque contrahente, omni meliori modo inducit ad temperantiam et parsimoniam. Parsimonia enim potius, quam augmentum salarii, maiorem pros- peritatem familiae affert. Sed sciendum quoque ac po- pulo animadvertendum, luxum esse relativum aliquid, ita ut id, quod hero erit conveniens, luxuosum sit servo; prodigalitatem vero nemini licere, ne opulentissimis quidem . 4 Vehementissime denique instat, ut diebus dominicis et festivis tempus, quod Deo eiusque cultui debetur, fideles iis actionibus totum impendant, in quibus sancte transigendum est, non peccatis, uti eheu nimis evenit. 1 Leo XIII. litt. encycl. ,,Quod auctoritate“ de die 22 . Decembris 1885. — Godts, op. cit. pag. 200 sq. 2 Leo XIII. Litt. encvcl. „Quod auctoritate" de die 22. Decembris 1885. 3 Cone. prov. Colocense anno 1863. Tit. VI. cap. 1. Coli. Lac. T. V. col. 692. 4 Godts, op. cit. pag. 285. sq. 229 »In hoc genere tractari se non convenienter naturae suae, animique servitutem servire velle, ne sua quidem sponte liomo potest; neque enim de iuribus agitur, de quibus sit integrum homini, verum de officiis adversus Deum, quae necesse est sancte servari. Hinc conse- quitur requies operam et laborum per festos dies neces- saria. Id tamen nemo intelligat de maiore quadam inertis otii usura, multoque minus de cessatione, qualem multi expetunt, fautrice vitiorum et ad effusiones pecuniarum adiutrice, sed omnino de reqaiete operam per religionem consecrata.« 1 Inculcat populo, ut intersit non solum sacrae Missae, sed etiam divinis pomeridianis, et audiat sacrum sermonem. Curet ergo et sacerdos ex sua parte, ut sermonem habeat rite paratum, qui auditores doceat sim ul et attentos reddat, ita ut libentissime audi ant ver- bum Dei et pastoris . 2 0 sacerdos, o animarum pastor, clama, ne cesses, insta omnibus mediis opportunis, ut tandem fideles se recipiant ad formam vivendi ehristianam. Praeterea ecclesia studet meliorare conditionem opiticum fovendo instituta ad sublevandam eorum in- opiam. Cura pauperum et miserabilium omni tempore eeclesiae cordi erat. Ipsa enim ea, quae ad honeste vi- vendum clericis non sunt neccessaria, in miserorum et indigentium solatium impendenda decrevit, et animarum pastoribus, quasi nativis patribus, »pauperum aliarumque miserabilium personarum curam paternam gerere« 3 man- davit. Ex pecuniis a christianis ultra collalis »sensim illud extitit patrimonium, quod religiosa cura tamquam rem familiarem indigentium ecclesia custodivit.« 4 Varia insuper eadem »condidit collegia sodalium religiosorum, aliaque utiliter permulta instituit, quibus opem ferentibus, 1 Litt. encycl. „Rerum novarum. 11 2 Godts, op. cit. pag. 161 sq. 3 Cone. Trid. sess. 23. cap. 1. de reform. 4 Litt. encvcl. „ Ker urn novarum." -I- 230 -š~ genus miseriarum prope nullum esset, quod solatio ca- reret.« 1 Inter huiusmodi instituta nostris temporibus revera providentiales sunt conferentiae a s. Vincentio a Paulo nuncupatae. »Silere nolumus illam spectaculo exemplo- que insignem, de populo inferioris ordinis tam praeclare meritam societatem, quae a Vincentio patre nominatur. Cognitum est quid agat, quid velit; scilicet tota in hoc est, ut egentibus et calamitosis suppetias eat ultro, idque sagacitate modestiaque mirabili: quae quo minus videri vult, eo est ad charitatem christianam melior, ad mise¬ riarum levamen opporlunior.« 2 Tales societates, quae tam mirabili modo solutionem quaestionis operariae a cha- ritate petunt et expectant, in Nostra quoque dioecesi vigent 3 , (juibus manus auxiliatrices porrigunt societates mulierum a s. Vincentio a Paulo nuncupatae. 4 Ouae ut in dies crescant, novaeque ipsis associentur in civitatibus et oppidis Nostrae dioeceseos, summopere desideramus. Cura rei materialis medium est valde eflicax, imo interdum unicum attingendi et convertendi rudiores, a fide et religione alienos. Valde materiales factae sunt oves deperditae, quas oportet nihilominus patienter quae- rere et in humeros imponere, ut reducantur ad com- mune ovile. Sed (|uomodo? Per magnam charitatem. in- cipiendo cum statu eorum materiali. Nec excludendi sunt alhei a communi benevolentia, ab assistentia pecuniaria, a visitatione tempore morbi vel infirmitatis. Verus pastor, omnia factus omnibus, per generosam charitatem, per continuatum amorem tandem ingressum invenit in corda illa materialia, et per charitatis ardorem accendit in eis lumen verae fidei. 5 I Litt. encycl. „Rerum novarum.“ II Leo XIII. liti. encycl. „Humanum genus“ de die 20. Aprilis 1884. 3 Marburgi in parochia cathedrali, erecta die 5. Aprilis 1887, et in parochia s. Magdalenae, excitata 1879. 4 Marburgi initium cepit mense Aprili 1860, Petovii die 30. Augusti 1896. 5 Godts, op. cit. pag. 65. sq. -I- 231 -f- 3. At vero praeter ecclesiam etiam respublica, quae in ea est, partem remedii conferre debet; »Rempublicam hoc loco intelligimus non quali populus utitur unus vel alter, sed qualem et vult recta rado naturae congruens, et probant divinae documenta sapientiae, quae Nos ipsi nominatim in litteris encyclicis de civitatum constitutione Christiana explicavimus.« 1 Quae autem sit remedii pars in auxilio reipublicae posita, probe cognoscatur ; 2 scopo tamen nostro sufnciat, non nisi principia generalia eorum- que applicationem practicam innuere. C. a) Per quos civitas regitur, debent eflicere, ut rei¬ publicae prosperitas, tam communitatis quam privatorum, eltlorescat, quod maxime efficiunt probitas, ordinatae fa- miliae, religio, iustitia, artes, mercatura, agricultura, etc. b) Non negligenda cura proletariorum, qui numero maiores, multum prosunt affluentiam bonorum externorum per laborem praestando. Quum »proletarii pari iure cum locupletibus natura cives« sint, »in salute commodisque ordinis proletariorum tuendis curas debitas collocari publice oportet: ne fiat, violatum iri iustitiam, suum cuique tribuere praecipientem.« 3 Invigilet respublica, ut huius affluentiae debitam partem et ipsi proletarii per- cipiant: victum, vestitum, etc. c) Status ne absorbeat civem neve familiam, sed, ut servus communitatis, custodiat ordinem et iura. Or- dinem, id est: pacem, religionem, moreš, iustitiam, sani- tatem. Potest ferre leges contra secessionem opificum (Strike), quando iniusta est aut inde »quippiam turbarum impendet» 4 , porro contra violationem familiae, laborem dominicalem indebitum, promiscuilatem sexuum in ofli- 1 Litt. encvcl. „Rerum novarum. 11 2 Praeclare exponitui' in litt. eneycl. „Rerum novarum. 11 3 Litt. encycl. ,.Remm novarum.“ 4 Litt. ecycl. „Rerum novarum". -I- 232 -i- cinis, nimium laborem, etc. Sed non ultra progredien- dum quam necesse est. lura, praesertim inllrmorum el; inopum, vindicare debet status. »Iura quidem, in quo- cunque sint, sancte servanda sunt: atque ut suum singuli teneant, debet potestas publica providere, propulsandis at- que ulciscendis iniuriis. Nisi quod in ipsis protegendis pri- vatorum iuribus, praecipue est infirmorum atque inopum habenda ratio. Siquidem natio divitum, suis septa prae- sidiis, minus eget tutela publica: miserum vulgus, nullis opibus suis tutum, in palrocinio reipublicae maxime nititur. Quocirca mercenarios, cum in multitudine egena numerentur, debet cura providentiaque singulari com- plec.ti respublica .» 1 Hinc reipublicae est: a) Tutari privatas possessiones, cohibendo cupiditates violentas plebis et concitatores perversos, nec non prae- veniendo causas solutionis laboris ex composito (Strike). b) Tutari bona opificum, inprimis bona animi, se- cundum quae, naturis inferioribus clominari iussi, omnes homines pares sunt, quaeque ipse homo abdicare non potest. Hinc status promoveat requiem dominicalem reli- giosam — non fautricem vitiorum et ad effusiones pe- cuniarum adiutricem. Sed tueatur respublica etiam bona corporalia, invi- gilando, ut in labore servetur virium et temporum ratio, et ne pueri maturius — et foeminae in damnum sexus vel domus laborent. c ) Prospicere, ne labor iusta mercede privetur. »Esto ut opifex atque herus Ubere in idem placitum, ac nomina- tim in salarii modum consentiant: subest tamen semper aliquid ex iustitia natur ali, idque libera paciscentium volun- tate maius et antiquius, scilicet alendo opifici, frugi guidem et bene moralo, haud impcirem esse mercedem oportere «. 2 1 Litt. encycl. „Rerum novarum.“ 2 Litt. enc.ycl. „Rerum novarum". — De hac quaestione ardua agit Godts, op. cit. pag. 230 sq. -t- 233 -i- d) Favere denique et, cjuoad fieri potest, providere, ut quamplurimi ex multitudine fiant parvi proprietarii. 1 4. Postremo domini ipsique upijices multum hac in causa possunt, videlicet veritates et špiritum religionis recipientes, virtutes christianas, inprimis iustitiam et amorem exercentes, et denique legibus et institutis civi- libus obsecundantes. Multum insuper etficiuut diversis societatibus et institutis, quorum ope et opporlune sub- veniatur indigentibus, et ordo alter proprius accedat ad alterum. »Numeranda in hoc genere sodalitia ad suppe- tias mutuo ferendas: res varias, privatorum providentia constitutas, ad cavendum opilici itemque orbitati uxoris et liberorum, si quid subitum ingruat, si debilitas affli- xerit, si quid humanitus accidat: instituti patronatus, pueris, puellis,adolescentibus natuque maioribus tutandis«. 2 Principalem in his societatibus locum occupant so¬ dalitia opificum, sed peropportuna catholica tantum, quae ab ipso Vicario Ghristi ita commendantur: »Valde qui- dem laudandi complures ex nostris, qui probe perspecto, qnid a se tempora postulent, experiuntur ac tentant. qua ratione proletarios ad meliora adducere honestis artibus possint. Quorum pratrocinio suscepto, prosperitatem au- gere cum domesticam tum singulorum študent: item moderari cum aequitate vincula, quibus invicem artilices et domini continentur: alere et contirmare in utrisque memoviam officii atque evangelicorum custodiam prae- ceptorum; quae quidem praecepta, hominem ab inlem- perantia revocando, excedere modum vetant, persona- rumque et rerum dissimillimo stalu harmoniam in civi- tate tuentur . . . Hinc iam bene de reliquo tempore sperandi auspicia sumimus, modo societates istiusmodi constanter incrementa capiant, ac prudenti temperantia constituantur . . . Ad summam rem quod spectat, haec tanquam lex generalis ac perpetua sanciatur, ita con- 1 Godts, op. cit. pag. 86 sq. 2 Litt. encycl. Rerum novarum“. -I- 234 -§- stitui itaque gubernari opificum collegia oportere, ut in¬ strumenta suppeditent aptissima maximeque expedita ad id, quod est propositum, quodque in eo consistit, ut sin- guli e societate incrementum bonorum corporis, animi, rei familiaris, quoad potest, assequantur. Perspicuum vero est, ad perfeetionern pietatis et morum tanquam ad causam praecipuam spectari oportere: eaque potissimum causa disciplinam socialem penitus dirigendam. Sumptis igitur a Deo principiis, plurimum eruditioni religiosae tribuatur loči, ut sua singuli adversus Deum officia cognoscant: quid credere oporteat, quid sperare atque agere salutis sempiternae causa, probe sciant: curaque praecipua ad¬ versus opinionum errores variasque corruptelas munian- tur. Ad Dei cultum sludiumque pietatis excitetur opifex, nominatim ad religionem dierum festorum colendam. Vereri diligereque communem omnium parentem eccle- siam condiscat; itemque eius et obtemperare praeceptis et sacramenta frequentare, quae sunt ad expiandas animi labes sanctitatemque comparandam instrumenta divina «. 1 Laudabili consilio in Nostra quoque dioecesi plures eiusmodi institutae sunt opificum societates . 2 Quae socie- tates ut mandatis summi Pontificis in omnibus satisfa- ciant, numero et actuosa virtute in dies crescant, aliasque quam plurimas pedisequas habeant, impensissime optamus, quod in Nostra concione, habita 3 occasione sacrae bene- dictionis vexilli pro nuper fundata societate opificum ca- tholica Marburgi, copiosioribus verbis indigitavimus. Ante ceteras classes operariorum curent sacerdotes conditionem agricolarum. Nam inter illa, cjuae maxime efficiunt prosperas civitates, numeratur et florens agrorum 1 Litt. encycl. „Rerum novarum“. 2 Ex gr. societas opificum adiutorum catholica Marburgi die 26. De- cembris 1855, societas opificum catholica Marburgi die 26. Aprilis 1895. Similes opificum societates vigent in Žalec, Vitanje, Konjice, Trbovlje. 3 Die 2. Augusti 1896. — Ansprache anlasslich der kirchlicben Weibe der neuen Fabne des Marburger katholiscben Arbeitervereines. Marburg, 1896. pagg. 36. -I- 235 -§- cultura . 1 Hi, qui ruri laborant, plus ceteris opificibus sunt religione, bonis moribus, frugalitate, špiritu ordinis et submissionis, patientia multisque aliis virtutibus prae- diti, et quia minus clamant, minusque se agitant, minor de eis cura habetur . 2 Inprimis adlaborandum est sacerdoti rurali, ut quan- tum fieri potest, ruri retineat agricolas, impediatque exo- dum nefastam ad magnas civitates; aulerat a corde sim- plicium amorern admirationemque urbium; detegatque magna, quae in illis inveniuntur, salutis pericula. Simili modo die dominica impediat sacerdos ope congregatio- num, per coetus varios, per ludos amoenos, ne iuvenes et puellae vicinam adeant civitatem. Magnopere curet sacerdos, ut incitamentum afferat societatibus coopera- tivis praesertim agricolarum. lncredibile dictu est, quan- tum bonum hac agendi ratione operati iam sint quidam zelantes Christi ministri. Sed attendat, cuiusnam generis societati vult operam suam navare. Societates enim coo- perativae in tres possunt dividi species, prout vel prG- ductionem, vel mutuum creditum, vel consummationem tantum prosequuntur . 3 Inter causas maximas pessimae conditionis rurico- larum caput tenet usura. Ut practice remedium facile et ad manus detur ruricolis contra usuram voracem, nihil tam utiliter inventum esse videtur, quam societates se- cundum systema Raiffeisen. Hae enim eminenter morales et christianae sunt; charitatem rite intellectam ceu funda- mentum tenent, agricolam ex unguibus usurariorum eri- piunt, eique sensum parsimoniae inculcant. Sed mullis in locis nunquam sodalitia Raiffeisiana instituentur, nisi fundatores et promotores habeant sacerdotes zelosos pro bono etiam materiali animarum pauperum . 4 1 Litt. encycl. „Rerum novarum“. 2 Godts, op. cit. pag. 68. 3 Godts, op. cit. pag. 68., 69., 219. 4 Godts, op. cit. pag. 71. 219 sq. -§- 236 -I* Habetis, perdilecti cooperatores in vinea et agro Domini, quos et qua ratione elaborare oporteat in quae- stione perdifficili. Sumpta ex Evangelio documenta vitae ne desinatis inculcare hominibus cuiuscunque ordinis, omni ope contendatis pro salute populi, potissimumque studeatis et tueri in vobis et excitare in aliis, »summis iuxta atque infimis, omnium dominam et reginam virtu- tum, charitatem. Opiata quippe salus expec.tanda praecipue est ex mag na effusione charitatis: christianae charitatis intelligimus, quae totius Evangelii compendiaria lex est, quaeque semetipsam pro aliorum commodis semper devovere parata, contra saeculi insolentiam atque immo- deratum amorem sui, certissima est homini antidotus; cuius virtutis partes ac lineamenta divina Paulus apo- stolus iis verbis expressit: Charitas patiens est, benigna est; non guaerit , quae sna sunt; omnia, suffert; omnia sustinet«. (I. Gor. 13, 4). 1 Stricta enim iustitia neque im- pediet iri patronis indifferentiam erga miseram operario- rum sortem, neque in ipsis operariis hostilitatem erga patronos; haec autem omnia impediet charitas. Accrescit quidem sacerdotibus novus labor et maior sollicitudo; studeant oportet novis quaestionibus, acquirant novam scientiam, ignotam. antiquis disciplinis. Sed charissimi in Domino, de animabus agitur hac opera salvandis, de pa- triae agitur opitulando, de ecclesiae serviendo, de Deo glorificando. Quae cum ita sint, sacerdotum pietas, fides et zelus animum addent viresque duplicabunt, dicentque cum Nehemia lerusalem reaedificante: In nomine Domi¬ ni, „surgamus et aedificemus“. (II. Esdr. 2, 20). 2 1 Litt. encycl. „Rerum novarum". 2 Goclts., op. cit. pag. 312 et 172. •*§— 237 -§- Caput IV. De libris proliibitis deque approbatione et editione librorum. ingulari cura ecclesia in hoc tendere debet, ut scripta errores propagantia amoveat et extinguat, et supremis rectoribus ecclesiae officium incumbit, ut mediorum, quibus errores quasi ubique praesentes et immortales redduntur, librorum videlicet pravorum, usu interdicant et arceant. Cum officio ius coniunctum est, libros in materia tidei et morum erroneos vetandi. »Hinc communiter theologi tradunt«, ita testatur s. Alphonsus de Liguori, »dogma esse, quod ecclesia iurisdictionem ab ipso Domino acceperit, prohibendi fidelibus lectionem librorum, sive de religione impie tractantium, sive contra bonos moreš aut ecclesiae disciplinam aliquid continen- tium«. 1 1. Prima sollemnis damnatio a Cone. Nicaeno I. anno 325 faeta reperitur, quae Arii libram »Thaliam« legi vetuit. Paulo post (an. 400) Theophilus, episcopus Ale- xandrinus, cum aliis Aegvpti episcopis Origenis libros damnavit. Cum, haeresibus in diem auctis et seriptis ad earum defensionem magis propagatis, necessitas quaedam s. Sedi ineumbere videretur, ut vetita scripta uno con- spectu exhiberentur, Gelasius P. in Synodo romana, anno 496 habita, talem promulgavit catalogum. Celebris in historia ecclesiastica est pugna, quae »Trium capitulorum« nomine designatur; iam anno 548 Vigilius P. tria capitula damnavit; idem fecit Svnodus con- stantinop. anno 553. E saeculo IX. et secutis nominamus Claudium Taurinensem, Godeschalcium et Berengarium, quorum opera, quin sint hodie adhuc vetita, dubium esse nequit. Innocentius 11. Abelardi et Arnoldi Brescensis libros concremari iussit. Circa hoc tempus etiam in ecclesia 1 Augustinus Arndt S. I., De libris proliibitis commentarii. Ratis- bonae, 1895. pag. V. sq. -§- 238 -f- graeca contra libros similiter actum est; sic anno 1140 in Synodo constantinopolitana sub Leone patriarcha combusti sunt libri Constantini Chrvsomali et omnibus inhibitum, ne quis eos retinere vel legere auderet. Sollemnis fuit IV. Con- cilii Lateran. anno 1215 damnatio: »Damnamus et repro- barnus libellum, quem abbas Ioachim edidit contra ma¬ gistram Petram Lombardum de unitate seu essentia Trinitatis, appellans haereticum insanum«. Inde a medio saec. XIII. plures inveniuntur librorum damnationes v. gr. Wicleffii, Lutheri aliornmque, in quibus mentio fit, libram a pluribas Cardinalibus et theologis esse examinatum, ergo iam futurarum ss. Congregationum Inquisitionis et Indicis prima quasi vestigia habentur. Prima vera species Indicis est catalogus anno 1546 ab universitate Lovaniensi editus. Paulus IV. s. offlcii Con- gregationi imposuit, ut Indicem generalem elaboraret; prodiit anno 1557 et legem constituebat usque ad Indicis Tridentini promulgationem, anno 1564 per Pium IV. factam Romae sub titulo: ,Jndex librorum prohibitorum cum re- gulis confectis per Patre* a Tridentina Sgnodo delectos, auctoritote S. D. N. Pii Pont. M. comprobatus-h Multae exierunt huius Indicis reimpressiones Vene- tiis, Florentiae, Coloniae et alibi; aptiore methodo di- gestus Tndex prodiit sub auspiciis Benedicti XIV. et ad haec usque tempora retentus, tantum alphabetica librorum recenter damnatorum serie auctus est. 1 Ultimus Index »Sanctissimi Domini Nostri Leonis XIII. P. M. iussu editus« apparuit Romae in Tvpogr. Polvglotla s. Con- greg. de Propag. Fide anno 1880 et iterum anno 1891. 2. lure naturae 2 prohibetur omnis libri cuiuscum- que lectio, qua quis sine iusta causa se exponit peri- culo, integritatem fidei vel moram perdendi; quod dis- crirnen si grave est, legens vel retinens libram eius 1 Analecta luris Pontificii vol. II. col. 2650 sqq. — Dictionarium eccies. Friburgense. II. ed. sub voce „Index“ vol. VI. pag. 643—663. 2 Augustinus Arndt., op. cit. pag. 85 sqq. generis mortaliter peccat. In obscoenis libris periculum constituunt affectus libidinosi; in impiis vel saltem a vera religione alienis periculum adest, errores contra fidem etsi mere materiales imbibendi, imo imminet per se abalienatio a vera fide aut totalis etiam aversio; quando vero hoc periculum adsit, ex circumstantiis tum obiecti tum subiecti determinandum est. Gum proinde liber ali- quis vetitus dicitur iure naturae, prohibitio cum condi- tione intelligenda est: nisi iusta causa eiusmodi lectionem cohonestat. Hoc non de impiis tantum, verum etiam de obscoenis libris valet; hinc regula VIL Indicis: »Libri, qui res lascivas seu obscoenas ex professo tractant. . . omnino prohibentur. Antiqui vero ab ethnicis conscripti propter sermonis elegantiam et proprietatem permittuntur, nulla tamen ratione pueris praelegendi erunt»; a priori- bus nimirum nullus bonus effectus sperari potest; in altero vero času principium theologiae moralis: de duplici effectu ex aliqua causa sequente applicatur. Si quis libros in aliqua materia errores continentes legere debeat, sufficit necessaria cum licentia, ut in hac materia debite sit praemunitus; deinde cum ob errores latissime sparsos fideles praeservandi sunt a veneno, ecclesiae necessitas et praemonitio de errore, etiam minus doctos a peccato excusat. Prohibitio ergo iuris naturalis obstringit omnes illos, qui ex librorum lectione subver- sionis fidei periculum šibi imminere prudenter timent mentemque suam gravibus adeo tentationibus concuti sentiunt, ut in probabile saltem dubitandi de Ude discri- men adducantur. Unde huiusmodi libros legentes, etiam habita quacumque facultate, graviter peccant; plane, etiamsi licentias sive facultates legendi se habere iactent, nihil omnino hae suffragantur, dum experientia deprehen- dunt. se lectione talium librorum grave damnum referre multisque ipsorum mentes involvi dubitationum nebulis, quas discutere plerumque nesciunt. Idem sentiendum est de aliis libris impiis deque libris honestati morum inimi- cis, ut romanensibus et ephemeridibus. 240 Imo non solum libri de se mali, sed etiam saepe libri de se boni simplieioribus eadem lege vitandi sunt; obligatur enim unusquisque ipso naturae inre id vitare. quod ei futurum est scandalo. lam vero plures libri de se boni, utiles aut necessarii certis personis, pro speciali aliorum simplicitate aut fragilitate his scandalo esse pos- sunt, ac proin ab eis vitari debent; quis e. gr. dubitat, quin libri anatomici el chirurgici pueris sint eripiendi? Etiam plura Concilii Tridentini decreta de reform., tractatus theologiae moralis, historia ecclesiast., imo ipsi libri sacri non satis firmis aut simplieioribus offensionis occasio esse possunt. His ergo etiam illud applicandum est, quod s. Alphonsus dicit: »Nec cum licentia legi posse, si vel periculum subsit«. 3. Plures antiqui auetores 1 dubium moverunt, utrum Index iuxta regularum determinationes et poena- rum sive in ipsis sive pro libris catalogo insertis statu- tarum, ubique locorum vigeret. Maxime vero de Ger- rnania et Gallia quaedam limitationes admittebantur. .Veram, quin generalen! quaestionem moveamus, an lex prohibens egeat acceptatione. certum est etiam in Ger- mania Indicem usu fuisse receptura, nec Pontiliees un- quam omisisse, quin eius obligationem urgerent. Synodus Augustana dioecesana, bis, prima XVT. saec., altera vice anno 1610 idem decretum tulit: »Qui libri et auetores haeretici a delectis Concilii Trid. Patribus damnati vel prohibiti fuerunt, nos etiam hoc tempore damnamus et prohibemus; simulque in posterum lectionem damnatam et prohibitam illis esse volumus, quibus peculiaris ad legendum tacultas non obtigit; idem censemus de libris imprimendis«. Similiter disposuit Concilium Salisburgense anno 1569 habitum. Quod consensum attinet romanorum Pontificum, Gregorius XIII. ad Cardinalem Toletum Indicem in Ger- mania obligare asserit. Pius VI. Brevi contra Eybel die Augustinus Arndt, op. cit. pag. 101. -g- 241 -§- 11. Novembr. 1784, Gregorius XVI. Brevi die 26. Sept. 1835 contra Hermes, Pius IX. die 15. lun. 1857 contra Gunther, satis indicaverunt, se minime approbare usum contrarium forte existentem. Porro sane a Benedicti XIV. tempore dubium nullum superesse potuit pro universo terrarum orbe; ita enim ipse in Brevi »Quae ad catholicae religio- nis« die 23. Decembr. 1757: »Absolutum iuxta mentem nostram Indicem praesentibus litteris Nostris tamquam expresse insertum habentes, auctoritate apostolica tenore praesentium approbamus et confirmamus atque ab omni¬ bus et singulis personis ubicumque locorum existentibus inviolabiliter et inconcusse observari praecipimus et man- damus sub poenis tam in regulis Indicis, quam in litteris et constitutionibus apost. alias statutis et expressis, quas tenore eorumdem praesentium confirmamus et renovamus. Non obstantibus apost. generalibus vel specialibus litteris, constitutionibus ac quibusvis statutis, decretis, usibus, stylis et consuetudinibus etiam immemorabilibus caeterisque in contrarium facientibus quibuscumque.« Item Gregorius XVI. encyclica die 8. Maii 1844: »In communem notitiam revocatum volumus, standum esse generalibus regulis et decessorum nostrorum decretis, quae Indici prohibitorum librorum praeposita habentur, atque adeo non ab iis tan- tum libris cavendum esse, qui nominatim in eumdem Indicem relati sunt, sed ab aliis etiam, de quibus in com- memoratis generalibus praescriptionibus agitur.« Caeterum de unanimi consensu Doctorum hic quaedam addere iuvat. Episcopus s. Hippolvti los. Fessler, Secretarius Concilii Vaticani, 1 testatur: »Consuetudo contra vim obli- gatoriam prohibitionis existere nequit, quia agitur in hac re de salute animarum, licet non repugnet consuetudo, quatenus de positivis poenis ecclesiasticis in transgressio- nem statutis agitur.« »Saepe quidem asseritur«, ita habet clarissimus canonista de Moy, »Indicem in German ia non haberi ut obligantem; haec opinio caret fundamento et i Das kirchliche Bucherverbot. Wien, 1858. pag. 95. 16 ipsam sequi, esset abusus«; et eius sequax Diendorfer: »Nullus canonista gravioris ponderis sive antiquo sive recentiori tempore puhlice ausus est asserere: Indicem et regulas eiusdem non obligare.« 4. Gum episcoporum officium 1 sit, pascere gregem šibi concreditum, iure etiam fruuntur a malis libris suos fideles arcendi; hinc iam s. Leo Magnus: »Si quis episcopus apocrypha per domos non prohibuerit, haereticum se noverit iudicandum, quoniam qui alios ab errore non revo- cat, seipsum errare demonstrat.« Regula quidem X. Indicis Tridentini statuit: »Liberum sit episcopis aut inquisitori- bus generalibus secundum facultatem, quam habent, eos etiam libros, qui his regulis permitti videntur, prohibere, si hoc in suis regnis aut provinciis vel dioecesibus ex- pedire iudicaverint«; sed iam in Instructione Clementis Vlil. de prohibitione librorum § 4. sermo est de obli- gatione: »Episcopi et inquisitores seu ab iisdem sub- delegati et deputati tam in Italia quam extra, penes se habeant singularum nationum indices, ut librorum. qui apud illas damnati ac prohibiti sunt, cognitionem habentes, facilius prospicere possint, an etiam a suae iurisdictionis terris eosdem recognitos arcere vel retinere debeant.« In hunc sensum etiam s. Indicis Congregatio iubente Pio IX. die 2. April. 1873 tale ad episcopos misit de- cretum: a) Omnibus ab episcopis adhibenda est cura, ut docti probatique utriusque cleri viri, verbis ac scriptis sana doctrina refertis, errores puhlice grassantes im- pugnent. b) Ab iisdem scilicet episcopis non est praeter- mittendum examen operum videlicet et ephemeridum, quae ftdem moresque directe impetunt; atque in rebus gravioris momenti, transmissis etiam doctorum virorum votis, certior facienda est s. Indicis Congregatio, ut sup- remum iudicium ab apostolica Sede confirmandum de his proferre valeat.« August. Arndt, op. cit. pag. 208. -S- 243 Omnibus his diligenter perpensis sequentia statuimus. Nulli ex ordine clericali licet imprimere vel imprimen- dos tradere qnosvis libros de Bibliis, dogmatibus, morali Christiana et disciplina ecclesiastica tractantes, quin prius examinati atque probati fuerint ab Ordinario; idem valet etiam de laicis auctoribus; insuper quemlibet clericum hortanuir ad subiiciendos eidem examini alios cuiusvis argumenti libros, quos intenderit ipse typis mandare, ne incaute šibi noceat aut religioni. Animarum pastores porro in conscientia obligatos esse volumus, absque mora re- . ferre nobis, si tors libri periculosi aut scripta nociva inter fideles propagentur, ut in Domino provideamus, quae ad tollenda mala inde emergentia apparent necessaria, cuius rei exemplum reperitur in folio dioecesano. 1 6. Quoad librorum approbationem et editionem regula X. Indicis Trid. generatim enuntiat: »In librorum aliarum- ve scripturarum impressione servetur, quod in Concilio Lateranensi sub Leone X. sess. X. statutum est.« Constitu- tio autem haec ita habet: »Nos . . . statuimus et ordi- namus, quod de caetero perpetuis futuris temporibus nullus librum aliquem seu aliam quamcumque scripturam, tam in urbe nostra quam aliis qnibusvis civitatibus et dioecesibus imprimere seu imprimi facere praesumat, nisi prius, in urbe per vicarium nostrum et sacri Palatii magistram, in aliis vero civitatibus et dioecesibus per epi- scopum vel alium habentem peritiam scientiae libri seu scripturae huiusmodi imprimendae ab eodem episcopo ad id deputandum ac inquisitorem haereticae pravitatis civitatis sive dioecesis, in quibus librorum impressio hu- 1 Kirchliches Verordnungsblatt fiir die Lavanter-Dioecese. 1896. nuni. VII. pag. 24 sq. — S. Indicis Congregatio edidit die 24. Augusti 1864 iustructio- nem, qua a suramo Pontiflce Pio IX. sanetae memoriae episcopis facultas con- ceditur, ut contra pravos libros tanquam apostolicae Sediš delegati procedant. Videsis: Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diocese. 1865. num. V. pag. 1—2. — Raimundi Antonii episcopi Eystettensis, Instructio pastoralis. Edidit J. Firnstein Katisbonae, 1880. pag. 330 sq. — August. Arndt. op. cit. pag. 270. — P. Karl Dilgskron C. SS. R., Generalconsultor in Rona, Die Kirchliche Druckerlaubniss. Tbeologisch-praktiscbe Quartal-Schrift. I. fasc. Linz, 1894. pag. 41—50; II. fasc. Linz, 1894. pag. 263—302. 16 * 244 Hi* iusmodi fieret, diligenter examinentur, et per eorum manu propria subscriptionem, sub excommunicationis sententia, gratis et sine dilatione imponendam adpro- bentur. Qui autem secus praesumpserit, ultra librorum impressorum amissionem et illorum puhlicam combusti- onem ac centum ducatorum fabricae Principis aposto- lorum de urbe sine spe remissionis solutionem ac anni continui exercitii impressionis suspensionem, excommuni- cationis sententia innodatus existat.« Sed summus Pontifex Pius IX. die 2. lun. 1848 pro romana ditione statuit: »Ut posthac et doneč aliter ab apostolica Sede statuatur, censores ecclesiastici de iis tantum solliciti sint, quae divinas Scripturas. sacram theo- logiam, historiam ecclesiasticam, ius canonicum, theologiam naturalem, ethicen, aliasve eiusmodi religiosas aut mo- rales disciplinas respiciunt, ac generaliter de omnibus, in quibus religionis vel morum honestatis specialiter intersit.« Hinc ad ista in reliquis dioecesibus etiam censura prae- ventiva restringi potest. Constitutione »Apostolicae Sediš« de die 12. Octobr. 1869 statuitur excommunicatio la- tae sententiae, speciali modo summo Pontifici reservata, in »omnes et singulos scienter legentes sine auctoritate Sediš apostolicae libros eorundem apostatarum et haereticorum haeresim propugnantes, nec non libros cuiusvis auctoris per apostol, litteras nominatim prohibitos — eosdemque libros retinentes, imprimentes et quomodolibet defen- dentes«. Approbatio ergo librorum vel in genere scriptorum, quae moralis vel religiosi sunt argumenti, omnino neces- saria est et tam rigide requiritur, ut defectus eiusdem iam sufficiens causa a s. Congregatione Indicis iudicata fuerit, libram aliquem in Indice ponendi. Approbatio spectat ad episcopum dioecesis, in qua liber imprimitur; ita enim reg. X. Ind. Trid.: »Ad episcopum ac inquisitorem eius civitatis vel dioecesis, in qua impressio fiet, eius ad- probatio et examen pertinebit.« Ita etiam constat ex -1- 245 -f- Instructione Clementis VIII. »Ad fidei catholicae«, quae pro impressione et approbatione librorum religiosorum adhucdum raaximi momenti est et ita sonat: »§ 1. Nullus liber in posterum excudatur, qui non in fronte nomen, cognomen et patriam praeferat andoris. Quodsi de auctore non constat aut iustam aliquam ob causam, tacito eius nomine, episcopo et inquisitori liber edi posse videatur, nomen illius omnino describatur, qui libram examinaverit atqne adprobaverit. § 2. Regulares praeter episcopi et inquisitoris li- centiam, meminerint, teneri se . . . operiš in lucern edendi facultatem a praelato, eni subiacent, obtinere. Utramque antem concessionem, quae appareat, ad principium operiš imprimi faciant. § 3. Qui (episcopi et inquisitores) etiam invigilabnnt summopere, ut in singulorum impressione librorum, no¬ men impressoris, locus impressionis et annus, quo liber impressus est, in principio eius atque in fine adnotetur. § 4. Qui operiš alieuius editionem parat, integrum exemplar exhibeat episcopo vel inquisitori; id ubi re- cognoverint probaverintque, penes se retineant. Quod Romae quidem in Archivio magistri s. Palatii, extra ur- bem vero in loco idoneo, quem episcopus aut inquisitor elegerit, reservetur. Postquam autem liber impressus erit, non licet cuiquam venalem in vulgus proponere, aut quoquo modo publicare, antequam is, ad quem haec cura pertinet, illum cum manuseripto apud se retento diligenter contulerit licentiamque, ut vendi publicarique possit, concesserit.« Quae instructio accurate modum determinat, qui observari debet in approbatione et editione librorum; non sufficit ergo, ut tantum apponatur: »De licentia Superi- orum«. Sic fuit resolutum a s. Officii Congreg. die 10. Decembr. 1601; attamen haec verba »De licentia Su- periorum« possunt tantum sufficere in liberculis et serip- -S- 246 ~f~ turis. quae non indigent examinatione, utpote quae notorie nihil pravi continent. Pro quavis nova editione nova petenda est appro- batio; versionibus alicuius libri approbati approbatio quidem apponi potest, veram ita distincte, ut prorsus appareat, eam ad originale referri. — Et quicunque liane regulam -secuti fuerint, pax super illos et misericordia . . . Del. (Gal. 6. 16). Novissima eonstitutio apostoliea de prohibiti- one et eensura librorum. raecedente tractatu modo typis descripto, ordinaria- tui episcopali a Reverendissima Nuntiatura apo- stolica Vindobonensi transmissa est recentissima sane.tissimi Domini nostri Leonis divina providentia Papae XIII. eonstitutio apostoliea »Officiorum ac mune- rum« VIII. Kal. Februar. 1896 (1897) de prohibitione et eensura librorum. Quam novissimam legem sanctae Sediš pro futuro valituram Constitutionibus Nostris synodalibus laetanter ac libenter inserimus, serio mandantes, ut clerus populus- que dioecesanus striete observet gravissimam hanc deci- sionem auetoritativam circa revisionem atque approbatio- nem librorum typis edendorum. Tenor praeclarissimae constitutionis est hicce: LEO EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETVAM REI MEMORIAM. Officiorum ac munerum, quae diligentissime sanctissi- meque servari in hoc apostolico fastigio oportet, hoc caput atque haec summa est, assidue vigilare atque omni ope contendere, ut integritas fidei morumque christianorum ne quid detrimenti capiat. Idque, si unquam alias, ma- -4- 247 -s- xime est necessarium hoc tempore, cum effrenatis licentia ingeniis ac moribus, omnis fere doctrina, quam servator hominum Iesus Christus tuendam Ecclesiae suae ad sa- lutem generis humani permisit, in quotidianum vocatur certamen atcjue discrimen. Quo in cerlamine variae pro- fecto atque innumerabiles sunt inimicorum calliditates artesque nocendi: sed cum primis est plena periculorum intemperantia scribendi, disseminandique in vulgus quae prave scripta sunt. Nihil enim cogitari potest perniciosius ad inquinandos animos per contemptum religionis perque illecebras multas peccandi. Quamobrem tanti metuens mali, et incolumitatis fidei ac morum custos et vindex Ecclesia, maturrime intellexit, remedia contra eiusmodi pestem esse sumenda: ob eamque rem id perpetuo stu- duit, ut homines, quoad in.se esset, pravorum librorum lectione, hoc est pessimo veneno, prohiberet. Vehemens hac in re studium beati Pauli viderunt proxima origini- bus tempora: similique ratione perspexit sanctorum Pa- trum vigilantiam, iussa episcoporum, conciliorum decreta, omnis consequens aetas. Praecipue vero monumenta litterarum testantur, quanta cura diligentiaque in eo evigilaverint romani Pon- tifices, ne haereticorum scripta. malo publico. impune serperent. Plena est exemplorum vetustas. Anastasius J. scripta Origenis perniciosiora, Innocentius I. Pelagii, Leo Magnus Manichaeorum opera omnia, gravi edicto damna- vere. Cognitae eadem de re sunt litterae decretales de recipiendis et non recipiendis libris, quas Gelasius oppor- tune dedit. Similiter, decursu aetatum, Monotheletarum, Abaelardi, Marsilii Patavini, Wiclefti et Hussii pestilentes libros sententia apostolicae Sediš conlixit. Saeculo autem decimo quinto, comperla arte nova libraria, non modo in prave scripta animadversum est, quae lucern aspexissent, sed etiam ne qua eius generis posthac ederentur, caveri coeptum. Atque hanc providen- tiam non leviš aliqua caussa, sed omnino tutela hone- statis ac salutis publicae per illud tempus postulabat: propterea quod artem per se optimam, maximarum utili- tatum parentem, christianae gentium humanitati propa- gandae natam, in instrumentum ingens ruinarum nimis multi celeriter deflexerant. Magnum prave scriptorum malum, ipsa vulgandi celeritate maius erat ac velocius effectum. Itaque saluberrirno consilio cum Alexander VI., tum Leo X, decessores Nostri, certas tulere leges, utique congruentes iis temporibus ac moribus, quae officinatores librarios in officio continerent. Mox graviore exorto turbine, multo vigilantius ac fortius oportuit malarum haereseon prohibere contagia. Idcirco idem Leo X., posteaque Clemens VII. gravissime sanxerunt, ne cui legere, neu retinere Lutheri libros fas esset. Cum vero pro illius aevi infelicitate crevisset prae- ter modum atque in omnes partes pervasisset pernicioso- rum librorum impura colluvies, ampliore ac praesentiore remedio opus esse videbatur. Quod quidein remedium opportune primus adhibuit Paulus IV. decessor Noster, videlicet elencho proposito scriptorum et librorum, a quo- rum usu cavere tideles oporteret. Non ita multo post Triden- tinae synodi Patres gliscentem scribendi legendique licen- tiam novo consilio coercendam curaverunt. Eorum quippe voluntate iussuque lecti ad id praesules et theologi non solum augendo perpoliendoque Indici, quem Paulus IV. ediderat, dedere operam, sed Regulas etiam conscripsere, in editione, lectione, usuque librorum servandas: quibus Regulis Pius IV. apostolicae auctoritatis robur adiecit. Verum salutis publicae ratio, quae Regulas Tridentinas initio genuerat, novari aliquid in eis, labentibus aetatibus, eadem iussit. Quamobrem romani Pontifices nominatimque Clemens VIII., Alexander VII., Renedictus XIV., gnari tem- porum et memores prudentiae, plura decrevere, quae ad eas explicandas atque accommodandas tempori valuerunt. Quae res praeclare contirmant, praecipuas romano- rum Pontificum curas in eo fuisse perpetuo positas, ut -I- 249 -s- opinionum errores morumque corruptelam, geminam hanc civitatum labem ac ruinam, praviš libris gigni ac disse- minari solitam, a civili hominum societate defenderent. Necjue fructus fefellit operam, quam diu in rebus publi- cis administrandis rationi imperandi ac prohibendi lex aeterna praefuit, rectoresque civitatum cum potestate sacra in unum consensere. Quae postea consecuta sunt, nemo nescit. Videlicet cnm adiuncta rerum atque hominum sensim mutavisset dies, fecit id Ecclesia prudenter more suo, quod, per- specta natura temporum, magis expedire atque utile esse hominum saluti videretur. Plures Regularum Indicis prae- scriptiones, quae excidisse opportunitate pristina vide- bantur, vel decreto ipsa sustulit, vel more usuque alicubi invalescente antiquari benigne simul ac provide sivit. Re- centiore memoria, datis ad Archiepiscopos Episcoposque e principatu pontificio litteris, Pius IX. Regulam X, magna ex parte mitigavit. Praeterea, propinquo iam Concilio magno Vaticano, doctis viris, ad argumenta paranda delec- tis, id negotium dedit, ut expenderent atque aestimarent Regulas Indicis universas, iudiciumque ferrent, quid de iis facto opus esset. lili commutandas, consentientibus sententiis, iudicavere. Idem se et sentire et petere a Concilio plurimi ex Patribus aperte profitebantur. Episco- porum Galliae extant hac de re litterae, quarum sen- tentia est, necesse esse et sine cunctatione faciendum, ut Regulae et universa res Indicis novo prorsus modo nostrae aetati melius aitemperato et observatu faciliori instaurarentur. Idem eo tempore iudicium I uit Episco- porum Germaniae, plane petentium, ut Regulae Indicis ... recenti revisioni et redactioni submittantur. Quibus Epi- scopi concinunt ex Italia aliisque e regionibus complures. Qui quidem omnes, si temporum, si institutorum civilium, si morum popularium habeatur ratio, sane aequa postulant et cum materna Ecclesiae sanctae charitate con- venientia. Etenim in tam celeri ingeniorum cursu, nullus -S- 250 ~i~ est scientiarum campus, in quo non litterae licentius excurrant: incle pestilentissimorum librorani quotidiana colluvies. Quod vero gravius est, in tam grandi malo non modo connivent, sed magnam licentiam dant leges pnblicae. Hinc ex nna parte, suspensi religione animi plurimorum: ex altera. quidlibet legendi impunita copia. Hisce igitur incommodis medendum rati. duo facienda duximus, ex quibus norma agendi in hoc genere certa et perspicua omnibus suppetat. Videlicet librorum im- probatae lectionis diligentissime recognosci Indicem; sub- inde, maturum cum fuerit, ita recognitum vulgari iussi- mus. Praeterea ad ipsas Regulas mentem adiecimus, easque decrevimus, incolumi earum natura, efficere ali- quanto molliores, ita plane ut iis obtemperare, dummodo quis ingenio malo non sit, grave arduumque esse non possit. In quo non modo exempla sequimur decessorum Nostrorum, sed maternum Ecclesiae studium imitamur: quae quidem nihil tam expetit, quam se impertire beni- gnam, sanandosque ex se natos ita semper curavit, curat, ut eorum infirmitati amanter studioseque parcat. Itaque matura deliberatione, adhibitisque S. R. E. Cardinalibus e sacro Consilio libris notandis, edere Decreta Generalki statuimus, quae infra scripta, unaque cum hac Constitutione coniuncta sunt; quibus idem sacrum Con- silium posthac utatur unice, quibusque catholici homines toto orbe religiose pareant. Ea vim legis habere sola volumus, abrogatis Regulis sacrosanctae Tridentinae syn- odi iussu editis, Observationibus, Instructione, Decretis, Monitis, et quovis alio decessorum Nostrorum hac de re statuto iussuque, una excepta Constitutione Renedicti XIV. Sollicita et provida, quam, sicut adhuc viguit, ita in po¬ štenim vigere integram volumus . 1 1 Constitutio Benedicti PP. XIV. Sollicita e t provida 7. Id. Iulii 1753, Indici praevia, agit de modo procedendi s. Congregationis Indicis, cuius snmma exhibetur in opere saepius iam allegato: De libris prohibitis commen- tarii. Auctore Augustino Arndt S. I. Ratisbonae, 1895. pag. 195—205. -I- 251 -s~ DECRETA GENERALIA DE PROHIBITIONE ET CENSURA LIBRORUM. TITITLITS I. DE PROHIBITIONE LIBRORUM. CAPUT I. De proliibitis aiiostatarum, haereticorum, schismaticormn, aliornmque scriptornm libris. 1. Libri pmnes, quos ante annum MDC aut summi Pon- tifices, aut Concilia oecumenica damnarunt, et qui in novo In¬ dice non recensenlur, eodem modo damnati habeantur, sieut olim damnati fuerunt: iis exceptis, qui per haec Decreta Gene- ralia permittuntur. 2. Libri apostatarum, haereticorum, schismaticorum et quorumcumque scriptorum haeresim vel schisma propugnantes, aut ipsa religionis fundamenta utcumque evertentes omnino prohibentur. 3. Item prohibentur acatholicorum libri, qui ex prolesso de religione tractant, nisi constet nihil in eis contra fidem catholicam eontineri. 4. Libri eorundem auctorum, qui ex prolesso de religione non tractant, sed obiter tantum lidei veritates attingunt, iure ecclesiastico prohibiti non habeantur, doneč speciali decreto proscripti haud fuerint. CAPUT II. De editionibus textus originalis et versionum non vnlgarinm sacrae Scripturae. 5. Editiones textus originalis et antiquarum versionum catholicarum sacrae Scripturae, etiam Ecclesiae orientalis, ab acatholicis quibuscumque publieatae, etsi fideliter et integre editae appareant, iis dumtaxat, qui studiis theologicis vel bibli- cis dant operam, dummodo tamen non impugnentur in prolego- menis aut adnotationibus catholicae fidei dogmata, permittuntur. 6. Eadem ratione et sub iisdem conditionibus, permittun¬ tur aliae versiones sacrorum Bibliorum sive latina, sive alia lingua non vulgari ab acatholicis editae. CAPUT III. De versionibus vernacnlis sacrae Scripturae. 7. Cum experimento manifestum sit, si saera Biblia vul¬ gari lingua passim sine discrimine permittantur, plus inde, ob -I- 252 -§- hominum temeritatem, detrimenti quam utilitatis oriri; versio- nes omnes in lingua vernacula, etiam a viris catholieis confectae, omnino prohibentur, nisi fuerint ab apostolica Sede approbatae, aut editae sub vigilantia Episcoporum cum adnotationibus de- sumptis ex sanetis Ecclesiae Patribus, atcjue ex doctis catholicis- que seriptoribus. 8. Interdieuntur versiones omnes saerorum Bibliorum, qua- vis vulgari lingua ab acatholicis quibuscumque confectae, atque illae praesertim, quae per Societates biblicas, a romanis Pon- tificibus non semel damnatas, divulgantur, cum in iis saluberri- mae Ecclesiae leges de divinis libris edendis funditus post- habeantur. Hae nihilominus versiones iis, qui studiis theologicis vel biblieis dant operam, permittuntur: iis servatis, quae supra (n. 5) statuta sunt. CAPUT IV, De libris obscenis. 9. Libri, qui res lascivas seu obscenas ex professo tractant, narrant, aut docent, cum non šolam fidei, sed et morum, qui huismodi librorum lectione facile corrumpi solent, ratio habenda sit, omnino prohibentur. 10. Libri auctorum sive antiquorum sive recentiorum, quos classieos vocant, si hac ipsa turpitudinis labe infeeti sunt, propter sermonis elegantiam et proprietatem, iis tantum permit¬ tuntur, quos officii aut magisterii ratio excusat: nulla tamen ratione pueris vel adolescentibus, nisi solerti cura expurgati, tradendi aut praelegendi erunt. CAPUT V. De quibusdam specialis argumenti libris. 11. Damnantur libri, in quibus Deo, aut beatae Virgini Mariae, vel Sanetis, aut catholicae Ecclesiae eiusque cultui, vel sacramentis, aut apostolicae Sedi detrahitur. Eidem reprobationis iudicio subiaeent ea opera, in quibus inspirationis sacrae Scri- pturae conceptus pervertitur, aut eius extensio nimis coarctatur. Prohibentur quoque libri, qui data opera ecclesiasticam Hierar- chiam, aut statum clericalem vel religiosum probris afficiunt. 12. Nefas esto libros edere, legere aut retinere, in quibus sortilegia, divinatio, magia, evocatio spiriluum, aliaeque huius generis superstitiones docentur vel commendantur. 13. Libri aut seripta, quae narrant novas apparitiones, revelationes, visiones, prophetias, miracula, vel quae novas in- ducunt devotiones, etiam sub praetextu quod sint privatae, si -I- 253 -f- publicentur absque legitima Superiorum Ecclesiae licentia, pro- scribuntur. 14. Prohibentur pariter libri, qui duellum, suicidium, vel divortium ličita statuunt, qui de sectis massonicis, vel aliis eius- dem generis societatibus agunt, easque utiles et non pernieiosas Ecclesiae et civili societati esse contendunt, et qui errores ab apostolica Sede proscriptos tuentur. CAPUT VI. De sacris imaginibns et indulgentiis. 15. Imagines quomodocumque impressae Domini Nostri lesu Christi, beatae Mariae Virginis, Angelorum atque Sanctorum, vel aliorum Servorum Dei ab Ecclesiae sensu et decretis dif- formes, omnino vetantur. Novae vero, sive preces habeant ad- nexas, sive absque illis edantur, sine ecclesiasticae potestatis licentia non publicentur. 16. Universis interdicitur indulgentias apocrvphas, et a sancta Sede apostolica proseriptas vel revocatas quomodocum- que divulgare. Quae divulgatae iam fuerint, de manibus fidelium auferantur. 17. Indulgentiarum libri omnes, summaria, libelli, folia etc., in quibus earum concessiones continentur, non publicentur abs- que competentis auctoritatis licentia. CAPUT VII. De libris liturgicis et precatoriis. 18. In authenticis editionibus Missalis, Breviarii, Ritualis, Caeremonialis Episcoporum, Pontificalis romani, aliorumque libro- rum liturgicorum a sancta Sede apostolica approbatorum, nemo quidquam immutare praesumat: si secus factum fuerit, hae novae editiones prohibentur. 19. Litaniae omnes, praeter antiquissimas et communes, quae in Breviariis, Missalibus, Pontilicalibus ac Ritualibus con¬ tinentur, et praeter Litanias de beata Virgine, quae in sacra Aede Lauretana decantari solent, et Litanias sanctissimi Nominis lesu iam a sancta Sede approbatas, non edantur sine revisione et approbatione Ordinarij. 20. Libros, aut libellos precum, devotionis, vel doctrinae institutionisque religiosae, moralis. asceticae, mysticae, aliosque huiusmodi, quamvis ad fovendam populi Christiani pietatem con- ducere videantur, nemo praeter legitimae auctoritatis licentiam publicet: secus prohibiti habeantur. ■*§— 254 -1- CAPUT Vlil, De diariis, foliis et libellis periodicis. 21. Diaria, folia et libelli periodici, qui religionem aut bonos moreš data opera impetunt, non solum naturah, sed etiam ecclesiastieo iure proscripti habeantur. Curent autem Ordinarii, ubi opus sit, de huiusmodi lectio- nis periculo et damno fideles opportune monere. 22. Nemo e catholicis, praesertim e viris ecclesiastieis, in huiusmodi diariis, vel foliis, vel libellis periodicis, quidquam, nisi suadente iusta et rationabili causa, publicet. CAPUT IX, De facultate legendi et retinendi libros proliibitos. 23. Libros sive specialibus, sive hisce Generalibus Decretis proscriptos, ii tantum legere et retinere poterunt, qui a Sede apostolica, aut ab illis, quibus vices suas delegavit, opportunas fuerint consecuti facultates. 24. Goncedendis licentiis legendi et retinendi libros quos- cumque proliibitos romani Pontifices sacram Indicis Congrega- tionem praeposuere. Eadem nihilominus potestate gaudent, tum suprema Sancti Officii Congregatio, tum sacra Congregatio de Propaganda Fide pro regionibus suo regimini subiectis. Pro Urbe tantum, haec facultas competit etiam Sacri Palatii Apostolici Magistro. 25. Episcopi aliique Praelati iurisdictione quasi episcopali pollentes, pro singularibus libris, atque in casibus tantum urgen- tibus, licentiam concedere valeant. Quod si iidem generalem a Sede apostolica impetraverint facultatem, ut fidelibus libros proscriptos legendi retinendique licentiam impertiri valeant, eam nonnisi cum delectu et ex iusta et rationabili causa concedant. 26. Omnes, qui facultatem apostolicam consecuti sunt le¬ gendi et retinendi libros prohibitos, nequeunt ideo legere et retinere libros quoslibet, aut ephemerides ab Ordinariis locorum proscriptas, nisi eis in apostolico indulto expressa facta fuerit potestas legendi et retinendi libros a quibuscumque damnatos. Meminerint insuper, qui licentiam legendi libros prohibitos ob- tinuerunt, gravi se praeeepto teneri huiusmodi libros ita custo- dire, ut ad aliorum manus non perveniant. CAPUT X, De denunciatione pravorum librorum. 27. Quamvis catholicorum omnium sit, maxime eorum, qui doctrina praevalent, perniciosos libros Episcopis, aut apo- -I- 255 -i~ stolicae Sedi denuneiare; id tamen speciali titulo pertinet ad Nuntios, Delegatos apostolicos, locorum Ordinarios, atque Recto- res universitatum doctrinae laude florentium. 28. Expedit ut in pravorum librorum denunciatione non solum libri titulus indicetur, sed etiam, quoad fieri potest, causae exponantur, ob quas liber censura dignus existimatur. lis autem ad quos denunciatio defertur, sanctum erit, denunciantium no- mina secreta servare. 29. Ordinarij, etiam tamquam delegati Sediš apostolicae, libros, aliaque scripta noxia in sua dioecesi edita vel diffusa proscribere, et e manibus fidelium auferre studeant. Ad aposto- licurn iudicium ea deferant opera vel scripta, quae subtilius examen exigunt, vel in quibus ad salutarem effectum conse- quendum supremae auctoritatis seutentia requiri videatur. tPITTJIUTTS II. DE CENSURA LIBRORUM. CAPUT I. De Praelatis librorum censurae praepositis. 30. Penes quos potestas sit sacrorum Bibliorum editiones et versiones adprobare vel permittere ex iis liquet, quae supra (n.° 7) statuta sunt. 31. Libros ab apostolica Sede proscriptos nemo audeat iterum in lucern edere: quod si ex gravi et rationabili causa, singularis a!iqua exceptio hac in re admittenda videatur, id nunquam fiet, nisi obtenta prius sacrae Indicis Congregationis licentia, servatisque conditionibus ab ea praescriptis. 32. Quae ad causas beatificationum et canonizationum Servorum Dei utcumque pertinent, absque beneplacito Congre¬ gationis sacris Ritibus tuendis praepositae publicari nequeunt. 33. Idem dicendum de Collectionibus Decretorum singula- rum romanarum Congregationum: hae nimirum Collectiones edi nequeant, nisi obtenta prius licentia, et servatis conditionibus a moderatoribus uniuscuiusque Congregationis praescriptis. 34. Vicarii et missionarii apostolici Decreta sacrae Con¬ gregationis Propagandae Fidei praepositae de libris edendis fide- liter servent. 35. Approbatio librorum, quorum censura praesentium De¬ cretorum vi apostolicae Sedi vel romanis Congregationibus non reservatur, pertinet ad Ordinarium loči, in quo puhlici iuris fiunt. -I- 256 -f- 36. Regulares, praeter Episcopi lieentiam, meminerint teneri se, sacri Concilii Tridentini decreto, operiš in lucern edendi facultatem a Praelato, cui subiacent, obtinere. Utracjue autem concessio in principio vel in fine operiš imprimatur. 37. Si auctor Romae degens librum non in Urbe, sed alibi imprimere velit, praeter approbationem Cardinalis Urbis Vicarii et Magistri Sacri Palatii Apostolici, alia non requiritur. CAPUT II. De censorum officio in praevio librorum examine. 38. Curent Episcopi, quorum muneris est facultatem libros imprimendi concedere, ut eis examinandis spectatae pietatis et doctrinae viros adhibeant, de quorum fide et integritate šibi polliceri queant, nihil eos gratiae daturos, nihil odio, sed omni humano affectu posthabito, Dei dumtaxat gloriam spectaturos et fidelis populi utilitatem. 39. De variis opinionibus atque sententiis (iuxta BenedietiXIV. praeceptum) animo a praeiudiciis omnibus vacuo, iudicandum šibi esse censores sciant. Itaque nationis, familiae, seholae, in¬ stituti affectum excutiant, studia partium seponant. Ecclesiae sanctae dogmata, et communem catholicorum doctrinam, quae Conciliorum generalium deeretis, romanorum Pontificum Con- stitutionibus atque Doctorum consensu continentur, uniee prae oculis habeant. 40. Absoluto examine, si nihil publicationi libri obstare videbitur, Ordinarius, in scriptis et omnino gratis, illius publi- candi lieentiam, in principio vel in fine operiš imprimendam, auetori concedat. CAPUT III. De libris praeviae censurae subiiciendis. 41. Omnes fideles tenentur praeviae censurae ecclesiasticae eos saltem subiicere libros, qui divinas Scripturas, sacram Theo- logiam, Historiam ecclesiasticam, Ius canonicum, Theologiam naturalem, Ethicen, aliasve huiusmodi religiosas aut morales disciplinas respieiunt, ac generaliter seripta omnia, in quibus religionis et morum honestatis specialiter intersit. 42. Viri e clero saeculari ne libros quidem, qui de artibus scientiisque mere naturalibus traetant, inconsultis suis Ordinariis publicent, ut obsequentis animi erga illos exemplum praebeant. Iidem prohibentur, quominus, absque praevia Ordinariorum venia, diaria vel folia periodica moderanda suscipiant. -I- 257 CAPUT IV. De tvpograpliis et editoribus librornm. 43. Nullus liber censurae ecclesiasticae subiectus excudatur, nisi in principio nomen et cognomen tum auctoris, tum editoris praeferat, locum insuper et annum impressionis atque editionis. Quod si aliquo in času, iustas ob causas, nomen auctoris tacen- dum videatur, id permittendi penes Ordinarium potestas sit. 44. Noverint typographi et editores librorum novas eius- dem operiš approbati ediliones, novam approbationem exigere, hanc insuper textui originali tributam, eius in aliud idioma ver- sioni non suffragari. 45. Libri ab apostolica Sede damnati, ubique gentium prohibiti eenseantur, et in quodcumque vertantur idioma. 46. Quicumque librorum venditores, praecipue qui catholico nomine gloriantur, libros de obscenis ex proiesso tractantes neque vendant, neque commodent, neque retineant: caeteros pro- hibitos venales non habeant, nisi a sacra Indicis Congregatione veniam per Ordinarium impetraverint, nec cuiquam vendant, nisi prudenter existimare possint, ab emptore legitime peti. CAPUT V. De poenis in Decretorum Generalium transgressores statutis. 47. Omnes et singuli scienter legentes, sine auctoritate Sediš apostolicae, libros apostatarum et haereticorum haeresim propugnantes, nec non libros cuiusvis auctoris per apostolicas Litteras nominatim prohibitos, eosdemque libros retinentes, im- primentes et quomodolibet deiendentes, excommunicationem ipso facto incurrunt, romano Pontifici speciali modo reservatam. 48. Qui sine Ordinarii approbatione sacrarum Scripturarum libros, vel earundem adnotationes vel commentarios imprimunt, aut imprimi faciunt, incidunt ipso facto in excommunicationem nemini reservatam. 49. Qui vero caetera transgressi fuerint, quae his Decretis Generalibus praecipiuntur, pro diversa reatus gravitate serio ab Episcopo moneantur; et, si opportunum videbitur, canonicis etiam poenis eoerceantur. Praesentes vero litteras et quaecumque in ipsis habentur, nullo unquam tempore de subreptionis aut obreptionis sive in- tentionis Nostrae vitio aliove quovis defectu notari vel impugnari posse; sed semper validas et in suo robore fore et esse, atque ab omnibus cuiusvis gradus et praeeminentiae inviolabiliter in iudicio et extra observari debere, decernimus: irritum quoque 17 258 -I* et inane si secus super his a quoquam, quavis auctoritate vel praetextu, scienter vel ignoranter contigerit attentari declaran- tes, contrariis non obstantibus quibuscumque. Volumus autem, ut harum litterarum exemplis, etiam im- pressis, manu tamen Notarji subscriptis et per constitutum in eeclesiastica dignitate virum sigillo munitis, eadem habeatur fides, quae Nostrae voluntatis significationi his praesentibus ostensis habetur. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam Nostrae constitu- tionis, ordinationis, liraitationis, derogationis, voluntatis infrin- gere, vel ei ausu temerario contraire. — Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et bea- torum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Romae apud sanctum Petrum anno Incarnationis Dominicae millesimo octingentesimo nonagesimo sexto (septimo), VIII. Kal. Februarias, Pontificatus Nostri decimo nono. A. PANIČI Subdatarius. A. Card. MACCHI. Visa de curia J. DE AQUILA E VICECOMITIBUS. Logo ^ Plumbi. Peg. in Secret. Brevium. I. CUGNONIUS. Caput V. De agendi ratione circa ephemerides. omines, cum natura rerum novarum cupidi sint, eas ut vel ipsi experiantur vel ab aliis resciscant, magna saepe opera quaerunt; neque in hoc quid- quam mali inest, doneč recta ratione ducantur. Quin imo omnis fere ingenii humani profectus in hoc eiusdem studio fundatur atque ideo tantum abest, ut ecclesia ei resistat, ut ei servatis servandis faveat, maxime etiam in rebus, quae ad divina pertinent. Cuius rei tota eius historia testis est neque id quisquam seria mente negat, cum publicas bibliothecas et artium monumenta considerat. -I- 259 -f- Nostro iam aevo illi rerum novarum studio magna cum ostentatione folia ut vocantur periodica servire se iactant, neque sine specie veri de hoc gloriantur, quippe cum circa omnia obiecta versari et per omnia loca va- gari soleant. Imo ecclesia se ipsa eorundem usu non privat, sed quanta ex eis bona Christi fidelibus evenire possint, bene perspicit, et actu etiam demonstrat. Nihilominus mala quoque multa et gravia fidei et morum pericula, si quae prava esse contingat, illa folia populo christiano parare possunt. »Locum enim«, cl. Aug. Arndt 1 inquit, »librorum, quos antiquitus homines šibi comparare solebant, ephemerides nune occupant. Quae si non subiiciunt se inflexibilibus principiis conscientiae chrislianae, illos solum leetores allicere valent, quos blandiendo passionibus irretiunt.« Atqui blandiri passio- nibus profeeto aliud non est, nisi fallere intellectum et cor corrumpere legentis. Hoc vero seribae huiusmodi ephemeridum atque auetores consulto et ex quodam quasi contractu faciunt, cum panem perdunt, nisi legen- tium passionibus blandiantur, „docentes, quae non opor- tet, turpis lucri gratia“. (Tit. 1, 11). lam hoc ephemeridum virus saepe »serpentis est inter pomifera paradisi latitantis ligna«, ut concilium francoford. (anno 794) 2 loquitur, neque generatim ulli unquam parcit, qui incautus accesserit. Atqui homines febrili quasi activitate hodie occupantur ac paucae eis in die liorae requiei supersunt, hae vero plerumque ephe- meridis lectione absorbentur. Hinc illi quoque, quibus reflexione quam maxime opus est, nec de rebus, quas legunt, retlectere nec proprias šibi de eis ideas efformare possunt, atque idcirco virus, quod in ephemeride latet, non detegunt, sed eodem saepe avide pascuntur. 1 I)e libris prohibitis Commentarii. Auctore Augustino Arndt S. I., Be- rolinensi, ss. canonum in Collegio Maximo Cracoviensi professore. Ratisbonae, Xeo-Eboraci et Cincinnati. Sumptibus et typis Friderici Pustet, S. Sediš apo- stolicae Typographi. 1895. pag. 91. num. 8i. lit. a. 2 Denzinger, op. cit. pag. 86. num. 254. 17 * -S- 260 -I* Praeterea vero suae quisque ephemeridi fidem paene coecam habet, nec facile evenit, ut haec in ipso, aperto etiam errore, concidat, sed excusare illam mavult, quam pravae accusare deceptionis. Ouia scriba plerumque ig- noratur, lector eum de rebus, quas tractat, certo instructum supponit, quippe cui talem locum imputet, unde omnia videre ac tuto iudicare possit. Plerique etiam lectores facta et personas, quae in ephemeride notantur. e sola ephemeride noverunt. Igitur cum minus sagaces sint, ut verum a falso discernant, nec satis doctrinae ha- beant, ut quid verum sit, certo šibi persuadeant, iudi- cium de illis šibi oblatum arripiunt nec facile ab eo recedunt, non quod id verum esse sciant, sed quod ipsi eius primo fidem habuerint. Denique assidua ephemeridis cuiusdam lectione efficitur, ut lector eiusdem principiis, licet ab initio ea non probet, assuefiat et ea ultimo sua faciat. Quae si prava sint, eius sentiendi et agendi rationem viro suo inficiunt et pervadunt in eoque crude dominantur. »Nam« ut cl. Arndt 1 observat, »experientia constat, non inveniri lectorem assiduum cuiusdam ephemeridis, quin eiusdem postremo principia amplectatur. Ex ea opiniones suas de ecclesiae regimine et doctrina, de illius potestate et iuribus, de rebus politicis et religiosis deque earum ad se habitudine haurit vel conhrmat.« Huc non solum ephemerides spectant, quae errores, ab ecclesia, praesertim Syllabo Pii PP. IX., expresse damnatos approbant et defendunt, sed illae etiam, quae etsi nullum errorem iam reprobatum contineant, fre- quenter tamen de opportunitate aut prudentia documen- torum SS. Pontificum sinistre loquuntur, vel ecclesiae ministris detrahunt eisque, qui his obloquuntur, faciles praebent aures, vel catholicos viros, domus Dei zelantes, imprudentiae aut exaggerationis arguunt, vel etiam ipsos clericos, quod se rebus politicis contra iusque fasque 1 Op. cit. pag. 93. num. 81. lit. c. »I- 261 -g- immisceant, acriter carpunt, cnm de veneno suspectae et pernicie plenae sint. 1 Inter catholicos nemo est, qnin huius modi ephe- merides iure iam naturali iudicet prohiberi, quippe cum certe. qui eas assidue legunt, proximum perversionis periculum subeant. Deinde illa ratione etiam scandali prohibentur, quod qui eas assidue manu terit, aliis prae- bet, cum eius exemp]o facile moveantur, ut eas „acl mam ipsorum perditionem‘‘ (II. Petr. 3, 16) legant. Tandem qui eas šibi pecunia comparant vel etiam nnntia de rebus vel personis ad eas deferunt, edendis eisdem et pro- pagandis cooperantur sicque, quantum ex se est, eas iuvant ac sustentant, ut religio et ecclesia ab eis detri- mentum capiat. Quae mala ut a grege Nobis commisso arceamus, omnes et singulos animarum pastores admonemus et in Domino eis praecipimus, ut suae quisque parochiae „per- vigilent, quasi rationem pr o animabus reddituri“ (Hebr. 13, 17), ne pravae ephemerides in eas irrepant, et si iam domus pervertunt, ut private et occasione data etiam publice, omni tamen prudentia fideles ac prae- sertim patresfamilias adhortentur, ne eis ultra nec ma- nus suas nec domos aperiant. Quorum si monita effectu careant, res ad Nos deferatur, ut „quos oportet redargui 11 (Tit. 1, 11), Nostra auctoritate ad meliora sensa con- ducamus. 2 Neque vero solum negative, praviš ephemeridibus reprimendis, sed etiam positive, bonis foliis edendis pe- ricula spiritualia et socialia damna a fidelibus arcere decet. Nam inter subsidia, quae ad fidei defensionem et morum disciplinam conferre possunt, D. N. Leo PP. XIII. 3 praeter libros etiam »diaria et similia in vulgus data« 1 Epist. pastor. Episc. Placent, de die 8. Februarii 1878. 2 Cfr. Concord. Austr. art. IX. — Dr. Simon Aichner, Compend. iuris eccl. Edit. 8. Brixinae, 1895. § 151. pag. 533. § 118. pag. 395 sq. 3 Ep. encycl. „In ipso supremi 11 de die 3. Martii 1891. -I- 262 -§- computat. »Eius modi enim, inquit, scriptis optimis, quae vel quotidie vel certis diebus emittuntur, multum sane in omni gente est tribuendum ad utilitates rei sacrae et civilis, sive quod eas proxime tutentur et augeant, sive quod adversariorum in ipsarum damna nitentium scripta elidant et contagionem impuram coerceant.« In dioecesi Nostra, etsi pravarum influxu epheme- ridum non careat, de bonis tamen et sanis gratulamur foliis, quae populo Nostro de rebus in vita religiosa et politica necessariis instruendo sufficiunt. Specialis etiam societas quinque inde lustris, sub ipsis auspiciis Nostris, folium periodicum, quo res politicae, religiosae atque agricolares vulgari lingua et stilo humiliori tractantur, semel in hebdomada emittit neque ei res praeter vota procedere videntur. Huic exinde societati ac maxime clero Nobis dilecto ex animo commendamus, ut si quando fieri potuerit, folia periodica, alterum soli religiosae edu- cationi populi Nostri, alterum scientificae cleri ipsius in- structioni destinet et publici iuris faciat. Cui desiderio aliud non tam desiderium adiungimus, quam certam spem, eis scilicet, qui his aliisve nomine catholicis foliis scribendis cooperantur, iustitiam et veri- tatem: hanc in rebus, quas tractare, illam erga personas, de quibus scribere eos contingat, supremam semper legem fore. Hoc enim modo principia catholica fortes pro- ponent et si quando opus fuerit, etiam defendent; prava vero et rei christianae nociva facile detegent nec minus fortes reiicient. Simili quoque modo homines, quo rei chri¬ stianae firmius adhaereant neve potius ad adversariorum castra abeant, leni stilo et mansueto sermone alliciuntur ac continentur; imo ii, qui ex adverso stant, cum iusti¬ tiam šibi fieri vident, non exacerbescunt, sed animis saepe immitescunt et ad meliores forte fruges reducuntur. »In causa porro«, ut Leo XIII. monet 1 , »gravi et no- bili modum adhibere convenit aeque nobilem et gravem, 1 Litt. encycl. „Cognita Nobis“ de die 25. Ianuarii 1882. -f- 263 -i- quem ultra progredi non oportet.« Neque enim dispu- tatione irata, sed moderata, rationum potius pondere, quam stilo vehementi actor rei sacrae causam vincit. ltaque „calamum quassatum non conteret, et linum fumi- gans non extinguet: in veritate edueet iudicium“. (Is. 42, 3). Eadem etiam ratione nulli unquam scriptori vere catholico illud divi Pauli (Gal. 3, 27 sq) e memoria excidet: „Quicunque in Christo baptizati estis, Christum induistis. Non est Iudaeus neque Graecus, non est servus neque liber . . . omnes enim vos unum estis in Christo u . Eis deinde, quae viri cordati et catholici in his, quae praesto sunt, foliis vel in libris etiam reponunt, ad catholicae religionis exaltationem, utilitatem populi Chri¬ stiani, ad amorem patriae sacrae, serenissimae dynastiae pietatem suas quisque partes conferunt neque, consci- entia bene facti contenti, multum curant, ut et ipsi inde immediate commoda percipiant. Praeter ea nihil unquam scribunt, quod bono cuiquam viro et iure dis- pliceat, neque ulla ratione ab ea recedunt temperantia, quae uti sanctarum generatim virtutum, ita scriptorum quoque comes sit, necesse est. Quae si in Nostra semper dioecesi et omnes scrip- tores observent, non timemus, ne, quod Leo XIII. 1 prae- cipit, »nulla in re ab iudicio Episcopi abscedant, sed recte studioseque cum eius concordent prudentia et vo- luntate.« 2 Vehementer etiam cum Sanctissimo Domino 3 optamus, ut huiusmodi foliis »et clerus benigne laveat suaeque afferat doctrinae praesidia, et viri, quotquot reapse sunt catholici, omnem gratiam bonamque pro viribus et facultate opem largiantur.« 1 L. c. et alias saepe. 2 Litt. encycl. „Nobilissima Gallorum gens“ de clio 4. Februarii 1884; „Sapientiae christianae“ de die 10. Ianuarii 1890; Epist. brev. „EpistoIa tua“ de die 17. Iunii 1885. 3 L. c. - - -S- 264 —§- Titulus seeundus. De e ul tu divino. Caput VI. De sacramento baptismatis. acrum baptisma, christianae religionis aeternaeque vitae ianua, primum inter novae legis sacramenta a Christo instituta obtinet locum. Illud cunctis hominibus ad salutem necessarium esse, ipsa divina Veri- tas, Christus Iesus, testatur verbis notissimis: „Nisi quis renatus fuerit ex ciqua et Špiritu sancto, non potest introire in regnum Dev 1 , (loan. 3, 5). Ouamobrem summa ad illud opportune riteque administrandum ac suscipiendum dili- gentia adhibenda est. Vos, venerabiles sacerdotes Dei, optime instructos aestimo de omnibus et singulis, quae ad sacrum hoc ministerium rite et sancte peragendum necessaria haben- tur. Ob scientiam hanc vestram exactam supersedeo vos praemonere de materia, forma et ministro, porro de riti- bus et caeremoniis aliisque ad sollemnitatem administra- tionis sacramenti huius pertinentibus. At alia res est cum obstetricibus, quae datis occasionibus ad baptismum in necessitate parvulis conferendum obligantur. Iure merito monet hortaturque recens Collectio rituum dioecesis Lavan- tinae parochos ad curam indesinenter adhibendam, ut obstetrices baptismum rite conferendi ratio- nem optime calleant. 1 Itaque animarum pastores instruere et erudire obste¬ trices tenentur in iis, quae suum munus generatim quae- que speciatim ad baptismum in necessitate conferendum pertinent. Agitur nempe de summo negotio: de aeterna salute animarum a Christo Domino pretioso suo san- guine redemptarum. Respec.tu habito ad hocce insigne ac singulare negotium Episcopi austriaci, in comitiis gene- 1 Collectio rituum dioecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. pag. 6. num. 23. ralibus Vindobonae collecti, sessione VI. die 7. mensis Aprilis anni 1894 specialem ad clerum de erudiendis obstetricibits approbarunt institutionem, 1 quam vobis hisce communico. cum pastorali ordinatione, ut isti sol- lerter studeatis illamque ad amussim observetis. Institutio ad Clerum de erudiendis obsfetricibus in iis quae ad simm eiuhus in genere et de iis in specie quae ad baptismum in necessitate conferendum pertinent. Articulus I. Ea quae generatim ab obstetrice in suo munere observanda sunt eique merito inculeari debent sunt sequentia: In iis peragendis quae suae artis sunt, fideiiter, accurate, sollerter se gerat, animoque ad iuvandum parato. Quum ad subveniendum mulieri pariturae vocatur, primo tuša preče eam seseque Domino Deo commendet. Guivis praesto esse velit aequa semper adhibita cura, sine personarum acceptione. De iis quae in exercitio artis suae occurrere solent, altum silentium servet. Loquelam quod attinet, honesta et castigata sit; in potu vero ciboque sumendo temperantiam custodiat, et tune maxime, quum post infantis baptismum, ut alieubi moriš est, convivia aguntur. Instante partu a puerperae cubiculo otiosas aut non ne- cessarias personas excludere prudenter satagat. Abstineat a casibus aliquando obviis enarrandis, qui animum puerperae exterrere eique metum, anxietatem ingerere possint. Si quando partus diffieilis aut praevidetur aut animadvertitur, curet mature medieum advocari, imo si opus fuerit, et sacerdotem. Ut neonatus sine indebita mora saneto regeneratinis sacra- mento abluatur, curet pro viribus; necessitate vero ingruente, obstetrieis erit baptismum conferre. Ut de infantis nativitate certior fiat sacerdos, qui matri- culas tenet, curam gerat, idque etiam tune quum infans post 1 Cfr. Protokoli der bischoflichen Versaramlung in Wien vom 2. bis zum 10. April 1894. Prag, 1894. pag. 10 et 11. -S- 266 -§- acceptum e necessitate privatum baptisraum brevi mortuus fuerit, aut foetus iam mortuus prodierit. 1 Articulus II. Nedum in artis suae exercitio, sed generatim obstetrix commonenda est, ut bene morigeram se praebeat, Christiane vivat, sacramenta Ecclesiae frequenter recipiat. Articulus III. . Obstetricem docere expedit, quid agat, quum animadverterit mulierem praegnantem ea mente esse, ut foetum depellat, et ad id fortassis media perquirere. Instanter scilicet et religiose mo- neat procurationem abortus coram Deo immane scelus esse, ac verissimum homicidium, quum non modo corporalis vita con- cepti infantuli perimitur, sed etiam animae, quae baptismatis regeneratione et beatitudinis fruitione carebit; addat ipsa lege civili procurationem abortus gravibus poenis plecti, imo nec criminis attentationem, licet non sequatur effectus, a poenis immunem esse. Praegnantem insuper doceat quantum beri potest praecavere casus omnes, quibus vita foetus in discrimen ad- ducitur, unde baptismatis percipiendi spes tollatur; id ipsum enim sub gravi peccato mulier uterum gestans praestare tenetur. Articulus IV. Plurimum refert, ut obstetrices probe sciant ea, quae ad baptisma in času necessitatis conferendum pertinent; etenim (ut habet Rituale Rom. tit. II. cp. 1. nr. 1. et 13.) »summa ad illud (baptismi sacramentum) opportune riteque administrandum dili- gentia adhibenda est« . . . »quapropter curare debet Parochus ut fideles, praesertim obstetrices, rectum baptizandi ritum probe teneant et servent«. Necesse est ergo obstetrices accurate inculcateque instruere circa ea, quae ad sacramenti necessitatem et sanctitatem, nec- non validam eiusdem administrationem quoad materiam et for¬ mam pertinent. Moneantur ut, si quando, urgente necessitate, baptismum conferre debeant, sese antea recolligant et intra se intentionem 1 In usum obstetricum catholicarum prolixior instructio, quinque com- plectens capita, in folio dioecesano publicatur sub titulo: Unterweisungen der katholischen I-Iebammen iiber ihve Standespflichten, insbesondere iiber die Spendung der Nothtaufe. — Cfr. Kircbliches Verordnungsblatt fiir die Lavanter Dioecese. 1897. Num. V. n. I. pag. 65 sqq. ~f- 267 ~i~ excitent baptizandi, ut Christus iussit et Ecclesia facit. Optimum erit si, ad assistendum puerperae invitata, obstetrix caute pro baptismate, si eius oecasio futura sit, aquam apparet, et instru¬ menta, puta irrigatorem (Glasrohre) raro et providissime tantum utendum seeum ferat, ita ut omnia in času iam praesto sint. Si neonatus filius acatholicorum in discrimine versetur, obstetrix catholica moneat parentes de baptismate, cuius admini- stratio necessaria sit; si vero ipsi sacrum ritum perficere neque- ant aut nolint, aut si periculum mortis prope urgeat, ipsa bapti- zet, et quidem iuxta formam ab Ecclesia praeceptam. Articulus V. Ne obstetrix temere et sine causa ad baptismum confe- rendum ruat, docenda est eius provinciam hanc esse, ut tantum- modo in času necessitatis sacramentum regenerationis administret, hoc est iis dumtaxat in casibus, in quibus merito metuendum est, ne infantulus decedat, antequam a sacerdote de more bapti- zetur. Evenit enim non raro, ut obstetrices ad baptismum pro- cedant tune quoque, cum vera necessitas non urget; etsi cetero- quin arguendae non sint, si de aeterna animarum beatitate sollicitae rerumve angustiis pressae inter verum periculum prolis et eiusdem speciem non satis discernere queant. Imo, si quando periculi gravitas dubio subest, praestat utique partem tutiorem eligere et baptismum conferre. Ideo, si obstetrix hac in re faciliorem se praebuerit, non est a sacerdote durius reprehendenda, sed potius monenda, ut, experientiae documentis edoeta, in iudicando periculo tranquilla maturitate, quantum fieri potest, procedat; etenim aerius cor- repta, facile contingeret, ut deinceps, redargutionem verens, etiam in casibus vere urgentioribus baptismum diutius differat aut omittat, forte non sine animarum irreparabili damno. Articulus VI. Non paucae obstetrices opinantur materiam sacramenti in necessitate conferendi esse aquam benedictam, e qua opinione longior mora consequi potest tune v. g., cum in domo puerperae aqua lustralis non habetur, unde dum baec requiritur et ex- spectatur, infantulus periculo exponitur sine baptismo decedendi. Ideo obstetrix docenda est, nihil referre, utrum aqua in eo času adhibenda benedicta sit necne, idque solummodo inculcandum aquam veram et naturalem esse oportere, undecumque sumptam, sive e fonte, e puteo, e torrente, sive e pluvia, e nive aut e glacie liquescente. Hoc unum itaque pro certissimo habeant, -f- 268 -I* acjuam non debere esse artificialem, ut e rosis expressam, nec alio cjuoquam liquore suppleri posse, ut puta lacte aut vino. Quotiescumque at raro contingit, ut infanti adhuc in utero matris manenti ex necessitate baptismus conferatur, fideliter providendum erit, ut nonnisi omnino pura aqua adhibeatur, ne parturienti raorbi inserantur cum mulieris fortasse vitae discrimine. Quapropter ad baptismum intra matris uterum proli con- ferendum aqua prorsus ex fontibus, e. gr. ex aquae ductibus eivitatum, vel aqua destillata sumatur. Quum vero eiusmodi aqua pura raro tantum adfuerit, aqua prius bene deeocta et refrigerata adhuc tepida, quae obstetricibus semper praesto esse debet, adhibeatur. Articulus VII. Cum aliquando contigerit ut obstetrix, pro eo, ut aquam inianti baptizando affunderet, in aqua pollicem intingeret, eoque crucem in fronte neonati foetus signaret, ea de re sollerter do- cenda est. In hao quippe praxi adest periculum, ne loco integrae plenaeque formae sacramentalis, proferantur solummodo verba, quae in crucis signo efformando (In nomine Patris etc.) dici solent; et totus ille baptismi ritus seu praedicta applicatio ma- teriae aut parum tuta aut saepe plane invalida foret. Monenda itaque obstetrix, ut, dum partui assistit, aquam in poculo aut cyatho sive alio quoeumque vase in promptu habeat, et si ad baptismum procedendum est, non adspersione vel attactu aquae contenta sit, sed aquam ipsam capiti infantis triplici duetu infundat, et quidem ita, ut aliquatenus defluat. Si vero aliquando inter angustias temporis vas nullum habere possit, hauriat aquam vola raanus, et fronti neonati af- fundat. Articulus VIII. Quum certissime constet, in baptismate qualicumque ver- borum prolationem et aquae infusionem simul fieri oportere, in hac parte obstelrix quanta maxima diligentia instituenda est. Doceatur ergo verba Ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti esse proferenda (ut habet Rituale Rom. tit. II. cp. I. nr. 8.) uno et eodem tempore quo fit ablutio; ablutio vero trina fiat, ad singula nomina divinarum Personarum. Iterato praeterea moneatur, ut super infantulum baptizan- dum intra ipsam aquae infusionem totam integramque formam sacramentalem recitet, nullo prorsus vocabulo omisso. -I- 269 -i- Praeserlim inculcandum est enixe, ne omittant verba Ego te baptizo; in hanc vero institutionem eo accuratius est insisten- dum, quod nonnullae obstetrices cirea ritum administrandi sacra- mentum a se usitatum interrogatae et examinatae in repetenda baptismatis forma verba Ego te baptizo mox pronuntiarunt, mox omiserunt, quin adverterent per eam omissionem formam esse mancam. Haec omissio hinc inde secuta effecit, ut baptismata ab obstetrieibus collata causam dubitationis praeberent; et pro- pterea desiderabile est, ut baptismo in času necessitatis admini- strato una vel altera persona praesens adsit, cuius testimonio saeerdos facilius et lutius rescire possit, num vere et valide baptismus collalus fuerit, quo comperto baptismati sive incon- ditionate sive sub conditione iterando locus esse nequit. Moneantur praeterea obstetrices in baptismate privato de necessitate conferendo nihil cogitandum esse do nominis impo- sitione, et superfluum esse disquirere aut conscire, quis sit in- fantis sexus. Articulus IX. Docenda praeterea obstetrix omnino neeesse esse, ut una eademque persona simul et aquam infundat et verba formae pro- ferat. Caveat ergo ne hoc negotium parlim šibi reservet, par- tim alicui praesenti verbi gratia medico, demandet, sed utrumque agat, aut totum alteri, utique ad agendum idoneo, relinquat. Articulus X. Si quando editus foetus dubitetur, num adhuc vi vat, an vero exspiraverit, obstetricis est neonatum infantem sine mora baptizare per verba Si vivis, ego te baptizo in nomine Patris, et FilU ; et Spiritus sancti. Hic vero notandum est baptismum valere, etsi verba formae dumtaxat de more promat, adiectam vero conditionem Si vivis solummodo mente coneipiat; ast consulen- dum est, ut verba illa adiectae conditionis ut supra voce effor- mata exprimanlur. Tune tantum baptisma plane omittendum est, quum de morte infantuli certo constat; obstetrix autem enixe monenda est, tune tantum de morte constare nullumque locum esse ba¬ ptismo, cum editus foetus signa putrefaetionis dederit. Contra vero, ex eo quod neonatus infantulus nulla indicia vitae prae- beat, non existimet eum decessisse; potest enim syncope occupari. Quoties ergo non plene constat exanimem esse, quantum- vis de vita dubitetur, baptismus sub conditione iuxta praedicta illico est conferendus. Ideo obstetrix docenda est, ne primo co- -S— 270 -§- namina ineat et adminieula adhibeat ad iniantem suscitandum vel ad signa vitae educenda et provoeanda, baptismum interea differens, sed imprimis a baptismate exordiatur, et relicjua postea impleat. Ritus enim sacramentalis brevissimo instanti perficitur, et reviviscentiae conamina ea mora levissima non impediuntur, dum contra dilato baptismate animae damnum irreparabile cau- sari potest; deinde, ut per se patet, sacramento confecto, ab obstetrice omnia adminieula illico et constanter adhibenda sunt, ut infans foveatur aut eripiatur e vitae diserimine. Articulus XI. Sunt easus ubi, instante partu, serio timendum est, ne foetus emoriatur, antequam in lucern prodeat; tune vero obste- tricis est deliberare, num ad baptismi collationem aqua infundi possit infanti adhuc in utero materno delitescenti. Quo in času pro.rerum diversitate proeedendum erit, iuxta sequentes regulas : Quum foetus in alvo materna ita inclusus est, ut aqua, attingi non possit, nullus baptismati locus est, ideoque plane inutile et proinde illicitum foret verba sacramentalia proferre aquamque simul, verbi causa matris corpori affundere. In his easibus profeeto valet regula in Rituali Rom. (tit. II. cp. I. n. 16.) data „nemo in utero matris clausus, baptizari debet“; idque accidit doneč secundinae seu membranae (Eihaute) integrae manent, quae quippe hodie e doctis censentur esse de corpore matris, non vero foetus. Tune vero, cum iam disruptis secundinis seu membranis, via aperta est ad aquam usque ad foetum adducendum, isque igitur baptizari potest, obstetrix curare debet, ut infans periculo instante reapse baptizetur. Id vero peragendum est ita, ut aqua infantulo affundatur vel manu obstetricis vel saltem digito in aquam intineto ablutione infantuli faeta, ab eademque persona proferantur verba: Si es capax, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Et hic caeterum obstetrix monenda est, aquae infusionem et verborum prolationem uno eodemque tempore fieri oportere. Sciat praeterea, hoe in času hoc unum suflicere, et omnino non requiri, ut trina fiat aquae infusio aut per modum crucis. At utile videtur ut aqua eiusmodi, si eommode esse potest, tepe- faeta fuerit. (Cfr. Art. VI.) Dum perieulum mortis foetui impendere creditur, mem¬ branae vero, quibus foetus involvitur, adbuc integrae sunt, du- bitari potest, num data opera, punctione aut laceratione liceat et possit via aperiri ad baptismum in času tantae necessitatis 271 -f- conferendum. Hane vero quaestionem obstetrix relinquat medico diiudicandam, eique punctionem seu quamcumque operationem exequendam relinquat; si vero medicus id senserit et operatus fuerit, obstetrix baptismum conferat modo supra dieto. Si au- tem nullus medicus aceiri potuerit, obstetrix ab aperiendis mem- branis ope cuiusvis instrumenti abstineat, ne iorte mulieri pari- turae nocumentum afferat. (Ohler’s Pastoralmedicin pag. 27, III. Aufl.) Articulus XII. Quum foetus sub conditione iuxta praedicta (Art. XI.) in utero baptizatus editus fuerit, sciat obstetrix a se diversimode procedendum esse, prouti infantulus adhuc in periculo mortis versatur necne. Quoties infans in utero antea baptizatus nune vero in lucern editus de vita periclitatur, eum obstetrix in eapite bapti- zet, per verba: Si non es baptizatus, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Etenim valor baptismi in utero materno collati satis dubius est, eius vero sacramenti suprema necessitas est, unde nune iterari debet, eum primum commode tuteque fieri potest. Si infantulus in lucern proditus satis sanus validusque ap- pareat, obstetrix a rebaptizando sub conditione abstineat, sed opportune ad sacerdotem deferat, cui baptismum foetui adhuc in utero incluso collatum fuisse indicabit. Articulus XIII. Si casus oecurrat, ut post baptismum in utero collatum non iam unus sed duo infantuli aut tergemini edantur, eum ignoretur, quisnam eorum in alvo materna ablutus fuerit, singuli baptizentur ab obstetrice, ad modum quem diximus Art. prae- ced. (XII.), adhibita super singulis forma Si non es baptizatus, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Articulus XIV. In partu difficili, ubi infantulus, de cuius valetudine et vita dubitatur, nonnisi aliquam corporis partem ex utero protuderit, videndum est, num caput aut vero aliud membrum ediderit. Si igitur caput prodierit, in eapite baptizetur absolute, nulla scilicet adiecta conditione, per verba: Ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti; infans vero non erit postea rebaptizandus. -f- 272 -f- Si vero non caput, at aliud corporis membrum prodierit, ut brachium aut pes, super eo membro aqua infundatur, pro- latis simul verbis: Si es capax, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus scmcti. Quum autem secuto partu infans plene in lucern prodierit, mortis perieulo adhuc perdurante in capite denuo baptizandus est, adhibita forma Si non es baptizatus, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Articulus XV. Si quando contingat, ut in puerperio mulier moriatur, antequam foetum ediderit, videat obstetrix, num aqua baptismalis infantulo in utero iacenti affundi possit. Si id quidem possibile est, obstetricis negotium erit, indilate infantulum utero clausum aqua baptismatis abluere, ut supra dictum est. (Art. XI.) Si id nullatenus aut non statim fieri queat, operam det, ut quam citissime advocetur medicus, cuius erit aut incidendo corpus defunctae matris aut alio artis chirurgicae remedio vitae foetus consulere, ita ut sit copia eidem baptismum administrandi. Interim vero curet, ut cadaver quantum las est tepens servetur. Articulus XVI. Času quo monstrum nascatur, nisi periculum mortis instet, curet obstetrix sacerdotem vocari. Si vero mors foetus immineat, ipse ad baptismum procedat. Quodsi etiam dubitetur, num, quod natum est, homo sit, baptismum conferat, utens verbis: Si es komo, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti; etenim communiter censetur id, quod e muliere nascitur, homi- nem esse, quantumvis aliena species esse videatur. Ceterum edoceatur obstetrix, si aliquando monstrum eius- modi edi contigerit, eam rem silentio premendam esse, ne fa- miliae displicentia causetur, imo parentibus consolationem ad- hibendam esse, cum vel levem culpam imputare non liceat. Articulus XVII. Evenit aliquando, ut non iam monstrum edatur, sed duo quasi in unum compacti infantes, (ubi duo capita adsunt et duo pectora etc). Obstetrix iuxta Rituale Rom. (tit. II. cp. I. n. 20. et 21.) in hoc času necessitatis utrumque individuum singillatim ab- solute baptizet. -I- 273 -l- Si vero mortis periculum urgeat, poterit obstetrix, singu- lorum capitibus aquam infundens, omnes simul baptizare dicens: Ego vos baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Haec formula in casibus tantum urgentissimis, ubi tempus singulos baptizandi propter mortis periculum deest, adhiberi licet. Quando vero duo capita vel pectora certo distingui ne- queunt, proindeque dubium remanet, an sit una vel duae per- sonae, tune debet unus infans absolute baptizari, et postea alter sub conditione dicendo: Si non es baptizatus, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Articulus XVIII. Quoad partus abortivos et quoad praematuros, haec cura esse debet, ut quamvis gestatio fructus recens fuerit, diligenter dignoscatur, num vere foetus fuerit, qui prodiit. Si apparet foe- tum esse, parum refert, num vitalem indicet motum necne, sed plane baptizandus est, remotis diligenter secundinis seu mem- branis, quibus forte involutus est, et quidem sub hac forma: Si vivis et si capax es, ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Si foetus eiusmodi recens et parvus fuerit, expedit, ut baptizetur mersus in aquam, si vero maturior, aqua capiti affusa. * % * Benigne. Animarum curatores in coneionibus seu catechesibus ad populum (iisque iuvat ut obstetrices intersint) doceant, quanti sit baptismus in necessitate collatus memorentque ritum illum administrandi. Animarum curatores obstetrices moneant earum quoque partes esse, ut curent, ne infantuli ante partum demortui eito nimis sepeliantur, utque cadavera eorum, qui ante decessum urgente necessitate baptizati sunt, in loco sacro humentur. Obstetrices non cessent matres monere, ne infantulos secum in lectulo retineant, quod certe gravissime illicitum est, ob peri¬ culum suffocationis tenerae prolis. Istud idem sacerdotes pro nata occasione sedulo doceant. Data occasione sacerdos puerperas familiasque serio mo- neat, ut non nisi christianam obstetricem adsciscant. Cum non raro aecidit, ut proles e personis tantum civili matrimonio iunctis aut alias e coniugiis solummodo putatis, vel etiam ex acatholicis, sive legitimi sive naturales fdii sint, catho- 18 -I- 274 -l- lico sacerdoti baptizandae offerantur, obstetrices rei notitiam ad parochum catholicum, quam primum fieri possit, deferant, no- minis, loči,, habitaculi, confessionis, conditionis socialis parentum vel puerperarum indicationem addentes, ut si enatae prolis baptis- mus requiratur, necessariae cautiones pro prolis educatione ca- tholica a sacerdote postulari possint. In institutione obstetricum admodum praestat, ut experi- mentum practicum administrationis baptismi coram parocho praebeant. In visitandis parochiis Dečani non omittant inquirere, num instructio (de qua supra in Art. I.) habita fuerit, et an obste¬ trices formam baptizandi probe teneant. Caput VIL De eultu sanctissimi Eucharistiae sacramenti. Lauda, Sion, Salvatorem, Lauda Ducem et Pastorem In hymnis et cantieis. Quantum potes, tantum aude, Quia maior omni laude, Nec laudare sufficis. mnibus quidem ecclesiae catholicae sacramentis religiose sancteque tractandis magna ac diligens cura adhibenda est: sed praecipue in administrando ac suscipiendo sanctissimo Eucharistiae sacramento, quo nihil dignius, nihil sanctius et admirabilius habet ecclesia Dei; cum in eo contineatur praecipuum et maximum Dei donum, et ipsemet omnis gratiae et sanctitatis fons auctorque Christus Dominus . 1 Salvator enim divinus ex hoc mundo transiturus ad Patrem, cum dilexisset suos, qui erant in mundo, in finem dilexit eos, et coena facta, pridie quam pateretur, instituit sacrosanctum Eucharistiae sacramentum, in quo continetur vere, realiter et substantialiter corpus eius et sanguis, una cum ipsius anima et divinitate. 1 Collectio rituum dioec. Lav. Marburgi, 1896. pag. 67. -§- 275 - 3 - »Parochus igitur sumraum studium in eo ponat, ut cum ipse venerabile hoc Sacramentum, qua decet reve- rentia debitocjue cultu tractet, custodiat et administret; tum etiam populus šibi commissus religiose colat, sancte frequenterque suscipiat, praesertim in maioribus anni sollemnitatibus.« 1 1. Ouaecunque igitur ad divinissimum hoc Sacra¬ mentum et ad sacrificium incruentum referuntur: altaria, vaša sacra, sacraque suppellex, si non splendida et pre- tiosa, saltem nitida, munda et decentia sunto. Nihil la- cerum, nihil squalidum, nihil vilioris quam decet pretii, in re sacra facienda sacerdos admittat. Calix et pyxis, si fieri potest, cuppam saltem habeant argenteam, intus inauratam; quod de patena pariter dicendum. Paramenta sacra ex holoserico, reliquae vestes et tobaleae ex solo lino conliciantur. Summopere instandum est, ut materia pro Missae sacrilicio apta adhibeatur, scilicet panis triticeus et vinum naturale ex genimine vitis et quidem optimum; eam enim ob causam testante Innocentio III. olim certae etiam ecclesiae vineae donabantur, ut ex illis generosum tieret vinum, cuius curam devoti monachi, probi sacerdotes et sacrae virgines suscipiebant. Ut autem omne dubium de materia sacramenti amo- veatur, non cuilibet permittendum est hoslias consecrandas perhcere, sed personis fiducia dignis, et, si placet, mo- nialibus hoc munus concedatur. Similiter vinum ad sa¬ crificium, non a cauponibus, nec a quolibet oenopola est comparandum, cum notorium sit, sincerum vinum ab huiusmodi hominibus saepe non vendi; sed omnis dili- gentia est adhibenda, ut vinum de genimine vitis pres- byteris ubique praesto sit. Hostiae et particulae consecrandae sint recentes et ad minimum singulis mensibus renoventur, pro locorum 1 Ibidem. 18 * -s- 276 -S- conditione, e. g. in ecclesiis humidis autem toties, quoties necessarium sit, ut omnis corruptionis periculum aver- tatur, et in hac occasione tam ostensorium, quam cibo- rium sollicite puriticentur. Pro hac renovatione adnotanda in sacristia formula adservetur. Praeprimis invigilandum est, ne particulae in corporali consecratae remaneant. quod maxime dolendum esset. 1 2. »Quanta cura adhibenda sit, ut sacrosanctum Missae sacrificium omni religionis cultu ac veneratione celebretur«, ait Tridentina Synodus, »quivis facile aesti- mare poterit, qui cogitarit, maledictum in sacris litteris eum vocari, qui facit opus Dei negligenter. Ouod si ne- cessario fatemur, nullum aliud opus adeo sanctum ac divinum a christitidelibus tractari posse, quam hoc ipsum tremendum mysterium, quo vivifica illa hostia, qua Deo Patri reconciliati sumus, in altari per sacerdotes quotidie immolatur: satis apparet, omnem operam et diligentiam in eo ponendam esse, ut quanta maxima fieri potest in- teriori cordis munditia et puritate atque exteriori devotio- nis ac pietatis specie peragatur.« 2 Sacerdotes tanta ergo gravitate tantoque religionis cultu Missae sacrificium celebrent, ut per visibilem mi¬ nistri pietatem invisibilia aeterni sacerdotis mysteria con- spiciantur. Nihil igitur obiter in hac divina actione, nihil perfunctorie, nihil praecipitanter, omnia secundum or- dinem fiant, iuxta receptos et approbatos ecclesiae ritus, qui vel in minimis sine peccato negligi, omitti vel mutari haud possunt. »Pia mater ecclesia«, prout docet eadem Svnodus, »ritus quosdam . . . et caeremonias adhibuit. . ., quo et maiestas tanti sacrificii commendaretur, et mentes tide- lium per haec visibilia religionis et pietatis signa ad rerum 1 Sammlung specieller Dioecesan- und Pastoral-Vorschriften fiir die Dioee. Lav. 1850. X. pag. 13—15. — S. Kit. Cong. die 16. Dec. 1826 n. 4623. 2 Cone. Trid. Sess. XXII. decr. de observ. et evitan. in celebr. Missae. Ht— 277 -§- altissimarum, quae in hoc sacrificio latent, contemplationem excitarentur .« 1 Horum igitur sacrorum rituum leges, cjuae rubri- carum nomine censentur, presbyteri accurate addiscant apprimecjue calleant ac attentissirae servent; nec illos commentarios, qui de istis sacris ritibus a piis et eruditis viris conscripti sunt, legere omittant, caeremoniarum ut sanctitas et significatio ab omnibus agnoscatur . 2 Sacerdos maxime curare debet, ut ea, quae dara voce dicenda sunt, distincte et apposite proferat, non admodum festinanter, ut advertere possit, quae legit; nec minus morose, ne audientes taedio afficiat; neque etiam voce nimis elata, ne perturbet alios . 3 Evitanda igitur fe- stinatio est et praecipitantia quaedam, quae sine scandalo existere nequit; prolixitas quoque, quae adstantibus fa- stidium pariat. Itaque ne quis infra horae trientem Mis- sam absolvere audeat, nec ultra dimidiam horam pro- ducat. Sacerdotes, qui incomposite, festinanter et prae- cipiti lingua Sacrum peragunt, a Missae peragendae munere arcendos iudicat Benedictus XIV . 4 Vehementer etiam cupimus, ut animarum modera- tores commissos šibi greges saepe ac diligenter edoceant divini huius sacrificii dignitatem ac praestantiam, uber- rimosque fructus, qui in pie ac devote Sacris adstantes deriventur. lis in memoriam non semel revocent, ac 1 Sess. XXII. cap. 5. de sacr. Miss. 3 Jn hunc flnena possunt praestare adminiculum sequentes libri: Dr. Josef Walter, Die heil. Messe, der grosste Schatz der Welt. o. Aufl. Brixen, 1895. Weger’s Bnclih. — P. Martin Cochem, Erklarung der heil. Messe, von P. Osborne. — Razlaga sv. maše po očetu M. Cochem. Ljubljana, 1879. 2. natis. Dr. Bened. Sauter O. S. B., Das heilige Messopfer. Paderborn, 1894. Ferd. Schoningh. — Heil. Alphons M. Liguori, Handbuch fitr Priester. 3. Auflage. Wien, 1843. — Dr. Nic. Gihr, Das heil. Messopfer. 6. Aufi. 1897. HerdeFsche Verlagshandlung. Freiburg im Breisgau. — P. Chaignon, Der Priester am Altare. 6. Aufl. 1887. Mainz bei Kirchheim. — Kruh nebeški. Janez Zupančič. 4. natis 1890. Kato¬ liška bukvama v Ljubljani. 3 Rubr. Gen. Missae § 16. 4 Instit. XXXIV. 6, § 30. -§- 278 -*► maximopere inculcent gravissimam illam, qaa tenentur omnes christifideles, obligationem singulis dominicis fe- stisque de praecepto diebus Missam audiendi. Quae qui- dem obligatio tam vetusta est et ab ipsis ecclesiae in- cunabulis tam param remota, ut leges omnes, quae hac de re loquuntur, non ipsam primum inducere, sed iam pridem existentem supponere et declarare videantur. 1 Suos etiam moneant et cohortentur, ut singulis quoque, si fieri possit, per hebdomadem diebus, et prae- cipue in testis Domini nostri et beatissimae Virginis, ubi nulla adest legis obligatio, Missae sacrificio devote inter- sint. Indicent fidelibus horas, quibus Missa per hebdo¬ madem celebrabitur, et servent constitutum ordinem. Omnis pontifex ex hominibus assumptus, quemad- modum monet s. Paulus (Hebr. 5, 1), pro hominibus constituitur in iis, quae sunt ad Deum, ut offerat dona et sacrificia pro peccatis. Ouibus verbis edocta semper intellexit ecclesia, pontificum et sacerdotum esse, ut eu- charisticum hoc propitiatorium sacrificium pro iis of- ferant, quorum ipsis cura concredita est. Atque hanc obligationem ex divino praecepto descendere, Concilium Tridentinum 2 disertis verbis affirmavit. Quam Tridenti- norum Patrum mentem summi Pontifices uberius expla- narunt atque conlirmarunt, praesertim Benedictus XIV. in Constitutione »Gum semper oblatas« 3 , qua clare et aperte gravissimisque verbis declaravit et constituit, paro- chos aliosque omnes animarum curam actu habentes de- bere Missae sacrificium pro ovibus šibi commissis, omni¬ bus dominicis aliisque testis de praecepto diebus offerre. Quod dies festos attinet, quibus catholici nostrates ab obligatione Missam audiendi et ab operibus servilibus abstinendi apostolica auctoritate liberati sunt, nullo pacto 1 Cone. Trid. Sess. XXII. decr. de obs. et evitan. in eelebr. Missae. 2 Cone. Trid. Sess. XXIII. cap. 1. de reform. 3 Die 19. Augusti anno 1744. H§— 2/9 —§♦• existiment parochi animarumque rectores, se vi huius permissionis ab onere quoque Missam pro suis applicandi solutos esse. Concessit tam en apostolica Sedeš haram regionum episcopis, ut parochos šibi subiectos, modo iusta et legitima causa concurrat, illis diebus ab hoc onere Missam applicandi dispensent, dummodo pro gre- gibus šibi commissis in eiusmodi Missa specialiter orenf. 3. Cum nihil habeat Christiana religio sacramento Eucharistiae praestantius et augustius, nihilque ad sancte et inculpate vivendum efficacius eiusdem frequentissima participatione, parochi et verbi divini praedicatores de eius fructibus et utilitate frequenter disserant, et fidelibus persuadere nitantur, ut omnes et singuli, qui christiano no- mine censentur, in hoc unitatis signo, in hoc vinculo charitatis, in hoc concordiae symbolo iam tandem ali- quando conveniant et concordent, memoresque tantae maiestatis et tam eximii amoris lesu Christi Domini nostri, qui dilectam animam suam in nostrae salutis pretium et čarnem suam nobis dedit ad manducandum, haec sacra mysteria corporis et sanguinis eius ea fidei constantia et firmitate, ea animi devotione ac pielate et cultu credant et venerentur, ut panem illum supersubstan- tialem frequenter, et sicut optaremus cum sacrosancta Synodo Tridentina, in singulis Missis, non solum spirituali affectu sed etiam realiter suscipere possent. Sic enim certe panis ille divinus vere eis esset animae vita et per- petua sanitas mentis, cuius vigore confortati, ex huius mi- serae peregrinationis itinere ad coelestem patriam pervenire valerent, eundem panem angelicum, quem modo sub sa- cris velaminibus edunt, absque ullo velamine manducaturi. 1 Fideles ad frequentem communionem exhortandi sunt et excitandi; insuper opportune admonendi de commu- nionis necessitate ad sacras indulgentias lucrandas, non solum statutis quibusdam anni temporibus, sed, quantum 1 Cone. Trid. Sess. XIII. decr. de ss. Euch. sacram. cap. 8. -S- 280 -f~ fieri potest, saepissime; modo congruam tantae gratiae vitam degant, ac se devota praeparatione disponant. Relate ad pueros, qui prima vice ad sacram mensam accedunt, praeclara Patrum Ravennatensium verba in rem nostram adducere licet: »Haud potest, quin multum con- ferat ad totius vitae christianae rationem, ipsamque adeo aeternam salutem modus, quo quis prima vice sacram communionem recepit. Hinc omnes animarum rectores sedulo curent ad illam disponere pueros et puellas, quos per aetatem ac sufficientem rerum spiritualium intelli- gentiam capaces diiudicaverint. Erudiant eos peculiari studio, inquirant diligenter in eorum vitam, et quos in christianae doctrinae rudimentis iam satis instructos esse ac morum probitate pietateque commendari intellexerint, ad sacram mensam admittant, caeteros in aliud tempus, onmi humano respectu posthabito, remittentes. Per tri- duum autem ante communionem tum exercitationibus piis, tum generali potissimum confessione, praeparentur proxime ad illam; ipsa vero die sollemnitate maxima divinum Panem sumant, cuncto populo inspectante, et praesertim parentibus, quorum curae postea animae illae, coelesti convivio refectae, erunt ferventissimo charitatis zelo a parochis commendandae «. 1 Sancta Eucharistia administretur, quantum fieri pot¬ est, intra Missarum sollemnia, nec ante nec post Missae celebrationem sine rationabili causa. Ante sanctissimum Sacramentum lampas oleo oli- varum nutrita diu noctuque luceat, »quae fidelibus Deum praesentem annuntiet atque hominibus recedentibus cultus aliquam atque amoris professionem exhibere pergat «. 2 1 Cone. Rav. an. 1855. Part. 2. cap. 4. deer. 7. — Collect. rit. dioec. Lav. Marburgi, 1896. pag. 71. — Antonius Slomšek, Mnemosynon Slavicum. Glanlorti, 1840. pag. 16. — Sveto opravilo. V Mariboru, 1887. pag. 160. 2 Decr. s. C. Rit. 22. Aug. 1699 n. 3525. — Cone. Prov. Vien. an. 1858. tit. III., cap. I. -S- 281 -S* 4. Sanctissimam Eucharistiam non solum taberna- culo conclusam pio cultu prosequi, sed etiam publicae lidelium venerationi pornpa quadam exponere consuevit eccJesia. Quod fit, ut Filio Dei sollemnes honores sum- muscjue cultus coram omnibus reddantur, animique ad- stantium in eius amorem incendantur atque inflammentur. Cum autem ecclesia lege communi non delinivit, sed potius episcopis determinandum reliquit, quam tre- quent.er, spectatis locorum circumstantiis fideliumque in- digentiis, sanctissimum Sacramentum utiliter exponatur; Nos in memoriam revocamus statuta et decreta pro Nostra dioecesi desuper edita, 1 et declaramus: expositio publica et sollemnis sanctissimi Sacramenti beri et benedictio dari potest in omnibus huius dioecesis ec.clesiis et in sa- cellis monasteriorum et communitatum religiosarum, ob- servato stricte ritu praescripto, singulis dominicis totius anni festisque diebus de praecepto; aliis diebus testis non de praecepto pro expositione publica requiritur causa publica et Episcopi licentia; »solius enim Ordinarii partes sunt, ut causae publicae meritum expendat et declaret«, ait S. P. Benedictus XIV. 2 Causa publica est sollemnitas testi, concursus populi, causa pacis et similia. In hunc finem admonet s. Carolus Borromaeus: »Sanctissima Eu- charistia ne quavis causa, sed publica tantummodo, eaque gravi exponatur.» 3 Per octavam vero testi Corporis Do¬ mini licebit eam sollemniter fieri tum in Missa sollemni, tum in vesperis, benedictione iterato data. Licebit insuper sollemnem benedictionem dare singulis diebus sacrarum missionum tempore, in testo sanctissimi Cordis lesu, et ubicunque fit devotio quadraginta horarum; et in aliis diebus ab Ordinario designatis. Quod si ordini alicui reli- gioso vel societati sancta Sedeš aliquid amplius indulserit, illud omnino incolume esse volumus. 1 Sammlung spec. Dioec.- und Past.-Vorschr. die 24. Septembris 1850. nuni. XX. pag. 35. 2 Constit. „Accepimus“ die 16. Apr. 1746. — 3 Syn. dioec. 11. -I- 282 —f- Extra autem huiusmodi privilegium. de quo certum Ordinario exhibeatur documentum, nolumus benedictionem dari vel expositionem beri, nisi prout supra, venia Or- dinarii expressa, salvis etiam in omnibus s. Congregationis rituum hac in re decretis. Omnes autem monemus et adhortamur, ne quid praetermittant, quod iuxta rubricas rerumque adiuncta ad debitae reverentiae significationem requiratur, siquidem multo melius est. ut non ita fre- quenter exponatur, et tune cum debita reverentia, quam ut frequentius et sine debito obsequio id bat. 1 In Nostra dioecesi praeterea exponitur sanctissimum Sacramentum in dominicis quatuor temporum per unam horam. Commendatur autem sicut iam in aliquibus locis viget consuetudo, expositio sanctissimi Sacramenti etiam in dominica quadragesimae et duobus sequentibus diebus contra bacchanalia in forma quadraginta horarum ita, ut tantum horis diurnis, a mane usque ad vesperam expo- natur, noete autem recondatur. In expositione sanctissimi Sacramenti semper quam maxima sollemnitas observanda est; accendantur saltem duodecim candelae, et altare ornetur boribus quantum potest naturalibus, et durante expositione Missae ad altare expositionis non celebrentur. 5. Declarat praeterea sancta Synodus Trid., pie et religiose admodum in Dei ecclesiam inductum fuisse hunc morem, ut singulis annis peculiari quodam et festo die praecelsum hoc et venerabile Sacramentum singulari veneratione et sollemnitate celebraretur, utque in proces- sionibus reverenter et honorifice illud per vias et loca puhlica circumferretur. 2 Solliciti sint ergo animarum pastores, ut in hoc festo triumphus Christi digne et reverenter coram catholicis 1 Bened. XIV. Instit. XXXIV. 6, § 30. 2 Cone. Trid. Sess. XIII. decr. de ss. Euck. sacram. cap. 5. — Sv. Opra¬ vilo. V Mariboru, 1887. pag. 132 et 187. -*- 283 et acatholicis repraesentetur et omnia rite in honorem et gratiarum actionem Redemptoris fiant. Processiones tam in festo Corporis Christi, quam sic dictae theophoricae in dominicis infra octavam Corporis Christi usque ad dominicam ante festum s. apostoli Bartholomaei in veste pluviali, sub baldachino vel sub umbella et in altaribus versus quatuor plagas mundi erectis peragantur, ritusque in Coli. Rit. Dioec. Lav. concinnati lideliter serventur. 1 2 6. Maxime tandem in votis habemus, ut fideles doceantur, bona quamplurima ipsis obventura, si Dominum sub speciebus sacramentalibus inter nos hospitantem saepius invisent. Pastoris ergo munus erit, et verbis et exemplo ad hoc pientissimum officium suos invitare, atque hac ratione in omnium cordibus ignem amoris accendere et fovere erga amantissimum Servatorem. Ad hanc devotionem magis magisque fovendam, vehementer optandum est, ut ecclesiae aditus vel continuo diu, vel si ruri sit, per aliquot horarum spatium, fidelibus pateat. y 7. Ad promovendam devotionem erga hoc augustis- simum Sacramentum praeprimis conducunt piae Con- fraternitates de sanctissimo Sacramento et quidem: a) Confraternitas perpetuae Adorationis, quae in Nostra dioecesi die 27. Maii 1881 in ecclesia cathedrali s. Ioannis Baptistae Marburgi canonice erecta et die 1. Ianuarii 1882 archisodalitati Romae existenti rite aggregata est, atque indulgentias aliaque dona spi- ritualia sodalibus communicat, prout in rescripto S. C. Indulgentiarum, Romae die 6. Maii 1880, uberius expo- situm est- Haec pia confraternitas intendit promovere cogni- tionem, reverentiam et adorationem lesu Christi in sanc- 1 Coli. rituum dioeces. Lavant. Marburgi, 1896. pag. 389, 392, 396. — S. R. C. 18. Dec. 1784, et 9. Maii 1857 in Limb. 2 Legan tur assidue litterae Nostrae pastorales „Sveti 06e“, quas de sanctissimo Eucharistiae sacramento die 20. Ianuarii 1895 puhlici iuris fecimus. -I- 284 -§~ tissimo Sacramento; expiare iniurias, quae benignissimo Salvatori in hoc sacramento charitatis inferuntur; ac co n f i cere sacram supellectilem in favorem ecclesiarum pauperiorum, ut divina mysteria debito cum honore celebrentur. Quam prospero cum successu pia haec so- dalitas suum prosecjuitur finem, inde percipi potest, quia inde a sua origine usque ad nostra tempora supra 13.000 fidelium huic venerabili sodalitati nomen dederunt et in supradictum finem eleemosvnae instar 24.500 florinorum pio corde contulerunt. 1 Cum haec pia sodalitas hucusque iam praeclaros fructus in Nostra dioecesi produxerit, praecipimus et iniungimus omnibus et singulis animarum pastoribus, ut hanc piani confraternitatem benevolo animo prosequantur, eamque fidelibus šibi concreditis commendent, de officiis eius edoceant, atque indulgentias, c[uas praestitis prae- standis lucrari possunt uberrimas, illis rite exponant, sicque conferant, ut singuli sodales novo in dies accen- dantur zelo ac amore erga sanctissimum Sacramentum. 2 b) Confraternitas sacerdotalis Adorationis sanctissimi Sacramenti. Haec confraternitas introducta est per Venerabilem P. Eymard anno 1858, institutorem congregationis Patrum sanctissimi Sacramenti, Parisiis, 27 Avenue Friedland, et habet suas domos filiales Romae, Bruxellis, Marseille, Montreal et in austriaca provincia Tirol. Propagata brevi tempore latissime per orbem terrarum gaudet iam 40.000 adoratoribus consodalibus, qui diu noctuque adorant lesum Christum benignissimum Salvatorem in hoc augu- stissimo mysterio. Sanctissimus Pater Leo XIII. hanc con- fraternitatem sacerdotalis Adorationis et sodalitatem de perpelua Adoratione approbavit et benignissime commen- 1 Cfr. Die vierzehnte Paramenten-Ausstellung. Marburg, 1896. pag. 1—24. 2 Litt. Ord. Lav. die 20. Maii 1881 et Epist. past. die 27. Ianuarii 1881. — Družba vednega češč. presv. Rešuj. Telesa v Lav. škofiji in za podporo ubožnih cerkev. V Mariboru, 1896. 8. natis. -s- 285 -f- davit litteris die 20. Aprilis 1896 datis ad directorem sodalitatis hisce verbis: »Dilecte Fili, salutem et Apostolicam benedictionem. — Quae nuntiasti Nobis de augescente in dies in Hel- vetiae. Austriae Germaniaeque regionibus pietate erga augustissimum Eucharistiae sacramentum singulari nos iucnnditate affecerunt. Nihii etenim existimamus sive efficacius ad excitandos animos ad sobrie iusteque vi- vendum, sive aptius ad coelestia munera uberrime con- cilianda, quam religio in illud fidei mysterium, in quo Christus divitias charitatis suae veluti effudit. Accessit autem ad solatium Nostrum, quod hanc fidelium pietatem hoc maxime tempore provehi et amplificari cernimus, quum iniquorum hominum studia eo se acrius converti dolemus, ut debitos Eucharistiae honores abrogent eius- que desiderium et amorem a catholicorum animis con- vellant. Cum vero consociationi vestrae illud etiam pro- positum esse debeat, ut ecclesiae tot aerumnis vexatae tranquillitatem ab amantissimo Auctore exoretis, quos sanae laetitiae fructus non expectabimus, quum a tot millibus fidelium cuiusque aetatis et sexus coram cle- mentissimo Salvatore oratio fiat sine intermissione ? Igitur Nostrum esse ducimus sacerdotum consociationem Eu¬ charistiae adorandae tam late difusam, et eximiam fide¬ lium istorum religionem laude prosequi et impense fo- vere. Christus ipse numero ac studio vos augeat. Nos vero benevolentiae Nostrae testem et divini favoris au- spicem Apostolicam benedictionem tibi, dilecte Fili. sa- cerdotibus et fidelibus universis, qui puhlice propositae Eucharistiae adorandae consociati sunt, amantissime im- pertimus.« 1 1 In Nostra dioecesi haec confraternitas legitime introducta et consti- tuta est anno 1895, habetgue pro rectore suo R. D. Iac. Hribernik, Directorem spiritualem in seminario clericali Marburgi, qui consilio et opere consodales adiuvat. — Pro usu commendantur seguentes libri: Tesniere, Handbuch flir Priester der Anbetung. — S. S. Eucharistia, Organ der „Priester der An- betung“. Feldkirch (Voralberg). VIII. Jahrgang 1896. — Walser, Die evvige An¬ betung. Diilmen 19. Auflage. — Večna molitev pred Jezusom v zakramentu ljubezni. Ljubljana, 1895, po P. J. Walserju O. S. B. -I- 286 -§- c) Hisce confraternitalibus adnumerari potest »Asso- ciatio perseverantiae sacerdotalis« sub tutela sanc- tissimi Cordis lesu in sanctissimo Sacramento inter nos commorantis. Sodalitas haec habet sedem suam Vindobonae in Austria, ubi inlroducta est anno 1868 et nune in 120 dioecesibus propagata gaudet circa 12.000 sacerdotibus consodalibus, qui unanimiter quotidie adorant sanctis- simum Cor lesu, deprecantes: »lesu, mitis et humilis corde, fac cor meum secundum cor tuum!« et apponunt unum »Pater« et »Ave Maria«, ut šibi acquirant do- num perseverantiae in exequendis officiis status sacer¬ dotalis usque ad mortem. Insuper celebrat quilibet so- dalis quotannis unum sacruhi pro vivis et unum pro defunctis confratribus. 1 Summopere optamus, ut omnes dioecesis Nostrae clerici confraternitatem perpetuae Adorationis, sive asso- ciationem sacerdotum Adoratorum, sive perseverantiae sacerdotalis ingredi velint, cum in hisce calamitosis tem- poribus nib.il sit utilius, quam saepe saepius adire »cum fiducia ad thronum gratiae: ut misericordiam conse- quamur, et gratiam inveniamus in auxilio opportuno.« (Hebr. 4, 16). »Laudes et gratiae sint omni momento sanctissimo et divinissimo Sacramento; et benedicta sit sancta, pu- rissima et immaculata conceptio beatae Virginis Mariae Matris Dei!« (Indulg. 600 dierum, toties quoties , Leo XIII.) 1 Rector huius associationis pro Nostra dioecesi est R. D. Carolus Hri¬ bovšek, Canonicus et Director in seminario clericali Marburgi,- qui sodales sus- cipit et quaeque sodalitatem concernentia procurat. — Correspondenz des Priester-Gebetsvereines „Associatio perseverantiae sacerdotalis 11 . VVien, 1896. XVil. Jahrgang. -I- 287 -i- Caput VIII. De casibus iurisdictioni episcopali reservatis. S^^^josse ecclesiarum antistites iurisdictionem sacer- ||P|| datum minoris ordinis ita coarctare, ut a quibus- 1 - 1 dam gravioribus culpis, quas šibi suoque iudicio relaxandas reservant, ne in foro conscientiae quidem illi absolvere valeant, catholicum dogma est. Catholicam hanc veritatem sacrosanctum Concilium Tridentinum exposuit atque stabilivit hisce verbis: »Mag- nopere ad Christiani populi disciplinam pertinere, sanc- tissimis Patribus nostris \dsum est, ut atrociora quae- dam et graviora crimina non a quibusvis, sed a summis dumtaxat sacerdotibus absolverentur; unde merito Ponti- lices Maximi pro suprema potestate, šibi in ecclesia uni- versa tradita, causas aliquas criminum graviores suo potuerunt peculiari iudicio reservare. Neque dubitandum est, quando omnia, quae a Deo sunt, ordinata sunt, quin hoc idem episcopis omnibus in sua c,uique dioe- cesi in aedificationem tamen non in destructionem liceat pro illis in subditos tradita supra reliquos inferiores sa- cerdotes auctoritate praesertim quoad illa, quibus excom- municationis censura annexa est. Hanc autem delictorum reservationem consonum est divinae auctoritati non tan- tum in externa politia sed etiam coram Deo vim habere.« 1 Cui declarationi addiderunt Tridentini Patres sol- lemnem canonem, anathemate percutientem contrarium sentientes: »Si quis dixerit, episcopos non habere ius reservandi šibi casus nisi quoad externam politiam atque ideo casuum reservationem non prohibere, quominus sacerdos a reservatis vere absolvat, anathema sit.« 2 Papa Benedictus XIV. sanctae memoriae cum respectu ad reservationem casuum episcopalem sapienter observat: 1 Sess. XIV. cap. 7. de sacram. Poenit. 2 Ibidem can. 11. - 1 - 288 ~§~ »Quamvis praedicta facultate reservandi casus possit episcopus semper et quandocumque voluerit, uti, multis tamen nominibus decet, ut illam potius in synodo quam extra synodum exerceat.« 1 Hinc exquisitis animarum pastorum in Synodo Nostra congregatorum consiliis pensitatisque dioecesis Nostrae Lavantinae singularibus indigentiis moralibus pro potestate Nostra episcopali ordinaria statuimus et san- eimus, quae sequuntur. Nemo nescit salutarem reservationis quorundam casuum iudicio episcopali in sacro confessionis tribunali scopum et finem. Est nimirum ille, ut quaedam peccata censurae obnoxia eo gravius puniantur et prae omnibus tamen, ut efticacius corrigantur, dum nempe poenitens immanitatem et atrocitatem delicti sui edocetur et ad odium ac detestationem peccati vehementius excitatur difficultate absolutionis per superiorem obtinendae. Proin uti ex altera parte casus reservati non sunt nimium multiplicandi et reservationes accommodandae sunt tum exigentiis temporum locorumque 2 , tum vitiis et sceleribus imprimis gliscentibus ac grassantibus nec non dominanti cogitandi et sentiendi agendique mori, ita indubie non expediret et ad vanum redigeretur finis re- servationum, si ex altera parte nimis facile, fere indiscri- minatim facultas daretur confessariis, absol veneli nomine Episcopi a casibus reservatis. Eiusmodi facilitas absol- vendi non esset nisi vulnus utili reservationum scopo intlictum. Quibus omnibus coram Domino perpensis et ut saluti ii deli um pro virili parte consulamus, pastoraliter decernimus, ut iurisdictioni Nostrae episcopali sub solitis conditionibus 1 De sjnodo dioeces. Lib. V. cap. 4. Romae, 1755. nuni. 3. pag. 120. 2 Sacra Copgregatio episc. et reg. die 9. Ianuarii 1601 statuit, ut „locorum Ordinarii paucos casus eosque tantum, quos ad christianam discipli¬ nam retinendam, animarumque šibi creditarum salutem pro cuiusvis dioecesis statu et qualitate necessario reservandos esse iudicaverint, reservent 11 . -f- 289 -§- maneant subsecjuentes graviores conscientiae casus re- servati: 1. Peieratio sive mendacium iureiurando confir- matum coram iudice ecclesiastico vel civili. 2. Qui homicidium voluntarium actu exteriori per- petrarunt, aut abortum procurarunt, etiam effectu non secuto. 3. Qui violentas manus in proprios parentes inie- cerunt. 4. Qui in primo vel secundo consanguinitatis aut aflinitatis gradu canonicae computationis incestum com- miserunt. 5. Qui rei facti sunt criminis laesae Maiestatis. Quod vero attinet faeultatem, absolvendi ab enu- meratis quinque casibus iudicio Nostro reservatis, in- tacta manent privilegia hucusque Canonicis ecclesiae cathedralis, nec non Decanis et Consiliariis consistorialibus concessa. Confessarii modo recensiti habent quidem fa¬ cultatem a casibus Nobis reservatis absolvendi delegatam, quam tamen aliis subdelegare nequeunt. Praeterea in plena Nostra Synodo concedimus usque ad revocationem singularem potestatem, vi cuius omnes confessarii rite approbati a casibus iurisdictioni Nostrae episcopali reservatis — praeter pueros el puellas annum decimum quartum suae aetatis nondum explentes — etiam absolvere valent: 1. Poenitentes tempore sacrae confessionis ac com- munionis paschalis. Speramus fore, ut hac facultatis exten- sione disciplina poenitentialis non patiatur detrimentum, ut potius salus animarum incrementum capiat. 2. Poenitentes infra octavam sanctissimi Nominis lesu et sanctissimi Nominis Mariae, item sacratissimi Cordis lesu et purissimi Cordis Mariae nec non in testo sanctae Familiae lesu. Mariae, Joseph. 19 -I- 290 -f- 3. Peragentes prima vice generalem coniessionem, faci- endam ex quadam utilitatis aut necessitatis ratione, non ta- men ad hunc tantum finem, ut reus facilius a reservatis ab- solvatur. Tenetur tamen confessarius edocere poenitentem, quod in futurum, si hoc idem peccatum reservatum patraverit, solummodo ex speciali facultate Episcopi posset absolvi. 4. Poenitentes sponsos et sponsas immediate vel tribus diebus ante copulationem. 5. Poenitentes mulieres in ultimo mense praegna- tionis constitutas. 6. Poenitentes maleficos, qui in carceribus detinentur. 7. Poenitentes in nosocomiis vel hospitalibus aegro- tantes et consimiliter infirmos in domibus privatis de- gentes, etiam si non sint in articulo mortis. In articulo mortis, quod omnes non ignorant, cessat omnis reser- vatio. 8. Peculiare privilegium statuimus in bonum ec- clesiae Nostrae cathedralis s. Ioannis Baptistae, ad quam matricem reliquarum omnium ecclesiarum dioecesanarum poenitentes ex universa dioecesi confluunt sacramen- talis confessionis peragendae causa. lmpertimur nempe facultatem a casibus Nobis reservatis absolvendi omni¬ bus rite approbatis confessariis, quippe qui in insigni hac ecclesia confessiones poenitentium excipiunt. 9. Nutrituri porro pium fervorem poenitentium, parem potestatem lubenter concessuri sumus parochis vel rectoribus earum ecclesiarum, ad quas sacrae pere- grinationes sive e propinquo sive e longinquo fieri solent, vel in quibus sacrae missiones aut pia exercitia cele- brantur. Obligantur tamen parochi aut rectores prae- dictarum ecclesiarum, ut infra unius mensis spatium scripto exquirant huius extensionis gratiam. Tandem demum volumus et praecipimus, ut sche- dula casuum reservatorum typis impressa vel scripta in -t- 291 ecclesiis affigatur locis, pro confessionibus destinatis. Schedulae pro ecclesia Nostra cathedrali contineant casus reservatos et extensionem facultatis absolvendi ab eis ad omnes confessarios, qui in hac ecclesia confessiones poenitentium excipiunt. Venerabiles confessarii! Munus, quod in ecclesia Dei-geritis, plane eximium est. Enimvero tantarn vobis Christus ad iudicandas anirnas auctoritatem elargitus est, ut sententia, a vobis in terris iuste prolatae, rata ha- beatur in coelis. „Amen dieo vobis: Quaecunque alli- gciv er it is super terram, erunt ligctta et in coelo; et quae- cunque solveritis super terram, erunt soluta et in coelo.“ (Matth. 18, 18). Mundi igitur estote et puri conscientia, qui aliorum conscientiam purgare contenditis, ne illud apostoli vobis obiiciatur: „In quo iudiccis alterum, teipsum condemnas; ■cadem enim agis, quae iudicas“. (Rom. 2, 1). Flagrate porro zelo salutis animarum, ad vestrum tribunal acce- dentium, Deumque orate, ut corda eorum avertat a malo et convertat ad bonum, atque ipsos de virtute in vir- tutem magis magisque proticere faciat praepotenti sua gratia! Caput IX. De eantu ecclesiastico et mušica sacra. mnis ars demonstrans pulchrum a Deo est et flde illustrata ad Deum ducit. Qua de re ecclesia cum s. apostolo Paulo desiderans, ut fideles loquantur sibimetipsis »in psalmis et hymnis et canticis spirituali- bus, cantantes et psallentes in cordibus« (Ephes. 5, 19; Gol. 3, 16) suis Domino, cantum more veteris Testa¬ menti ’ cultui divino iam a principio recepit testante s. Augustino: »De hymnis et psalmis canendis ipsius Domini et apostolorum habemus documenta, exempla 19 * et praecepta«. 1 Quod s. Augustinus caeterique Patres saepenumero docuerunt de cantus ecclesiastici decore et utilitate, »ut per oblectamenta aurium iniirmior ani- mus in affectum pietatis assurgat«, 2 »id romanorum Pon- tificum auctoritas šibi integre eximieque perficiendum semper attribuit«. 3 Quapropter praeter Gregorium Magnum, qui in hoc catholicae Liturgiae ila »curas ac studia contulit, ut vel ipsam appellationem ab eo sacri concentus sint mutuati«, 4 alii Pontifices. praesertirn Pius V., Gregorius XIII., Paulus V. assidua sollertia promovendi liturgici cantus excel- luerunt sicut caeteri, »qui ad incolume Liturgiae decus tuendum nihil potius et antiquius habuerunt, quam ut rituum uniformitati sacrorum etiam concentuum unifor- mitas ubique responderet.« 5 Idem in votis habens S. P. Pius IX. Brevi die 30. Maii an. 1873 editionem Gradu- alis romani authenticam declaravit; quam antecessoris sui approbationem S. P. Leo XIII. omnimodam curam cantus ecclesiastici gerens litteris apostolicis die 15. Nov. an. 1878 confirmavit, extendit ac commendavit hisce verbis: »Itaque memoratam editionem . . . probamus atque authenticam declaramus ... id potissimum spec- tantes, ut sic cunctis in locis ac dioecesibus, cum in caeteris, quae ad sacram Liturgiam pertinent, tum etiam in cantu una eademque ratio servetur, qua romana uti- tur ecclesia.« 6 Nuper S. R. G. die 6. Iulii an. 1894 mušicam sacram vocavit partem Liturgiae et curae episcoporum commendavit praescriptis emendandam, verbis usa: »Essendo la Musiča Sacra parte della Li- turgia, si raccomanda ai Rmi Ordinari di prenderne cura speciale, e di farne argomento di opportune pre- scrizioni soprattutto nei Sinodi Dioecesani e Provinciali, sempre pero conformi al presente Regolamento.« 7 1 Edit. Bened. ep. 55. tom. II. pag. 142. num. 34. — 2 Confess. lil*. X. cap. 33. num. 3. — 3 S. R. C. decret. die 7. Iul. 1894. — 4 Ibidem. — 6 Ibidem. — 6 Ibidem. — 7 S. R. C. (Regolamento, Pars II. 1.) die 6. Iulii an. 1894. -S- 293 -§- C um nihiJ sit magis ecclesiaslicae disciplinae ini- micum ac perniciosum, quam divinam psalmodiam in ecclesiis Dei contemptim vel negligenter obire, 1 haec servanda statuimus: 1. Cantus ab ecclesia in sacra Liturgia praescriptus est cantus firmus, 2 planus seu gregorianus, cuique can- tui dignitate, sublimitate, vi atque arte praeeminens, ad glorificandum Deum aptissimus, castis auribus conveniens, unitatem fovens, biblia musicae sacrae vocatus, bonum ecclesiae proprium; »cantus iste ille est, qui fidelium animos ad devotionem et pietatem excitat; denique ilJe est, qui, si recte decenterque peragatur, in Dei ecclesiis, a piis hominibus libentius auditur.« 3 S. Augustinus, cum cantum hunc, quem s. Ambrosius praecipue fovit, Me- diolani audiret, se lacrimasse testatur: »Quantum flevi, inquiens, in hvmnis et canticis tuis suave sonantis eccle¬ siae tuae vocibus commotus acriter. Voces illae inllu- ebant auribus meis et eliquabatur veritas in cor raeiim et exaestuabat inde affectus pietatis et currebant lacri- mae et bene mihi erat cum eis.« 4 Accedit, quod cantus firmus semper et ubique peragi potest, quia totum textum servat, eumque una voce cantare licet. Gregorianum ergo clerici in seminario cantum summo studio excolant 5 et canora suavique voce promant vi- dentes, se sacerdotes in sanctis functionibus cantu igno- rato irrisiones procreaturos esse, ipsos scandalum non leve factos. In seminario cantus ecclesiastici semel saltem in anno examen beri mandamus. Cuius cantus usum pastores pia aemulatione fovere, restituere, pro- movere glorientur et cantent rite et accurate modos, qui continentur Missali et nuper auctoritate Nostra edita Collectione rituum dioecesis Lavantinae et a sacra rituum Congregatione approbata, ut oflicia cum decentia et religi- 1 Encvcl. Bened. XIV. de die 19. Febr. an. 1749. § 2. — 2 Ibidem § 5. — 3 ibidem § 2. — 4 Confess. lib. IX. cap. 6. — 6 Cone. Trid. sess. XXIII. cap. 18." de reform. one peragantur, »augeatur devotio, firmetur fides, fove- atur in unam sanctam ecclesiam romanam, matrem et magistram nostram dilectio, ut animarum aeterna salus promoveatur et ut vos in die iudicii fideles mysteriorum Dei dispensatores inveniamini.« 1 Studio et usui inser- viunt: Magister choralis (auctore Fr. Xav. Haberl); Ma- nuale chorale«. (Ratisbonae, 1886 apud Frid. Pustet, typograph. apostolic.); Graduale, Vesperale, Antiphona- rium, Officium maioris hebdomadae, Officium nativitatis Domini, Officium defunctorum (excerptum ex Collectione rituum dioec. Lavantinae. Marburgi, 1896. typographia s. Cyrilli). Porro »Organum comitans« auctoribus: Witt, Piel, Paul Schmetz, Ouadlig. — Postremo deploramus modum, quo passim cantantur officia defunctorum, »ut nedum inde augeatur populorum religio, devotio excitetur, e contrario sacri ritus ipsumque tremendum Mysterium persaepe fiant ludibrio.« 2 2. Cantus harmonicus i. e. tiguratus seu liguralis ab ecclesia toleratur, quatenus cantum gregorianum refert. Cavendum autem, ne in officio vel Missa textus liturgicus, cui priores partes tribuit ecclesia quam ubertati melo- diae in colendo Deo, a cantoribus mutetur vel mutiletur. In Missa sive sollemni sive cantata omnes textus (ordinarii i. e. in qualibet Missa iidem proferendi: Kyrie, Gloria, Čredo, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei; extraordinarii: Introitus, Graduale, Offertorium. Communio) integri aut cantentur 3 aut clara voce 4 vel saltem sub- missa voce 5 recitentur. Non licet aliquid addere 6 neque abbreviare textum 7 neque cantum protrahere, 8 ut e. gr. Missae cursus, nisi admittunt rubricae, interrumpatur. Verba ita distincte proferenda sunt, ut intelligantur. 9 1 Collect. rituum dioec. Lavantinae. Marburgi, 1896. prooemium. — * Cone. prov. Albiensis an. 1850. Tit. III. decret. III. Coli. Lac. tom. IV. col. 426. — 3 Innoc. XII. die 20. Aug. 1692. — 4 Caeremon. Episc. Par. II. n. 1. a. 8. — 6 S ; R. C. die 22. Iul. 1848. — G Innoc. XII. die 20. Aug. 1692. — 7 S. R. C. die 5. Iul. 1631. — 8 S. R. C. die 21. Febr. 1643. —• 9 Caeremon. Episc. Lib. I. c. 28 n. 12.; encycl. Bened. XIV, de die 19. Febr. 1749. § 9. ~1- 295 -s- S. Augustinus lacrimavit non solo cantu sed verbis can- tui coniunctis commotus, ut ipse aperte declarat. 1 Cantus figuratus, cuius optimum et perfectum Giovanni Pierluigi Praenestini (Palestrina) opera immortalia prae- stant exemplar, novissimo tempore a Dr. Witt resuscitatus est. Quos secuti sunt auctores celeberrimi: Anerio, Su- riano, Vittoria, Viadana, Orlando Lasso, Hasler, Aiblinger, Handel (Gallus), Mettenleiter, Stehle, Koenen, Piel, Haller, Brosig, Nick, Hanisch, Nikel. — Cum bene notum sit, opti- mam compositionem musicae polvphonae mala executione fieri inconvenientem, in hac ratione, ubi stricte liturgica functio peragatur, adoptandus est cantus gregorianus. 2 3. Organa et alia instrumenta cantum comitandi causa adhibeantur et quidem »solummodo ad vim quam- dam verborum cantui quodammodo adiiciendam, ut magis magisque audientium mentibus eorum sensus infigatur commoveanturque fidelium animi ad spiritualem rerum contemplationem et erga Deum divinarumque rerum amorem incitentur.« 3 Liturgicum a Concilio Tridentino approbatum instrumentum est solum organum, 4 quod a celeberrimo quodam viro laudatur: ex Christiana arte ex- oriens varietate magna sonorum ingeniosissime cohaerere, natura sua vero sollertiae artificiosae vanitatem excludere et nequire sensualibus oblectationibus animos externe perturbando in se convertere. Organi sonus, quorum ser- vire est et non dominari, sint modesti et devoti et non praecipites, tumultuosi, abrupti; »ab ecclesiis vero mu- sicas eas, ubi sive organo sive cantu lascivum aut im- purum miscetur . . . arceant episcopi, ut domus Dei vere domus orationis esse videatur ac dici possit.« 5 Quapropter severe obstringimus parochos, ut instru¬ menti cultui sancto dedicati abusum, qui in eo est, 1 Confess. Lib. X. c. 33. — 2 S. R. C. (Regolamento) die 6. Iul. 1894. — 3 Encycl. Bened. XIV. de die 19. Febr. 1749, § 12. — 4 Cone. Trid. sess. XXII. decret. de observ. et vitand. in celebr. Miss.; Caeremon. Episc. lib. I. c. 28. n. 11. — 6 Cone. Trid. sess. XXII. decret. de observ. et vitand. in ce¬ lebr. Miss. -§- 296 -§~ quod theatralis et lascivae musicae genera: polkae, walzer, marciae producuntur, e medio tollant, ne ultra audientium animi a rei divinae contemplatione avocentur 1 et sensualitati immittantur. De improviso seu ex tempore organo Canere omni, qui nescit modo revocato ad artem ac praecepta ecclesiae et conveniente devotioni fidelium. interdicitur a sacra rituum Congregatione (Regolamento) sequentibus verbis: »E vietato 1’ improvvisare, detto a fantasia, sulforgano a chiunque nol sappia fare con- venientemente, cioe in modo da rispettare non solo le regole deli’ arte musicale, ma quelle altresl che tutelano la pieta ed il raccoglimento dei Fedeli.« 2 Sequantur ergo organoedi prae-, inter- et postludia collecta a Kothe, Hanisch, Piel, Dibold. Cum organi usus summam requirat artem, nemo organoedus habeatur aptus nisi, qui serio in ea et legibus liturgicis immoratus studio scitur. Organum tacet in Missa de Requie, domi- nicis Adventus (excepta domin. III.) et Quadragesimae (excepta domin. IV.), ita etiam diebus ferialibus illius temporis, nisi festum quoddam sollemniter ab ecclesia celebratur. 3 In Missa de Requie, si opus fuerit, ličite or¬ ganum pulsetur, ubi hoc sono quodam fit modesto et lugubri. 4 In Missa inter elevationem ipsam organum aut sileat aut dulciori sono et omni gravitate pulsetur. 5 Inter alia instrumenta more introducta 6 nonnulla scilicet, quae per se theatralia non sunt, ab ecclesia permittuntur utenda in cultu divino, si voces non oppri- munt. 7 »Musicus cantus«, monet Renedictus XIV., »qui nune in ecclesiis usu receptus est et qui organi et alio- rum instrumentorum harmoniae coniungi solet, ita insti- tuatur, ut nihil profanum, nihil mundanum aut theatrale resonet.« 8 Proin exclusis a choro sic dictis: Solo, Duett 1 Caeremon. Episc. Lib. I. cap. 28. n. 12. — 2 S. R. C. (Regolamento) de die 6. Iul. 1894. art. 12. — 3 Caeremon. Episc. Lib. I. c. 28. n. 2 et 13. ; S. R. C. 2. Apr. 1718. — 4 S. R. C. 31. Mart. 1629. — 6 Caeremon. Episc. Lib. I. c. 28. n. 9 et L. II. c. 8 n. 70. — 5 Bened. XIV. de Synodo Dioeces. L. XI. c. 7 n. 6. — 7 Encycl. Benedic. XIV. de die 19. Febr. 1749. § 9. — 8 Ibidem § 3. aliisque huius generis, Intradae, Tusch nuncjuam in puh¬ lico Dei cultu audiantur. Musiča in ecclesia debet esse sancta; nam sanctus est locus, quo resonat, sanctus textus, sanctus actus, sanctus tinis. Caeterum censemus, instrumenta, cum summa peritia tantum eorum usum convenientem reddat, in ecclesiis ruralibus rarissime esse adhibenda. 4. Sicut in omnibus liturgicis functionibus, ita prae- sertim in Missa sollemni et cantata (sine diacono et sub- diacono) 1 cantus in lingua vernacula illicitus est. Nam ecclesia omnibus S. R. C. decretis a Concilio Tridentino usque ad haec tempora constanter usum linguae ver- naculae in Missa cantata vel sollemni interdixit, ita no- vissimo tempore die 21. lunii 1879; 2 et nuper die 31. lan. 1896 S. R. C. ad quaestionem: »An ... a fide- libus intra Missam cani possint . . preces vel hyrnni lingua vernacula compositi in honorem Sandi vel My- sterii, cuius festum agitur?« — respondit: Affirmative de consensu Ordinarii quoad Missam pri vatam: Negative quoad Missam sollemnem sive cantatam iuxta ordinationis pro mušica sacra articulum septimum et octavum; non obstante decreto die 21. lunii 1879 et aliis quibuscunque.« in functionibus non liturgicis ut in missionum, soda- litatum, mensis beatae Mariae dedicati, viae crucis exercitiis, Litaniis, processionibus non theophoricis, ante concionem, si habetur ante vel post Missam cantatam. denique in Missa privata (non cantata) cantus ecclesiasticus in lingua vernacula licitus est; 3 ex quo multus huiusmodi cantus in ecclesia usus patet. Cantetur vero textus sanctus le- gibus dicendi et versuum modificationi rectae satisfaciens et officio, quod agitur, conveniens, una voce, melodia mentem ecclesiae et cantum gregorianum referente. Huius cantus usui »Cecilija« (edit. a sodalitate s. Hermagorae) et »Hosanna« (Graecii, Styria) cantionalia dioecesana 1 Ritus celebrandi Miss. Tit. VI. n. 8. 2 Collectio Gardellini Xr. 5785. — 3 XXXIX. Conferenz-Schluss-Protokoll 1887 II. 1. c. declaramus. Abusus vero est tollendus, quo in Missa intra »Sanctus« et »Communionem« canuntur cantica B. M. V. vel alicui Sancto honori, et sic dictum »Secun- dieren« a priori cantum communem impossibilem reddit. Dictae normae cantum maiorum nostrorum apprime conformem fuisse, nonnulla eius exempla approbant re- sidua ex saeculo 17. 1 5. Irreligiositate cum egoismo et sensuali voluptate in mundum irrumpente cantus ecclesiasticus ita dege- neravit, ut S. P. Pius IX. conquereretur: »At enim, quod maxime dolendum, plerisque in templis quoddam con- centuum genus usurpatur, scenicis ludibus plane dignum .« 2 Ad medelam afferendam opera nonnullorum Germaniae virorum praesertim Witt sodalitas s. Caeciliae pro Ger- mania, Austria et Helvetia constituta est, quam S. P. Pius IX. postulantibus 29 episcopis approbavit nitens, ut »sacri concentus sanctitati divinae domus rituumque maiestati respondeant.« 3 Ad mentem istius associationis in Nostra dioecesi anno 1887 fundata est sodalitas s. Caeciliae, quae in ecclesia praeprimis cathedrali lauda- biliter laborat. Ut ecclesiae reddamus cantum in Nostra dioecesi desideratum, in Domino exhortamur pastores, ut omnem operam impendant, quo organoedi iuventutem praesertim parvulos frequentantes scholam exerceant 4 canlu eccle- siastico, ex quibus pie et scite cantantium acquiruntur vires; instituantur chori, qui a rectoribus peritis cantus ecclesiastici diriguntur, ad artem et praecepta canere docentur, a parochis religiose educantur et invigilantur. Nihil canendum, quod Nostra auctoritate non est appro- 1 Cerkveni glasbenik an. 1878. et 1879. et Cecilija. — 2 Pius IX. Brevi „Multum“ die 16. Decembr. 1870. — 3 Ibidem. 4 Synodus IJioec. Lavantina an. 1888. pag. 71. num. IX. — Conferenz- Schluss-Protokoll vom 6. Dezember 1887. II. Pastoral-Conferenz-Frage. Der Kirchen- gesang. pagg. 4—14. — Sauter, Der Gesang bei der feierliehen Liturgie. Tlieo- logisch-practische Quartalschrift. Linz, 1892. Heft III. pag. 530; Heft IV. pag. 829; 1893. Heft II. pag. 339; 1894. Heft I. pag. 50. — Paul Krutschek, Die Kirchenmusik nach dem Willen der Kirche. 3. Aufl. Regensburg. 1891. 299 -f- batum. In posterum folio dioecesano musicalia approbata annuntiabuntur. Redigatur repertorium musicae sacrae; guocirca concedimus facultatem, ut ex aerario ecclesi- astico necessaria cantui curentur musicalia. Inter folia de hac re tractantia commendamus »Cerkveni Glasbenik« (Labaci) et »Musiča sacra« (Ratisb. apud Pustet) procu- randa. Dečani certiores Nos faciant etiam de profectu cantus ecclesiastici singularum parochiarum. Ecclesiae Nostrae cathedralis scholam puerorum choricorum ex- optamus. Cantcite Domino canticum novum : laus eius in ec- clesia sanctorum. Laudent nomen eius in choro, in tym- pano et psalterio psallant ei. (Ps. 149, 1. 3). Caput X. De colenda arte ecclesiastica. ntime cum gualibet religione ab antiquissimis tem- poribus connexa est ars. Quaevis enim arte in peragendo sacro cultu utitur. Arte adiuvante vi- detur corporis oculis numen divinum, conspicitur coelum, repraesentantur conceptus supranaturales. Artifex iam pridem quasi mediator erat deos inter et homines, coe¬ lum inter et terram. Qua ex causa Phidias ille tali tan- taque gloria insignitus est, cum 01ympum eiusgue im- mortales gentibus pulcherrime ostenderet, »adeo, ut maiestas operiš eius deum aequaret.« 1 1. Religio Christiana, quippe quae religio perfectissima est, artem nequaquam reiecit. Ministerio šibi eam as- sumpsit eamque excoluit, guinimo ad summum perfec- tionis apicem evexit. Ars Christiana — ars suprema, alias omnes antecellit. Quintilian. Institut. XII. 10. Artem christianam religionem nostram aetate adae- quare constat. Inter discipulos Christi ipsos quidam ar- tifex fuisse fertur, Lucas evangelista, pictor praeclarus. Christianos primi aevi ars subtus terram in catacumbas tenebrosas concomitata est; cumque ecclesia post ce- lebrem Constantini victoriam e latebris tristissimis resur- rexisset, etiam ars Christiana, resurrectionem celebrando, prodiit in lucern. Abhinc in ecclesia magnifice colebatur. »Quum ec¬ clesia ex catacumbis et domibus privatis, ubi delituerat, prodiisset, quidquid artium aetas illa, quidquid divitiarum imperium romanum tenebat, basilicis construendis et multiplici opere exornandis impensum est.« 1 Pontifices romani, operibus immortalibus salutem omnimodam gen- tium promoventes, artibus singularem attribuebant curam, Augustum imperatorem et Maecenatem hac ratione longe superando. Ipsi artium semper protectores fautoresque fuere. Quis'Leonis L. Gregorii Magni digne celebrare merita potest? Quis, historiae peritus, nescit, quales šibi Nico- laus V. promeruerit laudes? »Mirum in modum animum adplicuit, ut ob perpetuam magnorum aedificiorum con- structionem romanae Ecclesiae honor et apostolicae Sediš gloria simul cum singulari et praecipua christiano- rum populorum omnium devotione abundantius ac la- tius amplificaretur .« 2 — Sed quid de Iulio II. vel Le¬ one X. dicendum! Quorum prior incredibili liberalitate et favore artibus auream praebuit aetatem, quem proinde merito Albertini doctissimus hymno effert, affirmando: »Sanctitas Tua omnibus praeripuit palmam.« 3 Similiter illustrissimi eorum successores artibus fa- vebant principibus regibusque multo opulentius. Eximio ipsorum exemplo episcopi, indefessi gregum pastores et sacerdotes egregii, totum per orbem artes copiose pro- 1 Cone. prov. Viennen. an. 185S. Tit. 111. cap. 2. 2 Manetti. Cfr. Pastor: Geschichte der Papste. tom. I. p. 419. 3 Pastor. Op. cit. tom. III. p. 731. -s- 301 -f- tegebant. Centena, imo millena decora templa in orbe catholico. splendore incantante fulgentia, reddunt testimo- nium operae eorum. 2. Ast non est mirandum, quod qui regunt eccle- siam, tanti artes aestiment. Ars enim humani ingenii culmen est sublime. Deu s ipse arte est usus creando coelum et terram, operam artificiosorum primum pulcherrimumque. Propterea s. Scrip- tura artificem eum appellat. »Vani autem sunt omnes homines, in quibus non subest scientia Dei, et de his, quae videntur bona, non potuerunt intelligere eum, qui est, neque operibus attendentes agnoverunt, quis esset artifex«. (Sap. 13, 1. cfr. 7, 21—8, 6). Donum coeleste, aliquid divini est ars. Dante Allighieri, insignis poeta christianus, eam »nepotem Dei« 1 nominat. Ars pulchritudinem menti ostendit; quaevis vero pulchritudo splendor est Dei solius, qui est pulchritudo absoluta, »%aXov atko /aiF secundum philosophum in- signem. 2 Ars, praesentando pulchritudinem naturae, Deum respicit, nam »pulchritudo creaturarum nil est aliud, quam communicatio pulchritudinis divinae rebus creatis.« 3 Supremum igitur artis principium Deus ipse est. Quam sublimes deinde effectus sunt artis! Artis enim est, ut quae abstracta, invisibilia, supranaturalia sunt, sensibus humanis concipiantur. »Quemadmodum invisibilia Dei, testante Apostolo, per ea quae facta sunt, intellecta conspiciuntur: sic virtus quoque et divinitas sanctissimi Redemptoris nostri in omnibus et singulis, quae ad externam cultus divini speciem et pulchritudinem provida ecclesiae dispositione ordinantur, mirilice reful- get piasque fidelium mentes condigna Sponsi coelestis eiusque Sponsae admiratione perfunditattollitque sursum.« 4 1 Divina commedia. Inferno cant 21. v. 105: „Si, che vostr’ arte a Dio ijuasi e nipote.“ 2 Plato, Sympos. §.211. 3 Thomas Aquin. Expos. in Dionys. 4 Cone. prov. Pragens. an. 1860. tit. VI. c. 1. -S— 302 —f- Artes ergo convenientes populi educatrices censentur, quibus mentes illustrantur, sensus inflammantur, corda coelesti desiderio iraplentur, amor nutritur divinorum. »Arte animae purgantur«, ait philosophus. 1 Quo prae- stantiores sunt artes, eo notiones limpidiores. Ideo »flamen veritatis est ars — et sacrarium religionis in- timum artis sacrarium est.« 2 »Artes solas libidines ex- stinguere et errores fugare patet.« 3 En, quam generosae utilesque sint artes ! 3. Propterea ardentissime cupimus, ne venerabilis Nostrae dioecesis clerus artes negligat. Vos estis Beseleel novi foederis, quem, ut digne construeret et adornaret tabernaculum, Omnipotens »implevit Špiritu Dei, sapien- tia et intelligentia et scientia in omni opere ad excogi- tandum, quidquid fabrifieri potest ex auro et argento et aere, marmore et gemmis et diversitate lignorum; de- ditque ei socium Oholiab, filium Achisamech, de tribu Dan; et in corde omnis eruditi posuit sapientiam, ut faciant cuncta, quae pracepit: tabernaculum foederis et arcam testimonii et propitiatorium, quod super eam est, et cuncta vaša tabernaculi . . .« (Exod. 31, 3 sq). Quanto uberius debent esse sapientia et in arte scientia repleti, qui nune Dei viventis aedificant et cu- stodiunt templum! Quem in finem enixe artium studio vacare oportet. »Optamus ardenter, ut parochi omnesque universim sa- cerdotes solidam praesertim archaeologiae ecclesiasticae peritiam et subtile de artis christianae principiis et mi- nisteriis iudicium acquirant, ne sinistro eorum arbitrio deficiente siejuidem scientia et dexteritate conservanda tollantur, abolenda retineantur, et restauranda sumptuose potius delormata, quam reformata merito vituperentur.« 4 1 Aristoteles, De arte poetica lib. VI. cap. 2. 2 Dr. Fr. Hettinger, Timotheus pag. 251. 5 Longinus, Ilspi 8 Cum autem tempore elapso multae artiliciose confe- ctae et vilipensae res ecclesiasticae proprio motu amotae vel in damnum ecclesiae et dioecesis peregrinantibus mercatoribus praeparvo pretio venditae vel rebus nullius valoris permutatae sint, idcirco decernimus et statuimus: 1. Veteres imagines, pictae vel sculptae, temere non amoveantur; interrogetur prius intelligens artis quoad essentialem valorem, et proinde cognito valore renoventur per artificem, non autem per hominem imperitum. 2. Antiquae ecclesiasticae res, ad usum ineptae, non vendantur, sed expediantur in Museum dioecesanum. quod Marburgi instituendum proposuimus. 3. Museum dioecesanum erit locus, collectioni et conservationi antiquorum artiliciosorum operum dioecesis Nostrae destinatus. Quem in finem curandum erit, ut in civitate Nostra residentiali adaptetur quamprimum locus congruus. Magni momenti Nobis esse videtur, ne veneranda signa praeteritae pietatis, etiamsi propter antiquitatem forsan quoad usum minoris valoris sint, damnentur interitui, ne- que differantur in externa profana musea, in quibus haud raro admiscentur ethnicis artificiis, e. gr. pia beatissimae Virginis Mariae imago collocatur penes Olvmpi figmenta, quod certissime offendit sensum catholici cordis. In antiguis est sapientia. (lob. 12, 12). Colligite, quae supernnernnt fragmenta, ne pereant. (Toan. 6, 12). Caput XXVI. De promulgatione et oMigatione Constitutioimm synodalium. ertum est, ad legis substantiam pertinere ipsius legis promulgationem, qua ad totius communitatis notitiam devenire queat: est enim regula morurri, quae proinde omnibus debet innotescere, quod aliter 26 -f- 402 -f- lieri nequit, nisi per promulgationem. Modus autem, quo haec promulgatio sit facienda, non est speciatim a iure praefinitus. Sufiicit ergo ipsa publicatio, quae lit in Synodo, cui interest praecipua pars cleri. Facta vero promulgatione, statim dictae Constitu- tiones obligare incipiunt eos, qui earumdem sufficientem notitiam habuerint 1 . Constitutiones svnodales vim habent obligandi in dioecesi. Sunt enim pracepta eorum, quos Spiritus sanctus posuit episcopos regere ecclesiam Dei; quod denotat po- testatem iurisdictionis. Proinde salva fide non potest illis denegari potestas obstringendi legibus subditos, qui obe¬ di re teneantur. Quare apud omnes iuristas principii loco est, svno¬ dales Constitutiones facere ius particulare, ab omnibus observandum in constituentis territorio degentibus. Hinc, circa subiectum legis seu personas, quae eius- modi decretis ligentur, paucis dicimus, ad ea servanda teneri, quotquot dioecesim incolunt, nisi speciali privilegio ab Episcopi subtrahantur iurisdictione. Qnin et regulares, exemptione non olistan te ad synodales Sanctiones te- nentur in iis, quae respiciunt curam animarum, aut sa- cramentorum administrationem, aut materias, in quibus subsunt iurisdictioni delegatae Episcopi 2 . Si haec scitis, beati eritis, si feceritis ea\ (loan. 13, 17). Quia, si quis auditor est verbi et non factor, ldc coni - parabitur viro consideranti vultum nativitatis suae in spe- cido; consideravit enim se, et abiit, et statim oblitus est, qualis fuerit. (tac. 1, 23. 24). Testis mendax peribit; vir 1 Benedicd P. P. XIV. Synodus dioecesana. lib. 13. cap. 4. § 1 et 2. Edit. cit. Romae, 1755. pag. 475. 2 Benedicti P. P. XIV. Synodus dioecesana. lib. 13. cap. 4. § 3—6. Edit. cit. pag. 476. — Leonis P. P. XIII. constitutio „Romanos Pontifices“ octavo Idus Maii 1881. Edit. citat. Vol. I. Typ. Soc. s. August. Desclee. Brugis et Ins. 1887. pag. 192—194. -S- 403 -§~ obediens loquetur victoriam. (Prov. 21, 28). Obedite praepositis vestris et subiacete eis. Ipsi enim pervigilant, quasi rationem pro cmimabus vestris reddituri, ut cum gaudio hoc faciant, et non gementes; hoc enim non expedit vobis . . . Deus autem pacis . . . aptet vos in omni bono, id faciatis eius voluntatem, faciens in vobis, quod placent coram se per Jesum Christum, eui est gloria in saecula saeeulorum . . . Gratia cum omnibus vobis. Amen. (Hebr. 13, 17—25). Marburgi, diebus 28., 29. et 30. mensis Septembris et diebus 1. et 2. mensis Odobriš 1896. t Michael, Princeps-Episcopus. Secretarius Synodi: Dr, Iosephus Pajek. Notarius Sj-nodi: Dr. Ioannes Mlakar. 26 * Additamentum. Meditationes in exereitiis synodalibus. I. Meditatio. De fine hoininis et sacerdotis. povabilu na škofijsko sinodo omenjajo premi- lostljivi knez in škof tudi naslednje: »Ad spi- ritum pietatis et zeli religiosi in Svnodi soda- libus excitandum pia quoque exercitia institui curabimus.« Da je ta očetovska skrb premilostljivega višjega pastirja po vsem opravičena, mora pač vsakdo izmed nas sprevideti: naše vunanje pastirsko delovanje namreč ne more imeti pravega uspeha, ako naše notranje ni urejeno po božji postavi. S to nalogo — instituendi pia exercitia ad spiritum pietatis et zeli religiosi excitandum — od prevzvišenega nadpastirja mi izročeno, stopim zdaj pred Vas. prečastiti in preljubljeni mi duhovski bratje; in odkritosrčno rečem, da stopim pred Vas z velikim strahom, ker pripoznati moram s prerokom: »A, a, a, Domine Deus, ecce neseio loqui« (ler. 1. 6); pa tudi z velikim zaupanjem: ker stojim pred Vami v duhu pokorščine — pokorščini pa je zagotovljen blagoslov božji; ker govorim bratom, s katerimi me veže tesna vez duhovske ljubezni; in ker bode vse, kar bodem govoril, v prvi vrsti veljalo meni samemu. »Non praerogativam mihimet scientiae, si haec meis consacerdotibus charitatis intuitu praerogem, vindi- cabo, aut vitae perfectae me esse fateor, cum de vita perfecta alios moneo; sed potius cum haec ad illos loqui audeo, simul cum illis, quae loquor, audiam«. 1 Da pa po preblagem namenu milostljivega višjega pastirja obudimo v sebi duha pobožnosti in sv. goreč- 1 S. Ambros. De dignitate sacerd. cap. 1. ad fin. Migne, Patrologiae Cursus completus. Parisiis, 1845 et sqq. Tom. XVII. col. 569. -t- 408 nosti, bodemo pred vsem premišljevali vzvišenost du- hovskega poklica. Mislim namreč, da duhovnik, ki je do živega prepričan o lepoti, o visokosti svojega poklica — da tak duhovnik mora ljubiti svoj stan, mora goreti za svoj poklic. Lepoto duhovskega poklica pa bodemo tem jas¬ neje spoznali, ako ga primerjamo s poklicem človekovim sploh. To primerjanje nam bode v svetli luči kazalo: I. odlično stopnjo časti, na katero je duhovnik po¬ stavljen; II. blagonosni namen, za katerega je odločen; in III. posebno popolnost, za katero skrbeti je zavezan. 1. Spominjajmo se nad vse pomenljivega dneva, ko so nas milostljivi knez in škof s pokladanjem rok po¬ svetili v duhovnike, in je sv. Duh iz nebes prišel nad nas in vtisnil naši duši neizbrisno znamenje duhovenstva, rekoč: »Tu es sacerdos in aeternum«. (Ps. 109, 5). Kaj smo tisti dan mislili, kaj čutili, kaj obečali Bogu in njegovemu namestniku, svojemu škofu? in kako smo te obljube spolnjevali? kakošno je zdaj naše mišljenje, kakošno naše življenje? je-li v resnici duhovsko, je-li sveto, je-li vredno prečastnega poklica našega? 2. Najvišji in večni duhovnik Jezus Kristus, ki si nas svoje nevredne služabnike poleg neštevilnih drugih milostij povzdignil še k duhovski časti, to pa ne po našem zasluženju, marveč po svojem neskončnem vsmi- ljenju; dodeli nam milost, da vzvišenost svojega po¬ klica prav spoznamo, da svetost svojega poklica v delih kažemo, da nam svete skrivnosti, katere si nam izročil, ne bodejo v obsodbo in v pogubljenje, temveč bodo po tvoji milosti nam in vernemu ljudstvu v posvečevanje in vzveličanje. Vlij v naša srca duha ljubezni in spošto¬ vanja do duhovskega poklica, duha sv. gorečnosti za duhovski poklic, in ohudi v nas resnično željo bogoljub- nega življenja. Sv. Marija, mati Kristusova in mati naša, vsi sveti apostoli in škofje in mašniki, prosite za nas! -I- 409 ~f- I. dlična je stopnja časti, na katero sem postavljen. To že spoznam, ako pomislim: 1. O d k o d sem. Na to vprašanje mi odgovarja sv. Ignacij v svoji zlati knjigi »De exercitiis špirit.«: 1 »Homo creatus est«. Kot človek sem vstvarjen od Boga, t. j. narejen iz nič. To je moj začetek, to sem sam iz sebe: nič. »Substantia mea, ta.mqudm nihilum ante Te (Domine)«. (Ps. 38, 6). Da sem človek, je delo božje vsemogočnosti: »Fciciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram . . . Formavit igitur Dominus Deus hominem de Urno terrae, et inspiravit in faciem eius spiraculum vitae, etfactus est homo in animam viventem.« (Gen. 1, 26—27). Da sem človek, je delo posebne lju¬ bezni božje, katera me je iz nič poklicala v življenje: »In charitate perpetua dilem te, ideo attraxi te miserans«. (ler. 31, 3). Da pa sem duhovnik, bilo je treba še več, bilo je treba, rekel bi, drugega vst varjenj a: » Dixit ergo eis iterum: Pax vobis. Sir,ut misit me Pater, et ego mitto vos. Haer mm dixisset, insufjiavit eos et dixit eis: Accipite Spiritum sanctum.« (loan. 15, 16). »Nec quis- quam sumit šibi honorem, sed qui vocatur a Deo, tam- quam Aaron.« (Hebr. 5, 4). In da sem duhovnik, moral me je Gospod izbrati izmed tisoč in tisoč drugih, ki bi bili toliko častnega poklica morda vrednejši, kakor jaz: » Ornnis namque pontifex assumptus ex hominibus« (Ibid. 5, 1); povzdignil me je iz moje revščine in nevrednosti: »Suscitans a terra inopem, et de stercore erigens paupe- rem, ut collocet eum cum principibus . . . populi sui«. (Ps. 112, 7—8). Tn kako me je poklical? katerih sredstev se je posluževal? Kako modro in ljubeznjivo je vodil vse okolnosti mojega življenja, da me je pri¬ vedel do cilja! O Gospod, » kako nerazumljive so tvoje sodbe in kako neizvedljiva tvoja pota!« (Rom. 11, 33). Exercitia spiritualia S. P. Ignatii de Loyola. Uatisbonae, 1855. pag. 87. ~i=- 410 -§- Kaj sem storil, da si zaslužim to prečastno izvolitev? ali marveč, kaj sem vse storil, daje postanem nevreden? in kaj hočem storiti, da popravim svojo nezvestobo ? »Videte vocationem vestram, jratres; qnia . . . quae stidta sunt . mundi, elegit Dens ... et infirma mundi elegit Deus . . . et ignobilia mundi et eonternptibiiia elegit Deus, et ea, quae non sunt ... ut non glorietur omnis caro in conspectu eius «. (I. Cor. 1, 26—29). — Fratres, vidkte vocationem vestram! Da pa še jasneje spoznam visokost svojega poklica, moram tudi pomisliti: 2. Kaj sem. Da sem človek, dal mi je Bog telo upodobljeno iz ila zemlje, in dal mi je dušo po svoji podobi in podobnosti, dušo neurmljivo in s prekrasnimi zmožnostmi obdarovano, dušo, ki ima pamet, da more spoznavati svojega Stvarnika, ki ima prosto voljo, da ga more ljubiti in mu služiti. Tako sem postal podoba božja: »Et ereavit Deus hominem ad imaginem suam; ad imaginem Dei ereavit illum«. (Gen. 1, 27). »Ecce Adam quasi unus ex nobis faetus est, sciens bonum et malurn«. (Ibid. 3, 22). Res neizmerna čast! Ali neizrekljivo več sem kot duhovnik. » Tu autem, o h o mo Dei«! (I. Tim. 6, 11). Te besede obsegajo vso vzvišenost duhovskega poklica. Kot duhovnik sem človek božji — h o m o Dei Patris: kolikorkrat delim sv. krst, kolikorkrat grešnika odvežem v zakramentu sv. pokore, kolikorkrat oznanju¬ jem božjo besedo, množim število božjih otrok: » Ter evangelium ego vos genui«. (I. Cor. 4, 15). Kolika čast. da me verniki imenujejo duhovnega očeta! Kot du¬ hovnik sem človek božji — homo Filii Dei: »Pro Christo legcitione fungimur« (II. Cor. 5, 20); oznanjujem njegov sv. evangelij: »Minister Dei in evangelio Christi« (I. Thess. 3, 2); darujem njegovo presv. Telo in presv. Kri, delim njegove skrivnosti: »Sic nos existimet homo ut ministros Christi et dispensatores rngsteriorum Dei«. (I. Cor. 4, 1). Kot duhovnik sem človek božji — homo Spi- ritus sancti: sem orodje, katerega se poslužuje Bog sv. Duh, da srca vernikov očiščuje in posvečuje. Zato piše 411 - 1 * sv. Ambrozij: »Munus Spiritus sancli sacerdotis officium«. In kolika je oblast katoliškega duhovnika? Ona presega kraljevo oblast: kraljeva oblast je omejena po času — du- hovska oblast obstala bode do konca sveta: »Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque cul consummationem saeculi« (Matth. 28, 20); da, nadaljevala se bode v več¬ nosti: »Sedebitis super sedes duodecim, iudicantes cluodecim tribus Israel«. (Ib. 19, 28). Kraljeva oblast je omejena po kraju — duhovska oblast obsega, kakor kraljestvo Kri¬ stusovo, vse kraje: » Euntes in mundum universum prae- dicate evangelium orani creaturae«. (Marc. 16, 15). Kraljeva oblast je omejena z ozirom na podložnike — duhovska oblast obsega vse ljudi: » Euntes docete omnes gentes«. (Matth. 28, 20). Kraljeva oblast zadeva truplo — duhov¬ nik ima v rokah ključe nebeškega kraljestva: » Tihi dobo elcives regni coelorum: et quodcumque ligaveris super ter¬ cam, erit ligatum et in coelis: et quodcumque solveris super ierram, erit solutum et in coelis«. (Matth. 16, 19). Vse to premišljevaje kliče sv. Ambrozij: 1 »Honor et sublimitas sacerdotalis nullis poterit comparationibus adaequari. Si regum fulgori compares et principum dia- demati, longe erit inferius, tamquam si plumbi metallum ad auri fulgorem compares, quippe cum videas regum colla et principum submitti genibus sacerdotum«. In sv. Krizostom 2 dostavlja: »Habent quidem et mundi prin- cipes vinciendi aliquam potestatem, sed quae in solis cor- poribus licet. Hoc autem vinculum, quod sacerdotibus commissum est, ipsam contingit animam transitque coe- los, ut ea, quae operah fuerint sacerdotes deorsum. etiam Deus confirmet in coelis, sententiamque servorum domi- nus ipse corroboret . . . Quae potest inveniri maior po- testas? Omne iudicium dedit Pater Filio. Ad hoc video a Filio totum sacerdotibus esse commissum«. — Duhov¬ ska oblast presega oblast angeljev: duhovnik pred altar- 1 De dign. sac. c. 2. Migne, tom. XVII. col. 569. — 2 L. 3. de dignit. sacerd. c. 5. Omnia opera divi Ioan. Chrys. Basileae, 1525. tom. V. fol. 99. -S- 412 -3- jem v rokah drži Njega, pred katerim angelji padajo na svoja obličja: »Et ceciderunt in conspectu tlironi in facies suas et adoraverunt«. (Apoc. 7, 11). Zato piše sv. Bernard 1 : »Praetulit vos Deus . . . angelis et archangelis . . . non angelis, sed hominibus solisque sacerdotibus Dominici corporis et sanguinis commisit consecrationem«. — Du- hovska oblast presega oblast preblažene Device Marije, kakor uči papež Inocencij lil, rekoč: »Licet beatis- sima Virgo excellentior fuerit apostolis, non tamen illi. sed istis Dominus claves regni coelorum commisit«. In sv. Vincencij Fererij 2 piše: »Beata Virgo solum semel aperuit coelum, sacerdos qualibet missa. Potestas sacer- dotalis superat potestatem Virginis, nam Christus in ventre Virginis mortalis fuit, in altari vero est impassibilis et immortalitate donatus«. To je duhovska oblast. Po vsej pravici torej trdi sv. Bernardin Sen. 3 : »Potestas sacerdotis est sicut, potestas divinarum personarum«. Sv. Ambrozij pa pravi: »Qui sacerdotem dicit, divinum prorsus insinuat virum«; in sv. Klement 4 : »(Sacerdos) post Deum terrenus Deus«. Zato s svetim spoštovanjem kliče sv. Krizostom: 5 »Sacerdotii, de quo loquimur, aspice dignitatem. Agitur quidem in terra, sed officium eius coelestibus negotiis continetur«. Kdo sem torej, ali kdo sem bil, da sem se drznil vsprejeti to prevzvišeno čast, katere so se mnogi svetniki na vso moč branili, ali so jo le prisiljeni s svetim stra¬ hom in s solzami vsprejeli? Po kateri poti in skozi ka¬ tera vrata sem prišel v svetišče? po poti nedolžnosti, ali vsaj po poti resne pokore ? skozi vrata gotovega poklica in čistega namena? »Nec quisquam sumit šibi honorem, nisi qui vocatur«. (Hebr. 5, 4). Blagor vsakemu izmed nas, ki je pri ordinaciji mogel reči s pobožnim Samuelom: »Ecce ego, quia vocasti me« (I. Beg. 2, 6), in 1 Serm. ad past. in Syn. Migne, tom. CLXXXIV. col. 1086. — 2 Serm. 1. in fest. Corp. Chr. S. Vinc. Fer. opera. Augustae Vindelicorum, 1729. pag. 346. — 3 Serm. 20. — 4 Const. apost. — 5 Lib. 3. de dignit. sacerd. c. 4. Op. cit. fol. 69. -I- 413 -s- s prečisto Devico: »Fiat miki secundum verbum tuum«. (Luc. 1, 38). Nasproti pa kliče sv. Bernard: »Vae mi- nistris infidelibus, qui necdum reconciliati reconciliationis alienae negotia apprehendunt! Vae filiis irae. qui ambu- lantes in čarne, Deo placere non possunt, et placere velle praesumunt«. 1 »Ingrediuntnr cum hac macula ta- bernaculnm Dei viventis, inhabitant cum hac macula templum, Sanctum Domini polluentes.« 2 Pa če tudi smem upati, da sem od Boga poklican, če tudi se mi dozdeva, da s svojim življenjem nisem delal nečasti svojemu stanu, se-li smem zato ponašati in povzdigovati? Čim višje me je milost božja povzdignila, tem globlje se mo¬ ram poniževati v prepričanju svoje nevrednosti: »Lo- cus iste sanctus est, et ego nesciebam«. (Gen. 28, 16). Čim vzvišenejše je mesto, katero zavzemam, tem strašnejši je padec, katerega se mi je bati, ako sem nevreden tega mesta. Sv. Hijeronim piše: »Grandis dignitas sacerdotum, grandis ruina, si peccant.« Sv. Krizostom pa dostavlja: »De coelestibus cadit, qui in coelestibus delinquit.« Ali ne vem, da to povsem božjo čast oskruni tudi najmanjši madež? »Sicut pretiosam vestem exigua quaevis macula lurpius decolorat, nobis ad immunditiam minima quaelibel inobedientia sufficit . . . Quid est dignitas in indigno, nisi ornamentum in luto ?« 3 »Moja duša, hvali Gospoda, in vse, kar je v meni, njegovo sveto ime. Moja duša, hvali Gospoda, in ne po¬ zabi vseh njegovih dobrot«. (Ps. 101, 2). O Bog, kdo sem jaz, da si se me spominjal in si mi storil tolike reči! Glej, jaz prah in pepel, postal sem človek božji, postal sem tvoj namestnik, postal delivec tvojih skrivnostij! Glej, jaz revež, ves nečist in nepopoln, sem namestnik tvojega veličastva! Veselim se tolike časti, ali bojim se strašnega padca. Hvalo ti dajem za toliko usmiljenje tvoje, in se štejem srečnega, da si mene revnega in 1 S. Bern. De convers. acl cler. c. 19. Migne, tom. CLXXXU. col. 852. — 2 S. Bern. 1. cit. c. 20. Op. cit. col. 854. — 3 S. Bern. Serm. de tripl. custod. Migne, tom. CLXXXIII. col. 585. -I- 414 -i* ubogega vzdignil iz prahu ter me postavil med prvake svojega ljudstva (Ps. 112, 7); ali prosim te tudi ponižno, ki si mi podelil čast, dodeli mi še svojo milost. Mesto, na katerem stojim, je sveto, jaz pa sem nesvet; služba, katero opravljam, je sveta, jaz pa sem grešen človek. Usmili se me, o Bog, in pomagaj mi! II. akor vzvišena je častna stopnja, na katero je Bog duhovnika postavil, tako blago n osen je na¬ men, za rad katerega ga je povzdignil k toliki časti, mu podelil toliko oblast. Ko je Bog človeka vstvaril, postavil ga je v raj: »Pomit eum in pci- racliso voluptatis « (Gen. 2, 15); čemu? »ut op er ar et ur et custodiret illum«. (Ibid.). To je bil človeku namen: da dela — kakor piše Kornelij a Lap id e 1 : »ut hilariter exer- ceret facultates suas«; sv. Avguštin 2 pa pripazuje: »Non enim erat laboris afflictio, sed exhilaratio voluntatis, cum ea, quae Deus creaverat, humani operiš adiutorio laetius feraciusque provenirent; . . . unde ereator ipse uberius laudaretur«. Čemu pa sem jaz duhovnik? čemu me je Gospod izvolil in poklical? »Ego elegi vos et posui vos, ut eatis et fructum afferatis, et fructus vester maneat«. (loan. 15, 16). Gospod me je torej izvolil in postavil — kam ? tudi v raj, v prekrasni vrt svete katoliške cerkve. Ta vrt si je odkupil s svojo dragoceno krvjo: »Christus dilexit eeelesiam et seipsum tradidit pro ea, ut illam san- ctificaret . . . et exhiberet šibi gloriosam eeelesiam«. (Ephes. 5, 25). Ta vrt je zasajen s prekrasnimi cvetlicami: »Quae (ecclesia) diversorum habet poma meritorum et flores virtutum« 3 »O vere beata mater ecclesia . . . quam vincentium gloriosus Martyrum sanguis exornat, quam 1 Comment. in Pent. Mojs. Venetiis, 1700. pg. 57. — 2 De Genesi ad litteram. 1. 8. cap. 8. Migne, tora. 34. col. 379. — 3 S. Ambros. in Luc. c. 23. Migne, tom. 15. col. 1839. inviolatae confessionis candida induit virginitas! Floribus eius nec rosae nec lilia defuerunt«. 1 Ta vrt je napajan z milostjo sv. Duha. V ta svoj izvoljeni vrt me je po¬ stavil Gospod, da ga obdelujem in obrodim sad: ut eatis et fructum afferatis; in kakošen je ta sad? čast božja in vzveličanje neumrljivih duš. Predragi bratje, komu izmed nas se ne širi srce svetega navdušenja, ako v duhu gleda širno polje svojega pastirskega delo¬ vanja, in tega delovanja vzveličavni sad? Zares, zvest duhovnik je podoben sadunosni oljki v vrtu Gospodovem, on je največi dobrotnik sveta, je pravi prijatelj človeštva, je oče vernega ljudstva; to pa posebno: 1. Po opravljanju presvete daritve. O ko¬ liko sadu donaša ta dar, »quo vivitica illa hostia, qua Deo Patri reconciliati sumus, in altari per sacerdotes quotidie immolatur . . . Iiuius quippe oblatione placatus Dominus gratiam et donum poenitentiae concedens, cri- mina et peccata etiam ingentia dimittit«. 2 Ni je potrebe, ni je reve, za katero bi ne bilo pomoči v tej presveti daritvi, v kateri nam je Jezus zapustil vse bogastvo svoje ljubezni. S koliko radostjo, s kako srčnim hre¬ penenjem moram torej vsak dan stopiti k altarju Go¬ spodovemu! »Quando sacerdos (digne) celebrat, Deum honorat, angelos laelilicat. ecclesiam aedilicat, vi vos adiuvat, defunctis requiem praestat et sese omnium bo- norum participem efficit«. 3 O koliko krivico bi delal sebi in sveti cerkvi, ako bi iz katerega si bodi vzroka opuščal to presveto daritev, ali bi jo opravljal brez dostojne pri¬ prave in bi sebe in druge oropal tolikega duhovnega sadu! 2. Poleg presvete daritve pa po nauku sv. Alfonza Ligvorija ni duhovnega opravila Bogu prijetnejšega in vernikom koristnejšega, kakor je kanonična molitev, 1 Ven. Beda, Serm. 18. de Sanctis. In festo oo. Sanct. lect. V. — 2 Syn. Trid. sess. 22 . Decret. de observ. et evit. in celebrat. Missae. — De Sacrif. Missae, cap. 2. — 3 Imit. Chi\ 1. IV. c. 5. ~f— 416 —l* po kateri, kakor uči sv. Krizostom, duhovnik pri Bogu posreduje za ves svet. Brevijarij je pristna molitev svete cerkve: »Totius ecclesiae vox una«; 1 brevijarij je neprestana molitev svete cerkve: noč in dan se vzdiguje k Bogu kot prijetno kadilo; brevijarij je v najtesnejši zvezi s presveto daritvijo, je priprava na njo. zahvala za njo. Brevijarij ima enak namen s presveto daritvijo: je častilna, zahvalna, spravna in prosilna molitev. Ako brevijarij mo¬ lim. sem srednik med Bogom in vernim ljudstvom: »Quasi mundus universus concreditus, atque omnium sit pater, sic ad Deum accedit sacerdos«. 2 Z menoj moli vesoljna cerkev, z menoj moli neštevilno čistih duš, zvestih duhov¬ nikov, častitljivih škofov; z menoj molijo svetniki in angelji v nebesih, z menoj moli Jezus Kristus sam: »Semper vivens ad interpellandum pro nobis«. (Hebr. 7, 25). Je-li mogoče, da bi Bog take molitve ne uslišal? Kolika krivica, kolika škoda bi bila, molitev brevijarija površno opravljati ali celo opuščati! Človek brez molitve, pravi sv. Filip Nerij, je človek brez pameti; kaj pa du¬ hovnik, ki je človek božji! 3. Koliko duhovnega sadu dohaja nadalje dušam iz oznanjevanja božje besede! »Fides ex■ nudita, auditus autem per verbum Christi «. (Bom. 10, 14). Ctlej apostole, koliko ljudstev in narodov so z oznanjevanjem sv. evangelija rešili iz teme nevere in greha, in pripeljali k luči spoznanja božjega in bogoljubnega življenja! Glej goreče pridigarje vseh časov: sv. Ambrozija, sv. Avguština, sv. Leona, sv. Gregorija, sv. Vincencija Fererija, sv. Fran¬ čiška Ksaverija in brez števila drugih, koliko duš so z oznanjevanjem nauka božjega pripeljali k spoznanju resnice! Božja beseda namreč je duhovni meč, ki sega v najskrivnejše globine človeškega srca; božja beseda je luč, ki čudežno razsvetljuje um; božja beseda je ogenj, ki ogreva srce; božja beseda je ogledalo, ki kaže dušne 1 S. Aug. Prol. in Ps. Migne, tora. XXXVI. col. 64. — 2 S. Chrys. de dign. sae. 1. 6. c. 4. Op. cit. tom. V. fol. 81. -I- 417 -> madeže; božja beseda je kladivo, ki razbije trdo skalo grešnih navad; božja beseda je olje, ki zdravi in celi dušne rane. Zato opominja sv. Pavel: »Praedica verbum, insta opportune, importune, argue, obsecra, increpa in omni patientia et cloctriua. Opus fac evangelistae«. (IT. Tim. 4, 2—5). Sem-li zvesto spolnjeval to naročilo? sem kakor trobenta povzdigoval svoj glas, da sem oznanjal ljudstvu njegove pregrehe in pripravljal Gospodu popolno ljudstvo? Kako sem se pripravljal na oznanje¬ vanje božjega nauka? Sem bil mar podoben »cani muto non valenti latraref« (Is. 56, 10). Gorje meni, ako me zadeva očitanje Gospodovo: »Parvuli petierunt panem et non er at, qui fr ang er et eis«. (Thren. 4, 4). 4. Le kratko še pomislimo duhovno korist, katera izvira dušam iz zakramenta svete pokore. Koliko duš more rešiti skrben in goreč spovednik! Ena spoved, dobro opravljena, more vzveličati grešnika, ki bi se bil brez nje večno pogubil. In kaj naj rečem o dolgi spovedi, dobro opravljeni? Resnično trdi sv. papež Pij V.: »Den- tur idonei confessarii, ecce omnium christianorum plena reformatio«. In kaj me je morda zadržavalo, da sem ravno v tem toliko važnem opravilu bil premalo goreč? Mar velika malomarnost, zaspanost, lenoba, brezbrižnost za vzveličanje duš? Od nas duhovnikov izvira vernemu ljudstvu ali blagoslov ali prekletstvo. »Levate oeulos vestros et videte regiones, quia albae suni ad messem«. (Ioan. 4, 35). » Messis quidem muha, operarii autem pauci«. (Matth. 9, 37). — O predragi bratje, spoznajmo, kaj smo, koliko premoremo, in kažimo to v dejanju! Vernikov oči se ozirajo na nas in pričakujejo od nas pomoči v dušnih težavah. Kako revno in obžalovanja vredno je duševno stanje sedanjega veka! »A planta pedis usque ad verticem non est in eo sanitas: vulnus et livor et plaga tumens non est eircumligata, nec curata medieamine, neque fota oleo«. (Is. 1, 61). In kaj dela ljudstva nesrečna, kakor greh? (Prov. 14, 34). In kdo more celiti grešne rane, kakor duhovnik, dušni zdravnik? 27 -S- 418 -f- Gotovo: eden duhovnik, poln duha božjega, vnet apo¬ stolske gorečnosti, koliko more storiti za vzveličanje duš! Pa eden duhovnik, mlačen in nezvest, koliko hu¬ dega more povzročiti v vinogradu Gospodovem! —- Ali kako strog odgovor bodem dajal božjemu sodniku od svojega pastirovanja! » Cui multum datum est, multum guaeretur ab eo «. (Luc. 12, 28). Gorje meni, ako sem svoj denar zakopal, da ni donašal obrestij dušam v prid! (Matth. 25, 24). Blagor pa meni, ako bodem mogel reči z apostolom: »Mundus sum a sanguine omnium. Nori enim subterfugi, quominus annuntiarem orane con- silium Dei vobis . . . nocte ac die non cessavi, cum la- crimis monere unumquemque vestnim«. (Act. apost. 20, 2). O Gospod! Kako obilen blagoslov si položil v moje roke, in kako bodem dajal odgovor od svojega hiševanja? Kje je sad moje duhovske službe? Koliko duš sem ti pridobil, ali vsaj pogubljenja obvaroval? kolika je bila moja gorečnost v molitvi, na pridižnici, v spovednici, v poučevanju otrok, v obiskovanju bolnikov? »Exfructibus eorum cognoscetis eos«. (Matth. 7, 10). O Gospod, ne hodi še v sodbo s svojim služabnikom, temveč dodeli mi časa, da obžalujem, kar sem zamudil, da popravim, kar sem zanemaril, da delam, dokler je še dan, da grem in sad obrodim! III. revzvišena je čast katoliškega duhovnika; drago¬ cene so milosti, njemu izročene: visoka mora biti tudi popolnost n j ego v e ga življ en j a. Bog je človeka postavil v raj, da ga obdeluje in varuje: ut custodiret illum, to je, da varuje in ohrani prvotni stan milosti, katero mu je bil Bog podelil, in nadnaravne darove, katere je bil od Boga prejel. Kako to? Na to vprašanje odgovarja sv. Avguštin: 1 »Custo- 1 De Geneši ad litteram. 1. 8. c. 8. Op. cit. col. 381. -s- 419 diturus šibi erat homo paradisum observato divino prae- cepto«. Prav to Gospod sam zahteva od vsakega človeka: »Si vis ad vitam ingredi, serva mandata«. (Matth. 19. 17). In to je tudi nauk sv. Ignacija: »Homo creatus est, ut laudet Deum Dominum nostrum, ei reverentiam ex- hibeat eique serviat, et per haec salvet animam suam«. 1 Ako pa ta dolžnost veže vsakega človeka sploh in po¬ sebno vsakega kristijana, v koliko višji meri še le veže katoliškega duhovnika, ki je »per excellentiam« človek božji: »Perfectus sit homo Dei, ad omne opus bonum instructus«. (II. Tim. 3, 17). »Tantum inter sacerdotem et quemlibet virum probum interesse debet, quantum inter coelum et terram«. 2 Duhovnik je poslanec Go¬ spoda vojskinih trum, ima oblast, kakoršna angeljem ni dana: se-li torej ne spodobi, da ga diči angeljska čed¬ nost: »ut abstinent se a carnalibus desideriis, quae mi¬ lita nt adversus animam!« ( 1 . Petr. 2, 11). Duhovnik je služabnik altarja, na katerem vsak dan daruje Sina prečiste Device: »Quo non oportet igitur esse puriorem tali fruentem sacrilicio? quo solari radio non splendidiorem manum, čarnem hanc dividentem. os, quod igne spirituali repletur, linguam, quae tremendo nimis sanguine rubescit?« 3 Duhovnik je oznanjevalec evangelija; odlikovati se torej mora od navadnih vernikov po trdni in živi veri. po temeljitem znanju božjih resnic : » Labia saeerdotis custodient scientiam « (Mal. 2, 7), »ut potens sit, exhortari in doctrina sana, et eos, qui contra,- dicunt, arguere«. (Tit. 1, 9). Duhovnik je dušni zdravnik, sodnik vesti; čista kakor solnce mora torej biti njegova vest, svetiti kakor zvezde se morajo njegove čednosti, ako hoče druge svariti, očiščevati, posvečevati. »In om¬ nibus teipsum praebe exernplmn bonorum operum ... ut is, qui ex adverso est, vereatur, nihil liabens malum dicere de nobis«. (Tit. 2, 8). Duhovnik je učitelj pobožnega živ- 1 Fund. exerc. spil 1 . Op. cit. pag. 87. — 2 S. Isid. Epist. 205. — 8 S. Chrys. hom. 60. Op. cit. toni. IV. fol. 116. 27 * -1- 420 -§- Ijenja. je voditelj po poti krščanske popolnosti; kaj, ako sam ne pozna poti in se ne loči od onih, katere ima voditi? »Vae vobis, duces caeci« (Matth. 23, 26), »er- rantes viis.« (Thren. 4, 14). Duhovnik je ud cerkvene hijerarhije, katera obsega stan, bistveno odličen in vzvišen nad čredo vernikov; se-li ne bi tudi mišljenje in življenje njegovo moralo odlikovati od življenja navadnega kristijana ? Zato je sveta cerkev vsikdar zahtevala, da se duhov¬ nik zdržuje mnogih rečij, katere sicer vernikom niso pre¬ povedane; da se ogiba krajev, družb, veselic, iger, ki ne pristajajo duhovski časti; da se celo po oblačilu loči od svetnih ljudij. Ta vunanja razlika je znak in dokaz no¬ tranje razlike, katera mora po nauku svete cerkve biti med duhovnikom in neduhovnikom. Res je sicer, da je bistvo popolnosti v notranjem, ne v vunanjem; ali notranje naše je znano le Bogu; ljudje vidijo vunanje in nas morejo soditi le po vunanjem. Bodo-li verovali, da duhovnik za¬ ničuje svet, ako se v svojem govorjenju, vedenju, življenju ravna po šegi posvetnjakov ? Bodo-li verjeli, da je čist. ako vidijo, da zahaja v sumljive družbe ali hiše, ali da v njegovi hiši ni vse v pravem redu? Bodo-li verjeli, da je zmeren, ako ga vidijo večkrat v krčmi, kakor morda v spovednici? . . . »De mundo non estis, sed ego elegi vos de mundo«. (Ioan. 15, 19). Iz teh besed Gospodovih sklepa sv. Ambrozij 1 : »Vides . . . nihil in sacerdotibus ple- beium requiri, nihil populare, nihil commune cum studio atque usu et moribus inconditae multitudinis«. Sv. Kri- zostom 2 pa dostavlja: »Vere magna est confusio sacer- dotum et omnium clericorum, quando laici inveniuntur aeque fideles et iusti. Quomodo autem non sit confusio esse illos inferiores laicis, quos etiam aequales esse confusio est?« * Ep. 28. ad Iren. — Migne, tom. XVI. col. 1051. — Matth. Op. cit. tom. VII. fol. 89. 2 Hom. 40. in -f- 421 -i- 0 ljubi Bog, res sramujem se in rudečica me po¬ liva, ako se spominjam toliko vernikov, neučenih, pro¬ stega stanu, moškega in ženskega spola, mladeničev in devic, ki me spoštujejo kot svojega duhovnega očeta in voditelja, kako so oni goreči v molitvi, se ostro poko¬ rijo, postijo in zatajujejo, so krotki in potrpežljivi, so vneti za lepoto hiše božje, pogosto prejemajo svete za¬ kramente, da ohranijo čisto vest in se utrdijo v milosti božji in napredujejo v pobožnem življenju; se skrbno varujejo tudi najmanjših pogreškov, so ponižni, usmiljeni, dobrotljivi . . . Kaj, če se primerjam ž njimi, sem-li popolnejši od njih, ali vsaj njim enak, ali si vsaj pri¬ zadevam, jih' nasledovati? »0 monstruosa res: gradus summus et animus infimus, sedes prima et vita ima. lingua magniloqua et manus otiosa, sermo multus et fructus nullus . . . ingens auctoritas et nntans stabilitas.« Tako toži sv. Bernard. 0 pomislimo vendar, čigava služba se nam je izročila s pokladanjem škofovih rok! »Ecce sacerdos factus es, non alleviasti onus tuum, sed arctiori iam alligatus es vinculo disciplinae, et ad maiorem teneris perfectionem sanctitatis«. 1 »Debet praeponderare vita sacerdotis, sicut praeponderat gratia . . . nam qui alios praeceptis suis ligat. debet ipse legitima praecepta in se custodire«. 2 Pomisliti pa še moram, da je moje življenje dejanski evangelij, po katerem se ravnajo verniki, misleč, da to, kar vidijo storiti duhovnika, smejo tudi sami storiti. Zato opominja ljubi Jezus: »Vos estis lux muncli; sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona«. (Matth. 5, 16). Temu ni čuda; kajti sv. Krizostom 3 uči: »Omni quidem tuba documenta sunt operam clariora, vitaque munda ipsa est luce fulgentior«. Kako bode ljud¬ stvo častilo duhovnika in zaupanje imelo do njega, ako 1 Imit. Chr. 1. 4. c. 5. — 2 S. Ambr. ep. 63. ad Vercell. — Migne, tom. XVI. col. 1206. — 3 Hom. 15. in cap. 5. Matth. Op. cit. tom. I. fol. 44. -I- 422 -i~ se ne odlikuje po višji popolnosti, zlasti po popolni zdrž- nosti in neomadežani čistosti? Zato opominja sv. Pavel (I. Tim. 5, 22): »Teipsum ccistum custodi«. Sv. Tomaž Vilanovljan pa piše: »Sit humilis sacerdos, sit devotus; si non est castus, nihil est«. In sv. Ambrozij 1 pravi: »Quid (populus) in te miretur, si sua in te recognoscat? si, quae in se erubescit, in te, quem reverendum arbi- tratur, offendat? . . . Quomodo potest observari a populo, qui nihil habet secretum a populo, dispar a multitudine« ? In da navedem še sv. Hijeronima 2 : »In te (o sacerdos) omnium oculi diriguntur; domus tua et conversatio tua, quasi in specula constituta, magistra est publicae disci- plinae«. Koga ne boli globoko v srce, če vidi, kako dandanes propada vera in narašča novo paganstvo, tako da bi nam duhovnikom, kakor nekdaj apostolom, bil skoro potreben dar čudežev, da bi se mogli ustavljati temu pogubnemu navalu in uspešno oznanjevati sv. evangelij! Ker pa daru čudežev nismo prejeli, nadomestujmo ga s čednostnim živ¬ ljenjem, svetimo zlasti z žarom neomadežane čisto¬ sti, ker sv. Krizostom 3 trdi: »Si enim mansueti, ac misericordes, mundoque corde fuerimus, atque pacifici . . . non inferius omnino, quam per ipsa signa spectatores nostros ad veritatem trahemus«. Tudi pagani bi ne bili verovali čudežem apostolov, ko bi ne bili nad njimi z občudovanjem opazovali popolnosti in svetosti apostol¬ skega življenja. Sem-li zdaj prepričan, da je duhovnik po svojem stanu zavezan, truditi se na vso moč za popolnost življenja? »Duas res clericus professus est, sanctitatem et clericatum«. 4 Ali mar mislim, da zadostujem svojemu poklicu, ako se zadovoljim z navadno čistostjo življenja? »Ad idoneam executionem ordinum non sufficit bonitas 1 Ep. 28. Migne, tom. XVI. col. 1051. — 2 Ep. ad Nepot. Migne tom. XXII. col. 527. — 3 Hom. 15. in c. 5. Matth. Op. cit. tom. I. fol. 44. — 4 S. Aug. serm. 355. 423 - 3 - qualiscumque, sed requiritur bonitas eKcellens«. 1 Ali mislim, da sem že popoln duhovnik, ako sem pri ljudeh na dobrem glasu in imam na sebi lo ali ono dobro lastnost? »Tot tantaeque sunt pasto rum obligationes, ut qui vel tertiam earum partem impleret, sanctus ab ho- minibus existimaretur, cum tamen eo solo contentus gehennam non sit evasurus«. 2 »Eius conversatio non cum popularibus et communibus hominum viis, sed cum angelis in coelo aut cum perfectis viris in terra«. 3 Po navodu tega premišljevanja torej v prostem času natančno izprašujmo svojo vest, »ut cognoscamus pec- cata, omissiones et negligentias«, s katerimi smo se pregrešili zoper duhovski poklic, da jih srčno obžalujemo, da se jih skesano obtožimo in se jih v prihodnje skrbno varujemo. 0 Gospod! Kako se moram sramovati, ako pomislim, kakošen sem, in kakošen bi moral biti! Ljudje me morda imajo za pravičnega in pobožnega; ali pa sem zato opravičen? »Qui iudicat me, Dominus est«. (L Cor. 4,4). »Ouimultum datum est, multuni cpiaeretur ab eo«. (Luc. 12, 48). »Perfectus sit komo Del, et ad omne opus bornim instructus«. (II. Tim. 3, 17). »Quis ascendet in montem Domini, ant quis slabit in loco sancto eius? Innocens manibus et mundo corde« (Ps. 23, 3—4); da. kdor je čist v mislih in v dejanju, ali je vsaj resnično spokornega duha in želi svoje življenje poboljšati. O Gospod, ko si mi dal to spoznati, daj mi tudi, da to dopolnim in da spodobno živim po poklicu, v katerega sem postavljen. (Ephes. 4, 1). » Sacerdotes tui induantur iustitiam«. (Ps. 131, 9). Amen. 1 S. Thom. Aq. Suppl. qu. 35. — 2 Ioan. Avila tom. 1. ep. 7. — 3 Imit. Chr. 1. IV. c. 5. -I- 424 II. Meditatio. De peccato sacerdotis eiusque malitia. os avtem genus eledum, regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitionis: ut virtutes an- nuntietis eius, qui de tenebris vos vocavit in admirabile lumen suum« (!. Petr. 2, 9); »et fecit vos regnum et sacerdotes Deo« (Apoc. 1, 6); »id- eirco, charissimi, obsecro vos tarnquarn advenas et pere- grinos, abstinere vos a carnalibus desideriis , quae mili- tant adversus animarn«. (L Petr. 2, 11). 0 da bi si ta opomin prvaka apostolov globoko vtisnili v srce in ga nikdar ne pozabili! Ako je namreč visoka čast duhov¬ nikova, je tudi strašen njegov padec, če greši. »Nulla re Deus magis offenditur, quam si quis indignus sacer- dotii dignitate praefulgeat«. 1 Da nas torej prešine sveti strah pred grehom, hočemo zdaj premišljevati velikost smrtnega greha z ozirom na prevzvišeni poklic du¬ hovnikov. In da tem jasneje spoznamo grozno pošast greha duhovnikovega, ozirati se hočemo še na dve oko¬ liščini, ki njegovo hudobo neizmerno povišata, te oko¬ liščini pa sta: božji rop in pohujšanje. 1. Predstavljajmo si prav živo v duhu nezvestega apostola in izdajalca Judeža Iškarijota, in njegov strašni konec: »Suspensus crepuit medius ... ut abiret in locurn suum«. (Act. apost. 1, 18. 25). 2. Prosimo Boga milosti spoznanja in srčnega ob¬ žalovanja storjenih grehov: »Quis dabit capiti meo aquam, et ocidis meis fontem lacrimarum f et plorabo die cic nocte«. (ler. 9, 1). »Tibi soli peccavi, et malura coram te feci« (Ps. 50, 6); » cireumdederunt me mala, quorum non est numerus; comprehenderunt me iniqui- tates meae, et non potui, ut viderem. Multiplicatae sunt super capillos capitis mei« (Ps. 39, 13); »quo- S. Chrys. hom. 41. in Matth. c. 12. Op. cit. tom. I. fol. 110. -f- 425 ~l~ niaru iniquitates mecie supergressae sunt caput meura, et sicut onus grave gravatae sunt super me«. (Ps. 37, 5). Sed »averte faciem tuarn a peccatis meis, et ornnes ini- quitates raeas clele« (Ps. 50, 11); »quia apud Dominum misericordia, et copiosa apud eum redemptio«. (Ps. 129, 7). — Sub tuum praesidium confugimus, sancta Dei ge- nitrix . . . Domina nostra, mediatrix nostra, advocata nostra; tuo Filio nos reconcilia; tuo Filio nos commenda! Omnes sancti Poenitentes, intercedite pro nobis! I. nusoba je greh duhovnikov z ozirom na njegov sveti in vzvišeni poklic. »Unde sacerdos dicitur, nisi quia sacer est, et sacra facit et dat« — tako piše pobožen učenik dubov- skega življenja. 1 Da so vsa duhovnikova opravila sveta in da je duhovnik sam Bogu posvečen, torej v resnici »sacerdos«, spričuje apostol narodov (Hebr. 5, 1): »Om- nis pontifex ex hominibus assumptus, pro hominibus con- stituitur in iis, quae sunt ad Deum, ut offerat dona et saerifieia pro peccatis«. Duhovnik s presveto rešnjo Krvjo v roki stoji med Bogom in vernim ljudstvom, je torej ob enem namestnik Kristusov in njegove svete cerkve, opravlja službo Kristusovo in njegove svete cerkve, tako da govori sv. Ciprijan: »Episcopus est in ecclesia, et ecclesia in Episcopo«, kar primeroma velja o vsakem duhovniku. Ako torej duhovnik greši, greši zoper Kristusa in zoper njegovo cerkev; njegov greh je res gnusoba na svetem mestu in nasprotuje časti, službi in svetosti duhovskega stanu. 1. Nasprotuje časti duhovskega stanu. Spoznali smo že, da ni vzvišenejšega, častitljivšega stanu, kakor je duhovski stan. Duhovnik je človek božji, je srednik med Bogom in med ljudmi, je sodnik vernega 1 Kroust, Meditationes. Solisbaci, 1875. Tom. I. pag. 108. -t- 426 -l~ ljudstva; duhovnik zastopa osebo Kristusovo, daruje nje¬ govo presveto Telo in Kri, deli njegove skrivnosti, oznanjuje njegov nauk; duhovnik ni, kakor drugi verniki, le tempelj sv. Duha, temveč njegov prestol, njegovo orodje, ker po njegovih ustih govori sv. Duh, po nje¬ govih rokah blagoslavlja in posvečuje vernike. O čast nad vse časti! Na toliko vzvišeni stopnji stati, pa grešiti, ni-li to strah in groza? Častitljivo mašno obleko nositi, srce pa imeti z grehom omadežano, ni-li to strah in groza? Službo božjo opravljati, v resnici pa služiti hudemu duhu, ni-li to strah in groza? Ali ni torej greh duhovnika res gnusoba na svetem mestu? — O moj Bog! Verniki me imenujejo: častivredni, vele- častni, duhovni oče, mi roko poljubljajo in tako mojemu častitljivemu stanu skazujejo dolžno spoštovanje, da bi vzvišeno čast svojega stanu imel vedno pred očmi. Ako pa grešim, se iz te častitljive višine pogreznem v blato grešne sladnosti; pač se nad menoj spolnjuje beseda kraljevega pesnika (Ps. 48, 21): »Homo, cum in honore esset, non intellexit ; comparatus est iumentis insipien- tibus, et similis factus est illis«. 2. Nasprotuje darovom milosti, katere Bog deli duhovniku, in po njem vernemu ljudstvu. Nam duhovnikom milosti božje ne dotekajo tako, kakor dru¬ gim vernikom, temveč Bog nas ž njimi, rekel bi, obsiplje. Milost duhovskega poklica, katero sem prejel pred tisoči in tisoči, ki so je bili morda vrednejši od mene; milost mašniškega posvečenja; milosti, ki mi izvirajo iz vsak¬ danje daritve, iz vsakdanje molitve, iz pobožnega pre¬ mišljevanja ; milosti, ki mi dohajajo iz delitve svetih za¬ kramentov; toliko notranjih navdihov in nagibov k po¬ božnemu življenju: res ganjenega srca moram klicati s kraljevim pesnikom: »Non feeit taliter omni nationi «. (Ps. 147, 12). Pa tudi Gospod mi more po pravici oči¬ tati: » Quid ultra debui facere vineae meae et non feci? Expectavi, ut faceret uvas, et ecce, feeit labruscas«. (Is. 5, -I- 427 ~> 4). Vse te neštevilne milosti zaničevati, z nogami teptati, z nesnago smrtnega greha oskrunjati, ni-li to naj- hudobnejše zaničevanje neskončne dobrote božje, naj- ostudnejša nehvaležnost, ki se more misliti ? In ker nam duhovnikom vse te milosti niso podeljene le v naše posvečevanje, temveč v posvečevanje vernikov in v po¬ veličevanje svete cerkve; ali ni greh duhovnika naj- groznejša gnusoba na svetem mestu? Bog sam očitno priča, da ga nobeden greh tako ne boli. kakor greh duhovnika: »Si inimicus meus male- dixisset miki, sustinuissem ut.ique . . . secl tu, dux meus ct 7iotus meus, qui simul mecum dule.es capiebas cibos, in domo Dei ambulavimus cum consensu«. (Ps. 54, 13—15). Ako bi me žalil moj sovražnik, bi še prenašal; ali ti, ki bi imel biti z menoj enega duha in enega srca: homo unanimis — ti voditelj mojega ljudstva: dux meus — ti prijatelj moj: notus meus — kateremu sem izročil vse darove svoje milosti, da, samega sebe: qui simul mecum dulces capiebas cibos — ti stopiš v vrsto mojih sovražnikov! Po vsej pravici torej govori sv. Krizostom: »Nulla re Deus magis offenditur, quam si quis indignus sacerdotii dignitate praefulgeat«. Še več: iz tega. da se je v starem zakonu za jeden greh duhovnika moral opravljati dar. kakoršen se je opravljal za grehe vsega ljudstva (Lev. 4 et 5), iz tega sklepa isti sv. Krizostom 1 : »Quo nihil aliud indicatur, quam quod maiore indigeant adiumento vulnera sacerdotis, et tanto, quanto simul universi populi multitudo. Maiore autem non egerent, nisi graviora iudi- carentur. Graviora autem efficiuntur, non conditione cor- poris, sed dignitate facientis». 3. Nasprotuje svetosti duhovskega stanu. Duhovnik se s slovesno obljubo v pričo svojega škofa in v pričo vernega ljudstva popolnoma in nepreklicno Bogu posveti: »Sandi erunt Deo sito« (Lev. 26, 6); med gan- 1 De dignitate sacerd. lib. 6. c. 11. Op. cit. tom. V. fol. 83. ■*§— 428 —ša¬ ljivimi obredi stopi v svetišče Gospodovo, prejme neiz¬ brisno znamenje duhovstva, mazili se s sv. oljem in po¬ sveti se z milostjo zakramenta, da je vreden, Bogu službo opravljati. Svet je torej njegov stan, sveta njegova oseba, kdor se njega loti: »qui violentas in clericum iniicit ma- nus«, stori božji rop; pa tudi duhovnik, ki se s smrtnim grehom oskruni, stori božji rop. Duhovnik, s smrtnim grehom pred altarjem, je torej v resnici strašna gnusoba na svetem mestu, je resničen antikrist: pred ljudstvom stoji kot namestnik Kristusov — »alter Chri- stus«, a v srcu mu je smrten sovražnik. Duhovnik z vsakim smrtnim grehom prelomi trojno prisego, ker se je posvetil Bogu. Jezusu in sveti cerkvi; njegov greh je res » abomincitio in loco scmcto«. (Matth. 24, 15). Zato se Bog grozi po preroku: »Et nune ad vos, sacerdotes, si nol.u- eritis audire me, ibt detis gloriam nomini meo . . . male- diccim benedictionibus vestris . . . et dispergam super vul- tum vestrum stercus sollemnitatum vestrarum, et assumet vos secum«. (Mal. 2, 2—3). »Domine, ne in far or e tuo arguas me, necjibe in ir a tua corripias me«. (Ps. 6, 2). »Multiplicatae sunt iniguitates rneae super eapillos capitis mei, et non potni, ut oiderem«. (Ps. 39, 13—14). Nune autem » illumina ocidos meos, ne umguam obdormiam in morte« (Ps. 12, 4); »reminiscere Domine, miserationum tuarum« (Ps. 24, 6), »et propter nomen tuum propitius esto peeccito meo; multum est enim«. (Ps. 79, 9). »Ne proiicias me a facie tua, et spiritum san - dum tuum ne auferas a me«. (Ps. 50, 13). II. ar pa še pomnoži hudobo duhovnikovega greha, je to, da duhovnik v stanu smrtnega greha, ako se nemudoma z Bogom ne spravi po resnični pokori, tolikokrat stori božji rop, kolikorkrat opravlja sv. skrivnosti ali deli sv. zakramente. Strašno hudobijo božjega ropa pa bodemo premišljevali edino le na ne- -I- 429 vrednem opravljanju presvete daritve. Sv. Tomaž Akv. namreč uči: »Inter res sacras summum locum tenent sacramenta, quorum praecipuum est Eucharistia, et ideo sacrilegium, quod contra hoc. Sacramentum committitur, gravissimum est inter omnia«. Zato svari sv. apostol: »Probet seipsum komo, et sic de pane illo edat et de calice bibat; qui enim mandueat et bibit indigne, iudicium šibi manducat et bibit, non diiudicans eorpus Domini«. (I. Cor. 11, 28—29). in to oznanjujemo vernikom, ki imajo veči¬ noma toliko spoštovanja do najsvetejšega zakramenta, da si brez svete spovedi navadno ne upajo pristopiti k mizi Gospodovi, pa jim tudi mi duhovniki navadno ne dovo¬ ljujemo pristopiti. Kaj pa mi sami?— » Obstupescite coeli, et portae eius desolamini vehementen!« (ler. 2, 12). Duhovnik se drzne vsak dan pri altarju ta nadnaravni kruh vživati, spreminjati, darovati, deliti — v stanu smrtnega greha! Kar je Kristus, najvišji duhovnik po redu Melhi- zedekovem, »sveti, nedolžni, neomadežani, odločen od grešnikov in višji od nebes« (Hebr. 7, 26), kar je, pravim, ta najvišji duhovnik Jezus Kristus storil pri zadnji večerji, to dela njegov služabnik, in opravlja tisto daritev, "Opravlja presveto, prestrašno, božjo daritev v stanu smrtnega greha. To je največi in najstrašnejši božji rop, duhovniku lasten, nevredna daritev svete meše. Druge božje rope morejo doprinašati tudi verniki, tega edino le duhovnik, ker le on sme stopiti k altarju Gospo¬ dovemu, le on sme darovati božje Jagnje in blagoslav¬ ljati kelih vzveličanja. » Quis ascendet iv montem Domini, ant quis stabit in loco sancto eius % Innocens manibus et mundo corde«. (Ps. 23, 3. 4). Prav tako bi moralo biti: »Domum enim Dei decet sanctitudo« (Ps. 92, 3), in že starozakonskim duhovnikom je Bog govoril: »Pavete ad sanduarium meum« (Lev. 26, 2), »maledictus, qui facit opus Domini fraudulenter«. (ler. 48, 10); ni pa opravila tako svetega in božjega, kakor je ta častitljiva daritev! »Quo igitur solari radio non puriorem ac splendidiorem esse oportet manum čarnem bane dividentem, os, quod ■•f— 440 --§— spirituali igne impletur, linguam, quae tremenclo nimis sanguine rubescit« 1 Kaj pa stori božjeropni duhovnik? Na to od¬ govarja pobožni papež Inocencij DL: »Turpe dictu, sed turpissimum actu . . . nocte filium Veneris agi- tant in cubiculis, mane Filium Virginis offerunt in altaribus« 2 . Koliko zaničevanje božje! Božje¬ ropni duhovnik stopi k altarju. gre v svetišče božje, daruje, posveti, zavžije čisti dar. sveti dar, neomadežani dar — nečist, oskrunjen in omadežan z gnusobo smrt¬ nega greha, ne vstraši in ne trese se pred Bogom naj¬ svetejšim. pred katerim angelji in nadangelji zakrivajo svoj obraz, ga s strahom molijo; ne boji in ne trese se pred Bogom vsevednim, naj pravičnejšim, ki je priča nje¬ gove hudobije in ga more še tisti dan, še tisti trenotek soditi in večno obsoditi. O kolika predrznost duhov¬ nika, ki tako dela v pričo svojega sodnika: »qui tale facinus ipso iudice teste committit« 3 . Sv. Hijeronim pa kliče takemu duhovniku: »Nonne caligaverunt oculi tui, lingua torruit, conciderunt brachia?« In sv. Tomaž Vilanov- Ijan: 4 »Vae sacrilegis manibus, vae pectoribus immundis impiorum sacerdotum; omne supplicium minus est delicto, quo Christus contemnitur in hoc sacrificio«. Kako n e s 1 i š a n a nasilnost! Kakor zgrabljivi volk napade, raztrga in požre krotko jagnje, tako božjeropni du¬ hovnik nedolžno Jagnje božje napade, raztrga in vrže v smrdljivo jamo svojega srca. O ljubeznjivi Jezus, kako se bodeš branil take nasilnosti? Ko je pobožna redovnica pre¬ mišljevala o begu božjega Deteta pred krvoločnim Herodom, dozdeva se ji, da sliši močen šum, kakor če oborožena truma zasleduje človeka pred njo bežečega; na to pa zagleda milo Dete, katero strahu trepeče in prosi: »Po¬ magaj mi. [»omagaj mi; jaz sem Jezus, ki bežim pred 1 S. Chrys. liotn. 60. Op. cit. tom. IV. fol. 110. —• 2 L. 2. de con- temptu mundi c. 22. Migne, tom. CCXXVII. col. 725. — 3 S. Chrys. serm. 26. Op. cit. tom. V. fol. 140. — 4 Cone. 3. de s. alt. -I- 431 -f- grešniki. kateri mi strežejo po življenju«. O, sem-li tudi jaz. kedaj bil med tistimi, pred katerimi želi Jezus pobeg¬ niti, kadar stopim k altarju? — Koliko zasramovanje! »Sacrificat, an insultat?« vpraša papež Benedikt XIV . 1 Zares, ako duhovnik v stanu smrtnega greha brez spo¬ vedi, ali, če mora sv. meso služiti, pa ni spovednika, brez popolnega kesa »cum proposito, quam primum confitendi« sv. meso služi in uklanja kolena pred Njim, katerega zaničuje, poljublja aitar, t. j. Kristusa, katerega sovraži, daruje brezmadežni dar »in odorem suavitatis«, ko nosi v svojem srcu smrad in gnjilobo greha — ali tak duhovnik ne posnema brezbožnih vojakov, ki so Jezusa krvavo bičali, s trnjem venčali, s trsom bili, pred njim poklekovali in vanj pljuvaje ga zasramovali? Kolika hinavščina! Tak duhovnik govori: «Ego volo celebrare Missam . . . ad laudem omnipotentis Dei«, in dela Bogu največo nečast; on moli: »Praecinge me. Do¬ mine, cingulo puritatis«, njegovo srce pa je polno ostudne nečistosti; on prosi: »Emitte lucern tuam et veritatem tuam. ipsa me deduxerunt et adduxerunt in montem sanctum tuum«, — strašna laž! Ne vodi ga k altarju čast božja, ne vzveličanje duš, temveč le strah pred ljudmi, ali skrb za dobro ime pred svetom, ali celo lakom¬ nost; globoko priklonjen trka,- na prša, spoznava svoj greh, zagotavlja, da ga obžaluje, pa je pripravljen, storiti drugi še veči greh; on moli: »Lavabo inter innocentes manus meas«, »dilexi decorem domus tuae«, »placeat tibi obsequium servitutis meae«, — o grda nesramnost, ostudna laž, grozna hinavščina! Tolika hudobija je greh duhovnikov, to moram pripoznati, ako verujem, da je Jezus v presvetem zakramentu resnično, stvarno m bist¬ veno pričujoč. In kakošen je sad tako strašnega greha? O sad najbridkejši: um zatemni, srce otrpne, zdravilo postane strup in pogubljenje. Pobožno opravljanje svete skrivnosti 1 De Sacrif. Missae. *S- 432 -f- razsvetljuje dušo: »Cognoverunt eum in fractione panis« (Luc. 24, 35); a po nevredni daritvi zatemni um: » Gum accepisset Ule (Iudas) buccellam., exivit continuo. Erat autem nox«. (loan. 13, 30). Noč, strašna noč, ne le krog njega, temveč tudi v njem! — Vredna daritev vnema v srcu ogenj ljubezni božje: »Dixerunt ad invicem: Nonne eor nostrum erat ardens in nobis, dum loqueretur?« (Luc. 24, 32). Sv. Filip Nerij se je pri povzdigovanju mno¬ gokrat tako zamaknil v goreči ljubezni, da je dalje časa roke vzdigoval, kakor da bi ga skrivna moč kvišku vlekla; in pri povživanju je bil včasi po dve, tri ure ves za- maknen in obličje mu je žarelo v angeljski svetlobi. A po bogoropni daritvi otrpne duhovniku srce, da postane mrzlo in neobčutno za vse, kar je svetega in božjega: »Postquam indignus mystica praesumpsit, invadit eum diabolus«, govori Paskazij; in sv. Bernard piše: »Alto oblivionis somno immersus ad nullum Dominicae commi- nationis tonitru expergiscitur«. O prežalostno življenje takega duhovnika, a še žalostnejša njegova smrt in nje¬ gova sodba! Tolikrat je molil: »Sanguis tuus, cjuem sum- psi, adhaereat visceribus meis«! Zdaj se prestrašilo iz¬ polnjuje ta njegova molitev: Kri Jezusa ostane v njegovem srcu, a ne, da ga očisti: »ut non remaneat in me sce- lerum macula«, temveč: »in iudicium et condemnationenl«. In kaka je večnost takega nesrečnega duhovnika? Ako vsak smrten greh zasluži pekel, kako strašen pač mora biti pekel božjeropnega duhovnika! » Quanto magis pu- tatis deteriora mereri supplieia, qui Filiurn Dei concul- caverit et sanguinem testamenti pollutum duxerit!« (Hebr. 10, 20). Vzdihovati mora v večnem o hupanju z nesrečnim izdajalcem Judežem: » Peccavi, tradens sanguinem iustum!« (Matth. 27, 7). O strašna pošast — božji rop! In kolikokrat sem ga morda zakrivil, hudobnejši od Judeža izdajalca! On je zavžil presveto rešuje Telo, a ga ni daroval, kakor jaz ; prejel je duhovsko oblast, a je ni izvrševal, kakor jaz. In vendar ne obupam, temveč trdno zaupam v ravno to • 433 • presveto Kri, katero sem nevredno prelival: »Sanguis lesu Christi emundat nos ob omni peccato«. (Ioan. 1. 7). Ta presveta Kri, katera govori bolje, kakor kri Abeljeva, ne kliče nad mene maščevanja, temveč prosi za mene usmiljenja. 0 Jezus, ki si nam v najsvetejšem zakra¬ mentu zapustil vse zaklade svoje ljubezni, in katerega usmiljenje je brezmerno, usmili se mene ubogega greš¬ nika! — Ne daj Bog, da bi še kedaj nevredno stopil k tvojemu altarju in izustil one strašne besede: »Iudica me Deus!« Oh, ko bi me bil v takem trenotku sodil, kje bi bila zdaj moja duša! O kako dober je Gospod, Izraelov Bog! Ali bodem še žalil tako dobrega in usmi¬ ljenega Boga? Ne, nikdar več ne! Rajši hočem vse trpeti, rajši umreti, kakor le enkrat še božjeropno opravljati presveto daritev. »Iuravi et statui«. (Ps. 118, 106). Ti pa o Bog, usmili se me in mi pomagaj! III. udobo duhovnikovega greha pa še neizmerno po¬ množi pohujšanje, katero daje, ako greši. O grehu Helijevih sinov pravi sv. pismo, da so bili zelo veliki pred Gospodom, ker sta ljudstvo odvračevala od darov t. j. ker sta bila vzrok, da ljudstvo ni imelo spodobnega spoštovanja do zapovedanih darov in jih ni več prinašalo. »Erat peccatum puerorurn grande nimis coram Domino, quia retrahebant homines a sacrijicio Dei«. (I. Regg. 2, 17). Tako je greh duhovnikov gnusoba razdjanja na svetem mestu, to pa zarad pohujšanja, ka¬ tero daje; ker pohujšanje duhovnikovo dalje sega, huje rani in se da težje popraviti, kakor pohujšanje nedu- hovnika. 1. Dalje sega. »Vos recessistis a via et scandali- zastis plurimos in lege«. (Mal. 2, 8). Duhovnik, pravi sv. Krizostom, ne more na skrivnem grešiti, in to je celo njegova sreča, da njegov greh ne more ostati skrit. Z bistrim očesom ga opazuje ljudstvo; še nedolžnemu, še 28 -I- 434 -§- pobožnemu duhovniku le preradi očitajo razne pogreške in slabosti: še nad poštenim hitro opazijo vsak, celo neznaten madež in ga razglašajo brez usmiljenja; hi mar nad slabim duhovnikom ne opazili velikih grehov? Ali ni dušni pastir na svečnik postavljen pred vso krščansko občino? Ah ne gledajo verniki mnogo več na to, kar duhovnik stori, kakor na to, kar uči? Kakor se strup naglo razlije po vseh žilah celega trupla, tako se tudi pohujšanje duhovnikovo nagloma širi po vsej župniji in še dalje čez njene meje. Po pravici govori sv. Hijeronim: 1 »In te omnium oculi diriguntur; domus tua et conver- satio tua, quasi in specula constituta, magistra est publicae disčiplinae. Quidquid feceris, id šibi omnes faci- endum putant«. Ako torej jaz, ki sem poklican in iz¬ voljen, da opravljam službo Kristusovo, da grešnike vo¬ dim k Bogu — ako jaz pravične pohujšujem in grešnike v hudobiji potrjujem in tako opravljam službo peklen¬ skega duha, ali ni to gnusoba razdjanja na svetem mestu ? 2. Huje rani. Čim ostrejši je nož, tem globlje rani. Nad grehi neduhovnikov, pravi sv. Krizostom, ako pri¬ dejo tudi v javnost, se nikdo posebno ne spotika; naj¬ manjši pogreški duhovnika, kateri je postavljen na sveč¬ nik, pa kakor oster meč globoko ranijo vest podložnikov, ker velikosti greha ne sodijo po velikosti prestopka, temveč po osebi tistega, ki se je pregrešil. »Ignobilium delicta, si in medium prodierint, neminem insigniter laedunt; at qui in istius dignitatis fastigio positi sunt . . . si tantillum peccaverint, parva illorum peccata aliis magna videntur; neque enim peccati magnitudine, sed peccantis potius dignitate peccatum plerique dimetiuntur«. 2 Ako ljudje n. pr. vidijo prostega človeka pijanega, ali ga slišijo preklinjati ali nespodobno govoriti, se nikdo posebno ne spotika; k večemu se sliši: ne zna drugače. Ako pa bi 1 Epist. ad Nepot. Op. et 1. cit. ‘‘ S. Clirys. De dign. sacerd. 1. 3. c. 11. Op. cit. tora. V. fol. 71. 435 -s- duhovnik storil kaj takega, kako bi se zavzemali, in marsikdo bi si mislil: kar sme on storiti, tudi meni ne bode prepovedano. »Vita enim clericorum est evangelium laicorum. Laicus, qui vult bene vivere, cum attendit clericum male vivere, male vi vit«. Tako piše sv. Avguštin. Nečistnik, ki vidi duhovnika nečistnika, poreče: nečistost vendar ne more biti tolik greh, kakor duhovniki učijo. Pijanec, ki vidi duhovnika pijanega, se tolaži: saj ne storim nič hujšega, kakor moj dušni pastir. »Quid faciet laicus simplex, nisi quod patrem suum spiritualem viderit facientem« ? vpraša pobožni Peter Blozij. Ali ni torej pohujšanje duhovnika gnusoba razdjanja na svetem mestu? »O pastor, o idolum, discerpens gregem! Gla- dius super brachium eius«. (Zach. 11, 1). 3. Se da težko popraviti. Edenje grešil, ali nagloma reka svet: taki so duhovniki! Eden je izdajalec, ali hitro vpije svet: vsi so hinavci, ni jim mar za službo, temveč za kruh. Eden je zatajil vero, in na vse kažejo s prstom rekoč: duhovniki sami ne verujejo, kar učijo; ko bi bil Kristus v najsvetejšem zakramentu resnično pričujoč, kako bi se drznil nečist, nezmeren duhovnik stopiti k altarju? Kako bi se mogel v cerkvi tako nedostojno ob¬ našati? Ko bi bila res duša človeška neumrljiva, ko bi bil pekel in bi bila nebesa, kako bi mogel duhovnik, oznanjevalec svetega evangelija, tako živeti, kakor da bi ne bilo večnosti? Tako sodi prosto ljudstvo, in pride ob vero in čednost, zgubi veselje do službe božje, zgubi strah božji, brezbožnost in pregreha pa se kakor povodenj razliva po celi župniji, po celem okraju. »Laici conside- rantes cleri sceleratam vilam, ex hoc vacillantes, imo multoties deficientes in fide . . . clavium vir tu tem non credunt, ecclesiastica sacramenta despiciunt, viha non evitant, virtutes non reputant, non horrent inferos, coe- lestia minime concupiscunt«. 1 Sam hudi duh ne more tolike škode pouzročiti v cerkvi božji, kakor duhovnik, ki 1 S. Bernard. Sen. serm. 19. in fer. 2. post Dom. 2. Quadr. 28 * -I- 436 -S* daje pohujšanje, posebno pa nečistnik! »Nomen enim I)ei per vos — impuri sacerdotes — blasphematur inter gen- tes«. (Rom. 2, 24). Ni torej greh duhovnikov res gnusoba razdjanja na svetem mestu? Pohujšanje, katero da en sam duhovnik, je globoka rana, vsekana vsej župniji, vsej okolici, vsej škofiji, vsej cerkvi božji, zlasti sedanji čas, ko se vsak pregrešek duhovnikov po časnikih obeša na veliki zvon in razglaša po vsem svetu. Kdo bode to rano zacelil, kdo pohujšanje popravil? — Duhovnik pohujšljivec morda že davno .v grobu trohni, a po¬ hujšanje dano še vedno duše mori: »Pessima gloga tua, curationum utilitas non est tibi«. (Ier. 30, 13). In ako zdaj še pomislim, kakošna sodba me čaka, ako sem dajal pohujšanje! » Vae homini illi, per quem scandalum venit«. (Matth. 18, 7). Ako bi tistemu, ki le enega po- hujša, bilo bolje, da se mu obesi mlinski kamen na vrat in se on pogrezne v globočino morja; kaj pa se naj zgodi njemu, ki je tisoč in tisoč duš pohujšal in po¬ tegnil v brezdno pogubljenja? »Impius guidem in ini- guitate sua morietur, sed sanguinem eins de mana tua reguiram, aninia tua sit pro aniraa illius«. (Ezech. 3. 18). Koliko duš bi moral torej imeti duhovnik pohujšljivec! •»Angeli colligent de regno Del omnia seandala et eos, gui faciunt iniguitatem, et mittent eos in caminum ignis: ibi erit jietus et stridor dentium«. (Matth. 13, 41—42). Kdo izmed nas, predragi bratje, bi se, premišljevaje to grozno resnico, ne vstrašil, bi se ne tresel, bi ne vzdihoval in ne jokal? Kajti ne smemo si prikrivati: mnogo je duhovnikov, ki hodijo to pot. »Spatiosa via est, guae dueit ad perditionem, et multi ambulant per eam« (Matth. 7, 13); ne smemo si prikrivati resnice, da se duhovnik ne vzveliča, pa tudi ne pogubi na navaden način, kakor drugi ljudje: »Sacerdos enim eligitur ut angelus, aut damnatur ut diabolus!« O Gospod Jezus Kristus! Iz globočine srca obžalujem vse grehe svojega življenja, in vsa pohujšanja, katera sem. -I—■ 437 —§*■ ž njimi dajal vernemu ljudstvu! »Tihi soli peccavi, et malum coram tefeci« (Ps. 50. 6); a ne samo pred teboj sem grešil, temveč tudi pred obličjem tvoje svete cerkve, tvojega vernega ljudstva, kateremu bi bil moral biti vo¬ ditelj in pastir! O kolikokrat sem že zaslužil, da me za¬ dene tvoja sodba: » Exped.it ei, ut suspendatur mola asinaria in collo eius, et demergatur in profundum maris « ! (Matth. 18, 6). A zdaj spoznam vso svojo kri¬ vico in te prosim iz dna potrtega srca: »Ingemisco tam- quam reus, culpa rubet vultus meus, supplicanti parce Deus!« 1 Milost, o Jezus, milost! »Ne perdas cum impiis animam meam et cum viris sanguinum vitam ra e a m«! (Ps. 25, 9). »Ne memineris iniquitatum nostrarum anti- quarum: cito anticipent nos misericordiae tuae, quia pauperes facti sumus nimis «. (Ps. 78. 8—9). Danes ti darujem trdni sklep, smrtnega greha se bolje bati, kakor smrti in pekla, in storjeno pohujšanje po moči popraviti. Blagoslovi ta moj sklep in daj mi milost, da ga spolnju¬ jem vse dni svojega življenja! »Ure igne sancti Spiritus renes nostros et cor nostrum, Domine, ut tibi casto cor- pore serviamus et mundo corde placeamus« 2 »in sancti- tate et iustitia . . . omnibus diebus nostris «. (Luc. 1, 75). Amen. III. Meditatio. De interno et poenitentia. WsSS2rA 1°’ nac * vse strašno in obžalovanja vredno, je greh, zlasti greh duhovnika. Spoznali smo vso njegovo zlobnost, obžalovali smo ga iz vsega grca j n smo sklenili, greha, posebno smrtnega greha se bolje bati, kakor smrti in pekla. Prav to je 1 Ex sequentia „Dies irae“ in Missa de requie. 2 Orat, 3. in praep. ad Miss. ~§— 43S —l* podlaga resničnega poboljšanja. Je-li pa s tem pobolj- šanje tudi že zagotovljeno ? Koliko smo jih že videli, da so greh obžalovali in objokovali in dobre sklepe delali, pa so zopet padli? Se ne more tudi nam enaka ne¬ sreča pripetiti vkljub resnični žalosti in trdnemu sklepu? »Qui se existimat stare, videat, ne cadat«. (I. Cor. 10, 12). Ali me more greha varovati vzvišeni stan, sveta služba? Judež je grešil kot duhovnik, angelji so grešili pred ob¬ ličjem same presvete Trojice: » Vidi satanam sicut fulgur de coelo cadentem«. (Luc. 10, 18). Zato si moramo pri¬ zadevati na vso moč, da sklep poboljšanja v svojem srcu tako močno utrdimo, da ga tudi še toliko silen vihar skušnjave ne bode mogel omajati. In prav ta sklep hoče sv. Ignacij v nas utrditi s premišljevanjem o peklu. Stopimo torej živi v peklensko brezdno, in oglejmo si z očmi svete vere muke zavrženih, da to premišljevanje »obudi v nas stanovitno pokoro k vzveličanju«. (II. Cor. 7, 10). Saj nam grešnikom ne preostaja druga pot, da se vzveličamo: aut poenitere, aut ardere. » Quis ostendit vobis fugere a ventura ira f Faeite ergo fructus dignos poenitentiae«. (Luc. 3, 8). Pekel in pokora bodi torej predmet sedanjemu premišljevanju. 1. Mislimo si, da nas Bog, kakor nekdaj svojo služabnico sveto Terezijo, pelje v pekel in nam kaže kraj, kateri nam je pripravljen, ako ne krenemo s poti pogubljenja; mislimo si, da nam kaže tam Judeža iz¬ dajalca ali drugega brata duhovnika, nam dobro zna¬ nega, morda našega prijatelja, po mišljenju in življenju nam enakega, kateri nam kliče iz žarečega peklenskega ognja: » Si poenitentiam non egeritis, omnes similiter peri- bitis«. (Luc. 13, 5). 2. Prosimo Boga za milost straha Gospodovega, srčne žalosti, trdnega sklepa in duha resnične pokore: »Vadam ad portas inferi« (Is. 38, 10), stopil bodem v peklenski prepad; hvala tebi, o Bog, še ne kot za- vrženec, temveč, da se vzveličam. Dokler živim, imam 4:39 *-§*- še časa, da bežim pred prihodnjo jezo, da storim vreden sad pokore. (Luc. 3, 8). Zadele so me sicer nevarnosti pekla (Ps. 114, 3), ali ti, o Gospod, reši mojo dušo, da kje ne zaspim večne smrti. (Ps. 121, 4). Pelji me v po¬ božnem premišljevanju, v vodnjak pogubljenja (Ps. 54, 24), ali »peklenska jama naj še ne zapre nad menoj svojih ust« (Ps. 68, 16); zakaj v peklu kdo te bode hvalil? (Ps. 6, 6). 0 Maria, succurre miseris, iuva pusillanimes, refove flebiles . . . interveni pro clero! I. uhovnik v peklu! O usmiljeni Bog, je-li mogoče, da se luč, ki je svetila v tempelj u Gospodovem, pogrezne v brezdno žvepla in dima? »Cecidit de coelo stellci magna ardens tamquam faeula« . (Apoc. 8, 10). Je-li mogoče, da angelj Gospoda vojskinih trum, ki ima v rokah ključe peklenskih vrat, da zaklepa hudega duha, da bode ta angelj sam pahnjen v ječo k enaki ob¬ sodbi? »Et tu vulneratus es, sicut nos , nostri similis effectus es«? (Is. 14, 10). In kdo bi nam odprl to smrtno jamo in bi nam razodel njeno strašno grozo ? Kdo bi nam popisal »to deželo teme, pokrito s smrtno senco, deželo reve in teme, kjer je smrtna senca, in kjer ni reda, temveč večen strah prebiva«. (Job. 10, 21—22). O bratje, ne daj Bog, da bi premišljevaje večne resnice pretiravali, ali po lastni domišljiji dostavljali; a tudi ne daj Bog, da bi besedo božjo kratili, ali za pičico od nje odvzeli. Ali nam bode mogoče pogasili peklenski ogenj, ako tajimo pekel ? Samo ta nevernost že bi zadostovala v naše pogubljenje. »Qui non crediderit, condemnabitur«. (Marc. 16, 16). Nasproti pa nas prava in čista vera vkljub grehom, katere smo storili iz človeške slabosti, more k pokori pripeljati in z Bogom spraviti. Zato sveta cerkev moli za umirajočega: »Licet peccaverit, tamen Patrem et Filium et Spiritum sanctum non nega vit, sed -I- 440 -t- credidit«. 1 O čudežna moč prave vere! O da bi njena luč v meni ne bila nikdar otemnela! Ako bi bil pekel trdno in živo veroval, ne bil bi tolikokrat in tako hudo grešil! » Čredo, Domine, aditiva incredulitatem meam» ! (Marc. 9, 23). Ali kaj naj verujem o peklu? — Stopi, moja duša, na kraj trpljenja, poglej pogubljenega brata duhovnika; o kaj vidiš zapisano na njegovi žareči og¬ njeni obleki? Tri besede, katere obsegajo vso grozo peklenskih muk: Recordare, discede, in aeternum! 1. »Homo quidam erat dives, qui induebatur pur - pura, et bysso, et epulabatur quotidie splendide. Et erat quidam mendieus, nomine Lazarus, qui iacebat ad ia- nuam eius, ulceribus plenus, cupiens saturari de micis, quae cadebant de mensa divitis, et nemo illi dabat . . . Factum est autem, ut moreretur mendieus et portaretur ab angelis in sinum Abrahae. Mortuus est autem et di¬ ves et sepultus est in inferno. Elevans autem ocidos suos, cum esset in tormentis, vidit Abraham a longe et Lazar urn in sinu eius, et ipse clamans dixit: Pater Abraham, mise- rere mei . . . Et dixit illi Abraham: fili, recordare, quia recepisti bona in vita tua«. (Luc. 16, 19 sqq). Recordare — pomisli, oh to je črv, ki ne umerje, to je kača, to je gad, ki vedno grize, vedno pika, vedno muči. »Vermis eorum memoria praeteritorum«. 2 Recordare — pomisli, da si prejel dobro v svojem življenju; brez števila telesnih, zemeljskih dobrot: trdno zdravje, dolgo življenje, mnogo prijetnostij in veselja na gostijah, pri igrah, v kratko¬ časnih družbah, v dobrovoljnem življenju, v visoki časti, v gmotnem blagostanju . . . tudi mnogo prepovedanega veselja; ali oh: »quid nobis prof uit superbia? aut divitia- rum iactantia quid contulit nobis? transierunt omnia illa tamquam urnbra«. (Sap. 5, 8—9). Recordare — pomisli da si prejel brez števila duhovnih dobrot: odlične ali vsaj potrebne zmožnosti, skrbno odgojo, natančen pouk v 1 In Commendatione animae. 2 S. Bern. De consid. 1. 5. c. 12. Migne, tom. CLXXII. col. 803. -f- 441 božjih rečeh. O jaz neumnež, in vendar sem zgrešil pot resnice in solnce spoznanja mi ni vzhajalo, nisem vedel za pot Gospodovo! (Sap. 5, 6). Recordare — pomisli, da si prejel toliko posebnih milostij: poklic v duhevski stan, milosti po presveti daritvi, po svetih zakramentih, po molitvi in premišlje¬ vanju, toliko notranjih navdihov, toliko opominov od strani predstojnikov, toliko vspodbudnih vzgledov od strani pobožnih sobratov in vernega ljudstva, toliko oči¬ tanja nemirne vesti! Altar, sv. hostija, kelih, pridižnica, spovednica, brevijarij, toliko pripomočkov čednosti, toliko virov zasluženja, a vse to mi je bilo v spotiko in po¬ gubo! » Super fiumina Babylonis Ulic sedimus et flevimus, cum recordaremur Sion«. (Ps. 186, 1). 0 častitljivi Sijon, o sveta mati cerkev, katere nauk sem zaničeval, katere opomine sem zanemarjal, katere določbe in zapovedi sem prestopal, katere zakramente sem oskrunjal, katere ime sem sramotil s svojim nevrednim življenjem, dasi- ravno me je ona povzdignila k najvišji stopnji časti. Kako visoko spoštovan in slavljen sem bil na svetu, kako globoko sem osramočen in zavržen v peklu! »Qui fueras stella radians in manu Domini, velut de alto ru- ens coelo, lumen tuum exstinctum est et conversus es in carbonem«. 1 Padel sem iz nebes, zgubil sem nebesa, kjer se toliko mojih bratov veseli in raduje, kamor je dospelo toliko spokorjenih očitnih grešnikov. »Ili sunt, quos habuimus aliquando in derisum et in similitudinem improperii . . . vilam illorum aestimabamus insaniam . . . quomodo computati sunt inter filios Del, et inter sanctos sors illorum est « (Sap. 5, 3—5); moj sedež pa je med pogubljenimi in med zavrženimi duhovi! 0 duša moja, pomisli — recordare — koliko dobroto zgubijo pogubljeni! Bolje jih peče, da so zgubili nebesa, kakor da so zaslužili pekel: »Plus torquentur coelo, quam 1 S. Ambr. de lapsu virg. consecr. cap. 2. Migne, Tom. XVI. col. 369. «f- 442 -§- gehenna«. 1 Ne čudi se temu, ker pravičen je Gospod, in pravična njegova sodba. Recordare enim — »reminiscere, quanta mala feceris in Jerusalem«, v cerkvi božji, »aufe- rens omnia spolia aurea et argentea, quae er ant in ea«, ko si skrunil najsvetejše skrivnosti božje, zaničeval dragocene milosti, zanemarjal dolžnosti in obljube; »cognosce ergo f quia propterea invenerunt te mala ista, et ecce peris tristitia magna in terra aliena« (I. Machab. 6, 12 — Id), da, v tuji deželi, ker za nebesa si bil vstvarjen! Recor¬ dare — pomisli, kolikokrat te je Rog na razne načine klical k pokori, pa ti nisi slišal; zdaj bodeš ti klical Gospoda, pa te ne bode uslišal: »Peecator videbit et irascetur, dentibus suis fremet et tabescet: desiderium peccaiorum peribit« (Ps. 111, 10): da, zginile bodo želje grešnikov, a še ne v tem življenju, še ne ta dan, kateri mi je še dodeljen v vzveličanje. Rog noče, da se kdo pogubi, temveč da se vsi spreobrnejo k pokori, ker »milostljiv in usmiljen je Gospod, potrpežljiv in obilen usmiljenja«. (Ps. 10, 2. 8). »Recordare, lesu pie, quod sum causa tuae viae, ne me perdas illa die « ! 2 2. Pa še druga beseda strašno odmeva v ušesih po¬ gubljenega duhovnika: discede — »discedite maledicti!« (Matth. 25, 41). Ta heseda izraža žalostno ločitev, nepre¬ klicno izobčenje iz družbe angeljev in svetnikov, iz družbe preblažene device Marije, izpred obličja troedinega Boga, največe in neskončne dobrote. » Quam bonum et quam iucundum , habitare fratres in mmm«! (Ps. 132, 1). Kako prijetna je družba dobrih prijateljev, kateri so med seboj enega duha in enega srca! Kdor pa se je v tem življenju družil s hudobnimi, z brezbožnimi ljudmi, in se je ogibal družbe pobožnih, bode tudi v prihodnjem življenju obsojen med zavržene duhove in med pogubljene, in bode izobčen iz družbe svetnikov. O zavrženi duhovnik, tisti angelji, s katerimi si pred altarjem z nečistim je- 1 S. Petr. Chrysol. sermo 66. Migne, tom. LIL col. 389. 2 Ex sequentia „Dies irae“ in Missa de req. 443 fi¬ zikom in z omadežanim srcem Bogu slavo prepeval, tisti angelji te bodo pahnili v peklenski prepad, in celo tvoj angelj varih, ki ti je bil vedno na strani, se bode žalosten ločil od tebe. Sobratje duhovniki, s katerimi si se družil pri gostijah in veselicah, a ne tudi v zvestem spolnjevanju duhovskih dolžnostij in v natančnem oprav¬ ljanju pobožnih vaj, ločili se bodo od tebe in te ne bodo več poznali. Videl jih bodeš v naročju Abrahamovem, in prosil jih bodeš, da kdo izmed njih pomoči konec prsta v vodo in ohladi žareči plamen, v katerem trpiš (Luc. 16, 24), pa ne bode se zgodilo. Tedaj se bode spolnilo, kar je Gospod žugal po preroku: »Ecce servi mei comedent, et vos esurietis; ecce servi mei bibent, et vos sitietis; ecce servi mei laetabuntur, et vos confundemini; ecce servi mei laudabunt prae exsultatione cordis, et vos clcmcibitis prae dolore cordis, et prae contritione spiritus idulabitis«. (Is. 65, 16—14). Discede — poberi se, poreče tudi premila in pre¬ sladka devica Marija, ona, ki ne zavrže nobenega greš¬ nika, dokler živi, ona, ki je pribežališče grešnikov, a ne zavrženih. »O Maria, monstra te esse matrem« 1 klical in vzdihoval bode zavrženi duhovnik v peklu; a Marija mu bode odgovorila: »non monstrasti te filium«, mlačen si bil za mojo čast, oviral ali celo zasmehoval si moje češčenje, zanemarjal si moje praznike, nisi posnemal mojih čednostij, moje ponižnosti, moje krotkosti, moje čistosti, moje gorečnosti ... ne poznam te — discede! Oh. od matere bi se ločil! Kam se hočem zateči? »ln- troibo ad altare Dei, cid Deum, qui laetificat iuventutem meam «. (Ps. 42, 4). A tudi iz prestola božjega bode slišal strašno besedo: discede maledicte! » Quia tu re- pulisti scientiam, repellam te, ne sacerdotio fungaris miki«. (Osee 4, 6). 0 Gospod, katero spoznanje sem zanemarjal, ki sem se toliko bavil z raznimi vednostmi, da me je svet imel za učenjaka? Nespametno si živel, ker nisi 1 Ex hymno „Ave maris stella". -1- 444 -f* maral za pobožnost — quia repulisti scientiam sanctorum; »si caecus fuisses, peccatum non haberes « (loan. 9, 41), »scienti autem bornim facere, et non facienti, peccatum est Mi«. (lac. 4, 17). — »Ergo erravimus a vici veritatis et . . . sol intetligentiae non est ortus nobis . . . viam Dei ignoravimus; quid nobis pr oj uit superbia?« (Sap. 5, 6 sq). Beseda: »Discedite maledicti, nescio vos«, ta beseda, pravi sv. Krizostom, je strašnejša od samega pekla: »Etiam gehenna istud verbum gravius est« h Srce člo¬ veško je namreč nenasitljivo, in ne najde pokoja, razven v neskončni dobroti, v Bogu. Njega zgubiti, se pravi vse zgubiti. Zato trdi sv. Avguštin o kazni zgube: »Haec est tanta poena, quantus ipse (Deus)«. In duhovnik, izvoljeni služabnik božji, kje bi mogel nasititi svoje želje, razven v Bogu? Kaj bi mu moglo zadostovati razven Boga ? » Unam petii, liane requiram, ut inliabitem in clomo Domini in longituclinem dierum«. (Ps. 26, 4). Eno si zahteval in to si zgubil, »dum dicitur tibi quotidie. ubi est Deus tuusf« (Ps. 41, 4). Duhovnik brez Boga, duhovnik brez altarja, brez daritve, katera bi ga spra¬ vila z Bogom, brez hvalne daritve, katera bi ga raz¬ veseljevala! O grozna muka, o strašno obupanje! »Unde exspectas tibi salutem, damnate sacerdos«, vpraša sveti Bernard, in odgovarja na to vprašanje: »Non relinquitur tibi hostia pro peccato, mortuo in peccato. Non descendit ad inferos sanguis, qui effusus est super terram. Non cruciligitur iterum Filius Dei; mortuus est semel, iam non moritur amplius. I ergo tu, el in medio gehennae exspectato salutem«. — O Gospod, h komu bodem šel? Ti imaš besede večnega življenja. O blagor meni, da se v duhu ponižnosti in s potrtim srcem smem bližati tebi in da smem še spravno daritev opravljati za svoje grehe in za grehe vsega ljudstva. Sprejmi, sveti Oče, ta ne- omadežani dar za moje neštevilne grehe in razžaljenja in zanemarjanja, in ne daj, da bi se kedaj ločil od tebe! 1 S. Ioan. Chrysost. hom. 79 ex cap. Matth. 25. Op. cit. Tom. I. fol. 188. -I- 445 -§~ 3. Najstrašnejša kazen pogubljenih pa je večnost, katere teža jih tlači. »Ibunt hi iti suppliciiom aeternum«. (Matth. 25, 46). Večno, večno, ta beseda vedno doni v njihovih ušesih in jih peha iz prepada trpljenja v pre¬ pad obupanja. Torej sem pogubljen, kliče zavrženi du¬ hovnik, večno pogubljen; dopolnjeno je: pekel je moja hiša, hiša večnosti. O večnost! Prešlo bode nebo, prešla bode zemlja, mojih muk pa ne bode konec. Vstvarjeno bode novo nebo, vstvarjena bode nova zemlja, moj pekel pa ostane vedno tisti. Skoro 2000 let že bogatin in apostol izdajalec gorita v peklenskem ognju; skoro 6000 let ubijalec Kajn že trpi v peklenskem brezdnu : »haee autem omnia initia sunt dolorum, sed riondum finis«. (Matth. 24, 8). Zato vpraša sv. Avguštin: »Quibus enim annis satiari potest aeternitas, cuius nullus est finis« ? »Cruciabuntur die ae nocte in saecula saeculorum«. (Apoc. 20, 10). O večnost, kdo te more umeti! In vendar je go¬ tovo: Šel bodem v hišo svoje večnosti, katero sem si pripravil v tem življenju. O da bi le ne bila večnost prekletstva, katera je pripravljena hudiču in njegovim angeljem! Jaz, ki sem angelj Gospoda vojskinih trum, kako bodem mogel prebivati v pekočem peklenskem ognju? Kako bodem prebival v večni žrjavici? (Is. 33.14). Jaz, ki sem tako mehkužen, da si svojega mesa ne upam niti v najmanjši reči zatirati in v sužnost devati; jaz si ne pomišljujem, duše in telesa pahniti v večno sužnost? Ne daj tega, o Bog! Raji se hočem pokoriti, kakor goreti! Raji se hočem podvreči najostrejši pokori, kakor priti v večno trpljenje! A porta inferi erue, Domine, animam meam! A morte perpetua, libera me, Domine! — Preces meae non sunt dignae, sed tu bonus fac benigne, ne perenni cremer igne! 1 Ex sequentia „Dies irae“. eati, qui lugent, quoniam ipsi consolabuniur. (Matth. 5, 5). »Non vult Bens aliquos perire, sed omnes ad poenitentiam reverti«. (II. Petr. 3, 9). Ako nas je spomin peklenskih muk užalil, raduje se Bog, radu- jejo se angelji, raduje se sveta cerkev, ne zato, ker smo užaljeni, temveč zato, ker smo užaljeni k pokori; za¬ kaj žalost, katera je po Bogu, obrodi stanovitno pokoro k vzveličanju. (II. Cor. 7, 9—10). Glej dva duhovnika, obadva grešnika! Peter in Judež, obadva smrtno grešita in zgubita ljubezen božjo. Ali Peter se po grehu povrne v stan prejšnje svetosti, Judež pa se pogubi. Od kod ta razloček? Uzrok temu je spokornost srca. Peter, kate¬ rega Jezus pogleda, se spokori, gre ven in se bridko joče; Judež, katerega Jezus poljubi in imenuje svojega prijatelja, Judež zaničuje njegovo ljubezen, obupa in se z vrvjo obesi. O kako čudežna je vendar moč srčne žalosti in resnične pokore! » Vivo ego, dicit Dorninus . . . impietas impii non nocebit ei, in quacumque die conversus fnerit ab impietate sua«. (Ezech. 33, 12). In prelepo govori sv. Krizostom: 1 »O poenitentia, quae peccatum miserante Deo remittis, et paradisum reseras: quae contritum sanas hominem, et tristem exhilaras: vitam de interitu revocas, staturn restauras: honorem renovas, fiduciam das, et reformas vires gratiamque abun- dantiorem refundis. O poenitentia, quid de te novi refe- ram? Omnia ligata tu solvis. omnia soluta reseras, ornnia adversa tu mitigas, omnia contrita tu sanas, omnia con- fusa tu lucidas, omnia desperata tu animas. O poenitentia, rutilantior auro, splendidior sole, quam non vincit pec¬ catum, nec defectio superat, nec desperatio delet«. Da se pa resnično spokorim, moram kakor sv. Peter: 1. S pomočjo milosti božje svoj greh ob¬ žalovati. »Negavit primo Petrus et non llevit, quia non De Poenit. sermo 29. Op. cit. toin. V. fol. 145. ♦I • 4:4 { —$—■ respexerat Dominus. Negavit secundo. non flevit, quia adhuc non respexerat Dominus. Negavit tertio, respexit lesus, et ille amarissime flevit«. 1 »O felices lacrimae, quae ad diluendam negationis culpam virtutem sacri habuere baptismatis«. 2 Te solze, katere izvirajo iz lju¬ bezni božje, imajo toliko moč, da on, ki je bil mrtev, zopet oživi; da on. ki je bil grešnik, postane pravičen in svet; da on, ki se je bil ponižal pod neumno žival, postane zopet veselje angeljev; da on, ki je bil od Boga zavržen, postane zopet prijatelj in otrok božji. Te spo¬ korne solze imajo toliko moč, da zacelijo še tako glo¬ boke in skeleče dušne rane, da povrnejo duši zasluženje dobrih del, opravljenih v milosti božji. »Reddam vobis annos, quos comedit locusta, bruclms et rubi go«. (Ioel 2, 25). Toliko moč imajo solze resnične pokore: '»Non enim requirit Deus ciliciorum pondus . . . hoc solum est, quod exposcitur a nobis, ut semper recordemur mala nostra . . . et pro his supplicemus Deo«. 3 O Jezus, poglej tudi mene ubogega grešnika z očmi svoje milosti, in dodeli mi, kakor svetemu Petru, solze resnične po¬ kore! »Respice, Domine lesu, ut sciamus nostrum deflere peccatum, lavare delictum«. 4 2. Moram kakor Peter svojih grehov se obtožiti. Tudi Peter se je obtožil, ne sicer z besedo, marveč s solzami. »Lacrimae sine horrore culpam lo- quuntur: lacrimae crimen sine offensione verecundiae confitentur: lacrimae veniam non postulant. sed me- rentur«. 5 Za mene pa ne zadostuje, da greh samo v srcu obžalujem, moram se ga tudi obtožiti. Vzdignil se bodem torej in grem k Očetu, rekoč: »Pater, peccavi!« (Luc. 15, 18). Spoznal bodem namestniku božjemu svoj greh odkritosrčno, brez prikrivanja, *brez izgovarjanja. »Initium operum bonorum est conlessio malorum: sui 1 S. Ambr. in Luc. 22. Migne, Tom. XV. col. 1826. — ’ S. Leon. Magn. sermo 9. de Pass. Domini. Migne, tom. LIV. col. 345. — 3 S. Chrys. de com- punct. cord. 1. L Op. cit. tom. V. fol. 90. — 4 S. Ambros. in Luc. c. 22. Migne, loc. cit. — 6 S. Ambros. in Luc. c. 22. Migne, loc. cit. 448 -*■ autem excusatio non est confessio, sed defensio.« 1 »Superbia est, qua etiam in peccatis manifestis suffu- gium excusationis inquiritur«. 2 »Non sicut quidam faciunt, cum quadam calliditate alIoquaris presbyterum, quoniam tališ locutio tua foret deceptio«. 3 » Presbytero humilia ani- mam tuam«. (Eccli. 4. 7). »Humilis esse debet confessio. ut se poenitens miserum agnoscat«. 4 3. Moram kakor Peter greh zapustiti. »Egreditur foras, fugiens cadendi periculum«. 5 Spoznal je, da če tudi je apostol in duhovnik, vendar ni toliko močen, da bi ga skušnjava ne premagala. Zato zapusti kraj, kjer je grešil, zapusti nevarno tovaršijo in se več ne povrne na dvor velikega duhovnika, ne gre več med vojake in hlapce, tudi ne spremlja Jezusa ne k Pilatu, ne k Herodu, ne na goro Kalvarijo. Po žalostni skušnji postal je previden, in ni več predrzno zaupal na svojo moč. In ko ga je Jezus po vstajenju vprašal, ali ga ljubi, ali ga ljubi bolje, kakor drugi, se ni drznil tega trditi, temveč spoznavši svojo slabost je rekel: »Domine, tu omnia nosti: tu scis, quia arno te«! (Ioan. 21. 17). Gospod, dozdeva se mi, da te ljubim, vendar se ne zanašam na svojo sodbo: ti o Gospod, bolje poznaš moje srce, ti tudi najbolje veš, ali te ljubim. Tako govori spokorna duša, katera pozna svojo slabost in torej ne zaupa na svojo moč, temveč vse zaupanje stavlja v Boga. Kaj je vzrok, da so moji dobri sklepi ostali večinoma brez vspeha? Ker ni¬ sem posnemal svetega Petra. Mislil sem, da sem se po¬ boljšal, ker je bilo srce ganjeno, a nisem storil, kakor je storil Peter — exiit foras — nisem rekel: ta reč, ta oseba je nevarna moji nedolžnosti, zato se hočem ločiti od nje; ta hiša je nevarna mojemu dobremu imenu, zato je nočem več obiska vati; v tej družbi sem že večkrat zatajil svojega Gospoda, zato se je hočem ogibati. »Ecce 1 S. Bern. serm. de s. Andr. Migne, Tom. CLXXX1V. col. 1051. — 2 S. Aug. de civ. Dei 1. 14. c. 14. Migne, tom. XLI. col. 422. — 3 Intel’ op. s. Aug. de vision. inf. 5. — 4 S. Thom. Aq. suppl. — 6 S. Leon. Magn. serm. 9. de Pass. Domini. Migne, 1. cit. -*- 449 columna firmissima ad unius aurae impulsum lota con- tremuit . . . et ille, qui nihii infirmitatis putabat habere, negat territus ab ancilla«. 1 »Et ego, certe non fortior Petro, invictus ero, nisi fugero occasionem, petram scan- dali removero, eiecero ancillam« ? — »Non potest diu esse securus, qui periculis proximtis est«. 2 O nesrečne priložnosti! A ko se njih ne ogibljem, nimam resnične ža¬ losti, ne prave pokore, ne trdnega sklepa, v dobrem stanoviten ostati. 4. Moram tudi kakor Peter za storjene grehe zadostovati. Peter ni le svojega greha ob¬ žaloval, se ga obtožil in ga zapustil, temveč je zanj tudi zadostoval in vse svoje življenje posvetil Jezusu in raz¬ širjanju njegovega svetega evangelija. Na Kajfovem dvoru je Jezusa zatajil; očitno, na javnem trguje na binkoštni praznik oznanjeval križanega Jezusa: »Stans Petrus levavit vocem suam« (Act. ap. 2, 14); ne boji se ne žuganja, ne ječe, ne trpljenja, ne smrti; brez strahu očita velikemu zboru in množici, pismarjem in velikim duhovnikom: » Sanctum et iustum negastis . . . auctorem vero vitae inter- fecistis« (Act. ap. 3, 14); to pa s toliko gorečnostjo, da so vsi, ki so ga poslušali, skesani na prša trkali, rekoč: » Quid faeiemus, viri, fratres?« (Act. ap. 2. 37). A ne le v Jeruzalemu, po vsi Judeji in Siriji oznanjuje Judom in nevernikom Jezusa križanega; iz ljubezni do Jezusa pre¬ naša vse težave apostolstva, in slednjič z mučeniško smrtjo potrdi resnico svoje obljube: » Domine, tu scis, quia amo te!« (Ioan. 21, 15). Tako hočem tudi jaz za svoje grehe zadostovati. Zadostovati hočem ne le s solzami in z vzdihljeji in besedami, temveč z deli pokore, z zataje¬ vanjem svojega mesa: »Qui enim suni Christi, čarnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis«. (Gal. 5, 24). Zadostovati hočem ne le z radovoljnimi deli po¬ kore, temveč tudi z voljnim prenašanjem težav in brid- 1 S. Aug. tract. 113. in Ioan. Migne, tom. XXXV. col. 1933. 2 S. Laur. Iust. de contin. 4. 29 -I- 450 -f- kostij, katere mi bode Bog nakladal, morda zoper mojo voljo; voljno, da, veselo bodem nosil jarem Kristusov, breme svojega poklica, težo duhovskih dolžnostij, katera mi bode lahka in gotovo lažja od teže grehov, ki sem jo, ali jo bodem odložil k nogam spovednikovim. Za¬ dostovati hočem ne le v bridkosti spokornega duha, temveč v goreči ljubezni do Jezusa, katero bodem kazal v neumorni gorečnosti za vzveličanje duš: »Diligis me plus his?—Pasce oves meas«. (Toan. 21, 17). Prav v tej gorečnosti se kaže resnična ljubezen do Jezusa; ona nam je pa tudi gotova zastava vzveličanja, po besedah sv. Avguština: »Animam fratris salvasti, tuam ipsius animam praedestinasti«. »Confitemini Domino , guoniam bonus, guoniam in saeculum misericordia eius. Dicat nune Isrciel: quoniam bonus, quoniam in saeculum misericordia eius . . . De tri- bulatione invocavi Dominum, et exaudivit me in latitudine Dominus . . . Dominus milii adiutor, et ego despiciam ini- micos meos . . . Non moriar, sed vivam, et narrabo opera Domini. Castigans castigavit me Dominus, et morti non tra- didit me . . . Deus meus es tu, et confitebor tibi, Deus meus es tu, et exaltabo te. Confitebor tibi, guoniam exaudisti me, et faetus es miki in salutem«. (Ps. 117, 1 sqq). »Non in perpetuum iraseetur, neque in aeternum comminabitur... Quantum distat ortus ah occidente, longe fecit a nobis iniqui- tates nostras . . . Quoniam ipse cognovit figmentum nostrum, recordatus est, guoniam pulvis sumus«. (Ps. 102, 9 sq). » Venite, audite, et narrabo, omnes, qui timetis Dev,m, guanta fecit animae meae«. (Ps. 66, 16). »Misericordia eius a pro- genie in progenies timentibus eum«. (Luc. 1, 50). Amen. O. A. M. D. G. Index systematicus. Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno Domini 1896 celebratae. Pag. Dieta Doctorum. 3 Edictum indictionis secundae Synodi dioecesanae Lavan- tinae. 5 Pars prior. I. Ordo et processus in actionibus synodalibus. Notiones praeliminares.19 De prima Congregatione generali.20 De prima Sessione publica.22 De Congregationibus particularibus.24 De secunda Congregatione generali et altera Sessione pu¬ blica .25 De tertia, quarta et quinta Congregatione generali . . 26 De tertia et ultima Sessione publica.27 Preces in Synodo persolvendae. A. In Congregationibus generalibus et particularibus. 1. Ante actionem synodalem.28 2. Post actionem synodalem.30 29 * II B. In Sessionibus publicis. Pag. 1. In Sessione primae diei.31 2. In Sessione secundae diei.40 3. In Sessione tertiae diei: a) Ante Sessionem.43 b) Oratio post Sessionem finalem.49 Dedicatio et Gonsecratio Sacratissimo Cordi lesu ... 49 Suffragia in fine Synodi persoivenda.51 Forma professionis fidei.54 II. Instructio de officialibus sive ministris Synodi. 1. De officialibus seu ministris suam operam Synodo praestantibus, Officia Promotoris Synodi.58 Officia Secretarii Synodi.58 Officia Notarii Synodi.58 Officia Procuratoris Cleri.59 Officia Iudicum querelarum et excusationum .... 59 Officia Praefecti eiusque Coadiutorum pro hospitiis . . 60 Officia Magistri Caeremoniarum eiusque Sociorum . 60 Officia Ostiariorum.60 Officia Directoris spiritualium exercitiorum .... 61 Officia Confessariorum.. 61 2. De officialibus in Synodo eligendis, ut in posterum adhibeantur. Testes synodales.61 Iudices in partibus.63 Gonsiliarii Iudicii ecclesiastici dioecesani.65 Examinatores ordinandorum. 66 Examinatores promovendorum ad beneficia curata . . 67 Pars altera. Gesta synodalia. Prima Congregatio generalis.73 Allocutio salutatoria.74 Conspeetus materiae in secunda Synodo dioecesana dilu- cidandae et elaborandae.88 Prima Sessio publica.95 Goncio synodalis.96 III Pag. Secunda Congregatio generalis.115 Secunda Sessio puhlica.117 Sermo synodalis.118 Tertia et quarta Congregatio generalis.141 Quinta et ultima Congregatio generalis.145 Tertia et ultima Sessio puhlica.150 Allocutio valedictoria.. 151 Synopsis sodalium Synodi dioecesanae.161 Pars tertia. Decreta ad formam Synodi spectantia una ciim formnlis pro praxi. I. Decreta synodalia. Decretum de Synodo aperienda et incoepta .... 173 Decretum de professione fidei emittenda.174 Decretum de servando secreto.175 Decretum de praeiudicio non afferendo.175 Decretum de modo vivendi .......... 175 Decretum de non discedendo.176 Decretum de Iudicibus querelarum et excusationum . . 177 Decretum de Synodi offfcialibus seu ministris .... 177 Decretum de propositis in Synodo eligendis Examinatori- bus promovendorum ad beneficia curata .... 178 Publicatio Examinatorum iam electorum.178 Decretum approbationis Examinatorum synodalium . . 179 Formula iuramenti pro Examinatoribus synodalibus . . 179 Decretum de Testibus synodalibus.179 Invitatio Testium synodalium ad praestandum iusiurandum 180 Formula iuramenti pro Testibus synodalibus .... 180 Decretum de Iudicibus in partibus.180 Invitatio Iudicum in partibus ad praestandum iusiurandum 181 Formula iuramenti pro Iudicibus in partibus .... 181 Commendatio Iudicum in partibus Sedi apostolicae . 181 Decretum de constitutis Consiliariis Iudicii ecclesiastici dioecesani.182 Invitatio Consiliariorum Iudicii dioecesani ad praestandum iusiurandum.183 Formula iuramenti pro Consiliariis Iudicii dioecesani. . 183 Decretum indictionis primae Sessionis publicae . . . 183 Decretum indictionis secundae Sessionis publicae . . 184 IV Pag. Decretum de officio mortuorum.184 Decretum indictionis tertiae eiusque ultimae Sessionis pu- blicae.184 Decretum de finienda Synodo.185 Decretum indictionis iuturae Synodi. 186 Decretum de dimissione synodali.186 II. Formulae synodales pro praxi. Formula instantiae Promotoris pro fidei professione . . 187 Formula instantiae contra absentes, quam repetit Promo- tor, necessitante negligentia vel contumacia ad Syno- dum comparare obligatorum.187 Formula instantiae Promotoris pro rogitu Notarii iaciendae 188 Formula instantiae pro electione Iudicum et Examinatorum 188 Formula instantiae pro decretorum lectione .... 189 Formula instantiae pro continuanda lectione decretorum . 189 Formula instantia pro conclusione Synodi ..... 189 Formula instantiae pro indictione futurae Synodi . . . 190 Formula pro Procuratore cleri ... .... 190 Libellus supplex Procuratoris cleri secundae Svnodi dioe- cesanae.190 Pars quarta. Constitutiones synodales. Approbatio sollemnis Gonstitutionum synodalium . . . 195 Notio praevia.197 Titulus primus. De fide et doctrina catholica. Caput I. De fide catholica servanda eiusque tuendae eura.197 Caput II. De clericorum circa res politicas agendi ratione 203 Caput III. De quaestione sociali expedienda .... 210 Caput IV. De libris prohibitis deque approbatione et edi- tione librorum.237 Novissima constitutio apostolica de prohibi- tione et censura librorum.246 Caput V. De agendi ratione circa ephemerides ... 258 v Titulus secimdus. De cultu divino. Pag. Caput VI. De sacramento baptismatis.264 Institutio ad Clerum de erudiendis obste- tricibus ......... 265 Caput VII. De cultu sanctissimi Eucharistiae sacramenti 274 Caput VIII. De casibus iurisdictioni episcopali reservatis . 287 Caput IX. De cantu ecclesiastico et mušica sacra . . 291 Caput X. De colenda arte ecclesiastica.299 Caput XI. De confraternitatibus et sodalitatibus . . . 306 Caput XII. De sacris missionibus piisque exercitiis laico- rum.321 Titulus tertius. De clericorum vita deque eorum progressu ac profectu in via Domini. Caput XIII. De vita et honestate clericorum .... 325 Caput XIV. De colendo studio sacrae seientiae . . . 344 Caput XV. De spiritualibus exercitiis clericorum . . 350 Caput XVI. De collationibus sive de conferentiis pasto- ralibus et de elaborationibus theologicis . 358 Caput XVII. De conditionibus et praecautionibus, sub quibus curatores animarum in statum quie- scentiae transire possunt.364 Caput XVIII. De testamentis clericorum.369 Titulus quartus. De regimine ecclesiastico. Caput XIX. De iuribus et officiis decanorum . . . 374 De visitatione canonica per decanos fa- cienda.377 Caput XX. De sollemnitate anniversarii creationis et coronationis summi Pontifieis obeunda . . 383 Caput XXI. De anniversario pro Episcopo proxime de- functo celebrando.385 Caput XXII. De precibus pro Imperatore et Rege . . 386 Caput XXIII. De Seminario puerorum episcopali . . . 392 Caput XXIV. De Libris chronicis parochiarum . . . 397 VI Pag. Caput XXV. De Museo dioecesano.399 Caput XXVI. De promulgatione et obligatione Constitutio- num synodalium.401 Additamentum. Meditationes in exercitiis synodaIibus. I. Meditatio. De fine hominis et sacerdotis .... 407 II. Meditatio. De peccato sacerdotis eiusque malitia . . 424 III. Meditatio. De inferno et poenitentia.437