LIBER IV.
DECRET ALIIIM
D. GREGOMA
PAPXI
PER
Controverfias ccleB
• Concordatas
Q	SE U	/>/>.
Quseftiones SeleČtas
DE S PO NSA L IB US,
ET MjrklMÖNIJS
STUDIÔ , & OPËRâ
P. F. JACOB I Hoffstetter
à Labaco Ordinis Minorum S. P. Francifci Reformatorurrt, in Labacenfí iludió aümlií Sacrorum Canonum, &SS.Theologiae
Lečtoris Generalis. Anno á Mundo reparato M, D. CC. XIII.
LabacIj Typis Joannis Georgij Mayr,Inclytae Provinc» Carnioliœ Typogr.
PARS III.
De Bonis Matrimony.
" ' Ë T
Fa r s t v;
De Jmpedimentis diri-mentibus.

Epiftola Nuncupatoria.
- >'»>'»'3* ** **
Si 3% &
\
JLLUSTR1SS1M0
DOMINO, DOMtNQ
JACOBO
™
SCHELLBNBURG, Sac. CseC Regiaeq; Maj.
ConiTliario, Archiducatus Ca-
rinthise, & Ducatus Carnioliae Nobili Provincial, & Patritio, Conventus Lithopo litani Fratrum Minorum S. Francifci, & La,« baceniis Collegij Societatis S. llrfulas Fundatori,
Domino, acPatrono gratioils1?0
Visfacratum obfe-
quijs opujculum pr&-Jens dictt : adfum, ut Tibi rnagno Juo luminari profunda venerationh pendat hornagium. Sedauro No -bis loquendum foret ad Te Jllu-
X .3 M- .
ßrifjime Domine Tundator.dum loquimur deTe, totum ßquidem ejfe Tuum efl ad bonü publicum, itai ut non Nobis tantümjed term datiis jure dicark: cum proinde vivant bodiedüm in candida hi* ßoritepapyro magna nomina, ve-lut in vitali mavfoUo, reßirant ad vitam in emortua pagina, &1 quotidie fcriptorum ßylis effodi-untur, licet quo que Nobis de Nobis Tc meritijjimumfieculorum memoria pietate Serapbica in pagella bac tranfcribere. Cupido vivendi vita gloria, mi lie artes invenit perennitatis, marmora, maufolfia , arcm triumphales, fidificia, in quibm futura ¿etati fuperßmw. In omnibm bu pe-renn as , JllußriJßme Domine Fundator, dumfacris, & profanis
>■ dornt'
domicilijsUrbemJEmonam am-pliaßiy & ornafli, Divis aras marmórea* erexißi, verba, ff» loco mwiificentitf, pijfji-mß hheralitath monumentum pofuißi: ßbammes tacuerint, in teßimonium lapides loqventur. Jß ojßculatim diffringuntur ru-pesin humilem arenam, dißabe-fiit <¡es, & firrum rubigine, ér* temporil in mortispulverem Conteruntur: verum in hac re* rum omniumßragefuperßites ex-ßabunt magnorum Tuorum minum reliquia. Jlumnorum ampia fundatio opus eß Jllußrif-firnum, Co?/» coronandum: ereffk H Te Jfceterijs quantum applaudendum, Jtó explicare materia ipfa non ftnit. O Dent fuperi , optima fundatori tam
)( 4	fun&ti
fan ft a opera in milk retribution ties, ?iamperTc fummm Religions favor flat , & ampliatur , DemColitur& adoratur. Scire-mm fingularem Tuam in rebus agendk prudentiam laudare, fci-remusreffifimi corduTxúJimpli-citatem ojicndere, fciremus dime , Te prudentia, & fimplici-tate Tua adamufjim explerepru-dcntijjimum falvatoris ncfiri confiltum, man datum, ejiote prudentesficut ferpentes, plices Jicut columbee	z/í
Owenus canit
lit nulli noceas, es fímplicitate Columba,, Serpens , ut valeat nemo nocere T/¿/.
Sciremus has dlidfque, qui bus polles animi Tui virtuteslongijfi-orations feriepertexere :jcirc-/twj eleemofynariam Tuam w*-
num
wum prolixißimapenna revereri., qui Divinißima Providentia magnm Elee?nofynarius diceris, ¿r5 es, neqtie ullum affentationis periculum nobis pertimefieremus, quia diceremus, qua dicenda funt, nißHumilitas Tua, qua Tibi//?/* mmimw es,dum humilium filiorum S. P. AT. Francifei Sera-phici proviaus Pater effe gloria-ris, ßlentium nobis imponeret. Stipendium porro magnarum virtutum eß honor, ¿/c radius buncfolem fequitur, adeb legitimus bonornemini obvenit, quem virtus, & labor per ardua non manuducit: quantum in labo-, ¿r virtutum ßadio Jllu-ßrißime Domine defudaßi 'fum-matim retulimus , fee Te Gf/^r /;; gratiam, ¿F Patrice vo-
)( 5	MWf
cant in Vatricium, magnis Te in terris honorant nominibus, ac immortalibus y quoad mundus nonmorietur. Viveigitur Jllu-Jlrijfime Domine Fundator ma* gmficus in terri s y ac in DEIgra-tia prolixifjimèy alibi ingloria, ac admitte exiguum gratitudinis, & Debiti nojîri ajjeBus Jymbo* lum, Tuum ejjè, & non noflrum> tôt tituhs vindicajîiy imo noftrum tune efjè agnofeemus, cum illud njehit Tuum pro paterna, ut fpe-ramus benevolentia receperis.
Syndici Apoftolici, &: Parentis Spiritualis
Guardianus, & Patres ac Fratres Conventûs Labaceniîs.
FACULTAS
Reverendiffimi Officij - *
CUm prsefens Tra&atus per celebriores controvertías in Lib, IV. Decretalium concordatus , ac in quKftiones fele&as de Sponfalibus i & Matrimonio diftributus. in tertiam, & quartam de Bonis Matrimonii, & ímpedimentis partes judicio.TheoIogo-rum, ä quibus ex commiífíone noftra revi-fus fuerat, nihil fidei orthodoxe, aut bonis moribus adverfum contineat, concedimus hifce iicentiam > ut imprimatur. In quorum, Ex Officio Epifcopali Labaci die ao. Julij 171j.
JOANNES ANTONIUS Thalnitfcher de Thalberg, SS. Theologia: Doftor, Prot» Apoftolicus, Cathedralis Ec-clefia Decanusj & Vicarius Generalis Labacenfis.
Epifcopali* Labacßfifis.
FACUL-
FACULTAS
0 RD IN IS.
FR. Conradus Zipgler, Ordínis Minorum S. P. N. Francifci Reformatorum Provincia? Croatte, Carníolise kerata Minlfter Provincialis, & humilis fervus,Dile&oNobis M. V. in Chrifto Patri, Patri Jacobo Hofflletter, ejufdeu* Ordinis Sacrorum Ca-nonum, & SS. Theoiogiat Lectori generali aftuali, ac Provincia: Secretario ialucem, & benedičlionem.
Cum opufculum manuals Canonifticum, Cuititulus eft, Lií.IV.Decrctalium per con-troverfias ccleiriwts concordatus, Jeu qu&flio-fies fekcia dt j^onfaltius, & matrimonij} áV. P. f'ru&uosé, induítriosé, & eruditč elabo-ratum, ac vifura, & approbatum fuerit, ne-dum facultatem concedo, quinetiarn man-do, illud Typis dandi, fcrvatis de rcliquo fervandis. A ¿turn in Conventu nollro La-bacenti die 7. Julij Anno 1713.
Fr. CONRADUS ZIEGLER, Minifter Provincialis
ELEN-
ELENCHUS
ControverftaiuM Append
dicum, & Féiragrafihorum. ParsIIL DeBoni^Matrimonij.
& quajom fint nexejfaria aá Matrimonium. j-,
f. II. De Bono í'rolis. 10.
§. IÍI. De Bono Fidei. 14.
Controverfia unica. Num Gonjuges in íxculo remanentes valeant perpetuam vovere continentiam ? 17.
§, 4. De Bono Sacramento 26.
Contr overfia prima. Quid fentiendum de (pon-rorum variabilitate? jo.
Appendix de tempore, in quo íponfis de pra:-fenti licitum eft ante matrimonium con-fummatum ingredi Religionem. % j*.
Controverfia fecunda. An intra bimeftrc vi illata copula matrimonium reddac con-fuminatum? 39.	... )
Controverfta tertia. Utruni matrimonium ra-tumperfacrioidinis fufceptionem diíTol-rvatur? 48.
§. V. De dignitate Sacr amend matrimonii, &
. gravitate Adulterij. 52. ¿ontroverfutprima. Num abfens, & dormíenS Sacramentum matrimonij valeat conficc-re, ejúfque rem, feu gratiatn recipere ? 60. Controverfia fecupda. De aliena violenté libídine, quam in oppieíTo corpore mens invita patitur. 71.0 Controversia tenia. An qrbi catholico licituS
fit Polygarrííxuíus? 76. Appendix praBica. De relaxatione} feu di-ipenfatione votírcaftitatis. 8;.
PA&S IV. Defmpedimentit Jzrtiertntiiut inparticulari. Appendix interiacens. De notitia nullitatis matrimonij, ejufqueremedio, nempe pro-curanda diípenfaríone. 100. Appendix altera. De reícriptis Sacra Poeni-
tentiariaí. n ü» Controversia, prima. An Confefíarius fciens nullitatem matrimonij, fed acontrahenti-bus bona fide ignoratam, obligeturiilam fie contrahentibus promulgare. 122. Controverfia fecunda. An invincibilicer igho-ranti impedimentum dirimens poílít con-feíiarius prjecipere,ucreddacdebitu? izp*
I.	Enor. 132.
II.	Conditio. 143.
LIBER
LIBER IV. DE-
CRETALIUMr •
Dñi Papas Gresorij IX.
pek r
Celebriores Cmtroverfias Concoraatm,
s EU
Qu OSTIONES SELECTS
DE
Sponfalibm, & Matrirnonijs.
PRompto,&in fàcris ftudijs diftračto calamo de thefàu-ro Sacrorum Canonum nova, & Vetera pro refiduis matrimonii partibus in Librum IV. Dc-cretaliumprofero, quia promi-
"A	fi.
íi. Porrb Sacramentum hoc ( quod rei eft caput ) magnum f/?,inquit Paulus ad Eph. 5 ego autem dico in Chrifto, & Eccle-fia: ybi hoc, id eft, conjunčtio viri cum foEmiifa vinculo adeb indiiTolubiii, ut nulla de caufa fejungiabhč^iine poílint, dici-tur efTe graeebmyfterium, latiné facramentum, id eft, fy mbo-lum feufignum alterius exqui-íitiííimae, & nobiliílimx con-junčtionis nempe Chrifti cum Ecclefia, quando inlncarnatio-ne Chriftusvifuseft quafi,dum femetipfum exinanivit formam Jervi accipiens, infimilitudinem hominum faflw, & habitu in-1lentm ut homo, relinquere Pa* tremfuum, poftea etiam ma-
trem
trem fuam iynagogàm, utfpon-fx fux Eccleiiae Catholicae ad-haereret : verhm non iblbm propter naturae humanae coniormi- , tatem ( quomodo Chrifta« WÛ humano gen^i jun^Ttur) fed etiam per fpiritup/em charita-tem , qua ut ipgnfas Îponfam comple6fcitur: ÄÜsautem conjunctions lignum eife non con-gruit, nifi praeter civilem con-traftum includat etiam unio-nem/piritualem animorum, & coniequentergratiam, fine qua unionem iftam habere non po-teft. Proinde ha rum pagella-rum de iacramento hoc magno pars ill. erit de bonis matrimonii : pars IV. de Impediments matrimonij: V. pars de divortio.
A a
PAKS III. De Bonis Matrimonij.
HOnorabileconjugium magnum habet^ & naturale bonum, vim quoqueami-primiíhi ipía natura humanis mcntibusn-.preííit aéT<j&um, deinde experiencia auxit ,A jooftremó legis authoritas or-dinavit. Bonu»?trgo conjugij, docet D. Aug. lib. de Bono co^ugali c. 3. Quod etiam Do-minus in Evangefc^ eonfirmavit, non folnm quia prokibuit dim'iitere uxor em, fid etiam quia vcnit invitatut ad nuptias, cur fitbonumt mihi non videtur propter Jolam fliorum pro-creaiionem, fed propter ipfam naturalem in diverfo fexu focietatem. Habent etiam id b0-num conjugia, quod carnalis vel juvenilis in-csniinentia, etiamfi vitiofa eftt ad propaganda prolit redigitur honeßatem , ut ex male li-bidinis aliquod boni facial copulatio conjugalis. deinde quia reprimitur,, tf quodam modo verecundias aßuat concupifcentia carnis, quam temper at parent alii atfeäus. Deinde I. ad Ti-moth. 2. diftinäius explicat Apoftolus Matrimonii Chriftiani bona: Salvabitur, inquit, etiam per filiorum generatioyem ( id eft > in ftatu matrimoniali, ubi filij procreantur) fipermanßrit in gratia, dum jungerentur,
accept«
acceptá7puta rnßde mutuo datá>'» drltctio* w, in ßtnSUßcathnt , in foMetate : qui bus tuti reddentur ä perfidia, odio > immundi* tía, & intemperantia.
I,
Num, & quae Hpna fmptiföißa-
ria ad Matrimonium ?
I. |^\Uod femel redta do£uit ratio,fixum V^ ratúmque fit, alexia oportuit eflc bona, ut matrimoniuny&udenter fieret eli-gibilc, &excufabile. Ita univerfalicer Theo-logi, & Canonifta?.
2. Probatur. Retta ratio docet, non cfle faciendum aliquid abhomine , in quo gran- *" dem deberet fuftinere jadturam, nifi cum' recompenfatione boni jequalis, vel majo-ris ; atqui contrahendo matrimonium hö-ino grandem accedit jadüram ; ergo ut reddatur prudenter eligibile matrimonium, neceflarium eft äquale damno íéu jadurac bonum, aut majus. Minor probatur refe-rendo damna, quorum
y. Primum eft ja&ura intelle&ús, feúra» tionis quantum ad fui ufum coijtra&a ex carnali a£tu matrimonij : fiquidem in nullo a&u impeditur fortius uíus rationis,ut probé advertit Philofophus 7. Ethi. c. S. .
A }	t*'
£	Pars III. _
tur inteUcBum ß>iße fapknth: in ijlo a&u hö-mo, inquitDo&or Angelicus hie aft. i.fic totuscaro, & aifimilatur equis , & mulis, quibus non eft intelle&us. Linde D. Hieronymus Epift. ii. qua eft de Monomagia, - 5jger verba Ezechiels mortua eft uxor mea> c aperFuin ; 4 05 meutyi, fie ait, nec Du&u-rut uxorem, \.ec ille qui duxerat, poffunt in op ere conjugal! Itters prophet arc; quini'mo habetur cap. connCt'jia c- xxxij q. ii. Connubia legitima -carent qutym peCcato, non turnen tempore illo , quo b^jugales "Bus geruntur frdj'entia fanffi Jpiritus dabitur , etiamfiprophet a eße videatur, qui officio generationh ab~ fequitur. Docet amplius addu&us Hierony. lib. 1. contra Jovinianum cap. 2%. Fertur AureoliTheophrafliliber, in quo qu&rit, an vir fapiens ducat uxorem ? & cum definijffet, fi fulchra effet, fi bme mar at a , ft honefiis par en" tibm, ß tpfe /anus, aC dives fic fapientem alt-quando in ire matrimonium , ßatim infer t: lute auttm innuptijs ruro univerfa concordant: non efi ergo uxor ducenda fapienti. eccur? impediri ßudia philofophia. per Conine/urn, nec foffe quencjuatn libris, uxoripariter infervire. Audiantij hujufmodi a&ibus implicit! Poecae vaticinium aft minim£fi&UH): &intelligant.
fctmtna corpus, opes, ammttm, vim, lumiua, fenfus Deßrwty anmbilat, ntcat, erivit, or bat, acerbut.
Et
Et quanquäm mulier tantam virium ex connubij a&u non patiarur diminutionem quam vir, adeö tarnen graves, acerbos,& crudeles in partu mifera fuftinet dolores, angores, & cruciatus, ut eos inferni dolo-ribus fimiles Pröpheta^Regius dixerit, dolores ut parturientisVfa\. 47. ^
4. Secundum matnnionij damnum eft ine- . vitabile incommodum niirfx iolicitudinii placendi conjugi, prolis ("tfcipiendie, edu-candse , & in futurum //ovidendse : hinc Apoftolus 1. ad Corinth 7. dicit, conjuges habere cordiviium, id eft, non integr&, & perfeä6 addiäum DEO, qua tnim nupta-, eogitat, quä, funt mundi ,yunmoddplace at vi-ro: & ibidem eandem folicitudinem vocat triiulationem carnis.
f. Tertium matrimonij damnum eft ja-öura libertatis, dum conjuges perpetuä quadam fubje&ione, &fervitute affe&idu-cunt fine jure dies ännoiuAiulier fui corporis poteßatem non hat et) fed vir, ßmiliter untern & vir fui corporis poteßatem non ha-bet j fed mulier: & rurfus, aUigatm es uxor¡1 notti tjuarere folutionem.
6. Sed his damnis arqu£ beata in recom-penfationem dat matrimoniutn bona,ob quae redte, & prudenter eli^itur, & fufcipitur, pempc Bonum Prolis, Bonum Fidel» & Bo-A 4	nun»
%	PARS III.	_
iium Sacramenri fie D. Aug. lib. 5. fuperGe-ne£adlitt.fC. 7. Nuptiale bonum tripartitum iß, fcilicet ßdes, proles, & facr amentum. In fde attenditur , ne prater vinculum conjuga* k cum altero, Waltera concumbatur. In ho. It ut amanter fufcipiatur, benigne nutriatur, ^9l&gi&tn$ditcetur. th Sacramento autem, ut conjugium n^ßpitretfö, & dimißa , aut di-tniffa, nec cau).*.orolif alteri conjungatur. Eo-rum fufficientiaV;»rni poteft ex parte caufie inftituentis five ei^cientis, & fie fumitur ä triplici beneficio, V'mirum k di&aminena-turse, ut vir accedafVnuliercm propter humana: fpeciei confervationem , & fic eft bonum prolis: ä didamine re&ae rationis» ut accedat fuam & non alienam, & fic eft bonum fidei: a. di&amine gratiae , ut figni-ficetür unio divine naturae , & humanae, & fic eft bonum facramenti.
7. Damnum ja&ura: rationis, &diminu-tionis virium ex uiu conjugij compenfatur-bono prolis , nempe procreatione libero-rum, quibus humana fpecies perpetuatur, €e confervatur 5 DEUS aeternum colitur, in quem finem praecipué funt optandi libeii, Ut tradit Plato lib. 9. de legibus. Oportet pa-rentes gignere , Ó* educare ¿iberos, qui vitam tanquam lampadem poßeris tradant, ut fint Jimper aliqui DEUM colentes juxta ipfeus le~
gtm.
gent. In id ipiùm eft Novella 22. Juftiniani Itnperatoris. Matrîmonium fie tß bsneftutn, ut humanogentri videatur immortalitatem ar-tifcipfam introducen ^ ér ex filiorum pacte a-tione renovare genu* humanuni,'
8.	Damnum nimiae Jolicitudinis placendi conjugi, & liberis jyovidendl nikMr bono fidei, id eil ,H6n&â fi/'ilitatis obli-
Í;arione ad reddendum deVitum conjaga-e , petendum legitimé, Jk cuicúnque alten corporis fui ufiim nr^andum, qua: fides omnem iublevat çsrnis tribulattonem, dum conjugum corda^urificatab omnialie-ni tori cupiaine, corumquè mentes ad unum cor charitate non fi&â dirigit.
9.	Damnum jadurae libertatisrcficit bono Sacramenri, id eil, vineuli indiíTolubi-lis, quo conjuges repraeientant inammif-fibilem coujunctionem Chriffi cum Eccle-fia, tenenturquè iè mutuô diligere, ut Chri-ftus dilexit Ecclefiam. Deinde qukm fiia-viter progreditur is, quem DEI gratia portât, qua: ad creatam iibertatem compara* ta fíe fe habet, ac fi parvo numero cente-narius numerus comparetur : hâcgratiâ in fàcramento matrimonii beantur catholici conjuges, atque hacc iàntlificat connu* bium, dat fupernaturalia auxilia ad caítum mutuum comjugalem amorem , dirigtt ad
A 5	fuá-
íüaviter, & fidelitér praeftanda matrîmo-nij munia .* qua proinde incomparabiliter gratior eiièdebtt3quàin effrenis libertas.
IL
--Uw t Bortp Prolin.
IO,nivànuptialm Benediáio, ut conjutati crefcerent) & multiplî-carentur, & impVirenc rerfam, quamvis & in delinquentibus^-oft Ads lapfum manfe-rit, tarnen antequäv> delinquerent * data eft, ut cognofceretur'filiorum procreatio ad connubij gloriam , & minimè ad pœ-nara pertinere peccati : atquè de hoc prö-creandae prolisbonoCanoniftae in propofi-to- libro pauca notant, nec ea in contro-verfiatti vocant, proinde quaedatn pro praxi fcitu digna.
Ii. Nota. Quomodoa&usconjugalisex-cufeturà peccato? htincaut inducit virtus Juftitiae, nimirum,ut debitum reddatur ; auc Virtus Religionis, nimirum , ut proies ad DEI cultum procreetur, & fie non eft pec-catum , lèd potius opus merirorium ineo, qui gratiam fanâificantem habet : licet enim motus in carne procedat a&um conjugalem, ille tarnen a&üs non eft peccatum ; quia pro-cedit ex cognitione ordinata, puta cum quis
cogitât
/
Cogitat~accedere ad legitimamuxoretn , ut ex ea habeat prolem: eft ergo a&us ifte ra-tione virtutis meritorius ; ratione prolis» & fidei bonus; & ratione facramenti fan-aus: fic D. Thomas, art. 4. 'Dicitur alibis hurtunut aBm bonus dugliciter uno modo bo* >'. mtate virtutis, &' ficJJbet a3us4 *fltaafr&o-nm ex hit, qua ipjimin rnefj0 ponunt, & hoc faciuntin aBu matrimonii fides, & proles: alio modo bonitaH fac/amenti^fecundiint quod aBus nonfoium boms , fed ttiam Jan-Bus dicitur.	J?
12. Quaeres. An pteccent faltem veniali-ter conjuges in a£tu conjugally ft non cqn-veniantcaus^ procurandse prolis, autdebiti reddendi?ty.cumSS.PatribusAfiirmativ£,Au-g jftino 1. de bono conjug. c. 6. Conjugate con-cubitus generandi gratia non habet culpam: concupifcentia. vero fatianda, fed tamtn cum conjuge propter fidem thori venialem babet cul-pam. & c. 7. Keddere debitum conjugate nul-lius ejl crimir.is,exigere autem ultra generandi necejfitatem ejl culpa venialis. & 1. 2. contra Julian, c. IO. Conjuges contrahere unde quo-tidie die ant 7 dimitte nobis debit a no fir a, q nan-do modutn generationi neceffarium causa folius voluptatis excedunt. Gregorio Magno 1. 12. Moral, c. 17. Tune folum conjuges in admix-tione fine culpa funt, cum non fro txplenda
libiiirie, fed pro Jufcipienda prole mifientur. Dum itaque ad a£tum conjugalem five mo-Veat libido fiftens infra matrimonii bona five fines , videlicet nullo modo ad aliam velle accedere; live moveat ratio fornica-??2n]s vitandae in feqpfo, quando virco-jjnolcicTixo^m non t^quarat vobptatem in ea,fcd ne cMat cum alia; Sic D.Thorn. 4. d. 31. q. 2.3. a^ad i. D. Bonav. d. j 1. a. f. q. 2. Do&or iubtife. 4. d. 26. q. un. ad finera. Sive moveat ad adfi^n caufa incontinentia, quia non poteft corners ie propter ni-miuitt feruorem fotnitis : Temper ex his motivis a&us conjugij venialiter erit pec-Caminofus; quia in omnibus his videtur ja-fturam ratio pari fine recompenfatione alicujus boni.
• ij. Dices. Licet homini bibere, ne fi-tiat. ergo & fiiniliter cognofcere uxorem, ne fornicari appetat. Refpendeo breviter ad hoc familiareklcivientium argumentunr, Ne paritatem: quia in primo eft motus natural, & neceffitatis; in fecundo vero non nil? motus naturai, -per confequens repri. mendus, & reducendus ad di&amen re&ae rationis, qux eft lex, & regula naturae. Quidquid demum fit (ait doftimmus Viva in jpropofit. XI. damn, mihi fol.27.) an poflit opus conjugij cxerceri ad vitandum in ie
peri'
¿criculum incontinenti«, quod comunius iieganc apud Sanch. 1.9. de matrim. difp.9. quoties alifs non difficilibus medijs poteit Incontinentia vitari.
14. Sed quid dicendtun dcviro, quico-gnofcit uxorem modo inconfueto,in vafe tamen debito ? ty. Quod fi propter to];;. • ptatem ampliíis q¿j/rendam, ^oc'faciat, mortaliter peccat, ut probg'iiliter fentiuqt Do&ores. Siautem faciat,iioc propter ali-quam caufam, puta, u^'quia non poteftj vel quia non audet an«ferius accedere propter nirniam impras^ritionem, vel aliquara infirmitatem, & fie aut vult cognpicere uxorcra caufa prolem generandi, vel debi-turn reddendi, & tunc non peccat : aut causá deledandi fiftendo tamen infra términos matrimonii, íc propter receníita r impedimenta, tuncvenialiter peccat: per-mittitur enim minus malum > uc vitetur majus fcilicet adulterium.
if. Dices. Hujufmodi acceflus eft contra naturam. ergo graviter peccaminofus. Prob. Antee. Talis a&us non fit modo humano , fed brutali: & licet non fit contra naturam generalem, eft tamen contra naturam rationalem : unde fuper illud ad Rom.l.v.aí. ineumufutn, quiejl contra naturam, elicit Gloffa Contra naturam tJicoitus%
quart-
quando vir cam muliert dormit aliter , qudm decet. ergo. ty. Quodfolus ille acceiTus fit contra naturam, qui non eil invafe debito; autubi totaliter fruftraturintentio naturae: & hoc videtuf haberi per Glßiiamcic. qu® dicit : Qujd eß ufum naturalemiJ mutare in qui eft contra tyuturam, nifi fublato ufu toncejfo dfar uti	-ft Conceffum , cum
pars ilia corptfris non babe at hujujmodi rnjum d "natura fib daitym. Nec videtur eriam eiTe contra naturam fotionalem, quando fubeft ratio ad fimilem \Vccefliim pradenter fua-dens , & inducens. v
16. Quid fi mulier fupergrefla abutatur virto ? Refpondeo. Mortaliter peccat, quia modus ifte eil contra naturam, cum non conveniat feminis infufioni quo ad virum, ncc reception! quo ad foenvinamj& itafru-ilratur totaliter intentio riaturae: & hoc peccatum, quando mulieres in veianiam veriie iiipergreffe viris abucebantur, Methodius inter caufas diluvij numerat.
X III-
De Bo?w Fidei.
77. DOnum fidei inCarh'oiicorum conju-JO gio duo importat:unum eil, quod conjuges teneantur non accedere ad alie-
' nuin
num torum ¡> aherura, quod teneantur fibj reddcre debitum. Contra primum poller fie. ri dupliciter,velplures uxores habendo,veI Concubinam tenendo, utrumque in Ecclefia Catholica damnatum eft: 8rquia de his Bono fidei contrarijs modis nulla jam eft inter Chrifti fidclesdifficult»,eos pertr^nÍP^Kt?- ' de reftat folum qus^jm confídérare de mutua conjugum obligatione^.d reddendum debitum > quam obligatiociem divinum in-troduxit Jus i. ad CorinK 7. Vxori vir de-lit um reddat,fimiíiter außm ér uxor viro.
18. Attamen in c%£j , quo vir non poíFet uxori reddere debitum falvä incolumitate Corporis proprij,non tenetur reddere,quia noluitÜEus virum obligatum mulieri in his, quae funt contra reftam inclinationem naturae: redaautem inclinado naturae hujus conjugan hominis per prius eft ad adum nu-tritivé , quo confervatur individuum proprium, qukm-ad adhim generativé,, qui or-dinatur ad coníervationem fpeciei, & hinc natura prius providet de nutrimento, quod eft neceílarium individuo, & fuperfluum re-fervat áftui generativé : quare homo con-jugatus non tenetur ad a&um generativé in notabile prxiudicium incoluipitatis propri| individui. Ex his iterum pro praxi fequen-tia.
15). No-
19. Nota. Quando virdamnatisj&illici. ►tis a&ibus redditur impotens ad folvendurxj debitum uxori v. g. accedendo alias mulleres, praeter adulterij crimen comittit pecu-liarem culpam contra juftitiam : quia tene-tur uxori debitum reddere. Praetera pee-, quse q~ immodcrata mortifi-cationc Jejunij, %iliarum fe inhaMlem reddit; fecu£fiex honefto ftudio, aut ob-fervatione JeJuR^i, aut moderara corporis ca-ftigatione minus'^otens efficitur: quia non tenetur ceíiare á konis operibus,ut femper fit potens. Nequé v.f, ñeque uxor fine con-fenfu alterius poífunt vovere abftinentias > vigilias, peregrinationes,quas debito conju-
{jali obftarent: poflunt tamen ían&é, & ía-ubriter conjuges ex mutuo coníenfu fepara-ri ad tempus, ut vacent devotioni,i. ad Corint. 7. nolite fraudare invicem. Ñeque eft culpa habere a&um conjugalem diebus dominicis,autfeftivis,vel eo die,quo recepta eftEuchariftia cap. vir cumpropria uxore. c.
q. 4. Si quit ergo fuá conjttge, non cupidi-tte volupUtif captus, fed Jolumodo liitrorum trcandorum gratia utitur,ipfe profe&o de ingref. fu EeeleJUyfeu de fumendo corptris dominiei MyJIerioJuo ejl relinquendus judicio, quia ¡i no-tis prohiben non debet accipere, qui in ignepo-ptus aefeit ardere. Ratio etiam eft; quia ta-
lis
lis a&us eft bonus,& aliquando obligât.Con» fulcum tarnen foret abftinere illo die propter rèverentiam Sacramenti. Ncquè uXor te-jietur abftinere â participatione cum viro excomfnunicâto cap. quoniam. c. 11. q. niiî fortè excommunicatio eilet lata in eau-ià Matrimonij, de cukA valore upfur,^'^ 20. Qu aeres. Nuat^onjuges poil Garnis copulflm debeant fímul m ora: i, & fe invicem feqni ? Ex cap. 1. de, Conjug. lepros. Quoniam igitur cum vir, èr<?ixor una caro fintt non deéei alter fine alten effe áiutitís. Sed quantùm extendatur ly diutiùs, jus Canonicum non déterminât, & ideo in arbitrio prudentis Judiéis confiftit > quare vir tene-tur uxorem fequi, fimiliter & uxor virum«, Unde fi maritus â Principe vocetur ad bellum , uxorem volentem ie comitari, teñe-tur aeeipere.
Controverfia unica.
Num conjuges in ßeculo
remanentes valeániperpetuara vovere Continentiam ?
SPeciesfa&i. Trulluspoft fatum confummatumúe cum
B	Valeria
18 _Pars Hi.__
Valeria Matrimonium pertœfus rerum mundi ianiora cogitat, 8c cxquirit media, quibus conju-gem fuam Valeriam valeret in-cfàr^gre^d perpldtuam continen-tiam : atque poïx longam per-íuaíionem, confultationem ambo ruunt pari confenfu,voto-que pari in perpstuam continen-tiam. Quœritur an Licite?
2t. Negativam defendunt quidam plus jure quàm ratione, & primó adducunt cap. tua nos. 24. de Jure Juran. Tua nos daxit fraternités confukndos, quid tibi fuper hoc fit faciendum, quod mar it us, & uxor ejus *d in-vicem juraverunt ,fe nunquam mutuo petiturost idem veré nunc repetit illam injlanter, eâ è contrario affirmante, quod priùs Je facem far^ct-tiam, quàm rediret ad eum, Nos igitur Fra-ternitati tua refpondentes. : mandamus, quatt-nus utrumque ad continentiam fervandam moneas, «9* inducas, quam fipromit tere noluennt) & fervart, utrhmque dimitías fine alio commo-rari; alioquin fi vir nolutrit connaître, tu ilUm*
ut
itt rtvtrtaiur ad ipfum, & tanquam uxor cum viro morttur,per excommunieationis fententiam gppellationt rtmotâ compelías : cum & teme-rar tum fuerit kujusmodi jur amentum, & adul-terium utrinquc fit cemmtjfum. Atqui conjuges mutuo confenfu perpetuam voventes caftiutem fcu contijtnriam jvjjwntaiaiBi cdunt, quod ex ju*-temerarium eft. ergo temerariè, & illicitè agunt conjuges perpetuam voventes continentiam.
22. Secundo probant cap. ex parte tu*, de conver. conjug. Pono licet pradiBa mu-lier videatur in velt fttfjeptione relrgionit haii-tum aßumpfiffe , fi tarnen velit in domo propria, remanere , quafi propofitum caßitatis in jaculo fervatura, nibilominm confummandum eß matrimonium jam contrail um ; nifi fe voit adßr 'rnxerit ad oifervantiam regulärem» ergo conjuges in ßeculo remanentes non obítante caftitatis, Sc continentias propoll-to valent revertí in idipíum, ncmpe in ufum matrimonij.
2 3. Tertiö à paritate. Nequit Clericus or-dinatus ordinis fufcepti abjurare exercitium. ergo neque conjuges abjurare per continen« tiac votum ufum matrimonij rati,& conium-mati : nam in utroque prseftandum vetat ju-rarftentum ratio facramenti liberé iniri, & íuicepti, quorum utrumque vi inftitutionis £ Z	iuae
tx	Par» IIÍ.
................. '	'■'	■ ■	-	■ . .......... i 11 »i ■■ >>H
ag. Ad fecundumRefp. diveríiim ánoftra efíe cafum ? ibi enim agitur de Matrimonio nondum confummato, & de libertate ante confumationem mutandi ftatum,in prsefen-ti verö agitur 'de continentia in Matrimonio coníumato ab utraque parte fponté promifc fartiáí qv^giadmodi^n conjux, fi fe ante confumationem MatiVrr.onij voto obftrinxit »d regulärem obiervantiam, ut loquitur ca-pitulum, non compellitur ad ejusdem Matrimonii confumationem $ fie quoque cónyuges confummato conjugio,fed expoft pro» teffa continentia non debent reggredi in id-ipíüm.nempe ad priílinum Matrimonii ufum« 2p, AdTertium Refp, Neg. Confeq. di-íparitas latiflima eft, quae deducitur ex ipía diverforum Sacramentorum natura nam facer Presbyteratüs Ordo vi fuas inftitutionis fertur in aaum nobiliílimum, & optimum, ita ut ejus privatio tanto fit fatalior, quanta a ¿tus nobüior , confequenter nequit facer-dos abfeque gravi peccato per annum omitiere , minus abjurare Ordinis Sacerdotalis cxercitium : at verö continentia , cum fie melius bonum quam conjugij ufuä , ut pa-tet ex affirmanvse rationibus, licité, & ialub-riter voveri poteft. Quare
50. Deduco, & dico : Quod conjuges
poflint mutuo confenfu vovere continentia,
&
& renuntiare fibi invicem omni juri conjuga-Ji, quod unus in alterum habet, falvo tarnen , & manente fubftantiali vinculo Matrî. monij, & fa&â folum ieparatione quo ad to-rum : Sc ad obfervantiam voti ambo funt obligati ,ita ut neuter votum revocare pof-fit juxta cit. cap. Quad Deo. Etneuteyjo- • teil petere, aut retire debitu limine viola-tione voti, & gravi peccato, quia uterquc renuntiavît omni juri conjugali, quod in alterum habebat quo ad debitum. Et
j i. Nota amplius. Si conjuges mutuo confènfu voveant, aut jurent continentiam, liberantur quidem ab ufù debiti conjugalis, non tarnen â mutua cohabitatione , alijique obfequijs charitativis, ut docet Turre Cre-mata. Quare maritus, & uxor poft editum continentiat votum tanquam frater, & fo-ror in eademdomo, ac menfa fimul vivere debent, le&is tarnen, & cubiculis feparati, dummodoidhoneftc &decenter fieri poifit. linde cum in cap. Omnino. XI. dift. 31. di-citur, quod,quando conjuges mutuo confènfu voverunt continentiam, permittendi fint, ut unus fine alio commoretur, id non fie intelligendum eft:quod ita feparandi fine ab invicem, ut mutua charitatis officia fibi non exhibeant, fed quod non debeant con-vivcre tanquam maritus» & uxor, adeoque B 4	quo
«
quo ad torum feparati manere debcant, ut
diftum eft.
32. Nota fecundó. Si poft mutuo confer, fu editum inter conjuges votum continent tiae alter aduleerium committat, aut etiam * uterque , nequeunt ab Eceleflaftico Judice-cog^d cphabitanducji redintegrato Matrimonió, eE&mfi peria¡jjyp] voti non fervan-di perfeveret: quia indecens eft, ut pecca-tura á voti obligatione eximat: cum contrai incontinenti»!« alia íuppetant remedia, quae adhibere tenentur, ut jej'unia > oraciones, ca-ftigationes Carnis rebeliantis &c. donee ab eo difpeniationem iinpetrent, qui potefta-tem illam habet, videlicet á Principe Eccle-fiae Papa.
j j. PoiTunt itaque conjuges vovere con" tinentiam ad tcmpus, & etiam in perpetuum pari confeníu. Sed fi uxor perpetuam vo-vit continentiam annuente, & confentiente marito tantu-m ad tempus, tranfafto eo tempore uxor debet compeliiadcohabitandum viro, & conjugij debitum reddendum, ut conftat ex cap. charifllmus. Ratio : quia licet uxor obligetur ex voto continentiae edito, etiam fine confeníu mariti in propria praejudicium, ita ut conjugij debitum exige-re non poíltt,non tamen poteft vovere continentiam cum prejudicio mariti, nili is con-
fen-
íentíäcT~jurique íuo renuntiet: cui in hoc poftremo caíü tantíim ad tempus maritus / renunciavit, ideoque eo dapío potuit con-jugem cogere ad reddendum debitum.
34. Quaeres. Num maritus'votum contt-nentis de ejus licencia ab uxore editum va-leac irritare? 152. Neg. Ratio.Cen^ur^tn maritus abfoluté, íiinpliciter renuntiafíe ¡uri íuo : quia quod conjugij ufum concer-nit, maritus, & uxor juxta cánones ad paria judicantur, five tequali jure gaudent,cum non minus uxor habeat poteftatem in corpus mariti, qukm vice versa tefte Apoftolo. ergo maritus nequit revocare id, cui fim-pliciter nuntium dedit,neque irritare,quod amplius in fuá poteftate non eft. Et quan-quäm maritus alia uxoris vota connubij ufu impedientia, aut retardantia irritare queat, quam irritationem agit tanquam caput mu-lierisj non tarnen valet irritare votum con-tinenrite , circa hoc quippe parem uxor & maritus ibrtiuntur poteftatem, cui fi maritus cefiit, plenarié priftinam acquirit corporis iui libertatem mulier : nihilominus uxor manet marito fubdita quo ad domus gubernationem, & alia prater debitum conjugij , quia adhuc manet uxoris, & domüs caput, dccus, & ornamentum.
B 5 §. IV.
De Bono Sacramenti,
5 5". C Ani qua homo conjugatus accipit ^ fignacula quidem rerum divinarum efi^vifibilia, fed ires ipfas invifibiles in eis honorary* hinc in V^jugio catholicorum infolubili, quam infolubilitatem inducit bo-num Sacramenti , honoratur perennis, & perpetua conjun&ioChrifti cumEccleiia. Se<J memorata: matrimonii infolubilitatis origi-nem dat fufiusPars 2. £ n. 41. Impraefentia-rum.
36. Sciendum tamen , quod duplex in Matrimonio reperiatur coniundio , & duplex itidem mors il 11 correipondens : una eft conjundio fpiritualis per animorum con-fenium , quae principiat Matrimonium car-naSe,altera conjundio carnalisper conjun-dionem i'exuum,qua: confummat Matrimonium^ qualis eft conjundio,per talcm quo-que mortem folvitur: unde quamdiu eft conjundio fpiritualis, folvitur per mortem ipi-ritualem , quti moritur homo mundo per ingreifam Religionis approbates: poftquam vero fada eft conjundio carnalis, lolvitur per mortem Carnalem, quod ji dormierit vir ejus %liicrata tjl: eui v nit ¡nub at. Ratio au-
tem
r
tem effe&iva hujusTndiffolubilitatis eft prin-cipaliter inftitutio divina : ordinavit enim DEUS , ut poft mutuum contrahentium conienfiim maneat iliud vinculum indiflb-lubile per totam vitam conjugum fibi mutu6 confentientium , auos DEUSconjunxit homo »onfepartt. Secundaria vero ratio eft men legis nature r^nam Matriuionium ex intentione legis naturse ordinatur ad educa-tionem prolis non tantum per aliquod tem-
f>us, fed per totam vitam prolis, unde de ege naturar eft,quod parentes filijs congre-gent, & filij flnt parentum hxredes: &ideo cum proles fint commune uxoris, & viri bo-num, oportet eorum locietatem iecundum di&amen legis naturae indivifam perpetuo manere. Ratio vero difpofitiva eft fignifi-catio ejus, quia fignificat unionem indiiTo-lubilem Chrifti, 8c Eccleiire.
37. Dices. Non videturfolviMatrimoniu confumatum per carnalem mortem, quia di-citur ad Hseb. 11. v. 3 f. Acecperunt mulieres de refurrtiliont mortuos fugs. 152. Secundum Gloifam textum hunc non efle de conjugi-bus, fed de filijs peremptis , 8i occiiis, ita ut ienfus fit: acceperunt de refurretiione, id eft, refufcitatos mortuos filios fuos. Vel (i de viris conjugatis intelligatur,tunc eos re~ ceperunt de novo confenfu : licet enim i e-f	'	iu-
fuícitatus homo fit idem numero homo nog tarnen per naturam, fed per miraculum.
38. Quaeres. Qualiter confiare debeat de akenus conjugis obitu , ut fuperftes vsu leat fecunda-adire vota>feu aliud inireMa, trimonium ? circa hoc varia; funt juris diípofi, ticw's.Jkj¿Civile ftal|>it: fi mulier virum quin, quennio abfentem, Ü^ycujus vira dubitatur, expeäet, pofíit aíteri nubere L. uxor. ff. de divortijs. Quod ternpus poftea eft ad quadriennium reftriclum. Jus Canonicum cap. in prsefencia. de fponfal. ordinavit, ut ob nuflamabfentiam, nifi mortis, íiceat al-teri conjugum Matrimonium aliud inire • ratio eft r quia ex longa conjugis abfentia non refultat moralis certitudo de obitu, fed tantum dubium. atqui in dubio melior eft conditio poflidentis, nimirum prioris matri. jnonij. ergo, deinde abftinendo ab altero Matrimonio nullum imminet periculum , immineret autem contrahendo illud,nem-pe adulterij periculum.
35). Porrode morte mariticertö confíat, fi per nuntium , aut teftes probetur mors illius r ita habetur cap. cit. Inpraefentia. ubi i dicitur. Quid agendum de mulitribm, qua Diros fuos ultra feptennium prtjlolata fuerint, j ¡nec certificari foffunt ¿e vita, vtl de morte ij>-forum, iicet fuper hoc foiitituiinem adbiéuerint
de- >¡
"¿iií^ttrn: & pro juvenili ¿täte, [(ufragili-tattCarnií nequeunt continere,petentt¡ alijs Matrimonio copulari. Refpendtmta, quo i cjuart-tocftncjut annorum numero ita remaneant, vi-vtntiíut viris fuis non poffant ad altor uní con-fortium Canonice convoíare : me authoriíate Scclefiá permitías eontrflere , Aor¡»c ctrtum nuntiant ricipiant deporte vir or um. Examen autem teftis de morteconjugis arbitrio Judiéis committitur , qui unus qualificatus íufficit, fi non eft fufpe&us.
40.	Sed quid de fama dicendum, an fuf-ficiat ? folam minimé fufficere, niíi duo-bus teftibus fide dignis, & omni exceptio-nemajoribus adjuvetur. cap. licet, de Teftibus, &Atteftati: Concurrentia item cau-farum ; ratio nobilium,fidem facit, ut v.g. fi is de cujus morte agitur, mare navigavit, fubortaque tempeftate congruo tempore expe&atus non compareat, nec navis, qua vehebatur: vel fi pradium aggreífus,&po-fteadiligenterquseíitus noninveniatur. Ratio eft : quia á probabilibus caufis, & vehe-mentibus indicijs fama fuam trahit origi-nem.
41.	Diífolubilitas Matrimonij rati, feu conjun&ionis fpiritualis, de quafupra. n. 36. eft ingreífus Religionis approbate : qui an plenarié diíTolvat ? nemo dubitat. Sed Reil-
jjgionis ingreffus duplex eft, unus ad pro. baadum, & fit per veftium regularium af. iumptionem ; alter ad permanendum , 8c & fit per folemnem profeiIionem,fecu'ndus non primus folvit Matrimonii rati vinculum, quia in fecundo prim6 moritur mundo homo T- unie in fecuPo reli&us tenetur eurn cxpcftare ufque ad tenfpus profeilTonis iua> quod fi remanens in iseculo ante profeflio-nem alterius contrahat cum alio, non tenet Matrimonium, & altero ante profeffionem redeunte, tenetur ad eum reddire, nifi ip-(a v. g- remanens in fasculo uxor velit fimi-liter intrare religionem. Verum , quia video aliam legem in membris repugnantem Icgi mentis, rariilim^ admittitur hujusce-inodi cafus. Sed ex hac animorum varia-bilitate in ele&ione flatus permanentis fe-qucns formatur.
Controverfia Prima. Quidfentiendum de Spon•
forum variabilitate ?
SpeciesfaBi. Brunus expers fixi plenus volatilis Salis nunc csebbem, nunc conjuga-
tam
t^Teiigendi vitarn meditatur anxius, placet cafta, ailicit po-fterior: utramque, ut anhela-bat, jüngere obftat (ut revera implicat ) ftâtûs incompofc iîbilitas. Quîd agat ? coniulit: togatus fuadet fuam, ièd mini, mè damnat alteram : conjuga-tus honorabilem depraedicat forum, aft reticetperditum caeli-batum. Refolvit Brunus am-
Î)le6tendum connubium : ce-ebratis primis votis,& conclu-io Matrimonio ante ejusdem confummationempoft familia. reTheologi adloquiu de etiam-numfuperftite tempore ample-¿tendi cœlibem vitam ingredi» tur poft connubium csenobiu m. Quseritur. An hic Bruni varia-
riabiiis animus laude vcl vitu» perio dignus ?
42.	Pro refolutione nota Conftantis elo-gium, eft ftabilitas, & fortitudo animi, qua: íümmé decet virum authenticum, atque Ju-ftumc j ficut enim Cfypra*fli columna reda flat Tub quocunque onere , fic vir perfedus in quibufcunque fortunae commutationibus redus, & inflexibilis efle debet, vel maxi-mé in adveríis, & profperis. Hinc ab op-poiito
43.	Inconftantia eft varietas animi ínfiií-mi, & imbecillis in eo, qui in nulio propo-fito bono perfeVerat, fed de uno ad aliud va-riatur, fimilismarinis conchylibu.s, quse fe-cundüm temporum varietatem variantur, ita quod in uno tempore plena , in alio vacua inveniuntur: &bre Viter, iftel nunqukn in eo-dem ftatu perm anet, fed variatur continué, 8¿ de conditione ad conditionem, de aflfedu ad affedionem, de Verbo ad verburrt , de de-fiderio ad defiderium tranfit. Eft & alia hominis inconftantia fallax , fraudulenta , & dolo fa, qui fcit variare mores, & verba, ut valeat decipere innocentem. Hujusmodi affedione notatur adulator, qui unum cíicic ante, & aliud retro : nocatur filfus amicus, qui unum fingit in verbo, & aliud habet ia
animo i
animö : Hypocrita, qui unum monftrat in apparentia, & aliud eel at in confeientia, ainac peccatum Veftitum,odit nudum. Nunc
44.	Deduco, & dico: laude dignam efle in ftattis eledioneBruni variabilitatcm,<ium in meliorc quiefcit : nam muka probate, meliora tenete non va*n£ fert comune ada-gium : & fi prudentjs eft mutare Confilium, laudabilis quoque erit nobilioris ftattts ele-■öio , cum homo ex natura fiia tendat in melius, atqui poll connubium honorific^ & laudabiliter eligitur coenobium. ergo Bru- . ni variabilis animus tandem in ccenobio quieicens laude dignus eft. Min. eft univerii juris Canonici, & quod legi placet,haud nobis difplicere debet. Et quanquäm hie animus lnconftantise nota videatur obfufcari; fciendum tamen, dari quoque Inebnftantiam comendabilem, quae eft variabilitas hominis ad perfedionem tendentis.Univerlaliter pro hac, & fimili controverfia fub dedudo fenfu.
45.	Nota. Morum Magiftri Ahnari Sene-c£. lib. 4. de Benefices pro Variante animo approbatam commendationem. Non mu-tat fapiens Confilium omnibus his manen-tibus,qua: erant, cum iumeret: ideonun-quam ilium pecnitentia fubit , quia nihil me-iusillo tempore fieri potuit, quam quod fadum eft, nihil melius conftitui, quäm
C	quod
quod conftitutum eft. Caeterum ad .omnia cum exceptione veniet, fi nihil incideret, quod impediat, ideo omnia illi fuccederc dicimus, & nihil contra opinionera açcide. re, quia praefumit animo , poffe aliquid in« tervenire, quod deftinata prohibeat. Im. prudentium ifta fiducia eft , fortunam fibi fpondere, fapiens utranj,que partem ejus cogitât, fcit quantùm liceat errori, quàm in-certa fint humana, quàm multa confilijs ob. ftent. Promifi tibi filiam in Matrimonium, poftea peregrinus apparvifti , non eft mihi cum extero connubium, eadem lex me de-fendit, quse vetat. Tuncfidem fallam,tunc inconftantiee crimen audiam, fi cum omnia eadem fint, quœ erant prortiittente me, non praeftitero promiffum , alioquin quidquid mutatur, libertatem facit de integro con-fulendi,& rtieam fidem libérât. Promifi me peregrè una exiturum , fed iter infeftari la-trocinijs nuntiatur : omnia efle debent eadem, quœ fuerunt cum promitterem, ut promittentis fidem tenéam : & ingenuè fa-tendum, fuperbae ftultitix hujufmodi perfe-verantia eft, quod femel dixi, qualecunque eft > fixum ratumque fit. . 46. Addu&a inconftantiaî delineatio n. 4?. vitabilis, & deteftabilis eftjuxtaD. Pau-lum ad Tit. 3. Eramus .& ms aliquanào infu 0	fieri-
^T^nduli, err antes 5 fervientes de-frZ% &voluptatibus varijs. Et Hierem. 13. Si iJutare foteji JEthiops pellem fuam, * P«r~ J* varieties fuas ficfrfteriju bmumf*-cere, cum di dicer itk malum. . Sed relatum cafuin fimilemque haud inficit, qui agit de tranfita ad meliorem conditionem.
APPENDIX de Tempore
Intra quod licet Jit fpon-fis de pr<efenti ante Matrimo-
nium Confummatum ingredi Religtbnem.
4.7 t?x Jure Canbmco datur bimeftre MJj fponfis ad deliberandum de ingref-fii Religionis cap. Ex publico, de converfio-ne coh jug. Caterum quia licet A prtfato viro dejponfatafuit, adhuc tamer* (ficut agtrit) at ipjo'tjlincognita: mandmut, quatenmfipra-dithts vir ipfam carmliter. non cognoverit, (F radem ad religionem tranfere, vel ad vir um fuum rcdire intra duorum menfium fpatium defeat. & infra. Sane quodDominus in Evan-gelio dicit, non licereviro nifi ob caufam form-cat hnu uxoremfuam dimittere, intelligendum ejl fecwndum interpratationem facri eloquij de bis , quorum Matrimonium camtdi copula eji coniummaiumjint qua. confummari nunpoteji
C 2	Ad.
Ad profitendum verö juxta Tridentin. Ser. 25. de Regularibus cap. 1 f. datur unus an. nus: unde fi fponiä duodennis intraretRe» ligionetn, deberet fponfus expeäare qua-driennio ufque ad decimum iextum annum completum, in quo profited licet. Quod fi tarnen Sponfus nipnis difFerat Matrimonii confummare vägando de una religione ad alteram intra novitiatös annum , tuncEcc-leiiafticus Judex poterit illum compellere, vel ut maneat in una religione, & profitea-tur, vel ut redeat ad Sponfam , & Matri. monium confummet. Ratio. Quia alias alter Sponius grave pateretur praejudicium, 8c vcxam, ä qua authoritate judicis gravatus liberari poteft.
48- Sed quid fi neuter vellet fntrare Re-ligionem, teneantürne ftatim iolemnizato in facie Ecclefia: Matrimonio debitum red-dere » & confummare Matrimonium ? vi-detur quod fic: quia perMatrimomum trani-fertur jus, 8c Dominium corporum ad invi-cem; nec voluntas ingreditndiReligionem adeft. Mihi tarnen probabilius videtur non teneri. Ratio. Quia habent in favorem iüi cap. Ex publico, relatum : quod ad deliberandum Sponlis dat bimeftre, 8c poteft haec deliberatio ftare abique voluntate ingre-diendi Religionem , eoquod valeat intra
O	illud
illud tctnpus adjuvante divinä gratia propo-firum in melius coramutare, & fors ex poft velle Religionem ingredi, licet ab initio nöllet.
49. Qua:res. An tranfa&o bimeftri, & Matrimonio nondum confumato liceat ad-huc traniire ad Religionem ? videtur quod non : quia tranfa&o illo bimeftri tenenturvi contrattiis Matrimonialis fibi conjuges de-bitum reddere : & pcflunt ad id compelli. Probabilius tarnen videtur oppofitum ,du-* modo non diu diferatur ille tranlitus ad Religionem cum prasjudicio alteriusSponfi. Ratio. Quia licet conjuges peccent fibi debi-tum negantes, non tarnen deperdunt jus ad ingreflum Religionis, cum Chriftus Dominus abfolute conceflferit hoc privilegium in fa-vorem religiofae profeilionis, ut femper di-rimat Marrimonium iolemnizatum, feu ra-tum.
j-o. Sed quid, fi poft clapiiim bimeftre 4 jure concelfum , aut ä Judice praefcriptum conjugi Religionem ingredi volenti Sponiä
{»er vim ä Sponfo carnaliter cognita an va-eat Religionem ingredi ? Neg. Ratio. Nam Sponfus cogendo Sponfam ad confum-mandum Matrimonium poft elapium vel & jure»vcl ä Judice tempus praefinitum utitur plenario jure fuo, juxta quod authoritatem
38 ^ARS r I
exigendi debitum habet, ñeque Sponfa juft¿ id ei denegare poteft. atqui legitimé confum. mato Matrimonio non datur amplius tran. fitus adReligionetn contradicente, aurno. lente parte alterá. ergo violenta Matrimonii confumatio poft clapfum tempus impe-dit tranfitum adReligionem.
51. Neque hoccafuvi deflorando conjiu gem fuam peccatlethaliterSponfus,quando tentatis alijs modis pacificis nollet Sponfa Matrimonium ratum conlümmare : utitur enimSponfusjurefuo. Sed inatrentgtisprae-vié pacificis modis pro magnitudine, feu gravitate violentiae peccaret Sponfus vi op-primendo Sponfam de praefenti : quia vis non debet inferri nifi prorius repugnanti etiam modis honeftis, & pacificis: unde nunquám licité agit is, qui potens ism fuam recuperare pacificé, vi extorquet. ¿ ^
j-2. Dices. Vi aufferens rem fuam prasmif-fis modis ad recuperandum pacificis peccat, quando Judicis officium implorare negligit. ergo qui pramiilis etiam modis pacificis violentar Sponfam de praefenti non implorato Judicis officio, peccabit. Refpondeo cum Gloffa. Jus, quod in Matrimonio fortius eft, 'Sponfum redimitápeccato in cafu no-ftro: hoc enim ratione fubjeaionisviro dac authoritatem manus in uxorem inijciendi, & earn apprehendendi.	Con-
Controverfia fecynda.
¿Inintra bimeftrevi illata copula Mdtrimonium reddat Confummatum?
SPecies fa£H. Properabat Li-gorius ad diu iufpiratas nuptias cum finefia, fceminamo-deftiie, & Caftimoniae virtute multbm nobili, quas celebran-di ä finefia pro authoritate ma-terna fuadebat ejuiäem finefiae amata genitrix: dictum fadtum: poft nuptias ä facerdotein facic Ecclefiae benedi&as, poft cpulas adornatur thalamus, fed hunc prima, tertia, quinta die ingredi reeuiat finefia, ac opportun^, & importune urgenti
Ligorio nupto Sponfo audad:er C 4	pan»
Pars III. "3	1
pandit fíneíia animum de mu. tando ftatu deliberan tern, fl-mulque addueit Jus Canonicum , quo íibi poteftatemefíe, non reddendi debitum intrabi-meftre. Ad haecLigoriusinat-tento jure , & animo minatiir violentiam, quam exq.uili.tis â fe medijs tandem jntulit, ac vi oppreiïit fincíjam, ratúmque Matrimonium violenter con-íqmmayit. Quaerit â Tlieolo-go de prsefenti Sponfa íineíía contre omne velle oppreiîà an hxc vi illata copula Matrimonium confummet taíiter, ut ei non fit ampliuscopiaReligionë ingrediendi, & NumLigorius faóira â íínefia profeífione liber cvadatad alia vota, feu nuptias legitimé convolandi?
^TPrimum, quod in addu&a fa&i fpe-C)-econti'Overfum putatur,mihi cumSanchez jib. de Mattim. Difp. 22. n. 6. Fagnan. in cap. Ex publico, n. 78. Abbat. Pirhing. prd-babilius eft, invito etiam Sponïo poifeSpôn-fam vi oppreiTam , & carnaliter cognitam â Sponfo ante lapfum tempiis bimeitre Reji-gionem ingredi,autjam ingreflam profeifîo-nem emittere.
f4» Ratio. Nemo per violentiam debet privari jurefuo. atqui Sponfa de prxlênti ha-bec jus intra bimeftreReligioné ingrediendt. ergo hoc jure per violentiam privari non debet Sponfa per injuftam copulam ,quam ex-torquendi modo violento intra bimeitre nullum jus, nullamque facultatem habet Sponiùs : neque hic, ut ex deliâo fuo référât commodum,permittitur ; neque Spon* fus delinquens per violentiam in extorta co pula melio ris debet efle conditi onis,quàm innocens, feu vim paiTa.
f j-. Confirmatur. Poteftuxorvirum de* ièrere,Religionémqueingredi propter adul-terium mariti, aut lapfum in hxrefim. ergo eodem modo propter violentiam conjugi il-latam intra bimeftre quit Sponià perpetuu divortium facere â viro, etiam ipfo invito. Verùm hanc refolutionemFagnan. cit. limitât, nifi Sponia nondum elapfo tempore bi-C 5	meft-
meftri, vel alio arbitrario, non excipiaE,fe ad Religionem tranfire velle: fed fi fimpli-citer renuat Matrimonium confummare,vel aliam caufam alleget, quam tranfitum ad Religionem v. g. quod nolit virginitatem perdere, tunc enim vir poftquam adhibuit alia media ad obtinendum conlenium Spon-ias in copulam , poteft fine peccato vim ei inferre : quia exccptio, quam quis habet, Crnon prodeft, fi hon opponatur, fed pe-rinde eft, ac li earn non habuifiet, ac proin-de hoc cafu non potent talis coniux ingre-diReligionemjvel in ea profiteripoft Matrimonium taliter eoniumatum. Sed Sanchez cit. vigilantius- pro jure per vim deflorate Sponfe intra birheftre oppofitum fentit, quod Sponia, poft confenfum mutuum de praeienti, non teneatur ante elapium bime-Itre reddere debitum, etiamfi tunc non intend?* ingredi Religionem.
f 6. Alterum Controverfiae quxfitum qu6 rarius,eo difficilius,num & finefia fa&a pro-feflione in Religione approbaca Ligorius liber evadat ad alias convolandi nuptias? pen-det £ communi ilia difficultate , an intra bimeftre viillata copula Matrimonium red-dat confummatum? Pro negativaftantHen-ricus cap. fin. n. 4. de Sponia duorum. Abbas cap. i. dc Converiion. Conjugato. Syl-c J	vefter.
vciîêrTvcrKDivortium. g. f. Durand-" 4» d. ¿y, q. 2. n. 14. Et in hujus Sententiz gra-
tiam.	j	,,..4
57. Argumenter primó. Copula habita 4 Sponfis intuitu Futuri Matrimonii ante Maf trimonium ratum non reddit Matrimonium poftmodum neç ratum,nëoconiumra^tum. ergo ñeque copula vi iliaca& habita poft Matrimonium racum efKcict çonfumatum. Antee, eft cerçum,prob. cqnfeq. Nunquara illicitè paíTa cópula id inducit,quod jura íub plena libercate relinquunt. Sed jura intra bimeftre fub plena libertate conjugum con-furnmationem Matrimonij relinquunt. ergo copula ¡Ilícita per vim illata non inducitMa-trimonium coníbmmatum.
f 8. Argumentor fecundó. Matrimonium coníummatum repraefèntat divinam illam unionem Chrifti cum Eeclefia,indeque fuam obrinet omnimodam indiíTolubilitatem. ej;-go per eam folùm copulara Matrimonium fuam habebit indiíTolubilitatem 1 quód éft repraifentativum unionis Chrifti cum Eccle* fia. atqui hujufmodi eft Matrimonium coi^ fummatum per íolam copulam voluntariam, cum unió quoque Chrifti Domini voluntaria fit- ergo violentus concubitus non indú-cit omnimodam indiflolubilitatem«,
Argumentor tertió. Jura femperfunt
pro.'
44	Pars III.
i i, i ■ i ......
proniora ad abfölvendum qükm ligandum. ergo in propoiito cafu ab indiflolubilitate Matrimoni) poft emiflam á Sponfa profeifio-nem conformiter ad pronitatem juriumab-folvendus erit in íaeculo reli&us Sponfus.
60. Pro affirmativa ftantPirhing lib. 3. Tit. $3. 5. 11. Petrus de Led. deMat. q. 81. Vega. Lib. 2. Sum. Caf foo. Victoria Sum. deMatrim. n 2f Covar. 4. decret. 2. p. c. 7- §. 4. n. 10. Perez lib. f. T. if. Barbóla. Sanchez , ac tenent tanquam certuin, per copulam intra bimeftre vi extbrtam Matri-monium coniummari, & effici prorfus indik folubile.
C\. Prob, primó, copula vi extörta, íeu illata juxta cap. Difcretionern. De eo, qui cognovit confanguineam,inducit perfe&am affinitatem,quia n,c conjuges redduntur una caro, atqui conjuges quandq poft Matrimonium ratum efficiuntur una caro, cen-lentur confumafle Matrimonium. ergo copula iniqua, feu intra bimeftre v¡ excorta reddit Matrimonium confummatum. Mi. Prob, nam ad Matrimonii Confumationem non requiritur aliud , quam perfecta copula. Nec obftat, quod earn, ut iniquam & Violentam, prohibeant jura: nam etiam divina, naturalia, humanaque jura damnant fornicariam copulam, eä tarnen commiifä
ap-
approbant inde fequentem affinicatem. ergo ^uanquäm jura abhorreant intra bimeftre vi extortam copulam, non tarnen reprobant affinitatem , & Matrimonii rati coníumma-tionem, quas inevitabiliter iequitur ad per-feäam copulam qualitercunque habitam poftMatrimonium ratum.-
62. Prob, fecundo. Ex parte viri fuit liberé confummatum Matrimonium. ergo ex parte viri eil omnino indilfolubile,quamvis Sponfa profiteatur: & cum Matrimonii vinculum claudicare nequeat,idem erit exparte Sponfae. Confeq. patet, ni quis aflerere vellet, pofle aliquem ex deli&o commodum reportare : nam ad indiífolubilitatem Matri-nionij certé aliud non requiritur, quam ut-riufque Sponfi mutuus confenius in Matrimonium ratum, & ltbera ejúfdem per copulam confummatio. atqui ex parte viri utrum-que habetur, ergo ex parte iilius erit Matrimonium indiffolubile, & CQpfumatum
6$. Prob, tertio. Qusecunque cotjftitu-tio Matrimonij vinculum diíiblvens odiofa ceníetur , eoquod Matrimonium fit favo-rabile cap. fin. de Senten.& re judi. duoíus judicious , ut accepimus, diverfas jenténtiaf profer entibas ,fi ex jurisdiBione ordinaria pro-cejferunty tenet pro reo , non pro adore Senten-tia, nifiin cauja favor abili, puta Matrimonio•
e'rgo
¿reo míñimé eft extendenda fed reftringen. da , uc intelligarur folüm de Matrimonio, quod nulla prorfus copulá aíferitur coníüm. roatum.
Ad argumenta oppofita refpondeo ad príníúm : Con. Antee. Neg. Coníéq. liquidan Matrimonium ratum, & in efle Sacra« jpenti perfe&um dat Sjxmfis jus proximum ad confummationem ejtifdem, quod ad tern-pus Cánones reftringunt, ne abfque utrius-que confenfu executioni mandetur,manda-tum tamen quomodocunque nullibi Jus Ca-nónícúm pronuntiatMatrimonium non con-íummatum,bené vero contradicente etiam Sponfa ad copulam intra bimeftre pronun-tiat veram affinitatem cap. difcrecionem3qux antecedenter ftante Matrimonio rato non refultabat. Hihc paritas de copula fornicaria ad alteram poft ratum Matrimonium ha-bítam nulla eft', nam prima prorfus iniqua eft , quia fine cmatii jure , & folüm ex da m-nata libídine, & perverfa libertate a&itata: altera autem pro fe habet jus proximum, quanquam aliquomodo reftrf&um.
6 <¡. Ad fecundimi dico cum Sanchez,ad-hue hoc modo corifummatum Matrimoniu reprsfentare unionem Chrifti cum Ecclefia quo ad íubftantiam, nam fiuntconjugesCor unum, & Caro una, quemadmodumChri-
ftus
ftus per Carnem eft unius Eccleiiae, quan-quäm non quo ád modiim, pofterior enim, nimlrum Chrifti cum Eeclefia , unio fpon-tanea eft, illa autem violenta. _
66.	Adtertiumrefpondeocum diftinilio-ne: jura proniora efle ad abfolvendum in odiofis con. in favoräbüibus Neg. fed Matrimonio rato , & aliquomodo confuíñato favorabilior eft indiíTolubilitas, quiahaecali-quantisper dignoicitur eife de ejus EiTentia. ergo ab hac Sponfus miñiffié erit abfolven-dus.
67.	Deduco , & dico. Quod Matrimo-nium ratum per copulam violenter, & ini-qué extortam intra bimeftre,vel aliud á Judice prafcriptum terapus feddatur confüm-matum, & indiiTolubile: nequeampljus fa-<3ä profeffione á Sponfá Sponío ante rfibrtem profeífe conj'ugis liberum eft alfós in'eundi arnplexus, feu nuptias: atque fibi Sponfus potifllmum adfcribat, dum voluhtarié Spon-fam oppreffit, ex quali iniquitate nullum á Theologo meretur reportare coramo-dum.
cori-
48	Pars III.
~ "' "--■ *■	'O.
Controvertía tertia.
Utrum Matrimonium ramm per Sacri Ordinis Sufieptio-nem dijjolvatur ?
SPecies faóti. Franus vir Ca-tholicus adamata ob animi candofem Abaca cum ca célébrât Matrimonium ratum, ante ejufdem coníummationem ad aítiorem ftatum alle&us de-cernit iré longius, atque confti-tutus in aliena patria ignorante Sponsâ de praçfenti, inicio quo-que Re verendifí]mo,&: Jlluííri£ íimo Ordinatore íuícipit íacros Ordines,& creatur Sa cerdos Al-tiííimi. Quamtur. An hic íuí-ceptusordo facefcMatrimoniü alioquin ratum diííolvat?
68. Ut
~^T5tbréviter hancControverfiam absque fufiori concertatione terminem , Dico ex definicione Ecclefix fa&á á Joanne XXII. cap.Antiquas Tit De voto, Scvoti redemp. Non diííolvi. Definitionis tfcnor fie fonat. " Antique concertationi finem cupientes " imponére, ác animárumpericulis inde pro-" venientibus íalubriter providere, de Fra-" trum noftrorum confilio prajfenti declara->• rnUS edido, quod licet votum foleñizatum " per íacri fufcéptionem Órdinis quantum " ad impediendum matrimonium contra-" hendum, ac ad dirimendum, fi poft con-" tra&um fuerit, fecundümftatuta canonum " fit efficax reputandum: ad diífolvendum " tamenprius conrractum, eciamíi per car-" nis copulam non fuerit coníummatum, " £um nec jure divino, nec per lacros re-" periamus cánones hoeftatutum, invali-" dum eft cenfendum: authoritate apofto-" lica diftri£hüsinhibentes,ne quiípiam du-" rante matrimonio nondum etiam coníiim-" mato, aliquem de íacris ordinibus praíu-v, mat fufeipere, nifiprout facris canonibus " noverit convenire. Quod fifecus k quo-" quam forfítan attentatú fuerit, ordinamus " quod hec matrimonio foluto in fie íuíce-" pto ordine miniftrare, nec ad fuperiores " ordinesprovehi,nccad aliquod beneficiu, D	" ve]
" veldfficium ecclefiafticum valeat-'promo. " veri, nifi aliquam de Religionibus appro-» batis(cjuarumprofelIioad caftitatiscufto-" diam , & abdicationem temporalium , 8c " fui fuperiorfs obedientiam adftringat) ip-" fum canonic£.contigerit ingredi, ac ejus " regulam exprefs£vel tacit£ profiteri: quo " cafü dioecefanus ill per prcemiilis, & iingu, " lis pramiflorum cum eo difpenfare valeat, " nifi fit aliud canonicum, quod obfiftat; Ad " ingreffum hujufrnodi ficordinatum, fitaa-" trimonium coniurnmatum non ftieritjper " Dioecefanum inftanter morteri praecipi-" mus, & induci: quodfi fotfan renuerit ad-" implere, fi Sponfa ejus inftiterit, per cen-" furam ecclefiäfticam compellendum de-" cernimus contra&um matrimonium con-" fummare.Nulli,&c. Datum Avinione Ca-" lend. Decemb. Anno feptimo.
69. Deinde in univerfo Jure Catlonico non invenitur matimonium antea legitim^ contra&um per fubfequentem ofdinum fa-crorum fufceptionem irritari, ficut invenitur de votofolemnisin Religione approbata caftitatis. Atque hasc eft differentia inter fa-crosOrdines,& votum folemnerquod Votum dirimat matrimonium etiam antecedens ratum quo ad vinculum, non verö fie dirimunt facri Ordines, nifi tantum matrimonium fubfequens.	70.
yo. Sed cur Sanda Mater Eccleiia ordinäre voluerit,ut votum lolemneReligionis di-rimat matrimonium ratum etiam antece-dentercontradurn? ratio eftgrivilegiumper ipfum Chriftum ad Eccleilam derivatum; congruentia vero , quia per profdfionem Religiofam ceníetur fieri'perfediílíma fui ad DEI obfequium traditio, ideóque dicitur hoc votum Religionis morsquaedam civilis, nova regenerado , novúmque ac ípiritualc matrimonium , cuiproinde de jure alterum fecundüm carnem initum cederedebet:per fufceptionem autem íacrorumOrdinum non lit tarn perfeda fui ipfíus traditio, nee dicitur homo ordinatus mundo civiliter mortuus.
71.	Hincabfque uxoris liceqtia , aut cum uxoris licentia, led metu in virum conftan-tem cadente, vel dolo gravi extorta vir ía-cris initiatus ad quameunque eccleiiaftica: Hyerarchice dignitate promotus,pleno jure ab uxore revocan poteft: fiquidem ut uxor naturali jure fibi per matrimonium ratum at-tributo privandaveniat, requiritur ejus per omnia über coníénfus.
72.	Intricata magisaiferiturk Dodoribus communis illa quaeftio, quando fpontanea uxoris diilimulatio intercedit, qua: gnara promodonisviri ad lacros ordines,acpotens commodé reclamare, nec coníeníum, nec
D a	diífen-
diilenfum exhibet, fed diilimulando tacet. Pro hac contra mukös affero, nullum exhac diiïïmulatione uxori gencrari praejudicium j iëd jusrevocapdi maritum ordinatum fibi integrum manere : confiât ex cap. coniùluit^ de Converfion. Conjug. quod decidic folam uxoris diflîmulatio'nem non eile licentiam, neque jurai in adeö arduo negotio iblâ difiî-mulatione contenta funt : ätqui defeâufpon-taneœ licentice ex parte uxoris maritus in ouocunque ftatu conftitutus iub poteftate fuse cortiugiseft, Vir fui corporis potrfiatem non habet fid muliir ad Corinth. 71 v. 4. ergo non obftante difiîmulatione mulieris , quae fi-gnum aperta; licentiàe noneft,manet uxori juslibetumrevocandi maritum, ut cohabitee, ratümque matrimonium reddat confum-matum.
De dignitate Sacramenti Matrù monij , ¿7° gravitate
7?. ^T'Ridentinum SeiT. 7. Can. 3. définit.
-A Sacramenta novae legis inter fe non efle paria, fed aliud alio dignius : hinc fi relpciatur prioritatis , & neceilîutis ordo t primum locum fibi vendicat baptilmus, qui
Jdulterij,
eft
eft aliorutn facramentorum janua, quodfuo modo de relapfis etiam de facramento Pce^ nitentis dicendum eft: ii vero ipe&etur or-¿o perfe&ionis, & eminentix, fie primus locus debetur Sacramento Euchariftia:, quia eontinet Chriftum vera: fan&itatis Autno-rem: atque in ratione *figni pra£tici inter omnia facramenta infimutn tenet locum fa« cramentum matrimonii, quia derratione vi-tce fpiritualis minus partieipat, ad quam facramenta ordinantur: attamenin ratione figni fpeculativi, & ut facrarum rerum fymbolum, praeter Euchariftiae Sacramentum, alia fupe-rare videtur iignificatione tripliei, quia prx-cipua Religionis eatholicas repraefentat my-fteria; fignat enim unionem Verbi Divini ad hominem, canjun&ionem Chrifti cum Ec-clefia, & caftillimum,fimul & ian&iffimum foedusDEIeum anima,quam Oiee. 2. in via fibi deiponiat per fidem, & in patria copulat pervifionem beatam, Sponfaia te wihi in file, ¿r Jponfaio te mihitn ftmpiternum.V o\u\t hang dignitatem Chriftus facramento matrimonii, turn utexcellentia facramenti,& my-fterij damna, quae contraftus matrimonii affert, compenfaret: turn quia matrimonii ufus, cum maxima dejiciat hominum mentes ratione carnalis copulue , quae, ut fupra di-&um eft, rationem abforbet, hominem bru-D 3	tta
tis pecudibúfque fimilem efficit, elevare fe poíTent homines conjugan ad contemplanda precipua fidei noftra myfteria , quce per matrimonium catholicum reprxfentantur, & exhibentur in eum finem, uthomo Chri-ftianus ex rei niaterialis impuritate valeat per contemplationeiilpuro angélico ípiritui afli-milari, &quodfibiproprium eft, ad fuperna elevari.
74. Adulterium ex cap. ult. caufi 52. q. 6, eft alieni tori violado : arque tribus modi? committitur. Primo, fi vir conjugatus co-gnofcat completé carnaliter mulierem á lege viri ibluutn, & tunc eft adulterium (Implex, ex parte viri tan turn. Secundó, fi vir folutus carnaliter cognofcat foeminam con-jugatam, atque iterum hoc adulterium eft fimplex, ex parte foemina; tan turn. Tertio, fi vir conjugatus ad foeminam fimilitér con-jugacam accedat per carnalem completam copulam, & hoc eft adulterium duplex, ex-parte utriuiquetam viri quam fcemina.
75. Sed quám (grave fit adulterij crimen, cafti norunt, quippe cum tria pretioliilíma matrimonii bonapenitusdeftruat,eiíque ad-verfatur extreme .* violatnamque fidem con-íugij, tollit certitudineni prolis, & facranienti myfticam fignificationem, cum dividat car-nem in plures, & membraChrifti/aciat membra
bra mëretricis : peccat itâque Adulter non folùm contra temperantix virtutem , fed etiaP contra virtuîes juftitiœ, &. Religionis, atque tripliciterhorribileminducit deformi-tatem, quam D.Chry(bitm.,comparat ido-lolatria; hom. 62. in Joan. D, ftaulus violatio-nem conjugij per adulteriurti atnplioris gra- • vitatis monftrum agnoicit,dum virum infi-deliuxoricohabitare finit, Aduiterum verà dirnittendi plenariam copiam facit. Item Niçolaus Papa 1. Epift. 49, ad confultaBul-garorumcap.fi. circa finemadulterium ho-micidio comparans, illudgravius longé fen-tit, verba ejus funt. Denique hoc tam imane fcelui ejl , ut homicidij quidem peccttum, quoi Cain in Abelfratrem Juum comifit,feptima generations cataclifmo. vindicatum fuerit, adulte-rij autem flagifium, quoâ Lamech omnium primus in duabus axoribus ptrpetravit, non niji fanguine Cbrijli abolit «m exjiiterit, qui ftp timet) frfeptuagejima generafione fccundthm Evange-lium luxerit in mundum.
76, Nota. Jurium civjlis,& Canonici diffe-rentias circa Adulterium : quamvis enim adulterium propriè di&um ex parte viri fit, quando alienu torum violât, licet ipfe folutus lit, & non conjugatus, & exparte mulieris, quando ipfa violât proprium thorum etiamfi adulter non fit conjugatus zfiçamé virconju-D 4	gatus
gatus coneumbac cum loluta, tunc de jure civili nec ex parte viri, neque ex parte mu* lieris dicitur, vel cenfetur adulterium, neque pcense in adulteros decretae locum ha-bent, ut ex conamuni fententia docet Cfarus J. f. fentent. §;.aduh:eri. Ratio. Quia in adul-terio commiflo öum foemina cor.jugata five äiöluto, five ä conjugato , confunditur fe* menadulterinum cum maritali, & ex eo na-fcitur proles incerta, cam ipiä nefciat, an ex marito, an veroex adulteroeonceperit. At verö de jure canonico , fi vir torum , & fir dem conjugalem violet, accedendo aliam etiam folutam, adulterium ver£, & propria commi/fum docet cap. nemo. 4. xxxii. q„ 4. "Hemoblandiaturfibidt legibus hominum. Omne ßuprum adulterium eß: nec viro licet, quod mu-lieri mn licet. Eadem a viro, qua abuxore de-ittur caßimonia. Quidquidinea, qua non fit legitime uxor, com miffu mfuerit, adult er ij cr ¿mine damnatur. Ex his	•
77. Deducitur primd. Adulterium com-mittitur, quando carnal© commercium habetur cum fponiä aHena de prseienti du£ta, & nondum ä viro fuo cognita, fit vir cum tali peccans five iölutus, five conjugatus j quia fponfalia per verba de prsefenti contraria iiint verum matrimonium ratum , nuptias enim, ut habet regula juris, non carnalis con-eubitus fed mutuus conienius facit. 78.
"^gTDeducitur fecundó. Non eommitti-tur adulterium cum íponfa de futuro. Ratio, adulterium eft alieni tori violado, & adulter dicitur alienas matrisfamilias corruptor, atqui concubitus cum aliena; fponfa de futuro non violat torum altenés, cum fpon-fus legitimus ante mutumifconfenfum con-jugalem non habeat ¡us accedendi fponfam de futuro, ergo peccatum carniscum fponfa de futuro non eft aduíterium. Et quan-quäm perfpöfaliade füturofponfisjus acqui-ratur, hoc tarnen non inducit adulterium in alio cognofcente fponfam, quia hoc jus de-ftrui poteft per matrimonium fponfe cum alio contra£tum,autalijs modisimpedirbnec etiam fponfadefuturopoteftdici aliena m/i-terfamilias.
7Í). Deduciturtertio. Faliam efleeorum fententiam,quiafIerunt,copulam cum con«* jugata non effe adulterium, fi maritus con-fentiat 1 adulterium namque, ficut ipfum no-men fonat, eft acceffus ad alienum torum, unde fola tori alienitas attendenda eft, quandó de adulterio movetur quaftio. atqui maritus fuo confenfu efíicere non poteft, ut fuus alioquin torus non fiataiie-nus comparatione cujufvis tertij. ergo fuo confenfu efficerc nequit, ut acceffus cujufvis tertij ad fuam conjugem non fit adu}-D 7	terium
terium. Deinde, quatnvis talis concubitus non fit injuriofus marito volenti, & conten-, tienti, eft tarnen injuriofus proli, quae incer, ta redditur ex parte patrisj.& iacramento, cujus fanciitas(violatur, 8c fignificatio facra deftrwitui" per-divifionem carnis conjugalis in plures. Hinc-eodem prorius rigore jus canonicum caftigat uxores adulterantes con-fentientibusmaritis, ac ijs ignqrantibus, 8c non çonfentientibus, patet ex Goncil. Jlli • beritano cap. 20. Si confcio marito, & con-fentiente fuerit Uxor mxchtta , placuit ntc in, ßnt eis dandam effe. comuwiontm,
80. Deducitur quarto, Errorem Gnofti-çorum eífe ¡mpuriflimum, & injàniilîmum, qui tefte Epiphanio Ha?refi. 26. Sicfonat. Larga ( inquit ) âr oppipara eâuha, carnù efifrrt, & vini potum apponunt, efiamfi pau-perçsfuerint, Ex hoc autem ubi cornpo.taverinty & vexas façictate tmpleverint, ad aßrum /» ÇQnvertunt, & vir yuidcm concedens uxorem alteri, ait ad ipfatn, fitrgey & fac diltBioncm cum fratre« Atque hune errorem licere graves viri Cato, 8í Socrates fuo exemplo comprobarunt peflîmè. Catonem enini, uxorem fuam Martiam Hortenfij domum fil ijs impleturam tradidiife, refert Augufti-nus 1. de bono conjug. c. 18- Et 1. de fide, Sc eperi. c. 7. Socratem > uxorem fuam, tan-
quam
Guam armenti matricem, amico fuo ádpropagandam fobolem tradidifle Tcribit. lltrum-que deridctTertuIiangs in Apologético c. 5 9. 0 Sjpientid Artie* , & Romana gruztfatit txeruplum! leno ejl Philofophuc^é" Cen far.
81, Deducitur quintó. Peclbat mortality is, qui cognofcendo uxerém, non inters dit aliquod bonum matrimonij ita nimirum, Ut aliquis in con juge non attertdat, quod conjuxeft, fed folum quod mulier, paratus idem faceré eum ea, fi non eíTetconjux: au-diant hac norma laícivientes illud Tobiae 6. Hi namyue, qui ctnjugium ita fufcipiunt, ut DEUMa fe, A fuá mente excludant, ér fu* liMdint ita vacent,ficut tqutnr i^'mulus, qui-éus non eji inteüeBus: haíctpotejlatem datmo-niítm fuper eos: & propterea plurimorum connubia plena funt miíeriarum.
Con
Pars III.
I i i — "• 1 ■ ■ 11 '
Controvertía Prima.
Nuni abfens, & dor miens
Sacramenium Matrimonij va-feat çonjicerr; Ejufque rem, feu gratiam recipere?
SPecies fa&i. Meuriflcs illu-ílriíTimx proíapiie furcutus nubit Ludmillse pari nobilitate ornate, aélúque cum omnibus à jure, 8c Ss. Tridentino Concilio requifïtis per Procuratorem fuum célébrât íanftum matri-monium. Sed du m procurator vices fui principalis agit ex-hibendo confènfum in praefen-tem nobiliíTimam fponfam, ac-cidit, ut Meuriífes iponfus ab-fçns illa ipía hora, qua contra-1 • , dus
#usWtrimonialis per procu-fä'torem fo!emnizabatur,exve-natione feiTus althm dormiret. Non contemnenda àritur con-troveriîa> num Sfôîens & dor-miens conficere iàcrarnentum matrimonij, ejúfque gratiarrt íacrarnentalem vaieat fuicipere.
82. Ante refolutionem verum eft , quod in Ecclefia catholica poidînt celebran matrimonia per Procuratorem , quin imó & per epiftolam, veluti fi in litteris quis icrf-bat, iè non tantum de prasfenti conferttirte v.g. in Silviam tanquàm in uxofem Veram & legitimam, fed etiam viciflîm ipfius cori-fenium ex nunc acceptare eo ipio tempore» quern eliciet, feu prœftabit Silvia, le£tâ tali epiftolâ coram Parocho, & teftibus, & Silvia confentiente coram ijfdem erit verum matri-monium,cum adillud omnia requiiita adfint. Ratio prions eft praxis plurima. Deinde Pro-curatores locum principalium perfonarum tenent, habéntque ( ut fuppono ) plenariam contrahendi poteftatem. ergo quidquid ipfi faciunt, idipfum principales perfonx facere
ceÄ-
cenfentur, quarum procurators humanura & morale inftrumentum dicuntur & funt,-unde ficut ex mutuo Utriúfque principalis perfonae confenfu refultat perfedus matrimonii confenLjs, ita pariter refulcare debet ex confeníii mutuo procuratorum: hinc in cap. fin, de Procuratb. in 6. & l.fujficit. I. fin. ffl de¡fon. defmitur, inter ablentes aequé ac inter ptEefentes matrimoniiirn poiTe contrahi. Neque hoc jus peV decretumTridentini da-mnantis, & irritantis clandeftina matrimonia corre&um eft: laudatum enim decre-turn refcindit eos folummodo matrimonij contradus, qui agüntur abfqué teftibus, abfqué Parodio: Contradus vero matrimoniales per procuratorem aditati, 8c coram teftibus, & Parocho inftituuntur. Nunc ad controverfiam, in qua
ip NegativamtenentDurartdus4. d.2£. q. |.Cajetan.T. i. opufcul.t. 12.decbntrad. matritn. q. 2. Can. L. 8-de Locis Theolog. c. f. Vid. fum. de matrim. n. 244. 8c pro ea Argumentor primó. Alia Sacramenta ab ab-fente, a dormiente rtequeunt confici 8c fu-fcipi. atqui matrimonium itidem eft facra-mentum legis gratis. Ergo hoc a dormiente ab ablente nequit rité confici: par £nim efle debet conditio 8c ratio matrimonij ac aliorum fands & univerlalis Romans Eccle-
fix
fi« Sacrartieptoálm. Gonfirmatur. Ideo baptifmüs ncquit abfentî conferri, quia verba baft m Te immediate reguntür , & din-ountur ad individuum praefens. atqüi verba contrahentium, quibüs internum vellé exprimunt, & pandufit, nhiiftim acciph Te in meum..&meitm, etiam diri'guntùr ád individua praíentia. ergo utrobíque éadem
paritas.	.
84. Argumentot fecundo. Dormieñs flequé meretur, nequè peccat. ergo dormiens ñeque celebrare matrimonium in ratione facramerttï, nequè fülciperetem facramenti himirùnl grátiam ían&ificantem & matrimo-híalem valet. Antee, pátet, namrneritum» quàm demeritum neceflarió fupponere debet a&urti humanum moraliterbonum, aut malum, fed hunc,ut éliciat dormiens, im-potenseft,cum fieri debeat per ratiónem liberé , in dormièrtte autern nedum libertas fed&râtiohale fopitum eft. Ergo.
8j\ Argumentar tertio. Ad légitimant aii-cüjus fâcramenti confe&ionem requiritur neceflarió vel ut conditio fine quâ non, vel Ut pars eíTentialfs iiítentiovirtüális, auta&u-alis, habitualis, & interpretativa nullo modo fufficit. atqui dormiens nec virtualem minûs a&ualem intentionem elicere valet, ergo dormiens nullum facramentum confi-cere poteft.	86- Ar-
86.	Argumerttor quarto. Nam Do&ores oppoiïtœ fententiœ & laudant, & fuadent re. povandiim, & renovatum poftea in praeien-tiaconfenium : quod fitamenrnatrimoniutn per procuratorem dormîente principàli cele-bratum legitHfaumfuiflet facramentum, in-vanum effet iteràtcconfenfum manente ve-ten materîâ veterique forihà in nullo vitiatâ aut diminutâ. ergo.
87.	Affirmativam faniori fenfu tuentur plurimi Theologi & Canoniita. Sotus 4. d. 37.q. 2.art. ver. at verô. Éellarm. 1. î.dç matrim. c. 5. in foluti. ad 2. & cap. 7. & 8-fen-riquez vocat oppofitam Tententiam faïiàm ]. 12. de matrîni. cap. 2. n.2. Perez. Petrus de Ledefma. Vega. Corduba. 1.1. qq. q. 2f Pirhing, & pro ea Argumentor primo. Qui prius baptizari petijt, & vojuit, fi dormiens baptizetur, verum rccipit baptifma: fimili-terbaptifmus tempore furiae fufceptus deiî-deratus ante furiam validus eft cap. majores, ¿e ¿apt. in finefic definiente : dormi entes autem , è" amentes. ... ft prius catechumeni extitijfent, & baiuijfcnt propôfitum ¿aptizandi, unde tales in necejfitatu articula confuevit ec-elefia ¿>«ptiz.*re. Tunc ergo charafteremfacra-mentalis imprimit operatid , cum obicem voluntatis contraria, non invenit oèfijlentem. Ergo fimiliter fi mifio Procuratore dans mart-
datum
datum ,n fomnum incidat,dum procurator nonjinefuo contrahit, valere matrimonium. Subf. atqui matrimonium validum praecifo peccati lethalis obice caulat gratiam. ergo dormiens&matrimoninm conficere, &rem facramenti fufcipere valet.
88' Argumentor fecundó ex praxi totius Ecclefia:: pafiim enim poftTrideotinum ce-lebrantur matrimonia per procurators iom-no aliifque indulgentibus principalibus, ef-ßtque in Ecclefia error intolerabilis tot matrimonia irrita cenfere. ergo matrimonium ¿t dormiente per procuratorem initum per omnia poíítisrequifitis de jurelegitimum eft. UndeTridentinumirrirat clandcftina matrimonia, qua: Temper Ecclefia DEI abhorruit, & punivit, Ut conftat ex Decreto Trident. Sed Ecclefia nunquäm cenfuit clandeftinum, nec punivit matrimonium per procuratorem contra&um publicé non obftante íomno aut alijs diftraftionibus mittentis procuratorem, imö illud apprObavit cap. fin. de Procur. in 6. Ergo cum Tridentinum non irritar hujuíhio-di matrimonium, legitimum cenfetur.
89. Imo fi quis mandatum dedit,fed con-fenfum finxit, tempore tamen, quo procurator ejus nomine contrahit, habet verum & fincerum confenfum , valet matrimonium, quia pro illo tempore, in quo facramentum
E	con-
conficitur , adeft confenfus, qualis pro tali tempore deiideratur. Unde fit quocúnque intermedio tempore diflenlus, nil refert, dummodó adfit confenfus tempore, quo ce-lebraturmatrimonium.Eniq. 1. Ii. matrim. cap. i. n. 2. Sanchez.
50.	Ad argurrTéntum primum oppofita; (ententiae ty.Neg. maj. quia etiam alia facra. menta ut baptifmus, Pcenitentia ,& Abfolu. tio,ac etiam Extrema Unftio poffunt recipi a dormiente, quia ea vigilans defideravir. Vel aliter,fi libetNeg. confeq. difparitaseft: inalijs fiquidem facramentis ex volúntate in-ftituentis a&io omninó perfonalis eft, ita,ut nullatenus per fubftitutum valeat exerceri: fécüs autem in matrimonio, quod aliorum contra&uum naturam fapit, & fequitur, qua-re aftio perfonalis in ipfo non eft omninó perfonalis, nifi in hoc fenfu ,ut nulla alia per-fona prater contrahentes per interrtuntium veré conficiat, &inferecipiat facramentum.
51.	Ad confirmationem Neg. iterum pa-titatem, quia verba iaptiw Te funt verba praecifa,& de neceflitate facramenti, &hinc oportet, ut defignent individuum prsefensj jnatrimonium autem poteft per quKcunquc verba, vet figna internum cóníenfüm expli-cantia contrahi, ideóque non requiruntur adeó prascifa, ut dirigantur ad individuum prsfens localiter.	52. Ad
Ad fecundum dioö, hon efle inconve-ftl-enS dormientem lethaliter delinquere, auc oi-atiam recipere ratione confensüs in vigilia habici, atqu£ itadormiens poteft mereri, & peccare per verum a<äum moralem ante fomnilm elicitum, utcontinglt in eo, qui volens martyrium fubire d or miens I Ty ran -no occiditur, permanet namque habitualiter prompta voluntas, non retra&ata per iom-num. Etfateor teneri Principalem effe in gratia fub culpa mortali tempore* quo Procurator contrahit nomine ipfius, quia tunc recipit Verum iacramentum.
Ad t er tin m non fufficere, conclu-fum eft ab univerfa Theologia, intentionem habitualem , auc interpretativam,except» matrimonio in quibufdam cafibus. Imprimis intentionem habitualem ex una parte con-trahentium fufficere certum eft incafu, quo matrimonium contrahitur per procurato-rem , vel intemuntium: eo enim tempore, quo altera pars cum procuracore conientit, altera pars principalis conficit, & ftsfcipit fa-cramentum fola intentions habituali etiam dormiens, vel tunc nihil cogitans de facra-mento , fed confenfum actualem tunc fup-plente procuratore. Deinde multorum Do-¿iorum, & prop6 communior eft iententia, matrimonium conditionatum, fcilicet con-E a	tradum
tra&umfub conditione íufpcníiva de futuro, impleta ea conditione perfici abfque novo confenfu abfoluto, primo confenfu habi-tualiter íolüm permanente, licet úfque dnrn cognofcatur conditio impleta,matrimonio uti non poílfnt. Ratio éft , quia Chriftus Dominus matrim'ohij contfadum elevans ad dignitatem faeramenti quo ad effentialia contractus nil immutavit. atqui contractus Tola intentione habituali effentialiter perfi-citur. ergo.
54. Ad quartüm. Meritó laudantur con-trahentes per Procuratorem , fi poftmo-düm ipllmet iterum matrimonium renouan-do confenium ineant tum ad tollendos fcru-pulos,tum ad fupplendum priorenl ex alia caufa fors defe&uofum confenium: quia quamvis caetera facramenta nequeant repetí manente eádem materia, & forma , hoc au« tem in matrimonio fpecialeeft, cum fit contractus, ejúfque naturam , & condítiones retineat, poteft ea parte, quá contractus eft, caeterorum more fepiüs iterari. Ex his
5)5-. Deduco,& pronuntío Matrimonium ä Meuriffe per procuratorem celebratum cum Ludmilla validum, legitimum, ae indif-(blubile ,& non obftante alto.foporej quali eo tempore correptus , quo Procurator ce-lebrabat matrimonium, ex mentis Chrifti
ob-
ôbtinulcfëliçitcr fublato peccti mortalisobice gratiam fan&ficantem & matrimonialem.
Sed pro exaéta prcefentis controver-fiae difcuffione incidenternota- Contra&us omnes, qui coftfenfuperficiiintur, feu pera-guntur,pofTunt inter abfentes contrahi L. 1, t» finef iecontrab- emj>, adeóque enam per alium,feu procuratorem, qui cum fit quafi minifter, & domini inftrumentum, ipfe do-minus per ilium confentire çeniètur, & dici« « turpcrr*?. juris. 72. /«éqnifacitper alium, eft perinde,acfifaciatperíe ipfum. Requi-ritur autem, ut procurator habeat fpeciale mandatum ad ineundum, & contrahendum matrimonium > fiquidem caufa matrimonij ardua cenfetur propter periculum facile in-derefultans, fi minus pro vide contrahatur: neç fufficir mandatum generate, in quo ex-prelfis quibufdam particularibus, &ipeciaH-bus addatur claufuía generalis: ó* alia omniat quia illa comprehendit folùm fpecialia fimi-lia non autem majora expreflîs, cujufmodi eft caufa matrimoniale GlofT hic v. fpecialc. Practera requiritur, ut in mandato exprima-tur certa ac detcrminata perfona,cum qua matrimonium contrahendum eft, v. g. con-ftituo Julium Procuratorem meum ad contrahendum matrimonium meo nomine cum Lud¡nilla,nec fufficit generaliter ad contra-£ $	hendum
hendum cum quâcunque, quia juxta /. ge»e-rale. T,\'ff- deritu Hupt, generale maniatum in fjuptijs non Jufficit, nift mandantù ratihabition ftquatun ratio eft,, quia ad fubftantiam matrimonii rcquiritur, ut contrahentes in eer-tam & determinatam perfonam mutuó con-veniant coníéntiántue.
57.	Requirkur fecundo. Quod quamvis, Procurator ad negotia conftitutus liberé poiîît aliutn procuratorem denominare, & fubftituere ; in cafii tarnen matrimoniali nor» poteft alium depurare, nifiexprefsè in mandato id ccmtineatur cap. procurator. Ratioeft* quia in caufis & negotijs gravibus,& arduis, cenfetur ele<3:a fides, Sí induftrLapétíbnae, & ideo negotium alteri comitti non poteft. Te-netur ergo per fc man datum exequt
58.	Requiritur tertiô. Ut Procurator ad iqatrimonium contrahendutn conftitutus. interpofita â Domino revocatione mandati» etiam à procurator ignoratâ , illud non va-lcat contrahere, quodeft fpeciale in procuratore dato adcontrahendum matrimonium, cum aliàs regulariter non valeat revocado procuratorLs ad negotia, nifi pervenerit ad notitiam ejufdem : ratio petitur ex jure canónico : quia in alijs contra&ibus jas poteft; lùpplere defeâum confènsûs contrahen-tium, 8c fine confènfu illorum dominium re-
rum
rum, v/sl jura transferre ; at veró ad eflen-tiam & fubftantiam matrimonii contrahendi requiriturverus& formalis conicnfusmu-tuus contrahentium, qui per jus pofitivum fuppleri nequit, utpote minorem authorita-tem refpeäive ad authoritatem Inftituentis ChriftiDivini Legislatoris. ergo fi hie defi-ciat ex parte unius principalis contrahentis propter revocationem mandati procurato-rij, nonpoteftmatrimonium ä procuratorc revocato contra&um efle validum. Imö appofito etiam juramento äPrincipalidenon retrasando mandato Procuratori dato ad contrahendum, poíleatamen revocato, non obftante juramento tenet revocado, & ma-trimoniumdefe&u confensüsa Procuratorc contra&utn nullum eft, quamvis revocan« perjurus fiat, & puniri debeat.
Controverfia II.
De aliena violentia? libídine , quam in oppreffo corpore mens hrvita patitur.
SPecies fatti ex D. Juguftino L. i. de Civit. cap. /9. Lucre-
•	£ 4	tiai»
tiam matronam nobiiem vete-rémque Romanam pudicitiac magnis efFerunt laudibus. Hu-jus corpore cum violenter op-preflo Tarquinij Regis filius libi-dinosè 'potitus eiTet, ilia fcelus improbiiïimi juvenis Marito Coilatino,& propinquo Bruto, viris clarifTimis , & fortiiTimis indicavit,eôfque ad vindiélam conftrinxit. Deinde foedi {ceteris in fc commifïi aegra atque impatiens fe perernit. Quart-tur. Adultéra bac, an cafta, ju-dicanda ?
59. Anterefolutionem fciendum. Quod pudiciria fit animi virtus , comitémque ha-beat fortitudinem,quâpotiùs quslibet mala tolerare,qukm malaconfentire decernit: nollusautem aut fortis aut magnanimus in fua poteftate habet, quid de fua came fiat, fed tantùm quid annuat mente, vel renuat.
loo. Di-
too Dico. Nobis in hoc tara nobilis fce-mînae hujus exempta caftitatem eiTe laudan-dam, quae fenulloadulterinomaculavitcon-fenfu : fi enim vi & vioientiâ périt conjugalis pudicitia, profe&o pudicitia virtus animi non erit, necadeapertinebit bona-, quibus benè* vivitur,fedpotiùs numerabitur in bonis corporis, qualiaiùnt vires, opes, pujchritudo, fana integraque valetudo. atqui inter haeç bona nullatenus çollocanda eft pudicitia, « pro qua, ne amittatur, etiam cum periculo corporis laboratur, ut fa£tt fpecies docet. ergo pudicitia animi bonum eft} quod etiam? vi oppreiTo corpore non ainittitur, HmC permanente animi propofito,per quod etiam corpus ian&ificari meruit, nec ipfi corpori auffert fan&itatem violentia aliéna: libidinis, quam fervat perfeverantia continentiar.
ioi, Deinde citatusS- Do&or controver. fiam lau daté concludit, Egregièquidam ex hot verariterque déclamant ait: miraiile diclu, duo fuerunt, & adulterium unut admifit. Splendidi atque virijfmè, intuens enim induorum corpora m commixtione uniuc inquinatijfimam cupi-ditatem , alt er ius caßijfimam voluntutem, (f non quid conjunBiont memirorum, fed quid animorum diverfitate ageretur, attendent, duo inquit, fuerunt, à" adulterium unut admifit.
£ s	102.In-
102. Inftabis. Vi,autfrauderupto virgi. nali clauilro aniittiturin virgine gloria puritans, & caftitatis integras. ergo fimiliter aliena violentiae libido in oppreffo corpore de-ftruit integrant matrimonii caftitatem. Re-fpondeo Neg. utrámque pofitionem: pro integra in prima pofitione caftitate perorat il-lua S. Lucia: Virgi ni?, & Martyris ad Pafcha-fium divinitus inditum documentum: ft in-vitam jufferii violari, caflitas mihi duplicabitur a¿ caronam, hoc ipíum firmat ealu,& egre-gíá refolutione Magnus Hipponeniis Praeful Kl.de civit. cap. 18- Obfietrix vir sink cujus, dum integritatem manu velut exploran!, five mtlevolentiá ,fi infcitiá.five cafu, 'dum inffcicity perdidit. Non opinor quenqudm tarn ßulte J,apere, ut huic periíje aliquid exißimet de ipfiut corporis fanäitatt.
103. Inftabis fecundó. Sponfa de futuro, quae vi opprimitur, legitimé rejicitur ä fpon-so,ne ejus maritali amplexu veniat fruenda, docet cap. Raptor, cav. xxvn. q. 2. Raptor panitentia publica. mulSetur. Rapta vero, fi earn Jponfm nccipert noluerit, & ipjaeidem cri-mini confentiens non fuerit, licentia nubendi ttlij non negetur. ergo aliena violentior libido inficit fponíam. Neg. confeq. non enim amittitur corporis fan&itas manente aniftii ían&itatc etiam corpore oppreiTo. Sed
quod
quod iura libertärem íponfo port raptam fponiàm, ëtiam in vitam, faveant, procedit ad maturè confùlendum amori mutuo, fuum fponfus carnalibusimmeriùs deíiderijs in cafa commiiîîraptûsab alieno proco in fpon-lam minimèreflederet, quanquàm acciden-ti compateretur, quale apud virumalienum à carnalibus illecebris non deturpat ipon-fam invitara.
104. Quare Chriftianis fœminis in capti-vitate compreflís,alieni ab omni cogitatione íánditatis ne infultent, iûfficit, quod in prac-claris Lucretias lâudibus didum eft, duo fùe-runt, & adulterium unus aduifit. Conclu-dit controverfiam citatusS.Aurelius. Quod " ergo fe ipfam, quoniam adulterium pertu-" lit, etiam non adultcrata occidit,noneft " pudicitiae Charitas, fed pudoris infirmitas : " nonhocfecerunt fœmina;chriftianae,quae " paflàe fimilia vivunt:tamennec infe ultas " funt crimen alienum, ne aliorum icelerî-" bus adderentfiia; fi, quoniam hoftes in " eis concupifcendo ftuperacommiferant, " illae infe ipfis homicidiaerubeicendo com-" mitterent. Habent quippe intus gloriaro " caftitatis, teftimonium confcientiae, ha-" bent autem coram oculis DEI fui laudem, " nec requirunt ampliùs, ubi quid redé fa-" eiant, ne devient ab authoritate legis B divinae.	Con-
Controvertía III.
An Or hi catholic o Licitus
fit Polygamice ufm ?
SPecies fafti. Cognovit David, quoniam confirm aiTet cum Dominus regem fuper lírael, & quoniam exaltaíTet re-'gnum ejus fuper populum fu-um lírael. Accepit ergo David adhuc concubinas, & uxores de Jerusalem, poftquam venerat de Hebron: natíque funt David, Sc alij fiiij, & filiar. Lib. 2. Reg. cap. 6. v. 12. Sc 13. Quaeri-tur.'">íum homo catholicus licité poífit fimul habere plures uxores ?
iof. An-
IOf. Ante refolutioncm nota. Contra-¿lus matrimonialis dat poteitaté corporis pro
fioteftate akerius Corporis reJpeitu Carna-is copula*, taliter , quod in praefato con-tra&u reperiatur propriè commutation quâ vir commutât Corpus ilium in Corpus mu-lieris j commutatio autem refpîcit aqualitâ-tem terum commutatarum in ordine ad finem iècundùm re&am rationem. Notanter autem hic dicitur in ordine ad finem , quia «■ non folùm funt refpiciehdae res commutan-dae quo adperfe&ionem ipfarum rerurn, fed debent afpicî refpe&u alicujus finis, quod clarum eft : nam lapis in entitate fua eft me-lior pane, non tamen melior ad finem, nenu pe ad luftcntationem,fiquidem lapidesomnes non poffunt aufterre famem ut panis. dicituç amplius fecundùm rc&am rationem : puta, quia commutatio inftituta eft ad re£tum iu-perioris velle, nam â DEO fie eft inftitutum Matrimonium , quod effet unus pro una : nec eft dicendum , quod fiat injuria alicui", quia omnia funt fub poteftate ltgislatoris, nempe DÉI >, hoc determinantis.
ioi. Dico primo. Ufus Polygamiae ho-mini EvangeiicoCatholiço lege divînâ,& na« tur£E prohibitus eft.
107. Pro lege divinâ vetante hujusmodj ufum Probatur unicâ fed maxima authori-
tate
yg	Pars III. •
tace concilij Tridentini agnofcentis legen» divinam Sef 24 Can. 2. Si quis dixerit licert Chrijüanü plures fimul habere uxores , & hoe nulla lega divina ejfi prohibitumanathema Jit.
108- Pro lege naturae prohibente Prob, fecundö decreto Nicolai i. ad confulta Bui. garorum cap, 5. duos tempore uno habere uxores ntc ipj'a Origo human a conditionis admittit4 Accedit ratio. Mulier de, lege naturae propter incertitudinem prolis, cujus plurimam requirit certitudinem natura, nequit habere fimul, & femel plures maritos. ergo de ea-dem lege natura: neque vir plures uxores. Gonfequentia patet ex primo legis naturae principio , quxcunque vultis ut vobis fa-eianthomines, & vos facite illis. atqui mutier ordinatiilimi: vuk unum duntaxat ma-ritum. ergo iimiliter maritus re<ää rations debet unam tantiim vellemulierem: &hinc conformiter ad hanc natura: legem promuU garum eft» quod vir adharebit uxorifua, non uxoribus : & quod erunt duo in carne una, noh tres, aut plures Gene. 2. cap.
109. Confir. Matrimonium mducit ftri-ftam cömmutationem corporum, qua vir Ilium Corpus tradit uni uxori,& uxorfuuni Corpus transfert in poteftatem unius viri. trgo fi uxori de rfgore juftitiae comutativa; Don fit liberum traducere poteftatem fui t- • - -	Cor-
De Bonis Matrimonii- 79
| ..---- -- . ... ■
'Corporis in plures maritos, nec marito po-teftas erit fuum transferrc Corpus in plures uxorcs. atqui juftitia commutativa fundatur jn punäo legis naturae, ergo. Sed pro ple-naria hujus,confirmations notitia,&folutio-nc oppolitorum argumentorum.
i to. Nota fubtilis Doäoris Scoti prarcla-ram in 4 d. 1. Do&rinam §. quantum ad primum. Corpus viri eft majoris valoris qukm Corpus mulieris, quia pro eodem tempore idem vir poteft plures fcecundare,quara eadem mulier poflit k viris concipere: quantum ergo ad iftum finem de ftrida juftitia videtur bigämia licita, ut vir cum tot Cor-poribusmulierum Corpus fuum commutet , quot poteft foecundare, eo modo, quo eft eis poilibile foecundari,& hoc quo ad finem officij. Quantum ad iecundum finem , qui eft pro ftatu natura? lapfie , fcilicet pro for,-nicatione vitanda, aequalis valoris funtCorpus viri, & mulieris, ideo de ftrida juftitia pro ftatu naturae lapfeconfiderando contra-¿him iftum, ut eft ad utrumque finem, re-quiritur commutatio unius Corporis. Addis praetera citatus Doc. Quod completio juftitia: in ifta commutatione non eft nili ex au-thoritate iiiperioris inftituentis , vel appro-bantis talem commutationem, quia etij res »liquae fiat inferiorum dominorum, tarnen
com-
commutatio earum licita, & Jufta, talis, ve! talis determinant a legislator, & multo mag'5 in propofito, & de corporibus in com» paratione adlegislatorem DEUM : ipfe au-tern inftituit pro omni ftatu etiam innocen. tifefegulariteriftam commutationem debe* re fieri unius cum una, in hoc ergo comple-ta eft juftitia.
ill. Dicoiecundo. Cumaliquibusanti-quisPatriatchis poft diluvium divina Provi«. dentia difpenfavit, ut plures haberent uxo-res, puta, cum Abrahamo, Jacobo, Davi-de, & alijs , ut liquet ex fa&i fpecie,& plu-ribus Tacrae icriptura: locis. Qijod autem DEUS provide his, & alijs fuam difpenfatio-ttem promulgaverit, demonftrat iteritm Profundus Scotus i quia bonum majus con-veniebat ex revdcatione prohibitionis de tton ducendis pltirimis uxoribus, qukm ex ipfius prohibitionis obligatione , & obfeN vantia quia erat tunc neceifitas multiplicand} genus humanum ad cultum divinum, puta, quia pauci erant cukoresDEl, quia in fola fucceftione eorum inanfit vera fides , & cultus divinus. ergo pro tunc rationabile fuie difpenfare, ut unus coinutaret Corpus fuum pro pluribusCorporibus mulierum ad majo* rem multiplicationem cultorum DEI, qua: fine hac dilpenfatione non fieret, ut pra>-
fumi-
Furnitur de Abraham, & quibusdam alijsPa-tribus.
iii-. Obi. Inijs, qua: circa obligationem Juris naturalis verfantur, DEUS non difpenfat. fed Polygamia eft contra jus naturale, ergo in eäDEUS cum Patriarchis non difpen-favit. Refpon. excit.Do&ore.Dilg. Ma. Qu« circa obligationem juris naturalis ftri&é Fumpti verfantur, DEUS non difpenfat Con, Ma. quae circa obligationem juris naturalis laxius fumpti verfantur, DEUS non difpenfat Ne. Mä. Ad Mi. dico : quod quasdam íint tantüm confona legi natura:, ut Mono-magia,&in his DEUS difpenfat,deducitur ex lib. Exod. cap. 12. v. 36. Dominm autemút-Mt gratiam populo coram Egyptijs, ut commoda-rent eis , & fpoliaverunt Egyptios. ergo pari ratione DEUS difpenfare poteft,ut unus plu-res fibi jungat uxores, idem enim Dominus eft bonorum fortuna:, äc corporum.
Ii 3. inftäbis. Nunqukm ifta bigamia po-tuit eífe licita, ergo in ea DEUS nunquam difpenfavit. Prob. Antee» Vir habens plures uxores tollit jus unius uxoris, cui perßepe obligater reddere debitum in remedium vitanda? forriieationis, fiquidem dum una uti-(tur, altera privatur jure fuo. Sed tollere jus proprium, & debitum nunquam eft lici-tum. ergo nunquam ifta bigamia potuit ef-F	Fe
fe licita. Refpon. Quandocunque aliquod ad duos fines ordinatur,admagis principalem, & minus principalem, quilibet fecundum re-dam rationem debet velle aliquid perdere de fine minus principali ut finis magis principalis perfe&iori modo habeatur: fed fic eft, quod Matrimonialis contradus ordine tur ad iftos fines, nempe ad prolem procrean* dam, tanquam finem magis principalem, 8c ad fornicationem Vitandam, ut finem minus principalem , quselibet mulier debet velle , uc aliquid diminuatuf de fine minus principali ,ut magis principalis fervetur: & tuncnon fiebat injuria alicui uxori, quia tunc quazli-bet mulier tenebatur velle aliquid perdere de fine minus principali, ut finis magis princi* palis perfediori modo habeatur. tlnde in forma lcholaftica Neg. Anteced. & pro* bationis Ma.
114. Pro hac pofteriori pofitione deduco primo. Nunquam in lege veteri aliquis ha-buic duas uxores lick£, nifi ex fpeciali divi-na relaxatione de ifta lege , qua erat unius cum una : Scquando praefati SS. Patres ha-buerunt plures uxores (quibus utebantur non ad carnis deledationem , led ad pro-creandam prolem, 8c educandam ad cultum divinum ) non acceperunt eas nifi ex divina difpeniatione, & relaxatione: undequando
Abra-
Abrahamaccepit Agar,hocfecit exfpeciali permiflione DEI. Et hinc Lamech ille in veteri Teftamento, qui primó induxit biga-jriiam j graviter peccavit, fiquidem non fecit ex divina difpeníatione.
11 f. Quaerit incidenter fubtilis Do&or Scötus, An unquato fuerit licita Biviria, feu Uni mulieri plures viri ? & reipondet nun-quam : quia mulier habitans cum multis ra-ró concipit. ergo ex primario naturali fine, qui eft ad procreandam prolem,implicat hie Matrirtionialis contra&us unius foeminae cum pluribus viris. Deinde neque eflet ad vitan-däm fornicationem, finem altetum , 8c mi-nüs intentum, quia unus iiifficit uni.
i 1 S. Pro lege Catholica deduco fecundó." Nullus in lege noftra abfque ingenti peccato duas uxoreS fimul habere poteft ,- five aut pet Bellum , aut Peftem accedat manifefta virorum penuria, five amplior Fidei propa-, gatio i nifi (pecialis fieret relaxatio, ieu re-' vocatio> 8c difpenfatio immediate á DEO: & poft promulgatum Evangelium fimilem di-fpenfationem inducere non valet fummus EcclefiíePaftor fan£tíílímus Papa, quia man-davit DEUS , ut tantum fint duo in Came una Matth. 19. Ex his.
117. Infertur primó. Polygamus excomuni-candus eft, fic Cau. q. 5. An non dißriBd F 2	«1-
ultioneferiendus es,qui in duaim uxorihus adulter turn Lantech imitatus ejfe dignofceris ? quod Dominus non nifi pofi feptuaginta fepttm generations fuo falutifero adventu deliver it. Nico-laus Papa ad Regem Lotharium.
118- Infer, fecundo. Poljgamus eft infa-mls : quoniam in Matnrftonijs contra-hendis non juris effectus, fed animi deftina-tio attenditur, unde ilium commitatur in-famia, qui duas limuluxoreshabet. cap. Nii-per a nobis. De Bigam. non ordi.
119. Infer, tertio. Polygamus, qui, ut fecundum Matrimonium contraheret viven-te prima uxore mentitur, feu mutat nomen, prater pamas a jure Canonico ordinatas, damnandus eft ad triremes in perpetuum : quod ii ad hoc reperiatur inhabilis, fuftigan-dus eft, & damnandus ad carceres in perpetuum : Urban. VIII. in appen. Conftit. 37. Magnum in Chrifto. Hjec Canones be-nigni, fed quid leges? confulanturCiviliftar, nobis enim non licet occidere quenquim.
Ap-
Appendix Practica.
De Relaxatione, feu DU
fpenfatione voti Caftitatis.
120. 'T'Orquet frequentifíímé ex promp-■ titudine Spiritús elicitnm aut veru, aut vero & indubitato affine feu conterminu Votum caftitatis eos, quorum caro redditur m infirma, 8c minus potens ad refiftendum car-ni, & fanguini, ac incipiunt fatali quoddam mentís cruciatu nunc in cadibem, nunc in confugalem ftatum iuam refle&ere mentem: hinc in eorum folatium, & Confeflariorum dire&ionem praefentem íynopticé fubne&o appendicem.
Iii. Difpeníatioporró voti in genere nil aliud eft , quäm totalis condonado obliga-tionis voti impertita ab habente poteftatem ex ratione fuftá,& caufa rationabili. Per totalem condonadonem obligationis difpenfatio fecernitur ä commutatione, qua: non tarn condonat, quhm veriüs debitum unum in aliud tranfigit , commutat , feu transferí. Praeter aut valida, &DEO placens fit difpeníatio voti,requiritur in difpenfante habilitas, feu poteftas legitima: quare
F 3	122.
jg	Pars III.
1	1 "	———i"	i m———^
122.	Ordinaria difpenfandi poteftas ii\ votis in ordine quo ad totamEcclefiam jure, divino refidet in fummo Pontífice reipeftu omnium votorum tum folemnium,tum fim-, plicium , ac etiam juratorum : deinde inEpi-ícopis reipe&u fuorum fubditorum circa omnia vota , qua: â fummo Papa non font refervata. Demum Prcelati majores. Religio-, num (qüi quafi Epifcopali refpeftu fuorum Religioforum gaudent jurisdidtione ) ean-dem poteftatem habent in luos Religioios, quo ad diipenfationem votorum, quam habent Epifcopi in fuos. Do&rina hœc noti, & indubitati juris eft, proinde in ea proban--da non immoror.
123.	JuftíE, & rationabiles cauise difpenfandi in votis funt fequentes. Utilitas Ec-cleiîse. honor DEI. Utilitas gravis voventis, Fragilitas ejusadmodùm periculofa. Levitas. Inconlideratio. Inconftantia. Timor. Ani-mi perturbatio in vovendo.Lapfus frequens, autcertôprœfumptus. Monentur tarnen fuis titulis digniilîmi Patres Confefiarij, ut rarô difpenfent in toto,ied ftudeant aliquam aliam obligationem ad tempus juxta prudens eo-rum arbitrium imponere.
124.	Vota Papœ refervata iunt fequentia quinqué, nempe Vota Caftitatis integr»,& perfe£be: Religionis approbatse: Peregrina-
tionis
tionis ad LiminaApoftolorum, autCompo-ftellam, aut Jerufalem. Pofteriora quatuor xniíTa facio , folùmque imprœfentiarùm ea percra&o, quce votum caftitatis concernunt, & fapiunt.
I2J-, Diço'Primó. Confeflarij Ordinum Mendiçantium, & qui cum illis participant, habent poteftatem delegatam diipeniàndi in omnibus , & quibuscunque votis caftitatis ( dumodo hoç votum caftitatis non iit omni- „ rnodu, 8( perpctuum ) laecularium undequa-que venientium, & in quibuscunque alijs, folaque illa quinqué numero 124. recenfita ab eorum poteftate excipiuntur. Ita Con-ceíllt Eugenius IV". in quadam Bulla, quam refertBordo. Tom. 1. Ref if. n, 2. Paulus III. Societati JEfu Bulla» quae incipit cum inter cunBas §. nec non vota. Hanc fententiam tenet torrensTheologorum, & Canonifta-rum. Atque Privilegium hoc ampliilîmum non tantùm oracula viva? vocis concedunt, fed etiam firmius roborant Bulla: relate. Siç-que ex haç Pontifiçum gratia,
126. Deducitur primó. Regulares pot font diípeníare in votis non fornicandi : lacros Ordines fufcipiendi : nonpetendi debi-tutn : non nubendi. Ratio horum efficax eft: quia haec vota omnimodam, leu inte-gram caftitatem non includunt : nam qui F 4	vo-
vovet non fornicari, non promittit per Votum inregram caftitatem, cum ei fiante hoc voto liberum fit tranfire ad nuptias. Qui vovet fufcipere facros ordines, non vovet fimpliciter caftitatem , feu caflitas non eft principale, & priniarium hujuimodi voti ob-jeâum » feu intentum, quia caflitas eil tan-, tum aecefloria Ordini facro. Qui vovet non petere debitum,non vovet fimpliciter cailitatem, quia poteft, & tenetur reddere con-, jugi debiium non habcnti hoc votum. Qui vovet non nubere, fi poil taie votum forni-? cetur, nullo modo peccat contra votum non nubendi fed tantùm contra praeceptum De-calogi non m&chabtrh.
I27. Secundo. Votum virginitatis, quo vovensvirginitatemnilaliud fibi prafigat,& intendat, nifi folam clauftri integritatem, & non ipfam virginitatis virtutero, à Regular! confeflârio omninoeftdifpenfabile: quia qui vovet virgïnitatem fub fola integritate clauftri fervan<iâ, effraélo clauftro non amplius: ©bligatur hoc voto.
12g. Tertio. Valet difpenfatio voti cafti-tatis temporalis, ucemiflfum ad annum, vel aliud tempus limitatum : fimile cnim votum non eft fimpliciter votum caftitatis, quale-perpetuitaté requirit, ut praeterquam â fum-mo Pontifice, ab alio reddatur in diipenfa-bile.	. j	125.
129. Quarto. Siquis voveat perpetuara caftitatem adjedá conditione v. g. fi de mor, bo convaluero,antequam convaleicat, po-teft Regularis in tali voto difpenfare: quia rale votum nec abfojutum eft,nec ante adim-pletam conditioned adu obligat: neceo uí- . que votum completum, & perfedum defini-ri j)Oteft, conditio enim nil ponit in efie.
130.Vt6. Si quae taliter voveat perpetuá caftitatem , fi hicfponfus me deferverit, aut £ ♦ contradu lponfalitio refilierit, perpetuam in honorem DEI fervabo caftitatem, fic vo-veo, fic promitto: autvoveo me Religio-nemingrefiuram,poteft Regularis ante refi-litionem, aut Religionis ingreflum kReligio« «is • aut caftitatis voto fimilem liberare: ratio eft, quia voluntas tunc non eft abfoluta® fed conditionata, quam ufquead conditio* «is adimpletionem non curat Papa.
131. Sextó. Stante rationabili caula libe-rum eft confeflario Regulari diípeníare in voto poenali caftitatis, feu quod in poenam futuri peccati eft aflumptum, v. g. vovet quis fe caftitatem fervaturum, poftquam in peccatum fornicationis lapfus fuerit.Moveor in hoc cafu ad didandam difpeniationis jfa-cultatem bina juris ratione. Refervationes enim funtftridi juris, & odioíae, coniequen-ter ftridie interpretation's ,j &tanquaaj odia F $	re-
reftringendse. Deinde ut votum caftitati* cen (èa tur Papa? refervatum, illud eiTe debet abfolutum , & plenum, atqui prsefatum in cafu votum non eft abfolutum, fed abeven-tu contingent!, & volúntate fecundùm quid pendens, ergominimè refervatumPapae..
ill. Séptimo. Quando votum eft disjun-ftivum, v. g. voveo, & promitto vel perpe-tuam caft'itatçm vel perpetuum Jejunium, â quolibet Regulad participante in privileges eftdifpenfabile, fíquidem taliter vovens po-teftatein habet eligendi alterutrum 5 eleélo Jejunio poteft conreffarius ab hoc difpenfare, & confequçnter tune ad perpetuam caftita,-tem nonobligabitur.
O&avó. Quando quis poft fa£tun\ fimplex votum caftitatis perpetua:, & integra» in facie Ecçiefe validé fed. illicitè çon-traxitmatrimonium.&confummavit, ut debitum valeatexigere,& petcrc,autEpifcopus, aut Regularis ConfeiTbr cum îllo difpenfet : imo quamvis matrimonium needum con-fummaffet, alteruter in finem coniùmmatio-nis poterit difpenfare : Scquidem voventi ca-ftitatem nçceffaria eft difpenfatio, poftquam fiante voto contraxitmatrimonium, fed illud nondumçoniiimmavit: quia votum turn petendo, tum reddendo violaturc Ratio 4iu)us neceffariae diipenfationis eft : quia i a	cum
cum Ecclefia tale matrimonium prohibeat, cenfetur non velle, ut in voto difpeníetur* quia tanien tale votum matrimonium non dirimit, cenfetur velle fic jundis, prQVidere, Verum hrec voti difpenfatio minimé eft ab-(bluta, & direda > fed refpicit tanitüm petitioner« 8c ex;igentiam debiti conjugalis: qui enim caftit^tem fimpliciter vovit', iémper ad illam obligatur fervandam faltemln habitu, mortuá namque conjuge votum ex habitu * revivifck in adum: atque hanc port mortem alterius conjugis, voti revivifcentiam tenen-tur conféíTáriívoventi conjugi promulgare; 8c ej'ufdem obfervantiam inculcare. Sic cum alijsBordon,Tom, 1 ,Ref. 1 y. num. 31. Trull, in Decal. lib. 2. cap, 2. dub. 4. Additnofter Emanuel RodericusQuaeft. Canonic, 8c Re-gul- Tom, i. Quxft. 63, art, 2. PoiTunt di-fpenfareFratres Minores adpetendum debi-tum poft contradum matrimonium cum ij's, qui ante matrimonium emiferunt votum ca-ftitatis, juxta conceílionem Sandi Pij V- fa-dam die 28, Odobris. Anno Domini if 69. prout rcfertur in compendio focietatis, Tit. Difpen.§.8 Ethujus conceflionisdatteftimo-nium Veracrux in íuo compendio conjuga-torum art. j-. de fímpliqi voto folio mihi, iQi^ 154. Hsec de caftitate ante matrimonium DEO promiifa, quae fequuntur, reioivunt,
dubia
dubia'emergentia circa caftitatem poft coru fummatum matrimonium elicicam: & quam-vis matrimonium confummatum deftruat gloriam virgíneas caftitatis, non tarnen impedir amplexum caftitatis ut virtus eft, feu con-tinentia fan£la,& íálubris ab omnibus venereis,quam conjuges confumata etiam matrimonio liberé vovere poíTunt; proinde quan-dö uterque mutuo confenfu per modu con-« tragus continentiam perpetua vovit,hoc Votum refervatur Suiiio Pontifici, quia abfolu-f um eft,& perpetua caftitatis, & obligat pror-fus ad non petendünec reddendum debitum, quarein ejus difpeniätionem RegularisCon-feflärius authoritativé non fe in gerat, cum nulludiipeofandiprivilegium pro hoc perpetua continentiíE voto habeat, fed oportet, ut recurrat pro difpenfatione ad altiora tri-bunalia nempe facramPoenitentiariam, aut in cafu periculi gravis in continentiae ad Ordi-narium. Ita Sanchez.
15 f. SedRegulariumdeiegata au&oritas »d diipenfandum in voto continentia: fe ex-tendit. Priuiö. Quando conjugesilli mutuo confenfix, & per modum pa£ti folam continentiam ad tempus voviffeflt: cum id caftitatis votum Gt temporale, & coniequentcr non refervatum.
ijf. Se-
■fj'6. Secundo. Quandö alter conjux absque confenfij alterius conjugis vovet conti-nentiam, quia hoc votum non eft omnimo-dar, & integra: caftitatis, cum defeftu con-fensûs, feulicentix alterius conjugis ad non reddendum debitumobligare ñequeat: pro" ut définit cap. Nofle. xxx. q. i. Pertinet au~ ttm ad intens uxorit exuium, qua-ha^ens odi° vir urn, Vel infr mittlem ejus non cctoftderans J quaficaufa pietatis operatur impietattm, maxi' me cum Apoftolus pracipiat : Kolite 'tuquiens fraudare invicem , nifi ex confenfu ad temp»* tit vacetis orationi,& iter Um revertimini in idip' ]um,ne tentetvos fathanas propter incontinenr tiam vtßram. er go ft non ex coxfinfu utriàfqu* Conjugis hoc faftum effe probatur, non frauden." tur invicem fed revert ant Ur in id ipfum.
137.	Terriôiimiliterdifpenfabileeft con-tinentiae votum, quandö caftitatem alter ib-ius fed de alterius licentiâ vovit : cum hoc votum non fit omnímoda; continentise, fed partis, fiquidem eo non obftante cenetur vo-vens veddere debitum.
138.	Sed pro hoc, & precedente voti ca-fu Nota. Quando vovens continentiam per-petuam animum concepit ingrediendi Reli-gionem approbatam, nequit Regularis Con-feflbrin eo voto diipenfare, poterittamen dilpeofare ad petendum debitum; Sc mor-
tuo
tuo altero conjuge plenarié in voventc rivivifcet continentiae, & Religionis ingre* diendae obligado.
1^9. Quarto. Quandó uterque con)UX íeoríim cum licentia alterius continentiam ( non tameft per modum Contra&üs, Sc re-ciprocae conVeñtionis , nempefació, 8c Vo-veo continentiam perpetuara > ut itidem facias, 8c voveas continentiam petpetuam ) vo-, vet,' hocVotum difpenfabile eft: quia non eft integras, 8c perfe&se continentiic , cum neuter k redditione debiti liber Cenfea* tur.
140.	Quinto. Si conjuges per modum tontra&us voviífent caftitatem háclege, feü conditione,utiifoboles, quam tunc habent, obiret, polfent ütí matrimonio, aliks non ¡ fiante rationabili causá diípenfet Confeífa-rius fie conditíonaté voventeS, nondum adimpleta conditione : quia, ut dí&um eft fupra, abfolutum Votum fefervaturPontifi» ci, & nullatenus conditionatum.
141.	Sexto. Similiter valet difpenfatio vod hác conditione modificad: fiDEUS nobis hocbeneficiumconcefterit,ut habeamus prolem, promittimus in debitam gratiarum a&ionem perpetuam continentiam: ratio eft, quia conditio de futuro, qu» revera fufpen-dit confenfum, efficit, ne vo&um fit abfolu-
tum.
r
tum, confequenter non refervatum. ergo fubje&u poteftati delegate refidenti inCon-feíTario Regular!.
142. Dico fecundó. Regulares impeliente juftâ, Sc rationabili causâ poflunt difpenfa-re in jüramentis, quœ cadünt lüper materiam voti caftitatis ( quae Papas refer vatur ) etiam fi lintabfoluta. & perfecta: v.g. Juro per Deum quod velim ducere in petpetuUm yitam un-deqüaqüecaftám,& coelibem. Ha:ceft"Ta- > biennáe. Navar. Ledeftn. quos refert, & fe-quitur Diana4. P, Trad. 4. Refol.96. Ratio eft •• quia in toto jure nullum pforfus repe-ritur juramentum referVatUm. Necfequï-tur: votum caftitatis perpetua» refervatur Pontifier, ergo etiam juramentum de illa materia : nam obligatio voti major eft obli-gatione jutâmenti, quippe cum omne votum includat juramentum non tarnen ècontra omnejusjürandum includit Votum ; in Voto. D EUS eft teftis, & Promiflarius, in juramento fblummodo teftis reí promiifse, ergo cum reïèrvatio fit odiofa reftringenda erit ad vota, & non amplianda ad juramenta pura> maXimè dum agitur de commiífa alicui po* teftate difpenfatoria : quia cum difpeniàndi poteftas conceditur , nulli fit pratjudicium, nifi foli concedenti, qui poteftatem luam to-tam, vel ejus partem communicat : nec ex
parte
parce ejus, cui conceditur, reperitur àûquod odium, acproinde tanquam Principis bene-ficium eft latè interpretanda juxtâ cap. Olim* de verb. figftif. bénè vero reservatio juranti ödiofä eftjconfequehter reftrirtgenda. ergo votum Omnimods, & perfeéte caftitatis ma-net referVatum füpremö Ecclefiœ Principi, feuPontifid, fed non fie refervabitUr ejüfdetn juramentùtli duntaxat, feu folitariüm jura-mentum caftitatis abfque ejufdem voto ex-prefib»
14;, Dico Terti6i Reguläres difpCnfare poifuntin voto caftitatis non perfe&a:, & intégra, habente adje&um juramentum in fut confirmâtionem. Ita conceiîxt Gregorius XIIL Societati Jesu in Bulla, quam refert Bord.Refifin. 2f.& ténertt Bofius. Portel; Rodriquez. Ratio eft. Quod concefib majori, cenicatur qitoque adnexum minus con-cedi, tut enim licet, quoA eft pirn, licet utiquei quad eß minus juxta Regulam juris in quinquagefimam : & iterum accefforium na-tut am fequi congruit principalis. Reg 42. at-i quimajuseft Votum , & minùs jurahlentum votum eft principale, juramentum acceflo-riumw ergo qui authoritatem habet in eadem liniea obligationis diipenfaudi in voto caftitatis non intégrai, poterit pariter difpenfare itt juramertto accedence tale votum.
144. iHo-
m
144. Horum caíuum refolutio tedam dat prudenti confefTario adreligiosè,& audader decernendum in fimilibus cafibus quotidia-naexperientia plurimis. Er quae traduntur de difpenfatione, à fortiori pradicanda erunt in commutatione : ira ut omnia & fimilia prœ-dida vota caftitatis ( excipe perfedam , & integram promiflam caftitatem , & reliqua quatuor vota relervata ) fecularium unae-quaque venientium'valeant Regulares iíi alia > pia opera commutare. Ita concefîîtperBul-lam EugeniusIV. Benedidinis : & Paulus III. Patribus Societatis Bulla n. 125. citata: & pofteaGregoriusXIII. extendit hoc Privilegium teile LezanaTom. 1. cap. 15». n. 23. per Bullam ad vota juramento roborata: dummodo eorum commutatio in alterius detrimentum, &praejudium non fiat..
14JY Dico Quarto. Omnespraedidas di-fpenfationes, quas Regulares facere poflunt ratione fùorum Ptivilegiorum, & poteftatis delegarse five injuramentis, five in voris (ex-ceptis quinqué refervatis ) five in exigendo debito conjugal i,extra confelïîonêfacramen-talem valet impertire. Sic Laymann, Diana. 3.Part.Trad. i.Refol. 1 o.Bord.Tom.i.Re-folut. 6. n. 24. Rodriquez. Portel, in dubijs Regularium verbo confeíTor. Nec obftant verba Privilegiorum ex Bulla citata Pauli III.
G	Cum
Cum inter cunBax data Romas apudS. Petrum fub annulo Pifcatoris die 5 Julij Anno 154?. Pontificatüs fui anno fecundo : j>ojJ¡nt quo-rumcunque utriufque Jexus jidelium, ad eos un-cUque acctdentium confejjioniéuí diligenter au-ditis, non obftant inquam , quia ibi, & alibi concedunt fummi Pontífices abfolutio-nema peccatis, & abfólutionem á juramen-tis, v.otis, &C. ita quod abfolutio á peccatis ■ non p oílít dari nifi auditis eorum confeílío-nibus, abfolutio autem ávoris, &c. extra poífít conferri: verba enim illa fecundüm términos jurídicos debent intelligi, ut jure difponitur, abfolutionem a pcccatisin Sacramento Pcenfteritiafe indulgendam , abfolutio-nem vero in voris, juramentis, cenfuris, &c. extrafacramentum pofle condonan: dein-de quod poftea abfolutio non valeat pro foro externo, & contentiofo > nifi a Judice
recipiatur.	- ;

PARS
PARS IV.
De Impedimerttis diri-
mentibus in particulari,
PErtra£tatis,qiise circumflant matrimo* nium, Bonis progredior 'explanare controvertías in jure magis arduas ^ pro parte hac, quseintitulatur de impedimentis dirimentibus : horum legitima introdu-&io pröhuntiatur bona lex, und'e omnia vegeta funt, & in finem íupérñátufaletti crecía, focij digni, optima proles, & in toturn orbem ab öa redti mores, jila honeftatis in toro fulgentis argumentum efficax t nec unquam rfiagis libidinoia judicia noftra torquemus> quam ubi remota übertäte íolúm ante ocu-los honeftum íletic, ex quo magna generan-tur, nempe homo, facra res. Hinc Ectlefia catholica in íuo folemniílímo Tridentino Concilio luxuriantes in judicijs íuis Novatores Self. 24. can. 4. anathemate ferit, & ex» ploditeorum vañum deítrüendi impedimenta dirímentia molimeñ: Si quit dixerit, £c-slefiam non petuiße confiituere impedimenta t»a-trimonium dirimcntia, vel in ijs confiituenáis ¡erraffe: anathema fit. Congruentia horum G 2	im-
loo	Pars IV» ________
¡mpedimentorumeft, aut ex parte contra-dûs; aut ex parte contrahentium i aut ex parte folemnitatis: Si ex parte contradûs, cum matrimonium debeat eíTe Undequáque liberum ) libertati autem adverfatur Error y Vit, Septus, tria impedimenta erunt contra li-bertatem contràttûs : ex parte contrahentium erurtf'impedimenta dirimentia. Impo* 'tenth, Servitut Ordo, Votum : alia funt refpe-¿tu certarum perfonarum Cognatio, Crimen, Hontßas, AjfUtitas^Cultus diff aritos : ex parte folemnitatis requiritur neCeiTariaParochi > & duplicis teftis prxfentia.
Appendix Interiacens. De notifia nullitatis Ma-
trimonij, ejufque remedio, nemfe procurando. Difpenfatione,
t. TJRimö. Conjux nullîtatis Matrimonii J. confcius, quod fciat priorem märi-tum vivere,fub reatu Adulterij nec reddere, minus petere audet debitum Matrimoniale : fie définit facra feriptura i. ad Corinth. 7. His, qui Matrimonio junBi funt, prœcipio non ego , fed Dominus, uxorem à viro non difcedere : & ad Rom. 7. Mulier vívente viro obligat a eß legi-
De Impediment. Dirimentibus. ior
gi. ergo, vívente viro vocabitur adultera, ft fuer it cum alio viro.
2. Sed dato, quod conjux fit dubius de tranfitu ex hoc mundo alteri9 conjugis, num is ad fecunda vota licité tranfire valeat I Cafum hunc pertradat cap. Dominus, de fe-cundis Nuptijs, quod conftituti qüidam Ca- • tholici in captivitateSaracenorum abfque debita certitudine de obitu alteritß conjugis fecundas nuptias contraxerint, re delasa ad Lucium III. fummum Pontificem ita relpoil- ' dit, cui fummae decifioni nos quoque ftamus. Sane quod quidam ex vobis ( nondum habita obeuntis conjugis certitudine') contraxerint: id vobis refpoudemus, ut nullus amodd ad fecundas nuptias migrare prgfumat , donee ei conftet , quod ah hac vita migraverit conjux ejus. Si tieró aliquis, vel aliqua ha&enus non fervavit, é" de morte fr ior is conjugis adhuc ftbi exiflimat dubitandum , ei, qui fibinupfit, debit um non deneget poßulanti, quod a fe tarnen noverit nul-latenus exigendum; Quodfi pofi hoc de prioris conjugis vita conßiterit, reliáis adulterinis com-pltxibus ad priorem conjugem revertatur.
5. Ex quibus verbis liquet , quod introdu&um decretum Pontificium loquatur folummodö de fecundis nuptijs ab aliquo conjuge contra&is, qui necdum erat certus de prioris conjugis morte , fed anceps feu :	G 3	du-
dubius verb. grat. ob abfentia* diuturt, tatem > aut periculofum navigium &c. quo cafu quamvis talis contrahendo Matrimonii! peccet mortaliter, quia Sacramentum Matrimonii exponit periculo nullitatis, cum tarnen de mor te alteriusnon conftet certó, 5c jam fit conftitutus in alio Matrimonio, po-teft in eo perfeverare, ac innocenti conjugt debitum petenti reddere, fed illud exigere VicifíSm, leu petere dubius nullo modo po-t'eft > doñee vel de mor te prioris conjugis, aut de ejus vita coníliterit, quo pofteriori eventu, nempe in cafu vitas prioris conjugis obligatur pofterioremdimitiere, &priorem repetere, & in hoc non eft remedium aliud.
4. Secundo univerfaliter. Coniux occulta nullitatis contra&ús Matrimonialis con-feius v.g. quod feiatprsfentem eile affinem, nec propter vitanda ícandala , nec timorem Cujuícunque pxnx civilis, aut Canónicas, quinimo nec propter vitandam ipfam mortem ftante, & perfeverante impedimento diremente poteft perfeverare in illo Matrimonio, nec petere, nec reddere debita absque mortali peccato , fie decifio Pontificia cap. literas, de Reftitut. Spoliat. Qui con-fanguinitatü habet notitiam, nec exigere de¿¿~ tum contra eonfeientiam , nec folvere teneatur, fuoniam fifteus egcrit, ¡ndificat ad geketinam.
Ratio
Ratio efficaciflíma etiam eft: quia alias fornicario aliquandó eífet licita , nernpe ad vi-tandum vitae, vel famae periculum, quod eft erroneum. ergo. Prob. Antee. Fornicario eft acceflus ad non fuam. atqui impedimen-ti confcius accederet ad non fuam. ergo ac-ceffus hujusmodi eíTet veriílima fornicario , si qua fugere \\ibctVm\^fugitefarnicitiontm I. ad Corinth. 6.
f. Oppones. Tale Matrimonium ex parte ignorantis impedimentum eft validum, qfti quoque imperturbaté manere debet in jure petendi debitum, & alter reddendi. ergo. Negv. Antee, pro utraque parte : quia ficut Matrimonium ita& jusillud nullum eft. Nec ignoran ti bona fides fuffragatur, quippe cum juxta Canonizatum Canoniftarum axioma contra&usMatrimonialis claudicare non de-bcat, proinde Matrimonium ex una parte icienter nullum, erit quoque ex parte ignorantis nullum, confequenter jus inde reful-tans vanum.
6. Oppones fecundo. Occultus peccator publicé exigens facramentum v. g. iacram communionem ei ab Ecclefke Miniftro dari debet: conftat ex fado Chrifti Domini, qui Judie Proditori facrilego fanétiílimum iu-um corpus, & fanguinem coram turba duodena non denegavit, fed mifericorditer por-G 4	rexit
rexit.ergo fimiliter ignôranti impedimentum nullitatis matrimonij exigent! debitum alter occulté confcius impediment! reddere obli-gatur. ty. Neg. confeq. difparitas ducitur ex utriufque jure : occultus fiquidem peccator adhuc mariet in juridica poiTeffione famae fuse intégra, quat per denegationem facramenti publicè petitiIsedt minimèdebet; at confcius impediment etiam occultiiîîmi nullum pror-lusjQsin a&um conjugalem habet: hinc ilium nec reddere, nec exigere abfque mortali fornicationis peccato poteft.
7. Opponestertiô. Exduobus malis minus eft eligendum cap. duo mala. dift. 1 j.ubi habetur duo mala licet fmt omnino cautijjimè pracavenda, tamen ft periculi necejfitas ex his unumperpetrare compulerit, id deiemtts refol-vere, quod minor't nexu nofcitur obligare. Sed minus malum eft reddere debitum acceden-te mandatoEcclefîas quàm negare,hoc enim eft crimen inobedientice, ex quo gravia fcan-dala,& forte uxoricidium fequerentur, for-nicatio autem eft minus malum, nam licet fit intrinfecum malum admittere fornicatio-nem, non tamen permittere: imô ad evi-tanda gravia damna, & mala aliquandô li-citè permittitur. Quamvis ergo non liceat conjugi fcienti impedimentum petere debi*-tun)} quod eft facere fornicationem, licebic
tamen
tamcnipfireddere, quod eft permitiere. 152. cit. cap. intelligendum efle de malis pcene. Quod fi loquatur de malis culpe, non eft in-teligendum de ijs, que funt intrinfecé mala, quia talia in nullo eventu funt licita, ut eft Mendacium, Fornicado, Adulterio, &c. fed de illis, que íünt extriníecé mala, feu per prohibitionem, & talia ajiquando funt licita v. g. omittere facrum , fiangercjejunium, non dicere Breviarium, See. ad evitandaqj aliquod grave damnum : quia cum Ecclefia non fit noverca fed pia mater in his circum-ftantijs non obligat: primi generis mala ideo funt prohibita, quia in fe mala ; fecundi verb generis ideo mala, quia prohibita, & interdiga. Ad illud de admittere, & permittere fornicationem dico, permittere in alionando rationabiliter non poííum impediré, lici-tum eífe, nec eft hocfacere: permittere au-tem in feipfo eft,illicitum, ut in propofito contingeret.
8. Oppones Quartó. Faftum fcripturae, quod enervat fuperius addu&am rationem. Principium loquendi Domino in Ofee: & dixit Dominus ad Ofee: vade fume tibi uxoremforni-cationurriy é"fac tibiflicsfornicationum. Olee. I. cap. ergo acceflus ad non fuam non eft in-trinfecé malus, confequenter inaliquo caiu licitus. Neg. utramque confeq. Ad fa-G 5	dum
öumS.Scripturae dico ex Aug. 1. 22. contra fauftum. Jrasneo. Hieronymö: quod Ofce licitum fuerit aifamerefibi earn, quse anteceden ter erat fornicaria mulier, quam fumpfit fibi non ad ufumtantum, fed etiam in verum - niatrimonium,& in conjugem : unde copula illa, quas ex fe alioquin erat fornicaria, 8c illicita, fob ea circumftantia , quod Dhus re-rum omnium, 8c corporumDominus dede-xitfus in corpus iilius, perindeac conceditur k confenfu mutuo matrimonial!, defijteífe fornicaria , 8c evafit licita ac honefta. Vel vero Ofeas mulierem fornicarionibus integré dedicara, leu infignem fornicar iam, ve! publicum fcortum legitimo contradu copu-lavit fibi, 8í duxit in uxorem, quse poftea Olee fiebat uxor legitima, 8c non manebat fornicaria, nifi denominatione extriníeca ab eo, quodanté fuerat: 8c hoc fufficit,ut filij, licetexlegrrimo matrimonio procreati, vo-centur fiíiffornicationum, id eft, filij matris, qua; antea pafíim habebatur fornicaria, 8c publica meretrix, quale nomen¿publica me-retrice non detergitur apud populum etiam iubfequentematrimonio. Fruftra ergo Graset ( quibus id attribute Do&iífímus AI-phonfus ä Caitro ) ex hoc textu nituntur colligere, fornicationem jure natura non / eífe illicitam. linde generalitcr aííero, nun-
quam
quam forelicitum cuic.unque conjugi fcienti invaliditatemcontra&us matrimonialis red-dere debitum conjugi petenti,minusexigere, accedence eciatn quocunque commodo,auc periculo,pereatmundus,& fiat juftitia.
9.	Quaeres. Quibus modis juvari poflit conjux confcius impediments dirimentis, quod fine infamia, autvicse ¡^ericulo detege-re nequic, vel íi detegereE? probare non po-teft, fed compellitnr auc per Excommunita^ tionem, aut alia media ad cohabitandum, & reddendum debitum? a Dü.variahujuf-modiproponuntur remedia: primó, utfu-giacin locum, ubi fcandala ceflanc: fecundo, uc Religionem ingrediacur: rertió ut coha-bitet cum conjuge tanquam frater cum fo-rore. Optimum remedium cenieo, & ju-dico,utpetatur dilpenfatio. Quare
10.	Quae de formulis difpenfationum di-cendaeifent, abalijs in praxi Romance curias expertis traduncur integris voluminibus, ex-ceaüncquenoftrum internum : proinde bre-vempro hoc remedio fubnectodireélionem in obíéquium eorum, qui tribunali facramen-tali praefuntjudices : addo quoque cotifue-tasformulas, quibus iupremas facras Posni-tentiarice,vel alijs Epifcopalibus tribunali bus incafuurgentis neceflitatis fpeciesfa&itran-icribi poterit.
0. II. Ubi
rTÏÏbi itaquc ejufmodi cafus intervene-rit fpe&ans ad facrum tribunal, laborabit Confeifarius, ut Pœnitens rem fîncerè ape-riat. Obfervabit deinde, & circa matrimo-nium inquiret, quale fit impedimentum, an occultum, an de contrado, an de contra, hendo matrimonio agatur ? Item de votis, quam ob caufam petatur difpenfatio : & an illud impedimentum etiam ipfis perfonis fit 4 occtiltum, vel tantum ex una parte cogna» fcatur, velfiexutraqueparte>non, aut de-dudum ad forum contentiofum. Circa cen-furas obfervabit genus cenfurae, circumftan-tias, genusperfonse, an vir, vel fcemina , lai-cusjvelclericus? v.g. circa irregularitatem examinabitanexdelido,&quali, an ex de-fedu, & quali, an exhomicidio, mutilatione, & quali. Habita igitur totius caufe exada notitia,fcribatur cafus breviter, & mittatur Eminentiflîmo Domino. S. R. E. Cardinali Pœnitentiario,fignificando viam, per quam refponfum fit mittendum hoc modo,
Titulus ad extra. Eminentiiîïmo , & Reverendiflîmo Domino, Domino Sac. Rom. Eccl. Cardinali Sandifîïmi Domini Clementis Papas XI. fu-prerao Poenitentiario.
ronle.
Titulus
Titulm in ipfa epißola. Eminentilfime, & Reverendiffime Domine, Domine S.R.E. Cardinalis.
la. N. Contraxit matrimonium cum muliere, cujus matrem antea carnaliter cognovit, confcius, vel infcius impedimenti, quod occultum eft. Quarecumabfquefcan-dalo feparari non poffint: humillimé fuppli-cat pro remedio. Quam gratiam Deus, &c.
13.	N. Mulier emifit Votum caftitatis fJec^ petuas: fed cum adiit, vel futurum effe pras-videatpericulum incontinentia: humillimé pro diípenfatione ad effe&um nubendi fup-plicat. Quam gratiam Deus, &c.
14.	N. Sacerdos contraxit irregularita-temex homicidio occulto ab eo, ob talem» vel talem caufam, clam, tali modo patrato, vel procurato in perfona laici, ab eo tempore nonabftinuit ab exercitio Ordinum, vitan-di fcandali causá, vel ne fe proderet: five abftinuit, fed cum diu abfque fcandalo ab-ftinerenon pollít: humillimé fupplicat pro remedio. Quam gratiam Deus, &c.
if. Obtenta difpenlatione formula íe-quenti eandem Confeflarius Poenitenti di-ípeníando promulget: Abfilvo te ápeccatü tuis-) &'c. Eteadem author it ate declaro Te in ditto matrimonio manere, & debítum conjúgale reddere pojfe, & debere nec.non dijpenjb Tecum,
Mt
no	Pars IV.
I..... I——nil	■■■■ -----«I. .«II I
ut idem debitum etiam exigere licite v alt as in Nomine fair is, & Fill), & Spiritus S. Amen.
16.	In procurandis fimilibus difpenfatio* nibus beneobfervetur, utcafusin omni cla-ritate proponatur, & nunqukm fpecificetur Individuum. Etficontinget Refcriptum fa-era Pcenitentiaria: emanere , confeffarius re-plicet, tripHcet pctitionem. Simili mödo, fi opus eiTefyfcribatad facram Pcenitentiariam ^ro abfolutione cafuum Bullae Ccenas»
17.	Extin&o per gratiofam difpenfatio-nem impedimento, vel alio modo ceflante v. g. quia prior conjux ex hoc mundo tran-fijt, requiritur efTentialiter ad valorem pras-fentis Matrimoflij utriufque novus confert-fus. Sic D. Thomas. Scotus. 4. d. q. un, Ratio eft : quia prior contra&us erat nullus, & invalidus ex utraque parte propter impe-dimentum dirimens. ergo ut fit validus debet renovarijwow enim frmatur traBu tempi', ris3 quod de jure ab initio non fuifißit Reg. Juris. 18. Et quod initio vitiofumeftj non poteft tra&u temporis convalefcere. JHaec autem renovatio fieri debet cum revelatio-ne impedimenti, licet non cauße, nee coram Parocho , & teftibus, nifi timeatur fcandalum, & deferito conjugis ab altero conjuge, quo cafu abfque revelationeimpe-diiuenti poflet fieri renovatio contractus
hoc, vel fimiii modo : Scio charijfma, aut ebarijfime, quod we ames , & ego te t aliter >ut j¡ non ejfemm Matrimonio janBi-t vtüemus ad-hue conjunct, è~ fie visnt me habere conjugem cafa quo fuijjet dit quo à imprdimenfi'm inter nos è" iUo refponJenti volo. "PoíTe't etiam alter conjugum impedimentum nullitatis alteri revelare, dicendo fe nonjconfertflffe in Ma-trimonium prius, quod verum eftf qifÍa«on-traûus fuit nullus, unde poteft'ïppellari nox, ^ confenfus, fed prudenter hoc modo uti de-beret. Agat itaque ConFeflarius Doñorem prudentem, & providum in occurrentiahu-jufmodi casûs, & fùggerat eos modos pro officij fui diferetione, oui novum confen-fum ex utrâque parte inducent, & fuadeat, fi expedire judicaverit, ut eliciatur feu procureur etiam inter liberaliora ibbria tamen. pocula , aut inter honeftos amoris a£tus * quippe cum fie pars altera felicius, Se Faci-lius ruet in externum novum confeníum » cujus cura committitur plenariè prudentiae, & diferetioni ConfeíTarij. De his videatLe-Öor plura apud Sanchez 1. 2. de Matrini. d. 36. ubi etiam eruditè probat, illam renova-tïoncm contractus minîmè debere fieri coram Parocho} & teftibus neceflariô.
ÀP-
Appendix Altera.
De Refcriptis facrce Poe-
-■■mtmtiaria,
18. QAñchez, Rodriquez, Portellus viri ^ clariilimi una cum alijs quibusdatn hujus Appendicft. -&.tuuntur Cynofura praise»', quorutj» methodum, & Dodrinam fa-íuberrimam utráque manu ampledor, & laudo. Sed, antequam feitu neceíTaria pro-feram, expedir, ut perdpiatur pro forocon-fdentia? facra Poenitentiaria* Confueta di-ipenfationis forma.
I5>. " Leander Miferatione Diyina Titqli " S. Marl® trans Tiberim Presfeyter Cardi-" nalis Colloredus, Difcretprviró Confeffori " Magiftro in Theologia / vel Decretorum " Dodori ex approbatis ab Ordinario per " latorem prcefentiuro ad infra fcripto Ipe-" cialitereligendo ,falutem in Domino. Ex v parte mulieris praeientium nobis oblata pe» " titió continebat, quod ipfa aíiás Matrimo-" nium publicéin facie Ecclefise contraxit, " & fucceffivé confummavit cum viro , á cujas filio íe antea carnaliter cognofcipaf " fa fuit. Cum autem ficut eadem petítio " fubjungebat dida latrix impedimentum ex "t. '	!' pra>
v' praemilfis provenicns, quod occultum eft,
*	in di&o Matrimonio remanere nequeat " absque fedis Apoftolice difpenfatione, " ideo ad evitanda fcandala, qua: fequeren-" tur, & pro fuse conicientie ^aiete cupit I
*	premiilis, de quibus~pk«4mum dokt 5 ab- _ " folvi, fecumque defuper difpeni|ri. QuarS " " fupplicavit humiliter, ut fibi^per his de
" opportuno remedio'^pi^^ictejs^ignare-'* mur. Nos igitur, qui PoeskentiariarElq-" mini Papse curam gerimus hujusmodi iup- ~
plicationibus inclinati Au&oritateApofto-" lica fpecialiter nobis conceffa Difcretioni " tuae eomittimus, quatenus fi eft ita di&am M latricem, audita prius ejus Sacramental! " confeffione, ac fublata occafione araplius " peccandi cum di£ti viri filio a quibusvis " fententijs, cenfuris, & pcenis Ecclefiafti-" cis, quas propter prsemiffa quomodoli-" bet incurrit inceftu:& exceflibus hujusmo-" di abiolvas hac vice in forma Eccleike con-" fueta, injun&a ei pro modo culpae gravi " poenitentia falutari, ac Confeffione Sacra-" mentali femel quolibet menfe per tempus " arbitrio tuo ftatuendum, & alijs injunais, que de jure fuerint injungenda. Demum '' dumodo impedimentum prefatum occul-" turn lit, & aliud Canonicum non obftet, " cum eadem lattice, ut dido viro de nulli-H	" tate
'' tate prioris confenfûs certiorato, fed ita " cautè, ut latricis delidum nusquamde-" tegatur ,Matrimonium cum dido viro,& " uterquc inter fe de novo fecretè ad vitan-" da fcanda^á, pramiflïs non obftantibus con-" trah'ere., & in èo poftmodum remansre " licité valeànt, mifericorditer diípenfes; " prolcm íL;fceotam,.& fuícipiendam exinde " legitftnam decernendo in foro confcientia: ¿V«in ipfo íécú Sacramentalis Confeíííonis " tantùm, & non alio modo, ita quod hujus-" modi abiblutio, & difpeniatio latrici in fo-" ro judiciario nullatenus iuffragentur &c. Ex hac forma pro praxi lèquentes paragraphes obferva.
30. Primus eft omnibus difpenfationibus fermé communis : Dijcreto viro ConfefforiMa-gijlre in Theologia , vtl Decretorum DoBori ex Approbates ab Ordinario : qui in delegato exi-git duplicem neceifariam qualitatem. Prima eft, ut fituniverfitatisalicujusDodor in jure Canonico ; aut îMagifterfeu Dodor in íacraTheologia: folent enim in quibusdam univerfitaribus promoti ad Dodoratum Théologie vocari Magiftri, in alijsDodores. Secunda eft, ut Confeífarius ad caufam di-fpenfationis delegatus fit ab Ordinario approbate, & jurisdidionatus. ai. Utraque qualitas fub nullitate adûs
re-
r
requiritur in delegato, & prima in omniftrî-Qlo , & proprio fenfu, adeô ut licet quis effet po&or duntaxat juris civilis, aut a)ius dočHC-fimus five leäor, five Profeffor, fijve publicè docens, & legens, five jam exatt/inatus, & approbatus licentiatus,nê^Tf&ât-tamèn prse-— fatas litteras validé exequi. " «v
22.	SedLe&ores ordinismqiJferaphici tit habet Pr. Reiffenfteul in èxmjméorar^j.uve Canonico. Appen, de Difpen."^. n. 445. qtK^ poft expletam ftatuto tempore per ordinis generates conftitutiones leauram vocantur, & funt LeBorts Jubilati, ieu Emeriti ( non item Générales , minus non aäuales, aut a&uales alterius cujuscunque Theologici ftudij ) praefatas litteras facras Poenitentiarise valent exequi, & difpenfare. Sic noviflîmè per fpecialeBreve indulfit Innocent. XI. Ex-poni nobis. 1675. ¿7.Novembris.
23.	Deinde eandetn facultatem conceiïït Gregorius XIII. Inclytae Societati JEfu fub tenore, & modification fequenti. Pa [funt Sacer dotes SecietatùJEju defignatiperPrapofitum Centralem, aut de ejus licentia per alios [uperio-res Societatis, & a locorum Or dinarijs appro bati, vel apprtbandi, etiamft nullo gradu fint in-figniti, aperire litteras facra P&nitentiaria ileßi-natas Magißris in Tbeologia, vel injure Canonico DoBoribusj & auditiiConfejjhnibus recurren-
H 2	tium
iium ad ipfisi iwpofita illis Pomitentiá in lititrit exprefsá vel de jure infligendíi eos abfolvere, ac in foro confcientid qttaftunqm fibi verbo, vel [crip to comiffas abfimtiones,diJpenfationes & panitentia-ruminjmttiodcsjxcipere,.& exequi. Atque hu-jus ampliílímá gratis redduntur participes OrdinumM^ndicantium Generales. Verum compend^sawftMjfeCbllefbot Tit.Confef.
advertí^.quod ad hanc facultatem ftperiendi litteras, defignentur omnes fupe-riores, aliks approbati, juxta hanc conceflio nem, & omnes alij confeiTarij, quos ipfi ad id deputaverint, quee defignatio á íuperiori-bus General ibus debet fieri inalijsReligioni-bus, ut hác gratiá pofllnt gaudere eorum ConfeiTarij, alioquin absque defignatione minimé gratia illápoíiunt frui, & quidquid egerintcirca hoc, irritum,& inane erit,tan-quam attentatum á non habente legitimam poteftatem. Nec defignentur nifi ao&i, & experti ConfeiTarij,ut pote cum fit negotium arduuni, 8c magni momenti, pro cujus ter-minatione certé ípecialis induftria perfonas quserenda eft.
24. Quod fidiäafacraPoenitentiaria com-miftionem, & infcriptionem iub his terminis expediat: Difcreto viro Confeffori ex approbate xb Ordinario : quivis approbatus ab Ordinario , vel alius per litteras ipecialiter
de-
deputatus exequi poterit, etû Do&or non fit.
2f. Vigore qualitatis fecunda? n. 20.n0-tatœ fiifficit, quodConfeflariusijfit ab Ordinario approbatus, in cujusDiaseeiï inftituitur litterarum executio. ' Qwav'e^csjprems litte-ras facrae Pœnitentiariae poteft ajiam étiim diaecefim, aut Parochiamjngrjdî, & â con-feifarijs illius diœcefis >'aitft Faroc!™s^|olvi » & difpenfari. Imo frequefït®ir expedît^it ' procurantes Confefiarij hujusmodi difpen-' fationes (eos,qui litis difpenfationibus egent) dirigant ad alios Confeflarios alterius loci > quia fie aliquando fieri fiiadet periculum ac-quirendic talis qualis notitiœ, aut fufpicio ab alijs impedimenti dirimentis : prout ego aliquando fructuosè, & falubriter Îùaficuidam, ut me ordinarium alioquin fuum ConfeiTariu déférât, & accedat cum litteris lacras Pœnitentiariae â me procuratis alium ad tollen-dam alijs verlantis impedimenti umbram.
26. Demum requiritur, ut Confeflarius ab oratore,pro quo difpenlationis litterae iùnt emanate, ad exequendum eas fit fpecialiter rogatusj& electus,ut deducitur ex ly per la-torem prafentium ad infra feripto fpesialiter eli-gendo. Circa hoc tamen obièrvandum : quod fi contingat unum Confeflarium â pœniten-teele&umprœfatas litteras exequi nolle,aut H 3	ob
ob auftêritaterfi, 8c afperitatem pœnitentî difplicere, poilît pçénitens variare, 8c alium eligere miiioris, 81 benignioris opinionis : ita Corrad. lil}. 7- cap. 4. n. 72. qui dicit, faepe interrogate facram Pœnitentiariam fie re-. fpondrifë^Km-id-eftT omnis quippecommif-'Tïoîéquityr rtaturam fori,nifi in litterisCom-miinonis sjfçet^e^nmacur. atqui forum poli j^fe^liîterrium non aftringit pcenitentem j^trepinionèiTf âiit fententiam unius Confef-"farij, fed finit eligere alium. ergo commiiîîo delegata finit repudiare Confeifarium aufte-rum, 8c eligere alium.
27. Secundùs paragraphuseft,utConfei-farius verificationem impedimenti indaget : diferetioni tua committimus , quatenus fi itn ejl, dietam latricem cfc. Cuin proinde haec difpeniàndi facultas fieri debeat, 8c exequi in folo fecretiflîmo confcientiae foro , illius fori legibus aptari debet, quae funt, utCon-feifioni pœnitentis intégra fides adhibeutur: 8c veritatem teneatur inveftigare ConfeiTa-rius remotis quibuscunque teftibus â lolo il-lo,cum quo aifpenfabit: nec ad firmandam rei veritatem debet â pœnitente Confefla-rius juramentum petere,fed credendumeft pœnitenti tam pro fe, quàm contra le dicen-ti : nec opus eft hâc veritatis inveftigatio-ne, fi rei Veritas aliundè conftet.
a8. No-
28- Notat ta men providé Sanchez : quod ConfeíTarius aliunde certó fciens preces al-legatas in ea difpenfatione efle. faifas, feu preces veritate non niti, feu aliter fe habere cafum,ConfeíTarius non defret difpenfare, quamvis pcenitens ¿ás effe VerasNdieat:, & at ferat.	■ . """
25. Tertius paragraphus eft .yudita priut tjus Sacramtntáli ConfeJjioWe Z<*c fupiiHJt&afio-ne amplias peccandi cum ¿iiiiviri filio : u^c palam eft , a£tum hunc diípeníationis fíet»1' debere in ipfa Sacramentali Confeflíone, prout amplius conftatex eadem íitteramo-aerni ftyli (quanquám in veteri ftylo aliter hab'iatur, & hincDoftores tempore illo fcri-bentes aliter íentiebant) in foro confcicntia , C in ipfo a&u SacramentalisConfeJfitnis tan turn, <!?" non alio modo. , Per occafionempeccandi in-telligitur próxima, íi oratrix v. g. cum filio viri fui íaepius peccaret, aut in eadem domo * maneret , quá de caufa Confeífarius ante omnia debet mandare poenitenti, ut occafionem tollat, & ante fublatam occafionem di-fpenfatio non impertiatur. Quod fi occafío fublata fit, aut feria emendatio fübfecuta ante perceptionem, vel tempore perceptionis litterarum, nullumque amplius periculum fubeífe advertit ConfeíTarius, dilpeníetjux-taíibi datam facultatem Confeífarius in ¡pío a&u Sacramentalis Confeílionis.
30.	Quartus paragraphias eft : Injnn&a ei fro modulo culpa gravi pœnitcntia Jalutari, ac ConfejfioneSacramentaliJimel quolibet menfeper tempus arbitrio tuo JlatuerJum : intendit, & vult facraPoçnifentiaria di&atoriâ hâc clausula pcadrer meriftíúam'Confeífionem exer-"cèfidam pçc annum, aut annos tres> quatuor, autpertot^fnvijam ipxtaarbitrium prudens Co^ifewJj^fiam gravem pœnitentiam debe-r^Jmponi pcfenîfenti,& cum hanc non taxave-rit Poenitentiaria iterùm prudentiConfeiforis judicio relinquitur.
31.	Quintus eft : dumodo impcdimentum frafatum Jit occult um : atque hsec claufula conditionem importât, quod fiimpedimen-tum jam eflet notum , aut manifeftum, di-ípeníatio pro foro interno foret invalida. Quando autem cenlèatur impedimentum occultum, traditur Parte 2. n. 76.
32.	Sextus demùm eft : prolemfufceptam, & fufcipiendam exinde legitimam dcccrnendo : diípofitio ifta gratioià iequentia confert pro-li beneficia : primo, quod fi Matrimonium in facie Eccleiiœ fervatis fervandis bonâ fide faltem ex parte unius erat contractum, proies ex eo nata in utroque jure ad omnes ju-rium favores legitimatur. Secundo : fi proies fuit concepta ante diípenfationem exMa-triraonio utrinque malâ fide celebrato, vi
pra-
prcefatíE diípofítionis pro foro conícientia: ad «mnes juris effe&us, tum temporales v. g. adire hxreditatem , percipere legatum &c. turn fpirituales, v. g. íiiícipere íkcros Ordi-nes &c. Tertió : (i proles concepta, & nata fuit ( excipe prolem natám'extfairmatQCon-cubitu,quia v. g. prior conjux viwebat) ante Matrimonium inval¿d§contta¿<¡tum, per' iubíequentem diípeníationem obtén?27iN.poft Matrimonium contra&um invalidé legitiñia-tur quo ad eífe£tus fpirituales tantüm.
5 j. lit proinde Confeffarius in foro íuo Sacramentali rité omnia agerevaleat, quas punftum litterarum facrac Poenitentiarias concernunt,obíervetfequentia,quse per mo-dum recapitulationisdo.Primo: anpraeditus fit qualitatibus ad exequendum requifítis? videat. Secundó : pcenitentem moneat de neceíTarió inftituendá Confeflíone. Tertió; examinet pcenitentem , ac attendat, num preces veritate nitantur. Quartó : mandet poenitenti, ut occafionem proximam pee-candi, íi haec adlit, tollat,& deftruat. Quintó : ante difpenfationem injungat poeniten-tiam gravem, & juxta pra>lcriptum litterarum menítruam Confefíionem, vel ad deter-minatum tempus , vel toto vita tempore, prout magis expediens judicaverit in Domino , quamdiu íacra Pcenitentiaria arbitrio H f	Con-
i ¿i	Pars IV.
— "" '■" ."»i» i m	--#	i ■ i " ■■■II
Confe/Tarij committit, fecus, li ilia quo ad raenftruam Confeflionemtempus decernit, fie enim praefinitum tempus pun&ualiter ob-. fervandum'poenkenti rigorosé promulgabit. Sextó : abfolvat á cenfuris, & alijs pcenis -.propter"" pracinifla qubmodolibet incurfis. Séptimo: diípeníet íuper impedimento in ip-fo a&u Sac^mguJalis Confeflionis. O&avo i fub fi@ü5crm.Confefííonis a&u decernat pro-Jemlegitimámlufceptam, aut fufcipiendam. ^Jono : doceat poenitentem circa reno vatio-nem contractus Matrimonialis. Décimo : laniet,& corrumpat Iitterasíub peccato mor-tali, & excommunicationis poena, ita ut fer-vire non valeant probationi in foro externo feu contentioío, nec eas in originali fervet» minus pcenitenti reílituat.
Controveríia Prima.
AnConfejJariwfciens nul-
litatem Matrimonijfeda contra-bentibm bona fide ignoratam^b-ligetur Mam fie contraben-tibias promulgare?
SPecies faBi. Bruííus homo
Rufíicus occafione dedication»
toñTsEccleiise P'arochialis adit Confeflarium , peccata fuá ne-dam prefcntia, fed& pretérita íinceré confitetur: inter- pretérita , Se aliquandb jam tconfefla pandit pre rel^quie ^%_iale , nempe, quod ante anños íopq-rem uxoris prefentis complete carnalitercognoverit :* Confef-lario mox incidit impedimen-tum dirimens ex copula fornicaria ortum, & quaerit in genere á Bruíio,num preter ipfum pec-catum grave alium confcientiae remorfum patiatur ? refpondit, & replicatBruíius: nullum, pre-terquam quoddoleat deincafta vita fuá pretérita, & Ipondet, fe velle impofterum unick dile-¿tae uxori íuse adhacrcre:flu¿tuat
in
in animoConfeflarius,numBru-jfio promulgandum foret ex copula fornicaria cum iororeuxo-ris habita enatum impedimen-tum djaimens, aut melius reti-
>ÍPr&nu1gándum Judicat ex ratione ouplici. Prima eft : Omne peccatum, dum per Confeffarium impediri poteft , abíoluté impediendum» & tollendum eft. Sed ufas Matrimonij cum putatitia conjuge eft peccatum fornicationis, & inceftus ortum exfor-nicariá copula antecedenter habitá cum fb-rore conjugis prsefentis. ergo peccatum fornicationis, & inceftus non tantüm impediri debet, fed & promulgan impedimentum á Confeílário illudanimadvertente,ut valeant hujusmodi conjuges ab ufii Matrimonii nullius abftinere.
3J-. Secunda eft. Confeffarij (fiveispro-prius fit pallor, five in audiendis Confeflio-nibus munus proprij'paftoris obeat) officium eft,inftruere pcenitentem. ergo tenetur tollere ignorantiam impedimenti, & occafio-nem continui peccati inceftus.
3 Sed reticendum impedimentum judi-
cat
cat cum foto 4. d. 18. q. 2. ar. 4. ad íecun-düm. Enrique Ledesma Sanchez. Ratio eft
{»rimó. Quia nulla lex prscipit a&us iñudes , & oticfos. atqui Confeflarius monens pcenitentem de impedimento dirimente,age-ret aftura inutilem & oribfüm. éígb Cpnfef-fariusnon obligatur monere pcenitentem de impedimento dirimente. Ma. éftqprta,quia omnis lex efficax cfle debet. Mi. protv Quia fi Confelfarius moneret poeniteñtem de ma-pedimento, is nec abftineret reddendo, ut probabiliífimé prsefumitur, nec fors peten-do, ut non le prodat de latente aliquo malo negotio, aut perdito amore erga conjugem. ergo Confeflarius monens pcenitentem de impedimento dirimente ageret aftum inutilem , & otioiiim.
37. Secundó. Omnis corre&io ad corre-fti utilitatem inftituitur, & ceflante fpe cor-re&ionis ipfa ceflat, fie quoque Confeilio ad bonum pcenitentis tendit. ergo ubiConfeP-ferius rationabiliter praevidet non fecuturum bonum pcenitentis, non obligatur ad illud procurandum : prout providé prselumere poteft,contrahentem bona fideMatrimonití, & impedimenti ignarum poft ejusdem mani-feftationem ab ufii MatrimoniJ haud deftitu-rum.
3 8, Confirmatur ex cap, Multi. Cau. 2. q.
i.Tol
I. Tolerenlur potim, nt perverse malos quisque evitando a¿ Ec elefui ipfe difeedensquos fugere videtur, vinciat ad gehennam. ergo limiliter, & á fortiori GonfeíTarius fuá monitione, fuá corredionejnon vinciat adgehennam invin-cihiliper délítHcefitdm in ignorantia impedi-mertti, & fíullitate Matrimonij, apud quem rationabitot- gnevidet, non profuturam fuá momtfürtem, leu correptionem. 'fj. Tertiö. Quia nulli debemus inijeere laqueum. atqui admonere in adduda fpccie facti nil aliud eífet, quam laqueum, & offen-diculum inijeere : nam conftitutus in bono ftatu, & bona fide poft admonitionem Con-feíTarij traníibit in malum & periculofum ftatu m , quia deinceps maritus v. g. impedi-menti confcius tenetur potius mortem fubi-re,quam reddere debituni. ergo.
40. Ad rationem primam pro afirmativa refpondeo cum diftindione : omne pecca-tum, dum per Confeflärium impediri poteft in bonum ipfius paenitentis, impediendum, & tollendum eft', Con. Ma. fecusNe. Ma. & disg. fimiliter Mi. led ufus Matrimonij &c. eft peccatum fornicationis Materialiter Con. Mi. formaliter Ne. Mi. cum confeq. Pru-dens itaque Confeifarius, dum poenitentes fuos advertit Materialiter tantüm pcccantes, nempe absque ulla ctiam dubitativa reflexione
ne ad malitiam formalem peccati, íínat eos potius deliteícere in peccatoMateriaIi,& nil inftruat de formali, doñee ¡n bonum pceni-tentis meliorem nanciícetur occafionem , prout omnem fimilem occafionem procurare obligatur: quia quando ratioriabiliter absque bono poenitentis impedit"e"peccatum non poteft, permittat materialírer peccan-teminfuaÍgnorantia,quippe cum neir.o ob-ligetur ad a£tus inútiles, & ottófos : fecf'ab hac do&ina excipe illam obligationem, quá ConfeíTarius tenetur poenitentem inftruere, moneredeijs, quas ordinantur ad falutarem &legitimam facrament^ Poenitentias fufee-ptionem.
41. Adfecundam dico, quando confeflá-rius probabiliter fibi imaginatur inftrudio-nem non profuturam, tenetur non inftruere, ne peccandi occafionem prasbeathis, qui in bono funt ftatu,ut habetur c.íi quis autem de Poenit.d. 7. Si feierent non tibí prodeffe, non te monerem: nam fruftra niti, & nil aliud qukm laborando peccatum inducere, extremas dementiar eft.
41. Deduco. Dum juris, aut facti ignoran-tia invincibilis impedimenti ftat abfque prae-judicio tertij, non obligatur ConfeíTarius admonere poenitentem, quando nulla inde íperatur utilitas: quod verum eíTe cenfeo ,
non
non tantum, ubi contra&um eft jam matri-monium, fed etiam ante illud contra&um ¡ fíenim confeíTarius animadvertat laborare poenitentem ignorantiá impediment^ & pro-babiliter credat, quod monitis non aquie-fcet, aut-ríec fidem adhibebit, & lsesá con-fcretftíá nihHominus matrimonium contra-het, autfiñe difficultatemagna, vel fcandalo a conOaJrendT>"tnatrimonio non deíiftet, pru-4p»fter confeíTarius aget, fi taceat matrimoni j ■"nullitatem.
43.	Limita tamen primó. Si poenitens du-bius interroget confellarium,tunc enimpoe-nitenti tenetur aperire veritatem, ne taci-turnitatem confeffarij poenitens in fuum aífu-mat favorem. Sed quandó folus eft fcr upu* lus Theologicé fumptus, poteftconfeíTarius tacere, vel refpondere, ut deponat fcrupu-Ium: quia fcrupulus non tollit bonam fidem.
44.	Secundó. Nifiexeataciturnitatepras-videatur malum communitatis 5 aut boni puhlici : in tali enim cafu tenetur confeíTarius admonere : quia bonum commune praefe-rendum eft privato, licet ex ea admonition© nullus fperetur fručtus.
45.	Tertió. Obligatur tamen ConfeíTarius fuaviter, & fapienter tračfcu temporis inducere media remediantia impedimentum, Temper tamen falvocontrahentiumbono, 8c remoto omni fcandalo.	Con-
Controvertía II.
imjincibiliter ignoran-
í* impedimentum dirityenspojjit Cónjejjarim pracipere, nadat debitum ?
SPecies facíi 5 Brufíus idem ( qui in pnecedenti controvertía ) ftante impedimento dirimente , fed ab Ipío penitus ignorato fataiiter inddit in di-ícordiamcum adamata conju-ge> &uteamamplius reconci» liationis fpe privet ad tempus, recufat reddere uxori per aélus implícitos petenti de-bitum: Bruíius ab uxore accu* fatur confeHafio : cui alioquirr notum eft impedimentum diri-mens matrimonij > acotat, ut
I	mari-
maritum Bruíium pro fuá au. thoritatc compelíat ad red-dendumí
46.	Sotiís & Cum ipfo al!) 4. d. 18. q. 2. art. 2. tenent, non poíTeconfeflariumonerepoe-nitenten^praedi&um, ut reddat, fed tantüm in genere debere dicere: conjuges teneri ad íeddendurn debitum.
47.	Prob. Confeflarius fcit matrimonij nullitatem, & hác ftante revera conjux non obligatur reddere debitum. ergo confeflarius prsecipiens, ut reddat, mandat fornica, tionem, quseintrinfecémaíaeft. Confir.Non licet complaceré in aäxi intrinfecé malo, tjuanqukm excufato propter ignorantiam, qualis eil ifte. ergo ñeque hujuícemodi adü poteft prsecipere confeflarius.
48.	Prob, fecundo. Nequit confeflarius pracipereParochofímoniacépromoto, fed ignorata k Parodio (imonia, ut exerceat be-neficium ratione collati beneficij. ergo ñeque príEcipere poterit conjugi, quanqukm impedimentum ignoranti, ut reddat matrimonij debitum.
49.	SedCorduba. Sum. q. 189. punéh 1. Leaefm. 2. p. 4. q. 8» art. 4. dub. 10. adfi-nem. tenent afíirmativam.Prob.Poenitens ex
de-
decifione prsecedentis controverfis relin-quendus eft in fua ignbrantia, & bonä fide, cui notum alioquineft,quodlethaliter pec-cet abfque fufKcienti ratione non reddendo debitum. ergo Confeflarius' obligatur prse-cipere r.edditionem debit!, dum prudenterju-dicat reticendum impedimentu. Et cert^ non fatis affequor, quid inter ha:c diftetj dicer e in genere.* conjuges teneri reddere debitum; vel maritus tenetur reddere debitum, ergo fi in genere monendi funt conjuges de obligatione matrimonii, qua: partim confiftit inpetitione, & redditione, obligandus etiam erit in particulari hic maritus aOöquin recu-fans abfque ratione debiti redditionem.
f o. Ad argumentum primum oppofitum refpondeo Neg. Confeifarium prxcipere rem formaliter malam, quanquam materialiter talem, fed rem fuppofitis circumftantijs oc-currentibus s & concurrentibus debitam. Deinde : complacentia in aäu materialiter malo, & propter circumftantiam ignorantiae exeufato tunc illicita eft,quando a&us ille nec attentis circumftantijs honeftari poteft» fecus dicendum eft, quando honeftatus, de-"bitüfque eft.
51, Ad fecund. Argumentum Neg. Conie Difparitas lata eft.' nam fimoniac^ promotus, DEO , propter crimen heßeDivime Majefta-tis, & Homini injurius eft, confequenter 1 a	mo-
monencfus de iüaiimoniacapromotione,ut defiftat ab exercitio officij; at impedimenta / ignorans, & Verlans in bonl fide manetinspa-Cifica juris lai poiTelTione. ergo petens debi-tumcurbäri r^ondebet (cum inde nulli fiat ' injuria ) in redditione correfpondente.
f2. Deduco, Sc dico: obligandum eiTe poenitenteminpropofita(j)eciefkä;i non ob-ftante nullitate matrimonii, fed invincibili-ifir ignoratä,& folummodö kconfeflario co-gnitä, ad reddendum debitum &ut advertit Henriquez 1. 6. de Poeniten. c. .27. n. f. minimi mentiri Gonfeflarium dicentem, Bru-fium effe fute prefentis uxoris conjugem, cum talis communi aeftimatione, & reputa* tionefit, ficut verum dixit Beatiilima DEI Genetrix Lucas 2. Ecce Pater tum, &■ Ego do* Pentes qu&rebamus Te , cum tarnen San&us jofeph non eifet verus Pater, uc fides cer-tiifimä docet, fed fola communi reputatio-ne, & opinione.
X i.' ERROR.
PRima fpecies fafti ex Bona-einet de Imped. Matrim.q. 3. £.3. n. 4. Titius contrahit de prae-
fenti
íenti cum Bertha, quam putat cííeCatharinam,quácum cele-brarát fponfalia, Sed ita eft ha-bitualiter difpoíuu.s, u£ non tan-tíim contraheret cum Bertha, íi illam fciret ( & forían liben-tius )fed etiam indicet hanc fu-am intentionem: ducerem Ber-tham locó praefentis ( itaerrorc duélus ) Catharinse, íl noílem hanc eíle Bertham. Quaeritur. An error ijie obfit contraBui matrimonian Titij cumBertba ignórala ^ licet prtffente ?
Secunda fpecies fafli. Titius contradrurus matrimoniú cum Caij primogénita, vult prius illam inípicere, num íit formoía, Íibíque placeat. Verum quia primogénita Caij eft deformis,
I 3	locó
locb illius oftenditur fecundé genitaformoia, vel alia alterius hominis filia, quae íIii formofa videtur, §c placet. Poftmodum Titius contrahit matrimonium cum primogénita Caij, non ad-yertens, an fit ilia, qua: prius iibi fueratoftenía: non enim pote-rat advertere, quia fortafle velo te&a erat, vel quia celebravit marimonium per procurator^ vel quia aliamob caufamnon advertit. Sic Bonacina. Qua> ritur. An, ubi advertit deformem Lyam Titiw, error talk eum liberet a matrimonio velut irrito?
H- Prima fpecies fafti notat crrorem alium efle perfona , feu circa fubftanciam, alium notac fecunda fpecies fafti circa qua-lit at em, feu accidens Dixi perfomefeu fub-- »	ftantiaei
tiaenam alia ratio eft in hoc. (äcramento j atque alijs, inquibus ratio perfonse prsefein-dere, & prafeindi poteft a fubftantia iacra-menti v. g. fi confirmas, baptizas, aut ungís Petrum, quem putabas Joannem: nam cum in matrimonio fpe&etur traditio corporis, & perfome ad focietatem individuam j & prseterea de effentia hujus iacramenti eft contra&us feu confeniüs perfonalis ipiörum contrahentium,facile apparet períonam non poífe prsefeindi á fubftantia.
f4. Secundo deducitur errorem alium eile antecedenten7, ieu qui dat caufam contra-öui, v.g. dum ideo Bertha ducitur quia no-bilis, quia formofa, quia dives, multo magis fi explicité apponatur talis conditio:aliufe habere concomitanter, feu incidenter in contra-&u;quod fit,quando contrahens n<5 ita liben-ter, alacriter, aut prompté contraxiflet, fi error fuiflet deteftus. Hisnotatis
f 5. Suppono primo ut comuniter receptu, per errorem jure natura dirimí matrimo-niCi, quoties error verfatur circa fubftantiam, Ratio exL. fiper errorem if. de Jurifd. nihil eft magis contrarium confenfui quam error. & L. cum teftamentum. Errantis nullus eft con-fenfus: hiñe fie formo argumentum. Jure natura: nullo contra&u obligor, nifi in quem confentioj aut quo obligari volo. atqui er-I 4	rans
tans circa fubftantiam non confentit. ergo. Hinc matriinonia etiam inter infideles cum hoc erroreeontrada efle nulla, deducitur: cum etiam hi fubjaceant juri naturs.
j 6. Suppono lecundo. Non omne illud pertincreadftibftaniiam rei, cujus ignoran-tia hie & nunc dat caufam contradui: quia dum v. g. nunc conientis in divitem non con-fenfurus,fi forte divitem nadus non fuiffes, iiolitio, qua re ipsa non exiftit, fed folum fuiifetextitura, nonponit, neque tollit obli-gationem, fed folum pofuiffet, ant (uftulilfet: Sic Teftator, fi forte iilium dilapidaturum ardu^ parta pravidiffer, non inftituiifet hse-redem; fitameninflituit,teilamentum valet. Quod fi tamen error circa tale accidenslit, cui contrabens intentionem fuam prima-mariam defado alligavit, &ad illud ita 2d-ftrinxit, ut abfolutd non contrahat, nifi cum, & fub tali qualitate licetaccidendali: velut ben^proregulaponitHaunoldusTr. 8-1. 2. fi fit tale pra:dicatum, licet accidendale, ad quod ex communihominumfeniu vel diipo-iitione legis prarfumitur faltem implicit^, & virtulalirerreftridaintentioContrahentium, contractus vitiatur.
f7. Nunc de errore circa perfonam in prima fpecie fadi, errorem talem, licet fit circa perfonam, cum fit tantum concomitans, &
non

non tantum exdifpofitione ?IIa habituali, fed etiam formaliexpreilioneejufdem procedat, non invalidarematrimoniumprobari poteft primo. Titiusficconfentiensconfentitcon-feniu pleno, etlibero ac voluntario, ut patet atqui talis confenfus eft fufficieii^s. ergo. Mi. probatur: quia error circa fiertham cum di-fta expreilione non impedit, quin fit confen-iiis abfolutus, ut oftenditur ex fuarez, & com-muruapud eundem Bonacinam de Cenfuris. d. i. q. 2. p. i. n. 20. qui percutit Caium Clericum, credens ilium non eiTe Caium , fed Titium itidem clericum, incurrit excommunication^, quia error iller,6 facit'exinten-tione abfolura percutiendi Clericum Titium intentionem Conditionatam, autreftri£tam. ergo etiam in noftro cafu.
f8. Probari poteft iecundo. Contra&us emptionis , quo Titius v. g. vendat aftu equum fuum Caio, quem putat efie Teren-tium, quo cum pa&us fuerat, non eft irritus, ergo etiam &c. idemab alijs inftantijsdedu-cipoilet. Et demum ex contraduconiugali, Iacob Patriarchs cum lija , quam credebat effe Rachalem : & tamen nemo dicit, dein S Iacobo repudiatam fpife lyam. ergo multo minus in caiu noftro.
59. At vero errorem diftum in «prima lpecie iadi expreflum irrftarematrimoniunt, *	If	non
non obftante quod concomitansfit,feu cum diäa habituali difpofitiojie tenent Au&orej communiterapud fancnez. 1. 7. d. 18. n. 6. & a pud Bonacinam cit. Alterum ver 0 etiara non obftante adtuali exprefione hujus fuse voluntatis Patrimonium efle nullum fentit Bonacin. cit. n.4.
60.	Probatur quo ad primam partem ex Efcobar, & Bonacin. Ad matrimoniumle-gitimum requiritur voluntas, & confenfus pofitiuus. Sed error circa perfonam quan-quam concomitansimpedit confenfum pofi-tiuurn, & abfölutum. ergo. Mi. prob. Quia nihil volitum abfolut^ & pofitiv^ niii vere praecognitum, atqui hie non eft praecognita Bertha, ergoneque volita abfolutd. Hinc nego quoque eife voluntarium conlenfum, licet pofitiv£ involuntarius nonfit: etenim voluntas non fertur determinat£ abfolut^; fed conditional tantum. Quo ad fecundam partem probat lie Bonacina. Quia in hoc cafu non confentit ablblut£, fed tantum in-dicat, quid fa&urus eilet, atqui ad matri-monium valide contrahendum debet fieri t confenfus in rem determinatam, & abiolu-tam. ergo.
61.	Aliud elfet, fi confenfus feratur ita, ut intendatcontraherecum taliperfona, qualif-cunque demum ilia fit, cum qua actu eontrahit
»on
non determinando an Bertha, an Catharina? ratio eft: quia in taliterdifpofitoi contrállente confenfus eft abfolutus,pofitiuus, a&ua-lis. In cujus rei confirmationem adducit Bonacina, quod cit. loco n. f 7. apud me » & docetipfe, mérito incum-ab eö percufibre excommunicationcm,qui percutit Clericum putans effe laicum, fi fit ita paratus percutere feu fit Clericus, aut tantüni Laicus, nam confenfus jam eft ab'blutus etiam in Clericum quk talem: cum fit propofitio in (enili fiio proprio disjun&iva: hujus autem utraque pars eft pofitiva abloluta.
62.	Ad primum argumentum oppofitum nego imprimis Ma. quo ad lij voluntario, ut dixi in probatione primae partis, deindetran-ieat Ma. Neg. Mi. ad ejus probationem di-co, eum conienfum ferri in non volicam per-fonam, quia in non cognitam. Ad inftan-tiamfaciiis eft refponfio, quia ratio, &neruus excommunicationis refpicit percuílíonem Clerici ut talis pralcindendo ab individuo, eft enim pri vilegium anncxum ftatui Cleriea-li, cuietiam quaevis privata ceílío perlbnalis eft nulla: aliterres fe habet in matrimonio, uc dixi. Certum prsetera eft apud omnes, con-fenfum debereelfe in perfonam determina-tam: quod hie non habetur.
63.	Ad fecundum. Ad primam inftan-tiam patet ex diílis. Ad fecundam dico Ja-
cobi
cobi matrimonium fuiíTeprimitus nullum ob defe&um validi confcnfiis : qui tarnen con. fenfuscum deinde fuerft aut revaîîdatus ex. preffè, aut per copufam marital! animo faâa, nihil euincit contra prcfentemcafum.
64. Ad íecunda'm ipeciem fafti, ubi agîtur de errore in qualitate, haud erit inutile ad-ducereregulasaliquas, qufbus dignofcatur » quandonamerror m qualitate dirimat matrimonium , lit proinde.
6f. Prima exPerezdeMatr. diTp. 24. fed 4. n, f. Error qualitatîs tum involvir erro-rem perfonae, quando illa qualitas determinar attum inteilecius, feu íntclíe&um Contraten tis , ut certamomnino, &determinatam perfonam concipiat, cum qua intendit hic & nunc Contrahere, earnque diftin&am ab ea cum qua uult extrinfecum celebare Con-tradum v. g. vides duas mulleres alteram iè-dentem, ftantetn alteram ( ex Tamburino } aífque : voto contahere cum bac, qua Jedet : au-disex amicoillam eife nobilem, banc rufti-cam, aífque : voler Contrahere ( ex Gobât ) cum hac, quœ nobiliseft,aiohanefel!îonem, hanc nobilîtatem eife qualitates quidera, fed in prafènti eife iigna fubftantiœ ejus , cum qua vis mirematrimonium ; atque adeo errorem, fi quîs eft> redundare in perfonam.
66. S©.
66. Secunda. Si qualitasiït finis matrimonii, ita,ut matrimonium fit unicum medium ad finem illum aflequendum, feu obtinen-dâ illam qualitaté; error talis qualitatis impe-dit matrimonium. Ratio : quia tune illa quali-tas eft primarium motivum imô uhicum con-iènsûs, quod motivum, fi fallat, fallet etiam confenÎùs. ergo & matrimonium v. g. con-junftio cum infigni familia, paris reftauratio.
67» Tertia. Quando qualitas ea eft, u6 formaliter, & exprefsè dicas Tepropteream qualitatem contrahere ; aut, fi intentionem tuam formaliter & exprefsè dicas Te propter earn qualitatem contrahere ; aut, îi in-tentioné tuam formaliter & exprefsè ei qua-litatialliges; tunc error in tali qualitaté anulat matrimoniu. Primumtenent Do&ores om-nes. Secundum Perezcum Pontio, & alijs. Ratio utriufque; quia à tali qualitaté pendet aflenfus, feu confenius. His pofitis
ig. Ad prxfentem fpeciem fa£ti videtur Titius invalidé contraxiife matrimonium, primo j quia fponfalia celebrata perdolu danté caufam contra&ui fponfaltio funt invalida, er. go multô magis matrimonia. Secundô Titius cenfetur intentionem fuam alligaife ilit formoße, quam vidit, cui deinde luppofita eft turpior. ergo non confenfit in pofterio-rem.
€9. Ro-
¿5>. Refpondeo cum citato Bonacin. Matrimonium fuiffe validum. Ratio: quia con-fenfus Titij ferebatur in primogenitam, ut fupponit cafus. ergo per deformitate,aut per doíum formofitatis nihil impediment! in cort-ienfumpoteltinduci. ergo validé contrahitj licet, ii deformem íciviílet, forté non tarn prompte coníenfiífet. Et hinc principíu uni-verfale ftatuit Bonacin. n. f. loc. cit. quia matrimonium cum hujufmodi errore, & dolo celebratum eft fimpliciter voluntarium quo ad naturam, Sfrei lubftantiam. atqui tale matrimonium eft validum. ergo.
70. Ad radones in oppofitum refpondeo adprimam Con. Antee. Neg.Confeq. difpa-ritas eft, cur fpeciale aliquid ftatuatur in matrimonio, nimirum, ut tanta confuíio in re-publica evitetur: nam (1 hoc femel demus, ut propter quemlibet errorem qualitatis dif-folvatur matrimonium, quod ex his fubfiftet, quae religiofa profeilio fubfiftet? ita feré AA. Ad fecundum refpondeo, in fpecie fa&i id non confiare: Cíeterum recurrendum erit ad regula m tertiam fupra allatamj fi ca-fus ita formetur.
Con-
De Impediment, Diriméntibus. 14 j
j~nr
Conditio.
SPeeksfacti. Chryíippus patria Teuto, religion^ Catho-ücus,ab ortuliber in bello Tur-cico redditur cujufdam Turcae mercenarius perpetuus, poíl pracftita annis aliquot íuo Domino mira fervitutis obfequia, 8c Dominum naturaliter,fímul-ve humaniter ad quandam re-compeníatione inducenti, of-í'ert DominusChryfíppomulie-rem natione Gracam, & profek áione Romanam in matrimo-nium, quam liberam quoque opinabatur Chryíippus: fed poft celebratum matrimonialem contra&umadvertit ex cir-cumftantibus prscíentis fcemi-
nas
nx seque ac fuum fervilem ita-tum, & conditionem, eam a pri-mis tori amplexibus inicio domino rcpudiat, & abigit. Qu^-ritur. Num valide ?
71.	Nota primó. Olim íerVohim Connu-bia erant apud legiftas mera contubérnia, & nullo modo vera matrimonia, itaut jure Cívico irrita cenferentur liberorum homínum matrimonia cum ancillis, vel ingenuarum mulierum cum iervis, aut fervi cum ancilla L. cum ancillis Cod. de jnceft. Nupt. Sed in ípirituali hac materia ftandum eft Jürl Cano-nico, quäle invitis etiam dominis contra&a matrimonia vu!t eile rata cap. dignum. de conjug. fervor. Sane juxta vefbum Apo-ßoli, ficut in Chrißo JESU neque Uber, nequt Jervus efi aSacrainenüs Ecclefia removendui ,it* nec int er fervos matrimonia debent uÜatenus prohiberi: & fi contradicentibus Dominis, é* invitis contrata fuer int, null.i ratione fetnt pro-pter hoc dtffolvenda, debita tarnen , & eonfiuetn fervitia non minus debent proprijs dominis ex* hiberi.
72.	Nota fecundó. Ömnino invalidum eft matrimonium illud, quo liber jungitür fervar, aut libera fervo ex errore,cap.propofuitcap.
iieet
licet De conjug. fervor. & ratio efficax eft, quia hic error é diámetro opponitür bonis matrimonij, ac fini adveríátur: primó bono íacramenti, & individuas íociecati, cum fervus indomini fui poteftate exiftens poíTet mitti in exteras, & remotas'partes, vel etiaoi vendi. fecundó bono fidei: quia non poflet reddere debitum conjúgale detentusinobfe-quijs domini. tertió bono probis: quia non poflet prolem fuftentare, cum omnia, qua: ac-quirit, domino acquirat. Quod fi tamen contrahens adverteret, & cognofceret fervi-tutem foeminse,& econtra5 validé contrahert» etiam relu&ante domino : quia matrimo-nium eft conceflum jure naturali omni ho-mini, lege aliá non prohibito, 8c in remedium concupifcentise» 8c ad propagationem natu-fse humanae, quod dominus impedire non poteft : quia ageret contra omnem natura-lem asquitatem.
73. Notatertió.Quod matrimonio íuperve-niens íervitus illud minimé dirimat, nec vi-rum, autmulerem a matrimoniali vinculo» 6c debito abfolvat: deciditur can.Perlatum eft. Gau. 29. q. 2. Ferlatumejl ad fanctam fy nodum, quod quídam ingenm ingenuam accepit uxorem, &poftjiliorutrr pmcreatisncm eccafionc divortij cujusdamfervumfefecit, utru ne alfar id mulienm tener e deizat ? etji tennuerit, utrum illa
K	quo*
quoque,fecundum[acular em legem fertiituti Jti* lifer defeat qua, fit um eß zjudicatum eß,urorem minime ¿there dimitti, non tarnen ob Chrißi legem midierem in firvirutem redigi, dnm lïïe non ex eonfenfu conjugit fe fervumfecerit> quern liberum ipfam arttutn acetperat.
74.	Quartó, duo hic lingulariter notandâ Veniunt: primo Conditioner.» mancipij, vel fervitutis non annullare matrimonium per íe : quia ( ut dixi n.72» ad finem ) fervus ve» rè matrimonii capax eft , fed ignûrantiam duntaxat conditionis illius , ratione cujus 4 qui ita contrahit, non prarfumitur confènfit iè. Secundo. Conditionem iërvitutis redundare in ipfam perfonam, & ¡píam inficere quâ-dam pœnalitate bonis matrimonij immedia» tè contraria, ut exhibui cit. n. 72, Nunc ad ipeciem fa ¿ti.
75.	Pro Negativa argumenter prîmô à ratione. Si quis ignobilem pro nobili, turpem pro pulchra, veneficam vel fagam ducat in matrimonium, tale eft validum. ergo etiam fifervafn. Confeq. prob. Hadem eft in íerva conditio, quam prsecominatis. ergo fi praenominatorum fubíiftit matrimonium» liibfiftet quoque matrimonium cum ferva.
76.	Argumentor fecundó. Conditio iervi contrahentis cum ancilla, quam puta-bat liberam, non fitdeterior, quod contra-xerit cum œquali fu« conditionis, nee re-
ipedu
ípeÉtu fiiat condicionîs fuit deceptus. ergo feruusChryfippusnequit repudiare conjugé opinioneliberam, re iervam.
77. Argumentor tertio ab auftoritate julij Papas. Can. 1. Cau. 29. q. 2. Omnibus nobis efi Pater m calis, & unusquiAjue dives, faufer y liber, & feruus, aqualiterpro fe, à? pro animabus arum rationtm reddituri funt. Quapropter omnes, cujufcunque conditionisfint, unam legem, quantum ad Deum, habere non du-¿itamui.fi autem omnes unam legem habent, ergo ficut ittgenuus dimitti non poteß fie nec feruus femtl conjuoio copulatus alterius dimittipoterit. ergo poli celebratum contra&um matrimonialem ièrvi cum ferva invalida eil dimiflïo fervae, quae â contrahente fervo alioquin putabatur libera.
78.	Pro, affirmativa ftant pauci, ad eam tamen ampleétendam moveor primó. Jus Canonicum fundatum in jure naturae irritât matrimonium , in quo eft verus conditions fervilis error. atqui in addu&a fa&i fpecie invenitur verus conditionis fervilis error, ergo in fatti ipecie legitimé, 8c validé repu-diata manet mulier, libera in opinione tan-tùm.
79.	Moveor fecudó. Ut matrimonium fit validum, confenfus matrimonialis debet eife liber, prout fignificat S. Paulus 1. ad ' K a	Corint. 7.
Corint. 7. his verbis : qui uult, nubat, unde Concilium Trident, feifio. 24. C. 9. ait: cum máxime nefarium fit, matrimonii liberta-tem violare.... prucipit SanBa Synodwomnibuty cmufcunquegrudw, dignitatis, & condition^ exifiant fub anath'ematts pdna, quam ipfi incurrant, ne quovis modo direüc, vel in direct e fub ditos fuos, vel quofcunque alios cooanty quo minuf libere matrimonia contrahant. atqui liber confenfus fervi non fertur in illam ut ancillam, fed ut liberam. ergo cum libera non fit, nulluserit confenius liber matrimo-nialis, confequenter necmatrimonium.
80.	Moveor tertió. Pofletenim efie feruus adeo firmus, ut nulláratione velletancillam ducere: quinimo prudenter faceret, ne nati ex tali matrimonio fervi effent, &utliberius poifet ufui matrimonii vacare, & fi á Domino venderetur, poifet ipfum uxor fequi. ergo.
81.	Ad argumenta pro negativa reípon-deo ad primumNeg. Confeq. difpa.^ft/quia conditiones allegata non adveríantur bonis matrimonii, ficut fervitus. Verüm de faga, aut venefica poifet urgeri, utpote cumhaec conditio ipiam vitiare poifet: attamen nec hanc conditionem ad ver far i bonis matrimonii , cum earn per facramentalem confeffioné poílit expiare, &tollere.
S2. Ad
8a. Ad fccundum dico : quod ratio con-ditionis in hoc fita fit : quia etfi in perfona quo ad iùbftantiam non erret, errât tamen in hereditaria, & velut neceflâriô concomitante conditione, qua: adiacet perfona:, ip-famque viciât, qualis eft fervi'ois, &pœna generis five pofteritatis : ut proinde ex com-muni juris interpretatione quiconditionem hanc in perfona penitus ignorât, aut pofiti-vè credit non inefle, non ceniètur confen-fifle, ñeque enim quis cenfetur fe amplius, & fiiam pofteritatem velle (èrvituti fubjice-cere,nifi pœnam, Scfervitutemcognofcat. Quare licet ex conditione ancillae non fiat fervus deterior, evadit tamen deterior ra-tione fobolis procreanda:. Deinde non vulc in ejufmodi fervam fuum reflectere conien-iùm : atque objeélâ hâc fi&â libértate veré Chryfippus dicitur deceptus, non refpeftivè ad ipfam conditionem in Chryfippo, ièd re-fpedivè ad libertatem fuae voluntatis, quae ex juris ftatuto conditionem fervitutis ante-cedenter non precognitam auda&er repudiare poteft : Pontificia fiquidem lex abfc que diftin&ione inter impedimenta dirimen-tia reponit conditionem perfona:, admittit-que copiam, feu pôteftatemadmittendi,aut non admittendi conditionem. Hinc Neg. Confeq.
K ;	83.Ad
83.	AdtertiumRefpondeo: cit.cap.vel. Ic eafolüm íervorum matrimonia habere ra-ta, quat de utriufque confenfu poft utriuf-que ftatüs notitiam celebrata fuére : aliud eniineft, fi^ontrahens fciat perfonam, cui nubit,effe nianclpium , tunc enim conftat, eum confentire: quia mancipium ex lege Chrifti non eft incapax matrimonii, & viro tum ingenuo, tuq fervitute obftri&o inte, grumeft, mancipium foeminam in uxorem ducere, 8c écontra, aliud autem eft, dum intercede error conditionis perfonas, circa quam in addu&o canone nil reiolvitur.
84.	Deduco. Cum impedimentum conditionis fit, j? quu put uns fe ducere \liberam t ducit mancipium-, uthoc impedimentum ta-liter defcribit Alexander III. cap. propofuit. Afferent earn cffe anciUam, quam liberar» ejfe eredebat. Valde probabile cenfeo, quod matrimonii! iervi cum ancilla, quam opinaba-tur liberam } fit nullum: tum defeftu con-fensús : tura ratione impedimenti, quod etiam in uno ignoratum ( duda ratione ab impedimento erroris) videturdirimere ma-trimoniura.
8f. Quarres primó. Num ingenuus vo-lens manere cum ancilla, quam tempore contrarius eredebat liberam,poifit ab ancilla dimitti? affirmativé,quia inter liberum»
&
& ancillam tempore contra&üs seftimatan» liberam inrei veri täte nullum intero (Et ma« trimonium i & quamvis confeti fus ex parte ancillae verus reputetur, non valuit tarnen ex parte ingenui. Ad hoc enim, ut (juris canonizad eft) valeatmatrimoni/contra&us». requiritur conienfus mutuus, & ideo cogni-ta conditione fervitutis in ea, ipfa non cogt-tur ftare cum libero , quantum eft ex vi ma.-, trimonij c. fi quis ingenuus. Cav. 29..q. .2» unde ficontraheretmatrimoniumcum alio, tsneret matrimonium: ratione tamen fidei promiífe bené tenetur ingenuo: quia quili-bet teneturfervare, quod liberé prom it tit, rnaximé C fidem firmet juramento& fi fer-vari poteft line falutis detrimento. Quare compellenda eft talis de novo in eum con-fentire, & cum eo remanere. Arg. De eo, qui iuxit in matrim. Si tamen pendentecom-yulfione cum alio de prüfend contrahcrct, natrimonium fecundum valerer.
86. Quieres fecundo. Utrum matrimonium liberi cum ancilia, quam tenebat li-leram, radficetur per fequentem carnalem opulam? bjí. aut copula carnis fequitur cer-t.m cognitionem fervilisconditionis alterius conjugis, aut probabilem prafumptionem, ait levem fufpicionem, aut antecedit ? fi onnia illa antecedit, non rati fi cat matrimo*
ilium
nium prsediftum: quiaadhuc liber commi-fcetur ei ex ¡priori confenfu, qui fuit nullus. ii autem fequitur levem fuipieionem tan-tum, etiam non ratificat niatrimonium pra:-di£him,titubans enim pro ignorante haben-dus eft. Si%utem fequitur probabilem prae-iumptionem, & diicretam, tunc diftinguo: quia aut ilia carnalis commixtio fafta eft ad prseceptum Ecclefiae, aut non ? fi non; tunc aut fafta eft affettu matrimoniali, aut fornicario? fi primo modo, tunc dico , quod ratificet matrimonium propter prseientem confenfum de novo , qui etiam fine carnali copula cum verbis depraefenti, quae praecet ierunt matrimonium, ratificaflet, nifi alter conjux,qui eft fervilis conditions,priusaiuo confenfu prasftito receififfet. Si autem fa&a eft afte&ufornicario, matrimonium non ra-tificatur inconipe&u DEI, quamvisratum praefumeretur judicio Ecclefiae, eo quod prasiumeret interiorem confenfum de novc affuifle. Si autem liber cum ancilla earn*, liter copulatus eft percompuliionemEccle. fix, dicunt aliqui, qu6d ilia copula fib. non praejudicaret: fed non videtur, quod verum dicant, quia ii carnaliter corami-fcetur cum ea affe&u maritali, ratificaretir propter novum confenfum, fi autem afft-fornicario, mortaliter peccaret. Si ai-aij-	tem
tern copula illa fequitur certam cognitionem in libero de íervitute alterius, Temper matri-monium racificat in confpe&u DEI, fi ilia conjun&io fiat affedtu matrimonial!.
87- Quires tertió. An liber, qui con-traxit cum ancilla, quam eredlbat liberam, poílít ab ea íeparari licité aliter quám per judicium Ecclefis ? 154. aut contraxerunt in facie Ecclefia?, aut non , contraxerunt tamen coram teftibus, per quos contra&us poteft probari, aut ita iecrete , quodnul-lo modo poteft probari ? fi primo modo contraxerunt, per judicium Ecclefix fe-parandi funt: quia quamvis in rei veritatc matrimonium fuerit nullum, tamen Eccle-fiae debet confiare de impedimento, quo in forma judicij cognito fententiabit matrimonium nullum fuifle: undenemo proqua-cunquecaufa publica poteft ab uxore fuafe-parari fine judicioEcclefia;. Si autem contraxerunt fecundo modo , edam per judicium Ecclefiae feparandi funt : quiacaufo contra&uum matrimonialium ,quae probari poffunt in judicio Ecclefise, ad judicium Ec-clefias debent referri. Si autem contraxerunt tertio modo, tunc diftinguo: quia aut fama eft eos contraxifle, aut non ? fi fa-ma eft, per judicium Ecclefise Domini fe-parentur ad vitandum fcandalum; Si au-K s	tem
tern de hoc nulla penitus eft fama, non video quare non poflit earn propria authori-tate dimittere, ii certus eft de ejus fervili conditione. Pertrafto hunc 5. non pro ca-tholica Europa , fed pro ijs orbis partibus in quibus Concilium Trident, nec prornul-gatum, nec receptum eft, & ubi Paganis* & infidelibus Catholici, & Chriftiani con-vivunt, ac fub eorum jugo ingemifcunt.
Reliquas controverfias faventeDeo dabit alius publicus dilputationis a ft us.
O. A. M. D. G. E.J. V. H.
THEOLOGIE
EX
Libro LSententiarum JOANNIS DUNS
J	SCOTI
Do&orisMariani &SubtiIiiIimi
P R OPOSITjí
In annua publica Difputatione .	QU, A s Ji
Defcndendas fufcepit Rel. Fr. Nicolaus Rosmann
Studens Generalis. Ord. Min. S. P. Francif. Reform atorum Provincise Croadas Carnioli« Profeifus.
PRESIDE P. F. JACOBO HOFFSTßTu
TER, Ejufdem Ordínis, & Provincias Sacro-rum Canonum, & SS. Theologia; a&uali Le&ore.
Labact in Ecclefia Jmmaculat<e
Virginü DEÍ Gcmtricis in Calos affumpt*. Anno k Virgíneo partu M. D. cc. xiii. Menf 1 Die Hör.
De
ßimmi

De
JnacceßoSacrofanElo My-fierio TRINITATIS.
NOn fola folis claritas lucem pariter nobilitat obfcuritas : clanfTima iiderum congeries occiduo ioli parentat iplendidihs: caecutit quis quis meridie audaci oculo fpeculatur aftrorumPrincipem, ied ut lucis gloriam vieleat, ne-ceiie eft, ut attemperet radios. Arcanum ÜEificac Trinitatis in acceiiüm voco : quia Majefta-Xis fux pleni funtcoeli, & terra, ¿¿uam Divina Providentia ob-
fcuri-
fcuritate ciarefeere voluit,quan-doob fui immenfitatem ab humano inteileóhi perfpici nequit: nulla enim, inquit, D. Byon. 1.i. dedivin.nom.c.ig., monas,aut Trias, ñeque numerus, ñeque uni-tas, aut facunditas * ñeque quid,. quam aliud eorum, qua aut Junt, aut Cognita funt, arcanum illud fummie omnidquefuperantu Di-vinitatu, quodrationem omnem mentémque vincit>enuntiat: nec ejmnomen eft, ñeque ratio fed in ijs, ad qU(£- additm nonpatet, fe-creta eji: puteus hujus Sacro* fan¿fce Trinitatis vere altus eft, atque hoc iplo inacceííus, in umbra itaque , id eft, in fide Catholica certa , & infallibili fcrutaudus, nam & umbra lu-
huic
cis aure# Príeco eft certiffimus: íiuic innixus de hoc inacccíío, InefFabili, & difíicillimo TRI-KITATiS myfterio íit.
s. i.
De SacrofanSo IR INI-
TATIS Myfterio Secun-
Ximius Pr. Amandus Her-
ma ti h profeíTione Francií-canus i' ab intelleótüs praeftan-tia DoftiíFimus, ab editis libris ñominatiílimus pro SS. Trini-tate praemittit fequentia compendióse, fed fubftantialiter. Per ianc Myfteriofam vocem TRI-NITAS cum Eccleíia catholica intelligitur una indiviía fimpli-ciííima entitas Dei á tribus Per-
fonis
fonis aequaliter per identitatem pofleila: & quamvis hoc No-men in Sacris paginis non re-periatur > hand tamerveft eon* tetnnendum, aut reddendum, ut impifc fecit Lutherus expun-gens Litaniarum > verficulum Sanfla Trinitas unus Dew mife-rere nobisl nam ut optimfc mo-net magnus Aurelius, non ejl curandum de <uoce>dum de re con-flat*. & alibi.' non euro quid di-cant Cramatici, dumodo intelli-gam Popuh ; Si enim rebus na-turalibus novis novae imponun-tur voces, & cur non rebus Di-vinitus revelatis non forentim-ponenda verba ? id ipfum evenit in alijs a DEoManiieilatis My-ilerijs.
i.Deus
_____
i. Deus eft ens perfonatum. 2. in quo tres tantíim funt di-verfse Perfonae nec plures, nec paucioref. 3. inter ie realiter diftinótae. 4. & in ÖEitate con-fubftantiales. My fterium Trinitatis feclu§á fide naturali ra-tione probari non poteft. 6. be- , ne verb probabiliter fvaderi, & explican in rebus naturalibus, in quibus veftigia, & imagines lucent, & apparent. 7. Perfonae Divinas in eile perfonali primö conftituuntur,& diftinquuntur non per abfolutas proprietates, fed relativas, feu per reiationes Paternitatis, Filiationis, & Spi-ration is pafilva?. 8. Dantur in Divinis tres fubíiftentise relative, etiam in abftraóto. 9. Scpvx*
':.'	ter
ter memoratas tresfubfiftentias relativas datur íiibfíítentia abfo-luta propria Di vinac EiTentia:, 8c comunis tribus perfonk. 10. Ad mittitur praeterea in Divinis quarta Relatio Originis,nempe Spiratio adrivain Pátre,& Filio. Ii. Sed ä. Patre & Filio minimfc diftin&a realiter, bene verb formaliter Scotiftice. 12. Relationes originis Divinae EíTentise fub fua ratione formali fpe&atae, non dicuntperfeárionem fimpliciter íimplicem, nec funt formaliter finita, nec infinitas, íed abftra-hunt ab utroque.
II.
De Proceßonibw Drei*
narum Perfonarum. i. Antur in Deitate vera,
U & reales procefliones, L	per
per quas una periona procedit ab alia. 2. harum numerus bina-ñus eft, nimirum vera & propria gerteratio Filij, Sc Spiratio Spiritus San&i, necpluresfunt poífibiles. 3. precipua Sc immediata ratio, Cur produ&io Verbi fit generado, non produ6tio Spiritüs S. eft $ quod illa fit naturalis ab inteíle&u , hxc verb libera á volúntate , libera libértate effentiali. 4 Divina EíTentia habet rationem principij quo produdiionum ad intra, y. fed itaut cum intelle¿lu,& volúntate conftituat unum totale,pro-ximum acimediatumprincipiu quo lntelleótus generationisFilij, Voluntas fpirationis paíHvje. 6,
Pa-
_____
Pater folus eftprincipium quod filij, uterque verb fpiritus S. 7. Sed numPater, & Filius fpirent ípiritum fan&um in quantum unum principium,velin quantum aliquo modo diftin¿ti ? Di-co fpiritnm ían&uih procedere á Patre, & Filio ut uno principio u nica ípiration'e, fíe in Concilio Lugdunenfí GregoriusX. Fideli ac devota projéjjione fate-mur,quodfpiritmSMemaliterex Patre & Filio non tanqua ex duo-bw prinápijs, fed tanquam ex uno principio, non duabm fpira-tionibus fed única fpiratione pro-cedit. 8. ProceíTiones Divinas noníuntde nihilo,fedde aliquo, nempe de EíTentia Divina. 9. at-tamen non tanquam de mate-L 2	ria,
___
ria, aut quail materia. 10. Terminus totalis ad Quem Divina-rum Proceflionum efttotaper-iona produira ; terminus verb formais eft ipfamet natura Divina communicataPerfonis pro. duétis àjtftfducentibus. u. Spi-ritûs S. proceiTio eft neceiTaria, & tarnen libera iibertate efTen-tiali. 12. Cognitio Divinae Eiîèn-tiae, Attributorum, Sc Perfona-rum praefupponitur produ&io. ni Verbi, Sc idem dicendumde amore refpe&u fpiritûs S. 13. aft Cognitio 8c amor creaturarum poiîîbiiium nullo modo prae-fupponitur Dîvinisproceiiioni-bus j 14. minus creaturarumfu-turarum , aut existentium. 15, Aétualis intelleétio, &volitio
"no-
non funt adfcióes notio nales, feu produótiones aótivae, bene verb diétio reípeótuVerbi, & fpira-tio aótiva refpe&ufpisitus San-di. 16. Pater non intellig;,t Verbo, feu quod idem eft, non eft formaliter fapiens fapientia ge-nita. 17. Solus Pater dicit notio-naiiter non Verbo,3 fed Verbum,-principiative tamen declarat íe & alia Verbo k fe producto. iB. íi diligere accipiatur eíTentiali-ter, tune Pater & filiusnondili-gunt fe fpiritu fanófco, fed amore elíentiali.
tf. III.
De Perfonis Divinis.
1. TJRima SS. Trinitatis Per-JL íona proprijífime dici-
tur
„____
tur Pater. 2. ac reóbfc appellatur ingénita, & innafeibilis. 3. An tres perfonaeDivinae conveniant in aliqucf» conceptu Communi perfoftxDivin? ? 1yt. Neg. 4. Nomen Verbi eft proprium Secunde Perfofí?. 5. íi ípiritus fan-étus non procederet a Filio, ad-huc realiter períonaliter diftin-gueretur kb illo.
ASS ERTIO N ES
SS. Canonum
Ex Lift. IL Decretatium. Tit.
De DoIo,& Contumacia.
JUre Naturali Canonizo , Ó3 Civili probabilius eß,fi do-
im verfom circa qualitates,
&
__* pm___
& circumftantias Contra ftw á Contrayente Jit commijfus, eique caufam dederit, talem Contraflú non e/Je penitm irritum, ipfojure naturtf.	„
Ex Lib. 111 Decretal Tit,
De Prsebendis, 8c Dignitatibus,
COnferens Beneficiumfive cu-ratum, fíve jimpkx pr<je~ terito Digmore , vel etiam dig-nijjimo, non tenetur ad rejiitutio-ntque digmori, ñeque Eccle» fi<£ \ficut nec ipfe Beneficiarius, qui procuraron tale beneficium, fitveréidonem.
Ex
Ex eodem Libro.
Tit
De Rebus Eccleíize alienandis, • vel non.
PRalatmflne Confenfu Capi-tuliy alijsquejurufolemni-tatibm validé renuntiat baredi-tati, aut legato rei immobilh, aut tnobilh pretiofe reliólo Ecclefia, Jlienatio rerum Ecclefiafiica-lum immobilium pretiofarum ,fi fiat ¿ Pralato ex jujla quidem caufatfed fine traaatu, & con-feríju capituli, ac proinde fine de* bita forma, étfolemnitate Canónicafpettato Jure naturali irrita nonejl.
O. A. M. D. G. E. J. V. H.