Nr. 4890. XI. 1909 Folium officiale Dioecesis Lavantinae. Cerkveni zaukaznik za Lavantinsko skotijo. Kirchliches Verordnungs-Blatt für die Lavanter Diözese. Inhalt: 87. Litterae Apostolicae Pii PP. X., quibus deprime Ordine sancti Francisci nonnulla in perpetuum statuuntur. — 88. Decretum 8. 11. ('. circa Officium et Missam do ss. Perpetua et Fo licitate Mm. pro Ecclesia universa. — 89. Ehefähigkeitszeugnifsc für badische Staatsangehörige. — 90. Zur Frage gemalter Kirchenfenster. - 91. Tretji poučni tečaj za organiste v Mariboru. — 92. Diözesan Chronik Škofijska kronika. — 93. Posvečenje novega aitar j a svetega Križa v Mariborski baziliki. — 94. Literatur. Slovstvo. — 95. Diö-zesan-Nachrichten. 87. Litterae Apostolicae Pii PP. X., quibus de primo ordine sancti Francisci nonnulla in perpetuum statuuntur. PIUS EPISCOPUS SERVUS SERVORUM DEI AD PERPETUAM REI MEMORIAM Septimo i am pleno saeculo, postquam Ordinis Eranciscalis initia feliciter constituta sunt, i ure quidem, quotquot Franciscum auctorem suum et parentem agnoscunt, laetabile factum concelebrant, grataeque pietatis significatione multiplici memoriam viri sanctissimi et immortalia eius in commune beneficia gestiunt recolere. Sed quamquam praecipua quaedam est ratio, cur id sollemne ante alios agant Minoritae ; eiusdem tamen sollemnitatis laetitiaeque in partem omnes venire decet, quicumque Franciscana Instituta pro merito suspiciunt, maximeque decet hanc Apostolieam Sedem ; cuius cum semper sin- gulari favore et gratia, tum magna existimatione et iu-dicio ipsa illa Instituta floruerunt. Innumerabilia paene, eaque praeclara exstant huius rei in actis Decessorum Nostrorum monumenta. Principio Gregorius IX., qui et Seraphici Patriarchae studiose amicitiam coluerat, et, cardinalis, legitimum Franciscalium patronum primus egerat : „Sancta, inquit, plantatio Fratrum Minorum Ordinis sub beato Francisco bonae memoriae incepit, et mirabiliter profecit, per gratiam lesu Christi flores sanctae conversationis longe lateque proferens, et odores.“1 Isque, cum gravi sollicitudinum et curarum mole premeretur, ita ad alumnos Francisci in generalem coetum congregatos scribens, declaravit quam patrocinio beati Patris, quamque ipsius filiorum precibus confideret : „Inter pressuras innumeras et angustias infinitas, quas plus ferre possumus, quam referre, consolationis et gaudii materiam * Litt. Recolentes, dic 29. April. 1228. resumentes, gratias et laudes, quas possumus, referimus Redemptori qui beatum Franciscum, Patrem Nostrum et vestrum, forte autem magis Nostrum, quam omnium vestrum, adhuc in carne viventem insignibus praeveniens muneribus gratiarum, tanta nunc eum cum ipso regnantem clarificat gloria, ... ut Nos, in eiusdem Sancti magis ac magis pio amore succensi, totis affectibus in ipsius laudibus delectemur; sperantes, ut quos in saeculo extra saeculum vivens tota mente dilexit, et Nos nunc clarius amplexatur, quo illum, qui est vera cliaritas, vicinius intuetur, pro Nobis intercedere non desistat ; et vos, quos idem in Christo regenerans in abundantia divitiarum al-tissimae paupertatis reliquit haeredes, gerentes in intimis visceribus caritatis ad profectum Ordinis vestri adspiremus ardenter, proposita Nobis spe, quod vestrarum orationum suffragiis, nostrarum tolerantiae passionum nobis provenient in salutem.“' Idem autem Pontifex, in commendanda Episcopis familia Franciscalium (id quod Honorius III., vivo Francisco, iam fecerat), perhonorificis his verbis usus est: „Quoniam abundavit iniquitas et refrignit caritas plurimorum, ecee Ordinem dilectorum filiorum Fratrum Minorum Dominus suscitavit, qui non quae sua sunt, sed quae sunt Christi, quaerentes, tam contra profligandas haereses, quam contra pestes alias mortiferas exstirpandas, se dedicarunt evangelizationi verbi Dei in abiectionem voluntariae paupertatis. “2 Cum Gregorio plane concinit Nicolaus III. : „Haec est Minorum Fratrum mitis et docilis in paupertate et humilitate per almum Christi confessorem Franciscum ra- 1 Litt. Mirificans, die 16. Mai i 1230. * Litt. Quoniam, die 6. Apr. 1237. dicata Religio, qui, ex illo vero semine germinans, germen illud per Regulam sparsit in filios, quos sibi et Deo per suum ministerium in observantia evangelij generavit. Isti sunt filii, qui, docente Iacob, Verbum aeternum Dei Filium, insitum humanae naturae in horto virginalis uteri, potens salvare animas in mansuetudine susceperunt. Hi sunt illius sanctae Regulae professores, quae evangelico fundatur eloquio, vitae Christi roboratur exemplo, fundatorum militantis Ecclesiae Apostolorum eius sermonibus actibusque firmatur Haec est apud Deum et Patrem munda et immaculata Religio, quae descendens a Patre luminum per eius Filium exemplariter, et verbaliter Apostolis tradita et demum per Spiritum Sanctum beato Francisco et eum sequentibus inspirata, totius in se quasi continet testimonium Trinitatis. Haec est, cui, attestante Paulo, nemo de cetero decet esse molestus, quam Christus passionis suae stigmatibus confirmavit, volens institutorem ipsius passionis suae signis notabiliter insigniri.“1 Item Clemens V., qui locum illum Eccli. XXIV, 42, Exivi de paradiso, dixi: rigabo hortum plantationum sic ad praeconium Seraphici Ordinis accommodat: „Hic hortus siquidem est Fratrum Minorum sancta Religio, quae muris regularis observantiae firmiter undique circumclusa intra se, solo contenta Deo, adornatur abunde novellis plantationibus filiorum. Ad hunc veniens dilectus Dei Filius mortificantis poenitentiae myrrham metit cum aromatibus, quae suavitate mira universis odorem attrahentis sanctimoniae circumfundunt. Ilacc est illa caelestis vitae forma et regula, quam descripsit ille confessor Christi eximius, sanctus Franciscus ac servandam a suis filiis verbo docuit pariter et exemplo.“2 Ita etiam hunc Ordinem effert Leo X.: ,Haec est sacra illa Minorum Fratrum Religio, quae, virentibus caeremoniarum foliis, per viros apostolicos, tamquam per palmites extensos a mare usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrarum, vino sapientiae et scientiae irrigavit montes, et implevit terram. Haec est Religio sancta et immaculata, in qua, per speculum sine macula, Redemptoris contemplatur praesentia, vitae Christi et Apostolorum inspicitur forma, per quam primorum Ecclesiae fundatorum ante oculos christianac plebis reducitur norma; quae demum nihil nisi divinum, angelicum, omni perfectione refertum, Christoque nil nisi conforme, ut non immerito sua dicatur, repraesentat.“3 Similiter Xistus V.: „Ad denuo inflammanda corda Nostra, Fater misericordiarum et luminum, famulum suum beatum Franciscum misit, et in tam larga benedictione dulcedinis praevenit, ut non modo virtutum praerogativis 1 Litt. Exiit, die 14. Aug. 1279. 2 Const. Exivi, die 6. Maii 1312. 3 Const. Ite et vos, dio 29. Maii 1517. et meritis celebrem fecerit, sed et in carne ipsius sacra Christi Stigmata renovaverit, et mira Crucis mysteria, ligamina et paupertatem multiformiter in eo ad vivum demonstraverit, adeo ut vere Christus Francisco inferre possit: ,Semitam meam et funiculum meum investigasti, et omnes vias meas praevidisti/ Unde et factum est, ut meritis dicti beati Francisci sacrosancta mater Ecclesia, foetu novae prolis amplificata, ac multorum sanctorum eius Instituti meritis, virtutibus, exemplis et miraculis aucta, necnon quamplurimis Episcopis, Archiepiscopis, Patriarchis, Cardinalibus, Regibus et Summis Pontificibus decorata, non possit ad cius devotionis et imitationis sectanda vestigia non esse propensa.“1 Nec vero unquam postea de Francisco ciusque institutis Apostolicae Sedis praedicatio conticuit. E monumentis autem reccntioris memoriae, praetereundae non sunt eae Litterae Gregorii XVI., in quibus de Aede Mariae Angelorum Assisiensi scribit: „In eo templo, Umbriae atque adeo totius Occidentis praecipuum decus, sanctus Franciscus Assisiensis maiores quotidie efficiens in eximia sanctitate processus, et mira omnipotentis Dei charismata accipiens in caelestium rerum meditatione continenter defixus, divino impulsus instinctu, sui Ordinis fundamenta iecit, atque divini Nostri Reparatoris ciusque sanctissimae, Genitricis placido aspectu, suavissimisque fuit dignatus colloquiis.“2 —• Sed potissime digna sunt, quae commemorentur, acta Leonis XIII. ; qui quidem in Litteris Ency-clicis Auspicato, ubi laudes Assisiensis Patris grandiloqua et gravi oratione persequitur, haec habet : „Ista rerum miracula angelico potius quam humano celebranda praeconio, satis demonstrant quantus ille Vir, quamque dignus fuerit quem aequalibus suis ad mores christianos revocandis Deus destinaret. Profecto ad Damiani aedem exaudita Francisco est ma or humana vox: I, labantem tuere domum meam. Ncque minus admirationis habet oblata divinitus Innocentio III. species, cum sibi videre visus est Basilicae Lateranensis inclinata moenia humeris suis Franciscum sustinentem. Quorum vis ratioqne portentorum perspicua est : nimirum significabatur, christianac reipublicae non leve per ea tempora praesidium et columen Franciscum futurum. Revera nihil cunctatus est quin accingeretur. Duodeni illi, qui se in eius disciplinam primi contulerant, exigui instar seminis exstiterunt, quod secundo Dei numine, auspiciisque Pontificis maximi, celeriter visum est in uberrimam segetem adolescere.“ — Idem in Constitutione Misericors Dei Filius : „Iamvero in curandis Iesu Christi praeceptis Instituta Franciscalia tota sunt posita ; ncque enim quicquam spectavit aliud aucter sanctissimus, quam ut in iis, velut in quadam palaestra, diligentius vita chri- 1 Litt. Divinae, die 29. Aug. 1587. 2 Litt. Neminem, die 7. Febr. 1832. stiana exerceretur. Profecto Ordines Franciscales duo priores, magnarum virtutum informati disciplinis, perfectius quiddam diviniusque persequuntur“. — Atque in Constitutione Felicitate quadam: „Insignis est enim et benevolentia studioque Sedis Apostolicae dignissima ea, quae Fratrum Minorum familia nominatur, beati Francise! frequens ac mansura soboles. Ei quidem Parens suus, quas leges, quae praecepta vivendi ipse dedisset, ea omnia imperavit ut religiosissime custodiret in perpetuitate consequentium temporum ; nec frustra imperavit. Vix enim societas hominum est ulla, quae tot virtuti rigidos custodes eduxerit, vel tot nomini Christiano praecones, Christo martyres, caelo cives ediderit, aut in qua tantus virorum proventus, qui iis artibus, quibus qui excellunt praestare ceteris indicantur, rem ehristianam remque ipsam civilem illustrarmi, adiuverint.“ Iamvero Nos, qui, ut ipse de se Leo confirmabat,1 „Franciscum Assisiensem admirari, praecipuaque religione colere ab adolescentia assuevimus, et in familiam Fran-ciscanam adscitos esse gloriamur“, certe non minoris, quam Decessorum Nostrorum quivis, grande beati Patris Opus aestimamus, nec secus, atque illi, peculiari quodam studio Nostro dignum ducimus. In hac igitur saecularium sollemnium celebritate, cum Ordinis, a Francisco divinitus fundati, magna in rem ehristianam promerita verbis Decessorum illustravimus, videtur Nobis, palam facere et mansuro probare testimonio plenum paternae caritatis animum, quo tres familias, unde Franciscalium Ordo princeps constat, sine ullo discrimine complectimur. Certe quidem humani ingenii mobilitate et varia conversione temporum sensim factum est, ut Franeiscani sodales cx concordissima communitate vitae atque victus in diversas deinceps disciplinas abirent. „Summam rerum inopiam, quam Vir sanctissimus in omni vita adamavit unice, cx alumnis eius optavere nonnulli, simillimam ; nonnulli, quibus ea visa gravior, modice temperatam maluerunt. Quare aliorum ab aliis secessione facta, hinc Observantes orti, illinc Conventuales. Similiter rigidam innocentiam, ititas magniticasque virtutes, quibus ille ad miraculum eluxerat, alii quidem imitari animose ac severe, alii lenius uc remissius velle. Ex prioribus iis fratrum Capulatorum familia coalita, divisio tripartita consecuta est.“2 — Ad legitimarum varietatem disciplinarum nihil obstare, quominus qui cuivis earum essent adseripti, omnes se germanam Francise! progeniem esse iure defenderent, pluries est Apostolicae Sedis auctoritate sancitum. Ita Leo X. : „Quod ipsi Fratres de Observantia et Reformati, veri et indubitati Fratres Ordinis B. Francisci et eius Regulae observatores semper fuerint, ac, divina favente gratia, sint fu- 1 Litt. Encycl. Auspicato. ‘‘ Const. Felicitate quadam. turi, sine aliqua interruptione seu divisiore, a tempore editae Regulae per B. Franciscum usque ad praesens ac sub ipsius B. Francisci Regula militaverint, et etiam ad praesens militent ; sicque in omnibus teneri et observari ac decidi debere decernimus ac mandamus.“1 Et Clemens VIII. Fratres Minores de Strictiori Observantia Reformatos nuncupatos ab iniuriis quorumdam tuetur. „Ipsosque Reformatos, declarat, veros filios et indubitatos Fratres Ordinis sancti Francisci.“2 De Capuceinis autem, Paulus V.,3 Urbanus VIII.,4 Clemens XII.,5 eos „esse vere Fratres Minores“, et „originem seu principium illorum esse realiter et cum effectu computandum a tempore primaevae et originalis institutionis Regulae Seraphicae, cuius observantiam ipsi Fratres Capuccini semper sine aliqua interruptione continuarunt“, eosdemque „fuisse et esse ex vera et numquam interrupta linea, ac veros et indubitatos Fratres Ordinis sancti Francisci, et illius Regulae observatores, subque ipsius B. Francisci Regula militasse et ab praesens quoque militare“ statuunt. — Ilaec ipsa Nos affirmantes, volumus, iubemus, ut quotquot sunt de ternis disciplinis Franciscalis Ordinis primi, omnes non solum germani sed gemelli Fratres, omnes eodem Francisco nati eisdemque religiosae vitae documentis ad unam ipsius Regulam exculti, cum inter se tum ab omnibus habeantur. Itaque ut huius caritatis fraternae, quae inter filios beatissimi Patris una dominari debet, melius tuta et salva iura sint, ideoque ut Franciscana Instituta uberiores Ecclesiae sanctae fructus pariant, Nos de communibus totius gentis Minoritieao rationibus haec valere in perpetuum, tamquam certa principia et capita, decernimus, saneteque ab omnibus servari ex Apostolicae potestatis plenitudine praecipimus quae infra scripta sunt : I. Ordo primus sancti Francisci, si Patrem legiferum a quo conditus, si Regulam, qua utitur, spectes, una est religiosorum familia : si vero rationem regiminis et Constitutiones, quibus ex Apostolicae Sedis praescripto gubernatur, in tres familias dividitur: quarum una est Fratrum Minorum, quae olim a Regulari Observantia dicebatur, quaeque quum in quatuor sodalitia esset distincta, id est in Observantes, Reformatos, Alcantarinos, Recollectos, a Leone XIII. fel. ree. ad unitatem revocata est, uno Ordinis Fratrum Minorum indito nomine ; altera est Fratrum Minorum qui Conventuales audiunt ; tertia Fratrum Minorum qui Capuccini appellantur. II. Familia, seu Ordo, Fratrum Minorum, cui quondam a Regulari Observantia nomen fuit, postquam a Le- 1 Litt. Licet, die 6. Dee. 1517. 8 Litt. Ex iniuncto, dic 7. Sept. 1692. 8 Litt. Ecclesiae, die 15. Oct. 1608. 4 Litt. Salvatoris, die 28. Iun. 1627. 6 Litt. Ea quae, die 14. Ma i i 1735. one XIII. ex variis sodalitiis in unum redacta est, si ab Unione Leoniana appelletur, recte appelletur. Ea quidem „ex concessu Sedis Apostolicae antecedit loco et honore“ ceteras Francisealium familias, eiusque alumni „Fratrum Minorum merum nomen a Leone X. acceptum retinent“, ut ait in Constitutione Felicitate quadam Decessor Noster : sed tamen non sic hoc nomen interpretandum est, quasi in ipsa tantum familia omnis Ordo Minoriticus videatur consistere. Patet interpretationem huiusmodi et longe abesse a vero, et valde reliquis Minoritis non paucis esse iniurio-sain. Quoties igitur appellatio Ordinis Fratrum Minorum sine ullo apposito ambiguitatem haberet, oportere hanc familiam de qua loquimur, eiusque Moderatores et sodales, praesertim in actis publicis, propria peculiarique adiecta nota designari, vocariquc Ordinem Fratrum Minorum ah Unione Leoniana, Moderatores et sodales Ordinis Fratrum Minorum ob Unione Leoniana, statuimus et sancimus. III. Titulus Ministri Generalis totius Ordinis Minorum, quo titulo utitur Minister Generalis familiae eiusdem quam ab Unione Leoniana appellamus, meri honoris est, nec quicquam jurisdictionis aut potestatis in ceteras Francisealium familias notat. IV. Nomina Capuccinus, Conventualis, Unionis Leo-uianae Franciscales discriminant non id notando, quod ad rationem ipsam et naturam Fratris Minoris pertinet : hoc enim in Regula Seraphica consistit quae apud omnes Franciscales Ordinis primi una atque eadem est: verum eas designando res quae in hoc genero, accidunt naturae ; et hae sunt Constitutiones, quas unaquaeque familia proprias et peculiares in observanda Regula, ex Apostolicae Sedis praescripto, sequitur. V. Minister Generalis Fratrum Minorum ab Unione Leoniana, item ex concessu Sedis Apostolicae, in omnibus coetibus sacrisque publicis, ubicumque lex de praestantia loci obtinet, Ministrum Generalem Conventualium, uterque autem Ministrum Generalem Capuccinorum praecedit. Familiae vero e singulis coenobiis quem locum inter se in pompis aliisque sacris publicis teneant, pluribus Apostolicae Sedis decretis definitum est. VI. Trium familiarum Francisealium Ministri Generales omnes sunt atque habendi sunt et dignitate et potestate pares, ut Vicarii atque adeo veri successores sancti Francisci, nempe pro sua quisque familia, atque etiam pro sodalibus Secundi et Tertii Ordinis, quotquot suae habent vel jurisdictioni subicctos vel familiae aggregatos : iidem praedecessorum suorum perpetuam seriem ab ipso Patre Seraphico omnes iure ducunt. VII. Tres Ordinis Minoritici familiae, quasi totidem rami sunt nobilissimae arboris, cuius radix ac truncus Franciscus est. Propterea Fratres Minores tum Unionis Leonianae, tum Conventuales, tum Capuccini pari pleno-que iure veri Franciscales, verique Fratres Minores et sunt et haberi debent. Ii dem que non alii aliis antiquiores dicendi sunt, quandoquidem eorum omnium originem verum est repeti ab ipsa instituta Regula Seraphica, cuius omnes observantiam sine ulla intermissione continuarunt. Vili. E Francisealium templis illud habendum esse sacerrimum, in quo ipse Pater legifer beatissimus requiescit, vix attinet dicere : quae aedes propterea mature a Gregorio IX. Ordinis Seraphici Caput et Mater renunciata est,5 et a Benedicto XIV. per Litteras Fidelis ad dignitatem praeterea Basilicae Patriarchalis et Capellae Papalis est evecta. — Sed insignis etiam dignitas est Aedis Mariae Angelorum de Portiuncula ; de qua Benedictus XIII. : „Ne quis denique Basilicam beati Francisci civitatis Assi-siensis, ubi sacrum eius corpus requiescit, a Romanis Pontificibus, praedecessoribus Nostris, variis privilegiis auctam, ita supra ceteras eiusdem Ordinis ecclesias verbis aut scriptis extollat et etterat, ut debitus honor ac reverentia denegetur Basilicae B. Mariae de Portiuncula extra muros eiusdem urbis, in qua constat, Seraphicum Patrem Institutum suum inchoasse ; praecipimus et mandamus, ut ambae Basilicae, diversis licet rationibus, B. Mariae quidem propter Ordinis primordia, Assisiensis vero propter sacrum corpus sanctissimi Institutoris, tamquam Ordinis matrices ab omnibus Fratribus Minoribus agnoscantur et observentur.“2 Nos vero ipsam quoque Basilicam Mariae Angelorum nuper datis Litteris Omnipotens ac misericors Dominus Matrem et Caput Ordinis Minorum diximus, eam-que Basilicae Patriarchalis et Capellae Papalis titulo honestavimus. Quare utramque Basilicam, quasi commune patrimonium, tueantur oportet, quotquot filiorum Francisci gloriantur nomine : utramque omnes tamquam paternam domum fidentes laetique celebrent, ibique omnibus fraternae caritatis officiis recreati sentiant, quam bonum et quam iucundum habitare fratres in unum. IX. Ministri Generales triplicis Minorum familiae pari sunt potestate in Ordinem Tertium. Tertiarii propterea qui Ministro generali unius familiae pareat, iisdem privilegiis indulgentiisque fruuntur, ac qui duobus aliis subiecti sunt. Nec licebit qui Tertio Ordini adseripti sunt, eos Tertiarios vel ab Unione Leoniana, vel Conventuales, vel Capuccinos appellare, sed Tertiarios S. Francisci seu Franciscales, sine alio apposito dici oportebit. X. Decora, quibus aliqua ex tribus Minorum familiis elucet ; praeconia, quibus ab Apostolica Sede ornatur ; sancti beati, venerabiles Viri quibus illustratur, quamquam praecipue illius familiae sunt, tamen iure fraternitatis ad ceteras quoque, ut communia ornamenta, pertinent. Veteres vero Ordinis gloriae, a rebus gestis aut a sanctis viris profectae ante canonicam divisionem a Leone X. factam 1 Litt, h qui, die 22. Apr. 1280. 2 Litt. Qui pacem, die 21. Iui. 1728. ipsius Ordinis,1 nullius ex tribus familiis habendae sunt praecipuae, sed omnium promiscuae. Ista Nos, quae vel declarando, vel definiendo, vel praecipiendo praescripsimus, plurimum posse ad copulandos omnium inter se Franciscalium animos arbitramur. Ceterum, „Qui pacem loquitur in plebem suam et super sanctos suos, certam illam avertendae contentionis vim rationemque discipulis designavit, monitis exemplisquc suis eosdem adhortatus, ut, qui maior esset inter ipsos, fieret sicut minor, ac proinde esse contenderent non praeeminentia et primatu, sed ministrandi ac subiacendi humilitate praecessores. Ilacc autem documenta B. Franciscus Seraphici Ordinis conditor, et ipse mirabiliter arripuit et expressit, et custodiendae pacis firmamentum esse voluit alumnis suis.“2 Omnes igitur dicto audientes sint Patri legifero, sic praecipienti: „Non litigent, neque contendant verbis, ncc alios indicent; sed sint mites, pacifici, modesti, mansueti, humiles, honeste loquentes omnibus,sicut decet.“3 Et „caveant ah omni superbia, vanagloria, invidia.“4 Qui autem ad normam suarum Constitutionum in ipso cultu Domus Dei et in perfunctione sacrorum atque in rerum humanarum usu rigidam sequuntur paupertatem, ne despiciunt ceteros; de quibus Leo X.: „Declaramus et decernimus, vos illornm tantum esse custodes et non possessores, et propterea, absque vestrae professionis macula aut violatione, cum deceat, iuxta celebritatem solemnita-tum, et solemnioribus officiis et decentioribus paramen-tis divinam honorare Maiestatem, et ipsius cultum munificare, et aliis, quibus tam Ordo quam Fratres utuntur, communiter vel divisim, uti et potiri libere et licite posse.“6 Quod si inter Fratres Minores ullum legitimae praestantiae discrimen agnosci debet, illud non in eo ponendum est quod alius de alia familia sit, qua quidem re omnes cos pares esse diximus ; sed in hoc, quod alius alio melius et iudiciis et dictis et factis caritatem fraternam erga sodales, ceterarum praesertim familiarum, custodiat ; atque alius alio perfectius Regulae Seraphicae, pro suae Familiae Constitutionibus, praescripta servet. Omnino qualis debeat esso Fratrum minorum inter se consuetudo, intelligi ex his potest, quae de priscis Francisci filiis habet Thomas a Celano : „0 quanto caritatis ardore flagrabant novi Christi discipuli! Quantus in eis piae societatis vigebat amor! Cum enim alicubi pariter convenirent, vel in via, ut moris est, sibi invicem, obviarent, ibi spiculum spiritalis resultabat amoris, super omnem amorem verae dilectionis seminarium spargens. Quid illud ? Casti amplexus, suaves affectus, osculum sanctum, dulce colloquium, risus mo- * Const. Ite et vos. 2 Benerlict. XIII., Litt. Qui pacem. 3 Re;7 Gap. III. 4 Ibid. Cap. X. 3 Litt.. Merentur, dio 2. lan. 1514. destus, aspectus iucundus, oculus simplex, animus supplex, lingua placabilis, responsio mollis, idem propositum, promptum obsequium et indefessa manus. Et quidem, cum cuncta terrena despicerent et se ipsos numquain amore privato diligerent, totius amoris affectum in commune refundentes, se ipsos dare in pretium satagebant, ut fraternae necessitati pariter subvenirent. “1 — Nos vero, ut caritatis fraternitatisque vincula, quibus inter se Franciscales trium familiarum continentur, vel arctiora fiant, haec in perpetuum damus et tribuimus: I Ut dedicatio duarum Basilicarum Assisiensium, quae totius Ordinis Minorum, licet diversa ex causa, matrices et capita sunt, ab universis triplicis familiae clericis ritu duplici secundae classis celebretur; et ambae iisdem indulgentiis iisdemque privilegiis et nunc et in posterum gaudeant. Fratres autem eis Basilicis addicti, meminerint, se omnium sodalium, non solum e sua ipsorum familia, sed aliorum etiam, personam gerere ; ob eamque rem, Deum Omnipotentem, Mariam Immaculatam, Patrem Seraphicum, omnium nomine, quotidie colere et laudare ne cessent. II. Ut in sacris, pompis, aliisque sollemnibus, quae adstante Pontifice Maximo fiant, tres Ministri Generales una simul procedant, servata tamen inter se lege praecedendi. III. Ut indulgentiae, gratiae, exemptiones, privilegia omnia quae uni Minorum familiae concessa vel iam sint vel posthac fuerint, ea ipsa ceteris familiis concessa censeantur et sint. Quod si cuiuspiam rei concessio ad mitigandam Regulam Seraphicam pertineat, non iis suffragabitur, quorum Constitutiones nullam huiusmodi mitigationem patiuntur. Facultates autem, quae Viam Crucis, Scapulare sancti Ioseph, Chordam sancti Francisci, item pias consociationes et, sodalitia spectant, ab eo tantum Ministro Generali tribuantur in posterum, cui usque adhuc reservatae sunt. IV. Ut officia ritualia, quae de Sanctis et Beatis Ordinis sunt vel ad priva sacra seu devotiones attinent, uni familiae concessa, ab aliis quoque familiis, probante generali aut Capitulo aut Definitorio, adhiberi, nullo alio intercedente indulto, liceat: idem de aliis omnibus privilegiis in re liturgica, uni familiae tributis, fieri licebit. V. Ut omnes Romanorum Pontificum vel Apostolicae Sedis Litterae, in quibus generatila instituta Francisealia laudantur, ornantur, defenduntur, etsi ad unius familiae Ministrum Generalem, moderatores, ceteros, sodales datae sint, tamen ad Ministros Generales, moderatores ceteros, sodales aliarum quoque familiarum datae intelligantur. Praesentes vero Litteras et quaecumque in ipsis habentur, nullo unquam tempore do subreptionis, aut obreptionis, sive intentionis Nostrae vitio, aliovo quovis defectu 1 Legenda, I, Gap. 15. notari, vel impugnari posse ; sed semper validas et in suo robore fore et esse, atque ab omnibus cuiusvis gradus et praeeminentiae inviolabiliter in iudieio et extra observari debere, decernimus; irritum quoque et inane si secus super his a quoquam, quavis auctoritate vel praetextu, scienter vel ignoranter contigerit attentari declarantes; contrariis non obstantibus quibuscumque, etiam speciali et specialissima mentione dignis ; quibus omnibus ex plenitudine potestatis, certa scientia et motu proprio quoad praemissa expresse derogaram, et derogatum esse declaramus. Volumus autem ut harum Litterarum exemplis, etiam impressis, manu tamen notarii subscriptis et per constitu- tum in ecclesiastica dignitate virum sigillo munitis, eadem habeatur fides, quae Nostrae voluntatis significationi, his praesentibus ostensis, haberetur. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam Nostrae constitutionis, ordinationis, unionis, limitationis, derogationis, voluntatis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Romae apud S. Petrum sui» annulo Piscatoris, in festo 8. Francisci Assisiensis, die IV. Octobris MCMIX, Pontificatus Nostri anno septimo. Pius PP. X. 88. Decretum 8. Congregationis Rituum circa Officium et Missam de ss. Perpetua et Felicitate Martyribus pro Ecclesia universa. Urbis et Orbis. In Breviario Romano die 6. Martii. In festo ss. Perpetuae et Felicitatis Martyrum. Duplex. Omnia de communi Martyrum non Virginum, praeter sequentia : A.d Magnificat et Benedictus. Aut. Istarum est enim regnum coelorum, quae contempserunt vitam mundi, et pervenerunt ad praemia regni, et laverunt stolas suas in sanguine Agni. V. Gloria et honore coronasti eas, Domine. Et constituisti eas super opera manuum tuarum. ORATIO. Da nobis, quaesumus, Domine Deus noster, sanctarum martyrum tuarum Perpetuae et Felicitatis palmas incessabili devotione venerari : ut quas digna mente non possumus celebrare ; humilibus saltem frequentemus obsequiis. Per Dominum. In I. Nocturnd. Lectiones Confitebor, de communi Virginum, 21 loco. Extra Quadragesimam, de Scriptura occurrente. In II. Nocturno. Lectio IV. Perpetua et Felicitas, in persecutione Severi Imperatoris, in Africa, una cum Revocato, Saturnino et Secundulo comprehensae sunt, et in tenebricosum carcerem detrusae, quibus ultra adiunctus est Satyrus. Erant adhuc catechumenae, sed paulo post baptizatae sunt. Paucis diebus interjectis, e carcere ad forum deductae cum sociis, post gloriosam confessionem, ab Hilarione procuratore damnantur ad bestias. Inde hilares descendunt ad carcerem, ubi variis visionibus recreantur, et ad martyrii palmam accenduntur. Perpetuam, nec patris senio confecti iteratae prcccs et lacrymae, nec erga filium infantem pendentem ad ubera maternus amor, nec supplicii atrocitas a Christi fide dimovere umquam potuerunt. Lectio V. Felicitas vero, instante spectaculi die, cum octo iam menses praegnans esset, in magno erat luctu, ne differretur: leges quippe vetabant, praegnantes supplicio affici. At precibus commartyrum accelerato partu, enixa est filiam. Cumque in partu laborans doleret, ait illi quidam de custodibus: Quae sic modo doles, quid facies, obiecta bestiis? Cui illa: Modo ego patior: illic autem alius erit in me, qui patietur pro me, quia et ego pro illo passura sum. Lectio VI. In amphitheatrum, toto inspectanto populo, producuntur tandem generosae mulieres, nonis Martii, ac primum flagellis caeduntur. Tunc a ferocissima vacca aliquandiu iactatae, plagis concisae et in terram elisae sunt : demum cum sociis, qui a variis bestiis vexati fuerant, gladiorum ictibus conficiuntur. Harum sanctarum martyrum festum Pius decimus Pontifex Maximus ad ritum duplicem pro universa Ecclesia evexit, ac diei sextae Martii adsignari mandavit. In III Nocturno. Homilia in Evangelium Simile est, de eodem communi. In Quadragesima, IX. Lectio de Homilia feriae occurrentis. IN MISSALI liOMANO. Missa Me exspectaverunt, de communi non Virginum, cum Orationibus 2° loco de •pluribus Martyribus. DECRETUM. Reverendissimus Dominus Bartholomaeus Clemens Combes, Archicpiscopus Carthaginem atque Algerien, occasionem nactus, qua lapideum operculum cum inscriptione vetustissimi tumuli, seu sepulcri, inclytarum ecclesiae Africanae martyrum, sanctarum Perpetuae et Felicitatis (ac sociorum': Satyri, Saturnini, Revocati et Secandoli) in lucem prodiit; diuturna vota cleri ac fidelis plebis illius ecclesiae depromens, sanctissimum Dominum nostrum Pium Papam X. "enixis precibus rogavit, ut festum earundem sanctarum Martyrum e simplici ritu ad duplicem minorem evehere, ac diei sextae Martii adsignare cum Officio et Missa propriis, illudque ad universam Ecclesiam extendere dignaretur. Sanctitas porro Sua, has preces, ab infra-scripto Cardinali sacrae Rituum Congregationi Praefecto relatas, peramanter excipiens, festum sanctarum Perpetuae et Felicitatis martyrum sub ritu duplici minori in universa Ecclesia amodo die sexta Martii quotannis celebrari mandavit, cum Officio et Missa de communi Martyrum non Virginum, et lectionibus secundi nocturni, quae ab eadem sacra Congregatione revisae atque emendatae, huic praeiacent decreto : servatis rubricis. Contrariis non obstantibus quibuscumque. Die 25. Augusti 1909. Fr. 8. Card. Martinelli, Praefectus. L. 4- 8. Philippus Can. di Fava, Substitutus. 89. GhefühigkettsMgnijfe für Aie Hochlülffiche k. k. steiermärkische Statthalterei in Graz hat unterm 27. September 1009 St. Z. : 6 1909 Nach- stehendes anher mitgeteilt: „Das k. k. Ministerium des Innern hat im Einvernehmen mit dem k. k. Justiz-Ministerium und dem k. k. Ministerium für Kultus und Unterricht mit dem Erlasse vom 14. August 1909 Z: 14833 ex 1907 folgendes eröffnet : Das in der Ministerial-Verordnung vom 24. Mar; 1871, R. G. Bl. Nr. 22, erwähnte badische Gesetz vom 21. Dezember 1869 ist bereits außer Kraft getreten. Laut im diplomatischen Wege erhaltener Auskunft der grvßherzoglich-badischen Regierung ist badischen Staatsangehörigen, welche sich in Österreich verehelichen wollen, durch badische Gesetze keine besondere Verpflichtung mehr auferlegt. Der nach österreichischem Rechte (dem Hofkanzleidekrete vom 22. Dezember 1814, Nr. 1118 I. G. S.) von jedem Hierlands sich verehelichenden Ausländer abzuverlangende Nachweis über seine persönliche Fähigkeit, einen gültigen Ehevertrag einzugehen, hat bei badischen Staatsangehörigen nunmehr nur in dem Ehefähigkeitszeugnisse des heimatlichen Standesbeamten zu bestehen. Zur Ausstellung dieses Zeugnisses ist nach den diesbezüglichen badischen Vorschriften (§§ 275 und 278 der Dienst- badische Staatsangehörige. Weisung für die badischen Standesbeamten vom 18. Jänner 1901) derjenige badische Standesbeamte zuständig, in dessen Bezirk der badische Brautteil den Wohnsitz oder gewöhnlichen Aufenthalt hat oder zuletzt gehabt hat, in Ermangelung eines solchen der Standesbeamte des Geburtsortes und wenn der Geburtsort nicht in Baden liegt, der Standesbeamte des badischen Ortes, in welchem ein Elternteil der badischen Partei wohnt oder zuletzt gewohnt hat. Ist ein solcher Wohnort nicht bekannt, so ist der Standesbeamte des Geburtsortes des Vaters, bei unehelichen Kindern des Geburtsortes der Mutter, und wenn auch dieser Geburtsort nicht in Baden liegen oder unbekannt sein sollte, der Standesbeamte in Karlsruhe zuständig. Das Zeugnis hat beide Brautteile nach Vor- und Familiennamen, Stand, Alter sowie Wohn- und Geburtsort zu bezeichnen und muß mit dem Dienstsiegel versehen und im Sinne des Legalifierungsvertrages vom 25. Februar 1880 zwischen Österreich-Ungarn und dem Deutschen Reiche, R. G. Bl. Nr. 85, entsprechend legalisiert sein." Hievon werden die fb. Pfarrämter mit dem Beifügen verständigt, daß sie sich im gegebenen Falle nach obigen Anordnungen zu richten haben. 90. Zur Frage gemalter Kirchenfenjter. Hl ber Glasmalerei und deren Verwendbarkeit bei Kirchen fenstern brachte das „Kirchliche Verordnungsblatt" im März 1897 Nummer IV, Absatz II, eine bemerkenswerte Unterweisung und im Anschlüsse daran im November 1898, Nummer X, Absatz 18, einen Nachtrag. Zu diesem wurde unter anderem hinsichtlich der einschiffigen Renaiffanqe- und Barockkirchen bemerkt, daß für dieselben der Schmuck bemalter Fenster zu empfehlen ist. Dies gilt indes nur für größere Kirchen und mich für solche im beschränkteren Maße. Hierüber schreibt nämlich die k. k. Zentral-Kommifsion für Kunst- und historische Denkmale unter dem 22. August 1909, Zl. 3853 wie folgt: „In jüngster Zeit häufen sich die Fälle, daß seitens der Kirchenvorstehnngen oder seitens frommer Spender Glas-malereifenster in Kirchen gestiftet werden, welche ihres Stiles oder des Stiles ihrer Einrichtung halber überhaupt nicht zur Aufnahme bunter Verglasungen geeignet sind. Die Zentralkommission erlaubt sich darauf hinzuweisen, daß Glasmalereifenster besonders stark die Blicke der Andächtigen auf sich ziehen und daher bei dem Allgemeineinbruck des Kirchen-innern sehr laut mitsprechen. So sind sie insbesonders für die Wirkung eines barock gestalteten Jnnenraumes außerordentlich schädlich, weil sie den Blick von dem geweihten Zentrum der barocken Innendekoration, dem Hauptaltar ab-ziehen und den von den barocken Künstlern mühsam berechneten Effekt fast vollkommen zerstören. Auch sind die meisten der oft mit möglichst geringen Kosten angeschafften Glassenster künstlerisch so minderwertig, daß sie gewiß nicht sonderlich zur Erhöhung der Weihe des Jnnenraumes beitragen. Die Zentralkommissiou erlaubt sich daher an das hochwürdigste Ordinariat das höfliche Ersuchen zu stellen, die unterstehenden Pfarrämter darauf aufmerksam zu machen, daß jedesmal vor der beabsichtigten Anschaffung eines Glasfensters der Konservator zu stiate zu ziehen ist. Sollte dieser die Anschaffung eines Glasmalereisensters für nicht ratsam erklären, wäre er gewiß leicht in der Lage, der Kirchenvorstehung andere Objekte zu bezeichnen, durch deren Stiftung die Kirche beträchtlich an künstlerischem Werte gewinnen könnte und deren Spende also verdienstvoller wäre, als die eines Glasgemüldes." Es wird darum Sache der hochwürdigeu Herren Seelsorger sein, daß sie in die Lage, ähnliche Stiftungen zu übernehmen oder bemalte Fenster für ihre Kirche zu bestellen, gekommen, an diese Vorschrift sich halten und dem Ratschlage des zuständige» k. k. Konservators gemäß handeln. 91. Tretji poučni tečaj za organiste v Mariboru. V spomin na zlati jubilej premeščenja škofijske stolice Lavantinske od sv. Andraža na Koroškem v Maribor na Štajerskem se je vršil v prostorih katoliškega delavskega društva v Mariboru od dne 27. septembra do dne 1. oktobra t. 1. tretji poučni tečaj za organiste. Zanimanje za tečaj je bilo veliko, ker se ga je udeležilo 49 organistov iz Spodnještajerskega, iz Kranjskega in Koroškega. V izdatno pomoč je bilo organistom, da so imeli z dovoljenjem kn. šk. ordinariata v duhov-nišnici brezplačno stanovanje in po dobrotljivosti prem. gospoda kneza in škofa tudi brezplačno brano. Pouk so drage volje prevzeli gospodje: K1 i c t m an n, glasbeni ravnatelj v filharmoničnem društvu v Mariboru, 11. Dr u-zovič, glasbeni učitelj na c. kr. učiteljišču v Mariboru, K. Bervar, organist v Celju, Fr. Moravec, stolni in mestni župnik v Mariboru, dr. .J. S o m r e k, profesor bogoslovja in podravnatelj v kn. šk. duhovnem semenišču v Mariboru, dr. Franc Lukman, profesor bogoslovja v v Mariboru in Franc Trop, stolni kapelnik in korni vikarij v Mariboru. Poučni tečaj se je vršil po vsporedu, ki ga je sestavil g. stolni kapelnik Fr. Trop ter ga odobril kn. šk. Lavantinski konsistorij v Mariboru z odlokom z dne 15. septembra 1909, štev. 4344: Pondeljek ob 4h popoldne : otvoritev, harmonija (predsednik Cecilijinega društva g. kan. J. Majcen, K. Bervar). Torek : dopoldne 8h — 9h Liturgika (dr. J. Somrek), 9h — 10h teorija petja (H. Druzovič), ‘/*11h — ^12 ^ splošne pripombe, o koralu, njega pisavi in predavanju (Fr. Trop), popoldne 2h — 3h kako ravnati s cerkveno obleko (Fr. Moravec), 3h — ' /2 5h praktične vaje v koralu, M issa de Angelis (Fr. Trop in dr. Fr. Lukman), 4h — 6h Officium defunctorum (Trop, dr. Lukman). Sreda: dopoldne 8h — 9h koralna maša v stolnici (pojejo udeleženci), 9h — 10h kontrapunkt (K. Bervar), 7,11h — Val.2h tehnične vaje na klavirju, harmoniju in orglah, */212 h — 12h responzoriji pri sv. maši (Fr. Trop), popoldne 2 h — 3h ljudsko petje v cerkvi na podlagi oficijelne pesmarice „Kvišku srca“ (K Bervar, dr. J. Somrek), 3h — 4h koralni „Requiem“ (Fr. Trop, dr. Fr. Lukman), 7,5h -6h tehnične vaje na klavirju (H. Druzovič, Klietmann). Četrtek: dopoldne 8h — 9h slovesna sv. maša v stolnici (poje pevski zbor stolnega in mestnega Cecilijinega društva v Mariboru), 9h — 10h kontrapunkt, kanonične oblike, pred-, med- in poigrc (K. Bervar), 7,11h —7,12 h „Requiem“ (Fr. Trop, dr. Fr. Lukman), popoldne 2h — 3h kontrapunkt (K. Bervar), 3h — 7s5h ljudsko petje (vaje na orglah), 7h koncert v stolnici. Petek: dopoldne 8h koralni „Requiem“ v stolnici (pojejo udeleženci), 9h občni zbor Cecelijinega društva za Lavantinsko škofijo, 10h sklep poučnega tečaja. Tečaj se je po sodbi gg. učiteljev vrlo dobro obnesel, ker so se ga organisti udeleževali ne le z veliko marljivostjo, temuč tudi s posebnim navdušenjem. To se je še pokazalo ob sklepu poučnega tečaja, ko se je v prisrčnih besedah Fr. Klančnik, organist v Šmartnem na Paki, zahvalil za prireditev tečaja ter v imenu svojih I tovarišev zatrjeval, da hočejo pridno izkoriščati nauke, ki so jih tukaj prejeli, da pomagajo s tem izboljšati in povzdigniti cerkveno petje in glasbo v Lavantinski škofiji. Bodi še tukaj omenjeno, daje g. dr. J. Som rek podaril vsem organistom ob priliki poučnega tečaja pesmarico „Kvišku srca“ s „Spremljovanjem“ na orglah vred. Na občnem zboru Cecilijinega društva dne 1. okt. t. 1. so bili enoglasno izvoljeni v društveno vodstvo : kan. Jožef Majcen, stolni kapelnik Franc Trop, profesor bogoslovja dr. Franc Lukman, vcroučitelj Janez Markošck, profesor bogoslovja dr. Jožef Somrck, mestno - župnijski kaplan v Brežicah Franc Špindler in mestno-župnijski organist v Celju Karol Bervar kot odborniki, Božidar Drolc, organist pri Sv. Juriju pod Taborom in Ferdinand Fras, mestno-nadžupnijski organist v Ptuju, pa kot namestnika. Odbor si je potem volil kan. J. Majcen v predsednika, stolnega kapelnika Fr. Trop za njegovega namestnika, vcroučitelj a J. Markošck za blagajnika in profesorja dr. Fr. Lukman za tajnika in knjižničarja. Premil, gospod knez in škof so kot društveni zavetnik blagovolili odbor milostno potrditi z odlokom z dne 14. okt. 1909, štev. 4757. K sklepu bodi še tukaj naveden vspored, po katerem se je izvršil koncert v stolni in mestno-župnijski cerkvi v Mariboru dne 30. septembra 1909 ob 7. uri Dihesan-EhromK. Abreise non vier Schwester» uns dem Konvente der e h r w. S ch n l s ch w e st e r » in M a r b u r g nach Kansas City in Amerika. — Am 19. September 1909 fand in der Kirche der ehrwürdigen Schulschwestern in Marburg eine Festlichkeit statt, deren Verlaus die Anwesenden zu Tränen rührte und die den Teilnehmern an derselben gewiß in unauslöschlicher Erinnerung bleiben wird. Nachdem der Hochwiirdigste Herr Fürstbischof um 7, 8 Uhr früh bei seinem Eintritte ins Kloster von der anwesenden Geistlichkeit uni) sodann von einem weißgekleideten Mädchen unter Überreichung eines frischen Blumenstraußes ehrfurchtsvollst begrüßt und zwischen den Spalier bildenden Schülerinnen und Kandidatinnen in die prachtvoll geschmückte und herrlich beleuchtete Kirche geleitet worden ist, zelebrierte er nach Anrufung des hl. Geistes unter Assistenz mehrerer Priester eine stille hl. Segeumesse, während welcher die Schwestern Bonaventura Kunst, Klvtilde Strnad, Aurelia Plauker und Pulcheria Zovko aus der Hand ihres hochwürdigsteu Oberhirten die heil. Kommunion empfingen. Nach der Hl. Messe bestieg der hochwürdigste Herr Fürstbischof die Kanzel und hielt eine tiefergreifende Ansprache, wobei er sich zum Vorspruche die Worte des greisen Tobias wählte (Tob. 5, 21), mit denen dieser seinen jungen Sohn samt dessen Begleiter auf die weite Reise zvečer: „Programm für die kirchenmusikalische Aufführung in der Dom- und Stadtpfarrkirche am 30. September 1909 abends 7 Ulir, ausgeführt vom Chor des Dom-und Stadtpfarrzäzilienvereines unter gefälliger Mitwirkung der Herren Chordirektor Al. Kotier, Musikdirektor Kliet-mann und Musiklehrer Druzovič. I. Rudolf Wagner: Ecce sacerdos magnus, gemischter Chor und Streichorchester. — II. J. S. Bach: Ricercata in C-moll. 6 stimmige Fuge. A. Kotier. — III. a) Johannes Brahms: Choralvorspiel „Herzlich tut mich mein verlangen“ („0 Haupt voll Blut und Wunden“). b) „ 0 Haupt voll Blut und Wunden“. Altdeutsches Kirchenlied, gesungen von den vereinigten Stimmen, c) W. Kienzl: Choral Vorspiel „Aus meines Herzens Grunde“, d) Saint-Saens: Rhapsodie in Edur. A. Kotier. — IV. Mendelssohn: Andante aus dem Violin-IConzert op 64. Klietmann-Druzovič. — V. Josef Renner jun. : Confirma hoc, Pfingstoffertorium. Gemischter Chor a capella. — VI. Robert Schumann: Zweite Fuge über den Namen Bach. A. Kotier. — VII. Josef Rheinberger: Orgelkonzert für Orgel, Streichorchester und drei Hörner. — V kljub temu, da je bila vstopnina prosta, se je vendar nabralo 139 K 60 vin. v prid poučnemu tečaju organistov v Mariboru. kofijska kronika. zu Gabel nach Rages, der Stadt der Meder, entließ : Bene am -buletis, et sit Deus in itinere vestro, et Angelus eius comitetur vobiscum ! (Reiset glücklich, Gott sei auf eurem Wege, und sein Engel begleite euch!) In der Einleitung erwähnte der hochw. Redner die zweifache Veranlassung seines Erscheinens heute hier in der Kirche, die da sei ein Kommen und ein Gehen. Gekommen sind die Schülerinnen und Lehramtskandidatinuen, um ihre Studien in diesem Institute zu beginnen, fortzusetzeu oder zn schließen und es gehen vier ehrw. Schwestern, die soeben bei der heil. Kommunion waren, nach Kansas City in Nordamerika ab, um daselbst de» Unterricht in einer Kolonie -schule zn übernehmen. Hierauf führte der hochw. Herr Ober-Hirt in ergreifender Weise aus, wie die eingangs gesprochenen Textworte sich sowohl auf die Kommenden als auch aus die Scheidenden anwenden lassen. Für die Kommenden wird das Schuljahr, das sie nun beginnen, auch wieder einen Abschnitt ihrer Lebeusreise bilden, auf der sie des göttlichen Segens und des Schutzes der heil. Engel bedürfen, weshalb ihnen die frommen Eltern beim Absck,iede den Segensspruch des Tobias wenn nicht schon wörtlich, so doch wenigstens dem Sinne nach zugerufen haben. Damit aber dieser Segen nicht wir- -kungslvs bleibe, sollen die Schülerinnen und die Lehramtskandidatinnen bedenken, daß sie ein Tempel Gottes sind, an dem die Eltern, die Schule, sie selbst durch Gebet, Empfang der heil. Sakramente und Gehorsam mie auch die Gnade Gottes mitzubauen haben. Den abgehenden Schwestern gilt aber dieser Segensspruch ganz besonders und im wörtlichen Sinne, weil sie dem jungen Tobias gleich eine sehr weite Reise anzutreten haben. Und diesen gab nun der hochwürdigste Oberhirt eben ans Tobias hinweisend mit auf die Reise ein Händlern als Sinnbild der Wachsamkeit, als Reisestab das fromme Gebet, als Zehrpfemiig die allerheiligste Eucharistie, als treue Begleiter ihren eigenen Schutzengel, dann den Reise» enget St. Raphael und den seraphischen Hl. Franziskus von Assisi, als Schutzmantel die allerseligste Jungfrau Maria und als Schutzheiligen den heil. Josef, der von den Schwestern in ganz besonderer Weise verehrt wird. Schließlich versicherte der hochwürdigste Oberhirt die abreisenden Schwestern seines Gebetes, empfahl sich auch ihrem Gebete und endete seine alle Anwesenden tief rührende Ansprache mit dem Wunsche, daß sich einst unsere Lebenswege im Himmel für ewig vereinigen möchten. Hierauf trat der hochwürdigste Oberhirt nochmals zum Altar, betete hier mit den anwesenden Priestern das Itinerarium und erteilte allen Anwesenden insbesonders den vier scheidenden Schwestern den oberhirtlichen Segen. Am 27. September 1909 weilte in Marburg der im afrikanischen Sudan wirkende apostolische Missionär P. Josef Ohrwalder und war zufolge einer in Rom erfolgten Einladung Gast Seiner Fürstbischöflichen Gnaden. Der berühmte Missionär hat schon 30 Jahre seines Lebens in den heißesten Ländern der Erde zngebracht. Geboren am 6. Mär; 1856 zu Lana bei Meran, trat er 1875 in das Veroneser Missionsseminar ein, ging als Missionär 1879 nach Kairo und 1881 in den Sudan, wo er 1882 in die Gefangenschaft des Mahdi geriet, jedoch im Oktober 1891 mit zwei italienischen Missionsschwestern aus Omdurman (der Residenz des Mahdi) nach Ägypten entkam. Gleich nach seiner Flucht aus der Sklaverei schrieb er das hochinteressante, in deutscher und englischer Ausgabe erschienene Werk: Aufstand und Reich des M ah di und me in e zehnjährig e Gesa n gen sch a ft. Innsbruck, 1892. Nach kurzem Aufenthalte in der Heimat war er 1892 in sein Misstonsgebiet zurückgekehrt. — Heuer unternahm er im Jänner eine Reise in die oberen Nilgegenden bis fast zum 1. Grad nördlicher Breite mit dem der afrikanischen Mission gehörigen Dampfer, um die am sogenannten Weißen Nil ansässigen Negerstümme zu besuchen und auch über die Fortschritte der Zivilisierung dieser Völker und die organisatorische Tätigkeit der sudanesischen Regierung Wahrnehmungen zu machen. Hieraus schiffte er sich nach Europa ein, war in Gmunden Gast des Herzogs von Cumberland, dessen Sohn er bei Jagden im Sudan kennen gelernt hatte, weilte in Traunkirchen bei seinem einstigen Leidensgefährten in der Gefangenschaft, dem mit dem Paschatitel ausgezeichneten ägyp- tischen Gouvernements-Generalinspektor Rudolf von Slatin, und besuchte in Graz seine Freunde sowie die im Bau begriffenen Anstaltsgebäude der neuen Niederlassung der afrikanischen Missions-Kongregation in Messcndorf. Von da fuhr er über Marburg, wo ihm ans dem Diözesan-Missionsfonde 100 K für die afrikanischen Missionen eingehändigt wurden, nach Südtirol, tun sich nach etwa 14 tägigem Aufenthalte von da aus wieder nach seiner zweiten Heimat Zentralafrika zu begeben. — P. Ohrwalder hat ein äußerst bescheidenes, ruhiges und liebevolles Auftreten, weshalb ihm im dunklen Erdteile nicht nur Christen, sondern auch Mohamedaner und Andersgläubige mit Liebe und höchster Verehrung zugetan sind. Der 27. Jahresbericht des Vereines zur immerwährenden Anbetung des allerheiligsten A l t a r s s a k r a m e n t e s und zur A n s st a t t n n g armer Kirchen in der L a v a n t e r Diözese, welcher von der Vereinsvorstehung unterm 15. September 1909 zur Ausgabe gelangte, lautet: „Freudig-dankbaren Herzens berichtet der gefertigte Ausschuß über das abgelaufene Vereinsjahr. Es war ein vom Herrn reichlich gesegnetes Jahr. Dem Vereine sind im Laufe des Jahres 395 neue Mitglieder beigetreten, so daß die Mitgliederzahl derzeit 25.612 beträgt. Von diesen Vereins-mitgliedern wurden zu Vereinszwecken geopfert tttid im Wege der hochwürdigen F. B. Pfarrämter an die Vereinsleitung eingesendet 5121 K 56 h; seit dem Gründnngsjahre 1881 wurde der Gesamtbetrag von 123.622 K 42 h gesammelt und zur Anfertigung von Kirchenparamenten und Kirchen-utensilien verwendet. Im > abgelaufenen Vereinsjahre wurden mit den ein -gezahlten milden Gaben beschafft: 27 Meßkleider, 2 Dalma-tiken, 3 Pluviale, 12 Alben, 13 Priesterchorröcke, 46 Hume-ralien, 1 Antipendium, 3 Altartücher, 6 Velum, 9 Stola, 3 Ziboriummäntelchen, 4 Versehbursen, 30 Kvrporalien, 30 Palen, 102 Purifikatorien, 110 Lavabotüchlein, 24 Zingnla, 1 Bahrtuch, 2 Altarpölster, 16 Ministrantenröcke, 16 Ministrantenchorröcke, 3 Meßbücher, 3 Meßpulte, 3 Pultdecken, 2 Weihrauchfässer, 1 Baldachin. An der Verfertigung vbgenannter, mit viel Kunstsinn ausgeführter Kirchenntensilien haben und zwar unentgeltlich unter der Leitung des hvchverehrlichen Dantenkontitees gearbeitet nachstehende P. T. Damen: Baronin und Baronesse von Lebzeltern (3 Meßkleider), Baronin Twickel, Frau Hromatka, Majorsgattin, Frau Johanna Grögl, Arztensgattin (l Meß-kleid), Fran I. v. Neupaner (1 Meßkleid), Frau Jeanette v. Zhuber (1 Meßkleid, 1 Versehbursa), Frau Karoline Partisi) (3 Meßkleider), Frl. Therese Pöschl (1 Meßkleid), Frl. Stnpca (2 Versehbursen), Frl. Weißenstein (1 Versehbursa), Frl. Schrvttenbach, Frau und Frl. Frohm, Frl. Marie Scheikl, Frl. Idstein, Frau und Fräulein Posolofsky (Graz), Frl. Emma Burkhard, Fr. A. Vaditou, Frl. Paula Scheuer, Frl. Anna Halbich. Allen edlen, hochherzigen Förderinnen des Anbetlnigs' und Paramentenvereines sei hiemit der aufrichtigste, tiefgefühlteste Dank gesagt. Die Weihrauchfässer wurde» von den hiesigen Gürtlern Herren Franz Kager und Karl Tratnik, die Meßpulte vom Tischlermeister Herrn Ant. Hölzl verfertigt. Die mannigfaltigen Kirchenntensilicu wurden an die Pfarren der Diözese den Gesuchen gemäß in nachstehender Weise verteilt: Trennenberg: Weiße Dalmatiken; Hl. Geist in Loöe: Weißes Pluviale; Zcfliiu : Weißes Pluviale, weiße Feststvla, Humeralien; StAndrä ob Heilenstein: Violettes Pluviale; St. Bartholomä bei Loöe: Weißes Meßkleid, Priester-chorrvck; Remšnik: Weißes Meßkleid ; Dol bei Hrastnik: Weißes Meßkleid, Alba, Korporalien, Humeralien, Ministrantenröcke, Ministrantenchorröcke; Tüffer: Weißes Meßkleid, rotes Meß' kleid, grünes Meßkleid, Pnrifikatorien; Reichenburg: Weißes Meßkleid, Alba, Pnrifikatorien, Korporalien; St. Anton in W.-B.: Weißes Meßkleid, Humeralien; Cilli: Rotes Meßkleid, Versehbursen; St. Lorenzen am Draufelde: Weißes Meßkleid, Pnrifikatorien, Lavabotüchlei» ; Rick: Weißes Meßkleid, Meßpult, Pnltdecke ; St. Barbara bei Wurmberg : Weißes Meßkleid, Humeralien; Grvßsonntag: Weißes Meßkleid, Meßbuch, Ministrantenröcke; St. Peter im Bärentale: Rotes Meßkleid, Ministrantenröcke, Ministrantenchorröcke; Haidin: Rotes Meßkleid, Priesterchorrock, Versehstola; Skalis: Rotes Meßkleid, Meßpnlt, Pnltdecke, Pnrifikatorien, Lavabotüchlei« ; Podgorje: Rotes Meßkleid, Korporalien, Pnrifikatorien, La-vabotüchlein, Zingula; Stoperzen: Rotes Meßkleid, Pnrifikatorien, Lavabotüchlein, Humeralien, Zingula; Schleiniz bei Marburg: Rotes Meßkleid, Pnrifikatorien; Monsberg: Schwarzes Meßkleid, Meßbuch; Kebl: Schwarzes Meßkleid, Lavabotüchlein, Pnrifikatorien; St. Rochus an der Sotl: Schwarzes Meßkleid, Weihranchfaß, Pnrifikatorien, Lavabotüchlein, Zingula; Witschein: Violettes Meßkleid, Korporalien; Hl. Kreuz ob Marburg: Violettes Meßkleid, weiße Feststola; St. Aloysius in Marburg: Violettes Meßkleid, Korporalien; St. Wolfgang am Kagberge: Velnm, 27 m Spitzen; Weitenstein: Velnm, Korporalien; St.Lorenze» ob Marburg: Velnm, Pnrifikatorien; St. Marti» am Pachern: Velnm, Alba, Lavabotüchlein, Korporalien; St. Georgen an der Stainz: Priesterchorrock, Alba, Ministrantenröcke, Versehstola; St. Urban bei Pettan: Priesterchorrock, Alben, Ministrantenröcke; St. Georgen unter Tabor: Alba, 2 Priesterchorröcke, Beichtstola, Versehbursa, Ziboriummäntelchen: St. Veit bei Montpreis: Alba, Altartücher, Korporalien, Pnrifikatorien, Humeralien; Zavodnje: Alben, Priesterchorrvck; St. Johann am Draufelde: Alba, Priesterchorrock, Humeralien, Pnrifikatorien, Lavabotüchlein; St. Knnignnd am Pachern: Priesterchorrock, Ministrantenröcke, Ministrantenchorröcke; 6adram: Priesterchorröcke, Meß-buch; St. Martin im Rosentale: Pricsterchorrock, Pnrifikatorien, Korporalien, Lavabotüchlein, Zingula, Ministrantenröcke ; Maria Rast: Priesterchorrvck, Pluviale, 2 Altarpölster; Zirkoviz: Antipendium, Korporalien, Zingula; Galizien: Al- tartuch, Pnrifikatorien, Lavabotüchlein; Gomilsko: Altartuch, Pnrifikatorien, Lavabotüchlein; Doberna: Korporalien, Ministrantenröcke; St. Peter bei Marburg: Lavabotüchlein, Ministrantenröcke; St. Barbara bei Ankenstein: Weihrauchfaß, Ministrantenröcke, Ministrantenchorröcke; St. Florian in Doliö: Pnrifikatorien. Ministrantenröcke, Ministrantenchor» rocke ; Retschach : Versehstola, rote Stola, Lavabotüchlein; Hl. Kreuz bei Sanerbrunn: Meßpult, Pnltdecke; Ober-St. Kn» nigund : Bahrtuch, Korporalien, Humeralien; Razbor: Weißes Meßkleid, Lavabotüchlein, Humeralien; Polenßak: Baldachin; St. Martin : Rotes Meßkleid, Ziboriummäntelchen, Korporalien, Pnrifikatorien, Lavabotüchlein, Humeralien, Zingula; St. Nikolai bei Frieda» : Ziboriummäntelchen, Ministrantenröcke, Ministrantenchorröcke. Der Anbetnngsverein hat in diesem Vereinsjahre auch ein 93 Seiten umfassendes Büchlein mit zwei Gebetsstunden und mit der Übersichtstabelle der Anbetungstage in der Diözese in 10.000 Exemplaren verlegt, welches Büchlein als Aufnahmsbüchlein verwendet werden kann und in der St. Cyrillns-Bnchdrnckerei gebunden um den Preis von 30 h, broschiert um den Preis von 20 h erhältlich ist. Zum Schlüsse des Berichtes sei gebührender Dank gesagt alten P. T. Herren Seelsorgepriestern, die auch in diesem Jahre für die Ausbreitung des Vereines unermüdlich tätig waren; Dank sei gesagt den 25.612 unterstützenden Mitgliedern, die durch die hochherzige Betätigung ihres Opsersinnes die Zwecke des Vereines in so ausgiebiger Weise förderten. Der in der Brvtsgestalt verborgene allgütige und allmächtige Gottessohn möge allen hier ans Erden und einst dort im Himmel der reichlichste Lohn sein. Aufmunterung, Belehrung, Beispiel, Gebet mögen aber dem Vereine eine solche Zahl neuer Mitglieder zu führen, daß an allen Orten der schönen Lavanter Diözese fromm der Ruf erschalle: Gelobt und gebenedeit sei ohne End', Das heiligste und göttliche Sakrament! Amen. Franz Moravec, Obmann. Anna (Sichler, Präsident in. Marie Schmiderer, Therese Pöschl, Assistentinnen." Die diesjährige Paramenten-Ausstellnng wurde von Sr. Fürstbischöflichen Gnaden dem Hvchwürdigsten Herrn Fürstbischof am 26. September l. I. um 7,12 vormittags in Anwesenheit des hochw. Domkapitels, einiger Stadtpfarrpriester, der Frau Präsidentin, der Ausschußdamen und vieler Vereinsmitglieder in den Lokalitäten des F. B. Priesterhauses in feierlicher Weise eröffnet. Nachdem der Obmann, Herr Dom-und Stadtpfarrer Franz Moravec, den Rechenschaftsbericht erstattet und Se. Fürstbischöflichen Gnaden um die Eröffnung der Ausstellung ersucht hatte, erhob sich der hochwürdigste Oberhirt von seinem Sitze zu einer längere» und herzlichen Ansprache, in welcher er vorab betonte, daß die Ausstellung dem 2b jährigen Bischofsjubiläum Sr. Heiligkeit Papst Pius X., dem goldenen Jubiläum der vor 50 Jahren erfolgten Übertragung des Lavanter Bischofssitzes von St. Andrà in Kärnten — 1 und) Marburg und dem 700 jährige» Jubiläum seit der Ablegung der feierlichen Gelübde des Hl. Franziskus von Assisi, des Begründers des so segensreich wirkenden Franziskaner-ordens, gelten möge Nachdem hierauf der hochwürdigste Redner auch noch des am 18. August d. I. eingetretene» 80. Geburtstages Seiner f. und k. Apostolischen Majestät unseres allergnädigstc» Kaisers und Herrn pietätsvollst gedachte, erwähnte er in seinen weitere» Ausführungen die Entstehung des Anbetnugsvereines und besprach sodann in anziehender Weise die vier Symbole, die uns die vier heiligen Evangelisten kennzeichnen und die nicht nur ans de» Predigtkanzeln, sondern auch auf vielen liturgische» Paramenten und Utensilien zu finden sind. An jedes dieser vier Symbole wurden nun mit Bezug aus die Verehrung und Anbetung des allerheiligsten Altarssakramentes sehr ergreifende Lehren und Ermahnungen geknüpft. Schließlich sprach der hochwürdigste Herr Fürstbischof seinen oberhirtliche» Dank Allen aus, die sich um den Anbetungsvereiu irgendwie verdienstlich gemacht hatten, erteilte de» bischöflichen Segen und erklärte die 27. Para-menteuausstelluiig für eröffnet. O posvečevanju nove župnijske cerkve v Dolu pri Hrastniku je kn. šk. župnijski urad z dopisom z dne 12. oktobra 1909 semkaj poročal : Stara župnijska cerkev v Dolu je bila med slabimi poslopji eno najslabših, mnogo premajhna in zanemarjena. Staro in mlado si je želelo zaradi tega že dolgo časa večje, lepše, dostojnejše hiše božje, v kateri bi imeli dovolj prostora ne le domači župljani, temuč tudi sosednji, ki prihajajo navadno na Dol k službi božji. Ko so bile premagane mnoge ovire, ki so blizo 18 let zavlačevale stavbo nove župnjiske cerkve, seje 1. 1908 podrla stara župnijska cerkev, ki je bila zidana 1. 1680. Da se je dobilo dovolj prostorno stavbišče, je bila treba podreti tudi kaplanijo, in bo še treba podreti staro župnišče. Dne 28. junija 1. 1908 so ob obilni udeležbi prevzvišeni gospod nadpastir Dr. Mihael Napotnik blagoslovili in položili temeljni kamen za novo svetišče božje. Vsled ugodnega vremena in vsestranske podpore je stavba cerkve tako napredovala, da smo jo spravili še lani pod streho ter obokali presbiterij. Da se je mogla po zimi opravljati v njej služba božja, je jo preč. g. Frančišek Hrastelj, dolski rojak ter nadžupnik in dekan Konjiški, dne 26. novembra t. 1. blagoslovil. Dne 28. septembra 1.1. pa smo doživeli izredno veselje, da so nam prevzvišeni in premilostljivi g. nadpastir posvetili novo cerkev, ki je zidana v renesančnem slogu po načrtu g. Janeza Pascher, arhitekta v Gradcu, in ki je znotraj 33 5 m dolga, v ladiji 10 m in s stranskima kapelama 20'6 m široka, v presbiteriju 14 m, v ladij! pa 14 7 m visoka. Nekaj izrednega v njej ste dve podobi v benečanskem mozaiku, ki jih je dala napraviti gospa 36 — baronica de Seppi za vsoto 14.000 K. Prva nam predstavlja sv. Jurija po vzorcu slavnega laškega slikarja Mantegna iz 14. stoletja. Vzorec zn drugo sliko je napravil slavni slikar Eduard Liebiezsky (rojen dne 9. marca 1862 v Bodenbach-u na Češkem in bivajoč v Trstu) in nam kaže sv. Frančiška Asiškega, kako podaja siromaku zrel grozd. Podobi je napravila tvrdka Antonio Suzzi & Co. v Trstu. Pod podobama je latinski napis : Emma de Seppi baron issa in memoriam fratris Georgii oziroma Francisci de Gossleth. Anno MCMIX. Že 27. sept. popoldne so dospeli prevzvišeni nadpastir na Dol. Pri šoli, kjer je stal slavolok z napisom : Naj Bog Vaš prihod blagoslovi ! Radostno kličemo farani, Vir milosti naj v hiši novi Odpre nam, prosimo udani, je pričakovala Njihovo Prevzvišenost duhovščina, občinski odbor, šolska mladina in obilna množica vernikov, ki so prišli udano poklonit se svojemu nadpastirju. Po pozdravu domačega župnika je nagovorila Prevzvišenega osemletna učenka Marija Dolinškova iz Brnico tako le: Premilostni knez in škof! In zopet po preteku enega leta, ko ste Premilostni prišli v našo župnijo blagoslovit temeljni kamen za novo cerkev, nas je danes doletela sreča in veselje, da Vas moremo udani verniki dolske župnije pozdraviti in z radostnim srcem sprejeti kot svojega dobrega višjega pastirja, ki je prišel med svoje ovčice. Prišli ste Premilostni, da posvetite našo novo župnijsko cerkev, ta krasni hram božji, ki bo še poznim rodovom pričal o vernosti in požrtvovalnosti dolskih župljanov ter njihovi vnemi za čast božjo. Ob tem svečanem in pomenljivem trenotku, ko se širijo naša srca veselja in sreče, naj mi bo dovoljeno, da Vas, Premilostni, ob prihodu v našo župnijo v imenu vseh učencev najudanejši in najspoštljivejši pozdravim. Poklanjam Vam, premilostni knez in škof, ta-le šopek kot izraz tako našega veselja, kakor naše udanosti in prosim za nas vse Vašega nadpastirskega blagoslova ! V kapelici sv. Janeza se je podelil blagoslov z Najsvetejšim, in duhovniki so odmolili jutranjice in hvalnice na čast sv. mučencem, katerih sv. ostanke so premilostni g. knez in škof prinesli seboj, da bi jih drugi dan vložili v glavni aitar. Ko so se sv. moči primerno shranile, so si prevzvišeni g. knez in škof šli ogledat novo cerkev. Zvečer so dolski župljani razsvetlili hiše in zažgali po hribih kresove, ki so med gromenjem topičev naznanjali sosedom, da se na Dolu ima vršiti velepomembna svečanost posvečenja nove cerkve. Ilasi je bilo drugi dan skrajno neugodno vreme, se je vendar zbralo okoli prevzvišenega g. nadpastirja 28 duhovnikov, da bi prisostvovali posvečenju nove cerkve. Med njimi so bili mil. g. opat Frančišek Ogradi iz Celja, Monsignore Conte Canterino iz Rima, Monsignore Jurij Bezenšek iz Cadrama, don Michelangelo Rubino, vodja Salezijancev iz Trsta in drugi. Kot vladni zastopnik je prišel g. namestniški svetnik baron Miiller iz Celja ; prištevali so še tudi g. baronica de Seppi, slikar Eduard Lie-biezcky, grof Casini in dr. Ivan Benkovič, državni in deželni poslanec. Ljudstva se je zbralo toliko, da je prostorna cerkev bila skoraj premajhna. Med pomenljivimi obredi so prevzvišeni g. knez in škof posvetili novo cerkev in glavni aitar. Med posvečenjem je svečanost poviševal pevski zbor iz Celja pod spretnim vodstvom g. Bervarja, mestnožupnijskega organista v Celju. Ko je bilo posvečenje dovršeno, so Prevzvišeni služili sv. mašo in nato 80 — ker pridižnica še ni bila dovršena — izpred glavnega altarja v navdušeni pridigi opisali notranjo lepoto hiše božje ter se iskreno zahvalili vsem blagim dobrotnikom, ki so pripomogli, da se je postavila v primeroma kratkem času nova župnijska cerkev na Dolu. Posebno pa so svoje priznanje izrazili domačemu g. župniku s tem, da so ga imenovali svojini duhovnim svetovalcem. Darovanja okoli altarja, na katerega so položili darovalci nad 900 kron, so se udeležili mil. nadpastir in za njimi vsi pričujoči. Nepozabljiva slovesnost se je ob dveh popoldne končala z zahvalno pesmijo Te Deum laudamus in z zakramentalnim blagoslovom. Po svečanosti so se nekateri čč. gg. duhovniki pogostili v župnišču, premilostljivega g. kneza in škofa in polovico duhovščine pa je povabila na obed gostoljubna gospa baronica de Seppi v svojo vilo na Hrastniku. Triduevnica pri čč. o o. kapucinih v Cel j u. — Dne 6. oktobra 1909 je č. o. gvardijan kapucinskega samostani v Celju, Ladislav Hazcmali, semkaj poslal do-tično poročilo, ki sc glasi : Dne 1.2.3. in 4. oktobra 1.1. se je obhajala v tukajšnjem samostanu dvojna jubilejna slavnost : 7 00 letnica slovesnih redovnih obljub sv. o. Frančiška Asiškega in 300 letnica, odkar je bil blagoslovljen in vložen vogelni kamen samostanu. Slovesnost se je vršila in izvršila prav lepo. Prve tri dni je bila vsaki dan zjutraj ob 3/45 pridiga in potem peta sv. maša ; glavno t. j. slovesno sv. opravilo se je vršilo prva dva dni, petek in saboto, ob 8. uri zjutraj, v nedeljo pa ob 9. uri dopoldne. V petek je imel slavnostni govor in slovesno sv. mašo mnogočastiti g. nadžupnik in dekan Laški, dr. Franc Kruljc, v saboto pa milostljivi g. opat Celjski, Franc Ogradi. Venec vsej slavnosti pa je bilo slovesno sv. opravilo v nedeljo dopoldne, ki so ga imeli Brevzvišeni gospod knez in škof, ki so za ta dan prihiteli iz Maribora h kapucinom v Celje, da so visoko povzdignili vso svečanost s svojo pričujočnostjo, s slovesnim sv. opravilom in s svojim slavnostnim res krasnim govorom. Visokega prihoda in obiska Njih Ekscelence sc je vse veselilo, ljudstvo in samostan. In da bi Pre-vzvišenega nadpastirja razveselili in kaj mogoče dostojno sprejeli, je bila prva skrb samostanskega predstojništva. Naše pridne tretjerednice so spletle nebroj zelenih vencev, s katerimi smo okrasili ves prostor pred samostansko cerkvijo, pa tudi vseh 92 stopnic do ceste. Pred stopnicami je bil postavljen slavolok s pozdravnim napisom : Ekscelenca, knezoškof prevzvišen Lavantinski, Vam poklanja z ljudstvom samostan se kapucinski ! Pri tem slavoloku smo sprejeli Premilostljivega v saboto popoldne ob 4. uri. Najprej jih jo pozdravil A. R. P provincijal Donat Zupančič v imenu samostana, potem se jim je poklonil župan Celjske okolice g. Janez Glinšek z nekaterimi odborniki, v imenu 24.408 udov III. reda sv. Frančiška g. Franc Kmecl in Pepca Golavšek, ki je podala Prevzvišcnemu v spomin na dvojni jubilej krasni šopek ia slednjič še učenka I. razreda Zorica Dolarjev» v imenu vseh učenk, ki so belo oblečene delale živ „špalir“ na stopnicah do cerkve. Za to je prejela od premil. Nadpastirja molitvenik „Sveto opravilo“ v dar in spomin. Vkljub slabemu vremenu se je zbrala velika množica ljudstva k sprejemu Prevzvišenega. Sploh so se verniki na prijazno vabilo, izraženo na slavoloku pred cerkvijo : Pridi verno ljudstvo — samostan Te vabi, Jubilejne dni v svoj dušni prid porabi ! — zelò pridno udeleževali tridnevnice, med katero jih je prejelo nad 2500 zakramenta sv. pokore in presv. Rešuj ega Telesa. Na rožen vensko nedeljo se je pričelo, kakor že omenjeno, slovesno sv. opravilo ob 9. uri dopoldne. Najprej so premil, knez in škof ob obilni asistenci peli ponti ti kalno votivno sv. mašo na čast sv. Frančišku, med katero so veliko vernikov obhajali, podelili ob koncu sv. maše sv. apostolski blagoslov, potem pa se podali na pridižnico ter razveselili vernike z v srca segajočim nagovorom, ki ostane poslušalcem gotovo v neizbrisljivem spominu. Pred vsem so proslavljali v svoji pridigi 300 letni jubilej, odkar je bil položen vogelnik redovni cerkvi sv. Cecilijo in samostanu ; razložili potem v jasnih besedah pobožnim vernikom, zakaj se je ustanovil ondotni kapucinski samostan ; poklical je namreč oo. kapucine nadvojvoda Ferdinand, poznejši cesar Ferdinand II. in sicer na prošnjo Celjanov, da branijo sv katoliško vero proti tačasnim krivovercem, zlasti še proti protestantizmu ; pripomnili nadalje, zakaj je redovna cerkev posvečena sv. devici in mučenici Ceciliji; bila je namreč močna v veri in ker se je 10 let poprej našlo v Rimu po kardinalu tifondrati njeno ne-strohljivo telo, vsled česar so sv. Cecilijo takrat posebno goreče častili ; izrekli tudi med govorom svojo višepastirsko zahvalo čč. oo. kapucinom za njihovo neumorno delovanje doma in zunaj po raznih župnijah, za razširjevanje III. reda sv. Frančiška in bratovščine sv. Uršule. Na to so Prevzvišeni v znesenih besedah slavili sv. o Frančiška v spomin na 700 letnico njegovih slovesnih obljub ; pokazali, kako je sv. Frančišek popolnoma enak postal križanemu Jezusu in kako ga naj mi posnemamo. Ob koncu govora so pa še Njih Ekscelenca navduševali vernike k pobožnemu češčenju roženvenske kraljice device Marije, češ, da se naj držijo Marijinega plašča pa tudi njene ovratnice—verižice, ko naj pridno molijo sv. rožni venec. Nebrojna množica vernega ljudstva je poslušala z velikim zanimanjem prelepe besede svojega višega Pastirja. — Milo se nam je vsem storilo in marsikatero oko je bilo solzno, ko so se ob 3. uri popoldne Prevzvišeni poslavljali od nas in iz srca vseh so nam vskipevale besede, ki so se lesketale na slavoloku, postavljenemu nad stopnicami Premilostljivemu knezu in škofu v slovo: Slavili, Ekscelenca, ste slovesnost jubilejno; za ves Vaš trud izrekamo zahvalo Vam brezmejno! — Popoldne so bile v petek in saboto ob 4. uri popevane litanije, v nedeljo pa je bila najprej pridiga, potem pa so še bile popevane litanije Matere božje. Na praznik sv. o. Frančiška je bila zjutraj ob 5. uri slovesna sv. maša z zahvalno pesmijo Te Deum laudamus ob koncu. Tako se je vršila ta jubilejna slavnost, ki je bila v resnici lepa in izpodbudna. Deo gratias! Dne 22. septembra 1909 so mil. nadpastir prejeli iz Ljutomera to-le pismo : „Vaša Ekscelenca, premilostljivi knezoškof! V tukajšnji župniji so ustanovili vrli krščanski možje, 54 po številu, Veteransko društvo pod geslom : Vse za vero, dom, cesarja ! Omislili so si društveno zastavo, pod katero se hočejo posebno pri cerkvenih slovesnostih zbirati Zato morajo imeti pokrovitelja. Vsled tega se predrznejo, najponižnejše prositi Vašo Ekscelenco premilostljivega knezoškofa, da bi blagovolili pokroviteljstvo te majhne pa srčno katoliške čete sprejeti. Obljubimo, da hočemo pobožne molitve za Vašo Ekscelenco zbrani do Najvišjega pošiljati ter kot očetje in možje brez strahu braniti sveto vero in pravice svete Cerkve. Najponižnejše Vam vdani Ljutomer, 19. 9. 1909. Alojz Rajh, načelnik društva in cerkveni ključar.“ Kn. šk. dekanijski urad v Ljutomeru je z dopisom z dne 30. septembra 1909 štev. 341 potrdil, da prošnja popolnoma odgovarja resnici ter jo je priporočil v usli-šanjc. Na to je bila prošnja rešena tako-le : „Štev. 4686. Spoštovanemu gospodu Alojziju Rajh, načelniku Veteranskega društva in cerkvenemu klučarju v Ljutomeru. Vaše poročilo z dne 19. septembra 1909, da je v Ljutomerski župniji ustanovilo 54 vrlih krščanskih mož Veteransko društvo z geslom: Vse za vero, dom, cesarja — in da si je omislilo to društvo zastavo, pod katero se hočejo zbirati veterane! zlasti pri cerkvenih slovesnostih, sem vzel z veseljem na znanje. V trdni nadi, da bodo društvenih! kot značajni katoliški možje vselej zvesti ostali svojemu geslu, rad ustreženi Vaši prošnji ter prevzamem pokroviteljstvo nad novim društvom, ki naj pod Kristusovim in cesarjevim praporom združuje vrlo doslužcnc, hrabre vojščake, da bodo v lepi edinosti vsej fari vzgled neustrašenega verskega prepričanja in spoštljive vdanosti do svete Cerkve, pa tudi vzgled pravega krščanskega domoljubja in neo-mahljive zvestobe do ljube Avstrije ter do njenega ljubljenega vladarja! V tem zmislu prosim Gospoda vojnih čet, naj s svojim vsemogočnim blagoslovom vsak čas spremlja Veteransko društvo v Ljutomeru! V društvene namene priložim kot majhen prispevek 25 kron. V Mariboru, dne 4. oktobra 1909. Dr. Mihael Napotnik, 1. >'. knezoškof.“ 93. Posvečenje novega altarja svetega Križa v Mariborski baziliki. Bazilika Matere milosti je dobila nov j uvel ali kras, aitar sv. Križa v ju Ini stranski ladji. Kakor za stavbo bazilike, za že dovršene altarje in druge okrasbe, tako je tudi za ta aitar napravil načrt Dunajski arhitekt, c. kr. stavb, svetovalec Rihard Jordan, izdelal pa ga je kamnoseški mojster Karol Kocijančič v Mariboru. Visok je 5 80, širok pa 3'10m. Menza, katere spred ji rob sloni na štirih stebričih iz Plabučkega marmorja (blizu Gradca), je z antipendijem in s podstavom za svečnike vred iz marmorja z otoka Brazza v Dalmaciji. Stojala streb: če v so iz Grasthalskcga (na Koroškem), zglavja pa iz Brazza-marmorja. An tipe n d i j ali sprednjo zakrivalo je razdeljeno v tri polja. Na srednjem je iz kamena izklesano znamenje križa, na epistolskem Veronikin prt s svetim obličjem, s tremi kockami in tremi žreblji, na evangeljskem pa trnjeva krona, bič, trstika, šibe kot znaki Kristusovega trpljenja. Vznož n a st op n i c a jo iz Rcpentaborskega kamena ter tlakana z umetno barvano opeko iz opekarne v VViencrbergu. Gornji del altarja je iz iste tvarine kakor menza. V njegovi vdolbini stojijo na podstavil iz zelenega francoskega Vert Vert-marmorja križ s podobo Križanega, visok 2 25 m in izklesan iz enega kosa kip Matere božje in kip sv. Janeza v viso-čini po 1 35 m — vse troje iz kamena, kakor ga lomijo v Meleri pri Poli. Pod vdolbino je na predelini plošči iz istega kamena reliefna ali vzvišena podoba vic : na evangeljski strani trpeče duše v švigajočem ognju, na epistolski njih rešitev po angeljih, ki jih skozi odprta vrata in črez zlomljene verige vodijo k božjemu Vzvcličarju. Ob straneh vdolbine stojita dva štirivoglata stebra, katerima sta na notranjih stranicah pridejana dva stolpiča iz katarskega (Bardiglio) marmorja Zgoraj je trikotni nastavek z bogato, iz kamena izsekano ornamentiko. Za ozadje vdolbine je porabljen ogrski rdeči (Pisküy) marmor, za ono v gornjem trikotu, kjer se vidijo pozlačena znamenja solnca, meseca in zvezd, pa višnjevi štajerski marmor iz Gradenberga. Kipi in podobe so delo Eduarda Kupowsky, primerno pozlačenje pa delo Viljema Sirach v Gradcu. Praznine v podstava in nastavku so zamašene s peskna-tim kamenom iz Aflenca pri Lipnici. Podzemeljski temelj altarja sestoji iz štirih močnih stebrov z železno traverzo in z mašilom iz cementnega betona. Za zvezo posameznih delov se nista rabila cement ali opeka, marveč so vsi deli pritrjeni z železnimi vezmi na 'cerkveni zid. Altar velja 8500 K Obenem je dobila bazilika, ki stane do sedaj nad en milijon kron, sedem novih izpovednic, katere je po načrtih Riharda Jordan izdelal iz slavonskega hrastja graški umetniški mizar Janez Rossmann po 1400 K. — Tudi si je Mariborska skupščina tretjega reda omislila nov križ za shode in procesije. Izdelal ga je pasar Prane Kagcr v Mariboru iz posrebrene kovine za 150 K. Na 1-70 m visokem drogu se vzdiguje prav okusno dovršen križ (70: 40 cm) s pozlačeno podobo Križanega, ob čigar vznožju je pritrjen grb rodov sv. Frančiška (dve roki križem), spodaj trak z napisom : III. ord. St. Franc. Posvečenje in blagoslovljenjo imenovanih cerkvenih predmetov se je vršilo v nedeljo dne 17. oktobra t. 1. Na predvečer so mil. knezoškof ob 5. uri prenesli ostanke sv. mučencev papeža Aleksandra I., Teodula in Evencija ter sv. mučenk Sabine in Seratije iz škofijske palače v baziliko ter pri altarju sv. Filamene s stolnim kapitelj em in z oo. frančiškani opravili zapovedane cerkvene molitve ali dnevnice v čast peterim sv. mučencem. Na praznik seje sv. opravilo pričelo ob osmih zjutraj. Veličastni in pomenljivi obredi altarskega posvečenja in hlagoslovljenja podob na altarju, novega križa za procesije in novih izpovednic so trajali do '/4 na 11. uro. V enourni slovenski pridigi so na to prevzv. posvetitelj opisali novi aitar ter na podlagi besed sv. Pavla (Gal. 2, 19. 20) „S Kristusom sem na križ pribit ; živim, toda ne jaz, živi pa v meni Kristus“ opominjali vernike, ki 80 napolnjevali vse prostore v baziliki, k posnemanju križanega Vzveličarja po vzgledu sv. Frančiška, ki je vsled zvestega premišljevanja križane Ljubezni po svojem prostovoljnem uboštvu in zatajevanju samega sebe, po svoji pokorščini in zlasti po svojih ranah bil celò podoben Kristusu na križu. Od 1/4 na 12. do 12. ure so mil. nad pastir pri novoposvečenem altarju ob asistenci stolnega kapitelja in oo. frančiškanov peli slovesno pontifikal-no sv. mašo, potem pa v enourni nemški pridigi po kratkem opisu novega altarja z ozirom na Pavlov rek (Gal ti, 14) „Mene pa Bog varuj, da bi se z drugim hvalil kakor s križem Gospoda našega Jezusa Kristusa“ navdušeno in genij ivo slavili trojno zmagoslavje svetega križa: drevo svetega križa nadkriljuje vsa drevesa, križ je svet premagal ter preobrazil njegove šege, križ je knjiga, katere modrosti so se klanjali največji duhovi in iz katere so zajemali najslavnejši učenjaki svojo znanost. Ob '/4 na 2 popoldne je bila z zahvalno pesmijo in z zakramentalnim blagoslovom dostojno in pobožno zaključena izpodbudna slavnost, ki je zopet važen dogodek v zgodovini bazilike Matere milosti. Naj pripelje Mati milosti vse, ki zidajo in krasijo ta njen dom, po svetem križu k svojemu božjemu Sinu! O Crux, ave, spes unica ! Literatur. Slovstvo. I. I» der Ulrich Mosers Buchhandlung (I. Meyer -hoff, k k. Hosduchhäudler) in Graz ist soeben erschienen: G e heiliget >v erde Dein N a ine ! Gebet- und Gesangsbüchlein. Versaßt von Johann Bapt. Vreže, Religions-Professor in Marburg. Dritte, vermehrte Auflage. Graz, 1909. — Das Gebetbuch hat nun in verhältnismäßig kurzer Zeit schon die dritte Auflage erlebt; es ist, weil es nicht bloß von Schülern, sondern auch von Erwachsenen vielfach verlangt und gebraucht wird, ein wertvolles Volksbuch geworden, weshalb cs zur Anschaffung und Weiterverbreitung bestens empfohlen ivird. Preis: Kaliko K 1-20, Leder K 1-80. 2. V tiskarni sv. Cirila v Mariboru je izšla knjižica z naslovom : Sv. Martina pri S love n j gr adcu veseli (lan, ko se je 5. septembra 1909 blagoslovila njegova podružnica sv. Tomaža. Posvetil poštenim krščanskim prebivalcem starodavne nadžupnije sv. Martina Jan. Krst. Vreže. Vsebina : a) nagovor, b) vrsta dušnih pastirjev pri Sv. Martinu (1800- 1909). V Mariboru, 1909. Založil in izdal pisatelj. — Ker ima knjižica namen, da bi se župijani sv. Martina pa tudi drugi verniki navdušili za primerno popravilo nadžupnijske cerkve sv. Martina, zato se priporoča v nakup. 95. Dmesaii-Ulichrichteil. Ernennungen. In Ausführung der Bestimmungen der Diözesan-Statutm (Syn. dincc. Lavant, anno 1906 concita. Marlnirgi, 1907. Cap. CXX.X. pagg. 498-501) wurden ernannt: I'. T. Herr F. V. SVoiififtorialrat und Dvmdechant Dr. Johann Mlakar zum Visitator der unmittelbar dem hochwürdigsten Herrn Ordinarius unterstehenden Detonatimi ter Marburg 1. D. 11, dilti und Pel tau ; ferners zu Erz dechanten und Visitatoren die P. T. Herren F. B. Konsistorialräte und Domherren Josef Majcen für das Erzdekanat Marburg 1. D. lt., umfassend die Dekanate Jaring, St. Leonhard in W. B., Lnitenberg, Mahrenberg und St. Thomas bei Großsonntag; Bartholomäus V <> h für das Erzdekanat Marburg r. D U, bestehend aus den Dekanaten Draufetd, Marburg r. D. 11., Altenmarkt, Saldenhosen und Sauritsch; Martin Matok, l)oct llom. in iure can., für das Erzdekanat An der Sann, umfassend die Dekanate Frasttau, Oberburg, Gonobiz, Nen-kirchen, Windischfeiftriz und Schalltat; Jakob Kavčič für das Erz-dekanat An der Save, bestehend aus den Dekanaten Drachenburg, St. Marein, Rohitsch, Tüffer und Videm. Ernannt wurde Herr Anton Veternik, Pfarrer zu St. Jakob in Dot, zum Fürstbischöflichen Satianter Geistlichen Rate. Bestellt wurden: Herr Maximilian Vrabor, Doctor Rom. in iuro canonico und Kaplan in Sachsenfeld, zum Direktor des Privat-Mädchenlyzeums der Schulschwestern in Triest; Herr Friedrich Volčič, Stadtpfarrkaplan in Windisch-Feistriz, zum Provisor in Fresen und Herr Matthias Kforl, Pfarrer in Ober-St. Kunigund, zum Mitprovisor der Pfarre Unter-St. Kunigund. Übersetzt wurde Herr Anion Jehart, Doktor der Theologie und Kaplan in Altenmarkt, in gleicher Eigenschaft nach Sachsenfeld. Wiederangestellt wurde als I. Stadtpfarrkaplan in Windisch-Feistriz der zeitliche Defizientpriester Herr Franz Ozvatič. Gestorben ist Herr Alois Vojsk, Pfarrer in Unter-St. Kuni-gund, am 18. Oktober im 57. Lebensjahre. Unbesetzt ist geblieben der II. Kaplansposten in Altenmarkt. F. B. Lavanter Ordinariat z« Marburg. am 20. Oktober 1909. Fürstbischof. St ThrikluS-Buchdruckerei, ivtarburg.