KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
Klasa 72 (5)
INDUSTRISKE SVOJINE
Izdan 1 septembra 1933.
PATENTNI SPIS BR. 10287
Akciova společnost drive Škodovy Havody v Plzni, Praha I Ing. Pantofliček Bohdan, Plzen — Lochotin, Č S. R.
Univerzalni upaljač.
Prijava od 18 oktobra 1931.	Važi od 1 februara 1933.
Traženo pravo prvenstva od 8 novembra 1930 (Č S. R.J.
Predmet pronalaska je univerzalni udarni upaljač, koji deluje pod izvesnim upadnim ugi'om i koji se odlikuje naročitom osetljivošću, što se postiže prema pronalasku klatljivim postrojenjem nosača igle i upalj'ačke kapsje i njihovim spojem pomoću univerzalnog zglavka, koji omogućava priboižavarije ovih delova bez trenja, što treba samo praktično raizumeti.
Upaljač prema pronalasku ne odgovara samo svima vrstama zrna, nego odgovara i za bombe i ručne granate na frapantan način, te pošto, on usled svojih osobina odgovara svima zahtevima, to se isti može uvrstiti u red univerzalnih upaljača.
Princip upaljača prestavljen je na slici
1	šematički, prema kojoj je nosač 1 igle
2	snabdeven obodom 3. Nosač 4 upaljač-ke kapsle 5 snabdeven je sličnim obodom 6 i reži u kutiji- 7 ili tein upaljača. Kao što se vidi nosači 1 i 4 mogu ne samo da se aksijalno kreću jedan prema drugome, nego mogu da izvode i svestrano klađenje odn.. osciiovanje oko proizvoljne tačke, koja je data dodirom oboda 3 ili 6 sa urm-tarnjom površinom cilindrične šupljine kutije 7. Oba nosača 1 i 4 drže se na međusobnom odstojanju pritisnuti i međusobno se osiguravaju proizvoljnom poznatom spravom, koja na nacrtima nije pret-stavljena i koja oba dela za vreme transporta ili kretanja u cevi ili za vreme bar canja osigurava. Na početku putanje lete-
nja ovaj se osigurač tako razrešava, da nastupa položaj pretstavljen na sl. 1, čime je omogućena aktivacija prilikom udara ili pada upaljača.
Nosač 4 izpaiijačke kapsle 5 i nosač 1 igle 2 su tada međusobno spojeni univerzalnim zglavkom, koji ne omogućava samo međusobno osciiovanje oba dela jed nog prema drugom!, nego pomeranje. O vaj je zglavak ostvaren cilindričnom vo đicom 9 na nosaču 1 igle i loptastim završetkom 10 vrata 11 nosača 4 upaljačke kapsle 1. Korisno je ako izaberemo centar ove kuglaste površine ili odgovarajućeg dela lopte nai površini ubadanja 12 upa-Ijačke kapsle 5.
‘ Razumljivo je, da je moguće cilindričnu vodicu izvesti na nosaču upaijačke kapsle. a loptastu površinu na nosaču igle.
Što se tiče načina delovanja updJjačaJ, sasvim je logično, da se kod udara nosač upaljača kreće u smislu strele 13 usled i-nercije i obrnuto, da se kreće u pravcu strele 14 pomenuti nosač prema upaljačkoj kapsli. Kod bočnog udara u smislu strele 15 težišta 19 nosača upaijačke kapsle i 20 nosača igle dobijaju impulse u smislu strela 16 i1 17, a oscilaciona kretanja tih težišta vrše se s jedne strane po luku 21 oko središta 22 datog dodirnom tačkom oboda 6 sa cilindričnom šupljinom kutije i s druge strane a nalogo odgovarajući luku 18 oko središta 23. Istovremeno kreću se sre-
Din. 10.
dina 12 dodirne površine upaljačke kapsle 5 i vrh 24 igle 2 jedan prema drugom u lukovima 25 i 26 dok se ne dogodi ubadanje upatljacke kapsle pa stoga i njena eksplozija.
Očevidno je, da se ta kretanja praktično dešavaju bez reakcije u zglavcima 9 i 10 te se stoga vrše bez trenja, usled čega je upaljač naročito osetljiv.
Sasvim je prirodno, da je moguće upa ljač izobraziti u smiški principa predmeta pronalaska potpuno proizvoljno i da se pored toga njegovim sastavnim delovima da znatno uprošten oblik, što se vidi iz primera na si. 2, gde nosač 4 upaljačke kapsle, koji istovremeno obrazuje i inicijator, naleže svojim donjim krajem u ko-ničnom tarifnu 28, kani direktno počiva na eksplozivu odgovarajućeg projektila. Usled ovoga postrojenja moguće je znatno uprostiti jedan iiiii drugi nosač pa je moguće uštediti i njegov obod. Dalje je donji nosač 4 snabdeven sasvim uzanim obodom 10’, koli zamenjuje ranije pome-nutu lopltastu površinu. Gornji je nosač i tada izveden slično onome, kako je bio ranije opisan.
Drugo postrojenje upaljača je pretstav-Ijeno na si. 3, gde nosač 1 igle 2 maieže u prednjem delu, koji ima loptasti završetak 3, a na njegovom vratu 11 je snabdeven uzanim obodom 10’ i pomoću njega se vodi u šupljini cilindričnog nastavka 9 nosača 4 upaljačke kapsle 5, koji uzanim obodom 6 naleže u vodici 7 upaljač-kog tela.	:	r i
Jedno dalje interesantno rešenje univerzalnog upaljača rešeno i pretstavfjeno na U. 4, pretstavlja veoma osetljivi upaljač, koji je izveden kao trenutno deiujući upa ljač u slučaju direktnog udara na vrh. 1 u ovom su slučaju oba nosača 1 i 4 međusobno zglavkasto i pomerijivo' spojena u telu upaljača 7.
Patentni zahtevi:
1.	Univerzalni upaljač naznačen time, što su nosački organi (1) upaljačke igle (2) i nosački organ (4) upaljačke kapsle 65) međusobno spojeni tako i tako naležu u telu upaljača (7) da oni međusobno i istovremeno i prema telu upaljača (7) lebde i mogu da se kreću.
2.	Upaljač po zahtevu 1, naznačen time, što su u cilju međusobne veze i naleganja nosačkih organai (1, 4) u telu upaljača snabdeveni nosački organi ležištima ođn. upravljačkim površinama konusnog, loptastog odn. cilindričnog oblika.
3.	Upaljač po zahtevima 1 i 2, naznačen time, što su sretstva za spoj nosačkih organa (1 i 4) predviđenih loptastih ležišta odn. upravljačkih površina (10) smeštena približno u ravni ubadanja (12) upaljačke kapsle (5).
4.	Upaljač po' zahtevima 1 do 3, naznačen time, što su za vezu nosačkih organa (1, 4) predviđeni delovi istih izrađeni kao obodi (3, 6. 10’) sa cilindričnim odn. kuglastim obodom.
5.	Upaljač po zahtevima 1 do 4, naznačen time, što je nosački organ (4) upaljačke kapsle (5) izrađen kao inicijator (si. 2)-
Adpatent broj 10287*
fig. h	% 2.

<
■