Maver Fajdiga, Bosna serafska: 1. zvezek Glavni in odgovorni urednik: izr. prof. dr. Matej Hriberšek Prepis latinskega in italijanskega besedila: izr. prof. dr. Matej Hriberšek, FF Prepis nemškega besedila: red. prof. dr. Boris Golec, znanstveni svetnik, ZRC SAZU; asist. dr. Matjaž Grahornik, ZRC SAZU; dr. Vojko Pavlin, ZRC SAZU; dr. Miha Preinfalk, višji znanstveni sodelavec, ZRC SAZU Redakcija latinskega besedila: izr. prof. dr. Matej Hriberšek, FF; izr. prof. dr. David Movrin, FF; izr. prof. dr. Gregor Pobežin, znanstveni sodelavec, ZRC SAZU Redakcija nemškega besedila: mag. Niko Hudelja, FF Redakcija italijanskega besedila: doc. dr. Mirjam Premk Podobnik, FF Sodelujoči: Anja Kustec (vnos popravkov v nemško besedilo), Oddelek za prevajalstvo FF Spremna beseda, seznam kratic in okrajšav, imensko kazalo: izr. prof. dr. Matej Hriberšek, FF Kazalo vsebine Uvod – Na poti do tiskane izdaje rokopisa Bosna serafska V Spremna študija IX 12 Besedilo – Textus Bosnia Seraphica seu Chronologico-Historica descriptio Provinciae Bosnae dein Bosnae Croatiae Nunc Provinciae S. Crucis Croatiae Carnioliae Ordinis Mino- rum S. Francisci strictioris observantiae nuncupatae in tres partes divisa Pars prima continet ea, quae gesta sunt usque ad divisionem Provinciae Bosnensis in Bosnam Argentinam et Bosnam Croatiam. 1 Pars secunda De statu Provinciae Bosnae ┬ Croatiae post ejus divisionem â Provincia Bosnae Argentinae generatim. 78 Pars tertia de Conventibus speciatim I. Conventus Ad B. Virginem in Uvod Uvod – Na poti do tiskane izdaje rokopisa Bosna serafska Rokopis zgodovinsko-kronikalnega dela Bosna serafska (Bosnia Seraphica) p. Ma-vra Fajdige, čigar besedilo prinaša ta izdaja, je kljub temu, da je nastal pred 245 leti, še vedno precejšnja neznanka. Na ta tudi meni povsem neznani rokopis me je prvič opozoril dr. Jože Škofljanec iz Arhiva Republike Slovenije, vodilni strokovnjak za zgodovino frančiškanskega reda pri nas. Sklenjen je bil neformalni dogovor, da bi poskusila rokopis v nekaj letih prepisati in objaviti ter s tem ponuditi širši strokovni javnosti, pozneje pa ga tudi prevesti, če ne v celoti, pa vsaj izbrane dele. Kolega Bosnia Seraphica a) nemška pisemska kronika, sicer zbir pisem oficirja Franca Franza baronu Jožefu Kalasancu Erbergu. Gre za pisemsko zbirko kronikalnega značaja, ki je del korespondence barona Erberga, obsega pa več kot 1800 pisem, s kate- rimi je v Ljubljani živeči dopisnik, sicer malo znani upokojeni oficir Franc Franz v obdobju od l. 1832 do 1840 baronu Erbergu, ki je bil ena ključnih osebnosti znanosti, umetnosti in kulture na tedanjem Kranjskem ter je živel umaknjeno v Dolu pri Ljubljani, najprej nekajkrat tedensko, nato pa skoraj vsak dan poročal o najnovejših dogodkih v Ljubljani in širše. Zbir pisem je izšel l. 2024.1 Letos ga je dopolnil tudi izid monografske zbirke razprav različnih strokovnjakov pod naslovom Podobe bidermajerske Ljubljane;2 v njej je tudi prevod dela pisem Franca Franza, in sicer pisem iz l. 1836, ko je bila v Ljubljani epidemija kolere; s tem je projekt, katerega potek je Uvod Spletna verzija še ni povsem prečiščena in dokončna verzija besedila, zato se je nadaljevalo delo pri pripravi tiskane verzije in načrtovanega prevoda dela izvirni-ka. Prvotni namen projekta je bil, da bi bil glavni poudarek raziskovanja na Ljublja-ni, zato je bil sprva ob pismih Franca Franza, ki so primarno osredinjena na Ljublja-no, načrtovan prevod Fajdigovega opisa frančiškanskega samostana v Ljubljani. Leta 2021 pa je prišla nova pobuda, tokrat od kolegov umetnostnih zgodovinarjev. Leta 2017, ob 300-letnici kronanja svetogorske Marijine podobe, je bil na Sveti gori znanstveni simpozij, na katerem je skupina strokovnjakov z različnih področij predstavila ta dogodek z različnih zornih kotov, po simpoziju pa je bil predviden tudi izid jubilejnega zbornika z objavo prispevkov. Glavna organizatorja dogodka, dr. Monika Osvald in dr. Matej Klemenčič, sta se name obrnila s predlogom, da bi v zborniku objavili tudi tisti del iz rokopisa zgodovinsko-kronikalnega dela Mavra Spremna študija 1 Pater Maver Fajdiga O Mavru Fajdigi, piscu zgodovinsko-kronikalnega dela Bosna Serafska (Bosnia Seraphica), enega najobsežnejših ohranjenih rokopisnih del pri nas, je v virih raz-meroma malo podatkov. Ker je delo ostalo v rokopisu, ni vključeno v nobenega od običajnih pregledov slovenske literarne zgodovine. Občasno ga omenjajo razisko-valci s področij cerkvene zgodovine, umetnostne zgodovine, zgodovine knjižnic in knjižničarstva ter latinske ustvarjalnosti na Slovenskem, ki so njegov rokopis uporabljali pri svojih raziskavah. Še največ podatkov o Fajdigi nam ponuja doku-mentarno gradivo Slovenske frančiškanske province sv. Križa, hranjeno v provin- Bosnia Seraphica dominis dominis Andrea PACHOR et Philippo SCHAGNETTI FALICH … FAIDI-GA Fr. Maurus, ordinis minorum sancti Francisci strictioris observantiae e Monte Sancto, ad praesbyteratum); skupaj z njim sta bila posvečena še Mihael Falič (Mi-chele Fallich) iz Gradiške v diakona in kapucin br. Friderik iz Gorice v duhovnika (FALICH Michael, Gradiscanus, ad diaconatum … Fr. Fridericus de Goritia, or-dinis capuccinorum, ad praesbyteratum).8 Fajdigovi nadaljnji poti sledimo zgolj na osnovi nekaterih podatkov iz doku-mentacije frančiškanskega provincialnega arhiva v Ljubljani. Na seznamu franči-škanskih bratov iz l. 1759 se omenja kot eden od bratov frančiškanskega samostana na Trsatu pri Reki, in sicer med patri in brati študenti (PP. Et FFr. studentes).9 Na Trsatu je bival vsaj do l. 1763; v opisu trsatskega samostana namreč o sebi zapiše, da je bil l. 1763 tam zakristan.10 Spremna študija videl sam.«17 Ali je Fajdiga bival na Sveti gori dlje časa ali pa se je mudil tam le v času, ko je zbiral gradivo za svoje delo, ni znano. Fajdiga kot redovnik ni opravljal nobene vodilne funkcije v provinci, prav tako ni bil gvardijan katerega od samostanov; vse kaže, da je živel precej umirjeno samostansko življenje. Zadnji podatki o njem so zapisani na tretji uvodni strani rokopisa njegovega zgodovinsko-kronikalnega dela, ki ga je naredil neznani zapisovalec, sicer tudi se-stavljavec pozneje dodanega kazala: Ex officiosis Provinciae Notatis, quae in archivo Labacen. habentur, liquet P. Maurum Faidiga, in saeculo Antonium dictum, natum fuisse die 10 Januarii 1734, Ordinem Seraphicum ingressum 23. Sept. 1753 Bosnia Seraphica 2 Rokopis Bosnia Seraphica 2.1 Datacija Zbiranje gradiva za pisanje je nedvomno trajalo daljše obdobje, morda več let, samo pisanje pa približno tri leta. Na drugi uvodni strani je zapisano leto 1777, kar je gotovo leto začetka pisanja, na zadnji, 1209. strani pa je kot datum zaključka dela naveden 7. avgust 1778, a je pri datumu številka 78 prečrtana in nad njo napisano 80; popravek je naredil pisec sam (pisava je Fajdigova). Delo naj bi torej po eni raz-ličici trajalo dobro leto dni, a je glede na obseg in vsebinsko zahtevnost verjetnejša Spremna študija texuntur Conventuum congesta a P. F. Mauro Faidiga ejusdem Ordi-nis et Provinciae Alumno. Anno 1777. Bosna serafska ali Kronološko-zgodovinski opis province Bosne, nato Bosne Hrvaške, zdaj province svetega Križa Hrvaške Kranjske reda manjših bratov svetega Frančiška strožjega spolnjevanja imeno-vane, razdeljen na tri dele, v katerih prvem se obravnavajo dogodki vse do delitve province na provinco Bosno Srebrno in provinco Bo-sno Hrvaško, v drugem se razpravlja o stanju province Bosne Hr-vaške po njeni delitvi vse do sodobnih časov, v tretjem so popisane zgodovine posameznih obstoječih samostanov, ki ga je zbral oče brat Maver Fajdiga, gojenec tega istega reda in province. Leta 1777. Bosnia Seraphica jezikih izvirnikov: v latinščini, nemščini ali italijanščini. Kot je bilo običajno za rokopise tega obdobja, je na lihih straneh vedno nekaj praznega prostora na desni strani, na sodih straneh pa na levi za morebitne opombe in popravke. Strani niso več številčene po foliantih (retro – verso), ampak z arabskimi šte-vilkami po vrstnem redu. Nekaj strani je bilo vključenih pozneje in ob vezavi ro-kopisnega materiala v kodeks niso bile razporejene v pravilnem zaporedju, zato jih je bilo treba urediti in uskladiti, da besedilo teče tako, kot si ga je Fajdiga zamislil za tiskano različico svojega dela. To je opaziti pri tistih straneh, ki so poleg števil-ke označene tudi z malimi črkami (a, b, c). Fajdiga je pri pisanju označeval tudi tiskarske pole, ki jih je skupaj 51; vsaka tiskarska pola obsega približno 25 strani rokopisnega besedila, označene pa se s števili od N'o 1. do N'o 51. Fajdiga je ob prepisu izvirnih dokumentov včasih prerisal tudi nekatere njiho- Spremna študija I. poglavje: O imenu, legi, rekah in rodovitnosti bosanskega kraljestva; str. 1 §. I. O imenu bosanskega kraljestva; str. 1 §. II. O legi, mejah in rodovitnosti kraljestva Bosne; str. 2 §. III. O raznih menjavah kraljev in načinih vladanja; str. 5 §. IV. O zasedbi bosanskega kraljestva od turškega sultana Mehmeda II. in o verovanju ljudstva tega kraljestva; str. 7 II. poglavje: O vstopu manjših bratov v kraljestvo Bosne, njihovem napredku in duhovnih prizadevanjih; str. 10 §. I. O vstopu manjših bratov v bosansko kraljestvo; prav tam §. II. O napredku in povečanju bratov v bosanskem kraljestvu; str. 13 §. III. O dušni vnemi in duhovnih prizadevanjih manjših bratov; str. 14 §. IV. O prvotnem povečanju bosanske province ali vikarije; str. 19 Bosnia Seraphica II. poglavje: O različnih spremembah Province Bosne Hrvaške in o njenem moder- nem stanju; str. 85 §. I. O različnih spremembah Province Bosne Hrvaške; prav tam §. II. O stanju province v teh nemirnih časih; str. 87 §. III. O modernem stanju Province Bosne Hrvaške; str. 89 §. IV. O medsebojni oddaljenosti prej omenjenih samostanov; str. 91 §. V. O samostanih, ki so nekoč spadali k tej provinci, in krajih, kjer so razmi- šljali o gradnji novih; str. 93 III. poglavje: O nacionalnih komisarjih; str. 95 IV. poglavje: Lista provincialnih kapitljev in kongregacij in o na njih izvoljenih provincialih, kustosih in definitorjih od časa delitve province do današnjih dni; str. 97 Spremna študija zgodovinski dogodki; upravitelji; redovni kapitlji; razmere med kristjani v Bosni; pomembnejši frančiškani (mučenci, teologi, pisci, posamezniki, ki so opravljali po-membnejše funkcije); misijonska dejavnost frančiškanov; podeljeni jim privilegiji, svoboščine in izjeme; umrli sobratje). Prvi in drugi del obsegata 17 % celotnega dela. Preostalih 83 % obsega tretji del (pars tertia), ki prinaša opise 15 samosta-nov, ki so bili v 18. stoletju vključeni v Hrvaško-kranjsko provinco sv. Križa reda reformiranih manjših bratov,23 in sicer: Ljubljana (conventus Labacensis), Trsat (conventus Tersactensis), Sveta gora pri Gorici (conventus B. V. Mariae Gratiarum in Monte Sancto), Novo mesto (conventus ad S. Leonardum confessorem Neosta-dii seu Rudolphswerti in Carniolia inferiori), Senj (Conventus ad S. Franciscum Segniae), Kamnik (Conventus ad S. Jacobum Apostolum Camnicii), Sv. Lenart v Bosnia Seraphica §. V. O ponovni vrnitvi ljubljanskega samostana manjšim bratom Province Bosne Hrvaške in o burnih dogodkih, ki so jih tej povzročili patri Province Avstrije; str. 264 IV. poglavje O ustanovah, miloščinah in milostih tako starih kot tudi sodobnih, ki so jih za ljubljanski samostan ustanovili in mu jih podelili cesarji, nadvojvode in drugi dobrotniki; str. 268 §. I. O starih ustanovah, ustanovljenih za ta samostan; prav tam §. II. O ustanovah, milostih in miloščinah, ki jih samostan uživa še danes; str. 279 V. poglavje: O znatnih razširitvah in popravilih ljubljanskega samostana; str. 291 VI. poglavje: O izgradnji cerkve, kapel, oltarjev, o relikvijah, kriptah, nagrobnih napisih in družinah, ki so tu pokopane, ter o znanih osebah, pokopanih v tej Spremna študija §. III. O odhodu blage hiše s Trsata v Recanati in od tam v Loreto ter o sodobni podobi; str. 393 §. IV. Utemeljitve in avtoritete potrjujejo, da je bila nazaretska hiša čudežno prenesena najprej iz Palestine na Trsat in od tam v Italijo; str. 396 IV. poglavje: O gradnji cerkve in samostana ter uvedbi manjših bratov; str. 400 V. poglavje: O drugih frankopanskih ustanovah, o konfirmacijah rimskih cesarjev, kraljev Ogrske in razpoloženjih papežev ter o družini Frankopan; str. 405 §. I. O nadaljnjih ustanovah grofov Frankopan, vzpostavljenih za trsatsko cer- kev Blažene Device Marije; prav tam §. II. Diplome ogrskih kraljev in cesarjev, ki zadevajo ustanovne dobrine; str. 413 §. III. Razpoloženja papežev glede ustanovnih dobrin; str. 421 Bosnia Seraphica §. III. O svetih relikvijah, ki jih hranijo v tej cerkvi, in posvetilnih darovih, danih zaradi obljube; str. 548 X. poglavje: O slovesnem kronanju trsatske Božje Matere; str. 551 §. I. O izvoru slovesnega kronanja svetih podob Blažene Device Marije na zemlji in o pospeševalcu kronanja trsatske Device; prav tam §. II. O možnosti slovesnega kronanja trsatske Device; str. 553 §. III. O pripravi pred izvedbo kronanja tako v cerkvi kot tudi zunaj nje; str. 561 §. IV. O prvem dnevu svetega tridnevja kronane trsatske Device; str. 575 §. V. O drugem dnevu svetega tridnevja kronane trsatske Device; str. 578 §. VI. O tretjem dnevu svetega tridnevja kronane trsatske Device in zaključku pobožnosti; str. 585. XI. poglavje: Seznam bratov (za katere je bilo mogoče izvedeti), ki so v tem samo- Spremna študija §. II. O drugih milostih, odpustkih in privilegijih, ki so jih papeži in nadškofi podelili tej cerkvi; str. 672 VIII. poglavje: O storjenih čudežih in prejetih milostih na tej Sveti gori po po- sredovanju Blažene Device Marije, prav tako pa tudi o množičnem stekanju ljudstev, ki prihajajo k temu izviru milosti; str. 675 IX. poglavje: O slovesnem kronanju svetogorske Božje Matere; str. 682 § I. O možnosti kronanja svetogorske podobe Blažene Device Marije z zlatima kronama; prav tam §. II. O vnaprej pripravljeni opremi celotne cerkve za slovesno kronanje svete Božje Porodnice; str. 688 §. III. O slovesni osmini kronanja Preblažene Device Marije svetogorske; str. 708 X. poglavje: O jubilejnem letu ali o dvestoletnici prikazovanja preslavne Device Bosnia Seraphica V. SAMOSTAN pri svetem Frančišku v SENJU I. poglavje: O mestu Senj; str. 795 II. poglavje: O gradnji prvega senjskega samostana in njegovih ustanovah; str. 799 §. I. O postavitvi senjskega samostana zunaj zidu; prav tam §. II. O ustanovah, nekoč vzpostavljenih za ta samostan; str. 802 §. III. O milostih in beneficijih, ki so jih kralji Ogrske in pozneje avstrijski dvor blagohotno podelili temu samostanu; str. 806 §. IV. O drugih ustanovah in volilih, nekoč vzpostavljenih za ta samostan; str. 812 III. poglavje: O porušenju samostana zunaj mesta in postavitvi novega znotraj ob- zidja ter njegovih različnih obnovah; str. 819 §. I. O prestavitvi bratov v mesto; prav tam Spremna študija VI. poglavje: Seznam bratov (za katere se je izvedelo), ki so v tem kamniškem samostanu pobožno umrli v Gospodu; str. 886 VII. poglavje: Lista patrov gvardijanov (za katere je bilo mogoče izvedeti) kamni- škega samostana; str. 888 VII. SAMOSTAN pri svetem Lenartu v Gozdu I. poglavje: O kraljestvu Hrvaške; str. 891 II. poglavje: O prikazanju sv. Lenarta ter o gradnji in ponovni izgradnji samostana; str. 895 III. poglavje: O različnih ustanovah, vzpostavljenih za ta samostan; str. 897 §. I. O ustanovi, ki jo je za ta samostan vzpostavila slavna družina Erdödy; prav tam §. II. O najemnikih, vinogradih in drugih izrabah nepremičnin, nekoč voljenih sa- Bosnia Seraphica IX. SAMOSTAN pri Blaženi Devici Vnebovzeti v SAMOBORJU I. poglavje: O mestu Samobor, o stari cerkvi in njeni izročitvi manjšim bratom; str. 945 II. poglavje: O gradnji samostana in njegovih vidnejših popravilih; str. 948 III. poglavje: O starih in sodobnih ustanovah; str. 953 IV. poglavje: O sodobni cerkvi, njenih oltarjih in o njihovi posvetitvi, o svetih reli- kvijah, pa tudi o bratovščinah in drugih izkazih pobožnosti; str. 958 §. I. O sodobni cerkvi, njenih oltarjih in posvetitvi ter o svetih relikvijah; prav tam §. II. O bratovščinah in drugih izkazih pobožnosti; str. 960 V. poglavje: Seznam bratov (o katerih vedenje je prišlo do nas), ki so v tem samo- stanu pobožno umrli v Gospodu; str. 964 VI. poglavje: Lista patrov gvardijanov (za katere je bilo mogoče izvedeti) samobor- Spremna študija IV. poglavje: Seznam bratov, ki so v tem samostanu pobožno umrli v Gospodu; str. 1016 V. poglavje: Lista patrov predstojnikov in gvardijanov samostana Klanjec; str. 1019 XII. SAMOSTAN pri Blaženi Devici Mariji angelovega oznanjenja v NAZARJAH I. poglavje: O vojvodini Štajerski; str. 1022 II. poglavje: O prvi gradnji kapele in njeni podaritvi manjšim bratom observantom Province Bosne Hrvaške; str. 1026 §. I. O gradnji loretske kapele; prav tam §. II. O podaritvi nazarske cerkve ali kapele manjšim bratom observantom Province Bosne Hrvaške in o gradnji samostana; str. 1028 Bosnia Seraphica X. poglavje: Seznam bratov, v tem samostanu pobožno umrlih v Gospodu; str. 1112 XI. poglavje: [Lista] vseh patrov gvardijanov tega karlovškega samostana; str. 1117 XIV. SAMOSTAN pri svetem Antonu Padovanskem v BREŽICAH I. poglavje: O uvedbi manjših bratov v brežiški samostan; str. 1119 II. poglavje: O dokončanju gradnje samostana in cerkve in o zagotovitvi njegove stalne preskrbe; str. 1125 III. poglavje: O drugih ustanovah, vzpostavljenih za ta samostan, o donacijah in njegovih obnovah; str. 1132 IV. poglavje: O cerkvi, oltarjih, o nagrobnih napisih, bratovščinah in svetih relikvi- jah ter drugih izkazih pobožnosti; str. 1136 §. I. O cerkvi in njenih oltarjih; prav tam Spremna študija c) prihod frančiškanov; č) gradnja samostana; d) zgodovina samostana, spremembe (prehajanje iz rok v roke različnih redov); e) miloščine, ustanove, darovi dobrotnikov; f) spremembe v samostanu: obnove, predelave, širitve; g) opis cerkve, kapel, oltarjev, relikvij, kript, napisov in v cerkvah pokopanih znanih oseb; h) bratovščine, posvetitve, obredi; i) posvetna dejavnost frančiškanov: delovanje v bolnišnici, hiralnici, sirotišnici … Vsi opisi samostanov, brez izjeme, pa imajo na koncu: • seznam umrlih samostanskih bratov (Catalogus Patrum, et Fratrum in hoc Bosnia Seraphica Pozneje sta sicer neznana pisca rokopis dopolnila še z dvema dodatkoma: a) [Dodatek IV.] z naslovom »V spomin« (Pro memoria), v katerem je na dveh straneh zbran kratek popis dogodkov med letoma 1783 in 1817 (zapisi so bili narejeni 24. januarja 1817 v samostanu v Kamniku). Avtor četrtega dodatka ni znan, nedvomno pa je – na to je mogoče sklepati po pisavi – eden od pre- gledovalcev in dopolnjevalcev Fajdigovega dela, ker na več mestih najdemo njegova dopolnila zlasti pri seznamih gvardijanov. b) [Dodatek V.], v katerem je neznani pisec zbral bistvene osnovne podatke iz zgodovine tako reda kot tudi posameznih samostanov od njihove ustanovitve naprej: Provinca na splošno; Ljubljanski samostan l. 1233; Trsatski samostan l. 1453; Svetogorski samostan l. [1565]; Novomeški samostan l. 1472; Senj- ski samostan ok. 1272; Kamniški samostan l. 1494; Samostan sv. Lenarta v Spremna študija • popravke Fajdigovih navedb; • opozorila na nepopolno besedilo (tako je poznejši pregledovalec na robu kri- tično dopisal, da v opisu nazarskega samostana ni omembe kript in da se vpra- šuje, zakaj (NB. de Cryptis nulla est mentio. et quare?); • opozorila na popravke, ki so rezultat na novo ugotovljenih dejstev (Hoc ulti- mum secure omittatur, quia apocryphum est, ut constat ex novissima ordinis historia Romae a nostri in lucem data); • opozorila na (pre)ostri ton zapisanega (Hac inserta de Gn'li Beck critica relatio suae reformationis non censetur admittenda: aut valde modestiori styllo appo- nenda pro cautella offensionis.); • opozorila na podvajanje podatkov (Non videtur necessarium, ut bis Arae nu- merentur; quia sufficit eas sub uno numero adnotare, et ad quamlibet id, quod Bosnia Seraphica individuae; collocata fuit se dvakrat ponovi; conventium nam. convenientium; aggreta nam. aggregata; commodis tatis nam. commoditatis; percrebuit nam. percrebruit; 100033. nam. 133000; Koltsdorff nam. Kaltsdorff; commendatias nam. commendatitias; Ignose nam. Ignosce; Capuccinorum nam. Cappucino- rum; Rudophswert nam. Rudolphswert; aedicatione nam. aedificatione; Fa- miliana nam. Familia; lucunter nam. luculenter; Martyrium nam. Martyrum; Confraternatis nam. Confraternitatis; Berdovensis nam. Berdovicensis; dup- plici nam. duplici; unaca nam. unica; Camererarius nam. Camerarius; distri- bus nam. districtibus; Antessore nam. Antecessore; Parmaceuta nam. Phar- maceuta; foromina nam. foramina; Obergurg nam. Oberburg; ejsdem nam. ejusdem; perpetus nam. perpetuus; pratrocinium nam. patrocinium; • na nekatere nepopolne ali nepravilne verze (gl. op. 410, 447, 448 in 651); Spremna študija natančneje raziskati: Haec narratio historiae apparitionis non videtur con- cordare cum inscriptione lapidi inscripta, ut legenti patet. Hinc ad majorem veritatem, et concordiam habendam amplius investigari debet); • dodatno pojasnjujejo (gl. op. 267 dopis: Franconia vocatur ea pars Chrovati- ae, quam seculo 9. Franci tenebant. i. e. sic dictam Slavoniam). Pripombe sicer neznanega pregledovalca (morda jih je bilo tudi več) so več-krat naperjene proti Fajdigi osebno: • str. 7., op. 6: Occasione cuius ponitur. Si Fajdiga tacuisset, historicus et geo- graphus mansisset; • str. 20. op. 21: ironični dodatek [Kal.[endas]] Fajdigian.[as]; • str. 26. op. 24: ironični dodatek [Kal.[endas]] fajdigian.[as]; Bosnia Seraphica opuščaš, pa vendar ne kažeš ničesar razen lastnega neznanja in bede«, nakazujejo, da med nekaterimi poznejšimi sobrati Fajdiga ni žel pohval. Hrvaška zgodovina in odnosi med Hrvati in Ogrsko so bili občutljiva tema. Tako je popravljavec (očitno hrvaškega rodu) Fajdigov zapis Vicaria Bosnensis po-pravil v Vicaria Bosnenso-chrovatica; De regimine Vicariae Bosnensi v De regimi-ne Vicariae Bosnensocroaticae; Bosnensis v Bosnenso-chrovatica itd., večkrat je v zapisu dodal pripombo, naj se doda Hrvaška (supple: Croatiae) (op. 49, 57, 71, 72, 96, 189, 190; prim. tudi op. 69). Včasih je Fajdigov izvirni zapis Hungaria prečrtal in zapisal Chrovatia (op. 396, 399, 400, 401, 403, 488, 489, 494). V triadi Hunga-ria, Sclavonia, et Croatia je poznejši pregledovalec Hungaria prečrtal (op. 679). Med slovenskimi in hrvaškimi sobrati je bilo občutljiva tema ime province, o čemer je Fajdiga pisal na straneh 204–205, vendar pa je bila celotna stran v izvir- Spremna študija 3 Jezikovne in besedilne značilnosti Fajdigov rokopis je razmeroma lepo berljiv in enakomeren. Zapisovalec celotnega besedila je sam Fajdiga, izjema so le nekatere poznejše pripombe, ki sta jih do-pisovala vsaj dva pregledovalca, ter dopisi na seznamih redovnih predstojnikov (gvardijanov), ki so nastajali po Fajdigovi smrti. Prepisi dokumentov so označeni z narekovaji na začetku in na koncu vsake vrstice; njihov jezik je zaradi formulaičnosti in uradniškega sloga, ki se razlikuje od pisarne do pisarne, slogovno precej drugačen od Fajdigovega. Nekateri izrazi, besedne zveze ali krajši odlomki in navedbe iz drugih del so v Bosnia Seraphica 3.1 Fajdigova latinščina Slog Fajdigove latinščine je zgleden; preprost, a lep. O slogu nemških in italijan-skih besedil ni mogoče podati skupne ocene, saj gre v vseh primerih za navedbe iz drugih virov, kjer ima vsak pisec svoj posebni slog, ali pa za prepise izvirnih dokumentov, za katere sta značilna strogo uradniški slog, ki se razlikuje od pisarne do pisarne, in formulaičnost. Fajdigova latinščina je tekoča, besedje je bogato, slovnične napake so redke, ima pa nekaj pravopisnih posebnosti, značilnih za novoveško latiniteto. V nada-ljevanju so predstavljene lastnosti njegovega jezika, od katerih nobena ni splošno veljavna, ampak se nekatere pogostejše, nekatere redke, nekatere se pojavijo celo samo enkrat, a vseeno velja opozoriti nanje. Opažene posebnosti, ki se pojavljajo Spremna študija idr. Včasih z veliko začetnico začenja tudi letnice (Anno â Nativitate ejusdem Domini Millesimo quingentesimo quinquagesimo …); – označevanje dolgih vokalov. Dolge vokale pogosto označuje s strešico (â, ê, î, ô, û), ki jo včasih uporablja za naznačevanje dolžin pri ablativih (causâ ipd.), pa tudi genetivih 4. deklinacije (Conventûs ipd.); – deljeni in (obrnjeno) povezani zapisi besed, npr. Christifideles : Christi fideles; Quinqueecclesiensis : Quinque ecclesiensis; praesefert : prae se fert; praese- ferebant : prae se ferebant … quamplurima; oretenus; verbotenus; nominete- nus; humotenus; quamplurimi; indies : in dies; abhinc : ab hinc …; – števniki. Za glavnimi števniki vedno postavlja piko. Vrstilne števnike pogosto za- Bosnia Seraphica • podvojitve enojnih konzonantov, npr. quotidie : quottidie; littore : litore; nauffragium : naufragium; littus : litus …; • poenostavitve dvojnih konzonantov, npr. Gramatices nam. Grammatices; literarum nam. litterarum; mallit nam. malit; reperi nam. repperi; sole-mniores nam. sollemniores; literas : litteras; quatuor : quattuor (običaj-no) … (pri zapisovanju je opazno nihanje); • občasna raba grških končnic, npr. cui pluribus annis tamquam Magister asceseos praefuit; phtisis infirmitate … laborasset; duos Gramatices lec-tores idr.; • nedosledno zapisovanje u in v, npr. Guardianatus : Gvardianatus …; • asimilacija nazalov, npr. solennia nam. solemnia …; • izpad nazala, npr. Conjux nam. conjunx; Spremna študija acceptassent, comparâsset, fabricâsset, exornâsset, vacâsset, spec-tâsset, deputâsset, recusâsset, inhabitâssent, supplicâssent, occupâs-se, mandâsset, consignâsset, conservâssent, putâsses, excitâsset, in-choâsset, navâsset, debelâssent, vastâssent, gubernâsset, confirmâs-semus, abalienâssent, declarâsset, excitâsset, pulsâssent, petiîsset, transiîsent, subjugâsset, visitâssent, appropinquâsset …; • raba infinitiva perfekta pasiva, sestavljenega s participom perfekta pasiva in fuisse: fruitam fuisse, initiatum fuisse, electos fuisse, fuisse … praeva-ricatam, functum fuisse, diminutam fuisse, scriptam fuisse, commoratos fuisse, fuisse introductos, fuisse expositam …; • indikativne in konjunktivne oblike perfekta in pluskvamperfekta: disse- minata fuisset, institutus fuit, in cineres redactus fuit, fuit celebratum, Bosnia Seraphica Paulus de Tauris? id pro certo determinare haud valeo / Qualis, et quantus hic Apostolicus vir fuerit? Ex testimonio … / Quo anno mortuus sit Peregri- nus Episopus? me prorsus latet / post ejus mortem, quae quo anno acciderit? incompertum est / Quantam stragem haec Lutherana pestis, universae Catho- licae Ecclesiae intulerit, quot animas pretioso Christi Sanguine redemptas tartareo immittat barathro? non est, ut pluribus commemorem / et pretium modo eisdem Fratribus licito applicari deberet cum inserto in litteris funda- tionalibus onere? nil decidere audeo / quae autem pars Conventus hac repa- ratione opus habuerit? in praecitatis libris non adnotatur / Quo verò tempore Ecclesia S. Philippi vocitari coeperit Ecclesia B. V. Mariae? mihi compertum non est. / cistam aperiri, et an authenticum sit S. Corpus? inquiri jussit / donec familia per aliquod instrumentum se non legitimaverit, an autem tale instru- Spremna študija Ecclesiae gremium adduxerit / tanta dedit pietatis, et prudentiae specimina, ut merito vir consummatae virtutis appellari meruerit / ita ut per portam ali- cui intrare ob multitudinem hominum non licuerit / vir patientiae virtute adeo excelluit, quod eumdem nulla res adversa ad iracundiam concitare quiverit, ut propterea homo sine bili, et irasci nescius fuerit vocitatus / operam impen- derunt adeo, ut titulo Praedicatoris Apostolici â Sede Apostolica condecorari promeriti sint / aliisque terrae Principibus in intimorum consiliorum numerum coaptati fuerint / adeo diminutam fuisse, ut P. Franciscus Gonzaga (qui anno 1579 in Ministrum Generalem coaptatus erat, et 8. annis rexerat) in hac Bo- snae Croatiae Provincia non numerârit plures, quam 60. Fratres / ea diligentia incubuit, ut anno 1620. in Capitulo Provinciali Labaci die 23. Maji celebrato anno 11. Religiosae vitae nondum transacto in Provincia Diffinitorem coaptari Bosnia Seraphica Minorum S. Francisci legaverat erga in suis fundationalibus litteris contentas Obligationes, quas Patres Societatis Jesu, donec non fuissent suppressi, ob- servabant, praesertim quod trecentis pauperibus feria 2'da post festum Ss'mae Trinitatis quotannis in Pletriach cibos dare, et nummos distribuere, prout ip- susmet practicari vidi, consueverunt (str. 278); • pove, da je sam v enem letu naštel 62.382 hostij za obhajilo: Profecto si quis mihi diceret, quod in uno anno 62382. particulae consecratae piis fidelibus ad Sacram Synaxim accedentibus distribuantur, eum risui haberem, nisi propria experientia edoctus, utpote qui particulas consecrandas per integrum annum fideliter numeravi, eidem assensum praebere cogerer. (str. 352); • v opisu trsatskega samostana pove, da je bil l. 1763 tam zakristan: etenim dum anno 1763, hìc loci Sacristae munere perfunctus essem, fideliter per integrum Spremna študija b) zavezo senjskih frančiškanov, da bodo v zahvalo za to, da je Franc Krištof Portner samostanu podaril del ribolovnega območja, vsako leto obhajali eno mašo za pokojnega Ivana Karla Portnerja (ex instrumento illyrico idiomate anno 1693. concinnato; str. 818) U Segnu na 18. Febrara 1693. Spoznajemo mi zdola podpisani, kako smo vidili med sobom od suih, i suakih partid racznu do danasgnega dneva; i tako obnadosmo med sobom, da neotosmo jedan drugomu nistar duzan, i suise toga dase Gospodin Franac Portnar Gospodinu Pateru Guardianu za takou del Tumner vikovienim naci- nom suako letto govoritti jednu Missu od Conventa sa pokoiniga Gospodina Ivana Carla Portnara vice Kapitana biusega u Segnu, na to boglie tuerdosti rad naprosise strane obe zdola podpisane, mene zdola podpisana ovako upisati. Bosnia Seraphica annum publicè praeeunte, et Mysteria Passionis Dominicae praelegente in idiomate Croatico ducitur (str. 1114). V opisu Kranjske se posveti tudi jezikovnim razmeram, kjer govori o sloven-skem jeziku prebivalcev, vendar o njihovem posebnem narečju; o splošni rabi nem-ščine v mestih in med plemstvom, pa tudi o rabi italijanščine in francoščine; o raz-liki med narečjema zgornje in spodnje Kranjske, tj. med gorenjskim in dolenjskim narečjem, pri čemer se mu zdi gorenjsko precej bolj uglajeno, ker po njegovem mnenju govorci dolenjskega narečja preveč podaljšujejo samoglasnike, opozori pa tudi na širjenje nemškega jezika na škodo kranjskega (slovenskega), kar ponazori tudi s primerom (str. 221): Incolae loquuntur propria lingua Slavica, peculiari tamen dialecto ab Spremna študija hodie Schlavonia, aut Slavania, ger. Shalavonien, vel Shalaven nuncupatur, quod nomen locus â Slavanis, seu Slavis antiquis habitatoribus haereditâsse dicitur. II. Etymologiam Nominis Slavorum Scriptores non unam adferunt, alii enim dicunt cum D. Schönleben, Venedos ideo fuisse dictos Slavos, quia Pannoniam Saviam (cui nomini littera l. interjecta fuit) id est regionem circa fluvium Savum jacentem ingressi sunt, eamque occuparunt. Aeneas Sylvius cum Alberto Cranzio lib. 1. Wandal. c. 6. asserit, Venedos hoc nomen acqui- siisse ob eorum loquacitatem, ait enim Sclavoni in illorum lingua idem sonare, ac loquaces. Multò gloriosius de origine Slavorum loquitur Cl. D. Joan. Chri- stoph. de Jordan de Orig. Slav. part. 4. fol. 101. ubi ait: quod Slavi, seu Slavini populi vocabulum derivetur â vulgari nomine Slava, quod est gloria, et laus: inde venit adjectivum Slavni, celebres, laudabiles: verbum slaviti, celebrare, Bosnia Seraphica Včasih se Fajdiga prepusti osebnemu, tudi kritičnemu razmišljanju; pri tem posebej izstopa odlomek v opisu karitativnega delovanja ljubljanskih frančiškanov (str. 367–368): Profecto, si quis Spirituales labores tam hoc, quam praecedenti capite â me sincere, et sine fuco adductos, quos Fratres Minores hujus Conventûs tam in pro-pria Ecclesia (ubi non ultimum locum occupat tam diurna, quam nocturna Chori frequentatio) quam extra eam per Civitatem, et loca viciniora pro Salute proximi cum omni zelo impendunt, altius inspexerit, et mente serena expenderit, minimè cum modernis Libertinis, et pseudo-politicis ogganire poterit, Monachos esse inuti-les, et onerosos Reipublicae, esse homines otiosos, panem frustra comedere, et his similia. Qui ita dicunt, non perpendunt, benè ordinatam Rempublicam coalescere partim ex bonis corporalibus, partim Spiritualibus, illa respiciunt sapientissimas le- Spremna študija 4 Kratice in okrajšave Fajdiga zlasti pri ustaljenih izrazih, uradnih nazivih, verskih pojmih ter števnikih zelo pogosto uporablja tudi okrajšave in okrajšane oblike z ligaturami. Latinske, nemške in italijanske okrajšave so zbrane kot poseben dodatek za pomoč pri branju izvirnega besedila; latinskih je daleč največ. Večina jih je ugotovljenih, pri nekate-rih je njihov pomen negotov, zgolj peščica jih ostaja nerazrešenih. Nekaj primerov: a) latinske okrajšave: §. praec. – paragrapho praecitato; §us – paragraphus; 1'ma – prima; 1'mus – pri- Bosnia Seraphica M.R.P. – Maxime Reverendus Pater; Ms. – manuscriptum; M.V.P. – Maxime Venerabilis Pater; NB. – Nota Bene; Nb. – Nota bene; N'o – Numero; Not. – Notarius; Novit. – Novitius; num. praec. – numero praecitato; O. A. M. D. G. – Omnia Ad Maiorem Dei Gloriam; Obser'tia – Observantia; Octobr. – October; Ord. – Ordo; Ord. Min. – Ordo Minorum; Ord. Min. Conv. – Ordo Minorum Conventualium; Ord. S. Aug. – Ordo Sancti Augustini; Ordin. Min. – Ordinis Minorum; Org. – Organista; P. F. – Pater Frater; p. t. – pleno titulo; P. V. – Paternitas Vestra; Panif. – Panifex; Paroch. Adm. – Parochus Administra- tor, Parochiae Administrator; Perill. – Perillustris; Phil. – Philosophia; Philos. lect. – Philosophiae lector; Phl'iae – Philosophiae; Plenip. – Plenipotentiarius; Plenipoten'rius – Plenipotentarius; Pont. an. – Pontificatus anno; pos. – posuit; P'r – Pater; Praed. – Praedicator; Praefec. – Praefectus; Praenob. – Praenobi- Spremna študija Ersam(b); E. Ehrs. – Eure/Ehrwürdige Ehrsame; ec. – et cetera; ec. ec. – et cetera et cetera; F. – Freiherr; Xr' t. w. – florenorum … Kreuzer teütscher wehrung; f. k. – fürstlich-königlich; Fhr – Freyherr, Freiherr; Fr. – Freyherr, Freiherr; Freyh. – Freyherr, Freiherr; fürst. – fürstlich; Fürst. – Fürstlich; G. – Graf(f); gehor. – gehorsam; Geist. – Geistlich; Gr. – Graf(f); Gr': – Graf(f); h. – heilig; H. berg – Heiliger Berg; Heil. – Heilig; Hl. – Heilig; H'n – Herren; hochlöb. – hochlöblich; hochwürd. – hochwürdig; I. O. – Inner-Oesterreich; Joh. – Johann(es); k. k. – kayser-königlich; K. K. – Kayser-Königlich, Kayser- lich Königlich; Kay. – Kayser-, Kayserlich; kay. – kayserlich; Kay. Königl. – Kayser-Königlich; Khay. – Khayserlich; Khönig. – Khöniglich; König. – Königlich; kr. – Kreuzer; L. – Landsmann; L. w. – Landeswehrung (Landes wehrung, Landeswährung, Landes Währung); La'afft – Landschafft; Landsch. Bosnia Seraphica različne izraze uporabi enako okrajšavo, npr.: • za zaslužni lektor (Lector Emeritus) uporabi: lect. Em.; Lect. Em.; lect. Em'tus; Lect. Em'tus; Lect. Emer.; lect. Emer.; Lect. emer.; Lect. Emerit.; lect. Emerit.; Lect. emerit.; • okrajšava Prov'., Prov. lahko pomeni: Provincialis (pridevnik); Provincialis (redovni predstojnik); Proverbia; Provincia; • okrajšava Reg. Lahko pomeni: [Liber] Regum; Register; Regius 3; Regnans; Regula, Regulae itd. Okrajšave so v besedilu naznačene z opuščajem (apostrofom), ki pa jih Faj-diga ni uporabljal vedno na istem mestu, ampak zelo različno. Tudi pri prepisu in ureditvi besedila zaradi velikih razlik ni bilo mogoče postaviti enotnega pravila za Spremna študija 5 O imenih in imenskem kazalu (Index nominum) Kot je bilo omenjeno že v predstavitvi rokopisa (gl. pogl. 2. 3. Rokopis), je bilo v 19. stoletju pripravljeno tudi imensko kazalo (Index MS Chronicorum P. M. Fajdi-gae) neznanega pisca, ki obsega 378 strani, nastalo med 19. januarjem in 24. febru-arjem 1893, ki pa pri pripravi novega kazala ni bilo uporabljeno. Zaradi velikega obsega izvirnika je bilo sklenjeno, da se pripravi samo imen-sko kazalo. Osnova za njegovo pripravo je latinsko ime; tam, kjer ga ni, je uporabljeno Bosnia Seraphica različicah (Kercselich, Kerchelich, Kerscelich, Kerscelich in Kerselich); priimek p. Proba Majdiča je naveden v dveh različicah (Maiditsch in Maidiz); priimek p. Bonaventure Meterniha je naveden v dveh različicah (Metternich in Metternig); priimek p. Venceslava Muhiča je naveden v štirih različicah (Muchich, Muchiz, Muchizh in Muhizh); priimek p. Amadeja Prepeluha je naveden v treh različicah (Praepeluch, Prepeluch in Praepeluh); priimek p. Nikolaja Šušiča (Šušića) je nave-den v treh različicah (Schuschiz, Schussiz in Schussizh); priimek p. Zaharija Batiča (Batića) je naveden v dveh različicah (Battich in Battig); ime kneza Boruta je nave-deno v treh različicah (Boruth, Boruthus in Borutus) itd. Podobnih primerov je še ogromno (Anna Rosina â Lemberg : Anna Rosina â Lamberg; Claudius â Marburg : Claudio â Marburg; â Premb : â Prem idr.). Včasih Fajdiga uporablja dvojnice, npr. Bosnia in Bosna; Modrussa in Mo- Spremna študija de Lamberg), Liechtenberg (â Liechtenberg, de Liechtenberg), Purgstall (â Purg-stall), Thurn (â Thurn, â Thuri, â Turri, de Turri …), Zrinjski (â Zrinio), Apfaltrer (ab Apfaltrer), Attems (ab Athembs, ab Athems, ab Attembs, ab Attems, ab At-thimis, ab Attimis, d' Attimis, de Attembs, de Attems, de Atthimis, de Attimis), Auersperg (ab Auersperg, ab Aursperg, ab Aversperg, von Auersperg), Edling (ab Edling), Herberstein (ab Herberstein, von Herberstein), Hochenwarth (ab Hochen-warth, v' Hochenwarth, von Hochenwart), Ortemburg (ab Ortemburg, ab Orten-burg), Aniciji Frankopani (Anicii Frangepani), Pichelstain Kappus (de Pichelstain Kappus, Kappus de Pichelstain), Ruvere (de Ruvere), Erdödy (Erdeody, Erdeody de Monyorokerek, de Erdeody, de Erdödi, de Erdoedy, Erdödy), Coppini (de Cop-pinis), Waxenstein Barbo (de Waxenstein â Barbo, de Waxenstein Barbo, Barbo de Waxenstein), Paradeiser (Paradeiser, Paradaiserin), Blagay Ursini (â Blagay Ursini Bosnia Seraphica • Skradignianin, Andreas, Burggrassius, Ledenicensis Commendans, et Carlo- bagensis status membrum, nobilis communitatis Segniensis; • Fattori, Joannes, Praepositus Pisinensis, Abbas infulatus S. Jacobi in Insula Hungariae transdanubiana, S. C. M. Capelanus, Proto-Notarius Apostolicus, Vicarius in Spiritualibus ex parte Imperii, Praepositus Pisinensis; • Scarlichius, Georgius, Parochus Camnicensis et Patriarchae Aquilejensis per Superiorem Carnioliam Archidiaconus; • Scarlichius, Reinaldus, X. Episcopus Labacensis et Princeps, Ferdinandi II. etc. Consiliarius, in Inferioris Austriae Regimine locumtenens, S. Catholicae Religionis … Reformator etc.; • Genua, Hieronymus, Protonotarius Apostolicus, Archipresbyter, Vicarius Ge- neralis Modrussiensis, ac Parochus Tersactensis … Spremna študija 6 Fajdigovi viri Fajdiga je pri pisanju uporabil vse dosegljive arhivske, rokopisne, tiskane in epi-grafske vire, včasih pa se je naslonil tudi na ustno izročilo. Pomembno literaturo je dobro poznal, ker je imel kot pomočnik knjižničarja in kot arhivar dostop do vsega potrebnega gradiva. Pri obliki ter pristopu k obravnavi in razporeditvi snovi se je zgledoval po sočasnih redovnih kronikah (in njihovih virih), zlasti po: a) Avstrijsko-frančiškanski kozmografiji Placida Herzoga, ki je izšla l. 1740 (Co- smographia Austriaco-Franciscana, seu exacta descriptio provinciae Austriae ordinis minoris S. Francisci strictioris observantiae … Coloniae Agrippinae: Bosnia Seraphica Pri opisih posameznih samostanov v tretjem delu je uporabljal dela lokalnih zgodovinarjev: Slava vojvodine Kranjske Janeza Vajkarda Valvazorja (pri opisu samostanov na Kranjskem); Anali Koroške (Annales Carinthiae) Hieronima Megi-serja, ki so izšli l. 1612 v Leipzigu v dveh knjigah; Anali bavarskih vojvod (Annales ducum Boiariae) Johanna Georga Turmaira (Aventinus), ki so izšli l. 1554; monu-mentalno delo Stara in nova Kranjska (Carniolia antiqua et nova) Janeza Ludvika Schönlebna (izšla 1680–1681). Pri opisu samostana na Trsatu je uporabljal t. i. »trsatske« zgodovinarje in nji-hova dela: Historia Tersattana Franja Glavinića,30 Dissertatio historica pro deipa-ra Tersactana Jurija Frančiška Ksaverja Marottija,31 Tersactum coronata Deipara Virgine insigne Petra Francetića,32 Triumphus coronatae Reginae Tersactensis Kla-ra Pasconija33 in Historicus progressus Mariani triumphi et Frangepanae aniciae Spremna študija Alexandrinus, S. T. D. totius Ordinis Servorum Generalis. Nunc vero Michael Antonius Baudrand, Parisinus, Protonotarius Apostolicus …emendavit, illu- stravit … Patavii: Sumptibus Jacobi de Cadorinis, 1697 – (Mich. Baudrand apud Terrarium in lexic. geogr. fol. 126); • Christophorus Cellarius (Christoph Martin Keller; 22. 11. 1638–4. 6. 1707) – Notitia orbis antiqui sive geographia plenior ab ortu rerum publicarum ad Constantinorum tempora orbis terrarum faciem declarans, 2 Bände. Leipzig 1701–1706 – (Christophorus Cellarius Geogr. ant. et nov. c. 12. fol. 73.); • Josip Bedeković Komorski (1688–1760) – Natale solum magni Ecclesiae doc- toris sancti Hieronymi in ruderibus Stridonis occultatum, probatorum nihi- lominus historicorum, et geographicorum opinionibus, ac brevis Illyricanae chronologiae adjumento erutum, atque cum vita ejusdem purpurati Dalmatae Bosnia Seraphica animo facilime comprehendi || & perpetuo circumferri possit. Gießen: Nicola- us Hampelius, 1609; ali b) kronograf Nicolaus Helvicus, Theatrum Historiae Universalis Catholi- co-protestantium. Das ist: /.../ Historische Beschreibung aller gedenkwürdi- gen Sachen /.../ welche sich in Religion- und Politischen wesen /.../ von dem 1517 Jahr /.../ bis auff das 1641 Jahr zugetragen /.../ in 28 Bücher abgetheilt. Franckfurt in verlegung Johann Gottfrid Schönwetters: Getruckt bey Matthaeo Kempffern, Im Jahr 1641; • nemški geograf in zgodovinar Philipp Clüver (Klüwer Philippus Cluverius; 1580–1622), Introductio in Universam Geographiam (1624–1629), postumno v 6 delih; Philippi Cluverii Introductio in Universam Geographiam tam vete- rem quam novam Tabulis Geographicis XLVI. Ac Notis olim ornata a Johanne Spremna študija • pismo Inocenca III. Accepimus – (datis litteris incip. Accepimus Later. V. id. Octob. A.C. 1200. Pont. an. III.); • frančiškanski zgodovinar in nabožni pisec Franjo Glavinić (23. 6. 1582–6. 12. 1652), Origine della provincia Bosna Croatia, e come fu divisa dalla provin- cia di Bosna Argentina, col numero de' monasterij si antichi, come moderni, et in qual tempo fossero celebrati i capitoli, eletti i provinciali, in qual luogo dopo la loro divisione fin' a i presenti tempi. In Udine: Appresso Nicolò Schi- ratti, MDCXLVIII (1648) – (P. Franciscus Glavinich de ortu, et Progressu Prov'iae Bosnae c. 1. pag. 13; P. Glavinich de orig. Prov. Bosniae c. 1. pag. 14); • pismo Benedikta XII. Ex relatione – (ex litteris Benedicti XII. incip. Ex rela- tione datis Avenione II. Kal. Mart. ann. D'ni 1340. Pont. an. VI.); Bosnia Seraphica praeclara quaeque monumenta ab oblivione vendicantur. 8 vol. Lugduni: Sumptibus Claudii Landry, 1625–1654), Fajdiga pa je pri delu lahko uporabljal drugo, razširjeno in dopolnjeno izdajo, ki je izšla v Rimu, obsegala pa je 19 knjig (Lucas Waddingus, Annales Minorum seu trium ordinum a S. Francisco insti- tutorum. Editio secunda, locupletior, et accuratior. 19 vol. Romae: Typis Rochi Bernabò, 1731–1745) – (ex pluribus locis P. Lucae Waddingi celeberrimi Ordi- nis Chronologi, refert tom. 4. nova edit. pag. 129. n. 14. ad annum Christi 1260; Idem Waddingus tom. 5. Ann. Min. pag. 260. n. 11. et 12. ad Ann. Chr. 1291; Waddingus Annal. Min. tom. 8. pag. 195. n. 15. et pag. 196. n. 16; Wad. tom. 8. pag. 213. n. 5; apud Waddingum tom. 10. fol. 270. 271. 272. et 273. n. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. et 13.; Waddingus Ann. Min. tom. 10. pag. 3. n. 4. et pag. 295. n. 14; Waddingus tom. 9. pag. 241. n. 38.; Waddingus ad A.C. 1418. tom. 10. Spremna študija • sobratje Jakoba iz Marke, ki so potovali skupaj z njim in pozneje tudi o njem pisali – (B. Jacobus de Marchia in horream Domini congregaverit, quotque errantes oves ad gremium, et ovile Christi reduxerit, patet ex ejusdem itineris sociis, qui scribunt de eo); • pismo esztergomskega nadškofa Eidem vestrae sanctissimae paternitati in ka- pitlja v Koloči papežu Evgenu IV. – (ex epistolis Archiepiscopi Strigoniensis: Eidem vestrae sanctissimae paternitati dat. Strigonii feria 6'ta ante Dominicam secundam Adventus, et Capituli Colocensis: Vestrae praesentibus die 4. Dec. 1436. ad summum Pontificem Eugenium IV.); • pričevanja arhidiakona Alberta, generalnega vikarja cenadske cerkve (Cenad), transilvanskega škofa Jurija in varadskega (Oradea) škofa Janeza – (ex testi- moniis Alberti Archidiaconi Theniesiensis Vicarii generalis Ecclesiae Chana- Bosnia Seraphica seu territorio Cursulae, prout ex ejusdem litteris incip. Sacrae Vestrae Religi- onis datis Rom. ad S. Petr. IV. Kal. Nov. Pont. an. XI.); • bula Bonifacija IX Pia Mater fidelium – (â Bonifacio IX. in bulla incip. Pia Mater fidelium Dat. Rom. apud S. Petr. Kal. Nov. Pont. an. XI.); • pismo Martina V. Piis fidelium votis transilvanskemu škofu – (ex litteris Mar- tini V. incip. Piis fidelium votis datis ad Episcopum Transylvaniae Romae apud Sanctam Mariam Majorem IV. id. Oct. Pont. ann. V.); • pismo Evgena IV. Votis fidelium – (Eugenius IV. /.../ ex ejusdem Pontificis patet litteris incip. Votis fidelium dat. Bononiae XVII. Kal. Dec. Pont. an. VI.; • Caspar Maurer, Ungarische Chronica oder Beschreibung von allen ungari- schen christlichen Königen, wie auch Kriegs-Empörung-Belägerung vieler Städt und Bestungen, Schlachten und Victorien so sich in Ober- und Unter- Spremna študija incip. Romanus Pontifex, quas videre libet lib. 1 de Regul. anno 3. hujus Pont. fol. 11. ut notat Wadd. Tom. 10. pag. 213. n. 13.); • pismo Nikolaja V. Ineffabilis Summi providentia Patris – (Nicolaus V. in suis litteris incip. Ineffabilis Summi providentia Patris datis Rom. IV. idus Febru- ar. anno Pont. I. an. D. 1447. quas adducit Wadd. tom. XI. fol. 284. n. 15. Ex Regist. Superiori lib. 22. Bullarum Nicolai fol. 258.); • pismo Evgena IV. Piis Fidelium mladim v vikariji Bosni – (1436. Eugenius IV. suis litteris incip. Piis Fidelium datis VII. Kal. Sept. indulsit Juvenibus Vicariae Bosnae, ut expletis aetatis viginti duobus annis ad sacerdotium pro- moveri possent); • frančiškanski zgodovinar Antonio Melissano de Macro (2. pol. 17. stol–1. pol. 18. stol.), Annalium Ordinis Minorvm Supplementa: Ab Admodum Rev. Bosnia Seraphica – (Thomam in 4. dist. 7. quaest. 3. Scotum in 4. dist. 7. qu. 1. art. 11.); Robert Bellarmino (4. 10. 1542–17. 9. 1621) – (Bellarminum de Sacram. Confirm. lib. un. c. 12.); Francisco Suárez (5. 1. 1548–25. 9. 1617) – (Suarez tom. 3. in 3. part. disput. 36. Sect. 2.); Gregor iz Valencije (Gregorius de Valentia; ok. 1550–1603) – (tom. 4. disp. 5. quaest. 2. punct. 1.); kardinal Lugo (Juan de Lugo y de Quiroga; 17. 10. 1644–20. 8. 1660) – (Cardinalem de Lugo in re- spons. moral. lib. 1. dub. 6.); kardinal iz Lavrije (Francesco Lorenzo Brancati di Lauria; 10. 4. 1612–30. 11. 1693) – (Cardinalem de Laurea in 4. tom. 3. disp. 2. art. 2.); kardinal Gotti (Vincenzo Ludovico Gotti; 5. 9. 1664–18. 9. 1742) – (Cardinalem Gotti tom. 2. in 3. part. quaest. 2. de Ministro Confirm. dub. 2. §. 1.); Gaspard Juenin (1650–1713) – (Juenin de Sacr. diss. 3. qu. 5. c. 2. art. 2. §. 3.); Honoré Tournely (1658–1729) – (Tournely de Sacram. Confirm. qu. Spremna študija Strigoniensi, et Colocensi, eorumque Suffraganeis. Cum verò litterae quoad substantiam conveniant, adferam tantum litteras ad Priorem Provincialem Or- dinis Fratrum Praedicatorum datas); • pismo Evgena IV. Ex injuncto – (Eugenius IV. suis litteris incip. Ex injuncto datis Florentiae die 9. Maji 1439. Pont. an. IX.); • pismo papeža Evgena IV. Super gregem Dominicum – (Eugenius IV. Anno 1444. /.../ tres expedivit litteras, quas citat P. Lucas Waddingus tom. 11. Ann. Min. pag. 203. et seqq. ad A. C. 1444. et quidem primae, quae reperiuntur in Arch. Vatic. Super. lib. 19. Bull. fol. 281. incip. Super gregem Dominicum); • bula Evgena IV. Inter desiderabilia cordis nostri – (alia Eugenii IV. Bulla pro Inquisitoribus Vicariae Bosnensis expedita fuit ad Principes Saeculares, et Epi- scopos, aliosque Praelatos Ecclesiasticos, in quibus Eugenius dictum Fabianum Bosnia Seraphica aut delitescentes vulpeculae vineas demolirentur Ecclesiae, remisit in Hunga- riam, et Bosnam cum privilegio, quod â nullo sibi inferiore censuris Ecclesi- asticis posset innodari, ùt patet ex ejusdem litteris incip. Cum ad partes datis Ferrariae anno 1438. Kal. Decemb. Pont. an. VIII.); • pismo Evgena IV. Intelleximus – (Jacobus anno 1439. ex Hungaria, et Bosnia recessit ob aeris insalubritatem, prout loquitur Pontifex in suis litteris incip. Intelleximus datis Florent. die 5. April. 1440. Pont. ann. X.); • pismo Evgena IV. Etsi ex debito solicitudinis – (Eugenii IV. incip. Etsi ex debito solicitudinis dat. Rom. IX. Kal. Februarii 1444. Pont. ann. XIV.); • pismo Evgena IV. Dum salubria laborum vestrorum studia – (Eugenius per alias suas litteras incip. Dum salubria laborum vestrorum studia dat. Rom. V. Nonas Julii 1446. Pont. ann. XVI.); Spremna študija Transylvania sitas separat â Provincia Hungariae Ss'mi Salvatoris, et in pro- priam Custodiam erigit, et subjicit directioni Min'ri Generalis, non Provinciali Bosnae Argentiae, en verba ex Bulla, quam adducit P. Carolus Maria Perusi- nus tom. 3. p. 1. fol. 23.); • p. Karel Marija (Carlo Maria) iz Perugie, Chronologia historico-legalis se- raphici ordinis Fratrum Minorum Sancti Patris Francisci: Omnia Capitula, et Congregationes Generales, Constitutiones, et Statuta emanata a. a. 1633– 1718. Romae: typis Octavii Puccinelli, in typographia S. Michaelis ad Ripam; MDCCLII (1752) – (P. Carolus Maria Perusinus tom. 3. p. 1. fol. 23.); • pismo papeža Klemena XIII. Pastoralis Officii, s katerim je potrdil dekret ge- neralnega ministra Klemena iz Panorma – (ex decreto Clementis â Panormo Ministri Generalis emanato Romae ex Aracoeli die 24. Novembris anni 1758. Bosnia Seraphica 6.2 Primer 2 – viri za opis ljubljanskega samostana • langobardski zgodovinar Pavel Diakon (ok. 720–ok. 799) in njegova Zgodovi- na Langobardov – (Paulus Diaconus, Hist. Langob. lib. 6. c. 52.); • frankovski redovnik, zgodovinar in biograf Einhard (Einhar(d)t, Eginhard(us); ok. 770–14. 3. 840) – (Eginhardus qui vixit circa A. C. 820., rerum â Carolo M. gestarum scriptor); • avstrijski humanistični učenjak, zdravnik, kartograf in zgodovinar Wolfgang Laz (Lazius; 31. 10. 1514–19. 6. 1565) – (Lazius citans Appianum, et Strabo- nem lib. 6. de migrat. Gent. fol. 156); Spremna študija weitberühmbten vnd vhralten Land Khärndten /.../ als auch beynebens in den Genachbarten Königreichen vnd Provintzen /.../ Steyer, Crayn, Windisch March, Istria vnd Friaul /.../ für namhaffte Historien vnd Geschichten begeben /.../ alles mit grossem Fleiss vnd schwerer Mühe, /.../ aus vielerhand bisshero in Druck ausgangnen Historicis /.../, furnemlich aber auss /.../ Gothardt Chri- stallnicks geschriebnen Collectaneis vnd Historia Carinthiaca /.../ publicirt vnd in Druck verfertiget, durch Hieronymum Megiserum. Gedruckt zu Leip- zig: durch Abraham Lamberg, 1611–1612 (Megiserus); • Anali (Letopisi) bavarskih vojvod (Annales ducum Boiariae) Johanna Georga Turmaira, imenovanega Aventin(us), ki so izšli l. 1554 (Aventinus); • Janez Vajkard Valvazor (1641–1693) in njegovi deli Slava vojvodine Kranjske in Topografija vojvodine Kranjske: a) Die Ehre dess Hertzogthums Crain, das Bosnia Seraphica conscripta ab Adm. Rndo P. Martino Bauzer Soc. Jes. sacerdote, cujus Au- tographum auctoris propria manu exaratum in Archivo Collegii Goritiensis anno 1773 inventum fuit ab Excellentissimo et illustrissimo Domino Dmo Ru- dolpho Coronino Sac. Rom. Imp. comite de Cronberg Lib. Barone de Praeba- cina et Gradiscuta Domino Quiscae, Sarsinae etc. Equite Insignis S. Stephanis Ordinis Sacrarum Caesarearum Regiarum, atque Apostolicae Majestatum ac- tuali intimo consiliario, camerario, et propraeside Gorit. Qui ut commissarius regius interfuit, quando Goritiae Bulla abolitionis Jesuitarum publicata fuit. Supra dicto anno MDCCLXXIII XVI Septembris et ab eodem humanissimo Dno Comite M.V.P Carolo Novak Ss. C. Thlgiae Lectori Gntim et in monte S. Guardiano actuali ut impune transumatur concessum. Anno MDCCLXXVII. Conventus Montis Sancti, 1777 – (P. Bautscher in annum 1297.); Spremna študija • seznam svetnikov – (ritu Sanctorum Albo); • pismo cesarja Friderika III. iz l. 1491 – (Friderici III. ùt ex suis Lincii in Vi- gilia S. Laurentii anno 1491. exaratis litteris, constat, et P. Georgii â Graz Ministri Provincialis Fratrum Minorum Conventualium Provinciae Austriae, qui in suis litteris datis eodem anno ex Wels); • pismo provincialnega ministra p. Gregorja iz Gradca bratom ljubljanskega sa- mostana – (pariter P. Gregorius â Graz Minister Provincialis scripsit ad Fratres Conventum Labacensem eo tempore incolentes his verbis); • omemba apostolskega pisma Aleksandra VI., ki ga Fajdiga v arhivu ni našel – (P. Lucas Wad[d]ingus in Annalibus Ordinis ad annum 1501. … Alexander VI. suis Apostolicis litteris Patrum Conventualium ex Conventu Labacensi aliò translocationem); Bosnia Seraphica privilegiis Pontificiis, evidenter constat ex instrumentis Originalibus, quorum aliqua adhuc restant); • ustanova Hansa Werenburgerja za ljubljanski samostan iz l. 1439 – (Inter cae- teras fundationes celebrior est illa, quam pro Conventu Labacensi anno 1439. tempore adhuc P. P. Conventualium fecit quondam D. Joannes Werenburger … si eam ex originali paucis, quae ad rem pertinent, ommissis adduxero); • izvirnik cesarskega reskripta kranjskemu glavarju Wilhelmu von Aversper- gu ob prihodu observantov glede prodaje nepremičnin za obnovo samosta- na, cerkve itd. – (ut bona immobilia per Dominum Wilhelmum de Aversperg Capitaneum Carnioliae divendantur, et pretium in reparationem Conventûs, Ecclesiae, aliasque Fratrum necessitates applicetur, ut ex sequenti Caesareo Rescripto ex ipso Originali desumpto magis clarescit); Spremna študija introductis faciendi unam piscinam extra portam Superiorem Civitatis, quam nunc Carlostadiensem appellamus, quae etiam facta fuit); • pismo avstrijskega nadvojvode Karla iz l. 1587 glede pripisa letne miloščine 104 goldinarje samostanu od avstrijskih nadvojvod – (Ex litteris Caroli Ar- chiducis Austriae datis anno 1587. colligitur assignationem 104. f. â se fuisse quidem factam, sed praecessisse annum praedictum, cum in iis litteris ad Vice- -Dominum Carnioliae datis culpae arguat Gvardianum Labacensem P. Bona- venturae actualis Gvardiani praedecessorem, quod praedictam eleemosynam in suum usum converterit, et alios tres Religiosos tunc in Conventu degentes hujus eleemosynae participes non fecerit. Ut res magis perspiciatur, ipsius Ca- roli Archiducis adjungo litteras); • spomenica p. Hieronyma Strasserja glede zmanjšanja miloščine na 52 goldi- Bosnia Seraphica • ustanovitveno pismo oz. listina Wilhelma von Aversperga – (Illustrissimus Dominus Wilhelmus L. B. de Aversperg, qui prius praecipuam impendit operam, ut … Patres Observantes Ordinis Sancti Francisci in Conventum Labacensem introducerentur, fundavit ante suam mortem … cum Civitas in Contractu venditionis eidem hanc domum ab omni onere liberam tradiderit, obligationem verò intertenendi dictam lampadem in se susceperit. Litterae fundationales Wilhelmi ab Aversperg sic sonant …); • pismo Tomaža Hrena podrejenim klerikom, naj po koncu preganjanj s stra- ni krivovercev pomagajo frančiškanom in jim olajšajo vrnitev v Ljubljano – (Episcopus Labacensis Thomas Chrön, qui omnibus Archidiaconis, Commis- sariis, Parochis, aliisque suae dioecesis Clericis Fratres enixe commendabat, et ut facilius Fratres … Labacenses victui necessaria emendicare valerent … Spremna študija • evangeljski citati > Evangelicum illud, quod facit dextera tua, nesciat sinistra tua; • zapiski p. Sigismunda Beltrama – (Fuit haec Capella unà cum Ara consecrata die 4. Octobris anno 1655. ùt notatum reliquit ARP. Sigismundus Beltram Minister Provincialis); • testament gospe Ane Margarite Snedizin, roj. Hoffstetter – (Domina Anna Margarita Snedizin, nata Hoffstetterin in suo testamento facto die 4. Maji 1751. fundavit Novennam S. Antonii in hac Capella, utque ea sufficienti illu- minatione perpetuis futuris temporibus provideatur); • pričevanje gvardijana p. Angelika Dierina o posvetitvi oltarjev – (Haec Ara cum Aris Sacri Scapularis, S. Annae, et S. Francisci consecrata fuit anno 1716. die 18. Aprilis, ut ex attestatione P. Gvardiani ejus temporis constat); Bosnia Seraphica • različne papeške bule in deklaracije bratovščin – (ùt ex pluribus Summorum Pontificum Bullis, et Sac. Congr. declarationibus colligitur); • pismo p. Teodorja Stracija, prokuratorja in generalnega vikarja reda karme- litov, s katerim je provincialnemu ministru in gvardijanom province Bosne Hrvaške podelil možnost, da blagoslovijo in podelijo habit ali škapulir – (R'mus P. F. Theodorus Straccius … dedit facultatem P. Ministro Provinciali, et Gvardianis Provinciae Bosnae Croatiae, nunc S. Crucis Croatiae Carnioliae habitum, seu Scapulare benedicendi, ac illud Christifidelibus imponendi, cum omnibus gratiis, privilegiis, et indulgentiis â Summis Pontificibus concessis dicto Ordini, quod ex originalibus litteris praenominati R'mi P. Generalis ube- rius clarescit); • podobno pismo Joachima Marie Pontaltija, generalnega priorja karmelitov ter Spremna študija • pismo Klemena X. Dudum fel. rec. – (Cum autem Clemens X. in suis litteris incip. Dudum fel. rec. datis Romae 13. Julii 1673. et Indulgentiarum â Paulo V. huic Confraternitati concessarum, quas confirmat, et praedictae facultatis erigendi Confraternitatem mentionem faciat, eas tantum omissis Bullis Sixti V. et Pauli V. adfero); • pismo Inocenca XI. – (Verum succedens Clementi X. Innocentius XI. ad au- gendam majorem in populo Christiano devotionem denuo concessit Confratri- bus Confraternitatis Chordigerorum S. Francisci, qui processioni omni mense fieri solitae interfuerint, Indulgentiam plenariam die 26. Augusti 1680. quae usque ad haec tempora non fuit revocata); • konstitucija Inocenca XII. Ad ea per quae – (Innocentius XII. Const. incip. Ad ea per quae data Romae apud S. Mariam Majorem die 24. Decembris anno Bosnia Seraphica Archidux Austriae clementissimè resolvit, ut Capellania Arcis sub cura PP. Franciscanorum remaneat usque ad suum, suorumque Successorum benepla- citum, sub die 30. Decembris 1741. cum onere, et emolumento consuetis, quae Resolutio Suae Reg. Majestatis die 10. Januarii 1742. intimata fuit sequenti Rescripto …); • pismo kranjskega vicedoma (oz. vicedominata) p. gvardijanu (18. januar 1742), v katerem so zapisane obveze samostana – (Litterae verò (quae obliga- tionem ex parte Conventus continent) â Vicedominatu Carnioliae Patri Gvar- diano sub die 18. Januarii 1742. intimatae sequentis sunt tenoris …); • pismo cesarske komisije z navodili za vodenje bolnišnice, ki jo je 8. marca 1553 ustanovil cesar Ferdinand I. – (Nosocomium Caesareum â Ferdinando I. Romanorum Imperatore die 8. Martii 1553. fundatum fuit pro 24. personis, Spremna študija • napis nad vrati ljubljanskega refektorija: SVbVenIt faMeLICIs RetrIbVtor DeVs; • napis nad marmornim umivalnikom v refektoriju: HInC SItIs ab eXtra IntVs ab ALto MVnDI; • napis nad vhodnimi vrati samostana: FratrIbVs MinorIbVs / proVIDentIa Cae LestIs sVo posVIt aVro. / Non facias violentiam pauperi, quia pauper est, neque / conteras egenum in porta Prov. 22; • napis na velikem oltarju: Ara / HonorI VIrgInIs DeIparae In CoeLos As- sVMptae / noVIter ereCta / sub / P. Honorato Vadlau Conventus Gvardiano / delineata, et sculpta / Â. F. Alexio Rivalta laico sculptore / elaborata / Â. F. F. Evangelista Wurzer, et Melchiore Puz arcula- / riis Laicis / picta et deaurata /  Domino Antonio Grill cive Labacensi, ejusque / uterino Fratre D. Josepho Bosnia Seraphica 2. Cap. / Hie ruhet in Gott weiland der Wohlgebohrn herr herr Veith Khisl, freyherr zum Kaltenbrun, Khislstain, und Canowiz, Pfandt Inhaber der fürst: burgg: Marchpurg, Obrister Erbland Jägermeister in Crain, und der Windishen March, Erbdruchses der fürst. Graffschafft Görz, Römi. Kay. May. auch Ihro fürst: durchl. herrn herrn Ferdinanden Erherzog zu Österreich etc. Rath, und Obrister der Crabatischen, und Meer Gränizen, wie auch Ihr Kay. May. zu Hispania bestölten Obrister, welcher den 17. Aprily des 1609. Jars auß dieser welt Gottseeligklich verschieden, deme, und vnß allen der allmechtig, und bar- mherzig Gott ein freliche vrstandt verleichen wölle. Amen.; • nagrobni napis Janeza Gregorja Dolničarja pl. Thalberga: Siste / Quisquis ades seu incola, seu accola / haeic clauditur Urna / Joannes Gregorius Thalbergius / Carnioliae Patritius, Aemonâ oriundus / Natale solum praeclari calami be- Spremna študija • nagrobni napisa Konrada Widderholt â Weidenhovna: D. O. M. / Mors Janua vitae / Vivens moriturus, sibi, et posteris f. f. / Conradus Widderholt â Weiden- hoven / Med. D. Eques auratus / Anno Jubilaei MDCL; • nagrobni napisa Janeza Jakoba Widerkerna: Hier ligt begraben der Wohledel- gebohrne herr Hans Jacob Von Widerkern zum Widerspach der Röm. Kay. May. Landt Rath in Crain, welcher gestorben den 15. Junii 1702; • nagrobni napis Janeza Joba Webra, knjigovezca in dobrotnika knjižnice: Quod scivi non speravi, quod speravi modo approbavi // Hie ligt begraben der Ehren- vest, und fürnemb herr Hannß Job Weber gewester Rathsburger, und buchbin- ter alda sel. sambt seiner geliebten haußfrauen Magdalena, welicher den 25. Feb. 1655, Sie aber den … 16. Jars in Gott seligklich entshlaffen, denen zu ewiger gedächtnuss die Edel, und hochgelehrt, Ehrenvest herr Franz Otto J. Bosnia Seraphica Arhivske vire je po samostanih province nedvomno zbiral več let. Povsem drži njegov zapis na koncu rokopisa, da so osnova zanj sedulae Archiviorum lustrationes, tj. »marljivi natančni pregledi arhivov«. Za dokumente pogosto zapiše, ali so ohranjeni in kje jih hranijo, vendar ne vedno. Omembe virov: a) včasih v besedilu izrecno zapiše, da je dokument na voljo v provincialnem arhivu ali v katerem od samostanskih arhivov, npr.: • str. 28 – [Extat in orig. in Arch. Prov.]; • str. 86 – patet ex originali Epistola in Archivio Provinciae conservata D'ni Caspari de Loos, et ejus conjugis Helenae de Frangepanibus; • str. 93a, 93b – Ex quadam Scriptura â toto Generali Diffinitorio subscripta, et in Archivo Provinciae asservata desumitur, quod Conventus Zagrabien- sis (qui nunc ad Provinciam Sclavoniae spectat) fuerit anno 1590. â Pro- Spremna študija /…/; • str. 445 (Trsat) – Hucusque de recensita desumpta sunt ex Copia legali (nam Originale asservatur in Cancellaria Fluminensi) in Archivio Conven- tus Tersactensis contenta ipsius processus â praedictis D. D. Commissariis Archiducalibus facti occasione bonorum fundationalium Territorii Tersac- tensis, quae D. Casparus Chnessich possessor Castri Tersath usurpaverat; • str. 452 (Trsat) – Duobus mensibus nondum elapsis hanc epistolam ab Amico ad amicum scriptam secuta est Cameralis in favorem Conventus, et Ecclesiae Tersactensis facta resolutio, quam ex Originali in Archivio Tersactensi asservato huc transcribo /…/; • str. 502 (Trsat) – Ex hoc thesauro die 28. Aprilis 1664. P. Paulus Budimir Minister Provincialis accepit inter reliquas minutias argenti 5. calices. 12. Bosnia Seraphica Archivio Conventus Neostadiensis asservatur …; • str. 773 (Novo mesto) – Apparet igitur ex hac Caesarea Resolutione, quod fundus pro docendis scholis Neostadiensibus positus fuerit anno 1759. et consistit in f. 5874. X. 52. germ. mon. Eodem anno expeditum fuit Instru- mentum obligatorium, quod in Originali in Archivio Conventus asservatur …; • str. 777 (Novo mesto) – Secunda Ecclesia â Reverendissimo D. Paschasio de Galligujana dicto Episcopo Petinensi, ac Vicario Generali Patriarchae Aquilejensis Sacris liquoribus perlinita fuit, ut innotescit ex quadam sche- da in Archivio Conventus Neostadiensis reposita, et ex Protocollo Archi- vii Petinensis et instrumento consecrationis Petinae asservato, de Ecclesia Monasterii Neostadiensis Fratrum Ordinis Minorum S. Francisci expres- Spremna študija circa annum 1640. exorto incendio funditus fere exustum fuisse, quod ex testimonio P. Francisci Fremanini Guardiani actualis anno 1646. exarato, et Conventus sigillo munito quoque patet /…/; • str. 1137 (Brežice) – Licet verò Ecclesia ad praedictum annum suam per- fectionem assecuta credatur, consecrationis beneficium tamen primò anno 1750. die 12. Augusti ab Ill'mo et R'mo D'no Bonifacio Cechotti Episcopo Petinensi de licentia loci Ordinarii obtinuit, ut ex originali instrumento in Archivo Runensi asservato colligitur /…/; • str. 1166 (Jastrebarsko) – Habuit etiam hicce Conventus pro meliori Fra- trum sustentatione quamdam Praebendam, seu beneficium in Ecclesia Pa- rochiali S. Nicolai ad lateralem Aram S. Petri in oppido Jaszka fundatum â quondam Ill'mo Domino Comite Petro Erdoedy, vi cujus Fratres qualibet Bosnia Seraphica • str. 605 (Sveta Gora) – Sed male; Etenim, quod B'ma Virgo Ursulae appa- ruerit filium utraque manu gestans, in Archivio Montis Sancti haud re- peritur, quin potius contrarium non quidem ex tabulis, sed picturis, quae antiquitatis veritatem instar tabularum testantur …; • str. 822 (Senj) – Ex adductis n. 2. et 3. Pauli III. Summi Pontificis litte- ris clarè apparet Ferdinandum Romanorum, et Hungariae Regem ┬ […] dedisse litteras patentes Ministro Provinciali et Fratribus Minoribus Con- ventus Segniensis, in quibus eisdem et Ecclesiam S. Spiritus consignavit, novum Conventum construendi licentiam dedit, et Capitaneis praesenti, et futuris demandavit, ut Fratres ab omnibus iniquis molestationibus tam quoad praedictam Ecclesiam Sancti Spiritus, quam quoad novi Conventûs erectionem defendant. Quamvis verò Ferdinandi litterae in Archivis quae- Spremna študija kaj zapisano ni najresničnejše, pripiši moji nevednosti ter popravi z ljubeznivim peresom.«38 Bosnia Seraphica 7 Usoda rokopisa Fajdigov rokopis je bil po dokončanju l. 1780 pripravljen za postopke, ki bi lahko pripeljali do njegove objave v natisnjeni obliki. Besedilo je bilo izgotovljeno v to-likšni meri, da bi lahko šlo v zadnji pregled in končno redakcijo. To bi omogočilo, da bi glede na zahteve in pravila lahko šlo v postopek aprobacije, ob pridobitvi te pa tudi v tisk, vendar se to ni uresničilo: frančiškani uradnega postopka niso sprožili. To nakazujejo tudi manjkajoči dodatki, ki so jih pisci običajno dodajali na začetku: ni posebnega uvoda pisca, ni posvetilnega pisma, ne posvetilne pesmi, ne cenzur-nega dovoljenja, uradne aprobacije in dovoljenja predstojnikov. Spremna študija redov so dobili možnost prestopa med škofijske duhovnike ali vstopa v red, ki je še lahko obstajal. Vendar pa se je država izkazala kot slab gospodar, ker se je z zaseženim premoženjem ukinjenih samostanov slabo gospodarilo; samostanska poslopja so bila spremenjena v bolnišnice, šole in vojašnice ali pa so propadala, oprema je bila prodana, izropana, uničena ali prepuščena propadu. Fajdiga je doživel tudi spremembo ureditve frančiškanov l. 1783, ko se je do-tedanja Hrvaško-kranjska provinca preoblikovala; Kranjski provinci (vanjo so bili vključeni samostani Ljubljana, Novo mesto, Kamnik, Nazarje, Brežice, Sveta gora in Pazin) je bilo pridruženih še devet samostanov z območja Štajerske in Koroške in tako je nastala nova Notranjeavstrijska provinca sv. Križa. Pozneje je prišlo še do ločitve štajerskih in koroških samostanov od Kranjske province sv. Križa. Uki-njeni so bili: samostan v Ormožu, hospic v Solkanu in zaradi ukinitve romarske Bosnia Seraphica za izid Fajdigovega rokopisa v tem času ni bilo prav nobene možnosti. Za redove navaja: da se razkrajajo (contabescant); da vladajo puščobnost in opustelost, žalost in duševna stiska (intus squalor et desolatio, maestitia quoque, et animorum aegri-tudo); da sprevračanje redovne discipline izničuje skoraj vso sladkost redovnega življenja (Regularis disciplinae eversio omnem fere Religiosae vitae suavitatem extingunt); da samostani, ki so še ostali, kot da smrdijo po truplih (spirantia cada-vera videntur) in da se v njih ne najde nič drugega kot zgolj bedni ostanki življenja (miserabiles vitae reliquias); da je nestanovitnost duha redovnikov pomilovanja vredna (miseranda Religiosorum mentis inconstantia). Branca nadalje piše o na-padih na cerkveno disciplino (invasiones in Disciplinam Ecclesiae), o razpuščanju bratovščin (Confraternitates abolentur); o prepovedi zbiranja miloščine zunaj meja pokrajine (collectio eleemosyae extra limites Regionis fieri prohibentur); o propadu Spremna študija upadu redovne discipline (regularis disciplina magis aut minus collapsa est; tota laxata regularis disciplina); o izginjanju pokorščine (obedientia maximam partem evanuerat); o samovolji redovnikov (plerique suam sequebantur voluntatem; multi proterve resistebant; sed quisque fere tantum audebat, quantum suae vires admit-tebant); o neupoštevanju pravil samostanskega življenja (nulla prope Claustralis subsisterat observantia); o prepovedi delovanja bratovščin in različnih oblik po-božnosti (Officium Stigmatum B. Francisci, translationis almae Domus, et Con-fraternitatis B'mae Virginis prohibetur; Publica S. viae Crucis ductio inhibetur); o nesoglasjih med redovniki zaradi razmer (multa quoque discordia) itd. V svojih opisih, v katerih predstavi tako splošne razmere in ukrepe v času jo-žefinizma kot tudi razmere v redu in tudi drugih redovih, je Branca zelo neposreden in odkrit, kar se pogosto kaže tudi v izbiri besedja; tako npr. večkrat dobesedno na- Bosnia Seraphica 7.1 Bosnia Seraphica kot poznejši vir Po Fajdigovem delu so doslej posegali redki. Prvi odkriti zapis o Fajdigi kot viru sega v l. 1838 oz. 1839, ko je avstrijski duhovnik, pedagog in pisec Joseph Pletz objavil ponatis svojega prispevka Stand der kroatisch-kraineri-schen Franciskaner-Ordensprovinz des heil. Kreuzes »Stanje hrvaško-kranj-ske frančiškanske redovne province svetega Križa«. V njem omenja, da je kot vir uporabil rokopis Fajdigovega dela; izrecno zapiše, da je črpal »iz več kot 300 pol obsegajočega rokopisa, ki ga je v letih 1770–1780 na osnovi pro-vincialnega arhiva in drugih izvirnih dokumentov spisal p. Maver Fajdiga, in drugih tozadevnih zanesljivih spisov, ki jih je zvesto povzel trenutni provin-cial te province«.44 Spremna študija gorelo 284 sveč, ne vštetih 40 težkih, ki so gorele v Marijini kapeli, in drugih, ki so služile za svete maše in božjo službo'.«50 Pater Alfonz Furlan je Fajdigo na kratko predstavil v pregledu frančiškanskih piscev, ki ga je l. 1926 objavil v Časopisu za zgodovino in narodopisje:51 »Faidiga p. Maver, je spisal: Bosnia franciscana h. e. Chronicon Geographico-historicum de Provincia quondam Bosniae-Croatiae, deinde Croatico-Carniolica S. Crucis. Ro-kopis v arhivu provincije. P. Cast. Weibl 1. c. – P. Maurus Fajdiga iz Loke je bil prokurator in arhivar provincije. Umrl je v Ljubljani 13. junija 1790, star 56 let, v redu je živel 37 let.« Maks Miklavčič je l. 1967 v Slovenskem biografskem leksikonu pripravil predstavitev p. Sigismunda Sigonija (Žigona; 1644–1711); med viri za svoj prispe-vek navaja tudi Fajdigo: »Faidiga p. Maurus, Bosnia Seraphica (rkp., ib., knjižn.) Bosnia Seraphica Rokopis dela Bosnia Seraphica je bil od nastanka naprej hranjen v arhivu Slovenske frančiškanske province; od l. 2024 je celotni prepis dela z izvirniki z dovoljenjem vodstva Slovenske frančiškanske province sv. Križa dostopen tudi na spletu, na spletni strani »Latinske in nemške kronike na Slovenskem«,63 sedaj pa besedilo izhaja tudi v natisnjeni obliki. Spremna študija 8 Natis Spletna objava in natis rokopisa Bosnia Seraphica sta posebnost, ker je besedilo postavljeno v različne barve. Prepis izvirnega besedila je namreč nastajal v različ-nih barvah, da je bilo takoj mogoče ločiti bistvene dele besedila: izvirno latinsko besedilo, vire, epigrafske vire, prepise izvirnih dokumentov ter avtorska in uredni-ška dopolnila in poznejše dodatke. Ko sva se z vodjo založbe g. Juretom Preglauom posvetovala, kako bi bilo v tisku mogoče zajeti vse te segmente, je predlagal, naj ostane besedilo barvno. V natisu so uporabljene naslednje barve: 1. črna barva – izvirno latinsko (Fajdigovo) besedilo Bosnia Seraphica 9 Za sklep V spremni besedi utegne kdo pogrešati obsežnejši seznam relevantne literature. Iz različnih del o zgodovini frančiškanov v Sloveniji, na Hrvaškem in v Bosni ter o zgodovini njihovih posameznih samostanov bi bilo seveda mogoče narediti kom-pilacijo virov, a tudi to prepuščam potencialnim prihodnjim raziskovalcem, saj je osrednji namen te izdaje objava izvirnega besedila. Prav tako manjka obsežnejša ocena zgodovinske vrednosti rokopisa. Tudi to prepuščam kolegom zgodovinarjem in bodočim raziskovalcem. Omenim naj samo, da je treba na Fajdigovo delo gledati tudi s kritično distanco, saj ne gre za kritično Spremna študija nasvetov tega projekta ne bi bilo mogoče uresničiti. Prav tako velja zahvala članom Slovenske frančiškanske province sv. Križa, ki so dovolili in omogočili, da je ta rokopis našel pot v javnost. Posebej se želim zahvaliti tudi vsem sodelavcem pri projektu, predvsem pa svoji družini za neizmerno potrpežljivost in razumevanje v času nastajanja te izdaje. * S tiskano objavo rokopisa se zaključuje skoraj petletno delo pri projektu »La-tinske in nemške kronike na Slovenskem«. Rokopis ponuja ogromno raziskovalnih možnost in dela, zato upam, da bo našel ustrezen odziv med strokovnjaki. Besedilo predajamo v branje, rabo ter znanstveno in strokovno obravnavo z namenom, da bo prispevalo k védenju o redovni zgodovini frančiškanskega reda, o različnih vidikih cerkvene in posvetne zgodovine, pa tudi številnih vidikih kulturne zgodovine, in da Bosnia Seraphica 10 Viri in literatura aFSk – Arhiv frančiškanskega samostana Kostanjevica v Novi Gorici aFSk, Breviarium historicum tripartitum 1778, BREVIARIUM historicum tri- partitum Ecclesiae et Conventus Bmae Virginis Gratiarum Montis Sancti MDCCLXXVIII. amBrožič 2019: Matjaž Ambrožič, Zgodovina Cerkve na Slovenskem. Univerzi- tetni učbenik za študente Teološke fakultete Univerze v Ljubljani. Ljubljana: Teološka fakulteta, 2019 (Priročniki Teološke fakultete; 28). ASFP – Arhiv Slovenske frančiškanske province sv. Križa v Ljubljani ASFP, branca, Commentarius Acerbissimae Persecutionis 1784–1786: Konrad Spremna študija capuder 1926: Karel Capuder, s. v. Gruden, Josip Valentin (1869–1922), Sloven- ska biografija, SAZU, ZRC SAZU, 2013. Spletni dostop: http://www.slovenska-biografija.si/oseba/sbi218603/#slovenski- -biografski-leksikon (20. 6. 2025); ciPerle 2001: Jože Ciperle, Podoba velikega učilišča ljubljanskega. Licej v Lju- bljani 1800–1848. Ljubljana: Slovenska matica, 2001. coreTH 1950: Anna Coreth, Österreichische Geschichtsschreibung in der Ba- rockzeit, 1620–1740. Wien: Verlag Holzhausens Nfg, 1950. čerV 1883a: Anton Červ, Sveta Gora pri Gorici. Zgodovina te božje poti. Spisal Anton Červ, mašnik na Sv. Gori. V Gorici: tiskarna Hilarijanska, 1883. dolinar 1991: France Dolinar, Jožefinizem in janzenizem, in: Metod Benedik, ur., Cerkev na Slovenskem. Celje: Mohorjeva družba, 1991, pp. 153–171. Bosnia Seraphica golob 2002: Nataša Golob, Kadelne iniciale v dveh volumnih frančiškanskega gra- duala, Zbornik za umetnostno zgodovino. Nova vrsta 38, 2002, pp. 152–183. greiderer 1777, 1781: Vigilius Greiderer, P. F. Vigilii Greiderer Ordinis Minorum Reformatorum Provinciae Tyrolensis D. Leopoldi custodis actualis Germa- nia Franciscana seu Chronicon geographo-historicum Ordinis S. Francisci in Germania. 2 tom. Oeniponte: Typis Joannius Thomae Nobilis de Trattnern, 1777 (Tomus I.), 1781 (Tomus II.). gruden 1908: Josip Gruden, Cerkvene razmere med Slovenci v petnajstem stoletju in ustanovitev ljubljanske škofije. V Ljubljani: Leonova družba, 1908. Herzog 1740: Placidus Herzog, Cosmographia Austriaco-Franciscana, seu exacta descriptio provinciae Austriae ordinis minoris S. Francisci strictioris obser- vantiae … Coloniae Agrippinae: Typis haeredum Francisci Metternich, 1740. Spremna študija Tersactana, qua ostenditur, eam, quæ hodiè Laurethi in Piceno colitur almam domum Nazarethanam Tersacti in Lyburnia olim substitisse. Romae: ex Typo- graphia Pauli Komarek, 1710. miklaVčič 2013 (1967): Maks Miklavčič, Sigonius, Sigismundus (okoli 1644– 1711), Slovenska biografija, SAZU, ZRC SAZU, 2013. Spletni dostop: http://www.slovenska-biografija.si/oseba/sbi567634/#slovenski- -biografski-leksikon (20. 6. 2025); NUK – Narodna in univerzitetna knjižnica Ljubljana ogrin 2011: Matija Ogrin, Slovenska frančiškanska pridiga baročne dobe. Pisatelji Anton Brešan, Evgen Lauer in Adavkt Nikel ter njihove rokopisne pridige, in: Miha Preinfalk, ed., Neznano in pozabljeno iz 18. stoletja na Slovenskem. Ljubljana: Zgodovinski inštitut Milka Kosa ZRC SAZU: Slovensko društvo za Bosnia Seraphica pokrajine od konca 15. do srede 18. stoletja. Doktorska disertacija. Ljubljana: [Jože Škofljanec;] Filozofska fakulteta Univerze v Ljubljani, 2008. ŠkoFljanec 2013: Jože Škofljanec, Kako so prišli in ostali. Brežiški frančiškani od naselitve do začetka 19. stoletja, in: Jože Škofljanec, ed., S patri smo si bili dobri: tri stoletja brežiških frančiškanov. Zbornik znanstvenih razprav. Krško: Zavod Neviodunum; Ljubljana: Brat Frančišek, 2013 (Brežiške študije; 4), pp. 63–88. Vidmar 2020: Luka Vidmar, Cenzura na Slovenskem od protireformacije do pred- marčne dobe. Ljubljana: Založba ZRC, 2020 (Apes academicae; 3). Volčjak 2010–2012: Jure Volčjak, ur., Ordinacijska protokola Goriške nadškofije 1750–1824. Ureditev in transkripcija vira, avtor spremne študije in kazal Jure Volčjak. 2. zv. (1. zv. 2010; 2. zv. 2012) Ljubljana: Arhivsko društvo Sloveni- Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica Spremna študija Bosnia Seraphica [ovitek platnice] BOSNIA Seraphica seu Chronologica Historia (sigillum bibliothecae) BIBLIOTECA P. P. FRANCISCANORUM [I] N'o 1. Bosnia Seraphica seu Chronologico-Historica descriptio Provinciae Bosnae dein Bosnae Croatiae [II] Protocollum Provinciae Pars prima 1 Pars prima continet ea, quae gesta sunt usque ad divisionem Provinciae Bosnensis in Bosnam Argentinam et Bosnam Croatiam. Caput primum Bosnia Seraphica 2 ten sich da an das Wasser der Sau und mit der Zeit war das E in den Nahmen dieses Volks verwandlet in ein O und ward aus Bessen Bossen, desgleichen in andern viell Nahmen beschehen ist, als die Insel Ptolomaeus Melitam nenet, wird zu unsern Zeiten Malta geheissen, also Scandia und Scondia. III. Quo anno Bessi ex inferiori Mysia, seu Bulgaria, in superiorem My- siam, quo nomine tunc hodierna Bosnia insignita erat, transmigrarint, apud Histo-ricos nil certi reperire est: eos tamen jam ante Christi nativitatem hanc regionem incoluisse, constat tam ex Theat. Hist. tom. 1. pag. 290. ubi Bosnia â Mitridate Ponti Rege expugnata dicitur, et Romanis tributaria mansisse asseritur Anno mundi conditi 3881. sicque centum, et ultra annis ante Christum natum. Quamvis verò in Pars prima 3 attingit, ad occidentem tenet Croatiam; quam â Bosnia fluvius Unna, et non Verbas, prout aliquibus placuit, dividit; si enim fluvius Verbas Croatiam â Bosna divideret, tunc et Bannialuca, quae prius Bassarum Bosniae sedes erat, et fortalitium Jaic-zae, quae metropolis Bosniae erat, in regno Croatiae sita essent, ubi tamen nemo Scriptorum ullo unquam tempore colocata esse asseruit. Orientem versus Bosnia â Servia per fluvium Drinum secernitur. III. Bosniae regionem plerique Scriptores odiosam reddunt, dum eam as- peram, montosam, et infrugiferam plus aequo describunt, quorum testimonia magis auctoritati, quam experientiae innituntur: unde placuit in descriptione hujus regio-nis sequi opinionem P. Philippi ab Occhievia ejusdem regionis filium et continuum Bosnia Seraphica 4 relatum habeo, vinum in suas domos deportant ad exhilarandum animum. Olerum, pomorum, pyrorum, aliorumque id genus (pauca, quae hiemalem rigorem non to-lerant, si excipias) copia frequentissima, speciesque innumerae. Pecudibus, non minus, ac pascuis pro aestivo, et pratis, in quibus faenum colligitur pro hiemali eorum nutrimento; abundat omnigenis verbo dicendum: Bosniam privari re nulla ad commode sustentandam vitam humanam. IV. Fluvii principaliores in Bosnia inferiori sunt sequentes: primò Drinus, per quem Bosnia â Servia dividitur; hic fluvius per viam in se recipit alios minores fluvios utpote Draniza, Sitniza, et Lim penes Drinawar, et dein penes Ratscha, ubi Drintza fl. se conjungit â Savo absorbetur. 2'do fluvius Bosna ab ipso regno nomen Pars prima 5 In Bosnia inferiori ab oriente ad occidentem Zvornik Kottorsko Priedor Srebarnicza Tessagn Vakup Saralium Derventa Kamengrad Salinae infer. Traunik Samski-most Soko Prussacz Novi Srebarnik Jaicze Kruppa Gradaçiacz Giulisar Bilai, seu Belai Gracianicza Kottor Kgliucs Uranduk Bagnia-Luka Petrovacz Bosnia Seraphica 6 coronae Hungariae adjectam refert: verum P. Pock sententiam â veritate alienam esse facile conjicitur ex testimonio Innocentii III. qui, postquam accepisset, quod Culinus Bosniae Bannus ab Archiepiscopo Spalatensi, et Episcopo Traguriensi ejectos Patarenos in Bosniam receperit, hortatur Emericum Hungariae Regem, ut Culinum ad ejiciendos hereticos compellat datis litteris incip. Accepimus Later. V. id. Octob. A.C. 1200. Pont. an. III. Unde apparet eorum Bannum Bosniae jam Regi Hungariae subjectum fuisse, cum compelli nonnisi subditus possit. II. Quamvis verò certum tempus, quo Bosnia ad Hungariam devoluta fue- rit, assignari nequeat, praesertim cum Scriptores Hungarici eam armis subactam fuisse contendant, verisimilius tamen dicendum esse autumo, Bosniam unàcum Pars prima 7 partes Ludovicus Rex Hungariae defendendas suscepit, quem etiam ab insectatio-ne fratris liberavit, et haereticos ex Bosnia ejecit, etenim quamvis â Pontifice hic Stephanus Bannus appelletur, idem etiam Rex primus Bosniae â Ludovico I. (non II. ut P. Glavinich asserit, quia Ludovicus II. coronatus est Rex Hungariae primò A. C. 1516. quo anno Bosnia jam â Turcis subjugata fuit) Rege Hungariae ob in-signe in Tartarorum ê regno suo expulsione auxilium praestitum inauguratus fuit, et corona regia cum subjectione tamen erga coronam Hungariae redimitus fuit, ut habet P. Bedeckovich in vit. S. Hier. p. 1. c. 43. n. 19. pag. 171. Continuat. Fleury Hist. Eccl. tom. 29. pag. 85. ad an. 1463. qui asserit, Bosniam in regnum evectam fuisse, ac propriis suis regibus paruisse ab anno 1357. usque ad annum 1463. quo Bosnia Seraphica 8 Bosniam intrasse, ac Stephanum ex fortalitio Jaiczae ad familiare colloquium evo-câsse familiariterque sibi conversantem propriâ manu trucidâsse, sicque Stephanus Regnum, quod dolo acquisivit â suo Patre, una cum vita amisit. P. Bedekovich p. 1. c. 57. pag. 260. in vita S. Hier. vocat hunc Stephanum ultimum Regem Bosniae Vojaccium quasi ex concubina Vojaccia natum, verum huic manifestè adversatur Bulla Eugenii IV. incip. Attendentes, ut §. praecedenti memini, in qua dispensat Stephanum Thomam ab Ostoya Rege progenitum supra defectum Natalium, non vero Stephanum Stephani Thomae Regis filium. II. Seriem verisimiliorem occupationis regni Bosnensis â Mahomete II. Turcarum Imperatore factae invenio tum in P. Francisco Glavinich de orig. Prov. Pars prima 9 lucinari videtur R'mus D. Balthasar Adamus Kerscelich in sua hist. Eccl. Cath. Za-grabiensis, qui tom. 1. c. 14. pag. 206. ait: anno 1500 Turcae Jaiczam oppugnarunt, sed a Joanne Corvino caesi et fugati sunt. […]9 Edicat, quaeso, quando Joannes Corvinus in Hungariae regno gubernator, seu administrator fuit? Ego honori tan-ti viri parcerem, nisi se propriis armis jugulâsset, ait etenim loco cit. Ladislaum posthumum fuisse Regem Hungariae, quo in minoratu existente Joannes Corvinus Hunyad regni gubernator extitit ab anno 1440. usque ad annum 1453, quo anno Ladislaus regnare coepit. Quomodo itaque anno 1500 Turcas stravit? ubi nec ejus filius Mathias Rex Hungariae amplius vivebat, utpote juxta ipsum jam anno 1490 defunctus. […]10 Bosnia Seraphica 10 ut patet ex litteris Innocentii III. datis Lat. V. idus Oct. Pont. an. III. an. D. 1200. ad Emericum Regem Hungariae. Circa an. 1238. haeretici Valdenses â Petro Valdo sic dicti Bosniam penetrarunt, qui, ut ex Bosnia penitus extirpentur, jussit Inno-centius IV. suis litteris incip. Ad aures datis Lugd. III. id. Aug. Pont. an. IV. a. C. 1246. Ep'pum Colocensem contra eos Cruciatam promulgare, quibus extincta hae-resis Manichaeorum in Bosnia circa an. C. 1340. pullulare coepit, cui extirpandae Franciscani, ut infra magis videbitur, egregiam operam navarunt. Postquam verò Bosnia â Turcis subjugata fuit, plures in ea secta tolerantur, praeter Mahometanam reperiuntur in ea Judaei et Graeci schismatici, multa etiam pars Catholicae veritati adhaeret, quam, ut fidei rudimentis debitè nutriatur, et Ss'mis Ecclesiae Sacramen- Pars prima 11 rantur, Custodiae tamen nominetenus specificantur, et quidem fuit 1. Custodia Dulmnae 5. Custodia Machiovae 2. Custodia Grebensis 6. Custodia Bulgariae 3. Custodia Bosniae 7. Custodia Covini 4. Custodia Ussojae 8. Custodia Rassiae II. 2'do refert Idem Waddingus tom. 5. Ann. Min. pag. 260. n. 11. et 12. ad Ann. Chr. 1291.12 quod Nicolaus IV. scripserit Min'ro Pro'ali Sclavoniae, ut duos Fratres suae Provinciae illius idiomatis gnaros, ac scientia, ac pietate conspicuos ad Bosnam mitteret pro illa gente convertenda, ut patet ex litteris Pontificiis ad Bosnia Seraphica 12 Licet ex omnibus mundi partibus … teneamur ex officii debito extirpare laetiferam pestem haereticae pravitatis, in partibus tamen Serviae, Russiae, Dalmatiae, Croa-tiae, Bosnae atque Istriae, Provinciae Sclavoniae imminet nobis haec solicitudo propensius, ubi eamdem pestem … ex evidentia operis, et famae notitia praesensi-mus, abundantius succrevisse. Cupientes igitur in dictis partibus, et in Archiepisco-patibus Duracen. Antibaren. Ragusino, Spalaten. et Jadren. et dioecesibus suis per aliquos de Fratribus tui Ordinis partem super hoc nostrae solicitudinis adimpleri, discretioni tuae per Apostolica Scripta firmiter praecipiendo mandamus, quatenus … eligas duos de fratribus ipsius Ordinis tuae administrationis … ut Inquisitionis Officium in locis praedictis contra haereticos credentes … exequi studeant dili- Pars prima 13 minandum, et extirpandum … dictos haereticos opem praepares, et impendas … ad requisitionem dilecti filii Fabiani Ordinis Fratrum Minorum Inquisitoris haere-ticae pravitatis in partibus illis auctoritate Apostolica deputati, et deputandorum imposterum … viriliter assistendo, ut … non solum, qui recti sunt, incolumes per-severent, sed etiam eorumdem haereticorum seductione decepti … ad lumen verae fidei reducantur. Post haec recommendatur Inquisitori assistentia. V. Dein refert P. Franciscus Gonzaga, quod Provincia Dalmatiae ex Bos- nensi prodiverit adhuc sub Gerardo Odonis Generali Ministro, quomodo enim fieri potuit? quod Provincia Bosnensis, quae sub Gerardo ad annum Christi 1339. ini-tium sumpsisse perhibetur, intra paucos annos ita excreverit, ut in aliam subdividi Bosnia Seraphica 14 Videntes incolae fratrum Minorum simplicem vitam, quibus non divitiae, non mun-dani honores, aut quidpiam aliud, quod proprium commodum saperet, cordi erat, sed unicè salutem animarum, et earum spiritualem profectum quaererent, contenti iis, quae eis ad vitae conservationem necessaria erant, eorum paupertate moti multa Coenobia non tantum in Regno Bosnensi, sed etiam in circumvicinis regionibus ex pia charitate excitarunt, et caritativis eleemosynis providerunt: ad quod opus vel maxime opem tulerunt Sancta exhortamenta Summorum Pontificum [et insignis Hungariae Regum in Romanam Ecclesiam pietas et]17 Bannorum Bosniae fervidus Catholicae fidei amor. Provisi fratres Minores Conventibus, in quibus habitarent, et divinum numen diu, noctuque pro conversione gentis, et incremento fidei exo- Pars prima 15 cum junioribus turmatim ad baptisma, haeretici milites, et schismatici ad veritatem fidei, et unitatem Romanae Ecclesiae reversi sunt, ipsorum etiam Sacerdotes, et Calugeri sub jugo fidei efficiuntur humiles, qui in sua haeresi nimis antea fuerant pertinaces. Videns piissimus Rex Messem distillante Caelo â facie Dei Sinai, at operarios paucos, postulavit â Generali Ministro, ut ad 2000. ad messem magnam mitteret operarios. Hic vero scripsit ad Ministrum Provincialem Provinciae Sera-phicae litteras legendas universae fratrum multitudini, quae ad proximam futuram diem magnae Indulgentiae Portiunculae lucrandae constitutam solebat quotannis convenire, ut intellecto fidei felici progressu lubentius ad Dei opus prosequendum assurgerent, prout id magis constat ex epistola Ministri Generalis ad Ministrum Bosnia Seraphica 16 imitatores Filii Dei, et fideles filii beati Francisci, et ad laborem messis viriliter se accingant … Tu vero Minister omnibus Fratribus convenientibus ad Sacram Indul-gentiam Portiunculae praesentes litteras distincte, et intelligibiliter legi facias … eisque ex parte mea denunties, ut si qui Spiritu Dei tacti illuc voluerint proficisci, ad meam praesentiam debeant alacriter, et securè venire, ut oboedientia, et benedic-tione percepta suum jactantes cogitatum in Domino, inspirationem dictam liberius, et securius exequantur. Vale etc. Ita Waddingus Annal. Min. tom. 8. pag. 195. n. 15. et pag. 196. n. 16. II. A. C. 1372. fuit P. Berengarius de Aragonia denuo â Ludovico Hun- gariae Rege, et â Vicario Bosnensi missus Avenionem ad Summum Pontificem Pars prima 17 Excolentes vineam Domini Sabbaot, gratiis libenter Apostolicis communimus …: Exhibita siquidem nobis pro parte vestra petitio continebat, quod vos in partibus Bosnae ad praedicandum contra haereticos, quorum consistit ibidem multitudo non modica, constituti adversus ipsos dimicantes, gladio verbi Dei eradicationi ipsorum insistitis toto posse, quodque ipsi versa vice apud potentes, et divites partium ea-rumdem … quantum possunt, impediunt, ne vobis in dictis partibus eleemosynae tribuantur: … Nos igitur, ne contra pietatem impietas invalescat, et ex defectu tem-poralium, quae illis profecto licet metere, qui Spiritualia seminant, ab incepto, quod absit, ministerio persecutionis haereseos desistatis … vobis, ut extra Vicariam Bos-nae tam in Hungariae, quam in Dalmatiae, et Chariae (intellige Croatiae) partibus Bosnia Seraphica 18 apud Montem Flasconem XII. Kal. Aug. A. D. 1368. Pont. anno V. ubi, quan-tum ad propositum, ait: Cum sicut laetanter accepimus dilecti filii Fratres Minores in tua dioecesi consistentes circa conversionem, et extirpationem haereticorum, quorum multitudo in ea (Bosnia) manere asseritur, continuis studiis elaborent, de-cet fraternitatem tuam, cui principaliter onus hujusmodi conversionis, et extirpa-tionis incumbit, eosdem fratres, qui in tanto ministerio tui cooperatores existunt, in charitatis visceribus, ac opportunis auxiliis confovere. Quapropter fraternitatem eamdem hortamur attentè, mandantes, quatenus … eisdem circa conversionem, et extirpationem haereticorum efficaciter assistere non omittas etc. VI. Bonifacius IX. anno 1400. suis litteris incip. Sacrae Vestrae dat. Ro- Pars prima 19 reducere piis et solicitis studiis curabatis – et infra – Nos igitur crebris fide digno-rum certiorati relatibus, quod vos vitam ducendo piisimam, divinisque, ex quibus gloria attolitur Altissimi, insistendo laudibus, et Sanctae praedicationis exercendo officium, ad Supernae Majestatis obsequium partium earumdem habitatores, et in-colas flectere non tapescitis etc. Waddingus Ann. Min. tom. 10. pag. 3. n. 4. et pag. 295. n. 14. VIII. Eugenius IV. suis litteris incip. Super gregem Dominicum dat. Rom. apud S. Petr. X.. Kal. Feb. anno D'ni 1444. Pont. an. XIV., in quibus F'rem Fa-bianum de Bachia Vicarium Vicariae Bosnae, et successores ejus perpetuò et pro-prio motu Inquisitores haereticae pravitatis instituit, inter alia sequentia habet: … Bosnia Seraphica 20 II. Vicariam Bosnensem penetrâsse etiam alias regiones usque ad annum Christi 1400. eruitur non obscurè ex testimoniis Summorum Pontificum et imprimis Clemens VI. dedit A. C. 1347. facultatem Vicario Bosnensi extruendi Conventum in civitate Stagnensi, seu Stamni, quae est civitas Dalmatiae in Insula Sabioncello item aliud in Dicio Quinqueecclesiensis dioecesis, ùt legenti ejusdem litteras incip. Ex Dono Caelestis dat. Aven. XII. Kal. Apr. Pont. an. V. patet. III. Gregorius XI. dedit facultatem Vicario Bosnensi recipiendi 1. Con- ventum in districtu de Glass sub dominio Regis Hungariae ut claret ex ejusdem lit- teris incip. Decet providentiam Apostolice Sedis dat. Aven. XV. Kal. [Fajdigian.].21 Pont. ann. II. A. C. 1372. Pars prima 21 3. Lasciovam. Cod. Arac. Lascionem. 4. Plumbi Custodia Ussorae habuit hos Conventus 1. De Diaco. 2. S. Eliae. 3. Verbicae. 4. Schachovae Cod. Arac. Scathone. 5. Indnae Cod. Arac. Lindue. 6. Buchovica Cod. Arac. Miconice. Custodia Mazuae habuit istos Conventus 1. de Alsan. 2. Biblina Cod. Arac. Bilina. 3. Lab. 4. Mazuae. 5. S. Mariae de Campo. 6. Coscich, Cod. Arac. Tosach. 7. Verhocrup. 8. Freberniza, Cod. Arac. Screberinga. Bosnia Seraphica 22 bus Bosnensibus religiosissimè viventibus, alligati, eorum peculiaribus statutis regebantur. X. A. C. 1422. Martinus V. concessit facultatem Nobilibus viris Joanni, Ladislao, Dionysio, et Michaeli de Cusal nuncupatis Baronibus Transylvaniae construendi pro fratribus Minoribus Vicariae Bosnae Conventum in villa ipsorum Cusal, ut patet ex litteris Martini V. incip. Piis fidelium votis datis ad Episcopum Transylvaniae Romae apud Sanctam Mariam Majorem IV. id. Oct. Pont. ann. V. XI. A. C. 1436. concessit Eugenius IV. nobilibus viris Danieli, Petro, Ja- cobo, Michaeli, et Joanni fratribus, quondam Thoma Jarich natis, et Georgio Ra-doslamchich domicellis Sibenicensibus extruendi Conventum pro patribus Mino- Pars prima 23 N'o 2. XIII. A. C. 1506. octo videlicet annis ante divisionem Vicariae Bosnensis in Provinciam Bosnae Argentinae et in Provinciam Bosnae Croatiae numerabat Vicaria Bosnensis 7. Custodias et 41. Conventus, et quidem prima erat Custodia S. Nicolai de Mili. Quae habebat hos Conventus 1. S. Joannis Baptistae Suttiskae. 2. S. Mariae Viscotti, seu Vissochii. 3. S. Mariae Argentinae. 4. Quoinirae. 5. S. Catharinae Crescentinae, seu Crescevii, vulgo Kreshevo. 6. S. Spiritus apud Zonicum. 7. Monstari. Custodia S. Mariae de Sodonico Bosnia Seraphica 24 niam, partem Hungariae, et Croatiam. XV. Non tamen nego fuisse jam â principio Religionis distinctam Provin- ciam Hungariae, Apuliae, et Dalmatiae â Vicaria Bosnensi, prout patet ex Catalogo Provinciarum compillato in Congregatione Narbonensi sub S. Bonaventura Gene-rali Ministro, ubi tam Provinciae Dalmatiae, quam Hungariae mentio fit, sed solum contendo, fuisse Conventus etiam in his partibus pro Vicaria Bosnensi aedificatos, imo etiam jam extructos nunc ab una, nunc ab alia Provincia avulsos, et Vicariae Bosnensi attributos, prout infra, ubi de variis divisionibus ejusdem Vicariae agam, magis clarescet. Pars prima 25 de Severino Orsciana Sebes Srim Chevesdi Armenes Covinum Tranni Gallipoli in Apulia Tragurii in urbe, postea Cotronium translatus ad insulam Bua Uttila in Dalmatia Crapanii dioec. Sibenic. Billich in Hungaria Rinadominarum oppid. Cursula in Insula Argentinae in Bosnia Novigradum dioec. Corbav. Suttiska aedif. 1439. fuit Bosnia Seraphica 26 excipias, et aliquos alios, qui nunc vel Provinciae Dalmatiae, Ragusinae, Apuliae vel Hungariae parent. Reperiuntur adhuc multae facultates concessae Vicario Bos-niae recipiendi loca, et aedificandi Conventus, quia verò loca non specificantur in eorum litteris, nec ego ea denominare valeo, erunt fors aliqua ex praememoratis ? vix tamen omnia in illis generalibus concessionibus comprehensa erunt; etenim III. 1372. dedit Gregorius XI. facultatem Vicario Bosnensi Ordinis Fra- trum Minorum 12. loca recipiendi, ùt patet ex ejusdem litteris incip. Decet provi- dentiam Apostolicae Sedis dat. Avenione XV. Kal. [fajdigian.]24 Pont. an. II. IV. 1373. dedit idem Gregorius facultatem Vicario Bosnensi recipiendi 6. loca, ut colligitur ex ejus litteris incip. Inter caeteros Ordines dat. Aven. Kal. Junii Pars prima 27 Caput III. De privilegiis Fratribus Vicariae Bosnen- sis â Summis Pontificibus concessis. §. I. De privilegiis Fratribus in communi â Summis Pontificibus concessis. Bosnia Seraphica 28 III. Cum in mox adductis Gregorii litteris nulla privilegia specificè, et de novo concessa reperiantur, sed tantùm iis uti facultatem tribuit, quae â suis prae-decessoribus Romanis Pontificibus concessa erant, adducam in litteris Martini V. incip. Illius qui Dat. Gebennis X. Kal. Sept. 1418. Pont. ann. I. quas refert ex lib. 2. de diversis formis fol. 264 hujus Pont. an. I. P. Wadding. in Reg. Pont. tom. X. fol. 295. bul. XIV. Joannis XXII. Bullam, quam et Urbanus V. et VI. jam antehac con-firmarunt, datam Aven. X. Kal. Nov. an. 1321. Pont. an. VI. pro Fratribus Ordinis Minorum in terris Saracenorum, Paganorum, Graecorum, Bulgarorum etc. Verbum Dei disseminantibus, quibus data privilegia Martinus V. etiam ad Fratres Minores in Bosnia in convertendis haereticis fideliter laborantes extendit, quae hujus sunt Pars prima 29 praesentium vobis auctoritate concedimus, ut in terris, quae adhuc Sedis Aposto-licae Magisterio non intendunt, proponere verbum Dei, et constitutis ibidem, non obstantibus, si aliqua sunt excommunicatione ligati, in verbis, officio, et cibo ac in aliis secure communicare, et ipsos, seu etiam alios converti ad unitatem Chris-tianae fidei cupientes, recipere, baptizare, et aggregare Ecclesiae filiis valeatis: et presbyteri ex vobis ipsos aggregatos possint insignire caractere Clericali, et ipsos ad Acolytatus Ordinem promovere. Liceat etiam vobis ibidem redeuntibus ad obe-dientiam Sedis Apostolicae, qui sunt excommunicatione ligati, absolutionis bene-ficium, juxta formam Ecclesiae impertiri, et super eo dispensare cum ipsis, quod Sacros receperunt Ordines, et divina celebrarunt Officia sic ligati. Hoc ipsum vobis Bosnia Seraphica 30 sicut expressum superius dispensare. Ad haec, sit vobis facultas absolvendi occi-sores Clericorum, et religiosarum personarum in praedictis partibus constitutos: fundandi de novo ibidem Ecclesias, et reconciliandi illas, quae sunt casu aliquo pro-fanatae: ac de novo fundatis Rectores idoneos providendi: et illis, qui de gentibus, vel schismaticis noviter sunt conversi, dandi licentiam, ut uxores suas, cum quibus ex gradibus â lege divina non prohibitis contraxerunt, valeant retinere. De causis matrimonialibus, quas in partibus illis ad audientiam nostram deferri contigerit, legitime cognoscendi, ac discordantes inter se ad invicem, quoad pacem, et concor-diam redeant: nec non, quod inordinate viventes, de suis excessibus (sicut justum fuerit) satisfactionem exhibeant, compellendi per censuram Ecclesiasticam, vobis Pars prima 31 ricorditer relaxamus …… Volumus autem, et Apostolica auctoritate decernimus, ut illa, quae de jure, vel de observata consuetudine ad Episcopalem dignitatem, seu jurisdictionem dumtaxat pertinent, vobis, seu quibuscumque aliis Fratribus, vestri, seu cujuscumque alterius Ordinis ad terras non credentium transeuntibus, seu jam ibidem existentibus, auctoritate Apostolica jam concessa, vel imposterum conce-denda, nisi in illis tantum partibus, in quibus Catholici Episcopi non fuerint, nec vos, nec alii alterius Ordinis Fratres exercere curetis, decernentes ex nunc irritum, et inane, si secus super his â quoquam scienter, vel ignoranter fuerit attentatum. Nulli ergo etc. Dat. Avenione X. Kal. Nov. anno VI. Et deinde per piae memoriae Urbanum Papam V. etiam praedecessorem Bosnia Seraphica 32 in quibus vos, ut earum habitatores, et incolae ad unitatem fidei, devotionem quo-que, et obedientiam Ecclesiae hujusmodi reducerentur, sive in illis persisterent dic-tae Sedis concurrente ministerio subiistis hactenus, et ut caeteri, quibus opus fuerit passim, cooperante Domino, reducantur ad eas, ut optamus, in futurum perferre contigerit labores, et studia, ut dictis partibus fungi, et uti, et ut Spiritualium per praemia plures virtutum allicere valeatis ad merita, omnibus, et singulis Christifide-libus verè paenitentibus, et confessis, qui in Nativitatis, Epiphaniae, Resurrectionis, Ascensionis, Pentecostes, Trinitatis, Corporis Domini nostri Jesu Christi, Nativi-tatis beati Joannis Baptistae, beatorum Petri, et Pauli Apostolorum, nec non bea-ti Michaelis, et omnium Sanctorum festivitatibus, ac illarum octavarum, nec non Pars prima 33 Illustris, et semper Augusti, relationem percepimus, ut uberiores in Dei Ecclesia fructus afferre, nec non plures fidelium animas Domino lucrifacere possitis, in de Harablech, Resan, Thabol, Kovinum, Haram, Orsua, Keuvesd, Cheri, Sebes, et Haczach, terris eidem Regi subjectis, et in quibus haeretici, ac schismatici plerique, nec non populus veram Dei notitiam non habens, moram trahunt, evangelizationis ministerium prosequi, ac salutaribus hujusmodi populum monitis, et doctrinis ad eamdem fidem reducere, in illaque firmare ferventius insistatis: Nos, ut ampliora desuper vobis adminicula suffragentur, Regis praefati, nec non Joannis in hac parte supplicationibus inclinati, vobis, ut in terris praedictis ad habitandum domos, et loca quaecumque de novo recipere, nec non omnibus, et singulis gratiis, privile- Bosnia Seraphica 34 VI. 1436. Eugenius IV. suis litteris incip. Piis Fidelium datis VII. Kal. Sept. indulsit Juvenibus Vicariae Bosnae, ut expletis aetatis viginti duobus annis ad sacerdotium promoveri possent, ut habet P. Antonius Melissanus De Macro in Suppl. P. Wadingi ad annum praedictum. §. II. De privilegiis Superioribus Vicariae Bosnae â Summis Pontificibus concessis. Pars prima 35 II. 1438. Eugenius IV. Kalend. Dec. tres expedivit litteras ad Vicarium Bosnae pro tunc P. Jacobum de Marchia, quem Inquisitorem haereticae pravitatis in illis partibus instituit, eique varia privilegia et facultates largitus est, et quidem primò dedit ei privilegium, quod â nemine inferiore Summo Pontifice Excommuni- cationis vinculo, vel aliis censuris [a quo]27 innodari possit: 2'do quod absolvere pos-sit â quibuscumque excessibus, paucis exceptis: 3'tio quod possit nobiles Hungaros â singulis casibus absolvere. Omnes tres Bullae incip. Cum te ad partes, prout videre est apud Wad[d]ing.28 tom. XI. pag. 37. qui eas ex autographo se eduxisse fatetur. Tenor priorum litterarum sequens est: III. Cum te ad partes dictorum regnorum pro extirpandis haeresibus … Bosnia Seraphica 36 V. 3'tia Bulla praeter ea, quae in secunda dicta sunt, nil speciale continet, propterea supervacaneum reputo ejus tenorem hic adducere. VI. 1444. Eugenius IV. concessit Vicario Bosnensi magnas facultates, et ab ea designatis, praesertim, quod possit etiam Sacramentum Confirmationis con- ferre et chrisma consecrare.29 Dubitabant olim Theologi, an Sacramentum Confir-mationis conferendi potestas simplici sacerdoti delegari etiam â Summo Pontifice possit […],30 ast dubium resolvitur per praesentis Eugenianae Constitutionis aucto-ritatem, quae incip. Sacrae Religionis, quam constitutionem confirmavit ejusdem successor Nicolaus V. suis litteris incip. Ineffabilis Summi providentia Patris dat. Romae IV. idus Febr. A. D. 1447. Pont. an. I. Tenor synopticus Eugenianae con- Pars prima 37 gratiam, quam justitiam concernentibus, et aliis quibuscumque, omnimodam juris-dictionem, potestatem, et facultatem habeant, et exercere possint, quas Generalis Minister dicti Ordinis pro tempore existens in illis habet, et, si in dictis partibus praesens foret, habere, et exercere posset: Praeterea, quod Fabianus, seu Vicarius pro tempore, et Substituti praedicti …… omnium, et singulorum fidelium, et, si ad Christianam fidem converti voluerint, ac conversi, ac baptizati fuerint, infidelium ad eos pro tempore undecumque confluentium, confessiones audire, et pro commissis ab eis, etiam quantumcumque gravibus et enormibus criminibus, et delictis, etiam si Simoniae, vel alias talia fuerint, propter quae Sedes Apostolica sit merito consu-lenda, debitam absolutionem impendere, et paenitentiam injungere salutarem: Nec Bosnia Seraphica 38 tuere possit, Verbum Dei publice, tam in vestris, quam in aliis Ecclesiis, et locis publicis Civitatum, terrarum, et locorum praedictae Vicariae, Ordinariorum loco-rum, Praelatorum Ecclesiarum, et aliorum quorumcumque licentia desuper minime requisita, publice proponere, ita tamen, quod si in Metropolitanis, aut aliis Cathe-dralibus, seu Collegiatis, vel aliquorum Ordinum Ecclesiis praedicare voluerint, Praelatorum eorumdem licentiam obtinere teneantur … valeant … eadem auctori-tate concedimus pariter, et indulgemus. … Non obstantibus … contrariis quibus-cumque: praesentibus quoad sub observantia hujusmodi vixeritis, dumtaxat vali-turis. Nulli ergo etc. Datum Romae apud S. Petrum anno Incarnationis Dominicae MCCCCXLIV. IV. Kal. Februarii Pont. ann. XIV. Ita Waddingus tom. 11. fol. 207. Pars prima 39 VIII. Contingere quoque posset, ut aliquis praememoratam Eugenianam Constitutionem Sacrae Religionis obreptionis, subreptionis, aut alio falsitatis vitio laborare asserere auderet, ex eo, quod in ea Fabiano data fuit potestas non solùm Chrisma consecrandi, sed etiam Sacramentum confirmationis conferendi, quam po-testatem posse â Summo Pontifice simplici Sacerdoti delegari, quam plurimi non infimae notae Theologi pernegabant, inter quod Robertus Cardinalis Pullus part. 5. Sept. c. 23. Hugo Victorinus lib. 2. de. Sacram. part. 7. c. 2. Hadrianus in 4. dist. 7. art. 3. quibus ex recentioribus adhaeserunt Estius in 4. dist. 7. §. 21. et 22. Sam-bovius tract. de Sacram. Confirm. Du-Hamel tom. 6. Theolog. tract. de Sacram. Confirm. c. 4. Verùm majoris auctoritatis sunt Doctores contrariae sententiae, quod Bosnia Seraphica 40 IX. Multo major inter doctores controversia versatur, utrum potestas confi- ciendi Chrisma simplici Sacerdoti â Summo Pontifice concedi valeat? Controversia haec, licet â longo tempore duret, nondum tamen per aliquod Concilium, aut Pon-tificium oraculum dirempta est; plures Doctores inclinant in sententiam negativam, ei vel maximè innixi fundamento, quod Summi Pontificis, dum in casu necessitatis concedunt simplici Sacerdoti facultatem conferendi Sacramentum Confirmatio-nis, quasi ordinariè adjungere soleant hanc conditionem, ut utantur Chrismate ab Episcopo confecto, aut si hoc haberi non posset, liceat uti Chrismate antiquo. Non tamen desunt Theologi, qui affirmant, quod sicuti Summus Pontifex potest simpli-ci Sacerdoti facultatem impertiri administrandi Sacramentum Confirmationis, ita Pars prima 41 c. 7. adducat Bullam Eugenii IV. pro confirmatione asserti; quod potestas adminis-trandi Sacramentum Confirmationis etiam simplici Sacerdoti â Summo Pontifice concedi possit, utique eadem Bulla etiam pro confirmatione asserti: quod potestas conficiendi Chrisma simplici Sacerdoti â Summo Pontifice dari queat, pariter inser-vire poterit. In ea namque Bulla reperitur utraque potestas concessa P'ri Fabiano de Bachia Vicario Bosnensi tam Chrima conficiendi, quam Sacramentum Confirma-tionis administrandi: igitur si auctoritas hujus Pontificiae Constitutionis pro con-firmatione unius partis controversiae aliquid probat, id quoque probare debet pro confirmanda altera parte controversiae. Bosnia Seraphica 42 II. Ad ann. 1325. reperio P. Fabianum Inquisitorem haereticae pravitatis in Principatu Bosnensi, quem Joannes XXII. Romanus Pontifex, ut tantò felicius haereticis ex pluribus Europae partibus ad dictum Principatum confluentibus, ut illic liberius haeresum venena incautis populis propinarent, resistere posset, eos-que ex dicto Principatu totaliter eliminare valeret, enixe commendavit, non tantum Carolo Hungariae Regi, cui Bosnia tributaria erat, sed etiam ipsi Stephano Principi Bosnensi, ejusque conthorali Elisabethae, quatenus eidem Fabiano Inquisitori ad exequendum suum munus necessariam opem ferrent: cum autem litterae Pontifi-ciae ad omnes tres scriptae quasi ejusdem sint tenoris, adducam tantum litteras ad Stephanum Principem Bosnensem scriptas, quas Waddingus ex Reg. Vat. an. 9. Pars prima 43 ac benignum, ita, quod favoris tui super praemissis assistente praesidio, commissae eis inquisitionis Officium contra respersos labe praedicta, ad laudem Dei, et pro salute fidelium in decretis sibi provinciis, securius, et efficacius valeant exercere … Datum Avenion. Nonis Junii Pont. an. IX. III. Dum Fabianus, ut injuncto sibi Officio fungeretur, vellet Tergesti Urbe maritima sub Patriarcha pro tunc Aquilejensi […]36 contra haereticos leges ferre, et verbo Dei exhortari populum ad fidei puritatem tuendam, Michael de Padua, et Raymundus de Cremona Tergestinae Ecclesiae canonici, injuriis affectum, im-pediverunt, ne faceret, quorum proterviam, ut frangeret Joannes Pontifex, scripsit Episcopo Castellano, et eidem Fabiano Inquisitori, ut contra eosdem tamquam de Bosnia Seraphica 44 Dilectis Filiis Priori Provinciali, ac univer- sis Fratribus Ordinis Praedicatorum in Re- gno Hungariae, et Provincia Sclavoniae constitutis. Querelam dilecti Filii Fabiani Ordinis Minorum, Inquisitoris haereticae pravitatis in Provincia Sclavoniae, et Principatu Bosnensi auctoritate Apostolica speciali-ter deputati, recepimus continentem, quod licet fel. record. Nicolaus Papa IV. per suas litteras speciales Fratribus dicti Ordinis Minorum in dicto Principatu Bos-nensi officium Inquisitionis pravitatis praedictae duxerit committendum, prout in dictis litteris plenius continetur, ac deinde piae memoriae Bonifacius Papa VIII. Pars prima 45 versis, et singulis Fratribus Ordinis vestri praedictae Inquisitionis Officium in dic-tis Provinciis, seu partibus, quae in dictis privilegiis, seu litteris Apostolicis dictis Fratribus Minoribus concessis specialiter exprimuntur, interdicimus exercendum, vobis auctoritate Apostolica districtius inhibentes, ne de praedicto Officio in Pro-vinciis, et partibus supradictis in dictis privilegiis, seu litteris dictorum Fratrum Minorum expressis, vos intromittere praesumatis: quinimo quoad Provincias, et partes praedictas praefatas litteras nostras super dicto Officio tibi praefate Prior, vel aliis quibuscumque directas, revocamus, cassamus, et irritamus, et nullius existere decernimus firmitatis. Dat. Aven. Kal. Julii Pont. an. XI. V. Restitutus his Joannis XXII. litteris praedictus Fabianus in Officium Bosnia Seraphica 46 in Domino requirimus, et hortamur per praesentes, quatenus ob nostram, et Apos-tolicae Sedis reverentiam in his, quae dictum Inquisitionis Officium, quovis modo concernunt, praefato Joanni consiliis, auxiliis, et favoribus opportunis, et effica-cibus assistatis, eumque defendatis et protegatis, ut fretus vestris patrocinio et fa-vore, per hujusmodi Inquisitionis Officii exercitium, salutares, prout optamus, in Christifidelibus, et Dei Ecclesia fructus parere possit, vosque apud Deum gratiam, apud nos verò, et dictam Sedem commendationem, et laudem consequi mereamini. Datum, ut suprà. VII. Idem Eugenius IV. Anno 1444. ad partes septentrionales, Moldaviae, Valachiae, Bulgariae, Rasciae, aliorumque regnorum, ad quos se Vicaria Bosnen- Pars prima 47 N'o 3. reticae pravitatis perpetuò facimus, constituimus, et etiam deputamus …… Et in-super Fabiano, et Vicariis pro tempore praedictis … in omnibus, et singulis regnis, ac partibus, ad quae, seu ad quas Vicaria hujusmodi se extendet, antedictis, quo-tiescumque sibi opportunum videbitur, perpetuò eorum nomine, unum, vel duos, aut tres, seu tot, quot pro hujusmodi officii necessitate opportuni videbuntur, ido-neos Fratres, de consilio tamen aliquorum discretorum Fratrum Ordinis, et Vicariae praedictarum, qui eisdem, et prorsus similibus auctoritate, et potestate fungantur, substituendi, sicque substitutos ad ipsorum nutum revocandi, plenam, et liberam, tenore praesentium licentiam concedimus, pariter, et facultatem. Post commissum Bosnia Seraphica 48 recte, quovis quaesito colore, molestare, perturbare, aut quomodolibet impedire praesumant …… Ut Reges, Archiepiscopi, Episcopi, Principes, Duces, Comites, Palatini, Barones, Vayvodae, Milites, Nobiles, Communitates ac caeteri Christifi-deles, qui Fabiano, Vicariis, et Substituendis praedictis in exercendo Inquisitionis Officio hujusmodi eo promptius auxilium, consilium, et favorem praestent, quo se ex hoc dono caelestis gratiae refectos fore conspexerint, omnibus verè paenitenti-bus, et confessis, qui auxilium, vel favorem ipsis Fabiano, Vicariis, et Substituendis pro tempore, in hujusmodi exercendo officio praestiterint, auctoritate Apostolica, tenore praesentium concedimus, quod illas, et prorsus similes peccatorum suorum remissionem, et relaxationem, et Indulgentias consequantur, quae alias in subsi- Pars prima 49 ùt Inquisitor haereticae pravitatis, ac Commissarius Apostolicus in Regnis, et par-tibus supra dictis operatus est. II. Anno 1391. mense Septembri natus est in oppido Montis Prandoni, Asculanae dioecesis S. Jacobus Picenus, dictus de Marchia, Patre Antonio Gangala Rubeo, Matre Antonia, humilibus fortuna, sed Christiana pietate illustribus. In Bap-tismate Dominici nomen sortitus est: In Religione Jacobus vocatus ex eo, quod in festo S. Jacobi Apostoli die 25. Julii anni 1416. annum agens 25. Religionis habitu in templo S. Mariae Angelorum penes Assissium donatus fuerit, et peracto tyrocinii anno in Coenobio Carceris in Monte Subasio, in eodem S. Mariae templo solem-nem emisit professionem. Emissa professione ad munus praedicandi â Superioribus Bosnia Seraphica 50 â Domino tibi datam: …… Fratres verò omnes, et singuli, tam Praelati, quam Sub-diti, qui in dicta Vicaria morantur, et morabuntur, per Sanctam Obedientiam, et sub poena excommunicationis, privationis omnium officiorum, et actuum legitimorum latae sententiae, tibi toto tempore tui Commissariatus officii, in omnibus, et singu-lis, quae ad tuum spectant Officium, humiliter obediant, et pareant reverenter. Vale in Domino, et ora pro me. Datum Romae die 1. Aprilis, Anno Domini 1432. III. S. Jacobus de Marchia commoratus in Bosna disciplinam restituit, dissolutos mores correxit, Conventuum, et regionum controversias sopivit, reditus distraxit, et corruptelas omnes contra regulae puritatem latenter introductas, procul effecit, quosdam Religiosos per singulares domos, et praedia Castri Jayczae dis- Pars prima 51 veneno haereticae pravitatis infecta, eum suadentibus, et instigantibus pravis Con-siliariis ê medio tollere decrevit. Iussit itaque Jacobum ad se vocatum insidiosè per quatuor sicarios in via trucidari: districtis gladiis irruentes excepit vir Dei bracchiis extensis, miraque mansuetudine ajebat ad eos: Exercete in me, quod vobis desu-per permissum fuerit, paratus sum pro Dei amore, et Christianae fidei professione mortem omnem subire. Quaenam vos miserit, et quid malè ferat? probe novi, en! misellae injustè praecipienti, si licet, obedite. Res mira! obriguerunt satellites, ne-que bracchia movere neque manus dimittere potuerunt, sed divina potentia cruciati, clamare coeperunt: Ignosce nobis, vir Dei, in Deum, et in te peccavimus, vir Sancte parce nostro delicto. Jacobus plenus charitate, quae praecipit et inimicos diligere, Bosnia Seraphica 52 dium libenter adhibeat opportunum, in regno tamen Hungariae, et Austriae partibus … praecipuè cupimus, ut negotia fidei jugi profectu … prosperentur, fidesque Ca-tholica fortius invalescat. Affectantes igitur ad hujusmodi negotium fidei in regno, et partibus praedictis efficaciter promovendum …… ad personam tuam, quam re-ligionis, et fidei sinceritate, et maturitate morum, et litterarum scientia, multarum-que aliarum virtutum donis earum largitor Dominus insignivit, dirigentes intuitum mentis nostrae, te …… Inquisitorem haereticae pravitatis in Regno Hungariae, et Austriae partibus auctoritate Apostolica, usque ad nostrum beneplacitum facimus, constituimus et deputamus. Quocirca discretioni tuae, per Apostolica Scripta man-damus, tibi in remissionem peccatorum injungentes, quatenus in caritate Dei, ho- Pars prima 53 de Marchia Ordinis Minorum, Vicarius Bosnae … hìc in regno Hungariae in prae-dicando verbum Dei, et fidem orthodoxam, errores maximos, qui hìc in multis, et diversis locis, ac variis hominibus â via revocatis, et Hussitarum sectam tenentibus, pullulabant, suis maximis, diligentissimisque, et sudorosis laboribus reprobavit, et circa conversionem eorumdem haereticorum, et etiam multorum schismaticorum ad fidem catholicam reductorum, tamquam pugil Christi strenuus, accuratam suam apposuit totis viribus diligentiam, multos convertendo, et reducendo, sic quod hu-jusmodi suis laudabilibus, et fructuosis, et salutiferis operibus exigentibus, ipsum Fratrem Jacobum tamquam benemeritum, et laude dignum de hujusmodi suis bene gestis laudabilibus, et sudorosis laboribus ipsi Vestrae Sanctitati, quantum valeo, Bosnia Seraphica 54 catholicae contrarios, comperit manifestè, quos quidem haereticos, habita super-inde deliberatione praematura, dignam demeritorum suorum subire fecit ultio-nem, sicque ipsos, et eorum fautores taliter jam contrivit, erroresque praedicto per Sanctae praedictionis verbum, et alia opportuna remedia extirpavit, ut Dioecesis praedicta, se jam laqueis Diaboli gaudeat expeditam. Ne autem hujusmodi haeresis peramplius in dicta dioecesi oriri possit, idoneos custodes per civitates et loca, qui solicite hujusmodi negotio invigilare debeant, deputavit: et nisi ipsi dioecesi per vestram Sanctitatem de persona ipsius Fratris Jacobi tam celeriter, tamque salubri-ter provisum extitisset, ut ipsi haeretici asserebant, jam ad arma se promptuabant, atque Pontifices cum Clero miserabili neci tradere conabantur …… Quapropter Pars prima 55 et reprimendam haereticorum insaniam. XII. Jacobus Episcopus Siriniensis in suis litteris datis 15. Martii in Monas- terio Bani 1437. ad Eugenium Pontificem […]42 Jacobum Summis extollit laudibus, magnis depraedicat encomiis, et favoribus Pontificiis enixè commendat. Quia vero hae litterae idem ferme sonant, eumdem continent tenorem, quem habent litterae Capituli Colocensis supra n. 8. adducta, eas hìc transcribere superfluum judicavi. XIII. Tanta hominis pietate, et mirandis operibus beati Jacobi allecti Ec- clesiarum Praelati, eum ad se accersebant, quilibet in sua Dioecesi eum praedi-cantem desiderabat, universi Sanctissimum Christi Apostolum praedicabant. Imo ipsimet principes Saeculares, ut Nicolaus banus de Vylak, Ladislaus de Maroth, Bosnia Seraphica 56 Reverendo in Christo Patri, et Domino Fratri Henrico Episcopo Ecclesiae Quinqueecclesiensis, ac honorabilibus Dominis de Capitulo ejusdem fidelibus nostris nobis dilectis. Sigismundus Dei gratia Romanorum Imperator semper Augustus ┬43 ac Hungariae, Boemiae, Dal- matiae, Croatiae etc. Rex. Reverende in Christo Pater, ac honorabiles viri fideles, nobis dilecti. Ad Pars prima 57 XV. Perceptis his comminatoriis litteris Sigismundi Imperatoris Henricus Episcopus Quinque ecclesiensis mox ad universum suae dioecesis clerum expedivit litteras, in quibus Jacobum omnibus enixe commendat, jubetque in omni loco, ad quem eum venire contigerit, administrari victualia, et alia necessaria suis impensis, prohibet simul, ne quis eidem in praedicatione Verbi Dei obstaculo sit, aut in officio Inquisitionis quoquo modo impedire praesumat. Sopita videbatur per has litteras insolentia haereticorum, sed non extincta, cessabat persecutio in beatum Jacobum publica, sed semper gliscebat livor invidiae, quae mortuo Sigismundo Imperatore, cujus prius auctoritas timebatur â malis, amabatur â bonis, denuò palam prorupit, et adeo protervè, quod Simon de Bachia Archidiaconus Ecclesiae Quinque ecclesien- Bosnia Seraphica 58 in Italiam redit, ubi diversis munus sibi â Summis Pontificibus demandatis laudabi-liter functus est. Postremas quatuor suae vitae annis â Summo Pontifice missus erat Neapolim ad Regem Ferdinandum, qui eum pro suis obsequiis expetiit. Dimoratus Jacobus quatuor annis in obsequiis Ferdinandi Regis mortem vicinam praesentiens, Fratrum orationibus sese recommendabat, per triduum pessima colicae passione patienter tolerata post exantlatos plurimos pro Christi gloria labores ad patriam coelestem aeterna recepturus praemia migravit die 28. Novembris 1476. annos na-tus. 85. Religionis 60. utrimque completos. XVIII. Quod Eximium Chronologum P. Lucam Waddingum quoad annos aetatis, et Religionis S. Jacobi de Marchia impetere praesumam, mihi vitio verten- Pars prima 59 Caput IV. De variis divisionibus Vicariae Bosnensis Ordinis Fratrum Minorum. I. P. Franciscus Gonzaga lib. de Orig. Seraph. Rel. tom. 1. p. 2. n. 459. asserit, Provinciam Apuliae prodiisse ex Vicaria Bosnensi, ubi sequentia habet: Provincia S. Nicolai in Apulia, quae binas regni Neopolitani Provincias Barensem scilicet, et Hydruntinensem complectitur, quaeque â Basilicatae Provincia Brada-no, et â Provincia S. Angeli Ofanto fluminibus distinguitur, erat olim Provinciae Bosnia Seraphica 60 […]47 ut inter se uniti fortius, et opportunius haereticis illarum partium occurrere possent, denuo univit, ubi inter caetera haec habet: Vos attendentes, quod unio incrementum, divisio ut plurimum detrimentum solet afferre compendii salutaris motu proprio …… tenore praesentium praedictas divisionem, scissuram, et sepa- rationem per quoscumque quavis auctoritate praeditos, et quomo[do]cunque48 in dicta Vicaria factas, procuratas, vel intentatas … revocamus, cassamus, irritamus, et etiam annullamus, nulliusque roboris, vel momenti fore decernimus, volumus, et mandamus, ac Vicariam ipsam Bosnae praedictam, illiusque Fratres praedictos, quoad domos, et loca citra, et ultra flumen Zanae (Savum) ubicunque trans mare Adriaticum consistentia … in eodem statu, in quo antequam divisiones, et sepa- Pars prima 61 dictorum Fratrum in ipso regno Hungariae domus existant, quod ad fidelium inibi salutem animarum, et fidei propagationem orthodoxae plurimum conferret, ut in eo, et illi subjectis usque ad Scythiam, et mare Tartaricum partibus, atque provinciis, pro fratribus ipsis, specialis ab eadem Vicaria Bosnae, distincta Vicaria haberetur, in qua Vicarius pro tempore existens, ac inibi dicti Fratres praemissarum litterarum potirentur effectu: Nos pro futuro super iis adminiculum firmare cupientes, reg-num, ac subjectas partes, et provincias hujusmodi, quoad ea, quae dictos Fratres concernunt ab ipsa Vicaria Bosnae totaliter, auctoritate praedicta separamus, atque dividimus, et in eis alia, quae Vicaria Hungariae nuncupetur, cujusque limites, et districtus â flumine Zalba, usque ad dictum mare protendantur, et specialis Vicarius Bosnia Seraphica 62 Vicariae Bosnae fuit nobis humiliter supplicatum … Nos igitur … hujusmodi sup-plicationibus inclinati, Fraternitati tuae per Apostolica Scripta mandamus, quatenus … concessionem praefatam … auctoritate nostra approbes, et confirmes – intellige concessionem Conventuum Dalmatiae, quos prius P. Angelus Salvettus de Senis Minister Generalis Vicariae Bosnae adjudicavit. Tentarunt aliqui denuo ad annum 1437. sub Eugenio IV. separare domos quasdam â praedicta Vicaria, et Provin-ciae Dalmatiae adnectere, quibus Pontifex assentiri noluit expedito Brevi Ad ea ex debito. Imo 5. domos adjecit Vicariae Bosnae videlicet Conventum Ragusinum, Conventum de Saxo, seu de Scopulo prope Ragusium, Conventum S. Crucis prope Jadram, Conventum S. Nicolai prope Catharum, et Conventum S. Euphemiae prope Pars prima 63 Reverende Pater, non posset major injuria fieri Regi Bosnae, quam dictos Con-ventus ita segregare … Datum Farae die 19. Feb. 1451. Quamvis vero S. Joannes de Capistrano, ut ad Vicariam Bosnam iret, destinatus fuerit, is tamen ad Bosnam non pervenit, prout legenti Waddingum ad annum 1451. et 1452. clarè patet; aperte enim cognoscitur, eum anno 1451. 13. Aprilis adhuc Venetiis fuisse, et dein primò in Germaniam migrâsse. Imo ipsemet Nicolaus Pontifex suam incorporationem per alias litteras incip. Apostolicae nobis dat. Romae 1453. XIV. Kal. Aug. Pont. an. VII. annullare, et cassare convincitur, ut habet Waddingus ex Reg. Vatic. lib. 42. Bullar. fol. 160. tom. 12. pag. 584. ait enim ibidem: Cum auctoritate Apostolica do-mus, seu Conventus Ordinis Minorum regularis observantiae Ragusii, et in Insula Bosnia Seraphica 64 â Vicaria Bosnae separarentur, et Provinciae Dalmatiae adjungerentur, ut patet ex ejus litteris incip. Dum Fructus uberes Dat. Romae pridie Kal. Maji 1455. Pont. an. I. ubi inter caetera haec habentur: Dum fructus uberes … dilectorum filiorum Fra-trum Ordinis Minorum in Vicaria Bosnae consistentium … diligentius attendimus, inducimur non immerito, ut ipsos, et eorum loca in suis manutenere juribus procu-remus … Sane nuper … percepimus, quod licet Vehulae et Peigliud apud Spalaten-sem, Insulae Capranicae apud Sibinicensem, et Pasmam, ac Hugliam, necnon Novi apud Jadrensem civitates, domus, sive loca dicti Ordinis sub praefato Vicariatu Bosniae … fore dignoscatur, tamen nonnulli … domos â dicto Vicariatu segregare, et alibi applicare, seu in eisdem Dalmatiae partibus alium Vicarium eligere moliun- Pars prima 65 His Pontificiis litteris freti Patres Οbservantes in Capitulo Generali familiae Cis-montanae apud S. Mariam Angelorum prope Assissium celebrato die 20. May 1464. congregati, dederunt P. Marco de Bononia Vicario Generali plenam fa-cultatem agendi, tractandi, et definiendi in causa Bosnensium, et Dalmatinorum. Quapropter Marcus in Dalmatiam profectus Capitulum Pasmanii in Custodia S. Hieronymi celebravit, Bosnenses, et Dalmatini unioni consenserunt. Soli Ragusini, qui pridem praetextu quarumdam litterarum Apostolicarum domos quatuor Stagni, Slanae, Umblae, et Canalis Bosnensibus avulsêre eo titulo, quod in Dominio essent Ragusino, noluerunt reliquis uniri, nec ad Capitulum venire. Illic itaque duae fa-miliae Bosnensis, et Dalmatina in unam coaluêre Provinciam, atque ut Dalmatina Bosnia Seraphica 66 Tandem anno Christi 1469. in Capitulo Generali Observantium in Insula Bisentina Provinciae Romanae die 17. Junii celebrato de mente Summi Pontificis conclusum fuit: ut Fratres Ragusaei cum locis suis sint una Provincia, cum Fratribus, et locis Dalmatiae, et faciant Capitulum, et eligant Vicarium sibi secundum consuetudinem familiae, et Fratres Vicariae Bosnae faciant Capitulum, et eligant suum Vicarium secundum consuetudinem familiae, et juxta antiquam consuetudinem Vicariae Bos-nae. Et sic divisa manet Provincia Dalmatiae â Vicaria Bosnae usque ad hodierna tempora, quae S. Hieronymi titulum suscepit. Non longo post tempore Provincia Dalmatiae subdivisa fuit in Provinciam Dalmatiae, et Ragusii. IV. Post annos 45. â divisione Vicariae Bosnae in Provinciam Dalmatiae Pars prima 67 inclinati, tres, quae â Fratribus Minoribus Strictioris Observantiae hujusmodi ad praesens, ùt asseritur, inhabitantur in Transylvania, nec non aliam de Cich, eorum-dem Fratrum Provinciae S. Salvatoris Ungariae praedictae, domos regulares ab eadem Provincia Sancti Salvatoris, illiusque Ministri Provincialis jurisdictione, et superioritate … Apostolica auctoritate tenore praesentium perpetuo separamus, ip-sasque quatuor domos regulares hujusmodi in Custodiam Transylvaniae nuncupan-dam eisdem auctoritate, et tenore etiam perpetuo erigimus, illamque jurisdictioni … Ministri, et Commissarii Generalium … immediatè subjicimus. Cum igitur Cus-todia Transylvaniae in Catalogis Provinciarum nunquam sub Vicaria Bosnensi, sed semper sub Provincia Hungariae adnotata reperiatur, facile eruitur, eam eo modo Bosnia Seraphica 68 Hungaria, Sirmio, Servia, et bannatu Temesvariensi: alteram in Dalmatia erigimus, et fundamus. Ex his priorem Provinciam veluti hujus Matrem, antiquam Bosnae Argentinae denominationem, et locum, quem hucusque obtinuit, in serie Provin-ciarum Ordinis retinere volumus … atque ad eam pertinere Conventus S. Joannis Baptistae Suttischae, S. Spiritus Foinizae, S. Catharinae Crescevi, S. Augustini Vel licae, S. Antonii Hassicearum, S. Spiritus Posegae, Ss'mae Trinitatis Bradii, S. Michaelis Gradiscae, Ss. Petri, et Pauli Crenikini, Immac. Conceptionis Diakovi, S. Crucis Essekini, S. Francisci Budae, S. Antonii Bajae, S. Mariae Buesini, S. Antonii Tolnae, S. Francisci Arachini, S. Mariae Gratiarum Radnae, Ss. Philippi, et Jacobi Valkovarini, Ss. Petri, et Pauli Sarengradini, S. Francisci Varadini, S. Pars prima 69 Bosnae Argentinae, in Provinciam S. Joannis de Capistrano, cui adjudicati erant ex decreto Ministri Generalis Clementis â Panormo omnes Conventus Residentiae, et Parochiae extra ditionem Othomanicam existentes. Ast hac divisione minime contenti Capistranenses, en ingratitudinem! egerunt, ut Provincia Bosnae Argen-tinae redigeretur ob paucitatem Conventuum illi remanentium in simplicem Cus- todiam [...],52 ut prae Matre praecedentiam haberet, eisque tamquam pedissequa obsecundaret. Egerunt, et obtinuerunt Patres Provinciae S. Capistrani, ut in decreto separationis emanato die 5. Junii 1757. Provincia Bosnae ob exiguum tantum trium Conventuum numerum sub titulo S. Crucis in Custodiam redigeretur. Ast Deus, qui humilia benignus respicit, et alta â longe cognoscit, volens conterere superbae, et in- Bosnia Seraphica 70 saltem adaequet omnes per totum latum orbem dispersas sua faecunditate Seraphi-cae Religionis Provincias: Si vero longitudinem, et latitudinem ejusdem primaevae, et successivae amplitudinis consideraveris, nulli secundam absque timore dicas ne-cesse est. Ast, proh dolor! tantarum filiarum faecundissima Mater, quae tot proles pro exultatione S. Matris Ecclesiae procreavit, tot filias in sinu suo ad conteren-dos haereticorum cuneos solicitè enutrivit, adhuc hodiedum sub immani Turcorum jugo gemebunda suspirat, angustis constricta terminis, quae nonnisi tres formales Conventus videlicet S. Joannis Baptistae de Suttiskae, S. Spiritus in Foinicza, et S. Catharinae Virginis et Martyris in Kressevo, sex Residentias videlicet S. Michaelis Archangeli de Varesh B. V. Mariae in Coelos Assumptae de Traunik (aliter Her- Pars prima 71 N'o 4. sub Ministro Generali P. Elia de Cortona, qui aliquas relaxationes contra regulam in Ordinem introducere moliebatur, referam diversas Congregationes, quae suis temporibus ex ordine prodierunt, et alium â caeteris vivendi modum adinvenerunt. II. Cum anno 1236. P. Elias de Cortona secundo electus fuisset, per va- rias artes, et calliditates â primaeva S. P. Francisci institutione ordinem avertere conabatur: Seraphici Patris Francisci discipuli, et socii superstites, aliique Fratres Regulae observatores, dolentes vivendi normam Sancti Patris contemni, et ab eo ordinata postponi novis dissolutorum hominum adinventis videntes,58 persuaserunt multis Eliae sequacibus, ut Regulam Evangelio conformem observarent, ducemque Bosnia Seraphica 72 V. Anno Domini 1368. Fratres Paulutius Fulginas favente Hugolino de Trincis Fulginei Principe obtinuit â P. Thoma Farignano Generali Ministro domun-culam Bruliani, in loco hororis, et vastae solitudinis inter Fulgineum, et Came-rinum, in qua reformationis toties ab aliis intentatae, non tamen prudenter directae, radices fixit, et fundamenta eo solidiora, quo humiliora regularis observantiae jecit. Haec reformatio brevi tempore tanta sumpsit incrementa, ut non tantum per Italiam copiosè propagaretur, sed etiam ad alias Provincias, et regiones extenderetur adeo, quod brevi in plures Provincias excreverit. A. C. 1430. P. Guliellmus de Casali Minister Generalis instituit S. Bernardinum Senensem tamquam Commissarium super novellam Observantium familiam. Dein verò A. C. 1443. praecepit Eugenius Pars prima 73 et non Provinciae Bosnae inscripserunt: non obstantibus tot factis in Religione mu-tationibus, semper regulam S. Francisci juxta ejusdem Spiritum observabat. Quod autem aliqui abusus inter eos irrepserint, et bona aliqua immobilia acceptaverint, non est mirandum; cum enim in medio haereticorum, et schismaticorum eos versari oportebat, multa incommoda ab eis perpessi sunt, et etiam alios ad suam partem falsis simulationibus trahebant, eisque persuadebant, ne Fratribus eleemosynas tri- buant: quorum necessitati paterno affectu providere volens Martinus V. [sic!]62 per suas literas incip. Excolentes vineam Domini Sabbaoth potestatem eis dedit in aliis partibus eleemosynas quaerendi, ut supra c. 2. §. 3. n. 3. visum est. Ast et hi abusus Vigilantia Superiorum, et maxime operâ S. Jacobi de Marchia eliminati erant, Fra- Bosnia Seraphica 74 ad visitandos Fratres accedere non licuit. VIII. Quoniam Vicaria Bosnensis in medio haereticorum, schismatico- rum, ac infidelium plantata, enutrita et augmentata fuit, non potuit ex propriis natis tot habere Fratres, qui sufficientes essent, in omnibus partibus, quas in circuitu suo complectebatur, praedicandi verbum Dei, reconciliandi ad fidem Catholicam re-versos, et infideles salutari baptismatis fonte abluendi: Unde necesse erat ex aliis longinquis, et dissitis mundi partibus in auxilium Apostolici laboris Spiritus Sancti flamma succensos, amore erga proximum flagrantes, zelum animarum tantùm prae oculis habentes Fratres advocare, prout fecisse legimus, Ludovicum piissimum Hungariae Regem, cui tunc et Bosna suberat, qui ad bis mille Fratres â Ministro Pars prima 75 §. II. Catalogus Vicariorum Vicariae Bosnae. I. Invenio in Waddingo tom. 5. pag. 397. n. 2. litteras Bonifacii incip. Licet ex omnibus datas ad Ministrum Sclavoniae Romae III. Kal. Maji A. C. 1298. Pont. an. IV. cui Ministro facultatem tribuit in partibus Bosnae, Serviae, Croatiae, Istriae, et Dalmatiae ipsos Inquisitores haereticae pravitatis amovendi, et alios substituendi sibi bene visos. Dein ad A. C. 1325. reperitur in Regno Bosnae institutum fuisse In-quisitorem haereticae pravitatis quemdam Fabianum Minoritam, ùt patet ex litteris Joannis XXII. incip. Repetita frequenter dat. Avenione Nonis Junii Pont. an. IX. ad Bosnia Seraphica 76 rum dat. Aven. X. Kal. Jul. A. C. 1372. Pont. II. patet, in quibus inter caetera se-quentia ponuntur: Dilecti filii Bartholomaeus de Alvernia Vicarius dilecti filii Mi-nistri Generalis Ordinis Fratrum Minorum, ac Fratres ejusdem Ordinis in partibus Bosnae constituti, et tamquam apes argumentosae circa praedictionem verbi Dei, ac conversionem haereticorum, et schismaticorum partium praedictarum, in quibus eorum habitat multitudo, suos nuncios ad Sedem Apostolicam destinarunt etc. Ex subsequentibus annis etiam patet, eum anno 1407. non fuisse institutum Vicarium, quia certum est anno 1432. fuisse positum Vicarium beatum Jacobum de Marchia, ùt colligitur ex adductis supra c. 3. §. 4. n. 2. Si ergo Bartholomaeus anno 1407. positus fuisset Vicarius, certè annis 40. gubernare non potuit, ut calculanti patet. Pars prima 77 9. P. Philippus de Ragusio, quem reperio fuisse Vicarium anno 1457. et 1462. utrum verò etiam annis intermediis fuerit Vicarius? quamvis probabile vide-tur, ut certum asserere non audeo. 10. P. Bernardinus â Fossa Aquilanus annis 1464. 1465. 1466. fuit electus in Capitulo Generali Observantium celebrato in loco S. Mariae de Angelis apud Assissium die 20. Maji 1464. 11. P. Dominicus de Bonissa (aliis de Gonissa) annis 1467. 1468. 1469. fuit electus in Capitulo Generali Observantium celebrato in Conventu Mantuano die 24. Maji 1467. 12. P. Angelus ab Herbosa. Hunc Haroldus dicit â Verbosa, [et bene dicit; Bosnia Seraphica 78 De statu Provinciae Bosnae Pars secunda 69 ┬ Croatiae post ejus divisionem â Provincia Bosnae Argentinae generatim. Caput I. Pars secunda 79 dam sub gravissimis poenis interdixit. III. Videntes Patres nostri esse vitam praeclusam fovendae mutuae amici- tiae, et fraternae communicationis, coeperunt agere licet renitentibus Bosnensibus de ejusdem Provinciae divisione. Re tandem post longam disceptationem ad Ge-nerale Capitulum Familiae Cismontanae Aquilae anno Domini 1495. celebratum delata, in quo Patrum, quorum intererat, decreto, institutus est Commissarius P. Bernardinus de Caymis Mediolanensis, qui rei seriem investigaret, ac liti finem imponeret, qui diligenti habito examine, hanc in Conventu B. V. Mariae de Gratiis apud Lesinam Civitatem definitivam protulit sententiam, ut Patres Croatiae comitia suis in partibus absque Patrum Bosnensium interventu, utque id ipsum Patres Bos- Bosnia Seraphica 80 et titulum, qui sit talis ut Provinciae Argentinae Bosnae, cum hac tamen conditione, quod si casus evenerit, quod si Dominia reuniantur, defacto sit una Provincia, et Provincia Argentinae Bosnae, intelligatur sub Provincia Bosnae (Croatiae).72 Ego Fr' Christophorus, qui suprà manûs propriae subscriptione, et sigilli minoris Vicariatus impres- sione omnium supradictorum indubiam fidem fa- cio, Anno. die, ut supradictis. Pars secunda 81 II. Ex hìc posito numero Conventuum facile apparet, fuisse Bosnae Croa- tiae Provinciam mox in sua origine longè, latèque patentem, quae suum domina- tum81 in Croatiam, Sclavoniam, et Dalmatiam extendebat. Nunc verò paucissimo constringitur numero, et nullum amplius ex supra recensitis Conventibus, si Ter-sactensem, et Segniensem excipias, possidet, omnesque in suis ruinis sepulti jacent, quorum nec vestigia supersunt. Sed unde haec tam subitanea 27. Conventuum intra 50. annorum spatium destructio? eheu! inimicus homo hoc fecit; etenim potiti Tur-cae regno Bosnensi tamquam Clavi ad Dalmatiam, Croatiam, et Sclavoniam, utpote Provincias conterminas non contenti suis finibus, saepius excurrentes per has regio-nes, omnia ferro, igne vastarunt, multa hominum millia partim occiderunt, partim Bosnia Seraphica 82 ad orientem tenet Stinisgnach, quod tamen nonnihil ad septentrionem inclinat, â quo distat 6½. mill. â Cettina, quam ad orientem habet distat ferme 13. mill. Hrastovicza pagus in Croatia penes Colapim non procul â Petrinia distat â Stinisgnach, quod habet ad occidentem 4. mill. â Sissek, quod ex adversa parte Co-lapis ad septentrionalem plagam, distat 3. mill. Ad meridiem habet Zrinum, â quo 3. ferme abest milliar. â Cettina, quam ad septentrionem tenet, distat 5. ferme mill. Bichach, aliter Wihacz fortalitium in Croatia, quod Unna fluvius alluit, ad orientem habet Greben, â quo distat 10. mill. ad Occidentem Segniam, â quo 11. abest mill. ad septentrionem habet Obravacz 2. mill. distans. ad meridiem tenet Uduinum, â quo 3. distat mill. â Cettina, quam ad septentrionem habet, 14½. distat mill. Pars secunda 83 bet intra occidentem, et septentrionem, â qua distat 10. mill. Sisseck, aliter Sissach fortalitium in Croatia, ubi Savus, et Colapis fluvii confluunt, intra septentrionem, et occidentem habet Cettinam, â qua 3½. distat mill. intra meridiem, et occidentem habet Hrastoviczam distantem 3. mill. ad septentrio-nem habet Sclavoniam. Tersactum, de hoc Conventu, sicut et de Segniensi sermo fiet, dum de mo- dernis Provinciae Conventibus agam. Clissa fortalitium in Dalmatia ad meridiem habet Soline, â quo distat 2. ferme. mill. ad Occidentem habet Scardonam, â qua distat 10. mill. Tersacto, quod habet intra occidentem et septentrionem, distat 32½. mill. â Cettina verò in Croatia Bosnia Seraphica 84 dentem habet Tersactum, â quo 7. mill. distat. ad septentrionem habet Ottok, â quo per fluvium Mresniza distat semialtero mill. â Carlostadio, quod intra septentrio-nem, et orientem habet, abest 7. et quasi medio mill. ad meridiem habet Brinie, seu Brindel, â quo 2. mill. distat. â Corbavia distat 11½. mill. â Cettina verò, quam versus orientem habet 14. distat mill. Uduinum in Comitatu Corbaviensi locus solitarius, ubi Coranna fluvius scaturit, habet ad septentrionem Corbaviam, â qua 2. mill. ad septentrionem etiam habet Bichach, â quo distat 3. mill. Corbavia etenim magis ad occidentem deflectit. ad meridiem habet Suonigrad, â quo differt 5½. mill. ad orientem Jaicza, â qua 11. abest mill. â Cettina distat 18. ferme mill. Pars secunda 85 lum Provinciale Provinciae Bosnae Croatiae anno 1523. fuerit celebratum in Jaic-zae. Unde necessariò consequitur, quod aut Capitulum Provinciae non fuerit cele-bratum in Jaicze, aut Conventus Jaiczensis fuerit sub Provincia Bosnae Croatiae, cum inauditum sit, quod una Provincia aliquando celebrâsset sua capitula in Pro-vinciae alterius districtu. Caput II. De variis vicissitudinibus Provinciae Bosnae Bosnia Seraphica 86 ad partes Christianorum deportarunt, et aliis piis Christianis securitatis gratia cus-todienda tradiderunt: patet ex originali Epistola in Archivio Provinciae conservata D'ni Caspari de Loos, et ejus conjugis Helenae de Frangepanibus Dominis Do-minii Arcis Samaboriensis, qui Fratribus Minoribus in inferiori Croatia Turcarum tyrannidem pertimescentibus licentiam tribuerunt mobilia bona Ecclesiastica puta Calices, ornatus, aliamque suppellectilem ad arcem Samobor securitatis gratiâ transferendi de anno 1522. Aliud quoque conservatorium pro hujusmodi rebus as-servandis concessum fuit Fratribus Minoribus in Arce Tersactensi, de qua re, dum Conventum Tersactensem describam, amplior sermo fiet. III. Ex mox adductis facile patet, annis vix 8. elapsis â divisione Vicariae Pars secunda 87 sunt. V. Quantam stragem haec lutherana pestis, universae Catholicae Eccle- siae intulerit, quot animas pretioso Christi Sanguine redemptas tartareo immittat barathro? non est, ut pluribus commemorem, experientia etenim quotidiana suffi-cienter indicat. Solùm ea vulnera, quae per hujusmodi perversa dogmata nostrae Provinciae inflicta sunt, paucis in medium producam. Dum haec doctrina per regio-nes nostras disseminata fuisset, cessabant studia, et Juvenum mores degeneres fieri coeperunt, paulatim in omne licentiae genus effusi, non ea, quae Spiritualis vitae sunt, quaeritabant, sed ea tantum, quae effraeni, et in carnis vitiis enutritae vitae commodis serviebant, solicitè curabant, unde animus ad Religionem evanuit, amor Bosnia Seraphica 88 divisionem â Vicaria Bosnensi varias Turcarum vexationes sustinuisse, omnes propè religiosas domos in cineres redactas fuisse, ita quidem, ut Fratres, nisi eis conterminae Provinciae Austriae, et Dalmatiae subvenissent, quarum prima eisdem Conventus Labacensem, et Neostadiensem, secunda verò Conventum Pisinensem cessit, ac Christianorum pietas interim Conventus S. Leonardi, et Berdovicensem excitâsset, sine habitaculis remanerent. Repressa turcica immanitate Fratres nonni-hil respirare cogitabant, ast supervenit mox alia horrida tempestas, haeresis luthe-rana, quae omnes pios Fratrum cogitatus dissipavit, et Patres in continuis miseriis vivebant, donec splendidissimus Sol Ferdinandus Archidux Austriae affulsisset, qui fulgore Catholicae fidei tenebras haereticae pravitatis dispellebat. Pars secunda 89 Ratio autem, quod Provincia mox post profligatos ex his partibus lutheranae haere-sis sectatores, diu pristinas vires reassumere nequiverit, et posterioribus temporibus multo magis in numero Fratrum augmentum sumpserit, est ista: quia Fratres, qui adhuc post annum 1601. in Provincia superstites erant, â potiori ad ultimam senec-tutem pervenerunt, et sic plures intra breve tempus emortui sunt, quibus tam cito novellae plantulae succrescere haud poterant: Tum quia posterioribus temporibus magis reviviscere coeperat charitas Christianorum, sicque Fratribus in majori copia eleemosynas tribuebant, unde etiam plures ad Ordinem suscipere poterant. Bosnia Seraphica 90 nomine Camnich, Camnicensis dictus ad S. Jacobum Apostolum, olim ad Ss. Pri-mum, et Felicianum, hic degunt 33. Fratres. In Comitatu Goritiensi situs est Conventus Montis Sancti B. V. Mariae Gratiarum, quem 39. inhabitant Fratres. In Comitatu Pisinensi in Istria extructus existit Conventus Pisinensis ad B'mam V. Gratiarum, seu de Gratiis olim dictus, nunc sub titulo Visitationis ejus-dem, ubi 19. morantur Fratres. In Citeriori Dalmatia, vel ut alii volunt, in Croatia duo ex antiquioribus consistunt Conventus, videlicet 1. Conventus Tersactensis ad B. V. Gratiarum sub titulo ad Coelos As- Pars secunda 91 §. IV. De praedictorum Conventuum ab invicem distantia. I. Cum Conventus Labacensis nunc principem obtineat locum, ab ejus situ caeterorum Conventuum distantiam mensurabo, et quantum uniusquisque Conven-tus ab eo distet, indicabo juxta ordinem quem in Capitulis Provincialibus observare consueverunt. Imprimis Conventus Labacensis in metropoli Carnioliae situs, et quasi in meditullio collocatum dixisses Carnioliae, nisi â septentrione illi Styria appropinquaret. Habet Bosnia Seraphica 92 Conventus Pisinensis in Istria situs ad orientem habet Tersactum, â quo distat 6. mill. Ad septentrionem Montem Sanctum, â [quo]107 differt 12½. mill. Ab oriente habet montem majorem, ad meridiem mare Adriaticum. Distat â Conventu Labacensi 17. mill. per Tersactum verò 20. mill. Conventus Samaboriensis in regno Croatiae situs tenet ad septentrionem Runam, â qua 2. distat mill., ad Orientem Zagrabiam, â qua 3. differt mill., ad me-ridiem S. Leonardum, â quo 1¼ abest mill., ad Occidentem Neostadium, â quo per Runam distat 7. mill. Labacô verò distat per Neostadium, et Runam 15. mill., per Neostadium, et Carlostadium verò 19. mill. Conventus Berdovicensis in Sclavonia situs habet ad meridiem Samabo- Pars secunda 93a, 93b ciae consideretur, tunc numerabuntur â Conventu Labacensi Nazarethum usque 8. milliaria, â Conventu Nazarethano usque Clanicium 8. mill. Claniciô Berdovicium usque 2. mill. Berdoviciô Samaborinum usque 2. mill.: Samaborinô usque ad S. Leonardum 1¼. mill. ex S. Leonardo usque Jaskam iterum 1¼. mill. Jaska Carlo-stadium usque 3. mill. Carlostadio usque Segniam 2. mill. Segniâ usque Tersactum 8. mill. Tersactô usque ad Pisinum 6. mill. Pisinô usque ad montem Sanctum 12½. mill. et tandem ex Monte Sancto redeundo Labacum 14. mill. Sicque in hac circum-ferentia conficientur 78. milliaria, qua tamen non obstante circumferentia omnes Provinciae Conventus intra 3. mensium spatium commodè visitari possunt. Bosnia Seraphica Provinciae devotissimè accedo Excellentiam Vestram, eam humiliter supplicando, dignaretur pro sua propria, et connaturali pietate, eumdem, quem primitus posse-derat Conventum (Carlobagensem) eidem ob gratiam singularem redonare cum omnibus ad eum pertinentiis etc. ubi notandi sunt termini illi: quem primitus posse-derat, et redonare: quae utique aliud non denotant, quam quod Fratres Provinciae Bosnae Croatiae illum semel jam incoluerint. III. Conventus Hrastoviczensis, quem in Catalogo Provinciae Bosnae Croatiae post ejus â Vicaria Bosnensi divisione notatum reperisti, nunc inhabita-tur â Patribus Observantibus Provinciae S. Ladislai in Sclavonia: Item Conventus Scardo- Pars secunda 93c, 94 nensis, et Tuinensis nunc incoluntur â Patribus Provinciae Dalmatiae Ss'mi Re-demptoris, qui pariter in praedicto Catalogo reperiuntur. Quomodo verò ad has Provincias devoluti sint, nil certi invenire potui: crederem tamen, salvo meliori judicio, hos Conventus fuisse â nostris desertos propter immanes jam memoratas persecutiones; cessantibus verò persecutionibus, cum â nostris alibi obtentis locis, quae ab his Conventibus nimis distabant, non curaretur, ut denuo recipiantur, ab his Patribus incoli coeperunt: Prout etiam Conventus Labacensis, et Neostadiensis nostrae Provinciae incorporati sunt, cum Austriaci pro illo tempore eos deseruis-sent, ut habet in sua Cosmogr. Austriaco-Seraphica P. Herzog part. 2. pag. 62. ad ann. 1559. Bosnia Seraphica 95 N'o 5. Caput III. De Commissariis Nationalibus. I. Cum in sequenti capite, in quo Capitula, et Congregationes in hac Pro- vincia celebrata commemorabo, saepius iisdem Commissarios Generales praese-disse legetur, non ingratum lectori fore existimabam, si antecedenter ipsorum Com-missariorum institutionem, et auctoritatem praemisero. II. Cum Minister Generalis ob distantiam loci omnes Provincias visitare non posset, instituit suum Commissarium pro natione germanica, Nationalem dic- Pars secunda 96 qui munere Commissariatus Generalis Nationalis per Germaniam, et Provincias conterminas cum plenitudine potestatis condecorati erant. Inter quos primum oc-cupat locum P. Michael Chumar Italus natione Goritiensis nostrae Bosnae Croa- tiae Provinciae filius, qui anno 1634. Commissarius Generalis institutus credi-tur, utpote cum eo anno Capitulo Provinciali in Austria praesedisse dignoscatur, et hoc officium continuavit usque ad annum 1639. quô annô factus est Episcopus Christianopolitanus. P. Maxentius ab Arco huic mox eodem anno 1639. in officio praedicto suc- cessit, quod officium adhuc administrâsse anno 1650., ex diversarum Provinciarum Bosnia Seraphica 97 ùt supponitur, verum est, utramque Provinciam suo jure cadere, necesse est. Inte-rim, ut tam Provincia Austriae, quam Carnioliae (Hungariae affiliationis jure re-licto) suam satisfactionem habeat, puto eum initiatum fuisse in Provincia nostra, successu verò temporis Provinciae Austriae incorporatum, qui incorporationis usus eo tempore non rarus fuit. Caput IV. Elenchus Capitulorum et Congregationum Provin- Pars secunda 98 in persecutione Turcarum Fratres vix vitam salvarunt, et minimae curae erat, ut Scripturas custodirent, et hinc jam tunc multae Scripturae perierunt: quae tamen salvare poterant, ea ad Conventum Tersactensem detulerunt. Ast exorto igne in hoc Conventu mense Martio anno117 1628. [?]118 hora tertia noctis, dum Fratres somno sopiti fuissent, intra breve tempus totus Conventus unacum Provinciae monumentis in cineres redactus fuit, nil haec vorax flamma intactum reliquit, praeter funda-tionales illius Conventus litteras, quas B'ma Virgo speciali divina providentia in medio ignis illaesas conservavit. Haec itaque causa est, quod plurium notitia, quae desideratur amplior, dari haud valeat. Primum igitur Capitulum post divisionem Provinciae fuit celebratum mox illo anno Bosnia Seraphica 99 1550. fuit celebratum 13. Provinciale Capitulum in Conventu Stinisgnachen- si, in quo in Ministrum Provincialem electus fuit ARP. Franciscus de Stinisgnach. 1553. fuit celebratum 14. Provinciale Capitulum in Conventu Ottochensi, in quo in Ministrum Provincialem electus fuit ARP. Franciscus de Glomocz. 1556. fuit celebratum 15'tum Provinciale Capitulum in Conventu Stinisgnacensi, in quo in Ministrum Provincialem electus fuit ARP. Joannes â Jaicza. 1559. fuit celebratum 16. Provinciale Capitulum in Conventu Ottochensi, in quo in Ministrum Provincialem electus fuit ARP. Petrus Turkovich â Clissa. 1562. fuit celebratum 17. Provinciale Capitulum in Conventu S. Leonardi in Sil- Pars secunda 100 Tersactensi die 24. Julii Praeside ARP. Marco Bosnensi Prov'iae Ragusiae, et Ordinis Patre, ac hujus Provinciae Commissario Generali,120 in quo in Ministrum Provincialem electus fuit ARP. Franciscus Bogdanich â Jadera Provinciae Dalmatiae, sed nostrae incorporatus Praedicator eximius. 1601. fuit celebratum 30. Capitulum Provinciale in Conventu Tersactensi, in quo in Ministrum Provincialem electus fuit ARP. Georgius Jurassich â Pisino. 1603. fuit celebratum 31. Capitulum Provinciale in Conventu Tersactensi die 17. Augusti sub Praesidio ARP. Bernardini d'Arbe, in quo in Ministrum Pro-vincialem electus fuit ARP. Antonius Diusich, [aliis Biunčić seu Bieučić = Bievčić]121 â Stinisgnach. Custos RP. Bernardinus Scrivanich. Bosnia Seraphica 101 Strasser Commiss. Gener. per Germ., in quo Minister Provincialis tertia vice reelectus, seu potius confirmatus fuit ARP. Franciscus Glavinich Praedic. et lect. Theol. Diffinitores ARP. Nicolaus Zaurichevich Prov. P'r ARP. Bonaventura Sbona Prov. P'r AVP. Antonius Telletenovich AVP. Michael Chumar 1622.125 fuit celebratum 37. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 30. Augusti Praeside ARP. Hieronymo Strasser Commiss. Gener. per Germ. Pars secunda 102 AVP. Theodorus de Mantua Gvard. Lab. AVP. Bernardus Orcha de Gradisca. 1634. fuit celebratum 41. Provinciale Capitulum in Conventu Neostadiensi, in quo tertia vice Minister Provincialis electus fuit ARP. Bonaventura Sbona Prov. P'r. 1637.131 fuit celebratum 42. Provinciale Capitulum in Conventu Camnicensi die 10. Junii Praeside ARP. Michaele Chumar Commiss. Gener. per Germ., in quo secunda vice Minister Provincialis electus fuit ARP. Leo Magliavaz. Custos ARP. Bonaventura Sbona Ex-Minist. Diffinitores Bosnia Seraphica 103 1647. fuit celebratum 45. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 9. Martii Praeside ARP. Maxentio ab Arco Lect. Jub. et act. Custode, ac Commiss. Gener. per Germ. in quo Minister Provincialis electus fuit ARP. Alexander Rampel bis Ex-Diff. Custos RP. Sigismundus Beltram Ex-Diff. et Secret. Commiss. Gen. Diffinitores ARP. Franciscus Glavinich Praed. Ap. Prov. P'r ARP. Leo Magliavaz Prov. P'r AVP Fabianus Widner Ex-Diff. AVP. Michael Noyse Pars secunda 104 1656. fuit celebratum 48. Provinciale Capitulum in Conventu Montis Sancti die 29. Junii Praeside ARP. Silvestro â Mori[†] Provinciae Marianae Hun-gariae Diffinitore, in quo Minister Provincialis secunda vice electus fuit ARP. Sigismundus Beltram Prov. P'r. Custos RP. Petrus â Flumine lect. Ex-Diff. Diffinitores AVP. Hilarion Gorzar Secret. Prov. AVP. Dominicus Pizzolini Ex-Diff'r AVP. Gregorius Jurgulinzhizh AVP Joannes Haberle Bosnia Seraphica 105 1664. fuit celebratum 50. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 15. Novembris Praeside ARP. Timotheo Megiurechki Provinciae S. Ladis-lai in Sclavonia Custode act. et hujus Commiss. Visitatore Generali, in quo electus est Minister Provincialis ARP. Petrus â Flumine Conc. Lect. Theol. Ex-Diff. et Ex-Cust. Custos RP. Joachimus Stross Conc. Lect. Theol. Ex-Diff. Diffinitores AVP. Dominicus Pizzolini Ex-Diff. AVP. Franciscus Benkovich Conc. Gener. AVP. Vincentius Comel Conc. Pars secunda 106 1672. fuit celebrata Congregatio Labaci die 20. Martii Praeside eodem. 1673. fuit celebratum 53. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 17. Octobris Praeside ARP. Maximiliano Tkatchevich Provinciae S. Ladislai in Sclavonia Patre, et Diffinitore Generali, ac hujus Commissario Visitatore ge-nerali, in quo in Ministrum Provincialem per Breve Apostolicum cooptatus est ARP. Casparus Beltram Conc. gener. et Pro-Secret. Gen. Ordinis. Custos RP. Antonius Lazari Conc. Lect. gener. Diffinitores RP. Maxentius â Castua Conc. Ex-Cust. AVP. Joannes Haberle Conc. Ex-Diff. Bosnia Seraphica 107 et hujus Commissario Visitatore Generali, in quo electus fuit Minister Pro-vincialis ARP. Joachimus Stross Conc. gener. Lect. Theol. Custos ARP. Bonaventura Ukmar Ex-Minister Diffinitores RP. Laurentius Thomassich Ex-Cust. AVP. Andreas Romani AVP. Antonius Bressan Conc. gener. AVP. Franciscus Mazoll, Lect. gener. 1678. habitus fuit Congressus Diffinitorialis Labaci die 17. Decemb. Praeside ARP. Joachimo Stross Min. Provinc. Pars secunda 108 1683. fuit celebrata 2'da Congregatio Camnicii die 18. Octobris Praeside eodem. 1684. fuit celebratum 57. Provinciale Capitulum in Conventu Camnicensi die 21. Septembris Praeside ARP. Elia Jambrussich Provinciae S. Ladislai in Sclavonia bis Ex-Ministro, et hujus Commissario Visitatore Generali, in quo electus est Minister Provincialis ARP. Antonius Lazari Conc. Lect. Jub. Ex-Cust. Custos RP. Casimirus Dimiacovich Lect. Conc. gener. Ex-Diff. Diffinitores AVP. Bonifacius Pullin Conc. AVP. Ferdinandus Stadler Conc. Bosnia Seraphica 109 ctus est Minister Provincialis ARP. Conradus Ziegler Conc. Lect. Ex-Diff. Custos RP. Ferdinandus Stadler Conc. Lect. Theol. Ex-Diff. Diffinitores AVP. Eugenius Weilhard Conc. Lect. Theol. AVP. Vincentius Lampretich Conc. AVP. Philippus Columbichius Conc. Lect. gener. AVP. Joannes Baptista Schlibnig Conc. 1693. fuit celebrata Congregatio Labaci 29. Martii Praeside ARP. Conrado Zie- gler Ministro Provinciali. 1693. fuit celebratum 60. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 25. Pars secunda 110 1679. fuit celebrata Congregatio Labaci die 4. Julii Praeside ARP. Bernardino Gregoritsch Ministro Provinciali. 1698. fuit celebrata 2'da Congregatio Camnicii die 31. Julii Praeside eodem. 1699. fuit celebratum 62. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 16. Augusti Praeside ARP. Davide Walner Provinciae Austriae Diffinitore ha-bituali, et hujus Commissario Visitatore Generali, in quo tertia vice praevia dispensatione Sacrae Congregationis non expletos vacantiae annos electus est Minister Provincalis ARP. Antonius Lazari Lect. Jub. et. Ord. P'r. Custos ARP. Bernardinus Gregoritsch Lect. gen. Ex.-Min. Diffinitores Bosnia Seraphica 111 Custos ARP. Ludovicus Gallenfels Lect. gener. Ex-Min. Diffinitores ARP. Franciscus Uzollin Conc. Lect. Theol. Prov. P'r AVP. Zacharias Battich Conc. ter Ex-Diff. AVP. Augustinus Decleva Conc. Ex-Diff. AVP. Petrus Stibelli Conc. Lect. Theol. 1706. fuit celebrata Congregatio Tersacti die 20. Septemb. Praeside ARP. Petro Francetich Ministro Provinc. 1707. fuit celebrata 2'da Congregatio Camnicii die 7. Septemb. Praeside eodem. 1708. celebratum fuit 65. Provinciale Capitulum in Conventu Camnicensi die Pars secunda 112 1713. fuit Congregatio 2'da celebrata Labaci die 2. Julii Praeside eodem. 1714. fuit celebratum 67. Provinciale Capitulum in Conventu Camnicensi die 28. Julii Praeside ARP. Bennone Wenzel Provinciae Tyrolensis D. Leopoldi Custode habituali, et Guardiano Oenipontano actuali, et hujus Commis-sario Visitatore Generali, in quo electus est Minister Provincialis ARP. Coelestinus Stuedler Conc. Lect. gener. Ex-Diff. Custos RP. Theodoricus Lucich Lect. gen. Ex-Diff. Diffinitores ARP. Franciscus Uzollin Prov. P'r AVP. Petrus Stibelli Lect. gener. Ex-Diff. Bosnia Seraphica 113 Diffinitores RP. Theodoricus Lucich Lect. gen. Ex-Cust. AVP. Seraphinus Vogel Conc. AVP. Eugenius Gottschever Lect. gener. AVP. Clarus Pasconi Lect. gener. act. 1721. fuit celebrata Congregatio Labaci die 8. Julii Praeside ARP. Bernardino Gregoritsch Ministro Provinciali. 1722. fuit celebrata 2'da Congregatio Camnicii 31. Maji Praeside eodem. 1723. habitus fuit Congressus Diffinitorialis Labaci 21. Martii Praeside eodem. 1723. fuit celebratum 70. Provinciale Capitulum in Conventu Neostadiensi die Pars secunda 114 1727. fuit celebrata Congregatio Camnicii die 14. Julii Praeside ARP. Jacobo Hoffstetter Ministro Provinciali. 1728. fuit celebrata 2'da Congregatio Camnicii die 8. Augusti Praeside eodem. 1729. fuit celebratum 72. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 12. Novembris Praeside ARP. Mauritio Steizinger Provinciae Austriae Ex-Di-ff'ore, et Gvardiano Lanzendorffensi actuali, et hujus Commissario Visi-tatore Generali, in quo electus est Minister Provincialis ARP. Maximus Ruesch Lect. Emer. bis Ex-Diff. Custos RP. Sigismundus Skerpin Lect. Emer. Ex-Diff. Diffinitores Bosnia Seraphica 115 ARP. Maximo Ruesch, electus fuit in Custodem RP. Jacobus Kaschutnig Ex-Diff. 1734. fuit celebrata 2'da Congregatio Nazarethi die 22. Augusti Praeside eodem. 1735. fuit habitus 2'dus Congressus Diffinitorialis Labaci die 28. Augusti Praeside eodem. 1735. fuit celebratum 74. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 18. Novembris Praeside ARP. Theophilo Schmid Provinciae Austriae S. Ber-nardini Diffinitore actuali, et hujus Commissario Visitatore Generali, in quo electus est Minister Provincialis ARP. Casparus Pasconi Conc. Lect. Emer. Ex-Diff. Pars secunda 116 Praeside eodem, in quo loco ARP. Caspari Pasconi Custodis act. ob ab-sentiam â Capitulo generali depositi electus est Custos RP. Clarus Pasconi Lect. gener. Ex-Diff. 1741. celebrata fuit 2'da Congregatio Labaci die 18. Novembris Praeside eodem. 1742. fuit celebratum 76. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 29. Octobris Praeside ARP. Malachia Amhoff Provinciae Austriae S. Bernar-dini Ex-Custode, et Gvardiano actuali ad S. Hypolithum, ac hujus Com-missario Visitatore Generali, in quo electus est Minister Provincialis ARP. Benno Waltreich Conc. Lect. gener. Ex-Diff. Custos ARP. Antonius Kallan Lect. Emer. Ex-Minist. Bosnia Seraphica 117 1747. celebrata fuit 2'da Congregatio Labaci die 31. Augusti Praeside eodem. 1748. fuit celebratum 78. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 12. Augusti Praeside ARP. Caesario Marc Provinciae Austriae Custode actua-li, et hujus Commissario Visitatore Generali, in quo Minister Provincialis electus fuit ARP. Godefridus Pfeiffer Conc. Lect. gener. Custos RP. Vincentius Mariaschitz Lect. gen. Ex-Diff. Diffinitores AVP. Albertus Cerne Conc. Lect. Theol. Ex-Diff. AVP. Robertus Skerpin Conc. AVP. Petrus Moyse Conc. Lect. gener. Pars secunda 118 ARP. Joannes Nepomucenus Tropper Conc. Lect. gener. Ex-Cust. Custos AVP. Godefridus Pfeiffer Conc. Lect. gener. Prov. P'r Diffinitores AVP. Aloysius Mayrhoffer Lect. gener. Ex-Diff. AVP. Sigefridus Kappus Mission. Apostol. AVP. Bonavita Dietrich Conc. Ss. Theol. Lect. AVP. Hugo Vodnik Conc. Lect. gener. act.137 1754. habitus fuit Congressus Diffinitorialis Labaci die 22. Julii Praeside ARP. Joan. Nepomuceno Tropper Ministro Prov'. 1755. fuit celebrata Congregatio Camnicii die 10. Augusti Praeside eodem. Bosnia Seraphica 119 N'o 6. Diffinitores ARP. Vincentius Mariaschitz Conc. Lect. gen. Prov. P'r ARP. Joannes Nepomucenus Tropper Lect. gen. Prov. P'r AVP. Cyrillus Makay Conc. AVP. Hieronymus Markillitsch Conc. Lect. gener. 1761. fuit celebrata Congregatio Labaci die 17. Augusti Praeside ARP. Hugone Vodnik Ministro Provinciali. 1762. fuit celebrata 2'da Congregatio Camnicii die 21. Sept. Praeside eodem. 1763. fuit celebratum 83. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 31. Julii Praeside ARP. Rudolpho Ziegler, Provinciae Austriae S. Bernardini Pars secunda 120 1767. fuit celebrata Congregatio Camnicii die 17. Augusti Praeside ARP. Gode- frido Pfeiffer Ministro Provinciali. 1768. fuit celebrata 2'da Congregatio Labaci die 8. Sept. Praeside eodem. 1769. fuit celebratum 85. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 17. Septembris Praeside ARP. Joachimo â Pressano Provinciae Tridentinae S. Vigilii Lectore Generali, et hujus Commissario Visitatore Generali, in quo secunda vice electus fuit Minister Provincialis ARP. Vincentius Marias-chitz Conc. Lect. gener. Prov. P'r. Custos RP. Bonaventura Skerpin Conc. Lect. gener. Ex-Diff. Diffinitores Bosnia Seraphica 121a 1773. fuit celebrata Congregatio Labaci die 11. Augusti Praeside ARP. Bonaven- tura Skerpin Ministro Prov. 1774. fuit celebrata 2'da Congregatio Neostadii die 24. Augusti Praeside eodem. 1775. fuit celebratum 87. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi die 10. Augusti Praeside ARP. Marcelliano Wagner Provinciae Austriae S. Ber-nardini Ex-Diffinitore, et Conventus Vienensis ad S. Hieronymum Gvar-diano actuali, ac hujus Commissario Visitatore Generali, in quo electus fuit Minister Provincialis ARP. Otho Sprug Conc. Lect. gen. Ex-Diff. Custos RP. Jacobus Kukaina Conc. Lect. gen. bis Ex-Diff. Diffinitores Pars secunda 121b 1781. fuit celebratum 89. Provinciale Capitulum in Conventu Labacensi B. V. Mariae in Coelos Assumptae die 10. Novembris Praeside ARP. Hugone Vodnikh Lect. Emer. Provinciae hujus Ministro Provinciali, in quo elec-tus fuit Minister Provincialis ARP. Simeon Purger Con'or, Lect. Gn'lis, Ex-Diff'or. Custos RP. Honoratus Vadlau Con'or, Lect. Gn'lis, Ex-Diff'or. Diffinitores RP. Bonavita Dietrich Con'or, Ss. Theol. Lect. bis Diff. Ex.-Cust. RP. Hieronymus Markillitsch Conc. Lect. G'lis, Ex-Def. Ex-Cust. AVP. Florianus Tschokl Con'or, Lect. Thl'gus bis Ex-Def'or. Bosnia Seraphica 121c ctione, ad quam convenerant Guardiani Graecensis, Labacensis, Clagen-furtensis, Montis Sancti, Neostadiensis, Lancovicensis, S. Viti, Judenbur-gensis, Camnicensis, Pisinensis, Mautternensis, Nazarethanus, Runensis, Feldbacensis, et Fridaviensis, reelectus erat cum 13. votis ARP. Castulus Weibl Con'or, Lect. Em'tus 1789.141 Fatali casu autem factum est, ut 1789. idem iste A. R. P. Castulus Wei- bl propter imputatum sibi Recursum Romanum ad Generalem contra Caesarea Decreta factum, depositusque fuerit ab suo Officio Ministeria-tusque Provinciae Aulico Decreto de dato 5. Maii 1789. Subrogato per hoc idem Decretum Provinciali Vicario A. R. P. Kiliano Loibner Exdf'tre, Pars secunda 122 Caput V. De Religiosis virtute, pietate et sanctitatis opinione fulgentibus, et pro Christi fide sanguinem fundentibus. I. Advertendum est, quod omnes, qui in hac Provincia Deo famulaban- tur, continuò intra haereticos, schismaticos, ac infideles conversati fuerint: sicque multas persecutiones ab eis perpessos fuisse, nemo est, qui non intelliget ex tot Bosnia Seraphica 123 III. b. B. Joannes de Aragonia zelo fidei Catholicae fervens maximè la- boravit in convertendis haereticis in regno Bosnae, magno ingenio, sed majori fi-dei constantia praeditus, ut mira in Deum fiducia, rogum ardentissimum intraverit, illic permanserit, exindeque illaesus abierit in confirmationem verae fidei, quam haereticis praedicabat, qui hoc portento stupefacti, obmutuerunt, infideles verò sunt conversi, tandem plurimis illustratus miraculis Spiritum Deo reddidit circa annum 1340. ut habent P. Bartholomaeus Pisanus lib. 1. Conform. fruct. 11. p. 2. in fratribus Minoribus Vicariae Bosnae Sanct. Illustr. Marcus Ulyssiponensis p. 2. Chronic. Min. lib. 8. c. 44. § 1. ad ann. 1340. P. Gonzaga p. 2. orig. Seraph. Relig. Arturus ad diem 5. Octobris. Waddingus vero tom. 7. Ann.142 Min. ad ann. Pars secunda 124 fidem catholicam instanter praedicabant, et contra Sacerdotes schismaticos, ac Calogeros defendebant, sed proditoriè capta Urbe Bindim â Bassarath Rege schis-matico, qui citra Dannubium, ad cujus ripam civitas extructa, commorabatur, in ipsa irruptione hi 5. Fratres capti sunt in quodam oratorio divinis precibus insis-tentes, reliqui verò consodales ad arces duas munitissimas â Ludovico Rege ex-tructas confugerunt. In ipso primo impetu periit unus in frusta concisus, reliqui ad Bassarath Tyrannum adducti, et ad disputationem provocati â Calogeris (Calogeri vocantur Monachi schismaticorum) Illi vincula, et mortis periculum contemnentes intrepidè fidei Romanae veritatem asserebant. Confusi prompta Fratrum respon-sione, solidisque argumentis, schismatici tyrannum rogaverunt, ut morte plecteren- Bosnia Seraphica 125 VI. Beati Deodatus, aliis Donatus de Ruticinio, et Frater Nicolaus de Se- benico Dalmata, postquam per annos 12. ùt vult Tossinianus, in Vicaria Bosnae intenti essent, Jerosolymas adjunctis duobus sociis transfretârunt, ibique inito prius consilio die 11. Novembris 1391. circa horam tertiam eximio Spiritus fervore ac-censi in publicum prodiêre, testantes verò ingredi templum Salamonis â custodibus repulsam passi audiêre: quid vobis in Mesquita, qui Muselmani non estis, quibus respondentibus: se habere aliqua salutem concernentia cum Cadi (Pontifice) confe-renda: hinc aditus ad Cadi illis concessus fuit, cui pagellas latinis, et arabicis litteris scriptas hanc sententiam exponentes tradidêre: Mahometis lex pessima est, et reli-gio obscaena, quique eam sequuntur, in perditionem aeternam properant. Quibus Pars secunda 126 18. Octobris, referunt, quod eo ipso tempore, quo Fratres ex priori Conventu oppidi Suichii deturbati fuêre Turcarum pueri, corpus ipsius beati Petri omnino integrum, tum bacillis, tum quoque cultris percutientes, et dilacerantes, ludibrio habebant. Quapropter illustris Comes Paulus Syckius,144 illud inde noctu raptum, proprioque equo impositum, per medios Turcas somno oppressos ad propriam domum: inde-que cum luminaribus, ac solemni fidelium processione ad Conventum, quem anno 1541. ex propriis facultatibus construi fecerat, transtulit, ubi et ab iisdem fidelibus summa veneratione colitur, miraculisque coruscat. IX. S. Jacobus de Marchia, seu ut aliis placet de Monte Prandone in Pice- na Provincia oriundus fuit anno 1432. â P. Guilielmo de Casali Ministro Generali Bosnia Seraphica 127 X. Circa annum 1450. Regnum Bosnae aliqui Fratres Minores Discipuli S. Joannis â Capistrano sua exemplari vita, et fervidis concionibus illustrârunt, ut habet Petr. Marchant p. 2. duodecim fundamentor. tom. 12. fund. 12. sect. 3. § 3. XI. P. Petrus â Mila Bosnensis anno 1456. cum aliis 4. Sociis, qui â Pio II. ad confirmandum in fide Catholica neoconversum Regem amandati erant, Regnum Bosnae virtutibus, doctrina, et praedicatione multum illustravit. Orb. Seraph. tom. 2. XII. P. Alexander de Posonio Magister artium, vir profundae scientiae, magnae pietatis, et singularis exemplaritatis contra hussitas haereticos plurimum desudavit, qui ad hoc munus Apostolicum â Reverendissimo Domino Episcopo Ferrariensi Laurentio legato Apostolico anno 1468. auctoritate Pontificia Pauli II. Pars secunda 128 senectutem susceptis, Sancto fine quievit, praemissis rite Ecclesiae Sacramentis Foyniczae in Conventu S. Spiritus anno 1498. Vicarius generalis audita reatuum omnium confessione testatus est, eum per omnem vitam intactam conservâsse Virginitatem. Non tantum Christiani, sed et multi ex Turcis, qui viri candorem, et virtutem perspectam habebant, propter mortem ejus dolebant. Multis post mortem claruit miraculis, nam ad ejus sepulchrum energumeni liberati sunt, sanati epilep-tici tres, pulsaeque aliae infirmitates, qua de causa multi sunt ad fidem conversi. Annis multis post obitum exhumatum corpus integrum, et illaesum, honestiori loco conditum â Bosnensibus habetur in veneratione. Ita scribunt de eo Gonzaga p. 2. de Conventu Foyniczensi. Arturus ad diem 7. Junii. Marcus Ulyssiponensis p. 3. lib. Bosnia Seraphica 129 virtutibus illustris: erga omnes afflictos, et pauperes summa ei inerat commisera-tio, et quos beneficentia non poterat sublevare, suavissimis verbis, et salutaribus doctrinis refovebat. Corpus plurimis modis vehementer affligebat, crebris flagellis, ciborum abstinentia, aspero cilicio, hispida veste, duro lecto, somno brevi illud in servitutem redigebat. In cubiculo assiduè coram Christo crucifixo orans ubertim flebat, eaque copia defluebant lachrymae, ut, ne madefieret habitus, strophiolum pectori soleret obducere, bis ad Episcopatum Aquilanum â civibus postulatus, et â Pontifice electus, humiliter oblatam dignitatem recusavit. Tantas hominis virtutes Deus signis, et miraculis confirmavit, nam muto loquelam signo crucis ori impres-so, Paulo de Capponibus nobili Aquilano graviter languenti, omnique salutis repe- Pars secunda 130 XX. P. Joannes Ferlanich Tersactani Coenobii actualis Guardianus, dum 8. Septembris 1584. se ad expedienda Conventus negotia ad civitatem Fluminensem cum socio Fratre Georgio Chyrinich clerico conferre voluisset, conscensa navi cum pluribus forensibus praeterfluentem amnem, vulgo Fiumara (nam tunc nondum erat ponte, ùt hodie instructus) transfretare tentavit, ast sorte infelici, nam rapidissima aquarum vehementia in propinquum mare delatus, atque â furentibus undis inversa navicula cum omnibus aliis, excepto clerico socio, qui enatando evaserat, submer-sus est. Sequenti die, dum nautae pacato jam aequore corpora submersorum in loco sacro tumulanda conquirerent, invenerunt memorati Gvardiani Corpus, ecce rem sane mirandam! in profundo maris duodecim circiter â littore passibus, genibus Bosnia Seraphica 131 post datas olim Sanctitate venerandas animas Maximum, et Pelagium Hieronymum Patriae, ceu Labaco, Labaco? an Coelo dedit? Natus anno supra millesimum, quingentesimo, nonagesimo septimo, lucem â foro auspicatus; ne in obscuro laterent, olim virtutes ejus â parentibus suis ê numero civium Melchiore, et Barbara honestate, et pietate perfectam natus ad virtutis ductum indolem Fumosas proinde, Majorum ceras, ne quaeras, fumi sunt, nec alia gloriatur, quam propria virtute, producta nobilitate Teneram in eo aetatem haud reperies, quem dura ab eo â teneris Pars secunda Adolescens quo inclinârit? pondus amoris consule ac Seraphinam regiam viam crucis initurum, antequam vidisses, ex asperis assuetis moribus conjecisses. Hinc pari animo, ne dicam zelo, quo petiit, pronus suscipitur Labaci anno Salutis 1611. Bosnia Seraphica 132 Non ignarus, innocentia cautes, â nullis vitari cautius quam crucis sectatoribus, hinc Novitius avocatum futilibus mundi illecebris, Numini piisque meditationibus addixit animum, ac sibi vixit, ne mundo mortuus pariter moreretur aeternitati. Novitium etenim, qui videre Hieronymum, hominem vix credidêre Angelum moribus ex asse figurantem. Unicus illi affectus, comprimere affectus, imperiis obtemperare, genio suo resistere, omnibus subesse tempore, non meritis tyro. Pars secunda Imo iter intercludit spe benedictionis obtinendae, qua obtenta salutem tam animae, quam corporis pleno hausit triolo. Quo verò zelo, motu, expressione, extasi hanc aediculam profusus coluerit, lacrymis profuderit? Calamus hic prosequi nequit. Bosnia Seraphica 133 Iter cum sicci ardores ultra prosequi intercluderent Firmium concessit, ubi spatio trium mensium lecto prostratus, Patientiam ipsam patienter pati, dixisses, si vidisses, semper sui victor morbi extitit, ideoque fortissimus infirmus Tenerrimae Matris cruentis transfixae doloribus, iconem interdiu manu gestans, Pias in Lacrymas solutis oculis cum iisdem commiscuit, rarum commiserationis, ac patientiae prototypon. Tandem salute in aliorum salutem potitus Romae inauditur illico plurium Romanè viventium votis repetitur, Pars secunda XXII. Hujus viri Sanctissimae vitae encomia nobis fideliter conscripta reliquit eruditissimus, et Illustrissimus D. Waychardus Valvasor Inclyti Ducatus Carnioliae eximius Chronologus, qui in Suis Chronicis Carnioliae p. 2. lib. 8. de Sanctis Carnioliae sect. 1. in appendice, qui de hujus Hieronymi Virtutibus sequens protulit testimonium: Bosnia Seraphica 134 Es ist dieser frommer Hieronymus gebohren in dem Jahr nach gnadenrei- chen Menschwerdung unsers Herrn und Heylands Jesu Christi 1597. zu Laybach in der haubtstadt des Herzogthums Crain, in dem am Plaz nechst Herrns von Sche-renburg ligenden Hause. Seine Eltern sind gewesen Melchior Wahner, Rathsburger daselbst, und Barbara eine gebohrne Satelbergerin, beede gutbürgerlichen Stands, erbarn handels und wandels und tugendhaften Lebens, mit welchem sie nicht allein andern vorgeleichtet, sondern auch ihr liebes Söhnlein Christoph (welcher Nahm ihme in der Taufe zugeeignet worden) von Jugend auf zu derselben gewöhnt. Fürnemlich aber hat seine andächtige Mutter ihme eine sonderbahre neigung und ehrerbiettung gegen der heiligsten, und allzeit jungfraülichen Mutter Gottes Maria Pars secunda 135 hat sein Heiliges ende ganugsam bezeiget. Wie er dan auch zu Laybach, auf sein eifriges begehren, alsobald angenohmen worden. In seinem Probier Jahr hat er sich der Andacht und Gottesfurcht wie auch allen geistlichen übungen dergestalt eifrig angenohmen, das sein Noviz Meister ein sonderliches genügen an Ihme hatte und grosse geschiklichkeit bey ihme spürete. Sein übriges Leben, so er in solchem heiligen Orden zugebracht, war nicht anderst, alß ein spiegel der Andacht, des gehorsams, der armuth, strengen lebens und anderer vielen tugenden, in welchen er täglich von einer in die andere aufge-stiegen, biß er in kurzer Zeit höhere Vollkommenheiten erreicht. Seinen Leib casteyete er täglich, in allen fünf sinnen, seine Augen bewahre- Bosnia Seraphica 136 Ehren viell Bilder unserer Lieben Frauen, alß zum exempl die Mutter Gottes mit ihren Christkindlein auf dem arm, ingleichen, wie die selbe unter Creüz stehend ihre zäher Vergiest, auch wie sie bey dem Kriplein sizet, wie nicht weniger ihre Flucht in Aegypten, ihre Himmelfahrt und manherley andere abbildungen dersel-ben, mit eigener Hand gemahlet, solcher Bilder auch etliche Gregorio dem XV. dieses Nahmens, Römischen Pabst, mit tiefester reverenz übergeben und vereret: alß er in Mayo 1623'ten Jahrs zur audienz gelangte und ihme die Heilige benediction auf die Reise gegeben worden, dan er nach gehabter von den Ordens Generalen Licenz eine Reise nach Loretho und dan auf Laybach, allwohin alß in sein werthes-tes Vatterland auß nätürlichen antriebe zu gehen er ein stätes Verlangen getragen, Pars secunda 137 viellmehr nacher Rom wieder umkehren müssen, woselbst er eine kleine Zeit ver-blieben, folgends aber Anno 1624. im Februario auf Fermo, einer schönen unweit Ancona auch am meer gelegener Stadt, verschaft worden. Allwo er in grössesten Sommer drey monath lang schwer darnieder gelegen, und schwereste Krangheit, mit unbeschreiblicher Gedult, ausgestanden. Als er nun zur vorigen Gesundheit erlangt, ist er wieder auf Rom von viellen selbiger Stadt begehret, und höchst verlanget worden: allwohin er auch auß gehorsam seinen weeg in Martio des 1625. Jahrs vorgenohmen, und daselbst sein übriges Leben mit höchster auferbaulichkeit, glüglich geendet, und nach außges-tandener Krangheit, verrichter General Beicht von seinem ganzen unschuldigen Bosnia Seraphica 138 Als nun dieser Leib als ein Heiligthum auf Fermo geführt wurde, ist das volk auf dem lande von weiten zugeloffen, seynd auch unterschiedliche an ihren leib gebrechen durch anrührung seines leibs uhrplözlich geheilet, und davon liberirt worden, als die bessene von bösen geistern, die Krumen gehen gerad davon, die Blinde wurden sehend. Ist also dieser leib in gedachter Stadt Fermo, allwo er seine meiste zeit im leben zugebracht und viell wunder gewürket, in die vor selbiger Stadt gelegene Franciscaner Kirchen Solemniter transferirt, endlich aber, alß er eine zeit daselbst geruhet, durch anordnung selbigen orths Erzbischoffen mit gröster Andacht in die Stadt getragen, und in der Dom Kirchen zweyen andern Heiligen beygelegt wor- Pars secunda 139 devotione, et animi teneritudine ferebatur, ut saepius extra se rapi videretur: Unde etiam contigit, ut eidem in Choro Fratrum in oratione exardescenti B'ma Virgo Maria visibiliter apparuerit, ac cor ejus inerrabili gaudio perfuderit. Cujus vitae in-nocentiam Deus etiam post mortem testatam voluit; etenim corpus ejus, ac membra flexibilia permanserant. Obijt hic eximius B'mae Virginis cultor in dicto Conventu die 24. Octobris anno 1679. ut habet Necrologium ejusdem Conventûs. XXV. P. Dionysius Ivankovich vir religiosissimus, modestissimae vitae, ob suam simplicitatem alter Natanael dictus, in bona senectute obiit Tersacti, ubi se prophetico Spiritu moriturum praedixit, die 11. Aprilis 1659. XXVI. P. Antonius Lazari Labaci in Carnioliae metropoli honestis paren- Bosnia Seraphica 140a,b,c Lazarus amicus noster mortuus est veni, et vide, ubi posuerunt eum, nunc lumine clauso dormit qui vigilans arcus erat. Hic animo procerior quo depressior corpore fuit Ter geminum dixisses, heu deflendum Carnioliae Provinc. praefuit, profuit, quam reformavit, auxit, illustravit Ter Minister, semper parens Pars secunda 140a,b,c male, lutosum, aut pluviosum, imo nec ipsi seniles anni â visitandis infirmis arce-ret, quibus assistere in periculo mortis in deliciis debuit, omnes verbis dulcissimis solabatur, ad patientiam exhortabatur, sacramenta administrabat, aliaque pietatis, et charitatis officia exhibebat: Unde non tantùm â communi plebe, sed etiam â nobi-libus personis in magna aestimatione, honore, et veneratione habitus fuit. Demum laboribus fractus suorum laborum praemia recepturus (ut piè credere est) ad coeles-tem gloriam evolavit in Conventu Labacensi die 22. Aprilis 1735. anno aetatis phy- sicae 71. Rel. 51.147 XXIX. b) P. Rochus Finster natione Carinthus ex S. Vito Seraphicae mi- litiae in Provincia S. Crucis Croatiae Carnioliae nomen dedit anno 1698. ac Sacro Bosnia Seraphica 140a,b,c charitatis intuitu Germanorum Militum in Regimine Principis Oettingensis Spiri-tualem curam suscepit, tanto Divini honoris proventu, Catholicae Religionis gloria, et Orthodoxae fidei propagatione, ut aegrotantibus in Xenodochiis pius in die ore, manuque opem ferens, Sacramenta administrans, et morientibus usque ad extre-mum praesens, eam â Domino vim, et gratiam susceperit, qua viginti duo supra ducentum haereticos ad Sanctae Matris Ecclesiae gremium adduxerit. Hos autem reliquosque Catholicos Milites in fide firmavit non tantum exhortationibus Divi-no Spiritu ferventibus, Paenitentiae, et Eucharistiae frequenti administratione, sed praecipuè admirabili patientia animique constantia in deglutiendis injuriis, et to-lerandis persecutionibus haereticorum, imò et haeresis, quae dentibus fremebat in Pars secunda 141 XXX. Frater Maximinus Jessenko Clericus Philosophiae auditor in flore Juventutis huic saeculo valedicere debuit; fuit etenim in Conventu Montis Sancti die 11. Junii fulmine tactus anno 1744. Vix Religiosae vitae amoenitatem degusta-vit, jam consummatae perfectionis vir esse credebatur; nam tempus, quod studio su-pererat, orationi, et piis meditationibus dedicavit, saepius post persolutas matutinas laudes in choro coram Beatissima Virgine Maria usque ad Primae horae canonicae tempus excubias agebat, nec Vesperi, antequam se ad nocturnam quietem posuis-set, eamdem salutare intermisit. Plenus erat humilitatis, mansuetudinis, reverentiae erga Superos, et Superiores, ut S. Franciscus, si tempore ejusdem vixisset, cum ob eximias virtutes in socium assumpsisset: prout mihi quidam pro tunc ejusdem Con- Bosnia Seraphica 142 XXXII. P. Benno Waltreich natione Tyrolensi natus Doblaci 23. Aprilis 1701. indutus 11. augusti 1718. mox in principio sui tyrocinii tanta dedit pieta-tis, et prudentiae specimina, ut merito vir consummatae virtutis appellari meruerit, cujus in gubernando prudentiam, et dexteritatem non propria tantùm, et exterae Provinciae admiratae sunt. Extitit namque hujus dignissimus Minister Provincialis, ac Provinciarum Bavariae et Tyrolensis in sua patria Commissarius Visitator Ge-neralis. Finem suae vitae religiosissimum hunc virum, interna divina monstratione praevidisse, facile conjicitur 1'mo: nam cum Chyrurgus Vissicatoria solvisset, quae benè operari videbantur, gaudebat, ad quem languens Pater, haec formalia dicebat: Chare Frater, tu habes hodie in meo corpore gaudium, quia Vissicatoria videntur Pars secunda 143 N'o 7. XXXIII. Fr' Adjutus Knoll laicus pietati, et devotioni apprimè addictus, vir simplex, et rectus, ac timens Deum, qui etiam ad umbram vel minimi peccati ex-pavescebat, virtute simplicitatis adeo excelluit, ut merito in exemplum adducatur, omnibus sui statûs professoribus patientiam ipsius in rebus adversis si spectes, non degenerem patientissimi Jobi filium dixeris. Hanc miseram vitam cum meliori in aeternum duratura commutavit die 10. Februarii in Conventu Labacensi anno 1758. annum agens 71. Relig. verò 42. XXXIV. P. Achatius Wohinz natus est in Eisnern die 22. Septembris A. C. 1715. Religionis Seraphicae habitum suscepit die 13. Sept. A. C. 1734. Hic vir Bosnia Seraphica 144 quam si non certissimam, saltem probabiliter secuturam providere debuit, ob mul-torum salutem subire non dubitavit. Mortuo P. Achatio seipsum obtulit ad servien-dum infirmis morbo contractivo infectis, quibus etiam fideliter astitit eosdem con-solaturus, et eisdem ecclesiastica administrando Sacramenta, donec ipsemet eadem infirmitate contracta viribus destitutus ad Conventum deportaretur, ubi die 7. Maji 1759. postquam vixisset annis 31. in religione verò transegisset annos 13. piè in Domino expiravit.149 Qui secundum hominem judicat, eumdem non custodem, sed pessumdatorem, ac proditorem propriae vitae fuisse indubitanter asseret, quod in manifestum ammittendae vitae discrimen sese commiserit nulla aut justitiae, aut obedientiae lege adstrictus. Qui autem judicat secundùm Spiritum, vitam corpo- Pars secunda 145 militiae miles, post plurimas de antiquo hoste reportatas victorias, in pace quievit, et ad superna gaudia certaminum suorum praemia recepturus evolavit in Conventu Labacensi die 13. Januarii hora duodecimâ meridianâ anno 1763. anno aetatis phy-sicae 86. Religionis verò 60. inchoato. XXXVIII. P. Angelinus Coballić Camnicii, seu Lithopoli in Carniolia na- tus die 17. Februarii anno post Christum natum 1716. Religioni Franciscanae no-men dedit die 13. Septembris anno 1735. Vir in ascesi plurimùm eruditus, non sine ratione Princeps Ascetarum in Provincia vocitandus venit; nam non tantùm Juven-tus religiosa, cui pluribus annis tamquam Magister asceseos praefuit, sed et viri Re-ligiosae observantiae tenaces, et consummatae virtutis se eidem ultrò instituendos Bosnia Seraphica 146 trinsecam probare conabatur: quâ expertâ, peractis exercitiis suam resolutionem, et vocationem ad amplectendum institutum Franciscanum quamprimum suis Genito-ribus 6. die Martii declaravit. Dum valediceret Patri, ac Matri, caeterisque consan-guineis, omnes in lacrymas prorumpebant, eumque â sua vocatione diversis modis retrahere conabantur. Ast Jodocus divino amore succensus fortiter contempto na-tivo sanguine, spretis mundi divitiis, abnegatis mundi voluptatibus, et illecebris haec omnia tamquam surdus pertransibat, nec enim parentum (qui eum prae ceteris prolibus magis diligebant eo vel maximè, quod eos in sua vita nunquam prout as-serebant, offenderit) votis deferre voluit, dum divinam gratiam aliter secum dis-ponere cognovisset. Quare accepta â parentibus valedictione mox ad Conventum Pars secunda 147 id acceptare omnino renuit; imo nec Chartae folium in sua conservabat Cella, sed si necessarium quidquam ad scribendum habuit, ad suum Superiorem accedebat pro licentia scribendi, simulque ab eo tantùm papyri, quantùm necesse habuit, petiit. Ad panem ostiatim petendum summo gaudio exibat, et ad majus meritum sibi com-parandum cum sarcina sibi notissimos nobiles viros accedere in sui ruborem non verebatur. Sui, et mundanarum rerum contemptor eximius sempter extitit, omnem Saecularium conversationem, et societatem, ad extraneorum prandia invitationes maximè abhorrebat; dum verò Saeculares accedere cogebatur, discursum Spiritua-lem vel instituere, vel alium ab aliis de rebus inanibus promotum eò inflectere sa-tagebat, ut ex eo ultimatim praesentibus Spiritualis vitae documenta praeberet: ob Bosnia Seraphica 148 bacensi die 14. Aprilis A. C. 1768. annos natus 33. â suscepto habitu Seraphicae Religionis anno 6. de quo meritò dici potest illud Sapientiae c. 4 Consummatus in brevi explevit tempora multa: quia placita erat Deo anima illius propter hoc properavit educere illum de medio iniquitatum. Neque enim senectus venerabilis est, quae annorum numero computatur, sed aetas senectutis est vita immaculata ideo saepius condemnat juventus celerius consummata longam vitam injusti: non enim multum interest apud Deum, an quis multis annis in religione vixerit, sed an benè vixerit, vitamque suam rectè composuerit, hoc illum Deo tantùm acceptum reddit, et ad aeternam felicitatem, ad quam praedictum Patrem evolâsse credimus, perducit. Pars secunda 149a,b,c ut alia Ordinis negotia eumdem aliò avocarent. Quamobrem tot animarum, quas ê vitiorum caeno revocavit, et ad Caelum praemisit, suffultus patrocinio hilariter ex hoc mundo migravit. In sua infirmitate ad sibi adstantem socium saepe dicebat: die Veneris faciemus Viam crucis (in qua obeunda in vita assiduus erat) et dein itinerabimus, prout etiam factum est; etenim die Veneris Vesperi permisit sibi â suo Confessario praelegi mysteria Viae crucis, et eadem nocte post 12'mam noctis facta prius generali confessione, et omnibus Ecclesiae Sacramentis munitus, quasi dormiens expiravit in Conventu Camnicensi die 13. Januarii 1770. Annorum aetatis physicae 70. Religionis verò 50. utrinque completorum. XLII.157 P. Wilibaldus Losey Carniolus Vipacensis ex pago Gottsche Bosnia Seraphica 149a,b,c conspicuos viros intra breve tempus enatos. Ut brevitati consulam, hìc illos tantùm, qui opera sua typis mandârunt, in medium producam. Inter quos, qui post luthera-nismum scripsêre, primum occupat locum II. P. Franciscus Glavinich praedicator, sui temporis percelebris, maximae activitatis vir, multa probavit in Europa studia, fuitque ter hujus Provinciae Minis-ter. Hic in lucem edidit librum, cujus titulus est: Manus Christi amoris divisa in 5. libros in 4'to Venet. 1625. 2. Confessionario cattolico diviso in tre parti nelle quali si dichiara que- llo, che appartiene alla sagramental confessione, con un modo facile d'essaminar bene la conscienza sopra ogni peccato in 8. Utini 1642. Pars secunda 150 5. de 4. Novissimis in 4'to. 6. Legendarium Sanctorum illyricè. 7. Summam animae Christianae italicè. 8. Et multa plura chrovatico idiomate conscripta.160 III. P. Maxentius ab Arco olim Commissarius nationalis per Germaniam, Ss'mi Officii Consultor, Lect. Jub. et nostrae Provinciae Minister Provincialis typis mandavit librum, cui titulus erat Missa cruenti sacrificii pio-cruenta mysteria ad seriem passionis Domini applicata. Oeniponti 1653. III.161 P. Raphaël Levaković Jastrebarskensis pro ecclesia Zagrebiana li- teraturaque ecclesiastico-chrovatica optime meritus fuit archiep'pus Ochridensis et Bosnia Seraphica 151 4. Reimprimi curavit Boethium de Consolatione Philosophiae 12'mo La- baci 1682. 5. Habuit etiam paratam Philosophiam Scotisticam, sub hoc titulo: Philo- ponema tetrateuchum Scotici acuminis acu phrygiatum, hoc est: Universae Phi-losophiae rationalis, et naturalis, moralis, et transnaturalis corpus apharmacum, quae tamen ob injuriam temporis in lucem edita non fuit. VI. P. Franciscus Scalletari edidit opusculum cui titulus est: Condotta na- vale, è vera relazione del viaggio da Carlistadt â Malta del Sig'r Conte d' Herbers-tein in 8. Graecii 1688. VII. P. Sigismundus Sigonius Lect. Jub. olim Provinciae Custos in lucem Pars secunda 152 Item edidit Tractatum de impedimentis dirimentibus Matrimonii in specie. in 8. Labaci 1744. Post aliquod tempus huic tractatui multa de novo addidit, ampliavit, et ma- joribus in eodem contenta asserta argumentis roboravit, addidit quoque tractatum de impedimentis impedientibus, quos in duos tomos divisit, et reimprimi fecit sub titulo Tractatus duo, in quibus impedimenta Matrimonii contractum impedientia, et dirimentia ex Theologiae, et juris fontibus ad utriusque fori usum explanantur. in 8. Monachii 1753. XV. P. Casparus Pasconi Lect. Emer. et hujus Provinciae olim Minister Provincialis typis vulgavit Historiam Conventus, et Ecclesiae Montis Sancti D. V. Bosnia Seraphica 153a,b,c 5. Dissertationes dogmaticas de exteriori Dei cultu, adoratione Eucharis- tiae, Sacrificio, de adoratione S. Crucis, et aliorum Dominicae Passionis instrumen-torum, mediatione, et oratione Christi, de invocatione, cultu, et veneratione B. V. Mariae, Angelorum, et aliorum Sanctorum, de Sacris caerimoniis, variis benedic-tionibus, jejuniis, et festis. in 8. Salisb. 1770. 6. Dissertationes dogmaticas de vera Christi Ecclesia, Romano Pontifice, Conciliis, ac reliquis theologicis locis. in 8. Venet. 1776. 7. Dissertationem dogmaticam de Verbo Dei scripto, et tradito. in 8. Ven. 1778. XIX. P. Castulus Weibel Lect. gener. evulgavit Propositiones ex universa Pars secunda 153a,b,c VII. A. R. P. Antonius Lazari Con'or Lect. gener. et ùt Custos actualis visitavit Provinciam S. Ladislai in Sclavonia anno 1674. Item ùt actualis Minis-ter Provincialis Provinciam Venetam S. Antonii anno 1687. Dein, cum anno 1688 (quo P. Lazari Diffinitor Generalis in Capitulo generali in Conventu de Aracoeli Romae die 5. Junii celebrato electus fuit) in eodem Capitulo proposita fuisset causa Controversiae inter Provincias Reformatas S. Mariae, et Salvatoris in Hungaria su-per praetensione fundationis novorum Conventuum in locis recuperatis â tirrannide turcica, et limitibus Provinciarum, et super praetensione Provinciae de Observan-tia S. Stanislai in Sclavonia ad antiquos Conventus Custodiarum Quinqueeccle-siensis, et Zagrabiensis, et super praetensione Provinciae de Observantia Bosnae Bosnia Seraphica 153b, 154 eumdem fuisse quatuor Provinciarum non quidem Visitatorem, sed Commissa-rium, et mediatorem constitutum. Anno 1695. praesedit Capitulo Provinciali in Provinciae Bohemiae, quam- vis eam alius Visitator visitâsset, nempe P. Ferdinandus â Golz Provinciae Tyro- lensis. […]167 Item visitavit Provinciam Carnioliae, quia ob luem contagiosam, et bellorum tumultus extraneus Visitator advocari non potuit, anno 1705. Post 24. dies â celebrato Capitulo ad Caelestem patriam evocatus fuit.168 VIII. A. V. P. Casimirus Dimiakovich Lect. Conc. gener. et Diff'or actua- lis visitavit Provinciam S. Ladislai in Sclavonia anno 1684. IX. P. Petrus Francetich â Flumine, ùt actualis lector generalis visitavit Pars secunda 155 XII. P. Ludovicus Gallenfels Lect. generalis, et Ex-Minister Provincialis visitavit Provinciam Austriae S. Bernardini anno 1711. XIII. P. Maximus Ruesch Lector Emeritus, et tunc Diffinitor actualis vi- sitavit Provinciam Sanctissimi Salvatoris in Hungaria anno 1716. Item Provinciam Sanctae Mariae in Hungaria anno 1721. XIV. P. Michael Hervatina Lector Emeritus, et actualis Provinciae Diffini- tor visitavit Provinciam Tyrolensem S. Leopoldi anno 1719. XV. P. Jacobus Hoffstetter Lector Emeritus, Provinciae Pater visitavit Pro- vinciam Bohemiae S. Wenceslai D. et M. anno 1725. XVI. P. Eugenius Gottschever Lect. gener. et diffinitor actualis visitavit Bosnia Seraphica 156 vinciam S. Ladislai in Sclavonia anno 1765. XXIII. P. Florianus Tschokl Lector Theologus, et actualis Provinciae Dif- finitor visitavit Provinciam Austriae S. Bernardini anno 1765. XXIV. P. Bonavita Dietrich Ss. Theologiae Lector, et Ex-Custos visitavit Provinciam S. Ladislai in Sclavonia anno 1768. XXV. P. Simeon Purger Conc. Lect. gener. Ex-Diff'or, et act. Guard. La- bacensis visitavit Provinciam Tyrolensem D. Leopoldi anno 1778.173 XXVI. Inter praedictos Commissarios Visitatores non sunt comprehensi Commissarii nationales; illi enim, licet Provincias aliis visitandas commiserint, Ca-pitulis Provincialibus per semetipsos praesidere consueverunt. Sic Pars secunda 157 II. P. Dominicus â Gonissa, qui etiam tribus annis scilicet anno 1467. 1468. et 1469. Vicariae Bosnae praefuit, ut Vicarius, fuit in Capitulo Generali Ob-servantium Cismontanae familiae in loco S. Donati apud Urbinum die 28. Maji celebrato electus Diffinitor Generalis anno 1490. III. P. Michael Chumar hujus Provinciae Bosnae Croatiae actualis Minis- ter Provincialis fuit in Congregatione Generali Romae in Conventu S. Mariae de Aracoeli die 10. Junii celebrata coaptatus in Diffinitorem Generalem anno 1628. IV. P. Paulus de Tauris pro tunc Provinciae Hungariae S. Mariae Minister Provincialis, et anno 1658. etiam hujus fuit in Congregatione generali Romae in Conventu S. Mariae de Aracoeli die 7. Junii celebrata electus in Diffinitorem Ge- Bosnia Seraphica 158 ciae Carnioliae Ord'is Min. S. Francisci de Observantia Reformatorum nuncupa-torum, ac charissimi in Christo filii nostri Caroli Hispaniarum Catholici, et Roma-norum Regis in Imperatorem electi Theologus existis, Sacram Theologiam decem annorum spatio praeter duos cursus Philosophiae docueris variisque negotiis pu-blicis ejusdem Ordinis fructuosam operam in Aula Viennensi impenderis, atque Diffinitoris, Custodis, nec non Provincialis Ministri ejusdem Provinciae, ac in S. Mariae in Hungaria, ac Viennensi in Austria, et Venetiarum respective Provinciis dicti Ordinis Commissarii Visitatoris munera gesseris, et praeter Commissionem hujusmodi specialem delegationem tibi â tuis Superioribus Generalibus in praefata Provincia Hungariae demandatam obiveris, nunc verò in praemium obsequiorum Pars secunda 159 modolibet concessis, confirmatis, et innovatis. Quibus omnibus, et singulis illarum tenores praesentibus pro plene, et sufficienter expressis, ac de verbo ad verbum insertis habentes, illis alias in suo robore permansuris ad praemissorum effectum hac vice duntaxat specialiter, et expressè derogamus, caeterisque contrariis qui-buscumque. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub annulo piscatoris die 19. Decembris MDCCXXXVI. Pont. nostri anno VII. F. Cardinalis Oliverius VIII. Hoc Pontificium Breve, vi cujus intra Ex-Procuratores Generales annumeratus fuit, eidem etiam subrogationem in Diffinitorem Generalem Ordinis ob mortem ARP. Emerici Mettschaher Diffinitoris Generalis actualis, Provinciae Bosnia Seraphica 160 dictum Diffinitoris Generalis gradum subrogatam usque ad proximè celebrandum Capitulum Generale cum omnibus, et singulis praerogativis, praeeminentiis, prae-cedentiis, gratiis, et indultis, quibus illi, qui hujusmodi Diffinitoris Generalis gra-dum tam de jure, usu, et consuetudine, quam alias quomodolibet utuntur, fruuntur, et gaudent, ac uti, frui, et gaudere possunt, et poterunt in futurum, ac ita pro declara-to habemus, et ab omnibus haberi volumus, et mandamus. Datum Romae, ex nostro Conventu S. Francisci ad Ripas Tyberis die 5. Augusti 1738. FR Felix â Roma VCom'rius Gn'lis L.S. De mandato Pat'tis Suae R'mae Fr' Joannes Pius â Pressano Pars secunda 161 Lugagnano Minister Generalis de mandato Summi Pontificis Benedicti XIV., ut constat ex ejus Brevi incip. Pontificia omnium Ecclesiarum solicitudo dat. Romae apud S. Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die 6. Martii anno 1749. Pont. anno IX., intimavit Capitulum Generale sub die 16. Majo anno Jubilaei 1750. in Conventu Aracoelitano Ill'mae Urbis celebrandum, cui Capitulo praelaudatus P. Si-gismundus, ùt Diffinitor actualis interfuit. Unde ex praemissis facile patet, eumdem Officio Diffinitoris Generalis duodecim fermè annis ab anno videlicet 1738. usque ad annum 1750. functum fuisse. X. Postquam verò ARP. Raymundus Tuorkowski Provinciae Reformatae Poloniae minoris Ex-Minister Provincialis, et in ultimo Capitulo Generali electus Bosnia Seraphica 162 memor. Datum Romae ex Ara Coeli IV. Nonas Maji 1754. Fr' Bernardinus Com'rius Gn'lis L. S. De mandato R'mi in Christo Patris Fr' Angelus Seraphinus ab Alaxio Secret. Gn'lis. Hujus secundae subrogationis Diffinitoriatui Generali finem intra breve tempus imposuit; etenim â subrogatione anno nondum elapso die 26. Januarii anno 1755. in Conventu Labacensi pluribus laboribus pro bono, et incremento Provinciae laudabiliter exantlatis obdormivit in Domino, ac ad Coelestem patriam laborum Pars secunda 163 III. P. Franciscum Glavinich ter hujus Provinciae Ministrum Provincia- lem, Verbi Dei praeconem eximium, et â libris in lucem editis conspicuum, qui ob singularem Verbum Dei praedicandi Zelum â Gregorio XV. Summo Pontifice Praedicator Apostolicus denominatus fuit, prout ex ejusdem Brevi, quod ex origi-nali subjungo, magis patebit: – foris – Dilecto Filio Francisco Glavinich Ordinis Fratrum Minorum Sancti Fran- cisci de Observantia professori – intus – Gregorius PP. XV. Bosnia Seraphica 164 bus viri doctrina excellentes, prudentia pollentes, ac virtutibus eminentes â 6 Im- peratoribus, Regibus, aliisque terrae Principibus in intimorum consili[ari]orum174 numerum coaptati fuerint, qui Regibus in rebus arduis sana consilia praebuerunt. Hique ob humilem Religiosae professionis statum non Consiliarii Regii, quod vo-cabulum majorem fastum praesefert, qualem titulum hodie omnes fermè Germa-niae Episcopi obtinent, sed Theologi Caesarei, vel Regii appellari consueverunt, uterque titulus nomine diversus in re tamen idem erat. Ex nostrae Provinciae Pa-tribus, qui titulo Theologi Caesarei insigniti erant, tantùm duos reperio videlicet P. Antonium Lazari ter Ministrum Provincialem, et Diffinitorem Generalem, et P. Sigismundum Skerpin Lectorem Emeritum, bis Ministrum Provincialem bisque Pars secunda 165 ac omne bonum. Etsi pro innata Nobis Clementia quorumcumque commodis, hono-ribus, atque ornamentis consulere quovis loco, et tempore benignè cupiamus, ma-jorem tamen non immerito rationem hac in parte habendam esse arbitramur eorum, qui vitae, morumque integritate, ac optimarum literarum Scientia, et Eruditione caeteros antecellunt, singulari praeterea in Nos, et Augustam Domum nostram, at-que Rempublicam obsequiorum studio se prae caeteris gratos, gratiisque nostris dignos reddere conantur; Benigne itaque considerantes Sigismunde Skerpin exi-mias tuas animi, ingeniique dotes, quibus nobis, ùt Ss. Theologiae Lector Emeritus, Provinciae Carnioliae definitor primarius, et Custos actualis apprime dilaudatis, assiduum praeterea Religionis zelum, ac in literaria praestantiam, nec non aliarum Bosnia Seraphica 166 Caput X. De solicita propagatione studiorum, et sedula opera Missionariorum. §. I. De studiis in Provincia nostra vigentibus. I. Cum Ordo Minorum â Sanctissimo Patriarcha Francisco eo vel maxime Pars secunda 167 N'o 8. latione institutum fuit in Conventu Labacensi, dein fuit anno 1676. auctoritate Ca-pituli Generalis translatum ad Conventum Tersactensem cum iisdem privilegiis pro jubilatione, sed executioni datum primo anno 1679.176 Anno verò 1686. fuit per Ministrum Generalem P. Petrum Marinum Sormanum denuo ad Conventum Labacensem repositum, quam translationem Capitulum Generale anno 1688. Ro-mae in Conventu Aracoelitano die 5. mensis Junii celebratum ratam habuit, ac se-quenti decreto confirmavit: Studium Generale â Conventu Tersacti Provinciae de Observantia Carnioliae, olim Bosnae Croatiae per Ex-Ministrum Generalem ad instantiam Provinciae provisionaliter Labacum translatum, ut prius erat institutum Bosnia Seraphica 168a,b sem sub Lectore MVP. Bonaventura Gietler. Anno 1702. translatum fuit ad Con-ventum Carlostadiensem sub Lectore MVP. Simeone Marx. Anno 1707. fuit idem studium translocatum ad Conventum S. Leonardi sub eodem Lectore P. Simeone Marx, cui 6. continuis annis praefuit. Anno sequenti 1708. fuit institutum in Con-ventu Montis Sancti sub Lectore MVP. Eugenio Gottschever. Anno 1709. fuit denuo positum ad Conventum S. Leonardi sub Lectore MVP. Simeone Marx. Anno 1713. fuit iterum studium morale repositum ad Conventum Carlostadiensem sub Lectore MVP. Servulo Callin. Anno 1716. fuit transportatum ad Conventum Camnicensem sub eodem Lectore. Anno 1720. fuit translatum ad Conventum Clanicensem sub eodem Lectore. Anno sequenti fuit ad Conventum Samaboriensem transpositum Pars secunda 169 [lector occurit institutus in Conventu Labacensi P. Petrus â Flumine anno 1644].180 Ad annum 1670. invenio jam duo studia Philosophica instituta videlicet in Conven-tu Tersactensi sub Lectore P. Chrysostomo Mugerle, et Montis Sancti sub Lecto-re P. Bonaventura Novak. Anno 1673. fuit secundum studium Philosophicum ex Monte Sancto translatum ad Conventum Samaboriensem sub Lectore P. Angelo de Gratia. Anno 1675. fuit secundum studium institutum Clanicii sub Lectore P. Bartholomaeo Zulliani. Anno 1676. fuit secundum studium positum ad Conventum Nazarethanum sub Lectoribus P. P. Bartholomaeo Zulliani, et Martino Bohiniz. Anno 1680. fuit unum studium Philosophicum institutum Clanicii sub Lectore P. Georgio Superina, alterum in Monte Sancto sub Lectore P. Dionysio Panzin. Anno Bosnia Seraphica 170 Qui hoc titulo insigniti erant, sequentes numerantur: 1. P. Antonius Lazari. 2. P. Si-gismundus Sigonius. 3. P. Romualdus Sitter. 4. P. Jacobus Hoffstetter. 5. P. Maxi-mus Ruesch. 6. P. Michael Hervatina. 7. P. Sigismundus Skerpin. 8. P. Antonius Khallan. 9. P. Casparus Pasconi. 10. P. Hugo Vodnik. VIII. His praenominatis studiis aliud noviter erectum anno videlicet 1774. adnumerandum est, quod in Conventu Samaboriensi sub Lectore P. Lamberto Fa-bian initium sumpsit, appellaturque studium Sacrae Eloquentiae, in quo Juvenes rudimentis, et regulis ad fructuosè annunciandum fidelibus verbum Dei excoluntur, seque in eodem proponendo continuis privatis exercitiis aptos reddere conantur. Esset hìc agendum de Gymnasio Neostadiensi 6. inferiorum Scholarum auctoritate Pars secunda 171a pace frui coepit, dum ubique vera Catholica religio refloruisset, et de die in diem majora incrementa sumpsisset. Videntes Patres nostri, haereticos, quibus conver-tendis incumberent, intra Provinciae limites non amplius dari, magno ardore suc-censi, et animarum zelo ferventes, ad alias regiones progredi sese fortiter, et in-trepide accingebant, secuti exemplum Seraphici sui Patriarchae S. Francisci, qui congregatos paucissimos socios mox ad diversas mundi plagas ad praedicandum infidelibus Christi Evangelium ablegavit, ipse verò assumpto socio in Orientem ad praesentiam soldani, eidem salutis verba instillaturus perrexit: hoc, inquam, exem-plo excitati, multi Fratrum non timentes incommoda itinerum, non molestias, quas â barbaris populis se perpessuros praevidebant, non propriae vitae pericula, quibus Bosnia Seraphica 171b Missionarii Apostolici ex Provincia Croatia-Carniolia, secundum ordinem mortis.184 P. Alexander â Posonio, Hungarus, artium liberalium Magister, bis Vicarius Pro- vincialis, vir profundae scientiae, magnae pietatis, singularis exempli, stre-nuus catholicae fidei vindex, sub Paulo II. R. P. per Styriam, Carinthiam, et Archiepiscopatum Salisburgensem Commissarius Apostolicus et Crucis Praedicator contra Georgium Podjebradium, Bohemiae Regem, Husitarum fautorem, mortuus anno 1496. Pars secunda 171c, 171a P. Sigefridus Kappus, qui ultra 22 annos exstitit in Superiori Aegypto Missionarius Apostolicus, in provecta aetate ad Provinciam reversus variis officiis per-functus, orationi et aliis pietatis officiis jugiter intentus, plenus meritis ex-pletis jubilariis annis in Domino obdormivit Nazarethi aet. phys. 67, Rel. 51. die 1. Octobris 1769. P. Apollinaris Hottscheverr natus Labaci in Cracovia post 16. exantlatos annorum labores Apostolico muneri coronidem imposuit, ac suam exemplarissi-mam, et piissimam vitam cum aeterna commutavit Grigae in Aegypto sup. aet. phys. 44. Rel. 25. die 28. Martii 1770. P. Willibaldus Losey, qui dum infirmis contagiosa labe infectis Sacramenta Ec- Bosnia Seraphica Caput XI. De Fratribus ex nostra Provincia ad Episco- patûs dignitatem evectis. I. Multò plures fuisse Episcopos ex nostra Provincia assumptos, quam ego in praesenti capite adducam, prae- Pars secunda 172 sertim verò ad initium Vicariae Bosnensis, cum Episcopi, in regno Bosnae prop-ter praedominatum haereticorum, et schismaticorum consistere haud possent, quae unica fuit ratio, quod Summi Pontifices, ùt videre est supra p. 1. c. 3. §. 1. et 2. multa exercendi facultatem Fratribus Minoribus tamquam simplicibus Sacerdoti-bus tribuerint, quae alias ad Episcopalem Ordinem de jure spectabant. Quia tamen saepius praesertim propter Collationem Ordinum necessario requirebatur Ordo Episcopalis, factum fuit, ut ex Fratribus assumerentur Episcopi, cum aliis Bosniam intrandi libertas adempta fuisset, prout adhuc hodie in dicto regno practicatur, quia â potiori unus ex Fratribus dictae Provinciae in Episcopum renuntiatur. Quoniam verò Fratres multas persecutiones in dicto regno passi sunt, saepius Conventus una Bosnia Seraphica 173 Casparo de Ponthe, et Ludovico de Perovich, ejus Ecclesiae Rectoribus Anno Do-mini MCDXCVI = hucusque inscriptio. Notandum, quod annus 1496. hìc nota-tus non cohaereat cum tempore Sixti IV. nec Pauli Episcopi, nec Mathiae Regis Hungariae, cum anno 1496. Pontifex fuerit Alexander VI. Episcopus Donatus, et Rex Hungariae Uladislaus II. Unde corrigendus est annus supra portam positus, et reducendus ad annum, qui in Bulla notatus est videlicet 1476. quo anno Paulus de Bosna adhuc Episcopus fuit: Ejus Successor Donatus ponitur â Ritterio anno 1488. unde Paulus circa hunc, vel hoc anno ê vivis sublatus creditur. IV. P. Franciscus Siukovich [Živkovič]186 fuit creatus Episcopus Segnien- sis ex ordine Fratrum Minorum anno 1520. ùt docent Tabulae Consistoriales, ubi Pars secunda 174 pali diruta titulotenus Ecclesiae illi praefuerunt, et procuratio fere omnis, ut cum Farlato rerum Illyricarum scriptore loquar, dominici Gregis in Patres Franciscanos incubuit. Post annum circiter 1562. Ecclesiae Modrussiensis administratio deman-dari coepit Episcopis Segniensibus, qui Episcopatus postea canonicè uniti potius consuetudine, quam legitima auctoritate nominari coeperunt. VIII. P. Antonius Vitellius, alio nomine Telletenovich â Flumine Sacrae Religioni nomen dedit anno 1605. dein191 fuit anno 1620. die 23. May in Capitulo Provinciali celebrato in Conventu Labacensi electus in Diffinitorem Provinciae: quo anno pariter per dispensationem obivit munus Gvardiani in Conventu S. Leonardi in Silvis, cui commendata erat Fabrica Conventus Samaboriensis ab ipso inchoata. Bosnia Seraphica 175 IX. P. Michael Chumar natus erat in Collibus sub Comitatu Goritiensi, Sacrae Seraphicae militiae in Provincia hac Bosnae Croatiae nomen dedit die 4. Novembris anno 1609. emissa solemni professione studiis tum in Germania, cum in Italia ea diligentia incubuit, ut anno 1620. in Capitulo Provinciali Labaci die 23. Maji celebrato anno 11. Religiosae vitae nondum transacto in Provincia Diffinito-rem coaptari meruerit, et in mox sequenti Capitulo anno 1623. itidem Labaci die 30. Augusti celebrato in Provinciae Custodem: ac anno 1626. in Capitulo Provin-ciali in Monte Sancto die 4. Octobris in ipso festo Seraphici Patris S. Francisci in Ministrum Provincialem electus fuit, in quo officio confirmatus fuit in sequenti Ca-pitulo Provinciali anno 1629. in Conventu Labacensi celebrato. Anno 1628. fuit in Pars secunda 176 strictioris observantiae quinquies olim in Provinciis Bosnae Croatiae, Austriae, et Sanctae Mariae Hungariae Minister Provincialis bis totius Ordinis Diffinitor, et de-mum Commissarius Generalis nationalis Divina sic disponente Clementia in primis ad Episcopatum Syzmiensem (Syrmiensem) die 24. Junii Divo Joanni Baptistae Sacra anni 1662. Posonii in Hungaria sub ipsis Regni illius Comitiis electus, dein 28. Decembris ejusdem anni ad Episcopatum Pettinensem ab Augustissimo, et In-victissimo Imperatore Leopoldo primo Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalma-tiae, Croatiae, Sclavoniae, Bosnae, Ramae, Galliciae, Lodomeriae, Bulgariae etc. Rege, Archiduce Austriae, Duce Burgundiae, Stiriae, Carinthiae, Carnioliae etc. in Imperialis Residentiae suae Civitate Viennensi nominatus, et Sanctissimo Do- Bosnia Seraphica 177 in tribus Provinciis Provincialatus munere perfunctus est. P. Paulus Budimir fuit in Provinciali Capitulo in Conventu Tersactensi die 14. Novembris anno 1661. cele-brato electus in Ministrum Provincialem, et anno 1664. fuit in Capitulo Generali Romae in Conventu S. Mariae de Aracoeli die 1. Junii celebrato cooptatus in Diffi-nitorem Generalem, ac tandem mortuo P. Paulo de Tauris successit in Episcopatu Pettinensi anno 1667. [vel potius ad initium anni 1668. die 12. Martii].196 Praefuit Episcopatui usque ad annum 1670. quo anno laboribus fractus in sua Residentia Pettinensi die 3. Aprilis ex hac vita emigravit. XII. P. Bonifacius Cechotti Seraphicae Religioni in Provincia nostra adscriptus fuit die 15. May anno 1714. primam lucem aspexit die 15. Maji 1696. Pars secunda 178 mutare Sedem ammissis fortunis, ùt et plures aliae familiae, ideoque fratrum unus in Croatiam se recepit, quae linea est extincta, secundus in Moscoviam, et tertius in Istriam Canfanarum situm vulgo dictum Sopra doi Castelli, unde descendit prae-fatus P. Franciscus Glavinich, qui Provinciam Bosniae Croatiae non tantùm con-servavit, sed egregiè auxit: nam triginta Religiosis vix repetitis, post se centum quinquaginta, et plures reliquit: fuit eximius Theologus, in lingua Illyrica Concio-nator Apostolicus: Editor librorum diversorum tam in lingua latina, quam italica, et Illyrica. Nominatus fuit Episcopus â Ferdinando III. semper tamen praetulit reli-giosam humilitatem. Bona legata â Frangepanica familia Monasterio Tersactensi, et per vim â Laicis occupata, per ejus instantiam, et strenuam cooperationem fuerunt Bosnia Seraphica 179 Caput XII. De gratiis, privilegiis, libertatibus, et exemptionibus ab Imperatoribus, Regibus, et Archiducibus, ac Summis Pontificibus huic Provinciae concessis. Praenotandum est, me hic non inquirere de gratiis, privilegiis, libertati- bus, et exemptionibus alicui Conventui, vel personae singulari concessis, illa enim cuilibet Conventui adnectentur, dum eorum historiam pertractavero. Hic igitur ea Pars secunda 180 disseminatas esse comperimus …… quamobrem cum personaliter requisiti, et mo-niti fuerimus, concessimus illis ubique locorum formare, et fabricare coenobia, at-que jam hactenus fundata, necnon fabricata conservare: imo tenore praesentium firmiter promittimus, sub bona, et inviolabili fide nostra, quatenus omnia monaste-ria, et hospitia Fratrum Minorum Observantium S. Francisci Vicariae Bosnae, ac terris, potestati nostrae subjectis, atque Fratres in eisdem nunc, nec non in futurum successivis semper temporibus morantes, et Domino Deo servientes die, ac nocte, ab omnibus, et singulis quacunque causa, vel quocunque praetextu, aut sub quovis colore turbare, atque molestare volentibus, totis viribus, et auctoritate Regia pro-tegemus, tuebimur, et manutenebimus, ita, ut nec per nos, aut nostrates aliquam Bosnia Seraphica 181 alii Reges ejus Successores poterant se nominare Tuartkos, ita non minori jure, et hic Stephanus. Deinde si Stephani Fratris filius dictus fuit Tuartkus, cur non et Stephanus talis dici potuit? Tandem Tuartkus non erat nomen familiae, haec enim erat Contramanovich, sed nomen adventitium pro libitu â subsequentibus Regibus assumptum, unde nil prohibet, quin et Stephanus illud sibi attribuere potuerit. IV. Ludovicus I. Rex Hungariae videns sedulam operam, quam Fratres Minores in convertendis haereticis impenderant, considerans item tot millia homi-num ab iisdem Fratribus ad ovile Christi reductorum, ingenti perfundebatur lae-titia, et tanta in vinea Domini messe ipsemet pientissimus Princeps P. Ministrum Generalem certiorem reddidit, rogavitque, ut alios ad 2000. Fratres in Bosniam Pars secunda 182 Nos Stephanus Twertko Dei gratia Rex Bosnae etc. Ad cunctorum noti- tiam praesentium pariter, et futurorum harum serie volumus pervenire, quod nos per Carissimum, et Invictissimum Dominum nostrum, Dominum Sigismundum Romanorum Imperatorem semper Augustum, ac Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae etc. Regem gloriosissimum in sua Civitate Alba Regali, praesentibus in-frascriptis Praelatis, et Baronibus Regni sui Hungariae videlicet Reverendissimo in Christo Patre Domino Georgio Archiepiscopo Strigoniensi, nec non Reverendis in Christo Patribus Domino Petro de Rozgon Agriensis, Simone similiter de Rozgon Wesprimiensis, et Clemente Jauriensis Ecclesiarum Episcopis, nec non Magnificis Mathyus de Palovicz dicti Regni Hungariae Palatino, Comite Stephano de Bathor Bosnia Seraphica 183 VII. Postquam Vicaria Bosnensis [Bosnensochrovatica]206 in duas Pro- vincias divisa fuisset videlicet in Provinciam Bosnae (Argentinae), et (Bosnae)207 Croatiae, Carolus V. Sanctae memoriae Romanorum Imperator Fratres Minores, qui â persecutione, et tyrannide Turcarum ad partes Croatiae, et maritimas fugientes â diversis nobilibus earumdem partium variis modis vexati erant, in suam protec-tionem suscepit, prohibuitque universis, ne illos in eorum privilegiis, juribus, liber-tatibus, domibus, et Ecclesiis turbent, et molestent prout ex ejusdem litteris de dato Romae anno 1536. amplius claret, quarum tenor hic est: Carolus Divina favente clementia Romanorum Imperator Augustus, ac Rex Germaniae, Hispaniarum, utriusque Siciliae, Hierusalem, [?] Hungariae [?!], Pars secunda 184 et Archidux Austriae Caroli V. filius dignus profecto tanti Patris surculus eis facul-tatem tribuit, clynodia, ornatum, et res Ecclesiasticas ad aliquem locum suae ditio-nis securitatis gratia transferendi, ac iterum recipiendi, ac ad Croatiam, si tranqui-llitas redderetur, transportandi, ut ejus desuper confectae litterae indicant de anno 1540. quas ex Originali huc transfero, suntque hujus tenoris: Ferdinandus Divina favente Clementia Romanorum Rex,213 semper Au- gustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae etc. Rex, Infans Hispaniarum, Archidux Austriae, Dux Burgundiae etc. Marchio Mo-raviae etc. Comes Tyrolis etc. Recognoscimus tenore praesentium, et significamus universis subditis, et fideliter nostris etc. Cum Minister, ac Fratres Ordinis Sancti Bosnia Seraphica 185 curent, verum etiam in conservandis, custodiendisque hujusmodi ornatibus et Cly-nodiis ad Divinum cultum omni ope, et auxilio praesto sint, nostram in eo seriam executuri voluntatem. Datum in nostra Civitate nova Austriae die XXIII. Octobris Anno Domini MDXL. Regnorum nostrorum Romani decimo, aliorum verò XIIII. Ferdinandus Ad mandatum Sacrae Regiae Mat'tis proprium L. S. A. d. Carolus s. L. Vonger Pars secunda 186 und dergleichen, wie auch sonsten allerdings ungehindert und unaufgehalten frey fortkhommen und dergleichen passiren lassen, doch darneben fleissiges Aufsehen haben und Achtung geben wollet, damit hierunder in wenigsten khein Controbandt fürlauffe oder verstattet werde. Dan daran geschicht Unser ganz gnedigster entli-cher Will und Mainung. Geben in Vnserer Stadt Graz, den lezten Jener 1609'ten Jahr. Ferdinand Ad mandatum Serenissimi Domini Archiducis proprium Julius Freyherr von Paarich Bosnia Seraphica 187 concessa gratiosissime confirmare dignata est sequenti Diplomate: Wir Maria Theresia von Gottes Gnaden Römische Kayserin, in Germa- nien, Hungarn, Böheim, Dalmatien, Croatien, Sclavonien etc. Königin, Erzherzo-gin zu Öesterreich, Herzogin zu Burgund, Steyer, Carnten, Crain und Würtenberg, Gräfin zu Habspurg, Flandern, Tyrol, Görz und Gradisca, Herzogin zu Lothrin-gen, und Baar, Gross Herzogin zu Toscana. Bekennen für Vns, Unsern Erben, und Nach kommen offentlich mit diesen brieff und thun khund allermäniglich, das Vns der Ehrsam-, Geistlich-, Vnser lieber andächtiger Antoninus Frizenstein, des Or-dens des Heil. Francisci reformirt-, strengerer Observanz in österreich, Provincial, durch glaubwürdige Abschrift allerdemüthigst zu vernehmen gegeben, was massen Pars secunda 188 Seegen über Vns und Vnsere getreüeste Erb-Königreich, und Landen (wie Wir zu-versichtlich hoffen) desto mehrers beförderet und bevestiget werde. Alß haben Wir über den von Vnserer N. O. Regierung und Cammer in sa- chen abgefordert-, auch erstatteten gutachtlichen bericht, mit wohlbedachten Muth, gutem Rath, und rechten wissen ihnen alle und jede ihre nach, und nach erworbe-ne Privilegien, Stiftungen, Gnaden, Mauth-, Zoll- und Aufschlags-Befreyungen, Schuz und Schirm, vermehrtes allmosen, Holz-, Wein-, Salz- und anderes Deputat, wie es nahmen haben mag, in genere und für jedes in dieser Österreichischen Pro-vinz gelegenes Closter in Specie (so viell sie in deren ruhigen Besiz und Genuss seynd) alß jezt regirende Frau und Erblands-Fürstin in Österreich gleichfahls aller- Bosnia Seraphica 189 gerechtsame, desgleichen jedermäniglich an seinen Rechten und gerechtigkeiten ganz unvergriffen und unschädlich. Gebietten darauf N. allen und jeden Vnsern nachgesezten Geist- und welt- lichen Obrigkeiten, insonderheit aber jezig- und künftigen Vnsern Statthaltern, Land Marschallen, Landshaubtleüten, deren Verwesern und anwalden, Canzlern, Regenten und Cammer-Räthen des Regiments Vnserer gesambten Österreichis-chen Landen, Praelaten, Grafen, Freyen, Herrn, Rittern, Knechten, Vicedomen, Vögten, Pflegern, Verweesern, burg- und handgrafen, Land-Richtern, Schultheis-sen, Burgermeistern, Richtern, Räthen, burgern und gemainden, wie auch denen Zoll-, Mauth-, Dreysigst- und aufschlags-Einnehmern, deren gegenschreibern, be- Pars secunda 190 Collationirt und ist dem wahren Originali vollkommen gleichlautend. Actum Wienn, den 22. Aprilis 1746. Frid. Em. Myller v' Freyburg m'ppa Ihrer Kayser-König. May. Ö. gh'ben Hofcanzley Ursal Reg'or XII. Quamvis verò hoc Caesareo-Regium Indultum omnes antiquas exemptiones â gabellis pro Fratribus Minoribus confirmans sat clarum est, repe-riebantur tamen aliqui Caes. Regii Officiales, qui illud vel non intelligentes, vel Bosnia Seraphica 191 N'o 9. verò intuitu claustrorum Labacensis, et Camnicensis, Majestati nostrae porrectas clementer committimus, et mandamus, quatenus claustris quidem Kazelstorffensi, Labacensi, et Camnicensi, si, et in quantùm vina ipsorum de anno praeterito ad-huc in sequestro detinerentur, sequestrum solvi, ac imposterum usque dum aliam benignam dispositionem nostram non perceperint, tam illis, quam verò aliis me-moratarum Provinciarum claustris, vina, et alias res, in illa quantitate, de qua â Ministeriali nostra Bancali Deputatione litteras liberi passus produxerint, ê regno nostro Hungariae sine exactione tricesimae liberè educi, claustris verò in Croatia existentibus, Victualium, aliarumque rerum propriae eorum necessitati deservien- Pars secunda 192 praeterlapso adhuc detinerentur, talia confestim liberè dimittantur: Claustris deni-que in Croatia existentibus quarumvis rerum ad usum, et propriam eorum necessita-tem spectantium, libera in Croatiam inductio, ad instar Regni Nobilium admittatur. Quae dum supranominato Patri Provinciali pro sui, suorumque directione, et noti-tia significanda habuit praefata Regia Camera, eumdem in reliquo salvum vivere precatur. Ex Consilio Regiae Camerae Hungaricae Posonii die 25. Octobris 1746. Stephanus Podhrad Coll. per J. V. Bosnia Seraphica 193 et Croatiae Vicaria nuncupata tibi commissa, degentes concessa, nec non libertates, exemptiones saecularium exactionum â Regibus, et Principibus, ac aliis Christifi-delibus dicto Ordini, quoad in eadem Provincia Vicaria nuncupata domos, et Fra-tres rationabiliter indultas, sicut ea omnia justè, et pacificè possides, tibi, et per te dicto Ordini quoad domos, et Fratres Provinciae hujusmodi Vicariae nuncupatae auctoritate Apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo etc. Si quis autem etc. Datum Romae apud S. Petrum anno Incarnationis Dominicae 1515. Kal. Octob. Pont. nostri anno tertio. II. Observes velim, non omnia privilegia olim Vicariae Bosnensi conces- sa, et supra cap. cit. adducta moderno Provinciae Carnioliae statui adaptari posse; Pars secunda 194 ctum, demandavit Archiepiscopo Colocensi, Episcopo Quinque Ecclesiarum, et Praeposito Ecclesiae Chasmensis, ut Fratres Minores contra omnes injustos pertur-batores defendant, et protegant. Quia Julius II. in datis ad praenominatos Praesules litteris inseruit, et litteras Sixti IV. et suas ad Vicarium Vicariae Bosnae directas, hinc eas tantum inserendas autumo, quae hujus sunt tenoris: Julius Episcopus Servus Servorum Dei Venerabilibus Fratribus Archiepiscopo Colocensi Episcopo Quinque Ecclesiarum, ac dilecto Filio Prae- posito Ecclesiae Chasmensis Zagrabiensis dioe- Bosnia Seraphica 195 recipere et retinere, et in eventum, quod vos, et singuli vestrûm ab aliquibus Domi-nis temporalibus ad Divini cultus augmentum, et devotionis causa essetis vocati ad eorumdem Dominorum terras, oppida, castra, et ruralia loca in Croatia, et Sclavonia ultra flumen Savum, domos, et loca ejusdem Ordinis aedificare, vel si aedificata fuerint in illis stare, et Domino famulari possitis, etiamsi eorum dominia, et terrae usque ad flumen Dravam, et alias se extendant, et quod populo per vos converso Ecclesiastica Sacramenta ministrare, ac etiam ob Fratrum Ordinis praedicti dimi-nutionem per dictos infideles Turcas factam, quoscumque dicti Ordinis Fratres in vestris domibus, et Conventibus, ac locis recipere possitis, concedere, et alias in praemissis opportune providere de benignitate Apostolica dignaremur. Nos igitur Pars secunda 196 nem vobis de Conventu, seu domo Segniensi olim factam, necnon illius possessio-nem per vos adeptam, et quaecumque inde secuta, dicta auctoritate approbamus, confirmamus, et praesentis Scripti patrocinio communimus, supplentes omnes, et singulos defectus, si qui intervenerint in iisdem, vobis concedimus, ut bona, fructus, redditus, et proventus ejusdem domus, seu Segniensis per Procuratorem vestrum praedictum, vel alium per vos constituendum percipere, et habere, et in vestros usus convertere, et liberè, et licitè possitis, et valeatis. Ne obstantibus Constitutio-nibus, et Ordinationibus, et praesertim felicis recordationis Bonifacii Papae VIII. Praedecessoris nostri prohibentis, ne Fratres mendicantes in Civitate, Villa, Castro, vel loco quocumque ad habitandum domos, vel loca quaevis de novo recipere prae- Bosnia Seraphica 197 cessa sunt, auctoritate, et tenore de novo concedimus, et indulgemus, ac universis Rectoribus, Plebanis, et aliis Presbyteris Saecularibus Parochiarum, partium illarum, ne Christifidelibus praefatos â concessionibus, et charitativis eleemosynis eisdem Fratribus faciendis quomodolibet directè, vel indirectè retrahant, seu contrarium suadeant, etiam sub excommunicationis sententiae poena districtius, ùt praefertur, inhibemus, decernentes, irritum, et inane, quidquid secus super his â quocumque quavis auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari, non ob stantibus constitutionibus, et ordinationibus Apostolicis, ac dicti Ordinis juramento, confir-matione Apostolica, vel quavis firmitate roboratis, statutis, et consuetudinibus, nec non omnibus illis, quae dictus Sixtus Praedecessor praeinsertis litteris voluit non Pars secunda 198 terra data est â Deo potestas, ut tantò alacrius Spirituali animarum Saluti incumberent, quantò magis se temporalibus subsidiis provisos esse conspicerent. Illis enim tempo- ribus, dum turcica tyranidis218 in Catholicos saeviret, pastores relictis ovibus fugerunt, et tuta â periculis quaeritabant loca, et si Patribus Franciscanis, quibus tota animarum cura, ut P. Daniel Farlatus supra citatus meminit, incumbebat, hac Apostolica dispen-satione non fuissent provisi, utique et illi ob defectum temporalium subsidiorum illa loca deserere coacti fuissent, et sic tot animae pretioso Christi sanguine redemptae in medio luporum sine Spirituali auxilio relictae mansissent. Hac Apostolica provisione suffultis Fratribus Minoribus, quos turcica saevities ex Bosnia pepulit, plura Coeno-bia per Croatiam, et Sclavoniam excitarunt fideles, qui praesertim ex hac vita degen- Bosnia Seraphica 199 I. Longo prius tempore de introducenda in Provinciam Reformatione Pa- tres ejusdem Provinciae cogitârunt, quam effective introducta fuisset; lego enim in actis Capitularibus, quod Patres congregati in Capitulo Provinciali in Conventu Tersactensi die 28. Aprilis220 anno 1610. celebrato consenserint, ut Reformatio as-sumatur, quod idem in alio Capitulo Provinciali in Conventu Labacensi die 29. Au-gusti 1617. celebrato declaratum extitit; hinc etiam plura statuta in subsequentibus Capitulis condita erant, quae ad ipsam Reformationem viam sternebant, ad quam suscipiendam Patres magis animabat Reformatio introducta in Provinciam Austriae anno 1632. aliasque sub ditione Austriaca sitas Provincias. Zelus quoque, et Divini cultus promovendi studium, ac solicitudo plane extraordinaria Invictissimi, et pien- Pars secunda 200 rium suum, quo, ut omnes ejusdem Ordinis Professores Religiosi intra Suae Augus-tissimae domus ditionum limites unius sint moris, clementissimè anhelat, reperto, quod Provincia Bosnae Croatiae olim dicta, post hac verò ab hoc nimirum Capitulo Generali Carnioliae nuncupanda Observantium methodi existat, pro Caesarea Sua pietate Eminentissimo Domino Alderano S. R. E. Cardinali Cybo Ordinis nostri apud Sanctam Sedem Protectori scripto communicavit instans, ut ex convenientiae motivo, quo suis in statibus Fratres Minores vitae tenore uniformes reddi benig-nissimè omnino cupit Ministro Provinciali, et Diffinitorio jam dictae Provinciae opportune demandetur, quatenus222 suam reliquis Provinciis Strictioris Observan-tiae accuratè studeant uniformare in singulis individualiter, ita commendando, ut si Bosnia Seraphica 201 fungimur, Protectoris, approbamus, et confirmamus, suumque plenarium effectum sortiri praecipimus, et mandamus, ita, ut quicumque eis sese opponere, aut quo-vis modo executionem impedire praesumpserit, poenas rebellium, aliasque arbitrio nostro infligendas incurrat. Non obstantibus etc. Romae 10. Julii 1688. Al. Card. Cybo Protector L. S. Joannes Baptista Rusca. Decretum hoc ad instantiam Suae Caesareae, Regiaeque Majestatis, jus- suque Eminentissimi Domini Cardinalis Cybo Ordinis nostri Protectoris emana-tum, quod 25. currentis mensis Augusti 1688. in hoc Conventu Labacensi, et pleno Pars secunda 202 verim, unde enervo dubium: Cum enim futurum Generale Capitulum Romae in Conventu Aracoelitano in Vigilia Pentecostes hoc anno 1688. celebrandum immi-neret, fuit ob id habitus Labaci congressus Diffinitorialis die 6. Maji, in quo P. Casi-mirus Dimiakovich Custos actualis Custodiatûs Officium propter suas indispositio-nes tamquam impotens eundi ad Capitulum Generale, resignavit, et in ejus locum electus fuit R. P. Bernardus Perne Gvardianus Labacensis, ut sub ARP. Ministro Provinciali in Comitiis Generalibus publicas defenderet theses: dein locum P. Ber-nardi Perne Gvardiani Labacensis P. Paulus Surian Diffinitor actualis, et quia hic Gvardianatum suscepit, votum eo ipso, ùt Diffinitor in Capitulo Provinciali habere non potuit, unde in ejus locum subrogatus fuit ARP. Casparus Beltram Provinciae Bosnia Seraphica 203 patrocinio communiri summopere desideret. Non ejusdem Joannis Baptistae Pro-curatoris Generalis votis hac in re, quantum cum Domino possumus, favorabiliter annuere volentes, eumque â quibusvis excommunicationis, suspensionis, et interdic-ti, aliisque Ecclesiasticis sententiis, censuris, et poenis â jure, vel ab homine quavis occasione, vel causa latis, si quibus quomodolibet innodatus existit, ad effectum praesentium dumtaxat consequendum, harum serie absolventes, et absolutum fore censentes, supplicationibus ejus nomine nobis super hoc humiliter porrectis inclina-ti, de Venerabilium Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium negotiis, et consultatio-nibus Episcoporum, et Regularium Praepositorum, qui Commissarium Generalem praefatum audiêrunt, consilio, decretum supra expressum authoritate Apostolica Pars secunda 204223 tiae, et in Provinciam Bosnae Argentinae anno 1514. Provincia Bosnae Croatiae vocabatur ab anno praedicto usque ad annum 1688. quô anno, dum Provincia ad reformationem transiîsset, et titulum suum mutavit, et quae prius vocabatur Bosnae Croatiae, vocata fuit Provincia Carnioliae, qui titulus confirmatus fuit â toto Gene-rali Capitulo Romae in Conventu Aracoelitano die 5. Junii celebrato anno 1688. sequenti decreto: Attendendo, quod nullus Conventus Provinciae de Observantia Bosnae Croatiae situs sit in Bosna, et quod ex nomine Bosnae Croatiae multae oriuntur aequivocationes, decernit Diffinitorium Generale, non esse amplius vo-candam Provinciam Bosnae Croatiae, sed Provinciam Carnioliae, et sic nominan-dam, et vocandam imposterum statuitur, salvis semper, et in integrum manentibus Bosnia Seraphica 205231 voculam ipsis in nullo praejudiciosam tantas turbas excitârint, quasi de titulo, et dignitate Banali actum fuisset, ubi tamen nec Regno, nec personis particularibus quidquam praejudicii causavit: secundò ob inobedientiam proprio Regi factam, ┬232 etenim Leopoldus Provinciae reformationi, et tituli mutationi totis insistebat viribus, quae, ut firma persisterent non tantùm ad Cardinalem Cybo Ordinis Pro-tectorem Viena sub die 24. Octobri 1692. scripsit, sed etiam D. Nicolaum Erdeödy Banum Croatiae sub dato Viennae die 9. Maji 1691. et 1693. monuit, ut â vexandis Fratribus cessaret, et omnia contra eos attentata revocaret, sed nil minus factum, quam ut obedientia legitimo Regi, et Superiori praestaretur. Ast, quia Reverendis-simus, ac Cl. Dominus Balthasar Kercselich Canonicus Zagrabiensis in Notit. prae- Pars secunda 206 exigentia iterata, nihil curae operaeque ommittere vellet, quo rejecta quorumdam inquietorum Fratrum sese, velut intelligimus, importunè opponentium repugnantia, supradicta uniformitas ad desiderium nostrum, ipsiusque Reverendissimi Cardina-lis Cybo jussu ordinata, acceptaque, sarta tecta servetur. P. Lazari verò in praecitata Epistola Banum Croatiae edocet, illum non habere causam Provinciae indignandi ratione mutati tituli, et introductae Reformationis, cum mutatio tituli ex aliis, et multò diversis ┬236 motivis sit facta [(?)]237 et Reformatio ex causa aeternae salutis introducta sit. V. Non nego, Croatas apud Summum Pontificem mediante P. Dionysio Pancini Fluminensi Provinciae quidem hujus filio, sed reformationis ejus adver- Bosnia Seraphica 207 causa in verba praecitata eruperit, mei, utpote sincerè historici240 partes esse existi-mo, ut squamas praejudiciorum ab oculis ei aufferam, et mentem Provinciae circa Candidatos Croatas aperiam. Sciat itaque R'mus D'nus Kercselich, quod Provincia nostra Candidatos Croatas, si qui supplicant, lubenti suscipiat animo et vix unquam, aut saltem rarò aliquem rejiciat, imo saepe rejectis Carniolis suscipiat Croatas, licet studio, et aliis qualitatibus inferiores. ┬241 Si verò unus, vel alter reprobatur, aut in studio valde debilis, aut alio defectu sive physico, sive morali laborans, quis sanae mentis inferet: ergo Croatas ad ordinem suscipere nolunt. Si enim Episcopi in studi-is nullum profectum facientes, aut alio defectu laborantes â suscipiendis Ordinibus arceant, et tamen per hoc non sunt alicujus culpae arguendi, eccur id Provinciae Pars secunda 208 VIII. Mortuo prout dixi anno 1705. P. Antonio Lazari Reformationis pro- motore, et Leopoldo I. Romanorum Imperatore, ac Hungariae Rege, ejusdem pro-pugnatore, Croatae denuo causam suscitârunt, et apud Imperatorem Josephum I. pariter et Hungariae Regem institerunt, ut illius mandato Provinciae titulo denuo inseratur nomen Croatiae, qui Croatis gratiam praestare volens intimavit Ministro Provinciali, et Venerabili Diffinitorio Provinciae Carnioliae per benignas litteras sub dato Viennae 6. Junii 1708. gratum ipsi eventurum, si titulo Provinciae nomen Croatiae in satisfactionem Statuum, et Ordinum Regnorum Croatiae, et Sclavoniae iterum praeficeretur, cujus mandato morem gerere, ut par est, volens Provincia, et ut exacerbatos Croatarum sedaret animos decrevit in Capitulo Provinciali in Con- Bosnia Seraphica 209 Catalogus Fratrum ex hac Mortali vita decedentium. Eos tantùm Fratres, qui ex hac vita decesserunt, hic adducam, qui extra Conventus Provinciae extremum clauserunt diem; nam eos, qui in Conventibus mortui sunt, ad calcem cujuslibet Conventûs apponam. 1652. die 27. Junii submersus fuit in flumine Labacensi Rel. Fr' Josephus Ischia clericus. 1655. In mense Junio in Provincia Dalmatiae pie in Domino obiit AVP. Fabianus Widner bis Provinciae Diffinitor. Pars secunda 210 1698. die 15. Aprilis in domo Parochiali in Pöllanck pro Conventu Montis Sancti in collectura existens obiit VP. Marianus Samez, fuit Labaci sepultus ann. 51. Rel. 27. 1699. die 16. Decembris Fianonae in Conventu R. R. P. P. Paulinorum in itinere Tersactum versus obiit MVP. Felix Chiarpei actualis Gvardianus Pisinen-sis ann. 47. Rel. 25. 1700. die 12. Januarii Romae Rel. Fr' Adalbertus Boranich clericus Croata Philo- sophiae studens ann. 23. Rel. 6. 1701. die 15. Februarii in Landstrass AVP. Henricus Fabiani, fuit lector Genera- lis, et anno 1693. Diffinitor Provinciae. Bosnia Seraphica 211 1743. die 17. Julii post comitivam ARP. Provinciali datam usque Labacum, dein redux Sitticii maligna febri correptus post suscepta Ss'ma Sacramenta as-sistentibus duobus ex sua Neostadiensi familia Sacerdotibus, et tot laicis obiît, et ibidem in Communi Religiosorum illius Monasterii sepultura tumulatus fuit MVP. Deodatus Zhebull Concionator, lector Generalis, et Conventûs Neostadiensis Gvardianus actualis ann. 43. Rel. 25. Hic Pater adhuc in Saeculo degens ad Ordinem Cisterciensem Sitticii admitti petiît, cum autem ibidem susceptus non fuisset in vita, ùt mortuus inter eos Fra-tres commorari divina ita disponente providentia voluit ad instar S. Rosae Viterbiensis, quae, cum in Consortium Sanctimonialium Sanctae Mariae Pars secunda 212 1763. die 13. Martii Truto-Brodae in Bohemia VP. Ferdinandus Hueber per sep- tem annos apud legionem Croaticam Sluinensem Capellanus Campestris in domo Parochiali omnibus Ecclesiae Sacramentis munitus piè in Domino obiit, et in hujus loci Ecclesia Parochiali, Parochorumque Crypta sepultus est ann. 43. Rel. 26. 1765. die 1. Maji Petinae in sua Residentia Episcopali piè in Domino obiit Illus- trissimus, et Reverendissimus Dominus, Dominus Bonifacius Josephus Cechotti ex nostra Provincia anno 1741. ad Episcopatum Petinensem as-sumptus, quam Ecclesiam 24. annis felicissime gubernavit aetat. ann. 69. Rel. 51. Bosnia Seraphica 213 1775. die 20. Septembris Tergesti apud R. R. P. P. Cappucinos in collectura pro Conventu Pisinensi existens Sanctissimis Sacramentis provisus obiît VP. Ubertinus Koderman Carniolus ann. 36. Rel. 18. 1778. die 12. Oct. Castrati in hospitio Missionis Scutarensis in Albania Rev. P. Cassianus Kuschovitsch Carn. Neostadiensis, Missionarius Apostolicus ann. aet. phys. 38. Rel. 20. …… 26. Dec. Rev. P. Ivo Znika (fuit in Saeculo Presbyter, et Parochus) Inclytae legionis Ottochanae Capellanus Castrensis, sepultus est Ustae in Bohemia, apud R. R. P. P. Dominicanos ann. 50. Rel. 17. 1779. die 30. Maji Rev. P. Fructuosus Graheg Carn. Labacen. Inclytae legionis 214 [prazna stran] Bosnia Seraphica 215 N'o 10. Pars tertia de Conventibus speciatim I. CONVENTUS I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 216 2'do fuisse Carnuntum Urbem in Pannonia Superiori in ripa Danubii circa Quados sitam: 3'tio nomine Carnunti venire totam Regionem Carnorum, et Carinthiorum. De Carnunte Urbe in Liburnia mentionem facit Livius Hist. lib. 43. c. 1 dicens: Eadem aestate (A. U. C. 583) qua in Thessalia equestri pugna vicêre Romani, legatus in Illyricum â consule (P. Licinio) missus opulenta duo oppida vi, atque armis coegit in deditionem, omniaque iis sua concessit, ut opinione clementiae eos, qui Carnuntem munitam Urbem incolebant, alliceret. Destructa autem Carnunte Liburniae Urbe nomen hoc ad Carnuntum Pannoniae Superioris Urbem transivit, ut ait praelaudatus de Jordan: Carnuntum Urbs Pannoniae circa Quados nomen hoc â destructa jam tunc Carnunte liburnica, una cum praesidio Romano militum Bosnia Seraphica 217 Quia punica lingua cum hebraica multam habet connexionem teste S. Augustino, qui tract. 15. in Joan. ait: Cognatae sunt linguae istae, et vicinae hebraea, punica, et Syra, hinc etiam Phoenices, qui et armis potentes erant, et navigationis inventores dicuntur, hoc nomen Crani saltem celebriores inter illos usurpârunt: ab his dein aliquae Urbes eamdem denominationem sortitae sunt; sic enim in Phoenicia sub Monte Libano est Civitas Carne nuncupata teste Plinio lib. 5. c. 20. Tandem â Ci-vitatibus populus circumvicinus, Crani, et Carni, et ab his integrae regiones Carna, Crana, aut interjecta littera i. Carnia, Crania vocitari coeperunt. V. Postquam itaque Phoenices praedicta nomina ex originali hebraica lin- gua hausissent, et hoc nomine etiam Civitates, ac populos insignavissent, saepius I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 218 Dum verò Octavianus Augustus, qui Romanis imperabat, circa annum 34. ante Christum natum plures Carnioliae partes et anno 15. ante Ejusdem Nativitatem totam suo subjugâsset imperio, posuit, ut in aliis regionibus facere consueverunt Romani, Consulem, seu Praefectum, â quo patria gubernaretur. Quia verò hi Prae-fecti limites suae potestatis aggravando populum excessivis tributis, et non debitis exactionibus saepius transgressi sunt, populum, quin saepius rebellaret, in fraeno continere haud poterant. Carniolia Romanis parebat usque ad annum 400. quando Gothi Pannoniam, Italiam, et ipsam Urbem Romam expugnârunt, quo tempore et Carniolia Gothis subjacebat. Megiserus, Aventinus, et Schönleben post excussum Romanorum jugum Carniolis Bavariae duces jus dixisse ferunt: quibus vero Valva- Bosnia Seraphica 219 III. Circa tempus, quo Carniolia Marchionatus vocari coeperit?, variant scriptores: Compilator Kalendarii Labacensis ponit ejus initium ad A. C. 841. Joan. Georg. Thalberg Carnioliae Marchionatûs initium rejicit, ùt num. praec. insinuavi, ad annum 972. ad tempora videlicet Othonis I. Imperatoris, qui Marchiones limita-neos (vulgò Grenz-Märchgraffen) per Germaniam disposuit. Ast ex hoc argumento D. Thalberg, quod Marchiones limitanei dispositi fuerint per Germaniam, non pro certo inferri potest, quod eo ipso, quod Marchio limitaneus in Carniolia positus fue-rit, Carniolia in Marchionatum elevata fuerit; etenim poterant tunc institui Marchio-nes, prout nunc instituuntur in nostra patria Capitanei Circuli. Quod magis confir-matur ex diplomate Othonis II. Imperatoris, in eo enim, dum Abrahamo Frisingensi I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 220 ctum parte (fors per te) Nobis, et Successoribus nostris, et imperio responsurum, et, ut in Ducatu ipso C. cognatum tuum fidelem nostrum valeas promovere, plenam tibi concedimus [facultatem] potestatem.246 Ad cujus rei memoriam et robur perpe-tuò valiturum praesens privilegium fieri et Bulla aurea typario nostrae Majestatis impressa jussimus communiri. V. Cum superius meminerim, esse tempus incertum, quo Carniolia ad Marchionatus dignitatem elevata fuerit, ex praecitatis Friderici II. Imperatoris litte-ris dubium oritur non contemnendum, an Provincia Carnioliae aliquando Marchio-natus titulo fulserit? Etenim Fridericus in titulo suarum litterarum, quas Friderico Duci Austriae inscripsit, eumdem nominat Comitem, non Marchionem Carnioliae. Bosnia Seraphica 221 residet in Civitate Labacensi Metropoli Carnioliae, Capitaneus circuli inferioris Carnioliae residet Rudolphswerti, alio nomine Neostadii. Capitaneus verò interio-ris Carnioliae residet Adelspergae oppido, quasi in meditullio sui circuli. Longitudo Carnioliae ab ortu usque ad occasum est 30. milliarium, latitudo verò â meridie us-que septentrionem 25. milliarium juxta computationem Valvasorianam continetque circiter 450.000 homines. II. Carniolia est terra montosa praesertim ad Alpes Carnicas, per quas â Carinthia secernitur, et montes Vipacenses, qui videntibus horrorem incutiunt, ferti-les tamen, amoenaeque valles montium arduitatem leniunt, et alicubi densa nemora petras inumbrant, imo et pabulum animalibus praebent sufficiens, pluribi enim ani- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 222 germ. Laakh oder Bischofflakh, Carn. Loka, aut Skoffialoka jacet in Superiori Car-niolia 3. Labacô distans milliaribus, intra duos fluvios Polanschiza, et Sura dictos. Proprium nomen germanicum est Laack, et Carniolicum Loka, dicitur autem etiam germanicè Bischoffslakh, et Carniolice Skoffialoka ex eo, quia in temporalibus sub-jecta est Episcopo Frisingensi, cui eam cum suo territorio donavit Otho II. Impera-tor. Lithopolis germanis Stain, Carn. Camnick civitas sita est in Superiori Carniolia, quam rapidus pertransit, et saepius propter exundationes non cum levi nocumento fluvius Feistriz. Labaco versus Styriam inferiorem 3. removetur milliaribus, Carin-thiacas, et Styriacas partes versus altis obtegitur montibus. Rudolphswertum, alio nomine Neostadium civitas est inferioris Carnioliae germ. Rudolphswert, vel Neu- Bosnia Seraphica 223 Dux Carinthiae, et Carnioliae aedificavit Coenobium anno 1255. distat Labaco 3. mill. Patres Conventuales, seu Minoritae unicam nunc habent Conventum apud S. Joannem in Duino Labacô 13. et Tergesto 2. milliaribus distantem. Patres S. Pauli primi Eremitae habent in Istria tria Coenobia, primum est ad S. Petrum in Sylvis fundatum â Meinhardo Goritiae comite anno 1255. Aliud est ad B. V. Mariam in lacu aedificatum â duobus fratribus Nicolao et Hermano Gutteneker anno 1396. tertium [Klaver nuncupatum]250 non multum distat â Fianona. Pretera sunt 4. Con-ventus Franciscanorum, de quibus suis in locis uberior fiet sermo, et quinque PP. Cappucinorum, primus Labaci, secundus Locopoli, tertius Crainburgi aedificatus anno 1640. quartus Rudolphswerti aedificari coeptus anno 1660. quintus Gurgfel- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 224 tis iter, qui Labacô Tergestum, ac alias Italiae partes et inde Labacum per hunc fluvium merces deducunt. Olim vocabatur Nauportus. Feistriz fl. prorumpit ex Al-pibus Lithopolitanis duobus milliaribus supra Lithopolim, est fluvius rapidus, qui tempore magnae pluviae accurrentibus aquis ex montibus praealtis exundare solet non sine magno incolarum damno, dein 2. milliaribus infra Lithopolim penes Lus-tall in Savum sese immergit. Colapis fl. scaturit non procul â pago Ossiuniz sub monte Gerovensi, dividit Carnioliam â Croatia, Carlostadii recipit ad se Coranam, et Mresnizam fl. qui apud Sissek Croatiae fortalitium Savo fluvio se jungit. Kerka seu Gurca fl. suam originem habet penes pagum Obergurk, et penes Tschadesh infra Runam in Savum influit, abundat piscibus, et praesertim cancris ejus magni- Bosnia Seraphica 225 II. Sunt nonnulli scriptores, qui seducti ab aliquo authore antiquitatum imperito, et non satis diligenti veritatis indagatore mordicus adhaerent illi opinioni, quod Aemona â Jasone condita ibi sita fuerit, ubi ad Quietum fluvium in Istria ex quibusdam non satis notis ruderibus civitatula quaedam circa tempora Caroli M. excitata est, et hodie dicitur Civitas nova, Italice Cittanova. Quam opinionem per immanem errorem, ut loquitur Cluverius, introductam solidis argumentis refutat D. Schönleben in sua Aemona vindicata, ubi tum ex antiquis Geographis, historiis, itinerariis, et inscriptionibus cum authoritate recentiorum scriptorum evidenter pro-bat, antiquam Aemonam in loco, in quo hodiernum Labacum est, stetisse. Fuisse ta-men magis protensam Schishkam versus, pagum uno quadrante Labacô distantem, I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 226 nominis fluvius, pars superior ad superiorem, inferior ad inferiorem reponitur Car-nioliam. Est in Civitate domus Provincialis, in qua convocari solent Statuum Co-mitia ex quatuor Ordinibus conflata, quorum primus Ecclesiasticis constat perso-nis, nimirum Episcopis Labacensi, Frisingensi, Brixiensi, Tergestino, et Petinensi, Praelatis Sitticensi, ad fontes Marianos penes Landstrass, Vallis jocosae, Praepo-sito Rudolphswertensi, et Canonicis Cathedralis Ecclesiae Labacensis: secundus ex Principibus, Comitibus, et Baronibus: tertius ex Equitibus, seu Provincialibus: quartus demum ex ducalium Urbium Judicibus. Est et sua civibus curia, quae ante aliquot annos alteri anno 1484. aedificata magnis in structurae amplitudine factis impensis suffecta est. Multis praeterea splendidis refulget Nobilium Palatiis, cui Bosnia Seraphica 227 platea nasturtia (Krengasse) et medietate plateae roseae (Rosengasse) in cineres abiît: pars verò remanentis plateae roseae aquam versus in novem consistens domi-bus ex domo J. Antonii Hantsche saponarii erumpente igne die 9. Septembris ejus-dem anni in favillam redacta fuit. Dein anno 1770. die 16. Septembris suburbium Cracoviense igne absumptum fuit, remanentibus domibus penes aquam sitis: ast multò infaustior fuit non solum eidem suburbio dies 18. Junii anni 1774., sed etiam toti Civitati valde formidabilis, etenim circa tertiam pomeridianam exorto denuo in Cracovia incendio etiam domus, penes aquam illaesis persistentibus 6. vel. 7. domibus penes aquam Gradashiza, Tyrnaviam versus incineratae erant. Et quia vehemens illo die flabat ventus, ignis trans aquam ad Seminarium deportatus fuit, I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 228 Celsissimus, et R'mus D. Christophorus Rauber anno 1494. qui primus S. R. I. Principibus adnumeratus fuit. II. Sequuntur aliae Ecclesiae intra Civitatis muros aedificatae, et praeter Ecclesiam Cathedralem numerantur 8. videlicet 1. Ecclesia B. V. Mariae in Coelos Assumptae Ordinis S. Francisci Stric- tioris Observantiae, quae antiquitate omnes alias praecedit, quia verò de ea alibi discurram, hìc eamdem insinuasse sufficit. 2. Est Ecclesia B. V. Mariae insignis Ordinis Teutonici. D. Joannes Thal- berg asserit ad hunc locum fuisse Equites templarios introductos anno 1167. et Ecclesiam dein anno 1292. superaedificatam, et dein subinfert: Anno 1313. Tem- Bosnia Seraphica 229 quo anno â Ferdinando Imperatore in hunc locum alma Societas Jesu introducta fuit, ibique excitato Gymnasio, et Collegio etiam antiquam, quia parva nimis erat, Ecclesiam diruerunt, et novam aedificârunt, quae hodie adhuc visitur: primum la-pidem consecravit, et posuit Celsiss. et R'mus Princeps, et Episcopus Labacensis Thomas Chrön die 1. May anno 1613. beneficium consecrationis obtinuit ab eodem Episcopo die 15. Novembris anno 1615. In hoc Collegio morabatur Inclyta Societas non absque magno studiorum incremento usque ad annum 1773. quo anno â Cle-mente XIV. Pontifice maximo ex Ordine Minorum ex causis eidem tantùm notis per Bullam incip. Dominus ac Redemptor noster Jesus Christus, [Princeps pacis]253 a Propheta praenuntiatus datam Romae die 21. Julii (quae hic Labaci die 29. Sep- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 230 2. Secundo loco occurrit Ecclesia sub titulo B. V. Annuntiatae Ordinis Eremitarum S. Augustini. Quo anno P. P. Augustiniani introducti fuerint? variant scriptores: sicut et circa aedificationem Ecclesiae S. Martini in suburbio S. Petri, olim S. Joannis dicto. D. Joannes Thalberg in sua Epitome Chronologica asserit: quod D. Hermanus Comes Cilejensis aedificaverit extra Civitatem Ecclesiam S. Martino Episcopo et S. Joanni Baptistae sacram anno 1407. et anno 1425. eamdem tradiderit P. P. Augustianis officiandam: ê contra D. Valvasorius dicit: fuisse Ec-clesiam S. Martini aedificatam anno 1366. et anno 1409. fuisse jam ibidem Priorem P. Joannem Saichenbach. Vides inter hos duos patriotas discordantiam, unus ait Ecclesiam S. Martini esse aedificatam 1407., alter anno 1366., unus dicit R. R. P. Bosnia Seraphica 231 4. Anno 1648. pro monasterio, et Ecclesia Sanctimonialium Ordinis S. Clarae primus lapis jactus fuit fundatore perillustri Domino Michaele Hiller J. U. D. et Nobili Provinciali, qui sine haerede decedens in suo testamento in hunc pium finem 60000 f. legavit. Ecclesia anno 1656. Consecrationis beneficium percepit, et anno sequenti videlicet 1657. die 23. Decembris quatuor Moniales ex Monasterio Locopolitano videlicet Dominam Mariam Lukantschitschin Abbatissam, et Domi-nas Ursulam Herzogin, Theresiam Stichin, et Joannam Rambschislin ARP. Sigis-mundus Beltram Ordinis Minorum Provinciae Carnioliae Minister Provincialis ex mandato Caesareo introduxit, contra quem actum Episcopus Romae protestatus, et ibi causa in ejus favorem decisa eas de novo solemni pompa reintroduxit anno I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 232 D. O. M. Hic jacet D. Jac. de Schellenburg Carn. Patr. qui obiit an. 1715. die 1. Men. Feb. et Catharina ejus conjux quae fatis cessit an. 1732. die 26. men. Jun. Fundatores Monast. Socie. S. Ursulae Bosnia Seraphica 233 quod Ecclesia P. P. Minorum Conventualium aedificari coepta fuerit Imperante Ruperto anno 1403. et anno 1412. suam perfectionem attigerit, et vocatam fuisse B'mae V. Mariae in Caelos Assumptae, et hoc deducit ex fornice chori, ubi pic- tor in renovatione picturae ex inadvertentia pro anno 1412.257 posuit 1012. cifra & autem denotat apud antiquos idem ac 4. Si Valvasor loquitur de reparatione Ec-clesiae Franciscanis jam Labaci existentibus, prout ex ipsiusmet verbis desumitur, ubi dicit: bey erneüerter übermahlung, lubens admitto, eo anno potuisse Ecclesiam refici. Si vero D. Valvasor loquitur de primo Conventûs, et Ecclesiae aedificio, ac introductione Fratrum Minorum, id â veritate alienum esse multipliciter demonstro: et imprimis ex ipso Valvasorio, qui eod. lib. in descriptione Civitatis Labacensis I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 234 gaistlichen Hn Pruder Steffan zu den zeiten Gardian zu Layb' und dem Convent daselbs Sand Francisci orden, und allen ihren Nachkohmen … der geben ist nach Christus geburd drenzehen hundert Jar, darnach in dem Sechs, und Sibezigisten Jar des nästen Sontags Vor Sand Gallen tag. Similes donationum litterae extant etiam de annis 1378. et 1387., quas hìc, ut brevitati consulam, adducendas haud ne-cessariò duxi, cum ex mox allegatis aliunde luculenter pateat, quod hic Conventus etiam praecesserit annum 1375. quia eo anno jam nominatur Gvardianus, qui utique non fuisset nisi in aliquo Conventu formato; debitum Religiosorum numerum, cui praeesset, sibi subjectum habuisset. III. Viso itaque, quod Franciscani non tantùm ante annum 1403. sed etiam Bosnia Seraphica 235 Quamvis verò votis S. Antonii non fuerit mox delatum, et introductio Francisca-norum primò post ejus ex hac vita transitum peracta fuisset, potest tamen dici eo instante fuisse Franciscanos introductos eò vel maximè, quod mox anno post ejus solemnem canonizationem Franciscani Labacum advocati fuerint. Videntes nam-que Cives Labacenses miraculorum, quibus almus coruscabat Confessor, splendo-rem, et tam solemnem anno ab ejus obitu nondum transacto in Divorum Catalogum inscriptionem, nefas putârunt ejus petitioni ipsis, in vivis dum ageret, factae non obsecundare, quapropter anno ejus canonizationem sequente 1233. Fratres Minores juxta vota S. Antonii, ut ejusdem patrocinium tantò efficacius experiri valerent, ad suam Civitatem advocârunt, quibus praedictam S. Philippi Ecclesiam donarunt, ac I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 236 Provincias, et non tantùm per Italiam, sed etiam Galliam, Hispaniam, aliasque mun-di partes in immensum propagaretur, promotoribus vel maximè Sanctis Bernardino Senensi, Joanne de Capistrano, et Jacobo Piceno, dicto de Marchia, quorum vir-tutum splendoribus, vitae sanctimonia, Caelesti doctrina, et miraculorum multitu-dine, quae Deus per servos suos operari dignatus est, plurimi allecti non tantùm ê saeculo venientes, sed et ex ipsis Conventualibus Fratribus non pauci, qui privi-legiis Pontificiis innixi vivebant, huic novellae, sed observantiâ antiquae familiae nomen dabant. Fuit huic familiae datus peculiaris Commissarius â P. Gulielmo de Casali Ministro Generali anno 1438. Dein verò multiplicato Observantium numero Eugenius IV. suis litteris incip. Ut Sacra Ordinis Minorum Religio dat. Romae Bosnia Seraphica 237 quos inhabitabant, deesset numerus ad constituendam familiam requisitus, factum est, ut plures eorum Conventus illis alio translocatis, Fratribus Minoribus de Ob-servantia auctoritate Supremorum terrae Principum incolendi traderentur. Quorum vestigiis inhaerendo Excel'mus D. Wilhelmus ab Aversperg Supremus Ducatûs Car-nioliae Capitaneus, cum videret, quod Conventus Labacensis Minorum Conventua- lium ruinam minetur, ipsique Fratres adeo imminuti sint, ut subinde vix quinque265 inhabitarent, per quod et cultus Divinus, et regularis disciplina necessariò remitti, et dissipari debebant, instanter petiît â Friderico III. Romanorum Imperatore, ut Fratres Conventuales ex Conventu Labacensi amoverentur, et illorum loco Patres Observantes Provinciae Austriae introducerentur. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 238 instrumento continetur praedicti Commissarii videlicet R'mus D'nus Nicolaus Caps Episcopus Ypponensis, et Excel'mus D'nus Wilhelmus ab Aversperg Capitaneus Pro-vinciae Carnioliae Conventum Labacensem sibi extradi fecerunt die 27. Augusti 1491. prout ex ipso traditionis, et receptionis instrumento, quod ex Originali fideli-ter transumptum adnecto, magis patet, estque hujus tenoris: In Nomine Domini Amen. Anno Nativitatis ejusdem Millesimo qua- dringentesimo nonagesimo primo indictione nona die verò Sabbati vigesima sep-tima mensis Augusti horâ tertiarum de mane, vel quasi Pontificatûs Sanctissimi in Christo Patris, et Domini nostri Domini Innocentii Divina providentia Papae VIII. anno octavo: in Monasterio beatae Mariae Virginis Ordinis Sancti Francisci Bosnia Seraphica 239 N'o 11. aliàs dictum Ordinem S. Francisci professum, negotii quoque, et expeditionis in-frascriptae tam â dicta Imperiali Majestate, quàm â Venerabili, et Religioso Patre, et Domino, Domino Georgio de Graz Provinciae Austriae Ordinis Sancti Francisci Fratrum Conventualium Ministro, et Provinciale, etiam de Patrum omnium Ordi-nis, et Provinciae praedictorum assensu Commissarium ad infrascripta specialiter deputatum, ibidem praesentem, et personaliter constitutum, prout de suae Com-missionis, et expeditionis facultate tum in dicti D. Imperatoris, tum etiam praefati Patris Ministri litteris, de quibus infra fit mentio, clarè constare videtur, vulgaribus linguae teutonicae verbis, vel his in effectu similibus publicè allocutus fuit, et ei- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 240 perialis Majestas objecit illud, quod per Antecessorem suum Ministrum immediate praecedentem de Monasterio in Judenburg factum fuisset, ubi idem Minister abs-que consilio, scitu, et assensu Patrum dictae Provinciae sibi Monasterium ipsum dedisset, et se in eo Suae Majestati obedientem exhibuisset, et si idem Minister ad hoc faciendum habuisset facultatem, etiam ipse hoc facere, et sibi cum dicto Monasterio Laybacensi absque assensu Patrum complacere posset, ipsa etiam Im-perialis Majestas dicto Domino Ministro ulterius objecit, se habere Bullas, et fa-cultates Apostolicas non solùm illud, quinimo plura Monasteria in suis terris, et dominiis haereditariis constituta eripiendi, et illa reformari faciendi, quas quidem facultates vellet ipsa Imperialis Majestas ob dicti Ordinis favorem suspendere, et Bosnia Seraphica 241 et propositis idem Dominus Wilhelmus de Aversperg coram praefato Reverendo Patre, et Domino, Domino Nicolao Episcopo Suffraganeo, et Commissario, cui pro expeditione infrascripta plena, ùt praemittitur, est data facultas, dictae Impe-rialis Majestatis litteras vulgari theutonico scriptas, et ipsius Imperialis Majestatis voluntatem exprimentes, sanas, et illaesas in omnium, et singulorum testium, et personarum praedictarum, et nostrorum Notariorum infrascriptorum praesentia in publicum produxit, et easdem alta, et intelligibili voce legi fecit, quarum tenores de dicto vulgari theutonico in linguam, et litteram latinam translati sequuntur de verbo ad Verbum, et sunt tales: Fridericus Dei gratia Romanorum Imperator etc. nostro dilecto, fideli Wil- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 242 publicare fecit, quarum tenores de verbo ad verbum sequuntur et sunt tales: Frater Georgius de Grez Provinciae Austriae Minister salutem plurimam. Devoti Fratres! notum vobis, et singulis de Conventu Laibacensi facio, quod Re-verendus in Christo pater, et Dominus, Dominus Nicolaus Episcopus Ypponensis, Suffraganeus Ecclesiae Gurcensis habet â me, et Provincia omnem authoritatem, et facultatem agendi, et disponendi cum Conventu Laibacensi, cum omnibus, et sin-gulis rebus mobilibus, et immobilibus ad ipsum Conventum spectantibus juxta ar-bitrium suum, et secundum compactata cum Serenissimo Caesare, et cum Domino Wilhelmo de Aversperg facta, et tractata. Volo igitur vos sibi in omnibus obedire, et agere juxta sui mandatum et arbitrium. Ex Wels die Saturni ante Bartholomaei Bosnia Seraphica 243 dicti Domini Wilhelmi de Aversperg dictis, actis, productis, propositis, et responsis contentus Judici, Consulatui, et Juratis Civitatis Laibacensis suprascriptis, praeno-minatorum omnium, et singulorum Dominorum testium, et nostrorum Notariorum infrascriptorum praesentia dixit, et eosdem petiit, quid eis de fixis redditibus dicti Monasterii agendum videatur? ut suum in eo animum explicarent, dicti Domini Judex, Jurati, et Consules ad haec deliberatè responderunt, quod sicut Imperialis Majestas in suo conceperit animo, cum dicto Monasterio, et ipsius Monasterii fixis, et fundatis redditibus agendum nihil habeant, ex adverso dicere, sed volunt, quan-tum in eis est, ipsius Majestatis decretis obedienter parere: attamen petierunt, quod fundationes in dicto Monasterio factae, et Fratribus ipsius Monasterii ad peragen- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 244 Dominos Lectorem, Gvardianum, et Conventum contracta, quae se ad libras dena-riorum viginti tres extendunt, solvantur, ipsis etiam lectori, Gvardiano, et Fratribus praedictis, quousque alia eorum Monasteria attingere, et aggredi possint, cum ex-pensis convenientibus, et Fratribus illis, qui Monasterium, de quo eis pollicitum est, hìc expectare voluerint, cum decenti hospitio debeat provideri. Ad quae dictus Do-minus Wilhelmus de Aversperg nullam fecit contradictionem: imo, quod haec om-nia absque omni contradictione fieri, adimpleri, et observari debeant, fidem fecit, quibus omnibus, et singulis, prout praemittitur, peractis dictus Reverendus Pater, et Dominus, Dominus Nicolaus Episcopus, Suffraganeus, et Commissarius dictorum suorum mandatorum vigore, Monasterium suprascriptum Laybaci ex supranomi- Bosnia Seraphica 245 manibus, et potestate sibi, ùt praemittitur, assignatum, ad dictae Imperialis Ma-jestatis manus, et potestatem recepit, et assumpsit, et insuper spopondit, et pro-misit, velle cum eodem Monasterio agere, facere, et disponere juxta, et secundum dictae Imperialis Majestatis desideria, et juxta mandata, et Commissiones sibi ab eadem Imperiali Majestate desuper data, facta, et commissa fraude, et dolo semotis quibuscunque. Super quibus omnibus, et singulis praemissis, tum praefatus Reverendus in Christo Pater, et Dominus, Dominus Nicolaus Episcopus Suffraganeus, et Commis-sarius, tum etiam dictus Magnificus Dominus Wilhelmus de Aversperg Capitaneus, et Commissarius substitutus dictae Imperialis Majestatis, et suo nominibus nos No- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 246 busque aliis, et singulis praemissis, dum sic, ùt praemittitur, agerentur, et fierent, unà cum suprà scriptis testibus, et discreto Viro Petro Jankovitsch Clerico Laibacensi etiam dicta Auctoritate Imperiali Notario publico, et in causa suprà scripta Connotario, et unà cum Scriba suprascripto praesens interfui, eaque sic fieri vidi, et audivi. Ideoque hoc praesens publicum in-strumentum supra scriptos processus in se continens etiam pro parte mea in notam recepi, et exinde confeci, illudque per alium fidelem, me tunc aliis arduis praepedito negotiis fideliter scriptum propria mea manu sub-scripsi, publicavi, et in hanc publicam formam redegi, signoque, et nomine meis solitis, et consuetis, unà cum dicti supra scripti Connotarii subscrip- Bosnia Seraphica 247 In Nomine Domini. Amen. Anno Nativitatis ejusdem Millesimo quadrin- gentesimo nonagesimo primo, indictione nona, die verò Martis, secunda mensis Septembris hora terciarum de mane, vel quasi, Pontificatus Sanctissimi in Chris-to Patris, et Domini Nostri, Domini Innocentii divina providentia Papae octavi anno octavo in Ecclesia Monasterii beatae Mariae Virginis Ordinis S. Francisci de Conventu Civitatis Laybacensis coram Venerabilibus, Honorabilibus, Nobilibus, Sapientibus, et providis viris, et Dominis Nicolao Podn Canonico, et Venerabilis Capituli Cathedralis Laybacensis Procuratore, Christophoro Nosicza etiam in ea-dem Ecclesia Canonico Mathia Puch, Gregorio Kresnitsch, Nicolao Sparaviz, et Gregorio Kyecz in dicta Ecclesia Vicariis praebend. Marino Hussez Monasterii I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 248 norum de Conventu Provinciae Austriae Minister, et Provincialis de Patrum Om-nium Ordinis, et Provinciae jam dictorum, Custodum, Gvardianorum eapropter specialiter congregatorum assensu, et voluntate dicto Serenissimo Domino, Do-mino Imperatori ad Suae Majestatis vota, et desideria dictum Monasterium bea-tae Virginis Ordinis Sancti Francisci Laybaci, ex suis, et dictorum Patrum Ordinis Sancti Francisci de Conventu Provinciae Austriae manibus, et potestate non coactus liberè dederit, et dictae Imperialis Majestatis votis, et desideriis, ut suum optatum possint, et debeant in eo sortiri effectum, paruerit, pro quo eadem Imperialis Majes-tas sibi scripserit, et in hujusmodi suprascriptis specificaverit, quod Pater Minister, ac Patres, et Fratres Custodes, Gvardiani Monasterium praefatae Provinciae Aus- Bosnia Seraphica 249 assignare deberet, ita, et taliter, quod Patres, et Fratres jam dicti de Observantia, et eorum Successores Monasterium praedictum in pacifica, et quieta possessione perpetuis futuris temporibus absque postulatione, et requisitione omnis juris â toto dicto Ordine Sancti Francisci de Conventu, praesertim Provinciae Austriae habere, tenere, et possidere, et in illo vota sua Altissimo reddere deberent, prout haec om-nia in processibus totius expeditionis hujusmodi, et instrumentis publicis desuper confectis (ad quos, et quae se dictus Dominus Wilhelmus de Aversperg retulit, et refert, et hìc habere voluit, et vult pro expressis) clariùs, et specialius continetur. Et insuper idem Dominus Wilhelmus de Aversperg Capitaneus praeno- minatum Patrem Alexandrum adhuc ibidem praesentem, et personaliter constitu- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 250 statis, et ad facultatem sibi â dicto Patre Ministro specialiter factam Monasterium ipsum Laybaci ipsi Domino Wilhelmo de Aversperg absque omni liga, et impe-dimento dederit, et assignaverit. Ipseque Dominus Wilhelmus de Aversperg, ut Monasterium ipsum reformare, et illud cum Patribus, et Fratribus Ordinis Sancti Francisci de Observantia dictae Provinciae Austriae replantare, ipseque Patribus, et Fratribus de Observantia illud tradere et assignare posset, et valeret, Patresque, et Fratres de Observantia hujusmodi Monasterium ipsum nunc, et in antea perpetuis futuris temporibus in quieta, pacifica, et integra possessione, et absque impedimen-to, et omnis juris instantia â toto dicto Ordine de Conventu Provinciae Austriae habere, tenere, et possidere, et in eodem vota Religionis Suae Altissimo persolve- Bosnia Seraphica 251 Alexandro pro se ipso, et pro omnibus Patribus, et Fratribus Ordinis Sancti Fran-cisci de Observantia dictae Provinciae Austriae, absque omni obstaculo et impedi-mento liberè, et absolutè ad ipsius Patris Alexandri, et per eum omnium aliorum Patrum, et Fratrum de Observantia Ordinis, et Provinciae praedictorum manus, et potestatem, cum nudis, et solis ipsius muris, tectis, et aedificiis tradidit, et as-signavit. Ipseque Pater Alexander pro se ipso, et pro omnibus aliis Patribus, et Fratribus de Observantia Ordinis, et Provinciae suprascriptorum traditionem, et assignationem de dicto Monasterio beatae Virginis Laibaci dictis, ùt praemittitur modis, et forma factas, ratas, et gratas habuit, et Monasterium ipsum sibi sic, ùt praemittitur, datum, et ad finem, et effectum suprascriptum assignatum, ad suas, I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 252 Austriae nominibus, requisiêrunt me Notarium publicum infrascriptum, ut ipsis unum, vel plura, publicum, seu publica conficerem instrumentum, seu instrumenta. Acta sunt haec sub anno, indictione, die, mense, horâ, et Pontificatu, ac loco, quibus supra, praesentibus ibidem testibus suprascriptis. Et ego Gregorius Pheilschmid Clericus Laybacensis publicus Sa- cra Imperiali auctoritate Notarius, actorum quoque suprascriptorum coram Magnifico, et Generoso Domino, Domino Wilhelmo de Aversperg Barone, nec non Serenissimi, et invictissimi Principis, et Domini, Domini Fride-rici divina favente clementia Romanorum Imperatoris Semper Augusti, Hungariae etc. Regis, nec non Austriae, Styriae, Carinthiae, et Carniolae Bosnia Seraphica 253 Hungariae etc. Regis, nec non Austriae, Styriae, Carinthiae, et Carniolae etc. Ducis Consiliarius, Camerarius, et in dicto Ducatu Carniolae Capitaneus, negotii quo-que, et expeditionis infrascriptae â dicto Serenissimo Domino nostro Imperatore, et Venerabili, et Religioso Patre Domino Georgio de Graz Ordinis Minorum Sancti Francisci Provinciae Austriae Ministro, et Provinciale, per medium Reverendi in Christo Patris, et Domini, Domini Nicolai Caps Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopi Ypponensis, et Ecclesiae Gurcensis Suffraganei, dictique Domini Geor-gii Ministri, et Provincialis, Commissarii ad infrascripta specialiter deputati, Com-missarius substitutus specialiter deputatus, et ab eisdem ad infrascripta potestatem habens, prout de hujusmodi mea facultate in processibus, et instrumentis publicis I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 254 Dominum Nicolaum Episcopum Suffraganeum, et Commissarium modis, et forma in ejusdem Domini Episcopi, et Commissarii processibus, et instrumentis publicis desuper confectis, contentis, ad quae te refero, traditum, et assignatum, ad illud dictis perpetuis temporibus absque impetitione, molestatione, perturbatione, et omni juris, et facti instantia Ministri, et Provincialis, et Patrum omnium Provinciae Austriae Ordinis Sancti Francisci de Conventu supradictorum praesentium, et fu-turorum de meis manibus et potestate in, et ad suas, et omnium Patrum, et Fratrum de Observantia dicti Ordinis Provinciae Austriae manus, et potestatem recipere, et illud juxta statuta, ritus, et ordinationem Ordinis Sancti Francisci de Observantia habere, tenere, regere, et gubernare, possidere, et in eodem vota sua Altissimo red- Bosnia Seraphica 255 vere, et alia facere, et observare possent, et valerent, prout haec in processibus, et instrumentis praedictis super toto ipso negotio confectis, et sibi per me expositis, et declaratis dicuntur contineri, quod unà cum praenotatis Patribus, et Fratribus tunc ibidem praesentibus, et absentibus praescriptum Monasterium Laybacense Ordinis Sancti Francisci cum solis muris, tectis, et aedificiis ipsius ad instantias, et Com-missiones dictae Imperialis Majestatis, ex manibus, et potestate meis, in, et ad suas, et Patrum, et Fratrum omnium Ordinis Sancti Francisci de Observantia dictae Pro-vinciae Austriae manus, et potestatem libenter recipere, et in his non tantùm meis, verùm etiam dictae Suae Imperialis Majestatis expeditionis negotii hujusmodi di-rectoris precibus, votis, et instantiis obtemperare velit, et intendat, si illud sibi, et I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 256 liter Monasterium ipsum habere, tenere, regere, possidere, et gubernare, et in eo-dem Officia debita, laudesque, et orationes devotas perficere, et non solùm in dicto Monasterio Laybaci, verùm etiam per totam Provinciam Austriae in singulis eorum Monasteriis de Observantia per assiduas Patrum, et Fratrum hujusmodi orationes pro donis, et gratiis Sacro eorum Ordini per dictam Imperialem Majestatem tam salubriter factis, et pro Suae Imperialis Majestatis longiori, salubri, et felici statu, et vita, et pro omnibus illis, qui pro negotii hujusmodi expeditione, quod ad hos fines pervenerit, et Monasterium ipsum sit dicto ipsorum Ordini datum, et attributum, operas suas dederunt, et impenderunt, etiam pro hujus Civitatis Laybacensis, et totius ipsius populi, nec non communi omnium pauperum, et divitum totius patriae Bosnia Seraphica 257 L. Signi Et Ego Gregorius Pheilschmid Clericus Laybacensis publicus Sacra Im- periali auctoritate Notarius, actorum quoque suprascriptorum coram Magnifico, et Generoso Domino, Domino Wilhelmo de Aversperg Barone, nec non Serenissimi, et invictissimi Principis, et Domini, Domini Friderici divina favente clementia Ro-manorum Imperatoris Semper Augusti, Hungariae etc. Regis, nec non Austriae, Styriae, Carinthiae, et Carniolae Ducis etc. Consiliario, Camerario, et in dicto Duca-tu Carniolae Capitaneo, et Commissario suprascripto, Scriba, quia dictis locutioni, propositioni, petitioni, traditioni, et ejusdem receptioni, et promissioni, omnibus-que aliis, et singulis praemissis, dum sic, ùt praemittitur, agerentur, et fierent, unà I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 258 dicta, eorum redditus, et proventus prius dicto Monasterio, Gvardiano, et Conven-tui appropriati ad Monasterium, quod ipsis Fratribus vice, et loco dicti Monasterii assignabitur, sequi debere, spopondit, ad effectum, ut fundationes aliàs in eodem Monasterio factae, in alio assignando loco, sive Monasterio perficiantur. Haec sunt verba â Reverendo in Christo Patre, et Domino Episcopo Nicolao Caps Commissa-rio, ex parte P. Ministri Provincialis Custodum, et Gvardianorum Ordinis S. Fran-cisci Conventualium in expeditionis negotio praedictae prolata: cui etiam D. Wil-helmus de Aversperg ex parte Suae Imperialis Majestatis in eodem negotio Com-missarius consensit, ac praeter nudos muros, tecta, et aedificia nil aliud exigebat sive de bonis mobilibus, sive immobilibus ad praedictum Monasterium Labacense Bosnia Seraphica 259 translocationem, et Fratrum Minorum de Observantia in illorum locum introduc-tionem, aliaque circa idem negotium actitata anno praedicto confirmaverit, sed nec tenorem, nec initium praedictarum litterarum adducit. Ego quoque inter alias Ar-chivii Scripturas desideratas minime reperi: ex hoc tamen haud sequitur, praedictas translocationem Conventualium, et introductionem Observantium absque authori-tate Apostolica, et consensu Pontificio factas fuisse, tum, quia terrae Principes eo tempore in negotiis, et rebus Ecclesiasticis se non immiscebant, nec ullam circa loca Sacra, et bona Ecclesiarum, aut ipsas Ecclesias dispositionem facere solebant absque praehabito Sedis Apostolicae beneplacito, tum vel maximè, quia Impera-tor Fridericus, dum Monasterium Labacense Fratrum Minorum Conventualium ab I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 260 dare, et cedere unanimiter consenserunt, et suum consensum scripto exaratum ex Capitulo suo in Conventu Claustroneoburgensi celebrato huic Provinciae manifes-târunt sub die 15. Aprilis anno 1559. in hunc modum: Salutem sempiternam exoptat Reverendae Paternitati. Litteras vestrae Re- verendae Paternitatis ego, et non ego tantùm, sed etiam nostrum Capitulum Provin-ciae Austriae modo accepimus, ex parte duorum locorum nostrorum videlicet No-vae Civitatis, et loci nostri Civitatis Labacensis, quae duo loca Reverenda Paternitas vestra, unà cum aliis Patribus vestris â nobis petivit, ea vobis donare in tanta vestra necessitate. Ad hoc ergo respondit totum nostrum Provinciale Capitulum dicens: in quantum in nostra potestate est, consentimus vestrarum Paternitatum petitionibus, Bosnia Seraphica 261 expeditis desuper litteris â toto Capitulo Generali subscriptis, et majori Ordinis si-gillo munitis sub die 17. Maji anno 1559. quas ex Originali decerptas adfero, sicque sonant: In Christo sibi charissimis Reverendis Patribus Ministro, et Diffinitoribus Provinciae Bosnae Croatiae Ordinis Minorum Observantium FR Franciscus Zamo-ra totius ejusdem Ordinis Generalis Minister, et Servus salutem. Quum enim, prout didicimus, duo loca Novae Civitatis videlicet, et Labaci vestrae assignentur, et dentur Provinciae: si idque absque nostro consensu venire nolueritis, maximeque conferat vestrae Provinciae illos acceptare. Idcirco Nos ves-trum profectum, et divini cultus augmentum, nostraeque Religionis propagationem I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 262 brato in Commissarium Generalem Cismontanae familiae electus, et anno 1590. in Generali Congregatione in Civitate Neopolitana, ex qua amanavit praecitata sub- scriptio, habita,271 in eodem officio ex dispensatione Summi Pontificis, denuo elec-tus, seu confirmatus fuit, post 31. anni evolutionem â prima praefati Instrumenti ex-peditione, in eodem propria manu subscriptus reperiatur. Ego salvo meliori judicio crederem, quod eo tempore emerserit aliqua de legitima praedictorum Conventuum â Provincia Austriae traditione, et ad Patres Provinciae Bosnae Croatiae devolutio-ne, controversia, praesertim, quia Religiosorum vix unus, vel alter in dicto Con-ventu morabatur, propter ingravescentem Lutheri sectatorum persecutionem: ut autem Patres legitimam demonstrarent possessionem, submiserunt suprascriptum Bosnia Seraphica 263 N'o 12. ac ad meridiem communis platea majorem prohibent extensionem, interpellârunt Patres Societatis Jesu Serenissimum Archiducem pro loco commodiori: eapropter anno sequenti 1597. eis assignatum fuit Xenodochium Caesareum ad S. Jacobum, illud verò ad hunc Conventum translatum fuit. II. Patres igitur Societatis Jesu vix uno anno in Conventu hoc habitâsse dignoscuntur, nam anno 1596. introducti sunt, ùt testatur testis ocularis Thomas Chrön tunc Decanus Capituli Cathedralis Ecclesiae Labacensis, et anno 1597. ad S. Jacobum in Nosocomium Caesareum translati erant, ut contendit Valvasorius, unde perperam aliqui asseverant, eos duobus annis in hoc Conventu commoratos I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 264 discesserint, ut denotant illa verba: Monachis extinctis, nisi mavis dicere, eos fuisse Labaci, aut in vicinia, sed dispersos apud singulares benefactores, qui genua coram Baal non curvaverunt, delituisse, ùt P. Franciscum Casteluzzi, qui his turbulentis temporibus Gvardianus Labacensis fuit, apud D. Jacobum Abbatem Sitticensem moratum fuisse legimus. Tertiò: Patres Societatis Jesu non fuisse longo tempore in Conventu Franciscanorum, prout innuit illud moxque, quod certò ad longioris tem-poris moram minus ad duos annos, ùt aliquibus placet, extendi potest. Quartò: dum Patres Societatis Jesu ad S. Jacobum migrâssent, fuisse Xenodochium Caesareum ad hunc Franciscanorum Conventum positum, ibique perstitisse usque ad annum 1612. ùt postea videbitur. Bosnia Seraphica 265 fugter weiß Ihme Vorhalten solle, gehorsambst bittet, was auch an Vnß der Ehrwür-dige Fürst, unser Rath, und lieber, Andächtiger Thomas Bishoff zu gemelten Lay-bach Von 9. dito scheinenden Monaths Julii in gehorsamst gelangen lassen, das hast du ob den Einlaagen deütlicher zu Vernehmen. Befehlen dir darauf genedigst, das du Vnserer I. O. Regierung, und Cam- mer hierüber deinen fürderlichen bericht, und rätliches gutachten sambt dem Eins-hluss zukommen lassest. Graz den 24. Julii 1609. II. Quo tempore Franciscani Conventum Labacensem deseruerint, et de- nuò incolere coeperint? quamvis clarè non constet, conjectura tamen non temnenda I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 266 Uns demnoch hiemit weiter also mit gnaden resolvirt, das durch Eüch gesambt ein gelegene wohnung, oder haus so hernach zu einen rechten Spital erbaut, und accomodirt werden kunte, außzusuchen, und volgunds, wo dergleichen gelegenheit vorhanden, vor die arme Spitaler erhandelt, auch sie darein losirt werden sollen … dan an dem beschicht etc. Graz den ersten tag Julii A'o 1612. IV. Eodem adhuc mense, et anno emptae erant mox ex adverso Coemeterii nostri duae domus, ad quas incunctanter translatum fuit Xenodochium Caesareum, sicque Conventus solis Franciscanis inhabitandus relictus fuit, prout ex Rescripto I. A. Camerae ad D. Bernardinum Barbo Vice dominum Graecii sub die 23. Ju-lii 1612. emanato patet, ex quo ad rem pertinentia excerpo, et subjicio sequentis Bosnia Seraphica 267 rali Capitulo Aquilae 17. Maji anno 1559. celebrato. Subscripto, et firmato, quam traditionem P. Thomas â Massa Commissarius Generalis Cismontanus per suam ad idem Instrumentum anno 1590. subscriptionem ratam habuit, et confirmavit, non obscurè eruitur: quia verò non multum post tempus ad Conventum P. P. Societatis Jesu, et post illos Xenodochium Caesareum collocatum fuit, spe decidebant obti-nendi dictum Conventum. Dum verò Patres Provinciae Bosnae Croatiae non sine magnis laboribus Conventum denuo obtinuissent, Patres Austriaci causam resusci-târunt, ac apud praedictum Commissarium Nationalem importunis precibus insti-terunt pro dicti Conventus restitutione, quibus permotus P. Bonaventura Daumius Conventum ê potestate Provinciae Bosnae Croatiae eripuit, et Provinciae Austriae I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 268 Austriae illum adjudicavit. Nos, qui antiquas veneramus concessiones, et intellexi-mus, praedictum Conventum Labacensem situm esse in centro praefatae Provinciae Bosnae Croatiae,276 nimisque necessarium eisdem Patribus, maturè considerantes necessitatem praedictae Provinciae Croatiae,277 dictum Conventum Labacensem Bosnae Croatiae278 esse nominamus, atque confirmamus, et volumus illis omnino restitui. Tu verò hujusmodi nostrum Decretum Sanctae Obedientiae merito exequa-ris, seu inviolabiliter exequi facias, et observari mandes. Vale, nostrique memor in tuis orationibus. Datum Romae in Conventu nostro Arae Coeli die 20. Junii 1615. (L. S.) FR Antonius â Trejo Bosnia Seraphica 269 donaverit P. Petro Gvardiano, et Conventui Labacensi unam vineam sub S. Paulo in Alpibus districtûs Vippacensis fer. 6. ante festum S. Bartholomaei. Martinus Farlan legavit anno 1376. Conventui Labacensi, et Gvardiano ejus P. Stephano quamdam vineam sitam in Gottschach, dominica proxima ante festum S. Galli. Anno 1378. D. Joannes Loser donavit Conventui Labacensi unum Cellarium cum pertinentiis penes S. Marcum Vipaci situm in festo S. Pancratii. Anno 1387. D. Thomas Ju-gelb Capitaneus Vipacensis cum sua consorte Catharina donavit Conventui unam vineam in colle dicto Globognu Berdo, et unum Cellarium in Slapp in festo S. Ma-thiae Apostoli. Anno 1417. Ill'mus D. Udalricus Schenk Capitaneus Carnioliae do-navit Conventui certas decimas in Diepoldorff Sabbatho post S. Elisabetham. Anno I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 270 mein leben lenger fristet, und gunet, das ich daselb mein gescheft, und ordnung Verkeren, myner, oder mer gemachen möchte, und wan das Kloster Sand Francis-cen Orden Parfussen brüdern, hie zu Laybach nicht anders, dan auff das almusen nach ir regel gestift ist, und umb das meiner egenanten lieben haußfrauen, und auch meiner Kinder leichnam darin begraben sind, und mir auch daselbs mein begreb-nusse erwelt habe, und damit auch die brüder desselben Kloster ir nörung dester bass gehaben mügen, hab ich mit wohlbedachten mut bey gesunten leib, und wo-hlbetrachten, rat und Vernunft, da ich es wohl hab mügen getun dasselb Ambt, und Ordnung, alß ich es, und die egenante Kappellen Sand Nikla geordent het, also schaff, und orden ichs für mich, und all mein Erben, und bestat das, und auch ande- Bosnia Seraphica 271 brieff zu aller Ir gerechtikait hab ich In geantwart dem Richter, und Rat der Stat zu Laibach in dem zubehalten, und sy zu damit zu beschüzen, und zu beschermen, nach dem alß ich das geschafft auff die genant Stat Richter, und Rat, und auff Ir Nachkommen getan hab, und tue auch in kraft des brieffs. Ich gib, und orden auch krafft des brieffs den egenanten brüdern durch mehrung des Gots dienst, und ir Nach komen frint zu Pesseren ain weinzehend gelegen in Herzogenberg bey Ple-triach auf Syben, und hundert weingarten, oder was der seyn, und ain traydzehend auf dreyzehen hueben Zway tayl zu nemen, und vier hueben, und ain müll zu ny-dern Oberfeld alles in Sand Bartholome pfarr gelegen mit aller Ir zugehörung, und was darzugehört, oder gehören mag, es sey besucht, oder unbesucht, und ich sez I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 272 wert. Ich hab In auch geben, und geschafft das Hauß in den wert, das ich Jörgen den Kürsner umb acht, und Vierzig Markh Shilling Verkaufft hab in Jares frist zu bezallen zu ainen ewigen licht vor den selben unser lieben frauen Altar tag, und nacht zu beleichten, und das geld soll man albeg anlegen nach des Richter, und der Stat Rat zu Laibach, damit das, das liecht dauon beleicht werd tag, und nacht, und das mein obgeschriben geschafft ordnung, und gemacht genzlich bey krefften peleib, und also Vollfürt werde, alß oben von wort zu wort geschriben stet, des zu urkund gib ich den brieff mit meines genanten hauß Werenburger aygen anhan-gendes Insigell versigelt, und zu besser zeügnuss der warhait hab ich gebeten den Erbarn, weisen Heinreich Stanhainer burgern zu Laybach, das er sein Insigell, auch Bosnia Seraphica 273 ti Caesareo Rescripto ex ipso Originali desumpto magis clarescit, quod hunc con-tinet tenorem: Wir Fridrich von Gotts gnaden Römischer Kayser zu allen zeiten Merer des Reichs, zu Hungern, Dalmacien, Croacien etc., Künig, Herzog zu Österreich, zu Steir, zu Kernndten, und zu Krain etc. etc. bekenen, alß Vnß der Ersam, geist-lich, vnser Lieber, andechtiger Georg Minister Mynner brüder Ordens der Österrei-chishen Provinz das Closter desselben Ordens zu Laybach mit sein güttern, Nuzen, Rennten, und andern, so dazu gehört, nägst auf Vnser begern zu unsern handen übergeben hat, in dasselb Closter darnach die brüder desselben Ordens, so man nenet von der Observanz mit unsern willen, und wissen kommen, und gesezt wor- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 274 olim â piis fidelibus Conventui Labacensi Ordinis Sancti Francisci Conventualium legata, divendantur ex eo, quia Patres Minores de Observantia, ad quos Conventus Labacensis una cum praedictis bonis transivit, omnis dominii, et praesertim bo-norum immobilium incapaces sunt, pretium verò inde receptum in reparationem Conventus, Ecclesiae, et alias Fratrum necessitates convertatur. Ast Wilhelmus ab Aversperg, qui pro Fratribus Minoribus de Observantia magnam habuit curam, ac pro eorum introductione plurimum laboravit, Fratrum indigentiis magis prospicere volens bona praedicta non divendidit, sed Conventum, et Ecclesiam suis sumptibus reparavit, et divinum cultum restauravit, bonis in suo esse integris permanentibus, fructus ex his bonis, quae fideliter, et sine alicujus contradictione ipsemet adminis- Bosnia Seraphica 275 Vetten, und Patter hochseliger gedächtnuss mit rechtmässigen, wollbefuegten ableinung der durch Eüch unfüeglich angemasten Vogtey bey dem Franciscaner Closter in der Statt Laybach nach Von 7. Marty Verschinnen 1581. Jahr, sonderlich mit dem auferlegen ist zugeschriben, das Ihr nemlich bemeltes Gottes hauß Inha-bende gütter dem Closter alßbald, und unweigerlich widerum abtretten, und einrau-men hättet sollen, dessen werdet Ihr Euch ungezweifelt gehorsamist nach woll zu erindern, oder es doch abschriftlich hiebey zu Vernemen mit mehrern haben. Weil aber solche restitution, wie Vnß fürkombt bißher nicht geschehen, so Vermanen Wir Eüch hiemit widerumen gnedigist befelende, das Ihr solche auß Christlicher Pflicht shuldige wider abtrett, und einraumung weiter, oder lenger in keinen weeg I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 276 VIII. Posset fors quispiam oggerere, quod Fratres Minores non deseruerint hunc Conventum ex defectu alimentorum, sed propter paucitatem Fratrum, quia de-mortuis senibus et propter ingravescentem lutheranam haeresim deficientibus Can-didatis, qui ad Religionem suscipi anhelarent, numerus Religiosorum adeo diminu-tus fuit, ut Provincia non haberet tot Fratres, qui sufficientes essent pro incolendo Conventu Labacensi, in ordine ad debitè juxta suam Regulam, et constitutiones Ordinis peragendum cultum divinum. Fateor candidè, quod haec numerosissima olim Provincia, quae in sua â Vicaria Bosnae divisione [(29.)] 31.286 numerabat Conventus, tum propter Turcarum excursiones, â quibus tunc occupati Conventus praeter Tersactensem, et Segniensem ferme omnes destructi erant, tum vel maximè Bosnia Seraphica 277 Jagnathovius, qui anno 1610. et sequentibus Rector Collegii fuit, petiît â P. Fran-cisco de Casteluzzi Ordinis Minorum, qui prius pluribus annis Conventui prae-fuit, et tunc apud R'mum D. Jacobum Reinprecht Abbatem Sitticensem morabatur, informari, quantos, et quales redditus Conventus Franciscanorum habuerit? quan-tum Domini de Aversperg illi annuatim tribuerit? et quò Scripturae fundationales devenerint? X. Captâ debitâ informatione, et perspectis litteris fundationalibus P. Nicolaus Jagnathovius, Bona Conventus Labacensis Ordinis Minorum â familia Averspergica occupata repetiît, et obtinuit. Memoriale, quod illi porrexit, his verbis conceptum erat. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 278 XI. Ea praedictis clarè apparet, bona praedicta non fuisse divendita juxta mandatum Friderici Imperatoris, et pretium in utilitatem Conventûs, ac Fratrum necessitates conversum, sed mansisse in manibus Dominorum ab Aversperg ab anno 1491. usque ad annum 1610. circiter, sicque annis 119. Patet quoque bona in hoc Memoriali specificata esse eadem, quae anno 1423. Domina Wendlein consors Domini Joannis Werenburger emerat â Domino Hermano Kosyaker, et postmo-dum anno 1439. Idem D. Werenburger Conventui Labacensi Ordinis Minorum S. Francisci legaverat erga in suis fundationalibus litteris contentas Obligationes, quas Patres Societatis Jesu, donec non fuissent suppressi, observabant, praesertim quod trecentis pauperibus feria 2'da post festum Ss'mae Trinitatis quotannis in Pletriach Bosnia Seraphica 279 Von Aursperg, unserm Rate, Camrer, und haubtman in Crain, so den bemelten Closter leüten zu Ir narung, alß wir Vernehmen, jezt hilfflich ist, von fleissiger bete wegen, und sondern gnaden Vergunnt, und erlaubt haben, Vergunen, und er-lauben auch alß Regierender herr, und Landsfürst, wissentlich mit dem brieff, das er denselben Gardian, und Convent zu gut ain klaine teichstat daselbs zu Laybach Vor dem Obern Tor zu nägst bey dem Stamen Creüz im graben auf der gemain, nachdem die zu waid nicht zu gebrauchen seyn soll, zurichten, die besezen, und die fisch darauß, Er, und sein Erben fürseher des egemelten Closter, ob sy sich aber sol-cher fürsehung nicht annemen wollen, wan wir dan darzu Orden, zu Notturfft, und außhaltung derselben Closterleüt gebrauchen mügen, Von meniklich ungehindert I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 280 jam prope 200. annis percipit â Vice-dominatu, seu â Caes.-Bancali Administratio-ne Carnioliae. Ex litteris Caroli Archiducis Austriae datis anno 1587. colligitur as-signationem 104. f. â se fuisse quidem factam, sed praecessisse annum praedictum, cum in iis litteris ad Vice-Dominum Carnioliae datis culpae arguat Gvardianum Labacensem P. Bonaventurae actualis Gvardiani praedecessorem, quod praedictam eleemosynam in suum usum converterit, et alios tres Religiosos tunc in Conventu degentes hujus eleemosynae participes non fecerit. Ut res magis perspiciatur, ipsius Caroli Archiducis adjungo litteras, quae hujus sunt tenoris: Carl Dir wird Zwayffels ohne gehorsamist nach unverborgen seyn, welchen gestalt Wir Bosnia Seraphica 281 tur numerum, etiam praedicta eleemosyna diminuta fuit, ita, ut loco 104. f. tan-tùm 52. f. Conventui Fratrum Minorum darentur; Id quod colligitur ex quodam Memoriali P. Hieronymi Strasser, qui anno 1612. et sequentibus post evanescen-tem ex Carnioliae finibus Lutheri haeresim, et restitutionem Conventûs Labacensis Fratribus Minoribus Ordinis Sancti Francisci, Gvardianatûs Officio perfunctus est, ad Ferdinandum Archiducem dato, in quo supplicat, ut 52. florenis Fratribus dari solitis, alii 52. f., qui prius Conventui obveniebant, adjungerentur, prout ex ipsius Memorialis verbis colligitur, quae, quantùm ad meum praepositum, sic sonant: Dieweil vor etlichen Jaren, alß gedachtes Closter mit brüdern besezt, dem- selben zur Klaidung, und zu erkauffung des fleish, und fasten speiß welche beyde I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 282 zu raichen, also das die Inen Ordensleüt jezo, und bißhero geraichte 52. f. nach mit andern gleichmässigen 52. f. Verbessert seyn sollen, darauf dan Vnser genediger bevelch hiemit an dich ist, das du Inen besagte 104. f. jedesmals ordentlich rich-tig machen wellest. Sonsten seynd gleich wohl auch sy Ordensleüt gehorsamblich einkommen, und gebetten, Inen das, was nach denen folgenden Accordo an des Spitals hievor auß unsern Einnember Ambt geraichten Järlichen 1000. f. khünftig in ersparung gebracht werde mechte, auch ein Jahr lang zu hilfflicher restaurirung Ires Paufeligen Kirchen Turns zu bewilligen, und ob Wir zwar sy dits orts zu gra-tificiren in alles entschlossen seyn so wollen Wir doch Vorhero des Bischoffs, und deines Vergleichs wegen angedeütes Spital erwarten, Imitels sollest du, alß unser Bosnia Seraphica 283 Wir demnoch Eüch hiemit in jemalen, das Ir Inen Ordensleüten bemeldte 52. f. holzgeld von bemelten 30. Julii an und hinfüro biß auf Vnser gnädigstes wohlge-fallen Järlichen auß den bstands gefallen Vnsers Einnember Ambts zu Laybach richtig machen wellet: dan Eüch diese Außgab hierauf, und schein bey Raittung jedesmals passirlich seyn soll, und es beschicht hieran unser will, und mainung. Neüstadt den 21. Decembris 1613. V. Quod hoc benignum Deputatum, quod nunc ex Camerali Cassa tribui- tur, anno 1747. adhuc ex telonii proventibus â Supremo pro tempore Exactore pen-sum fuerit, patet ex authentico ejusdem testimonio his verbis instructo: I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 284 apud P. Herzog in Cosmographia Austriaco Franciscana fol. 259. confirmâsset, sequentia subjungit: Drittens den Convent zu Laibach soll Järlich zu erzeigung, kleydung, und anderen nothtringigen sachen auß unsern Vizdomb Ambt alda 104. gulden, um holz aber Von unserer Landschafft in Crain, destwegen an sie ordentli-che anweisung abgangen, 52. gulden in geld geraichet werden. VII. Praeter hoc 156. f. gratiosum Augustissimae domus Austriacae sub- sidium, quod Conventus usque ad haec tempora indesinenter percipit, est et aliud lignorum subsidium, quod idem piissimus Ferdinandus Archidux Austriae, et Ro-manorum Imperator P. P. Franciscanis annuè ex Vicedominatu pendi jussit, con-sistens in florenis 20. Ejus desuper expeditae litterae ab I. A. Camera Vicedomino Bosnia Seraphica 285 arcis, de qua alibi sermo erit, adjungere volueris, erunt f. 196. Ab Inclyta verò Car-nioliae Provinciae f. 60. IX. Gloriosissimae memoriae Leopoldus I. Romanorum Imperator piissi- mis suorum Praedecessorum Austriae Archiducum vestigiis inhaerendo Conven-tum Labacensem, in eoque habitantes Fratres Minores (ut tantò securius ab omni iniqua immunes praeservarentur vexatione, quantò potentiori suffulti essent patro-cinio, nullibi siquidem eis securius delitescere licet, quam sub alis duplicis Aqui-lae Austriacae) in suam protectionem suscepit, eisque privilegiis, quibus alii cives fruuntur, uti, frui, et gaudere indulsit, in quem finem die 8. Januarii 1701. ad I. A. Regimen, per illud in suis terris promulgandas litteras hujus tenoris: I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 286 Patriae Patris lachrymosis quaestubus, et inenarrabilibus celebrabat gemitibus, pro perpetuo tum nocturno, cùm diurno lumine ad Aram, in qua Sanctissimum asser-vatur Sacramentum, intertenendo oleum, lampadem, funem, aliasque res ad hoc necessarias. Quae fundatio, ut perpetuis futuris temporibus firma, et inviolabilis persisteret, obligavit omnes suos successores, quicumque possiderent domum pe-nes Civitatis carceres sitam ad praedictam semper praestandam fundationem. Haec domus ante quatuor, vel quinque annos â Civitatis Magistratu vendita fuit D. An-tonio Kerer Civi, et Epiphiario, qui unacum suis successoribus praedictam domum possidentibus ab hac obligatione liber est, cum Civitas in Contractu venditionis ei-dem hanc domum ab omni onere liberam tradiderit, obligationem verò intertenendi Bosnia Seraphica 287 N'o 13. das vorgedacht hauß verkauffen, oder durch außwexel, oder in was weeg, das be-schehe, auß ihrer gewaltsamb wolten kommen lassen, so soll jezo, alß dan, und dan, alß jezo diese gegenwertige Stift, und mein ordnung des ewigen lichts darauf bekräfftiget, gestift, und dermassen bevestent seyn, damit benantes hauß gedachten ewigen licht alweeg, und ewiklich mit soviell gaab järlich zu Weynachten acht tag vor, und nach zu bezahlen, zinßbar seyn, soviel die Notturfft derselben beleichtung erfordert, und gutt außkommen haben möge, also das alle die, so benantes hauss auß meiner Erben gewalt an sich bringen, das ein jeglicher solchen Zinß zu reichen, oder die beleichtung zu thuen schuldig, und pflichtig seyn soll, kainerlay sachen, I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 288 handlen, wie Ihnen nach dem besten, und nuzlichsten gesehen wirdet. Und in alweeg, das diese Stüft, und mein ordnung mit beleichtung des lichts fürgan habe, und ohn abgang vollgezogen werd, solches alles soll ihnen der Landesfürst, oder seiner gnaden Anwalde des Lands verhelffen, sie darin schüzen, und schermen ohn Intrag, und widerred aller meiner Erben, und menikliches, die alhier, und wider dits kein ansehen haben, nach darin Verhinderung thuen sollen. Vnd das zu einer wa-ren sichern Vrkund, und bestatt, hab ich gedachter Wilhelmb Von Auersperg mein eigen Insigill an gegenwertigen Stüfftbrieff gehangen, und den also obgeschribener meinung, vorgedachten meinen Lieben freynden, und Nachbarn den von Laybach mit gunst, wissen, und willen meines nechst gebornen Vättern, und Erben herrn Bosnia Seraphica 289 Labacenses victui necessaria emendicare valerent, inhibuit, ne extranei in sua Dioe-cesi in praejudicium Fratrum Minorum Carnioliae eleemosynas colligant, prout id indicant ejus litterae originales sub hoc tenore: Thomas Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopus Labacensis Serenissimi Principis, et Domini D. Fer- dinandi Archiducis Austriae Consiliarius. Universis, et singulis Praelatis, Canonicis, Archidiaconis, et Commissa- riis, Vicariis, et Capellanis, Clericis curatis, et non curatis, aliisque Christifideli-bus nostrae Labacensis Dioecesis salutem â Domino, paternam benedictionem, et omne bonum. Cum Sanctissimo Domino Nostro Domino Paulo divina providentia I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 290 paternè rependet. In quorum fidem etc. Datae Oberburgi ex Episcopali nostra Resi-dentia die septima Decembris anno 1612. Thomas Ep'us Labac. m'ppa. (L. S.) XIII. Idem Celsissimus Princeps aliud in Fratres Minores amoris, ac ad Seraphicum Patriarcham D. Franciscum devotionis testimonium edidit, dum ejus-dem Sancti festivitatem inter festa fori (id non amplius observatur, vel quia in de-suetudinem venit, vel fors, quod aliquis Ejus Successorum hoc festum denuo leva-verit) haberi voluit, ac ita celebrandum mandavit intra Civitatis limites anno 1625. Bosnia Seraphica 291 ac devotione decernimus, et volumus, adeoque in virtute Sanctae Obedientiae Con-cionatoribus ibidem Labaci existentibus praecipimus, et mandamus, ut futurum proxima quarta die mensis Octobris saepius praefati S. Francisci festum etiam in foro fori intra Civitatis ipsius limites duntaxat, celebrandum promulgetis, proque assequendis Indulgentiis populum ad Sacram Confessionem, et Communionem, et ad Divina Officia, utpote Vesperas, Conciones, ac Sacra Missarum Solemnia iterum, atque iterum pro suggestu in Concionibus vestris efficacissimè exhortemini. Facturi eo ipso Obedientiae Sanctae opus, Dei ter Opt. Max. gratiae, et misera-tionis, beatissimi Patriarchae Francisci intercessionis, ac patrocinii remuneratione, nostraque paterna compensandum animi benevolentia, et Episcopali benedictione. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 292 quem Magnificus D. Wilhelmus ab Aversperg Supremus Carnioliae Capitaneus suis sumptibus reparavit: obinde merito Conventus Inclytam Averspergicam fami-liam, cujus insignis in Seraphicam Religionem affectus â pluribus saeculis non tan-tum non imminutus est, quin potius indies augetur, pro suo fundatore agnoscit, et singularem protectorem veneratur, qualis anno 1735. non tantùm â toto Provinciae Capitulo, sed etiam â Superiore Generali agnita, et declarata fuit. II. Grassante Lutheri haeresi Fratres cum nec victui necessaria habere possent, Conventûs reparationem pro debito curare haud poterant, unde Conventui denuo ruina imminebat, praesertim verò dum Franciscanis aliò migrantibus Con-ventus aliis, et aliis incolis repletus fuisset, qui illum sartum tectum conservare Bosnia Seraphica 293 ad fontem, ex ea erat transitus ad Ecclesiam per Capellam S. Joannis, nunc S. Cru-cis) et hodiernum Refectorium inclusivè, ut desumitur ex sequenti chronographica supra portam Refectorii posita inscriptione, quae annum 1674. indicat: SVbVenIt faMeLICIs RetrIbVtor DeVs Posteriori anno erectum fuit etiam in Refectorio marmoreum lavatorium, quod col-ligitur ex supra illud posita sequenti inscriptione HInC SItIs ab eXtra IntVs ab ALto MVnDI Dein annis sequentibus alia interiora puta fenestrae, pavimentum, fornaces etc. tam in Refectorio, quam in Cellis, et dormitorio facta sunt, ùt in iisdem computorum libris legere est. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 294 batur, ut denotat supra portam Conventus posita superscriptio, quae talis est. FratrIbVs MInorIbVs proVIDentIa CaeLestIs sVo posVIt aVro. Et mox infra in eodem lapide insculptus legitur sequens textus. Prov. c. 22. v. 22. Non facias violentiam pauperi, quia pauper est, neque conteras egenum in porta Prov. 22. V. Insuper Magistratus cessit pro extensione spatium, quod erat inter duos muros aquam versus una cum interiori muro; nam fuerunt etiam duo muri aquam versus, et inter eos aliquod interjectum spatium, sicut est et nunc alia pars ex adver-so nostri horti, ubi sita est turris rotunda. Murus hic interior jungebatur muro, qui Bosnia Seraphica 295 verhündern kunte, mehr einnehmen, sondern selbe, wie auch die gelegenheit darzu, einer Ersamen Stadt jederzeit und wan es die gemeine nothwendigkeit erfordern wird, ungehinderlich frey seyn, und bleiben solle, alß welches Spatium oder Zwin-ger sowohl, alß die aüssern ringmauer mit allen ihren gerechtigkeiten der gemeinen Stadt aigenthumblich gehörig verbleibet … Zu deme so geloben wir auch, nichts allein zur feinds gefahr, die Gott entfernen wolle, und zu verhüettung die Cellen des gegen dem wasser aufgeführten gebäuß zur gegenwehr zu raumen, sondern auch zu allen zeiten die ein, und durchfahrt durch den Zwinger beyderseits zu lassen, und gelegen zu erhalten etc. Datum ex pleno Diffinitorio Labaci 24. Sept. 1690. VI. Cum autem non obstante hac Conventus extensione is adhuc â muris I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 296 auch dieses arme Closter, gleich anderen haüser, und Inwohner der Stadt deren bur-gerlichen allgemeinen Immuniteten, forderist des in Nothfahl benöthigten bauzie-gels gnädigst zu befähigen, und zu begnaden geruhen wolten. Immassen Wür nun des Supplicirenden Provincialis demüthigsten peti- to in so weith gnädigst deferiret, das vorgedachter nach übrige geringe theill des Zwingers obbedeüten Closter quoad usum simplicem, alß ein ad nutum revocabile precarium ohne attribuirung der geringsten proprietet überlassen, und in übrigen der bauziegel diesen armen Geistlichen, alß welche vor die wohlfahrt des vatter-lands Gott dem Allmächtigen tag, und nacht inständig bitten, in gleicher preiß, wie denen daselbstigen burgern gelassen werde. Bosnia Seraphica 297 arme Closter gleich andern haüsern, und Inwohnern der Stadt deren burgerlichen allgemeinen Immuniteten forderist des in nothfahl beynötigten bauziegels anzube-fähigen, und zu begnaden gnädigst geruhen wolten. Immassen den hochst ernandt seine Kay. May. etc.etc. [in]293 des Suppli- cirenden herrn Provincialis demüthigsten petito in so weith allergnädigst deferiret, das mehr gedachter nach übrige geringe theill des Zwingers obbedeüten Closter quoad usum simplicem, alß ein ad nutum revocabile precarium ohne attribuirung der geringsten proprietet überlassen, und in übrigen der bauziegel gedachten armen herrn Geistlichen, alß welche für die wollfahrt des vatterlands Gott dem Allmäch-tigen tag, und nacht inständig bitten, in gleichen preiß, wie denen allhiesigen bur- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 298 aedificium in hodierno situ aedificari coeptum fuerit, ùt superius ostensum est, quod certo erigi non potuisset, et extendi, nisi interior murus prius dirutus fuisset, et spatium interjacens pro extensione Conventûs concessum. Si ergo Civitas tantum duas partes pomoerii habuit, manifestum est, Ordinationem Caesaream intelligen-dam esse de eo spatio, quod Civitas adhuc possidet; illa enim Caesareae Resolu-tionis verba: Wassmassen Wir zwar vor einigen Jahren dem Franciscaner Closter in Laybach zu dessen Verbesser- und erweiterung etwas der innern baufähligen Stadtmauer sambt einen theil des Zwingers quoad Simplicem usum gnädigst über-lassen hätten: denotant concessionem unius partis pomoerii factam anno 1686. Illa autem verba: Immassen Wir nun des Supplicirenden Provincialis demüthigsten pe- Bosnia Seraphica 299 in fine Octobris gloriosè absolvit. [Continet autem Conventus 68. Cellas, seu cu-bicula praeter alias officinas pro commoda Religiosorum, quorum ad 50., plus, minusve numerantur, habitatione.]295 Inter hujus aedificii celebriora monumenta proeminet Bibliotheca eleganti penicillo decolorata, ac pluribus, iisque selectissi-mis voluminibus ab eodem P. Sigismundo Skerpin instructa. Ad hoc aedificium plures concurrerunt benefactores, et amici praenominati P. Skerpin, qui tamen se-cuti Evangelicum illud, quod facit dextera tua, nesciat sinistra tua noluerunt, ut sua beneficia celebrentur ab hominibus, ne fors mercede carerent apud Dominum quapropter sua beneficia, non nomina posteritati relicta sunt. Reperio in annota-tione expensarum et proventuum tempore hujus aedificii, quod saepe laudatus P. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 300 Caput VI. De Ecclesiae, Capellarum, Altarium erectionibus, de Re- liquiis, Cryptis, Epitaphiis, familiis hìc sepulturam habentibus, ac personis Nobilibus in hac Eccle- sia sepultis. §. I. De Ecclesiae fundatione et Capellarum, ac Al- Bosnia Seraphica 301 1744. Cathedra concionatoria, seu pulpitus ex ligno factus fuit sub Gvardianatu P. Michaelis Chumar â F're Georgio Resch laico anno 1620. cui anno 1747. alia ex marmore facta â D. Carolo Bombassi opera ARP. Sigismundi Skerpin Ministri Pro- vincialis, et Diffinitoris Generalis suffecta fuit,299 in qua die 26. Novembris ejusdem anni prima Concio prolata fuit. Chorus reparatus, et tempore aedificii Lazariani extensus ad Coemeterium creditur, ùt computorum liber indicat, in quo ad annum 1671. pro labore Arcularii tantùm 57. f. 46. X. et 2. d. expensi reperiuntur, et anno 1676. denuo pro cratibus chori expensae erant Arculario factae f. 24. Si enim labor Chori non fuisset, nisi quoad stalla, et alia necessaria, quae laborem Anularii tan-tùm respiciunt, profectò labor hic non habuisset necessarium tempus 5. annorum. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 302 elaborata Â. F. F. Evangelista Wurzer, et Melchiore Puz arcula- riis Laicis picta et deaurata  Domino Antonio Grill cive Labacensi, ejusque uterino Fratre D. Josepho Fing. Deaurationem, quae ultra 1000. f. constitit, insigni munificentia duae piissimae viduae videlicet D'na Maria Theresia Simonellin, et D'na Maria Anna Stampflin suis sumptibus exolverunt. Hanc Aram, quae anno 1772. die 6. Junii in Vigilia Pentecostes erecta fuit, una cum Aris S. Francisci, S. Annae, S. Petri Regalati, et S. Bosnia Seraphica 303 quid autem causae suberat, quod haec pia intentio suo caruerit effectu? ignoro, hoc scio, quod praedicta D'na Comitissa 50 f. quos in antecessum Architecto dederat, et vas vini, Conventui pro sepultura Sui Mariti anno 1677. defuncti assignaverit. Post hanc Dominam sibi proposuerat aedificare, seu potius reparare Capellam is-tam Perillustris D. Wolffgangus Andreas Firenfeil. Cum autem et hic suum pro-positum executioni non dedisset, P. Jacobus â Schellenburg Capellam reparavit, aram extruxit, et alia necessaria suo aere comparavit, pro Altari 1000 Imperialies contribuit jam anno 1695. ast Capella perfectionem non attigit ante annum 1699. ùt ex Inscriptione in marmorea Ara infra statuas S. Jacobi, et S. Catharinae insculpta apparet, sub statua S. Jacobi Apostoli sequentia leguntur ex parte Evangelii I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 304 S. Joannis, prout adhuc hodie effigies S. Joannis Baptistae in Superiori parte Arae Scapularisticae supra lapidem picta visitur vocabatur etiam haec Ara S. Achatii, Ara verò S. Crucis erat dicata S. Thomae, quae usque ad appositionem Arae mar-moreae etiam Scapularistica erat â tempore introducta Confraternitatis. Haec Ara cum Aris Sacri Scapularis, S. Annae, et S. Francisci consecrata fuit anno 1716. die 18. Aprilis, ut ex attestatione P. Gvardiani ejus temporis constat, quae hujus est tenoris: Anno 1716. decimo octavo Aprilis fuerunt haec quatuor Altaria nempe Sanctae Crucis, Beatae Virginis Mariae Scapularis, Sanctae Annae, et S. Francisci Seraphici in Ecclesia nostra Divae Virginis in Coelos Assumptae, â Celsissimo Bosnia Seraphica 305 und herz zu der Gottes gebährerin Mariam der Allerheiligsten treümüthig anverlo-bet, vnd erzeiget, niemalen Verlohren, und unglügseelig wird sterben, wie solches der H. Augustinus ganz deütlich hervorgibet: Ô beata Virgo Maria, quas tibi laudes fragilitas humani generis persolvet, quod solo tuo commercio recuperandi aditum invenit. Glügseeligste Jungfrau, was vor ein lob wird dir die gebrechlichkeit des menschlichen geschlechts abstatten, welches durch dein einigen handel, und wan-delden weeg zu der ewigen seeligkeit findet. Eüer gnaden die wohl Edelgebohrne frau, frau Anna Catharina von Schel- lenburg nata Hoffstetterin haben nicht nur allein auß den höchstlöblichen Eyffer, und unaußlöschlicher Liebe gegen der niemahls genug gelobten Mutter Gottes zu I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 306 Fr' Petrus â Flumine Ex-Provincialis Fr' Ludovicus Gallenfels Prov'iae Pater Fr' Bernardinus Gregoritsch Ex-Min'r Provincialis, et Senior Provinciae Pater. Fr' Theodoricus Luchich Minister Provincialis Fr' Emericus Metschacher Commiss. Visit. Gn'lis. Hanc Capellam benedixit, et Altare consecravit Celsissimus, et R'mus Princeps, et Episcopus Labacensis Gulielmus ê Comitibus de Leslie anno 1725. in eoque die 8. Decembris in ipso B'mae Virginis Mariae sine labe conceptae festo, donec vixit pro sua devotione omni anno celebravit. Bosnia Seraphica 307 cisci, et S. Annae A'R'ndus, ac Clar. D. Josephus Markovitsch Ss. Theologiae Doc-tor, Protonotarius Apostolicus, et Parochus ad S. Vitum infra Sitticium ex legato suae defunctae Dominae Matris Mariae Markovitschin, natae Fabianitschin pingi curavit. Haec praerecensitae 4. Arae, eodem die, et anno, quo Ara major videlicet 8. Junii 1772. Consecrationis beneficium receperunt. Ad Aram S. Annae die 9. May 1766. apposita est statua B. V. Mariae Celejensis, coram quo illico solemne decan-tavit Sacrum RP. Cyrillus Makai Ex-Diff'or. §. II. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 308 die 3. mensis Septembris. Anno 1737. Fr' T. Arch. Ep'us Porph. Gratis ubique omnia (L. S.) Valentinus Valentini Secret. II. Die 30. Novembris Sancto Andreae Apostolo Sacro anno 1737. hoc Sacrum Corpus ad portum Tergestinum appulit, quod sex Nobiles D. D. Sacerdotes videlicet D. Antonius de Julianis, Antonellus de Francolsperg, Joannes Baptista Macchiorlatti Cancellarius Episcopalis, Antonius Scussa, Antonius Roab, et An-dreas Bevilacqua de navi levarunt, suis humeris imposuerunt, et in domum D. Jo-sephi Giussani reverenter deportârunt. Quamprimum fama de adventu Sacri Corpo- Bosnia Seraphica 309 III. Habita occasione levatum fuit Corpus S. Deodati M. in Civitate Ter- gestina, et portabatur ad sibi destinatum locum Labacum, quò in navi hyperlabaco usque ad Conventum nostrum advectum fuit die 5. Januarii 1738. Omnes Religiosi cum accensis candelis ingenti perfusi gaudio, quod tanto thesauro ditarentur, ad na-vim accurrerunt, quatuor Sacerdotes Sancto pignori suos supposuerunt humeros, et cum hymnis, et Canticis ad locum separatim praeparatum omni, qua par erat reve-rentia deportaverunt, decantato postea hymno Ambrosiano Te Deum. Mox dein fuit de Adventu hujus Thesauri Cels. et R'mus D. D. Sigismundus Felix ê Comitibus de Schrattenbach Episcopus Labacensis certior factus, qui accepta Authentica die 17. Januarii ejusdem anni per Ill'mum, et R'mum D. D. Joannem Jacobum Schil- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 310 Fratrûm Minorum S. Francisci Reformatorum publicae venerationi exponendi. Quae manu propria, et sigillo Officii nostri Episcopalis hisce attestamur. Labaci ex eodem Officio Episcopali die 7'ma Februarii 1738. Sigismundus Felix Ep'us Labacensis (L. S.) IV. Postquam hoc Sacrum Corpus cum ampulla Sanguinis ejusdem â praedicto Ordinario Cels'mo, et R'mo D. D. Sigismundo Comite â Schrattenbach veridicum, et recte recognitum fuisset, et alia pro hoc pretioso thesauro debitè con-servando praeparata, P. Gvardianus cum Conventu anno 1741. supplicem eidem Bosnia Seraphica 311 N'o 14. §. III. De Cryptis, Epitaphiis, et familiis in nostra Ecclesia sepulturam propriam habentibus. I. In Sanctuario extra Clatra est Crypta Fratrum nostrorum, quam ARP. Sigismundus Skerpin reparavit, in qua quasdam Cameras, seu foramina ex utraque parte fecit, in quae Religiosus defunctus inycitur, et dein, ne faetor exeat, obmu-ratur, ac nomen, et cognomen Religiosi adscribitur. Est itidem in Sanctuario ante I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 312 altera est familiae de Coppinis cum hac inscriptione Tumulus D. Doctoris, totiusque familiae de Coppinis Anni MDCLXVI. Ante Aram S. Crucis est Crypta olim […]308 concessa D. Wolffgango Andreae Fi-renfeil, sed quia hic juxta promissa Capellam reparare intermisit, fuit ea D. Jacobo â Schellenburg fundatori Capellae consignata, quae ab ejus conthorali Catharina Conventui permissa fuit, hic verò tertio Ordini S. Francisci erga aliqualem recog-nitionem tradidit, suprà cujus lapidem sepulchralem idem Ordo hanc inscriptionem incidi curavit Unam petiit â Domino Bosnia Seraphica 313 hac extincta data fuit familiae Widerkerianae loco alterius Cryptae olim eidem fa-miliae sub choro assignatae, supra hanc Cryptam D. Augustinus â Widerkern hanc inscriptionem fecit: D. O. M. Siste gradum Viator et si scire cupis, cujus sit hoc monumentum lege est Patritiae Prosapiae Widerkerianae Quod Augustinus Ludov. Widerkern I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 314 men familiae Comitum de Barbo, quae ibi sepulturam habet, censendum est. Ex parte Evangelii ad Aram majorem cernitur Epitaphium D. Viti Kyssel, supra figu-ram virilem ejusdem ubi Resurrectio Christi exprimitur, hic Joannis textus legitur Ich bin die auferstehung, und das Leben, wer an mich glaubet, der wird leben, ob er gleich stürbe, und wer da lebt, und glaubt an mich, der wird nicht sterben in ewig- keit Joan. am 2. Cap. Infra figuram haec leguntur: Hie ruhet in Gott weiland der Wohlgebohrn herr herr Veith Khisl, freyherr zum Kaltenbrun, Khislstain, und Canowiz, Pfandt Inhaber der fürst: burgg: Marchpurg, Bosnia Seraphica 315 Fer opem, quam paulo post ipse petes pauca petit, multa tibi precatus. Ex parte adversa pariter in muro intra Capellam S. Antonii, et Aram S. Francisci sequens legitur inscriptio: Dilectiss: consorti Susannae Margaritae natae Baronissae Paradeiserin defunctae 19. Augusti A'o 1669., ut quos amor thalamo, mors tumulo iterum con-jungat: unà cum amantiss: parentibus Leonardo Patri Prov. Carn. Tribunalium As-sessori, et peditum Capitaneo mortuo 25. Januarii 1650. aet. 75. Annae Genitrici natae Grovars de Beek, quae 25. Aprilis A'o 1618. Mundo valedixit, Filio quoque primogenito Wolffgango Leonardo, cujus trimatus vitae filum crudelis parca res- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 316 Penes portam Ecclesiae in angulo ex parte Evangelii extat Epitaphium D. Conradi Widderholt Medicinae Doctoris, quod sic sonat: D. O. M. Mors Janua vitae Vivens moriturus, sibi, et posteris f. f. Conradus Widderholt â Weidenhoven Med. D. Eques auratus Anno Jubilaei MDCL. Ex altera parte sub Choro post Scamna virorum est Epitaphium D. Joannis Jacobi Widerkern sequentis tenoris Bosnia Seraphica 317 In superiori parte: Quod scivi non speravi, quod speravi modo approbavi Inferius: Hie ligt begraben der Ehrenvest, und fürnemb herr Hannß Job Weber gewester Rathsburger, und buchbinter alda sel. sambt seiner geliebten haußfrauen Magdalena, welicher den 25. Feb. 1655, Sie aber den … 16. Jars in Gott seligklich entshlaffen, denen zu ewiger gedächtnuss die Edel, und hochgelehrt, Ehrenvest herr Franz Otto J. U. D. E. E. löb. Land. alhier geshw. Sran. Advocat, und Walthauser Shmeidel Einer lebliche L. in Crein alß testamentalishe Executores haben dieses Epitaphium aufrichten lassen. Der allmechtige wölle ihrer beyder, und aller Christ- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 318 1506. Ill'mus D. Wilhelmus Baro ab Aursperg S. C. M. Friderici III. Consilia- rius, Camerarius, et Supremus Ducatus Carnioliae Capitaneus, cujus Epi-taphium extat ad Aram Majorem ex parte Epistolae. Ejus lectissima conjux Margarita D. Andreae de Kreügk filia, re- licta Ulrici Comitis de Schaünburg etiam hìc quiescit, quo anno, et die sit sepulta? ignoratur. 1609. 17. Aprilis Ill'mus D. Vitus Khysel L. B. in Kaltenbrun, Khyselstain, et Conowiz, Supremus Venatorum haereditarius Magister in Carniolia, et Marchia Vindorum, haereditarius Dapifer Comitatus Goritiensis, Caes. et Archid. Maj. Confiniorum maritimorum Capitaneus. Bosnia Seraphica 319 S. R. I. Comes ab Aursperg Incl. Ducatus Carnioliae, et Marchiae Slavicae Supremus haereditarius Mareschallus, et Camerarius S. C. M. Consilia-rius, Supremus Provinciae Carnioliae Capitaneus, et Deputatorum Prae- ses, Theodorici IV. filius natu major, obiit caelebs annos natus 63.312 …. 28. Decemb. Perill. D. Joannes Gregorius Schmuzenhaus ann. 49. 1674. 10. April. Praenob. D. Joannes Adamus Ziegelfest an. 52. …. 2. Maji Ill'mus D. Franciscus Albertus Kaysell ann. 40. …. 14. Dec. Ill'ma Domicella Maria Salome ab Edling ann. 20. 1676. 3. Sept. Praen. D. Rochus Hieronymus de Coppinis ann. 23. 1677. 9. Maji Ill'mus D. Wolffgangus Vincentius Comes â Wazenberg ann. 48. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 320 …. 8. Sept. Ill'mus D. Erasmus Sigefridus Rasp Assessor ann. 22. 1688. 4. Aug. Praenob. D'na Susanna Fierenfeil de Pfeilshaimb nata Destlin ann. 63. 1689. 27. Maji Nob. D'na Maria Frayin de Freydenfeld nata Sarin ann. 55. …. 1. Aug. Praenob. D. Franciscus de Coppinis Med. Doct. ann. 80. 1691. 1. Apr. Nob. D'na Maria Magdalena de Perizhoff. …. 14. Dec. Perill. D'na Maria Elisabetha Fierenfeil de Pfeilhaimb ann. 34. 1693. 6. Maji Nob. D. Marius de Perizhoff Incl. Provinciae Registrator ann. 71. …. 4. Sept. Ill'ma D'na Anna Maria Bar. de Bernek nata Com. ab Aursperg ann. 44. Bosnia Seraphica 321 S. R. I. Comes ab Aursperg Supremus Ducatus Carnioliae, et Marchiae Vindorum haereditarius Mareschallus, et Camerarius ann. 72. …. 13. Aug. Perill. D. Ernestus Fabianitsch. …. 30. Nov. Ill'mus D. Waychardus Ferdinandus Comes Barbo de Waxen- stein Supremus Vectigalium Provinciae Quaestor an. 48. 1710. 7. Feb. D'na Maria Theresia Orschizin, nata Baron. de Wintershoffen ann. 36. …. 11. Feb. Ill'ma domicella Maria Juliana Orschizin ann. 13. …. 4. Maji Ill'mus D. Leopoldus Comes â Liechtenberg in habitu nostro sepul- tus ann. 16. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 322 …. 11. Oct. Ill'mus D. Franciscus Bernardus L. B. â Tauffrer ann. 70. 1720. 10. Jan. Nob. D'na Elisabetha Remin ann. 36. …. 12. Feb. Perill. D. Joannes Jacobus Wermatti an. 67. …. 14. Mart. Perill. D'na Maria Anna Obtin nata Gallenfelsin ann. 69. …. 11. April. Perill. D. Josephus Carolus Kappus de Pichelstain ann. 57. 1721. 21. April. Perill. D. Josephus Carolus de Coppinis an. 57. 1722. 1. Maji Ill'ma D'na Maria Constantia Ruspergerin nata Trattmonstorfferin ann. 77. 1723. 17. Feb. Perill. D'na Maria Anna de Coppinis, nata Oblakin ann. 19. …. 21. Maji Ill'mus Adolescens Josephus L. B. â Semlern Goritiensis ann. 9. Bosnia Seraphica 323 …. 26. Jul. Ill'mus Adolescens Josephus L. B. ab Hochenwarth ann. 11. …. 4. Aug. Perill. domicella Maria Josepha â Creuzberg an. 20. 1734. 25. Mart. Perill. D. Andreas Nicolaus de Schmuzenhaus an. 56. 1735. 17. Feb. Nob. D'na Catharina Tombschizin de Tennau …. 16. Maji Ill'mus Adolescens Ignatius L. B. â Wernek an. 12. …. 23. Oct. Perill. D. Philippus Jacobus Prenner Capitaneus ann. 66. …. 25. Nov. Perill. D. Andreas â Creüzberg ann. 60. 1736. 27. Jun. Perill. D'na Anna Francisca Waldreichin nata de Stemberg vid. ann. 61. …. 17. Oct. Perill. domicella Francisca â Creüzperg ann. 29. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 324 …. 24. Dec. Perill. D. Joannes Domazitovich Capitaneus Segniensis ann. 38. …. 31. Dec. Ill'ma D'na Maria Theresia Com. â Liechtenberg nata Com. Barbo de Waxenstein ann. 58. 1743. 25. Jan. Ill'ma D'na Maria Anna Com. ab Aursperg an. 21. 1744. 10. Mart. Perill. D'na Anna Maria â Creüzberg ann. 80. circ. …. 23. Aug. Ad'm R'ndus, ac Ill'mus D. Hermanus Jacobus L. B. â Bernek Presbyter 3'tii Ordinis S. Francisci …. 24. Sept. Ill'mus D. Sigismundus Comes â Liechtenberg an. 74. 1745. 13. Jun. Perill. Domicella Maria Regina Kappusin de Pichelstain ann. 26. …. 16. Junii Perill. D'na Maria Cordula de Guetthaimb an. 63. Bosnia Seraphica 325 1755. 3. April. Perill. D. Josephus â Karenburg …. 24. Sept. Ill'mus D. Ferdinandus L. B. Gall de Gallenstein 1756. 6. Febr. Praenob. D. Augustinus Ludovicus Widerkern de Widerspach. …. 12. Mart. Perill. D'na Anna Margarita Snedizin nata Hoffstetterin vid. …. 12. Mart. Ill'ma D'na Maria Margarita Schwabin de Liechtenberg nata Schegallin. …. 26. Mart. Nob. domicella Francisca Romana de Bosio. 1757. 9. Jan. Perill. D. Josephus Antonius de Wolbiz …. 13. Jan. Ill'ma D'na Anna Margarita Bar. ab Apfaltrer nata de Busset …. 6. Aug. Ill'ma D'na Anna Maria de Ruessenstain ann. 50. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 326 …. 27. Sept. Perill. D'na Francisca Theresia de Wertenthal nata L. B. de Ver- guz ann. 66. 1764. 29. Apr. Perill. D'na Maria Monica â Schifferstain an. 63. 1765. 10. Apr. Ill'ma D'na Maria Theresia Com. â Liechtenberg nata in Transyl- vania ex familia Dietrich ann. 24. 1766. 12. Martii Perill. D. Franciscus Salesius Tombschitsch de Tennau annis 36. Parens Spiritualis hujus Conventûs ann. 63. …. 23. Mart. Ill'ma D'na Maria Josepha Bar. de Rosseti nata Com. â Thurn ann. 87. …. 28. Maji Ill'mus D. Josephus L. B. â Marenzi Bosnia Seraphica 327 …. 17. Martii Ill'mus D. Franciscus L. B. de Heczer ex Inclyto Regimine But- tler, natione Moravus ann. 20. 1773. 2. Mart. Ill'ma D'na Maria Maximiliana Bar. de Raunach nata Bar. de Ros- seti ann. 70. …. 6. April. Ill'ma D'na Josepha Felicitas Com. â Liechtenberg nata Com. â Thurn ann. 70. 1774. 17. Sept. Ill'ma D'na Maria Anna Bar. Catalinski nata Com. Putterin an. 49. …. 9. Nov. Perill. D'na Maria Felicitas Kappusin de Pichelstain nata Pollinin vid. ann. 73. 1775. 15. Feb. Ill'mus D. Franciscus Xaverius Carolus Comes de Liechtenberg I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 328 Caput VII. De Confraternitatibus, et aliis devotionis exer- citiis in hac Ecclesia institui solitis. §. I. De Confraternitate B. V. Mariae Sacri Scapularis, seu de Monte Carmelo. Bosnia Seraphica 329 manu, nostrique Officii Sigillo munitas fieri jussimus. Dat. Romae die XX. Junii 1615. Praesentibus valituris usque ad Fr' Theodorus Stracius beneplacitum nostrum Generalis Procr'or, et Vicarius Gn'lis Carmel. et Successorum. II. Vi hujus Generalis Concessionis non reperio fuisse in aliquo Conventu nostrae Provinciae institutam Archiconfraternitatem Sacri Scapularis praeter Con-ventum Neostadiensem et Segniensem, ut ibi videbitur, sed pro qualibet in nostris Conventibus Confraternitatis Ss'mi Scapularis erectione nova petebatur facultas. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 330 III. Cum autem nimis difficile esset, ut P. Provincialis, aut P. Gvardianus habitum in propria persona semper benedicat, et illum ad Confraternitatem recipi cupientibus imponat, ac nomina receptorum Albo Confraternitatis adscribat, fuit anno 1761. supplicatum R'mo Patri Generali Ordinis Carmelitarum, ut praedictas facultates extenderet etiam ad alios Sacerdotes P. Gvardiano Labacensi subjectos, et ab eodem designandos, qui ad majorem Dei gloriam, et B'mae Virginis Mariae cultum promovendum supplicantis precibus libenter annuit, et suam mentem se-quentis Scripti tenore manifestavit: Nos FR' Joachim Maria Pontalti Sacrae Theologiae Magister, et Doctor, humilis Prior Generalis, nec non Bosnia Seraphica 331 beneplacitum valituris. In quorum fidem etc. Datum in Conventu Nostro S. S. Silvestri, et Martini in Montibus de Urbe die 3. Octobris 1761. FR Joachim Maria Pontalti Prior Generalis Carmelit. FR' Joannes Baptista Comandini Pro-Secretarius R'mi Patris. IV. Pro Consolatione Confratrum, et Consororum hujus almae Archicon- fraternitatis Sacri Scapularis B. V. Mariae de Monte Carmelo adducendus esset amplus Indulgentiarum, et Spiritualium gratiarum, quibus iidem Confratres, et So- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 332 Ecclesiam nostram, unde egressa est, revertitur. Quamvis verò hoc spatium am-plum est, tanta tamen accurrit fidelium multitudo, ut, antequam ultimi exeant, primi jam intrant, prout ipsemet per plures annos expertus sum, nec mirum; etenim quo-libet anno ad minimum 990. huic almae inseruntur Confraternitati, imo anno 1777. mox elapso 1003. personae huic Sodalitati adscriptae erant. §. II. De Confraternitate S. Antonii de Padua. Bosnia Seraphica 333 singulis annis devotè visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum pre-ces effuderint, plenariam similiter omnium peccatorum suorum indulgentiam, et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Insuper dictis Confratribus, et Consororibus etiam verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra communione refectis dictam Ecclesiam in S. s. Petri, et Pauli Apostolorum, S. Josephi, ac Nativitatis, et Assumptionis B'mae Virginis Mariae immaculatae festis diebus, ùt praefertur, visitantibus, et ibidem orantibus, quo die praedictorum id egerint, septem annos, et totidem quadragenas. Quoties verò Missis, et aliis Divinis Officiis in dicta Ecclesia pro tempore describendis, et recitandis, seu Congregationibus publicis, et privatis I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 334 II. Obtenta facultate sub die 19. Aprilis 1660. â Summo Pontifice Alexan- dro VII. erigendi Confraternitatem S. Antonii de Padua Orbis Thaumaturgi certis Indulgentiis suprà in litteris Apostolicis specificatis decoratam, et accedente Celsis-simi, et R'mi S. R. I. Principis, et Episcopi Labacensis licentia publicandi praedictas Indulgentias sub die 31. Januarii 1661. fuit ad Majorem Dei ter Optimi Maximi gloriam, B'mae V. Mariae honorem, magni Orbis Thaumaturgi S. Antonii Paduani laudem, Sanctae Romanae Ecclesiae incrementum, et animarum salutem in primum Rectorem hujus Confraternitatis electus die 2. Augusti 1662. Excellentissimus, ac Ill'mus D. D. Wolffgangus Engelbertus S. R. I. Co- mes ab Aursperg, et Gottsche, Dominus in Schön- et Seisenberg Inclyti Ducatus Bosnia Seraphica 335 N'o 15. Sixtus Episcopus Servus Servorum Dei Ad perpetuam rei memoriam. Ex supernae dispositionis arbitrio gregi Dominico praesidentes inter curas multiplices, quae ex pastoralis Officii ministerio nobis incumbunt, illam libenter amplectimur, per quam omnium Christifidelium, praesertim sub suavi Religionis jugo, et vexillo Altissimo famulantium, animarum Salus cum divini cultus incre-mento proveniat, ipsosque Christifideles, ut eorum vota ad id facilius concurrant, Spiritualibus muneribus, indulgentiis videlicet, et peccatorum remissionibus in apricum eis adducendo justos variis signis, et miraculis coruscantes, invitamus, I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 336 praefatae Chordae, numero in dies magis ampliata decoretur, ipsique Confratres ad piorum operum exercitium propensiores reddantur, ac ad Ecclesiam, et Alta-re hujusmodi devotionis causa confluant, quo per hoc se majora Caelestis gratiae dona cognoverint adipisci: de Omnipotentis Dei misericordia, ac beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi omnibus, et singulis utriusque sexûs Christifidelibus, qui verè paenitentes, et confessi, ac praefatam Chordam, quae prius â Superioribus dicti Ordinis benedici debeat, ad reverentiam, et memoriam ejusdem S. Francisci gerentes, Sacraque communione refecti, praefatam Archi-confraternitatem ingrediuntur, die prima illorum ingressus, ac in mortis ipsorum articulo, Nomen Jesu ore, vel corde invocantibus, si etiam verè paenitentes, et Bosnia Seraphica 337 II. Ex hac Sixti V. Constitutione patet, quod Confratres Confraternitatis Cordigerorum S. Francisci non tantum sint participes omnium gratiarum, et Indul-gentiarum â diversis Romanis Pontificibus Ordini Fratrum Minorum Conventua-lium concessarum, sed etiam gaudeant omnibus Indulgentiis, quas Gregorius XIII. Constit. incip. Pastoris aeterni data Romae die 12. Octob. anno 1576. Confratribus Confraternitatis Recommendatorum B. Mariae Virginis, Confalonis postea dictae Romae in Ecclesia S. Luciae institutae concessit. Fuit autem haec Confraternitas Romae â nonnullis Patritiis instituta anno 1264. cui S. Bonaventura tunc in humanis agens certas preces Corona nuncupatas praescripsit videlicet, quod ipsi Confra-tres loco horarum canonicarum, viginti quinquies orationem Dominicam, et toties I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 338 Omnesque, et singulas Indulgentias, et peccatorum remissiones, et relaxationes Re-ligioni, et Ordini Fratrum Minorum hujusmodi per quoscumque Romanos Pontifi-ces praedecessores nostros, ac nos concessas, quoad eas dumtaxat, quae hactenus non sunt revocatae, nec sunt ullis revocationibus comprehensae eisdem auctoritate, et tenore similiter perpetuò approbamus, et confirmamus, ac illis perpetuae, ac in-violabilis firmitatis robur adycimus. Illasque Archiconfraternitati, et Confratribus Chordigerorum hujusmodi sub eisdem modo, et forma, quibus illae Religioni, et Fratribus praefatis concessae fuerunt, dummodo, ut praefertur, non fuerint revoca-tae, etiam perpetuò concedimus, elargimur, et communicamus. Nec non de Omni-potentis Dei misericordia, ac beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate Bosnia Seraphica 339 existentis Ministri, vel Procuratoris Generalis Ordinis Fratrum Minorum Conven-tualium hujusmodi, vel cujusvis personae in dignitate Ecclesiastica constitutae, aut Canonici alicujus Cathedralis Ecclesiae munitis, eadem prorsus fides adhibeatur ubique locorum, et gentium, in judicio, et extra, quae ipsis originalibus adhiberetur, si forent exhibitae, vel ostensae. Nulli ergo etc. Datum Romae apud S. Petrum Anno Incarnationis Dominicae 1586. Nonas Maji, Pontificatûs nostri anno secundo. IV. Has Sixtinas Indulgentias revocavit Paulus V. et alias concessit, Six- tus V. etiam facultatem dedit Ministro Generali, et Commissario Generali Ordinis Minorum de Observantia in suis Ecclesiis, ubi non extant Ecclesiae, et Conventus I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 340 tenus id facere nequirent, saltem verè paenitentes nomen Jesu ore si possent, sin minus corde devotè invocarent, plenariam similiter omnium peccatorum suorum Indulgentiam, et remissionem misericorditer in Domino concessit. Nec non ipsis Confratribus, et Consororibus, qui praedictae Archiconfraternitatis Processioni sin-gulis mensibus fieri solitae interfuissent tres annos, et totidem quadragenas, qui verò Officio Beatae Mariae Virginis ab ejusdem Archiconfraternitatis Confratribus pro tempore celebrando, et recitando, aut cuivis alteri officio pariter interfuissent, centum dies, insuper eisdem, qui Sanctissimum Sacramentum, quando ad infirmos deferetur, comitati fuissent quinque annos, et totidem quadragenas. Qui verò pariter verè paenitentes, et confessi, ac Sacra communione refecti aliquam ex Ecclesiis Bosnia Seraphica 341 tas attributa fuisset, memoratus Paulus praedecessor eisdem Ministro Generali, et Commissario Generali, et eorum cuilibet, ut in Ecclesiis eorum Ordinis tantum in locis, in quibus non extarent Conventus, vel Ecclesiae Ordinis Minorum Conven-tualium S. Francisci, Confraternitates Chordigerorum Sancti Francisci utriusque sexûs erigere, et instituere, illisque sic erectis, et institutis Indulgentias, et gratias Spirituales supradictas communicare libere, et licite possent, et valerent, servata ta-men forma in praedictis Constitutionibus Sixti, et Clementis praedecessorum tradi-ta, quemadmodum in supradictis Pauli praedecessoris litteris expressum reperitur, facultatem perpetuo duraturam auctoritate Apostolica concessit, et impertitus est, et alias prout in alterius ipsius Pauli praedecessoris litteris pariter in forma Brevis I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 342 missario Generalibus, eorumque cuilibet ejusmodi Confraternitates Chordigerorum S. Francisci in Ecclesiis eorum Ordinis tantum ubicunque, etiam in Indiis tam Orien-talibus, quam Occidentalibus consistentibus in locis tamen, ubi non sint Ecclesiae, vel Conventus praefati Ordinis Minorum S. Francisci Conventualium erigere, et instituere, illisque omnes, et singulas Indulgentias, et peccatorum remissiones, ac paenitentiarum relaxationes, aliasque gratias praefatas Spirituales, servata tamen dictarum Constitutionum Sixti, et Clementis, ac litterarum Pauli praedecessorum praefatorum forma, et dispositione communicare licuisse, et deinceps perpetuis fu-turis temporibus licere auctoritate, et tenore praedictis declaramus. Praeterea Con-fratres, et Consorores Confraternitatum hujusmodi ubicumque locorum etiam in Bosnia Seraphica 343 praesentibus, si forent exhibitae, vel ostensae. Datum Romae apud S. Ma-riam Majorem sub Annulo Piscatoris die 13. Julii 1673. Pontificatus nostri anno quarto. J. G. Slusius V. Ex his Clementis X. litteris facile quivis desumet, quae sint Indulgentiae Confratribus, et Consororibus Confraternitatis Chordigerorum S. Francisci â Paulo V. post priorum revocationem concessae? In specie videre est, quod Indulgentia plenaria Confratribus, qui processioni omni mense fieri solitae interessent, â Sixto V. concessa, sit â Paulo V. reducta ad tres annos, et totidem quadragenas. Verum succedens Clementi X. Innocentius XI. ad augendam majorem in populo Christiano I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 344 terium cantando Hymnum de S. Francisco: Proles de Caelo prodiit. Quantus sit numerus Confratrum? ex eo facile patet, quod in festo Portiunculae, quo die prin-cipale hujus Confraternitatis festum celebratur, ad 2000. Chordarum Confratribus distribuantur, quibus si aliis temporibus per annum distributae adjungerentur, trium millium numerum longè transcenderent. Pro Confratribus, et Consororibus [de- functis]321 Chordigerorum Confraternitatis est privilegiata Ara S. Francisci feria II. cujuslibet hebdomadae. Fuit autem haec Confraternitas in hac Labacensi Ecclesia erecta anno 1682. Bosnia Seraphica 345 aliqui Fratres Minores in suis Conventibus hoc pium exercitium Viae Crucis appe-llatum instituerunt, quibus hoc exercitium peragentibus Innocentius XII. Const. in-cip. Ad ea per quae data Romae apud S. Mariam Majorem die 24. Decembris anno 1692. Pont. anno II. varias Indulgentias concessit. Dein verò Benedictus XIII. ad preces P. Josephi Maria ab Ebora Procuratoris Generalis Ordinis S. Francisci suis litteris incip. Inter plurima datis Romae V. Nonas Mart. anno 1726. Pont. anno II. concessit facultatem Fratribus Minoribus privativè (ex eo quod illi soli haec Sancta loca ad instantiam Roberti, et ejus conthoralis Sanciae Siciliae Regum ultra 400. annos videlicet ab anno 1342. custodiant) in suis Ecclesiis tantùm erigendi Viam Crucis ad instar Stationum Calvarii Montis, ac praedictam Viam Crucis obeuntibus I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 346 in quo Decreto Ven. Fratrum S. R. E. Cardinalium expressa, et declarata, ac qui-buscumque aliis litteris Apostolicis idem exercitium Viae Crucis respicientibus, ad tollendam omnem ambiguitatem, alienamque interpretationem, inde quomodocum-que ortam, aut fortasse orituram, ut fideles per exercitationem bonorum operum Sa-crosanctos Ecclesiae thesauros absque ulla animi haesitatione adipiscantur, decla-ramus, Fratres, Moniales, ac personas superius memoratas exercitium Viae Crucis hujusmodi peragentes de privilegiis, et Indulgentiis, etiam plenariis sub generali, mutua, et reciproca communicatione per Sedem Apostolicam concessis, verè com-municare, et participes fieri, proptereaque frui, et gaudere Indulgentiis, ac privi-legiis, quae Romani Pontifices locis Sanctis, ac illorum Stationibus intra, et extra Bosnia Seraphica 347 de latere legatos, Vicelegatos, dictaeque Sedis Nuntios judicari, et definiri debere: et quidquid secus super his â quoquam quavis auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari, irritum, et inane decernimus. Non obstantibus, quatenus opus sit, piae mem. Pauli P. P. V. praedecessoris nostri nonnullarum Indulgentiarum revocatione, sive moderatione aliisque constitutionibus etc. Nulli ergo etc. Datum Romae apud S. Petrum anno Incarnationis Dominicae Millesimo, Septingentesimo Vigesimo Sexto, quinto Nonas Martias Pontificatus nostri anno II. IV. Suffulti hac Pontificia ampliatione, et extensione Indulgentiarum exer- citio Viae Crucis concessarum etiam ad personas Saeculares Ministro Generali Or- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 348 nati, quod praedicta loca pia Viae Crucis, seu Calvarii in Ecclesiis, Oratoriis, Mo-nasteriis, Hospitalibus, et aliis itidem piis locis ipsi Ministro Generali non subjec-tis, nec ab eo dependentibus per Fratres dicti Ordinis nunc erecta, et in posterum erigenda eisdem Indulgentiis, ac privilegiis fruantur, et gaudeant, quibus fruuntur, et gaudent erecta in Ecclesiis, et in locis Ordinis praefati, auctoritate Apostolica te-nore praesentium decernimus, et declaramus, ac quatenus opus sit, et de novo con-cedimus, et indulgemus: ita tamen, ut quoad illa sic deinceps erigenda, modus, et forma serventur, quibus ejusmodi erectiones in Ecclesiis, et locis Ordinis praedicti hactenus fieri consueverunt, et accedat licentia Ordinarii loci, ac consensus Parochi, et Superiorum Ecclesiae Monasterii, Hospitalis, et loci pii, ubi de eis pro tempore Bosnia Seraphica 349 1'mò Ch’essendo stata conceduta la facoltà di eriggere le Vie Crucis alli Re- ligiosi soggetti al Ministro Generale de Frati Minori sì Osservanti, che Reformati privativè quoad alios quoscumque, non è lesito ad altri di eriggerle, ed erigendosi non godono le Indulgenze. 2'dò Che non possono esser' errette, se non da Superiori locali dell’ Ordine sudetto, ò di loro commissione da un’ altro Religioso dello stesso Ordine, il quale però sia ò predicatore, ò almeno confessore approvato. 3. Che devono eriggersi nella forma consueta, e sin'ora pratticata nell'Ordine sudetto, cioè, che siano quatordici stazioni, e che le croci, ò Cappellette rappresen-tino i Misteri della Passione. In quei luoghi poi, ne'qualli si volesse eriggere fuori I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 350 ogni croce, e fore un atto di contrizione. 7. Ch'essendo eretta la Via Crucis nella Chiesa, per quel tempo degli Uffici Divini, e della Santa Messa, e quando in Chiesa vi sia tal concorso di Popolo, che possa cagionar tumulto, e disturbo, si astenghino di praticarla, tanto maggiormente, che non essendovi impedimento, si devono visitare ad una ad una tutte le stazioni. 8. Che dovendosi eriggere la Via Crucis in qualche Monastero di Monache, ò Conservatorio, non è necessario entrare nella Clausura, mà basta, che un Religioso del medemo Ordine d' età matura, e qualificato, come s' è detto nel terzo avverti-mento, con lizenza dell' Ordinario benedica le Croci alle grate, e faccia una breve istruzione alle Monache, ed altre, che si trovassero in tal Monastero, ò Conservato- Bosnia Seraphica 351 modo crucifixum, ex aurichalco, aut alio metallo habentes, et in manibus tenentes, orarent 14. Pater, et Ave, cum Gloria Patri etc. dein 5. Pater, et Ave pariter cum Gloria Patri etc. ac in fine unum Pater, et Ave pro concedente Summo Pontifice hanc gratiam; pro majori notitia adduco Indultum Clementis XIV. Romae in Typo-graphia Reverendae Camerae Apostolicae italico idiomate impressum, quod hujus est tenoris: Notificazione La Santità di nostro Signore Papa Clemente IV. di gloriosa memoria, si è degnata concedere di potersi guadagnare le Sante Indulgenze delle stazioni della Via Crucis, â tutti quelli, che si ritrovano nelle tribolazioni dell' infermità, e nelle I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 352 diebus festis de mane, et quartus â meridie concionatur. Fructum, quem seminant Verbi Dei Praecones, metunt non absque grandi cordis sui gaudio zelosi, et seduli Paenitentiae Sacramenti Ministri; etenim quoli-bet die dominico, aut festivo non exiguus adest paenitentium numerus. Profecto si quis mihi diceret, quod in uno anno 62382. particulae consecratae piis fidelibus ad Sacram Synaxim accedentibus distribuantur, eum risui haberem, nisi propria ex-perientia edoctus, utpote qui particulas consecrandas per integrum annum fideliter numeravi, eidem assensum praebere cogerer. Visis devotionis exercitiis, quae in domestica Ecclesia per Fratres hujus Conventus peraguntur, expendendi sunt Spiri-tuales Labores, qui â Fratribus extra propriam Ecclesiam fiunt. Quare sit Bosnia Seraphica 353 schaft unsers fürstenthumbs Crain gehalten, und unser haubtleith desselben unsers lands besizen, kein gestifte Meess, das den, so in dem bemelten unsern Schloss wohnen, und andern enden den Gotts dienst zu besuchen, besonder in den kriegs leüffen nicht satlich merklicher mangel ist. Da Wir solchen mangel betracht, und angesehen, und haben darumb zu Lobe Gott dem Almachtigen, seiner Mutter der Jungfrauen Maria, und allen hailigen, auch zu trost unsern, unser Vorfahrer, und Nachkohmen Seelen, mit gutter Vorbetrachtung, zeitigen Rath, und rechten wissen ein Ewige tägliche Meess, in der ermelten Capellen zu halten, zu Stüfften fürge-nomben, und darzu von unsern Nuzen, und Rennten unsers Vizdumb Ambts da-selbst in Crain jährlich Vierzehen Pfund pfening gutter Landleüffiger münz, und I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 354 und Vizdomb daselbst seyn wirdet, oder werden, Ernstlich, und wellen, das sie die obberürt unser Stüft, der bemelten täglichen Meess, wie vorstehet gänzlich bey kräfften bleiben, und vollbringen lassen auch dieselben die Haubtlaüth, dem Capel-lan darzu gehörendt die berürt pfrund und Vnser Vizdumb die vorbestimbt gült, auf die gesezte zeit von den Vorgeschrieben unsern nuzen, und Renten darzu ohne abgang raichen, geben, und darwider nicht handlen, noch thuen, noch des Jemands andern zu thuen gestatten, noch in bezahlung derselben gült die Vizdumb saumbig seyn, alß lieb in allen, und Ihr jeden sey unser schwäre Vngnad, und Straff zu Ver-meiden, und denselben Vnsern Vizdumben bey ainer Päen, alß offt Ihr ainer, Einen Cappellan des obbemelten beneficium mit solcher zahlung der berürten Gült, über Bosnia Seraphica 355 epistolam praedicti Burggravii: Ihro hochwürden! Hochwürdig in Gott Geistlicher herr! Das ich mich abermahlen unterfange Eüer hochwürden mit meinen schrei- ben bey ihren so Viellfältigen geschäfften zu molestiren, ist die Vrsach, weillen mir in diesen meinen Anligen meines bedunken nach keiner besser helfen wird, und kan. Zu deme ist mir auch Eüer hochwürden gütte, und höflichkeit, welche mich auch was freyer macht, in gleichen die mir schon vorhin erwisene gnaden mehr dan bekant, hoffe also sie werden dieses mein Vertrauen nich in Vngnad an- und aufnehmen, gehors. bittend, sie wollen mir in diesen, welches sie auß gegenwär- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 356 Georgii in Arce, credibilius tamen est, eos eamdem hoc tempore denuo obtinuisse, ratio est, quia, dum anno 1716. Conventus â sua Caesarea Majestate Carolo VI. adactus fuisset, ut edoceret, quo titulo 144 f. annuatim ex Cassa Camerali perci-piat? respondit P. Angelicus Direin, eo tempore Gvardianus Labacensis, Conven-tum eos percipere intuitu Officiaturae in Arce: prout ex ejusdem informatione ad Suam Caes. Maj. exarata patet, in qua, postquam ea, quae â nobis peragenda sunt, adducit, subjungit haec verba: Vor welche functiones vns von dem Löb. Lands Viz-domb ambt obbemelte 144 f. Jährlichen gereichet werden. Verum, salvo honore tanti Patris, intrepidè assero, eumdem ex eo, quod Archivii Scripturas non lustra-verit, falsè assignâsse titulum quotannis percipiendorum 144. f. Officiaturam Arcis; Bosnia Seraphica 357 V. Hâc informatione perceptâ Aug'ma Maria Theresia Regina Hungariae, et Bohemiae, Archidux Austriae clementissimè resolvit, ut Capellania Arcis sub cura PP. Franciscanorum remaneat usque ad suum, suorumque Successorum beneplaci-tum, sub die 30. Decembris 1741. cum onere, et emolumento consuetis, quae Re- solutio Suae [Caes.] Reg.328 Majestatis die 10. Januarii 1742. intimata fuit sequenti Rescripto: Maria Theresia Hoch- und Wohlgebohrner, Lieber, getreüer. Auß dem gehorsambsten schreiben Von 31'ten Octobris erst abgewichenen Jahrs erhölet forderist, was ges-talten die denen P. P. Franciscanern zu Laybach auß daselbstigen Vicedomb Ambt I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 358 Vnser gnädigster will, und Meinung. Graz den 10. Jener 1742. Commissio Sac. Reg. Mat'tis in Consilio J. L. F'r v' Waitmanstorff Stadhalter, Ambts Verwalter Joh. Joseph Augustin Wenkh Georg Leüttner Canzler Joseph Antoni von Lundl Das obiges transumptum gegen seinen Original gehalten und von wort zu wort gleichlauthend befunden worden, solches bezeügt meine fertigung. Datum Laybach den 7'ten April 1742. Bosnia Seraphica 359 N'o 16. auf jedes mahliges Verlangen ihnen in Krangheiten, und todts ängsten mit Christ-lichlichen Trost beyzustehen, fehrers die absterbende Soldaten gratis außzuleithen, und in eüeren freydhoff begraben zu lassen, alß mag es bey Vorgemelt zum gnä-digsten König. wohlgefahlen gereichenden Von eüch freywillig beschehenen zu Vermehrung Gottes Ehre, und Lob abzihlenden erklärung in conformitet des erstat-teten guetachtens, und biß auf etwo vorkhommende andere documenta seyn, Guttes bewenden haben, ob derselben befolgung dan auch forth, und forth zu sehen, und zu halten anbefohlen worden, dieses ist auß dem Canzleysch Collat. einschluss des mehrern zu entnehmen. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 360 rite obeundis, etiam ad exaudiendas captivorum, et infirmorum confessiones, quan-do vocamus, incunctanter accurrimus. §. II. De Catechizatione in Nosocomio Caesareo. I. Nosocomium Caesareum â Ferdinando I. Romanorum Imperatore die 8. Martii 1553. fundatum fuit pro 24. personis, prout ex quibusdam litteris […]329 Caesareae Commissionis instructionem pro gubernando hospitali continentibus Bosnia Seraphica 361 III. Ex praerecensito Archiducali Rescripto patet, Capellaniam hospitalis Caesarei nobis attributam fuisse anno 1609. pro laboribus vero fuisse eleemosynam indeterminatam assignatam, quae dein in fixam videlicet 17. f. commutata fuit, quam Conventus adhuc hodiedum quotannis ab Administratore ejusdem hospitalis percipit, excepto, quod ab anno 1737. per Excel'mum D. Corbinianum S. R. I. Co-mitem â Saurau Capitaneum Carnioliae suspensa fuerit, donec titulum, cur hos 17. f. percipiamus, ostenderimus. Licet verò titulus aliunde toti Civitati patulus erat, eum tamen ostendimus, quo ostenso emanavit Capitaneale Decretum ad D. Venan-tium Rabensperger provisorio modo positum Administratorem hospitalis, vi cujus eidem injunctum fuit, tam de praeterito solvendi restantes 119. f. quam in futurum I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 362 mittels vorerwehnt allergnädigsten Resolution ihnen allergnädigst aufgetragenen Caplaney dieses Hofspitals edirten titulo, und hierüber erfolgten alten Observanz, vermög welcher ihnen vorberührte 17 f. t. w. von denen jederzeitlichen HoffSpital-meistern von alters hero abgeführet worden, ihnen P. P. Franciscanern gegen deme (das sie nicht allein die in dem hiesigen HoffSpital befindliche Spitäller besuechen, dieselbe in Christlichen lehren, und in dem Catholischen glauben unterweisen, sondern auch ihnen fürnemblich in ihren Krankheiten treülich, fleissig, und ge-bührend beystehen, auch dieselbe in ihren nöthen mit geistlich Christlichen Trost nicht Verlassen, nicht minder denen absterbenden mit ihren Clösterlichen gelaith außlaiten lassen sollen, folgsamblich dieselbe in dem freydhoff ihres Closters dem Bosnia Seraphica 363 IV. Quamvis Decretum hoc peremptorium est, tamen Administrator varia effugia quaerebat faciendae tam de praeterito, quam in futurum solutionis, quae etiam in pleno non fuit facta nisi anno [1748] 1753.332 7. Junii. Obligationes ex parte Conventus in supramemorato Decreto sufficienter expressae sunt, quae etiam in Instructione anno 1749. Administratori hospitalis pro sua directione ab Excelsa in publicis, et politicis instituta Regia Commissione data §. 8. inseruntur iis verbis: Anbey denen P. P. Francissanern nebst obigen Gottesdienst, auch die Seelen sorg, uti ex actis constat, überlassen worden, diese seelen sorg aber nicht allein in beicht hören, massen sie ein solches Jeden Christen gratis thuen, sondern auch in erforderlicher unterichtung in glaubens sachen, und allen Stüken, welche I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 364 ùt desumitur ex initio hujus Instructionis. Ast longe aliter se re habet, nam PP. Augustiniani ad S. Jacobum habitabant usque ad annum 1553, quo anno Monas-terium deseruerunt, et Labacô abierunt, in eorum autem locum substitutum fuit Xenodochium Caesareum eo anno â Ferdinando I. Archiduce Austriae fundatum, ùt videre est in Topogr. Carn. D. Valvasorii, erantque ibidem hospitalarii usque ad annum 1597. quo anno ad nostrum Conventum translati erant, ùt saepius memini, praesertim c. 3. §. 4. n. 2. de hoc Conv. ubi testem adduxi omni exceptione majo-rem Cels'mum Principem, et Episcopum Labacensem Thomam Chrön haereticorum strenuum persecutorem, et indefessum fidei Catholicae propagatorem. In hac nova Instructione fuit nobis, quod antehac non practicabatur, noviter impositum, ut ad Bosnia Seraphica 365 in reparationem tecti Coemeterii 59. f. et 9. X. expenderit. VII. Donec Nosocomium Caesareum in anno 1612. emptis domibus ma- neret, quolibet die dominico horâ in praenominata Instructione praefixa unus ex Concionatoribus festivis intravit dictum hospitale ad tenendam ibidem doctrinam Christianam usque 1773. quo anno omnia hospitalia sub unum tectum collocata erant, videlicet ad hospitale Civium. Hoc namque anno Ill'mus D. Josephus L. B. de Janeschitsch Caes. piarum causarum Commissionis Praeses cupiens, ut etiam alii hospitalarii expositioni doctrinae Christianae interessent, quod commode fie-ri haud potuisset, si illa tantum in cubiculo Caesareis hospitalariis exponeretur, petiit â Celsissimo, et R'mo Principe, et Episcopo Labacensi Carolo Comite ab I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 366 tamen is curis oeconomicis implicatus proles in doctrina Christiana instruere mi-nimè valet, imò nec ei, utpote personae Seculari competit catechizare, hinc Ill'mus D. Josephus L. B. de Janeschitsch pro tunc Supremus piarum causarum Commis-sionis Praeses hujus Coenobii P. Guardianum interpellavit, ut unus Sacerdos desig-naretur, qui quolibet die Dominico orphanis rudimenta fidei in lingua germanica explicaret cum certa spe pro fatigio alicujus stipendii suo tempore obtinendi. Patres nostri, qui summo desiderio, ut non tantùm in parvulis plantulis fidei Catholicae zelus accendatur, sed etiam ne in succrescentibus tepescat, ac in provectis prorsus, quod timendum est, extinguatur, flagrant, hoc onus sine cunctatione susceperunt, et usque in hodiernum diem; quamquam certa spes, quae aliàs non confundit, alicu- Bosnia Seraphica 367 quod nec diebus Dominicis Missae intersint. Praeter Missae celebrationem, et doctrinae Christianae explanationem etiam nostri Sacerdotes, quando requiruntur, eorum Confessiones audiunt, et si quis infirmatur, eidem in infirmitate assistunt, et ad aeternitatem disponunt. Hoc onus Conventus longo tempore absque aliqua re-muneratione sustinuit, nunc verò jam â tribus annis Conventus quolibet anno perci-pit 28. f. 40. Xr' germ. mon. [Hoc onus instruendi in ergastulo detentos anno 1778. translatum est in R. R. D. D. Alumnos noviter vi fundationis quondam D'ni Jacobi Schilling Vicarii Generalis ad S. Petrum introductos].334 III. Enumeratis laboribus Spiritualibus, quos Fratres Minores Conventus Labacensis pro salute proximi indefessè extra proprium claustrum impendunt, me- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 368 Religiosorum Ordines in suos status admiserint, et insipientiae, ac stultitiae con-demnant, tot Reges, et Principes, Regum filios, et filias, qui spretis mundi illecebris monasticae vitae nomen dedêre, quorum plures nunc Sancta Mater Ecclesia ceu Sanctos veneratur, etiam ipsa Evangelica consilia spernere, et enervare videntur; quod enim Christus perfectionem dixit, illi stultitiam appellant, nam Christus dixit Matth. c. 19. vv. 21. Si vis perfectus esse, vade, vende quae habes, et da pauperi-bus, et habebis thesaurum in Coelo, et veni, sequere me. Illi verò relinquere saecu-lo divitias, Monachum induere, et dein panem ostiatim emendicare, stultitiam, et insaniam appellant. Esse autem Monachos ipsis libertinis inutiles, lubens admitto; nam ii conciones audire sibi opprobrio ducunt, super omnia pietatis exercitia nau- Bosnia Seraphica 369 Anno 1512. Fr' Josephus de Sopronio, laicus devotus 1513. P. Jacobus de Straubing, vir magnae scientiae, Praedicator, lector, ac mo- destissimae vitae, obiit ùt Vicarius 1514. P. Bernardus de Ratisbona, vir doctus 1524. Fr' Bartholomaeus de Szackaturna, laicus 1529. P. Michael de Achau, loci Vicarius 1530. P. Angelus de Salisburgo, Vicarius, et saepe Guardianus. 1541. 2. Apr. P. Thomas de Salisburgo, Praedicator celebris, inter Anabaptistas saepius disputans: bis â lutheranis graviter vulneratus, et ab his invitatus, I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 370 Anno 1687. 29. Jun. P. Elisaeus Geiger, Ss. Theol. lect. act. ann. 31. Rel. 13. 1688. 2. Nov. P. Franciscus Mazoll, Ex-Diff'or, et Ex-Minister Provincialis. 1689. 28. Sept. P. Paulus Surian, saepius Gvardianus, et Ex-Diff'or ann. 49. Rel. 29. 1693 4. Maji Fr' Seraphinus Schön, laicus, pictor eximius .... 25. Nov. P. Alexander Schuebel ann. ... Rel. 36. 1695. 1. Maji Fr' Bonaventura Bobner, laicus ann. 43. Rel. 19. .... 28. Maji Fr' Sebastianus Ebersman laicus ann. 31. Rel. 11. 1699. 9. Nov. P. Paschalis Mazoll Ex-Diff'or ann. ... Rel. 23. Bosnia Seraphica 371 Anno 1721. 2. Maji. P. Conradus Ziegler, bis Minister Provincialis, qui 40. annis â vino abstinuit ann. 74. Rel. 56. 1723. 4. Mart. P. Damianus Matschig ann. 61. Rel. 38. .... 4. Aug. Fr' Norbertus Gindhardt, laicus ann. 61. Rel. 38. .... 29. Nov. Fr' Conradus Trauner, laicus ann. .... Rel. 36. 1724. 15. Jun. P. Seraphinus Vogel, Ex-Diff'or, et Gvard. act. ann. 60. Rel. 40. .... 15. Aug. Fr' Andreas Fallenitsch, laicus ann. 69. Rel. 52. 1728. 23. Mart. Fr' Erasmus Sparer, laicus ann. .... Rel. 35. .... 25. Dec. Fr' Jonas Winckler, laicus ann. ... Rel. 39. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 372 Anno 1737 2. Jan. Fr' Seraphinus Sparer, laicus ann. 54. Rel. 30. .... 17. Apr. P. Antonius Nusdorffer ann. 41. Rel. 25. .... 17. Oct. P. Theophilus Zunzer lector gener. et Diff'or act. ann. 44. Rel. 25. .... 18. Nov. P. Bertrandus Miller, Organista, lector declarat. ann. 26. Rel. 8. 1738. 24. Jul. P. Romanus Schustertschitsch Conc. lect. fuit Vic. et Gvard. ann. 42. Rel. 21. 1739. 31. Mart. P. Anselmus Jagodiz ann. 66. Rel. 44. .... 28. Apr. Fr' Samuel Grabner, laicus, ann. 60. Rel. 40. .... 5. Sept. Fr' Venantius Egger, laicus ann. 63. Rel. 39. Bosnia Seraphica 373 Anno 1756. 5. Apr. P. Guido Persoglia multis annis Sacrista solers, et Vicar. ann. 48. Rel. 28. 1757. 11. Jun. P. Josephus Zaun Sacrista ann. 39. Rel. 21. .... 24. Dec. Fr' Melchior Maurer, laicus ann. 74. Rel. 54. 1758. 10. Feb. Fr' Adjutus Knoll, laicus devotus, et S'â. simplicitate multum commendabilis ann. 71. Rel. 42. .... 14. Mart. P. Benedictus Schiffrer Conc. et act. Vicar. Carlostad. ann. 47. Rel. 30. 1759. 2. Apr. P. Achatius Wohinz, dum Neo-militibus in arce contagiosa infirmi- I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 374 Anno ligione pauperis Francisci Deo famulari praeelegit, religiosissimae vitae, praesertim in humilitate excellens in juvenili flore, virtutibus clarus obiit ann. 33. Rel. 6. 1770. 10. Aug. Fr' Franciscus Scheuring, laicus devotus, et humilis ann. 69. Rel. 46. .... 27. Sept. P. Burchardus Benig Conc. ann. 38. Rel. 20. 1771. 24. Feb. Fr' Didacus Neuhauser laicus, quondam terrae Sanctae incola, multis annis Janitor, orationi multo deditus, qui etiam in ipso agone manus agitabat, quasi precatorios globulos dimitteret ann. 80. Rel. 54. Bosnia Seraphica 375 Caput X. Elenchus Patrum Guardianorum â tempore Observan- tiae, in quorum notitiam deveniri potuit, hujus Labacensis Conventus. MVP. Casparus de Rudolphswert, primus Gvardianus post introductionem Obser- vantium anno 1491. MVP. Joachimus de Freinstein 1510. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 376 MVP. Paulus Budimir lect. Gn'lis, elect. 20. Oct. 1657. AVP. Hilarion Gorzar Ex-Diff'or 1658. MVP. Joannes Baptista Brulizh Con'or 1659. 1660. 1661. MVP. Joannes Capistranus Ozepick Con'or 1662. 1663. MVP. Joannes Baptista Brulizh Con'or 1664. 1665. MVP. Paulus Langer Con'or Gn'lis, lect. Theolog. 1666. MVP. Casimirus Dimiakovich Con'or, et lect. 1667. MVP. Antonius Lazari Con'or, lect. Gn'lis act. 1668. MVP. Casimirus Dimiakovich Con'or, et lect. 1669. MVP. Antonius Lazari lect. gn'lis actualis 1670. 1671. 1672. Bosnia Seraphica 377 MVP. Coelestinus Stuedler Con'or, lect. gn'lis 1705. AVP. Vincentius Lampretich Con'or, bis Ex-Diff'or 1706. 1707. MVP. Seraphinus Vogel Con'or 1708. 1709. MVP. Maximus Ruesch Con'or, lector gn'lis 1710. 1711. 1712. AVP. Coelestinus Stuedler Con'or, lect. gn'lis, Ex-Diff'or 1713. AVP. Angelicus Direin Con'or, lect. gn'lis, Ex-Diff'or 1714. 1715. 1716. RP. Maximus Ruesch Con'or, lect. Emerit. Ex-Diff'or 1717. 1718. 1719. MVP. Antonius Posel, Con'or, et lect. Theologus 1720. 1721. MVP. Bernardus Schein Con'or, lect. gn'lis 1722. AVP. Seraphinus Vogel Con'or, Ex-Diff'or 1723. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 378 ARP. Vincentius Mariaschitz Con'or, lect. gn'lis Ex-Diff'or, Ex-Custos, Prov'iae Pat. 1757. 1758. 1759. MVP. Maximus Selderer Con'or 1760. AVP. Florianus Tschokl Con'or, lect. Theologus, Ex-Diff'or 1761. 1762. MVP. Bonaventura Skerpin Con'or, lect. gn'lis 1763. 1764. 1765. MVP. Otho Sprug Con'or, lect. gn'lis 1766. 1767. 1768. MVP. Honoratus Vadlau Con'or, lect. gn'lis 1769. 1770. 1771. AVP. Otho Sprug Con'or, lect. g'lis, Ex-Diff'or 1772. 1773. 1774. AVP. Simeon Purger. Con'or, Lect. gn'lis, Ex-Diff'or 1775. 1776. 1777. MVP. Cherubinus König Con'or, lect. gn'lis 1778. 1779. 1780. Bosnia Seraphica 379 24. Mart. 1778 super nova fornice constructa in cella penuaria. 7mo Nova Bibliotheca pro-tracto aedificio constructa. Insuper 1824. 1825. 1826. 1827. 1828, deinde eligebantur temp. Capituli vel congregationis ordinarie mense Augusto vel Septembri: a. 1829. M.R.P. Felicianus Rant, Paroch. Adm. 1830. 1831. 1832. 1833. 1834. 1835. 1836. 1837. 1838. 1839. 1840. – a. 1841 M.R.P. Callistus Omeiz 1842. 1843. 1844. 1845. 1846. 1847., qui fuit simul Parochiae Administrator et. Df'tor Prov. 1847. M.R.P. Aemilianus Stukel, Paroch. Adm. 1848. 1849. I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 380 [prazna stran] Bosnia Seraphica 381 [prazna stran] I. CONVENTUS Ad B. Virginem in Coelos Assumptam Labaci In Carnioliae Metropoli 382 [prazna stran]